\id MAT Ticuna [tca] (Peru edition) - 2011 bd \ide Unicode (Charis SIL AmArea) \h MATEU \toc1 ORE I MEXÜ̃ GA MATEU ÜMATÜXÜ̃ \toc2 MATEU \toc3 Mt \mt1 ORE I MEXÜ̃ GA MATEU ÜMATÜXÜ̃ \c 1 \s1 Ngechuchu ya Cristu natanüwa ngóxü̃ ga duü̃xü̃güchiga \r (Lc 3.23-38) \p \v 1 Ñaã nixĩ ga yema nuxcümaxü̃güxü̃ ga duü̃xü̃gü ga Ngechuchu ya Cristu natanüwa ngóxü̃. Rü yematanüwa rü Dabí nixĩ ga wüxi, rü Abráü̃ nixĩ ga to. \q3 \v 2 Rü Abráü̃ rü Ichaánatü nixĩ. \q2 Rü nüma ga Ichaá rü Acóbunatü nixĩ. \q2 Rü nüma ga Acóbo rü Yudánatü rü naẽneẽgünatü nixĩ. \q3 \v 3 Rü Yudá rü Fárenatü rü Záranatü nixĩ. Rü Támara iyixĩ ga norü mamá. \q2 Rü nüma ga Fáre rü Eróü̃natü nixĩ. \q2 Rü nüma ga Eróü̃ rü Aráü̃natü nixĩ. \q3 \v 4 Rü Aráü̃ rü Aminadánatü nixĩ. \q2 Rü nüma ga Aminadá rü Nachóü̃natü nixĩ. \q2 Rü nüma ga Nachóü̃ rü Charmóü̃natü nixĩ. \q3 \v 5 Rü Charmóü̃ rü Boónatü nixĩ, rü Raá iyixĩ ga naẽ. \q2 Rü nüma ga Boó rü Obénatü nixĩ, rü nae rü Rux iyixĩ. \q2 Rü nüma ga Obé rü Ichaxínatü nixĩ. \q3 \v 6 Rü nüma ga Ichaxí rü ãẽ̱xgacü ga Dabínatü nixĩ. \q2 Rü nüma ga ãẽ̱xgacü ga Dabí rü Charomóü̃natü nixĩ. Rü ngima ga Bechabé ga Uría namèxchirẽ́x ixĩcü iyixĩ ga naẽ ga Charomóü̃. \q3 \v 7 Rü Charomóü̃ rü Roboáü̃natü nixĩ. \q2 Rü nüma ga Roboáü̃ rü Abíanatü nixĩ. \q2 Rü nüma ga Abía rü Achánatü nixĩ. \q3 \v 8 Rü Achá rü Yochapánatü nixĩ. \q2 Rü Yochapá rü Yoráü̃natü nixĩ. \q2 Rü nüma ga Yoráü̃ rü Uchíanatü nixĩ. \q3 \v 9 Rü Uchía rü Yotáü̃natü nixĩ. \q2 Rü Yotáü̃ rü Acánatü nixĩ. \q2 Rü nüma ga Acá rü Echequíanatü nixĩ. \q1 \v 10 Rü Echequía rü Manachénatü nixĩ. \q2 Rü Manaché rü Amóü̃natü nixĩ. \q2 Rü nüma ga Amóü̃ rü Yochíanatü nixĩ. \q1 \v 11 Rü Yochía rü Yeconíanatü rü naẽneẽgünatü nixĩ. Rü yexguma nixĩ ga Babiróniãcü̱̃ã̱x ga churaragü Yudíugüxü̃ íyauxü̃xü̃ rü Babiróniããnewa nagagüãxü̃. \q2 \v 12 Rü yexguma Babiróniãwa Yudíugüxü̃ nagagüguwena, rü Yeconía nane ga Charatíe nabu. Rü nüma ga Charatíe rü Chorobabénatü nixĩ \q1 \v 13 Rü Chorobabé rü Abiúnatü nixĩ. \q2 Rü Abiú rü Eriaquíü̃natü nixĩ. \q2 Rü nüma ga Eriaquíü̃ rü Achónatü nixĩ. \q1 \v 14 Rü Achó rü Chadóxnatü nixĩ. \q2 Rü Chadóx rü Aquíü̃natü nixĩ. \q2 Rü nüma ga Aquíu rü Eriúnatü nixĩ. \q1 \v 15 Rü Eriú rü Ereachánatü nixĩ. \q2 Rü Ereachá rü Matáü̃natü nixĩ. \q2 Rü nüma ga Matáü̃ rü Acóbunatü nixĩ. \q1 \v 16 Rü Acóbu rü Yúchenatü nixĩ. Rü nüma ga Yúche rü María ngĩte nixĩ. Rü ngima ga María rü Ngechuchu ya Cristu naẽ iyixĩ. Rü guma Ngechuchuxü̃ nixĩ ga naxunetaxü̃ ga Tupana. \m \v 17 Rü yemaãcü Abráü̃wa inaxügü ga yema duü̃xü̃gü rü 14 nixĩ ñu̱xmata Dabíwa nangu. Rü yemawena to ga 14 inaxügü ga Dabíwa rü ñu̱xmata Babiróniãcü̱̃ã̱x ga churaragü Yudíugüxü̃ íyauü̃xguwa nangu. Rü yemawena to ga 14 inaxügü ga yexguma Yudíugüxü̃ ínayauü̃xguwena rü ñu̱xmata Cristu buxguwa nangu. \s1 Ngechuchu ya Cristuarü buxchiga \r (Lc 2.1-7) \p \v 18 Rü ñaãcü nixĩ ga yexguma nabuxgu ga Ngechuchu. Rü naẽ ga María rü marü Yúchemaã ixãtechaü̃. Natürü naxü̃pa ga nügüna na nangugüxü̃ rü marü Tupanaãẽ i Üünexü̃ãrü ĩnüãxü̃́ ixãxãcü. \m \v 19 Rü Yúche ga María ngĩtechaü̃ ixĩcü rü wüxi ga mecü nixĩ. Rü yemacèx tama nanango̱xẽẽchaü̃ ga yema na naxãxãcüxü̃ ga María. Rü nagu narüxĩnü ga bexmamare ngĩxü̃ na ínatáxü̃. \v 20 Rü yexguma yemagu ínaxĩnüyane, rü wüxi ga daxũcü̱̃ã̱x ga Tupanaãrü orearü ngeruü̃, rü nanegüwa naxcèx nango̱x rü namaã nidexa. Rü ñanagürü nüxü̃: —Pa Yúche Pa Dabítanüxü̃x, ¡tãxṹ i ngĩxü̃ cuxoxü̃ i María na ngĩmaã cuxãmaxü̃! Erü Tupanaãẽ i Üünexü̃ ngĩxna ĩnüxü̃gagu nixĩ i naxãxãcüxü̃. \v 21 —Rü ngĩma tá ngĩxü̃́ nangẽxma ya wüxi ya ngine, rü cuma rü tá Ngechuchugu cunaxüéga. Rü ngẽma nae̱ga rü ‘maxẽẽruxü̃’ ñaxüchiga nixĩ, erü nüma tá norü pecadugüwa ínananguxü̃xẽẽ i norü duü̃xü̃gü —ñanagürü. \v 22 Rü guxü̃ma ga yema orearü ngeruü̃ nüxü̃ ixuxü̃ rü nangupetü na yanguxü̃cèx ga Cori ga Tupanaãrü ore ga nuxcümaü̃xü̃ ga norü orearü uruü̃wa nüxü̃ yaxuxü̃ ga ñaxü̃: \q1 \v 23 “Rü tá tauemacü ngĩxü̃ inayarütaxu i ngẽma nge i taguma yatüxü̃ cuèxcü. Rü tá nayatü. Rü Emanue̱ tá nixĩ i nae̱ga. Rü ngẽma nae̱ga rü ‘Tupana tatanüwa nangu’, ñaxü̃chiga nixĩ”, \m ñanagürü. \v 24 Rü yexguma pewa nabèi̱ãchigu ga Yúche, rü nanaxü ga yema Tupanaãrü orearü ngeruü̃ ga daxũcü̱̃ã̱x namaã nüxü̃ ixuxü̃. Rü Maríamaã naxãmèx. \v 25 Natürü taguma ngĩxü̃nexü̃ nacuèx ñu̱xmata nabu ga guma ngĩne. Rü Ngechuchugu nanaxüéga. \c 2 \s1 Ngechuchuxü̃ ínayadaugü ga yatügü ga nüxü̃ cuèxüchigüxü̃ \p \v 1 Rü Ngechuchu rü Yudéaanewa yexmane ga ĩãne ga Beréü̃gu nabu ga yexguma Erode ãẽ̱xgacü ixĩxgu ga yema nachiü̃ãnewa. Rü yexguma nixĩ ga ĩãne ga Yerucharéü̃wa nangugüxü̃ ga ñuxre ga yatügü ga nüxü̃ cuèxüchigüxü̃ ga woramacuriwa ngúexü̃ ga yaxü̃wa ne ĩxü̃ ga üèxcü ne ũxü̃wa. \v 2 Rü duü̃xü̃güna nacagüe, rü ñanagürügü: —¿Ngextá nixĩ i nangẽxmaxü̃ ya yima Yudíugüarü ãẽ̱xgacü ya ngexwacèx bucü? Toma rü yéama tochiü̃ãnewa nüxü̃ tadau ya norü woramacuri rü ngẽmacèx núma taxĩ na nüxü̃ tayarücuèxüü̃güxü̃cèx —ñanagürügü. \v 3 Rü yexguma yemachigaxü̃ nacuèxgu ga ãẽ̱xgacü ga Erode rü poraãcü naxoegaãẽ. Rü guxü̃ma ga duü̃xü̃gü ga Yerucharéü̃cü̱̃ã̱xgü rü ta naxoegaãẽgü. \v 4 Rü yexguma ga ãẽ̱xgacü ga Erode rü naxcèx nangema ga guxü̃ma ga paigüarü ãẽ̱xgacügü rü ngúexẽẽruü̃gü ga ore ga mugüwa ngu̱xẽẽtaegüxü̃. Rü nüxna naca, rü ñanagürü: —¿Ngexta nixĩ i nabuégaxü̃ ya Cristu? —ñanagürü. \v 5 Rü nümagü nanangãxü̃gü, rü ñanagürügü: —Nuã Yudéaanewa ngẽxmane ya ĩãne ya Beréü̃gu tá nixĩ i nabuxü̃. Yerü nuxcümaü̃cü ga Tupanaãrü orearü uruü̃ rü nachiga nanaxümatü, rü ñanagürü ga yema ore: \q1 \v 6 “Rü Beréü̃ ya ĩãne ya Yudéaanewa ngẽxmane, rü yima rü tama wüxi ya ngexnerüǘnemare ya ĩãne nixĩ, erü nagu tá nabu i ngẽma ãẽ̱xgacü i taxü̃ i Cristu. Rü nüma tá nüxna nadau i guxü̃ma i Tupanaãrü duü̃xü̃gü i Yudíugü”, \m ñanagürü. \v 7 Rü yexguma ga ãẽ̱xgacü ga Erode rü bexma naxcèx naca ga yema yatügü ga nüxü̃ cuèxüchigüxü̃ ga yaxü̃wa ne ĩxü̃. Rü nüxna naca ga tèxacü rü ngunexü̃ na nangóxü̃ ga noxri ga guma woramacuri. \v 8 Rü ñu̱xũchi ga Erode rü Beréü̃wa nanamugü ga yema yatügü. Rü ñanagürü nüxü̃: —¡Rü nge̱ma pexĩ rü meã naxcèx peyadèu̱x i ngẽma buxü̃. Rü ngẽxguma nüxü̃ ipeyangauxgu rü chomaã nüxü̃ pixu na choma rü ta nge̱ma chaxũxü̃cèx, na nüxü̃ chayarücuèxüü̃xü̃cèx i ngẽma buxü̃! —ñanagürü. \v 9 Rü yexguma yema orexü̃ naxĩnüẽguwena, rü inaxĩãchi ga yema yatügü. Rü guma woramacuri ga noxri nüxü̃ nadaugücü rü napẽ́xegu nixũchigü rü ñu̱xmata guma bucü ga Ngechuchu íyexmaxü̃e̱tüwa nangu. Rü yéma nayachaxãchi. \v 10 Rü yexguma guma woramacurixü̃ nadaugügu ga yema yatügü, rü poraãcü nataãẽgü. \v 11 Rü nagu nichocu ga guma ĩ ga nawa nayexmane, rü yexma nüxü̃ nayangau ga guma bucü ngĩmaã ga naẽ ga María. Rü guma bucüpegu nacaxã́pü̱xügü, rü nüxü̃ nicuèxüü̃gü. Rü ñu̱xũchi nayawãxna ga norü baúxacügü, rü õxchanana nanaxãmaregü ga uiru rü pumaragü ga yixichixü̃. \v 12 Rü yemawena, ga yexguma napeeyane ga yema yatügü, rü nanegüwa Tupana nayaxucu̱xẽgü na tama Erodecèx nawoeguxü̃cèx. Rü yemacèx to ga namagu nachiü̃ãnecèx nawoegu. \s1 Equituanewa nabuxmü \p \v 13 Rü yexguma marü íyaxĩxguwena ga yema yatügü rü wüxi ga daxũcü̱̃ã̱x ga Tupanaãrü orearü ngeruü̃, rü nanegüwa Yúchecèx nango̱x, rü ñanagürü nüxü̃: —¡Nabèi̱xãchi rü írüda! ¡Rü ínaxũxũ namaã ya yima bucü rü naẽ rü Equituanewa naxũ! ¡Rü nge̱ma pengẽxmagü ñu̱xmatáta choma cumaã nüxü̃ chixu na ñuxgu tá cutaeguxü̃! Erü ãẽ̱xgacü i Erode rü yima bucücèx tá nadau na yamáãxü̃cèx —ñanagürü nüxü̃. \v 14 Rü yexguma ga Yúche rü nabèi̱xãchi rü ínarüda. Rü yexgumatama chütacü namaã inaxũãchi ga guma bucü ga Ngechuchu rü naẽ. Rü Equituanewa naxĩ. \v 15 Rü Equituanewa nayexmagü ñu̱xmata nayu̱x ga ãẽ̱xgacü ga Erode. Rü yemaãcü nangupetü na yanguxü̃cèx ga Tupanaãrü ore ga nuxcümaü̃cü ga norü orearü uruü̃ nüxü̃ ixuxü̃ ga ñaxü̃: \q1 “Naxcèx changema ya Chaune rü Equituanena chanataeguxẽẽ”, \m ñaxü̃ ga yema ore. \s1 Erode nanamu na tüxü̃ nadèi̱xü̃cèx ga buxegü \p \v 16 Rü yexguma ãẽ̱xgacü ga Erode nüxü̃ cuèxgu ga to ga namagu na nawoeguxü̃ ga yema yatügü ga nüxü̃ cuèxüchigüxü̃ ga yaxü̃wa ne ĩxü̃, rü poraãcü nanu. Rü Beréü̃wa nanamugü ga norü churaragü na guxü̃ ga yema naãnewa tüxü̃ nadèi̱xü̃cèx ga guxãma ga guxema buxegü ga iyatüxe ga yexwacèx buexe rü ñu̱xmata taxre ga taunecü tüxü̃́ yexmagüxewa nangu. Yerü yema yatügü ga yaxü̃wa ne ĩxü̃ rü marü nüxü̃ nixugügü rü taxre ga taunecü nixĩ ga noxri na nangóxü̃ ga guma woramacuri. \v 17 Rü yemaãcü ningu ga ore ga nuxcümaü̃xü̃ ga Tupanaãrü orearü uruü̃ ga Yeremíã ümatüxü̃ ga ñaxü̃: \q1 \v 18 “Rü Ramáwa nüxü̃ taxĩnüẽ i wüxi i naga i poraãcü ngechaü̃gaãcüma auxexü̃. Rü Raquera iyixĩ i ngĩxãcügücèx poraãcü auxcü. Rü taxuacüma ngĩxü̃ tataãẽxẽẽe̱ga, erü nayue i ngĩxãcügü”, \m ñanagürü ga yema ore. \v 19 Natürü yexguma marü nayu̱xguwena ga ãẽ̱xgacü ga Erode, rü Equituanewa rü wüxi ga daxũcü̱̃ã̱x ga Tupanaãrü orearü ngeruü̃ rü nanegüwa Yúchecèx nango̱x. Rü ñanagürü nüxü̃: \v 20 —Pa Yúchex, ¡írüda, rü pechiü̃ãnecèx namaã pewoegu ya yima bucü ya Ngechuchu! Erü marü nayue i ngema duü̃xü̃gü ya yima bucüxü̃ imèxgüchaxü̃xü̃ —ñanagürü. \v 21 Rü yexguma ga Yúche rü ínarüda rü nachiü̃ãnecèx namaã nataegu ga guma bucü rü naẽ. \v 22 Natürü yexguma Yúche nüxü̃ cuáchigagu na Aqueránu ãẽ̱xgacüxü̃ ingucuchixü̃ nanatü ga Erodechicüü ga Yudéaanewa, rü namuü̃ ga Yúche ga yéma na naxũxü̃. Yerü wüxi ga daxũcü̱̃ã̱x ga Tupanaãrü orearü ngeruü̃ nanegüwa nanaxucu̱xẽ na tama yéma Yudéaanewa na naxũxü̃cèx. Rü yemacèx Gariréaanewa naxũ. \v 23 Rü yexguma Gariréaanewa nangugügu, rü ĩãne ga Nacharétuwa naxĩ, rü yexma naxãchiü̃gü. Rü yemaãcü nangupetü na yanguxü̃cèx ga yema ore ga nuxcümaü̃güxü̃ ga Tupanaãrü orearü uruü̃gü nüxü̃ ixugüxü̃ ga ñaxü̃: \q1 “Ngechuchu ya Cristu rü Nacharétucü̱̃ã̱xmaã tá nanaxugü”, \m ñaxü̃. \c 3 \s1 Cuáü̃ ga baiü̃xẽẽruü̃ nüxü̃ nixu ga Tupanaãrü ore ga dauxchitawa ga ngextá taxúema íxãpataxü̃wa \r (Mr 1.1-8; Lc 3.1-9, 15-17; Cu 1.19-28) \p \v 1-2 Rü yexguma Nacharétuwa nayexmagu ga Ngechuchu, rü Cuáü̃ ga baiü̃xẽẽruü̃ inanaxügü ga Tupanaãrü orexü̃ na yaxuxü̃ ga Yudéaanewa ga dauxchitawa ngextá taxúema íxãpataxü̃wa. Rü duü̃xü̃gümaã nüxü̃ nixu rü ñanagürü: —¡Nüxü̃ perüxoe i pecüma i chixexü̃! Erü marü ningaica na perü ãẽ̱xgacü na yiĩxü̃ ya Tupana —ñanagürü. \v 3 Rü guma Cuáü̃ ga baiü̃xẽẽruü̃chiga nixĩ ga naxümatüãxü̃ ga nuxcümaü̃cü ga Tupanaãrü orearü uruü̃ ga Ichaxía ga yexguma ñaxgu: \q1 “Rü dauxchitawa i ngextá taxúema íxãpataxü̃wa tá nangẽxma i wüxi i duü̃xü̃ i nge̱ma tagaãcü ñaxü̃: ‘¡Pegü pemexẽẽ̱x naxcèx ya Cori! ¡Rü naxcèx ipeyanawẽ́xãchixẽẽ̱x i perü maxü̃!’ ” \m ñaxü̃. \v 4 Rü naxchiru ga Cuáü̃ rü cameyutèxanaxcèx nixĩ, rü norü goyexü̃ rü naxchèxmünaxcèx nixĩ. Rü beruremaã rü munümaã naxãwemü. \v 5 Rü yéma Cuáü̃xü̃tawa inayarüxĩnüẽgüxü̃ ga duü̃xü̃gü ga Yerucharéü̃cü̱̃ã̱x, rü duü̃xü̃gü ga guxü̃ ga Yudéaanewa ne ĩxü̃, rü duü̃xü̃gü ga natü ga Yudáü̃ãrü ngaicamagu ãchiü̃güxü̃. \v 6 Rü guxema duü̃xẽgü ga nüxü̃ ixugüexe ga tümaãrü pecadugü, rü Cuáü̃ rü tüxü̃ ínabaiü̃xẽẽ ga natü ga Yudáü̃wa. \v 7 Natürü yexguma Cuáü̃ nüxü̃ dèu̱xgu ga naxü̃tawa na nangugüxü̃ ga muxü̃ma ga ãẽ̱xgacügü ga Parichéugü rü Chaduchéugü na ínabaiü̃xẽẽãxü̃cèx, rü Cuáü̃ ñanagürü nüxü̃: —Pa Ãxtapearü Duü̃xü̃güx, ¿rü texé pemaã nüxü̃ tixu na naxchaxwa pibuxmüxü̃cèx i ngẽma Tupanaãrü poxcu i ãũcümaxü̃ i marü ingaicaxü̃? \v 8 —¡Rü penaxwèxe na Tupana naxwèxexü̃ãcüma pemaxẽxü̃ na ngẽmaãcü guxü̃ma i duü̃xü̃gü nüxü̃ nadaugüxü̃cèx na aixcüma marü nüxü̃ perüxoexü̃ i ngẽma pecüma i chixexü̃! \v 9 —Erü Tupanapẽ́xewa rü taxuwama name na pegü pixuxü̃ na Abráü̃tanüxü̃ i Yudíugü pixĩgüxü̃ erü tama ngẽmacèx nixĩ ya Tupana i duü̃xü̃güxü̃ nayaxuxü̃. Rü pemaã nüxü̃ chixu rü ngẽxguma Tupana naxwèxegu, rü tama nüxü̃́ naguxcha na daa nutawa Abráü̃tanüxü̃ nanguxü̃xẽẽxü̃. \v 10 —Rü Tupanaãrü yuema rü marü íimemare na nadaxü̃xü̃cèx i ngẽma nanetügü i tama mexü̃. Rü guxü̃ma i nanetügü i chixearü õṍxü̃ rü tá nadaxü̃, rü ñu̱xũchi tá ínagu —ñanagürü. \v 11 Rü ñanagürü ta ga Cuáü̃: —Choma rü aixcüma dexáwamare pexü̃ íchabaiü̃xẽẽ na togü i duü̃xü̃gü nüxü̃ cuáxü̃cèx na aixcüma marü nüxü̃ perüxoexü̃ i pecüma i chixexü̃. Natürü choweama tá ínangu i to i Tupanaãrü orearü uruü̃. Rü nüma tá pexü̃tawa nanamu i Tupanaãẽ i üünexü̃ na naporaexẽẽãxü̃ i ngẽma Tupanawe rüxĩxü̃, rü nüma tá nanapoxcue i ngẽma Tupanaxü̃ oexü̃. Erü nüma rü poraãcü choxü̃ narüyexera na ãẽ̱xgacü yiĩxü̃. Rü choma rü napẽ́xewa rü taxuwama chame rü bai i norü chapatuarü ngewaxüra chame. \v 12 —Rü nüma rü marü ínamemare na ñoma i naãnewa yadexechiãxü̃cèx i norü duü̃xü̃gü ñoma wüxi i yatü trigu naã́tüna idexechixü̃rüü̃. Rü ngẽmaãcü tá nayadexechi i ngẽma noxrü ixĩgüxü̃ na naxü̃tawa nangẽxmagüxü̃cèx, natürü ngẽma tama noxrü ixĩgüxü̃ rü tá ínanagu nawa ya yima üxü ya taguma ixoxü̃ne —ñanagürü ga Cuáü̃. \s1 Ngechuchuarü baiechiga \r (Mr 1.9-11; Lc 3.21-22) \p \v 13 Rü yexguma nixĩ ga Gariréaanewa ne naxũxü̃ ga Ngechuchu. Rü Cuáü̃xü̃tawa nanguxü̃ ga Yudáü̃ ga natüwa, na Cuáü̃ ínabaiexẽẽxü̃cèx. \v 14 Rü noxri rü tama Ngechuchuxü̃ ínabaiexẽẽchaü̃ ga Cuáü̃. Rü ñanagürü nüxü̃: —Choxü̃ waxi nixĩ i namexü̃ na ícubaiexẽẽxü̃. ¿Rü ñuxãcü i cuma i chauxü̃tawa cuxũxü̃ na choma cuxü̃ íchabaiexẽẽxü̃cèx? —ñanagürü. \v 15 Natürü ga Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃: —Name nixĩ i choxü̃ ícubaiexẽẽ i ñu̱xmax. Erü name nixĩ i tanaxü i guxü̃ma i ngẽma Tupana tüxü̃ muxü̃ —ñanagürü. Rü yexguma ga Cuáü̃ rü: —Ngü̃ —ñanagürü. \v 16 Rü yexguma marü Cuáü̃ Ngechuchuxü̃ íbaiexẽẽguwena, rü dexáwa ínaxü̃ãchigu ga Ngechuchu. Rü yexgumatama niwãxna ga daxũguxü̃ ga naãne, rü Ngechuchu nüxü̃ nadau ga Tupanaãẽ i Üünexü̃ ga wüxi ga muxtucurüü̃ na inagoxü̃ rü nüxna na nanguxü̃. \v 17 Rü dauxü̃wa inanaxũ ga wüxi ga naga ga ñaxü̃: —Daa nixĩ ya Chaune ya nüxü̃ changechaü̃xü̃chicü, rü poraãcü namaã chataãẽxü̃chicü —ñaxü̃. \c 4 \s1 Ngechuchuxü̃ naxü ga Chataná \r (Mr 1.12-13; Lc 4.1-13) \p \v 1 Rü yemawena rü Tupanaãẽ i Üünexü̃ rü wüxi ga nachica ga ngextá taxúema íxãpataxü̃wa Ngechuchuxü̃ naga na yéma Chataná nüxü̃ üxü̃cèx. \v 2 Rü taguma nachibü ga 40 ga ngunexü̃ rü 40 ga chütaxü̃. Rü yemawena rü nataiya. \v 3 Rü yexguma ga ngoxo ga Chataná rü Ngechuchuxü̃tawa nangu, na nüxü̃ naxüxü̃cèx. Rü ñanagürü nüxü̃: —Ega aixcüma Tupana Nane quixĩgu, ¡rü daa nutagüxü̃ namu na pãũxü̃ nanguxü̃xü̃cèx! —ñanagürü ga Chataná. \v 4 Natürü Ngechuchu nanangãxü̃, rü ñanagürü: —Tupanaãrü ore i ümatüxü̃ rü ñanagürü: \q1 “Tãũtáma pãũxĩca nanamaxẽxẽẽ i duü̃xü̃gü, natürü guxü̃ma i ore i Tupana nüxü̃ ixuxü̃ nixĩ i duü̃xü̃güxü̃ maxẽxẽẽxü̃”, \m ñanagürü. \v 5 Rü yexguma ga ngoxo ga Chataná rü guma ĩãne ga üünene ga Yerucharéü̃wa nanaga. Rü tupauca ga taxü̃netapẽ́xegu nanamunagü. \v 6 Rü ñanagürü nüxü̃: —Ega aixcüma Tupana Nane quixĩgu, ¡rü nuã cugü rütáe! Erü Tupanaãrü ore i ümatüxü̃wa rü ñanagürü: \q1 “Tupana tá nanamu i norü orearü ngeruü̃gü i daxũcü̱̃ã̱x na cuxna nadaugüxü̃cèx. Rü naxmẽ́xmaã tá cuxü̃ niyauxgü na tama ṯacü rü nutagu cunguxü̃cèx”, \m ñanagürü. \v 7 Rü Ngechuchu nanangãxü̃ rü ñanagürü: —Rü Tupanaãrü ore i ümatüxü̃ rü ñanagürü ta: \q1 “¡Tama name i nüxü̃ na cuxüxü̃ ya Cori ya curü Tupana!” \m ñanagürü. \v 8 Rü yexguma wenaxãrü ga ngoxo ga Chataná rü wüxi ga mèxpǘne ga máxpü̱xüchinetapẽ́xewa nanaga. Rü yéma Ngechuchuxü̃ nanawẽ́x ga guxü̃ma ga nachiü̃ãnegü na ñuxãcü yamexẽchixü̃. \v 9 Rü Chataná rü ñanagürü nüxü̃: —Choma chi cuxna chanaxã i guxü̃ma i ñaã cuxü̃ chawéxü̃ i ngẽxguma chi chopẽ́xegu cucaxã́pü̱xügu rü choxü̃ quicuèxüü̃gu —ñanagürü. \v 10 Rü yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃: —¡Choxna ixũgachi, Pa Chatanáx! Erü Tupanaãrü ore i ümatüxü̃ rü ñanagürü: \q1 “¡Nüxü̃ icuèxüü̃ ya Cori ya curü Tupana, rü yimaãxü̃́xĩcatama napuracü!” \m ñanagürü. \v 11 Rü yexguma ga ngoxo ga Chataná rü Ngechuchuna nixũgachi. Rü Ngechuchuxü̃tawa nangugü ga daxũcü̱̃ã̱x ga Tupanaãrü orearü ngeruü̃gü. Rü Ngechuchuxü̃ narüngü̃xẽẽgü rü nüxna nadaugü. \s1 Ngechuchu rü inanaxügü ga norü puracü ga Gariréaanewa \r (Mr 1.14-15; Lc 4.14-15) \p \v 12 Rü yexguma Ngechuchu nüxü̃ ĩnügu ga na napoxcuxü̃ ga Cuáü̃ ga baiü̃xẽẽruü̃, rü Gariréaanewa naxũ. \v 13 Natürü tama ĩãne ga Nacharétugu narüxã̱ũ̱x, rü ĩãne ga Capernáũwa naxũ na yexma yaxãchiü̃xü̃cèx. Rü guma ĩãne rü naxtaxa ga Gariréacutüwa nayexma ga Chaburã́ũtanüxü̃ rü Netarítanüxü̃ ga duü̃xü̃gü ixãchiü̃güxü̃wa. \v 14 Rü yema nangupetü na yanguxü̃cèx ga ore ga nuxcümaü̃cü ga Tupanaãrü orearü uruü̃ ga Ichaxía ümatüxü̃ ga ñaxü̃: \q1 \v 15-16 “Rü duü̃xü̃gücèx tá nango̱x i wüxi i ngóonexẽẽruü̃ i Chaburã́ũãrü naãnewa, rü Netaríarü naãnewa, rü Yudáü̃ãrü tocutüwa rü ngẽma nama i taxtücutüwa nadaxü̃wa, rü Gariréaanewa i ngextá duü̃xü̃gü i tama Yudíugü ixĩgüxü̃ ixãchiü̃güxü̃wa. Rü ngẽmaãcü i ngẽma duü̃xü̃gü ga noxri ẽãnexü̃wa yexmagüxü̃, rü tá nüxü̃ nadaugü i wüxi i taxü̃ i ngóonexẽẽruü̃. Rü ngẽma duü̃xü̃gü ga noxri yutüü̃wa yexmagüxü̃ rü tá nüxü̃ nabaxi i ngẽma ngóonexẽẽruü̃”, \m ñanagürü ga yema Ichaxíaarü ore. \v 17 Rü yexgumaü̃cüü nixĩ ga inaxügüãxü̃ ga Ngechuchu ga nüxü̃ na yaxuchigaxü̃ ga norü ore ga ñaxü̃: —¡Nüxü̃ perüxoe i pecüma i chixexü̃! Erü marü ningaica na perü ãẽ̱xgacü na yiĩxü̃ ya Tupana —ñaxü̃. \s1 Ngechuchu rü naxcèx naca ga ãgümücü ga püchaetanüxü̃ \r (Mr 1.16-20; Lc 5.1-11) \p \v 18 Rü yexguma naxtaxa ga Gariréaanacügu yaxũxgu ga Ngechuchu, rü yéma nüxü̃ nadau ga taxre ga yatü ga nügüeneẽgü ixĩgüxü̃. Rü wüxi rü Chimáũ ga Pedrugu ãe̱gaxü̃ nixĩ. Rü to rü Aü̃drégu ãe̱gaxü̃ nixĩ. Rü nümagü rü ínapüchaegü, yerü woetama püchaetanüxü̃ nixĩgü. \v 19 Rü yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃: —¡Chowe perüxĩ! Rü chorü puracüwa tá pexü̃ chamugü na chauxü̃tawa penagagüxü̃cèx i duü̃xü̃gü —ñanagürü. \v 20 Rü yexgumatama ga yema taxre, rü yéma nanatèxgü ga norü püchagü. Rü Ngechuchuwe narüxĩ. \v 21 Rü yéamaxü̃ra naxũ ga Ngechuchu, rü yéma nüxü̃ nadau ga to ga taxre ga nügüeneẽgü. Rü Acobu nixĩ ga wüxi, rü Cuáü̃ nixĩ ga to. Rü Zebedéu nanegü nixĩ ga nümagü. Rü nanatümaã wüxi ga nguewa nayexmagü. Rü yéma ínanangáitagü ga norü püchagü. Rü Ngechuchu naxcèx naca. \v 22 Rü yexgumatama yéma nguewa tüxü̃ natèxgü ga nanatü. Rü Ngechuchuwe narüxĩ. \s1 Ngechuchu nanangúexẽẽ ga muxü̃ma ga duü̃xü̃gü \r (Lc 6.17-19) \p \v 23 Rü guxü̃ ga Gariréaanegu nixũgüchigü ga Ngechuchu. Rü wüxichigü ga ĩãnewa, rü duü̃xü̃güarü ngutaquẽ́xepataü̃wa ningu̱xẽẽtaechigü. Rü duü̃xü̃gümaã nüxü̃ nixuchiga ga ore ga mexü̃ na ñuxãcü ãẽ̱xgacü yiĩxü̃ ya Tupana. Rü guxü̃ma ga duü̃xü̃gü ga yema iḏaaweexü̃ rü nanameẽxẽẽ ga woo nañuxraü̃xü̃ ga norü ḏaawe nüxü̃́ yexmaxü̃, rü naxcèx nitaanegü. \v 24 Rü Ngechuchuxü̃ nacuáchigagü ga guxü̃ma ga duü̃xü̃gü ga Chíriaanecü̱̃ã̱x. Rü naxü̃tawa nanagagü ga nagúxü̃raü̃xü̃ ga ḏaxweanemaã iḏaaweexü̃. Rü yematanüwa nayexma ga duü̃xü̃gü ga ngúanemaã iḏaaweexü̃, rü duü̃xü̃gü ga poraãcü naxü̃newa nangúxü̃, rü duü̃xü̃gü ga ngoxo nawa yexmaxü̃, rü duü̃xü̃gü ga óxwaã̱xgüxü̃, rü duü̃xü̃gü ga naw̱ãĩxãchigüxü̃. Rü Ngechuchu nanameẽxẽẽ ga guxü̃ma ga yema. \v 25 Rü Ngechuchuwe narüxĩ ga muxü̃ma ga duü̃xü̃gü ga Gariréaanecü̱̃ã̱x, rü Decaporíchiuanecü̱̃ã̱x rü Yerucharéü̃cü̱̃ã̱x, rü Yudéaanecü̱̃ã̱x, rü natü ga Yudáü̃ãrü tocutücü̱̃ã̱x. \c 5 \s1 Ngechuchu rü mèxpǘnewa nüxü̃ nixu ga Tupanaãrü ore \p \v 1 Rü yexguma Ngechuchu nüxü̃ dèu̱xgu ga yema muxü̃ma ga duü̃xü̃gü, rü wüxi ga mèxpǘnewa ínaxü̃ãchi namaã ga norü ngúexü̃gü. Rü yéma narüto, rü norü ngúexü̃gü nüxü̃ ínachomaẽguãchi. \s1 Yíxema taãẽgüxechiga \r (Lc 6.20-23) \p \v 2 Rü inanaxügü ga Ngechuchu ga na nangúexẽẽãxü̃, rü ñanagürü: \v 3 —Tataãẽgü ya yíxema nüxü̃ icuèxãchitanüxẽ i tümaãrü pecadu rü nüxü̃ rüxoexe. Erü tümacèx nixĩ i ngema daxũguxü̃ i naane i Tupana ãẽ̱xgacü íxĩxüwa. \v 4 —Tataãẽgü ya yíxema ngechaü̃güxe, erü Tupana tá tüxü̃ nataãẽxẽẽ. \v 5 —Tataãẽgü ya yíxema tama tügü icuèxüxü̃güxe, erü tá tanayauxgü i ñoma i naãne i Tupana tümamaã ixunetaxü̃. \v 6 —Tataãẽgü ya yíxema poraãcü tüxü̃́ nangúchaü̃xẽ na Tupanapẽ́xewa meã tamaxẽxü̃, erü Tupana tá tüxna nanaxã i ngẽma maxü̃ i mexü̃ i naxcèx tadaugüxü̃. \v 7 —Tataãẽgü ya yíxema togü i duü̃xü̃gü tüxü̃́ ngechaü̃tümüü̃güxe, erü tümagü rü tá ta Tupanaãxü̃́ tangechaü̃tümüü̃gü. \v 8 —Tataãẽgü ya yíxema tama chixexü̃gu rüxĩnüẽxẽ i tümaãẽwa, erü yíxemagü tá tixĩgü ya Tupanaxü̃ daugüxe. \v 9 —Tataãẽgü ya yíxema togüarü chogüruü̃ ixĩgüxe, erü Tupana rü nanegümaã tá tüxü̃ naxu. \v 10 —Tataãẽgü ya yíxema togü i duü̃xü̃gü tümachi aiexe naxcèx na Tupana naxwèxexü̃ãcüma meã tamaxẽxü̃. Erü tümacèx nixĩ i ngema daxũguxü̃ i naane i Tupana ãẽ̱xgacü íxĩxü̃wa. \v 11 —Petaãẽgü i pema ega duü̃xü̃gü ṯacü pemaã ixugüegu, rü chixri pemaã namaxẽgu, rü chaugagu doramaã poraãcü chixri pechiga yad exagügu. \v 12 —¡Rü petaãẽgüama rü tama pexoegaãẽgü! Erü daxũguxü̃ i naãnewa tá penayauxgü i wüxi i perü ãmare i mexẽchixü̃. Rü ngẽma ñu̱xma pexü̃ ngupetüxü̃rüü̃ nixĩ ga nüxü̃ nangupetüxü̃ ga nuxcümaü̃güxü̃ ga Tupanaãrü orearü uruü̃gü, yerü ga duü̃xü̃gü rü naxchi rü ta naxaie. \s1 Yucürarüü̃ rü omürüü̃ pixĩgü i ñoma i naãnewa \r (Mr 9.50; Lc 14.34-35) \p \v 13 —Pema rü ñoma yucürarüü̃ pixĩgü i ñoma i naãnewa. Erü yima yucüra rü õna na namexẽẽxü̃rüü̃, rü ngẽxgumarüü̃ ta i pema rü ñoma i naãnecü̱̃ã̱x i duü̃xü̃güarü mexẽẽruü̃ pixĩgü. Natürü ngẽxguma chi nangeacagu ya yucüra, ¿rü ṯacüwa chi i namexü̃ i ngẽxgumax? Rü dücax, rü taxuwama name, rü ítanatèxmare, rü nge̱ma duü̃xü̃gü nawa nangagü. \v 14 —Pema rü ñoma i naãnecü̱̃ã̱xãrü ngóonexẽẽruü̃ pixĩgü. Rü wüxi ya ĩãne ya wüxi ya mèxpǘnewa ngẽxmane, rü taxuacüma inicu̱x. \v 15 —Rü taxúema wüxi i omüwa tanangixichi na wüxi i caichã́ũtüü̃gu na tayaxücuchixü̃cèx. Natürü wüxi i omüwa tanangixichi na norü üchicaü̃gu tanaxünagüxü̃cèx, na nge̱ma tüxü̃ nabaxixü̃cèx ya guxãma ya yíxema yima ĩwa ngẽxmagüxe. \v 16 —Rü name nixĩ i duü̃xü̃güpẽ́xewa na meã pemaxẽxü̃. Erü ngẽmaãcü i pema rü omügürüü̃ tá pinaĩgü. Rü ngẽmaãcü duü̃xü̃gü tá nüxü̃ nadaugü i ngẽma mexü̃ i pexüxü̃, rü tá nüxü̃ nicuèxüü̃gü ya Penatü ya daxũwa ngẽxmacü. \s1 Ngechuchu nanangúexẽẽ ga mugüchiga \p \v 17 —Tama name i nagu perüxĩnüẽ na núma chaxũxü̃ na ichayanaxoxẽẽxü̃cèx i Tupanaãrü mugü ga Moĩché ümatüxü̃, rü yema ore ga nuxcümaü̃güxü̃ ga Tupanaãrü orearü uruü̃gü namaã ngu̱xẽẽtaegüxü̃. Natürü núma chaxũ na meã chayanguxẽẽxü̃cèx i ngẽma mugü, rü tama na ichayanaxoxẽẽxü̃cèx. \v 18 —Rü aixcüma pemaã nüxü̃ chixu, rü ñu̱xma na tama nangupetüxü̃ i daxũguxü i naane rü ñoma i naãne rü taxucürüwa naxüchicüxü i ngẽma mugü, rü bai i írarüwa ñu̱xmatáta yangu i guxü̃ma i ngema mugü nüxü̃ nixuxü̃. \v 19 —Rü ngẽmacèx ya yíxema tama naga ĩnüxẽ i ngẽma mugü, rü woo i ṯacü i íraxü̃ i ngéma nüxü̃ yaxuxü̃ rü duü̃xü̃güxü̃ tangúexẽẽ̱xgu na nümagü rü ta tama naga naxĩnüẽxü̃cèx, rü yíxema rü tá guxü̃ãrü yexera wixweama tatèx i Tupana ãẽ̱xgacü íixĩxü̃wa. Natürü yíxema naga ĩnüxẽ i Tupanaãrü mugü rü duü̃xü̃güxü̃ ngúexẽe̱xẽ na tümagü rü ta naga taxĩnüẽxü̃cèx, rü guxü̃pẽ́xewa tá taxü i Tupana ãẽ̱xgacü íixĩxü̃wa. \v 20 —Rü pemaã nüxü̃ chixu, rü ngẽxguma tama Parichéugü rü ngúexẽẽruü̃gü i ore i mugüwa ngu̱xẽẽtaegüxü̃ãrü yexera meã pemaxẽgu, rü tagutáma Tupana íngexmaxü̃wa pichocu. \s1 Ngechuchu nanangúexẽẽ na tama namexü̃ na texé tümaẽneẽmaã na nuxü̃ \r (Lc 12.57-59) \p \v 21 —Pema rü marü nüxü̃ pexĩnüẽ ga Moĩchéarü ore ga nuxcümaü̃güxü̃ ga duü̃xü̃gümaã nüxü̃ yaxuxü̃ ga ñaxü̃: \q1 “¡Tãxṹ i pemáẽtagüxü̃! Erü texé yamáẽtaxe rü tá tapoxcu”, \m ñaxü̃. \v 22 —Natürü choma rü pemaã nüxü̃ chixu rü texé ya tümaẽneẽmaã nuxẽ, rü tá tapoxcu. Rü texé ya ṯacü tümaẽneẽmaã ixugüxe, rü ãẽ̱xgacügüpẽ́xewa tá tüxü̃ nagagü na tüxü̃ napoxcuxü̃cèx. Rü texé ya tümaẽneẽxü̃ ngoxo wogüxe, rü ãũcümaxü̃wa tangẽxma, erü ngürüãchi tá tapoxcu nagu ya yima üxü ya ngoxo nagu poxcuene. \v 23-24 —Rü ngẽxguma tupaucawa Tupanana cunaxãxgu i curü dĩẽru, rü nge̱ma nüxna cucuèxãchigu na ṯacücèx cumaã nanuxü̃ i cueneẽ, ¡rü ngẽxma tupaucagutama naxü i ngẽma curü ãmare i Tupanana cuxãxchaü̃xü̃! ¡Rü cueneẽxü̃tawa naxũ, rü namaã yamexẽẽxĩra i ngẽma cuxchi na naxaixü̃! Rü ngẽmawena rü marü name i tupaucacèx cutaegu na Tupanana cuyaxãmarexü̃cèx i curü dĩẽru. \v 25 —Rü ngẽxguma chi wüxie wüxi i ngetanücèx cuxü̃ íxuaxü̃gu, rü ãẽ̱xgacüxü̃tawa cuxü̃ tagaxgu, rü name nixĩ i namawatama tüxü̃ curüngüxmüxẽẽ na tama ãẽ̱xgacüpẽ́xewa cuxü̃ tagaxü̃cèx. Erü wüxicana na ãẽ̱xgacüxü̃tawa cunguxü̃, rü ãẽ̱xgacü tá purichíagüna cuxü̃ namu na cuxü̃ napoxcuxü̃cèx. \v 26 —Rü aixcüma cumaã nüxü̃ chixu rü tãũtáma nge̱ma poxcupataü̃wa ícunguxuchi ñu̱xmatáta ngĩxü̃ cuxütanü i gu̱xcü i ngẽma dĩẽru i nüxü̃́ ngĩxü̃ cungetanücü. Rü name nixĩ i paxa Tupanana peca na pexü̃́ nüxü̃ nangechaü̃xü̃cèx i perü pecadugü na tama pexü̃ napoxcuexü̃cèx. \s1 Ngechuchu namaã nangúexẽẽtae na tama namexü̃ na wüxi i ngemaã chixexü̃gu rüxĩnüxü̃ \p \v 27 —Pema marü nüxü̃ pexĩnüẽ ga Tupanaãrü mu ga Moĩché nuxcüma nüxü̃ ixuxü̃ ga ñaxü̃: \q1 “¡Tama name i naĩ i ngemaã na icupexü̃!” \m ñaxü̃. \v 28 —Natürü choma rü pemaã nüxü̃ chixu, rü yíxema texé ya wüxi i ngexü̃ dawenüxẽ rü tüxü̃́ nangúchaü̃xẽ na ngĩmaã itapexü̃, rü Tupanapẽ́xewa rü marü chixexü̃ ngĩmaã taxü i tümaãẽwa. \v 29 —Rü ngẽxguma chi yima curü tügünexẽtü pecadu cuxü̃ üxẽẽgu rü ¡noxtacüma nayaxu rü yaxü̃gu naña! Erü narümemaẽ nixĩ na yima cuxetüxicatama iyarütaxuxü̃ na tama guxü̃ i cuxune iyarütaxuxü̃cèx nagu ya yima üxü ya ngoxogü nagu poxcuene. \v 30 —Rü ngẽxguma chi yima curü tügünemẽ́xẽ pecadu cuxü̃ üxẽẽgu, rü name nixĩ i noxtacüma ícunadae rü yaxü̃gu cuyaña. Erü narümemaẽ nixĩ na yima cuxmẽ́xĩcatama iyarütaxuxü̃ na tama guxü̃ i cuxune iyarütaxuxü̃cèx nagu ya yima üxü ya ngoxogü nagu poxcuene. Rü ngẽmaãcü ega woo pexü̃́ naguxchagu rü name nixĩ i nüxna pixĩgachi i guxü̃ma i chixexü̃ i nagu piyixchaü̃xü̃ —ñanagürü. \s1 Ngechuchu namaã nangúexẽẽtae na tama namexü̃ na texé tümamèxü̃ ítáxü̃ \r (Mt 19.9; Mr 10.11-12; Lc 16.18) \p \v 31 Rü ñanagürü ta ga Ngechuchu: —Moĩché rü ü̃pa nüxü̃ nixu rü yíxema tümamèxü̃ ítáxe, rü tanaxwèxe i ngĩxna tanaxã i wüxi i popera i nawa nüxü̃ tixuxü̃ na marü ngĩxü̃ ítatáxü̃. \v 32 —Natürü choma rü pemaã nüxü̃ chixu, rü ngẽxguma wüxi ya yatü naxmèxü̃ ítèxgu, rü chi tama naĩ ya yatümaã nangẽãẽxü̃gagu yixĩgu, rü ãũcümaxü̃wa ngĩxü̃ tangẽxmaxẽẽ erü ngẽmaãcü ngürüãchi pecadu ixü. Rü yíxema ngĩmaã ãmaxẽ i wüxi i nge i marü ngĩte ngĩxü̃ ítèxcü, rü tüma rü ta pecadu taxü. \s1 Ngechuchu namaã nangúexẽẽtae ga unetachiga \p \v 33 Rü ñanagürü ta ga Ngechuchu: —Pema rü marü nüxü̃ pexĩnüẽ ga Moĩchéarü ore ga nuxcümaü̃güxü̃ ga duü̃xü̃gümaã nüxü̃ yaxuxü̃ ga ñaxü̃: \q1 “Ngẽxguma Tupanae̱gagu texémaã ṯacücèx icuxunetagu, rü name nixĩ i cuyanguxẽẽ i ngẽma curü uneta”, \m ñaxü̃. \v 34 —Natürü choma rü pemaã nüxü̃ chixu rü tama name i texéégagu rü ẽ́xna ṯacüégagu wüxi i duü̃xü̃maã ipexuneta. Rü tama name i daxũguxü̃ i naãnee̱gagu ipexuneta, erü nge̱ma narüto ya Tupana. \v 35 —Rü tama name i ñoma i naãnee̱gagu ipexuneta, erü Tupanaãrü cuaixcutüchica nixĩ. Rü tama name i Yerucharéü̃e̱gagu ipexuneta, erü Tupana ya guxü̃ãrü ãẽ̱xgacüarü ĩãne nixĩ. \v 36 —Rü tama name i cugüégagu icuxuneta, erü woo wüxitama i cuyae rü taxucürüwa cunaxüchicüü na nachóxü̃cèx rü ẽ́xna nawaxüxü̃cèx. \v 37 —Rü ngẽmacèx rü ngẽxguma icuxunetagu rü narümemaẽ nixĩ i: —Ngü̃, tá chanaxü —ñaperügü, rü ẽ́xna: —Tãũtáma chanaxü —ñaperügü. Erü guxü̃ma i to i ore i namaã icuxunetaxü̃, rü ngoxo i Chatanáwa ne ũxü̃ nixĩ. \s1 Ngechuchu namaã nangúexẽẽtae na ñuxãcü namexü̃ na namaã ichopetüxü̃ i ngẽma duü̃xü̃gü i chixri tamaã maxẽxü̃ \p \v 38 Rü ñanagürü ta ga Ngechuchu: —Pema rü marü nüxü̃ pexĩnüẽ ga Tupanaãrü mu ga Moĩché nuxcüma nüxü̃ ixuxü̃ ga ñaxü̃: \q1 “Ngẽxguma texé wüxi i duü̃xü̃xü̃ icháixetüxẽẽgu, rü tümaxẽtümaãtama tayangutanüxẽẽ. Rü texé wüxi i duü̃xü̃xü̃ ibüepütagu, rü tümapütamaãtama tayangutanüxẽẽ”, \m ñaxü̃. \v 39 —Natürü choma rü pemaã nüxü̃ chixu rü tama name i pegütama ípepoxü̃ nüxna i duü̃xü̃ i chixecümaxü̃. Rü ngẽxguma texé cuxü̃ pechiwegu, rü marü name i curü tochiwe rü ta icunaxã na nge̱ma rü ta cuxü̃ tapechiwexü̃cèx rü tama name na cuxütanüxü̃. \v 40 —Rü ngẽxguma texé cuxü̃ íyaxuaxü̃gu rü cuxna tayapuchaxü̃gu i curü daxũ, rü name nixĩ i curü gáuxü̃chiru rü ta noxtacüma tüxna cunaxã. \v 41 —Rü ngẽxguma texé cuxü̃ mu̱xgu na wüxi i kilómetrugu ṯacü tüxü̃́ quingexü̃cèx, rü name nixĩ i taxre i kilómetrugu tüxü̃́ cuyange. \v 42 —Rü ngẽxguma texé curü ngẽmaxü̃cèx cuxna caxgu, rü name nixĩ i tüxna cunaxã. Rü tama name na namaã cuxaüxü̃ i curü ngẽmaxü̃gü ega texé paxaãchi cuxna naxcèx caxgu. \s1 Name nixĩ i nüxü̃ tangechaü̃ i ngema tamaã rüuwanügüxü̃ \p \v 43 Rü ñanagürü ta ga Ngechuchu: —Pema rü marü nüxü̃ pexĩnüẽ ga Tupanaãrü mu ga Moĩché nuxcüma nüxü̃ ixuxü̃ ga ñaxü̃: \q1 “¡Nüxü̃ nangechaü̃ i cumücü, rü naxchi naxai i curü uwanü!” \m ñaxü̃. \v 44 —Natürü i choma rü pemaã nüxü̃ chixu rü: —¡Nüxü̃ pengechaü̃ i perü uwanügü! ¡Rü naxcèx peyumüxẽ i ngẽma duü̃xü̃gü i chixexü̃maa pewe ingexütanüxü̃! \v 