\id LUK \h Lucas \toc1 Lucas \toc2 Lucas \toc3 Luc \mt2 Evanjelhu \mt1 Lucas \c 1 \s1 Tanba saa mak Lucas hakerek istoria nee \p \v 1 Senhor Teófilo\f + \fr 1:1 \ft Naran \ft \+it Teófilo\+it* ho lian Gregu \+it (Yunani)\+it* dehan “ema nebee hadomi Maromak”. Nee Lucas nia livru primeiru nebee nia hakerek ba Teófilo.\f* mak hau respeita. \p Iha ema barak hakerek ona kona ba buat nebee mak Maromak halo ona iha ami nia leet. \v 2 Sira hakerek tuir lo-loos istoria nebee mak ami rona husi ema sira nebee akompanha Jesus nia moris husi primeiru kedas. Nia ema sira nee mak foo tutan Nia hanorin mai ami. \v 3 Hau rasik mos estuda di-diak ona istoria nee tomak husi huun too rohan. Nee duni hau desidi atu hakerek ba senhor, saida loos mak akontese, \v 4 para senhor mos bele hatene katak, buat nebee mak ema hanorin ona ba senhor kona ba Jesus, loos duni. \s1 Anju foo hatene João Sarani Nain nia moris \p \v 5 Istoria nee hahuu bainhira liurai Herodes sei ukun iha provinsia Judeia. Iha tempu nebaa iha nai lulik relijiaun Judeu ida naran Zacarias. Nia tama iha grupu nai lulik Abias nian. Zacarias nia kaben naran Isabel, sira nain rua husi nai lulik Arão nia jerasaun.\x + \xo 1:5 \xt 1 Krónikas (Tawarikh) 24:10; Ézodu (Keluaran) 7:7\x* \v 6 Sira nee ema nebee moris loos tuir Maromak haree, sira halo tuir hotu Nai Maromak nia lei. \v 7 Zacarias ho Isabel katuas ho ferik liu ona, maibee la iha oan, tanba hori uluk kedas Isabel la bele hetan oan. \p \v 8 Iha loron ida, Zacarias nia grupu mak baa halao servisu iha Nai Maromak nia uma kreda boot. Nunee Zacarias mos halao nia servisu hanesan nai lulik iha Maromak nia oin. \v 9 Tuir nai lulik sira nia kostumi, sira dada rifa hodi hatene see mak bele tama ba iha uma kreda boot nia laran hodi sunu ai morin iha Maromak nia oin. Iha loron nee, rifa monu ba Zacarias. \v 10 Entaun Zacarias tama ba laran. Bainhira nia sunu ai morin, ema barak halo hela orasaun iha liur. \p \v 11 Derepenti deit Nai Maromak nia anju ida mosu mai, hamriik iha altar sunu ai morin nian, iha sorin loos. \v 12 Haree nunee, Zacarias hakfodak i tauk teb-tebes. \v 13 Maibee anju nee hatete, “Zacarias, la bele tauk! Tanba Maromak rona ona o nia orasaun. O nia kaben Isabel sei tuur ahi, oan mane ida. O tenki tau nia naran João. \v 14 Nia sei halo imi nia laran haksolok teb-tebes. Bainhira nia moris mai, ema barak sei haksolok hamutuk ho imi. \v 15 Nai Maromak sei konsidera nia hanesan ema boot ida. Durante nia vida tomak, imi nia oan nee la bele hemu tua. I Espiritu Santu sei domina nia dezde iha nia inan nia kabun laran.\x + \xo 1:15 \xt Númerus (Bilangan) 6:3\x* \v 16 Nia sei lori ema Israel barak fila fali ba Maromak, sira nia Nai. \v 17 João nia espiritu ho kbiit sei hanesan Maromak nia profeta Elias. João sei mai uluk hodi prepara povu atu simu ita nia Nai. Depois mak foin ita nia Nai mai. João sei halo aman sira nia laran hadomi fila fali sira nia oan. I ema sira nebee fila kotuk ba Maromak, nia sei halo sira tuir fali Maromak nia hakarak.”\x + \xo 1:17 \xt Malakias 4:5-6\x* \p \v 18 Zacarias husu ba anju nee, “Hau katuas liu ona, i hau nia kaben mos ferik liu ona. Oinsaa mak hau bele hatene katak buat nee loos?” \p \v 19 Anju hataan, “Hau Gabriel. Hau sempre hamriik iha Maromak nia futar oin. I Nia rasik mak haruka hau mai hatoo lia menon nee ba o.\x + \xo 1:19 \xt Daniel 8:16, 9:21\x* \v 20 Maibee o la fiar hau nia liafuan. Nee duni komesa agora o sei la koalia tan too labarik nee moris. Tanba too tempu nebee Maromak desidi, buat sira nee sei sai duni.” \p \v 21 Ema barak nebee halo hela orasaun iha liur, hein Zacarias atu sai mai. Sira admira tanba nia kleur iha laran. \v 22 Depois, bainhira nia sai mai, nia la koalia liafuan ida ba sira. Nia halo sinal deit ho liman, maibee koalia la diak. Entaun sira kompriende katak, Maromak hatudu sinal ruma ba nia iha uma kreda laran. \p \v 23 Too nia tempu servisu iha uma kreda boot hotu ona, Zacarias fila ba uma. \v 24 La kleur nia kaben Isabel isin rua. Durante fulan lima, Isabel hela deit iha uma laran. \v 25 Nia dehan, “Nai Maromak mak halo ida nee mai hau. Nia hatudu Nia laran diak mai hau, para ema ida la bele hamoe tan hau.” \s1 Anju foo hatene Nai Jesus nia moris ba Maria \p \v 26 Bainhira Isabel isin rua fulan neen ona, Maromak haruka anju Gabriel baa iha aldeia Nazaré iha provinsia Galileia \v 27 hodi hasoru feto raan ida naran Maria. Menina nee troka prenda ona ho mane ida naran José, husi liurai David nia jerasaun.\x + \xo 1:27 \xt Mateus 1:18\x* \v 28 Entaun anju Gabriel baa hasoru Maria hodi kumprimenta nia dehan, “Maria, Nai Maromak foo bensaun boot ba o, i Nia hamutuk ho o.” \p \v 29 Rona nunee, Maria sai bilaan tiha hodi hanoin, liafuan nee dehan saida loos. \v 30 Maibee anju hatutan tan dehan, “Maria, keta tauk! Tanba Maromak nia domin ba o boot teb-tebes. \v 31 La kleur tan, o sei isin rua, i sei tuur ahi, oan mane ida. O tenki tau Nia naran Jesus.\f + \fr 1:31 \ft Naran Jesus ho lian Ebreu dehan\ft \+it Yeshua\+it*; nee katak “Nai Maromak salva ema”. Haree mos Mateus 1:21.\f* \q1 \v 32 Nia sei sai boot teb-tebes. \q2 I Maromak Aas Liu sei bolu Nia dehan, ‘Hau nia Oan.’ \q1 Nai Maromak sei foti Nia hodi kaer ukun, \q2 hanesan Nia bei-ala liurai David. \q1 \v 33 O nia oan nee mak sei ukun ema Israel tinan ba tinan nafatin.\f + \fr 1:33 \ft Iha nee hakerek dehan, Jesus sei ukun “iha Jacó nia uma”. Jacó nee ema Israel nia bei-ala ida, nia naran seluk Israel. Nunee “Jacó nia uma” dehan ema Israel.\f* \q2 Nia ukun sei la remata.”\x + \xo 1:33 \xt 2 Samuel 7:12-13,16; Isaias 9:7\x* \p \v 34 Maria husu ba anju, “Oinsaa mak hau bele isin rua? Hau seidauk hola mane.” \p \v 35 Anju hataan, “Espiritu Santu sei tuun ba iha o, i Maromak Aas Liu nia kbiit sei hamahon o. Nunee, labarik nebee atu moris mai nee, santu teb-tebes, i ema sei bolu Nia ‘Maromak nia Oan’. \p \v 36 Laos nee deit. O nia maluk Isabel mos kous ona, maski nia ferik liu ona. Ema dehan nia la bele hetan oan, maibee agora nia isin rua fulan neen ona. \v 37 Tanba Maromak bele halo buat hotu-hotu.”\x + \xo 1:37 \xt Jénesis (Kejadian) 18:14\x* \p \v 38 Maria hataan, “Hau Nai Maromak nia atan. Hau hein buat hotu-hotu sai tuir ita boot nia liafuan.” Depois anju husik tiha nia. \s1 Maria baa vizita Isabel \p \v 39-40 La kleur Maria prepara aan hodi baa lalais iha Zacarias nia uma iha aldeia ida iha foho provinsia Judeia nian. Too iha nebaa, nia tama liu ba uma laran hodi kumprimenta Isabel. \p \v 41 Bainhira Isabel rona Maria nia liafuan, bebee iha nia kabun laran book aan kedas. Espiritu Santu domina Isabel, \v 42 i nia koalia sai ho lian makaas dehan, “Maromak foo bensaun ba o liu feto hotu-hotu, i foo bensaun mos ba o nia Oan nebee atu moris mai. \v 43 Maromak foo buat diak liu mai hau, too hau nia Nai nia inan mai vizita hau! \v 44 Bainhira hau rona anoi kumprimenta hau, labarik iha hau nia kabun laran book aan kedas tanba haksolok. \v 45 Nai Maromak foo bensaun ba o, tanba o fiar katak buat nebee Nia promete ona ba o, sei akontese duni.” \s1 Maria hahii Nai Maromak \p \v 46 Maria dehan, \q1 “Ho hau nia laran tomak \q2 hau hahii Nai Maromak! \q1 \v 47 Hau nia laran haksolok, \q2 tanba Maromak hau nia Salvador. \q1 \v 48 Nia tau matan mai hau, \q2 Ninia atan kiik ida. \q1 Komesa agora ba oin, ema hotu sei konsidera hau \q2 nudar ema ida nebee simu bensaun boot husi Maromak,\x + \xo 1:48 \xt 1 Samuel 1:11\x* \q1 \v 49 tanba Maromak Forsa Teb-tebes \q2 halo ona buat furak mai hau. \q3 Nia naran santu. \q1 \v 50 Maromak sempre hatudu laran luak ba ema hotu nebee respeita i adora Nia, \q2 husi jerasaun ba jerasaun. \q1 \v 51 Nia hatudu Nia forsa \q2 hodi halo ema nebee foti aan halai namkari. \q1 \v 52 Nia hatuun ukun nain sira husi sira nia kadeira, \q2 maibee Nia foti aas ema nebee haraik aan.\x + \xo 1:52 \xt Jó (Ayub) 5:11, 12:19\x* \q1 \v 53 Nia foo hahaan mesak di-diak deit ba ema nebee hamlaha, too sira bosu, \q2 maibee Nia haruka ema riku sai ho liman mamuk. \q1 \v 54 Nia tulun Nia atan ema Israel sira, \q2 i sempre hatudu Nia laran luak ba sira. \q1 \v 55 Nunee Maromak halo tuir Nia promesa uluk \q2 ba ita nia avoo Abraão ho nia jerasaun \q3 too tinan ba tinan.”\x + \xo 1:55 \xt Jénesis (Kejadian) 17:7; 1 Samuel 2:1-10\x* \p \v 56 Maria hela ho Isabel durante fulan tolu nia laran, depois fila ba nia uma. \s1 João Sarani Nain moris \p \v 57 Bainhira nia tempu too ona, Isabel tuur ahi, oan mane ida. \v 58 Nia familia ho ema nebee hela besik rona katak, Nai Maromak hatudu ona Nia laran luak ba Isabel, i sira hotu haksolok hamutuk ho nia. \p \v 59 Kuandu bebee nee halo ona loron walu, sira halibur malu para sunat nia, tuir ema Judeu nia lisan.\f + \fr 1:59 \ft Ema Judeu sira halo serimonia sunat ba labarik mane hotu-hotu bainhira sira halo loron walu. Nee sinal ida hodi hatudu katak labarik nee Maromak nian, i tama ona ba Maromak nia povu.\f* Sira atu tau naran ba labarik nee, Zacarias, tuir nia aman nia naran.\x + \xo 1:59 \xt Levítiku (Imamat) 12:3\x* \v 60 Maibee nia inan dehan, “La bele! Nia naran mak João.” \p \v 61 Sira hataan, “Maibee iha imi nia familia tomak la iha ema ida mak naran João.” \v 62 Entaun sira foo sinal ba Zacarias para buka hatene, nia hakarak foo naran saida. \p \v 63 Depois Zacarias halo sinal husu ai kabelak oan ida hodi hakerek. I nia hakerek dehan, “Nia naran João.” Sira hotu admira. \v 64 Iha momentu nee kedas, Zacarias bele koalia fali, i nia komesa hahii Maromak. \v 65 Ema nebee hela besik, sira hotu tauk ho admira. Iha foho-foho provinsia Judeia nian, ema hotu-hotu koalia kona ba buat nee. \v 66 I see-see deit mak rona, hanoin dehan, “Aban-bainrua labarik nee sei sai saida loos?” Tanba sira hatene katak Nai Maromak nia kbiit iha nia. \s1 Zacarias hahii Nai Maromak \p \v 67 Depois Espiritu Santu domina João nia aman Zacarias, i nia foo tutan Maromak nia lia menon nunee: \q1 \v 68 “Hahii Maromak, ema Israel nia Nai! \q2 Tanba Nia mai ona para foo liberdade ba Nia povu. \q1 \v 69 Maromak foti ona Ema ida husi Nia atan David nia jerasaun.\f + \fr 1:69 \ft Iha versikulu 69-75 nee Zacarias koalia kona ba Nai Jesus Kristu.\f* \q2 Ema nee nia kbiit boot teb-tebes hodi salva ita. \q1 \v 70 Nunee Maromak halo tuir buat nebee Nia promete tiha ona hori uluk \q2 liu husi Nia profeta sira. \q1 \v 71 Ema nee sei salva ita husi ita nia inimigu, \q2 i husi ema hotu-hotu nebee odi ita. \q1 \v 72 Maromak halo nunee para hatudu Nia laran luak ba ita nia bei-ala sira \q2 hodi kumpri Nia promesa ba sira. \q1 \v 73 Uluk Nia jura ba ita nia avoo Abraão katak, \q1 \v 74 Nia sei hasai ita husi ita nia inimigu sira nia liman laran, \q2 atu ita la tauk tan hodi serbi Nia, \q1 \v 75 i bele moris loos ho laran moos iha Nia oin \q2 durante ita nia vida tomak.” \p \v 76 Depois Zacarias hatete ba nia oan, \q1 “Hau nia oan, ema sei bolu o Maromak Aas Liu nia profeta. \q2 O sei baa uluk hodi prepara povu atu simu sira nia Nai mai.\x + \xo 1:76 \xt Malakias 3:1\x* \q1 \v 77 O sei foo hatene ba Maromak nia povu dehan, \q2 Maromak sei hamoos sira nia sala hodi salva sira, \q1 \v 78 tanba ita nia Maromak nee laran luak teb-tebes. \q2 Nunee loro matan sei sae, lori naroman husi lalehan tuun mai ita \q1 \v 79 hodi leno ema nebee moris iha nakukun laran \q2 ho ema nebee tauk mate, \q1 hodi lori ita ba dalan dame nian.”\x + \xo 1:79 \xt Isaias 9:2\x* \p \v 80 Loron ba loron, João boot ba dadauk, i nia espiritu mos forti ba beibeik. Depois nia baa hela iha rai fuik maran too tempu nebee nia hahuu nia servisu iha ema Israel sira nia leet. \c 2 \s1 Nai Jesus moris \r (Mateus 1:18-25) \p \v 1 Iha tempu nebaa liurai boot César Augusto foo orden para estadu Roma tenki halo sensus hodi rejistu nia povu hotu-hotu. \v 2 Nee foin primeira ves mak sira halo sensus, i momentu nebaa, governador Kirinu mak ukun iha provinsia Síria. \v 3 Entaun ema hotu-hotu fila ba ida-idak nia knua hodi rejistu. \p \v 4 José mos sai husi Nazaré iha Galileia hodi baa rejistu iha liurai David nia moris fatin Belém iha provinsia Judeia, tanba José husi liurai David nia jerasaun. \v 5 Nia lori mos Maria, tanba sira nain rua troka prenda ona. Iha tempu nebaa, Maria isin rua hela. \v 6 Sira too iha Belém, Maria nia loron hodi tuur ahi too ona. \v 7 Nia tuur ahi nia oan mane boot. Nia falun ho neras, i hatoba iha animal nia haan fatin, tanba la iha fatin ba sira hodi hela. \s1 Anju foo hatene Nai Jesus nia moris ba bibi atan sira \p \v 8 Iha kalan nee, bibi atan balu hein hela sira nia bibi malae iha rai luan besik Belém. \v 9 Derepenti deit Nai Maromak nia anju ida mosu ba sira, i naroman husi Nai Maromak haleu sira, halo sira tauk teb-tebes. \v 10 Maibee anju hatete, “Lalika tauk! Hau mai hatoo liafuan diak ida ba imi. Liafuan nee sei halo ema hotu haksolok boot. \v 11 Ohin imi nia Salvador moris iha liurai David nia moris fatin Belém. Nia mak imi nia Nai. I Nia mak Mesias, Ema nebee Maromak promete ona hori uluk atu haruka mai. \v 12 Sinal atu hatene Nia mak nee: Imi sei hetan Kosok Oan ida falun hela ho neras i toba hela iha animal nia haan fatin.” \p \v 13 Derepenti anju lubuk boot ida husi lalehan mosu hamutuk ho anju nee. Sira hotu hahii Maromak dehan, \q1 \v 14 “Foti aas Maromak nia naran. \q2 Nia tuur iha fatin aas liu. \q1 Maromak foo pas ba ema iha mundu \q2 nebee Nia hadomi liu.” \p \v 15 Depois anju sira fila fali ba lalehan. I bibi atan sira hatete ba malu, “Mai ita baa Belém hodi haree buat nebee Nai Maromak foo hatene ona mai ita.” \p \v 16 Entaun sira baa kedas. Too iha nebaa, sira hetan Maria ho José ho Kosok Oan. Kosok Oan nee toba hela iha animal nia haan fatin. \v 17 Haree tiha Labarik nee, bibi atan sira konta ba ema hotu, saida mak anju sira hatete ona ba sira kona ba Labarik nee. \v 18 Ema hotu nebee rona bibi atan sira nia liafuan, sira admira. \v 19 Maibee Maria rai hela buat sira nee hotu iha nia laran hodi hanoin di-diak buat sira nee dehan saida. \v 20 Depois bibi atan sira fila fali ba hein sira nia bibi. Sira hahii Maromak hodi foti aas Nia naran tanba buat nebee sira rona i haree nee tuir lo-loos saida mak anju foo hatene ona ba sira. \s1 Kosok Oan nia inan-aman foo naran i aprezenta Nia ba Nai Maromak \p \v 21 Liu tiha loron walu, tempu too ona atu halao serimonia sunat ba Kosok Oan nee, Nia inan-aman tau Nia naran Jesus. Naran nee mak anju foo hatene ba Nia inan, bainhira nia seidauk isin rua.\x + \xo 2:21 \xt Lucas 1:31; Levítiku (Imamat) 12:3\x* \p \v 22 La kleur tempu mos too para José ho Maria halo tuir Moisés nia lei kona ba feto nebee foin tuur ahi.\f + \fr 2:22 \ft Iha tempu nebaa feto nebee foin tuur ahi la bele tama uma kreda boot. Liu tiha loron 40 sira tenki halo serimonia hamoos aan para bele tama fali uma kreda hodi adora Maromak iha nebaa.\f* Entaun sira nain rua baa sidade Jerusalém hodi halo tuir lei nee. Sira lori mos Kosok Oan Jesus ba iha uma kreda boot hodi aprezenta ba Nai Maromak.\x + \xo 2:22 \xt Levítiku (Imamat) 12:1-8\x* \v 23 Nunee sira halo tuir Nai Maromak nia lei ida nebee dehan, “Ema hotu-hotu tenki entrega sira nia oan mane boot ba Nai Maromak.”\x + \xo 2:23 \xt Ézodu (Keluaran) 13:2,12\x* \v 24 Tuir Nai Maromak nia lei, inan-aman mos tenki foo lakateu par ida ka manu pombu oan rua hanesan sakrifisiu. José ho Maria mos halo tuir.\x + \xo 2:24 \xt Levítiku (Imamat) 12:6-8\x* \s1 Simeão dehan Jesus mak Mesias \p \v 25 Tempu nebaa, iha katuas ida naran Simeão hela iha sidade Jerusalém. Nia ema ida nebee moris loos i hamtauk Maromak. Nia hein hela Maromak atu salva ema Israel. Espiritu Santu domina nia, \v 26 i foo hatene ona ba nia katak, nia sei haree tiha Mesias, Ida nebee Nai Maromak promete hori uluk ona, nee mak foin nia mate. \p \v 27 Iha loron nee, Maromak nia Espiritu foo hanoin ba Simeão para baa iha area uma kreda boot nian. Nunee, bainhira José ho Maria lori Jesus baa entrega ba Maromak hodi kumpri lei, \v 28 Simeão mos iha nebaa. Depois nia kous Kosok Oan nee hodi hahii Maromak dehan, \q1 \v 29 “Nai, Ita Boot kumpri ona Ita Boot nia promesa mai hau ata. \q2 Agora Ita Boot bele husik ona hau mate ho hakmatek. \q1 \v 30 Tanba hau nia matan haree ona \q2 Ema nebee mak Ita Boot haruka mai atu salva ami. \q1 \v 31 Ita Boot prepara ona Nia \q2 para nasaun hotu-hotu bele haree. \q1 \v 32 Nia sai naroman ba nasaun sira seluk, \q2 i halo Ita Boot nia povu Israel sai naran boot.”\x + \xo 2:32 \xt Isaias 42:6, 49:6, 52:10\x* \p \v 33 Bainhira Jesus nia inan-aman rona buat nebee Simeão hatete kona ba sira nia Oan, sira admira. \v 34 Depois Simeão foo bensaun ba sira, i hatete ba Jesus nia inan Maria, “Maromak desidi ona katak, ema Israel barak sei monu tanba la simu Labarik nee, maibee sira seluk Nia sei foti sae. Nia sei hatudu sai Maromak nia planu, maibee ema barak sei koalia kontra Nia. \v 35 Ho nunee, sira sei hatudu lo-loos saida mak iha sira nia laran. I Maria, o mos sei laran tristi teb-tebes, hanesan surik sona borus o nia laran.” \s1 Ana hahii Nai Maromak tanba Nai Jesus \p \v 36 Iha uma kreda boot, iha mos Maromak nia profeta ida naran Ana. Nia aman naran Fanuel, husi suku Asér. Nia ferik loos ona. Uluk nia kaben, maibee liu tiha tinan hitu, nia laen mate, \v 37 husik nia faluk. Too tempu nee nia halo tinan walu-nulu resin haat tiha ona. Nia nunka husik uma kreda boot, maibee hela iha nebaa hodi adora Maromak loron-kalan ho orasaun i ho jejun. \p \v 38 Simeão sei koalia hela ho José ho Maria, profeta Ana mos too mai. Nia hahii Maromak, i foo sai kona ba Jesus ba ema hotu nebee hein hela Maromak atu foo liberdade ba povu Israel.\f + \fr 2:38 \ft Iha nee hakerek dehan “foo liberdade ba Jerusalém”. Jerusalém nee kapital Israel nian, nunee hatudu ba povu Israel tomak.\f* \p \v 39 Bainhira José ho Maria halo tuir tiha hotu Nai Maromak nia lei, sira fila fali ba sira nia aldeia Nazaré iha provinsia Galileia.\x + \xo 2:39 \xt Mateus 2:23\x* \v 40 Jesus boot ba dadauk, isin mos diak ho forti. Nia matenek teb-tebes, i Maromak foo bensaun ba Nia. \s1 Nai Jesus iha uma kreda boot \p \v 41 Tin-tinan Jesus nia inan-aman baa iha sidade Jerusalém hodi tuir festa Paskua.\x + \xo 2:41 \xt Ézodu (Keluaran) 12:1-27; Deuteronómiu (Ulangan) 16:1-8\x* \v 42 Bainhira Jesus tinan sanulu resin rua, sira baa hamutuk tuir festa hanesan baibain. \v 43-44 Paskua hotu ona, Jesus nia inan-aman fila fali ba Nazaré, maibee Jesus sei hela iha Jerusalém. Nia inan-aman la hatene. Sira hanoin Jesus lao hamutuk ho Nia maluk sira, tanba iha ema barak lao rame-rame. Nunee sira lao tiha loron tomak mak foin buka Nia iha maluk ho kolega sira nia leet. \v 45 Maibee sira buka la hetan, entaun sira fila fali ba Jerusalém hodi buka Nia iha nebaa. \p \v 46 Liu tiha loron tolu foin Nia inan-aman hetan Nia iha area uma kreda boot nian. Nia tuur hamutuk hela ho mestri relijiaun sira hodi rona sira i husu pergunta ba sira. \v 47 Ema hotu-hotu nebee rona, admira teb-tebes, tanba Nia hatene klean i hataan mestri sira nia pergunta ho matenek. \v 48 Haree nunee, Nia inan-aman mos admira. Depois Nia inan dehan, “Oan, nusaa mak O halo nunee mai ami? O nia aman ho hau laran susar hodi buka O tuun-sae!” \p \v 49 Maibee Jesus hataan, “Tansaa mak apaa ho amaa tenki buka Hau? Tuir loos imi hatene katak, Hau tenki iha Hau nia Aman nia uma.” \v 50 Maibee sira la kompriende saida mak Nia hatete. \p \v 51 Depois Jesus fila ba Nazaré hamutuk ho Nia inan-aman, i halo tuir sira nia hakarak. Nia inan rai buat sira nee hotu iha nia laran. \v 52 Jesus boot ba dadauk i Nia matenek mos aumenta ba beibeik. Nia halo Maromak Nia laran haksolok, i ema mos gosta Nia.\x + \xo 2:52 \xt 1 Samuel 2:26; Provérbiu (Amsal) 3:4\x* \c 3 \s1 João Sarani Nain prepara dalan ba Nai Jesus \r (Mateus 3:1-12; Marcos 1:1-8; João 1:19-28) \p \v 1 Bainhira liurai boot Tibério César ukun besik tinan sanulu resin lima ona iha Roma, Pónsiu Pilatus mak governador iha provinsia Judeia. Herodes ukun iha Galileia, Herodes nia maun Filipe ukun iha Itureia ho Trakonitis, i Lisánias ukun iha Abilene. \v 2 Anás ho Kaifás mak nai lulik boot. \p Iha tempu nebaa, Zacarias nia oan João hela iha rai fuik maran, i Maromak hatoo lia menon ba nia iha nebaa. \v 3 Entaun João baa iha fat-fatin besik mota Jordaun hodi foo sai ba povu dehan, “Imi tenki hakribi ona imi nia sala hodi mai sarani, para Maromak hamoos imi nia sala.” \p \v 4 Maromak nia profeta Isaias hakerek nanis ona kona ba João dehan, \q1 “Iha ema ida foo sai ho lian makaas iha rai fuik maran dehan, \q1 ‘Imi tenki hadia dalan para simu ita nia Nai. \q2 Halo loos dalan para Nia lao tuir. \q1 \v 5 Tate rai iha foho-foho nia leet halo tetuk, \q2 kee foho hotu-hotu halo tetuk tiha. \q1 Dalan nebee kleuk, halo loos tiha, \q2 dalan nebee aat, halo kabeer tiha. \q1 \v 6 Depois ema hotu-hotu iha mundu sei haree \q2 Ema nebee mak Maromak haruka mai atu salva sira.’”\x + \xo 3:6 \xt Isaias 40:3-5\x* \p \v 7 Ema barak mai husi fat-fatin hodi husu para João foo sarani sira. Maibee nia siak sira dehan, “Hoi! Samea nia oan! Maromak sei kastigu imi tanba imi nia hahalok aat. See mak bosok imi dehan, imi bele mai sarani para sees aan husi kastigu nee.\x + \xo 3:7 \xt Mateus 12:34, 23:33\x* \v 8 Imi tenki muda imi nia hahalok hodi hatudu katak imi husik duni imi nia sala. I lalika hanoin dehan, imi loos ona tanba deit imi Abraão nia jerasaun. Lae! Hau hatete ba imi, fatuk sira nee mos, Maromak bele halo sai Abraão nia jerasaun.\x + \xo 3:8 \xt João 8:33\x* \v 9 Maromak hanesan toos nain nebee kaer hela baliu atu tesi ona ai huun too abut. Ai huun hotu-hotu nebee la foo fuan diak, Nia sei tesi tiha hodi soe ba ahi laran.”\x + \xo 3:9 \xt Mateus 7:19\x* \p \v 10 Ema lubuk boot nee husu, “Entaun, ami tenki halo saida?” \p \v 11 João hataan, “Se o iha faru tahan rua, foo ida ba ema nebee la iha. Se o iha hahaan, fahe mos ba ema nebee la iha.” \p \v 12 Iha mos kobrador impostu balu mai atu sarani. Sira husu dehan, “Mestri, ami tenki halo saida?”\x + \xo 3:12 \xt Lucas 7:29\x* \p \v 13 Nia hataan, “La bele husu impostu liu fali governu haruka.” \p \v 14 Iha mos militar balu husu ba João, “Ami tenki halo saida?” \p Nia hataan, “La bele obriga ema foo osan ba imi. La bele duun matak ema. Salariu nebee imi simu, natoon ona.” \p \v 15 Ema hotu-hotu iha nebaa laran metin katak buat diak ruma atu mosu. Sira hanoin dehan, “Keta halo be João nee mak Mesias, Ida nebee Maromak promete atu haruka mai!” \p \v 16 Maibee João hatete ba sira hotu, “Hau foo sarani imi ho bee deit. Maibee la kleur tan, Ema ida boot liu hau sei mai. Atu kore deit Nia sandalias talin mos, hau la serve. Ema nee laos foo sarani imi ho bee, maibee Nia sei foo sarani imi hodi Espiritu Santu ho mos ahi. \v 17 Nia hanesan natar nain nebee prontu ona atu haketak hare isin ho hare kulit sira nee. Hotu tiha, hare isin nia sei rai di-diak iha nia armazen, maibee hare kulit nia soe tiha ba ahi ida nebee nunka mate.” \p \v 18 Nunee João foo hanoin ba ema ho dalan oi-oin hodi foo sai Maromak nia Liafuan Diak ba sira. \p \v 19 Maibee João kritika liurai Herodes, tanba liurai hadau nia alin rasik nia feen Herodias hodi kaben fali ho nia. João mos foo sala ba nia hahalok aat sel-seluk tan. \v 20 Maibee Herodes halo buat aat liu tan, nia haruka kaer João hatama ba komarka.\x + \xo 3:20 \xt Mateus 14:3-4; Marcos 6:17-18\x* \s1 João foo sarani Nai Jesus \r (Mateus 3:13-17; Marcos 1:9-11) \p \v 21 Molok João tama komarka, iha loron ida, nia foo sarani ema barak, nia mos foo sarani Jesus. Sarani tiha, Jesus halo hela orasaun, lalehan nakloke, \v 22 i Espiritu Santu tuun ba Nia, haree ba hanesan manu pombu ida. Depois lian ida husi lalehan hatete, \q1 “O mak Hau nia Oan doben. \q2 O halo Hau nia laran haksolok teb-tebes.”