\id GEN  
\h Lia Uluk Fohon 
\toc1 Lia Uluk Fohon 
\toc2 Lia Uluk Fohon 
\toc3 Kej 
\mt1 Lia Uluk Fohon  
\c 1  
\s1 Rai Lian  
\p
\v 1 Uluk fohon, Maromak naseꞌi laleꞌan no raiklaran.   
\p
\v 2 Raiklaran sei la dadi dauk, sa-saa hotu-hotu sei nahutan karin. Wee mak iha, mais nakukun luri taka nola tomak. Maromak Kmalar\f + \fr 1:2 \ft Lia fuan Ibrani neꞌe, bele naꞌak ‘Maromak Kmalar’, lale ‘Anin nosi Maromak’, lale ‘Maromak beran’.\f* laleok iha wee fohon nia.   
\m
\v 3 Hotu, Maromak katak naꞌak, “Musti noo kroman.” Katak notu, kroman moos dadi.  
\v 4 Naree kroman nia, Maromak neon boot, tan saa mak Nia naseꞌi nia, kabaas tebes. Hotu, Nia naketak kroman no kukun, ida-idak no oras duꞌuk.  
\v 5 Nia nanaran kroman naꞌak, ‘loron’, nakukun naꞌak, ‘kalan’. Hodi nunia, dadi loron no kalan. Lia nia mak Maromak nalo baa loron dala uluk.   
\m
\v 6-7 Hotu, Maromak katak tenik naꞌak, “Musti noo fatin mamuk atu hodi keta faꞌe wee, nebee noo wee iha leten no wee iha ohak.” Katak notu, wee moos naketak aan faꞌe baa rua.  
\v 8 Maromak nanaran fatin mamuk iha leten naꞌak, ‘laleꞌan’. Lia nia mak Maromak nalo baa loron dala rua.   
\m
\v 9 Hotu, Maromak katak tenik naꞌak, “Wee iha ohak musti naklibur aan fatin ida, nebee noo rai maran!” Katak notu, rai maran moos dadi.  
\v 10 Nia nanaran rai nia naꞌak, “rai maran”. Nanaran wee klibur nia naꞌak, “tasi”. Naree nunia, Maromak neon boot, tan saa mak Nia naseꞌi nia, kabaas tebes.  
\v 11 Hotu, Maromak katak tenik naꞌak, “Rai maran musti natubu ai horis mahoo fuan, mahoo musan, no mahoo tahan matak. Nebee ai horis ida-idak nafini, tuir oik duꞌuk.” Katak notu, ai horis moos dadi.  
\v 12 Iha rai maran ai horis sia nafini, tuir oik ida-idak. Naree nunia, Maromak neon boot, tan saa mak Nia naseꞌi nia, kabaas tebes.  
\v 13 Lia nia mak Maromak nalo baa loron dala tolu.   
\m
\v 14-15 Hotu, Maromak katak tenik naꞌak, “Iha leten musti noo makroman oi-oik, nebee bele naroma raiklaran! Musti noo makroman baa kalan, no makroman baa loron. Makroman nia sia dadi tadak nebee bele sura loron no tinan.” Katak notu, makroman sia moos dadi.  
\v 16 Makroman boot, oik rua. Mak boot liu nakroma baa oras loron; kiꞌik nakroma baa kalan. Maromak moos naseꞌi fitun sia,  
\v 17 no babilan makroman nia sia iha laleꞌan, nebee naroma raiklaran  
\v 18 baa kalan no loron. Hodi nunia, kroman naketak nosi makukun. Naree nunia, Maromak neon boot, tan saa mak Nia naseꞌi nia, kabaas tebes.  
\v 19 Lia nia mak Maromak nalo baa loron dala haat.   
\m
\v 20 Hotu, Maromak katak tenik naꞌak, “Musti noo makmoris iha wee laran. No manu mak semo iha leten.”  
\v 21 Hotu, Maromak naseꞌi makmoris iha wee laran. Nia moos naseꞌi manu mak semo iha leten. Naree nunia, Maromak neon boot, tan saa mak Nia naseꞌi nia, kabaas tebes.  
\v 22 Maromak natuun matak-malirin baa sia hotu-hotu naꞌak, “Makmoris iha wee laran musti bea tuꞌan, nebee nakonu nola wee iha fatin hotu-hotu! Manu iha leten moos musti bea tuꞌan!”  
\v 23 Lia nia mak Maromak nalo baa loron dala lima.   
\m
\v 24-25 Hotu, Maromak katak tenik naꞌak, “Musti noo makmoris iha rai maran! Nuꞌu osa no lotuk mak hakiak, osa no lotuk mak fuik, no osa no lotuk mak maneꞌek. Ida-idak tuir niakaan oik duꞌuk!” Katak notu, sia hotu-hotu moos dadi. Naree nunia, Maromak neon boot, tan saa mak Nia naseꞌi nia, kabaas tebes.   
\p
\v 26 Hotu, Maromak katak tenik naꞌak, “Diꞌak liu, Ita haseꞌi ema tuir Itakaan ilas, nebee sia babilan naꞌan tasi iha tasi laran, manu iha leten, osa no lotuk hakiak no osa no lotuk seluk sia iha rai maran.”\x + \xo 1:26 \xt Kolose 1:16\x*   
\p
\v 27 Hotu, Maromak naseꞌi ema tuir Niakaan ilas. Nia naseꞌi sia, feto no mane.  
\v 28 Hotu, Nia natuun matak-malirin baa sia naꞌak, “Emi musti bea tuꞌan, nebee hakonu hola no babilan raiklaran neꞌe. Haꞌu klatan beran hodi babilan naꞌan tasi iha tasi laran, manu ai leten, no osa no lotuk hotu-hotu iha rai maran.  
\v 29 Haꞌu moos latan baa emi hahaak oi-oik iha raiklaran. Neꞌe mak, ai horis mahoo fuan no mahoo musan.  
\v 30 Haꞌu klatan no ai horis mahoo tahan matak oi-oik bodik osa no lotuk haan. Noo haan bodik osa no lotuk hakiak, osa no lotuk fuik, osa no lotuk maneꞌek no manu ai leten.” Katak notu, hahaak hotu-hotu moos iha.  
\v 31 Naree nunia, Maromak neon boot, tan saa mak Nia naseꞌi nia, kabaas tebes. Lia nia mak Maromak nalo baa loron dala neen.   
\c 2  
\p
\v 1 Hodi nunia, Maromak naseꞌi laleꞌan no raiklaran no sasoin hotu-hotu.   
\m
\v 2 Awan, kona baa loron dala hitu. Baa loron nia, Maromak nanawa serwisu.  
\v 3 Hodi nunia, Nia nalo loron dala hitu nia, dadi baa loron boot. Nia nalo nunia, tan hotu-hotu mak Nia naseꞌi nia, tetuk no nesan tiꞌan. Hotu Nia nanawa baa loron dala hitu.  
\v 4a Lia Maromak naseꞌi laleꞌan no raiklaran, nunia.   
\s1 Lia Maromak naseꞌi feto no mane  
\r (Mateus 19:4-6; Markus 10:4-9; 1 Korintus 6:16, 15:45,47; Efesus 5:31-33)  
\p
\v 4b MAROMAK foin nahuu naseꞌi laleꞌan no raiklaran,  
\v 5-6 ai horis la noo dauk, tan MAROMAK la natuun udan dauk. Baa oras nia, ababun dei saꞌe nosi rai, nabotes rai. Ema bodik nalo toꞌos moos, la noo dauk.  
\v 7 Hotu MAROMAK nola rai isin oan ida, nodi naseꞌi ema. Nia nuu natama nawan baa ema nia inun, hotu ema nia moris.   
\p
\v 8 Hotu MAROMAK loke toꞌos ida iha rai Eden lorosaꞌe. Nia natama ema nia nein iha toꞌos nia.  
\v 9 Iha toꞌos nia laran, MAROMAK nahoris ai horis kabaas oi-oik mak ema bele naa. Nia moos nahoris ai huun rua iha toꞌos klaran. Kalo ema naa ai huun ida fuan, bele moris nima-nimak. Naa ai huun ida seluk fuan, bele natene saa mak diꞌak no saa mak aat.   
\p
\v 10 Noo mota ida mak suli nabotes toꞌos nia. Suli sai nosi toꞌos nia, noo sorun haat.  
\v 11 Sorun ida, naran Pison. Sorun nia, suli nalik rai Hawila mak noo mean waꞌin.  
\v 12 Iha nia, noo mean isin, ai horis mahoo raan morin no fatuk mahoo matan leen.  
\v 13 Mota sorun ida tenik, naran Gihon. Sorun nia nalik rai Kus.\f + \fr 2:13 \ft Uluk, rai neꞌe naran ‘Kus’. Oras neꞌe, nakoꞌak rai Etiopia no tama rai Sudan iha rai Afrika lorosaꞌe.\f*  
\v 14 Mota sorun ida tenik, naran Tigris. Sorun neꞌe, dadi kladik iha rai Asyur\f + \fr 2:14 \ft Oras neꞌe, rai Asyur tama rai Irak.\f* lorosaꞌe. Mota sorun ida tenik, naran Efrat.   
\p
\v 15 MAROMAK natama ema nia baa toꞌos Eden atu babilan toꞌos nia diꞌa-diꞌak.  
\v 16 Nia naruka naꞌak, “O bele maa ai fuan hotu-hotu iha toꞌos neꞌe laran.  
\v 17 Mais noo ai fuan ida mak o la bele maa. Ai fuan nia, nosi ai huun mak foo natene saa mak diꞌak no saa mak aat. Kalo o maa ai fuan nia, o nanis mate.”   
\p
\v 18 Hotu MAROMAK katak naꞌak, “La furak ema neꞌe moris mesan. Diꞌak liu, Haꞌu kaseꞌi foo maluk ida mak makonak no nia.”   
\p
\v 19-20 Baa oras nia, MAROMAK raꞌut nola rai isin nalo baa osa no lotuk no manu oi-oik. Hotu, Nia nodi sia baa ema nia, nebee ema nia tau naran baa sia. Ema nia nanaran kedan osa no lotuk no manu nia sia, ida-idak no naran duꞌuk. Mais nia duꞌuk, la noo maluk makonak.   
\p
\v 21 Hotu MAROMAK nalo ema nia toba dukur. Oras toba dukur, MAROMAK nasai nola nosen ruin ida, hotu taka nikar kanek nia.  
\v 22 Nia naseꞌi feto ida nosi nosen ruin nia, hotu latan baa ema nia.  
\v 23 Naree feto nia, ema nia dale naꞌak,  
\q1 “Haa! Neꞌe lai! Neꞌe foin kona baa haꞌu!  
\q2 Niakaan ruin manesak no haꞌukaan.  
\q3 Niakaan isin moos manesak no haꞌukaan.  
\q2 Haꞌu kanaran nia ‘feto’, tan nia dadi nosi mane.”\f + \fr 2:23 \ft Iha lia Ibrani, ‘mane’ naꞌak ‘\ft \+it ish\+it*’. ‘Feto’ naꞌak ‘\+it isha\+it*’. Iha neꞌe, ema nakdiuk lia fuan naꞌak, “\+it iisha\+it* (feto) dadi nosi \+it ish\+it* (mane).”\f*   
\q1
\v 24 Tan lia nia, mane musti laꞌo nela inan no aman,  
\q2 nebee moris neon ida no feen,  
\q3 tan sia dadi mesak tiꞌan.   
\p
\v 25 Oras nia, sia rua sei nakwalan, mais sia la moe.   
\c 3  
\s1 Ema la noꞌuk rona Maromak  
\p
\v 1 Nosi osa no lotuk fuik hotu-hotu mak MAROMAK naseꞌi tiꞌan iha raiklaran, samea mak matenek beꞌur. Baa dala ida, samea ida nusu feto nia naꞌak, “Tebes ka? Naꞌi Maromak badu naꞌak, la bele haa ai fuan nosi toꞌos neꞌe ka?”   
\p
\v 2-3 Feto nia nataa naꞌak, “Lale! Ami bele haa! Ai huun ida dei iha toꞌos klaran mak Naꞌi Maromak badu. Ami la bele haa ai huun nia fuan. Kaer dei moos, la bele, tan ami nanis mate!”   
\p
\v 4 Mais samea nataa naꞌak, “Lahoos nunia! Emi la mate!  
\v 5 Naꞌi Maromak badu nunia, tan Nia natene kalo emi haa ai fuan nia, emi dadi matenek manesak no Nia! Emi moos bele hatene saa mak diꞌak no saa mak aat.”   
\p
\v 6 Rona nola nunia, feto nia naree ai huun nia kabaas lo-loos. Fuan moos arumak midar tebes. Nia naneo naꞌak, “Kalo haꞌu kaa ai fuan neꞌe, haꞌu nanis matenek ona.” Hotu, nia kuꞌu nola, naa kedan. Nia moos nodi foo baa laꞌen. Laꞌen moos naa.  
\v 7 Sia rua naa notu, sarebak natene baa, sia nakwalan. Hotu, sia noman ai tahan nodi taka isin lolon, tan sia moe.   
\p
\v 8 Loro malirin, sia rona MAROMAK laꞌo iha toꞌos laran. Mais sia nakfunin iha ai huun kotuk, nebee MAROMAK la naree sia.  
\v 9 Hotu, MAROMAK bolu mane nia naꞌak, “Hei Adam! O iha nabee?”   
\p
\v 10 Mane nia nataa naꞌak, “Haꞌu koꞌi rona Naꞌi Maromak lian iha neꞌe. Mais haꞌu kmoe aan, tan kakwalan. Foin, haꞌu kalai baa kakfunin.”   
\p
\v 11 Rona nola nunia, Maromak nusu naꞌak, “See mak katak naꞌak o makwalan? Keta arumak o maa tiꞌan ai fuan mak Haꞌu kbadu nia!”   
\p
\v 12 Nia moos nataa naꞌak, “Feto mak Naꞌi Maromak latan namalu haꞌu nia, mak foo haꞌu kaa ai fuan nia!”   
\p
\v 13 Rona nola nunia, MAROMAK nusu feto nia naꞌak, “Tan saa o malo nunia?”  
\p Feto nia nataa naꞌak, “Tan samea mak beꞌur haꞌu, foin haꞌu kaa ai fuan nia.”   
\s1 Naꞌi Maromak natuun kastikar  
\p
\v 14 Hotu, MAROMAK natuun kastikar baa samea naꞌak,  
\m “Tan okaan hahalok neꞌe, haꞌu ktaa ukun baa o. Osa no lotuk seluk sia la kona ukun neꞌe. Nahuu baa oras neꞌe toꞌo o mate, o maneꞌe loos modi o kabun no o maa iha rai dei.  
\v 15 O mo feto neꞌe, funu malu nima-nimak. Emikaan husar-binan moos nunia. Okaan husar-binan atu nadodok ema ain nuban. Mais feto neꞌe niakaan husar-binan ida atu nadodok okaan ulun.”   
\p
\v 16 Nunia hotu, Maromak katak baa feto nia naꞌak,  
\m “Haꞌu atu tuꞌan okaan susar baa oras koꞌus, no tuꞌan moras baa oras mahoris. Masik nunia moos, o sei beer okaan laꞌen bei-beik! Nia moos ukun o!”   
\p
\v 17 Nunia hotu, Maromak katak tenik baa mane naꞌak,  
\m “O la tuir Haꞌukaan ukun, mais tuir okaan feen hakaran, toꞌo o maa ai fuan mak Haꞌu kbadu nia. Tan lia nia, o moos kona kastikar. Rai moos kona kastikar. Nahuu baa oras neꞌe toꞌo o mate, o musti serwisu susi ruin fila rai, nebee bele metan haan. Modi serwisu nunia, foin o bele moris.  
\v 18 Masik o furi oi-oik moos, rai natubu ai tarak no meik.  
\v 19 O musti serwisu susi ruin, foin rai foo haan baa o. O musti serwisu masai kosar nunia, toꞌo mate. Haꞌu kaseꞌi o kosi rai. Oras o mate, o fila mikar baa rai.”   
\p
\v 20 Nunia hotu, Adam nanaran feen naꞌak Efa, tan nia mak ema horis hotu-hotu inan. (Iha lia Ibrani, efa lia isin naꞌak ‘mak moris’.)\f + \fr 3:20 \ft Iha lia Ibrani, lia fuan \ft \+it adam\+it*, lia isin naꞌak ‘ema’.\f*   
\p
\v 21 Hotu, MAROMAK nola kulit, nalo baa tais, foo baa sia rua natais.   
\s1 Maromak teꞌur sai Adam no Efa  
\p
\v 22 Hotu, MAROMAK katak naꞌak, “Oras neꞌe, ema natene tiꞌan saa mak diꞌak no saa mak aat, hanesan Ita. Keta toꞌo, sia naa tenik ai fuan nosi ai huun mak foo moris nima-nimak.”  
\v 23 Hotu, MAROMAK teꞌur sai Adam no Efa nosi toꞌos Eden, baa fatin seluk atu moris nosi fila rai. Tan ema huun nosi rai, sia musti moris nosi rai.  
\v 24 Teꞌur sai tiꞌan, Maromak naruka Niakaan makbukar laleꞌan mahoo liras sia,\f + \fr 3:24 \ft Makbukar laleꞌan mahoo liras, hodi lia Ibrani naꞌak, \ft \+it kerubim\+it*.\f* baa daka toꞌos nia iha lorosaꞌe. Sia kaer surik lakan nuꞌu haꞌi, bakut baa-mai. Naruka sia taka dalan tataman, tan la noꞌuk ema kuꞌu nola ai fuan mak foo moris nima-nimak.   
\c 4  
\s1 Lia Kain no Habel  
\p
\v 1 Hotu, Adam toba no feen Efa. Efa koꞌus, hotu nahoris oan mane ida. Nia dale naꞌak, “Haꞌu kahoris kasai oan mane ida, tan MAROMAK tulun haꞌu.” Nia tau naran baa oan nia naꞌak, Kain (tan \it kain\it* lia isin naꞌak ‘hasai’).  
\v 2 Ikus, Efa nahoris tenik oan mane ida. Nia tau naran, Habel.  
\p Oan rua nia boot mai, Habel bali bibi no bibi malae, Kain serwisu toꞌos.  
\v 3 Dala ida, Kain nodi niakaan toꞌos isin balu, sera baa MAROMAK.  
\v 4 Habel moos nola bibi malae oan ulun sia. Nia noꞌo, hotu nodi naꞌan kabaas sia, sera baa MAROMAK. Naree nunia, MAROMAK neon diꞌak baa Habel, tan sera nia.  
\v 5 Mais MAROMAK la nakara Kain niakaan sera. Tan baa nia, Kain krakat, toꞌo oin kadubuk.   
\p
\v 6 Naree nunia, MAROMAK nusu Kain naꞌak, “Hoi Kain! O oin kadubuk baa saa?  
\v 7 Kalo o malo diꞌak, Haꞌu moos simu diꞌa-diꞌak. Mais, sintidu! Kalo o malo aat, aꞌaat nia atu naa fila o, hanesan busa sobak laho. Kalo o makara malo aat, diꞌak liu dudu sees hanoin aat nia kedan!”   
\p
\v 8 Nunia hotu, dala ida Kain namaus Habel naꞌak, “Ali! Mai ita baa toꞌos lai!”\f + \fr 4:8 \ft Iha Hakerek Moon lia Ibrani hira, noo Kain lia fuan neꞌe sia. Mais Kain lia fuan neꞌe la noo iha Hakerek Moon lia Ibrani mak tuan basuk.\f* Hotu sia baa. Toꞌo toꞌos baa, teki-tekis Kain taꞌe noꞌo alin.   
\p
\v 9 Naree nunia, MAROMAK nusu Kain naꞌak, “Hoi Kain! O alin iha nabee?”  
\p Kain nataa naꞌak, “Haꞌu la katene! Haꞌu mak kaer nia ain ka?”   
\p
\v 10 Hotu, MAROMAK dale naꞌak, “Tan saa o malo aat nunia? Keta maneo o bele subar o alin raan baa rai. Haꞌu karee tiꞌan!  
\v 11 Oras neꞌe, kastikar saꞌe kona o ona. Oras o moꞌo o alin, rai norut nola niakaan raan. Tan baa nia, rai la bele foo tenik moris baa o.  
\v 12 Kalo o malo toꞌos, rai la foo isin baa o. Nahuu baa oras neꞌe, o tablaun lerek hanesan ema susar mak buka moris iha raiklaran.”   
\p
\v 13 Rona nola nunia, Kain sakar MAROMAK naꞌak, “Adeei Naꞌi Maromak! Keta matuun kastikar todan liu resik nunia, toꞌo la kbele katiu!  
\v 14 Kalo Naꞌi Maromak teꞌur sai haꞌu kosi fatin neꞌe, haꞌu kdook nanis kosi Naꞌi Maromak tiꞌan. Haꞌu tablaun lerek dei ona. Ema mak nasoru haꞌu, nanis noꞌo haꞌu.”   
\p
\v 15 Mais, MAROMAK nataa fila naꞌak, “Lahoos nunia! Kalo ema noꞌo o, Haꞌu atu kastikar nia isin hitu todan liu tan!” Hotu, MAROMAK tau marak baa Kain, nebee ema bele natene naꞌak, la bele hoꞌo nia.  
\v 16 Hotu, Kain laꞌo nela fatin nia, baa nadook aan nosi MAROMAK, toꞌo fatin ida naran Nod, iha toꞌos Eden lorosaꞌe. Nod neꞌe lia isin naꞌak ‘tablaun’. Hotu, Kain nein iha nia.   
\s1 Kain husar-binan  
\p
\v 17 Nosi ikus, Kain nola feto. Hotu, feen koꞌus toꞌo nahoris oan mane ida, naran Henok. Kain moos nariik nola leo ida. Nia nanaran leo nia naꞌak, Henok, tuir oan naran.  
\v 18 Nosi ikus, Henok netan oan, naran Irad. Irad oan, Mehuyael. Mehuyael oan, Metusael. Metusael oan, Lamek.   
\p
\v 19 Lamek feen rua. Ida naran Ada, ida tenik, Sila.  
\v 20 Ada oan, Yabel. Yabel husar-binan dadi makbalin. Sia lori baa-mai, nein iha batane.  
\v 21 Yabel alin, Yubal. Yubal husar-binan dadi makdiuk bareka no mahuu kfui.   
\p
\v 22 Lamek feen Sila nahoris Tubal Kain. Tubal Kain husar-binan dadi badaen besi no besi riti. Tubal Kain feton, naran Naꞌama.   
\p
\v 23 Dala ida, Lamek loko aan iha feen sia oin naꞌak, “Emi rona! Foin da-dauk neꞌe, mane nurak ida atu taꞌe haꞌu, mais haꞌu ktuku koꞌo nia.  
\v 24 Kalo ema noꞌo Kain, netan kastikar dala hitu. Mais, kalo ema nakara rai hirus baa haꞌu, atu netan kastikar dala hitu nulu resin hitu.”   
\s1 Adam netan oan ida tenik naran Set  
\p
\v 25 Nosi ikus, Adam feen Efa nahoris tenik oan mane ida naran Set. Hotu, Efa dale naꞌak, “Naꞌi Maromak foo oan neꞌe baa haꞌu atu seluk Habel, mak Kain noꞌo tiꞌan nia!”  
\v 26 Kleu-leur Set moos netan oan mane ida naran Enos.  
\p Natoon baa oras nia, ema nahuu natene MAROMAK nodi loꞌu-sudur baa Nia.   
\c 5  
\s1 Adam husar-binan toꞌo Noh  
\p
\v 1-2 Oras Maromak naseꞌi ema, naseꞌi siakaan ilas hanesan Nia duꞌuk. Naseꞌi feto no mane, hotu temi sia naꞌak “ema” nodi natuun matak-malirin baa sia.  
\p Ema uluk fohon basuk, naran Adam. Adam husar-binan mak neꞌe:   
\m
\v 3 Oras Adam otas tinan atus ida tolu nulu, netan oan mane ida, ilas nuꞌu nia. Nia tau naran, Set.  
\v 4 Hotu, Adam sei moris tenik tinan atus walu, nodi netan tuꞌan oan feto, oan mane.  
\v 5 Hotu, nia mate baa otas tinan atus siwi tolu nulu.   
\m
\v 6 Oras Set otas tinan atus ida lima, netan oan mane ida naran Enos.  
\v 7 Hotu, Set sei moris tenik tinan atus walu hitu, nodi netan tuꞌan oan feto, oan mane.  
\v 8 Hotu, nia mate baa otas tinan atus siwi sanulu resin rua.   
\m
\v 9 Oras Enos otas tinan siwi nulu, netan oan mane ida naran Kenan.  
\v 10 Hotu, Enos sei moris tenik tinan atus walu sanulu resin lima, nodi netan tuꞌan oan feto, oan mane.  
\v 11 Hotu, nia mate baa otas tinan atus siwi lima.   
\m
\v 12 Oras Kenan otas tinan hitu nulu, netan oan mane ida naran Mahalalel.  
\v 13 Hotu, Kenan sei moris tenik tinan atus walu haat nulu, nodi netan tuꞌan oan feto, oan mane.  
\v 14 Hotu, nia mate baa otas tinan atus siwi sanulu.   
\m
\v 15 Oras Mahalalel otas tinan neen nulu resin lima, netan oan mane ida naran Yared.  
\v 16 Hotu, Mahalalel sei moris tenik tinan atus walu tolu nulu, nodi netan tuꞌan oan feto, oan mane.  
\v 17 Hotu, nia mate baa otas atus walu siwi nulu resin lima.   
\m
\v 18 Oras Yared otas tinan atus ida neen nulu resin rua, netan oan mane ida naran Henok.  
\v 19 Hotu, Yared sei moris tenik tinan atus walu tenik, nodi netan tuꞌan oan feto, oan mane.  
\v 20 Hotu, nia mate baa otas tinan atus siwi neen nulu resin rua.   
\m
\v 21 Oras Henok otas tinan neen nulu resin lima, netan oan mane ida naran Metusalak.  
\v 22 Henok moris neon ida no Maromak, toꞌo tinan atus tolu tenik. Nia moos netan tuꞌan oan feto, oan mane.  
\v 23-24 Tan moris neon ida bei-beik no Maromak, baa otas tinan atus tolu neen nulu resin lima, Maromak foti saꞌe nia, toꞌo lakon.   
\m
\v 25 Oras Metusalak otas tinan atus ida walu nulu resin hitu, netan oan mane ida naran Lamek.  
\v 26 Hotu, Metusalak sei moris tenik tinan atus hitu walu nulu resin rua, nodi netan tuꞌan oan feto, oan mane.  
\v 27 Hotu, nia mate baa otas tinan atus siwi neen nulu resin siwi.   
\m
\v 28 Oras Lamek otas tinan atus ida walu nulu resin rua, netan oan mane ida.  
\v 29 Hotu nia dale naꞌak, “Oan neꞌe atu nadiꞌak itakaan neon, toꞌo haluꞌa itakaan serwisu todan iha rai mak Maromak kastikar tiꞌan.” Etuk, nanaran oa nia, \it Noh\it* (tan lia fuan ‘noh’ hanesan lia fuan Ibrani ida naꞌak ‘hadiꞌak neon’).  
\v 30 Hotu, Lamek sei moris tenik tinan atus lima siwi nulu resin lima, nodi netan tuꞌan oan feto, oan mane.  
\v 31 Hotu, nia mate baa otas tinan atus hitu, hitu nulu resin hitu.   
\m
\v 32 Oras Noh otas tinan atus lima, netan oan mane naꞌin tolu, mak: Sem, Yafet no Ham.\f + \fr 5:32 \ft Ham nia, oa ikun. Leno Lia Uluk Fohon 9:24-25.\f*   
\c 6  
\s1 Ema siakaan aꞌaat  
\p
\v 1 Oras nia, ema hetak bea tuꞌan. Sia moris keke lema rai tiꞌan. Sia moos nahoris oan feto kabaas.  
\v 2 Hotu, Maromak oan mane sia naree feto oan nia sia. Sia moos nola sia, tuir siakaan beer.  
\v 3 Loron ikus, MAROMAK katak naꞌak, “Haꞌu kole resik tiꞌan, tan ema raiklaran moris la loos! Haꞌukaan Kmalar mak foo moris baa sia. Mais oras neꞌe, Haꞌu la koꞌuk sia moris nohuun.\f + \fr 6:3 \ft Lia isin Ibrani iha neꞌe, la malorek.\f* Nahuu baa oras neꞌe, sia la bele moris otas naruk ona, mais sia musti mate. Sia bele moris toꞌo otas tinan atus ida rua nulu dei.”   
\p
\v 4 Baa oras nia no otas ikus tenik, ema bei balera\f + \fr 6:4 \ft Iha lia Ibrani, ema bei balera nia naꞌak ‘ema Nefil’. Mais lia nia isin la malorek.\f* moris iha raiklaran. Maromak oan mane sia nola ema oan feto sia, hotu sia nahoris ema balera nia sia. Sia dadi meo ulun mak ema hotu-hotu natene tuir lia uluk.   
\p
\v 5 Oras nia, MAROMAK naree ema raiklaran hahalok aat liu resik. Sia natene loos nanoin aat dei.  
\v 6 MAROMAK laran moras, tan naseꞌi tiꞌan ema raiklaran.  
\v 7 Etuk, MAROMAK katak naꞌak, “Tan siakaan aꞌaat nia, Haꞌu atu kabeꞌo dodok ema raiklaran mak kaseꞌi tiꞌan nia. Haꞌu moos kabeꞌo dodok manu no osa no lotuk hotu-hotu. Haꞌu laran moras kaseꞌi sia tiꞌan!”  
\v 8 Baa oras nia, Noh mesan mak nalo MAROMAK neon diꞌak.   
\s1 Lia Noh  
\p
\v 9-10 Lia nosi Noh niakaan dalan moris nuneꞌe. Noh oan mane naꞌin tolu, naran Sem, Yafet no Ham. Noh moris loos, la nalo aat. Nia mesan dei mak diꞌak, tan nia moris kreꞌis baa Maromak.   
\p
\v 11-12 Mais Maromak naree ema seluk sia, aat hotu. Iha nabee dei, sia moris aat liu resik, toꞌo Maromak naree aꞌaat dei iha raiklaran.  
\v 13 Naree nunia, Maromak katak baa Noh naꞌak, “Iha fatin hotu-hotu, Haꞌu karee aꞌaat dei. Dadi, Haꞌu kakotu tiꞌan atu kabeꞌo dodok raiklaran neꞌe no sasoin hotu-hotu.  
\v 14 Mais nuneꞌe, Noh! O musti malo roo boot ida modi ai monas! Malo keꞌan iha laran. Hotu, tukir roo molin modi hanit.  
\v 15 Roo nia naruk musti roꞌa atus ida tolu nulu resin tolu, belar roꞌa rua nulu resin rua, aas roꞌa sanulu resin tolu.  
\v 16 Soor roo nia. Malo soor no leet nosi kadidin leten, takseer roꞌa baluk ida. Faꞌe roo nia malo baa tetu tetek tolu. Hotu, malo odamatan ida baa roo sorin!   
\p
\v 17 Manoin diꞌa-diꞌak, tan Haꞌu atu katuun motasaꞌe boot, kodi koꞌo hotu-hotu mak moris iha raiklaran neꞌe. Toꞌo la hela sa-saa!  
\v 18 Mais, Haꞌu atu kamate menon ko o, Noh. O musti mola o feen, o oan, no o oan feen sia, tama baa roo nia.   
\p
\v 19-20 Mola tenik osa no lotuk hotu-hotu, inan no aman ida-idak. Mola mak hakiak, mak maneꞌek, no manu ai leten sia. Matama sia baa roo, nebee moris namutuk no o. Hodi nunia, sia bele moris.  
\v 21 O moos musti loi matama haan oi-oik bodik emi ho osa no lotuk nia sia.”   
\p
\v 22 Rona nola nunia, Noh moos nalaꞌok tuir Maromak harukan hotu-hotu.   
\c 7  
\s1 Motasaꞌe boot  
\p
\v 1 Hotu, MAROMAK katak baa Noh naꞌak, “Haꞌu karee ema iha fatin hotu-hotu tiꞌan, mais o mesan dei mak loos! Tan lia nia, o mo okaan uma isin sia tama baa roo ona!  
\v 2-3 Osa no lotuk oi-oik mak bele haa, no mak bele sera baa Haꞌu, modi inan no aman hitu-hitu, tama baa roo. Manu oi-oik moos, modi inan no aman hitu-hitu. Mais, osa no lotuk seluk sia, modi inan no aman ida-idak dei. Hodi nunia, sia dadi baa fini, nebee bea bei-beik.   
\p
\v 4 Rona diꞌa-diꞌak! Hela loron hitu dei, Haꞌu atu katuun udan mak la nanawa, toꞌo kalan haat nulu, loron haat nulu! Kodi nunia, Haꞌu koꞌo mohu hotu-hotu mak moris iha rai maran, mak Haꞌu kaseꞌi tiꞌan.”   
\p
\v 5 Hotu Noh nalo tuir MAROMAK harukan hotu-hotu.  
\v 6 Oras motasaꞌe nia, Noh otas tinan atus neen.  
\v 7 Nia tama baa roo no feen, no oan, no oan feen sia, nebee sori aan nosi motasaꞌe boot nia.  
\v 8-9 Oras nia moos, manu oi-oik no osa no lotuk seluk sia mai baa Noh. Osa no lotuk nia sia, inan no aman ida-idak, nosi mak ema bele naa no ema la bele naa. Sia tama bele-bele baa roo namutuk no Noh, tuir MAROMAK harukan.  
\v 10 Loron hitu liu, motasaꞌe moos nakfakar mai, toꞌo nahuu taka nola raiklaran neꞌe.   
\p
\v 11 Kona baa Noh otas tinan atus neen, liu fulan rua no loron sanulu resin hitu, motasaꞌe nia toꞌo mai. Udan nakfakar tuun hanesan laleꞌan odamatan nakloke. Wee matan hotu-hotu iha rai kidun moos taba no nakduar sai.  
\v 12 Udan moos la nanawa kois loron-kalan, toꞌo loron haat nulu.   
\p
\v 13 Mais loron nia, Noh tama baa roo laran no feen, oan naꞌin tolu, mak Sem, Yafet no Ham, no oan feen hotu-hotu.  
\v 14 Sia tama bele-bele no osa no lotuk mak hakiak, mak fuik, mak maneꞌek, no manu ai leten, no osa no lotuk seluk mahoo liras sia.  
\v 15-16 Osa no lotuk inan no aman ida-idak nosi hotu-hotu mak moris, tama baa roo namutuk no Noh, tuir Maromak harukan nia.  
\p Sia hotu-hotu tama tiꞌan, MAROMAK moos kusa roo odamatan.   
\p
\v 17-19 Udan boot tuun bei-beik, toꞌo loron haat nulu. Motasaꞌe nia moos hetak aas tuꞌan, toꞌo roo naklele. Wee saꞌe bei-beik, toꞌo taka nola foho aas sia.  
\v 20 Wee nia saꞌe la nanawa kois, toꞌo aas roꞌa hitu iha foho leten.   
\p
\v 21-23 Hodi nunia, hotu-hotu mak moris iha rai maran, mate fasi. Neꞌe mak: ema, osa no lotuk mak hakiak, mak fuik, mak maneꞌek no manu ai leten. Hela mesan Noh no hotu-hotu iha roo laran nia, mak moris.  
\v 24 Wee nia la moti kois, toꞌo loron atus ida lima nulu.   
\c 8  
\s1 Rai nahuu maran  
\p
\v 1 Mais Maromak la naluꞌa Noh no osa no lotuk sia hotu-hotu iha roo nia. Nia foo anin nuu namoti wee motasaꞌe nia.  
\v 2 Nia moos taka wee matan hotu-hotu, no sena udan.  
\v 3 Wee nahuu moti oa-oan. Loron atus ida lima nulu siku liu tiꞌan, wee moos nahuu nakraik.  
\v 4 Natoon besik baa fulan hitu liu loron sanulu resin hitu, sura hosi udan nakfakar tuun nia, roo nia baken aan baa foho leten aas ida naran Ararat.  
\v 5 Wee moti bei-beik toꞌo loron dala uluk fulan sanulu, foho dikin sia moos tadu nikar.   
\p
\v 6 Loron haat nulu siku liu tiꞌan, Noh loke kuak anin ida nosi roo nia.  
\v 7 Hotu, nia nabusik sai manu kawaa ida. Manu nia semo baa-mai. Oras wee motasaꞌe nia moti, nia la fila nikar baa roo.  
\v 8 Hotu, Noh moos nabusik manu lakateu ida, atu nodi natene, wee moti tebes tiꞌan ka, sei.  
\v 9 Mais, tan wee sei taka nola raiklaran, manu nia la netan rani fatik. Hotu, nia fila nikar baa roo. Noh lolo liman, simu nola manu nia, natama nikar baa roo laran.   
\p
\v 10 Hotu, Noh nein loron hitu tenik, foin nia nabusik nikar manu nia.  
\v 11 Loro malirin, manu nia fila nikar mai baa Noh, mais tutu nodi ai saitun tahan ida, mak foin tutu silu nola. Naree nunia, Noh bele natene wee moti tebes tiꞌan.  
\v 12 Nia nein loron hitu tenik, foin nabusik tenik manu nia. Mais dala ida neꞌe, manu nia la fila mai.   
\p
\v 13 Oras Noh otas tinan atus neen ida, wee motasaꞌe nia nakraik tebe-tebes, kona baa fulan ida loron dala uluk. Noh loke kuak anin nodi titu satan leur, foin natene naꞌak, rai atu maran ona.  
\v 14 Liu fulan ida loron sanulu resin hitu tenik, rai maran tebe-tebes tiꞌan.   
\p
\v 15 Hotu, Maromak naruka Noh naꞌak,  
\v 16 “Oras neꞌe, emi hotu-hotu tuun hosi roo ona.  
\v 17 Masai osa no lotuk nia sia hotu-hotu. Masai mak hakiak, mak fuik, mak maneꞌek no manu ai leten sia. Mabusik sia, nebee sia bea tuꞌan, nakonu nola raiklaran neꞌe.”   
\p
\v 18-19 Rona nola nunia, Noh moos tuun nosi roo no feen, oan sia, no oan feen sia hotu-hotu. Osa no lotuk nia sia moos sai, tuir oik ida-idak.   
\s1 Noh nalo sera baa Maromak  
\p
\v 20 Sai nosi roo tiꞌan, Noh nada fatuk taroman, nodi nalo sera baa MAROMAK. Nosi osa no lotuk no manu ai leten mak bele sera, Noh nola matan ida-idak, koꞌa noꞌo, hotu tunu baa taroman nia leten, nalo sera baa MAROMAK.  
\v 21 MAROMAK noran nola sera tunun nuhar morin nia, Nia neon diꞌak. Hotu, naneo naꞌak,  
\m “Nahuu baa oras neꞌe, Haꞌu la kastikar tenik raiklaran ona, tan ema siakaan aꞌaat. Masik sia naneo mesan aat dei, Haꞌu la kabeꞌo tenik ona sa-saa mak moris, nuꞌu Haꞌu kalo tiꞌan nia.  
\v 22 Oras raiklaran neꞌe sei iha, loro no kalan musti laꞌo bei-beik atu babilan oras furi no oras kuꞌu, oras malirin no oras manas, oras loro falin no oras rai udan.”   
\c 9  
\s1 Maromak namate menon no Noh  
\p
\v 1 Hotu, Maromak natuun matak-malirin baa Noh no oan sia nodi katak naꞌak, “Emi hahoris bea hakonu hikar raiklaran neꞌe.  
\v 2 Osa no lotuk no manu ai leten no naꞌan tasi wee laran, hotu-hotu atu nataꞌuk emi. Emi mak babilan sia.  
\v 3 Emi bele haa siakaan naꞌan. Emi moos bele haa ai fuan nosi ai horis sia. Neꞌe sia hotu-hotu, Haꞌu klatan baa emi.   
\p
\v 4 Mais, emi la bele haa siakaan naꞌan kalo sei noo raan, tan sia moris nosi raan nia.  
\v 5-6 Haꞌu kaseꞌi ema tuir Haꞌukaan ilas. Tan lia nia, la bele hoꞌo ema. Kalo ema ida noꞌo ema, musti ukun mate nia. Kalo osa no lotuk sia noꞌo ema, musti hoꞌo. Ukun neꞌe, nosi Haꞌu.  
\v 7 Emi musti hahoris bea hakonu hikar raiklaran neꞌe.”   
\p
\v 8 Hotu, Maromak katak tenik naꞌak,  
\v 9 “Oras neꞌe, Haꞌu atu kamate menon ko emi no emikaan husar-binan!  
\v 10 Mamenon neꞌe moos kona baa hotu-hotu mak moris. Neꞌe mak, osa no lotuk mak hakiak, mak fuik no manu ai leten sia. Mamenon neꞌe kona baa sa-saa hotu-hotu mak sai namutuk no emi nosi roo nia.  
\v 11 Mamenon nia nuneꞌe: Haꞌu la katuun tenik motasaꞌe boot ona atu kabeꞌo dodok raiklaran neꞌe no sa-saa mak moris.   
\p
\v 12-13 Haꞌu ktau Haꞌukaan baur iha laleꞌan dadi baa tadak, nebee emi bele hatene Haꞌukaan mamenon la nakotu baa emi no baa sa-saa mak moris iha raiklaran neꞌe.  
\v 14-17 Kalo kaloꞌan saꞌe iha laleꞌan, hotu baur tubu, baur nia foo natene baa Haꞌu naꞌak, Haꞌu kameno tiꞌan, motasaꞌe boot la bele nabeꞌo dodok tenik sa-saa mak moris. Baur nia moos dadi tadak naꞌak, Haꞌu kamate menon tiꞌan ko emi no sa-saa hotu-hotu mak moris.”   
\s1 Noh lanu  
\p
\v 18 Noh oan sia mak sai mai nosi roo, sia mak Sem, Yafet no Ham (Ham nia, Kanaꞌan aman).  
\v 19 Ema hotu-hotu iha raiklaran neꞌe husar-binan mai nosi Noh oan naꞌin tolu nia.   
\p
\v 20 Noh nia, ema mafaho rai. Nia mahalo toꞌos anggor uluk fohon.  
\v 21 Baa dala ida, Noh nemu anggor toꞌo lanu todan. Nia kolu tais, toba nakwalan iha batane laran.  
\v 22 Ham naree nola aman nakwalan nunia, nia moos nalai sai baa katak maun Sem no Yafet.  
\v 23 Sem no Yafet nola tais ida, hotu felar nodi sakat baa siakaan baas. Hotu, sia laꞌo nakiduk, tama baa batane laran, nafuꞌut siakaan aman. Sia nalo nunia, nebee sia duꞌuk la naree aman nakwalan. Hotu, sia sai.   
\p
\v 24 Noh oin moo tiꞌan, foin natene nola oan ikun hahalok.  
\v 25 Hotu nia katak naꞌak, “Hoi Ham, Kanaꞌan aman! Haꞌu kastikar o! O atu dadi baa okaan maun sia atan.   
\q1
\v 26 Nebee MAROMAK atu natuun matak-malirin baa Sem!  
\q2 Mais o oan Kanaꞌan atu dadi baa Sem atan.   
\q1
\v 27 Nebee Maromak naluan Yafet rain.  
