\id JHN  
\h Yohanis 
\toc1 Yesus Lia Diꞌak tuir Yohanis 
\toc2 Yohanis 
\toc3 Yoh 
\mt2 Yesus Lia Diꞌak  
\mt2 tuir  
\mt1 Yohanis  
\c 1  
\s1 Yesus nia, see?  
\p
\v 1 Uluk fohon, Naꞌi Maromak Manfatin iha kedan tiꞌan.  
\q1 Manfatin nia, manesak no Ema ida.  
\q1 Nia namutuk no Naꞌi Maromak.  
\q1 Nia duꞌuk moos Naꞌi Maromak.   
\q1
\v 2 Tebes. Hori uluk fohon,  
\q2 Nia namutuk kedan no Naꞌi Maromak.   
\q1
\v 3 Naꞌi Maromak nodi Nia naseꞌi nola hotu-hotu.  
\q2 La noo saa ida mak Nia la naseꞌi.   
\q1
\v 4 Nia, mak Moris Huun.  
\q1 Nia moos, Kroman maksinak  
\q2 naroma ema neon.   
\q1
\v 5 Kroman nia, naksinak nima-nimak,  
\q2 toꞌo makukun moos la bele terus.   
\p
\v 6 Noo ema raiklaran ida, naran Yohanis. Naꞌi Maromak solok nia\x + \xo 1:6 \xt Mateus 3:1; Markus 1:4; Lukas 3:1-2\x*  
\v 7 atu foo natene nosi Kroman nia, nebee ema hotu-hotu bele fiar baa Nia.   
\p
\v 8 Yohanis neꞌe, lahoos Kroman nia. Mais Naꞌi Maromak solok nia mai atu katak baa ema nosi Kroman nia.  
\v 9 Tan Kroman nia, Kroman malolok mak mai baa raiklaran neꞌe, atu naroma ema hotu-hotu neon.   
\p
\v 10 Masik Naꞌi Maromak nodi Nia naseꞌi hotu-hotu moos, ema la natene Nia baa oras Nia mai nein iha raiklaran neꞌe.  
\v 11 Niakaan ema sia moos la noꞌuk simu Nia.  
\v 12 Mais ema mak simu Nia nodi fiar baa Nia, Naꞌi Maromak foo beran baa sia atu dadi baa Niakaan oan.  
\v 13 Sia dadi baa Naꞌi Maromak oan, la manesak no ema nahoris oan. Lahoos tan mane ida beer netan husar-binan. Lale. Sia dadi baa Naꞌi Maromak oan, tan Nia duꞌuk mak foo moris nunia baa sia.   
\q1
\v 14 \it Naꞌi Maromak Manfatin\it*  
\q2 dadi baa ema raiklaran.  
\q1 Nia tuur heik iha itakaan klaran.  
\q1 Ita hobun Niakaan kabaas, tan Nia,  
\q1 Naꞌi Maromak Oan mesak mak kabaas manesak no Aman.  
\q1 Nia natudu laran diꞌak baa ita,  
\q2 tan lisan nunia tebes.  
\q1 Nia nanis tebes no loos.   
\p
\v 15 Yohanis foo natene Naꞌi Maromak Manfatin nia see, nodi nahii naꞌak, “Rona mai! Neꞌe, ema mak haꞌu kdale tiꞌan baa emi kaꞌak, ‘Ema ida atu mai. Nia boot liu haꞌu, tan haꞌu ksei la moris dauk, Nia iha kedan tiꞌan!’ ”   
\p
\v 16 Yohanis dale nunia, tan Ema nia beer basuk natudu laran diꞌak baa ita nima-nimak.  
\v 17 Uluk aan, itakaan bei uluk sia simu Ukun-badu nosi Bei Musa. Mais oras neꞌe, ita simu matak-malirin no hanorin loos nosi Yesus Kristus.  
\v 18 La noo ema ida mak naree Naꞌi Maromak. Oan mesak duꞌuk mak naree. Oan nia bele nalore Naꞌi Maromak baa ita, tan Nia namutuk kedan no Aman.   
\s1 Yohanis sarani ema nodi nalore lia Kristus  
\r (Mateus 3:1-12; Markus 1:1-8; Lukas 3:1-18)  
\p
\v 19 Dala ida, ema Yahudi ulun sia iha Yerusalem bolu naꞌilulik naꞌin hira, no ema naꞌin hira nosi hunun Lewi mak naliku Naꞌi Maromak Niakaan Uma Hamulak Huun. Bolu nola notu, sia solok ema nia sia baa mota Yordan balu baa,\f + \fr 1:19 \ft Ita hatene sia baa mota Yordan balu baa, tan Yohanis sarani ema iha fatin nia. Leno hosi tohar 28.\f* atu nusu Yohanis Mak Sarani Ema naꞌak, “O neꞌe, Kristus mak Naꞌi Maromak nameno tiꞌan atu solok mai ka?”  
\p Rona sia nusu nunia, Yohanis  
\v 20 nataa naꞌak, “Lale. Haꞌu neꞌe, lahoos Kristus.”   
\p
\v 21 Hotu, sia nusu tenik naꞌak, “Kalo nunia, o neꞌe see? Bei Elia ka?”  
\p Yohanis nataa tenik, naꞌak, “Lale.”  
\p Hotu sia nusu tenik naꞌak, “Keta toꞌo o neꞌe, Maromak makoꞌan seluk mak ida nia ka?”  
\p Nia nataa naꞌak, “Lale.”\x + \xo 1:21 \xt Hanoin Hikar Dalan Moris 18:15, 18; Maleaki 4:5\x*   
\p
\v 22 Hotu, sia nusu tenik naꞌak, “Kalo nunia, o neꞌe see? Katak malorek lai, tan ami musti fila baa hasara hikar baa amikaan ulun sia mak solok ami.”   
\p
\v 23 Rona nola nunia, Yohanis nataa sia tuir saa mak Yesaya nakerek kedan hori uluk naꞌak,  
\q1 “Haꞌu neꞌe, ema mak nahii iha rai fuik naꞌak,  
\q2 ‘Ema hotu-hotu hadiꞌa dalan,  
\q3 atu simu Naꞌin!  
\q2 Haweer dalan, hodi simu Nia.’ ”\x + \xo 1:23 \xt Yesaya 40:3\x*   
\p
\v 24 Baa oras nia, ema naꞌin hira nosi partee Farisi moos mai baa Yohanis.  
\v 25 Sia nusu nia naꞌak, “Lia nuneꞌe. Kalo o lahoos Kristus, lahoos bei Elia, no lahoos Maromak makoꞌan seluk nia, tan saa o sarani ema? See mak foo beran nia baa o?”   
\p
\v 26 Yohanis nataa naꞌak, “Haꞌu neꞌe, sarani ema kodi wee dei. Mais noo Ema ida iha emikaan klaran tiꞌan mak emi la hatene.  
\v 27 Masik haꞌu kahuluk Nia moos, Nia boot liu haꞌu. Haꞌu kdadi ata baa Nia moos, haꞌu la kfatan.”\f + \fr 1:27 \ft Hakerek Moon lia Yunani naꞌak, “Kore niakaan kaso talin dei moos, haꞌu la kfatan.” Serwisu kaso talin nia, serwisu ata. Tan lia nia, ita hatene Yohanis lia isin naꞌak, nia ema kiꞌik basuk. Masik dadi baa Naꞌi Yesus atan moos, la fatan.\f*   
\p
\v 28 Lia neꞌe sia hotu-hotu dadi iha leo Betania, iha mota Yordan balu baa. Yohanis no niakaan maktuir sia sarani ema iha fatin nia.\f + \fr 1:28 \ft Leo ‘Betania’ neꞌe, seluk nosi leo Betania mak kreꞌis baa kota Yerusalem. Mais, Betania neꞌe niakaan fatin la malorek. Ema matenek sia naneo naꞌak, arumak Betania neꞌe manesak no rai ida naran ‘Basan’ iha debu Galilea lorosaꞌe, tan ema ida naran Yosefus nakerek fatin nia naran ‘Batanea’. Yosefus nia, ema Yahudi ida mak nakerek Israꞌel niakaan rai lian bodik ukunrai Roma.\f*   
\s1 Bibi Malae Oan mak Naꞌi Maromak nadiꞌa kedan dadi baa sera  
\p
\v 29 Baa awan, Yohanis naree Yesus mai baa sia. Hotu Yohanis dale naꞌak, “Mana lai! Bibi malae oan mak Naꞌi Maromak nadiꞌa kedan, Nia mai tiꞌan. Nia mak atu dadi sera, kasu ema raiklaran salan.  
\v 30 Ema nia mak hori sehik haꞌu katak kaꞌak, “Ema ida atu mosu mai. Nia boot liu haꞌu, tan oras haꞌu ksei la moris dauk, Nia iha tiꞌan.”  
\v 31 Uluk, haꞌu la katene ema neꞌe mak Kristus. Mais Naꞌi Maromak solok haꞌu baa ema Israꞌel sia, atu foo katene nosi lia Kristus. Tan lia nia, haꞌu kmai sarani sia kodi wee.   
\p
\v 32-33 Uluk, Naꞌi Maromak katak baa haꞌu naꞌak, ‘Ema ida atu mai baa o. Hotu, Haꞌukaan Kmalar Lulik atu tuun mai nein iha Nia. Hotu, Nia nodi Haꞌukaan Kmalar Lulik, foo beran baa Haꞌukaan ema sia.’ Naꞌi Maromak katak kedan nunia, mais baa oras Ema neꞌe mai baa haꞌu, haꞌu la katene Nia mak Kristus. Dau-dau haꞌu ktitu-karee Maromak Kmalar Lulik tuun nosi laleꞌan hanesan lakateu sina, hotu nein baa Nia, foin haꞌu katene kaꞌak, ‘Nia neꞌe, mak Kristus!’  
\v 34 Lia nia, karee kodi matan duꞌuk. Etuk, haꞌu katak baa emi kaꞌak, ‘Ema mak mai neꞌe, Naꞌi Maromak Oan!’ ”   
\s1 Yesus boi nola maktuir naꞌin rua  
\p
\v 35 Baa awan, Yohanis noꞌi nariik no niakaan maktuir naꞌin rua.  
\v 36 Naree Yesus laꞌo liu, nia katak baa maktuir sia naꞌak, “Mana lai! Ema nia, bibi malae oan mak Naꞌi Maromak nadiꞌa kedan atu dadi baa sera!”   
\p
\v 37 Rona nola nunia, Yohanis niakaan ema maktuir naꞌin rua nia, laꞌo nela nia, baa tuir Yesus.  
\v 38 Yesus mana kotuk, naree sia tuir Nia. Hotu Nia nusu sia naꞌak, “Nunabee? Emi tuir Haꞌu baa saa?”  
\p Sia nusu fila baa Nia naꞌak, “Rabi hein iha nabee?” [Iha siakaan lia Aram, sia temi ema boot naꞌak ‘Rabi’. Lia isin naꞌak, ‘ema manorik’.]   
\p
\v 39 Hotu Yesus nataa naꞌak, “Mai, baa haree duꞌuk.” Hotu sia tuir Nia, baa naree Niakaan hein fatin. Toꞌo nebaa, takseer tuku haat loro malirin. Sia moos nein no Nia toꞌo loro monu.   
\p
\v 40 Ema naꞌin rua mak tuir Yohanis, hotu tuir Yesus nia, ida naran Andreas, Simon Petrus alin.  
\v 41 Fila no fila, Andreas lai-lais baa buka maun Simon nodi katak naꞌak, “Hei, mau! Ami hasoru Mesias tiꞌan!” [Iha siakaan lia Aram, ‘Mesias’ naꞌak, ‘Kristus.’ Kristus nia, mak Naꞌi Maromak nameno kedan atu solok mai.]  
\v 42 Hotu, Andreas no maun baa nasoru Yesus.  
\p Toꞌo baa, Yesus mana Simon nodi katak naꞌak, “O neꞌe, Simon. Okaan aman, mak Yohanis. Nahuu baa oras neꞌe, ema bolu o naꞌak, ‘Kefas’ ” [‘Kefas’ lia isin manesak no ‘Petrus’ mak naꞌak ‘fatuk’].\f + \fr 1:42 \ft Naran \ft \+it Kefas\+it* nia, nosi \+it kefa\+it*, tuir lia Aram. Lia isin naꞌak, ‘fatuk’. Naran \+it Petrus\+it* nia, nosi \+it petra\+it*, tuir lia Yunani. Lia isin moos naꞌak, ‘fatuk’.\f*   
\s1 Yesus bolu nola Filipus no Natanel  
\p
\v 43-44 Iha fatin nia moos, noo ema ida seluk naran Filipus. Niakaan leo huun naran Betsaida. Petrus no Andreas moos huun nosi leo nia.  
\p Baa awan, Yesus nakotu atu baa rai Galilea. Toꞌo baa, Yesus nasoru Filipus, hotu tene naꞌak, “Mai tuir Haꞌu, dadi baa Haꞌukaan ema!”   
\p
\v 45 Rona nola nunia, Filipus baa buka nola ema ida naran Natanel. Nia katak naꞌak, “Mau! Ami hasoru tiꞌan Ema mak ita hoꞌi hei-hein nia. Nia naran Yesus, nosi leo Nasaret. Aman, naran Yusuf. Ema nia mak hori uluk Bei Musa no Maromak makoꞌan seluk sia nakerek nela kedan iha Hakerek Moon.”   
\p
\v 46 Rona nola nunia, Natanel naꞌak, “Ema Nasaret!? Aikee! Leo nia, la noo folin. La noo diꞌak saa mak naksain nosi leo nia.”  
\p Mais Filipus nakahik nia naꞌak, “Hoi! Keta nunia. Mai maree duꞌuk baa!”   
\p
\v 47 Rona nola nunia, Natanel moos nakara, hotu baa. Oras Yesus titu-naree Natanel, Yesus katak naꞌak, “Ema neꞌe, ema Israꞌel isin. Nia ema moon mak la natene tolek.”\f + \fr 1:47 \ft Uluk aan, Naꞌi Maromak foo naran foun \ft \+it Israꞌel\+it* baa Bei Yakob. Mais naran tuan \+it Yakob\+it*, lia isin naꞌak, ‘bosok teen.’ (Haree Lia Uluk Fohon 27:1-40, 32:22-32.) Iha neꞌe, Yesus soe lia naꞌak, Natanel neꞌe, ema Israꞌel mak ilas seluk nosi Bei Yakob. Tan Natanel, ema moon.\f*   
\p
\v 48 Rona nola nunia, Natanel nusu naꞌak, “Nunabee Ita Boot bele hatene haꞌu?”  
\p Yesus nataa naꞌak, “Nuneꞌe. Baa oras Filipus la baa bolu o dauk, o sei tuur iha ai ohak nia,\f + \fr 1:48 \ft Iha Hakerek Moon tuir lia Yunani, ai huun nia naꞌak \ft \+it sukei\+it*. Hakerek Moon tuir lia Indonesia naꞌak \+it pohon ara\+it*. Mais, \+it sukei\+it* natudu ai huun ida mak ema kuda atu naa fuan. Iha rai Timor, ema la naa ai huun ara fuan. Dadi, ai huun \+it sukei\+it* iha Hakerek Moon, la manesak no itakaan ai huun ara iha rai Timor.\f* Haꞌu ktitu-karee o tiꞌan.”   
\p
\v 49 Hotu Natanel katak naꞌak, “Ita Boot neꞌe, Naꞌi Maromak Oan tebe-tebes! Ita Boot neꞌe, tebe-tebes Naꞌin bodik ita ema Israꞌel!”   
\p
\v 50 Mais Yesus nusu baa nia naꞌak, “Arumak o fiar baa Haꞌu, tan ohin nia Haꞌu katak kaꞌak, ‘Baa oras o sei tuur iha ai ohak nia, Haꞌu ktitu-karee o tiꞌan.’ Nunia ka? Manoin, tan o atu maree lia mak makaꞌas liu tenik lia neꞌe!   
\p
\v 51 Haꞌukaan dalen neꞌe, tebes no loos. Loron ikus, emi atu haree laleꞌan nakloke no Naꞌi Maromak Niakaan makbukar laleꞌan sia saꞌe-tuun iha Haꞌukaan sorin, tan Haꞌu neꞌe, Ema Raiklaran Isin mak tuun mai nosi laleꞌan.”\f + \fr 1:51 \ft Iha Lia Uluk Fohon 28:10-17, Yakob meꞌi iha Betel. Iha meꞌi laran, nia naree Maromak Niakaan makbukar laleꞌan sia saꞌe-tuun tuir asodan ida. Yakob temi asodan nia, “odamatan baa laleꞌan”.\f*   
\c 2  
\s1 Dahur iha leo Kana  
\p
\v 1 Baa wainrua, noo ema nalo uma kain foun, hotu sia nalo dahur iha leo Kana iha rai Galilea. Yesus inan iha nia.  
\v 2 Yesus no Niakaan maktuir sia moos kona hamata. Hotu, sia baa.   
\p
\v 3 Mais kleu-leur, anggor ween nahuu mohu iha dahur nia. Yesus inan mai katak baa Nia naꞌak, “Oa! Tulun lai! Siakaan anggor ween mohu tiꞌan.”   
\p
\v 4 Yesus nataa naꞌak, “Ina. Tan saa ina nakara Haꞌu mak babilan? Haꞌukaan oras sei la toꞌo dauk.”   
\p
\v 5 Mais inan katak baa ema makserwisu iha nia sia naꞌak, “Rona! Nia naruka halo saa, halo tuir baa dei.”   
\p
\v 6 Iha fatin nia noo kusi fatuk neen. Kusi ida-idak nahisi wee takseer liter hitu nulu resin lima toꞌo atus ida sanulu resin lima. Ema Yahudi tau wee baa kusi nunia sia, atu nodi namoos aan tuir siakaan adat.  
\v 7 Baa oras nia, Yesus naruka baa ema makserwisu sia naꞌak, “Hola wee, tau hakonu kusi neꞌe sia.” Rona nola nunia, ema makserwisu sia tau nakonu wee baa kusi nia sia.  
\v 8 Hotu Yesus naruka naꞌak, “Oras neꞌe, kuru hola oda, foo baa dahur naꞌin.” Sia moos nalo tuir.  
\v 9 Toꞌo nebaa, dahur naꞌin nemu kokon wee nia. Natene nodi baa, wee nia dadi anggor ween tiꞌan! Dahur naꞌin benar, tan nia la natene sia netan anggor ween nia nosi nabee. (Mais ema makserwisu sia natene.)  
\p Hotu, dahur naꞌin bolu nola sasudin mane.  
\v 10 Nia katak naꞌak, “Tuir loos, ema foo uluk anggor ween mak diꞌak. Ema nemu waꞌin tiꞌan, foin nasai anggor ween la duun diꞌak. Mais o malo baku fila. O masai uluk anggor ween la duun diꞌak, foin o masai anggor ween diꞌak.”   
\p
\v 11 Lia nia dadi iha leo Kana, iha rai Galilea. Oras nia, Yesus naseꞌi tadak blaar uluk fohon mak ema bele naree. Nia natudu Niakaan kabaas nunia, toꞌo Niakaan maktuir sia fiar baa Nia.   
\p
\v 12 Nunia hotu, Yesus no Niakaan inan, Niakaan alin sia, no Niakaan maktuir sia, tuun baa kota Kapernaum. Mais sia nein iha nia loron hira dei.\x + \xo 2:12 \xt Mateus 4:13\x*   
\s1 Yesus teꞌur sai ema nosi Uma Hamulak Huun  
\r (Mateus 21:12-13; Markus 11:15-17; Lukas 19:45-46)  
\p
\v 13 Ema Yahudi siakaan loron boot Paska kreꞌis mai ona, Yesus saꞌe baa kota Yerusalem.\x + \xo 2:13 \xt Ema Israꞌel Sai Nosi Mesir 12:1-27\x*  
\v 14 Toꞌo Uma Hamulak Huun lalawar, Nia naree ema faꞌan karau baka, bibi malae, no manu lakateu sina. Sia faꞌan buat nia sia baa ema mak mai Uma Hamulak Huun atu nalo sera tunun bodik Naꞌi Maromak. Iha nia moos, Yesus naree ema tuur taruka osan mak ema nodi sera baa Naꞌi Maromak.  
\v 15 Naree notu nunia, Yesus nodi oe teꞌur sai ema hotu-hotu nosi nia. Nia moos nabuꞌa sai karau baka no bibi malae sia. Nia naloti fatin taruka osan, nodi fakar keke karin osan nia sia.  
\v 16 Hotu Nia naruka ema makfaꞌan lakateu sina nia sia naꞌak, “Hasai naha neꞌe sia hosi neꞌe! Fatik neꞌe lahoos faꞌan fatin! Keta halo Haꞌukaan Ama Uman dadi faꞌan fatin!”   
\p
\v 17 Baa oras nia moos, Niakaan maktuir sia nanoin nola Hakerek Moon naꞌak,  
\q1 “Haꞌu kadomi basuk Naꞌi Maromak Uman.  
\q2 Etuk haꞌu kbeer basuk daka Niakaan naran diꞌak.”\x + \xo 2:17 \xt Kananuk Sia 69:9\x*   
\p
\v 18 Nunia hotu, Yahudi ulun sia nusu Yesus naꞌak, “Tan saa o teꞌur ema nunia? Kalo O tebe-tebes moo beran nunia, matudu tadak blaar ida baa ami nebee dadi kakaꞌer.”   
\p
\v 19 Mais Yesus nataa naꞌak, “Masik emi hadodok fatin lulik neꞌe moos, baa wainrua Haꞌu kariik kikar.”\x + \xo 2:19 \xt Mateus 26:61, 27:40; Markus 14:58, 15:29\x*   
\p
\v 20 Mais sia sakar naꞌak, “Hetan hosi nabee? Ema nariik Uma Hamulak Huun neꞌe, tinan haat nulu resin neen laran. Tan saa O maneo maꞌak, loron tolu dei O bele mariik mikar?!”   
\p
\v 21 Sia nusu nunia, tan sia la natene Yesus natetek Niakaan isin lolon no fatin lulik ida.  
\v 22 Yesus mate tiꞌan, hotu moris nikar, foin Niakaan maktuir sia nanoin nola saa mak Nia katak kedan baa sia nunia. Hodi nunia, sia moos fiar baa lia saa mak Maromak makoꞌan uluk aan sia nakerek nela kedan iha Hakerek Moon nosi lia Yesus nia.   
\s1 Yesus natene ema hotu-hotu neon  
\p
\v 23 Baa oras nia, Yesus nein heik iha kota Yerusalem atu tuir loron boot Paska iha nia. Ema waꞌin moos fiar baa Nia, tan sia naree tadak blaar mak Nia naseꞌi.  
\v 24-25 Mais Yesus la fiar sia, tan Nia natene nanis ema raiklaran neon. Nia la buka ema nalore ema raiklaran lisan baa Nia, tan Nia natene nanis.   
\c 3  
\s1 Yesus dale no Nikodemus  
\p
\v 1 Noo ema naꞌin ida naran Nikodemus. Nia, ema Yahudi siakaan ulun boot ida nosi partee Farisi.  
\v 2 Baa kalan ida, nia mai nasoru Yesus nodi katak naꞌak, “Ita Boot! Ami hatene Naꞌi Maromak mak solok Ita Boot atu mai nanorin ami. Tadak blaar mak Ita Boot naseꞌi, foo lia kakaer baa ami naꞌak, Naꞌi Maromak mak foo beran baa Ita Boot. Tan, kalo lahoos nunia, tadak blaar nia sia la bele dadi.”   
\p
\v 3 Rona nola Nikodemus dale nunia, Yesus nataa naꞌak, “Tebes. Naꞌi Maromak mak foo beran baa Haꞌu. Mais rona, tan Haꞌukaan dalen neꞌe, tebes no loos: kalo ema nakara dadi Naꞌi Maromak eman, musti noo mak nahoris nikar nia.”   
\p
\v 4 Rona nola nunia, Nikodemus benar. Nia nusu naꞌak, “Mais nunabee bele nahoris nikar ema? Ema la bele tama nikar baa inan notak, hotu inan nahoris nikar nia. La bele.”   
\p
\v 5 Yesus nataa naꞌak, “Tebes! Mais rona, tan Haꞌukaan dalen neꞌe, tebes no loos: kalo Naꞌi Maromak la nodi Kmalar no wee atu foo moris foun baa ema, ema la bele dadi baa Niakaan ema.  
\v 6 Ema raiklaran nahoris ema raiklaran. Mais Maromak Kmalar mak foo moris foun baa ema.  
\v 7 Keta blaar, kalo Haꞌu katak kaꞌak, ‘Musti noo mak nahoris nikar ema.’  
\v 8 Hanoin kokon anin. Ita la bele haruka anin, tan anin nuu tuir niakaan hakara. Ita bele rona niakaan iis, mais ita la hatene anin mai nosi nabee, atu baa nabee. Ema moos simu moris foun nosi Maromak Kmalar nunia.”   
\p
\v 9 Rona nola nunia, Nikodemus nusu naꞌak, “Nunabee, toꞌo bele dadi nunia?”   
\p
\v 10 Yesus nataa naꞌak, “Ama neꞌe, ema manorik boot bodik ita ema Israꞌel tomak. Tan saa ama la natene lia neꞌe sia?  
\v 11 Rona, tan Haꞌukaan dalen neꞌe, tebes no loos: Haꞌu ko Haꞌukaan ema sia hatene lia neꞌe sia, tan ami haree duꞌuk tiꞌan. Ami katak baa emi tiꞌan, mais emi la simu.  
\v 12 Kalo Haꞌu katak kosi lia mak dadi iha raiklaran, emi la fiar. Saa tenik, kalo katak kosi saa mak dadi iha laleꞌan. Emi nanis hetak la fiar!  
\v 13 Emi la hatene saa mak dadi iha laleꞌan baa, tan la noo ema ida kois mak bele saꞌe baa laleꞌan. Mais Haꞌu katene, tan Haꞌu neꞌe, Ema Raiklaran Isin mak tuun mai nosi laleꞌan.   
\p
\v 14 Uluk aan, oras itakaan bei uluk sia sei iha fatin fuik, Bei Musa naseꞌi samea ida nosi besi riti, hotu nisa baa ai leten. Hodi nunia, ema moras mak naree samea nia, bele netan isin diꞌak. Nunia moos Haꞌu, Ema Raiklaran Isin neꞌe. Ema atu nisa Haꞌu baa ai leten,\x + \xo 3:14 \xt Sura Renu Israꞌel 21:4-9\x*  
\v 15 nebee ema mak fiar baa Haꞌu, netan moris nima-nimak.   
\p
\v 16 Naꞌi Maromak nadomi ema raiklaran, toꞌo Nia solok Oan Mane mesak mai raiklaran neꞌe. Hodi nunia, ema hotu-hotu mak fiar baa Oan, la kona kastikar mak sasa faꞌe sia nosi Naꞌi Maromak ona, mais sia netan moris nima-nimak no Nia.  
\v 17 Tebes. Naꞌi Maromak solok Oan baa raiklaran neꞌe, lahoos atu taa ukun baa ema maksalan, mais atu sori ema maksalan nosi kastikar.  
\v 18 Naꞌi Maromak la taa ukun baa ema mak fiar baa Oan. Mais Nia taa ukun baa ema mak la fiar, tan sia la fiar baa Oan Mane mesak neꞌe.   
\p
\v 19 Lia nuneꞌe: Naꞌi Maromak solok kroman mai tiꞌan atu naksinak iha raiklaran neꞌe. Mais ema la noꞌuk moris iha kroman nia. Sia nakara fila baa moris iha makukun, tan sia beer nalo aat. Etuk, Naꞌi Maromak atu kastikar sia.  
\v 20 Ema hotu-hotu mak moris nalo aat, hirus kroman nia. Sia la nakara kroman nia naksinak baa sia, nebee kroman la loke loren siakaan hahalok aat.  
\v 21 Mais ema mak moris tuir hanorin loos, sia mai baa kroman nia. Hotu kroman nia naksinak nalore siakaan hahalok mak sia nalo, tuir Naꞌi Maromak beer.”   
\s1 Yohanis dale tenik nosi Yesus  
\p
\v 22 Nunia hotu, Yesus no Niakaan maktuir sia sai nosi kota Yerusalem, mais sia nein heik iha rai Yudea. Iha nia, sia sarani ema.  
\v 23-24 Baa oras nia, Naꞌi Herodes sei la natama dauk Yohanis baa bui. Oras nia, Yohanis moos sarani ema iha leo Ainon, kreꞌis baa leo Salim, tan iha nia no wee waꞌin. Ema mai hei-hein baa Yohanis iha nia, sia nusu nebee Yohanis sarani sia.\x + \xo 3:23-24 \xt Mateus 14:3; Markus 6:17; Lukas 3:19-20\x*   
\p
\v 25 Baa oras nia, ema Yahudi naꞌin ida nalo lia no Yohanis niakaan maktuir sia, nosi siakaan adat Yahudi naꞌak, ema musti namoos uluk isin, foin bele namulak.  
\v 26 Tan baa nia, maktuir sia mai nusu Yohanis naꞌak, “Ama Manorik! Hanoin kokon Ema ohin nia mak buka ama iha mota Yordan nebaa, mak ama naꞌak Kristus? Oras neꞌe, Ema nia sarani ema iha nebaa! Keta toꞌo ema la mai baa ita tenik, tan hotu-hotu baa Nia bele!”   
\p
\v 27 Mais Yohanis nataa naꞌak, “Nuneꞌe! Ema la bele nalo sa-saa kalo Naꞌi Maromak la loke dalan bodik nia.  
\v 28 Emi duꞌuk rona tiꞌan haꞌu katak malorek kaꞌak, ‘Haꞌu neꞌe, lahoos Kristus. Mais Naꞌi Maromak solok uluk haꞌu atu kloke dalan bodik Kristus. Nunia dei!’\x + \xo 3:28 \xt Yohanis 1:20\x*   
\p
\v 29 Hola hatetek hosi dahur uma kain foun. Ita mai tuir dahur, tan ita hakara haree sasudin mane nola feto. Lahoos haree niakaan matas hariik. Mais matas nia, musti nakara rona sasudin mane dalen. Nuneꞌe! Yesus, hanesan sasudin. Haꞌu, mak Niakaan matas hariik. Oras neꞌe, haꞌu neon diꞌak, kalo ema nanono baa Nia.  
\v 30 Nia mak ema musti nakneter kaliuk, lahoos haꞌu.”   
\s1 Yesus nia, mak tuun mai nosi laleꞌan  
\p
\v 31 Hotu, Yohanis dale natutan naꞌak, “Tebes. Yesus nia boot kaliuk, tan Nia tuun mai nosi Naꞌi Maromak iha laleꞌan. Ema mak mai nosi raiklaran, nia ema raiklaran dei. Nia moos dale loos lia raiklaran. Mais Yesus seluk, tan Nia mai nosi laleꞌan.  
\v 32 Nia dale lia mak Nia naree no rona tiꞌan iha laleꞌan. Masik nunia moos, ema la noꞌuk simu.  
\v 33 Mais kalo ema simu Nia, sia natebes naꞌak, Naꞌi Maromak Manfatin, tebes no loos.  
\v 34 Naꞌi Maromak solok Nia mai atu katak Niakaan mamenon. Naꞌi Maromak moos fakar Niakaan Kmalar baa Nia.  
\v 35 Ama Maromak nadomi tebe-tebes Oan nia toꞌo latan hotu-hotu baa Nia.\x + \xo 3:35 \xt Mateus 11:27; Lukas 10:22\x*  
\v 36 Ema mak fiar baa Oan nia, simu moris nima-nimak. Mais ema mak la nanono baa Nia, la simu moris nia, tan Naꞌi Maromak nahibu sia nima-nimak.”   
\c 4  
\s1 Yesus dale no feto Samaria  
\p
\v 1-2 Baa oras nia ema hetak waꞌin mai baa Yesus nodi nusu atu simu sarani, toꞌo ema mak tuir Yesus waꞌin liu ema mak tuir Yohanis. (Tuir loos, Yesus duꞌuk la sarani ema, Niakaan maktuir sia mak sarani ema.) La kleur, ema nosi partee Farisi moos rona nola naꞌak, ema hetak waꞌin tuir Yesus. Baa oras Yesus natene nola ema Farisi rona nunia tiꞌan,  
\v 3 Nia no maktuir sia laꞌo nela rai Yudea, fila baa rai Galilea.  
\v 4 Iha dalan, sia laꞌo tuir rai Samaria, atu borut baa Galilea.  
\v 5 Iha Samaria sia toꞌo leo ida naran Sikar, kreꞌis baa rai mak uluk aan Bei Yakob foo baa oan Yusuf.\x + \xo 4:5 \xt Lia Uluk Fohon 33:19; Yosua 24:32\x*  
\v 6-8 Iha leo diꞌin, noo wee knuuk ida, naran ‘wee knuuk Yakob’. Loro natetu, Yesus sia toꞌo wee knuuk nia. Hotu Yesus nanawa kole iha nia. Niakaan maktuir sia laꞌo nela Nia mesan, baa sosa hahaak iha leo laran.  
\p La kleur, feto ida nosi leo nia mai nola wee. Yesus nusu baa nia naꞌak, “Bii. Haꞌu kbele kusu wee hemu oan ida ka?”   
\p
\v 9 Rona nola nunia, feto nia sarebak, tan tuir loos, ema Yahudi la kahur no ema Samaria. Nia nusu fila baa Yesus naꞌak, “Ama! Ama, ema Yahudi. Haꞌu neꞌe, ema Samaria. Ama nusu wee hemu baa haꞌu, kona ka?”\x + \xo 4:9 \xt Esra 4:1-5; Nehemia 4:1-2\x*   
\p
\v 10 Yesus katak naꞌak, “Nuneꞌe. Kalo bii natene saa mak Naꞌi Maromak nakara foo baa ema, no natene See mak nusu wee hemu neꞌe, bii nanis nusu fila wee baa Haꞌu. Hotu, Haꞌu moos foo wee mak nodi moris.”\x + \xo 4:10 \xt Yeremia 2:13; Sakarias 14:8; Yeskiel 47:9\x*   
\p
\v 11 Feto nia nataa naꞌak, “Ama la noo kakuruk wee. Wee knuuk neꞌe moos leꞌan. Oin nunabee, Ama bele netan wee mak nodi moris nia?  
\v 12 Uluk aan Bei Yakob rai nela wee knuuk neꞌe baa ami. Bei Musa duꞌuk nemu nosi wee neꞌe. Niakaan oa sia moos nemu. Niakaan bibi no karau moos nemu. Keta manoin, ama bele netan wee mak diꞌak liu wee neꞌe!”   
\p
\v 13 Yesus nataa naꞌak, “Ema mak nemu nosi wee neꞌe, nanis nanroo nikar tenik.  
\v 14 Mais ema mak nemu wee mak Haꞌu kfoo, sia la nanroo kedas. Tan wee mak Haꞌu kfoo, hanesan wee matan ida, mak nakfuka saꞌe foo moris toꞌo nima-nimak.”   
\p
\v 15 Feto nia nataa naꞌak, “Kalo nunia, Ama foo wee nia baa haꞌu lai, nebee haꞌu lalika kanroo tenik! Hodi nunia, haꞌu lalika mai kuru tenik wee ona.”   
\p
\v 16 Hotu Yesus naruka naꞌak, “Bii fila lai, baa bolu mola okaan laꞌen mai neꞌe.”   
\p
\v 17-18 Nia nataa naꞌak, “Mais haꞌu la koo laꞌen.”  
\p Yesus moos naꞌak, “Tebes. Bii dale moon. O moo laꞌen lima tiꞌan. Mane mak iha baa oras neꞌe moos, lahoos okaan laꞌen.”   
\p
\v 19 Hotu, feto nia dale naꞌak, “Adeei! Ama neꞌe, nanis Maromak makoꞌan.  
\v 20 Haꞌu atu kusu lia ida baa Ama nuneꞌe: ami ema Samaria, amikaan bei uluk sia loꞌu-sudur baa Naꞌi Maromak iha foho Gerisim neꞌe.\f + \fr 4:20 \ft Foho Gerisim nia, kreꞌis baa leo Sikem iha rai Samaria. Hakerek Moon lia Yunani, hakerek loos naꞌak, “iha foho neꞌe”. Mais ema matenek sia hotu-hotu naꞌak, foho nia naran “Gerisim”.\f* Mais, emi, ema Yahudi haꞌak, kalo loꞌu-sudur baa Naꞌi Maromak, musti baa Yerusalem. Tuir Ama, lia malolok mak nabee?”   
\p
\v 21 Yesus nataa naꞌak, “Bii, fiar Haꞌu. Loꞌu-sudur baa Naꞌi Maromak iha foho neꞌe ka, iha Yerusalem ka, nosi ikus lia nia la noo folin.  
\v 22 Emi ema Samaria, la hatene see mak emi loꞌu-sudur baa. Mais ami ema Yahudi hatene Maromak mak ami loꞌu-sudur baa, tan Nia nameno tiꞌan nodi ami atu loke dalan, nebee ema hotu-hotu bele netan moris.  
\v 23 Toꞌo baa niakaan oras, ema mak loꞌu-sudur baa itakaan Ama tuir hanorin loos, sia atu loꞌu-sudur baa Nia nodi beran nosi Niakaan Kmalar Lulik. (Tuir loos, oras nia toꞌo tiꞌan.) Ema mak loꞌu-sudur oin nunia, mak Ama iha laleꞌan nakara.  
\v 24 Naꞌi Maromak neꞌe, kmalar mak moris. Nia iha fatin hotu-hotu. Dadi, ema mak loꞌu-sudur baa Nia tuir hanorin loos, musti loꞌu-sudur baa Nia nodi beran nosi Kmalar Lulik.”   
\p
\v 25 Rona nola Yesus dale nunia, feto nia katak naꞌak, “Haꞌu katene Mesias atu mai. Nia mak ema temi naꞌak, ‘Kristus’, tan Naꞌi Maromak nameno kedan atu solok Nia mai. Kalo Nia mai tiꞌan, nanis Nia nalore lia hotu-hotu baa ita.”   
\p
\v 26 Yesus nataa naꞌak, “Ema nia mak Haꞌu, mak noꞌi dale no o neꞌe.”   
\p
\v 27 Oras nia moos, Yesus Niakaan maktuir sia mai nikar nosi leo laran. Naree Nia noꞌi dale no feto Samaria nia, sia blaar. Mais la noo ida nusu baa feto nia naꞌak, “O makara saa?” La noo ida moos nusu baa Yesus naꞌak, “Tan saa Ama Boot dale no feto nia?”   
\p
\v 28 Hotu, feto nia laꞌo nela niakaan kusi iha nia, fila baa leo laran. Nia dale baa ema iha nia sia naꞌak,  
\v 29 “Mai haree kokon ema neꞌe lai! Nia dale loke fore hotu-hotu mak haꞌu kalo tiꞌan. Keta arumak, Nia neꞌe Kristus, mak Naꞌi Maromak nameno kedan atu solok mai!”  
\v 30 Rona nola nunia, ema nia sia sai nosi leo laran, baa naree Nia.   
\p
\v 31 Oras feto nia foin fila, Yesus Niakaan maktuir sia namaus Nia naꞌak, “Ita Boot! Mai haa lai!”   
\p
\v 32 Mais Yesus nataa naꞌak, “Haꞌu koo tiꞌan hahaak mak emi la hatene.”   
\p
\v 33 Rona nola nunia, Niakaan maktuir sia nakusuk malu naꞌak, “Nunabee tiꞌan? See mak mai foo hahaak baa Nia?”   
\p
\v 34 Mais Yesus katak naꞌak, “Nuneꞌe mai. Naꞌi Maromak solok Haꞌu atu kalo tuir Niakaan beer, kodi kalaꞌo Niakaan serwisu toꞌo mohu. Lia nia manesak nuꞌu hahaak bodik Haꞌu.  
\v 35 Lia hatetek nuneꞌe. Toꞌos naꞌin naꞌak, ‘Sei fulan haat lai, foin bele kuꞌu.’ Mais haꞌu kaꞌak, ‘Mana lai baa toꞌos nebaa sia. Tetuk tiꞌan atu kuꞌu.’ Toꞌos isin nia sia, hanesan ema lear mak mai baa ita. Sia nadiꞌa aan tiꞌan atu fiar baa Haꞌu.  
\v 36 Ema mak kuꞌu no libur toꞌos isin, simu siakaan saseban. Sia nuꞌu ema mak natudu dalan, nebee ema fiar baa Haꞌu, hotu netan moris nima-nimak. Hodi nunia, ema mak kuda fini, no ema mak kuꞌu toꞌos isin, neon diꞌak bele-bele.  
\v 37 Lia fuan ida naꞌak, ‘Ema ida kuda fini; seluk sia libur toꞌos isin.’ Tebes.  
\v 38 Haꞌu ksolok emi baa libur toꞌos isin mak ema seluk kuda. Emi hetan sotir hosi siakaan kolen.”   
\p
\v 39 Baa oras nia, ema Samaria waꞌin fiar baa Yesus iha leo nia, tan feto nia nasara naꞌak, “Nia dale loke fore hotu-hotu mak haꞌu kalo tiꞌan.”  
\v 40 Ema nia sia moos mai naroꞌan baa Yesus naꞌak, “Ama Boot, hein ho ami iha neꞌe dei!” Nia moos nein iha nia toꞌo loron rua.   
\p
\v 41 Rona Yesus dale duꞌuk, ema waꞌin tenik moos fiar baa Nia.  
\v 42 Sia katak baa feto nia naꞌak, “Hori sehik nia, ami rona loos o dale dei. Mais oras neꞌe, ami fiar, tan rona duꞌuk hosi Nia. Ami hatene tebes haꞌak, Ema neꞌe, Maksorin raiklaran.”   
\s1 Yesus nadiꞌak nola ema boot ida oan  
\p
\v 43 Loron rua nia siku tiꞌan, Yesus sia laꞌo liu baa rai Galilea mak Yesus rai huun.  
\v 44 (Uluk, dala ida Yesus dale naꞌak, “Ema la nakneter Maromak makoꞌan iha niakaan leo duꞌuk.”)\x + \xo 4:44 \xt Mateus 13:57; Markus 6:4; Lukas 4:24\x*  
\v 45 Mais baa oras neꞌe, ema Galilea waꞌin simu Nia diꞌa-diꞌak, tan sia tuir tiꞌan dahur Paska iha Yerusalem, no sia naree nodi matan duꞌuk hotu-hotu mak Nia nalo iha nebaa.\x + \xo 4:45 \xt Yohanis 2:23\x*  
\v 46 Hotu, Yesus sia laꞌo baa leo Kana, leo mak uluk Nia nalo wee dadi baa anggor ween.  
\p Kreꞌis leo nia, noo ema boot ida iha kota Kapernaum. Niakaan oan mane moras.\x + \xo 4:46 \xt Yohanis 2:1-11\x*  
\v 47 Oras nia rona nola naꞌak Yesus mai nikar tiꞌan nosi rai Yudea, nia moos laꞌo saꞌe baa buka Yesus iha Kana. Nasoru nola tiꞌan, nia namaus nebee Yesus tuun mai, nadiꞌak nola oan, tan kreꞌis mate ona.   
\p
\v 48 Mais Yesus katak baa ema nia naꞌak, “Kalo emi la haree Haꞌu kaseꞌi tadak blaar oi-oik, emi la hoꞌuk fiar baa Haꞌu!”   
\p
\v 49 Ema nia nataa naꞌak, “Ama Boot. Tulun mai lai. Kalo lale, haꞌukaan oa mate ona.”   
\p
\v 50 Rona nola nunia, Yesus katak naꞌak, “Fila ona. O oan diꞌak tiꞌan.”  
\p Hotu, ema nia taliꞌur nodi fila, tan nia fiar Yesus dalen.  
\v 51 Baa oras fila, niakaan ema serwisu sia mai nasoru nia iha dalan, nodi naꞌak, “Lalika susar ona, tan ama oan diꞌak tiꞌan.”   
\p
\v 52 Hotu, nia nusu baa sia naꞌak, “Nia nahuu diꞌak baa tuku hira?”  
\p Sia nataa naꞌak, “Nahuu baa hori sehik, tuku ida loron natetu niakaan manas tuun kedas.”  
\v 53 Hotu, ema boot nia nanoin nola naꞌak, niakaan oa nia nahuu diꞌak, kona besik baa oras Yesus katak naꞌak, “Ama oan diꞌak tiꞌan.” Hotu, nia no niakaan ema uma laran sia fiar bele-bele baa Yesus.   
\p
\v 54 Tadak blaar nia, tadak blaar dala rua mak Yesus naseꞌi baa oras Nia sai nosi Yudea baa Galilea.   
\c 5  
\s1 Yesus nadiꞌak nola ema moras ida iha Batesda  
\p
\v 1 Nunia hotu, loron boot Yahudi ida toꞌo mai tiꞌan. Yesus sia fila baa kota Yerusalem atu nadahur loron boot nia.  
\v 2 Iha Yerusalem, noo wee lalihuk ida kreꞌis baa odamatan nanokar ida naran, Odamatan Bibi Malae. Iha siakaan lia Aram, wee lalihuk nia naran ‘Wee Lalihuk Batesda’. Noo tetek lima kreꞌis baa wee lalihuk nia.\f + \fr 5:2 \ft Hakerek Moon lia Yunani balu naꞌak ‘Betesda’, balu naꞌak ‘Betsata’, balu tenik naꞌak ‘Betsaida’. Lia nosi Odamatan Bibi Malae moos noo iha Nehemia 3:1, 32; 12:39. Kota Yerusalem noo odamatan nanokar waꞌin. Odamatan ida-idak noo niakaan serwisu ida-idak. Uluk aan, ema tau Odamatan Bibi Malae neꞌe, nebee bibi malae sia tama tuir nia.\f*  
\v 3 Loro-loron ema mak moras waꞌin tuur nein iha tetek nia sia. Nuꞌu: ema matan delek, ema ain asak, no ema mak la bele koen aan. [Sia nein, toꞌo wee nia nahuu kakoen.  
\v 4 Tan isin ida-idak, Maromak Niakaan makbukar laleꞌan tama baa kakoen wee nia. Hotu, ema moras mak tama uluk baa wee nia laran, nia diꞌak kedas.]\f + \fr 5:4 \ft Lia fuan sia iha lalutuk laran neꞌe, la noo iha Hakerek Moon lia Yunani mak tuan kaliuk.\f*   
\p
\v 5 Baa oras Yesus sia toꞌo baa fatin nia, noo ema ida mak moras tinan tolu nulu resin walu tiꞌan.  
\v 6 Titu-naree ema nia noꞌi toba iha nia, Yesus natene kedan ema nia moras kleur tiꞌan. Hotu Yesus nusu nia naꞌak, “Mau! O makara dadi diꞌak ka?”   
\p
\v 7 Ema nia nataa naꞌak, “Kakara liu Ama Boot. Mais noo sohan boot. Kalo wee kakoen, la noo ema ida mak nakaꞌu natama haꞌu baa. Kalo haꞌu kakoen atu tama duꞌuk, ema seluk tama uluk tiꞌan.”   
\p
\v 8 Rona nola nunia, Yesus naruka naꞌak, “Mariik! Lulun mola okaan biti, fila ona.”  
\v 9 Yesus dale notu nunia, ema nia moos diꞌak kedas. Hotu, nia nariik, foti nola niakaan biti atu fila.  
\p Lia nia kona besik baa ema Yahudi siakaan loron hamulak.  
\v 10 Tan lia nia, oras ema Yahudi ulun sia naree ema mak foin diꞌak nia, sia nasee nia naꞌak, “Hoi! O matene ka lale? Ohin loron neꞌe, loron hanawa serwisu. Tuir itakaan ukun-badu, ema la bele natiu biti baa loron hanawa serwisu. Tan hatiu biti, neꞌe naꞌak, serwisu tiꞌan!”\x + \xo 5:10 \xt Nehemia 13:19; Yeremia 17:21\x*   
\p
\v 11 Ema nia nataa naꞌak, “Adeei, ama sia! Keta krakat, tan Ema mak nadiꞌak nola haꞌu, Nia mak naruka haꞌu naꞌak: ‘Lulun mola okaan biti, fila ona.’ ”   
\p
\v 12 Hotu ulun sia nusu baa nia naꞌak, “Ema mak naruka o nia, see?”   
\p
\v 13 Mais ema mak foin diꞌak nia la natene Yesus nia, see, tan Yesus la iha nia tiꞌan. Yesus sai no-nook tiꞌan, tuir ema waꞌin leet.   
\p
\v 14 La kleur, Yesus nasoru nikar ema nia iha Uma Hamulak Huun lalawar. Hotu Yesus katak baa nia naꞌak, “Manono! Oras neꞌe, o diꞌak tiꞌan. Keta malo sala tenik, nebee keta kona lia mak la diꞌak liu tan tenik.”   
\p
\v 15 Nunia hotu, ema nia baa buka Yahudi ulun sia, nodi katak naꞌak, “Ema mak nadiꞌak nola haꞌu nia, naran Yesus.”  
\v 16 Natene nola nunia, Yahudi ulun sia nahuu buka dalan atu nasusar Yesus, tan nadiꞌak nola ema kona baa loron hamulak.   
\p
\v 17 Mais Yesus katak baa sia naꞌak, “Nuneꞌe. Haꞌukaan Ama la natene nanawa serwisu. Tan baa nia, Haꞌu moos serwisu bei-beik.”   
\s1 Yesus katak naꞌak Niakaan Aman mak Maromak  
\p
\v 18 Nunia hotu, Yahudi ulun sia nasalak Yesus naꞌak, Nia nakur siakaan ukun-badu loron hanawa serwisu. Liu tenik, sia nasalak Yesus tan Nia katak naꞌak, Niakaan Aman mak Maromak. Nodi dale nunia, Yesus foti aan manesak no Naꞌi Maromak. Tan lia nia, ulun sia hetak buka dalan atu noꞌo Yesus.   
\p
\v 19 Mais Yesus katak baa sia naꞌak, “Rona, tan Haꞌukaan dalen neꞌe, tebes no loos: Haꞌu la kserwisu tuir Haꞌukaan beer duꞌuk, mais Haꞌu kserwisu tuir saa mak karee kosi Haꞌukaan Ama iha laleꞌan. Haꞌukaan Ama nalo lia ida, Haꞌu moos kalo tuir nunia.  
\v 20 Haꞌukaan Ama nadomi tebes Haꞌu. Nia natudu baa Haꞌu lia hotu-hotu mak Nia nalo. Tebes. Emi blaar tan Haꞌu kadiꞌak kola ema ohin nia. Mais Haꞌukaan Ama atu natudu baa Haꞌu lia makaꞌas liu tenik, toꞌo emi hetak blaar!  
\v 21 Haꞌukaan Ama bele nalo ema mak mate tiꞌan moris nikar. Nunia moos, Haꞌu kbele foo moris nima-nimak baa se-see dei, tuir Haꞌukaan hakara.  
\v 22 Tuir loos, lahoos Haꞌukaan Ama mak taa ukun baa ema. Nia latan beran nia baa Haꞌu, tan Haꞌu neꞌe, Niakaan Oan. Dadi haꞌu mak kakotu kaꞌak, ema ida loos ka, lale.  
\v 23 Haꞌukaan Ama nakara, nebee ema hotu-hotu nakneter Haꞌu, nudaar sia nakneter Nia. Ema mak la nakneter Haꞌu, mak Ama Oan neꞌe, ema nia moos la nakneter Ama mak solok Haꞌu kmai.   
\p
\v 24 Nunia tebes! Mais rona, tan Haꞌukaan dalen neꞌe, tebes no loos: ema mak la nakneter Haꞌu, nia moos la nakneter Naꞌi Maromak. Haꞌu kfoo katene kaꞌak, ema mak nanono baa Haꞌu, nodi fiar baa Naꞌi Maromak mak solok Haꞌu, nia netan moris nima-nimak. Naꞌi Maromak la kastikar nia tenik. Nia la kona ukun mate ona, mais nia tama tiꞌan dadi baa ema mak moris nohuun no Naꞌi Maromak.  
\v 25 Haꞌukaan dalen neꞌe, tebes no loos: la kleur ona, ema mak mate tiꞌan sia atu rona Haꞌukaan lian, tan Haꞌu neꞌe, Naꞌi Maromak Oan. Tuir loos, oras nia toꞌo mai tiꞌan. Ema mak rona Haꞌukaan lian, sia netan moris nima-nimak.  
\v 26 Haꞌukaan Ama kaer beran atu foo moris baa ema. Nia latan beran nia baa Haꞌu, tan Haꞌu neꞌe, Niakaan Oan.  
\v 27 Nia moos latan beran baa Haꞌu atu kakotu lia no taa ukun baa ema raiklaran, tan Haꞌu neꞌe moos Ema Raiklaran Isin.  
\v 28 Keta blaar, tan la kleur ona, ema hotu-hotu mak mate tiꞌan atu rona Haꞌukaan lian.  
\v 29 Sia moris nikar sai nosi rate. Hotu, ema mak uluk nalo lia diꞌak, sia netan moris toꞌo nima-nimak. Mais, ema mak uluk nalo lia aat, sia kona kastikar toꞌo nima-nimak.”\x + \xo 5:29 \xt Daniel 12:2\x*   
\s1 Lia kakaer waꞌin natebes naꞌak Yesus nia, Naꞌi Maromak Oan  
\p
\v 30 Hotu, Yesus dale natutan baa Yahudi ulun sia naꞌak, “Haꞌu la kbele kalo sa-saa, kalo sei la krona dauk kosi Haꞌukaan Ama. Haꞌu krona kola tiꞌan, foin bele kakotu lia no bele taa ukun baa ema raiklaran. Tan Haꞌu krona duꞌuk kosi Ama, neꞌe naꞌak, saa mak Haꞌu kakotu, nanis tebes no loos. Haꞌu la kakotu tuir Haꞌukaan hakara duꞌuk, mais tuir Ama nakara, tan Nia mak solok Haꞌu.   
\p
\v 31 Kalo Haꞌu mesan kaꞌak Naꞌi Maromak mak solok Haꞌu, emi la hatene Haꞌukaan dalen nia, loos ka, lale.  
\v 32 Mais, noo mak natebes Haꞌukaan dalen nia. Niakaan dalen moos tebes no loos.  
\v 33 Emi duꞌuk solok ema baa nusu Yohanis nosi Haꞌu. Saa mak Yohanis nataa nia, tebes no loos.\x + \xo 5:33 \xt Yohanis 1:19-27, 3:27-30\x*  
\v 34 Tuir loos, Haꞌu la kbuka ema raiklaran atu natebes naꞌak Naꞌi Maromak mak solok Haꞌu. Mais, Haꞌu kfoo katene lia nia sia baa emi, nebee emi bele hetan moris.  
\v 35 Yohanis nia, hanesan badut lolon ida mak nakroma iha makukun. Baa oras sei nakroma, emi neon diꞌak. Mais neon diꞌak nia, la oras dei.   
\p
\v 36 Noo ida mak makaꞌas liu Yohanis mak bele natebes lia loos nosi Haꞌu. Nia mak Haꞌukaan Ama iha laleꞌan. Nia latan tiꞌan baa Haꞌu serwisu mak Haꞌu kmusti kalaꞌo toꞌo mohu. Serwisu neꞌe natudu lia kakaer naꞌak, Haꞌukaan Ama mak solok Haꞌu.  
\v 37 Nia duꞌuk moos natebes nunia. Mais emi la rona Niakaan lian, la haree Niakaan ilas,\x + \xo 5:37 \xt Mateus 3:17; Markus 1:11; Lukas 3:22\x*  
\v 38 no la rai Niakaan Manfatin baa emikaan neon, tan emi la fiar baa Haꞌu mak Nia solok neꞌe.  
\v 39 Loron-loron emi leno lotu-lotuk Hakerek Moon, tan emi buka dalan baa moris loos hosi Hakerek nia. Tuir loos, Hakerek Moon nia natebes lia nosi Haꞌu.  
\v 40 Masik nunia moos, emi sei la hoꞌuk mai baa Haꞌu atu simu moris loos nia.   
\p
\v 41 Haꞌu la kbuka mose nosi ema raiklaran,  
\v 42 tan Haꞌu katene emi la hadomi Naꞌi Maromak.  
\v 43 Haꞌu kmai kodi Haꞌukaan Ama naran, mais emi la simu Haꞌu. Kalo ema seluk mai nodi naran duꞌuk, emi simu nia.  
\v 44 Loron-loron emi buka mose malu. Mais la buka mose nosi Naꞌi Maromak. Tuir loos, Naꞌi Maromak ida dei! La noo seluk tenik. Mais kalo emi la hikir Nia, oin nunabee emi bele fiar baa Nia?   
\p
\v 45 Keta haneo haꞌak, Haꞌu mak tula sala baa emi iha Haꞌukaan Ama oin. Lale. Ema mak tula sala baa emi nunia, neꞌe mak Bei Musa, tan nia mak foo Ukun-badu baa emi.  
\v 46 Kalo emi fiar tebes baa nia, neꞌe naꞌak emi moos musti fiar baa Haꞌu, tan lia saa mak nia nakerek nela moos, kona baa Haꞌu.  
\v 47 Mais kalo emi la fiar baa saa mak Bei Musa nakerek nela nia, oin nunabee emi bele fiar baa saa mak Haꞌu kdale neꞌe? La bele dadi!”   
\c 6  
\s1 Yesus nahaan ema naꞌin rihun lima resin  
\r (Mateus 14:13-21; Markus 6:30-44; Lukas 9:10-17)  
\p
\v 1-4 Nunia hotu, ema Yahudi siakaan loron boot ‘Paska’ kreꞌis mai ona. Yesus no Niakaan maktuir sia moos baa debu Galilea sorin balu baa. (Debu nia naran seluk, ‘Tiberias’.) Ema waꞌin moos baa tuir, tan naree tiꞌan tadak blaar mak Yesus naseꞌi baa oras Nia nadiꞌak nola ema moras sia. Toꞌo debu balu baa, Yesus no maktuir baa tuur iha foho ida.   
\p
\v 5 Ema waꞌin moos mai naklibur iha nia. Naree nunia, Yesus nusu baa maktuir naꞌin ida naran Filipus naꞌak, “Ita bele sosa haan iha nabee atu hodi hahaan ema neꞌe sia?”  
\v 6 Baa oras nia, Yesus natene tiꞌan Nia atu nalo nunabee. Mais Nia dale nunia atu nodi koko Filipus neon.   
\p
\v 7 Hotu Filipus nataa naꞌak, “Aikee Ama! Masik badaen kansera loron atus rua moos, sei la toꞌo dauk hodi sosa tubi bodik ema neꞌe sia hotu-hotu! Masik ema ida netan loos rohan ida moos, sei la toꞌo dauk!”   
