\id LUK  
\h Lukas 
\toc1 Yesus Lia Diꞌak tuir Lukas 
\toc2 Lukas 
\toc3 Luk 
\mt2 Yesus Lia Diꞌak  
\mt2 tuir  
\mt1 Lukas  
\c 1  
\s1 Tan saa Lukas nakerek lia neꞌe  
\p
\v 1-3 Ama Teofilus\f + \fr 1:1-3 \ft Iha lia Yunani, naran Teofilus naꞌak ‘ema mak nadomi Naꞌi Maromak’. Hakerek neꞌe, hakerek dala uluk mak Lukas nakerek bodik Teofilus.\f* mak haꞌu kakneter!  
\p Tabe.  
\p Ema waꞌin nakerek kokon tiꞌan lia nosi Yesus mak dadi iha amikaan leet, mak natoꞌo Naꞌi Maromak mamenon hori uluk. Sia nakerek lia Yesus nia, nodi libur lia mak uluk ami dale hosi ibun baa ibun, no lia mak ami rona hosi Yesus eman sia, no lia mak ami rona hosi ema seluk mak naree nodi matan duꞌuk.  
\p Haꞌu kleno lotu-lotuk lia nia sia hotu-hotu, kosi huun toꞌo rohan. Hotu, haꞌu kakotu atu kakerek kalo ta-taek. Hodi nunia, ama bele natene malorek.  
\v 4 Ama moos bele fiar lia mak ama rona tiꞌan nia, lahoos lia tolek, mais lia tebes.   
\s1 Makbukar laleꞌan ida nasee kedan nosi Yohanis Mak Sarani Ema  
\p
\v 5 Lia nosi Yesus huun nuneꞌe: Baa oras Naꞌi Herodes kaer ukun iha rai Yudea, noo katuas ida naran Sakarias. Nia, naꞌilulik Yahudi nosi Bei Abia klibur naꞌilulik sia. Sakarias feen, naran Elisabet. Nia moos nosi naꞌilulik husar-binan, tan nia, husar-binan nosi Bei Musa alin Harun.\x + \xo 1:5 \xt 1 Lia Rai Israꞌel no Rai Yahuda 24:10; Ema Israꞌel Sai Nosi Mesir 7:7\x*  
\v 6 Sia rua moris moon tuir Naꞌi Maromak harukan no ukun-badu hotu-hotu. Ema moos nakneter sia.  
\v 7 Sia rua otas tiꞌan, mais la noo oan tan Elisabet kiuk.   
\p
\v 8 Baa loron ida, Sakarias no naꞌilulik seluk sia nosi klibur Abia netan leet atu serwisu iha Uma Hamulak Huun iha kota Yerusalem.  
\v 9 Tuir siakaan adat, naꞌilulik sia suut liman, atu nodi natene see mak netan leet atu tama baa Keꞌan Lulik Kaliuk, nebee sunu ai morin iha Naꞌi Maromak oin. Baa loron nia, suut liman kona baa Sakarias.  
\v 10 Hotu, Sakarias tama baa. Baa oras nia sunu ai morin iha Keꞌan nia, ema lear namulak iha lalawar.  
\v 11 Teki-tekis, Maromak Niakaan makbukar laleꞌan ida natadu aan iha ai morin fatin sorin kwana.   
\p
\v 12 Naree nunia, Sakarias nataꞌuk tebes.  
\v 13 Mais makbukar laleꞌan nia katak naꞌak, “Sakarias! Keta mataꞌuk! Naꞌi Maromak rona tiꞌan okaan hamulak. Okaan feen atu nahoris oa mane ida bodik o. O musti manaran oan nia maꞌak, Yohanis.  
\v 14 Oan nia atu nalo o neon boot. Ema waꞌin moos neon diꞌak bele-bele no o, tan oan nia.  
\v 15 Nahuu nosi inan sei koꞌus, Kmalar Lulik tuun baa oan nia tiꞌan. Nia musti naluli nemu lanuk hotu-hotu. Baa oras boot tiꞌan, Naꞌi Maromak atu foti nia baa ema mak noo folin.\x + \xo 1:15 \xt Sura Renu Israꞌel 6:3\x*  
\v 16 Nia atu namaus ema Israꞌel waꞌin atu fila tuir Naꞌi Maromak, dadi baa siakaan Ulun.  
\v 17 Oan nia lisan no beran nuꞌu Bei Elia, mak Maromak makoꞌan hori uluk. Oan nia mai uluk lai, foin Naꞌi Maromak solok Niakaan ema mak Nia nameno kedan hori uluk. Oan nia atu nalo ina-ama sia nadomi nikar siakaan oan. Ema mak seꞌi kotuk baa Naꞌi Maromak, nia atu filas sia nebee tuir nikar Naꞌi Maromak. Hodi nunia, nia nalo ema nadiꞌa neon atu simu Naꞌi Maromak eman mak Nia nameno tiꞌan nia.”\x + \xo 1:17 \xt Maleaki 4:5-6\x*   
\p
\v 18 Makbukar laleꞌan dale notu nunia, Sakarias nusu fila naꞌak, “Nunabee lia nia bele dadi? Haꞌu ko haꞌukaan feen otas tiꞌan! Oinsaa haꞌu kbele katene kaꞌak dale nia tebes?”   
\p
\v 19 Makbukar laleꞌan nataa naꞌak, “Nuneꞌe! Haꞌu neꞌe, Gabriel, Maromak Niakaan makbukar. Nia duꞌuk naruka haꞌu kmai katak lia diꞌak neꞌe baa o.\x + \xo 1:19 \xt Daniel 8:16, 9:21\x*  
\v 20 Mais, tan o la fiar baa haꞌukaan dalen, o atu metan tadak nuneꞌe: nahuu baa oras neꞌe toꞌo oan nia moris, okaan nanaan dadi matek. Hodi nunia, o bele matene duꞌuk, saa mak haꞌu kdale neꞌe atu dadi tebes, kona baa niakaan oras.”   
\p
\v 21 Oras makbukar laleꞌan dale no Sakarias nunia, ema lear mak namulak iha luan benar karin, tan Sakarias la sai.  
\v 22 Mais baa oras nia sai mai, nia la bele dale ona. Nia foo tadak baa sia nodi liman, foin sia natene naꞌak Naꞌi Maromak natudu lia blaar ida baa nia iha Keꞌan Lulik Kaliuk nia.   
\p
\v 23 Serwisu mohu, Sakarias fila uma.  
\v 24-25 La kleur, Elisabet moos koꞌus. Nia namuka aan fulan lima laran nodi dale naꞌak, “Tonu Naꞌi Maromak! Nosi ikus Naꞌi Maromak natudu laran diꞌak baa haꞌu. Kalo haꞌu ketan husar-binan tiꞌan, ema la namoe haꞌu ona.”   
\s1 Makbukar laleꞌan ida mai nasoru Maria  
\p
\v 26 Baa oras Elisabet koꞌus tama fulan neen tiꞌan, Naꞌi Maromak solok Niakaan makbukar laleꞌan Gabriel baa leo ida naran Nasaret iha rai Galilea.  
\v 27 Iha nia noo feto nurak ida, naran Maria. Nia sasudin tiꞌan no mane ida, naran Yusuf. Yusuf nia, Naꞌi Daud husar-binan. Gabriel baa nasoru Maria,\x + \xo 1:27 \xt Mateus 1:18\x*  
\v 28 hotu nia nareꞌis aan baa feto nurak nia nodi naꞌak, “Tabe! Naꞌi Maromak boi bete tiꞌan atu nalo lia kabaas ida bodik bete. Naꞌi Maromak namutuk no bete.”   
\p
\v 29 Rona nola nunia, Maria benar. La natene lia nia naꞌak saa.  
\v 30 Hotu makbukar nia natutan naꞌak,  
\q1 “Maria! Lalika mataꞌuk.  
\q2 Tan Naꞌi Maromak atu natudu laran diꞌak baa o.   
\q1
\v 31 La kleur, o atu koꞌus.  
\q2 Hotu, o atu mahoris oa mane ida.  
\q3 Musti manaran Nia maꞌak, \it Yesus\it*.\f + \fr 1:31 \ft Naran Yesus nia, naran lia Yunani. Manesak no naran Yesua iha lia Ibrani. Yesua naꞌak ‘Naꞌi Maromak sori ema.’ Haree no Mateus 1:21.\f*   
\q1
\v 32 Nia atu dadi ema boot.  
\q2 Naꞌi Maromak atu temi Nia naꞌak, ‘Haꞌukaan Oan.’  
\q3 Nia, Oa nosi Naꞌi Maromak Mak Aas Kaliuk.  
\q1 Naꞌi Maromak atu foti Nia kaer ukun,  
\q2 nuꞌu Niakaan Bei Daud.   
\q1
\v 33 Nia atu kaer ukun nima-nimak baa ema Israꞌel sia.\f + \fr 1:33 \ft Hakerek Moon lia Yunani naꞌak, ‘Nia atu ukun Yakob uman’. Neꞌe naꞌak, ‘Nia atu ukun ema Israꞌel sia’.\f*  
\q2 Niakaan ukun atu nafati nohuun.”\x + \xo 1:33 \xt 2 Samuel 7:12, 13, 16; Yesaya 9:7\x*   
\p
\v 34 Rona nola nunia, Maria nusu baa Gabriel naꞌak, “Haꞌu neꞌe sei la katene mane dauk! Nunabee haꞌu kbele koꞌus?”   
\p
\v 35 Gabriel nataa naꞌak, “Nuneꞌe bete! Maromak Kmalar Lulik atu tuun baa o. Beran nosi Maromak Mak Aas Kaliuk moos atu taka nola o. Hodi nunia, Oa mak atu moris nia, moon tebe-tebes tan Nia, Naꞌi Maromak Oan.   
\p
\v 36 Keta blaar! Bete familin ida naran Elisabet moos koꞌus tiꞌan. Tuir ema, nia la bele nahoris ona tan otas tiꞌan. Mais baa oras neꞌe, nia koꞌus fulan neen laran tiꞌan,  
\v 37 tan la noo lia ida mak Naꞌi Maromak la bele nalo!”\x + \xo 1:37 \xt Lia Uluk Fohon 18:14\x*   
\p
\v 38 Rona nola nunia, Maria nataa naꞌak, “Diꞌak. Haꞌu neꞌe, Naꞌi Maromak atan. Haꞌu kadiꞌa aan simu Niakaan hakaran. Nebee, lia hotu-hotu neꞌe dadi tuir saa mak o dale tiꞌan nia.”  
\p Nunia hotu, makbukar laleꞌan nia laꞌo nela Maria.   
\s1 Maria baa nateke Elisabet  
\p
\v 39-40 Loron hira siku tiꞌan, Maria laꞌo nela Nasaret, lai-lais baa Sakarias leon iha rai Yudea foho leten. Toꞌo nebaa, nia tama baa Sakarias uman nodi foo tabe baa Elisabet.   
\p
\v 41 Baa oras Elisabet rona Maria foo tabe, oa iha niakaan notak nakfodak. Elisabet moos nakonu no Maromak Kmalar Lulik.  
\v 42 Hotu, nia dale nodi makaꞌas naꞌak, “Maria! Ema atu foti-nahaas okaan naran liu feto hotu-hotu iha raiklaran neꞌe! Sia moos atu foti-nahaas oa mak iha okaan notak!  
\v 43 Haꞌu neon boot, tan haꞌukaan Naꞌin inan mai nateke haꞌu.  
\v 44 Oras o tama foo tabe baa haꞌu, oa iha haꞌukaan notak nakfodak kedas, tan neon diꞌak.  
\v 45 Naꞌi Maromak natudu laran diꞌak baa o, tan o fiar maꞌak, Nia atu nalaꞌok Niakaan mamenon.”   
\s1 Maria tonu-naboot Naꞌi Maromak  
\p
\v 46 Hotu Maria foti lian naꞌak,  
\q1 “Haꞌu kfoti-kahaas no tonu-kaboot Naꞌi Maromak  
\q2 kodi neon no laran tomak.   
\q1
\v 47 Haꞌu neon diꞌak,  
\q2 tan Naꞌi Maromak, mak haꞌukaan Maksorin.   
\q1
\v 48 Nia tau matan baa haꞌu, rai matan baa haꞌu,  
\q2 masik haꞌu neꞌe, Niakaan ata mak la folin.  
\q1 Nahuu baa oras neꞌe, ema hotu-hotu nafoli haꞌu naꞌak,  
\q2 feto mak sotir basuk,\x + \xo 1:48 \xt 1 Samuel 1:11\x*   
\q1
\v 49 tan Naꞌi Maromak naseꞌi lia boot bodik haꞌu.  
\q2 Nia, mak Beran Kaliuk, Lulik Kaliuk.   
\q1
\v 50 Nia natudu dadomin baa ema hotu-hotu mak nakneter no loꞌu baa Nia,  
\q2 nosi husar-binan ida baa husar-binan ida.   
\q1
\v 51 Nia nodi Niakaan beran,  
\q2 atu tokar lauk ema mak loko aan, no ema mak naksaꞌek aan.   
\q1
\v 52 Nia natuun makaer ukun mak nahaas aan.  
\q3 Mais Nia nahaas ema mak naraik aan.\x + \xo 1:52 \xt Ayub 5:11, 12:19\x*   
\q1
\v 53 Nia nahaan ema salaen toꞌo bosu,  
\q2 mais teꞌur nasai ema maksoin sia  
\q3 nebee sia laꞌo nodi liman mamuk.   
\q1
\v 54 Nia tulun Niakaan ema Israꞌel sia,  
\q2 tan Nia nadomi sia nohuun.   
\q1
\v 55 Uluk Nia namate menon no itakaan bei uluk,  
\q2 mak Bei Abraham no niakaan husar-binan hotu-hotu.  
\q3 Baa oras neꞌe, mamenon nia metin nafati.”\x + \xo 1:55 \xt Lia Uluk Fohon 17:7; 1 Samuel 2:1-10\x*   
\p
\v 56 Tonu notu nunia, Maria nein no Elisabet toꞌo fulan tolu laran. Foin nia fila baa Nasaret.   
\s1 Elisabet nahoris Yohanis  
\p
\v 57 Elisabet loron nahoris toꞌo tiꞌan, nia moos nahoris oa mane ida.  
\v 58 Hotu lia nia keke lema baa familin no ema leo laran sia naꞌak, Naꞌi Maromak natudu tiꞌan laran diꞌak nodi foo oa ida baa Elisabet. Rona nola nunia, sia hotu-hotu moos neon diꞌak.   
\p
\v 59 Oan nia otas loron walu tiꞌan, sia nalo lahan hamane aan baa nia, tuir ema Yahudi ukun-badu. Sia nakara nanaran nia Sakarias, tuir aman naran.\x + \xo 1:59 \xt Ukun-badu Naꞌilulik 12:3\x*  
\v 60 Mais inan la noꞌuk naꞌak, “La bele nunia! Musti hanaran nia Yohanis!”   
\p
\v 61 Mais sia nataa naꞌak, “Tan saa mili naran Yohanis? La noo ema ida iha emikaan familin mak tau naran nia!”  
\v 62 Hotu sia foo tadak baa Sakarias atu nodi natene nia nakara tau naran saa baa oa nia.   
\p
\v 63 Hotu Sakarias foo tadak nodi nusu fatuk hakerek. Sia foo baa, nia nakerek naꞌak, “Naran Yohanis!” Naree nunia, ema nia sia hotu-hotu moos blaar karin.   
\p
\v 64 Baa oras nia moos, Sakarias nanaan matek nia, mamar kedas. Nia moos tonu kedan Naꞌi Maromak.  
\v 65 Ema hotu-hotu iha nia, nataꞌuk no blaar. Lia nia keke lema nosi ibun baa ibun, toꞌo ema iha rai Yudea foho leten sia moos natene hotu.  
\v 66 Ema mak rona lia nia nanoin naꞌak, “Malorek tebes! Naꞌi Maromak beran tuun baa oan nia. Nia boot mai, nia atu dadi saa?”   
\s1 Sakarias tonu-naboot Naꞌi Maromak  
\p
\v 67 Baa oras nia, Sakarias nakonu no Maromak Kmalar Lulik. Hotu nia dale naꞌak,   
\q1
\v 68 “Haꞌu ktonu-kaboot haꞌukaan Naꞌin. Nia, mak ema Israꞌel siakaan Maromak!  
\q2 Nia namaan aan mai tiꞌan  
\q3 atu sori Niakaan hutun-renu nosi moris nuꞌu ata.   
\q1
\v 69 Nia foti tiꞌan Ema ida nosi Naꞌi Daud husar-binan.  
\q2 Ema nia atu sori ita,  
\q3 nodi Niakaan beran boot.   
\q1
\v 70 Naꞌi Maromak nameno kedan lia nia hori uluk,  
\q2 nodi Niakaan makoꞌan moon sia.   
\q1
\v 71 Oras neꞌe, Nia loke dalan atu nabusik ita  
\q2 nosi funu,  
\q2 no nosi ema mak laran moras baa ita.   
\q1
\v 72-73 Nia natudu laran diꞌak baa itakaan bei uluk sia,  
\q2 tan nanoin bei-beik Niakaan mamenon  
\q3 mak Nia namate hori uluk no Bei Abraham.   
\q1
\v 74 Nia nabusik ita nosi funu,  
\q2 nebee ita bele loꞌu baa Nia,  
\q3 no la hataꞌuk tenik.   
\q1
\v 75 Nia nabusik ita  
\q2 nebee ita bele moris moon no loos iha Niakaan oin nohuun.   
\q1
\v 76 Yohanis! O neꞌe, haꞌukaan oan.  
\q2 O boot mai, ema atu natene naꞌak, o neꞌe, makoꞌan baa Maromak Mak Aas Kaliuk.  
\q1 O atu baa katak ema,  
\q2 nebee sia simu Naꞌin namaan aan mai.\x + \xo 1:76 \xt Maleaki 3:1\x*   
\q1
\v 77 O atu baa matudu dalan baa Niakaan eman sia,  
\q2 nebee sia natene naꞌak, sia bele moris no Naꞌi Maromak,  
\q3 tan Nia kasu siakaan salan.   
\q1
\v 78-79 Naꞌi Maromak neon monu baa ita,  
\q2 toꞌo Nia foo leet foun baa ita,  
\q3 nuꞌu loro foun nasai kroman foun.  
\q1 Bodik ita mak moris iha makukun laran,  
\q2 no ita mak hataꞌuk mate,  
\q2 kroman mai tiꞌan atu nalaꞌo ita baa dalan dame.”\x + \xo 1:78-79 \xt Yesaya 9:2\x*   
\p
\v 80 Nunia hotu, Yohanis hetak kleur, hetak boot. Maromak Kmalar Lulik moos nakbiit nia. Boot tiꞌan, nia baa nein iha rai fuik, toꞌo nahuu nalaꞌok serwisu bodik ema Israꞌel.   
\c 2  
\s1 Maria nahoris Yesus  
\r (Mateus 1:18-25)  
\p
\v 1-2 Baa oras Kireneus dadi gubernur iha Siria, Liurai Agustus nasai ukun naꞌak, “Ema hotu-hotu mak iha ukunrai Roma liman laran, ida-idak musti fila baa natama naran iha leo huun!” Oras nia, oras dala uluk bodik ukunrai Roma sura hutun-renu nunia.  
\v 3 Tan nia, ema hotu-hotu fila baa leo huun atu natama naran.   
\p
\v 4-5 Baa oras nia, noo mane ida naran Yusuf. Nia nein iha leo Nasaret iha rai Galilea. Nia sasudin tiꞌan no feto nurak ida, naran Maria. Maria nia noꞌi koꞌus. Tan Yusuf nia, Naꞌi Daud husar-binan, nia musti fila baa natama naran iha Naꞌi Daud niakaan kota Betlehem iha rai Yudea.  
\p Tan lia nia, sia rua baa kota Betlehem.  
\v 6 Toꞌo nebaa, Maria loron nahoris moos toꞌo mai.  
\v 7 Iha Betlehem nia, noo uma bodik ema hein heik, mais sia la netan fatik iha nia. Tan baa nia, sia tama baa natar ida laran. Iha nia Maria nahoris oa ulun, oa mane ida. Maria nafuꞌut Nia nodi tais, hotu natoba baa bibi no karau haan fatik.   
\s1 Naꞌi Maromak natoꞌo lia diꞌak baa makbalin sia  
\p
\v 8 Baa kalan nia, makbalin naꞌin hira daka bibi malae iha kota luan.   
\p
\v 9 Teki-tekis, sia naree Maromak Niakaan makbukar laleꞌan ida. Hotu, Naꞌi Maromak kroman naksinak baa sia, toꞌo sia nataꞌuk liu.  
\v 10 Mais makbukar nia katak naꞌak:  
\q1 “Keta hataꞌuk! Rona mai! Haꞌu kmai katak lia diꞌak baa emi. Ema hotu-hotu mak rona lia neꞌe, nanis neon diꞌak.   
\q1
\v 11 Lia diꞌak nia nuneꞌe:  
\q2 Baa loron neꞌe, feto ida nahoris Kristus iha Betlehem, Naꞌi Daud niakaan kota!  
\q3 Kristus nia, mak Naꞌi Maromak nameno tiꞌan hori uluk.  
\q2 Naꞌi Maromak solok Nia mai atu sori ema nosi sala!  
\q2 Nia neꞌe, mak ema atu temi naꞌak ‘Ulun’!   
\q1
\v 12 Emi bele hatene Nia nuneꞌe: Emi atu hasoru kau mea oan ida mak inan nafuꞌut nodi tais. Nia toba iha bibi no karau haan fatik laran.”   
\p
\v 13 Teki-tekis, Maromak Niakaan makbukar laleꞌan lear mai namutuk no makbukar uluk nia. Sia tonu-naboot Naꞌi Maromak nodi nananu naꞌak,   
\q1
\v 14 “Ita foti-hahaas Naꞌi Maromak naran!  
\q2 Nia mak nabesi aan kaer ukun iha laleꞌan mak aas kaliuk.  
\q1 Nia atu foo dame baa ema raiklaran  
\q2 mak kona baa Niakaan neon!”   
\p
\v 15 Hotu makbukar sia fila baa laleꞌan. Makbalin nia sia dale baa malu naꞌak, “Hei! Mai ita baa Betlehem atu haree oa nia lai! Tan Naꞌi Maromak solok lia nia baa ita tiꞌan.”   
\p
\v 16 Hotu, sia lai-lais baa Betlehem. Toꞌo nebaa, sia netan Maria no Yusuf no kau mea oan mak noꞌi toba iha bibi no karau haan fatik laran.   
\p
\v 17 Naree oa nia, sia moos katak baa ema naꞌak, “Ohin nia, Maromak Niakaan makbukar laleꞌan sia katak lia oa neꞌe baa ami!” Hotu sia katak lia nia toꞌo mohu.   
\p
\v 18 Ema hotu-hotu mak rona, blaar karin.  
\v 19 Mais Maria rai lia nia sia baa neon laran, nodi naneo atu buka lia nia sia isin.  
\v 20 Makbalin sia naree notu oa nia, sia moos fila nikar baa siakaan bibi malae. Sia tonu-naboot Naꞌi Maromak naran nodi sera dodan baa Nia, tan saa mak sia rona no sia naree, manesak no saa mak Maromak Niakaan makbukar dale tiꞌan baa sia.   
\s1 Sia nanaran kau mea oan nia, \it Yesus\it*  
\p
\v 21 Kau mea oa nia, otas loron walu tiꞌan, sia nalo lahan hamane aan baa Nia, tuir ema Yahudi siakaan ukun-badu. Niakaan inan no aman nanaran Nia, ‘Yesus’. Naran nia mak uluk makbukar laleꞌan katak kedan baa oras Yesus inan sei la koꞌus Nia dauk.\x + \xo 2:21 \xt Lukas 1:31; Ukun-badu Naꞌilulik 12:3\x*   
\s1 Yusuf no Maria nodi oan Yesus baa Uma Hamulak Huun  
\p
\v 22 Ukun-badu ida nosi Bei Musa naꞌak, feto mak nahoris loron haat nulu tiꞌan, musti nalaꞌok adat hamoos aan iha Uma Hamulak Huun. Hodi nunia, nia bele tama nikar baa ema Yahudi siakaan uma hamulak. Tan nunia, Yusuf no Maria baa nalaꞌok adat nia iha kota Yerusalem. Sia moos nodi siakaan oan Yesus baa Uma Hamulak Huun, atu latan baa Naꞌi Maromak.\x + \xo 2:22 \xt Ukun-badu Naꞌilulik 12:1-8\x*  
\v 23 Hodi nunia, sia tuir Naꞌi Maromak ukun-badu mak naꞌak, “Feto mak nahoris oa ulun mak mane, musti latan oan nia baa Naꞌi Maromak.”\x + \xo 2:23 \xt Ema Israꞌel Sai Nosi Mesir 13:2,12\x*  
\v 24 Tuir Naꞌi Maromak ukun-badu, kalo inan no aman latan oan baa Naꞌi Maromak, sia musti sera lakateu inan ida no aman ida, lale, lakateu sina tulan matan rua. Yusuf no Maria moos nalaꞌok ukun-badu nia.\x + \xo 2:24 \xt Ukun-badu Naꞌilulik 12:6-8\x*   
\s1 Katuas Simeon nasee kedan naꞌak, kau mea oan Yesus nia, Kristus mak Naꞌi Maromak nameno tiꞌan  
\p
\v 25-26 Natoon baa nia, noo katuas ida naran Simeon. Nia nein iha kota Yerusalem. Nia ema moon mak beer Naꞌi Maromak. Kmalar Lulik katak kedan baa nia tiꞌan naꞌak, nia atu naree uluk Kristus lai, foin nia bele mate.   
\p
\v 27 Baa oras Yesus inan no aman nodi Nia baa Uma Hamulak Huun atu latan baa Naꞌi Maromak, Kmalar Lulik moos nalaꞌo nodi Simeon baa.  
\v 28 Oras naree oan nia, katuas Simeon nakaꞌu nola, nodi tonu-naboot Naꞌi Maromak naꞌak:   
\q1
\v 29 “Haꞌu ktonu Naꞌi Maromak!  
\q2 Tan Nia nalaꞌok mamenon baa haꞌu tiꞌan.  
\q1 Oras neꞌe, Naꞌi Maromak bele nabusik haꞌu,  
\q2 nebee haꞌu kmate no-nook ona.   
\q1
\v 30 Haꞌu karee tiꞌan Ema mak Naꞌi Maromak solok mai  
\q2 atu sori ita nosi itakaan salan!   
\q1
\v 31 Naꞌi Maromak nakara nodi oan neꞌe  
\q2 atu sori ema klubun hotu-hotu.   
\q1
\v 32 Nia atu dadi hanesan kroman.  
\q2 Nia atu nodi kneter bodik Naꞌi Maromak eman Israꞌel sia.  
\q2 Nia moos atu natudu Naꞌi Maromak dalan loos  
\q3 baa ema seluk sia.”\x + \xo 2:32 \xt Yesaya 42:6, 49:6, 52:10\x*   
\p
\v 33 Rona nola nunia, Yusuf no Maria blaar karin tan katuas Simeon nasee nunia.  
\v 34 Hotu, Simeon nusu matak-malirin bodik sia. Nia moos katak kedan baa Maria naꞌak, “Yesus inan! Ema waꞌin iha Israꞌel neꞌe atu dudu sees oan neꞌe. Mais nosi ikus, siakaan hahalok nia atu nahonu fila sia. Oan neꞌe moos atu nalo ema waꞌin neon boot.  
\v 35 Hodi nunia, Naꞌi Maromak loke hotu ema neon. Mais rona! Ina atu hetan susar todan, hanesan surik naruk sona borut okaan hirus.”   
\s1 Ferik Hana sera dodan baa Naꞌi Maromak, tan Yesus  
\p
\v 36-37 Iha Uma Hamulak Huun nia moos, noo ferik ida naran Hana. Niakaan otas tinan walu nulu resin haat tiꞌan. Aman, naran Fanuel, nosi ema hunun Aser. Ferik nia foin noo laꞌen tinan hitu, laꞌen mate nela tiꞌan. Ferik nia moos Maromak makoꞌan ida mak namulak no nalirin aan loron-kalan iha Uma Hamulak Huun.   
\p
\v 38 Baa oras Simeon dale baa Yusuf no Maria, ferik nia mai kre-reꞌis nanono sia. Nia rona Simeon dale nunia, nia tonu-naboot Naꞌi Maromak. Nia moos dale kedan lia Yesus bodik ema hotu-hotu mak sei noꞌi nei-nein siakaan Naꞌin mak Naꞌi Maromak nameno atu solok mai sori ema Israꞌel.   
\s1 Yusuf no Maria nodi oan fila baa leo Nasaret  
\p
\v 39 Yusuf no Maria nalaꞌok mohu Bei Musa Ukun-badu sia iha kota Yerusalem tiꞌan, sia moos fila baa siakaan leo Nasaret iha rai Galilea.\x + \xo 2:39 \xt Mateus 2:23\x*  
\v 40 Hotu Yesus hetak boot, hetak biit, hetak matenek toꞌo natene lia waꞌin. Naꞌi Maromak moos natudu laran diꞌak baa Nia.   
\s1 Yesus iha Naꞌi Maromak Niakaan Uma Hamulak Huun  
\p
\v 41 Sura tinan, Yusuf no Maria baa kota Yerusalem atu tuir nadahur Paska.\x + \xo 2:41 \xt Ema Israꞌel Sai Nosi Mesir 12:1-27; Hanoin Hikar Dalan Moris 16:1-8\x*  
\v 42 Dala ida, baa oras Yesus otas tinan sanulu resin rua, sia baa kota Yerusalem bele-bele atu tuir dahur nia.  
\v 43-44 Dahur Paska nia hotu tiꞌan, Yusuf no Maria fila baa Nasaret no ema lear mak fila bele-bele baa rai Galilea. Sia la natene naꞌak, Yesus sei nein iha Yerusalem. Sia naneo naꞌak, Nia laꞌo namutuk no Niakaan mamaluk sia. Mais toꞌo loro malirin, sia sei la naree Nia dauk. Hotu sia buka baa-mai iha siakaan familin no mamaluk sia.  
\v 45 Mais sia la netan, sia fila nikar baa buka Nia iha Yerusalem.   
\p
\v 46 Toꞌo nebaa, sia buka Nia loron tolu laran, foin netan iha Uma Hamulak Huun. Nia noꞌi taruka lia fuan no ema manorik ukun Yahudi sia.  
\v 47 Ema hotu-hotu mak tuur nanono, blaar karin, tan Nia natene tebe-tebes Hakerek Moon isin. Nia moos nataa sia diꞌa-diꞌak.  
\v 48 Naree nola nunia, Yesus inan no aman moos blaar. Hotu inan katak naꞌak, “Yesus! Tan saa O masusar ami nuneꞌe? Ami rua O aman benar karin tiꞌan buka O!”   
\p
\v 49 Mais Yesus nataa naꞌak, “Tan saa ina no ama hasusar aan buka Haꞌu? Musti hatene! Haꞌu koo serwisu iha Haꞌukaan Ama Uman.”  
\v 50 Mais sia la natene Niakaan hakara nia.   
\p
\v 51 Nunia hotu, sia fila nikar bele-bele baa Nasaret. Yesus moris tuir inan no aman harukan. Niakaan ina rai lia nia sia hotu-hotu baa neon laran.  
\v 52 Nunia ona, Yesus hetak boot, hetak matenek. Nia moos hetak kona baa Naꞌi Maromak neon no ema raiklaran neon.\x + \xo 2:52 \xt 1 Samuel 2:26; Lia Fuan Tateꞌan 3:4\x*   
\c 3  
\s1 Lia Yohanis Mak Sarani Ema  
\r (Mateus 3:1-12; Markus 1:1-8; Yohanis 1:19-28)  
\p
\v 1-2 Baa oras nia, Tiberius mak liurai Roma. Nia kaer ukun tinan sanulu resin lima tiꞌan. Pontius Pilatus, mak gubernur rai Yudea. Herodes, mak gubernur rai Galilea. Herodes maun Filipus, mak gubernur rai Iturea no rai Trakonitis. Lisanas, mak gubernur rai Abilene.\f + \fr 3:1-2 \ft Noo ema ida naran \ft \+it Yosefus\+it* mak ukunrai Roma naruka nakerek lia nosi ema Israꞌel sia baa oras nia. Nia moos nakerek nosi makaer ukun siakaan familin sia. Tan baa nia, ita bele hatene Herodes neꞌe naran seluk mak \+it Herodes Antipas\+it*. Niakaan ama, mak\+it Herodes Boot\+it* (haree Mateus 2:1-22; Lukas 1:5). Filipus neꞌe, Herodes Antipas maun. Filipus aman moos, Herodes Boot. Filipus inan, naran Kleopatra, nia nosi kota Yerusalem. Filipus nola Salome, mak Herodias oan. Iha Lukas 3:19 noo \+it Filipus\+it* ida seluk. Nia, mak Herodes Antipas alin. Niakaan ama moos Herodes Boot, mais inan naran Mariamne. Filipus neꞌe nola Herodias. Siakaan oan feto, naran Salome. Mais Filipus maun Herodes Antipas nadau nola Filipus feen (Mateus 14:3; Markus 6:17; Lukas 3:19).\f*  
\p Baa oras nia moos, Hanas no Kayafas, mak naꞌilulik ulun boot iha kota Yerusalem.  
\p Natoon baa oras nia, Yohanis, Sakarias oan, nein iha fatin fuik dook nosi leo. Iha nebaa, Naꞌi Maromak tau lia baa nia.  
\v 3 Rona nola tiꞌan, Yohanis baa leo hotu-hotu mak kreꞌis baa mota Yordan, atu katak ema naꞌak, “Emi musti katak sain no laꞌo hela emikaan salan sia, nebee Naꞌi Maromak kasu mohu hotu-hotu. Hotu, emi musti simu sarani, hanesan marak ida naꞌak, emi neꞌe diꞌa-diꞌak tiꞌan ho Naꞌi Maromak.”   
\p
\v 4 Uluk, Maromak makoꞌan Yesaya nakerek nola lia nosi Yohanis nia nuneꞌe:  
\q1 “Noo ema ida iha rai fuik mak nahii naꞌak:  
\q2 ‘Hadiꞌa dalan atu simu Naꞌin namaan aan mai!  
\q2 Hamoos dalan atu simu Nia.   
\q1
\v 5 Tunin haweer sura horun.  
\q1 Taa haweer sura foho.  
\q2 Haloos dalan kaleꞌuk sia.  
\q2 Haweer dalan karutas sia.   
\q1
\v 6 Nebee ema rai hotu-hotu bele natene naꞌak,  
\q2 Naꞌi Maromak nakara sori ema  
\q3 nosi siakaan salan.’ ”\x + \xo 3:6 \xt Yesaya 40:3-5\x*   
\p
\v 7 Baa oras nia ema mai nosi fatin hotu-hotu, atu nusu Yohanis sarani sia. Mais nia nakanas sia naꞌak, “Hoi! Tolek teen sia! Emi nuꞌu samea mak noo raso! Keta haneo haꞌak, emi bele hakbois hosi Naꞌi Maromak kastikar! Lale! Tan la kleur ona, Naꞌi Maromak natuun kastikar baa ema hotu-hotu mak la diꞌak no Nia.\x + \xo 3:7 \xt Mateus 12:34, 23:33\x*  
\v 8 Keta haneo haꞌak, emi la hetan kastikar tan emi Bei Abraham husar-binan. Lale! Emi Bei Abraham husar-binan tebes, mais lia nia la nalo emi moon. Naꞌi Maromak bele nalo fatuk neꞌe sia dadi baa Bei Abraham husar-binan. Haꞌu katak emi. Hatudu kakaer hodi emikaan moris, nebee ema natene tebe-tebes naꞌak, emi seꞌi kotuk tiꞌan laꞌo hela emikaan salan sia, hodi tuir hikar Naꞌi Maromak.\x + \xo 3:8 \xt Yohanis 8:33\x*  
\v 9 Emi musti halo lia diꞌak sia. Kalo lale, Naꞌi Maromak natuun kastikar todan baa emi, hanesan ema nodi baliun nuꞌan ai huun. Nunia tebes! Ai huun la noo folin, kalo la nafua diꞌak! Diꞌak liu huꞌan, soe baa haꞌi dei.”\x + \xo 3:9 \xt Mateus 7:19\x*   
\p
\v 10 Rona nola Yohanis dale nunia, ema nia sia nusu nia naꞌak, “Kalo nunia, ami musti halo saa?”   
\p
\v 11 Nia nataa naꞌak, “Kalo moo faru tahan rua, foo tahan ida baa ema faru lalek. Kalo moo haan, faꞌe foo baa ema haan lalek.”   
\p
\v 12 Ema maksisi bea sia moos mai nusu baa Yohanis, nebee nia sarani sia. Sia nusu naꞌak, “Ama boot! Tulun hanorin ami atu halo saa.”\x + \xo 3:12 \xt Lukas 7:29\x*   
\p
\v 13 Nia nataa naꞌak, “Uluk, emi tolek teen. Mais oras neꞌe, emi musti serwisu halo loos. Keta husu bea liu nosi ukun. Nebee hutun-renu selu bea kona besik no ukun-badu.”   
\p
\v 14 Sondadu naꞌi hira moos iha nia. Sia nusu baa Yohanis naꞌak, “Kalo ami, nunabee? Ami musti halo saa?”  
\p Nia nataa naꞌak, “Keta todak ema niakaan osan tuir emikaan hakara. Keta duu karin ema. Oras simu kansera, musti neon boot hodi horan toꞌo.”   
\p
\v 15 Rona Yohanis dale nunia, ema hotu-hotu kebit malu nodi namaas baa malu naꞌak, “Hoi! Keta arumak Yohanis neꞌe. Kristus mak hori uluk Naꞌi Maromak nameno atu solok mai!”   
\p
\v 16 Mais Yohanis katak baa sia naꞌak, “Rona diꞌa-diꞌak! Ema ida mak boot liu haꞌu atu mai. Masik haꞌu kdadi baa niakaan atan moos, haꞌu la kfatan.\f + \fr 3:16 \ft Hakerek Moon lia Yunani naꞌak, ‘atu kore niakaan kaso talin moos, haꞌu la kfatan.’ Lia neꞌe naꞌak, Yohanis naꞌak nia ema kiꞌik oan dei. Masik nia dadi baa Yesus atan moos, nia la fatan.\f* Haꞌu ksarani ema kodi wee dei, mais Nia atu nalo liu tan haꞌu, tan Nia atu nakonu emikaan neon no laran nodi Maromak Kmalar Lulik. Nia atu namoos emi, hanesan badaen mean namoos mean nodi haꞌi, atu soe mean teen, nebee netan mean isin.  
\v 17 Nia moos hanesan ema mafaho rai laliki nasai hare abas. Nia rai hare moos baa kanaha laran, mais namotu hare abas. Nunia moos Naꞌi Maromak. Nia atu kastikar ema mak seꞌi kotuk baa Nia, nodi soe lakon sia baa haꞌi laran mak laka bei-beik.”   
\p
\v 18 Hodi nunia, Yohanis foo natene lia oi-oik baa ema, nodi katak Naꞌi Maromak Manfatin Diꞌak baa sia.   
