\id HEB  
\h Ibrani 
\toc1 Hakerek bodik ema Ibrani mak foin laꞌo nela siakaan bei uluk hanorin nodi fiar naꞌak, Yesu 
\toc2 Ibrani 
\toc3 Ibr 
\mt2 Hakerek bodik ema  
\mt1 Ibrani  
\mt2 mak foin laꞌo nela siakaan bei uluk hanorin nodi fiar naꞌak, Yesus mak Kristus  
\c 1  
\s1 Naꞌi Maromak Niakaan Oan makaꞌas liu Naꞌi Maromak makoꞌan uluk sia  
\p
\v 1 Uluk, Naꞌi Maromak nodi Niakaan makoꞌan sia atu dale no itakaan bei uluk ema Ibrani sia.\f + \fr 1:1 \ft a: Lia fuan \ft \+it Ibrani\+it* nia, naran seluk bodik ema klubun Yahudi. Ema Yahudi mak fiar baa Yesus Kristus, ema temi sia naꞌak “ema sarani Ibrani”. Sia seluk nosi siakaan mamaluk Yahudi sia mak sei kaer ukun-badu Yahudi tuan.\f* Nia dale no sia dala waꞌin, nodi dalan oi-oik.\f + \fr 1:1 \ft b: Naꞌi Maromak katak Niakaan lia menon sia, nodi dalan oi-oik. Nia katak baa Abraham nodi mamenon, baa Musa nodi ukun-badu, baa Daud nodi kananuk tonu-haboot, baa Yeremia nodi lia hatetek.\f*  
\v 2 Mais oras neꞌe, Naꞌi Maromak solok Niakaan Oan tiꞌan, atu dale duꞌuk no ita.  
\q1 Hori uluk, Naꞌi Maromak boi nola Niakaan Oan neꞌe,  
\q2 atu kaer ukun namutuk no Nia.  
\q1 Baa oras Naꞌi Maromak naseꞌi laleꞌan no raiklaran no sasoin hotu-hotu,  
\q2 Niakaan Oan neꞌe namutuk no Nia naseꞌi hotu-hotu.   
\q1
\v 3 Niakaan Oan neꞌe natudu Maromak Niakaan kabaas,  
\q2 hanesan loro matan sinak mak tubu nosi lalenok.  
\q3 Niakaan ilas, oin ida no Maromak.  
\q1 Hodi Niakaan Manfatin makaꞌas,  
\q2 Nia nalaꞌo hotu-hotu iha laleꞌan no raiklaran.  
\q1 Nia moos loke dalan  
\q2 atu kasu mohu ema raiklaran salan,  
\q3 nebee sia dadi moos.  
\q1 Hotu Nia namaan aan saꞌe baa laleꞌan,  
\q2 tuur nabesi aan iha Maromak sorin kwana  
\q3 iha fatik mak kneter kaliuk.   
\s1 Naꞌi Maromak Niakaan Oan makaꞌas liu Maromak Niakaan makbukar laleꞌan sia  
\p
\v 4 Naꞌi Maromak Niakaan makbukar laleꞌan sia makaꞌas tebes, mais Niakaan Oan mak makaꞌas kaliuk, tan Nia liu sia hotu-hotu. Naꞌi Maromak Niakaan kneter-taek, aas kaliuk. Nia latan kneter-taek nia baa Oan. Etuk Niakaan Oan makaꞌas liu nosi Niakaan makbukar laleꞌan sia.   
\p
\v 5 Dala ida Naꞌi Maromak dale baa Oan naꞌak,  
\q1 “Ohin loron neꞌe, Haꞌu kfoti O dadi makaer ukun.”\x + \xo 1:5 \xt Kananuk Sia 2:7\x*  
\p Naꞌi Maromak moos dale naꞌak,  
\q1 “Haꞌu neꞌe, Niakaan Ama.  
\q2 Nia moos, Haꞌukaan Oan.”\x + \xo 1:5 \xt 2 Samuel 7:14; 1 Lia Rai Israꞌel no Rai Yahuda 17:13\x*  
\p Naꞌi Maromak dale kedan nunia nosi lia Niakaan Oan, mais Nia la dala ida dale nunia nosi lia Niakaan makbukar laleꞌan sia.   
\p
\v 6 Baa oras Naꞌi Maromak solok Niakaan Oan makaꞌas kaliuk nia mai raiklaran neꞌe, Nia naruka Niakaan makbukar laleꞌan sia naꞌak,  
\q1 “Hei! Makbukar sia!  
\q2 Emi musti foo kneter,  
\q3 hodi loꞌu-sudur baa Haꞌukaan Oan!”\x + \xo 1:6 \xt Hanoin Hikar Dalan Moris 32:43; Lukas 2:13-14\x*   
\p
\v 7 Naꞌi Maromak moos dale lia nosi Niakaan makbukar laleꞌan sia naꞌak,  
\q1 “Haꞌu kaseꞌi Haꞌukaan makbukar laleꞌan sia,  
\q2 dadi lais hanesan anin.  
\q1 Haꞌu kaseꞌi Haꞌukaan ata laleꞌan sia,  
\q2 dadi hanesan haꞌi.”\x + \xo 1:7 \xt Kananuk Sia 104:4\x*  
\p Naꞌi Maromak dale nunia, tan Niakaan makbukar laleꞌan sia, Niakaan ain-liman dei.   
\p
\v 8 Mais Nia dale seluk tenik, nosi lia Niakaan Oan duꞌuk naꞌak,  
\q1 “O neꞌe, Maromak.  
\q2 O atu tuur baa kadera ukun toꞌo nima-nimak.  
\q2 O atu kaer beran nebee ukun modi neon loos.   
\q2
\v 9 O neon diꞌak, kalo O maree ema moris loos.  
\q2 Mais O neon susar, kalo O maree ema moris kaleꞌuk.  
\q1 Tan lia nia, Haꞌu neon diꞌak,  
\q2 toꞌo Haꞌu kfui mina baa Okaan ulun,  
\q3 kodi foti O dadi baa Naꞌi, liu ema seluk sia.”\x + \xo 1:9 \xt Kananuk Sia 45:7-8\x*   
\p
\v 10 Naꞌi Maromak moos dale baa Niakaan Oan naꞌak,  
\q1 “Oa!  
\q2 O neꞌe, Naꞌi mak ukun kedan hori uluk.  
\q2 O neꞌe, mak maruka toꞌo laleꞌan noo kedan.  
\q2 O neꞌe, mak maruka toꞌo raiklaran dadi kedan.   
\q1
\v 11 Nosi ikus, laleꞌan no raiklaran dodok mohu.  
\q2 Nosi ikus, laleꞌan no raiklaran lakon mohu.  
\q3 Mais O duꞌuk moris nohuun.   
\q1
\v 12 Nosi ikus, O atu foti soe laleꞌan no raiklaran,  
\q2 hanesan ema foti soe tais aat.  
\q1 Nosi ikus, O atu taruka laleꞌan no raiklaran,  
\q2 hanesan ema taruka tais foun.  
\q1 Mais O duꞌuk la nunia.  
\q2 Tan O moris nima-nimak.”\x + \xo 1:12 \xt Kananuk Sia 102:26-28\x*   
\p
\v 13 Naꞌi Maromak moos dale baa Niakaan Oan naꞌak,  
\q1 “Oa!  
\q1 Mai tuur iha fatik kneter kaliuk  
\q2 iha Haꞌukaan sorin kwana neꞌe.  
\q1 Haꞌu atu kalo Okaan funu sia  
\q2 toꞌo loꞌu baa O.”\x + \xo 1:13 \xt Kananuk Sia 110:1\x*  
\p Naꞌi Maromak dale kedan nunia nosi lia Niakaan Oan, mais Nia la dala ida dale nunia nosi lia Niakaan makbukar laleꞌan sia.  
\v 14 Niakaan makbukar sia nanis noo folin. Tan Nia solok sia atu baa naliku Niakaan ema hotu-hotu, nebee natudu dalan moris baa sia. Masik makbukar laleꞌan sia makaꞌas nunia moos, Naꞌi Maromak Niakaan Oan liu sia hotu-hotu.   
\c 2  
\s1 Naꞌi Maromak Niakaan Oan loke dalan foun atu sori ita  
\p
\v 1 Tan lia nia, ita musti kaer metin saa mak ita rona tiꞌan hosi lia Naꞌi Maromak Oan, nebee ita keta haluꞌa lakon.  
\v 2 Uluk, Naꞌi Maromak nodi Niakaan makbukar laleꞌan, katak Niakaan lia menon baa itakaan bei uluk sia. Lia menon nia, tebes. Mais kalo bei uluk sia nakur, sia nanis kona kastikar.  
\v 3 Uluk nunia tebes. Mais oras neꞌe, Naꞌi Maromak Oan Yesus Kristus loke dalan foun atu sori ema raiklaran. Baa oras Yesus moris iha raiklaran, Nia katak duꞌuk lia nosi dalan moris makaꞌas nia baa ema mak tuir Nia. Nunia hotu, ema nia sia katak baa ita, nebee ita bele fiar. Mais kalo ita dudu fila dalan moris makaꞌas nia, ita susar tiꞌan!  
\v 4 Naꞌi Maromak moos natebes ema nia sia mak tuir Yesus, nodi latan beran baa sia, nebee sia nalo tadak blaar oi-oik. Nia moos natuun Niakaan Kmalar Lulik baa sia, nebee sia nalo lia waꞌin seluk, tuir Niakaan hakara. Tan Naꞌi Maromak Niakaan hahalok nia sia, ita hatene haꞌak, Niakaan dalan moris nia, loos tebes.   
\s1 Naꞌi Maromak Niakaan Oan naraik aan atu dadi baa ema raiklaran  
\p
\v 5 Oras neꞌe, haꞌu kdale lia raiklaran foun mak atu dadi baa loron ikus. Naꞌi Maromak la dala ida dauk katak baa Niakaan makbukar laleꞌan sia naꞌak, sia mak atu babilan raiklaran nia, tan ema raiklaran mak atu babilan.  
\v 6 Iha Hakerek Moon, Bei Daud nusu baa Naꞌi Maromak lia nosi ema raiklaran folin naꞌak,  
\q1 “Naꞌi Maromak!  
\q1 Tan saa Naꞌi Maromak titu ema raiklaran?  
\q1 Tan saa Naꞌi Maromak nadomi sia?  
\q2 Sia ema raiklaran da-daun dei!   
\q1
\v 7 Mais Naꞌi Maromak latan beran baa sia tiꞌan,  
\q2 nebee sia dadi kreꞌis manesak no makbukar laleꞌan.  
\q1 Naꞌi Maromak moos foo kneter baa sia,  
\q2 nodi foti sia,   
\q3
\v 8 nebee sia ukun baa sa-saa hotu-hotu mak Naꞌi Maromak naseꞌi tiꞌan nia.”\x + \xo 2:8 \xt Kananuk Sia 8:5-7\x*  
\p Tebes. Tuir Bei Daud niakaan hakerek neꞌe, Naꞌi Maromak naseꞌi ema raiklaran dadi baa ulun, nebee babilan hotu-hotu mak Nia naseꞌi tiꞌan. Mais tuir loos, ita sei la dala ida dauk hatene ema raiklaran ida mak ukun baa sa-saa hotu-hotu nunia.   
\p
\v 9 Mais noo Ida mak bele ukun baa sa-saa hotu-hotu. Nia, mak Yesus. Nia namaan aan mai nein heik iha raiklaran, atu dadi baa ema raiklaran, mak natiu susar toꞌo mate. Nia mate nunia atu natudu Naꞌi Maromak laran diꞌak baa ema raiklaran. Hotu, Naꞌi Maromak tonu Nia nodi foti-nahaas Nia, nebee Nia ukun baa sa-saa hotu-hotu mak Naꞌi Maromak naseꞌi tiꞌan.  
\v 10 Makonak tiꞌan! Naꞌi Maromak nalo Yesus natiu susar, nebee Yesus bele loke dalan moris bodik ema raiklaran. Naꞌi Maromak nakara nunia, nebee ema waꞌin bele moris namutuk no Nia iha laleꞌan. Nia, mak naseꞌi hotu-hotu. Hotu-hotu moris, tan Nia.   
\p
\v 11 Kalo ema tuir Yesus dalan moris, Naꞌi Maromak nanis simu diꞌa-diꞌak sia, nebee sia dadi baa Niakaan oan sia. Tan Naꞌi Maromak moos Yesus Aman, Yesus la moe temi sia naꞌak,  
\q1 “Emi neꞌe, Haꞌukaan maun-biin-alin duꞌuk.”   
\p
\v 12 Yesus katak tiꞌan baa Niakaan Ama naꞌak,  
\q1 “Haꞌu atu katak baa Haꞌukaan maun-biin-alin sia,  
\q2 lia nosi Ama Niakaan dadiꞌak!  
\q1 Haꞌu atu kananu iha siakaan klaran,  
\q2 lia nosi Ama Niakaan makaꞌas!”\x + \xo 2:12 \xt Kananuk Sia 22:23\x*   
\p
\v 13 Yesus moos dale naꞌak,  
\q1 “Haꞌu atu kaloon baa Naꞌi Maromak nohuun.”  
\p Hotu, Yesus dale tenik naꞌak,  
\q1 “Mana mai lai! Haꞌu iha neꞌe,  
\q2 kamutuk ko Naꞌi Maromak oan sia,  
\q3 mak Nia latan baa Haꞌu atu babilan.”\x + \xo 2:13 \xt Yesaya 8:17, 18\x*   
\p
\v 14 Naꞌi Maromak oan nia sia, ema raiklaran nanis. Tan baa nia, Yesus moos musti dadi baa ema raiklaran nuꞌu sia lai, foin Nia bele mate. Nodi mate, Nia bele nadau nola beran nosi diabu ulun. Diabu ulun nia aat basuk. Nia kaer beran atu babilan lia mak natali aan no lia mate.  
\v 15 Nia moos nalo ema raiklaran nataꞌuk lia mate, toꞌo sia tuir niakaan hakara, hanesan ata. Mais oras neꞌe, Yesus sori ema raiklaran nosi siakaan taꞌuk nia tiꞌan.  
\v 16 Malorek tiꞌan, Yesus mai lahoos atu tau matan baa Naꞌi Maromak Niakaan makbukar laleꞌan sia. Mais, Nia mai atu tau matan baa ita mak Bei Abraham husar-binan neꞌe.  