\x + \xo 3:22 \xt Jénesis (Kejadian) 22:2; Salmus (Mazmur) 2:7; Isaias 42:1; Mateus 3:17; Marcos 1:11; Lucas 9:35\x* \s1 Nai Jesus nia bei-ala sira \r (Mateus 1:1-17) \p \v 23 Bainhira Jesus komesa halao Maromak nia servisu, Nia tinan maizoumenus tolu-nulu. Ema konhese Nia nudar José nia Oan. José nia bei-ala sira mak hanesan tuir mai nee: \q2 José nia aman Eli. \q2 \v 24 Eli nia aman Matat. \q2 Matat nia aman Levi. \q2 Levi nia aman Melki. \q2 Melki nia aman Janai. \q2 Janai nia aman José. \q2 \v 25 José nia aman Matatias. \q2 Matatias nia aman Amós. \q2 Amós nia aman Nahum. \q2 Nahum nia aman Esli. \q2 Esli nia aman Nagai. \q2 \v 26 Nagai nia aman Maat. \q2 Maat nia aman Matatias. \q2 Matatias nia aman Semei. \q2 Semei nia aman Josek. \q2 Josek nia aman Jodá. \q2 \v 27 Jodá nia aman Joanan. \q2 Joanan nia aman Resa. \q2 Resa nia aman Zorobabel. \q2 Zorobabel nia aman Salatiel. \q2 Salatiel nia aman Neri. \q2 \v 28 Neri nia aman Melki. \q2 Melki nia aman Adi. \q2 Adi nia aman Kosam. \q2 Kosam nia aman Elmadam. \q2 Elmadam nia aman Er. \q2 \v 29 Er nia aman Josué. \q2 Josué nia aman Eliezer. \q2 Eliezer nia aman Jorim. \q2 Jorim nia aman Matat. \q2 Matat nia aman Levi. \q2 \v 30 Levi nia aman Simeão. \q2 Simeão nia aman Judá. \q2 Judá nia aman José. \q2 José nia aman Jonam. \q2 Jonam nia aman Eliakim. \q2 \v 31 Eliakim nia aman Melea. \q2 Melea nia aman Mená. \q2 Mená nia aman Matatá. \q2 Matatá nia aman Natan. \q2 Natan nia aman David. \q2 \v 32 David nia aman Jessé. \q2 Jessé nia aman Obed. \q2 Obed nia aman Boaz. \q2 Boaz nia aman Salmon. \q2 Salmon nia aman Nahason. \q2 \v 33 Nahason nia aman Aminadab. \q2 Aminadab nia aman Admin. \q2 Admin nia aman Arni. \q2 Arni nia aman Hesron. \q2 Hesron nia aman Perez. \q2 Perez nia aman Judá. \q2 \v 34 Judá nia aman Jacó. \q2 Jacó nia aman Isac. \q2 Isac nia aman Abraão. \q2 Abraão nia aman Tera. \q2 Tera nia aman Naor. \q2 \v 35 Naor nia aman Serug. \q2 Serug nia aman Reú. \q2 Reú nia aman Peleg. \q2 Peleg nia aman Eber. \q2 Eber nia aman Xela. \q2 \v 36 Xela nia aman Kenán. \q2 Kenán nia aman Arpaxad. \q2 Arpaxad nia aman Sem. \q2 Sem nia aman Noé. \q2 Noé nia aman Lamek. \q2 \v 37 Lamek nia aman Matusalém. \q2 Matusalém nia aman Enoke. \q2 Enoke nia aman Jared \q2 Jared nia aman Malaliel. \q2 Malaliel nia aman Kenán. \q2 \v 38 Kenán nia aman Enos. \q2 Enos nia aman Set. \q2 Set nia aman Adão. \q2 Adão, Aman Maromak mak halo. \c 4 \s1 Satanás koko Nai Jesus \r (Mateus 4:1-11; Marcos 1:12-13) \p \v 1 Sarani hotu tiha, Jesus husik mota Jordaun. Maromak nia Espiritu domina hela Nia i lori Nia ba iha rai fuik maran. \v 2 Iha nebaa, Satanás koko Jesus durante loron haat-nulu atu halo Nia monu ba sala. Iha tempu nee tomak, Jesus la haan buat ida, too Nia hamlaha. \p \v 3 Depois Satanás dehan ba Nia, “Se O Maromak nia Oan duni, haruka fatuk nee sai paun.” \p \v 4 Maibee Jesus hataan, “Iha Livru Sagradu hakerek, ‘Ema kriatura laos moris husi hahaan deit.’”\x + \xo 4:4 \xt Deuteronómiu (Ulangan) 8:3; Mateus 4:4\x* \p \v 5 Depois Satanás lori Jesus sae ba iha fatin aas ida, i hatudu kedas ba Jesus nasaun hotu-hotu iha mundu tomak. \v 6 Satanás dehan ba Jesus, “Hau sei foo kbiit ba O para ukun nasaun sira nee hotu, i sei foo sira nia riku-soin hotu ba O. Tanba buat sira nee hotu hau nian ona, i hau bele foo ba see-see deit, konformi hau. \v 7 Hau foo hotu ba O, naran katak O hakneak hodi adora hau.” \p \v 8 Maibee Jesus hataan fali, “Iha Livru Sagradu haruka ema hotu-hotu nunee: ‘O tenki adora Maromak, o nia Nai, i serbi mak Nia deit.’”\x + \xo 4:8 \xt Deuteronómiu (Ulangan) 6:13\x* \p \v 9 Depois Satanás lori Jesus ba iha sidade Jerusalém, i lori Nia baa hamriik iha uma kreda boot nia tutun. Satanás dehan, “Se O Maromak nia Oan duni, soe Aan tuun ba rai. \v 10 Tanba iha Livru Sagradu hakerek dehan, \q1 ‘Maromak sei haruka Nia anju sira \q2 mai kuidadu O. \q1 \v 11 Sira sei lolo liman hodi tane O, \q2 atu O nia ain la bele kona fatuk.’”\x + \xo 4:11 \xt Salmus (Mazmur) 91:11-12\x* \p \v 12 Maibee Jesus hataan, “Iha Livru Sagradu mos dehan, ‘La bele koko Maromak, o nia Nai!’”\x + \xo 4:12 \xt Deuteronómiu (Ulangan) 6:16\x* \p \v 13 Ho nunee Satanás koko Jesus ho dalan oi-oin deit. Hotu tiha, Satanás husik hela Jesus hodi hein fali tempu diak para koko tan. \s1 Nai Jesus hahuu Nia servisu iha Galileia \r (Mateus 4:12-17; Marcos 1:14-15) \p \v 14 Hotu tiha, Jesus fila fali ba provinsia Galileia, i Maromak nia Espiritu domina hela Nia. Ema iha rejiaun nee tomak komesa konta ba-mai kona ba Nia. \v 15 Jesus hanorin iha ema Judeu sira nia uma kreda iha fat-fatin, i ema hotu gaba Nia. \s1 Ema Nazaré lakohi simu Nai Jesus \r (Mateus 13:53-58; Marcos 6:1-6) \p \v 16 Iha loron ida, Jesus baa iha Nia aldeia Nazaré. Iha loron Sabadu, Nia baa iha uma kreda hanesan baibain. Depois Nia hamriik atu lee Livru Sagradu. \v 17 Sira foo profeta Isaias nia livru, i Nia loke hodi buka liafuan nebee dehan, \q1 \v 18 “Nai Maromak nia Espiritu hamutuk ho Hau. \q2 Tanba Nia foti ona Hau \q1 para foo sai Liafuan Diak ba ema kiak sira. \q2 Nia haruka ona Hau foo hatene dehan, \q1 ema dadur sira sei livre fali, \q2 ema matan delek sira sei haree, \q1 sira nebee ema hanehan, sei moris livre, \q2 \v 19 i tempu too ona para Nai Maromak hatudu Nia laran diak.”\x + \xo 4:19 \xt Isaias 61:1-2\x* \p \v 20 Lee tiha hotu, Jesus taka livru hodi entrega fila fali ba responsavel, depois Nia tuur. Ema hotu-hotu iha uma kreda laran fihir ba Nia, \v 21 i Nia hatete ba sira, “Maromak nia liafuan nebee imi ohin rona nee, ohin loron sai realidade duni.” \p \v 22 Ema hotu komesa gaba Jesus. Sira admira tanba buat nebee Nia koalia nee kapaas loos. Maibee sira mos husu ba malu, “Nia nee José nia oan. Oinsaa mak Nia bele koalia hanesan nee?!” \p \v 23 Jesus hatete ba sira, “Imi atu soe lia ida nee mai Hau, ‘Doutor, kura ita boot nia aan lai!’ Imi sei dehan, ‘Ami rona kona ba milagre nebee Ita Boot halo iha sidade Kafarnaum. Entaun halo took milagre nee iha Ita Boot nia aldeia rasik!’ \v 24 Maibee Hau hatete lo-loos ba imi, ema nunka simu Maromak nia profeta iha nia aldeia rasik.\x + \xo 4:24 \xt Marcos 6:4; João 4:44\x* \v 25 Hanesan iha profeta Elias nia tempu, udan la monu rai durante tinan tolu ho balu, too rai hamlaha boot. Momentu nebaa, iha duni feto faluk barak iha Israel, \v 26 maibee Maromak la haruka Elias ba sira. Nia haruka fali ba iha inan faluk ida iha aldeia Sarepta besik sidade Sidon.\x + \xo 4:26 \xt 1 Liurai sira (Reis, Raja-raja) 17:1,7-16\x* \p \v 27 Nunee mos ho profeta Eliseu. Iha tempu nebaa ema Israel barak moras lepra. Maibee Maromak la kura sira, Nia so kura deit Naaman husi rai Síria.”\x + \xo 4:27 \xt 2 Liurai sira (Reis, Raja-raja) 5:1-14\x* \p \v 28 Rona Jesus koalia nunee, ema hotu iha uma kreda laran hirus teb-tebes. \v 29 Sira hamriik rame-rame hodi obriga Nia sai husi vila. Vila nee iha foho leten, nunee sira lori Nia baa tan uitoan atu dudu tuun ba iha rai naruk. \v 30 Maibee Jesus lao sai husi sira nia leet hodi baa liu fatin seluk. \s1 Nai Jesus duni sai diabu husi ema ida \r (Marcos 1:21-28) \p \v 31 Depois Jesus tuun baa sidade Kafarnaum iha provinsia Galileia. Iha loron Sabadu Nia hanorin iha uma kreda. \v 32 Nia hanorin nee halo ema admira, tanba Nia hanorin ho kbiit.\x + \xo 4:32 \xt Mateus 7:28-29\x* \p \v 33 Iha uma kreda laran, iha mos mane ida, diabu domina hela nia. Ema nee komesa hakilar makaas dehan, \v 34 “Hoi! Jesus, Ema Nazaré. O hakarak halo saida ba ami? O mai atu halakon ami ka? Hau hatene O. O mak Ema Santu nebee Maromak haruka mai.” \p \v 35 Maibee Jesus siak diabu dehan, “Nonook! Sai husi ema nee!” Derepenti diabu riba ema nee ba rai iha sira hotu nia oin, i diabu sai husi nia, la halo kanek nia. \p \v 36 Ema hotu admira hodi hatete ba malu, “Liafuan nee makaas! Ema nee nia liafuan iha kbiit. Too Nia foo orden ba diabu atu sai, diabu mos sai kedas.” \v 37 Entaun ema konta ba-mai kona ba Jesus iha rejiaun nee tomak. \s1 Nai Jesus kura Simão Pedro nia banin feto ho ema barak tan \r (Mateus 8:14-17; Marcos 1:29-34) \p \v 38 Bainhira Jesus sai husi uma kreda, Nia baa iha Simão nia uma. Momentu nee Simão nia banin feto isin manas makaas, i nia maluk sira husu Jesus atu kura nia moras. \v 39 Entaun Jesus lao baa hamriik iha nia sorin hodi haruka nia isin manas nee sai. Derepenti nia moras nee lakon, i nia hadeer kedas baa prepara hahaan ba sira. \p \v 40 Bainhira loro monu dadauk, ema barak lori sira nia maluk sira nebee moras oi-oin ba iha Jesus. Nia tau liman ba sira ida-ida hodi kura sira nia moras hotu. \v 41 Nia mos haruka diabu sai husi ema barak nia laran, i sira sai duni hodi hakilar dehan, “O mak Maromak nia Oan!” Maibee Jesus siak diabu sira nee i bandu sira la bele koalia, tanba sira hatene katak Nia mak Mesias, Salvador nebee Maromak promete hori uluk ona atu haruka mai. \s1 Nai Jesus hanorin Liafuan Diak iha uma kreda barak \r (Marcos 1:35-39) \p \v 42 Iha fali aban dadeer rai huun mutin, Jesus husik tiha sidade hodi baa iha rai fuik ida. Ema barak buka Nia iha nebee-nebee. Bainhira sira hetan tiha Nia, sira husu ba Nia atu la bele husik hela sira. \p \v 43 Maibee Nia hataan, “Hau mos tenki baa iha aldeia sira seluk hodi foo sai Liafuan Diak kona ba oinsaa Maromak ukun nudar Liurai. Tanba Maromak haruka Hau mai hodi halo ida nee.” \p \v 44 Nunee Nia lao nafatin husi aldeia ba aldeia iha provinsia Judeia hodi hanorin iha sira nia uma kreda. \c 5 \s1 Nai Jesus bolu peskador nain rua atu tuir Nia \r (Mateus 4:18-22; Marcos 1:16-20) \p \v 1 Iha loron ida, Jesus hamriik iha tasi ibun Galileia\f + \fr 5:1 \ft Iha nee Lucas hakerek “tasi ibun Genesaré nian”. Tasi Genesaré nia naran seluk mak tasi Galileia.\f* hodi hanorin Maromak nia liafuan, I ema barak mai hobur Nia hodi rona. \v 2 Iha nebaa iha mos peskador balu fase hela redi iha tasi ibun. Jesus haree roo mamuk rua para hela iha tasi ninin, \v 3 roo ida Simão nian.\f + \fr 5:3 \ft Simão nee, ema mos bolu Pedro ka Simão Pedro.\f* Jesus baa sae roo nee hodi husu Simão dudu ba tasi laran uitoan. I Jesus hanorin ema barak nee husi roo laran.\x + \xo 5:3 \xt Mateus 13:1-2; Marcos 3:9-10, 4:1\x* \p \v 4 Hanorin tiha hotu, Jesus dehan ba Simão, “Hean roo ba iha tasi klean hodi hatuun redi, para bele hetan ikan.” \p \v 5 Simão hataan, “Mestri, ami servisu makaas kalan tomak ona, la hetan buat ida. Maibee tanba Ita Boot haruka mak ami mos halo tuir.”\x + \xo 5:5 \xt João 21:3\x* \v 6 Nunee sira baa hatuun redi. Bainhira sira dada sae fali, sira hetan ikan barak teb-tebes too redi atu naklees.\x + \xo 5:6 \xt João 21:6\x* \v 7 Entaun sira foo sinal ba sira nia kolega iha roo seluk para mai ajuda. Sira mai, hotu-hotu hamutuk raut ikan tau ba roo rua nee nakonu, too roo besik atu mout. \v 8-10 Bainhira sira haree saida mak akontese, Simão Pedro ho nia kolega sira iha roo laran nee admira teb-tebes. Nia maluk peskador Tiago ho João, Zebedeu nia oan, mos admira. Entaun Simão baa hakneak kedas iha Jesus nia ain hodi dehan, “Nai, Ita Boot keta besik hau, tanba hau ema sala nain.” \p Maibee Jesus hataan, “Lalika tauk. Imi baibain buka ikan. Maibee komesa agora imi sei buka fali ema para tuir Hau.” \p \v 11 Depois sira dada sira nia roo ba iha rai maran, i husik tiha buat hotu-hotu hodi tuir Jesus. \s1 Nai Jesus kura ema moras lepra ida \r (Mateus 8:1-4; Marcos 1:40-45) \p \v 12 Iha aldeia ida, Jesus hasoru mane ida, nia isin nakonu ho moras lepra. Bainhira ema nee haree Jesus, nia baa hakneak hakruuk too rai iha Jesus nia oin hodi husu tulun dehan, “Nai, Ita Boot iha kbiit atu kura hau nia moras hodi halo hau nia isin sai moos fali, naran katak Ita Boot hakarak.” \p \v 13 Jesus lolo liman ba tau iha nia isin hodi dehan, “Hau hakarak. O diak ona ba!” I ema nee nia moras lakon kedas. \v 14 Depois Jesus haruka nia dehan, “La bele konta buat nee ba ema seluk. Maibee baa aprezenta aan iha nai lulik, atu nia haree katak o nia isin moos ona. Depois foo oferta tuir lei nebee Maromak foo ba Moisés, para ema hotu bele hatene katak o diak ona.”\x + \xo 5:14 \xt Levítiku (Imamat) 14:1-32\x* \p \v 15 Maski Jesus bandu, maibee istoria kona ba Jesus ema konta liu tan, too iha fat-fatin. Nunee ema barak nadodon mai atu rona Nia hanorin i hetan kura. \v 16 Maibee dala barak Jesus sees aan ba iha rai fuik hodi halo orasaun. \s1 Nai Jesus kura ema ida liman-ain mate \r (Mateus 9:1-8; Marcos 2:1-12) \p \v 17 Iha loron ida, Jesus hanorin hela iha uma ida. Iha ema husi grupu Farizeu ho mestri relijiaun balu tuur besik hodi rona. Sira balu husi aldeia ida-ida iha provinsia Galileia, balu husi provinsia Judeia, i balu husi sidade Jerusalém. Tempu nee, Nai Maromak foo kbiit ba Jesus para kura ema moras. \v 18 Iha momentu nee, iha mos mane ida liman-ain mate, nia maluk sira hulan nia mai iha nia toba fatin. Sira hakaas aan atu lori ema nee tama ba uma laran atu hatoba iha Jesus nia oin. \v 19 Maibee iha uma laran ema nakonu, too sira obriga atu tama mos, tama la diak. Entaun sira lori nia sae ba iha uma leten, i sira sobu uma kakuluk halo kuak hodi hatuun nia ho nia toba fatin iha ema barak nia klaran, iha loos Jesus nia oin. \v 20 Jesus haree sira nia fiar, i hatete ba ema ain aat nee dehan, “Belun, o nia sala hamoos tiha ona.” \p \v 21 Rona Jesus koalia nunee, ema Farizeu ho mestri relijiaun sira komesa koalia ba malu dehan, “Nia hanoin Nia Maromak ka? So Maromak deit mak bele hamoos ema nia sala! Nia liafuan nee hatete aat Maromak.” \p \v 22 Maibee Jesus hatene sira nia hanoin, i Nia dehan, “Nusaa mak imi hanoin nunee? \v 23 Se Hau dehan ba ema nee katak, nia sala hamoos tiha ona, imi seidauk hatene, sai duni nunee ka lae. Maibee se Hau haruka nia hamriik ona hodi lao, imi bele haree ho matan. \v 24 Agora Hau sei hatudu mo-moos ba imi katak, iha mundu nee Hau, Ema Umanu nia Oan, iha kbiit hodi hamoos ema nia sala.” \p Nunee Jesus hatete ba ema liman-ain mate nee dehan, “Hamriik ona! Foti o nia toba fatin hodi fila ba uma.” \p \v 25 Ema nee hamriik kedas iha ema hotu-hotu nia oin, foti nia toba fatin, i fila ba uma. Nia lao dadauk, hahii dadauk Maromak iha dalan. \v 26 Ema hotu-hotu hakfodak i admira teb-tebes. Sira hahii Maromak dehan, “Buat nee kapaas teb-tebes, iha ita nia moris foin mak ita haree.” \s1 Nai Jesus bolu Levi para tuir Nia \r (Mateus 9:9-13; Marcos 2:13-17) \p \v 27 Hotu tiha Jesus sai husi uma nee, Nia hetan kobrador impostu ida naran Levi tuur hela iha nia servisu fatin.\f + \fr 5:27 \ft Levi nia naran seluk Mateus.\f* Jesus dehan ba nia, “Mai tuir Hau!” \v 28 Levi hamriik kedas i husik tiha buat hotu-hotu hodi tuir Jesus. \p \v 29 La kleur Levi halo festa boot ida hodi konvida Jesus baa iha nia uma. Nia mos konvida nia kolega kobrador impostu sira ho bainaka sira seluk. \v 30 Maibee iha mestri relijiaun balu husi grupu Farizeu ho mos ema Farizeu balu tan, sira baa iha Jesus nia eskolante sira hodi kritika dehan, “Nusaa mak imi haan-hemu hamutuk fali ho kobrador impostu ho ema aat sira nee?”\x + \xo 5:30 \xt Lucas 15:1-2\x* \p \v 31 Jesus hatete ba sira, “So ema moras mak presiza doutor, ema isin diak lae. \v 32 Hau mai atu bolu ema sala nain sira atu husik sira nia sala, laos atu bolu ema nebee konsidera nia aan moris loos ona.” \s1 Tansaa mak Nai Jesus nia eskolante sira la jejun \r (Mateus 9:14-17; Marcos 2:18-22) \p \v 33 Depois ema Farizeu sira nee hatete ba Jesus dehan, “João Sarani Nain nia eskolante sira jejun i halo orasaun beibeik. Ema Farizeu sira nia eskolante sira mos hanesan. Maibee nusaa mak ita boot nia eskolante sira haan-hemu hela deit?” \p \v 34 Jesus hataan ho komparasaun dehan, “Hau hanesan noivu ida nebee selebra nia festa kazamentu. Bainhira noivu sei hamutuk ho nia bainaka sira, sira bele jejun ka? La bele! \v 35 Maibee too iha loron ida, ema sei lori lakon tiha noivu nee. Iha loron nee mak nia bainaka sira sei jejun.” \p \v 36 Jesus halo tan komparasaun nunee: “La iha ema ida lees nia ropa foun hodi taka fali ba ropa bosan nebee kuak. Se nunee, nia estraga nia ropa ida foun nee. I hena foun ho hena bosan nee mos la haan malu. \v 37 Nunee mos ema halo tua, la tau iha tua fatin nebee halo husi kulit nebee tuan ona. Tanba tua foun sempre nafurin sae hodi halo kulit tuan nee nakfera tanba toos tiha ona. Nunee tua mos bele fakar sai.\f + \fr 5:37 \ft Nunee Jesus hanorin dehan, la bele kahur Nia hanorin foun ho ema Farizeu sira nia hanorin nebee tuan.\f* \v 38 Tua foun, tenki tau iha tua fatin foun. \v 39 Maibee kuandu ema hemu ona tua nebee rai kleur, nia lakohi ona hemu tua nebee foun, tanba tuir nia hanoin, tua nebee rai kleur ona mak diak liu.” \c 6 \s1 Nai Jesus mak loron Sabadu nia Nain \r (Mateus 12:1-8; Marcos 2:23-28) \p \v 1 Iha loron Sabadu ida, Jesus ho Nia eskolante sira lao liu husi ema nia toos. Nia eskolante sira korut dadauk trigu musan, i dulas halo moos hodi haan.\x + \xo 6:1 \xt Deuteronómiu (Ulangan) 23:25\x* \v 2 Iha ema husi grupu Farizeu haree, i sira hasee Jesus dehan, “Nusaa mak imi servisu iha loron Sabadu? Ida nee kontra ita nia lei relijiaun!” \p \v 3 Jesus hataan, “Imi lee tiha ona liurai David nia istoria. Nusaa mak imi la kompriende nafatin? Iha loron ida David ho nia ema sira hamlaha loos. \v 4 Nia tama ba tenda orasaun. Iha nebaa iha paun nebee nai lulik sira oferese ona ba Maromak. Tuir lo-loos, so nai lulik sira deit mak bele haan paun nee. Maibee David foti tiha paun nee hodi haan, i nia fahe mos ba nia ema sira haan.”\x + \xo 6:4 \xt 1 Samuel 21:1-6; Levítiku (Imamat) 24:9\x* \p \v 5 Jesus hatutan tan, “Hau, Ema Umanu nia Oan mak loron Sabadu nia Nain. Hau mak iha direitu atu desidi, ema bele halo saida iha loron nee.” \s1 Nai Jesus kura ema liman sorin mate iha loron Sabadu \r (Mateus 12:9-14; Marcos 3:1-6) \p \v 6 Iha loron Sabadu ida fali, Jesus baa hanorin iha uma kreda. Iha uma kreda laran, iha mane ida, nia liman sorin mate. \v 7 Iha mos ema Farizeu ho mestri relijiaun balu buka hela dalan atu foo sala ba Jesus. Entaun sira haree tu-tuir, Nia atu kura ema iha loron Sabadu ka lae. \v 8 Maibee Jesus hatene tiha ona sira nia hanoin. Nee mak Nia bolu ema liman sorin mate nee hodi dehan, “Mai hamriik iha oin.” I nia mos baa. \v 9 Depois Jesus husu ba ema sira nee, “Tuir ita nia lei relijiaun, ita bele halo saida iha loron Sabadu? Ita bele halo diak ka, aat? Ita bele salva ema ka, halakon ema nia vida?” \v 10 Jesus hateke ba sira ida-ida, depois Nia dehan ba ema liman sorin mate nee, “Lolo o nia liman mate nee mai!” Ema nee lolo nia liman ba, diak kedas. \p \v 11 Haree nunee, ema Farizeu ho mestri relijiaun sira raan nakali. I sira komesa kombina malu oinsaa atu hamonu Jesus. \s1 Nai Jesus hili Nia apostolu sanulu resin rua \r (Mateus 10:1-4; Marcos 3:13-19) \p \v 12 Iha loron seluk, Jesus sae ba foho ida hodi halo orasaun ba Maromak. Nia halo orasaun durante kalan tomak. \v 13 Iha dadeer-saan fali, Nia bolu ema sira nebee tuir Nia. I husi sira nee, Nia hili ema nain sanulu resin rua hodi foti sira sai Nia apostolu. Sira nee mak tuir mai nee: \q2 \v 14 Simão (Jesus mos bolu nia Pedro), \q2 André (Simão nia alin), \q2 Tiago, \q2 João, \q2 Filipe, \q2 Bartolomeu, \q2 \v 15 Mateus, \q2 Tomé, \q2 Tiago (nia Alfeu nia oan), \q2 Simão (ema bolu nia Patriota),\f + \fr 6:15 \ft Patriota sira luta para ema Judeu sira bele sai husi estadu Roma nia okos hodi ukun rasik aan. Ema mos bolu sira Zelote.\f* \q2 \v 16 Judas (Tiago nia oan), ho \q2 Judas Iscariotes (ikus mai nia mak faan Jesus). \s1 Nai Jesus hanorin ema barak i kura sira nia moras \r (Mateus 4:23-25) \p \v 17 Hotu tiha Jesus ho Nia apostolu sira tuun mai husi foho nee. Too iha rai tetuk oan ida, sira para, tanba iha ema lubun boot ida hein hela sira iha nebaa. Husi ema sira nee, iha barak mak baibain tuir Nia. Iha mos ema bar-barak mai husi sidade Jerusalém ho provinsia Judeia tomak, i husi sidade Tiru ho Sidon besik tasi ibun. \v 18 Sira mai atu rona Jesus nia liafuan i atu Jesus kura sira nia moras. Ema nebee diabu tama iha sira nia laran mos, Jesus duni sai diabu hodi kura sira nia moras. \v 19 Ema hotu-hotu buka dalan atu kona Jesus, tanba iha kbiit sai husi Nia hodi kura sira hotu. \s1 Ema nebee simu bensaun ho ema nebee terus \r (Mateus 5:1-12) \p \v 20 Jesus hateke ba Nia eskolante sira hodi dehan, \q1 “Imi nebee kiak, \q2 imi simu bensaun nunee: Imi Maromak nia reinu. \q1 \v 21 Imi nebee agora hamlaha, \q2 imi simu bensaun nunee: Maromak sei halo imi bosu. \q1 Imi nebee agora tanis, \q2 imi simu bensaun nunee: Imi sei hamnasa. \q1 \v 22 Bainhira ema odi imi, lakohi simu imi, tarata imi i duun dehan imi ema aat, \q2 tanba tuir Hau, Ema Umanu nia Oan, \q3 imi simu bensaun.\x + \xo 6:22 \xt 1 Pedro 4:14\x* \p \v 23 Kuandu ema halo imi terus nunee, haksolok deit ba, i haksoit ho kontenti, tanba Maromak sei foo premiu boot ba imi iha lalehan. Keta haluha katak, sira nia bei-ala sira uluk mos halo terus Maromak nia profeta hanesan nee.\x + \xo 6:23 \xt 2 Krónikas (Tawarikh) 36:16; Apostolu sira nia Istoria 7:52\x* \q1 \v 24 Maibee imi nebee agora riku, imi sei terus, \q2 tanba imi goza tiha hotu ona. \q1 \v 25 Imi nebee agora hahaan iha hela deit, imi sei terus, \q2 tanba imi sei hamlaha boot. \q1 Imi nebee agora hamnasa, imi sei terus, \q2 tanba imi sei tanis halerik. \q1 \v 26 Imi nebee mak ema hotu-hotu gaba, imi sei terus, \q2 tanba ema nebee gaba imi, sira nia bei-ala sira mos uluk gaba profeta falsu sira.” \s1 Hadomi o nia inimigu \r (Mateus 5:38-48, 7:12a) \p \v 27 Jesus hatutan tan dehan, “Imi nebee rona hela Hau, Hau hatete ba imi nunee: Hadomi o nia inimigu sira, i halo diak ba ema nebee odi o. \v 28 Harohan para Maromak foo bensaun ba ema nebee foo malisan ba o. Husu para Nia tulun ema nebee halo aat ba o. \v 29 Se ema ruma basa o nia hasan sorin karik, foo tan hasan sorin ba. Se ema ruma hadau o nia faru manas, hasai tan o nia faru seluk foo ba nia. \v 30 Se ema husu o nia sasaan ruma, foo deit ba. Se ema hadau o nia sasaan ruma, husik deit ba, la bele baa husu fali. \v 31 Buat nebee mak o hakarak atu ema seluk halo ba o, o mos tenki halo buat nee ba ema seluk.\x + \xo 6:31 \xt Mateus 7:12\x* \p \v 32 Se o hadomi deit ema nebee mak hadomi o, o atu manaan saida? Tanba ema aat sira mos hadomi ema nebee mak hadomi sira. \v 33 Se o halo diak deit ba ema nebee mak halo diak ba o, o atu manaan saida? Tanba ema aat sira mos halo nunee. \v 34 I se o foo empresta osan ba deit ema nebee bele selu fila fali, o atu manaan saida? Tanba ema aat sira mos foo empresta ba malu, naran katak selu fila fali. \p \v 35 Maibee tuir lo-loos hanesan nee: Hadomi o nia inimigu sira, i halo diak ba sira. Foo empresta ba sira, i lalika hein atu sira selu fila fali. Ho nunee, o sei hetan premiu boot, i o sei hatudu katak, o Maromak Aas Liu nia oan. Tanba Maromak mos halo diak ba ema aat ho ema nebee la hatene foo obrigadu. \v 36 Nee duni o tenki hatudu laran luak ba ema, hanesan mos o nia Aman iha lalehan hatudu laran luak ba sira.” \s1 La bele kritika arbiru \r (Mateus 7:1-5) \p \v 37 Jesus hanorin nafatin dehan, “La bele ansi foo sala ba ema mak ema mos la ansi foo sala ba o. La bele hatudu liman ba ema, para ema la bele hatudu liman ba o. Foo perdaun ba ema mak ema mos foo perdaun ba o. \v 38 Foo tulun ba ema mak Maromak sei foo fila fali ba o barak liu too nakonu resin. Nee hanesan ema enxe sasaan nakonu, depois sena tan, doko tan too fakar sai iha ita nia hitin. Se o foo uitoan, o sei simu fali mos uitoan. Maibee se o foo barak, o sei simu fali mos barak.” \p \v 39 Jesus mos halo komparasaun dehan, “Ema matan delek ida, nia la bele hatudu dalan ba ema matan delek seluk. Se lae, sira nain rua monu hotu ba rai kuak.\x + \xo 6:39 \xt Mateus 15:14\x* \v 40 Estudante ida la bele boot liu nia mestri, maibee se nia estuda too remata, nia bele hanesan nia mestri.\x + \xo 6:40 \xt Mateus 10:24-25; João 13:16, 15:20\x* \p \v 41 Nusaa mak o haree ai uut iha ema seluk nia matan, maibee ai kabelak nebee taka o nia matan rasik, o la senti? \v 42 Oinsaa mak o brani dehan, ‘Belun, mai hau hasai tiha ai uut nee husi o nia matan.’ Afinal iha ai kabelak ida taka hela o nia matan rasik. Imi nee koalia oin seluk, hahalok oin seluk! Hasai tiha uluk ai kabelak iha o nia matan rasik mak foin o haree hetan para bele hasai ai uut husi o nia maluk nia matan.” \s1 Ema nia hahalok hatudu nia laran diak ka aat \r (Mateus 7:16-20, 12:33-35) \p \v 43 Jesus halo tan komparasaun ida nunee: “Ai huun nebee diak nia fuan mos diak. I ai huun nebee la diak nia fuan mos la diak. \v 44 Ema hatene ai huun ida-idak liu husi nia fuan. Ita la kuu uvas ka ai fuan figeira husi ai tarak.