\p
\v 19-20 Baa oras nia moos, Yohanis nahuu dale malorek Herodes niakaan hahalok aat sia. Niakaan lia nuneꞌe: Herodes nia, gubernur rai Galilea. Niakaan salan butuk bein tiꞌan. Nia moos nadau nola alin feen, naran Herodias. Mais tuir loos, alin sei moris no sei la soe malu dauk no feen Herodias. Tan Herodes hahalok aat nia sia, Yohanis deꞌan nia loke fore, toꞌo Herodes krakat, hotu kohi nola nia, soe baa bui.\x + \xo 3:19-20 \xt Mateus 14:3-4; Markus 6:17-18\x*   
\s1 Yohanis sarani Yesus  
\r (Mateus 3:13-17; Markus 1:9-11)  
\p
\v 21 Uluk, oras Herodes sei la kohi Yohanis dauk, Yohanis sarani ema waꞌin. Nia moos sarani Yesus. Sarani hotu, Yesus namulak. Oras nia moos, laleꞌan nakloke.  
\v 22 Hotu Maromak Kmalar Lulik namaan aan tuun baa Yesus. Kmalar Lulik nia ilas nuꞌu lakateu sina. Baa oras nia moos, noo lia maliak ida nosi laleꞌan naꞌak:  
\q1 “O neꞌe, Haꞌukaan Oan mak Haꞌu kakara no kadomi.  
\q2 O malo Haꞌu neon diꞌak.”\x + \xo 3:22 \xt Lia Uluk Fohon 22:2; Kananuk Sia 2:7; Yesaya 42:1; Mateus 3:17; Markus 1:11; Lukas 9:35\x*   
\s1 Naꞌi Yesus bei uluk sia, tuir aman Yusuf husar-binan  
\r (Mateus 1:1-17)  
\p
\v 23 Baa oras Yesus nahuu katak lia nosi Naꞌi Maromak, Niakaan otas takseer tinan tolu nulu. Ema natene Yesus nia, Yusuf oan. Yusuf bein uluk sia mak neꞌe:  
\q2 Yusuf aman, Eli.   
\q2
\v 24 Eli aman, Matat.  
\q2 Matat aman, Lewi.  
\q2 Lewi aman, Melki.  
\q2 Melki aman, Yanai.  
\q2 Yanai aman, Yusuf.   
\q2
\v 25 Yusuf aman, Matatias.  
\q2 Matatias aman, Amos.  
\q2 Amos aman, Nahum.  
\q2 Nahum aman, Hesli.  
\q2 Hesli aman, Nagai.   
\q2
\v 26 Nagai aman, Maat.  
\q2 Maat aman, Matatias.  
\q2 Matatias aman, Semein.  
\q2 Semein aman, Yosek.  
\q2 Yosek aman, Yoda.   
\q2
\v 27 Yoda aman, Yohanan.  
\q2 Yohanan aman, Resa.  
\q2 Resa aman, Serubabel.  
\q2 Serubabel aman, Sealtiel.  
\q2 Sealtiel aman, Neri.   
\q2
\v 28 Neri aman, Melki.  
\q2 Melki aman, Adi.  
\q2 Adi aman, Kosam.  
\q2 Kosam aman, Elmadam.  
\q2 Elmadam aman, Er.   
\q2
\v 29 Er aman, Yosua.  
\q2 Yosua aman, Elieser.  
\q2 Elieser aman, Yorim.  
\q2 Yorim aman, Matat.  
\q2 Matat aman, Lewi.   
\q2
\v 30 Lewi aman, Simeon.  
\q2 Simeon aman, Yahuda.  
\q2 Yahuda aman, Yusuf.  
\q2 Yusuf aman, Yonam.  
\q2 Yonam aman, Elyakim.   
\q2
\v 31 Elyakim aman, Melea.  
\q2 Melea aman, Mena.  
\q2 Mena aman, Matata.  
\q2 Matata aman, Natan.  
\q2 Natan aman, Daud.   
\q2
\v 32 Daud aman, Isai.  
\q2 Isai aman, Obed.  
\q2 Obed aman, Boas.  
\q2 Boas aman, Salmon.  
\q2 Salmon aman, Nahason.   
\q2
\v 33 Nahason aman, Aminadab.  
\q2 Aminadab aman, Admin.  
\q2 Admin aman, Arni.  
\q2 Arni aman, Hesron.  
\q2 Hesron aman, Peres.  
\q2 Peres aman, Yahuda.   
\q2
\v 34 Yahuda aman, Yakob.  
\q2 Yakob aman, Isak.  
\q2 Isak aman, Abraham.  
\q2 Abraham aman, Tera.  
\q2 Tera aman, Nahor.   
\q2
\v 35 Nahor aman, Seruk.  
\q2 Seruk aman, Rehu.  
\q2 Rehu aman, Pelek.  
\q2 Pelek aman, Eber.  
\q2 Eber aman, Sela.   
\q2
\v 36 Sela aman, Kenan.  
\q2 Kenan aman, Arpaksad.  
\q2 Arpaksad aman, Sem.  
\q2 Sem aman, Noh.  
\q2 Noh aman, Lamek.   
\q2
\v 37 Lamek aman, Metusalak.  
\q2 Metusalak aman, Henok.  
\q2 Henok aman, Yared.  
\q2 Yared aman, Mahalalel.  
\q2 Mahalalel aman, Kenan.   
\q2
\v 38 Kenan aman, Enos.  
\q2 Enos aman, Set.  
\q2 Set aman, Adam.  
\q2 Adam nia, Naꞌi Maromak mak naseꞌi.   
\c 4  
\s1 Diabu ulun sokur Yesus  
\r (Mateus 4:1-11; Markus 1:12-13)  
\p
\v 1 Yesus simu sarani tiꞌan, Nia laꞌo nela mota Yordan. Maromak Kmalar Lulik namutuk no Nia, no nalaꞌo Nia baa fatin fuik ida.  
\v 2 Yesus nein iha fatin nia toꞌo loron haat nulu. Nia la naa sa-saa, toꞌo salaen mate. Hotu diabu ulun mai sokur kokon Nia.   
\p
\v 3 Nia dale baa Yesus naꞌak, “Kalo O Naꞌi Maromak Oan tebes, O moo beran. Dadi maruka fatuk neꞌe sia dadi tubi, nebee O maa toꞌo bosu.”   
\p
\v 4 Mais Yesus nataa naꞌak, “Lale! Hakerek Moon naꞌak,  
\q1 ‘Ema raiklaran moris lahoos nosi haan dei!’ ”\x + \xo 4:4 \xt Hanoin Hikar Dalan Moris 8:3; Mateus 4:4\x*   
\p
\v 5-6 Nunia hotu, diabu ulun nalaꞌo Yesus baa fatin aas ida. Nia natudu kabaas nosi ukunrai hotu-hotu iha raiklaran. Nia namaus Yesus naꞌak, “Ukunrai beran no kabaas hotu-hotu neꞌe sia, haꞌukaan. Haꞌu koo beran atu kfoo baa see dei mak kakara.  
\v 7 Haꞌu kbele foo baa O, surak O loꞌu-sudur baa haꞌu. Nia dei!”   
\p
\v 8 Mais Yesus nataa naꞌak, “Lale! Hakerek Moon naꞌak,  
\q1 ‘Ita musti loꞌu no sudur baa Naꞌi Maromak dei.  
\q2 Nia, mak ita musti haliku.’ ”\x + \xo 4:8 \xt Hanoin Hikar Dalan Moris 6:13\x*   
\p
\v 9 Nunia hotu, diabu ulun nalaꞌo Yesus baa kota Yerusalem. Hotu nia nodi Yesus saꞌe baa fatin mak aas kaliuk iha Uma Hamulak Huun. Hotu nia katak naꞌak, “Kalo O Naꞌi Maromak Oan tebes, soe aan tuun ona!  
\v 10 Tan Hakerek Moon naꞌak,  
\q1 ‘Naꞌi Maromak atu naruka Niakaan makbukar laleꞌan sia,  
\q2 nebee sia daka nola O.   
\q1
\v 11 Sia mai tane nola O,  
\q2 nebee Okaan ain la roos aan baa fatuk.’ ”\x + \xo 4:11 \xt Kananuk Sia 91:11-12\x*   
\p
\v 12 Mais Yesus nataa naꞌak, “Keta kli-liꞌis mo haꞌu. Tan Hakerek Moon naꞌak,  
\q1 ‘Keta sokur Maromak!’ ”\x + \xo 4:12 \xt Hanoin Hikar Dalan Moris 6:16\x*   
\p
\v 13 Hodi nunia, diabu ulun koko Yesus nodi dalan oi-oik, mais la bele sokur nola. Hotu, nia nakiduk nela Yesus atu nein leet seluk.   
\s1 Yesus baa Galilea atu nahuu katak lia Naꞌi Maromak  
\r (Mateus 4:12-17; Markus 1:14-15)  
\p
\v 14 Nunia hotu, Kmalar Lulik nalaꞌok Yesus fila nikar baa rai Galilea. La kleur, ema rai nia tomak natene tiꞌan Niakaan naran.  
\v 15 Nia nanorin iha ema Yahudi siakaan uma hamulak sia. Ema hotu-hotu mose naꞌak, “Yesus nia, makaꞌas tebes!”   
\s1 Ema iha Yesus leon duꞌuk la simu Nia  
\r (Mateus 13:53-58; Markus 6:1-6)  
\p
\v 16 Dala ida, Yesus mai Niakaan leo Nasaret duꞌuk. Natoon baa ema Yahudi siakaan loron hamulak, Yesus tama uma hamulak hanesan Nia nalo sura loron hamulak. Iha uma hamulak nia laran, Nia nariik atu leno Hakerek Moon.  
\v 17 Sia lolo foo Bei Yesaya niakaan hakerek. Nia loke, hotu leno naꞌak:   
\q1
\v 18 “Naꞌi Maromak Kmalar Lulik natuun beran baa Haꞌu.  
\q2 Nia boi Haꞌu  
\q3 atu katak Manfatin Diꞌak baa ema susar.  
\q1 Nia solok Haꞌu  
\q2 atu katak kaꞌak,  
\q3 ema bui, atu sai;  
\q3 ema delek, atu naree;  
\q3 ema mak oin kraik, atu foti ulun.   
\q2
\v 19 Tan oras neꞌe, Naꞌi Maromak oras toꞌo tiꞌan  
\q3 atu sori Niakaan ema.”\x + \xo 4:19 \xt Yesaya 61:1-2\x*   
\p
\v 20 Leno notu, Yesus lulun nikar hakerek nia, hotu foo baa uma hamulak ulun. Hotu Nia tuur. Ema hotu-hotu iha nia nobun Nia bei-beik.  
\v 21 Hotu Nia katak baa sia naꞌak, “Lia mak emi rona ohin nia, oras neꞌe dadi tiꞌan!”   
\p
\v 22 Rona nola nunia, ema nia sia mose Yesus naꞌak, “Adeei! Saa mak Nia dale ohin nia, kabaas liu! Mais Nia neꞌe, Yusuf oan! Tan saa bele nuneꞌe?”   
\p
\v 23 Yesus nataa naꞌak, “Noo lia hatetek naꞌak, ‘Hoi, makdook! Malo okaan isin lolon diꞌak uluk lai, foin madiꞌak ema seluk.’ Nanis emi hatene tiꞌan lia hatetek nia. Emi balu hakara hodi lia nia taꞌe fila Haꞌu, hodi husu Haꞌu haꞌak, ‘Tan saa O la maseꞌi tadak blaar bodik ami iha neꞌe, hanesan uluk O maseꞌi iha kota Kapernaum?’  
\v 24 Rona, tan Haꞌukaan dalen neꞌe, tebes no loos! Ema la nakara simu Maromak makoꞌan iha siakaan leo duꞌuk.\x + \xo 4:24 \xt Markus 6:4; Yohanis 4:44\x*  
\v 25-26 Hola lia hatetek ida hosi Maromak makoꞌan uluk Elia. Baa dala ida, udan la tau rai tinan tolu no balun. Baa oras nia, feto faluk waꞌin iha Israꞌel. Masik nunia moos, Naꞌi Maromak la solok Elia baa tulun sia hotu iha Israꞌel. Nia solok Elia baa feto faluk mesak ida iha leo Sarfat kreꞌis kota Sidon. Tuir loos, ferik nia lahoos ema Yahudi, mais tan nia fiar baa Naꞌi Maromak.\x + \xo 4:25-26 \xt 1 Naꞌi Israꞌel Sia 17:1,8-16\x*   
\p
\v 27 Hola lia hatetek seluk hosi Maromak makoꞌan Elisa. Baa oras nia, ema Yahudi waꞌin moras funi mea iha Israꞌel. Mais Naꞌi Maromak la nadiꞌak nola sia. Naꞌi Maromak naruka Elisa nadiꞌak nola ema moras funi mea mesak ida dei. Ema nia, naran Naaman. Tuir loos, nia ema Siria, lahoos ema Yahudi, mais tan nia fiar baa Naꞌi Maromak.”\x + \xo 4:27 \xt 2 Naꞌi Israꞌel Sia 5:1-14\x*   
\p
\v 28 Rona Yesus dale nunia, sia hotu-hotu krakat.  
\v 29 Sia nariik bele-bele, nabuꞌa sai Nia nosi uma hamulak nia. Sia dada nodi Nia baa leo diꞌin, atu soe baa horun laran.  
\v 30 Mais Nia sai luku tuir ema lear nia leet. Hotu Nia laꞌo nela sia.   
\s1 Yesus teꞌur sai diabu nosi ema ida  
\r (Markus 1:21-28)  
\p
\v 31 Nunia hotu, Yesus tuun baa kota Kapernaum iha debu boot Galilea tehen. Sura loron hamulak, Nia nanorin ema iha uma hamulak Yahudi.  
\v 32 Ema mak nanono Nia dale, blaar karin tan Nia natene tebes hanorin nia isin.\x + \xo 4:32 \xt Mateus 7:28-29\x*   
\p
\v 33 Dala ida, oras Yesus nanorin iha uma hamulak, noo ema ida mak diabu tekar. Nia nakrake makaꞌas naꞌak,  
\v 34 “Hoi Yesus, ema Nasaret! O moo lia saa mo ami! O mai atu madodok ami ka? Ami hatene O. O neꞌe, Ema Moon mak uluk Naꞌi Maromak nameno atu solok mai.”   
\p
\v 35 Mais Yesus nakanas nia naꞌak, “Taka ibun! Sai mela ema nia!” Teki-tekis diabu nia foti ema nia nitak baa rai iha ema sia leet. Nitak notu, diabu moos sai nela nodi la nahoras tenik nia.   
\p
\v 36 Ema hotu-hotu blaar. Sia dale naꞌak, “Ita blaar tebes! Ema neꞌe dalen, noo beran makaꞌas! Toꞌo diabu sia moos tuir Niakaan haruka nodi sai nela ema!”  
\v 37 Hotu ema nia sia laꞌo nasirin rai nia, katak lia nosi Yesus baa ema hotu-hotu.   
\s1 Yesus nadiꞌak nola Simon banin feto no ema waꞌin  
\r (Mateus 8:14-17; Markus 1:29-34)  
\p
\v 38 Yesus sai nosi uma hamulak nia tiꞌan, Nia baa ema ida uman. Ema nia naran, Simon.\f + \fr 4:38 \ft Simon nia, Petrus naran ida seluk.\f* Simon banin feto moras kiki. Sia nusu baa Yesus naꞌak, “Ama! Tulun madiꞌak mola ferik nia lai!”  
\v 39 Rona nola nunia, Yesus baa nariik kreꞌis ferik nia toba fatin. Hotu Nia teꞌur sai moras kiki nia nosi nia. Oras nia moos, moras kiki nia lakon kedas. Ferik nia moos nadeer kedan, baa nadiꞌa haan bodik sia.   
\p
\v 40 Kreꞌis loro monu ona, ema loi nodi siakaan ema mak moras oi-oik baa Yesus. Nia rai liman baa, nadiꞌak nola sia hotu-hotu.  
\v 41 Ema mak moras nia sia, naꞌin hira diabu tekar. Yesus moos nesi diabu sia sai nela ema nia sia. Sia sai nodi nakrake naꞌak, “O neꞌe, Naꞌi Maromak Oan!” Tebes. Diabu nia sia natene naꞌak, Yesus nia, Kristus, mak uluk Naꞌi Maromak nameno atu solok mai. Tan baa nia, Yesus nakahik diabu sia nebee keta dale lia fuan ida moos nosi Nia.   
\s1 Yesus baa katak Manfatin Diꞌak iha uma hamulak sia  
\r (Markus 1:35-39)  
\p
\v 42 Baa awan kreꞌis rai naroma, Yesus nadeer atu baa fatin mamuk ida iha kota luan. La kleur, ema buka Nia nasiri fatin hotu-hotu. Sia nasoru tiꞌan, sia namaus Nia naꞌak, “Ama, mein mo ami dei! Lalika baa fatin seluk sia!”   
\p
\v 43 Mais Yesus nataa naꞌak, “La bele! Haꞌu kmusti baa leo seluk sia atu katak Manfatin Diꞌak nosi Naꞌi Maromak ukunrai. Tan Nia solok Haꞌu kmai atu kalaꞌok serwisu nia.”   
\p
\v 44 Hotu Yesus nosi leo ida baa leo ida iha rai Yudea, nodi nanorin iha uma hamulak sia.   
\c 5  
\s1 Ema tiha nola naꞌan tasi lear  
\r (Mateus 4:18-22; Markus 1:16-20)  
\p
\v 1 Dala ida, Yesus nanorin ema iha debu boot Galilea tehen.\f + \fr 5:1 \ft Hakerek Moon lia Yunani naꞌak, ‘iha debu boot Genesaret tehen’. Debu boot Genesaret naran seluk, mak debu boot Galilea.\f* Ema waꞌin mai atu rona Maromak Manfatin, toꞌo seti malu satan nola Yesus.  
\v 2 Kreꞌis baa nia, ema mak tuun tasi sia namoos daitiha iha rai maran. Yesus naree bero mamuk rua nakrai aan iha nia.  
\v 3 Bero ida, Simon beron. Yesus saꞌe baa Simon beron, hotu naruka dudu soruk oda baa. Hotu Yesus tuur nodi nanorin ema waꞌin nia sia.\x + \xo 5:3 \xt Mateus 13:1-2; Markus 3:9-10, 4:1\x*   
\p
\v 4 Yesus nanorin notu, Nia dale baa Simon naꞌak, “Simon! Fofer soruk tenik leꞌan baa, hotu soe daitiha. Emi nanis hetan naꞌan tasi lear.”   
\p
\v 5 Mais Simon nataa naꞌak, “Ama! Ami harui aan kalan tomak ida tiꞌan, mais lolon ida moos, la hetan! Mais tan Ama naruka, ami hatuun kokon.”\x + \xo 5:5 \xt Yohanis 21:3\x*  
\v 6 Hotu sia baa natuun daitiha. Oras dada saꞌe, daitiha nia nakonu no naꞌan tasi, toꞌo daitiha atu naklees ona.\x + \xo 5:6 \xt Yohanis 21:6\x*  
\v 7 Naree nunia, Simon nahii bolu niakaan mamaluk sia nosi bero ida seluk, nebee mai tulun. Hotu sia raꞌut natama naꞌan tasi baa bero rua nia toꞌo nakonu kreꞌis mout.  
\v 8-10 Nosi Simon mamaluk sia, noo Sebadeus oan rua, naran Yakobus no Yohanis. Sia moos blaar tan netan naꞌan tasi lear nia. Naree naꞌan tasi lear nia, Simon\f + \fr 5:8-10 \ft Hakerek Moon lia Yunani naꞌak ‘Simon Petrus’. Naran Simon, no naran Petrus, no naran Simon Petrus, hotu-hotu ema ida naran.\f* sudur kedas baa Yesus oin, nodi naꞌak, “Haꞌu neꞌe, ema maksalan. Diꞌak liu, Ama keta kreꞌis haꞌu.”  
\p Mais Yesus nataa naꞌak, “Simon. Keta neon kiꞌik, tan Haꞌu kakara karuka emi. Emi serwisu loron-loron buka naꞌan tasi. Mais oras neꞌe, Haꞌu atu kanorin emi buka ema, nebee sia tuir Haꞌu.”   
\p
\v 11 Nunia hotu, sia dada nasaꞌe kedan bero baa rai maran. Hotu sia laꞌo nela hotu-hotu, baa tuir Yesus.   
\s1 Yesus nadiꞌak nola ema ida mak moras funi mea  
\r (Mateus 8:1-4; Markus 1:40-45)  
\p
\v 12 Iha leo ida, Yesus nasoru ema ida mak moras funi mea lema isin lolon tomak. Ema nia naree Yesus, nia nakniꞌa sudur nodi dale naꞌak, “Ama! Tulun haꞌu lai! Haꞌu katene Ama bele nalakon haꞌukaan moras neꞌe, nebee ema keta nakribi haꞌu ona. Surak Ama nakara.”   
\p
\v 13 Yesus lolo liman baa, koko ema nia nodi katak naꞌak, “Haꞌu kakara! Diꞌak ona!” Yesus dale notu nunia, moras funi mea nia lakon mohu kedas.  
\v 14 Hotu Yesus katak naꞌak, “Manoin diꞌa-diꞌak! O diꞌak tiꞌan, mais la bele katak baa ema! O musti tuir uluk Bei Musa ukun-badu lai. Baa matudu isin lolon baa naꞌilulik, nebee nia leno okaan isin atu natene okaan moras lakon tebes tiꞌan ka, sei. Hotu, o musti matama osan baa naꞌilulik atu nalo baa sera, nebee ema hotu-hotu bele natene naꞌak, o diꞌak tebes tiꞌan.”\x + \xo 5:14 \xt Ukun-badu Naꞌilulik 14:1-32\x*   
\p
\v 15 Masik Yesus nakahik nunia moos, lia nosi Yesus beran nia keke lema nosi ibun baa ibun. Tan baa nia, ema lolok mai bei-beik atu nanono Niakaan hanorin. Nia moos nadiꞌak nola ema lear nosi moras oi-oik.  
\v 16 Hotu Nia nakiduk nela ema lear, atu baa namulak iha fatin mamuk.   
\s1 Yesus nadiꞌak nola ema ai kmaꞌas ida  
\r (Mateus 9:1-8; Markus 2:1-12)  
\p
\v 17 Dala ida, Yesus nanorin ema iha uma ida. Baa oras nia, ema naꞌin hira mai nanono Nia. Sia, ema nosi partee Farisi no ema manorik ukun Yahudi. Sia mai nosi leo sia iha rai Galilea, nosi rai Yudea, no nosi kota Yerusalem. Oras nia, Naꞌi Maromak latan beran baa Yesus atu nadiꞌak nola ema moras sia.  
\v 18-19 Tan baa nia, ema naꞌin hira natiu ema ai kmaꞌas ida baa tane lolo, nodi mai Yesus. Sia narui aan atu tama uma nia, mais uma nia naksetik basuk no ema tiꞌan, toꞌo la bele tama. Tan baa nia, sia nodi ema kmaꞌas nia saꞌe baa uma leten. Sia sobu nakuak uma leten, hotu natuun tane lolo nia baa Yesus oin iha ema lear leet.  
\v 20 Naree nunia, Yesus natene sia fiar Nia bele nalo siakaan maluk nia diꞌak. Nia dale baa ema kmaꞌas nia naꞌak, “Maluk! Haꞌu kasu mohu okaan salan sia tiꞌan.”   
\p
\v 21 Rona Yesus dale nunia, ema Farisi no ema manorik ukun nia sia naneo naꞌak, “Hoi! Maromak mesan mak noo beran kasu ema salan. Nia neꞌe see, toꞌo nalo aan nuꞌu Naꞌi Maromak! Neꞌe nahaat Maromak tiꞌan!”   
\p
\v 22 Mais Yesus natene siakaan neon. Nia dale naꞌak, “Tan saa emi haneo haꞌak, Haꞌu kahaat Maromak?  
\v 23-24 Haꞌu neꞌe, Ema Raiklaran Isin. Haꞌu koo beran kasu ema salan. Kalo Haꞌu katak baa ema kmaꞌas neꞌe kaꞌak, ‘Haꞌu kasu mohu okaan salan sia tiꞌan,’ emi la haree kakaer. Mais kalo Haꞌu katak kaꞌak, ‘Madeer! Foti tane lolo, fila ona,’ hotu ema kmaꞌas neꞌe nadeer kedan, foin emi haree kakaer.”  
\p Yesus dale notu nunia, Nia fila baa ema kmaꞌas nia nodi naꞌak, “Mariik! Foti tane lolo, fila ona!”   
\p
\v 25 Oras nia moos, ema kmaꞌas nia nariik kedas iha ema lear oin, hotu foti tane lolo, fila nodi tonu Naꞌi Maromak.  
\v 26 Naree nunia, ema hotu-hotu nataꞌuk no blaar. Sia moos foti-nahaas Naꞌi Maromak naran naꞌak, “Naꞌi Maromak makaꞌas! Ohin loron, ita haree duꞌuk lia kasalak basuk!”   
\s1 Yesus bolu Lewi tuir Nia  
\r (Mateus 9:9-13; Markus 2:13-17)  
\p
\v 27 La kleur, Yesus sai nosi uma nia. Hotu Nia naree ema maksisi bea ida tuur iha niakaan serwisu fatik. Ema nia, naran Lewi.\f + \fr 5:27 \ft Lewi naran seluk; Mateus.\f* Yesus tene ema nia naꞌak, “Mai tuir Haꞌu!”  
\v 28 Rona nola nunia, Lewi nariik kedas, laꞌo nela hotu-hotu, baa tuir Yesus.   
\p
\v 29 Nunia hotu, Lewi nalo dahur boot. Nia namata Yesus no mamaluk maksisi bea no bainaka seluk sia.  
\v 30 Mais ema partee Farisi naꞌin hira no ema manorik ukun Yahudi sia nakmuuk Yesus eman maktuir sia naꞌak, “Tan saa emi haa hamutuk ho ema la noo folin? Tan saa emi kahur ho ema maksisi bea no ema lisan aat sia? Ema diꞌak la bele kahur no ema oin nunia sia!”\x + \xo 5:30 \xt Lukas 15:1-2\x*   
\p
\v 31 Mais Yesus katak baa sia naꞌak, “Ema moras, buka makdook. Ema isin diꞌak, la buka makdook.  
\v 32 Haꞌu kmai atu kaliku ema maksalan, lahoos atu kaliku ema mak filak aan ema loos.”   
\s1 Ema manorik sia naresi no Yesus nosi lia halirin aan  
\r (Mateus 9:14-17; Markus 2:18-22)  
\p
\v 33 Nunia hotu, ema partee Farisi no ema manorik ukun Yahudi sia nakmuuk Yesus naꞌak, “Nuneꞌe, Ama! Yohanis eman maktuir sia nalirin aan no namulak nohuun. Ema Farisi sia moos nunia. Mais tan saa Ama eman sia naa-nemu nohuun? La natene nalirin aan ka?”   
\p
\v 34 Mais Yesus nataa naꞌak, “Kalo halo dahur hola malu, emi haruka bainaka nalirin aan ka? Lale! Nanis emi haruka naa toꞌo bosu. Kalo mane foun sei iha nia, musti haa bele-bele.  
\v 35 Mais nosi ikus, kalo ema kohi nola mane foun nodi baa tiꞌan, foin bainaka sia noran susar toꞌo nalirin aan.”   
\p
\v 36 Hotu Yesus foo lia hatetek ida tenik naꞌak, “Kalo faru naksira, ita la tabar hodi tais foun. Tan kalo fasi, tais tatabar foun atu nakruꞌu, nalo faru tuan hetak naksira.  
\v 37-38 Nunia moos, ita la fui tua foun baa knaban laꞌok. Tan knaban nia beꞌo, tua moos nanii mohu. Tan baa nia, musti fui tua foun baa knaban foun.\f + \fr 5:37-38 \ft Hakerek Moon lia Yunani naꞌak, keta fui anggor ween foun baa kakaluk kulit tuan, nebee keta toꞌo beꞌo no naklees karin.\f* [Hodi nunia, Yesus nanorin sia naꞌak, Niakaan hanorin foun, keta kahur no ema Farisi siakaan hanorin tuan.]  
\v 39 Mais ema mak nemu tiꞌan anggor ween tuan, sia la noꞌuk nemu anggor ween foun. Tan naneo naꞌak, ‘Anggor ween tuan mak midar kaliuk!’ ”   
\c 6  
\s1 Ema nasee Yesus nosi lia loron hanawa serwisu  
\r (Mateus 12:1-8; Markus 2:23-28)  
\p
\v 1 Dala ida, natoon ema Yahudi loron hanawa serwisu, Yesus no maktuir sia laꞌo tuir toꞌos ida. Tan salaen basuk, maktuir sia kuꞌu nola hare gandum, nodi naa la-laꞌok.  
\v 2 Iha nia noo ema nosi partee Farisi naꞌin hira. Sia mak kaer metin siakaan adat Yahudi. Oras sia naree maktuir sia kuꞌu hare gandum, sia nasee Yesus naꞌak, “Tan saa okaan maktuir sia nakur itakaan ukun-badu? Maree! Sia kuꞌu tiꞌan. Neꞌe naꞌak, sia serwisu baa loron hanawa serwisu! La bele nunia!”\x + \xo 6:2 \xt Hanoin Hikar Dalan Moris 23:25\x*   
\p
\v 3-4 Mais Yesus nataa naꞌak, “Nuꞌunabee? Emi la hanoin Bei Daud lian uluk nia ka? Oras nia, Bei Daud no niakaan ema sia salaen. Sia tama baa Batane Hamulak, nola tubi mak naꞌilulik sia sera tiꞌan baa Naꞌi Maromak. Hotu sia naa. Tuir loos, naꞌilulik sia mesan mak bele naa tubi nia. Ema seluk la bele. Mais oras Bei Daud sia naa, la noo ema ida nasalak sia. Emi la leno Naꞌi Maromak Hakerek Moon ka?\x + \xo 6:3-4 \xt 1 Samuel 21:1-6; Ukun-badu Naꞌilulik 24:9\x*   
\p
\v 5 Rona mai! Haꞌu neꞌe, Ema Raiklaran Isin. Haꞌu mak koo beran atu karuka saa mak ema raiklaran bele nalo baa loron hanawa serwisu.”   
\s1 Ema liman matek  
\r (Mateus 12:9-14; Markus 3:1-6)  
\p
\v 6 Baa loron hanawa serwisu seluk, Yesus baa nanorin iha uma hamulak. Iha nia, noo mane ida mak liman sorin matek.  
\v 7 Iha nia moos noo ema manorik ukun Yahudi no ema partee Farisi naꞌin hira. Sia mai buka leet atu nahonu Yesus. Sia nein keta arumak Yesus nadiꞌak nola ema liman matek nia natoon baa loron hanawa serwisu. Hodi nunia, sia bele tula sala baa Nia iha ema oin.  
\v 8 Mais Yesus natene siakaan neon aat. Tan lia nia, Nia bolu liman matek nia naꞌak, “Mau! Mai klaran neꞌe!” Liman matek nia moos baa kedas.  
\v 9 Hotu Yesus nusu baa ema hotu-hotu iha nia naꞌak, “Haꞌu kusu kokon emi. Tuir itakaan ukun-badu, ita bele halo saa baa loron hanawa serwisu? Ita halo diꞌak ka, halo aat? Ita sori ema ka, ita hoꞌo ema?”  
\v 10 Hotu Yesus titu satan leur sia nodi katak baa liman matek naꞌak, “Lolo o liman mai!” Nia lolo baa, liman diꞌak kedas.   
\p
\v 11 Naree nunia, ema mak funu Yesus krakat. Hotu sia buka dalan aat naꞌak, “Ita buka seluk leet atu hahonu Nia!”   
\s1 Yesus boi ema maktuir naꞌin sanulu resin rua  
\r (Mateus 10:1-4; Markus 3:13-19)  
\p
\v 12 La kleur, Yesus baa foho ida atu namulak. Nia namulak iha nebaa kalan ida tomak.  
\v 13 Baa awan seisawan, Nia bolu ema mak tuir Nia hotu-hotu. Hotu, Nia boi nola ema naꞌin sanulu resin rua, nalo baa klosan. Klosan nia sia, naran mak neꞌe:   
\q2
\v 14 Simon (Yesus bolu nia ‘Petrus’),  
\q2 Andreas (Simon alin),  
\q2 Yakobus,  
\q2 Yohanis (Yakobus alin),  
\q2 Filipus,  
\q2 Bartolomeus,   
\q2
\v 15 Mateus,  
\q2 Tomas,  
\q2 Yakobus (Alfeus oan),  
\q2 Simon (ema maktuir partee politik Selot),\f + \fr 6:15 \ft Partee Selot neꞌe, buka dalan atu sai nosi ukunrai Roma. Sia moos nanaran partee neꞌe naꞌak ‘Patriot’.\f*   
\q2
\v 16 Yudas (Yakobus oan), no  
\q2 Yudas Iskariot (mak atu faꞌan lakon Yesus).   
\s1 Yesus nadiꞌak nola ema waꞌin  
\r (Mateus 4:23-25)  
\p
\v 17 Nunia hotu, Yesus no Niakaan maktuir sia tuun nosi foho, baa rai fehan ida. Ema waꞌin naklibur iha nia tiꞌan. Sia mai nosi rai Yudea, nosi kota Yerusalem, nosi kota Tirus no kota Sidon mak iha tasi tehen.  
\v 18 Sia mai rona Yesus no nusu Nia nebee nadiꞌak nola ema moras sia. Hotu, Nia nadiꞌak nola sia. Nia moos nadiꞌak nola ema diabu tekar, nodi teꞌur nasai diabu nosi ema nia sia.  
\v 19 Ema hotu-hotu nakara koko Nia, tan kalo koko kona Nia, Niakaan beran sai nadiꞌak nola sia.   
\s1 Yesus nanorin lia nosi ema mak netan sotir no ema mak netan dinu  
\r (Mateus 5:1-12)  
\p
\v 20 Hotu Yesus seꞌi oin baa Niakaan maktuir sia, nodi nanorin naꞌak:  
\q1 “Ema mukit sia!  
\q2 Emi hetan sotir,  
\q3 tan Naꞌi Maromak duꞌuk mak emikaan Naꞌin!   
\q1
\v 21 Ema salaen sia!  
\q2 Emi hetan sotir,  
\q3 tan Naꞌi Maromak atu naliku emi toꞌo bosu.  
\q1 Ema mak tanis no neon susar sia!  
\q2 Emi hetan sotir,  
\q3 tan emi atu hanasa no neon diꞌak.   
\q1
\v 22-23 Ema mak kona susar tan tuir Haꞌu, Ema Raiklaran Isin neꞌe!  
\q2 Emi hetan sotir,  
\q3 tan Naꞌi Maromak atu selu baa emi iha laleꞌan.  
\q2 Masik ema hirus emi,  
\q3 nahaat emikaan naran,  
\q3 sama emi,  
\q3 nabuꞌa sai emi hanesan ema aat,  
\q2 emi hetan sotir,  
\q2 tan Naꞌi Maromak la naluꞌa emi iha laleꞌan.\x + \xo 6:22-23 \xt 1 Petrus 4:14\x*  
\p Kalo ema nasusar emi nunia, neon boot baa dei! Lalika blaar, tan ema mak nasusar emi baa oras neꞌe, uluk siakaan bei uluk duꞌuk mak nasusar Maromak makoꞌan sia.  
\q1 Kalo emi hetan susar nunia,  
\q2 halo neon boot baa dei,  
\q3 tan Naꞌi Maromak atu selu waꞌin boot baa emi iha laleꞌan!\x + \xo 6:22-23 \xt 2 Lia Rai Israꞌel no Rai Yahuda 36:16; Kristus Klosan Lian 7:52\x*   
\q1
\v 24 Mais ema maksoin sia!  
\q2 Emi hetan dinu,  
\q3 tan emikaan moris furak, toꞌo neꞌe ona!   
\q1
\v 25 Ema makbosu sia!  
\q2 Emi hetan dinu,  
\q3 tan rai salaen boot saꞌe kona emi.  
\q1 Ema mak nanasa sia!  
\q2 Emi hetan dinu,  
\q3 tan emi kona susar toꞌo tanis hadeꞌun aan.   
\q1
\v 26 Ema mak buka ema mose sia!  
\q2 Emi hetan dinu,  
\q2 tan uluk emikaan bei uluk sia,  
\q3 mose makoꞌan bosok teen sia!”   
\s1 Yesus nanorin naꞌak, ita musti hadomi ema  
\r (Mateus 5:38-48, 7:12)  
\p
\v 27 Hotu Yesus natutan liu naꞌak, “Rona mai! Ita musti hadomi funu no halo diꞌak baa ema mak hirus ita.  
\v 28 Ita musti hamulak husu Naꞌi Maromak nalo diꞌak bodik ema mak tolak nahaat ita.  
\v 29 Kalo ema basa itakaan hasan sorin, foo tenik sorin baa. Kalo ema nadau nola itakaan faru klobor, foo tenik faru baa.  
\v 30 Kalo ema nusu buat ida, foo baa. Kalo ema foti nodi buat ida, habusik nola baa. Keta baa husu hikar.  
\v 31 Ita musti halo baa ema seluk, nuꞌu ita hakara ema nalo baa ita.\x + \xo 6:31 \xt Mateus 7:12\x*   
\p
\v 32 Ita hadomi itakaan ema duꞌuk. Kona. Mais ita hetan saa? Tan ema aat sia moos nadomi siakaan ema duꞌuk.  
\v 33 Kalo ita halo diꞌak baa ema mak nalo diꞌak baa ita, ita hetan saa? Tan ema aat sia moos nalo diꞌak baa malu.  
\v 34 Kalo ita foo tusan osan baa ema mak bele selu nikar, ita hetan saa? Tan ema aat sia moos foo tusan, surak awan-wainrua sia simu nikar tomak.   
\p
\v 35 Lia nuneꞌe: Hadomi funu! Halo diꞌak baa sia. Saa mak sia buka, foo baa. Lalika haneo, sia atu foo nikar ka, lale. Hodi nunia, Naꞌi Maromak selu baa ita. Ita moos dadi oan baa Maromak Mak Aas Kaliuk, tan ita moris hanesan itakaan Ama. Nia nalo diꞌak baa ema aat sia. Nia moos nalo diꞌak baa ema mak la natene dodan sia.  
\v 36 Tan lia nia, ita musti hadomi ema, hanesan itakaan Ama iha laleꞌan nadomi ita.”   
\s1 Yesus nanorin naꞌak, ita keta hasalak ema  
\r (Mateus 7:1-5)  
\p
\v 37 Hotu Yesus nanorin natutan naꞌak, “Keta sukat ema, nebee ema keta sukat fila emi. Keta hasalak ema, tan sia atu nasalak nikar emi. Haluꞌa lakon ema salan, nebee sia naluꞌa lakon emikaan salan.  
\v 38 Kalo foo baa ema saa mak sia buka, emi simu hikar nakonu babuꞌun. Hanesan ema namamu fore baa fatik sasukat, hotu doko, tonan tuun, nahisi tenik toꞌo nakduar sai. Mak emi atu simu, oin nunia. Kalo emi foo oan ida, emi simu fila oan ida. Kalo emi foo waꞌin, emi simu fila waꞌin.”   