\v 17 Tan lia nia, Yesus dadi manesak no ita mak Niakaan maun-biin-alin sia. Hodi nunia, Nia moos bele dadi baa itakaan naꞌilulik boot mak tulun ita nohuun atu tuir Naꞌi Maromak hakaran. Nia moos natudu Niakaan dodan baa ita. Uluk, itakaan bei uluk sia nusu siakaan naꞌilulik sia atu nalo sera, nebee Naꞌi Maromak kasu mohu siakaan salan. Mais oras neꞌe, Yesus duꞌuk dadi baa sera tiꞌan, nebee Naꞌi Maromak kasu mohu itakaan salan.  
\v 18 Baa oras Yesus moris iha raiklaran, Nia netan susar waꞌin basuk. Ema moos namaus Nia atu nalo sala. Mais Nia la monu. Tan lia nia, kalo ema namaus ita atu halo sala, Yesus bele tulun ita nebee ita keta monu.   
\c 3  
\s1 Naꞌi Maromak Niakaan Oan makaꞌas liu Bei Musa  
\p
\v 1 Lia nuneꞌe mamaluk sia! Naꞌi Maromak bolu nola emi tiꞌan. Nia moos nafoli emi naꞌak, ema neon moon, nebee emi bele moris ho Nia iha laleꞌan. Tan lia nia sia, emi musti haneo lotu-lotuk lia nosi Yesus. Ita fiar haꞌak, Naꞌi Maromak mak solok Nia mai. Nia moos dadi naꞌilulik boot bodik ita.  
\v 2 Baa oras Naꞌi Maromak solok Nia mai, Nia nalo tuir Naꞌi Maromak hakaran hotu-hotu. Hodi nunia, Nia dadi hanesan Bei Musa, tan Bei Musa moos nalo tuir Naꞌi Maromak hakaran, baa oras nia naliku itakaan bei uluk sia.\x + \xo 3:2 \xt Sura Renu Israꞌel 12:7\x*  
\v 3 Mais Yesus makaꞌas liu Bei Musa, tan Yesus nuꞌu uma kain ulun. Ema hotu-hotu natene naꞌak, uma kain ulun makaꞌas liu ema mak serwisu iha uma nia laran.  
\v 4 Ema ida-idak nariik uma kain duꞌuk. Mais Naꞌi Maromak nariik hotu-hotu.  
\v 5 Bei Musa nalo tuir Naꞌi Maromak hakaran baa oras nia dadi ain-liman bodik Naꞌi Maromak eman uma laran. Baa oras nia, Bei Musa katak kedan lia saa mak Naꞌi Maromak atu nalo baa loron ikus.  
\v 6 Yesus moos nalo tuir Naꞌi Maromak hakaran, mais Nia lahoos ain-liman hanesan Bei Musa. Tan Yesus, mak Kristus. Nia, Naꞌi Maromak Oan, mak Naꞌi Maromak boi kedan tiꞌan hori uluk atu solok mai iha raiklaran neꞌe. Kristus natene tebe-tebes babilan Ama Niakaan uma isin. Kalo ita kaer metin itakaan fiar, hodi haloon baa Kristus nohuun, ita moos dadi Naꞌi Maromak eman uma laran.   
\s1 Keta seꞌi kotuk baa Naꞌi Maromak hanesan bei uluk sia, tan sia la bele tama hanawa kole iha rai mak Nia nameno tiꞌan atu foo baa sia  
\p
\v 7 Tan lia nia, emi musti hanono diꞌa-diꞌak lia mak Kmalar Lulik dale naꞌak,  
\q1 “Ohin loron neꞌe, kalo emi rona Maromak Manfatin,   
\q2
\v 8 keta ulun fatuk,  
\q3 nuꞌu ema nia sia  
\q3 mak laꞌo baa-mai toꞌo tinan haat nulu iha rai fuik.  
\q1 Sia la noꞌuk rona baa Musa,  
\q2 toꞌo Naꞌi Maromak duꞌuk  
\q3 kreꞌis la bele neti neon ona no sia tenik.   
\p
\v 9 Hanoin kokon!  
\q1 Tinan haat nulu Haꞌu kaseꞌi tadak blaar oi-oik  
\q2 iha siakaan oin besik!  
\q1 Mais sia koko Haꞌu nohuun atu nodi naree Haꞌu kbele terus siakaan aꞌaat ka, lale.   
\q1
\v 10 Tan lia nia, Haꞌu kahibu sia kaꞌak,  
\q2 ‘Emi neꞌe, liu basuk tiꞌan!  
\q2 Emi seꞌi kotuk tiꞌan, laꞌo hela Haꞌukaan dalan,  
\q3 hodi tuir emikaan dalan kaleꞌuk dei!’   
\q2
\v 11 Haꞌu la kterus karee emikaan aꞌaat nunia tenik.  
\q2 Haꞌu kahibu emi kaꞌak,  
\q3 ‘Emi la bele tama ona atu hanawa kole hamutuk ho Haꞌu.’ ”\x + \xo 3:11 \xt Kananuk Sia 95:7-11\x*   
\p
\v 12 Lia nuneꞌe mamaluk sia! Sintidu diꞌa-diꞌak! Keta arumak noo ema nosi emi mak nalo aat, toꞌo nia la fiar tenik, hotu seꞌi kotuk laꞌo nela Naꞌi Maromak mak moris nohuun.  
\v 13 Diꞌak liu, sura loron emi hakbiit malu neon. Tan emi maus kona beꞌur atu halo sala, toꞌo dadi ulun fatuk hotu la rona tenik baa Naꞌi Maromak.  
\v 14 Ita bele dadi soman ai ida ho Yesus Kristus, surak ita haloon baa Nia nohuun, hanesan baa oras ita foin fiar baa Nia.   
\p
\v 15 Kmalar Lulik moos dale naꞌak,  
\q1 “Ohin loron neꞌe, kalo emi rona Maromak Manfatin,  
\q2 keta ulun fatuk, hanesan ema nia sia,  
\q3 mak laꞌo baa-mai toꞌo tinan haat nulu iha rai fuik,  
\q2 tan sakar Bei Musa.”\x + \xo 3:15 \xt Kananuk Sia 95:7-8\x*   
\p
\v 16 Oras neꞌe, haꞌu atu kusu nuneꞌe: Ema mak rona baa Bei Musa, hotu laꞌo nela nia, see sia? See tenik, kalo lahoos itakaan bei uluk sia mak Bei Musa duꞌuk foin nodi sai nosi rai Mesir. Tebes.  
\v 17 Ema mak nalo Maromak laran manas toꞌo tinan haat nulu nia, see sia? See tenik, kalo lahoos itakaan bei uluk sia. Sia moris kaleꞌuk iha rai fuik, toꞌo sia mate, hotu hakoi iha nia. Tebes.  
\v 18 Ema mak kona hahibun nosi Naꞌi Maromak, toꞌo la bele tama baa rai nia atu nanawa kole namutuk no Nia, see sia? See tenik, kalo lahoos itakaan bei uluk sia. Tan sia la noꞌuk nanono baa Naꞌi Maromak.\x + \xo 3:18 \xt Sura Renu Israꞌel 14:1-35\x*  
\v 19 Malorek tiꞌan! Itakaan bei uluk sia la bele tama baa rai nia atu nanawa kole namutuk no Naꞌi Maromak, tan sia la fiar baa Nia.   
\c 4  
\s1 Kalo ita fiar baa Yesus Kristus, ita bele moris dame malu ho Naꞌi Maromak, hanesan ita hanawa kole ho Nia  
\p
\v 1 Oras neꞌe, ita musti hanoin halo naruk, tan sei noo mamenon ida nosi Naꞌi Maromak naꞌak, Niakaan ema sia bele nanawa kole namutuk no Nia. Keta toꞌo ema ida nosi emi dudu sees Naꞌi Maromak mamenon nia.  
\v 2 Ita rona hola lia diꞌak nia, hanesan bei uluk sia moos rona nola. Mais sia la fiar lia diꞌak nia. Tan baa nia, sia la netan sotir saa ida.  
\v 3 Mais kalo ita fiar, ita bele hanawa kole hamutuk ho Naꞌi Maromak. Uluk, Nia nameno nunia bodik itakaan bei uluk sia, mais tan sia la fiar, Nia nahibu sia naꞌak,  
\q1 “Haꞌu la kterus karee emikaan aꞌaat nunia ona.  
\q1 Tan baa nia, Haꞌu kakotu kaꞌak,  
\q2 ‘Emi la bele tama ona  
\q2 atu hanawa kole hamutuk ho Haꞌu.’ ”  
\p Tuir loos, ita hatene haꞌak, baa oras Naꞌi Maromak naseꞌi laleꞌan no raiklaran, Nia nadiꞌa kedan nebee Niakaan ema sia bele nanawa kole nodi moris namutuk no Nia.\x + \xo 4:3 \xt Kananuk Sia 95:11\x*  
\v 4 Iha lia Naꞌi Maromak naseꞌi laleꞌan no raiklaran, noo lia nosi Naꞌi Maromak nanawa kole naꞌak,  
\q1 “Naꞌi Maromak serwisu notu tiꞌan,  
\q2 hotu baa awan, mak kona baa loron dala hitu,  
\q3 Nia nanawa.”\x + \xo 4:4 \xt Lia Uluk Fohon 2:2\x*   
\p
\v 5 Iha Hakerek Moon, Naꞌi Maromak dale baa itakaan bei uluk sia naꞌak,  
\q1 “Emi la bele tama ona,  
\q2 atu hanawa kole hamutuk ho Haꞌu.”\x + \xo 4:5 \xt Kananuk Sia 95:11\x*   
\p
\v 6 Naꞌi Maromak nakara, nebee Niakaan ema sia nanawa kole nodi moris namutuk no Nia. Mais itakaan bei uluk sia mak rona uluk lia nia, sia la bele tama tan sia la nalo tuir Naꞌi Maromak hakaran.  
\v 7 Mais kleu-leur, Naꞌi Maromak boi leet seluk, nebee Niakaan ema bele tama nanawa kole namutuk no Nia. Nia nodi Bei Daud nakerek naꞌak,  
\q1 “Kalo ohin loron neꞌe, emi rona Maromak Manfatin,  
\q2 keta hamonas emikaan neon,  
\q3 mais hanono diꞌa-diꞌak baa.”\x + \xo 4:7 \xt Kananuk Sia 95:7-8\x*   
\p
\v 8 Baa oras Bei Daud nakerek naꞌak “ohin loron neꞌe”, nia la natudu loron oras Yosua nalaꞌo nodi bei uluk siakaan oan sia tama baa rai Kanaꞌan. Lale! Tan oras Bei Daud nakerek nunia, sia hotu-hotu mate kleur tiꞌan.\x + \xo 4:8 \xt Hanoin Hikar Dalan Moris 31:7; Yosua 22:4\x*  
\v 9 Tan lia nia, ita hatene haꞌak, Naꞌi Maromak nadiꞌa oras seluk tiꞌan, nebee Niakaan ema sia bele nanawa kole nodi moris namutuk no Nia.  
\v 10 Ema mak tama nanawa kole namutuk no Naꞌi Maromak, nanawa tiꞌan nosi siakaan serwisu, hanesan Naꞌi Maromak moos nanawa nosi Niakaan serwisu kona baa loron dala hitu, baa oras Nia naseꞌi notu raiklaran neꞌe.\x + \xo 4:10 \xt Lia Uluk Fohon 2:2\x*  
\v 11 Dadi hariik metin, nebee emi bele tama hanawa kole nodi moris hamutuk ho Nia. Keta toꞌo, noo ema mak la bele tama, tan la noꞌuk nanono Manfatin, hanesan itakaan bei uluk nia sia.   
\p
\v 12 Maromak Manfatin natudu dalan moris mak loos. Manfatin nia noo beran atu tama baa itakaan neon laran, nodi tetu itakaan hanoin no itakaan hakaran hotu-hotu. Manfatin nia roꞌat liu taha mak bele taa isin fera ruin.  
\v 13 Iha laleꞌan no raiklaran tomak, la noo lia ida kois mak nakfunin nosi Naꞌi Maromak. Hotu-hotu nakloke mohu nuꞌu ema nodi taha taa isin fera ruin tiꞌan. Hanoin, tan nosi ikus, ita ida-idak musti hataa baa Nia hosi itakaan hahalok hotu-hotu.   
\s1 Naꞌi Maromak Niakaan Oan Yesus dadi naꞌilulik mak makaꞌas liu naꞌilulik uluk sia  
\p
\v 14 Ita bele kaer metin itakaan fiar, tan Naꞌi Maromak Oan Yesus dadi tiꞌan baa itakaan naꞌilulik boot. Nia makaꞌas liu naꞌilulik seluk sia, tan Nia tama laleꞌan tiꞌan nodi naloos kedan ita iha Naꞌi Maromak oin.  
\v 15 Nia bele naloos ita diꞌa-diꞌak, tan Nia moos dadi tiꞌan baa ema raiklaran nuꞌu ita. Nia moos kona hamaus atu nalo sala hanesan ita, mais Nia la monu kedas.  
\v 16 Tan lia nia, ita lalika hataꞌuk hareꞌis aan baa Naꞌi Maromak iha Niakaan kadera ukun. Nia laran diꞌak. Kalo ita hamulak hodi husu tulun baa Nia, Nia nanis natudu Niakaan dodan nodi tulun ita, kona baa Niakaan oras.   
\c 5  
\p
\v 1 Ema raiklaran ida mak dadi naꞌilulik boot, niakaan serwisu mak neꞌe: musti tulun ema, nebee sia bele talin malu no Naꞌi Maromak. Musti simu sera tunun no sera seluk sia, atu latan baa Naꞌi Maromak. Hotu, musti tunu sera nia, nebee Naꞌi Maromak kasu mohu siakaan salan.  
\v 2 Kalo noo ema mak la natene dalan moris loos, lale, ema mak sai nosi dalan nia tiꞌan, naꞌilulik musti netu aan no sia. Nia musti natudu laran diꞌak baa sia, tan nia moos ema raiklaran mak maus monu hanesan sia.  
\v 3 Tan naꞌilulik moos monu baa sala, nia moos musti nalo sera, nebee Naꞌi Maromak kasu mohu niakaan salan duꞌuk.\x + \xo 5:3 \xt Ukun-badu Naꞌilulik 9:7\x*  
\v 4 Ema la bele foti aan duꞌuk atu dadi naꞌilulik boot. Tan Naꞌi Maromak mesan mak noo beran atu foti ema nunia, hanesan uluk Nia foti Musa maun Harun.\x + \xo 5:4 \xt Ema Israꞌel Sai Nosi Mesir 28:1\x*   
\p
\v 5 Nunia moos Kristus. Nia la foti aan duꞌuk dadi naꞌilulik boot. Naꞌi Maromak mak foti Nia. Uluk, Naꞌi Maromak dale naꞌak,  
\q1 “O neꞌe, Haꞌukaan Oan.  