\q2 Niakaan husar-binan moris dame no Sem husar-binan.  
\q3 Mais, o oan Kanaꞌan atu dadi baa Yafet atan.”   
\p
\v 28 Motasaꞌe hotu tiꞌan, Noh sei moris tinan atus tolu lima nulu tenik.  
\v 29 Otas tinan atus siwi lima nulu, foin Noh mate.   
\c 10  
\s1 Yafet husar-binan  
\p
\v 1 Motasaꞌe hotu tiꞌan, Noh oan Sem, Yafet no Ham netan husar-binan.   
\m
\v 2-5 Yafet oan sia mak: Gomer, Magog, Madai, Yawan, Tubal, Mesek no Tiras. Ida-idak no lian duꞌuk, ema hunun duꞌuk, no rain duꞌuk.  
\m Gomer oan sia mak: Askenas, Rifat no Togarma.  
\m Yawan oan sia mak: Elisa, Tarsis, Kitim no Dodanim.\f + \fr 10:2-5 \ft Hakerek Moon lia Ibrani tuan balu naꞌak ‘Rodanim’.\f* Sia neꞌe, mak ema maktuun tasi uluk fohon.   
\s1 Ham husar-binan  
\p
\v 6 Ham oan sia mak Kus, Misraim, Put no Kanaꞌan.\f + \fr 10:6 \ft Ema matenek balu naneo naꞌak, rai Kus nia, rai mak oras neꞌe ‘Etiopia’; Misraim mak ‘Mesir’.\f*   
\m
\v 7 Kus oan sia mak Seba, Hawila, Sabta, Raema no Sabteka.  
\m Raema oan sia mak Syeba no Dedan.   
\p
\v 8 Kus oan mane ida tenik, naran Nimrod. Nia meo ulun mak uluk fohon.  
\v 9 Nia simu niakaan makaꞌas nia nosi MAROMAK, toꞌo nia dadi baa ema maktama hae matenek kaliuk. Tan lia nia, ema nanis dale naꞌak “Nebee, o dadi ema maktama hae matenek, hanesan Nimrod mak simu makaꞌas nosi MAROMAK.”  
\v 10 Uluk fohon, Nimrod rain nahuu nosi Babel, Erek Akad no Kalne, hotu-hotu iha rai Sinear.\f + \fr 10:10 \ft Sinear nia, Babel naran seluk. Oras neꞌe, fatin nia iha rai Iran no rai Irak.\f*  
\v 11 Nosi Sinear, nia ukun tenik rai Asyur. Nariik kota Niniwe, Rehobot-Ir, Kala,  
\v 12 no Resen, mak iha Niniwe no Kala leet. Kota nia sia, hotu-hotu kota boot.   
\m
\v 13 Misraim husar-binan mak ema Ludim, ema Ananim, ema Lehabim, ema Naftuhim,  
\v 14 ema Patrusim, ema Kasluhim, no ema Kaftorim. Ema Kasluhim nia, mak ema Filistin bei uluk.   
\m
\v 15 Kanaꞌan oan ulun, Sidon. Kanaꞌan moos dadi bei uluk nosi ema Het,  
\v 16 ema Yebusi, ema Amori, ema Girgasi,  
\v 17 ema Hewi, ema Arki, ema Sini,  
\v 18 ema Arwadi, ema Semari no ema Hamati.  
\p Kanaꞌan husar-binan sia keen karin malu do-dook,  
\v 19 toꞌo siakaan rai kladik, nosi Sidon, baa Gerar, toꞌo Gasa. Nosi nia, baa Sodom, Gomora, Adma no Seboim, toꞌo Lasa.   
\p
\v 20 Sia hotu-hotu nia, Ham husar-binan. Ida-idak no lian duꞌuk, ema hunun duꞌuk, no rain duꞌuk.   
\s1 Sem husar-binan  
\p
\v 21 Yafet maun Sem dadi baa ema Eber bei uluk.\f + \fr 10:21 \ft Ema matenek balu naꞌak, Eber neꞌe, mak ‘Ibrani’.\f*   
\m
\v 22 Sem oan sia mak Elam, Asyur, Arpaksad, Lud no Aram.   
\m
\v 23 Aram oan sia mak Us, Hul, Geter no Mas.\f + \fr 10:23 \ft Mas naran seluk, ‘Mesek’.\f*   
\m
\v 24 Arpaksad oan, Sela. Hotu Sela oan, Eber.   
\m
\v 25 Eber netan oan mane naꞌin rua. Baa oras nia, ema faꞌe karin malu iha raiklaran neꞌe. Etuk, Eber nanaran oan ulun naꞌakPelek (tan \it pelek\it* lia isin naꞌak ‘faꞌe karin malu’). Hotu, nanaran alin, Yoktan.   
\m
\v 26 Yoktan oan sia mak: Almodad, Selef, Hazar-Mawet, Yera,  
\v 27 Hadoram, Usal, Dikla,  
\v 28 Obal, Abimael, Syeba,  
\v 29 Ofir, Hawila no Yobab. Sia hotu-hotu nia, Yoktan oan.   
\p
\v 30 Siakaan nein fatin nia, nosi Mesa, liu toꞌo Sefar, fatin foho iha lorosaꞌe.   
\p
\v 31 Sia hotu-hotu nia, Sem husar-binan. Ida-idak no lian duꞌuk, ema hunun duꞌuk, no rain duꞌuk.   
\p
\v 32 Ema hotu-hotu nia, Noh husar-binan. Ida-idak no ema hunun duꞌuk. Motasaꞌe boot mohu tiꞌan, sia neꞌe faꞌe karin malu, nakonu nola raiklaran.   
\c 11  
\s1 Ema nalo uma tetu boot ida iha kota Babel  
\p
\v 1 Uluk fohon, ema hotu-hotu iha raiklaran dale nodi lia ida dei.  
\v 2 Sia balu lori baa lorosaꞌe toꞌo rai fehan ida iha Sinear.\f + \fr 11:2 \ft Iha lia Ibrani ‘baa iha lorosaꞌe’ moos bele naꞌak, ‘baa nosi lorosaꞌe’. ‘Sinear’ naran seluk naꞌak ‘Babel’.\f* Hotu, sia nein iha nia.   
\p
\v 3-4 Hotu, sia kabuar lia fuan naꞌak, “Mamaluk sia! Diꞌak liu, ita hariik hola kota boot ida. Ita halo fatuk mean, tunu toꞌo monas. Hotu, ita hada baa malu hodi hanit atu hariik uma tetu ida mak aas toꞌo laleꞌan. Hodi nunia, ita hetan naran boot. Ita bele dadi klubun boot ida, la faꞌe karin malu ona.”   
\p
\v 5 Hotu, MAROMAK tuun nateke kota nia no uma tetu boot mak sia nariik nia.  
\v 6 Naree nunia, MAROMAK naneo naꞌak, “Ema neꞌe sia, ema klubun ida mak dale lia ida dei. Saa mak sia nalo baa oras neꞌe, foin hakat uluk fohon dei. Awan-wainrua, kalo sia metis malu nohuun, sia bele nalo sa-saa dei.  
\v 7 Diꞌak liu, Ita tuun baa, tokar siakaan lian, nebee sia la bele natene malu lian.”   
\p
\v 8 Hotu, MAROMAK tuun, tokar lauk siakaan lian. Nodi nunia, Nia nalo ema nia sia faꞌe karin malu baa fatin hotu-hotu iha raiklaran. Sia moos nanawa nariik kota nia.  
\v 9 Tan MAROMAK tokar lauk siakaan lian, nodi nalo sia keen karin malu baa fatin hotu-hotu iha raiklaran, sia nanaran kota nia naꞌak, \it Babel\it*, (tan lia fuan ‘babel’ neꞌe, hanesan lia fuan Ibrani ida mak naꞌak ‘benar karin’).   
\s1 Sem husar-binan toꞌo Abram  
\p
\v 10 Neꞌe, Sem husar-binan. Motasaꞌe boot nia nanawa tiꞌan tinan rua, Sem moos otas tinan atus ida. Hotu, netan oan mane ida, naran Arpaksad.  
\v 11 Sem sei moris tinan atus walu tenik, nodi netan tuꞌan oan feto, oan mane.   
\p
\v 12 Baa oras Arpaksad otas tinan tolu nulu resin lima, netan oan mane ida, naran Sela.  
\v 13 Arpaksad sei moris tinan atus haat tolu tenik, nodi netan tuꞌan oan feto, oan mane.   
\p
\v 14 Sela otas tinan tolu nulu, netan oan mane ida, naran Eber.  
\v 15 Sela sei moris tinan atus haat tolu tenik, nodi netan tuꞌan oan feto, oan mane.   
\p
\v 16 Eber otas tinan tolu nulu resin haat, netan oan mane ida, naran Pelek.  
\v 17 Eber sei moris tinan atus haat tolu nulu tenik, nodi netan tuꞌan oan feto, oan mane.   
\p
\v 18 Pelek otas tinan tolu nulu, netan oan mane ida, naran Rehu.  
\v 19 Pelek sei moris tinan atus rua siwi tenik, nodi netan tuꞌan oan feto, oan mane.   
\p
\v 20 Rehu otas tinan tolu nulu resin rua, netan oan mane ida, naran Seruk.  
\v 21 Rehu sei moris tinan atus rua hitu tenik, nodi netan tuꞌan oan feto, oan mane.   
\p
\v 22 Seruk otas tinan tolu nulu, netan oan mane ida, naran Nahor.  
\v 23 Seruk sei moris tinan atus rua tenik, nodi netan tuꞌan oan feto, oan mane.   
\p
\v 24 Nahor otas tinan rua nulu resin siwi, netan oan mane ida, naran Tera.  
\v 25 Nahor sei moris tinan atus ida sanulu resin siwi tenik, nodi netan tuꞌan oan feto, oan mane.   
\p
\v 26 Tera otas tinan hitu nulu, netan oan mane naꞌin tolu, mak Abram, Nahor no Haran.   
\s1 Tera husar-binan  
\p
\v 27 Neꞌe, mak Tera husar-binan. Tera oan sia, mak Abram, Nahor no Haran. Haran netan oan mane ida, naran Lot.  
\v 28 Haran mate iha leo huun, naran Ur iha ema Kasdim rain. Oras nia mate, aman Tera sei moris.  
\v 29 Abram nola feto ida, naran Sarai, nalo baa feen. Nahor nola nikar Haran oan feto, naran Milka. Hotu, Haran netan oan mane ida, naran Yiska.  
\v 30 Mais, Sarai sei kiuk.   
\p
\v 31 Dala ida, Tera nodi oan Abram, oan feen Sarai, no bein oan Lot, sai nela leo huun Ur atu baa rai Kanaꞌan. Mais, toꞌo rai Haran, sia nein iha nia dei.  
\v 32 Hotu, Tera mate iha nia, baa otas tinan atus rua lima.   
\c 12  
\s1 Maromak bolu Abram  
\p
\v 1 Abram aman Tera mate tiꞌan, MAROMAK katak baa Abram naꞌak, “Abram! Laꞌo mela okaan leo, okaan familin no okaan ama uman! Baa fatin ida mak Haꞌu atu katudu baa o.   
\q1
\v 2 Haꞌu atu katuun matak-malirin baa o.  
\q2 Okaan husar-binan atu bea tuꞌan,  
\q3 dadi ema klubun boot, toꞌo ema iha fatin hotu-hotu natene okaan naran.  
\q2 O moos dadi matak-malirin bodik ema seluk.   
\q1
\v 3 Haꞌu katuun matak-malirin baa ema mak tulun o.  
\q2 Mais, katuun kastikar baa ema mak nasusar o.  
\q1 Rona diꞌa-diꞌak!  
\q2 Tan o, ema klubun hotu-hotu iha raiklaran netan matak-malirin.”   
\p
\v 4-5 Oras Abram otas tinan hitu nulu resin lima, nodi feen Sarai, alin oan Lot, eman serwisu hotu-hotu, no bein sasoin hotu-hotu mak nia netan iha leo Haran. Sia laꞌo nela Haran, baa fatin ida naran Kanaꞌan. Fatin nia mak MAROMAK natudu baa Abram.   
\p
\v 6 Toꞌo nebaa, Abram laꞌo toꞌo kreꞌis baa leo ida, naran Sikem. Hotu, sia nein heik kreꞌis baa ai huun boot ida iha More. Baa oras nia, ema Kanaꞌan sia sei nein iha nia.  
\v 7 Iha fatin nia, MAROMAK natadu aan baa Abram naꞌak, “Haꞌu klatan rai neꞌe baa okaan husar-binan.” Rona nola nunia, Abram nariik taroman nodi natetu sera baa MAROMAK, mak natadu aan tiꞌan iha nia.   
\p
\v 8 Hotu, Abram sia lori saꞌe baa foho iha lorokbelan baa. Sia nein heik iha fatin ida iha leo Betel no leo Ai leet. Iha nia, Abram nariik taroman ida, nodi loꞌu-sudur baa MAROMAK.  
\v 9 Hotu, nia lori baa-mai, toꞌo rai ida, naran Negeb, iha rai Kanaꞌan lorokbelan baa.   
\s1 Abram lori baa rai Mesir  
\p
\v 10 Baa tinan ida, rai salaen boot iha rai Kanaꞌan. Tan baa nia, Abram sia lori soruk tenik baa lorokbelan, toꞌo rai Mesir. Sia nein heik iha nia.  
\v 11 Oras sia atu tama baa rai Mesir, Abram katak baa feen Sarai naꞌak, “Sarai, o neꞌe, feto kabaas basuk.  
\v 12 Kalo ema Mesir sia naree o kabaas nuneꞌe, nanis sia atu noꞌo haꞌu, tan haꞌu neꞌe okaan laꞌen! Hodi nunia, sia bele nola o.  
\v 13 Diꞌak liu, o katak baa sia maꞌak, haꞌu neꞌe okaan maun. Hodi nunia, sia la noꞌo haꞌu. Mais sia diꞌa-diꞌak no haꞌu, tan o.”   
\p
\v 14 Sia toꞌo Mesir tiꞌan, ema naree nola feto kabaas basuk nia.  
\v 15 Baa oras naꞌi Mesir klosan sia naree nola nia, sia moos tonu feto kabaas nia iha naꞌin oin. Hotu, sia nodi feto nia baa naꞌin tofatik.  
\v 16 Naꞌin diꞌa-diꞌak no Abram, tan Sarai. Nia foo loos bibi no bibi malae, karau baka, kuda keledai no kuda unta baa Abram. Naꞌin moos foo loos ata feto no ata mane.   
\p
\v 17 Mais, MAROMAK natuun kastikar oi-oik baa naꞌin nia no niakaan ema sia, tan nola ema feen, natama baa tofatik.  
\v 18 Hotu, naꞌin bolu nola Abram nodi nusu naꞌak, “Abram! O malo nunabee baa haꞌu neꞌe? Tan saa o la katak sain maꞌak feto neꞌe, okaan feen?  
\v 19 Mais o maꞌak, o alin! Teni oan ida dei, kola nia baa haꞌukaan feen tiꞌan! Tan nia neꞌe okaan feen, oras neꞌe modi baa ona. Sees ona mosi haꞌukaan oin!”  
\v 20 Hotu, naꞌin naruka klosan sia teꞌur nasai Abram no Sarai sai nosi rai nia, nodi siakaan naha hotu-hotu.   
\c 13  
\s1 Abram no Lot faꞌe malu  
\p
\v 1 Hotu, Abram laꞌo nela Mesir, baa nikar rai Negeb. Nodi feen no sasoin hotu-hotu. Alin oan Lot moos tuir no.  
\v 2 Oras nia, Abram soi tebes. Niakaan bibi no karau sia, waꞌin basuk. Niakaan mean-mutin moos, waꞌin tebes.   
\p
\v 3 Nosi Negeb, Abram lori baa-mai toꞌo nikar fatin uluk mak nariik taroman iha leo Betel no leo Ai leet.  
\v 4 Toꞌo fatin nia, nia nalo sera nodi loꞌu-sudur baa MAROMAK iha taroman nia.   
\p
\v 5 Oras nia, Lot namutuk no Abram. Lot moos noo bibi no karau waꞌin. Niakaan ema serwisu moos waꞌin.  
\v 6-7 Abram no Lot la bele nein namutuk iha fatin nia, tan loot basuk. Siakaan makbalin sia toe malu, tan hae iha fatin nia la toꞌo bodik siakaan bibi no karau sia. (Baa oras nia, ema Kanaꞌan no ema Feris moos sei nein iha nia).   
\p
\v 8 Hotu, Abram katak baa oan Lot naꞌak, “Lot! Ita neꞌe, oan-aman. Keta toꞌo ita rua la kona malu, hotu itakaan ema serwisu sia moos nakaat malu bei-beik.  
\v 9 Diꞌak liu, ita rua faꞌe malu ona. Rai neꞌe luan. Kalo o boi mola rai iha sorin karuk, haꞌu kola iha sorin kwana. Mais, kalo o boi mola iha sorin kwana, haꞌu kola iha karuk.”   
\p
\v 10 Rona nola nunia, Lot titu satan leur. Titu naree rai fehan mota Yordan mak noo wee soe haa haat, toꞌo leo Soar. Fatin nia boran tebe-tebes, manesak no MAROMAK toꞌos etu, no rai Mesir. (Baa oras nia, MAROMAK sei la nabeꞌo dodok dauk kota Sodom no kota Gomora. Dadi, rai nia sei furak).  
\v 11-12 Hotu, Lot boi nola rai hotu-hotu iha rai fehan mota Yordan nia. Hotu, sia rua faꞌe malu. Abram nein nafati iha rai Kanaꞌan. Lot baa lorosaꞌe, nein iha leo mak kreꞌis kota Sodom iha rai fehan mota Yordan.  
\v 13 Iha rai nia, ema Sodom sia aat liu resik, toꞌo la noꞌuk rona baa MAROMAK.   
\p
\v 14 Lot no Abram faꞌe malu tiꞌan, MAROMAK katak baa Abram naꞌak, “Abram! Soe kokon matan satan leur, mana fatin hotu-hotu mosi o mariik fatik nia. Maree diꞌa-diꞌak oin-kotuk, karuk-kwana.  
\v 15 Tan rai hotu-hotu mak o maree nia, Haꞌu atu klatan baa o mo okaan husar-binan, dadi baa emikaan bein sasoin toꞌo nima-nimak.  
\v 16 Haꞌu atu kalo okaan husar-binan bea waꞌin, hanesan raihenek iha tasi tehen mak ema la bele sura nola.  
\v 17 Oras neꞌe, laꞌo masirin rai neꞌe naruk no belar. Tan Haꞌu atu klatan hotu-hotu baa o!”   
\p
\v 18 Hotu, Abram sia moos lori baa nein nikar iha fatin kreꞌis baa ai huun boot sia iha Mamre, mak kreꞌis leo Hebron. Toꞌo baa, nia nalo tenik taroman, nodi loꞌu-sudur baa MAROMAK.   
\c 14  
\s1 Abram baa tulun Lot  
\p
\v 1 Baa oras nia, naꞌin haat libur malu. Sia nia, Amrafel, naꞌi rai Sinear. Ariok, naꞌi rai Elasar. Kedarlaomer, naꞌi rai Elam. No Tideal, naꞌi rai Goyim.  
\v 2 Baa oras nia moos, naꞌin lima seluk moos libur malu. Sia nia, Bera, naꞌi rai Sodom. Birsa, naꞌi rai Gomora. Sinab, naꞌi rai Adema. Semeber, naꞌi rai Seboim. No Bela, naꞌi rai Soar. Hotu, naꞌin haat ohin nia natuda sakar naꞌin lima seluk nia.  
\v 3 Naꞌin lima nia libur malu no siakaan sondadu sia iha rai fehan Sidim (mak oras neꞌe ema temi naꞌak, Tasi Maten).   
\p
\v 4 Hatuda nia, lia huun-abut nuneꞌe: Uluk, naꞌin lima nia loꞌu baa naꞌi Kedarlaomer toꞌo tinan sanulu resin rua. Mais tama baa tinan sanulu resin tolu, naꞌin lima nia moos nariik sakar nia.   
\p
\v 5 Tama baa tinan sanulu resin haat, naꞌi Kedarlaomer no niakaan mamaluk naꞌin tolu nia, mai nodi siakaan sondadu sia. Hotu, sia natuda natoba nola ema rai hira sia, mak ema Refaim iha rai Asterot-Karnaim, ema Susim iha rai Ham, ema Emim iha rai Sawe-Kiryataim,  
\v 6 no ema Hori, mak nein iha foho Seir toꞌo raihenek molik El Paran diꞌin.  
\v 7 Hotu, sia laꞌo sees liu baa En Mispat, (mak oras neꞌe naran Kades). Hotu, sia nabeꞌo dodok ema Amalek rain, no ema Amori, mak nein iha rai Haseson-Tamar.   
\p
\v 8-9 Nosi ikus, naꞌin lima nia nahulin siakaan sondadu sia iha rai fehan Sidim, nodi natuda sakar naꞌin haat nia.  
\v 10 Iha rai fehan nia, noo debu kriꞌit waꞌin. Baa oras sia natuda nia, naꞌi Sodom no naꞌi Gomora no siakaan sondadu sia niꞌit aan nalai lakon. Balu monu tama baa debu kriꞌit nia sia. Balu tenik nalai baa foho.  
\v 11 Hotu, naꞌin haat mak natoba nola funu nia sia, tama baa nadau nola naha no haan hotu-hotu nosi kota Sodom no Gomora.   
\p
\v 12 Baa oras nia, Abram alin oan Lot, sei nein iha kota Sodom. Naꞌin haat nia moos kohi nodi Lot sia, nodi nadau nola siakaan naha hotu-hotu. Hotu, naꞌin haat nia sia nahuu fila nikar.   
\p
\v 13 Mais, ema ida nakbois sai. Nia nalai kedan baa katak Abram, ema Ibrani nia. Baa oras nia, Abram nein kreꞌis baa ema ida niakaan ai horis boot. Ema nia, ema Amori, naran Mamre. Mamre alin sia, Eskol no Aner. Sia neꞌe dadi baa Abram niakaan partee.  
\v 14 Abram rona nola ema kohi nola niakaan alin oan Lot, nia libur niakaan meo sia. Sura sia hotu-hotu, ema naꞌin atus tolu sanulu resin walu. Hotu, sia baa teꞌur tuir naꞌin haat nia, toꞌo leo Dan mak dook iha lorokaras.   
\p
\v 15 Toꞌo nebaa, Abram faꞌe niakaan meo sia, nalo baa klibur hira sia. Baa kalan nia, sia natuda funu sia nodi teꞌur toꞌo leo Hoba iha kota Damsik lorokaras.  
\v 16 Hotu, Abram nadau nola nikar Lot no niakaan ema sia, no siakaan naha hotu-hotu, no ema seluk sia.   
\s1 Abram nasoru naꞌi Melkisedek, mak naꞌilulik nosi Maromak  
\p
\v 17 Abram fila nikar nosi natuda natoba naꞌin haat nia, naꞌi Sodom mai nasoru nia iha rai fehan Sawe (mak ema temi naꞌak, Rai Fehan Naꞌin).  
\v 18 Baa oras nia, noo kota Salem naꞌin naran Melkisedek.\f + \fr 14:18 \ft Ema matenek lia Hakerek Moon balu naꞌak, kota Salem nia no kota Yerusalem, oin ida.\f* Nia moos naꞌilulik nosi Maromak mak Aas Kaliuk. Melkisedek mai foo tubi no anggor ween baa Abram.  
\v 19-20 Hotu, nia nusu matak-malirin bodik Abram nodi katak naꞌak, “Maromak, mak Aas Kaliuk no mak naseꞌi laleꞌan no raiklaran. Haꞌu kaloon nebee Nia natuun matak-malirin baa o. Tonu Maromak! Nia mak nalo o matoba mola funu sia!”  
\p Hotu, Abram faꞌe foo baa Melkisedek, faꞌek ida nosi fafaꞌek sanulu nosi sa-saa hotu-hotu mak nia nadau nola nikar nia.   
\p
\v 21 Nunia hotu, naꞌi Sodom katak baa Abram naꞌak, “Ama Abram! Naha hotu-hotu mak ama nadau nola nosi haꞌukaan funu sia, ama nola dei ona! Haꞌu kusu kikar haꞌukaan ema sia dei.”   
\p
\v 22 Mais Abram nataa naꞌak, “Haꞌu karai aan iha Maromak oin. Nia mak Aas Kaliuk, no mak naseꞌi laleꞌan no raiklaran.  
\v 23 Kaꞌak, haꞌu la kola naha saa ida kosi okaan naha sia! Masik kabas lahon ida moos, haꞌu la kola! Hodi nunia, o la bele dale maꞌak, ‘Abram soi tan haꞌu.’  
\v 24 Haꞌu la kbuka sa-saa. Haꞌu ksimu loos saa mak haꞌukaan ema sia netan tiꞌan. Mais habusik haꞌukaan mamaluk naꞌin tolu neꞌe, mak Aner, Eskol no Mamre, ida-idak nola siakaan fafaꞌek.”   
\c 15  
\s1 Maromak namate menon no Abram  
\p
\v 1 Hotu, MAROMAK natadu aan baa Abram naꞌak, “Hei Abram! Lalika mataꞌuk! Haꞌu mak sara kola o nosi funu! Haꞌu moos atu foo sotir boot baa o!”   
\p
\v 2-3 Mais Abram nataa naꞌak, “Aaa! Naꞌi Maromak! Masik foo waꞌin nunia moos, la no folin! Tan haꞌu la koo oan atu foo husar-binan baa haꞌu! Masik koo sasoin oi-oik moos, kodi kalo saa? Tan Haꞌu la koo oan, habusik haꞌukaan atan Eliasar nosi Damsik dei mak netan Haꞌukaan sasoin hotu-hotu!”   
\p
\v 4 Mais MAROMAK nataa naꞌak, “La nunia! Okaan oan duꞌuk mak netan okaan sasoin nia. Lahoos okaan atan.”   
\p
\v 5 Nunia tiꞌan, Maromak nalaꞌo nodi Abram sai, hotu katak baa nia naꞌak, “Tanaat baa laleꞌan! Maree kokon fitun nia sia. O bele sura mola sia ka lale? Okaan husar-binan nanis atu bea hanesan fitun nia sia!”   
\p
\v 6 Rona nola nunia, Abram fiar kedan baa MAROMAK. Hotu, MAROMAK nafoli Abram naꞌak, ema loos, tan Abram niakaan fiar.   
\p
\v 7 Hotu, MAROMAK natutan tenik naꞌak, “Haꞌu neꞌe Maromak mak kodi o sai kosi leo Ur iha ema Kasdim rain, nebee Haꞌu klatan rai neꞌe baa o, dadi baa sasoin bodik o mo okaan husar-binan sia.”   
\p
\v 8 Mais Abram nusu naꞌak, “MAROMAK? Oin nunabee, haꞌu kbele katene rai neꞌe nanis dadi baa haꞌukaan sasoin?”   
\p
\v 9 Maromak nataa naꞌak, “Ita halo lahan ida lai, atu hamate lia mak Haꞌu kdale ohin nia. Lahan nia nuneꞌe! O baa mola karau baka inan matan ida, bibi inan matan ida, no bibi malae aman matan ida. Ida-idak musti otas tinan tolu tiꞌan. Hotu, modi tenik mai, manu lakateu matan ida no manu lakateu sina matan ida.”   
\p
\v 10 Rona nola nunia, Abram baa nola kedan. Hotu, nia saki faꞌe rua karau baka, bibi no bibi malae nia. Nahulin naꞌan nia sia, faꞌe baa rua, butuk iha rai. Faꞌek ida seꞌi oin baa ida, dadi baa tuik rua. Mais nia la saki faꞌe manu nia sia.  
\v 11 Nunia hotu, manu kawaa sia semo mai atu naa naꞌan nia sia. Mais Abram nabuꞌa lakon sia.   
\p
\v 12 Loro monu, Abram toba dukur. Nia meꞌi naꞌak, nakukun luri taka nola nia, toꞌo nia nataꞌuk tebe-tebes.   
\p
\v 13-15 Hotu, Maromak katak baa Abram naꞌak,  
\q1 “Abram! O atu moris toꞌo katuas basuk. O moos mate no-nook. Foin sia nakoi o diꞌa-diꞌak!  
\q1 Mais, okaan husar-binan sia atu dadi ema maktabar iha ema rain.  
\q2 Ema rai nia atu nalo sia baa ata, no tonan nasusar sia toꞌo tinan atus haat laran.  
\q1 Mais, Haꞌu nanis kastikar ema rai nia!  
\q2 Haꞌu atu kodi okaan husar-binan sai kosi rai nia. Sia moos loi nodi sasoin waꞌin nosi rai nia.\x + \xo 15:13-15 \xt Kristus Klosan Lian 7:6-7\x*   
\q1
\v 16 Haꞌu moos kahulin nebee okaan husar-binan dala lima sia, fila nikar mai rai neꞌe.  
\q2 Oras neꞌe, ema Amori sia mak sei nein iha rai neꞌe. Sia moris aat, mais sei la duun resik.  
\q2 Nosi ikus, kalo okaan husar-binan sia fila mai nikar tiꞌan, Haꞌu kodi sia kalaꞌok kastikar, kodi kabeꞌo dodok ema Amori sia, tan baa oras nia, siakaan hahalok aat naksoit liu kladik tiꞌan.”   
\p
\v 17 Maromak katak tiꞌan, Abram moos naktekir. Kalan nia, teki-tekis sasanan rai ida nakboo, no klonus ida laka, nakfodak nalai liu tuir naꞌan tuik rua nia leet.  
\v 18 Oras nia moos, MAROMAK namate menon no Abram naꞌak, “Haꞌu kameno atu klatan rai neꞌe baa okaan husar-binan. Nahuu nosi mota Mesir,\f + \fr 15:18 \ft Mota Mesir nia, bele dadi mota Misraim iha Sinai, lale, bele dadi no mota Nil sorun lorosaꞌe.\f* toꞌo mota Efrat,  
\v 19 no rai ema Keni, rai ema Kenas, rai ema Kadmon,  
\v 20 rai ema Het, rai ema Feris, rai ema Refaim,  
\v 21 rai ema Amori, rai ema Kanaꞌan, rai ema Girgasi no rai ema Yebus sia.”   
\c 16  
\s1 Hagar no oan Ismael  
\p
\v 1-3 Nunia tiꞌan, Abram nein iha Kanaꞌan tinan sanulu. Mais feen Sarai la netan oan dauk. Baa oras nia, Sarai noo ata feto ida nosi Mesir, naran Hagar.  
\p Dala ida, Sarai dale no Abram naꞌak, “Ama! MAROMAK sena-natoos haꞌukaan oa fatin tiꞌan. Diꞌak liu, ama toba mo haꞌukaan atan Hagar, nebee nia nahoris oan foo baa haꞌu.”  
\p Rona nola nunia, Abram simu feen dalen nia. Sarai latan Hagar, dadi baa Abram feen kiꞌik.  
\v 4 Abram toba no Hagar, toꞌo koꞌus. Mais, baa oras Hagar natene nia koꞌus tiꞌan, nia loko aan nodi naraik Sarai.   
\p
\v 5 Natene nola nunia, Sarai dale baa Abram naꞌak, “Haꞌu mak klatan ata nia, dadi baa okaan feen kiꞌik. Mais baa oras nia natene nia koꞌus tiꞌan, nia naraik haꞌu! Neꞌe, okaan salan hotu-hotu! Habusik MAROMAK mak nakotu itakaan lia. Foin o matene!”   
\p
\v 6 Mais Abram nataa naꞌak, “Nuneꞌe! O neꞌe, feen kawaꞌik. Nia, feen kiꞌik dei! O mak moo beran ukun nia. O makara malo saa baa nia, loos o!” Hotu, Sarai natudu hahalok makaꞌas no Hagar, toꞌo Hagar niꞌit aan nalai.   
\p
\v 7 Nia nalai toꞌo raihenek molik ida. MAROMAK Niakaan makbukar laleꞌan ida mai nasoru nia kreꞌis wee matan ida iha dalan baa Sur.  
\v 8 Makbukar nia dale baa Hagar naꞌak, “Hei! O neꞌe, Hagar mak Sarai atan. Tan saa o iha neꞌe? O mosi nabee, atu baa nabee?”  
\p Hagar nataa naꞌak, “Haꞌu kalai kela haꞌukaan ina boot tiꞌan.”   
\p
\v 9 Hotu, makbukar nia namaus nia naꞌak, “Nuneꞌe! Diꞌak liu, o fila mikar baa okaan ina boot! Nia nalo saa baa o moos, simu dei.  
\v 10 Keta mataꞌuk, tan Haꞌu atu kalo okaan husar-binan bea tebe-tebes, toꞌo ema la bele sura nola.  
\v 11 Oras neꞌe, o moꞌi koꞌus. La kleur, o mahoris oa mane ida. O musti manaran nia, \it Ismael\it* tan MAROMAK rona okaan tanis tiꞌan. (\it Isma-el\it* neꞌe, lian hanesan lia fuan Ibrani naꞌak ‘Maromak rona’.)  
\v 12 Mais hanoin! Oan nia boot tiꞌan, nia atu moris nadook aan nosi maun-alin sia! Nia la natene rona ukun, hanesan kuda madaꞌek. Nia sakar se-see dei. Ema hotu-hotu moos atu sakar fila nia.”   
\p
\v 13 Rona nola nunia, Hagar naneo naꞌak, “Haꞌu karee MAROMAK tiꞌan. Nia mak titu no daka haꞌu.” Nahuu oras nia, Hagar bolu Maromak nodi naran “Maromak Mak Naliku Haꞌu.”  
\v 14 Tan lia nia, ema nanaran wee matan nia naꞌak, \it Beer Lahai Roi\it*. Lia isin naꞌak, “wee matan nosi Nia mak moris, mak naliku haꞌu.” Wee matan nia, toꞌo oras neꞌe sei iha leo Kades no leo Beret leet.   
\p
\v 15 Hotu, Hagar fila nikar. Nia moos nahoris oan mane ida mak Abram nanaran \it Ismael\it*.  
\v 16 Oras Hagar nahoris Ismael, Abram otas tinan walu nulu resin neen tiꞌan.   
\c 17  
\s1 Maromak namate menon no Abram nodi tadak hamane aan  
\p
\v 1 Oras Abram otas tinan siwi nulu resin siwi, MAROMAK natadu aan baa nia nodi naꞌak, “Haꞌu neꞌe, Maromak mak noo Beran Kaliuk! O musti tuir bei-beik Haꞌukaan hakara modi moris tuir dalan loos!  
\v 2 Haꞌu atu kamate menon ko o, kodi kalo okaan husar-binan bea tebe-tebes!”   
\p
\v 3 Rona nola nunia, Abram nakniꞌa loꞌu-sudur toꞌo rai. Hotu, Maromak katak liu naꞌak,  
\v 4-5 “Haꞌu kamate menon ko o nuneꞌe: o atu dadi bei uluk bodik ema klubun waꞌin! Tan lia nia, nahuu oras neꞌe, okaan naran lahoos Abram tenik, mais Abraham (tan \it abraham\it* lia isin naꞌak ‘bei uluk mak nariik ema klubun waꞌin’).  
\v 6 Haꞌu atu kalo okaan husar-binan bea tebe-tebes! Haꞌu moos atu kariik ema klubun waꞌin nosi sia, kodi foti naꞌin lear nosi sia!   
\p
\v 7 Haꞌu kaer metis Haꞌukaan mamenon ko o mo okaan husar-binan toꞌo nima-nimak! Mamenon neꞌe la nakotu, nebee Haꞌu kdadi Maromak bodik o mo okaan husar-binan.  
\v 8 Haꞌu atu klatan to-tomak rai Kanaꞌan neꞌe baa o mo okaan husar-binan! Oras neꞌe, o mein heik iha neꞌe dei! Mais okaan husar-binan atu netan rai Kanaꞌan neꞌe toꞌo nima-nimak! Haꞌu atu kdadi baa siakaan Maromak!  
\v 9-10 Mais o mo okaan husar-binan musti malaꞌo mamenon neꞌe hodi tadak hamane aan!  
\v 11-13 Nahuu baa oras neꞌe, ema mane hotu-hotu musti namane aan, nahuu nosi otas foin loron walu. Okaan familin, okaan ema serwisu, no okaan ata mak o sosa tiꞌan mosi rai seluk, hotu-hotu musti namane aan! Hamane aan nia dadi tadak hamate menon bodik ita rua. Tadak nia atu nakriꞌit aan baa emi ida-idak!  
\v 14 Mane nabee mak la namane aan, nia la tama baa Haꞌukaan mamenon neꞌe. Nia moos la dadi baa Haꞌukaan ema!”   
\p
\v 15 Hotu, Maromak katak liu naꞌak, “Nahuu oras neꞌe, keta bolu tenik o feen maꞌak Sarai. O musti bolu nia maꞌak Sara!  
\v 16 Haꞌu atu katuun matak-malirin waꞌin baa Sara, nebee nia nahoris oan mane ida foo baa o! Tebes! Sara atu dadi bei uluk bodik ema klubun waꞌin. Haꞌu moos atu foti naꞌin lear nosi niakaan husar-binan!”   
\p
\v 17 Rona nola nunia, Abraham nakniꞌa loꞌu-sudur toꞌo rai. Mais, nia nanasa iha neon naꞌak, “Mane katuas otas tinan atus ida nuꞌu haꞌu neꞌe, oin nunabee sei bele ketan oan tenik? Sara moos ferik maran tiꞌan, otas tinan siwi nulu ona. Oin nunabee, nia sei bele nahoris?”  
\v 18 Hotu, Abraham nasara baa Maromak naꞌak, “MAROMAK! Masik Ismael dei mak netan haꞌukaan sasoin moos, la saa ida!”   
\p
\v 19 Mais Maromak nataa naꞌak, “Lale, Abraham! Okaan feen Sara atu nahoris oan mane ida! O musti tau naran baa nia, Isak! Haꞌukaan mamenon atu tuun baa nia no niakaan husar-binan toꞌo nima-nimak!  
\v 20 Mais Haꞌu moos rona tiꞌan, saa mak o musu bodik Ismael! Tan nia, Haꞌu moos katuun matak-malirin baa nia, kodi kalo bea niakaan husar-binan toꞌo dadi baa ema klubun boot. Ema fukun naꞌin sanulu resin rua atu mosu nosi husar-binan nia!  
\v 21 Masik nunia moos, Haꞌukaan mamenon neꞌe nakriꞌit baa okaan oan Isak dei! Tinan oin, kona baa oras nuneꞌe, Sara nahoris oan nia!”  
\v 22 Katak notu tiꞌan, Maromak laꞌo nela Abraham.   
\p
\v 23-27 Baa loron nia moos, Abraham nalaꞌo kedan tuir Maromak ukun. Nia naꞌin duꞌuk namane aan. Hotu, nia nalo hamane aan baa Ismael, no ema mane hotu-hotu iha niakaan uman laran. Nia moos nalo hamane aan baa niakaan ata mane sia hotu-hotu. Baa oras nia, Abraham otas tinan siwi nulu resin siwi tiꞌan. Ismael, otas tinan sanulu resin tolu.   
\c 18  
\s1 Ema naꞌin tolu mai nasoru Abraham  
\p
\v 1 Oras Abraham nein kreꞌis baa ai huun boot sia iha Mamre, MAROMAK natadu aan baa nia. Lia nia nuneꞌe: loron nia, manas basuk. Tan baa nia, Abraham tuur nola anin iha batane oin.  
\v 2 Nia foti oin, naree ema naꞌin tolu nariik iha nebaa. Hotu, nia nalai baa nasoru sia. Nia moos nakniꞌa  
\v 3 nodi dale naꞌak, “Ama sia! Kalo bele, tuli sala-sala iha haꞌukaan batane lai. Masik hemu loos wee tanan dei moos, diꞌak.  
\v 4 Emi bele hanawa kole iha ai leon. Oan sia atu nodi wee mai fasi ama sia ain.  
\v 5 Haꞌu moos kadiꞌa haan bodik ama sia nebee hetan biit oda, foin ama sia laꞌo liu. Haꞌu neon diꞌak, kalo bele kaliku ama sia.”  
\p Rona nola nunia, sia nataa naꞌak, “Diꞌak. Ami tuli.”   
\p
\v 6 Hotu, Abraham nalai baa batane, katak baa Sara naꞌak, “Lai-lais! Mola tubi rahun kabaas kakaluk ida, malo baa tubi.”\f + \fr 18:6 \ft Hakerek Moon lia Ibrani naꞌak ‘hola tubi rahun \ft \+it seah\+it* tolu’. Tubi rahun seah tolu nia, manesak no tubi rahun kakaluk ida (kilo rua nulu toꞌo rua nulu resin lima).\f*   
\p
\v 7 Nia moos nalai baa karau baka laluꞌan, boi nola karau baka oan bokur ida. Naruka ata sia koꞌa karau baka nia.  
\v 8 Hotu, nia nola susu, susu kedu no naꞌan tasan nia, foo baa bainaka sia. Oras sia naa, Abraham nariik nodi naliku sia iha ai leon.   
\p
\v 9 Nunia hotu, sia nusu baa Abraham naꞌak, “O feen Sara iha nabee?”  
\p Nia nataa naꞌak, “Iha batane laran.”   
\p
\v 10 Hotu, bainaka ida naꞌak, “Takseer tinan oin, haꞌu kmai kikar. Baa oras nia, o feen Sara nahoris oan mane ida tiꞌan.”  
\p Oras sia dale nunia, Sara nanono nosi batane laran.  
\v 11-12 Rona sia dale nunia, Sara nanasa iha neon, tan Abraham no Sara otas basuk tiꞌan. Sara moos nanawa nasoru fulan tiꞌan. Nia naneo naꞌak, “Adeei! Haꞌu neꞌe, ferik maran tiꞌan! Haꞌukaan laꞌen moos katuas basuk tiꞌan! Nunabee ami sei beer malu nuꞌu ema uma kain foun mak atu buka oan?”   
\p
\v 13 Hotu, MAROMAK nusu baa Abraham naꞌak, “Sara nanasa baa saa? Arumak nia naneo haꞌu kdale neꞌe la bele dadi, tan nia ferik tiꞌan?  
\v 14 Haꞌu neꞌe, MAROMAK! La noo saa mak Haꞌu la kbele kalo! Manoin diꞌa-diꞌak! Tinan oin Haꞌu kmai kikar neꞌe, Sara nahoris nola oa mane ida tiꞌan.”   
\p
\v 15 Rona nunia, Sara nataꞌuk. Hotu nia neli naꞌak, “Haꞌu la kanasa!”  
\p Mais Maromak nataa naꞌak, “Tebes! Ohin o manasa.”   
\s1 Abraham namaus Maromak nebee keta kastikar ema Sodom sia  
\p
\v 16 Hotu, bainaka naꞌin tolu nia moos tami, atu baa kota Sodom. Abraham no nela sia baa, toꞌo dalan klaran. Nosi fatin nia, sia bele naree kota Sodom.  
\v 17 Hotu, MAROMAK naneo naꞌak, “Diꞌak liu, Haꞌu katak baa Abraham lia saa mak atu kalo baa kota Sodom.  
\v 18 Tan Abraham husar-binan atu bea tuꞌan, dadi baa ema klubun boot. Nia moos dadi matak-malirin bodik ema klubun hotu-hotu iha raiklaran.  