45 —Rü ngẽxguma ngẽmaãcü pemaxẽgu rü aixcüma Penatü ya daxũgucü nanegü tá pixĩgü. Erü nüma rü inanabáixẽẽ ya üèxcü naxcèx i mexü̃ i duü̃xü̃gü rü chixexü̃ i duü̃xü̃gü. Rü nanapuxẽẽ naxcèx i duü̃xü̃gü i meã maxẽxü̃ rü duü̃xü̃gü i chixri maxẽxü̃. \v 46 —Rü ngẽxguma chi ngẽma duü̃xü̃gü i pexü̃ ngechaü̃güxü̃xü̃xĩcatama pengechaü̃gügu, ¿rü ṯacü rü ãmare tá Tupanaxü̃tawa peyauxgü naxcèx i ngẽma? Erü ngẽma yatügü i Dumaãrü ãẽ̱xgacücèx dĩẽru ngĩxü̃ ideetanüxü̃wa puracüexü̃ rü ngẽxgumarüü̃ nanaxügü. \v 47 —Rü ngẽxguma chi peeneẽgüxü̃xicatama perümoxẽgu, rü guxü̃ i duü̃xü̃gürüü̃tama pixĩgü. Erü woo ngẽma duü̃xü̃gü i tama Tupanaxü̃ cuèxgüxü̃, rü ngẽxgumarüü̃tama nanaxügü. \v 48 —Rü ngẽmacèx penaxw̱ae na aixcüma namexü̃ i perü maxü̃ naxrüxü̃ ya Penatü ya Tupana ya aixcüma mearü maxü̃ã́cü. \c 6 \s1 Ngechuchu rü norü ngúetanüxü̃xü̃ nangúexẽẽ na ñuxãcü mexü̃ naxügüxü̃ \p \v 1 Rü ngẽxguma ṯacü rü mexü̃ pexüxchaü̃gu, rü name nixĩ i pexuãẽ na tama duü̃xü̃güpẽ́xewa penaxüxü̃ i ngẽma na duü̃xü̃gü pexü̃ dauxü̃cèx rü pexü̃ yacuèxüü̃güxü̃cèx. Erü ngẽxguma duü̃xü̃gü pexü̃ icuèxüü̃güxü̃cèx mexü̃ pexü̱xgu, rü Penatü ya daxũgucü rü tãũtáma ãmare pexna naxã. \v 2 —Rü ngẽmacèx ngẽxguma texéxü̃ curüngü̃xẽẽchaü̃gu, rü name nixĩ i tama poraãcü nüxü̃ quixuchiga i ngẽma. Rü tama name i ngẽma duü̃xü̃gü i togüpẽ́xewa meã maxẽnetaxü̃rüü̃ na quiĩxü̃. Erü nümagü rü norü me nixĩ i ngutaquẽ́xepataü̃güwa rü ítamü̃güwa nüxü̃ nixuchiga ega ṯacü rü mexü̃ naxügügu. Rü ngẽmaãcü nanaxügü na togü meã nachiga idexagüxü̃cèx. Natürü choma rü aixcüma pemaã nüxü̃ chixu rü ngẽma na duü̃xü̃gü nüxü̃ icuèxüü̃güxü̃ nixĩ i norü ãmare, rü tãũtáma nanayauxgü i to i ãmare i Tupanaxü̃tawa. \v 3-4 —Natürü i cuma rü ngẽxguma ṯacü tüxna cuxãxgu ya yíxema ngearü ngẽmaxü̃ã̱xgüxe, rü name nixĩ i taxúema cuxü̃ dauãcüma na cunaxüxü̃ i ngẽma. Rü woo cumücüxüchi rü tama name i nüxü̃ na nacuáxü̃ i ngẽma. Rü Cunatü ya daxũgucü ya nüxü̃ daucü i ngẽma cuxicatama cuxüxü̃, rü tá cuxna nanaxã i curü ãmare. \s1 Ngechuchu nanangúexẽẽ ga yumüxẽchiga \r (Lc 11.2-4) \p \v 5 —Rü ngẽxguma peyumüxẽgügu, rü tama name i ngẽma duü̃xü̃gü i togüpẽ́xewa meã maxẽnetaxü̃rüü̃ pixĩgü. Erü nümagü rü ngẽxguma nayumüxẽgügu, rü norü me nixĩ na chiãcü nayumüxẽgüxü̃ i ngutaquẽ́xepataü̃güwa rü ítamü̃güwa na duü̃xü̃gü nüxü̃ na daugüxü̃cèx. Rü aixcüma pemaã nüxü̃ chixu rü ngẽma na duü̃xü̃gü nüxü̃ daugüxü̃xĩcatama nixĩ i norü ãmare. \v 6 —Natürü ngẽxguma cuyumüxẽgu, rü name nixĩ i curü ucapugu cuxücu, rü cunawãxta i curü ĩã̱x, rü nge̱ma cuyumüxẽ namaã ya Cunatü ya bexma cumaãxĩcatama nge̱ma ngẽxmacü. Rü ngẽxguma ya yima Cunatü ya Tupana ya nüxü̃ daucü i ngẽma cúãcü cuxüxü̃, rü nüma tá cuxna nanaxã i curü ãmare. \v 7 —Rü tama name i natücèxma cunamèxẽẽ i curü yumüxẽ naxrüü̃ i ngẽma duü̃xü̃gü i tama Tupanaxü̃ cuèxgüxü̃. Erü nümagü rü nagu narüxĩnüẽ rü ngẽma na namèxẽẽgüãxü̃cèx i norü yumüxẽ rü Tupana tá nüxü̃ naxĩnü. \v 8 —Rü tama name i ngẽma duü̃xü̃gürüü̃ pixĩgü, erü woo tauta naxcèx ípecaxgu rü Penatü ya Tupana rü marü nüxü̃ nacuèx na ṯacü pexü̃́ taxuxü̃. \v 9 —Rü ngẽmacèx rü ñaãcü tá peyumüxẽgü i pemax: \q1 “Pa Tonatü ya Daxũgucüx, rü aixcüma üünecü quixĩ i cumax. \v 10 ¡Rü núma naxũ na torü ãẽ̱xgacü quiĩxü̃cèx! Rü tanaxwèxe i curü ngúchaü̃ na naxügüxü̃ i duü̃xü̃gü i ñoma i naãnewa ngẽxgumarüü̃ i daxũguxü̃ i naãnewa na curü ngúchaü̃ ínaxügüxü̃rüü̃. \v 11 ¡Rü toxna naxã i torü õna i ñoma i ngunexü̃cèx ixĩxü̃! \v 12 ¡Rü toxü̃́ nüxü̃ nangechaü̃ i torü chixexü̃ i taxüxü̃ ngẽxgumarüü̃ i toma rü tüxü̃́ nüxü̃ na tangechaü̃xü̃rüü̃ ya yíxema chixexü̃ tomaã ügüxe! \v 13 ¡Tãxṹ i ṯacü rü chixexü̃pẽ́xewa toxü̃ cuwogüxü̃ na tama nagu tayixü̃cèx! Natürü tanaxwèxe i toxna cudau na tama ngẽma chixexü̃ taxügüxü̃cèx. Erü cuma rü guxü̃guma guxü̃ãrü ãẽ̱xgacü quixĩ rü cuporaxüchi rü cumexẽchi. Rü ngẽmaãcü yiĩ”. \m \v 14 —Rü ngẽxguma pema nüxü̃́ nüxü̃ pengechaü̃gu i ngẽma duü̃xü̃gü i chixexü̃ pemaã ügüxü̃, rü Penatü ya daxũgucü rü tá ta pexü̃́ nüxü̃ nangechaü̃ i perü pecadugü. \v 15 —Natürü ngẽxguma tama nüxü̃́ nüxü̃ pengechaü̃gu i ngẽma duü̃xü̃gü i chixexü̃ pemaã ügüxü̃, rü Penatü ya daxũgucü rü tá ta tãũtáma pexü̃́ nüxü̃ nangechaü̃ i perü pecadugü. \s1 Ngechuchu nanangúexẽẽ ga aurechiga \p \v 16 —Rü ngẽxguma tama pechibüeãcüma peyumü̃xẽgügu rü tama name i pegü pengechaü̃chíwexẽẽ naxrüü̃ i ngẽma duü̃xü̃gü i togüpẽ́xewa meã maxẽnetaxü̃. Erü nümagü rü ngẽmaãcü nanaxügü na togü nüxü̃ na daugüxü̃cèx i ngẽma na Tupanacèx naxaureexü̃. Rü aixcüma pemaã nüxü̃ chixu rü ngẽma na duü̃xü̃gü nüxü̃ daugüxü̃xĩcatama nixĩ i norü ãmare. \v 17 —Natürü ngẽxguma cuma rü tama cuchibüãcüma cuyumü̃xẽgu rü name nixĩ i meã cugü cuyauxchiwe rü meã cugü curüxĩxẽẽru. \v 18 —Rü ngẽmaãcü i togü i duü̃xü̃gü rü tãxũtáma nüxü̃ nacuèxgü na tama cuchibüãcüma cuyumü̃xẽxü̃. Rü Cunatü ya bexma cumaã nge̱ma ngẽxmacüxicatátama cuxü̃ nadau, rü tá cuxna nanaxã i curü ãmare naxcèx i ngẽma cuxüxü̃. \s1 Ñuxãcü tüxü̃́ nangẽxma i tórü meruü̃gü i daxũguxü̃ i naãnewa \r (Lc 12.33-34) \p \v 19 —Rü tama name i pegücèx penanutaquẽ́xe i muxü̃ma i perü meruü̃gü i ñoma i naãnewa. Erü ñoma i naãnewa rü paxama nagu̱x i perü ngẽmaxü̃gü, rü naweane rü paxama nanachixexẽẽ, rü ngĩ́tèèxgüxü̃ rü naxcèx nangĩ̱xgü. \v 20 —Rü narümemaẽ nixĩ i penamuxẽẽ i perü meruü̃ i daxũguxü̃ i naãnewa. Erü nge̱ma rü tãxũtáma nagu̱x, rü naweane rü tãxũtáma nanachixexẽẽ, rü ngĩ́tèèxgüxü̃ rü tãxũtáma ngexma nachocu na naxcèx nangĩ̱xgüxü̃cèx. \v 21 —Erü ngextá ínangẽxmaxü̃wa i perü ngemaxü̃gü, rü ngẽxma nixĩ i perüxĩnüẽxü̃. \s1 Taxüneãrü omüchiga \r (Lc 11.34-36) \p \v 22 —Cuxetügü rü ñoma wüxi i omürüü̃ nixĩ i cuxunecèx. Rü ngẽxguma ngẽma Tupana cuxü̃́ naxwèxexü̃cèx cudèu̱xgu, rü guxü̃ma i curü maxü̃ rü name. \v 23 —Natürü ngẽxguma ñoma i naãneãrü ngúchaü̃cèx cudèu̱xgu, rü guxü̃ma i curü maxü̃ rü chixexü̃wa nangẽxma. Rü aixcüma nataxuma i ẽãnexü̃ i ngẽmaãrü yexera ixĩxü̃ i Tupanapẽ́xewa. \s1 ¿Texécèx tá cumaxü̃, Tupanacèx rü ẽ́xna dĩẽrucèx? \r (Lc 16.13) \p \v 24 —Taxucürüwa wüxi i duü̃xü̃ rü nataxrearü coriã̱x. Erü wüxi i norü corichi rü tá naxai, rü ngẽma to rü tá nüxü̃ nangechaü̃. Rü ẽ́xna wüxicèx rü tá meã napuracü, rü ngẽma to rü tá nüxü̃ naxo. Rü taxucürüwa Tupanacèx pemaxẽ, ega perü dĩẽruguama perüxĩnüẽgu. \s1 Tupana rü naxãcügüna nadau \r (Lc 12.22-31) \p \v 25 —Rü ngẽmacèx pemaã nüxü̃ chixu rü: ¡Tãxṹ i pexoegaãẽgüxü̃ naxcèx na ṯacü tá pengõ̱xgüxü̃ rü ṯacü tá pixaxgüxü̃, rü ṯacümaã tá na pexãxchirugüxü̃! Erü perü maxü̃ rü õnaãrü yexera nixĩ, rü pexene rü naxchiruarü yexera nixĩ. \v 26 —¡Dücèx penangugü i werigü i tama toegüchiréxü̃, rü tama nanetüarü o ibuxgüxü̃, rü ngepatagüxü̃ na ngexta namaã nanguxü̃güxü̃cèx i norü õna! Natürü Penatü ya daxũgucü rü nanaxüwemü. Rü pema rü Tupanacèx rü guxü̃ma i werigüarü yexera pixĩgü. \v 27 —Rü taxuwama name na ṯacücèx pexoegaãẽgüxü̃. Erü taxucürüwa ya wüxie i pema rü wüxi i oragu rü ipenamèxãchixẽẽ i perü maxü̃ ega woo poraãcü naxcèx pexoegaãẽgügu. \v 28 —¿Rü tü̱xcüü̃ pexoegaãẽgü naxcèx i pexchiru? ¡Dücèx penangugü i ngẽma putüragü i ngextámare yaexü̃ i tama puracüexü̃, rü tama nügü üxchirugüxü̃! \v 29 —Natürü pemaã nüxü̃ chixu rü woo guma ãẽ̱xgacü ga Charumóũ ga na namexẽchixü̃ ga naxchiru, rü taguma wüxi ga putürachacurüü̃ namexẽchi. \v 30 —Rü ngẽxguma Tupana ngẽmaãcü nangèxãẽgu i ngẽma putüragü i ñu̱xma ngẽxmagüxü̃ natürü moxü̃ rü marü taxuxü̃, rü yexera tá pexna nadau i pemax, Pa Yatügü i Tama Aixcüma Meã Yaxõgüxü̃x. \v 31 —Rü ngẽmacèx tama name i pexoegaãẽgü rü ñaperügügü: —¿Ṯacü tá tangõ̱xgü? rü ẽ́xna —¿ṯacü tá tixaxgü? rü ẽ́xna —¿ṯacümaã tá taxãxchirugü? —ñaperügügü. \v 32 —Erü ñoma i naãnecü̱̃ã̱x i duü̃xü̃gü rü naxcèx nadaugü i guxü̃ma i ngẽma pemaã nüxü̃ chixuxü̃. Natürü pema rü pexü̃́ nangẽxma ya Penatü ya daxũgucü ya nüẽchama nüxü̃ cuácü i pexü̃́ na nataxuxü̃ i guxü̃ma i ngẽma. \v 33 —Natürü narümemaẽ nixĩ i Tupanacèxira pedaugü na ngẽma nüma pexü̃́ nanaxwèxexü̃xĩra pexügüxü̃cèx. Rü nae̱tü tá pexna nanaxã i guxü̃ma i ṯacü i pexü̃́ taxuxü̃. \v 34 —¡Tãxṹ i naxcèx pexoegaãẽgüxü̃ i ngẽma moxü̃ tá üpetüxü̃! Erü ngẽma moxü̃ãrü ngunexü̃ rü tá nüxü̃́ nangẽxma i guxchaxü̃gü i namaã ínanguxü̃. Erü wüxichigü i ngunexü̃ rü nüxü̃́ nangẽxma i noxrütama guxchaxü̃gü, rü ngẽmacèx tama name i moxü̃ãrü guxchaxü̃gücèx pexoegaãẽgü i ñu̱xmax —ñanagürü. \c 7 \s1 Tama name i toguexü̃ tixu \r (Lc 6.37-38, 41-42) \p \v 1 Rü Ngechuchu rü ñanagürü ta: —¡Rü taxũ i togüxü̃ pixuxü̃! Rü ngẽxguma ya Tupana rü tãxũtáma pexü̃ nixu na pechixexü̃. \v 2 —Erü ngẽxgumarüü̃ na togüxü̃ pixuxü̃ rü Tupana rü tá pexü̃ nixu na pechixexü̃. Rü ngema na togüxü̃ pepoxcuexü̃, rü ngemaãcü tátama nixĩ ya Tupana i pexü̃ napoxcuexü̃. \v 3 —¿Rü tü̱xcüü̃ i nüxü̃ cudawenüxü̃ i ngẽma cueneẽãrü üxaxetüxü̃ i íraxü̃, ega chi tama naxcèx cuxoegaãẽgu i ngẽma cuxetüwatama ngẽxmaxü̃ i naĩpüta i taxü̃? \v 4 —Rü ngẽxguma cuxetüwatama nangẽxmagu i wüxi i naĩpüta i taxü̃ ¿rü ñuxãcü i cueneẽxü̃ cuchixewexü̃, rü ñácuxü̃ nüxü̃: \p “¡Pa Chaueneẽx, cuxü̃ chanayauxchaü̃ i ngẽma curü üxaxetüxü̃!” —ñácuxü̃? \v 5 —Pa Duü̃xü̃ i Meã Maxnetaxü̃x, rü name nixĩ i cunayauxira i ngẽma naĩpüta i cuxetüwatama ngẽxmaxü̃, rü ngẽmaãcü tá mea nüxü̃ cudau na cunayaxuxü̃cèx i ngẽma cueneẽãrü üxaxetüxü̃. [Rü ngẽmacèx name nixĩ i cuxira nüxü̃ curüxo i ngẽma chixexü̃ i taxü̃ i cumatama cuxüxü̃, rü ngẽxguma tá cume na nüxü̃ curüngü̃xẽẽxü̃cèx i cueneẽ na nüxü̃ naxoxü̃cèx i ngẽma chixexü̃ i íraxü̃ i naxüxü̃.] \v 6 —Rü tama name i Tupanaãrü ore i üünexü̃maã penachixewe i ngẽma duü̃xü̃gü i chixecümagüxü̃ i tama yaxõgüchaü̃xü̃, erü ngürüãchi ngẽmacèx tá pexü̃ nimèxgü. Rü ngẽxgumarüü̃ tama name i Tupanaãrü oremaã penachixewe i ngẽma duü̃xü̃gü i tama nüxü̃ cuèxgüchaü̃xü̃, erü tá ínanatèxgü. \s1 Name nixĩ i tórü yumüxẽwa Tupanana naxcèx taca rü naxcèx tadaugü rü ĩã̱xwa: Tu tu tu, ñatarügügü \r (Lc 6.31, 11.9-13) \p \v 7 —¡Tupanana naxcèx peca! rü nüma tá pexna nanaxã. ¡Rü Tupanaxü̃tagu naxcèx pedau! rü tá nüxü̃ ipeyangau. ¡Rü norü ĩã̱xwa: Tu tu tu, ñapegü! rü tá pexcèx nayawãxna. \v 8 —Erü guxãma ya yíxema naxcèx íc̱axe, rü tanayaxu. Rü guxãma ya naxcèx dauxe, rü nüxü̃ itayangau. Rü guxãma ya yixema ĩã̱xwa: Tu tu tu, ñagüxe, rü tá tümacèx niwãxna. \v 9 —Rü dücax i pemax, rü ngẽxguma chi wüxi i pexacü pãũcèx ícaxgu, rü ¿ñuxãcü chi wüxi ya nuta nüxna pexãxü̃? \v 10 —Rü ngẽxguma chi choxnicèx pexna nacaxgu rü ¿ñuxãcü chi i ãxtape nüxna pexãxü̃? \v 11 —Rü pema na pichixecümachiréxü̃ rü nüxü̃ pecuèx na mexü̃ i ãmare pexacügüna pexãxü̃. Natürü Penatü ya daxũgucü rü ngẽma pema pexacügüna pexãxü̃ãrü yexera tá tüxna naxã ya yíxema naxü̃tawa naxcèx íc̱axe. \v 12 —Rü pemaã nüxü̃ chixu, rü ngẽma pema penaxwèxexü̃ i togü pemaã na naxüxü̃, rü name nixĩ i pema rü ta ngẽmaãcütama namaã penaxü. Erü ngẽmaãcü tüxü̃ namu i Tupanaãrü ore ga Moĩché ümatüxü̃ rü yema ore ga nuxcümaü̃güxü̃ ga Tupanaãrü orearü uruü̃gü ümatüxü̃. \s1 Ĩã̱x i íraxü̃chiga \r (Lc 13.24) \p \v 13 —Name nixĩ i ngẽma ĩã̱x i íraxü̃waama pichocu. Erü ngẽma ĩã̱x i yuwa tüxü̃ gaxü̃ rü ngẽma nama i yuwa daxü̃ rü nata. Rü muxũchixü̃ma i duü̃xü̃gü nagu naxĩ. \v 14 —Natürü ngẽma nama i maxü̃wa nadaxü̃ rü ngẽma ĩã̱x i maxü̃cèx nawa ixücuxü̃ rü naxíra. Rü noxretama nixĩ i duü̃xü̃gü i nüxü̃ iyangaugüxü̃. \s1 Wüxi i nanetü rü norü owa nixĩ i nüxü̃ icuáxü̃ \r (Lc 6.43-44) \p \v 15 —Rü naxcèx pexuãẽgü i ngẽma doratèèxgüxü̃ i nügü ixugünetaxü̃ na Tupanaãrü orearü uruü̃gü yixĩgüxü̃. Erü nümagü rü petanüwa nangugü, rü nügü mexü̃ i duü̃xü̃güneta nixĩgüxẽẽ. Natürü naãẽwa rü poraãcü chixexü̃gu narüxĩnüẽ. \v 16 —Rü pema rü nacümawa tá nüxü̃ pecuèx i ngẽma duü̃xü̃gü, ngẽxgumarüü̃ i wüxichigü i nanetügü rü norü owa na nüxü̃ icuáxü̃rüü̃ ngoxi name rü ẽ́xna tama. Rü wüxi i torawa rü taxucürüwama ubagü tayaxu. Rü wüxi i chuchuxü̃wa rü taxucürüwama ori̱x i igu tayaxu. \v 17 —Erü guxü̃ma i nanetü i mexü̃ rü name i norü o. Rü guxü̃ma i nanetü i chixexü̃ rü nachixe i norü o. \v 18 —Rü wüxi i nanetü i mexü̃ rü taxucürüwama nachixe i norü o. Rü wüxi i nanetü i chixexü̃ rü taxucürüwama name i norü o. \v 19 —Rü guxü̃ma i nanetü i tama mexü̃ i norü o rü tayadaxüchi, rü ñu̱xũchi tayagu. \v 20 —Rü ngẽxgumarüü̃ nacümawa tá nüxü̃ pecuèx i ngẽma duü̃xü̃gü i Tupanaãrü orearü uruü̃güneta ixĩgüxü̃. \s1 Tãũtáma guxü̃ma i duü̃xü̃gü nichocu i ngextá Tupana ãẽ̱xgacü íixĩxü̃wa \r (Lc 13.25-27) \p \v 21 —Rü tama guxü̃ma i duü̃xü̃gü i nügü ixugüxü̃ na chorü duü̃xü̃gü yixĩgüxü̃ rü tá nichocu i ngextá Tupana ãẽ̱xgacü íixĩxü̃wa. Natürü yíxema aixcüma Chaunatü ya daxũgucüga ĩnüẽxẽxĩcatátama tixĩ ya nge̱ma ichocuxe. \v 22 —Rü ngẽxguma ngẽma ngunexü̃ i naãneãrü gu̱xwa nanguxgu, rü muxü̃ma i duü̃xü̃gü rü choxü̃ tá ñanagürügü: —Pa Corix, toma rü togü i duü̃xü̃gümaã nüxü̃ tixu i curü ore, rü cuégagu ítanawoxü̃ i ngoxogü, rü cuégagu tanaxü i muxü̃ma i mexü̃ i taxü̃ i Tupanaãrü poramaã taxüxü̃ —ñanagürügü tá choxü̃. \v 23 —Natürü ngẽxguma rü tá ñacharügü nüxü̃: —Taguma chorü duü̃xü̃gü pixĩgü. ¡Rü choxna pixĩgachi i pema i chixexü̃ ügüe! —ñacharügü tá. \s1 Yatü i Cristuga ĩnüxü̃ rü yatü i tama Cristuga ĩnüxü̃chiga \r (Mr 1.22, Lc 6.47-49) \p \v 24 —Rü ngẽmacèx ya yíxema choxü̃ ĩnüxẽ rü naxǘxe i ngẽma choma tüxü̃ chamuxü̃, rü wüxi ga yatü ga meã naãẽxü̃ cuácü ga nuta ga tacüétügu üpatacürüü̃ tixĩ. \v 25 —Rü pucü ga tacü ínangu, rü narümèx ga taxtü, rü nixũũchi ga wüxi ga tacü ga buanecü rü guma ĩgu nanguema. Natürü guma ĩ rü tama niwèxtaü̃ yerü wüxi ga nutaétügu naxü. \v 26 —Natürü yíxema choxü̃ ĩnüxẽ rü tama naxǘxe i ngẽma choma tüxü̃ chamuxü̃, rü wüxi ga yatü ga tama naãẽxü̃ cuácü ga naxnücügumare üpatacürüü̃ tixĩ. \v 27 —Rü pucü ga tacü ínangu, rü narümèx ga taxtü, rü wüxi ga tacü ga buanecü nixũũchi rü nagu nanguema ga guma ĩ. Rü niwèxtaü̃, rü yexma nayarüxo ga guxü̃ma —ñanagürü ga Ngechuchu. \v 28 Rü yexguma yagúegagu ga Ngechuchu ga na yadexaxü̃, rü ga duü̃xü̃gü rü nabèi̱xãchiãẽgü namaã ga norü ngu̱xẽẽtae. \v 29 Yerü nüma rü Tupanaãrü poramaã nanangúexẽẽ, rü tama yema ngúexẽẽruü̃gü ga ore ga mugüwa ngu̱xẽẽtaegüxü̃rüü̃ nixĩ. \c 8 \s1 Ngechuchu rü wüxi ga rüchaxünexü̃cèx nayataanexẽẽ \r (Mr 1.40-45; Lc 5.12-16) \p \v 1 Rü yexguma guma mèxpǘnewa yanaxüegu ga Ngechuchu, rü muxü̃ma ga duü̃xü̃gü nawe narüxĩ. \v 2 Rü Ngechuchucèx nixũ ga wüxi ga yatü ga chaxünemaã iḏaawecü. Rü Ngechuchupẽ́xegu nayacaxã́pü̱xü, rü ñanagürü nüxü̃: —Pa Corix, ngẽxguma chi cuma cunaxwèxegu, rü chi cuxü̃́ natauxcha na choxü̃ curümexẽẽxü̃ —ñanagürü. \v 3 Rü yexguma ga Ngechuchu rü nüxü̃ ningõgü, rü ñanagürü nüxü̃: —Ngü̃, chanaxwèxe. ¡Rüme! —ñanagürü. Rü yexguma yema ñaxgu ga Ngechuchu, rü naxcèx nitaane ga guma yatü ga na nachaxüneã́xü̃. \v 4 Rü Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃: —¡Dücèx, taxuemaã tá nüxü̃ quixu! ¡Natürü nge̱ma paixü̃tawa naxũ, rü cugü iyawẽ́x! ¡Rü nüxna naxã i ngẽma ãmare ga Moĩché tüxü̃ muxü̃ na duü̃xü̃gü nüxü̃ cuáxü̃cèx na curümexü̃! —ñanagürü. \s1 Ngechuchu rü Dumacü̱̃ã̱x ga churaragüarü ãẽ̱xgacüarü duü̃xü̃xü̃ narümexẽẽ \r (Lc 7.1-10) \p \v 5-6 Rü Capernáũwa naxũ ga Ngechuchu. Rü yexguma yéma nanguxgu, rü wüxi ga churaragüarü ãẽ̱xgacü ga capitáü̃ ga Dumacü̱̃ã̱x rü Ngechuchucèx nixũ. Rü Ngechuchuxü̃ nacèèxü̃, rü ñanagürü: —Pa Corix, chorü duü̃xü̃ rü nanaw̱ãĩxãchi. Rü ngürücarewa nangẽxma i chopatawa, rü poraãcüxüchima ngúxü̃ ninge —ñanagürü. \v 7 Rü Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃: —Marü tá nge̱ma chaxũ na naxcèx chayataanexẽẽxü̃cèx —ñanagürü. \v 8 Natürü nüma ga capitáü̃ nanangãxü̃, rü ñanagürü: —Pa Corix, choma rü taxuwama chame na chopatagu na cuxücuxü̃cèx. Rü chanaxwèxe i curü orewaxicatama nüxü̃ quixu, rü tá naxcèx nitaane i chorü duü̃xü̃. \v 9 —Erü choma rü ta rü chorü ãẽ̱xgacümẽ́xẽwa changẽxma. Rü cho̱xmẽ́xwa nangẽxmagü ta i ñuxre i churaragü. Rü ngẽxguma chanamu̱xgu i wüxi na ngextá naxũxü̃cèx, rü nge̱ma naxũ. Rü ngẽxguma chaugüxü̃tawa naxcèx changemagu i to, rü chauxü̃tawa nangu. Rü ngẽxguma wüxi i chorü duü̃xü̃xü̃ chamu̱xgu na ṯacü na naxüxü̃cèx, rü choxü̃́ nanaxü —ñanagürü. \v 10 Rü yexguma yemaxü̃ naxĩnügu ga Ngechuchu rü nabèi̱xãchiãẽ. Rü ñanagürü nüxü̃ ga yema duü̃xü̃gü ga nawe rüxĩxü̃: —Aixcüma pemaã nüxü̃ chixu rü taxuü̃ma i Yudíugütanüwa nüxü̃ ichayangau i wüxi i duü̃xü̃ i ñaã yatürüü̃ aixcüma yaxõxü̃. \v 11 —Rü choma rü pemaã nüxü̃ chixu rü muxũchixü̃ i duü̃xü̃gü rü guxü̃wama tá ne naxĩ, rü Tupana ãẽ̱xgacü íixĩxü̃wa tá nachibüe namaã ya tórü o̱xigü ya Abráü̃ rü Ichaá, rü Acobu. \v 12 —Natürü muxü̃ma i Abráü̃tanüxü̃gü i Yudíugü rü tãũtáma nichocu i ngextá Tupana ãẽ̱xgacü íixĩxü̃wa. Rü ẽãnexü̃wa tá nawogü. Rü nge̱ma tá naxauxe, rü tá nixü̃́xchapütagü —ñanagürü. \v 13 Rü yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü yema capitáü̃xü̃: —¡Cupatacèx nataegu! Rü tá naxcèx nitaane i curü duü̃xü̃, erü cuyaxõ na naxcèx tá yataanexü̃ —ñanagürü. Rü yexgumatama naxcèx nitaane ga yema capitáü̃ãrü duü̃xü̃. \s1 Ngechuchu rü Pedru nèxẽcèx nayataanexẽẽ \r (Mr 1.29-31; Lc 4.38-39) \p \v 14 Rü Pedrupatawa naxũ ga Ngechuchu. Rü yéma ngĩxü̃ nadau ga Pedru nèxẽ ga ngürücaregu irüxã̱ũ̱xcü yerü iyaxaxüne. \v 15 Rü Ngechuchu ngĩxmẽ́xgu ningõgü, rü yexgumatama igèu̱xãchi ga yema na yaxaxünexü̃. Rü íirüda ga ngĩmax. Rü ñu̱xũchi naxcèx inamexẽẽ ga õna. \s1 Ngechuchu rü muxü̃ma ga iḏaaweexü̃cèx nayataanexẽẽ \r (Mr 1.32-34; Lc 4.40-41) \p \v 16 Rü yexguma marü yanaxücuchaü̃gu ga üèxcü, rü Ngechuchuxü̃tawa nanagagü ga muxü̃ma ga duü̃xü̃gü ga ngoxoã̱xgüxü̃. Rü wüxitama ga oremaã Ngechuchu ínanawoxü̃ ga yema ngoxogü. Rü nanameẽxẽẽ ta ga guxü̃ma ga yema togü ga iḏaaweexü̃. \v 17 Rü yemaãcü Ngechuchu nayanguxẽẽ ga yema ore ga nuxcümaü̃xü̃ ga Tupanaãrü orearü uruü̃ ga Ichaxía nüxü̃ ixuxü̃ ga ñaxü̃: \q1 “Rü nüma rü tüxü̃ naporaexẽẽ i ngẽxguma ituraegu, rü tüxü̃ narümeexẽẽ i ngẽxguma iḏaaweegu”, \m ñaxü̃. \s1 Duü̃xü̃gü ga Ngechuchuwe rüxĩxchaü̃xü̃chiga \r (Lc 9.57-62) \p \v 18 Rü yexguma Ngechuchu nüxü̃ dèu̱xgu ga muxü̃ma ga duü̃xü̃gü na nüxü̃ íchomaẽguãchixü̃, rü norü ngúexü̃gümaã nüxü̃ nixu, rü ñanagürü: —¡Rü ngĩxã, rü naxtaxaarü tocutüwa taxĩ! —ñanagürü. \v 19 Rü wüxi ga ngúexẽẽruü̃ ga ore ga mugüwa ngu̱xẽẽtaexü̃, rü Ngechuchucèx nixũ, rü ñanagürü nüxü̃: —Pa Ngúexẽẽruü̃ Pa Ngechuchux, cuwe charüxũxchaü̃ i ngextá cuma ícuxũxü̃wa —ñanagürü. \v 20 Rü Ngechuchu nanangãxü̃ rü ñanagürü: —Ngowagü rü nüxü̃́ nangẽxma i naxmaü̃gü, rü werigü rü nüxü̃́ nangẽxma i naxchiãü̃gü. Natürü choma i Tupana Nane na duü̃xü̃xü̃ chiĩxü̃, rü nataxuma i chauchica i ngextá nagu chicuxeruxü̃ —ñanagürü. \v 21 Rü wüxi ga to ga norü ngúexü̃, rü ñanagürü nüxü̃: —Pa Corix, cuwe charüxũxchaü̃, natürü chanaxwèxe i chaunatü tüxü̃ ichayatèxira —ñanagürü. \v 22 Rü Ngechuchu nanangãxü̃, rü ñanagürü nüxü̃: —¡Noxtacüma chowe rüxũ! Rü nüe̱ i ngẽma cutanüxü̃ i tama yaxõgüxü̃ iyatèxgü i ngẽma yuexü̃ —ñanagürü. \s1 Ngechuchu rü buanecüxü̃ rü yuapexü̃ ínayachaxãchixẽẽ \r (Mr 4.35-44; Lc 8.22-25) \p \v 23 Rü yexguma ga Ngechuchu rü wüxi ga nguegu nixüe. Rü norü ngúexü̃gü rü ta ínayaxümücügü, rü inaxĩãchi. \v 24 Rü ngürüãchi naxtaxaarü ngãxü̃tügu nüxü̃ naxü ga wüxi ga buanecü ga taxüchicü. Rü guma nguewa rü niyaucuchichigü ga dexá. Natürü ga Ngechuchu rü nape. \v 25 Rü yexguma ga norü ngúexü̃gü rü ínanabèi̱xgügü, rü ñanagürügü nüxü̃: —Pa Corix, ¡toxü̃ rüngü̃xẽẽ, erü ngẽmama itabaxü̃gü! —ñanagürügü. \v 26 Rü Ngechuchu nanangãxü̃, rü ñanagürü nüxü̃: —Pa Duü̃xü̃gü i Tama Aixcüma Yaxõgüxü̃x, ¿tü̱xcüü̃ pemuü̃ẽ? —ñanagürü. Rü yexguma ga Ngechuchu rü ínarüda. Rü buanecü rü yuapena nachogü. Rü ínayachaxãchi ga buanecü, rü inayarüxo ga yuape, rü ínachaxanemare. \v 27 Rü nümagü ga norü ngúexü̃gü rü nabèi̱xãchiãẽgü, rü nügümaã ñanagürügü: —¿Ṯacü ẽ́xna nixĩ i ñaã yatü rü ngẽmacèx woo ya buanecü rü yuape rü naga naxĩnüẽxü̃? —ñanagürügü. \s1 Yatügü ga Gadáracü̱̃ã̱x ga ngoxogü nawa yexmagüxü̃ \r (Mr 5.1-20; Lc 8.26-39) \p \v 28 Rü Ngechuchu rü norü ngúexü̃gü rü naxtaxaarü tocutüwa nangugü ga Gadáraarü naãnewa. Rü yexguma yéma nangugügu, rü Ngechuchucèx yéma nibuxmü ga taxre ga yatügü ga duü̃xẽchíquẽ́xetanügu yarüxauchigütanüneü̃xü̃. Rü yema taxre rü ningoxoã̱x, rü nidüraexüchi. Rü yemacèx taxucürüwama texé yéma namawa taxüpetü. \v 29 Rü yema taxre rü aita naxüe, rü ñanagürügü: —¿Tü̱xcüü̃ toxü̃ nuã cuyachixewe, Pa Ngechuchu ya Tupana Nane? ¿Ẽ́xna nuã cuxũ na toxü̃ ícuyawoxü̃xü̃cèx tauta nawa nanguyane na Tupana toxü̃ poxcuexü̃? —ñanagürügü. \v 30 Rü yema nachicaarü ngaicamana nachibüe ga muxü̃ma ga cuchigü. \v 31 Rü yema ngoxogü rü Ngechuchuxü̃ nacèèxü̃gü, rü ñanagürügü: —Rü ngẽxguma toxü̃ ícuwoxü̃gu, ¡rü ngẽma cuchigügu toxü̃ nachocuxẽẽ! —ñanagürügü. \v 32 Rü yexguma ga Ngechuchu, rü ñanagürü nüxü̃: —Ẽcü, ¡nge̱ma pexĩ! —ñanagürü. Rü yexguma ga yema ngoxogü rü ínachoxü̃ nawa ga yema taxre ga yatügü, rü yema cuchigügu nayachocu. Rü ñu̱xũchi guxü̃ma ga yema cuchigü rü inaxü̃ãchi, rü naxtaxacutüarü mèxpǘxü̃wa nayarüyuxgü, rü yexma nayi. \v 33 —Rü yema cuchigüarü dauruü̃gü rü nabèi̱xãchiãẽgü, rü ĩãnecèx nibuxmü. Rü yexguma ĩãnewa nangugügu, rü nüxü̃ nixugügü ga guxü̃ma ga yema ngupetüxü̃ ga ñuxãcü naxcèx na yataanegüxü̃ ga yema taxre ga yatügü ga ngoxoã̱xgüxü̃. \v 34 —Rü yexguma ga guxü̃ma ga yema ĩãnecü̱̃ã̱x ga duü̃xü̃gü, rü Ngechuchuxü̃tawa naxĩ. Rü yexguma Ngechuchuxü̃ nadaugügu, rü nüxü̃ nacèèxü̃gü na ínaxũxũxü̃cèx ga yema norü naãnewa. \c 9 \s1 Ngechuchu rü wüxi ga yatü ga naw̱ãĩxãchicücèx nayataanexẽẽ \r (Mr 2.1-12; Lc 5.17-26) \p \v 1 Rü yexguma ga Ngechuchu rü wüxi ga nguegu nixüe. Rü naxtaxaarü tocutüwa naxũ, rü noxrütama ĩãnewa nangu. \v 2 Rü yéma guma ĩãnewa rü duü̃xü̃gü rü Ngechuchuxü̃tawa nanangetaü̃gü ga wüxi ga yatü ga naw̱ãĩxãchicü. Rü yexguma Ngechuchu nüxü̃ dèu̱xgu ga ñuxãcü aixcüma na yaxõgüãxü̃ ga yema duü̃xü̃gü rü ñanagürü nüxü̃ ga guma iḏaawecü: —¡Nataãẽ, Pa Chaunex! Erü curü pecadugü rü marü cuxü̃́ nüxü̃ changechaü̃ —ñanagürü. \v 3 Rü yéma nayexma ga ñuxre ga ngúexẽẽruü̃gü ga ore ga mugüwa ngu̱xẽẽtaegüxü̃. Rü nümagü rü naãxẽgüwa ñanagürügü: —¿Ñaã yatü rü ṯacü Tupanamaã nixugü? —ñanagürügü. \v 4 Natürü ga Ngechuchu rü nüxü̃ nacuèxama ga yema naãẽwa nagu naxĩnüẽxü̃. Rü yemacèx ñanagürü nüxü̃: —¿Tü̱xcüü̃ chixexü̃gu perüxĩnüẽ? \v 5 —¿Ṯacü nixĩ i ngẽma rütauxchamaẽxü̃ na namaã nüxü̃ ixuxü̃ ya daa naw̱ãĩxãchicü: \p “Rü curü pecadugü rü marü cuxü̃́ nüxü̃ changechaü̃”, rü ẽ́xna: \p “¡Inachi rü íixũ!” ñagüxü̃ nüxü̃? \v 6 —Natürü i ñu̱xma rü tá pexü̃ nüxü̃ chadauxẽẽ na Chaunatü ya Tupana núma choxü̃ muxü̃ na duü̃xü̃güaxü̃́ nüxü̃ changechaü̃xü̃cèx i norü pecadugü —ñanagürü. Rü yexguma rü ñanagürü nüxü̃ ga guma naw̱ãĩxãchicü: —¡Inachi, rü nayaxu i curü caruü̃, rü cupatawa naxũ! —ñanagürü. \v 7 —Rü yexgumatama ga guma naw̱ãĩxãchicü rü inachi, rü napatawa naxũ. \v 8 Rü yexguma yemaxü̃ nadaugügu ga duü̃xü̃gü, rü poraãcü namuü̃ẽ. Rü Tupanaxü̃ nicuèxüü̃gü, rü ñanagürügü: —Moxẽ, Pa Tupanax, erü cunaporaxẽẽ i ñaã yatü na ngẽmaãcü mexü̃ toxcèx naxüxü̃cèx —ñanagürügü. \s1 Mateucèx naca ga Ngechuchu \r (Mr 2.13-17; Lc 5.27-32) \p \v 9 Rü yexguma yéma inaxũãchigu ga Ngechuchu, rü yéma nüxü̃ nadau ga wüxi ga yatü ga Mateugu ãe̱gaxü̃ ga yéma rütoxü̃ ga ngextá Dumaãrü ãẽ̱xgacücèx dĩẽru ngĩxü̃ ínayauxgüxü̃wa yerü woetama yemawa napuracü. Rü Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃: —¡Chowe rüxũ! —ñanagürü. Rü yexguma ga Mateu rü inachi, rü nawe narüxũ. \v 10 Rü Mateupatawa naxũ ga Ngechuchu, rü yéma nachibü. Rü ínangugü ta ga muxü̃ma ga togü ga duü̃xü̃gü ga Dumaãrü ãẽ̱xgacücèx dĩẽru ngĩxü̃ yauxgüxü̃wa puracüexü̃, rü togü ga duü̃xü̃gü ga taxúema nacümamaã taãẽgüxü̃. Rü yema duü̃xü̃gü rü yéma mechawa narütogü namaã ga Ngechuchu rü norü ngúexü̃gü. \v 11 Natürü yexguma yemaxü̃ nadaugügu ga Parichéugü, rü Ngechuchuarü ngúexü̃güna nacagü, rü ñanagürügü: —¿Ñuxãcü i perü ngúexẽẽruü̃ rü namaã nachibü i ãẽ̱xgacüarü duü̃xü̃gü i dĩẽruarü yauxwa puracüexü̃, rü duü̃xü̃gü i pecaduã̱xgüxü̃? —ñanagürügü. \v 12 Rü yexguma yemaxü̃ naxĩnügu ga Ngechuchu, rü ñanagürü nüxü̃ ga Parichéugü: —Ngẽma poraexü̃ rü tama nanaxwèxegü ya duturu, natürü ngẽma iḏaaweexü̃ nixĩ i naxwèxegüxü̃. \v 13 —¡Rü ípixĩ, rü nawa pengúe i Tupanaãrü ore i ümatüxü̃ i ñaxü̃: \q1 “Choma rü tama chanaxwèxe i chauxcèx peyamèx i carnerugü, natürü chanaxwèxe i togü pexü̃́ nangechaü̃tümüü̃gü”, \m ñaxü̃! Rü ñanagürü ta ga Ngechuchu: —Choma rü tama mexü̃güna na chaxuxü̃cèx nixĩ i núma chaxũxü̃, natürü núma chaxũ na nüxna chaxuxü̃cèx i ngẽma pecaduã̱xgüxü̃ na ngẽmaãcü nüxü̃ naxoexü̃cèx i nacümagü i chixexü̃gü —ñanagürü. \s1 Ngechuchuna nacagüe ga aurechiga \r (Mr 2.18-22; Lc 5.33-39) \p \v 14 Rü yexguma ga Cuáü̃ ga baiü̃xẽẽruü̃ãrü ngúexü̃gü, rü Ngechuchucèx naxĩ, rü nüxna nacagüe, rü ñanagürügü: —Toma i Cuáü̃ãrü ngúexü̃gü na tixĩgüxü̃ rü nümagü i Parichéugü rü muẽ̱xpü̱xcüna tama tachibüeãcüma tayumü̃xẽgü. ¿Rü tü̱xcüü̃ i curü ngúexü̃gü rü tama toxrüü̃ tama nachibüãcüma nayumü̃xẽgü? —ñanagürügü. \v 15 Rü Ngechuchu nanangãxü̃ rü ñanagürü: —¿Ẽ́xna wüxi i ngĩgüarü petawa rü pexcèx namexü̃ na nangechaü̃ẽxü̃ rü naxaureexü̃ i ngẽma nüxna naxugüxü̃ ega natanüwa nangẽxmagu i ngẽma yatü i ngexwacèx ãmaxü̃? Maneca tama nixĩ. Natürü wüxi i ngunexü̃gu rü ngẽma yatü i ngexwacèx ãmaxü̃ rü tá namücügüna nixũgachi. Rü ngẽma ngunexü̃gu tá nixĩ i aixcüma naxaureexü̃ i namücügü. \v 16 —Rü taxúema tanapaita i wüxi i naxchiru i ngauxü̃ namaã i wüxi i natüchi i ngexwacaxü̃xü̃ i tauta nañaãchimüxü̃. Erü ngẽxguma nayau̱xgu i ngẽma naxchiru rü tá nügü ínanaxíraxãchi i ngẽma natüchi i ngexwacaxü̃xü̃, rü tá nanagauxẽẽ i ngẽma wexachiru. Rü noxriarü yexera tá nixĩ i na nagauxü̃. \v 17 —Rü ngẽxgumarüü̃ ta rü taxúema ngexwacaxü̃cü ya binu rü nagu tayabacuchi i wüxi i naxchixü̃ i marü ngauxü̃ i naxchèxmünaxcèx. Erü ngẽxguma ngẽmaãcü naxü̱xgu rü yima binu ya ngexwacaxü̃cü rü narüngu, rü tá nayawã̱ĩ̱xẽẽ i ngẽma naxchixü̃ i ngauxü̃ i naxchèxmünaxcèx. Rü ngẽxma tá nayarütaxu ya binu rü ngẽma naxchixü̃ rü ta. Rü ngẽmacèx tanaxwèxe ya ngexwacaxü̃cü ya binu rü ngexwacaxü̃xü̃ i naxchixü̃gu tayabacuchi. Rü ngẽmaãcü tãũtáma inayarütaxu. [Rü chorü ngu̱xẽẽtae i ngexwacaxü̃xü̃ rü ngẽxgumarüü̃ ta nixĩ na taxucürüwama namaã nawüxiguxü̃ i ngẽma nuxcümaü̃xü̃ i pecümagü —ñanagürü ga Ngechuchu.] \s1 Yáiruxacüchiga rü yema nge ga Ngechuchuchirugu ingõgücüchiga \r (Mr 5.21-43; Lc 8.40-56) \p \v 18 Rü yexguma yemaãcü ínangúexẽẽtaeyane ga Ngechuchu, rü naxü̃tawa nangu ga wüxi ga ãẽ̱xgacü ga Yudíugüarü. Rü Ngechuchupẽ́xegu nayacaxã́pü̱xü, rü ñanagürü nüxü̃: —Pa Corix, chauxacü rü ngexwacèx iyu. Natürü ngẽxguma chi nge̱ma cuxũxgu rü ngĩxü̃ quingõgügu, rü wena chixarü imaxü̃ —ñanagürü. \v 19 Rü inachi ga Ngechuchu, rü norü ngúexü̃gümaã yema ãẽ̱xgacüwe narüxũ. \v 20 Rü yexguma yéma naxũyane ga Ngechuchu rü wüxi ga ngecü ga 12 ga taunecü ãgüechacü rü naweama ne ixũ. Rü naxpechinüchirugu iyangõgü. \v 21 Yerü ngĩma rü nagu irüxĩnü rü yexguma chi naxchiruxü̃xĩcatama yangõgümaregu, rü chi ngĩxcèx nitaane. \v 22 Natürü nüma ga Ngechuchu rü nügü ínidau, rü ngĩxü̃ nadau ga yema nge. Rü ñanagürü ngĩxü̃: —¡Nataãẽ, Pa Chauxacüx! Marü cuxcèx nitaane, erü cuyaxõ —ñanagürü. Rü yexgumatama ngĩxcèx nitaane. \v 23 Rü yexguma yema ãẽ̱xgacüpatawa nanguxgu ga Ngechuchu, rü nüxü̃ nadau ga paxetatanüxü̃ ga marü na ínamemaregüxü̃ na ngĩxü̃ iyatèxgüxü̃ ga yema bucü. Rü ga duü̃xü̃gü rü nixáicha rü naxauxe. \v 24 Rü Ngechuchu ñanagürü nüxü̃ ga yema duü̃xü̃gü: —¡Ípechoxü̃ i nuã! Erü ngẽma bucü rü tama iyu. Rü ipemare —ñanagürü. Natürü nümagü ga duü̃xü̃gü rü Ngechuchuxü̃ nacugüeama. \v 25 Rü yexguma Ngechuchu ínachoxü̃xẽẽxgu ga duü̃xü̃gü, rü yema bucüarü ucapugu naxücu. Rü ngĩxmẽ́xgu nayayauxãchi, rü yexgumatama íirüda ga ngĩmax. \v 26 Rü guxü̃wama ga yema naãnewa, rü duü̃xü̃gü nüxü̃ nixuchigagü ga yema Ngechuchu üxü̃. \s1 Ngechuchu naxcèx nayataanexẽẽ ga taxre ga yatü ga ingexetüxü̃ \p \v 27 Rü yexguma yéma ínaxũũxgu ga Ngechuchu, rü taxre ga ngexetüxü̃ rü nawe nangẽgü. Rü tagaãcü ñanagürügü: —Pa Ngechuchux, Pa Dabítanüxü̃x, ¡cuxü̃́ tangechaü̃tümüü̃gü! —ñanagürügü. \v 28 Rü yexguma Ngechuchu guma ĩ ga nagu napexü̃negu naxücuxgu, rü yema taxre ga ngexetüxü̃ rü naxcèx naxĩ. Rü Ngechuchu nüxna naca, rü ñanagürü: —¿Peyaxõgüxü̃ yiĩxü̃ na chaporaxü̃ na pexü̃ charümeẽxẽẽxü̃cèx? —ñanagürü. Rü nümagü nanangãxü̃gü, rü ñanagürügü: —Ngü̃, Pa Corix, tayaxõgü —ñanagürügü. \v 29 Rü yexguma ga Ngechuchu rü naxẽtügügu ningõgü, rü ñanagürü nüxü̃: —¡Cü pexcèx yataane, erü peyaxõgü! —ñanagürü. \v 30 Rü naxcèx nitaanegü. Rü Ngechuchu rü poraãcü nayaxucu̱xẽgü na taxúemaãma nüxü̃ na yaxugüxü̃cèx ga yema nüxü̃ ngupetüxü̃. \v 31 Natürü yema taxre rü yexguma yéma ínachoxü̃gu rü guxü̃wama ga yema naãnewa rü nüxü̃ nixugüeama ga yema Ngechuchu üxü̃. \s1 Ngechuchu rü naxcèx nayataanexẽẽ ga wüxi ga yatü ga tama idexacü \p \v 32 Rü yexguma yema taxre ga yatü íchoü̃xguwena, rü ñuxre ga duü̃xü̃gü rü Ngechuchuxü̃tawa nanagagü ga wüxi ga yatü ga tama idexacü yerü ngoxo nawa nayexma. \v 33 Rü Ngechuchu ínanatèxüchi ga yema ngoxo. Rü