\x + \xo 6:44 \xt Mateus 12:33\x* \v 45 Nunee mos ho ema. Ema nebee diak koalia buat diak, tanba nia laran mos diak. I ema nebee aat koalia buat aat, tanba nia laran mos aat. Tanba buat nebee nia koalia, sai husi nia laran.”\x + \xo 6:45 \xt Mateus 12:34\x* \s1 Ema matenek ho ema beik harii uma \r (Mateus 7:24-27) \p \v 46 Jesus hatutan tan dehan, “Imi bolu beibeik Hau dehan, ‘Nai, Nai.’ Maibee nusaa mak imi la halo tuir buat nebee Hau haruka? \v 47 Ema nebee rona Hau nia liafuan i halo tuir, nia hanesan \v 48 ema nebee harii uma ida. Nia kee rai halo klean hodi hatama uma riin ba, i tau tan fatuk hodi halo metin. Nunee kuandu mota boot halo bee baku makaas ba uma nee mos, uma nee la nakdoko, tanba nia riin metin. \v 49 Maibee ema nebee rona Hau nia liafuan i la halo tuir, nia hanesan ema nebee harii uma, nia riin tidin deit iha rai leten. Bainhira mota boot tama, bee sobu rahun kedas.” \c 7 \s1 Nai Jesus kura komandante Roma ida nia atan \r (Mateus 8:5-13) \p \v 1 Jesus hanorin tiha hotu ema barak nee, Nia fila fali ba sidade Kafarnaum. \v 2 Iha nebaa iha komandante Roma ida. Nia iha atan ida nebee nia hadomi teb-tebes, atan nee moras todan, besik atu mate. \v 3 Bainhira komandante nee rona kona ba Jesus, nia haruka katuas lia nain Judeu balu baa bolu Jesus atu mai kura atan nee nia moras. \v 4 Too iha nebaa, sira husu ho laran tomak atu Jesus baa kura atan nee. Sira dehan, “Komandante nee serve duni atu Ita Boot tulun nia, \v 5 tanba nia hadomi ita ema Judeu, i harii ona uma kreda ida ba ita.” \v 6 Entaun Jesus baa hamutuk ho sira. \p Sira besik too ona iha uma, komandante haruka nia kolega balu baa hatete ba Jesus dehan, “Nai, Ita Boot la presiza lao kole too mai, tanba hau la serve atu simu Ita Boot iha hau nia uma. \v 7 I hau mos la serve atu baa hasoru Ita Boot. Nai foo deit orden ba moras nee mak moras nee sai husi hau nia atan. \v 8 Hau hatene nunee tanba hau nia komandante sira mos iha kbiit atu foo orden mai hau. Nunee mos, hau iha kbiit atu foo orden ba hau nia soldadu sira. Se hau manda hau nia soldadu ida dehan, ‘Baa nebaa!’, nia mos baa. Se hau hatete, ‘Mai iha nee!’, nia mai. I se hau haruka hau nia atan dehan, ‘Halo ida nee!’ mak nia sei halo.” \p \v 9 Rona nunee, Jesus admira, i Nia fila oin ba ema barak nebee tuir Nia nee hodi dehan, “Hau hatete lo-loos ba imi, Hau seidauk haree ema Israel ida nebee fiar makaas hanesan ema Roma nee.” \p \v 10 Entaun komandante nia kolega sira nee fila fali. Too iha uma, sira haree atan nee diak tiha ona. \s1 Nai Jesus halo moris fali feto faluk ida nia oan \p \v 11 La kleur tan, Jesus ho Nia eskolante sira baa iha vila ida naran Nain. Ema barak akompanha sira. \v 12 Bainhira sira besik ona portaun atu tama ba vila, ema barak sai mai hulan mate isin ida atu baa hakoi. Ida mate nee, feto faluk ida nia oan mane mesak. \v 13 Bainhira Nai Jesus haree feto faluk nee, Nia hanoin teb-tebes hodi dehan, “Keta tanis tan.” \p \v 14 Depois Jesus baa besik hodi tau liman ba hadak nebee mak tula mate isin nee, i ema sira nebee hulan mate nee para tiha. Jesus dehan ba ema mate nee, “Anoo, hadeer ona.” \v 15 Joven nee mos hadeer tuur kedas hodi komesa koalia. I Jesus entrega nia fila fali ba nia inan. \p \v 16 Ema hotu iha nebaa tauk teb-tebes, i sira hahii Maromak dehan, “Maromak nia profeta boot ida mai tiha ona iha ita nia leet. Maromak mai ona hodi salva Nia povu.” \v 17 Buat nee, ema konta lemo-lemo iha provinsia Judeia tomak, ho mos too rai vizinhu sira. \s1 João Sarani Nain haruka nia eskolante baa hasoru Nai Jesus \r (Mateus 11:2-19) \p \v 18 João Sarani Nain nia eskolante sira konta ba João kona ba buat hotu-hotu nebee mak Jesus halo.\f + \fr 7:18 \ft Iha tempu nee, João dadur hela iha kadeia. Haree Lucas 3:20.\f* Entaun João haruka eskolante nain rua \v 19 baa hasoru Nai Jesus hodi husu, “Ita Boot mak Ema ida nebee Maromak promete atu haruka mai ka, ami tenki hein fali ema seluk?” \p \v 20 Sira too iha Jesus, sira mos husu, “João Sarani Nain haruka ami mai husu, Ita Boot mak Ema ida nebee Maromak promete atu haruka mai ka, ami tenki hein fali ema seluk?” \p \v 21 Iha tempu nee, Jesus kura hela ema moras barak. Nia duni sai diabu husi ema lubun ida, i halo ema matan delek barak mos haree. \v 22 Entaun Jesus hataan ba João nia eskolante sira nunee: “Imi fila baa konta ba João kona ba buat hotu-hotu nebee imi ohin haree ho saida mak imi rona. Ema matan delek bele haree. Ema ain aat bele lao. Ema moras lepra, isin sai moos. Ema tilun diuk bele rona. Ema mate moris fila fali. I ema kiak rona Liafuan Diak.\f + \fr 7:22 \ft Iha tempu nebaa ema matan delek, ain aat, moras lepra ka tilun diuk, la bele hetan kura. Uluk kedas, Maromak nia profeta Isaias foo hatene katak, aban-bainrua Maromak sei haruka Kristu mai para kura moras sira nee i foo sai Liafuan Diak ba ema kiak sira (Isaias 35:5-6, 61:1). Nai Jesus temi Isaias nia liafuan nee hodi hatudu ba João Sarani Nain katak, Jesus mak Kristu, Ida nebee Maromak promete atu haruka mai.\f* \v 23 Hatete mos ba João dehan, ‘Ema nebee fiar nafatin mai Hau too rohan, nia hetan bensaun.’” \p \v 24 Bainhira sira nain rua fila tiha, Jesus komesa koalia kona ba João. Nia husu ema barak nebee haleu Nia nunee: “Uluk imi baa iha rai fuik maran atu haree see loos? Imi baa atu haree ema nebee nakdoko ba-mai tuir anin hanesan fali duut manulain ka? Lae! \v 25 Entaun imi baa atu haree saida? Atu haree ema nebee hatais hena folin karun ka? Lae! Ema nebee hatais hena diak i moris diak, hela iha uma ema boot nian. \v 26 Entaun imi baa atu haree saida? Imi hanoin atu haree Maromak nia profeta ka? Loos duni! Maibee João nee boot liu fali profeta. \v 27 Nia nee uluk kedas Livru Sagradu temi tiha ona dehan, \q1 ‘Rona mai! Hau haruka Hau nia ema ida baa uluk \q2 hodi prepara dalan ba O.’\x + \xo 7:27 \xt Malakias 3:1\x* \p \v 28 Hau hatete ba imi, hori uluk kedas, la iha ema ida iha mundu nee boot liu João. Maski nunee komesa agora ba oin, see mak hakruuk ba Maromak nudar Liurai, bele ema nee kiik mos, nia sei liu fali João.” \p \v 29 Ema hotu-hotu nebee rona Jesus nia liafuan nee, liu-liu kobrador impostu sira, sira rekonhese katak, Maromak nia dalan mak loos, nee mak uluk João sarani sira. \v 30 Maibee ema husi grupu Farizeu sira ho mestri relijiaun Judeu sira lakohi tuir Maromak nia hakarak. Nee mak sira lakohi atu João foo sarani sira.\x + \xo 7:30 \xt Mateus 21:32; Lucas 3:12\x* \p \v 31 Depois Jesus husu, “Ema agora dadauk nee, oinsaa? Hau atu kompara sira ho saida? \v 32 Sira hanesan labarik nebee tuur iha merkadu hodi hakilar ba malu dehan, \q1 ‘Ami toka muzika kapaas loos, \q2 maibee imi la dansa. \q1 Ami tanis lelir, \q2 maibee imi la tanis.’ \p \v 33 Nunee mos João Sarani Nain mai, nia la hemu tua, i sempre jejun, depois imi dehan, diabu tama iha nia laran. \v 34 Maibee Hau, Ema Umanu nia Oan mai, Hau haan ho hemu tua hanesan ema baibain, depois imi dehan, Hau kaan-teen ho lanu-teen, i halo belun ho kobrador impostu sira ho ema aat sira. \v 35 Maibee ema hotu-hotu nebee moris tuir Maromak nia matenek, sira hatudu katak Maromak nia matenek nee loos duni.” \s1 Feto aat ida kose mina morin ba Nai Jesus nia ain \p \v 36 Iha ema Farizeu ida naran Simão, nia konvida Jesus baa haan iha nia uma. Entaun Jesus baa. Too iha uma, sira tuur iha meza atu haan. \v 37 Iha sidade nee, iha mos feto aat ida, nia rona katak Jesus haan iha Simão nia uma. Nunee nia kaer botir ida halo husi fatuk murak, mina morin karun teb-tebes mak iha laran. Nia lori tama ba uma laran\f + \fr 7:37 \ft Botir mina nian nee, ema bahat husi fatuk murak ida naran “\ft \+it alabastru\+it*”.\f* \v 38 hodi hamriik iha Jesus nia kotuk, besik loos Nia ain. Nia tanis too nia matan been turu kona Jesus nia ain, depois hamaran matan been nee ho nia fuuk. I nia mos rei Jesus nia ain fila-fila hodi kose mina morin ba.\x + \xo 7:38 \xt Mateus 26:7; Marcos 14:3; João 12:3\x* \p \v 39 Haree feto nee nia hahalok, uma nain ema Farizeu nee, hanoin dehan, “Se Jesus nee Maromak nia profeta karik, entaun Nia sei hatene feto nebee kona Nia nee, feto aat ida.” \p \v 40 Maibee Jesus hatene uma nain nia hanoin, i Nia dehan, “Simão, Hau hakarak hatete buat ida ba ita.” \p Simão hataan, “Bele, mestri, koalia deit.” \p \v 41 Depois Jesus soe lia ba nia dehan, “Iha senhor ida foo empresta osan ba ema nain rua. Ba ida, nia foo osan mutin atus lima, ba ida seluk, nia foo deit osan mutin lima-nulu. \v 42 Maibee too iha loron atu foo fila fali osan nee, sira nain rua selu la bele. Entaun senhor nee hamoos tiha sira nain rua nia tusan. Tuir ita nia hanoin, husi sira nain rua nee, ida nebee mak sei hadomi liu osan nain nee?” \p \v 43 Simão hataan, “Ida nebee tusan boot liu karik.” \p Jesus dehan, “Loos duni!” \p \v 44 Depois Nia fila oin ba feto nee, i hatete ba Simão, “Ita haree took feto nee. Ohin Hau tama iha ita nia uma, ita la prepara bee hodi fase Hau nia ain tuir ita nia lisan. Maibee nia habokon Hau nia ain ho nia matan been, depois nia hamaran ho nia fuuk. \v 45 I ohin Hau tama iha ita nia uma, ita la rei Hau tuir ita nia lisan. Maibee feto nee, komesa ohin Hau tama mai iha nee, nia rei Hau nia ain fila-fila. \v 46 Ita mos haluha tau mina mai Hau nia ulun, maibee nia tau mina morin ba Hau nia ain. \v 47 Nunee, Hau hatete ba ita katak, feto nee maski halo sala barak, maibee nia sala hamoos hotu tiha ona. Nee mak nia hatudu domin boot mai Hau. Maibee se karik ema halo sala uitoan deit, bainhira nia sala nee hamoos tiha ona, ema nee hadomi mos uitoan deit.” \p \v 48 Depois Jesus hatete ba feto nee, “O nia sala hamoos tiha hotu ona.” \p \v 49 Ema sira nebee tuur haan hamutuk ho Jesus nee komesa bis-bisu ba malu dehan, “Nia hanoin Nia nee see?! Too Nia bele brani dehan Nia hamoos ema nia sala.” \p \v 50 Maibee Jesus hatete ba feto nee, “Tanba o fiar Hau, nee mak Maromak salva ona o. Fila ho laran hakmatek.” \c 8 \s1 Feto sira nebee ajuda Nai Jesus \p \v 1 Hotu tiha, Jesus lao husi sidade ba sidade ho aldeia ba aldeia hodi foo sai Liafuan Diak kona ba oinsaa Maromak ukun nudar Liurai. Nia eskolante nain sanulu resin rua akompanha Nia. \v 2 Iha mos feto balu nebee tuir. Sira nee uluk iha moras oi-oin, balu diabu tama iha sira nia laran, maibee Jesus kura tiha hotu. Ida mak Maria Madalena, uluk Jesus duni sai diabu hitu husi nia. \v 3 Iha mos Joana ho Susana. Joana nia kaben Kuza mak toma konta liurai Herodes nia uma. Sei iha tan feto barak lao hamutuk ho Jesus. Sira hodi sira nia osan rasik ajuda sustenta Jesus ho Nia eskolante sira.\x + \xo 8:3 \xt Mateus 27:55-56; Marcos 15:40-41; Lucas 23:49\x* \s1 Komparasaun kona ba ema nebee kari fini \r (Mateus 13:1-23; Marcos 4:1-20) \p \v 4 Iha loron ida, ema husi aldeia oi-oin mai iha Jesus. Bainhira ema barak halibur hamutuk ona, Jesus halo komparasaun ida hanesan nee: \v 5 “Iha toos nain ida baa kari fini iha nia toos. Fini balu monu iha dalan. Ema sama deit, i manu fuik mai haan tiha hotu. \v 6 Fini balu monu iha fatuk leten. Fini nee moris duni, maibee la kleur namlaik tiha, tanba rai uitoan deit. \v 7 Fini balu monu iha duut tarak laran. Buat rua nee moris hamutuk, maibee la kleur duut tarak nee habit tiha too mate. \v 8 Iha tan fini balu monu iha rai bokur, i moris too foo isin. Fini sira nee, ida-idak foo fali musan atus ida.” \p Konta tiha hotu, Jesus hatete ho lian makaas, “Imi nebee iha tilun, rona di-diak ba!” \p \v 9 Depois Jesus nia eskolante sira husu ba Nia, komparasaun nee dehan saida. \p \v 10 Jesus hataan, “Uluk ema seidauk hatene, oinsaa mak Maromak ukun nudar Liurai. Agora Hau foo sai mo-moos ba imi. Maibee ba ema seluk, Hau hanorin uza deit komparasaun, atu nunee \q1 ‘sira haree hela \q2 maibee hanesan la haree, \q1 sira rona hela \q2 maibee la kompriende.’”\x + \xo 8:10 \xt Isaias 6:9-10\x* \p \v 11 Jesus hatutan tan, “Komparasaun nee dehan nunee: Fini nee mak Maromak nia liafuan. \v 12 Fini nebee monu iha dalan mak ema nebee rona Maromak nia liafuan, maibee Satanás mai hadau tiha husi sira nia laran. Entaun sira la fiar ba Maromak, i la hetan salvasaun. \v 13 Fini nebee monu iha fatuk leten mak ema nebee rona Maromak nia liafuan i simu ho haksolok, maibee sira nia abut la tama ba rai. Sira fiar duni, maibee kuandu provasaun ruma kona sira, sira husik fali. \v 14 Fini nebee monu iha duut tarak laran mak ema nebee rona Maromak nia liafuan, maibee sira preokupa ho sira nia moris ho sira nia riku-soin, i buka goza deit. Nunee, sira nia fiar la baa oin, i sira nia moris nunka foo rezultadu diak. \v 15 Maibee fini nebee monu iha rai bokur mak ema nebee moris loos ho laran moos. Bainhira sira rona Maromak nia liafuan, sira rai di-diak iha sira nia laran hodi kaer metin nafatin too foo rezultadu diak teb-tebes.” \s1 Rona ho atensaun para bele kompriende \r (Marcos 4:21-25) \p \v 16 Jesus halo tan komparasaun ida nunee: “La iha ema ida mak sunu ahi-oan, depois taka tiha ho sanan ka tau fali iha kama okos. Maibee ahi-oan tenki tau iha fatin aas, atu bele foo naroman ba ema nebee tama mai.\x + \xo 8:16 \xt Mateus 5:15; Lucas 11:33\x* \v 17 Nunee mos, buat hotu-hotu nebee agora sei subar hela, iha loron ida sei hatudu mo-moos. I buat hotu-hotu nebee agora taka hela, iha loron ida sei nakloke para ema bele hatene.\x + \xo 8:17 \xt Mateus 10:26; Lucas 12:2\x* \p \v 18 Nunee, imi tenki rona Hau nia hanorin ho atensaun. Tanba ema nebee kompriende ona, Maromak sei halo nia kompriende liu tan. Maibee ema nebee lakohi hatene, buat uitoan nebee nia kompriende tiha ona mos, Maromak sei hasai husi nia hanoin.”\x + \xo 8:18 \xt Mateus 25:29; Marcos 4:25; Lucas 19:26\x* \s1 See mak Nai Jesus nia familia lo-loos \r (Mateus 12:46-50; Marcos 3:31-35) \p \v 19 Iha loron ida, Jesus nia inan ho Nia alin mane sira mai atu hasoru Nia, maibee sira la konsege besik, tanba ema barak haleu hela Nia. \v 20 Iha ema ida foo hatene ba Jesus dehan, “Ita Boot nia inan ho alin sira hamriik hela iha liur. Sira hakarak hasoru Ita Boot.” \p \v 21 Maibee Jesus hataan, “Hau nia inan ho Hau nia alin sira mak ema nebee rona Maromak nia liafuan hodi halo tuir.” \s1 Nai Jesus halo hakmatek anin boot \r (Mateus 8:23-27; Marcos 4:35-41) \p \v 22 Iha loron ida, Jesus hatete ba Nia eskolante sira, “Mai ita baa iha tasi sorin.” Entaun sira sae roo hodi baa. \v 23 Roo lao dadauk, Jesus toba dukur tiha. La kleur anin boot mai, halo tasi been tama ba roo laran, too roo atu mout sal-sala. \p \v 24 Nia eskolante sira fanu Nia dehan, “Mestri, mestri, ita atu mout ona!” \p Jesus hadeer hodi siak anin ho laloran boot nee. Anin para kedas, tasi mos hakmatek fali. \p \v 25 Depois Nia siak Nia eskolante sira dehan, “Nusaa mak imi la fiar Hau?” \p Sira tauk ho admira hodi husu ba malu dehan, “Ema nee see loos? Nia foo orden ba anin ho laloran, sira mos halo tuir!” \s1 Nai Jesus duni sai diabu husi ema bulak ida \r (Mateus 8:28-34; Marcos 5:1-20) \p \v 26 Jesus ho Nia eskolante sira ho roo too rai Gerasa, iha tasi Galileia nia sorin ba. \v 27-29 Iha fatin nee, iha mane ida, diabu tama iha nia laran kleur ona. Nia husi sidade, maibee la hela iha uma, hela deit iha rate, i la hatais buat ida. Diabu ataka nia dala barak ona. Ema kesi nia liman-ain beibeik ho korenti besi i hein nia loron-kalan, maibee nia sempre rasta kotu tiha korenti, depois diabu obriga nia halai ba iha rai fuik. \p Momentu Jesus tuun husi roo, ema bulak nee mai hasoru Nia. Ema nee hakilar i hakneak hakruuk too rai iha Jesus nia ain. Depois Jesus haruka diabu sai husi nia. \p Ema bulak nee hakilar dehan, “Jesus, Maromak Aas Liu nia Oan, O hakarak halo saida mai hau? Hau husu boot, keta kastigu hau!” \p \v 30 Jesus husu ba nia, “O naran saa?” \p Nia hataan, “Batalhaun”. Nia hataan nunee tanba diabu barak loos hela iha nia laran. \p \v 31 Depois diabu sira husu beibeik ba Jesus atu la bele haruka sira baa iha rai kuak klean nakukun nian. \p \v 32 Iha momentu nebaa iha fahi barak teb-tebes haan hela iha foho lolon. Diabu sira husu fila-fila ba Jesus para husik sira tama iha fahi sira nee. I Jesus foo lisensa. \v 33 Entaun diabu sira sai tiha husi ema nee baa tama fali iha fahi sira. I fahi sira nee halai saruntu malu tuun husi foho nee, monu hotu ba bee laran, i mout too mate hotu. \p \v 34 Fahi atan sira haree saida mak akontese, i sira halai baa konta sai iha sidade ho fatin sira nebee besik. \v 35 Rona nunee, ema barak sai baa atu haree rasik ho matan. Too iha nebaa, sira haree ema nebee uluk diabu domina nee, diak tiha ona. Nia tuur hakmatek hela iha Jesus nia ain, hatais tiha ona hena, i hanoin normal fali ona. Haree nunee, sira hotu tauk. \v 36 Ema sira nebee ohin haree Jesus duni sai diabu nee, sira konta ba sira nebee foin mai kona ba oinsaa mak Jesus kura ema nee. \v 37 Depois ema hotu-hotu iha rai Gerasa husu atu Jesus sai tiha husi nebaa, tanba sira tauk atu-mate. Entaun Jesus baa sae roo atu fila fali ba iha tasi sorin. \p \v 38 Ema nebee ohin diabu sai husi nia nee, husu atu bele tuir Jesus. Maibee Jesus hataan, \v 39 “Diak liu o fila ba uma hodi konta saida mak Maromak halo ona ba o.” Entaun ema nee baa lao lemo-lemo iha sidade nee tomak hodi konta sai kona ba buat hotu nebee Jesus halo ba nia. \s1 Nai Jesus halo moris fali menina ida, i kura feto ida tan \r (Mateus 9:18-26; Marcos 5:21-43) \p \v 40 Bainhira Jesus fila fali husi tasi sorin, ema barak hein hela Nia, i simu Nia ho haksolok. \v 41-42 Iha nebaa iha ema ida naran Jairo, nia mak responsavel uma kreda iha sidade nee. Nia oan ida deit, feto ida ho tinan sanulu resin rua. Labarik nee moras boot, besik atu mate. Entaun Jairo baa hakneak i hakruuk too rai iha Jesus nia oin hodi husu ho laran tomak atu Jesus baa iha nia uma. \p Jesus lao dadauk ba Jairo nia uma, ema barak akompanha Nia too sena malu. \v 43 Iha ema lubun boot nee, iha feto ida, nia fulan mai la para durante tinan sanulu resin rua. Nia faan tiha nia sasaan hotu hodi baa konsulta iha doutor,\f + \fr 8:43 \ft Kopia evanjelhu Lucas nian husi tempu antigu barak. Balu hakerek liafuan “Nia faan tiha nia sasaan hotu hodi baa konsulta iha doutor.” Maibee balu lae.\f* maibee la iha ema ida mak bele kura nia moras. \v 44 Feto nee bes-besik ba iha Jesus nia kotuk, nia kona Jesus nia hena rohan, i nia raan para kedas. \p \v 45 Jesus husu, “See mak ohin kona Hau nee?” \p Sira hotu dehan, lae. Pedro mos hatete, “Mestri, iha ema barak mak sena malu ho Ita Boot.” \p \v 46 Maibee Jesus hataan, “Lae, ohin Hau senti iha kbiit sai husi Hau. Nee mak Hau hatene, iha ema ida kona Hau.” \p \v 47 Bainhira feto nee hatene katak nia la bele subar, nia tauk teb-tebes ho nakdedar, i nia baa hakneak i hakruuk too rai iha Jesus nia ain. Depois nia konta nia problema nee ba Jesus iha ema hotu-hotu nia oin, i foo hatene katak, momentu nia kona Jesus, nia moras diak kedas. \p \v 48 Jesus dehan ba nia, “Oan, o hetan kura tanba o fiar mai Hau. Fila ho laran hakmatek.” \p \v 49 Jesus sei koalia hela, ema ida mai husi Jairo nia uma foo hatene ba Jairo, “Senhor nia oan iis kotu tiha ona. Lalika halo kole tan mestri.” \p \v 50 Rona nunee, Jesus hatete ba Jairo, “Lalika tauk. Fiar deit mak ita nia oan sei moris fali.” \p \v 51-53 Bainhira sira too iha Jairo nia uma, ema barak iha tiha ona nebaa, sira tanis lelir hela. Jesus hatete ba sira, “Imi lalika tanis tan ona. Labarik nee la mate ida, nia toba deit.” \p Maibee sira hamnasa fali Jesus, tanba sira rasik haree labarik nee mate tiha ona. Jesus husu ba labarik nia inan-aman, ho mos Pedro, João ho Tiago, tama ba laran hamutuk ho Nia. Sira seluk Nia bandu la bele tama. \p \v 54 Sira tama tiha ba laran, Jesus kaer labarik nia liman hodi dehan, “Hau nia oan, hadeer ona!” \v 55 Derepenti deit labarik nee nia iis iha fila fali, nia hadeer i hamriik kedas. Jesus haruka sira foo hahaan ba nia. \v 56 Labarik nia inan-aman admira teb-tebes, maibee Jesus bandu sira la bele konta sai ba ema seluk kona ba buat nebee mak akontese. \c 9 \s1 Nai Jesus foo knaar ba Nia apostolu nain sanulu resin rua \r (Mateus 10:5-15; Marcos 6:7-13) \p \v 1 Iha loron ida, Jesus halibur apostolu nain sanulu resin rua hodi foo kbiit ba sira atu bele duni sai diabu husi ema i kura ema nia moras. \v 2 Nia haruka sira baa atu foo sai kona ba oinsaa Maromak ukun nudar Liurai, i atu kura ema moras. \v 3 Nia hatete ba sira, “Imi lao, la bele lori buat ida. La bele lori ai tonka, pasta, bukae, ka osan. Hena hodi troka mos la bele. \v 4 Kuandu ema simu imi iha sira nia uma, hela deit iha uma nee too imi sai fali ba aldeia seluk. \v 5 Maibee se imi tama iha aldeia ida mak ema lakohi simu imi, husik tiha aldeia nee. I hisik rai rahun husi imi nia ain okos hodi hatudu katak, Maromak sei kastigu sira.”\x + \xo 9:5 \xt Lucas 10:4-11; Apostolu sira nia Istoria 13:51\x* \p \v 6 Depois apostolu sira lao husi aldeia ba aldeia hodi foo sai Maromak nia Liafuan Diak i kura ema moras. \s1 Liurai Herodes konfuzaun kona ba Nai Jesus \r (Mateus 14:1-12; Marcos 6:14-29) \p \v 7 Liurai Herodes\f + \fr 9:7 \ft Liurai nee naran Herodes Antipas. Nia aman Herodes Boot mak foo orden para oho labarik nurak sira iha Belém bainhira Nai Jesus moris. Haree Mateus 2:16-18.\f* rona kona ba buat hotu-hotu nebee Jesus halo. Nia konfuzaun, tanba iha ema balu dehan, “Jesus mak João Sarani Nain, nia moris fila fali ona husi mate.” \v 8 Balu tan dehan, “Nia Maromak nia profeta Elias mak mosu fali.” Iha seluk tan dehan, “Nia nee profeta seluk ida nebee mate kleur ona, i agora moris fali.”\x + \xo 9:8 \xt Mateus 16:14; Marcos 8:28; Lucas 9:19\x* \v 9 Maibee Herodes dehan, “Hau rona buat oi-oin kona ba Ema ida nee. João nia kakorok, hau haruka tesi tiha ona. Entaun ema ida nee see tan?” Nunee Herodes buka atu hasoru malu ho Jesus. \s1 Nai Jesus foo hahaan ba ema rihun lima resin \r (Mateus 14:13-21; Marcos 6:30-44; João 6:1-14) \p \v 10 Bainhira apostolu sira fila fali mai, sira konta ba Jesus buat hotu-hotu nebee sira halo ona. Depois Jesus lori sira sees aan baa iha aldeia Betsaida. \v 11 Maibee ema barak rona katak Jesus atu baa nebaa, i sira mos tuir. Too iha nebaa, Jesus simu sira ho diak. Nia foo sai ba sira kona ba oinsaa Maromak ukun nudar Liurai, i kura sira nia moras hotu. \p \v 12 Loro atu monu ona, apostolu nain sanulu resin rua mai hatete ba Jesus dehan, “Diak liu haruka ema sira nee baa buka hahaan iha aldeia sira nebee besik. Haruka sira mos baa buka fatin hodi toba, tanba iha nee rai fuik.” \p \v 13 Jesus hataan, “Imi mak foo hahaan ba sira.” \p Apostolu sira dehan, “Ita so iha paun fuan lima ho ikan rua deit. Halo nusaa mak ita bele sosa hahaan ba ema barak hanesan nee?!” \v 14 Tanba ema iha nebaa maizoumenus rihun lima. Nee foin sura mane deit, feto ho labarik la sura.\x + \xo 9:14 \xt Mateus 14:21\x* \p Jesus dehan ba sira, “Haruka ema sira nee hotu tuur tuir grupu. Grupu ida ema nain lima-nulu.” \v 15 Sira mos halo tuir. Kuandu ema tuur hotu ona, \v 16 Jesus foti paun fuan lima ho ikan rua nee, i hateke ba lalehan hodi foo agradese ba Maromak. Nia silu paun ho ikan halo pedasuk-pedasuk, i foo ba Nia eskolante sira hodi baa fahe ba ema lubun boot nee. \v 17 Sira hotu haan too bosu, hahaan mos resin. Nia eskolante sira tau hamutuk hahaan restu sira nee iha bote sanulu resin rua nakonu. \s1 Pedro rekonhese, Jesus mak Mesias \r (Mateus 16:13-28; Marcos 8:27—9:1) \p \v 18 Iha loron ida, Jesus halo hela orasaun mes-mesak iha fatin ida, i Nia eskolante sira besik Nia. Hotu tiha, Nia husu ba sira, “Tuir ema konta, Hau nee see?” \p \v 19 Sira hataan, “Iha balu dehan, Ita Boot João Sarani Nain. Balu tan dehan, profeta Elias. Balu mos dehan, profeta seluk ida nebee mate kleur ona, i agora moris fali.”\x + \xo 9:19 \xt Mateus 14:1-2; Marcos 6:14-15; Lucas 9:7-8\x* \p \v 20 Jesus husu tan, “Tuir imi rasik, Hau nee see?” \p Pedro hataan, “Ita Boot nee Mesias, Salvador nebee Maromak promete hori uluk ona atu haruka mai.”\f + \fr 9:20 \ft Liafuan “Mesias” ka “Kristu” hatudu ba Ema ida nebee mak Nai Maromak foti para salva Nia povu i ukun sira. Hori uluk kedas, Nai Maromak nia profeta sira foo sai katak Maromak sei haruka Nia mai, i ema Judeu hotu-hotu hein atu simu Nia nudar Salvador ho Liurai.