\v 19 Haꞌu kboi nia tiꞌan, nebee nanorin niakaan oan, no ema seluk sia atu tuir bei-beik Haꞌukaan dalan nodi moris loos no moon. Kalo sia moris nunia, Haꞌu moos kalaꞌo Haꞌukaan mamenon ko Abraham.”   
\p
\v 20 Naneo notu nunia, MAROMAK katak baa Abraham naꞌak, “Nuneꞌe! Haꞌu krona tiꞌan ema waꞌin nakroꞌan, tan ema Sodom no Gomora siakaan aꞌaat!  
\v 21 Tan lia nia, Haꞌu ktuun duꞌuk atu katene lia mak Haꞌu krona nia, tebes ka lale.”   
\p
\v 22 MAROMAK sei dale no Abraham, bainaka naꞌin rua laꞌo liu baa kota Sodom.  
\v 23 Hotu, Abraham nareꞌis aan baa Maromak nodi namaus naꞌak, “Nunabee? Ama nakara nadodok ema diꞌak no aat bele-bele ka?  
\v 24 Kalo noo ema diꞌak naꞌin lima nulu iha kota nia, Ama sei nadodok luku kota nia ka lale?  
\v 25 Keta hadodok. Keta toꞌo ema diꞌak sia moos mate, tan Ama nakara nadodok ema aat. Ama mak Makotu Lia bodik laleꞌan no raiklaran. Ama duꞌuk natene, hahalok nunia la moon.”   
\p
\v 26 MAROMAK nataa naꞌak, “Kalo Haꞌu ketan ema diꞌak naꞌin lima nulu iha kota Sodom, Haꞌu la kastikar kota nia.”   
\p
\v 27 Abraham moos dale tenik naꞌak, “Ama, atu kusu leet oda, kalo haꞌu kbele dale tenik. Haꞌu neꞌe, ema raiklaran la katene sa-saa.  
\v 28 Kalo ema diꞌak la toꞌo naꞌin lima nulu, mais Ama netan loos naꞌin haat nulu resin lima dei, nunabee? Kalo la noo ema naꞌin lima dei, Ama sei nadodok kota nia ka?”  
\p Maromak nataa naꞌak, “Kalo Haꞌu ketan ema diꞌak, naꞌin haat nulu resin lima iha nia, Haꞌu la kadodok kota nia.”   
\p
\v 29 Hotu, Abraham namaus tenik naꞌak, “Kalo Ama netan loos ema diꞌak naꞌin haat nulu dei, nunabee?”  
\p Maromak nataa naꞌak, “Kalo Haꞌu ketan ema naꞌin haat nulu, Haꞌu la kastikar kota nia.”   
\p
\v 30 Hotu, Abraham namaus tenik naꞌak, “Ama keta kanarak. Kalo ema diꞌak naꞌin tolu nulu dei, nunabee?”  
\p Maromak nataa naꞌak, “Kalo Haꞌu ketan ema naꞌin tolu nulu, Haꞌu la kastikar kota nia.”   
\p
\v 31 Abraham namaus taꞌe natuun tenik naꞌak, “Ama keta kanarak kalo haꞌu kusu oda tenik. Kalo Ama netan loos ema naꞌin rua nulu dei, nunabee?”  
\p Maromak moos nataa tenik naꞌak, “Kalo Haꞌu ketan ema naꞌin rua nulu, Haꞌu la kadodok kota nia!”   
\p
\v 32 Hotu, Abraham moos taka lia naꞌak, “Ama! Haꞌu kdale dala ida tenik, mais ama keta kanarak haꞌu! Kalo Ama netan loos ema diꞌak naꞌin sanulu dei, nunabee?”  
\p Maromak moos nataa naꞌak, “Kalo Haꞌu ketan ema diꞌak naꞌin sanulu iha nia, Haꞌu la kadodok kota nia.”   
\p
\v 33 Dale hotu baa malu nunia, MAROMAK laꞌo liu. Abraham moos fila.   
\c 19  
\s1 Ema Sodom siakaan aꞌaat  
\p
\v 1 Maromak sei dale no Abraham, makbukar laleꞌan naꞌin rua nia liu baa kota Sodom. Toꞌo nebaa, loro atu monu ona. Baa oras nia, Lot noꞌi tuur iha kota odamatan nanokar.\f + \fr 19:1 \ft Baa oras nia, katuas sia tuur libur malu nodi koꞌa lia iha kota odamatan nanokar.\f* Naree ema rua nia, Lot baa nasoru sia. Hotu, nia nakniꞌa nodi loꞌu-sudur baa sia.  
\v 2 Nia moos dale naꞌak, “Ama sia! Tuli heik iha haꞌukaan uman lai! Fasi ain lai, hotu toba iha haꞌukaan uma. Awan seisawan, foin ama sia laꞌo liu.”  
\p Mais sia nataa naꞌak, “Lalika! Ami toba iha kota rai molik dei.”   
\p
\v 3 Mais Lot namaus sia bei-beik, toꞌo sia moos simu. Hotu Lot sia nalo tubi, nadiꞌa haan waꞌin, hotu sia naa bele-bele.  
\v 4 Bainaka nia sia sei la toba dauk, ema mane Sodom kiꞌik-boot hotu-hotu, mai lisuk nola Lot uman.  
\v 5 Sia nahii nakaꞌas baa Lot naꞌak, “Hoi Lot! Mane rua ohin nia iha nabee? Masai sia mai, nebee ami saꞌe heet sia!”   
\p
\v 6 Rona nunia, Lot sai baa, taka kedan odamatan.  
\v 7 Nia dale baa sia naꞌak, “Maun-alin sia! Emi keta halo aat nunia baa haꞌukaan bainaka.  
\v 8 Emi rona! Haꞌu koo oa feto naꞌin rua. Sia sei lawarik. Soꞌin baa, haꞌu klatan sia rua baa emi. Emi hakara halo saa baa sia, loos emi dei. Mais emi keta halo sa-saa ho haꞌukaan bainaka neꞌe sia, tan tuir amikaan adat, haꞌu kmusti kaliku sia diꞌa-diꞌak.”   
\p
\v 9 Mais ema Sodom sia nahii naꞌak, “O keta kahur! O ema maktabar dei iha neꞌe! O ema luan. O la moo beran babilan ami. Diꞌak liu, o sees sai mosi neꞌe. Kalo lale, ami halo o todan liu tan ema rua nia!” Sia moos dudu sees Lot, hotu sia baa basak bele-bele odamatan atu nadodok uma nia odamatan.   
\p
\v 10 Mais bainaka rua nia lolo liman, dada natama Lot baa uma laran, hotu kusa kedan odamatan.  
\v 11 Hotu, sia nadelek ema Sodom nia sia matan. Tan baa nia, ema Sodom sia naꞌin lelemas buka odamatan, mais sia la netan.   
\s1 Lot sia nalai nela Sodom  
\p
\v 12-13 Hotu, bainaka rua nia dale baa Lot naꞌak, “Lot! MAROMAK natene kota neꞌe niakaan aꞌaat tiꞌan. Nia solok ami mai nebee hadodok kota neꞌe. O sei moo famili seluk iha neꞌe ka lale? Kalo o moo oan mane, lale oan feto, lale oa laꞌen, lale se-see dei, diꞌak liu mola sia sai mosi kota neꞌe ona!”   
\p
\v 14 Rona nola nunia, Lot baa nasoru niakaan oan feto sasudin naꞌin rua. Nia katak naꞌak, “Rona! Emi musti sai lai-lais hosi kota neꞌe ona, tan MAROMAK atu nadodok kota neꞌe!” Mais sia naꞌak falik Lot dale nakdiuk dei.   
\p
\v 15 Awan seisawan, makbukar naꞌin rua nia moos seten Lot sai lai-lais ona. Sia naꞌak, “Lot! Madeer! Modi okaan feen, no oan feto rua nia, halai ona! Halai hela kota neꞌe. Keta toꞌo emi mate butan, dodok ho kota neꞌe.”   
\p
\v 16 Tuir loos, MAROMAK nakara sori Lot. Mais nia sei naleur aan. Tan lia nia, bainaka rua nia kaer nola siakaan liman, dada sai Lot no familin sia nosi kota nia.  
\v 17 Hotu, bainaka ida naruka naꞌak, “Halai lai-lais, baa sori aan! Keta mana baa kotuk! Keta hanawa iha rai fehan! Halai saꞌe liu baa foho nebaa, nebee keta mate!”   
\p
\v 18 Mais Lot nataa naꞌak, “Adeei, ama! Keta nunia!  
\v 19 Ama tulun no sori ami tiꞌan! Mais foho nia dook resik! Keta-keta, ami sei la toꞌo daꞌuk, dinu toma ami tiꞌan iha dalan klaran!  
\v 20 Ama maree lai! Noo leo kiꞌik ida la dook nosi neꞌe! Masik leo nia la noo folin, kalo ama makara, soꞌin baa, ami baa sori aan iha nebaa dei.”   
\p
\v 21 Hotu, bainaka nia naꞌak, “Bele! Baa ona! Haꞌu la kadodok leo nia.  
\v 22 Lai-lais baa nebaa ona! Tan haꞌu la kbele kalo sa-saa ida, kalo emi sei la toꞌo dauk.” Nahuu baa oras nia, ema nanaran leo nia naꞌak, ‘Soar’. Lia isin naꞌak, ‘kiꞌik’.   
\s1 Kota Sodom no kota Gomora dodok welon  
\p
\v 23 Loro atu saꞌe, Lot sia toꞌo Soar.  
\v 24 Teki-tekis, MAROMAK fakar haꞌi no fatuk laak lobot nosi laleꞌan, tuun baa Sodom no Gomora.  
\v 25 MAROMAK nadodok mohu kota no leo hotu-hotu iha rai nia. Nadodok ema no hotu-hotu mak moris iha nia.   
\p
\v 26 Baa oras sia nalai, Lot feen mana nikar kotuk. Sarebak, nia dadi kedan ai riin masin ida.   
\p
\v 27 Awan seisawan, Abraham baa nikar fatik hori sehik nia nodi namaus MAROMAK.  
\v 28 Nia mana tuun baa Sodom no Gomora, no rai fehan nia tomak. Iha fatin hotu-hotu, nia naree haꞌi dubun saꞌe baa laleꞌan. Haꞌi naa mohu sa-saa hotu-hotu.   
\p
\v 29 Oras Maromak nadodok kota nia sia, Nia nanoin Niakaan mamenon baa Abraham. Tan lia nia, Nia nasai Lot nosi fatin mak kona kastikar nia.   
\s1 Lot no oan feto sia  
\p
\v 30 Hotu Lot no oan feto naꞌin rua nia lori baa foho. Sia nein iha fatuk kuak ida, tan sia nataꞌuk nein nafati iha leo Soar.   
\p
\v 31 Dala ida, oan feto biin dale baa alin naꞌak, “Iha neꞌe la noo mane ida atu nola ita. Itakaan ama hetak katuas. La kleur, ama la bele netan oan tenik ona.  
\v 32 Diꞌak liu, ita haroo halanu ama, nebee bele ita toba ho ama, atu hatutan niakaan husar-binan.”   
\p
\v 33 Kalan nia moos, sia naroo nalanu aman nodi anggor ween. Hotu, oan feto biin toba no aman. Mais katuas lanu todan basuk, toꞌo la natene nia nalo saa tiꞌan no oan feto nia.   
\p
\v 34 Baa awan, biin katak baa alin naꞌak, “Ali! Haꞌu ktoba ko ama tiꞌan. Ohin kalan neꞌe, ita haroo halanu tenik ama, nebee o moos toba mo nia! Hodi nunia, ita rua bele hetan oan, nebee atu hatutan ama husar-binan.”   
\p
\v 35 Kalan nia moos, sia naroo nalanu aman tenik. Hotu, oan ikun tama toba no aman. Mais katuas lanu todan basuk, toꞌo la natene nia nalo saa tiꞌan no oan feto.   
\p
\v 36 Hodi hahalok nunia, sia rua koꞌus nosi aman susun duꞌuk.  
\v 37 Nosi ikus, oan feto biin nahoris nola oan mane ida. Nia nanaran oa nia naꞌak \it Moab\it* (tan \it moab\it* neꞌe, lian hanesan lia fuan Ibrani naꞌak ‘mai nosi ama’). Oa nia, mak dadi baa ema Moab oras neꞌe, siakaan bei uluk.  
\v 38 Hotu, oan feto alin moos nahoris nola oan mane ida. Nia nanaran oa nia naꞌak \it Ben Ami\it* (tan \it ben-ami\it* neꞌe, lian hanesan lia fuan Ibrani naꞌak ‘oa nosi haꞌukaan eman sia’). Oa nia, mak dadi baa ema Amon oras neꞌe, siakaan bei uluk.\f + \fr 19:38 \ft Nosi ikus, ema Moab no ema Amon nasusar ema Israꞌel sia nohuun.\f*   
\c 20  
\s1 Abraham no naꞌi Abimelek  
\p
\v 1 Hotu, Abraham lori nosi Mamre baa rai Negeb iha rai Kanaꞌan lorokbelan. Nia nein iha fatin ida iha leo Kades no leo Syur leet. Hotu, nia lori tenik baa leo Gerar atu nein heik iha nia.  
\v 2 Toꞌo nebaa, nia katak baa ema naꞌak, Sara nia, niakaan alin. Oras nia, naꞌi rai Gerar naran Abimelek. Rola nola lia nia, Abimelek naruka niakaan ema sia baa saka nola Sara, nodi baa naꞌin tofatik.  
\v 3 Mais kalan ida, Maromak natadu aan baa Abimelek tuir meꞌi naꞌak, “O makara buka mate mak neꞌe! Tan o mola ema seluk feen.”   
\p
\v 4-5 Mais naꞌin simu naꞌak, “Naꞌi Maromak! Haꞌu ksei la rose aan baa feto nia. Haꞌu la sala. Abraham mak naꞌak duꞌuk, feto nia niakaan alin! Feto nia duꞌuk moos katak nunia! Tan lia nia, haꞌu karuka ema baa nola nia, kodi neon moos! Dadi Naꞌi Maromak keta masalak haꞌu!”   
\p
\v 6 Hotu, Maromak nataa naꞌak, “Tebes. Haꞌu katene o neon moos! Tan baa nia, Haꞌu ksaseni o, nebee keta rose aan baa feto nia! Hodi nunia, o la malo sala.  
\v 7 Oras neꞌe, o musti solok fila feto nia baa laꞌen! Laꞌen nia, Haꞌukaan makoꞌan. Musu nia namulak bodik o, nebee o keta mate. Mais, kalo o la solok fila, manoin diꞌa-diꞌak! Tan o mo okaan ema sia hotu-hotu nanis mate!”   
\p
\v 8 Baa seisawan, Abimelek bolu nola niakaan klosan sia, hotu nasara meꞌi nia. Rona meꞌi nia, sia hotu-hotu nataꞌuk.  
\v 9 Hotu, Abimelek bolu nola Abraham nodi nusu naꞌak, “Haꞌu kalo sala saa baa o, toꞌo o malo dinu kona baa haꞌu ko haꞌukaan renun nuneꞌe? La bele malo nuneꞌe.  
\v 10 O maneo saa, toꞌo malo nuneꞌe?”   
\p
\v 11 Abraham nataa naꞌak, “Ama Naꞌi! Haꞌu kaꞌak falik emi la hatene Maromak! Tan baa nia, kataꞌuk ema atu noꞌo haꞌu, hotu nola haꞌukaan feen.  
\v 12 Haꞌu kdale nia tebes, tan nia haꞌukaan alin tebes. Ami, aman ida, inan rua! Tan baa nia, ami hola malu dadi baa feen-laꞌen!  
\v 13 Dadi, baa oras Maromak naruka ami rua baa ema rain, haꞌu katak baa haꞌukaan feen kaꞌak, ‘Kalo ita rua baa nabee dei, hotu ema nusu itakaan hatalin malu neꞌe, kalo o madomi haꞌu, o mataa maꞌak ita rua feton-naan’.”   
\p
\v 14-16 Rona nola nuneꞌe, naꞌi Abimelek foo fila Sara nodi katak baa naꞌak, “Oras neꞌe, haꞌu kselu baa okaan naan osan murak tomak rihun ida, dadi tadak naꞌak, haꞌu la kalo sala saa ida ko o! Nebee, ema hotu-hotu natene!”  
\p Hotu, naꞌin dale baa Abraham naꞌak, “Abraham! Haꞌukaan rai neꞌe, luan bodik o. O makara mein iha nabee dei moos, bele.” Hotu, naꞌin latan baa Abraham, karau baka, bibi no bibi malae. Naꞌin moos latan ata feto, ata mane.   
\p
\v 17-18 Uluk, MAROMAK taka notak feto hotu-hotu mak nein iha Abimelek rain, tan Abimelek nadau nola Abraham feen. Mais, oras Abimelek foo fila Sara, Abraham moos namulak, nebee Maromak loke nikar feto hotu-hotu notak. Hamulak tiꞌan, feto mak iha rai nia nahuu nahoris tenik.   
\c 21  
\s1 Sara nahoris Isak bodik Abraham  
\p
\v 1-7 Nosi ikus, MAROMAK moos natuun matak-malirin baa Sara, tuir Niakaan mamenon. Baa oras Abraham katuas tiꞌan, Sara moos koꞌus. Toꞌo niakaan oras, Sara nahoris nola oa mane ida. Hotu, Abraham nanaran oa nia, \it Isak\it* (tan ‘isak’ lia isin naꞌak ‘hanasa’.) Baa oras Sara nahoris Isak nia, Abraham otas tinan atus ida ona.  
\p Sara katak naꞌak, “Maromak nalo haꞌu kanasa. Haꞌu neon diꞌak. Ema naneo naꞌak, haꞌu la kbele ketan oan baa otas ferik nuneꞌe. Haꞌukaan laꞌen moos katuas basuk tiꞌan, mais haꞌu ksei bele kahoris oan bodik nia! Dadi, oras neꞌe, se-see dei mak rona lia neꞌe, sia moos nanasa bele-bele no haꞌu.”  
\p Baa oras lawarik nia otas loron walu, Abraham moos nalo hamane aan baa nia, tuir Maromak ukun.   
\s1 Hagar no Ismael kona habuꞌa  
\p
\v 8 Hotu, Isak hetak boot. Baa oras Sara atu keta nia, Abraham nalo dahur boot.   
\p
\v 9-10 Baa oras nia, Sara naree Abraham feen kiꞌik Hagar oan Ismael kakoen Isak. Naree nunia, Sara katak baa laꞌen naꞌak, “Teꞌur sai ata feto Mesir neꞌe no niakaan oan! Haꞌu la koꞌuk niakaan oan simu itakaan sasoin! Haꞌukaan oan Isak dei, mak netan hotu-hotu.”   
\p
\v 11 Rona nola nunia, Abraham noran la diꞌak, tan Ismael moos niakaan oan susu.  
\v 12 Mais, Maromak katak baa Abraham naꞌak, “Abraham! Keta maneo feen kiꞌik no oan nia. Tuir Sara hakaran dei, tan o metan husar-binan mak Haꞌu kameno tiꞌan nia, tuir Isak.  
\v 13 Mais Haꞌu moos katuun matak-malirin baa okaan feen kiꞌik oan Ismael. Tan Ismael moos, okaan oan susu duꞌuk. Nosi ikus, niakaan husar-binan dadi ema klubun ida!”   
\p
\v 14 Rona nola nunia, awan seisawan Abraham nalo bakae, foo baa Hagar, no tara wee fatik boot ida\f + \fr 21:14 \ft Wee fatik neꞌe, halo hosi kulit. Baa oras nia, Ismael otas liu tinan sanulu resin haat. Haree \ft \+it Lia Uluk Fohon\+it* 16:16; 21:5,8.\f* baa niakaan baas. Hotu, nia nabusik feto nia no oan Ismael laꞌo. Hagar no oan Ismael moos laꞌo nasirin rai mamuk ida kreꞌis Beer Syeba.   
\p
\v 15 Baa oras wee hemun moos tiꞌan, Hagar laꞌo nela Ismael iha ai huun kiꞌik ida leon,  
\v 16 tan nia naneo naꞌak, “Haꞌu la kterus karee oan neꞌe mate.” Hotu, Hagar nakiduk takseer roꞌa lima nulu nosi oan nia, hotu tuur, tanis nadeꞌun aan.   
\p
\v 17 Ismael moos tanis. Maromak moos rona niakaan lian. Hotu, Maromak Niakan makbukar laleꞌan ida bolu Hagar naꞌak, “Hagar! Tan saa o susar nuneꞌe? Keta mataꞌuk, tan Maromak rona tiꞌan okaan oan tanis.  
\v 18 Mariik, baa maliku nia! Makbiit niakaan neon, tan Haꞌu atu kalo niakaan husar-binan dadi ema klubun boot.”   
\p
\v 19 Hotu, Maromak namoo Hagar matan, toꞌo nia bele naree wee knuuk ida. Nia nodi wee fatik baa tii wee, nodi naroo oan nia.   
\p
\v 20-21 Nunia hotu, Ismael no inan Hagar nein iha raihenek molik ida, naran Paran. Ismael boot mai, nia dadi ema mahanak matenek. Niakaan inan moos sasudin nia no feto Mesir ida. Hotu-hotu neꞌe dadi, tan Maromak namutuk no Ismael.   
\s1 Abraham no Abimelek dame malu iha Beer Syeba  
\p
\v 22 Baa oras nia, Naꞌi Abimelek niakaan meo ulun ida, naran Pikol. Baa loron ida, sia rua mai nasoru Abraham. Naꞌi Abimelek dale baa Abraham naꞌak, “Abraham! Ami hatene Maromak namutuk no o. Etuk, o malo sa-saa dei, dadi.  
\v 23 Oras neꞌe, haꞌu kusu o mameno modi marai aan iha Maromak oin maꞌak, o la beꞌur haꞌu ko haꞌukaan husar-binan. Haꞌu diꞌak ko o tiꞌan, dadi o moos musti diꞌak mo haꞌu ko haꞌukaan renun rai neꞌe.”   
\p
\v 24 Abraham moos simu naꞌak, “Diꞌak! Haꞌu karai aan.”   
\p
\v 25 Mais la kleur, Abraham nasaꞌe lia baa Naꞌi Abimelek naꞌak, “Ama naꞌi eman sia nadau nola haꞌukaan wee knuuk ida tiꞌan.”   
\p
\v 26 Rona nola nunia, Naꞌi Abimelek naꞌak, “Hei! Haꞌu kfoin rona lia neꞌe. Tan saa o la masara kedan lia nia? Haꞌu la katene see mak nadau.”   
\p
\v 27-28 Nunia hotu, Abraham no Naꞌi Abimelek namate menon no malu. Abraham nola karau baka no bibi malae, latan baa naꞌin. Hotu, Abraham boi nasai tuꞌan bibi malae inan salak matan hitu.  
\v 29 Naree nunia, Naꞌi Abimelek nusu nia naꞌak, “Tan saa o malo nunia?”   
\p
\v 30 Abraham nataa naꞌak, “Ama naꞌi simu bibi malae matan hitu neꞌe ona, atu dadi tadak naꞌak, ama naꞌi simu haꞌu mak keꞌe wee knuuk nia.”   
\p
\v 31 Tan sia rua narai aan iha nia, sia moos nanaran fatin nia naꞌak, \it Beer Syeba\it*. Neꞌe naꞌak, ‘wee knuuk harai aan’.\f + \fr 21:31 \ft Iha lia Ibrani, ‘Beer Syeba’ noo lia isin oi-oik. Neꞌe naꞌak: ‘wee knuuk dame’, lale, ‘wee knuuk sotir diꞌak’, lale, ‘wee knuuk hitu’, lale, ‘wee knuuk harai aan’.\f*   
\p
\v 32 Hotu tiꞌan, Naꞌi Abimelek no niakaan meo ulun fila nikar baa siakaan rai Filistin.  
\v 33 Hotu, Abraham taman ai tamariska\f + \fr 21:33 \ft Ai \ft \+it tamariska\+it* neꞌe, la noo iha rai Timor. Ai nia moris iha rai maran, mais tahan buras nohuun, tan abut tama leꞌan baa rai laran. Bibi naa ai neꞌe tahan.\f* huun ida iha Beer Syeba. Nahuu baa oras nia, ai huun nia foo natene baa Abraham naꞌak, fatin nia, fatin loꞌu-sudur baa MAROMAK Mak Moris Nima-nimak.  
\v 34 Hotu Abraham nein heik toꞌo kleur iha ema Filistin rain nia.   
\c 22  
\s1 Maromak naruka Abraham latan Isak dadi baa sera  
\r (Mateus 3:17, 17:5; Markus 1:11, 9:7; Lukas 3:22, 9:35; 2 Petrus 1:17)  
\p
\v 1 La kleur falik, Maromak koko Abraham neon atu natene Abraham rona baa Nia ka lale. Maromak bolu naꞌak, “Abraham!”  
\p Abraham moos nataa naꞌak, “Heꞌe, Naꞌi Maromak!”   
\p
\v 2 Hotu Maromak naruka naꞌak, “Rona diꞌa-diꞌak! Mola okaan oan mane mesak mak o madomi tebe-tebes nia, modi baa rai Moria, malo nia baa sera tunun bodik Haꞌu. Toꞌo nebaa, foin Haꞌu katudu sera fatik iha foho ida.”   
\p
\v 3 Awan seisawan, Abraham nola ai maran, tula baa kuda keledai. Hotu, nia no Isak no klosan naꞌin rua baa fatin mak Maromak katak tiꞌan nia.  
\v 4 Sia laꞌo bei-beik toꞌo wainrua, Abraham titu naree foho nia nosi dook.  
\v 5 Hotu, nia katak baa klosan rua nia naꞌak, “Emi naꞌin rua hein heik iha neꞌe, hodi daka kuda keledai. Haꞌu ko haꞌukaan oan baa loꞌu-sudur baa Maromak iha leten nebaa. Loꞌu-sudur tiꞌan, ami fila hikar mai.”   
\p
\v 6 Dale hotu nunia, Abraham nola ai maran nia sia, nasaan baa Isak. Nia naꞌin duꞌuk nodi tudik no haꞌi. Sia rua sei laꞌo,  
\v 7 Isak bolu aman naꞌak, “Ama!”  
\p Abraham nataa naꞌak, “Saa Isak!”  
\p Isak moos nusu naꞌak, “Ama! Ita atu tunu sera! Haꞌi no ai maran iha neꞌe tiꞌan! Mais bibi malae oan mak ita atu halo baa sera nia, iha nabee?”   
\p
\v 8 Abraham nataa naꞌak, “Oa! Maromak duꞌuk mak atu foo Niakaan bibi malae oan, nebee halo baa sera.”  
\p Sia rua moos saꞌe liu,  
\v 9 toꞌo fatin mak Maromak katak tiꞌan nia. Hotu Abraham nalo taroman, nodi nada ai maran baa fohon. Hotu, nia kesi niakaan oan, natoba baa ai maran leten.  
\v 10 Hotu, nia nola tudik atu nodi sona noꞌo  
\v 11 Mais teki-tekis MAROMAK Niakaan makbukar nahii nosi laleꞌan naꞌak, “Abraham, Abraham!”  
\p Abraham nataa naꞌak, “Haꞌu iha neꞌe, Naꞌi Maromak. Nansaa?”   
\p
\v 12 Hotu lia maliak nia moos nataa naꞌak, “Keta moꞌo oan nia! Keta malo sa-saa baa nia! Oras neꞌe, Haꞌu katene tiꞌan kaꞌak, o tuir tebe-tebes Haꞌukaan hakaran modi madiꞌa aan tiꞌan, latan okaan oan mane mesak nia, dadi baa sera bodik Maromak.”   
\p
\v 13 Rona nola nunia, Abraham naree bibi malae aman ida mak dikur tatalik baa ai tarak sorun. Abraham baa nola bibi malae nia, hotu tunu nalo baa sera bodik Maromak, seluk niakaan oan.  
\v 14 Tan lia nia, Abraham nanaran fatin nia \it Yahofa Yire\it*, tan lia isin naꞌak ‘Maromak atu nadiꞌa saa mak ita buka’. Etuk, toꞌo oras neꞌe moos, ema naꞌak, “Iha MAROMAK foho leten, Nia atu nadiꞌa saa mak ita buka.”   
\p
\v 15 Hotu, MAROMAK Niakaan makbukar nahii tenik nosi laleꞌan naꞌak,  
\v 16 “MAROMAK duꞌuk naꞌak, ‘O madiꞌa aan tiꞌan atu foo okaan oan mesak nia, dadi sera bodik Haꞌu. Dadi, Haꞌu karai aan kodi Haꞌukaan naran duꞌuk  
\v 17 kaꞌak, Haꞌu kameno katuun matak-malirin waꞌin lear baa o mo okaan husar-binan. Sia atu bea tuꞌan hanesan fitun iha laleꞌan, no raihenek iha tasi tehen mak ema la bele sura nola. Okaan husar-binan sia atu natoba nola funu.  
\v 18 Nosi okaan husar-binan, ema klubun hotu-hotu iha raiklaran netan matak-malirin, tan o tuir Haꞌukaan ukun.’ ”   
\p
\v 19 Hotu, Abraham no Isak tuun mai nikar baa klosan naꞌin rua nia, atu fila nikar bele-bele baa Beer Syeba. Sia moos nein ona iha nebaa.   
\s1 Nahor husar-binan  
\p
\v 20 Nunia hotu, Abraham rona naꞌak, alin Nahor feen Milka, nahoris oan tiꞌan.  
\v 21 Oan ulun naran Us. Alin naran Bus. Bus alin naran Kemuel (mak Aram aman).  
\v 22 Hotu, Kesed, Haso, Pildasy, Yidlaf no Betuel.  
\v 23 Betuel nia, Ribka aman.  
\v 24 Nahor moos netan oan nosi feen kiꞌik, naran Reuma. Reuma nahoris Teba, Gaham, Tahas no Maaka.   
\c 23  
\s1 Sara mate  
\p
\v 1-2 Nosi ikus, Sara mate baa otas tinan atus ida rua nulu resin hitu. Oras mate, Abraham sia nein iha rai Kanaꞌan, iha leo Kiryat-Arba (neꞌe mak Hebron). Abraham tanis nadeꞌun aan, daka feen maten.   
\p
\v 3 Nia baa nasoru ema Het sia, hotu katak naꞌak,  
\v 4 “Haꞌu neꞌe, ema maktabar dei iha emikaan leet. Haꞌu la koo rai atu kakoi haꞌukaan feen. Dadi, kalo bele, haꞌu ksosa kola emikaan rai rohan ida, bodik kakoi haꞌukaan feen.”   
\p
\v 5 Sia nataa naꞌak,  
\v 6 “Nuneꞌe, ama! Hori wain neꞌe, ami filak ama, hanesan ema matas mak ami hakneter. Dadi, ama boi duꞌuk dei rai kabaas mak ama nakara. Ami nanis simu dei. La noo ida dudu.”   
\p
\v 7 Rona nola nunia, Abraham sudur kedan, foo kneter baa rai naꞌin, mak ema Het sia.  
\v 8 Hotu, nia dale naꞌak, “Kalo emi simu haꞌu, haꞌu kusu tulun nebee emi dale ho katuas Sohar oan mane Efron.  
\v 9 Emi husu, kalo bele, nia faꞌan fatuk kuak naran Makpela iha niakaan toꞌos diꞌin. Nusu folin hira-hira, nanis haꞌu kselu. Haꞌu kakara selu kotu iha emikaan oin, nebee rai nia dadi baa haꞌukaan rai duꞌuk. Haꞌu atu kalo baa amikaan rate fatik.”   
\p
\v 10 Baa oras nia, Efron duꞌuk tuur namutuk no ema Het sia. Nia moos rona Abraham dalen nia. Hotu, nia nariik nataa Abraham iha fukun hotu-hotu oin naꞌak,  
\v 11 “Keta nunia, ama! Nuneꞌe. Haꞌu klatan toꞌos no fatuk kuak Makpela nia bodik ama! Ama nakoi ama feen iha nia. Haꞌu klatan rai nia baa ama iha haꞌukaan ema oin, nebee sia hotu-hotu dadi saksiin!”   
\p
\v 12 Rona nola nunia, Abraham sudur tenik baa ema Het sia.  
\v 13 Hotu, nia moos dale no Efron naꞌak, “Nunia moos diꞌak, mais emi hotu-hotu rona haꞌu lai. Haꞌu kakara sosa kotu rai nia, nebee haꞌu kbele kakoi haꞌukaan ema sia iha nia.”   
\p
\v 14-15 Rona nola nunia, Efron moos nataa naꞌak, “Rai nia folin, osan murak tomak atus haat dei! Halo saa, ita rua hatuun folin baa-mai tan osan oan nia? Ama baa makoi o feen iha nebaa ona.”   
\p
\v 16 Abraham moos simu rai folin nia tuir Efron dalen. Hotu, nia sura nola osan murak tomak atus haat iha ema Het sia oin, nodi selu baa Efron.   
\p
\v 17-19 Hodi nunia, Abraham netan Efron rain, nalo baa niakaan rain duꞌuk. Rai nia, iha Makpela, kreꞌis Mamre. Nia sosa kotu rai nia no toꞌos, fatuk kuak, no ai huun hotu-hotu. Fukun Het hotu-hotu dadi saksiin naꞌak, rai nia no isin hotu-hotu, dadi tiꞌan baa Abraham niakaan.  
\p Hotu, Abraham nakoi Sara iha fatuk kuak Makpela laran, kreꞌis Mamre (neꞌe mak Hebron), iha rai Kanaꞌan.  
\v 20 Hodi nunia, toꞌos no fatuk kuak mak uluk ema Het rain, dadi baa Abraham rain duꞌuk, atu nalo baa siakaan rate fatik.   
\c 24  
\s1 Buka feen bodik Isak  
\p
\v 1 Abraham otas naruk toꞌo katuas basuk. MAROMAK daka nia diꞌa-diꞌak, toꞌo nia moris manek no dame.  
\v 2-3 Noo Abraham klosan ida, mak nia fiar. Ema nia naliku Abraham sasoin sia. Dala ida, Abraham bolu nola klosan nia, hotu naꞌak, “Rona diꞌa-diꞌak! Haꞌu kusu o marai aan\f + \fr 24:2-3 \ft Hakerek Ibrani naꞌak ‘tau o liman baa haꞌukaan kelen huun leet’. Hodi nunia sia nalo lia ‘harai aan’.\f* modi Maromak naran, tan Nia mak naseꞌi laleꞌan no raiklaran! O mameno maꞌak, o la mola feto nosi ema Kanaꞌan neꞌe, atu malo baa haꞌukaan oan Isak feen.  
\v 4 Mais, o musti baa haꞌukaan familin sia iha haꞌukaan uma huun. Buka mola feto ida iha nia bodik haꞌukaan oan.”   
\p
\v 5 Rona nola nunia, klosan nia nusu Abraham naꞌak, “Diꞌak, ama! Mais, kalo feto nia la noꞌuk tuir mai, haꞌu kmusti ko ama oan baa nola malu iha nebaa ka, nunabee?”   
\p
\v 6 Abraham nataa naꞌak, “Manoin diꞌa-diꞌak! Masik nunabee moos, o la bele modi haꞌukaan oan baa!  
\v 7 Manoin! MAROMAK makaer beran iha laleꞌan. Nia mak nodi haꞌu sai tiꞌan kosi haꞌukaan uma huun, nalaꞌo haꞌu toꞌo rai neꞌe. Nia moos namate menon no haꞌu naꞌak, ‘Haꞌu klatan to-tomak rai neꞌe bodik okaan husar-binan.’ Dadi, lalika mataꞌuk! Baa ona! Tan Maromak nanis naruka Niakaan makbukar laleꞌan mai loke dalan bodik o, nebee o bele masoru feto mak atu dadi baa haꞌukaan oa feen.  
\v 8 Mais, kalo feto nia la noꞌuk mai, o makbois mosi harai aan neꞌe. Surak o la modi haꞌukaan oan baa.”   
\p
\v 9 Hotu, Abraham klosan nia narai aan tuir mohu Abraham hakaran.   
\p
\v 10 Hotu, klosan nia boi nola kuda unta matan sanulu. Nia tula naha kabaas oi-oik baa. Hotu, nia baa Nahor niakaan kota iha Mesopotamia.\f + \fr 24:10 \ft Iha lia Ibrani, fatin nia naran ‘Aram-Naharaim’. Baa oras neꞌe, fatin nia iha rai Siria lorokaras.\f*   
\p
\v 11 Toꞌo kota nia, nia kesi kuda unta sia nanawa kole iha kota diꞌin, kreꞌis baa wee knuuk ida. Oras nia, loro malirin tiꞌan. Baa oras nia, oa feto sia mai nakonu wee iha wee knuuk nia.  
\v 12 Naree nunia, klosan nia moos namulak naꞌak, “MAROMAK, mak haꞌukaan ama boot Abraham niakaan Maromak! Tulun loke dalan, nebee haꞌu ketan sotir diꞌak. Manoin Ama mamenon bodik haꞌukaan ama boot. Nebee haꞌu kbele ketan Isak sasudin.  
\v 13 Naꞌi Maromak! Haꞌu kariik iha wee knuuk diꞌin neꞌe! Feto nosi kota neꞌe, mai nakonu wee iha neꞌe.  
\v 14 Dadi, haꞌu kakroꞌan nuneꞌe: kalo haꞌu kdale ko feto ida kaꞌak, ‘Bete! Tulun matuun okaan lolo, foo haꞌu kemu lai.’ Kalo feto nia nataa naꞌak, ‘Ama memu ona! Haꞌu moos karoo okaan kuda unta sia,’ lia nia dadi tadak naꞌak, feto nia mak Naꞌi Maromak boi dadi baa Isak feen! Tuir tadak nunia, haꞌu kbele katene kaꞌak, Naꞌi Maromak natudu dadiꞌak bodik haꞌukaan ulun Abraham.”   
\s1 Abraham klosan nasoru Ribka  
\p
\v 15-16 Oras Abraham klosan nia sei namulak, feto ida moos mai. Feto nia naran Ribka. Nia, Abraham alin Nahor no feen Milka, siakaan bein oan. Ribka aman naran Betuel. Ribka nia, sei feto lawarik mak kabaas tebe-tebes. Nia tuun baa wee knuuk nia, kuru nakonu lolo, hotu saꞌe nikar.   
\p
\v 17 Oras Ribka saꞌe toꞌo leten, Abraham klosan moos nalai baa, hotu nusu naꞌak, “Bete. Tulun foo haꞌu kemu lai!”   
\p
\v 18 Rona nola nunia, Ribka nataa naꞌak, “Memu baa, ama!” Nia moos natuun lai-lais lolo, foo wee baa klosan nia.  
\v 19 Nemu notu tiꞌan, Ribka dale naꞌak, “Mabusik haꞌu mak kuru wee bodik kuda unta sia, nebee sia nemu toꞌo bosu.”  
\v 20 Hotu, Ribka fui wee resin baa kuda unta hemun fatik. Hotu, nia kuru wee saꞌe-tuun nodi naroo kuda unta nia sia hotu-hotu toꞌo bosu.  
\v 21 Abraham klosan nariik no-nook mana feto nia serwisu. Nia nanoin baa-mai naꞌak, “Feto neꞌe mak Naꞌi Maromak boi ka?”   
\p
\v 22 Kuda unta sia nemu toꞌo bosu tiꞌan, klosan nia nola fafutar mean nosi naha mak nia nodi. Nia foo karabu inun mean no riti mean rua, tau baa feto nia liman karuk-kwana.\f + \fr 24:22 \ft Hakerek Moon lia Ibrani naꞌak ‘karabu inun mean nia todan \ft \+it syekel\+it* balun ida. Neꞌe naꞌak ‘gram neen’. Riti mean rua nia, todan ‘syekel sanulu’. Neꞌe naꞌak ‘gram atus ida sanulu resin haat’.\f*  
\v 23 Hotu, nia nusu naꞌak, “Bete aman, naran see? Haꞌu kbele toba heik iha bete aman uman ka?”   
\p
\v 24 Feto nia moos nataa naꞌak, “Haꞌukaan ama, naran Betuel. Haꞌukaan bei mane, naran Nahor. Bei feto, naran Milka.  
\v 25 Iha amikaan uman, noo toba fatik bodik ama sia. Hae moos waꞌin bodik kuda unta sia.”   
\p
\v 26 Rona nola nunia, klosan nia loꞌu-sudur baa MAROMAK  
\v 27 nodi nakroꞌan naꞌak, “Tonu-kaboot Naꞌi Maromak! Nia loke dalan baa haꞌu, toꞌo haꞌu kbele kasoru haꞌukaan ulun Abraham familin sia. Hodi nunia, Maromak nalaꞌok tiꞌan Niakaan mamenon bodik haꞌukaan ulun Abraham.”   
\p
\v 28 Hotu, feto nia nalai fila lai-lais. Toꞌo uma, nia dale baa ema uma isin, saa mak dadi ohin nia.  
\v 29-30 Ribka naan, naran Laban. Oras Laban naree naha mean sia, no rona Ribka dalen, nia nalai sai lai-lais baa nasoru klosan mak sei nariik no kuda unta sia iha wee knuuk nia.  
\v 31 Hotu, Laban dale baa klosan nia naꞌak, “Ama! MAROMAK nalaꞌo ama diꞌa-diꞌak toꞌo neꞌe tiꞌan! Keta mariik iha luan dei! Mai tama ona. Ami hadiꞌa keꞌan tiꞌan. Hahaak bodik kuda unta sia moos, waꞌin basuk.”   
\s1 Abraham klosan tama nusu Ribka  
\p
\v 32 Rona nola nunia, klosan nia tuir Laban tama baa Betuel uman. Laban sia moos natuun tuꞌan naha nosi kuda unta sia. Hotu, sia tau hae. Sia moos nodi wee fasi ain foo baa klosan no niakaan ema sia.  
\v 33 Oras sia nadiꞌa haan tiꞌan, klosan nia katak naꞌak, “Ita atu haa ona, mais haꞌu kusu leet ida atu katak sain lia ida neꞌe lai.”  
\p Laban nataa naꞌak, “Ama katak baa dei.”   
\p
\v 34 Klosan nia moos dale naꞌak, “Haꞌu neꞌe, emikaan bei Abraham klosan.  
\v 35 MAROMAK natuun tiꞌan matak-malirin waꞌin baa haꞌukaan ulun nia, toꞌo soi liu resik. Maromak natuun baa nia mean-mutin, ata feto, ata mane, no bibi no karau waꞌin basuk, nuꞌu karau baka, kuda unta, kuda keledai, bibi no bibi malae.  
\v 36 Baa oras haꞌukaan ulun sia feen-laꞌen otas tiꞌan, ina Sara nahoris oa mane ida, foo baa haꞌukaan ulun Abraham. Oan nia mak atu simu aman sasoin hotu-hotu.  
\v 37 Foin da-dauk neꞌe, haꞌukaan ulun Abraham naruka haꞌu karai aan kaꞌak, ‘Haꞌu la kola feto Kanaꞌan bodik niakaan oan Isak.  
\v 38 Mais, haꞌu kmusti kola feto nosi niakaan familin duꞌuk, dadi baa niakaan oan feen.’   
\p
\v 39 Mais, haꞌu kusu baa haꞌukaan ulun kaꞌak, ‘Kalo feto nia la noꞌuk tuir haꞌu, nunabee?’   
