\id LUK Ticuna [tca] (Peru edition) - 2011 bd \ide Unicode (Charis SIL AmArea) \h LUCA \toc1 ORE I MEXÜ̃ GA LUCA ÜMATÜXÜ̃ \toc2 LUCA \toc3 Lc \mt1 ORE I MEXÜ̃ GA LUCA ÜMATÜXÜ̃ \c 1 \s1 Norü ügü i ore ga Ngechuchuchiga \p \v 1-2 Pa Mecü Pa Teóquirux, nayexma ga ṯacü ga totanüwa ngupetüxü̃. Rü muxü̃ma ga duü̃xü̃gü rü marü nanaxümatügü ga yemachiga, yexgumarüü̃ ga tomaã nüxü̃ na yaxugüexü̃rüü̃ ga yema duü̃xü̃gü ga noxriarü ügügumama Ngechuchuxü̃ daugüxü̃ rü nüxü̃ rüngü̃xẽẽgüxü̃ ga norü orearü uchigawa. \v 3-4 Rü ngẽmacèx, Pa Teóquirux, rü choma rü ta meãma naxcèx íchaca ga nachiga ga guxü̃ma ga yema Ngechuchu üxü̃. Rü ñu̱xma rü chauxcèx rü name na meãma cuxcèx chanaxümatüxü̃ i ngẽma na meãma nüxü̃ cucuáxü̃cèx na aixcüma yiĩxü̃ ga yema ore ga marüchirẽ́x cuxü̃ nangu̱xẽẽgüxü̃ ga togü. \s1 Tupanaãrü orearü ngeruü̃ ga daxũcü̱̃ã̱x nanaxunagü ga Cuáü̃ ga baiü̃xẽẽruü̃ãrü buxchiga \p \v 5 Rü yexguma Erode ãẽ̱xgacü ixĩxgu ga Yudéaanewa, rü yéma nayexma ga wüxi ga Yudíugüarü pai ga Zacaríagu ãe̱gacü. Rü pai ga Arã́ũtaa ga Abíatanüxü̃ nixĩ ga nümax. Rü namèxéga rü Erichabé nixĩ. Rü tüma rü ta pai ga Arã́ũtanüxü̃ tixĩ. \v 6 Rü nüma ga Zacaría rü namèx ga Erichabé rü meãma Tupanapẽ́xewa, namaxẽ rü aixcüma naga naxĩnüẽ ga norü mugü. Rü yemaãcü taxucürüwa texé chixri nachiga tidexagü. \v 7 Natürü nangexacügü yerü namèx rü ingexacü. Rü ñu̱xũchi ga nümagü rü marü yaguã̱xgü nixĩgü. \v 8 Rü wüxi ga ngunexü̃gu rü yema paigütücumü ga Zacaría natanüwa üxü̃gu nangu na tupauca ga taxü̃newa Tupanaãrü puracü naxügüxü̃cèx. \v 9 Rü yema paigü rü nacüma nixĩ ga nüxü̃ na naxunetagüxü̃ ga wüxi ga natanüxü̃ na tupaucaarü aixepegu naxücuxü̃cèx rü yéma Tupanacèx na yaguãxü̃cèx ga pumara ga yixixü̃. Rü yema ngunexü̃gu rü Zacaríagu nangu na tupaucaarü aixepegu naxücuxü̃cèx na yéma yaguãxü̃cèx ga pumara. \v 10 Rü yema pumara íyaguyane rü guxü̃ma ga duü̃xü̃gü ga düxétüwa yexmagüxü̃ rü ínayumüxẽgü. \v 11 Rü ngürüãchi Zacaríacèx nango̱x ga wüxi ga Tupanaãrü orearü ngeruü̃ ga daxũcü̱̃ã̱x. Rü yema nachica ga pumara nawa yagugüü̃xü̃ãrü tügünecüwagu nachi. \v 12 Rü yexguma Zacaría nüxü̃ dèu̱xgu ga yema Tupanaãrü orearü ngeruü̃ ga daxũcü̱̃ã̱x, rü poraãcü naḇaixãchiãẽ, rü poraãcü namuü̃. \v 13 Natürü yema daxũcü̱̃ã̱x ga Tupanaãrü orearü ngeruü̃ rü ñanagürü nüxü̃: —Pa Zacaríax, ¡tãxṹ i cumuü̃xü̃! Erü Tupana rü marü nüxü̃ naxĩnü i curü yumüxẽ. Rü cuxmèx i Erichabé rü cuxü̃́ tá ixãxãcü, rü Cuáü̃gu tá cunaxüéga. \v 14 —Rü cuma rü tá poraãcü cutaãẽxü̃chi i ngẽxguma nabuxgu. Rü muxü̃ma i togü i duü̃xü̃gü rü tá ta nataãẽgüxüchi. \v 15 —Erü yima cune rü Tupanapẽ́xewa rü tá wüxi ya mexẽchicü nixĩ. Rü tãũtáma binu nayaxaxü, rü taxuü̃ma to i ṯacü rü ngúchi̱xáxü̃ tá nixaxü. Rü tauta nabuyane rü Tupanaãẽ i Üünexü̃ rü tá nüxna nangu. \v 16 —Rü nüma tá muxü̃ma i Yudíugüxü̃ narüngü̃xẽẽ na norü Cori ya Tupanacèx nawoeguxü̃cèx. \v 17 —Rü nüma ya Cuáü̃ rü tá Cori ya Cristupẽ́xegu nixũ. Rü nuxcümaü̃cü ga Tupanaãrü orearü uruü̃ ga Eríarüü̃ tá nixĩ erü tá nüxü̃́ nangẽxma i Tupanaãẽ i poraxü̃. Rü ngẽmaãcü tá nüxü̃ narüngü̃xẽẽ i papágü na naxãcügüxü̃ nangechaü̃xü̃, rü ngẽma tama Tupanaga ĩnüẽchaü̃xü̃ rü na aixcüma inaxĩnüẽxü̃cèx. Rü ngẽmaãcü tá duü̃xü̃güxü̃ ínamexẽẽ naxcèx ya Cori ya Cristu —ñanagürü ga yema daxũcü̱̃ã̱x. \v 18 Rü Zacaría rü yema daxũcü̱̃ã̱xna naca, rü ñanagürü: —¿Ñuxãcü tá nixĩ i ngẽma na naxãxãcüxü̃ i choxmèx? Erü marü chayaxüchi i chomax rü ngĩma rü ta marü iya —ñanagürü. \v 19 Rü Zacaríaxü̃ nangãxü̃ ga yema daxũcü̱̃ã̱x, rü ñanagürü: —Choma nixĩ i Gabi i Tupanaãrü puracü chaxüxü̃. Rü nüma núma choxü̃ namu na cumaã nüxü̃ na chixuxü̃cèx i ñaã ore i mexü̃. \v 20 —Natürü ñu̱xma i cuma rü tama choxü̃́ cuyaxõ i ngẽma ore i cumaã nüxü̃ chixuxü̃. Rü ngẽmacèx i ñu̱xma rü tá cungega ñu̱xmatáta nabu i ngẽma cune. Natürü ngẽma cumaã nüxü̃ chixuxü̃, rü aixcüma tá ningu nagu i ngẽma ngunexü̃ i Tupana ixunetaxü̃ —ñanagürü. \v 21 Rü yoxni ga duü̃xü̃gü rü tupaucaarü düxétüwa Zacaríaxü̃ nananguxẽẽgü. Rü nügüna nacagüe ga ṯacücèx na tama paxa yéma ínaxũxũxü̃. \v 22 Rü yexguma Zacaría tupaucawa íxũũxgu, rü taxucürüwa duü̃xü̃gümaã nidexa, yerü nangega. Rü nümagü ga duü̃xü̃gü rü nüxü̃ nicuèxãchitanü ga ṯacüxü̃ na nadauxü̃ ga Zacaría ga tupaucaarü aixepena. Rü Zacaría rü naxmẽ́xmaã duü̃xü̃güxü̃ nüxü̃ nacuèxẽẽ ga ṯacü nüxü̃ na üpetüxü̃, yerü nangega. \v 23 Rü yexguma Zacaría nagu̱xẽẽgu ga na naxüãxü̃ ga Tupanaãrü puracü ga tupauca ga taxü̃newa, rü wenaxãrü napatacèx nataegu. \v 24 Rü yemawena rü Zacaría namèx ga Erichabé rü ixãxãcü. Rü ngĩpatagu irüxã́ũẽcha, rü wüximẽ́ẽ̱xpü̱x ga tauemacü taguma düxétüwa ixũ. \v 25 Rü ngĩxĩcatama ngĩgürügü: —Cori ya Tupana rü poraãcü choxü̃ narüngü̃xẽẽ. Rü ñu̱xma rü marü tãũtáma chixri chauchiga nidexagü i duü̃xü̃gü naxcèx na changexacüxü̃ —ngĩgürügü. \s1 Wüxi ga Tupanaãrü orearü ngeruü̃ ga daxũcü̱̃ã̱x nüxü̃ nixu ga Ngechuchuarü buxchiga \p \v 26 Rü 6 ga tauemacü marü ngĩxü̃́ mexgu ga Erichabé ga yema na naxãxãcüxü̃, rü Gariréaanewa yexmane ga ĩãne ga Nacharétuwa Tupana nanamu ga norü orearü ngeruü̃ ga Gabi. \v 27 Rü ngĩxü̃tawa naxũ ga wüxi ga pacü ga taguma yatü ngĩmaã maü̃xcü. Rü María nixĩ ga ngĩe̱ga. Rü ngĩma rü ixãtechaü̃ namaã ga wüxi ga yatü ga Yúchegu ãe̱gacü. Rü nüma ga Yúche rü nuxcümaü̃cü ga ãẽ̱xgacü ga Dabítanüxü̃ nixĩ. \v 28 Rü yema nachica ga María nawa yexmaxü̃gu naxücu ga Gabi, rü ñanagürü ngĩxü̃: —Nuxmaẽ Pa Maríax. Tupana rü poraãcü cumaã nataãẽ. Rü Cori ya Tupana rü cuxü̃tawa nangẽxma, rü guxü̃ i ngexü̃güarü yexera marü cuxü̃ narüngü̃xẽẽ —ñanagürü. \v 29 Natürü yexguma María nüxü̃ dèu̱xgu ga yema daxũcü̱̃ã̱x ga Tupanaãrü orearü ngeruü̃, rü namaã iḇaixãchiãẽ ga yema norü ore ga ngĩmaã nüxü̃ yaxuxü̃. Rü ngĩgüãẽwa nagu irüxĩnü ga tü̱xcüü̃ yemaãcü ngĩxü̃ na namoxẽxü̃. \v 30 Rü yexguma ga Gabi rü ñanagürü ngĩxü̃: —Pa Maríax, tama name na cumuü̃xü̃, erü Tupana rü poraãcü cumaã nataãẽ. \v 31 —Rü ñu̱xma rü tá tauemacü cuxü̃ inayarütaxu, rü tá cuxãxãcü, rü tá nayatü i cuxacü. Rü Ngechuchugu tá cunaxüéga. \v 32 —Rü nüma rü wüxi ya ãẽ̱xgacü ya taxüchicü tá nixĩ. Rü Tupana ya Taxüchicü Nane tá nixĩ i nae̱ga. Rü Cori ya Tupana rü tá nuxcümaü̃cü ga ãẽ̱xgacü ga Dabírüü̃ ãẽ̱xgacüxü̃ nayaxĩxẽẽ. \v 33 —Rü nüma rü guxü̃gutáma Yudíugüarü ãẽ̱xgacü nixĩ. Rü tagutáma ínanguxuchi na ãẽ̱xgacü na yiĩxü̃ —ñanagürü. \v 34 Rü yexguma ga María rü Gabina ica, rü ngĩgürügü: —¿Ñuxãcü tá nixĩ i ngẽma na chaxãxãcüxü̃, erü tauta chaxãte? —ngĩgürügü. \v 35 Rü nüma ga Gabi rü ngĩxü̃ nangãxü̃, rü ñanagürü: —Tupanaãẽ i Üünexü̃ tá cuxna nangu. Rü Tupana ya Tacüarü pora rü wüxi i caixanexü̃rüü̃ tá cugu nayangaixema. Rü ngẽmacèx ngẽma õxchana i namaã cuxãxãcüxü̃ rü Tupanapẽ́xewa mecüxüchi tá nixĩ, rü Tupana Nanemaã tá nanaxugü i duü̃xü̃gü. \v 36 —Rü cutanüxü̃ i Erichabé rü marü ixãxãcü woo marü yaguã̱xchirẽ́x na yiĩxü̃. Rü woo ga duü̃xü̃gü rü: \p “Tagutáma ixãxãcü” ñanagürügü ngĩxü̃, natürü i ñu̱xma rü marü 6 ya tauemacü ngĩxü̃́ name na marü naxãxãcüxü̃. \v 37 —Erü Tupanaãxü̃́ rü taxuü̃ma naguxcha —ñanagürü. \v 38 Rü yexguma ga María rü ngĩgürügü: —Chorü Cori ya Tupanaãrü duü̃xü̃ chixĩ i chomax. Rü marü name i chomaã nanaxü i ngẽma chomaã nüxü̃ quixuxü̃ãcüma —ngĩgürügü. Rü yexguma ngĩxna ínixũ ga yema Tupanaãrü orearü ngeruü̃ ga daxũcü̱̃ã̱x ga Gabi. \s1 María rü Erichabéxü̃tagu inaxũãne \p \v 39 Rü yexgumaü̃cüü ga María rü paxama nawa ixũ ga guma ĩãne ga Zacaríapata nawa yexmane ga Yudéaaneãrü dauxchitawa. \v 40 Rü Zacaríapatawa ingu, rü iyaxücu, rü Erichabéxü̃ irümoxẽ. \v 41 Rü yexguma Erichabé nüxü̃ ĩnügu ga Maríaarü moxẽ, rü ngĩrü õxchana ga ngĩãnüwa yexmaxü̃ rü nixĩã̱xcüü. Rü Tupanaãẽ ga Üünexü̃ rü Erichabéna nangu. \v 42 Rü yexguma ga Erichabé rü tagaãcü Maríaxü̃ ngĩgürügü: —Guxü̃ i ngexü̃güarü yexera Tupana cuxü̃ narüngü̃xẽẽ. Rü ngẽxgumarüü̃ ta cunexü̃ narüngü̃xẽẽ. \v 43 —¿Ṯacüwa chame na nuã chauxü̃tagu cunaxũãnexü̃? Pa Chorü Cori Naẽx. \v 44 —Erü ngẽxguma nüxü̃ chaxĩnügu i curü moxẽ, rü chauxacü i chauanüwa ngẽxmaxü̃ rü norü taãẽmaã nixĩã̱xcüü. \v 45 —Cuma rü cutaãẽ erü nüxü̃́ cuyaxõ i norü ore ya Tupana. Rü ngẽmacèx Tupana tá nayanguxẽẽ i ngẽma ore i cumaã nüxü̃ yaxuxü̃ —ngĩgürügü ga Erichabé. \v 46 Rü yexguma ga María rü ngĩgürügü: —Choma rü chauãẽwa poraãcü Tupanaxü̃ chicuèxüü̃. \v 47 —Rü chorü Cori ya chorü Maxẽẽruü̃maã chataãẽxü̃chi. \v 48 —Rü woo wüxi i Tupanaãrü duü̃xü̃ i ngearü dĩẽruã́xẽ chixĩ, natürü Tupana chaugu narüxĩnü. Rü ñu̱xmaü̃cüü i duü̃xü̃gü rü taãẽ̱xcümaã guxü̃gutáma choxü̃ naxugüe. \v 49 —Erü Tupana ya Poracü rü taxü̃ i mexü̃ chauxcèx naxü. Rü naxüüne i nae̱ga ya Tupana. \v 50 —Rü nüma ya Tupana rü guxü̃gutáma nüxü̃́ tangechaü̃tümüü̃gü ya guxãma ya yíxema aixcüma nüxü̃ muü̃ẽxẽ. \v 51 —Rü guxü̃ ga norü poramaã tüxü̃ narüyexera ga guxema tügütama icuèxüü̃güxe. \v 52 —Rü marü ínanawoxü̃ ga yema ãẽ̱xgacügü ga nügü icuèxüü̃güxü̃. Natürü guxema duü̃xẽgü ga tama tügü icuèxüü̃güxe, rü poraãcü tüxü̃ narüngü̃xẽẽ. \v 53 —Rü guxema tüxü̃́ nataxúxe, rü muxü̃ma tüxna naxã. Natürü guxema muãrü dĩẽruã̱xgüxe rü taxuü̃ma tüxna naxããcüma tüxü̃ ínimugü. \v 54 —Rü poraãcü nüxü̃ narüngü̃xẽẽ ga norü duü̃xü̃gü ga Yudíugü. Rü tama nüxü̃ inarüngüma na nüxü̃́ ingechaü̃tümüü̃güxü̃, yexgumarüü̃ ga nuxcümaü̃güxü̃ ga tatanüxü̃maã na inaxunetaxü̃. \v 55 —Yerü yemaãcü inaxuneta namaã ga tórü o̱xi ga Abráü̃ rü namaã ga tatanüxü̃gü na guxü̃gutáma tüxü̃ nangü̃xẽẽxü̃ —ngĩgürügü ga María. \v 56 Rü tomaẽ̱xpü̱x ga tauemacü Erichabéxü̃tagu irüxã̱ũ̱x ga María. Rü ñu̱xũchi ngĩpatacèx itaegu. \s1 Cuáü̃ ga baiü̃xẽẽruü̃ãrü buxchiga \p \v 57 Rü nawa nangu ga ngunexü̃ ga na naxíraxacüxü̃ ga Erichabé. Rü nayatü ga ngĩxãcü. \v 58 Rü yexguma nüxü̃ nacuèxgügu na ñuxãcü Tupana ngĩmaã mecümaxü̃, rü ngĩrü ngaicamagu pegüxü̃ ga duü̃xü̃gü rü ngĩtanüxü̃gü rü ngĩxü̃ ínayadaugü, rü ngĩxü̃ narümoxẽgü rü ngĩxü̃ nayataãẽgüxẽẽ. \v 59 Rü 8 ga ngunexü̃guwena rü ínayawiechèxmüpẽ́xechiraü̃gü ga guma ngĩne. Rü nanatü ga Zacaríagu nanaxüégagüchaü̃ ga duü̃xü̃gü. \v 60 Natürü naẽ ga Erichabé rü tama inaxwèxe. Rü ngĩgürügü: —Narümemaẽ nixĩ i Cuáü̃gu tanaxüéga —ngĩgürügü. \v 61 Rü duü̃xü̃gü rü ñanagürügü ngĩxü̃: —¿Tü̱xcüü̃ cunaxwèxe i ngẽma nae̱ga? Erü cutanüxü̃tanüwa rü tataxuma ya texé ya ngẽmagu ãe̱gaxe —ñanagürügü. \v 62 Rü yexguma ga duü̃xü̃gü rü naxmẽ́xwa nanatü ga Zacaríana nacagüe ga ṯacü rü nae̱gagu tá na naxüégaãxü̃. \v 63 Rü yexguma ga Zacaría rü poperaxü̃ naxuneta na yexma na naxümatüãxü̃cèx ga nae̱ga. Rü yexma nanaxümatü, rü ñanagürü: \p “Cuáü̃ tá nixĩ i nae̱ga”, ñanagürü ga namatü. Rü guxü̃ma ga duü̃xü̃gü rü naḇaixãchiãẽgü ga yexguma yema nae̱gaxü̃ nadaugügu. \v 64 Rü yexgumatama wenaxãrü nidexa ga Zacaría. Rü inanaxügü ga Tupanaxü̃ na yacuèxüü̃xü̃. \v 65 Rü yemacèx guxü̃ma ga yema duü̃xü̃gü ga norü ngaicamagu ãpatagüxü̃ rü poraãcü naḇaixãchiãẽgü. Rü guxü̃wama ga yema naãnewa ga Yudéaanewa rü duü̃xü̃gü nüxü̃ nixuchigagü ga yema ngupetüxü̃. \v 66 Rü guxü̃ma ga nüxü̃ cuáchigagüxü̃ ga yema ngupetüxü̃, rü nügüãxẽwa nagu narüxĩnüẽẽcha, rü ñanagürügü: —¿Ṯacü tá nixĩ i ngẽma buxü̃? Erü Tupana rü aixcüma naxü̃tawa nangẽxma —ñanagürügü. \s1 Zacaría rü Tupanaxü̃ nicuèxüü̃ \p \v 67 Rü nanatü ga Zacaríana nangu ga Tupanaãẽ i Üünexü̃. Rü nüxü̃ nixu ga yema ore ga Tupana namaã nüxü̃ ixuxü̃. \v 68 Rü ñanagürü: —Name nixĩ i nüxü̃ ticuèxüü̃gü ya tórü Cori ga nuxcümaü̃cü ga tórü o̱xi ga Iraéarü Tupana. Erü núma tatanüwa nangu na tüxü̃ yamaxẽxẽẽxü̃cèx i yixema i norü duü̃xü̃gü na ixĩgüxü̃. \v 69 —Rü ngẽmacèx tüxna nanamu ya wüxi ya poracü ya tórü maxẽxẽẽruü̃ ga nuxcümaü̃cü ga norü duü̃xü̃ ga Dabítanüxü̃wa ne ũcü. \v 70 —Rü yemaãcü Tupana tamaã inaxuneta nawa ga yema nuxcümaü̃güxü̃ ga norü orearü uruü̃gü ga üünegüxü̃. \v 71 —Rü yema orearü uruü̃güwa nüxü̃ nixu rü tá tüxü̃ ínanguxü̃xẽẽ naxmẽ́xwa i tórü uwanügü rü guxü̃ma i ngema duü̃xü̃gü i taxchi aiexü̃. \v 72 —Rü nuxcümaü̃güxe ga tórü o̱xigümaã nüxü̃ nixu na nüxü̃́ tangechaü̃tümüü̃güxü̃ rü tagutáma nüxü̃ iyanangümaxü̃ ga yema tümamaã inaxunetaxü̃. \v 73-75 —Rü yemaãcü ga Tupana rü nuxcümaü̃cü ga tórü o̱xi ga Abráü̃maã inaxuneta. Rü namaã nüxü̃ nixu rü tá tüxü̃ ínanguxü̃xẽẽ nüxna i tórü uwanügü na tama imuü̃ẽãcüma naxüxü̃cèx i Tupanaãrü puracü rü aixcüma mecü na ixĩgüxü̃ napẽ́xewa i guxü̃ i tórü maxü̃wa i wüxichigü i ngunexü̃gu —ñanagürü ga Zacaría. \v 76 Rü ñanagürü ta: —Cumax, Pa Chaunex, rü Tupana ya Taxüchicüarü orearü uruü̃maã tá cuxü̃ naxugü. Erü cuma rü tá Corixü̃pa yoxni duü̃xü̃gümaã nüxü̃ quixu i nachiga ya Cori. \v 77 —Cuma rü Coriarü duü̃xü̃güxü̃ tá nüxü̃ cucuèxẽẽ na Tupana tá nüxü̃́ nüxü̃ ngechaü̃xü̃ i norü pecadugü na ngẽmaãcü nayauxgüãxü̃cèx i maxü̃ i taguma gúxü̃. \v 78-79 —Erü nüxü̃́ tangechaü̃tümüü̃gü ya Tupana ya poraãcü tüxü̃ ngechaü̃cü. Rü ngẽmacèx daxũguxü̃ i naãnewa taxcèx ne nanamu i ñoma i naãneãrü ngóonexẽẽruü̃ i ngexwacaxü̃xü̃ na nangóonetanüxẽẽãxü̃cèx i ngẽma duü̃xü̃gü ga noxri guxü̃guma norü chixexü̃gagu ãũcümaxü̃wa yexmagüxü̃. Rü nüma tá tüxü̃ narüngü̃xẽẽ na Tupanamaã rüngüxmüẽxü̃cèx —ñanagürü ga Zacaría. \v 80 Rü yema buxü̃ rü niyachigü rü wüxichigü ga ngunexü̃gu yexeraãcü Tupanaxü̃ nicuáchigü. Rü dauxchita ga ngextá taxúema íxãpataxü̃wa nayexma ñu̱xmata yema ngunexü̃wa nangu ga na Yudíugüxü̃ nügü nacuèxẽẽxü̃. \c 2 \s1 Ngechuchuarü buxchiga \r (Mt 1.18-25) \p \v 1 Rü yexguma Agutu ãẽ̱xgacü ga tacü ixĩxgu ga Dumawa, rü nanaxunagü ga na yaxugüãxü̃ ga guxü̃ma ga duü̃xü̃gü ga guxü̃ ga naãnewa. \v 2 Rü yema nüxĩraü̃xü̃ ga duü̃xü̃güarü ugüchiga, rü nanaxü ga yexguma Quirinu ãẽ̱xgacü ixĩxgu ga Chíriaarü naãnewa. \v 3 Rü guxü̃ma ga duü̃xü̃gü rü wüxichigü norü ĩãne ga nagu nabuxü̃newa nixũchigü ga yéma na yaxugüãxü̃cèx. \v 4 Rü yemacèx ga Yúche rü Gariréaanewa yexmane ga ĩãne ga Nacharétuwa ínaxũxũ, rü Yudéaarü naãnewa yexmane ga ĩãne ga Beréü̃wa naxũ. Rü guma nixĩ ga ĩãne ga nuxcümaü̃cü ga ãẽ̱xgacü ga Dabí nagu buxü̃ne. Rü yemacèx nixĩ ga Yúche ga yéma naxũxü̃, yerü Dabítanüxü̃ nixĩ ga nümax. \v 5 Rü Beréü̃wa naxũ ga Yúche na yaxugüxü̃cèx wüxigu ngĩmaã ga María ga ngĩmaã naxãmèxchaü̃cü. Natürü ga María rü itacharaü̃ ga na naxãxãcüxü̃. \v 6 Rü yexguma Beréü̃wa nayexmagüyane, ngĩxna nangu ga ngĩrü ngunexü̃ ga na naxíraxacüxü̃ ga María. \v 7 Rü yexma nabu ga nüxĩraü̃cü ga ngĩne. Rü naxchápenüü̃maã inanuque. Rü wüxi ga wocaarü chibüchicagumare inacanagüxẽẽ, yerü marü guxü̃ma nixããcu ga ucapu nawa ga guma pegüpataü̃. \s1 Tupanaãrü orearü ngeruü̃ ga daxũcü̱̃ã̱x rü carnerugüarü dauruü̃cèx nango̱x \p \v 8 Rü Beréü̃ãrü ngaicamana nayexmagü ga ñuxre ga carnerugüarü dauruü̃gü ga chütacü nachitaü̃wa norü carnerugüna ídaugüxü̃. \v 9 Rü ngürüãchi yema carnerugüarü dauruü̃gücèx nango̱x ga wüxi ga orearü ngeruü̃ ga daxũcü̱̃ã̱x. Rü Cori ya Tupanaãrü üüne rü nawa nayexma rü yemacèx poraãcü nangóone. Rü yema carnerugüarü dauruxü̃gü rü poraãcü namuü̃ẽ. \v 10 Natürü yema orearü ngeruü̃ ga daxũcü̱̃ã̱x, rü ñanagürü nüxü̃: —¡Tãxṹ i pemuü̃ẽxü̃! erü pexcèx nuã chanange i wüxi i ore i mexẽchixü̃ i guxü̃ i duü̃xü̃güarü taãẽxẽẽruü̃ tá ixĩxü̃. \v 11 —Erü ñu̱xma rü Beréü̃gu nabu ya perü maxẽxẽẽruü̃. Rü nüma rü Cori ya Cristu nixĩ. \v 12 —Rü ñaã tá nixĩ i perü cuèxruü̃. Rü tá nüxü̃ ipeyangau i wüxi i õxchana i naxchápenüü̃maã nuquexü̃ rü wocaarü chibüchicagu caxü̃ —ñanagürü. \v 13 Rü yexgumatama ngürüãchi yema daxũcü̱̃ã̱x ga orearü ngeruü̃xü̃tawa nango̱x ga muxü̃ma ga togü ga daxũcü̱̃ã̱x ga orearü ngeruü̃gü. Rü Tupanaxü̃ nicuèxüü̃gü, rü ñanagürügü: \v 14 —Rü ñu̱xma rü Tupanaxü̃ ínicuèxüü̃gü rü ínataãẽgü i daxũguxü̃ i naãnewa. Rü pema i ñoma i naãnecü̱̃ã̱x i Tupana pemaã taãẽgüe, rü name nixĩ i pegümaã perüngüxmüẽ —ñanagürügü. \v 15 Rü yexguma daxũwa naxĩxguwena ga yema orearü ngeruü̃gü rü yema carnerugüarü dauruü̃gü rü nügümaã ñanagürügü: —¡Ngĩxã ítayadau i Beréü̃wa i ngẽma ngupetüxü̃ i Cori ya Tupana tamaã nüxü̃ ixuxü̃ nawa i norü orearü ngeruü̃gü! —ñanagürügü. \v 16 Rü paxa inaxĩãchi, rü yéma naxĩ. Rü yexma inayangaugü ga Yúche rü María rü guma bucü ga wocaarü chibüchicagu cacü. \v 17 Rü yexguma yema bucüxü̃ nadaugügu ga yema carnerugüarü dauruü̃gü, rü duü̃xü̃gümaã nüxü̃ nixugüe ga yema ore ga Tupanaãrü orearü ngeruü̃ ga daxũcü̱̃ã̱x namaã nüxü̃ ixuxü̃ ga guma bucüchiga. \v 18 Rü guxü̃ma ga duü̃xü̃gü ga nüxü̃ ĩnüẽxü̃ ga yema carnerugüarü dauruü̃güarü ore rü namaã naḇaixãchiãẽgü. \v 19 Natürü ga María rü inayaxu ga guxü̃ma ga yema ngupetüxü̃ rü ngĩãẽgu namaã inguxü̃ rü nagu irüxĩnüẽcha. \v 20 Rü nawoegu ga yema carnerugüarü dauruü̃gü. Rü taãẽãcüma Tupanaxü̃ nicuèxüü̃gü naxcèx ga guxü̃ma ga yema nüxü̃ naxĩnüẽxü̃ rü nüxü̃ nadaugüxü̃ yerü aixcüma yema orearü ngeruü̃ ga daxũcü̱̃ã̱x namaã nüxü̃ ixuxü̃ãcüma nangupetü. \s1 Bucü ga Ngechuchu rü tupauca ga taxü̃newa nanagagü \p \v 21 Rü yexguma 8 ga ngunexü̃ nüxü̃́ yexmagu ga na nabuxü̃ ga õxchana, rü ínanawiechèxmüpẽ́xechiraü̃gü. Rü Ngechuchugu nanaxüégagü. Rü yematama nixĩ ga nae̱ga ga daxũcü̱̃ã̱x ga Tupanaãrü orearü ngeruü̃ Maríamaã nüxü̃ ixuxü̃ ga tauta namaã naxãxãcügu. \v 22 Rü yexguma marü yanguxgu ga yema ngunexü̃ na tupauca ga taxü̃newa Tupanapẽ́xewa na nügü yamexẽẽgüxü̃ rü yéma naxĩ na yemaãcü Tupanapẽ́xewa yanguxẽẽgüãxü̃cèx ga yema Moĩchéarü mugü nüxü̃ ixuxü̃rüü̃. Rü Yerucharéü̃wa ga tupauca ga taxü̃newa nanagagü ga guma bucü na Tupanana namugüãxü̃cèx. \v 23 Rü yemaãcü nanaxügü yerü Tupanaãrü mugüwa naxümatü, rü ñanagürü: \q1 “Ngẽxguma wüxi i nge rü nayatügu i nüxĩraü̃xü̃ i ngĩxãcü, rü name i Cori ya Tupanana inamu”, \m ñanagürü. \v 24 Rü yéma naxĩ rü yéma nanagagü ga taxre ga muxtucugü ga yexwacèx yaexü̃, na Tupanacèx nadaiãxü̃cèx ga paigü ga tupaucawa, yerü yema ñanagürü ga Tupanaãrü mugüwa. \v 25-26 Rü yexgumaü̃cüü Yerucharéü̃gu naxãchiü̃ ga wüxi ga yatü ga Chimeṹgu ãe̱gacü. Rü wüxi ga yatü ga mecümacü nixĩ ga nümax, rü aixcüma Tupanaxü̃ ngechaü̃cü nixĩ. Rü nüma rü guxü̃guma ínananguxẽẽ na ñuxguacü tá ínanguxü̃ ya Yudíugüarü nguxü̃xẽẽruü̃ ya Cristu. Rü Tupanaãẽ i Üünexü̃ rü Chimeṹxü̃tawa nayexma, rü nüxü̃ nüxü̃ nacuèxẽẽ na tãũtáma nayuxü̃ ega tama nüxü̃ nadauxiragu ya Cristu ya Cori ya Tupana núma namucü. \v 27 Rü yema ngunexü̃gu rü tupauca ga taxü̃newa Chimeṹxü̃ naxũxẽẽ ga Tupanaãẽ i Üünexü̃. Rü yéma nayexma ga Chimeṹ ga yexguma Yúche rü María tupaucawa nagagügu ga guma bucü ga Ngechuchu na Tupanana namugüãxü̃cèx na yemaãcü yanguxẽẽgüãxü̃cèx ga Moĩchéarü mu. \v 28 Rü Ngechuchuxü̃ naganagü ga Chimeṹ. Rü Tupanaxü̃ nicuèxüü̃, rü ñanagürü: \v 29 —Pa Corix, ñu̱xma rü marü name na chayuxü̃, erü marü cuyanguxẽẽ ga yema chomaã icuxunetaxü̃. \v 30-31 —Rü chauxetümaãxü̃chi nüxü̃ chadau ya daa Maxẽxẽẽruü̃ ya guxü̃ i duü̃xü̃gücèx núma cunamucü. \v 32 —Rü nüma nixĩ i ngóonexẽẽruü̃ naxcèx i guxü̃ma i duü̃xü̃gü i tama Yudíugü ixĩgüxü̃. Rü ñaã õxchanagagu rü togü i duü̃xü̃gü tá nüxü̃ nicuèxüü̃gü i curü duü̃xü̃gü i Yudíugü —ñanagürü. \v 33 Rü Yúche rü María rü naḇaixãchiãẽgü namaã ga Chimeṹãrü ore ga ñuxãcü guma õxchanachigamaã na yadexaxü̃. \v 34 Rü yexguma ga Chimeṹ rü Tupanana naca na meã nüxü̃ nangupetügüxü̃cèx ga Yúche rü María rü guma õxchana. Rü ñanagürü ngĩxü̃ ga María ga Ngechuchu naẽ: —Dücèx, daa õxchana rü tá nanamaxẽxẽẽ i muxü̃ma i Yudíugü, natürü ngẽma tama nüxü̃́ yaxõgüchaü̃xü̃ rü tá inayarütauxe. Rü nüma rü wüxi i cuèxruü̃ tá nixĩ i duü̃xü̃gücèx, rü muxü̃ma tá nüxü̃ naxoe. \v 35 —Rü ngẽmaãcü tá nanango̱xẽẽãma i guxü̃ma i naãẽwa nagu naxĩnüẽxü̃ i muxü̃ma i duü̃xü̃gü. Rü guxü̃ma i ngẽma tá ñaã õxchanaxü̃ ngupetüxü̃ rü ñoma wüxi i cüxchi i curü maxü̃newa yarüwáxü̃rüü̃ tá cuxü̃́ nangu̱x, Pa Maríax —ñanagürü. \v 36 Rü yéma ta iyexma ga wüxi ga ngecü ga Tupanaãrü orexü̃ ixucü. Rü Ana nixĩ ga ngĩe̱ga. Rü Panue̱xãcü iyixĩ, rü Ácherutanüxü̃ iyixĩ. Rü marü yaguã̱xü̃chi iyixĩ. Rü yexguma napaxüchigutama ixãte. Natürü 7 ga taunecü- guxicatama ngĩtemaã iyarüxũũxü̃, yerü nayu ga ngĩte. \v 37 Rü yemaãcü wüxi ga yutecü ga yaguã̱xü̃chi iyixĩ, yerü 84 nixĩ ga ngĩrü taunecü. Rü taguma tupauca ga taxü̃newa íixũxũ. Rü guxü̃guma ngunecü rü chütacü rü naxaureãcüma iyumüxẽẽcha. Rü yemaãcü Tupanaxü̃ iyacuèxüü̃ rü inataxẽẽ. \v 38 Rü yexgumatama Chimeṹ íidexayane, rü yéma ingu ga Ana. Rü Tupanana moxẽ ixã. Rü iinaxügü ga õxchana ga Ngechuchuchiga na yadexaxü̃ napẽ́xewa ga guxü̃ma ga yema Yudíugü ga Yerucharéü̃cü̱̃ã̱x ga Cristuxü̃ ínanguxẽẽgüxü̃ na norü nguxuchixẽẽruü̃ yiĩxü̃cèx. \s1 Ĩãne ga Nacharétucèx nawoegu \p \v 39 Rü yexguma marü yanguxẽẽgüãguwena ga guxü̃ma ga yema Tupanaãrü mugü nüxü̃ ixuxü̃, rü Yúche rü María rü naxcèx nawoegu ga norü ĩãne ga Nacharétu ga Gariréaanewa yexmane. \v 40 Rü guma bucü rü niyachigü, rü yexeraãcü