\f* \x + \xo 9:20 \xt João 6:68-69\x* \p \v 21 I Jesus bandu sira la bele foo hatene ba see-see deit. \p \v 22 Jesus hatutan dehan, “Hau, Ema Umanu nia Oan tenki simu terus oi-oin. Nai ulun Judeu sira, nai lulik nia ulun sira ho mestri relijiaun sira sei la simu Hau. Ema sei oho tiha Hau, maibee too iha loron tolu, Maromak sei halo Hau moris fila fali.” \p \v 23 Depois Nia foo hatene ba sira hotu dehan, “See mak hakarak tuir Hau, nia tenki husik tiha nia hakarak rasik, i tenki prontu simu terus, hanesan ema nebee loro-loron lori nia krus too mate. I nia tenki tuir Hau nafatin.\x + \xo 9:23 \xt Mateus 10:38; Lucas 14:27\x* \v 24 Tanba see mak hakarak salva nia aan, nia sei lakon fali. I see mak lakon nia moris tanba nia tuir Hau, nia sei hetan moris rohan-laek.\x + \xo 9:24 \xt Mateus 10:39; Lucas 17:33; João 12:25\x* \v 25 Se ema ida hetan riku-soin mundu nian hotu-hotu, maibee too ikus la hetan moris rohan-laek karik, nia manaan saida loos? \v 26 Se ema ruma moe atu simu Hau i lakohi simu Hau nia liafuan, aban-bainrua Hau, Ema Umanu nia Oan mos sei moe atu rekonhese nia bainhira Hau fila fali mai husi lalehan. Hau sei tuun mai ho naroman lalehan nian, ho Aman Maromak nia kbiit tomak, i Maromak nia anju sira nabilan haleu Hau. \v 27 Hau hatete lo-loos ba imi, husi imi sira nee, balu sei moris too haree Maromak ukun nudar Liurai mak foin mate.” \s1 Nai Jesus nakfilak Aan iha foho leten \r (Mateus 17:1-8; Marcos 9:2-8) \p \v 28 Liu tiha loron walu hanesan nee, Jesus lori Pedro, João ho Tiago sae ba iha foho ida hodi halo orasaun. \v 29 Jesus halo hela orasaun, Nia oin nakfilak aan, i Nia hena mos sai mutin nabilan hanesan rai lakan. \v 30 Derepenti deit Maromak nia profeta nain rua, Moisés ho Elias mosu mai \v 31 ho naroman lalehan nian hodi koalia ho Jesus. Sira nain tolu koalia kona ba Jesus nia mate, tanba la kleur tan Nia sei mate iha Jerusalém hodi kumpri Maromak nia planu. \p \v 32 Momentu nee, Pedro ho nia kolega nain rua nee toba dukur tiha. Sira hadeer mai, haree Jesus naroman nabilan loos, hamriik hela ho ema nain rua nee. \p \v 33 Bainhira Moisés ho Elias atu baa ona, Pedro nia hanoin lakon tiha, i nia koalia arbiru deit dehan, “Mestri, ita hamutuk iha nee, furak. Diak liu ami halo tenda tolu, ida ba Ita Boot, ida ba Moisés, ho ida ba Elias.” \v 34 Pedro sei koalia hela nunee, kalohan ida tuun mai falun tiha sira, halo eskolante nain tolu nee tauk. \v 35 I lian ida husi kalohan nee dehan, “Nee Hau nia Oan, Hau hili ona Nia. Imi tenki rona Nia.”\x + \xo 9:35 \xt 2 Pedro 1:17-18; Isaias 42:1; Mateus 3:17, 12:18; Marcos 1:11; Lucas 3:22\x* \p \v 36 Rona tiha lian nee hotu, eskolante sira la haree tan ema ida, so Jesus deit. Iha tempu nebaa sira nain tolu la konta sai ba ema seluk kona ba buat nebee mak sira haree. \s1 Nai Jesus duni sai diabu husi labarik ida \r (Mateus 17:14-23; Marcos 9:14-32) \p \v 37 Aban fali Jesus tuun husi foho nee hamutuk ho Nia eskolante nain tolu, i ema barak teb-tebes mai hasoru Nia. \v 38 Husi ema barak nia leet nee, iha senhor ida bolu ho lian makaas dehan, “Mestri, favor ida, haree lai hau nia oan mane. Nia hau nia oan mesak. \v 39 Iha diabu ida dala barak ataka nia halo nia hakilar derepenti i tebe liman tebe ain too kabeen mutin sai husi ibun. Diabu nee book nia beibeik i halo terus liu nia. \v 40 Hau husu tiha ona ba Ita Boot nia eskolante sira atu duni sai tiha diabu nee, maibee sira la bele halo buat ida.” \p \v 41 Jesus siak sira hotu dehan, “Imi ema nebee sempre halo aat i la fiar ba Maromak. Hau tenki hela ho imi too bainhira tan? Hau tenki pasiensia ho imi too iha nebee?!” \p Depois Nia hatete ba senhor nee, “Lori ita nia oan mai.” \p \v 42 Labarik nee lao dadauk ba Jesus, diabu riba nia ba rai i halo nia tebe liman tebe ain. Maibee Jesus foo orden ba diabu para sai husi labarik nee, i nia diak kedas. Depois Jesus entrega fali labarik nee ba nia aman. \v 43 Ema hotu-hotu admira tanba haree Maromak nia kbiit boot nee. \p Momentu ema hotu-hotu sei admira hela ho milagre oi-oin nebee Jesus halo, Nia hatete ba Nia eskolante sira, \v 44 “Imi rona di-diak saida mak Hau atu hatete nee. La kleur tan, ema sei faan Hau, Ema Umanu nia Oan ba ema aat.” \v 45 Maibee Nia eskolante sira la kompriende. Tanba liafuan nia signifikadu sei taka hela, atu sira la bele hatene. I sira mos tauk atu husu ba Jesus. \s1 See mak boot liu? \r (Mateus 18:1-5; Marcos 9:33-37) \p \v 46 Jesus nia eskolante sira komesa haksesuk malu kona ba ida nebee mak boot liu.\x + \xo 9:46 \xt Lucas 22:24\x* \v 47 Maibee Jesus hatene sira nia hanoin. Entaun Nia lori labarik oan ida mai hamriik iha Nia sorin. \v 48 Nia hatete ba sira, “See mak simu labarik nee hodi Hau nia naran, nia simu Hau. I see mak simu Hau, nia simu mos Ida nebee mak haruka Hau mai. Ema nebee haraik aan nudar ema kiik, nia mak boot liu iha Maromak nia oin.”\x + \xo 9:48 \xt Mateus 10:40; Lucas 10:16; João 13:20\x* \s1 Ema nebee la kontra imi, nia hamutuk ho imi \r (Marcos 9:38-40) \p \v 49 João foo hatene ba Jesus dehan, “Mestri, ami haree ema ida duni sai diabu hodi Ita Boot nia naran. Ami bandu nia, tanba nia laos ita nia ema.” \p \v 50 Maibee Jesus hataan, “La bele bandu! Tanba ema nebee la kontra imi, nia hamutuk ho imi.” \s1 Ema iha aldeia ida iha Samaria lakohi simu Nai Jesus \p \v 51 Jesus nia loron atu sae ba lalehan besik ona, entaun Nia desidi, bele halo nusaa mos, Nia tenki baa iha sidade Jerusalém. \v 52 Nia haruka ema balu baa uluk, i sira tama iha aldeia ida iha provinsia Samaria atu prepara fatin ba Nia. \v 53 Maibee ema iha nebaa lakohi simu Jesus, tanba sira hatene katak Nia atu baa iha Jerusalém.\f + \fr 9:53 \ft Iha tempu nebaa ema Judeu adora Nai Maromak iha Jerusalém, maibee ema Samaria adora Nai Maromak iha foho Gerizim iha sira nia rain rasik. Sira haree malu la diak kleur ona.\f* \v 54 Bainhira Jesus nia eskolante Tiago ho João haree ema Samaria sira nia hahalok nee, sira husu ba Jesus, “Nai, se Ita Boot hakarak, ami haruka ahi tuun mai husi lalehan haan mutuk tiha sira.”\x + \xo 9:54 \xt 2 Liurai sira (Reis, Raja-raja) 1:9-16\x* \p \v 55 Maibee Jesus fila ba sira nain rua hodi siak sira. \v 56 Depois sira hotu baa fali aldeia seluk. \s1 Tuir Nai Jesus laos fasil \r (Mateus 8:19-22) \p \v 57 Bainhira Jesus ho Nia eskolante sira lao dadauk, ema ida dehan ba Jesus, “Ita Boot baa nebee deit, hau prontu atu tuir.” \p \v 58 Jesus hataan, “Asu fuik iha nia fatin hodi hela. Manu fuik mos iha nia knuuk. Maibee Hau, Ema Umanu nia Oan la iha fatin ida hodi tau Hau nia ulun ba.” \p \v 59 Jesus hatete ba ema ida seluk dehan, “Mai tuir Hau.” \p Ema nee hataan, “Nai, husik hau fila baa hakoi hau nia aman lai mak foin hau tuir.”\f + \fr 9:59 \ft Tuir matenek nain Biblia nian balu, ema nee nia aman sei moris hela, sei forti hela.\f* \p \v 60 Jesus hatete ba nia, “Ema nebee lakohi rona Maromak, sira hanesan ema nebee mate tiha ona. Husik sira mak hakoi malu. Maibee o nia servisu mak baa foo sai kona ba oinsaa Maromak ukun nudar Liurai.” \p \v 61 Iha ema ida tan dehan, “Nai, hau hakarak tuir Ita Boot, maibee husik hau baa halo despedida lai ho hau nia familia mak foin hau tuir.”\x + \xo 9:61 \xt 1 Liurai sira (Reis, Raja-raja) 19:20\x* \p \v 62 Jesus hataan, “Ema nebee komesa ona tuir Hau, maibee haree fali ba kotuk, nia la merese serbi Maromak nudar nia Liurai.” \c 10 \s1 Nai Jesus haruka Nia eskolante nain hitu-nulu resin rua \p \v 1 Hotu tiha, Nai Jesus hili tan eskolante nain hitu-nulu resin rua,\f + \fr 10:1 \ft Dokumentu antigu balu hakerek dehan, “eskolante nain hitu-nulu resin rua”. Balu fali dehan, “eskolante nain hitu-nulu”. Tradusaun modernu barak mak hili “hitu-nulu resin rua”.\f* depois haruka sira ru-rua baa uluk iha fat-fatin nebee Nia atu baa. \v 2 Nia soe lia dehan, “Batar iha toos laran, barak teb-tebes maran tiha ona, maibee ema atu silu batar nee, uitoan deit. Tanba nee, husu ba Toos Nain para haruka tan ema hodi silu batar nee.\x + \xo 10:2 \xt Mateus 9:37-38\x* \v 3 Agora, baa ona! Hau haruka imi baa hanesan bibi malae oan nebee tama iha asu fuik nia leet.\x + \xo 10:3 \xt Mateus 10:16\x* \v 4 Imi lalika lori osan ka pasta, sandalias rezerva mos la bele. I lalika dada lia ho ema iha dalan. \p \v 5 Bainhira imi tama iha uma ida, hatete ba sira, ‘Maromak foo pas ba uma kain nee.’ \v 6 Se uma nain gosta moris iha pas nia laran, entaun Maromak foo duni pas ba sira. Se lae, Maromak la foo. \v 7 Hela deit iha uma nee, la bele muda husi uma ida ba uma seluk. Haan-hemu saida deit mak sira foo ba imi, tanba ema nebee servisu iha direitu atu ema selu nia kolen. \p \v 8 Bainhira imi tama iha aldeia ida, i ema simu imi ho diak, haan deit saida mak sira foo ba imi.\x + \xo 10:8 \xt 1 Korintu 9:14; 1 Timóteo 5:18\x* \v 9 Kura ema moras iha aldeia nee, i foo hatene ba ema hotu dehan, ‘Maromak nia tempu atu ukun nudar Liurai too ona.’ \p \v 10 Maibee se iha aldeia ruma, nia ema la simu imi, baa hamriik iha estrada hodi hatete, \v 11 ‘Rai rahun husi aldeia nee, ami baku husi ami nia ain okos hodi hatudu katak, imi rasik mak sei simu todan. Maibee keta haluha, Maromak nia tempu atu ukun nudar Liurai too ona.’”\x + \xo 10:11 \xt Mateus 10:7-14; Marcos 6:8-11; Lucas 9:3-5; Apostolu sira nia Istoria 13:51\x* \p \v 12 Jesus hatutan tan dehan, “Hau hatete ba imi, iha loron ikus bainhira Maromak foo justisa ba ema hotu, ema iha aldeia nee sei simu kastigu todan liu fali ema aat sira nebee uluk hela iha sidade Sodoma.”\x + \xo 10:12 \xt Jénesis (Kejadian) 19:24-28; Mateus 10:15, 11:24\x* \s1 Ema nebee lakohi simu Nai Jesus, sei terus \r (Mateus 11:20-24) \p \v 13 Jesus mos dehan, “Imi ema Korazim sei terus. Imi ema Betsaida sei terus. Hau halo ona milagre bar-barak iha imi nia leet, maibee imi lakohi hakribi imi nia sala. Ema jentiu sira nebee uluk liu hela iha sidade Tiru ho Sidon nunka haree milagre sira nee. Se sira haree karik, entaun sira tuur hakdasak iha ahu kdesan i hatais hena lutu hodi hatudu katak sira hakribi ona sira nia sala.\x + \xo 10:13 \xt Isaias 23:1-18; Ezequiel 26:1—28:26; Joel 3:4-8; Amós 1:9-10; Zacarias 9:2-4\x* \v 14 Iha loron ikus bainhira Maromak tesi ema hotu-hotu nia lia, imi sei simu kastigu todan liu fali ema Tiru ho ema Sidon. \p \v 15 Nunee mos imi ema Kafarnaum sira, keta hanoin katak, Maromak sei foti sae imi ba lalehan. Lae! Nia sei soe imi ba infernu.”\x + \xo 10:15 \xt Isaias 14:13-15\x* \p \v 16 Depois Jesus hatete ba Nia eskolante sira, “Ema nebee rona imi, nia rona mos Hau. I ema nebee lakohi simu imi, nia mos lakohi simu Hau. I ema nebee lakohi simu Hau, nia mos lakohi simu Ida nebee mak haruka Hau mai.”\x + \xo 10:16 \xt Mateus 10:40; Marcos 9:37; Lucas 9:48; João 13:20\x* \s1 Eskolante nain hitu-nulu resin rua fila fali \p \v 17 Bainhira eskolante nain hitu-nulu resin rua nee fila fali,\f + \fr 10:17 \ft Dokumentu antigu balu hakerek dehan, “eskolante nain hitu-nulu resin rua”. Balu fali dehan, “eskolante nain hitu-nulu”. Tradusaun modernu barak mak hili “hitu-nulu resin rua”.\f* sira haksolok teb-tebes hodi konta ba Jesus dehan, “Nai, bainhira ami hodi Ita Boot nia naran haruka diabu sira sai husi ema, diabu sira mos sai kedas!” \p \v 18 Jesus hataan, “Nee loos! Momentu imi halo nunee, Hau haree Satanás monu tuun husi lalehan hanesan rai lakan. \v 19 Hau foo ona kbiit ba imi atu sama samea ho sakunar. Kbiit nebee Hau foo nee, boot liu fali imi nia inimigu Satanás nia kbiit. La iha buat ida bele halo aat imi.\x + \xo 10:19 \xt Salmus (Mazmur) 91:13\x* \v 20 Maski nunee lalika haksolok tanba deit diabu sira hakruuk ba imi. Diak liu haksolok tanba Maromak hakerek ona imi nia naran iha lalehan.” \s1 Nai Jesus nia laran haksolok \r (Mateus 11:25-27, 13:16-17) \p \v 21 Iha tempu nee, Espiritu Santu halo Jesus nia laran haksolok, i Jesus hahii Maromak dehan, “Hau nia Aman, lalehan ho rai nia Nain. Hau hahii Ita Boot, tanba Ita Boot taka buat sira nee ba ema matenek ho ema eskola boot, maibee Ita hatudu fali ba ema nebee kiik. Hau nia Aman, ida nee halo Ita Boot nia laran haksolok duni.” \p \v 22 Depois Jesus dehan ba ema hotu iha nebaa, “Hau nia Aman foo ona kbiit ho matenek hotu-hotu mai Hau. La iha ema ida konhese lo-loos Hau, so Hau nia Aman deit. I la iha ema ida mak konhese lo-loos Hau nia Aman, so Nia Oan Hau deit. Hau mos hili ema seluk hodi hatudu Hau nia Aman ba sira, para sira mos bele konhese Nia.”\x + \xo 10:22 \xt João 3:35, 10:15\x* \p \v 23 Depois Jesus fila ba Nia eskolante sira hodi hatete ba sira deit dehan, “Imi simu bensaun tanba imi haree buat furak nebee akontese dadauk. \v 24 Hau hatete ba imi, uluk iha liurai ho profeta barak mak hakarak teb-tebes atu haree buat nebee mak agora imi haree, maibee sira la haree. Sira hakarak teb-tebes atu rona buat nebee agora imi rona, maibee sira la rona.” \s1 Ema Samaria nebee laran diak \p \v 25 Iha loron ida, mestri relijiaun Judeu ida hamriik hodi koko Jesus. Nia husu, “Mestri, hau tenki halo saida para hau bele hetan moris rohan-laek?” \p \v 26 Jesus hataan, “Maromak nia Lei dehan saida? Ita kompriende oinsaa?” \p \v 27 Nia hataan, “Maromak nia liafuan dehan, ‘O tenki hadomi Maromak, o nia Nai, ho o nia aan tomak, ho laran tomak, ho forsa tomak, ho neon tomak.’ I hakerek mos dehan, ‘O tenki hadomi o nia maluk hanesan o hadomi o nia aan rasik.’” \x + \xo 10:27 \xt Mateus 22:35-40; Marcos 12:28-31\x*\x + \xo 10:27 \xt Levítiku (Imamat) 19:18; Deuteronómiu (Ulangan) 6:5\x* \p \v 28 Jesus hataan fali, “Ita nia resposta nee loos. Entaun halo tuir, atu ita bele hetan moris.” \x + \xo 10:28 \xt Levítiku (Imamat) 18:5 \x* \p \v 29 Maibee mestri relijiaun nee hakarak hatudu aan hanesan ema nebee moris loos. Entaun nia husu ba Jesus, “Maibee hau nia maluk nee see loos?” \p \v 30 Jesus hataan liu husi istoria ida nunee: “Iha ema Judeu ida sai husi Jerusalém lao tuun ba sidade Jerikó. Too iha dalan klaran, naok-teen sira asalta nia, baku nia too besik atu mate, i hadau tiha nia ropa hotu, depois husik hela nia iha dalan. \p \v 31 La kleur nai lulik Judeu ida mos lao tuun liu husi dalan nee. Bainhira nia haree ema nee, nia lao sees tiha husi dalan sorin. \v 32 Nunee mos ema Levi ida nebee servisu iha uma kreda boot. Nia too iha nebaa, haree ema nee, maibee lao liu fali husi dalan sorin. \p \v 33 Tuir mai, ema Samaria ida liu husi dalan nee. Nia laos ema Judeu,\f + \fr 10:33 \ft Iha tempu nebaa ema Judeu la gosta liu ema Samaria, i lakohi liga sira.\f* maibee bainhira nia haree ema Judeu nee, nia hanoin teb-tebes. \v 34 Nia baa tau tua ho mina ba ema nee nia isin kanek hodi kurtivu, i falun kanek sira nee halo di-diak. Depois nia tula ema nee ba nia kuda buru rasik lori ba too iha uma ida hodi kuidadu nia iha nebaa. \p \v 35 Aban fali ema Samaria nee foo uluk osan mutin rua\f + \fr 10:35 \ft Iha nee hakerek dehan, \ft \+it “denáriu\+it*” rua. Iha tempu nebaa badaen sira loron ida manaan \+it denáriu\+it* ida.\f* ba uma nain hodi dehan, ‘Uza osan nee hodi tau matan ba nia. Se la too karik, hau fila mai mak hau selu hotu.’” \p \v 36 Konta tiha istoria nee hotu, Jesus husu ba mestri relijiaun nee dehan, “Entaun tuir ita nia hanoin, entre sira nain tolu nee, ida nebee mak sai hanesan maluk ba ema nebee monu iha naok-teen sira nia liman?” \p \v 37 Nia hataan, “Ida nebee hatudu laran luak ba nia.” \p Jesus hatete, “Entaun, baa halo tuir.” \s1 Nai Jesus vizita Marta ho Maria \p \v 38 Jesus ho Nia eskolante sira kontinua lao ba Jerusalém. Too iha aldeia ida, senhora ida naran Marta konvida Jesus atu baa iha nia uma, i Nia mos baa. \p \v 39 Marta iha alin ida naran Maria. Maria nee tuur besik hela Nai Jesus hodi rona Nia hanorin. \v 40 Maibee Marta preokupa halo preparasaun buat oi-oin. Entaun nia baa hatete ba Jesus, “Nai, Ita Boot la hanoin hau ka? Hau nia alin husik hela hau servisu mes-mesak deit! Hatete ba nia mai ajuda hau lai.”\x + \xo 10:40 \xt João 11:1\x* \p \v 41 Nai Jesus hataan, “Marta, Marta, o preokupa ho buat oi-oin deit. \v 42 Afinal iha buat ida deit mak importante liu. Maria hili ona ida nee, i Hau sei la bandu nia.” \c 11 \s1 Nai Jesus hanorin halo orasaun \r (Mateus 6:9-13, 7:7-11) \p \v 1 Iha loron ida, Jesus halo hela orasaun iha fatin ida. Hotu tiha, Nia eskolante ida husu ba Nia, “Nai, hanorin ami halo orasaun, hanesan mos João Sarani Nain hanorin ona nia eskolante sira.” \p \v 2 Entaun Jesus hatete ba sira, “Bainhira imi halo orasaun, halo hanesan nee: \q1 ‘Ami nia Aman,\f + \fr 11:2 \ft Kopia evanjelhu Lucas husi tempu antigu barak. Balu hakerek “Aman”, balu hakerek “Ami nia Aman iha lalehan”.\f* tulun ema atu hamtauk Ita Boot nia naran santu. \q2 Mai ukun ema hotu-hotu ba. \q1 \v 3 Foo ai haan natoon mai ami loro-loron. \q1 \v 4 Perdua ami nia sala, \q2 tanba ami mos perdua ba ema nebee halo sala mai ami. \q1 Keta husik ami monu ba tentasaun.’” \p \v 5 Depois Jesus halo komparasaun nunee: “Karik iha kalan boot, imi ida baa iha kolega nia uma hodi dere odamatan dehan, ‘Belun, foo lai paun fuan tolu mai. \v 6 Tanba iha kolega ida foin too mai husi rai dook, i hau la iha buat ida atu foo ba nia haan. Loron seluk mak hau foo fali.’ \p \v 7 Karik o nia kolega hataan, ‘Keta book hau! Odamatan xavi tiha ona, i hau ho hau nia oan sira mos toba tiha ona. Hau la bele hadeer hodi foo buat ruma ba o.’ \v 8 Maski imi nain rua kolega, maibee nia lakohi hadeer hodi foo ba o. Maibee Hau hatete ba o: Se o la moe dere beibeik nia odamatan mak too ikus nia hadeer duni hodi foo buat nebee mak o presiza. \p \v 9 Nunee mos ho orasaun. Hau hatete ba imi: Husu beibeik ba Maromak, Nia sei foo. Buka beibeik, o sei hetan. Dere beibeik odamatan, odamatan sei nakloke ba o. \v 10 Tanba see mak husu beibeik ba Maromak, nia sei simu. See mak buka beibeik, nia sei hetan. See mak dere beibeik odamatan, Maromak sei loke ba nia. \p \v 11 Imi aman sira, bainhira imi nia oan husu ikan, imi foo fali samea ka? \v 12 Se nia husu mantolun, imi foo fali sakunar ka? Nunka! \v 13 Maski imi ema aat, maibee imi hatene foo buat diak ba imi nia oan sira. Saa tan imi nia Aman iha lalehan! Se imi husu para Nia foo Nia Espiritu Santu ba imi, Nia sei foo duni.” \s1 Nai Jesus nunka uza Satanás nia kbiit \r (Mateus 12:22-30; Marcos 3:20-27) \p \v 14 Iha loron ida, Jesus duni sai diabu husi ema ida nebee koalia la diak. Diabu sai tiha, ema nee komesa koalia kedas, halo ema barak admira. \v 15 Maibee iha balu dehan, “Nia duni sai diabu, tanba diabu nia xefi Belzebu mak foo kbiit ba Nia.”\x + \xo 11:15 \xt Mateus 9:34, 10:25\x* \p \v 16 Iha ema seluk hakarak koko Jesus. Sira husu para Nia halo tan milagre hodi hatudu katak, Nia kbiit nee mai duni husi Maromak.\x + \xo 11:16 \xt Mateus 12:38, 16:1; Marcos 8:11\x* \p \v 17 Maibee Jesus hatene sira hotu nia hanoin. Nunee Nia hatete ba sira, “Se iha nasaun ida, nia povu haan malu hela deit, nasaun nee sei rahun. Se iha uma kain ida, sira istori malu hela deit, uma kain nee sei naksobu. \v 18 Nunee mos, se diabu sira haan malu hela deit, diabu nia boot Satanás ukun sei la dura. Maski nunee imi duun dehan, Hau uza fali Belzebu nia kbiit hodi duni sai diabu. \v 19 Entaun bainhira imi nia eskolante sira duni sai diabu, sira mos uza Belzebu nia kbiit ka? Lae! Imi nia eskolante sira rasik mak sei hatete sai katak, buat nebee imi duun Hau nee, la loos. \v 20 Hau duni sai diabu hodi Maromak nia kbiit. Nee hatudu katak Maromak ukun ona iha imi nia leet nudar Liurai. \p \v 21 Se ema forti ida kaer kroat hein nia uma rasik, entaun nia sasaan sei la lakon. \v 22 Nia laran metin ba nia kroat nee. Maibee too ikus, iha ema ida forti liu fali nia, mai ataka nia. Ema ida forti liu nee sei hadau nia kroat hotu, i foti nia riku-soin hotu-hotu hodi fahe ba ema seluk.\f + \fr 11:22 \ft Tuir matenek nain sira kona ba Biblia, ema forti nebee hein nia uma nee, Satanás. Ema ida nebee forti liu tan mak Nai Jesus.\f* \p \v 23 Ema nebee la hamutuk ho Hau, nia kontra Hau. I ema nebee la servisu hamutuk ho Hau, nia estraga Hau nia servisu.”\x + \xo 11:23 \xt Marcos 9:40\x* \s1 Diabu fila ba nia hela fatin uluk \r (Mateus 12:43-45) \p \v 24 Jesus hatutan tan dehan, “Bainhira espiritu aat sai husi ema ida, espiritu aat nee baa lao lemo-lemo iha rai fuik maran hodi buka fatin atu hela. Maibee nia la hetan fatin nebee diak. Entaun nia dehan, ‘Diak liu hau fila fali ba hau nia hela fatin uluk.’ \v 25 Kuandu nia fila, nia haree fatin nee hamoos tiha ona i buat hotu-hotu tau tuir nia fatin. \v 26 Depois espiritu aat nee baa bolu tan espiritu hitu nebee aat liu fali nia, i sira hotu baa hela iha ema nee. Nunee, ema nee nia moris aat liu fali uluk.” \s1 See loos mak hetan bensaun \p \v 27 Jesus sei koalia hela, feto ida iha ema barak nee nia leet hatete ho lian makaas dehan, “O nia inan hetan bensaun boot! Tanba nia kous O, i foo susu O.” \p \v 28 Jesus hataan, “Maibee ema nebee rona Maromak nia liafuan hodi halo tuir, nia mak hetan bensaun boot liu.” \s1 Ema husu Nai Jesus hatudu milagre \r (Mateus 12:38-42) \p \v 29 Ema barak liu tan mai hobur Jesus. Nia dehan ba sira, “Imi ema agora nee mesak aat deit! Imi husu beibeik atu Hau halo milagre hanesan sinal atu imi bele fiar. Maibee Hau sei la halo. Milagre nebee Maromak uluk halo liu husi profeta Jonas too ona.\x + \xo 11:29 \xt Mateus 16:4; Marcos 8:12\x* \v 30 Saida mak uluk akontese ba profeta Jonas,\f + \fr 11:30 \ft Profeta Jonas nee, ikan boot tolan tiha nia. Too loron tolu, ikan nee tafui fila fali nia ba iha rai maran. (Haree Jonas 1:17. 2:10.) Jesus kompara Nia Aan ho Jonas, tanba Jesus mate, maibee too loron tolu Nia moris fila fali.\f* nee hanesan sinal ba ema jentiu sira iha sidade Nínive katak, Maromak mak haruka nia baa. Nunee mos ho Hau, Ema Umanu nia Oan. Saida mak sei akontese mai Hau, sei sai hanesan sinal ba ema sira nebee moris agora katak, Maromak mak haruka Hau mai.\x + \xo 11:30 \xt Jonas 3:4\x* \p \v 31 Aban-bainrua kuandu mundu nee remata, Maromak sei tesi ema hotu-hotu nia lia. I liurai feto husi rai Seba sei moris fali, i hamriik hanesan sasin. Nia sei foo sala ba imi nebee moris agora, tanba uluk nia mai husi rai dook atu rona rasik liafuan matenek nian husi liurai Salomão. Agora iha Ema ida boot liu fali Salomão iha imi nia leet, maibee imi lakohi rona Nia.\x + \xo 11:31 \xt 1 Liurai sira (Reis, Raja-raja) 10:1-10; 2 Krónikas (Tawarikh) 9:1-12\x* \v 32 I laos liurai feto nee deit. Ema jentiu sira husi sidade Nínive mos sei hamriik hodi foo sala ba imi, tanba uluk bainhira Jonas baa foo sai Maromak nia liafuan ba sira, sira husik kedas sira nia sala. Agora iha Ema ida nebee boot liu fali Jonas iha imi nia leet, maibee imi lakohi husik imi nia sala.”\x + \xo 11:32 \xt Jonas 3:5\x* \s1 Moris iha naroman \r (Mateus 5:15, 6:22-23) \p \v 33 Jesus hatutan tan dehan, “La iha ema ida sunu ahi-oan, depois subar tiha ahi-oan nee, ka taka fali ho sanan. Ema nebee sunu ahi-oan, sempre tau iha fatin aas, para foo naroman ba ema nebee tama iha nebaa.\x + \xo 11:33 \xt Mateus 5:15; Marcos 4:21; Lucas 8:16\x* \v 34 Ita nia matan hanesan ahi-oan nebee foo naroman ba ita nia aan tomak. Se ita nia matan haree moos, ita nia aan mos naroman. Maibee se ita nia matan malahuk, ita nia aan sai nakukun. \v 35 Tanba nee, hakaas aan para imi nia aan naroman duni. Keta halo be imi hanoin katak naroman, afinal nakukun. \v 36 Kuandu imi nia aan naroman, i la iha nakukun ida, entaun imi nia moris tomak mos naroman, hanesan ahi-oan boot leno imi nia moris.” \s1 Nai Jesus kritika ema Farizeu ho mestri relijiaun Judeu sira \r (Mateus 23:1-36; Marcos 12:38-40) \p \v 37 Jesus koalia tiha hotu, ema ida husi grupu Farizeu konvida Nia baa haan iha uma. Entaun Jesus baa. Too iha uma, Nia tama baa tuur iha meza. \v 38 Ema Farizeu nee hakfodak, tanba nia haree Jesus haan, la fase liman uluk tuir ema Judeu nia lisan. \p \v 39 Nai Jesus hatete ba nia, “Imi ema Farizeu sira, imi badinas hamoos kopu ho bikan nia liur. Maibee imi nia laran nakonu ho buat aat i kaan ema nia sasaan. \v 40 Imi beik-teen! Keta haluha, Maromak halo ita nia isin, Nia mos halo ita nia laran. \v 41 Duke hamoos deit bikan nia liur, diak liu foo buat nebee imi iha ba ema kiak sira. Se imi halo nunee mak imi sai moos iha Maromak nia oin. \p \v 42 Imi ema Farizeu sira, imi sei terus. Bainhira imi kuu modo tahan, imi badinas foo parte ida husi parte sanulu ba Maromak. Too modo tahan kiikoan-kiikoan hanesan ortelaun ho ruku mos imi foo. Maibee kona ba justisa ho hadomi Maromak, imi la interese. Tuir loos justisa ho domin nee mak tenki halo uluk. Maibee keta haluha foo mos parte ida husi sanulu ba Maromak.