\p
\v 8 Iha nia noo maktuir ida seluk naran Andreas, mak Simon Petrus alin. Nia mai katak baa Yesus naꞌak,  
\v 9 “Ama! Lawarik ida iha neꞌe nodi tubi baluk lima, no naꞌan tasi lolon rua. Mais tubi no naꞌan tasi nia, sei la toꞌo dauk atu hodi hahaan ema lear neꞌe!”\f + \fr 6:9 \ft Hakerek Moon lia Yunani nakerek naꞌak, sia nalo tubi nia nosi \ft \+it krithinos\+it*. Hakerek Moon lia Indonesia naꞌak, ‘jelai’. \+it Krithinos\+it* musan kreꞌis manesak no batar ai naruk.\f*   
\p
\v 10 Fatin nia hae molik ida. Dadi Yesus naruka Niakaan maktuir sia naꞌak, “Haliku nebee sia hotu-hotu tuur baa hae neꞌe.” Hotu, sia moos tuur. Sia, ema waꞌin basuk. Sura ema mane dei, takseer ema naꞌin rihun lima.   
\p
\v 11 Yesus nola tubi nia sia, hotu namulak nodi sera dodan baa Naꞌi Maromak. Hotu Nia faꞌe baa maktuir sia, nebee faꞌe baa ema lear nia. Nunia moos naꞌan tasi nia. Faꞌe hotu, ema hotu-hotu naa toꞌo bosu.   
\p
\v 12 Sia naa notu, Yesus naruka Niakaan maktuir sia naꞌak, “Libur hola hahaan resin nia sia, keta toꞌo soe butan.”  
\v 13 Hotu maktuir sia libur nola hahaak resin nia sia, nakonu koꞌe sanulu resin rua.   
\p
\v 14 Baa oras ema lear nia naree tadak blaar mak Yesus naseꞌi nia, sia dale naꞌak, “Adeei! Nia neꞌe, nanis makoꞌan nia mak Naꞌi Maromak nameno tiꞌan atu solok mai iha raiklaran neꞌe.”  
\v 15 Yesus natene nola ema lear nia nakara seten Nia atu dadi siakaan naꞌi. Tan lia nia, Nia nariik laꞌo, nadook aan tenik, nebee Nia bele mesan iha foho nia.   
\s1 Yesus laꞌo iha wee leten  
\r (Mateus 14:22-33; Markus 6:45-52)  
\p
\v 16 Oras loro foin monu, Yesus Niakaan maktuir sia tuun baa debu.  
\v 17 Hotu, sia saꞌe baa bero ida atu baa kota Kapernaum iha debu balu baa. Baa oras fofer bero baa, loro kalan tiꞌan, mais Yesus sei la mai dauk naklibur no sia.  
\v 18 La kleur, laloran debu nahuu nakfake baa-mai, tan anin dadurus nuu nakdiuk.  
\v 19 Maktuir sia laꞌo nela debu tehen takseer kilo lima, sia titu-naree Yesus laꞌo iha wee leten. Nia mai nareꞌis aan baa siakaan bero, toꞌo sia nataꞌuk basuk.  
\v 20 Mais Yesus katak baa sia naꞌak, “Hei! Keta hataꞌuk! Tan Haꞌu mak neꞌe.”  
\v 21 Rona nola nunia, sia la nataꞌuk tenik. Sia nakara Yesus saꞌe bero bele-bele no sia. Fila falik, bero nia toꞌo balu tiꞌan.   
\s1 Ema buka Yesus  
\p
\v 22-24 Baa awan, ema lear nia sei kreꞌis iha fatin mak ohin Yesus namulak sera dodan baa Naꞌi Maromak nodi nahaan sia nia. Sia buka Yesus iha fatin nia, tan sia natene naꞌak, Yesus la saꞌe tuir bero, tan hori sehik bero mesak dei. Niakaan maktuir sia saꞌe nodi bero nia baa tiꞌan.  
\p Hatene hodi baa, noo ema seluk mak saꞌe bero mai nosi Tiberias, katak naꞌak, Yesus toꞌo Kapernaum tiꞌan bele-bele no Niakaan maktuir sia. Rona nola nunia, ema lear nia baa buka Yesus iha Kapernaum, iha debu balu baa.   
\s1 Yesus nuꞌu Tubi mak foo moris  
\p
\v 25 Hotu, ema lear nia nasoru Yesus iha debu balu baa. Sia nusu baa Nia naꞌak, “Ita Boot! Ita Boot toꞌo fatin neꞌe hori hirak?”   
\p
\v 26 Yesus nataa naꞌak, “Rona, tan Haꞌukaan dalen neꞌe, tebes no loos: emi la buka Haꞌu atu hatene tadak blaar isin. Emi buka Haꞌu, tan kahaan emi toꞌo bosu.  
\v 27 Keta serwisu buka hahaan mak atu dois. Diꞌak liu, serwisu buka hahaan mak nafati nohuun no foo moris nima-nimak. Haꞌu neꞌe, Ema Raiklaran Isin. Haꞌu kbele foo moris nia baa emi, tan Ama iha laleꞌan latan tiꞌan beran nia baa Haꞌu.”   
\p
\v 28 Rona nola nunia, ema nia sia nusu baa Yesus naꞌak, “Kalo nunia, ami musti halo nunabee, nebee ami bele halaꞌo Naꞌi Maromak Niakaan serwisu?”   
\p
\v 29 Yesus nataa naꞌak, “Naꞌi Maromak Niakaan serwisu nia, nuneꞌe: emi musti fiar baa Haꞌu, tan Naꞌi Maromak mak solok Haꞌu.”   
\p
\v 30 Hotu sia nusu tenik naꞌak, “Kalo nunia, Ama atu natudu tadak blaar saa, nebee ami bele haree hodi fiar baa Ama? Nunia hotu, noo saa tenik mak Ama atu nalo bodik ami?  
\v 31 Foo hahaan baa ami nuꞌu tubi \it manna\it* mak itakaan bei uluk sia naa oras sia laꞌo iha fatin fuik ka? Tan Hakerek Moon naꞌak, ‘Nia foo tubi nosi laleꞌan, bodik sia naa.’ ”\x + \xo 6:31 \xt Ema Israꞌel Sai Nosi Mesir 16:4, 15; Kananuk Sia 78:24\x*   
\p
\v 32 Sia dale hotu nunia, Yesus katak naꞌak, “Rona, tan Haꞌukaan dalen neꞌe, tebes no loos: lahoos Bei Musa mak natuun tubi nia nosi laleꞌan bodik bei uluk sia. Mais Haꞌukaan Ama mak natuun. Oras neꞌe, Nia moos nadiꞌa tiꞌan tubi nosi laleꞌan bodik emi. Tubi neꞌe, Tubi tebes mak nafati nohuun.  
\v 33 Tubi neꞌe, tuun mai nosi Naꞌi Maromak iha laleꞌan atu foo moris nima-nimak baa ema raiklaran.”   
\p
\v 34 Rona nola nunia, sia nusu naꞌak, “Kalo nunia, Ama Boot foo tubi nia baa ami lai! Ami hakara nohuun tubi oin nunia.”   
\p
\v 35 Hotu Yesus katak naꞌak, “Haꞌu neꞌe, mak Tubi nia. Tan Haꞌu mak kodi moris loos. Ema mak tama dadi baa Haꞌukaan ema, la salaen tenik ona! Ema mak fiar baa Haꞌu, la nanroo tenik ona!   
\p
\v 36 Haꞌu kdale kedan tiꞌan kaꞌak, masik emi haree tiꞌan Haꞌu moos, emi la fiar.  
\v 37 Mais ema hotu-hotu mak Haꞌukaan Ama boi tiꞌan mai baa Haꞌu atu dadi Haꞌukaan ema, nanis Haꞌu ksimu sia!  
\v 38 Haꞌu ktuun mai kosi laleꞌan lahoos atu kalaꞌok Haꞌukaan hakara duꞌuk, mais atu kalaꞌok Haꞌukaan Ama hakaran, tan Nia mak solok Haꞌu.  
\v 39 Niakaan hakara, nuneꞌe: Haꞌu kmusti libur kola ema hotu-hotu mak Nia boi tiꞌan atu dadi baa Haꞌukaan ema. Ida moos, Haꞌu la kabusik lakon. Nosi ikus, baa oras rai falu fila, Haꞌu moos kalo sia moris nikar.  
\v 40 Nunia tebes. Haꞌukaan Ama nakara nebee ema hotu-hotu natene Haꞌu no fiar baa Haꞌu, mak Niakaan Oa neꞌe. Hodi nunia, sia bele netan moris nima-nimak.”   
\p
\v 41 Yesus dale notu nunia, Yahudi ulun sia nakusuk malu, tan Nia dale naꞌak, “Haꞌu neꞌe, Tubi mak tuun mai nosi Naꞌi Maromak iha laleꞌan.”   
\p
\v 42 Hotu sia nakusuk malu tenik naꞌak, “Nunabee tiꞌan? Ema neꞌe, Yesus, Yusuf oan. Ita hatene malorek inan-aman. Oin nunabee Nia naꞌak, ‘Haꞌu ktuun mai kosi laleꞌan’? Netan nosi nabee?”   
\p
\v 43 Hotu Yesus naruka sia naꞌak, “Hoi! Hanawa hakusuk malu ona!  
\v 44 La noo ema ida mak bele mai baa Haꞌu, kalo Haꞌukaan Ama la nakara. Baa oras rai falu fila, Haꞌu kalo sia moris nikar.  
\v 45 Maromak makoꞌan uluk aan sia nakerek tiꞌan naꞌak, ‘Naꞌi Maromak atu nanorin ema hotu-hotu.’ Neꞌe naꞌak, ema hotu-hotu mak rona baa Ama iha laleꞌan, nodi simu hanorin nosi Nia, sia mai baa Haꞌu atu dadi baa Haꞌukaan ema.\x + \xo 6:45 \xt Yesaya 54:13\x*  
\v 46 Haꞌu neꞌe, tuun mai kosi Naꞌi Maromak. Neꞌe naꞌak, Haꞌu mesan dei mak karee Nia tiꞌan. Ema seluk la naree Nia.   
\p
\v 47 Rona, tan Haꞌukaan dalen neꞌe, tebes no loos: ema mak fiar baa Haꞌu atu netan moris nima-nimak,  
\v 48 tan Haꞌu neꞌe, Tubi mak nodi moris nia.  
\v 49 Itakaan bei uluk sia naa tubi \it manna\it* baa oras sia laꞌo nasirin fatin fuik. Masik nunia moos, kleu-leur sia mate.  
\v 50 Mais tubi mak tuun nosi laleꞌan baa oras neꞌe, oin seluk. Ema hotu-hotu mak naa, netan moris nima-nimak.  
\v 51 Tebes. Haꞌu neꞌe, Tubi mak nodi moris mak tuun mai nosi laleꞌan. Ema hotu-hotu mak naa Tubi nia, netan moris nima-nimak. Tan Haꞌu atu klatan Haꞌukaan isin lolon toꞌo mate, nebee ema raiklaran bele netan moris.”   
\p
\v 52 Rona nola nunia, Yahudi ulun sia dale baa malu naꞌak, “Hoi! Nia dale saa tiꞌan? Oin nunabee Nia bele foo isin lolon bodik ita atu haa?”   
\p
\v 53 Mais Yesus katak baa sia naꞌak, “Rona, tan Haꞌukaan dalen neꞌe, tebes no loos: Haꞌu neꞌe, Ema Raiklaran Isin. Ema mak nakara moris nima-nimak, musti talin aan no Haꞌu. Kalo emi la haa Haꞌukaan isin, no la hemu Haꞌukaan raan, emi la hetan moris.\f + \fr 6:53 \ft Baa oras Yesus dale nosi haa Niakaan isin, no hemu Niakaan raan, Niakaan nakara naꞌak, ema musti fiar baa Nia, no moris talin aan no Nia bei-beik. Hanesa baa Yohanis 6:40.\f*  
\v 54 Mais ema mak naa Haꞌukaan isin, no nemu Haꞌukaan raan, nia netan moris nima-nimak. Baa oras rai falu fila, Haꞌu moos kalo nia moris nikar.  
\v 55 Haan malolok, mak Haꞌukaan isin. Hemun malolok, mak Haꞌukaan raan.  
\v 56 Ema mak naa Haꞌukaan isin, no nemu Haꞌukaan raan, nia moris talin aan no Haꞌu. Haꞌu moos talin aan ko nia.  
\v 57 Haꞌukaan Ama iha laleꞌan mak solok Haꞌu mai. Nia, mak moris huun. Haꞌu ketan moris loos kosi Nia. Etuk, ema mak naa Haꞌukaan isin, nia moos netan moris loos nosi Haꞌu.  
\v 58 Bei uluk sia naa tubi \it manna\it* mak tuun nosi laleꞌan. Kleu-leur sia mate. Mais tubi mak tuun nosi laleꞌan baa oras neꞌe, oin seluk, tan ema mak naa Tubi nia, netan moris nima-nimak.”   
\p
\v 59 Yesus nanorin lia neꞌe sia, iha ema Yahudi siakaan uma hamulak ida iha kota Kapernaum.   
\s1 Ema waꞌin nakiduk nela Yesus  
\p
\v 60 Baa oras nia, ema waꞌin tuir Yesus tiꞌan. Mais oras sia rona Niakaan hanorin nia, balu dale naꞌak, “Hanorin nia nalo ami blaar, tan todan basuk! La noo mak atu simu!”   
\p
\v 61 Mais Yesus natene sia nakusuk baa malu nunia. Nia nusu baa sia naꞌak, “Emi horan susar simu Haꞌukaan hanorin neꞌe ka?  
\v 62 Kalo nunia, oin nunabee tenik, baa oras emi haree Haꞌu, Ema Raiklaran Isin neꞌe, saꞌe kikar baa Haꞌukaan fatin uluk?   
\p
\v 63 Maromak Kmalar dei mak noo beran atu foo moris nima-nimak. Ema raiklaran la noo beran nunia. Tan Haꞌukaan hanorin neꞌe nahabut nosi Maromak Kmalar, Haꞌukaan hanorin moos bele foo moris nima-nimak.  
\v 64 Mais emi balu la fiar.”  
\p Yesus dale nunia, tan Nia natene kedan, see sia mak la fiar no see mak atu faꞌan lakon Nia.  
\v 65 Hotu Nia dale tenik naꞌak, “Etuk, Haꞌu katak baa emi tiꞌan kaꞌak, Haꞌukaan Ama iha laleꞌan musti loke dalan bodik ema lai, foin ema nia bele dadi baa Haꞌukaan ema.”   
\p
\v 66 Nahuu baa oras nia, ema waꞌin mak tuir Yesus nakiduk nela Nia.  
\v 67 Naree nunia, Yesus nusu baa Niakaan maktuir naꞌin sanulu resin rua nia naꞌak, “Kalo emi, nunabee? Atu hakiduk hela Haꞌu no ka?”   
\p
\v 68 Mais Simon Petrus nataa naꞌak, “Ama Boot! Ami atu baa see tenik? La noo ema seluk tenik mak bele katak baa ami hosi dalan nunabee ami bele hetan moris nima-nimak. Ita Boot mesan!  
\v 69 Ami fiar baa Ita Boot. Ami hatene tiꞌan haꞌak, Ita Boot neꞌe Naꞌi Maromak Eman Moon.”\x + \xo 6:69 \xt Mateus 16:16; Markus 8:29; Lukas 9:20\x*   
\p
\v 70 Hotu, Yesus katak baa sia naꞌak, “Haꞌu kboi kola tiꞌan emi naꞌin sanulu resin rua. Mais hanoin! Ida nosi emi nuꞌu diabu!”  
\v 71 Ema mak Yesus dale nia, kona baa Yudas, mak Simon Iskariot oan. Yudas nia, ema ida nosi Yesus Niakaan maktuir naꞌin sanulu resin rua. Yudas, mak atu faꞌan Yesus.   
\c 7  
\s1 Yesus no alin sia  
\p
\v 1 Nunia hotu, Yesus sia laꞌo nasirin rai Galilea. Nia la noꞌuk baa rai Yudea, tan Yahudi ulun sia iha nebaa buka dalan atu noꞌo Nia.  
\v 2 Baa oras nia, ema Yahudi siakaan loron boot kreꞌis tiꞌan. Loron boot nia, sia temi naꞌak, “Dahur Batane”.\f + \fr 7:2 \ft ‘Dahur Batane’ nia, laꞌo toꞌo loron walu. Dahur nia, boot basuk. Baa oras dahur nia sei laꞌo, ema Israꞌel sia nein heik iha batane mak nariik iha siakaan uma. Batane foo natene baa sia naꞌak, siakaan bei uluk sia moos nein iha batane baa oras laꞌo nasirin iha fatin fuik. Batane nia moos hanesan batane mak ema nariik iha toꞌos laran baa oras kuꞌu. Leno iha Sai hosi Mesir 23:16; Naꞌi Lulik siakaan Ukun-badu 23:33-36, 39-43; Dale Hikar Lia Moris Dalan 16:13-15; Sakaria 14:16-19.\f*  
\v 3 Tan loron boot kreꞌis ona, Yesus alin sia naruka Nia naꞌak, “Diꞌak liu, Mau baa Yudea, nebee ema mak tuir Mau iha nebaa moos bele naree lia mak Mau nalo.  
\v 4 Kalo ema ida nakara nebee ema waꞌin naree niakaan hahalok makaꞌas, nia keta nalo nakfunin. Mau naseꞌi tiꞌan tadak blaar oi-oik. Diꞌak liu, ema waꞌin bele naree!”  
\v 5 Yesus alin sia dale nunia, tan sia duꞌuk la duun fiar baa Nia.   
\p
\v 6 Mais Yesus nataa naꞌak, “Nuneꞌe, ali sia. Oras neꞌe, Haꞌukaan oras sei la toꞌo dauk. Mais kalo emi atu baa, wainhira moos bele.  
\v 7 Ema raiklaran sia la hirus emi. Mais sia hirus Haꞌu, tan kalore mohu siakaan hahalok aat.  
\v 8 Oras neꞌe, loron boot nia sia kreꞌis mai ona. Diꞌak liu, emi baa uluk Yerusalem lai. Haꞌu ksei la baa, tan niakaan oras sei la toꞌo dauk.”  
\v 9 Yesus dale notu nunia baa alin sia, Nia moos nein heik iha rai Galilea.   
\s1 Yesus tuir loron boot Yahudi  
\p
\v 10 Yesus alin sia baa tuir ema Yahudi siakaan loron boot iha Yerusalem tiꞌan, Yesus moos baa tuir nadahur. Mais Nia laꞌo nakfunin, nebee ema keta natene.  
\v 11 Oras loron boot nia toꞌo, Yahudi ulun sia buka Nia iha Yerusalem. Sia nusu ema iha nia naꞌak, “Ema nia iha nabee?”   
\p
\v 12 Ema waꞌin namaas baa malu tan Nia. Balu naꞌak, “Nia neꞌe, ema diꞌak.”  
\p Balu tenik naꞌak, “Lale! Nia neꞌe, tolek teen mak nakara bosok ema waꞌin.”  
\v 13 Mais la noo ema ida mak naksakar aan dale malorek nosi Yesus, tan sia nataꞌuk ulun nia sia.   
\p
\v 14 Loron boot nia toꞌo klaran, Yesus tama baa Uma Hamulak Huun laran. Hotu Nia nahuu nanorin iha nia.  
\v 15 Yahudi ulun sia moos blaar karin toꞌo dale naꞌak, “Ema neꞌe sakola la toꞌo. Oin nunabee Nia bele nanorin furak Hakerek Moon isin nuneꞌe?”   
\p
\v 16 Yesus katak baa sia naꞌak, “Hanono mai. Lia mak Haꞌu kanorin, lahoos nosi Haꞌu duꞌuk, mais nosi Naꞌi Maromak, tan Nia mak solok Haꞌu.  
\v 17 Ema mak beer tuir Niakaan hakara, ema nia bele natene malorek naꞌak, Haꞌukaan hanorin neꞌe mai nosi Naꞌi Maromak.  
\v 18 Kalo ema dale foti naran duꞌuk, keta fiar nia, tan nia buka tonun dei. Mais kalo ema dale foti ema mak solok nia naran, nia dale moon.  
\v 19 Emi la hatene Ukun-badu Bei Musa ka? Kalo emi hatene, tan saa emi la halo tuir? Tan saa emi buka dalan atu hoꞌo Haꞌu?”   
\p
\v 20 Rona Yesus dale nunia, ema waꞌin nusu Nia naꞌak, “O dale saa mak neꞌe? O bulak tiꞌan ka? See mak atu noꞌo O?”   
\p
\v 21 Yesus nataa naꞌak, “Nuneꞌe. Haꞌu kfoin kaseꞌi tadak blaar kodi kadiꞌak kola ema ida baa loron hamulak dei, emi nawan saꞌe tiꞌan haꞌak, haꞌu kserwisu baa loron hamulak.  
\v 22 Mais emi moos serwisu baa loron hamulak. Uras emi halo lahan hamane aan. Masik loron nia kona baa loron hamulak moos, emi halo luku dei, tan Bei Musa foo ukun-badu naꞌak, musti halo lahan hamane aan baa oras oan mane otas loron walu. (Tuir loos, Naꞌi Maromak natuun uluk ukun-badu nia baa Bei Abraham, foin Bei Musa.)\x + \xo 7:22 \xt Lia Uluk Fohon 17:10; Ukun-badu Naꞌilulik 12:3\x*  
\v 23 Emi halo lahan kona baa loron hamulak nia, emi haꞌak, la hakur ukun-badu. Tan saa emi nawan saꞌe Haꞌu oras kadiꞌak kola ema ain asak baa loron hamulak?\x + \xo 7:23 \xt Yohanis 5:9\x*  
\v 24 Keta tetu ema nosi isin luan dei. Hanoin halo naruk, nebee tetu diꞌa-diꞌak lai, foin hakotu.”   
\s1 Ema toe nosi lia Yesus mak Kristus  
\p
\v 25 Nunia hotu, ema kota Yerusalem benar nodi nusu baa malu naꞌak, “Ema neꞌe, ema mak ema buka atu noꞌo ka?  
\v 26 Oin nunabee bele nunia? Tan Nia dale malorek iha ema waꞌin oin. Ema moos la nakahik Nia. Arumak itakaan ulun sia naneo naꞌak, Ema neꞌe mak Kristus!  
\v 27 Lia nia la kona, tan kalo Naꞌi Maromak solok Kristus mai, ita la hatene Nia nosi nabee. Mais Ema neꞌe, ita hatene.”   
\p
\v 28 Baa oras nia, Yesus sei nanorin iha Uma Hamulak Huun lalawar. Rona nola ema nia sia dale nunia, Nia nusu sakar baa sia nodi lian makaꞌas naꞌak, “Emi haneo haꞌak, emi hatene Haꞌu neꞌe See, no Haꞌu kmai kosi nabee ka? Haꞌu kmai iha neꞌe, lahoos tuir Haꞌukaan hakara duꞌuk, mais tuir Naꞌi Maromak hakaran, tan Nia mak solok Haꞌu. Mais emi la hatene Nia!  
\v 29 Haꞌu mak katene, tan Haꞌu kmai kosi Nia no Nia mak solok Haꞌu.”   
\p
\v 30 Tan Yesus dale nunia, ema buka atu kohi Nia nohuun. Mais la noo ema ida moos mak kohi Nia, tan Niakaan oras sei la toꞌo dauk.  
\v 31 Nosi ema lear iha nia, waꞌin fiar baa Nia. Sia dale naꞌak, “Ema neꞌe naseꞌi tadak blaar waꞌin tiꞌan. Nia nanis mak Kristus.”   
\s1 Ulun sia naruka ema kohi Yesus  
\p
\v 32 Iha ema lear nia klaran, noo ema naꞌin hira nosi partee Farisi. Sia rona nola ema waꞌin namaas baa malu lia nosi Yesus. Hotu, sia no naꞌilulik ulun sia naruka ema makdaka Uma Hamulak Huun naꞌin hira, baa kohi Yesus.   
\p
\v 33 Natoon baa nia, Yesus katak baa ema lear nia naꞌak, “Haꞌu kamutuk ko emi, la oras dei. La kleur ona, Haꞌu fila kikar baa Haꞌukaan maksolok.  
\v 34 Hotu, emi buka Haꞌu, mais la hetan, tan Haꞌu atu kbaa fatin ida mak emi la bele tuir.”   
\p
\v 35 Rona nola nunia, Yahudi ulun sia nakusuk baa malu naꞌak, “Takseer, ema neꞌe atu laꞌo baa fatin nabee toꞌo ita la bele hetan? Arumak Nia baa nakfunin iha itakaan ema Yahudi mak laꞌo rai leet ka? Nia atu baa nanorin ema mak dale lia Yunani iha nebaa ka?  
\v 36 Nia nakara saa, toꞌo dale naꞌak, ‘Emi buka Haꞌu, mais la hetan.’ Nia moos dale naꞌak, ‘Haꞌu atu kbaa fatin ida, mak emi la bele tuir.’ Neꞌe naꞌak saa?”   
\s1 Wee mak foo moris  
\p
\v 37 Dahur Batane nia loron rohan, loron mak boot kaliuk. Baa loron nia, Yesus nariik nodi nahii naꞌak, “Hanono diꞌa-diꞌak. See mak nanroo, mai baa Haꞌu atu nemu!\x + \xo 7:37 \xt Ukun-badu Naꞌilulik 23:36\x*  
\v 38 See mak fiar, mai atu nemu! Tan Hakerek Moon naꞌak, ‘Wee mak foo moris atu nakduar sai nosi ema makfiar neon laran.’ ”\x + \xo 7:38 \xt Yeskiel 47:1-12; Sakarias 14:8; Nehemia 9:15,19-20\x*  
\v 39 Hodi dale nunia, Yesus dale nosi Maromak Kmalar Lulik, tan nosi ikus, ema hotu-hotu mak fiar baa Yesus simu Kmalar Lulik nia. Mais baa oras Yesus dale nunia, sia sei la simu Kmalar Lulik, tan Naꞌi Maromak sei la foo dauk. Tebes. Naꞌi Maromak sei la foo, tan Nia sei la foti-nahaas Yesus dauk.   
\s1 Ema faꞌe karin malu tan lia Yesus  
\p
\v 40 Ema lear iha nia rona nola Yesus dale nunia, balu dale naꞌak, “Ema neꞌe, nanis Maromak makoꞌan mak Nia nameno kedan tiꞌan hori uluk!”\x + \xo 7:40 \xt Hanoin Hikar Dalan Moris 18:18-19\x*   
\p
\v 41 Balu tenik naꞌak, “Lale! Nia neꞌe, Kristus!”  
\p Mais balu tenik sakar naꞌak, “La bele! Kristus lahoos ema Galilea.  
\v 42 Tan Hakerek Moon naꞌak, Kristus, Naꞌi Daud husar-binan. Hakerek Moon moos naꞌak, Kristus nosi Betlehem, Naꞌi Daud leon.”\x + \xo 7:42 \xt 2 Samuel 7:12; Mika 5:2\x*  
\v 43 Hodi nunia ema sia faꞌe karin malu tan lia Yesus.  
\v 44 Ema naꞌin hira nakara kohi Nia. Mais la noo ida mak bele.   
\s1 Yahudi ulun sia la fiar baa Yesus  
\p
\v 45 Nunia hotu, ema makdaka Uma Hamulak Huun mai nikar baa naꞌilulik ulun sia no ema Farisi sia. Ema boot nia sia nusu baa makdaka sia naꞌak, “Tan saa emi la kohi hodi Yesus mai?”   
\p
\v 46 Sia nataa naꞌak, “Aikee, ama boot sia! La noo ema ida mak dale manesak no Nia!”   
\p
\v 47 Hotu ema Farisi sia nusu naꞌak, “Emi moos kona beꞌur tiꞌan ka?  
\v 48 Hanoin! Nosi ami, ema Farisi no ulun sia, la noo ida mak fiar baa Ema nia. Tebes. Ami ema boot hotu-hotu, la fiar. Tan saa emi fiar?  
\v 49 Beik basuk! Ema kiꞌik dei mak fiar baa Nia, tan sia la natene Ukun-badu Bei Musa. Habusik sia kona kastikar baa!”   
\p
\v 50 Sia dale nunia, mais iha nia moos, noo ema Farisi ida naran Nikodemus. Uluk, nia mai dale no Yesus baa kalan. Nia nusu baa ema boot nia sia naꞌak,\x + \xo 7:50 \xt Yohanis 3:1-2\x*  
\v 51 “Nunabee? Tuir itakaan Ukun-badu, ita bele taa ukun kedas baa ema ka, lale? La bele, tan ita musti rona uluk baa ema nia lai, atu hodi hatene nia nalo sala saa lai, foin ita bele taa ukun baa nia.”   
\p
\v 52 Rona nola Nikodemus dale nunia, sia nakbehek nia naꞌak, “Keta arumak o moos ema Galilea ida! Hoi! Leno diꞌa-diꞌak Hakerek Moon lai! Nebee matene malorek, tan la noo Maromak makoꞌan ida kois mak mai nosi Galilea!”   
\s1 Feto ida mak nakur biti-kluni  
\p
\v 53 [Nunia hotu, ema nia sia nakboꞌas atu fila.\f + \fr 7:53 \ft Hakerek Moon lia Yunani mak tuan kaliuk la nakerek lia nosi feto neꞌe. Takseer tinan rihun ida, foin lia neꞌe nahuu mosu iha hakerek lia Yunani.\f*   
\c 8  
\p
\v 1 Mais Yesus baa foho Saitun.  
\v 2 Baa awan seisawan, Nia tama tenik baa Uma Hamulak Huun lalawar. Ema waꞌin mai baa Nia. Nia moos tuur nanorin sia.   
\p
\v 3 Natoon baa nia, noo feto ida mak ema kohi nola noꞌi nakur biti-kluni. Manorik ukun no ema Farisi naꞌin hira dada nodi feto nia mai baa Yesus. Sia seten feto nia, nebee nariik iha sia hotu-hotu oin.  
\v 4 Hotu sia katak baa Yesus naꞌak, “Ama. Feto neꞌe kona kohi oras noꞌi nakur biti-kluni.  