niporachigü, rü yexeraãcü nüxü̃ nicuáchigü. Rü Tupana rü poraãcü nüxü̃ narüngü̃xẽẽ. \s1 Bucü ga Ngechuchu rü tupauca ga taxü̃newa naxo \p \v 41 Nanatü rü naẽ rü gucü ga taunecügu Yerucharéü̃wa taxĩĩxü̃ naxcèx ga Üpetüchigaarü peta. \v 42 Rü yexguma Ngechuchu 12 ga taunecü nüxü̃́ yexmagu, rü Yerucharéü̃wa taxĩ namaã ga nanatü rü naẽ, yerü yema nixĩ ga Yudíugücüma naxcèx ga Üpetüchigaarü peta. \v 43 Rü yexguma yagúechigagu ga Üpetüchigaarü peta, rü tümachiü̃cèx tawoegu ga nanatü rü naẽ. Natürü ga Ngechuchu rü tümaẽchita tüxna Yerucharéü̃gu narüxã̱ũ̱x. \v 44 Rü tüma nüxü̃ tacuèxgügu rü yema muxü̃ ga duü̃xü̃gü ga tümaweama ixĩxü̃tanüxü̃tanügu naxã ga Ngechuchu. Rü yemaãcü marü itaxĩ ga wüxi ga ngunexü̃. Natürü yexguma naxcèx tadaugügu tümatanüxü̃tanügu rü yema tüxü̃ cuèxgüxü̃tanügu rü tama nüxü̃ itayangaugü. \v 45 Rü yemacèx wenaxãrü Yerucharéü̃cèx tawoegu na yexma naxcèx tayadaugüxü̃cèx. \v 46 Rü tomaẽ̱xpü̱x ga ngunexü̃guwena Ngechuchuxü̃ itayangaugü ga tupauca ga taxü̃negu. Rü yéma narüto natanüwa ga yema ngúexẽẽruü̃gü ga Tupanaãrü mugüwa ngu̱xẽẽtaegüxü̃, rü inarüxĩnü ga norü ngu̱xẽẽtae, rü nüxna nicachigü. \v 47 Rü guxü̃ma ga yema duü̃xü̃gü ga Ngechuchuxü̃ ĩnüẽxü̃, rü naḇaixãchiãẽgü na ñuxãcü nüxü̃ nacuèxüchixü̃ rü meãma nangãxü̃ãxü̃. \v 48 Rü yexguma nanatü rü naẽ nüxü̃ daugügu rü taḇaixãchiãẽgü. Rü naẽ rü ñatarügü nüxü̃: —Pa Chaunex, ¿tü̱xcüü̃ tomaã ngexü̃ cuwagü? Cunatü rü choma rü poraãcü cuxcèx taxoegaãẽãcüma cuxcèx tadaugüecha —ñatarügü. \v 49 Rü yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü: —¿Tü̱xcüü̃ chauxcèx pedaugü? ¿Tama ẽ́xna nüxü̃ pecuèx na woetama Chaunatüchiü̃wa tá changẽxmaxü̃? —ñanagürü. \v 50 Natürü ga tümagü rü tama nüxü̃ tacuèxgüéga ga yema tümamaã nüxü̃ yaxuxü̃. \v 51 Rü yexguma ga Ngechuchu rü tümawe nataegu ga Nacharétuwa. Rü guxü̃guma meã tümaga naxĩnüẽcha. Rü naẽ ga María rü ngĩãẽwa nagu irüxĩnüẽcha ga guxü̃ma ga yema ngupetüxü̃. \v 52 Rü niyachigü ga Ngechuchu, rü yexeraãcü nüxü̃ nicuáchigü. Rü Tupana rü namaã nataãẽ, rü guxü̃ma ga duü̃xü̃gü rü ta namaã nataãẽgü. \c 3 \s1 Cuáü̃ ga baiü̃xẽẽruü̃ nüxü̃ nixu ga Tupanaarü ore ga dauxchitawa ga ngextá taxúema íxãpataxü̃wa \r (Mt 3.1-12; Mr 1.1-8; Cu 1.19-28) \p \v 1 Rü yexguma Tibériu 15 ga taunecü Dumaarü ãẽ̱xgacü yixĩxgu, rü yexguma nixĩ ga Pṍũchiu Piratu rü Yudéaaneãrü ãẽ̱xgacü yiĩxü̃, rü Erode rü Gariréaaneãrü ãẽ̱xgacü yiĩxü̃, rü naẽneẽ ga Piripi rü Itúreaane rü Traconíteaneãrü ãẽ̱xgacü yiĩxü̃, rü Lichániã rü Abiríniããneãrü ãẽ̱xgacü yiĩxü̃. \v 2 Rü yexguma ga Aná rü Caipá rü paigüeru nixĩgü. Rü yexguma nixĩ ga Zacaría nane ga Cuáü̃maã yadexaxü̃ ga Tupana ga dauxchitawa ga ngextá taxúema íxãpataxü̃wa. \v 3 Rü guxü̃ma ga yema nachicagü ga Yudáü̃cutüarü ngaicamana yexmagüxü̃gu nixũgüchigü ga Cuáü̃. Rü duü̃xü̃gümaã nüxü̃ nixuchigü na nüxü̃ naxoexü̃cèx ga nacümagü ga chixexü̃ rü ínabaiü̃xü̃cèx na yemaãcü Tupana nüxü̃́ nüxü̃ rüngümaxü̃cèx ga norü pecadugü. \v 4 Rü guma nuxcümaü̃cü ga Ichaxía ga Tupanaãrü orearü uruü̃ naxümatüxü̃rüü̃ nixĩ ga nangupetüxü̃. Yerü duü̃xü̃güarü maxü̃ãrü mexẽẽchigaxü̃ nixu ga yexguma ñaxgu: \q1 “Ngẽma nachica i ngextá taxúema íxãpataxü̃wa rü tá nangẽxma i wüxi i duü̃xü̃ i nge̱ma tagaãcüma ñaxü̃: ‘¡Pegü pemexẽẽ naxcèx ya Cori! ¡Rü naxcèx ipeyanawẽ́xãchixẽẽ i perü maxü̃!’ \v 5 Rü guxããrü maxü̃ rü tá inayarüwẽ́xãchi ñoma wüxi i ngatexü̃ rügütaxü̃rüü̃ na iyawéxü̃cèx i nama. Rü guxãma ya yíxema togüétüwa tügü ngẽxmaxẽẽgüxe rü tá ítarüxĩ ñoma wüxi ya mèxpǘne rü wüxi i ngüchitaeru idoxochixẽẽxü̃rüü̃. Rü guxü̃ma i nacüma i wü̃xü̃ rü tá inayarüwẽ́xãchigü. Rü ngẽma duü̃xü̃güarü maxü̃wa tama mexü̃ rü tá nayamexẽẽgü. \v 6 Rü guxü̃ma i duü̃xü̃gü rü tá nüxü̃ nadaugü ya yima Maxẽxẽẽruü̃ ya Tupana núma namucü”, \m ñanagürü ga Ichaxía ümatüxü̃ ga ore. \v 7 Rü yexguma Cuáü̃xü̃tawa naxĩxgu ga duü̃xü̃gü na ínabaiü̃xẽẽãxü̃cèx, rü nüma ga Cuáü̃ rü ñanagürüama nüxü̃: —Pa Ãxtapearü Duü̃xü̃güx ¿Rü ñuxãcü nagu perüxĩnüe na naxchaxwa pibuxmüxü̃ i ngema poxcu i marü ingaicamaxü̃ ega tama nüxü̃ perüxoegu i pecüma i chixexü̃? \v 8 —¡Rü meã pemaxẽ na ngẽmaãcü guxü̃ma i duü̃xü̃gü nüxü̃ daugüxü̃cèx na aixcüma marü nüxü̃ perüxoexü̃ i pecüma i chixexü̃! Rü tama name i ñaperügügü: \p “Tãũtáma Tupana toxü̃ napoxcue, erü Abráü̃tanüxü̃ tixĩgü” ñaperügügü. Erü tama ngẽmacèx nixĩ ya Tupana i duü̃xü̃güxü̃ nayaxuxü̃. Rü pemaã nüxü̃ chixu rü ngẽxguma Tupana naxwèxegu rü tama nüxü̃́ naguxcha na daa nutawa Abráü̃tanüxü̃ nanguxü̃xẽẽxü̃. \v 9 —Tupanaãrü yuema rü marü íimemare na yadaxü̃ãxü̃cèx i ngẽma nanetügü i tama mexü̃. Rü guxü̃ma i nanetügü i chixearü õṍxü̃ rü tá nadaxü̃, rü ñu̱xũchi üxüwa tá ínagu —ñanagürü ga Cuáü̃. \v 10 Rü yexguma ga duü̃xü̃gü rü Cuáü̃na nacagü, rü ñanagürügü: —¿Ṯacü ẽ́xna nixĩ i mexü̃ na tanaxüxü̃? —ñanagürügü. \v 11 Rü Cuáü̃ rü nanangãxü̃ rü ñanagürü: —Texé ya taxrearü gáuxü̃chiruã́xẽ rü name nixĩ i texé ya tüxü̃́ nataxúxena tanaxã. Rü texé ya õnaã́xẽ rü name nixĩ i texé ya ngearü õnaã́xẽmaã tangau i tümaãrü õna —ñanagürü. \v 12 Rü Cuáü̃xü̃tawa naxĩ ta ga ñuxre ga yatügü ga Dumaãrü ãẽ̱xgacücèx dĩẽru ngĩxü̃ ideetanüxü̃. Rü nanaxwèxegü ga Cuáü̃ na ínabaiü̃xẽẽxü̃. Rü Cuáü̃na nacagü, rü ñanagürügü: —Pa Ngúexẽẽruü̃x, ¿Ṯacü nixĩ i mexü̃ na tanaxüxü̃ i tomax? —ñanagürügü. \v 13 Rü Cuáü̃ rü ñanagürü nüxü̃: —Tama name i ãẽ̱xgacü pemaã nüxü̃ ixuxü̃ãrü yexera penayauxgü i dĩẽru i duü̃xü̃güxü̃tawa —ñanagürü. \v 14 Rü ñuxre ga churaragü rü ta Cuáü̃na nacagüe, rü ñanagürügü: —¿Toma rü ṯacü nixĩ i mexü̃ na tanaxüxü̃? —ñanagürügü. Rü nanangãxü̃ ga Cuáü̃ rü ñanagürü: —Tama name i texéxü̃ pexãxũneãcüma tümaãrü ngẽmaxü̃gü pepuxü̃. Rü tama name i ṯacü rü doraxü̃ tümachigaxü̃ pixu na ngẽmaãcü tümaãrü ngẽmaxü̃gü pepuxü̃xü̃cèx. Rü name nixĩ i ngẽma dĩẽru i ãẽ̱xgacü pexü̃́ ngĩmaã naxütanücümaãtama petaãẽgü rü tama yexeracücèx ípeca —ñanagürü. \v 15 Rü yexguma ga duü̃xü̃gü rü poraãcü ínananguxẽẽgü na paxa ínanguxü̃ ga Tupana Nane ga Cristu. Rü nagu narüxĩnüẽ ga na bexmana Cuáü̃ rü Cristu yiĩxü̃. \v 16 Natürü ga Cuáü̃ rü guxãxü̃ ñanagürü: —Aixcüma i choma rü dexáwamare pexü̃ íchabaiü̃xẽẽ, natürü tá ínangu i to i Tupanaãrü orearü uruü̃, rü nüma tá pexna nananguxẽẽ i Tupanaãẽ i Üünexü̃ wüxi i üxüemarüü̃. Erü nüma rü poraãcü choxü̃ narüyexera na ãẽ̱xgacü yiĩxü̃. Rü choma rü napẽ́xewa rü taxuwama chame rü bai i norü chapatucunüãrü wẽgüwa chame. \v 17 —Rü nüma rü marü ínamemare na ñoma i naãnewa yadexechiãxü̃cèx i norü duü̃xü̃gü ñoma wüxi ya yatü trigu naã́tüna idexechixü̃rüü̃. Rü ngẽmaãcü tá nayadexechi i ngẽma noxrü ixĩgüxü̃ na naxü̃- tawa nangẽxmagüxü̃cèx, natürü ngẽma tama noxrü ixĩgüxü̃, rü tá ínanagu nawa ya yima üxü ya taguma ixoxü̃ne —ñanagürü. \v 18 Rü yema oremaã rü muxü̃ma ga to ga ucu̱xẽgümaã, rü Cuáü̃ duü̃xü̃gümaã nüxü̃ nixu ga ore ga mexü̃ ga Ngechuchuchiga. \v 19 Rü Cuáü̃ rü ãẽ̱xgacü ga Erodexü̃ nanga, yerü ngĩmaã naxãmèx ga Erodía ga naẽneẽ ga Piripi namèx. Rü nananga ta naxcèx ga yema togü ga chixexü̃ ga naxüxü̃. \v 20 Natürü ga Erode rü tama Cuáü̃ga naxĩnü. Rü yexeraxü̃ ga chixexü̃ naxü, yerü poxcupataü̃wa Cuáü̃xü̃ namu. \s1 Ngechuchuarü baiechiga \r (Mt 3.13-17; Mr 1.9-11) \p \v 21 Rü yexguma taxũta napoxcugu ga Cuáü̃, rü guxü̃ ga duü̃xü̃güxü̃ ínabaiü̃xẽẽxyane, rü yexguma ta nixĩ ga Ngechuchuxü̃ ínabaiexẽẽxü̃. Rü yexguma Ngechuchu íyumüxẽyane rü ningena ga daxũguxü̃ ga naãne. \v 22 Rü Tupanaãẽ i Üünexü̃ rü wüxi ga muxtucurüü̃ inanago rü Ngechuchuna nangu. Rü daxũwa inanaxũ ga wüxi ga naga ga ñaxü̃: —Cuma nixĩ, Pa Chaunex, i cuxü̃ changechaü̃xü̃chixü̃ rü cumaã chataãẽxü̃ —ñaxü̃. \s1 Ngechuchu ya Cristu natanüwa ngóxü̃ ga duü̃xü̃güchiga \r (Mt 1.1-17) \p \v 23 Ngechuchu rü 30 ga taunecü nüxü̃́ nayexma ga yexguma ínaxügüãgu na guxü̃wama duü̃xü̃gümaã nüxü̃ yaxuxü̃ ga Tupanaarü Ore. Rü duü̃xü̃gü nagu narüxĩnüẽ rü Yúche nane nixĩ ga nümax. \q2 Rü Yúche rü Erí nane nixĩ. \q1 \v 24 Rü Erí rü Matáx nane nixĩ. \q2 Rü Matáx rü Lebí nane nixĩ. \q2 Rü Lebí rü Merequí nane nixĩ. \q2 Rü Merequí rü Yana nane nixĩ. \q2 Rü Yana rü Yúche nane nixĩ. \q1 \v 25 Rü Yúche rü Matatía nane nixĩ. \q2 Rü Matatía rü Amó nane nixĩ. \q2 Rü Amó rü Naṹü̃ nane nixĩ. \q2 Rü Naṹü̃ rü Echi nane nixĩ. \q2 Rü Echi rü Nagaí nane nixĩ. \q1 \v 26 Rü Nagaí rü Maã́x nane nixĩ. \q2 Rü Maã́x rü Matatía nane nixĩ. \q2 Rü Matatía rü Chemeĩ́ nane nixĩ. \q2 Rü Chemeĩ́ rü Yuchéx nane nixĩ. \q2 Rü Yuchéx rü Yudá nane nixĩ. \q1 \v 27 Rü Yudá rü Yuanáü̃ nane nixĩ. \q2 Rü Yuanáü̃ rü Récha nane nixĩ. \q2 Rü Récha rü Chorobabé nane nixĩ. \q2 Rü Chorobabé rü Charatía nane nixĩ. \q2 Rü Charatía rü Nerí nane nixĩ. \q1 \v 28 Rü Nerí rü Merequí nane nixĩ. \q2 Rü Merequí rü Adí nane nixĩ. \q2 Rü Adí rü Cocháü̃ nane nixĩ. \q2 Rü Cocháü̃ rü Elmadáü̃ nane nixĩ. \q2 Rü Elmadáü̃ rü Erú nane nixĩ. \q1 \v 29 Rü Erú rü Yochué nane nixĩ. \q2 Rü Yochué rü Erieché nane nixĩ. \q2 Rü Erieché rü Yoríü̃ nane nixĩ. \q2 Rü Yoríü̃ rü Matáx nane nixĩ. \q2 Rü Matáx rü Lebí nane nixĩ. \q1 \v 30 Rü Lebí rü Chimeṹü̃ nane nixĩ. \q2 Rü Chimeṹü̃ rü Yudá nane nixĩ. \q2 Rü Yudá rü Yúche nane nixĩ. \q2 Rü Yúche rü Yonáü̃ nane nixĩ. \q2 Rü Yonáü̃ rü Eriaquíü̃ nane nixĩ. \q1 \v 31 Rü Eriaquíü̃ rü Meréa nane nixĩ. \q2 Rü Meréa rü Ména nane nixĩ. \q2 Rü Ména rü Matáta nane nixĩ. \q2 Rü Matáta rü Natáü̃ nane nixĩ. \q2 Rü Natáü̃ rü Dabí nane nixĩ. \q1 \v 32 Rü Dabí rü Ichaxí nane nixĩ. \q2 Rü Ichaxí rü Obé nane nixĩ. \q2 Rü Obé rü Boó nane nixĩ. \q2 Rü Boó rü Cháru nane nixĩ. \q2 Rü Cháru rü Nachóü̃ nane nixĩ. \q1 \v 33 Rü Nachóü̃ rü Aminadá nane nixĩ. \q2 Rü Aminadá rü Admíü̃ nane nixĩ. \q2 Rü Admíü̃ rü Arni nane nixĩ. \q2 Rü Arni rü Esróü̃ nane nixĩ. \q2 Rü Esróü̃ rü Fare nane nixĩ. \q2 Rü Fare rü Yudá nane nixĩ. \q1 \v 34 Rü Yudá rü Acóbu nane nixĩ. \q2 Rü Acóbu rü Ichaá nane nixĩ. \q2 Rü Ichaá rü Abráü̃ nane nixĩ. \q2 Rü Abráü̃ rü Taré nane nixĩ. \q2 Rü Taré rü Nacúx nane nixĩ. \q1 \v 35 Rü Nacúx rü Cherúx nane nixĩ. \q2 Rü Cherúx rü Ragáu nane nixĩ. \q2 Rü Ragáu rü Peréx nane nixĩ. \q2 Rü Peréx rü Ebéx nane nixĩ. \q2 Rü Ebéx rü Cháru nane nixĩ. \q1 \v 36 Rü Cháru rü Caináü̃ nane nixĩ. \q2 Rü Caináü̃ rü Arpacháx nane nixĩ. \q2 Rü Arpachá rü Chéü̃ nane nixĩ. \q2 Rü Chéü̃ rü Noe̱ nane nixĩ. \q2 Noe̱ rü Laméx nane nixĩ. \q1 \v 37 Rü Laméx rü Matucharéü̃ nane nixĩ. \q2 Rü Matucharéü̃ rü Enóx nane nixĩ. \q2 Rü Enóx rü Yaréx nane nixĩ. \q2 Rü Yaréx rü Maararéx nane nixĩ. \q2 Rü Maararéx rü Caináü̃ nane nixĩ. \q1 \v 38 Rü Caináü̃ rü Enóx nane nixĩ. \q2 Rü Enóx rü Chex nane nixĩ. \q2 Rü Chex rü Adáü̃ nane nixĩ. \q2 Rü Adáü̃ rü Tupana nane nixĩ. \c 4 \s1 Ngechuchuxü̃ naxü ga Chataná \r (Mt 4.1-11; Mr 1.12-13) \p \v 1 Ngechuchuxü̃tawa nayexma ga Tupanaãẽ i Üünexü̃. Rü yexguma Yudáü̃chiüwa ínaxü̃ãchigu ga Ngechuchu, rü Tupanaãẽ i Üünexü̃ rü dauxchitawa ga ngextá taxúema íxãpataxü̃wa nanaga. \v 2 Rü yéma nayexma ga 40 ga ngunexü̃. Rü ngoxo ga Chataná rü nüxü̃ naxü. Rü yexguma yéma nayexmagu rü taguma nachibü. Natürü ga yixcama rü nataiya. \v 3 Rü yexguma ga ngoxo ga Chataná rü ñanagürü nüxü̃: —Ega aixcüma Tupana Nane quixĩgu, rü ¡daa nutamaã nüxü̃ ixu na pãũxü̃ nanguxuchixü̃cèx! —ñanagürü ga Chataná. \v 4 Rü Ngechuchu nanangãxü̃ rü ñanagürü: —Tupanaãrü ore i ümatüxü̃wa rü ñanagürü: \q1 “Tãũtáma õnamaãxĩca namaxẽ i duü̃xü̃gü, natürü guxü̃ma i ore i Tupana nüxü̃ ixuxü̃ tá nixĩ i duü̃xü̃güxü̃ maxẽxẽẽxü̃”, \m ñanagürü. \v 5 Rü yexguma ga ngoxo ga Chataná rü wüxi ga mèxpǘnechitaeruwa nanaga. Rü yéma paxaãchi nüxü̃ nüxü̃ nadauxẽẽ ga guxü̃ma ga nachiü̃ãnegü ga ñoma ga naãnecü̱̃ã̱x. \v 6 Rü Chataná rü ñanagürü nüxü̃: —Guxü̃ i ñaã nachiü̃ãnegü i mexü̃ rü norü ngẽmaxü̃gü rü chi cuxna chanaxã. Erü choxrü nixĩ i guxü̃ma i ñaãgü, rü tüxna chanaxã ya texé ya choma chorü me ixĩxẽ na tüxna na chanaxãxü̃. \v 7 —Rü ngẽxguma chi chopẽ́xegu cucaxã́pü̱xügu rü choxü̃ quicuèxüü̃gu rü cuxrü chi nixĩ i guxü̃ma i ñaã cuxü̃ chawéxü̃ —ñanagürü. \v 8 Natürü ga Ngechuchu rü nanangãxü̃, rü ñanagürü: —¡Choxna ixũgachi! Pa Chata- náx. Erü Tupanaãrü ore i ümatüxü̃wa rü ñanagürü: \q1 “¡Nüxü̃ icuèxüü̃ ya Cori ya curü Tupana, rü yimaãxü̃́xĩcatama napuracü!” \m ñanagürü. \v 9 Rü yexguma ga ngoxo ga Chataná rü Yerucharéü̃ ga ĩãnewa nanaga. Rü tupauca ga taxü̃netapẽ́xegu nanamunagü. Rü ñanagürü nüxü̃: —Ega aixcüma Tupana Nane quixĩgu, rü ¡nuã cugü rütae! \v 10 —Erü Tupanaãrü ore i ümatüxü̃wa rü ñanagürü: \q1 “Tupana tá nanamu i norü orearü ngeruü̃gü i daxũcü̱̃ã̱x na cuxna nadaugüxü̃cèx. \v 11 Rü naxmẽ́xmaã tá cuxü̃ niyauxgü na tama ṯacü rü nutagu cunguxü̃cèx”, \m ñanagürü. \v 12 Rü Ngechuchu nanangãxü̃ rü ñanagürü: —Tupanaãrü ore i ümatüxü̃wa rü ñanagürü ta: \q1 “¡Tama name i nüxü̃ na cuxüxü̃ ya Cori ya curü Tupana!”, \m ñanagürü. \v 13 Rü yexguma marü taxucürüwama Ngechuchuxü̃ naxü̱xgu, rü nüma ga Chataná rü nüxna niña ñu̱xmata nüxü̃ iyangau na ñuxãcü wena nüxü̃ na naxüxü̃. \s1 Ngechuchu rü Gariréaanewa inanaxügü ga norü puracü \r (Mt 4.12-17; Mr 1.14-15) \p \v 14 Rü Ngechuchu rü Gariréaanecèx nataegu. Rü Tupanaãẽ i Üünexü̃ rü naxü̃tawa nayexma rü poraãcü nanaporaxẽẽ. Rü ga duü̃xü̃gü rü nachiga nidexagü ga guxü̃ ga yema naãnewa. \v 15 Rü wüxichigü ga ĩãneãrü ngutaquẽ́xepataü̃güwa rü nangu̱xẽẽtae. Rü guxü̃ma ga duü̃xü̃gü rü nüxü̃ nicuèxüü̃gü. \s1 Nacharétuwa nayexma ga Ngechuchu \r (Mt 13.53-58; Mr 6.1-6) \p \v 16 Rü Nacharétuwa naxũ ga Ngechuchu. Rü guma nixĩ ga ĩãne ga nanatügü nawa nayaxẽẽgüne. Rü ngü̃xchigaarü ngunexü̃gu rü ngutaquẽ́xepataü̃gu naxücu, yerü yema nixĩ ga nacüma ga guxü̃ ga ngü̃xchigaarü ngunexü̃gu. Rü yéma inachi rü duü̃xü̃gücèx nüxü̃ nadaumatü ga Tupanaãrü ore ga ümatüxü̃. \v 17 Rü nüxna nanaxãgü ga popera ga Tupanaãrü orearü uruü̃ ga Ichaxía ümatüxü̃. Rü yexguma yangenaã́tüãgu, rü nüxü̃ inayangau ga ngextá ínaxümatüxü̃wa ga ore ga ñaxü̃: \q1 \v 18 “Cori ya Tupanaãẽ rü chauxü̃tawa nangẽxma. Rü nüma rü choxü̃ naxuneta na nüxü̃ chixuxü̃cèx i ore i mexü̃ namaã i ngẽma duü̃xü̃gü i ngearü ngẽmaxü̃ã̱xgüxü̃. Rü choxü̃ namu na ngẽma duü̃xü̃gü i pecadutüü̃wa ngẽxmagüxü̃maã nüxü̃ na chixuxü̃cèx rü tá na ínanguxü̃xü̃. Rü choxü̃ namu na chayadauchixetüxẽẽgüxü̃cèx i ngẽma ingexetügüxü̃ rü na íchananguxü̃xẽẽxü̃cèx i ngẽma duü̃xü̃gü i togümẽ́xẽwa ngẽxmagüxü̃. \v 19 Rü núma choxü̃ namu na duü̃xü̃gümaã nüxü̃ chixuxü̃cèx na Tupana nüxü̃ rüngü̃xẽẽchaü̃xü̃ i ngẽma nüxü̃́ yaxõgüxü̃”, \m ñanagürü ga yema ore. \v 20 Rü yexguma ga Ngechuchu rü nügüna nananu̱xãchiátü ga popera. Rü ngutaquẽ́xepataü̃ãrü dauruü̃na nanaxã rü ñu̱xũchi ínarüto. Natürü guxü̃ma ga yema ngutaquẽ́xepataü̃wa yexmagüxü̃ ga duü̃xü̃gü rü nüxü̃ narüdaunüẽcha. \v 21 Rü yexguma ga Ngechuchu rü inanaxügü ga na yadexaxü̃, rü ñanagürü: —Ñu̱xmatama nixĩ i pepẽ́xewa Tupana yanguxẽẽxü̃ i ñaã ore ga Ichaxía ümatüxü̃ —ñanagürü. \v 22 Rü guxü̃ma ga duü̃xü̃gü rü meã Ngechuchuchiga nidexagü. Rü naḇaixãchiãẽgü namaã ga yema ore ga mexü̃ ga namaã nüxü̃ yaxuxü̃. Natürü tama aixcüma nayaxõgüchaü̃. Rü yemacèx nügüna nacagü rü ñanagürügü: —¿Taux ẽ́xna daa yiĩxü̃ ya Yúche nane? —ñanagürügü. \v 23 Rü Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃: —Choma nüxü̃ chacuèx rü tá chomaã penaxuxuchi i ngẽma ore i ñaxü̃: \p “Pa Duturux ¡Cugütama rümexẽẽ!” ñaxü̃. Rü ẽ́xna tá choxü̃ ñaperügügü: \p “Yema mexü̃ ga taxü̃ ga nüxü̃ taxĩnüẽxü̃ ga Tupanaãrü poramaã cuxüxü̃ ga Capernáũwa, rü tanaxwèxe i nuã curü ĩãnewa rü ta na cunaxüxü̃”, ñaperügügü tá. \v 24 Rü nayadaxẽẽ ga Ngechuchu na yadexaü̃ rü ñanagürü: —Aixcüma pemaã nüxü̃ chixu rü guxü̃ma i Tupanaãrü orearü uruü̃, rü norü ĩãnewatama i duü̃xü̃gü rü tama meã nanayauxgü. \v 25 —Rü aixcüma pemaã nüxü̃ chixu rü Iraéanewa rü nayexma ga muxũchixü̃ma ga ngexü̃gü ga iyutegüxü̃ ga yexguma Ería maü̃xgu. Rü yexguma nixĩ ga tomaẽ̱xpü̱x ga taunecüarü ngãxü̃ rü taguma napuxü̃, rü poraãcü nangúxü̃ ga taiya ga guxü̃ ga ñaa nachixü̃anewa. \v 26 —Natürü ga Tupana rü tama wüxi ga Iraéanecü̱̃ã̱x ga yutecüxü̃tawa Eríaxü̃ namu. Natürü ngĩxü̃tawa nanamu ga yema yutecü ga Charépacü̱̃ã̱x ga Chidã́ũãrü ĩãneãrü ngaicamagu ãchiü̃cü. \v 27 —Rü yexguma namaü̃xgu ga Erichéu, rü Iraéanewa nayexmagü ta ga muxü̃ma ga duü̃xü̃gü ga chaxünemaã iḏaaweexü̃. Natürü taxuü̃ma ga yema iḏaaweexü̃ ga Iraéanewa yexmagüxü̃ rü naxcèx nitaaneẽ. Rü Namáü̃ ga Chíriaanecü̱̃ã̱xĩcatama nixĩ ga guma naxcèx yataanecü —ñanagürü ga Ngechuchu. \v 28 Rü yexguma yema orexü̃ naxĩnüẽgu, rü guxü̃ma ga yema duü̃xü̃gü ga guma ngutaquẽ́xepataü̃wa yexmagüxü̃ rü poraãcü naxcèx nanuẽ. \v 29 Rü inachigü ga duü̃xü̃gü rü Ngechuchuxü̃ ínatèxüchigü ga guma ĩãnewa. Rü guma mèxpǘne ga guma ĩãne nawa yexmanechitaeruwa nanagagü na yéma yanataegüãxü̃cèx. \v 30 Natürü ga Ngechuchu rü norü ngãxü̃tanüwa ínaxũxũãma, rü ínixũ. \s1 Wüxi ga yatü ga ngoxo nawa yexmaxü̃chiga \r (Mr 1.21-28) \p \v 31 Rü yexguma ga Ngechuchu rü Gariréaaneãrü ĩãne ga Capernáũwa naxũ. Rü ngü̃xchigaarü ngunexü̃gu yéma duü̃xü̃güxü̃ nangúexẽẽ. \v 32 Rü duü̃xü̃gü rü naḇaixãchiãẽgü namaã ga norü ngu̱xẽẽtae, yerü Tupanaãrü poramaã nidexa. \v 33 Rü guma ngutaquẽ́xepataü̃wa nayexma ga wüxi ga yatü ga ngoxo nawa yexmaxü̃. Rü aita yéma naxü, rü ñanagürü: \v 34 —¡Toxna ixũgachi! ¿Tü̱xcüü̃ totanüwa cuxũ, Pa Ngechuchux, Pa Nacharétucü̱̃ã̱x? ¿Nuã cuxũ na toxü̃ cudèi̱xü̃cèx? Choma cuxü̃ chacuèx na Tupana Nane ya Üünecü na quiĩxü̃ —ñanagürü. \v 35 Rü Ngechuchu nananga ga yema ngoxo rü ñanagürü: —¡Iyarüngeèx rü ínaxũxũ nawa ya yima yatü! —ñanagürü. Rü yexguma ga yema ngoxo rü duü̃xü̃güpẽ́xegu nayanguxẽẽ ga guma yatü, rü nawa ínaxũxũ. Natürü tama nanapi̱xẽẽ. \v 36 Rü guxü̃ma ga duü̃xü̃gü rü naḇaixãchiãẽgü. Rü nügümücügümaãchigü nachiga nidexagü, rü ñanagürügü: —¿Ṯacü rü ore nixĩ i ngẽma? Erü ñaã yatü rü aixcüma ngẽma ngoxogümaã inacuèx rü poraãcü nanamu. Rü nümagü rü naga naxĩnüẽ, rü ínachoxü̃ —ñanagürügü. \v 37 Rü guxü̃wama ga yema naãnewa rü Ngechuchuchigaxü̃ nixugüe ga duü̃xü̃gü. \s1 Ngechuchu rü Chimáũ ga Pedru nèxẽcèx nayataanexẽẽ \r (Mt 8.14-15; Mr 1.29-31) \p \v 38 Rü guma ngutaquẽ́xepataü̃wa ínaxũxũ ga Ngechuchu rü Chimáũpatawa naxũ. Rü Chimáũ nèxẽ rü poraãcü iyaxaxüne. Rü Ngechuchuna nacagüe ga ngĩxcèx na yataanexẽẽãxü̃cèx. \v 39 Rü nüma rü ngĩxü̃tagu nayachi rü narümèxãchi rü nananga ga yema axüne. Rü yexgumatama igèu̱xãchi ga na yaxaxünexü̃. Rü yexgumatama íirüda, rü naxcèx inamexẽẽ ga õna. \s1 Ngechuchu rü muxü̃ma ga iḏaaweexü̃cèx nayataanexẽẽ \r (Mt 8.16-17; Mr 1.32-34) \p \v 40 Rü yexguma marü yanaxücuchaü̃gu ga üèxcü, rü Ngechuchuxü̃tawa nanagagü ga guxü̃ma ga duü̃xü̃gü ga nagúxü̃raü̃xü̃ ga ḏaaweanemaã iḏaaweexü̃. Rü ga Ngechuchu rü wüxichigü ga yema duü̃xü̃güxü̃ ningõgü, rü yemaãcü naxcèx nayataanexẽẽchigü. \v 41 Rü nanameẽxẽẽ ga muxü̃ma ga duü̃xü̃gü ga iḏaaweexü̃ ga ngoxo nawa yexmagüxü̃. Rü yema ngoxogü rü aita naxüe, rü ñanagürügü: —Cuma nixĩ i Tupana Nane quiĩxü̃ —ñanagürügü. Natürü ga Ngechuchu rü nayangagü ga yema ngoxogü. Rü nüxna nanachu̱xu ga na yadexagüxü̃, yerü yema ngoxogü rü nüxü̃ nacuèxgü na Cristu yiĩxü̃. \s1 Ngechuchu rü nanaxunagü ga ore ga mexü̃ ga ngutaquẽ́xepataü̃wachigü \r (Mr 1.35-39) \p \v 42 Rü yexguma noxri yangóonegu rü yema ĩãnewa ínaxũxũ ga Ngechuchu. Rü wüxi ga nachica ga taxúema íxãpataxü̃wa naxũ. Natürü ga duü̃xü̃gü rü naxcèx nadaugü rü düxwa naxü̃tawa nangugü. Rü nüxü̃ nacèèxü̃gü ga tama na ínaxũxũxü̃cèx ga yema norü naãnewa. \v 43 Natürü ga Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃: —Taxucürüwama petanügu charüxã́ũẽcha erü chanaxwèxe na náĩgü ya ĩãnegüwa ngẽxmagüxü̃ i duü̃xü̃gümaã rü ta nüxü̃ chixuxü̃ na ñuxãcü ãẽ̱xgacü yiĩxü̃ ya Tupana. Erü woetama ngẽmacèx núma choxü̃ namu —ñanagürü. \v 44 Rü yemaãcü Ngechuchu nüxü̃ nixuchigü ga ore ga ngutaquẽ́xepataü̃güwachigü ga guxü̃ma ga Gariréaanewa. \c 5 \s1 Muxü̃ma ga choxni na ínayauxü̃xü̃chiga \r (Mt 4.18-22; Mr 1.16-20) \p \v 1 Rü wüxicana ga yexguma naxtaxa ga Yenecharétuanacüwa nayexmagu ga Ngechuchu, rü muxü̃ma ga duü̃xü̃gü rü naxü̃tawa nangugü. Rü düxwa yéma nayaxãũtügü, yerü nüxü̃ naxĩnüẽchaü̃ ga Tupanaãrü ore. \v 2 Rü Ngechuchu yéma nüxü̃ nadau ga taxre ga ngue ga ingeãcune. Rü guma nguegü rü naxnecüpechinüwa nanadagü, yerü ga püchaetanüxü̃ rü nüxna yéma ínachoü̃, yerü norü pücha niyauxgü. \v 3 Rü wüxi ga guma nguegu nixüe ga Ngechuchu. Rü guma ngue rü Chimáũãrü nixĩ. Rü Chimáũna naca ga naxnecüpechinüãrü ngãxü̃tüwaxüra na nangeaxü̃cèx. Rü guma nguewa narüto ga Ngechuchu. Rü yéma inanaxügü ga duü̃xü̃güxü̃ na nangúexẽẽxü̃. \v 4 Rü yexguma yagúegagu ga Ngechuchu ga na yadexaxü̃, rü Chimáũxü̃ ñanagürü: —¡yéa ínamátamaxü̃wa namaã naxã ya daa ngue. Rü nge̱ma penatáe i perü pücha na choxnita