\q2 Ohin loron neꞌe, Haꞌu kfoti O atu kaer ukun.”\x + \xo 5:5 \xt Kananuk Sia 2:7\x*   
\p
\v 6 Hakerek Moon moos naꞌak,  
\q1 “O neꞌe, dadi naꞌilulik mak oin ida nuꞌu Melkisedek uluk nia,  
\q2 mais O dadi naꞌilulik toꞌo nima-nimak.”\x + \xo 5:6 \xt Kananuk Sia 110:4\x*   
\p
\v 7 Baa oras Yesus Niakaan moris iha raiklaran neꞌe atu mohu, Nia namulak la nanawa nodi tanis nusu tulun baa Naꞌi Maromak, nebee Naꞌi Maromak nakbiit Nia. Nia natene naꞌak, Naꞌi Maromak beran bele sori Nia. Hotu, Naꞌi Maromak nanono baa Yesus, tan Yesus nakneter Naꞌi Maromak tebe-tebes.\x + \xo 5:7 \xt Mateus 26:36-46; Markus 14:32-42; Lukas 22:39-46\x*  
\v 8 Masik Yesus nia, Naꞌi Maromak Oan, Nia musti netan susar, atu nanorin aan tuir Naꞌi Maromak hakaran.  
\v 9 Hodi nunia, Nia nalo tuir Naꞌi Maromak hakaran toꞌo tetuk. Tan lia nia, Nia dadi Moris Huun bodik ema hotu-hotu mak fiar baa Nia, nebee sia bele moris nohuun no Naꞌi Maromak.  
\v 10 Naꞌi Maromak moos foti Nia dadi naꞌilulik ulun oin ida nuꞌu naꞌilulik Melkisedek uluk nia.   
\s1 Keta soe lakon emikaan fiar baa Kristus  
\p
\v 11 Mamaluk sia, sei noo lia waꞌin tenik mak haꞌu kakara dale kosi lia Kristus no Melkisedek nia. Mais haꞌu susar kalore lia nia sia, tan emi sei hanesan lawarik momok oan mak sei la natene malolok dauk.  
\v 12 Emi neꞌe fiar kleur tiꞌan. Tuir loos, emi musti dadi tiꞌan baa ema manorik. Mais hatene hodi baa, emi sei nuꞌu kau mea oan mak sei la bele naa dauk, tan foin sei nemu susu dei. Ema musti nanorin tenik emi lai nosi lia tatuur sia nosi Naꞌi Maromak Niakaan Hakerek Moon isin.  
\v 13 Haꞌu kanesa emi baa kau mea oan nunia, tan emi sei la hatene dauk hanorin tatuur nosi lia Kristus mak nalo emi moris loos.\x + \xo 5:13 \xt 1 Korintus 3:2\x*  
\v 14 Kalo kau mea oan boot tiꞌan, nia la nemu susu ona, mais naa hahaak monas. Emi musti nunia tiꞌan. Emi musti hanorin aan atu hatene tebe-tebes Naꞌi Maromak hanorin, toꞌo hatene lia mak diꞌak no lia mak aat.   
\c 6  
\p
\v 1 Tebes, mamaluk sia! Emi musti hanorin aan hosi hanorin mak leꞌan liu, tan ema fiar kleur tiꞌan. Kalo ema ida foin fiar baa Kristus, musti nanorin aan nosi lia tatuur nuꞌu: lia ema musti laꞌo nela siakaan salan sia; lia ema fiar baa Naꞌi Maromak;  
\v 2 lia sarani; lia rai liman atu simu Naꞌi Maromak Kmalar Lulik; lia Naꞌi Maromak atu nalo ema mak mate tiꞌan moris nikar; no lia ema musti nataa Naꞌi Maromak nosi siakaan hahalok.  
\v 3 Lia nia sia fatan bodik ema mak foin fiar. Mais ita lalika hanorin aan rua-ruan hosi lia tatuur sia. Kalo Naꞌi Maromak foo leet, ita musti hanorin aan hosi lia mak leꞌan liu lia tatuur nia sia.   
\p
\v 4 Tuir loos, noo ema mak natene tiꞌan Kristus hanorin. Sia noran tiꞌan Naꞌi Maromak laran diꞌak, toꞌo Naꞌi Maromak solok Niakaan Kmalar Lulik bodik sia.  
\v 5 Sia natene tiꞌan Maromak Manfatin. Sia noran tiꞌan Niakaan beran mak Nia atu tau baa oras rai falu fila.  
\v 6 Masik nunia moos, sia soe lakon siakaan fiar nia, nodi taliꞌur laꞌo nela Kristus. Tan lia nia, la noo dalan ona bodik sia atu bele fila nusu pardua, hotu moris diꞌa-diꞌak nikar no Naꞌi Maromak. Tebes. Kalo ema la noꞌuk nalo neon aat nunia, lia nia hanesan sia naꞌin duꞌuk nedi noꞌo nikar Naꞌi Maromak Oan baa ai karuus, hotu naleꞌuk Nia iha ema lear oin.   
\p
\v 7 Ema oin nunia, hanesan rai isin aat. Tuir dalan loos, kalo udan tuun tiꞌan, rai diꞌak bele nasai isin mak noo folin bodik ema mak fila rai. Hotu Naꞌi Maromak natuun matak-malirin nebee nalo rai nia isin hetak waꞌin.  
\v 8 Mais ema mak taliꞌur Kristus, hanesan rai mak nasai ai tarak dei. La noo folin ona. La kleur falik, Naꞌi Maromak namaan aan mai kastikar rai nia. Hotu Nia sunu mohu rai isin mak la noo folin nia.\x + \xo 6:8 \xt Lia Uluk Fohon 3:17-18\x*   
\p
\v 9 Mamaluk sia mak haꞌu kadomi! Masik haꞌu kdale makaꞌas nunia moos, haꞌu katene, emi la seꞌi kotuk baa Kristus. Emi fiar Nia tiꞌan. Emi moris moos noo halo diꞌak tiꞌan.  
\v 10 Hanoin! Naꞌi Maromak neon loos. Nia la naluꞌa emikaan kosar ween. Emi serwisu makaꞌas tiꞌan atu tulun no hadomi Niakaan ema sia. Emi halaꞌok Niakaan serwisu nia hori uluk. Oras neꞌe moos, sei nunia.  
\v 11 Mais oras neꞌe, haꞌu kakara nebee emi serwisu makaꞌas liu tenik, hodi halo tuir nunia bei-beik. Hodi nunia, emi atu simu lia diꞌak hotu-hotu mak emi haloon hosi Naꞌi Maromak.  
\v 12 Surak, keta baruk teen! Haninu ema mak fiar kleur tiꞌan baa Naꞌi Maromak. Tan sia naloon nohuun baa Nia, toꞌo sia simu nola saa mak Nia nameno tiꞌan baa sia.   
\p
\v 13-16 Knaninuk hanesan itakaan Bei Abraham. Uluk aan, Naꞌi Maromak namate menon no nia, nodi narai aan. Kalo ema raiklaran narai aan, sia temi Naꞌi Maromak naran, nebee Naꞌi Maromak dadi baa siakaan mataa lia, tan Naꞌi Maromak boot liu sia. Kalo ema raiklaran nalo lia, sia moos natebes dalen nodi narai aan, temi Naꞌi Maromak naran. Ema raiklaran siakaan hahalok sia, nunia nanis. Mais baa oras Naꞌi Maromak narai aan no Bei Abraham, Nia nodi Niakaan naran duꞌuk, tan la noo naran mak boot liu Maromak. Nia nameno naꞌak,  
\q1 “Haꞌu nanis katuun matak-malirin  
\q2 baa o mo okaan husar-binan.  
\q1 Sia atu bea waꞌin,  
\q2 toꞌo la noo ema mak bele sura nola sia.”\x + \xo 6:13-16 \xt Lia Uluk Fohon 22:16-17\x*  
\p Naꞌi Maromak nameno notu nunia, Bei Abraham moos fiar nodi naloon nohuun baa Naꞌi Maromak, masik kleu-leur foin nia simu saa mak Naꞌi Maromak nameno tiꞌan nia.  
\v 17 Hodi nunia, ita hatene haꞌak, kalo Naꞌi Maromak namate menon no Niakaan ema, Nia narai aan atu natebes naꞌak, saa mak Nia nameno nia, nanis tebes.  
\v 18 Noo lia oik rua mak la maseluk. Ida mak, Naꞌi Maromak mamenon. Ida tenik mak, Naꞌi Maromak narai aan nodi natebes mamenon nia. Kalo Naꞌi Maromak nameno lia ida tiꞌan, Nia nanis nalo tuir, tan Nia la bosok. Ita lalika neon ruak baa Niakaan mamenon nia. Tan ita halai baa buka moris tiꞌan iha Nia, oras neꞌe ita hein hodi haloon baa Nia nohuun.  
\v 19 Hodi nunia, ita neon noku tiꞌan, hanesan bero sai nosi laloran, nakrai aan baa namon. Ita haloon baa Yesus Kristus, mak itakaan naꞌilulik boot. Uluk, kona baa ema Yahudi siakaan loron diꞌak, naꞌilulik boot loke tais odamatan iha keꞌan hamulak fatik atu tama baa nasoru Naꞌi Maromak iha Keꞌan Lulik Kaliuk.\x + \xo 6:19 \xt Ukun-badu Naꞌilulik 16:2\x*  
\v 20 Oras neꞌe, Yesus tama uluk tiꞌan atu loke dalan bodik ita. Nia, naꞌilulik boot oin ida nuꞌu Melkisedek uluk nia. Mais Yesus makaꞌas liu naꞌilulik uluk sia, tan Nia nalaꞌok nima-nimak Niakaan serwisu.\x + \xo 6:20 \xt Kananuk Sia 110:4\x*   
\c 7  
\s1 Naꞌilulik Melkisedek aas liu naꞌilulik Lewi no husar-binan sia  
\p
\v 1-3 Uluk aan, Melkisedek dadi naꞌi baa kota Salem. Nia moos naꞌilulik bodik ema mak loꞌu-sudur baa Naꞌi Maromak Mak Aas Kaliuk. Niakaan naran Melkisedek, lia isin naꞌak, “Naꞌi Neon Loos”. Naꞌi Salem lia isin naꞌak, “Naꞌi Dame”. La noo ema ida mak natene Melkisedek huun dikin. La noo mak natene niakaan ina, niakaan ama, no niakaan bei uluk sia. La noo mak natene niakaan oras moris, no oras mate. Tan baa nia, ita bele hanesa Melkisedek no Naꞌi Maromak Oan Yesus, tan Melkisedek moos dadi naꞌilulik toꞌo nima-nimak.  
\p Baa dala ida, naꞌi naꞌin hira mai no siakaan sondadu sia atu nadau nola naha nosi Bei Abraham niakaan mamaluk sia. Hotu, Bei Abraham baa natuda namutuk no niakaan mamaluk sia, toꞌo natoba nola naꞌin nia sia. Bei Abraham sia moos nola nikar siakaan naha hotu-hotu. Baa oras Bei Abraham laꞌo fila, Melkisedek sai nosi kota Salem atu baa nasoru nia. Hotu, Melkisedek dale natuun matak-malirin baa Bei Abraham naꞌak, “Nebee Naꞌi Maromak Mak Aas Kaliuk natuun matak-malirin baa o.” Hotu Bei Abraham faꞌe foo baa Melkisedek faꞌek ida nosi fafaꞌek sanulu nosi naha hotu-hotu mak nia nadau nola nikar nia. Nia foo nunia, tan Melkisedek, naꞌilulik nosi Naꞌi Maromak Mak Aas Kaliuk.\x + \xo 7:1-3 \xt Lia Uluk Fohon 14:17-20\x*   
\p
\v 4 Hanoin diꞌa-diꞌak lia Melkisedek neꞌe! Bei Abraham faꞌe foo baa nia faꞌek ida nosi fafaꞌek sanulu nosi naha hotu-hotu mak diꞌak kaliuk mak nia nola nikar tiꞌan nia. Tan lia nia, ita hatene haꞌak, Melkisedek nia, ema boot.  
\v 5 Mais baa oras nia, Naꞌi Maromak sei la foti ema ida dauk dadi naꞌilulik. Toꞌo Bei Abraham niakaan bei oan Lewi iha, foin Naꞌi Maromak foti Lewi no niakaan husar-binan sia dadi baa naꞌilulik bodik hunun Israꞌel hotu-hotu. Naꞌi Maromak moos natuun ukun naꞌak, hunun seluk sia musti faꞌe foo baa ema nosi hunun Lewi, faꞌek ida nosi fafaꞌek sanulu nosi toꞌos isin.\x + \xo 7:5 \xt Sura Renu Israꞌel 18:21\x*  
\v 6 Masik Melkisedek lahoos Lewi niakaan husar-binan moos, bei Abraham faꞌe foo baa nia faꞌek ida nosi fafaꞌek sanulu, tan nia nafoli Melkisedek nia naꞌak, ema boot. Baa oras nia, Bei Abraham simu mamenon tiꞌan nosi Naꞌi Maromak naꞌak, Naꞌi Maromak atu natuun matak-malirin baa nia. Masik nunia moos, Melkisedek sei dale naꞌak, “Nebee Naꞌi Maromak Mak Aas Kaliuk natuun matak-malirin baa o.”  
\v 7 Neꞌe moos dadi kakaer naꞌak, Melkisedek nia, ema boot. Tan ema mak dale foo matak-malirin, nanis boot liu ema mak simu matak-malirin.  
\v 8 Naꞌilulik sia hotu-hotu bele simu nola faꞌek ida nosi fafaꞌek sanulu. Mais tan sia ema raiklaran da-daun dei, kleu-leur sia moos mate. Naꞌilulik Melkisedek moos simu faꞌek ida nosi fafaꞌek sanulu. Mais ita bele katak haꞌak, nia moris nohuun, tan Hakerek Moon la katak naꞌak nia mate.  