\v 5 Tuir Ukun-badu Bei Musa, ‘Ema mak nakur biti-kluni musti kona ukun kastikar tuda hodi fatuk toꞌo mate.’ Dadi tuir Ama, nunabee?”\x + \xo 8:5 \xt Ukun-badu Naꞌilulik 20:10; Hanoin Hikar Dalan Moris 22:22-24\x*  
\v 6 Ema nia sia nusu nunia, tan sia nakara nahonu Yesus.  
\p Mais Yesus la nataa kedas. Nia natuꞌu, nodi liman fuan nakerek baa rai.  
\v 7 Sia nusu Nia bei-beik, foin Nia nariik, nodi katak baa sia naꞌak, “Nuneꞌe. See nosi emi mak la nalo sala dauk bele taa ukun nodi tuda fatuk uluk baa feto neꞌe.”  
\v 8 Dale notu nunia, Yesus natuꞌu nikar, nakerek tenik baa rai.   
\p
\v 9 Rona nola Yesus dale nunia, ema nia sia noran moe. Ida-idak natene aan naꞌak, nia moos nalo sala. Tan baa nia, nahuu nosi matas toꞌo lawarik nakiduk ida-idak, toꞌo laꞌo nela Yesus mesan no feto nia.  
\v 10 Hotu Yesus nariik nikar, nusu baa feto nia naꞌak, “Sia iha nabee tiꞌan? Sei noo ema mak atu taa ukun kastikar baa o ka?”   
\p
\v 11 Feto nia nataa naꞌak, “La noo tiꞌan, Ama.”  
\p Hotu Yesus katak baa nia naꞌak, “Haꞌu moos la koꞌuk taa ukun kastikar baa o. Fila ona. Mais manoin. Keta malo sala tenik ona!”]\f + \fr 8:11 \ft Hakerek Moon lia Yunani mak tuan kaliuk la nakerek lia nosi feto neꞌe sia. Takseer tinan rihun ida, foin lia neꞌe nahuu mosu iha hakerek lia Yunani.\f*   
\s1 Yesus, kroman mak naroma raiklaran  
\p
\v 12 Hotu Yesus dale nikar tenik no ema lear naꞌak, “Haꞌu neꞌe, kroman bodik ema raiklaran. Ema mak tuir Haꞌu la moris iha makukun ona, mais nein iha kroman mak natudu dalan baa moris.”\x + \xo 8:12 \xt Mateus 5:14; Yohanis 9:5\x*   
\p
\v 13 Rona Yesus dale nunia, ema Farisi naꞌin hira nakbehek Nia naꞌak, “Hoi! Ami la simu okaan dale nia, tan O dale lia mosi aan duꞌuk.”\x + \xo 8:13 \xt Yohanis 5:31\x*   
\p
\v 14 Mais Yesus nataa naꞌak, “Nuneꞌe. Masik Haꞌu kdale lia kosi aan duꞌuk, Haꞌukaan dalen nia, loos, tan Haꞌu katene, Haꞌu kmai kosi nabee, no Haꞌu atu kbaa iha nabee. Emi la hatene lia nia.  
\v 15 Emi sukat Haꞌu hodi sasukat raiklaran. Mais Haꞌu la ksukat ema nunia.  
\v 16 Kalo Haꞌu ksukat ema, Haꞌu kodi sasukat loos. Tan Haꞌu la ksukat mesan, mais ko Haꞌukaan Ama mak solok Haꞌu.  
\v 17 Emi duꞌuk hatene Ukun-badu Bei Musa naꞌak, ‘Musti noo ema rua mak katak lia manesak lai, foin bele simu siakaan dale.’  
\v 18 Nunia tebes. Haꞌu kdale nunabee, Haꞌukaan Ama moos natebes nunia, tan Nia mak solok Haꞌu.”   
\p
\v 19 Hotu, sia nusu naꞌak, “Okaan Ama iha nabee?”  
\p Yesus nataa naꞌak, “Emi la hatene Haꞌu neꞌe See. Emi moos la hatene Haꞌukaan Ama. Kalo emi tebe-tebes hatene Haꞌu, emi moos nanis hatene Nia.”   
\p
\v 20 Lia neꞌe sia hotu-hotu, Yesus katak baa oras Nia nanorin iha Uma Hamulak Huun, kreꞌis baa fatik libur osan hamulak. La noo mak kohi Nia, tan niakaan oras sei la toꞌo dauk.   
\s1 Yesus katak naꞌak, Nia atu baa fatin ida mak ema la bele tuir  
\p
\v 21 Hotu, Yesus dale natutan naꞌak, “Haꞌu atu klaꞌo kela emi, atu baa fatin ida seluk. Nunia tiꞌan, emi buka Haꞌu, mais la hetan, tan emi la bele baa fatin nia. Tebes. Emi la bele baa, tan nosi ikus, oras emi mate, emi sei hatiu hodi emikaan salan.”   
\p
\v 22 Rona nola Yesus dale nunia, Yahudi ulun sia nusu baa malu naꞌak, “Nia dale saa mak neꞌe? Nia atu noꞌo aan duꞌuk ka? Tan saa Nia dale naꞌak, ‘Emi la bele baa fatin nia.’ ”   
\p
\v 23 Mais Yesus katak baa sia naꞌak, “Emi hosi raiklaran mak iha raik. Mais Haꞌu neꞌe kosi laleꞌan mak iha leten. Emi hanoin loos lia raiklaran. Mais Haꞌu lale.  
\v 24 Etuk, Haꞌu katak ohin nia kaꞌak, oras emi mate, emi sei hatiu hodi emikaan salan. Tebes. Tan kalo emi la fiar baa Haꞌu, oras emi mate, emi sei hatiu hodi emikaan salan.”   
\p
\v 25 Hotu sia nusu naꞌak, “O neꞌe, see?”  
\p Yesus nataa naꞌak, “Haꞌu neꞌe, Ema nia mak Haꞌu katak kedan baa emi hori uluk.\f + \fr 8:25 \ft Lia Yunani iha neꞌe bele noo lia isin oik rua. Ida naꞌak: ‘Haꞌu katak kedan hori uluk.’ Ida tenik naꞌak: ‘Tan saa Haꞌu atu kdale baa emi?’\f*  
\v 26 Noo lia waꞌin mak Haꞌu kbele duu baa emi. Mais Haꞌu la kdale kasai. Haꞌu kdale loos tuir Haꞌukaan Maksolok, tan Niakaan dalen, tebes no loos. Saa mak Haꞌu krona tiꞌan kosi Nia, lia nia mak Haꞌu kdale katoꞌo baa ema raiklaran neꞌe.”  
\v 27 (Nodi dale lia Maksolok, Yesus dale nosi Aman iha laleꞌan. Mais sia la kohi.)   
\p
\v 28 Hotu Yesus dale tenik naꞌak, “Nosi ikus, emi hasaꞌe Ema Raiklaran Isin tiꞌan, foin emi hatene haꞌak, Haꞌu neꞌe, mak Ema nia. Haꞌu la kalo saa ida tuir Haꞌukaan hakara. Haꞌu katoꞌo loos saa mak Ama iha laleꞌan nanorin baa Haꞌu.  
\v 29 Tan Nia mak solok Haꞌu. Nia moos namutuk no Haꞌu nima-nimak. Nia la nabusik Haꞌu kedas, tan Haꞌu kalo tuir Niakaan hakara nohuun.”   
\p
\v 30 Yesus katak lia neꞌe sia, ema waꞌin moos fiar baa Nia.   
\s1 Yesus katak nosi hanorin loos mak sori nola ema nosi ata  
\p
\v 31 Nunia hotu, Yesus katak baa ema Yahudi sia mak fiar baa Nia naꞌak, “Kalo emi moris talin aan ho Haꞌukaan Manfatin nohuun, emi dadi baa Haꞌukaan maktuir mak loos.  
\v 32 Hodi nunia, emi hatene hola hanorin loos. Hanorin loos nia moos sori nola emi nosi ata.”   
\p
\v 33 Mais sia sakar naꞌak, “Hoi! Ami lahoos ema atan! Ami neꞌe, Bei Abraham husar-binan! Tan saa O dale maꞌak, ami atu hetan sori nosi ata?”\x + \xo 8:33 \xt Mateus 3:9; Lukas 3:8\x*   
\p
\v 34 Yesus nataa naꞌak, “Rona, tan Haꞌukaan dalen neꞌe, tebes no loos: ema hotu-hotu nalo sala, toꞌo dadi ata baa sala nia.  
\v 35 Mais ata la bele simu bein sasoin. Oa uma laran dei mak bele simu.  
\v 36 Haꞌu neꞌe, Naꞌi Maromak Oan. Kalo Haꞌu ksori emi, emi sasin tiꞌan hosi sala. Hotu, la dadi ata baa sala ona.   
\p
\v 37 Haꞌu katene tiꞌan kaꞌak, emi neꞌe Bei Abraham husar-binan. Masik nunia, emi sei buka dalan atu hoꞌo Haꞌu, tan la noo fatik bodik Haꞌukaan hanorin iha emikaan neon.  
\v 38 Haꞌu katoꞌo tiꞌan lia saa mak Haꞌu ksimu kosi Haꞌukaan Ama. Mais emi la titu, tan emi halo tuir emikaan matas sia.”   
\s1 Yesus katak naꞌak, ema Yahudi mak sakar nia, ilas ida no diabu ulun  
\p
\v 39 Yesus dale notu nunia, ema nia sia sakar naꞌak, “Keta dale nunia, tan ami neꞌe, Bei Abraham husar-binan!”  
\p Mais Yesus katak naꞌak, “Kalo emi Abraham husar-binan tebes, emi musti haninu baa nia.  
\v 40 Haꞌu kanorin emi lia loos mak Haꞌu ksimu kosi Naꞌi Maromak, mais emi sei buka dalan hoꞌo Haꞌu. Abraham lisan, lahoos nunia.  
\v 41 Emikaan hahalok tuir emikaan matas sia dei.”  
\p Mais sia sei sakar naꞌak, “Hoi! Ami neꞌe, oa kabun laran! Lahoos oa kabun luan! Tan amikaan Aman, mesak ida dei. Nia mak Naꞌi Maromak!”   
\p
\v 42 Yesus nataa sia naꞌak, “Kalo Naꞌi Maromak emikaan Aman tebes, emi nanis hadomi Haꞌu, tan Haꞌu kmai kosi Nia. Haꞌu kmai lahoos tan kakara duꞌuk, mais, tan Nia mak solok Haꞌu.  
\v 43 Mais tan emi la hoꞌuk simu Haꞌukaan hanorin, nanis emi la kohi hola Haꞌukaan dalen nia.   
\p
\v 44 Emi neꞌe, ilas ida ho diabu ulun. Neꞌe naꞌak, nia mak emikaan ama, tan emi haninu baa nia! Hori uluk aan, nia mahoꞌo ema no sakar hanorin loos, tan nia la nakara hanorin loos. Kalo nia dale, dale naktolek, tan lisan nunia nanis. Nia, mak ama bodik ema tolek teen hotu-hotu.  
\v 45 Masik Haꞌu kanorin hanorin loos moos, emi la fiar.  
\v 46 Maꞌak kokon! See nosi emi bele natudu lia kakaer naꞌak, Haꞌu kalo sala? La noo. Dadi, tan saa emi la hoꞌuk fiar baa Haꞌu kalo kanorin hanorin loos?   
\p
\v 47 Nuneꞌe. Ema mak nanono baa Maromak Manfatin, nia mak Naꞌi Maromak oan. Mais, tan emi la hanono baa Haꞌu, neꞌe naꞌak, emi lahoos Niakaan oan.”   
\s1 Yesus katak naꞌak, oras Bei Abraham la moris dauk, Nia iha tiꞌan  
\p
\v 48 Rona nola Yesus dale nunia, Yahudi ulun sia dale nahaat Nia naꞌak, “Hoi bulak! O neꞌe, ema Samaria, lahoos ema Yahudi.”   
\p
\v 49 Mais Yesus katak naꞌak, “Haꞌu lahoos bulak. Haꞌu kakneter Haꞌukaan Ama iha laleꞌan, mais emi la hakneter Haꞌu.  
\v 50 Haꞌu la kbuka tonun, mais noo mak beer tonun Haꞌu. Habusik Nia mak tetu Haꞌukaan hanorin naꞌak, loos ka, lale.   
\p
\v 51 Haꞌukaan dalen neꞌe, tebes no loos: ema mak nalo tuir Haꞌukaan hanorin, nia la mate, mais netan moris nima-nimak.”   
\p
\v 52 Rona nola nunia, Yahudi ulun sia katak naꞌak, “Oras neꞌe, ami hatene nanis diabu tekar O, toꞌo O dale lia bulak. Bei Abraham mate. Maromak makoꞌan uluk sia moos mate. Tan saa O maꞌak, ‘ema mak nalo tuir okaan hanorin, la mate?’ Arumak O bula tiꞌan?  
\v 53 O makaꞌas liu Bei Abraham ka? O makaꞌas liu Maromak makoꞌan sia ka? Sia hotu-hotu mate tiꞌan. Manoin kokon, O neꞌe, see?”   
\p
\v 54 Mais Yesus nataa naꞌak, “Kalo Haꞌu ktonun aan, lia nia la no folin. Mais lahoos nunia, tan Haꞌukaan Ama mak nakara tonun Haꞌu. Nia, mak emi haꞌak, emikaan Ama Maromak.  
\v 55 Mais emi la hatene Nia. Haꞌu mak katene. Kalo Haꞌu kdale kaꞌak, Haꞌu la katene Nia, Haꞌu kaktolek tiꞌan nuꞌu emi. Mais Haꞌu kalo tuir Niakaan Manfatin, tan katene tebes Nia.  
\v 56 Emikaan Bei Abraham neon diꞌak, tan nia natene Haꞌu atu kmai. Oras neꞌe, Haꞌu kmai tiꞌan. Nanis nia neon diꞌak basuk.”   
\p
\v 57 Hotu Yahudi ulun sia katak naꞌak, “Okaan otas sei la toꞌo tinan lima nulu dauk! Oin nunabee O bele maꞌak, O maree Bei Abraham tiꞌan?”   
\p
\v 58 Yesus nataa naꞌak, “Rona, tan Haꞌukaan dalen neꞌe, tebes no loos: Bei Abraham la moris dauk, Haꞌu iha tiꞌan.”   
\p
\v 59 Rona nola nunia, ema nia sia foti fatuk atu tuda Yesus, tan Nia foti aan manesak no Naꞌi Maromak. Mais Nia sai nakfunin, laꞌo nela Uma Hamulak Huun nia.\x + \xo 8:59 \xt Yohanis 5:18\x*   
\c 9  
\s1 Yesus nadiꞌak nola ema delek ida  
\p
\v 1 Nunia hotu, Yesus sia foin laꞌo baa, sia naree ema delek ida mak moris nodi.  
\v 2 Naree ema nia, maktuir sia nusu baa Yesus naꞌak, “Ama Boot! See mak nalo sala toꞌo ema neꞌe matan delek nunia? Nia duꞌuk ka, niakaan inan-aman?”   
\p
\v 3 Yesus nataa naꞌak, “Ema delek neꞌe la nalo sala, foin matan delek. Niakaan inan-aman moos la nalo sala. Nia moris nodi nunia, nebee ema hotu-hotu bele naree Naꞌi Maromak nalo lia kabaas baa nia.  
\v 4 Baa oras rai sei nakroma, Haꞌu kmusti karui aan serwisu bodik Haꞌukaan Maksolok, tan la kleur tiꞌan, rai nakukun, hotu Haꞌu la kbele serwisu ona.  
\v 5 Oras Haꞌu ksei iha raiklaran, Haꞌu hanesan kroman mak naksinak bodik ema hotu-hotu.”\x + \xo 9:5 \xt Mateus 5:14; Yohanis 8:12\x*   
\p
\v 6 Yesus dale notu nunia, Nia moos taniru kaban baa rai. Hotu Nia natuꞌu baa rai, kahur kaban no rai, nalo baa taꞌu. Hotu Nia kose taꞌu nia baa delek matan.  
\v 7 Nia moos naruka delek nia naꞌak, “Baa fasi oin iha debu Siloam.” (Iha lia Ibrani, Siloam naꞌak, ‘solok mai’.) Rona nola Yesus dale nunia, delek nia moos baa. Oras mai nikar, matan moon tiꞌan!\x + \xo 9:7 \xt Lia Uluk Fohon 49:10; 2 Naꞌi Israꞌel Sia 20:20; Yesaya 8:6\x*   
\p
\v 8 Hotu, ema nia fila uma. Toꞌo baa, ema uma tehen sia naree nia. Sia blaar, tan sia natene nia delek mak moris nodi nadidu baa ema. Sia nusu baa malu naꞌak, “Delek mak loron-loron tuur nadidu nia, mak neꞌe ka?”   
\p
\v 9 Ema balu naꞌak, “Tebes! Ema nia mak neꞌe tiꞌan!”  
\p Mais ema balu seluk naꞌak, “Ema neꞌe lahoos delek nia. Arumak niakaan ilas nanesa malu no delek nia.”  
\p Rona nola nunia, ema nia katak duꞌuk baa sia naꞌak, “Delek uluk nia, mak haꞌu neꞌe!”   
\p
\v 10 Hotu sia nusu nia naꞌak, “Oin nunabee, toꞌo o matan moon tiꞌan neꞌe?”   
\p
\v 11 Nia nataa naꞌak, “Nuneꞌe! Ema ida naran Yesus nalo taꞌu, hotu kose baa haꞌukaan matan. Hotu Nia naruka haꞌu naꞌak, ‘Baa fasi oin iha debu Siloam.’ Hotu haꞌu kalo tuir. Oras neꞌe, haꞌukaan matan moon tiꞌan!”   
\p
\v 12 Hotu sia nusu baa nia naꞌak, “Ema nia iha nabee?”  
\p Nia nataa naꞌak, “Matene!”   
\s1 Ema Farisi leno ema mak uluk matan delek nia  
\p
\v 13-14 Loron mak Yesus nalo taꞌu nodi nadiꞌak nola ema delek nia matan, loron nia kona baa ema Yahudi siakaan loron hanawa serwisu. Tan baa nia, ema nodi ema mak ohin delek nia baa nataa ema partee Farisi sia.  
\v 15 Toꞌo baa, ema Farisi nia sia nusu baa nia naꞌak, “O maꞌak lai! Tan saa o matan bele moon?”  
\p Nia nataa naꞌak, “Nuneꞌe, Ama sia. Ema ida kose taꞌu baa haꞌukaan matan. Hotu haꞌu kfasi oin. Hotu haꞌukaan matan moon kedas.”   
\p
\v 16 Ema Farisi balu naꞌak, “Ema mak nadiꞌak nola o nia, lahoos nosi Naꞌi Maromak. Ami hatene Nia tiꞌan, tan Nia nakur itakaan ukun-badu nosi loron hanawa serwisu.”  
\p Ema balu tenik naꞌak, “Oin nunabee ema mak nalo sala bele naseꞌi tadak blaar nunia?” Hodi nunia, ema nia sia toe malu toꞌo faꞌe karin malu.   
\p
\v 17 Sia moos nusu tenik baa ema mak ohin delek nia naꞌak, “Tuir o, Ema mak namoon okaan matan nia, Niakaan ilas nunabee?”  
\p Nia nataa naꞌak, “Tuir haꞌu, Ema nia, Maromak makoꞌan ida.”   
\p
\v 18 Yahudi ulun sia la fiar kalo uluk ema nia matan delek. Tan baa nia, sia naruka baa bolu inan-aman mai nataa sia.  
\v 19 Inan-aman mai tiꞌan, ulun sia nusu naꞌak, “Ema neꞌe, emikaan oan ka? Nia moris mai, matan delek kedas ka? Oin nunabee, matan bele moon?”   
\p
\v 20 Inan-aman nataa naꞌak, “Nia neꞌe, amikaan oan tebes. Nia moris mai, matan delek kedas.  
\v 21 Mais ami la hatene, nia nalo oin nunabee toꞌo oras neꞌe matan moon tiꞌan. See mak namoon matan, ami moos la hatene. Nia, boot tiꞌan. Husu duꞌuk baa nia, tan nia bele dale duꞌuk!”  
\v 22 Sia dale nunia, tan sia nataꞌuk Yahudi ulun sia. Sia natene ulun sia tau mutu lia fuan tiꞌan naꞌak, kalo noo ema mak dale nasai naꞌak, Yesus nia, Kristus, ulun sia atu lelen ema nia nosi uma hamulak.  
\v 23 Tan lia nia, inan-aman nataa loos dei naꞌak, “Nia boot tiꞌan. Husu duꞌuk baa nia dei.”   
\p
\v 24 Hotu, ulun sia bolu nikar ema mak ohin delek nia. Sia katak naꞌak, “Nuneꞌe! O musti dale moon iha Naꞌi Maromak oin, hodi daka Niakaan naran diꞌak. Ami hatene fukur, Yesus nia, ema aat.”   
\p
\v 25 Mais ema nia nataa naꞌak, “Ama sia keta nawan saꞌe, tan haꞌu la katene kalo Ema nia, ema aat. Lia mak haꞌu katene nuneꞌe: uluk haꞌukaan matan delek, mais oras neꞌe haꞌukaan matan moon tiꞌan.”   
\p
\v 26 Sia nusu tenik baa nia naꞌak, “Nia nalo saa baa o? Nia namoon okaan matan nunabee?”   
\p
\v 27 Nia nataa naꞌak, “Hoi! Ohin nia haꞌu kdale tiꞌan, mais emi la hoꞌuk rona. Tan saa emi haruka haꞌu kdale kikar tenik? Arumak, ama sia moos nakara dadi baa Niakaan maktuir ka?”   
\p
\v 28 Rona nola nunia, sia tolak nahaat ema nia naꞌak, “O dei mak dadi baa Niakaan maktuir ona! Ami neꞌe, Bei Musa niakaan maktuir.  
\v 29 Ami hatene Naꞌi Maromak dale no Bei Musa. Mais ami la hatene Ema nia mai nosi kuak nabee.”   
\p
\v 30 Ema mak uluk matan delek nia nataa naꞌak, “Haꞌu kblaar tebes! Emi la hatene Nia mai nosi nabee. Mais tuir loos, Nia mak namoon haꞌukaan matan.  
\v 31 Ita hotu-hotu hatene, Naꞌi Maromak la rona baa ema aat. Mais rona baa ema mak neon loos, no moris tuir Niakaan hakara.\x + \xo 9:31 \xt Kananuk Sia 66:18,19\x*  
\v 32 Nahuu nosi Naꞌi Maromak naseꞌi laleꞌan no raiklaran toꞌo baa oras neꞌe, la noo lia ida moos mak katak nosi ema mak nadiꞌak nola ema mak matan delek hodi moris.  
\v 33 Kalo Yesus la mai nosi Naꞌi Maromak, Nia la bele nalo saa ida nuneꞌe.”   
\p
\v 34 Sia nataa naꞌak, “Hoi! O neꞌe, ema aat hori okaan inan nahoris nola o! Oin nunabee toꞌo o manorin fila ami? Notar lalek neꞌe!” Hotu sia teꞌur sai nia, toꞌo lelen nia nosi uma hamulak.   
\s1 Ema mak uluk matan delek fiar baa Yesus  
\p
\v 35 Yesus rona nola naꞌak, Yahudi ulun sia teꞌur sai ema mak uluk matan delek nia, Nia baa buka ema nia toꞌo netan. Nia nusu baa ema nia naꞌak, “Nunabee? O fiar baa Ema Raiklaran Isin ka?”   
\p
\v 36 Mais ema nia nusu fila naꞌak, “Nia see ida? Ita Boot tulun katak lai, nebee haꞌu kbele fiar baa Nia.”   
\p
\v 37 Yesus moos katak naꞌak, “O masoru mola Nia tiꞌan, tan Nia mak noꞌi dale no o neꞌe.”   
\p
\v 38 Rona nola nunia, ema nia naꞌak, “Haꞌu kfiar Ita Boot!” Nia moos nakniꞌa nodi loꞌu-sudur baa Yesus.   
\p
\v 39 Hotu Yesus katak baa nia naꞌak, “Haꞌu kmai iha raiklaran neꞌe atu tetu ema raiklaran. Nebee, ema matan delek bele naree, no ema mak natene aan matan moon, bele dadi delek.”   
\p
\v 40 Iha nia noo ema Farisi naꞌin hira mak rona Yesus dale nia. Sia nusu naꞌak, “Nunabee tiꞌan? Ami moos ema delek ka?”   
\p
\v 41 Yesus nataa naꞌak, “Kalo ema ida delek, tan nia la natene hanorin loos, nia la sala. Mais emi sala tiꞌan, tan emi dale haꞌak, emi matan moon.”   
\c 10  
\s1 Lia hatetek nosi makbalin  
\p
\v 1 Hotu, Yesus dale nodi lia hatetek naꞌak, “Rona, tan Haꞌukaan dalen neꞌe, tebes no loos: hanoin baa bibi malae lalutuk. Kalo ema tama lalutuk la tuir nanokar, mais saꞌe tuir baꞌa, malorek tiꞌan naꞌak, ema nia ema naꞌok.   
\p
\v 2 Mais kalo makbalin, nia tama tuir nanokar, tan nia mak naliku bibi malae.  
\v 3 Ema mak daka nanokar natene makbalin, hotu loke nanokar bodik nia. Bibi malae sia moos natene makbalin lian. Oras nia bolu naran ida-idak, sia tuir nia baa luan.  
\v 4 Nia laꞌo uluk, foin sia lolok tuir, tan natene niakaan lian.  
\v 5 Kalo ema mak lahoos siakaan makbalin, bibi malae sia la lolok tuir, mais nalai sasin, tan la natene ema nia lian.”   
\p
\v 6 Yesus dale lia hatetek neꞌe bodik ema nia sia, mais sia la kohi lia isin.   
\s1 Yesus, makbalin diꞌak  
\p
\v 7 Hotu Yesus dale tenik naꞌak, “Rona, tan Haꞌukaan dalen neꞌe, tebes no loos. Haꞌu neꞌe, nanokar iha bibi malae lalutuk.  
\v 8 Ema hotu-hotu mak mai uluk Haꞌu, sia hanesan naꞌok. Haꞌukaan bibi malae la rona baa sia.  
\v 9 Tebes. Haꞌu neꞌe, mak nanokar. Ema mak tama tuir Haꞌu, netan moris. Sia dadi hanesan bibi malae mak tama-sai atu buka haa-hemun.\x + \xo 10:9 \xt Kananuk Sia 118:20\x*  
\v 10 Naꞌok sia mai atu nanaꞌo, atu noꞌo, no nadodok mohu ema siakaan moris. Mais Haꞌu kmai atu foo moris kabaas.   
\p
\v 11 Haꞌu, makbalin diꞌak mak daka diꞌa-diꞌak Haꞌukaan bibi malae sia. Haꞌu kodi liman rua latan Haꞌukaan moris toꞌo mate, nebee Haꞌukaan bibi malae sia bele netan moris.  
\v 12 Kalo ema seluk mak daka bibi malae sia, oras nia naree asu fuik ida mai, nia nalai nela. Hotu asu fuik nia kohi nola ida, rumak sia nalai karin. Ema mak daka oin nunia, lahoos bibi malae naꞌin.  
\v 13 Nia serwisu nakara nola osan dei, lahoos nadomi bibi malae sia.   
\p
\v 14 Tebes! Haꞌu, makbalin diꞌak mak daka diꞌa-diꞌak Haꞌukaan bibi malae sia. Haꞌu katene sia. Sia moos natene Haꞌu.  
\v 15 Nunia moos, Haꞌukaan Ama iha laleꞌan natene Haꞌu. Haꞌu moos katene Nia. Haꞌu kodi liman rua latan Haꞌukaan moris toꞌo mate, nebee Haꞌukaan bibi malae sia bele netan moris.\x + \xo 10:15 \xt Mateus 11:27; Lukas 10:22\x*  
\v 16 Haꞌu moos koo bibi malae seluk sia mak sei la tama dauk baa lalutuk. Haꞌu kmusti baa libur kola sia. Kalo sia rona nola Haꞌukaan lian, sia natene kedan. Hodi nunia, Haꞌukaan bibi malae sia dadi baa natar ida, makbalin ida.   
\p
\v 17 Haꞌukaan Ama iha laleꞌan dadobe Haꞌu, tan Haꞌu kodi liman rua latan Haꞌukaan moris toꞌo mate, nebee Haꞌu kbele moris kikar.  
\v 18 La noo ema ida mak naseten Haꞌu klatan Haꞌukaan moris toꞌo mate, mais Haꞌu naꞌin kakara. Haꞌu koo beran latan Haꞌukaan moris. Haꞌu moos koo beran atu kola kikar. Haꞌu ksimu kola ukun nia kosi Haꞌukaan Ama iha laleꞌan.”   
\p
\v 19 Rona nola Yesus dale nunia, ema Yahudi sia toe malu tenik.  
\v 20 Ema waꞌin nosi sia naꞌak, “Hoi! Ema neꞌe bula tiꞌan! Arumak diabu tekar! Tan saa emi hanono baa Nia?”   
\p
\v 21 Mais ema balu naꞌak, “Neꞌe lahoos ema bulak mak dale. Hanorin mak kabaas nunia, la isin ida dauk sai nosi diabu ibun! Diabu moos la nalo ema matan delek toꞌo moon.”   