piyauxgüxü̃cèx! —ñanagürü. \v 5 Rü Chimáũ nanangãxü̃, rü ñanagürü nüxü̃: —Pa Ngúexẽẽruü̃x, ngewèx rü guxü̃ i chütaxü̃ rü tapüchae, natürü taxuü̃ma i choxni tiyaxu. Natürü ñu̱xma na choxü̃ cumuxü̃ rü wena táxarü íchanatáe i chorü pücha —ñanagürü. \v 6 Rü yexguma ínatáegüãgu ga norü pücha, rü muxü̃ma ga choxni ínayauxü̃. Rü düxwa narügáuxchaü̃ ga norü pücha yerü namuxũchi ga choxni. \v 7 Rü naxmẽ́xmaã náĩ ga nguewa yexmagüxü̃ ga natanüxü̃gücèx nacagü na nüxü̃ yanangü̃xẽẽgüxü̃cèx. Rü yéma naxĩ ga yema natanüxü̃gü ga naxcèx nacagüxü̃. Rü nanaxüãcugü ga guma taxre ga ngue rü wixgutaèx inangutaü̃gü yerü namuxũchi ga choxni. \v 8 Rü yexguma yemaxü̃ nadèu̱xgu ga Chimáũ ga Pedru, rü Ngechuchupẽ́xegu nayacaxã́pü̱xü, rü ñanagürü nüxü̃: —¡Choxna ixũgachi! Pa Corix. Erü choma rü wüxi i duü̃xü̃ i pecaduã́xü̃ chixĩ —ñanagürü. \v 9 Rü yema ñanagürü ga Chimáũ yerü nüma rü guxü̃ma ga natanüxü̃gü rü namaã naḇaixãchiãẽgü ga yema muxü̃ma ga choxni na ínayauxü̃xü̃. \v 10 Rü naḇaixãchiãẽgü ta ga Chimáũmücügü ga Chaü̃tiágu rü Cuáü̃ ga Zebedéu nanegü. Natürü Ngechuchu rü Chimáũxü̃ ñanagürü: —¡Tãxṹ i cumuü̃xü̃! Erü ñu̱xmacürüwa rü tá choxü̃́ cupuracü na chauxü̃tawa cunagagüxü̃cèx i duü̃xü̃gü —ñanagürü. \v 11 Rü yexguma naxãnacüwa namaã nangugügu ga naweü̃gü, rü yéma nanawogü ga norü guxü̃ma rü Ngechuchuwe narüxĩ. \s1 Ngechuchu rü wüxi ga rüchaxünexü̃cèx nayataanexẽẽ \r (Mt 8.1-4; Mr 1.40-45) \p \v 12 Rü yexguma wüxi ga yéma yexmagüne ga ĩãnewa nayexmagu ga Ngechuchu, rü yéma naxü̃tawa nangu ga wüxi ga yatü ga chaxünemaã iḏaawexü̃. Rü yexguma Ngechuchuxü̃ nadèu̱xgu rü napẽ́xegu nayacaxã́pü̱xü rü yexma nanangücuchi. Rü Ngechuchuxü̃ nacèèxü̃, rü ñanagürü: —Pa Corix, ngẽxguma cuma cunaxwèxegu, rü cuxü̃́ natauxcha na choxü̃ curümexẽẽxü̃ nawa i chorü ḏaawe —ñanagürü. \v 13 Rü yexguma ga Ngechuchu rü nüxü̃ ningõgü, rü ñanagürü nüxü̃: —Ngü̃, chanaxwèxe. ¡Rüme! —ñanagürü. Rü yexguma yema ñaxgu ga Ngechuchu, rü naxcèx nitaane ga yema yatü ga chaxüneã́xü̃. \v 14 Rü Ngechuchu nanaxucu̱xẽ rü ñanagürü nüxü̃: —¡Dücèx, taxúemaãtáma nüxü̃ quixu, natürü paixü̃ cugü yadauxẽẽ na curümexü̃ rü yanguxẽẽ i ngẽma Tupana Moĩchéwa nüxü̃ ixuxü̃ na duü̃xü̃gü nüxü̃ cuáxü̃cèx na marü curümexü̃ nawa i curü ḏaawe! —ñanagürü. \v 15 Natürü ga Ngechuchuchiga rü guxü̃wama ninguchigüama. Rü muxü̃ma ga duü̃xü̃gü rü naxcèx naxĩtaquẽ́xegü na norü orexü̃ naxĩnüẽxü̃cèx, rü naxcèx na yataaneẽxẽẽãxü̃cèx ga norü ḏaawegüwa. \v 16 Natürü Ngechuchu rü ñuxguacü rü ngextá taxúema íxãpataxü̃wa naxũũxü̃. Rü yéma nayayumüxẽxü̃. \s1 Ngechuchu rü wüxi ga yatü ga naw̱ãĩxãchicücèx nayataanexẽẽ \r (Mt 9.1-8; Mr 2.1-12) \p \v 17 Rü wüxi ga ngunexü̃ Ngechuchu íngu̱xẽẽtaeyane, rü yéma narütogü ga ñuxre ga Parichéugü rü ñuxre ga ngúexẽẽruü̃gü ga Moĩchéarü mugümaã ngu̱xẽẽtaegüxü̃ ga guxü̃ ga Gariréaaneãrü ĩãnexãcügüwa ne ĩxü̃, rü Yudéaanewa ne ĩxü̃, rü Yerucharéü̃wa ne ĩxü̃. Rü Tupana rü poraãcü Ngechuchuwa inanawẽ́x ga norü pora rü muxü̃ma ga iḏaaweexü̃ narümeẽxẽẽ. \v 18 Rü Ngechuchuxü̃tawa nangugü ga ñuxre ga yatügü, rü naxcèx yéma nanangetaü̃gü ga wüxi ga yatü ga naw̱ãĩxãchicü. Rü ĩpatagu nanangecuchitaü̃güchaü̃ na Ngechuchupẽ́xegu yaxütaü̃güãxü̃cèx. \v 19 Natürü taxuacüma yexma nanangecuchitaü̃güéga, yerü namuxũchi ga duü̃xü̃gü. Rü yemacèx ĩãcèxwẽ́xgu naxĩgü. Rü meãma Ngechuchu íyexmaxü̃e̱tüwa ínanapogüãxü̃gü ga guma ĩpata. Rü yéma duü̃xü̃gütanüwa Ngechuchupẽ́xewa ínanac̱ẖüxüetaü̃gü ga guma naw̱ãĩxãchicü. \v 20 Rü yexguma Ngechuchu nüxü̃ dèu̱xgu ga na nüxü̃́ yaxõgüãxü̃ ga yema yatügü, rü ñanagürü guma naw̱ãĩxãchicüxü̃: —Pa Chaunex, marü cuxü̃́ nüxü̃ changechaü̃ i curü pecadugü —ñanagürü. \v 21 Natürü yema ngúexẽẽruü̃gü ga Moĩchéarü mugüarü ngu̱xẽẽtaeruü̃gü rü Parichéugü, rü nagu narüxĩnüẽ, rü nügüãẽwa ñanagürügü: —¿Ṯacü nixĩ i ñaã yatü ecèx Tupanamaã chixexü̃ yaxugüxü̃? Erü taxúema pora tüxü̃́ nangẽxma na duü̃xü̃güaxü̃́ pecaduxü̃ tangechaü̃xü̃. Rü Tupanaxĩcatama nixĩ ya nüxü̃́ nangẽxmacü i ngẽma pora —ñanagürügü naãẽwa. \v 22 Natürü ga Ngechuchu rü nüxü̃ nacuèx ga ṯacügu na ínaxĩnüẽxü̃. Rü yemacèx ñanagürü nüxü̃: —¿Tü̱xcüü̃ ngẽ-magu perüxĩnüẽ i pemax? \v 23 —¿Ṯacü nixĩ irütauxchamaẽxü̃ na namaã nüxü̃ ixuxü̃ ya daa yatü ya naw̱ãĩxãchicü: \p “Curü pecadugü rü marü cuxü̃́ nüxü̃ changechaü̃”, rü ẽ́xna: \p “¡Inachi rü íixũ!” ñágüxü̃ nüxü̃? \v 24 —Natürü ñu̱xma rü tá pexü̃ nüxü̃ chadauxẽẽ na Chaunatü núma choxü̃ muxü̃ na duü̃xü̃güaxü̃́ nüxü̃ changechaü̃xü̃cèx i norü pecadugü —ñanagürü. Rü yexguma yema ñaxguwena rü guma naw̱ãĩxãchicüxü̃ ñanagürü: —Cumaã nüxü̃ chixu rü ¡inachi, rü nayaxu i curü caruü̃, rü cupatawa naxũ! —ñanagürü. \v 25 Rü yexgumatama guxü̃ ga duü̃xü̃güpẽ́xewa inachi ga guma naw̱ãĩxãchicü. Rü nanayaxu ga norü caruü̃ ga nagu nacaxü̃. Rü Tupanaxü̃ yacuèxüü̃chigüãcüma napatawa naxũ. \v 26 Rü guxü̃ma ga duü̃xü̃gü rü naḇaixãchiãẽgü. Rü Tupanaxü̃ nicuèxüü̃gü. Rü poraãcü namuü̃ẽãcüma ñanagürügü: —Ñu̱xma rü nüxü̃ tadaugü i ñuxre i Tupanaãrü puracügü i aixcüma mexẽchixü̃gü —ñanagürügü. \s1 Lebícèx naca ga Ngechuchu \r (Mt 9.9-13; Mr 2.13-17) \p \v 27 Rü yemawena ga Ngechuchu rü ínaxũxũ ga guma ĩwa. Rü wüxi ga yatü ga Dumaãrü ãẽ̱xgacücèx dĩẽru ngĩxü̃ ideetanüxü̃xü̃tawa naxüpetü. Rü guma yatü rü Lebí nixĩ ga nae̱ga. Rü yéma dĩẽru ngĩxü̃ ínadexü̃wa narüto. Rü Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃: —¡Chowe rüxũ! —ñanagürü. \v 28 Rü inachi ga Lebí, rü yéma nanatèx ga norü guxü̃ma, rü Ngechuchuwe narüxũ. \v 29 Rü yixcama ga Lebí rü Ngechuchucèx napatawa wüxi ga taxü̃ ga õna naxü. Rü muxü̃ma ga yatügü ga Lebírüü̃ dĩẽruarü degüwa puracüexü̃, rü muxü̃ma ga togü ga duü̃xü̃gü rü ta yéma mechawa narütogü. \v 30 Natürü ga yema Parichéugü rü ngúexẽẽruü̃gü ga Moĩchéarü mugüarü ngu̱xẽẽtaeruü̃gü, rü inanaxügüe na Ngechuchuarü ngúexü̃güchigagu chixri yadexagüxü̃. Rü ñanagürügü: —¿Tü̱xcüü̃ wüxiwa pechibüe rü namaã pexaxegü i ngẽma yatügü i Dumaãrü ãẽ̱xgacücèx dĩẽru ngĩxü̃ dexü̃ rü ngẽma pecaduã̱xgüxü̃? —ñanagürügü. \v 31 Rü Ngechuchu nanangãxü̃, rü ñanagürü nüxü̃: —Ngẽma poraexü̃ rü taxucèxma duturu nanaxwèxegü, natürü ngẽma iḏaaweexü̃ nixĩ i duturu naxwèxegüxü̃. \v 32 —Choma rü tama mexü̃güna na chaxuxü̃cèx nixĩ i núma chaxũxü̃, natürü pecaduã̱xgüxü̃na na chaxuxü̃cèx nixĩ i núma chaxũxü̃ na ngẽmaãcü nüxü̃ naxoexü̃cèx i nacümagü i chixexü̃gü rü Tupanawe naxĩxü̃ —ñanagürü. \s1 Ngechuchuna nacagüe ga aurechiga \r (Mt 9.14-17; Mr 2.18-22) \p \v 33 Rü yexguma Ngechuchuna nacagüe ga duü̃xü̃gü, rü ñanagürügü: —Cuáü̃ ya baiü̃xẽẽruü̃ãrü ngúexü̃gü rü Parichéugüarü ngúexü̃gü rü nayumüxẽgüecha, rü muẽ̱xpü̱xcüna rü naxauree rü tama nachibüe erü Tupanagu narüxĩnüẽ. Natürü i curü ngúexü̃gü, rü guxü̃guma nachibüe rü naxaxegümare —ñanagürügü. \v 34 Natürü ga Ngechuchu rü nanangãxü̃, rü wüxi ga ore ga nügüchigaxü̃tama namaã nixu, rü ñanagürü: —¿Ẽ́xna wüxi i ngĩgüarü petawa rü pexcèx namexü̃ na penaxaureexẽẽxü̃ i ngẽma nüxna naxugüxü̃ ega natanüwa nangẽxmagu i ngẽma yatü i ngexwacèx ãmaxü̃? Rü tama nixĩ. \v 35 —Natürü wüxi i ngunexü̃ rü ngẽma yatü i ngexwacèx ãmaxü̃, rü tá namücügüna nixũgachi. Rü ngẽma ngunexü̃gu tá nixĩ i aixcüma naxaureexü̃ i namücügü —ñanagürü. \v 36 Rü yexguma ga Ngechuchu rü namaã nüxü̃ nixu ga wüxi ga ore ga yema duü̃xü̃gücüma ga nuxcümaü̃xü̃chiga rü noxrütama ngu̱xẽẽtae i ngexwacaxü̃xü̃chiga. Rü ñanagürü: —Taxúema wüxi i ngexwacaxü̃xü̃ i naxchiruta tiyo na namaã tanapaitaxü̃cèx i wüxi i naxchiru i marü ngauxü̃. Erü ngẽxguma ngẽmaãcü tanaxü̱xgu rü tanachixexẽẽ i ngẽma naxchiru i ngexwacaxü̃xü̃. Rü ñu̱xũchi ngẽma natüchi i ngexwacaxü̃xü̃ rü tama nüxü̃ nayatãũxü̃ i ngẽma naxchiru i marü ngauxü̃. \v 37 —Rü ngẽxgumarüü̃ ta rü taxúema ngexwacaxü̃cü ya binu rü nagu tayabacuchi i wüxi i naxchiü̃ i marü ngauxü̃ i naxchèxmünaxcèx. Erü ngẽxguma ngẽmaãcü naxü̱xgu rü yima binu ya ngexwacaxü̃cü rü tá narüngu, rü tá nayawã̱ĩ̱xẽẽ i ngẽma naxchiü̃ i ngauxü̃ i naxchèxmünaxcèx. Rü ngẽxma tá nayarütaxu ya binu rü ngẽma naxchiü̃ rü ta. \v 38 —Rü ngẽmacèx tanaxwèxe na yima ngexwacaxü̃cü ya binu rü ngexwacaxü̃xü̃ i naxchiü̃gu yabacuchixü̃. Rü ngẽmaãcü rü taxuü̃táma inayarütaxu. \v 39 —Rü taxúema ya texé ya tümamaã yaxǘxe na ngúchiacü ya binu tayaxaxüxü̃ rü tüxü̃́ nangúchaü̃ na tayaxaxüxü̃ ya binu ya ngexwacaxü̃cü ya maĩcuracü. Rü ngẽxgumarüü̃ ta nixĩ i ngẽma duü̃xü̃gü i marü namaã yaxüxü̃ i nuxcümaü̃xü̃ i nacüma i chixexü̃ rü tama nanayauxgüchaü̃ i ngẽma mexü̃ i ngu̱xẽẽtae i ngexwacaxü̃xü̃ —ñanagürü ga Ngechuchu. \c 6 \s1 Ngechuchuarü ngúexü̃gü rü trigu nicãũẽtanü ga ngü̃xchigaarü ngunexü̃gu \r (Mt 12.1-8; Mr 2.23-28) \p \v 1 Rü wüxi ga ngü̃xchigaarü ngunexü̃gu rü Ngechuchu rü norü ngúexü̃gümaã trigunecüwa nachopetü. Rü norü ngúexü̃gü rü inaxĩãcüma yoxocüne trigu nicãũtanü. Rü naxmẽ́xmaã nanadaxi ga trigu rü nayangṍẽtanü. \v 2 Rü ñuxre ga Parichéugü rü yema ngúexü̃güna nacagü, rü ñanagürügü: —¿Tü̱xcüü̃ ngü̃xchigaarü ngunexü̃gu penabuxu i trigu? Erü ngü̃xchigaarü ngunexü̃gu rü nachu̱xu na texé puracüxü̃ —ñanagürügü. \v 3 Rü Ngechuchu nanangãxü̃, rü ñanagürü: —¿Taguma ẽ́xna poperawa nüxü̃ pedau ga ṯacü na naxüxü̃ ga nuxcümaü̃cü ga ãẽ̱xgacü ga Dabí ga yexguma nataiyagu ga nüma rü natanüxü̃gü? \v 4 —Rü Tupanapatagu naxücu rü nüxü̃ nadau ga yema pãũ ga üünexü̃ ga yexma nuxü̃. Rü yema pãũ rü nachu̱xu ga ngexerǘxemare na nangṍxü̃, rü paigücèxicatama nixĩ. Natürü Dabí nanayaxu ga yema pãũ rü nanangõ̱x, rü natanüxü̃maã rü ta nangau —ñanagürü. \v 5 Rü ñanagürü ta ga Ngechuchu: —Tupana Nane ya duü̃xü̃xü̃ ixĩcü rü namaã inacuèx i ngü̃xchigaarü ngunexü̃ —ñanagürü. \s1 Wüxi ga yatü ga yumécüchiga \r (Mt 12.9-14; Mr 3.1-6) \p \v 6 Rü to ga ngü̃xchigaarü ngunexü̃gu rü Ngechuchu rü ngutaquẽ́xepataü̃gu naxücu. Rü inanaxügü ga na nangu̱xẽẽtaexü̃. Rü yéma nayexma ga wüxi ga yatü ga norü tügünewa yumécü. \v 7 Rü yema ngúexẽẽruü̃gü ga Moĩchéarü mugüwa ngu̱xẽẽtaegüxü̃ rü Parichéugü, rü Ngechuchuxü̃ nangugügü ngoxita ngü̃xchigaarü ngunexü̃gu guma yumécüxü̃ namexẽẽ, yerü naxcèx nadaugü ga ñuxãcü norü ãẽ̱xgacügüxü̃tawa na ínaxuaxü̃güãxü̃. \v 8 Natürü nüma ga Ngechuchu rü nüxü̃ nacuèx ga yema naãẽwa nagu naxĩnüẽxü̃ ga yema yatügü. Rü yemacèx guma yumécüxü̃ ñanagürü: —¡Írüda rü nuxã ngãxü̃tanügu yachi! —ñanagürü. Rü guma yumécü rü inachi rü norü ngãxü̃tanügu nayachi. \v 9 Rü yexguma ga Ngechuchu rü nüxna naca ga yema Parichéugü rü yema mugüwa ngu̱xẽẽtaegüxü̃, rü ñanagürü nüxü̃: —¿ṯacü nixĩ i ngema mexü̃ ixüxü̃ i ngü̃xchigaarü ngunexü̃gu? ¿Rü ngema mexü̃ rü ẽ́xna chixexü̃? ¿Rü namexü̃ i na namaxẽẽxü̃ rü ẽ́xna yamáxü̃? —ñanagürü. \v 10 Rü yexguma Ngechuchu nüxü̃ nidaugüãchi ga yema duü̃xü̃gü ga yéma yexmagüxü̃. Rü guma yumécüxü̃ ñanagürü: —¡Iyanawẽ́xãchixẽẽ ya cuxmẽ́x! —ñanagürü. Rü guma yatü rü nügü inayarüwẽ́xãchimẽ́xẽxẽẽ, rü narümemẽ́x. \v 11 Natürü yema Parichéugü rü ngúexẽẽruü̃gü ga Moĩchéarü mugüwa ngu̱xẽẽtaegüxü̃, rü poraãcü nanuẽ. Rü nügü nixucu̱xẽgü na ñuxãcü tá Ngechuchuxü̃ na yamèxgüxü̃. \s1 Ngechuchu nanade ga 12 ga norü ngúexü̃gü na tóxnamana namugüãxü̃cèx \r (Mt 10.1-4; Mr 3.13-19) \p \v 12 Rü yexguma ga Ngechuchu rü dauxchitawa, wüxi ga mèxpǘnewa naxũ na yéma yayumüxẽxü̃cèx. Rü guxü̃ ga yema chütaxü̃gu rü yéma nayumüxẽ. \v 13 Rü yexguma yangóonegu, rü Ngechuchu norü ngúexü̃gücèx naca. Rü natanüwa nayadexechi ga 12. Rü yema nixĩ ga yatügü ga Ngechuchu nüxü̃ unetagüxü̃ na tóxnamana nangegüãxü̃cèx ga norü ore. \v 14 Rü yema yatügü ga nadexü̃ rü Chimáũ ga Pedrugu nanaxüéga nixĩ ga wüxi. Rü to nixĩ ga Aü̃dré ga Chimáũ naẽneẽ, rü Chaü̃tiágu rü Cuáü̃, rü Piripi, rü Baturumé, \v 15 rü Mateu, rü Tumachi, rü Chaü̃tiágu ga Arupéu nane rü Chimáũ ga iporaãẽcüücü, \v 16 rü Yuda ga Chaü̃tiágueneẽ, rü Yuda Icariúte ga yixcama Ngechuchuxü̃ íxuaxü̃xü̃ naẽchita. \s1 Ngechuchu rü muxü̃ma ga duü̃xü̃güxü̃ nangúexẽẽ \r (Mt 4.23-25) \p \v 17 Rü Ngechuchu rü yema yatügü ga nadexü̃maã ínarüxĩgü nawa ga guma mèxpǘne. Rü wüxi ga nachica ga ínametachinüãnexü̃wa nayachaxãchitanü. Rü yéma nayexmagü ga muxü̃ma ga duü̃xü̃gü ga guxü̃ ga Yudéaanewa ne ĩxü̃, rü Yerucharéü̃wa ne ĩxü̃, rü taxtü ga taxü̃ãnacüwa ga Chidã́ũwa rü Tiruwa ne ĩxü̃. Rü yéma naxĩ yerü Ngechuchuxü̃ naxĩnüẽchaü̃, rü nanaxwèxegü ga Ngechuchu na nameẽxẽẽxü̃ ga norü ḏaawegüwa. \v 18 Rü yema duü̃xü̃gü ga chixexü̃ ga naãẽ nawa yexmagüxü̃ rü ta naxcèx nitaanegü. \v 19 Rü guxü̃ma ga duü̃xü̃gü rü Ngechuchuxü̃ ningõgügüchaü̃, yerü norü poramaã nanameẽxẽẽ. \s1 Duü̃xü̃gü i taãẽgüxü̃chiga rü duü̃xü̃gü i ngechaü̃güxü̃chiga \r (Mt 5.1-12) \p \v 20 Rü yexguma Ngechuchu rü norü ngúexü̃güxü̃ nadawenü, rü ñanagürü nüxü̃: —¡Petaãẽgü i pema ya ingearü ngẽmaxü̃ã̱xgüxe! Rü Tupana ãẽ̱xgacü íixĩxü̃wa rü pema rü tá ta pexãchica. \v 21 —¡Rü petaãẽgü i pema i ñu̱xma taiyaexe! ¡Rü tá meãma pingãxcharaü̃gü! ¡Rü petaãẽgü i pema i ñu̱xma auxexe! Rü yixcama rü tá pecugüe. \v 22 —¡Rü petaãẽgü i pema i ngẽxguma duü̃xü̃gü pexchi aiegu, rü pexü̃ ínawoü̱̃xgu, rü ṯacü pemaã yaxugüegu, rü chaugagu chixri pechiga yadexagügu! \v 23 —Rü ngẽxguma ngẽma pexü̃ üpetügu, rü ¡petaãẽgüama rü tama pexoegaãẽgü! Erü daxũguxü̃ i naãnewa rü tá penayauxgü i wüxi i perü ãmare i mexẽchixü̃. Rü dücax, ñaã duü̃xü̃gü i ñu̱xma pexchi aiexü̃ãrü o̱xigü rü yexgumarüü̃ ta nixĩ ga naxchi na naxaiexü̃ ga nuxcümaü̃güxü̃ ga Tupanaãrü orearü uruü̃gü. \v 24 —Natürü wüxi i ngechaü̃ tá nixĩ i pexcèx i pema ya muãrü ngẽmaxü̃ã̱xgüxe erü núma ñoma i naãnewa rü marü petaãẽgü. \v 25 —Rü wüxi i ngechaü̃ tá nixĩ i pexcèx i pema ya marü ingaxcharaü̃güxe erü tá petaiyae. Rü wüxi i ngechaü̃ tá nixĩ i pexcèx i pema i ñu̱xma marü cugüexe, erü yixcama rü perü ngechaü̃maã tá pexauxe. \v 26 —Rü wüxi i ngechaü̃ tá nixĩ i pexcèx i ngẽxguma guxü̃ma i duü̃xü̃gü pexü̃ icuèxüü̃gügu. Erü ngẽma duü̃xü̃gü i ñu̱xma pexü̃ icuèxüü̃güxü̃ãrü o̱xigü rü yexgumarüü̃ nüxü̃ nicuèxüü̃gü ga nuxcümaü̃güxü̃ ga orearü uruü̃güneta. \s1 Name nixĩ i nüxü̃ tangechaü̃ i ngẽma tamaã rüxuwanügüxü̃ \r (Mt 5.38-48, 7.12) \p \v 27 —Natürü pema i ñu̱xma na choxü̃ pexĩnüẽxü̃ rü pemaã nüxü̃ chixu rü: —¡Nüxü̃ pengechaü̃ i ngema pemaã rüxuwanügüxü̃! ¡Rü meã nüxü̃ perüngü̃xẽẽ̱x i ngẽma pexchi aiexü̃! \v 28 —¡Rü meã nachiga pidexagü rü naxcèx ípeca i Tupanaãrü ngü̃xẽẽ naxcèx i ngẽma pemaã guxchigagüxü̃! ¡Rü naxcèx peyumüxẽgü i ngẽma chixri pechigamaã idexagüxü̃! \v 29 —Rü ngẽxguma texé cumaã nuxgu rü cuxü̃ tapechiwegu rü name nixĩ i tama cuxütanü ega woo curü tochiwewa rü ta cuxü̃ tapechiwegu. Rü ngẽxguma texé cuxü̃ napuarü gáuxü̃chiruã̱xgu, rü name nixĩ i tüxü̃ cungechaü̃ãma ega woo curü daxũ rü ta cuxna tanapuxgu. \v 30 —¡Rü tüxna naxã ya texé ya curü ngẽmaxü̃cèx íc̱axe! Rü ngẽxguma texé curü ngẽmaxü̃ cuxna napuxgu, rü tama name i naxcèx cungema. \v 31 —Rü ngẽma mexü̃ i pema penaxwèxexü̃ na togü pemaã naxüxü̃, rü name nixĩ i pema rü ta ngẽmaãcü mexü̃ namaã pexü. \v 32 —Rü ngẽxguma pema rü ngẽma duü̃xü̃gü i pexü̃ ngechaü̃xü̃xü̃xĩcatama pengechaü̃gu, rü ¿ṯacüwa namexü̃ i ngẽma? Erü ngẽma duü̃xü̃gü i tama yaxõgüxü̃ rü ngẽmaãcü nanaxügü. \v 33 —Rü ngẽxguma ngẽma duü̃xü̃gü i cuxü̃ rüngü̃xẽẽxü̃xü̃xĩcatama curüngü̃xẽẽgu, rü ¿ṯacüwa namexü̃ i ngẽma? Erü ngẽma duü̃xü̃gü i tama yaxõgüxü̃ rü ngẽmaãcü nanaxügü. \v 34 —Rü ngẽxguma ngẽma duü̃xü̃gü i ixããrü dĩẽruã́xü̃naxĩcatama cunaxãxgu i curü dĩẽru, rü ¿ṯacüwa namexü̃ i ngẽma? Erü ngẽma duü̃xü̃gü i tama yaxõgüxü̃ rü ngẽmaãcü nanaxügü, erü nüxü̃ nacuèxgü rü tá nüxü̃́ nanataeguxẽẽ i ngẽma dĩẽru. \v 35 —Natürü pema rü name nixĩ i nüxü̃ pengechaü̃ i ngema pemaã rüxuwanügüxü̃, rü nüxü̃ perüngü̃xẽẽ. Rü ngẽxguma ṯacücèx pexna nacaxgu, rü name nixĩ i tama pexoegaãẽãcüma nüxna penaxã ega woo nagu perüxĩnüẽgu na ngürüãchi tãũtáma pexü̃́ nataeguxẽẽãxü̃. Erü ngẽxguma ngẽmaãcü penaxü̱xgu, rü Tupana rü ngẽmaãrü yexera tá poraãcü pexü̃́ nanataeguxẽẽ, rü naxãcügü tá pixĩgü ya yima Tupana ya Poraxüchicü ya nüxü̃ rüngü̃xẽẽcü ta i ngẽma taguma moxẽ nüxna ãgüxü̃ rü ngẽma chixecümagüxü̃. \v 36 —Rü pema rü name nixĩ i pengechaü̃w̱axegü, ngẽma Penatü ya Tupana na ngechaü̃w̱axexü̃rüü̃. \s1 Tama name i chixexü̃gu namaã perüxĩnüe i togü \r (Mt 7.1-5) \p \v 37 —¡Rü taxũ i togüxü̃ pixuxü̃! Rü ngẽxguma ya Tupana rü tãxũtáma pexü̃ nixu na pechixexü̃. ¡Rü taxũ i poxcu namaã pexueguxü̃ i togü! Rü ngẽxguma ya Tupana rü tãxũtáma poxcu pemaã naxuegu. ¡Rü nüxü̃́ nüxü̃ perüngü̃mae i norü chixexü̃ i togü! Rü ngẽxguma ya Tupana rü tá pexü̃́ nüxü̃ narüngü̃ma i perü chixexü̃. \v 38 —¡Rü togümaã pengau i perü ngemaxü̃gü! Rü ngexguma ya Tupana rü tá pexna nanaxã. Rü ñoma wüxi i choca i meãma napaxü̃rüü̃ rü meama ípoõcuxü̃rüü̃ tá Tupana pexna nanaxã. Erü ngema nguruxü̃ i namaã cumücüna cuxãxü̃ i curü ngemaxü̃ rü ngematama nguruxü̃maã tá Tupana cuxna nanaxã —ñanagürü. \v 39 Rü Ngechuchu rü ñaã cuèxruü̃ norü ngúexü̃gümaã nixu, rü ñanagürü: —¿Ñuxãcü i wüxi i ngexetüxü̃ rü to i ngexetüxü̃xü̃ namaxü̃ nacuèxẽẽxü̃? Erü ngẽma taxre i ngexetüxü̃ rü wüxi i ãxmaxü̃gu tá nügümaã nayayicu. \v 40 —Rü taxuü̃ma i ngúexü̃ rü norü ngúexẽẽruü̃xü̃ narüyexera. Natürü ngexguma meã nangu̱xgu rü tá naxrüxü̃ nixĩ ya norü ngúexẽẽruü̃. \v 41 —¿Rü tü̱xcüü̃ nachiga quidexa i cumücü naxcèx i ngẽma íraxü̃ i chixexü̃ i naxüxü̃ natürü tama cugütama cungugü naxcèx i ngẽma chixexü̃ i taxü̃ i cuxüxü̃? \v 42 —Rü ngẽxguma tama nüxna cucuèxãchigu i ngẽma chixexü̃ i taxü̃ i cumatama cuxüxü̃, rü ¿ñuxũcürüwa i nagu curüxĩnüxü̃ na cunamexẽẽxü̃ i ngẽma cumücüarü chixexü̃ i íraxü̃? Pa Duü̃xü̃ i Meã Maxnetaxü̃x, name nixĩ i cuxira nüxü̃ curüxo i ngẽma chixexü̃ i taxü̃ i cumatama cuxüxü̃, rü ngẽxguma tá cume na nüxü̃ curüngü̃xẽẽxü̃cèx i cumücü na nüxü̃ naxoxü̃cèx i ngẽma chixexü̃ i íraxü̃ i naxüxü̃. \s1 Wüxi i nanetü rü norü owa nixĩ i nüxü̃ icuáxü̃ \r (Mt 7.17-20, 12.34-35) \p \v 43 —Nataxuma i nanetü i mexü̃ i chixearü oóxü̃. Rü nataxuma i nanetü i chixexü̃ i meãrü oóxü̃. \v 44 —Rü wüxichigü i nanetü rü norü owa nixĩ i nüxü̃ icuáxü̃. Rü wüxi i torawa rü taxucürüwama wüxi i ori̱x i imúxü̃ tayaxu. Rü wüxi i chuxchuxü̃wa rü taxucürüwa uba tayaxu. \v 45 —Rü wüxi ya mecü ya yatü rü mexü̃ i orexü̃ nixu, erü naãẽwa rü aixcüma mexü̃gu narüxĩnü. Natürü wüxi i yatü i chixecümaxü̃ rü chixexü̃ i orexü̃ nixu, erü chixexü̃gu narüxĩnü. Rü ngẽma naãẽwa ngexmaxü̃ i chixexü̃ nixĩ i nüxü̃ yaxuxü̃. \s1 Ĩpata ya nutaétügu üxü̃ne rü ĩpata ya naxnücüétügu üxü̃nechiga \r (Mt 7.24-27) \p \v 46 —¿Tü̱xcüü̃ i pema rü: “Pa Torü Corix” ñaperügü choxü̃, natürü tama penaxü i ngẽma pemaã nüxü̃ chixuxü̃? \v 47 —Rü ñu̱xma tá pemaã nüxü̃ chixu na ñuxãcü tiĩxü̃ ya yíxema chowe rüxũxẽ rü choxü̃ ĩnüxẽ rü naxǘxe i ngẽma tümamaã nüxü̃ chixuxü̃. \v 48 —Rü tüma rü wüxi ga yatü ga üpatacü rü yamèxmaü̃cü ga norü caxta ñu̱xmata nutawa nangucürüü̃ tixĩ. Rü yexguma namèxgu ga taxtü rü yabaixü̃gu ga napata, rü woo ga na naporaü̃chiüxü̃, rü tama niwèxtaü̃, yerü meãma inapugüarü caxtaã̱x ga guma ĩ. \v 49 —Natürü yíxema nüxü̃ ĩnümarexe i chorü ore natürü tama naxǘxe i ngẽma tümamaã nüxü̃ chixuxü̃, rü wüxi ga yatü ga naxnücüétügumare üpatacürüü̃ tixĩ. Rü yexguma namèxgu ga taxtü, rü nibaixü̃ ga napata, rü naporaü̃chiü. Rü niwèxtaü̃ ga napata, rü yexma nayarüxo ga guma ĩ. \c 7 \s1 Ngechuchu rü Dumacü̱̃ã̱x ga churaragüarü ãẽ̱xgacüarü duü̃xü̃xü̃ narümexẽẽ \r (Mt 8.5-13) \p \v 1 Rü yexguma nüxü̃ nachauxgu ga duü̃xü̃gümaã na yadexaxü̃ ga Ngechuchu, rü Capernáũwa naxũ. \v 2 Rü yéma nayexma ga wüxi ga churaragüarü capitáü̃ ga Dumacü̱̃ã̱x. Rü guma capitáü̃ rü nüxü̃́ nayexma ga wüxi ga norü duü̃xü̃ ga poraãcü nüxü̃ nangechaü̃xü̃. Rü yema norü duü̃xü̃ rü niḏaawe, rü naturaxüchi. \v 3 Rü yexguma Ngechuchuxü̃ naxĩnüchigagu ga guma capitáü̃, rü Ngechuchuxü̃tawa nanamugü ga ñuxre ga Yudíugüarü ãẽ̱xgacügüerugü. Rü ñanagürü nüxü̃: —¡Nge̱ma Ngechuchuxü̃tawa pexĩ na nüxü̃ pecèèxü̃güxü̃cèx rü núma naxũ na chorü duü̃xü̃cèx yanataanexẽẽãxü̃cèx! —ñanagürü. \v 4 Rü Ngechuchuxü̃tawa naxĩ, rü poraãcü nüxü̃ nacèèxü̃gü, rü ñanagürügü: —Name nixĩ i nüxü̃ curüngü̃xẽẽ ya torü capitáü̃. \v 5 —Erü nüma rü guxü̃ i Yudíugüxü̃ nangechaü̃. Rü nümatama nanaxütanü na naxügüãxü̃cèx ga torü ngutaquẽ́xepataü̃ —ñanagürügü. \v 6 Rü yexguma ga Ngechuchu rü nawe narüxũ. Natürü yexguma marü capitáü̃pataxü̃ yangaicagu, rü nüma ga capitáü̃ rü Ngechuchucèx yéma nanamu ga ñuxre ga namücügü na namaã nüxü̃ yanaxugüxü̃cèx ga norü ore ga ñaxü̃: —Pa Corix, tama cuxü̃ chachixewechaü̃ na chopatawa cunguxü̃ erü choma rü taxuwama chame na chopatagu na cuxücuxü̃. \v 7 —Rü ngẽmacèx nixĩ i tama chomatama cuxcèx chayac̱axü̃. Rü chanaxwèxe i curü orewaxicatama nüxü̃ quixu na naxcèx yataanexü̃ tá i chorü duü̃xü̃. \v 8 —Erü choma rü ta chorü ãẽ̱xgacümẽ́xẽwa