\p
\v 40 Hotu, nia nataa naꞌak, ‘Haꞌu ktuir MAROMAK hakaran nohuun. Tan baa nia, nanis Nia naruka makbukar laleꞌan mai buka dalan bodik o, nebee o bele metan feto ida nosi haꞌukaan familin duꞌuk, atu dadi baa haꞌukaan oan feen.  
\v 41 Mais, kalo haꞌukaan familin sia dudu, lale, sia la noꞌuk nabusik feto nia mai neꞌe, o makbois mosi harai aan nia.’   
\p
\v 42 Dadi, ohin haꞌu toꞌo wee knuuk nia, haꞌu kamulak iha neon laran kaꞌak, ‘MAROMAK, mak haꞌukaan ulun Abraham niakaan Maromak. Tulun loke dalan, nebee haꞌukaan dalan neꞌe netan sotir diꞌak. Nebee kasoru Isak sasudin.  
\v 43 Naꞌi Maromak, haꞌu kariik iha wee knuuk diꞌin neꞌe. Feto sia nosi kota neꞌe mai nakonu wee iha neꞌe. Dadi, haꞌu kusu nuneꞌe: kalo haꞌu kdale ko feto ida kaꞌak, “Bete! Tulun matuun lolo, foo haꞌu kemu lai,”  
\v 44 hotu feto nia nataa naꞌak, “Ama memu baa! Haꞌu moos atu karoo ama niakaan kuda unta sia,” lia nia dadi tadak naꞌak feto nia mak Naꞌi Maromak boi tiꞌan, dadi haꞌukaan ulun oan Isak feen!’   
\p
\v 45 Haꞌu ksei kamulak nunia, bete Ribka mai nodi lolo atu nakonu wee iha wee knuuk nia. Oras nia foin saꞌe baa leten, haꞌu kusu kedan kaꞌak, ‘Bete! Foo haꞌu kemu lai.’  
\v 46 Hotu, nia moos natuun lai-lais lolo, nodi naꞌak, ‘Ama memu baa! Haꞌu moos atu karoo ama niakaan kuda unta sia.’ Rona nunia, haꞌu moos kemu. Haꞌukaan kuda unta sia moos nemu.   
\p
\v 47 Hotu, haꞌu kusu kaꞌak, ‘Bete aman, naran see?’  
\p Nia moos nataa naꞌak, ‘Haꞌukaan ama, naran Betuel. Haꞌukaan bei mane, naran Nahor. Bei feto, naran Milka.’ Rona Ribka dalen nia, haꞌu moos tau karabu baa inun, no riti mean rua baa liman karuk-kwana.   
\p
\v 48 Hotu, haꞌu kloꞌu-sudur baa Maromak kaꞌak, ‘Tonu-kaboot Naꞌi Maromak! Tan Naꞌi Maromak loke dalan baa haꞌu tiꞌan, toꞌo haꞌu kbele kasoru haꞌukaan ulun Abraham familin sia iha neꞌe. Haꞌu moos bele kasoru haꞌukaan ulun oan Isak sasudin.’  
\v 49 Dadi, oras neꞌe, kalo ama sia nadomi haꞌukaan ulun Abraham, katak malorek baa haꞌu. Kalo lale moos, katak malorek. Nebee haꞌu kbele katene, haꞌu kmusti kalo saa.”   
\s1 Ribka familin sia simu Isak  
\p
\v 50 Rona nola nunia, Laban no Betuel dale naꞌak, “Kalo MAROMAK babilan nunia tiꞌan, ita atu dale saa tenik?  
\v 51 Bete Ribka iha neꞌe. Mola nia modi baa. Nebee dadi bei Abraham oa feen, tuir MAROMAK babilan.”   
\p
\v 52 Rona tiꞌan lia nunia, Abraham klosan nia sudur toꞌo rai, sera dodan baa MAROMAK.  
\v 53 Hotu, nia foti sai naha mean mutin no tais kabaas sia, foo baa Ribka. Nia moos foo sasolok folin todan sia baa Ribka inan no Ribka naan.  
\v 54 Hotu, sia hotu-hotu tuur naa dahur. Abraham klosan no niakaan ema sia moos toba iha nia. Awan seisawan, sia nadeer. Hotu, klosan nia katak baa ema uma naꞌin sia naꞌak, “Kalo bele, oras neꞌe ami fila baa amikaan ulun ona.”   
\p
\v 55 Mais Ribka inan no Ribka naan katak naꞌak, “Hakara fila lai-lais baa saa? Habusik Ribka nein no ami loron sanulu sia lai! Foin hodi nia baa.”   
\p
\v 56 Mais klosan nia nataa naꞌak, “Adeei! Keta saseni haꞌu! MAROMAK tulun haꞌu tiꞌan, toꞌo kasoru tiꞌan haꞌukaan ulun oan feen. Dadi, ina sia habusik ami ona, nebee ami fila baa hasara lia baa haꞌukaan ulun lai.”   
\p
\v 57 Sia nataa naꞌak, “Nuneꞌe! Ita husu kokon baa Ribka duꞌuk. Nia nakara, nunabee?”   
\p
\v 58 Hotu, sia bolu Ribka nodi nusu naꞌak, “Ribka! Oras neꞌe, loos o dei. O makara tuir kedan mo ema neꞌe ka, nunabee?”  
\p Hotu, Ribka nataa naꞌak, “Kakara.”   
\s1 Ribka no Isak nola malu  
\p
\v 59-60 Hotu, sia nabusik Ribka tuir Abraham klosan sia. Ata feto mak naliku Ribka hori sei kiꞌik no ata feto seluk sia moos atu tuir Ribka. Ribka familin sia naloon foo matak-malirin baa nia naꞌak, “Ribka! Ami haloon, nebee Naꞌi Maromak nalo o mahoris oan waꞌin lear, toꞌo okaan husar-binan dadi maliun-maliun. Ami moos haloon, nebee okaan husar-binan sia natoba nola funu!”   
\p
\v 61 Hotu, Ribka no ata feto sia nahulin naha. Nahulin hotu, sia saꞌe kuda unta tuir kedan Abraham klosan sia.   
\p
\v 62 Oras nia, Isak nein iha rai Negeb. Nia foin fila nosi wee knuuk iha Beer Lahai Roi.  
\v 63 Loraik ida, nia sai nosi batane, laꞌo nola anin. Nia foti oin, titu naree kuda unta sia laꞌo lolok mai.   
\p
\v 64 Baa oras Ribka naree nola Isak, nia tuun lai-lais nosi kuda unta.  
\v 65 Nia nusu baa Abraham klosan nia naꞌak, “Ama! Ema mak laꞌo nebaa nia, see ida?”  
\p Klosan nia nataa naꞌak, “Nia, mak haꞌukaan ulun oan.” Rona nola nunia, Ribka foti nola tais oan, taka sara oin.   
\p
\v 66 Toꞌo tiꞌan, klosan nia nasara lia hotu-hotu baa Isak.  
\v 67 Hotu, Isak no Ribka nola malu. Isak natama Ribka baa inan Sara batanen. Isak nadomi Ribka tebe-tebes, toꞌo Isak la duun susar ona baa inan mamaten.   
\c 25  
\s1 Abraham noo tenik feen  
\p
\v 1 Nosi ikus, Abraham nola tenik feto ida, naran Ketura.  
\v 2 Ketura nahoris oa hira foo baa Abraham. Oa nia sia naran: Simran, Yoksan, Medan, Midian, Isbak no Sua.  
\v 3 Yoksan oan sia mak: Seba no Dedan. Dedan husar-binan sia mak: ema Asyur, ema Letus no ema Leum.  
\v 4 Midian oan sia mak: Efa, Efer, Henok, Abida no Eldaa. Sia hotu-hotu nia, Ketura husar-binan.   
\p
\v 5-6 Oras Abraham sei moris, nia faꞌe foo kedan fafaꞌek baa Hagar no Ketura oan sia ida-idak. Hotu, nia naruka sia nein iha rai Kanaꞌan lorosaꞌe, dook nosi oan Isak. Mais, nia latan niakaan sasoin hotu-hotu baa Isak.   
\s1 Abraham mate  
\p
\v 7-8 Nosi ikus, Abraham mate baa otas tinan atus ida hitu nulu resin lima.  
\v 9-10 Niakaan oan Isak no Ismael nakoi nia iha fatuk kuak Makpela, kreꞌis baa Mamre. Uluk Abraham sosa nola toꞌos ida nosi ema Het ida, naran Efron, mak Sohar oan, nalo baa siakaan rate fatik. Uluk sia nakoi Sara baa fatuk kuak iha nia.  
\v 11 Abraham mate tiꞌan, Maromak moos natuun matak-malirin baa Isak, toꞌo nia moris manek no dame. Baa oras nia, Isak nein kreꞌis wee knuuk ida, naran Beer Lahai Roi.   
\s1 Ismael husar-binan  
\p
\v 12 Neꞌe, lia Ismael. Nia neꞌe, Abraham feen kiꞌik Hagar oan. Hagar nia, Sara ata feto nosi Mesir.  
\v 13-16 Ismael oan mane naꞌin sanulu resin rua. Siakaan naran tuir malu nosi ulun toꞌo ikun, mak neꞌe: Nebayot, Kedar, Adbeel, Mibsam, Misma, Duma, Masa, Hadad, Tema, Yetur, Nafis no Kedma. Oan nia sia dadi bei uluk nosi ema klubun sanulu resin rua, ida-idak no rain duꞌuk. Sia nanaran rai nia sia, ida-idak tuir siakaan bei uluk naran.   
\p
\v 17 Ismael mate baa otas tinan atus ida tolu nulu resin hitu.  
\v 18 Mais, niakaan husar-binan sia funu malu. Sia nein fatin keen kari malu, nahuu nosi rai Hawila toꞌo rai Syur mak kladik no rai Mesir, liu toꞌo Asyur.\x + \xo 25:18 \xt Lia Uluk Fohon 16:12\x*   
\s1 Isak oan Esau no Yakob  
\p
\v 19 Neꞌe, lia Isak. Nia neꞌe Abraham feen boot Sara oan.  
\v 20 Baa oras Isak nola Ribka baa feen, nia otas tinan haat nulu. Ribka aman, naran Betuel. Naan, naran Laban. Sia nia, ema Aram nosi Padan Aram.\f + \fr 25:20 \ft Padan Aram nia, mak Mesopotamia, kreꞌis no rai Siria lorokaras.\f*   
\p
\v 21 Isak no Ribka nola malu kleur tiꞌan, mais la netan oan. Tan baa nia, Isak namulak baa MAROMAK. Nia nusu nebee loke Ribka notak. MAROMAK moos rona niakaan namulak, hotu Ribka koꞌus.  
\v 22 Natene nodi baa, nia koꞌus oa karuak. Mais oan rua nia te-tei malu nohuun iha inan notak. Toꞌo Ribka naneo naꞌak, “Tan saa oan rua neꞌe te-tei malu nuneꞌe?” Hotu, nia nusu lia nia baa MAROMAK.   
\p
\v 23 MAROMAK moos nataa naꞌak,  
\q1 “Iha okaan notak nia, noo ema klubun rua. Sia atu funu malu nohuun!  
\q2 Oan ikun biit liu oan ulun.  
\q3 Maun atu serwisu bodik alin.”   
\p
\v 24 Toꞌo niakaan oras, Ribka nahoris oa mane karuak.  
\v 25 Oa kawaꞌik ilas mean, isin marahuk. Etuk oin, sia nanaran nia, Esau (tan lia fuan \it esau\it* isin naꞌak ‘marahuk’).   
\p
\v 26 Oras alin sai, nia kaer maun ain nuban. Etuk oin, sia nanaran nia, Yakob (tan lia fuan \it yakob\it* isin naꞌak ‘ain nuban’). Baa oras oan rua nia moris, aman Isak otas tinan neen nulu tiꞌan.   
\s1 Yakob beꞌur nola Esau niakaan beran oa ulun  
\p
\v 27 Baa oras oa rua nia boot tiꞌan, Esau dadi maktama alas. Nia beer nein iha alas laran. Mais Yakub dadi ema mak la duun dale. Nia beer nein iha uma dei.  
\v 28 Isak beer basuk naa naꞌan fuik. Tan lia nia, nia nadomi liu Esau. Mais Ribka nadomi liu Yakob.   
\p
\v 29 Dala ida, Yakob daꞌan fore mean. Oras nia moos, Esau fila mai nosi alas. Nia kole no salaen tebe-tebes.  
\v 30 Naree alin Yakob noꞌi daꞌan fore, nia moos nusu naꞌak, “Ali! Foo okaan fore mean daꞌan oan ida lai, nebee atu kaa, tan haꞌu ksalaen mate ona.” (Tan baa nia, ema moos bolu Esau naꞌak, Edom, tan \it edom\it* neꞌe, lian hanesan lia fuan Ibrani ida naꞌak ‘mean laak’.)   
\p
\v 31 Yakob nataa naꞌak, “Diꞌak mau. Mais latan okaan beran oa ulun baa haꞌu lai, foin haꞌu kfoo!”\f + \fr 25:31 \ft Tuir siakaan adat, oa mane ulun mak seluk aman. Nia moos netan bein sasoin waꞌin liu nosi alin sia.\f*   
\p
\v 32 Esau nataa naꞌak, “Basa klerek beran oa ulun nia! Mola baa o dei. Surak modi fore daꞌan nia mai, tan haꞌu ksalaen mate ona.”   
\p
\v 33 Mais Yakob nataa tenik naꞌak, “Mein lai, mau! Marai aan uluk lai maꞌak, mau latan beran nia baa haꞌu, foin haꞌu kfoo.” Hotu, Esau moos narai aan tuir Yakob hakaran.  
\v 34 Hotu, Yakob foo fore daꞌan no tubi baa nia. Naa-nemu notu, Esau moos nariik laꞌo.  
\p Hodi nunia, Esau soe lerek niakaan beran oa ulun.   
\c 26  
\s1 Isak no Naꞌi Abimelek  
\p
\v 1 Baa tinan ida, rai salaen boot iha rai nia, manesak no rai salaen baa oras Abraham sei moris. Tan baa nia, Isak baa nusu baa ema Filistin siakaan naꞌin, naran Abimelek, nebee nia bele nein iha Gerar.  
\v 2 Nia nalo nunia, tan MAROMAK natadu aan baa nia naꞌak, “Keta baa Mesir. Haꞌu atu katudu fatin seluk baa o.  
\v 3-4 Kalo o dadi ema maktabar iha fatin nia, Haꞌu atu kamutuk ko o, kodi katuun matak-malirin oi-oik baa o. Haꞌu moos kalo okaan husar-binan sia bea tuꞌan, hanesan fitun iha laleꞌan. Haꞌu moos latan baa o mo okaan husar-binan sia, rai nia tomak. Nosi okaan husar-binan, ema klubun hotu-hotu iha raiklaran netan matak-malirin. Hodi nunia, Haꞌu kalaꞌo Haꞌukaan mamenon baa okaan aman Abraham.\x + \xo 26:3-4 \xt Kristus Klosan Lian 3:25; Galatia 3:8\x*  
\v 5 Haꞌu kalo lia neꞌe sia hotu-hotu, tan okaan aman tuir tiꞌan Haꞌukaan hakaran, Haꞌukaan harukan, no Haꞌukaan ukun.”  
\v 6 Tan Maromak lian nia, Isak nein kreꞌis kota ida iha rai Gerar, dadi ema maktabar.   
\p
\v 7 Isak feen Ribka, kabaas basuk. Baa oras ema iha nia sia naree nola nia, sia nusu natiꞌi lia nosi nia. Mais Isak nataa naꞌak, “Ribka nia, haꞌukaan feton.” Nia naneo naꞌak, kalo nia katak naꞌak, Ribka nia, niakaan feen, ema nia sia nanis noꞌo nia, nebee nola Ribka.  
\v 8 Isak nein kleu-leur iha rai nia, dala ida naꞌin nateke nosi kuak anin, naree Isak no Ribka nakoꞌak malu.  
\v 9 Naree nunia, naꞌin naruka bolu Isak nodi deꞌan naꞌak, “Isak! Oras neꞌe, foin haꞌu katene malorek kaꞌak, feto nia, okaan feen! Tan saa o katak maꞌak okaan feton?”  
\p Isak nataa naꞌak, “Nuneꞌe ama! Haꞌu kataꞌuk, kalo haꞌu kaꞌak nia haꞌukaan feen, nanis ema noꞌo haꞌu.”   
\p
\v 10 Naꞌin nataa naꞌak, “Kalo ema iha neꞌe toba no okaan feen, nanis ami hatiu hola sala nia! Tan saa o malo nunia mo ami?”   
\p
\v 11 Hotu, Naꞌi Abimelek foo natene makaꞌas baa renun sia naꞌak, “Emi hotu-hotu hanoin diꞌa-diꞌak! See mak naksakar aan kakoen ema neꞌe, lale, kakoen niakaan feen, nanis haꞌu ktaa ukun mate baa nia.”   
\s1 Toe malu tan wee knuuk  
\p
\v 12 Baa oras nia, Isak furi fini iha rai nia. Nia netan nikar toꞌos isin dala atus ida, tan MAROMAK natuun matak-malirin baa nia.  
\v 13 Niakaan sasoin tuꞌan bei-beik, toꞌo soi basuk.  
\v 14 Niakaan karau baka, bibi no bibi malae, bea tuꞌan. Niakaan ata feto no ata mane moos waꞌin. Toꞌo ema Filistin sia hirus nia.   
\p
\v 15 Uluk, Isak aman Abraham eman sia keꞌe nela wee knuuk waꞌin tiꞌan. Mais, oras neꞌe ema Filistin sia baa tunin wee knuuk nia sia hotu-hotu.   
\p
\v 16 Hotu, Naꞌi Abimelek katak baa Isak naꞌak, “Diꞌak liu, o laꞌo mela rai neꞌe ona. Tan okaan beran liu ami tiꞌan.”   
\p
\v 17 Hotu, Isak nakiduk nosi fatin nia, baa nein iha fatin seluk iha rai fehan Gerar.  
\v 18 Nia moos suu nikar wee knuuk nia sia mak ema tunin tiꞌan nia. Hotu, nia nanaran wee knuuk nia sia, tuir aman nanaran nela.   
\p
\v 19 Oras Isak eman sia keꞌe wee knuuk iha rai fehan Gerar nia, sia keꞌe kona wee matan mak nakduar sai waꞌin.  
\v 20 Mais makbalin Gerar sia toe malu tenik no Isak makbalin sia, tan wee nia. Sia katak naꞌak, “Wee neꞌe, amikaan!” Tan lia nia, Isak nanaran wee knuuk nia, Esek, tan lia isin naꞌak ‘toe malu’.   
\p
\v 21 Hotu, Isak eman sia keꞌe tenik wee knuuk ida. Mais sia toe malu tenik baa wee knuuk nia. Tan lia nia, Isak nanaran wee knuuk nia, \it Sitna\it*. Lia isin naꞌak ‘hakaat ho malu’.   
\p
\v 22 Hotu, Isak laꞌo nela fatin nia, baa keꞌe wee knuuk ida seluk. Oras neꞌe, sia la toe malu ona. Tan lia nia, Isak nanaran wee knuuk nia, \it Rehobot\it*. Lia isin naꞌak, ‘fatin luan’. Isak katak naꞌak, “Oras neꞌe, MAROMAK foo leet baa ita bele hein iha rai luan! Iha neꞌe foin ita bele bea tuꞌan.”   
\p
\v 23 Nosi nia, Isak sia laꞌo tenik, baa nein iha Beer Syeba.  
\v 24 Toꞌo nebaa, kalan nia kedan MAROMAK natadu aan baa nia naꞌak, “Isak! Haꞌu neꞌe, okaan ama Abraham niakaan Maromak! Keta mataꞌuk, tan Haꞌu kdaka o! Haꞌu atu katuun matak-malirin baa o. Okaan husar-binan nanis bea tuꞌan. Haꞌu kalo nuneꞌe tan Haꞌu kameno tiꞌan baa okaan ama.”   
\p
\v 25 Hotu, Isak nada fatuk, nalo taroman iha nia. Nia namulak sera dodan baa MAROMAK. Hotu, nia nein iha fatin nia. Niakaan ema sia moos nahuu keꞌe tenik wee knuuk.   
\s1 Naꞌi Abimelek no Isak dame malu  
\p
\v 26 Oras nia, Naꞌi Abimelek mai nosi Gerar bele-bele no niakaan maluk Ahusat, no niakaan meo ulun Pikol, atu nasoru Isak.  
\v 27 Naree sia mai, Isak nusu naꞌak, “Ama naꞌi! Uluk emi teꞌur sai ami tiꞌan. Oras neꞌe, emi mai halo saa?”   
\p
\v 28 Sia nataa naꞌak, “Nuneꞌe! Oras neꞌe, ami hatene MAROMAK mak daka o. Dadi ami hanoin, diꞌak liu ita hamate menon. Mamenon nia nuneꞌe: o marai aan maꞌak,  
\v 29 emi la halo aat ho ami, ami moos harai aan haꞌak, ami la halo aat ho emi. Ami laran diꞌak ho emi. Tan hori hirak nia, emi sai diꞌa-diꞌak hosi amikaan rain. Ami hatene tebes MAROMAK natuun matak-malirin baa emi.”   
\p
\v 30 Hotu, Isak nalo dahur. Sia naa bele-bele.  
\v 31 Awan seisawan, sia moos namate menon nodi narai aan. Hotu, Isak nabusik sia fila nodi dame.   
\p
\v 32 Baa loron nia, Isak eman serwisu sia mai katak lia nosi wee knuuk mak sia noꞌi keꞌe nia naꞌak, “Ama! Ami hetan wee tiꞌan.”  
\v 33 Hotu, Isak nanaran wee knuuk nia, \it Syeba\it*, tan lia isin naꞌak ‘harai aan’. Tan baa nia, ema bolu kota nia Beer Syeba, toꞌo baa oras neꞌe.\f + \fr 26:33 \ft Iha lia Ibrani, \ft \+it syeba\+it* naꞌak ‘harai aan’, lale ‘hitu’, lale ‘sotir diꞌak’. Tenik, iha lia Ibrani, \+it beer\+it* naꞌak ‘wee knuuk’.\f*   
\s1 Esau nola feen naꞌin rua nosi ema hunun seluk  
\p
\v 34 Esau otas tinan haat nulu, nia nola feto naꞌin rua nosi ema hunun Het, nalo baa feen. Ida, Beeri oan, naran Yudit. Ida tenik, Elon oan, naran Basmat.  
\v 35 Feto rua nia nalo Isak no Ribka neon susar.   
\c 27  
\s1 Isak kona beꞌur toꞌo foo matak-malirin baa Yakob  
\p
\v 1 Oras Isak hetak katuas, matan moos malahuk basuk tiꞌan. Loron ida, nia bolu oan ulun Esau mak nia nadomi basuk naꞌak, “Esau, mai neꞌe lai!”  
\p Esau nataa naꞌak, “Heꞌe ama.”   
\p
\v 2 Hotu, Isak katak baa Esau naꞌak, “Haꞌu katuas tiꞌan, la katene wainhira haꞌu kmate.  
\v 3 Oras neꞌe, o mola rama no diman, baa buka mola naꞌan fuik ida bodik haꞌu!  
\v 4 Hotu teꞌin, malo midar tuir haꞌukaan beer. Hotu, modi mai haꞌu. Kaa kotu, haꞌu kfoo kedan matak-malirin baa o. Kalo haꞌu kfoo matak-malirin baa o tiꞌan, haꞌu kmate moos, bele ona.”   
\p
\v 5 Rona nola nunia, Esau sai baa buka naꞌan fuik. Mais natoon baa oras Isak dale no Esau, Ribka moos rona.  
\v 6 Hotu, Ribka baa katak Yakob naꞌak, “Hei Yakob! Rona diꞌa-diꞌak! Foin da-dauk, haꞌu krona okaan aman dale baa Esau, naꞌak nuneꞌe:  
\v 7 ‘Baa buka mola naꞌan fuik ida. Hotu, teꞌin, malo midar, modi mai haꞌu. Kaa kotu tiꞌan, haꞌu kfoo kedan matak-malirin baa o iha MAROMAK oin.’  
\v 8 Tan okaan ama naꞌak nunia, o rona diꞌa-diꞌak modi malo tuir haꞌukaan harukan neꞌe.  
\v 9 Baa itakaan bibi natar, boi mola bibi salak bokur matan rua. Koꞌa mola isin, modi mai haꞌu. Haꞌu atu kteꞌin, tuir okaan aman beer.  
\v 10 Teꞌin kotu tiꞌan, o musti modi baa okaan ama naa, nebee oras nia sei moris neꞌe, nia foo kedan matak-malirin baa o ona. Hodi nunia, o mak metan matak-malirin. Lahoos okaan maun.”   
\p
\v 11 Mais Yakob dale baa inan naꞌak, “Nuneꞌe ina. Mau Esau isin marahuk, mais haꞌu lale!  
\v 12 Keta arumak ama kaer kona haꞌukaan isin, hotu natene kedan naꞌak, haꞌu kbeꞌur nia. Hotu nia kastikar haꞌu!”   
\p
\v 13 Mais inan katak naꞌak, “Yakob! Keta mataꞌuk. Ina mak nahulin! Kalo ama kastikar o, soꞌin ina mak natiu! Baa mola bibi nia sia ona.”   
\p
\v 14 Rona nola nunia, Yakob baa boi nola bibi. Hotu, koꞌa nodi foo baa inan. Ribka moos teꞌin kedan tuir Isak beer.  
\v 15 Hotu Ribka baa nola faru ida mak Esau tau nanis, foo baa Yakob tau.  
\v 16 Nia moos falun Yakob liman no kokorok nodi bibi kulit mak noo rahun.  
\v 17 Hotu nia foo baa Yakob haan midar nia no tubi mak nia nalo tiꞌan.   
\p
\v 18 Hotu, Yakob nodi haan nia baa aman nodi katak naꞌak, “Ama! Haꞌu kmai tiꞌan.”  
\p Isak nataa naꞌak, “O see?”   
\p
\v 19 Yakob nataa naꞌak, “Haꞌu, ama oan ulun, Esau! Haꞌu kalo tiꞌan tuir ama nakara ohin nia. Madeer, maa ona. Haꞌu kteꞌin tiꞌan naꞌan nia mak kola iha alas laran. Maa hotu, foo kedan matak-malirin baa haꞌu ona.”   
\p
\v 20 Rona nola nunia, Isak katak naꞌak, “O makaꞌas tebes! O bele metan lais nunia?”  
\p Yakob nataa naꞌak, “Haꞌu ketan neꞌe, tan MAROMAK mak ama loꞌu-sudur baa, tulun haꞌu!”   
\p
\v 21 Hotu, Isak bolu Yakob naꞌak, “Mareꞌis aan mai, nebee haꞌu kaer kokon o! O neꞌe, Esau tebes ka, lahoos?”   
\p
\v 22 Hotu, Yakob nareꞌis aan baa aman. Katuas nahuu kaer nia nodi naꞌak, “Lia maliak neꞌe, Yakob lian! Mais liman neꞌe, Esau liman.”  
\v 23 Isak la natene Yakob, tan liman marahuk hanesan Esau. Isak simu atu foo matak-malirin baa Yakob,  
\v 24 mais nia sei nusu tenik naꞌak, “O neꞌe, Esau tebes ka?”  
\p Yakob nataa naꞌak, “Tebes, ama!”   
\p
\v 25 Hotu, Isak dale naꞌak, “Lolo soruk naꞌan nia mai, nebee haꞌu kaa. Kaa kotu, haꞌu kfoo matak-malirin baa o.” Yakob moos lolo soruk naꞌan nia no anggor ween baa, Aman moos naa.  
\v 26 Naa-nemu notu, aman katak naꞌak, “Oa! Mareꞌis aan mai, deꞌi haꞌu.”   
\p
\v 27 Yakob moos nareꞌis aan baa deꞌi aman. Isak moos noran nola Esau farun nuhar. Hotu, nia foo matak-malirin baa Yakob naꞌak,  
\q1 “Haꞌukaan oan nuhar, hanesan hae molik mak MAROMAK natuun matak-malirin baa.   
\q2
\v 28 Nebee, Maromak natuun maꞌun nosi laleꞌan,  
\q3 nalo okaan toꞌos dadi boꞌas no boran!  
\q2 Nebee, Maromak foo o hare waꞌin lear,  
\q3 no anggor fuan bokar tebe-tebes.   
\q1
\v 29 Ema klubun sia atu dadi baa okaan atan.  
\q2 Ema hunun sia atu loꞌu-sudur no foo kneter baa o.  
\q1 Nebee, o ukun baa okaan maun-alin sia hotu-hotu.  
\q2 Sia moos nakniꞌa baa o.  
\q1 See mak kastikar o, sia moos netan kastikar.  
\q2 See mak foo matak-malirin baa o, sia moos netan matak-malirin.”   
\s1 Esau fila, nusu Isak foo matak-malirin baa nia  
\p
\v 30 Isak foo matak-malirin baa Yakob tiꞌan, Yakob sai nela aman. La kleur, maun Esau fila mai, nodi naꞌan mak foin kohi nola.  
\v 31 Nia baa teꞌin, hotu nodi baa aman. Nia bolu naꞌak, “Ama! Haꞌu kmai tiꞌan. Madeer maa ona. Haꞌu kteꞌin tiꞌan naꞌan fuik mak ama nusu nia. Ama naa notu, foo matak-malirin baa haꞌu ona.”   
\p
\v 32 Rona nola nunia, Isak blaar! Hotu nia nusu naꞌak, “Hoi! O neꞌe, see tenik?”  
\p Esau nataa naꞌak, “Haꞌu, Esau. Ama oan ulun.”   
\p
\v 33 Rona nola nunia, Isak kiki. Hotu nia nusu naꞌak, “Kalo nunia, see mak ohin nodi naꞌan baa haꞌu kaa nia? Haꞌu kfoo matak-malirin baa nia tiꞌan! La bele fokit kikar ona.”   
\p
\v 34 Rona aman dale nunia, Esau laran moras kedan. Nia tanis nodi nusu naꞌak, “Adeei, ama! Foo tenik matak-malirin baa haꞌu!”   
\p
\v 35 Isak moos nataa naꞌak, “Okaan alin mai beꞌur nola haꞌu, nodi nanaꞌo nola okaan matak-malirin tiꞌan.”   
\p
\v 36 Hotu Esau dale naꞌak, “Nia beꞌur haꞌu dala rua tiꞌan. Uluk fohon, beꞌur nola haꞌukaan beran oa ulun! Oras neꞌe, beꞌur nola tenik haꞌukaan matak-malirin. Etuk oin, nia naran ‘Yakob’. Tan lisan tebe-tebes tuir naran ‘beꞌur teen’. Mais ama sei noo matak-malirin seluk bodik haꞌu ka lale?”   
\p
\v 37 Isak nataa naꞌak, “Haꞌu kfoti tiꞌan nia dadi baa okaan ulun. Niakaan maun-alin hotu-hotu, atu dadi baa niakaan atan! Haꞌu kfoo tiꞌan baa nia, hare waꞌin lear no anggor fuan bokar tebe-tebes. Dadi, oa! Oras neꞌe, matak-malirin saa tenik mak atu kfoo baa o? La noo tiꞌan.”   
\p
\v 38 Rona nola nunia, Esau nusu bei-beik baa aman naꞌak, “Ama noo matak-malirin mesak ida dei ka? Nanis, ama sei bele buka matak-malirin seluk bodik haꞌu. Masik oan ida dei moos, diꞌak!” Hotu, Esau tanis tenik.   
\p
\v 39 Isak moos nataa nikar nia naꞌak,  
\q1 “O atu moris dook mosi toꞌos boran,  
\q2 tan maꞌun la tuun nosi laleꞌan nabotes okaan rain.   
\q1
\v 40 Okaan surik naruk mak atu foo moris baa o.  
\q2 Masik nunabee moos, o dadi ata baa okaan alin.  
\q3 Kalo o bele maksakar aan mo nia, foin o bele makbudi sai mosi niakaan liman.”   
\s1 Ribka naruka Yakob nalai  
\p
\v 41 Nunia hotu, Esau hirus tebe-tebes Yakob, tan nia nadau nola niakaan matak-malirin. Mais Esau naneo naꞌak, “La kleur, ama mate. Dadi, haꞌu kein dei, toꞌo loron daka ama maten liu tiꞌan, foin haꞌu koꞌo nia!”   
\p
\v 42-43 Mais Ribka rona Esau lia kakotun nia. Hotu, nia bolu nola Yakob nodi katak naꞌak, “Rona diꞌa-diꞌak! Okaan maun hirus o toꞌo atu noꞌo o. Dadi, malai lai-lais baa okaan tua naꞌi Laban iha leo Haran.  
\v 44 Baa mein heik iha nebaa, toꞌo okaan maun laran malirin.  
\v 45 Nosi ikus, kalo nia naluꞌa tiꞌan okaan hahalok baa nia, foin haꞌu karuka ema bolu nikar o. Tan haꞌu la koꞌuk, haꞌukaan oan rua-rua lakon loron ida.”   
\p
\v 46 Hotu, Ribka katak baa Isak naꞌak, “Haꞌu la kbeer tiꞌan Esau feen ema Het nia! Kalo Yakob moos nola feto Het, diꞌak liu haꞌu kmate.”   
\c 28  
\p
\v 1 Rona Ribka dale nunia, Isak bolu nola Yakob. Nia foo lia tateꞌan no nusu matak-malirin naꞌak, “Rona diꞌa-diꞌak, Yakob! O keta mola feto Kanaꞌan!  
\v 2 Baa okaan bein Betuel uman iha Padan Aram. Mola okaan tua naꞌi Laban oan feto ida.\f + \fr 28:2 \ft Padan Aram nia, mak ‘Mesopotamia’, iha rai Siria lorokaras, kreꞌis baa rai Irak. Haran nia, leo ida iha Padan Aram.\f*  
\v 3 Nebee Maromak mak Beran Kaliuk natuun matak-malirin baa o. Nebee okaan husar-binan bea dadi baa ema klubun waꞌin boot!  
\v 4 Nebee Maromak mamenon mak Nia namate no okaan bei Abraham, tuun baa o mo okaan husar-binan. O metan rai neꞌe, mak MAROMAK nameno tiꞌan latan baa bei Abraham.”\x + \xo 28:4 \xt Kristus Klosan Lian 3:25; Galatia 3:8\x*  
\v 5 Dale notu nunia, Isak moos nabusik Yakob baa tua naꞌi Laban no bei Betuel uman iha Padan-Aram.   
\s1 Esau nola Ismael oan feto  
\p
\v 6 Baa oras nia, Esau rona nola naꞌak Isak foo lia tateꞌan baa Yakob tiꞌan naꞌak, keta nola feto Kanaꞌan, mais baa nola tua naꞌi oan feto ida iha Padan-Aram.  
\v 7 Esau moos natene Yakob laꞌo tiꞌan baa Padan-Aram, tuir inan-aman hakaran.   
\p
\v 8 Tan baa nia, Esau natene kedan naꞌak, aman la nakara niakaan feen sia mak ema Kanaꞌan.  
\v 9 Tan lia nia, Esau baa niakaan ama boot Ismael, hotu nola Ismael oan feto ida, naran Mahalat, nalo tenik baa feen. Mahalat neꞌe, Nebayot feton.   
\s1 Yakob meꞌi iha Betel  
\p
\v 10 Oras nia, Yakob laꞌo nela Beer Syeba, atu baa leo Haran.  
\v 11 Toꞌo dalan klaran, loro monu tiꞌan. Oras nia atu toba, nia nola fatuk ida nalo baa kluni.   
\p
\v 12 Baa kalan nia, nia meꞌi naꞌak, nia naree asodan ida nariik lolo, dikin aas toꞌo laleꞌan. Maromak Niakaan makbukar sia saꞌe-tuun asodan nia.  
\v 13 Iha meꞌi nia moos, Yakob naree MAROMAK nariik iha niakaan sorin nodi naꞌak, “Haꞌu neꞌe, MAROMAK mak okaan bei Abraham no okaan ama Isak loꞌu-sudur baa. Haꞌu atu klatan rai neꞌe, bodik o mo okaan husar-binan.  
\v 14 Okaan husar-binan sia atu bea waꞌin hanesan raihenek! Sia atu keke lema baa fatin hotu-hotu. Nosi okaan husar-binan, ema klubun hotu-hotu iha raiklaran neꞌe, atu netan matak-malirin.\x + \xo 28:14 \xt Kristus Klosan Lian 3:25; Galatia 3:8\x*  
\v 15 Manoin diꞌa-diꞌak! O baa nabee dei, Haꞌu kamalu. Haꞌu moos kdaka o. Haꞌu atu kodi o fila mikar mai rai neꞌe. Haꞌu la klaꞌo kela o. Mamenon hotu-hotu mak Haꞌu kameno baa o neꞌe, nanis dadi.”   
\p
\v 16 Oras Yakob naktekir, nia dale naꞌak, “Haꞌu kfoin katene, MAROMAK moos iha neꞌe!”  
\v 17 Mais nia moos nataꞌuk nodi naneo naꞌak, “Adeei! Fatin neꞌe, nanis fatik lulik. Arumak Maromak Tofatik, mak odamatan baa laleꞌan.”\x + \xo 28:17 \xt Yohanis 1:51\x*   
\p
\v 18 Awan seisawan, Yakob nadeer. Nia foti nola fatuk kluni nia, nariik fatuk nia, nalo baa tadak. Hotu, nia fui mina baa fatuk leten, nodi loꞌu-sudur baa Maromak.  
\v 19 Nia nanaran fatin nia, Betel, tan lia fuan \it bet-el\it* naꞌak ‘Maromak Tofatik’. (Uluk, fatin nia naran Lus.)   
\p
\v 20 Hotu, Yakob narai aan naꞌak, “Kalo Naꞌi Maromak namutuk haꞌu no daka haꞌu iha haꞌukaan dalan neꞌe, nodi foo haan no tais baa haꞌu,  
\v 21 toꞌo haꞌu fila kikar diꞌa-diꞌak, haꞌu atu kloꞌu-sudur baa Nia mesan dei.  
\v 22 Fatuk mak haꞌu kariik tiꞌan neꞌe, dadi fatik loꞌu-sudur baa Maromak. Sa-saa hotu-hotu mak Maromak latan baa haꞌu, haꞌu moos foo kikar faꞌek ida nosi fafaꞌek sanulu.”   
\c 29  
\s1 Yakob toꞌo tua naꞌi Laban uman  
\p
\v 1 Hotu, Yakob laꞌo liu baa lorosaꞌe.  
\v 2 Loron ida, nia naree wee knuuk kreꞌis baa leo ida. Bibi no bibi malae nako tolu nein atu nemu iha nia. Mais, noo fatuk boot ida mak taka nola wee knuuk nia.  
\v 3 Hahalok nanis iha nia, bibi no bibi malae hotu-hotu libur malu tiꞌan, foin makbalin foti sees fatuk nia, nebee nakonu wee nodi naroo bibi sia. Naroo hotu, sia taka nikar wee knuuk nia.   
\p
\v 4 Toꞌo wee nia, Yakob nusu makbalin iha nia sia naꞌak, “Emi hosi nabee?”  
\p Sia nataa naꞌak, “Ami hosi leo Haran neꞌe.”   
\p
\v 5 Yakob nusu tenik naꞌak, “Emi hatene haꞌukaan tua naꞌi Laban ka lale? Nia mak Nahor bein oan!”  
\p Sia moos nataa naꞌak, “Ami hatene.”   
\p
\v 6 Hotu Yakob nusu tenik naꞌak, “Nia diꞌa-diꞌak dei ka?”  
\p Sia nataa nikar naꞌak, “Ama katuas diꞌa-diꞌak dei. Mana kokon nebaa. Niakaan oan feto Rahel nalaꞌo nodi bibi malae sia mai atu nemu wee iha neꞌe. Mein dei.”   
\p
\v 7 Rona nola nunia, Yakob dale tenik naꞌak, “Oras neꞌe loro sei aas! Diꞌak liu emi haroo bibi sia ona mak naklibur tiꞌan iha neꞌe. Hotu, halaꞌo hodi baa hae molik, nebee naa tenik hae.”   
\p
\v 8 Mais sia sakar Yakob naꞌak, “La bele nunia! Ami musti hein makbalin sia hotu-hotu nodi bibi sia mai naklibur iha neꞌe lai, foin ami foti sees fatuk nia, hodi haroo bibi sia.”  
\v 9 Yakob sei dale no makbalin nia sia, Rahel moos toꞌo mai. Rahel nalaꞌo nodi aman niakaan bibi malae sia, tan loron-loron nia mak naliku.   
\p
\v 10 Naree Rahel no bibi sia mai, Yakob baa loke kedan wee knuuk tatakan nia. Hotu, nia naroo bibi sia.  
\v 11 Hotu, nia nakoꞌak deꞌi Rahel nodi tanis naꞌak,  
\v 12 “Ali! Haꞌu neꞌe, o aman feton Ribka oan.” Rona nola nunia, Rahel nalai fila kedan baa katak aman.   
\p
\v 13 Laban rona Rahel dale naꞌak Yakob, mak nia feton Ribka oan, nia nalai baa nasoru. Nasoru nola tiꞌan, Laban nakoꞌak deꞌi Yakob, nodi baa uma. Yakob moos nasara lia hotu-hotu baa tua naꞌi Laban.  
\v 14a Rona hotu-hotu tiꞌan, Laban simu naꞌak, “Tebes! Ita neꞌe famili malu.”   
\s1 Yakob nola Lea no Rahel nalo baa feen  
\p
\v 14b Yakob tuur no sia fulan ida tiꞌan,  
\v 15 foin Laban katak baa Yakob naꞌak, “Nuneꞌe, Yakob! Ita rua famili malu. Haꞌu la koꞌuk o serwisu loos bodik haꞌu. O musu kansera hira?”   
\p
\v 16 Oras nia, Laban noo oan feto naꞌin rua. Biin naran Lea. Alin naran Rahel.  
\v 17 Lea matan krai-raik.\f + \fr 29:17 \ft Lia fuan Ibrani iha neꞌe la malorek.\f* Mais Rahel oin kabaas lo-loos, isin moos furak.  
\v 18 Tan Yakob beer Rahel, nia nataa Laban naꞌak, “Haꞌu atu kserwisu bodik tua naꞌi tinan hitu, surak haꞌu kola Rahel.”   
\p
\v 19 Rona nola nunia, Laban simu naꞌak, “Kakara! Diꞌak liu o mak mola Rahel, tan o haꞌukaan familin duꞌuk! Hein baa neꞌe dei, serwisu bodik haꞌu.”  
\v 20 Hotu, Yakob serwisu tinan hitu, nebee netan Rahel. Nia beer Rahel liu resik. Dadi, tinan hitu nia, nia noran nuꞌu loron hira dei.   
\p
\v 21 Tinan hitu siku tiꞌan, Yakob foo natene baa Laban naꞌak, “Haꞌu kserwisu tinan hitu tiꞌan bodik tua naꞌi. Dadi, latan Rahel baa haꞌu ona.”   
\p
\v 22 Hotu, Laban nalo dahur, namata ema hotu-hotu iha rai nia.  