\p
\v 39 Hotu Yesus nanorin nodi lia hatetek naꞌak, “Ema delek la bele nadaek ema delek. Tan sia rua monu baa kuak bele-bele!\x + \xo 6:39 \xt Mateus 15:14\x*  
\v 40 Lawarik sakola la bele liu nosi niakaan manorik. Mais kalo nia tuir hanorin diꞌa-diꞌak, nia bele dadi manesak no niakaan manorik nia.\x + \xo 6:40 \xt Mateus 10:24-25; Yohanis 13:16, 15:20\x*   
\p
\v 41 Emi hakara hatadan ema salan kiꞌik. Mais emikaan salan boot, emi halo aan, la noo sala. Hahalok nia nuꞌu emi haliku ahukresan lotun ida iha ema matan. Mais emi la horan noo ai rohan boot neli emikaan matan.  
\v 42 Nuꞌunabee emi haksakar aan haꞌak, ‘Belu! Mai nebee haꞌu kasai ahukresan nia nosi okaan matan.’ Mais emi duꞌuk la bele haree sa-saa, tan noo ai rohan boot neli emikaan matan! Etuk oin! Emi huun oin kotuk! Masai ai rohan boot nia nosi okaan matan lai, foin bele masai ahukresan lotun nia nosi okaan belun matan.”   
\s1 Yesus nanorin naꞌak, itakaan neon ain naksain tuir itakaan hahalok  
\r (Mateus 7:16-20, 12:33-35)  
\p
\v 43 Hotu Yesus nanorin soruk naꞌak, “Ai huun diꞌak la nafua aat. Ai huun aat, la nafua diꞌak.  
\v 44 Ita bele hatene ai huun hosi fuan. Ita la bele kuꞌu dila fuan, lale, anggor fuan, hosi ai tarak.\f + \fr 6:44 \ft Hakerek Moon lia Yunani naꞌak, ema la bele kuꞌu σῦκον \ft \+it (sukon)\+it* nosi ἀκανθα \+it (akantha)\+it*. Ema moos la bele nola σταφυλή \+it (stafulei)\+it* nosi βάτος \+it (batos)\+it*. Neꞌe naꞌak, ita bele hatene ai huun hosi fuan.\f* \x + \xo 6:44 \xt Mateus 12:33\x*  
\v 45 Nunia moos ema diꞌak, nalo lia diꞌak. Ema aat, nalo lia aat. Tan itakaan dalen, natudu itakaan neon ain.”\x + \xo 6:45 \xt Mateus 12:34\x*   
\s1 Yesus nanorin lia nosi ema matenek no ema beik nariik uma  
\r (Mateus 7:24-27)  
\p
\v 46 Hotu Yesus natutan tenik naꞌak, “Loron-kalan emi bolu Haꞌu haꞌak, ‘Naꞌi’. Mais, tan saa emi la halo tuir Haꞌukaan dalenn?  
\v 47 Ema mak mai nanono Haꞌu, hotu nalo tuir Haꞌukaan dalen, ema nia hanesan  
\v 48 ema mak nakara nariik uma mak biit. Nia keꞌe diꞌa-diꞌak rai kuak tatuur iha rai isin, toꞌo kona fatuk. Hotu nia nalo tatuur baa fatuk leten, foin nariik uma. Kalo motasaꞌe kona, uma nia la nawae, tan noo tatuur biit.  
\v 49 Mais ema mak rona nodi neon baluk no la tuir Haꞌukaan dalen, ema nia hanesan ema mak nakara nariik uma, surak nariik dei. Nia la nalo tatuur, mais nariik uma baa rai fohon mota tehen. Hotu motasaꞌe mai, naroꞌon nola uma nia!”   
\c 7  
\s1 Yesus nadiꞌak nola sondadu Roma eman ida  
\r (Mateus 8:5-13)  
\p
\v 1 Nanorin notu nunia, Yesus fila nikar baa kota Kapernaum.  
\v 2 Noo sondadu ulun Roma ida iha nebaa. Niakaan ema serwisu ida mak nia fiar, moras todan kreꞌis mate.  
\v 3 Sondadu ulun nia rona nola lia Yesus, hotu nia solok fukun Yahudi naꞌin hira atu baa nusu Yesus nebee mai nadiꞌak nola niakaan ema nia.  
\v 4 Sia toꞌo mai tiꞌan, sia nakroꞌan nebee Yesus mai no sia. Sia katak naꞌak, “Ama! Ema Roma nia, ema diꞌak! Fatan Ama tulun nia.  
\v 5 Nia nariik uma hamulak ida bodik ita, tan nadomi ita ema Yahudi.”  
\v 6 Rona nola nunia, Yesus moos baa no sia.  
\p Sia sei la toꞌo dauk, ulun nia solok mamaluk mai nasoru Yesus nodi katak naꞌak, “Ama Boot lalika hakole aan, tan haꞌu la kfatan simu Ama iha haꞌukaan uma.  
\v 7-8 Haꞌu moos la fatan mai kasoru Ama, tan katene malorek Ama noo beran. Surak Ama dale hosi neꞌe dei, haꞌukaan ema serwisu diꞌak kedan. Haꞌu katene lia neꞌe, tan haꞌukaan ulun sia noo beran naruka haꞌu. Haꞌu moos koo beran karuka haꞌukaan sondadu sia. Kalo karuka sasiꞌan kaꞌak, ‘Baa nebaa!’ nia nanis baa. Kalo kaꞌak, ‘Mai neꞌe!’ nia nanis mai. Kalo karuka haꞌukaan ema serwisu kaꞌak, ‘Serwisu neꞌe!’ nia nanis nalo. Dadi surak Ama dale dei, haꞌukaan ema moras, diꞌak kedan.”   
\p
\v 9 Rona nola nunia, Yesus blaar. Hotu Nia feur oin baa ema mak tuir no Nia sia. Nia katak naꞌak, “Haꞌu kblaar! Hori wain tiꞌan Haꞌu la kasoru dauk ema Yahudi ida mak fiar biit nuꞌu ema Roma neꞌe!”   
\p
\v 10 Dale notu nunia, Yesus laꞌo toꞌo nia dei. Sondadu ulun mamaluk sia moos fila. Oras sia toꞌo ulun uman baa, sia naree ema moras nia diꞌak tiꞌan.   
\s1 Yesus nalo feto faluk oan moris nikar  
\p
\v 11 Baa awan, Yesus no maktuir sia baa leo ida, naran Nain. Ema waꞌin laꞌo bele-bele no sia.  
\v 12 Kreꞌis baa leo nanokar, ema lolok ida sai baa nakoi maten. Maten nia, feto faluk ida oan mane mesak.  
\v 13 Naree feto faluk nia, Yesus neon monu. Hotu Nia katak baa naꞌak, “Ina! Toꞌo ona, lalika tanis!”   
\p
\v 14 Hotu Yesus nareꞌis aan baa, lolo liman koko ai balun maten nia. Ema matiu ai balun moos nanawa laꞌo. Hotu Yesus dale baa maten nia naꞌak, “Manek! Madeer ona!”  
\v 15 Oras nia moos, oa nia moris nikar. Nia nadeer kedas, hotu tuur nodi dale no ema iha nia sia. Hotu Yesus katak baa inan naꞌak, “Ina! Neꞌe, okaan oan.”   
\p
\v 16 Ema iha nia sia hotu-hotu nataꞌuk liu! Sia moos tonu-naboot Naꞌi Maromak naꞌak, “Naꞌi Maromak namaan aan mai tiꞌan iha itakaan klaran! Nia solok tiꞌan Niakaan makoꞌan makaꞌas ida baa ita!”  
\v 17 Hotu lia nia keke lema fatin hotu-hotu iha rai Yudea, toꞌo rai seluk sia.   
\s1 Yohanis solok ema baa Yesus  
\r (Mateus 11:2-19)  
\p
\v 18-20 Baa oras nia, Yohanis niakaan maktuir sia moos rona lia Yesus. Hotu sia baa nasara Yohanis iha bui laran. Rona nola lia Yesus nunia, Yohanis solok niakaan ema naꞌin rua baa nusu Yesus naꞌak, “Ama neꞌe, tebe-tebes Kristus mak ami hein ka, ami musti hein tenik ema seluk?”  
\p Nasoru nola Yesus, Yohanis eman sia nusu nunia.   
\p
\v 21 Baa oras sia mai nia, Yesus noꞌi nadiꞌak nola ema moras oi-oik. Nia moos teꞌur sai diabu nosi ema. No nadiꞌak nola ema delek.   
\p
\v 22 Yesus katak baa Yohanis eman sia naꞌak, “Fila baa katak Mau Yohanis maꞌak, hotu-hotu mak emi rona no emi haree duꞌuk nia, dadi tuir saa mak Maromak makoꞌan Yesaya nakerek nela kedan naꞌak:  
\q2 ‘Ema delek, bele naree.  
\q2 Ema ai kmaꞌas, bele laꞌo.  
\q2 Ema moras funi mea, bele dadi moos.  
\q2 Ema diuk, bele rona.  
\q2 Ema mak mate tiꞌan, bele moris nikar.  
\q2 Ema mukit, bele rona Manfatin Diꞌak.’\x + \xo 7:22 \xt Yesaya 35:5-6, 61:1\x*   
\p
\v 23 Fila baa, katak Mau Yohanis haꞌak, ‘Ema mak la moe simu Haꞌu, atu netan sotir.’ ”   
\p
\v 24 Rona nola nunia, Yohanis eman sia moos fila. Hotu Yesus katak baa ema waꞌin nia sia lia nosi Yohanis naꞌak, “Uluk emi buka Yohanis iha fatin fuik nebaa, emi hanoin emi atu hasoru ho ema ilas oin nuꞌu saa? Nanis emi la buka ema mak naweruk aan, nuꞌu au mak anin nuu.  
\v 25 Nanis emi la buka ema mak tau tais kabaas, tan ema nunia iha tofatik dei!  
\v 26 Uluk nia, emi baa buka see? Emi buka Maromak makoꞌan ka? Tebes! Yohanis nia, makoꞌan makaꞌas basuk.  
\v 27 Iha Hakerek Moon noo lia nosi Yohanis naꞌak:  
\q1 ‘Rona! Haꞌu ksolok Haꞌukaan ema,  
\q2 atu loke dalan bodik O.’\x + \xo 7:27 \xt Maleaki 3:1\x*   
\p
\v 28 Iha raiklaran neꞌe, la noo ema ida moos mak boot liu Yohanis. Mais iha Naꞌi Maromak fohorai, ema mak kiꞌik basuk dei moos, boot liu Yohanis.”   
\p
\v 29 Ema mak rona Yesus dalen nia, sia simu, tan sia natene tiꞌan naꞌak, Naꞌi Maromak dalan nia, loos no tebes. Sia simu nunia, tan uluk Yohanis sarani sia no nanorin sia. Ema maksisi bea sia moos simu nunia.  
\v 30 Mais ema nosi partee Farisi no ema manorik ukun Yahudi sia, la simu. Uluk sia moos la noꞌuk Yohanis sarani sia.\x + \xo 7:30 \xt Mateus 21:32; Lukas 3:12\x*   
\p
\v 31 Hotu Yesus nusu naꞌak, “Haꞌu atu katete ema raiklaran oras neꞌe baa saa? Sia ema oin nuꞌu saa?  
\v 32 Nuneꞌe. Sia hanesan lawarik mak naꞌi tu-tuur iha dalan. Sia nahii baa malu naꞌak,  
\q1 ‘Ami huu kfui bele-bele,  
\q2 mais emi la bidu hadiꞌak neon.  
\q1 Ami hananu kananuk lakumerin,  
\q2 mais emi la tanis.’   
\p
\v 33 Uluk Yohanis Mak Sarani Ema sei iha emikaan klaran. Nia nalirin aan no la nemu anggor ween. Mais emi hasalak nia haꞌak, ‘Diabu tekar!’  
\v 34 Mais Haꞌu neꞌe, Ema Raiklaran Isin kosi laleꞌan. Loron-kalan Haꞌu kaa tubi no kemu anggor ween. Emi moos hasalak Haꞌu haꞌak, ‘Rotus teen! Lanuk teen! Nia nadulur no maksisi bea sia! Nia partee ida no ema mak la noo folin sia! Nia la natene aan!’  
\v 35 Tebes! Emi hasalak Haꞌu nunia. Mais hatadan Haꞌukaan dalen neꞌe! Ema mak natene tebes Naꞌi Maromak, sia mak moris tuir Maromak dalan.”   
\s1 Yesus tuir dahur iha Simon uman  
\p
\v 36 Iha kota nia, noo ema Farisi ida naran Simon. Dala ida, nia namata Yesus sia mai niakaan uma. Simu nola hamata nia, Yesus sia baa. Toꞌo baa, ema naliku sia tuur naa.  
\v 37 Oras nia, feto aat ida rona Yesus atu naa iha Simon uma nia. Feto nia moos mai, kaer nodi botir ida nahisi no mina morin folin todan.\f + \fr 7:37 \ft Botir nia, Hakerek Moon Lia Yunani naꞌak halo hosi fatuk naran ἀλάβαστρος \ft \+it (alabastros)\+it*.\f*  
\v 38 Nia nareꞌis aan baa Yesus nosi kotuk. Hotu nia nakniꞌa iha Yesus ain. Nia tanis nadeꞌun aan, toꞌo luun turu kona Yesus ain. Nia noꞌas Yesus ain nodi fuuk duꞌuk, hotu deꞌi Yesus ain. Hotu nia fui mina morin nia baa Yesus ain.\x + \xo 7:38 \xt Mateus 26:7; Markus 14:3; Yohanis 12:3\x*   
\p
\v 39 Simon natene feto nia tuur-hariik. Nia naneo naꞌak, “Hahalok neꞌe dadi kakaer tiꞌan naꞌak, Yesus neꞌe lahoos Maromak makoꞌan. Kalo tebe-tebes Maromak mak solok Nia, nanis Nia natene feto mak roos aan baa Nia neꞌe, feto aat. Maromak makoꞌan lahoos nuꞌu Nia neꞌe, tan ema moos la bele nareꞌis aan baa ema sasobos!”   
\p
\v 40 Mais Yesus natene Simon neon. Nia dale baa Simon naꞌak, “Mau Simon! Haꞌu atu katak lia ida baa mau nuneꞌe.”  
\p Simon nataa naꞌak, “Diꞌak, Ama! Katak baa dei.”   
\p
\v 41 Hotu Yesus soe lia naꞌak, “Noo ema ida mak buka moris nodi foo tusan osan baa ema seluk. Dala ida, nia foo tusan bodik ema naꞌin rua. Bodik ida, nia foo murak mutin atus lima. Bodik ida seluk, lima nulu.  
\v 42 Toꞌo oras foo fila, sia rua la bele selu. Mais makfoo tusan nia, neon monu baa sia rua. Hotu nia noꞌas siakaan tusan. Oras neꞌe, Haꞌu atu kusu nuneꞌe: tuir mau, nosi ema naꞌin rua nia, nabee mak nadomi liu ema makfoo tusan?”   
\p
\v 43 Simon nataa kedan naꞌak, “Nanis, mak natusan boot kaliuk!”  
\p Yesus nataa nikar naꞌak, “Kona, mau!”   
\p
\v 44 Hotu Yesus mana nikar baa feto nia, nodi katak baa Simon naꞌak, “Mau Simon, titu feto neꞌe. Hori ohin nia nakniꞌa iha neꞌe. Oras haꞌu ktama mai mau uman, mau la nadiꞌa wee atu fasi Haꞌukaan ain tuir itakaan adat. Mais feto neꞌe nabotes Haꞌukaan ain nodi luun, hotu noꞌas namara nodi fuuk.  
\v 45 Ohin nia moos, Haꞌu ktama mau uman, mau la deꞌi Haꞌu tuir itakaan adat. Mais nahuu nosi Haꞌu ktama baa uma neꞌe laran, feto neꞌe la nanawa deꞌi Haꞌukaan ain.  
\v 46 Mau moos naluꞌa adat fui mina baa bainaka ulun. Mais feto neꞌe fui mina morin mak folin todan kaliuk baa Haꞌukaan ain.  
\v 47 Rona mai, mau! Feto neꞌe noo sala waꞌin tebes. Mais Naꞌi Maromak kasu mohu tiꞌan, tan nia natudu dadomin waꞌin baa Haꞌu. Ema mak la noo sala waꞌin, la natudu dadomin waꞌin nunia baa Haꞌu.”   
\p
\v 48 Dale hotu nunia, Yesus katak baa feto nia naꞌak, “Haꞌu kasu mohu okaan salan sia tiꞌan!”   
\p
\v 49 Rona nola Yesus dalen nia, ema mak tuur naa bele-bele iha nia namaas baa malu naꞌak, “Hoi! Nia naneo naꞌak, Nia neꞌe, see?! Nia naberan aan kasu ema salan! Tuir loos, Maromak mesan dei mak noo beran kasu mohu ema salan! Lalika hanono!”   
\p
\v 50 Mais Yesus katak baa feto nia naꞌak, “Tan o fiar tiꞌan, Naꞌi Maromak sori o tiꞌan. Fila ona modi dame!”   
\c 8  
\s1 Feto sia mak tuir Yesus  
\p
\v 1 La kleur, Yesus no Niakaan maktuir naꞌin sanulu resin rua, laꞌo nasirin kota no leo iha nebaa, nodi katak Lia Diꞌak nosi Naꞌi Maromak ukunrai.  
\v 2 Feto naꞌin hira moos laꞌo no sia. Uluk, feto balu moras oi-oik, balu diabu tekar. Mais Yesus nadiꞌak nola sia. Feto nia sia, mak Maria nosi leo Magdala. Uluk, Yesus teꞌur sai diabu hitu nosi nia.  
\v 3 Iha nia moos, noo Susana no ina Yohana. Ina Yohana neꞌe, ama Kusa feen. Kusa nia, ulun mak babilan iha naꞌi Herodes tofatik. Sei noo feto waꞌin seluk mak laꞌo bele-bele no Yesus sia. Feto neꞌe sia nodi siakaan osan duꞌuk, sosa bakae bodik Yesus sia iha dalan.\x + \xo 8:3 \xt Mateus 27:55-56; Markus 15:40-41; Lukas 23:49\x*   
\s1 Lia hatetek nosi fini mak monu baa rai oi-oik  
\r (Mateus 13:1-9; Markus 4:1-9)  
\p
\v 4 Dala ida tenik, ema lear sai nosi leo waꞌin atu buka Yesus. Sia libur malu tiꞌan, Yesus nanorin sia nodi lia hatetek. Dala ida neꞌe, Nia dale nuneꞌe:  
\v 5 “Noo ema mafaho rai ida baa kari fini iha toꞌos. Fini balu monu baa dalan. Baa oras ema laꞌo tuir nia, sia sama fini nia sia. Hotu manu mai tutu nola.  
\v 6 Fini balu tenik monu baa rai fatuk. Fini nia sia tubu, mais naklaik mohu, tan wee la toꞌo.  
\v 7 Fini balu seluk monu baa rai mak noo ai tarak. Baa oras fini nia sia nahuu tubu, ai tarak neti noꞌo.  
\v 8 Mais fini seluk tenik, monu kona rai isin. Sia tubu, hotu boot toꞌo nafua. Fini nia sia foo nikar fuan dala atus ida.”  
\p Dale notu nunia, Yesus taka lia hatetek nia naꞌak, “See mak noo tilun, rona diꞌa-diꞌak!”   
\s1 Yesus nalore tan saa Nia nanorin nodi lia hatetek  
\r (Mateus 13:10-17; Markus 4:10-12)  
\p
\v 9 Nunia hotu, Yesus maktuir sia nusu lia hatetek nia isin.   
\p
\v 10 Nia nataa naꞌak, “Nuneꞌe! Tan emi tuir Naꞌi Maromak dalan tiꞌan, Haꞌu katak malorek nebee emi bele hatene Naꞌi Maromak fohorai no oin nunabee Nia naliku hutun-renun. Mais ema seluk sia mak la noꞌuk tuir Naꞌi Maromak dalan, Haꞌu kanorin sia kodi lia hatetek dei. Maromak makoꞌan nakerek kedan tiꞌan lia nosi ema nia sia naꞌak,  
\q1 ‘Sia naree tiꞌan,  
\q2 mais la noꞌuk natene.  
\q1 Sia rona tiꞌan,  
\q2 mais la noꞌuk simu.’ ”\x + \xo 8:10 \xt Yesaya 6:9-10\x*   
\s1 Yesus nalore lia hatetek isin nosi fini  
\r (Mateus 13:18-23; Markus 4:13-20)  
\p
\v 11 Hotu Yesus nalore lia hatetek nia isin naꞌak, “Fini nia, nuꞌu Maromak Manfatin.  
\v 12 Fini mak monu baa dalan, nuꞌu ema mak rona Maromak Manfatin, mais la kleur diabu ulun mai nadau nola Manfatin nia nosi niakaan neon. Tan nunia, ema nia la fiar Naꞌi Maromak, no la netan moris.  
\v 13 Fini mak monu baa rai fatuk, nuꞌu ema mak rona Maromak Manfatin no simu nodi neon diꞌak. Mais abut tama la leꞌan. Nia nahuu fiar, mais kalo susar saꞌe tan, nia monu maꞌas.  
\v 14 Fini mak monu baa rai mak noo ai tarak, nuꞌu ema mak rona nodi simu Maromak Manfatin. Mais la kleur, nia naluꞌa lakon, tan nia nalau aan no niakaan lia duꞌuk, no naha oi-oik, nodi moris nafurak aan dei. Nosi ikus, niakaan fiar nia la nafua saa ida.  
\v 15 Mais fini mak monu baa rai isin, nuꞌu ema neon loos. Nia rona Maromak Manfatin, hotu rai diꞌa-diꞌak baa neon. Hodi nunia, nia fiar nohuun nodi nalo lia diꞌak waꞌin.”   
\s1 Lia hatetek nosi taka badut hodi hanek  
\r (Markus 4:21-25)  
\p
\v 16 Hotu Yesus nanorin tenik naꞌak, “Ita sunu badut, hotu taka hodi hanek ka? Ita sunu badut, hotu rai iha koi ohak ka? Lale! Ita rai badut baa fatin aas, nebee laka naroma ema mak tama mai.\x + \xo 8:16 \xt Mateus 5:15; Lukas 11:33\x*  
\v 17 Tan hotu-hotu mak sei nakfunin baa oras neꞌe, atu naksain. Hotu-hotu mak ita sei la hatene baa oras neꞌe, ita atu hatene.\x + \xo 8:17 \xt Mateus 10:26; Lukas 12:2\x*   
\p
\v 18 Hanoin diꞌa-diꞌak lia neꞌe sia. Ema mak nakara buka tebe-tebes Naꞌi Maromak beer, nia hetak natene. Mais ema mak la nakara rona Naꞌi Maromak beer, nia hetak la natene.”\x + \xo 8:18 \xt Mateus 25:29; Markus 4:25; Lukas 19:26\x*   
\s1 Yesus familin tebes  
\r (Mateus 12:46-50; Markus 3:31-35)  
\p
\v 19 Baa dala ida, Yesus sei dale no ema lear. Hotu Yesus inan no Yesus alin sia mai atu nasoru Nia. Mais sia la bele kre-reꞌis baa Nia, tan ema waꞌin resik.  
\v 20 Hotu ema baa katak Yesus naꞌak, “Ama! Okaan inan no alin sia iha luan. Sia atu nasoru O.”   
\p
\v 21 Yesus nataa naꞌak, “Heꞌe! Mais nuneꞌe. Ema mak rona Maromak Manfatin hotu nalo tuir, sia mak Haꞌukaan inan no Haꞌukaan alin tebes.”   
\s1 Yesus nalo anin dadurus nakmatek  
\r (Mateus 8:23-27; Markus 4:35-41)  
\p
\v 22 Baa dala ida, Yesus tene Niakaan maktuir sia naꞌak, “Mai ita saꞌe bero, baa debu balu baa.” Sia moos saꞌe bero, laꞌo baa.  
\v 23 Baa oras laꞌo, Yesus toba. La kleur, anin dadurus toma sia. Laloran nakfake tama baa bero, toꞌo sia kreꞌis netan dinu.   
\p
\v 24 Naree nunia, ema maktuir sia fuꞌa nadeer Yesus naꞌak, “Ama Boot! Ama Boot! Madeer lai! Ita atu mate mout ona!”  
\p Yesus moos nadeer, hotu nakahik anin no laloran naꞌak, “Manawa ona!” Laloran no anin moos nakmatek kedas.   
\p
\v 25 Hotu Yesus deꞌan Niakaan maktuir sia naꞌak, “Tan saa emi la fiar Haꞌu?”  
\p Mais sia nataꞌuk no blaar. Sia moos nusu baa malu naꞌak, “Hoi! Yesus neꞌe, see? Oin nunabee Nia bele naruka anin no laloran, toꞌo tuir Niakaan harukan?”   
\s1 Yesus teꞌur sai diabu nosi ema bulak  
\r (Mateus 8:28-34; Markus 5:1-20)  
\p
\v 26 La kleur, Yesus sia toꞌo rai Garasa iha debu boot Galilea balu baa.  
\v 27-29 Iha nebaa, noo ema ida mak diabu tekar kleur tiꞌan. Nia la nein iha uma. Nia nein dei iha rate fatik sia. Sura loron nia nakwalan nodi laꞌo baa-mai, tan diabu sia naruka nia nohuun. Ema kesi nia rua-ruan tiꞌan nodi besi talik, mais nia nasiit mohu. Hotu, diabu sia naloot nia toꞌo nalai baa rai fuik.  
\p Oras Yesus sia tuun nosi bero, ema bulak nia mai nasoru. Nia nakrake, nodi soe aan baa Yesus oin. Hotu Yesus naruka naꞌak, “Hoi, diabu! Sai mela ema neꞌe!”  
\p Hotu ema bulak nia nakrake naꞌak, “Hoi! Keta kakoen haꞌu! Tan haꞌu katene O neꞌe Yesus, Maromak Mak Aas Kaliuk Oan! Keta masusar haꞌu!”   
\p
\v 30 Hotu Yesus nusu baa nia naꞌak, “O naran see?”  
\p Diabu nataa naꞌak, “\it Legion\it*, tan ami lear hanesan sondadu rihun-rihun.” Bulak dale nunia, tan diabu waꞌin nein iha niakaan laran.   
\p
\v 31 Hotu diabu nia sia nakroꞌan baa Yesus nebee keta naruka sia baa Kuak Kastikar, mak diabu siakaan kastikar fatin.   
\p
\v 32 Kreꞌis baa nia, noo fahi klibur ida. Fahi nia sia noꞌi naa iha foho tehen. Diabu nia sia nakroꞌan baa Yesus naꞌak, “Maruka ami tama baa fahi nia sia dei!” Yesus moos nalo tuir nunia.  
\v 33 Diabu nia sia sai nela bulak nia, tama kedan baa fahi nia sia. Fahi nia sia hotu-hotu bula, nalai lakon tuun nosi foho nia, tama baa debu boot laran. Hotu-hotu mate mout.   
\p
\v 34 Naree nola nunia, makdaka fahi sia nalai baa nasirin leo sia iha nia, nodi katak lia nia hotu-hotu.  
\v 35 Rona nola nunia, ema lear sai baa fatin nia atu naree duꞌuk saa mak dadi. Toꞌo nebaa, sia naree ema diabu tekar nia tuur mamatek kreꞌis Yesus ain. Nia moon tiꞌan no tau tais tiꞌan. Naree nunia, sia hotu-hotu nataꞌuk.  
\v 36 Hotu ema mak ohin naree lia nia sia, katak baa ema mak foin mai sia, nunabee ema bulak nia bele diꞌak nikar.  
\v 37 Mais ema Gerasa hotu-hotu mak nein iha rai nia, nusu Yesus nebee laꞌo nela rai nia, tan sia hotu-hotu nataꞌuk.  
\p Rona nola nunia, Yesus sia saꞌe baa bero, atu fila nikar baa debu balu baa.   
\p
\v 38 Mais ema mak ohin diabu tekar nia, namaus Yesus naꞌak, “Ama! Kalo bele, haꞌu ktuir Ama!”  
\p Mais Yesus nataa naꞌak,  
\v 39 “Nuneꞌe dei! Diꞌak liu, o fila mikar baa okaan familin sia modi katak baa sia lia Naꞌi Maromak Niakaan dadiꞌak baa o.”  
\p Hotu, ema nia baa nasirin kota nia, katak baa ema hotu-hotu nosi lia Yesus nadiꞌak nola nia.   
\s1 Yesus nalo Yairus oan feto moris nikar, no nadiꞌak nola feto ida  
\r (Mateus 9:18-26; Markus 5:21-43)  
\p
\v 40 Nunia hotu, Yesus sia fila baa debu boot Galilea balu baa. Baa oras sia tuun nosi bero, ema lear nein tiꞌan. Sia kabuun mai, simu Yesus.  
\v 41-42 Iha nia moos, noo ema ida naran Yairus. Nia, uma hamulak ulun iha kota nia. Niakaan oan feto mesak ida, otas tinan sanulu resin rua. Oa feto nia moras todan kreꞌis mate. Tan baa nia, oras Yairus naree Yesus mai, nia baa nakniꞌa iha Yesus oin. Nia nakroꞌan nebee Yesus mai niakaan uma, nadiꞌak nola oan.  
\p Yesus simu. Hotu sia baa Yairus uman. Ema lear moos tuir, toꞌo laꞌo seti malu.  
\v 43 Iha nia, noo feto ida mak tuir sia. Feto nia kona moras raa naruk tinan sanulu resin rua tiꞌan. Nia namohu osan no naha tiꞌan, nodi selu makdook sia. Mais la noo makdook ida mak bele nadiꞌak nola nia. Niakaan moras hetak tuꞌan.  
\v 44 Baa oras nia, nia nareꞌis aan baa Yesus nosi kotuk atu koko Yesus faru ninin. Koko tiꞌan, nia diꞌak kedas.   
\p
\v 45 Teki-tekis Yesus nariik nodi nusu naꞌak, “See mak koko Haꞌu neꞌe?”  
\p La noo ema ida mak nataa. Hotu Petrus dale naꞌak, “Ama Boot! Ema lear seti malu! Sia dudu malu nosi kotuk.”   
\p
\v 46 Mais Yesus nataa naꞌak, “Lale! Ohin nia, Haꞌu koran Haꞌukaan beran sai. Katene ema ida koko Haꞌu nodi neon no laran.”   
\p
\v 47 Rona Yesus dale nunia, feto nia noran la bele nakfunin toꞌo nataꞌuk liu. Nia kiki, nodi nakniꞌa baa Yesus oin. Nia katak lia huun iha ema lear oin. Hotu nia moos katak naꞌak, “Natoon baa haꞌu koko kona Yesus, haꞌu diꞌak kedas.”   
\p
\v 48 Hotu Yesus katak baa nia naꞌak, “Bii! O diꞌak, tan fiar baa Haꞌu. Fila ona modi neon diꞌak!”   
\p
\v 49 Yesus sei dale no feto nia, Yairus eman ida mai katak baa nia naꞌak, “Aikee, Ama! Ama oan la no ita tiꞌan! Lalika makole Ama Boot tenik.”   
\p
\v 50 Rona ema nia nasara, Yesus dale baa Yairus naꞌak, “Mau! Lalika mataꞌuk! Fiar baa Naꞌi Maromak dei. Nia atu sori mau oan.”   
\p
\v 51-53 Toꞌo Yairus uman, ema nakonu uma nodi tanis nadeꞌun aan. Yesus nakahik sia naꞌak, “Hanawa tanis ona! Oa neꞌe la mate. Nia toba dei!”  
\p Rona Yesus dale nunia, ema nia sia nanasa nodi nakmulis ibun baa Nia, tan sia naree duꞌuk oa nia nawan kotu tiꞌan. Mais Yesus bolu nola oan nia inan-aman, Petrus, Yohanis no Yakobus, tama bele-bele no Nia. Nia moos naruka ema seluk sia nein iha luan.   
\p
\v 54 Tama tiꞌan baa, Yesus kaer nola oa nia liman, nodi bolu naꞌak, “Bete! Madeer ona!”  
\v 55 Natoon nia moos, oa nia moris nikar, hotu nadeer. Yesus naruka inan naꞌak, “Foo nia naa lai!”  
\v 56 Inan-aman blaar tebe-tebes. Mais Yesus nakahik sia nebee keta keke lia neꞌe.   
\c 9  
\s1 Yesus solok Niakaan maktuir naꞌin sanulu resin rua  
\r (Mateus 10:5-15; Markus 6:7-13)  
\p
\v 1 Baa dala ida, Yesus libur nola Niakaan maktuir naꞌin sanulu resin rua. Nia latan beran baa sia, nebee bele teꞌur diabu, no bele nadiꞌak nola ema nosi moras oi-oik.  
\v 2 Nia solok sia baa katak lia nosi Naꞌi Maromak fohorai nodi nalore oin nunabee Naꞌi Maromak naliku hutun-renun. Nia moos solok sia atu nadiꞌak nola ema moras.  
\v 3 Mais Nia nameno baa sia naꞌak, “Hanoin diꞌa-diꞌak! Emi baa, lalika hodi sa-saa. Hodi loos faru iha isin dei. Lalika hodi knoꞌa, kakaluk, bakae, lale, osan. Faru selu moos, lalika hodi.  
\v 4 Kalo tama baa leo ida, hotu ema simu emi, emi hein iha siakaan uma nia dei. Keta boi uma. Hein iha nia toꞌo laꞌo hela leo nia.  
\v 5 Kalo tama baa leo ida, mais ema la simu emi, hiꞌit aan laꞌo hela sia. Baa oras sai hosi leo nia, musti halo tuir adat hodi hisik hela ahukresan iha emikaan ain, hotu katak baa sia haꞌak, ‘Tan emi la hoꞌuk rona, habusik emi hatiu hola duꞌuk.’ ”\x + \xo 9:5 \xt Lukas 10:4-11; Kristus Klosan Lian 13:51\x*   
\p
\v 6 Rona notu nunia, ema maktuir sia baa laꞌo sura leo. Sia katak baa ema lia Naꞌi Maromak Manfatin Diꞌak. Sia moos nadiꞌak nola ema moras sia.   
\s1 Naꞌi Herodes benar tan lia Yesus  
\r (Mateus 14:1-12; Markus 6:14-29)  
\p
\v 7 Baa oras nia, lia oi-oik nosi Yesus toꞌo Naꞌi Herodes Antipas\f + \fr 9:7 \ft Herodes Antipas nia, Herodes Boot oan. Herodes Boot nia, mak naruka hoꞌo lawarik kiꞌik oan sia iha Betlehem, natoon baa Yesus moris. Haree Mateus 2: 16-18.\f* tilun tiꞌan. Rona nola lia nia sia, Herodes benar tan noo ema naꞌin hira mak naꞌak, “Yesus nia, Yohanis Mak Sarani Ema. Nia moris nikar tiꞌan.”  
\v 8 Balu tenik naꞌak, “Yesus nia, Bei Elia mak moris nikar. Kalo lale, ida seluk nosi Maromak makoꞌan uluk sia.”\x + \xo 9:8 \xt Mateus 16:14; Markus 8:28; Lukas 9:19\x*   
\p
\v 9 Mais Herodes naneo naꞌak, “Hori hirak nia, haꞌu karuka taa kotu Yohanis ulun tiꞌan. Oras neꞌe, nia moris nikar tiꞌan ka? Kalo lahoos nia, ida neꞌe, see tenik?” Tan Herodes benar nunia, nia buka dalan atu nasoru duꞌuk Yesus.   
\s1 Yesus nahaan ema rihun lima  
\r (Mateus 14:13-21; Markus 6:30-44; Yohanis 6:1-14)  
\p
\v 10 Baa leet ida, maktuir mak Yesus solok nia sia, fila mai naklibur nikar no Nia. Sia nasara baa Nia saa hotu-hotu mak sia nalo tiꞌan. Hotu sia bele-bele laꞌo no-nook baa fatin ida kreꞌis leo Betsaida atu nanawa.  
\v 11 Mais ema lear noran nola sia baa, hotu sia moos tuir. Yesus simu sia diꞌa-diꞌak, nodi nadiꞌak nola ema moras hotu-hotu. Nia moos katak baa sia lia Naꞌi Maromak Fohorai nodi nalore oin nunabee Naꞌi Maromak naliku hutun-renun.   
\p
\v 12 Loro malirin tiꞌan, maktuir naꞌin sanulu resin rua nia baa katak Yesus naꞌak, “Diꞌak liu Ama naruka ema neꞌe sia, baa leo kreꞌis iha neꞌe sia, nebee sia buka haan duꞌuk. Sia moos musti buka fatin duꞌuk bodik toba. Tan fatin neꞌe, fatin fuik.”   
\p
\v 13-14 Mais Yesus nataa naꞌak, “Nuneꞌe! Emi mak musti hahaan sia!”  
\p Mais sia sakar naꞌak, “Adeei, Ama! Oin nuꞌu saa bele nunia? Ema neꞌe sia rihun lima resin! Nia foin mane dei, sei la sura feto no lawarik dauk! Itakaan tubi moos, baluk lima dei. Naꞌan tasi moos, lolon rua dei. Neꞌe la toꞌo! Kalo Ama nakara ami hahaan sia, nunabee ami bele sosa haan waꞌin bodik sia?!”\x + \xo 9:13-14 \xt Mateus 14:21\x*  
\p Mais Yesus naruka sia naꞌak, “Haruka ema neꞌe sia tuur naklibur, sura klibur ema naꞌin lima nulu.”   
\p
\v 15 Hotu sia baa nahulin nunia.  
\v 16 Ema nia sia tuur tiꞌan, Yesus nola tubi baluk lima no naꞌan tasi lolon rua nia. Nia tanaat baa laleꞌan, nodi namulak baa Maromak. Hotu, Nia tohi faꞌe tubi no naꞌan tasi nia, lolo baa maktuir sia nebee faꞌe baa ema nia sia.  
\v 17 Sia hotu-hotu naa toꞌo bosu. Hotu maktuir sia libur nola haan resin sia, toꞌo nakonu koꞌe sanulu resin rua.   
\s1 Petrus natene naꞌak, Yesus mak Kristus  
\r (Mateus 16:13-19; Markus 8:27-29)  
\p
\v 18 Dala ida, Yesus namulak mesan iha fatin ida. Hotu Niakaan maktuir sia mai naklibur no Nia. Namulak notu, Nia nusu baa sia naꞌak, “Tuir ema dalen, Haꞌu neꞌe see?”   
\p
\v 19 Sia nataa naꞌak, “Noo ema naꞌak, Ama neꞌe, Yohanis Mak Sarani Ema. Seluk tenik naꞌak, arumak Ama neꞌe, Bei Elia. Kalo lale, ida seluk nosi Maromak makoꞌan uluk sia, mak moris nikar tiꞌan.”\x + \xo 9:19 \xt Mateus 14:1-2; Markus 6:14-15; Lukas 9:7-8\x*   
\p
\v 20 Yesus nusu natiꞌi sia tenik naꞌak, “Tuir emi duꞌuk, Haꞌu neꞌe see?”  
\p Petrus nataa naꞌak, “Ama neꞌe, Kristus mak uluk Naꞌi Maromak nameno kedan atu solok mai.”\x + \xo 9:20 \xt Yohanis 6:68-69\x*   
\p
\v 21 Petrus nataa nunia, hotu Yesus nakahik sia nebee keta katak baa se-see haꞌak, Nia neꞌe, mak Kristus.   