changẽxma, rü cho̱xmẽ́xwa nangẽxmagü ta i ñuxre i churaragü. Rü ngẽxguma chanamu̱xgu i wüxi na ngextá naxũxü̃cèx, rü nge̱ma naxũ. Rü ngẽxguma chaugüxü̃tawa naxcèx changemagu i to, rü chauxü̃tawa nangu. Rü ngẽxguma chorü duü̃xü̃xü̃ chamu̱xgu na ṯacü na naxüxü̃cèx, rü choxü̃́ nanaxü —ñanagürü. \v 9 Rü nüma ga Ngechuchu rü yexguma nüxü̃ naxĩnügu ga yema capitáü̃ãrü ore rü naḇaixãchiãẽ. Rü yema duü̃xü̃gü ga nawe rüxĩxü̃xü̃ nadawenü, rü ñanagürü: —Aixcüma pemaã nüxü̃ chixu rü taxuü̃ma i Yudíugütanüwa nüxü̃ ichayangau i wüxi i duü̃xü̃ i ngẽma yatürüü̃ aixcüma yaxõxü̃ —ñanagürü. \v 10 Rü yexguma nawoegugu ga yema capitáü̃mücügü ga Ngechuchuxü̃tawa namugüxü̃, rü nüxü̃ inayangaugü ga marü naxcèx na yataanexü̃ ga yema capitáü̃ãrü duü̃xü̃. \s1 Ngechuchu ínanadaxẽẽ ga wüxi ga yutecü ngĩne \p \v 11 Rü yemawena ga Ngechuchu rü wüxi ga ĩãne ga Naĩ́gu ãe̱ganewa naxũ. Rü nawe narüxĩ ga norü ngúexü̃gü, rü muxü̃ma ga togü ga duü̃xü̃gü. \v 12 Rü yexguma guma ĩãneãrü ngaicamana nanguxgu, rü tüxü̃ nadau ga wüxi ga yueta ga tèxgüwa tüxü̃ nangegüxe. Rü guxema yuetaarü mamá rü tayute rü guma yucü rü guxicatama nixĩ ga tümane ixĩcü. Rü muxü̃ma ga duü̃xü̃gü ga guma ĩãnecü̱̃ã̱x rü tüxü̃ ínixümücügü. \v 13 Rü yexguma Cori ga Ngechuchu guma yucüarü mamaxü̃ dèu̱xgu, rü nüxü̃́ ingechaü̃tümüü̃. Rü ñanagürü ngĩxü̃: —¡Tãxṹ i cuxaxuxü̃! —ñanagürü. \v 14 Rü yexguma ga Ngechuchu rü yuetacèx nixũ, rü nüxü̃ ningõgü ga tümachiü̃. Rü yema tüxü̃ ingetaü̃güxü̃ rü tümamaã inayachiãchitanü. Rü ñanagürü ga Ngechuchu tüxü̃ ga guxema yueta: —Pa Ngextü̱xücüx, ¡írüda! —ñanagürü. \v 15 Rü yexguma ga guxema yuchiréxe rü ítarüto, rü itanaxügü ga na tidexaxü̃. Rü Ngechuchu rü tümaẽna tüxü̃ namu. \v 16 Rü yexguma yemaxü̃ nadaugügu ga duü̃xü̃gü, rü guxü̃ma namuü̃ẽ. Rü inanaxügüe ga Tupanaxü̃ na yacuèxüü̃güxü̃. Rü ñanagürügü: —Wüxi i Tupanaãrü orearü uruü̃ i poraxü̃ tatanüwa nango̱x. Rü ñanagürügü ta: —Tupana nuã naxũ na norü duü̃xü̃güxü̃ yanangü̃xẽẽxü̃cèx —ñanagürügü. \v 17 Rü guxü̃ma ga Yudéaanewa rü norü ngaicamana, rü duü̃xü̃gü nüxü̃ nacuáchigagü ga yema Ngechuchu üxü̃. \s1 Cuáü̃ ga baiü̃xẽẽruü̃ rü Ngechuchuxü̃tawa nanamugü ga taxre ga norü duü̃xü̃gü \r (Mt 11.2-19) \p \v 18 Rü Cuáü̃ ga baiü̃xẽẽruü̃ rü nüxü̃ nacuáchiga ga guxü̃ma ga yema Ngechuchu üxü̃, yerü norü ngúexü̃gü ga Cuáü̃ rü namaã nüxü̃ nixugü. Rü yemacèx ga Cuáü̃ rü taxre ga norü ngúexü̃gücèx naca. \v 19 Rü Ngechuchuxü̃tawa nanamugü. Rü Cuáü̃ rü ñanagürü nüxü̃: —¡Nge̱ma pexĩ rü Ngechuchuna peca rü ñapegügü nüxü̃: “¿Cuma yiĩxü̃ i Cristu i cuxü̃ ítananguxẽẽxü̃, rü ẽ́xna to tá yixĩ i Cristu?” ñapegügü nüxü̃! \v 20 Rü yema yatügü ga Cuáü̃ Ngechuchuxü̃tawa mugüxü̃, rü Ngechuchucèx naxĩ. Rü ñanagürügü nüxü̃: —Cuáü̃ ya baiü̃xẽẽruü̃ núma cuxü̃tawa toxü̃ namugü na cuxna tayacagüxü̃cèx rü ¿aixcüma cuma quiĩxü̃ i Cristu ya núma nguxchaü̃cü, rü ẽ́xna to tá yixĩ i Cristu? —ñanagürügü. \v 21 Rü yexgumatama Ngechuchuxü̃tawa nangugügu ga Cuáü̃ãrü ngúexü̃gü, rü Ngechuchu nanameẽxẽẽ ga muxü̃ma ga duü̃xü̃gü ga nagúxü̃raü̃xü̃ ga ḏaawemaã iḏaaweexü̃ rü yema ingoxoã́xü̃. Rü nayadauchigüxẽẽ ga muxü̃ma ga ingexetüxü̃. \v 22 Rü yemacèx Ngechuchu nanangãxü̃ rü ñanagürü: —¡Pewoegu rü Cuáü̃maã nüxü̃ peyarüxu i ngẽma pematama nüxü̃ pedauxü̃ rü nüxü̃ pexĩnüẽxü̃! ¡Rü namaã nüxü̃ pixu i ñuxãcü i ngẽma ingexetüxü̃ rü marü nidauchigü, rü ngẽma ichixeparaxü̃ rü marü inachigü, rü ngẽma chaxüneã̱xgüxü̃ rü marü naxcèx nitaanegü, rü ngẽma ngauchi̱xẽgüxü̃ rü marü ningo̱xnamachi̱xẽgü, rü ngẽma yuexü̃ rü wenaxãrü namaxẽ, rü ngẽma ingearü ngẽmaxü̃ã́xü̃maã rü marü nüxü̃ tixu i Tupanaãrü ore i mexü̃! \v 23 —Rü tataãẽ ya yíxema texé ya tama choxü̃ rüxoxe —ñanagürü ga Ngechuchu. \v 24 Rü yexguma nawoegu̱xgu ga yema duü̃xü̃gü ga Cuáü̃ yéma mugüxü̃, rü Ngechuchu inanaxügü ga guma Cuáü̃chiga na yadexaxü̃. Rü duü̃xü̃gümaã nüxü̃ nixu, rü ñanagürü: —¿Ṯacü nixĩ ga pema ípeyadaugüxü̃ ga dauxchitawa ga taxúema íxãpataxü̃wa? ¿Ẽ́xna wüxi ga yatü ga turaxü̃ ga ñoma dexne ga buanecü yaxĩã̱xtanücüüxẽẽcürüü̃ ixĩxü̃ nixĩ ga ípeyadaugüxü̃? \v 25 —Rü ẽ́xna tama guma ípeyadaugügu, ¿rü ṯacü nixĩ ga ípeyadaugüxü̃? ¿Ẽ́xna wüxi ga yatü ga poraãcü nügü ngèxãẽcü ípeyadaugü? Pema nüxü̃ pecuèx i ngẽma poraãcü nügü ngèxãẽgüxü̃ rü ãẽ̱xgacügü ya tacügüpatawa nangẽxmagü, rü taxucèxma dauxchitawa nangẽxmagü. \v 26 —¿Ṯacü ẽ́xna nixĩ ga ípeyadaugüxü̃? ¿Ẽ́xna wüxi ga Tupanaãrü orearü uruü̃? Ngẽmáãcü aixcüma yema nixĩ ga ípeyadaugüxü̃. Rü pemaã nüxü̃ chixu rü Cuáü̃ ya baiü̃xẽẽruü̃ rü tama wüxi i ngẽxü̃rüüxü̃ i Tupanaãrü orearü uruü̃ nixĩ. \v 27 —Rü Cuáü̃chiga nixĩ ga naxümatüxü̃ ga yema Tupanaãrü ore ga ñaxü̃: \q1 “Cupẽ́xegu chayamu i chorü orearü ngeruü̃ na cuxcèx namexẽẽãxü̃cèx i duü̃xü̃güarü maxü̃”, \m ñaxü̃. \v 28 —Rü pemaã nüxü̃ chixu rü guxü̃ i duü̃xü̃gütanüwa rü nataxuma i Tupanaãrü orearü uruü̃ i Cuáü̃ ya baiü̃xẽẽruü̃ãrü yexera. Natürü yíxema Tupana ãẽ̱xgacü íixĩxü̃wa wixwexüchi üxe, rü Cuáü̃ãrü yexera tixĩ —ñanagürü. \v 29 Rü guxü̃ma ga duü̃xü̃gü rü woo yema yatügü ga Dumaãrü ãẽ̱xgacücèx dĩẽru ngĩxü̃ ideetanüxü̃, rü nüxü̃ naxĩnüẽ ga yema Ngechuchuarü ore rü ñu̱xũchi Tupanaxü̃ nicuèxüü̃gü yerü nüxü̃ nicuèxãchitanü na aixcüma mecü yiĩxü̃ ga Tupana. Rü yema nixĩ ga duü̃xü̃gü ga ü̃paacü Cuáü̃ íbaiü̃xẽẽxü̃. \v 30 Natürü yema Parichéugü rü yema ngúexẽẽruü̃gü ga Moĩchéarü mugüwa ngu̱xẽẽtaegüxü̃ rü tama nanaxwèxegü ga Cuáü̃ na ínabaiü̃xẽẽxü̃. Rü yemaãcü nüxü̃ naxoe ga yema mexü̃ ga Tupana naxcèx üxchaü̃xü̃. \v 31 Rü nüma ga Cori ga Ngechuchu rü ñanagürü: —¿Ṯacügu tá chanangu i ñomaü̃cüü maxẽxü̃ i duü̃xü̃gü? ¿Rü nanaṯacüraü̃gü? \v 32 —Rü ñaã duü̃xü̃gü rü taxuxü̃maãma nataãẽgü ngẽxgumarüü̃ i ngema buxü̃gü i ĩã̱xtüwa rütogüxü̃, rü íxĩnücèxwèxegüxü̃, rü tagaãcü namücügüxü̃ ñagüxü̃: \p “Marü wowerumaã pexcèx tapaxetagü natürü tama ípixü̃ãchitanüxü̃. Rü marü ngechaü̃xü̃ i wiyaegu pexcèx tawiyaegü natürü tama pexauxe”, ñagüxü̃. Rü ngẽma buxü̃gürüü̃ taxuxü̃maãma nataãẽgü i ñomaü̃cüü i duü̃xü̃gü. \v 33 —Yerü ga Cuáü̃ ga baiü̃xẽẽruü̃ rü núma naxũ, rü tama pãũ nangõ̱x rü tama binu nayaxaxü. Rü yexguma ga pema rü: “Nangoxoã̱x” ñaperügü nüxü̃. \v 34 —Rü ñu̱xũchi núma chaxũ i choma ya Tupana Nane na duü̃xü̃xü̃ chiĩxü̃, rü õna changõ̱x rü binu chayaxaxü. Rü ngẽxguma i pema rü ñaperügügü choxü̃: \p “Choma rü chataanüxü̃chi rü changãxwèxe, rü pecaduã̱ x-güxü̃ i duü̃xü̃gümaã chaxãmücü, rü yatügü i Dumaãrü ãẽ̱xgacücèx dĩẽru ngĩxü̃ ideetanüxü̃maã chaxãmücü”, ñaperügügü choxü̃. \v 35 —Natürü Tupanaãrü cuèx rü meãma nango̱x tümawa ya yíxema aixcüma nawe rüxĩxẽ —ñanagürü ga Ngechuchu. \s1 Ngechuchu rü Chimáũ ga Parichéupatawa nayexma \p \v 36 Rü wüxi ga Parichéu rü Ngechuchuna naxu na napatawa nachibüxü̃cèx. Rü yéma naxũ ga Ngechuchu rü yema Parichéuarü mechawa nayarüto. \v 37 Rü wüxi ga ngecü ga chixri maü̃xcü ga guma ĩanecüã̱x, rü yexguma nüxü̃ nacuáchigagu na Parichéupatawa tá na nachibüxü̃ ga Ngechuchu, rü yéma ixũ. Rü yéma inange ga wüxi ga pumara ga yixixü̃ ga wüxi ga butiya ga nutanaxcèxmaã ãxchiü̃xü̃. \v 38 Rü naxauxãcüma Ngechuchucutüxü̃tawa iyarütoxõchi. Rü ngĩxgüxü̃xẽtümaã iyawaicutüxẽẽ. Rü ngĩyaemaã íinapicutü, rü inachuxcutü. Rü ñu̱xũchi yema pumaramaã inachacutü. \v 39 Rü yexguma yemaxü̃ nadèu̱xgu ga yema Parichéu ga Ngechuchuna uxü̃, rü naãẽwa nagu narüxĩnü rü nügümaãtama ñanagürü: —Ngẽxguma chi ñaã Ngechuchu rü aixcüma wüxi i Tupanaãrü orearü uruü̃ yixĩgu, rü nüxü̃ chi nacuèx na ṯacü yiĩxü̃ i ñaã ngexü̃ i nüxü̃ ingõgüxü̃ rü ñuxãcü na namaxü̃xü̃ rü poraãcü na napecaduã́xü̃ —ñanagürü ga naãẽwa. \v 40 Rü yexguma ga Ngechuchu rü nüxü̃ nacuèxama rü Parichéuxü̃ ñanagürü: —Pa Chimáũx, choxü̃́ nangẽxma i wüxi i ore i cumaã nüxü̃ chixuxchaü̃xü̃ —ñanagürü. Rü nüma ga Parichéu rü Ngechuchuxü̃ nangãxü̃, rü ñanagürü: —¡Ẽcü, chomaã nüxü̃ ixu, Pa Ngúexẽẽruü̃x! —ñanagürü. \v 41 Rü ñanagürü ga Ngechuchu: —Taxre ga yatügü rü wüxi ga corixü̃tawa nanangetanü. Rü wüxi nanangetanü ga 500 tachinü ga dĩẽru rü to nanangetanü ga 50 tachinü. \v 42 —Natürü yema taxre rü taxuacü nanaxütanü ga norü ngetanü. Rü yemacèx düxwa yema norü cori rü nüxü̃́ nüxü̃ narüngü̃ma ga yema nüxü̃́ na nangetanügüãxü̃. Rü ñu̱xmax, Pa Chimáũx, rü ¡chomaã nüxü̃ ixu! rü ¿ngẽxü̃rüüxü̃ ga yema taxre ga yatügü rü yexeraãcü norü corixü̃ nangechaü̃? —ñanagürü. \v 43 Rü Ngechuchuxü̃ nangãxü̃ ga Chimáũ, rü ñanagürü: —Chauxcèx ga yema yexeraãcü nüxü̃́ nangetanüxü̃ nixĩ ga yexeraãcü norü corixü̃ ngechaü̃xü̃ —ñanagürü. Rü Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃: —Ngẽmáãcü aixcüma nüma nixĩ —ñanagürü. \v 44 Rü yexguma ga Ngechuchu rü ngĩxü̃ nadawenü ga yema ngecü, rü ñanagürü Chimáũxü̃: —¿Ngĩxü̃ cudauxü̃ i ñaã ngecü? Rü cupatagu chaxücu i chomax, Pa Chimáũx, natürü tama dexá choxnata cuxã chorü yauxcutüruü̃. Natürü ñaã ngecü rü ngĩxgüxü̃xetümaã choxü̃ iyawaicutüxẽẽ, rü ngĩyaemaã choxü̃ íipicutü. \v 45 —Cuma rü tama choxü̃ cuchuxu i noxri choxü̃ curümoxẽgu, natürü ngĩma i ñaã ngecü rü noxri núma changuxgumama rü choxü̃ iyachuxcutüchigü. \v 46 —Cuma rü tama pumaramaã choxü̃ cuchaeruxüra, natürü ngĩma i ñaã ngecü rü chaucutügu inaba i pumara. \v 47 —Rü ngẽmacèx woo namu i ngĩrü pecadugü natürü Tupana ngĩxü̃́ nüxü̃ nangechaü̃ i guxü̃ma, erü ngĩma rü aixcüma choxü̃ ingechaü̃. Natürü yíxema tama aixcüma ngechaü̃cèx íyac̱axe, rü tama poraãcü Tupanaxü̃ tangechaü̃ —ñanagürü. \v 48 Rü yexguma ga Ngechuchu rü yema ngecüxü̃ ñanagürü: —Curü pecadugü rü marü cuxü̃́ nüxü̃ changechaü̃ —ñanagürü. \v 49 Rü yema togü ga nüxna naxugüxü̃ ga yéma Ngechuchumaã mechawa yexmagüxü̃, rü inanaxügü ga nügümücügümaãchigü na yadexagüxü̃. Rü ñanagürügü: —¿Ṯacü nixĩ i ñaã yatü, ecèx ngẽmaãcü duü̃xü̃güaxü̃́ pecaduxü̃ nangechaü̃xü̃? —ñanagürügü. \v 50 Natürü Ngechuchu rü ñanagürü ngĩxü̃ ga yema ngecü: —Marü cuxü̃́ nangẽxma i maxü̃ i taguma gúxü̃, erü choxü̃́ cuyaxõ. ¡Ñu̱xma rü taãẽãcüma cuchiü̃wa naxũ! —ñanagürü. \c 8 \s1 Ngexü̃gü ga Ngechuchuxü̃ rüngü̃xẽẽgüxü̃ \p \v 1 Rü yemawena ga Ngechuchu rü Gariréaaneãrü ĩãnegügu nixũãgüchigü. Rü duü̃xü̃gümaã nüxü̃ nixuchigü ga Tupanaãrü ore na ñuxãcü ãẽ̱xgacü yiĩxü̃ ya Tupana. Rü ínayaxümücügü ga yema 12 ga ngúexü̃gü ga marü nadexü̃. \v 2 Rü yexgumarüü̃ ta íiyaxümücügü ga ñuxre ga ngecügü ga ü̃paacü ngoxogü ngĩwa ínawoxü̃cü rü ngĩrü ḏaaweewa ngĩxü̃ nameẽxẽẽcü. Rü yematanüwa iyexma ga María ga Magadácü̱̃ã̱xmaã ngĩxü̃ naxugücü ga ü̃paacü Ngechuchu 7 ga ngoxo ngĩwa ínawoxü̃cü. \v 3 Rü yéma iyexma ta ga Cuána ga Cuchu naxmèx. Rü Cuchu nixĩ ga wüxi ga ãẽ̱xgacü ga Erodeaxü̃́ puracüxü̃. Rü yéma nayexmagü ta ga Chuchana rü mucüma ga náĩgü ga ngecügü ga ngĩrü dĩẽrumaã Ngechuchuxü̃ rüngü̃xẽẽgücü. \s1 Ore ga toecügu ixuxü̃ \r (Mt 13.1-9; Mr 4.1-9) \p \v 4 Rü muxü̃ma ga yema ĩãnegücü̱̃ã̱x ga duü̃xü̃gü, rü Ngechuchuxü̃tawa ínayadaugü. Rü yexguma yéma nangutaquẽ́xegügu ga muxü̃ma ga duü̃xü̃gü, rü Ngechuchu namaã nüxü̃ nixu ga wüxi ga ore ga cuèxruü̃, rü ñanagürü nüxü̃: \v 5 —Wüxi ga yatü ga toecü rü trigumaã nanagüane. Rü yexguma trigumaã nagüaneãgu rü ñuxre ga trigu, rü namagu nayi. Rü duü̃xü̃gü nawa nangagüxü̃, rü werigü rü nanawecu. \v 6 —Rü náĩgü ga trigu rü nutatanügu nayi. Rü yexguma naxügügu ga guma trigu, rü nipagü rü nayuemare, yerü nataxuma ga norü waianexü̃. \v 7 —Rü náĩgü ga trigu rü tuxunecügu nayi. Natürü yexguma nayaegu ga tuxugü rü guma triguxü̃ inawocu rü nanadai. \v 8 —Natürü náĩgü ga trigu rü mexü̃ ga waixü̃mügu nayi. Rü yemacèx ga yexguma nayaegu rü muxü̃ma ga trigu nawa ínanguxuchi. Rü wüxipü̱xü ga triguwa ínanguxuchi ga 100 pü̱xü ga trigu —ñanagürü. Rü yemawena rü Ngechuchu tagaãcü ñanagürü nüxü̃ ga duü̃xü̃gü: —Rü yíxema ãchi̱xẽgüxe, rü ¡naga taxĩnüẽ i ngẽma ore! —ñanagürü. \s1 Ṯacüchiga nixĩ ga yema ore ga cuèxruü̃gügu ixuxü̃ \r (Mt 13.10-17; Mr 4.10-12) \p \v 9 Rü yexguma ga norü ngúexü̃gü rü nüxna nacagüe na ṯacüchiga yiĩxü̃ ga yema ore ga yatü ga toecügu ixuxü̃. \v 10 Rü Ngechuchu ñanagürü nüxü̃: —Tupana rü pexü̃ nüxü̃ nacuèxẽẽ i ngẽma ẽxü̃guxü̃ i taxuü̃ma i togü nüxü̃ cuáxü̃ i ñuxãcü ãẽ̱xgacü na yiĩxü̃ i nümax. Natürü togücèx rü cuèxruü̃gu chayaxúãcüma namaã nüxü̃ chixu i ore. Rü ngexguma woo nüxü̃ nadaugügu rü ñoma tama nüxü̃ nadaugüxü̃rüü̃ nixĩgü, rü woo nüxü̃ naxĩnüẽgu rü ñoma tama nüxü̃ naxĩnüẽxü̃rüü̃ nixĩgü —ñanagürü. \s1 Ngechuchu rü meã nanango̱xẽẽ ga yema ore ga toecüchigagu yaxuxü̃ \r (Mt 13.18-23; Mr 4.13-20) \p \v 11 Rü Ngechuchu rü ñanagürü: —Ngẽma ore i toecüchigagu pemaã chixuxü̃ rü ñaãchiga nixĩ. Rü ngẽma trigupü̱xü rü Tupanaãrü orechiga nixĩ. \v 12 —Rü guma trigu ga namagu y̱ixü̃nerüü̃ nixĩ i duü̃xü̃gü i ngẽma orexü̃ ĩnüẽxü̃. Natürü Chataná rü ngẽma duü̃xü̃güxü̃ nüxü̃ inayarüngümaẽxẽẽ i ngẽma ore, na tama yaxõgüãxü̃cèx rü tama nayauxgüãxü̃cèx i maxü̃ i taguma gúxü̃. \v 13 —Rü guma trigu ga nutatanügu y̱ixü̃ne, rü ngẽma nixĩ i duü̃xü̃gü i nüxü̃ ĩnüẽxü̃ i Tupanaãrü ore rü taãẽãcüma yaxõgüxü̃. Natürü tama aixcüma nanayauxgü i ngẽma ore, erü paxaãchi nayaxõgü, rü yixcüra guxchaxü̃ nüxü̃ üpetügu, rü nüxü̃ narüxoe i ngẽma ore. \v 14 —Rü guma trigu ga tuxunecügu y̱ixü̃ne, rü ngẽma nixĩ i duü̃xü̃gü i Tupanaãrü orexü̃ ĩnüẽxü̃ rü yaxõgüxü̃ natürü ñoma i naãneãrü ngẽmaxü̃cèx oegaãẽgüxü̃, rü norü ngẽmaxü̃guama rüxĩnüẽxü̃ rü tama nüxü̃ rüxoechaü̃xü̃ i norü ngúchaü̃gü. Rü ngẽmagagu düxwa tama Tupanacèx namaxẽ. \v 15 —Natürü guma trigu ga mexü̃ ga waixü̃mügu y̱ixü̃ne, rü ngẽma nixĩ i duü̃xü̃gü i aixcüma taãẽãcüma nayauxgüxü̃ i Tupanaãrü ore, rü naga ĩnüẽxü̃, rü meã naxcèx maxẽxü̃. Rü ngẽma nixĩ i duü̃xü̃gü i aixcüma Tupanawe rüxĩxü̃ rü naxügüxü̃ i ngẽma nüma nanaxwèxexü̃. \s1 Cuèxruxü̃ ga omügu ixuxü̃ \r (Mr 4.21-25) \p \v 16 —Taxúema wüxi i omüwa tanangixichi na tanatüxpechitaxü̃cèx rü ẽ́xna tümaãrü pechicatüü̃gu tayaxücuchixü̃cèx. Natürü ngóxü̃gu tanaxǘ na tüxü̃ nabaxixü̃cèx ya yíxema ngexma chocuxe. \v 17 —Rü ngẽxgumarüü̃ ta i guxü̃ma i ṯacü i cúãcüma ixüxü̃ rü yixcüra rü duü̃xü̃gü tá nüxü̃ nacuèxgüama. Rü guxü̃ma i ngẽma ñu̱xma duü̃xü̃gücèx ẽxü̃guxü̃ rü tá nango̱xoma. \v 18 —¡Meã iperüxĩnüẽ i ñu̱xmax! Erü texé ya naga ĩnüxẽ i ngẽma ore i mexü̃, rü Tupana tá yexeraãcü tüxü̃ nüxü̃ nacuèxẽẽ. Natürü yíxema tama naga ĩnüxẽ, rü yexeraãcü tá tüxna nanayaxu i ngẽma íraxü̃ i tümaãrü cuèx i noxri tüxü̃́ ngẽxmachiréxü̃ —ñanagürü. \s1 Ngechuchuarü mamá rü naẽneẽgüchiga \r (Mt 12.46-50; Mr 3.31-35) \p \v 19 Rü naẽ ga Ngechuchu rü naẽneẽgü, rü yema Ngechuchu íyexmaxü̃wa tangugü. Natürü taxuacü naxü̃tawaxüchi tangugü, yerü namuxũchi ga duü̃xü̃gü. \v 20 Rü wüxi ga duü̃xü̃ Ngechuchumaã nüxü̃ nixu, rü ñanagürü: —Yéa düxétüwa tangẽxma ya cue rü cueneẽgü, rü cuxü̃ tadaugüchaü̃ —ñanagürü. \v 21 Natürü nüma ga Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃ ga duü̃xü̃gü: —Rü yíxema nüxü̃ ínü̃exe i Tupanaãrü ore rü nagu maxexe rü yíxema tixĩ ya chaue rü chaueneẽgü ixĩgüxe —ñanagürü. \s1 Ngechuchu rü buanecüxü̃ rü yuapexü̃ ínayachaxãchixẽẽ \r (Mt 8.23-27; Mr 4.35-41) \p \v 22 Rü wüxi ga ngunexü̃gu ga Ngechuchu rü norü ngúexü̃gümaã wüxi ga nguegu nichoü̃. Rü ñanagürü nüxü̃: —¡Ngĩxã daa naxtaxaarü tocutüwa taxĩ! —ñanagürü. Rü inaxĩãchi. \v 23 Rü yexguma yaxãü̃yane rü nipechigü ga Ngechuchu. Rü ngürüãchi yexma nüxü̃ naxü ga wüxi ga tacü ga buanecü. Rü guma nguewa rü niyauxcuchichigü ga dexá. Rü düxwa inayangutaü̃güchaü̃. \v 24 Rü yemacèx nüma ga norü ngúexü̃gü rü Ngechuchuxü̃ nacagü ga na ínadaxü̃cèx. Rü ñanagürügü nüxü̃: —Pa Ngúexẽẽruü̃x, ngẽmama itabaxü̃gü —ñanagürügü. Rü yexguma ga Ngechuchu rü ínarüda, rü buanecüxü̃ rü yuapexü̃ nanga. Rü ínayachaxãchi ga buanecü, rü inayarüxo ga yuape, rü ínachaxanemare. \v 25 Rü yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃ ga norü ngúexü̃gü: —¿Ṯacü pexü̃ naxüpetü ecèx tama meã peyaxõgüxü̃? —ñanagürü. Natürü ga nümagü rü naḇaixãchiãẽgü. Rü nügümücügüna nicachigü, rü ñanagürügü: —¿Ṯacü ẽ́xna nixĩ i ñaã yatü rü ngẽmacèx èi̱xrücü ya buanecü rü yuape rü naga naxĩnüẽxü̃? —ñanagürügü. \s1 Yatü ga Gadáracü̱̃ã̱x ga ngoxogü nawa yexmagüxü̃ \r (Mt 8.28-34; Mr 5.1-20) \p \v 26 Rü düxwa naxtaxaarü tocutüwa nangugü ga Gadáraarü naãnewa. Rü yema naane rü Gariréaaneãrü to̱xmèxtawa nayexma. \v 27 Rü yexguma marü nguewa ínaxüegu, ga Ngechuchu, rü naxcèx nixũ ga wüxi ga yatü ga guma ĩãnecü̱̃ã̱x ga mucü ga taunecü ngoxogü nawa yexmagücü. Rü guxü̃guma nangexchiruecha. Rü tama ĩwa nayexma, yerü duü̃xẽchíquẽ́xetanügu nayarüxauxchigünexü̃. \v 28 Rü yexguma Ngechuchuxü̃ nadèu̱xgu, rü napẽ́xegu nayacaxã́pü̱xü. Rü aita naxüãcüma ñanagürü: —¿Tü̱xcüü̃ nuã choxü̃ cuyachixewe, Pa Ngechuchux, Pa Tupana ya Tacüxüchi Nanex? Rü cuxü̃ chacèèxü̃ na tama ngúxü̃ choxü̃ quingexẽẽxü̃ —ñanagürü. \v 29 Rü yema ñanagürü yerü Ngechuchu marü nanamu ga yema ngoxogü na ínachoxü̃xü̃cèx. Rü muẽ̱xpü̱xcüna rü guma yatüxü̃ naxãũãẽxẽẽxü̃ ga yema ngoxogü. Rü duü̃xü̃gü rü cadenamaã nayanèĩ̱xchacüügüxü̃ rü nayanèĩ̱xparagüxü̃ na taxuwama naxũxü̃cèx. Natürü nüma rü nagu nacaugüama ga cadenagü. Rü yema ngoxogü rü dauxchitawa ga taxúema íxãpataxü̃wa nanagagü. \v 30 Rü Ngechuchu nüxna naca rü ñanagürü: —¿Ṯacü nixĩ i cuéga? —ñanagürü. Rü nüma rü Ngechuchuxü̃ nangãxü̃, rü ñanagürü: —Muxũchixü̃ nixĩ i chauéga —ñanagürü. Rü yema ñanagürü yerü namuxũchi ga yema ngoxogü ga guma yatügu chocuxü̃. \v 31 Rü yema ngoxogü rü Ngechuchuna nacagü ga tama ngẽma poxcuchica i ãxmaxü̃ i taguma iyacuáxü̃gu na nawocuãxü̃cèx. \v 32 Rü guma mèxpǘneãrü tuãchiwa nayexmagü ga muxü̃ma ga cuchigü ga yéma chibüexü̃. Rü yemacèx ga yema ngoxogü rü Ngechuchuxü̃ nacèèxü̃gü na yema cuchigügu nayachocuxü̃cèx. Rü Ngechuchu rü: —Ngü̃ —ñanagürü. \v 33 Rü yexguma ga yema ngoxogü rü guma yatüwa ínachoxü̃ rü yema cuchigügu nayachocu. Rü guxü̃ma ga yema cuchigü rü inaxü̃ãchi, rü naxtaacutüarü mèxpǘxü̃wa nayarüyuxgü, rü yexma nayi. \v 34 Rü yexguma yema cuchigüarü dauruü̃gü nüxü̃ daugügu ga yema ngupetüxü̃, rü naḇaixãchiãẽgü rü ínibuxmü. Rü ĩãnewa nüxü̃ nayarüxugüe, rü yema ĩãneãrü ngaicamana ipeagüxü̃ ga duü̃xü̃gütanüwa rü ta nüxü̃ nayarüxugügü. \v 35 Rü ga duü̃xü̃gü rü ínayadaugü ga yema ngupetüxü̃. Rü yexguma Ngechuchuxü̃tawa nangugügu, rü yéma nüxü̃ nadaugü ga guma yatü ga ngoxoã̱xchirécü. Rü Ngechuchucutüxü̃tawa narüto, rü marü tama naxãũãẽ. Rü namuü̃ẽ ga duü̃xü̃gü. \v 36 Rü yema duü̃xü̃gü ga nüxü̃ daugüxü̃ ga yema ngupetüxü̃, rü yema íyadaugüxü̃maã nüxü̃ nixugügü ga ñuxãcü Ngechuchu na namexẽẽxü̃ ga guma yatü ga ngoxoã̱xchirécü. \v 37 Rü yexguma yemaxü̃ naxĩnüẽgu, rü guxü̃ma ga yema Gadáraanecü̱̃ã̱x ga duü̃xü̃gü, rü Ngechuchuxü̃ nacèèxü̃gü na ínaxũxũxü̃cèx ga yema naãnewa, yerü poraãcü namuü̃ẽ. Rü yemacèx ga Ngechuchu rü nguegu nixüe, rü inaxũãchi. \v 38 Rü guma yatü ga ngoxoã̱xchirécü rü Ngechuchuxü̃ nacèèxü̃ ga nawe na naxũxü̃cèx. Natürü ga Ngechuchu rü nanamu ga yexma na naxã́ũxü̃cèx, rü ñanagürü nüxü̃: \v 39 —¡Cuchiü̃wa naxũ, rü duü̃xü̃gümaã nüxü̃ yarüxu ga ṯacü cuxcèx na naxüxü̃ ga Tupana! —ñanagürü. Rü ínixũ ga guma yatü, rü guxü̃ma ga yema ĩãnecü̱̃ã̱x ga duü̃xü̃gümaã nüxü̃ nayarüxu ga ṯacü naxcèx na naxüxü̃ ga Ngechuchu. \s1 Yáiruxacüchiga rü yema nge ga Ngechuchuchirugu ingõgücüchiga \r (Mt 9.18-26; Mr 5.21-43) \p \v 40 Rü yexguma Ngechuchu wenaxãrü taegugu ga naxtaxaarü tocutüwa, rü duü̃xü̃gü rü taãẽãcüma nanayauxgü, yerü guxü̃ma ínananguxẽẽgü. \v 41 Rü yéma Ngechuchuxü̃tawa nangu ga wüxi ga yatü ga Yáiru ga nae̱ga. Rü nüma ga Yáiru rü wüxi ga ngutaquẽ́xepataü̃ãrü ãẽ̱xgacü nixĩ. Rü Ngechuchupẽ́xegu nayacaxã́pü̱xü rü nüxü̃ nacèèxü̃ ga napatawa na naxũxü̃cèx. \v 42 Yerü nüxü̃́ iyexma ga wüxi ga naxãcü ga ngĩgümaã wüxicacü, rü iyaḏaawe, rü ituraxüchi. Rü ngĩma rü maneca 12 ga taunecü ngĩxü̃́ nayexma. Rü yexguma Yáirupatawa naxũxgu ga Ngechuchu, rü muxũchixü̃ ga duü̃xü̃gü nawe narüxĩ, rü düxwa ínayaxũxtügü. \v 43 Rü yema duü̃xü̃gütanüwa iyexma ga wüxi ga ngecü ga 12 ga taunecü ãgüechacü. Rü yemamaã iyaḏaaweecha. Rü duturugüxü̃tagu ngĩxü̃ igu̱xẽẽ ga gu̱xcü ga ngĩrü dĩẽru, natürü taxúema ga texé ngĩxcèx tayataanexẽẽe̱ga. \v 44 Rü yema ngecü ga Ngechuchuweama ne ixü̃, rü naxpechinüchirugu iyangõgü. Rü yexgumatama ínayachaxãchi ga na naxãgüxü̃. \v 45 Rü yexguma ga Ngechuchu rü duü̃xü̃güna naca, rü ñanagürü: —¿Texé tixĩ ya choxü̃ ingõgüxe? —ñanagürü. Rü guxü̃ma ga duü̃xü̃gü rü: —Taxúema —ñanagürügü. Rü yexguma ga Pedru rü namücügü rü ñanagürügü: —Pa Ngúexẽẽruü̃x, cuma nüxü̃ cudau i ñuxre i duü̃xü̃gü nge̱ma cuxü̃ na nayaxũxtügüxü̃, rü ngẽxguma rü ta: \p “¿Texé ya choxü̃ ingõgüxe?” ñacuxü̃ —ñanagürügü. \v 46 Natürü ga Ngechuchu rü ñanagürü: —Ngẽmáãcü wüxie choxü̃ tingõgü, erü nüxü̃ chicuèxãchi na chorü poramaã tüxü̃ na charümexẽẽxü̃ —ñanagürü. \v 47 Rü yexguma