yexgumatama inanaxügü ga na yadexaxü̃ ga guma yatü. Rü nümagü ga duü̃xü̃gü rü nabèi̱xãchiãẽgü. Rü ñanagürügü: —Taguma nüxü̃ tadau i nuã tachiü̃ãnewa i ṯacü i ñaãrüü̃ ixĩxü̃ —ñanagürügü. \v 34 Natürü ga Parichéugü rü ñanagürügü: —Ñaã yatü rü ngoxogüarü ãẽ̱xgacü i Chatanáãrü poramaã nixĩ i ínawoxü̃ãxü̃ i ngoxogü —ñanagürügü. \s1 Ngechuchuaxü̃́ nangechaü̃tümüü̃gü ga duü̃xü̃gü \p \v 35 Rü yema naãnewa rü guxü̃nema ga ĩãnegügu rü ĩãnexãcügügu nixũgüchigü ga Ngechuchu. Rü wüxichigü ga ĩãnewa, rü duü̃xü̃güarü ngutaquẽ́xepataü̃wa ningu̱xẽẽtaechigü. Rü duü̃xü̃gümaã nüxü̃ nixuchigü ga ore ga mexü̃ na ñuxãcü ãẽ̱xgacü na yiĩxü̃ ya Tupana. Rü nanameẽxẽẽ ga duü̃xü̃gü ga iḏaaweexü̃. Rü woo nañuxraü̃xü̃ ga norü ḏaawe nüxü̃́ yexmaxü̃, rü nanameẽxẽẽ. \v 36 Rü yexguma Ngechuchu nüxü̃ dèu̱xgu ga yema muxü̃ma ga duü̃xü̃gü ga naxü̃tawa ngugüxü̃, rü nüxü̃́ nangechaü̃tümüü̃gü. Yerü carnerugü ga ngearü dauruü̃ã́xü̃rüü̃ nanaxi̱xãchiãẽgü, rü tama nataãẽgü. \v 37 Rü yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃ ga norü ngúexü̃gü: —Aixcüma pemaã nüxü̃ chixu rü nangẽxma i muxũchixü̃ i duü̃xü̃gü i ímemaregüxü̃ na yaxõgüãxü̃ i Tupanaãrü ore. Natürü nanoxreẽ́xpü̱x i Tupanaãrü puracütanüxü̃ na namaã nüxü̃ yaxugüxü̃cèx i ngẽma ore. \v 38 Rü ngẽmacèx name nixĩ i duü̃xü̃güarü yora ya Tupanana naxcèx peca i perü yumüxẽwa na yamugüãxü̃cèx i norü puracütanüxü̃ i orearü uruü̃gü na ngẽma duü̃xü̃gümaã nüxü̃ yaxugüxü̃cèx i norü ore i mexü̃ —ñanagürü ga Ngechuchu. \c 10 \s1 Ngechuchu nanade ga 12 ga norü ngúexü̃gü na toxnamana namugüãxü̃cèx \r (Mr 3.13-19; Lc 6.12-16) \p \v 1 Rü yexguma ga Ngechuchu, rü yema 12 ga norü ngúexü̃gücèx naca. Rü nüxna naxãga rü nanaporaexẽẽ na ínawoxü̃ãxü̃cèx ga ngoxogü rü nameẽxẽẽãxü̃cèx ga duü̃xü̃gü ga iḏaaweexü̃ ga woo nañuxraü̃xü̃ ga ḏaawe nüxü̃́ yexmaxü̃. \v 2 Rü ñaã nixĩ ga nae̱gagü ga yema 12 ga Ngechuchuarü ngúexü̃gü ga imugüxü̃. Rü natanüwa rü Chimáũ ga Pedrugu ãe̱gacü nixĩ ga naẽru ixĩxü̃. Rü to nixĩ ga Pedrueneẽ ga Aü̃dré. Rü to nixĩ ga Chaü̃tiágu rü to nixĩ ga Chaü̃tiágueneẽ ga Cuáü̃. Rü yema taxre rü Zebedéu nanegü nixĩgü. \v 3 Rü togü nixĩ ga Piripi, rü Baturumé, rü Tumachi, rü Mateu ga Dumaãrü ãẽ̱xgacücèx dĩẽruarü yauxwa puracüchirécü. Rü togü nixĩ ga Chaü̃tiágu ga Arupéu nane, rü Tadéu. \v 4 Rü to nixĩ ga Chimáũ ga iporaãẽcüücü. Rü to nixĩ ga Yuda ga Icariúte ga yixcama bexma cúãcü Ngechuchuxü̃ íxuaxü̃xü̃. \s1 Ngechuchu rü norü ngúexü̃güxü̃ nimugü na nüxü̃ yanaxugüexü̃cèx ga norü ore \r (Mr 6.7-13; Lc 9.1-6) \p \v 5 Rü Ngechuchu nayamugü ga yema 12 ga norü ngúexü̃gü. Rü nüxna naxãga, rü ñanagürü: —¡Tãũtáma natanüwa pexĩ i ngẽma duü̃xü̃gü i tama Yudíugü ixĩgüxü̃! ¡Rü tãũtáma Chamáriacü̱̃ã̱x i duü̃xü̃güarü ĩãnegüwa pexĩ! \v 6 —Natürü chanaxwèxe i ngẽma Yudíugü i carnerugürüü̃ iyarütauxexü̃tanüwa pexĩ. \v 7 —¡Rü nge̱ma natanüwa nüxü̃ peyarüxu na marü yangaicaxü̃ ya Tupana na norü ãẽ̱xgacü yiĩxü̃! \v 8 —¡Rü penameẽxẽẽ̱x i ngẽma duü̃xü̃gü i iḏaaweexü̃! ¡Rü wena penamaxẽxẽẽ̱x i ngẽma duü̃xü̃gü i marü yuexü̃! ¡Rü penameẽxẽẽ̱x i ngẽma duü̃xü̃gü i chaxünemaã iḏaaweexü̃! Rü ngẽma duü̃xü̃gü i ngoxogü nawa ngẽxmagüxü̃ ¡rü nüxü̃́ ípenawoxü̱̃x! Rü tama name i penaxãtanü ega texéxü̃ perümexẽẽxgu, erü pema rü pexü̃́ nangetanümare i ngẽma pora. \v 9-10 —¡Rü tãũtáma ípingearü dĩẽruã̱xgü na perü ṯacücèx petaxegüxü̃cèx rü bai i perü choca i perü namawaü̃! ¡Rü wüxitama i pexchiru ípinge, rü bai i perü chapatu, rü bai ya perü caxü̃chigüxü̃ ya naĩxmenèxã ípinge! Rü pemaã nüxü̃ chixu rü wüxi i puracütanüxü̃ rü name nixĩ i ngẽma duü̃xü̃ i nüxü̃́ napuracǘü̃xü̃tawa nachibü. \v 11 —Rü ngẽxguma wüxi ya ĩãnewa rü ẽ́xna wüxi ya ĩãnexãcüwa pengugügu i pemax, ¡rü naxcèx pedèu̱x i wüxi i duü̃xü̃ i mecümaxü̃! ¡Rü ngẽmaxü̃tagu perücho ñu̱xmatáta ipexĩãchi i ngẽma ĩãnewa! \v 12 —Rü ngẽxguma yima ĩpatagu pechocugu, rü meã tá nüxü̃ perümoxẽgü i ngẽma duü̃xü̃gü i nge̱ma ngẽxmagüxü̃ rü: “¡Tupana pexü̃ rüngü̃xẽẽ̱x!” ñaperügügü tá nüxü̃. \v 13 —Rü ngẽxguma ngẽma duü̃xü̃gü rü meã pexü̃ nayau̱xgu rü Tupana tá nüxü̃ narüngü̃xẽẽ. Natürü ngẽxguma tama meã pexü̃ nayau̱xgu i napatawa rü ñaperügügü tá nüxü̃: \p “Marü name i toxnamana taxĩ”, ñaperügügü tá. \v 14 —Rü ngẽxguma wüxi ya ĩwa rü ẽ́xna wüxi ya ĩãnewa duü̃xü̃gü tama meã pexü̃ yauxgügu rü tama nüxü̃ naxĩnüẽchaü̃gu i perü ore, ¡rü ípechoxü̃! Rü ngẽxguma ípechoü̃xgu, ¡rü meã pegü ipepagücutü i perü üxaxü̃cutü, na ngẽmawa nüxü̃ nacuèxgüxü̃cèx na chixexü̃ na naxügüxü̃ i ngẽma duü̃xü̃gü! \v 15 —Rü aixcüma pemaã nüxü̃ chixu rü ngẽma ngunexü̃ i nagu nagúxü̃ i naãne, rü Chodomacü̱̃ã̱x rü Gomoracü̱̃ã̱x i duü̃xü̃güarü yexera Tupana tá nanapoxcue i ngẽma duü̃xü̃gü i tama meã pexü̃ yauxgüxü̃. \s1 Guxchaxü̃gümaã tá pewé ningexü̃tanü i duü̃xü̃gü \p \v 16 —Dücèx, ãũcümaxü̃wa pexü̃ chamugü, ngẽxgumarüü̃ i carnerugüxü̃ aigütanüwa imugüxü̃rüü̃. ¡Rü ngẽmacèx penaxwèxe i ãxtapegürüü̃ pexuãẽgü, natürü muxtucugürüü̃ taxuü̃ma i chixexü̃ pexügü! \v 17 —¡Rü pegüna pedaugü! Erü duü̃xü̃gü rü tá pexü̃ ínayauxü̃, rü ãẽ̱xgacügüxü̃tawa tá pexü̃ nagagü na pexü̃ napoxcuexü̃cèx. Rü ngutaquẽ́xepataü̃gügu tá pexü̃ nic̱uaixgü. \v 18 —Rü chaugagu tá ãẽ̱xgacügü ya tacügüpẽ́xewa pexü̃ nagagü. Rü ngẽmaãcü tá chauchigagu pidexagü napẽ́xewa i ngẽma ãẽ̱xgacügü rü napẽ́xewa i ngẽma duü̃xü̃gü i tama Yudíugü ixĩgüxü̃. \v 19 —Natürü ngẽxguma ãẽ̱xgacügüpẽ́xewa pexü̃ nagagügu na pexü̃ napoxcuexü̃cèx, ¡rü taxucèxtáma pexoegaãẽgü na ṯacümaã tá penangãxü̃xü̃ rü ẽ́xna ṯacüxü̃ tá namaã na pixuxü̃! Erü ngẽxguma nawa nanguxgu na pidexagüxü̃, rü Tupanaãẽ tá pexü̃ nangu̱xẽẽ na ṯacüxü̃ tá namaã pixuxü̃. \v 20 —Rü tãũtáma pema nixĩ i pidexagüxü̃, natürü Tupanaãẽ i Üünexü̃ tá nixĩ i pewa idexaxü̃. \v 21 —Rü nügüeneẽgüwa rü tá nügü ínaxuaxü̃gü na ãẽ̱xgacügü yamèxgüxü̃cèx. Rü ngẽxgumarüü̃ tá ta nanatügü rü naxãcügüxü̃ ínaxuaxü̃gü, rü naxãcügü rü nanatügüxü̃ tá ínaxuaxü̃gü na ãẽ̱xgacügü tüxü̃ imèxgüxü̃cèx. \v 22 —Rü chaugagu tá guxü̃ i duü̃xü̃gü pexchi naxaie. Natürü yíxema aixcüma yaxõõmáxẽ i chorü ore rü tama choxü̃ ítáxe, rü yíxema tá tixĩ ya nayaxúxe i ngẽma maxü̃ i taguma gúxü̃. \v 23 —Rü ngẽxguma wüxi ya ĩãnewa rü duü̃xü̃gü pexü̃ daixchaü̃gu, rü name nixĩ i pibuxmü ya yima ĩãnewa, rü náĩ ya ĩãnewa pexĩ. Rü aixcüma pemaã nüxü̃ chixu rü tãũtáma guxü̃ne ya Yudíugüarü ĩãnewa pengugü naxü̃pa na chataeguxü̃ i chomax. \v 24 —Rü taxuü̃ma i wüxi i ngúexü̃ rü norü ngúexẽẽruü̃xü̃ narüyexera. Rü taxuü̃ma i wüxi i coriarü duü̃xü̃ rü norü corixü̃ narüyexera. \v 25 —Rü ngẽma norü ngúexẽẽruü̃xü̃ üpetüxü̃rüü̃ tátama nüxü̃ naxüpetü i ngẽma norü ngúexü̃. Rü ngẽma norü corixü̃ üpetüxü̃rüü̃ tátama nüxü̃ naxüpetü i ngẽma norü duü̃xü̃. Rü ngẽxguma duü̃xü̃gü rü ngoxo i Bechebú choxü̃ nawogüegu, ¿rü ñuxãcü tá pexü̃ naxu i pemax? \s1 Name nixĩ na Tupanaxü̃ pemuü̃ẽxü̃ \r (Lc 12.2-7) \p \v 26 —Rü ngẽmacèx ¡tãxṹ i nüxü̃ pemuü̃ẽxü̃ i ngẽma duü̃xü̃gü! Erü guxü̃ma i ngẽma cúãcü üxü̃ rü tá nango̱xoma. Rü guxü̃ma i ngẽma ñu̱xma duü̃xü̃gücèx ẽxü̃guxü̃, rü yixcüra rü tá nüxü̃ nacuèxgüama. \v 27 —Rü guxü̃ma i ngẽma pemaãxĩcatama nüxü̃ chixuxü̃, ¡rü meã duü̃xü̃gücèx penango̱xẽẽ̱x! Rü guxü̃ma i ngẽma bexma pemaã nüxü̃ chixuxü̃, ¡rü tagaãcü guxü̃ i duü̃xü̃gümaã nüxü̃ pixu! \v 28 —¡Rü tãxṹ i nüxü̃ pemuü̃ẽxü̃ i ngẽma duü̃xü̃gü i pexü̃ daixchaü̃xü̃! Erü taxünexü̃xĩcatama nimèxgü. ¡Natürü name nixĩ i nüxü̃ pemuü̃ẽ ya yima Tupana! Erü nüma nüxü̃́ nangẽxma i pora na napoxcuãxü̃cèx i pexene rü peãẽ rü ta i ngẽma ngoxogüxü̃ ínapoxcuexü̃gu. \v 29 —¿Tama ẽ́xna wüxitachinü i dĩẽrugu namaã petaxe i taxre i werixacügü? Natürü bai i wüxi i ngẽma werixacü rü ñaxtüanegu nangu, ega tama nanaxwèxegu ya Penatü ya Tupana. \v 30 —Rü woo i peyae rü Tupana rü wüxichigü rü nayaxugü, rü nüxü̃ nacuèx na ñuxre ngẽxmaxü̃. \v 31 —Rü ngẽmacèx ¡tãxṹ i pemuü̃ẽxü̃! Erü pema rü muxü̃ma i werixacügüarü yexeraxüchi pexü̃ nangechaü̃ ya Tupana. \s1 Yíxema duü̃xü̃güpẽ́xewa tügü ixuxe na Ngechuchu ya Cristuarü duü̃xü̃gü tiĩxü̃ \r (Lc 12.8-9) \p \v 32 —Rü guxãma ya texé i ñoma i naãnewa i duü̃xü̃güpẽ́xewa tügü ixuxe na chorü duü̃xü̃ tiĩxü̃, rü choma rü tá ta Chaunatü ya daxũgucüpẽ́xewa tüxü̃ chixu na chorü duü̃xü̃ tiĩxü̃ i tümax. \v 33 —Natürü texé ya ñoma i naãnewa i duü̃xü̃güpẽ́xewa tügü ixuxe na tama chorü duü̃xü̃ tiĩxü̃, rü choma rü tá ta Chaunatü ya daxũgucüpẽ́xewa tüxü̃ chixu na tama chorü duü̃xü̃ tiĩxü̃ i tümax. \s1 Ngechuchugagu nixĩ i yatoyexü̃ i duü̃xü̃gü \r (Lc 12.51-53; 14.26-27) \p \v 34 —Rü tama name i nagu perüxĩnüẽ na núma chaxũxü̃ na guxü̃ i duü̃xü̃gü rü wüxigu naxĩnüẽxü̃cèx. Natürü pemaã nüxü̃ chixu rü núma chaxũ na chaugagu yatoyexü̃cèx i duü̃xü̃gü. \v 35 —Rü nuã chaxũ na wüxi ya yatü rü tama nanatümaã wüxigu naxĩnüxü̃cèx, rü wüxi i paxü̃ rü tama naẽmaã wüxigu naxĩnüxü̃cèx, rü wüxi i naneã̱x rü tama ngĩ̱xẽmaã na wüxigu naxĩnüxü̃cèx. \v 36 —Rü ngẽmaãcü wüxi ya ĩwa, rü nügütanüxü̃maã tátama naxuwanüã̱xgü. \v 37 —Rü yíxema texé ya choxü̃ na tangechaü̃xü̃ãrü yexera tümanatüxü̃ rü ẽ́xna tümaẽxü̃ ngechaü̃xẽ, rü taxucürüwama chorü duü̃xü̃ tixĩ. Rü yíxema texé ya choxü̃ na tangechaü̃xü̃ãrü yexera tümanexü̃ rü ẽ́xna tümaxãcüxü̃ ngechaü̃xẽ, rü taxucürüwama chorü duü̃xü̃ tixĩ. \v 38 —Rü yíxema tama yaxna namaã ĩnüxẽ i ngẽma guxchaxü̃gü i chaugagu tümacèx ínguxü̃ rü ngẽmaãcü chowe rüxũxẽ, rü taxucürüwama chorü duü̃xü̃ tixĩ. \v 39 —Rü texé ya tügü maxẽẽchaü̃xẽ rü tá itayarütaxu. Natürü texé ya chauxcèx yuxe rü tá tanayaxu i maxü̃ i taguma gúxü̃. \s1 Ãmarechiga \r (Mr 9.41) \p \v 40 —Rü texé ya pexü̃ yaxúxe rü choxü̃ nixĩ i tayaxuxü̃. Rü texé ya choxü̃ yaxúxe rü yima núma choxü̃ mucü ya Chaunatüxü̃ nixĩ i tayaxuxü̃. \v 41 —Rü texé ya wüxi i orearü uruü̃ i Tupana nge̱ma muxü̃xü̃ yaxúxe, rü ngẽmatama ãmare i wüxi i orearü uruü̃ yaxuxü̃raü̃xü̃ tátama tayaxu. Rü texé ya wüxi i yatü i mecümaxü̃xü̃ yaxúxe erü namecüma, rü ngẽmatama ãmare i wüxi i yatü i mecümaxü̃ yaxuxü̃raü̃xü̃ tátama tayaxu. \v 42 —Rü texé ya wüxi i pochiyuãcu i dexá i gèu̱xchiüxü̃ nüxna ãxẽ i ngẽxü̃rüüxü̃ i chorü buxü̃gü i chowe rüxĩxü̃, rü aixcümaxü̃chi tá tanayaxu i tümaãrü ãmare —ñanagürü ga Ngechuchu. \c 11 \s1 Cuáü̃ ga baiü̃xẽẽruü̃ nanamu ga ñuxre ga norü duü̃xü̃gü na Ngechuchuxü̃tawa íyadaugüxü̃cèx \r (Lc 7.18-35) \p \v 1 Rü yexguma nüxü̃ nachauxgu ga Ngechuchu ga na yaxucu̱xẽgüãxü̃ ga yema 12 ga norü ngúexü̃gü, rü inaxũãchi ga yéma na duü̃xü̃güxü̃ nangúexẽẽxü̃cèx rü nüxü̃ yaxúxü̃cèx ga ore ga mexü̃ ga guxü̃ne ga ĩãnegü ga yema naãnewa yexmagünewa. \v 2-3 Rü Cuáü̃ ga baiü̃xẽẽruü̃ rü yexguma poxcupataxü̃wa nayexmayane, rü nüxü̃ nacuáxchiga ga yema Ngechuchu üxü̃. Rü yemacèx ga Cuáü̃ rü Ngechuchuxü̃tawa nanamugü ga ñuxre ga norü duü̃xü̃gü na nüxna yacagüxü̃cèx rü aixcüma Cristu ga ínanguxẽẽgücü yiĩ, rü ẽ́xna to tá yiĩ ya Cristu. \v 4 Rü Ngechuchu nanangãxü̃ rü ñanagürü nüxü̃ ga yema duü̃xü̃gü: —¡Pewoegu rü Cuáü̃maã nüxü̃ peyarüxu i ngẽma pematama nüxü̃ pedaugüxü̃ rü nüxü̃ pexĩnüẽxü̃! \v 5 —¡Rü namaã nüxü̃ pixu rü ngẽma ngexetügüxü̃ rü marü nidauchigü, rü ngẽma ichixeparaxü̃ rü marü inachigü, rü ngẽma chaxüneã̱xgüxü̃ rü marü naxcèx nitaanegü, rü ngẽma ngauchi̱xẽgüxü̃ rü marü ningo̱xnamachi̱xẽgü, rü ngẽma yuexü̃ rü wenaxãrü namaxẽ, rü ngẽma ngearü ngẽmaxü̃ã̱xgüxü̃ rü marü namaã nüxü̃ tixu i Tupanaãrü ore i mexü̃! \v 6 Rü tataãẽ ya yíxema texé ya tama nüxü̃ rüxoxe na choxü̃́ tayaxõxü̃ —ñanagürü ga Ngechuchu. \v 7 Rü yexguma nawoegu̱xgu ga yema Cuáü̃ ga baiü̃xẽẽruü̃ãrü duü̃xü̃gü, rü Ngechuchu inanaxügü ga guma Cuáü̃chiga na yadexaxü̃. Rü ñanagürü nüxü̃ ga duü̃xü̃gü: —¿Ṯacü nixĩ ga pema ípeyadaugüxü̃ ga dauxchitawa ga ngextá taxúema íxãpataxü̃wa? —¿Ẽ́xna wüxi ga ngẽxü̃rüüxü̃mare ga yatü ga ñoma dexne ga buanecü yaxĩã̱xtanücüüxẽẽcürüü̃ ixĩxü̃ nixĩ ga ípeyadaugüxü̃? \v 8 —Rü ẽ́xna ega tama guma ípeyadaugügu, ¿rü ṯacü nixĩ ga ípeyadaugüxü̃? ¿Ẽ́xna wüxi ga yatü ga poraãcü nügü ngèxãẽxü̃ yiĩxü̃ ga ípeyadaugüxü̃? Pema nüxü̃ pecuèx i ngẽma poraãcü nügü ngèxãẽgüxü̃ rü ãẽ̱xgacügü ya tacügüpatawa nangẽxmagü. \v 9 —¿Ṯacü ẽ́xna nixĩ ga ípeyadaugüxü̃? ¿Ẽ́xna wüxi ga Tupanaãrü orearü uruü̃xü̃? Ngẽmáãcü aixcüma yema nixĩ ga ípeyadaugüxü̃. Rü pemaã nüxü̃ chixu rü Cuáü̃ ya baiü̃xẽẽruü̃ rü tama wüxi i ngẽxü̃rüüxü̃mare i Tupanaãrü orearü uruü̃ nixĩ. \v 10 —Rü Cuáü̃chiga nixĩ ga naxümatüxü̃ ga yema Tupanaãrü ore ga ñaxü̃: \q1 “Cupẽ́xegu chayamu i chorü orearü ngeruü̃ na cuxcèx namexẽẽãxü̃cèx i duü̃xü̃güarü maxü̃”, \m ñaxü̃. \v 11 —Rü aixcüma pemaã nüxü̃ chixu rü guxü̃ i duü̃xü̃gütanüwa rü nataxuma i Tupanaãrü orearü uruü̃ i Cuáü̃ ya baiü̃xẽẽruü̃ãrü yexera ixĩxü̃. Natürü yíxema Tupana ãẽ̱xgacü íixĩxü̃wa wixwexüchi üxe, rü Cuáü̃ãrü yexera tixĩ. \v 12 —Rü yexguma noxri Cuáü̃ ya baiü̃xẽẽruü̃ inaxügügu na nüxü̃ yaxúxü̃ i ñuxãcü Tupana ãẽ̱gacü ixĩxü̃wa nangugüxü̃ i duü̃xü̃gü, rü nüma ga duü̃xü̃gü rü norütama ngúchaxü̃maã nawa nangugüchaxü̃ i ngema nachica. Rü ñu̱xma rü ta ngemagutama narüxĩnüe. \v 13 —Rü guxü̃ma ga Tupanaãrü orearü uruü̃güarü orewa, rü ore ga mugü ga Moĩché ümatüxü̃wa rü nüxü̃ nixuchigagü na ínanguégaxü̃ ya Cristu na ãẽ̱xgacü na yiĩxü̃cèx. Rü yemaãcü nixĩ ñu̱xmata ínangu ga Cuáü̃. \v 14 —Rü ngẽxguma chi peyaxõgüchaü̃gu i ñaã chorü ore, rü pemaã nüxü̃ chixu rü Cuáü̃ ya baiü̃xẽẽruü̃ nixĩ ya yima yanguxẽẽcü ga yema ore ga guma nuxcümaü̃cü ga orearü uruü̃ ga Ería ga ípenanguxẽẽcüchiga ümatüxü̃. \v 15 —Rü yíxema ãchi̱xẽgüxe, ¡rü naga taxĩnüẽ i ngẽma ore! —ñanagürü. \v 16 Rü ñanagürü ta ga Ngechuchu: —¿Ṯacügu tá chanangu i ñaã duü̃xü̃gü i ñu̱xma maxẽxü̃? Maneca ñaã duü̃xü̃gü rü taxumaãma nataãẽgü ngẽxgumarüü̃ i ñuxre i buxü̃gü i nügümaã ĩã̱xtüwa rütogüxü̃, rü íxĩnücèxwèxegüxü̃, rü tagaãcü namücügüxü̃ ñagüxü̃: \p \v 17 “Marü wowerumaã pexcèx tapaxetagü, natürü tama ípixü̃ãchitanüxü̃. Rü marü ngechaü̃ i wiyaegu pexcèx tawiyaegü, natürü tama pexauxe”, ñagüxü̃. Rü ngẽma buxü̃gürüü̃ nixĩ i ñaã duü̃xü̃gü. \v 18 —Yerü núma naxũ ga Cuáü̃ ga baiü̃xẽẽruü̃ rü tama pãũ nangõ̱x rü tama binu nayaxaxü. Rü yexguma ga nümagü rü: “Nangoxoã̱x” ñanagürügü nüxü̃. \v 19 —Rü ñu̱xũchi núma chaxũ i choma ya Tupana Nane na duü̃xü̃xü̃ chiĩxü̃. Rü choma rü õna changõ̱x rü binu chayaxaxü. Rü ngẽxguma i nümagü rü taanüxü̃chixü̃ rü ngãxwèxexü̃ choxü̃ nawogüe. Rü nüxü̃ nixugüe rü pecaduã̱xgüxü̃maã chaxãmücü, rü namaã chaxãmücü i ngẽma duü̃xü̃gü i Dumaãrü ãẽ̱xgacücèx dĩẽru ngĩxü̃ ideetanüxü̃. Natürü Tupanaãrü cuèx rü meãma nango̱x tümawa ya yíxema aixcüma nawe rüxĩxẽ —ñanagürü ga Ngechuchu. \s1 Ĩãnegü ga tama Tupanaga ĩnüẽne \r (Lc 10.13-15) \p \v 20 Rü yexguma ga Ngechuchu rü inanaxügü ga na yangagüãxü̃ ga yema duü̃xü̃gü ga guma ĩãnegücü̱̃ã̱x ga ngextá yexeraãcü ínaxüaxü̃wa ga taxü̃ ga mexü̃gü ga Tupanaãrü poramaã naxüxü̃. Rü poraãcü nayangagü, yerü yema duü̃xü̃gü rü tama nüxü̃ narüxoe ga norü chixexü̃. \v 21 Rü ñanagürü ga Ngechuchu: —Rü wüxi i ngechaü̃ nixĩ i pexcèx, Pa Corachíü̃cü̱̃ã̱xgü rü Pa Bechaídacü̱̃ã̱xgüx, yerü yexguma chi Tiruarü ĩãnewa rü Chidã́ũãrü ĩãnewa chanaxü̱xgu ga yema mexü̃gü ga cuèxruü̃gü ga Tupanaãrü poramaã petanüwa chaxüxü̃, rü woo ga na poraãcü yachixexü̃ ga yema duü̃xü̃gü rü nuxcümama chitama nüxü̃ narüxoe ga yema nacüma ga chixexü̃, rü poraãcüxüchi chima nügümaã nangechaü̃gü rü naxauxe, yerü chi nügü nicuèxãchitanü ga na yapecaduã̱xgüxü̃. \v 22 —Natürü pemaã nüxü̃ chixu rü ngẽma ngunexü̃ i Tupana nagu napoxcuexü̃ i pecaduã̱xgüxü̃, rü ngẽma ngunexü̃gu rü Tirucü̱̃ã̱xgü rü Chidã́ũcü̱̃ã̱xgüarü yexera tá pexü̃ napoxcue i pemax, Pa Corachíü̃cü̱̃ã̱xgü rü Bechaídacü̱̃ã̱xgüx. \v 23 —Rü pemax, Pa Capernáũcü̱̃ã̱xgü i Duü̃xü̃güx, ¿rü pema nagu perüxĩnüẽgu rü daxũguxü̃ i naãnewa tá ipexĩxü̃? Pemaã nüxü̃ chixu rü naãnetüü̃wa i ngextá Tupana Chatanáxü̃ ípoxcuxü̃wa tá nixĩ i pewogüxü̃. Rü yexguma chi Chodomaãrü ĩãnewa chanaxü̱xgu ga yema mexü̃gü ga cuèxruü̃gü ga Tupanaãrü poramaã petanüwa chaxüxü̃, rü guma ĩãne ga nuxcüma norü pecadugagu iyarüxoxü̃ne rü ñu̱xma rü chi nangẽxma. \v 24 —Natürü pemaã nüxü̃ chixu rü ngẽma ngunexü̃ i Tupana nagu napoxcuexü̃ i pecaduã̱xgüxü̃, rü ngẽma ngunexü̃gu rü Chodomacü̱̃ã̱xgüarü yexera tá pexü̃ napoxcue i pemax, Pa Capernáũcü̱̃ã̱xgüx —ñanagürü. \s1 Chauxcèx pexĩ na chauxü̃tagu perüngü̃ẽxü̃cèx \r (Lc 10.21-22) \p \v 25 Rü yexguma rü ñaãcü nayumüxẽ ga Ngechuchu, rü ñanagürü: —Pa Chaunatü ya Daxũguxü̃ i Naãne rü Ñoma i Naãneãrü Yorax, cuxü̃ chicuèxüü̃, erü ñaã chorü ngúexü̃güxü̃ nüxü̃ cucuèxẽẽ i ñaã ore i naxchaxwa iquicúxü̃ i duü̃xü̃gü i ñoma i naãnewa nüxü̃ cuèxüchigüxü̃. \v 26 —Rü moxẽ cuxna chaxã, Pa Chaunatüx, erü cuma cunaxwèxe na ngẽmaãcü cunaxüxü̃ —ñanagürü. \v 27 Rü ñanagürü ta ga Ngechuchu: —Chaunatü choxna nanaxã i guxü̃ma i ṯacü i ngẽxmaxü̃. Rü Chaunatüxicatama choxü̃ nacuèx na texé chiĩxü̃ i choma i Nane. Rü tama guxü̃ma i duü̃xü̃gü aixcüma nüxü̃ nacuèx na texé yiĩxü̃ ya Chaunatü. Rü choma ya Nane, rü ngẽma duü̃xü̃gü i Chaunatüxü̃ nüxü̃ chadauxẽẽchaü̃xü̃xĩcatama nixĩ i aixcüma nüxü̃ cuèxgüxü̃ na texé yiĩxü̃ ya Chaunatü. \v 28 —¡Rü nuã chauxü̃tawa pexĩ i guxãma i pema ya ipaexe nagagu i perü chixexü̃gü rü perü ĩxãchiãẽgü! Rü choma rü tá pexna chanayaxu i pexweta na iperüngü̃ẽxü̃cèx. \v 29 —¡Rü ñuxũchi penayaxu i chorü ucu̱xẽgü rü naxcèx pedauxü̃taegü i chaucüma! Erü choma rü yaxna pemaã chaxĩnü rü taguma chaugü chicuèxüxü̃. Rü ngemaãcü tá nüxü̃ ipeyangau i ngema taãẽ i aixcüma ixĩxü̃. \v 30 —Erü ngẽma pexü̃ chamuxü̃ rü natauxcha na naga pexĩnüẽxü̃. Rü ngẽma pexü̃́ chanaxw̱aexü̃ rü tama naguxcha na penaxüxü̃ —ñanagürü ga Ngechuchu. \c 12 \s1 Ngechuchuarü ngúexü̃gü rü trigu nicãũẽtanü ga ngüchigaarü ngunexü̃gu \r (Mr 2.23-28; Lc 6.1-5) \p \v 1 Rü wüxi ga ngü̃xchigaarü ngunexü̃gu rü Ngechuchu rü norü ngúexü̃gümaã trigunecügu nixũ. Rü nataiyae ga norü ngúexü̃gü, rü yemacèx inaxĩãcüma yoxocüne triguta nicãũẽtanü, rü inayangṍẽtanü. \v 2 Rü yexguma yemaxü̃ nadaugügu ga Parichéugü rü ñanagürügü Ngechuchuxü̃: —Dücèx i curü ngúexü̃gü rü chixexü̃ naxüe. Erü ngü̃xchigaarü ngunexü̃gu napuracüe, rü nachu̱xu nixĩ i ngẽma —ñanagürügü. \v 3 Rü Ngechuchu nanangãxü̃, rü ñanagürü: —¿Taguma ẽ́xna poperawa nüxü̃ pedau ga ṯacü na naxüxü̃ ga nuxcümaü̃cü ga ãẽ̱xgacü ga Dabí ga yexguma nataiyèxgu ga nüma rü natanüxü̃gü? \v 4 —Rü Tupanapatagu naxücu rü nanangõ̱x ga yema pãũ ga üünexü̃ ga Dabícèx rü natanüxü̃gücèx chu̱xuxü̃ ga na nangõ̱xgüãxü̃. Yerü paigücèxicatama nixĩ ga yema pãũ. \v 5 —Rü pemax, Pa Parichéugüx ¿taguma ẽ́xna nawa pengúe ga yema ore ga mugüpanegu Moĩché ümatüxü̃ ga ñaxü̃ rü marü name i paigü rü ngü̃xchigaarü ngunexü̃gu napuracüe i tupauca ya taxü̃newa? Rü ngẽma rü tama wüxi i pecadu nixĩ naxcèx i ngẽma paigü. \v 6 —Natürü pemaã nüxü̃ chixu rü nuã petanüwa nangẽxma i wüxi i duü̃xü̃ i tupauca ya taxü̃neãrü yexera ixĩxü̃ i Tupanapẽ́xewa. \v 7 —Natürü pema rü tama nüxü̃ pecuèx i ñuxũ ñaxü̃chiga nixĩ i ngẽma Tupanaãrü ore i ümatüxü̃ i ñaxü̃: \q1 “Choma rü tama chanaxwèxe i chauxcèx peyamèx i carnerugü, natürü chanaxwèxe i togü pexü̃́ nangechaü̃tümüü̃gü”, \m ñaxü̃. Rü ngẽxguma chi meã nüxü̃ pecuèxgügu i ngẽma ore, rü tãũ chima chixri nachiga pidexagü i ñaã chorü ngúexü̃gü i taxuü̃ma i chixexü̃ ügüxü̃ i Tupanapẽ́xewa. \v 8 —Rü choma i Tupana Nane na duü̃xü̃xü̃ chiĩxü̃, rü aixcüma ngü̃xchigaarü yora chixĩ —ñanagürü ga Ngechuchu. \s1 Wüxi ga yatü ga yumécüchiga \r (Mr 3.1-6; Lc 6.6-11) \p \v 9 Rü yexguma yema nachicawa ínaxũũxgu ga Ngechuchu, rü guma ĩãneãrü ngutaquẽ́xepataü̃gu naxücu. \v 10 Rü yéma nayexma ga wüxi ga yatü ga norü wüxichacüüwa yumécü. Rü nümagü ga Parichéugü rü naxcèx nadaugü ga ñuxãcü norü ãẽ̱xgacügüxü̃tawa Ngechuchuxü̃ na ínaxuaxü̃güxü̃. Rü yemacèx Ngechuchuna nacagüe, rü ñanagürügü: —¿Namexü̃ yiĩxü̃ na texé naxcèx yataanexẽẽxü̃ i wüxi i ḏaawexü̃ i ngü̃xchigaarü ngunexü̃gu? —ñanagürügü. \v 11 Rü Ngechuchu nanangãxü̃, rü ñanagürü: —¿Texé i petanüwa rü ngẽxguma chi ngü̃xchigaarü ngunexü̃gu wüxi i perü carneru puchugu nguxgu, rü taux ẽ́xna i ngẽxgumatama ípeyadaugüxü̃ rü ípenatúãchixü̃ woo ngü̃xchigaarü ngunexü̃ yixĩgu? \v 12 —Natürü Tupanapẽ́xewa rü wüxi i duü̃xü̃ rü poraãcüxüchima wüxi i carneruarü yexera nixĩ. Rü ngẽmacèx name nixĩ i mexü̃ taxü i woo ngü̃xchigaarü ngunexü̃ yixĩgu —ñanagürü. \v 13 Rü ñu̱xũchi ga Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃ ga guma yatü ga yumécü: —¡Iyarüwẽ́xãchimẽ́xẽ! —ñanagürü. Rü guma yatü rü inayarüwẽ́xãchimẽ́xẽ, rü yexgumatama narümemẽ́x, rü naĩ ga naxmẽ́x ga mexü̃nerüü̃ nixĩ. \v 14 Rü yexguma yemaxü̃ nadaugügu ga Parichéugü, rü ínachoxü̃ ga yéma. Rü inanaxügüe na naxcèx nadaugüxü̃ ga ñuxãcü tá na Ngechuchuxü̃ yamèxgüxü̃. \s1 Nuxcümaü̃xü̃ ga ore ga Ngechuchuchiga \p \v 15 Rü yexguma Ngechuchu nüxü̃ cuáchigagu na Parichéugü na yamèxgüchaü̃xü̃, rü ínaxũxũ ga guma ĩãnewa. Rü muxü̃ma ga duü̃xü̃gü rü nawe narüxĩ. Rü nüma ga Ngechuchu rü nanameẽxẽẽ ga guxü̃ma ga yema duü̃xü̃gü ga iḏaaweexü̃. \v 16 Rü duü̃xü̃güna naxãga na tama nüxü̃ yaxugüexü̃cèx na texe na yiĩxü̃ ga nümax. \v 17 Rü yemaãcü nanaxü ga Ngechuchu na yanguxẽẽãxü̃cèx ga yema ore ga nuxcümaü̃cü ga Tupanaãrü orearü uruü̃ ga Ichaxía nüxü̃ ixuxü̃ ga ñaxü̃: \q1 \v 18 “Daa nixĩ ya chorü duü̃ ya chomatama nüxü̃ chaxunetacü rü nüxü̃ changechaü̃cü rü namaã chataãẽxü̃chicü. Rü Chauãẽ i Üünexü̃ rü nüxna tá chanamu. Rü nüma tá guxü̃ i duü̃xü̃gü i tama Yudíugü ixĩgüxü̃maã nüxü̃ nixu i ore i mexü̃ i aixcüma ixĩxü̃. \v 19 Rü tagutáma ngextá texémaã niporagacüü rü taxúemaãtáma ngextá nipura. Rü tagutáma texé ĩãneãrü ítamü̃güwa nüxü̃ taxĩnü na natagaxü̃. \v 20 Rü nüma rü tãũtáma nanadai i ngẽma duü̃xü̃gü i norü õwa turaexü̃, rü tãũtáma inayanaxoxẽẽ i ngẽma duü̃xü̃gü i írarüwatama yaxõgüxü̃. Rü ngẽmaãcü tá nixĩ ñu̱xmatáta guxü̃ i naãnewa nangu i ngẽma norü ore i aixcüma ixĩxü̃. \v 21 Rü guxü̃ i duü̃xü̃gü i tama Yudíugü ixĩgüxü̃ rü tá naxcèx naxĩ na ngẽmaãcü naxü̃tawa nayauxgüãxü̃cèx i norü maxü̃ i taguma gúxü̃”, \m ñanagürü ga Ichaxía. \s1 Parichéugü rü Ngechuchuxü̃ nixugüe na ngoxoarü poramaã napuracüxü̃ \r (Mr 3.20-30; Lc 11.14-23, 12.10) \p \v 22 Rü Ngechuchuxü̃tawa nanagagü ga wüxi ga yatü ga ngoxoã́cü ga ngexetücü rü tama idexacü. Rü Ngechuchu nanamexẽẽ. Rü guma yatü rü yexgumatama nidauchi rü nidexa. \v 23 Rü guxü̃ma ga duü̃xü̃gü rü nabèi̱xãchiãẽgü ga yexguma yemaxü̃ nadaugügu. Rü ñanagürügü: —¿Taux ẽ́xna daa yiĩxü̃ ya Dabí nane ya Cristu? —ñanagürügü. \v 24 Natürü yexguma yemaxü̃ naxĩnüẽgu ga Parichéugü, rü ñanagürügü: —Ñaã yatü i Ngechuchu, rü ngoxogünatü i Bechebúarü poramaã nixĩ i ínawoxü̃ãxü̃ i ngoxogü —ñanagürügü. \v 25 Natürü nüma ga Ngechuchu rü nüxü̃ nacuèxama ga ṯacügu na naxĩnüẽxü̃. Rü yemacèx ñanagürü nüxü̃: —Ngẽxguma chi wüxi i nachiü̃ãnecü̱̃ã̱x i duü̃xü̃gü nügü itoyegu rü nügütanüwa chitama nügü nadaixgu, rü nügü chitama nagu̱xẽẽ. Rü ngẽxguma chi wüxi ya ĩãnecü̱̃ã̱x rü ẽ́xna wüxi ya ĩcü̱̃ã̱x nügümaã nuẽẽchagu rü nügü nadaixgu, rü nügü chitama nagu̱xẽẽ. \v 26 —Rü ngẽxguma chi Bechebú nügütama ítèxüchigu rü nügütama yamèxgu, ¿rü ñuxãcü chi ãẽ̱xgacüecha yiĩxü̃? \v 27 —Rü pemax, Pa Parichéugüx, rü choxü̃ pixuxgu rü Bechebúarü poramaã íchanawoxü̃ i ngoxogü. Natürü ngẽxguma chi Bechebúarü poramaã íchanawoü̃xgu i ngoxogü, ¿rü texéarü poramaã nixĩ i perü ngúexü̃gü rü ínawoxü̃ãxü̃ i ngoxogü? Rü dücax, rü ngẽma perü ngúexü̃gütama nixĩ i pexcèx nango̱xẽẽxü̃ na ípetüexü̃. \v 28 —Natürü pemaã nüxü̃ chixu rü aixcüma Tupanaãẽ i Üünexü̃ãrü poramaã nixĩ i íchanawoxü̃xü̃ i ngoxogü. Rü ngẽmawa pexü̃ nüxü̃ chacuèxẽẽ na marü núma petanüwa nanguxü̃ ya Tupana, na perü ãẽ̱xgacü yiĩxü̃cèx. \v 29 —¿Rü ñuxãcü texé wüxi ya yatü ya poracüpatagu taxücu na tanapuxü̃xü̃cèx i norü ngẽmaxü̃gü, ega tama tayanèĩ̱xiragu i noxrix? Rü ngẽxguma tayanèĩ̱xiraguxicatama nixĩ i nüxna tanapuxü̃xü̃ i norü ngẽmaxü̃gü ya yima yatü ya poracü. \v 30 —Rü yíxema tama choxü̃ ngechaü̃xẽ rü chauxchi taxai. Rü yíxema tama choxü̃ rüngü̃xẽe̱xẽ na Tupanacèx tananutaquẽ́xexü̃ i duü̃xü̃gü rü chauxchawa tanangianexẽẽ. \v 31 —Rü ngẽmacèx pemaã nüxü̃ chixu rü Tupana tá nüxü̃́ nüxü̃ nangechaü̃ i guxü̃ma i pecadugü i duü̃xü̃gü ügüxü̃ rü guxü̃ma i norü dexagü i chixexü̃. Natürü yíxema Tupanaãẽ i Üünexü̃maã ṯacü ixugüxe, rü Tupana rü tagutáma tüxü̃́ nüxü̃ nangechaü̃ i ngẽma chixexü̃. \v 32 —Rü guxãma ya texé ya ṯacü chomaã ixugüxe rü Tupana tá tüxü̃́ nüxü̃ nangechaü̃ i ngẽma. Natürü texé ya Tupanaãẽ i Üünexü̃maã ṯacü ixugüxe, rü Tupana rü tagutáma tüxü̃́ nüxü̃ nangechaü̃ i ngẽma, rü bai i ñoma i naãnewa, rü bai i daxũguxü̃ i naãnewa. \s1 Wüxi i nanetü rü norü owa nixĩ i nüxü̃ icuáxü̃ na ṯacü rü nanetü yiĩxü̃ \r (Lc 6.43-45) \p \v 33 —Rü ngẽxguma wüxi i nanetü rü namexgu, rü norü o rü ta name. Natürü ngẽxguma wüxi i nanetü rü nachixẽ́xgu, rü norü o rü ta nachixe. Rü wüxi i nanetü rü norü owa nixĩ i nüxü̃ icuáxü̃ ngoxi name rü ẽ́xna tama. \v 34 —Pa Ãxtapearü Duü̃xü̃güx, ¿ñuxãcü i mexü̃ i orexü̃ pixuxü̃ ega pematama rü pichixecümagu? Erü ngẽma ore i peèxmaã nüxü̃ pixuxü̃ rü peãẽwa nixĩ i ne naxũxü̃. \v 35 —Wüxi ya mecü ya yatü rü mexü̃ i orexü̃ nixu, erü naãẽwa rü aixcüma mexü̃gu narüxĩnü. Natürü wüxi i yatü i chixecümaxü̃ rü chixexü̃ i orexü̃ nixu, erü naãẽwa rü chixexü̃gu narüxĩnü. \v 36 —Rü choma pemaã nüxü̃ chixu rü ngẽma ngunexü̃ i nagu nagúxü̃ i naãne, rü Tupana rü tá nüxna naca i guxü̃ i duü̃xü̃gü naxcèx i guxü̃ma i ore i chixexü̃ i nüxü̃ yaxuxü̃ i ñoma i naãnewa. \v 37 —Erü ngẽma curü dexagüwa rü Tupana tá cuxü̃ nangugü, rü tá cumaã nüxü̃ nixu ngoxita cume i napẽ́xewa rü ẽ́xna tama —ñanagürü ga Ngechuchu. \s1 Duü̃xü̃gü ga tama yaxõgüchaü̃xü̃ rü naxcèx ínacagü ga to ga cuèxruü̃ ga Tupanaãrü poramaã üxü̃ \r (Mr 8.12; Lc 11.29-32) \p \v 38 Rü yexguma rü ñuxre ga Parichéugü rü Yudíugüarü ngúexẽẽruü̃gü ga ore ga mugüwa ngu̱xẽẽtaegüxü̃ rü ñanagürügü Ngechuchuxü̃: —Pa Ngúexẽẽruü̃x, cuxü̃ tadauxchaü̃ na cunaxüxü̃ i wüxi i cuèxruü̃ i mexü̃ i Tupanaãrü poramaã cuxüxü̃ —ñanagürügü. \v 39 Rü Ngechuchu nanangãxü̃, rü ñanagürü: —Ñaã duü̃xü̃gü i chixecümagüxü̃ rü tama yaxõgüxü̃ rü naxcèx ínacagü i wüxi i cuèxruü̃ i mexü̃ i Tupanaãrü poramaã üxü̃. Natürü yema cuèxruü̃ ga nuxcümaü̃cü ga Tupanaãrü orearü uruü̃ ga Yonáxü̃ ngupetüxü̃xü̃xĩca tátama nadaugü. Rü taxuü̃táma i to i cuèxruü̃ nüxü̃ tadauxẽẽ i ñaã duü̃xü̃gü. \v 40 —Rü yexgumarüü̃ ga Yoná ga tomaẽ̱xpü̱x ga ngunexü̃ rü tomaẽ̱xpü̱x ga chütaxü̃ choxni ga taxü̃ ga bayenaãnüwa na nayexmaxü̃ rü wenaxãrü na nangóxü̃, rü ngẽxgumarüü̃ tá ta nixĩ i choma i tomaẽ̱xpü̱x i ngunexü̃ rü tomaẽ̱xpü̱x i chütaxü̃ i chatáxü̃wa changẽxmaxü̃. Natürü wena táxarü chango̱x. \v 41 —Rü ngẽxguma naãneãrü gu̱xgu rü Tupana rü ñaã duü̃xü̃güna nacaxgu i norü pecaduchiga, rü nuxcümaü̃güxü̃ ga Nínibecü̱̃ã̱x ga duü̃xü̃gü rü tá inachigü. Rü Tupanapẽ́xewa tá ínanaxuaxü̃gü i ñaã duü̃xü̃gü i ñu̱xma maxẽxü̃. Yerü nümagü ga Nínibecü̱̃ã̱x rü nüxü̃ narüxoe ga nacümagü ga chixexü̃ ga yexguma Yoná namaã nüxü̃ ixuxgu ga Tupanaãrü ore. Natürü ñu̱xma nuã petanüwa nangẽxma i wüxi i Yonáãrü yexera ixĩxü̃. \v 42 —Rü ngẽxguma naãneãrü gu̱xgu rü Tupana rü ñaã duü̃xü̃güna nacaxgu i norü pecaduchiga, rü ngĩma ga nuxcümaü̃cü ga Chabaaneãrü ãẽ̱xgacü rü tá iichi. Rü tá íinaxuaxü̃ i ñaã duü̃xü̃gü i ñu̱xma maxẽxü̃. Yerü ngĩma rü yaxü̃waxüchi ne ixũ na ãẽ̱xgacü ga Charumóũxü̃ naxĩnüxü̃cèx ga ñuxãcü poraãcü nüxü̃ na nacuèxüchixü̃. Natürü ñu̱xma nuã petanüwa nangẽxma i wüxi i Charumóũãrü yexera ixĩxü̃. \s1 ngoxo i taeguxü̃chiga \r (Lc 11.24-26) \p \v 43-44 —Rü ngẽxguma wüxi i ngoxo rü wüxi ya yatüwa ínaxũũxgu, rü dauxchitawa i ngextá taxúema íxãpataxü̃wa rü nu ne nanaxũmare. Rü naxcèx nadau na ngexta na nangü̃xü̃cèx. Rü ngẽxguma taxuxguma nüxü̃ iyangauxgu na ngexta nangü̃e̱gaxü̃, rü nagu narüxĩnü na wena nataeguxü̃ naxcèx ya yima yatü ga noxri nawa ínaxũxũchirécü. Rü ngẽxguma nataegugu, rü nüxü̃ inayangau ya yima yatü na wüxi ya ĩ ya ngẽãcúne rü mexẽe̱ne rü meã nabixichinerüü̃ na yiĩxü̃. \v 45 —Rü ngẽma ngoxo rü ínixũ rü naxcèx nayadau i to i 7 i ngoxogü i norü yexera i chixexü̃. Rü guxü̃ma i ngẽma rü yima yatügu nayachocu, rü ngẽxma naxãchiü̃gü. Rü ngẽxguma ya yima yatü rü noxriarü yexera nachixe. Rü ngẽxgumarüü̃ tá ta nüxü̃ naxüpetü i ñaã duü̃xü̃gü i chixecümagüxü̃ —ñanagürü ga Ngechuchu. \s1 Ngechuchuarü mamá rü naẽneẽgüchiga \r (Mr 3.31-35; Lc 8.19-21) \p \v 46 Rü yexguma duü̃xü̃gümaã íyadexayane ga Ngechuchu, rü yéma tangu ga naẽ rü naẽneẽgü. Rü ĩpataarü düxétügu tarücho, rü Ngechuchumaã tidexagüchaü̃. \v 47 Rü wüxi ga duü̃xü̃ Ngechuchumaã nüxü̃ nixu, rü ñanagürü: —Yéa düxétüwa tangẽxma ya cue rü cueneẽgü, rü cumaã tidexagüchaü̃ —ñanagürü nüxü̃. \v 48 Natürü Ngechuchu nanangãxü̃ ga yema duü̃xü̃ ga namaã nüxü̃ ixuxü̃ ga yema ore, rü ñanagürü nüxü̃: —¿Texé tixĩ ya chaue? ¿Rü texégü tixĩ ya chaueneẽgü? —ñanagürü. \v 49 Rü yexguma ga Ngechuchu rü norü ngúexü̃güxü̃ naxuneta, rü ñanagürü: —Dücèx, daxe tixĩ ya chaue, rü daagü nixĩ ya chaueneẽgü. \v 50 —Erü guxãma ya texé ya naxǘxe i Chaunatü ya daxũgucüarü ngúchaü̃, rü yíxema tixĩ ya chaueneẽ rü chaueyèx rü chaue —ñanagürü ga Ngechuchu. \c 13 \s1 Ore ga toecügu ixuxü̃ \r (Mr 4.1-9; Lc 8.4-8) \p \v 1 Rü yematama ngunexü̃gu ga Ngechuchu rü ínaxũxũ nawa ga guma ĩ ga nagu napexü̃ne. Rü naxtaxaãnacüwa nayarüto. \v 2 Rü muxü̃ma ga duü̃xü̃gü rü yéma naxcèx nangutaquẽ́xegü. Rü yemacèx düxwa wüxi ga nguegu nixüe ga Ngechuchu, rü guma nguewa narüto. Rü guxü̃ma ga duü̃xü̃gü rü yexma naxnecütẽ́xegu nachigü. \v 3 Rü yexguma ga Ngechuchu rü muxü̃ma ga ore ga cuèxruü̃wa nanangúexẽẽ ga duü̃xü̃gü. Rü norü ngu̱xẽẽtaewa rü ñanagürü: —Rü wüxi ga yatü ga toecü rü trigumaã nanagüane. \v 4 —Rü yexguma trigumaã nagüaneãgu, rü ñuxre ga guma trigu rü namacüwagu nayi. Rü ínangugü ga werigü, rü nanawecu. \v 5 —Rü náĩgü ga trigu rü nutatanügu nayi ga ngextá ínachixcaxü̃wa ga waixü̃mü. Rü paxa narüxügü ga guma trigu, yerü ga waixü̃mü rü tama nayaxcü. \v 6 —Rü yexguma nangunagügu ga üèxcü, rü narüngẽxgü ga guma trigu. Rü nayue yerü tama poraãcü nixãmèxã. \v 7 —Rü náĩgü ga trigu rü tuxunecügu nayi. Rü yexguma nayaegu ga tuxugü, rü guma triguxü̃ inawocu, rü nanadai. \v 8 —Natürü náĩgü ga trigu rü mexü̃ ga waixü̃mügu nayi. Rü yexguma nayaegu rü muxü̃ma ga trigu nawa ínanguxuchi. Rü nümaxü̃ rü wüxireewa rü 100 pü̱xü ínanguxuchi ga norü o, rü náĩreegüwa rü 60, rü náĩreegüwa rü 30. \v 9 —Rü yíxema ãchi̱xẽgüxe, ¡rü nagu tarüxĩnüẽ i ngẽma ore! —ñanagürü. \s1 Ṯacücèx nixĩ ga yema ore ga cuèxruü̃gügu ixuxü̃ \r (Mr 4.10-12; Lc 8.9-10) \p \v 10 Rü yexguma ga norü ngúexü̃gü rü Ngechuchucèx naxĩ, rü nüxna nacagüe, rü ñanagürügü: —Pa Corix, ¿Tü̱xcüü̃ i cuèxruü̃gügu cuyaxuãcüma cunangúexẽẽxü̃ i ñaã duü̃xü̃gü? —ñanagürügü. \v 11 Rü Ngechuchu nanangãxü̃, rü ñanagürü nüxü̃: —Tupana rü pexü̃xĩcatama nüxü̃ nacuèxẽẽ i ngẽma ẽxü̃guxü̃ na ñuxãcü ãẽ̱xgacü yiĩxü̃ i nümax. Natürü nüma i togü i duü̃xü̃gü rü tama nüxü̃ nüxü̃ nacuèxẽẽ i ngẽma. \v 12 —Rü texé ya aixcüma naga ĩnüxẽ i chorü ore, rü Tupana rü yexeraãcü tá tüxü̃ nüxü̃ nacuèxẽẽ. Rü ngẽmaãcü tá tüxü̃́ nangẽxma i taxü̃ i cuèx. Natürü texé ya tama naga ĩnüxẽ i ñaã ore rü Tupana tá tüxna nanayaxu i ngẽma íraxü̃ i cuèx i tüxü̃́ ngẽxmachiréxü̃. \v 13 —Rü ngẽmacèx nixĩ i ore i cuèxruü̃maã chanangúexẽẽxü̃ i ngẽma duü̃xü̃gü. Erü nümagü rü woo nüxü̃ nadaugügu, rü ñoma tama nüxü̃ nadaugüxü̃rüü̃ nixĩgü. Rü woo nüxü̃ naxĩnüẽgu, rü ñoma tama nüxü̃ naxĩnüẽxü̃rüü̃ nixĩgü. Rü tama nüxü̃ nacuèxgüéga. \v 14 —Rü aixcüma ngẽma duü̃xü̃güchiga nixĩ ga yema Tupanaãrü ore ga nuxcümaü̃cü ga norü orearü uruü̃ ga Ichaxía nüxü̃ ixuxü̃ ga ñaxü̃: \q1 “Rü ngẽma duü̃xü̃gü rü tá aixcüma nüxü̃ naxĩnüẽ, natürü tãũtáma nüxü̃ nacuèxgüéga i ṯacüchiga na yiĩxü̃ i ngẽma nüxü̃ naxĩnüẽxü̃. Rü aixcüma tá nüxü̃ nadaugü, natürü tãũtáma nüxü̃ nacuèxgü na ṯacüchiga yiĩxü̃ i ngẽma nüxü̃ nadaugüxü̃. \v 15 Erü ngẽma duü̃xü̃gü rü tãũtáma nüxü̃ nacuèxgüchaü̃ i chorü ore, rü naxchaxwa tá nügü narütütamachi̱xẽgü rü tá naxchaxwa napexetügü. Rü ngẽmaãcü tá nanaxügü na tama nüxü̃ nadaugüxü̃cèx i ngẽma mexü̃ i naxcèx chaxüxü̃, rü tama nüxü̃ naxĩnüẽxü̃cèx i chorü ore, rü tama nüxü̃ nacuèxgüxü̃cèx na ñuxãcü choma chanaxwèxexü̃ãcüma na namaxẽxü̃, rü tama chauxcèx nadaugüxü̃cèx na chanamaxẽxẽẽxü̃cèx”, \m ñanagürü. \v 16 Rü ñanagürü ta ga Ngechuchu: —Natürü pemax, Pa Chorü Ngúexü̃güx, rü petaãẽgü erü pexetügümaãtama nüxü̃ pedaugü i ngẽma chaxüxü̃ rü pexmachi̱xẽmaãtama nüxü̃ pexĩnüẽ i chorü ore. \v 17 —Rü aixcüma pemaã nüxü̃ chixu rü muxũchixü̃ ga nuxcümaü̃güxü̃ ga Tupanaãrü orearü uruü̃gü rü muxũchixü̃ ga duü̃xü̃gü ga imecümaxü̃, rü nüxü̃ nadaugüchaü̃ i ngẽma ñu̱xma chauxü̃tawa nüxü̃ pedaugüxü̃. Natürü tama nüxü̃ nadaugü. Rü nüxü̃ naxĩnüẽchaü̃ i ngẽma ore i ñu̱xma chauxü̃tawa nüxü̃ pexĩnüẽxü̃. Natürü tama nüxü̃ naxĩnüẽ —ñanagürü. \s1 Ngechuchu rü meã nanango̱xẽẽ ga yema ore ga toecüchigagu yaxuxü̃ \r (Mr 4.13-20; Lc 8.11-15) \p \v 18 Rü ñanagürü ta ga Ngechuchu: —¡Dücèx, iperüxĩnüẽ na ñuxũ ñaxü̃chiga yiĩxü̃ i ngẽma ore i cuèxruü̃ i toecüchiga! \v 19 —Rü guma trigu ga namagu y̱ixü̃nerüü̃ tixĩgü ya yíxema nüxü̃ ĩnüẽxẽ i ore i mexü̃ na ñuxãcü ãẽ̱xgacü yiĩxü̃ ya Tupana natürü tama nüxü̃ cuèxgüxe i ñuxũ ñaxü̃chiga na yiĩxü̃ i ngẽma ore. Rü tümaxü̃tawa nangu i Chataná, rü tüxü̃ nüxü̃ inayarüngümaẽxẽẽ i ngẽma ore i tümaãẽwa ngẽxmachiréxü̃. \v 20 —Rü guma trigu ga nutatanügu y̱ixü̃nerüü̃ nixĩ i ngẽma duü̃xü̃gü i nüxü̃ ĩnüẽxü̃ i Tupanaãrü ore rü taãẽãcüma nayauxgüxü̃. \v 21 —Natürü ngẽma na tama aixcüma nagu naxĩnüẽxü̃ i ngẽma ore, rü paxaãchitama nayaxõgü, rü yixcüra ngẽxguma ngẽma oregagu guxchaxü̃gü nüxü̃ üpetügu rü ẽ́xna duü̃xü̃gü naxchi aiegu, rü ínanatèxgü i ngẽma ore. \v 22 —Rü guma trigu ga tuxunecügu y̱ixü̃nerüü̃ nixĩ i ngẽma duü̃xü̃gü i Tupanaãrü orexü̃ ĩnüẽxü̃ rü yaxõgüxü̃. Natürü ñoma i naãneãrü ngẽmaxü̃gücèx oegaãẽgüxü̃, rü ngẽmaguama rüxĩnüẽxü̃, rü düxwa nüxü̃ inayarüngümaẽ i ngẽma ore. Rü guxü̃ma i ngẽma rü Tupanaãrü orexü̃ nüxü̃ narüxoxẽẽ na tama aixcüma meã Tupanawe naxĩxü̃cèx i ngẽma duü̃xü̃gü. \v 23 —Natürü guma trigu ga mexü̃ ga waixü̃mügu y̱ixü̃nerüü̃ nixĩ i ngẽma duü̃xü̃gü i nüxü̃ ĩnüẽxü̃ i Tupanaãrü ore, rü nüxü̃ cuèxgüxü̃ i ṯacüchiga na yiĩxü̃, rü naga ĩnüẽxü̃ rü meã naxcèx maxẽxü̃. Rü tümáxẽ rü guma trigu ga 100 pü̱xü nawa ínguxuchinerüü̃ tixĩ. Rü tümáxẽ rü guma 60 pü̱xü nawa ínguxuchinerüü̃ tixĩ. Rü tümáxẽ rü guma 30 pü̱xü nawa ínguxuchinerüü̃ tixĩ —ñanagürü ga Ngechuchu. \s1 Ore ga chixexü̃ ga natüane ga trigutanügu toxü̃chigagu ixuxü̃ \p \v 24 Rü Ngechuchu rü to ga ore ga cuèxruü̃xü̃ duü̃xü̃gümaã nixu, rü ñanagürü: —Rü nüma ya Tupana rü ñoma wüxi ga yatü ga mexü̃ne ga triguchire naãnegu tocürüü̃ tá nanaxü. \v 25 —Rü guma yatü rü yexguma ínapeyane rü wüxi ga norü uwanü ga naxchi aixü̃ rü yéma naxũ. Rü naẽchita yexma trigunecügu nayatogü ga chixexü̃ ga natüane. Rü ñu̱xũchi ínixũ. \v 26 —Rü yexguma naxügügu ga trigu rü nayaegu rü yexwacèx yaxo̱xgu, rü yema natüane rü ta nango̱x. \v 27 —Rü yexguma ga yema yatüarü duü̃xü̃gü, rü namaã nüxü̃ nayarüxugü, rü ñanagürügü: \p “Pa Corix, cuma rü cuanegu rü triguxicachirẽ́x ngẽxma cuto. ¿Natürü ñuxãcü i ñu̱xma rü chixexü̃ i natüane rü ta nge̱ma naxügüxü̃?” ñanagürügü. \v 28 —Rü yexguma ga yema naãneãrü yora, rü ñanagürü nüxü̃: \p “Maneca wüxi i chorü uwanü i chauxchi aixü̃ nixĩ i nge̱ma ngexü̃ wagüxü̃” ñanagürü. Rü yexguma ga norü duü̃xü̃gü rü nüxna nacagü, rü ñanagürügü: \p “Pa Corix, ¿cunaxwèxexü̃ na tanabéxü̃ i ngẽma chixexü̃ i natüane?” ñanagürügü. \v 29 —Natürü nüma ga norü cori rü ñanagürü nüxü̃ ga yema norü duü̃xü̃gü: \p “¡Nüe̱tama nge̱ma nangẽxmagü! Erü ngẽxguma chi penabẽ́xgu, rü ngürüãchi trigumaã chi ta penangauxẽẽ na penabéxü̃. \v 30 —Rü narümemaẽ nixĩ i nüe̱tama nge̱ma nayae ñu̱xmatáta triguarü buxgüwa nangu. Rü ngẽxguma rü nge̱ma tá chanamugü i chorü puracütanüxü̃, rü tá nanabẽ́xira i ngẽma chixexü̃ i natüane. Rü tá ínanagoxü̃cüta, rü ñu̱xũchi tá ínanagu. Rü ngẽmawena tá nayabuxgü i trigu, rü naxchiü̃gu tá choxü̃́ namaã nanguxü̃gü” ñanagürü. \s1 Ore ga motachachiregu ixuxü̃ \r (Mr 4.30-32; Lc 13.18-19) \p \v 31 Rü Ngechuchu rü to ga ore ga cuèxruü̃xü̃ duü̃xü̃gümaã nixu, rü ñanagürü: —Rü ngẽma Tupanaarü ore rü yexera nixũchigü. Rü ñoma wüxi ya motachachire ya wüxi ya yatü naãnegu toxü̃nerüü̃ nixĩ. \v 32 —Rü woo naxíraxüchichirẽ́x ya yima naxchire, natürü ngẽxguma naxüxgu rü nayèxgu, rü wüxi i nanetü i taetaxü̃ nixĩ. Rü ngẽmacèx i werigü rü natanüwa naxĩ, rü ngẽxma nayarüxüxchiãü̃gü —ñanagürü. \s1 Ore ga pãũãrü puxẽẽruü̃gu ixuxü̃ \r (Lc 13.20-21) \p \v 33 Rü Ngechuchu rü to ga ore ga cuèxruü̃xü̃ duü̃xü̃gümaã nixu, rü ñanagürü: —Rü Tupanaarü ore rü duü̃xü̃gütanüwa nangu. Rü nixũchigü rü nanaxüchicüxü i norü maxü. Rü ñoma íxraxü̃ i pãũãrü puxẽẽruü̃ i wüxi i nge taxü̃ i ngĩrü pãũchara namaã ipuxẽẽxü̃rüxü̃ nixĩ —ñanagürü ga Ngechuchu. \s1 Cuèxruü̃gu ixuxü̃ ga oremaã nidexa ga Ngechuchu na yanguxẽẽãxü̃cèx ga Tupanaãrü ore \r (Mr 4.33-34) \p \v 34 Rü guxü̃ma ga yema ore ga Ngechuchu duü̃xü̃gümaã nüxü̃ ixuxü̃, rü cuèxruü̃gu yaxuãcüma namaã nüxü̃ nixu. Rü yemaãcüxicatama nixĩ ga namaã nüxü̃ yaxuxü̃. \v 35 Rü yemaãcü nanaxü ga Ngechuchu na yanguxẽẽãxü̃cèx ga yema Tupanaãrü ore ga nuxcümaü̃cü ga norü orearü uruü̃ ga Ichaxía ümatüxü̃ ga ñaxü̃: \q1 “Choma rü cuèxruü̃gu ixuxü̃ i oremaã tá duü̃xü̃gümaã chidexa. Rü tá namaã chanango̱xẽẽ i ngẽma cuèx i ẽxü̃guxü̃ ga yexguma noxri naãne ixügügumama iicúxü̃”, \m ñaxü̃. \s1 Ngechuchu nanango̱xẽẽ na ṯacüchiga yiĩxü̃ ga yema ore ga chixexü̃ ga natüane ga trigutanügu toxü̃chigagu ixuxü̃ \p \v 36 Rü Ngechuchu ínayamugü ga duü̃xü̃gü, rü guma ĩ ga nagu napexü̃negu naxücu. Rü norü ngúexü̃gü rü yéma naxcèx naxĩ, rü ñanagürügü nüxü̃: —Pa Corix, ¡tomaã nango̱xẽẽ na ṯacüchiga yiĩxü̃ i ngẽma chixexü̃ i natüanegu ixuxü̃ i ore! —ñanagürügü. \v 37 Rü yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃: —Rü yima mexü̃ i trigumaã toecü, rü nüma nixĩ ya Tupana Nane ya duü̃xü̃xü̃ ixĩcü. \v 38 —Rü ngẽma naãne i nagu natoexü̃, rü ñoma i naãne nixĩ. Rü ngẽma mexü̃ i trigu rü ngẽma nixĩ i duü̃xü̃gü i Tupanaãrü duü̃xü̃gü ixĩgüxü̃. Rü ngẽma chixexü̃ i natüane, rü ngẽma nixĩ i duü̃xü̃gü i Chatanáãrü ixĩgüxü̃. \v 39 —Rü ngẽma norü uwanü i chixexü̃ i natüanemaã naẽchita naãnegu yatoexü̃, rü ngẽma nixĩ i Chataná. Rü ngẽma ngunexü̃ i nagu nabuxuxü̃ i trigu rü naãneãrü gúxchiga nixĩ. Rü ngẽma puracütanüxü̃ i triguarü buxwa puracüexü̃, rü Tupanaãrü orearü ngeruü̃gü i daxũcü̱̃ã̱x nixĩgü. \v 40 —Rü ngẽxgumarüü̃ i ngẽma chixexü̃ i natüane rü na nabéxü̃ rü ñu̱xũchi na ínaguxü̃, rü ngẽxgumarüü̃ tá ta nixĩ i naãneãrü gu̱xgu. \v 41 —Rü choma i Tupana Nane na duü̃xü̃xü̃ chiĩxü̃, rü tá chanamu i chorü orearü ngeruü̃gü i daxũcü̱̃ã̱x na nadeãxü̃cèx i ngẽma duü̃xü̃gü i chixexü̃ ügüxü̃ rü ngẽma duü̃xü̃gü i ṯoguã̱xü̃ chixexü̃ ügüxẽẽxü̃. Rü tá ínanawoxü̃. \v 42 —Rü tá üxüxetüwa nayawocu. Rü nge̱ma tá naxauxe rü tá nixü̃́xchapütagü. \v 43 —Natürü guxü̃ma i ngẽma duü̃xü̃gü i Tupanaga ĩnüẽxü̃, rü tá üèxcürüü̃ inabaixgü i ngextá Tanatü ya Tupana ãẽ̱xgacü íixĩxü̃wa. Rü yíxema ãchi̱xẽgüxe, ¡rü nüxü̃ taxĩnüẽ i ngẽma ore! —ñanagürü. \s1 Ore ga taxü̃ ga dĩẽru ga icúxü̃gu ixuxü̃ \p \v 44 Rü Ngechuchu rü to ga ore ga cuèxruü̃xü̃ duü̃xü̃gümaã nixu, rü ñanagürü: —Rü ngẽma na ãẽ̱xgacü yiĩxü̃ ya Tupana rü duü̃xü̃gücèx rü namexechi ñoma wüxi i uiru i wüxi i naãnegu icúxü̃rüxü̃. Rü wüxi ya yatü rü ngẽxguma nüxü̃ iyangauxgu i ngẽma uiru, rü paxa wena ngẽma naãnegu nayacu̱x. Rü taãẽãcüma namaã nataxe i guxü̃ma i norü ngẽmaxü̃gü na naxcèx nataxexü̃cèx i ngẽma naãne na noxrü yiĩxü̃cèx i ngẽma uiru —ñanagürü. \s1 Ore ga nuta ga ngèxãẽruü̃ ga tatanücügu ixuxü̃ \p \v 45 Rü ñanagürü ta ga Ngechuchu: —Rü duü̃xü̃gü rü ñoma wüxi i taxetanüxü̃ i nutagü ya ngèxãẽruü̃cèx dauxü̃rüü̃ nixĩgü na poraãcü Tupanaxcèx nadaugüxü̃ na nüma norü ãẽ̱xgacü yixĩxü̃cèx. \v 46 —Rü ngẽma taxetanüxü̃ rü ngẽxguma düxwa nüxü̃ iyangauxgu ya wüxi ya nuta ya ngèxãẽruü̃ ya guxü̃ãrü yexera mexẽchicü, rü namaã nataxe i guxü̃ma i norü ngẽmaxü̃gü na naxcèx nataxexü̃cèx ya yima nuta ya mexẽchicü, na noxrü yiĩxü̃cèx. \s1 Ore ga püchagu ixuxü̃ \p \v 47 —Rü ngẽma Tupana na ãẽ̱xgacü yixĩxü̃ rü wüxi i pücha i nagúxü̃raü̃xü̃ i choxni namaã iyaxuxü̃xü̃rüü̃ nixĩ. \v 48 —Rü ngẽxguma naxããcuxgu i ngẽma pücha, rü ngẽma püchaetanüxü̃ rü naxnecüpechinügu ínanatúãchigü. Rü nge̱ma narütogü rü nayadexechi i ngẽma mexü̃ i choxni, rü pexchigu nananucu. Rü ngẽma tama ingṍxü̃ i choxni rü ínanawogü. \v 49-50 —Rü ngẽxgumarüü̃ tá nixĩ i ngẽxguma nagu̱xgu i naãne. Erü Tupanaãrü orearü ngeruü̃gü i daxũcü̱̃ã̱x, rü núma tá naxĩ. Rü tá nayadexechi i ngẽma mexü̃ i duü̃xü̃gü nüxna i ngẽma ichixexü̃, rü tá üxüxetüwa nayawocu i ngẽma duü̃xü̃gü i chixexü̃. Rü nge̱ma tá naxauxe, rü tá nixü̃́xchapütagü —ñanagürü ga Ngechuchu. \s1 Ngexwacaxü̃güxü̃ rü nuxcümaü̃güxü̃ i ngẽmaxü̃güchiga \p \v 51 Rü yexguma ga Ngechuchu rü norü ngúexü̃güna naca, rü ñanagürü: —¿Nüxü̃ pecuáxü̃ yiĩxü̃ na ṯacüchiga yiĩxü̃ i ngẽma pemaã nüxü̃ chixuxü̃? —ñanagürü. Rü nümagü nanangãxü̃gü rü ñanagürügü: —Ngẽmáãcü, Pa Corix, nüxü̃ tacuèx —ñanagürügü. \v 52 Rü yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃: —Rü ngẽxguma wüxi i ngúexẽẽruü̃ i ore i mugüwa ngu̱xẽẽtaexü̃ aixcüma nüxü̃ cuèxgu na ñuxãcü ãẽ̱xgacü yiĩxü̃ ya Tupana, rü nanaxwèxe na meã nüxü̃ nacuáxü̃ i ngẽma nuxcümaü̃xü̃ i Tupanaãrü ore rü ñaã ngexwacaxü̃xü̃ i chorü ore rü ta, ngẽxgumarüü̃ i wüxi i cori i norü taxepatawa duü̃xü̃gücèx inawéxü̃ i norü ngẽmaxü̃gü i ngexwacaxü̃güxü̃ rü norü ngẽmaxü̃gü i nuxcümaü̃güxü̃ ta —ñanagürü ga Ngechuchu. \s1 Ngechuchu rü Nacharétuwa nayexma \r (Mr 6.1-6; Lc 4.16-30) \p \v 53 Rü yexguma Ngechuchu nüxü̃ rüchauxgu ga yema ore ga cuèxruü̃güxü̃ na yaxuxü̃, rü inaxũãchi ga yéma. \v 54 Rü guma ĩãne ga nawa nayaxü̃ne ga Nacharétuwa naxũ. Rü guma ĩãneãrü ngutaquẽ́xepataü̃gu naxücu rü yéma nanangúexẽẽ ga duü̃xü̃gü. Rü yema duü̃xü̃gü rü nabèi̱xãchiãẽgü namaã ga norü ore. Rü ñanagürügü: —¿Ngextá nüxü̃ nacuèx i ngẽma ngu̱xẽẽtae? ¿Rü ñuxãcü nüxü̃ nacuèx na naxüãxü̃ i ngẽma mexü̃gü i taxü̃gü i Tupanaãrü poramaã naxüxü̃? \v 55 —¿Taux ẽ́xna i daa yiĩxü̃ ya carpinteru ya Yúche nane ya María ngĩne, ya Chaü̃tiágu rü Yúche rü Chimáũ rü Yuda naẽneẽ ixĩcü? \v 56 —¿Rü taux ẽ́xna i naẽyèxgü rü nuxma tatanügu naxãchiü̃güxü̃? ¿Rü ngẽxguma i ngextá yiĩxü̃ i nayauxãxü̃ i ngẽma nüxü̃ nacuáxü̃? —ñanagürügü. \v 57 Rü yemacèx ga duü̃xü̃gü rü tama nüxü̃́ inarüxĩnüẽchaü̃. Natürü Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃: —Guxü̃ma i togü i duü̃xü̃gü rü namaã nataãẽgü i wüxi i Tupanaãrü orearü uruü̃. Natürü ngẽma orearü uruü̃chiü̃ãnewatama rü duü̃xü̃gü rü tama namaã nataãẽgü —ñanagürü. \v 58 Rü yema duü̃xü̃gütanüwa rü tama poraãcü nanaxü ga mexü̃gü ga taxü̃gü ga Tupanaãrü poramaã naxüxü̃, yerü tama nüxü̃́ nayaxõgüchaü̃ ga yema duü̃xü̃gü. \c 14 \s1 Nayu ga Cuáü̃ ga baiü̃xẽẽruü̃ \r (Mr 6.14-29; Lc 9.7-9) \p \v 1 Rü yema ngunexü̃gügu nixĩ ga Gariréaaneãrü ãẽ̱xgacü, ga Erode rü Ngechuchuxü̃ nacuáchigaxü̃. \v 2 Rü Erode rü norü duü̃xü̃gümaã ñanagürü: —Yima nixĩ ya Cuáü̃ ga baiü̃xẽẽruü̃ rü marü wena namaxü̃. Rü ngẽmacèx nüxü̃́ nangẽxma i pora na naxüãxü̃ i ngẽma mexü̃gü i taxü̃gü i Tupanaãrü poramaã naxüxü̃ —ñanagürü. \v 3 Rü yema ñanagürü, yerü nümatama ga Erode rü ü̃paacü norü churaragüxü̃ namu na Cuáü̃xü̃ yayauxgüxü̃cèx rü cadenamaã yanèĩ̱xgüãcüma poxcupataü̃wa nagagüãxü̃cèx. Rü yemaãcü nanaxü ga Erode, yerü yemaãcü naxcèx íica ga naxmèx ga Erodía ga naẽneẽ ga Piripi naxmèxchirẽ́x ixĩcü. \v 4 Rü Erode rü Cuáü̃maã nanu yerü ga Cuáü̃ rü ñanagürü nüxü̃: —Tama name na cuxumèxmaã cuxãmaxü̃ —ñanagürü. \v 5 Rü Erode rü Cuáü̃xü̃ nimáxchaü̃, natürü duü̃xü̃güxü̃ namuü̃ yerü guxü̃ma ga duü̃xü̃gü rü nagu narüxĩnüẽ rü aixcüma Tupanaãrü orearü uruü̃ nixĩ ga Cuáü̃. \v 6 Natürü yexguma norü taunecüarü ngunexü̃wa nanguxgu ga Erode rü wüxi ga peta naxü. Rü yema petawa rü Erodíaxacü rü íyayüxparachigüxü̃ napẽ́xewa ga yema petatanüxü̃. Rü nüma ga ãẽ̱xgacü ga Erode rü poraãcü norü me nixĩ ga yema naxüxü̃ ga naxãcürücü. \v 7 Rü yemacèx ngĩmaã inaxuneta rü ñanagürü ngĩxü̃: —¡Choxna naxcèx naca i ṯacü i cunaxwèxexü̃, rü aixcüma tá cuxna chanaxã! —ñanagürü. \v 8 Rü yexguma ga ngĩma rü ngĩẽxü̃tawa ixũ, rü ngĩẽna iyaca, rü ngĩgürügü: —Pa Ma, ¿ṯacü i cunaxwèxexü̃ na naxcèx íchac̱axü̃? —ngĩgürügü. Rü ngĩẽ ngĩxü̃ ingãxü̃, rü ngĩgürügü: —¡Naxcèx ínaca i Cuáü̃ ya baiü̃xẽẽruü̃ẽru! —ngĩgürügü ga ngĩẽ. Rü yexguma ga yema pacü rü ngĩgürügü nüxü̃ ga Erode: —Chanaxwèxe i wüxi ya poratugu choxna cunaxã i Cuáü̃ ya baiü̃xẽẽruü̃ẽru —ngĩgürügü. \v 9 Rü yexguma ga ãẽ̱xgacü ga Erode rü inayarümaãchi namaã ga yema ore, natürü norü unetacèx rü norü petatanüxü̃cèx rü tama ngĩxü̃ nawomüxẽẽchaü̃. Rü nanamu ga ñuxre ga norü churaragü na ngĩxna naxãgüãxü̃cèx ga yema naxcèx ínac̱axü̃. \v 10 Rü yemaãcü poxcupataü̃wa nanamu na yéma Cuáü̃xü̃ yanadaenaãxü̃cèx. \v 11 Rü yemawena wüxi ga poratugu ngĩxü̃tawa nanange ga Cuáü̃ẽru, rü yema pacüna nayaxã. Rü ngĩma rü ñu̱xũchi ngĩẽna iyaxã. \v 12 Rü yexguma ga Cuáü̃ãrü ngúexü̃gü rü yéma naxĩ, rü nayangegü ga naxü̃ne, rü inayatèxgü. Rü yemawena rü Ngechuchumaã nüxü̃ nayarüxugüe. \s1 Ngechuchu rü nanachibüexẽẽ ga 5000 ga yatügü \r (Mr 6.30-44; Lc 9.10-17; Cu 6.1-14) \p \v 13 Rü yexguma yemaxü̃ nacuáchigagu ga Ngechuchu, rü nüxĩcatama wüxi ga nguegu nixüe, rü ínaxũxũ ga yéma. Rü wüxi ga nachica ga taxúema íxãpataxü̃wa naxũ. Natürü ga duü̃xü̃gü rü nüxü̃ nacuèxgüama ga ngextá na naxũxü̃. Rü ínachoxü̃ ga norü ĩãnegüwa, rü dauxchitagu nawe narüxĩ. \v 14 Rü yexguma nguewa ínaxüegu ga Ngechuchu rü nüxü̃ nadau ga yema muxü̃ma ga duü̃xü̃gü. Rü nüxü̃́ nangechaü̃tümüü̃gü. Rü nanameẽxẽẽ ga yema duü̃xü̃gü ga iḏaaweexü̃ ga naxcèx yéma nagagüxü̃. \v 15 Rü yexguma marü nachütachaü̃gu rü Ngechuchucèx naxĩ ga norü ngúexü̃gü, rü ñanagürügü nüxü̃: —Marü nachütachaü̃, rü ñu̱xũchi taxúema nuxma taxãpata i nuã. Rü name nixĩ ícuyamugü i ñaã duü̃xü̃gü na ĩãnexãcügü ya ngaicamana ngẽxmagünewa naxĩxü̃cèx, rü nge̱ma norü õnatèèx yataxegüxü̃cèx —ñanagürügü. \v 16 Natürü ga Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃: —Taxuacüma nawoegu. ¡Rü pematama penachibüexẽẽx! —ñanagürü. \v 17 Rü nümagü nanangãxü̃gü, rü ñanagürügü: —Natürü nuã rü wüximẽ́ẽ̱xpü̱x i pãũ rü taxre i choxnixĩcatama toxü̃́ nangẽxma —ñanagürügü. \v 18 Rü Ngechuchu nanangãxü̃ rü ñanagürü: —¡Nuã chauxü̃tawa penana! —ñanagürü. \v 19 Rü yexguma ga Ngechuchu rü duü̃xü̃güxü̃ namu na maxẽtẽ́xewa natogüxü̃cèx. Rü ñu̱xũchi nanade ga yema wüximẽ́ẽ̱xpü̱x ga pãũ rü yema taxre ga choxnigü. Rü daxũgu nadawenüãcüma Tupanana moxẽ naxã, rü ñu̱xũchi inanabücu ga yema pãũgü. Rü norü ngúexü̃güna nanana, rü yema duü̃xü̃güxü̃ nayanu. \v 20 Rü guxü̃ma ga yema duü̃xü̃gü rü meãma nachibüe. Rü yemawena rü 12 ga pexchigü nanapagüamatama namaã ga yema pãũ rü choxnichipẽ́xegü ga íyaxügüxü̃. \v 21 Rü yema yéma chibüexü̃ rü 5000 ga yatügü nixĩ, natürü ga ngexü̃gü rü buxü̃gü rü tama nayaxugü. \s1 Dexáétügu nixũ ga Ngechuchu \r (Mr 6.45-52; Cu 6.16-21) \p \v 22 Rü yemawena ga Ngechuchu rü duü̃xü̃güxü̃ íyamugüyane rü wüxi ga nguegu nayachoü̃xẽẽ ga norü ngúexü̃gü na yoxni naxtaxaarü tocutüwa naxĩxü̃cèx. \v 23 Rü yexguma duü̃xü̃güxü̃ íyamugüguwena rü guma mèxpǘnewa ínaxü̃ãchi ga Ngechuchu na nüxĩca yéma yayumüxẽxü̃cèx. Rü yexma nüxĩcatama nachütaü̃. \v 24 Natürü ga norü ngúexü̃gü rü naxtaxaarü ngãxü̃tüchiügu nixãgü ga yexguma. Rü tacü ga buanecü yexma nüxü̃ naxü, rü poraãcü nayuape. \v 25 Rü yexguma marü yangunechaü̃gu rü norü ngúexü̃güwe inaxũãchi ga Ngechuchu. Rü dexáchiüétügu nixũ naxcèx ga norü ngúexü̃gü. \v 26 Rü yexguma norü ngúexü̃gü nüxü̃ daugügu ga dexáchiüétügu na yaxũxü̃, rü poraãcü nabèi̱xãchiãẽgü. Rü norü muü̃maã aita naxüe, rü ñanagürügü: —Wüxi i naxchi̱ximare nixĩ —ñanagürügü. \v 27 Natürü ga Ngechuchu rü namaã nidexa rü ñanagürü nüxü̃: —¡Peporae! rü choma chixĩ. ¡Rü tãxṹ ipemuü̃ẽxü̃! —ñanagürü. \v 28 Rü yexguma ga Pedru rü Ngechuchumaã nidexa rü ñanagürü: —Pa Corix, ega chi cuma quixĩgu, ¡rü choxü̃ namu na choma rü ta dexáétügu chixũxü̃cèx rü cuxü̃tawa na chaxũxü̃cèx! —ñanagürü. \v 29 Rü Ngechuchu ñanagürü nüxü̃: —Ẽcü ¡nuã naxũ! —ñanagürü. Rü yexguma ga Pedru rü ínaxüe ga nguewa. Rü inanaxügü ga dexáétügu na yaxũxü̃ na Ngechuchuxü̃tawa naxũxü̃cèx. \v 30 Natürü yexguma nüxü̃ yacuèxãchigu ga na naporaxü̃ ga buanecü rü namuü̃, rü inanaxügü ga na dexáchiügu nanguxü̃. Rü aita naxü rü ñanagürü: —Pa Corix, ¡choxü̃ rüngü̃xẽẽ! —ñanagürü. \v 31 Rü yexgumatama ga Ngechuchu rü Pedrumẽ́xẽgu nayayauxãchi, rü ñanagürü nüxü̃: —Cuma rü írarüwatama cuyaxõ. ¿Rü tü̱xcüü̃ tama aixcüma cuyaxõxõchi? —ñanagürü. \v 32 Rü yexguma nguegu yachoü̃gu ga Ngechuchu rü Pedru, rü nangupetü ga guma buanecü. \v 33 Rü guxü̃ma ga norü ngúexü̃gü ga nguewa yexmagüxü̃ rü Ngechuchupẽ́xegu nacaxã́pü̱xügü rü nüxü̃ nicuèxüü̃gü, rü ñanagürügü nüxü̃: —Aixcümaxü̃chi cuma nixĩ i Tupana Nane quiĩxü̃ —ñanagürügü. \s1 Yenecharétuanewa Ngechuchu nanameẽxẽẽ ga iḏaaweexü̃ \r (Mr 6.53-56) \p \v 34 Rü yexguma marü yanguü̃gu ga naxtaawa, rü Yenecharétuanewa nangugü rü yéma ínachoü̃. \v 35 Rü yexguma yema duü̃xü̃gü ga yémacü̱̃ã̱x nüxü̃ icuèxãchitanügu ga Ngechuchu na yiĩxü̃ ga guma, rü guxü̃ma ga yema naãnewa nanguchiga ga yéma na nayexmaxü̃ ga Ngechuchu. Rü yemacèx naxü̃tawa nanagagü ga yema duü̃xü̃gü ga iḏaaweexü̃. \v 36 Rü Ngechuchuxü̃ nacèèxü̃gü na naxchirupechinügumare yangõgügüxü̃cèx. Rü guxü̃ma ga yema naxchirupechinügu ingõgüexü̃ rü narümeẽ. \c 15 \s1 Ṯacü nixĩ i Tupanapẽ́xewa duü̃xü̃güxü̃ chixexẽẽxü̃ \r (Mr 7.1-23) \p \v 1 Rü Ngechuchucèx naxĩ ga ñuxre ga Parichéugü rü ngúexẽẽruü̃gü ga ore ga mugüwa ngu̱xẽẽtaegüxü̃ ga Yerucharéü̃wa ne ĩxü̃. Rü Ngechuchuna nacagü, rü ñanagürügü: \v 2 —¿Tü̱xcüü̃ i curü ngúexü̃gü rü tama nagu naxĩ i nuxcümaü̃güxü̃ i tórü o̱xigücüma? ¿Rü tü̱xcüü̃ tama nayanguxẽẽgü i ngẽma nacüma na Tupanacèx nayauxmẽ́xgüxü̃ naxü̃pa na nachibüexü̃? —ñanagürügü. \v 3 Natürü ga Ngechuchu rü nüxna naca ga yema Parichéugü rü ngúexẽẽruü̃gü, rü ñanagürü nüxü̃: —¿Rü tü̱xcüü̃ i pema rü nüxü̃ pexo i Tupanaãrü mu na nagu pexĩxü̃cèx i pecümagütama? \v 4 Erü Tupana rü norü orewa rü ñanagürü: \q1 “¡Tüxü̃ nangechaü̃ ya cunatü rü cue!” \m ñanagürü. Rü ngẽma orewa rü ñanagürü ta: \q1 “Rü texé ya tümanatümaã rü ẽ́xna tümaẽmaã guxchigaxe rü name nixĩ i noxtacüma ngẽmacèx tüxü̃ tayuxẽẽ”, \m ñanagürü. \v 5 Natürü pema rü ñaperügügü: \p “Marü name ega wüxi ya yatü nanatüxü̃ rü naẽxü̃ ñaxgu: ‘Taxucürüwa chorü ngẽmaxü̃maã cuxü̃ charüngü̃xẽẽ erü guxü̃ma i chorü ngẽmaxü̃ rü marü Tupanana chanaxã’,” ñaxgu. \v 6 Rü ngẽxguma texé ngẽma ñagügu rü pexcèx rü marü namexü̃ na tama tümanatüxü̃ rü tümaẽxü̃ tarüngü̃xẽẽxü̃. Rü ngẽmaãcü ipeyanaxoxẽẽ i Tupanaãrü mu na nagu pexĩxü̃cèx i pecümagütama. \v 7 Pema nixĩ i duü̃xü̃gü i togüpẽ́xewa rü meã pemaxẽnetaxü̃, natürü peãẽwa rü chixexü̃gu perüxĩnüẽ. Rü aixcüma nixĩ ga yema ore ga nuxcümaü̃cü ga Tupanaãrü orearü uruü̃ ga Ichaxía pechiga ümatüxü̃ ga ñaxü̃: \q1 \v 8 “Ñaã duü̃xü̃gü rü naã̱xmaãmare choxü̃ nicuèxüü̃gü. Natürü naãẽwa rü tama aixcüma chaugu narüxĩnüẽ. \v 9 Rü taxuwama name na ngẽmaãcü natücèxma choxü̃ yacuèxüü̃güxü̃. Rü guxü̃ma i norü ngu̱xẽẽtae rü yatügüarü mugümare nixĩ rü tama aixcüma chorü mu nixĩ”, \m ñaxü̃. \v 10 Rü ñu̱xũchi ga Ngechuchu rü duü̃xü̃gücèx naca, rü ñanagürü nüxü̃: —¡Meã iperüxĩnüẽ i ñaã chorü ore, rü nagu perüxĩnüẽ! \v 11 Ngẽma õna i duü̃xü̃gü ngṍxü̃ rü tama ngẽma nixĩ i napecaduã̱xẽẽgüxü̃. Natürü ngẽma ore i chixexü̃ i nüxü̃ yaxuxü̃, rü ngẽma waxi nixĩ i napecaduã̱xẽẽgüxü̃ —ñanagürü. \v 12 Rü ñu̱xũchi ga norü ngúexü̃gü rü naxcèx naxĩ, rü ñanagürügü nüxü̃: —¿Pa Corix, tama ẽ́xna nüxü̃ cucuèx na Parichéugüãẽwa nangúxü̃ i ngẽma ore i namaã nüxü̃ quixuxü̃? —ñanagürügü. \v 13 Natürü nüma ga Ngechuchu rü nanangaxü̃ rü ñanagürü nüxü̃: —Guxü̃ma i ngema nanetü i tama Chaunatü itoxü̃ rü tá nanabẽ́x. \v 14 Rü nüe̱tama i ngẽma Parichéugü, erü namaãrü cuèxruü̃gü i ngexetüxü̃rüü̃ nixĩgü. Rü ngẽxguma wüxi i ngexetüxü̃ rü naxrüü̃ ngexetüxü̃maã inacuèxgu rü ngürüãchi ngẽma taxre rü wüxi i ãxmaxü̃gu tá nügümaã nayayicu —ñanagürü. \v 15 Rü ñu̱xũchi ga Pedru rü Ngechuchuna naca, rü ñanagürü: —¡Tomaã meã nango̱xẽẽ na ñuxũ ñaxü̃chiga yiĩxü̃ i ngẽma ore i tomaã nüxü̃ quixuxü̃! —ñanagürü. \v 16 Rü Ngechuchu nanangãxü̃ rü ñanagürü: —¿Ẽ́xna pema rü ta tama nüxü̃ pecuèxgüéga i ngẽma ore? \v 17 ¿Tama ẽ́xna nüxü̃ pecuèx rü guxü̃ma i ngẽma õna i duü̃xü̃gü ngṍxü̃ rü naãnüwa naxũ, rü yixcama rü ñu̱xũchi ínaxũxũ? \v 18 Natürü guxü̃ma i ngẽma ore i duü̃xü̃gü nüxü̃ ixuxü̃ rü naãẽwa nixĩ i ne naxũxü̃. Rü ngẽma ore i chixexü̃ waxi nixĩ i napecaduã̱xẽẽgüxü̃ i ngẽma duü̃xü̃gü. \v 19 Erü naãẽwa nixĩ i chixexü̃gu naxĩnüẽxü̃ i duü̃xü̃gü. Rü nge̱ma ne naxũ na namáẽtaxü̃, rü to i ngexü̃ i ãtexü̃maã na inapexü̃, rü na nangẽãẽmarexü̃, rü na nangĩ́xü̃, rü na yadoratèxáxü̃, rü na naguxchigawèxexü̃. \v 20 Rü guxü̃ma i ngẽma chixexü̃ waxi nixĩ i duü̃xü̃güxü̃ pecaduã̱xẽẽxü̃. Natürü ngẽma na tama nayauxmẽ́xgüxü̃ naxü̃pa na nachibüexü̃, rü ngẽma rü tama nanapecaduã̱xẽẽ i duü̃xü̃gü —ñanagürü. \s1 Wüxi ga ngecü ga to ga nachiü̃ãnecü̱̃ã̱x ga Ngechuchuaxü̃́ yaxõ̱xcüchiga \r (Mr 7.24-30) \p \v 21 Rü yexguma yéma inaxũãchigu ga Ngechuchu, rü Tiruane rü Chidã́ũãneãrü ĩãnegüwa naxũ. \v 22 Rü Ngechuchuxü̃tawa ingu ga wüxi ga ngecü ga Canácü̱̃ã̱x ga Tiruanegu ãchiü̃cü. Rü tagaãcü ngĩgürügü nüxü̃: —Pa Cori Pa Dabítanüxü̃x, ¡cuxü̃́ changechaü̃tümüü̃! Erü chauxacü rü wüxi i ngoxo ngĩwa nangẽxma i poraãcü ngĩxü̃ chixewexü̃ —ngĩgürügü. \v 23 Natürü ga Ngechuchu rü tama ngĩxü̃ nangãxü̃. Rü düxwa ga norü ngúexü̃gü rü naxcèx naxĩ, rü Ngechuchuxü̃ nacèèxü̃gü, rü ñanagürügü: —Pa Corix ¡Ngĩmaã nüxü̃ ixu i ngẽma nge rü íyaxũ, erü tawe iyacaechigü! —ñanagürügü. \v 24 Rü yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü: —Tupana núma choxü̃ namu na Yudíugü i pecaduã̱xgüxü̃cèxicatama na chadauxü̃cèx —ñanagürü. \v 25 Natürü ngĩma ga yema nge ga tama Yudíu ixĩcü rü Ngechuchucèx iyaxũ. Rü napẽ́xegu iyacaxã́pü̱xü, rü ngĩgürügü nüxü̃: —Pa Corix ¡choxü̃ rüngü̃xẽẽ! —ngĩgürügü. \v 26 Natürü Ngechuchu rü ñanagürü: —Tama name i taxacügüna tanapu i norü õna na airugüna naxãxü̃cèx —ñanagürü. [Rü yema ñanagürü yerü nümagü ga Yudíugü rü nügü nixugüe na Tupanaxãcügüxüchi yiĩgüxü̃ rü yema togü rü ñoma airugürüü̃ na yixĩgüxü̃.] \v 27 Natürü ngĩma ga yema nge rü ngĩgürügü: —Rü aixcüma nixĩ i curü ore, Pa Corix, natürü airugü rü ta norü yoraarü õnatüchi i mechawa rüyixü̃ nangõ̱x —ngĩgürügü. \v 28 Rü yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü ngĩxü̃: —Pa Ngecüx, aixcümaxü̃chi cuyaxõ. Marü tá chanaxü i ngẽma cuma cunaxwèxexü̃ —ñanagürü. Rü yexgumatama ngĩxcèx nitaane ga ngĩxãcü. \s1 Ngechuchu rü nanameẽxẽẽ ga muxü̃ma ga iḏaaweexü̃ \p \v 29 Rü yemawena ga Ngechuchu rü inaxũãchi ga yema naãnewa, rü naxtaxa ga Gariréacutüwa naxũ. Rü ñu̱xũchi wüxi ga mèxpǘnewa ínaxü̃ãchi, rü yéma nayarüto. \v 30 Rü muxü̃ma ga duü̃xü̃gü naxü̃tawa nangugü. Rü yéma naxü̃tawa nanagagü ga duü̃xü̃gü ga ichixeparagüxü̃, rü ngexetügüxü̃, rü tama idexagüxü̃, rü chixechacüügüxü̃, rü muxü̃ma ga togü ga iḏaaweexü̃. Rü Ngechuchupẽ́xegu nayamugü, rü nüma ga Ngechuchu rü nanameẽxẽẽ. \v 31 Rü ga duü̃xü̃gü rü poraãcü nabèi̱xãchiãẽgü ga yexguma nüxü̃ nadaugügu ga ñuxãcü yema noxri tama idexagüxü̃ rü marü na yadexagüxü̃, rü yema noxri chixechacüügüxü̃ rü marü naxcèx na yataanegüxü̃, rü yema noxri chixeparagüxü̃ rü marü na nameparagüxü̃, rü yema noxri ngexetügüxü̃ rü marü na yadauchigüxü̃. Rü yemacèx ga duü̃xü̃gü rü Tupanaxü̃ nicuèxüü̃gü. \s1 Ngechuchu nanachibüexẽẽ ga 4000 ga yatügü \r (Mr 8.1-10) \p \v 32 Rü ñu̱xũchi ga Ngechuchu rü norü ngúexü̃gücèx naca, rü ñanagürü nüxü̃: —Choxü̃́ nangechaü̃tümüü̃gü i ñaã duü̃xü̃gü, erü marü tomaẽ̱xpü̱x i ngunexü̃ nuã chauxü̃tawa nangẽxmagü, rü nüxü̃́ nataxuma i norü õna. Rü taxuacüma ngẽmaãcümare nachiü̃wa chanamugü, erü ngürüãchi namagu tá nayaturae —ñanagürü. \v 33 Rü norü ngúexü̃gü rü ñanagürügü nüxü̃: —¿Natürü ngextá tá tanayaxu i õna naxcèx i guxü̃ma i ñaã duü̃xü̃gü? Erü taxúema nuxma taxãpata i nuã —ñanagürügü. \v 34 Rü Ngechuchu nüxna naca, rü ñanagürü: —¿Ñuxre i pãũ pexü̃́ nangẽxma i pemax? —ñanagürü. Rü nanangãxü̃gü, rü ñanagürügü: —Toxü̃́ nangẽxma i 7 i pãũ rü noxretama i choxnixãcügüxicatama —ñanagürügü. \v 35 Rü ñu̱xũchi ga Ngechuchu rü duü̃xü̃güxü̃ namu na ñaxtüanewa natogüxü̃cèx. \v 36 Rü nanade ga yema 7 ga pãũ rü yema choxnigü. Rü Tupanana moxẽ naxã. Rü ñu̱xũchi inanabücu. Rü norü ngúexü̃güna nanana na duü̃xü̃güxü̃ yanuãxü̃cèx. \v 37 Rü guxü̃ma ga duü̃xü̃gü rü meãma nachibüe. Rü yemawena rü 7 ga pexchigü nanapagüamatama namaã ga yema pãũ rü choxnichipẽ́xegü ga íyaxügüxü̃. \v 38 Rü yema yéma chibüexü̃ rü 4,000 ga yatügü nixĩ, natürü ga ngexü̃gü rü buxü̃gü rü tama nayaxugü. \v 39 Rü yemawena ga Ngechuchu rü duü̃xü̃güxü̃ ínimugü. Rü ñu̱xũchi wüxi ga nguegu nixüe, rü Magadáarü naãnewa naxũ. \c 16 \s1 Parichéugü rü Chaduchéugü naxcèx ínacagü na nüxü̃ nüxü̃ nadauxẽẽgüxü̃cèx ga wüxi ga cuèxruü̃ ga Tupanaãrü poramaã naxüxü̃ \r (Mr 8.11-13; Lc 12.54-56) \p \v 1 Rü ga Parichéugü rü Chaduchéugü rü Ngechuchuxü̃ ínayadaugü. Rü Ngechuchuna nacagüe na nüxü̃ nüxü̃ nadauxẽẽgüxü̃cèx ga wüxi ga cuèxruü̃ ga Tupanaãrü poramaã naxüxü̃, yerü nüxü̃ naxügüchaü̃mare. \v 2 Natürü nüma ga Ngechuchu rü nanangãxü̃, rü ñanagürü nüxü̃: —Pema rü yáuanecü rü ñaperügügü: \p “Name tá nixĩ i moxü̃ãrü ngunexü̃, erü nadautüweane”, ñaperügügü. \v 3 Rü ngẽxguma pèxmama nadautüweanegu rü poraãcü nacaixanegu, rü: \p “Nachixe tá nixĩ i ngunexü̃” ñaperügügü. Pema nixĩ i duü̃xü̃gü i togüpẽ́xewa meã pemaxẽnetaxü̃, natürü chixexü̃gu perüxĩnüẽ. Rü pema nüxü̃ pecuèx na penangugüxü̃ i ñuxgu tá nameãnexü̃ rü ñuxgu tá nachixeanexü̃. Natürü ñu̱xma na yanguxü̃ i ngẽma cuèxruü̃gü ga nuxcüma Tupana pemaã ixunetaxü̃ rü tama nüxü̃ pecuèxgüéga na ṯacüchiga yiĩxü̃ —ñanagürü. \v 4 Rü ñanagürü ta ga Ngechuchu: —Ñaã duü̃xü̃gü i chixecümagüxü̃ rü tama yaxõgüxü̃ rü naxcèx ínacagü i wüxi i cuèxruü̃ i Tupanaãrü poramaã üxü̃. Natürü yema cuèxruü̃ ga nuxcümaü̃cü ga Tupanaãrü orearü uruü̃ ga Yonáxü̃ ngupetüxü̃rüü̃xicatátama nadaugü. Rü yexgumarüü̃ na bayenaãnüwa na ínaxũxũxü̃, rü