\s1 Yahudi ulun sia la simu Yesus  
\p
\v 22 Baa oras nia, ema Yahudi sia nadahur loron boot ida atu nodi nanoin oras siakaan bei uluk sia namanas nikar Uma Hamulak Huun. Loron boot nia, kona baa rai udan.\f + \fr 10:22 \ft Oras neꞌe, ema Yahudi sia temi loron boot nia naꞌak, \ft \+it Hanuka\+it*. Loron boot nia kreꞌis no Natal. Kristus la moris dauk tinan atus ida neen nulu resin hitu (167 SM), lia neꞌe dadi nuneꞌe. Sondadu ulun boot Siria ida, naran Antiokus Epifanes, nadodok kota Yerusalem. Nia moos nadoor Uma Hamulak Huun, tan sobu karin sera fatik, hotu, seluk nodi niakaan aiꞌoi lulik. Ema Yahudi sia sakar tinan tolu laran, foin baa loron rua nulu resin lima (25), fulan \+it Kislef\+it*, sia namoos hotu namanas nikar Uma Hamulak Huun.\f*  
\v 23 Oras nia, Yesus laꞌo iha Uma Hamulak Huun lalawar, toꞌo fatin ida naran ‘Fatin Naꞌi Soleman’.  
\v 24 Naree Yesus mai, Yahudi ulun sia kabuun nola Nia, hotu sia katak naꞌak, “Hoi! O mabenar ami toꞌo wainhira? Kalo O neꞌe tebe-tebes Kristus, maꞌak malorek.”   
\p
\v 25 Yesus nataa naꞌak, “Haꞌu katak tiꞌan, mais emi la hoꞌuk fiar. Tadak blaar mak Haꞌu kaseꞌi hotu-hotu, kaseꞌi kodi Haꞌukaan Ama beran. Lia nia nalore naꞌak, Haꞌu neꞌe see.  
\v 26 Mais emi sei la fiar, tan emi lahoos Haꞌukaan bibi malae.  
\v 27 Haꞌukaan bibi malae malolok sia, natene Haꞌukaan lian. Haꞌu moos katene sia. Sia moos tuir Haꞌu.  
\v 28 Haꞌu kfoo moris nima-nimak baa sia. Neꞌe naꞌak, sia la naksasa kedas nosi Naꞌi Maromak. La noo ema ida kois mak bele nadau nola sia nosi Haꞌu.  
\v 29 Haꞌukaan Ama iha laleꞌan mak latan sia baa Haꞌu. Nia mak boot kaliuk. La noo ema ida kois mak bele nadau nola sia nosi Nia.  
\v 30 Haꞌu neꞌe ko Haꞌukaan Ama, Ami mesak ida.”   
\p
\v 31 Rona nola nunia, Yahudi ulun sia foti tenik fatuk atu tuda noꞌo Yesus.  
\v 32 Mais Yesus katak baa sia naꞌak, “Haꞌu katudu tiꞌan lia kabaas waꞌin nosi Haꞌukaan Ama. Emi hodi lia makonak ida nabee atu tuda hoꞌo Haꞌu?”   
\p
\v 33 Sia nataa naꞌak, “Ami atu tuda O, lahoos tan matudu lia kabaas. Mais tan O dale mahaat Naꞌi Maromak. O ema raiklaran, mais O mola aan nuꞌu Naꞌi Maromak!”\x + \xo 10:33 \xt Ukun-badu Naꞌilulik 24:16\x*   
\p
\v 34 Hotu Yesus nataa naꞌak, “Iha Hakerek Moon, Naꞌi Maromak duꞌuk katak kedan nosi emikaan bei uluk sia naꞌak ‘Emi neꞌe, nuꞌu maromak, tan emi dadi oan baa Nia Mak Aas Kaliuk’.\x + \xo 10:34 \xt Kananuk Sia 82:1,2,6\x*  
\v 35 Ita hatene nanis la noo lia fuan ida mak bele hoꞌas lakon hosi Hakerek Moon laran. Dadi, kalo Naꞌi Maromak duꞌuk filak ema nuꞌu ‘maromak’,  
\v 36 tan saa emi laran moras kalo Haꞌu katak kaꞌak, Haꞌu neꞌe, Naꞌi Maromak Oan? Neꞌe, la tama kakutak, tan Nia mak natudu Haꞌu, hotu solok Haꞌu kmai iha raiklaran neꞌe.  
\v 37 Nuneꞌe. Kalo Haꞌu la kalaꞌo Niakaan serwisu, lalika fiar baa Haꞌu.  
\v 38 Mais kalo Haꞌu kalaꞌo tebes, emi nokbiit fiar, tan haree tiꞌan tadak blaar mak kaseꞌi. Hodi nunia, emi hatene haꞌak, Haꞌu talin aan ko Haꞌukaan Ama. Nia moos talin aan no Haꞌu.”   
\p
\v 39 Rona nola nunia, sia buka kohi Nia tenik, mais Nia sasin luku.   
\p
\v 40 Hotu Yesus baa nikar mota Yordan balu baa, iha fatin mak uluk Yohanis sarani ema. Hotu, Nia nein heik iha nia.\x + \xo 10:40 \xt Yohanis 1:28\x*  
\v 41 Ema waꞌin mai buka Nia, nodi dale naꞌak, “Yohanis la nalo tadak blaar ida kois. Mais lia hotu-hotu mak nia dale nosi Yesus neꞌe, loos!”  
\v 42 Ema waꞌin moos fiar baa Nia iha fatin nia.   
\c 11  
\s1 Lasarus mate  
\p
\v 1-2 Noo ema ida, naran Lasarus. Nia nein iha leo Betania namutuk no biin naꞌin rua naran Maria no Marta. (Maria neꞌe, mak uluk fui mina morin baa Yesus ain, hotu noꞌas nodi niakaan fuuk.) Baa dala ida, Lasarus moras todan.\x + \xo 11:1-2 \xt Lukas 10:38-39; Yohanis 12:3\x*  
\v 3 Niakaan biin sia solok lia baa Yesus naꞌak, “Ita Boot belun Lasarus, moras todan.”   
\p
\v 4 Rona lia nia, Yesus dale naꞌak, “Moras neꞌe la nodi nia baa mate. Naꞌi Maromak atu nodi lia neꞌe natudu Niakaan kabaas, nebee ema foti-nahaas Haꞌu, mak Niakaan Oan neꞌe.”   
\p
\v 5 Yesus dodan Marta no alin Maria no Lasarus.  
\v 6 Mais oras Nia rona naꞌak, Lasarus moras, Nia sei nein loron rua tenik iha mota Yordan balu baa.  
\v 7 Nunia hotu, Nia katak baa maktuir sia naꞌak, “Mai ita baa hikar Lasarus leon iha rai Yudea.”   
\p
\v 8 Mais sia sakar naꞌak, “Foin da-dauk neꞌe, Yahudi ulun sia atu tuda noꞌo Ita Boot iha nebaa. Oras neꞌe Ita Boot sei nakara tenik baa nebaa ka?”   
\p
\v 9 Yesus nataa naꞌak, “Keta hataꞌuk! Sura loron, loro matan naksinak hori seisawan toꞌo loraik. Neꞌe naꞌak, noo kroman tuku sanulu resin rua laran. Kalo laꞌo iha kroman, ema la sidi ain, tan loro nakroma raiklaran.  
\v 10 Mais kalo laꞌo iha makukun, ema sidi ain, tan la noo kroman.”\f + \fr 11:10 \ft Yesus Niakaan hakara naꞌak, “Haꞌu neꞌe, hanesan kroman. Dadi, baa oras Haꞌu ksei iha kamutuk ko emi, emi manek dei.”\f*   
\p
\v 11 Yesus dale notu nunia, Nia katak tenik naꞌak, “Itakaan belun Lasarus toba tiꞌan. Mais Haꞌu atu kbaa fuꞌa kadeer nia.”   
\p
\v 12 Rona Yesus dale nunia, maktuir sia naꞌak, “Ita Boot. Kalo nia toba, neꞌe naꞌak, nia atu diꞌak nikar.”   
\p
\v 13 Tuir loos, Yesus dale soe lia nosi Lasarus mamaten. Mais, sia la kohi.  
\v 14 Hotu Nia katak malorek naꞌak, “Nuneꞌe. Lasarus mate tiꞌan.  
\v 15 Mais Haꞌu neon diꞌak, tan baa oras nia mate, Haꞌu la iha. Mai ita baa Lasarus ona, nebee saa mak atu dadi, bele nalo emi fiar baa Haꞌu.”   
\p
\v 16 Iha nia moos no maktuir ida, naran Tomas, mak ema temi naꞌak, “oa karuak”. Rona Yesus dale nunia, nia katak baa maktuir rumak sia naꞌak, “Mai ona! Diꞌak liu ita hotu-hotu baa nebaa, nebee ita mate bele-bele ho Nia.”   
\s1 Yesus baa Betania atu nasoru Marta no Maria  
\p
\v 17-19 Nunia hotu, Yesus sia baa leo Betania.  
\p Leo nia, dook nosi kota Yerusalem kilo tolu dei. Ema Yahudi waꞌin moos mai nosi nebaa atu namalu neon namutuk no Marta no Maria.  
\p Yesus sia toꞌo leo tehen, foin natene naꞌak, ema nakoi Lasarus loron haat tiꞌan.   
\p
\v 20 Oras Marta rona nola Yesus mai tiꞌan, nia sai baa nasoru Nia. Mais Maria nein iha uma laran dei.  
\v 21 Nasoru tiꞌan, Marta katak baa Yesus naꞌak, “Adeei, Ama Boot! Kalo Ama iha neꞌe, nanis haꞌukaan alin la mate.  
\v 22 Mais haꞌu kfiar, Ama nakara nusu saa baa Naꞌi Maromak, Ama nanis netan.”   
\p
\v 23 Hotu Yesus katak baa nia naꞌak, “Marta! Okaan alin atu moris nikar.”   
\p
\v 24 Marta nataa naꞌak, “Tebes. Haꞌu katene, baa oras rai falu fila Naꞌi Maromak atu nalo haꞌukaan alin moris nikar bele-bele no ema hotu-hotu mak mate tiꞌan.”   
\p
\v 25 Mais Yesus katak naꞌak, “Haꞌu koo beran atu kalo ema moris nikar, tan Haꞌu neꞌe, moris huun. Ema mak fiar baa Haꞌu, masik sia mate tiꞌan moos, sia netan moris toꞌo nima-nimak.  
\v 26 Nunia moos baa ema mak sei moris. Marta, o fiar baa Haꞌukaan dalen neꞌe ka?”   
\p
\v 27 Marta nataa naꞌak, “Heꞌe, Ama Boot! Haꞌu kfiar Ama Boot neꞌe, Kristus, Naꞌi Maromak Oan mak Nia nameno tiꞌan atu solok mai raiklaran neꞌe.”   
\s1 Yesus tanis  
\p
\v 28 Marta dale notu nunia, nia moos fila uma. Toꞌo baa, nia bolu nola alin Maria. Sia rua mesan, hotu Marta katak naꞌak, “Ama Boot mai tiꞌan. Nia nakara nasoru o.”  
\v 29-31 Rona nola nunia, Maria nariik lai-lais baa nasoru Yesus. Ema Yahudi mak tuur iha uma laran naree nunia, sia moos tuir kedas Maria, tan sia naneo naꞌak, nia atu baa tanis iha rate.  
\p Baa oras nia, Yesus sia sei la tama dauk baa leo laran, tan sia sei iha fatin mak ohin sia nasoru Marta.  
\v 32 Toꞌo fatin nia baa, Maria naree Yesus, hotu nia nakniꞌa iha Yesus ain nodi katak naꞌak, “Adeei, Ama Boot! Kalo Ama iha neꞌe, nanis haꞌukaan alin la mate.”   
\p
\v 33 Naree Maria no ema Yahudi mak tuir nia sia tanis nadeꞌun aan, Nia neon monu nodi noran susar.  
\v 34 Hotu Nia nusu naꞌak, “Emi hakoi nia iha nabee?”  
\p Sia nataa naꞌak, “Mai Ama Boot! Mai haree duꞌuk baa.”   
\p
\v 35 Rona nola nunia, Yesus moos luun turu, tan neon susar basuk.  
\v 36 Hotu ema Yahudi nia sia dale baa malu naꞌak, “Maree kokon baa. Nia nadomi Lasarus liu resik!”   
\p
\v 37 Mais balu dale naꞌak, “Ema neꞌe, bele namoon ema delek matan. Tan saa Nia la bele sori nola Lasarus nebee keta mate?”   
\s1 Lasarus moris nikar  
\p
\v 38 Nunia hotu, Yesus neon susar tenik. Nia nareꞌis aan baa fatuk kuak mak ema nakoi Lasarus baa. Fatuk kuak nia, sia taka tiꞌan nodi fatuk boot ida.  
\v 39 Naree nunia, Yesus naruka ema iha nia sia naꞌak, “Foti sees fatuk neꞌe!”  
\p Rona nola nunia, Marta, mak Lasarus biin, sakar naꞌak, “Keta, Ama Boot! Nia mate loron haat tiꞌan! Nanis dois tiꞌan.”   
\p
\v 40 Mais Yesus foo natene baa nia naꞌak, “O sei manoin ka lale, ohin Haꞌu kdale nia? Haꞌu katak tiꞌan kaꞌak, kalo o fiar tebe-tebes baa Haꞌu, o atu maree Naꞌi Maromak Niakaan makaꞌas.”   
\p
\v 41 Hotu, ema naꞌin hira dudu sees fatuk boot nosi rate nia. Yesus tanaat saꞌe baa laleꞌan, nodi katak naꞌak, “Ama! Haꞌu ksera dodan, tan Ama rona Haꞌu.  
\v 42 Haꞌu katene hori uluk tiꞌan Ama rona Haꞌu nohuun. Tan baa nia, Haꞌu kdale tenik baa oras neꞌe iha ema waꞌin oin, nebee sia natene, Ama mak solok Haꞌu.”  
\v 43 Dale notu nunia, Yesus nahii nodi lian makaꞌas naꞌak, “Lasarus! Sai mai ona!”   
\p
\v 44 Ema maten nia moos sai kedas nosi kuak nia. Tais mak ema nodi falun ain no liman, sei nafati. Tais lesu moos sei taka nola oin. Hotu Yesus naruka ema iha nia sia naꞌak, “Loke hola tais nia lai, nebee nia bele laꞌo!”   
\s1 Ema buka dalan atu noꞌo Yesus  
\r (Mateus 26:1-5; Markus 14:1-2; Lukas 22:1-2)  
\p
\v 45 Naree nunia, ema Yahudi waꞌin mak mai namalu neon no Maria, fiar baa Yesus.  
\v 46 Mais balu baa nasara lia nia baa ema partee Farisi sia.   
\p
\v 47 Rona hotu lia nia, naꞌilulik ulun sia no ema Farisi sia naklibur atu kabuar lia fuan. Sia dale baa malu naꞌak, “Ema nia naseꞌi tadak blaar oi-oik tiꞌan! Ita musti halo nunabee tenik?  
\v 48 Kalo ita habusik Nia dei, ema hotu-hotu bele fiar baa Nia hanesan naꞌin. Hodi nunia, sondadu ukunrai Roma nadodok itakaan Uma Hamulak Huun no ita ema Yahudi hotu-hotu.”   
\p
\v 49 Natoon baa tinan nia, Kayafas mak dadi siakaan naꞌilulik ulun boot. Nia dale baa sia naꞌak, “Hoi, beik sia! Emi la hatene saa ida!  
\v 50 Diꞌak liu, ema ida mate bodik ema hotu-hotu. Kalo lale, sondadu Roma sia nadodok welon ita ema Yahudi tomak.”  
\v 51 Tuir loos, Kayafas dalen nia, Naꞌi Maromak mak dale nodi Kayafas oin, tan tinan nia, Kayafas mak naꞌilulik ulun boot. Hodi nunia, nia katak kedan naꞌak, Yesus atu mate bodik ema Yahudi hotu-hotu.  
\v 52 Mais tuir loos, Yesus la mate bodik ema Yahudi mesan dei. Nia mate bodik Naꞌi Maromak oan sia hotu-hotu iha raiklaran neꞌe. Sia tuur keke lema rai, mais Nia atu nalo sia dadi baa hutun ida.   
\p
\v 53 Nahuu baa oras nia, ema Yahudi ulun sia nametis lia mesak atu noꞌo Yesus, tuir Kayafas dalen.   
\p
\v 54 Tan baa nia, Yesus la nalore aan tenik iha Yahudi ulun siakaan klaran. Nia no maktuir sia nakiduk baa leo ida, naran Efraim, kreꞌis rai leet ida. Hotu, sia nein heik iha nia.\x + \xo 11:54 \xt Sura Renu Israꞌel 9:10\x*   
\p
\v 55 Natoon baa nia, ema Yahudi siakaan loron boot Paska kreꞌis tiꞌan. Sura tinan, ema waꞌin nosi luan mai kota Yerusalem atu tuir nadahur Paska iha nia. Sia mai uluk atu namoos aan tuir ukun-badu.  
\v 56 Ema waꞌin mak mai Yerusalem baa tinan nia, nakara nasoru Yesus. Toꞌo Uma Hamulak Huun, sia nusu baa malu naꞌak, “Nunabee? Yesus moos mai dahur ka, lale?”  
\v 57 Mais naꞌilulik ulun sia no ema Farisi sia naruka naꞌak, “Kalo noo ema mak natene Yesus iha nabee, hasara baa ami lai!” Sia dale nunia, tan sia nakara kohi Yesus.   
\c 12  
\s1 Maria fui mina morin baa Yesus ain  
\r (Mateus 26:6-13; Markus 14:3-9)  
\p
\v 1 Nunia hotu, sei hela loron neen foin loron Paska toꞌo mai. Yesus sia moos fila nikar baa leo Betania, mak Lasarus leon. Lasarus nia, ema mak Yesus nalo moris nikar nosi mate.  
\v 2 Yesus sia toꞌo baa, Lasarus no feton sia sale Nia nebee naa kalan bele-bele no sia. Yesus moos simu. Marta naliku haan, Lasarus tuur naa bele-bele no Yesus.  
\v 3 Hotu, Maria nola mina morin folin todan botir ida. Nia fui baa Yesus ain, hotu nia noꞌas Yesus ain nodi fuuk. Mina morin nuhar lema keꞌan nia tomak.\f + \fr 12:3 \ft Hakerek Moon tuir lia Yunani naꞌak, mina nia, naran ‘nardos’. Uluk ema nalo nosi ai abut morin. Hakerek Moon lia Indonesia naꞌak ‘narwastu’. Hakerek Moon lia Yunani moos naꞌak, botir nia boot ‘litra’ ida, kona gram atus tolu rua nulu resin lima. Dadi ita hatene mina nia waꞌin, takseer liter baluk ida.\f* \x + \xo 12:3 \xt Lukas 7:37-38\x*   
\p
\v 4 Naree Maria nalo nunia, Yesus Niakaan maktuir ida naran Yudas Iskariot (mak atu faꞌan lakon Yesus), namuun aan naꞌak,  
\v 5 “Tan saa la faꞌan mina morin nia dei? Mina morin nia folin todan hanesan ema kansera tinan ida. Diꞌak liu faꞌan baa dei, nebee faꞌe osan baa ema mukit sia!”\f + \fr 12:5 \ft Hakerek Moon lia Yunani naꞌak, mina morin nia folin ‘denari’ atus tolu. Denari ida, manesak no badaen kansera loron ida.\f*  
\v 6 Tuir loos, Yudas dale nunia, lahoos tan nia nadomi ema mukit sia. Mais tan nia naꞌok teen. Nia dadi baa Yesus siakaan ema makaer osan, mais isin ida-idak nanaꞌo nola.   
\p
\v 7 Mais Yesus nakahik naꞌak, “Habusik nalo baa. Nodi fui mina morin neꞌe, feto neꞌe nahulin kedan Haꞌukaan maten, foin ema nakoi Haꞌu.  
\v 8 Ema mukit sia iha emikaan klaran nohuun. Mais la kleur ona, Haꞌu la kamutuk ko emi tenik.”\x + \xo 12:8 \xt Hanoin Hikar Dalan Moris 15:11\x*   
\s1 Naꞌilulik ulun sia buka dalan atu noꞌo Lasarus  
\p
\v 9 Ema waꞌin rona nola naꞌak Yesus iha leo Betania, sia mai atu nasoru Nia. Sia moos mai atu naree Lasarus, tan sia rona tiꞌan naꞌak, Yesus nalo Lasarus moris nikar nosi mate.  
\v 10 Naree ema waꞌin nunia, naꞌilulik ulun sia kabuar lia fuan atu noꞌo Lasarus.  
\v 11 Ulun sia nakara nunia, tan sia nataꞌuk ema Yahudi la rona baa sia ona. Tan ema waꞌin mak rona lia Lasarus, sia hotu-hotu fiar baa Yesus.   
\s1 Ema simu Yesus iha Yerusalem hanesan simu naꞌi boot  
\r (Mateus 21:1-11; Markus 11:1-11; Lukas 19:28-40)  
\p
\v 12 Baa awan, ema lear mak mai atu tuir dahur Paska iha Yerusalem, sia rona nola naꞌak, Yesus moos atu mai tuir dahur.  
\v 13 Hotu, sia baa kotu nola beet tahan atu nodi simu Yesus mai, hanesan ema simu naꞌin boot. Sia nahii bele-bele naꞌak,  
\q1 “\it Hosana!\it* Ita tonu-haboot Naꞌi Maromak!  
\q2 Naꞌi Maromak natudu tiꞌan laran diꞌak baa Naꞌi Israꞌel.  
\q3 Nia mai nodi Naꞌi Maromak naran!”\x + \xo 12:13 \xt Kananuk Sia 118:26\x*   
\p
\v 14 Baa oras nia, sia netan kuda keledai salak ida, hotu Yesus saꞌe. Lia nia natoꞌo lia mak hakerek tiꞌan iha Hakerek Moon naꞌak,   
\q1
\v 15 “Emi, ema Yerusalem, keta hataꞌuk!  
\q2 Emi, ema ‘Sion’, mana baa nebaa lai!\f + \fr 12:15 \ft Kota Sion nia, mak kota Yerusalem naran seluk.\f*  
\q1 Emikaan Naꞌin mai tiꞌan!  
\q2 Nia mai, saꞌe kuda keledai salak ida.”\x + \xo 12:15 \xt Sakarias 9:9\x*   
\p
\v 16 Baa oras nia, Yesus Niakaan maktuir sia la natene lia nia isin. Mais nosi ikus, oras Nia moris nikar tiꞌan nosi mate hotu Naꞌi Maromak foti-nahaas Nia, foin sia nanoin nola naꞌak, ema lear siakaan hahalok nia kona baa saa mak hakerek tiꞌan iha Hakerek Moon.   
\p
\v 17 Natoon baa Yesus nalo Lasarus moris nikar nodi bolu sai nosi rate, ema lear moos iha fatin nia. Sia dale keke lia nia tan naree nodi matan duꞌuk.  
\v 18 Rona nola Yesus naseꞌi tadak blaar nia, ema hetak waꞌin mai simu Nia oras atu tama Yerusalem.  
\v 19 Naree nunia, ema Farisi sia dale baa malu naꞌak, “Lei haree! Ema hotu-hotu iha raiklaran neꞌe nalau aan tuir Nia! Baa ikus, ita mak susar! Kalo nunia, ita atu halo nunabee tenik?”   
\s1 Ema Yunani naꞌin hira nakara nasoru Yesus  
\p
\v 20 Natoon baa nia, ema Yunani naꞌin hira nosi rai seluk moos mai tuir nadahur bele-bele loron boot Paska iha Yerusalem. Masik sia lahoos ema Yahudi, sia moos loꞌu-sudur baa Naꞌi Maromak.  
\v 21 Sia mai nasoru Yesus Niakaan maktuir ida naran Filipus, nosi leo Betsaida iha rai Galilea. Sia nusu baa Filipus naꞌak, “Mau! Ami bele hasoru Yesus ka?”   
\p
\v 22 Rona nola nunia, Filipus baa naꞌak Andreas. Hotu, sia rua baa nasara baa Yesus.  
\v 23-24 Yesus moos dale naꞌak, “Haꞌukaan oras toꞌo mai tiꞌan. Haꞌu kmusti mate uluk lai, foin Naꞌi Maromak foti-nahaas Haꞌu. Tebes! Haꞌukaan dalen neꞌe, tebes no loos. Kalo ita kuda hare fini musan ida, fini nia musti dodok iha rai lai, foin bele moris nodi nasai fuan waꞌin lear. Kalo la dodok nunia, fini nia nafati musan ida.  
\v 25 Ema mak la titu Naꞌi Maromak hakaran, mais nadomi resik niakaan moris iha raiklaran neꞌe, niakaan moris la noo folin. Mais ema mak nadiꞌa aan latan to-tomak niakaan moris iha raiklaran neꞌe, nia atu netan moris nima-nimak.\x + \xo 12:25 \xt Mateus 10:39, 16:25; Markus 8:35; Lukas 9:24, 17:33\x*  
\v 26 Ema mak nakara serwisu bodik haꞌu, nia musti tuir Haꞌu bei-beik. Kalo Haꞌu iha nabee, nia iha nia. Kalo nia nalo nunia, Haꞌukaan Ama iha laleꞌan moos nakneter nia.”   
\s1 Yesus katak kedan nosi Niakaan mate  
\p
\v 27 Nunia hotu, Yesus dale tenik naꞌak, “Haꞌukaan neon susar basuk, toꞌo la katene atu kaꞌak saa. Iha Haꞌukaan neon, Haꞌu kakara kusu baa Ama nuneꞌe: ‘Ama! Sori Haꞌu nebee Haꞌu lalika kona susar boot neꞌe toꞌo mate.’ Tebes. Haꞌu kakara kusu Ama nunia, mais la kusu falik, tan Nia solok Haꞌu kmai, nebee Haꞌu kmate.  
\v 28 Tan baa nia, Haꞌu kusu nuneꞌe dei: ‘Ama. Haꞌu kalo tuir Ama hakaran dei, nebee ema hotu-hotu foti-nahaas Ama naran.’ ”  
\p Natoon baa oras nia moos, lia maliak ida nosi laleꞌan naꞌak, “Haꞌu kfoti-kahaas tiꞌan Haꞌukaan naran. Oras neꞌe, Haꞌu atu kfoti-kahaas tenik.”   
\p
\v 29 Ema lear mak nariik iha nia moos rona nola lia maliak nia. Sia dale naꞌak, “Hoi! Noo kokur lian!”  
\p Mais balu naꞌak, “Lale! Lia maliak nia, makbukar laleꞌan ida mak dale baa Yesus.”   
\p
\v 30 Mais Yesus katak baa sia naꞌak, “Lia maliak mak ohin sai nosi laleꞌan nia, bodik emi, lahoos bodik Haꞌu.  
\v 31 Naꞌi Maromak Niakaan oras toꞌo tiꞌan atu tetu ema raiklaran. Niakaan oras moos toꞌo tiꞌan atu natoba nola aꞌaat huun mak kaer ukun iha raiklaran.  
\v 32 Kalo ema nasaꞌe Haꞌu tiꞌan iha ai karuus, Haꞌu atu kalaꞌo kola ema hotu-hotu dadi baa Haꞌukaan ema.”  
\v 33 (Hodi nunia, Yesus nalore kedan Nia atu mate oin nunabee.)   
\p
\v 34 Hotu, ema iha nia sia nusu naꞌak, “Ami leno tiꞌan iha Hakerek Moon naꞌak, Kristus atu moris nima-nimak. Kristus no Ema Raiklaran Isin nia, ema ida dei ka, lahoos? Kalo tebes nunia, tan saa Ama Boot naꞌak, ‘Ema atu nasaꞌe Ema Raiklaran Isin iha ai karuus?’ Ema Raiklaran Isin nia, mak see?”\x + \xo 12:34 \xt Kananuk Sia 110:4; Yesaya 9:6; Yeskiel 37:25; Daniel 7:14\x*   
\p
\v 35 Yesus nataa naꞌak, “La kleur tiꞌan, Haꞌukaan kroman la naroma baa emi ona. Tan baa nia, oras Haꞌu ksei ko emi, emi musti moris loos, nebee lia aat keta taka nola kroman iha emikaan neon laran. Tan ema mak laꞌo iha makukun laran, la natene dalan atu baa nabee.  
\v 36 Oras Haꞌukaan kroman sei iha, emi musti fiar baa Haꞌu no moris iha kroman laran, nebee emi bele hatene dalan atu baa nabee.”  
\p Yesus dale notu nunia, Nia nakiduk nosi ema lear nia, tan nakara mesan.   
\s1 Ema Yahudi waꞌin la fiar baa Yesus  
\p
\v 37 Masik Yesus naseꞌi tadak blaar waꞌin tiꞌan iha ema lear oin moos, noo ema mak sei la noꞌuk fiar baa Nia.  
\v 38 Lia nia natebes saa mak Maromak makoꞌan Yesaya nakerek kedan hori uluk naꞌak,  
\q1 “Ama Boot! La noo ema mak fiar baa amikaan dale!  
\q1 Masik Ama Boot natudu beran tiꞌan moos,  
\q2 sia la naree saa ida!”\x + \xo 12:38 \xt Yesaya 53:1\x*   
\p
\v 39 Etuk, ema Yahudi balu la bele fiar, tan Yesaya moos nakerek nela tiꞌan lia nia naꞌak,   
\q1
\v 40 “Naꞌi Maromak taka siakaan neon,  
\q2 toꞌo neon naktomak.  
\q1 Nia nabusik siakaan neon namonas aan,  
\q2 toꞌo sia la natene dalan loos.  
\q1 Nia nabusik sia nunia,  
\q2 nebee sia lalika fila mai buka Haꞌu.  
\q2 Haꞌu moos lalika kadiꞌak kola sia.”\x + \xo 12:40 \xt Yesaya 6:10\x*   
\p
\v 41 Uluk Yesaya nakerek nunia, tan nia naree nola tiꞌan Yesus Niakaan makaꞌas, hotu nia dale kedan lia nosi Yesus.   