\x + \xo 11:42 \xt Levítiku (Imamat) 27:30\x* \p \v 43 Imi ema Farizeu sira, imi sei terus. Tanba imi gosta loos tuur iha fatin ema boot nian iha uma kreda laran, i gosta atu ema kumprimenta imi ho respeitu iha merkadu. \p \v 44 Imi ema Farizeu sira, imi sei terus. Tanba imi hanesan rate nebee la iha marka. Ema sama tan, la hatene katak iha rai okos iha mate isin dodok.”\f + \fr 11:44 \ft Nee dehan katak, haree husi liur, sira diak, maibee sira nia laran aat loos.\f* \p \v 45 Iha mestri relijiaun Judeu ida dehan ba Jesus, “Mestri, Ita Boot nia liafuan ohin nee xoke mos ami mestri sira.” \p \v 46 Jesus hataan, “Imi mestri relijiaun sira, imi mos sei terus. Tanba imi foo regulamentu todan liu ba povu, maibee imi la ajuda netik sira atu bele halo tuir. \p \v 47 Imi sei terus. Tanba imi hada rate kapaas ba Maromak nia profeta sira uluk. Afinal, imi nia bei-ala sira mak oho. \v 48 Sira oho profeta sira, i imi mak hada sira nia rate. Nee hatudu katak, imi mos konkorda ho imi nia bei-ala sira nia hahalok nee. \v 49 Tanba nee, Maromak koalia sai Nia matenek kona ba imi dehan, ‘Hau sei haruka Hau nia profeta sira ho apostolu sira ba ema sira nee maibee sira sei halo terus balu, i oho balu.’ \p \v 50 Nunee, profeta sira hotu-hotu nebee imi nia bei-ala sira oho, komesa husi Maromak halo mundu too ohin loron, imi nebee moris agora nee mak tenki lori todan. \v 51 Nee sura husi Abel nia mate too iha Zacarias. Ema oho Zacarias nee iha meza sakrifisiu ho uma kreda boot nia klaran. Hau hatete lo-loos ba imi katak, sira nia mate hotu, imi nebee moris agora mak tenki simu todan.\x + \xo 11:51 \xt Jénesis (Kejadian) 4:8; 2 Krónikas (Tawarikh) 24:20-21\x* \p \v 52 Imi mestri relijiaun sira, imi sei terus. Tanba imi mak kaer xavi hodi loke odamatan ba ema para sira bele hatene Maromak nia hakarak. Maibee imi rasik lakohi tama ba iha nebaa. Aat liu tan, imi taka dalan ba ema seluk nebee atu tama.” \p \v 53 Hotu tiha, Jesus sai husi fatin nee. Komesa husi tempu nee, mestri relijiaun ho ema Farizeu sira kontra makaas Nia. Sira sempre husu pergunta oi-oin ba Nia \v 54 hodi koko atu hamonu Nia. \c 12 \s1 La bele koalia oin ida, hahalok oin seluk \r (Mateus 10:26-27) \p \v 1 Iha tempu nebaa ema rihun ba rihun mai sena malu atu rona Jesus nia hanorin. Jesus koalia uluk ba Nia eskolante sira dehan, “Kuidadu ho ema Farizeu sira. Tanba sira nee koalia oin ida, hahalok oin seluk. Sira nia hahalok nee hanesan fermentu, ema tau uitoan deit ba mos, trigu sae hotu.\x + \xo 12:1 \xt Mateus 16:6; Marcos 8:15\x* \v 2 Buat hotu-hotu nebee agora taka hela, loron ida sei nakloke. I buat hotu nebee agora subar hela, aban-bainrua ema sei hatene.\x + \xo 12:2 \xt Marcos 4:22; Lucas 8:17\x* \v 3 Buat nebee mak agora imi koalia sub-subar, loron ida ema sei rona mo-moos. I saida mak imi koalia bis-bisu iha kuartu laran, aban-bainrua ema sei foo sai ho lian makaas iha ema barak nia oin.” \s1 Tauk mak Maromak deit \r (Mateus 10:28-31) \p \v 4 “Hau nia belun sira, la bele tauk ema nebee mak hakarak oho imi, tanba sira so bele oho deit imi nia isin, maibee la bele halo buat ida ba imi nia klamar. \v 5 Agora Hau foo hatene ba imi, see loos mak imi tenki tauk. Imi tenki tauk mak Maromak. Tanba Nia bele oho imi nia isin, depois Nia mos iha kbiit hodi soe imi nia klamar ba infernu. Nunee imi tenki tauk mak Nia. \p \v 6 Hanoin took manu liin. Manu liin lima, ema faan sentavus rua deit. Maski baratu liu, maibee manu ida deit mos Maromak la haluha. \v 7 Laos nee deit. Maibee Maromak mos hatene lo-loos imi nia fuuk lahan hira mak iha imi nia ulun. Nee duni lalika tauk, tanba imi folin boot liu manu liin barak.” \s1 Keta moe foo sai katak ita tuir Nai Jesus \r (Mateus 10:32-33, 12:32, 10:19-20) \p \v 8 Jesus koalia nafatin ba Nia eskolante sira dehan, “Rona di-diak mai! See mak foo sai iha ema nia oin katak nia fiar mai Hau, aban-bainrua Hau, Ema Umanu nia Oan mos sei foo sai iha Maromak nia anju sira nia oin katak nia Hau nia ema. \v 9 Maibee see mak nega Hau iha ema nia oin, aban-bainrua Hau mos sei nega nia iha Maromak nia anju sira nia oin. \p \v 10 Ema nebee hatete aat Hau, Ema Umanu nia Oan, nia sei hetan perdaun. Maibee see mak hatete aat Espiritu Santu, Maromak la foo perdaun ba nia.\x + \xo 12:10 \xt Mateus 12:32; Marcos 3:29\x* \p \v 11 Aban-bainrua, kuandu ema lori imi baa hataan iha uma kreda ka iha ukun nain sira tanba imi fiar Hau, lalika preokupa kona ba oinsaa imi atu defende aan ka saida mak imi atu koalia. \v 12 Tanba iha oras nee duni Espiritu Santu sei hanorin imi, oinsaa mak imi atu hataan sira.”\x + \xo 12:12 \xt Mateus 10:19-20; Marcos 13:11; Lucas 21:14-15\x* \s1 Ema riku nebee beik-teen \p \v 13 Ema ida husi ema barak nee husu ba Jesus, “Mestri, hatete ba hau nia maun atu fahe ami nia aman matebian nia riku-soin ho hau.” \p \v 14 Jesus hataan, “Belun, see mak foti Hau atu tesi imi nain rua nia problema nee?” \p \v 15 Depois Jesus foo hanoin ba ema barak nee dehan, “Kuidadu! Matan moos, para imi nia matan la bele naklosu ba sasaan. Tanba ema nia moris la depende ba nia riku-soin.” \p \v 16 Tuir mai, Jesus halo komparasaun ida hanesan nee: “Iha ema riku ida hetan ai haan barak husi nia toos. \v 17 I nia hanoin dehan, ‘Hau nia armazen hodi tau ai haan nakonu hotu ona. Agora hau atu halo oinsaa tan? \v 18 Diak liu hau halo hanesan nee. Hau sobu tiha armazen tuan sira nee, i harii fali halo boot liu. Nunee hau bele rai ai haan sira nee hotu ho mos hau nia sasaan sel-seluk. \v 19 Depois hau hatete ba hau nia aan rasik: Hau moris diak ona! Buat hotu-hotu iha tiha ona, too hela ba tinan naruk nia laran. Agora deskansa ona ba, haan-hemu i goza ona ba.’ \p \v 20 Maibee Maromak hatete ba nia, ‘Beik-teen! Kalan nee kedas Hau sei hasai o nia iis. Depois, see mak hetan sasaan bar-barak nebee o rai ba o nia aan nee?’” \p \v 21 Jesus hatutan tan dehan, “Nunee mos ho ema nebee halibur riku-soin ba nia aan rasik, maibee sai kiak iha Maromak nia oin tanba lakohi buka riku-soin lalehan nian.” \s1 Keta preokupa ho imi nia moris \r (Mateus 6:25-34) \p \v 22 Depois Jesus hatete ba Nia eskolante sira dehan, “Tanba nee, Hau hatete ba imi, lalika preokupa ho imi nia moris loro-loron, atu haan saida, ka atu hatais saida. \v 23 Tanba ita nia moris folin liu hahaan, i ita nia isin lolon folin liu ropa. \v 24 Haree took manu metan sira. Manu sira nee la kuda batar, la silu batar, la iha armazen hodi haloot ai haan, maibee Maromak foo ai haan ba sira. Imi folin liu manu sira nee. \v 25 Se imi preokupa kona ba imi nia moris, nee bele aumenta imi nia tinan ka? Lae! Atu aumenta oras ida deit mos la bele. \v 26 Se buat kiikoan nee, imi la bele halo, nusaa mak imi hakarak preokupa ho buat sira seluk? \p \v 27 Haree took duut nebee funan iha rai fuik. Duut nia funan nee la halo servisu, la soru tais. Maibee Hau dehan ba imi, liurai Salomão, maski riku teb-tebes, nia hatais kapaas halo nusaa mos, duut funan sira nee kapaas liu nafatin.\x + \xo 12:27 \xt 1 Liurai sira (Reis, Raja-raja) 10:4-7; 2 Krónikas (Tawarikh) 9:3-6\x* \v 28 Duut nebee ohin loron matak, aban ema soe fali ba ahi laran mos, Maromak halo furak. Saa tan imi! Nia sei foo ropa ba imi hatais. Entaun nusaa mak imi nia fiar fraku hanesan nee?! \v 29 Lalika hanoin barak kona ba haan-hemu. \v 30 Ema nebee la konhese Maromak, sira sempre buka tuun-sae buat sira nee. Maibee imi nia Aman iha lalehan hatene ona saida mak imi presiza. \v 31 Nee duni imi tenki hakaas aan atu serbi Maromak nudar imi nia Liurai mak Maromak sei foo tan buat sira nee ba imi.” \s1 Rai riku-soin iha lalehan \r (Mateus 6:19-21) \p \v 32 Jesus koalia nafatin ba Nia eskolante sira dehan, “Lalika tauk! Imi ema uitoan deit, maibee imi nia Aman iha lalehan haksolok hili imi atu ukun hamutuk ho Nia. \f + \fr 12:32 \ft Matenek nain balu kona ba Biblia kompriende versikulu nee hanesan nee: “Imi nia Aman hili imi atu ukun hamutuk ho Nia.” (Haree Lucas 22:30.) Balu kompriende: “Imi nia Aman hili imi atu tama Nia reinu.”\f* \v 33 Entaun, baa faan tiha sasaan nebee imi iha hodi fahe osan nee ba ema kiak sira. Nunee imi rai fali riku-soin iha lalehan, para bele dura. Iha nebaa, imi nia riku-soin sei la hotu, naok-teen la besik, i nehek mutin mos la estraga. \v 34 Tanba imi nia riku-soin tau iha nebee, imi nia laran mos iha nebaa.” \s1 Ita tenki prontu loron-kalan atu simu Nai Jesus fila mai husi lalehan \p \v 35 “Imi tenki prontu serbi Maromak loron-kalan, hanesan atan nebee hatais hela ropa servisu nian i nia ahi-oan lakan hela deit. \v 36 Imi tenki sai hanesan atan sira nebee hadeer hein hela sira nia patraun fila husi festa kazamentu. Bainhira patraun fila i dere odamatan, sira baa loke kedas.\x + \xo 12:36 \xt Mateus 25:1-13; Marcos 13:34-36\x* \v 37 Kuandu patraun haree nia atan sira hein hela nia, sira sorti boot. Hau hatete lo-loos ba imi, patraun rasik sei haruka sira tuur, depois nia hatais fali ropa atan nian hodi serve nia atan sira nee. \v 38 Loos duni, atan sira nee sorti boot se sira nia patraun haree sira hein hela nia, maski nia fila iha kalan boot ka dadeer-saan nakukun. \p \v 39 Hanoin di-diak! Se iha uma nain ida hatene lo-loos tuku hira mak naok-teen atu mai, nia sei hadeer hodi hein atu naok-teen la bele tama. \v 40 Nunee mos, imi tenki prontu nafatin. Tanba aban-bainrua Hau, Ema Umanu nia Oan sei fila fali mai derepenti deit iha oras nebee imi la hatene.”\x + \xo 12:40 \xt Mateus 24:43-44\x* \s1 Atan diak ho atan aat \r (Mateus 24:45-51) \p \v 41 Pedro husu ba Jesus, “Nai, komparasaun ohin nee kona ba ami deit ka ba ema hotu?” \p \v 42 Nai Jesus hataan, “Komparasaun nee kona ba ema see deit mak hanesan atan diak ida, nia matenek toma konta nia patraun nia sasaan, i foo laran ba nia patraun. Patraun sei foo fiar ba ema nee atu fahe hahaan ba nia atan sira seluk tuir oras. \v 43 Bainhira patraun fila ba uma, haree atan nee badinas halao nia servisu, atan nee sorti boot. \v 44 Hau hatete lo-loos ba imi, patraun sei foti nia hodi toma konta nia riku-soin hotu. \p \v 45 Maibee karik atan nee hanoin dehan, ‘Patraun sei kleur mak fila’, depois nia komesa baku atan feto ho atan mane sira, i haan-hemu too lanu. \v 46 Se nunee, iha loron nebee nia la hein, i oras nebee nia la hatene, derepenti deit nia patraun fila mai. Patraun sei tetak rahun tiha atan nee i soe hamutuk ho ema sira nebee la halo tuir patraun nia hakarak. \p \v 47 Tanba atan nebee deit mak hatene patraun nia hakarak, maibee la prepara aan i la halo tuir, nia sei hetan kastigu todan. \v 48 Maibee atan nebee mak halo servisu la loos tanba la hatene patraun nia hakarak, nia sei simu kastigu kamaan. Tanba ema nebee simu barak ona, Maromak mos sei husu barak ba nia. I ema nebee simu knaar boot, nia responsabilidade mos boot.” \s1 Ema sei kontra malu tanba Nai Jesus \r (Mateus 10:34-36) \p \v 49 Jesus koalia nafatin dehan, “Hau mai iha mundu nee atu sunu ahi. Ahi nee sei halo ema kontra malu. Tuir loos Hau hakarak atu ahi nee lakan ona. \v 50 Maibee Hau tenki simu terus todan lai, i Hau nia laran susar teb-tebes too terus nee hotu.\x + \xo 12:50 \xt Marcos 10:38\x* \v 51 Imi hanoin Hau mai iha mundu nee para halo ema moris iha dame nia laran ka? Lae! Ema sei kontra malu tanba Hau. \v 52 Komesa agora, se iha uma kain ida iha ema nain lima, entaun nain tolu kontra rua, i nain rua kontra tolu. \v 53 Sira sei fahe malu: Aman kontra nia oan mane, oan mane kontra nia aman. Inan kontra nia oan feto, oan feto kontra nia inan. Banin feto kontra nia feto foun, feto foun kontra nia banin feto.”\x + \xo 12:53 \xt Mikeias 7:6\x* \s1 Ema la kompriende buat nebee Nai Jesus halo \r (Mateus 16:2-3) \p \v 54 Depois Jesus hatete ba ema barak nee dehan, “Bainhira imi haree kalohan metan mosu iha loromonu, imi dehan, ‘Nee sinal hatudu katak, udan atu mai ona.’ I udan mai duni. \v 55 I kuandu anin boot mai husi rai fuik maran, imi dehan, ‘Orsida loro manas makaas.’ I sai nunee duni. \v 56 Imi nee matenek mamuk deit! Imi hatene siik sinal nebee mosu iha kalohan ho rai. Entaun nusaa mak imi la kompriende buat nebee akontese dadauk iha imi nia leet?” \s1 Se iha problema, tenki dame malu \r (Mateus 5:25-26) \p \v 57 Jesus koalia nafatin dehan, “Nusaa mak imi la hatene hili rasik saida mak loos? \v 58 Se ema lori imi ba tribunal, hakaas aan para rezolve tiha imi nia problema molok imi too iha nebaa. Se lae, nia bele obriga imi baa iha juis nia oin, juis entrega ba polisia, i polisia soe imi ba iha kadeia. \v 59 Hau hatete ba imi, imi selu kotu tiha multa mak foin bele sai fali husi kadeia.” \c 13 \s1 Husik tiha sala, se lae mate \p \v 1 Iha tempu nee, ema foo hatene ba Jesus dehan, governador Pilatus oho tiha ema Galileia balu momentu sira oho animal hanesan sakrifisiu ba Maromak iha uma kreda boot. \v 2 Rona nunee Jesus husu, “Tuir imi nia hanoin oinsaa? Sira terus hanesan nee hatudu katak, sira sala boot liu ema Galileia sira seluk ka? \v 3 Lae! Maibee se imi la husik imi nia sala, imi mos sei mate hanesan sira. \v 4 I oinsaa ho ema nain sanulu resin walu nebee mate iha Siloé bainhira uma andar monu hanehan sira? Tuir imi nia hanoin, sira nia sala boot liu ema seluk iha Jerusalém ka? \v 5 Lae! Maibee se imi la husik imi nia sala, imi mos sei mate hanesan sira.” \s1 Ai nebee la foo fuan \p \v 6 Depois Jesus halo komparasaun ida nunee: “Ema ida iha ai figeira huun ida iha nia toos laran. Loron ida nia baa haree, ai nee iha fuan ka lae, maibee la iha. \v 7 Entaun nia hatete ba ema nebee hein nia toos nee dehan, ‘Tinan tolu ona, hau mai beibeik buka ai nee nia fuan, maibee fuan ida mos la iha. Ai nee estraga deit rai nia bokur. Entaun tesi tiha deit!’ \p \v 8 Maibee ema nebee hein toos nee hataan, ‘Senhor, foo tempu ba ai nee tinan ida tan. Husik hau kee haleu nia huun hodi tau adubu para halo buras. \v 9 Dala ruma tinan oin mai ai nee bele foo fuan. Se la fuan mak ita tesi.’” \s1 Nai Jesus kura feto bonko ida iha loron Sabadu \p \v 10 Iha loron Sabadu ida, Jesus hanorin hela iha uma kreda. \v 11 Iha nebaa iha senhora ida nebee bonko durante tinan sanulu resin walu ona, tanba diabu mak halo nia nunee. Nia kotuk bonko loos, atu hamriik loos uitoan mos la bele. \v 12 Jesus haree senhora nee, i bolu nia mai hodi hatete, “Senhora, ita nia moras kura tiha ona.” \v 13 Depois Jesus tau liman ba nia. Senhora nee nia kotuk loos kedas i nia hahii Maromak. \p \v 14 Maibee responsavel uma kreda nee hirus, tanba Jesus kura fali ema iha loron Sabadu. Nia hatete ba ema hotu iha uma kreda laran nee dehan, “Semana ida iha loron neen hodi halo servisu. Nunee, ema moras sira mai deit iha loron servisu nee para bele hetan kura. La bele mai fali iha loron Sabadu.”\x + \xo 13:14 \xt Ézodu (Keluaran) 20:9-10; Deuteronómiu (Ulangan) 5:13-14\x* \p \v 15 Nai Jesus hataan, “Imi koalia oin ida, hahalok oin seluk! Iha loron Sabadu mos imi kore imi nia karau ho kuda hodi dada baa foo hemu. Nee mos servisu. \v 16 Senhora nee Abraão nia jerasaun hanesan mos ita. Satanás kesi metin nia durante tinan sanulu resin walu ona. Ohin Hau hasai nia husi Satanás nia liman laran iha loron Sabadu, halo nusaa mak bele sala?!” \p \v 17 Rona nunee, Jesus nia inimigu sira moe loos. Maibee povu kontenti teb-tebes tanba Nia halo buat mesak furak deit. \s1 Komparasaun kona ba ai musan ho fermentu \r (Mateus 13:31-33; Marcos 4:30-32) \p \v 18 Depois Jesus dehan, “Maromak ukun Nia reinu, oinsaa loos? Hau atu kompara ho saida? \v 19 Nee hanesan ai musan nebee ema kuda iha nia toos. Ai musan nee moris, i buras ba beibeik, too ikus sai ai huun boot. Depois manu fuik sira mai halo knuuk iha nia sanak.” \p \v 20 Jesus dehan tan, “Maromak ukun Nia reinu, Hau atu kompara ho saida tan? \v 21 Nee hanesan fermentu nebee senhora ida kahur ho trigu saka ida hodi halo paun. Too ikus, fermentu uitoan nee halo trigu tomak sae.” \s1 Odamatan lalehan nian kloot \r (Mateus 7:13-14,21-23) \p \v 22 Jesus lao dadauk ba Jerusalém, Nia lao husi aldeia ba aldeia ho sidade ba sidade hodi hanorin. \v 23 Iha ema ida husu ba Nia, “Nai, ema uitoan deit mak sei hetan salvasaun ka?” \p \v 24 Jesus hataan, “Odamatan tama ba lalehan, kloot. Nunee, hakaas aan para imi bele tama. Hau hatete ba imi, ema barak sei koko atu tama ba, maibee la bele. \v 25 Aban-bainrua uma nain sei hamriik hodi taka odamatan nee, i imi nebee sei hamriik iha liur sei dere odamatan hodi husu, ‘Senhor, loke lai odamatan mai ami.’ \p Maibee nia hataan, ‘Hau la konhese imi. I hau la hatene imi mai husi nebee.’ \p \v 26 Depois imi dehan, ‘Uluk ami haan-hemu hamutuk ho ita boot, i ita boot mos hanorin tuir dal-dalan iha ami nia aldeia.’ \p \v 27 Uma nain hataan fali, ‘Hau la konhese imi. I hau la hatene imi mai husi nebee. Imi ema aat, sai husi nee!’\x + \xo 13:27 \xt Salmus (Mazmur) 6:9\x* \p \v 28 Depois imi sei tanis hakilar i ruun nehan. Tanba imi haree Abraão, Isac, Jacó ho profeta sira hotu tama iha Maromak nia reinu, maibee imi rasik, Maromak soe sai.\x + \xo 13:28 \xt Mateus 22:13, 25:30\x* \v 29 Ema sei mai husi mundu tomak, i sira sei tuur hamutuk ho Maromak nia reinu hotu-hotu hodi haan rame-rame iha Maromak nia festa boot.\x + \xo 13:29 \xt Mateus 8:11-12\x* \v 30 Iha tempu nebaa ema balu nebee agora kiik, sei sai boot fali, i ema balu nebee agora boot, sei sai kiik fali.”\x + \xo 13:30 \xt Mateus 19:30, 20:16; Marcos 10:31\x* \s1 Nai Jesus hanoin loos ema Jerusalém \r (Mateus 23:37-39) \p \v 31 Depois ema balu husi grupu Farizeu mai hasoru Jesus hodi foo hatene, “Diak liu sees tiha husi fatin nee baa fali fatin seluk, tanba liurai Herodes atu oho Ita Boot.” \p \v 32 Jesus hataan, “Hatete ba asu fuik nee katak, ohin ho aban Hau duni sai diabu husi ema i kura ema moras sira. Too loron tolu mak foin Hau nia servisu hotu. \v 33 Bele halo nusaa mos, Hau tenki halao nafatin Hau nia servisu ohin loron, aban ho bainrua. Too iha Jerusalém mak foin ema bele oho Hau. Tanba ema sempre oho Maromak nia profeta sira iha nebaa. \p \v 34 Koitadu, imi ema Jerusalém! Imi oho Maromak nia profeta sira, i tuda mate ema nebee Maromak haruka ba imi. Dala barak Hau hakarak halibur imi hanesan manu inan halibur nia oan sira atu luut, maibee imi lakohi. \v 35 Rona mai! Maromak husik tiha ona imi nia hela fatin. Hau hatete ba imi, imi sei la haree tan Hau too imi foo sai dehan, ‘Nai Maromak foo bensaun ba Ema ida nebee mai lori Nai Maromak nia naran.’”\x + \xo 13:35 \xt Salmus (Mazmur) 118:26\x* \c 14 \s1 Nai Jesus kura ema ida isin bubu iha loron Sabadu \p \v 1 Iha loron Sabadu, ema boot ida husi grupu Farizeu konvida Jesus baa haan iha nia uma. Iha nebaa ema haree tu-tuir saida mak Jesus atu halo. \v 2 Iha Jesus nia oin, iha mane ida moras isin bubu. \v 3 Jesus husu ba mestri relijiaun ho ema Farizeu sira, “Tuir ita nia lei relijiaun, bele kura ema moras iha loron Sabadu ka lae?” \p \v 4 Maibee la iha ema ida hataan. Entaun Jesus tau liman ba ema moras nee hodi kura nia, i haruka nia fila. \v 5 Depois Jesus husu ba sira, “Se karik loron Sabadu mak imi nia oan ka imi nia karau monu tama ba bee posu laran, imi baa dada sai kedas ka lae?”\x + \xo 14:5 \xt Mateus 12:11\x* \v 6 La iha ema ida mak bele hataan. \s1 La bele buka oin \p \v 7 Jesus haree bainaka barak baa hili fatin iha oin. Entaun Nia halo komparasaun ida nunee: \v 8 “Kuandu ema konvida o baa iha festa kazamentu, la bele baa tuur iha fatin ema boot nian. Keta halo be festa nain konvida mos ema nebee boot liu o. \v 9 Se nunee, festa nain sei mai hatete ba o, ‘Hamriik tiha, foo fatin ba senhor nee.’ Pasensi, o tenki muda baa tuur iha kotuk liu nebaa, i o sei moe boot. \v 10 Maibee bainhira ema konvida o, baa tuur deit iha kotuk liu. Nunee, festa nain sei mai hatete, ‘Belun, mai tuur tiha iha oin.’ Hanesan nee o hetan respeitu iha bainaka hotu-hotu nia oin.\x + \xo 14:10 \xt Provérbiu (Amsal) 25:6-7\x* \v 11 Tanba ema nebee foti aan, Maromak sei hatuun nia, i ema nebee haraik aan, Maromak sei foti aas nia.”\x + \xo 14:11 \xt Mateus 23:12; Lucas 18:14\x* \p \v 12 Depois Jesus hatete ba uma nain, “Kuandu senhor halo festa, la bele konvida ita nia kolega, ita nia familia ho vizinhu sira nebee riku. Tanba loron seluk sira sei konvida fali ita, i nunee sira selu fali buat nebee ita halo ba sira. \v 13 Maibee kuandu senhor halo festa, konvida mak ema kiak sira, ema nebee ho defisiensia, ema nebee lao la diak ho ema matan delek sira. \v 14 Se ita halo nunee, Maromak sei foo bensaun ba ita. Ema sira nee la bele selu fali buat nebee ita halo ba sira. Maibee aban-bainrua bainhira Maromak sei halo moris fali ema nebee moris loos, Nia sei selu fali ita nia hahalok diak nee.” \s1 Komparasaun kona ba festa boot \r (Mateus 22:1-10) \p \v 15 Rona nunee, iha ema ida nebee tuur hamutuk ho Jesus iha meza, dehan ba Nia, “See mak haan hamutuk ho Maromak nia reinu iha Maromak nia festa boot, nia hetan bensaun boot.” \p \v 16 Jesus hataan ho komparasaun ida nunee: “Iha ema ida halo festa boot, i konvida ema barak. \v 17 Bainhira oras too ona atu hahuu festa, nia haruka nia atan ida baa foo hatene ba ema sira nebee nia konvida tiha ona dehan, ‘Mai ona, tanba buat hotu-hotu prontu ona.’ \v 18 Maibee sira hotu lakohi baa, i foo razaun oi-oin. Ida dehan, ‘Deskulpa! Hau foin hola rai pedasuk ida, hau tenki baa haree lai.’ \v 19 Ida seluk dehan, ‘Deskulpa! Hau foin hola karau par lima, hau sei baa koko karau sira nee hodi fila rai.’ \v 20 Ida seluk tan dehan, ‘Hau foin kaben. Neebee hau la baa.’ \p \v 21 Depois atan nee fila fali hodi foo hatene ba nia patraun. Nia patraun hirus teb-tebes, i nia foo orden ba atan nee dehan, ‘Baa lalais iha estrada-estrada too mos iha dalan kloot sira iha sidade nee, lori ema kiak, ema nebee ho defisiensia, ema matan delek, ho ema nebee lao la diak.’ \v 22 Atan nee mos halo tuir. Bainhira nia fila, nia foo hatene dehan, ‘Patraun, sira mai hotu ona, maibee fatin mamuk sei iha.’ \p \v 23 Entaun patraun dehan, ‘Se nunee, o sai husi sidade nee tama too dalan kintu-kantu sira. O hetan see-see deit iha dalan, obriga sira mai, atu halo nakonu fatin nee. \v 24 Hau hatete ba imi, husi ema sira nebee Hau konvida uluk, ida mos la bele haan iha Hau nia festa.’” \s1 Atu tuir Nai Jesus, la kamaan \r (Mateus 10:37-38) \p \v 25 Iha loron ida, ema barak lao akompanha Jesus. Nia fila oin ba sira hodi dehan, \v 26 “See mak hakarak sai Hau nia ema, nia tenki hadomi Hau liu buat hotu-hotu. Nia tenki hadomi Hau liu fali nia inan-aman, liu nia kaben, liu nia oan, liu nia maun-alin sira ho mos liu nia aan rasik. Se lae, nia la serve sai Hau nia eskolante.\x + \xo 14:26 \xt Mateus 10:37\x* \v 27 Nia tenki tuir hau, i nia tenki prontu atu simu terus, hanesan ema nebee lori nia krus too mate. Se lae, nia la bele sai Hau nia eskolante.\x + \xo 14:27 \xt Mateus 10:38, 16:24; Marcos 8:34; Lucas 9:23\x* \p \v 28 Hanoin took ema nebee atu halo uma andar. Nia tenki tuur sura di-diak lai, atu halo uma nee, tenki gasta osan hira. I nia tenki haree lai, nia osan too ka lae. \v 29 Se lae, dala ruma foin hahuu hada fatuk deit, osan hotu tiha ona. Nunee ema bele hamnasa nia, \v 30 dehan, ‘Ema nee foin hahuu halo uma, osan hotu tiha ona!’ \p \v 31 Hau foo ezemplu ida tan. Liurai ida hakarak funu hasoru liurai seluk, nia tenki tuur hodi tetu di-diak lai. Se nia iha deit soldadu rihun sanulu, nia bele manaan inimigu rihun rua-nulu ka lae? \v 32 Se liurai nee hanoin katak nia atu lakon, entaun bainhira nia inimigu sei dook, nia haruka kedas nia reprezentante sira hodi husu atu dame malu. \v 33 Nunee mos, se o atu tuir Hau, o tenki prontu atu husik buat hotu-hotu. Se lae, o la serve atu sai Hau nia eskolante.” \s1 Ema nebee la husik buat hotu hodi tuir Nai Jesus, hanesan masin nebee la meer ona \r (Mateus 5:13; Marcos 9:50) \p \v 34-35 Jesus foo ezemplu tan dehan, “Masin diak duni. Maibee se masin nee sai miis ona karik, ita la bele halo meer fila fali, la iha folin tan ona. Ita soe tiha deit. Imi nebee iha tilun, rona di-diak ba!” \c 15 \s1 Bibi malae nebee lakon \r (Mateus 18:12-14) \p \v 1 Iha loron ida, kobrador impostu sira ho ema aat sira seluk mai rona Jesus. \v 2 Haree nunee, ema Farizeu ho mestri relijiaun sira murmura dehan, “Ema ida nee halo belun fali ho sala nain sira, i tuur haan hamutuk tan ho sira.”