choma rü ichatáxü̃wa tá íchaxũxũ. Rü taxuxü̃táma i to i cuèxruü̃xü̃ nüxü̃ chadauxẽẽ i ñaã duü̃xü̃gü —ñanagürü. Rü ñu̱xũchi nüxna yéma nixũ ga Ngechuchu, rü inaxũãchi. \s1 Parichéugüarü pãũãrü puxẽẽruü̃chiga \r (Mr 8.14-21) \p \v 5 Rü yexguma naxtaxaarü tocutüwa naxĩxgu ga norü ngúexü̃gü, rü nüxü̃ inayarüngümaẽ na nawemü ta íyangegüxü̃. \v 6 Rü yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃: —¡Dücèx, pexuãẽgü naxcèx i Parichéugü rü Chaduchéugüarü pãũãrü puxẽẽruü̃! —ñanagürü. \v 7 Rü yema norü ngúexü̃gü rü inanaxügüe ga nügü na ñagüxü̃: —Ngẽma ñanagürü tüxü̃, erü tama tawemüta ítingegü —ñanagürügü. \v 8 Natürü ga Ngechuchu rü nüxü̃ nacuèxama ga ñuxãcü na yadexagüxü̃ ga norü ngúexü̃gü. Rü yemacèx ñanagürü nüxü̃: —¿Tü̱xcüü̃, \p “Tüxü̃́ nataxu i tawemü” ñaperügügü? Pema rü tama aixcüma peyaxõgü. \v 9 —¿Tama ẽ́xna nüxü̃ pecuèxgüéga rü nüxna pecuèxãchie ga yema wüximẽ́ẽ̱xpü̱x ga pãũ ga yema 5,000 ga yatügücèx ichabücuxü̃? ¿Rü ñuxre ga pexchi penaxüãcuxü̃ namaã ga yema naxchipẽ́xegü ga íyaxügüxü̃? \v 10 —¿Rü tama ẽ́xna nüxna pecuèxãchie ga yema 7 ga pãũ ga yema 4,000 ga yatügücèx ichabücuxü̃? ¿Rü ñuxre ga pexchi penaxüãcuxü̃ namaã ga yema naxchipẽ́xegü ga íyaxügüxü̃? \v 11 —¿Rü ñuxãcü nixĩ i tama nüxü̃ pecuáxü̃ i tama pãũchiga na chidexaxü̃ i ngẽxguma ñachagu: \p “¡Pexuãẽgü naxcèx i Parichéugü rü Chaduchéugüarü pãũãrü puxẽẽruü̃!” ñachagu? —ñanagürü ga Ngechuchu. \v 12 Rü yexguma ga norü ngúexü̃gü rü nüxü̃ nacuèxgü ga tama pãũãrü puxẽẽruü̃chiga na yadexaxü̃ ga Ngechuchu, natürü Parichéugü rü Chaduchéugüarü ngu̱xẽẽtaechiga na yiĩxü̃ ga na yadexaxü̃. \s1 Pedru nanango̱xẽẽ na Cristu na yiĩxü̃ ga Ngechuchu \r (Mr 8.27-30; Lc 9.18-21) \p \v 13 Rü yexguma Checharéa ga Piripuaneãrü ngaicamana nanguxgu ga Ngechuchu, rü norü ngúexü̃güna naca, rü ñanagürü: —¿Ñuxũ ñaxü̃ i duü̃xü̃gü i chauchiga na texé chiĩxü̃ i chomax? —ñanagürü. \v 14 Rü nüma ga norü ngúexü̃gü rü nanangãxü̃ rü ñanagürügü: —Nangẽxma i duü̃xü̃gü rü: \p “Cuáü̃ ya baiü̃xẽẽruü̃ quixĩ” ñagüxü̃. Rü togü i: \p “Ería quixĩ” ñagüxü̃. Rü togü i: \p “Yeremíã quixĩ” ñagüxü̃. Rü togü rü: \p “Wüxi ga nuxcümaü̃cü ga Tupanaãrü orearü uruü̃ quixĩ” ñagüxü̃ —ñanagürügü. \v 15 Rü yexguma ga Ngechuchu rü nüxna naca rü ñanagürü: —¿Rü pema i ñuxũ ñapegüxü̃ choxü̃ na texé chiĩxü̃? —ñanagürü. \v 16 Rü Chimáũ ga Pedru nanangãxü̃, rü ñanagürü nüxü̃: —Cuma nixĩ i Cristu ya Tupana ya maxü̃cü Nane quiĩxü̃ —ñanagürü. \v 17 Rü Ngechuchu nanangãxü̃ rü ñanagürü nüxü̃: —Cuma rü aixcüma cutaãẽ, Pa Chimáũx, Pa Yoná Nanex, erü taxuü̃ma i duü̃xü̃ nixĩ i cuxü̃ nüxü̃ cuèxẽẽxü̃ i ngẽma, natürü Chaunatü ya daxũgucü nixĩ ya cuxü̃ nüxü̃ cuèxẽẽcü na Nane chiĩxü̃. \v 18 —Rü choma cumaã nüxü̃ chixu rü cuma rü Pedru quixĩ. Rü ngẽma cuéga rü “nuta” ñaxü̃chiga nixĩ. Rü cuma tá nixĩ i chorü duü̃xü̃güarü dauruü̃ quiĩxü̃. Rü Chataná rü tãũtáma nüxü̃ narüyexera i ngẽma chorü duü̃xü̃gü. \v 19 —Rü choma rü tá cuxna chanaxã i chorü ore na duü̃xü̃gümaã nüxü̃ quixuxü̃cèx na nüxü̃ nacuèxgüxü̃cèx na ñuxãcü daxũguxü̃ i naãnewa nangugüxü̃ i ngextá Tupana ãẽ̱xgacü íixĩxü̃wa. Rü yíxema tama cuxü̃́ irüxĩnüẽxẽ i ngẽma ore rü tãũtáma nge̱ma tichocu. Natürü yíxema meã cuxü̃́ irüxĩnüẽxẽ i ngẽma ore rü aixcüma nge̱ma Tupana ãẽ̱xgacü íixĩxü̃wa tá tangugü —ñanagürü. \v 20 Rü yexguma ga Ngechuchu rü norü ngúexü̃gümaã nüxü̃ nixu, rü ñanagürü: —¡Taxúemaãtáma nüxü̃ pixu na choma rü Cristu chiĩxü̃! —ñanagürü. \s1 Ngechuchu nanaxunagü ga norü yuxchiga \r (Mr 8.31-9.1; Lc 9.22-27) \p \v 21 Rü yemawena inanaxügü ga norü ngúexü̃gümaã nüxü̃ na yaxuxü̃ ga ṯacü tá nüxü̃ na üpetüxü̃. Rü ñanagürü: —Choma rü Yerucharéü̃wa tá chaxũ, rü nge̱ma poraãcü ngúxü̃ tá choxü̃ ningexẽẽgü. Rü choxü̃ tá nimèxgü i Yudíugüarü ãẽ̱gacügüerugü rü paigüarü ãẽ̱xgacügü rü ngúexẽẽruü̃gü i ore i mugüwa ngu̱xẽẽtaegüxü̃. Natürü tomaẽ̱xpü̱x i ngunexü̃ ngupetügu rü wena táxarü chamaxü̃ —ñanagürü. \v 22 Rü yexguma ga Pedru rü nüxĩca noxrüwama Ngechuchuxü̃ naga, rü inanaxügü ga na naxucu̱xẽãxü̃, rü ñanagürü: —Pa Corix, Tupana rü tama nanaxwèxe na ngẽmaãcü quidexaxü̃. Rü tãũtáma ngẽmaãcü cuxü̃ nangupetü i cumax —ñanagürü. \v 23 Natürü ga Ngechuchu rü Pedrucèx nadaueguãchi, rü ñanagürü nüxü̃: —¡Choxna ixũgachi, Pa Chatanáx, erü chixexü̃gu choxü̃ cunguxẽẽchaü̃! Rü tama Tupana nagu rüxĩnüxü̃gu curüxĩnü, rü yatügü nagu rüxĩnüxü̃gumare curüxĩnü i cumax —ñanagürü. \v 24 Rü yexguma ga Ngechuchu rü norü ngúexü̃güxü̃ ñanagürü: —Rü ngẽxguma texé chowe rüxũxchaü̃gu, ¡ẽcü nüxü̃ tarüxo i tümaãrü ngúchaü̃, rü namaã tapora i ngẽma guxchaxü̃gü i tümacèx ínguxü̃ i ñoma curuchawa tipotaxü̃rüü̃ tüxü̃ ixĩxẽẽxü̃, rü ngẽmae̱tüwa chowe tarüxũãma! \v 25 Erü yíxema tügü maxẽchaxẽẽchaü̃xẽ rü tá tayu. Natürü yíxema chauxcèx yúxe rü aixcüma tá tüxü̃́ nangẽxma i maxü̃ i taguma gúxü̃. \v 26 Rü ¿Ṯacüwa i nüxü̃́ namexü̃ ya wüxi ya yatü ega nayauã̱xgu i guxü̃ma i ñoma i naãneãrü ngẽmaxü̃gü, natürü iyanatauxẽẽãgu i norü maxü̃? Erü taxucürüwama wüxi ya yatü rü norü dĩẽrumaã naxcèx nataxe i norü maxü̃. \v 27 Erü choma i Tupana Nane na duü̃xü̃xü̃ chiĩxü̃ rü wena táxarü núma chaxũ. Rü ngẽxguma rü Chaunatü ya Tupanarüü̃ tá ãẽ̱xgacü chixĩ, rü daxũcü̱̃ã̱x i orearü ngeruü̃gümaã tá íchangu. Rü ngẽxguma tá nixĩ i nüxü̃́ chanaxütanüxü̃ i wüxichigü i duü̃xü̃gü i ngẽma ñuxãcü chauxcèx na namaxẽxü̃rüü̃ãcüma maxẽxü̃. \v 28 Rü aixcüma pemaã nüxü̃ chixu rü nangẽxma i ñuxre i duü̃xü̃gü i núma ngẽxmagüxü̃ rü tãũtáma nayu ñu̱xmatáta choxü̃ nadaugü na yuwa ícharüdaxü̃ rü aixcüma ãẽ̱xgacü ya poracü na chiĩxü̃ —ñanagürü ga Ngechuchu. \c 17 \s1 Ngechuchu rü toraxü̃ãcü nango̱x \r (Mr 9.2-13; Lc 9.28-36) \p \v 1 Rü 6 ga ngunexü̃guwena rü Ngechuchu ínayagagü ga Pedru rü Chaü̃tiágu rü Cuáü̃ ga Chaü̃tiágueneẽ. Rü nüxĩcatama wüxi ga mèxpǘnewa noxrüwama namaã naxũ. \v 2 Rü yéma yema ngúexü̃güpẽ́xewa rü toraxü̃ãcü nango̱x ga Ngechuchu. Rü üèxcürüü̃ nixĩ ga nachiwe ga na yay̱auracüüxü̃. Rü naxchiru rü ta üèxcüemarüü̃ nixĩ ga na nangóonexẽẽãxü̃. \v 3 Rü ngürüãchi yéma naxcèx nango̱xgü ga Moĩché rü Ería. Rü Ngechuchumaã yéma nidexagü. \v 4 Rü yexguma ga Pedru rü ñanagürü Ngechuchuxü̃: —Pa Corix, name nixĩ nuã tangẽxmagü. Rü ngẽxguma cunaxwèxegu rü tá tanaxü ya tomaẽ̱xpü̱x ya düxenü, rü wüxi ya cuxcèx, rü náĩ ya Moĩchécèx, rü náĩ ya Eríacèx —ñanagürü. \v 5 Rü yexguma íyadexayane ga Pedru rü wüxi ga caixanexü̃ ga nangóonexẽẽxü̃ rü natanügu nayangaixema. Rü yema caixanexü̃wa inanaxũ ga wüxi ga naga ga ñaxü̃: —Daa nixĩ ya Chaune ya nüxü̃ changechaü̃xü̃chicü rü namaã chataãẽxü̃chicü. ¡Rü naga pexĩnüẽ! —ñanagürü. \v 6 Rü yexguma yemaxü̃ naxĩnüẽgu ga yema ngúexü̃gü, rü ñaxtüanegu nanangücuchiãchitanü, yerü poraãcü namuü̃ẽ. \v 7 Natürü ga Ngechuchu rü naxcèx nixũ, rü nüxü̃ nayarüngõgü, rü ñanagürü nüxü̃: —¡Ipechigü rü tãxṹ ipemuü̃ẽxü̃! —ñanagürü. \v 8 Rü yexguma wenaxãrü nadaunagütanügu, rü Ngechuchuxü̃xĩcatama nadaugü rü taxúema ga toguexü̃ nadaugü. \v 9 Rü yexguma ínaxĩgügu ga guma mèxpǘnewa, rü Ngechuchu nayaxucu̱xẽgü ga taxúemaãma na nüxü̃ yaxugüexü̃cèx ga yema yéma nüxü̃ nadaugüxü̃, ñu̱xmatáta yuwa ínadaxgu rü wena namaü̃xgu. \v 10 Rü ñu̱xũchi ga yema ngúexü̃gü rü Ngechuchuna nacagü, rü ñanagürügü: —¿Tü̱xcüü̃ i ngẽma ngúexẽẽruü̃gü i ore i mugüwa ngu̱xẽẽtaegüxü̃ rü ñanagürügü: \p “Ería tá nixĩ ya nüxĩra cuxü̃pa nuã ũcü?” ñanagürügü. \v 11 Rü Ngechuchu nanangãxü̃, rü ñanagürü: —Aixcüma nixĩ i Ería na nüxĩra tá núma naxũxü̃ na chauxü̃pa Tupanacèx yamexẽẽãxü̃cèx i duü̃xü̃gü. \v 12 Natürü choma pemaã nüxü̃ chixu, rü Ería rü marü núma naxũ, natürü duü̃xü̃gü rü tama nüxü̃ nacuèxgü na texe yiĩxü̃. Rü yemacèx chixri namaã nachopetü. Rü ngẽxgumarüü̃ tá ta nixĩ na chixri tá chomaã nachopetüxü̃ i duü̃xü̃gü —ñanagürü. \v 13 Rü yexguma ga yema ngúexü̃gü rü nüxü̃ nicuèxãchitanü ga Cuáü̃ ga baiü̃xẽẽruü̃chiga na yiĩxü̃ ga yema Ngechuchu namaã nüxü̃ ixuxü̃. \s1 Ngechuchu rü nanamexẽẽ ga wüxi ga bucü ga ngoxo nawa yexmacü \r (Mr 9.14-29; Lc 9.37-43) \p \v 14 Rü yexguma duü̃xü̃gü íyexmaxü̃wa nangugügu, rü wüxi ga yatü Ngechuchucèx nixũ. Rü napẽ́xegu nayacaxã́pü̱xü rü ñanagürü nüxü̃: \v 15 —Pa Corix, ¡nüxü̃ nangechaü̃ ya chaune rü naxcèx yataanexẽẽ! Erü muẽ̱xpü̱xcüna rü naxãũãẽxü̃, rü poraãcü nüxü̃́ nangu̱x. Rü muẽ̱xpü̱xcüna rü üxüxetügu nayanguxẽẽ, rü ẽ́xna dexágu. \v 16 —Rü nuã curü ngúexü̃güxü̃tawa chanaga, natürü nümagü rü tama nüxü̃ nacuèxgü na namexẽẽgüãxü̃ —ñanagürü. \v 17 Rü yexguma Ngechuchu nanangãxü̃, rü ñanagürü nüxü̃ ga yema duü̃xü̃gü ga yéma yexmagüxü̃: —Pa Duü̃xü̃gü i Tama Yaxõgüxü̃ i Chixri Maxẽxü̃x, ¿ñuxguratáta i pemaã chanuxmaxü̃ rü yaxna pemaã chaxĩnüxü̃? ¡Nuã penaga ya yima bucü! —ñanagürü. \v 18 Rü Ngechuchu nananga ga yema ngoxo ga guma bucüwa yexmaxü̃. Rü yemaãcü ínanatèxüchi ga yema ngoxo. Rü yexgumatama naxcèx nitaane ga guma bucü. \v 19 Rü yemawena ga norü ngúexü̃gü rü noxrüwama Ngechuchumaã nidexagü. Rü nüxna nacagüe, rü ñanagürügü nüxü̃: —Pa Corix, ¿tü̱xcüü̃ i toma rü taxuacüma ítanatèxüchi i ngẽma ngoxo? —ñanagürügü. \v 20 Rü Ngechuchu nanangãxü̃, rü ñanagürü nüxü̃: —Pema rü taxuacüma ípenatèxüchi erü tama aixcüma peyaxõgü. Rü aixcüma pemaã nüxü̃ chixu, rü ngẽxguma chi woo wüxi ya motachachirerüxü̃ naxiraxü̃chigu i perü õ, rü chi daa mèxpǘnemaã nüxü̃ pixuxgu na yaxũgachixü̃cèx, rü chi pega naxĩnü. Rü taxuxü̃ chima pexü̃́ naguxcha ega aixcüma peyaxõgügu. \v 21 —Natürü ñaãrüü̃ i ngoxo rü tama ínaxũxü̃ ega tama ixaureãcüma iyumüxẽgu —ñanagürü. \s1 Ngechuchu rü wenaxãrü nanaxunagü ga norü yuxchiga \r (Mr 9.30-32; Lc 9.43-45) \p \v 22 Rü yexguma norü ngúexü̃gümaã Gariréaarü naãnegu yaxũxgu ga Ngechuchu, rü norü ngúexü̃gümaã nüxü̃ nixu, rü ñanagürü: —Choma ya Tupana Nane na duü̃xü̃xü̃ chiĩxü̃, rü chixri tá chomaã nachopetü rü ãẽ̱xgacügüna tá choxü̃ namugü i duü̃xü̃gü. \v 23 —Rü tá choxü̃ nimèxgü, natürü tomaẽ̱xpü̱x i ngunexü̃guwena rü wena táxarü chamaxü̃ —ñanagürü. Rü yexguma yema orexü̃ naxĩnüẽgu ga norü ngúexü̃gü, rü poraãcü nangechaü̃gü. \s1 Ngechuchu ngĩxü̃ naxütanü ga yema dĩẽru ga tupauca ga taxü̃necèx ngĩxü̃ nayauxgücü \p \v 24 Ngechuchu rü norü ngúexü̃gümaã Capernáũãrü ĩãnewa naxĩ. Rü yexguma yéma nangugügu rü Pedruxü̃ ínayadaugü ga yema yatügü ga tupauca ga taxü̃necèx dĩẽru ngĩxü̃ yauxgüxü̃. Rü Pedruna nacagüe rü ñanagürügü: —¿Yima curü Cori rü tama ẽ́xna ngĩxü̃ naxütanü i ngẽma dĩẽru i tupauca ya taxü̃neãrü ixĩcü? —ñanagürügü. \v 25 Rü Pedru nanangãxü̃, rü ñanagürü: —Ngẽmáãcü nanaxütanü —ñanagürü. Rü yixcama ga yexguma ĩxgu naxücuxgu ga Pedru, rü Ngechuchuxira Pedrumaã nidexa, rü ñanagürü nüxü̃: —¿Ñuxũ ñacuxü̃ i cumax, Pa Pedrux, rü ngextá nixĩ i nayauxgüãxü̃ i norü dĩẽru i guxü̃ i nachiü̃ãneãrü ãẽ̱xgacügü? ¿Cuxcèx i nügütanüwatama rü ẽ́xna togü i duü̃xü̃gütanüwa? —ñanagürü. \v 26 Rü Pedru nanangãxü̃, rü ñanagürü: —Maneca togü i duü̃xü̃gütanüwa nixĩ i nayauxgüãxü̃ —ñanagürü. Rü ñu̱xũchi Ngechuchu nanangãxü̃ rü ñanagürü: —Rü ngẽxguma ngẽmaãcü yixĩgu, rü yixema na Tupanaãrü ixĩgüxü̃ rü taxucèxma tanaxütanügü. \v 27 —Natürü ngẽma na taxúema tamaã nuxü̃cèx, rü chanaxwèxe i cuyaxütanü i ngẽma dĩẽru. ¡Rü yéa naxtaawa naxũ, rü nge̱ma yapoxwaxe! ¡Rü ngẽma nüxĩraü̃xü̃ i choxni i cunapoxwaü̃xü̃ rü naã̱xwa tá nüxü̃ icuyangau i wüxi i dĩẽru i nagu mexü̃ na yangutanüxẽẽxü̃cèx i chauxcèx rü cuxcèx rü ta! ¡Rü tupauca ya taxü̃newa nange i ngẽma dĩẽru, rü yaxütanü! —ñanagürü. \c 18 \s1 ¿Texé tá tixĩ ya guxããrü yexera ixĩxẽ? \r (Mr 9.33-37; Lc 9.46-48) \p \v 1 Rü yexguma ga norü ngúexü̃gü rü Ngechuchucèx naxĩ rü nüxna nacagü, rü ñanagürügü: —¿Pa Corix, texé tá tixĩ ya guxü̃ãrü yexera ixĩxẽ i ngẽma Tupana ãẽ̱xgacü íixĩxü̃wa? —ñanagürügü. \v 2 Rü yexguma ga Ngechuchu rü wüxi ga buxü̃cèx naca, rü norü ngúexü̃güarü ngãxü̃tanügu nanachixẽẽ. \v 3 Rü ñu̱xũchi ñanagürü nüxü̃: —Dücèx, Pa Chorü Ngúexü̃güx, aixcüma pemaã nüxü̃ chixu, rü ngẽxguma tama nüxü̃ perüxoegu i ngẽma na togüarü yexera pegü pixĩgüxẽẽchaü̃xü̃ rü ñu̱xũchi tama ñaã buxü̃rüü̃ pegü íperüxíragu, rü taxucürüwa pichocu i ngextá Tupana ãẽ̱xgacü íixĩxü̃wa. \v 4 —Rü aixcüma yíxema tügü írüxíraxe rü ñaã buxü̃rüü̃ ixĩxẽ, rü yíxema tá tixĩ ya guxü̃ãrü yexera ixĩxẽ i ngextá Tupana ãẽ̱xgacü íixĩxü̃wa. \v 5 —Rü texé ya chauégagu meã nayaxúxe i wüxi i buxü̃ i ñaãrüü̃ ixĩxü̃ rü choxü̃ nixĩ i tayaxuxü̃. \s1 Naxãũcüma nixĩ na pecadugu inguxü̃ \r (Mr 9.42-48; Lc 17.1-2) \p \v 6 —Rü texé ya pecadugu nanguxẽe̱xẽ i wüxi i ñaã buxü̃gü i choxü̃́ yaxõgüxü̃ rü tümacèx rü narümemaẽ chi nixĩ na noxtacüma wüxi ya nuta tümanaãwa nayangacuchixü̃, rü ñu̱xũchi ngẽmaãcü taxtüchiüwa tüxü̃ nayarütáexü̃ na ngẽxma tayuxü̃cèx. \v 7 —Ñoma i naãnecü̱̃ã̱x i duü̃xü̃gücèx rü wüxi i taxü̃ i ngechaü̃ nixĩ na nangẽxmaxü̃ i muxũchixü̃ i ṯacü i pecadugu nayixẽẽxü̃. Rü guxü̃guma tá nangẽxma i ngẽma chixexü̃gü, natürü wüxi i ngechaü̃xü̃chi tá nixĩ naxcèx i ngẽma yatü i togüxü̃ pecadugu nguxẽẽxü̃. \v 8 —Rü ngẽmacèx i ngẽxguma chi cuxmẽ́x rü ẽ́xna cucutü pecadugu cuxü̃ nguxẽẽgu, rü name nixĩ i noxtacüma ícunadae rü yaxü̃gu cuyaña. Erü narümemaẽ nixĩ i cuboxmẽ́xãcüma rü ẽ́xna cubocutüãcüma na cunayaxuxü̃ i curü maxü̃ na tama guxü̃ne ya cuxmẽ́xmaã rü ẽ́xna guxü̃ne ya cucutümaã üxü ya taguma ixoxü̃newa quitèxcuchixü̃cèx. \v 9 —Rü ngẽxguma chi cuxetü pecadugu cuxü̃ nguxẽẽgu, rü name nixĩ i ícunacaxüchi, rü yaxü̃gu cunaña. Erü narümemaẽ nixĩ i wüxixetümaã na cunayaxuxü̃ i curü maxü̃ na tama guxü̃ne ya cuxetümaã üxü ya ngoxogü nagu poxcuenewa na quitèxcuchixü̃cèx. [Rü ngẽmaãcü woo cuxü̃́ naguxchagu, natürü name nixĩ i nüxna quixũgachi i guxü̃ma i ngẽma chixexü̃gü i nagu cunguchaü̃xü̃.] \s1 Ore ga carneru ga iyarütaxuxü̃gu ixuxü̃ \r (Lc 15.3-7) \p \v 10 —Rü tama name i nüxü̃ pexoo̱x i wüxi i buxü̃ i ñaãrüü̃ choxü̃́ yaxõxü̃. Erü ngẽma norü dauruü̃gü i orearü ngeruü̃gü i daxũcü̱̃ã̱x rü guxü̃guma Chaunatü ya daxũgucüpẽ́xewa nangẽxmagü na nge̱ma ngẽma buxü̃e̱tüwa nachogüxü̃cèx. \v 11 —Rü choma i Tupana Nane na duü̃xü̃xü̃ chiĩxü̃ rü núma chaxũ na chanamaxẽxẽẽxü̃cèx i duü̃xü̃gü iyarütauxexü̃. \v 12 —¿Rü ñuxũ ñapegüxü̃ i pema ega wüxi ya yatü rü nüxü̃́ nangẽxmagu i 100 i carnerugü rü wüxi nüxü̃́ iyarütau̱xgu? ¿Taux ẽ́xna i nachitaü̃gu namugüãxü̃ i ngẽma 99, rü ñu̱xũchi naxcèx yadauxü̃ i ngẽma nüxü̃́ iyarütaxuxü̃? \v 13 —Rü ngẽxguma nüxü̃ iyangauxgu, rü namaã nataãẽxü̃chi i ngẽma norü carneru. Rü woo guxü̃guma namaã nataãẽ i ngẽma 99 i tama iyarütauxexü̃, natürü yexeraãcüxüchi namaã nataãẽ i ngẽma wüxi i iyarütaxuxü̃, erü marü nüxü̃ inayangau. \v 14 —Rü ngẽxgumarüü̃ ta nixĩ ya Penatü ya daxũgucü na tama nanaxwèxexü̃ na wüxi i ñaã buxü̃ na iyarütaxuxü̃. \s1 Ñuxãcü tamücüxü̃ na ingechaü̃xü̃chiga \r (Lc 17.3) \p \v 15 —Rü ngẽxguma cueneẽ chixexü̃ cumaã ü̱xgu, rü name nixĩ i nüxĩcatama namaã quidexa, rü nüxna nüxü̃ cucuèxãchixẽẽ i ngẽma norü chixexü̃ i cumaã naxüxü̃. Rü ngẽxguma cuga naxĩnügu, rü marü wenaxarü mexü̃cèx cunataeguxẽẽ i ngẽma cueneẽ. \v 16 —Natürü ngẽxguma tama cuga naxĩnügu i ngẽma cueneẽ, rü name nixĩ i naxcèx cuca i wüxi rü ẽ́xna taxre i duü̃xü̃gü na nümagü rü ta namaã yadexagüxü̃cèx i ngẽma cueneẽ. \v 17 —Rü ngẽxguma rü ta tama nüxü̃́ inaxĩnügu i ngẽma taxre i duü̃xü̃güarü ore, rü name nixĩ i guxü̃ i yaxõgüxü̃maã nüxü̃ quixu na ngẽma cueneẽmaã yadexagüxü̃cèx. Rü ngẽxguma rü ta tama nüxü̃́ inaxĩnügu i ngẽma yaxõgüxü̃ãrü ore, rü name nixĩ i wüxi i duü̃xü̃ i tama yaxõxü̃rüü̃gu namaã curüxĩnü. \v 18 —Rü aixcüma pemaã nüxü̃ chixu rü yíxema núma ñoma i naãnewa tama pexü̃́ irüxĩnüxẽ i chorü ore rü tãũtáma Tupana ãẽ̱xgacü íixĩxü̃wa tichocu. Natürü yíxema meã pexü̃́ irüxĩnüxẽ i ngẽma ore rü aixcüma nge̱ma tá tangu. \v 19 —Rü pemaã nüxü̃ chixu rü ngẽxguma chi taxre i pema i núma ñoma i naãnewa rü wüxigu ṯacücèx ípecaxgu i Chaunatü ya daxũgucüxü̃tawa, rü nüma ya Chaunatü rü tá pexna nanaxã. \v 20 —Erü ngẽma ngextá taxre rü ẽ́xna tomaẽ̱xpü̱x i duü̃xü̃gü chauégagu íngutaquẽ́xexü̃wa, rü choma rü ta norü ngãxü̃tanüwa changẽxma —ñanagürü. \v 21 Rü yexguma ga Pedru rü Ngechuchucèx nixũ, rü nüxna naca, rü ñanagürü: —¿Pa Corix, ngẽxguma chaueneẽ chixexü̃ chomaã ü̱xgu, rü ñuxreẽ́xpü̱xcüna i namexü̃ na nüxü̃́ nüxü̃ changechaü̃xü̃ naxcèx i ngẽma chixexü̃ i chomaã naxüxü̃? ¿Rü marü namexü̃ i cuxcèx ega 7 ẽ́xpü̱xcüna yixĩgu na nüxü̃́ nüxü̃ changechaü̃xü̃? —ñanagürü. \v 22 Rü Ngechuchu nanangãxü̃ rü ñanagürü: —Tama name i 7 ẽ́xpü̱xcünaxĩcatama nüxü̃́ nüxü̃ cungechaü̃. Natürü guxü̃gutáma nixĩ i nüxü̃́ nüxü̃ na cungechaü̃xü̃ woo 70 ẽ́xpü̱xcüna i 7 wa nangu —ñanagürü. \s1 Ore ga ãẽ̱xgacüarü duü̃xü̃ ga tama namücüaxü̃́ nüxü̃ ngechaü̃xü̃ ga norü ngetanügu ixuxü̃ \p \v 23 Rü Ngechuchu rü ñanagürü: —Rü ngẽma Tupana na ãẽ̱xgacü ixĩxü̃, rü ñoma wüxi ga nachiü̃ãneãrü ãẽ̱xgacü ga norü duü̃xü̃gü ga nüxü̃́ nangetanügüxü̃maã namexẽẽchaü̃xü̃rüü̃ nixĩ. \v 24 —Rü yexguma inaxügüãgu ga meã nüxü̃ na yadaugüxü̃ ga yema nüxü̃́ nangetanügüxü̃pane, rü naxü̃tawa nanagagü ga wüxi ga norü duü̃xü̃ ga taxüchicü ga dĩẽru nüxü̃́ ngĩxü̃ ngetanüxü̃. \v 25 —Natürü ga yema norü duü̃xü̃ rü nangearü dĩẽruã̱x, rü taxuacüma norü cori ga ãẽ̱xgacüaxü̃́ nanaxütanüe̱ga. Rü yemacèx ga yema ãẽ̱xgacü rü norü churaragüxü̃ namu na to ga corixü̃ namaã nataxegüxü̃cèx ga yema yatü, wüxigu tümamaã ga naxmèx rü naxãcügü rü norü yemaxü̃gü, na yema natanü ga dĩẽrumaã naxütanüãxü̃cèx ga norü ngetanü. \v 26 —Rü yexguma ga yema norü duü̃xü̃ rü norü ãẽ̱xgacüpẽ́xegu nacaxã́pü̱xü, rü nüxü̃ nacèèxü̃, rü ñanagürü: \p “Pa Corix ¡choxü̃ nangechaü̃! Rü marü tá chapuracü, rü tá cuxü̃́ chanaxütanü i guxü̃ma”, ñanagürü. \v 27 —Rü yema norü ãẽ̱xgacüaxü̃́ nangechaü̃tümüü̃, rü yemacèx namaã nüxü̃ nixu ga marü tama nüxü̃́ na naxütanüãxü̃cèx ga yema norü ngetanü. Rü ñu̱xũchi ínananguxuchixẽẽ. \v 28 —Natürü yexgumatama yéma ãẽ̱xgacüxü̃tawa ínaxũũxgu ga yema yatü, rü nüxü̃ inayangau ga wüxi ga namücü ga írarüwatama nüxü̃́ nangetanüxü̃. Rü yema yatü rü nüxna natüxüe, rü nananu̱xnaxã, rü ñanagürü nüxü̃: \p “¡Choxü̃́ ngĩxü̃ naxütanü i ngẽma dĩẽru i ngĩxü̃ cungetanücü!” ñanagürü. \v 29 —Rü yexguma ga yema namücü rü yema yatüpẽ́xegu nacaxã́pü̱xü, rü nüxü̃ nacèèxü̃, rü ñanagürü: \p “Pa Chomücüx, ¡choxü̃ nangechaü̃! Rü marü tá chapuracü, rü tá cuxü̃́ chanaxütanü i guxü̃ma”, ñanagürü. \v 30 —Natürü ga yema yatü rü tama nüxü̃ nacuáxchaü̃ ga yema ore. Rü poxcupataü̃gu tüxü̃ napoxcuama ñu̱xmata nüxü̃́ tanaxütanü ga yema tümaãrü ngetanü. \v 31 —Rü yexguma togü ga yema ãẽ̱xgacüarü duü̃xü̃gü nüxü̃ daugügu ga yema ngupetüxü̃, rü poraãcü naãẽwa nangu̱x ga yema naxüxü̃ ga yema yatü. Rü norü corixü̃tawa naxĩ rü nüxü̃ nayarüxugüe ga guxü̃ma ga yema ngupetüxü̃. \v 32 —Rü yexguma ga yema ãẽ̱xgacü rü nanamu ga norü churaragü na naxü̃tawa nagagüãxü̃cèx ga yema yatü. Rü yexguma naxü̃tawa nanguxgu, rü ñanagürü nüxü̃: \p “Wüxi i chixexü̃ i chorü duü̃xü̃ quixĩ. Choma rü cuxü̃́ nüxü̃ changechaü̃ ga yema choxü̃́ cungetanüxü̃, erü choxü̃ cucèèxü̃ na tama cuxü̃ chapoxcuxü̃cèx. \v 33 —Rü cuma rü chita nüxü̃́ nüxü̃ cungechaü̃ i ngẽma cumücü i cuxü̃́ nangetanüxü̃, yexgumarüü̃ ga choma rü cuxü̃́ nüxü̃ na changechaü̃xü̃rüü̃ ga yema choxü̃́ cungetanüxü̃”, ñanagürü nüxü̃. \v 34 —Rü poraãcü nanuxũchi ga yema ãẽ̱xgacü. Rü norü churaragüxü̃ namu na napoxcugüãxü̃cèx ga yema yatü ñu̱xmata guxü̃ nüxü̃́ naxütanü ga yema nüxü̃́ nangetanüxü̃ —ñanagürü ga Ngechuchu. \v 35 Rü ñu̱xũchi ñanagürü ta: —Rü ngẽxgumarüü̃ tá pemaã nanaxü ya Chaunatü ya daxũgucü i ngẽxguma tama wüxichigü aixcüma peenexẽgüaxü̃́ nüxü̃ perüngümaegu i ngema chixexü̃ i pemaã naxüxü̃ —ñanagürü. \c 19 \s1 Parichéugü rü Ngechuchuna nacagüe i táxmèxchiga \r (Mr 10.1-12; Lc 16.18) \p \v 1 Rü yema ñaxguwena ga Ngechuchu rü inaxũãchi ga Gariréaarü naãnewa. Rü natü ga Yudáü̃ãrü tocutüwa naxũ ga Yudéaarü naãnewa. \v 2 Rü muxü̃ma ga duü̃xü̃gü nawe narüxĩ, rü nüma ga Ngechuchu rü yéma nanameẽxẽẽ ga yema iḏaaweexü̃. \v 3 Rü Ngechuchucèx naxĩ ga ñuxre ga Parichéugü, rü nüxna nacagü rü ñanagürügü: —¿Cuxcèx namexü̃ i wüxi i yatü na ínatáxmèxmarexü̃ ega ṯacü rü chixexü̃ taxü̱xgu ya naxmèx? —ñanagürügü. Rü yemaãcü nüxna nacagü yerü Ngechuchuxü̃ chixexü̃gu nanguxẽẽgüchaü̃. \v 4 Rü Ngechuchu nanangãxü̃ rü ñanagürü: —¿Taguma ẽ́xna nawa pengúe i ngẽma Tupanaãrü ore i ümatüxü̃ i nüxü̃ ixuxü̃ ga noxri Tupana naxü̱xgu ga duü̃xü̃gü, rü yatüxü̃ rü ngecüxü̃ na naxüxü̃? \v 5 —Rü ñanagürü ga Tupana: \q1 “Rü ngẽmacèx ya yatü rü tá nanatü rü naẽna nixũgachi na namèxmaã inaxã́ũxü̃cèx. Rü ngẽmaãcü i ngẽma taxre rü ñoma wüxitama i duü̃xü̃rüü̃ tá nixĩgü”. \m \v 6 —Rü ñu̱xũchi tama taxre nixĩ, rü wüxitama nixĩ. Rü ngẽmacèx taxucürüwa texé nügüna tayaxĩgachitanüxẽẽ i ngẽma taxre i Tupana nügüna mugüxü̃ —ñanagürü. \v 7 Rü yexguma Ngechuchuna nacagü rü ñanagürügü: —¿Tü̱xcüü̃ nixĩ ga Moĩché ga duü̃xü̃gümaã nüxü̃ yaxuxü̃ rü ngẽxguma texé tümamèxü̃ ítáxchaü̃gu rü name nixĩ i wüxi i popera i tèxgüpane ngĩxna taxã, rü ñu̱xũchi ngĩxü̃ ítatèx? ñaxü̃ —ñanagürügü. \v 8 Rü Ngechuchu nanangãxü̃, rü ñanagürü nüxü̃: —Pegagu nixĩ ga Moĩché ga tama pexna nachúxãxü̃ na pexmèxü̃ ípetáxü̃. Yerü nüma nüxü̃ nacuèx na tama aixcüma peyaxõgüxü̃. Natürü noxriarü ügügu rü tama yemaãcü nixĩ. \v 9 —Rü choma pemaã nüxü̃ chixu rü tama name na texé tümamèxü̃ ítáxü̃ ega tama naĩ ya yatümaã nangẽãẽxü̃gagu yixĩgu. Rü ngẽxguma chi yima yatü rü ñu̱xũchi naĩ i ngemaã naxãxmèxgu, rü chixexü̃ naxü, rü ñoma naĩ i ngemaãmare nangẽãẽxü̃rüü̃ nixĩ. Rü texé ya ngĩmaã ãmaxẽ i ngẽma nge i ngĩte ngĩxü̃ ítèxcü, rü ñoma naĩ i ngemaãmare itapexü̃rüü̃ tixĩ —ñanagürü ga Ngechuchu. \v 10 Rü ñu̱xũchi ga norü ngúexü̃gü rü ñanagürügü nüxü̃: —Ega ngẽmaãcü yixĩgu rü name nixĩ i noxtacüma tama naxãmèx ya yatü rü tama ixãte i nge —ñanagürügü. \v 11 Rü Ngechuchu norü ngúexü̃güxü̃ nangãxü̃ rü ñanagürü: —Taxucürüwa guxü̃ma i duü̃xü̃gü nüxü̃ nacuèx i ṯacüchiga na yiĩxü̃ i ngẽma ngu̱xẽẽtae. Natürü yíxema Tupana tüxü̃ nüxü̃ cuèxẽe̱xẽxĩcatama tixĩ ya nüxü̃ cuèxgüxe. \v 12 —Rü nangẽxma i nagúxü̃raü̃xü̃ i guxchaxü̃ na tama naxãmèxü̃cèx ya yatü. Erü nümaxü̃ i yatü rü woetama taxucürüwa naxãmèx erü norü bucüma nangepü̱xüchare. Rü nümaxü̃ i yatü rü taxucürüwa naxãmèx erü nayauxpü̱xücharee. Rü togü tama naxãmèx erü Tupanaãrü ngúchaü̃xĩcatama naxügüchaü̃. Rü texé ya ngẽmaãcü maxchaü̃xẽ rü marü name i ngẽmaãcü tamaxü̃ —ñanagürü ga Ngechuchu. \s1 Ngechuchu rü buxü̃güxü̃ nameãxẽ \r (Mr 10.13-16; Lc 18.15-17) \p \v 13 Rü duü̃xü̃gü rü Ngechuchuxü̃tawa nanagagü ga ñuxre ga buxü̃gü na Ngechuchu nüxü̃ ingõgüxü̃cèx rü namaã nayumüxẽxü̃cèx. Natürü ga Ngechuchuarü ngúexü̃gü rü inanaxügüe ga na yangagüãxü̃ ga yema duü̃xü̃gü ga Ngechuchuxü̃tawa buxü̃güxü̃ gagüxü̃. \v 14 Natürü ga Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃ ga norü ngúexü̃gü: —Marü name i chauxü̃tawa naxĩ i buxü̃gü. ¡Rü tãxṹ i nüxna penachu̱xuxü̃! Erü Tupana ãẽ̱xgacü íixĩxü̃wa rü tümacèx nixĩ ya yíxema ñaã buxü̃gürüü̃ meã yaxõgüxe —ñanagürü. \v 15 Rü ñu̱xũchi ga Ngechuchu rü yema buxü̃güétü naxümẽ́x. Rü yemawena inaxũãchi ga yéma. \s1 Wüxi ga ngextü̱xücü ga dĩẽruã̱xü̃chicü Ngechuchumaã nidexa \r (Mr 10.17-31; Lc 18.18-30) \p \v 16 Rü wüxi ga ngextü̱xücü rü Ngechuchuxü̃tawa nangu, rü nüxna naca, rü ñanagürü: —Pa Ngúexẽẽruü̃ ya Mecüx, ¿ṯacü tá chaxüxü̃ na chanayaxuxü̃cèx i maxü̃ i taguma gúxü̃? —ñanagürü. \v 17 Rü Ngechuchu nanangãxü̃ rü ñanagürü nüxü̃: —¿Tü̱xcüü̃ “Mecü” ñacurügü choxü̃? Erü Tupanaxĩcatama nixĩ ya mecü ixĩcü, rü nataxuma i to. Natürü ngẽxguma cunayauxchaü̃gu i maxü̃ i taguma gúxü̃, rü ¡naga naxĩnü i Tupanaãrü mugü! —ñanagürü. \v 18 Rü yexguma ga guma ngextü̱xücü rü ñanagürü: —¿Ngẽxü̃rüüxü̃ tá nixĩ i Tupanaãrü mugü i naga chaxĩnüxü̃? —ñanagürü. Rü Ngechuchu nanangãxü̃ rü ñanagürü nüxü̃: —¡Tãũtáma cumáẽta, rü tãũtáma naĩ i ngemaã icupe, rü tãũtáma cungĩ́tèèx, rü tãũtáma doraxü̃ quixu i togüchiga! \v 19 —¡Rü tümaga naxĩnü ya cunatü rü cue, rü nüxü̃ nangechaü̃ i cumücügü ngẽma na cugü cungechaü̃xü̃rüü̃! —ñanagürü. \v 20 Rü yexguma ga guma ngextü̱xücü rü ñanagürü: —Guxü̃ma i ngẽma mugü i nüxü̃ quixuxü̃ rü woetama chorü bucüma meã chayanguxẽẽ. ¿Rü ṯacü rü to tá chaxü na choxü̃́ nangẽxmaxü̃cèx i maxü̃ i taguma gúxü̃? —ñanagürü. \v 21 Rü Ngechuchu nanangãxü̃ rü ñanagürü nüxü̃: —Ega aixcüma Tupanapẽ́xewa mecü quixĩxchaü̃gu, rü name nixĩ i namaã cutaxe i guxü̃ma i curü ngẽmaxü̃gü rü togü i ngearü ngẽmaxü̃ã̱xgüxü̃na cunaxã i ngẽma curü natanü. Rü ngẽxguma tá cuxü̃́ nangẽxma i cuchica i daxũguxü̃ i naãnewa. Rü ñu̱xũchi marü name i chowe curüxũ —ñanagürü. \v 22 Natürü yexguma yemaxü̃ naxĩnügu ga guma ngextü̱xücü rü poraãcü nangechaü̃, yerü namuãrü dĩẽruã̱xü̃chi. \v 23 Rü yexguma ga Ngechuchu rü norü ngúexü̃güxü̃ ñanagürü: —Aixcüma pemaã nüxü̃ chixu rü naguxchaxüchi nixĩ na wüxi i duü̃xü̃ i dĩẽruã̱xü̃chixü̃ rü Tupana ãẽ̱xgacü íixĩxü̃wa na nanguxü̃. \v 24 —Rü aixcüma pemaã nüxü̃ chixu rü ñoma wüxi i cameyu na taxucürüwama wüxi ya ucumaxẽtüwa naxüpetüxü̃ãrü yexera narüguxchamaẽ naxcèx i wüxi i duü̃xü̃ i dĩẽruã̱xü̃chixü̃ na yaxücuxü̃ i ngextá Tupana ãẽ̱xgacü íixĩxü̃wa —ñanagürü. \v 25 Rü yexguma yemaxü̃ naxĩnüẽgu ga norü ngúexü̃gü rü poraãcü nabèi̱xãchiãẽgü. Rü nügüna nacagüe rü ñanagürügü: —¿Rü texé tá ẽ́xna tixĩ ya nayaxúxe i maxü̃ i taguma gúxü̃? —ñanagürügü. \v 26 Rü Ngechuchu nüxü̃ nadawenü rü ñanagürü nüxü̃: —Duü̃xü̃gü rü taxuacüma nügü namaxẽẽ, natürü Tupanaãxü̃́ rü natauxcha na namaxẽxẽẽãxü̃ —ñanagürü. \v 27 Rü yexguma ga Pedru rü ñanagürü nüxü̃: —Pa Corix, toma rü marü ítanawogü ga guxü̃ma ga torü yemaxü̃gü na cuwe tarüxĩxü̃cèx. ¿Rü ṯacü tá nixĩ i torü natanü i ñu̱xmax? —ñanagürü. \v 28 Rü Ngechuchu nanangãxü̃ rü ñanagürü nüxü̃: —Aixcüma pemaã nüxü̃ chixu rü ngẽma ngunexü̃ i Tupana nagu nangexwacaxü̃xẽẽxü̃ i guxü̃ma, rü choma rü ãẽ̱xgacü ya tacü tá chixĩ. Rü chorü tochica i mexẽchixü̃wa tá charüto. Rü pema i 12 i chorü ngúexü̃gü na chowe perüxĩxü̃ rü pema rü tá ta pexü̃́ nangẽxma i perü tochicaxü̃ i mexẽchixü̃ i chauxü̃tawa. Rü nge̱ma tá perütogü na norü maxü̃chigacèx nüxü̃ picagüxü̃ i guxü̃ma i Yudíugü. \v 29 Rü guxãma ya yíxema tümapata chauxcèx ítáxe, rü ẽ́xna tümaẽneẽgü rü tümaẽyèxgüxü̃ chauxcèx ítáxe, rü ẽ́xna tümanatü rü tümaẽxü̃ chauxcèx ítáxe, rü ẽ́xna tümamèx rü tümaxãcügüxü̃ rü tümaãrü naãne chauxcèx ítáxe, rü 100 ẽ́xpü̱xcüna i ngẽma noxri tüxü̃́ ngẽxmaxü̃ãrü yexera tá tayaxu. Rü nae̱tü tá tanayaxu i maxü̃ i taguma gúxü̃. \v 30 —Natürü muxü̃ma i nümaxü̃ i ñoma i naãnewa duü̃xü̃gü wixpẽ́xewa ügüxẽẽxü̃, rü daxũguxü̃ i naãnewa rü Tupana tá wixweama nanaxügüxẽẽ. Rü muxü̃ma i nümaxü̃ i ñoma i naãnewa duü̃xü̃gü wixweama ügüxẽẽxü̃, rü daxũguxü̃ i naãnewa rü Tupana tá wixpẽ́xewa nanaxügüxẽẽ. \c 20 \s1 Ore ga puracütanüxü̃gu ixuxü̃ \p \v 1 —Rü ngẽma Tupana ãẽ̱xgacü íixĩxü̃wa rü ñoma wüxi ga ubanecüarü yora ga pèxmama norü puracütanüxü̃ ta yadaucürüü̃ nixĩ. \v 2 Rü yema puracütanüxü̃maã nanamexẽẽ na wüxitachinü ga dĩẽrugu nüxü̃́ na naxütanüãxü̃cèx ga wüxichigü ga ngunexü̃gu. Rü ñu̱xũchi naãnewa nanamugü na yéma yapuracüexü̃cèx. \v 3 —Rü yixcama ga 9 arü oragu rü ínayadau ga ngextá yatügü ga puracücèx daugüxü̃ íngutaquẽ́xegüxü̃xü̃wa. Rü yexma nüxü̃ nayangau ga ñuxre ga yatügü ga ngearü puracüã̱xgüxü̃. \v 4 —Rü ñanagürü nüxü̃: \p “¡Nge̱ma chorü ubanecüwa peyapuracüe! Rü meã tá pexü̃́ chanaxütanü”, ñanagürü. Rü nümagü rü yéma naxĩ. \v 5 —Rü yema ubanecüarü yora rü tocuchigu rü wenaxãrü togü ga puracütanüxü̃ ta nayadau. Rü tomaẽ̱xpü̱xarü oragu ga yáuanecü rü wenaxãrü yexgumarüü̃ ta nayadau. \v 6 —Rü yixcama ga wüximẽ́ẽ̱xpü̱xarü oragu ga yáuanecü rü wenaxãrü ínayadau ga ngextá yatügü ga puracücèx daugüxü̃ íngutaquẽ́xegüxü̃xü̃wa. Rü yexma nüxü̃ nayangau ga ñuxre ga togü ga yatügü ga ngearü puracüã̱xgüxü̃. Rü ñanagürü nüxü̃: \p “¿Tü̱xcüü̃ i pema rü nuxã perüchomare i guxü̃ i ñoma i ngunexü̃gu, rü tama pepuracüe?” ñanagürü. \v 7 —Rü nümagü nanangãxü̃gü, rü ñanagürügü nüxü̃: \p “Tama tapuracüe erü taxúema toxcèx tadau na tüxü̃́ tapuracüexü̃cèx”, ñanagürügü. Rü yexguma ga yema naãneãrü yora rü ñanagürü nüxü̃: \p “¡Pema rü ta nge̱ma chorü ubanecüwa pexĩ rü peyapuracüe! Rü meã tá pexü̃́ chanaxütanü”, ñanagürü. \v 8 —Rü yexguma marü nachütagu rü yema naãneãrü yora, rü naxcèx naca ga norü puracütanüxü̃ãrü dauruü̃, rü ñanagürü nüxü̃: \p “¡Naxcèx naca i ngẽma puracütanüxü̃. Rü nüxĩra nüxü̃́ naxütanü i ngẽma wixwenaxü̃chima nge̱ma ĩxü̃, rü nawa tá icuyacuèxẽẽ i ngẽma nüxĩra nge̱ma puracüexü̃!” ñanagürü. \v 9 —Rü yéma naxĩ ga yema puracütanüxü̃ ga wüximẽ́ẽ̱xpü̱xarü oragu ga yáuanecü puracüwa ĩxü̃. Rü wüxichigü ngĩxü̃ nayauxgü ga wüxitachinü ga dĩẽru. \v 10 —Rü yemawena rü yéma naxĩ ga yema nüxĩrama puracüexü̃ ga puracütanüxü̃. Rü nümagü nagu naxĩnüẽgu rü yexera tá ngĩxü̃ nayauxgü ga dĩẽru, natürü nümagü rü ta ngĩxü̃ nayauxgü ga wüxitachinütama ga dĩẽru ga wüxichigü. \v 11 —Rü yexguma ngĩxü̃ nayauxgügu rü inanaxügüe ga chixri na yadexagüxü̃ nachigagu ga yema naãneãrü yora. \v 12 —Rü ñanagürügü: \p “Yixema rü guxü̃ i ngunexü̃gu üèxcüxetüwa tapuracüe, natürü i ñaã puracütanüxü̃ i wixwenaxü̃chi íngugüxü̃ rü wüxi i oratama napuracüe. Natürü ngẽma tüxü̃́ naxütanüãxü̃́ẽ̱xpü̱xtama nüxü̃́ nanaxütanü”, ñanagürügü. \v 13 —Natürü ga yema ubanecüarü yora nanangãxü̃, rü ñanagürü nüxü̃ ga wüxi ga yema puracütanüxü̃: \p “Pa Chomücüx, tama cuxü̃́ changĩ̱x. ¿Tama ẽ́xna i wüxitachinügu yiĩxü̃ ga chomaã cunamexẽẽxü̃ na cuxü̃́ chanaxütanüxü̃ i ngẽma puracü? \v 14 —¡Ñaã i curü dĩẽru, rü íixũ! Rü ngẽma puracütanüxü̃ i wüxi i oratama puracüexü̃, rü choma nüxna ngĩxü̃ chaxãxchaü̃ i ngẽma cuxna ngĩxü̃ chaxãcüẽ́xpü̱x. \v 15 —¿Tama ẽ́xna name i ngẽma choma chanaxwèxexü̃ãcüma ngĩmaã na chaxüxü̃ i chorü dĩẽru? ¿Rü ẽ́xna quixãũxãchi erü ngẽmaãcü chamecüma?” ñanagürü. \v 16 —Rü yíxema ñu̱xma duü̃xü̃gü wixweama tüxü̃ ügüxẽe̱xẽ, rü daxũguxü̃ i naãnewa rü Tupana tá wixpẽ́xewa tüxü̃ naxügüxẽẽ. Rü yíxema ñu̱xma duü̃xü̃gü wixpẽ́xewa tüxü̃ ügüxẽe̱xẽ rü daxũguxü̃ i naãnewa rü Tupana tá wixweama tüxü̃ naxügüxẽẽ. Erü Tupana rü muxũchiena naxu, natürü noxretama tixĩ ya yíxema tüxü̃ nadexe —ñanagürü ga Ngechuchu. \s1 Ngechuchu rü norü tomaẽ́xpücüna nanaxunagü ga norü yuxchiga \r (Mr 10.32-34; Lc 18.31-34) \p \v 17 Rü yexguma namagu yaxũxgu ga Ngechuchu ga Yerucharéü̃wa na naxũxü̃ rü noxrüwama naxcèx naca ga yema 12 ga norü ngúexü̃gü, rü ñanagürü nüxü̃: \v 18 —Pema nüxü̃ pecuèx na marü ingaicaxü̃ na Yerucharéü̃wa ingugüxü̃. Rü nge̱ma rü duü̃xü̃gü rü tá chixri chomaã nachopetü. Rü tá paigüarü ãẽ̱xgacügü rü ngúexẽẽruü̃gü i ore i mugüwa ngu̱xẽẽtaegüxü̃na tá choxü̃ namugü. Rü nümagü rü tá chomaã nanaxuegugü na chayuxü̃cèx. \v 19 —Rü tá to i nachiü̃ãnecü̱̃ã̱xna choxü̃ namugü. Rü ngẽmagü tá nixĩ i chaugu idauxcüraü̃güxü̃ rü choxü̃ c̱uaixgüxü̃. rü ñu̱xũchi tá curuchawa choxü̃ nipotagü na ngẽxma chayuxü̃cèx. Natürü tomaẽ̱xpü̱x i ngunexü̃guwena rü tá wenaxãrü chamaxü̃ —ñanagürü. \s1 Wüxi ga ngü̃xẽẽcèx íica ga Chaü̃tiágu rü Cuáü̃ãrü mamá \r (Mr 10.35-40) \p \v 20 Rü yéma iyexma ga naẽ ga Chaü̃tiágu rü Cuáü̃. Rü yema taxre rü Zebedéu nanegü nixĩgü. Rü ngĩma rü Ngechuchucèx iyaxũ namaã ga yema taxre ga ngĩnegü. Rü Ngechuchupẽ́xegu iyacaxã́pü̱xü, rü wüxi ga ngü̃xẽẽcèx nüxna iyaca. \v 21 Rü nüma ngĩxna naca, rü ñanagürü: —¿Ṯacü nixĩ i cunaxwèxexü̃? —ñanagürü. Rü ngĩma inangãxü̃ rü ngĩgürügü: —Pa Corix, ngẽxguma ãẽ̱xgacüxü̃ quingucuchigu rü chanaxwèxe i cunamu na wüxi i ñaã chaune rü curü tügünecüwawa na natoxü̃, rü ngẽma to i curü ṯoxwecüwawa na natoxü̃ —ngĩgürügü. \v 22 Natürü Ngechuchu ngĩxü̃ nangãxü̃ rü ñanagürü: —Pema rü tama nüxü̃ pecuèx na ṯacücèx ípec̱axü̃. ¿Namaxã chi peporaexü̃ i ngẽma ngúxü̃ i tá choxü̃ üpetüxü̃? —ñanagürü. Rü nümagü nanangãxü̃gü rü ñanagürügü: —Ngẽmáãcü namaã tá taporae —ñanagürügü. \v 23 Rü Ngechuchu nanangãxü̃ rü ñanagürü nüxü̃: —Aixcüma tá nixĩ i chauxrüü̃ ngúxü̃ pingegüxü̃. Natürü ngẽma chorü tügünecüwawa rü chorü ṯoxwecüwawa na perütogüxü̃cèx, rü tama cho̱xmẽ́xwa nangẽxma na pexna chanaxãxü̃. Rü Chaunatümẽ́xẽwa nixĩ na nangẽxmaxü̃ i ngẽma, rü nüma tá tüxna nanaxã ya yíxema tümacèx íyiĩxẽ —ñanagürü. \v 24 Rü yexguma yemaxü̃ naxĩnüẽgu ga yema togü ga 10 ga Ngechuchuarü ngúexü̃gü, rü Chaü̃tiágumaã rü Cuáü̃maã nanuẽ. \v 25 Natürü Ngechuchu naxcèx naca rü ñanagürü nüxü̃: —Pema nüxü̃ pecuèx rü guxü̃ i nachiü̃ãnegüarü ãẽ̱xgacügü rü poraãcü nanamu i norü duü̃xü̃gü. Rü ngẽma ãẽ̱xgacügü i taxü̃gü rü norü duü̃xü̃güarü yora nügü nixĩgüxẽẽ. \v 26 —Natürü tãũtáma ngẽmaãcü nixĩ i petanüwa. Rü ngẽxguma texé naxwèxegu na ãẽ̱xgacü tiĩxü̃ i petanüwa, rü name nixĩ i noxri rü guxããrü ngü̃xẽẽruü̃ tixĩ. \v 27 —Rü ngẽxguma chi texé i petanüwa naxwèxegu na tümamücügüeru na tiĩxü̃, rü name nixĩ i noxri rü guxü̃ma i tümamücügüarü ngü̃xẽẽruü̃ tixĩ. \v 28 —Yerü chomatama i Tupana Nane na duü̃xü̃xü̃ chiĩxü̃ rü tama togü choxü̃ rüngü̃xẽẽxü̃cèx nixĩ i núma chaxũxü̃. Natürü núma chaxũxü̃ na duü̃xü̃güxü̃ charüngü̃xẽẽxü̃cèx rü naxcèx na chayuxü̃cèx rü ngẽmaãcü chanaxütanüxü̃cèx na muxü̃ma i nümagü rü nüxü̃́ nangẽxmaxü̃cèx i maxü̃ i taguma gúxü̃ —ñanagürü. \s1 Ngechuchu nanameẽxẽẽ ga taxre ga ngexetügüxü̃ \r (Mr 10. 