\v 9-10 Tan Bei Abraham faꞌe foo baa Melkisedek faꞌek ida nosi fafaꞌek sanulu, ita bele katak haꞌak, Bei Abraham selu kedan tiꞌan faꞌek ida nosi fafaꞌek sanulu bodik niakaan bei oan Lewi.\f + \fr 7:9-10 \ft Bei Abraham bele selu kedan tiꞌan, bodik niakaan oa bein Lewi, tan ema Yahudi naneo naꞌak, iha bei uluk isin lolon, noo kedan tiꞌan, siakaan husar-binan fini.\f*   
\s1 Ita buka naꞌilulik foun, tan naꞌilulik tuan la bele tulun ita toꞌo la hoo sala ona  
\p
\v 11 Baa oras Lewi niakaan husar-binan sia dadi naꞌilulik, Naꞌi Maromak boi Bei Musa maun Harun dadi naꞌilulik boot dala uluk. Naꞌilulik sia serwisu natudu dalan nebee ema bele moris loos no diꞌa-diꞌak no Naꞌi Maromak. Mais, masik ema tuir ukun-badu hotu-hotu moos, naꞌilulik oin nuꞌu Harun la bele nalo sia dadi ema moon. Tan lia nia, musti noo naꞌilulik oin seluk, nuꞌu Melkisedek.  
\v 12 Mais, kalo noo naꞌilulik foun mak seluk naꞌilulik tuan, musti seluk noo ukun-badu tuan.   
\p
\v 13 Naꞌilulik foun nia, mak Yesus. Nia moris nosi ema hunun seluk, lahoos nosi ema hunun Lewi. Tuir Ukun-badu Bei Musa, naꞌilulik oin nuꞌu Harun, musti mai nosi hunun Lewi dei, la bele nosi hunun seluk.  
\v 14 Mais ita hotu-hotu hatene haꞌak, itakaan Naꞌin Yesus Kristus moris nosi hunun Yahuda. Tuir Ukun-badu Bei Musa, la noo naꞌilulik nosi hunun nia.   
\p
\v 15 Mais oras neꞌe, Naꞌi Maromak la tau tenik ukun-badu tuan nia, tan Yesus iha tiꞌan. Nia dadi naꞌilulik foun nuꞌu Melkisedek.  
\v 16 Naꞌi Maromak foti Nia, lahoos tan Niakaan hunun, mais tan Nia noo beran atu moris toꞌo nima-nimak. La noo ida moos mak bele nadodok Nia.  
\v 17 Hakerek Moon naꞌak,  
\q1 “O neꞌe, dadi naꞌilulik toꞌo nima-nimak,  
\q2 tan O, oin ida nuꞌu Melkisedek uluk nia.”\x + \xo 7:17 \xt Kananuk Sia 110:4\x*   
\p
\v 18 Neꞌe naꞌak, Ukun-badu tuan mak uluk Naꞌi Maromak foo baa Bei Musa, la noo beran tiꞌan atu tulun ema. Tan baa nia, Naꞌi Maromak natuka Ukun-badu tuan nia.  
\v 19 Tan masik ema moris nodi nalo tuir Ukun-badu tuan nia sia hotu-hotu moos, sia sei noo sala. Tan lia nia, Naꞌi Maromak loke seluk dalan mak diꞌak kaliuk, nebee ita bele moris dame malu ho Nia.   
\s1 Yesus nia, naꞌilulik mak makaꞌas liu naꞌilulik uluk sia  
\p
\v 20 Uluk, baa oras Naꞌi Maromak foti Lewi husar-binan sia dadi baa naꞌilulik, Nia la nameno nodi narai aan no sia.  
\v 21 Mais baa oras Nia foti Yesus dadi baa naꞌilulik, Nia nameno naꞌak,  
\q1 “Haꞌu neꞌe, Naꞌin!  
\q1 Haꞌu karai aan kaꞌak, Haꞌu la kseluk lia saa ida mak Haꞌu kameno tiꞌan.  
\q1 Haꞌu kfoti O dadi baa naꞌilulik,  
\q2 nebee malaꞌok Okaan serwisu nohuun.”\x + \xo 7:21 \xt Kananuk Sia 110:4\x*   
\p
\v 22 Nodi mamenon nia, Naꞌi Maromak nodi Yesus natebes baa ita naꞌak, Nia atu namate menon mak diꞌak kaliuk tenik no ita.   
\p
\v 23 Uluk, naꞌilulik tuan sia kona seluk nohuun, tan sia mate.  
\v 24 Mais Yesus, dadi naꞌilulik foun mak la mate. Nia nalaꞌo Niakaan serwisu nohuun. La noo ida mak seluk Nia.  
\v 25 Nia bele sori ema hotu-hotu mak nakara mai baa Naꞌi Maromak nodi Niakaan naran. Tan Nia moris nohuun, Nia dadi itakaan Ema iha Naꞌi Maromak oin mak tulun ita nohuun.   
\p
\v 26 Tebes. Yesus neꞌe, naꞌilulik boot mak fatan bodik ita. Nia moon, la nalo sala sa-saa. Nia seluk nosi ita ema maksalan. Naꞌi Maromak moos foti-nahaas Nia liu hotu-hotu iha laleꞌan no raiklaran.  
\v 27 Tan lia nia, Yesus diꞌak liu naꞌilulik boot tuan sia hotu-hotu. Uluk, naꞌilulik boot tuan sia musti sera duꞌuk sera tunun sura loron, nebee Naꞌi Maromak kasu mohu siakaan salan. Foin sia bele nalo sera bodik ema seluk. Mais Yesus la nalo hei-hein nunia, tan Nia latan isin lolon duꞌuk dadi baa sera dala ida dei. Sera nia toꞌo tiꞌan, bodik Naꞌi Maromak kasu mohu ema raiklaran salan.\x + \xo 7:27 \xt Ukun-badu Naꞌilulik 9:7\x*   
\p
\v 28 Tuir Bei Musa Ukun-badu, musti foti ema raiklaran dadi naꞌilulik boot. Mais naꞌilulik boot oin nunia, sei noo sala no bele mate. Tan lia nia, Naꞌi Maromak namate menon foun naꞌak, Nia atu foti Niakaan Oan dadi naꞌilulik boot. Tan Niakaan Oan, la noo sala kois. Nia moos nafati nohuun.   
\c 8  
\s1 Naꞌi Maromak nodi Kristus atu namate menon foun mak diꞌak liu mamenon tuan  
\p
\v 1 Lia isin nosi lia mak haꞌu kdale neꞌe sia, nuneꞌe: oras neꞌe, ita hoo naꞌilulik boot mak makaꞌas liu naꞌilulik boot uluk sia. Nia, mak Yesus. Nia nabesi aan kaer ukun iha laleꞌan, iha Naꞌi Maromak Mak Aas Kaliuk sorin kwana.\x + \xo 8:1 \xt Kananuk Sia 110:1\x*  
\v 2 Nia nalaꞌok Niakaan serwisu iha Naꞌi Maromak Niakaan Fatin Lulik. Fatin nia, Naꞌi Maromak duꞌuk mak nalo, lahoos ema raiklaran.   
\p
\v 3 Naꞌilulik boot siakaan serwisu mak neꞌe: musti nodi sera tunun no sera seluk atu foo baa Naꞌi Maromak. Tan lia nia, Yesus moos musti nodi sera.  
\v 4 Mais Yesus la nalaꞌok Niakaan serwisu iha raiklaran, tan noo naꞌilulik iha raiklaran tiꞌan mak foo sera baa Naꞌi Maromak tuir Ukun-badu Bei Musa.  
\v 5 Sia nalaꞌo siakaan serwisu iha Batane Hamulak. Batane Hamulak nia, ilas nuꞌu Uma Hamulak Huun iha laleꞌan. Baa oras Bei Musa atu nariik Batane nia, Naꞌi Maromak foo natene naꞌak, “Manoin diꞌa-diꞌak! O musti malo tebe-tebes tuir ilas mak Haꞌu katudu tiꞌan baa o iha foho leten nia!”\x + \xo 8:5 \xt Ema Israꞌel Sai Nosi Mesir 25:40\x*  
\v 6 Naꞌi Maromak katak tebes baa Bei Musa nunia. Mais Yesus Niakaan serwisu makaꞌas liu naꞌilulik tuan siakaan serwisu. Oras neꞌe, Naꞌi Maromak namate menon mak diꞌak liu mamenon tuan, tan Nia nodi Yesus dadi ailalete, nebee ema raiklaran bele dame malu no Nia.   
\p
\v 7 Uluk, Naꞌi Maromak namate menon tuan no Bei Musa baa oras natuun Ukun-badu. Mais ema raiklaran la bele moris loos tuir Ukun-badu nia sia. Tan sia la bele moris tuir Naꞌi Maromak mamenon nunia, sia la bele diꞌa-diꞌak no Nia. Neꞌe naꞌak, musti noo mamenon foun mak natudu dalan foun nebee ema raiklaran bele diꞌa-diꞌak no Naꞌi Maromak.  
\v 8 Uluk, Nia nasee Niakaan ema sia, oras sia nakur bei-beik Niakaan Ukun-badu tuan. Oras Nia la terus tenik tiꞌan, Nia nahibu sia naꞌak,  
\q1 “Rona diꞌa-diꞌak, tan Haꞌu neꞌe, emikaan Naꞌin!  
\q1 Haꞌu atu kamate menon foun  
\q2 ko ema klubun Israꞌel,  
\q2 no ema hunun Yahuda.   
\q1
\v 9 Lia mamenon mak Haꞌu atu kamate ko sia nia,  
\q2 la manesak no lia mamenon mak uluk Haꞌu kamate  
\q3 ko siakaan bei uluk sia.  
\q1 Uluk, Haꞌu kaer siakaan liman,  
\q2 kodi kalaꞌo sia sai kosi rai Mesir.  
\q1 Mais sia la nalo tuir saa  
\q2 mak sia nameno tiꞌan no Haꞌu.  
\q3 Tan baa nia, Haꞌu la koꞌuk titu tenik sia ona.   
\q1
\v 10 Lia mamenon mak Haꞌu atu kamate ko ema hunun Israꞌel,  
\q2 isin nuneꞌe:  
\q1 Haꞌu atu krai Haꞌukaan ukun-badu iha siakaan kakutak laran.  
\q2 Haꞌu atu kakerek Haꞌukaan ukun iha siakaan neon laran.  
\q1 Hotu Haꞌu kdadi baa siakaan Maromak.  
\q2 Sia moos dadi baa Haꞌukaan ema.   
\q1
\v 11 Sia lalika hanorin tenik baa siakaan mamaluk sia,  
\q2 no maun-biin-alin sia haꞌak,  
\q3 ‘Emi musti hatene Naꞌi Maromak!’  
\q2 Sia lalika dale nunia ona, tan hotu-hotu natene Haꞌu tiꞌan,  
\q3 nahuu nosi kau mea oan toꞌo matas.   
\q1
\v 12 Masik sia nalo sala moos,  
\q2 Haꞌukaan neon atu monu baa sia.  
\q2 Haꞌu moos kaluꞌa lakon siakaan salan hotu-hotu.”\x + \xo 8:12 \xt Yeremia 31:31-34\x*   
\p
\v 13 Tan Naꞌi Maromak dale naꞌak, Nia atu namate menon foun no sia, ita bele hatene haꞌak, mamenon tuan nia, la noo folin tiꞌan. La kleur falik, lakon mohu ona.   
\c 9  
\s1 Yesus dadi sera mak diꞌak liu sera tuan sia  
\p
\v 1 Oras neꞌe, haꞌu atu kfoo katene baa emi lia nuneꞌe: baa oras Naꞌi Maromak namate menon dala uluk no itakaan bei uluk sia, Nia moos natuun ukun naꞌak, sia musti nariik hamulak fatik, nebee sia bele loꞌu-sudur baa Nia tuir ukun niakaan lalaꞌok.  
\v 2 Iha hamulak fatik nia, noo lalawar no batane boot ida. Iha batane niakaan keꞌan oin, noo badut sasukun no hadak ida, mak naꞌilulik sia nodi rai tubi mak sia sera baa Naꞌi Maromak. Sia nanaran keꞌan oin nia naꞌak, \it Naꞌi Maromak Keꞌan Lulik\it*.\x + \xo 9:2 \xt Ema Israꞌel Sai Nosi Mesir 26:1-30, 25:23-40\x*   
\p
\v 3 Tais odamatan boot ida moos hisa iha nia, hodi heli keꞌan ida seluk, mak sia nanaran naꞌak, \it Naꞌi Maromak Keꞌan Lulik Kaliuk\it*.\x + \xo 9:3 \xt Ema Israꞌel Sai Nosi Mesir 26:31-33\x*  
\v 4 Iha tais odamatan nia oin, noo hadak mean ida, hodi tunu ai morin bodik Naꞌi Maromak. Iha Keꞌan Lulik Kaliuk laran noo ai balun mean ida, mak sia nanaran naꞌak, \it Ai Balun Mamenon\it*. Iha ai balun nia laran, sia rai naha uluk aan sia, atu nodi foo natene nosi lia Naꞌi Maromak mamenon mak Nia namate tiꞌan no sia. Iha ai balun nia noo botir mean ida mak nahisi tubi \it manna\it*. Tubi nia, tubi mak Naꞌi Maromak natuun nosi laleꞌan, bodik itakaan bei uluk sia baa oras sia salaen iha rai fuik. Iha ai balun nia moos noo Bei Harun niakaan knoꞌan maran mak uluk noo tubun. Iha nia moos noo fatuk kabelak mak Naꞌi Maromak nodi baꞌat Ukun-badu, mak Nia foo baa Bei Musa hori hirak nia.\x + \xo 9:4 \xt Ema Israꞌel Sai Nosi Mesir 30:1-6, 25:10-16, 16:33; Sura Renu Israꞌel 17:8-10; Ema Israꞌel Sai Nosi Mesir 25:16; Hanoin Hikar Dalan Moris 10:3-5\x*  
\v 5 Iha ai balun tatakan noo aiꞌoik kabaas rua. Aiꞌoik rua nia ilas hanesan Naꞌi Maromak Niakaan makbukar laleꞌan mahoo liras. Sia noꞌi nariik nodi liras nakfelar belar, taka nola ai balun nia, tan ai balun leten nia, fatik kabaas mak natudu Naꞌi Maromak dodan baa ema raiklaran. Mais oras neꞌe, haꞌu la koo leet atu kdale toꞌo lotu-lotuk kosi lia naha nia sia.\f + \fr 9:5 \ft Naꞌi Maromak Niakaan makbukar laleꞌan mahoo liras iha neꞌe, lia Yunani naꞌak, \ft \+it ‘kerubim’\+it*. Makbukar laleꞌan nanis, lia Yunani naꞌak, \+it ‘anggelos’\+it*. Sia la noo liras. Leno noo, \+it Lia Uluk Fohon\+it* 3:24, no Ema Israꞌel Sai Nosi Mesir 25: 18-22.\f*   
\p
\v 6 Siakaan lalaꞌok babilan naha iha Naꞌi Maromak Niakaan Batane Hamulak laran, nunia nanis. Sura loron naꞌilulik sia tama-sai keꞌan oin nia atu nalaꞌok serwisu.\x + \xo 9:6 \xt Sura Renu Israꞌel 18:2-6\x*  
\v 7 Mais naꞌilulik boot mesan dei mak bele tama baa Keꞌan Lulik Kaliuk nia. Nia la bele tama sura leet, tan tinan ida laran, bele tama isin ida dei. Oras tama, nia musti nodi sera tunun raan, atu nisik baa Ai Balun Mamenon tatakan. Hodi nunia, Naꞌi Maromak kasu mohu naꞌilulik nia no niakaan ema siakaan salan hotu-hotu. Masik sala mak sia nalo la nodi neon no laran moos, Nia kasu mohu.\x + \xo 9:7 \xt Ukun-badu Naꞌilulik 16:2-34\x*   
\p
\v 8 Naꞌi Maromak nodi Niakaan Kmalar Lulik atu nalore baa ita naꞌak, kalo tais odamatan nia sei neli dalan tama baa Keꞌan Lulik Kaliuk nia, neꞌe naꞌak, ukun tuan sei nafati. Ema raiklaran la bele tama baa nariik iha Naꞌi Maromak oin.  