\v 23-27 Mais kalan nia, Laban la latan Rahel baa Yakob. Nia naruka Lea mak tama baa Yakob batanen. Hotu, Yakob toba no Lea. Baa awan, foin Yakob natene naꞌak nia nola Lea, lahoos Rahel. Nia baa kedan naksuhuk baa Laban naꞌak, “Tan saa tua naꞌi maktolek haꞌu? Haꞌu kserwisu susi ruin tinan hitu tiꞌan atu ketan Rahel! Tan saa seluk Rahel hodi Lea?”  
\p Hotu Laban nataa naꞌak, “Keta nawan saꞌe nunia! Tuir amikaan adat iha neꞌe, alin la bele noo uluk laꞌen. Diꞌak liu, o mein toꞌo dahur loron hitu neꞌe hotu lai, foin haꞌu klatan tenik Rahel. Surak o serwisu bodik haꞌu tinan hitu tenik.” Baa oras nia, Laban moos latan ata feto ida naran Silpa, dadi baa Lea atan.   
\p
\v 28 Rona nola Laban dalen, Yakob moos simu. Oras dahur loron hitu nia hotu tiꞌan, Laban latan Rahel baa Yakob.  
\v 29 Laban moos latan tenik ata feto ida naran Bilha, dadi baa Rahel atan.  
\v 30 Hotu, Yakob toba no Rahel. Nia beer basuk Rahel liu nosi Lea. Nia moos serwisu tuꞌan tenik tinan hitu bodik niakaan banin mane.   
\s1 Yakob oan sia  
\p
\v 31 MAROMAK natene Yakob beer Rahel liu Lea. Tan lia nia, MAROMAK nakara Lea nahoris oan. Mais Rahel la noo oan.  
\v 32 Lea moos koꞌus, hotu netan oan mane ida. Nia dale naꞌak “MAROMAK naree haꞌukaan susar tiꞌan! Oras neꞌe, haꞌukaan laꞌen nakara haꞌu ona.” Hotu, Lea nanaran oan nia, naran Ruben (tan lia fuan \it ruben\it*\f + \fr 29:32 \ft Iha lia Ibrani, lia fuan \ft \+it ruben\+it* moos naꞌak ‘Haree! Noo oan’.\f* hanesan lia fuan ida naꞌak, “Nia naree haꞌukaan susar tiꞌan”).   
\p
\v 33 Hotu, Lea koꞌus, netan tenik oan mane ida. Nia dale naꞌak, “MAROMAK rona tiꞌan haꞌukaan laꞌen la naliku haꞌu. Tan baa nia, MAROMAK foo tuꞌan tenik oan ida baa haꞌu.” Hotu, Lea nanaran oan nia, naran Simeon (tan lia fuan \it simeon\it* isin naꞌak ‘rona tiꞌan’).   
\p
\v 34 Hotu, Lea koꞌus, netan tenik oan mane ida. Nia dale naꞌak, “Kodi oan neꞌe, haꞌukaan lia mohu tiꞌan. Haꞌukaan laꞌen nanis nametis aan no haꞌu, tan haꞌu kahoris oan mane naꞌin tolu tiꞌan bodik nia.” Tan baa nia, Lea nanaran oan nia, naran Lewi (tan lia fuan \it lewi\it* isin naꞌak ‘hametis aan’).   
\p
\v 35 Nosi ikus, Lea koꞌus, netan tenik oan mane ida. Nia dale naꞌak, “Dala ida neꞌe, haꞌu kakara tonu-kaboot MAROMAK!” Hotu, Lea nanaran oan nia, naranYahuda (tan lia fuan \it yahuda\it* isin naꞌak ‘tonu-haboot’). Nunia tiꞌan, Lea la nahoris ona.   
\c 30  
\p
\v 1 Oras nia, Rahel sei dauk netan oan. Tan lia nia, Rahel hirus biin. Nia dale baa laꞌen naꞌak, “Ama! Foo oan baa haꞌu lai! Kalo lale, diꞌak liu haꞌu kmate.”   
\p
\v 2 Rona Rahel naksuhuk nunia, Yakob nakanas naꞌak, “O maneo haꞌu neꞌe, Maromak mak bele foo oan baa o ka!?”   
\p
\v 3 Rahel nataa naꞌak, “Nuneꞌe! Diꞌak liu, o mola haꞌukaan atan Bilha, toba mo nia, nebee nahoris oan bodik haꞌu.”   
\p
\v 4 Hotu, Rahel latan Bilha baa laꞌen. Yakob moos toba no nia.  
\v 5 Bilha koꞌus, hotu nahoris oan mane ida.  
\v 6 Naree nunia, Rahel dale naꞌak, “Maromak rona haꞌukaan hamulak tiꞌan nodi foo oan mane ida baa haꞌu! Nia nakotu haꞌukaan lia nodi moon!” Hotu, Rahel nanaran oan nia, naran Dan (tan lia fuan \it dan\it* isin naꞌak ‘hakotu lia hodi moon’).   
\p
\v 7 Hotu, Bilha koꞌus, netan tenik oan mane ida.  
\v 8 Rahel moos dale tenik naꞌak, “Haꞌu ko haꞌukaan biin sita malu tiꞌan. Haꞌu mak kodi nia.” Tan baa nia, Rahel nanaran oan nia, naran Naftali (tan lia fuan \it naftali\it* isin naꞌak ‘sita malu’).   
\p
\v 9 Oras Lea noran la netan oan tenik, nia latan atan Silpa baa Yakob, atu nalo baa feen.  
\v 10 Hotu, Silpa koꞌus, nahoris oan mane ida.  
\v 11 Naree nunia, Lea dale naꞌak, “Haꞌu ketan sotir diꞌak tiꞌan.” Tan baa nia, Lea nanaran oan nia, naran Gad (tan lia fuan \it gad\it* isin naꞌak ‘sotir diꞌak’).   
\p
\v 12 Hotu, Silpa koꞌus, nahoris tenik oan mane ida.  
\v 13 Naree nunia, Lea moos dale naꞌak, “Haa! Oras neꞌe, foin haꞌu neon diꞌak! Lei haree! Feto hotu-hotu atu dale naꞌak, haꞌu ketan sotir diꞌak basuk tiꞌan.” Tan baa nia, Lea nanaran oan nia, naran Aser (tan lia fuan \it aser\it* isin naꞌak ‘neon diꞌak’).   
\p
\v 14 Dala ida, oras kuꞌu hare, Ruben baa alas laran. Nia netan ai horis ida dadi aitahan mak bele nalo ema netan oan. Nia nodi mai baa inan Lea. Naree nunia, Rahel nusu baa Lea naꞌak, “Bii! Aitahan mak ohin Ruben nodi mai nia, foo oan ida baa haꞌu lai.”   
\p
\v 15 Mais Lea nataa naꞌak, “Hoi! O neꞌe, liu resik! O madau mola haꞌukaan laꞌen tiꞌan. Oras neꞌe, o nmakara madau mola tenik aitahan mosi haꞌukaan oan. O neꞌe moe lalek!”  
\p Mais Rahel dale naꞌak, “Nuneꞌe bii. Kalo haꞌu ketan aitahan nia, ohin kalan neꞌe o bele toba mo Yakob!” Rona nola nunia, Lea moos nakara.   
\p
\v 16 Loro malirin, Yakob fila nikar nosi toꞌos. Lea baa nasoru Yakob nodi naꞌak, “Yakob! Kalan neꞌe, o musti toba mo haꞌu, tan haꞌu kselu kedan tiꞌan, kodi haꞌukaan oan aitahan.” Hotu, Yakob toba no Lea baa kalan nia.   
\p
\v 17 Tan Maromak rona Lea namulak, Lea moos koꞌus, hotu nahoris oan mane nomer lima.  
\v 18 Nia dale naꞌak, “Maromak selu haꞌukaan kolen tiꞌan, tan haꞌu klatan Silpa dadi baa haꞌukaan laꞌen feen.” Tan baa nia, Lea nanaran oan nia, naran Isaskar (tan lia fuan \it isaskar\it* naꞌak ‘selu kolen’).   
\p
\v 19 Nosi ikus, Lea koꞌus, hotu nahoris tenik oan mane nomer neen.  
\v 20 Nia dale naꞌak, “Maromak foo loos lia kabaas ida baa haꞌu tiꞌan. Oras neꞌe, haꞌukaan laꞌen musti nakneter haꞌu, tan haꞌu kahoris oan mane naꞌin neen tiꞌan bodik nia.” Hotu, Lea nanaran oan nia, naran Sebulon (tan lia fuan \it sebulon\it* isin naꞌak ‘hakneter’).   
\p
\v 21 Nosi ikus, Lea nahoris oan feto ida. Nia nanaran oan nia, naran Dina.   
\p
\v 22 Nosi ikus, Maromak nanoin Rahel nodi rona niakaan hamulak. Maromak loke Rahel notak,  
\v 23 hotu Rahel koꞌus, nahoris oan mane ida. Hotu nia dale naꞌak, “Maromak foti soe haꞌukaan moe tiꞌan.”  
\v 24 Nia moos dale naꞌak, “Nebee Maromak foo tuꞌan oan mane ida tenik baa haꞌu.” Tan baa nia, Rahel nanaran oan nia, naran Yusuf (tan lia fuan \it yusuf\it* isin naꞌak ‘kusu nebee foo tuꞌan’).   
\s1 Yakob buka dalan atu nabea tuan niakaan bibi sia  
\p
\v 25 Rahel nahoris Yusuf tiꞌan, Yakob dale no Laban naꞌak, “Ama! Kalo bele, haꞌu kfila uma lai,  
\v 26 ko haꞌukaan feen no oan sia. Ama natene haꞌu kserwisu susi ruin bodik selu kotu sia tiꞌan.”   
\p
\v 27 Rona mane foun dale nunia, banin mane nataa naꞌak, “Oa, rona lai! Kodi kleno urat, haꞌu katene MAROMAK natuun matak-malirin baa haꞌu, tan o.  
\v 28 Dadi, makara musu hira moos, haꞌu kselu! Surak, tuur mafati iha neꞌe, modi serwisu nima-nimak bodik haꞌu.”   
\p
\v 29 Rona nola nunia, Yakob nataa naꞌak, “Ama naree duꞌuk tiꞌan, haꞌukaan serwisu makaꞌas. Tan haꞌu serwisu makaꞌas nunia, ama niakaan bibi no karau sia bea bei-beik.  
\v 30 Oras haꞌu ksei la mai dauk, ama sasoin sia sei la duun waꞌin nunia. Mais oras neꞌe, ama soi tiꞌan. MAROMAK natuun matak-malirin baa ama, tan haꞌukaan serwisu nia. Oras toꞌo tiꞌan, haꞌu atu kserwisu bodik haꞌukaan feen-oan.”   
\p
\v 31 Rona nola nunia, Laban nusu naꞌak, “Haꞌu kmusti selu nunabee baa o?”  
\p Yakob nataa naꞌak, “Ama lalika foo sa-saa baa haꞌu. Haꞌu atu kaliku ama niakaan bibi sia bei-beik, surak haꞌu kbele kalo lia ida nuneꞌe.  
\v 32 Ohin loron neꞌe kedan, foo leet baa haꞌu kbaa ama niakaan bibi no bibi malae sia, nebee kboi kola balu. Rahun la makerek, dadi baa ama niakaan. Mais kalo rahun makerek, dadi baa haꞌukaan. Haꞌu moos kola bibi malae metan hotu-hotu. Bibi nia sia, hodi selu haꞌukaan kolen.\f + \fr 30:32 \ft Baa oras nia, ema naneo naꞌak bibi malae rahun mutik mak diꞌak. Sia mak bea waꞌin. Bibi malae metan la diꞌak. Sia la bea waꞌin. Bibi no bibi malae rahun makerek, moos la waꞌin.\f*  
\v 33 Baa loron ikus, ama bele natene haꞌu neꞌe moon ka lale. Oras nabee dei, ama bele mai naree haꞌukaan bibi sia. Kalo ama naree bibi rahun la makerek, lale haree bibi malae mutik, ama natene kedan naꞌak, haꞌu kanaꞌo kola bibi nia sia.”   
\p
\v 34 Rona nola nunia, Laban simu nodi naꞌak, “Diꞌak! Nunia dei.”  
\v 35-36 Mais loron nia moos, Laban beꞌur kedan Yakob, nodi faꞌe salin bibi mak rahun makerek no mak rahun metan. Hotu, nia naruka oan sia nalaꞌo nodi kedan bibi nia sia baa fatin ida mak salin dook nosi Yakob. Fatin nia, laꞌo rai loron tolu laran. Hotu, sia naliku bibi nia sia iha nia.  
\p Mais Yakob sei naliku banin mane niakaan bibi no bibi malae seluk sia.  
\v 37 Hotu, nia taa nola ai sorun nosi ai huun oik tolu. Nia loke ai kulit nia sia nalo makerek mak noo kaketak.  
\v 38 Nia tau ai makerek mak noo keketak nia sia baa bibi hemun fatik. Bibi sia nanis naklaꞌok malu iha nia.  
\v 39 Tan bibi sia naklaꞌok malu iha ai makerek mak noo keketak nia sia, oan sia moris mai, rahun makerek.   
\p
\v 40 Oras Laban niakaan bibi sia naklaꞌok malu, Yakob feur sia seꞌi oin baa bibi rahun makerek. Hotu, oan sia moos rahun makerek hotu. Nodi nunia, Yakob niakaan bibi sia bea tuꞌan. Hotu, nia sasa faꞌe sia, nosi Laban niakaan bibi sia.  
\v 41 Baa oras bibi mak biit naklaꞌok malu, Yakob tau ai makerek iha siakaan oin iha siakaan hemun fatik.  
\v 42 Mais, kalo naree bibi biit lalek sia naklaꞌok malu, nia la rai ai baa. Hodi nunia, Laban netan bibi biit lalek hotu-hotu. Mais, Yakob netan bibi mak biit hotu-hotu.  
\v 43 Hodi nunia, Yakob soi tebe-tebes. Niakaan bibi, bibi malae, kuda unta, kuda keledai no ata sia, waꞌin liu resik.   
\c 31  
\s1 Yakob laꞌo nela Laban  
\p
\v 1 Dala ida, Yakob rona Laban oan sia dale baa malu naꞌak, “Yakob neꞌe soi basuk, tan nia koi namara itakaan aman sasoin tiꞌan.”  
\v 2 Baa oras nia moos, Yakob naree banin mane Laban oin kadubuk no la diꞌak no nia hanesan uluk.   
\p
\v 3 Hotu, MAROMAK naruka Yakob naꞌak, “Oras toꞌo tiꞌan. Fila mikar baa o inan-aman ona. Haꞌu nanis kamalu o.”   
\p
\v 4 Rona Maromak naruka nunia, Yakob moos naruka ema bolu Rahel no Lea mai nasoru nia iha hae molik.  
\v 5 Feen sia toꞌo mai tiꞌan, Yakob katak baa naꞌak, “Loron hira neꞌe, haꞌu karee emikaan aman oin kadubuk no la diꞌak no haꞌu hanesan uluk. Mais haꞌu katene kaꞌak, Maromak mak haꞌukaan ama tonu-naboot, nanis namutuk no haꞌu.  
\v 6 Emi rua hatene haꞌu kserwisu susi ruin kleur tiꞌan bodik emikaan aman.  
\v 7 Mais nia beꞌur nakdiuk haꞌu! Nia seluk nakdiuk haꞌukaan saseban toꞌo dala sanulu. Masik nunia moos, Maromak daka diꞌa-diꞌak haꞌu.  
\v 8 Oras emikaan aman nameno baa haꞌu naꞌak, ‘Bibi rahun makerek sia dadi baa okaan saseban,’ foin bibi nahoris oan rahun makerek hotu. Baa dala seluk nia dale tenik naꞌak, ‘Oras neꞌe, bibi rahun falatak sia dadi baa okaan saseban.’ Foin bibi sia nahoris oan rahun falatak hotu.  
\v 9 Maromak mak nalo nunia, nebee nola emikaan aman bibin, foo baa haꞌu.   
\p
\v 10 Dala ida, oras bibi sia naklaꞌok malu, haꞌu kmeꞌi karee kaꞌak bibi aman mak naklaꞌok nia sia, rahun makerek no falatak mohu.  
\v 11 Hotu, Maromak Niakaan makbukar laleꞌan ida bolu haꞌu iha meꞌi nia naꞌak, ‘Hei Yakob!’  
\p Haꞌu ksimu kaꞌak, ‘Heꞌe Naꞌi Maromak?’   
\p
\v 12 Nia moos katak naꞌak, ‘Maree lai! Bibi aman mak naklaꞌok nia sia, rahun makerek no falatak mohu. Haꞌu mak babilan nunia, tan Haꞌu karee tiꞌan saa mak Laban nalo baa o.  
\v 13 Haꞌu neꞌe, Maromak. Haꞌu mak katadu aan baa o iha Betel. Iha nebaa, o mariik fatuk ida, o fui mina baa leten, modi loꞌu-sudur baa Haꞌu. Hotu, o mamate menon mo Haꞌu iha nia. Oras neꞌe, o musti laꞌo mela rai neꞌe, fila mikar baa okaan inan-aman rain.’ ”   
\p
\v 14 Rona laꞌen dale nunia, Rahel no Lea nataa naꞌak, “Diꞌak! Ami tuir dei, tan ami la hetan tenik sasoin tiꞌan nosi ama Laban!  
\v 15 Nia nalo ami hanesan ema seluk! Nia faꞌan ami, hotu naa lakon amikaan folin!  
\v 16 Sasoin hotu-hotu mak Maromak nola tiꞌan nosi ama Laban, oras neꞌe dadi bein sasoin bodik ami ho amikaan oan sia! Tan lia nia, kalo Maromak katak nunia tiꞌan, ami tuir baa dei!”   
\p
\v 17-18 Feen sia simu nunia, Yakob moos nahuu nadiꞌa naha sia. Nia nasaꞌe feen-oan hotu-hotu baa kuda unta, no naha mak nia netan tiꞌan iha Padan-Aram. Nia nalaꞌo nodi bibi no karau hotu-hotu, fila nikar baa rai Kanaꞌan.   
\p
\v 19 Oras Yakob sia atu laꞌo, Laban la iha uma, tan nia baa teri bibi malae rahun. Naree nunia, Rahel foti nanaꞌo nodi aman niakaan aiꞌoi lulik sia.  
\v 20 Yakob sia laꞌo, la tami niakaan banin mane.  
\v 21 Sia laꞌo lai-lais nodi sasoin hotu-hotu, nakur mota boot, liu baa foho Gilead.   
\s1 Laban teꞌur tuir Yakob  
\p
\v 22 Loron tolu liu tiꞌan, foin Laban natene naꞌak Yakob sia nalai tiꞌan.  
\v 23 Hotu, Laban libur niakaan ema sia, teꞌur tuir Yakob sia. Tuir toꞌo loron hitu, foin toma sia iha foho Gilead sia.   
\p
\v 24 Baa kalan nia, Maromak natadu aan baa Laban iha meꞌi naꞌak, “Laban! Kalo o dale mo Yakob, daka ibun diꞌa-diꞌak.”   
\p
\v 25 Kalan nia, Yakob nariik batane iha foho Gilead sia. Laban sia moos nariik batane la dook nosi nia.   
\p
\v 26 Baa awan, Laban mai nasoru Yakob nodi katak naꞌak, “Yakob! Tan saa o malai no-nook modi haꞌukaan oan feto sia? Hanesan o modi ema mak o kohi mola iha hatuda laran.  
\v 27 O malai no-nook, o la tami haꞌu tenik! Kalo o katak diꞌa-diꞌak haꞌu, nanis haꞌu kalo dahur, kalaꞌo emi kodi likurai no bareka, foin emi laꞌo!  
\v 28 Okaan salan ida tenik, o la foo leet baa haꞌu kdeꞌi haꞌukaan oan no bein oan sia. Okaan hahalok neꞌe, beik liu resik!  
\v 29 Haꞌu atu kasusar o, bele basuk! Mais hori kalan, Maromak mak okaan ama loꞌu-sudur baa, deꞌan haꞌu naꞌak, kalo haꞌu kdale ko o, haꞌu kmusti daka ibun diꞌa-diꞌak.  
\v 30 Haꞌu katene o laꞌo neꞌe tan o makara fila mikar! Mais, tan saa o sei manaꞌo modi tenik haꞌukaan aiꞌoi lulik sia?”   
\p
\v 31 Yakob nataa naꞌak, “Tua naꞌi keta deꞌan haꞌu! Haꞌu klaꞌo no-nook, tan haꞌu kataꞌuk keta arumak tua naꞌi natoos oan neꞌe sia, hotu nunabee?”  
\v 32 Yakob dale nunia, mais nia duꞌuk la natene feen Rahel nanaꞌo nodi aiꞌoik nia sia. Hotu, nia dale tenik naꞌak, “Tua naꞌi! Lia aiꞌoi lulik nia, buka baa! Kalo o metan, taa ukun mate baa ema mak nodi. Sobu karin hotu-hotu dei! Kalo ama naꞌi metan sasoin seluk sia moos, mola mikar. Nebee, ema neꞌe sia hotu-hotu dadi saksiin.”   
\p
\v 33 Hotu, Laban baa buka aiꞌoik nia sia iha ida-idak batanen. Uluk fohon, Yakob niakaan. Hotu, Lea niakaan. Liu baa, ata feto rua siakaan. Mais, nia la netan aiꞌoik nia sia. Ikus basuk, nia tama baa Rahel batanen.  
\v 34 Mais, Rahel rai subar aiꞌoik nia sia iha kusin kuda unta ohak. Hotu, nia tuur natoos. Laban buka nasirin Rahel batanen, mais la netan.   
\p
\v 35 Oras nia Rahel dale baa aman naꞌak, “Ama keta kanarak. Haꞌu la kbele kariik, tan haꞌu koꞌi kasoru fulan.” Laban buka baa-mai, mais la netan.   
\p
\v 36 Hotu, Yakob nawan saꞌe. Nia dale makaꞌas baa Laban naꞌak, “Haꞌu kalo aat saa tiꞌan baa tua naꞌi, toꞌo teꞌur tuir haꞌu hanesan ema aat!  
\v 37 Tua naꞌi sobu karin naha sia tiꞌan! Hotu, hetan saa? Kalo hetan saa, rai baa oin neꞌe, nebee ita hotu-hotu haree! Nebee ema neꞌe sia bele nakotu, see niakaan!  
\v 38 Tinan rua nulu tiꞌan, haꞌu kserwisu bodik tua naꞌi. Oras haꞌu kdaka tua naꞌi niakaan bibi no karau sia, la noo matan ida mak lonus. Matan ida moos, haꞌu la kaa kola.  
\v 39 Kalo asu fuik noꞌo tua naꞌi bibin, haꞌu la kasara baa tua naꞌi. Mais haꞌu mak selu duꞌuk. Tenik, kalo ema nanaꞌo tua naꞌi bibin, tua naꞌi naruka haꞌu mak selu, masik haꞌu la sala!  
\v 40 Oras loro makas, loro tunu nawai haꞌu. Baa kalan, haꞌu kiki tan malirin. Masik haꞌu kakati moos, haꞌu kdaka tua naꞌi bibin sia loron-kalan.  
\v 41 Tinan rua nulu nia, tebes! Haꞌu kserwisu tinan sanulu resin haat, nebee haꞌu ketan tua naꞌi oan feto sia! Hotu kserwisu tenik tinan neen, nebee haꞌu ketan bibi sia! Haꞌu kserwisu kleur nunia, mais tua naꞌi seluk nakdiuk haꞌukaan saseban sia, toꞌo dala sanulu.  
\v 42 Mais haꞌu ksotir tan Maromak mak Bei Abraham no Ama Isak loꞌu-sudur baa. Kalo Maromak la daka haꞌu, nanis tua naꞌi naruka ema nabuꞌa fila haꞌu, laꞌo kodi liman mamuk. Mais Maromak la taka matan baa haꞌukaan susar. Nia naree haꞌukaan serwisu hotu-hotu. Etuk hori fonin, Nia mai naruka tua naꞌi daka ibun.”   
\s1 Yakob no Laban namate menon  
\p
\v 43 Rona Yakob dale nunia, Laban dale naꞌak, “Nuneꞌe! Feto naꞌin rua nia, haꞌukaan oan. Oan mak sia nahoris moos haꞌukaan bein oan sia. Bibi no karau hotu-hotu neꞌe moos, haꞌukaan. Sa-saa hotu-hotu mak o maree iha neꞌe, nanis haꞌukaan! Mais, haꞌu la kbele katoos.  
\v 44 Diꞌak liu, ita rua hamate menon, nebee ita moris tuir mamenon nia.”   
\p
\v 45 Hotu, Yakob foti nola fatuk boot ida, taman nariik fatuk nia atu nalo tadak.  
\v 46 Nia moos naruka niakaan ema sia libur fatuk nodi butuk. Hotu, Yakob no Laban sia hotu-hotu tuur atu nalo lahan nodi naa iha nia.  
\v 47 Laban tau naran baa fatuk butuk nia nodi lia Aram naꞌak \it Yegar Sahaduta\it* (lia isin naꞌak ‘fatuk saksiin’). Yakob moos foo naran nodi lia Ibrani naꞌak \it Galeed\it* (lia neꞌe moos naꞌak ‘fatuk saksiin’).   
\p
\v 48 Hotu, Laban katak naꞌak, “Fatuk butuk neꞌe, dadi saksiin bodik ita rua.” (Tan lia nia, ema nanaran fatin nia naꞌak Galeed.)  
\v 49 Laban moos katak naꞌak, “Nanis MAROMAK duꞌuk mak daka ita rua, nebee masik ita rua dook malu, ita keta hakur mamenon neꞌe.” Etuk, nia moos nanaran fatin nia, Mispa (tan lia fuan \it mispa\it* neꞌe, lian hanesan lia fuan naꞌak ‘daka fatin aas’).  
\v 50 Hotu Laban dale tenik naꞌak, “Kalo o malo aat mo haꞌukaan oan sia, lale o mola tenik feto, haꞌu la katene. Mais manoin! Maromak mak dadi saksiin baa o mo haꞌu.  
\v 51-52 Maree kokon fatuk hariik no fatuk butuk neꞌe. Fatuk neꞌe sia dadi kladik. O la bele makur liu fatuk neꞌe sia, modi malo aat baa haꞌu. Haꞌu moos la bele kakur liu fatuk neꞌe sia, kodi kalo aat baa o.  
\v 53 Ita rua hamate menon neꞌe, hodi itakaan bei siakaan Maromak, mak okaan bei Abraham no haꞌukaan bei Nahor loꞌu-sudur baa. Maromak duꞌuk mak dadi makotu lia bodik ita.”  
\p Hodi nunia, Yakob moos tuir narai aan nodi Maromak naran, mak niakaan aman Isak loꞌu-sudur baa.   
\p
\v 54 Hotu, Yakob nalo sera baa Maromak iha foho nia leten. Nia moos bolu ema hotu-hotu iha nia sia atu mai naa bele-bele, nodi daka toꞌo seisawan.   
\p
\v 55 Seisawan oan, Laban nakoꞌak deꞌi oan no bein oan sia hotu-hotu. Nia naloon foo matak-malirin baa sia. Hotu, nia fila nikar.   
\c 32  
\s1 Yakob nataꞌuk nasoru maun Esau  
\p
\v 1 Laban fila nikar tiꞌan, Yakob sia moos laꞌo liu. Hotu, Maromak Niakaan makbukar laleꞌan sia mai nasoru nia.  
\v 2 Naree sia nunia, Yakob dale naꞌak, “Fatin neꞌe, nanis Maromak hanawa fatin!” Tan baa nia, Yakob nanaran fatin nia, Mahanaim (tan \it mahanaim\it* lia isin naꞌak ‘hanawa fatin rua’).   
\p
\v 3 Hotu, Yakob naruka niakaan klosan naꞌin hira, baa uluk rai Edom (neꞌe mak rai Seir), nebee katak baa maun Esau naꞌak nia atu mai.  
\v 4 Yakob katak baa klosan sia naꞌak, “Emi baa katak baa haꞌukaan maun Esau nuneꞌe: ‘Ama boot Esau! Ama boot atan, ali Yakob, solok tabe hakneter waꞌin lo-loos. Nahuu hori laꞌo uluk nia, toꞌo oras neꞌe, ama boot atan neꞌe, tuur iha tua naꞌi Laban uman.  
\v 5 Oras neꞌe, ama boot atan neꞌe, noo karau baka, kuda keledai, bibi, bibi malae, ata feto no ata mane. Nia solok ami neꞌe mai uluk, katak ama boot nosi niakaan mamain. Nia naloon, nebee ama boot simu ami nodi liman rua.’ ” Yakob naruka nunia, klosan sia moos baa.   
\p
\v 6 Klosan sia nasoru Esau tiꞌan, sia fila nikar, nasara baa Yakob naꞌak, “Ami hasoru tiꞌan ama maun, Esau. Oras neꞌe, nia laꞌo mai nasoru ama nodi mane naꞌin atus haat.”   
\p
\v 7 Rona nola nunia, Yakob neon kiki, tan nia nataꞌuk tebes. Nia faꞌe niakaan ema no karau no bibi sia hotu-hotu, nalo baa lolok rua.  
\v 8 Nia naneo naꞌak, “Kalo Esau mai, hotu nalatu ema lolok uluk, lolok ikus bele nalai sori aan.”   
\p
\v 9 Yakob moos namulak naꞌak, “Maromak, mak haꞌukaan bei Abraham no ama Isak loꞌu-sudur baa. Rona haꞌu lai! Hori hirak nia, Maromak naruka haꞌu kmai kikar haꞌukaan familin sia iha rai neꞌe. MAROMAK mak namate menon tiꞌan naꞌak, Maromak mak atu babilan nalo diꞌak hotu-hotu.  
\v 10 Haꞌu la kfatan simu Maromak dadomin mak la natuka! Uluk, oras haꞌu kakur mota Yordan neꞌe, kodi knoꞌan dei. Mais, oras neꞌe haꞌu kmai kikar, kodi ema no karau no bibi lolok rua.  
\v 11 Haꞌu kataꞌuk arumak mau Esau mai noꞌo ami. Tan lia nia, haꞌu kakroꞌan, nebee Naꞌi Maromak sori haꞌu ko haꞌukaan feen-oan hotu-hotu, bele hakbois hosi mau Esau.  
\v 12 Naꞌi Maromak mak namate menon naꞌak, atu natuun matak-malirin waꞌin baa haꞌu, nodi nalo haꞌukaan husar-binan bea tuꞌan, hanesan raihenek iha tasi tehen mak ema la bele sura nola.”   
\p
\v 13 Namulak notu, Yakob toba iha nia. Baa awan, nia nadiꞌa bibi no karau sia atu foo baa maun.  
\v 14 Nia boi nola bibi inan matan atus rua, bibi aman matan rua nulu, bibi malae inan matan atus rua, bibi malae aman matan rua nulu,  
\v 15 kuda unta matan tolu nulu no oan sei susu, karau baka inan matan haat nulu, karau baka aman matan sanulu, kuda keledai inan matan rua nulu no kuda keledai aman matan sanulu.  
\v 16 Hotu, nia faꞌe oik ida, lolok ida. Hotu, nalo lolok ida noo makbalin duꞌuk. Nia katak baa makbalin sia naꞌak, “Emi laꞌo uluk. Haꞌu ktuir kosi kotuk! Mais musti daka, nebee lolok ida dook netik nosi lolok ida seluk.”   
\p
\v 17 Hotu, Yakob naruka makbalin lolok uluk naꞌak, “Kalo haꞌukaan maun Esau nasoru emi, hotu nusu naꞌak, ‘Emi atu baa nabee? Emi neꞌe see klosan? Bibi no karau neꞌe sia see niakaan?’  
\v 18 emi musti hataa haꞌak, ‘Bibi no karau neꞌe sia, ama boot atan Yakob niakaan! Nia solok baa maun, ama boot Esau. Mais, nia duꞌuk sei ikus.’ ”  
\v 19-20 Yakob moos naruka baa makbalin hotu-hotu nosi lolok seluk sia naꞌak, “Kalo emi hasoru mau Esau, latan bibi no karau neꞌe sia baa nia, hotu katak haꞌak, haꞌu ksei iha ikus.” Yakob naruka nunia, tan nia nanoin, kalo nia latan bibi no karau nia sia hotu-hotu baa Esau, Esau laran bele malirin no nia.  
\v 21 Tan lia nia, nia solok uluk bibi no karau nia sia baa. Mais kalan nia, nia sei iha Mahanaim.   
\s1 Yakob nakteꞌur no Maromak  
\p
\v 22 Baa kalan nia, Yakob nadeer, babilan feen kawaꞌik rua, feen kiꞌik rua, no oan naꞌin sanulu resin ida, atu nakur mota Yabok balu.  
\v 23 Toꞌo balu baa, Yakob moos solok niakaan sasoin hotu-hotu baa.   
\p
\v 24 Nunia hotu, Yakob mesan sei iha nia. Hotu, mane ida mai nakteꞌur no nia, toꞌo kreꞌis loro saꞌe.  
\v 25 Mane nia noran atu monu, nia moos tuku Yakob kidan fukun, toꞌo ruin naklosu sai nosi tuur fatin.  
\v 26 Hotu, mane nia dale naꞌak, “Mabusik haꞌu, tan loro atu saꞌe ona.”  
\p Mais Yakob nataa naꞌak, “Matuun matak-malirin baa haꞌu lai, foin kabusik o!”   
\p
\v 27 Hotu, mane nia nusu naꞌak, “O naran see?”  
\p Nia nataa naꞌak, “Yakob.”   
\p
\v 28 Hotu, mane nia naꞌak, “Okaan naran lahoos Yakob tenik! Nahuu baa oras neꞌe, ema atu bolu o \it Israꞌel\it*, tan o makteꞌur tiꞌan sakar ema raiklaran no sakar Maromak, toꞌo o modi sia.” (Naran \it Isra-el\it* neꞌe naꞌak ‘nia mak nakteꞌur no Maromak’.)   
\p
\v 29 Hotu, Yakob moos nusu naꞌak, “O naran see?”  
\p Mais, mane nia nataa naꞌak, “O musu haꞌukaan naran atu malo saa?” Hotu, nia natuun matak-malirin baa Yakob iha nia.   
\p
\v 30 Nunia hotu, Yakob dale naꞌak, “Haꞌu karee besik Maromak oin tiꞌan, mais haꞌu ksei moris.” Tan baa nia, Yakob nanaran fatin nia naꞌak, \it Peniel\it*. Lia isin naꞌak, ‘Maromak Oin’.   
\p
\v 31 Loro saꞌe tiꞌan, foin Yakob laꞌo nela fatin nia. Mais nia laꞌo la diꞌak, tan kidan fukun naksala.  
\v 32 Tan baa nia, toꞌo oras neꞌe, ema Israꞌel sia la naa naꞌan kidan fukun, tan Maromak taꞌe naksala bei Yakob kidan fukun baa oras nia.   
\c 33  
\s1 Yakob nasoru nikar maun Esau  
\p
\v 1 Loron nia, Yakob naree Esau lolok mai no niakaan ema naꞌin atus haat. Hotu, Yakob faꞌe oan sia, foo baa inan ida-idak.  
\v 2 Nahulin feen kiꞌik rua no oan sia laꞌo iha oin. Foin, Lea no oan sia. Hotu, Rahel no oan Yusuf ikus basuk.  
\v 3 Yakob laꞌo iha oin basuk. Kreꞌis baa maun, nia nakniꞌa nodi sudur isin hitu.   
\p
\v 4 Naree alin, Esau moos nalai baa nasoru. Hotu nakoꞌak deꞌi nia. Sia rua moos tanis.  
\v 5 Esau moos nusu naꞌak, “Feto no oan neꞌe sia hotu-hotu, see?”  
\p Yakob nataa naꞌak, “Sia neꞌe, mak Maromak foo baa mau atan, haꞌu neꞌe.”   
\p
\v 6 Hotu, Yakob feen kiꞌik sia no oan sia, mai sudur baa Esau.  
\v 7 Hotu, Lea no oan sia mai sudur baa Esau. Ikus basuk, Yusuf no inan Rahel, mai sudur baa.   
\p
\v 8 Hotu, Esau nusu naꞌak “Bibi no karau mak o solok ohin nia, atu halo baa saa?”  
\p Yakob nataa naꞌak, “Nuneꞌe mau! Haꞌu kfoo baa mau, nebee mau simu ami nodi laran maluak.”   
\p
\v 9 Mais Esau dale naꞌak, “Ali Yakob! Haꞌukaan sasoin moos waꞌin. Lalika foo tenik sa-saa baa haꞌu.”   
\p
\v 10 Yakob nataa naꞌak, “Keta nunia, mau! Mau musti simu, atu dadi baa tadak naꞌak mau simu haꞌu nodi liman rua. Tan oras haꞌu karee mau nanasa ohin nia, hanesan haꞌu karee Maromak mak nanasa no hꞌau.  
\v 11 Dadi, haꞌu kusu no kakneter, nebee mau simu buat mak la no folin neꞌe sia. Maromak diꞌak liu resik baa haꞌu tiꞌan. Nia foo sa-saa hotu-hotu, mak haꞌu kbuka.” Yakob namaus Esau nohuun nunia, toꞌo Esau moos simu.   
\p
\v 12 Hotu Esau naꞌak, “Kalo nunia, hadiꞌa aan laꞌo ona! Haꞌu ko kela emi baa.”   
\p
\v 13 Mais Yakob nataa naꞌak, “Lalika mau! Mau naꞌin naree baa! Oan sia sei kiꞌik, la bele laꞌo lai-lais. Bibi no karau mak foin nahoa sia moos waꞌin. Kalo seten sia laꞌo lai-lais, loron ida dei sia bele mate mohu.  
\v 14 Diꞌak liu, mau sia uluk ona. Ami tuir nai-naik. Ami toꞌo tiꞌan, foin haꞌu kmai karee mau iha Seir.”   
\p
\v 15 Rona Yakob dale nunia, Esau katak naꞌak, “Kalo nunia, haꞌu kela klosan balu atu no nela emi baa.”  
\p Mais Yakob nataa naꞌak, “Mau lalika hakole aan! Surak mau simu haꞌu dei, toꞌo tiꞌan.”   
\p
\v 16 Rona nunia, Esau laꞌo nela sia, fila baa Seir.  
\v 17 Mais Yakob la baa Seir. Nia baa fatin ida seluk, naran Sukot. Iha nebaa, nia nariik uma hein heik nodi nalo laluꞌan bodik bibi no karau sia. Tan nia nariik uma hein heik iha nia, ema nanaran fatin nia naꞌak \it Sukot\it*. (Naran \it sukot\it* lia isin naꞌak ‘uma hein heik’.)   
\p
\v 18 Nosi ikus, Yakob sia moos lori baa leo Sikem iha rai Kanaꞌan. Hodi nunia, sia laꞌo no dame nosi Padan-Aram toꞌo Kanaꞌan. Hotu, sia nariik batane kreꞌis baa leo Sikem.  
\v 19 Rai mak Yakob nariik batane fatik nia, nia sosa nola nosi Hemor, mak Sikem aman. Nia selu kotu nodi osan murak tomak atus ida.  
\v 20 Nia moos nada fatuk, nalo taroman iha nia. Hotu, nia nanaran fatin nia, \it El-Elohe-Israꞌel\it*. Lia isin naꞌak ‘Maromak mak Israꞌel loꞌu-sudur baa’.   
\c 34  
\s1 Sikem nalo lia kfoꞌer no Yakob oan feto Dina  
\p
\v 1 Baa oras nia, Yakob no Lea oan feto Dina, boot tiꞌan. Dala ida, Dina baa nasoru mamaluk feto sia iha rai nia.  
\v 2 Rai nia naꞌin, naran Hemor. Hemor nia, nosi ema hunun Hewi. Niakaan oan mane, naran Sikem. Oras Sikem naree Dina, nia lemas nola, nalo lia kfoꞌer no nia.  
\v 3 Sikem neon monu baa Dina toꞌo nakara basuk. Nia dale namaus Dina, nebee simu nia.  
\v 4 Nia moos katak baa aman naꞌak, “Ama! Tulun tama musu Dina, nebee kalo baa haꞌukaan feen.”   
\p
\v 5 La kleur, Yakob rona naꞌak ema nalo lia kfoꞌer no oan feto. Nia no-nook dei, tan oan mane sia sei daka bibi iha hae molik. Nia sei nein sia fila mai.   
\p
\v 6 Baa oras nia moos, Sikem no aman Hemor mai nasoru Yakob atu tama nusu Dina.  
\v 7 Oras sia sei dale, Yakob oan sia fila mai. Sia rona Sikem nalo lia kfoꞌer tiꞌan no siakaan feton, sia laran moras nodi krakat naꞌak, “Lia nuneꞌe la bele kona baa Yakob familin! Ita la bele simu ema hahalok aat nuneꞌe.”   
\p
\v 8 Mais Hemor namaus tenik Yakob no oan sia naꞌak, “Maluk Yakob! Haꞌukaan oan Sikem beer tebe-tebes baa maluk oan feto. Dadi, haꞌu kusu nebee foo leet baa haꞌukaan oan nola nia.  
\v 9 Kalo bele, itakaan oan sia nola malu. Emikaan oan mane sia nola amikaan oan feto sia! Amikaan oan mane sia nola emikaan oan feto sia.  
\v 10 Nebee emi tuur ho ami iha neꞌe. Emi naꞌin boi duꞌuk, hakara tuur iha nabee dei. Hotu, emi bele buka moris hodi hetan sasoin iha nia.”   
\p
\v 11-12 Hotu, Sikem dale no Dina aman no maun sia naꞌak, “Emi hakara saa dei, haꞌu ktuir. Emi tate osan taka odamatan no husu folin hira moos, haꞌu kselu. Surak emi foo leet baa haꞌu kola Dina.”   
\p
\v 13 Yakob oan mane sia hirus tan Sikem nalo lia kfoꞌer no siakaan feton Dina tiꞌan. Hotu, sia nataa asufanu baa Sikem no aman Hemor  
\v 14 naꞌak, “Ami la bele latan amikaan feton baa ema mak la namane aan! Lia nia namoe ami!  
\v 15 Mais, dalan sasain nuneꞌe: emikaan mane hotu-hotu, kiꞌik-boot, musti hamane aan nuꞌu ami.  
\v 16 Kalo emi halo nunia tiꞌan, foin ita bele hola malu. Ami moos bele tuur hamutuk ho emi, nebee ita dadi ema klubun ida.  
\v 17 Mais kalo emi la tuir amikaan hakara neꞌe hodi la hamane aan, ami hola hikar amikaan feton, hotu ami laꞌo sai hosi rai neꞌe.”   
\p
\v 18 Rona nola nunia, Hemor no Sikem moos simu.  
\v 19 Sikem la terus nein ona, tan nia beer Dina liu resik tiꞌan. Ema iha rai nia moos, nakneter Sikem.  
\v 20 Dadi, Hemor no Sikem baa kedan hakotu lia fatin iha leo odamatan nanokar. Sia koꞌa kabuar lia no ema hotu-hotu iha rai nia nodi dale naꞌak,  
\v 21 “Mamaluk sia hotu-hotu! Ema Israꞌel neꞌe sia nakara moris dame no ita. Dadi habusik sia nein namutuk no ita iha neꞌe. Rai neꞌe luan bodik ita hotu-hotu. Ita bele hola siakaan oan feto. Sia moos bele nola itakaan oan feto.  