\p
\v 42 Masik Yesaya katak nunia moos, sei noo Yahudi ulun balu fiar baa Yesus. Mais sia la dale nasai lia nia, tan sia nataꞌuk ema Farisi sia atu lelen sia nosi uma hamulak.  
\v 43 Sia fiar no-nook dei, tan sia buka ema raiklaran tonun, lahoos buka Naꞌi Maromak tonun.   
\s1 Yesus hanorin mak ikus basuk bodik ema lear  
\p
\v 44 Nunia hotu, Yesus dale nodi lian makaꞌas naꞌak, “Ema mak fiar baa Haꞌu, sia moos fiar baa Ema mak solok Haꞌu.  
\v 45 Kalo ema naree Haꞌu tiꞌan, sia moos naree Ema mak solok Haꞌu tiꞌan.  
\v 46 Haꞌu kmai iha raiklaran neꞌe atu dadi kroman, nebee ema mak fiar baa Haꞌu la moris iha makukun.  
\v 47 Kalo ema la tuir Haꞌukaan hanorin, Haꞌu la ukun sia. Tan Haꞌu kmai iha raiklaran neꞌe atu sori ema, lahoos atu ukun ema.  
\v 48 Mais ema mak dudu sees Haꞌu tan la simu Haꞌukaan hanorin, siakaan makotu lia noo tiꞌan. Tan oras rai falu fila, Haꞌukaan hanorin mak atu nasalak sia.  
\v 49 Haꞌu la kanorin kodi kakara duꞌuk, mais kanorin tuir Haꞌukaan Ama hakaran, tan Nia mak solok Haꞌu atu kanorin saa mak Nia naruka.  
\v 50 Haꞌu katene kaꞌak, saa mak Nia naruka, foo moris toꞌo nima-nimak. Tan lia nia, saa mak Haꞌu kanorin neꞌe, Haꞌu ksimu kosi Haꞌukaan Ama.”   
\c 13  
\s1 Yesus fasi maktuir sia ain  
\p
\v 1 Loron boot Paska sei la nahuu dauk, Yesus natene kedan Niakaan oras toꞌo tiꞌan atu laꞌo nela raiklaran neꞌe, fila nikar baa Aman iha laleꞌan. Mais Nia nadomi basuk Niakaan ema sia iha raiklaran, toꞌo latan to-tomak Niakaan moris bodik sia.   
\p
\v 2 Noo Yesus Niakaan maktuir ida naran Yudas, mak Simon Iskariot oan. Baa oras Yesus sia tuur naa dahur Paska, diabu ulun babilan Yudas neon, nebee Yudas faꞌan Yesus.   
\p
\v 3 Yesus natene Nia mai nosi Naꞌi Maromak. Nia natene, la oras dei, Nia musti fila nikar baa Naꞌi Maromak. Nia moos natene, Niakaan Ama latan beran hotu-hotu baa Nia.  
\v 4 Oras Yesus sia tuur naa dahur Paska, Nia nariik, hotu kolu faru. Nia moos nola tais ida, kobar baa notak.  
\v 5 Nia fui wee baa hanek ida, hotu nodi fasi Niakaan maktuir sia ain. Fasi notu ida, noꞌas namara nodi tais mak iha notak nia.  
\v 6 Nia fasi ida-idak ain nunia. Oras atu fasi Simon Petrus ain, Simon Petrus nusu naꞌak, “Ama moos atu fasi haꞌukaan ain ka?”   
\p
\v 7 Yesus nataa naꞌak, “Oras neꞌe, o sei la matene dauk saa mak Haꞌu kalo neꞌe. Mais kleu-leur moos, o matene.”   
\p
\v 8 Mais Simon Petrus sakar naꞌak, “Keta nunia Ama Boot! Keta fasi haꞌukaan ain.”  
\p Yesus naꞌak, “Kalo Haꞌu la kfasi, o la talin aan mo Haꞌu.”   
\p
\v 9 Simon Petrus naꞌak, “Kalo nunia, Ama keta fasi haꞌukaan ain dei. Mais fasi no haꞌukaan liman no ulun!”   
\p
\v 10 Yesus katak baa nia naꞌak, “Kalo ema nariis tiꞌan, niakaan isin moos tiꞌan, nia lalika fasi tenik. Musti fasi loos ain dei. Kalo emi, emi moos tiꞌan. Mais lahoos emi hotu-hotu.”  
\v 11 (Yesus katak naꞌak “Lahoos emi hotu-hotu” tan Nia natene see ida nosi sia mak atu faꞌan Nia.)   
\p
\v 12 Fasi notu siakaan ain, Yesus tau nikar faru, hotu baa tuur naa nikar. Nia nusu baa sia naꞌak, “Nunabee? Oras Haꞌu kfasi emikaan ain, emi hatene hahalok neꞌe ka, lale?  
\v 13 Emi simu Haꞌu ahan nuꞌu emikaan Manorik no emikaan Ulun. Lia nia makonak, tan Haꞌu nunia tebes.  
\v 14 Haꞌu neꞌe, mak emikaan Manorik no emikaan Ulun. Mais oras neꞌe, Haꞌu kfasi tiꞌan emikaan ain ahan nuꞌu ata ida. Emi moos musti fasi malu ain nunia.  
\v 15 Haꞌu kalo nunia nebee dadi knaninuk bodik emi. Haꞌu kalo nunabee, emi moos musti halo tuir nunia.\x + \xo 13:15 \xt Lukas 22:27\x*  
\v 16 Haꞌukaan dalen neꞌe tebes no loos: ema ata ida la makaꞌas liu nosi naꞌin. Ema ain-liman ida la makaꞌas liu nosi ema mak solok nia.\x + \xo 13:16 \xt Mateus 10:24; Lukas 6:40; Yohanis 15:20\x*  
\v 17 Kalo emi hatene tebes hanorin neꞌe tiꞌan, hotu emi halo tuir, emi sotir boot.   
\p
\v 18 Haꞌukaan hanorin neꞌe la kona baa emi hotu-hotu, tan Haꞌu katene kedan ema mak Haꞌu kboi tiꞌan. Mais noo lia mak musti dadi atu natoꞌo saa mak Hakerek Moon nakerek tiꞌan naꞌak, ‘Ema mak tuur naa namutuk no haꞌu, taliꞌur nodi laꞌo nela haꞌu.’\x + \xo 13:18 \xt Kananuk Sia 41:10\x*  
\v 19 Haꞌu katak kedan lia nia baa emi, nebee nosi ikus, kalo ema laꞌo nela Haꞌu nunia tiꞌan, emi bele fiar haꞌak, Haꞌu neꞌe, mak Kristus.  
\v 20 Rona diꞌa-diꞌak, tan Haꞌukaan dalen neꞌe, tebes no loos. Ema mak loke neon nodi simu ema mak Haꞌu ksolok, nia simu Haꞌu. Ema mak simu Haꞌu, nia moos simu Haꞌukaan Maksolok.”\x + \xo 13:20 \xt Mateus 10:40; Markus 9:37; Lukas 9:48, 10:16\x*   
\s1 Yesus katak kedan naꞌak, ema ida atu faꞌan Nia  
\r (Mateus 26:20-25; Markus 14:17-21; Lukas 22:21-23)  
\p
\v 21 Yesus dale notu nunia, Nia noran neon la diꞌak. Nia katak naꞌak, “Rona mai, tan Haꞌukaan dalen neꞌe, tebes no loos: ema ida nosi emi atu faꞌan Haꞌu.”   
\p
\v 22 Rona nola nunia, Niakaan maktuir sia benar. Sia titu baa malu, tan la natene Yesus dale kona baa see.  
\v 23 Baa oras nia, haꞌu, Yohanis neꞌe, moos tuir bele-bele ko maktuir seluk sia.\f + \fr 13:23 \ft Hakerek Moon tuir lia Yunani naꞌak, maktuir mak tuur iha Yesus sorin nia, ‘maktuir mak Yesus dadobe’. Ema matenek Hakerek Moon naꞌak, maktuir nia, mak Yohanis, ema mak nalo hakerek neꞌe.\f* Haꞌu mak tuur iha Yesus sorin.  
\v 24 Tan nunia, Simon Petrus natadan nodi ulun baa haꞌu, nebee kusu Yesus dalen nia, kona baa see.   
\p
\v 25 Karee nunia, haꞌu kareꞌis aan baa Yesus, hotu kusu kaꞌak, “Ama. Ema mak Ama Boot dale nia, kona baa see?”   
\p
\v 26 Yesus nataa naꞌak, “Lei haree. Haꞌu atu kola tubi rohan neꞌe, lobas baa mako, hotu foo baa see, ema nia mak haꞌu kdale.” Hotu Yesus lobas tubi nia foo baa Yudas, Simon Iskariot oan.  
\v 27 Oras Yudas simu nola tubi nia, diabu ulun moos tama baa nia. Hotu Yesus katak baa Yudas naꞌak, “Lai-lais ona! O atu malo saa, malo baa ona. Keta mein tenik.”  
\v 28 Maktuir rumak sia mak tuur naa iha nia, la natene Yesus dalen nia isin.  
\v 29 Sia balu naneo naꞌak, tan Yudas siakaan makaer osan, arumak Yesus naruka nia baa sosa sa-saa bodik haa dahur Paska. Balu moos naneo naꞌak, arumak Yesus naruka Yudas baa faꞌe osan oda baa ema mukit sia.   
\p
\v 30 Simu nola tubi nia, Yudas sai lai-lais. Baa oras nia, rai kalan tiꞌan.   
\s1 Yesus foo ukun foun  
\p
\v 31 Yudas sai tiꞌan, Yesus katak naꞌak, “Haꞌu neꞌe, Ema Raiklaran Isin mak tuun mai nosi laleꞌan. Naꞌi Maromak Niakaan oras toꞌo tiꞌan atu foti-nahaas Haꞌu. Hodi nunia, ema bele naree Niakaan kabaas.  
\v 32 Lia nia, la kleur dadi. Nia atu foti-nahaas Haꞌu, tan Haꞌu ktalin aan ko Nia.   
\p
\v 33 Oa sia! Haꞌu kadomi emi basuk, mais la kleur tenik Haꞌu la kamutuk ko emi ona. Emi atu buka Haꞌu, mais la hetan. Saa mak Haꞌu katak tiꞌan baa Yahudi ulun sia, Haꞌu katak tenik baa emi kaꞌak, ‘Haꞌu atu kbaa fatin ida mak emi la bele tuir.’\x + \xo 13:33 \xt Yohanis 7:34, 8:22-23\x*  
\v 34 Tan nunia, Haꞌu kfoo ukun foun ida baa emi nuneꞌe: emi musti hadomi malu. Haꞌu kadomi emi oin nunabee, emi moos musti hadomi malu oin nunia.\x + \xo 13:34 \xt Yohanis 15:12,17; 1 Yohanis 3:23; 2 Yohanis 5\x*  
\v 35 Kalo emi hadomi malu nunia, ema hotu-hotu bele natene malorek naꞌak, emi neꞌe Haꞌukaan maktuir.”   
\s1 Yesus katak kedan naꞌak, Petrus atu neli Nia  
\r (Mateus 26:31-35; Markus 14:27-31; Lukas 22:31-34)  
\p
\v 36 Nunia hotu, Simon Petrus nusu baa Yesus naꞌak, “Ama Boot atu baa nabee?”  
\p Yesus nataa naꞌak, “Haꞌu atu kbaa fatin ida mak oras neꞌe, o sei la bele baa dauk. Mais nosi ikus, o moos bele baa.”   
\p
\v 37 Mais Petrus nataa naꞌak, “Ama Boot! Haꞌu kadiꞌa aan tiꞌan atu mate bodik Ama. Tan saa oras neꞌe, sei la kbele dauk?”   
\p
\v 38 Yesus nataa naꞌak, “Tebes ka? O makara latan okaan moris atu mate bodik Haꞌu ka? Rona, tan Haꞌukaan dalen neꞌe, tebes no loos: manu sei la kokoreek dauk, o meli Haꞌu isin tolu tiꞌan.”   
\c 14  
\s1 La noo dalan seluk nalo ita diꞌak malu ho Ama, hela mesan Yesus dei  
\p
\v 1 Hotu, Yesus dale tuꞌan tenik naꞌak, “Keta hanoin waꞌin. Emi fiar baa Naꞌi Maromak tiꞌan, dadi emi moos musti fiar baa Haꞌu.  
\v 2 Iha Haꞌukaan Ama uman, noo keꞌan waꞌin. Kalo lahoos nunia, Haꞌu nanis katak kedan baa emi. Oras neꞌe, Haꞌu atu kbaa kadiꞌa fatin bodik emi iha nebaa.  
\v 3 Kadiꞌa kola tiꞌan, foin Haꞌu kmai kola emi, nebee ita bele-bele hein fatik ida.  
\v 4 Emi hatene tiꞌan dalan baa fatin mak Haꞌu atu kbaa nia.”   
\p
\v 5 Rona nola nunia, Tomas nusu naꞌak, “Ama Boot! Ami la hatene Ama Boot atu baa nabee. Nunabee ami bele hatene dalan baa nebaa?”   
\p
\v 6 Yesus katak naꞌak, “Haꞌu neꞌe, dalan baa Naꞌi Maromak. Haꞌu neꞌe, mak kaer hanorin loos. Haꞌu neꞌe, mak foo moris loos baa ema. La noo dalan seluk mak nodi ema baa Ama, Haꞌu kmesan dei.  
\v 7 Kalo emi hatene tebe-tebes Haꞌu, neꞌe naꞌak, emi moos hatene tiꞌan Haꞌukaan Ama. Dadi, nahuu baa oras neꞌe, emi hatene Nia tiꞌan, no haree Nia tiꞌan.”   
\p
\v 8 Rona nola nunia, Filipus nusu naꞌak, “Ama Boot! Tulun matudu Ama Boot Aman baa ami lai! Haree loos dei moos, toꞌo tiꞌan.”   
\p
\v 9 Yesus katak baa nia naꞌak, “Filipus. Haꞌu kamutuk ko emi kleur tiꞌan. Tan saa emi sei la hatene tebe-tebes Haꞌu? Ema mak naree Haꞌu tiꞌan, nia moos naree Haꞌukaan Ama tiꞌan. Tan saa o sei musu tenik Haꞌu katudu Haꞌukaan Ama baa o?  
\v 10 Haꞌu katak tiꞌan kaꞌak, Haꞌu ktalin aan ko Haꞌukaan Ama, Nia moos talin aan no Haꞌu. O fiar lia nia ka, lale? Saa mak Haꞌu kdale neꞌe, la nahabut baa Haꞌu duꞌuk, mais nahabut baa Haꞌukaan Ama, tan Nia nodi Haꞌu atu nalaꞌok Niakaan serwisu.  
\v 11 Fiar baa Haꞌu dei, oras Haꞌu kaꞌak, Haꞌu ktalin aan ko Haꞌukaan Ama, Nia moos talin aan no Haꞌu. Masik emi la hakara simu Haꞌukaan lia fuan neꞌe, fiar baa dei, tan emi haree tiꞌan hotu-hotu mak Haꞌu kaseꞌi.  
\v 12 Rona mai, tan Haꞌukaan dalen neꞌe, tebes no loos. Ema mak fiar baa Haꞌu, bele nalo lia hotu-hotu mak Haꞌu kalo. Nia moos bele nalo makaꞌas liu tan tenik, tan Haꞌu atu kbaa Haꞌukaan Ama.  
\v 13 Tan emi talin aan ho Haꞌu, emi bele hodi Haꞌukaan naran. Emi hamulak husu saa hodi Haꞌukaan naran,\f + \fr 14:13 \ft Hamulak “hodi Haꞌukaan naran” lia nia isin naꞌak, ita hamulak tuir Yesus Niakaan hakara. Ita bele “hodi Yesus naran” kalo ita dadi baa Niakaan ema, kalo ita moris talin aan ho Nia, hodi hanono baa Nia, no fiar haꞌak, Nia mate nebee kasu mohu itakaan salan. Dadi hamulak “hodi Yesus naran” la manesak no “temi Yesus naran”.\f* Haꞌu kalo bodik emi. Hodi nunia, Haꞌu katudu Haꞌukaan Aman kabaas.  
\v 14 Tebes. Emi hamulak husu saa hodi Haꞌukaan naran, Haꞌu kalo bodik emi.”   
\s1 Yesus nameno atu solok Kmalar Lulik mai  
\p
\v 15 Hotu, Yesus dale tenik naꞌak, “Kalo emi hadomi Haꞌu, emi halo tuir Haꞌukaan ukun sia.  
\v 16-17 Haꞌu kusu baa Haꞌukaan Ama, kalo Haꞌu la kamutuk tenik ko emi, Nia foo Malikuk ida baa emi. Malikuk nia, mak Niakaan Kmalar Lulik. Malikuk nia atu nanorin hanorin loos baa emi. Ema balu iha raiklaran neꞌe, la bele simu Nia, tan sia la natene Nia no la titu Nia. Mais emi hatene Nia, tan Nia talin aan no emi. Nia moos atu namutuk no emi nohuun.   
\p
\v 18 Haꞌu la klaꞌo kela emi ahan nuꞌu oa kiak. Tan Haꞌu atu kmai kikar baa emi.  
\v 19 La kleur falik, ema seluk iha raiklaran neꞌe la naree Haꞌu ona. Mais emi haree Haꞌu. Emi atu moris, tan Haꞌu kmoris kikar.  
\v 20 Hodi nunia, emi bele hatene haꞌak, Haꞌu ktalin aan ko Haꞌukaan Ama; emi talin aan ho Haꞌu; Haꞌu moos talin aan ko emi.   
\p
\v 21 Ema mak simu Haꞌukaan ukun sia, hotu nalo tuir, nia nadomi Haꞌu. Haꞌukaan Ama moos nadomi nia. Haꞌu moos kadomi nia, no atu katadu aan baa nia.”   
\p
\v 22 Iha nia, noo ema ida naran Yudas (mais lahoos Yudas Iskariot). Rona nola Yesus dale nia, Yudas neꞌe nusu naꞌak, “Ama Boot nakara natadu aan baa ami. Mais tan saa Ama la noꞌuk natadu aan baa ema seluk sia iha raiklaran neꞌe?”   
\p
\v 23 Yesus nataa naꞌak, “Nuneꞌe. Haꞌu katadu aan baa ema mak nadomi Haꞌu no nalo tuir Haꞌukaan hanorin. Haꞌukaan Ama moos nadomi ema nia. Hotu, Ami atu mai moris neon ida ho nia.  
\v 24 Mais ema mak la nalo tuir Haꞌukaan hanorin, nia la nadomi Haꞌu. Hanorin mak emi rona neꞌe, la mai nosi Haꞌu duꞌuk, mais nosi Haꞌukaan Ama mak solok Haꞌu.   
\p
\v 25 Haꞌu katak kedan lia neꞌe sia baa emi, tan oras neꞌe, Haꞌu ksei kamutuk ko emi.  
\v 26 Mais la kleur ona, Haꞌukaan Ama atu solok Malikuk ida mai. Nia, mak Niakaan Kmalar Lulik. Kmalar Lulik nia atu seluk Haꞌu iha raiklaran neꞌe. Nia atu nanorin lia hotu-hotu baa emi, nodi foo natene lia hotu-hotu mak Haꞌu katak tiꞌan baa emi.   
\p
\v 27 Kalo Haꞌu kbaa tiꞌan, Haꞌu kfoo baa emi moris manek no dame. Moris oin nunia la mai nosi raiklaran, mais mai nosi Haꞌu duꞌuk. Dadi, keta haneo waꞌin no hataꞌuk.  
\v 28 Emi rona tiꞌan Haꞌu kdale kaꞌak, ‘Haꞌu atu klaꞌo kela emi, mais atu mai kikar.’ Kalo emi hadomi Haꞌu, emi musti neon diꞌak bele-bele ho Haꞌu, tan Haꞌu kfila baa Haꞌukaan Ama. Nia makaꞌas liu Haꞌu.  
\v 29 Haꞌu katak kedan tiꞌan lia neꞌe sia baa emi, nebee kalo lia neꞌe sia naksain, emi bele fiar baa Haꞌu.  
\v 30 La kleur falik, Haꞌu la kdale tenik ko emi ona, tan diabu ulun mai tiꞌan. Nia kaer ukun iha raiklaran neꞌe, mais la kaer ukun baa Haꞌu.  
\v 31 Masik nia mai moos, Haꞌu kalaꞌo luku Haꞌukaan Ama ukun. Tan lia nia natudu baa ema iha raiklaran neꞌe naꞌak, Haꞌu kadomi Haꞌukaan Ama liu resik.  
\p Nunia dei. Mai ita baa ona!”   
\c 15  
\s1 Yesus hanesan ai anggor huun  
\p
\v 1 Hotu, Yesus dale tenik naꞌak, “Haꞌu neꞌe, mak ai anggor huun malolok.\f + \fr 15:1 \ft Iha Hakerek Moon Mamenon Tuan, ema makerek badaen sia, nakara nanesa ema Israꞌel no ai anggor huun ida, no toꞌos anggor ida. (Leno Kananuk Sia 80:8-16; Yeremia 2:21; Yeheskial 15:1-8, 19:10-14; Hosea 10:1; no hakerek seluk tenik no.) Mais ema Israꞌel sia sees tiꞌan nosi Naꞌi Maromak dalan loos. Tan lia nia, Yesus temi aan naꞌak, Nia ‘ai anggor huun mak malolok’, tan Nia la sees nosi Naꞌi Maromak hakaran.\f* Haꞌukaan Ama, mak toꞌos naꞌin.  
\v 2 Ai huun neꞌe, sorun waꞌin. Sorun mak la nafua, toꞌos naꞌin taa kotu hotu soe. Sorun mak nafua, toꞌos naꞌin namoos nodi tesi nabadak, nebee hetak nafua.   
\p
\v 3 Emi dadi moos tiꞌan, tan Haꞌukaan hanorin namoos emikaan neon, hanesan toꞌos naꞌin namoos ai sorun nodi tesi nabadak.  
\v 4 Mais emi musti talin aan bei-beik baa Haꞌu. Haꞌu moos talin aan ko emi, tan ai sorun mak naksasa nela ai huun, la bele nafua. Hanoin! Kalo emi la talin aan bei-beik baa Haꞌu, emikaan moris la bele nasai hahalok diꞌak.   
\p
\v 5 Haꞌu neꞌe, mak ai huun. Emi mak ai sorun. Kalo emi talin aan bei-beik baa Haꞌu no Haꞌu moos talin aan ko emi, neꞌe naꞌak, emi hanesan ai sorun mak nafua waꞌin. Mais kalo emi la talin aan bei-beik baa Haꞌu, emikaan moris la bele nasai hahalok diꞌak.  
\v 6 Ema mak la talin aan baa Haꞌu, nia hanesan ai sorun mak la nafua. Ai sorun oin nunia, nanis toꞌos naꞌin tesi kotu, nabusik dadi maran, hotu foti soe baa haꞌi.  
\v 7 Mais kalo emi talin aan bei-beik baa Haꞌu no bali diꞌa-diꞌak Haꞌukaan hanorin iha emikaan neon, emi husu saa baa Naꞌi Maromak, nanis Nia nalo bodik emi.   
\p
\v 8 Kalo emikaan moris nasai hahalok diꞌak nuꞌu ai sorun mak nafua waꞌin, neꞌe naꞌak, emi foti-hahaas Naꞌi Maromak tiꞌan. Hodi lisan nunia, emi moos hatudu malorek haꞌak, emi Haꞌukaan maktuir.   
\p
\v 9 Haꞌu kadomi emi, hanesan Ama nadomi Haꞌu. Emi musti kreꞌis bei-beik baa Haꞌu, nebee emi bele simu hola Haꞌukaan dadomin.  
\v 10 Kalo emi tuir Haꞌukaan ukun hodi moris talin aan baa Haꞌu, Haꞌu moos katudu Haꞌukaan dadomin baa emi. Lia nia nudaar Haꞌu ktuir Haꞌukaan Ama ukun, hotu Nia natudu dadomin baa Haꞌu.   
\p
\v 11 Haꞌu katak kedan lia neꞌe sia baa emi, nebee emi bele neon boot, nuꞌu Haꞌu moos neon boot. Tebes. Haꞌu kakara nebee emi neon boot lo-loos.  
\v 12 Haꞌukaan ukun nuneꞌe: emi musti hadomi malu, hanesan Haꞌu moos kadomi emi.\x + \xo 15:12 \xt Yohanis 13:34, 15:17; 1 Yohanis 3:23; 2 Yohanis 5\x*  
\v 13 Kalo ema ida nadiꞌa aan mate bodik sori belun, neꞌe naꞌak, nia nadomi tebes belun. La noo dadomin seluk mak makaꞌas liu dadomin nia.  
\v 14 Kalo emi halo tuir bei-beik Haꞌukaan ukun, emi dadi baa Haꞌukaan belun.  
\v 15 Haꞌu la ktemi emi kaꞌak Haꞌukaan ‘ain-liman’ ona, tan ema ain-liman la natene malorek ulun niakaan hakara. Mais Haꞌu ktemi emi kaꞌak Haꞌukaan ‘belun’, tan Haꞌu kdale loke fore baa emi tiꞌan lia hotu-hotu mak Haꞌukaan Ama nakara no katak tiꞌan baa Haꞌu.  
\v 16 Emi la boi Haꞌu. Mais Haꞌu mak boi emi no foti emi atu moris halo lia diꞌak. Dadi, emi musti halo lia diꞌak bei-beik, hanesan ai huun nafua diꞌak bei-beik. Kalo emi halo nunia, emi husu saa baa Haꞌukaan Ama, nanis Nia nalo bodik emi.  
\v 17 Dadi, lia mak Haꞌu karuka baa emi, mak neꞌe: emi musti hadomi malu.”   
\s1 Ema raiklaran hirus Yesus Niakaan ema  
\p
\v 18 Hotu, Yesus dale tenik naꞌak, “Kalo ema raiklaran hirus emi, keta sarebak, tan sia hirus uluk Haꞌu tiꞌan.  
\v 19 Kalo emi moris manesak ho sia, sia nadomi emi. Mais emi la bele moris manesak ho sia, tan Haꞌu kboi kola emi tiꞌan no faꞌe salin emi nosi sia. Tan lia nia, sia hirus emi.   
\p
\v 20 Keta haluꞌa lia mak Haꞌu katak tiꞌan baa emi kaꞌak, ‘Ema ain-liman la boot liu ulun.’ Kalo ema raiklaran nasusar Haꞌu, nanis sia moos nasusar emi. Kalo sia simu Haꞌukaan hanorin, sia moos simu emikaan hanorin.\x + \xo 15:20 \xt Mateus 10:24; Lukas 6:40; Yohanis 13:16\x*  
\v 21 Mais sia atu nasusar emi, tan emi talin aan baa Haꞌu. Sia atu nalo nunia, tan sia la natene See mak solok Haꞌu.  
\v 22 Kalo Haꞌu la kmai kanorin dalan moris loos baa sia, nanis sia la sala. Mais Haꞌu kmai kanorin tiꞌan baa sia, dadi sia la noo lia krarain tenik atu neli aan naꞌak, ‘Ami la sala.’   
\p
\v 23 Ema mak hirus Haꞌu, nia moos hirus Haꞌukaan Ama.  
\v 24 Haꞌu kaseꞌi tiꞌan tadak blaar oi-oik mak ema seluk la bele nalo. Kalo Haꞌu la kaseꞌi nunia iha siakaan oin, sia la sala kalo la simu Haꞌu. Mais sia duꞌuk naree tiꞌan tadak blaar nia sia. Masik nunia moos, sia sei hirus Haꞌu no Haꞌukaan Ama iha laleꞌan.  
\v 25 Mais lia neꞌe sia hotu-hotu dadi atu natoꞌo saa mak hakerek tiꞌan iha Hakerek Moon naꞌak, ‘Masik la noo lia tatuur ida kois, sia sei hirus haꞌu.’\x + \xo 15:25 \xt Kananuk Sia 35:19, 69:5\x*   
\p
\v 26 Mais keta hataꞌuk, tan noo Malikuk ida atu mai. Nia, Maromak Kmalar Lulik mak mai nosi Haꞌukaan Ama. Nia atu nanorin emi hanorin loos. Haꞌu kbaa tiꞌan Haꞌukaan Ama, kfoin solok Kmalar Lulik nia mai baa emi. Kalo Nia mai tiꞌan, Nia atu natebes lia nosi Haꞌu.  
\v 27 Hotu, emi musti hatoꞌo tenik lia nia baa ema seluk, tan emi mak hamutuk ho Haꞌu hori uluk tiꞌan.   
\c 16  
\p
\v 1 Haꞌu katak lia neꞌe sia baa emi, nebee emi keta soe Haꞌukaan hanorin.  
\v 2 Nosi ikus, Yahudi ulun sia atu lelen emi nosi siakaan uma hamulak. Lahoos nunia dei, tan noo oras seluk ida, ema atu buka noꞌo emi, tan sia naneo naꞌak, hahalok nia bodik Naꞌi Maromak.  
\v 3 Sia nalo nunia, tan la natene Haꞌu ko Haꞌukaan Ama.  
\v 4 Haꞌu katak kedan lia neꞌe sia baa emi, nebee nosi ikus, kalo lia neꞌe sia dadi tiꞌan, emi bele hanoin haꞌak, Haꞌu katak uluk tiꞌan. Uluk aan, Haꞌu la katak dauk, tan Haꞌu ksei kamutuk ko emi. Mais oras neꞌe Haꞌu katak tiꞌan kaꞌak, Haꞌu atu kbaa ona.”   