\v 9 Lia neꞌe sia hotu-hotu dadi baa knaninuk mak Kmalar Lulik nodi atu nanorin ita mak moris baa oras neꞌe. Uluk, itakaan bei uluk sia nodi siakaan sera tunun no sera seluk sia, foo baa naꞌilulik, nebee Naꞌi Maromak kasu mohu siakaan salan. Mais, masik sia nodi sera waꞌin boot nunia moos, sera nia sia la bele namoos siakaan neon no la bele nalakon horan sala iha siakaan neon laran.  
\v 10 Saa mak sia nalo nia, tuir ukun-badu dei. Noo ukun-badu mak naruka naꞌak, sia la bele naa neꞌe, la bele nemu nia. Ukun-badu seluk naꞌak, musti fasi isin lolon no haa-hemu fatik tuir ukun-badu lalaꞌok. Mais tuir loos, ukun-badu nia sia babilan loos ema isin luan dei, lahoos babilan ema neon laran. Masik nunia moos, ukun-badu nia musti laꞌo bei-beik, toꞌo Naꞌi Maromak seluk nodi ukun-badu foun.   
\p
\v 11 Mais oras neꞌe, Ema mak Naꞌi Maromak nameno kedan hori uluk nia, iha tiꞌan. Nia, mak Kristus. Nia namaan aan mai atu dadi itakaan naꞌilulik boot. Nia nalo lia diꞌak tiꞌan bodik ita.\f + \fr 9:11 \ft Hakerek lia Yunani mak diꞌak kaliuk naꞌak, “Nia nalo lia diꞌak tiꞌan bodik ita.” Mais hakerek balu naꞌak, “Nia atu nalo lia diꞌak bodik ita.”\f* Nia nalaꞌok Niakaan serwisu, hanesan naꞌilulik tuan, mais Nia serwisu iha hamulak fatin mak makaꞌas liu tebes. Niakaan hamulak fatik nia, la iha raiklaran, tan lahoos ema raiklaran mak nalo.  
\v 12 Nia moos tama baa Keꞌan Lulik Kaliuk nia atu nasoru Naꞌi Maromak, hanesan naꞌilulik tuan sia nalaꞌok tinan ida, isin ida. Baa oras tama, Nia moos nodi raan atu foo baa Naꞌi Maromak. Mais seluk, tan Kristus la nodi sera tunun raan. Nia nodi raan duꞌuk, tan Nia mate tiꞌan dadi sera bodik ita. Nia nodi raan duꞌuk isin ida dei, nebee sori ita nosi sala toꞌo nima-nimak.   
\p
\v 13 Tebes! Kristus raan makaꞌas liu sera tunun raan. Tuir Ukun-badu mak Naꞌi Maromak foo baa Bei Musa, kalo ema nalo sala, ema nia dadi sasobos toꞌo la fatan loꞌu-sudur baa Naꞌi Maromak. Kalo ema nia nakara moos nikar, nia musti baa naꞌilulik atu nalo sera, nebee sera raan nia bele namoos nikar nia. Noo sera oi-oik. Balu nodi bibi raan, balu nodi karau baka raan. Ukun-badu ida tenik naꞌak, kalo ema kaer ema maten, nia dadi sasobos iha Naꞌi Maromak oin. Kalo ema nia nakara moos nikar, naꞌilulik musti foti nola ahukresan nosi karau baka salak tunun, hotu nodi ahukresan nia, nisik baa ema sasobos ulun, nebee nia dadi moos nikar.\x + \xo 9:13 \xt Ukun-badu Naꞌilulik 16:15-16; Sura Renu Israꞌel 19:9,17-19\x*   
\p
\v 14 Kalo sera tunun raan bele namoos ema isin luan, Kristus raan bele namoos liu tan tenik! Kristus raan nalo ita hakbois hosi sala, nodi namoos itakaan neon laran. Uluk, ita kona lelen nosi Naꞌi Maromak tan itakaan salan. Mais baa oras Kristus mate, Kmalar Lulik mak moris nohuun, tulun Nia nebee Nia latan isin lolon baa Naꞌi Maromak hanesan sera tunun mak kabaas. Oras neꞌe, ita la kona lelen ona, mais ita bele loꞌu-sudur tuir dalan loos baa Maromak mak moris nohuun.   
\p
\v 15 Tan Kristus raan makaꞌas nia, Naꞌi Maromak nodi Nia atu namate mamenon foun no ema hotu-hotu mak Naꞌi Maromak bolu tiꞌan, atu dadi baa Niakaan ema. Baa oras Kristus mate atu sori ema, Nia moos sori itakaan bei uluk nosi sala mak sia nalo uluk aan nia baa oras Naꞌi Maromak namate mamenon tuan no sia. Tan lia nia, sia moos bele moris nohuun no Maromak.   
\p
\v 16 Haꞌu kodi knaninuk kosi ema simu bein sasoin. Noo ama ida nalo hakerek latan sasoin bodik oan. Mais oan foin bele simu nola sasoin nia, kalo aman mate tiꞌan.  
\v 17 Kalo aman sei moris, oan sei la bele dauk simu sasoin mak aman nameno tiꞌan iha hakerek latan nia.  
\v 18 Nunia moos, Naꞌi Maromak mamenon dala uluk mak Nia namate no itakaan bei uluk sia. Sia foin bele simu nola saa mak Naꞌi Maromak nameno nia, kalo noo ida mak mate uluk.  
\v 19 Uluk, Bei Musa libur itakaan bei uluk sia atu nalore Ukun-badu hotu-hotu mak Naꞌi Maromak foin natuun baa sia. Nalore notu, Bei Musa noꞌo karau baka no bibi, nola raan, kahur no wee. Hotu, nia nodi tali mean, futu ai lain mahoo tahan lotuk. Nia lobas baa raan nia, hotu nisik baa Hakerek Moon no ema sia hotu-hotu.  
\v 20 Baa oras nisik raa nunia, Bei Musa dale naꞌak, “Raa neꞌe dadi tadak naꞌak, Naꞌi Maromak namate menon no emi. Kalo emi halo tuir Niakaan ukun hotu-hotu, Nia atu foo hotu-hotu mak Nia nameno tiꞌan.”\x + \xo 9:20 \xt Ema Israꞌel Sai Nosi Mesir 24:6-8\x*  
\v 21 Bei Musa moos nisik raa baa Batane Hamulak no bahoꞌak hotu-hotu iha nia mak sia nodi loꞌu-sudur baa Naꞌi Maromak.\x + \xo 9:21 \xt Ukun-badu Naꞌilulik 8:15\x*  
\v 22 Tuir Ukun-badu Bei Musa, ema sasobos balu musti kona hamoos hodi raa. Hodi nunia, ita bele hatene haꞌak, kalo ema raiklaran nakara dadi moos nosi sala, musti nodi sera mak noo raan.\x + \xo 9:22 \xt Ukun-badu Naꞌilulik 17:11\x*   
\p
\v 23 Saa mak haꞌu kdale kosi lia itakaan bei uluk no siakaan Batane Hamulak, hotu-hotu nia, knaninuk dei, nebee ita bele hatene Naꞌi Maromak Niakaan Hamulak Fatin huun iha laleꞌan. Kalo naꞌilulik tuan sia tama baa Batane nia laran atu loꞌu-sudur baa Naꞌi Maromak, sia musti namoos uluk hotu-hotu lai, nodi sera tunun raan. Naꞌi Maromak Niakaan Fatin Lulik iha laleꞌan moos musti moos. Mais musti hodi sera raan mak makaꞌas liu sera tunun raan.  
\v 24 Keꞌan Lulik Kaliuk mak Kristus tama nia, lahoos keꞌan iha Batane Hamulak mak ema raiklaran nalo. Batane iha raiklaran nia, lalatak dei nosi mak huun. Kristus tama liu baa laleꞌan, atu nariik nosi ita iha Naꞌi Maromak oin.  
\v 25 Uluk, naꞌilulik boot musti tama rua-ruan sura tinan baa Keꞌan Lulik Kaliuk nia, nodi sera tunun raan, atu natetu baa Naꞌi Maromak. Mais Kristus tama isin ida dei, nodi Niakaan raan duꞌuk.  
\v 26 Kalo Nia musti tama sura tinan hanesan naꞌilulik tuan sia, neꞌe naꞌak, Nia musti mate rua-ruan hori raiklaran foin nahuu toꞌo oras neꞌe, nebee Nia kasu mohu ema hotu-hotu salan. Mais, Nia la nalo nunia. Tan Nia dadi sera isin ida dei, nodi hoꞌas lakon ema hotu-hotu salan.  
\v 27 Hori uluk aan, Naꞌi Maromak nakotu kedan naꞌak, ema raiklaran musti mate isin ida dei, foin musti nataa iha Naꞌi Maromak oin.  
\v 28 Kristus moos mate isin ida dei baa oras Nia latan isin lolon nodi natiu nola ema raiklaran salan. Nosi ikus, Nia moos atu namaan aan mai nikar iha raiklaran, lahoos atu natiu ema raiklaran salan tenik, mais atu foo moris nima-nimak baa ema hotu-hotu mak naloon baa Nia.\x + \xo 9:28 \xt Yesaya 53:12\x*   
\c 10  
\s1 Kristus mate isin ida dei, nebee ita bele moris diꞌa-diꞌak ho Naꞌi Maromak toꞌo nima-nimak  
\p
\v 1 Naꞌi Maromak nakara foo lia diꞌak baa ita, mais Ukun-badu mak Nia natuun baa itakaan bei uluk sia la nalore malorek lia diꞌak nia sia. Tan Ukun-badu nia sia, foin lalatak dei. Masik ema nalaꞌo nohuun ukun-badu sera tunun moos, sera nia sia la bele namoos tebe-tebes ema salan.  
\v 2 Kalo bele namoos tebe-tebes ema salan, ema la nodi sera tunun atu nalo baa sera ona, tan sia la noran sala tenik. Mais tuir loos, la nunia.  
\v 3 Sura tinan sia nakroꞌan rua-ruan, nebee Naꞌi Maromak kasu mohu siakaan salan,  
\v 4 tan sera tunun raan la noo beran atu soe tebes ema salan.   
\p
\v 5-6 Baa oras Kristus mai iha raiklaran neꞌe, Nia katak baa Naꞌi Maromak nuneꞌe:  
\q1 “Naꞌi Maromak la nakara sera tunun no sera seluk sia mak ema natetu baa Nia.  
\q2 Sia nodi sera tunun waꞌin  
\q3 atu nalo baa sera.  
\q2 Hotu sia tunu naꞌan sera  
\q3 nodi nusu pardua.  
\q1 Masik nunia moos, Naꞌi Maromak neon la nakara.  
\q2 Tan lia nia, Nia naruka Haꞌu kmai iha raiklaran neꞌe,  
\q3 atu dadi baa ema raiklaran nuꞌu sia.”   
\p
\v 7 Hotu, Kristus moos dale naꞌak,  
\q1 “Naꞌi Maromak! Haꞌu mak neꞌe tiꞌan!  
\q2 Haꞌu kmai atu kalo tuir Naꞌi Maromak hakaran,  
\q3 hanesan Maromak makoꞌan nakerek nela kedan nosi Haꞌu.”\x + \xo 10:7 \xt Kananuk Sia 40:7-9\x*   
\p
\v 8 Lia mak Kristus dale uluk nia, mak neꞌe:  
\q1 “Naꞌi Maromak la nakara sera tunun no sera seluk sia mak ema nodi mai.  
\q2 Sia nodi sera tunun waꞌin  
\q3 atu nalo baa sera.  
\q2 Hotu sia tunu naꞌan sera  
\q3 nodi nusu pardua.  
\q1 Masik nunia moos, Naꞌi Maromak neon la nakara.”  
\p Tan lia nia, ita hatene haꞌak, masik sia nalaꞌo nohuun Bei Musa Ukun-badu moos, Naꞌi Maromak neon sei la nakara.  
\v 9 Baa oras Kristus dale naꞌak,  
\q1 “Haꞌu kmai atu kalo tuir Naꞌi Maromak beer,”  
\p lia nia naꞌak, Kristus mai atu noꞌas lakon dalan tuan, seluk nodi dalan foun.  
\v 10 Naꞌi Maromak Niakaan beer, mak, Yesus Kristus dadi sera atu mate dala ida bodik ema raiklaran. Hodi nunia, Nia nalo ita dadi ema moos toꞌo nima-nimak.   
\p
\v 11 Sura loron, naꞌilulik tuan sia nalaꞌok siakaan serwisu, nodi nalo sera tunun. Mais tuir loos, sera nia sia la dala ida noo beran atu soe tebes ema salan.\x + \xo 10:11 \xt Ema Israꞌel Sai Nosi Mesir 29:38\x*  
\v 12 Mais itakaan naꞌilulik boot Kristus, latan isin lolon duꞌuk nodi mate dadi sera bodik ita. Nodi dadi sera isin ida dei, Nia loke dalan atu soe mohu itakaan salan hotu-hotu. Nunia hotu, Nia namaan aan saꞌe baa nabesi aan iha Naꞌi Maromak sorin kwana, iha fatin mak kneter kaliuk.  
\v 13 Iha nia, Nia sei nein toꞌo Naꞌi Maromak nalo Niakaan funu sia loꞌu baa Nia.\x + \xo 10:13 \xt Kananuk Sia 110:1\x*  
\v 14 Nodi sera Niakaan isin lolon toꞌo mate isin ida nia, Nia namoos nola ita nosi itakaan salan no naloos nola ita iha Naꞌi Maromak oin toꞌo nima-nimak.   