\s1 Yesus dale lia nosi Niakaan mate no moris nikar  
\r (Mateus 16:21-28; Markus 8:31—9:1)  
\p
\v 22 Nunia hotu, Yesus dale tuꞌan baa Niakaan maktuir sia naꞌak, “Haꞌu neꞌe, Ema Raiklaran Isin kosi laleꞌan. Haꞌu kmusti katiu susar todan oi-oik. Fukun adat sia, naꞌilulik ulun sia, no manorik ukun Yahudi sia la simu naꞌak, Haꞌu neꞌe, mak Kristus. Sia atu noꞌo Haꞌu. Nanis Haꞌu kmate, mais wainrua, Haꞌu kmoris kikar!”\f + \fr 9:22 \ft Kalo ita sura loron hodi lia Yunani, oin seluk nosi sura loron hodi lia Tetun. Lia Yunani sura loron ohin neꞌe naꞌak ‘loron ida’; awan naꞌak ‘loron rua’; wainrua naꞌak ‘loron tolu’; waintolu naꞌak ‘loron haat’. Hakerek Moon tuir lia Yunani naꞌak, τῃ τρίτῃ ἡμέρᾳ (tei tritei heimera). Neꞌe naꞌak ‘iha loron tolu’. Mais ita sura loron nia hodi lia Tetun naꞌak ‘wainrua’. Ita hatene haꞌak Yesus mate baa loron lima. Awan, loron neen (mak ema Yahudi sura naꞌak, loron rua). Hotu, Yesus moris nikar baa loron domiku (mak ema Yahudi sura naꞌak, loron tolu).\f*   
\p
\v 23 Hotu, Yesus moos dale baa ema lear sia naꞌak, “Ema mak nakara tuir Haꞌu, nia musti tuir bei-beik sura loron! Nia musti naluꞌa niakaan hakara duꞌuk, nebee tuir Naꞌi Maromak hakaran. Masik ema noꞌo nia moos, nia musti tuir, hanesan ema natiu niakaan ai karuus atu baa niakaan mate fatin.\x + \xo 9:23 \xt Mateus 10:38; Lukas 14:27\x*  
\v 24 Ema mak moris nodi nadiꞌa aan simu mate tan tuir Haꞌu, nia netan moris no Naꞌi Maromak nima-nimak. Mais ema mak moris tuir hakaran duꞌuk, nia la netan moris no Naꞌi Maromak.\x + \xo 9:24 \xt Mateus 10:39; Lukas 17:33; Yohanis 12:25\x*  
\v 25 Kalo ema netan raiklaran sasoin tomak, mais la netan moris no Naꞌi Maromak, nia netan sotir saa?  
\v 26 Haꞌu neꞌe, Ema Raiklaran Isin kosi laleꞌan. Ema mak moe aan tuir Haꞌu, no moe aan kaer Haꞌukaan hanorin, baa oras Haꞌu kfila kikar kosi laleꞌan mai, Haꞌu moos moe aan katene ema nia iha Naꞌi Maromak oin. Nosi ikus, Haꞌu atu ktuun mai kodi Ama beran makaꞌas, bele-bele ko Niakaan makbukar laleꞌan sia.  
\v 27 Keta haluꞌa lia fuan neꞌe! Nosi emi hotu-hotu neꞌe, balu la mate dauk, toꞌo naree Naꞌi Maromak kaer ukun.”   
\s1 Yesus nakfilas aan iha foho leten  
\r (Mateus 17:1-8; Markus 9:2-8)  
\p
\v 28 Loron walu siku, Yesus nodi Petrus, Yohanis no Yakobus saꞌe baa foho ida atu namulak.  
\v 29 Baa oras namulak, Yesus ilas nakfilas aan. Niakaan tais mutin naksinak.   
\p
\v 30 Teki-tekis, ema naꞌin rua mosu mai. Sia rua, mak Bei Musa no Bei Elia. Sia dale no Yesus.  
\v 31 Sia moos tadu naksinak. Sia naꞌin tolu dale baa malu nosi lia Yesus mate iha Yerusalem.   
\p
\v 32 Baa oras nia, Petrus no mamaluk naꞌin rua nakati la bele netu aan, toꞌo toba. Baa oras naktekir, sia titu-naree Yesus nariik no ema naꞌin rua. Sia moos titu-naree Yesus sinak nakroma.   
\p
\v 33 Naree Bei Musa no Bei Elia atu fila ona, Petrus benar nodi dale karin naꞌak, “Ama Boot! Ami horan diꞌak iha neꞌe. Diꞌak liu ami hariik batane tolu. Ida bodik Ama Boot, ida bodik Bei Musa, ida tenik bodik Bei Elia.”  
\v 34 Petrus sei dale nunia, kaloꞌan tuun, taka nola sia. Naree nunia, Petrus sia nataꞌuk.  
\v 35 Sia moos rona noo lia maliak nosi kaloꞌan naꞌak,  
\q1 “Neꞌe, Haꞌukaan Oan mak Haꞌu kboi kedan!  
\q2 Rona diꞌa-diꞌak baa Nia!”\x + \xo 9:35 \xt 2 Petrus 1:17-18; Yesaya 42:1; Mateus 3:17, 12:18; Markus 1:11; Lukas 3:22\x*   
\p
\v 36 Nunia hotu, Petrus sia titu-naree Yesus mesan dei. Sia naꞌin tolu taka ibun, la dale baa se-see saa mak sia naree tiꞌan nia. Kleur, foin loke ibun dale baa ema seluk.   
\s1 Yesus nadiꞌak nola lawarik diabu tekar  
\r (Mateus 17:14-18; Markus 9:14-27)  
\p
\v 37 Baa awan, oras Yesus no Petrus sia tuun nosi foho nia, ema lear mai nasoru Yesus.  
\v 38 Noo ema ida nahii baa Yesus naꞌak, “Ama Boot! Maree kokon haꞌukaan oan mane mesak neꞌe lai!  
\v 39 Tan diabu tekar nia, nalo nia sarebak nakrake, nodi nitak nia toꞌo kaban furin sai. Diabu moos taꞌe rua-ruan no kakoen nia nohuun.  
\v 40 Haꞌu kusu baa Ama maktuir sia tiꞌan nebee teꞌur sai diabu nia, mais sia la bele!”   
\p
\v 41 Rona nola nunia, Yesus nakanas maktuir sia naꞌak, “Hoi! Emi neꞌe etuk oin, huun la fiar no la loos! Toꞌo wainhira Haꞌu katerus aan ko emi?”  
\p Dale notu nunia, Nia katak baa ama nia naꞌak, “Modi o oan mai!”   
\p
\v 42 Baa oras nodi oan baa Yesus, diabu nitak baa rai nodi doko nia. Mais Yesus teꞌur diabu sai nela oan nia. Hotu oan nia diꞌak kedas. Yesus moos latan nikar baa aman.  
\v 43a Ema hotu-hotu mak naree Yesus beran makaꞌas nia, blaar karin.   
\s1 Yesus dale nikar lia nosi Niakaan mate  
\r (Mateus 17:22-23; Markus 9:30-32)  
\p
\v 43b Ema hotu-hotu sei dale tadak blaar mak Yesus naseꞌi nia, Nia katak Niakaan maktuir sia naꞌak,  
\v 44 “Hatadan diꞌa-diꞌak lia neꞌe! Haꞌu neꞌe, Ema Raiklaran Isin kosi laleꞌan. La kleur ona, ema atu faꞌan lakon Haꞌu, hotu latan Haꞌu baa ema seluk.”  
\v 45 Rona nola nunia, Yesus Niakaan maktuir sia benar karin, tan la natene lia nia isin. Mais sia moos nataꞌuk nusu lia nia isin naꞌak saa.   
\s1 See mak boot kaliuk?  
\r (Mateus 18:1-5; Markus 9:33-37)  
\p
\v 46 Baa dala ida, Yesus Niakaan maktuir sia toe malu baa lia see mak boot kaliuk.\x + \xo 9:46 \xt Lukas 22:24\x*  
\v 47 Mais Yesus natene sia toe malu tan lia nia. Hotu Nia nola lawarik ida, nalo nariik iha Niakaan sorin.  
\v 48 Hotu Nia katak baa sia naꞌak, “Rona diꞌa-diꞌak! Ema mak simu ema kiꞌik hanesan lawarik neꞌe, ema nia moos simu Haꞌu no Haꞌukaan Ama mak solok Haꞌu kmai iha raiklaran neꞌe. Ema waꞌin naraik ema kiꞌik sia, mais Naꞌi Maromak nafoli kaliuk, ema mak naliku ema kiꞌik sia.”\x + \xo 9:48 \xt Mateus 10:40; Lukas 10:16; Yohanis 13:20\x*   
\s1 See mak itakaan eman?  
\r (Markus 9:38-40)  
\p
\v 49 Nunia hotu, Yohanis nasara baa Yesus naꞌak, “Ama Boot! Baa dala ida, ami haree ema ida teꞌur sai diabu nodi temi Ama naran. Ami hakahik nia nebee keta temi nodi Ama naran, tan nia lahoos itakaan eman.”   
\p
\v 50 Mais Yesus nataa naꞌak, “Hoi! Keta hakahik nia! Tan ema mak la sakar ita, nia itakaan eman.”   
\s1 Ema Samaria la simu Yesus  
\p
\v 51 Yesus natene naꞌak, Niakaan loron saꞌe baa laleꞌan kreꞌis ona. Hotu, Nia nakotu atu baa kota Yerusalem.  
\v 52 Mais Nia naruka ema naꞌin hira atu baa uluk, nebee babilan haa-hemu no fatin bodik sia nein heik. Hotu ema nia sia moos baa, tama leo ida iha rai Samaria.  
\v 53 Mais ema Samaria iha nia la simu Yesus sia, tan sia atu baa loꞌu-sudur baa Maromak iha kota Yerusalem.\f + \fr 9:53 \ft Ema Samaria siakaan fatin sudur baa Naꞌi Maromak, iha Foho Gerisim iha siakaan rain. Sia nalo lia no ema Yahudi kleur tiꞌan, tan ema Yahudi sudur baa Naꞌi Maromak iha kota Yerusalem.\f*  
\v 54 Baa oras Yakobus no Yohanis rona ema Samaria la simu Yesus nunia, sia namaus Yesus naꞌak, “Ama Boot! Kalo ita husu Naꞌi Maromak solok haꞌi nosi kaloꞌan mai naa mohu sia, nunabee?”\x + \xo 9:54 \xt 2 Naꞌi Israꞌel Sia 1:9-16\x*   
\p
\v 55 Mais Yesus seꞌi oin baa sia rua nodi deꞌan naꞌak, “Keta nunia.”  
\v 56 Hotu sia laꞌo liu baa leo seluk.   
\s1 Lia lalaꞌok bodik ema mak tuir Yesus  
\r (Mateus 8:19-22)  
\p
\v 57 Baa oras sia sei laꞌo, ema ida dale baa Yesus naꞌak, “Ama Boot! Ama baa nabee dei, haꞌu ktuir bei-beik!”   
\p
\v 58 Mais Yesus nataa naꞌak, “Diꞌak no! Mais manoin nuneꞌe. Ema hotu-hotu noo fatin duꞌuk. Asu fuik fila baa fatuk kuak. Manu fila baa knuuk. Mais Haꞌu neꞌe, la koo uma toba fatin. Tan Haꞌu neꞌe, Ema Raiklaran Isin kosi laleꞌan.”   
\p
\v 59 Baa dala ida Yesus bolu ema ida seluk naꞌak, “Mai, tuir Haꞌu atu dadi baa Haꞌukaan ema.”  
\p Ema nia nataa naꞌak, “Diꞌak! Mais nuneꞌe, Ama Boot. Mabusik haꞌu kfila, baa babilan ema matas sia lai. Kalo haꞌukaan ama mate tiꞌan, foin haꞌu kmai tuir Ama.”   
\p
\v 60 Mais Yesus dale baa nia naꞌak, “Nuneꞌe! Mabusik ema mak la fiar Maromak, babilan siakaan ema maten. Mais emi mak fiar baa Maromak, musti baa katak lia nosi Nia babilan hutun-renun.”   
\p
\v 61 Baa dala ida seluk, ema ida tenik naꞌak, “Diꞌak no, Ama Boot! Haꞌu kakara tuir Ama Boot bei-beik. Mais mabusik haꞌu kbaa katak haꞌukaan famili sia lai, foin haꞌu kmai tuir Ama.”\x + \xo 9:61 \xt 1 Naꞌi Israꞌel Sia 19:20\x*   
\p
\v 62 Mais Yesus katak baa nia naꞌak, “Nuneꞌe! Kalo ema nahuu fila rai, hotu nalau aan no serwisu seluk sia toꞌo naluꞌa furi, niakaan toꞌos la dadi. Nunia moos, ema mak nakara tuir Haꞌu. Kalo nia nanoin bei-beik moris uluk, nia la noo folin dadi ema mak serwisu iha Naꞌi Maromak fohorai.”   
\c 10  
\s1 Yesus solok maktuir naꞌin hitu nulu resin rua  
\p
\v 1 Nunia hotu, Yesus boi nola maktuir seluk sia. Sia naꞌin hitu nulu resin rua.\f + \fr 10:1 \ft Hakerek Moon lia Yunani balu nakerek naꞌak, ‘ema maktuir naꞌin hitu nulu resin rua’. Balu tenik naꞌak, ‘ema maktuir naꞌin hitu nulu’.\f* Hotu, Nia faꞌe sia nalo naꞌin rua-rua atu baa uluk Nia, baa fatin mak Nia atu baa.  
\v 2 Nia solok sia nodi naꞌak, “Ema lear hanesan hare mak naktuuk tiꞌan. Hein loos ema serwisu mai kuꞌu. Tan baa nia, emi musti hamulak, husu baa Naꞌi Maromak tuꞌan Niakaan ema serwisu, nebee sia baa nanorin ema atu tuir Haꞌu. Tan ema waꞌin mak nakara tuir. Mais ema mak serwisu, la duun waꞌin.\x + \xo 10:2 \xt Mateus 9:37-38\x*   
\p
\v 3 Oras neꞌe, emi baa ona! Haꞌu ksolok emi atu serwisu baa ema lear. Mais hanoin! Emi neꞌe, hanesan bibi malae oan mak laran diꞌak. Oras neꞌe, emi baa asu fuik leet.\x + \xo 10:3 \xt Mateus 10:16\x*   
\p
\v 4 Emi lalika hodi osan, tais, lale, kaso resin iha dalan. Keta soe butan leet hodi hasee ema iha dalan.   
\p
\v 5-8 Kalo tama baa leo ida, keta lori hosi uma baa uma. Kalo ema simu emi iha uma ida, hein iha nia dei, da-dau toꞌo laꞌo hela leo nia. Husu nebee Naꞌi Maromak natuun matak-malirin baa ema uma laran nia. Kalo uma naꞌin ida simu emi, nanis Naꞌi Maromak natudu laran diꞌak baa ema nia. Mais kalo la noꞌuk simu emi, habusik Naꞌi Maromak natudu laran diꞌak baa emi dei. Kalo tama baa uma ida, lale leo ida, haa-hemu saa dei mak sia foo. Simu hodi neon diꞌak, tan fatan sia foo baa emi, atu selu emikaan kolen.\x + \xo 10:5-8 \xt 1 Korintus 9:14; 1 Timotius 5:18\x*  
\v 9 Hadiꞌak hola siakaan ema moras. Katak baa sia haꞌak, ‘Naꞌi Maromak oras toꞌo tiꞌan atu babilan Niakaan hutun-renun.’   
\p
\v 10 Mais iha leo seluk, kalo ema la noꞌuk simu emi, baa hariik iha leo nia dalan, hodi katak haꞌak,  
\v 11 ‘Hoi, ema leo neꞌe! Rona! Ami mai hodi Maromak Manfatin bodik emi, mais emi la titu netik. Oras neꞌe, ami hisik hela ahukresan leo neꞌe hosi amikaan ain, atu dadi baa tadak naꞌak, emi hatiu dinu duꞌuk. Mais hanoin diꞌa-diꞌak! Naꞌi Maromak oras toꞌo tiꞌan atu babilan Niakaan hutun-renun!’ ”\x + \xo 10:11 \xt Mateus 10:7-14; Markus 6:8-11; Lukas 9:3-5; Kristus Klosan Lian 13:51\x*   
\p
\v 12 Hotu Yesus katak tenik baa maktuir naꞌin hitu nulu resin rua nia naꞌak, “Hanoin ema kota Sodom siakaan aꞌaat. Mais Haꞌu katak nuneꞌe: Kalo rai falu fila, Naꞌi Maromak nanis kastikar ema mak dudu emi, todan liu tan nosi Nia kastikar ema Sodom!”\x + \xo 10:12 \xt Lia Uluk Fohon 19:24-28; Mateus 10:15, 11:24\x*   
\s1 Ema mak la noꞌuk simu Yesus  
\r (Mateus 11:20-24)  
\p
\v 13 Hotu Yesus katak tuꞌan tenik naꞌak, “Hoi! Ema leo Korasin\f + \fr 10:13 \ft Hakerek Moon lia Indonesia nakerek ‘Khorazim’. Hakerek Moon tuan tuir lia Yunani nakerek ‘Choradzin’.\f* no ema leo Betsaida. Sintidu! Dinu atu kona emi! Haꞌu kaseꞌi lia kasalak basuk oi-oik iha emikaan oin tiꞌan, mais emi la fiar kois. Tuir loos, emi neꞌe, ema Yahudi mak katak sain haꞌak emi hatene Maromak. Mais kalo lia kasalak basuk mak Haꞌu kaseꞌi iha emikaan leo, tadu iha leo Tirus no leo Sidon, nanis ema leo rua nia laꞌo nela siakaan salan atu tuir Naꞌi Maromak. Masik sia lahoos ema Yahudi, sia nanis tau tais neon susar, nodi tau ahukresan baa ulun dadi tadak naꞌak, sia neon aat tan siakaan salan.\x + \xo 10:13 \xt Yesaya 23:1-18; Yeskiel 26:1—28:26; Yoel 3:4-8; Amos 1:9-10; Sakarias 9:2-4\x*  
\v 14 Tebes! Haree dei! Nosi ikus Naꞌi Maromak nakotu ema hotu-hotu lian, Nia kastikar ema Tirus no ema Sidon kmaan liu nosi Nia kastikar emi.   
\p
\v 15 Hoi, ema leo Kapernaum! Sintidu! Keta haneo Naꞌi Maromak atu foti saꞌe emi, tama baa laleꞌan. Lale! Naꞌi Maromak atu soe emi, tama baa naraka!”\x + \xo 10:15 \xt Yesaya 14:13-15\x*   
\p
\v 16 Hotu Yesus katak tenik baa maktuir sia naꞌak, “Hanoin diꞌa-diꞌak! Ema mak rona emi, sia moos rona Haꞌu. Ema mak dudu emi, sia moos dudu Haꞌu. Liu tan tenik, sia dudu Maromak mak solok Haꞌu kmai iha raiklaran neꞌe.”\x + \xo 10:16 \xt Mateus 10:40; Markus 9:37; Lukas 9:48; Yohanis 13:20\x*   
\s1 Yesus Niakaan maktuir naꞌin hitu nulu resin rua mai nikar  
\p
\v 17 Nunia hotu, Yesus Niakaan maktuir naꞌin hitu nulu resin rua nia\f + \fr 10:17 \ft Hakerek Moon lia Yunani balu nakerek naꞌak, ‘ema maktuir naꞌin hitu nulu resin rua’. Balu tenik naꞌak, “ema maktuir naꞌin hitu nulu’.\f* moos baa, nalo tuir Niakaan haruka. Oras sia mai nikar, sia neon boot. Sia katak baa Yesus naꞌak, “Makaꞌas tebes Ama! Oras ema nusu ami hadiꞌak hola ema mak diabu tekar, ami teꞌur diabu nia hodi Ama naran. Diabu rona baa ami, hotu sia sai! Makaꞌas resik Ama!”   
\p
\v 18 Rona sia dale nunia, Yesus nataa naꞌak, “Tebes! Baa oras emi halo nunia, Haꞌu karee Naꞌi Maromak soe diabu ulun nosi laleꞌan, hanesan mameran laka karuk-kwana nosi kaloꞌan.  
\v 19 Hanoin! Diabu ulun nia, itakaan funu mak noo beran. Mais Haꞌu kfoo beran baa emi hodi hatohar niakaan beran nia. Kalo emi sama kona samodo mak noo raso, emi la kona sa-saa. Kalo emi sama kona sakunar, emi la kona sa-saa. Tan la noo saa ida mak bele nalo dinu kona emi.\x + \xo 10:19 \xt Kananuk Sia 91:13\x*  
\v 20 Kalo emi neon boot tan diabu rona baa emi, lia nia diꞌak. Mais lia nia, lia kiꞌik! Diꞌak liu, emi neon boot tan Naꞌi Maromak nakerek nola emikaan naran nebee emi dadi Niakaan ema mak tama baa laleꞌan.”   
\s1 Yesus neon boot  
\r (Mateus 11:25-27, 13:16-17)  
\p
\v 21 Baa oras nia, Maromak Kmalar Lulik nalo Yesus neon boot. Hotu Nia tonu-naboot Naꞌi Maromak naꞌak, “Ama! Ama mak Naꞌin Boot iha laleꞌan no raiklaran. Haꞌu kamulak sera dodan baa Ama, tan Ama subar lia neꞌe bodik ema mak naneo aan matenek no mak nahaas aan. Mais Ama nalore bodik ema kiꞌik no ema mak naraik aan. Tebes, Ama! Tan lia nia mak kona baa Ama neon!”   
\p
\v 22 Hamulak notu nunia, Yesus katak baa ema lear naꞌak, “Rona! Haꞌukaan Ama iha laleꞌan latan beran hotu-hotu baa Haꞌu. Mais ema la natene Haꞌu neꞌe, see. Haꞌukaan Ama mesan mak natene. Ema moos la natene Haꞌukaan Ama nia, see. Haꞌu mak katene. Haꞌu moos foo katene baa ema mak Haꞌu kboi.”\x + \xo 10:22 \xt Yohanis 3:35, 10:15\x*   
\p
\v 23 Dale hotu baa ema lear nunia, Yesus seꞌi oin baa maktuir sia, nodi katak baa sia mesan naꞌak, “Emi sotir tebes, tan emi bele haree Naꞌi Maromak beran tiꞌan.  
\v 24 Naꞌin sia no makoꞌan uluk sia beer basuk naree saa mak emi haree, mais la bele. Sia moos beer basuk rona saa mak emi rona, mais la bele.”   
\s1 Ema Samaria mak laran maluak  
\p
\v 25 Baa dala ida, ema matenek ukun Yahudi ida nariik atu buka Yesus ain. Nia nusu Yesus naꞌak, “Ama Boot! Ama Boot hanorin haꞌu lai! Haꞌu kmusti kalo saa, nebee katene haꞌu kbele moris kamutuk ko Naꞌi Maromak iha laleꞌan toꞌo nima-nimak?”   
\p
\v 26 Yesus nataa naꞌak, “Bei Musa nakerek saa nosi lia neꞌe? Ita hatene saa hosi lia neꞌe?”   
\p
\v 27 Ema nia nataa naꞌak, “Bei Musa nakerek naꞌak:  
\q1 ‘Ita musti beer Maromak, mak itakaan Naꞌin, \it liu\it* hotu-hotu.  
\q2 Ita musti hadomi Nia nohuun,  
\q2 Ita musti hakaꞌas aan atu tuir Niakaan hakaran  
\q2 no hakaꞌas aan atu hatene diꞌa-diꞌak Nia.’  
\p Hakerek ida tenik naꞌak, ‘Ita musti hadomi itakaan maluk, hanesan ita hadomi itakaan isin lolon duꞌuk.’ ”\x + \xo 10:27 \xt Ukun-badu Naꞌilulik 19:18; Hanoin Hikar Dalan Moris 6:5\x*   
\p
\v 28 Yesus nataa naꞌak, “Tebes Ama! Kalo o halo tuir nunia, o bele moris nima-nimak mo Naꞌi Maromak.”\x + \xo 10:28 \xt Mateus 22:35-40; Markus 12:28-34; Ukun-badu Naꞌilulik 18:5\x*   
\p
\v 29 Mais ema nia nalo aan nuꞌu ema matenek. Nia nusu tenik Yesus naꞌak, “Mais haꞌukaan ‘maluk’ nia, mak see?”   
\p
\v 30 Yesus nataa naꞌak, “Nuneꞌe! Haꞌu atu katak lia hatetek ida, nebee ama boi ema ida nabee mak dadi ‘maluk’ tebe-tebes. Lia nia nuneꞌe: Baa loron ida, noo ema Yahudi ida laꞌo nosi kota Yerusalem, tuun baa Yeriko. Mais teki-tekis, ema madauk teen sia mai nadau naloot nia. Sia taꞌe nia, nadau nola niakaan osan no tais sia hotu-hotu. Sia soe lerek nia iha dalan tehen, hotu laꞌo nela nia kreꞌis mate.   
\p
\v 31 Mais la hatene falik, naꞌilulik Yahudi ida laꞌo tuir nia. Nia titu-naree ema kanek nia toba iha dalan tehen, mais nia la nanawa atu tulun nia. Nia sees, laꞌo liu dei.  
\v 32 La kleur falik, ema ida seluk moos laꞌo tuir nia. Ema nia nosi hunun Lewi, mak serwisu iha Naꞌi Maromak Uma Hamulak Huun. Nia titu-naree ema nia toba iha dalan tehen. Nia moos nareꞌis aan baa naree, mais la tulun. Nia sees, laꞌo liu dei.   
\p
\v 33-34 La kleur falik, ema ida nosi rai Samaria liu iha nia nodi kuda keledai. Ema Yahudi la nafolin ema Samaria. Mais baa oras ema Samaria nia titu-naree ema mak kona hadau nia, nia neon monu baa ema nia. Nia mai nareꞌis aan, hotu tulun ema nia. Nia fui anggor ween nodi namoos kanek, hotu tau mina baa. Nia falun diꞌa-diꞌak, hotu nakaꞌu saꞌe ema kanek nia baa kuda keledai leten, nodi baa kota. Nia natama kedan ema nia iha uma ida, nodi bali nia diꞌa-diꞌak.\x + \xo 10:33-34 \xt 2 Lia Rai Israꞌel no Rai Yahuda 28:15\x*   
\p
\v 35 Baa awan, ema Samaria nia selu kedan osan murak tomak rua baa uma naꞌin,\f + \fr 10:35 \ft Hakerek Moon lia Yunani naꞌak ‘dinari rua’.\f* nodi katak naꞌak, ‘Ama hodi osan neꞌe bali diꞌa-diꞌak ema neꞌe toꞌo diꞌak. Kalo osan neꞌe la toꞌo, modi heik okaan lai. Baa oras haꞌu kfila mai, foin haꞌu kselu kikar.’ ”   
\p
\v 36 Yesus Niakaan lia hatetek toꞌo nia dei. Hotu Nia nusu ema matenek ukun nia naꞌak, “Tuir ama, ema nabee mak dadi ‘maluk’ tebe-tebes bodik ema mak kona hadau ohin nia?”   
\p
\v 37 Ema nia nataa naꞌak, “Nanis ema mak neon monu baa ema kanek nia.”  
\p Yesus naꞌak, “Tebes! Surak o moos malo tuir nunia.”   
\s1 Yesus iha Marta no Maria uman  
\p
\v 38-40 Nunia hotu, Yesus no Niakaan maktuir sia laꞌo liu baa Yerusalem. Sia tuli iha leo ida. Iha leo nia, noo feto biin-alin naꞌin rua, naran Marta no Maria. Oras sia naree Yesus, Marta mai nusu baa Yesus nebee nein sa-sala lai iha siakaan uman. Yesus moos nakara.  
\p Hotu Yesus tuur nodi nanorin ema iha siakaan uma. Baa oras nia, Marta nalau aan nadiꞌa haa-hemu iha kotuk baa. Mais alin Maria tuur nareꞌis aan baa Yesus ain, nanono Nia dale. La kleur, Marta tama mai nakmuuk baa Yesus naꞌak, “Ama! Nuꞌunabee tiꞌan! Haꞌu kalo aan kadiꞌa haa-hemu, mais haꞌukaan alin tuur diꞌa-diꞌak iha neꞌe dei. Ama maruka nia serwisu tuan haꞌu iha kotuk nebaa lai!”\x + \xo 10:38-40 \xt Yohanis 11:1\x*   
\p
\v 41 Mais Yesus nataa naꞌak, “Marta, Marta. O malau aan modi maneo oi-oik.  
\v 42 Lia nia diꞌak, mais noo lia ida mak diꞌak kaliuk. Nodi tuur nanono Haꞌukaan Manfatin, Maria boi lia mak diꞌak kaliuk. Tan ema la bele nadau nola Manfatin nia nosi nia.”   
\c 11  
\s1 Yesus nanorin lia hamulak  
\r (Mateus 6:9-13, 7:7-11)  
\p
\v 1 Baa dala ida, Yesus baa namulak. Namulak notu, Niakaan maktuir ida mai nusu naꞌak, “Ama Boot! Yohanis Mak Sarani Ema nanorin niakaan maktuir sia nebee natene namulak. Ami husu nebee Ama Boot moos hanorin ami hamulak lai!”   
\p
\v 2 Rona nola nunia, Yesus nataa naꞌak, “Diꞌak no! Hamulak hodi lia lalaꞌok nuneꞌe:  
\q1 Ama! Ama naran lulik kaliuk.  
\q1 Nebee, ema hotu-hotu foti-nahaas Ama naran kabaas nia!  
\q1 Nebee, Ama dadi Naꞌin bodik ema hotu-hotu.   
\q1
\v 3 Nebee, sura loron Ama foo haan mak toꞌo baa ami.   
\q1
\v 4 Nebee, Ama naluꞌa lakon amikaan salan sia,  
\q2 hanesan ami moos haluꞌa lakon ema salan baa ami.  
\q1 Nebee, Ama daka ami, keta monu baa aat.”   
\p
\v 5-6 Hotu, Yesus nanorin tuꞌan baa sia naꞌak, “Lia hatetek ida nuneꞌe. Kalan boot, okaan maluk ida mai nosi rai dook atu toba heik iha okaan uma. Mais o la moo sa-saa atu mahaan nia. Hotu o baa maluk seluk uman, deku odamatan mosi luan modi maꞌak, ‘Maluk! Foo heik tubi baluk tolu baa haꞌu lai! Haꞌu koo bainaka iha uma, mais ami mamuk liu! Tulun lai! Baluk tolu dei! Haꞌu lei kfoo kikar!’   
\p
\v 7 Takseer, okaan maluk nia atu nataa fila o naꞌak, ‘Ema toba dukur tiꞌan moos, o sei mai kakoen! Odamatan kusa tiꞌan! Oan sia moos toba tiꞌan. Keta nawan saꞌe o! Hein rai nakroma lai!’   
\p
\v 8 Manoin diꞌa-diꞌak. Masik nia la nakara nadeer tulun o tan o niakaan maluk, kalo o deku bei-beik, nanis nia nadeer tulun o.   
\p
\v 9 Nunia moos, oras hamulak.  
\q2 Kalo husu bei-beik baa Naꞌi Maromak,  
\q3 Nia nanis foo.  
\q2 Buka bei-beik,  
\q3 Nia nanis natudu dalan.  
\q2 Bolu bei-beik,  
\q3 Nia nanis loke odamatan.   
\p
\v 10 Ema hotu-hotu mak nakroꞌan bei-beik baa Naꞌi Maromak, nanis sia simu. Ema mak buka bei-beik, nanis sia netan. Ema mak bolu bei-beik, nanis Nia loke odamatan foo baa.  
\v 11 Hanoin kokon! Iha emi, kalo oan nusu naꞌan tasi baa aman, aman foo samea ka?  
\v 12 Kalo oan nusu manu tolun, aman foo sakunar ka? Lale.  
\v 13 Masik ema raiklaran huun aat nanis, la noo ama ida iha raiklaran mak nalo nunia. Emikaan Ama iha laleꞌan huun diꞌak nanis. Kalo ema raiklaran mak aat nunia sei nakara foo buat diꞌak baa oan, saa tenik Ama iha laleꞌan! Nia nanis foo Niakaan Kmalar Lulik baa ema mak nakroꞌan baa Nia.”   
\s1 Ema nasalak Yesus naꞌak, Nia nodi diabu ulun beran  
\r (Mateus 12:22-30; Markus 3:20-27)  
\p
\v 14 Baa dala ida, Yesus teꞌur sai diabu nosi ema nunuk ida. Hotu, nunuk nia bele dale nikar. Ema hotu-hotu blaar karin.  
\v 15 Mais noo ema ida mak dale naꞌak, “Tebes! Nia bele teꞌur diabu, tan netan beran nosi diabu ulun naran Baalsebul.”\x + \xo 11:15 \xt Mateus 9:34, 10:25\x*   
\p
\v 16 Ema seluk moos nakara sokur kokon Yesus. Sia nusu nebee naseꞌi tadak blaar tenik, atu natudu baa sia naꞌak Niakaan beran nia, nosi Naꞌi Maromak ka, lale.\x + \xo 11:16 \xt Mateus 12:38, 16:1; Markus 8:11\x*   
\p
\v 17 Mais Yesus natene kedan siakaan kakutak kadoor nia. Hotu Nia dale naꞌak, “Kalo ema fohorai ida funu malu, nanis fohorai nia dodok welon. Kalo ema uma laran toe malu, nanis ema iha uma kain nia faꞌe karin malu.  
\v 18 Nunia moos, kalo diabu sia funu malu no nabuꞌa malu, siakaan ulun la bele kaer ukun kleur. La tama kakutak kalo emi haꞌak, Haꞌu kodi diabu beran teꞌur diabu.  
\v 19 Hanoin! Emikaan ema sia moos natene teꞌur diabu. Sia nodi beran nosi diabu ka? Lale! Dadi keta dale karin haꞌak, Haꞌu kodi diabu beran teꞌur diabu. Emikaan ema duꞌuk atu nakotu naꞌak, saa mak emi dale nia, la kona.  
\v 20 Mais kalo tebe-tebes Haꞌu kteꞌur diabu kodi beran nosi Naꞌi Maromak, lia nia natudu naꞌak, Naꞌi Maromak kaer ukun tiꞌan iha emikaan oin, mais emi la hatene.   
\p
\v 21 Kalo ema ida nodi roꞌat-meik daka uman, niakaan naha hotu-hotu nanis mamatek dei.  
\v 22 Mais kalo ema ida seluk mak biit liu nia mai sakar, ema biit nia bele nadau nola roꞌat no meik nia sia, raꞌut nola naha sia, hotu faꞌe baa niakaan maktuir sia. Masik uluk ema nia rai neon baa niakaan roꞌat-meik kleur tiꞌan, oras neꞌe, nia la bele rai tenik neon baa.   
\p
\v 23 Hanoin! Ema mak la namutuk no Haꞌu, sia sakar Haꞌu. Ema mak la serwisu namutuk no Haꞌu, sia tokar lauk.”\x + \xo 11:23 \xt Markus 9:40\x*   
\s1 Diabu fila baa fatin uluk  
\r (Mateus 12:43-45)  
\p
\v 24 Hotu Yesus natutan naꞌak, “Kalo ita teꞌur sai diabu hosi ema ida, diabu nia laꞌo nasirin fatin fuik buka hanawa fatin. Kalo nia la netan fatin makonak, nia naneo naꞌak, ‘Aa! La ketan fatin diꞌak nuneꞌe. Diꞌak liu, fila kikar baa ema uluk nia.’  
\v 25 Hotu, nia fila baa, netan fatin uluk nia moos no tetuk tiꞌan.  
\v 26 Hotu, nia baa bolu nola mamaluk naꞌin hitu mak aat liu nia. Sia tama bele-bele baa ema nia, nodi sira lisuk nia. Toꞌo ema nia moris susar liu tenik.”   
\s1 Ema mak sotir basuk  
\p
\v 27 Yesus sei dale no ema lear nia, feto ida nahii naꞌak, “Ama Boot inan mak sotir, tan nia bele nahoris nola Ama Boot no bele nasusu Ama Boot!”   
\p
\v 28 Rona nola nunia, Yesus nataa naꞌak, “Tebes, ina! Mais ema mak nanono Maromak Manfatin hotu nalo tuir, ema nia mak sotir kaliuk!”   
\s1 Ema nusu Yesus natudu kakaer baa sia  
\r (Mateus 12:38-42)  
\p
\v 29 Baa oras nia, ema lear kabuun satan nola Yesus. Nia moos nanorin sia naꞌak, “Ema oras neꞌe, natene nalo aat dei. Sia nusu tadak blaar nohuun, nebee netan kakaer naꞌak, Haꞌu neꞌe, tebe-tebes Naꞌi Maromak eman. Mais tuir loos, uluk Naꞌi Maromak natudu tiꞌan tadak blaar, nodi makoꞌan Yunus. Lia nia toꞌo tiꞌan!  
\v 30 Lia Yunus dadi kakaer bodik ema Niniwe naꞌak, Naꞌi Maromak mak solok nia. Nunia moos Haꞌu neꞌe. Lia Ema Raiklaran Isin dadi kakaer bodik ema oras neꞌe naꞌak, Naꞌi Maromak mak solok Haꞌu.\x + \xo 11:30 \xt Mateus 16:4; Markus 8:12; Yunus 3:4\x*   
\p
\v 31 Baa oras rai falu fila, Naꞌi Maromak nariik atu dadi makotu lia, naꞌi feto nosi lorokbelan atu moris nikar dadi saksiin. Nia atu tula sala baa emi, ema mak moris oras neꞌe naꞌak, ‘Emi neꞌe, lokok tebes!’ Naꞌi feto nia atu dale nunia, tan uluk nia mai nosi rai dook atu naree duꞌuk Naꞌi Soleman matenek. Tuir loos, oras neꞌe Ema mak makaꞌas liu Naꞌi Soleman iha emikaan klaran. Mais emi la titu kois Nia!\x + \xo 11:31 \xt 1 Naꞌi Israꞌel Sia 10:1-10; 2 Lia Rai Israꞌel no Rai Yahuda 9:1-12\x*  
\v 32 Mais lahoos naꞌi feto nia dei mak atu tula sala baa emi! Ema Niniwe sia moos atu tula sala naꞌak, ‘Emi neꞌe, lokok tebes!’ Sia atu dale nunia, tan uluk Yunus baa katak Naꞌi Maromak hakaran baa sia, sia neon aat kedas. Tuir loos, oras neꞌe Ema mak makaꞌas liu Yunus iha emikaan klaran. Mais emi la halo neon aat kois!”\x + \xo 11:32 \xt Yunus 3:5\x*   
\s1 Itakaan moris musti nakroma  
\r (Mateus 5:15, 6:22-23)  
\p
\v 33 Hotu Yesus nanorin natutan naꞌak, “Kalo ita sunu badut, ita la taka hodi hanek. Ita rai baa fatin aas, nebee naroma keꞌan bodik ema hotu-hotu.\x + \xo 11:33 \xt Mateus 5:15; Markus 4:21; Lukas 8:16\x*  
\v 34 Itakaan matan hanesan badut. Kalo matan moon, ita bele haree malorek. Mais kalo matan babaur, hotu-hotu makukun.  
\v 35 Nunia moos itakaan neon laran. Kalo Naꞌi Maromak naroma tiꞌan itakaan neon laran tiꞌan, ita musti daka diꞌa-diꞌak, keta halo makukun tenik.  
\v 36 Kalo Naꞌi Maromak naroma ita tiꞌan, toꞌo la noo makukun ona, neꞌe naꞌak itakaan moris hanesan badut mak laka naroma bodik ema hotu-hotu.”   