nango̱xomagu ga na nüxü̃ nacuèxamaxü̃ ga Ngechuchu ga yema nüxü̃ na yangõgüxü̃, rü yadu̱ru̱xãcüma naxü̃tawa ixũ ga yema ngecü. Rü napẽ́xegu iyacaxã́pü̱xü. Rü guxü̃ ga duü̃xü̃güpẽ́xewa namaã nüxü̃ iyaxu ga ṯacücèx nüxü̃ na yangõgüxü̃, rü ñuxãcü yexgumatama ngĩxcèx na yataanexü̃. \v 48 Rü yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü ngĩxü̃: —Pa Chauxacüx, cuxcèx nitaane, erü cuyaxõ. ¡Rü ñu̱xma rü taãẽãcüma íixũ! —ñanagürü. \v 49 Rü yexguma íyadexayane ga Ngechuchu, rü yéma nangu ga wüxi ga duü̃xü̃ ga ngutaquẽ́xepataü̃ãrü ãẽ̱xgacü ga Yáirupatawa ne ũxü̃. Rü ñanagürü Yáiruxü̃: —Cuxacü rü marü iyu. ¡Rü tãxṹ i cuyachixewechigüxü̃ ya Ngúexẽẽruü̃! —ñanagürü. \v 50 Natürü yexguma yema orexü̃ naxĩnügu ga Ngechuchu, rü ñanagürü Yáiruxü̃: —¡Tãxṹ i cuyanguãẽxü̃! Erü ngẽxguma cuyaxõ̱xgu rü cuxacü rü tá wena imaxü̃ —ñanagürü. \v 51 Rü yexguma Yáirupatawa nangugügu, rü Ngechuchu nayachocuxẽẽ ga Pedru rü Chaü̃tiágu rü Cuáü̃ rü ngĩnatü rü ngĩẽ ga yema bucü ga yu̱xcü. Natürü tama nanaxwèxe na togü yexma chocuxü̃. \v 52 Rü guxü̃ma ga duü̃xü̃gü ga yéma yexmagüxü̃ rü naxauxe rü ngĩxcèx nangechaü̃gü. Natürü Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃: —¡Tãxṹ i pexauxexü̃! Erü ngẽma bucü rü tama nixĩ i nayuxü̃. Rü ipemare —ñanagürü. \v 53 Natürü ga yema duü̃xü̃gü rü Ngechuchuxü̃ nacugüeama, yerü ngĩxü̃ nadaugü rü aixcüma marü iyu. \v 54 Rü yexguma ga Ngechuchu rü ngĩxmẽ́xgu nayayauxãchi, rü tagaãcü ñanagürü: —Pa Bucüx, ¡írüda! —ñanagürü. \v 55 Rü yexguma ga ngĩma rü wena imaxü̃, rü yexgumatama íirüda. Rü Ngechuchu rü duü̃xü̃gümaã nüxü̃ nixu na ngĩxü̃ naxüwemügüxü̃cèx. \v 56 Rü ngĩnatü rü ngĩẽ ga yema bucü, rü poraãcü taḇaixãchiãẽgü. Natürü Ngechuchu rü tüxü̃ namu na taxúemaãma nüxü̃ na tixuxü̃cèx ga yema ngupetüxü̃. \c 9 \s1 Ngechuchu norü ngúexü̃güxü̃ namu na nüxü̃ yanaxugüexü̃cèx ga Tupanaarü ore \r (Mt 10.5-15; Mr 6.7-13) \p \v 1 Rü Ngechuchu rü nanangutaquẽ́xexẽẽ ga yema 12 ga norü ngúexü̃gü. Rü pora nüxna naxã rü nüxna naxãga na ínawoxü̃ãxü̃cèx ga nagúxü̃raü̃xü̃ ga ngoxogü, rü na nameẽxẽẽãxü̃cèx ga duü̃xü̃gü ga iḏaaweexü̃. \v 2 Rü nayamugü na duü̃xü̃gümaã nüxü̃ yaxugüexü̃cèx ga ore ga mexü̃ na ñuxãcü ãẽ̱xgacü yiĩxü̃ ya Tupana, rü na nameẽxẽẽãxü̃cèx ga duü̃xü̃gü ga iḏaaweexü̃. \v 3 Rü ñanagürü nüxü̃: —¡Rü taxuxü̃táma ípinge i perü namawaü̃, rü bai ya perü caxü̃chigüxü̃ ya naĩxmenèxã, rü bai i perü choca, rü bai i perü pãũ, rü bai i perü dĩẽru. Rü wüxitama i perü daxũ ípinge, rü tama i taxre! \v 4 —Rü ngẽxguma wüxi ya ĩãnewa pengugügu, ¡rü wüxi ya ĩpatagutama perücho rü ñu̱xmata ipexĩãchi nawa ya yima ĩãne! \v 5 —Rü ngextá tama pexü̃ ínayauxgüxü̃wa, ¡rü ípechoxü̃ nawa ya yima ĩãne! Rü ngẽxguma nge̱ma ipexĩãchigu ¡rü ipepagücutü i perü üxaxü̃cutü na ngẽmawa nüxü̃ nacuèxgüxü̃cèx na chixexü̃ naxügüxü̃ i ngẽma duü̃xü̃gü! —ñanagürü. \v 6 Rü inaxĩãchi, rü guxü̃ma ga ĩãnexãcügüwa naxĩ. Rü nüxü̃ nixugüetanü ga Tupanaãrü ore ga mexü̃. Rü guxü̃wama nanameẽxẽẽtanü ga duü̃xü̃gü ga iḏaaweexü̃. \s1 Eróde rü tama nüxü̃ nacuèxéga na texe yixĩxü̃ ga Ngechuchu \r (Mt 14.1-12; Mr 6.14-29) \p \v 7 Rü Gariréaaneãrü ãẽ̱xgacü ga Erode, rü nüxü̃ nacuáchiga ga guxü̃ma ga yema Ngechuchu üxü̃. Rü poraãcü nagu narüxĩnü rü naxoegaãẽ ga Erode, yerü nümaxü̃ ga duü̃xü̃gü rü ñanagürügü: —Cuáü̃ ya baiü̃xẽẽruü̃ nixĩ ya yima, rü marü wena namaxü̃ —ñanagürügü. \v 8 Natürü togü rü ñanagürügü: —Nuxcümaü̃cü ga Tupanaãrü orearü uruü̃ ga Ería nixĩ, rü wena nango̱x —ñanagürügü. Rü togü rü ñanagürügü: —Bexmana náĩ ga nuxcümaü̃cü ga Tupanaãrü orearü uruü̃ nixĩ, rü wena namaxü̃ —ñanagürügü. \v 9 Natürü Erode rü ñanagürü: —Chomatama chanamu ga churaragü na Cuáü̃xü̃ yadaenaxãgüxü̃cèx. ¿Rü ṯacü ẽ́xna nixĩ i ngẽma yatü i duü̃xü̃gü ngẽmaãcü poraãcü nüxü̃ ixuchigagüechaxü̃? —ñanagürü. Rü Erode rü nüxü̃́ nangúchxü̃xü̃chi na ñuxãcü Ngechuchuxü̃ na nadauxü̃. \s1 Ngechuchu rü nanachibüexẽẽ ga 5000 ga yatügü \r (Mt 14.13-21; Mr 6.30-44; Cu 6.1-14) \p \v 10 Rü yexguma nawoeguxgu ga yema Ngechuchuarü ngúexü̃gü ga yamugüxü̃, rü Ngechuchumaã nüxü̃ nixugüe ga yema naxügüxü̃. Rü nüma ga Ngechuchu rü yema norü ngúexü̃gümaã nixũgachi, rü Bechaídaarü ĩãnewa namaã naxũ. \v 11 Natürü yexguma duü̃xü̃gü nüxü̃ cuèxgügu ga ngextá na nayexmaxü̃, rü Ngechuchuwe narüxĩ. Rü Ngechuchu rü meãma yema duü̃xü̃güxü̃ nayaxu, rü namaã nüxü̃ nixu na ñuxãcü ãẽ̱xgacü yiĩxü̃ ya Tupana. Rü nanameẽxẽẽ ga yema duü̃xü̃gü ga iḏaaweexü̃. \v 12 Rü yexguma marü nayáuanegu, rü Ngechuchucèx naxĩ ga yema 12 ga ngúexü̃gü ga yamugüxü̃. Rü ñanagürügü nüxü̃: —¡Íyamugü i ñaã duü̃xü̃gü na ĩãnexãcügü rü ĩpatagü ya ngaicamana ngẽxmagünewa na naxĩxü̃cèx, rü ngẽxma na napegüxü̃cèx rü norü õnatèèx yataxegüxü̃cèx! Erü nuã íingẽxmagüxü̃wa rü nataxuma i ṯacü rü õna —ñanagürügü. \v 13 Natürü Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃: —¡Pematama penaxüwemü! —ñanagürü. Rü nanangãxü̃gü, rü ñanagürügü: —Wüximẽ́ẽ̱xpü̱x i pãũ rü taxre i choxnixĩcatama toxü̃́ nangẽxma. ¿Rü ẽ́xna cunaxwèxe na naxcèx tayataxegüxü̃ i õna naxcèx i guxü̃ma i ñaã duü̃xü̃gü? —ñanagürügü. \v 14 Rü 5000 ga yatügü nixĩ ga yema yéma yexmagüxü̃. Natürü Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃ ga norü ngúexü̃gü: —¡Ẽcü ípenatogüxẽẽ̱x rü 50 chigü i wüxi tücumüwachigü! —ñanagürü. \v 15 Rü yemaãcü nanaxügü ga norü ngúexü̃gü. Rü ínanatogüxẽẽ ga guxü̃ma ga duü̃xü̃gü. \v 16 Rü yexguma ga Ngechuchu rü nanade ga yema wüximẽ́ẽ̱xpü̱x ga pãũ rü yema taxre ga choxni. Rü daxũgu nadawenüãcüma Tupanana moxẽ naxã, rü ñu̱xũchi inanabücu ga yema pãũ rü choxni. Rü norü ngúexü̃güna nanaxã na nüxü̃ yanuãxü̃cèx ga yema duü̃xü̃gü. \v 17 Rü guxü̃ma ga yema duü̃xü̃gü rü meãma nachibüe. Rü yemawena rü 12 ga pexchigü nanapagüamatama namaã ga yema pãũ rü choxnichipẽ́xegü ga iyaxügüxü̃. \s1 Pedru nanango̱xẽẽ na Cristu na yiĩxü̃ ga Ngechuchu \r (Mt 16.13-19; Mr 8.27-29) \p \v 18 Rü wüxi ga ngunexü̃ rü Ngechuchu norü ngúexü̃gümaã noxrüwama yayumüxẽgu, rü nüma rü norü ngúexü̃güna naca, rü ñanagürü: —¿Ñuxũ ñaxü̃ i duü̃xü̃gü i chauchiga i choma na texé chiĩxü̃? —ñanagürü. \v 19 Rü norü ngúexü̃gü nanangãxü̃gü rü ñanagürügü: —Nangẽxma i duü̃xü̃gü rü: \p “Cuáü̃ ya baiü̃xẽẽruü̃ quixĩ”, ñagüxü̃, rü togü rü: \p “Ería quixĩ”, ñagüxü̃, rü togü rü: \p “Wüxi ga nuxcümaü̃cü ga Tupanaãrü orearü uruü̃ i wena maxü̃cü quixĩ”, ñagüxü̃ —ñanagürügü. \v 20 Rü yexguma Ngechuchu nüxna naca rü ñanagürü: —¿Rü pema i ñuxũ ñapegüxü̃ choxü̃ na texé chiĩxü̃? —ñanagürü. Rü Pedru nanangãxü̃ rü ñanagürü: —Cuma nixĩ i Cristu i Tupana Nane —ñanagürü. \s1 Ngechuchu nanaxunagü ga norü yuxchiga \r (Mt 16.20-28; Mr 8.30-9.1) \p \v 21 Rü Ngechuchu rü nayaxucu̱xẽgü ga norü ngúexü̃gü na taxúemaãma nüxü̃ yaxugüexü̃cèx ga nüma rü Cristu na yiĩxü̃. \v 22 Rü ñanagürü nüxü̃ ga norü ngúexü̃gü: —Choma i Tupana Nane na duü̃xü̃xü̃ chiĩxü̃, rü poraãcü ngúxü̃ tá chinge. Rü choxü̃ tá naxoo̱xgü i Yudíugüarü ãẽ̱xgacügüerugü, rü paigüarü ãẽ̱xgacügü, rü ngẽma ngúexẽẽruü̃gü i Moĩchéarü mugüwa ngu̱xẽẽtaegüxü̃. Rü tá choxü̃ nimèxgü, natürü tomaẽ̱xpü̱x i ngunexü̃gu rü wena táxarü chamaxü̃ —ñanagürü. \v 23 Rü yixcama rü guxü̃ma ga norü ngúexü̃güxü̃ ñanagürü: —Rü ngẽxguma texé chowe rüxũxchaü̃gu, ¡ẽcü nüxü̃ tarüxo i tümaãrü ngúchaü̃, rü namaã tapora i ngẽma guxchaxü̃gü i tümacèx ínguxü̃ i ñoma curuchawa tipotaxü̃rüü̃ tüxü̃ ixĩxẽẽxü̃, rü ngẽmae̱tüwa chowe tarüxũãma! \v 24 —Erü yíxema tügü maxẽchaxẽẽchaü̃xẽ rü tá tayu, natürü yíxema chauxcèx yuxe rü aixcüma tá tüxü̃́ nangẽxma i maxü̃ i taguma gúxü̃. \v 25 ¿Rü ṯacüwa i nüxü̃́ namexü̃ ya wüxi ya yatü ega nayauxãgu i guxü̃ma i ñoma i naãneãrü ngẽmaxü̃gü, natürü iyanatauxẽẽãgu i norü maxü̃? \v 26 —Rü ngẽxguma texé chauxcèx ãnegu rü naxcèx taxãnegu i chorü ore, rü choma i Tupana Nane i duü̃xü̃xü̃ na chiĩxü̃ rü tá ta tümacèx chaxãne i ngẽxguma ãẽ̱xgacü chixĩãcüma núma chaxũxgu. Rü ngẽxguma wenaxãrü núma chaxũxgu rü Chaunatü ya Tupanarüü̃ tá chapora, rü daxũcü̱̃ã̱x i Tupanaãrü orearü ngeruü̃gü i üünegüxü̃rüü̃ tá chamexẽchi. \v 27 —Rü aixcüma pemaã nüxü̃ chixu rü ñuxre i duü̃xü̃gü i nuã ngẽxmagüxü̃ rü tá nüxü̃ nadaugü na ñuxãcü ãẽ̱xgacü na yiĩxü̃ ya Tupana naxü̃pa na nayuexü̃ —ñanagürü. \s1 Ngechuchu rü toraxü̃ nango̱x \r (Mt 17.1-8; Mr 9.2-8) \p \v 28 Rü 8 ga ngunexü̃guwena ga na yema ñaxü̃, rü Ngechuchu rü wüxi ga mèxpǘnewa naxũ na yéma yayumüxẽxü̃cèx. Rü ínayaxümücügü ga Pedru rü Chaü̃tiágu rü Cuáü̃. \v 29 Rü yexguma ínayumüxẽyane ga Ngechuchu rü nachiwe rü ngürüãchi niy̱auracüü, rü naxchiru rü ta niy̱auracüü, rü poraãcüxüchima nacómü. \v 30 Rü yexguma rü yéma nango̱x ga taxre ga yatügü ga Ngechuchumaã idexagüxü̃. Rü Moĩché nixĩ ga wüxi, rü Ería nixĩ ga to. \v 31 Rü yema taxre íyexmagüxü̃wa rü poraãcüxüchi nangóone. Rü ínidexagü nachiga ga ñuxãcü Yerucharéü̃gu tá na nayuxü̃ ga Ngechuchu. \v 32 Rü woo ga Pedru rü namücügü rü poraãcü na nayaxtaexü̃ rü tama napee. Rü nüxü̃ nadaugü ga ñuxãcü poraãcü na nangóonexü̃ ga naxü̃tawa ga Ngechuchu rü yema taxre ga yatügü ga namaã yexmagüxü̃xü̃tawa. \v 33 Rü yexguma yema taxre ga yatügü Ngechuchuna ixĩgachitanügu, rü Pedru rü ñanagürü Ngechuchuxü̃: —Pa Ngúexẽẽruü̃x, namexẽchi nixĩ na nuã ingẽxmagüxü̃. ¡Rü ngĩxã tanaxü ya tomaẽ̱xpü̱x ya düxenü, rü wüxi ya cuxcèx, rü náĩ ya Moĩchécèx, rü náĩ ya Eríacèx! —ñanagürü. Natürü ga Pedru rü tama nüxü̃ nacuèx ga na ñuxũ ñaxü̃ yerü poraãcü naḇaixãchiãẽ. \v 34 Rü yexguma íyadexayane ga Pedru, rü wüxi ga caixanexü̃ natanügu nayangèi̱xema. Rü poraãcü namuü̃ẽ ga yema ngúexü̃gü ga yexguma yema caixanexü̃ natanügu yangèi̱xemagu. \v 35 Rü yema caixanexü̃wa inanaxũ ga wüxi ga naga ga ñaxü̃: —Daa nixĩ ya Chaune ya nüxü̃ changechaü̃xü̃chicü. ¡Rü naga pexĩnüẽ! —ñaxü̃. \v 36 Rü yexguma yema ñaxguwena ga yema naga rü Ngechuchuarü ngúexü̃gü rü taxúexü̃ma ga toguexü̃ nadaugü, rü Ngechuchuxü̃xĩcatama nadaugü. Rü yema ngúexü̃gü rü taxúemaãma nüxü̃ nixugüe ga yema nüxü̃ nadaugüxü̃. \s1 Ngechuchu rü nanamexẽẽ ga wüxi ga bucü ga ngoxo nawa yexmacü \r (Mt 17.14-21; Mr 9.14-29) \p \v 37 Rü yexguma moxü̃ãcü ga guma mèxpǘnewa yanachoü̃gu, rü muxü̃ma ga duü̃xü̃gü yexma Ngechuchuxü̃ nayangaugü. \v 38-39 Rü yema duü̃xü̃gütanüwa rü wüxi ga yatü tagaãcü Ngechuchuxü̃ ñanagürü: —Pa Ngúexẽẽruü̃x, ¡choxü̃ rüngü̃xẽẽ, rü tüxü̃ nadau ya chaune! Erü tügümaã choxü̃́ tawüxicèx, rü wüxi i ngoxo tümawa nangẽxma. Rü ngẽxguma tüxü̃ naxüxgu, rü aita tüxü̃ naxüxẽẽ, rü tüxü̃ naxãũãẽxẽẽ, rü tüxü̃ narüchièxẽẽ. Rü chixexü̃ tümamaã naxü, rü tama tüxü̃ ningéxchaü̃. \v 40 Rü marü nüxü̃ chacèèxü̃ i curü ngúexü̃gü na tümawa ínatèxüchigüãxü̃cèx i ngẽma ngoxo, natürü tama nüxü̃́ inaxĩnü —ñanagürü. \v 41 Rü yexguma Ngechuchu nanangãxü̃, rü ñanagürü: —Pa Duü̃xü̃gü i Tama Yaxõgüxü̃x, ¿Ñuxguratáta i pemaã chanuxmaxü̃ rü yaxna pemaã cha xĩ-nüxü̃? ¡Nuã naga ya cune! —ñanagürü. \v 42 Natürü yexguma Ngechuchuxü̃tawa nanguxgu ga guma bucü, rü yema ngoxo rü guma bucüxü̃ ñaxtüanegu nayanguxẽẽ, rü nanaxãũãẽxẽẽ. Natürü Ngechuchu nananga ga yema ngoxo, rü nanamexẽẽ ga guma bucü. Rü ñu̱xũchi nanatüxü̃tawa nanamu. \v 43 Rü guxü̃ma ga duü̃xü̃gü rü naḇaixãchiãẽgü ga yexguma nüxü̃ nadaugügu ga ñuxãcü na naporaxü̃ ya Tupana. \s1 Ngechuchu rü wenaxãrü nanaxunagü ga norü yuxchiga \r (Mt 17.22-23; Mr 9.30-32) \p Rü yexguma duü̃xü̃gü namaã ḇaixãchieyane ga yema Ngechuchu üxü̃, rü ñanagürü ga Ngechuchu nüxü̃ ga norü ngúexü̃gü: \v 44 —¡Meã iperüxĩnüẽ i ñaã ore i pemaã nüxü̃ chixuxü̃! ¡Rü tãũtáma nüxü̃ ipeyarüngümaẽ! Choma i Tupana Nane na duü̃xü̃xü̃ chiĩxü̃, rü chauechita tá choxü̃ ínaxuaxü̃gü i duü̃xü̃gü na ãẽ̱xgacügü choxü̃ iyauxgüxü̃cèx —ñanagürü. \v 45 Natürü ga norü ngúexü̃gü rü tama nüxü̃ nacuèxgüéga ga yema namaã nüxü̃ yaxuxü̃. Yerü Tupana rü tama naxcèx nanango̱xẽẽ ga yema ore na nüxü̃ nacuèxgüxü̃cèx. Rü yema ngúexü̃gü rü namuü̃ẽ ga Ngechuchuna na nacagüxü̃ na meã namaã nango̱xẽẽãxü̃cèx ga yema namaã nüxü̃ yaxuxü̃. \s1 ¿Texé tá tixĩ ya guxããrü yexera ixĩxẽ? \r (Mt 18.1-5; Mr 9.33-37) \p \v 46 Rü yexguma ga norü ngúexü̃gü rü inanaxügüe ga nügümaã na yaporagatanücüüxü̃ nachiga ga texé tá tiĩxü̃ ya natanüwa guxããrü yexera ixĩxẽ. \v 47 Natürü Ngechuchu rü nüxü̃ nacuèxama ga yema norü ngúexü̃gü nagu rüxĩnüẽxü̃. Rü yemacèx wüxi ga buxü̃ nügüxü̃tawa naga, rü nügüxü̃tagu nayachixẽẽ. \v 48 Rü ñanagürü nüxü̃ ga norü ngúexü̃gü: —Texé ya ñaã buxü̃xü̃ meã yaxúxe chauégagu, rü choxü̃ nixĩ i tayaxuxü̃. Rü yíxema meã choxü̃ yaxúxe, rü Chaunatü ya núma choxü̃ mucüxü̃ rü ta meã tayaxu. Rü yíxema guxããrü yexera tügü írüxíraxe, rü yíxema tixĩ ya guxããrü yexera ixĩxẽ —ñanagürü. \s1 Texé ya tama taxchi aixe rü tórü ngü̃xẽẽruü̃ tixĩ \r (Mr 9.38-40) \p \v 49 Rü yexguma ga Cuáü̃ rü ñanagürü nüxü̃: —Pa Ngúexẽẽruü̃x, nüxü̃ tadau ga wüxi ga yatü ga cuégagu ngoxogü íwoxü̃xü̃. Rü toma nüxna tanachu̱xu ga yema yerü tama tatanüxü̃ nixĩ ga nümax —ñanagürü. \v 50 Natürü Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃: —Tama name i nüxna na penachu̱xuxü̃. Erü texé ya tama taxchi aixe, rü tórü ngü̃xẽẽruü̃ tixĩ —ñanagürü. \s1 Ngechuchu nayangagü ga Chaü̃tiágu rü Cuáü̃ \p \v 51 Rü yexguma marü yangaicagu ga Ngechuchu ga daxũguxü̃ ga naãnewa na naxũxü̃, rü tama namuü̃ãcüma inaxũãchi ga Yerucharéü̃wa na naxũxü̃. \v 52 Rü nügüpẽ́xegu nayamugü ga ñuxre ga norü orearü ngeruü̃gü. Rü nümagü rü nawa naxĩ ga wüxi ga ĩãnexãcü ga Chamáriaanewa yexmane, na yexma naxcèx yadaugüxü̃cèx ga wüxi ga ĩ na Ngechuchu nagu pexü̃nexü̃. \v 53 Natürü yema Chamáriaanecü̱̃ã̱x rü tama nanayauxgüchaü̃, yerü nüxü̃ nacuèxgü ga Yerucharéü̃wa tá na naxũxü̃. \v 54 Rü yexguma yemaxü̃ nadaugügu ga norü ngúexü̃gü ga Chaü̃tiágu rü Cuáü̃, rü ñanagürügü Ngechuchuxü̃: —Pa Corix, ¿cunaxwèxexü̃ na Tupanana naxcèx tacaxü̃ na daxũwa ne namuãxü̃cèx ya üxü na nagu̱xẽẽãxü̃cèx i guxü̃ma i ñaã duü̃xü̃gü, yema nuxcümaü̃cü ga Tupanaãrü orearü uruü̃ ga Ería üxü̃rüü̃? —ñanagürügü. \v 55 Rü yexguma ga Ngechuchu rü nüxü̃ nadawenü, rü nayangagü, rü ñanagürü nüxü̃: —Pema rü tama nagu perüxĩnüẽ na texéarü duü̃xü̃gü pixĩgüxü̃. \v 56 —Erü choma i Tupana Nane na duü̃xü̃xü̃ chiĩxü̃, rü tama duü̃xü̃güarü tauxexẽẽwa núma chaxũ, natürü núma chaxũ na duü̃xü̃güxü̃ chamaxẽxẽẽxü̃cèx —ñanagürü. Rü yexguma rü náĩ ga ĩãnexãcüwa naxĩ. \s1 Duü̃xü̃gü ga Ngechuchuwe rüxĩxchaü̃xü̃chiga \r (Mt 8.19-22) \p \v 57 Rü yexguma namagu naxĩxgu rü wüxi ga yatü Ngechuchuxü̃ ñanagürü: —Pa Corix, cuwe charüxũxchaü̃ i ngextá cuma ícuxũxü̃wa —ñanagürü. \v 58 Rü Ngechuchu nanangãxü̃ rü ñanagürü: —Ngowagü rü nüxü̃́ nangẽxma i naxmaxü̃gü, rü werigü rü nüxü̃́ nangẽxma i naxchiãü̃gü, natürü choma i Tupana Nane na duü̃xü̃xü̃ chiĩxü̃, rü nataxuma i chauchica i ngextá nagu chicuxeruxü̃ —ñanagürü. \v 59 Rü Ngechuchu ñanagürü nüxü̃ ga wüxi ga to ga yatü: —¡Chowe rüxũ! —ñanagürü. Natürü nüma ga yema yatü rü ñanagürü nüxü̃: —Pa Corix, noxri chanawèxe i chaunatüxü̃ ichayatèxira —ñanagürü. \v 60 Rü Ngechuchu nanangãxü̃ rü ñanagürü: —Nüe̱ ngẽma cutanüxü̃ i tama yaxõgüxü̃ iyatèxgü i ngẽma naxrüü̃ yuexü̃, natürü cuma rü curü puracü nixĩ na paxa duü̃xü̃gümaã nüxü̃ cuyarüxuxü̃ i Tupanaãrü ore na ñuxãcü guxããrü ãẽ̱xgacü na yiĩxü̃ i nümax —ñanagürü. \v 61 Rü wüxi ga to ga duü̃xü̃ rü ñanagürü Ngechuchuxü̃: —Pa Corix, ngẽmáãcü cuwe charüxũxchaü̃, natürü noxri chanaxwèxe i nüxü̃ chayarümoxẽ i ngẽma chopatacü̱̃ã̱xgü —ñanagürü. \v 62 Natürü Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃: —Texé ya yíxema inaxügüxe na Tupanaãrü puracüwa tapuracüxü̃ natürü tümaãrü ngẽmaxü̃guama rüxĩnüxẽ, rü tama tame na Tupanaãxü̃́ tapuracüxü̃ —ñanagürü. \c 10 \s1 Ngechuchu nayamugü ga 72 ga norü ngúexü̃gü \p \v 1 Rü yemawena ga Cori ga Ngechuchu rü nayadexechi ga 72 ga to ga norü ngúexü̃gü. Rü taxrechigü inayamugü na yoxni guxü̃ ga yema ĩãnegü rü nachicagü ga Ngechuchu nawa ũxchaü̃xü̃wa na naxĩxü̃cèx. \v 2 Rü ñanagürü nüxü̃: —Aixcümaxü̃chi nangẽxma i muxũchixü̃ i duü̃xü̃gü i yaxõgüchaü̃xü̃ natürü ngema Tupanaarü orearü uwa puracüexü̃ rü noxretama nixĩ. Rü ngẽmacèx name i perü yumü̃xẽwa nüxna peca ya yima puracüarü yora na ngema norü puracüwa namugüãxü̃cèx i to i puracütanüxü̃.. \v 3 —¡Rü ipexĩãchi rü nge̱ma pexĩ! Rü dücax, ñoma carnerugü i aigütanüwa imugüxü̃rüü̃ nixĩ i pexü̃ chimugüxü̃. \v 4 —¡Rü tãũtáma choca ípinge, rü bai i perü dĩẽru, rü bai i perü chapatu! Rü tama chanaxwèxe i namagu penuxcü i ngẽxguma namawa texéxü̃ perümoxẽgügu. \v 5 —Rü ngẽxguma wüxi ya ĩwa pengugügu, rü ñaããcü tá nüxü̃ perümoxẽgü i ngẽma duü̃xü̃gü: \p “¡Petaãxẽ erü Tupana rü napetanügu!”, ñaperügügü tá. \v 6 —Rü ngẽxguma nge̱ma nangẽxmagu i duü̃xü̃gü i Tupanaxü̃ cuèxgüchaü̃xü̃ rü Tupana rü tá nüxna nanaxã i taãxẽ. Natürü ngẽxguma nge̱ma nataxu̱xgu i duü̃xü̃gü i Tupanaxü̃ cuèxgüchaü̃xü̃, rü ngema Tupanaarü taãxẽ rü pexrütáma nixĩ. \v 7 —¡Rü wüxi ya ĩgutama perücho, rü nge̱ma pechibüe rü peyaxü i ngẽma nüxü̃́ ngẽxmaxü̃ i ngẽma ĩcü̱̃ã̱xgü! Erü wüxi i puracütanüxü̃ rü name nixĩ na nayauxãxü̃ i norü natanü naxcèx i norü puracü. Rü yima ĩãnewa pengẽxmagüyane rü tama chanaxwèxe i náĩ ya ĩgu peyapegü. \v 8 —Rü ngẽxguma wüxi ya ĩãne ya nawa meã pexü̃ nayaxunewa pengugügu, ¡rü penangṍ i ngẽma õna i pexna naxãgüxü̃! \v 9 —¡Rü penameẽxẽẽ̱x i ngẽma iḏaaweexü̃ i yima ĩãnewa ngẽxmagüxü̃! ¡Rü namaã nüxü̃ pixu rü ñapegügü nüxü̃: \p “Tupanaãrü pora rü marü pexna nangaicama rü napexü̃tagu”, ñapegügü nüxü̃! \v 10 —Natürü ega nawa pengugügu ya wüxi ya ĩãne i ngextá duü̃xü̃gü tama meã pexü̃ íyauxgüxü̃wa, ¡rü ngẽma ítamü̃gu ípechoxü̃ rü ñapegügü nüxü̃ i ngẽma ĩãnecü̱̃ã̱x!: \p \v 11 “Rü woo ñaã perü ĩãneãrü üxaxü̃ i tocutüwa yaxṹxü̃, rü itanapagü, na ngẽmawa nüxü̃ pecuáxü̃cèx na Tupana rü tama pemaã nataãẽxü̃. ¡Natürü tama nüxü̃ ipeyarüngümaẽ na marü pexna nangaicamaxü̃chichiréxü̃ ya Tupana na perü ãẽ̱xgacü yiĩxü̃”, ñaperügügü tá nüxü̃ i ngẽma ĩãnecü̱̃ã̱x! \v 12 —Rü pemaã nüxü̃ chixu rü ngẽma ngunexü̃ i nagu nagúxü̃ i naãne, rü Chodomacü̱̃ã̱x i duü̃xü̃güarü yexera Tupana tá nanapoxcue i ngẽma duü̃xü̃gü i tama meã pexü̃ yauxgüxü̃. \s1 Ĩãnegü ga tama Tupanaga ĩnüẽne \r (Mt 11.20-24) \p \v 13 —Rü wüxi i ngechaü̃ nixĩ i pexcèx, Pa Corachĩ́cü̱̃ã̱x rü Bechaídacü̱̃ã̱x i Duü̃xü̃güx, yerü yexguma chi Tiruarü ĩãnewa rü Chidã́ũãrü ĩãnewa chanaxü̱xgu ga yema mexü̃gü ga cuèxruü̃gü ga Tupanaãrü poramaã petanüwa chaxüxü̃, rü woo ga na poraãcü yachixexü̃ ga yema Tirucü̱̃ã̱x rü Chidã́ũcü̱̃ã̱x ga duü̃xü̃gü rü nuxcümama chitama nüxü̃ narüxoe ga nacüma ga chixexü̃, rü poraãcüxüchi chima nügümaã nangechaü̃gü rü naxauxe, yerü chi nügü nicuèxãchitanü ga na yapecaduã̱xgüxü̃. \v 14 —Natürü pemaã nüxü̃ chixu rü ngẽma ngunexü̃ i Tupana nagu napoxcuexü̃ i pecaduã̱xgüxü̃, rü ngẽma ngunexü̃gu rü Tirucü̱̃ã̱x rü Chidã́ũcü̱̃ã̱xãrü yexera tá pexü̃ napoxcue i pemax. \v 15 —Rü pemax, Pa Capernáũcü̱̃ã̱xgü i Duü̃xü̃güx ¿ẽ́xna pema nagu perüxĩnüẽgu rü daxũguxü̃ i naãnewa tá pexĩxü̃? Pemaã nüxü̃ chixu rü naãnetüü̃wa i ngextá Tupana Chatanáxü̃ ípoxcuxü̃wa tá nixĩ i pewogüxü̃. \v 16 Rü ñu̱xũchi norü ngúexü̃güxü̃ ñanagürü: —Rü yíxema pega ĩnüẽxẽ, rü chauga rü ta taxĩnüẽ. Natürü yíxema tama pega ĩnüẽxẽ, rü chauga rü ta tama taxĩnüẽ. Rü yíxema tama chauga ĩnüẽxẽ, rü tama naga taxĩnüẽ ya Chaunatü ya núma choxü̃ mucü —ñanagürü ga Ngechuchu. \s1 Nawoegu ga yema 72 ga Ngechuchuarü ngúexü̃gü \p \v 17 Rü taãẽãcüma nawoegu ga yema 72 ga norü ngúexü̃gü ga yamugüxü̃. Rü ñanagürügü nüxü̃: —Pa Corix, ngẽxguma cuégagu tidexagügu, rü èi̱xrüxü̃ i ngoxogü rü toga naxĩnüẽ —ñanagürügü. \v 18 Rü Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃: —Ngẽmáãcü aixcüma nixĩ. Yerü nüxü̃ chadau ga Chataná ga daxũguxü̃ ga naãnewa na natáexü̃ wüxi ga ãẽmacürüü̃. \v 19 —Rü choma nixĩ ga pexna chanaxãxü̃ ga pora na tama chixexü̃ pemaã naxügüxü̃cèx ega woo ãxtapegüwa rü ẽ́xna tuxchinawegüwa pengagügu. Rü yexgumarüü̃ ta pexna chanaxã ga pora na nüxü̃ perü- yexeraxü̃cèx i guxü̃ma i Chatanáãrü pora na ngẽmaãcü taxucürüwama ṯacü rü chixexü̃ pemaã naxüxü̃cèx. \v 20 —¡Natürü tãxṹ i petaãẽgüxü̃ naxcèx i ngẽma na pega naxĩnüẽxü̃ i ngoxogü! Rü narümemaẽ nixĩ i petaãẽgü naxcèx na marü naxümatüxü̃ i peéga i Tupanaãrü poperawa i daxũguxü̃ i naãnewa —ñanagürü. \s1 Ngechuchu rü nataãẽ \r (Mt 11.25-27, 13.16-17) \p \v 21 Rü yexgumatama ga Tupanaãẽ ga Üünexü̃ rü poraãcü Ngechuchuxü̃ nataãẽxẽẽ. Rü ñanagürü ga Ngechuchu: —Pa Chaunatü, Pa Daxũguxü̃ i Naãne rü Ñoma i Naãneãrü Yorax, cuxü̃ chicuèxüü̃, yerü ñaã chorü ngúexü̃güxü̃ nüxü̃ cucuèxẽẽ i ñaã ore ga naxchaxwa iquicúxü̃ ga duü̃xü̃gü i ñoma i naãnewa nüxü̃ cuèxüchigüxü̃. Rü yemaãcü cunaxü, Pa Chaunatüx yerü yemaãcü nixĩ ga cunaxwèxexü̃ —ñanagürü. \v 22 Rü ñanagürü ga Ngechuchu: —Chaunatü choxna