\p
\v 15 Naꞌi Maromak Kmalar Lulik katak lia nia tiꞌan baa ita. Nia dale kedan naꞌak,   
\q1
\v 16 “Emikaan Naꞌin nakara katak nuneꞌe:  
\q2 Haꞌu kamate menon foun ko Haꞌukaan ema sia,  
\q2 Haꞌu krai Haꞌukaan ukun-badu baa siakaan kakutak,  
\q2 Haꞌu kakerek Haꞌukaan ukun-badu iha siakaan neon laran.”\x + \xo 10:16 \xt Yeremia 31:33\x*   
\p
\v 17 Hotu, Nia tuꞌan tenik naꞌak,  
\q1 “Haꞌu la kanoin tenik siakaan salan.  
\q2 Haꞌu kaluꞌa lakon siakaan hahalok,  
\q3 baa oras sia nakur Haꞌukaan ukun-badu sia.”\x + \xo 10:17 \xt Yeremia 31:34\x*   
\p
\v 18 Tan lia nia, ita bele hatene haꞌak, kalo Naꞌi Maromak kasu mohu itakaan salan tiꞌan, ita lalika buka sera ona atu hodi halirin Niakaan neon.   
\s1 Ita lalika hataꞌuk mai iha Naꞌi Maromak oin  
\p
\v 19 Lia nuneꞌe, mamaluk sia! Tan Yesus naduar raan tiꞌan nodi nalirin nola Naꞌi Maromak neon, ita lalika hataꞌuk ona atu mai hariik iha Maromak oin iha Niakaan Fatik Lulik Kaliuk iha laleꞌan.  
\v 20 Hanoin baa Keꞌan Lulik Kaliuk tuan nia. Iha nia, noo tais odamatan boot mak neli ema nebee la bele tama nasoru duꞌuk Maromak. Mais Yesus mate tiꞌan nodi loke dalan foun, nebee ita bele hasoru duꞌuk Maromak.  
\v 21 Liu tan tenik, Yesus dadi naꞌilulik makaꞌas bodik Naꞌi Maromak eman uma laran sia.  
\v 22 Neꞌe naꞌak, ita bele tama dale duꞌuk ho Naꞌi Maromak, surak ita fiar tebe-tebes baa Nia hodi neon no laran. Ita bele tama, tan Yesus raan namoos itakaan neon no laran, toꞌo ita la hanoin lia aat ona. Itakaan moris musti moos, hanesan naꞌilulik tuan mak namoos isin lolon, foin bele tama naliku Naꞌi Maromak.\x + \xo 10:22 \xt Ukun-badu Naꞌilulik 8:30, 16:4; Yeskiel 36:25\x*  
\v 23 Ita musti kaer metin hotu-hotu, mak ita katak sain tiꞌan hosi lia Naꞌi Maromak, hodi haloon baa Nia nohuun. Lalika neon ruak, tan Nia nanis nalo tuir saa mak Nia mameno atu nalo bodik ita.  
\v 24 Ita moos musti hanoin malu nohuun, nebee ita hotu-hotu halo lia diꞌak waꞌin, hodi hatudu dadomin waꞌin.  
\v 25 Ema balu la noꞌuk libur malu tenik no siakaan mamaluk ema makfiar sia. Keta nunia! Ita musti libur malu atu hakbiit malu neon. Liu tan tenik, tan Naꞌi Maromak Niakaan oras atu namaan mai nikar kreꞌis tiꞌan. Foo hatene baa sia nunia.   
\p
\v 26 Mamaluk sia mak haꞌu kadomi! Ita hatene toꞌo lotu-lotuk tiꞌan hosi lia Yesus Kristus dalan moris mak loos. Mais kalo ita taliꞌur Nia, hodi halo sala nohuun, lia nia naꞌak, la noo sera seluk tenik mak bele kasu mohu itakaan salan.  
\v 27 Kalo ita taliꞌur nunia, ita hein hodi hataꞌuk, keta arumak Naꞌi Maromak namaan aan mai atu natuun kastikar baa ita. Haꞌi naraka mak laka makaꞌas, tetuk tiꞌan atu nadodok mohu ema hotu-hotu mak sakar Nia.\x + \xo 10:27 \xt Yesaya 26:11\x*  
\v 28 Uluk, kalo ema ida nakur Bei Musa Ukun-badu, no ema naꞌin rua-tolu dadi saksiin nunia, ema nia musti kona ukun mate. La noo pardua tenik.\x + \xo 10:28 \xt Hanoin Hikar Dalan Moris 17:6, 19:15\x*  
\v 29 Oras neꞌe, kalo ema nahaat Naꞌi Maromak Oan, lia nia naꞌak, nia titu naraik Yesus raan mak nakduar tiꞌan nodi namoos ita. Nia moos la titu Naꞌi Maromak mamenon mak Nia namate no ita nodi raan nia. Nia moos nahaat Naꞌi Maromak Kmalar Lulik mak natudu laran diꞌak baa ita. Hanoin dei! Ema oin nuneꞌe natiu kastikar todan boot liu nosi ema mak nakur Bei Musa Ukun-badu.\x + \xo 10:29 \xt Ema Israꞌel Sai Nosi Mesir 24:8\x*  
\v 30 Naꞌi Maromak dale tiꞌan naꞌak,  
\q1 “Haꞌu koo beran atu selu ema siakaan aꞌaat.  
\q2 Haꞌu nanis selu sia.”  
\p Noo hakerek tenik naꞌak,  
\q1 “Maromak nia, mak Naꞌin.  
\q2 Nia nanis natuun kastikar baa Niakaan ema sia.”\x + \xo 10:30 \xt Hanoin Hikar Dalan Moris 32:35,36\x*   
\p
\v 31 Hanoin! Naꞌi Maromak moris nohuun! Ema nanis nataꞌuk kalo Nia kohi nola sia.   
\p
\v 32 Hanoin baa oras emi foin hatene lia nosi Kristus no emikaan kakutak foin nakroma. Baa oras nia, masik emi hetan tonan no susar waꞌin moos, emi haterus aan hodi fiar baa Kristus.  
\v 33 Ema balu nahaat emi nodi namoe emi iha ema lear oin. Balu nalo nunia no emikaan belu sia.  
\v 34 Masik nunia moos, emi neon monu baa ema iha bui laran. Ema nanaꞌo nola emikaan sasoin, emi simu dei, tan hatene haꞌak, emi atu simu sasoin mak diꞌak liu mak ema la bele nanaꞌo nola.  
\v 35 Emi musti kaer metin emikaan fiar nia, tan Naꞌi Maromak atu selu waꞌin boot baa emi.  
\v 36 Haterus aan baa dei! Kalo emi halaꞌok tuir Naꞌi Maromak hakaran hotu-hotu, emi simu hotu-hotu mak Nia nameno baa emi tiꞌan.  
\v 37 Maromak makoꞌan sia nakerek nela tiꞌan lia nosi Ema ida mak atu mai naꞌak,  
\q1 “La kleur ona, Ema mak atu mai nia, natadu aan tiꞌan.  
\q2 Keta neon kiꞌik, tan Nia lai-lais mai ona.   
\q1
\v 38 Ema mak neon moos,  
\q2 atu netan moris,  
\q3 tan fiar baa Haꞌu.  
\q1 Mais, ema mak taliꞌur Haꞌu,  
\q2 Haꞌu la kbeer nia.”\x + \xo 10:38 \xt Habakuk 2:3-4\x*   
\p
\v 39 Ita neꞌe lahoos ema mak taliꞌur Naꞌi Maromak. Ema oin nunia kona lelen nosi Nia. Mais ita neꞌe, ema mak fiar baa Nia no hetan moris nohuun ho Nia.   
\c 11  
\s1 Ita musti fiar baa Naꞌi Maromak nohuun, hanesan ema uluk aan sia  
\p
\v 1 Kalo ita fiar baa Naꞌi Maromak, neꞌe naꞌak, ita haloon baa Nia nohuun. Kalo Nia nameno tiꞌan atu nalo lia ida bodik ita, ita bele hatene haꞌak, Nia nanis nalo tuir Niakaan mamenon nia. Masik ita sei la simu sa-saa moos, ita fiar nohuun.  
\v 2 Nosi itakaan bei uluk sia, noo mak fiar nunia. Tan siakaan fiar nia, Naꞌi Maromak simu sia diꞌa-diꞌak.   
\p
\v 3 Ita fiar haꞌak, Naꞌi Maromak mak naseꞌi raiklaran no laleꞌan mak ita haree baa oras neꞌe. Nia naseꞌi lahoos nodi buat mak iha kedan mak ema raiklaran bele naree, mais naseꞌi nodi Niakaan Manfatin dei.\x + \xo 11:3 \xt Lia Uluk Fohon 1:1; Kananuk Sia 33:6,9; Yohanis 1:3\x*   
\s2 Lia Habel  
\p
\v 4 Tan Habel fiar, nia nodi sera baa Naꞌi Maromak mak diꞌak liu sera nosi maun Kain. Naꞌi Maromak simu diꞌa-diꞌak Habel no niakaan sera nia, tan nafoli Habel naꞌak, ema loos. Masik Habel mate kleur tiꞌan moos, ita sei bele hanorin aan hosi niakaan fiar nia.\x + \xo 11:4 \xt Lia Uluk Fohon 4:3-10\x*   
\s2 Lia Henok  
\p
\v 5 Tan Henok fiar, Naꞌi Maromak foti saꞌe nia baa laleꞌan, nebee nia lalika mate. Ema buka nia, mais la netan, tan Naꞌi Maromak foti saꞌe nia tiꞌan. Naꞌi Maromak simu diꞌa-diꞌak Henok, tan nafoli nia naꞌak, “Henok neꞌe, ema mak nalo Haꞌu neon diꞌak.”\x + \xo 11:5 \xt Lia Uluk Fohon 5:21-24\x*   
\p
\v 6 Lia nuneꞌe, mamaluk sia! Ita hatene haꞌak, Naꞌi Maromak la simu ema mak la fiar baa Nia. Ema mak nakara mai baa Naꞌi Maromak, musti fiar naꞌak, Naꞌi Maromak iha nanis. Sia moos musti fiar naꞌak, Naꞌi Maromak nakara tulun ema mak buka Nia.   
\s2 Lia Noh  
\p
\v 7 Tan Noh fiar, Naꞌi Maromak katak kedan baa nia naꞌak, “Noh! Haꞌu atu kadodok raiklaran neꞌe kodi motasaꞌe boot mak ema raiklaran sei la naree isin ida dauk.” Masik Noh sei la naree dauk nunia moos, nia nanono baa Naꞌi Maromak, nodi nalo roo atu sori niakaan uma laran isin sia. Tan niakaan fiar nia, Naꞌi Maromak nafoli nia naꞌak, ema loos. Mais Naꞌi Maromak natuun kastikar boot baa ema hotu-hotu mak la fiar.\x + \xo 11:7 \xt Lia Uluk Fohon 6:13-22\x*   
\s2 Lia Abraham laꞌo nela leo huun  
\p
\v 8 Tan Bei Abraham fiar, Naꞌi Maromak bolu nia naꞌak, “Abraham! Laꞌo sai mela okaan leo, baa rai ida mak Haꞌu atu katudu baa o. Rai nia atu dadi bein sasoin bodik o mo okaan husar-binan sia.” Rona nola nunia, Bei Abraham nalo tuir Naꞌi Maromak harukan, masik nia la natene atu baa nabee.\x + \xo 11:8 \xt Lia Uluk Fohon 12:1-5\x*  
\v 9 Toꞌo rai nia, Bei Abraham nariik batane atu nein hanesan ema matak iha rai mak Naꞌi Maromak nameno tiꞌan atu foo baa nia. Oan Isak no bei oan Yakob moos nein iha nia, tan Naꞌi Maromak nameno tiꞌan atu foo rai nia dadi baa siakaan bein sasoin.\x + \xo 11:9 \xt Lia Uluk Fohon 35:27\x*  
\v 10 Bei Abraham naloon atu moris iha kota kabaas ida. Naꞌi Maromak duꞌuk mak naseꞌi ilas atu nodi nariik kota nia.   
\s2 Lia Sara  
\p
\v 11 Bei Abraham feen Sara moos fiar. Masik Sara sei la nahoris isin ida dauk, no masik nia ferik maran tiꞌan moos, Naꞌi Maromak nalo nebee Sara bele dadi bei uluk bodik ema klubun boot ida. Naꞌi Maromak nalo nunia, tan Sara fiar naꞌak, Naꞌi Maromak nanis nalo tuir saa mak Nia nameno tiꞌan.\x + \xo 11:11 \xt Lia Uluk Fohon 18:11-14, 21:2\x*  
\v 12 Tan Sara niakaan fiar nia, masik nia ferik maran tiꞌan moos, nia sei bele nahoris nola husar-binan lear toꞌo la noo ema mak bele sura nola. Sara husar-binan sia waꞌin hanesan fitun iha laleꞌan, no raihenek iha tasi tehen.\x + \xo 11:12 \xt Lia Uluk Fohon 15:5, 22:17, 32:12\x*   
\s2 Lia bei uluk sia mak fiar no naloon baa rai moris fatik ida  
\p
\v 13 Itakaan bei uluk aan, mak Bei Abraham, Bei Isak, no Bei Yakob, sia fiar nohuun baa Naꞌi Maromak toꞌo mate. Mais oras mate, sia sei la simu dauk rai moris fatik mak Naꞌi Maromak nameno tiꞌan atu foo baa sia. Masik nunia moos, sia naloon nohuun nodi neon no laran, tan sia titu-naree rai nia nosi dook tiꞌan. Sia katak naꞌak, sia ema maktabar mak nein heik iha raiklaran dei.\x + \xo 11:13 \xt Lia Uluk Fohon 23:4; 1 Lia Rai Israꞌel no Rai Yahuda 29:15; Kananuk Sia 39:13\x*  
\v 14 Mais ema mak katak nunia, nanis beer netan fatik ida atu dadi baa siakaan rai duꞌuk.  
\v 15 Rai moris fatik mak sia beer nia, lahoos Bei Abraham rai huun, tan sia noo leet waꞌin atu fila baa nebaa.  
\v 16 Rai moris fatik mak sia beer nia, neꞌe mak rai moris fatik kabaas liu iha laleꞌan. Tan sia haloon nunia, Naꞌi Maromak simu sia diꞌa-diꞌak atu dadi baa Niakaan ema. Nia moos nadiꞌa kedan kota ida bodik sia iha laleꞌan.   