\s1 Kmalar Lulik Niakaan serwisu  
\p
\v 5 Hotu, Yesus nanorin tuꞌan tenik naꞌak, “Haꞌu atu kfila baa Nia mak solok Haꞌu. Mais, la noo ida nosi emi nusu baa Haꞌu naꞌak, ‘Ama Boot atu baa nabee?’  
\v 6 Haꞌukaan dalen neꞌe, nasusar emi tebes.  
\v 7 Mais rona mai, tan Haꞌukaan dalen neꞌe tebes no loos. Diꞌak liu, Haꞌu kbaa. Tan kalo lale, Malikuk nia la mai emi. Haꞌu kmusti baa, nebee Haꞌu ksolok Nia mai emi.   
\p
\v 8 Kalo Nia mai tiꞌan, Nia atu nalore ema raiklaran salan. Nia moos nalore dalan moris mak loos. Nia nalore tenik, baa oras rai falu fila, Naꞌi Maromak taa ukun baa ema raiklaran.  
\v 9 Malikuk nia atu natudu naꞌak, ema raiklaran sala tan sia la fiar baa Haꞌu.  
\v 10 Hotu, Nia natudu dalan moris mak loos baa ema. Nia atu nalore lia nia sia, tan Haꞌu atu kfila kikar baa Haꞌukaan Ama. Emi la haree Haꞌu ona, mais Malikuk nia mak mai seluk Haꞌu.  
\v 11 Hotu, Nia moos natudu naꞌak, Naꞌi Maromak atu taa ukun baa ema mak nalo sala, tan Nia taa ukun tiꞌan baa diabu ulun, mak ukun raiklaran neꞌe.   
\p
\v 12 Noo lia waꞌin mak Haꞌu kakara katak baa emi. Mais oras neꞌe, emi sei la kohi dauk.  
\v 13 Kalo Kmalar Lulik mai tiꞌan, Nia nanorin emi nebee bele hatene lia loos hotu-hotu. Nia la dale aan duꞌuk, mais Nia katak saa mak Nia rona nola nosi Haꞌukaan Ama. Nia moos atu katak baa emi, saa mak atu dadi.  
\v 14 Nia foti-nahaas Haꞌu, tan Nia atu dale natoꞌo baa emi, lia loos hotu-hotu nosi Haꞌu.  
\v 15 Lia hotu-hotu mak Haꞌukaan Ama nanoin, lia nia sia Haꞌu moos kanoin. Etuk, ohin Haꞌu kaꞌak, Maromak Kmalar Lulik atu natoꞌo baa emi lia loos hotu-hotu nosi Haꞌu.”   
\s1 Yesus katak naꞌak, maktuir sia neon susar uluk lai, foin diꞌak nikar  
\p
\v 16 Hotu, Yesus katak tuꞌan tenik naꞌak, “La kleur ona, emi la haree Haꞌu tiꞌan. Mais la kleur falik, emi moos haree hikar Haꞌu.”   
\p
\v 17 Rona nola nunia, Yesus Niakaan maktuir sia dale baa malu naꞌak, “Tan saa Nia dale naꞌak, ‘La kleur ona, emi la haree Haꞌu tiꞌan. Mais la kleur falik, emi moos haree hikar Haꞌu.’ Tan saa Nia dale tenik naꞌak, ‘Nia atu baa Niakaan Ama’?  
\v 18 Nia naneo baa saa, toꞌo naꞌak ‘La kleur ona.’ Dale nia, ita la hatene.”   
\p
\v 19 Sia dale baa malu nunia, mais Yesus natene sia nakara nusu lia ida. Hotu, Nia dale naꞌak, “Ohin Haꞌu kaꞌak, ‘La kleur ona, emi la haree Haꞌu tiꞌan. Mais, la kleur falik, emi moos haree hikar Haꞌu.’ Emi husu malu nunia ka?   
\p
\v 20 Diꞌak, kalo emi hakara hatene nunia. Mais rona mai, tan Haꞌukaan dalen neꞌe, tebes no loos: emi atu neon susar toꞌo tanis. Mais ema seluk iha raiklaran neꞌe atu neon diꞌak. Masik emikaan neon susar nunia moos, atu diꞌak nikar.  
\v 21 Nudaar feto ida mak noran moras atu nahoris. Nia noran moras uluk lai, mais kalo nahoris tiꞌan, susar nia lakon kedas. Nia neon boot, tan ema foun ida moris mai tiꞌan.  
\v 22 Emi moos nunia. Oras neꞌe, emi tanis hodi neon susar. Mais la kleur, Haꞌu kmai karee kikar emi, foin emi neon boot lo-loos. La noo ema ida kois mak bele nadau nola neon boot nia nosi emi.   
\p
\v 23 Kalo oras nia toꞌo tiꞌan, emi lalika husu sa-saa tenik baa Haꞌu. Tebes! Haꞌukaan dalen neꞌe tebes no loos. Baa oras nia, emi bele husu duꞌuk baa Haꞌukaan Ama. Nia nanis foo baa emi, tan emi husu hodi Haꞌukaan naran.\f + \fr 16:23 \ft Hamulak “hodi Haꞌukaan naran” lia nia isin naꞌak, ita hamulak tuir Yesus hakaran. Ita bele “hodi Yesus naran” kalo ita dadi baa Niakaan ema, kalo ita moris talin aan ho Nia, hodi hanono baa Nia, no fiar, haꞌak, Nia mate atu kasu mohu itakaan salan. Dadi, hamulak “hodi Yesus naran” la manesak no “temi Yesus naran”.\f*  
\v 24 Toꞌo oras neꞌe, emi sei la husu dauk sa-saa hodi Haꞌukaan naran. Husu baa dei, nebee emi simu. Hodi nunia, emikaan neon boot lo-loos.”   
\s1 Yesus natoba nola beran raiklaran hotu-hotu  
\p
\v 25 Hotu, Yesus dale tuꞌan tenik naꞌak, “Toꞌo baa oras neꞌe, Haꞌu ksei kanorin emi kodi lia hatetek. Mais oras neꞌe, Haꞌu kanorin emi la kodi lia hatetek ona, tan Haꞌu atu kdale malorek lia isin kosi Haꞌukaan Ama.  
\v 26 Emi moos bele hamulak duꞌuk baa Haꞌukaan Ama hodi Haꞌukaan naran. Haꞌu lalika kamulak bodik emi ona.  
\v 27 Haꞌukaan Ama nadomi emi, tan emi hadomi Haꞌu. Emi moos fiar haꞌak, Nia mak solok Haꞌu.  
\v 28 Uluk, Haꞌu klaꞌo kela Haꞌukaan Ama atu kein heik iha raiklaran neꞌe. Mais oras neꞌe, Haꞌu atu klaꞌo kela raiklaran neꞌe, baa kein kikar ko Nia.”   
\p
\v 29 Rona nola nunia, Yesus Niakaan maktuir sia katak naꞌak, “Tebes. Ama Boot dale malorek, la modi lia hatetek ona! Nunia foin diꞌak.  
\v 30 Ami fiar haꞌak, Ama Boot natene lia hotu-hotu. Ami lalika husu sa-saa tenik baa Ama ona, tan Ama natene uluk tiꞌan saa mak ami atu husu. Etuk, ami fiar haꞌak, Ama Boot mai nosi Naꞌi Maromak.”   
\p
\v 31 Hotu, Yesus nusu baa sia naꞌak, “Emi fiar tebes baa Haꞌu ka lale?  
\v 32 Hanoin! La kleur ona, emi hotu-hotu halai keen kari malu. Emi ida-idak halai hela Haꞌu, baa hakfunin aan duꞌuk. Masik nunia moos, Haꞌu la kmesan, tan Haꞌukaan Ama namutuk no Haꞌu.  
\v 33 Haꞌu katak tiꞌan lia neꞌe sia baa emi, nebee emikaan neon diꞌak no neon manek, tan emi talin aan ho Haꞌu. Ema iha raiklaran neꞌe atu tonan no nasusar emi. Mais hakbiit emikaan neon, tan Haꞌu katoba kola tiꞌan beran raiklaran neꞌe hotu-hotu!”   
\c 17  
\s1 Yesus namulak bodik Nia duꞌuk  
\p
\v 1-2 Yesus dale notu nunia, Nia tanaat baa laleꞌan, hotu namulak naꞌak:  
\p “Ama. Haꞌukaan oras toꞌo tiꞌan, nebee Ama foti-nahaas Haꞌu. Haꞌu neꞌe, Ama Oan. Ama latan beran tiꞌan baa Haꞌu atu kbabilan ema hotu-hotu iha raiklaran neꞌe. Hodi nunia, Haꞌu kbele foo moris loos toꞌo nima-nimak baa ema hotu-hotu mak Ama latan tiꞌan, dadi baa Haꞌukaan ema. Oras neꞌe, Haꞌu kusu nebee Ama foti-nahaas Haꞌu, nebee Haꞌu moos bele katudu Ama Niakaan kabaas.  
\v 3 Ema bele netan moris nima-nimak, kalo sia simu naꞌak, Ama mesan mak Maromak malolok. Sia moos musti simu naꞌak, Haꞌu mak Yesus Kristus, mak Ama solok tiꞌan mai raiklaran neꞌe.  
\v 4 Haꞌu katudu Ama Niakaan kabaas tiꞌan iha raiklaran neꞌe kodi kalaꞌok mohu serwisu mak Ama latan baa Haꞌu.  
\v 5 Uluk, baa oras raiklaran sei la iha dauk, Haꞌu kamutuk ko Ama. Haꞌukaan kabaas moos manesak no Ama. Oras neꞌe, Haꞌu kusu nebee Ama foti-nahaas Haꞌu, nebee Haꞌu kabaas kikar hanesan Ama.”   
\s2 Yesus namulak bodik Niakaan maktuir sia  
\p
\v 6 Hotu, Yesus namulak tenik naꞌak, “Ama boi nola Haꞌukaan belun neꞌe sia nosi raiklaran, hotu Ama latan sia baa Haꞌu, dadi baa Haꞌukaan eman. Haꞌu kanorin sia tiꞌan, nebee natene Ama. Sia moos nalo tuir Ama Manfatin.  
\v 7 Oras neꞌe, sia natene naꞌak, lia hotu-hotu mak Ama latan baa Haꞌu, nahabut baa Ama.  
\v 8 Haꞌu kanorin tiꞌan Manfatin hotu-hotu mak Ama foo baa Haꞌu. Sia moos simu tiꞌan Manfatin nia. Sia natene, Haꞌu kmai kosi Ama. Sia moos fiar, Ama mak solok Haꞌu kmai iha raiklaran neꞌe.   
\p
\v 9 Haꞌu kamulak bodik sia. Haꞌu la kamulak bodik ema hotu-hotu iha raiklaran neꞌe, mais kamulak loos bodik ema neꞌe sia mak Ama latan tiꞌan baa Haꞌu, tan sia, Ama Niakaan.  
\v 10 Ema hotu-hotu mak dadi baa Haꞌukaan moos, dadi baa Ama Niakaan. Hotu-hotu mak dadi Ama Niakaan moos, dadi baa Haꞌukaan. Sia nia, mak nahaas Haꞌu.  
\v 11 Haꞌu la kein kafati iha raiklaran neꞌe, tan la kleur ona, Haꞌu kfila kikar baa Ama. Mais, Haꞌukaan ema neꞌe sia nein nafati iha raiklaran neꞌe. Ama mak moon kaliuk, Haꞌu kusu nebee Ama daka sia, modi Ama beran mak Ama foo tiꞌan baa Haꞌu. Haꞌu moos kusu nebee, sia talin malu dadi mesak, hanesan Haꞌu ktalin aan dadi mesak ko Ama.  
\v 12 Baa oras Haꞌu ksei kamutuk ko sia iha raiklaran neꞌe, Haꞌu kaliku sia kodi beran mak Ama latan tiꞌan baa Haꞌu. Haꞌu kdaka sia diꞌa-diꞌak, nebee sia talin aan no Ama bei-beik. La noo ida mak lakon. Hela Yudas dei mak lakon, tuir saa mak hakerek kedan hori uluk iha Hakerek Moon.\x + \xo 17:12 \xt Kananuk Sia 41:9; Yohanis 13:18\x*   
\p
\v 13 Oras neꞌe, Haꞌu kreꞌis fila kikar baa Ama. Mais Haꞌu katak lia neꞌe sia, oras Haꞌu ksei iha raiklaran neꞌe, nebee Haꞌukaan ema neꞌe sia bele neon boot lo-loos, hanesan Haꞌu.  
\v 14 Haꞌu katak tiꞌan Ama Manfatin baa sia. Tan baa nia, ema seluk iha raiklaran neꞌe hirus sia, tan sia la moris tuir raiklaran. Ema raiklaran moos hirus Haꞌu, tan Haꞌu la kmoris tuir raiklaran.  
\v 15 Haꞌu la kusu Ama foti sai Haꞌukaan ema neꞌe sia nosi raiklaran. Mais Haꞌu kusu Ama daka sia, nebee nadook aan nosi aꞌaat huun.  
\v 16 Haꞌu la ktuir raiklaran. Sia moos nunia.   
\p
\v 17 Hamoos siakaan neon hodi hanorin loos, tan Ama Manfatin nia, mak tebes no loos.  
\v 18 Ama solok Haꞌu kmai raiklaran neꞌe. Hotu, Haꞌu moos solok sia, nebee baa moris keke lema iha ema raiklaran leet.  
\v 19 Haꞌu klatan tiꞌan Haꞌukaan moris, kodi kalaꞌo Ama Niakaan serwisu moon. Hodi nunia, Haꞌukaan ema sia dadi moon. No sia bele latan siakaan moris bodik Ama, tan sia moris tuir Ama Manfatin mak tebes no loos.”   
\s2 Yesus namulak bodik ema makfiar hotu-hotu  
\p
\v 20 Hotu, Yesus namulak tenik naꞌak, “Haꞌu kamulak tiꞌan bodik Haꞌukaan ema neꞌe sia mak tuir Haꞌu iha raiklaran. Oras neꞌe, Haꞌu moos kamulak bodik ema seluk sia mak nosi ikus mai fiar baa Haꞌu, tan Haꞌukaan maktuir neꞌe sia natutan Haꞌukaan hanorin.   
\p
\v 21 Ama. Haꞌu ktalin aan ko Ama, Ama moos talin aan no Haꞌu. Haꞌu kusu nebee, Haꞌukaan maktuir sia talin malu dadi mesak, hanesan Ita. Haꞌu moos kusu nebee sia talin aan dadi mesak no Ita. Hodi nunia, ema seluk iha raiklaran neꞌe bele fiar naꞌak, Ama mak solok Haꞌu.  
\v 22 Haꞌu katudu tiꞌan Ama Niakaan kabaas baa sia, nebee sia bele talin malu dadi mesak, hanesan Ita.  
\v 23 Haꞌu ktalin aan ko sia. Ama talin aan no Haꞌu. Sia moos musti talin malu dadi mesak nunia, toꞌo sia tebe-tebes moris neon ida. Hodi nunia, ema seluk iha raiklaran neꞌe bele natene naꞌak, Ama nadomi sia hanesan Ama nadomi Haꞌu. Sia moos bele natene naꞌak, Ama mak solok Haꞌu.   
\p
\v 24 Ama. Haꞌu kusu nebee ema hotu-hotu mak Ama latan tiꞌan baa Haꞌu, bele namutuk nafati no Haꞌu. Hodi nunia, sia bele naree Haꞌukaan kabaas mak Ama foo tiꞌan baa Haꞌu. Tan oras raiklaran sei la iha dauk, Ama nadomi Haꞌu tiꞌan.   
\p
\v 25 Ama. Ama mak loos kaliuk. Ema iha raiklaran neꞌe la natene Ama. Haꞌu mak katene Ama. Haꞌukaan ema neꞌe sia moos natene naꞌak, Ama mak solok Haꞌu kmai raiklaran neꞌe.  
\v 26 Haꞌu katak baa sia tiꞌan, Ama neꞌe See. Haꞌu katak bei-beik nunia baa sia, tan kakara nebee, sia natene tebes Ama dadomin nuꞌu Haꞌu moos katene tebes Ama dadomin. Hodi nunia, Haꞌu kbele talin aan ko sia.”   
\c 18  
\s1 Ema kohi Yesus  
\r (Mateus 26:47-56; Markus 14:43-50; Lukas 22:47-53)  
\p
\v 1 Yesus namulak notu nunia, Nia sai no Niakaan maktuir sia, baa toꞌos ida iha mota Kidron balu baa.   
\p
\v 2-3 Natoon baa oras nia moos, naꞌilulik ulun sia no ema Farisi sia, naruka sondadu Roma klibur ida no ema makdaka naꞌin hira, baa Yudas, tan sia natene Yudas nakara faꞌan Yesus. Yudas natene toꞌos nia, tan dala waꞌin Yesus no Niakaan maktuir sia naklibur iha fatin nia. Tan baa nia, Yudas nodi ema waꞌin nia baa buka Yesus iha toꞌos nia. Sia nodi klonus, badut, no roꞌat-meik.   
\p
\v 4 Tuir loos, Yesus natene tiꞌan lia hotu-hotu mak atu dadi baa Nia. Tan lia nia, Nia laꞌo soruk baa, hotu nusu sia naꞌak, “Emi mai buka see?”   
\p
\v 5 Sia nataa naꞌak, “Ami buka ema ida, naran Yesus nosi leo Nasaret.”  
\p Hotu, Yesus katak naꞌak, “Nia, mak Haꞌu.” Baa oras nia, Yudas mak faꞌan Yesus moos nariik namutuk no sia.  
\v 6 Oras Yesus dale naꞌak, “Nia, mak Haꞌu,” ema nia sia hotu-hotu nakiduk, nakloti baa rai.   
\p
\v 7 Hotu Yesus nusu tenik naꞌak, “Emi mai buka see?”  
\p Sia nataa naꞌak, “Yesus, ema Nasaret nia.”   
\p
\v 8 Yesus dale naꞌak, “Ohin Haꞌu katak tiꞌan kaꞌak, Nia, mak Haꞌu. Kalo emi buka Haꞌu, keta kohi ema seluk. Habusik sia baa.”  
\v 9 (Nia dale nunia atu natebes lia ida mak Nia dale kedan tiꞌan naꞌak, “Ama. Ema hotu-hotu mak Ama latan tiꞌan baa Haꞌu, la noo ida mak lakon.”)   
\p
\v 10 Natoon baa nia, Simon Petrus nodi surik ida. Naree ema waꞌin nia mai buka Yesus, nia losu surik. Hatene baa, nia taa kotu ema ida tilun kwana. (Ema nia, naran Malkus. Nia, naꞌilulik ulun boot ain-liman.)  
\v 11 Naree nunia, Yesus nakahik naꞌak, “Petrus! Maknua mikar okaan surik. Keta saseni, tan Haꞌukaan Ama katak tiꞌan naꞌak, Haꞌu kmusti ketan susar oin nuneꞌe.”\x + \xo 18:11 \xt Mateus 26:39; Markus 14:36; Lukas 22:42\x*   
\s1 Ema nodi Yesus baa nataa naꞌilulik ulun boot  
\p
\v 12 Nunia hotu, sondadu sia no siakaan ulun, no makdaka sia, mai kohi Yesus, no kesi nola Nia.  
\v 13 Hotu, sia nalaꞌo nodi uluk Nia baa Anas, mak Kayafas banin mane. Kayafas mak dadi naꞌilulik ulun boot baa tinan nia.  
\v 14 Uluk, nia mak foo lia tateꞌan baa Yahudi ulun sia naꞌak, “Diꞌak liu, ema ida mate bodik ema hotu-hotu.”\x + \xo 18:14 \xt Yohanis 11:49-50\x*   
\s1 Petrus neli naꞌak, la natene Yesus  
\r (Mateus 26:69-70; Markus 14:66-68; Lukas 22:55-57)  
\p
\v 15 Sia nodi Yesus baa, Simon Petrus tuir nosi kotuk, bele-bele no maktuir seluk ida. Nia, mak haꞌu, Yohanis. Tan naꞌilulik nia natene haꞌu, haꞌu kbele tama ko Yesus baa uma lalawar.  
\v 16 Mais, Petrus la tama. Nia nariik loos iha luan, kreꞌis odamatan nanokar. Hotu, haꞌu ksai kikar, dale ko feto ida mak daka iha nia, nebee Petrus bele tama.  
\v 17 Oras ami tama, feto nia nusu baa Petrus naꞌak, “O moos Niakaan maktuir ida ka?”  
\p Mais Petrus nataa naꞌak, “Lale!”   
\p
\v 18 Iha lalawar nia, makdaka sia no ain-liman sia naniruk haꞌi, tan rai malirin. Naree nunia, Petrus baa naniruk no sia.   
\s1 Naꞌilulik ulun boot leno Yesus  
\r (Mateus 26:59-66; Markus 14:55-64; Lukas 22:66-71)  
\p
\v 19 Iha uma nia laran, naꞌilulik ulun boot nusu Yesus naꞌak, “Okaan maktuir sia, mak see? O manorin saa baa sia?”   
\p
\v 20 Yesus katak naꞌak, “Haꞌu la kdale subar. Loro-loron Haꞌu kanorin loke fore tiꞌan iha ema hotu-hotu oin. Haꞌu moos kanorin tiꞌan iha Uma Hamulak Huun no iha itakaan uma hamulak sia hotu. Fatin neꞌe sia, mak loron-loron ita ema Yahudi haklibur fatin.  
\v 21 Tan saa o musu Haꞌu nunia? Diꞌak liu, musu duꞌuk baa ema mak rona tiꞌan Haꞌukaan dalen. Nanis, sia natene saa mak Haꞌu kanorin tiꞌan.”   
\p
\v 22 Rona Yesus nataa nunia, makdaka ida mak nariik iha nia, basa Nia nodi naꞌak, “Keta dale nunia baa ulun boot!”   
\p
\v 23 Yesus katak naꞌak, “Kalo Haꞌu kdale sala, maꞌak malorek sala nia. Mais kalo Haꞌu kdale loos, tan saa o basa Haꞌu?”   
\p
\v 24 Nunia hotu, Anas naruka sia nodi Yesus baa Kayafas, tan nia mak naꞌilulik ulun boot. Oras sia nalaꞌo nodi baa, sia sei kesi nafati Yesus.   
\s1 Petrus neli tenik Yesus  
\r (Mateus 26:71-75; Markus 14:69-72; Lukas 22:58-62)  
\p
\v 25 Natoon baa nia, Simon Petrus noꞌi naniruk haꞌi. Hotu, ema seluk ida nusu nia naꞌak, “O moos Niakaan maktuir ida ka?”  
\p Mais Petrus neli naꞌak, “Lale!”   
\p
\v 26 Iha nia moos, noo naꞌilulik ulun boot ain-liman ida. Nia famili nosi ema mak Petrus taa kotu tilun. Ema nia nusu Petrus naꞌak, “Hoi! Ohin nia, o mak iha toꞌos nia! Haꞌu karee o.”   
\p
\v 27 Mais Petrus neli tenik naꞌak, “Lale!” Baa oras nia moos, manu kokoreek kedas.   
\s1 Ema nodi Yesus baa nataa gubernur Pilatus  
\r (Mateus 27:1-2,11-14; Markus 15:1-5; Lukas 23:1-5)  
\p
\v 28 Baa seisawan nia, sia nodi Yesus nosi Kayafas uman, baa gubernur uman iha sondadu Roma fatin.\f + \fr 18:28 \ft Sondadu Roma fatin nia, hodi lia Latin naꞌak, \ft \+it praetorium\+it*.\f* Mais ema Yahudi sia la tama baa ema Roma fatin nia, tan lia nia nalo sia sasobo, toꞌo la bele naa Dahur Paska.  
\v 29 Ema Yahudi sia toꞌo baa, gubernur Pilatus sai nasoru sia nodi nusu naꞌak, “Emi tula sala saa baa Ema neꞌe?”   
\p
\v 30 Sia nataa naꞌak, “Nuneꞌe, ama. Kalo Ema neꞌe lahoos ema aat, nanis ami la mai kakoen ama.”   
\p
\v 31 Mais gubernur la noꞌuk simu. Hotu nia katak naꞌak, “Loos emi dei mak tetu duꞌuk Niakaan lia tuir emikaan ukun-badu Yahudi.”  
\p Mais Yahudi ulun sia katak naꞌak, “La bele, ama. Ami ema Yahudi la hoo beran atu taa ukun mate baa ema. Ukunrai Roma dei mak noo beran nia.”  
\v 32 (Baa oras sia dale nunia, saa mak Yesus dale kedan hori uluk, dadi tiꞌan. Tan uluk, Nia katak tiꞌan baa niakaan ema sia naꞌak, Nia atu mate tuir ukunrai Roma. Neꞌe mak, sia nedi noꞌo Nia baa ai karuus.)\x + \xo 18:32 \xt Yohanis 3:14, 12:32-33\x*   
\p
\v 33 Hotu gubernur tama nikar baa sondadu fatin. Nia bolu nola Yesus nodi nusu naꞌak, “Nunabee? O neꞌe, ema Yahudi naꞌin ka?”   
\p
\v 34 Yesus nusu fila naꞌak, “Ama duꞌuk mak nakara nusu nunia ka, ema seluk mak nasara baa ama?”   
\p
\v 35 Gubernur nataa naꞌak, “Hoi! Keta maneo maꞌak haꞌu neꞌe ema Yahudi. Okaan ema duꞌuk no naꞌilulik ulun sia mak latan O baa haꞌu. O malo sala saa tiꞌan? Maꞌak ona!”   
\p
\v 36 Yesus moos katak baa naꞌak, “Haꞌu lahoos naꞌin nosi raiklaran neꞌe. Kalo Haꞌu naꞌin raiklaran, nanis Haꞌukaan ain-liman sia mai lituk Haꞌu bele-bele, nebee ema Yahudi sia la bele kohi nola Haꞌu. Haꞌu neꞌe, Naꞌi tebes, mais lahoos ema raiklaran mak foti Haꞌu.”   
\p
\v 37 Hotu gubernur nusu nikar naꞌak, “Dadi, O neꞌe, naꞌin tebes ka lale?”  
\p Yesus nataa naꞌak, “Ama duꞌuk mak naꞌak Haꞌu neꞌe Naꞌin. Tuir loos, Haꞌu kmoris mai atu dadi Naꞌin. Haꞌu kmai iha raiklaran neꞌe atu kanorin hanorin loos. Ema hotu-hotu mak kaer metin hanorin loos nia, sia mak dadi Haꞌukaan renun.”   
\p
\v 38a Rona nola nunia, gubernur nusu naꞌak, “Hanorin loos nia mak nabee?”   
\s1 Yesus simu ukun mate  
\r (Mateus 27:15-31; Markus 15:6-20; Lukas 23:13-25)  
\p
\v 38b Gubernur Pilatus dale notu nunia, nia moos sai nikar baa ema Yahudi sia, nodi dale naꞌak, “Haꞌu kleno Nia tiꞌan, mais la ketan sala ida kois.   
\p
\v 39 Tuir itakaan kakotun, sura tinan baa oras dahur Paska, gubernur musti nabusik ema bui ida bodik emi. Dadi, nunabee? Tinan neꞌe, haꞌu kabusik Naꞌi Yahudi ka?”   
\p
\v 40 Rona nola nunia, sia hotu-hotu nahii bele-bele naꞌak, “Keta! Keta habusik Nia! Habusik Barabas dei!” Sia naꞌak nunia, mais tuir loos, Barabas nia, ema aat basuk.\f + \fr 18:40 \ft Iha lia Yunani “Ema mak aat basuk” noo lia isin, rua. Ida naꞌak, ema madauk teen mak nanaꞌo naha nodi nokbiit. No ida seluk naꞌak, ema mak nodi roꞌat-meik, atu nabuꞌa sai ukunrai Roma. Lukas 23:19 naꞌak, Barabas neꞌe, noꞌo notu ema tiꞌan, no sakar ukunrai Roma.\f*   
\c 19  
\p
\v 1 Nunia hotu, gubernur Pilatus naruka sondadu sia baa noꞌat Yesus nodi oe besi tarak.\f + \fr 19:1 \ft Sondadu Roma sia nodi oe mak nalo nosi tali kulit lolon hira sia. Hotu, sia kesi ruin meik, lale, makdadi meik, baa tali kulit nia rohan sia. Kalo hoꞌat rua-ruan hodi oe nia, isin kulit nakluꞌas mohu. Ema Yahudi tau hoꞌat kladik toꞌo isin haat nulu dei. Mais, sondadu Roma sia la sura. Sia noꞌat bei-beik.\f*  
\v 2-3 Sondadu nia sia moos nola ai tarak lain, nalo baa sabeo tarak. Hotu tuku natama sabeo tarak nia baa Yesus ulun, nodi naleuk Nia, hanesan foti naꞌi foun nodi sabeo naꞌin. Sia moos natais faru klobor ida baa Nia. Faru nia ilas mean asuaten ahan nuꞌu naꞌi isi belun. Hotu sia naleuk nakdiuk Nia nodi naꞌak, “Tonun-haboot Naꞌi Yahudi!” Sia moos basa lisuk Nia.   
\p
\v 4 Nunia hotu, gubernur sai tenik nodi katak baa ema waꞌin nia naꞌak, “Nuneꞌe! Haꞌu klatan kikar Nia baa emi. Emi musti hatene, haꞌu kleno Nia tiꞌan, mais la ketan sala ida kois.”  
\v 5 Baa oras Yesus sai, Nia sei tau sabeo tarak nia, no faru klobor nia. Hotu, gubernur katak baa ema waꞌin nia naꞌak, “Mana mai! Nia mak neꞌe.”   
\p
\v 6 Oras naꞌilulik ulun sia no makdaka sia naree Yesus sai, sia nahii bele-bele naꞌak, “Hoꞌo Nia dei! Hedi Nia baa ai karuus!”  