nanaxã i guxü̃ma i ṯacü i ngẽxmaxü̃. Rü taxúema choxü̃ tacuèx na Tupana Nane chiĩxü̃. Rü Chaunatüxicatama nixĩ ya choxü̃ cuácü na Nane chiĩxü̃. Rü ngẽxgumarüü̃ ta taxúema nüxü̃ tacuèx na texe yiĩxü̃ ya Chaunatü. Rü choma ya Nane rü ngẽma duü̃xü̃gü i Chaunatüxü̃ nüxü̃ chadauxẽẽchaü̃xü̃xĩcatama nixĩ i nüxü̃ cuèxgüxü̃ na texe yiĩxü̃ —ñanagürü. \v 23 Rü yexguma norü ngúexü̃güxü̃ nadawenü, rü namaãxĩca ñanagürü: —Tataãẽgü ya yíxema tümaxẽtümaãxü̃chi nüxü̃ daugüxe i ñaã ñu̱xma pema nüxü̃ pedaugüxü̃. \v 24 —Erü pemaã nüxü̃ chixu, rü muxü̃ma ga nuxcümaü̃güxü̃ ga Tupanaãrü orearü uruü̃gü rü ãẽ̱xgacügü ga tacügü, rü nüxü̃́ nangúchaü̃ ga nüxü̃ na nadaugüchaü̃xü̃ i ñaã ñu̱xma pema chauxü̃tawa nüxü̃ pedaugüxü̃. Natürü tama nüxü̃ nadaugü. Rü nüxü̃́ nangúchaü̃ ga nüxü̃ na naxĩnüẽchaü̃xü̃ i ñaã ñu̱xma pema chauxü̃tawa nüxü̃ pexĩnüẽxü̃. Natürü tama nüxü̃ naxĩnüẽ —ñanagürü. \s1 Ore ga mecü ga Chamáriacü̱̃ã̱xgu ixuxü̃ \p \v 25 Rü yexguma inachi ga wüxi ga ngúexẽẽruü̃ ga Moĩchéarü mugüwa ngu̱xẽẽtaexü̃, rü Ngechuchuxü̃tawa naxũ na namaã yanadexaxü̃cèx. Rü Ngechuchuxü̃ naxüxchaü̃, rü yemacèx nüxna naca rü ñanagürü: —Pa Ngúexẽẽruü̃ ya Ngechuchux, ¿Ṯacü nixĩ i mexü̃ na chanaxüxü̃ na choxü̃́ nangẽxmaxü̃cèx i maxü̃ i taguma gúxü̃? —ñanagürü. \v 26 Rü Ngechuchu nanangãxü̃, rü ñanagürü: —¿Ñuxũ ñaxü̃ i ngẽma ore i Moĩchéarü mugüwa ümatüxü̃? ¿Rü ṯacüxü̃ i cumaã yaxuxü̃? —ñanagürü. \v 27 Rü yema ngúexẽẽruü̃ ga Moĩchéarü mugüwa ngu̱xẽẽtaexü̃, rü Ngechuchuxü̃ nangãxü̃, rü ñanagürü: —¡Nüxü̃ nangechaü̃ ya Cori ya curü Tupana i guxü̃ma i curü maxü̃maã, rü guxü̃ i cuãẽmaã, rü guxü̃ i curü poramaã, rü guxü̃ i nagu curüxĩnüxü̃maã! ¡Rü nüxü̃ nangechaü̃ i cumücü ngẽma na cugütama cungechaü̃xü̃rüü̃! —ñanagürü. \v 28 Rü yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃: —Ngẽma ore i choxü̃ namaã cungãxü̃xü̃ rü marü name. Rü ngẽxguma ngẽma ore quinguxẽẽ̱xgu, rü tá cunayaxu i maxü̃ i taguma gúxü̃ —ñanagürü. \v 29 Natürü ga yema ngúexẽẽruü̃ ga Moĩchéarü mugüwa ngu̱xẽẽtaexü̃, rü nügüétüwa nachogüchaü̃. Rü yemacèx Ngechuchuna naca, rü ñanagürü: —¿Rü texé tixĩ ya chomücü? —ñanagürü. \v 30 Rü yexguma ga Ngechuchu rü nanangãxü̃, rü ñanagürü nüxü̃: —Wüxi ga yatü Yerucharéü̃wa ne naxũ, rü Yericú ga ĩãnewa naxũ. Rü namagu nüxü̃ nangaugü ga ngĩ́tèèxgüxü̃. Rü guxü̃ma ga norü yemaxü̃cèx nangĩ̱xgü, rü èi̱xrüxü̃ ga naxchiru rü ta naxcèx nangĩ̱xgü. Rü nanac̱uaixgü, rü nayayuãchixẽẽgü, rü yemaãcü yéma nanatèxgü. \v 31 —Rü yematama namawa naxüpetü ga wüxi ga Yudíugüarü pai. Natürü yexguma yema yatüxü̃ nadèu̱xgu rü nüxü̃ yéma naxüpetümare. \v 32 —Rü yéma naxüpetü ta ga wüxi ga Lebítanüxü̃ ga tupauca ga taxü̃newa puracüxü̃. Rü yexguma yema yatüxü̃ nadèu̱xgu, rü nüma rü ta nüxü̃ naxüpetümare. \v 33 —Natürü yixcüra rü wüxi ga Chamáriaanecü̱̃ã̱x ga yatü rü yematama namawa naxüpetü. Rü yexguma guma yatüxü̃ nadèu̱xgu rü nüxü̃́ nangechaü̃tümüü̃. \v 34 —Rü guma yatücèx nixũ. Rü chixü̃ rü binumaã nanaxüxü̃ ga norü o̱xrigü, rü meãma nayanèĩ̱xgü ga yema norü o̱xrigü. Rü ñu̱xũchi norü burugu nanamunagü, rü wüxi ga pegüchicawa nanaga. Rü yéma nüxna nadau. \v 35 —Rü moxü̃ãcü ga yexguma inaxũãchigu ga yema Chamáriaanecü̱̃ã̱x, rü ngĩxü̃ nayaxu ga taxretachinü ga norü dĩẽru, rü yema pegüchicaarü yorana ngĩxü̃ naxã. Rü ñanagürü nüxü̃: \p “¡Nüxna nadau i ñaã yatü! Rü ngẽxguma yexeragu naxãtanügu na nuã nangẽxmaxü̃, rü choma tá cuxü̃́ chanaxütanü i ngẽxguma chataeguxgu”, ñanagürü. \v 36 Rü ñanagürü ga Ngechuchu nüxü̃ ga yema ngúexẽẽruü̃ ga Moĩchéarü mugüwa ngu̱xẽẽtaexü̃: —Ñu̱xma chanaxwèxe i chomaã nüxü̃ quixu i ngẽxü̃rüüxü̃ ga yema tomaẽ̱xpü̱xtanüwa ga aixcüma namücü ixĩxü̃ ga yema yatü ga ngĩ́tèèxgüxü̃ imèxgüxü̃ —ñanagürü ga Ngechuchu. \v 37 Rü yexguma ga yema ngúexẽẽruü̃ ga Moĩchéarü mugüwa ngu̱xẽẽtaexü̃ rü ñanagürü: —Yema Chamáriaanecü̱̃ã̱x nixĩ ga yema yatümücü ixĩxü̃, yerü nüxü̃́ nangechaü̃tümüü̃ —ñanagürü. Rü yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃: —¡Ñu̱xma rü íixũ rü yema Chamáriaanecü̱̃ã̱x üxü̃rüü̃ naxü! —ñanagürü nüxü̃. \s1 Marta rü Maríapatawa nangu ga Ngechuchu \p \v 38 Rü yexguma Ngechuchu namagu ixũxgu norü ngúexü̃gümaã rü wüxi ga ĩãnexãcüwa nangu. Rü yéma guma ĩãnexãcüwa rü wüxi ga nge ga Martagu ãe̱gacü ngĩgüpatawa inanguxẽẽ. \v 39 Rü Martaaxü̃́ iyexma ga wüxi ga ngĩẽyèx ga Maríagu ãe̱gacü. Rü ngĩma rü Ngechuchucutüxü̃tawa irüto na inaxĩnüxü̃cèx ga Ngechuchuarü ore. \v 40 Natürü ga Marta rü itaarü puracüã̱x rü yemaãcü ngĩrü puracüguama irüxĩnü. Rü yemacèx Ngechuchucèx iyaxũ, rü ngĩgürügü nüxü̃: —Pa Corix, ¿tama ẽ́xna nagu curüxĩnü i ngẽma na chataarü puracüã́xü̃ rü ngẽma chaueyèx rü choxnaxĩca na natáãxü̃ i guxü̃ma i ngẽma puracü? ¡Rü namaã nüxü̃ ixu na choxü̃ nangü̃xẽẽxü̃cèx! —ngĩgürügü. \v 41 Natürü Ngechuchu rü ngĩxü̃ nangãxü̃, rü ñanagürü ngĩxü̃: —Pa Martax, cuma rü poraãcü curü puracücèx cuxoegaãẽ, rü muxü̃ma i ngẽmaxü̃gu curüxĩnü. \v 42 —Natürü wüxixicatama nixĩ i guxü̃ãrü yexera i mexü̃ na nagu rüxĩnüxü̃. Rü María iyixĩ i ngẽmagu rüxĩnücü. Rü taxúetáma ngĩxna tayanuxü̃ i ngẽma —ñanagürü ga Ngechuchu. \c 11 \s1 Ngechuchu nanangúexẽẽ ga yumüxẽchiga \r (Mt 6.9-15, 7.7-11) \p \v 1 Rü wüxicana wüxi ga nachicawa nayumüxẽ ga Ngechuchu. Rü yexguma nüxü̃ nachauxgu, rü wüxi ga norü ngúexü̃ rü ñanagürü nüxü̃: —Pa Corix ¡toxü̃ nangúexẽẽ na ñuxãcü tayumüxẽgüxü̃, yema Cuáü̃ ga baiü̃xẽẽruü̃ norü ngúexü̃güxü̃ nangúexẽẽxü̃rüü̃! —ñanagürü. \v 2 Rü Ngechuchu ñanagürü nüxü̃: —Rü ngẽxguma peyumüxẽgügu rü ñaperügügü tá: \q1 “Pa Tonatü ya Daxũgucüx, rü aixcüma Üünecü quixĩ i cumax. ¡Rü núma naxũ na torü ãẽ̱xgacü quiĩxü̃cèx! Rü tanaxwèxe i curü ngúchaü̃ na naxügüxü̃ i duü̃xü̃gü i ñoma i naãnewa, ngẽma daxũguxü̃ i naãnewa na curü ngúchaü̃ ínaxügüxü̃rüü̃. \v 3 ¡Rü toxna naxã i torü õna i wüxichigü i ngunexü̃cèx ixĩxü̃! \v 4 ¡Rü toxü̃́ nüxü̃ nangechaü̃ i torü pecadugü, erü toma rü ta tüxü̃́ nüxü̃ tangechaü̃ ya guxãma ya yíxema chixri tomaã chopetüxe! ¡Rü tãxṹ i ṯacü rü chixexü̃pẽ́xewa toxü̃ cuwogüxü̃ na tama nagu tayixü̃cèx!” \m ñanagürü. \v 5 Rü ñanagürü ta ga Ngechuchu: —Ngẽxguma chi wüxie i pema rü tüxü̃́ nangẽmaxgu i wüxi i tümamücü, rü chi ngãxü̃cüü napatawa taxũxgu rü ñatagügu nüxü̃: \p “Pa Chomücüx, ¡tomaẽ̱xpü̱x i pãũ choxna naxã! \v 6 —Erü wüxi i chomücü rü yaxü̃wa ne naxũ, rü ngexwacèx chopatawa nangu. Rü choma rü changearü õnaã̱x, rü taxuü̃maãma chanachibüxẽẽe̱ga”, ñatagügu. \v 7 —Rü ngẽma tümamücü i napatawa ngẽxmaxü̃, rü chi tüxü̃ nangãü̃xgu rü ñaxgu: \p “¡Tãxṹ i choxü̃ cuchixewexü̃! Chorü ĩã̱x rü marü narüwãxta, rü choma rü chauxacügü rü ngürücarewa tangẽxmagü. Rü ngẽmacèx taxucürüwa ícharüda na ṯacü cuxna na chaxãxü̃cèx”, ñaxgu chi tüxü̃. \v 8 —Rü pemaã nüxü̃ chixu, rü ngẽma na tümamücü yiĩxü̃cèx rü tãũtáma ínarüda na ṯacü tüxna naxãxü̃cèx. Natürü tá ínarüda na tama tanachixeweechaxü̃cèx, rü tá tüxna nanaxã i guxü̃ma i ṯacü i tanaxwèxexü̃. \v 9 —Rü ngẽmacèx pemaã nüxü̃ chixu rü, ¡Naxcèx ípec̱a rü Tupana rü tá pexna nanaxã! ¡Rü Tupanacèx pedèu̱x rü tá nüxü̃ ipeyangau! ¡Rü ĩã̱xwa: Tu tu tu ñapegü, rü tá pexcèx niwãxna i ĩã̱x! \v 10 —Erü guxãma ya yíxema naxcèx íc̱axe rü tanayaxu, rü guxãma ya naxcèx dauxe rü nüxü̃ itayangau. Rü guxãma ya ĩã̱xwa: Tu tu tu ñagüxe, rü tümacèx tá niwãxna i ĩã̱x. \v 11 —¿Rü ñuxãcü i wüxi i pema na papágü piĩxü̃ rü penena penaxãxü̃ ya wüxi ya nuta ega pãũcèx pexna nacaxgu, rü ẽ́xna wüxi i ãxtape ega choxnicèx pexna nacaxgu? \v 12 —¿Rü texé i petanüwa rü penena penaxã i tuxchinawe ega wüxi ya otacharaü̃cèx pexna nacaxgu? \v 13 —Rü ngẽma pema na pichixecümachiréxü̃ natürü nüxü̃ pecuèx na ñuxãcü mexü̃ i ãmare pexacügüna na pexãxü̃, rü pemaã nüxü̃ chixu rü Penatü ya Daxũgucü rü perü yexera tá nixĩ na pexna mexü̃ naxãxü̃. Rü guxãma ya yíxema Tupanaxü̃tawa Naãẽ i Üünexü̃cèx íc̱axe, rü tá tüxna nanaxã —ñanagürü ga Ngechuchu. \s1 Ngechuchuxü̃ nixugüe na ngoxoarü poramaã napuracüxü̃ nawogüe \r (Mt 12.22-30; Mr 3.20-27) \p \v 14 Rü Ngechuchu ínanatèxüchi ga wüxi ga ngoxo ga wüxi ga yatüxü̃ ngegaxẽẽxü̃. Rü yexguma ínaxũü̃xgu ga yema ngoxo rü guma yatü rü nidexa. Rü guxü̃ma ga duü̃xü̃gü rü naḇaixãchiãẽgü ga yexguma yemaxü̃ nadaugügu. \v 15 Natürü ñuxre ga duü̃xü̃gü rü ñanagürügü: —Ñaã yatü i Ngechuchu, rü Bechebú i ngoxogüarü ãẽ̱xgacüarü poramaã nixĩ i ínanawoxü̃ãxü̃ i ngoxogü —ñanagürügü. \v 16 Natürü ga togü rü nüxü̃ naxügüchaü̃, rü yemacèx naxcèx ínacagü ga nüxü̃ na nawéaxü̃ ga wüxi ga cuèxruü̃ ga daxũcü̱̃ã̱x na yemawa nüxü̃ nacuèxgüxü̃cèx rü ngoxi aixcüma Cristu yiĩ. \v 17 Natürü nüma ga Ngechuchu rü nüxü̃ nacuèxama ga ṯacügu na naxĩnüẽxü̃, rü yemacèx ñanagürü nüxü̃: —Ngẽxguma chi wüxi i nachiü̃ãnecü̱̃ã̱x i duü̃xü̃gü nügü itoyegu rü nügütanüwa chitama nügü nadaixgu, rü nügü chitama nagu̱xẽẽ. Rü ngẽxguma chi wüxi ya ĩcü̱̃ã̱x nügümaã nuẽẽchagu rü nügü nadaixgu, rü nügü chitama nagu̱xẽẽ. \v 18 —¿Rü ngẽxguma chi Chataná nügümaãtama nuxgu, rü nügütama yamèxgu, rü ñuxãcü chi i ãẽ̱xgacüecha yiĩxü̃? Rü ngẽma ñacharügü i ñu̱xma erü pema choxü̃ pixuxgu rü Bechebúarü poramaã íchanawoxü̃ i ngoxogü. \v 19 —Natürü ngẽxguma chi Chatanáãrü poramaã íchanawoxü̃gu i ngoxogü, rü perü ngúexü̃gü rü chita Chatanáãrü poramaã ínanawoxü̃ i ngoxogü. Rü ngẽmawa meã nüxü̃ tacuèx na pema rü ípetüexü̃. \v 20 —Natürü pemaã nüxü̃ chixu rü aixcüma Tupanaãrü poramaã nixĩ i íchanawoxü̃xü̃ i ngoxogü. Rü ngẽmawa pexü̃ nüxü̃ chacuèxẽẽ na núma petanüwa nanguxü̃ ya Tupana na ãẽ̱xgacü yiĩxü̃cèx. \v 21 —Rü ngẽxguma wüxi ya yatü ya poracü rü meãma nügü naxüxnegu rü nüxna nadèu̱xgu ya napata, rü taxúetáma naxcèx tangĩ̱x i norü ngẽmaxü̃ i napatawa ngẽxmaxü̃. \v 22 —Natürü ngẽxguma ínanguxgu i to i yatü i nüxü̃ rüporamaẽxü̃, rü nüxü̃ nayexeragu, rü tá nüxna nanapuxü̃ ya naxne ya nügü namaã ínaporaãxü̃ne, rü tá nüxna nanapuxü̃ i guxü̃ma i norü ngẽmaxü̃, rü tá nayana. \v 23 —Yíxema tama choxü̃ ngechaü̃xẽ rü chauxchi taxai. Rü yíxema tama choxü̃ rüngü̃xẽe̱xẽ na Tupanacèx tayagagüxü̃ i duü̃xü̃gü rü chauxchawa tanangianexẽẽ. \s1 ngoxo i taeguxü̃chiga \r (Mt 12.43-45) \p \v 24 —Rü ngẽxguma wüxi i ngoxo rü wüxi ya yatüwa ínaxũü̃xgu, rü dauxchitagu nanañaãne, rü naxcèx nadau na ngextá na nangü̃xü̃. Rü ngẽxguma taxuguma nangü̃e̱gagu, rü nügü ínicuèx rü ñanagürü: \p “Maneca naxcèx tá chataegu ya yima yatü ga noxri nawa íchaxũxũchirécü”, ñanagürü. \v 25 —Rü ngẽxguma nataegugu, rü yima yatüxü̃ inayangau na ñoma wüxi ya ĩ ya mexẽe̱ne rü meã nabixichinerüü̃ na yiĩxü̃. \v 26 —Rü ínixũ rü naxcèx nayadau i to i 7 i ngoxogü i norü yexera i chixexü̃. Rü guxü̃ma i ngẽma ngoxogü rü wüxigu yima yatügu nachocu, rü ngẽxma naxãchiü̃gü. Rü ngẽxguma ya yima yatü rü noxriarü yexera nachixe —ñanagürü. \s1 Taãẽ i aixcüma ixĩxü̃chiga \p \v 27 Rü yemaxü̃ íyaxuyane, rü wüxi ga ngecü rü duü̃xü̃gütanüwa tagaãcü ngĩgürügü: —Tataãẽ ya yíxema tügüanüwa cuxü̃ yaxẽe̱xẽ rü tügü nixü̃wa cuxü̃ maĩxẽ —ngĩgürügü. \v 28 Natürü ga Ngechuchu rü ñanagürü: —Yexeraãcü tataãẽ ya yíxema nüxü̃ ĩnüxẽ i Tupanaãrü ore rü naga ĩnüxẽ —ñanagürü. \s1 Duü̃xü̃gü ga tama yaxõgüchaü̃xü̃ rü naxcèx ínacagüama ga to ga cuèxruü̃ ga Tupanaãrü poramaã üxü̃ \r (Mt 12.38-42; Mr 8.12) \p \v 29 Rü nimuẽtanü ga duü̃xü̃gü ga Ngechuchuxü̃tawa ngutaquẽ́xegüxü̃. Rü inanaxügü ga Ngechuchu ga namaã na yadexaxü̃. Rü ñanagürü: —Ñaã duü̃xü̃gü i ñomaü̃cüü maxẽxü̃ rü nichixecüma. Rü naxcèx ínacagü i wüxi i cuèxruü̃ i mexü̃ i Tupanaãrü poramaã üxü̃. Natürü Tupana rü wüxixicatama i cuèxruü̃ tá nüxü̃ nawẽ́x. Rü ngẽma nixĩ i cuèxruü̃ ga Tupanaãrü orearü uruü̃ ga Yonáwa duü̃xü̃güxü̃ nawéxü̃ na nüxü̃ nacuèxgüxü̃cèx na aixcüma Tupana yiĩxü̃ ga guma yéma namucü. \v 30 —Rü yexgumarüü̃ ga Yoná rü wüxi ga cuèxruü̃ nixĩ naxcèx ga Nínibecü̱̃ã̱x ga duü̃xü̃gü, rü ngẽxgumarüü̃ tá ta nixĩ ya Tupana Nane ya duü̃xü̃xü̃ ixĩcü na wüxi i cuèxruü̃ tá yiĩxü̃ naxcèx i ñomaü̃cüü maxẽxü̃ i duü̃xü̃gü. \v 31 —Rü ngẽxguma naãneãrü gu̱xgu rü Tupana rü ñomaü̃cüü maxẽxü̃ i duü̃xü̃güna nacèxgu i norü pecaduchigacèx, rü ngĩma ga nuxcümaü̃cü ga Chabaaneãrü ãẽ̱xgacü tá íirüda rü tá íinaxuaxü̃ i ñomaü̃cüü maxẽxü̃ i duü̃xü̃gü. Yerü ngĩma rü yaxü̃waxüchi ne ixũ ga na ãẽ̱xgacü ga Charumóũxü̃ naxĩnüxü̃cèx ga ñuxãcü poraãcü nüxü̃ na nacuèxüchixü̃. Natürü ñu̱xma nuã petanüwa nangẽxma i wüxi i Charumóũãrü yexera ixĩcü. \v 32 —Rü ngẽxguma naãneãrü gu̱xgu rü Tupana rü ñomaü̃cüü maxẽxü̃ i duü̃xü̃güna nacèxgu norü pecaduchigacèx, rü nuxcümaü̃güxü̃ ga Nínibecü̱̃ã̱x ga duü̃xü̃gü rü tá ínarüdagü rü tá ínanaxuaxü̃gü i ñomaü̃cüü maxẽxü̃ i duü̃xü̃gü. Yerü nümagü ga Nínibecü̱̃ã̱xgü ga duü̃xü̃gü rü nüxü̃ narüxoe ga nacümagü ga chixexü̃ ga yexguma Yoná namaã nüxü̃ ixuxgu ga Tupanaãrü ore. Natürü ñu̱xma nuã petanüwa nangẽxma i wüxi i Yonáãrü yexera ixĩxü̃. \s1 Taxüneãrü omüchiga \r (Mt 5.15, 6.22-23) \p \v 33 —Taxúema wüxi i omüwa tanangixichi rü ñu̱xũchi itayacu̱x rü ẽ́xna ṯacütüü̃gu tayaxücuchi. Natürü norü üchicaü̃gu tanaxünagü na nge̱ma tüxü̃ nabaxixü̃cèx ya yíxema duü̃xẽgü ya yima ĩgu chocuxe. \v 34 —Cuxetügü rü ñoma wüxi i omürüü̃ nixĩ i cuxunecèx. Rü ngẽxguma ngẽma Tupana cuxü̃́ naxwèxexü̃cèx cudèu̱xgu, rü guxü̃ma i curü maxü̃ rü name. Natürü ngẽxguma ñoma i naãneãrü ngúchaü̃cèx cudèu̱xgu, rü guxü̃ma i curü maxü̃ rü chixexü̃wa nangẽxma. \v 35 —¡Meã cugüna nadau na tama ẽãnexü̃xü̃ nanguxuchixü̃cèx i ngẽma ore i mexü̃ i cuxü̃́ ngẽxmaxü̃, i ñoma wüxi i omürüü̃ ixĩxü̃! \v 36 —Ngẽxguma chi guxü̃ i curü maxü̃wa nangẽxmagu i Tupanaãrü ngóonexü̃ rü taxuwama nachixẽ́xgu i curü maxü̃, rü meã chi nüxü̃ cucuèx i Tupanaãrü ngúchaü̃ ñoma wüxi i omü i cuxü̃ baxixü̃rüü̃ —ñanagürü. \s1 Ngechuchu rü duü̃xü̃gütanüwa ínanaxuaxü̃ ga Parichéugü rü ngúexẽẽruü̃gü ga Moĩchéarü mugüwa ngu̱xẽẽtaegüxü̃ \r (Mt 23.1-36; Mr 12.38-40; Lc 20.45-47) \p \v 37 Rü yexguma nüxü̃ nachauxgu ga na yadexaxü̃ ga Ngechuchu rü wüxi ga Parichéu nüxna naxu ga napatawa na yachibüxü̃cèx. Rü yema Parichéupatawa naxũ, rü mechawa nayarüto. \v 38 Rü yema Parichéu rü naḇaixãchiãẽ ga yexguma Ngechuchuxü̃ nadèu̱xgu na tama yanguxẽẽãxü̃ ga yema Moichéarü mu na nay̱auxmẽ́xgüxiraxü̃ ga yexguma nachibüegu. \v 39 Natürü nüma ga Cori ga Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃: —Pema i Parichéugü rü ñoma pochiyu rü poratu i düxétüwaxicatama iyaxuxü̃rüü̃ pixĩgü. Natürü i peãxẽwa rü nagu perüxĩnüẽ na pengíxü̃ rü chixexü̃ pexüxü̃. \v 40 —Pa Naẽchitamare Maxẽxü̃x, ¿tama ẽ́xna nüxü̃ pecuèx na guma Tupana ga naxücü i ngẽma tórü düxétüxü̃newa ngẽxmaxü̃, rü gumatama yiĩxü̃ ga naxücü ga tórü maxü̃ i tórü aixepewa ngẽxmaxü̃? \v 41 —Rü name nixĩ i Tupanana penaxã i perü maxü̃ na aixcüma naxcèx pemaxẽxü̃cèx. Rü ngẽmaãcü tá pime i guxü̃wama. \v 42 —Natürü wüxi i ngechaü̃ nixĩ i pexcèx, Pa Parichéugüx, erü pema rü perü ngẽmaxü̃wa rü meã Tupanana penaxã i ngẽma noxrü ixĩxü̃, natürü perü maxü̃wa rü tama aixcüma naga pexĩnüẽ rü tama nüxü̃ pengechaü̃. Rü marü name na perü ngẽmaxü̃wa Tupanana penaxãxü̃ i ngẽma noxrü ixĩxü̃. Natürü perü maxü̃wa rü ta penaxwèxe i meã naga na pexĩnüẽxü̃ rü nüxü̃ na pengechaü̃xü̃. \v 43 —Rü wüxi i ngechaü̃ nixĩ i pexcèx, Pa Parichéugüx, erü pema rü pexü̃́ nangúchaü̃ i ãẽ̱xgacüchicagüwa na perütogüxü̃ i ngutaquẽ́xepataü̃güwa. Rü penaxwèxe na ñoma ãẽ̱xgacüxü̃ rümoxẽxü̃rüü̃ na meã pexü̃ namoxẽgüxü̃ i duü̃xü̃gü i ítamü̃güwa. \v 44 —Rü wüxi i ngechaü̃ nixĩ i pexcèx, erü ñoma yuetamaü̃gü i tama nüxü̃ idauxü̃ i duü̃xü̃gü naẽchitamare nae̱tüwa chopetüxü̃rüü̃ pixĩgü. Erü woo perü düxétüwa pime, natürü aixepewa i peãẽwa rü poraãcü pichixe —ñanagürü ga Ngechuchu. \v 45 Rü wüxi ga ngúexẽẽruü̃ ga Moĩchéarü mugüwa ngu̱xẽẽtaexü̃, rü Ngechuchuxü̃ nangãxü̃ rü ñanagürü: —Pa Ngúexẽẽruü̃ Pa Ngechuchux, rü ngẽma na ngẽma ñacuxü̃, rü toma rü toãẽwa nangu̱x —ñanagürü. \v 46 Natürü Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃: —Wüxi i ngechaü̃ nixĩ i pexcèx, Pa Ngúexẽẽruü̃gü i Moĩchéarü Mugüwa Ngu̱xẽẽtaegüxü̃x, erü poraãcü penamu i duü̃xü̃gü na naga naxĩnüẽxü̃cèx i ngẽma Moĩchéarü mugü i guxchaxü̃ i pematama bai i írarüwa naga pexĩnüẽchaü̃xü̃. \v 47 —Rü wüxi i ngechaü̃ nixĩ i pexcèx, erü peyamexẽẽgü i tümamaü̃gü ga guxema nuxcümaü̃güxe ga Tupanaãrü orearü uruü̃gü ga perü o̱xigü tüxü̃ dèi̱xe. \v 48 —Rü ngẽmawa nüxü̃ tacuèx na pema rü ta ipexãgüxü̃ nawa ga yema chixexü̃ ga perü o̱xigü ügüxü̃. Yerü nümagü rü tüxü̃ nadai ga guxema Tupanaãrü orearü uruü̃gü, rü ñu̱xma i pema rü peyamexẽẽgü i tümamaü̃gü. \v 49 —Rü yemacèx nixĩ ga Tupana ga ñaxü̃: \q1 “Ngẽma duü̃xü̃gütanüwa tá chanamugü i chorü orearü uruü̃gü rü chorü orearü ngeruü̃gü. Natürü ngẽma duü̃xü̃gü i chixexü̃gü rü tá nanadai i nümaxü̃ rü togüxü̃ rü tá nachixewegü rü tá nawe ningẽxü̃tanü”, \m ñaxü̃ ga Tupana. \v 50-51 Rü ñanagürü ga Ngechuchu: —Rü pemaã nüxü̃ chixu rü Tupana tá nayapeguãchixẽẽ i pema i ñu̱xma maxẽxẽ erü pema rü ta perü o̱xigücümagu pexĩ. Nümagü rü noxritama naãneãrü ügügumama rü nanadai ga muxü̃ma ga Tupanaãrü orearü uruü̃gü. Rü nüxĩra nayamèxgü ga Abé rü gumawena nayadaietanü ga muxü̃ma ga togü ñu̱xmata Zacaría ga tupauca ga taxü̃negu yamèxgüãcüwa nangu. Rü guxü̃ma ga yema orearü uruü̃gü ga perü o̱xigü dèi̱xü̃cèx rü Tupana tá pexna naca, erü pema rü ta perü o̱xigürüü̃tama pixĩgü rü tama nüxü̃ perüxoechaü̃ i ngẽma chixexü̃ i pexüxü̃. \v 52 —Rü wüxi i ngechaü̃ nixĩ i pexcèx, Pa Ngúexẽẽruü̃gü i Moĩchéarü Mugüwa Ngu̱xẽẽtaegüxü̃x, erü duü̃xü̃güchaxwa ipeyacu̱x i Tupanaãrü ore i aixcüma ixĩxü̃ i pematama tama pixõgüxü̃. Rü nüxna penachu̱xu i togü i duü̃xü̃gü i aixcüma yaxõgüchaü̃xü̃ na nümagü rü ta tama yaxõgüãxü̃cèx —ñanagürü ga Ngechuchu. \v 53-54 Rü yexguma Ngechuchu yema ñaxgu, rü yema ngúexẽẽruü̃gü ga Moĩchéarü mugüwa ngu̱xẽẽtaegüxü̃ rü yema Parichéugü rü poraãcü Ngechuchumaã nanuẽ. Rü inanaxügü ga nüxna na nacagüexü̃ naxcèx ga muxü̃ma ga ore ga guxchaxü̃maã na yemaãcü chi nüxü̃ iyangaugüxü̃cèx ga ore ga chixexü̃ na yemamaã norü ãẽ̱xgacügüxü̃- tawa Ngechuchuxü̃ íyaxuaxü̃güxü̃cèx. \c 12 \s1 Ngechuchu nanangúexẽẽ na tama namexü̃ na duü̃xü̃güpẽ́xewa meã imaxnetaxü̃ natürü taãẽwa rü chixexü̃gu rüxĩnüxü̃ \p \v 1 Rü yoxni yexma nangutaquẽ́xegü ga muxũchixü̃ ga duü̃xü̃gü. Rü yema na namuxũchixü̃cèx rü düxwa nügücutüwa ningagüetanü ga duü̃xü̃gü. Rü Ngechuchu inanaxügü ga norü ngúexü̃gümaãxĩra na yadexaxü̃, rü ñanagürü: —¡Pexuãẽgü naxcèx i Parichéugü! Erü duü̃xü̃güpẽ́xewa meã namaxẽneta natürü naãẽwa rü chixexü̃gu narüxĩnüẽ. \v 2 —Natürü guxü̃ma i ṯacü i wüxie cúãcü üxü̃ rü tá nango̱xoma. Rü guxü̃ma i ṯacü iicúxü̃ rü yixcüra rü tá duü̃xü̃gü nüxü̃ nacuèxgüama. \v 3 —Rü ngẽmacèx guxü̃ma i ngẽma ore i ẽãnexü̃wa cúãcü nüxü̃ pixuxü̃ rü yixcüra rü tá nango̱xoma rü guxü̃ i duü̃xü̃gü tá nüxü̃ naxĩnüẽ. Rü ngẽma ore i ucapuarü aixepewa cúãcü nüxü̃ pixuxü̃, rü yixcüra rü guxãpẽ́xewa tá nüxü̃ nixugügü i duü̃xü̃gü. \s1 Name nixĩ na Tupanaxü̃ pemuü̃ẽxü̃ \r (Mt 10.26.31) \p \v 4 —Rü ngẽmacèx i pemax, Pa Chomücügüx, rü pemaã nüxü̃ chixu rü ¡tama nüxü̃ pemuü̃ẽ i ngẽma duü̃xü̃gü i pexü̃ daixchaü̃xü̃! Erü taxünexü̃xĩcatama nimèxgü, natürü taxucürüwama taãẽxü̃ nimèxgü. \v 5 —Natürü pemaã tá nüxü̃ chixu na texéxü̃ tá na pemuü̃ẽxü̃. ¡Nüxü̃ pemuü̃ẽ ya Tupana! Erü nüma nüxü̃́ nangẽxma i pora na yamáãxü̃ i pexene, rü napoxcuãxü̃ i peãẽ i ngextá ngoxogüxü̃ ínapoxcuxü̃gu. ¡Rü yimaxü̃ tá nixĩ i pemuü̃ẽxü̃! \v 6 —¿Tama ẽ́xna taxretachinü i dĩẽruxacügu namaã petaxe i wüximẽ́ẽ̱xpü̱x i werixacügü? Natürü Tupana rü tama tüxü̃ inayarüngüma ya yíxema werixacüã̱xgü, rü bai ya wüxi. \v 7 —Rü woo i peyaegü rü Tupana nüxü̃ nacuèx na ñuxre i peyae ngẽxmaxü̃. Rü ngẽmacèx, ¡tãxṹ i pexoegaãẽgüxü̃! Erü pema rü muxü̃ma i werixacügüarü yexeraxüchi pexü̃ nangechaü̃ ya Tupana. \s1 Yíxema duü̃xü̃güpẽ́xewa tügü ixuxe na Ngechuchu ya Cristuarü duü̃xü̃ tiĩxü̃ \r (Mt 10.32-33, 12.32) \p \v 8 —Rü pemaã nüxü̃ chixu rü guxãma ya texé i ñoma i naãnewa duü̃xü̃güpẽ́xewa tügü ixuxe na chorü duü̃xü̃ tiĩxü̃, rü choma i Tupana Nane na duü̃xü̃xü̃ chiĩxü̃, rü napẽ́xewa i Tupanaãrü orearü ngeruü̃gü i daxũcü̱̃ã̱x rü tá tüxü̃ chixu na chorü duü̃xü̃ tiĩxü̃ i tümax. \v 9 —Natürü texé ya ñoma i naãnewa duü̃xü̃güpẽ́xewa tügü ixuxe na tama chorü duü̃xü̃ tiĩxü̃, rü choma rü tá ta napẽ́xewa i Tupanaãrü orearü ngeruü̃gü i daxũcü̱̃ã̱x rü tá tüxü̃ chixu na tama chorü duü̃xü̃ tiĩxü̃ i tümax. \v 10 —Rü guxãma ya texé ya chixri chauchiga idexaxe i choma i Tupana Nane na duü̃xü̃xü̃ chiĩxü̃, rü Tupana tá tüxü̃́ nüxü̃ nangechaü̃ i ngẽma. Natürü texé ya Tupanaãẽ i Üünexü̃chiga chixri idexaxe, rü Tupana rü tãũtáma tüxü̃́ nüxü̃ nangechaü̃ i ngẽma. \v 11 —Rü ngẽxguma duü̃xü̃gü ngutaquẽ́xepataü̃güwa rü ẽ́xna ãẽ̱xgacügüpẽ́xewa pexü̃ nagagügu na pexü̃ napoxcuexü̃cèx, rü ¡tãxṹ i