\s2 Lia Abraham latan oan Isak  
\p
\v 17 Tan Bei Abraham fiar, baa oras Naꞌi Maromak koko niakaan fiar, nia nalo tuir Naꞌi Maromak harukan nodi latan oan Isak dadi baa sera.\x + \xo 11:17 \xt Lia Uluk Fohon 22:1-14\x*  
\v 18 Uluk Naꞌi Maromak nameno tiꞌan nosi lia oan nia naꞌak, “Nosi okaan oan Isak neꞌe, o atu metan husar-binan waꞌin, toꞌo dadi baa ema klubun boot.”\x + \xo 11:18 \xt Lia Uluk Fohon 21:12\x*  
\v 19 Bei Abraham nanoin naꞌak, masik niakaan oan Isak mate moos, Naꞌi Maromak noo beran nalo nia moris nikar. Lia nia loos tebes, tan baa oras nia, oan Isak hanesan mate tiꞌan, hotu moris nikar.   
\s2 Lia Isak  
\p
\v 20 Tan Bei Isak fiar, nia nusu nebee Naꞌi Maromak natuun matak-malirin baa oan Yakob no Esau.\x + \xo 11:20 \xt Lia Uluk Fohon 27:27-29,39-40\x*   
\s2 Lia Yakob  
\p
\v 21 Tan Bei Yakob fiar, oras nia kreꞌis mate, nia nariik tu-tuꞌuk kaer knoꞌan, nodi sudur baa Naꞌi Maromak. Hotu nia naroꞌan, nebee Naꞌi Maromak natuun matak-malirin baa bei oan nosi oan Yusuf.\x + \xo 11:21 \xt Lia Uluk Fohon 47:31—48:20\x*   
\s2 Lia Yusuf  
\p
\v 22 Tan Bei Yusuf fiar, baa oras nia kreꞌis mate, nia katak kedan naꞌak, Naꞌi Maromak atu nodi Niakaan ema Israꞌel sia sai nosi rai Mesir. Hotu Bei Yusuf nameno nela naꞌak, baa oras ema Israꞌel sia laꞌo nela rai Mesir, sia musti nodi niakaan ruin.\x + \xo 11:22 \xt Lia Uluk Fohon 50:24-25; Ema Israꞌel Sai Nosi Mesir 13:19\x*   
\s2 Lia Musa inan no aman  
\p
\v 23 Tan Bei Musa inan no aman fiar, baa oras Musa inan nahoris nia, sia subar nia toꞌo fulan tolu laran, tan sia naree niakaan isin kabaas basuk. Masik Naꞌi Mesir naruka niakaan sondadu tiꞌan naꞌak, “Hoꞌo kedan kau mea oan mane Ibrani hotu-hotu!” sia la nataꞌuk.\x + \xo 11:23 \xt Ema Israꞌel Sai Nosi Mesir 2:2, 1:22\x*   
\s2 Lia Musa  
\p
\v 24 Bei Musa boot mai tiꞌan, nia moos fiar. Uluk, naꞌin Mesir oan feto nawaꞌi nola nia, dadi baa oan. Masik nunia moos, nia la nakara ema nafoli nia naꞌak, naꞌin Mesir familin.\x + \xo 11:24 \xt Ema Israꞌel Sai Nosi Mesir 2:10-12\x*  
\v 25 Nia naneo naꞌak, diꞌak liu moris susar bele-bele no Naꞌi Maromak eman sia, nosi moris manek no lia aat sia mak la oras dei.  
\v 26 Nia nabusik ema nahaat nia, tan nia naloon baa Kristus, Ema mak Naꞌi Maromak nameno atu solok mai. Musa naterus aan nunia, tan natene Naꞌi Maromak atu selu niakaan kole nodi saseban mak diꞌak liu nosi sasoin hotu-hotu iha rai Mesir.   
\p
\v 27 Tan Bei Musa fiar, nia nusu leet baa naꞌi Mesir atu nodi itakaan bei uluk sia laꞌo nela rai nia. Masik naꞌin nawan saꞌe tebe-tebes, Bei Musa la nataꞌuk. Nia fiar nohuun baa Naꞌi Maromak, nuꞌu naree duꞌuk Naꞌi Maromak tiꞌan.\x + \xo 11:27 \xt Ema Israꞌel Sai Nosi Mesir 2:15\x*   
\p
\v 28 Tan Bei Musa fiar, baa oras itakaan bei uluk sia nadiꞌa aan atu laꞌo nela rai Mesir, nia tuir Naꞌi Maromak ukun nodi naruka sia nalo Dahur Paska lai. Sia noꞌo bibi malae atu dadi baa sera. Hotu sia nola bibi malae raan, nalo baa tadak iha siakaan uma odamatan. Baa kalan nia, Maromak Niakaan makbukar laleꞌan ida mai noꞌo lawarik oa ulun hotu-hotu iha rai Mesir. Mais nia la tama baa noꞌo lawarik iha itakaan bei uluk siakaan uma, tan naree raa nia iha siakaan uma odamatan.\x + \xo 11:28 \xt Ema Israꞌel Sai Nosi Mesir 12:21-30\x*   
\s2 Lia bei uluk laꞌo nela rai Mesir  
\p
\v 29 Tan itakaan bei uluk sia fiar, oras sia laꞌo nela rai Mesir, Naꞌi Maromak naketak faꞌe wee iha Tasi Mean, nebee sia bele laꞌo nakur nodi manek iha rai maran. Mais sondadu Mesir sia mate mout hotu, baa oras sia nakur kokon teꞌur tuir itakaan bei uluk sia.\x + \xo 11:29 \xt Ema Israꞌel Sai Nosi Mesir 14:21-31\x*   
\s2 Lia Rahab  
\p
\v 30 Tan itakaan bei uluk sia fiar, oras sia tama baa rai Kanaꞌan, sia tuir Naꞌi Maromak harukan nodi laꞌo nalik kota Yeriko kadidin fatuk tehen loron hitu laran. Hotu, kadidin fatuk nia moos nakroꞌon mohu.\x + \xo 11:30 \xt Yosua 6:12-21\x*   
\p
\v 31 Noo tenik Rahab, mak uluk feto aat iha kota nia. Tan Rahab fiar, nia simu diꞌa-diꞌak ema Israꞌel siakaan ema mak nateke, hotu subar sia iha niakaan uma. Nunia hotu, Naꞌi Maromak nadodok ema Yeriko hotu-hotu, tan sia la noꞌuk nanono baa Nia. Mais Nia sori Rahab, tan niakaan fiar.\x + \xo 11:31 \xt Yosua 6:22-25, 2:1-21\x*   
\s2 Lia ema seluk mak fiar baa Naꞌi Maromak  
\p
\v 32 Haꞌu ksei bele dale naruk tenik kosi lia ema seluk mak fiar baa Naꞌi Maromak. Mais la koo leet atu dale kosi lia Gideon, lia Barak, lia Simson, lia Yefta, lia Daud, lia Samuel, no lia Maromak makoꞌan seluk sia.\x + \xo 11:32 \xt Ema Makotu Lia 6:11—8:32, 4:6—5:31, 13:2—16:31, 11:1—12:7; 1 Samuel 16:1—1 Naꞌi Israꞌel Sia 2:11; 1 Samuel 1:1—25:1\x*  
\v 33 Tan sia fiar, balu natoba sakar naꞌi sia. Balu tenik nalaꞌok ukun nodi neon loos. Sia nariik nosi ema mak la sala, no kastikar ema mak sala. Balu tenik simu mak Naꞌi Maromak nameno. Balu tenik natoba nola busa fuik boot.\x + \xo 11:33 \xt Daniel 6:1-27\x*  
\v 34 Balu tenik noꞌo haꞌi mak laka boot. Balu tenik, Naꞌi Maromak sori nola nosi ema mak atu noꞌo sia nodi surik. Balu tenik, la biit, mais Naꞌi Maromak nakbiit sia. Balu tenik, Naꞌi Maromak nalo nebee sia dadi meo ulun, toꞌo nabeꞌo dodok sondadu funu nosi fatik seluk.\x + \xo 11:34 \xt Daniel 3:1-30\x*  
\v 35 Balu tenik, ina sia mak simu nikar siakaan famili mak Naꞌi Maromak nalo moris nikar.  
\p Mais noo balu mak kona tonan tan fiar baa Naꞌi Maromak. Sia talin aan no Nia nohuun, toꞌo sia boi diꞌak liu mate nosi moris taliꞌur baa Maromak. Sia naloon naꞌak, Naꞌi Maromak bele foti saꞌe sia atu netan moris diꞌak liu tenik iha laleꞌan.\x + \xo 11:35 \xt 1 Naꞌi Israꞌel Sia 17:17-24; 2 Naꞌi Israꞌel Sia 4:25-37\x*  
\v 36 Balu kona haleuk, no balu kona taꞌe. Balu seluk kona dadur iha bui laran.\x + \xo 11:36 \xt 1 Naꞌi Israꞌel Sia 22:26-27; 2 Lia Rai Israꞌel no Rai Yahuda 18:25-26; Yeremia 20:2, 37:15, 38:6\x*  
\v 37 Balu mate, tan ema tuda nodi fatuk. Balu mate, tan ema korat saki faꞌe isin. Balu mate, tan surik. Balu moris mukit, natais loos kulit, tan ema tonan no nasusar sia, toꞌo teꞌur sia\x + \xo 11:37 \xt 2 Lia Rai Israꞌel no Rai Yahuda 24:21\x*  
\v 38 baa nein iha rai fuik, iha foho leten, iha fatuk kuak no rai kuak sia. Tuir loos, siakaan fiar makaꞌas tebes, toꞌo ema mak nein iha raiklaran neꞌe, la fatan nein namutuk no sia.   
\p
\v 39 Naꞌi Maromak nakara sia hotu-hotu, tan siakaan fiar. Mais toꞌo sia mate moos, sia sei la simu dauk lia kabaas mak Naꞌi Maromak nameno tiꞌan bodik sia.  
\v 40 Nia nalaꞌok Niakaan mamenon nodi dalan mak diꞌak liu, tan Nia nakara nebee lahoos sia mesan dei, mais ita moos hetan moris nima-nimak ho Nia.   
\c 12  
\p
\v 1 Dadi nunabee, baa ita mak sei moris neꞌe? Ita hanesan ema mak nalai sita. Itakaan bei uluk mak fiar baa Naꞌi Maromak, sia hanesan ema mahobun mak nariik nalik, atu foo babiit baa ita. Mais kalo ita sei tatalik ho sala, ita halai todan. Ita musti soe hela sala hotu-hotu, nebee ita bele halai biit. Naꞌi Maromak duꞌuk mak boi ita atu tuir sita malu neꞌe. Dadi ita musti haterus aan halai toꞌo marak rohan.  
\v 2 Ita moos musti hatutuk matan baa Kristus dei, keta titu karuk-kwana. Nia mak loke dalan nodi tulun ita, nebee ita bele fiar baa Naꞌi Maromak. Hanoin ka, lale? Baa oras Yesus terus susar iha ai karuus, ema tolak nahaat Nia, mais Nia naterus aan bei-beik. Nia natene, kalo susar nia siku, Niakaan neon diꞌak ona. Lia nia tebes. Nia mate, hotu Naꞌi Maromak foti Nia atu nabesi aan iha Naꞌi Maromak sorin kwana, nebee Sia rua kaer ukun bele-bele.  
\v 3 Masik ema nalo aat baa Nia moos, Nia naterus aan dei. Keta haluꞌa Yesus Niakaan susar neꞌe, nebee emi moos bele haterus aan bei-beik.   
\s1 Naꞌi Maromak deꞌan ita atu nanorin ita, hanesan ama deꞌan oan atu nanorin oan  
\p
\v 4 Emi sakar lia aat sia tiꞌan, mais sei la sakar makaꞌas toꞌo emikaan raa nakduar. Nunia tebes ka?  
\v 5 Arumak emi haluꞌa Naꞌi Maromak Manfatin mak Nia katak tiꞌan baa emi, hanesan aman dale baa oan naꞌak,  
\q1 “Oa!  
\q1 Kalo Naꞌi Maromak taa ukun atu nodi nanorin o, nebee o moris tuir dalan loos,  
\q2 keta titu haraik!  
\q1 Kalo Nia deꞌan o atu nanorin o,  
\q2 keta neon kiꞌik.   
\q1
\v 6 Tan Naꞌi Maromak deꞌan ema mak Nia nadomi.  
\q2 Tebes! Ema hotu-hotu, mak Nia simu dadi baa Niakaan oan,  
\q3 Nia nanis deꞌan atu nanorin.”\x + \xo 12:6 \xt Ayub 5:17; Lia Fuan Tateꞌan 3:11-12\x*   
\p
\v 7 Tan baa nia, kalo Naꞌi Maromak deꞌan emi atu nanorin emi nebee moris tuir dalan loos, haterus aan baa. Nia nalo nunia, tan emi neꞌe, Niakaan oan. Aman musti deꞌan oan atu nanorin oan, toꞌo natene moris tuir dalan loos.  
\v 8 Kalo Naꞌi Maromak la deꞌan emi nodi nanorin emi nuꞌu Niakaan oan seluk sia, neꞌe naꞌak, emi lahoos Niakaan oan.   
\p
\v 9 Ita nanis hanono baa itakaan ama susun iha raiklaran neꞌe, tan nia mak deꞌan no nanorin ita baa oras ita sei kiꞌik. Lia nia loos. Mais ita musti hanono baa Naꞌi Maromak liu tan tenik, tan Nia, itakaan Ama iha laleꞌan. Nia deꞌan no nanorin ita, nebee ita moris tuir Niakaan dalan loos.  
\v 10 Itakaan ama susun deꞌan no nanorin la oras dei tuir saa mak nia naneo diꞌak. Mais Naꞌi Maromak natene tebe-tebes lia saa mak ita musti hatene. Nia deꞌan no nanorin ita, nebee ita moris loos hanesan Nia.  
\v 11 Kalo ita kona deꞌan, la midar nanis. Mais kleu-leur itakaan neon moos noku, tan ita hatene tiꞌan atu moris tuir Naꞌi Maromak beer.   