46-52; Lc 18.35-43) \p \v 29 Rü yexguma Ngechuchu norü ngúexü̃gümaã Yericúarü ĩãnewa íchoü̃xgu, rü muxü̃ma ga duü̃xü̃gü nawe narüxĩ. \v 30 Rü yéma namacüwawa narütogü ga taxre ga ingexetüxü̃. Rü yexguma nüxü̃ naxĩnüẽgu na Ngechuchu yéma üpetüxü̃, rü tagaãcü Ngechuchuna nacagüe, rü ñanagürügü: —Pa Corix, Pa Dabítanüxü̃x, ¡Cuxü̃́ tangechaü̃tümüü̃gü! —ñanagürügü. \v 31 Rü yema duü̃xü̃gü ga Ngechuchuwe rüxĩxü̃ rü nayangagü na iyanangeèxgüxü̃cèx. Natürü nümagü ga yema ingexetüxü̃ rü yexeraãcü Ngechuchuna nacagüe, rü ñanagürügü: —Pa Corix, Pa Dabítanüxü̃x, ¡cuxü̃́ tangechaü̃tümüü̃gü! —ñanagürügü. \v 32 Rü yexguma ga Ngechuchu rü yexma nayachiãchi rü naxcèx naca ga yema ingexetüxü̃. Rü nüxna naca rü ñanagürü: —¿Ṯacü i penaxwèxexü̃ na pexcèx chanaxüxü̃? —ñanagürü. \v 33 Rü nümagü nanangãxü̃gü rü ñanagürügü: —Pa Corix, tanaxwèxe na toxü̃ quidauchitanügüxẽẽxü̃ —ñanagürügü. \v 34 Rü yexguma ga Ngechuchu rü nüxü̃́ nangechaü̃tümüü̃gü, rü naxẽtügügu ningõgü. Rü yexgumatama nidauchigü, rü Ngechuchuwe narüxĩ. \c 21 \s1 Yerucharéü̃gu naxücu ga Ngechuchu \r (Mr 11.1-11; Lc 19.28-40; Cu 12.12-19) \p \v 1 Rü yexguma marü yangaicagügu ga Yerucharéü̃wa na nangugüxü̃, rü nawa nangugü ga guma ĩãne ga Bechagué ga Oríbunecüarü mèxpǘneãrü ngaicamana yexmane. Rü Ngechuchu nanamu ga taxre ga norü ngúexü̃gü. \v 2 Rü ñanagürü nüxü̃: —¡Gua tórü to̱xmèxtawa ngẽxmane ya ĩãnexãcüwa pexĩ! Rü ngẽxma tá ngixü̃ pengau i wüxi i buru i ngẽxma ngaxü̃cü namaã i wüxi i ngixãcü i yatüxü̃ i ngixü̃tagu irüxã́ũxü̃. ¡Rü ngixü̃ piwẽxü̃, rü nuã chauxü̃tawa ngixü̃ pega namaã i ngixãcü! \v 3 Rü ngẽxguma texé pexna caxgu na ṯacücèx ngixü̃ piwẽxü̃xü̃, ¡rü tümamaã nüxü̃ pixu rü ñapegügü: \p “Torü Cori nangixwèxe namaã i ngixãcü, natürü paxa tá ngixü̃ nawoeguxẽẽ”, ñapegügü tüxü̃! —ñanagürü. \v 4 Rü yema naxüpetü yerü yemaãcü Tupana nayanguxẽẽ ga norü ore ga nuxcümaü̃xü̃ ga norü orearü uruü̃ ümatüxü̃ ga ñaxü̃: \q1 \v 5 “¡Yerucharéü̃cü̱̃ã̱xgümaã nüxü̃ pixu rü ñapegü: ‘¡Dücèx ya perü ãẽ̱xgacü ya nuã pexü̃tawa ũcü! Rü nüma rü tama nügü yacuèxüü̃ãcü ínangu, rü wüxi i buruxacüétügumare naxaunagü!’” \m ñanagürü ga yema ore. \v 6 Rü yexguma ga yema taxre ga norü ngúexü̃gü rü yéma naxĩ, rü nanaxügü ga yema Ngechuchu namaã nüxü̃ ixuxü̃. \v 7 Rü Ngechuchuxü̃tawa ngixü̃ nagagü ga yema buru ngixacümaã. Rü yema norü ngúexü̃gü rü naxchirumaã nanac̱ẖatagü ga yema ngixacü, rü ñu̱xũchi ga Ngechuchu rü natagu naxaunagü. \v 8 Rü yema muxü̃ma ga duü̃xü̃gü ga nawe rüxĩxü̃ rü naxchirumaã nayac̱ẖamatanü ga nama. Rü togü rü naĩxã́tü ta nadaü̃gü rü yemamaã nayac̱ẖamatanü ga nama. \v 9 Rü yema duü̃xü̃gü ga napẽ́xegu ãgüxü̃, rü yema togü ga wixweama ãgüxü̃, rü tagaãcü ñanagürügü: —¡Nüxü̃ ticuèxüxü̃gü ya daa ãẽ̱xgacü ya Dabítanüxü̃! ¡Rü namecümaxüchi ya daa Tupanae̱gagu núma ũcü! ¡Rü pema rü ta, Pa Daxũcüã̱x, rü nüxü̃ picuèxüxü̃gü ya Tupana! —ñanagürügü. \v 10 Rü yexguma Ngechuchu Yerucharéü̃wa ixücuxgu, rü guxü̃ma ga yema ĩãnecü̱̃ã̱x rü nanaxi̱xãchiãẽgü, rü ñanagürügü: —¿Texe nixĩ ya daa? —ñanagürügü. \v 11 Rü yema Ngechuchuwe rüxĩxü̃ ga duü̃xü̃gü rü nanangãxü̃gü rü ñanagürügü: —Daa nixĩ ya Tupanaãrü orearü uruü̃ ya Ngechuchu ya Gariréaanewa ngẽxmane ya ĩãne ya Nacharétucü̱̃ã̱x ixĩcü —ñanagürügü. \s1 Ngechuchu rü tupauca ga taxü̃newa ínanawoxü̃ ga duü̃xü̃gü ga yéma taxegüxü̃ \r (Mr 11.15-19; Lc 19.45-48; Cu 2.13-22) \p \v 12 Rü tupauca ga taxü̃negu naxücu ga Ngechuchu, rü ínanawoxü̃ ga yema yéma ṯacümaã taxegüxü̃ rü naxcèx taxegüxü̃. Rü nanangüegutanü ga norü mechagü ga yema duü̃xü̃gü ga yéma Tupanaarü ãmarewa mexü̃ ga dĩẽrumaã taxegüxü̃ rü muxtucugümaã taxegüxü̃. \v 13 Rü ñanagürü nüxü̃ ga yema duü̃xü̃gü: —Tupanaãrü ore i ümatüxü̃wa rü ñanagürü: \q1 “Chopata rü yumüxẽpataü̃ nixĩ”. \m Natürü pema rü ngĩ́tèèxgüxü̃pataü̃ peyaxĩxẽẽ —ñanagürü. \v 14 Rü yéma tupauca ga taxü̃newa rü Ngechuchucèx naxĩ ga ñuxre ga ingexetügüxü̃ rü ichixeparagüxü̃. Rü Ngechuchu nanameẽxẽẽ. \v 15 Natürü ga paigüarü ãẽ̱xgacügü rü ngúexẽẽruü̃gü ga ore ga mugüwa ngu̱xẽẽtaegüxü̃, rü nüxü̃ nadaugü ga yema mexü̃gü ga taxü̃gü ga Tupanaãrü poramaã naxüxü̃ ga Ngechuchu rü buxü̃güxü̃ naxĩnüẽ ga na ñagüxü̃: —¡Namexẽchi ya daa ãẽ̱xgacü ya Ngechuchu ya Dabítanüxü̃! —ñagüxü̃. Rü yemacèx ga yema ãẽ̱xgacügü rü nanuẽ. \v 16 Rü ñanagürügü Ngechuchuxü̃: —¿Nüxü̃ cuxĩnüxü̃ i ngẽma buxü̃gü namaã idexagüxü̃? —ñanagürügü. Rü Ngechuchu nanangãxü̃, rü ñanagürü: —Ngü̃, nüxü̃ chaxĩnü. ¿Natürü taguma ẽ́xna nawa pengúe i Tupanaãrü ore i ümatüxü̃ i ñaxü̃: \q1 “Rü ngẽma buxü̃gü i íraxüchixü̃ rü õxchanagü rü tá ta cuxü̃ nicuèxüü̃gü”, \m ñaxü̃? —ñanagürü. \v 17 Rü yexguma ga Ngechuchu rü nüxna yéma nixũ, rü ñu̱xũchi ínaxũxũ ga guma ĩãnewa. Rü ĩãne ga Betániawa naxũ, rü yexma nayape. \s1 Ngechuchu rü ori̱x ga iguera ga ngearü oṍxü̃maã chixexü̃ naxuegu \r (Mr 11.12-14, 20-26) \p \v 18 Rü moxü̃ãcü ga pèxmama rü yexguma wenaxãrü Yerucharéü̃cèx nataegugu ga Ngechuchu rü nataiya. \v 19 Rü namacüwawa nüxü̃ nadau ga wüxi ga ori̱x ga iguera. Rü naxcèx nixũ, natürü taxuü̃ma ga norü oxü̃ inayangau, rü naã́tüxü̃xĩcatama inayangau. Rü yemacèx ñanagürü nüxü̃ ga yema ori̱x: —Rü tagutáma wena cuxo̱x, —ñanagürü. Rü yexgumatama narüṉ̃exẽ ga yema ori̱x. \v 20 Rü yexguma yemaxü̃ nadaugügu ga norü ngúexü̃gü, rü nabèi̱xãchiãẽgü. Rü Ngechuchuna nacagüe rü ñanagürügü: —¿Rü ñuxãcü i ñaã ori̱x i paxama naṉ̃exẽxü̃? —ñanagürügü. \v 21 Rü Ngechuchu nanangãxü̃ rü ñanagürü: —Aixcüma pemaã nüxü̃ chixu rü ngẽxguma chi meã peyaxõgügu rü tama ngẽma igueramaã chaxüxü̃xĩca chi pexü. Natürü yexeraxü̃ chi pexü. Rü ngẽxguma chi daa mèxpǘnemaã nüxü̃ pixuxgu na yaxũgachixü̃cèx rü taxtü i taxü̃chiüwa naxũxü̃cèx, rü pega chi naxĩnü. \v 22 Rü guxü̃ma i ṯacü i naxcèx ípec̱axü̃ i perü yumüxẽwa, rü tá penayauxgü ega aixcüma peyaxõgüãcüma naxcèx ípecaxgu. \s1 Ngechuchuna nacagüe na texégagu tupauca ga taxü̃newa nangu̱xẽẽtaexü̃ \r (Mr 11.27-33; Lc 20.1-8) \p \v 23 Rü Ngechuchu rü tupauca ga taxü̃negu naxücu. Rü yexguma yéma ínangu̱xẽẽtaeyane rü naxcèx naxĩ ga paigüarü ãẽ̱xgacügü rü Yudíugüarü ãẽ̱xgacügüerugü. Rü Ngechuchuna nacagüe rü ñanagürügü: —¿Rü texégagu nixĩ i cunaxüxü̃ i ngẽma núma cuxüxü̃? ¿Rü texé cuxü̃ tamu na cunaxüxü̃cèx i ngẽma? —ñanagürügü. \v 24-25 Rü Ngechuchu nanangãxü̃ rü ñanagürü: —Choma rü tá ta pexna chaca, rü ngẽxguma choxü̃ pengãxü̃gu i ngẽma pexna naxcèx chac̱axü̃, rü choma rü tá ta pemaã nüxü̃ chixu na ngẽxü̃rüüxü̃ i ãẽ̱xgacü na choxü̃ muxü̃ na nuã changu̱xẽẽtaexü̃. ¿Rü texé tanamu ga Cuáü̃ na duü̃xü̃güxü̃ ínabaiü̃xẽẽxü̃cèx? ¿Pexcèx rü Tupana yiĩxü̃ ga namucü rü ẽ́xna duü̃xü̃gümare? —ñanagürü. Rü yexguma ga yema ãẽ̱xgacügü rü inanaxügüe ga nügümaã na yaporagatanücüüxü̃. Rü nügümaãtama ñanagürügü: —¿Ñuxũ ñagügüxü̃ tá? Erü ngẽxguma chi nüxü̃ ixuxgu na Tupana núma namuxü̃ rü nüma rü tá ñanagürü tüxü̃: \p “¿Rü tü̱xcüü̃ ga tama nüxü̃́ peyaxõgüxü̃?” ñanagürü tá. \v 26 —Rü ngẽxguma chi nüxü̃ ixuxgu na yatügümare núma namuxü̃ rü taxcèx rü tá naxãũcüma, erü duü̃xü̃gü tá tüxü̃ nadai. Erü nümagü i duü̃xü̃gü rü nagu narüxĩnüẽ na Tupana yiĩxü̃ ga Cuáü̃xü̃ núma mucü —ñanagürügü. \v 27 Rü yemacèx Ngechuchuxü̃ nangãxü̃gü rü ñanagürügü: —Tama nüxü̃ tacuèx ga texé núma na namuxü̃ ga Cuáü̃ ga baiü̃xẽẽruü̃ —ñanagürügü. Rü yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃: —Choma rü tá ta tãũtáma pemaã nüxü̃ chixu na texé choxü̃ muxü̃ na chanaxüxü̃ i ngẽma choxna naxcèx pec̱axü̃ —ñanagürü. \s1 Ore ga taxre ga nanegügu ixuxü̃ \p \v 28 Rü ñanagürü ta ga Ngechuchu —¿Ñuxũ ñapegüxü̃ naxcèx i ñaã ore i tá pemaã nüxü̃ chixuxü̃? Rü wüxi ga yatü rü nüxü̃́ nayexma ga taxre ga nane. Rü wüxi ga guma nanemaã nüxü̃ nixu rü ñanagürü nüxü̃: \p “Pa Chaunex, chanaxwèxe i yéa chorü ubaarü buxgüwa cuyapuracü”, ñanagürü. \v 29 —Rü guma nane nanangãxü̃ rü ñanagürü: \p “Choxü̃́ nawèxtümüü̃ na nge̱ma chaxũxü̃”, ñanagürü. Natürü ga yixcamaxü̃ra rü nagu narüxĩnü rü düxwa yéma nayapuracü. \v 30 —Rü yixcüra ga guma nanatü rü naĩ ga nanexü̃tawa naxũ, rü yexgumarüü̃ ta nüxü̃ yema ñanagürü. Rü guma nane nanangãxü̃ rü ñanagürü: \p “Marü name, Pa Pa, rü nge̱ma tá chaxũ”, ñanagürü. Natürü tama aixcüma yéma naxũ. \v 31 —Rü ñu̱xma chanaxwèxe i chomaã nüxü̃ pixu rü ngexcürüücü ga guma taxre ga nane ga aixcüma naxücü ga yema nanatü naxwèxexü̃ —ñanagürü. Rü nümagü nanangãxü̃gü rü ñanagürügü: —Ga guma nüxĩra namuãcü nixĩ ga naga ĩnücü —ñanagürügü. Rü yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃: —Aixcüma pemaã nüxü̃ chixu rü ngẽma yatügü i Dumaãrü ãẽ̱xgacücèx dĩẽru ngĩxü̃ dexü̃ rü ngẽma ngexü̃gü i chixri maxẽxü̃ tá nixĩ i pexü̃pa nüxĩra ichocuxü̃ i ngextá Tupana ãẽ̱xgacü íixĩxü̃wa. \v 32 —Yerü Cuáü̃ ga baiü̃xẽẽruü̃ rü núma naxũ na pemaã nüxü̃ yaxuxü̃cèx na ñuxãcü tá na pemaxẽxü̃, natürü ga pema rü tama nüxü̃́ peyaxõgü. Natürü ga yema yatügü ga Dumaãrü ãẽ̱xgacücèx dĩẽru ngĩxü̃ dexü̃ rü yema ngexü̃gü ga chixri maxẽxü̃ rü Cuáü̃ãxü̃́ nayaxõgü. Natürü ga pema rü woo nüxü̃ na pedaugüxü̃ ga ñuxãcü na yaxõgüãxü̃, rü tama nüxü̃ perüxoechaü̃ i pecüma i chixexü̃ na peyaxõgüxü̃cèx —ñanagürü. \s1 Ore ga chixexü̃ ga puracütanüxü̃gu ixuxü̃ \r (Mr 12.1-12; Lc 20.9-19) \p \v 33 Rü ñanagürü ta ga Ngechuchu: —Rü chanaxwèxe i iperüxĩnüẽ i ñaã to i ore i cuèxruü̃ i tá pemaã nüxü̃ chixuxü̃. Rü nayexma ga wüxi ga yatü ga nüxü̃́ nayexmacü ga wüxi ga norü naãne. Rü yexma nanato ga muxü̃ma ga ori̱x ga uba. Rü ñu̱xũchi ínanapoxegu, rü nanaxü ga wüxi ga ubaarü yauxtüü̃xü̃chica rü wüxi ga dauxü̃taechica. Rü ñu̱xũchi ñuxre ga puracütanüxü̃na nüxü̃ nadauxẽẽ. Rü namaã nanamexẽẽ na ngãxü̃gu namaã ngĩxü̃ yatoyexü̃cèx ga yema ubatanü. Rü ñu̱xũchi ga yema naãneãrü yora rü wüxi ga to ga nachiü̃ãne ga yaxü̃guxü̃wa naxũ. \v 34 —Rü yexguma norü ubaarü buxgüwa nanguxgu, rü yema naãneãrü yora rü yéma nanamugü ga ñuxre ga norü duü̃xü̃gü na yema puracütanüxü̃na ngĩxcèx yac̱axü̃cèx ga yema ubatanü ga nüxna ücü. \v 35 Natürü ga yema puracütanüxü̃gü rü ínanayauxü̃ ga yema coriarü duü̃xü̃gü. Rü nanac̱uaixgü ga wüxi, rü ga to rü nayamèxü̃chigü, rü ga yema to rü nutamaã ínanamuxũchigü. \v 36 —Rü yema naãneãrü yora rü wenaxãrü noxriarü yexera rümumaẽxü̃ ga norü duü̃xü̃gü yéma namugü. Natürü ga yema puracütanüxü̃gü rü yema togürüü̃tama chixri namaã nachopetü. \v 37 —Rü düxwa ga yema naãneãrü yora rü yéma nanexü̃chixü̃ namu yerü nüma nagu naxĩnügu rü chi nanega naxĩnüẽ ga yema puracütanüxü̃gü. \v 38 —Natürü yexguma yema cori nanexü̃ nadaugügu ga yema puracütanüxü̃gü, rü nügümaã ñanagürügü: \p “Ngẽmaãrü tá nixĩ i ñaã naãne i yixcama. ¡Rü ngĩxã tayamèxgü na tóxrü yiĩxü̃cèx!” ñanagürügü. \v 39 —Rü nayayauxgü, rü toxnamana nanagagü, rü yexma nayamèxgü —ñanagürü. \v 40 Rü yexguma ga Ngechuchu rü yema paigüarü ãẽ̱xgacügüna naca rü ñanagürü: —¿Rü ngẽxguma ínanguxgu i ngẽma naãneãrü yora, rü ṯacü tá yema puracütanüxü̃maã naxü? —ñanagürü. \v 41 Rü yema ãẽ̱xgacügü rü Ngechuchuxü̃ nangãxü̃gü, rü ñanagürügü: —Ngẽma naãneãrü yora rü tama nüxü̃́ nangechaü̃tümüü̃ãcüma tá nanadai i ngẽma puracütanüxü̃gü i chixri maxẽxü̃. Rü ñu̱xũchi togü i puracütanüxü̃gü i meã namaã ngĩxü̃ itoyexü̃ i dĩẽruna tá nüxü̃ nadauxẽẽ —ñanagürügü. \v 42 Rü Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃: —¿Taguma ẽ́xna nawa pengúe i Tupanaãrü ore i ümatüxü̃? Erü ngẽmawa rü ñanagürü: \q1 “Rü yima nuta ya mecü ya ĩãrü üruü̃gü nüxü̃ oechirécü rü ñu̱xma rü yimatama nixĩ ya Tupana nüxĩra yaxücuchicü na namaã inaxügüãxü̃cèx ya ĩpata. Rü tórü Cori ya Tupana nixĩ ga naxücü ga yema, rü ñu̱xma rü namexẽchi i taxcèx”, \m ñanagürü i ngẽma ore. \v 43 —Rü ngẽmacèx pemaã nüxü̃ chixu rü woo pexcèxchirẽ́x na yiĩxü̃ i ngẽma naãne i ngextá Tupana ãẽ̱xgacü íixĩxü̃wa, natürü pexna tá nanapu. Rü togü i duü̃xü̃gü i aixcüma Tupanaga ĩnüẽxü̃na tá nanaxã. \v 44 —Rü yima nuta ega texé namaã yarüñaxgu rü tá itapoü̃gü. Rü yíxema tümae̱tügu nanguxe ya yima nuta, rü tá tüxü̃ niñaĩxmü —ñanagürü ga Ngechuchu. \v 45 Rü yexguma ga paigüarü ãẽ̱xgacügü rü Parichéugü nüxü̃ ĩnüẽgu ga yema ore ga cuèxruü̃ ga Ngechuchu namaã nüxü̃ ixuxü̃, rü nüxü̃ nicuèxãchitanü ga nachiga na yiĩxü̃ ga yema ore. \v 46 Rü yexgumatama ga yema ãẽ̱xgacügü rü Ngechuchuxü̃ niyauxgüéga. Natürü taxucürüwama nayayauxgü yerü duü̃xü̃güxü̃ namuü̃ẽ, yerü nümagü ga duü̃xü̃gü rü nayaxõgü ga aixcüma Tupanaãrü orearü uruü̃ na yiĩxü̃ ga Ngechuchu. \c 22 \s1 Ore ga ngĩgüarü petagu ixuxü̃ \r (Lc 14.15-24) \p \v 1 Rü Ngechuchu rü wenaxãrü nanangúexẽẽ. Rü ore ga cuèxruü̃gu namaã nayaxu, rü ñanagürü nüxü̃: \v 2 —Rü ngẽma Tupana na ãẽ̱xgacü ixĩxü̃ rü ñoma wüxi ga nachiü̃ãneãrü ãẽ̱xgacü ga naneãrü ngĩgü üchiücürüü̃ nixĩ. \v 3 —Rü norü duü̃xü̃güxü̃ namu na naxcèx yac̱axü̃cèx ga yema duü̃xü̃gü ga marü ü̃paacü nüxna naxuxü̃. Natürü yema duü̃xü̃gü ga marü nüxna naxuchiréxü̃ rü tama yéma naxĩxchaü̃. \v 4 —Rü wenaxãrü togü ga norü duü̃xü̃güxü̃ yéma namugü. Rü ñanagürü nüxü̃: \p “¡Nge̱ma pexĩ naxü̃tawa i ngẽma duü̃xü̃gü i nüxna chaxuchiréxü̃, rü namaã nüxü̃ peyarüxu rü marü íname i chorü õna i taxü̃. Rü marü chanadai i chorü wocagü i ingüexü̃ rü guxü̃ma marü ínamemare. Rü chanaxwèxe i paxa nuã naxĩ naxcèx i ñaã chorü peta!” ñanagürü. \v 5 —Natürü yema duü̃xü̃gü ga nüxna naxuchiréxü̃ rü tama naga naxĩnüẽ. Rü wüxi rü naãnewa naxũ, rü ga to rü norü taxepataü̃wa naxũ. \v 6 —Rü ga togü rü yema ãẽ̱xgacüarü duü̃xü̃güxü̃ ínayauxü̃ rü nayac̱uaixgü ñu̱xmata nayuexẽẽã. \v 7 —Rü yexguma ga guma ãẽ̱xgacü rü poraãcü nanu. Rü norü churaragüxü̃ yéma namugü na yadaiãxü̃cèx ga yema duü̃xü̃gü ga máẽtagüxü̃, rü na yagugüãxü̃cèx ga guma norü ĩãne. \v 8 —Rü ñu̱xũchi ñanagürü nüxü̃ ga norü duü̃xü̃gü: \p “Guxü̃ma i chorü peta rü marü ínamemare. Natürü ga yema duü̃xü̃gü ga nüxna chaxuchiréxü̃ rü woetama nüxü̃ chaxo na nuã naxĩxü̃cèx. \v 9 —¡Rü yéa taxü̃ i ítamü̃wa pexĩ, rü nüxna peyaxu i guxü̃ i duü̃xü̃gü i nge̱ma nüxü̃ pedauxü̃, na núma chorü petawa naxĩxü̃cèx!” ñanagürü. \v 10 —Rü yema ãẽ̱xgacüarü duü̃xü̃gü rü yéma ítamü̃wa naxĩ. Rü nüxna nixuetanü ga guxü̃ma ga duü̃xü̃gü ga mexü̃gü rü chixexü̃gü ga nüxü̃ iyangaugüxü̃. Rü yemaãcü duü̃xü̃gümaã nanapa ga guma ãẽ̱xgacüpata. \v 11 —Rü yexguma ga guma ãẽ̱xgacü rü nixücu nawa ga yema ucapu ga nawa peta naxüxü̃, yerü ínayadau ga yema duü̃xü̃gü ga nüxna naxuxü̃. Natürü yéma nüxü̃ nadau ga wüxi ga yatü ga tama norü ngèxãẽchirugu icúxü̃. \v 12 —Rü ñanagürü nüxü̃: \p “Pa Chomücüx ¿ñuxãcü i nuxã cuxücuxü̃ na tama curü ngèxãẽchirugu quicúxü̃?” ñanagürü. Natürü nüma ga yema yatü rü nangeèxmare. \v 13 —Rü yexguma ga guma ãẽ̱xgacü rü ñanagürü nüxü̃ ga yema norü duü̃xü̃gü: \p “¡Meã peyanèĩ̱xpara rü peyanèĩ̱xchacüügü i ñaã yatü, rü yéama düxétüwa i poraãcü ínaxẽãnexü̃wa peyatá! Rü nge̱ma tá narüdoxü rü tá nixü̃́xchapüta erü poraãcü tá nüxü̃́ nangu̱x”, ñanagürü. \v 14 —Rü Tupana rü muxũchíena naxu, natürü noxretama tixĩ ya yíxema aixcüma Tupana tüxü̃ ndexe —ñanagürü ga Ngechuchu. \s1 Dĩẽru i ãẽ̱xgacüna ngixü̃ ixãcüchiga \r (Mr 12.13-17; Lc 20.20-26) \p \v 15 Rü yexguma ga Parichéugü rü nixĩgachi. Rü noxrüwama nügümaã nayamexẽẽgü na ṯacü rü oremaã tá Ngechuchuna nacagüexü̃cèx na chixexü̃gu nanguxẽẽgüãxü̃cèx rü ñu̱xũchi ãẽ̱xgacüxü̃tawa na ínaxuaxü̃güãxü̃cèx. \v 16 Rü yemacèx Ngechuchuxü̃tawa nanamugü ga ñuxre ga norü duü̃xü̃gü namaã ga ñuxre ga Erodearü duü̃xü̃gü na yema oremaã Ngechuchuna na yacagüexü̃cèx. Rü yexguma Ngechuchuxü̃tawa nangugügu rü ñanagürügü: —Pa Ngúexẽẽruü̃x, nüxü̃ tacuèx rü aixcüma nixĩ i ngẽma nüxü̃ quixuxü̃ i curü ore. Rü aixcüma cunangúexẽẽ i duü̃xü̃gü na Tupana naxwèxexü̃ãcüma namaxẽxü̃cèx. Rü tama duü̃xü̃gügamare cuxĩnü, erü tama norü düxétüxü̃negu cudawenü, natürü nacüma nixĩ i cungugüxü̃. \v 17 —¡Rü tomaã nüxü̃ ixu! rü ngẽma dĩẽru ya ãẽ̱xgacü ya tacü ya Dumacü̱̃ã̱x totanüwa yayauxchaü̃xü̃, ¿rü namexü̃ yiĩxü̃ na nüxna ngĩxü̃ taxãxü̃ rü ẽ́xna tama? —ñanagürügü. \v 18 Natürü Ngechuchu nüxü̃ nacuèxama na chixexü̃gu naxĩnüẽxü̃ ga yema duü̃xü̃gü, rü yemacèx ñanagürü nüxü̃: —Pema nixĩ i togüpẽ́xewa meã pemaxẽnetaxü̃, natürü peãẽwa rü chixexü̃gu perüxĩnüẽ. ¿Rü tü̱xcüü̃ i chixexü̃gu choxü̃ penguxẽẽchaü̃xü̃? \v 19 —¡Choxü̃ ngĩxü̃ pewé i wüxi i dĩẽru i ngĩmaã ãẽ̱xgacüaxü̃́ penaxütanücü! —ñanagürü. Rü yéma naxü̃tawa ngĩxü̃ nangegü ga wüxitachinü ga yema dĩẽru. \v 20 Rü yexguma Ngechuchu ngĩxü̃ dèu̱xgu, rü nüxna naca, rü ñanagürü —¿Rü texéchicünèxã rü texééga nixĩ i ngĩgu üxü̃? —ñanagürü. \v 21 Rü nümagü nanangãxü̃gü, rü ñanagürügü: —Dumacü̱̃ã̱x ya ãẽ̱xgacü ya tacüchicünèxã nixĩ —ñanagürügü. Rü yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃: —¡Ãẽ̱xgacüna ngĩxü̃ pexã i ngẽma ãẽ̱xgacüarü ixĩcü, rü Tupanana ngĩxü̃ pexã i ngẽma Tupanaãrü ixĩcü! —ñanagürü. \v 22 Rü yexguma yema orexü̃ naxĩnüẽgu, rü nabèi̱xãchiãẽgü. Rü Ngechuchuna ínixĩ. \s1 Ngechuchuna nacagüe rü ngoxi yuwa ínadagü i duü̃xü̃gü \r (Mr 12.18-27; Lc 20.27-40) \p \v 23 Rü yematama ngunexü̃gu rü ñuxre ga Chaduchéugü rü Ngechuchuxü̃tawa naxĩ. Rü nümagü nixĩ ga nagu naxĩnüẽxü̃ na yuexü̃ rü tagutáma wena namaxẽxü̃. Rü yemacèx Ngechuchuna nacagüe, rü ñanagürügü: \v 24 —Pa Ngúexẽẽruü̃x, Moĩché nüxü̃ ixuxgu rü ngẽxguma wüxi ya yatü naxãmèx rü nangexacüyane nayu̱xgu, rü name nixĩ i naẽneẽtama ngĩmaã naxãmèx i ngẽma yutecü i naxü̃mèx, na ngẽmaãcü naxãxãcüxü̃cèx nüxü̃́ ya yima naẽneẽ ya marü yucü —ñanagürü ga yema ore. \v 25 Rü ñanagürügü ta ga Chaduchéugü: —Nayexma ga totanüwa ga 7 ga nügüeneẽ. Rü naxãmèx ga guma yacü, natürü tauta naxãxãcüyane nayu. Rü yexguma ga naĩ ga naẽneẽ nüxĩ ngĩmaã naxãmèx ga yema ngecü. \v 26 —Rü guma rü ta nayu, rü nangexacü. Rü yexguma rü naĩ ga naẽneẽ nüxĩ ngĩmaã naxãmèx. Rü yemaãcü gucüma ga guma 7 ga nügüeneẽ rü ngĩmaã naxãmèx ga yema nge. Rü gucüma nayue tauta naxãxãcüyane. \v 27 —Rü yemawena rü ngĩma rü ta iyu ga yema nge. \v 28 —Rü ngẽxguma yuexü̃ wena maxẽgu, ¿rü ngexcürüücü ga guma 7 ga nügüeneẽ naxmèx tá iyixĩ i ngẽma nge? Yerü gucüma ga guma 7 ga nügüeneẽ ngĩmaã naxãmèx —ñanagürügü. \v 29 Rü yexguma ga Ngechuchu rü nanangãxü̃, rü ñanagürü: —Pema rü ípetüe erü tama nüxü̃ pecuèx i Tupanaãrü ore i ümatüxü̃, rü tama nüxü̃ pecuèx i ñuxãcü na yiĩxü̃ i Tupanaarü pora. \v 30 —Rü ngẽxguma yuexü̃ wena maxẽgu rü taxúetáma tixãmèxgü rü ẽ́xna tixãtegü. Erü daxũcü̱̃ã̱x i Tupanaãrü orearü ngeruü̃gürüü̃ tá tixĩgü i ngẽxguma. \v 31 —Pema choxna peca i yuexü̃ãrü dagüchiga. ¿Natürü tama ẽ́xna nawa pengúe i Tupanaãrü ore i ümatüxü̃ i ngextá Tupanatama ngẽmachigaxü̃ pemaã íyaxuxü̃wa? Erü nge̱ma rü ñanagürü ya Tupana: \q1 \v 32 “Choma nixĩ i Abráü̃ãrü Tupana, rü Ichaáarü Tupana, rü Acobuarü Tupana”, \m ñanagürü. Rü ngẽma orewa nüxü̃ tacuèx rü woo ñoma i naãnewa nayuegu i duü̃xü̃gü, natürü Tupanaarü ĩnüwa rü guxü̃guma namaxẽ —ñanagürü ga Ngechuchu. \v 33 Rü yexguma yemaxü̃ naxĩnüẽgu ga duü̃xü̃gü, rü guxü̃ma nabèi̱xãchiãẽgü namaã ga norü ngu̱xẽẽtae ga Ngechuchu. \s1 Ngẽma Tupanaãrü mu i guxü̃ i norü mugüarü yexera ixĩxü̃ \r (Mr 12.28-34) \p \v 34 Rü nangutaguẽ́xegü ga Parichéugü ga yexguma nüxü̃ naxĩnüẽgu ga ñuxãcü Ngechuchu rü yema Chaduchéugüxü̃ na iyanangeèxgüxẽẽxü̃. \v 35 Rü wüxi ga yema Parichéugü ga ore ga mugüwa ngu̱xẽẽtaexü̃ rü Ngechuchuxü̃ chixexü̃gu nanguxẽẽchaü̃. Rü yemacèx Ngechuchuna naca rü ñanagürü: \v 36 —Pa Ngúexẽẽruü̃x, ¿ngẽxü̃rüüxü̃ i Tupanaãrü mu nixĩ i guxü̃ i norü mugüarü yexera ixĩxü̃? —ñanagürü. \v 37 Rü Ngechuchu nanangãxü̃ rü ñanagürü: —Ngẽma Tupanaãrü mu i guxü̃ i norü mugüarü yexera ixĩxü̃, rü ñanagürü: \q1 “¡Rü nüxü̃ nangechaü̃ ya Cori ya curü Tupana i guxü̃ne ya curü maxü̃nemaã, rü guxü̃ i cuãẽmaã, rü guxü̃ i nagu curüxĩnüxü̃maã!” \m ñanagürü. \v 38 —Rü ngẽma nixĩ i Tupanaãrü mu i guxü̃ i norü mugüarü yexera ixĩxü̃. Rü ngẽma nixĩ i nüxĩraü̃xü̃ i norü mu ga duü̃xü̃güna naxãxü̃ ga Tupana. \v 39 —Rü ngẽma norü taxre i Tupanaãrü mu, rü ngẽma nüxĩraü̃xü̃ i norü murüü̃tama nixĩ, rü ñanagürü: \p “¡Nüxü̃ nangechaü̃ i cumücü ngẽma na cugü cungechaü̃xü̃rüü̃!” ñanagürü. \v 40 —Rü ngẽma taxre i Tupanaãrü mugüwa nixĩ inaxügüxü̃ i guxü̃ma i Tupanaãrü mugü ga Moĩché ümatüxü̃ rü nuxcümaü̃güxü̃ ga Tupanaãrü orearü uruü̃gü namaã ngu̱xẽẽtaegüxü̃ —ñanagürü. \s1 ¿Texétaa yiĩxü̃ ya Cristu? \r (Mr 12.35-37; Lc 20.41-44) \p \v 41-42 Rü yoxni ga Parichéugü rü yéma nangutaquẽ́xegü, rü Ngechuchu nüxna naca, rü ñanagürü: —¿Rü ñuxũ ñapegüxü̃ i pema nüxü̃ ya Cristu? ¿Rü texétaa yiĩxü̃? —ñanagürü. Rü nümagü ga Parichéugü rü nanangãxü̃gü rü ñanagürügü: —Cristu rü nuxcümaü̃cü ga ãẽ̱xgacü ga Dabítaa nixĩ —ñanagürügü. \v 43 Rü yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü: —¿Tü̱xcüü̃ ga Dabí ga norü Corimaã naxuaxü̃ ga Cristu ga yexguma Tupanaãẽ ga Üünexü̃ Dabíxü̃ idexaxẽẽgu? Yerü ga Dabí rü ñanagürü: \q1 \v 44 “Tupana rü chorü Cori ya Cristuxü̃ ñanagürü: ‘¡Nuã chorü tügünecüwawa rüto ñu̱xmatáta nüxü̃ charüporamaẽ i curü uwanügü na cuga naxĩnüẽxü̃cèx!’ ” \v 45 —Natürü ¿ñuxũcürüwa i Dabítaa yiĩxü̃ ya Cristu ega nümatama ga Dabí rü norü Corimaã naxuãgu? —ñanagürü ga Ngechuchu. \v 46 Rü taxumaãma nanangãxü̃güéga ga yema Parichéugü, rü bai ga wüxi ga oremaã. Rü yemawena rü guxü̃ma namuü̃ẽ na ṯacücèx Ngechuchuna nacagüexü̃. \c 23 \s1 Ngechuchu rü duü̃xü̃gütanüwa ínanaxuaxü̃ ga Parichéugü rü ngúexẽẽruü̃gü ga Moĩchéarü mugüwa ngu̱xẽẽtaegüxü̃ \r (Mr 12.38-40; Lc 11.37-54, 20.45-47) \p \v 1 Rü yemawena ga Ngechuchu rü duü̃xü̃güxü̃ rü norü ngúexü̃güxü̃ ñanagürü: \v 2 —Ngẽma ngúexẽẽruü̃gü i ore i mugüwa ngu̱xẽẽtaegüxü̃ rü Parichéugü, rü meãma nüxü̃ nacuèxgü ga Tupanaãrü ore ga Moĩché ümatüxü̃. \v 3 —Rü ngẽmacèx name i naga pexĩnüẽ i guxü̃ma i ngẽma pemaã nüxü̃ yaxugüxü̃. Natürü tama name i nüma namaxẽxü̃ãcüma pemaxẽ, erü nüma nüxü̃ nixugü i mexü̃ i ore natürü chixri namaxẽ. \v 4 —Erü nüma rü poraãcü pexü̃ namu na naga pexĩnüẽxü̃cèx i norü mugü i guxchaxü̃ i taxucürüwama texé aurexü̃. Natürü nümagütama rü bai i írarüwa naga na naxĩnüẽxü̃ i ngẽma nawa pexü̃ namuxü̃. \v 5 —Rü guxü̃ma i ngẽma naxügüxü̃, rü nanaxügü na duü̃xü̃gü nüxü̃ daugüxü̃cèx. Rü ina-yangegü i Tupanaãrü ore na ngẽmaãcü duü̃xü̃gü nagu rüxĩnüẽgu rü aixcüma Tupanaãrü duü̃xü̃gü na yiĩgüxü̃. Rü nügü nangèxãẽgü na duü̃xü̃gü nüxü̃ rüdaunüxü̃cèx. \v 6 —Rü petagüarü õnawa rü nümagü i Parichéugü rü nanaxwèxegü i õnaãrü yoraxü̃tawaxüchi na natogüxü̃ na duü̃xü̃gü nge̱ma nüxü̃ rüdaunüxü̃cèx. Rü ngutaquẽ́xepataü̃güwa rü nanaxwèxegü na napẽ́xewaxüchi ügüxü̃ i naxmèxwẽ́xegüwa natogüxü̃. \v 7 —Rü ĩãneãrü ítamü̃güwa rü nanaxwèxegü na duü̃xü̃gü meã nüxü̃ rümoxẽgüxü̃ ñoma ãẽ̱xgacüxü̃ meã rümoxẽxü̃rüü̃. Rü nanaxwèxegü na duü̃xü̃gü rü: “Pa Ngúexẽẽruü̃x” ñagüxü̃ nüxü̃. \v 8 —¡Natürü pema rü tãũtáma ngẽmagu perüxĩnüẽ! Erü guxãma i pema rü pegüeneẽgü pixĩgü, rü wüxixicatama nixĩ ya perü ngúexẽẽruü̃ ixĩcü. \v 9 —Rü tama name i ñoma i naãnecü̱̃ã̱xmaã pexãnatü, erü wüxixicatama nixĩ ya Penatü, rü nüma rü daxũwa nangẽxma. \v 10 —Rü tama name i texé: “Pa Ãẽ̱xgacüx” ñatarügü pexü̃. Erü chaxicatama nixĩ i perü ãẽ̱xgacü chiĩxü̃. \v 11 —Rü yíxema petanüwa guxããrü yexera ixĩxẽ rü tanaxwèxe na guxü̃ma i tümamücüarü ngü̃xẽẽruü̃ tiĩxü̃. \v 12 —Erü yíxema tügü írütaxe rü Tupana tá tüxü̃ naxãnexẽẽ. Natürü yíxema tügü írüxíraxe, rü Tupana tá tüxü̃ nicuèxüü̃. \v 13 —Pa Ngúexẽẽruü̃gü i Ore i Mugüwa Ngu̱xẽẽtaegüxü̃ rü Pa Parichéugüx, pema nixĩ i togü i duü̃xü̃güpẽ́xewa meã pemaxẽnetaxü̃ natürü peãẽwa rü chixexü̃gu perüxĩnüẽxü̃. Rü wüxi i ngechaü̃ nixĩ i pexcèx erü pegagu nixĩ na tama Tupanaxü̃tawa nangugüxü̃ i togü i duü̃xü̃gü. Rü pema rü ta rü tãũtáma ngẽxma pechocu, Rü ngẽxgumarüü̃ ta rü nüxü̃́ penaguxchaxẽẽ na tama ngẽxma nachocuxü̃cèx i togü i ngẽxma chocuchaü̃xü̃. \v 14 —Pa Ngúexẽẽruü̃gü i Ore i Mugüwa Ngu̱xẽẽtaegüxü̃ rü Pa Parichéugüx, pema nixĩ i togü i duü̃xü̃güpẽ́xewa meã pemaxẽnetaxü̃ natürü peãẽwa rü chixexü̃gu perüxĩnüẽxü̃. Rü wüxi i ngechaü̃ nixĩ i pexcèx erü tüxna penapuxü̃ ya tümapata ya yíxema yutegüxe. Rü ñu̱xũchi penamèxẽẽ i perü yumüxẽgü na duü̃xü̃gü nagu rüxĩnüẽgu rü aixcüma mexü̃ i Tupanaãrü duü̃xü̃gü na pixĩgüxü̃. Rü ngẽmacèx pema tá nixĩ i togü i duü̃xü̃güarü yexera pepoxcuexü̃. \v 15 —Pa Ngúexẽẽruü̃gü i Ore i Mugüwa Ngu̱xẽẽtaegüxü̃ rü Pa Parichéugüx, pema nixĩ i togü i duü̃xü̃güpẽ́xewa meã pemaxẽnetaxü̃ natürü peãẽwa rü chixexü̃gu perüxĩnüẽxü̃. Rü wüxi i ngechaü̃ nixĩ i pexcèx erü guxü̃wama pexĩ na togü i duü̃xü̃gümaã nüxü̃ peyarüxuxü̃cèx i ore na wüxitama ya duü̃xẽ pexrüü̃ na yaxõxü̃cèx. Rü ngẽxguma marü pexü̃ tanguü̃xgu, rü tüxü̃ pechixexẽẽ na düxwa taxreẽ́xpü̱xcüna perü yexera chixexü̃wa tangẽxmaxü̃cèx. \v 16 —Pa Ngúexẽẽruü̃gü i Ore i Mugüwa Ngu̱xẽẽtaegüxü̃ rü Pa Parichéugüx, pema rü ñoma cuèxruü̃gü i ngexetüxü̃rüü̃ pixĩgü. Rü wüxi i ngechaü̃ nixĩ i pexcèx, erü nüxü̃ pixuxgu rü: \p “Ngẽxguma texé ya tupauca ya taxü̃nee̱gagu ṯacücèx ixunetagu, rü marü name ega tama tayanguxẽẽgu i ngẽma tümaãrü uneta”, ñaperügügü. Natürü ngẽxguma texé tupauca ya taxü̃neãrü dĩẽruégagu ṯacücèx ixunetagu, rü: \p “Tanaxwèxe i aixcüma tayanguxẽẽ i ngẽma tümaãrü uneta”, ñaperügügü. \v 17 —Pema rü pengẽãẽgü rü ñoma pengexetügüxü̃rüü̃ pixĩgü. ¿Pexcèx rü ṯacü nixĩ i yexera rümemaẽxü̃, tupauca ya taxü̃neãrü dĩẽru rü ẽ́xna nümatama ya tupauca ya nagagu naxüünene i ngẽma dĩẽru? \v 18 —Rü tupauca ya taxü̃newa nangẽxma i ngẽma ãmarechica i ngexta Tupanacèx ínadaiaxü̃wa i naxü̃nagü na Tupanana naxãmarexü̃cèx. Rü pema rü ñaperügügü: \p “Rü ngẽxguma texé ya tupauca ya taxü̃neãrü ãmarechicaégagu ṯacücèx ixunetagu, rü marü name ega tama tayanguxẽẽgu i ngẽma tümaãrü uneta. Natürü ngẽxguma texé tupauca ya taxü̃neãrü ãmarechicawa ngẽxmaxü̃ i ãmareégagu ṯacücèx ixunetagu, rü tanaxwèxe i aixcüma tayanguxẽẽ i ngẽma tümaãrü uneta”, ñaperügügü. \v 19 —Pema rü pengẽãẽgü rü ñoma pengexetügüxü̃rüü̃ pixĩgü. ¿Pexcèx rü ṯacü nixĩ i yexera rümemaẽxü̃, rü yima tupauca ya taxü̃neãrü ãmarechicawa ngẽxmaxü̃ i ãmare rü ẽ́xna nümatama ya tupauca ya taxü̃neãrü ãmarechica i nagagu naxüünexü̃ i ngẽma ãmare? \v 20 —Erü yíxema tupauca ya taxü̃neãrü ãmarechicaégagu ṯacücèx ixunetaxe, rü tama ngẽma nachicaégaguxicatama itaxuneta, natürü ngẽma ãmare i ngẽma nachicawa ngẽxmaxü̃e̱gagu rü ta itaxuneta. \v 21 —Rü yíxema tupauca ya taxü̃nee̱gagu ṯacücèx ixunetaxe, rü tama ngẽma tupaucaégaguxicatama itaxuneta, natürü Tupana ya ngéma maxü̃cüégagu rü ta itaxuneta. \v 22 Rü yíxema daxũguxü̃ i naãnee̱gagu ṯacücèx ixunetaxe, rü Tupanaãrü toruü̃e̱gagu rü ta itaxuneta, rü ngẽxgumarüü̃ ta Tupana ya nge̱ma rütocüégagu rü ta itaxuneta. \v 23 —Pa Ngúexẽẽruü̃gü i Ore i Mugüwa Ngu̱xẽẽtaegüxü̃ rü Pa Parichéugüx, pema nixĩ i togü i duü̃xü̃güpẽ́xewa meã pemaxẽnetaxü̃, natürü peãẽwa rü chixexü̃gu perüxĩnüẽxü̃. Rü wüxi i ngechaü̃ nixĩ i pexcèx, erü woo ṯacü i íraxü̃ i pexü̃́ ngẽxmaxü̃ rü Tupanana penaxã i ngẽma nüxna üxü̃. Natürü tama naga pexĩnüẽ i Tupanaãrü mugü i guxü̃ i mugüarü yexera ixĩxü̃. Erü pexü̃́ nataxu na ãẽ̱xgacügü i aixcüma meãma duü̃xü̃gümaã icuèxgüxü̃ na pixĩgüxü̃, rü pexü̃́ nataxu na duü̃xü̃gü pexü̃́ nangechaü̃tümüü̃güxü̃, rü aixcüma meã Tupanamaã pixaixcümagüxü̃. Rü guxü̃ma i ngẽma nixĩ i Tupana naxwèxexü̃ na penaxüxü̃, tama nüxü̃ ipeyarüngümaẽãcüma i ngẽma mexü̃ i marü pexüxü̃. \v 24 —Pa Cuèxruü̃gü i Ngexetügüxü̃x, pema rü guxü̃ma i mugü i woo íraxüchixü̃ rü meãma penaxaure, natürü tama Tupana naxwèxexü̃ãcüma pemaxẽ. Pema rü ñoma wüxi i duü̃xü̃ i tunücèx norü axexü̃ bapetüxü̃ rü ñu̱xũchi arü wüxi i cameyu ixaxwetaü̃xü̃rüü̃ pixĩgü. \v 25 —Pa Ngúexẽẽruü̃gü i Ore i Mugüwa Ngu̱xẽẽtaegüxü̃ rü Pa Parichéugüx, pema nixĩ i togü i duü̃xü̃güpẽ́xewa meã pemaxẽnetaxü̃ natürü peãẽwa rü chixexü̃gu perüxĩnüẽxü̃. Rü wüxi i ngechaü̃ nixĩ i pexcèx, erü perü düxétüxü̃newaxicatama pegü pemexẽẽchaü̃, natürü perü maxü̃wa rü poraãcü pichixe. Erü penawomüxẽẽãcüma poraãcü naxcèx pengĩ̱x i duü̃xü̃güarü ngẽmaxü̃gü, rü pegüguxicatama perüxĩnüẽ. \v 26 —Pa Parichéugü i Ñoma Ngexetüxü̃rüü̃ Ixĩgüxü̃x, name nixĩ i pegü pimexẽẽ i perü aixepewa i perü maxü̃wa. Rü ngẽxguma tá nixĩ i perü düxétüwa rü tá ta pimexü̃. \v 27-28 —Pa Ngúexẽẽruü̃gü i Ore i Mugüwa Ngu̱xẽẽtaegüxü̃ rü Pa Parichéugüx, pema nixĩ i togü i duü̃xü̃güpẽ́xewa meã pemaxẽnetaxü̃ natürü peãẽwa rü chixexü̃gu perüxĩnüẽxü̃. Rü wüxi i ngechaü̃ nixĩ i pexcèx, erü ñoma yuetachiquẽ́xegü i düxétüwa cómüxü̃maã chauxetügüxü̃ natürü aixepewa rü yuetachinaxãmaã rü nagúxü̃raü̃xü̃ i ãũãchixü̃maã napagüxü̃rüü̃ pixĩgü. Erü perü düxétüwa i duü̃xü̃gü nüxü̃ ídaugüxü̃waxicatama pime, natürü aixepewa i peãẽwa rü poraãcü pichixe. \v 29 —Rü wüxi i ngechaü̃ nixĩ i pexcèx, Pa Ngúexẽẽruü̃gü i Ore i Mugüwa Ngu̱xẽẽtaegüxü̃ rü Pa Parichéugüx. Pema rü peyamecagü ga naxchiquẽ́xegü ga nuxcümaü̃güxü̃ ga Tupanaãrü orearü uruü̃gü rü yema duü̃xü̃gü ga imexü̃ ga yuexü̃. \v 30 —Rü ñu̱xũchi ñaperügügü: \p “Rü yexguma chi nuxcümaü̃güxü̃ ga tórü o̱xigü maxẽyane imaxẽgu, rü tãũ chima nüxü̃ tarüngü̃xẽẽ ga na nadaiãxü̃ ga yema nuxcümaü̃güxü̃ ga Tupanaãrü orearü uruü̃gü”, ñaperügügü. \v 31 —Rü ngẽma oremaã rü pegü pengo̱xẽẽ na nataagü pixĩgüxü̃ ga yema duü̃xü̃gü ga nuxcümaü̃güxü̃ ga Tupanaãrü orearü uruü̃güxü̃ dèi̱xü̃. \v 32 —¡Ẽcü, noxtacüma chomaã rü ta peyanguxẽẽ̱x ga yema chixexü̃ ga nuxcümaü̃güxü̃ ga perü o̱xigü ügüexü̃! \v 33 —Pa Ãxtapearü Duü̃xü̃güx, pema rü poraãcü pichixe. ¿Ñuxãcü tá naxchaxwa pibuxmü ya yima üxü ya Tupana tá namaã pexü̃ poxcuene? \v 34 —Rü ngẽmacèx i choma rü tá pexcèx núma chanamugü i Tupanaãrü orearü uruü̃gü, rü yatügü i mexü̃gü i nüxü̃ cuèxüchigüxü̃, rü ngúexẽẽruü̃gü i mexü̃gü. Natürü pema rü tá curuchawa peyapotagüãcüma penadai i ñuxre. Rü togü rü ngutaquẽ́xepataü̃güwa rü tá peyac̱uaixgü, rü togü rü ĩãnechigüwa rü tá nawe pingẽxü̃tanü na chixexü̃ namaã pexügüxü̃cèx. \v 35 —Natürü Tupana tá pexü̃ napoxcue naxcèx i guxü̃ma ga norü duü̃xü̃gü ga imexü̃gü ga perü o̱xigü dèi̱xü̃. Rü Abéwa nixĩ ga inaxügüãxü̃ ga na nadaiãxü̃ rü Chacaría ga tupauca ga taxü̃negu peyamèxgücügu nixĩ ga yacuáxü̃ ga yema. \v 36 —Rü aixcüma pemaã nüxü̃ chixu rü guxü̃ma ga yema chixexü̃cèx rü Tupana tá nanapoxcue i duü̃xü̃gü i ñomaü̃cüü maxẽxü̃ —ñanagürü ga Ngechuchu. \s1 Ngechuchu rü Yerucharéü̃cü̱̃ã̱x ga duü̃xü̃gücèx naxaxu \r (Lc 13.34-35) \p \v 37 Rü ñanagürü ta ga Ngechuchu: —Pa Yerucharéü̃cü̱̃ã̱x, pema penadai i Tupanaãrü orearü uruü̃gü, rü nutamaã ípenamuxũchigü i Tupanaãrü orearü ngeruü̃gü i pexcèx núma namugüxü̃. Rü ñuxreẽ́xpü̱xcüna wüxigu chaugüxü̃tagu pexü̃ chanutaquẽ́xexẽẽchaü̃ ñoma wüxi i ota i naxãcüxã nügütüü̃gu tüxü̃ nutaquẽ́xexü̃rüü̃. Natürü pema rü tama penaxwèxe. \v 38 —Dücèx i ñu̱xma ya perü ĩãne, rü Tupana tá ínanatèx. \v 39 —Rü pemaã nüxü̃ chixu rü tãũtáma wena choxü̃ pedau ñu̱xmatáta daxũguxü̃ i naãnewa ne chaxũ. Rü ngẽxguma rü tá choxü̃ pedaugü rü tá ñaperügügü: \p “Namexẽchi nixĩ ya yima Cori ya Tupana núma namucü”, ñaperügügü tá —ñanagürü ga Ngechuchu. \c 24 \s1 Ngechuchu nanaxunagü na tupauca ga taxü̃ne rü tá nagu na napogüexü̃ \r (Mr 13.1-2; Lc 21.5-6) \p \v 1 Rü yexguma tupauca ga taxü̃newa ínaxũũxgu ga Ngechuchu, rü norü ngúexü̃gü naxcèx naxĩ. Rü ñanagürügü nüxü̃: —Dücèx, Pa Corix, ñuxãcü nimexẽchi ya daa tupauca ya taxü̃neãrü ĩpatagü —ñanagürügü. \v 2 Natürü Ngechuchu nanangãxü̃ rü ñanagürü: —Pema nüxü̃ pedaugü ya guxü̃nema ya yima tupauca ya taxü̃neãrü ĩpatagü. Natürü pemaã nüxü̃ chixu rü aixcüma guxü̃nema ya daa ĩpatagü rü tá nagu napogüe. Rü naxtapü̱xarü nutagü rü taxucütáma nügüétü naxüxüra, rü bai ya wüxi —ñanagürü. \s1 Cuèxruü̃gü i tá nüxü̃ idauxü̃ naxü̃pa na nagúxü̃ i naãne \r (Mr 13.3-23; Lc 17.22-24, 21.7-24) \p \v 3 Rü ñu̱xũchi guma Mèxpǘne ga Oríbunecügu ãe̱ganewa naxĩ. Rü yexguma guma mèxpǘnewa nato̱xgu ga Ngechuchu rü norü ngúexü̃güxicatama naxü̃tawa naxĩ na noxrüwama nüxna nacagüexü̃cèx. Rü ñanagürügü: —Tanaxwèxe i tomaã nüxü̃ quixu na ñuxgu tá nangupetüxü̃ i ngẽma nüxü̃ quixuxü̃. ¿Rü ṯacü tá nixĩ i norü cuèxruü̃ i nawa nüxü̃ tacuáxü̃ i ñuxgu tá wena núma na cuxũxü̃ rü tá na nagúxü̃ i naãne? —ñanagürügü. \v 4 Rü yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃: —¡Pexuãẽgü na taxúema pexü̃ womüxẽẽxü̃cèx! \v 5 —Erü muxũchixü̃ i duü̃xü̃gü tá ínangugü, rü chaugu tá nügü nicu̱xgü rü tá ñanagürügü: \p “Choma nixĩ i Cristu”, ñanagürügü tá. Rü muxũchixü̃ i duü̃xü̃güxü̃ tá nawomüxẽẽ. \v 6 —Rü tá nüxü̃ pexĩnüẽchiga na nügü nadèi̱xü̃ i ñuxre i nachiü̃ãnegü rü nügü na nadaixchaü̃xü̃ i togü i nachiü̃ãnegü. ¡Natürü tãũtáma ngẽmacèx pebèi̱xãchiãẽgü! Erü woetama ngẽmaãcü tátama nangupetü i noxrix. Natürü tãũtáma naãneãrü gu̱x nixĩ i ngẽma. \v 7 —Erü wüxi i nachiü̃ãne rü to i nachiü̃ãnemaã tá nügü nadai. Rü wüxi i ãẽ̱xgacü rü to i ãẽ̱xgacümaã tá nanu, rü norü churaragü rü ngẽma to i ãẽ̱xgacüarü churaragümaã tá nügü nadai. Rü tá taiya nangu̱x, rü tá nataxüchi i ḏaaweanegü, rü muxü̃ma i nachicawa rü tá naxĩã̱xãchiane. \v 8 —Rü guxü̃ma i ngẽma pemaã nüxü̃ chixuxü̃, rü ngẽma nixĩ i norü ügümare i ngẽma ngúxü̃ i tá ngupetüxü̃. \v 9 —Rü ngẽxguma i togü i duü̃xü̃gü rü tá pexü̃ ínayauxü̃ na chixexü̃ pemaã naxügüxü̃cèx. Rü tá pexü̃ nadai. Rü guxü̃ i naãnewa i duü̃xü̃gü rü tá pexchi naxaie, erü chorü duü̃xü̃gü pixĩgü. \v 10 —Rü ngẽxguma rü tá muxũchixü̃ i chorü duü̃xü̃gü ínanatèxgü i chorü ore, rü nügütanüwa rü tá nügüchi naxaie. Rü nügüechita tá ãẽ̱xgacüxü̃tawa nügü ínayaxuaxü̃gü. \v 11 —Rü muxũchixü̃ i orearü uruü̃güneta tá ínangugü. Rü tá nüxü̃ nixugügü na Tupana yiĩxü̃ ya núma namugücü na nüxü̃ yaxugüxü̃cèx i ore. Rü ngẽmaãcü tá muxũchixü̃ i duü̃xü̃güxü̃ nawomüxẽẽgü. \v 12 —Rü poraãcü tá nangẽxma i chixexü̃, rü ngẽmagagu rü muxũchixü̃táma i duü̃xü̃gü rü tãũtáma nügü nangechaü̃gü. \v 13 —Natürü yíxema nae̱tüwa meã Tupanaãxü̃́ yaxõõmáxẽ rü yíxema tá tixĩ ya aixcüma nayaxúxe i maxü̃ i taguma gúxü̃. \v 14 —Rü ngẽma Tupanaãrü ore i mexü̃ rü guxü̃ i naãnewa tá nüxü̃ nixugügü na guxü̃ i duü̃xü̃gü nüxü̃ na cuèxgüxü̃cèx. Rü ngẽmawena tá nixĩ i nagúxü̃ i naãne. \v 15 —Rü nuxcümaü̃cü ga Tupanaãrü orearü uruü̃ ga Danié nachiga nanaxümatü i ngẽma chixexü̃ i Tupanapẽ́xewa ãũãchixü̃ i ínguxchaü̃xü̃. Rü ngẽxguma nüxü̃ pedèu̱xgu na tupauca ya taxü̃newa nangóxü̃ i ngẽma chixexü̃ i Tupanapẽ́xewa chixexüchixü̃, rü name nixĩ i pexuãẽgü. \v 16 —Rü ngẽxguma ngẽma üpetügu, rü ngẽma Yudéaanewa ngẽxmagüxü̃ i duü̃xü̃gü rü nanaxwèxe na mèxpǘneãnewa nabuxmüxü̃. \v 17 —Rü ngẽma ngunexü̃gu ega texé tümapataèxtüwa ngẽxmagu, rü tama name i tümapatagu tayangaxi na tümaãrü ngẽmaxü̃ tayayaxuxü̃cèx. \v 18 —Rü texé ya tümaãnewa ngẽxmaxẽ rü tama name i tümapatacèx tataegu na tümachirugü tayayaxuxü̃cèx. \v 19 —Rü ngẽma ngunexü̃gügu rü wüxi i ngechaü̃ tá nixĩ i tümacèx ya yíxema ngeã̱xtagü ya tacharaü̃güxe rü yíxema imaĩxãcügüxe. \v 20 —¡Rü Tupanana naxcèx pec̱a i perü yumüxẽwa na tama gáuane ixüyane rü ẽ́xna ngü̃xchigaarü ngunexü̃guyane pexü̃ na nangupetüxü̃cèx i ngẽma chixexü̃! \v 21 —Erü ngẽma ngunexü̃gügu rü poraãcü tá nangẽxma i ngúxü̃ ga noxri naãne ixügügumama taguma yexmaxü̃, rü ngẽmawena rü tagutáma wena nangẽxma. \v 22 —Rü ngẽxguma Tupana tama nanoxrexẽẽgu i ngẽma ngunexü̃gü, rü taxúetáma tamaxü̃. Natürü Tupana tá nananoxrexẽẽ i ngẽma ngunexü̃gü tümacèx ya yíxema nüma tüxü̃ nadexe. \v 23 —Rü ngẽxguma texé pexü̃ ñagügu: \p “Dücèx, daa nixĩ ya Cristu” ñagügu, rü ẽ́xna: \p “Gua nixĩ ya Cristu” ñagügu, ¡rü tama name i nüxü̃́ peyaxõgü! \v 24 —Erü Cristugüneta rü Tupanaãrü orearü uruü̃güneta tá ínangugü. Rü tá nanaxügü i muxü̃ma i cuèxruü̃gü i taxü̃gü na ngẽmaãcü, ega nüxü̃́ natauxchagu, na tüxü̃ nawomüxẽẽgüxü̃cèx èi̱xrüxe ya yíxema duü̃xẽgü ya Tupanatama tüxü̃ dexe. \v 25 —Dücèx, naxü̃pa na nangupetüxü̃ i guxü̃ma i ngẽma ngúxü̃, rü marü pemaã nüxü̃ chixu i nachiga. \v 26 —Rü ngẽmacèx i ngẽxguma duü̃xü̃gü ñagügu pexü̃: \p “Dücèx, yéa taxúema íxãpataxü̃wa nangẽxma ya Cristu”, ñagügu, rü tama name i nge̱ma pexĩ. Rü ngẽxguma ñagügu pexü̃: \p “Dücèx, nuã ucapuwa nangẽxma ya Cristu”, ñagügu, rü tama name i nüxü̃́ peyaxõgü. \v 27 —Erü ñoma wüxi i bèi̱xbẽ́xane i guxü̃wama nangóonexẽẽxü̃rüü̃ tá nixĩ i ngẽxguma wenaxãrü núma chaxũxgu i choma i Tupana Nane na duü̃xü̃xü̃ chiĩxü̃. \v 28 Rü duü̃xü̃gü rü tá chauxcèx nangutaquẽ́xegü ñoma ẽxchagü nawemücèx ngutaquẽ́xexü̃rüü̃. \s1 Ñuxãcü tá nixĩ i ngẽxguma nataegugu ya Tupana Nane ya duü̃xü̃xü̃ ixĩcü \r (Mr 13.24-37; Lc 21.25-33, 17.26-30, 34-36) \p \v 29 —Rü nawena i ngẽma ngúxü̃gü rü tá nixo ya üèxcü, rü tãũtáma inabáxi ya tauemacü. Rü woramacurigü rü ẽxtagü rü tá narüyi. Rü guxü̃ma i ñoma i naãne rü üèxcü rü tauemacü rü woramacurigü rü ẽxtagü rü tá naxĩã̱xãchitanü rü tá nu ne nanaxĩmare. \v 30 —Rü ñu̱xũchi duü̃xü̃gü tá nüxü̃ nadaugü na ñuxãcü daxũwa ne chaxũxü̃. Rü guxü̃ i nachiü̃ãnecü̱̃ã̱x i duü̃xü̃gü rü tá naxauxe. Rü tá choxü̃ nadaugü i ngẽxguma caixanexü̃gügu ícharüxĩxgu rü núma chaxũxgu. Rü ngẽxguma i choma rü ãẽ̱xgacü ya poraxüchicü rü mexẽchicü tá chixĩ. \v 31 —Rü tá chanamu i chorü orearü ngeruü̃gü i daxũcü̱̃ã̱x na yacuegüãxü̃cèx ya norü cornetagü na ngẽmaãcü naxĩtaquẽ́xexẽẽãxü̃cèx i guxü̃ma i ngẽma duü̃xü̃gü i chadexü̃ i guxü̃wama ngẽxmagüxü̃ ñu̱xmata naãne iyacuáxü̃wa ngẽxmagüxü̃. \v 32 —¡Iperüxĩnüẽ i ñaã ore i cuèxruü̃ i ori̱x i iguerachiga, rü naxcèx pengúe! Rü ngẽxguma ngexwacaxü̃xü̃ i nachacüügü iyarüyixgu rü naxüátügu, rü ngẽmawa nüxü̃ pecuèx na paxa tá taunecü na yiĩxü̃. \v 33 —Rü ngẽxgumarüü̃ tá nixĩ i ngẽxguma nagúxchaü̃gu i naãne. Erü ngẽxguma nüxü̃ pedèu̱xgu na nangupetüxü̃ i ngẽma pemaã nüxü̃ chixuxü̃, rü ngẽmawa tá nüxü̃ pecuèx na marü chingaicaxüchixü̃. \v 34 —Rü aixcüma pemaã nüxü̃ chixu rü guxü̃ma i ngẽma nüxü̃ chixuxü̃ rü tá nangupetü naxü̃pa na nayuexü̃ i duü̃xü̃gü i ñomaü̃cüü maxẽxü̃. \v 35 —Rü ñoma i naãne rü ngẽma daxũwa nüxü̃ idauxü̃ rü tá nagu̱x. Natürü chorü ore rü tagutáma inayarüxo rü aixcüma tá ningu. \v 36 —Natürü ngẽma ngunexü̃ rü ora i nagu tá nangupetüxü̃ i ngẽma pemaã nüxü̃ chixuxü̃, rü Chaunatü ya Tupanaxĩcatama nüxü̃ nacuèx na ñuxgu tá nangupetüxü̃ i ngẽma, rü taxúema ya togue nüxü̃ tacuèx. Rü woo i norü orearü ngeruü̃gü i daxũcü̱̃ã̱x rü tama nüxü̃ nacuèxgü, rü woo i choma i Nane na chiĩxü̃ rü tama nüxü̃ chacuèx na ñuxgu tá nangupetüxü̃ i ngẽma. \v 37 —Rü yexgumarüü̃ ga duü̃xü̃güxü̃ ngupetüxü̃ ga yexguma Noe̱ maü̃xgu, rü ngẽxgumarüü̃ tá ta nüxü̃ nangupetü i ngẽxguma íchanguxgu i choma i Tupana Nane na duü̃xü̃xü̃ chiĩxü̃. \v 38 —Rü yexguma, naxü̃pa ga guma mucü ga taxüchicü ga guxü̃wama inanguanexẽẽcü, rü ga duü̃xü̃gü rü nachibüe, rü naxaxegü, rü nixãmèxgü rü nixütexacügü ñu̱xmata nawa nangu ga yema ngunexü̃ ga nagu Noe̱ naweü̃gu ixüexü̃. \v 39 —Rü noxri ga yema duü̃xü̃gü rü tama nüxü̃ nacuèxgüéga ga ṯacü tá nüxü̃ na ngupetüxü̃. Natürü yexguma ínanguxgu ga guma mucü ga taxüchicü ga yema duü̃xü̃güxü̃ ḏaicü, rü yexguma nixĩ ga nüxü̃ yacuèxãchitanüxü̃. Rü ngẽxgumarüü̃ tá ta nixĩ i ngẽxguma wenaxãrü núma chaxũxgu i choma i Tupana Nane na duü̃xü̃xü̃ chiĩxü̃. \v 40 —Rü ngẽma ngunexü̃gu rü taxre i yatügü rü wüxi i naãnewa tá nügümaã nangẽxmagü. Rü wüxi tá nixĩ i Tupana igaxü̃ rü ngẽma to rü tá nge̱ma natèx. \v 41 —Rü taxre i ngexü̃gü tá nügümaã ínacaegü. Rü wüxi tá nixĩ i Tupana igaxü̃ rü ngẽma to rü tá nge̱ma natèx. \v 42 —¡Rü pexuãẽgü! Erü tama nüxü̃ pecuèx i ṯacü rü ora tá íchangu i chomax. \v 43 —¡Rü nagu perüxĩnüẽ i ñaã ore! Rü ngẽxguma chi wüxi i ĩpataarü yora nüxü̃ cuèxgu na ṯacü rü oragu tá ínanguxü̃ i ngĩ́tèxáxü̃ rü tãũ chima nape. Erü nüxna chi nadau ya napata na tama ngẽxma naxücuxü̃cèx i ngẽma ngĩ́tèxáxü̃ na ṯacücèx nge̱ma yangĩ́xü̃cèx. \v 44 —Rü ngẽmacèx name nixĩ i pexuãẽgü i pemax. Erü ngẽma ngunexü̃ i tama nagu íperüxĩnüẽxü̃gu tá nixĩ i ngürüãchi íchanguxü̃ i choma i Tupana Nane na duü̃xü̃xü̃ chiĩxü̃. \s1 Wüxi ga duü̃xü̃ ga meã norü coriga ĩnüxü̃ rü to ga tama meã norü coriga ĩnüxü̃chiga \r (Lc 12.41-48) \p \v 45 —¿Rü texé tiĩxü̃ ya tümaãrü coriarü duü̃xü̃ ya aixcüma yanguxẽe̱xẽ rü tümaãẽxü̃ cuáxe? ¿Tama ẽ́xna yíxema tiĩxü̃ ya tümaãrü cori tüxna ãgaxe na meã nüxna tadauxü̃cèx rü meã oragu tanachibüexẽẽxü̃cèx i norü duü̃xü̃gü? \v 46 Rü tataãẽ ya yíxema coriarü duü̃xẽ ega ngẽxguma ínanguxgu i tümaãrü cori rü tüxü̃ íyanguexü̃gu na meãma ítanaxüxü̃ i ngẽma puracü i nagu tüxü̃ namuxü̃. \v 47 —Rü aixcüma pemaã nüxü̃ chixu rü ngẽma tümaãrü cori rü tá guxü̃ma i norü ngẽmaxü̃güarü dauruü̃xü̃ tá tüxü̃ nixĩxẽẽ. \v 48-50 —Natürü ngẽxguma chi ngẽma coriarü duü̃xü̃ rü wüxi i yatü i chixexü̃ yixĩgu, rü chi nagu naxĩnügu na tãũtáma paxa ínanguxü̃ i norü cori, rü chi inaxügüãgu na chixri namuãxü̃ i namücügü i norü coriarü duü̃xü̃gü, rü chi ngãxẽxü̃tanügu naxãxgu na namaã nachibüxü̃cèx rü naxaxexü̃cèx, rü ngürüãchi ngẽma ngunexü̃ rü ngẽma ora i tama nagu ínanguxẽẽãxü̃gu rü tá ínangu i norü cori. \v 51 —Rü poraãcüxüchima tá nanapoxcu i ngẽma norü duü̃xü̃, ñoma meã maxẽnetaxü̃ i duü̃xü̃güxü̃ napoxcuexü̃rüü̃. Rü nge̱ma tá narüdoxü rü nixü̃́xchapüta. \c 25 \s1 Ore ga 10 ga pacügu ixuxü̃ \p \v 1 Rü ñanagürü ga Ngechuchu: —Pemaã tá nüxü̃ chixu i wüxi i ore na nawa nüxü̃ pecuáxü̃cèx i ñuxãcü tá duü̃xü̃güarü ãẽ̱xgacü na yiĩxü̃ ya Tupana i ngẽxguma nagu̱xgu i naãne. Rü iyexma ga 10 ga pacü ga ngĩrü daparinamaã ngĩgüarü petawa ĩcü na yaxümücügüãxü̃cèx ga guma yatü ga ingĩxchaü̃cü. \v 2 —Rü 5 ga yema pacü rü tama ixuãẽgü. Rü yema naĩ ga 5 ga pacü rü meãma ixuãẽgü. \v 3 —Rü yema tama uãẽgücü, rü yexguma ngĩrü daparina íyangegügu rü tama to ga ngĩrü queruchinu ta íyangegü. \v 4 —Natürü ga yema uãẽgücü rü to ga ngĩrü queruchinu ta íyangegü. \v 5 —Natürü ga guma yatü ga ingĩxchaü̃cü rü tama paxa ínangu. Rü düxwa ga yema pacügü rü ipee yerü iyaxtae. \v 6 —Rü yexguma ngãxü̃cüüwa nanguxgu, rü yema pacügü nüxü̃ ixĩnüẽ ga wüxi ga naga ga ñaxü̃: \p “Domama nixĩ ya yima yatü ya ingĩxchaü̃cü. ¡Rü íperüdagü, rü ípeyadaugü!” ñaxü̃. \v 7 —Rü gu̱xcüma ga yema pacügü rü íirüdagü, rü iyamexẽẽgü ga ngĩrü daparinagü. \v 8 —Rü yexguma ga yema 5 ga pacügü ga tama uãẽgücü rü ngĩgürügügü ngĩxü̃ ga yema pacügü ga uãẽgücü: \p “¡Íraxü̃ i perü queruchinu toxnata pexã, erü torü omügü rü nixogü!” ngĩgürügügü. \v 9 —Natürü ga yema pacügü ga uãẽgücü rü ngĩxü̃ ingãxü̃gü, rü ngĩgürügügü: \p “Taxucürüwa pexna ta taxã, erü ngẽxguma chi pexna ta taxãxgu rü tãũ chima ningu i toxcèx rü pexcèx. Rü ngẽmacèx narümemaẽ nixĩ i ngextá namaã ínataxegüxü̃wa pegüxü̃́ nawa pexĩ”, ngĩgürügügü. \v 10 —Natürü yexguma ga yema 5 ga pacügü ga tama uãẽgücü ngĩrü queruchinuwa naxĩyane, rü ínangu ga guma yatü ga ingĩxchaü̃cü. Rü ga yema pacügü ga uãẽgücü rü iyachocu nawa ga guma ĩ ga nawa iyangĩxü̃ne. Rü ñu̱xũchi narüwãxta ga ĩã̱x. \v 11 —Rü yemawena íingugü ga yema pacügü ga tama uãẽgücü, rü ngĩgürügügü: \p “¡Pa Corix, toxcèx yawãxna i ĩã̱x!” ngĩgürügügü. \v 12 —Natürü nüma ga cori, rü ngĩxü̃ nangãxü̃, rü ñanagürü: \p “Pemaã nüxü̃ chixu rü aixcüma tama pexü̃ chacuèx na texégü pixĩgüxü̃”, ñanagürü. \v 13 Rü ñu̱xũchi ñanagürü ga Ngechuchu: —¡Ípexuãẽgü! Erü tama nüxü̃ pecuèx i ṯacü rü ngunexü̃ rü ṯacü rü ora tá íchangu i choma i Tupana Nane na duü̃xü̃xü̃ chiĩxü̃ —ñanagürü. \s1 Ore ga dĩẽrugu ixuxü̃ \r (Lc 19.11-27) \p \v 14 Rü ñanagürü ta ga Ngechuchu: —Rü ngẽma Tupana na duü̃xü̃güarü ãẽ̱xgacü na ixĩxü̃ rü ñoma wüxi ga yatü ga ixũãchichaü̃cü ga to ga nachiü̃ãnewa na naxũxü̃cèxrüü̃ nixĩ. Rü nüma ga guma yatü rü norü duü̃xü̃gücèx naca, rü nüxna ngĩxü̃ naxã ga dĩẽru na nüxü̃́ ngĩmaã nanguxü̃xü̃cèx rü ngĩmaã na ínapuracüexü̃cèx. \v 15 —Rü wüxi ga yema norü duü̃xü̃na ngĩxü̃ naxã ga 5000 tachinü ga dĩẽru. Rü yema tona ngĩxü̃ naxã ga 2000 tachinü ga dĩẽru. Rü yema tona ngĩxü̃ naxã ga 1000 tachinü ga dĩẽru. Rü yemaãcü nanangugü na ñuxãcü tá yema dĩẽrumaã napuracüexü̃ ga wüxichigü ga norü duü̃xü̃gü rü yemaãcü wüxichigüna ngĩxü̃ naxã ga yema dĩẽru. Rü ñu̱xũchi inaxũãchi ga yema cori na to ga nachiü̃ãnewa naxũxü̃cèx. \v 16 —Rü yema norü duü̃xü̃ ga 5000 tachinü ga dĩẽru ngĩxü̃ yaxuxü̃, rü ngĩmaã napuracü, rü naĩ ga 5000 tachinü ngĩmaã nayaxu. \v 17 —Rü yexgumarüü̃ ta ga yema norü duü̃xü̃ ga 2000 tachinü ga dĩẽru ngĩxü̃ yaxuxü̃, rü ngĩmaã napuracü, rü naĩ ga 2000 tachinü ngĩmaã nayaxu. \v 18 —Natürü ga yema norü duü̃xü̃ ga 1000 tachinü ga dĩẽru ngĩxü̃ yaxuxü̃, rü ngĩmaã ínixũ. Rü ngĩxü̃ nixaixmaü̃, rü yexma ngĩxü̃ natèx ga yema norü coriarü dĩẽru. \v 19 —Rü nuxcüxürama nataegu ga yema duü̃xü̃güarü cori. Rü yexguma ínanguxgu rü inanaxügü ga norü duü̃xü̃gümaã na namexẽẽãxü̃ ga norü dĩẽruchiga. \v 20 —Rü nüxĩra norü corixü̃tawa naxũ ga yema norü duü̃xü̃ ga 5000 tachinü ga dĩẽru ngĩxü̃ yaxuxü̃. Rü norü corina ngĩxü̃ naxã ga yema 5000 tachinü. Rü ngĩe̱tü ngĩxü̃ inaxã ga naĩ ga 5000 tachinü ga ngĩxü̃ nayaxucü ngĩmaã ga yema norü cori nüxna ngĩxü̃ ãcü ga dĩẽru. Rü ñanagürü norü corixü̃: \p “Dücèx Pa Corix, ñaã iyixĩ ga yema 5000 tachinü ga dĩẽru ga choxna ngĩxü̃ cuxãcü. Marü ngĩmaã chapuracü rü ngĩmaã cuxü̃́ ngĩxü̃ chayaxu i ñaã naĩ i 5000 tachinü”, ñanagürü. \v 21 —Rü norü cori rü ñanagürü nüxü̃: \p “Pa Chorü Duü̃xü̃x, wüxi i mexẽchixü̃ quixĩ, rü meãma cupuracü. Rü meã nüxna cudau ga yema noxre ga dĩẽru ga cuxna ngĩxü̃ chaxãcü, rü meãma ngĩmaã cupuracü. Rü ngẽmacèx i ñu̱xma rü tá rümumaẽcüna cuxü̃ chadauxẽẽ. ¡Rü ixücu i chopatawa rü ngĩxã tataãẽgü!” ñanagürü. \v 22 —Rü yemawena ínangu ga yema to ga norü duü̃xü̃ ga 2000 tachinü ga dĩẽru ngĩxü̃ yaxuxü̃. Rü ñanagürü norü corixü̃: \p “Dücèx Pa Corix, ñaã iyixĩ ga yema 2000 tachinü ga dĩẽru ga choxna ngĩxü̃ cuxãcü. Marü ngĩmaã chapuracü rü ngĩmaã cuxü̃́ ngĩxü̃ chayaxu i naĩ i 2000 tachinü. Rü ñaã iyixĩ”, ñanagürü. \v 23 —Rü norü cori rü ñanagürü nüxü̃: \p “Pa Chorü Duü̃xü̃x, wüxi i mexẽchixü̃ quixĩ, rü meãma cupuracü. Rü meã nüxna cudau ga yema noxre ga dĩẽru ga cuxna ngĩxü̃ chaxãcü, rü meãma ngĩmaã cupuracü. Rü ngẽmacèx i ñu̱xmax rü tá rümumaẽcüna cuxü̃ chadauxẽẽ. ¡Rü ixücu i chopatawa rü ngĩxã tataãẽgü!” ñanagürü. \v 24 —Natürü yexguma norü corixü̃tawa nanguxgu ga yema norü duü̃xü̃ ga 1000 tachinü ga dĩẽru ngĩxü̃ yaxuxü̃, rü ñanagürü norü corixü̃: \p “Dücèx Pa Corix, choma nüxü̃ chacuèx rü wüxi i yatü i aüxü̃ quixĩ. Rü cunayaxu i nanetüarü o i ngextá tama ícutoexü̃wa, rü cunabuxarü oõ̱x i nanetü i tama icutoxü̃. \v 25 —Rü yemacèx chamuü̃. Rü waixü̃mügu ngĩxü̃ chixaixmaü̃ rü ngĩxü̃ ichatèx. Natürü ñaã iyixĩ i ngẽma curü dĩẽru”, ñanagürü. \v 26 Rü yexguma ga norü cori rü nanangãxü̃ rü ñanagürü: \p “Pa Chorü Duü̃xü̃x, wüxi i chixexü̃ rü oxü̃ i chorü duü̃xü̃ quixĩ. Rü cuma meãma nüxü̃ cucuèx rü ngextá tama íchatoexü̃wa rü chanayaxu i nanetüarü o, rü chanabuxarü oõ̱x i nanetü i tama ichatoxü̃. \v 27 —Rü yemacèx narümemaẽ chi nixĩ ga bancugu choxü̃́ ngĩmaã na cunguxü̃xü̃ ga chorü dĩẽru na nge̱ma choxü̃́ ngĩxü̃ yamuxẽẽgüxü̃cèx, rü ngẽmaãcü mucü ngĩxü̃ na chayaxuxü̃cèx i ngẽxguma íchanguxgu”, ñanagürü. \v 28 —Rü yexguma ga yema cori rü nanamu ga yema togü ga norü duü̃xü̃gü ga yéma yexmagüxü̃, rü ñanagürü nüxü̃: \p “¡Nüxna ngĩxü̃ peyau̱x i ngẽma dĩẽru, rü ngẽma yatü i 10,000 i dĩẽru nüxü̃́ ngẽxmaxü̃na ngĩxü̃ pexã! \v 29 —Erü yíxema tüxü̃́ nangẽmèxcü rü yexera tá tüxna ngĩxü̃ taxã, rü ngẽmaãcü tá tüxü̃́ imuxũchi. Natürü yíxema tüxü̃́ natau̱xcü rü woo ngẽma noxre i tüxü̃́ ngẽmèxcü rü tá tüxna ngĩxü̃ tayaxu. \v 30 —¡Rü yéama düxétüwa i poraãcü ínaxẽãnexü̃wa peyatá i ñaã chorü duü̃xü̃ i taxuwama mexü̃! Rü nge̱ma tá narüdoxü rü tá nixü̃́xchapüta”, ñanagürü. \s1 Naãneãrü gu̱xgu rü Cristupẽ́xegu tá nangutaquẽ́xegü i guxü̃ i nachiü̃ãnecü̱̃ã̱x i duü̃xü̃gü na yadexechiãxü̃cèx i ngẽma mexü̃gü rü na napoxcueãxü̃cèx i ngẽma chixexü̃gü \p \v 31 Rü ñanagürü ga Ngechuchu: —Rü ngẽxguma wenaxãrü núma chaxũxgu i choma i Tupana Nane na duü̃xü̃xü̃ chiĩxü̃, rü chorü orearü ngeruü̃gü i daxũcü̱̃ã̱x rü tá choxü̃ naxümücügü. Rü ãẽ̱xgacü ya tacü tá chixĩ rü chorü tochica i mexẽchixü̃wa tá charüto. \v 32 —Rü guxü̃ i nachiü̃ãnecü̱̃ã̱x i duü̃xü̃gü rü tá chopẽ́xegu nangutaquẽ́xegü. Rü choma rü tá chayadexechi ñoma wüxi i carneruarü dauruü̃ i norü carnerugü rü chibugü noxrüwama mugüxü̃rüü̃. \v 33 —Rü ngẽma choxrü ixĩgüxü̃ rü chorü tügünecüwawa tá chanangẽxmagüxẽẽ. Rü ngẽma tama choxrü ixĩgüxü̃ rü chorü ṯoxwecüwawa tá chanangẽxmagüxẽẽ. \v 34 —Rü ngẽxguma i choma i tá ãẽ̱xgacü ya tacü na chiĩxü̃ rü ñacharügü tá nüxü̃ i ngẽma chorü duü̃xü̃gü: \p “¡Nuã pexĩ i pema ya texé ya Chaunatü ya Tupana tüxü̃ rüngü̃xẽẽgüxe, rü penayaxu i ngẽma pechica i ngextá nüma ãẽ̱xgacü íyiĩxü̃wa! Yerü Chaunatü rü pexcèx nanamexẽẽ i ngẽma pechica ga yexguma tauta naãne naxü̱xgu. \v 35 —Rü ngẽmaãcü tá pemaã namecüma yerü yexguma chataiyagu rü pema rü choxü̃ pechibüxẽẽ. Rü yexguma chiṯawagu rü choxü̃ pexaxexẽẽ. Rü yexguma tama nüxü̃ pecuèxgu na texé chiĩxü̃ rü meã choxü̃ peyauxgü ga pepatawa. \v 36 —Rü yexguma changexchirugu rü choxü̃ pexüxchiru. Rü yexguma chiḏaawegu rü choxü̃ perüngü̃xẽẽ. Rü yexguma poxcupataü̃wa chayexmagu rü choxü̃ ípeyadau”, ñacharügü tá nüxü̃. \v 37 —Rü ngẽxguma i ngẽma duü̃xü̃gü i chadexü̃ rü ñanagürügü tá choxü̃: \p “Pa Corix, ¿ñuxgu ga cuxü̃ tadauxü̃ ga na cutaiyaxü̃ rü cuxü̃ tachibüxẽẽxü̃? ¿Rü ñuxgu ga cuxü̃ tadauxü̃ ga na quiṯaawaxü̃ rü cuxü̃ taxaxẽẽxü̃? \v 38 —¿Rü ñuxgu ga tochixü̃wa cunguxü̃ rü meã cuxü̃ tayauxgüxü̃ ga woo tama cuxü̃ tacuèxgügu? ¿Rü ñuxgu ga cungexchiruxü̃ rü cuxü̃ taxüxchirugüxü̃? \v 39 —¿Rü ñuxgu ga cuxü̃ tadaugüxü̃ na quiḏaawexü̃ rü ẽ́xna poxcupataü̃wa cuyexmaxü̃ rü cuxü̃ ítayadaugüxü̃?” ñanagürügü tá choxü̃. \v 40 —Rü choma na ãẽ̱xgacü ya tacü na chiĩxü̃, rü tá chanangãxü̃, rü ñacharügü tá: \p “Aixcüma pemaã nüxü̃ chixu rü yexguma nüxü̃ perüngü̃xẽẽgügu i ngẽma chorü duü̃xü̃ i yexeraãcü ngearü ngemaxü̃áxü̃, rü choxü̃ nixĩ ga perüngü̃xẽẽgüxü̃”, ñacharügü tá nüxü̃. \v 41 Rü ñu̱xũchi i choma na ãẽ̱xgacü ya tacü na chiĩxü̃, rü ñacharügü tá nüxü̃ i ngẽma tama chorü duü̃xü̃gü ixĩgüxü̃: \p “¡Choxna pixĩgachi i pema i perü chixexü̃cèx poxcuexe! ¡Rü nge̱ma pexĩ nawa ya yima üxü ya taguma ixoxü̃ne ya Tupana ímexẽe̱ne naxcèx i ngoxo i Chataná rü norü duü̃xü̃gü! \v 42 —Yerü yexguma chataiyagu rü pema rü tama choxü̃ pechibüxẽẽ. Rü yexguma chiṯawagu rü tama choxü̃ pexaxẽẽ. \v 43 —Rü yexguma tama nüxü̃ pecuèxgu na texé chiĩxü̃ rü tama meã choxü̃ peyauxgü ga pepatawa. Rü yexguma changexchirugu rü tama choxü̃ pexüxchirugü. Rü yexguma chiḏaawegu rü poxcupataü̃wa chayexmagu rü tama choxü̃ ípeyadaugü”, ñacharügü tá nüxü̃. \v 44 —Rü ngẽxguma i nümagü i tama chorü duü̃xü̃gü ixĩgüxü̃, rü ñanagürügü tá choxü̃: \p “Pa Corix, ¿ñuxgu tochixü̃wa cungu rü tama meã cuxü̃ tayauxgü yerü tama cuxü̃ tacuèxgü? ¿Rü ñuxgu ga cuxü̃ tadaugüxü̃ ga na cutaiyaxü̃, rü ẽ́xna na quiṯaawaxü̃, rü ẽ́xna na cungexchiruxü̃, rü ẽ́xna quiḏaawexü̃, rü ẽ́xna poxcupataü̃wa na cuyexmaxü̃, rü tama cuxü̃ tarüngü̃xẽẽgüxü̃?” ñanagürügü tá choxü̃. \v 45 —Rü choma na ãẽ̱xgacü ya tacü na chiĩxü̃, rü tá chanangãxü̃, rü ñacharügü tá nüxü̃: \p “Aixcüma pemaã nüxü̃ chixu rü yexguma tama nüxü̃ perüngü̃xẽẽgügu ga wüxi ga duü̃xü̃ ga yexeraãcü ngearü ngemaxü̃áxü̃, rü choxü̃ rü ta tama perüngü̃xẽẽgü”, ñacharügü tá nüxü̃. \v 46 —Rü ñu̱xũchi i ngẽma duü̃xü̃gü i tama chorü duü̃xü̃gü ixĩgüxü̃ rü tá poxcu i taguma gúxü̃wa naxĩ. Natürü ngẽma duü̃xü̃gü i aixcüma meã chauxcèx maxẽxü̃ rü tá nanayauxgü i maxü̃ i taguma gúxü̃, —ñanagürü ga Ngechuchu. \c 26 \s1 Yudíugüarü ãẽ̱xgacügü naxcèx nadaugü na ñuxãcü Ngechuchuxü̃ yayauxgüxü̃ \r (Mr 14.1-2; Lc 22.1-2; Cu 11.45-53) \p \v 1 Rü yexguma Ngechuchu nüxü̃ rüchauxgu ga yema orexü̃ na yaxuxü̃, rü ñanagürü norü ngúexü̃güxü̃: \v 2 —Pema nüxü̃ pecuèx rü taxre i ngunexü̃ nataxu na nangõ̱xgüãxü̃cèx i ngẽma õna i Üpetüchigaarü petacèx naxügüxü̃. Rü ngẽxguma tá nixĩ i choxü̃ yayauxgüxü̃ i chorü uwanügü na curuchawa choxü̃ yapotagüxü̃cèx —ñanagürü. \v 3 Rü yexgumaü̃cüü ga paigüarü ãẽ̱xgacügü, rü ngúexẽẽruü̃gü ga ore ga mugüwa ngu̱xẽẽtaegüxü̃, rü Yudíugüarü ãẽ̱xgacügüerugü rü nangutaquẽ́xegü ga napatawa ga Caipá ga paigüarü ãẽ̱xgacü ixĩcü. \v 4 Rü yéma nügümaã nanamexẽẽgü na Ngechuchuxü̃ nawomüxẽẽgüãcüma na yayauxgüãxü̃cèx rü na yamèxgüãxü̃cèx. \v 5 Natürü nügümaã ñanagürügü: —Taxucürüwama i ñu̱xma petagu tayayauxgü, erü duü̃xü̃gü rü tá tamaã nanuẽ —ñanagürügü. \s1 Wüxi ga nge rü Ngechuchuerugu inaba ga pumara \r (Mr 14.3-9; Cu 12.1-8) \p \v 6 Rü Ngechuchu rü Betániãwa nayexma napatawa ga Chimáũ ga rüchaxünecümaã naxugüãcü. \v 7 Rü Ngechuchucèx yéma iyaxũ ga wüxi ga ngecü ga yéma nangecü ga wüxiweü̃ ga pumara ga tatanüxü̃chixü̃ ga mexẽchicü ga butiyamaã ãchiü̃xü̃. Rü yexguma mechawa ínachibüyane ga Ngechuchu, rü ngĩma rü naẽrugu inaba ga yema pumara. \v 8 Rü yexguma yemaxü̃ nadaugügu ga Ngechuchuarü ngúexü̃gü, rü naãẽwa nangu̱xgü, rü inanaxügüe ga na ñagüxü̃. —¿Tü̱xcüü̃ ngẽxma inaxaiyaxü̃ i ngẽma pumara? \v 9 —Rü narümemaẽ chi nixĩ i tatanüxü̃gu namaã itaxe, rü ñu̱xũchi ngẽma dĩẽrumaã nüxü̃ irüngü̃xẽẽ i ngẽma duü̃xü̃gü i ngearü ngẽmaxü̃ã̱xgüxü̃ —ñanagürügü. \v 10 Rü Ngechuchu nüxü̃ naxĩnü. Rü ñu̱xũchi ñanagürü norü ngúexü̃güxü̃: —¿Tü̱xcüü̃ ngĩxü̃ pechixewe i ngẽma nge? Erü ngẽma chomaã naxüxü̃ rü wüxi i mexü̃ nixĩ. \v 11 —Ngẽma ngearü ngẽmaxü̃ã̱xgüxü̃ rü guxü̃gutáma petanüwa nangẽxmagü. Natürü choma rü tãũtáma guxü̃gu petanüwa changẽxma. \v 12 —Rü ngẽma chomaã naxüxü̃ i ñaã ngecü na chaxunegu nabaãxü̃ i ngẽma pumara i yixixü̃, rü ngẽmaãcü inaxü erü paxa tá chayu rü tá choxü̃ inatèxgü. Rü ngẽmacèx nixĩ i chaxunegu nabaãxü̃ i ngẽma pumara. \v 13 —Rü aixcüma pemaã nüxü̃ chixu rü guxü̃ i naãnewa i ngextá duü̃xü̃gü nüxü̃ íixugügüxü̃wa i Tupanaãrü ore i mexü̃, rü ñaã ngecü chomaã üxü̃ rü tá ta nüxü̃ nixugügü. Rü ngẽmaãcü tá ngĩxna nacuèxãchie i duü̃xü̃gü —ñanagürü ga Ngechuchu. \s1 Yuda rü ãẽ̱xgacügümaã nanamexẽẽ na ñuxãcü Ngechuchuxü̃ yayauxgüxü̃cèx \r (Mr 14.10-11; Lc 22.3-6) \p \v 14 Rü ñu̱xũchi ga wüxi ga Ngechuchuarü ngúexü̃ ga Yuda ga Icariúte rü paigüarü ãẽ̱xgacügüxü̃tawa naxũ rü namaã nayarüdexa. \v 15 Rü Yuda rü ñanagürü nüxü̃: —¿Ñuxre tá choxü̃́ penaxütanüxü̃ i ngẽxguma pexü̃́ chanatauxchaxẽẽgu na Ngechuchuxü̃ piyauxgüxü̃cèx? —ñanagürü. Rü yexguma ga nümagü ga paigüarü ãẽ̱xgacügü rü 30 tachinü ga dĩẽrugu namaã naxuneta. \v 16 Rü yexgumama inanaxügü ga Yuda ga naxcèx na nadauxü̃ ga ñuxãcü nüxü̃́ na natauxchaxẽẽgüãxü̃ na Ngechuchuxü̃ yayauxgüxü̃cèx. \s1 Coriarü õnachiga \r (Mr 14.12-25; Lc 22.7-23; Cu 13.21-30; 1 Co 11.23-26) \p \v 17 Rü nawa nangu ga ngunexü̃ ga nagu inaxügüxü̃ ga yema peta ga pãũ ga ngearü puxẽẽruü̃ã́xü̃ nagu nangõ̱xgüxü̃. Rü norü ngúexü̃gü