pexoegaãẽgüxü̃ na ṯacümaã tá penangãxü̃xü̃ rü ẽ́xna ṯacüxü̃ tá namaã na pixuxü̃! \v 12 —Erü ngẽxguma nawa nanguxgu na pidexagüxü̃, rü Tupanaãẽ i Üünexü̃ tá pexü̃ nangu̱xẽẽ na ṯacüxü̃ tá namaã pixuxü̃ —ñanagürü ga Ngechuchu. \s1 Wüxi i ãũcümaxü̃ nixĩ na imuãrü dĩẽruã́xü̃ \p \v 13 Rü yema duü̃xü̃gütanüwa rü wüxi ga yatü Ngechuchuxü̃ ñanagürü: —Pa Ngúexẽẽruü̃x, ¡namaã nüxü̃ ixu ya chaueneẽ rü choxna naxãã i ngẽma chaunatü ga yucüarü ngẽmaxü̃ i choxna üxü̃! —ñanagürü. \v 14 Natürü Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃: —Pa Yatüx, ¿texé perü ãẽ̱xgacüxü̃ choxü̃ tingucuchixẽẽ na chayatoyexü̃cèx i ngẽma penatüarü ngẽmaxü̃? —ñanagürü. \v 15 Rü ñanagürü ta ga Ngechuchu: —¡Pexuãẽ na tama pexü̃́ nangúchaü̃xü̃cèx i togüarü ngẽmaxü̃! Erü wüxi i duü̃xü̃ rü tama ngẽma na namuãrü ngẽmaxü̃ã́xü̃cèx nixĩ i nayauxãxü̃ i norü maxü̃ i taguma gúxü̃ —ñanagürü. \v 16 Rü yexguma wüxi ga ore ga cuèxruü̃xü̃ namaã nixu, rü ñanagürü: —Nayexma ga wüxi ga yatü ga muãrü dĩẽruã́cü, rü guxü̃ma ga yema nanetügü ga naãnegu natogüxü̃ rü meãma nüxü̃́ nixo. \v 17 —Rü guma yatü rü nagu narüxĩnü rü naãẽwa ñanagürü: \p “¿Ṯacü tá chaxüxü̃ i ñu̱xmax? Erü nataxuma i chorü nachica i ngexta namaã na changuxü̃xü̃ i chaunetügüarü o”, ñanagürü. \v 18 —Rü naãẽwa ñanagürü: \p “Marü nüxü̃ chacuèx na ṯacü tá chaxüxü̃. Rü nagu tá chapogü ya guxü̃nema ya chorü ĩpatagü ga nagu namaã changuxü̃ne ga chaunetügüarü o. Rü náĩ ya taxüragüne tá chaxü na ngẽxma namaã changuxü̃xü̃cèx i guxü̃ma i chaunetügüarü o rü guxü̃ma i chorü ngẽmaxü̃gü. \v 19 —Rü ngẽxguma marü namexgu i guxü̃ma, rü chaugümaã tá ñacharügü: ‘Ñu̱xma rü tá icharüngü̃ rü meã tá chachibü rü meã chaxaxe rü ngẽmaãcü tá chataãẽ. Erü namuxũchi i chorü ngẽmaxü̃gü, rü mucüma ya taunecü tá choxü̃́ natai’, ñacharügü tá chaugümaã”. \v 20 —Natürü Tupana rü ñanagürü guma yatüxü̃: \p “Pa Yatüx, cungẽãẽmare i cuma erü ñoma i chütaxü̃gu tátama cuyu. Rü ngẽma curü ngẽmaxü̃gü i namaã cunguxü̃xü̃, rü ¿texéarü tá nixĩ i ngẽxguma?” ñanagürü ga Tupana. \v 21 —Rü ngẽxgumarüü̃ tá ta namaã nangupetü i ngẽma duü̃xü̃gü i nügücèxtama norü ngẽmaxü̃gümaã nguxü̃xü̃ rü tama nügü ímexẽẽxü̃ i Tupanapẽ́xewa —ñanagürü ga Ngechuchu. \s1 Tupana rü naxãcügüna nadau \r (Mt 6.25-34) \p \v 22 Rü yemawena rü norü ngúexü̃güxü̃ ñanagürü ga Ngechuchu: —Pemaã nüxü̃ chixu ¡rü tãxṹ i pexoegaãẽgüxü̃ naxcèx i ṯacü tá na pengṍxü̃ rü ṯacümaã tá na pixãxchiruxü̃! \v 23 —Erü perü maxü̃ rü õnaãrü yexera nixĩ, rü pexene rü naxchiruarü yexera nixĩ. \v 24 —¡Dücèx penangugü i werigü i tama toegüchiréxü̃, rü tama nanetüarü o ibuxgüxü̃, rü ngepatagüxü̃ na ngexta namaã nanguxü̃güxü̃cèx i norü õna! Natürü Tupana rü nanaxüwemü. Rü pema rü Tupanacèx rü poraãcü guxü̃ma i werigüarü yexera pixĩgü. \v 25 —Rü taxuwama name na pexoegaãẽgüxü̃. Erü taxucürüwama wüxie i pema rü pegütama ipemèxãchixẽẽ ngãxü̃ ya metrugu ega woo poraãcü naxcèx pexoegaãẽgügu. \v 26 —Rü ngẽxguma tama pemaã nanguxü̃ i ngẽma íraxü̃ rü taxucürüwama pegütama ipemèxãchixẽẽ ega woo naxcèx pexoegaãẽgügu, rü ¿tü̱xcüü̃ i ngẽxguma rü ta ṯacü i togü i ngẽmaxü̃gücèx pexoegaãẽgüxü̃? \v 27 —¡Dücèx penangugü i putüragü na ñuxãcü nayaexü̃ i nachacu! Rü tama napuracüexü̃, rü tama nügü üxchirugüxü̃. Natürü woo guma ãẽ̱xgacü ga Charumóũ ga na namexẽchixü̃ ga naxchiru rü taguma wüxi ga putürachacuarü mexü̃rüü̃ nixĩ. \v 28 —Rü marü nüxü̃ pedau i ñuxãcü Tupana na nangèxãẽxü̃ i putüragü i ñu̱xma naãnewa rüxügümarexü̃ natürü moxü̃ rü marü taxuxü̃. Rü ngẽxguma Tupana ngẽmaãcü nangèxãẽgu i putüragü rü pema rü tá ngẽmaãrü yexera pexchiru pexna naxã, Pa Duü̃xü̃gü i Írarüwatama Yaxõgüxü̃x. \v 29 —Rü ngẽmacèx tama name i pexoegaãẽ naxcèx i ṯacü tá na pengṍxü̃ rü ṯacü tá na pixaxüxü̃. \v 30 —Erü ñoma i naãnecü̱̃ã̱x i duü̃xü̃gü rü naxcèx nadaugü i guxü̃ma i ngẽma pemaã nüxü̃ chixuxü̃. Natürü pema rü pexü̃́ nangẽxma ya Penatü ya Tupana ya nüẽchama nüxü̃ cuácü na pexü̃́ nataxuxü̃ i guxü̃ma i ngẽma. \v 31 —Rü ngẽmacèx narümemaẽ nixĩ na Tupanaãrü ngúchaü̃cèx pedaugüxü̃ na perü ãẽ̱xgacü yiĩxü̃cèx. Rü ñu̱xũchi nüma rü tá pexna nanaxã i guxü̃ma i ṯacü i pexü̃́ taxuxü̃. \s1 Ñuxãcü tüxü̃́ nangẽxma i tórü ngẽmaxü̃gü i daxũguxü̃ i naãnewa \r (Mt 6.19-21) \p \v 32 —¡Tãxṹ i pemuü̃ẽxü̃, Pa Chauxacügüx! Pema rü noxretama pixĩgü natürü Penatü ya Tupana rü norü ngúchaü̃ nixĩ na pexna naxããxü̃ i pechica i ngextá nüma ãẽ̱xgacü íyiĩxü̃wa. \v 33 —¡Rü namaã petaxe i perü ngẽmaxü̃gü rü togü i duü̃xü̃gü i nüxü̃́ nataxuxü̃na penaxã i ngẽma dĩẽru! Rü ngẽmaãcü tá pegüxü̃́ penangẽxmaxẽẽ i perü ngẽmaxü̃gü i taguma pexü̃́ ngauxü̃ rü taguma gúxü̃ i daxũguxü̃ i naãnewa i ngextá tama íyaxücuxü̃wa i ngĩ́tèxáxü̃ rü naweane tama ínachixexẽẽxü̃wa. \v 34 —Erü ngextá ínangẽxmaxü̃wa i perü ngẽmaxü̃gü, rü ngẽxma nixĩ i perüxĩnüẽxü̃. \s1 Name nixĩ i yigü ítamexẽẽgü naxü̃pa na ínanguxü̃ ya Cristu \p \v 35 —¡Rü ípememare namaã i perü omügü i naĩgüxü̃! \v 36 —Rü name nixĩ i wüxi i coriarü duü̃xü̃gü i ímemaregüxü̃rüü̃ na pixĩgüxü̃. Rü penaxwèxe na ñoma duü̃xü̃gü i ĩã̱xwa norü corixü̃ nanguxẽẽgüxü̃rüü̃ na pixĩgüxü̃. Rü ngẽxguma norü cori rü wüxi i ngĩgüarü petawa ne naxũxgu rü: Tu tu tu ñaxgu, rü paxa naxcèx nayawãxnagü i ĩã̱x. \v 37 —Rü nataãẽgü i ngẽma coriarü duü̃xü̃gü ega inadauegu i ngẽxguma ínanguxgu i norü cori. Rü pemaã nüxü̃ chixu rü ngẽma cori rü norü mechawa tátama nanatogüxẽẽ i ngẽma norü duü̃xü̃gü i nüxü̃ ínanguxẽẽgüxü̃, rü nüma tátama ngẽma norü duü̃xü̃güxü̃ inaxüwemü. \v 38 —Rü woo ngãxü̃cüü ínanguxgu rü ẽ́xna marü yangunechaü̃gu rü nataãẽgü i ngẽma coriarü duü̃xü̃gü ega inadauegu i ngẽxguma ínanguxgu i norü cori. \v 39 —Rü ngẽxguma chi wüxi ya ĩãrü yora nüxü̃ cuèxgu na ñuxguacü ínanguégaxü̃ i ngĩ́tèxáxü̃, rü tãũ chima nape. Rü chi nüxna nadau ya napata na tama yawãxnaãxü̃cèx rü tama na nüxü̃́ nangĩ́xü̃cèx. \v 40 —Rü pema rü ta penaxwèxe na ípememarexü̃. Erü ngürüãchi tama nagu íperüxĩnüẽyane tá íchangu i choma i Tupana Nane na duü̃xü̃xü̃ chiĩxü̃ —ñanagürü ga Ngechuchu. \s1 Wüxi ga duü̃xü̃ ga meã norü coriga ĩnüxü̃ rü to ga tama meã norü coriga ĩnüxü̃chiga \r (Mt 24.45-51) \p \v 41 Rü yexguma ga Pedru rü Ngechuchuna naca rü ñanagürü: —Pa Corix, ¿toxcèxicatama ẽ́xna nixĩ i ñaã ore i cuèxruü̃ i tomaã nüxü̃ quixuxü̃, rü ẽ́xna guxü̃ i duü̃xü̃gücèx yiĩxü̃? —ñanagürü. \v 42 Rü ñanagürü ga Cori ga Ngechuchu: —¿Texé tiĩxü̃ ya yíxema tümaãrü coriarü duü̃xẽ ya aixcüma yanguxẽe̱xẽ rü meã tümaãẽxü̃ cuáxe? ¿Tama ẽ́xna yíxema tiĩxü̃ ya tümaãrü cori tüxna ãgaxe na meã nüxna tadauxü̃cèx rü meã oragu tanachibüexẽẽxü̃cèx i norü duü̃xü̃gü? \v 43 —Rü tataãẽ ya yíxema coriarü duü̃xẽ i ngẽxguma ínanguxgu i tümaãrü cori rü tüxü̃ íyangueü̃gu na meãma ítanaxüxü̃ i ngẽma puracü i nagu tüxü̃ namuxü̃. \v 44 —Rü aixcüma pemaã nüxü̃ chixu rü ngẽma tümaãrü cori rü tá guxü̃ma i norü ngẽmaxü̃güarü dauruü̃xü̃ tá tüxü̃ nixĩxẽẽ. \v 45-46 —Natürü ngẽxguma chi ngẽma duü̃xü̃ nagu rüxĩnügu rü norü cori rü tama paxa na ínanguxü̃, rü inaxügüãgu na chixri namuãxü̃ i natanüxü̃gü i yatüxü̃gü rü ngexü̃gü, rü peta naxü̱xgu rü nachibüxgu, rü naxaxegu, rü nügü nangãxẽẽgu, rü ngürüãchi ngẽma ngunexü̃ rü ngẽma ora i tama nagu ínanguxẽẽãxü̃gu tá ínangu i norü cori. Rü poraãcüxüchi tá nanapoxcu ngẽma duü̃xü̃gü i tama norü coriga ĩnüẽxü̃xü̃ napoxcuexü̃rüü̃. \v 47 —Rü ngẽma coriarü duü̃xü̃ i nüxü̃ cuèxchiréxü̃ na ṯacü nanaxwèxexü̃ i norü cori, natürü tama nügü ímexẽẽxü̃ rü tama norü coriga ĩnüxü̃, rü tá poraãcü nanac̱uaxi. \v 48 —Natürü ngẽma coriarü duü̃xü̃ i tama nüxü̃ nacuáãcüma chixri norü coriga ĩnüxü̃, rü chixexü̃ üxü̃, rü tá írarüwaxüra nanac̱uaxi. Rü texé ya Tupana muxü̃ma tüxna ãxẽ, rü muxü̃cèxtáma tüxna naca. Rü texé ya muxü̃na tüxü̃ nadauxẽe̱xẽ rü tá yexeraãcü tüxna naca. \s1 Ngechuchugagu nixĩ i yatoyexü̃ i duü̃xü̃gü \r (Mt 10.34-36) \p \v 49 —Núma chaxũ na ñoma i naãnewa duü̃xü̃güxü̃ chidauchitanüxẽẽxü̃cèx. Rü chierü aixcüma marü yadauchitanügu. \v 50 —Rü choma rü tá poraãcü ngúxü̃ chinge, rü chanaxi̱xãchiãẽ ñu̱xmatáta yangu i ngẽma. \v 51 —Rü tama name i nagu perüxĩnüẽ na núma chaxũxü̃ na guxü̃ i duü̃xü̃gü rü wüxigu naxĩnüẽxü̃cèx. Natürü pemaã nüxü̃ chixu rü núma chaxũ na chaugagu yatoyexü̃cèx i duü̃xü̃gü. \v 52 —Erü ñaãwena ega wüxi ya ĩpatawa nangẽxmagu i wüximẽ́ẽ̱xpü̱x i duü̃xü̃gü, rü tomaẽ̱xpü̱x tá choxü̃́ nayaxõgü rü taxre i tama, rü ẽ́xna taxre tá choxü̃́ nayaxõgü rü tomaẽ̱xpü̱x i tama. \v 53 —Rü wüxi i papá tá nayaxõ rü nane rü tãũtáma nayaxõ, rü ẽ́xna nane tá nayaxõ natürü nanatü i tama. Rü ngẽxgumarüü̃ ta wüxi i mamá tá iyaxõ rü ngĩxãcü rü tãũtáma iyaxõxchãü̃, rü ẽ́xna ngĩxãcü tá iyaxõ rü ngĩẽ rü tãũtáma iyaxõxchãü̃. Rü wüxi ya ngĩ̱xẽ tá iyaxõ rü ngĩneã̱x rü tãũtáma iyaxõ, rü ẽ́xna ngĩneã̱x tá iyaxõ rü ngĩ̱xẽ rü tãũtáma iyaxõ —ñanagürü ga Ngechuchu. \s1 Cuèxruü̃gü i nachiga i ṯacü tá nangupetüxü̃ \r (Mt 16.1-4; Mr 8.11-13) \p \v 54 Rü Ngechuchu ñanagürü ta nüxü̃ ga duü̃xü̃gü: —Ngẽxguma nüxü̃ pedèu̱xgu na naxẽãchianexü̃, rü nagu perüxĩnüẽ tá na napuxü̃. Rü aixcüma ngẽmaãcü nixĩ. \v 55 —Rü pema nüxü̃ pecuèx na ñuxãcü penangugüxü̃ ya buanecü, rü ngẽmaãcü nüxü̃ pecuèx rü tá na nangu̱xetüxü̃. Rü aixcüma ngẽmaãcü nixĩ. \v 56 —Pa Duü̃xü̃güx, pema rü togü i duü̃xü̃güpẽ́xewa meã pemaxẽneta, natürü peãẽwa rü chixexü̃gu perüxĩnüẽ. Pema nüxü̃ pecuèx na ñuxãcü penangugüxü̃ ega tá napuxgu rü ẽ́xna tá nangu̱xetügu. ¿Rü ñuxãcü i ñu̱xma i tama nüxü̃ pecuáxü̃ na Tupana yiĩxü̃ ya petanüwa ngucü? \s1 Name nixĩ na curüngüxmüxü̃ namaã i curü uwanü \r (Mt 5.25-26) \p \v 57 —Rü tü̱xcüü̃ tama nüxü̃ pecuáxchaü̃ i ngẽma nama i mexü̃ i Tupana pexü̃́ naxwèxexü̃ na nagu pexĩxü̃. \v 58 —Rü ngẽxguma chi wüxie wüxi i ngetanücèx cuxü̃ íxuaxü̃gu rü ãẽ̱xgacüxü̃tawa cuxü̃ tagaxgu, rü name nixĩ i namawatama tüxü̃ icurüngüxmüxẽẽ na tama ãẽ̱xgacüpẽ́xewa cuxü̃ tagaxü̃cèx. Erü wüxicana na ãẽ̱xgacüxü̃tawa cunguxü̃ rü ãẽ̱xgacü tá purichíagüna cuxü̃ namu. Rü purichíagü tá cuxü̃ napoxcu. \v 59 —Rü cumaã nüxü̃ chixu rü ngẽxma poxcuchicagu tá curüxã̱ũ̱x ñu̱xmatáta ngĩxü̃ cuxütanü i gu̱xcü i dĩẽru i nüxü̃́ ngĩxü̃ cungetanücü. [Rü aixcüma ngẽxgumarüü̃ tá cumaã nanaxü ya Tupana ega tama namaã cunamexẽẽ̱xgu i curü maxü̃ —ñanagürü ga Ngechuchu.] \c 13 \s1 Wüxi i mexü̃ nixĩ na nüxü̃ rüxoexü̃ i tacüma i chixexü̃ \p \v 1 Rü yexgumatama Ngechuchuxü̃tawa nangugü ga ñuxre ga duü̃xü̃gü. Rü Ngechuchumaã nüxü̃ nixugü ga na ñuxãcü ãẽ̱xgacü ga Piratu namuxü̃ ga norü churaragü na nadaiãxü̃cèx ga ñuxre ga yatügü ga Gariréaanecü̱̃ã̱x ga yexguma yema yatügü rü Tupanacèx carneru nadaixgu tupauca ga taxü̃newa. \v 2 Rü Ngechuchu nüxna naca rü ñanagürü nüxü̃: —¿Pema nagu perüxĩnüẽgu rü yemaãcü nüxü̃ nangupetü ga yema yatügü, yerü yema togü ga Gariréaanecü̱̃ã̱xãrü yexera nipecaduã̱xgü? \v 3 —Pemaã nüxü̃ chixu rü tama nixĩ. Rü ngẽxguma chi pema rü tama nüxü̃ perüxoegu i pecüma i chixexü̃, rü guxãma i pema rü tá ta ipeyarütauxe. \v 4 —¿Rü ẽ́xna pema nagu perüxĩnüẽgu rü guxü̃ ga Yerucharéü̃cü̱̃ã̱xãrü yexera nipecaduã̱xgü ga yema 18 ga yatügü ga yuexü̃ ga yexguma Chiruéwa yexmaxü̃ ga dauxü̃taechica nae̱tü rüngutaü̃gu? \v 5 —Pemaã nüxü̃ chixu rü tama nixĩ. Rü ngẽxguma chi pema rü tama nüxü̃ perüxoegu i pecüma i chixexü̃, rü guxãma i pema rü tá ta ipeyarütauxe —ñanagürü ga Ngechuchu. \s1 Ore ga nanetü ga iguera ga ngearü õṍxü̃gu ixuxü̃ \p \v 6 Rü nüma ga Ngechuchu rü nüxü̃ nixu ga wüxi ga ore ga igueragu ixuxü̃, rü ñanagürü: —Rü wüxi ga yatü nüxü̃́ nayexma ga wüxi ga ubanecü. Rü yexma nanato ga wüxi ga iguera. Rü nüma ga guma yatü rü ínayadauuxü̃ ga yema iguera rü ngoxi naxõṍ, natürü taxuxü̃ma ga norü oxü̃ inayangau. \v 7 —Rü yemacèx yema norü duü̃xü̃ ga norü naãnena dauxü̃xü̃ ñanagürü: \p “Dücèx, tomaẽ̱xpü̱x ya taunecü guxü̃guma íchayadauxü̃ i ñaã iguera, rü taguma naxo. Rü ngẽmacèx chanaxwèxe na cuyadaxüchixü̃ na tama natücèxma nuã naãnewa naxíaneã̱xü̃cèx”, ñanagürü nüxü̃. \v 8 —Natürü ga yema norü duü̃xü̃ ga norü naãnena dauxü̃, rü norü corixü̃ nangãxü̃, rü ñanagürü: \p “Pa Corix, ¡nüe̱tama doma taunecüxicatama nangẽmèx! Rü tá chanaxaimüãnepǘne rü waxmüãnexü̃maã tá chanagüpǘne. \v 9 —Rü bexmana ngẽxguma rü tá naxo. Natürü ngẽxguma tãũtáma naxo̱xgu rü tá chayadaxüchi”, ñanagürü. \s1 Ngechuchu rü ngü̃xchigaarü ngunexü̃gu ngĩxcèx nayataanexẽẽ ga wüxi ga ngecü ga pücèxwecü \p \v 10 Rü wüxi ga ngü̃xchigaarü ngunexü̃gu rü Ngechuchu nangu̱xẽẽtae ga wüxi ga ngutaquẽ́xepataü̃wa. \v 11 Rü yéma iyexma ga wüxi ga ngecü ga 18 ga taunecü iḏaawecü. Rü ipücèxwe yerü wüxi ga ngoxo ngĩxü̃ napücèxwexẽẽ, rü taxuacüma iyarüwẽ́xãchi. \v 12 Rü yexguma Ngechuchu ngĩxü̃ dèu̱xgu rü ngĩxcèx naca, rü ñanagürü ngĩxü̃: —Pa Ngecüx, ñu̱xma rü marü cuxcèx nitaane i curü ḏaawewa —ñanagürü. \v 13 Rü yexguma rü ngĩxü̃ ningõgü, rü yexgumatama iyarüwẽ́xãchiwemüxü̃, rü inaxügü ga Tupanaxü̃ na yacuèxüü̃xü̃. \v 14 Natürü yema ngutaquẽ́xepataü̃ãrü ãẽ̱xgacü rü nanu, yerü Ngechuchu rü ngü̃xchigaarü ngunexü̃gu ngĩxü̃ narümexẽẽ ga yema nge. Rü yemacèx ga yema ãẽ̱xgacü rü ñanagürü duü̃xü̃güxü̃: —Nangẽxma i 6 i ngunexü̃ i nagu namexü̃ na ipuracüexü̃. Rü ngẽma ngunexü̃gügu nixĩ i namexü̃ na nuã pexĩxü̃ na pegü peyarümexẽẽgüxü̃cèx rü tama i ngü̃xchigaarü ngunexü̃gu —ñanagürü. \v 15 Rü yexguma ga Cori ga Ngechuchu rü nanangãxü̃, rü ñanagürü: —Pa Duü̃xü̃güx, pema rü togü i duü̃xü̃güpẽ́xewa meã pemaxẽneta, natürü peãẽwa rü chixexü̃gu perüxĩnüẽ. ¿Tama ẽ́xna guxã i pema rü ngü̃xchigaarü ngunexü̃gu peyawẽxü̃ i perü woca rü ẽ́xna perü buru na peyaxaxexẽẽgüxü̃cèx? \v 16 —Rü ñaã ngecü rü Abráü̃tanüxü̃ iyixĩ, rü Chataná rü 18 ya taunecü ngĩxü̃ nachixexẽẽ namaã i ñaã ḏaawe. ¿Rü taux ẽ́xna i namexü̃ na ngĩxcèx chayataanexẽẽxü̃ i ngü̃xchigaarü ngunexü̃gu? —ñanagürü. \v 17 Rü yexguma yema ñaxgu ga Ngechuchu, rü guxü̃ma ga norü uwanügü rü poraãcü naxãneẽ. Natürü guxü̃ma ga togü ga duü̃xü̃gü rü nataãẽgü ga yexguma nüxü̃ nadaugügu ga yema mexü̃gü ga Ngechuchu üxü̃. \s1 Ore i motacha- chiregu ixuxü̃ \r (Mt 13.31-32; Mr 4.30-32) \p \v 18 Rü ñanagürü ga Ngechuchu: —¿Ñuxãcü nixĩ i ãẽ̱xgacü na yiĩxü̃ ya Tupana, rü nañuxraü̃xü̃ i nüma ãẽ̱xgacü íyiĩxü̃wa? ¿Rü ṯacügu tá chanangu? \v 19 —Maneca wüxi ya motachachire ya wüxi ya yatü naãnegu toxü̃nerüü̃ nixĩ. Rü woo naxíraxüchichirẽ́x ya naxchire natürü narüxü, rü naya ñu̱xmata wüxi i nanetü i taetaxü̃ nixĩ. Rü ngẽmacèx i werigü rü natanügu nixüachiãü̃ —ñanagürü. \s1 Ore i pãũãrü puxẽẽruü̃gu ixuxü̃ \r (Mt 13.33) \p \v 20 Rü ñanagürü ta ga Ngechuchu: —¿Ñuxãcü nixĩ i Tupana ãẽ̱xgacü íixĩxü̃wa? ¿Rü ṯacügu tá chanangu? \v 21 —Rü pãũãrü puxẽẽruü̃rüü̃ nixĩ na guxü̃wama nanguxü̃. Erü wüxi i ngecü rü íraxü̃- tama i pãũãrü puxẽẽruü̃maã inaxüéü̃ i taxü̃ i ngĩrü pãũchara. Rü ngẽma pãũãrü puxẽẽruü̃ rü woo naxíra rü nayapuxẽẽ i guxü̃ma i ngĩrü pãũchara —ñanagürü ga Ngechuchu. \s1 Ĩã̱x i íraxü̃chiga \r (Mt 7.13-14, 21-23) \p \v 22 Rü inixũchigü ga Ngechuchu ga Yerucharéü̃wa na naxũxü̃. Rü yexguma namagu yaxũxgu rü ĩãnegüwa rü ĩãnexãcügüwa nixüpetüchigü, rü yéma nayangúexẽẽtanü ga duü̃xü̃gü. \v 23 Rü wüxi ga duü̃xü̃ nüxna naca rü ñanagürü: —Pa Corix ¿noxretátama nixĩ i ngẽma nayauxgüxü̃ i maxü̃ i taguma gúxü̃? —ñanagürü. Rü nüma ga Ngechuchu nanangãxü̃, rü ñanagürü: \v 24 —Daxũguxü̃ i naãneãrü ĩã̱x rü naxíraxüchi. ¡Rü paxa naxcèx pedau na nawa pichocuxü̃cèx! Erü pemaã nüxü̃ chixu rü muxũchixü̃ma i duü̃xü̃gü tá nüxü̃́ nangúchaü̃ na nawa yachocuxü̃, natürü tãũtáma nawa nichocu. \v 25 —Erü ngẽxguma ĩãrü yora marü nawãxtagu i ĩã̱x, rü pema i düxétüwa ngẽxmagüxe rü tá penatutuã́ü̃. Rü ñaperügügü tá: \p “Pa Corix, ¡paxa toxcèx yawãxna i ĩã̱x!” ñaperügügü tá. Natürü nüma i cori rü tá pexü̃ nangãxü̃, rü ñanagürü tá: \p “Tama pexü̃ chacuèx na ngextácü̱̃ã̱x pixĩgüxü̃”, ñanagürü tá pexü̃. \v 26 —Rü ngẽxguma rü tá ñaperügügü nüxü̃: \p “Cumaãchirẽ́x wüxiwa tachibüe rü taxaxegü. Rü toxü̃ cungúexẽẽ ga torü ĩãneãrü ítamü̃güwa”, ñaperügügü tá. \v 27 —Natürü nüma rü tá pexü̃ nangãxü̃ rü ñanagürü tá: “Marü pemaã nüxü̃ chixu rü tama pexü̃ chacuèx na ngextácü̱̃ã̱xgü pixĩgüxü̃. ¡Rü ípixĩ i nuã chauxü̃tawa i guxãma i pemax, Pa Chixri Maxẽxü̃x!” ñanagürü tá. \v 28 —Rü nge̱ma tá pexauxe, rü tá pixü̃́xchapütagü i ngẽxguma nüxü̃ pedèu̱xgu i Abráü̃ rü Ichaá rü Acobu rü guxü̃ma i Tupanaãrü orearü uruü̃gü na Tupana ãẽ̱xgacü íixĩxü̃wa na nangẽxmagüxü̃ rü pema rü nüxna na ípewoxü̃xü̃. \v 29 —Erü guxü̃watáma ne naxĩ i duü̃xü̃gü. Rü Tupana ãẽ̱x- gacü íixĩxü̃wa tá nangẽxmagü. Rü nge̱ma tá narütogü na nge̱ma nachibüexü̃cèx. \v 30 —Rü tá nangẽxma i nümaxü̃ i ñoma i naãnewa duü̃xü̃gü nüxü̃ oexü̃, natürü daxũguxü̃ i naãnewa rü Tupana tá wixpẽ́xewa nanaxügüxẽẽ. Rü tá nangẽxma i nümaxü̃ i ñoma i naãnewa duü̃xü̃gü nüxü̃ icuèxüü̃güxü̃, natürü daxũguxü̃ i naãnewa rü Tupana rü tá wixweama nanaxügüxẽẽ —ñanagürü ga Ngechuchu. \s1 Ngechuchu rü Yerucharéü̃cü̱̃ã̱x ga duü̃xü̃gücèx naxaxu \r (Mt 23.37-39) \p \v 31 Rü yematama ga ngunexü̃gu rü Ngechuchuxü̃tawa nangugü ga ñuxre ga Parichéugü. Rü ñanagürügü Ngechuchuxü̃: —¡Íixũ i nuã! Erü ãẽ̱xgacü ya Erode rü cuxü̃ nimèxéga —ñanagürügü. \v 32 Natürü nüma ga Ngechuchu nanangãxü̃ rü ñanagürü: —¡Naxü̃tawa pexĩ i ngẽma yatü i nüxü̃ cuèxüchixü̃ na ñuxãcü duü̃xü̃güxü̃ nawomüxẽẽxü̃, rü namaã nüxü̃ pixu rü ñu̱xma rü moxü̃ rü tá íchana- woxü̃ i ngoxogü, rü tá chanameẽxẽẽ i ngẽma duü̃xü̃gü i iḏaaweexü̃, rü pèxmaãcü tá chanagu̱xẽẽ! \v 33 —Natürü chanaxwèxe i ichixũchigü i ñu̱xma rü moxü̃ rü paxmaãcü ñu̱xmatáta Yerucharéü̃wa changu. Erü Yerucharéü̃gu nixĩ i na nayuexü̃ i guxü̃ma i Tupanaãrü orearü uruü̃gü. \v 34 —Rü dücax, Pa Yerücharéü̃cü̱̃ã̱x, pema peyadaietanü i Tupanaãrü orearü uruü̃gü, rü nutamaã ípenamuxũchigü i Tupanaãrü orearü ngeruü̃gü i pexcèx núma namugüxü̃. Rü ñuxreẽ́xpü̱xcüna wüxigu chaugüxü̃tagu pexü̃ chanutaquẽ́xexẽẽchaü̃, ñoma wüxi i ota ya naxãcüã̱x nügütüü̃gu tüxü̃ nutaquẽ́xexü̃rüü̃. Natürü pema rü tama penaxwèxe. \v 35 —Dücèx i ñu̱xma ya perü ĩãne, rü Tupana tá ínanatèx. Rü pemaã nüxü̃ chixu rü tãũtáma wena choxü̃ pedau ñu̱xmatáta daxũguxü̃ i naãnewa ne chaxũ. Rü ngẽxguma rü tá choxü̃ pedau rü tá ñaperügügü: \p “Namexẽchi nixĩ ya yima Cori ya Tupana núma namucü”, ñaperügügü tá —ñanagürü ga Ngechuchu. \c 14 \s1 Ngechuchu rü naxcèx nayataanexẽẽ ga wüxi ga yatü ga rüchaxünexü̃ \p \v 1 Rü wüxi ga ngü̃xchigaarü ngunexü̃gu rü Ngechuchu rü wüxi ga Parichéupatawa nayachibü. Rü yéma nayexmagü ga togü ga Parichéugü ga yéma bexma Ngechuchuxü̃ ngugüexü̃. \v 2 Rü yéma nayexma ta ga wüxi ga yatü ga iḏaawexü̃ ga rüchaxünexü̃. \v 3 Rü yexguma ga Ngechuchu rü yema ngúexẽẽruü̃gü ga Moĩchéarü mugüwa ngu̱xẽẽtaegüxü̃na rü Parichéugüna naca, rü ñanagürü: —¿Tama penachu̱xuxü̃ ega ngü̃xchigaarü ngunexü̃gu chanamexẽẽ̱xgu i wüxi i iḏaawexü̃? —ñanagürü. \v 4 Natürü ga nümagü rü nangeèxgümare. Rü yexguma ga Ngechuchu rü naxmẽ́xgu nayayauxãchi ga yema iḏaawexü̃, rü nanamexẽẽ. Rü namaã nüxü̃ nixu ga na íyaxũxü̃cèx. \v 5 Rü Ngechuchu rü ñanagürü Parichéugüxü̃: —¿Texé i pema i ngẽxguma perü buru rü ẽ́xna perü woca puchugu nagoxgu, rü taux ẽ́xna i ngẽxgumatama ípeyadauxü̃ rü ípe- yatúãchixü̃ i woo ngü̃xchigaarü ngunexü̃gu? —ñanagürü. \v 6 Rü nümagü rü taxuü̃maãma nanangãxü̃gü. \s1 Duü̃xü̃gü ga ngĩgüarü petawa nüxna naxugüxü̃chiga \p \v 7 Rü yexguma mechawa natogüchaü̃gu ga yema nüxna naxugüxü̃, rü Ngechuchu nüxü̃ nadau na wüxichigü rü ĩãrü yoraxü̃tawaxüchi natoxchaü̃xü̃. Rü yexguma yemaxü̃ nadèu̱xgu rü nayaxucu̱xẽgü, rü ñanagürü: \v 8 —Ngẽxguma texé cuxna uxgu i wüxi i ngĩgüarü petawa, rü tama name i petaarü yoraxü̃tawaxüchi üxü̃ i naxmèxwẽ́xewa cuyarüto. Erü yixcüra ngürüãchi tá ínangu i to i nüxna naxuxü̃ i curü yexeraxüchi ixĩxü̃. \v 9 —Rü ngẽma petaarü yora i pexna uxü̃, rü tá cumaã nüxü̃ nayarüxu na icuchixü̃cèx i ngẽma nachicawa na nge̱ma natoxẽẽãxü̃cèx i ngẽma to i curü yexera ixĩxü̃. Rü ngẽxguma i cuma rü poraãcü cuxãneãcüma rü nawa iyacuáxü̃ i naxmèxwẽ́xewa tá cuyarüto. \v 10 —Rü narümemaẽ ega texé cuxna uxgu, rü nawa iyacuáxü̃ i naxmèxwẽ́xewa curüto. Rü ngẽxguma i ngẽma petaarü yora i cuxna uxü̃ rü ñanagürü tá cuxü̃: \p “Pa Chomücüx, ¡nuã chauxü̃tawa yarüto!” ñanagürü tá cuxü̃. Rü ngẽmaãcü ngẽma petaarü yora rü wüxi i mexü̃ tá cumaã naxü napẽ́xewa i guxü̃ma i duü̃xü̃gü i nüxna naxuxü̃ i cumaã nge̱ma rütogüxü̃. \v 11 —Erü texé ya tügü írütaxe rü Tupana tá tüxü̃ naxãnexẽẽ. Natürü texé ya tügü írüxíraxe rü Tupana tá tüxü̃ nicuèxüü̃ —ñanagürü ga Ngechuchu. \v 12 Rü ñanagürü ta ga Ngechuchu nüxü̃ ga yema yatü ga nüxna uxü̃: —Rü ngẽxguma wüxi i õnacèx rü ẽ́xna petacèx texéna cuxuxchaü̃gu, rü tama name i nüxna cuxu i cumücügü, rü bai i cueneẽgü, rü bai i cutanüxü̃gü, rü bai i curü ngaicamagu pegüxü̃ i