\s1 Yesus deꞌan naꞌilulik Yahudi sia  
\r (Mateus 23:1-36; Markus 12:38-40)  
\p
\v 37 Yesus nanorin notu, ema ida nosi partee Farisi tene Nia mai niakaan uma. Toꞌo nebaa, Yesus tama baa uma laran, hotu tuur atu naa-nemu.  
\v 38 Baa oras nia, uma naꞌin blaar, tan naree Yesus la fasi liman tuir ema Farisi siakaan ukun-badu.   
\p
\v 39 Mais Yesus katak baa nia naꞌak, “Emi, ema Farisi, makaꞌas! Emi hanesan ema mak fasi haa-hemu fatik iha luan dei, mais laran sei kadoor. Emi kaer metin emikaan ukun-badu hamoos aan mak ema bele naree, mais emi la hamoos emikaan neon laran mak sei sasobos no rotus.  
\v 40 Hoi beik sia! Keta haneo haꞌak Naꞌi Maromak naseꞌi itakaan isin lolon dei. Tan Nia moos naseꞌi itakaan neon no laran.  
\v 41 Diꞌak liu, hola saa mak emi hoo, foo baa ema mukit sia, nebee emikaan neon bele dadi moos iha Naꞌi Maromak oin.   
\p
\v 42 Hoi! Farisi sia! Dinu atu kona emi! Oras emi sera baa Naꞌi Maromak faꞌek ida nosi fafaꞌek sanulu, emi sura lotu-lotuk. Toꞌo babudun musan nosi toꞌos moos, emi sura hotu. Mais emi la titu lia mak noo folin. Emi la titu lia moon. Emi la hadomi Naꞌi Maromak. Tebes! Ita musti sera faꞌek baa Naꞌi Maromak. Mais keta haluꞌa lia mak folin kaliuk.\x + \xo 11:42 \xt Ukun-badu Naꞌilulik 27:30\x*   
\p
\v 43 Hoi! Farisi sia! Dinu atu kona emi, tan emi buka fatin kabaas iha uma hamulak laran. Emi buka kneter iha fatin dahur.  
\v 44 Hoi! Farisi sia! Dinu atu kona emi! Emi nuꞌu rate mak la hatadan. Ema sama kona, mais la natene iha laran noo sasobo no dois. Iha luan emi halo aan moos liu. Mais iha neon laran, sasobo no dois.”   
\p
\v 45 Yesus dale notu nunia, ema matenek ukun Yahudi ida sobak nola naꞌak, “Ama! Lia nia naraik ami!”   
\p
\v 46 Yesus nataa naꞌak, “Kona! Emi matenek ukun sia moos atu hetan dinu! Emi hatodan ema hodi tula emikaan ukun-badu oi-oik baa. Mais emi duꞌuk la hodi liman fuan ida hatiu bodik.  
\v 47 Hoi! Emi atu hetan dinu! Emi halau aan hariik fatuk atu hodi hanoin no hakneter Maromak makoꞌan uluk sia. Mais tuir loos, emikaan bei uluk duꞌuk mak noꞌo makoꞌan nia sia!  
\v 48 Emi oik ida ho emikaan bei uluk nia sia. Uluk sia dudu sees Maromak makoꞌan sia, hotu noꞌo sia. Oras neꞌe, emi hariik rate fatuk bodik sia hodi hanoin emikaan bei uluk siakaan hahalok nia.  
\v 49 Mais Naꞌi Maromak hakaran malorek tiꞌan. Uluk Nia dale naꞌak, ‘Haꞌu atu ksolok Haꞌukaan makoꞌan no klosan seluk sia mai baa ema nia sia. Toꞌo baa, ema nasusar balu, ema noꞌo balu.’   
\p
\v 50-51 Ema mak moris oras neꞌe, musti natiu nola siakaan salan nia. Lia nia sai hori Naꞌi Maromak naseꞌi raiklaran neꞌe, nahuu nosi Habel mate, da-dau toꞌo Sakaria mak ema noꞌo iha sera fatin no Keꞌan Lulik leet iha Naꞌi Maromak Niakaan Uma Hamulak Huun laran. Emi musti hatiu hola siakaan kastikar nia!\x + \xo 11:50-51 \xt Lia Uluk Fohon 4:8; 2 Lia Rai Israꞌel no Rai Yahuda 24:20-21\x*   
\p
\v 52 Hoi! Emi matenek ukun sia! Emi atu hetan dinu! Emi kaer odamatan kakoren baa Maromak, mais emi duꞌuk la tama. Aat liu tenik, emi saseni hola ema nebee keta tama!”   
\p
\v 53-54 Yesus dale notu nunia, matenek ukun no Farisi sia krakat. Nahuu baa oras nia, sia nusu lia oi-oik atu nahonu Nia. Sia moos buka dalan bei-beik atu nalo lia no Nia.   
\c 12  
\s1 Sintidu baa ema Farisi mak oin-kotuk  
\r (Mateus 10:26-27)  
\p
\v 1 Baa oras nia, ema rihun hira mai atu nanono Yesus. Sia seti malu nodi kabuun nola Nia. Naree nunia, Yesus dale baa Niakaan maktuir sia naꞌak, “Sintidu baa ema Farisi sia, tan sia dale seluk, nalo seluk.\x + \xo 12:1 \xt Mateus 16:6; Markus 8:15\x*  
\v 2 Mais hahalok nunia atu naksain, tan hotu-hotu mak sei nakfunin, atu naksain.  
\v 3 Rona! Saa mak emi dale subar, ema atu rona malorek. Saa mak emi hamaas iha keꞌan, ema atu nahii iha ema lear oin.”\x + \xo 12:3 \xt Markus 4:22; Lukas 8:17\x*   
\s1 Ema raiklaran noo folin iha Naꞌi Maromak oin  
\r (Mateus 10:28-31)  
\p
\v 4 Hotu Yesus nanorin natutan naꞌak, “Maluk sia! Lalika hataꞌuk kalo ema atu noꞌo emi. Masik sia noꞌo emi moos, sia la bele nahaat emikaan kmalar.  
\v 5 Haꞌu atu katak baa emi, emi musti hataꞌuk see. Emi musti hataꞌuk Maromak, tan Nia mak bele noꞌo emi, hotu soe tama emi baa naraka. Tebes! Nia, mak emi musti hataꞌuk.   
\p
\v 6 Haneo kokon! Manu harek folin hira? Folin kmaan basuk! Matan lima, foin osan lahon rua. Masik nunia moos, Naꞌi Maromak la naluꞌa matan ida no.  
\v 7 Nia nanis tau neon baa emi liu tan manu harek nia sia. Nia natene malorek fuuk lahon hira iha emikaan ulun. Keta hataꞌuk, tan Naꞌi Maromak nafoli emi, liu tan manu harek nia sia.”   
\s1 Keta moe aan temi Yesus iha ema oin  
\r (Mateus 10:32-33, 12:32, 10:19-20)  
\p
\v 8 Hotu Yesus dale tenik baa Niakaan maktuir sia naꞌak, “Rona diꞌa-diꞌak! Kalo ema raiklaran temi Haꞌu iha ema lear oin naꞌak ‘Haꞌu neꞌe, Yesus eman,’ Haꞌu moos temi ema nia iha Maromak Niakaan makbukar laleꞌan sia oin kaꞌak, ‘Nia, Haꞌukaan ema.’  
\v 9 Mais kalo ema dale iha ema raiklaran oin naꞌak, ‘Haꞌu la katene Yesus,’ Haꞌu moos dale iha makbukar laleꞌan sia oin kaꞌak, ‘Haꞌu la katene ema nia.’   
\p
\v 10 Haꞌu neꞌe, Ema Raiklaran Isin kosi laleꞌan. Kalo ema dale nadois Haꞌukaan naran, Naꞌi Maromak sei kasu niakaan salan nia. Mais kalo dale nadois Kmalar Lulik naran, Naꞌi Maromak la naluꞌa kedan sala nia.\x + \xo 12:10 \xt Mateus 12:32; Markus 3:29\x*   
\p
\v 11 Kalo ema nodi emi baa moon-metan, lale, nodi emi baa ema makaer ukun, tan emi fiar Haꞌu, emi lalika hataꞌuk atu haloos aan nunabee.  
\v 12 Tan baa oras nia moos, Kmalar Lulik atu nanorin emi lia fuan makonak atu hodi hataa sia.”\x + \xo 12:12 \xt Mateus 10:19-20; Markus 13:11; Lukas 21:14-15\x*   
\s1 Maksoin mak beik  
\p
\v 13 Nunia hotu, ema ida nosi ema lear nia nusu Yesus naꞌak, “Ama Boot! Tulun maruka haꞌukaan maun nebee nia faꞌe foo baa haꞌu, amikaan aman bein sasoin.”   
\p
\v 14 Mais Yesus nataa naꞌak, “Hoi! See foti Haꞌu kdadi makotu lia baa emi rua?”   
\p
\v 15 Hotu Yesus dale baa ema lear nia naꞌak, “Sintidu! Keta rotus! Tan naha waꞌin la foo moris manek.”   
\p
\v 16 Hotu Yesus dale lia hatetek ida naꞌak, “Noo ema maksoin ida. Niakaan toꞌos nasai isin waꞌin.  
\v 17 Kanaha uman sia naksetik tiꞌan, toꞌo nia la natene atu nalo nunabee tenik.  
\v 18 Nia naneo naꞌak, ‘Diꞌak liu, haꞌu kalo nuneꞌe! Haꞌu ksobu kahaat kanaha uman tuan neꞌe, kariik seluk kanaha uman boot kaliuk, nebee rai toꞌos isin no naha seluk hotu-hotu baa.  
\v 19 Kariik tiꞌan, haꞌu kdale duꞌuk kaꞌak, “Kanaha uman boot nakonu tiꞌan. Haan naresin tiꞌan, hemun naresin tiꞌan. Haꞌu kaa-kemu kamidar aan kodi kakoen ain dei nosi tinan baa tinan.’ ”  
\v 20 Hanoin! Masik ema nia naneo nunia moos, Naꞌi Maromak atu katak baa nia naꞌak, ‘Hoi, beik! Ohin kalan neꞌe moos, o mate. Hotu, see mak netan okaan kanaha uman isin hotu-hotu?’   
\p
\v 21 Rona diꞌa-diꞌak! Ema bele libur sasoin lear iha raiklaran neꞌe, bodik isin lolon. Mais iha Naꞌi Maromak oin, sia mukit teen.”   
\s1 Fiar baa Naꞌi Maromak  
\r (Mateus 6:25-34)  
\p
\v 22 Hotu, Yesus nanorin tenik Niakaan maktuir sia naꞌak, “Emi keta haneo baa emikaan moris loron-loron haꞌak, ‘Haꞌu atu kaa saa? Atu ktau saa?’  
\v 23 Tan emikaan moris folin liu nosi saa mak emi haa, no saa mak emi tau.  
\v 24 Haree kokon baa kawaa sia! Sia la furi, la kuꞌu, la noo kanaha uman atu rai haan baa. Mais Naꞌi Maromak naliku sia. Nia moos nanis naliku emi. Tan Nia nafoli emi liu nosi manu ai leten sia.  
\v 25 Kalo ema nariik iha lalenok oin, nalau aan no isin lolon, nia bele nalo isin hetak aas ka? La bele!  
\v 26 Kalo emi la bele halo lia kiꞌik nunia, tan saa haneo baa lia boot?   
\p
\v 27 Haree kokon baa ai funan fuik sia. Sia la serwisu toꞌos. Sia la soru tais. Mais siakaan kabaas, liu nosi Naꞌi Soleman niakaan tais kabaas.\x + \xo 12:27 \xt 1 Naꞌi Israꞌel Sia 10:4-7; 2 Lia Rai Israꞌel no Rai Yahuda 9:3-6\x*  
\v 28 Naꞌi Maromak naliku ai funan fuik mak la noo folin. Ohin loron sia moris, awan mate, hotu ema soe baa haꞌi. Kalo nunia, Naꞌi Maromak moos nanis naliku emi, mak hoo folin liu tan ai funan fuik nia sia. Tan saa emi la haloon tebe-tebes baa Nia?  
\v 29 Keta haneo baa lia haa-hemu. Tan Naꞌi Maromak mak nahulin.  
\v 30 Ema mak la naloon baa Nia, sia susi ruin baa lia nia sia. Mais emi keta nunia, tan emikaan Ama iha laleꞌan natene hotu-hotu mak emi buka.  
\v 31 Emi musti halaꞌok uluk Niakaan serwisu, foin Nia nahulin lia neꞌe sia bodik emi.”   
\s1 Rai sasoin iha laleꞌan  
\r (Mateus 6:19-21)  
\p
\v 32 Hotu Yesus natutan tenik naꞌak, “Emi hanesan bibi malae klibur kiꞌik ida mak biit lalek. Mais keta hataꞌuk, tan emikaan Ama iha laleꞌan, Naꞌi Boot. Saa mak Niakaan, Nia nakara foo baa oan sia.  
\v 33 Tan lia nia, baa faꞌan lakon emikaan sasoin sia, hotu faꞌe osan baa ema mukit sia. Hodi nunia, emi rai sasoin iha laleꞌan. Laleꞌan, fatin manek. Ema naꞌok la bele tama. Heꞌas moos la bele tota nahaat.  
\v 34 Emi rai sasoin iha nabee, emikaan neon moos iha nebaa.”   
\s1 Hadiꞌa aan loron-kalan atu simu Yesus  
\p
\v 35-36 Nunia hotu, Yesus dale tenik naꞌak, “Emi musti hadiꞌa aan loron-kalan atu hein Ema Raiklaran Isin mai nikar. Lia nia hanesan ema makdaka uma sia nein uma naꞌin fila mai nosi dahur. Kalo uma naꞌin toꞌo mai, hotu deku odamatan, makdaka sia musti loke lai-lais.\x + \xo 12:35-36 \xt Mateus 25:1-13; Markus 13:34-36\x*  
\v 37 Kalo uma naꞌin naree sia daka nunia, sia nanis sotir, tan uma naꞌin atu natudu laran diꞌak baa sia. Rona, tan Haꞌukaan dalen neꞌe, tebes no loos! Uma naꞌin nia atu nalo aan nuꞌu ata, hotu naliku sia nodi haan midar.  
\v 38 Sia sotir tan sia naliku siakaan ulun diꞌa-diꞌak. Masik ulun mai baa tuku hira, baa kalan boot ka, kreꞌis rai naroma ka, sia nadiꞌa aan bei-beik.   
\p
\v 39 Hanoin diꞌa-diꞌak! Kalo uma naꞌin natene tuku hira ema naꞌok atu mai, nia la foo leet baa naꞌok sobu uma.  
\v 40 Mais tan la noo ema ida mak natene wainhira Ema Raiklaran Isin atu mai nikar, emi musti hadiꞌa aan loron-kalan.”\x + \xo 12:40 \xt Mateus 24:43-44\x*   
\s1 Ema serwisu mak tuir ulun beer  
\r (Mateus 24:45-51)  
\p
\v 41 Hotu Petrus nusu Yesus naꞌak, “Ama Boot! Lia hatetek mak Ama hanorin ohin nia, kona ami mesan ka, kona no ema hotu-hotu?”  
\v 42-44 Yesus nataa naꞌak, “Lia hatetek nia kona baa ema hotu-hotu mak natene serwisu moon bodik ulun. Nosi ikus, ulun atu foti nia, nebee nia faꞌe haan bodik ema seluk sia. Masik ulun mai wainhira moos, ema mak madinas, nia nalo tuir ulun beer nohuun. Nia sotir, tan ulun atu foti nia nebee naliku ulun sasoin hotu-hotu.   
\p
\v 45 Mais dinu atu kona baa ema serwisu mak naneo naꞌak, ‘Katuas sei kleur foin mai nikar.’ Hotu ema nia nahuu taꞌe ema serwisu seluk sia, feto-mane. Hotu nia tuur naa-nemu nafurak aan toꞌo lanu.  
\v 46 Mais baa loron ida, oras ema nia la naneo falik, teki-tekis ulun toꞌo mai. Naree nunia, ulun atu taꞌe ema nia, hotu nabuꞌa sai nia, nebee netan kastikar iha luan, bele-bele no ema seluk mak la tuir ulun beer.   
\p
\v 47 Ema serwisu mak natene ulun beer, mais la nadiꞌa aan tuir, lale, la noꞌuk tuir, ema nia kona kastikar todan.  
\v 48 Mais, ema serwisu mak serwisu la makonak tan nia la natene ulun beer, ema nia kona kastikar kmaan. Tan ema mak netan waꞌin, niakaan hataa moos waꞌin. Ema mak simu boot, niakaan hataa moos boot.”   
\s1 Ema faꞌe karin malu tan Yesus  
\r (Mateus 10:34-36)  
\p
\v 49 Hotu Yesus natutan naꞌak, “Haꞌu kmai kodi haꞌi baa raiklaran. Haꞌu kakara nebee haꞌi nia laka iha fatin hotu-hotu.  
\v 50 Mais Haꞌu kmusti katiu uluk susar todan lai, toꞌo oras mohu.\x + \xo 12:50 \xt Markus 10:38\x*  
\v 51 Emi haneo, Haꞌu kmai kodi dame baa raiklaran ka? Lale! Haꞌu kmai atu kalo ema nakaat malu no toe malu, toꞌo faꞌe karin malu tan Haꞌukaan hanorin.  
\v 52 Nahuu oras neꞌe, ema mak famili malu sia, faꞌe karin malu. Tolu sakar rua, rua sakar tolu.   
\q1
\v 53 Aman sakar oan,  
\q2 oan sakar aman.  
\q1 Inan sakar oan,  
\q2 oan sakar inan.  
\q1 Banin feto sakar uma naꞌin,  
\q2 Uma naꞌin sakar banin feto.”\x + \xo 12:53 \xt Mika 7:6\x*   
\s1 Ema la natene leno tadak nosi Naꞌi Maromak  
\r (Mateus 16:2-3)  
\p
\v 54 Hotu Yesus dale kedas no ema lear nia naꞌak, “Kalo ita haree kaloꞌan maꞌar mosu iha loromonu, ita hatadan haꞌak, ‘Udan atu tuun.’ Tebes.  
\v 55 Kalo anin lorokbelan nuu, ita hatadan haꞌak, ‘Loro makas toꞌo mai.’ Tebes.  
\v 56 Mais emi neꞌe, liu resik tiꞌan! Tan saa emi hatene leno tadak nosi raiklaran, mais la hatene leno tadak nosi Naꞌi Maromak?”   
\s1 Dame malu ho funu  
\r (Mateus 5:25-26)  
\p
\v 57-58 Hotu Yesus dale tuꞌan naꞌak, “Kalo emi halo lia, tan saa emi la bele hakotu duꞌuk! Diꞌak liu, babilan dame malu. Keta toꞌo makotu lia oin, hotu nia nakotu atu natama emi baa bui.  
\v 59 Kalo nunia tiꞌan, emi la bele sai ona, da-dau toꞌo emi selu mohu osan tate mak makotu lia fake baa emi.”   
\c 13  
\s1 Oras sei noo leet, emi musti halo neon aat baa sala  
\p
\v 1 Baa oras nia, noo ema katak baa Yesus naꞌak, Gubernur Pilatus noꞌo ema Yahudi naꞌin hira nosi Galilea, oras sia nodi sera baa Naꞌi Maromak iha Uma Hamulak Huun iha Yerusalem.  
\v 2 Rona nola nunia, Yesus nusu naꞌak, “Nuꞌunabee? Ema Galilea mak kona hoꞌo nia sia, siakaan salan, boot liu nosi ema Galilea seluk ka?  
\v 3 Lale! Mais kalo emi la halo neon aat baa emikaan salan, hodi fila baa Naꞌi Maromak, emi moos atu dodok nuꞌu sia.  
\v 4 Uluk, noo ema naꞌin sanulu resin walu mak mate tan tetu aas nakroꞌon kona sia iha Siloam. Siakaan salan boot liu nosi ema Yerusalem seluk sia ka?  
\v 5 Lale! Mais kalo emi la halo neon aat baa emikaan salan, hodi fila baa Naꞌi Maromak, emi moos atu dodok nuꞌu sia.”   
\s1 Lia hatetek nosi ai huun mak la nafua  
\p
\v 6 Hotu Yesus katak lia hatetek ida naꞌak, “Noo ema ida mak noo ai huun mafuak iha toꞌos.\f + \fr 13:6 \ft Hakerek Moon lia Indonesia tau lia fuan ‘pohon ara’ nosi lia fuan Yunani \ft \+it sukein\+it*. Mais \+it sukein\+it* natudu ai huun ida iha nebaa, mak ema naa fuan. Iha Timor, noo ai huun ‘ara’ mais ema la naa fuan. Dadi, ‘ai huun ara’ iha Hakerek Moon, la manesak no itakaan ai huun ara iha Timor neꞌe.\f* Nia mai bei-beik tanaat atu natene ai huun nia nafua tiꞌan ka, sei. Mais mana baa mai, sei dauk.  
\v 7 Naree nunia, ema nia naruka mafaho toꞌos naꞌak, ‘Tinan tolu tiꞌan, haꞌu kmai bei-beik buka ai huun neꞌe fuan, mais la ketan. Diꞌak liu, muꞌan ona, tan naa fatik dei.’   
\p
\v 8 Mais mafaho toꞌos nataa naꞌak, ‘Ama keta kanarak. Foo leet baa ai huun neꞌe tinan ida tenik. Mabusik haꞌu kafaho kodi babilan.  
\v 9 Kalo tinan oin neꞌe sei la nafua, foin huꞌan.’ ”   
\s1 Yesus nadiꞌak nola feto kotuk fuꞌur baa loron hamulak  
\p
\v 10 Ema Yahudi loron hamulak toꞌo mai tiꞌan, Yesus baa nanorin iha uma hamulak.  
\v 11 Iha nia, noo feto ida mak kotuk fuꞌur tinan sanulu resin walu tiꞌan, tan diabu hahalok. Feto nia la bele nalolo aan.  
\v 12 Titu-naree feto nia, Yesus dale naꞌak, “Ina! Ina diꞌak ona.”  
\v 13 Yesus moos rai liman baa feto nia. Teki-tekis, niakaan kotuk fuꞌur naklolok kedas. Nia moos tonu-naboot Naꞌi Maromak.   
\p
\v 14 Mais uma hamulak ulun krakat, tan Yesus nadiꞌak nola ema baa loron hamulak. Nia katak baa ema nia sia naꞌak, “Domiku ida, serwisu loron neen. Diꞌak liu, hadiꞌak hola ema moras baa loron serwisu dei, keta baa loron hamulak!”\x + \xo 13:14 \xt Ema Israꞌel Sai Nosi Mesir 20:9-10; Hanoin Hikar Dalan Moris 5:13-14\x*   
\p
\v 15 Mais Yesus nataa naꞌak, “Hoi! Tolek teen! Baa loron hamulak, emi moos serwisu. Emi habusik karau baka no kuda keledai atu haroo.  
\v 16 Ina neꞌe, Bei Abraham husar-binan, hanesan emi. Diabu ulun kesi nia tinan sanulu resin walu tiꞌan. Kalo Haꞌu kabusik nia baa loron hamulak, lia nia sala ka?”   
\p
\v 17 Rona nola nunia, Yesus funun sia moe. Mais ema lear neon diꞌak tan Niakaan serwisu kabaas.   
\s1 Lia hatetek nosi ai fuan musan kiꞌik basuk  
\r (Mateus 13:31-32; Markus 4:30-32)  
\p
\v 18 Hotu Yesus dale natutan tenik naꞌak, “Haꞌu atu kanesa Naꞌi Maromak hutun-renu nuꞌu saa?  
\v 19 Nuneꞌe: uluk fohon, sia naꞌin hira dei. Mais kleu-leur sia hetak waꞌin. Sia nahuu hanesan ai fuan musan kiꞌik basuk mak ema furi iha toꞌos.\f + \fr 13:19 \ft Hakerek Moon lia Yunani naꞌak, “masik emi fiar hanesan ai musan σίναπι \ft \+it (sinapi).”\+it* Sinapi nia, ai musan mak kiꞌik oan, mais nia tubu boot toꞌo aas roꞌa tolu. Ai oik nia la noo iha rai Timor.\f* Kleu-leur moris mai, dadi ai huun boot. Toꞌo manu ai leten sia mai, nalo knuuk iha sorun.”   
\s1 Lia hatetek nosi tua teen  
\r (Mateus 13:33)  
\p
\v 20 Hotu Yesus dale tenik naꞌak, “Haꞌu atu kanesa Naꞌi Maromak hutun-renu nuꞌu saa tenik?  
\v 21 Nuneꞌe: sia hanesan tua teen mak feto sia kahur baa tubi rahun\f + \fr 13:21 \ft Hakerek Moon lia Yunani naꞌak tubi rahun \ft \+it sata\+it* tolu. \+it Sata\+it* ida, takseer liter sanulu resin rua. Dadi, \+it sata\+it* tolu, tubi rahun liter tolu nulu resin neen.\f* atu nalo tubi. Tubi nia saꞌe toꞌo boot, tan tua teen oan nia. Naꞌi Maromak hutun-renu moos keke lema nunia.”   
\s1 Laleꞌan odamatan loot basuk  
\r (Mateus 7:13-14,21-23)  
\p
\v 22 Nunia hotu, Yesus sia nahuu laꞌo baa kota Yerusalem. Iha dalan sia tuur tuli iha kota no leo nodi nanorin ema.  
\v 23 Iha fatin ida, noo ema ida nusu baa Yesus naꞌak, “Ama Boot! Tuir Ama hanorin, ema uit dei mak bele netan moris ka?”   
\p
\v 24 Yesus nataa naꞌak, “Laleꞌan odamatan tataman nia, loot basuk. Harui aan diꞌa-diꞌak, nebee bele tama. Oras rai falu fila, ema waꞌin nakara tama, mais la bele ona, tan la noo leet tiꞌan.  
\v 25 Keta toꞌo uma naꞌin kusa odamatan tiꞌan, hotu emi hariik deku-deku odamatan, hodi husu tulun haꞌak, ‘Ama boot! Loke lai!’  
\p Masik emi husu tulun nunia moos, uma naꞌin nia atu nataa naꞌak, ‘Emi neꞌe see? Haꞌu la katene emi!’   
\p
\v 26 Hotu emi hataa haꞌak, ‘Oin nuꞌu saa, ama boot la matene ami? Ami mak loron-loron haa-hemu ho ama boot. Ama boot moos nanorin ami iha amikaan leo.’   
\p
\v 27 Mais uma naꞌin nia nataa tenik naꞌak, ‘Haꞌu katak tiꞌan! Haꞌu la katene emi! Emi neꞌe, mahalok aat. Sees hosi neꞌe!’\x + \xo 13:27 \xt Kananuk Sia 6:9\x*   
\p
\v 28 Hotu emi atu tanis hadeꞌun aan hodi ruun neꞌan, tan titu-haree Bei Abraham, Bei Isak, Bei Yakob no makoꞌan hotu-hotu tuur bele-bele iha Naꞌi Maromak tofatik tiꞌan. Mais emi kona teꞌur baa luan.\x + \xo 13:28 \xt Mateus 22:13, 25:30\x*  
\v 29 Ema seluk sia moos tuur naa bele-bele iha nia. Sia mai nosi rai ikun toꞌo rai ulun, nosi lorosaꞌe toꞌo loromonu, nosi lorokaras toꞌo lorokbelan.\x + \xo 13:29 \xt Mateus 8:11-12\x*  
\v 30 Hatadan lia neꞌe diꞌa-diꞌak: Baa oras rai falu fila, ema mak uluk ema kiꞌik, Naꞌi Maromak nafoli naꞌak, ema boot. Mais ema mak uluk ema boot, Naꞌi Maromak nafoli naꞌak, ema kiꞌik.”\x + \xo 13:30 \xt Mateus 19:30, 20:16; Markus 10:31\x*   
\s1 Yesus neon monu baa ema Yerusalem  
\r (Mateus 23:37-39)  
\p
\v 31 Baa oras nia, ema Farisi naꞌin hira mai nasoru Yesus nodi katak naꞌak, “Diꞌak liu Ama Boot hakiduk baa fatin seluk, tan Naꞌi Herodes buka Ama atu noꞌo.”   
\p
\v 32-33 Mais Yesus nataa naꞌak, “Hoi! Ama katuas nia nuꞌu meda karonak! Baa katak nia haꞌak, ‘Haꞌu ksei teꞌur diabu no kadiꞌak kola ema moras baa ohin loron no awan. Wainrua, foin Haꞌu kserwisu mohu.’ Haꞌu la kakiduk baa fatin seluk, mais atu laꞌo liu baa Yerusalem, tan ema nakara noꞌo Maromak makoꞌan sia iha nebaa.   
\p
\v 34 Adeei! Ema Yerusalem sia! Emi neꞌe mak hoꞌo Maromak makoꞌan sia. Emi moos mak tuda hoꞌo klosan mak mai natudu Niakaan dalan baa emi. Dala waꞌin tiꞌan Haꞌu kbeer klibur kodi lituk emi kosi aꞌaat, hanesan manu inan lituk oan nodi liras. Mais emi la hoꞌuk.  
\v 35 Oras neꞌe, Naꞌi Maromak seꞌi kotuk tiꞌan baa emikaan uma hamulak. Tan baa nia, awan-wainrua uma nia mamuk ona. Rona! Emi la haree tenik Haꞌu ona, toꞌo oras emi katak sain haꞌak:  
\q1 ‘Naꞌi Maromak natuun matak-malirin baa ema mak mai nodi Niakaan naran.’ ”\x + \xo 13:35 \xt Kananuk Sia 118:26\x*   
\c 14  
\s1 Naꞌi Yesus nadiꞌak nola ema ida baa loron hamulak  
\p
\v 1 Loron ida, kona baa loron hamulak, ema Farisi ulun ida tene Yesus mai naa iha niakaan uma. Toꞌo baa, ema mana Yesus tan nakara naree Nia atu nalo saa baa loron hamulak.  
\v 2 Baa oras nia, noo ema ida moras isin bubuk tuur iha nia.  
\v 3 Naree ema nia, Yesus nusu ema Farisi no matenek ukun mak tuir naa iha nia naꞌak, “Tuir Bei Musa Ukun-badu, ita bele hadiꞌak hola ema moras baa loron hamulak ka, lale?”   
\p
\v 4 Mais la noo ema ida loke ibun. Hotu Yesus kaer ema moras nia. Ema nia moos diꞌak kedas. Hotu, Yesus naruka nia fila.  
\v 5 Nunia hotu, Yesus nusu tenik baa ema nia sia naꞌak, “Kalo lawarik monu baa wee knuuk kona baa loron hamulak, emi dada hasai nia ka, lale? Karau baka monu baa wee knuuk, emi habusik ka, dada hasai? Nanis emi dada hasai. Lia nia naꞌak, emi serwisu tiꞌan kona baa loron hamulak!”\x + \xo 14:5 \xt Mateus 12:11\x*   
\p
\v 6 Rona Yesus dale nunia, la noo ema ida mak bele nataa.   
\s1 Keta haboot aan  
\p
\v 7 Oras nia, Yesus naree ema mai iha uma nia. Sia waꞌin boi tuur iha fatin oin. Naree nunia, Nia dale naꞌak,  
\v 8 “Kalo ema nalo dahur hola malu, hotu namata emi mai, keta buka tuur iha ema boot fatin, tan keta toꞌo dahur naꞌin natuur ema mak boot liu emi.  
\v 9 Keta toꞌo nia dale baa emi naꞌak, ‘Maluk, keta krakat! Tulun lori baa fatin kotuk lai, tan kadiꞌa fatin neꞌe tiꞌan bodik ema boot sia.’ Hotu emi musti hariik hela fatin nia hodi moe, baa tuur iha kotuk baa.  
\v 10 Kalo ema namata mai dahur, tuur iha fatin kotuk dei. Oras dahur naꞌin titu-naree, nia atu mai naꞌak, ‘Mai tuur iha oin baa.’ Hodi nunia, emi hetan kneter iha bainaka hotu-hotu oin.\x + \xo 14:10 \xt Lia Fuan Tateꞌan 25:6-7\x*  
\v 11 Tan ema mak naksaꞌek aan, Naꞌi Maromak nahonu nia. Mais ema mak nalo aan hanesan ema kiꞌik, Naꞌi Maromak foti saꞌe nia.”\x + \xo 14:11 \xt Mateus 23:12; Lukas 18:14\x*   
\p
\v 12 Hotu, Yesus dale baa uma naꞌin naꞌak, “Loron seluk, kalo halo dahur, keta hamata famili no ema maksoin dei, tan sia bele namata fila ama.  
\v 13 Mais kalo halo dahur, hamata ema mukit, ema ai asak, ema ai kmaꞌas, no ema delek sia.  
\v 14 Nanis sia la bele namata selu ama. Mais kalo hamata sia, Naꞌi Maromak mak selu baa ama. Nosi ikus, oras Nia nalo ema mak fiar moris nikar, Nia la naluꞌa okaan dadiꞌak nia.”   
\s1 Lia hatetek nosi dahur boot  
\r (Mateus 22:1-10)  
\p
\v 15 Rona nola nunia, ema ida mak tuur naa-nemu no Yesus dale naꞌak, “Ema mak sotir liu, neꞌe mak, ema mak tuir naa-nemu bele-bele iha Naꞌi Maromak tofatik.”   
\p
\v 16 Yesus nataa naꞌak, “Noo lia ida nuneꞌe: Ema ida nalo dahur boot nodi namata ema lear.  
\v 17 Dahur tetuk tiꞌan, nia naruka atan baa bolu ema mak kona hamata sia naꞌak, ‘Mai ona, tan dahur atu nahuu ona.’  
\v 18 Mais ema mak kona hamata nia sia, naseꞌi sohan oi-oik. Ida foo sohan naꞌak, ‘Aikee! Haꞌu kfoin sosa kola toꞌos, dadi musti baa karee kokon lai. Keta krakat, tan haꞌu la kbele mai.’  
\v 19 Seluk foo sohan naꞌak, ‘Haꞌu kfoin sosa kola karau baka sama rai, inan lima, aman lima. Haꞌu kmusti baa matan sia. Haꞌu kusu pardua oo!’  
\v 20 Seluk tenik naꞌak, ‘Haꞌu kfoin kola feto, dadi la bele laꞌo kela.’   
\p
\v 21 Rona sohan nia sia hotu, ata nia fila nasara baa naꞌin. Rona nola sohan nia sia, naꞌin krakat liu. Hotu nia naruka tenik ata naꞌak, ‘Kalo nunia, sai lai-lais baa dalan boot no dalan inuk sia. Mamata mola ema mukit, ema ai asak, ema delek no ema ai kmaꞌas sia.’  
\v 22 Rona nola nunia, ata nia baa namata ema nia sia. Namata hotu, nia fila mai nasara naꞌak, ‘Ama! Sia mai hotu tiꞌan, mais fatin mamuk sei waꞌin.’   
\p
\v 23 Hotu naꞌin naruka tenik naꞌak, ‘Kalo nunia, o baa tenik toꞌo leo sikun hotu-hotu. Mamaus mola ema se-see dei modi mai. Surak nakonu nola fatin neꞌe.  
\v 24 Rona! Ema mak dudu haꞌukaan hamata la bele noran dahur mamidar!’ ”   
\s1 Maneo diꞌa-diꞌak lai, foin tuir Yesus  
\r (Mateus 10:37-38)  
\p
\v 25 Nunia hotu, Yesus sia laꞌo liu baa Yerusalem. Ema waꞌin moos tuir. Hotu Yesus seꞌi oin baa sia, nodi dale naꞌak,  
\v 26 “Ema mak tebe-tebes nakara tuir Haꞌu, nia musti beer Haꞌu \it liu\it* nosi sa-saa hotu-hotu: liu nosi inan-aman, liu nosi feen-oan, liu nosi maun-alin, no liu nosi isin lolon duꞌuk. Kalo lale, nia la fatan dadi baa Haꞌukaan maktuir.\x + \xo 14:26 \xt Mateus 10:37\x*  
\v 27 Ema mak la noꞌuk natiu susar tan tuir Haꞌu, nia la fatan dadi Haꞌukaan ema. Masik ema seluk nakara noꞌo nia moos, nia musti natiu nohuun.\x + \xo 14:27 \xt Mateus 10:38, 16:24; Markus 8:34; Lukas 9:23\x*   
\p
\v 28 Kalo hakara tuir Haꞌu, haneo diꞌa-diꞌak uluk lai, hanesan lia hatetek neꞌe. Noo ema ida mak atu nariik uma boot. Nia naneo uluk folin toꞌo lotu-lotuk, keta-keta osan la toꞌo.  
\v 29 Kalo la haneo lotu-lotuk nunia, arumak nia foin nalo uma tatuur, osan mohu tiꞌan. Hotu ema nanasa namoe nia  
\v 30 naꞌak, ‘Haree kokon ema nia lai! Nia foin nalo uma tatuur, la saa ida dauk, osan mohu tiꞌan.’   
\p
\v 31 Haꞌu kfoo lia hatetek ida tenik kodi lia hatuda. Noo naꞌin ida mak atu natuda. Nia musti tuur nodi sura uluk no niakaan mamaluk sia. Kalo nia noo sondadu rihun sanulu, takseer nia bele naloti funu rihun rua nulu ka, lale?  
\v 32 Kalo la bele, baa oras funu sei iha dook, diꞌak liu nia solok kedan klosan baa babilan dame.  
\v 33 Nunia moos ema mak nakara tuir Haꞌu. Nia musti sura diꞌa-diꞌak lai, nebee natene nia bele laꞌo nela hotu-hotu ka, lale.”   
\s1 Ema mak la fatan tuir Yesus, hanesan masin mak la noo folin  
\r (Mateus 5:13; Markus 9:50)  
\p
\v 34-35 Hotu Yesus natutan dalen nodi lia hatetek seluk tenik naꞌak, “Masin noo folin, tan ita hodi hamidar haan. Mais kalo masin miis tiꞌan, folin saa? Ita la bele hodi hamidar haan tenik. Halo baa babudun moos, la bele. Ita foti soe dei! Hanono! Ema mak noo tilun, rona diꞌa-diꞌak lia neꞌe!”   
\c 15  
\s1 Bibi malae matan ida mak lakon  
\r (Mateus 18:12-14)  
\p
\v 1 Baa oras nia, ema maksisi bea no ema seluk sia, mai hei-hein baa Yesus atu nanono Nia. Tuir loos, ema Yahudi ulun sia filak ema oin nunia sia baa ema lisan aat.  
\v 2 Titu-naree ema nia sia mai baa Yesus, ema Farisi no matenek ukun Yahudi sia nakmuuk naꞌak, “Hoi! Yesus neꞌe namalu no ema lisan aat sia!”\x + \xo 15:2 \xt Lukas 5:29-30\x*   
\p
\v 3 Rona nola nunia, Yesus dale baa sia nodi lia hatetek naꞌak,  
\v 4 “Noo makbalin ida. Niakaan bibi malae matan atus ida. Dala ida, matan ida lakon. Hotu, nia musti nalo saa? Nanis nia laꞌo nela matan siwi nulu resin siwi iha fatin manek, hotu baa buka bibi malae mak lakon nia toꞌo netan.  
\v 5 Netan tiꞌan, nia neon boot. Hotu, nia nasaan nodi nikar mai.  
\v 6 Toꞌo uma, nia bolu nola mamaluk sia nodi katak naꞌak, ‘Hei! Mai neon boot bele-bele ho haꞌu lai, tan haꞌukaan bibi malae mak lakon nia, ketan tiꞌan.’  