\x + \xo 15:2 \xt Lucas 5:29-30\x* \p \v 3 Nunee, Jesus foo hanoin ba sira liu husi komparasaun ida dehan, \v 4 “Se karik imi ida iha bibi malae atus ida, depois bibi ida lakon tiha, bibi nain sei halo saida? Nia husik hela bibi sia-nulu resin sia iha rai luan, i baa buka kedas bibi ida nebee lakon too hetan. \v 5 Bainhira nia hetan ona bibi nee, nia kaer tau ba nia kabaas hodi fila ba uma ho kontenti. \v 6 Too iha uma, nia foo hatene nia kolega ho vizinhu sira dehan, ‘Mai ita haksolok hamutuk, tanba hau hetan fali hau nia bibi nebee lakon.’ \v 7 Hau hatete ba imi, iha lalehan mos nunee. Maromak ho Nia anju sira haksolok teb-tebes bainhira sala nain ida hakribi nia sala. Nee halo Sira haksolok liu fali duke ema sia-nulu resin sia nebee moris loos i la presiza hakribi sira nia sala.” \s1 Osan mutin nebee lakon \p \v 8 Jesus halo tan komparasaun ida dehan, “Senhora ida iha osan mutin sanulu, depois osan mutin ida lakon tiha. Agora nia atu halo saida? Nia sei sunu ahi-oan, i dasa uma laran tomak hodi buka di-diak osan nee too hetan. \v 9 Bainhira nia hetan ona, nia foo hatene ba nia kolega ho vizinhu sira dehan, ‘Mai ita haksolok hamutuk, tanba hau hetan fali hau nia osan nebee lakon.’ \v 10 Hau hatete ba imi, iha lalehan mos nunee. Maromak nia anju sira haksolok teb-tebes bainhira sala nain ida hakribi nia sala.” \s1 Oan nebee lakon \p \v 11 Jesus halo komparasaun ida tan nunee: “Senhor ida iha oan mane nain rua. \v 12 Loron ida, oan mane kiik dehan ba nia aman, ‘Apaa, apaa nia riku-soin sira nee, fahe ona hau nian mai.’ Entaun nia aman fahe nia riku-soin ba sira nain rua. \p \v 13 La kleur oan mane kiik faan tiha riku-soin hotu nebee nia hetan nee hodi baa rai dook. Iha nebaa nia gasta osan arbiru hodi moris goza hela deit. \v 14 Too ikus nia osan hotu ona. Iha tempu nebaa rai nee hamlaha boot, i nia moris susar. \v 15 Entaun nia baa buka servisu. Ema rai nain ida simu nia i haruka nia baa hein fahi. \v 16 Nia hamlaha teb-tebes, too nia haree fahi nia hahaan, nia kaan teb-tebes. Maibee la iha ema ida mak foo netik hahaan ba nia. \p \v 17 Too ikus nia matan moos hodi hanoin, ‘Ema sira nebee servisu ba hau nia aman, sira simu ai haan barak too resin, i hau iha nee hamlaha atu-mate. \v 18 Diak liu, hau fila deit ba hau nia aman, i hau hatete ba nia katak, hau halo sala ona hasoru Maromak i hasoru apaa. \v 19 Hau la serve atu sai tan apaa nia oan. Hau sai deit apaa nia kriadu mos, la iha buat ida.’ \v 20 Entaun nia hamriik hodi fila ba nia aman. \p Husi dook nia aman haree ona nia, i hanoin teb-tebes. Katuas nee halai baa simu nia oan hodi hakuak i rei nia. \p \v 21 Nia oan hatete ba nia aman, ‘Apaa, hau halo sala ona hasoru Maromak i hasoru apaa. Hau la serve atu sai tan apaa nia oan.’ \p \v 22 Maibee nia aman haruka nia atan sira dehan, ‘Lalais! Baa foti ropa nebee diak liu hodi foo hatais nia. Tau kadeli ba nia liman, i tau sandalias ba nia ain. \v 23 Baa dada karau oan bokur ida mai oho, para ita halo festa rame-rame. \v 24 Tanba hau nia oan nee hanesan mate tiha ona, maibee agora nia moris fila fali. Nia lakon tiha, maibee agora hau hetan fali ona.’ Nunee sira hahuu halo festa rame-rame. \p \v 25 Momentu nee, oan mane boot iha hela toos. Bainhira nia fila, atu besik too uma, nia rona muzika lian ho ema dansa. \v 26 Entaun nia bolu atan ida hodi husu, ‘Imi halo saida mak rame loos nee?’ \p \v 27 Atan nee hataan, ‘Senhor nia alin mai fali ona. Nee mak ita nia apaa haruka oho karau oan bokur ida hodi halo festa, tanba nia fila ona ho diak.’ \p \v 28 Rona nunee, oan mane boot hirus teb-tebes, i lakohi tama ba uma laran. Depois nia aman sai baa hamaus nia atu tama ba laran. \p \v 29 Maibee nia hataan, ‘Apaa, hanoin took! Durante tinan barak nia laran hau servisu hanesan fali atan ba apaa, i apaa haruka hau halo saida deit, hau sempre halo tuir. Maski nunee apaa nunka foo bibi oan ida mai hau para halo festa ho hau nia kolega sira. \v 30 Maibee apaa nia oan nee gasta tuun-sae apaa nia riku-soin ho feto luroon. Depois nia fila fali mai, apaa oho kedas ita nia karau bokur ida hodi simu nia.’ \p \v 31 Maibee nia aman hataan, ‘Hau nia oan doben, durante nee o sempre hela hamutuk ho hau. Buat hotu-hotu nebee hau nian, o nian. \v 32 Maibee agora ita tenki halo festa hodi haksolok, tanba o nia alin nee hanesan mate tiha ona, maibee agora nia moris fila fali. Nia lakon tiha, maibee agora hau hetan fali ona.’” \c 16 \s1 Xefi nebee matenek halo manipulasaun \p \v 1 Jesus koalia ba Nia eskolante sira ho komparasaun ida nunee: “Iha ema riku ida foti funsionariu ida sai xefi hodi toma konta nia sasaan hotu. La kleur patraun rona dehan xefi nee gasta arbiru patraun nia osan. \v 2 Entaun nia bolu ema nee hodi hatete, ‘Hau rona o halo saida mak nee?! Agora o tenki halo relatoriu ida mai hau, tanba o la bele kaer tan kargu nee ona.’ \p \v 3 Xefi nee komesa hanoin barak, ‘Patraun atu hasai hau ona, agora hau tenki halo saida? Kee rai, hau la iha forsa, husu ezmola, hau moe. \v 4 Aah! Hau hatene ona saida mak atu halo. Nunee bainhira hau sai ona husi servisu nee, ema barak prontu simu hau iha sira nia uma.’ \p \v 5 Depois xefi nee bolu ema sira nebee iha tusan iha nia patraun. Nia husu ba ida primeiru, ‘Kolega deve hau nia patraun hira?’ \p \v 6 Ema nee hataan, ‘Hau deve mina azeite bidoon rua-nulu.’ \p Xefi dehan, ‘Nee o nia nota. Tuur lalais hakerek fali dehan, o deve deit mina bidoon sanulu.’ \p \v 7 Ba ema tuir mai, nia husu, ‘Ita deve hira?’ \p Nia hataan, ‘Hau deve trigu karoon rihun ida.’ \p Xefi dehan, ‘Foti ita nia nota nee, i hakerek fali, karoon atus walu deit.’ \p \v 8 Maski nia halo manipulasaun nunee, maibee too ikus nia patraun gaba nia, tanba nia kakutak lao duni.” \p Jesus hatutan tan dehan, “Loos duni, ema mundu nian hatene liu hadau ema nia laran duke ema nebee moris iha naroman laran. \v 9 Nunee, Hau hatete ba imi, tenki uza imi nia riku-soin mundu nian hodi ajuda ema. Ho nunee, imi bele hetan belun barak, i bainhira riku nee hotu ona, Maromak sei prepara fatin ba imi iha lalehan. \p \v 10 Se ema halao buat kiik ho lo-loos, buat boot mos nia sei halao ho lo-loos. Maibee se nia bosok iha buat kiik, buat boot mos nia sei bosok. \v 11 Se imi kaer riku-soin mundu nian la loos, oinsaa Maromak bele foo fiar ba imi kaer riku-soin lalehan nian? Tanba riku-soin lalehan nee mak folin boot liu. \v 12 Se imi kaer ema seluk nia riku-soin la loos, la iha ema ida brani foo riku-soin ba imi atu sai imi nian rasik. \p \v 13 Atan ida la bele serbi patraun nain rua. Tanba nia sei odi ida, i hadomi ida seluk. Nia foo laran ba ida, i lakohi interese ida seluk. Nunee mos imi la bele serbi Maromak i serbi osan dala ida.”\x + \xo 16:13 \xt Mateus 6:24\x* \s1 Maromak nia lei lao nafatin \r (Mateus 11:12-13, 5:31-32; Marcos 10:11-12) \p \v 14 Iha ema balu husi grupu Farizeu rona Jesus nia koalia ohin nee. Sira hamnasa fali Nia, tanba sira hadomi liu osan. \v 15 Maibee Jesus dehan ba sira, “Iha ema nia oin, imi hatudu aan hanesan ema nebee moris loos, maibee Maromak hatene imi nia laran. Iha buat barak mak ema dehan folin boot, maibee Maromak hakribi. \p \v 16 Moisés nia lei ho profeta sira nia liafuan lao nafatin too João Sarani Nain mai. Depois komesa husi João, ema foo sai Liafuan Diak kona ba oinsaa Maromak ukun nudar Liurai, i ema barak hakaas aan sai Maromak nia reinu.\x + \xo 16:16 \xt Mateus 11:12-13\x* \v 17 Maski Liafuan Diak nee foo sai ona, maibee Maromak nia lei sei la lakon. Lalehan ho rai bele lakon, maibee lei nia letra ida deit mos sei la lakon.\x + \xo 16:17 \xt Mateus 5:18\x* \p \v 18 Se mane ida soe nia kaben, depois kaben fali ho feto seluk, nia halo sala seksual. I se mane ida kaben fali ho feto nebee nia laen soe tiha nee, mane nee mos halo sala seksual.”\x + \xo 16:18 \xt Mateus 5:32; 1 Korintu 7:10-11\x* \s1 Ema riku ho Lázaro \p \v 19 Depois Jesus konta istoria ida nunee: “Iha ema riku ida sempre hatais ropa mesak furak deit. Loron-kalan nia halo festa hela deit. \v 20 Iha mos ema kiak ida naran Lázaro, nia isin lolon nakonu ho kanek dodok. Loro-loron nia latan hela deit iha ema riku nee nia portaun hodi husu ezmola. \v 21 Nia hakarak teb-tebes atu haan hahaan nebee monu iha ema riku nia meza okos, maibee la hetan buat ida. I asu mai lambe fali nia kanek dodok nee. \p \v 22 Too ikus, Lázaro mate, i Maromak nia anju mai foti nia lori ba iha fatin diak nian iha Abraão nia sorin. La kleur ema riku nee mos mate, i ema hakoi nia. \v 23 Depois nia terus teb-tebes iha ahi infernu. Iha nebaa, nia foti matan, haree Abraão husi dook, i Lázaro tuur hela iha nia sorin. \v 24 Entaun nia bolu, ‘Pai Abraão, hanoin hau ba! Haruka Lázaro habokon nia liman fuan ba bee, para halo turu netik mai hau nia nanaal. Tanba ahi nee halo hau terus teb-tebes.’ \p \v 25 Maibee Abraão hataan, ‘Oan, keta haluha, uluk o sei moris iha mundu, buat diak ida la falta ba o, maibee Lázaro so hetan terus deit. Agora Maromak halo haksolok Lázaro iha nee, i o terus iha nebaa. \v 26 Laos nee deit, ema husi nee la bele baa nebaa, i ema husi nebaa mos la bele mai iha nee. Tanba entre o ho ami iha rai kuak ida klean i luan teb-tebes mak haketak ita.’ \p \v 27 Ema riku nee hataan, ‘Se nunee pai, hau husu boot atu pai haruka Lázaro baa lai iha hau nia apaa nia uma. \v 28 Tanba hau sei iha alin mane nain lima iha nebaa. Haruka Lázaro baa foo hanoin ba sira atu husik ona sira nia sala, para aban-bainrua sira mate, sira keta tama iha fatin terus ida nee.’ \p \v 29 Maibee Abraão hataan, ‘Moisés ho Maromak nia profeta sira seluk rai hela lia menon. O nia alin sira tenki rona ba sira.’ \p \v 30 Ema riku nee protesta dehan, ‘Nee la too, pai Abraão! Maibee se ema mate moris fila fali i baa foo hatene sira mak sira sei husik sira nia sala.’ \p \v 31 Abraão hataan, ‘Se sira lakohi rona Moisés ho profeta sira nia liafuan, maski ema mate moris fali hodi foo hatene ba sira mos, sira sei la rona.’” \c 17 \s1 Sala, perdaun ho fiar \r (Mateus 18:6-7,21-22; Marcos 9:42) \p \v 1 Jesus hatete ba Nia eskolante sira dehan, “Sempre iha buat ruma mak halo ema monu ba sala. Maibee see mak halo ema seluk monu ba sala, nia sei terus. \v 2 Ba nia, diak liu ema kesi fatuk boot ida iha nia kakorok depois soe nia tama ba tasi laran! Tanba se nia halo labarik ida monu ba sala, \f + \fr 17:2 \ft Iha nee Lucas hakerek dehan, “See mak halo ida husi kiikoan sira nee monu ba sala”. Matenek nain balu kona ba Biblia hanoin dehan, “kiikoan sira nee” hatudu ba Jesus nia eskolante sira nebee mak fiar sei fraku. Balu tan hanoin dehan, “kiikoan sira nee” hatudu ba labarik ka hatudu ba ema kiik.\f* nia sei simu kastigu todan liu fali ida nee. \v 3 Nee duni imi tenki kuidadu para la bele halo ema seluk monu ba sala! \p Se imi nia maluk ida halo sala, koriji nia. Se nia hakribi nia sala, foo perdaun ba nia.\x + \xo 17:3 \xt Mateus 18:15\x* \v 4 Se nia halo sala hasoru o, depois mai dehan, ‘Deskulpa, hau sala’, i husu tiha deskulpa, nia halo sala fali, mai husu deskulpa tan, bele too dala hitu iha loron ida mos, o tenki simu nia.” \p \v 5 Depois apostolu sira husu ba Nai Jesus, “Aumenta tan ami nia fiar!” \p \v 6 Jesus hataan, “Se imi nia fiar kiikoan hanesan mostarda musan ida mos, imi bele foo orden ba ai huun boot ida dehan, ‘Sai tiha husi nee, i muda baa hamriik fali iha tasi laran.’ I ai huun nee sei tuir duni imi nia orden.” \s1 Atan tenki tuir patraun nia hakarak \p \v 7 Jesus foo ezemplu ida dehan, “Hanoin took, imi mak hanesan patraun. Imi nia atan ida baa fila rai iha toos ka hein bibi malae. Bainhira atan nee fila husi servisu, imi konvida kedas nia atu mai haan ka? \v 8 Lae! Imi sei haruka dehan, ‘O baa prepara hahaan mai hau lai, depois troka tiha o nia ropa hodi serve hau iha meza. Hotu tiha mak o bele haan-hemu.’ \v 9 Tuir imi nia hanoin, se atan nee halo tuir buat nebee patraun haruka, patraun sei foo obrigadu ba nia ka? Lae! \v 10 Imi mos hanesan. Se imi halo hotu ona servisu nebee Maromak foo, imi tenki hatete, ‘Ami nee atan deit, la serve atu simu obrigadu. Ami so halao deit ami nia obrigasaun.’” \s1 Nai Jesus kura ema moras lepra nain sanulu \p \v 11 Jesus kontinua lao ba Jerusalém. Too dalan klaran, Nia lao tuir baliza entre provinsia Galileia ho Samaria. \v 12 Bainhira Nia atu tama ba aldeia ida, mane nain sanulu moras lepra mai atu hasoru Nia. Sira hamriik husi dook deit \v 13 hodi bolu ho lian makaas dehan, “Jesus, Mestri, hanoin ami ba!” \p \v 14 Bainhira Jesus haree sira, Nia hatete ba sira, “Imi baa hatudu imi nia isin ba nai lulik sira, para sira haree.” Entaun sira baa. Tuir dalan, derepenti deit sira hotu hetan isin diak.\x + \xo 17:14 \xt Levítiku (Imamat) 14:1-32\x* \p \v 15 Ema ida husi nain sanulu nee, bainhira nia haree katak nia diak tiha ona, nia fila kedas ba Jesus hodi hahii dadauk Maromak ho lian makaas. \v 16 Too iha nebaa, nia hakneak ho hakruuk too rai iha Jesus nia ain hodi foo agradese ba Nia. Ema nee ema Samaria, laos ema Judeu. \p \v 17 Jesus husu, “Ohin iha ema nain sanulu mak hetan isin diak, loos ka lae? Sira nain sia iha nebee? \v 18 Nusaa mak so ema estranjeiru ida nee deit mak fila mai foo agradese ba Maromak?” \p \v 19 Depois Jesus hatete ba ema nee, “O hetan kura tanba o fiar mai Hau. Hamriik ba. Bele baa ona.” \s1 Nai Jesus koalia kona ba Nia fila fali mai husi lalehan \r (Mateus 24:23-28,37-41) \p \v 20 Iha loron ida, ema Farizeu balu mai husu Jesus, “Bainhira mak Maromak komesa ukun nudar Liurai?” \p Jesus hataan, “Maromak halao nia ukun iha mundu, laos buat ida nebee ema bele haree ho matan. \v 21 Nunee ema la bele dehan, ‘Maromak ukun iha nee’ ka, ‘Nia ukun iha nebaa.’ Tanba Maromak ukun iha ema nia laran.” \p \v 22 Depois Jesus hatete ba Nia eskolante sira, “Iha tempu oin mai, imi sei hakarak teb-tebes atu haree Hau, Ema Umanu nia Oan fila fali mai, maibee la haree. \v 23 Ema sei hatete ba imi, ‘Ema Umanu nia Oan iha nee’ ka, ‘Nia iha nebaa.’ Lalika fiar. \v 24 Tanba bainhira Hau, Ema Umanu nia Oan fila fali mai husi lalehan, ema sei haree mo-moos, hanesan rai lakan makaas foo naroman husi rohan ba rohan. \v 25 Maibee Hau tenki hetan terus oi-oin uluk, i ema sira nebee moris agora sei fila kotuk mai Hau. \p \v 26 Bainhira loron too atu Hau, Ema Umanu nia Oan fila fali mai, ema sei moris baibain hanesan iha Noé nia tempu uluk.\f + \fr 17:26 \ft Iha Noé nia tempu, ho mos Ló nia tempu, ema barak lakohi rona Nai Maromak. Too ikus Maromak kastigu sira.\f* \x + \xo 17:26 \xt Jénesis (Kejadian) 6:5-8\x* \v 27 Iha tempu nebaa sira haan-hemu i halo festa kazamentu hanesan baibain, too loron Noé tama ba roo boot laran. Derepenti, bee boot sae, halo sira mate mohu.\x + \xo 17:27 \xt Jénesis (Kejadian) 7:6-24\x* \p \v 28 Nunee mos iha Ló nia tempu. Ema haan-hemu, halo kontratu, halo toos, i harii uma, hanesan baibain. \v 29 Maibee iha loron nebee Ló sai husi sidade Sodoma, derepenti deit ahi ho ahi klaak monu tuun husi lalehan, halo ema Sodoma sira mate mohu.\x + \xo 17:29 \xt Jénesis (Kejadian) 18:20—19:25\x* \p \v 30 Nunee mos, bainhira Hau, Ema Umanu nia Oan fila mai i ema hotu-hotu haree mo-moos Hau. \v 31 Iha loron nee, ema nebee iha hela liur, la bele tama ba uma laran hodi foti nia sasaan. Ema nebee iha hela toos, la bele fila baa foti buat ruma iha uma.\x + \xo 17:31 \xt Mateus 24:17-18; Marcos 13:15-16\x* \v 32 Keta haluha saida mak akontese ho Ló nia kaben.\f + \fr 17:32 \ft Ló nia kaben mate tanba nia hanoin liu nia uma duke Nai Maromak nia orden. Haree Jénesis (Kejadian) 19:26.\f* \x + \xo 17:32 \xt Jénesis (Kejadian) 19:26\x* \p \v 33 See mak hakarak salva nia aan, nia sei lakon fali. I see mak lakon nia moris, nia sei hetan moris rohan-laek.\x + \xo 17:33 \xt Mateus 10:39, 16:25; Marcos 8:35; Lucas 9:24; João 12:25\x* \v 34 Hau hatete ba imi, bainhira Hau fila mai, ema nain rua toba hela iha kama ida, Maromak sei lori tiha ida, i husik hela ida seluk. \v 35 Iha feto nain rua fai hela hare, Maromak sei lori tiha ida, i husik hela ida seluk. \v 36 [Iha mane nain rua servisu hela iha toos, Maromak sei lori tiha ida, i husik hela ida seluk.]”\f + \fr 17:36 \ft Kopia evanjelhu Lucas nian husi tempu antigu barak. Versikulu 36 nee tama iha kopia nee balu. Maibee balu la iha.\f* \p \v 37 Jesus nia eskolante sira husu, “Nai, buat sira nee sei akontese iha nebee?” \p Jesus soe lia dehan, “Bainhira imi haree manu metan semo hamutuk ba iha fatin ida, nee sinal hodi hatudu mo-moos katak iha mate isin dodok iha nebaa.”\f + \fr 17:37 \ft Tuir matenek nain balu kona ba Biblia, nee dehan katak, aban-bainrua Nai Jesus atu besik fila fali mai, sei iha sinal hodi hatudu mo-moos katak Nia atu mai ona.\f* \c 18 \s1 Komparasaun kona ba feto faluk ho juis aat \p \v 1 Depois Jesus halo komparasaun hodi hanorin Nia eskolante para sira tenki halo orasaun nafatin i la bele lakon esperansa. \v 2 Nia istoria nunee: “Iha sidade ida iha juis ida la tauk Maromak, i la interese ema ida. \v 3 Iha mos feto faluk ida nebee baa hasoru beibeik juis hodi husu nia direitu dehan, ‘Tesi hau nia lia ho lo-loos.’ \p \v 4 Fo-foun juis lakohi simu feto faluk nee, maibee too ikus nia dehan ba nia aan, ‘Hau la tauk Maromak, i la interese ema ida, \v 5 maibee feto faluk nee mai sateia beibeik hau. Diak liu hau tesi nia lia ho lo-loos. Se lae, nia mai beibeik halo hau kole deit.’” \p \v 6 Depois Nai Jesus hatete, “Imi hanoin took, juis laran aat nee nia liafuan. \v 7 Too ikus, nia tulun duni feto faluk nee. Saa tan Maromak! Ema nebee Maromak hili ona, sira loron-kalan harohan husu tulun ba Nia. Nia sei tesi sira nia lia ho lo-loos, i sei la demora. \v 8 Hau hatete ba imi, Maromak sei foo kedas desizaun diak ba sira. Maibee Hau hakarak husu nunee: Aban-bainrua Hau, Ema Umanu nia Oan fila mai iha mundu, Hau sei hetan ema nebee fiar mai Hau ka lae?” \s1 Komparasaun kona ba ema Farizeu ho kobrador impostu \p \v 9 Jesus konta tan istoria ida ba ema nebee foti aan dehan sira mak moris loos liu, i la konsidera ema seluk. Nia halo komparasaun hanesan nee: \v 10 “Iha loron ida, ema nain rua baa halo orasaun iha uma kreda boot. Ida husi grupu Farizeu, ida seluk kobrador impostu. \v 11 Ema Farizeu nee hamriik hodi halo orasaun nunee: ‘Maromak, hau agradese tanba hau ema diak, laos hanesan ema seluk. Sira seluk mesak ema aat, naok-teen, ho ema nebee halo sala ho ema nia kaben. Hau foo agradese ba Ita Boot, tanba hau laos ema aat hanesan kobrador impostu ida nebaa. \v 12 Hau jejun semana ida dala rua. I buat hotu-hotu nebee hau hetan, hau sempre foo parte ida husi parte sanulu ba Ita Boot.’ \p \v 13 Maibee kobrador impostu nee hamriik husi dook, i la brani foti matan ba leten. Nia hakruuk ho laran tristi teb-tebes tanba nia halo sala. I nia harohan dehan, ‘Maromak, hau ema sala nain. Hanoin hau ba.’ \v 14 Hotu tiha, ema nain rua nee fila ba uma.” \p Jesus hatutan, “Hau hatete ba imi, Maromak simu mak ida kobrador impostu nee, laos ema Farizeu. Tanba ema nebee foti aan, Maromak sei hatuun, i ema nebee haraik aan, Maromak sei foti aas.”\x + \xo 18:14 \xt Mateus 23:12; Lucas 14:11\x* \s1 Nai Jesus foo bensaun ba labarik oan sira \r (Mateus 19:13-15; Marcos 10:13-16) \p \v 15 Ema balu mai lori labarik kiikoan sira ba Jesus, atu Nia tau liman hodi foo bensaun ba sira. Haree nunee, Jesus nia eskolante sira bandu netik. \v 16 Maibee Jesus bolu labarik sira nee ba Nia. I Nia siak Nia eskolante sira dehan, “Husik labarik sira nee mai iha Hau, la bele bandu. Tanba ema hanesan labarik sira nee mak sai Maromak nia reinu. \v 17 Hau hatete lo-loos ba imi, see mak atu sai Maromak nia reinu, nia tenki laran metin ba Maromak hanesan labarik sira nee. Se lae, la bele.” \s1 Ema riku nebee hakarak tama lalehan \r (Mateus 19:16-30; Marcos 10:17-31) \p \v 18 Loron ida, iha ema Judeu nia boot ida husu ba Jesus, “Mestri nebee diak, hau tenki halo saida para hau bele hetan moris rohan-laek?” \p \v 19 Jesus hataan, “Tanba saa mak ita dehan, Hau ema diak? La iha ema ida mak diak, so Maromak deit. \v 20 Ita rasik hatene ukun fuan sira nee: La bele halo sala ho ema nia kaben, la bele oho ema, la bele naok, la bele foo sasin falsu, respeita o nia inan-aman.”\x + \xo 18:20 \xt Ézodu (Keluaran) 20:12-16; Deuteronómiu (Ulangan) 5:16-20\x* \p \v 21 Ema nee hataan, “Komesa hau sei kiik, ukun fuan sira nee hau halo tuir hotu ona.” \p \v 22 Rona nunee, Jesus hataan, “Maibee ita sei falta buat ida. Agora baa faan tiha ita nia riku-soin hotu, i osan nee fahe ba ema kiak. Nunee mak ita sei hetan fali riku-soin iha lalehan. Fahe hotu tiha, mai tuir Hau.” \v 23 Rona tiha Jesus nia resposta, ema nee laran tristi liu, tanba nia riku teb-tebes. \p \v 24 Jesus hateke ba nia hodi dehan, “Ema riku susar teb-tebes atu sai Maromak nia reinu. \v 25 Kuda kamelu tama liu husi daun kuak susar teb-tebes. Maibee susar liu tan, ema riku ida atu sai Maromak nia reinu hodi hakruuk ba Nia nudar nia Liurai.” \p \v 26 Ema sira nebee rona Jesus koalia nunee, sira husu, “Entaun see loos mak bele hetan salvasaun?” \p \v 27 Jesus hataan, “Ba ema, la bele duni. Maibee ba Maromak, buat hotu-hotu bele.” \p \v 28 Pedro hatete, “Ami husik tiha ona buat hotu-hotu hodi tuir Ita Boot.” \p \v 29 Jesus dehan, “Hau hatete lo-loos ba imi, Maromak sei foo bensaun ba see-see deit mak husik ona nia uma, nia kaben, nia maun-alin, nia inan-aman, ka nia oan sira, tanba nia serbi Maromak nudar nia Liurai. \v 30 Iha mundu nee, ema nee sei simu barak liu fali buat nebee mak nia husik. I bainhira nia husik ona mundu nee, nia sei hetan moris rohan-laek.” \s1 Nai Jesus koalia ba dala tolu kona ba Nia mate \r (Mateus 20:17-19; Marcos 10:32-34) \p \v 31 Jesus bolu Nia eskolante nain sanulu resin rua halibur hamutuk iha fatin ida. Nia hatete ba sira, “Rona mai! Ita lao dadauk ba Jerusalém. Too iha nebaa, buat hotu-hotu nebee Maromak nia profeta sira uluk hakerek ona kona ba Ema Umanu nia Oan sei akontese duni. \v 32 Ema sei entrega Hau ba ema nebee la fiar Maromak. Depois ema sira nee sei hamoe Hau, tarata Hau, tafui kabeen mai Hau, \v 33 baku Hau ho sikoti, i oho Hau. Maibee iha loron tolu Hau sei moris fali.” \p \v 34 Nia eskolante sira la kompriende buat ida. Liafuan nee taka hela ba sira, i sira la hatene, Jesus koalia kona ba saida. \s1 Nai Jesus kura ema matan delek ida \r (Mateus 20:29-34; Marcos 10:46-52) \p \v 35 Bainhira Jesus besik atu tama ona iha sidade Jerikó, iha ema matan delek ida tuur hela iha dalan ninin hodi husu ezmola. \v 36 Ema matan delek nee rona ema barak lao liu husi nebaa, nia husu saida mak akontese. \p \v 37 Ema dehan ba nia, “Jesus husi Nazaré mak liu.” \p \v 38 Entaun nia bolu ho lian makaas dehan, “Jesus, liurai David nia Jerasaun, hanoin hau ba!”\f + \fr 18:38 \ft Iha tempu nebaa ema Judeu sira uza liafuan “Liurai David nia Jerasaun” hodi hatudu ba Kristu. Kristu nee mak Ema nebee Nai Maromak promete ona hori uluk atu haruka mai salva Nia povu, kura sira nia moras, i ukun sira.\f* \p \v 39 Ema sira nebee lao iha Jesus nia oin, siak ema matan delek nee i haruka nia nonook. Maibee ema nee bolu ho lian makaas liu tan dehan, “Liurai David nia Jerasaun, hanoin hau ba!” \p \v 40 Rona nunee, Jesus mos para, i haruka ema lori nia mai. Bainhira ema nee too, Jesus husu ba nia, \v 41 “O hakarak Hau halo saida ba o?” \p Nia hataan, “Nai, hau hakarak haree.” \p \v 42 Jesus hatete ba nia, “Entaun haree ona ba. Tanba o nia fiar mak o hetan kura.” \v 43 I ema nee nia matan diak kedas. Depois nia lao tuir Jesus, hahii dadauk Maromak. Ema hotu-hotu nebee haree buat nee, sira mos hahii Maromak. \c 19 \s1 Kobrador impostu Zaqueu husik nia sala \p \v 1 Depois Jesus tama iha sidade Jerikó i lao liu husi sidade laran. \v 2 Iha nebaa iha ema ida naran Zaqueu. Nia xefi kobrador impostu, i riku teb-tebes. \v 3 Zaqueu buka atu haree Jesus, maibee la hetan, tanba ema barak teb-tebes, i nia badak oan ida. \v 4 Entaun nia halai uluk baa sae tiha ai huun ida iha dalan ninin atu bele haree Jesus, tanba Jesus atu liu husi nebaa. \p \v 5 Too iha ai huun nee, Jesus hateke ba leten hodi dehan, “Zaqueu, tuun lalais mai! Orsida kalan Hau tenki toba iha ita nia uma.” \p \v 6 Zaqueu tuun kedas, i lori Jesus ba nia uma ho laran haksolok. \v 7 Ema hotu-hotu nebee haree nunee, murmura dehan, “Nia nee ema aat ida. Nusaa mak Jesus baa vizita fali iha nia uma?” \p \v 8 Too iha uma, Zaqueu hamriik hodi dehan ba Nai Jesus, “Nai, agora kedas riku-soin hotu-hotu nebee hau iha, sorin balu hau foo ba ema kiak sira. I se hau han-matak ema ruma karik, hau sei selu fali dala haat.” \p \v 9 Jesus hatete ba nia, “Iha loron nee kedas, Maromak salva ita nia uma kain, tanba ita nia hahalok hatudu katak, ita Abraão nia jerasaun. \v 10 Hau, Ema Umanu nia Oan mai iha mundu para buka ema nebee lakon hodi salva sira.”