\v 22 Mais sia nusu loos lia kiꞌik oan ida nosi ita. Neꞌe, mak ita mane hotu-hotu musti hamane aan nuꞌu sia.  
\v 23 Kalo ita hamutuk tiꞌan, nanis siakaan bibi no karau no sasoin hotu-hotu bele dadi baa itakaan. Diꞌak liu ita simu siakaan hakaran. Ita hotu-hotu hamane aan bele-bele! Hakara ka?”   
\p
\v 24 Rona nola nunia, ema hotu-hotu mak libur malu iha nia, nakara tuir Hemor no Sikem. Mane sia hotu-hotu iha rai nia moos namane aan bele-bele.   
\p
\v 25 Baa wainrua, oras mane hotu-hotu sei moras tan namane aan, Dina naan Simeon no Lewi losu surik naruk. Sia tama no-nook baa kota laran, noꞌo mane hotu-hotu.  
\v 26 Sia moos noꞌo Hemor no Sikem. Hotu, sia dada nodi fila Dina sai nosi Sikem uman.   
\p
\v 27 Hotu, Yakob oan mane rumak sia tama nadau nola sasoin hotu-hotu iha nia. Sia kanarak, tan ema nalo lia kfoꞌer no siakaan feton.  
\v 28 Sia nadau nola ema naha uma laran hotu-hotu, nodi nalaꞌo nola bibi no karau hotu-hotu iha hae molik.  
\v 29 Sia moos nodi feto hotu-hotu no oan sia, no nadau nola naha folin todan hotu-hotu.   
\p
\v 30 Oras Yakob natene nola, nia deꞌan Simeon no Lewi naꞌak, “Emi beik saa tiꞌan? Emi hasusar haꞌu dei! Nanis ema Kanaꞌan, ema Peris no ema hotu-hotu iha rai neꞌe atu hirus ita. Sia waꞌin liu ita. Kalo sia nababu ita, ita dodok welon.”   
\p
\v 31 Mais sia nataa nodi krakat naꞌak, “Ama! La kona basuk ami habusik sia nalo amikaan feton nuꞌu feto aat!”   
\c 35  
\s1 Yakob sia nalai baa Betel  
\p
\v 1 Hotu, Maromak katak baa Yakob naꞌak, “Haꞌu neꞌe, Maromak mak natadu aan baa o, baa oras o malai mosi okaan maun Esau. Oras neꞌe, lori baa Betel ona. Toꞌo nebaa, mariik taroman bodik Haꞌu. Hotu, tuur iha nia.”   
\p
\v 2-3 Tan lia nia, Yakob katak baa niakaan ema uma laran sia naꞌak, “Oras neꞌe, ita lori baa Betel. Uluk, oras haꞌu iha susar laran, Maromak tulun haꞌu iha nia. Haꞌu kakara kariik taroman ida iha nia. Tan baa nia, emi musti soe emikaan aiꞌoi lulik sia hotu-hotu. Hamoos isin lolon, foin seluk tais, tan ita atu loꞌu-sudur baa Maromak.”  
\v 4 Rona nola nunia, Yakob ema uma laran sia moos latan kedan siakaan aiꞌoi lulik no karabu sia hotu-hotu.\f + \fr 35:4 \ft Yakob naruka soe siakaan karabu, tan noo ilas aiꞌoi lulik iha karabu nia sia.\f* Hotu, Yakob nakoi naha nia sia iha ai huun boot ida ohak kreꞌis leo Sikem.  
\v 5 Oras Yakob sia laꞌo lolok nosi Sikem, Maromak nalo nataꞌuk ema iha rai nia, toꞌo sia la naksakar aan nalo aat baa Yakob sia.   
\p
\v 6 Hodi nunia, Yakob no niakaan ema sia, laꞌo no dame toꞌo leo Betel (mak uluk naran ‘Lus’) iha rai Kanaꞌan.  
\v 7 Toꞌo nia, Yakob nariik taroman. Nia nanaran fatin nia \it El Betel\it*, tan lia isin naꞌak, ‘Maromak iha Betel’. Uluk Maromak natadu aan baa Yakob iha nia, baa oras nia nalai nosi maun.   
\p
\v 8 Kreꞌis leo Betel, no ai huun boot ida naran \it Alon Bakut\it*. Lia isin naꞌak, ‘ai tanis hadeꞌun aan’. Ai naran nunia, tan Ribka inan haliku naran Debora, mate, hotu sia nakoi nia iha ai nia ohak.   
\p
\v 9 Yakob fila nikar nosi Padan-Aram, Maromak natadu aan tenik nodi natuun matak-malirin baa nia  
\v 10 naꞌak, “Nahuu baa oras neꞌe, okaan naran lahoos Yakob tenik. Haꞌu ktau naran foun baa o kaꞌak, Israꞌel.\f + \fr 35:10 \ft Naran ‘Israꞌel’ neꞌe naꞌak, ‘nakteꞌur no Maromak’.\f*  
\v 11 Haꞌu neꞌe, Maromak mak Beran Kaliuk. O atu metan husar-binan waꞌin lear! Ema klubun sia atu mosu mai nosi okaan husar-binan. O moos mahoris naꞌin lear.  
\v 12 Rai mak Haꞌu klatan baa okaan bei Abraham no okaan aman Isak nia, oras neꞌe Haꞌu klatan baa o mo okaan husar-binan sia.”   
\p
\v 13-14 Rona notu nunia, Yakob nariik fatuk ida iha fatin nia, dadi tadak ida, nebee nodi nanoin Maromak mamenon. Nia fui kedan anggor ween no mina morin iha fatuk nia leten, nodi loꞌu-sudur baa Maromak.  
\v 15 Yakob nanaran fatin nia, Betel.   
\s1 Yakob feen Rahel mate nahoris  
\p
\v 16 Hotu, Yakob sia laꞌo nela Betel. Oras nia Rahel koꞌus. Oras sia sei dook nosi leo Efrata (mak oras neꞌe, ema temi naꞌak Betlehem), Rahel loron nahoris moos toꞌo mai. Mais nia nahoris susar,  
\v 17 toꞌo makaer mii katak baa nia naꞌak, “Ina Rahel! Makbiit neon! Ina netan oan mane ida tenik!”  
\v 18 Masik Rahel nawan kreꞌis atu kotu moos, nia sei tau nela naran baa oa nia naꞌak, Ben-Oni (tan \it ben-oni\it* lia isin naꞌak ‘oa susar’). Hotu, nawan moos kotu. Mais Yakob nanaran oan nia, Benyamin (tan \it benyamin\it* lia isin naꞌak ‘oa liman kwana’).   
\p
\v 19 Hotu, sia nakoi Rahel iha dalan tehen baa Efrata (mak oras neꞌe, ema temi naꞌak Betlehem).  
\v 20 Nakoi tiꞌan, Yakob nariik fatuk rate ida iha nia. Toꞌo oras neꞌe moos, Rahel niakaan fatuk rate nia sei nafati.   
\s1 Yakob oan sia  
\p
\v 21 Nunia hotu, Yakob\f + \fr 35:21 \ft Hakerek Moon lia Ibrani naꞌak, ‘Israꞌel’ iha neꞌe. Naran ‘Israꞌel’ nia, Yakob naran seluk.\f* lori baa-mai bei-beik. Dala ida, nia nariik batane iha tetu Eder sorin.  
\v 22 Oras sia nein iha nia, Ruben toba no aman feen kiꞌik, Bilha. Yakob moos natene nola lia nia.  
\p Yakob oan mane sia, naꞌin sanulu resin rua.   
\m
\v 23 Lea oan sia, Ruben (mak Yakob oan ulun), Simeon, Lewi, Yahuda, Isaskar no Sebulon.   
\m
\v 24 Rahel oan sia, Yusuf no Benyamin.   
\m
\v 25 Rahel ata feto Bilha oan sia, Dan no Naftali.   
\m
\v 26 Hotu, Lea ata feto Silpa oan sia, Gad no Aser.  
\p Yakob netan oan nia sia iha Padan-Aram.   
\s1 Yakob aman Isak mate  
\p
\v 27 Hotu, Yakob baa naree aman Isak iha Mamre, kreꞌis baa kota Kiriat Arba (mak oras neꞌe naran Hebron). Uluk, niakaan bei Abraham moos nein iha nia.  
\v 28-29 Isak moris toꞌo otas tinan atus ida walu nulu, foin mate. Hotu, niakaan oan Esau no Yakob nakoi nia.   
\c 36  
\s1 Esau husar-binan sia  
\p
\v 1 Neꞌe mak Esau husar-binan sia. Esau niakaan naran seluk, Edom.  
\v 2 Nia nola feto Kanaꞌan naꞌin rua nalo baa feen. Feto ida, naran Ada. Ada nia, ema Het ida naran Elon oan. Esau feen ida tenik, ema Hewi, naran Oholibama. Oholibama aman, naran Anah. Bein, naran Sibeon.  
\v 3 Esau moos nola noo Ismael oan feto ida, naran Basmat. Basmat maun, naran Nebayot.   
\p
\v 4 Esau feen Ada nahoris Elifas. Basmat nahoris Rehuel.  
\v 5 Oholibama nahoris Yeus, Yalam no Kora. Esau feen sia nahoris oan neꞌe sia hotu-hotu iha rai Kanaꞌan.   
\p
\v 6 Dala ida, Esau lori baa rai seluk, dook nosi Yakob. Nodi feen-oan, ema serwisu, bibi no karau no naha hotu-hotu.  
\v 7 Esau sasa aan nosi Yakob, tan bibi no karau no sasoin seluk sia waꞌin liu resik toꞌo sia moris seti malu iha rai nia.  
\v 8 Tan lia nia, Esau (mak Edom), baa tuur iha rai foho iha Seir.   
\p
\v 9 Neꞌe, Esau husar-binan, mak ema temi naꞌak, ‘ema Edom’. Sia tuur iha rai foho iha Seir.   
\m
\v 10-13 Esau feen Ada nahoris oan mane ida, naran Elifas. Elifas netan oan mane naꞌin lima mak: Teman, Omar, Sefo, Gatam no Kenas. Elifas feen kiꞌik, naran Timna. Nia nahoris oan mane ida naran Amalek.  
\m Esau feen Basmat nahoris oan mane ida naran Rehuel. Hotu, Rehuel netan oan mane naꞌin haat mak: Nahat, Sera, Syama no Misa.   
\m
\v 14 Esau feen Oholibama, Anah oan, mak Sibeon oa bein nia. Nahoris oan mane naꞌin tolu, mak: Yeus, Yalam no Kora.   
\m
\v 15-16 Esau oan no bein oan sia sasa faꞌe malu, dadi ema hunun waꞌin, ida-idak no duꞌuk fukun. Esau oan ulun, Elifas oan sia, dadi baa fukun Teman, fukun Omar, fukun Sefo, fukun Kenas, fukun Kora, fukun Gatam no fukun Amalek. Sia hotu-hotu nia, mak Esau no feen Ada husar-binan.   
\m
\v 17 Esau oan Rehuel oan sia, dadi fukun Nahat, fukun Sera, fukun Syama no fukun Misa. Sia hotu-hotu nia, mak Esau no feen Basmat husar-binan.   
\m
\v 18 Esau no feen Oholibama oan sia, dadi fukun Yeus, fukun Yalam no fukun Kora.   
\p
\v 19 Ema hunun nia sia hotu-hotu, mak Esau husar-binan.   
\s1 Seir husar-binan  
\p
\v 20-21 Iha fatin nia moos noo ema Hori ida, naran Seir. Niakaan oan sia sasa faꞌe malu, dadi baa ema hunun waꞌin, ida-idak no duꞌuk fukun. Oan sia dadi baa fukun Lotan, fukun Sobal, fukun Sibeon, fukun Anah, fukun Dison, fukun Eser no fukun Disan.   
\m
\v 22 Lotan oan sia mak Hori no Heman. (Lotan feton mak Timna).   
\m
\v 23 Sobal oan sia mak Alwan, Manahat, Ebal, Sefo no Onam.   
\m
\v 24 Sibeon oan sia mak Aya no Anah. Anah nia mak netan nola wee matan manas iha raihenek raat, oras naliku aman kuda keledai sia.   
\m
\v 25-26 Anah oan feto mak Oholibama. No oan mane mak Dison. Dison oan mak Hemdan, Esban, Yitran no Keran.   
\m
\v 27 Eser oan mak Bilhan, Saꞌawan, no Akan.   
\m
\v 28 Disan oan mak Us no Aran.   
\m
\v 29-30 Fukun ema hunun Hori sia mak neꞌe: Lotan, Sobal, Sibeon, Anah, Dison, Eser no Disan. Sia hotu-hotu nein iha rai Seir.   
\s1 Rai Edom naꞌin sia  
\p
\v 31 Rai Israꞌel sei dauk no naꞌin, rai Edom no naꞌin tiꞌan. Naran sia tuir malu, nuneꞌe:   
\m
\v 32 Sia foti Beor oan Bela, dadi naꞌin kota Dinhaba.   
\m
\v 33 Bela mate, Yobab seluk nia. Yobab aman, naran Sera nosi leo Bosra.   
\m
\v 34 Yobab mate, Husam seluk. Husam nia, nosi ema Teman rain.   
\m
\v 35 Husam mate, Hadad seluk. Hadad aman, naran Bedad, nosi leo Awit. (Hadad neꞌe, mak natoba nola ema Midian, baa oras sia natuda iha Moab).   
\m
\v 36 Hadad mate, Samla seluk. Samla nia, nosi leo Masreka.   
\m
\v 37 Samla mate, Saul seluk. Saul nia, nosi leo Rehobot iha mota diꞌin.   
\m
\v 38 Saul mate, Baꞌal-Hanan seluk. Baꞌal-Hanan aman, Akbor.   
\m
\v 39 Baꞌal-Hanan mate, Hadar seluk. Hadar nia, nosi leo Pahu. Niakaan feen naran Mehetabel. Mehetabel aman, naran Matret. Bein, naran Mesahab.   
\p
\v 40-43 Fukun nosi Esau sia, mak neꞌe: Timna, Alwa, Yetet, Oholibama, Ela, Pinon, Kenas, Teman, Mibsar, Magdiel no Iram. Sia ida-idak nanaran rai, tuir siakaan naran duꞌuk.  
\p Nunia dei, Esau husar-binan mak ema Edom.   
\c 37  
\s1 Yakob fila nikar baa rai Kanaꞌan  
\p
\v 1-2a Lia neꞌe kona baa Yakob no niakaan husar-binan sia. Hori hirak nia, Yakob neꞌe fila baa tuur iha rai Kanaꞌan. Rai nia, mak niakaan aman Isak tuur fatin hori uluk kedan.   
\s1 Yusuf no maun sia  
\p
\v 2b Yakob oan mane ida nosi feen Rahel, naran Yusuf. Yusuf otas tinan sanulu resin hitu, sura loron nia no maun sia baa daka bibi no bibi malae sia. Yusuf maun sia, mak oan nosi Yakob feen kiꞌik sia, mak Bilha no Silpa. Yusuf neꞌe nasaꞌe lia nanis baa aman, tan maun siakaan hahalok.   
\p
\v 3 Baa oras Yusuf moris, Yakob katuas tiꞌan. Tan baa nia, Yakob dadobe Yusuf liu nosi oan seluk sia. Dala ida Yakob nalo nola faru klobor kabaas ida\f + \fr 37:3 \ft Iha Hakerek Moon lia Ibrani, faru klobor neꞌe naꞌak ‘faru mahoo ilas kabaas oi-oik’, lale, ‘faru klobor kabaas.’ Neꞌe naꞌak, faru naruk mahoo kelun naruk.\f* bodik Yusuf.  
\v 4 Maun sia naree siakaan aman dadobe Yusuf liu resik, sia rai hirus no Yusuf, toꞌo sia la noꞌuk dale diꞌa-diꞌak tenik no nia.   
\p
\v 5-7 Baa kalan ida, Yusuf meꞌi. Nia nadeer mai, nia nalore meꞌi nia baa maun sia naꞌak, “Mau sia! Rona lai! Haꞌu kmeꞌi kaꞌak ita hotu-hotu hoꞌi kesi hare gandum iha toꞌos laran. Haꞌukaan hare gandum mak kesi tiꞌan, nariik lo-loos. Mais emikaan sia, nariik satan nola no sudur baa haꞌukaan.” Rona nola nunia, maun sia hetak hirus nia.   
\p
\v 8 Sia deꞌan Yusuf naꞌak, “O maneo, o neꞌe naꞌin ka? O atu ukun ami ka?” Sia hirus Yusuf liu resik, tan nia nalore meꞌi nia.   
\p
\v 9 Baa kalan ida seluk, Yusuf meꞌi tenik. Hotu, nia nalore baa maun sia naꞌak, “Mau sia! Haꞌu kmeꞌi tenik! Haꞌu karee loro, no fulan no fitun sanulu resin ida. Buat nia sia hotu-hotu sudur baa haꞌu.”  
\v 10 Dale baa maun sia tiꞌan, Yusuf baa katak lia meꞌi nia baa aman. Mais aman deꞌan makaꞌas nia naꞌak, “Meꞌi saa mak nia! O maneo, haꞌu ko okaan inan no okaan maun-alin sia atu mai deꞌi o ain ka? O neꞌe, liu resik!”  
\v 11 Tan lia nia, Yusuf maun sia hirus nia tebe-tebes. Mais aman sura bei-beik meꞌi nia sia isin iha neon laran.   
\s1 Yusuf maun sia faꞌan nia, dadi baa ata  
\p
\v 12 Baa loron ida, Yusuf maun sia nalaꞌo aman niakaan bibi no bibi malae sia, toꞌo kreꞌis leo Sikem.  
\v 13 La kleur falik, Yusuf aman dale naꞌak, “Yusuf! Okaan maun sia naliku bibi no bibi malae sia kreꞌis baa Sikem. O madiꞌa aan baa maree sia lai!”  
\p Rona aman dale nunia, Yusuf nataa naꞌak, “Diꞌak, ama!”   
\p
\v 14 Loron hira siku, aman naruka Yusuf naꞌak, “Oras neꞌe o baa maree okaan maun sia no bibi no bibi malae sia. Maree sia hotu, fila mai katak haꞌu.”  
\p Rona nola nunia, Yusuf moos baa. Nia laꞌo nosi rai Hebron, toꞌo leo Sikem.  
\v 15 Toꞌo nebaa, nia buka maun sia nasirin hae molik iha nia. Hotu, nia nasoru ema ida. Ema nia nusu naꞌak, “O moꞌi buka saa?”   
\p
\v 16 Yusuf nataa naꞌak, “Haꞌu koꞌi buka haꞌukaan maun sia! Sia nodi bibi no bibi malae sia, buka hae kreꞌis iha neꞌe. Ama naree sia ka?”   
\p
\v 17 Hotu, ema nia katak naꞌak, “Sia la iha neꞌe tiꞌan! Haꞌu krona sia katak naꞌak sia atu baa kreꞌis leo Dotan.”  
\p Rona nola nunia, Yusuf baa tuir maun sia iha Dotan. Sei dook, nia naree maun sia tiꞌan.  
\v 18 Maun sia moos naree nola Yusuf tiꞌan. Hotu, sia kabuar lia fuan atu noꞌo nia.  
\v 19 Sia katak baa malu naꞌak, “Mana lai! Meꞌi ulun mai tiꞌan!  
\v 20 Mai ita hoꞌo nia ona! Hoꞌo tiꞌan, ita soe baa wee knuuk aat nia laran! Hotu, ita katak baa ama haꞌak, asu fuik folan nola nia tiꞌan! Foin ita haree, meꞌi nia sia nunabee!”   
\p
\v 21 Rona nola nunia, Yusuf maun Ruben buka dalan sori Yusuf. Nia katak baa alin sia naꞌak, “Ita keta hoꞌo nia!  
\v 22 Diꞌak liu, ita soe nia baa wee knuuk aat nia, nebee nia naꞌin mate! Surak, ita keta haduar raan! Fatin neꞌe mamuk. Ema nanis la natene!” Maun Ruben dale nunia, tan nia nakara sori no-nook Yusuf nodi naruka fila nikar baa aman.   
\p
\v 23 Yusuf toꞌo siakaan oin tiꞌan, maun sia kaer nola nia, nodi kolu nasai faru kabaas nia.  
\v 24 Hotu, sia dada sarat Yusuf, natama baa wee knuuk aat nia.   
\p
\v 25 Hotu, sia moos fila baa naa. Baa oras sia sei noꞌi naa, teki-tekis sia naree ema lolok ida moos mai. Ema lolok nia siakaan kuda unta, tula naha, nuꞌu ai raan morin, ai babudun sia, no aitahan oi-oik, atu nodi baa faꞌan. Ema lolok nia, ema Ismael mak mai nosi leo Gilead. Sia laꞌo dalan dook tebes, baa rai Mesir.   
\p
\v 26 Naree nunia, Yahuda katak baa maun-alin sia naꞌak, “Diꞌak liu, nuneꞌe dei! Ita keta hoꞌo nia! Ita hetan sotir saa? Masik nunabee moos, ita la bele subar niakaan raan!  
\v 27 Diꞌak liu, ita faꞌan nia baa ema Ismael nia sia! Masik ita halo oin nunabee baa nia moos, nia neꞌe itakaan alin susu! Tan baa nia, ita la bele hahoras nia!” Rona Yahuda dale nunia, sia moos simu.   
\p
\v 28 Baa oras ema makfaꞌan sa-saa nia sia atu laꞌo liu,\f + \fr 37:28 \ft a: Hakerek Moon lia Ibrani waꞌin naꞌak ‘ema nosi rai Midian’. Ema matenek Hakerek Moon balu naꞌak, ema Midian no ema Ismael, ema hutun ida, mais naran se-seluk. Sia nia, Ismael husar-binan. Sia moris iha rai Midian. (Leno iha hakerek \ft \+it Ema Makotu Lia\+it* 8:22-24). Noo ema matenek balu tenik, ema Midian no ema Ismael nia, ema hutun rua, mais sia ema makfaꞌan naha hotu.\f* Yusuf maun sia dada nasaꞌe nia nosi wee knuuk nia. Sia moos faꞌan nia baa ema Ismael nia sia nodi nola folin osan murak tomak rua nulu.\f + \fr 37:28 \ft b: Ema matenek Hakerek Moon naꞌak, baa oras nia, ema faꞌan nanis ata nurak ida nodi folin osan murak tomak rua nulu.\f* Hotu, ema Ismael sia nola Yusuf, nodi baa rai Mesir.   
\p
\v 29 Baa oras sia faꞌan Yusuf, maun Ruben la natene. Nia fila baa wee knuuk nia, nia sarebak tebe-tebes, tan la naree Yusuf tiꞌan. Nia lees karin niakaan tais, tan noran susar basuk.  
\v 30 Hotu nia fila baa alin sia, nodi dale naꞌak, “Adeei! Oa nia la iha wee knuuk nia tiꞌan! Oras neꞌe, haꞌu atu kalo saa tenik?”   
\p
\v 31 Hotu, sia sona noꞌo bibi matan ida. Sia moos nola Yusuf farun kabaas nia, loban baa bibi raan,  
\v 32 nodi baa siakaan aman Yakob. Sia katak naꞌak, “Ama! Ami hili hola faru neꞌe! Ama naree kokon! Arumak neꞌe, ali Yusuf farun!”   
\p
\v 33 Naree nola faru nia, Yakob natene kedan. Nia dale naꞌak, “Adeei! Neꞌe nanis haꞌukaan oan farun. Asu fuik sira karin nia tiꞌan! Adeei! Haꞌukaan oan mate tiꞌan!”   
\p
\v 34 Yakob moos lees karin niakaan faru, seluk nodi tais hene metan, tan nia susar basuk. Nia tanis kleur tebes baa oan Yusuf.  
\v 35 Masik Yakob oan mane no feto hotu-hotu mai namaus nia moos, la bele. Nia dale naꞌak, “Haꞌu la kanawa tanis toꞌo haꞌu kmate, tan haꞌu la kbele kaluꞌa oan ida neꞌe!” Yakob neon susar bei-beik, tan nia nanoin oan Yusuf mak mate tiꞌan nia.   
\p
\v 36 Yakob sei noran susar nunia, ema mak faꞌan sa-saa nia sia\f + \fr 37:36 \ft Ema matenek Hakerek Moon naꞌak, ema makfaꞌan naha nia sia, ‘ema Midian’.\f* toꞌo Mesir tiꞌan. Hotu, sia faꞌan Yusuf baa ema boot ida, naran Potifar. Ema boot neꞌe, naꞌi Mesir niakaan daka rai ulun.   
\c 38  
\s1 Yahuda no Tamar  
\p
\v 1 Yahuda laꞌo nela niakaan maun-alin sia, baa tuur namutuk no niakaan maluk ida naran Hira iha leo Adulam.  
\v 2 Iha nia, no ema katuas Kanaꞌan ida, naran Syua. Yahuda nakara Syua oan feto ida. Sia rua moos nola malu. Hotu, sia netan oan mane naꞌin hira, moris tuir malu.  
\v 3 Oan ulun, naran Er.  
\v 4 Oan nomer rua, naran Onan.  
\v 5 Oan nomer tolu, naran Syela. Syela sei dauk moris, Yahuda sia lori tiꞌan baa fatin seluk, naran leo Kesib.   
\p
\v 6 Oan ulun Er boot tiꞌan, Yahuda baa nusu nola feto nurak ida naran Tamar, foo baa Er. Hotu, sia rua nola malu.  
\v 7 Mais Er nia, aat liu resik toꞌo Maromak natuun dinu, nalo nia mate, la noo oan.   
\p
\v 8 Hotu, Yahuda naruka oan nomer rua naꞌak, “Onan! Okaan maun mate tiꞌan, mais la noo oan! Tuir ema matas siakaan adat, oras neꞌe o musti seluk okaan maun, mola mikar niakaan feen Tamar! Nebee o foo husar-binan bodik okaan maun!”   
\p
\v 9 Onan natene nanis adat nia tiꞌan. Mais nia la noꞌuk foo husar-binan bodik maun Er. Tan baa nia, sura oras toba namutuk no Tamar, Onan soe sai niakaan fini nebee Tamar keta koꞌus.  
\v 10 Onan niakaan hahalok nia, nalo Maromak krakat basuk, toꞌo Maromak natuun dinu, nalo nia mate.   
\p
\v 11 Yahuda naree nola oan naꞌin rua mate tiꞌan, nia nataꞌuk tan sia ida-idak nola Tamar. Nia naneo naꞌak, kalo oan ikun Syela moos nola Tamar, keta-keta nia moos mate tenik. Tan lia nia, Yahuda katak baa uma naꞌin Tamar naꞌak, “Uma naꞌin! Diꞌak liu o fila mikar baa okaan inan-aman dei ona! Loron ikus, kalo haꞌukaan oan Syela boot tiꞌan, foin o mai mikar nebee emi hola malu.” Rona nola nunia, Tamar moos fila nikar baa inan-aman.   
\p
\v 12 La kleur, Yahuda feen moos mate. Nia namuka aan, toꞌo loron susar nia siku liu.\f + \fr 38:12 \ft Tuir siakaan adat, kalo ema feen mate, nia tau tais susar. Nia la sai baa mai iha nabee dei. Toꞌo fulan hira sia, foin hotu.\f* Hotu tiꞌan, Nia bolu nola niakaan maluk naran Hira, nebee sia rua baa leo Timna, tan iha fatin nia, ema noꞌi teri bele-bele bibi malae rahun atu faꞌan.   
\p
\v 13 Ema mak natene lia nia, katak baa Tamar naꞌak, “Okaan banin mane baa leo Timna tiꞌan, atu tuir teri bibi malae rahun.”   
\p
\v 14 Baa oras nia, Yahuda oan ikun Syela boot ona. Mais Tamar natene nanis naꞌak, banin mane la nakara sasudin nia no Syela. Tan lia nia, Tamar naꞌin buka duꞌuk dalan atu netan oan. Nia kolu niakaan tais hene metan, seluk nodi tais kabaas ida. Nia moos nodi tais oan taka ulun no sara oin. Hotu, nia baa tuur iha leo Enaim odamatan nanokar, kona besik baa dalan baa leo Timna.  
\v 15 Baa oras Yahuda laꞌo tuir odamatan nanokar nia, nia naree feto ida iha nia. Nia naneo naꞌak, arumak feto nia feto aat, tan Tamar natudu ilas, nodi tais kabaas, no taka tenik oin,  
\v 16 toꞌo Yahuda la natene naꞌak feto nia, niakaan uma naꞌin. Hotu, nia nareꞌis aan baa feto nia, nodi nusu naꞌak, “Hoi! Kalo haꞌu atu kola o, o musu hira?”  
\p Tamar nataa naꞌak, “Loos o dei!”   
\p
\v 17 Rona nola nunia, Yahuda taa kokon folin naꞌak, “Kalo haꞌu kfoo bibi matan ida baa o, o manoin nunabee?”  
\p Tamar moos nataa naꞌak, “Diꞌak ama! Surak latan uluk lai naha kakaer ida baa haꞌu. Toꞌo wainhira ama solok bibi nia mai.”   
\p
\v 18-19 Rona nola nunia, Yahuda nataa tenik naꞌak, “Haꞌu kfoo naha kakaer saa baa o?”  
\p Tamar nataa nikar naꞌak, “Ama latan baa haꞌu, marak mahoo talin mak ama nahenu nia, no ama knoꞌan.” Rona nola nunia, Yahuda moos latan naha nia sia baa Tamar.  
\p Hotu, sia rua moos baa toba namutuk. Hotu tiꞌan, Tamar fila kedan. Toꞌo uma tiꞌan, nia kolu tais kabaas no tais oan nia, hotu natais nikar tais hene metan. Mais Tamar koꞌus tiꞌan.   
\p
\v 20 La kleur falik, Yahuda nusu tulun baa niakaan maluk naran Hira naꞌak, “O tulun modi bibi neꞌe, foo baa feto aat mak iha leo Enaim nebaa. Hotu musu mola mikar haꞌukaan naha sia mak feto nia kaer tiꞌan.” Rona nola nunia, maluk Hira moos baa. Toꞌo nebaa tiꞌan, nia nusu nodi buka feto nia baa-mai, mais la nasoru kois.  
\v 21 Nia nusu baa ema iha nia sia naꞌak, “Hoi! Emi haree feto aat mak tuur nanis iha odamatan nanokar neꞌe ka lale? Oras neꞌe, nia iha nabee?”  
\p Mais sia nataa naꞌak, “Ama! Iha neꞌe la no feto aat!”   
\p
\v 22 Tan baa nia, Hira fila nikar baa Yahuda. Nia katak naꞌak, “Haꞌu la kasoru feto nia. Haꞌu kbuka tebe-tebes, mais ema iha nia sia katak naꞌak, iha fatin nia la no feto aat.”   
\p
\v 23 Rona nola nunia, Yahuda nataa naꞌak, “Habusik baa nia nola naha nia baa nia! Surak ema keta namoe ita! Haꞌu kakara selu baa nia, mais la hasoru nia!”   
\p
\v 24 Fulan tolu siku tiꞌan, no ema mai nasaꞌe lia baa Yahuda naꞌak, “Okaan uma naꞌin Tamar nia, nalo aan nuꞌu feto aat tiꞌan. Oras neꞌe, koꞌus tiꞌan!”  
\p Rona nola nunia, Yahuda krakat tebe-tebes. Nia naruka ema nia sia naꞌak, “Baa dada hodi feto nia mai! Musti sunu horis nia!”   
\p
\v 25 Hotu, ema nia sia baa atu dada nola Tamar. Mais Tamar nalore marak no knoꞌan nia. Nia naruka ema nia sia fila katak baa banin naꞌak, “Ama! Ita musti leno kokon naha neꞌe sia lai! Marak no knoꞌan neꞌe naꞌin mak nalo haꞌu koꞌus nuneꞌe!”   
\p
\v 26 Naree nola naha nia sia, Yahuda moos natene kedan naꞌak, naha nia sia niakaan tebes. Hotu, nia katak naꞌak, “Tebes! Feto nia la sala! Haꞌu mak sala! Haꞌu kmusti sasudin nia no haꞌukaan oan Syela, mais haꞌu la kakara!” Tan lia nia, Yahuda la krakat tiꞌan. Nia moos la toba namutuk tenik no Tamar ona.   
\p
\v 27 Baa oras Tamar loron nahoris toꞌo mai, nia nahoris oa karuak.  
\v 28 Oras nahoris, oan ida liman sai uluk. Hotu, makaer mii kesi kabaas mean baa liman nodi katak naꞌak, “Ida neꞌe, mak oan ulun!”  
\v 29 Mais, oan nia dada natama nikar liman. Hotu, niakaan maluk sai, moris uluk. Naree nunia, makaer mii moos katak naꞌak, “Hei, o neꞌe biit tebes! O mesuk aan atu sai uluk!” Hotu makaer mii tau naran baa oan nia, naꞌak Peres (tan lia fuan \it peres\it* isin naꞌak, ‘mahesuk aan atu sai’).  
\v 30 Peres sai tiꞌan, foin alin mak netan tiꞌan kabaas mean nia sai mai. Sia nanaran oan nia, naꞌak Sera (tan lia fuan \it sera\it* isin naꞌak, ‘mean lakan’).   
\c 39  
\s1 Yusuf no Potifar feen  
\p
\v 1-2 Hori hirak nia, ema Ismael sia nodi tiꞌan Yusuf baa rai Mesir. Iha rai nia, no ema boot ida naran Potifar. Potifar neꞌe, ulun bodik sondadu hotu-hotu mak daka naꞌi Mesir tofatik. Nia sosa nola Yusuf nosi ema sia, atu nalo baa ata iha uman. Iha uma nia, MAROMAK tulun Yusuf, toꞌo niakaan serwisu sia hotu-hotu laꞌo diꞌa-diꞌak.  
\v 3 Yusuf ulun Potifar naree niakaan serwisu diꞌak nunia, nia moos natene ona naꞌak, MAROMAK mak nanis tulun Yusuf.  
\v 4 Tan baa nia, Potifar nakara no fiar baa Yusuf, toꞌo foti nia nalo baa klosan ulun iha uman laran. Nia moos fiar baa Yusuf, nebee babilan uman no bein sasoin hotu-hotu.  
\v 5 Tan Yusuf tuur iha Potifar uman, MAROMAK moos natuun matak-malirin baa Potifar, ema Mesir nia. Potifar sasoin uma laran, bein sasoin, toꞌos, no serwisu sia hotu-hotu laꞌo diꞌa-diꞌak.  
\v 6 Tan Yusuf nalaꞌo diꞌa-diꞌak serwisu sia hotu-hotu, Potifar la nanoin sa-saa ona. Nia natene loos naa dei.  
\p Baa oras nia, Yusuf isin lolon kabaas tebe-tebes.  
\v 7 Nia tuur iha nebaa sei la kleur falik, Potifar feen neon monu baa nia. Tan baa nia, feto neꞌe tene Yusuf nebee sia rua toba namutuk.   
\p
\v 8 Mais Yusuf la noꞌuk. Nia katak baa feto nia naꞌak, “Keta nunia, ina! Haꞌukaan ama boot Potifar foo tiꞌan beran baa haꞌu atu kodi kaliku sa-saa hotu-hotu.  
\v 9 Iha uma neꞌe, la no ema ida tenik mak netan beran liu haꞌu, tan ama boot naruka haꞌu tiꞌan atu kaliku sa-saa hotu-hotu. Hela mesan ina dei mak haꞌu la kbele kaliku. Oin nunabee, haꞌu kbele kalo hahalok aat nunia! Hahalok nia moos sakar Maromak hakaran!”   
\p
\v 10 Masik Yusuf la noꞌuk nalo aat nunia moos, sura loron Potifar feen tene Yusuf bei-beik. Yusuf moos dudu bei-beik.   
\p
\v 11 Baa loron ida Yusuf tama baa uma laran atu serwisu. Baa oras nia, la no ema seluk iha uma.  
\v 12 Natene nola nunia, Potifar feen kaer nola Yusuf farun liman. Hotu, nia dada seten Yusuf nodi naꞌak, “Mai ona! Oras neꞌe ita rua mesan tiꞌan! Mai ita baa toba ona!”  
\p Mais Yusuf la noꞌuk. Nia nakfodak sai toꞌo farun nakolu. Hotu, nia nalai sai. Mais feto nia kaer natoos Yusuf farun.   
\p
\v 13 Oras Potifar feen naree naꞌak Yusuf nalai nela farun,  
\v 14-15 nia bolu ema serwisu sia nodi katak naꞌak, “Emi mai haree lai! Ohin nia, mane Ibrani nia tama baa haꞌukaan keꞌan laran! Nia atu nalo aat no haꞌu, mais haꞌu kahii makaꞌas, toꞌo nia nalai nela niakaan faru neꞌe! Haꞌukaan laꞌen nodi ema notar lalek neꞌe mai, atu namoe ita dei!”   
\p
\v 16 Potifar feen moos rai Yusuf farun nia, toꞌo laꞌen fila mai.  
\v 17 Laꞌen fila mai tiꞌan, feen nasaꞌe lia naꞌak, “Ama! Ema Ibrani mak ama nodi mai tiꞌan nia, foin da-dauk neꞌe tama baa haꞌukaan keꞌan laran atu nalo lia kfoꞌer no haꞌu!  
\v 18 Mais haꞌu kakrake makaꞌas, kodi bolu ema! Hotu mane nia nalai nela niakaan faru neꞌe!”   
\p
\v 19 Rona tiꞌan feen dale nunia, Potifar krakat tebe-tebes.  
\v 20 Nia naruka ema baa kohi nola Yusuf. Hotu, sia natama Yusuf baa naꞌi Mesir niakaan bui.   
\p
\v 21 Mais MAROMAK la naluꞌa Yusuf. Nia tulun nima-nimak, toꞌo bui ulun moos nakara Yusuf tebe-tebes,  
\v 22 no fiar baa Yusuf. Nia latan beran baa Yusuf atu naliku ema bui sia hotu-hotu, no nalaꞌok serwisu hotu-hotu iha nia.  
\v 23 Tan Naꞌi Maromak tulun Yusuf nunia, serwisu hotu-hotu iha bui nia laꞌo diꞌa-diꞌak, toꞌo bui ulun moos la nanoin sa-saa ona iha bui nia.   
\c 40  
\s1 Yusuf nalore meꞌi isin nosi ema bui naꞌin rua  
\p
\v 1-3 Iha bui laran nia no klosan ulun naꞌin rua mak kaer serwisu iha naꞌi Mesir tofatik. Klosan ida naliku naꞌin hemun, ida tenik naliku naꞌin tubi. Dala ida, ama naꞌi nahibu sia, hotu natama sia baa bui. Tan lia nia, sia rua namutuk fatin ida no Yusuf.  
\v 4 Bui ulun naruka Yusuf naliku sia tinan ida-rua tiꞌan.   
\p
\v 5 Baa kalan ida, klosan rua nia meꞌi. Ida-idak netan meꞌi duꞌuk. Meꞌi isin moos se-seluk.  
\v 6 Seisawan, oras Yusuf mai baa sia, nia naree siakaan oin mara loos tan noran susar.  
\v 7 Naree nunia, Yusuf nusu naꞌak, “Tan saa ohin loron neꞌe, emi oin mara nunia?”   
\p
\v 8 Sia moos nataa naꞌak, “Hori fonin ami hetan meꞌi, mais la noo mak bele nalore meꞌi nia isin!”  
\p Hotu Yusuf dale naꞌak, “La no ema ida mak natene meꞌi isin. Maromak mesan mak natene. Emi dale kokon meꞌi nia lai, foin haꞌu kamulak kodi kusu meꞌi isin baa Maromak.”   
\p
\v 9 Rona Yusuf dale nunia, klosan mak naliku naꞌin hemun dale naꞌak, “Nuneꞌe! Iha haꞌukaan meꞌi laran, haꞌu karee ai anggor huun ida.  
\v 10 Ai anggor nia nasoru tolu. Ai nia nataha kedan, nafuna kedan, nasare kedan no nafua toꞌo naktasak.  
\v 11 Iha meꞌi nia moos, haꞌu kaer ama naꞌi fatik hemun. Haꞌu moos kola anggor fuan sia, kois ween baa ama naꞌi fatik hemun nia. Hotu, haꞌu katetu anggor ween nia bodik ama naꞌi nalamak.”   
\p
\v 12 Rona nola nunia, Yusuf moos katak naꞌak, “Ama! Meꞌi nia malorek nuneꞌe: ai sorun tolu nia naꞌak, loron tolu.  
\v 13 Iha loron tolu neꞌe laran, ama naꞌi atu nasai ama nosi bui neꞌe. Hotu, nia atu foti nikar ama, dadi baa ulun mak babilan hemun, hanesan uluk.  
\v 14 Kalo ama netan sotir diꞌak tiꞌan nunia, ama keta naluꞌa haꞌu! Kalo ama nadomi haꞌu, ama tulun katak baa ama naꞌi, nebee nia moos nasai haꞌu nosi fatin neꞌe!  
\v 15 Tuir lia loos, sia nokbiit nanaꞌo nola haꞌu nosi rai ema Ibrani. Iha rai neꞌe moos, haꞌu la kalo sala saa ida. Mais teki-tekis, sia natama haꞌu baa bui laran neꞌe, nuꞌu haꞌu neꞌe ema aat.”   
\p
\v 16 Rona tiꞌan meꞌi isin kabaas nunia, klosan mak babilan naꞌin tubi nia moos dale baa Yusuf naꞌak, “Ali! Haꞌu moos meꞌi kaꞌak, haꞌu ktutur tetek koꞌe tolu!  
\v 17 Iha koꞌe mak leten basuk laran, no naꞌi niakaan tubi oi-oik. Mais manu ai leten sia mai tutu karin tubi nia nosi koꞌe laran iha haꞌukaan ulun.”   
\p
\v 18 Rona nola nunia, Yusuf moos nataa naꞌak, “Ama meꞌin nia, nuneꞌe: koꞌe tolu nia moos naꞌak, loron tolu.  
\v 19 Iha loron tolu neꞌe laran, ama naꞌi atu naruka ema taa kotu ama ulun. Hotu, sia nisa ama isin baa ai riin ida. Manu ai leten sia moos atu mai tutu karin ama isin.”   
\p
\v 20 Nunia dei, meꞌi isin mak Yusuf katak baa klosan rua nia sia. Loron tolu nia, kona baa naꞌin loron moris. Hotu, naꞌin nalo dahur nodi namata ema boot iha rai nia. Nia moos naruka ema baa nola klosan naꞌin rua nia nosi bui laran.  
\v 21 Nasai nola tiꞌan, ama naꞌin foti nikar klosan mak naliku hemun, nebee babilan nikar naꞌin hemun.   
\p
\v 22 Mais klosan mak babilan naꞌin tubi, ama naꞌi naruka taa kotu ulun. Hotu sia nisa isin baa ai riin. Lia neꞌe kona besik tuir saa mak Yusuf nalore kedan tiꞌan nia.   
\p
\v 23 Nunia tiꞌan, klosan mak naliku naꞌin hemun la nanoin tenik Yusuf.   
\c 41  
\s1 Yusuf nalore naꞌi Mesir meꞌi isin  
\p
\v 1 Tinan rua liu tiꞌan, naꞌi Mesir moos meꞌi. Nia meꞌi naꞌak, nia nariik iha mota Nil tehen.  