\v 7 Iha laleꞌan moos nunia. Kalo ema maksalan ida nalo neon aat nodi fila baa Naꞌi Maromak, laleꞌan isin tomak neon boot. Tebes. Sia neon boot tan ema naꞌin ida fila baa Naꞌi Maromak, liu nosi neon boot baa ema naꞌin siwi nulu resin siwi mak moris loos no la laꞌo sala dalan.”   
\s1 Osan murak tomak ida mak lakon  
\p
\v 8 Hotu, Yesus dale lia hatetek ida tenik naꞌak, “Noo feto ida mak noo osan murak tomak sanulu.\f + \fr 15:8 \ft Hakerek Moon lia Yunani naꞌak \ft \+it drakma\+it* sanulu. Drakma ida, kona badaen kansera loron ida.\f* Dala ida, osan ida lakon. Hotu, nia musti nalo saa? Nanis nia sunu badut nodi leno nasirin. Nia saar uma nosi lidun baa lidun, buka diꞌa-diꞌak osan mak lakon nia toꞌo netan.  
\v 9 Netan tiꞌan, nia bolu nola ema mak uma kreꞌis malu sia, nodi katak naꞌak, ‘Hei! Mai neon boot bele-bele ho haꞌu lai, tan haꞌukaan osan mak lakon nia, ketan tiꞌan!’  
\v 10 Iha laleꞌan moos nunia. Kalo maksalan ida nalo neon aat nodi fila baa Naꞌi Maromak, nanis makbukar laleꞌan sia hotu-hotu neon boot.”   
\s1 Oa ida mak lakon  
\p
\v 11 Hotu, Yesus natutan lia nodi lia hatetek ida seluk tenik naꞌak, “Noo ama ida. Niakaan oan mane, naꞌin rua.  
\v 12 Baa loron ida, oa ikun katak baa aman naꞌak, ‘Ama! Faꞌe kedan, foo baa haꞌu haꞌukaan fafaꞌek nosi ama sasoin ona!’ Rona nola nunia, aman moos faꞌe foo kedan niakaan sasoin baa oan naꞌin rua.  
\v 13 La kleur, oa ikun faꞌan moos niakaan fafaꞌek. Hotu, nia nahulin niakaan naha sia, laꞌo baa rai dook. Toꞌo baa, nia soe karin osan nodi moris namidar aan dei.  
\v 14 Baa oras osan mohu, rai nia moos kona salaen boot, toꞌo nia moris namukit aan.  
\v 15 Hotu, nia buka serwisu, tan salaen. Ema ida simu nia no naruka nia nahaan fahi.  
\v 16 Mais tan la noo ema mak foo haan baa nia, nia la terus salaen, toꞌo nakara atu naa fahi haan.   
\p
\v 17 Kleu-leur, nia nanoin baa-mai naꞌak, ‘Iha haꞌukaan ama uman, mataroos hotu-hotu naa bosu toꞌo naresin. Mais haꞌu iha neꞌe, atu mate salaen ona.  
\v 18 Diꞌak liu, haꞌu kfila baa haꞌukaan ama. Toꞌo nebaa, haꞌu katak baa nia kaꞌak, “Ama! Haꞌu kalo sala boot tiꞌan baa Naꞌi Maromak no baa ama.  
\v 19 Haꞌu la kfatan dadi baa ama oan tenik. Masik ama simu haꞌu kdadi mataroos dei moos, diꞌak!’ ”   
\p
\v 20 Naneo notu nunia, nia nariik, fila baa ama uman. Oras nia sei dook, aman titu-naree nia tiꞌan. Aman neon monu kedas baa nia. Hotu aman nalai sai nosi uma, baa nasoru oan mak fila mai nia. Hotu, nia nakoꞌak nola nodi deꞌi nia.   
\p
\v 21 Hotu, oa nia dale baa aman naꞌak, ‘Ama! Haꞌu kalo sala boot tiꞌan baa Naꞌi Maromak no baa ama. Haꞌu la kfatan dadi baa ama oan tenik.’   
\p
\v 22 Mais aman naruka kedan ema serwisu sia naꞌak, ‘Hoi, lai-lais! Baa hola faru klobor kabaas ida, tau baa nia. Tau kadeli baa liman fuan, no tau kaso baa ain.  
\v 23 Hotu baa dada hola karau baka mak kesi nia, koꞌa, nebee ita halo dahur bele-bele.  
\v 24 Tan haꞌukaan oan neꞌe, nuꞌu mate tiꞌan, mais oras neꞌe moris nikar. Nia lakon tiꞌan, mais oras neꞌe, ketan kikar tiꞌan.’ Aman dale notu nunia, sia nahuu nadahur bele-bele.   
\p
\v 25 Baa oras nia, oa ulun serwisu iha toꞌos baa. Oras fila mai uma, sei iha dook nia rona ema nakdiuk bareka nodi bidu no naksoke.  
\v 26 Nia bolu nola ata ida, nusu naꞌak, ‘Hoi! Dahur saa mak neꞌe?’   
\p
\v 27 Ata nia nataa naꞌak, ‘O alin mai nikar tiꞌan. O aman mak naruka koꞌa karau baka hodi halo dahur boot, tan oan fila mai nodi manek.’   
\p
\v 28 Rona nola nunia, oa ulun krakat, toꞌo la noꞌuk tama baa uma laran. Aman baa namaus nia, nebee tama baa uma laran.   
\p
\v 29 Mais nia krakat naꞌak, ‘Ama! Manoin kokon lai! Hori wain neꞌe, haꞌu kserwisu susi ruin hanesan mataroos bodik ama. Haꞌu la kakur ama hakaran. Masik nunia moos, sei la dala ida dauk, ama foo bibi oan matan ida kodi kadahur ko haꞌukaan mamaluk sia.  
\v 30 Mais katene kodi baa, ama oan labuk teen neꞌe, baa nakdiuk feto namohu ama osan sia. Oras neꞌe nia fila mai, ama noꞌo karau baka isin furak basuk, hodi halo dahur boot bodik nia.’   
\p
\v 31 Rona nola nunia, aman nataa naꞌak, ‘Oa mak haꞌu kadomi! Rona diꞌa-diꞌak! O mein mamutuk mo haꞌu. Hotu-hotu mak haꞌukaan moos, okaan.  
\v 32 Oras neꞌe, ita musti hadahur, tan okaan alin mesak neꞌe. Uluk, nuꞌu nia mate tiꞌan, mais oras neꞌe nia moris nikar tiꞌan. Nia lakon tiꞌan, mais oras neꞌe ita hetan hikar tiꞌan.’ ”   
\c 16  
\s1 Ema serwisu mak kakutak matenek  
\p
\v 1 Hotu, Yesus dale lia hatetek ida tenik baa Niakaan maktuir sia naꞌak, “Noo maksoin ida. Nia foti eman serwisu ida dadi baa serwisu ulun. Mais kleu-leur, nia rona lia iis naꞌak, serwisu ulun nia nahuu naktolek atu nahonu nia.  
\v 2 Hotu nia bolu nola serwisu ulun nia, nodi nusu naꞌak, ‘O neꞌe, nunabee? Haꞌu krona o tokar lauk haꞌukaan sasoin sia. Baa makerek okaan serwisu lalaꞌok, nebee karee lai. Hotu, haꞌu kasai o.’   
\p
\v 3 Rona nola nunia, serwisu ulun naneo baa-mai naꞌak, ‘Haꞌu kole tiꞌan! Atu kalo saa? Fila rai, haꞌu la kbiit. Dadi ema madiduk moos, haꞌu kmoe aan.  
\v 4 Kalo haꞌu la kbele serwisu iha neꞌe ona, haꞌu kmusti buka dalan nebee ema seluk bele simu haꞌu.’   
\p
\v 5 Hotu, nia bolu nola ema hotu-hotu mak natusan baa niakaan ulun. Nia nusu ema nomer ida naꞌak, ‘O matusan hira baa haꞌukaan ulun?’   
\p
\v 6 Ema nia nataa naꞌak, ‘Katusan mina saitun, liter rihun haat.’\f + \fr 16:6 \ft Hakerek Moon lia Yunani naꞌak, ‘\ft \+it batos\+it* atus ida’. Batos ida, kona liter tolu nulu resin lima toꞌo haat nulu.\f*  
\p Hotu serwisu ulun naꞌak, ‘Tebes! Neꞌe okaan hakerek tusan. Oras neꞌe sira mahaat ona, hotu makerek lai-lais hakerek tusan foun, maꞌak o matusan liter rihun rua dei.’   
\p
\v 7 Hotu nia baa nusu ema nomer rua naꞌak, ‘O tenik, matusan hira?’  
\p Nia nataa naꞌak, ‘Katusan hare kakaluk rihun ida.’\f + \fr 16:7 \ft Hakerek Moon lia Yunani naꞌak, ‘\ft \+it koros\+it* atus ida’. Koros ida, kona liter atus tolu siwi nulu.\f*  
\p Serwisu ulun katak naꞌak, ‘Sira mahaat okaan hakerek tusan nia, hotu makerek foun maꞌak, kakaluk atus walu dei.’   
\p
\v 8 Serwisu ulun nalo nunia toꞌo ulun natene nola niakaan dalan. Mais ulun mose nia naꞌak, serwisu ulun nia, matenek buka dalan nebee ema simu nia.  
\p Haꞌu katak lia hatetek neꞌe baa emi, nebee emi hatene haꞌak, ema mak la fiar baa Naꞌi Maromak, sia matenek liu buka dalan baa malu bodik moris. Mais ema mak fiar baa Naꞌi Maromak, sia moris iha kroman. Siakaan kakutak la matenek nuꞌu ema mak la fiar nia sia.  
\v 9 Haneo kokon! Ema raiklaran nakdiuk kadoor nodi siakaan sasoin. Diꞌak liu emi hodi sasoin raiklaran tulun ema. Hodi nunia, emi hetan mamaluk waꞌin. Baa oras sasoin nia mohu, Naꞌi Maromak simu emi atu moris nima-nimak iha laleꞌan.   
\p
\v 10 Kalo ema moon baa lia kiꞌik, nanis nia moos moon baa lia boot. Mais kalo ema naktolek baa lia kiꞌik, nanis nia moos naktolek baa lia boot.  
\v 11 Kalo ema la bele fiar emi atu babilan lia kiꞌik iha raiklaran, nunabee Naꞌi Maromak bele fiar emi atu babilan lia boot?  
\v 12 Kalo emi la bele babilan ema seluk sasoin, la noo mak nakara foo sasoin baa emi atu babilan dadi baa emikaan sasoin duꞌuk.   
\p
\v 13 Ata ida la bele serwisu namutuk bodik ulun naꞌin rua, tan nia beer ida, hirus ida. Nia titu ida, la titu ida. Nunia moos emi. Emi la bele serwisu hamutuk bodik Naꞌi Maromak no serwisu bodik osan.”\x + \xo 16:13 \xt Mateus 6:24\x*   
\s1 Yesus dale lia nosi ukun-badu mak nafati  
\r (Mateus 11:12-13, 5:31-32; Markus 10:11-12)  
\p
\v 14 Baa oras nia, noo ema Farisi naꞌin hira mak tuir nanono Yesus dale ohin nia. Sia naleuk Nia, tan sia beer osan.  
\v 15 Mais Yesus dale tenik naꞌak, “Hoi! Masik emi hamoon aan iha ema oin, Naꞌi Maromak natene emikaan neon aat. Noo lia waꞌin mak ema raiklaran tonu no mose. Mais Naꞌi Maromak nakribi lia nia sia.   
\p
\v 16 Uluk ita ema Yahudi moris tuir Ukun-badu nosi Bei Musa no nosi Maromak makoꞌan sia, da-dau toꞌo oras Yohanis Mak Sarani Ema mai. Oras neꞌe, Manfatin Diꞌak keke lema tiꞌan naꞌak, Maromak dadi Naꞌin bodik ema raiklaran. Ema waꞌin moos narui aan atu moris tuir Naꞌi Maromak dalan foun nia.\x + \xo 16:16 \xt Mateus 11:12-13\x*  
\v 17 Masik nunia moos, Ukun-badu uluk nia sia sei nafati. Laleꞌan no raiklaran bele lakon, mais Ukun-badu nia sia la lakon.\x + \xo 16:17 \xt Mateus 5:18\x*   
\p
\v 18 Tan lia nia, keta haluꞌa Ukun-badu mak naꞌak, ‘Ema mak soe feen, hotu nola tenik feto, nia nakur biti-kluni.’ ”\x + \xo 16:18 \xt Mateus 5:32; 1 Korintus 7:10-11\x*   
\s1 Lia ema maksoin ida no Lasarus  
\p
\v 19 Hotu, Yesus dale tenik naꞌak, “Noo ema maksoin ida. Nia nakara tau tais kabaas mak lita hosi tais mamar. Loron-kalan nia naa midar nodi nadahur nohuun.  
\v 20 Iha nia moos noo ema mukit ida naran Lasarus. Mirik aat nakonu niakaan isin. Sura loron niakaan belun sia rai nia iha maksoin nia odamatan nanokar.  
\v 21 Nia buka haan nosi maksoin haan mumun sia, mais la netan. Asu sia dei mak mai belo mirik aat ween.   
\p
\v 22 La kleur, Lasarus mate. Makbukar laleꞌan sia mai nola nia, natuur baa Abraham sorin.  
\p La kleur falik, maksoin moos mate. Hotu, ema nakoi nia.  
\v 23 Mais nia la tama laleꞌan. Nia tama baa naraka, mak ema maten fatin. Iha nia, nia noran susar bei-beik. Mais dala ida, nia foti oin, titu-naree Lasarus tuur neon diꞌak iha Abraham sorin.  
\v 24 Maksoin nahii naꞌak, ‘Bei Abraham! Madomi haꞌu lai! Maruka Lasarus loban liman fuan dikin baa wee, nebee mai nabotes nola haꞌukaan nanaan lai, tan haꞌu ksusar tebes iha haꞌi naraka neꞌe.’   
\p
\v 25 Mais Abraham nataa naꞌak, ‘Oa! Manoin diꞌa-diꞌak lai. Uluk oras o sei moris, o metan diꞌak hotu-hotu. Mais Lasarus netan susar. Oras neꞌe, Naꞌi Maromak nalo Lasarus neon diꞌak iha neꞌe, mais o mak metan susar.  
\v 26 Saa tenik, iha itakaan leet neꞌe, Naꞌi Maromak tau horun boot. Ema nosi neꞌe la bele baa nia, ema nosi nia moos la bele mai neꞌe.’   
\p
\v 27 Mais maksoin nusu tenik naꞌak, ‘Kalo nunia, bei tulun maruka Lasarus baa haꞌukaan ama uman lai.  
\v 28 Haꞌu ksei ko alin naꞌin lima iha nebaa. Maruka Lasarus baa foo natene, nebee sia fiar baa Naꞌi Maromak ona. Nebee oras sia mate, sia la tama dinu fatin neꞌe.’   
\p
\v 29 Mais Abraham nataa naꞌak, ‘Naꞌi Maromak foo tiꞌan hakerek nosi Musa no Niakaan makoꞌan sia. Habusik okaan alin sia leno duꞌuk hakerek nia isin, nebee sia natene Naꞌi Maromak hakaran.’   
\p
\v 30 Mais maksoin nakrake naꞌak, ‘Lia nia sei la toꞌo dauk! Masik sia leno duꞌuk moos, sia sei la fiar. Musti noo ema mak mate tiꞌan sai nosi rate baa katak sia lai, foin sia rona baa Maromak.’   
\p
\v 31 Mais Abraham nataa naꞌak, ‘Kalo sia la noꞌuk nanono baa Musa no Maromak makoꞌan sia, masik noo ema mak mate tiꞌan sai nosi rate moos, sia la nanono baa.’ ”   
\c 17  
\s1 Lia ema monu baa sala hotu nusu pardua  
\r (Mateus 18:6-7,21-22; Markus 9:42)  
\p
\v 1 Hotu, Yesus katak tenik baa Niakaan maktuir sia naꞌak, “Dala waꞌin, ema monu baa sala tan ema seluk niakaan hahalok. Hanono! Ema mak sasuꞌat ema toꞌo monu baa sala, ema nia netan dinu boot.  
\v 2 Kalo ema sasuꞌat ema kiꞌik ida toꞌo nia la fiar baa Haꞌu, Naꞌi Maromak atu taa ukun todan liu baa ema nia. Diꞌak liu, kesi fatuk boot ida\f + \fr 17:2 \ft Hakerek Moon lia Yunani naꞌak ‘fatuk laledun’. Uluk ema Yahudi sia ledu hare gandum nodi fatuk laledun mak boot liu ema. Sia feur fatuk laledun nia, nodi kuda keledai.\f* baa niakaan kakorok, hotu soe nia baa tasi.  
\v 3 Daka aan diꞌa-diꞌak, nebee keta halo ema monu baa sala. Kalo maluk ida nalo sala, deꞌan nia. Kalo nia nalo neon aat, hotu nia mai nusu pardua, maluꞌa lakon niakaan salan nia.\x + \xo 17:3 \xt Mateus 18:15\x*   
\p
\v 4 Kalo baa loron ida laran, maluk ida nalo sala dala hitu baa o, hotu nia nalo neon aat nodi nusu pardua kedas, o musti maluꞌa lakon niakaan salan dala hitu nia.”   
\s1 Fiar baa Naꞌi Maromak  
\p
\v 5 Baa loron ida, Yesus klosan sia mai nasoru Nia nodi nusu naꞌak, “Ama Boot! Amikaan fiar la biit. Tulun makbiit tuꞌan amikaan fiar lai.”  
\v 6 Yesus nataa naꞌak, “Kalo fiar baa Naꞌi Maromak, masik fiar oan ida dei moos, ita bele haruka ai boot ida haꞌak, ‘Makfokit lori baa tasi.’ Ai nia nanis nakfokit kedas lori baa tasi.”   
\s1 Ata mak diꞌak la buka tonun  
\p
\v 7 Hotu, Yesus dale tenik naꞌak, “Lia nuneꞌe: noo ata ida mak fila rai iha naꞌin niakaan toꞌos no daka naꞌin niakaan bibi malae iha hae molik. Serwisu notu, ata nia fila uma. Toꞌo baa, kalo naꞌin dale baa nia naꞌak, ‘Mai ita rua haa ona!’ lia nia fatan ka? Lale!  
\v 8 Fatan, kalo naꞌin naruka naꞌak, ‘Baa mahulin haa-hemu bodik haꞌu! Haꞌu kaa uluk lai, foin o maa.’  
\v 9 Kalo ata nalo tuir naꞌin hakaran, naꞌin musti tonu nia ka? Lale!  
\v 10 Nunia moos emi. Kalo serwisu hotu tiꞌan bodik Naꞌi Maromak, emi musti dale haꞌak, ‘Ami neꞌe, ata dei. Ami la buka tonun. Ami halaꞌok naꞌin hakaran dei.’ ”   
\s1 Yesus nadiꞌak nola ema moras funi mea naꞌin sanulu  
\p
\v 11 Oras baa Yerusalem, Yesus sia toꞌo rai Galilea no rai Samaria kladik.  
\v 12 Tama baa leo ida, ema moras funi mea naꞌin sanulu mai nasoru Yesus. Sia nariik nosi dook,  
\v 13 nodi nahii bele-bele naꞌak, “Ama Boot Yesus! Hadomi ami lai!”   
\p
\v 14 Titu-naree sia, Yesus naruka naꞌak, “Baa hatudu isin lolon baa naꞌilulik, nebee leno emikaan moras lakon tiꞌan ka sei.” Rona Yesus naruka nunia, sia moos baa. Iha dalan klaran, teki-tekis sia hotu-hotu diꞌak tiꞌan.\x + \xo 17:14 \xt Ukun-badu Naꞌilulik 14:1-32\x*   
\p
\v 15 Haree nunia, sia laꞌo liu nodi neon diꞌak. Mais ema ida nosi sia fila baa Yesus nodi nahii naꞌak, “Tonu-haboot Naꞌi Maromak! Haꞌu diꞌak tiꞌan!”  
\v 16 Hotu nia nakniꞌa nodi sera dodan baa Yesus. (Tuir loos, ema ida neꞌe lahoos ema Yahudi, mais ema Samaria. Ema Samaria no ema Yahudi sakar malu nohuun.)   
\p
\v 17 Naree ema nia fila mai nunia, Yesus katak naꞌak, “Ohin nia Haꞌu kadiꞌak kola emi naꞌin sanulu! Naꞌin siwi iha nabee?  
\v 18 Tan saa ema maktabar neꞌe mesan mak mai tonu-naboot Naꞌi Maromak?”  
\v 19 Hotu Yesus katak tenik baa ema nia naꞌak, “Tan o fiar Haꞌu tebe-tebes, o diꞌak tiꞌan. Mariik! Fila ona!”   
\s1 Lia Yesus namaan aan mai nikar  
\r (Mateus 24:23-28,37-41)  
\p
\v 20-21 Baa loron ida, ema Farisi naꞌin hira mai nusu baa Yesus naꞌak, “Ama Boot! Katak kokon lai! Wainhira Naꞌi Maromak nahuu nalaꞌok Niakaan ukun?”  
\p Yesus nataa naꞌak, “Lia nuneꞌe! Keta haneo Naꞌi Maromak nalaꞌok Niakaan ukun nodi tadak oi-oik mak ema raiklaran bele leno. Kalo ema katak naꞌak, ‘Haree kokon mai! Naꞌi Maromak nalaꞌok Niakaan ukun iha neꞌe!’, keta fiar. Kalo ema seluk naꞌak, ‘Naꞌi Maromak nalaꞌok Niakaan ukun iha nebaa!’, keta fiar. Ema la netan kakaer nunia, tan Naꞌi Maromak nalaꞌok Niakaan ukun iha itakaan neon laran.”   
\p
\v 22 Hotu Yesus katak baa Niakaan maktuir sia naꞌak, “La kleur ona Haꞌu, Ema Raiklaran Isin neꞌe, la kamutuk ko emi tiꞌan. Loron susar toꞌo, emi atu beer Haꞌu, mais Haꞌu la iha ona.  
\v 23 Kalo ema balu mai katak naꞌak, ‘Kristus iha neꞌe!’ lale ema seluk katak naꞌak, ‘Kristus iha nebaa!’, lalika halau aan buka baa-mai, tan sia naktolek aan.  
\v 24 Oras Ema Raiklaran Isin namaan aan mai nikar, niakaan tadak malorek basuk, hanesan mameran mak laka naroma laleꞌan nosi rohan baa rohan.  
\v 25 Mais Nia musti natiu susar oi-oik uluk lai, tan ema oras neꞌe la noꞌuk rona baa Nia. Sia moos atu dudu sees Nia.  
\v 26 Nosi ikus, oras Nia namaan aan mai nikar, ema atu moris nalo aat nuꞌu ema mak moris oras Noh otas.\x + \xo 17:26 \xt Lia Uluk Fohon 6:5-8\x*  
\v 27 Baa otas nia, ema la noꞌuk rona. Sia naa-nemu, nalo dahur hola malu, toꞌo loron Noh tama baa roo. Teki-tekis, motasaꞌe boot mai, nadodok sia hotu.\x + \xo 17:27 \xt Lia Uluk Fohon 7:6-24\x*   
\p
\v 28 Nosi ikus, oras Ema Raiklaran Isin namaan aan mai nikar, ema sia moos atu moris hanesan ema mak moris baa oras Lot otas. Baa otas nia, ema kota Sodom moris nalo aat nodi naa-nemu, nodi faꞌan no sosa, nodi serwisu toꞌos, no nariik uma.  
\v 29 Mais sia moos la noꞌuk rona. Hotu, baa seisawan ida, Lot nalai nela kota Sodom. Teki-tekis, fatuk laak mak nasai dubun raso monu nosi laleꞌan mai, sunu mohu ema Sodom sia.\x + \xo 17:29 \xt Lia Uluk Fohon 18:20—19:25\x*   
\p
\v 30 Dadi, sintidu! Oras Ema Raiklaran Isin namaan aan mai nikar, keta toꞌo emi moris halo aat nunia, tan teki-tekis Nia mosu mai.  
\v 31 Baa loron nia, ema mak iha uma tehen, keta tama uma ona atu nahulin naha. Ema mak serwisu iha toꞌos, keta fila uma ona atu nola naha.\x + \xo 17:31 \xt Mateus 24:17-18; Markus 13:15-16\x*  
\v 32 Hanoin saa mak uluk dadi baa Lot feen. Nia mate, tan nanoin naha iha uma.\x + \xo 17:32 \xt Lia Uluk Fohon 19:26\x*   
\p
\v 33 Ema mak la noꞌuk tuir Haꞌu tan beer aan duꞌuk, nosi ikus, nia moris butan. Mais ema mak noꞌuk tuir toꞌo latan moris tan beer Haꞌu, nosi ikus, nia netan moris nohuun no Naꞌi Maromak.\x + \xo 17:33 \xt Mateus 10:39, 16:25; Markus 8:35; Lukas 9:24; Yohanis 12:25\x*  
\v 34 Rona! Nosi ikus, oras Ema Raiklaran Isin namaan aan mai nikar, ema naꞌin rua toba iha fatik ida. Teki-tekis Naꞌi Maromak foti nola ida, nabusik nela ida.  
\v 35 Feto naꞌin rua ledu hare namutuk, Naꞌi Maromak foti nola ida, nabusik nela ida.  
\v 36 [Ema naꞌin rua serwisu namutuk iha toꞌos, Naꞌi Maromak foti nola ida, nabusik nela ida.]”\f + \fr 17:36 \ft Tohar neꞌe la noo iha Hakerek Moon lia Yunani mak tuan.\f*   
\p
\v 37 Rona nola nunia, Yesus Niakaan maktuir sia nusu naꞌak, “Ama Boot! Lia nia sia atu dadi iha nabee?”  
\p Hotu, Yesus soe lia naꞌak, “Naꞌan dodok iha nabee, manu kawaa iha nebaa.” [Yesus dale lia funin naꞌak, oras Kristus namaan aan mai nikar, ema hotu-hotu bele naree.]   
\c 18  
\s1 Lia feto faluk no makotu lia mak la loos  
\p
\v 1 Baa dala ida, Yesus nanorin Niakaan maktuir sia nodi lia hatetek, nebee sia namulak la nakotu, neon la naklara, no fiar baa Naꞌi Maromak nohuun.  
\v 2 Lia nia nuneꞌe: “Noo ema makotu lia ida iha kota ida. Nia la fiar baa Naꞌi Maromak. Nia la titu ema ida no.  
\v 3 Iha kota nia moos, noo feto faluk ida. Nia mai hei-hein baa makotu lia nia nodi nusu naꞌak, ‘Ama makotu lia! Makotu haꞌukaan lia malo loos!’   
\p
\v 4 Uluk fohon makotu lia nia la titu feto faluk nia. Mais feto nia mai hei-hein toꞌo makotu lia la noꞌuk rona ona, nodi naneo naꞌak, ‘Uras Naꞌi Maromak dei, haꞌu la ktitu tiꞌan, saa tenik baa ema raiklaran.  
\v 5 Mais tan feto neꞌe nalo haꞌukaan ulun kalanuk, diꞌak liu kakotu niakaan lia kalo loos. Kalo lale, nia mai hei-hein nakole haꞌu nohuun.’ ”   
\p
\v 6 Hotu Yesus katak tenik baa maktuir sia naꞌak, “Emi hanoin kokon baa makotu lia neꞌe lian. Masik nia la loos, kleu-leur nia tulun feto faluk nia.  
\v 7 Kalo ema mak la loos nakara tulun ema nunia, Naꞌi Maromak nanis nakara tulun Niakaan eman mak namulak loron-kalan nusu tulun baa Nia. Mais Nia la nalo nuꞌu makotu lia nia,  
\v 8 tan Nia babilan kedas. Haꞌu kusu nuneꞌe: kalo Haꞌu, Ema Raiklaran Isin neꞌe, mai kikar tiꞌan, takseer Haꞌu ksei bele kasoru ema makfiar iha raiklaran neꞌe ka, lale?”   
\s1 Lia nosi ema Farisi no ema maksisi bea mak baa namulak  
\p
\v 9 Yesus dale tenik lia hatetek ida, nosi lia ema mak nahaas aan nodi titu naraik ema seluk. Nia dale naꞌak,  
\v 10 “Noo mane naꞌin rua baa namulak iha uma hamulak. Ida nosi partee Farisi, ida tenik maksisi bea. [Ema Yahudi sia nafoli ema Farisi naꞌak, ema moos. Mais nafoli maksisi bea naꞌak, ema lisan aat.]  
\v 11 Toꞌo uma hamulak baa, ema Farisi nariik namulak nodi foti aan duꞌuk naꞌak, ‘Haꞌu kamulak sera dodan baa Naꞌi Maromak, tan haꞌu ema diꞌak. Haꞌu la aat nuꞌu ema seluk sia. Haꞌu la kanaꞌo. Haꞌu la krotus. Haꞌu la kakur biti-kluni. Haꞌu moos la aat nuꞌu maksisi bea neꞌe.  
\v 12 Haꞌu madinas kalirin aan domiku ida, dala rua. Haꞌu moos foo faꞌek ida nosi fafaꞌek sanulu mak haꞌu ketan.’ Ema Farisi nia namulak nunia.   
\p
\v 13 Mais ema maksisi bea nia nariik dook iha kotuk baa. Nia la naksakar aan foti oin atu titu baa laleꞌan. Nia namulak sudur ulun nodi neon dodok naꞌak, ‘Aaa, Naꞌi Maromak. Madomi haꞌu ema sala neꞌe! Foo pardua baa haꞌu lai!’ ”   
\p
\v 14 Dale notu, Yesus nusu naꞌak, “Baa oras mane rua nia fila uma, see mak diꞌa-diꞌak nikar no Naꞌi Maromak? Ema Farisi ka, ema maksisi bea? Nanis Naꞌi Maromak simu diꞌa-diꞌak maksisi bea mak naraik aan. Mais la rona ema Farisi nia. Tan Naꞌi Maromak naraik ema mak loko aan, mais foti saꞌe ema mak naraik aan.”\x + \xo 18:14 \xt Mateus 23:12; Lukas 14:11\x*   
\s1 Yesus foo matak-malirin baa lawarik oan sia  
\r (Mateus 19:13-15; Markus 10:13-16)  
\p
\v 15 Baa dala ida, ema nakaꞌu nodi lawarik oan sia mai baa Yesus, nebee Nia rai liman nodi foo matak-malirin baa sia. Naree nunia, Yesus Niakaan maktuir sia deꞌan ema nia sia.  
\v 16-17 Mais Yesus simu oa nia sia mai baa Nia. Nia deꞌan maktuir sia naꞌak, “Habusik lawarik oan sia mai baa Haꞌu. Keta saseni sia! Rona, tan Haꞌukaan dalen neꞌe, tebes no loos! Ema mak nakara dadi baa Naꞌi Maromak eman, musti nakriꞌit aan baa Naꞌi Maromak, hanesan lawarik oan nakriꞌit aan baa inan-aman.”   
\s1 Ema maksoin susar basuk tama laleꞌan  
\r (Mateus 19:16-30; Markus 10:17-31)  
\p
\v 18 Baa dala ida, naꞌilulik Yahudi ida mai nusu baa Yesus naꞌak, “Ama Boot mak kneter basuk! Ama tulun manorin Haꞌu nebee haꞌu kbele katene oin nunabee, haꞌu kbele tama laleꞌan atu moris nima-nimak ko Naꞌi Maromak.”   
\p
\v 19 Yesus nataa naꞌak, “Tan saa o masee Haꞌu, ‘mak kneter basuk’? Kmesak ida dei mak kneter basuk. Nia mak Maromak.  
\v 20 O matene nanis ukun-badu hori uluk naꞌak:  
\q2 Keta halo lia kfoꞌer;  
\q2 keta hoꞌo ema;  
\q2 keta hanaꞌo;  
\q2 keta dale hahaat ema;  
\q2 no musti hakneter inan-aman.”\x + \xo 18:20 \xt Ema Israꞌel Sai Nosi Mesir 20:12-16; Hanoin Hikar Dalan Moris 5:16-20\x*   
\p
\v 21 Ema nia nataa naꞌak, “Tebes, Ama! Haꞌu ktuir ukun-badu nia sia tiꞌan, nahuu hori ksei kiꞌik.”   
\p
\v 22 Rona nola nunia, Yesus naꞌak, “Diꞌak! Mais lia nia sei la toꞌo dauk. O musti baa faꞌan okaan sasoin sia hotu-hotu. Hotu, faꞌe osan baa ema mukit sia. Halo nunia lai, foin mai tuir Haꞌu. Nosi ikus, Naꞌi Maromak selu sasoin iha laleꞌan baa o.”   
\p
\v 23 Rona nola nunia, ema nia neon susar, tan soi toꞌo.  
\v 24 Hotu, nia fila nodi neon dodok.  
\p Naree nunia, Yesus katak baa Niakaan maktuir sia naꞌak, “Maksoin susar basuk tama laleꞌan.  
\v 25 Hanesa no lia seluk mak naꞌak, kuda unta la bele tama laluꞌan tuir daun kuak. Nunia moos ema mak naloon loos baa sasoin dei, la naloon baa Naꞌi Maromak. Nia la bele tama laleꞌan.”   
\p
\v 26 Hotu, ema sia mak rona Yesus dale nunia, nusu naꞌak, “Kalo susar tebes maksoin tama laleꞌan, ema oin nunabee mak bele netan moris?”   
\p
\v 27 Yesus nataa naꞌak, “Noo lia waꞌin mak ema raiklaran la bele nalo. Mais Naꞌi Maromak bele nalo lia hotu-hotu.”   
\p
\v 28 Hotu Petrus natutan naꞌak, “Ama! Ami laꞌo hela tiꞌan amikaan sasoin sia hotu-hotu atu tuir Ama. Mais ami atu hetan saa?”   
\p
\v 29 Yesus nataa naꞌak, “Petrus! Rona diꞌa-diꞌak, tan Haꞌukaan dalen neꞌe, tebes no loos! Ema mak laꞌo nela niakaan uma, niakaan feen, niakaan maun-biin-alin, niakaan inan-aman, lale niakaan oan sia, tan nia nalaꞌok Naꞌi Maromak serwisu,  
\v 30 nanis nia simu nikar waꞌin liu iha raiklaran neꞌe. Nosi ikus, oras raiklaran falu fila, nia moos simu moris nima-nimak no Naꞌi Maromak.”   
\s1 Yesus dale nosi Niakaan mate baa dala tolu  
\r (Mateus 20:17-19; Markus 10:32-34)  
\p
\v 31 Nunia hotu, Yesus nodi Niakaan maktuir naꞌin sanulu resin rua laꞌo liu baa, nebee Nia dale mesan baa sia naꞌak, “Oras neꞌe ita atu baa kota Yerusalem. Toꞌo nebaa, lia hotu-hotu mak Maromak makoꞌan sia nakerek kedan nosi lia Ema Raiklaran Isin atu dadi, tuir saa mak sia nakerek nela.  
\v 32 Ema atu latan Haꞌu baa ema maktabar sia mak la fiar baa Maromak. Hotu sia naleuk Haꞌu, nahaat Haꞌu oi-oik, soe kaban baa Haꞌu,  
\v 33 taꞌe Haꞌu, hotu noꞌo Haꞌu. Mais baa wainrua, Haꞌu kmoris kikar.”   
\p
\v 34 Rona nola Yesus dale nunia, maktuir sia benar, tan sia sei la bele kohi dauk lia fuan nia isin.   
\s1 Yesus nadiꞌak nola ema matan delek ida  
\r (Mateus 20:29-34; Markus 10:46-52)  
\p
\v 35 Baa oras Yesus no Niakaan maktuir sia atu tama baa kota Yeriko, sia nasoru nola ema delek ida mak tuur nodi nadidu iha dalan tehen.  
\v 36 Rona ema lear laꞌo tuir nia, delek nia nusu naꞌak, “Hei! See neꞌe sia?”   
\p
\v 37 Ema katak baa delek nia naꞌak, “Yesus, ema Nasaret, laꞌo tuir neꞌe.”   
\p
\v 38 Rona nola lia nia, delek nia nahii makaꞌas naꞌak, “Yesus! Naꞌi Daud husar-binan! Madomi haꞌu lai!”\f + \fr 18:38 \ft ‘Naꞌi Daud husar-binan’ nia, naran ida bodik ‘Kristus’, neꞌe naꞌak Ema mak Naꞌi Maromak nameno hori uluk. Hodi nunia, delek nia katak sain naꞌak, Yesus nia, Kristus.\f*   
\p
\v 39 Nia nahii nunia, mais ema mak laꞌo iha Yesus oin nakahik nebee nia no-nook. Mais nia hetak nahii tuꞌan naꞌak, “Hei! Naꞌi Daud husar-binan! Madomi haꞌu lai!”   
\p
\v 40 Rona nola delek nia nahii, Yesus moos nariik. Nia naruka ema nalaꞌok nodi delek nia mai. Toꞌo Yesus oin, Yesus nusu baa delek nia naꞌak,  
\v 41 “O makara kalo saa baa o?”  
\p Delek nia nataa naꞌak, “Ama Boot! Haꞌu kakara nebee haꞌu kbele karee.”   
\p
\v 42 Yesus nataa naꞌak, “Diꞌak. Tan o fiar maꞌak, Haꞌu kbele kadiꞌak kola o, oras neꞌe moos, okaan matan moon ona.”  
\v 43 Yesus dale nunia, delek nia matan moon kedas. Hotu, nia tuir Yesus nodi tonu-naboot Naꞌi Maromak. Ema hotu-hotu mak naree, sia moos tonu-naboot Naꞌi Maromak.   
\c 19  
\s1 Lia Sakeos ema maksisi bea  
\p
\v 1 Nunia hotu, Yesus sia tama tuir kota Yeriko atu laꞌo liu baa Yerusalem.  
\v 2 Iha kota Yeriko nia, noo ema ida naran Sakeos. Sakeos nia, maksisi bea ulun bodik ukunrai Roma. Nia moos ema maksoin.  
\v 3 Baa oras rona naꞌak Yesus atu laꞌo liu, Sakeos nakara naree Yesus. Mais Sakeos basuk basuk. Nia la bele titu-naree Yesus diꞌa-diꞌak, tan ema lear kabuun nola Yesus tiꞌan.  
\v 4 Tan baa nia, nia nalai uluk, saꞌe baa ai ida leten iha dalan tehen mak Yesus atu laꞌo tuir.\f + \fr 19:4 \ft Hakerek Moon lia Yunani naꞌak, ai huun nia, ai huun \ft \+it sukomorea\+it*. Ai huun oik ida nia la noo iha rai Timor.\f*  
\v 5 Toꞌo ai nia, Yesus tanaat baa leten nodi bolu naꞌak, “Sakeos! Sakeos! Tuun mai lai-lais! Tan ohin loron neꞌe, Haꞌu atu ktuli iha okaan uma.”   
\p
\v 6 Rona nola nunia, Sakeos blaar karin. Nia tuun lai-lais, hotu nodi Yesus baa uma. Nia neon boot lo-loos.  
\v 7 Mais ema waꞌin nakmuuk naꞌak, “Hoi! Ema hotu-hotu natene Sakeos neꞌe lisan aat! Tan saa Yesus tuli niakaan uma?!”   