\x + \xo 19:10 \xt Mateus 18:11\x* \s1 Komparasaun kona ba atan nebee kaer patraun nia osan \r (Mateus 25:14-30) \p \v 11 Momentu nebaa, ema barak rona hela Jesus nia hanorin. Nia besik dadauk Jerusalém, i povu hanoin katak, too iha nebaa, Maromak atu ukun kedas nudar Liurai. Entaun Jesus hanorin sira ho komparasaun ida. \v 12 Nia konta nunee: “Iha ema raan liurai ida atu baa rai dook para liurai boot foti nia sai liurai, depois mak nia fila fali mai ukun. \v 13 Molok nia atu baa, nia bolu nia atan nain sanulu hodi entrega osan mean ida ba sira ida-idak. Nia foo orden dehan, ‘Imi uza osan nee hodi fila liman too hau fila fali mai, para hau bele hetan funan.’ Depois nia baa. \p \v 14 Maibee nia povu odi nia, nunee sira haruka sira nia reprezentante balu tuir kedas hodi foo hatene ba liurai boot dehan, ‘Ami lakohi ema ida nee ukun ami.’ \p \v 15 Maski nunee liurai boot foti duni nia sai liurai. Depois nia fila ba nia rain. Too iha uma, nia bolu nia atan nain sanulu nee hodi husu kona ba osan nebee nia entrega ba sira nee, sira manaan fali hira. \p \v 16 Atan primeiru mai hatete, ‘Patraun, osan mean ida nebee ita boot foo mai hau nee, manaan fali sanulu.’ \p \v 17 Patraun hatete ba nia, ‘Diak loos! O nee atan diak duni. Tanba o halo buat kiikoan nee ho loos, nunee hau konfia o, i agora hau foti o hodi ukun sidade sanulu.’ \p \v 18 Tuir mai, atan segundu mai dehan, ‘Patraun, osan mean nebee ita boot foo mai hau nee, manaan fali lima.’ \p \v 19 Patraun hatete ba nia, ‘Hau foti o hodi ukun sidade lima.’ \p \v 20 Maibee atan ida seluk mai dehan, ‘Patraun, ita boot nia osan hau falun ho hena hodi rai di-diak. \v 21 Hau halo nunee tanba hau tauk. Hau hatene ita boot ema siak-teen ida. Ita boot gosta foti buat nebee laos ita boot mak rai, i kuu buat nebee laos ita boot mak kuda.’ \p \v 22 Patraun hataan, ‘Atan aat! O nia liafuan rasik mak hamonu fali o. O hatene katak hau ema siak-teen, hau gosta foti buat nebee laos hau mak rai, i kuu buat nebee laos hau mak kuda. \v 23 Se nunee, nusaa mak o la rai hau nia osan iha banku, para hau fila mai, bele simu fali osan nee ho nia funan?’ \p \v 24 Depois patraun hatete ba ema sira nebee hamriik besik dehan, ‘Foti tiha osan nee husi nia hodi foo ba atan ida nebee manaan sanulu.’ \p \v 25 Sira protesta dehan, ‘Patraun, nia hetan ona sanulu!’ \p \v 26 Patraun hataan, ‘Hau hatete ba imi, ema nebee iha ona, sei simu tan. Maibee ema nebee la iha, uitoan nebee nia iha mos, sei hasai tiha husi nia.\x + \xo 19:26 \xt Mateus 13:12; Marcos 4:25; Lucas 8:18\x* \v 27 Agora, hau nia inimigu sira nebee lakohi simu hau hanesan liurai, imi baa kaer sira, lori mai oho tiha hotu iha hau nia oin.’”\x + \xo 19:27 \xt Mateus 25:14-30\x* \s1 Ema barak haklakak simu Nai Jesus tama iha Jerusalém \r (Mateus 21:1-11; Marcos 11:1-11; João 12:12-19) \p \v 28 Konta tiha hotu, Jesus kontinua lao sae ba Jerusalém, i ema barak tuir Nia. \v 29 Bainhira Nia besik ona aldeia Betfagé ho Betánia iha foho Oliveira nia lolon, Nia haruka Nia eskolante nain rua baa uluk. Nia dehan ba sira, \v 30 “Imi baa iha aldeia nebaa. Bainhira imi tama, imi sei haree kuda buru oan ida kesi hela, ema ida seidauk sae. Kore tiha dada mai. \v 31 Se ema ruma husu karik, ‘Nusaa mak imi kore fali kuda buru nee?’, hatete ba nia, ‘Nai mak presiza.’” \p \v 32 Entaun sira nain rua baa, sira haree buat hotu-hotu tuir lo-loos saida mak Jesus ohin koalia. \v 33 Bainhira sira kore dadauk kuda nia talin, kuda nain husu ba sira, “Nusaa mak imi kore fali kuda buru nee?” \p \v 34 Sira hataan, “Nai mak presiza.” \v 35 Depois sira dada kuda buru nee lori ba Jesus. Too iha nebaa, sira hasai sira nia hena tau ba iha kuda nia kotuk hodi hasae Jesus ba. \v 36 Jesus liu dadauk, ema barak hasai sira nia hena nahe tu-tuir dalan. \v 37 Too iha dalan besik atu tuun husi foho Oliveira, ema barak nebee tuir Nia nee komesa hahii Maromak tanba milagre hotu-hotu nebee sira haree ona. \v 38 Sira haklalak ho haksolok dehan, \q1 “Maromak foo bensaun ba Nai Liurai. \q2 Nia mak mai lori Nai Maromak nia naran. \q1 Agora Maromak iha lalehan ho ema iha rai klaran dame malu ona. \q2 Hahii Nia iha fatin aas liu!”\x + \xo 19:38 \xt Salmus (Mazmur) 118:26\x* \p \v 39 Maibee ema Farizeu balu iha ema barak nee nia leet, dehan ba Jesus, “Mestri, haruka Ita nia ema sira nee nonook.” \p \v 40 Jesus hataan, “Hau hatete ba imi, se sira nonook karik, fatuk sira nee sei haklalak.” \s1 Nai Jesus tanis ba ema Jerusalém \p \v 41 Bainhira sira besik atu tama ona Jerusalém, Jesus haree sidade nee, Nia tanis \v 42 hodi dehan, “Koitadu, imi ema Jerusalém! Tuir lo-loos, ohin loron imi hatene ona dalan nebee mak bele lori imi ba moris iha pas ho hakmatek nia laran. Maibee imi la hatene nafatin, i agora imi la hetan tan ona. \v 43 Too tempu ida, imi nia inimigu sira sei halo moru haleu imi nia sidade too imi sai la diak. \v 44 Sira sei harahun tiha imi nia sidade halo tetuk too rai. I sira sei kaer imi ho imi nia oan sira riba ba rai too mate. Buat sira nee hotu sei akontese tanba Maromak mai tiha ona atu salva imi, maibee imi la hatene tuir.” \s1 Nai Jesus duni sai kontratu nain sira husi uma kreda boot \r (Mateus 21:12-17; Marcos 11:15-19; João 2:13-22) \p \v 45 Jesus tama ba iha area uma kreda boot nian, Nia duni sai ema sira nebee mak halo hela kontratu iha uma oin. \v 46 Nia siak sira dehan, “Iha Maromak nia liafuan hakerek tiha ona dehan, ‘Hau nia Uma nee fatin para halo orasaun.’\x + \xo 19:46 \xt Isaias 56:7; Jeremias 7:11\x* Maibee imi halo fali hanesan ema naok-teen sira nia subar fatin.” \p \v 47 Loro-loron Jesus baa hanorin iha uma kreda boot.\x + \xo 19:47 \xt Lucas 21:37\x* Nai lulik nia ulun sira, mestri relijiaun sira, ho nai ulun Judeu sira buka dalan atu oho Nia. \v 48 Maibee sira la hetan dalan, tanba povu hotu-hotu gosta teb-tebes rona Jesus nia liafuan. \c 20 \s1 Nai ulun Judeu husu, see mak foo direitu ba Nai Jesus \r (Mateus 21:23-27; Marcos 11:27-33) \p \v 1 Loron ida, Jesus hanorin i foo sai Maromak nia Liafuan Diak iha area uma kreda boot nian. Nia sei koalia hela, nai lulik nia ulun sira, mestri relijiaun sira ho katuas lia nain sira mai hasoru Nia \v 2 hodi husu, “O iha direitu saida para halo buat sira nee? See mak foo direitu nee ba O?” \p \v 3 Jesus hataan, “Hau mos atu husu buat ida ba imi. Foo hatene took Hau. \v 4 See mak foo direitu ba João Sarani Nain hodi sarani ema? Maromak mak foo ka, ema mak foo?” \p \v 5 Sira koalia ba malu, “Ita susar ona. Se ita hataan, ‘Maromak mak foo direitu ba nia’, Jesus sei husu fali dehan, ‘Entaun, nusaa mak imi la fiar ba nia?’ \v 6 Maibee se ita dehan, ‘Ema mak foo direitu’, entaun ema lubun boot nee sei foti fatuk hodi tuda mate ita. Tanba sira fiar katak, João nee Maromak nia profeta ida.” \p \v 7 Entaun sira dehan ba Jesus, “Ami la hatene, see mak foo direitu nee ba João.” \p \v 8 Jesus dehan ba sira, “Se nunee, Hau mos la hatete ba imi, see mak foo direitu mai Hau hodi halo buat sira nee.” \s1 Komparasaun kona ba ema nebee aluga toos uvas \r (Mateus 21:33-46; Marcos 12:1-12) \p \v 9 Depois Jesus hanorin povu iha nebaa ho komparasaun ida nunee: “Iha toos nain ida kuda uvas iha nia toos ida tomak.\x + \xo 20:9 \xt Isaias 5:1\x* Hotu tiha, nia foo ba ema aluga, depois nia baa hela kleur iha rai liur. \v 10 Too tempu kuu uvas, toos nain haruka nia atan ida fila baa simu ninia parte. Maibee ema aluga toos nee baku nia, i duni nia fila ho liman mamuk. \v 11 Depois toos nain haruka tan nia atan ida baa. Maibee sira mos baku nia, tarata nia, i haruka nia fila ho liman mamuk. \v 12 Tuir mai nia haruka tan nia atan ida baa, maibee sira halo kanek nia, i soe sai tiha nia husi toos laran. \p \v 13 Too ikus, toos nain hatete, ‘Hau atu halo tan saida? Diak liu hau haruka deit hau nia oan doben mak baa. Sira sei respeita nia karik.’ \p \v 14 Maibee bainhira ema aluga toos nee haree toos nain nia oan, sira dehan ba malu, ‘Nia mak sei hetan nia aman nia riku-soin tomak. Diak liu ita oho tiha nia, atu toos nee sai ita nian fali.’ \v 15 Nunee sira rasta nia sai husi toos laran, i oho tiha nia.” \p Konta hotu tiha, Jesus husu ba nai ulun relijiaun sira dehan, “Agora, toos nain sei halo saida ba ema sira nebee aluga toos nee? \v 16 Nia sei baa oho tiha sira hotu, depois foo fali toos nee ba ema seluk aluga.” \p Bainhira povu rona Jesus koalia nunee, sira dehan, “Husu boot, la bele sai nunee!” \p \v 17 Jesus hateke ba sira hodi husu, “Entaun nusaa mak Maromak nia profeta hakerek nunee kona ba Mesias: \q1 ‘Iha fatuk ida nebee badaen fatuk sira lakohi uza, \q2 maibee agora fatuk nee mak sai fali fatuk nebee prinsipal.’\x + \xo 20:17 \xt Salmus (Mazmur) 118:22\x* \p \v 18 Ema nebee monu kona Fatuk nee, nia sei nakfera. I se karik Fatuk nee mak monu kona ema ruma, ema nee sei rahun.” \p \v 19 Mestri relijiaun ho nai lulik nia ulun sira rona komparasaun nee, sira hatene katak Jesus konta istoria nee hodi hatudu sira nia sala. Nunee, sira buka dalan atu kaer kedas Nia. Maibee sira tauk povu. \s1 Pergunta kona ba selu impostu \r (Mateus 22:15-22; Marcos 12:13-17) \p \v 20 Nunee mestri relijiaun ho nai lulik nia ulun sira haree tu-tuir Jesus. Sira haruka sira nia ema balu baa hodi husu pergunta ba Nia. Ema sira nee finji hakarak hatene, afinal buka atu halo monu Nia. Se Nia hataan sala karik, sira bele kesar Nia ba governador, para nia haruka kaer Jesus. \v 21 Sira dehan nunee: “Mestri, ami hatene katak Ita Boot sempre koalia buat nebee mak loos, i la fihir ema. Ita Boot sempre hanorin ho loos kona ba Maromak nia hakarak. \v 22 Ami nia pergunta mak nee: Tuir ita nia lei relijiaun, ita selu impostu ba liurai boot César, nee loos ka la loos?” \p \v 23 Maibee Jesus hatene katak sira koko deit Nia. Nunee Nia hataan, \v 24 “Hatudu lai osan mutin ida mai Hau haree took. See nia oin mak iha osan nee? I see nia naran?” \p Sira hataan, “Liurai boot César nian.” \p \v 25 Jesus hataan, “Se nunee, foo ba estadu buat nebee mak estadu nian, i foo ba Maromak buat nebee mak Maromak nian.” \p \v 26 Resposta nee halo sira admira teb-tebes, tanba sira la konsege hetan liafuan sala atu bele hamonu Nia iha ema barak nia oin. Entaun sira mos nonook ona. \s1 Nai Jesus hanorin kona ba moris fila fali husi mate \r (Mateus 22:23-33; Marcos 12:18-27) \p \v 27 Ema balu husi grupu Saduseu mos mai koko Jesus. Ema Saduseu sira hanorin dehan, ema mate sei la moris fali. Entaun sira husu ba Jesus,\x + \xo 20:27 \xt Apostolu sira nia Istoria 23:8\x* \v 28 “Mestri, Moisés hakerek lei ida rai hela mai ita dehan nunee: Se mane ida mate husik hela nia kaben, maibee la iha oan, mane nia alin tenki kaben fali ho feto faluk nee, para bele foo jerasaun ba nia maun.\x + \xo 20:28 \xt Deuteronómiu (Ulangan) 25:5\x* \v 29 Entaun, hanesan nee: Uluk iha maun-alin nain hitu. Maun boot kaben, depois nia mate, la iha oan. \v 30 Depois nia alin ida tuir nia nee, kaben fali ho feto faluk nee. La kleur nia mos mate, la iha oan. \v 31 Nunee mos ho nia alin tuir mai. Nia kaben ho feto faluk nee, maibee nia mate, la iha oan. Nunee nafatin too nain hitu nee mate hotu, la iha oan. \v 32 Ikus mai feto faluk nee mos mate. \v 33 Agora ami husu nunee: Feto nee kaben ho mane nain hitu. Aban-bainrua kuandu Maromak halo moris fali ema mate sira, feto nee nia kaben mak ida nebee loos?” \p \v 34 Jesus hataan, “Iha mundu nee, ema kaben. \v 35 Maibee aban-bainrua iha mundu foun, ema nebee serve atu moris fali husi mate, sira la kaben tan ona. \v 36 Sira Maromak nia oan, tanba Nia mak halo sira moris fali ona. Sira hanesan anju, i la mate tan ona. \v 37 Hori uluk Moisés rasik hatudu katak, ema mate sei moris fali, bainhira nia hakerek kona ba ahi lakan iha ai huun kiikoan ida. Iha momentu nebaa Nai Maromak dehan, ‘Hau mak o nia bei-ala Abraão nia Maromak, Isac nia Maromak ho Jacó nia Maromak, sira hotu adora nafatin Hau too agora.’\x + \xo 20:37 \xt Ézodu (Keluaran) 3:6\x* \v 38 Maromak nee laos Maromak ba ema mate, maibee Nia Maromak ba ema nebee moris. Tanba tuir Nia haree, Nia povu nebee mate tiha mos, sei moris hela.” \p \v 39 Rona nunee, mestri relijiaun balu dehan, “Mestri, Ita Boot hataan diak loos.” \v 40 Hotu tiha ema ida la brani husu tan pergunta ba Jesus. \s1 Mesias, Salvador nebee atu mai nee see? \r (Mateus 22:41-46; Marcos 12:35-37) \p \v 41 Depois Jesus husu ba sira, “Ema dehan katak, Mesias liurai David nia Jerasaun. Se nunee, nusaa mak \v 42 uluk liurai David rasik hakerek iha livru Salmus dehan, \q1 ‘Nai Maromak hatete ona ba hau nia Nai dehan, \q2 “Mai tuur iha Hau nia sorin loos, \q1 \v 43 too Hau halo O nia inimigu sira \q2 taka rabat iha O nia ain okos.” ’\x + \xo 20:43 \xt Salmus (Mazmur) 110:1\x* \p \v 44 Iha nee liurai David rasik bolu Mesias nee nia Nai. Entaun oinsaa mak Mesias bele sai fali David nia Jerasaun?”\f + \fr 20:44 \ft Nunee Nai Jesus hanorin dehan, Nia laos liurai David nia Jerasaun deit, maibee Nia mos liurai David nia Nai.\f* \s1 Kuidadu ho mestri relijiaun sira \r (Mateus 23:1-36; Marcos 12:38-40) \p \v 45 Ema barak rona hela Jesus nia liafuan. Iha ema sira nee nia oin, Jesus hatete ba Nia eskolante sira nunee: \v 46 “Imi tenki kuidadu di-diak ho mestri relijiaun sira. Sira gosta lao hatais batina naruk, i gosta ema kumprimenta sira iha merkadu. Kuandu iha uma kreda laran ka iha festa, sira gosta tuur iha oin hanesan ema boot. \v 47 Maibee sira mos gosta han-matak feto faluk sira hodi hadau sira nia uma, i sira finji harohan nar-naruk para ema haree. Maromak sei kastigu sira todan liu fali ema seluk.” \c 21 \s1 Feto faluk kiak ida foo oferta \r (Marcos 12:41-44) \p \v 1 Jesus hateke ba kaixa oferta uma kreda boot nian, Nia haree ema riku balu tau osan ba kaixa laran. \v 2 Nia mos haree feto faluk kiak ida mai tau osan oferta sentavus rua. \v 3 Haree nunee, Jesus dehan, “Hau hatete lo-loos ba imi, feto faluk kiak nee foo osan folin boot liu fali sira sel-seluk. \v 4 Sira seluk foo husi sira nia osan restu. Maibee feto faluk nee foo tiha nia osan hotu ba Maromak. Atu hola hahaan mos, la iha ona.” \s1 Uma kreda boot sei rahun \r (Mateus 24:1-2; Marcos 13:1-2) \p \v 5 Iha tempu nee, Jesus nia eskolante balu gaba loos uma kreda boot dehan, uma nee enfeita ho fatuk mesak di-diak deit ho mos sasaan kapaas oi-oin nebee ema foo ba Maromak. \p Maibee Jesus hatete, \v 6 “Buat nebee imi nia matan haree dadauk, too loron ida sei rahun hotu. Fatuk sira nee hotu sei tetuk too rai.” \s1 Terus boot sei mai \r (Mateus 24:3-14; Marcos 13:3-13) \p \v 7 Jesus nia eskolante sira husu, “Mestri, buat nebee ohin Ita Boot koalia nee, bainhira mak sei akontese? Kuandu nia tempu besik ona, sinal saida mak sei mosu?” \p \v 8 Jesus hataan, “Kuidadu di-diak para ema la bele bosok imi. Ema barak sei mai lori Hau nia naran dehan, sira nee mak Mesias. I ema sei bosok dehan, mundu besik remata ona. Maibee la bele fiar! \v 9 Se imi rona katak, nasaun ho nasaun funu malu i povu hamriik hasoru nai ulun sira iha fat-fatin, keta tauk. Buat sira nee tenki akontese uluk, maibee nee laos dehan katak mundu atu remata kedas. \p \v 10 Nasaun sei funu hasoru nasaun, estadu sei funu hasoru estadu. \v 11 Rai sei nakdoko makaas iha fat-fatin, sei iha rai hamlaha boot, i moras aat oi-oin sei halo ema barak mate. Sinal bo-boot mos sei mosu iha lalehan, halo ema nia isin fulun hamriik. \p \v 12 Molok buat sira nee atu akontese, ema sei kaer imi, i halo terus imi. Sira sei entrega imi ba iha uma kreda para tesi imi nia lia, i sei hatama imi ba kadeia. Sira mos sei foo sala ba imi iha liurai ho nai ulun sira nia oin. Buat sira nee hotu sai nunee tanba imi tuir Hau. \v 13 Nunee imi hetan oportunidade diak para foo sai ba sira kona ba Hau. \v 14 Maibee imi tenki hatete ba imi nia aan antes kedas katak, imi sei la preokupa kona ba oinsaa atu defende aan iha ema boot sira nia oin. \v 15 Tanba Hau sei foo liafuan ho matenek ba imi, halo imi nia inimigu sira la hatene atu dehan tan saida.\x + \xo 21:15 \xt Lucas 12:11-12\x* \v 16 Imi nia inan-aman, maun-alin, maluk ho kolega sira sei sai traidor hodi faan fali imi, too imi balu mos ema oho. \v 17 I ema iha nebee-nebee deit sei odi imi tanba imi tuir Hau. \v 18 Maibee imi nia fuuk lahan ida mos sei la lakon. \v 19 Se imi aguenta ho pasiensia nafatin, imi sei hetan moris rohan-laek.” \s1 Sidade Jerusalém sei rahun \r (Mateus 24:15-21; Marcos 13:14-19) \p \v 20 Jesus koalia tan dehan, “Bainhira imi haree inimigu sira haleu ona sidade Jerusalém, imi hatene ona katak, sidade atu rahun ona. \v 21 Haree nunee, ema iha provinsia Judeia tenki halai ona ba foho. Sira nebee iha sidade laran tenki halai sai ona, i sira nebee iha liur lalika tama fali ba sidade laran. \v 22 Tanba iha loron nee, Maromak sei foo kastigu hodi kumpri buat nebee Nia profeta sira hakerek ona hori uluk.\x + \xo 21:22 \xt Oseias (Hosea) 9:7\x* \v 23 Iha tempu nee, feto isin rua ho inan sira nebee foo susu nia oan, sei terus teb-tebes. Iha nasaun nee tomak, ema sei hetan terus boot, tanba Maromak fakar Nia hirus ba povu nee. \v 24 Inimigu sei oho sira balu, i lori sai balu baa kastigu iha nasaun sel-seluk. I ema husi rai liur nebee la fiar Maromak sei mai sama hanehan povu Jerusalém, too tempu nebee Maromak desidi ba sira nee remata.” \s1 Nai Jesus sei fila mai husi lalehan \r (Mateus 24:29-35; Marcos 13:24-31) \p \v 25 Jesus hatutan tan dehan, “Sei iha sinal iha loro matan, iha fulan, ho iha fitun. Iha mundu nee mos, tasi siak i laloran boot baku ba-mai, halo ema iha nasaun hotu-hotu laran susar, too sira hanoin la hetan.\x + \xo 21:25 \xt Isaias 13:10; Ezequiel 32:7; Joel 2:31; Apokalipse 6:12-13\x* \v 26 Fitun hotu-hotu sei nakdoko halai rungu-ranga. Haree nunee, ema sei tauk too dezmaia, tanba sira hatene dezastre boot atu mosu ona iha mundu tomak. \v 27 Depois mak sira haree Hau, Ema Umanu nia Oan tuun mai iha kalohan laran, ho kbiit boot ho naroman lalehan nian.\x + \xo 21:27 \xt Daniel 7:13; Apokalipse 1:7\x* \v 28 Kuandu sinal sira nee hahuu akontese, hamriik metin ho laran haksolok ba, tanba tempu besik ona atu Maromak salva imi.” \p \v 29 Depois Jesus halo komparasaun ida dehan, “Imi hanoin took ai figeira ho ai huun sira seluk. \v 30 Kuandu ai nee dikin ona, nee sinal katak, atu tama ona tempu manas. \v 31 Nunee mos bainhira imi haree buat sira nee akontese, imi hatene katak, tempu besik ona atu Maromak ukun nudar Liurai. \p \v 32 Hau hatete lo-loos ba imi, husi ema hotu nebee mak moris iha tempu nee, iha balu sei moris too buat sira nee hotu akontese. \v 33 Lalehan ho rai sei remata, maibee Hau nia liafuan sei la remata.” \s1 Prepara aan hodi hein Nai Jesus fila fali mai husi lalehan \p \v 34 Jesus hatutan tan dehan, “Kuidadu di-diak! Keta moris festa hela deit, keta sai lanu-teen, i keta preokupa liu ba imi nia moris loro-loron. Se lae, aban-bainrua Hau fila fali mai, imi neon beik hanesan fali animal fuik ida nebee lao-lao, hakfodak mai tama tiha iha lasu laran. \v 35 Tanba bainhira Hau fila fali mai, la iha ema ida iha mundu mak bele sees aan. \v 36 Nee duni atensaun beibeik, i sempre halo orasaun, atu imi bele liu husi susar nee ho diak. Nunee too ikus imi sei la tauk hamriik iha Ema Umanu nia Oan nia oin.” \p \v 37 Loro-loron Jesus baa hanorin iha uma kreda boot. Maibee kalan Nia sai husi Jerusalém baa toba iha foho Oliveira.\x + \xo 21:37 \xt Lucas 19:47\x* \v 38 Dadeer-saan rai huun mutin, ema barak lao ba iha uma kreda boot para rona Nia hanorin. \c 22 \s1 Nai ulun relijiaun Judeu sira buka dalan atu oho Nai Jesus \r (Mateus 26:1-5; Marcos 14:1-2; João 11:45-53) \p \v 1 Festa Paun la Tau Fermentu besik ona, festa nee hanaran mos Paskua.\x + \xo 22:1 \xt Ézodu (Keluaran) 12:1-27\x* \v 2 Momentu nee, nai lulik nia ulun sira ho mestri relijiaun sira buka hela dalan atu oho Jesus, maibee oho subar deit, tanba sira tauk, se povu hatene, bele halo rungu-ranga. \s1 Judas iha planu atu faan Nai Jesus \r (Mateus 26:14-16; Marcos 14:10-11) \p \v 3 Depois Satanás tama iha Judas nia laran. Judas nee Jesus nia eskolante ida husi sira nain sanulu resin rua, ema mos bolu nia Iscariotes. \v 4 Entaun Judas baa buka nai lulik nia ulun sira ho uma kreda boot nia xefi seguransa sira hodi kombina para faan Jesus ba sira. \v 5 Nia planu nee halo sira kontenti teb-tebes, i sira promete atu foo osan ba nia. \v 6 Judas mos konkorda. Nunee nia komesa buka dalan atu entrega nonook Jesus ba sira, atu povu la bele hatene. \s1 Nai Jesus nia eskolante sira prepara festa Paskua \r (Mateus 26:17-25; Marcos 14:12-21; João 13:21-30) \p \v 7 Too ona Festa Paun la Tau Fermentu. Iha loron nee, ema Judeu tenki oho bibi malae oan para kalan nee bele selebra festa Paskua. \v 8 Entaun Jesus haruka Pedro ho João dehan, “Imi nain rua baa uluk halo preparasaun para orsida ita bele haan hamutuk hodi selebra festa Paskua.” \p \v 9 Sira husu, “Ita Boot hakarak ami baa prepara iha nebee?” \p \v 10 Jesus hataan, “Bainhira imi tama ba iha sidade Jerusalém, imi sei hasoru mane ida lori hela sanan rai ho bee iha laran. Imi tuir deit nia too nia tama ba iha uma ida. \v 11 Too iha uma, husu ba uma nain nunee: ‘Mestri husu kona ba fatin nebee mak prepara ona ba Nia atu haan hamutuk ho Nia eskolante sira hodi selebra festa Paskua. Fatin nee iha nebee?’ \v 12 Depois uma nain sei hatudu salaun ida iha uma andar leten, nia prepara tiha ona fatin nee. Hela deit imi nain rua baa prepara hahaan iha nebaa.” \p \v 13 Nunee sira nain rua baa, hetan buat hotu-hotu tuir lo-loos saida mak Jesus hatete ba sira. I sira halo preparasaun ba festa Paskua iha nebaa. \s1 Festa Paskua \r (Mateus 26:26-30; Marcos 14:22-26; 1 Korintu 11:23-25) \p \v 14 Oras too ona, Jesus ho Nia eskolante sira tuur haleu meza atu haan hamutuk. \v 15 Jesus dehan ba sira, “Hau hakarak teb-tebes haan hamutuk ho imi iha festa Paskua nee, molok Hau terus. \v 16 Tanba Hau sei la haan tan hahaan Paskua nian too Maromak ukun iha mundu foun hodi halo festa nee nia signifikadu sai realidade.” \p \v 17 Depois Jesus foti tua kopu ida hodi foo agradese ba Maromak. I Nia foo tua nee ba sira hodi dehan, “Simu ba, imi ida-idak hemu. \v 18 Hau hatete ba imi, Hau sei la hemu tan tua too Maromak ukun nudar Liurai iha mundu foun.” \p \v 19 Depois Nia foti paun hodi agradese ba Maromak. Nia silu paun nee fahe ba Nia eskolante sira hodi hatete, “Nee Hau nia isin, Hau foo hodi salva imi. Halo hanesan nee nafatin hodi hanoin Hau.” \p \v 20 Bainhira sira haan hotu ona, Jesus foti tan tua kopu ida hodi dehan, “Tua nee hatudu Maromak nia promesa foun \x + \xo 22:20 \xt Jeremias 31:31-34\x* nebee Nia halo liu husi Hau nia raan, tanba Hau nia raan nee sei fakar hodi salva imi. \p \v 21 Maibee iha ema ida haan hamutuk hela ho Hau iha meza nee mak sei faan Hau.\x + \xo 22:21 \xt Salmus (Mazmur) 41:10\x* \v 22 Hau, Ema Umanu nia Oan tenki mate duni tuir Maromak nia planu. Maibee ema nebee faan Hau nee, sei terus teb-tebes.” \p \v 23 Rona nunee, Jesus nia eskolante sira komesa husu ba malu, see mak atu halo buat aat nee. \s1 Eskolante sira haksesuk malu kona ba see mak boot \p \v 24 Depois Jesus nia eskolante sira komesa haksesuk malu kona ba eskolante ida nebee mak boot liu.\x + \xo 22:24 \xt Mateus 18:1; Marcos 9:34; Lucas 9:46\x* \v 25 Maibee Jesus dehan ba sira, “Iha nasaun sel-seluk, liurai sira manda sira nia reinu tuun-sae. Maski nunee sira hakarak para povu bolu sira dehan, ‘Liurai laran luak’. \v 26 Maibee imi la bele nunee. See mak boot liu, nia tenki sai hanesan ema nebee kiik liu. I ema nebee ukun, tenki sai hanesan atan hodi serbi ema seluk.