\v 2 Teki-tekis naree karau baka matan hitu. Karau nia sia bokur no leen tebes. Sia sai nosi mota atu naa hae.   
\p
\v 3 Hotu, karau baka matan hitu seluk sai mai nosi mota. Karau nia sia rekas, hela mesan ruin. Sia nariik kreꞌis baa karau bokur sia.  
\v 4 La oras, karau rekas sia folan nola karau bokur sia hotu-hotu. Naree nunia, naꞌin sarebak, hotu naktekir.   
\p
\v 5 Naktekir la kleur, naꞌin toba nikar. Hotu, nia meꞌi tenik naꞌak, nia naree hare fulin hitu mak isin makonuk. Hare fulin nia sia tubu nosi hare kain boꞌas ida.  
\v 6 Hotu, nia naree tenik hare abas fulin hitu mak naklaik tiꞌan, tan kona anin manas.  
\v 7 Teki-tekis hare abas nia sia folan nola hare mahoo isin makonuk sia. Naree nunia, naꞌin sarebak, hotu naktekir. Foin nia natene naꞌak, nia meꞌi tenik.   
\p
\v 8 Baa seisawan nia, naꞌin noran la diꞌak. Nia naruka klosan sia baa bolu nola ema makdook no ema matenek sia hotu-hotu iha rai Mesir. Sia mai hotu tiꞌan, naꞌin moos katak meꞌi nia. Mais la no mak bele nalore meꞌi nia isin baa nia.   
\p
\v 9 Rona lia nia, klosan ulun mak babilan naꞌin hemun foin nanoin nola Yusuf. Hotu nia katak baa naꞌin naꞌak, “Ama naꞌi! Haꞌu kmusti katak sain haꞌukaan salan!  
\v 10 Uluk, ama naꞌi krakat haꞌu ko haꞌukaan maluk, hotu ama natama ami baa bui laran.  
\v 11 Iha nia, kalan ida ami naꞌin rua moos meꞌi. Ida-idak netan meꞌi se-seluk.  
\v 12 Iha bui laran nia, no ema Ibrani nurak ida, mak Potifar atan. Ami katak meꞌi baa nia. Hotu, nia nalore.  
\v 13 Tuir meꞌi nia, foin ama foti nikar haꞌu. Mais haꞌukaan maluk netan ukun mate. Hahalok nia sia hotu-hotu kona besik baa saa mak ema Ibrani nalore nia!”   
\p
\v 14 Rona nola nunia, naꞌin naruka kedan klosan sia lai-lais baa nola Yusuf nosi bui laran. Sai nosi bui, Yusuf koi timi rahuk no nadiꞌa aan atu baa nataa ama naꞌi.  
\v 15 Toꞌo baa, naꞌin dale baa Yusuf naꞌak, “Hei, lawarik! Haꞌu ko meꞌi ida, mais la no ema mak bele nalore meꞌi nia isin! Mais ema katak baa haꞌu naꞌak, o neꞌe bele!”   
\p
\v 16 Rona nola nunia, Yusuf nataa naꞌak, “Ama naꞌi! Haꞌu moos la katene sa-saa! Maromak mesan mak bele nalore meꞌi isin! Nia nanis beer nalore lia mak diꞌak bodik ama naꞌi!”   
\p
\v 17 Hotu naꞌin katak naꞌak, “Iha meꞌi nia, haꞌu koꞌi kariik iha mota Nil tehen.  
\v 18 Hotu haꞌu karee karau baka mak bokur no leen matan hitu sai nosi mota, hotu naa hae iha mota tehen.  
\v 19 Hotu karau baka matan hitu seluk moos mai. Mais sia rekas, hela mesan ruin. Iha rai Mesir neꞌe, haꞌu la karee karau rekas oin nunia!  
\v 20 Mais haꞌu kblaar tebes! Tan teki-tekis, karau rekas matan hitu nia folan nola hotu karau bokur nia sia!  
\v 21 Masik folan nola nunia moos, karau nia sia rekas nafati dei! Meꞌi tiꞌan, haꞌu moos kaktekir!   
\p
\v 22 La kleur, haꞌu ktoba dukur kikar. Hotu haꞌu kmeꞌi tenik. Karee hare isin makonuk fulin hitu, tubu nosi hare kain boꞌas ida.  
\v 23 Nunia hotu, karee tenik hare abas fulin hitu mak naklaik tiꞌan, tan kona anin manas.  
\v 24 Mais teki-tekis, hare abas nia sia folan nola hotu hare isin makonuk sia. Hotu, haꞌu kaktekir. Haꞌu moos katak meꞌi nia baa ema matenek sia. Mais la no ema ida moos mak bele nalore meꞌi nia isin!”   
\p
\v 25 Rona nola meꞌi nia sia, Yusuf katak baa naꞌin naꞌak, “Ama naꞌi! Meꞌi rua nia, isin manesak! Maromak beer katak kedan baa ita boot saa mak Nia atu nalo!  
\v 26 Meꞌi nia sia isin, nuneꞌe: karau baka bokur matan hitu, no hare isin makonuk fulin hitu nia, neꞌe naꞌak, rai bosu tinan hitu laran.  
\v 27 Nunia moos, karau baka rekas matan hitu, no hare abas fulin hitu nia, neꞌe naꞌak, rai salaen tinan hitu laran.   
\p
\v 28 Hodi meꞌi nia sia, Maromak katak sain kedan lia mak Nia atu nalo. Lia nia hanesan ohin haꞌu kfoin katak nia.  
\v 29 Ita atu hetan rai bosu tinan hitu laran iha rai Mesir.  
\v 30-31 Hotu tiꞌan, foin ita hetan rai salaen tinan hitu laran. Rai salaen nia boot tebes, toꞌo la no haan tenik iha rai Mesir tomak. Ema hotu-hotu salaen mate, toꞌo la nanoin tenik rai bosu uluk nia.   
\p
\v 32 Tan ama naꞌi meꞌi rua nia isin manesak, neꞌe naꞌak, Maromak nakotu kedan tiꞌan atu nalaꞌok tuir meꞌi nia sia. La kleur, saa mak Nia nakotu tiꞌan nia, nanis dadi.   
\p
\v 33 Tan lia nia, haꞌu kusu baa ama naꞌi, nuneꞌe: Diꞌak liu, ama foti nola ema matenek ida mak bele naliku sa-saa nalo diꞌak. Foti hotu, foo beran baa nia nebee nodi babilan rai Mesir neꞌe diꞌa-diꞌak.  
\v 34 Oras rai bosu tinan hitu nia, diꞌak liu, ama foti tenik ema nebee libur nola rai isin resin sia. Ema musti faꞌe rai isin sia, nalo baa lima, hotu rai natoos faꞌek ida.  
\v 35 Ema musti nalo tuir ama naꞌin ukun, nodi libur hare nosi leo hotu-hotu iha rai Mesir. Hotu, sia musti rai natoos hare nia iha kanaha uman nodi daka diꞌa-diꞌak.  
\v 36 Hodi nunia, oras rai salaen tinan hitu nia toꞌo, ita sei ho haan. Kalo ama naꞌi nadiꞌa kedan nunia, nanis la no ema mak mate salaen.”   
\s1 Naꞌi Mesir foti Yusuf nalo baa liman kwana  
\p
\v 37 Rona Yusuf dale nunia, naꞌi no niakaan klosan boot sia, simu Yusuf lia fuan.  
\v 38 Naꞌin dale naꞌak, “Maromak Kmalar Lulik nanis tuun baa Yusuf neꞌe! Ita la bele hetan seluk ema mak diꞌak liu nia!”   
\p
\v 39 Hotu, naꞌin dale baa Yusuf naꞌak, “Maromak katak tiꞌan lia hotu-hotu baa o, lawarik! Oras neꞌe, foin ami hatene haꞌak o neꞌe matenek! Okaan hanoin liu nosi ema hotu-hotu!  
\v 40 Tan baa nia, oras neꞌe haꞌu kfoti o baa haꞌukaan liman kwana. Nebee renu hotu-hotu tuir okaan harukan. Haꞌu mesan, mak boot liu o!”   
\p
\v 41-42 Dale notu tiꞌan, naꞌin kolu nola niakaan kadeli mahoo matan marak, tau baa Yusuf liman fuan nodi naꞌak, “Kodi kadeli neꞌe, haꞌu kfoti o kalo baa haꞌukaan liman kwana iha rai Mesir neꞌe tomak!” Hotu, nia moos natais Yusuf nodi faru klobor mamar kabaas ida, nodi tara henu mean ida baa Yusuf kokorok.   
\p
\v 43 Naꞌin moos latan kedan baa Yusuf, niakaan kareta kuda fohorai kabaas ida, mak bodik ema boot nomer rua. Oras Yusuf saꞌe kareta nia, no ema nalai uluk iha kareta oin nodi nahii bei-beik naꞌak, “Hoi! Loke dalan! Foo tabe!\f + \fr 41:43 \ft Lia fuan Ibrani moos bele naꞌak ‘loꞌu’, lale, ‘sudur baa rai’.\f* No ema boot atu laꞌo liu!” Nodi nadahur nunia, naꞌin foti Yusuf nalo baa liman kwana iha rai Mesir.   
\p
\v 44 Hotu, naꞌin moos katak baa Yusuf naꞌak, “Nuneꞌe. O matene tiꞌan, haꞌu neꞌe mak naꞌin. Mais haꞌu katak tiꞌan ema hotu-hotu iha rai Mesir neꞌe kaꞌak, kalo o la mabusik sa-saa, sia nanis la bele nalo!”   
\p
\v 45 Hotu, naꞌin nanaran Yusuf naꞌak, \it Safnat Panea\it*, tuir ema Mesir naran. Nia moos sasudin Yusuf no feto ida, naran Asnat. Yusuf banin mane, naran Potifera. Nia neꞌe, naꞌilulik ulun iha kota On.\f + \fr 41:45 \ft Kota On naran seluk hodi lia Yunani naꞌak, ‘Heliopolis’.\f* Hodi nunia, Yusuf dadi ema boot iha rai Mesir.   
\p
\v 46 Baa oras naꞌin foti nia, Yusuf otas tinan tolu nulu. Nosi ikus, Yusuf baa laꞌo nasirin fatin hotu-hotu iha rai Mesir.  
\v 47 Iha tinan hitu rai bosu nia, toꞌos isin waꞌin tebes.  
\v 48 Oras nia, Yusuf libur no bali nola toꞌos isin resin sia. Hare resin nosi fatin kreꞌis baa kota nabee dei, Yusuf rai baa kanaha uman iha kota nia.  
\v 49 Hare resin nia sia waꞌin lo-loos, hanesan raihenek tasi tehen, toꞌo ema la bele sukat.   
\p
\v 50 Oras rai salaen sei la toꞌo dauk, Yusuf feen Asnat nahoris oan mane naꞌin rua.  
\v 51 Baa oras nia, Yusuf katak naꞌak, “Maromak nalo haꞌu kaluꞌa tiꞌan haꞌukaan susar baa oras haꞌu ksai kosi haꞌukaan ama uman!” Nodi nanoin lia nia, Yusuf nanaran oan ulun nia naꞌak, \it Manase\it* (tan lian hanesan lia fuan Ibrani ida naꞌak ‘haluꞌa’).   
\p
\v 52 Baa oras netan oan nomer rua, Yusuf katak naꞌak, “Haꞌu ketan susar waꞌin tiꞌan iha fatin neꞌe, mais Maromak natuun matak-malirin baa haꞌu, toꞌo haꞌu ketan oan iha neꞌe!” Nodi nanoin lia neꞌe, Yusuf nanaran oan nomer rua nia naꞌak, \it Efraim\it* (tan \it efraim\it* lia isin naꞌak ‘hetan oan’).\f + \fr 41:52 \ft Iha lia Ibrani, \ft \+it Efraim\+it* bele naꞌak, ‘hetan oan’, lale, ‘rai boran’, lale, ‘fuan waꞌin tuꞌan’.\f*   
\p
\v 53 Nosi ikus, rai bosu tinan hitu nia siku.  
\v 54 Hotu, rai salaen moos toꞌo, kona besik no Yusuf lian uluk nia. Iha fatin seluk sia, ema salaen tiꞌan, mais iha rai Mesir sei noo haan.  
\v 55 La kleur, ema Mesir sia moos salaen. Hotu, sia baa nusu haan iha naꞌin. Naꞌin moos naruka sia baa Yusuf, mais musti tuir Yusuf ukun.   
\p
\v 56 Rai salaen nia hetak boot toꞌo kona fatin hotu-hotu iha rai Mesir. Yusuf nahuu loke kanaha uman, nebee faꞌan hare baa ema Mesir sia.  
\v 57 Rona lia nia, ema fatin hotu-hotu iha Mesir mai sosa haan nosi Yusuf. Rai salaen nia aat tebe-tebes iha raiklaran tomak.   
\c 42  
\s1 Yusuf maun sia baa Mesir atu sosa haan  
\p
\v 1 Baa oras nia, Yakob rona naꞌak, noo haan iha rai Mesir. Nia moos dale baa oan sia naꞌak, “Oa sia! Tan saa emi tuur no-nook dei!?  
\v 2 Haꞌu krona iha rai Mesir noo haan! Diꞌak liu, emi baa sosa haan iha nebaa, nebee ita keta mate salaen!”   
\p
\v 3 Rona Yakob naruka nunia, Yusuf maun naꞌin sanulu nia moos nadiꞌa aan baa.  
\v 4 Mais Yakob la nabusik Yusuf alin ikun Benyamin tuir maun sia, tan Yakob naneo naꞌak, “Arumak oan ikun nia netan maufinu tenik!”  
\v 5 Hodi nunia, Yakob oan\f + \fr 42:5 \ft Hakerek Moon lia Ibrani naꞌak, ‘Israꞌel oan’ lahoos ‘Yakob oan’. Mais naran Israꞌel no Yakob neꞌe, naran rua bodik ema ida.\f* naꞌin sanulu dei mak baa sosa haan iha rai Mesir. Oras nia, ema waꞌin nosi rai Kanaꞌan moos baa sosa haan iha Mesir, tan rai salaen nia toꞌo rai Kanaꞌan tiꞌan.   
\p
\v 6 Baa oras nia, naꞌi Mesir foti Yusuf tiꞌan baa niakaan liman kwana iha rai Mesir. Kalo ema mai nosi nabee dei atu sosa hare, Yusuf mak faꞌan baa sia. Tan baa nia, baa oras maun sia toꞌo, sia nakniꞌa loꞌu-sudur baa Yusuf.  
\v 7-8 Naree maun sia mai, Yusuf natene nola kedan. Mais nia nalo aan nuꞌu ema Mesir, toꞌo maun sia la natene nia. Nia nusu nodi lian makaꞌas naꞌak, “Emi neꞌe hosi nabee?”  
\p Maun sia moos simu naꞌak, “Ami neꞌe hosi Kanaꞌan. Ami mai atu sosa haan nosi ama naꞌi!”   
\p
\v 9 Rona maun sia nataa nunia, Yusuf nanoin nola niakaan meꞌi uluk nia. Hotu, nia dale nataꞌuk sia naꞌak, “Haꞌu la kfiar emi! Emi neꞌe nanis mai atu buka rai Mesir ain! Hotu emi fila hikar mai hatuda ho ami!”   
\p
\v 10 Rona Yusuf lian nia, sia nataa naꞌak, “Lale, ama! Ami neꞌe, ama naꞌi eman haruka sia dei! Tebes ama. Ami mai atu sosa haan!  
\v 11 Ami hotu-hotu neꞌe, aman ida dei! Ami la mai buka lia, ama! Ami neꞌe, ema diꞌak!”   
\p
\v 12 Rona nola nunia, Yusuf dale makaꞌas tenik naꞌak, “Hoi! Emi neꞌe bosok teen! Keta tolek haꞌu! Emi nanis mai atu buka rai neꞌe ain!”   
\p
\v 13 Mais maun sia sakar naꞌak, “Lale ama! Ami neꞌe, ama naꞌi eman haruka sia dei! Ami mai hosi rai Kanaꞌan! Ami neꞌe, maun-alin naꞌin sanulu resin rua! Ami hotu-hotu neꞌe, aman ida dei! Amikaan alin ikun nein no ama iha uma. No tenik amikaan alin ida, mais nia la iha tiꞌan!”   
\p
\v 14 Hotu Yusuf nataa nikar naꞌak, “Lale! Lia mak haꞌu kdale nia, tebes! Emi neꞌe, nanis mai buka rai neꞌe ain.  
\v 15 Haꞌu kusu emi hatudu kakaer ida baa haꞌu, nebee kodi katene emikaan dalen nia tebes ka lale. Haꞌu karai aan! Kalo emikaan alin ikun nia la mai neꞌe, emi la bele laꞌo hela rai neꞌe!  
\v 16 Emi musti boi hola emi naꞌin ida, nebee nia fila baa saka nola alin ikun nodi mai! Seluk sia haꞌu keti katoos baa neꞌe! Emikaan alin mai tiꞌan lai, foin haꞌu katene emi dale loos. Kalo lale, malorek tiꞌan emi neꞌe mai buka rai Mesir ain.”  
\v 17 Hotu, Yusuf naruka niakaan ema sia neti natoos maun sia iha bui loron tolu laran.   
\p
\v 18 Sia tama loron tolu tiꞌan, Yusuf baa dale no sia iha bui laran naꞌak, “Haꞌu neꞌe, ema mak nataꞌuk Maromak. Haꞌu moos tuir Niakaan hakaran nohuun! Haꞌu kakara kabusik emi, nebee emi bele moris.  
\v 19 Mais, emi musti hatudu kakaer nebee haꞌu katene emi neꞌe, ema loos! Nuneꞌe: Haꞌu keti katoos emi naꞌin ida iha neꞌe! Emi seluk sia bele fila, hodi haan foo baa emikaan familin sia! Tan sia noꞌi nein emi fila hodi haan!  
\v 20 Toꞌo nebaa tiꞌan, emi musti fila hikar mai hodi emikaan alin nia, nebee hatudu haꞌak emi neꞌe ema loos! Kalo lale, haꞌu ktaa ukun mate baa emi!”  
\p Rona nola nunia, sia moos simu.  
\v 21 Hotu, sia dale baa malu naꞌak, “Haa! Oras neꞌe, ita musti selu itakaan salan mak uluk ita halo tiꞌan baa itakaan alin. Baa oras nia, nia susar tebes toꞌo nusu tulun baa ita, mais ita la mana nia kois. Tan baa nia, oras neꞌe ita moos kona susar nuneꞌe!”   
\p
\v 22 Hotu, Ruben foo natene baa alin sia naꞌak, “Hei ali sia! Uluk haꞌu kakahik emi tiꞌan nebee keta halo saa ida baa lawarik nia. Mais emi la rona! Etuk, oras neꞌe ita hatiu hola Yusuf raan ona!”  
\v 23 Maun sia dale nunia, mais sia la natene naꞌak Yusuf moos natene siakaan lia. Baa oras nia Yusuf dale no sia nodi lia Mesir, foin niakaan ibun-nanaan salin baa lia Ibrani.   
\p
\v 24 Rona maun sia dale nunia, Yusuf nariik kedan baa tanis mesan iha fatik seluk. Tanis notu, nia fila nikar baa maun sia. Hotu, nia naruka niakaan ema sia kesi nola maun Simeon iha maun-alin sia oin.   
\s1 Yusuf maun sia fila nikar baa Kanaꞌan  
\p
\v 25 Hotu, Yusuf naruka klosan sia natama hare baa maun kakaluk sia, nodi natama nikar no-nook ida-idak osan baa kakaluk laran. Nia moos naruka foo bakae baa sia. Rona nola nunia, klosan sia nalaꞌok Yusuf harukan nia.  
\v 26 Nunia hotu, Yusuf maun sia nasaꞌe kakaluk sia baa siakaan kuda keledai. Hotu, sia moos fila.   
\p
\v 27 Toꞌo dalan klaran, sia nanawa kole. Hotu, ida kore niakaan kakaluk atu nahaan kuda keledai. Mais nia sarebak, tan naree niakaan osan iha kakaluk laran.  
\v 28 Nia nahii kedan naꞌak, “Adeei! Mai haree lai! Neꞌe, ita susar tiꞌan! Sia tau nikar haꞌukaan osan baa kakaluk laran!”  
\p Naree nola nunia, siakaan neon lakon kedan, tan sia nataꞌuk tebes. Sia moos dale baa malu naꞌak, “Maromak natuun tenik saa baa ita tiꞌan?”   
\p
\v 29 Hotu, sia laꞌo liu. Toꞌo Kanaꞌan tiꞌan, sia katak baa ama Yakob lia hotu-hotu mak kona baa sia tiꞌan.  
\v 30 Sia katak naꞌak, “Ama! Naꞌi Mesir ema liman kwana nia, makaꞌas resik! Niakaan dalen makaꞌas tebes! Nia duu ami naꞌak, ami mai buka rai Mesir ain.  
\v 31 Mais ami hataa haꞌak, ‘Lale! Ami dale lia loos! Ami la mai buka rai Mesir ain.  
\v 32 Ami neꞌe, ema diꞌak! Ami hotu-hotu, maun-alin naꞌin sanulu resin rua! Amikaan aman, ida dei! Amikaan alin ida mate tiꞌan! Alin ikun nein no amikaan ama iha Kanaꞌan!’   
\p
\v 33 Rona ami dale nunia, naꞌin liman kwana nia naꞌak, ‘Haꞌu atu karee kokon, emi neꞌe loos ka lale! Ida nosi emi musti nein heik iha neꞌe! Emi seluk sia bele fila, hodi hare baa emikaan famili sia, nebee sia keta mate salaen!  
\v 34 Mais emi musti hodi alin nia mai lai, nebee haꞌu kbele katene, emi neꞌe dale loos, la mai buka lia iha rai neꞌe. Foin haꞌu kbele kabusik emikaan maluk mak keti katoos neꞌe! Hotu haꞌu moos foo leet baa emi baa nabee dei iha rai neꞌe!’ ”   
\p
\v 35 Dale hotu nunia, sia nahuu kore no namamu sai kakaluk isin sia. Sia sarebak, tan naree sia ida-idak osan iha kakaluk laran. Naree nunia, Yakob no oan sia hotu-hotu nataꞌuk tebes.   
\p
\v 36 Hotu, Yakob dale baa oan sia naꞌak, “Emi neꞌe halakon mohu haꞌukaan oan sia! Yusuf la iha tiꞌan! Simeon moos nunia tenik! Oras neꞌe, emi hakara hola tenik Benyamin hodi baa. Emi neꞌe tebe-tebes atu hasusar haꞌu dei!”   
\p
\v 37 Rona aman katak nunia, Ruben moos dale baa aman naꞌak, “Ama! Latan Benyamin baa haꞌu! Haꞌu mak katiu kola lia neꞌe! Haꞌu karai aan, haꞌu atu foo kikar nia baa ama! Kalo lale, ama bele noꞌo haꞌukaan oan mane rua nia!”   
\p
\v 38 Mais Yakob nataa nikar naꞌak, “La bele! Emi la bele hodi Benyamin baa! Maun Yusuf mate tiꞌan! Oras neꞌe, hela mesan nia dei! Kalo nia moos netan maufinu iha dalan lolon, emi halo haꞌukaan ulun moras tuꞌan tan tenik, toꞌo haꞌu ktama rate!”\f + \fr 42:38 \ft Hakerek Moon lia Ibrani naꞌak, ‘Toꞌo haꞌu ktuun baa Sheol (Sheol neꞌe, ema mak mate nein fatin)’.\f*   
\c 43  
\s1 Yusuf maun sia fila baa Mesir nodi alin Benyamin  
\p
\v 1-2 Baa oras nia, rai salaen iha Kanaꞌan hetak boot tuꞌan. Yakob familin sia naa namohu haan mak uluk sia sosa iha Mesir. Hotu, Yakob katak baa oan sia naꞌak, “Oa sia! Diꞌak liu emi fila hikar baa rai Mesir, sosa tenik haan baa ita lai!”   
\p
\v 3 Rona nola nunia, Yahuda moos nataa naꞌak, “Ama! Hori hirak nia, naꞌi Mesir ema liman kwana nia foo natene makaꞌas baa ami naꞌak, ami la bele hatudu oin tenik baa nia, kalo ami la hodi ama oan ikun Benyamin baa.  
\v 4 Ama musti nabusik ali Benyamin tuir ami, foin ami bele baa sosa haan tenik.  
\v 5 Kalo ama la nabusik, ami moos la bele baa, tan ema boot Mesir nia dale makaꞌas tiꞌan nunia!”   
\p
\v 6 Yakob moos deꞌan sia naꞌak, “Tan saa emi katak baa ema nia haꞌak, emi sei hoo alin ida tenik?! Emi buka lia atu hasusar haꞌu ba-baa dei!”   
\p
\v 7 Rona nola nunia, sia namaus naꞌak, “Ama! Ema nia nakusuk ami bei-beik, atu nodi natene itakaan familin sia hotu-hotu! Nia nusu naꞌak, ‘Nunabee? Emikaan ama sei moris ka? Emi sei hoo alin mane ida tenik ka?’ Tan nia seten ami bei-beik, ami katak lo-loos ona! See mak natene naꞌak, nia atu naruka ami hodi ali baa nebaa?”   
\p
\v 8-9 Yahuda moos dale tuꞌan naꞌak, “Ama! Mabusik oan nia baa no ami ona! Haꞌu karai aan, kalo saa ida kona nia, haꞌu mak seluk nia! Kalo haꞌu la kodi kikar nia sei moris mai baa ama, ama tau sala nia baa haꞌu dei, toꞌo haꞌu kmate! Dadi, ama mabusik oan nia ona, tan ami atu laꞌo ona! Diꞌak liu, ami baa lai-lais, nebee keta no ema ida mate salaen!  
\v 10 Hanoin kokon! Kalo ami la hein toꞌo kleur nuneꞌe, ami nanis baa-mai isin rua tiꞌan!”   
\p
\v 11 Hotu, Yakob katak naꞌak, “Kalo nunia, emi halo nuneꞌe dei! Baa hola rai neꞌe isin kabaas sia. Nuꞌu wani ween, ai babudun, ai morin ween, aitahan ween, kiar\f + \fr 43:11 \ft Hakerek Ibrani naꞌak \ft \+it ‘shaqed’\+it*. Niakaan isin, hanesan kiar.\f* isin no ai horis isin seluk sia. Hotu, hodi baa hatetu foo baa naꞌi Mesir liman kwana nia, hodi hasara baa nia haꞌak, neꞌe amikaan sera bodik ama!  
\v 12 Emi moos musti hodi kedan osan waꞌin liu osan uluk nia dala rua, tan emi musti foo fila osan mak emi hetan iha emikaan kakaluk laran hori hirak nia! Arumak, ema nia sia sura sala!  
\v 13 Emi moos bele hodi emikaan alin baa, mais hodi hikar mai lai-lais!  
\v 14 Haꞌu kaloon nebee Maromak mak Beran Kaliuk, nalo naꞌi Mesir liman kwana nia neon monu baa emi! Nebee nia bele foo fila Benyamin no Simeon baa emi, atu fila mai bele. Kalo haꞌukaan oan sia lakon, soꞌin baa. Haꞌu kterus susar nia!”   
\p
\v 15 Rona tiꞌan Yakob dale nunia, oan sia moos nahulin buat nia sia no osan, atu nodi baa Mesir. Sia moos no Benyamin baa. Toꞌo Mesir tiꞌan, sia baa nasoru Yusuf.  
\v 16 Naree Benyamin no maun sia mai, Yusuf naruka klosan serwisu ulun naꞌak, “Modi ema neꞌe sia baa haꞌukaan uma! Hoꞌo karau baka ida, teꞌin malo midar! Tan loro natetu neꞌe, sia atu naa bele no haꞌu!”   
\p
\v 17 Rona Yusuf naruka nunia, klosan nia nalo tuir. Nia moos nalaꞌo nodi Yusuf maun sia baa Yusuf uman.   
\p
\v 18 Iha dalan klaran, Yusuf maun sia nataꞌuk basuk. Sia dale baa malu naꞌak, “Hoi! Tan saa nia naruka nodi ita mai iha neꞌe? Arumak, nia atu nasusar ita, tan osan mak uluk sia natama nikar iha itakaan kakaluk laran nia. Keta-keta sia nodi fudi nalaꞌo ita mai iha neꞌe, nebee kohi ita, nalo baa ata. Hotu, sia nadau nola itakaan kuda keledai sia!”   
\p
\v 19 Oras sia kreꞌis baa Yusuf uman, sia moos dale baa klosan nia naꞌak,  
\v 20 “Ama! Ami bele husu lia ida ka? Uluk ami mai sosa haan iha neꞌe tiꞌan!  
\v 21-22 Baa oras ami fila, ami hanawa iha dalan atu toba! Ami moos kore kakaluk sia atu hahaan kuda keledai. Teki-tekis, ami hetan hikar amikaan osan ida-idak, mak ami hodi sosa hare nia. Ami la hatene see mak natama nikar osan nia! Tan baa nia, oras neꞌe ami hodi hikar osan nia sia hotu-hotu tiꞌan! Dadi ama keta krakat ami! Ama moos bele natene, oras neꞌe ami hodi tenik osan seluk atu sosa haan foun!”   
\p
\v 23 Rona nola nunia, klosan nia nataa naꞌak, “Emi no-nook dei! Lalika hataꞌuk! Arumak emikaan Maromak nia, mak natuun matak-malirin baa emi iha kakaluk laran nia sia! Baa loron nia, haꞌu mak simu emikaan osan hotu-hotu! Emi la hoo tusan!” Hotu, klosan nia moos nabusik Simeon sai mai nasoru sia.   
\p
\v 24 Nunia hotu, sia tama baa Yusuf uman. Klosan nia nola wee, foo baa sia atu fasi ain. Nia moos nahaan siakaan kuda keledai.  
\v 25 Hotu, nia katak baa sia naꞌak, “Oras ida, emi haa hamutuk ho ama ulun!” Sia sei noꞌi nein Yusuf mai, sia nadiꞌa kedan siakaan naha sera sia.   
\p
\v 26 Yusuf toꞌo mai, sia moos nakniꞌa sudur iha Yusuf oin. Hotu, sia foti soruk naha sera sia, natetu baa Yusuf.  
\v 27 Yusuf moos nusu baa sia naꞌak, “Nunabee? Emi hotu-hotu diꞌa-diꞌak dei ka? Nunabee baa emikaan ama katuas nia? Nia moos diꞌa-diꞌak dei ka?”   
\p
\v 28 Sia moos nataa naꞌak, “Ama atan katuas, mak amikaan aman susu nia, sei noꞌi diꞌa-diꞌak, ama!” Sia moos sudur foo tenik kneter baa Yusuf.   
\p
\v 29 Yusuf foti matan titu satan leur, toꞌo kona alin Benyamin. Nia dale naꞌak, “Neꞌe, mak emikaan alin ikun, mak emi dale tiꞌan baa haꞌu hori hirak nia ka?”  
\p Hotu, Yusuf katak baa Benyamin naꞌak, “Oa! Haꞌu kaloon nebee Maromak natuun matak-malirin waꞌin baa o!”   
\p
\v 30 Naree nola Benyamin, Yusuf laran hanesan atu nakduar sai ona, tan nia nadomi alin Benyamin liu resik. Tan la bele terus laran moras, Yusuf laꞌo nela sia lai-lais, tama baa keꞌan, hotu tanis.  
\v 31 Tanis notu, nia naroꞌis. Neon noku tiꞌan, foin nia sai nikar baa nasoru sia. Hotu nia naruka klosan sia baa nadiꞌa haan.   
\p
\v 32 Hotu, sia nadiꞌa salin Yusuf haan iha fatin ida. Maun-alin sia, salin iha fatin seluk. Yusuf niakaan maluk ema Mesir sia mak naa bele no nia, iha fatin ida duꞌuk. Sia nalo nunia, tan ema Mesir sia nakribi tuur naa namutuk no ema Ibrani.\f + \fr 43:32 \ft Ema Mesir nakribi ema Israꞌel sia, tan ema Israꞌel serwisu daka bibi no bibi malae.\f*  
\v 33 Hotu, sia natuur Yusuf mane malun sia, seꞌi oin baa Yusuf. Natuur sia, ida-idak tuir otas, nahuu nosi maun ulun toꞌo alin ikun. Naree fatin tuur oin nunia, Yusuf maun sia moos blaar.  
\v 34 Hotu, Yusuf naruka klosan sia foti haan nosi niakaan fatin haan duꞌuk, foo baa maun-alin sia. Mais nia naruka foo baa Benyamin, waꞌin liu dala lima. Hotu, sia moos naa-nemu toꞌo bosu basuk.   
\c 44  
\s1 Yusuf hemun fatik murak lakon  
\p
\v 1 Sia naa hotu tiꞌan, Yusuf naruka klosan serwisu ulun naꞌak, “O baa matama hare baa siakaan kakaluk ida-idak, toꞌo nakonu. Hotu, matama mikar siakaan osan ida-idak baa kakaluk!  
\v 2 Hotu tiꞌan, foti mola haꞌukaan hemun fatik murak, matama baa oa ikun kakaluk!” Rona nola nunia, klosan nia moos nalo tuir.   
\p
\v 3 Seisawan oan, Yusuf maun sia tami atu fila. Sia laꞌo nodi kuda keledai mak tula haan.  
\v 4 Sia sei la laꞌo dook nosi kota nia, Yusuf katak baa klosan ulun nia naꞌak, “O lai-lais baa tuir ema sia lai! Toma sia tiꞌan, maꞌak nuneꞌe: ‘Tan saa emi haseꞌi hahalok aat ho ama boot? Emi selu niakaan dadiꞌak, hodi hahalok aat nuneꞌe ka?  
\v 5 Tan saa emi hanaꞌo hodi ama boot hemun fatik murak? Emi la hatene ka? Fatik murak nia, lahoos bodik hemun dei! Mais nodi buka moris loron ikus! Buat nia, buat lulik! Emikaan hahalok neꞌe, aat resik!’ ”   
\p
\v 6 Rona nola nunia, klosan nia moos tuir sia toꞌo netan. Nia katak baa sia, tuir Yusuf harukan.   
\p
\v 7 Mais sia sakar naꞌak “Ama naꞌak nunabee? Maromak naree ami! Ami la bele halo aat nunia!  
\v 8 Ama duꞌuk matene! Osan iha kakaluk laran hori hirak nia sia, ami foo fila tiꞌan. Nunabee ami bele hanaꞌo hola ama ulun niakaan mean-mutin hosi uma laran!  
\v 9 Ama, mai maree duꞌuk baa! Kalo hetan buat nia iha see niakaan kakaluk, taa ukun mate baa nia! Ami rumak sia moos dadi baa ata!”   
\p
\v 10 Hotu klosan simu naꞌak, “Lale! Nuneꞌe dei! Hetan iha see, nia mak dadi baa haꞌukaan atan. Emi rumak sia bele fila!”   
\p
\v 11 Hotu sia natuun lai-lais kakaluk nodi kore.  
\v 12 Klosan naree sura kakaluk, nahuu nosi maun ulun niakaan, toꞌo alin ikun niakaan. Nia netan hemun fatik nia iha Benyamin kakaluk.   
\p
\v 13 Naree nunia, Benyamin maun sia laran dodok tebes. Sia moos nasaꞌe nikar kakaluk baa kuda keledai, hotu fila baa kota.   
\p
\v 14 Toꞌo Yusuf uman baa, Yusuf sei iha nia. Sia tama nodi nakniꞌa sudur baa nia.  
\v 15 Yusuf nakanas naꞌak, “Tan saa emi halo nuneꞌe? Arumak emi la hatene, ema boot nuꞌu haꞌu neꞌe bele leno hodi buka ema lian kabun laran?”   
\p
\v 16 Rona nola nunia, Yahuda nataa naꞌak, “Adeei! Maromak loke malorek amikaan salan sia tiꞌan! Ami atu haꞌak saa tenik, ama! Ami atu haloos aan nunabee tenik? Kalo ama neti natoos amikaan alin ikun neꞌe, diꞌak liu ama neti natoos ami hotu, dadi baa ata.”   
\p
\v 17 Mais Yusuf nataa naꞌak, “Lale! Hetan iha see, nia mak dadi haꞌukaan atan! Emi seluk sia, bele fila baa emikaan aman!”   
\s1 Yahuda nusu nebee nia seluk Benyamin  
\p
\v 18 Rona Yusuf dale nunia, Yahuda nareꞌis aan baa Yusuf nodi naꞌak, “Ama boot. Haꞌu katene ama beran hanesan naꞌi boot. Dadi kakroꞌan ama keta kanarak haꞌu. Kalo bele, foo leet baa haꞌu atu katak lia ida baa ama!  
\v 19 Hori hirak nia, ama boot nusu ami naꞌak, ‘Emikaan ama no emikaan alin sei iha ka?’   
\p
\v 20 Hotu, ami hataa haꞌak, ‘Amikaan ama no amikaan ali ikun sei iha. Oras ali ikun nia moris, amikaan ama katuas tiꞌan. Ali ikun maun susu naꞌin ida, mais la iha tiꞌan. Siakaan inan mate tiꞌan. Oras neꞌe ali ikun mesan dei tiꞌan. Tan baa nia, amikaan ama dadobe nia tebes.’   
\p
\v 21 Ami dale hotu baa ama boot nunia tiꞌan, ama naruka ami hodi alin ikun mai neꞌe, nebee ama boot bele naree nia.  
\v 22 Ami hataa haꞌak, lawarik nia la bele laꞌo nela niakaan ama. Kalo laꞌo nela, nanis aman mate.   
\p
\v 23 Hotu ama boot moos nataa ami naꞌak, ‘Kalo emi la hodi alin nia mai, emi keta mai ona.’   
\p
\v 24 Rona nola ama boot lia nia, ami moos fila. Toꞌo baa, ami katak ama boot lia fuan sia hotu baa amikaan ama.  
\v 25 La kleur, amikaan haan moos. Hotu amikaan ama naruka ami mai hikar Mesir, atu sosa tenik haan.  
\v 26 Mais ami hataa haꞌak, ‘Ama! Ami la bele baa hikar! Naꞌin liman kwana nia naꞌak, kalo ami la hodi alin ikun baa, ami keta mai ona! Tan baa nia, ali ikun musti tuir, foin ami bele baa!’   
\p
\v 27 Hotu, amikaan ama dale tenik naꞌak, ‘Emi hatene tiꞌan, haꞌukaan feen Rahel oan, naꞌin rua dei!  
\v 28 Oan ulun la iha tiꞌan! Asu fuik folan nola nia tiꞌan, toꞌo la karee nia ona.  
\v 29 Kalo emi hola tenik ali ikun hodi baa, hotu nia kona maufinu, emi hasusar haꞌu katuas neꞌe, toꞌo tama rate!’   
\p
\v 30-31 Dadi nuneꞌe, ama boot! Kalo haꞌu kfila baa haꞌukaan ama, la kodi kikar ali ikun neꞌe, nanis ama mate. Tan amikaan aman kmalar nakriꞌit no lawarik neꞌe. Nia katuas basuk tiꞌan. Kalo ami tuꞌan tenik susar neꞌe, nanis nia mate!  
\v 32 Haꞌu moos kamate lia ko haꞌukaan ama kaꞌak, haꞌu mak kataa bodik lawarik neꞌe. Haꞌu kamate lia tiꞌan kaꞌak, kalo haꞌu la kodi fila lawarik neꞌe baa, haꞌu katiu sala toꞌo mate.   
\p
\v 33 Haꞌu kaloon baa ama boot nuneꞌe: Haꞌu mak kein iha neꞌe, seluk nia. Haꞌu mak dadi ama boot atan dei. Surak ama boot nabusik lawarik neꞌe fila no maun sia.  
\v 34 Ama boot! Kalo lawarik neꞌe la tuir, haꞌu moos la fila. Tan haꞌu la kbele terus karee haꞌukaan ama susar toꞌo mate.”   
\c 45  
\s1 Yusuf nalore aan nodi nusu nebee aman no maun-alin sia lori mai rai Mesir  
\p
\v 1 Rona nola Yahuda dale nunia, Yusuf laran dodok basuk, toꞌo la bele naterus nola iha klosan sia oin ona. Tan baa nia, nia naruka klosan sia sai, nebee nia bele mesan no maun-alin sia. Hodi nunia, nia bele katak sain naꞌak nia neꞌe, see.  
\v 2 Klosan sia sai hotu, Yusuf tanis nodi nakrake, toꞌo ema Mesir iha keꞌan molin no iha naꞌin uman moos bele rona.   
\p
\v 3 Hotu, Yusuf katak sain lia baa maun-alin sia naꞌak, “Mane malun sia! Haꞌu neꞌe, Yusuf, emikaan maun no emikaan alin! Ama sei moris tebes ka?”  
\p Mais Yusuf maun-alin sia la nataa saa ida, sia tan nataꞌuk basuk.   
\p
\v 4 Hotu, Yusuf baku liman bolu sia naꞌak, “Kreꞌis mai lai!”  
\p Sia moos nareꞌis aan baa nia. Hotu nia katak tenik naꞌak, “Haꞌu neꞌe, Yusuf, mak hori uluk nia, emi faꞌan lakon baa Mesir!  
\v 5 Tebes, emi faꞌan lakon haꞌu tiꞌan! Mais keta hataꞌuk. Keta tula sala malu! Maromak duꞌuk mak nodi haꞌu kmai iha rai neꞌe! Nodi dalan oin nunia, Nia nodi haꞌu ksori ema lear nosi mate salaen!   
\p
\v 6 Oras neꞌe, rai salaen foin tinan rua laran! Sei tinan lima tenik. Baa tinan lima nia laran, ema la fila rai, la furi, no la netan rai isin ida kois!  
\v 7 Mais Maromak nodi haꞌu kmai uluk emi iha neꞌe, nebee emi ho emikaan bein oan sia bele hetan moris. Maromak Niakaan hahalok neꞌe, makaꞌas tebes!   
\p
\v 8 Haꞌu kmai neꞌe, lahoos tan emikaan hahalok, mais tan Maromak Niakaan hahalok! Nia mak nalo haꞌu kdadi baa naꞌin liman kwana. Haꞌu moos dadi ulun iha naꞌin tofatik fohorai! La no ema seluk mak boot liu haꞌu iha rai Mesir neꞌe!   
\p
\v 9 Oras neꞌe, emi lai-lais fila ona! Toꞌo uma, katak baa ama nuneꞌe: ‘Ama oan Yusuf sei moris. Nia dadi ema boot tiꞌan iha rai Mesir. Nia nusu ama baa lai-lais Mesir!  
\v 10 Ama bele tuur iha rai Gosen, kreꞌis no Yusuf. Fatin nia, fatin diꞌak no luan. Iha fatin nia, ama bele nakiak bibi no karau. Yusuf moos nusu, nebee ama baa bele-bele no ama oan sia no bein oan sia. Naha uma laran no sasoin sia hotu-hotu, hodi bele, nebee tuur hafati iha nebaa.  
\v 11 Kalo ama tuur iha rai Gosen, Yusuf bele naliku ama. Rai salaen sei tinan lima. Tan baa nia, Yusuf atu naliku ama no familin sia, no ama niakaan bibi no karau sia hotu-hotu, nebee keta susar sa-saa.’ ”   
\p
\v 12 Katak hotu nunia, Yusuf natebes tenik naꞌak, “Oras neꞌe, emi naꞌin haree duꞌuk! O moos nunia, Benyamin! Haꞌu neꞌe, Yusuf!  