\p
\v 8 Toꞌo uma baa, Sakeos nariik iha Yesus oin, hotu dale naꞌak, “Ama Boot! Nahuu ohin loron neꞌe, haꞌu kfaꞌe baa rua haꞌukaan sasoin hotu-hotu, nebee faꞌek ida haꞌu kfoo baa ema mukit sia. Bodik ema mak haꞌu kusu bea liu, haꞌu kselu kikar isin haat.”   
\p
\v 9 Yesus nataa naꞌak, “Diꞌak. Ohin loron neꞌe Naꞌi Maromak sori o mo okaan ema uma laran hotu-hotu tiꞌan, tan o fiar Naꞌi Maromak nuꞌu Bei Abraham.  
\v 10 Naꞌi Maromak solok Haꞌu kdadi Ema Raiklaran Isin iha raiklaran neꞌe. Haꞌu kmai atu buka ema mak sees nosi Naꞌi Maromak dalan, nebee Haꞌu ksori sia.”\x + \xo 19:10 \xt Mateus 18:11\x*   
\s1 Lia ata mak babilan diꞌa-diꞌak naꞌin osan  
\r (Mateus 25:14-30)  
\p
\v 11 Baa oras nia, ema waꞌin tuir nanono Yesus. Toꞌo kreꞌis kota Yerusalem, sia naneo naꞌak Yesus atu nalaꞌok Naꞌi Maromak ukun hanesan naꞌin ona. Mais tan sia nanoin sala nunia, Yesus dale baa sia lia hatetek ida  
\v 12 naꞌak, “Noo naꞌin kiꞌik ida. Nia atu baa rai seluk, nebee ema foti nia dadi baa naꞌin boot. Foti tiꞌan, foin nia mai nikar.  
\v 13 Baa oras nia nadiꞌa aan atu laꞌo, nia bolu nola niakaan ata naꞌin sanulu. Nia faꞌe baa ida-idak osan mean matak ida.\f + \fr 19:13 \ft Hakerek Moon lia Yunani naꞌak, nia faꞌe baa sia, ‘\ft \+it mina\+it* sanulu’. \+it Mina\+it* ida naꞌak, \+it dinari\+it* atus ida, badaen ida niakaan kansera serwisu loron atus ida.\f* Hotu nia naruka sia naꞌak, ‘Halo osan neꞌe dadi baa osan naꞌin. Kalo haꞌu kmai kikar, emi musti hasara funan hira.’ Dale notu nunia, nia moos laꞌo.  
\v 14 Mais niakaan hutun-renu sia hirus nia. Sia solok klosan tuir baa nebaa atu katak naꞌak, ‘Ami la hoꞌuk ema neꞌe kaer ukun baa ami.’   
\p
\v 15 Masik nunia moos, sia foti nia dadi baa naꞌin boot. Foti tiꞌan, nia fila. Toꞌo uma baa, nia bolu nola ata sanulu nia, nodi nusu naꞌak, ‘Emi hetan funan hira hosi osan mak haꞌu kfoo baa emi nia?’   
\p
\v 16 Ata nomer ida nasara naꞌak, ‘Ama naꞌi! Haꞌu ketan funan dala sanulu.’   
\p
\v 17 Naꞌin nataa naꞌak, ‘Kabaas! O neꞌe, ata diꞌak. Haꞌu kbele fiar o kodi lia kiꞌik. Tan baa nia, haꞌu kfoti o kaer ukun baa kota sanulu.’   
\p
\v 18 Hotu, ata nomer rua nasara naꞌak, ‘Ama naꞌi! Ketan funan dala lima.’   
\p
\v 19 Naꞌin tonu nia naꞌak, ‘Kabaas! Kalo nunia, haꞌu kfoti o kaer ukun baa kota lima.’   
\p
\v 20 Mais ata nomer tolu, nodi nikar niakaan osan mai. Nia nasara naꞌak, ‘Neꞌe, ama naꞌi osan! Haꞌu kfalun kodi subar diꞌa-diꞌak, nebee keta lakon.  
\v 21 Haꞌu kalo nunia, tan kataꞌuk. Haꞌu katene ama neꞌe, makaꞌas. Ama nakara nola saa mak lahoos ama niakaan, no kuꞌu nola saa mak lahoos ama kuda.’   
\p
\v 22 Rona nola nunia, naꞌin nakanas ata nia naꞌak, ‘Hoi! Notar lalek! Okaan dale nia kastikar okaan isin lolon duꞌuk. O matene tiꞌan, haꞌu neꞌe ema makaꞌas, mak kola saa mak lahoos haꞌukaan, kodi kuꞌu kola saa mak lahoos haꞌu kuda.  
\v 23 Tan saa o la rai osan nia iha uma rai osan? Nebee oras haꞌu kfila mai, bele ketan funan. Masik oan ida dei moos, diꞌak.’   
\p
\v 24 Hotu naꞌin naruka ema seluk sia naꞌak, ‘Hola osan nia, latan baa ata mak netan funan dala sanulu.’   
\p
\v 25 Mais sia nataa naꞌak, ‘Ama! Ema nia netan toꞌo tiꞌan. Tan saa hola hosi ema mak netan oan ida dei, hotu foo tuꞌan baa ema mak netan waꞌin?’   
\p
\v 26 Naꞌin nataa naꞌak, ‘Hanoin diꞌa-diꞌak! Ema mak natene babilan saa mak ema fiar atu foo baa nia, ema nia atu netan tuꞌan tenik. Mais ema mak baruk babilan, ema seluk atu nola mohu saa mak niakaan.\x + \xo 19:26 \xt Mateus 13:12; Markus 4:25; Lukas 8:18\x*  
\v 27 Baa kohi haꞌukaan funu sia mak la nakara haꞌu kdadi naꞌin! Hodi mai neꞌe, hotu hoꞌo hotu-hotu iha haꞌukaan oin. Baa ona!’ ”\x + \xo 19:27 \xt Mateus 25:14-30\x*   
\s1 Yesus tama kota Yerusalem  
\r (Mateus 21:1-11; Markus 11:1-11; Yohanis 12:12-19)  
\p
\v 28 Yesus dale notu nunia, sia laꞌo liu baa Yerusalem. Yesus laꞌo iha oin.  
\v 29 Nareꞌis aan baa leo Betfage no leo Betania iha Foho Saitun tehen, Nia naruka Niakaan maktuir naꞌin rua baa uluk  
\v 30 nodi naꞌak, “Emi rua baa leo iha oin nia. Emi atu haree kuda keledai oan ida, ema noꞌi kesi iha nia. Ema sei la saꞌe dauk. Kore, hodi mai.  
\v 31 Kalo ema nusu naꞌak, ‘Tan saa emi kore kuda keledai nia?’ emi hataa sia haꞌak, ‘Ulun atu saꞌe.’ ”   
\p
\v 32 Hotu, sia baa. Sia netan kuda keledai oan nia, tuir Yesus dalen.  
\v 33 Baa oras sia kore, kuda naꞌin nusu sia naꞌak, “Tan saa emi kore kuda keledai neꞌe?”   
\p
\v 34 Sia moos nataa naꞌak, “Ulun atu saꞌe.”  
\v 35 Kuda naꞌin moos simu. Hotu sia rua dada nodi baa Yesus. Sia taka tais hafuꞌut baa kuda keledai, hotu Yesus saꞌe baa.\f + \fr 19:35 \ft Iha nebaa, ema boot saꞌe kuda, mais ema kiꞌik saꞌe kuda keledai. Yesus saꞌe kuda keledai nia, dadi tadak naꞌak Nia naraik aan.\f*  
\v 36 Ema lear iha nia nola siakaan tais hafuꞌut no tais sakat, naꞌe baa dalan. Hodi nunia, sia simu Yesus hanesan simu Naꞌi boot.  
\v 37 Oras Yesus nahuu tuun nosi Foho Saitun, ema lear nia no Niakaan maktuir sia nahii tonu-naboot Naꞌi Maromak, tan tadak blaar hotu-hotu mak sia naree tiꞌan nia.  
\v 38 Sia nahii naꞌak,  
\q1 “Ema neꞌe, Naꞌin mak Maromak solok mai!  
\q2 Maromak foo matak-malirin baa Nia!  
\q3 Oras neꞌe, ema raiklaran bele dame malu no Maromak iha laleꞌan ona.  
\q1 Tonu-haboot Maromak mak nabesi aan kaer ukun iha laleꞌan mak aas kaliuk.”\x + \xo 19:38 \xt Kananuk Sia 118:26\x*   
\p
\v 39 Oras nia, noo ema Farisi sia iha ema lear nia leet. Sia nasara baa Yesus naꞌak, “Ama! Kahi sia nebee sia keta nahii nunia! Neꞌe, liu resik tiꞌan!”   
\p
\v 40 Mais Yesus nataa naꞌak, “Hoi! Haꞌu katak kedan! Kalo ema neꞌe sia taka ibun, fatuk sia mak tonu-naboot Maromak!”   
\s1 Yesus tanis tan ema Yerusalem  
\p
\v 41 Kreꞌis Yerusalem ona, Yesus titu-naree kota nia. Nia tanis nodi naꞌak,  
\v 42 “Adeei, ema Yerusalem sia! Haꞌu kakara nebee emi simu dame mak kodi mai baa loron neꞌe. Mais emi la titu Maromak. Oras neꞌe, la noo leet ona. Dame dook tiꞌan nosi emi.  
\v 43 Emikaan funu sia atu butuk satan nola emikaan kota, toꞌo emi la bele sasin. Hotu sia tama tuda emi,  
\v 44 nodi naroꞌon emikaan kota weer toꞌo rai. Hotu sia noꞌo emi ho emikaan oan hotu-hotu. La nela fatuk ida mak nariik, tan Maromak namaan aan mai atu sori emi, mais emi la simu Nia!”   
\s1 Yesus tama Naꞌi Maromak Niakaan Uma Hamulak Huun  
\r (Mateus 21:12-17; Markus 11:15-19; Yohanis 2:13-22)  
\p
\v 45 Nunia hotu, Yesus tama baa Uma Hamulak Huun. Iha lalawar laran, ema faꞌan bibi no karau no manu mak ema sosa atu sera baa Naꞌi Maromak. Titu-naree nunia, Yesus teꞌur sai sia.  
\v 46 Nia nakanas naꞌak, “Maromak makoꞌan nakerek kedan naꞌak,  
\q1 ‘Haꞌu kariik Uma neꞌe,  
\q2 nebee ema hotu-hotu bele mai namulak baa.’\x + \xo 19:46 \xt Yesaya 56:7; Yeremia 7:11\x*  
\p Mais emi halo fatik neꞌe dadi baa ema naꞌok nuuk!”   
\p
\v 47 Yesus dale notu nunia, sura loron Nia baa Uma Hamulak Huun atu nanorin. Mais naꞌilulik Yahudi, manorik ukun Yahudi, no fukun Yahudi sia buka dalan atu noꞌo Nia.\x + \xo 19:47 \xt Lukas 21:37\x*  
\v 48 Mais sia la netan dalan, tan ema lear beer basuk nanono baa Yesus.   
\c 20  
\s1 Ema boot Yahudi sia nusu Yesus beran  
\r (Mateus 21:23-27; Markus 11:27-33)  
\p
\v 1 Loron ida Yesus baa Uma Hamulak Huun, hotu nanorin Manfatin Diꞌak iha lalawar laran. Baa oras nia, naꞌilulik sia, manorik ukun sia, no fukun Yahudi sia mai nusu lia baa Nia  
\v 2 naꞌak, “Hori hirak nia, O tokar lauk iha neꞌe! See mak latan beran nia baa O? Katak kokon lai!”   
\p
\v 3 Yesus nataa naꞌak, “Haꞌu kakara kusu lia ida lai, foin Haꞌu kataa emi.  
\v 4 Nuneꞌe: Ita hotu-hotu hatene Yohanis, ema nia mak sarani ema. See mak latan beran baa nia nebee sarani ema? Naꞌi Maromak ka, ema raiklaran? Emi haꞌak kokon!”   
\p
\v 5 Rona nola nunia, sia koꞌa lia baa-mai nodi dale naꞌak, “Adeei! Ita tatalik tiꞌan. Kalo ita haꞌak, ‘Naꞌi Maromak mak latan beran,’ Nia atu nataa nikar naꞌak, ‘Kalo nunia, tan saa emi la fiar Yohanis?’  
\v 6 Mais ita moos la bele haꞌak, ‘Ema raiklaran mak latan beran,’ tan kalo ita haꞌak nunia, ema neꞌe sia atu foti fatuk nitak noꞌo ita. Tan sia fiar naꞌak, Yohanis nia, Maromak makoꞌan.”  
\v 7 Sia nanoin baa-mai nunia, hotu sia nataa Yesus naꞌak, “Ami la hatene.”   
\p
\v 8 Yesus moos nataa nikar naꞌak, “Kalo nunia, Haꞌu moos la kaꞌak baa emi, see mak latan beran baa Haꞌu.”   
\s1 Lia hatetek nosi ema serwisu toꞌos mak lisan aat  
\r (Mateus 21:33-46; Markus 12:1-12)  
\p
\v 9 Hotu, Yesus dale baa ema lear iha nia nodi lia hatetek naꞌak, “Noo ema ida mak nalo toꞌos anggor. Hotu nia seba toꞌos nia baa ema serwisu toꞌos, nebee sia faꞌe toꞌos isin baa malu. Hotu toꞌos naꞌin lori baa rai seluk, nein kleu-leur iha nebaa.\x + \xo 20:9 \xt Yesaya 5:1\x*  
\v 10 Toꞌo oras kuꞌu, toꞌos naꞌin naruka niakaan ema ain-liman ida baa simu niakaan fafaꞌek. Mais ema mak serwisu toꞌos nia sia taꞌe nahoras ema nia, hotu teꞌur fila nodi liman mamuk.  
\v 11 Naree nunia, toꞌos naꞌin solok ema ain-liman ida seluk baa. Mais ema serwisu sia moos taꞌe nahoras nodi namoe nia. Hotu sia teꞌur fila tenik nodi liman mamuk.  
\v 12 Nunia hotu, toꞌos naꞌin solok tenik niakaan ema nomer tolu baa. Mais sia taꞌe nakane nia, hotu soe sai.   
\p
\v 13 Naree nunia, toꞌos naꞌin naneo naꞌak, ‘Haꞌu kmusti kalo nunabee tenik? Diꞌak liu, haꞌu ksolok haꞌukaan oan dadobe. Kalo haꞌu ksolok nia, nanis sia simu no rona nia diꞌa-diꞌak.’ Hotu, nia moos nakotu solok oan dadobe baa.   
\p
\v 14 Mais baa oras ema serwisu sia titu-naree oan nia mai, sia dale baa malu naꞌak, ‘Hoi, haree lai! Ama katuas solok oan duꞌuk mai tiꞌan. Nia neꞌe mak atu simu katuas sasoin hotu-hotu. Diꞌak liu ita hoꞌo nia, nebee hola toꞌos neꞌe bodik ita.’  
\v 15 Oan nia toꞌo baa, sia dada sai nia nosi toꞌos, hotu noꞌo.”  
\p Dale notu nunia, Yesus nusu baa ema boot nia sia naꞌak, “Oras neꞌe, Haꞌu atu kusu nuneꞌe: Toꞌos naꞌin nia atu nalo saa baa ema serwisu toꞌos nia sia?  
\v 16 Tuir Haꞌu, nia nanis mai noꞌo mohu sia, hotu foo toꞌos nia baa ema seluk.”  
\p Rona nola Yesus dale nunia, ema boot nia sia natene naꞌak Yesus soe lia baa sia. Hotu sia nataa naꞌak, “Kalo bele, keta toꞌo noo kastikar nunia!”   
\p
\v 17 Mais Yesus natutuk makaꞌas sia, nodi nusu naꞌak, “Kalo la noo kastikar nunia, tan saa Maromak makoꞌan nakerek nela kedan naꞌak:  
\q1 ‘Noo fatuk ida mak badaen fatuk sia soe lerek tiꞌan.  
\q2 Mais oras neꞌe fatuk nia dadi baa uma tatuur fatuk tiꞌan.’?\x + \xo 20:17 \xt Kananuk Sia 118:22\x*   
\p
\v 18 Rona diꞌa-diꞌak. Ema mak nakloti kona fatuk nia, nanis netan kastikar. Mais kalo fatuk nia monu kona ema, ema nia netan kastikar todan liu tan.”   
\p
\v 19 Rona nola nunia, manorik ukun no naꞌilulik sia natene naꞌak Yesus soe lia baa sia nodi lia hatetek nia. Sia manesak no ema serwisu toꞌos lisan aat sia no badaen mak soe fatuk nia. Tan baa nia, sia buka dalan atu kohi kedas Yesus. Mais sia nakerat baa ema lear mak beer Yesus hanorin. Hotu sia laꞌo nela Yesus.   
\s1 “Foo baa Maromak, saa mak Maromak Niakaan”  
\r (Mateus 22:15-22; Markus 12:13-17)  
\p
\v 20 Baa oras nia, ema mak funu Yesus buka dalan atu kohi Nia. Sia dale kabuar lia atu solok ema mak bele nalo aan nuꞌu ema matenek, atu baa nahonu Yesus. Sia nakara nebee Yesus sakar ukunrai Roma. Hodi nunia, sia bele nasaꞌe lia baa gubernur, nebee gubernur kohi Yesus.  
\v 21 Dale notu tiꞌan, sia solok ema baa nalo lia no Yesus. Toꞌo baa, ema nia nasee Yesus naꞌak, “Ama Boot! Ami hatene Ama neon loos. Ama la naktolek, no la fihir oin. Ama moos nanorin Maromak dalan moris nodi moon.  
\v 22 Oras neꞌe, ami atu husu lia ida baa Ama nuneꞌe: Tuir itakaan ukun-badu Yahudi, ita musti selu bea baa liurai Roma ka, lale?”   
\p
\v 23 Yesus natene siakaan kakutak aat nia. Hotu nataa naꞌak,  
\v 24 “Hatudu kokon osan murak tomak ida baa haꞌu lai.” Hotu sia natudu osan baa. Yesus simu nola nodi leno diꞌa-diꞌak, hotu nusu baa sia naꞌak, “Neꞌe, see niakaan oin? Neꞌe, see niakaan naran?”  
\p Sia nataa naꞌak, “Nia, Keser, mak liurai Roma.”   
\p
\v 25 Yesus moos katak naꞌak, “Kalo nunia, foo baa ukunrai, saa mak ukunrai niakaan. Foo baa Maromak, saa mak Maromak Niakaan.”   
\p
\v 26 Rona nola nunia, sia blaar karin, tan la bele nahonu Nia iha ema waꞌin oin. Tan lia nia, sia taka ibun dei.   
\s1 Yesus nanorin lia moris hikar nosi mate  
\r (Mateus 22:23-33; Markus 12:18-27)  
\p
\v 27 Nunia hotu, ema naꞌin hira nosi partee Saduki mai buka atu nahonu Yesus. Ema Saduki sia nanorin naꞌak, loron ikus baa oras rai falu fila, ema mak mate tiꞌan, la moris nikar. Etuk, sia nalo lia no Yesus naꞌak,\x + \xo 20:27 \xt Kristus Klosan Lian 23:8\x*  
\v 28 “Ama Boot! Ami husu Ama hanorin ami lia neꞌe lai. Bei Musa nakerek nela baa ita ema Yahudi, ukun-badu neꞌe naꞌak: Kalo mane ida mate nela feen, mais la noo oan, niakaan alin musti nola feto faluk nia, nebee foo husar-binan baa niakaan maun mak mate tiꞌan nia.\x + \xo 20:28 \xt Hanoin Hikar Dalan Moris 25:5\x*  
\v 29 Bei Musa nanorin uluk tebes nunia. Mais noo lia ida nuneꞌe: Noo mane maun-alin naꞌin hitu. Mane ulun nola feto, hotu mate, mais la noo oan.  
\v 30 Hotu, alin mak tuir nia, nola nikar feto faluk nia. Mais la kleur, alin moos mate, la noo oan.  
\v 31 Nunia tenik, alin susu dala rua. Nia nola feto nia. Mais nia moos mate, la noo oan tenik. Nunia bei-beik toꞌo alin ikun moos mate.  
\v 32 Nosi ikus, feto faluk nia moos mate.  
\v 33 Oras neꞌe, ami hakara husu Ama nuneꞌe: Feto nia nalaꞌe mane naꞌin hitu tiꞌan. Nosi ikus, baa oras rai falu fila, Naꞌi Maromak nalo ema maten sia moris nikar, feto nia dadi feen bodik mane mak nabee?”   
\p
\v 34 Rona nola nunia, Yesus nataa naꞌak, “Ema raiklaran nola malu iha raiklaran neꞌe dei.  
\v 35-36 Iha laleꞌan, ema la nola malu tenik. Iha nebaa moos, sia la mate tenik. Tan sia dadi nuꞌu Maromak Niakaan makbukar laleꞌan sia tiꞌan. Baa oras Naꞌi Maromak nalo ema mak mate tiꞌan sia moris nikar, Nia moos boi nola sia, dadi baa Niakaan oan.  
\v 37 Haꞌu moos kalore tenik kosi lia ema mak mate tiꞌan sia bele moris nikar ka, lale. Uluk aan, Bei Musa nakerek lia nosi ai huun kiꞌik mak haꞌi naa mais la namotuk. Baa oras haꞌi naa ai huun nia, Bei Musa temi Naꞌi Maromak naꞌak, ‘Haꞌukaan Bei Abraham, Bei Isak no Bei Yakob, siakaan Maromak. Sia hotu-hotu loꞌu-sudur baa Naꞌi Maromak hori uluk toꞌo oras neꞌe.’\x + \xo 20:37 \xt Ema Israꞌel Sai Nosi Mesir 3:6\x*  
\v 38 Kalo ita leno lia nia, ita hatene haꞌak, baa oras Bei Musa dale nunia, bei nia sia mate kleur tiꞌan. Mais Bei Musa dale naꞌak, sia sei loꞌu-sudur baa Naꞌi Maromak. Lia nia naꞌak, siakaan kmalar sei moris. Dadi, masik ema mate tiꞌan moos, bele moris nikar. Tan ema mak moris dei mak bele loꞌu-sudur baa Naꞌi Maromak!”   
\p
\v 39 Rona Yesus nataa nunia, manorik ukun naꞌin hira moos dale naꞌak, “Ama Boot hataa nunia, kona basuk.”  
\v 40 Nahuu baa oras nia, la noo ema ida mak naksakar aan nusu tenik Yesus, tan la noo mak bele nahonu Nia.   
\s1 Kristus nia, Naꞌi Daud husar-binan tebes, mais Nia moos Naꞌi Daud Naꞌin  
\r (Mateus 22:41-46; Markus 12:35-37)  
\p
\v 41 Hotu, Yesus nanorin tenik ema iha Uma Hamulak Huun. Nia nusu fila sia naꞌak, “Tuir emikaan hanoin, nunabee? Itakaan ema manorik sia nanorin naꞌak, Kristus nia, Ema mak Naꞌi Maromak natudu hori uluk. Tuir sia, Nia dadi Naꞌi Daud husar-binan loos dei. Mais lia nia sei la toꞌo dauk.  
\v 42 Tan uluk Naꞌi Daud duꞌuk nakerek iha Kananuk laran naꞌak,  
\q1 ‘Naꞌi Maromak foo natene baa haꞌukaan naꞌi naꞌak,  
\q2 “Mai tuur baa fatin kneter neꞌe, iha haꞌukaan sorin kwana.   
\q1
\v 43 Tan haꞌu atu kalo okaan funu sia,  
\q2 toꞌo loꞌu baa o.’ ”\x + \xo 20:43 \xt Kananuk Sia 110:1\x*   
\p
\v 44 Nosi hakerek nia, ita hatene Naꞌi Daud duꞌuk temi Kristus nia naꞌak, ‘Naꞌi.’ Tan lia nia, ita bele hatene kalo ema naꞌak Kristus nia, Naꞌi Daud husar-binan loos dei, lia nia sei la toꞌo dauk! Tan Nia moos Naꞌi Daud Naꞌin!”   
\s1 Sintidu baa ema boot mak subar mate siakaan salan  
\r (Mateus 23:1-36; Markus 12:38-40)  
\p
\v 45 Baa oras ema hotu-hotu taꞌan tilun nanono Yesus, Nia moos dale baa Niakaan maktuir sia naꞌak,  
\v 46 “Sintidu baa ema manorik ukun sia. Sia tau faru klobor dasa rai, nodi labu baa nasoru ema lear, nebee ema tonu sia naꞌak, ema moon. Sia buka fatik kneter kaliuk iha uma hamulak, iha dahur, no iha ema lear oin.  
\v 47 Mais sintidu! Tan sia naktolek feto faluk toꞌo nadau nola siakaan uma. Mais iha ema lear oin, sia subar mate siakaan aꞌaat. Sia nariik nodi namulak toꞌo kleu-leur, tan nakara nebee ema tonu sia naꞌak, ema moon. Mais Naꞌi Maromak natene siakaan aꞌaat. Nosi ikus, Nia atu natuun kastikar todan liu baa sia.”   
\c 21  
\s1 Feto faluk mukit ida foo sera mak boot kaliuk  
\r (Markus 12:41-44)  
\p
\v 1 Baa oras Yesus nanorin iha Uma Hamulak Huun, Nia titu-naree maksoin sia natama osan baa ai balun sera.  
\v 2 La kleur, feto faluk mukit ida moos mai tuir namulak. Nia natama osan lahon rua baa ai balun nia. Osan nia folin, kiꞌik basuk.  
\v 3 Naree nunia, Yesus dale baa Niakaan maktuir sia naꞌak, “Haree baa lai! Feto faluk mukit neꞌe natama osan lahon rua dei, mais niakaan sera nia, boot liu nosi ema hotu-hotu siakaan sera.  
\v 4 Ema seluk sia foo sera nosi siakaan osan resin. Mais feto faluk neꞌe sera mohu niakaan osan hotu-hotu, toꞌo osan atu nola haan moos, la nela.”   
\s1 Yesus katak kedan naꞌak, Uma Hamulak Huun atu nakroꞌon  
\r (Mateus 24:1-2; Markus 13:1-2)  
\p
\v 5 Baa oras nia, Yesus Niakaan maktuir sia mose Uma Hamulak Huun naꞌak, “Ama! Haree kokon! Uma neꞌe, kabaas basuk! Ema nada fatuk fera boot sia, diꞌak basuk. Sia moos sera naha folin todan hodi hafutar Naꞌi Maromak Uman neꞌe!”  
\p Mais Yesus nataa naꞌak,  
\v 6 “Uma neꞌe kabaas tebes. Mais la kleur ona, ema atu naroꞌon mohu fatuk neꞌe sia, toꞌo weer baa rai.”   
\s1 Loron susar no loot  
\r (Mateus 24:3-14; Markus 13:3-13)  
\p
\v 7 Hotu Yesus Niakaan maktuir sia nusu naꞌak, “Ama Boot! Hanorin ohin nia, wainhira atu dadi? Kalo kreꞌis tiꞌan, niakaan tadak oin nunabee?”   
\p
\v 8 Yesus nataa naꞌak, “Emi musti daka aan diꞌa-diꞌak, nebee keta kona beꞌur. Tan ema oi-oik atu mai loko aan naꞌak, ‘Haꞌu neꞌe, Kristus.’ Balu tenik naꞌak, ‘Kristus namaan aan mai nikar tiꞌan!’ Mais lalika fiar!  
\v 9 Kalo rona lia naꞌak, ema rakut malu no natuda malu iha nabee dei, lalika sarebak. Tebes! Lia nia sia hotu-hotu musti dadi, mais rai falu fila sei la toꞌo dauk.   
\p
\v 10 Ema hunun ida atu natuda no hunun seluk. Ema rai ida natuda sakar rai seluk.  
\v 11 Rai atu kakekuk boot, no salaen boot. Moras maufinu mosu lema rai. Ema atu naree lia mak nalo isin rahun nafuna, no tadak makaꞌas iha laleꞌan.  
\v 12 Lia neꞌe sia hotu-hotu sei la dadi dauk, mais ema kohi nola emi nodi nahoras, tan emi fiar Haꞌu. Hotu, sia nodi emi baa uma hamulak atu tula lia baa emi, no neti emi iha bui laran. Sia moos naruka emi baa hataa lia baa naꞌin no ukunrai seluk sia. Hotu-hotu neꞌe sia atu dadi baa emi, tan tuir Haꞌu.  
\v 13 Mais emi musti hodi leet nia sia, atu katak malorek Haꞌukaan Manfatin Diꞌak baa sia.  
\v 14 Keta neo-neon haꞌak, emi atu haloos aan nunabee.  
\v 15 Tan Haꞌu atu kfoo emi lia fuan makonak atu hodi haloos aan. Hodi nunia, emikaan funu sia benar karin.\x + \xo 21:15 \xt Lukas 12:11-12\x*  
\v 16-17 Ema waꞌin atu hirus emi, tan tuir Haꞌu. Emikaan familin duꞌuk, nuꞌu inan no aman, maun no alin, mamaluk sia no belun sia atu buka dalan faꞌan emi, toꞌo noꞌo emi balu.  
\v 18 Mais lalika hataꞌuk, tan Naꞌi Maromak la naluꞌa emi. Fuuk lahon ida moos la bele nakodan nosi emikaan ulun, kalo Nia la nakara.  
\v 19 Mais kalo emi haterus aan bei-beik, Naꞌi Maromak nanis sori emi.”   
\s1 Yesus dale lia Yerusalem nakroꞌon  
\r (Mateus 24:15-21; Markus 13:14-19)  
\p
\v 20 Hotu, Yesus dale natutan naꞌak, “Kalo emi haree funu sia kabuun nola kota Yerusalem, emi bele hatene haꞌak, Yerusalem kreꞌis dodok ona.  
\v 21 Naree nunia, ema iha rai Yudea musti nariik nalai baa foho. Ema iha kota moos, nalai ona. Ema iha leo lalika tama kota tenik.  
\v 22 Tan Naꞌi Maromak solok susar nia sia, atu kastikar ema mak la noꞌuk nanono baa Nia. Lia nia sia hotu-hotu kona besik baa saa mak Niakaan makoꞌan nakerek kedan hori uluk.\x + \xo 21:22 \xt Hosea 9:7\x*  
\v 23 Baa oras susar nia toꞌo, ema mak susar kaliuk, mak feto makoꞌus no feto mak nasusu oan. Baa oras nia, raiklaran tomak netan susar. Ema Yahudi sia moos kona susar, tan Naꞌi Maromak nahibu sia.  
\v 24 Funu atu noꞌo sia balu, no sena balu dadi ata iha rai hotu-hotu. Ema maktabar mak la natene Maromak atu mai sama nadoor kota Yerusalem, nodi kaer nola kota isin, toꞌo siakaan oras nia mohu.”   
\s1 Yesus katak Niakaan oras mai nikar  
\r (Mateus 24:29-31; Markus 13:24-27)  
\p
\v 25 Hotu, Yesus katak tenik naꞌak, “Baa oras Haꞌu, Ema Raiklaran Isin neꞌe mai kikar, tadak sia sai iha loro, iha fulan no iha fitun. Iha raiklaran moos noo tadak nuꞌu tasi nakali saꞌe, no anin dadurus boot. Lia neꞌe sia hotu-hotu nalo ema raiklaran nataꞌuk toꞌo benar.\x + \xo 21:25 \xt Yesaya 13:10; Yeskiel 32:7; Yoel 2:31; Lia Raiklaran Falu Fila 6:12-13\x*  
\v 26 Fafutar laleꞌan sia moos nawae karin. Naree nunia, ema nataꞌuk basuk, tan raiklaran atu netan dinu.  
\v 27 Nunia tiꞌan, foin ema titu-naree ‘Ema Raiklaran Isin namaan aan tuun nodi kaloꞌan’. Baa oras nia, Haꞌu atu ktuun kodi beran no ahar kabaas.\x + \xo 21:27 \xt Daniel 7:13; Lia Raiklaran Falu Fila 1:7\x*  
\v 28 Hanoin! Kalo tadak neꞌe hotu-hotu dadi tiꞌan, foti ulun ona, tan Naꞌi Maromak oras sori emi, toꞌo mai tiꞌan.”   
\s1 Lia hatetek nosi ai huun  
\r (Mateus 24:32-35; Markus 13:28-31)  
\p
\v 29 Hotu, Yesus foti lia hatetek ida naꞌak, “Ita hatadan diꞌa-diꞌak baa ai huun sia.  
\v 30 Kalo ai tahan nahuu nakmodok, nia foo tadak naꞌak loro falin kreꞌis mai ona.  
\v 31 Nunia moos, loron susar nia sia. Kalo loron susar nia sia toꞌo mai tiꞌan, nia foo tadak naꞌak, Naꞌi Maromak kreꞌis atu nabesi aan nodi kaer ukun ona.   
\p
\v 32 Rona, tan Haꞌukaan dalen neꞌe, tebes no loos! Haꞌu katak kedan lia nuneꞌe. Nosi ema hotu-hotu oras neꞌe, balu sei la mate dauk, toꞌo loron susar nia sia mosu mai.  
\v 33 Masik laleꞌan no raiklaran lakon moos, Haꞌukaan lia fuan sia nafati nohuun.”   
\s1 Hadiꞌa aan hein Yesus namaan aan mai  
\p
\v 34 Hotu, Yesus dale natutan naꞌak, “Sintidu, tan Haꞌu atu kmosu mai teki-tekis! Keta toꞌo emi haluꞌa moris makonak, hotu hemu lanuk, hodi hafurak aan dei. Keta toꞌo emi la leno niakaan tadak, tan halau aan baa serwisu seluk.  
\v 35 Oras Haꞌu kmai kikar, la noo ema ida moos bele nakfunin nosi Haꞌu.  
\v 36 Dadi, sintidu nohuun. Hamulak bei-beik, nebee bele terus susar nia sia hotu-hotu. Kalo emi halo nunia, oras Haꞌu, Ema Raiklaran Isin neꞌe mai kikar, emi la moe hariik iha Haꞌukaan oin.”   
\p
\v 37 Sura loron Yesus baa nanorin iha Uma Hamulak Huun. Mais kalan, Nia sai nosi Yerusalem, baa toba iha leo ida iha Foho Saitun tehen baa.\x + \xo 21:37 \xt Lukas 19:47\x*  
\v 38 Seisawan nurak ema lear libur malu tiꞌan atu rona Nia nanorin iha Uma Hamulak Huun.   
\c 22  
\s1 Naꞌilulik sia buka dalan atu noꞌo Yesus  
\r (Mateus 26:1-5; Markus 14:1-2; Yohanis 11:45-53)  
\p
\v 1 Oras nia, ema Yahudi siakaan loron diꞌak kreꞌis mai ona. Loron diꞌak nia, sia temi naꞌak, Dahur Tubi Bakae. Sia moos temi naꞌak, Dahur Paska. Baa loron nia, sia koꞌa bibi malae nodi nanoin baa otas uluk, oras siakaan bei uluk sia sai nosi rai Mesir.  
\v 2 Baa oras loron diꞌak nia kreꞌis mai tiꞌan, naꞌilulik no manorik ukun Yahudi sia buka dalan atu noꞌo Yesus. Mais sia buka dalan no-nook, tan sia nataꞌuk baa ema lear mak nakara rona Yesus.\x + \xo 22:2 \xt Ema Israꞌel Sai Nosi Mesir 12:1-27\x*   
\s1 Yudas buka dalan atu faꞌan Naꞌi Yesus  
\r (Mateus 26:14-16; Markus 14:10-11)  
\p
\v 3 Nosi Yesus Niakaan maktuir naꞌin sanulu resin rua nia, ema naꞌin ida naran Yudas Iskariot. Baa oras ema buka dalan atu noꞌo Yesus, diabu ulun tama baa Yudas neon.  
\v 4 Hotu, Yudas sai baa buka naꞌilulik ulun sia no makdaka ulun sia iha Uma Hamulak Huun, tan nakara faꞌan Yesus baa sia.  
\v 5 Rona nola Yudas dale nunia, sia neon diꞌak tebes. Sia namate lia naꞌak, “Diꞌak tiꞌan! Kalo o makara faꞌan Yesus baa ami, ami nanis sosa.”  
\v 6 Rona nola nunia, Yudas simu. Hotu, nia nahuu buka leet atu faꞌan no-nook Yesus baa sia, nebee ema lear lalika natene.   
\s1 Yesus Niakaan maktuir sia nadiꞌa Dahur Paska  
\r (Mateus 26:17-25; Markus 14:12-21; Yohanis 13:21-30)  
\p
\v 7 Hotu, ema Yahudi siakaan loron boot nia sia toꞌo.  
\v 8 Yesus naruka Petrus no Yohanis naꞌak, “Emi rua baa uluk, atu hadiꞌa kedan fatin nebee ita hodi hadahur Paska bele-bele.”   
\p
\v 9 Rona nola nunia, sia rua nusu naꞌak, “Ama! Ami musti baa hadiꞌa fatin iha nabee?”   
\p
\v 10 Yesus nataa naꞌak, “Baa oras tama kota Yerusalem, emi hasoru mane ida noꞌi loi lolo nakonu wee. Emi baa tuir nia toꞌo uma baa.  
\v 11 Toꞌo baa, katak baa uma naꞌin haꞌak, ‘Ama Boot nusu fatin ida atu nadahur Paska no Niakaan maktuir sia. Bele ka?’  
\v 12 Hotu, uma naꞌin nia atu natudu keꞌan luan ida iha tetu leten mak nadiꞌa kedan tiꞌan. Hela emi hadiꞌa loos haan dei.”   
\p
\v 13 Rona nola nunia, sia rua moos baa. Toꞌo baa, sia netan hotu-hotu tuir saa mak Yesus katak tiꞌan nia. Hotu, sia nadiꞌa haan Paska iha nia.   
\s1 Yesus nadahur Paska no maktuir sia  
\r (Mateus 26:26-30; Markus 14:22-26; 1 Korintus 11:23-25)  
\p
\v 14 Hotu-hotu tetuk tiꞌan, Yesus no maktuir seluk sia moos toꞌo. Yesus tuur atu naa-nemu no klosan sia.  
\v 15 Nia katak baa sia naꞌak, “Oras Haꞌu sei dauk ketan susar, Haꞌu kbeer basuk kaa Dahur Paska neꞌe ko emi.  
\v 16 Hatadan lia neꞌe diꞌa-diꞌak. Haꞌu la kaa tenik Dahur Paska ko emi ona. Da-dau toꞌo Haꞌukaan Ama nabesi aan kaer ukun tiꞌan, foin Haꞌu kaa tenik.”   
\p
\v 17 Hotu, Yesus foti nola hemu fatik mak noo anggor ween. Nia namulak sera dodan baa Naꞌi Maromak, hotu lolo foo hemu fatik nia baa sia, nodi dale naꞌak, “Simu hola hemu fatik neꞌe, nebee emi ida-idak hemu.  
\v 18 Hanoin Haꞌukaan dalen neꞌe! Nahuu baa ohin kalan neꞌe, Haꞌu la kemu tenik anggor ween ona. Da-dau toꞌo Haꞌukaan Ama nabesi aan kaer ukun tiꞌan, foin Haꞌu kemu tenik.”   
\p
\v 19 Hotu, Nia foti nola tubi baluk ida. Nia namulak sera dodan baa Naꞌi Maromak, hotu tohi faꞌe tubi nia, lolo foo baa sia nodi naꞌak, “Tubi neꞌe, Haꞌukaan isin mak Haꞌu atu klatan bodik emi hotu-hotu. Emi haa neꞌe, hodi hanoin Haꞌu nohuun.”  