\x + \xo 22:26 \xt Mateus 20:25-27, 23:11; Marcos 9:35, 10:42-44\x* \v 27 Hanoin took. Ida nebee mak boot liu: ema nebee tuur haan iha meza ka, ida nebee serbi nia? Ida nebee tuur haan iha meza mak boot. Maibee Hau iha imi nia leet hanesan ema nebee serbi.\x + \xo 22:27 \xt João 13:12-15\x* \p \v 28 Bainhira Hau iha susar nia laran, imi mak hamutuk ho Hau. \v 29 Hau nia Aman foti ona Hau sai Liurai para ukun. Nunee mos, agora Hau foti imi para ukun, \v 30 atu nunee aban-bainrua Hau ukun Hau nia reinu, imi bele tuur iha meza hodi haan-hemu hamutuk ho Hau. I imi mos sei tuur iha kadeira ukun hodi ukun Israel nia suku sanulu resin rua hotu.”\x + \xo 22:30 \xt Mateus 19:28\x* \s1 Nai Jesus dehan, Pedro sei nega Nia \r (Mateus 26:31-35; Marcos 14:27-31; João 13:36-38) \p \v 31 Jesus hatete ba Simão Pedro, “Simão, Simão, Satanás simu ona lisensa atu koko imi. Nia hakarak haketak imi husi Hau, hanesan ema tahek foos para hasai nia kulit. \v 32 Maibee Simão, Hau halo ona orasaun ba o, atu o nia fiar la bele lakon. I bainhira o fila fali mai Hau, o tenki hametin o nia maluk sira nia laran.” \p \v 33 Pedro hataan, “Lae, Nai! Hau prontu tama kadeia hamutuk ho Ita Boot. Atu mate hamutuk ho Ita Boot mos, hau prontu.” \p \v 34 Maibee Jesus hataan fali dehan, “Pedro, rona mai. Orsida molok manu kokoreek, o sei nega Hau dala tolu dehan, o la konhese Hau.” \s1 Eskolante sira tenki prontu hasoru susar \p \v 35 Depois Jesus husu ba Nia eskolante sira, “Uluk Hau haruka imi baa foo sai Hau nia Liafuan Diak, Hau hatete para imi la bele lori osan, pasta, ho sandalias rezerva.\x + \xo 22:35 \xt Mateus 10:9-10; Marcos 6:8-9; Lucas 9:3, 10:4\x* Iha tempu nebaa imi falta buat ruma ka?” \p Sira hataan, “Lae, ami la falta buat ida.” \p \v 36 Jesus dehan, “Maibee agora oin seluk. Se imi iha osan, lori ho. Se iha pasta, lori mos. Se la iha surik, faan tiha imi nia faru ida hodi sosa. \v 37 Tanba uluk Maromak nia profeta hakerek hanesan nee kona ba Hau: ‘Ema konsidera Nia hanesan ema nebee halo krimi.’\x + \xo 22:37 \xt Isaias 53:12\x* Agora tenki sai realidade. Tebes, buat nebee hakerek kona ba Hau nee besik akontese ona.” \p \v 38 Sira dehan, “Nai, ami iha surik rua.” \p Jesus hataan, “Too ona, lalika koalia tan ona.” \s1 Nai Jesus harohan iha foho Oliveira \r (Mateus 26:36-46; Marcos 14:32-42) \p \v 39 Hotu tiha, Jesus sai husi sidade baa iha foho Oliveira, hanesan baibain. Nia eskolante sira akompanha Nia. \v 40 Too iha nebaa, Nia dehan ba sira, “Imi tenki halo orasaun atu imi la bele monu ba tentasaun.” \p \v 41 Depois Jesus sees aan uitoan husi sira, i Nia hakneak hodi halo orasaun dehan, \v 42 “Hau nia Aman, se Ita Boot hakarak, hasai tiha terus ida nee husi Hau. Maibee la bele halo tuir Hau nia hakarak, halo tuir deit Ita Boot nia hakarak.” \v 43 [Anju ida mai husi lalehan hodi foo forsa ba Nia. \v 44 Jesus laran susar teb-tebes, nee mak Nia halo orasaun makaas liu tan, too Nia kosar sai turu ba rai hanesan raan.]\f + \fr 22:44 \ft Kopia evanjelhu Lucas nian husi tempu antigu barak. Versikulu 43-44 nee tama iha kopia nee balu, maibee iha kopia nebee antigu liu la iha.\f* \p \v 45 Harohan tiha hotu, Jesus hamriik hodi fila fali ba Nia eskolante sira, Nia haree sira toba dukur hela, tanba sira nia laran tristi halo sira kole liu. \v 46 Jesus hatete ba sira, “Nusaa mak imi toba? Hadeer ona hodi halo orasaun atu imi la bele monu ba tentasaun.” \s1 Ema kaer Nai Jesus \r (Mateus 26:47-56; Marcos 14:43-50; João 18:3-11) \p \v 47 Jesus sei koalia hela, Judas, eskolante ida husi sira nain sanulu resin rua nee, mai lori ema barak. Nia besik baa hodi rei Jesus. \v 48 Maibee Jesus hatete, “Judas, o rei Hau, Ema Umanu nia Oan, para faan Hau ka?” \p \v 49 Kuandu Jesus nia eskolante sira seluk hatene saida mak atu akontese, sira husu ba Jesus, “Nai, ami bele hasoru sira ho surik ka?” \v 50 Depois eskolante ida tesi kotu tiha ema ida nia tilun sorin loos. Ema kanek nee nai lulik boot nia atan. \p \v 51 Maibee Jesus hatete, “Para ona!” Depois Nia kaer atan nee nia tilun hodi halo tomak fali. \p \v 52 Ema sira nebee mai atu kaer Jesus nee mak nai lulik Judeu nia ulun sira, xefi seguransa sira iha uma kreda boot, ho katuas lia nain sira. Jesus husu ba sira, “Nusaa mak imi mai lori surik ho ai dona? Imi hanoin Hau ema kriminozu ka? \v 53 Loro-loron Hau iha hela area uma kreda boot nian, hanesan mos imi, i imi la kaer Hau. Maibee agora imi nia tempu, i forsa nakukun nian mak ukun.”\x + \xo 22:53 \xt Lucas 19:47, 21:37\x* \s1 Pedro nega Nai Jesus dala tolu \r (Mateus 26:57-58,69-75; Marcos 14:53-54,66-72; João 18:12-18,25-27) \p \v 54 Depois sira kaer Jesus, i lori Nia ba iha nai lulik boot nia uma. Pedro lao tu-tuir husi dook deit. \v 55 Iha uma oin ema balu sunu ahi hodi haneruk, i Pedro mos baa tuur hamutuk ho sira. \v 56 Iha kriada ida haree Pedro tuur hela besik ahi. Kriada nee baa fihir di-diak Pedro nia oin, depois hatete, “Ema ida nee hamutuk ho Jesus!” \p \v 57 Maibee Pedro nega dehan, “Lae, menina! Hau la konhese Nia.” \p \v 58 La kleur ema ida tan haree Pedro, i dehan, “O nee Nia ema duni!” \p Maibee Pedro dehan, “Lae, maun! Laos hau.” \p \v 59 Liu tiha oras ida hanesan nee, iha tan ema ida hatete dehan, “Ema nee hamutuk ho Jesus duni. La iha duvida, tanba nia mos ema Galileia.” \p \v 60 Maibee Pedro nega dehan, “Maun, hau la hatene saida mak ita koalia nee.” Pedro sei koalia nunee, derepenti manu kokoreek. \p \v 61 Nai Jesus fila ba kotuk hodi hateke loos ba Pedro. I Pedro hanoin fali Nai Jesus nia liafuan ohin dehan, “Orsida molok manu kokoreek, o sei nega Hau dala tolu.” \v 62 Entaun Pedro sai husi nebaa hodi tanis ho laran dodok. \s1 Ema baku Nai Jesus i tarata Nia \r (Mateus 26:67-68; Marcos 14:65) \p \v 63 Ema sira nebee hein Jesus nee komesa hamoe Nia i baku Nia fila-fila. \v 64 Sira kesi tiha Nia matan ho hena hodi goza Nia dehan, “He, profeta, siik took ba, see mak baku o nee?” \v 65 I sira mos hatete liafuan aat oi-oin hodi tarata Nia. \s1 Nai Jesus iha justisa nain relijiaun Judeu nia oin \r (Mateus 26:59-66; Marcos 14:55-64; João 18:19-24) \p \v 66 Dadeer-saan, loro matan foin sae, justisa nain relijiaun Judeu nian halibur malu. Sira nee mak katuas lia nain sira, nai lulik nia ulun sira ho mestri relijiaun sira. Depois ema nebee hein Jesus lori Nia baa aprezenta ba sira para tesi Nia lia. \v 67 Justisa nain sira husu ba Nia, “Hatete mai, O mak Mesias ka?” \p Jesus hataan, “Se Hau hatete ba imi, imi sei la fiar. \v 68 Se Hau husu ba imi, imi sei la hataan. \v 69 Maibee la kleur tan Hau, Ema Umanu nia Oan sei tuur iha Maromak Kbiit Nain nia sorin loos.”\x + \xo 22:69 \xt Salmus (Mazmur) 110:1\x* \p \v 70 Rona nunee, sira rame-rame husu fali, “Entaun, O Maromak nia Oan ka?” \p Jesus hataan, “Imi dehan nee loos.” \p \v 71 Depois sira dehan ba malu, “Ita la presiza tan sasin ona. Ita rona ona, Nia liafuan rasik mak hamonu Nia.” \c 23 \s1 Nai Jesus iha governador Pilatus nia oin \r (Mateus 27:1-2,11-14; Marcos 15:1-5; João 18:28-38) \p \v 1 Depois justisa nain sira hotu hamriik hodi lori Jesus ba governador Pilatus. \v 2 Too iha governador nia oin, sira komesa foo sala ba Jesus dehan, “Ami kaer toman Ema nee tau lia ba povu para kontra estadu. Nia haruka povu la bele selu impostu ba liurai boot César. Nia mos deklara katak, Nia mak Mesias, ema Judeu sira nia Liurai.” \p \v 3 Entaun Pilatus husu ba Jesus, “Loos ka? O mak ema Judeu sira nia Liurai duni ka?” \p Jesus hataan, “Ita dehan nee loos.” \p \v 4 Depois Pilatus foo sai nia desizaun ba nai lulik nia ulun sira ho ema lubun boot nee dehan, “Hau la hetan Ema nee nia sala ida atu bele kastigu Nia.” \p \v 5 Maibee sira ulun toos nafatin hodi protesta dehan, “Lae, Nia hanorin hodi tau lia ba povu iha nebee-nebee atu halo rungu-ranga, komesa husi provinsia Galileia, too iha rai Judeia tomak, mai too iha nee.” \s1 Nai Jesus iha liurai Herodes nia oin \p \v 6 Rona nunee, governador Pilatus husu ba sira, “Se hanesan nee, Nia ema Galileia ka?” \p \v 7 Sira hataan dehan, loos. Nunee governador haruka Jesus ba iha liurai Herodes, tanba nia mak ukun iha provinsia Galileia, i tempu nebaa nia iha hela sidade Jerusalém. \p \v 8 Bainhira Herodes haree Jesus, nia kontenti teb-tebes, tanba kleur ona hakarak atu hasoru Nia. Herodes rona ona istoria barak kona ba Jesus, i hakarak atu haree Nia halo milagre ruma. \v 9 Entaun Herodes husu pergunta oi-oin ba Jesus, maibee Nia la hataan liafuan ida. \v 10 Nai lulik nia ulun sira ho mestri relijiaun sira mos hamriik besik hodi duun makaas dehan, Nia halo ona sala todan oi-oin. \v 11 Depois liurai Herodes ho nia soldadu sira komesa hamoe Jesus i goza Nia. Sira foo hatais Nia ho ropa nabilan ida nebee baibain liurai sira mak hatais, depois haruka Nia fila ba governador Pilatus. \v 12 Uluk Herodes ho Pilatus odi malu, maibee iha loron nee sira nain rua diak malu fali. \s1 Governador Pilatus foo kastigu mate ba Nai Jesus \r (Mateus 27:15-26; Marcos 15:6-15; João 18:39—19:16) \p \v 13 Governador Pilatus halibur nai lulik nia ulun sira, ukun nain sira ho tan povu. \v 14 Depois nia foo sai nia desizaun dehan, “Imi lori Ema nee mai hau hodi foo sala ba Nia dehan, Nia sempre tau lia ba povu para kontra estadu. Maibee hau investiga tiha ona Nia iha imi nia oin, i la hetan Nia sala ida atu bele kastigu Nia. \v 15 Liurai Herodes mos la hetan Nia sala ida. Tanba nee mak liurai haruka Nia fila fali mai ita. Imi haree ona, Ema nee la halo sala ida atu hau bele foo kastigu mate ba Nia. \v 16 Tanba nee mak hau hakotu nunee: Hau sei haruka baku Nia ho sikoti, depois husik fali Nia.” \p \v 17 [Iha tempu nebaa bainhira ema Judeu sira halo festa Paskua, governador sempre hasai ema dadur ida tuir sira nia hakarak.]\f + \fr 23:17 \ft Kopia evanjelhu Lucas nian husi tempu antigu barak. Versikulu 17 nee tama iha kopia balu, maibee iha kopia nebee antigu liu la iha.\f* \v 18 Entaun sira hotu hakilar rame-rame dehan, “Oho tiha Nia! Hasai mak Barabás!” \v 19 Barabás nee tama kadeia tanba nia halo rungu-ranga iha sidade Jerusalém kontra estadu Roma, i nia mos oho ema. \p \v 20 Pilatus hakarak husik Jesus. Entaun nia koalia ba sira dala ida tan. \v 21 Maibee sira hotu hakilar dehan, “Prega tiha Nia ba krus! Prega tiha Nia ba krus!” \p \v 22 Pilatus koalia ba sira ba dala tolu dehan, “Tansaa? Nia halo krimi saida? Hau la hetan razaun ida para hau bele foo kastigu mate ba Nia. Nee mak hau haruka ema baku deit Nia ho sikoti, depois husik fila fali.” \p \v 23 Maibee ema barak nee hakilar beibeik ho lian makaas hodi obriga para prega Jesus iha krus too mate. Ikus mai, sira mak manaan. \v 24 Entaun Pilatus desidi tuir sira nia hakarak deit. \v 25 Nia hasai ema nebee mak sira husu, ida nebee dadur hela tanba halo rungu-ranga kontra estadu i oho ema. I nia entrega Jesus ba sira nia liman atu halo tuir sira nia hakarak. \s1 Ema prega Nai Jesus iha krus \r (Mateus 27:32-44; Marcos 15:21-32; João 19:17-27) \p \v 26 Depois soldadu sira lori Jesus sai husi governador Pilatus nia uma. Iha dalan klaran sira hasoru ema ida naran Simão husi Sirene, nia foin mai husi foho atu tama ba sidade. Sira obriga Simão lori Jesus nia krus hodi lao tuir Nia. \p \v 27 Ema barak lao tuir Jesus, i senhora balu tanis halerik ba Nia. \v 28 Jesus fila oin ba sira hodi dehan, “Senhora Jerusalém oan sira, lalika tanis mai Hau. Diak liu tanis halerik ba imi nia aan rasik, i tanis ba imi nia oan sira. \v 29 Tanba aban-bainrua susar boot sei kona imi too ema dehan, ‘Feto nebee sorti mak sira nebee la iha oan, sira nebee nunka kous i nunka foo susu bebee.’ \v 30 Bainhira susar nee mai, ema sei halerik ba foho dehan, ‘Monu hanehan ona ami ba!’ Sira sei dehan ba foho kiik sira, ‘Hakoi tiha ami ba!’\x + \xo 23:30 \xt Oseias (Hosea) 10:8; Apokalipse 6:16\x* \v 31 Se ai nebee matak mos ahi haan, saa tan ai nebee maran tiha ona.” \f + \fr 23:31 \ft Tuir ema matenek barak kona ba Biblia, iha nee Nai Jesus soe lia dehan, ema foo terus ba Nia, maski Nia la sala. Saa tan sira sei foo terus ba sala nain sira.\f* \p \v 32 Bainhira soldadu sira lori Jesus, sira lori mos kriminozu nain rua para kastigu mate hamutuk ho Nia. \v 33 Too iha fatin ida naran Ulun Ruin, sira prega Jesus ba iha krus. Sira prega mos kriminozu nain rua nee, ida iha Jesus nia sorin loos, ida iha Nia sorin karuk. \p \v 34 [Jesus halo orasaun dehan, “Hau nia Aman, perdua ema sira nee nia sala, tanba sira la hatene saida mak sira halo.”]\f + \fr 23:34 \ft a: Kopia evanjelhu Lucas nian husi tempu antigu barak. Liafuan hirak nee tama iha kopia balu, maibee iha kopia nebee antigu liu la iha.\f* Depois soldadu sira dada rifa atu hatene see mak bele hetan Jesus nia hena.\x + \xo 23:34 \xt Salmus (Mazmur) 22:19\x* \p \v 35 Ema barak hamriik hela hodi haree. I ema Judeu nia boot sira tarata Jesus dehan, “Nia salva ona ema seluk. Se Nia mak Mesias, Ida nebee mak Maromak hili, entaun husik Nia salva Nia Aan rasik.”\x + \xo 23:35 \xt Salmus (Mazmur) 22:8\x* \p \v 36 Soldadu sira mos besik Jesus hodi goza Nia. Sira lolo tua siin ba Nia\x + \xo 23:36 \xt Salmus (Mazmur) 69:22\x* \v 37 hodi dehan, “Se O mak ema Judeu nia liurai, salva O nia Aan ba!” \p \v 38 Sira prega ai kabelak ida ba krus iha Jesus nia ulun leten. Iha ai kabelak nee hakerek dehan, “Nee ema Judeu sira nia Liurai.” \p \v 39 Kriminozu ida nebee prega hela iha Jesus nia sorin mos hatete aat Jesus dehan, “O mak Mesias ka? Entaun, salva O nia Aan, salva mos ami!” \p \v 40 Maibee kriminozu ida seluk siak nia dehan, “O la tauk Maromak ka? O simu kastigu mate hanesan mos Nia. \v 41 Ita nain rua merese duni simu kastigu nee, tanba ita nia hahalok aat. Maibee Ema nee la halo sala buat ida.” \v 42 Depois nia dehan, “Jesus, bainhira Ita Boot kaer ona ukun nudar Liurai, hanoin hau ba.” \p \v 43 Jesus hataan, “Hau promete ba o, ohin loron kedas o sei hamutuk ho Hau iha fatin furak nian.” \s1 Nai Jesus mate \r (Mateus 27:45-56; Marcos 15:33-41; João 19:28-30) \p \v 44 Iha meudia, nakukun komesa taka metin rejiaun nee tomak too tuku tolu lokraik, \v 45 tanba loro matan la foo naroman tiha. Iha uma kreda boot iha kurtina boot ida hodi haketak Fatin nebee Lulik Liu. Derepenti deit kurtina nee naklees fahe ba rua.\f + \fr 23:45 \ft Kurtina nee naklees, hatudu katak Nai Jesus nia mate loke dalan atu ita ema bele tama liu ba Nai Maromak nia prezensa. (Haree mos Ebreu 9:1-15; Éfezu 3:12.)\f* \x + \xo 23:45 \xt Ézodu (Keluaran) 26:31-33\x* \p \v 46 Jesus harohan ho lian makaas dehan, “Hau nia Aman, Hau entrega Hau nia klamar ba Ita Boot nia liman.”\x + \xo 23:46 \xt Salmus (Mazmur) 31:5\x* Koalia tiha nunee, Nia iis mos kotu. \p \v 47 Komandante Roma haree buat nebee mak akontese, i nia hahii Maromak dehan, “Tebes duni! Ema nee Ema ida nebee moris loos.” \p \v 48 Ema hotu-hotu nebee ohin mai asisti nee, sira haree saida mak akontese, i sira fila ba uma ho laran tristi liu. \v 49 Maibee senhora sira nebee uluk tuir Jesus husi Galileia too iha Jerusalém,\x + \xo 23:49 \xt Lucas 8:2-3\x* sira sei hamriik hela husi dook hodi haree. Nunee mos Nia maluk sira seluk. \s1 José hakoi Nai Jesus nia mate isin \r (Mateus 27:57-61; Marcos 15:42-47; João 19:38-42) \p \v 50-51 Iha ema ida naran José, husi sidade Arimateia iha provinsia Judeia, hakarak atu hakoi Jesus nia mate isin. Nia ema ida nebee diak i moris loos, i nia hein hela Maromak atu ukun nudar Liurai. José mos membru tribunal relijiaun Judeu nian, maibee nia la konkorda ho nia kolega sira nia desizaun hodi kastigu mate Jesus. \v 52 Entaun nia baa hasoru governador Pilatus hodi husu lisensa atu hatuun Jesus nia mate isin husi krus. \v 53 Hetan tiha lisensa, José baa hatuun Jesus nia mate isin. Depois nia falun ho hena mutin diak nian. Hotu tiha nia lori baa haloot iha rate. Fatin nee fatuk lolon nebee ema bahat tiha ona atu sai rate, maibee seidauk iha ema ida hakoi iha laran. \v 54 Momentu nee Sesta lokraik ona, besik atu tama ona ba loron Sabadu, ema Judeu nia loron deskansa.\f + \fr 23:54 \ft Tuir ema Judeu, kuandu loro matan monu mak tama ona ba loron foun. Nunee bainhira loro matan monu iha Sesta, tama kedas ba loron Sabadu. Iha loron Sabadu sira la bele halo servisu.\f* \p \v 55 Senhora sira nebee akompanha Jesus husi Galileia, sira lao tuir José too iha rate. Sira haree rate nee i haree José latan Jesus nia mate isin ba. \v 56 Hotu tiha, sira fila ba uma hodi prepara ai been morin ho mina morin oi-oin. Too iha loron Sabadu, sira deskansa tuir lei.\x + \xo 23:56 \xt Ézodu (Keluaran) 20:10; Deuteronómiu (Ulangan) 5:14\x* \c 24 \s1 Nai Jesus moris fila fali \r (Mateus 28:1-10; Marcos 16:1-8; João 20:1-10) \p \v 1 Iha loron Domingu dadeer-saan nakukun, senhora sira nee fila fali ba iha Jesus nia rate. Sira lori ai been morin ho mina morin nebee sira prepara tiha ona atu tau ba Jesus nia isin. \v 2 Too iha nebaa, sira haree fatuk boot nebee hodi taka rate ibun, ema duir tiha ona ba ninin. \v 3 Entaun sira tama ba rate laran, maibee sira la hetan Nai Jesus nia mate isin. \v 4 Sira bilaan tiha hodi hanoin hela buat nee. Derepenti deit mane nain rua hatais hena nabilan hanesan rai lakan hamriik hela iha sira nia sorin. \v 5 Senhora sira nee tauk teb-tebes, i hakruuk too rai iha sira nia oin. Ema nain rua nee husu, “Nusaa mak imi mai buka ema moris iha ema mate sira nia fatin? \v 6 Nia la iha nee ona. Nia moris fali ona! Keta haluha buat nebee Nia hatete ba imi bainhira Nia sei hamutuk ho imi iha Galileia. \v 7 Nia foo hatene kedas ona dehan, ema sei faan Ema Umanu nia Oan ba iha ema aat sira nia liman, i sei prega Nia iha krus too mate. Maibee iha loron tolu Nia sei moris fila fali.”\x + \xo 24:7 \xt Mateus 16:21, 17:22-23, 20:18-19; Marcos 8:31, 9:31, 10:33-34; Lucas 9:22, 18:31-33\x* \p \v 8 Rona nunee, sira foin hanoin hetan Jesus nia liafuan uluk nee. \v 9 Depois sira fila husi rate hodi konta buat sira nee hotu ba apostolu nain sanulu resin ida ho ema sira seluk nebee tuir Nia. \v 10 Senhora sira nebee baa iha rate nee mak Maria Madalena, Joana, Tiago nia inan Maria, ho mos feto seluk tan. Sira konta buat sira nee ba apostolu sira. \v 11 Maibee apostolu sira la fiar, sira hanoin dehan senhora sira koalia nar-naran deit. \p \v 12 Maski nunee Pedro hamriik lalais hodi halai ba rate. Too iha nebaa, nia hakruuk hodi hateke ba rate laran, maibee nia so haree deit hena mutin nebee ohin falun mate nee. Nia fila ba uma hodi hanoin hela kona ba saida mak akontese. \s1 Nai Jesus hatudu Aan ba eskolante nain rua iha dalan atu baa Emaus \r (Marcos 16:12-13) \p \v 13 Iha loron nee kedas, Jesus nia eskolante nain rua sai husi Jerusalém atu baa iha aldeia ida naran Emaus. Aldeia nee kala kilometru sanulu resin ida husi Jerusalém. \v 14 Tuir dalan, sira koalia dadauk kona ba buat hotu-hotu nebee foin akontese nee. \v 15 Sira koalia namanas hela, Jesus rasik toman sira hodi lao hamutuk ho sira. \v 16 Maibee sira la konhese katak, nee Jesus, tanba Maromak taka tiha sira nia hanoin. \p \v 17 Depois Jesus husu ba sira, “Ohin iha dalan, imi koalia saida?” \p Sira nain rua hamriik iha fatin hodi hatudu oin tristi loos. \v 18 Ida naran Cleopas dehan ba Jesus, “Husi ema hotu-hotu nebee mai vizita Jerusalém nee, karik Ita Boot mesak deit mak la hatene buat nebee mak foin akontese dadauk nee.” \p \v 19 Jesus husu fali, “Buat saida?” \p Sira hataan, “Buat nebee mak akontese ba Jesus husi Nazaré. Nia Maromak nia Profeta, Nia halo milagre boot i Nia liafuan mos hatudu katak Nia iha kbiit. Maromak rasik konsidera Nia Profeta boot, saa tan povu. \p \v 20 Maibee nai lulik nia ulun sira ho ita nia ukun nain sira entrega fali Nia ba governador para kastigu mate Nia. Depois sira prega tiha Nia iha krus too mate. \v 21 Uluk ami laran metin katak, Nia mak atu foo liberdade ba povu Israel. Maibee agora buat sira nee akontese loron tolu liu ba ona. \v 22 Agora ami sai bilaan liu tan. Tanba ohin dadeer-saan senhora balu husi ami nia grupu baa iha rate, \v 23 maibee sira la hetan Jesus nia mate isin. Depois sira fila hodi konta mai ami dehan, sira haree anju, i anju sira nee hatete katak, Jesus moris fali ona. \v 24 Nunee ami nia kolega balu halai kedas ba rate. Too iha rate, sira haree katak, buat nebee senhora sira ohin konta nee, loos duni. Sira mos la haree Jesus.” \p \v 25 Jesus hatete ba sira, “Imi ulun toos duni! Nusaa mak imi la fiar nafatin liafuan sira nebee Maromak nia profeta sira foo sai ona hori uluk?! \v 26 Sira hakerek dehan, Mesias tenki terus hanesan nee duni, foin Maromak foti aas Nia.” \v 27 Depois Jesus esplika ba sira kona ba buat hotu-hotu nebee hakerek ona iha Livru Sagradu kona ba Nia Aan, komesa husi Moisés nia livru, too iha profeta sira seluk. \p \v 28 Bainhira sira besik too ona iha Emaus, Jesus halo finji lao ba oin nafatin. \v 29 Maibee sira nain rua dehan, “Husu boot, Senhor deskansa lai ho ami kalan nee, tanba lokraik ona, loro matan atu besik monu ona.” Entaun Jesus tama hamutuk ho sira ba uma laran. \p \v 30 Bainhira sira tuur iha meza atu haan, Jesus foti paun, i foo agradese ba Maromak. Depois Nia silu paun nee halo rohan-rohan hodi foo ba sira nain rua. \v 31 Momentu nee kedas Maromak loke sira nia hanoin, i sira hatene katak, ema nee Jesus. Maibee derepenti deit Nia lakon tiha husi sira nia oin. \v 32 Sira konta ba malu, “Ohin iha dalan Nia koalia ho ita hodi esplika Livru Sagradu, ita nia laran haksolok teb-tebes.” \p \v 33 Sira nain rua mos hamriik kedas hodi fila ba Jerusalém. Too iha nebaa, sira hasoru malu ho apostolu nain sanulu resin ida ho sira seluk nebee halibur hamutuk hela. \v 34 Ema sira nee hatete ba sira nain rua, “Loos duni! Nai Jesus moris fali ona! Ohin Nia hatudu Aan ba Simão Pedro.”\f + \fr 24:34 \ft Iha nee Lucas hakerek dehan “Simão”. Simão nee Pedro nia naran seluk.\f* \p \v 35 Depois sira nain rua mos konta buat nebee akontese iha dalan, too sira konhese Jesus bainhira Nia silu paun. \s1 Nai Jesus hatudu Aan ba Nia eskolante sira \r (Mateus 28:16-20; Marcos 16:14-18; João 20:19-23; Apostolu sira nia Istoria 1:6-8) \p \v 36 Sira sei koalia hela nunee, derepenti deit Jesus rasik hamriik iha sira nia klaran. Nia kumprimenta sira dehan, “Maromak foo pas ba imi!” \p \v 37 Sira hakfodak ho tauk teb-tebes, tanba sira hanoin katak, Nia nee mate klamar ida. \p \v 38 Maibee Jesus dehan, “Nusaa mak imi tauk? Nusaa mak imi laran ru-rua? \v 39 Haree took Hau nia liman ho ain. Hau rasik mak nee! Lolo liman hodi kaer rasik ba, para imi bele hatene katak, Hau laos mate klamar. Tanba mate klamar la iha isin ho ruin, maibee imi haree ona, Hau iha duni isin ho ruin.” \p \v 40 Koalia tiha hotu, Jesus mos hatudu Nia liman ho ain ba sira. \v 41 Sira seidauk fiar, tanba sira haksolok demais ho admira. Entaun Jesus husu ba sira, “Hahaan ruma iha karik, foo uitoan mai.” \v 42 Sira foo ikan tunu pedasuk ida. \v 43 Jesus simu tiha ikan nee hodi haan iha sira nia oin. \p \v 44 Hotu tiha Jesus dehan ba sira, “Uluk Hau sei hamutuk ho imi, Hau hatete hanesan nee: Buat hotu nebee hakerek ona kona ba Hau iha Livru Sagradu tenki akontese duni, komesa husi Moisés nia livru, too iha livru profeta sira nian ho mos Salmus.” \p \v 45 Depois Nia loke sira nia hanoin para sira bele kompriende di-diak Livru Sagradu nee. \v 46 Nia dehan, “Iha Livru Sagradu hakerek nunee: Mesias tenki terus, i mate, depois iha loron tolu, Nia moris fali. \v 47 I ema sei foo sai hodi Mesias nia naran katak, see mak hakribi nia sala, Maromak foo perdaun ba nia. Sira sei foo sai nunee iha rai hotu-hotu, hahuu husi Jerusalém. \v 48 Imi tenki foo sasin kona ba buat sira nee hotu. \v 49 Hau sei haruka Espiritu Santu ba imi, tuir Hau nia Aman promete tiha ona. Maibee imi tenki hein iha sidade nee, too imi simu kbiit husi lalehan.”\x + \xo 24:49 \xt Joel 2:28-29; João 14:16-17; Apostolu sira nia Istoria 1:4\x* \s1 Nai Jesus sae ba lalehan \r (Marcos 16:19-20; Apostolu sira nia Istoria 1:9-11) \p \v 50 Loron ida Jesus lori sira sai husi sidade. Besik too iha aldeia Betánia, Nia foti liman hodi foo bensaun ba sira.\x + \xo 24:50 \xt Apostolu sira nia Istoria 1:9-11\x* \v 51 Nia foo dadauk bensaun, Maromak foti Nia sae ba lalehan, husik hela sira. \v 52 Sira hotu-hotu adora Nia, i sira fila ba Jerusalém ho haksolok teb-tebes. \v 53 Loro-loron sira sempre iha uma kreda boot hodi hahii Maromak.