\p Mais gubernur katak baa sia naꞌak, “Kalo emi atu hodi Nia baa hoꞌo iha ai karuus, loos emi dei. Tan Haꞌu duꞌuk la ketan Niakaan salan ida kois. La fatan taa ukun mate baa Nia.”   
\p
\v 7 Hotu, ema Yahudi sia nataa naꞌak, “Ami hoo ukun-badu mak tuun mai nosi Naꞌi Maromak. Tuir ukun-badu nia, ema neꞌe musti mate, tan nia foti aan ahan Naꞌi Maromak Oan.”   
\p
\v 8 Rona nola siakaan dale nia, gubernur hetak nataꞌuk.  
\v 9 Nia tama nikar baa sondadu fatin, hotu nusu baa Yesus naꞌak, “O neꞌe, Ema nabee?” Mais Yesus la nataa.   
\p
\v 10 Gubernur nakbehek naꞌak, “Hoi! Tan saa O la mataa haꞌu? O matene ka lale? Haꞌu koo beran atu kalo O mate. Haꞌu moos koo beran atu kabusik O.”   
\p
\v 11 Mais Yesus nataa naꞌak, “Nuneꞌe, ama. Kalo ama noo beran tebes nunia, ama netan nosi Naꞌi Maromak, tan Nia mesan dei mak foo leet baa ama atu babilan Haꞌu. Mais ema mak nodi Haꞌu baa ama, siakaan salan todan liu ama salan.”   
\p
\v 12 Nahuu baa oras nia, gubernur buka dalan atu nabusik Yesus. Mais ema Yahudi sia nahii bele-bele naꞌak, “Ema neꞌe foti aan hanesan naꞌin. Neꞌe naꞌak, Nia sakar Naꞌi Keser. Kalo ama nabusik Ema neꞌe, malorek tiꞌan ama lahoos Naꞌi Keser belun.”   
\p
\v 13 Rona nola sia nahii nunia, gubernur nodi Yesus sai baa luan. Hotu, nia tuur baa niakaan kadera hakotu lia iha fatin ida mak sia temi nodi lia Aram naꞌak, \it Gabata\it*. Neꞌe naꞌak, Rai Molik Fatuk Kabelak.   
\p
\v 14 Loron nia, Loron Hadiꞌa Aan baa Dahur Paska. Takseer loro natetu, gubernur katak baa ema Yahudi sia naꞌak, “Mana ona! Nia neꞌe, emikaan naꞌin!”   
\p
\v 15 Mais sia nahii hetak makaꞌas naꞌak, “Hodi Nia sai hosi neꞌe! Hoꞌo Nia dei! Hedi Nia baa ai karuus!”  
\p Hotu gubernur nusu tenik naꞌak, “Nunabee? Emi hakara hoꞌo emikaan naꞌin neꞌe ka?”  
\p Naꞌilulik ulun sia moos nataa naꞌak, “Amikaan naꞌin, ida dei. Nia mak Keser! La noo seluk!”  
\v 16a Tan lia nia, gubernur latan Yesus baa sondadu sia, nebee nedi noꞌo baa ai karuus.   
\s1 Ema nedi Yesus baa ai karuus  
\r (Mateus 27:32-44; Markus 15:21-32; Lukas 23:26-43)  
\p
\v 16b Hotu, sondadu sia nodi Yesus baa, atu noꞌo Nia.  
\v 17 Sia naruka Nia natiu ai karuus, laꞌo sai nosi kota laran, nodi baa fatin ida mak sia temi nodi lia Aram naꞌak, \it Golgota\it*. Neꞌe naꞌak, “Fatin Ulun Ruin.”   
\p
\v 18 Toꞌo nebaa, sia nedi Yesus baa ai karuus, hotu taman ai karuus nia. Sia moos nedi ema seluk naꞌin rua baa ai karuus. Ida taman iha Yesus sorin kwana, ida tenik iha sorin karuk. Yesus, iha siakaan leet.  
\v 19 Hotu, sondadu sia nakerek baa ai kabelak ida, hotu nedi ai kabelak nia baa Yesus ulun fafuhun leten, tuir gubernur niakaan haruka. Iha ai kabelak nia, sia nakerek naꞌak,   
\qc “Neꞌe, Yesus, nosi Nasaret. Nia mak, Naꞌi Yahudi.”  
\p
\v 20 Sia nakerek ai kabelak nia, nodi lia oik tolu: lia Aram, lia Yunani, no lia Latin mak ukunrai Roma lian. Ema Yahudi waꞌin leno ai kabelak nia, tan fatin nia, kreꞌis Yerusalem.  
\v 21 Mais naꞌilulik ulun sia la noꞌuk hakerek nunia. Hotu, sia baa katak gubernur naꞌak, “Ama! Keta hakerek haꞌak, Nia mak ‘Naꞌi Yahudi’! Diꞌak liu hakerek haꞌak, ‘Ema neꞌe mak naꞌak, Nia Naꞌi Yahudi.’ ”   
\p
\v 22 Mais gubernur katak naꞌak, “Haꞌu mak karuka sia nakerek nunia. Dadi, habusik nunia dei!”   
\p
\v 23 Sondadu sia nedi tiꞌan Yesus baa ai karuus, sia faꞌe Niakaan faru, nalo baa faꞌek haat. Faꞌek ida bodik sondadu ida. Sia moos nola Niakaan faru klobor. Faru klobor nia, soru tomak nosi leten toꞌo raik, la noo lalitak.  
\v 24 Naree nunia, sia dale baa malu naꞌak, “Keta lees karin faru klobor neꞌe. Diꞌak liu, ita suut liman atu hodi hatene see mak netan.” Lia nia natoꞌo saa mak hakerek tiꞌan iha Hakerek Moon naꞌak,  
\q1 “Sia faꞌe haꞌukaan faru sia baa malu,  
\q2 sia moos suut liman atu nodi netan haꞌukaan faru klobor.”  
\p Oras nia, sondadu sia nalo tuir nunia.\x + \xo 19:24 \xt Kananuk Sia 22:19\x*   
\s1 Yesus latan inan baa Yohanis  
\p
\v 25 Oras sia nedi Yesus baa ai karuus, feto naꞌin hira moos nariik iha fatin nia. Sia neꞌe mak: Yesus inan, no Yesus inan feto malun ida, no Maria mak Klopas feen, no Maria ida seluk nosi leo Magdala.  
\v 26 Yesus titu-naree inan noꞌi nariik bele-bele no maktuir ida mak Nia dadobe. Maktuir nia, mak haꞌu, Yohanis. Hotu, Yesus katak baa Niakaan inan naꞌak, “Ina. Oras neꞌe, o oan mak ema neꞌe.”   
\p
\v 27 Yesus moos katak baa haꞌu naꞌak, “Oras neꞌe, malo nia baa o inan.” Tan lia nia, nahuu baa oras nia, haꞌu mak kaliku Yesus inan.   
\s1 Yesus mate  
\r (Mateus 27:45-56; Markus 15:33-41; Lukas 23:44-49)  
\p
\v 28 Nunia hotu, Yesus natene Nia nalaꞌok Niakaan serwisu toꞌo mohu tiꞌan. Hotu Nia katak naꞌak, “Haꞌu kanroo.” Lia neꞌe moos natoꞌo saa mak hakerek kedan tiꞌan hori uluk iha Hakerek Moon.\x + \xo 19:28 \xt Kananuk Sia 69:22, 22:16\x*   
\p
\v 29 Iha nia noo anggor siin iha fatik ida. Sondadu sia nola wee teen, lobas baa anggor nia. Hotu, tau wee teen nia baa ai lolon ida rohan,\f + \fr 19:29 \ft Hakerek Moon lia Yunani naꞌak, sia tuu wee teen nia baa ai \ft \+it hussopos\+it* rohan. \+it Hussopos\+it* nia, ai morin ida mak ema Yahudi tau baa siakaan lahan adat hira sia. Niakaan naruk takseer senti rua nulu toꞌo haat nulu. Leno hosi \+it hussopos\+it* iha Sai Hosi Mesir 12:22; Naꞌi Lulik Siakaan Ukun-badu 14:4, 6, 49-52; Sura Ema Fuan 19:2-6; (hanesa ho Ibrani 9:19); Kananuk Sia 51:7.\f* nodi lolo baa Yesus ibun.  
\v 30 Norut nola anggor nosi wee teen nia, Yesus katak naꞌak, “Serwisu hotu-hotu mohu tiꞌan.” Dale notu nunia, Nia sudur, hotu nawan kotu.   
\s2 Sondadu nodi diman sona Yesus sorin iha ai karuus  
\p
\v 31 Loron Yesus mate nia, kona baa loron lima. Tuir ema Yahudi siakaan ukun-badu lalaꞌok, musti nadiꞌa aan baa loron lima, tan awan sia simu loron hamulak. Loron hamulak nia, sia nalo baa loron lulik. Tan baa nia, sia la noꞌuk ema maten sei hisa iha ai karuus baa loron hamulak. Baa oras Yesus mate, Yahudi ulun sia nusu baa gubernur, nebee naruka ema baa taꞌe tohar ain ruin nosi ema mak sei hisa iha ai karuus. Hodi nunia, ema nia sia bele mate lai-lais. Hotu ema bele natuun maten sia oras loron lulik sei la toꞌo dauk.  
\v 32 Rona nola nunia, sondadu sia baa. Sia taꞌe tohar ema ida ain ruin. Nunia hotu, natohar tenik ema ida seluk ain ruin. Ema naꞌin rua nia, mak sia nedi bele-bele no Yesus.  
\v 33 Oras sia toꞌo Yesus baa, sia la natohar ain ruin, tan naree Yesus mate tiꞌan.  
\v 34 Hotu, sondadu ida nola diman, sona baa Yesus sorin. Raan no wee sai kedas.   
\p
\v 35 (Oras Yesus mate nia, ema waꞌin naree. Haꞌu, Yohanis, moos karee. Dadi, lia hotu-hotu mak kakerek iha neꞌe, haꞌu karee duꞌuk. Emi bele fiar, tan haꞌukaan dalen neꞌe tebes no loos.)  
\v 36 Lia neꞌe sia hotu-hotu natoꞌo saa mak hakerek tiꞌan iha Hakerek Moon naꞌak, “Niakaan ruin sia, la noo ruin ida moos mak ema natohar.”\x + \xo 19:36 \xt Ema Israꞌel Sai Nosi Mesir 12:46; Sura Renu Israꞌel 9:12; Kananuk Sia 34:21\x*  
\v 37 Hakerek Moon moos naꞌak, “Ema sia nobun ema mak sia sona tiꞌan nia.”\x + \xo 19:37 \xt Sakarias 12:10; Lia Raiklaran Falu Fila 1:7\x*   
\s1 Ema nakoi Yesus  
\r (Mateus 27:57-61; Markus 15:42-47; Lukas 23:50-56)  
\p
\v 38 Noo ema ida, naran Yusuf. Nia nosi leo Arimatea. Nia tuir Yesus, mais nia tuir nodi nakfunin, tan nataꞌuk Yahudi ulun sia. Oras Yesus mate tiꞌan, nia baa nusu Gubernur Pilatus, nebee gubernur foo leet baa nia atu nola Yesus maten nodi baa nakoi. Rona nola nunia, gubernur moos noꞌuk. Hotu Yusuf baa natuun nola Yesus maten, nodi baa.  
\v 39 Nikodemus moos baa bele-bele no Yusuf. Nikodemus nia, mak uluk baa nasoru Yesus nodi kalan. Nia sosa nola ai raan morin waꞌin, takseer kilo tolu nulu resin tolu, atu kose baa Yesus maten.\f + \fr 19:39 \ft Hakerek Moon lia Yunani naꞌak, ‘litras atus ida’, takseer kilo tolu nulu resin tolu. Siakaan ai raan morin nia, lia Yunani naꞌak, sia kahur \ft \+it smurna\+it* (ai raan nosi ai morin oik ida) no \+it aloe\+it* (ai raan nosi ai huun ida hanesan ai lafaek nanaan). Leno lia Nikodemus iha Yohanis 3:1-21.\f*  
\v 40 Sia falun Yesus maten nodi tais mamar, nodi kose ai raan morin, tuir ema Yahudi siakaan adat nakoi maten.   
\p
\v 41 La dook nosi Yesus mate fatin nia, noo toꞌos lalawar ida. Iha nia, ema foin baꞌat nola fatuk kuak ida, nalo baa rate. Ema sei la natama maten iha nia dauk.  
\v 42 Tan loron lulik kreꞌis mai ona, sia lai-lais nodi Yesus maten baa rai iha nia.   
\c 20  
\s1 Yesus moris nikar!  
\r (Mateus 28:1-8; Markus 16:1-8; Lukas 24:1-12)  
\p
\v 1 Wainrua, kona baa loron domiku. Seisawan nurak, Maria nosi leo Magdala baa Yesus raten. Toꞌo nebaa, nia naree fatuk boot mak ema nodi taka rate, nakduir tiꞌan.  
\v 2 Naree nunia, Maria nalai baa katak Simon Petrus no haꞌu, Yohanis. Nia katak naꞌak, “Ema nanaꞌo nola itakaan Ulun nosi rate tiꞌan! La hatene sia rai iha nabee!”   
\p
\v 3 Rona hola nunia, ami rua halai baa rate.  
\v 4 Ami halai bele-bele, mais haꞌu mak toꞌo uluk.  
\v 5 Toꞌo baa, haꞌu la ktama baa rate laran, mais kateke kosi luan dei. Haꞌu la karee Yesus maten, karee loos tais mamar mak sia nodi falun Yesus maten.   
\p
\v 6 Petrus toꞌo mai, nia tama liu baa rate laran. Nia moos naree tais mamar nia.  
\v 7 Lesu mak sia nodi taka Yesus ulun moos, nakhiꞌas tiꞌan iha fatik seluk.  
\v 8 Hotu, haꞌu moos tama tuir baa. Karee hotu-hotu nunia, haꞌu moos fiar baa Yesus dalen uluk mak naꞌak, Nia atu moris nikar nosi mate.  
\v 9 Uluk, ami sei la hatene malorek dauk saa mak hakerek kedan tiꞌan iha Hakerek Moon naꞌak, Kristus musti moris nikar nosi mate.  
\v 10 Haree hotu nunia, ami rua moos fila.   
\s2 Yesus natadu aan baa Maria nosi Magdala  
\r (Mateus 28:9-10; Markus 16:9-11)  
\p
\v 11 Oras nia, Maria sei iha rate. Nia tanis nodi nateke baa rate laran.  
\v 12 Nia naree Maromak Niakaan makbukar laleꞌan naꞌin rua, tau tais mutin noꞌi tuur iha fatik mak hori hirak ema rai Yesus maten baa. Ida tuur baa ulun fatik, ida tenik tuur baa ain fatik.  
\v 13 Hotu, sia nusu Maria naꞌak, “Tan saa o tanis?”  
\p Maria nataa naꞌak, “Ema foti nodi tiꞌan haꞌukaan Ulun maten. La katene sia rai iha nabee.”  
\v 14 Dale notu nunia, Maria fila baa kotuk, naree ema ida nariik iha nia. Nia la natene naꞌak, Ema nia, mak Yesus.   
\p
\v 15 Hotu Yesus nusu Maria naꞌak, “O tanis baa saa? O buka see?”  
\p Maria naꞌak falik ema nia, makdaka toꞌos iha nia. Hotu, nia namaus naꞌak, “Ama. Kalo Ama mak foti nola maten nia, hotu baa rai iha nabee, katak haꞌu lai. Nebee haꞌu kodi baa kakoi diꞌa-diꞌak iha fatin seluk. Ama, tulun haꞌu lai!”   
\p
\v 16 Maria dale nunia, Yesus moos bolu nia nodi temi naꞌak, “Maria.”  
\p Rona nola nunia, Maria fila baa Yesus, hotu katak nodi lia Aram naꞌak, “\it Raboni\it*!” (Lia isin naꞌak, “Haꞌukaan manorik!”)   
\p
\v 17 Hotu Yesus katak baa nia naꞌak, “Keta koko Haꞌu lai, tan Haꞌu ksei la saꞌe dauk baa Haꞌukaan Ama iha laleꞌan. Baa katak baa Haꞌukaan mamaluk sia maꞌak, ‘Haꞌu atu ksaꞌe baa Haꞌukaan Ama. Nia moos, emikaan Ama. Nia, mak Haꞌukaan Maromak. Nia moos, emikaan Maromak.’ ”   
\p
\v 18 Hotu, Maria baa katak Yesus Niakaan maktuir sia naꞌak, “Haꞌu kasoru kola tiꞌan itakaan Ulun Yesus!” Maria moos nasara Yesus mamenon baa sia.   
\s2 Yesus natadu aan baa maktuir sia  
\r (Mateus 28:16-20; Markus 16:14-18; Lukas 24:36-49)  
\p
\v 19 Loron domiku nia loro monu, Yesus Niakaan maktuir sia naklibur aan. Sia taka natoos uma odamatan sia, tan nataꞌuk Yahudi ulun sia. Mais teki-tekis, Yesus nariik iha siakaan klaran, nodi nasee naꞌak, “Kmanek no dame!”  
\v 20 Hotu, Yesus natudu kanek fitar iha liman no sorin baa sia. Naree siakaan Ulun nunia, maktuir sia neon boot lo-loos.  
\v 21 Hotu, Yesus nasee tenik naꞌak, “Kmanek no dame. Haꞌukaan Ama solok Haꞌu nunabee, Haꞌu moos solok emi nunia.”  
\v 22 Dale notu nunia, Yesus nareꞌis aan baa sia, hotu nuu nawan baa sia ida-idak, nodi katak naꞌak, “Haꞌu kfoo Maromak Kmalar Lulik baa emi. Simu hola Nia.  
\v 23 Kalo emi haluꞌa lakon ema salan, sala nia nanis lakon. Mais kalo emi la hoꞌuk haluꞌa lakon ema salan, sala nia nafati.”\x + \xo 20:23 \xt Mateus 16:19, 18:18\x*   
\s2 Yesus no Tomas  
\p
\v 24 Ema ida nosi Yesus Niakaan maktuir naꞌin sanulu resin rua nia, naran Tomas. Ema moos temi nia naꞌak, ‘Oa Karuak’. Oras Yesus mai natadu aan baa maktuir sia, Tomas la iha nia.  
\v 25 Baa oras niakaan mamaluk sia katak naꞌak, “Ami hasoru itakaan Ulun tiꞌan,” Tomas nataa naꞌak, “Haꞌu kmusti karee kanek fitar besi baku fatik, no haꞌu koko baa kanek iha Yesus liman no sorin, foin haꞌu kfiar kaꞌak, Nia moris nikar tiꞌan.”   
\p
\v 26 Miku ida siku tiꞌan, Yesus Niakaan maktuir sia namutuk bele-bele no Tomas iha uma ida laran. Masik odamatan sia taka natoos moos, Yesus mai nariik iha siakaan klaran. Nia nasee sia naꞌak, “Kmanek no dame!”  
\v 27 Hotu Nia katak naꞌak, “Tomas! Lolo liman mai, koko kanek iha Haꞌukaan liman neꞌe, no kanek iha Haꞌukaan sorin neꞌe. Keta makerat, mais fiar ona maꞌak, Haꞌu kmoris kikar tiꞌan!”   
\p
\v 28 Rona nola nunia, Tomas nataa naꞌak, “Aikee, Ama! Haꞌu kfiar tebes tiꞌan! Ama neꞌe, Haꞌukaan Ulun. Ama moos Haꞌukaan Maromak!”   
\p
\v 29 Hotu, Yesus katak naꞌak, “Tomas! O fiar tan o maree Haꞌu modi matan duꞌuk. Mais sotir liu tenik bodik ema mak fiar, masik sia la naree Haꞌu nodi matan duꞌuk.”   
\s1 Hakerek neꞌe isin  
\p
\v 30 Yesus naseꞌi tadak blaar waꞌin seluk mak maktuir sia naree nodi matan duꞌuk. Mais Haꞌu la kakerek iha neꞌe.  
\v 31 Lia mak kakerek iha neꞌe, kakerek nebee emi bele fiar haꞌak,  
\q1 Yesus nia, Kristus mak Naꞌi Maromak nameno kedan tiꞌan atu solok mai.  
\q1 Yesus moos, Naꞌi Maromak Oan.  
\q1 Kalo emi fiar baa Nia, emi hetan moris toꞌo nima-nimak, tan emi dadi Niakaan ema tiꞌan.   
\c 21  
\s1 Yesus natadu aan baa maktuir naꞌin hitu  
\p
\v 1 Loron hira siku tiꞌan, Yesus natadu aan tenik iha debu Tiberias tehen. Lia nia lalaꞌok, nuneꞌe:  
\v 2 Baa oras nia, Yesus Niakaan maktuir naꞌin hitu namutuk. Sia nia mak:  
\q2 Simon Petrus,  
\q2 Tomas, mak sia temi ‘Oa Karuak’,  
\q2 Natanel, nosi leo Kana iha rai Galilea,  
\q2 Sebadeus oan naꞌin rua, mak Yohanis no Yakobus,  
\q2 no maktuir naꞌin rua tenik.   
\p
\v 3 Hotu, Simon Petrus katak baa niakaan mamaluk sia naꞌak, “Haꞌu atu kbaa tiha naꞌan tasi.”  
\p Sia nataa naꞌak, “Heꞌe! Ami moos tuir.” Sia moos saꞌe bero, baa tiha naꞌan tasi. Mais, baa kalan nia tomak sia la tiha nola saa ida.\x + \xo 21:3 \xt Lukas 5:5\x*   
\p
\v 4 Baa awan seisawan, Yesus nariik iha debu tehen. Mais sia la natene Nia.  
\v 5 Nia bolu nodi nusu sia naꞌak, “Mau sia! Emi hetan ka lale?”  
\p Sia nataa naꞌak, “Mamuk liu Mau!”   
\p
\v 6 Hotu Yesus naruka sia naꞌak, “Soe kokon daitiha nia baa bero sorin. Emi atu hetan.”  
\p Rona nola nunia, sia nalo tuir kedas. Sia moos netan naꞌan tasi waꞌin basuk, toꞌo la bele dada saꞌe daitiha baa bero laran.\x + \xo 21:6 \xt Lukas 5:6\x*   
\p
\v 7 Baa oras nia, haꞌu moos iha nia. Haꞌu neꞌe, Yohanis, maktuir mak Yesus dadobe. Haꞌu moos katak baa Petrus kaꞌak, “Adeei! Ema neꞌe, itakaan Ulun!”  
\p Rona haꞌu kdale nunia, Simon Petrus tau nikar farun, hotu soe aan baa debu laran, atu nani baa tehen.  
\v 8 Roo nia takseer dook roꞌa atus ida nosi debu tehen. Hotu, Simon Petrus niakaan mamaluk sia fofer nikar bero baa debu tehen. Sia moos dada nodi daitiha mak nakonu naꞌan tasi nia.   
\p
\v 9 Toꞌo baa, sia naree haꞌi lutan noꞌi laka iha nia. Iha haꞌi leten noo naꞌan tasi. Iha nia moos noo tubi.  
\v 10 Hotu Yesus katak baa sia naꞌak, “Hodi mai naꞌan tasi lolon hira mak emi foin hetan nia, nebee tunu atu hodi haa.”   
\p
\v 11 Rona nola nunia, Simon Petrus saꞌe nikar baa bero atu dada saꞌe daitiha nia baa debu tehen. Daitiha nia nakonu no naꞌan tasi boot. Sura hotu, kona atus ida lima nulu resin tolu. Masik naꞌan tasi waꞌin nunia moos, daitiha nia la naklees.   
\p
\v 12 Hotu, Yesus bolu naꞌak, “Mai ita haa lai!”  
\p La noo ida mak bele nusu naꞌak, “Mau neꞌe, see?”, tan sia natene tebes tiꞌan, Nia neꞌe, siakaan Ulun.  
\v 13 Hotu, Yesus nola tubi no naꞌan tasi, foo baa sia.   
\p
\v 14 Oras nia, dala tolu tiꞌan Yesus natadu aan baa Niakaan maktuir sia, baa oras Nia moris nikar nosi mate.   
\s1 Yesus dale no Petrus  
\p
\v 15 Sia naa notu tiꞌan, Yesus nusu baa Simon Petrus naꞌak, “Hei Simon, Yohanis oan. Nunabee? O madomi Haꞌu liu nosi belu neꞌe sia ka?”  
\p Petrus nataa naꞌak, “Tebes, Ama Boot! Ama Boot natene duꞌuk, haꞌu kadomi Ama Boot.”  
\p Hotu, Yesus naruka nia naꞌak, “Kalo nunia, maliku modi mahaan Haꞌukaan bibi malae oan sia.”   
\p
\v 16 Nunia hotu, Yesus nusu tenik naꞌak, “Simon, Yohanis oan. Nunabee? O madomi Haꞌu ka lale?”  
\p Nia nataa naꞌak, “Tebes, Ama Boot! Ama Boot natene duꞌuk, haꞌu kadomi Ama Boot.”  
\p Hotu, Yesus naruka tenik naꞌak, “Kalo nunia, maliku modi mahaan Haꞌukaan bibi malae sia.”   
\p
\v 17 Hotu, Yesus nusu tenik naꞌak, “Simon, Yohanis oan. Nunabee? O neꞌe, Haꞌukaan belun ka?”  
\p Rona nola nunia, Petrus neon susar kedas, tan Yesus nusu isin tolu tiꞌan naꞌak, “O madomi Haꞌu ka lale?” Hotu, nia nataa naꞌak, “Ama Boot natene lia hotu-hotu. Dadi, Ama Boot natene duꞌuk haꞌak, haꞌu neꞌe, Ama belun.”  
\p Hotu, Yesus naruka tenik naꞌak, “Kalo nunia, maliku modi mahaan Haꞌukaan bibi malae sia.  
\v 18 O kohi tiꞌan Haꞌukaan dalen neꞌe ka, sei? Rona, tan Haꞌukaan dalen neꞌe tebes no loos. Uluk, baa oras o sei nurak, loron-loron o tau tais modi meti bolas duꞌuk, hotu laꞌo baa nabee dei, tuir okaan hakara. Mais, nosi ikus, kalo o katuas tiꞌan, o atu lolo liman baa ema. Hotu, sia kesi o, dada nodi o baa fatin ida mak o la moꞌuk baa.”  
\v 19 (Hodi nunia, Yesus katak kedan nosi dalan oin nunabee Petrus atu mate. Tan nosi ikus, Petrus niakaan dalan mamaten, atu nodi natudu Naꞌi Maromak Niakaan kabaas.)\f + \fr 21:19 \ft Takseer baa tinan siwi nulu resin neen Kristus moris tiꞌan, ema sarani ulun ida, naran Klement nosi kota Roma, nakerek naꞌak, ema noꞌo Petrus. Takseer baa tinan atus rua sanulu resin rua, sarani ulun ida seluk, naran Tertulian, nakerek naꞌak, ema nedi nisa Petrus baa ai karuus. Noo ema seluk mak naꞌak, baa oras ema atu nedi nisa Petrus baa ai karuus, takseer baa tinan neen nulu resin haat toꞌo neen nulu resin lima, Petrus nusu nebee ema nisa baku fila. Petrus nakara nunia, tan nia noran nia la fatan mate nodi ulun iha leten, hanesan Yesus.\f*  
\p Nunia hotu, Yesus katak baa Petrus naꞌak, “Mai tuir Haꞌu, dadi baa Haꞌukaan ema ona!”   
\s1 Maktuir mak Yesus dadobe  
\p
\v 20 Nunia hotu, Petrus mana fila baa kotuk, naree haꞌu koꞌi tuir sia. (Haꞌu neꞌe, maktuir mak Yesus dadobe. Haꞌu mak tuur iha Yesus sorin baa oras ami tuur haa dahur Paska. Haꞌu moos mak kusu baa Nia kaꞌak, “Ama Boot! See mak atu faꞌan Ama?”)\x + \xo 21:20 \xt Yohanis 13:25\x*  
\v 21 Baa oras Petrus naree nola haꞌu, nia moos nusu baa Yesus naꞌak, “Ama Boot! Ama dale tiꞌan hosi haꞌukaan tuur-hariik. Mais, ema neꞌe, nunabee?”   
\p
\v 22 Hotu, Yesus katak baa Petrus naꞌak, “Lia nia lahoos okaan serwisu. Kalo kakara nebee nia nein da-dau toꞌo Haꞌu kmai kikar, o atu malo saa? Mais o duꞌuk, tuir Haꞌu.”   
\p
\v 23 Tan Yesus dale nunia, Niakaan maktuir rumak sia nahuu dale baa malu naꞌak, “Yohanis neꞌe, la mate.” Mais tuir loos, Yesus la dale nunia. Nia dale naꞌak, “Lia nia lahoos okaan serwisu. Kalo kakara nebee nia nein da-dau toꞌo Haꞌu kmai kikar, o atu malo saa?”   
\s1 Yohanis taka niakaan hakerek  
\p
\v 24 Maktuir mak Yesus dale nia, neꞌe mak haꞌu, Yohanis. Haꞌu mak kakerek lia neꞌe sia hotu-hotu bodik emi. Hotu-hotu mak kakerek neꞌe, haꞌu karee kodi matan duꞌuk. Hodi nunia, ita bele hatene haꞌak, lia saa mak haꞌu katak neꞌe, tebes no loos.   
\p
\v 25 Sei noo lia waꞌin seluk mak Yesus nalo. Kalo hakerek hola lia hotu-hotu nahuu nosi Yesus nalaꞌo Niakaan serwisu toꞌo mohu, haꞌu kanoin, raiklaran ida tomak moos la bele loi nola.  
\q2 Nunia dei,  
\q2 Yohanis