rü Ngechuchucèx naxĩ, rü ñanagürügü nüxü̃: —¿Ngextá tá tanamexẽẽ i nachica i nawa nangõ̱xgüxü̃ i õna i Üpetüchigaarü petagu ingṍxü̃? —ñanagürügü. \v 18 Rü nüma ga Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃: —¡Nge̱ma ĩãnewa pexĩ, rü yima yatü ya pemaã nüxü̃ chaxunetacüpatawa pexĩ! ¡Rü namaã nüxü̃ pixu rü ñapegügü: \p “Torü ngúexẽẽruü̃ rü ñanagürü: ‘Marü ningaicaxüchi na chayuxü̃ rü nuã cupatawa rü chorü ngúexü̃gümaã chanangupetüxẽẽchaü̃ i Üpetüchigaarü peta’,” ñaperügügü tá nüxü̃! \v 19 Rü yéma naxĩ ga yema norü ngúexü̃gü. Rü yema Ngechuchu namaã nüxü̃ ixuxü̃rüü̃ nanaxügü. Rü nanamexẽẽgü ga yema õna ga Üpetüchigaarü petagu tá nangõ̱xgüxü̃. \v 20 Rü yexguma nachütagu rü yéma mechawa nachibü ga Ngechuchu namaã ga yema 12 ga norü ngúexü̃gü. \v 21 Rü yexguma ínachibüeyane, rü Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃: —Aixcüma pemaã nüxü̃ chixu rü wüxie i petanüwa tá tixĩ ya bexma chauechita choxü̃ íyaxuaxü̃xẽ —ñanagürü. \v 22 Rü yexguma ga nümagü ga norü ngúexü̃gü rü poraãcü nangechaü̃gü. Rü wüxichigü nüxna nicachigü, rü ñanagürügü: —Pa Corix, ¿choma ẽ́xna tá chiĩxü̃ ya yíxema cuxü̃ íyaxuaxü̃xẽ? —ñanagürügü. \v 23 Rü nüma ga Ngechuchu nanangãxü̃ rü ñanagürü: —Ngẽma wüxi ya poratuwa namaã tá chachibüxü̃, rü ngẽma tá nixĩ i chauechita choxü̃ íyaxuaxü̃xü̃. \v 24 —Rü choma i Tupana Nane na duü̃xü̃xü̃ chiĩxü̃ rü tá chayu ngẽxgumarüü̃ i Tupanaãrü ore i ümatüxü̃ nüxü̃ ixuxü̃rüü̃. Natürü wüxi i ngechaü̃xü̃chi nixĩ naxcèx i ngẽma yatü i choxü̃ íyaxuaxü̃xü̃. Rü narümemaẽ chi nixĩ ga noxtacüma tãũ chima na nabuxü̃ —ñanagürü. \v 25 Rü nadexaãchi ga Yuda ga naẽchita íyaxuaxü̃xü̃, rü ñanagürü: —Pa Ngúexẽẽruü̃x, ¿tãũtáma choma nixĩ? —ñanagürü. Rü Ngechuchu nanangãxü̃ rü ñanagürü: —Ngẽmáãcü cuma nixĩ —ñanagürü. \v 26 Rü yexguma ínachibüeyane rü Ngechuchu nanayaxu ga wüxi ga pãũ. Rü Tupanana moxẽ naxã, rü inanabücu, rü norü ngúexü̃güxü̃ nayanu. Rü ñanagürü: —Ñaã pãũ rü chaxunechiga nixĩ. Rü ¡penangṍ! —ñanagürü. \v 27 Rü yemawena rü nanayaxu ga wüxi ga pochiyu ga binumaã ããcuxü̃. Rü yexgumarüü̃ ta Tupanana moxẽ naxcèx naxãxĩra, rü ñu̱xũchi norü ngúexü̃güna nanaxã, rü ñanagürü nüxü̃: —¡Rü guxãma i pema rü peyaxèü̱x ya daa binu! \v 28 —Erü daa binu rü nachiga nixĩ ya chaugü ya muxü̃ma i duü̃xü̃gücèx tá ibacü na ngẽmaãcü Tupana nüxü̃́ nüxü̃ nangechaü̃xü̃cèx i norü pecadugü. Rü yimawa Tupana nanango̱xẽẽ na aixcüma yiĩxü̃ i norü uneta. \v 29 —Rü pemaã nüxü̃ chixu rü tagutáma wena binu chayaxaxü ñu̱xmatáta Chaunatü ya Tupana ãẽ̱xgacü íixĩxü̃wa ngexwacaxü̃cü ya binu pemaã chayaxèü̱x —ñanagürü. \s1 Ngechuchu nüxü̃ nixu rü Pedru rü taxũtáma nügü nixu na norü ngúexü̃ yiĩxü̃ \r (Mr 14.26-31; Lc 22.31-34; Cu 13.36-38) \p \v 30 Rü ñu̱xũchi nawiyaegü ga wüxi ga Tupanaãrü wiyaegu. Rü yemawena rü guma Mèxpǘne ga Oríbunecügu ãe̱ganewa naxĩ. \v 31 Rü yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃ ga norü ngúexü̃gü: —Guxãma i pema rü tá choxü̃ ípetèxgü i ñoma i chütaxü̃gu. Erü Tupanaãrü ore i ümatüxü̃wa rü ñanagürü: \q1 “Tá chayamèx ya carneruarü dauruü̃, rü tá nanaxüanemare i carnerugü”, \m ñanagürü i ngẽma ore. \v 32 —Natürü ngẽxguma marü yuwa ícharüdaxguwena, rü tá chaxira pexü̃pa Gariréaanewa chaxũ —ñanagürü. \v 33 Rü yexguma ga Pedru rü nanangãxü̃ rü ñanagürü: —Rü woo guxü̃ma i togü cuxü̃ ítèxgu, natürü i chomax rü tãũtáma cuxü̃ íchatèx —ñanagürü. \v 34 Rü Ngechuchu ñanagürü nüxü̃: —Aixcüma cumaã nüxü̃ chixu rü ñomatama i chütaxü̃gu rü naxü̃pa na otá ic̱axü̃, rü tomaẽ̱xpü̱xcüna tá cugü iquicu̱x na chorü duü̃xü̃ quiĩxü̃. \v 35 Rü Pedru nanangãxü̃ rü ñanagürü: —Rü woo wüxigu cumaã chayu̱xgu rü tãũtáma chaugü ichicu̱x na curü duü̃xü̃ chiĩxü̃ —ñanagürü. Rü guxü̃ma ga togü ga norü ngúexü̃gü rü ta yema ñanagürügü. \s1 Ngechuchu rü Yechemaníwa nayayumüxẽ \r (Mr 14.32-42; Lc 22.39-46) \p \v 36 Rü Ngechuchu rü norü ngúexü̃gümaã nawa nangugü ga wüxi ga nachica ga Yechemanígu ãe̱gaxü̃. Rü Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃: —¡Nuã perütogü! Rü paxa yoxni yéa chayayumüxẽ —ñanagürü. \v 37 Rü Ngechuchu nügüwe nanagagü ga Pedru rü Zebedéu nanegü ga Chaü̃tiágu rü Cuáü̃. Rü Ngechuchucèx inaxügü ga na poraãcü nangechaü̃xü̃ rü naxi̱xãchiãẽxü̃. \v 38 Rü yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃: —Poraãcü changechaü̃ rü nagu charüxĩnü rü ngẽmamaã tá chayu. ¡Rü nuxa perücho i pemax, rü chauxrüü̃ ipedaue! —ñanagürü. \v 39 Rü yexguma ga Ngechuchu rü yéaxüra naxũ. Rü waixü̃müãnegu nanangücuchi. Rü nayumüxẽ rü ñanagürü: —Pa Chaunatüx, ngẽxguma cuma cunaxwèxegu, ¡rü nüxna choxü̃ ínanguxuchixẽẽ i ñaã ngúxü̃ i tá choxü̃ üpetüxü̃! Natürü chanaxwèxe i cuxrütama ngúchaü̃ cuxü rü tama i choxrü —ñanagürü. \v 40 Rü yemawena ga Ngechuchu rü nataegu ga yema norü ngúexü̃gü íyexmagüxü̃wa. Rü nüxü̃ inayangau ga na ínapeexü̃. Rü ñanagürü Pedruxü̃: —Pa Pedrux, ¿taxucürüwama ẽ́xna namaã peporae na chomaã ipedauexü̃, rü bai i wüxi i ora? \v 41 —¡Rü pexuãẽgü rü Tupanana naxcèx pec̱a na pexü̃ nangü̃xẽẽxü̃cèx na tama choxü̃ ípetáxü̃cèx ega ngẽxguma ṯacü rü guxchaxü̃ pexü̃ üpetügu! Erü aixcüma peãẽwa rü ípememare, natürü pexene nixĩ ituraxü̃ —ñanagürü. \v 42 Rü yexguma rü wenaxãrü noxri ínayumüxẽxü̃cèx nataegu ga Ngechuchu. Rü wenaxãrü nayumüxẽ, rü ñanagürü: —Pa Chaunatüx, ngẽxguma tama cunaxwèxegu na nawa choxü̃ ícunguxuchixẽẽxü̃ i ñaã ngúxü̃ i tá chingexü̃, rü marü name i ngẽma cuma cunaxwèxexü̃ãcüma chomaã cunaxü —ñanagürü. \v 43 Rü ñu̱xũchi wenaxãrü norü ngúexü̃gü íyexmagüxü̃wa naxũ. Rü nüxü̃ inayangau ga na ínapeexü̃, yerü poraãcü nayaxtaexüchi. \v 44 Rü yéma nüxna nixũ, rü wenaxãrü nayayumüxẽ. Rü noxriãcütama nayumüxẽ. \v 45 Rü yemawena rü norü ngúexü̃gü íyexmagüxü̃wa naxũ. Rü ñanagürü nüxü̃: —¡Ñu̱xma waxi pepee rü iperüngü̃ẽ! Erü marü nawa nangu i ora na chorü uwanü choxü̃ iyauxgüxü̃ rü pecaduã̱xgüxü̃na choxü̃ namugüxü̃. \v 46 ¡Ipechigü rü ngĩxã ítixĩ! Erü marü ñomatáma nixĩ i ngẽma choxü̃ íyaxuaxü̃xü̃ —ñanagürü. \s1 Ngechuchuxü̃ niyauxgü \r (Mr 14.43-50; Lc 22.47-53; Cu 18.2-11) \p \v 47 Rü yexguma íyadexayane ga Ngechuchu, rü ínangu ga Yuda ga norü ngúexü̃chirẽ́x ixĩxü̃. Rü nawe narüxĩ ga muxü̃ma ga duü̃xü̃gü ga taramaã rü naĩmaã ixãxnexü̃. Rü yema nixĩ ga duü̃xü̃gü ga paigüarü ãẽ̱xgacügü rü Yudíugarü ãẽ̱xgacügüerugü yéma mugüxü̃. \v 48 Rü ga Yuda ga ínaxuaxü̃xü̃ rü marü yema duü̃xü̃gümaã nanamexẽẽ, rü ñanagürü: —Ngẽma nüxü̃ chachúxuxü̃ tá nixĩ i Ngechuchu. Rü ngẽma tá nixĩ i piyauxgüxü̃ —ñanagürü: \v 49 Rü yexguma Ngechuchucèx nixũ, rü ñanagürü nüxü̃: —Nuxmaẽ Pa Ngúexẽẽruü̃x —ñanagürü. Rü ñu̱xũchi nüxü̃ nachúxu. \v 50 Rü Ngechuchu nanangãxü̃ rü ñanagürü: —Pa Chomücüx, ¿ṯacüwa nuã cuxũ? —ñanagürü. Rü yexgumatama Ngechuchuxü̃ niyauxgü ga yema duü̃xü̃gü ga Yudawe rüxĩxü̃. \v 51 Rü wüxi ga Ngechuchumücü nanawẽ́xechi ga norü tara, rü paigüarü ãẽ̱xgacüarü duü̃xü̃xü̃ ínadaechinü. \v 52 Rü yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü: —¡Naxchiü̃gu yaxücuchi i curü tara! Erü guxãma ya yíxema taramaã nuẽxẽ, rü taragu tátama tayue. \v 53 —¿Tama ẽ́xna nüxü̃ cucuèx rü ngẽxguma chi choma chanaxwèxegu, rü Chaunatüna chi naxcèx chaca na choxü̃́ núma namugüãxü̃cèx i muxü̃ma i norü orearü ngeruü̃gü i daxũcü̱̃ã̱x na choxü̃ yanangü̃xẽẽgüxü̃cèx? \v 54 —Natürü ngẽxguma chi ngẽma chaxü̱xgu, rü ¿ñuxãcü chi ningu i Tupanaãrü ore i ümatüxü̃ i nüxü̃ ixuxü̃ na choma rü tá chayuxü̃? \v 55 Rü yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃ ga yema duü̃xü̃gü: —¿Tü̱xcüü̃ taragü rü naĩxmenèxãgümaã chauxcèx nuã pexĩ na choxü̃ peyarüyauxgüxü̃cèx ñoma wüxi i ngĩ́tèxáxü̃ chiĩxü̃rüü̃? Rü guxü̃ ga ngunexü̃gu rü tupauca ga taxü̃newa changu̱xẽẽtae natürü taguma yexma choxü̃ piyauxgü. \v 56 —Natürü guxü̃ma i ñaã ñu̱xma ngupetüxü̃, rü ngẽmaãcü nangupetü na yanguxü̃cèx i Tupanaãrü ore ga nuxcümaü̃güxü̃ ga norü orearü uruü̃gü ümatügüxü̃ —ñanagürü. Rü yexguma ga guxü̃ma ga norü ngúexü̃gü rü nüxna nibuxmü. Rü nüxĩcatama yéma nanatèxgü ga Ngechuchu. \s1 Ãẽ̱xgacügü ga taxü̃güpẽ́xewa Ngechuchuxü̃ nagagü \r (Mr 14.53-65; Lc 22.54-55, 63-71; Cu 18.12-14, 19-24) \p \v 57 Rü Caipá ga paigüarü ãẽ̱xgacüxü̃tawa Ngechuchuxü̃ nagagü ga yema duü̃xü̃gü ga yayauxgüxü̃. Rü yexma nixĩ ga nangutaquẽ́xegüxü̃ ga ngúexẽẽruü̃gü ga ore ga mugüwa ngu̱xẽẽtaegüxü̃ rü Yudíugüarü ãẽ̱xgacügüerugü. \v 58 Natürü ga Pedru rü yaxü̃gu nawe nixãchigü ñu̱xmata paigüarü ãẽ̱xgacü ga Caipáxü̃tawa nangu. Rü purichíagü ga tupaucaarü dauruü̃gümaã yéma ĩã̱xtüwa narüto, yerü nüxü̃ nadauxchaü̃ ga ṯacü tá Ngechuchumaã na naxüexü̃. \v 59 Rü ga paigüarü ãẽ̱xgacügü rü guxü̃ma ga Yudíugüarü ãẽ̱xgacügüerugü rü naxcèx nadaugü ga wüxi ga ore ga doramare ixĩxü̃ na yemamaã Ngechuchuxü̃ ínaxuaxü̃güxü̃cèx na yamèxgüãxü̃cèx. \v 60-61 Natürü woo muxü̃ma ga duü̃xü̃gü doraxü̃mare nachigaxü̃ yéma yarüxugüe, natürü taxuxü̃ma ga chixexü̃ inayangaugü ga naxcèx tá yamèxgüãxü̃. Rü düxwa yéma naxĩ ga taxre ga yatügü ga doraxü̃mare yéma yarüxugüxü̃. Rü ñanagürügü: —Toma nüxü̃ taxĩnüẽ i ñaã yatü rü ñanagürü: \p “Tá nagu chapogü ya daa tupauca ya taxü̃ne ya Tupanaãrü, rü tomaẽ̱xpü̱x i ngunexü̃gu tá wenaxãrü íchanadaxẽẽ”, ñanagürügü. \v 62 Rü yexguma ga paigüarü ãẽ̱xgacü ga Caipá rü inachi, rü ñanagürü Ngechuchuxü̃: —¿Rü ṯacümaã cunangãxü̃ i ñu̱xmax? ¿Rü ñuxũ ñaxü̃ yiĩxü̃ i ngẽma cuchiga i nüxü̃ yaxugügüxü̃? —ñanagürü. \v 63 Natürü ga Ngechuchu rü nangeèxmare. Rü yemacèx ga paigüarü ãẽ̱xgacü ga Caipá rü ñanagürü nüxü̃: —Tupana ya Maxü̃cüégagu chanaxwèxe i aixcüma tomaã nüxü̃ quixu na texé quiĩxü̃. ¿Rü cuma ẽ́xna i Cristu ya Tupana Nane quiĩxü̃, rü ẽ́xna tama? —ñanagürü. \v 64 Rü Ngechuchu nanangãxü̃ rü ñanagürü: —Ngü̃, rü ngẽma nüxü̃ quixuxü̃ chixĩ. Rü pemaã nüxü̃ chixu rü tá choxü̃ pedaugü i ngẽxguma Chaunatü ya Poracüxü̃tawa charüto̱xgu rü ngẽxguma caixanexü̃gu wenaxãrü núma chaxũxgu —ñanagürü. \v 65 Rü yexguma ga paigüarü ãẽ̱xgacü rü norü numaã nügüchirugu nagaugü. Rü ñanagürü: —Rü ñaã yatü rü ṯacü Tupanamaã nixugü. Rü taxucèxma marü tanaxwèxe i ñu̱xma i to i ore na napoxcuxü̃cèx i ñaã yatü. Rü pematama marü nüxü̃ pexĩnüẽ na ñuxãcü chixexü̃maã na yadexaxü̃. \v 66 —¿Ñuxũ ñapegüxü̃ i pemax? —ñanagürü. Rü nümagü ga togü ga ãẽ̱xgacügü rü nanangãxü̃gü rü ñanagürügü: —Ngẽmáãcü chixexü̃ naxü. Rü name nixĩ i noxtacüma nayu —ñanagürügü. \v 67 Rü yexguma rü Ngechuchuchiwewa nac̱uaixgüe. Rü nüxna nanac̱uaixcagü. Rü togü rü nanapegüchiwegü. \v 68 Rü ñanagürügü: —Pa Cristux, ¡nüxü̃ nacuèx na texé cuxü̃ pegüchiwegüxü̃ rü cuxna nac̱uaixcagüxü̃! —ñanagürügü. \s1 Pedru rü tama nügü nixu na Ngechuchuxü̃ nacuáxü̃ \r (Mr 14.66-72; Lc 22.56-62; Cu 18.15-18, 25-27) \p \v 69 Rü yoxni ga Pedru rü ãẽ̱xgacüpataèxtüwa narüto. Rü wüxi ga pacü ga ãẽ̱xgacüarü duü̃xü̃ ixĩcü, rü Pedrucèx iyaxũ. Rü ngĩgürügü nüxü̃: —Cuma rü ta namücü quixĩ i ngẽma Ngechuchu i Gariréaanecü̱̃ã̱x —ngĩgürügü. \v 70 Natürü ga Pedru rü guxü̃ ga yema duü̃xü̃güpẽ́xewa rü tama nügü nixu na Ngechuchuarü duü̃xü̃ yiĩxü̃, rü ñanagürü: —Choma rü tama nüxü̃ chacuèx i ṯacüchiga nixĩ i ngẽma nüxü̃ quixuxü̃ —ñanagürü. \v 71 Rü yexguma marü yema ĩpataèxtüarü ĩã̱xwa ínaxũũxgu ga Pedru, rü naĩ ga pacü nüxü̃ idau. Rü ngĩgürügü namaã ga yema duü̃xü̃gü ga yéma yexmagüxü̃: —Ñaã yatü rü Ngechuchu ya Nacharétucü̱̃ã̱xmücü nixĩ —ngĩgürügü. \v 72 Natürü ga Pedru rü wenaxãrü tama nügü nixu na Ngechuchuarü duü̃xü̃ yiĩxü̃. Rü ñanagürü: —Choma rü tama nüxü̃ chacuèx i ngẽma yatü. Rü Tupana choxü̃ poxcux ega tama aixcüma yixĩgu i chorü ore —ñanagürü. \v 73 Rü yixcamaxü̃ra rü yema duü̃xü̃gü ga yéma yexmagüxü̃ rü Pedrucèx naxĩ, rü ñanagürügü nüxü̃: —Aixcüma nixĩ i cuma rü ta rü ngẽma Ngechuchutanüxü̃ quiĩxü̃, erü wüxi i Gariréaanecü̱̃ã̱x idexaxü̃rüü̃ quidexa —ñanagürügü. \v 74 Rü nüma ga Pedru rü poraãcü nügü nixã, rü ñanagürü nüxü̃: —Rü aixcüma tama nüxü̃ chacuèx i ngẽma yatü. Rü ngẽxguma doraxü̃ chixuxgu rü Tupana choxü̃ poxcux —ñanagürü. Rü yexgumatama nica ga otá. \v 75 Rü nüma ga Pedru rü yexguma nüxna nacuèxãchi ga yema ore ga Ngechuchu namaã nüxü̃ ixuxü̃ ga ñaxü̃: \p “Rü naxü̃pa na otá ic̱axü̃, rü cuma rü tomaẽ̱xpü̱xcüna cugü tá quixã na chorü duü̃xü̃ quiĩxü̃”, ñaxü̃. Rü yéma ínaxũxũ ga Pedru rü poraãcüxüchima naxaxu. \c 27 \s1 Yudíugüarü ãẽ̱xgacügü rü Piratuxü̃tawa nanagagü ga Ngechuchu \r (Mr 15.1; Lc 23.1-2; Cu 18.28-32) \p \v 1 Rü yexguma yangunegu rü guxü̃ma ga paigüarü ãẽ̱xgacügü rü Yudíugüarü ãẽ̱xgacügüerugü, rü nügümaã nanamexẽẽgü na ñuxãcü Ngechuchuxü̃ yamèxgüxü̃. \v 2 Rü nayanèĩ̱xgüchacüügü rü yemaãcü ãẽ̱xgacü ga Piratuxü̃tawa nanagagü. Piratu nixĩ ga Dumacü̱̃ã̱x ga ãẽ̱xgacü ga Yudéaanemaã icuácü. \s1 Nayu ga Yuda \p \v 3 Rü nüma ga Yuda ga Ngechuchuxü̃ íyaxuaxü̃xü̃ rü nüxü̃ nadau ga Ngechuchuxü̃ na napoxcuexü̃. Rü poraãcü nagu narüxĩnü ga yema chixexü̃ ga nümatama naxüxü̃. Rü yéma naxũ naxü̃tawa ga yema paigüarü ãẽ̱xgacügü rü yema Yudíugüarü ãẽ̱xgacügüerugü. Rü ngĩxü̃ nayataeguxẽẽ ga yema 30 tachinü ga dĩẽru ga nüxna ngĩxü̃ naxãgücü. \v 4 Rü ñanagürü nüxü̃: —Choma rü marü chixexü̃ chaxü, erü naẽchita íchayaxuaxü̃ i wüxi i yatü i taxuü̃ma i chixexü̃ üxü̃, rü ñu̱xma rü tá ngẽmagagu nayu —ñanagürü. Natürü nümagü ga ãẽ̱xgacügü rü nanangãxü̃gü, rü ñanagürügü: —Toma rü tama nüxü̃ tacuáxchaü̃ i ngẽma. Cugagutama nixĩ, rü cuma i nüxü̃ cucuáxü̃ na ñuxãcü cugümaã cunamexẽẽxü̃ i ngẽma —ñanagürügü. \v 5 Rü yexguma ga Yuda rü yexma tupauca ga taxü̃nechiãgu ngĩxü̃ nawotanü ga yema dĩẽru. Rü ñu̱xũchi ínixũ rü nügü nayawẽxnaxã. \v 6 Rü ga paigüarü ãẽ̱xgacügü rü ngĩxü̃ nade ga yema dĩẽru. Rü ñanagürügü: —Taxucürüwa tupauca ya taxü̃neãrü dĩẽruchiü̃gu ngĩxü̃ tanu i ñaã dĩẽru, erü ngẽmamaã tanaxütanü i ngẽma yatü i tá yuxü̃ —ñanagürügü. \v 7 Rü ñu̱xũchi nügümaã nanamexẽẽgü na yema dĩẽrumaã naxcèx nataxegüxü̃cèx ga wüxi ga naãne ga waixü̃mü ga üwechixü̃ nawa nayauxgüxü̃. Rü yema naãnecèx nataxegü na nüxü̃́ nayexmaxü̃cèx ga nachica ga ngexta na natèxgüãxü̃cèx ga yema duü̃xü̃gü ga togü ga nachiü̃ãnecü̱̃ã̱x ixĩgüxü̃. \v 8 Rü ngẽmacèx i ñu̱xma rü ta i ngẽma naãne rü Nagüchitaü̃gu naxãe̱ga. \v 9 Rü yemaãcü ningu ga Tupanaãrü ore ga nuxcümaü̃cü ga norü orearü uruü̃ ga Yeremíã ümatüxü̃ ga ñaxü̃: \q1 “Rü nümagü ngĩxü̃ nade ga yema 30 tachinü ga dĩẽru ga Cristutanü Yudíugü ngĩxü̃ ixãgücü. \v 10 Rü yema dĩẽrumaã naxcèx nataxegü ga wüxi ga naãne ga waixü̃mü ga üwechixü̃ nawa nayauxgüxü̃, yema Cori ga Tupana chomaã nüxü̃ ixuxü̃rüü̃”, \m ñaxü̃. \s1 Piratupẽ́xewa nayexma ga Ngechuchu \r (Mr 15.2-5; Lc 23.3-5; Cu 18.33-38) \p \v 11 Rü ãẽ̱xgacü ga Piratuxü̃tawa Ngechuchuxü̃ nagagü. Rü nüma ga Piratu rü Ngechuchuna naca, rü ñanagürü: —¿Cuma quiĩxü̃ i Yudíugüarü ãẽ̱xgacü ya tacü? —ñanagürü. Rü Ngechuchu nanangãxü̃, rü ñanagürü: —Ngü̃, rü ngẽma nüxü̃ quixuxü̃ chixĩ i chomax —ñanagürü. \v 12 Rü Ngechuchuxü̃ ínaxuaxü̃gü ga paigüarü ãẽ̱xgacügü rü Yudíugüarü ãẽ̱xgacügüerugü. Natürü ga Ngechuchu rü taxuxü̃maãma nanangãxü̃. \v 13 Rü yexguma ga Piratu rü ñanagürü: —¿Tama ẽ́xna nüxü̃ cuxĩnü i ngẽma ore i namaã cuxü̃ ínaxuaxü̃güxü̃? —ñanagürü. \v 14 Natürü ga Ngechuchu rü taxuxü̃maãma nanangãxü̃. Rü yemacèx poraãcü nabèi̱xãchiãẽ ga ãẽ̱xgacü ga Piratu. \s1 Piratu rü Ngechuchumaã nanaxuegu na nayuxü̃cèx \r (Mr 15.6-20; Lc 23.13-25; Cu 18.38-19.16) \p \v 15 Rü guxü̃guma ga yema Üpetüchigaarü petagu, rü Piratu ínananguxuchixẽẽxü̃ ga wüxi ga poxcuxü̃ ga duü̃xü̃gü naxcèx ícagüxü̃, yerü yema nixĩ ga nacüma. \v 16 Rü yéma nayexma ga wüxi ga poxcuxü̃ ga guxü̃ ga duü̃xü̃gü meã nüxü̃ cuáxü̃. Rü Barabá nixĩ ga nae̱ga. \v 17 Rü yexguma yéma nangutaquẽ́xegügu ga duü̃xü̃gü, rü Piratu nüxna naca, rü ñanagürü: —¿Rü ngexü̃rüxüxü̃ i penaxw̱aexü̃ na íchananguxuchixẽẽxü̃? ¿Penaxwèxexü̃ na Barabáxü̃ íchananguxuchixẽẽxü̃ rü ẽ́xna Ngechuchu i Cristumaã naxugüxü̃xü̃ íchananguxuchixẽẽxü̃? —ñanagürü. \v 18 Rü yema ñanagürü ga Piratu yerü nüxü̃ nacuèx na Ngechuchuchi naxaiexü̃ ga Yudíugüarü ãẽ̱xgacügü, rü yemacèx nixĩ ga naxü̃tawa nagagüãxü̃. \v 19 Rü yexguma norü tochicawa nato̱xgu ga Piratu, rü naxmèx yéma imuga, rü ngĩgürügü: —Tama name i cunapoxcu i ngẽma yatü i taxuü̃ma i chixexü̃ üxü̃. Yerü nagagu ĩne chütacü rü poraãcü chachixenegü —ngĩgürügü. \v 20 Natürü yema paigüarü ãẽ̱xgacügü rü Yudíugüarü ãẽ̱xgacügüerugü, rü duü̃xü̃güxü̃ naxucu̱xẽgü na naxcèx ínacagüxü̃cèx na Barabáxü̃ ínanguxuchixẽẽxü̃cèx rü Ngechuchuxü̃ na nayuxẽẽgüxü̃cèx. \v 21 Rü ãẽ̱xgacü ga Piratu rü wenaxãrü duü̃xü̃güna naca, rü ñanagürü: —¿Ngẽxü̃rüüxü̃ i ngẽma taxrewa i pema penaxwèxexü̃ na íchananguxuchixẽẽxü̃? —ñanagürü. Rü nümagü ga duü̃xü̃gü nanangãxü̃gü, rü ñanagürügü: —Tanaxwèxe i Barabáxü̃ ícunguxuchixẽẽ —ñanagürügü. \v 22 Rü yexguma ga ãẽ̱xgacü ga Piratu rü nüxna naca, rü ñanagürü: —¿Ṯacü tá chaxüxü̃ namaã i ngẽma Ngechuchu i Cristugu ãe̱gaxü̃? —ñanagürü. Rü guxü̃ma ga duü̃xü̃gü rü nanangãxü̃gü, rü ñanagürügü: —¡Curuchawa yapota! —ñanagürügü. \v 23 Rü yexguma ga Piratu rü ñanagürü nüxü̃: —¿Natürü ṯacü rü chixexü̃ naxü? —ñanagürü. Natürü ga nümagü ga duü̃xü̃gü rü wenaxãrü tagaãcü ñanagürügü: —¡Curuchawa yapota! —ñanagürügü. \v 24 Rü yexguma Piratu nüxü̃ dèu̱xgu ga marü taxucürüwama Ngechuchuxü̃ na ínanguxuchixẽẽe̱gaxü̃, yerü ga duü̃xü̃gü rü marü nanaxi̱xãchiãẽgüchaü̃, rü yemacèx wüxi ga norü duü̃xü̃xü̃ namu ga dexá naxü̃tawa na tanangexü̃cèx. Rü nügü nayauxmẽ́x ga Piratu napẽ́xewa ga guxü̃ma ga yema duü̃xü̃gü. Rü ñanagürü: —Tama chaugagu tá nixĩ i na nayuxü̃ i ñaã yatü i taxuü̃ma i chixexü̃ üxü̃, rü pegagu tátama nixĩ —ñanagürü. \v 25 Rü guxü̃ma ga yema duü̃xü̃gü nanangãxü̃gü, rü ñanagürügü: —Togagu rü toxocügügagu tá nixĩ i nayuxü̃ —ñanagürügü. \v 26 Rü yexguma ga Piratu rü Barabáxü̃ ínanguxuchixẽẽ. Rü ñu̱xũchi norü churaragüxü̃ namu na Ngechuchuxü̃ nac̱uaixgüxü̃cèx, rü yemawena curuchawa na yanapotagüãxü̃cèx. \v 27 Rü ñu̱xũchi ga yema churaragü rü Piratupataarü aixepewa Ngechuchuxü̃ nagagü. Rü yexma Ngechuchuxü̃tagu nanangutaquẽ́xexẽẽ ga guxü̃ma ga churaragü. \v 28 Rü ñu̱xũchi Ngechuchuxü̃ ínacu̱xuchigü, rü wüxi ga máxü̃ ga naxchiru ga dauxü̃gu nayacu̱xẽẽgü. \v 29 Rü naẽruwa nayangèxcuchigü ga wüxi ga boxü̃ ga chuchuxü̃wa naxügüxü̃. Rü wüxi ga naĩxmenèxãxãcüxü̃ nüxü̃ nayayauxãchixẽẽ ga norü tügünemẽ́xẽwa. Rü ñu̱xũchi napẽ́xegu nacaxã́pü̱xügü, rü nüxü̃ nacugüe, rü ñanagürügü: —¡Namaü̃x ya Yudíugüarü Ãẽ̱xgacü ya Tacüx! —ñanagürügü. \v 30 Rü nüxna nac̱uaixgüe. Rü nüxna nanayauxgü ga guma naĩxmenèxãxãcü, rü naẽruwa namaã nanac̱uaixcagü. \v 31 Rü yexguma nüxü̃ nacugüeguwena rü ínanacu̱xuchigü ga yema naxchiru ga daucharaxü̃. Rü wenaxãrü naxchirugutama nayacu̱xẽẽgü. Rü ñu̱xũchi nayagagü na curuchawa yanapotagüãxü̃cèx. \s1 Ngechuchuxü̃ curuchawa nipotagü \r (Mr 15.21-32; Lc 23.26-43; Cu 19.17-27) \p \v 32 Rü yexguma yéma inaxĩãchigu, rü nüxü̃ nadaugü ga wüxi ga yatü ga Chirénecü̱̃ã̱x ga Chimáũgu ãe̱gacü. Rü guma yatüxü̃ ngĩxü̃ iningexẽẽgü ga Ngechuchuarü curucha. \v 33 Rü nawa nangugü ga wüxi ga nachica ga Górgutagu ãe̱gaxü̃. Rü ngẽma nae̱ga rü Duü̃xẽẽruchinèxã ñaxü̃chiga nixĩ. \v 34 Rü nüxna nanaxãgü ga binu ga ngúxü̃ãrü naãchixẽẽruü̃maã ãe̱xü̃cü na yaxaxãxü̃cèx. Rü Ngechuchu nüxü̃ naxaxneta, natürü tama nayaxaxü. \v 35 Rü yexguma marü curuchawa yapotagüãxguwena rü ga churaragü rü nanade ga Ngechuchuchiru. Rü ñu̱xũchi wüxi ga dĩẽru ngĩxü̃ nañanagügü na yemawa nüxü̃ nacuèxgüxü̃cèx na ṯacü tá nayaxuxü̃ ga wüxichigü. \v 36 Rü ñu̱xũchi yéma narütogü ga churaragü na Ngechuchuna yéma nadaugüxü̃cèx. \v 37 Rü norü curuchatapẽ́xewa nayapocuchi ga wüxi ga mürapewa ga ãe̱gatachinüxü̃ ga nüxü̃ ixuxü̃ ga ṯacücèx Ngechuchuxü̃ curuchawa na yapotagüxü̃. Rü ñanagürü: “Ñaã nixĩ i Ngechuchu i Yudíugüarü Ãẽ̱xgacü ya Tacü”, ñanagürü. \v 38 Rü yexgumarüü̃ ta curuchawa nayapotagü ga taxre ga máẽtagüxü̃. Rü wüxi rü Ngechuchuarü tügünecüwawa naxü, rü to ga norü ṯoxwecüwawa. \v 39-40 Rü yema duü̃xü̃gü ga yéma chopetüxü̃, rü Ngechuchumaã naguxchigagü, rü nanexãẽrugüãcüma ñanagürügü: —Dücèx, cuma cunangutaü̃xẽẽe̱ga ya tupauca ya taxü̃ne, rü tomaẽ̱xpü̱x i ngunexü̃gu wenaxãrü ícunadaxẽẽe̱ga. ¡Cugütama namaxẽẽ i ñu̱xmax! Rü ngẽxguma chi aixcüma Tupana Nane quixĩgu, rü ¡írüxĩ i curuchawa! —ñanagürügü. \v 41 Rü yexgumarüü̃ ta Ngechuchuxü̃ nacugüecüraxü̃ ga paigüarü ãẽ̱xgacügü, rü ngúexẽẽruü̃gü ga ore ga mugüwa ngu̱xẽẽtaegüxü̃, rü Parichéugü, rü Yudíugüarü ãẽ̱xgacügüerugü. Rü nügümaã ñanagürügü: \v 42 —Rü nüma rü togüxü̃ namaxẽxẽẽ natürü i ñu̱xma rü tama nüxü̃ nacuèx na nügütama namaxẽẽxü̃. Rü ngẽxguma chi aixcüma Yudíugüarü ãẽ̱xgacü yixĩgu, ¡rü ñu̱xma rü ínaxĩ̱x i curuchawa na nüxü̃́ yaxõgüxü̃cèx! \v 43 —Rü nüma nagu naxĩnügu rü Tupana tá nüxü̃ narüngü̃xẽẽ. Ẽcü, ñu̱xma rü Tupana nüxü̃ rüngü̃xẽẽ̱x ega aixcüma nüxü̃ nangü̃xẽẽchaü̃gu. ¿Tama ẽ́xna nümatama tamaã nüxü̃ yaxuxü̃ na Tupana Nane yiĩxü̃? —ñanagürügü. \v 44 Rü woo ga yema máẽtagüxü̃ ga naxrüü̃ curuchawa ipotagüxü̃, rü namaã naguxchigagü. \s1 Nayu ga Ngechuchu \r (Mr 15.33-41; Lc 23.44-49; Cu 19.28-30) \p \v 45 Rü yexguma rü guxü̃ ga naãnewa naxẽãne. Rü tocuchigu inaxügü ga yema ñu̱xmata tomaẽ̱xpü̱xarü orawa nangu ga yáuanecü. \v 46 Rü yema tomaẽ̱xpü̱xarü oragu nixĩ ga Ngechuchu ga tagaãcü aita naxüxü̃, rü ñaxü̃: —Erí, Erí, ¿damá chabátani? —ñanagürü. Rü ngẽma rü ñaxü̃chiga nixĩ: \p “Pa Chorü Tupana, Pa Chorü Tupanax, ¿tü̱xcüü̃ choxna quixũgachixü̃?” ñaxü̃chiga nixĩ. \v 47 Rü nümaxü̃ ga duü̃xü̃gü ga yéma yexmagüxü̃ rü nüxü̃ naxĩnüẽ, rü ñanagürügü: —Ñaã yatü rü nuxcümaü̃cü ga Tupanaãrü orearü uruü̃ ga Eríacèx naca —ñanagürügü. \v 48 Rü yexgumatama rü wüxi ga yema duü̃xü̃gü ga yéma yexmagüxü̃ rü inañaãchi rü Ngechuchuxü̃tawa nanange ga wüxi ga tüaxmü ga binu ga marü ngúchièxüchicümaã yawaixẽẽxü̃. Rü wüxi ga dexnewa nayanèĩ̱x. Rü ñu̱xũchi Ngechuchuèxgu nanawẽ́x na nüxü̃ natuxuxü̃cèx. \v 49 Natürü ga yema togü ga duü̃xü̃gü ga yéma yexmagüxü̃ rü ñanagürügü: —Yixrüma. Rü ngĩxã itarüdaunü ngoxita Ería nuã ũ na nüxü̃ yanangü̃xẽẽxü̃cèx —ñanagürügü. \v 50 Rü wenaxãrü tagaãcü aita naxü ga Ngechuchu, rü ñu̱xũchi nayu. \v 51 Rü yexgumatama ga tupauca ga taxü̃neãrü tüyemachiãxü̃ rü taxregu narügaute. Rü daxũwa inanaxügü ga na nagautexü̃ rü ñu̱xmata ñaxtüwa nangu. Rü naxĩã̱xãchiane, rü narüngǘxtegü ga nutagü ga itacü. \v 52 Rü yuetamaü̃gü rü ningenagü. Rü wena namaxẽ ga muxü̃ma ga duü̃xü̃gü ga yuechiréxü̃ ga Tupanaãxü̃́ yaxõgüxü̃. \v 53 Rü yexguma Ngechuchu wena maü̃xguwena, rü naxmaü̃wa ínachoxü̃ ga yema duü̃xü̃gü ga wena maxẽxü̃. Rü Yerucharéü̃wa naxĩ. Rü muxü̃ma ga duü̃xü̃gü nüxü̃ nadaugü. \v 54 Rü yema churaragüarü ãẽ̱xgacü rü norü churaragü ga Ngechuchuna ídaugüxü̃, rü nüxü̃ nadaugü ga na naxĩã̱xãchianexü̃ rü guxü̃ma ga yema ngupetüxü̃. Rü yexguma rü poraãcü namuü̃ẽ, rü ñanagürügü: —Aixcüma nixĩ ya daa yatü i Tupana Nane na yiĩxü̃ —ñanagürügü. \v 55 Rü iyexmagü ga mucüma ga ngecügü ga yéma yaxü̃wa nüxü̃ rüdaunücü. Rü yema ngecügü iyixĩ ga Ngechuchuxü̃ íixümücügücü rü nüxü̃ rüngü̃xẽẽgücü ga yexguma Gariréaanewa ne naxũxgu. \v 56 Rü yema ngecügütanüwa iyexma ga María ga Magadácü̱̃ã̱x, rü María ga Chaü̃tiágu rü Yúche naẽ, rü Zebedéu namèx ga Chaü̃tiágu rü Cuáü̃ naẽ. \s1 Ngechuchu rü naxmaü̃gu nayaxücuchigü \r (Mr 15.42-47; Lc 23.50-56; Cu 19.38-42) \p \v 57 Rü yexguma marü nachütachaü̃gu, rü yéma nangu ga wüxi ga yatü ga Arimatéacü̱̃ã̱x ga taarü dĩẽruã́cü ga Yúchegu ãe̱gacü. Rü nüma rü ta Ngechuchuaxü̃́ nayaxõ. \v 58 Rü nüma rü Piratuna nayaca rü ngoxita name na nayauxãxü̃ ga Ngechuchuxü̃ne ga curuchawa. Rü Piratu norü churaragüxü̃ namu na nüxna naxãgüãxü̃cèx ga Ngechuchuxü̃ne. \v 59 Rü Yúche nanayaxu ga Ngechuchuxü̃ne ga curuchawa. Rü wüxi ga naxchápenüü̃ ga ngẽmataxü̃maã nananuque. \v 60 Rü yema naxmaü̃ ga yexwacaxüxü̃ ga Yúche nügücèxtama duü̃xü̃güxü̃ yacaxmaxẽẽxü̃ ga nuta ga tacüarü mèxpǘxü̃wa yexmaxü̃gu nayaxücuchi ga Ngechuchuxü̃ne. Rü ñu̱xũchi nanangũxtaü̃ namaã ga wüxi ga nuta ga taxüchicü. Rü yemawena rü ínixũ. \v 61 Rü yéma Ngechuchumaü̃ãrü to̱xmèxtawa irütogü ga María ga Magadácü̱̃ã̱x rü naĩ ga María. \s1 Purichíagü nüxna nadaugü ga yema naxmaü̃ ga Ngechuchuxü̃ nagu yaxücuchigüxü̃ \p \v 62 Rü moxü̃ãcü ga ngü̃xchigaarü ngunexü̃gu rü paigüarü ãẽ̱xgacügü rü Parichéugü rü yéma Piratuxü̃tawa naxĩ. \v 63 Rü ñanagürügü nüxü̃: —Pa Corix, nüxna tacuèxãchie ga yema yatü ga Ngechuchu ga idoratèxáxü̃ rü yexguma namaü̃xgu rü ñanagürü tomaã: \p “Ngẽxguma chayu̱xgu rü tomaẽ̱xpü̱x i ngunexü̃guwena rü wena táxarü ícharüda”, ñanagürü tomaã. \v 64 —Rü ngẽmacèx tanaxwèxe i churaragü nge̱ma cumugü na nüxna yadaugüxü̃cèx i ngẽma naxmaü̃ ñu̱xmatáta tomaẽ̱xpü̱x i ngunexü̃wa nangu na tama chütacü nge̱ma naxĩxü̃cèx i norü ngúexü̃gü na yayauxgüãxü̃cèx i naxü̃ne rü ñu̱xũchi duü̃xü̃gümaã nüxü̃ na yaxugüxü̃cèx na marü wena namaxü̃xü̃. Erü ngẽxguma chi ngẽmaãcü naxüpetügu, rü noxriarü yexera tá nixĩ na duü̃xü̃güxü̃ nawomüxẽẽxü̃ —ñanagürügü. \v 65 Rü Piratu ñanagürü nüxü̃: —Ngẽãgü nixĩ i churaragü i pexcèx. ¡Ẽcü nge̱ma namaã pexĩ na meãma pema penaxwèxexü̃ãcüma nüxna pedaugüxü̃cèx i naxmaü̃! —ñanagürü. \v 66 Rü yema churaragümaã yéma naxĩ, rü meãma nayataixẽẽgü ga guma nuta ga Ngechuchumaxü̃ namaã rüngũxtaü̃cü. Rü nanaxüarü cuèxruü̃ã̱xgü na taxúema naẽchita ínaxügachigüxü̃cèx ga guma nuta. Rü ñu̱xũchi yexma nanamugü ga churaragü na nüxna nadaugüxü̃cèx. \c 28 \s1 Yuwa ínarüda ga Ngechuchu \r (Mr 16.1-8; Lc 24.1-12; Cu 20.1-10) \p \v 1 Rü sabaduarü ngunexü̃guwena ga yüxüarü pèxmama, rü yéma naxmaü̃wa íiyadaugü ga María ga Magadácü̱̃ã̱x rü naĩ ga María. \v 2 Rü ngürüãchi poraãcü naxĩã̱xãchiane, yerü wüxi ga daxũcü̱̃ã̱x ga Cori ga Tupanaãrü orearü ngeruü̃ ínarüxĩ, rü naxmaü̃wa nangu rü ínanangũxgachi ga guma nuta ga namaã nangũxtaü̃cü ga yema naxmaü̃. Rü ñu̱xũchi guma nutaétüwa narüto. \v 3 Rü yema orearü ngeruü̃ rü wüxi ga bèi̱xbẽ́xanexü̃rüü̃ niy̱auracüü. Rü nacómüxü̃chi ga naxchiru. \v 4 Rü yexguma yemaxü̃ nadaugügu ga churaragü rü norü muü̃maã nidu̱ru̱xe, rü yexma niyuãchitanü. \v 5 Rü yexguma ga yema orearü ngeruü̃, rü ñanagürü ngĩxü̃ ga yema ngecügü: —¡Tãxṹ i pemuü̃ẽxü̃! Choma nüxü̃ chacuèx rü naxcèx pedaugü ya Ngechuchu ga guma curuchawa yapotagüãcü. \v 6 Nataxuma i nuã, erü marü wena namaxü̃, yema nüma ü̃pa pemaã nüxü̃ yaxuxü̃rüü̃. ¡Rü nuã pexĩ, rü ípeyadèu̱x i naxmaü̃ i ngẽma inaxügüãxü̃wa ga naxü̃ne! \v 7 ¡Rü paxa ípixĩ, rü norü ngúexü̃gümaã nüxü̃ peyarüxugüe rü marü ínarüda rü wena namaxü̃ ya Ngechuchu! Rü ñu̱xma rü marü pexü̃pa nüxĩra Gariréaanewa naxũ i nümax. Rü nge̱ma tá nixĩ i nüxü̃ peyadauxü̃. Rü ngẽma nixĩ i ore i pemaã nüxü̃ chayarüxuxü̃ —ñanagürü. \v 8 Rü yexguma ga yema ngecügü rü paxama nüxna íiyaxĩ ga yema naxmaü̃. Rü imuü̃ẽ, natürü itaãẽgü ta. Rü poraãcü iixü̃ãchi na Ngechuchuarü ngúexü̃gümaã nüxü̃ na yanaxugüexü̃cèx ga yema ore ga daxũcü̱̃ã̱x ngĩmaã nüxü̃ ixuxü̃. \v 9 Rü yexguma inaxü̃ãchiyane, rü ngürüãchi yéma ngĩxcèx nango̱x ga Ngechuchu, rü ngĩxü̃ narümoxẽ. Rü ngĩmagü rü Ngechuchucèx iyabuxmü rü nüxü̃ iyacuèxüü̃gü, rü naparawa inèĩ̱xãchitanü. \v 10 Rü nüma ga Ngechuchu rü ñanagürü ngĩxü̃gü: —¡Tãxṹ i pemuü̃ẽxü̃! ¡Rü ípixĩ rü chaueneẽgü i chorü ngúexü̃gümaã nüxü̃ peyarüxu rü Gariréaanewa naxĩ! Rü nge̱ma tá nixĩ i choxü̃ nadaugüxü̃ —ñanagürü. \s1 Churaragü rü paigüarü ãẽ̱xgacügümaã nüxü̃ nayarüxugüe ga yema ngupetüxü̃ \p \v 11 Rü yexguma ga yema ngecügü rü namagu naxĩyane, rü ñuxre ga churaragü ga yéma naxmaü̃wa dauxü̃taegüxü̃ rü Yerucharéü̃wa naxĩ. Rü paigüarü ãẽ̱xgacügümaã nüxü̃ nayarüxugüe ga guxü̃ma ga yema ngupetüxü̃. \v 12 Rü yema paigüarü ãẽ̱xgacügü rü namaã nayarüdexagü ga Yudíugüarü ãẽ̱xgacügüerugü. Rü nügümaã nanamexẽẽgü ga ṯacümaã tá churaragüxü̃ na yaxucu̱xẽgüxü̃. Rü ñu̱xũchi nüxna ngĩxü̃ naxãgü ga tacü ga dĩẽru. \v 13 Rü namaã nüxü̃ nixugüe rü ñanagürügü: —¡Pema rü ñaperügügü tá: \p “Ngẽxguma chütacü tapeeyane, rü norü ngúexü̃gü toechita nge̱ma naxĩ rü nayayauxgü ga naxü̃ne” ñaperügügü tá! \v 14 Rü ngẽxguma ãẽ̱xgacü ya Piratu tá nüxü̃ cuèxgu i ngẽma ngupetüxü̃, rü toma rü tá namaã tidexagü rü namaã tá tanamexẽẽ na taxuü̃ma pemaã naxüxü̃cèx —ñanagürügü. \v 15 Rü yexguma ga yema churaragü rü ngĩxü̃ nayauxgü ga yema dĩẽru. Rü yema ãẽ̱xgacügü namaã nüxü̃ ixugüxü̃rüü̃ duü̃xü̃gümaã nüxü̃ nixugüe. Rü ñu̱xma rü ta ngẽmatama dexa nixĩ i nüxü̃ yaxugüxü̃ i Yudíugü. \s1 Ngechuchu nanamu ga norü ngúexü̃gü \r (Mr 16.14-18; Lc 24.36-49; Cu 20.19-23) \p \v 16 Rü yema 11 ga Ngechuchuarü ngúexü̃gü rü Gariréa- anewa naxĩ ga guma mèxpǘne ga Ngechuchu namaã nüxü̃ ixuxü̃newa. \v 17 Rü yexguma Ngechuchuxü̃ nadaugügu rü nüxü̃ nicuèxüü̃gü, woo ñuxre ga norü ngúexü̃gü rü tama aixcüma nayaxõgü na Ngechuchu yiĩxü̃. \v 18 Rü yexguma ga Ngechuchu rü naxcèx nixũ, rü ñanagürü nüxü̃: —Tupana rü ãẽ̱xgacüxü̃ choxü̃ nixĩxẽẽ i guxü̃ i daxũguxü̃ i naãnewa rü guxü̃ i ñoma i naãnewa. \v 19 —Rü ñu̱xma rü chanaxwèxe i guxü̃ i nachiü̃ãnewa pexĩ i guxü̃ i duü̃xü̃gütanüwa. ¡Rü chorü duü̃xü̃güxü̃ peyaxĩgüxẽẽ̱x! ¡Rü ípenabaiü̃xẽẽ̱x chauégagu rü Chaunatüégagu rü Naãẽ i Üünexü̃e̱gagu! \v 20 ¡Rü penangúexẽẽ̱x na naga naxĩnüẽxü̃cèx i guxü̃ma i ngẽma pexü̃ chamuxü̃! ¡Rü dücax, guxü̃gutáma pexü̃tawa changẽxmaẽcha ñu̱xmatáta nagú i naãne! —ñanagürü ga Ngechuchu.