\p
\v 12-13 Mamaluk sia! Hakbiit liman mak kole tiꞌan. Hamaan ain mak todan tiꞌan. Keta halai kali aan, mais halai hatutuk, nebee ema mak kole karin tiꞌan moos, netan babiit atu nalai bei-beik. Hakbiit neon atu haterus aan bei-beik hodi fiar baa Kristus.\x + \xo 12:12-13 \xt Yesaya 35:3; Lia Fuan Tateꞌan 4:26\x*   
\s1 Keta dudu Naꞌi Maromak laran diꞌak  
\p
\v 14 Mamaluk sia mak fiar baa Kristus! Emi musti hariik metin moris diꞌak ho malu. Harui aan makaꞌas moris moos, tan ema mak la moris moos, la bele naree Maromak.   
\p
\v 15 Hakbiit malu neon, nebee keta toꞌo emi balu seꞌi kotuk baa Naꞌi Maromak no la horan Niakaan laran diꞌak. Daka diꞌa-diꞌak, nebee keta rai hirus baa malu. Hirus malu nia, hanesan raso moruk mak nahaat ita.\x + \xo 12:15 \xt Hanoin Hikar Dalan Moris 29:18\x*  
\v 16 Daka diꞌa-diꞌak, nebee keta emi ida nalo lia kfoꞌer. Nebee keta titu haraik Naꞌi Maromak, hanesan Bei Isak oan ulun Esau. Baa loron nia, Esau fila nodi salaen, hotu nusu haan bikan ida nosi alin Yakob. Tan Esau salaen basuk, nia faꞌan niakaan beran oa ulun, bodik sosa haan bikan ida.\x + \xo 12:16 \xt Lia Uluk Fohon 25:29-34\x*  
\v 17 Mais la kleur, Esau neon sadiꞌa. Baa oras aman Isak atu nusu Naꞌi Maromak foo matak-malirin oa ulun baa Esau, Isak la bele nusu tenik bodik Esau ona, tan Esau soe butan niakaan beran oa ulun nia tiꞌan. Masik Esau tanis nanseꞌur aan moos, nia la bele netan nikar.\x + \xo 12:17 \xt Lia Uluk Fohon 27:30-40\x*   
\p
\v 18 Lia nuneꞌe, mamaluk sia! Ita bele mai baa Naꞌi Maromak tuir dalan foun mak Nia loke tiꞌan bodik ita. Uluk aan, bei uluk sia la bele nunia. Baa oras Naꞌi Maromak namate menon no sia, sia nein kreꞌis baa foho ida naran Sinai. Iha foho leten nia, haꞌi laka no anin dadurus. Nakukun luri moos nakalus nola foho nia, toꞌo sia nataꞌuk tebe-tebes.  
\v 19 Baa oras nia moos, sia rona kfui lian. Hotu, Naꞌi Maromak lian makaꞌas sai nosi foho nia. Rona nola nunia, sia hetak nataꞌuk, toꞌo nusu baa Bei Musa naꞌak, “Adeei! Ami la bele terus rona lia maliak neꞌe ona!”\x + \xo 12:19 \xt Ema Israꞌel Sai Nosi Mesir 19:16-22, 20:18-21; Hanoin Hikar Dalan Moris 4:11-12, 5:22-27\x*  
\v 20 Tebes! Sia la bele terus, tan lia mak Naꞌi Maromak naruka nia, todan liu resik. Nia katak naꞌak, “La bele sama foho neꞌe. Masik ema raiklaran ka, osa ka, lotuk ka, la bele! See mak sama, musti kona tuda fatuk toꞌo mate.”\x + \xo 12:20 \xt Ema Israꞌel Sai Nosi Mesir 19:12-13\x*  
\v 21 Tebes. Saa mak sia naree iha foho nia, nalo sia nataꞌuk tebes. Toꞌo Bei Musa duꞌuk moos kiki tan nataꞌuk.\x + \xo 12:21 \xt Hanoin Hikar Dalan Moris 9:19\x*   
\p
\v 22 Mais oras neꞌe, dalan baa Naꞌi Maromak nakloke tiꞌan toꞌo ita bele dale duꞌuk ho Nia. Oras neꞌe, ita mai iha foho ida naran Sion. Iha nia moos noo kota Yerusalem. Lahoos kota Yerusalem iha raiklaran, mais kota Yerusalem foun iha laleꞌan, mak Naꞌi Maromak Niakaan tofatik. Iha nia, Niakaan makbukar laleꞌan waꞌin lo-loos nadahur bele-bele.  
\v 23 Kota nia moos dadi baa libur malu fatik, bodik ema hotu-hotu mak fiar baa Kristus. Naꞌi Maromak nalo hakerek iha laleꞌan atu nakerek siakaan naran ida-idak. Iha nia, Naꞌi Maromak atu leno nodi tetu ema hotu-hotu moris. Iha nia moos, libur malu fatik bodik ema hotu-hotu mak uluk aan Naꞌi Maromak simu tan siakaan fiar.  
\v 24 Iha nia moos, Yesus dadi baa ailalete bodik Naꞌi Maromak no ema raiklaran. Yesus mate naduar raan, nebee Naꞌi Maromak namate menon foun no ita. Yesus raan nia nalirin Naꞌi Maromak neon. Mais, Yesus raan seluk nosi Habel raan. Iha lia Kain no Habel, ita hatene haꞌak, baa oras Kain noꞌo Habel, Habel raan mak nakduar nia, nalo Naꞌi Maromak laran manas, toꞌo natuun kastikar baa Kain.\x + \xo 12:24 \xt Lia Uluk Fohon 4:10\x*   
\p
\v 25 Taꞌan tilun, rona diꞌa-diꞌak saa mak Naꞌi Maromak atu dale baa emi. Keta halo nuꞌu bei uluk sia mak dudu sees Bei Musa dalen, baa oras nia dadi Maromak makoꞌan iha raiklaran. Etuk, Naꞌi Maromak natuun kastikar baa sia. Saa tenik no ita! Kalo ita la hoꞌuk rona Niakaan dale nosi laleꞌan, Nia atu natuun kastikar todan liu baa ita.\x + \xo 12:25 \xt Ema Israꞌel Sai Nosi Mesir 20:22\x*  
\v 26 Baa oras itakaan bei uluk sia nariik iha foho Sinai, Naꞌi Maromak lian makaꞌas toꞌo nalo rai kakekuk. Oras neꞌe, Nia nameno naꞌak,  
\q1 “Haꞌu atu kalo raiklaran kakekuk dala ida tenik,  
\q2 mais lahoos raiklaran mesan mak kakekuk dei,  
\q3 tan laleꞌan moos nakdoko tuir.”\x + \xo 12:26 \xt Hagai 2:6\x*   
\p
\v 27 Baa oras Naꞌi Maromak dale naꞌak, Nia atu nalo hotu-hotu nakdoko “dala ida tenik”, neꞌe naꞌak, Naꞌi Maromak atu doko hotu-hotu mak Nia naseꞌi tiꞌan iha laleꞌan no raiklaran, toꞌo mak la bele naterus aan, lakon mohu. Hodi nunia, mak bele naterus aan atu nein nafati.   
\p
\v 28 Ita sotir tan Naꞌi Maromak kaer ukun iha laleꞌan. Niakaan ukun nia la bele dodok. Tan Nia nakara simu ita dadi baa Niakaan ema, ita musti hamulak nohuun hodi loꞌu-sudur baa Nia, tan Nia makaꞌas kaliuk!  
\v 29 Mais ita moos musti sintidu, tan Maromak hahibun hanesan haꞌi mak sunu namohu hotu-hotu.\x + \xo 12:29 \xt Hanoin Hikar Dalan Moris 4:24\x*   
\c 13  
\s1 Ita musti moris diꞌak ho malu  
\p
\v 1 Mamaluk sia! Noo lia hira mak haꞌu atu kfoo katene baa emi nuneꞌe:  
\p Keta haluꞌa hadomi malu nohuun.   
\p
\v 2 Keta haluꞌa atu halua laran simu ema iha emikaan uma. Dala ida mamaluk naꞌin hira simu ema nunia, mais sia natene nodi baa, ema nia sia, Naꞌi Maromak Niakaan makbukar laleꞌan.\x + \xo 13:2 \xt Lia Uluk Fohon 18:1-8, 19:1-3\x*   
\p
\v 3 Keta haluꞌa tau matan baa ema iha bui. Musti tulun sia, hanesan emi duꞌuk mak kona kohi.  
\p Keta haluꞌa tulun ema mak kona tonan. Haliku sia diꞌa-diꞌak, hanesan emi duꞌuk mak kona tonan nia.   
\p
\v 4 Hafoli lia feen-laꞌen, tan lia nia, lia moos. Keta toꞌo lia moos nia, dadi sasobo. Naꞌi Maromak nanis kastikar ema mak nakur biti-kluni.   
\p
\v 5 Keta rotus osan. Emi musti horan toꞌo baa saa mak emi hoo. Tan Naꞌi Maromak dale tiꞌan naꞌak,  
\q1 “Haꞌu la kaluꞌa kedan emi.  
\q2 Haꞌu la klaꞌo kela emi.”\x + \xo 13:5 \xt Hanoin Hikar Dalan Moris 31:6, 8; Yosua 1:5\x*   
\p
\v 6 Dadi hakbiit emikaan neon, hanesan noo ema nakerek naꞌak,  
\q1 “Tan haꞌukaan Ulun mak tulun haꞌu,  
\q2 haꞌu la kataꞌuk.  
\q1 Masik ema koko haꞌu moos,  
\q2 haꞌu la kakoen.”\x + \xo 13:6 \xt Kananuk Sia 118:6\x*   
\s1 Keta haloon hikar baa ukun-badu tuan, mais fiar baa Kristus nohuun  
\p
\v 7 Keta haluꞌa baa sarani ulun sia mak nanorin Maromak Manfatin baa emi. Hanoin siakaan moris dalan diꞌa-diꞌak, hodi haninu siakaan fiar. Tan sia fiar naꞌak:   
\q1
\v 8 Yesus Kristus la filas aan kedan.  
\q1 Nia nafati hori uluk,  
\q3 oras neꞌe, toꞌo nima-nimak.   
\p
\v 9 Tan lia nia, keta tuir hanorin kaleꞌuk. Naꞌi Maromak nakbiit emikaan neon tiꞌan, nodi natudu laran diꞌak baa emi. Nia nalo nunia, mais lahoos tan emi tuir ukun-badu haa-hemu mak la noo folin.   
\p
\v 10 Uluk aan, iha Naꞌi Maromak Niakaan Batane Hamulak lalawar, noo sera fatik bodik ema natetu sera tunun baa Naꞌi Maromak. Naꞌilulik mak naliku iha Batane Hamulak nia, bele naa naꞌan sera iha sera fatik nia. Mais oras neꞌe, ita hoo sera fatik seluk.\f + \fr 13:10 \ft Ema balu naꞌak, sera fatin nia, fatik mak hodi hanoin Naꞌi Yesus mate.\f* Naꞌilulik tuan la bele naa iha nia.  
\v 11 Uluk, sura tinan naꞌilulik boot nodi sera tunun raan, baa natetu iha Naꞌi Maromak Keꞌan Lulik Kaliuk. Hodi nunia, Naꞌi Maromak naluꞌa lakon siakaan salan. Nola raan hotu, sia nodi isin baa tunu iha kota luan.\x + \xo 13:11 \xt Ukun-badu Naꞌilulik 16:27\x*  
\v 12 Yesus moos nunia. Nia dadi baa sera, nebee Naꞌi Maromak kasu mohu ema raiklaran salan. Baa oras nia mate, ema moos dada nodi Nia atu baa noꞌo iha kota Yerusalem luan.  
\v 13 Tan lia nia, ita musti mai baa Yesus hodi fiar Nia nohuun. Masik ema nahaat ita, ita simu dei, hanesan Nia.  
\v 14 Ita hein heik iha raiklaran neꞌe. Mais ita haloon, nebee hein iha laleꞌan toꞌo nima-nimak.  
\v 15 Tan Yesus dadi sera tiꞌan bodik ita, ita lalika buka sera tunun ona atu hatetu baa Naꞌi Maromak. Mais ita musti hatetu sera tonun mak foti-nahaas Niakaan naran.  
\v 16 No tenik, keta haluꞌa halo lia diꞌak bodik ema seluk. Kalo sia buka saa, tulun baa. Hahalok nunia sia hanesan sera mak nalo Naꞌi Maromak neon diꞌak.   
\p
\v 17 Musti hanono baa sarani ulun hotu-hotu mak naliku emi, tan sia daka emikaan kmalar loron-kalan. Nosi ikus, sia musti nataa nosi siakaan serwisu iha Naꞌi Maromak oin. Dadi, rona baa sia diꞌa-diꞌak, nebee sia bele nataa nodi neon diꞌak. Keta toꞌo sia nataa nodi neon dodok, tan emi laꞌo hela Kristus dalan moris. Tan kalo nunia, emi la sotir ona.   
\s1 Ema mak nakerek neꞌe, namulak bodik ema Ibrani  
\p
\v 18 Mamaluk sia, keta haluꞌa hamulak bodik ami. Ami hatene amikaan neon loos nanis. Ami moos beer halo lia diꞌak nohuun.  
\v 19 Kaliuk tenik, hamulak nebee haꞌu kbele fila lai-lais baa emi.   
\p
\v 20-21 Naꞌi Maromak nia, mak nalo ita neon noku. Haꞌu kakroꞌan, nebee Nia tulun emi toꞌo emi bele halo tuir Niakaan hakara hotu-hotu. Nebee, Nia moos tulun ita hotu-hotu, toꞌo dadi baa ema mak nalo Nia neon diꞌak. Naꞌi Maromak nodi Yesus Kristus raan mak nakduar, atu namate menon foun no ita. Mamenon nia nafati toꞌo nima-nimak. Naꞌi Maromak moos nalo itakaan Naꞌin Yesus Kristus moris nikar. Oras neꞌe, Yesus Kristus naliku ita hanesan makbalin makaꞌas. Etuk, ita foti-hahaas Niakaan naran, hodi tonu Nia nohuun! Tebes!   
\s1 Dame  
\p
\v 22 Mamaluk sia! Haꞌu kusu nebee emi simu haꞌukaan hakerek neꞌe hodi laran maluak. Hakerek neꞌe, badak dei.  
\v 23 Haꞌu kbeer nebee emi hotu-hotu hatene haꞌak, itakaan maluk Timotius sai nosi bui tiꞌan. Kalo nia mai lai-lais baa haꞌu, ami rua bele-bele baa emi.   
\p
\v 24 Haꞌu ksolok dame baa emikaan ulun sia, no emi hotu-hotu mak fiar baa Yesus Kristus. Mamaluk sia nosi rai Italia moos solok siakaan dame.   
\p
\v 25 Haꞌu kakroꞌan, nebee Naꞌi Maromak natudu laran diꞌak baa emi hotu-hotu.  
\q2 Nunia dei.