\v 20 Baa oras sia naa notu, Nia nola hemu fatik mak noo anggor ween. Nia dale tenik naꞌak, “Anggor ween neꞌe, Haꞌukaan raan mak atu nakduar bodik emi. Naꞌi Maromak namate menon foun no emi, nodi raa neꞌe.\x + \xo 22:20 \xt Yeremia 31:31-34\x*   
\p
\v 21 Mais sintidu, tan ema ida mak tuur namutuk no ita iha neꞌe, atu faꞌan Haꞌu.\x + \xo 22:21 \xt Kananuk Sia 41:10\x*  
\v 22 Tebes! Ema Raiklaran Isin musti mate tuir Naꞌi Maromak hakaran. Mais rona, tan ema mak faꞌan Haꞌu nia, atu natiu dinu duꞌuk!”   
\p
\v 23 Rona nola nunia, Yesus klosan sia nahuu nusu baa malu naꞌak, “See mak atu naseꞌi aat baa Nia nunia?”   
\s1 Yesus klosan sia toe nosi lia see mak boot liu  
\p
\v 24 Hotu, Yesus klosan sia toe malu nosi lia see mak boot liu.\x + \xo 22:24 \xt Mateus 18:1; Markus 9:34; Lukas 9:46\x*  
\v 25 Rona nola nunia, Yesus deꞌan sia naꞌak, “Naꞌin mak la natene Maromak, sia ukun hutun-renu todan liu resik. Masik nunia moos, hutun-renu simu nodi naꞌak, naꞌin nia naliku sia.  
\v 26 Mais emi keta nunia. Ema mak boot, musti lisan hanesan ema kiꞌik, nebee naliku ema hotu-hotu. Ema mak ulun, musti lisan hanesan ema ain-liman, nebee serwisu bodik ema hotu-hotu.\x + \xo 22:26 \xt Mateus 10:42, 20:25-27, 23:11; Markus 9:35\x*  
\v 27 Katak kokon, ema nabee mak boot. Ema mak tuur naa ka, ema mak naliku haan? Nanis, ema mak tuur naa, nia mak boot. Mais Haꞌu la kalo aan nunia, tan Haꞌu kmai atu kaliku emi.\x + \xo 22:27 \xt Yohanis 13:12-15\x*   
\p
\v 28 Baa oras Haꞌu ksusar, emi neꞌe mak hamutuk ho Haꞌu.  
\v 29 Haꞌukaan Ama foti Haꞌu tiꞌan atu kaer ukun iha Niakaan Fohorai. Oras neꞌe Haꞌu moos foti emi  
\v 30 atu tuur haa hamutuk ho Haꞌu iha laleꞌan. Haꞌu moos latan beran baa emi atu kaer ukun baa ema Israꞌel hunun sanulu resin rua.”\x + \xo 22:30 \xt Mateus 19:28\x*   
\s1 Yesus katak uluk naꞌak, Petrus atu neli Nia  
\r (Mateus 26:31-35; Markus 14:27-31; Yohanis 13:36-38)  
\p
\v 31 Hotu Yesus katak baa Petrus naꞌak, “Petrus! Diabu ulun atu sasa karin emi hosi Haꞌu, hanesan ema tataꞌek foos.\f + \fr 22:31 \ft Hakerek Moon lia Yunani naꞌak Simon. Naran Simon nia, Petrus naran ida seluk.\f*  
\v 32 Mais Haꞌu kamulak bodik o, Petrus, nebee o fiar Haꞌu bei-beik. Kalo o fila mikar mai Haꞌu tiꞌan, o musti makbiit mamaluk sia neon.”   
\p
\v 33 Petrus nataa naꞌak, “Lale Ama! Haꞌu la klaꞌo kela Ama. Haꞌu kadiꞌa aan tama bui ko Ama. Masik haꞌu kmate ko Ama moos, diꞌak.”   
\p
\v 34 Mais Yesus nataa naꞌak, “Petrus, rona diꞌa-diꞌak! Ohin kalan neꞌe moos, manu sei la kokoreek dauk, o meli Haꞌu dala tolu tiꞌan.”   
\s1 Yesus eman sia musti nadiꞌa aan netan susar  
\p
\v 35 Hotu Yesus nusu baa sia naꞌak, “Hori hirak nia, baa oras Haꞌu ksolok emi baa katak Haꞌukaan Manfatin Diꞌak iha fatin hotu-hotu, Haꞌu kakahik emi nebee keta hodi osan, keta hodi kakaluk, no keta hodi kaso. Baa oras nia, emikaan saa mak la toꞌo?”  
\p Sia nataa bele-bele naꞌak, “Toꞌo hotu, Ama.”\x + \xo 22:35 \xt Mateus 10:9-10; Markus 6:8-9; Lukas 9:3, 10:4\x*   
\p
\v 36 Hotu Yesus dale tenik naꞌak, “Mais oras neꞌe, seluk tiꞌan. Kalo emi hoo osan, hodi baa. Kalo hoo kakaluk, hodi no. Kalo la hoo surik, baa faꞌan emikaan faru, hotu sosa.  
\v 37 Tan ema Yahudi sia filak Haꞌu baa ema aat. La oras ona sia mai kohi Haꞌu. Tebes. Tan lia nia natoꞌo saa mak Yesaya nakerek nela kedan naꞌak:  
\q1 ‘Sia nalo nia nuꞌu ema aat!’ ”\x + \xo 22:37 \xt Yesaya 53:12\x*   
\p
\v 38 Rona Yesus dale nunia, sia katak naꞌak, “Ama! Ami hodi surik rua.”  
\p Yesus nataa naꞌak, “Toꞌo ona.”   
\s1 Yesus baa namulak iha foho Saitun  
\r (Mateus 26:36-46; Markus 14:32-42)  
\p
\v 39 Yesus no klosan sia naa notu Dahur Paska, sia sai baa foho Saitun, hanesan loron-loron.  
\v 40 Toꞌo baa, Yesus katak baa sia naꞌak, “Hamulak nebee emi keta monu baa sala.”   
\p
\v 41 Hotu Nia nakiduk nela sia. La dook nosi sia, Nia nakniꞌa nodi namulak naꞌak,  
\v 42 “Ama! Kalo Ama nakara, tulun foti sees susar neꞌe nosi Haꞌu. Mais keta tuir Haꞌukaan hakara, tuir Ama nakara dei.”  
\v 43 [Hotu makbukar laleꞌan ida, mai nakbiit Yesus neon.  
\v 44 Tan Yesus susar basuk, Niakaan kosar turu hanesan raa.]\f + \fr 22:44 \ft Hakerek Moon lia Yunani mak tuan basuk la nakerek tohar haat nulu resin tolu toꞌo haat nulu resin haat neꞌe.\f*   
\p
\v 45 Namulak notu, Yesus nariik baa matan Niakaan maktuir sia. Mais Nia netan sia toba dukur, tan sia kole no neon susar.  
\v 46 Naree nunia, Nia nasee sia naꞌak, “Aikee! Tan saa emi toba?! Diꞌak liu hamulak nebee emi keta monu baa sala.”   
\s1 Ema kohi Yesus  
\r (Mateus 26:47-56; Markus 14:43-50; Yohanis 18:3-11)  
\p
\v 47 Yesus sei dale nunia, Niakaan maktuir ida naran Yudas mai no ema waꞌin. Nia mai nareꞌis aan baa Yesus nodi nakoꞌak deꞌi Nia.  
\v 48 Mais Yesus nasee nia naꞌak, “Hoi, Yudas! Modi deꞌi, o faꞌan Ema Raiklaran Isin neꞌe ka?”   
\p
\v 49 Baa oras ema maktuir seluk sia natene nola Yudas naneo aat nunia, sia moos nusu baa Yesus naꞌak, “Ama! Ami hodi surik! Ami sakar sia ka?”  
\v 50 Hotu ema ida nosi maktuir sia losu surik, taa siit ema ida tilun tahan kwana. Ema kanek nia, naꞌilulik ulun boot atan.   
\p
\v 51 Mais Yesus nataa naꞌak, “Toꞌo ona! Keta sakar!” Nia moos koko ema nia tilun, hotu diꞌak kedas.   
\p
\v 52 Ema mak kohi Yesus nia sia, mak naꞌilulik ulun sia, fukun sia no makdaka ulun nosi Uma Hamulak Huun. Yesus nusu baa sia naꞌak, “Nunabee toꞌo emi haneo haꞌak, Haꞌu neꞌe ema aat, hotu emi mai kohi Haꞌu hodi surik no ai kaliduk!  
\v 53 Sura loron Haꞌu kamutuk ko emi iha Uma Hamulak Huun. Tan saa emi la kohi Haꞌu iha nia? Mais soin baa dei, tan emikaan oras toꞌo tiꞌan. Oras neꞌe, diabu ulun mak ukun ona!”\x + \xo 22:53 \xt Lukas 19:47, 21:37\x*   
\s1 Petrus neli Yesus  
\r (Mateus 26:57-58,69-75; Markus 14:53-54,66-72; Yohanis 18:12-18,25-27)  
\p
\v 54 Sia kohi nola Yesus, hotu dada nodi Nia baa naꞌilulik ulun boot uman. Petrus moos tuir no-nook nosi kotuk.  
\v 55 Iha uma nia lalawar ema nalaka haꞌi atu naniruk. Petrus moos baa naniruk iha nia.  
\v 56 Oras naniruk, ata feto ida naree Petrus nodi nahilas diꞌa-diꞌak. Hotu feto nia nasaꞌe lia baa ema iha nia sia naꞌak, “Hoi! Ema neꞌe moos tuir no Yesus!”   
\p
\v 57 Mais Petrus neli naꞌak, “Lale! La katene ema nia. O matene saa?”   
\p
\v 58 La kleur tenik, ema ida seluk soe matan nahilas Petrus nodi dale naꞌak, “Tebes! O neꞌe, Yesus eman ida!”  
\p Mais Petrus sakar naꞌak, “Lale! Lahoos haꞌu!”   
\p
\v 59 La kleur, ema seluk tenik dale naꞌak, “Hoi! Ema neꞌe, Yesus eman ida, tan nia moos ema Galilea ida!”   
\p
\v 60 Mais Petrus neli nakaꞌas naꞌak, “O dumatak ema dei!” Petrus dale notu nunia, manu kokoreek kedas.   
\p
\v 61 Baa oras nia moos, Yesus fila kotuk mana baa Petrus. Naree nunia, Petrus nanoin nola Yesus dalen ohin nia naꞌak, “Ohin kalan neꞌe, manu sei la kokoreek dauk, o meli Haꞌu dala tolu tiꞌan.”  
\v 62 Nanoin nunia, Petrus sai nosi lalawar nia nodi tanis nadeꞌun aan.   
\s1 Ema taꞌe no tolak nasasi Yesus  
\r (Mateus 26:67-68; Markus 14:65)  
\p
\v 63 Hotu, ema mak daka Yesus sia naleuk Nia, nodi taꞌe nakdiuk Nia.  
\v 64 Sia tutus Yesus matan, hotu nusu naꞌak, “Hoi! Kalo o neꞌe Maromak makoꞌan tebes, katak kokon see mak tuku o neꞌe?”  
\v 65 Hotu sia moos tolak nasasi Nia.   
\s1 Yesus iha moon-metan  
\r (Mateus 26:59-66; Markus 14:55-64; Yohanis 18:19-24)  
\p
\v 66 Seisawan tiꞌan, naꞌilulik, manorik ukun, no fukun adat sia libur malu atu leno Yesus lian ona. Sia naruka ema dada nodi Yesus mai baa moon-metan laran.  
\v 67 Yesus tama tiꞌan, sia nusu Nia naꞌak, “O katak kokon lai! O neꞌe tebe-tebes Kristus ka, lale?”  
\p Yesus nataa naꞌak, “Masik Haꞌu kataa moos, emi la fiar.  
\v 68 Kalo Haꞌu kusu lia ida baa emi, emi moos la hataa Haꞌu.  
\v 69 La kleur ona, Naꞌi Maromak atu nodi Niakaan beran makaꞌas foti saꞌe Haꞌu, mak Ema Raiklaran Isin neꞌe. Hotu, Haꞌu ktuur iha Niakaan sorin kwana atu kaer ukun kamutuk ko Nia.”\x + \xo 22:69 \xt Kananuk Sia 110:1\x*   
\p
\v 70 Rona nola nunia, sia hotu-hotu nusu naꞌak, “Kalo nunia, O maneo Naꞌi Maromak Oan mak O ka?”  
\p Yesus nataa naꞌak, “Tebes. Nuꞌu emi dale nia!”   
\p
\v 71 Hotu, ema sia mak leno Yesus lia dale bele-bele naꞌak, “Ita hotu-hotu rona duꞌuk tiꞌan! Nia foti aan dadi Naꞌi Maromak Oan. Tuir itakaan ukun-badu, kalo ema nalo aan nuꞌu Maromak, nia musti mate. Nunabee? Ita lalika buka tenik saksiin ona. Taa ukun mate baa Nia dei.”   
\c 23  
\s1 Sia nodi Yesus baa Gubernur Pilatus  
\r (Mateus 27:1-2,11-14; Markus 15:1-5; Yohanis 18:28-38)  
\p
\v 1 Tuir ukun oras nia, ema mak tuur iha moon-metan Yahudi la noo beran taa ukun mate baa ema. Tan baa nia, ema mak leno Yesus nodi Nia baa Gubernur Pilatus, tan gubernur mak kaer ukunrai Roma. Sia nakara nebee gubernur taa ukun mate baa Yesus.  
\v 2 Toꞌo baa, sia katak Yesus salan sia naꞌak, “Ema neꞌe, maksakar ukunrai Roma. Nia nanorin naꞌak, keta selu bea baa ukunrai. Nia moos naksaꞌek aan naꞌak, nia neꞌe Kristus, mak ema Yahudi Naꞌin.”   
\p
\v 3 Rona nola nunia, gubernur nusu baa Yesus naꞌak, “Nunia tebes ka? O neꞌe, ema Yahudi Naꞌin tebes ka?”  
\p Yesus nataa naꞌak, “Tebes! Ama dale nia, loos.”   
\p
\v 4 Leno notu, gubernur seꞌi oin baa naꞌilulik sia no ema lear nia nodi dale naꞌak, “Nuneꞌe. Haꞌu la ketan ema neꞌe salan.”   
\p
\v 5 Mais sia nakaꞌas aan dale naꞌak, “Lale ama! Ema neꞌe nanorin iha nabee dei, sasuku hutun-renu naksakar aan. Nia tokar lauk nahuu nosi rai Galilea toꞌo kota Yerusalem neꞌe.”   
\s1 Gubernur Pilatus solok Yesus baa Naꞌi Herodes  
\p
\v 6 Rona nola nunia, gubernur nusu baa sia naꞌak, “Kalo nunia, Ema neꞌe, ema Galilea ka?”  
\p Sia nataa naꞌak, “Tebes, Ama! Nia nosi Galilea.”  
\v 7 Natene nola nunia, gubernur solok Yesus baa naꞌi Herodes, tan Herodes mak kaer ukun baa rai Galilea. Baa oras nia, Herodes iha Yerusalem.  
\v 8 Herodes rona waꞌin nosi lia Yesus tiꞌan. Nia nakara atu nasoru Yesus, tan naloon nebee bele naree Yesus natudu tadak blaar ida-rua sia. Tan lia nia, baa oras ema nalaꞌo nodi Yesus baa, Herodes neon diꞌak.  
\v 9 Nia nusu lia oi-oik baa Yesus, mais Yesus la nataa kois.  
\v 10 Nia sei dale no Yesus, naꞌilulik no manorik ukun sia hetak tula sala oi-oik baa Yesus.  
\v 11 Hotu Herodes no niakaan sondadu sia tuir naleuk nahaat Yesus. Sia natais faru klobor kabaas ida baa Nia, nodi naleuk Nia hanesan naꞌin. Hotu sia solok Nia fila baa gubernur Pilatus.  
\v 12 Tuir loos, uluk Gubernur Pilatus no Naꞌi Herodes funu malu. Mais nahuu baa oras nia, sia rua soman malu nikar.   
\s1 Gubernur Pilatus taa ukun mate baa Yesus  
\r (Mateus 27:15-26; Markus 15:6-15; Yohanis 18:39—19:16)  
\p
\v 13 Naree ema nodi Yesus mai nikar, Gubernur Pilatus bolu nola naꞌilulik no fukun Yahudi sia, namutuk no ema lear, atu mai rona niakaan lia kakotun.  
\v 14 Nia katak naꞌak, “Emi hodi Yesus mai baa haꞌu, hodi tula sala baa nia haꞌak, nia sasuku hutun-renu atu sakar ukunrai Roma. Haꞌu kleno nia toꞌo lotu-lotuk iha emikaan oin tiꞌan, mais la ketan sala ida kois.  
\v 15 Naꞌi Herodes moos leno tenik Nia tiꞌan, mais nia moos la netan sala ida no. Tan baa nia, Naꞌi Herodes solok nikar ema neꞌe baa haꞌu. Mais haꞌu la kbele taa ukun mate baa Nia, tan Nia la noo sala saa ida.  
\v 16 Dadi haꞌu kakotu nuneꞌe: Haꞌu karuka taꞌe nia dei. Taꞌe hotu, foin haꞌu kabusik Nia.”   
\p
\v 17-18 Rona nola nunia, ema lear nahii bele-bele naꞌak, “La bele! Musti hoꞌo Nia. Habusik Barabas dei.”  
\p [Sia nahii nunia, tan sura tinan oras ema Yahudi sia nadahur Paska, gubernur nabusik ema bui ida, tuir siakaan hakara.]\f + \fr 23:17-18 \ft Lia fuan iha tadak lalutuk laran neꞌe, la noo iha Hakerek Moon lia Yunani tuan basuk sia.\f*  
\v 19 (Barabas neꞌe, tama bui tan nia sasuꞌat aat ema. Nia nakara sakar ukunrai Roma iha kota Yerusalem. Nia moos noꞌo ema.)   
\p
\v 20 Masik ema lear nahii nunia moos, gubernur nakara nabusik luku Yesus. Nia nusu tenik baa ema lear sia naꞌak, “Kalo haꞌu kabusik Yesus, nunabee?”   
\p
\v 21 Mais sia nahii bele-bele naꞌak, “Lale! Musti hoꞌo Nia! Hedi baa ai karuus!”   
\p
\v 22 Mais gubernur noran la makonak. Nia nusu tenik baa dala tolu naꞌak, “Tan saa emi hakara haꞌu kmusti koꞌo Nia? Niakaan aꞌaat saa? Haꞌu la ketan lia krarain ida moos bodik taa ukun mate baa Nia. Dadi haꞌu atu karuka taꞌe nia dei, foin kabusik.”   
\p
\v 23 Mais ema nia sia hotu-hotu hetak nahii tuꞌan atu naseten luku gubernur nebee nisa Yesus baa ai karuus. Nosi ikus, gubernur la bele terus ona.  
\v 24 Nia nakotu tuir ema lear hakaran.  
\v 25 Nia nabusik Barabas, maksakar teen no mahoꞌo ema nia. Mais latan Yesus, nebee sia nalo baa Nia tuir siakaan hakaran.   
\s1 Ema nedi noꞌo Yesus baa ai karuus  
\r (Mateus 27:32-44; Markus 15:21-32; Yohanis 19:17-27)  
\p
\v 26 Gubernur Pilatus taa ukun mate baa Yesus tiꞌan, sondadu Roma dada nodi Nia sai nosi kota Yerusalem. Iha dalan klaran sia nasoru ema ida, naran Simon. Nia foin mai nosi kota Kirene. Sia seten nia seluk Yesus natiu ai karuus.   
\p
\v 27 Baa oras nia, ema lear mai nobun Yesus. Naree Yesus nunia, feto sia tanis nadeꞌun aan.  
\v 28 Rona sia tanis nunia, Yesus titu fila baa sia nodi katak naꞌak, “Feto Yerusalem sia! Keta tanis baa Haꞌu. Diꞌak liu tanis baa emikaan isin lolon duꞌuk, no emikaan oan sia.  
\v 29 Awan-wainrua susar boot atu mai, toꞌo ema dale naꞌak, ‘Sotir kaliuk, bodik feto kiuk mak la nasusu kedas oan.’  
\v 30 Baa oras susar boot nia mai, ema susar liu, toꞌo sia nakroꞌan naꞌak, ‘Diꞌak liu foho nakroꞌon nola ita!’ Sia moos atu dale naꞌak, ‘Tan susar oin nuneꞌe, diꞌak liu foho tunin nola ita!’\x + \xo 23:30 \xt Hosea 10:8; Lia Raiklaran Falu Fila 6:16\x*  
\v 31 Kalo ema moon nuꞌu Haꞌu neꞌe bele netan susar nuneꞌe, saa tenik baa ema seluk?”\f + \fr 23:31 \ft Hakerek Moon lia Yunani isin naꞌak, “Kalo ema bele nalo nuneꞌe baa ai huun moris, saa tenik baa ai huun maten.”\f*   
\p
\v 32 Oras sondadu sia nodi Yesus baa, sia moos dada nodi no ema aat naꞌin rua, nebee sia simu ukun mate bele-bele no Yesus.  
\v 33 Sia laꞌo toꞌo fatin ida, naran ‘Fatin Ulun Ruin’. Toꞌo baa, sia nedi Yesus no ema aat naꞌin rua nia ida-idak baa ai karuus. Hotu, taman nariik ai karuus tolu nia. Ema aat ida iha Yesus sorin kwana, ida iha sorin karuk.  
\v 34 [Baa oras nia, Yesus namulak naꞌak, “Ama! Maluꞌa lakon siakaan salan, tan sia la natene saa mak sia nalo.”]\f + \fr 23:34 \ft a: Lia tohar iha lalutuk laran nia, la noo iha Hakerek Moon lia Yunani tuan kaliuk.\f* Hotu, sondadu sia suut liman atu nodi natene see mak atu netan Yesus farun.\x + \xo 23:34 \xt Kananuk Sia 22:19\x*   
\p
\v 35 Baa oras nia ema waꞌin mai nobun. Yahudi ulun sia moos naleuk Yesus naꞌak, “Nia bele sori ema seluk, mais la bele sori aan duꞌuk. Kalo Nia tebe-tebes Kristus mak mai nosi Naꞌi Maromak, habusik Nia naꞌin tuun nosi ai karuus.”\x + \xo 23:35 \xt Kananuk Sia 22:8\x*   
\p
\v 36 Sondadu nia sia moos naleuk Nia. Sia naroo Nia nodi tua siin,\x + \xo 23:36 \xt Kananuk Sia 69:22\x*  
\v 37 nodi nahii naleuk naꞌak, “Kalo O neꞌe tebe-tebes ema Yahudi naꞌin, sori aan duꞌuk ona!”  
\v 38 Hotu sia nakerek baa ai kabelak ida naꞌak,  
\q1 “Neꞌe, ema Yahudi Naꞌin.”  
\p Hotu, sia nedi ai kabelak nia baa Yesus ulun fafuhun, atu katak lia krarain mak sia nodi taa ukun mate baa Nia.   
\p
\v 39 Ema aat ida mak sia nisa iha Yesus sorin moos tuir naleuk naꞌak, “O Kristus tebes ka? Kalo nunia tebes, sori mola ita hotu-hotu ona.”   
\p
\v 40 Mais niakaan maluk deꞌan nia naꞌak, “Hoi! O la mataꞌuk Maromak ka? O moos metan ukun mate nuꞌu ema neꞌe.  
\v 41 Ita rua kona ukun makonak no itakaan aꞌaat. Mais ema neꞌe la nalo aat.”  
\v 42 Hotu, ema nia dale tuꞌan naꞌak, “Yesus! Oras Ama tama baa Ama Fohorai, manoin haꞌu.”   
\p
\v 43 Yesus nataa naꞌak, “Rona mai! Haꞌukaan dalen neꞌe, tebes no loos! Haꞌu katak kedan, ohin loron neꞌe moos, o tama laleꞌan bele-bele mo Haꞌu.”   
\s1 Yesus mate  
\r (Mateus 27:45-56; Markus 15:33-41; Yohanis 19:28-30)  
\p
\v 44-45 Baa oras nia, loro natetu tiꞌan. Mais loro matan la laka. Nakukun luri taka nola fatin nia, toꞌo tuku tolu loro malirin. Iha Uma Hamulak Huun noo tais odamatan belar, mak naꞌilulik sia nodi heli Naꞌi Maromak Keꞌan Lulik Kaliuk. Teki-tekis, tais odamatan nia naksira faꞌe baa rua.\x + \xo 23:44-45 \xt Ema Israꞌel Sai Nosi Mesir 26:31-33\x*   
\p
\v 46 Iha Golgota, Yesus nahii naꞌak, “Ama! Oras neꞌe, Haꞌu klatan Haꞌukaan kmalar baa Ama liman.” Dale notu nunia, Yesus nawan kotu.\x + \xo 23:46 \xt Kananuk Sia 31:5\x*   
\p
\v 47 Noo sondadu ulun Roma ida mak nariik kreꞌis baa Yesus karuus. Baa oras titu-naree Yesus nawan kotu, nia tonu Naꞌi Maromak naꞌak, “Adeei! Ema neꞌe tebe-tebes ema moon!”  
\v 48 Ema waꞌin iha nia titu-naree Yesus nawan kotu, sia laran moras. Hotu sia fila nodi neon susar.  
\v 49 Yesus eman sia mak nariik nosi dook moos naree Nia nawan kotu. Feto sia mak tuir Nia nosi Galilea toꞌo Yerusalem, moos iha nia.\x + \xo 23:49 \xt Lukas 8:2-3\x*   
\s1 Ema nakoi Yesus  
\r (Mateus 27:57-61; Markus 15:42-47; Yohanis 19:38-42)  
\p
\v 50-51 Yesus mate tiꞌan, ema ida buka dalan atu natuun Yesus maten nosi ai karuus. Ema nia, naran Yusuf nosi kota Arimatea. Nia ema moon mak nalo lia diꞌak waꞌin. Nia nein bei-beik, nebee Naꞌi Maromak kaer ukun baa hutun-renu. Nia moos ema mak leno lia iha moon-metan Yahudi. Mais nia la simu siakaan lia kakotun ohin nia mak taa ukun mate baa Yesus.  
\v 52 Tan Yusuf nakara natuun Yesus maten nosi ai karuus, nia baa gubernur Pilatus atu nusu nahulin maten nia.  
\v 53 Gubernur foo leet tiꞌan, Yusuf moos baa natuun maten nia, falun nodi tais mamar. Hotu nia baa rai iha rate fatuk kuak ida, mak ema foin baꞌat notu. Rate nia sei foun.  
\v 54 Yesus mate nia, kona baa loron lima. Baa oras sia nakoi Yesus, loro malirin tiꞌan. Kalo loro monu ona, ema Yahudi siakaan loron hamulak nahuu ona.   
\p
\v 55 Feto mak mai namutuk no Yesus nosi Galilea sia moos tuir Yusuf atu naree Yusuf rai Yesus maten iha rate nabee.  
\v 56 Naree rate fatik tiꞌan, feto nia sia fila nadiꞌa ai morin no mina morin. Mais tan loro monu ona, sia musti nanawa serwisu, tuir ema Yahudi siakaan ukun-badu baa loron hamulak. Sia nein toꞌo loron hamulak siku lai, foin sia baa nisik Yesus maten.\x + \xo 23:56 \xt Ema Israꞌel Sai Nosi Mesir 20:10; Hanoin Hikar Dalan Moris 5:14\x*   
\c 24  
\s1 Yesus moris nikar!  
\r (Mateus 28:1-10; Markus 16:1-8; Yohanis 20:1-10)  
\p
\v 1 Baa loron domiku seisawan oan, feto nia sia nodi ai morin no mina morin baa Yesus raten.  
\v 2 Toꞌo nebaa, sia titu-naree fatuk boot mak ema nodi taka rate odamatan. Mais fatuk nia nakduir baa tehen tiꞌan.  
\v 3 Hotu sia tama baa rate laran, mais Yesus maten la iha tiꞌan.  
\v 4 Sia moos benar karin. Mais teki-tekis, ema naꞌin rua nariik iha siakaan sorin. Sia rua tau faru naksinak.  
\v 5 Naree nunia, feto nia sia nataꞌuk toꞌo sudur baa rai. Hotu, ema naꞌin rua nia nusu baa sia naꞌak, “Tan saa ina sia mai ema maten fatik atu buka ema mak moris?  
\v 6 Yesus la iha neꞌe! Nia moris nikar tiꞌan. Ina sia naluꞌa Niakaan dale baa oras Nia sei iha Galilea ka?  
\v 7 Uluk, Nia dale tiꞌan naꞌak, ema atu faꞌan Ema Raiklaran Isin baa ema aat liman. Hotu, sia nedi noꞌo baa ai karuus. Mais wainrua, Nia moris nikar.”\x + \xo 24:7 \xt Mateus 16:21, 17:22-23, 20:18-19; Markus 8:31, 9:31, 10:33-34; Lukas 9:22, 18:31-33\x*   
\p
\v 8 Rona nola nunia, foin feto nia sia nanoin nola Yesus dalen uluk nia.  
\v 9 Sia fila lai-lais, nasara lia hotu-hotu nia baa Yesus klosan naꞌin sanulu resin ida, no ema seluk sia mak tuir no Yesus.  
\v 10 (Feto sia mak baa rate nia, neꞌe mak Yakobus inan Maria, Maria nosi leo Magdala, Yohana, no feto seluk naꞌin hira tenik. Sia nia, mak baa nasara lia neꞌe baa Yesus klosan sia.)   
\p
\v 11 Rona nola feto nia sia dalen, klosan sia naneo naꞌak feto nia sia dale bosok.   
\p
\v 12 Masik nunia moos, Petrus nariik nalai baa rate. Toꞌo nebaa, nia nateke baa rate laran. Naree loos tais mak hodi falun maten. Hotu nia fila kedan nodi naneo naꞌak, “Neꞌe, nunabee tiꞌan?”\f + \fr 24:12 \ft Hakerek Moon lia Yunani balu la nakerek tohar sanulu resin rua neꞌe.\f*   
\s1 Ema naꞌin rua nasoru Yesus iha dalan baa Emaus  
\r (Markus 16:12-13)  
\p
\v 13 Baa loron nia moos, noo ema naꞌin rua baa leo ida, naran Emaus. Leo nia dook nosi kota Yerusalem kreꞌis kilo sanulu resin ida. Uluk, sia rua moos tuir Yesus,  
\v 14 etuk sia laꞌo nodi dale lia Yesus mamaten.  
\v 15 Teki-tekis, Yesus nareꞌis aan baa sia, hotu laꞌo no sia.  
\v 16 Mais sia la natene Nia, tan Naꞌi Maromak nalo sia keta natene.  
\v 17 Hotu Yesus nusu baa sia naꞌak, “Emi hoꞌi dale saa?”  
\p Rona nola nunia, sia oin tuun kedas, hotu sia nariik.  
\v 18 Ida mak naran Kleopas, nusu Yesus naꞌak, “Ama neꞌe, ema foun ka? Ama la natene lia mak foin dadi iha Yerusalem neꞌe ka?”   
\p
\v 19 Yesus moos nusu naꞌak, “Lia saa nia?”  
\p Sia nataa naꞌak, “Lia Yesus nosi Nasaret! Nia tebe-tebes Maromak makoꞌan. Naꞌi Maromak latan beran baa Nia nebee naseꞌi tadak blaar oi-oik. Nia moos matenek nanorin ema. Ema hotu-hotu beer Nia. Naꞌi Maromak moos beer Nia.   
\p
\v 20 Mais hatene hodi baa, naꞌilulik no fukun Yahudi sia kohi nola Nia, latan baa gubernur nebee taa ukun mate baa Nia. Hotu, sia nedi noꞌo Nia baa ai karuus.  
\v 21 Uluk fohon ami hotu-hotu haloon, nebee Nia mak Kristus. Tan kleur tiꞌan ami hein Kristus mai atu nabusik amikaan ema nosi ukunrai Roma mak tonan ami. Mais loron lima foin dau-dauk neꞌe, sia noꞌo Nia tiꞌan.   
\p
\v 22 Oras neꞌe, ami hetak benar. Tan ohin nia amikaan feto sia mai katak naꞌak, sia baa rate seisawan oan.  
\v 23 Mais sia la naree Yesus maten. Hotu makbukar laleꞌan katak baa sia naꞌak, Yesus moris nikar tiꞌan!  
\v 24 Rona nola nunia, amikaan mamaluk naꞌin hira nalai baa rate. Sia moos naree manesak nuꞌu feto sia dalen. Yesus maten la iha tebes.”   
\p
\v 25 Ema rua nia dale notu nunia, Yesus deꞌan naꞌak, “Beik sia! Tan saa la hoꞌuk fiar saa mak Maromak makoꞌan sia katak kedan hori uluk  
\v 26 naꞌak, Kristus musti netan susar oi-oik lai, foin simu kneter no beran makaꞌas.”  
\v 27 Hotu Yesus nanorin sia lia hotu-hotu mak Maromak makoꞌan sia nakerek nela kedan nosi Kristus. Nahuu nosi Bei Musa toꞌo makoꞌan seluk sia siakaan hakerek.   
\p
\v 28 Kreꞌis leo Emaus, Yesus asufanu atu laꞌo liu.  
\v 29 Mais sia rua tene naꞌak, “Ama! Mein heik mo ami ohin kalan neꞌe, tan loro atu monu ona.” Yesus moos simu nodi tama namutuk no sia baa uma laran.   
\p
\v 30 Baa oras sia tuur naa, Yesus nola tubi rohan ida. Nia namulak sera dodan baa Naꞌi Maromak, hotu tohi faꞌe tubi nia. Nia lolo foo baa sia rua,  
\v 31 foin sia natene naꞌak, Nia neꞌe mak Yesus. Mais Nia lakon tekis nosi siakaan oin.  
\v 32 Sia moos dale naꞌak, “Etuk oin! Baa oras ita rona Nia nalore makoꞌan siakaan hakerek, itakaan neon malirin.”   
\p
\v 33 Dale notu nunia, sia fila kedan baa Yerusalem. Toꞌo nebaa, sia nasoru nola Yesus klosan naꞌin sanulu resin ida, no ema seluk sia mak naklibur iha nia.  
\v 34 Yesus klosan sia katak baa sia naꞌak, “Tebes! Yesus moris nikar tiꞌan! Ohin nia, Nia natadu aan baa Mau Petrus.”\f + \fr 24:34 \ft Hakerek Moon lia Yunani naꞌak ‘Simon’ iha tohar neꞌe. Simon nia, Petrus naran seluk.\f*   
\p
\v 35 Hotu, ema naꞌin rua nia moos dale lia hotu-hotu mak dadi iha dalan, toꞌo sia bele natene ema nia mak Yesus, baa oras Nia tohi faꞌe tubi.   
\s1 Yesus natadu aan baa Niakaan maktuir sia  
\r (Mateus 28:16-20; Markus 16:14-18; Yohanis 20:19-23; Kristus Klosan Lian 1:6-8)  
\p
\v 36 Ema naꞌin rua nia sei noꞌi dale no maktuir seluk nunia, teki-tekis Yesus nariik iha siakaan klaran. Nia foo tabe naꞌak, “Dame!”   
\p
\v 37 Mais sia hotu-hotu sarebak no nataꞌuk, tan sia naneo naꞌak ema kmalar.   
\p
\v 38 Mais Yesus nusu naꞌak, “Tan saa emi hataꞌuk nuneꞌe? Emi la fiar haꞌak, Haꞌu mak neꞌe ka? Haꞌu kmoris kikar tiꞌan.  
\v 39 Tebes! Haree kokon haꞌukaan liman no ain. Lolo emikaan liman hodi koko duꞌuk baa, nebee emi fiar haꞌak, Haꞌu neꞌe lahoos ema kmalar. Tan ema kmalar la noo isin, mais Haꞌu koo isin.”   
\p
\v 40 Yesus dale nunia nodi natudu kanek fitar iha liman no ain.  
\v 41 Hotu, sia neon boot tan natene naꞌak Yesus moris nikar tiꞌan. Mais sia sei benar, tan la natene, nunabee bele dadi nunia. Hotu Yesus nusu baa sia naꞌak, “Emi haa saa iha neꞌe?”  
\v 42 Sia moos lolo foo naꞌan tasi tunun rohan ida baa Nia.  
\v 43 Yesus simu nola naꞌan tasi nia, hotu naa iha siakaan oin.   
\p
\v 44 Hotu Yesus dale naꞌak, “Nunabee? Emi sei hanoin oras Haꞌu kamutuk ko emi ka? Hori hirak nia, Haꞌu katak tiꞌan kaꞌak, lia hotu-hotu mak Maromak makoꞌan sia nakerek nosi Haꞌu, musti dadi. Hori uluk Bei Musa no makoꞌan seluk sia nakerek nela kedan lia nosi Haꞌu iha Hakerek Moon. Iha Kananuk sia moos, noo hakerek nosi Haꞌu.”   
\p
\v 45 Dale hotu nunia, Yesus natutan tenik nodi hanorin malorek nebee sia natene tebe-tebes Hakerek Moon isin.  
\v 46 Nia dale naꞌak, “Maromak makoꞌan sia nakerek lia nosi Kristus mak Naꞌi Maromak nameno atu solok mai. Kristus musti netan susar oi-oik lai, foin mate. Mais, baa wainrua, Nia moris nikar. Sia nakerek kedan lia nia sia hotu-hotu.  
\v 47 Oras neꞌe, Haꞌu klatan beran baa emi nebee emi hodi Manfatin Diꞌak nia baa ema iha rai-rai, nahuu nosi Yerusalem neꞌe. Katak baa sia haꞌak, ema mak nalo neon aat tan siakaan salan no fila baa Naꞌi Maromak, Naꞌi Maromak nanis kasu mohu siakaan salan hotu-hotu.  
\v 48 Emi musti baa foo hatene haꞌak, Haꞌu ketan susar, Haꞌu kmate, hotu moris kikar tiꞌan.  
\v 49 Haꞌu moos atu solok Kmalar Lulik, mak Haꞌukaan Ama nameno kedan tiꞌan. Mais, emi musti hein iha Yerusalem neꞌe lai, toꞌo simu hola beran nosi laleꞌan.”\x + \xo 24:49 \xt Yoel 2:28-29; Yohanis 14:16-17; Kristus Klosan Lian 1:4\x*   
\s1 Yesus saꞌe baa laleꞌan  
\r (Markus 16:19-20; Kristus Klosan Lian 1:9-11)  
\p
\v 50 Baa loron ida, Yesus nodi Niakaan maktuir sia sai nosi kota. Kreꞌis leo Betania, Nia foti liman nodi dale natuun matak-malirin baa sia.\x + \xo 24:50 \xt Kristus Klosan Lian 1:9-11\x*  
\v 51 Oras sei foo matak-malirin nunia, Nia moos niꞌit aan saꞌe baa laleꞌan.  
\v 52 Titu-naree nunia, sia hotu-hotu nakniꞌa nodi loꞌu-sudur baa Nia. Nunia hotu, sia fila baa Yerusalem nodi neon boot lo-loos.  
\v 53 Sura loron, sia naklibur iha Uma Hamulak Huun nodi tonu-naboot Naꞌi Maromak.  
\p Ama Teofilus! Haꞌukaan lia nosi Yesus toꞌo neꞌe dei.  
\q3 Tabe,  
\q3 Lukas