\v 13 Fila baa, katak ama haꞌak haꞌukaan beran iha Mesir, boot lo-loos! Emi moos musti katak malorek nosi sa-saa hotu-hotu mak emi haree tiꞌan! Hotu, emi lai-lais hodi ama mai!”   
\p
\v 14 Dale hotu tiꞌan, Yusuf nakoꞌak nola alin Benyamin. Sia rua moos tanis.  
\v 15 Hotu Yusuf nakoꞌak maun sia ida-idak nodi deꞌi. Nunia hotu, foin maun-alin sia nahuu dale no nia.   
\s1 Naꞌi Mesir simu Yusuf maun-alin sia  
\p
\v 16 Oras Naꞌi Mesir no niakaan ema sia rona naꞌak Yusuf maun-alin sia mai tiꞌan, sia hotu-hotu neon diꞌak.  
\v 17 Naꞌin moos katak baa Yusuf naꞌak, “Yusuf! Katak baa okaan maun-alin sia, nebee tula hare baa kuda keledai nodi fila baa Kanaꞌan!  
\v 18 Maruka sia baa nola okaan aman no okaan familin sia hotu-hotu, lori mai neꞌe! Haꞌu atu kfoo rai ida mak boran basuk iha Mesir neꞌe bodik sia. Sia bele moris nodi naa nosi rai nia isin.  
\v 19 Maruka sia dada nodi kedan kareta hira sia nosi neꞌe, nebee bele tula lawarik kiꞌik oan sia no okaan aman.  
\v 20 Sia keta hanoin sasoin oi-oik tenik. Tan sia atu netan sa-saa hotu mak diꞌak kaliuk iha rai Mesir neꞌe!”   
\p
\v 21 Rona naꞌin lian nia, Yusuf moos foo kareta hira no bakae baa maun-alin sia, tuir naꞌin harukan. Maun-alin sia\f + \fr 45:21 \ft Hakerek Ibrani tuan naꞌak, ‘Israꞌel oan sia tuir naꞌin naruka’. Israꞌel neꞌe, Yakob naran seluk.\f* moos nadiꞌa aan fila, tuir naꞌin harukan.  
\v 22 Yusuf moos foo faru foun baa maun sia ida-idak tahan ida. Mais baa alin Benyamin, nia foo osan murak tomak atus tolu, no faru foun tahan lima.  
\v 23 Nia moos solok baa aman, sa-saa mak kabaas liu iha Mesir. Sia tula naha sia baa kuda keledai aman matan sanulu. Nia foo tuꞌan hare, tubi, no haan oi-oik mak sia tula tenik baa kuda keledai inan matan sanulu, nebee nalo baa bakae, baa oras sia mai nikar Mesir.  
\v 24 Nunia hotu, Yusuf nabusik sia fila nodi foo natene naꞌak, “Emi keta toe malu iha dalan!”   
\s1 Yakob rona naꞌak Yusuf sei moris  
\p
\v 25 Hotu, Yusuf maun-alin sia fila baa siakaan aman iha rai Kanaꞌan.  
\v 26 Toꞌo nebaa, sia katak baa aman naꞌak, “Ama! Ama oan Yusuf sei moris! Nia dadi ema boot tiꞌan mak kaer ukun iha rai Mesir!”  
\p Rona nola nunia, Yakob nakaka loos, tan nia la fiar.  
\v 27 Mais oras sia katak Yusuf mamenon, no oras Yakob naree kareta mak Yusuf solok mai atu hodi tula nia baa Mesir, foin nia fiar.  
\v 28 Hotu Yakob moos dale naꞌak, “Adeei! Haꞌukaan oan Yusuf sei moris ka? Nunia, foin haꞌu neon diꞌak! Haꞌu kmusti baa karee nia lai, foin haꞌu kmate!”   
\c 46  
\s1 Yakob no husar-binan sia nadiꞌa aan atu baa rai Mesir  
\p
\v 1 Nunia hotu, Yakob\f + \fr 46:1 \ft Hakerek Moon lia Ibrani naꞌak, ‘Israꞌel nadiꞌa aan’.\f* nahulin naha hotu-hotu atu laꞌo nela rai Kanaꞌan. Toꞌo leo Barseba, nia nalo sera tunun, nodi natetu baa Naꞌi Maromak mak uluk niakaan ama Isak loꞌu-sudur baa.   
\p
\v 2 Baa kalan ida, Yakob meꞌi. Nia rona Maromak bolu nia naꞌak, “Yakob! Yakob! Madeer! Rona mai!”  
\p Hotu, Yakob nataa naꞌak, “Haꞌu iha neꞌe, Ama.”   
\p
\v 3 Hotu Maromak katak naꞌak, “Haꞌu neꞌe Maromak mak okaan ama tonu nanis baa hori uluk! Keta mataꞌuk baa Mesir! Tan Haꞌu atu kalo okaan husar-binan dadi klubun boot iha nebaa!  
\v 4 Haꞌu klaꞌo ko o baa Mesir! Loron ikus, Haꞌu moos kodi kikar okaan husar-binan fila mai rai Kanaꞌan! Baa oras o mate, o oan Yusuf mak toma o nawan!”   
\p
\v 5 Meꞌi notu tiꞌan, Yakob no oan sia\f + \fr 46:5 \ft Hakerek Moon lia Ibrani naꞌak, ‘Israꞌel oan sia baa nodi aman Yakob’.\f* laꞌo nela leo Barseba. Nia no feen-oan saꞌe kareta mak naꞌin solok nia. Sia hotu-hotu nahuu laꞌo baa Mesir.  
\v 6-7 Sia nodi bein sasoin no bibi no karau hotu-hotu mak sia netan iha rai Kanaꞌan. Yakob baa Mesir nia, no oan feto, oan mane, no bein oan sia hotu-hotu.   
\s1 Yakob familin mak lori tuir baa Mesir  
\p
\v 8 Yakob funan klaut mak lori tuir baa Mesir, mak neꞌe:\f + \fr 46:8 \ft Hakerek Ibrani naꞌak ‘Israꞌel husar-binan’.\f*  
\q1 Ruben, Yakob oan ulun.  
\v 9 Ruben oan naꞌin haat mak: Henok, Palu, Hesron no Karmi.   
\q1
\v 10 Simeon, no oan naꞌin neen mak: Yemuel, Yamin, Ohad, Yakin no Sohar; no oan tenik mak Saul, nosi feen ema Kanaꞌan.   
\q1
\v 11 Lewi, no oan naꞌin tolu mak: Gerson, Kehat no Merari.   
\q1
\v 12 Tuir loos, Yahuda no oan naꞌin lima, mak: Er, Onan, Sela, Peres no Sera. Mais, Er no Onan mate tiꞌan iha Kanaꞌan. Yahuda nodi no Peres oan naꞌin rua mak: Hesron no Hamul.   
\q1
\v 13 Isaskar, no oan naꞌin haat mak: Tola, Pua, Ayub no Simron.   
\q1
\v 14 Sebulon, no oan naꞌin tolu mak: Sered, Elon no Yahleel.   
\p
\v 15 Yakob no oan mane naꞌin neen nia, no tenik oan feto ida, naran Dina. Sia neꞌe, funan klaut nosi Yakob no feen Lea, baa oras sia tuur iha Mesopotamia. Yakob no Lea oa feto, oa mane no bei oan hotu-hotu, naꞌin tolu nulu resin tolu.   
\q1
\v 16 Yakob moos no oan nosi feen kiꞌik, naran Silpa. Oan ida naran Gad. Gad oan naꞌin hitu mak: Sifion, Hagi, Suni, Esbon, Eri, Arodi no Areli.   
\q1
\v 17 Oan ida tenik, naran Aser. Aser oan naꞌin lima mak: Yimna, Yiswa, Yiswi, Beria, no alin feto, naran Sera.  
\q1 Beria moos no oan naꞌin rua mak: Heber no Malkiel.   
\p
\v 18 Yakob no Silpa funan klaut hotu-hotu, naꞌin sanulu resin neen. Silpa neꞌe, ata feto mak uluk Laban foo baa niakaan oan feto Lea, mak Yakob feen kawaꞌik nia.   
\q1
\v 19 Yakob feen ida seluk, naran Rahel. Siakaan oan naꞌin rua mak: Yusuf no Benyamin.  
\v 20 Oras nia, Yusuf nola feto Mesir ida tiꞌan, naran Asnat. Asnat aman, naran Potifera, mak naꞌilulik ulun iha kota On. Yusuf no Asnat oan naꞌin rua mak: Efraim no Manase.   
\q1
\v 21 Benyamin moos baa Mesir, nodi oan naꞌin sanulu mak: Bela, Beker, Asibel, Gera, Naaman, Ehi, Ros, Mupim, Hupim no Ared.   
\p
\v 22 Yakob no Rahel funan klaut hotu-hotu, naꞌin sanulu resin haat.   
\q1
\v 23 Yakob feen kiꞌik ida tenik, naran Bilha. Siakaan oan naꞌin rua mak: Dan no Naftali.  
\q1 Dan oan ida naran Husim.   
\q1
\v 24 Naftali oan naꞌin haat mak: Yasel, Guni, Yeser no Silem.   
\p
\v 25 Yakob no Bilha funan klaut hotu-hotu, naꞌin hitu. Bilha neꞌe, ata feto mak uluk Rahel netan nosi niakaan ama Laban.   
\p
\v 26 Yakob funan klaut hotu-hotu mak lori nosi Kanaꞌan baa Mesir, ema naꞌin neen nulu resin neen.  
\v 27 Tuꞌan baa Yusuf oan naꞌin rua iha Mesir, Yakob funan klaut hotu-hotu mak tuur iha rai Mesir, naꞌin hitu nulu.   
\s1 Yakob nasoru nikar oan Yusuf  
\p
\v 28 Oras Yakob sia nareꞌis aan baa rai Mesir, nia naruka oan Yahuda laꞌo uluk baa bolu Yusuf, nebee mai nasoru sia iha rai Gosen. Sia toꞌo rai Gosen,  
\v 29 Yusuf moos saꞌe kareta atu baa nasoru aman iha nia. Baa oras sia rua aman oan nasoru malu tiꞌan, Yusuf nakoꞌak aman nodi tanis kleur basuk.   
\p
\v 30 Hotu, Yakob dale no oan Yusuf naꞌak, “Adeei, oa! Oras neꞌe, haꞌu karee o tiꞌan kodi matan duꞌuk! Haꞌu katene tiꞌan, o sei moris! Masik oras neꞌe haꞌu kmate moos, diꞌak!”   
\p
\v 31 Rona tiꞌan aman lian nunia, Yusuf katak baa maun-alin sia hotu-hotu naꞌak, “Haꞌu kmusti baa kasara baa ama naꞌi kaꞌak, haꞌukaan familin sia mai tiꞌan nosi rai Kanaꞌan.  
\v 32 Haꞌu moos katak sain kaꞌak emi neꞌe, makbalin. Tan baa nia, emi mai neꞌe, emi hodi kedan bibi no karau no bein sasoin sia hosi rai Kanaꞌan.  
\v 33 Kalo oras ida ama naꞌi bolu emi, hotu nusu emi naꞌak, emi serwisu saa,  
\v 34 emi musti hasara baa nia haꞌak, emi makbalin hori sei kiꞌik toꞌo oras neꞌe, hanesan emikaan bei uluk sia. Hodi nunia, ama naꞌi atu naruka emi tuur iha rai Gosen.” Yusuf katak nunia, tan ema Mesir sia noran nakribi, kalo sia tuur namutuk fatin ida no ema makbalin.   
\c 47  
\s1 Naꞌi Mesir latan rai baa Yusuf familin sia  
\p
\v 1-2 Katak tiꞌan baa maun-alin sia, Yusuf no mane malun naꞌin lima baa nasoru kedan naꞌin. Yusuf nasara baa naꞌin naꞌak, “Ama naꞌi boot! Ama atan oan sia, haꞌukaan aman no haꞌukaan maun-alin sia, toꞌo mai tiꞌan nosi Kanaꞌan. Sia mai nodi siakaan bibi, bibi malae, karau baka no naha sia hotu-hotu. Oras neꞌe, sia hotu-hotu iha rai Gosen tiꞌan!” Yusuf nasara nunia tiꞌan, nia moos naruka mane malun naꞌin lima nia, ida-idak katak naran baa ama naꞌi.   
\p
\v 3 Hotu naꞌi nusu baa sia naꞌak, “Emi serwisu saa?”  
\p Sia nataa naꞌak, “Ama atan ami neꞌe, ema makbalin, hanesan amikaan bei uluk sia.  
\v 4 Oras neꞌe, rai loro falin naruk basuk iha amikaan rai Kanaꞌan, toꞌo haan no hae la iha tiꞌan. Tan baa nia, ata ami neꞌe, mai iha rai neꞌe atu hein heik. Ami ata moos hodi bibi no karau oan sia. Ami ata haloon baa ama naꞌi boot, nebee foo leet baa ami ata neꞌe bele hein heik iha rai Gosen, atu hodi haliku bibi no karau oan sia.”   
\p
\v 5 Rona tiꞌan nunia, naꞌin katak sain niakaan hakaran baa Yusuf naꞌak, “Oras neꞌe, o aman no o maun-alin sia mai baa o tiꞌan!  
\v 6 Sia bele nalo rai neꞌe, nuꞌu siakaan rain duꞌuk! Haꞌu katene rai Gosen nia, rai diꞌak kaliuk iha Mesir neꞌe! Tan baa nia, diꞌak liu sia tuur iha nebaa ona! Kalo noo nosi sia, mak natene naliku bibi no karau nalo kabaas, sia moos bele naliku haꞌukaan sia iha nebaa!”   
\p
\v 7 Naꞌin dale hotu nunia, Yusuf natudu niakaan ama Yakob baa naꞌin. Yakob moos namulak kedan nodi naloon nebee Naꞌi Maromak natuun matak-malirin baa naꞌi.   
\p
\v 8 Hotu naꞌin nusu baa Yakob naꞌak, “Ama! Ita otas tinan hira ona?”   
\p
\v 9 Yakob nataa naꞌak, “Haꞌu kmoris tinan atus ida tolu nulu ona, mais la tuur metin iha fatin ida. Haꞌukaan bei uluk sia moos nunia. Kalo haꞌu kanesa baa sia, haꞌukaan otas sei badak liu sia, mais haꞌukaan moris nakonu no susar.”  
\v 10 Dale notu nunia, Yakob moos tami naꞌi. Mais sei la sai dauk, nia namulak nodi naloon tenik, nebee Naꞌi Maromak natuun matak-malirin bodik naꞌi.   
\p
\v 11 Nasoru naꞌin tiꞌan, Yusuf nalo tuir naꞌin harukan, nodi baa natudu fatin iha rai Gosen bodik aman no maun-alin sia. Fatin nia diꞌak liu resik. (Nosi ikus, Yakob sia nanaran fatin nia naꞌak, Rameses.) Sia tuur nafati iha nia.  
\v 12 Hotu, Yusuf naliku nodi foo haan baa aman, no maun-alin sia, no siakaan feen-oan sia hotu-hotu, sura tuir uma kain kiꞌik no boot.   
\s1 Rai salaen hetak naruk iha Mesir  
\p
\v 13 Baa oras nia, rai salaen hetak naruk, toꞌo la no haan tiꞌan iha rai Mesir toꞌo rai Kanaꞌan. Ema hotu-hotu isin olek, tan salaen.  
\v 14 Tan baa nia, sia mai atu sosa haan iha Yusuf. Hotu, Yusuf libur nola haan folin sia hotu-hotu, nodi baa rai iha naꞌin tofatik.  
\v 15 Loron ikus, ema Mesir no ema Kanaꞌan osan sia mohu tiꞌan, toꞌo la bele sosa haan ona. Tan baa nia, sia baa Yusuf nodi naꞌak, “Ama boot! Ama foo haan lai, nebee ami keta mate salaen! Tan amikaan osan mohu tiꞌan!”   
\p
\v 16 Yusuf nataa naꞌak, “Soꞌin! Bele sosa haan hodi bibi no karau!”  
\v 17 Rona nola nunia, ema sosa haan nodi kuda, bibi, bibi malae, karau baka no kuda keledai. Sia nalo nunia, tan Yusuf nameno nunia tiꞌan.   
\p
\v 18 Tinan oin tenik, ema sia mai tenik baa Yusuf nodi naꞌak, “Ama boot! Ami katak malolok dei! Amikaan osan no amikaan bibi no karau sia mohu tiꞌan! Hela mesan amikaan isin lolon no amikaan rain dei!  
\v 19 Ama keta habusik ami mate! Tan kalo ami mate, see mak babilan rai nia sia? Diꞌak liu, ami mataroos baa ama boot! Ama boot bele hola amikaan rain sia, mais foo fini, nebee ami furi bodik ama boot! Hodi nunia, ama boot bele selu ami hodi haan. Surak ami keta mate!”   
\p
\v 20 Tan rai salaen nia hetak tuꞌan, ema Mesir sia faꞌan hotu rai sia baa Yusuf. Yusuf sosa nola hotu-hotu, nalo baa naꞌin bein sasoin.  
\v 21 Hodi nunia, renu Mesir sia hotu-hotu dadi mataroos bodik naꞌin.\f + \fr 47:21 \ft Hakerek Moon lia Ibrani tuan balu naꞌak, ‘Yusuf naruka ema hotu-hotu lori baa kota laran sia’.\f*  
\v 22 Mais Yusuf la sosa nola naꞌilulik rain, tan sia netan haan bei-beik nosi naꞌin. Tan baa nia, naꞌilulik sia la faꞌan siakaan rain.   
\p
\v 23 Baa loron nia, Yusuf katak baa renu sia naꞌak, “Oras neꞌe, emi hotu-hotu atu dadi mataroos bodik ama naꞌi, tan emikaan rain sia, haꞌu ksosa kotu tiꞌan bodik ama naꞌi! Dadi, emi musti hola fini neꞌe, hodi baa furi ona!  
\v 24 Baa oras emi kuꞌu, halo baa faꞌek lima. Faꞌek ida, hatama baa ama naꞌi. Faꞌek haat, halo baa fini no halo baa haan bodik emi.”   
\p
\v 25 Rona nola nunia, sia simu naꞌak, “Ama boot sori ami tiꞌan nosi salaen boot neꞌe. Tan baa nia, ami atu dadi mataroos baa ama naꞌi. Hodi nunia, ami bele sera dodan baa ama boot.”   
\p
\v 26 Nosi ikus, hahalok mak Yusuf nalo nia, dadi ukun baa rai Mesir tomak. Hare mak renu sia kuꞌu, musti faꞌe baa faꞌek lima. Faꞌek ida hatama baa naꞌin. Faꞌek haat bodik sia duꞌuk. Sia nalaꞌok ukun nia iha Mesir toꞌo oras neꞌe. Hela mesan naꞌilulik rain sia dei mak naꞌin la nola.   
\s1 Yusuf namate lia atu nakoi aman Yakob iha siakaan bei uluk rate fatik  
\p
\v 27 Nahuu hori nia, ema Israꞌel sia tuur nametin aan iha rai Gosen, toꞌo sia soi iha nia. Siakaan husar-binan moos hetak waꞌin tuꞌan.   
\p
\v 28 Yakob nein iha rai Mesir, toꞌo tinan sanulu resin hitu. Hotu, nia mate baa otas tinan atus ida haat nulu resin hitu.  
\v 29 Kreꞌis atu mate, Yakob bolu nola oan Yusuf nodi naꞌak, “Oa! Haꞌu koran la kleur Naꞌi Maromak bolu nikar haꞌu ona! Tan baa nia, kalo o madomi haꞌu, mamate lia mo haꞌu, nebee o keta makoi haꞌu iha rai Mesir neꞌe!  
\v 30 Kalo haꞌu kmate, o musti modi mikar haꞌu baa makoi iha itakaan bei uluk rate fatik! Haꞌu kakara nunia!”  
\p Yusuf nataa naꞌak, “Diꞌak ama! Kalo ama nakara tiꞌan nunia, haꞌu moos tuir!”   
\p
\v 31 Yakob moos simu naꞌak, “Kalo nunia, oa, o marai aan maꞌak o atu tuir tebe-tebes o aman hakaran!”  
\p Yusuf moos narai aan kedan, tuir aman hakaran. Hotu, aman moos nakniꞌa iha toba fatik nodi namulak sera dodan baa Naꞌi Maromak.   
\c 48  
\s1 Yakob nusu matak-malirin bodik Yusuf oan Efraim no Manase  
\p
\v 1 Nunia hotu, Yusuf fila. La kleur, ema mai katak naꞌak, aman moras todan. Rona nola nunia, Yusuf bolu nola niakaan oan naꞌin rua, mak Manase no Efraim. Hotu sia baa naree Yakob.  
\v 2 Baa oras Yakob rona naꞌak, Yusuf no oan sia mai, nia nakaꞌas aan nadeer tuur baa toba fatik.   
\p
\v 3 Hotu, nia katak baa Yusuf naꞌak, “Oa Yusuf! Hori hirak nia, Maromak natadu aan baa haꞌu iha leo Lus iha rai Kanaꞌan. Nia mak Beran Boot Kaliuk. Nia nameno baa haꞌu iha nebaa  
\v 4 naꞌak, ‘Haꞌu atu kalo okaan husar-binan sia hetak waꞌin tuꞌan, nebee sia dadi klibur boot! Haꞌu atu kfoo rai neꞌe bodik sia, nebee dadi bein sasoin, toꞌo rai falu fila!’   
\p
\v 5 Tan lia nia, oras neꞌe haꞌu atu katak lia ida bodik okaan oan Efraim no Manase. Natoon baa haꞌu kmai iha Mesir, sia rua moris tiꞌan. Masik nunia moos, oras neꞌe haꞌu kalo sia dadi baa haꞌukaan oan duꞌuk, hanesan okaan maun Ruben no Simeon!  
\v 6 Mais nosi ikus, kalo o metan oan tenik, filak sia nuꞌu okaan oan duꞌuk. Sia musti simu sasoin nosi maun Efraim no Manase.  
\v 7 Haꞌu kalo nunia, atu kodi temi okaan inan Rahel. Tan oras ami fila hikar hosi Mesopotamia atu baa Kanaꞌan, okaan inan mate nahoris iha dalan. Nia mate kreꞌis baa leo Efrata, iha rai Kanaꞌan. Oras nia, haꞌu laran moras resik, tan kakoi okaan inan iha dalan tehen baa leo Efrata!” (Oras neꞌe, ema nanaran leo nia naꞌak\it , Betlehem\it*.)   
\p
\v 8 Dale notu nunia, Yakob\f + \fr 48:8 \ft Hakerek Moon lia Ibrani naꞌak, ‘Israꞌel foti oin’.\f* foti oin nodi titu baa Yusuf oan sia. Hotu nia nusu Yusuf naꞌak, “Sia neꞌe, see niakaan oan sia?”   
\p
\v 9 Yusuf nataa naꞌak, “Neꞌe sia, ama bein oan sia mak Naꞌi Maromak foo tiꞌan baa haꞌu iha rai Mesir neꞌe!”  
\p Rona nunia, Yakob katak naꞌak, “Kalo nunia, mareꞌis oan sia mai haꞌu. Haꞌu atu kamulak kodi kaloon nebee Maromak natuun matak-malirin baa sia!”  
\v 10 Tan Yakob katuas tiꞌan, matan malahuk ona. Nia titu la malorek tiꞌan. Rona aman naruka nunia, Yusuf nareꞌis oan sia baa Yakob. Hotu, Yakob nakoꞌak nodi deꞌi sia rua.  
\v 11 Hotu, Yakob dale tenik no Yusuf naꞌak, “Kleur tiꞌan haꞌu kaꞌak falik la kasoru o ona! Mais oras neꞌe Maromak nalo liu tenik, toꞌo haꞌu moos bele karee okaan oan sia!”   
\p
\v 12 Hotu, Yusuf dada sees oan sia nosi Yakob.\f + \fr 48:12 \ft Hakerek Moon lia Ibrani naꞌak, ‘Yusuf dada sees niakaan oan sia nosi bei Yakob hitin’.\f* Hotu nia nakniꞌa nodi sudur baa aman.  
\v 13 Hotu, nia nariik. Nia moos dada nareꞌis tenik oan rua nia baa aman Yakob, nebee nia namulak nodi nusu matak-malirin baa sia. Yusuf nariik oan ulun Manase iha Yakob sorin kwana. Oan nomer rua Efraim iha karuk.  
\v 14 Mais, baa oras Yakob rai liman baa sia atu namulak, Yakob rai seluk liman. Nia rai liman kwana baa alin Efraim ulun, liman karuk baa maun Manase ulun.  
\v 15 Hotu, nia namulak nusu matak-malirin bodik Yusuf naꞌak,  
\q1 “Okaan bein Isak aman Abraham,  
\q2 no okaan bein Isak duꞌuk,  
\q3 sia rua moris tuir bei-beik Maromak hakaran.  
\q1 Maromak moos naliku tiꞌan haꞌu, hori sei nurak toꞌo oras neꞌe!   
\q2
\v 16 Maromak sori haꞌu tiꞌan nosi maufinu oi-oik.\f + \fr 48:16 \ft Hakerek Moon lia Ibrani naꞌak, ‘Makbukar laleꞌan sia sori haꞌu nosi maufinu oi-oik.’ Ema matenek lia Hakerek Moon naꞌak, Yakob nanoin baa oras Maromak natadu aan nodi naruka makbukar laleꞌan sia, mai sori Yakob nosi maufinu oi-oik. Leno \ft \+it Lia Uluk Fohon\+it* 16:7; 21:17; 22:11,15.\f*  
\q3 Tan lia nia, haꞌu moos kaloon, nebee Nia natuun matak-malirin baa oan neꞌe sia no siakaan husar-binan.  
\q1 Hanoin. Kalo sia namulak baa Maromak,  
\q2 sia keta naluꞌa temi bei Abraham naran, no bei Isak naran no haꞌukaan naran!  
\q2 Hodi nunia, siakaan husar-binan hetak waꞌin tuꞌan,  
\q3 dadi klubun boot iha raiklaran neꞌe!”   
\p
\v 17 Yakob namulak nunia, mais baa oras Yusuf naree aman rai liman kwana baa alin Efraim ulun, nia moos kaer nola aman liman nia, atu rai seluk baa maun Manase ulun.  
\v 18 Nia katak baa aman naꞌak, “Ama! Keta malo nunia! Oan ulun lahoos Efraim, tan Manase nahali Efraim! Ama musti rai liman kwana baa maun Manase ulun, tan nia mak oa ulun.”   
\p
\v 19 Mais aman Yakob la noꞌuk. Nia dale naꞌak, “Oa! Haꞌu katene nanis! Nosi ikus Manase dadi ema boot. Niakaan husar-binan moos hetak waꞌin tuꞌan, toꞌo dadi ema klubun boot! Mais alin Efraim atu dadi ema boot liu tan tenik! Niakaan husar-binan sia moos waꞌin liu resik, toꞌo dadi baa ema klubun waꞌin mak boot liu tan tenik!”   
\p
\v 20 Hotu Yakob katak baa lawarik rua nia naꞌak, “Nosi ikus, kalo ema Israꞌel naloon baa Naꞌi Maromak, nebee natuun matak-malirin baa ema, sia atu temi emikaan naran. Sia atu naloon naꞌak, ‘Nebee Naꞌi Maromak natuun matak-malirin baa o, hanesan Nia natuun tiꞌan matak-malirin baa Efraim no Manase!’ ”  
\p Hodi nunia, Yakob temi uluk alin Efraim naran, foin maun Manase naran.   
\p
\v 21 Hotu Yakob katak baa Yusuf naꞌak, “Oa! La kleur haꞌu kmate ona! Mais Naꞌi Maromak nanis tulun emi! Nia atu nodi fila emi baa emikaan bei uluk rain.  
\v 22 Oras neꞌe, haꞌu klatan baa o liu nosi okaan maun-alin sia! Tan haꞌu klatan tuꞌan baa o, foho iha rai Kanaꞌan mak uluk haꞌu kola tiꞌan kosi ema Amori, baa oras haꞌu katuda ko sia!”   
\c 49  
\s1 Yakob nalore nela kedan oan sia ida-idak lisan no matak-malirin  
\p
\v 1 Dale notu no Yusuf, Yakob bolu nola oan sia hotu-hotu, hotu katak naꞌak, “Oa sia! Emi hareꞌis aan mai haꞌu lai! Haꞌu atu kalore kedan emi ida-idak moris lalaꞌok baa loron ikus!”  
\v 2 Hotu Yakob moos nahuu katak baa oan sia naꞌak,  
\q1 “Yakob oan sia! Mai hariik satan mola haꞌu!  
\q1 Mai rona emikaan aman Israꞌel neꞌe atu dale!   
\q1
\v 3 \it Ruben\it*! O neꞌe, haꞌukaan oa ulun. Tan lia nia, ema kneter o. O neꞌe, haꞌukaan knoꞌa no haꞌukaan liman kwana!  
\v 4 Mais o neon la metis. O la matene makara nabee! Sarebak, o toba mo haꞌukaan feen Bilha, modi madoor okaan aman toba fatik! Tan lia nia, haꞌu la kfilak o baa oa ulun ona.   
\q1
\v 5 \it Simeon\it* no \it Lewi!\it* Emi rua neꞌe, manesak dei! Emi rua beer hasusar ema hodi surik.  
\v 6 Emi beer taa siit karau baka kloor, toꞌo nakfeur atu mate! Emikaan aꞌaat ida tenik, emi ruun neꞌan hodi hoꞌo ema! Tan hahalok nia, haꞌu la kakara rona emi! Haꞌu moos la kakara kahur emikaan lia!  
\v 7 Tan emikaan krakat aat liu resik nia, haꞌu katuun dinu baa emi! Emi kanarak toꞌo la ho dadomin! Tan baa nia, emi musti hatiu duꞌuk emikaan aꞌaat nia! Nosi ikus Maromak keke karin emikaan husar-binan, toꞌo sia tuur keen karin malu iha rai Israꞌel!   
\q1
\v 8 \it Yahuda!\it* Okaan naran naꞌak ‘tonu’! Okaan maun-alin sia atu tonu o nodi loꞌu baa o! O moos atu tonan okaan funu sia, toꞌo la nakfodak!  
\v 9 O neꞌe, hanesan busa fuik boot ida, mak buka biit haan duꞌuk! O moos hanesan busa fuik boot aman, mak fofen aan baa noku; la noo ema ida mak naksakar aan koen o! O moos hanesan busa fuik boot inan, mak daka oan: la noo ema ida mak naksakar aan koen o! Ema nakerat o, toꞌo la noo ida mak naksakar aan atu nalo oi-oik baa o!  
\v 10 Loron ikus, o atu kaer ukun! Okaan husar-binan moos atu kaer ukun tuir malu, toꞌo noo husar-binan ida mak beran kaliuk mak tuur kaer ukun nia! Hotu, ema klubun hotu-hotu atu loꞌu-sudur no rona baa Nia!\x + \xo 49:10 \xt Mateus 1:3\x*  
\v 11-12 O atu moris diꞌak! O makara saa, iha! Okaan bibi no karau no toꞌos isin moos hetak waꞌin tuꞌan, toꞌo soe hahaat. O maa-memu midar nohuun.   
\q1
\v 13 \it Sebulon!\it* Rai mak dadi okaan bein sasoin, niakaan luan nosi tasi tehen toꞌo kladik no kota Sidon. Roo tasi nosi rai seluk sia tama soe sao mamatek iha okaan namon!   
\q1
\v 14-15 \it Isaskar!\it* O neꞌe biit hanesan kuda keledai! Mais kalo o toba tiꞌan iha dalan klaran,\f + \fr 49:14-15 \ft Hakerek Moon lia Ibrani nakerek lia isin rua: ‘toba iha fatin rua leet’ no ‘toba iha naha kakaluk rua leet’.\f* la no ida bele fuꞌa nadeer o, nebee laꞌo liu! Kalo o maree mola leo diꞌak ida iha sorin balu nebaa, masik ida la naruka moos, o matiu mola okaan naha sia, modi baa! O neꞌe, nunia ona!   
\q1
\v 16 \it Dan!\it* Okaan naran ‘Dan’ neꞌe, lia isin naꞌak ‘maktetu no makotu lia’! O mo okaan husar-binan atu natetu no nakotu okaan ema klubun lian, nalo tetuk no nesan! Hotu, o dadi maun bodik ema hunun sia iha Israꞌel!  
\v 17 O neꞌe moos, karonak hanesan samea mahoo raso mak noꞌi noku iha dalan tehen! Kalo ema saꞌe kuda liu nia, teki-tekis o tutu kuda nuban, toꞌo ema mak saꞌe monu!   
\p
\v 18 Aaa, MAROMAK! Haꞌu kamulak kodi kaloon, nebee Ita foo moris baa ami hotu-hotu!   
\q1
\v 19 \it Gad!\it* Okaan naran ‘Gad’ neꞌe, lian kreꞌis hanesan ‘hababu’! Ema naꞌok sia mai nadau o, mais o madau fila sia, toꞌo matoba mola sia!   
\q1
\v 20 \it Aser!\it* Nosi ikus, okaan toꞌos isin kabaas lo-loos! Toꞌo o bele malo tubi midar oi-oik. Hotu naꞌin sia mai sosa iha o!   
\q1
\v 21 \it Naftali!\it* O neꞌe, hanesan bibi fuik mak nakbois sai, tan la noo ema ida bele lituk nola o! O moos metan oan kabaas sia!   
\q1
\v 22 \it Yusuf!\it* O neꞌe, hanesan ai maneꞌek mak moris kreꞌis wee matan! Okaan sorun sia naneꞌe saꞌe baa kadidin fatuk aas sia!\f + \fr 49:22 \ft Lia fuan iha tohar neꞌe la malorek iha Hakerek Moon lia Ibrani. Ema matenek balu naꞌak, ‘ai maneꞌek’. Balu tenik naꞌak, ‘kuda keledai’.\f*  
\v 23 Noo ema mak rai hirus baa o, hanesan funu nana dama baa o!  
\v 24 Mais Naꞌi Maromak mak haꞌu kloꞌu-sudur baa, Nia nanis tulun o! Nia nakbiit okaan liman, toꞌo o bele sakar funu sia modi dama, masik mosi dook! O bele matoba mola sia, tan Maromak tulun o. Nia mak beran boot kaliuk! Tan lia nia, haꞌu kakrai aan baa Nia! Nia mak daka haꞌu!  
\v 25 Nia moos daka o nodi foo matak-malirin baa o. Matak-malirin nosi laleꞌan, matak-malirin nosi raiklaran, no matak-malirin toꞌo hetan oan waꞌin mak isin diꞌak!  
\v 26 Matak-malirin mak haꞌu kusu foo baa o neꞌe, kasalak liu nosi foho mak nariik nafati sia! Nebee matak-malirin hotu-hotu neꞌe, nakduar baa o. Tan o neꞌe, liu mosi okaan maun-alin sia hotu-hotu!   
\q1
\v 27 \it Benyamin!\it* O sakar manesak no asu fuik mak salaen! Seisawan oan, nia tama rai kohi haan, hotu naa. Mais kalan, nia faꞌe haan resin baa oan sia! Okaan husar-binan moos, atu makaꞌas nunia!”   
\p
\v 28 Hodi nia, Yakob katak kedan moris lalaꞌok nosi oan sia ida-idak no husar-binan sia baa loron ikus. Sia hotu-hotu nia, mak nahoris ema Israꞌel hunun sanulu resin rua.   
\s1 Yakob mate  
\p
\v 29-30 Nunia hotu, Yakob katak baa oan sia naꞌak, “La kleur haꞌu kmate ona! Kalo haꞌu kmate tiꞌan, emi musti baa hakoi haꞌu iha bei Abraham raten! Rate nia, iha fatuk kuak ida kreꞌis leo Makpela no Mamre iha rai Kanaꞌan! Uluk bei Abraham sosa nola fatuk kuak nia no toꞌos, nalo baa rate fatik. Nia sosa kotu tiꞌan nosi ema Het ida naran Efron!  
\v 31 Iha rate fatik nia, ema nakoi tiꞌan bei Abraham no bei Sara, namutuk no haꞌukaan aman Isak no haꞌukaan inan Ribka! Tan baa nia, emi musti hakoi haꞌu iha nebaa, iha haꞌukaan feen Lea sorin!  
\v 32 Haꞌu kameno tenik, nebee emi keta haluꞌa hakoi haꞌu iha fatuk kuak, mak bei Abraham sosa nola tiꞌan nia!”   
\p
\v 33 Dale notu nunia, Yakob toba nikar. Hotu nawan kotu.   
\c 50  
\p
\v 1 Naree aman mate tiꞌan, Yusuf nakoꞌak nola, nodi tanis. Nia moos deꞌi bei-beik.  
\v 2 Hotu, Yusuf naruka klosan maktebar maten sia, nebee kahur ai morin oi-oik, nodi tebar Yakob maten.  
\v 3 Klosan maktebar maten sia babilan Yakob maten nia, toꞌo loron haat nulu, tuir siakaan adat. Ema Mesir sia hotu-hotu moos tanis, tan Yakob mate. Sia nalaꞌok hahalok nia, toꞌo loron hitu nulu, ahan ema boot ida mak mate.   
\p
\v 4 Loron hitu nulu siku liu tiꞌan, Yusuf katak baa klosan sia naꞌak, “Emi rona! Emi baa hodi haꞌukaan lia fuan neꞌe, hasara baa ama naꞌi haꞌak nuneꞌe:  
\v 5 ‘Natoon baa oras haꞌukaan aman kreꞌis atu mate, nia nusu nebee haꞌu kodi niakaan maten, baa kakoi iha rai Kanaꞌan! Tan baa nia, haꞌu kusu ama naꞌi foo leet, nebee haꞌu kbele baa kakoi haꞌukaan aman. Hotu tiꞌan, foin haꞌu kfila mai.’ ”   
\p
\v 6 Rona nola nunia, naꞌin moos nataa naꞌak, “Kalo Yusuf namate lia no aman nunia tiꞌan, haꞌu moos kakara. Baa hakoi maten iha nebaa ona!”   
\p
\v 7 Hotu, Yusuf baa nakoi aman. Ema waꞌin moos tuir. Sia nia mak naꞌin klosan sia hotu-hotu, no ema boot hotu-hotu nosi Mesir.  
\v 8 Yusuf maun-alin no siakaan ema serwisu sia hotu-hotu moos baa bele. Hela mesan feen no lawarik sia no bibi no karau sia iha Gosen.  
\v 9 Sondadu waꞌin moos tuir. Balu saꞌe kareta, balu tenik saꞌe kuda. Ema mak tuir maten nia waꞌin basuk, toꞌo ema lolok nia, naruk lo-loos.   
\p
\v 10 Ema lolok nia nakur mota Yordan iha fatin ida naran Atad. Ema taꞌe nanis hare iha nia. Toꞌo nia, Yusuf sia tanis aman maten. Sia moos daka maten kalan hitu laran tenik.   
\p
\v 11 Naree sia susar nunia, ema Kanaꞌan dale baa malu naꞌak, “Haree lai! Ema Mesir sia daka maten nodi tanis, toꞌo nalo ita moos laran moras!” Tan baa nia, ema Kanaꞌan nanaran fatin nia naꞌak, \it Abel-Misraim\it*. Neꞌe naꞌak ‘ema Mesir siakaan susar’.   
\p
\v 12 Hotu, Yakob oan sia nalaꞌok tuir lia mamenon mak sia nameno tiꞌan nia.  
\v 13 Sia foti nola aman Yakob maten, nodi baa nakoi iha fatuk kuak iha leo Makpela, kreꞌis baa Mamre. Abraham sosa nola rai nia nosi ema Het ida naran Efron, nalo baa siakaan rate fatik.   
\s1 Yusuf nametis niakaan maun sia neon  
\p
\v 14 Nakoi aman tiꞌan, Yusuf no maun-alin sia fila nikar baa Mesir. Nunia moos, ema mak tuir sia hotu-hotu.   
\p
\v 15 Toꞌo Mesir tiꞌan, Yusuf maun sia nahuu nataꞌuk, tan siakaan aman Yakob la iha tiꞌan. Sia dale baa malu naꞌak, “Hei! Hanoin lai! Arumak Yusuf sei rai hirus baa ita, hotu atu selu nikar itakaan hahalok aat uluk nia sia. Kalo dadi tebes nunia, nunabee?”  
\v 16 Tan baa nia, sia kabuar lia, hotu solok baa Yusuf naꞌak, “Ama Naꞌi! Oras itakaan aman sei moris, nia naruka kedan ami  
\v 17 atu katak baa ama nuꞌu neꞌe: ‘Masik ami halo aat baa Yusuf, mais Yusuf musti naluꞌa lakon amikaan salan nia.’ Ami neꞌe, Maromak atan, mak itakaan ama loꞌu-sudur baa. Tan baa nia, ami atu mai husu pardua, tan ami hotu-hotu halo sala tiꞌan baa ama naꞌi.”  
\p Rona lia solok nia, Yusuf moos tanis.   
\p
\v 18 Hotu Yusuf maun sia moos mai duꞌuk. Sia loꞌu-sudur baa nia nodi naꞌak, “Ami mai atu mataroos baa ama.”   
\p
\v 19 Mais Yusuf nataa sia naꞌak, “Mau sia! Emi lalika hataꞌuk ona! Maromak mesan no beran kastikar ema! Haꞌu neꞌe, la ko beran.  
\v 20 Tebes! Uluk nia, emi koꞌa kabuar lia hodi hahaat haꞌu! Mais Naꞌi Maromak nalo emikaan aꞌaat nia, dadi baa dadiꞌak! Hodi nunia, Nia foti haꞌu kdadi ema boot, nebee ema waꞌin bele netan moris!  
\v 21 Tan lia nia, emi keta hataꞌuk, tan haꞌu kamate lia tiꞌan atu kaliku emi ho emikaan oan sia hotu-hotu!”  
\p Nodi dale diꞌa-diꞌak nunia, Yusuf nametis niakaan maun sia neon.   
\s1 Yusuf mate  
\p
\v 22 Hotu, Yusuf tuur nametin aan iha rai Mesir, namutuk no maun-alin sia hotu-hotu. Nia moris toꞌo tinan atus ida sanulu.  
\v 23 Nia sei noo leet naree Efraim oan no bein oan sia. Nia naꞌin duꞌuk mak nawaꞌi Manase bein oan, mak Makir oan sia.   
\p
\v 24 Nosi ikus, Yusuf katak baa maun-alin sia naꞌak, “Mane malun sia! Haꞌu koran haꞌukaan loron mate kreꞌis tiꞌan! Mais haꞌu kfiar Naꞌi Maromak nanis naliku emi! Nia atu nalaꞌo emi sai hosi rai neꞌe, baa hikar rai mak Nia nameno tiꞌan no bei Abraham, no bei Isak no ama Yakob!”  
\v 25 Hotu, Yusuf nusu sia naꞌak, “Emi musti harai aan baa haꞌu! Kalo toꞌo baa oras Naꞌi Maromak nalaꞌo emi nodi nikar baa rai Kanaꞌan, emi musti foti hodi haꞌukaan maten!”   
\p
\v 26 La kleur, Yusuf mate iha Mesir baa otas tinan atus ida sanulu. Sia tebar kedan maten nia, hotu natama baa ai balun.