duü̃xü̃gü i dĩẽruã̱xgüxü̃. Erü nümagü rü tá nüxĩ cuxna naxugüe, rü ngẽmaãcü tá cuxü̃́ nanaxütanügü. \v 13 —Natürü ngẽxguma wüxi i peta cuxü̱xgu, rü narümemaẽ nixĩ i nüxna cuxu i duü̃xü̃gü i ngearü dĩẽruã̱xgüxü̃, rü duü̃xü̃gü i taxucürüwama puracüexü̃, rü ngẽma ichixeparagüxü̃, rü ngẽma ingexetügüxü̃. \v 14 —Rü tá cutaãẽxü̃chi i ngẽxguma erü nümagü rü taxucürüwa cuxü̃́ nanaxütanügü. Natürü tá cunayaxu i curü natanü i ngẽxguma wena namaxẽgu i Tupanaãrü duü̃xü̃gü i mexü̃ —ñanagürü. \s1 Ore i taxü̃ i õnagu ixuxü̃ \r (Mt 22.1-10) \p \v 15 Rü yexguma yemaxü̃ naxĩnügu ga wüxi ga yatü ga mechawa rütoxü̃ rü Ngechuchuxü̃ ñanagürü: —Rü tataãẽ ya yíxema Tupana ãẽ̱xgacü íixĩxü̃wa chibüxe —ñanagürü. \v 16 Rü yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃: —Wüxi ga yatü nanaxü ga wüxi ga õna ga taxü̃. Rü norü duü̃xü̃xü̃ namu na nüxna yaxuxü̃cèx ga muxü̃ma ga duü̃xü̃gü. \v 17 —Rü yexguma marü namexgu ga norü õna, rü wena norü duü̃xü̃xü̃ namu na yema duü̃xü̃gü ga marü nüxna naxugüxü̃maã nüxü̃ na yanaxuxü̃cèx ga marü na namemarexü̃ ga norü õna, rü paxa yéma na naxĩxü̃cèx. \v 18 —Natürü guxü̃ma ga yema nüxna naxugüxü̃, rü inanaxügü ga nügü na ínaxuegüxü̃. Rü yema nüxĩra nüxna naxu rü ñanagürü: \p “Ngexwacaxtama naxcèx chataxe i wüxi i naãne. Rü paxa tá íchayadau. ¡Rü namaã nüxü̃ ixu i cori rü taxucürüwama nge̱ma chaxũ!” ñanagürü. \v 19 —Rü ga yema to rü ñanagürü: \p “10 i wocagü i puracüruü̃cèx chataxe, rü tá ngẽmaxü̃ chayaxü. ¡Rü namaxã nüxü̃ ixu i cori rü taxucürüwama nge̱ma chaxũ!” ñanagürü. \v 20 —Rü ga to rü ñanagürü: \p “Ngexwacaxtama chaxãmèx rü ngẽmacèx taxucürüwama nge̱ma chaxũ”, ñanagürü. \v 21 —Rü yexguma nataegugu ga yema coriarü duü̃xü̃, rü norü corimaã nüxü̃ nixu ga guxü̃ma ga yema ore. Rü yexguma ga norü cori rü nanu, rü ñanagürü nüxü̃ ga norü duü̃xü̃: \p “¡Paxa nge̱ma ĩtamügü i taxü̃wa rü ĩtamüacügüwa naxũ, rü nuã nagagü i ngẽma duü̃xü̃gü i ngearü dĩẽruã̱xgüxü̃, rü ngẽma duü̃xü̃gü i taxucürüwama puracüexü̃, rü ngẽma ichixeparagüxü̃, rü ngẽma ingexetügüxü̃!” ñanagürü. \v 22 —Rü yixcamaxü̃ra ga yema norü cori namaã nüxü̃ ixuxü̃ naxü̱xguwena rü yema norü duü̃xü̃ ñanagürü nüxü̃: \p “Pa Corix, marü chanaxü i ngẽma chomaã nüxü̃ quixuxü̃rüü̃, natürü naxãchicaaneãmatama i nuã cupatawa”, ñanagürü. \v 23 —Rü yexguma ga norü cori rü ñanagürü nüxü̃: \p “¡Paxa nge̱ma nama i taxü̃güwa rü nama i íraxü̃güwa naxũ, rü nuã nagagü i togü i duü̃xü̃gü na nuxã chopatagu nachocuxü̃cèx, rü ngẽmaãcü na naxããcuxü̃cèx ya daa chopata! \v 24 Erü pemaã nüxü̃ chixu rü taxuü̃ma ga yema nüxĩra nüxna chaxuxü̃ rü nuã chorü õnawa tá nachibüe”, ñanagürü. \s1 Tama natauxcha na Cristuwe rüxũxü̃ \r (Mt 10.37-38) \p \v 25 Rü muxũchixü̃ma ga duü̃xü̃gü Ngechuchuwe narüxĩ. Rü nadauegu ga Ngechuchu, rü ñanagürü nüxü̃: \v 26 —Rü ngẽxguma texé chowe rüxũxchaü̃gu, rü tanaxwèxe i choxü̃ tangechaü̃ tümanatüarü yexera, rü tümaẽãrü yexera, rü tümamèxãrü yexera, rü tümaxãcügüarü yexera, rü tümaẽneẽgüarü yexera, rü tümaẽyèxgüarü yexera, rü tümaãrü maxü̃ãrü yexera rü ta. Rü ngẽxguma tama ngẽmaãcü choxü̃ tangechaü̃gu rü taxucürüwama aixcüma chorü ngúexü̃ tixĩ. \v 27 —Rü yíxema tama naxwèxexẽ na chaugagu ngúxü̃ tingeãcüma chowe tarüxũxü̃, rü taxucürüwama chorü ngúexü̃ tixĩ. \v 28 —Rü ngẽxguma chi wüxie i petanüwa rü wüxi ya ĩpata ya taxü̃ne taxüxchaü̃gu, ¿rü tama ẽ́xna i noxri i tanangugüxiraxü̃ na ñuxre i dĩẽru tá nagu ngĩxü̃ ítatáxü̃? Rü ngẽmawa nüxü̃ tacuèx rü marü tüxü̃́ iyangu i ngẽma tümaãrü dĩẽru i tüxü̃́ ngẽxmacü na tayanguxẽẽxü̃cèx ya yima ĩ. \v 29 —Erü ngẽxguma chi tama meã tanangugügu i tümaãrü dĩẽru na ñuxregu tá naxãtanüxü̃ ya yima ĩ, rü norü caxtaxica chi itapugügu rü yixcüra rü taxucürüwa chi tanagu̱xẽẽgu i ngẽma puracü, rü guxü̃ma i duü̃xü̃gü i nüxü̃ daugüxü̃ i ngẽma tümaãrü puracü rü tá tüxü̃ nacugüe. \v 30 —Rü ñanagürügü tá: \p “Ngẽma yatü inanaxügü na naxüpataxü̃, natürü taxucürüwama nayanguxẽẽ”, ñanagürügü tá. \v 31 —Rü ngẽxguma wüxi i nachiü̃ãneãrü ãẽ̱xgacü rü to i nachiü̃ãneãrü ãẽ̱xgacümaã nügü nadaixchaü̃gu, ¿rü tama ẽ́xna i noxri inangugüãxü̃ rü ngoxi 10,000 i churaragü rü yangu na nügü nadaixü̃cèx namaã i norü uwanü i 20,000 i churaragü nüxü̃́ ngẽxmaxü̃? \v 32 —Rü ngẽxguma nangugüãgu na tama yanguxü̃ i norü churaragü rü, ¿taux ẽ́xna i ngẽxguma yaxü̃wa nangẽxmagutama i norü uwanü, rü naxü̃tawa namugüãxü̃ i norü orearü ngeruü̃gü, rü namaã nüxü̃ na yanaxugüexü̃cèx na nügümaã nangüxmüẽxü̃? \v 33 —Rü ngẽxgumarüü̃ tá ta nixĩ i pemax, erü ngẽxguma ngexerüxǘxe i petanüwa tama nge̱ma tanawogügu i guxü̃ma i tüxü̃́ ngẽxmaxü̃ na chowe tarüxũxü̃cèx, rü taxucürüwama aixcüma chorü ngúexü̃ tixĩ. \s1 Ngẽxguma nangeacagu ya yucüra rü taxuwama name \r (Mt 5.13; Mr 9.50) \p \v 34 —Pema rü ñoma yucürarüü̃ pixĩgü i ñoma i naãnewa, erü yima yucüra rü õna na namexẽẽxü̃rüü̃ rü pema rü ñoma i naãnecü̱̃ã̱x i duü̃xü̃gütanüwa rü norü mexẽẽruü̃ pixĩgü. Name ya yucüra. Natürü ngẽxguma chi nangeacagu, ¿rü ñuxãcü tá wenaxãrü naxããca? \v 35 —Rü taxuwama name. Rü woo waixü̃müãrü waxmüãnexẽẽruü̃cèx rü tama name. Rü ítanatèxmare. Rü yíxema aixcüma ãchi̱xe̱xẽ, ¡rü name nixĩ i nagu tarüxĩnüẽ i ñaã ore! —ñanagürü. \c 15 \s1 Ore i carneru i iyarütaxuxü̃gu ixuxü̃ \r (Mt 18.10-14) \p \v 1 Rü guxü̃ma ga yema yatügü ga Dumaãrü ãẽ̱xgacücèx dĩẽru ngĩxü̃ ideetanüxü̃, rü togü ga duü̃xü̃gü ga chixexü̃ ga nacümagu ĩxü̃, rü Ngechuchucèx naxĩ na iyanaxĩnüẽxü̃cèx ga norü ore. \v 2 Rü yemacèx ga Parichéugü rü ngúexẽẽruü̃gü ga Moĩchéarü mugüwa ngu̱xẽẽtaegüxü̃, rü Ngechuchuxü̃ nixugüe, rü ñanagürügü: —Ñaã yatü rü norü me nixĩ i pecaduã̱xgüxü̃maã na naxãmücüxü̃, rü namaã na nachibüxü̃ —ñanagürügü. \v 3 Rü yexguma ga Ngechuchu rü ñaã ore ga cuèxruü̃xü̃ namaã nixu, rü ñanagürü: \v 4 —¿Texé i petanüwa rü ngẽxguma tüxü̃́ nangẽxmagu i 100 i tümaãrü carnerugü rü wüxi tüxü̃́ iyarütau̱xgu, rü taux ẽ́xna i nachitaü̃wa tanawogüxü̃ i ngẽma 99, rü naxcèx tayadauxü̃ i ngẽma tüxü̃́ iyarütaxuxü̃ ñu̱xmata nüxü̃ itayangau? \v 5 —Rü ngẽxguma nüxü̃ itayangèu̱xgu rü taãẽãcüma tügüãtügu tayagaxü̃. \v 6 —Rü ngẽxguma tümapatawa tanguxgu, rü tanangutaquẽ́xexẽẽ i tümamücügü, rü duü̃xü̃gü i tümaãrü ngaicamagu pegüxü̃, rü ñatagüxü̃ nüxü̃: \p “¡Wüxigu chomaã petaãẽgü, Pa Chomücügüx! Erü marü nüxü̃ ichayangau i ngẽma chorü carneru ga iyarütaxuxü̃”, ñatagüxü̃ nüxü̃. \v 7 —Rü pemaã nüxü̃ chixu rü ngẽxgumarüü̃ ta nataãẽgü i daxũcü̱̃ã̱x i ngẽxguma nangẽxmagu i 99 i duü̃xü̃gü i mexü̃gü i marü Tupanaãrü ixĩgüxü̃, natürü yexeraãcü nataãẽgü i ngẽxguma wüxi i duü̃xü̃ i pecaduã́xü̃ nüxü̃ rüxo̱xgu i nacüma i chixexü̃ rü Tupanaãxü̃́ yaxõõgu —ñanagürü. \s1 Ore ga dĩẽru ga iyarütau̱xcügu ixuxü̃ \p \v 8 Rü Ngechuchu rü wüxi ga to ga ore ga cuèxruü̃xü̃ nixu, rü ñanagürü: —Ngẽxguma chi wüxi i ngecüaxü̃́ nangẽxmagu i 10 tachinü i dĩẽru, rü wüxi ngĩxü̃́ iyarütau̱xgu, ¿rü taux ẽ́xna i omüwa nangixichiãxü̃ rü nabixichiãxü̃ ya ngĩpata, rü meãma ngĩxcèx nadauxü̃ ñu̱xmata ngĩxü̃ iyangau? \v 9 —Rü ngẽxguma ngĩxü̃ iyangauxgu, rü inangutaquẽ́xexẽẽ i ngĩmücügü i ngexü̃gü rü ngĩtanüxü̃gü i ngĩrü ngaicamagu pegüxü̃, rü ngĩxü̃ nüxü̃: \p “¡Wüxigu chomaã petaãẽgü, Pa Chomücügüx! Erü marü ngĩxü̃ ichayangau i ngẽma chorü dĩẽru ga iyarütau̱xchirẽ́xcü”, ngĩxü̃. \v 10 —Rü pemaã nüxü̃ chixu rü ngẽxgumarüü̃ ta nataãẽgü i daxũcü̱̃ã̱x i Tupanaãrü orearü ngeruü̃gü i ngẽxguma wüxi i duü̃xü̃ i pecaduã́xü̃ nüxü̃ rüxo̱xgu i nacüma i chixexü̃ rü Tupanaãxü̃́ yaxõõgu —ñanagürü ga Ngechuchu. \s1 Ore ga wüxi ga ngextü̱xücü ga nanatüna ixũcügu ixuxü̃ \p \v 11 Rü ñanagürü ta ga Ngechuchu: —Nayexma ga wüxi ga yatü ga taxre ga nane nüxü̃́ yexmacü. \v 12 —Rü guma rübumaẽcü, rü nanatüxü̃ ñanagürü: \p “Pa Pa, ¡choxna naxã i ngẽma curü ngẽmaxü̃gü i choxna üxü̃!” ñanagürü. Rü yexguma ga nanatü rü yema taxre ga nanemaã nayatoye ga norü yemaxü̃gü. \v 13 —Rü ñuxre ga ngunexü̃guwena rü guma nane ga rübumaẽcü rü nananutaquẽ́xe ga guxü̃ma ga norü yemaxü̃gü rü namaã nataxe. Rü yema dĩẽrumaã rü to ga nachiü̃ãnewa naxũ. Rü chixri yéma namaxü̃, rü yemaãcü ngĩxü̃ nagu̱xẽẽ ga gu̱xcüma ga norü dĩẽru. \v 14 —Natürü yexguma marü ngĩxü̃ nagu̱xẽẽguwena ga gu̱xcüma ga norü dĩẽru, rü poraãcü nataxu ga õna ga yema nachiü̃ãnewa. Rü yemacèx ga guma ngextü̱xücü rü inanaxügü ga taiya nüxü̃́ na ngúxü̃. \v 15 —Rü yexguma rü norü puracücèx nadau naxü̃tagu ga wüxi ga yatü ga yema nachiü̃ãnecü̱̃ã̱x. Rü nüma ga yema yatü rü norü naãnewa nanamu na yéma norü cuchigüna yadauxü̃cèx. \v 16 —Rü düxwa nüxü̃́ nachi̱xéga ga yema cuchiwemü, yerü poraãcü nataiyaxüchi. Natürü taxúema õna nüxna taxã. \v 17 —Rü yexguma naãẽwa nagu narüxĩnü, rü ñanagürü: \p “¿Ñuxre i chaunatüarü puracütanüxü̃ rü nüxü̃́ nangẽxma i õna rü nüxü̃́ ínayaxü? Rü choma i nuã rü taiyamaã tá nuxma chayu. \v 18 —Rü chaunatücèx tá chataegu, rü ñachagürü tá tüxü̃: ‘Pa Papax, marü chixexü̃ Tupanapewa chaxü rü cupewa rü ta. \v 19 —Rü tama marü chame na Chaune, ñacuxü̃ choxü̃. ¡Rü wüxi i curü puracütanüxü̃xü̃ choxü̃ ixĩxẽẽ!’ ñacharügü tá tüxü̃ ya chaunatü”, ñanagürü. \v 20 —Rü inaxũãchi rü nanatüpatacèx nataegu. Rü yexguma yangaicagu ga nanatüpata, rü yaxü̃gu nüxü̃ tadau ga nanatü, rü tüxü̃́ nangechaü̃tümüü̃. Rü naxcèx tiña, rü nüxna tanèĩ̱xãchi, rü nüxü̃ tachúxu. \v 21 —Rü yexguma ga nüma ga tümane rü ñanagürü tüxü̃: \p “Pa Papax, marü chixexü̃ Tupanapewa chaxü, rü cupewa rü ta. Rü ngemacèx marü tama name na ‘Chaune’ ñacuxü̃ choxü̃”, ñanagürü. \v 22 —Natürü tüma ga nanatü rü tümaãrü duü̃xü̃güxü̃ ñatarügü: \p “¡Paxa nuã penange i naxchiru i mexẽchixü̃ rü peyacu̱xcuchi̱x! ¡Rü wüxi i anera ta naxmẽ́xwa ngĩxü̃ pingèxcuchix! ¡Rü chapatu rü ta nuãta penge, rü peyacuaixcuchix! \v 23 —¡Rü peyayaxu̱x i ngẽma wocaxacü i rüngümaexü̃, rü peyamá, rü ngĩxã namaã tachibüe rü tapetae! \v 24 —Erü daa chaune rü chauxcèx rü marü nayu, natürü maxü̃cü chauxcèx ínangu. Rü marü inayarütauxchirẽ́x, rü wenaxãrü nango̱x”, ñanagürü. Rü yexguma inanaxügüe ga na napetaegüxü̃. \v 25 —Rü yoxni ga guma nane ga rüyamaẽcü, rü naãnewa nayexma. Rü yexguma nataegugu rü marü ĩãrü ngaicamana nangugu, rü nüxü̃ naxĩnü ga na ínapaxetagüxü̃ rü íyaxü̃ãchitanüxü̃xü̃. \v 26 —Rü wüxi ga nanatüarü duü̃xü̃cèx naca, rü nüxna naca ga ṯacü na ínaxüexü̃ ga ĩwa. \v 27 —Rü yema nanatüarü duü̃xü̃ rü nanangãxü̃, rü ñanagürü: “Cueneẽ rü marü ínangu. Rü ngẽmacèx cunatü toxü̃ tamu na tayamáxü̃cèx i ngẽma wocaxacü i rüngümaexü̃, erü cueneẽ rü mecü ínangu rü tama niḏaawe”, ñanagürü nüxü̃. \v 28 —Natürü ga guma naẽneẽ ga rüyamaẽcü rü nanu, rü tama ĩgu naxücuchaü̃. Rü yemacèx düxwa ga nanatü rü naxcèx ítaxũxũ, rü nüxü̃ tayacèèxü̃ na yaxücuxü̃cèx. \v 29 —Rü nüma rü ñanagürü tüxü̃ ga nanatü: \p “Cuma nüxü̃ cucuèx i ñuxre ya taunecü cuxü̃́ chapuracü, rü taguma chixri cuga chaxĩnü. Rü bai i ñuxgu wüxicana wüxi i chibuxacü choxna cumu na chomücügümaã chapetaexü̃cèx. \v 30 —Natürü ñu̱xma na ínanguxü̃ i ngẽma cune i chixri curü dĩẽru ngĩxü̃ gu̱xẽẽxü̃ nagu i ngexü̃gü i ngẽãẽxü̃, rü naxcèx cuyamèx i ngẽma wocaxacü i rüngümaexü̃”, ñanagürü. \v 31 —Rü yexguma ga nanatü rü ñatarügü nüxü̃: \p “Pa Chaunex, cuma rü guxü̃guma chauxü̃tawa cungẽxma, rü guxü̃ma i chorü ngẽmaxü̃gü rü cuxrü nixĩ. \v 32 —Natürü ñu̱xma rü name nixĩ na ipetaegüxü̃ rü na itaãẽgüxü̃ erü cueneẽ ga guma chauxcèx rü marü yucü, rü maxü̃cü taxcèx ínangu. Rü woo tüxna inayarütaxu, rü wenaxãrü taxcèx nango̱x”, ñatarügü. \c 16 \s1 Ore ga yatü ga chixri norü coriarü yemaxü̃na dauxü̃gu ixuxü̃ \p \v 1 Rü ñanagürü ta ga Ngechuchu norü ngúexü̃güxü̃: —Nayexma ga wüxi ga cori ga muãrü yemaxü̃ã̱xü̃chixü̃. Rü nüxü̃́ nayexma ga wüxi ga norü duü̃xü̃ ga norü yemaxü̃ãrü dauruü̃. Natürü togü ga duü̃xü̃gü rü norü corimaã nüxü̃ nixugü na yema norü duü̃xü̃ rü chixri norü yemaxü̃na na nadauxü̃. \v 2 —Rü yexguma ga yema cori rü yema norü duü̃xü̃cèx naca, rü ñanagürü nüxü̃: \p “Dücèx, cuchigaxü̃ chomaã nixugügü i duü̃xü̃gü. ¿Rü ṯacü nixĩ i ngẽma? ¡Rü chomaã nüxü̃ ixu rü ñuxãcü nixĩ i curü puracü, erü marü tãũtáma chorü ngẽmaxü̃ãrü dauruü̃xü̃ cuxü̃ chixĩxẽẽ!” ñanagürü nüxü̃. \v 3 —Rü yexguma ga yema coriarü duü̃xü̃ rü nagu narüxĩnü, rü nügüãẽwa ñanagürü: \p “¿Ṯacü tá chaxü i ñu̱xmax, erü chorü cori rü marü choxü̃ ínatèxüchi i ngẽma chorü puracüwa? Tama chapora na naãnewa chapuracüxü̃cèx, rü chaxãne na dĩẽrucèx na íchac̱axü̃ nüxna i togü. \v 4 —Rü marü nüxü̃ chacuèx na ṯacü tá na chaxüxü̃ na choxü̃́ nangẽxmaxü̃cèx na texé tümapatawa choxü̃ yaxuxü̃ i ngẽxguma changearü puracüã̱xgu”, ñanagürü. \v 5 —Rü yexguma nügüxü̃tawa naxcèx naca ga wüxichigü ga yema duü̃xü̃gü ga norü coriaxü̃́ yangetanügüxü̃. Rü yema nüxĩra yéma naxü̃tawa nguxü̃na naca, rü ñanagürü: \p “¿Ñuxre i nüxü̃́ cungetanüxü̃ i chorü cori?” ñanagürü. \v 6 —Rü nüma nanangãxü̃, rü ñanagürü: \p “Nüxü̃́ chanangetanü i 100 i data i chixü̃”, ñanagürü. Rü yema coriarü duü̃xü̃ rü ñanagürü nüxü̃: \p “Ñaã nixĩ i popera i curü ngetanü nawa ngóxü̃. ¡Rü paxa írüto rü to i popera naxü, rü 50 i dataguxicatama naxü i curü ngetanü!” ñanagürü. \v 7 —Rü yemawena rü yema to ga duü̃xü̃ ga norü coriaxü̃́ nangetanüxü̃na naca, rü ñanagürü: \p “¿Cuma rü ñuxre yiĩxü̃ i nüxü̃́ cungetanüxü̃ i chorü cori?” ñanagürü. Rü nüma rü nanangãxü̃, rü ñanagürü: \p “Nüxü̃́ chanangetanü i 100 i choca i trigu”, ñanagürü. Rü yema coriarü duü̃xü̃ rü ñanagürü nüxü̃: \p “Ñaã nixĩ i popera i curü ngetanü nawa ngóxü̃. ¡Rü paxa írüto rü to i popera naxü rü 80 i chocaguxicatama naxü i curü ngetanü!” ñanagürü. \v 8 —Rü norü cori rü nüxü̃ nicuèxüü̃ãma ga yema norü duü̃xü̃ ga chixexü̃, yerü nüxü̃ nadau ga ñuxãcü na naxããẽxü̃chixü̃. Rü pemaã nüxü̃ chixu rü ñoma i naãnecü̱̃ã̱x i duü̃xü̃gü, rü ngẽma Tupanaãxü̃́ yaxõgüxü̃ i duü̃xü̃güarü yexera paxa naxcèx nadaugü na ñux- ãcü nüxü̃ natúxü̃ i duü̃xü̃gü. \v 9 —Rü pemaã nüxü̃ chixu rü ngẽma ñoma i naãne i chixexü̃wa pexü̃́ ngẽxmaxü̃ rü name nixĩ i ngẽmamaã nüxü̃́ penangúchaü̃xẽẽ i duü̃xü̃gü na Tupanaxü̃tawa nangugüxü̃. Rü ngẽmaãcü i ngẽxguma nagu̱xgu i ngẽma ñoma i naãnewa pexü̃́ ngẽxmaxü̃ rü peyu̱xgu, rü tá pexü̃́ nangẽxma ya Penatü ya pexü̃ yaxucü i daxũguxü̃ i naãnewa. \v 10 —Yíxema meã namaã icuáxe ega woo noxretama tümamẽ́xẽwa ngẽxmagu, rü ngẽxguma muxü̃ma tümamẽ́xẽwa ngẽxmagu rü tá ta meã namaã itacuèx. Natürü yíxema chixri namaã icuáxe ega noxretama tümamẽ́xẽwa ngẽxmagu, rü ngẽxguma muxü̃ma tümamẽ́xẽwa ngẽxmagu rü ngẽxgumarüü̃ tá ta chixri namaã itacuèx. \v 11 —Rü ngẽxguma tama meã namaã ipecuèxgu i ngẽma pexmẽ́xwa ngẽxmaxü̃ i ñoma i naãne i chixexü̃wa, ¿rü texé tá pexmẽ́xgu tanaxü i ngẽma aixcüma mexü̃ i Tupanaãrü ixĩxü̃? \v 12 —Rü ngẽxguma tama meã namaã ipecuèxgu i ngẽma Tupana pexna ãxü̃ i ñoma i naãnewa, ¿rü ñuxãcü tá pexna nanaxã i pechica i daxũguxü̃ i naãnewa? \v 13 —Taxucürüwama i wüxi i duü̃xü̃ rü nataxrearü coriã̱x. Erü wüxi i norü corichi rü tá naxai, rü ngẽma to rü tá nüxü̃ nangechaü̃. Rü ẽ́xna wüxicèx rü tá meã napuracü rü ngẽma to rü tá nüxü̃ naxo. Rü pema rü taxucürüwama Tupanacèx pemaxẽ ega perü dĩẽruguxicatama perüxĩnüẽgu —ñanagürü ga Ngechuchu. \v 14 Natürü ga yema Parichéugü rü poraãcü norü dĩẽruguama narüxĩnüẽ. Rü yemacèx Ngechuchuxü̃ nacugüe ga yexguma nüxü̃ naxĩnüẽgu ga guxü̃ma ga yema ore. \v 15 Rü yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃: —Pema nixĩ i duü̃xü̃güpẽ́xewa meã pemaxẽnetaxü̃, natürü Tupana pexü̃ nacuèx na ṯacügu perüxĩnüẽxü̃. Rü woo duü̃xü̃gü pexü̃ nicuèxüü̃gü naxcèx i ngẽma pexüxü̃, natürü Tupana rü naãẽwa nangu̱x i ngẽma —ñanagürü ga Ngechuchu. \s1 Tupanaãrü mugü ga Moĩché ümatüxü̃ rü ñuxãcü ãẽ̱xgacü na yiĩxü̃ ya Tupanachiga \p \v 16 Rü yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü: —Noxri nayexma ga Tupanaãrü mugü ga Moĩché duü̃xü̃güxü̃ ngu̱xẽẽxü̃, rü yema ngu̱xẽẽtae ga nuxcümaü̃güxü̃ ga Tupanaãrü orearü uruü̃gü duü̃xü̃güxü̃ namaã ngu̱xẽẽxü̃. Natürü yexguma Cuáü̃ ga baiü̃xẽẽruü̃ ínguxguwena, rü marü duü̃xü̃gümaã nüxü̃ chixuchiga i Tupanaãrü ore i mexü̃ i ñuxãcü ãẽ̱xgacü na yiĩxü̃. Rü ñu̱xma rü guxü̃ma i ngẽma duü̃xü̃gü rü poraãcü nügü naporaexẽẽ na yachocuxü̃cèx i nge̱ma Tupana ãẽ̱xgacü íixĩxü̃wa. \v 17 —Naxü̃pa na yanguxü̃ i Tupanaãrü mugü rü woo wüxi i mu i íramarexü̃ yixĩgu, rü naguxchaxüchi na iyanaxoxü̃ i ngẽma nüxü̃ yaxuxü̃. Natürü aixcüma narütauxchamaẽ nixĩ na iyanaxoxü̃ i ñoma i naãne rü guxü̃ma i ngẽma daxũwa nüxü̃ idauxü̃. \s1 Ngechuchu namaã nangúexẽẽtae na tama namexü̃ na texé tümamaxü̃ ítáxü̃ \r (Mt 19.1-12; Mr 10.1-12) \p \v 18 —Ngẽxguma wüxi ya yatü ítámèxgu rü naĩ i ngemaã naxãmèxgu rü Tupanapẽ́xewa rü pecadu naxü. Rü texé ya yíxema ngĩmaã ãmaxẽ i wüxi i nge i ngĩte ngĩxü̃ ítèxcü, rü Tupanapẽ́xewa rü tüma rü ta pecadu taxü. \s1 Yatü i dĩẽruã̱xü̃chixü̃chiga rü Dácharuchiga \p \v 19 —Nayexma ga wüxi ga yatü ga dĩẽruã̱xü̃chixü̃ ga guxü̃guma mexẽchixü̃ ga naxchirugu icúxü̃. Rü guxü̃ ga ngunexü̃gu rü taxü̃ma ga õna naxü rü napetaexü̃. \v 20 —Rü nayexma ta ga wüxi ga yatü ga ngearü dĩẽruã́cü ga Dácharugu ãe̱gacü. Rü guxü̃guma yema dĩẽruã̱xü̃chixü̃pataèxwa nayarütooxü̃. \v 21 —Rü guma Dácharu rü nanangṍxchaü̃ ga yema õnatüchi ga yema yatü ga dĩẽruã̱xü̃chixü̃ãrü mechawa rüyiiixü̃. Rü naxcèx naxĩ ga airugü, rü nanawearü o̱xriã̱xgü. \v 22 —Rü wüxi ga ngunexü̃ nayu ga guma ngearü dĩẽruã́cü, rü daxũcü̱̃ã̱x ga Tupanaãrü orearü ngeruü̃gü rü daxũguxü̃ ga naãnewa nanagagü na wüxiwa Abráü̃maã nayexmaxü̃cèx. Rü nayu ta ga yema yatü ga dĩẽruã̱xü̃chixü̃, rü inayatèxgü ga duü̃xü̃gü. \v 23 —Rü ngẽma nachica i Tupana ngoxogüxü̃ nagu poxcuxü̃wa naxũ ga yema yatü ga dĩẽruã̱xü̃chixü̃ rü yéma poraãcü ngúxü̃ ninge. Rü daxũ nadau, rü yaxü̃gu Abráü̃xü̃ nadau na Dácharumaã wüxiwa nayexmaxü̃ ga daxũguxü̃ ga naãnewa. \v 24 —Rü yexguma ga yema yatü ga dĩẽruã̱xü̃chichiréxü̃ rü aita naxü rü ñanagürü: \p “Pa O̱xi Pa Abráü̃x, ¡cuxü̃́ changechaü̃tümüü̃, rü nuã namu ya Dácharu na dexámaã nügü yawaixpẽ́xemẽ́xẽãcüma choxü̃ yanawaixpẽ́xearü conüã́xü̃cèx! Erü poraãcü choxü̃́ nangu̱x i nuã üxüwa”, ñanagürü. \v 25 —Natürü Abráü̃ rü ñanagürü nüxü̃: \p “Pa Chaunex, ¡nüxna nacuèxãchi na taxuü̃ma cuxü̃́ taxuxü̃ ga yexguma cumaü̃xgu! Natürü Dácharu rü poraãcü chixexü̃ nüxü̃ naxüpetü. Rü ngẽmacèx i ñu̱xma rü nuã mexü̃wa nangẽxma, rü cuma rü nge̱ma poxcuchicawa ngúxü̃ quinge. \v 26 —Rü ñu̱xũchi nangẽxma i wüxi i taxüchixü̃ i ngatexü̃ i tórü ngãxü̃wa üxü̃. Rü ngẽmacèx ega númacü̱̃ã̱x nge̱ma ĩxchaü̃gu, rü taxucürüwama nge̱ma naxĩ. Rü woo nge̱macü̱̃ã̱x núma ĩxchaü̃gu rü taxucürüwama núma naxĩ”, ñanagürü. \v 27 —Rü yexguma ga yema yatü ga dĩẽruã̱xü̃chichiréxü̃ rü ñanagürü: \p “Cuxü̃ chacèèxü̃, Pa O̱xi, Pa Abráü̃x, na chaunatüpatawa cunamuxü̃cèx ya Dácharu. \v 28 —Erü nge̱ma nangẽxmagü ya wüximẽ́ẽ̱xpü̱x ya chaueneẽgü. Rü chanaxwèxe na namaã nüxü̃ na yanaxuxü̃cèx na tama nuã ñaã poxcuchica i poraãcü choxü̃́ ínangúxü̃wa naxĩxü̃cèx”, ñanagürü. \v 29 —Natürü ga Abráü̃ rü ñanagürü nüxü̃: \p “Cueneẽgü nüxü̃́ nangẽxma i Tupanaãrü mugü ga Moĩché ümatüxü̃ rü yema ore ga nuxcümaü̃güxü̃ ga Tupanaãrü orearü uruü̃gü ümatüxü̃. Rü name nixĩ i ngẽma orega na naxĩnüẽxü̃”, ñanagürü. \v 30 —Rü yexguma ga yema yatü ga dĩẽruã̱xü̃chichiréxü̃ rü Abráü̃xü̃ nangãxü̃, rü ñanagürü: \p “Ngẽmáãcü, Pa O̱xi, Pa Abráü̃x, natürü ngẽxguma chi wüxi i duü̃xü̃ i yuchiréxü̃ nge̱ma ũxgu rü namaã nüxü̃ yanaxuxgu, rü chi nüxü̃ narüxoe i nacüma i chixexü̃”, ñanagürü. \v 31 —Natürü Abráü̃, rü ñanagürü nüxü̃: \p “Ngẽxguma tama naga naxĩnüẽgu ga yema ore ga Moĩché ümatüxü̃ rü yema ore ga nuxcümaü̃güxü̃ ga Tupanaãrü orearü uruü̃gü ümatüxü̃, rü woo chi wüxi i marü yuwa írüdaxü̃ i duü̃xü̃ nge̱ma ũxgu, rü namaã nüxü̃ yanaxuxgu i ore, rü tãũ chima nüxü̃́ nayaxõgü”, ñanagürü. \c 17 \s1 Naxãũcüma nixĩ na pecadugu inguxü̃ \r (Mt 18.6-7, 21-22; Mr 9.42) \p \v 1 Rü Ngechuchu rü norü ngúexü̃güxü̃ ñanagürü: —Rü guxü̃gutáma nangẽxma i ṯacü i duü̃xü̃güxü̃ pecaduã̱xẽẽxü̃. Natürü wüxi i ngechaü̃ tá tümacèx nixĩ ya yíxema duü̃xẽ ya togüxü̃ pecadugu nguxẽe̱xẽ. \v 2-3 —Rü tümacèx rü narümemaẽ nixĩ na tümanaxãwa yangacuchixü̃ ya wüxi ya nuta ya tacü rü ngẽmaãcü taxtüwa tüxü̃ na itáexü̃ naxü̃pa na pecadugu tananguxẽẽxü̃ i wüxi i chorü duü̃xü̃. ¡Rü ngẽmacèx name nixĩ i pexuãẽgü i pemax! Rü ngẽxguma wüxi i cueneẽ chixexü̃ cumaã ü̱xgu rü ¡meã naxuxcu̱xẽ! Rü ngẽxguma nüxü̃ naxoxgu i nacüma i chixexü̃ rü ¡nüxü̃́ nüxü̃ nangechaü̃ i ngẽma! \v 4 —Rü woo 7 ẽ́xpü̱xcüna chixexü̃ cumaã naxü̱xgu i wüxi i ngunexü̃gu, rü 7 ẽ́xpü̱xcüna cuxna yacaxgu na nüxü̃́ nüxü̃ cungechaü̃xü̃cèx, rü name nixĩ i nüxü̃́ nüxü̃ cungechaü̃ —ñanagürü ga Ngechuchu. \s1 Ñuxãcü tapora ega yaxõxgu \p \v 5 Rü norü ngúexü̃gü ga norü orearü uwa namugüxü̃ rü ñanagürügü: —Pa Corix, ¡toxü̃ rüngü̃xẽẽ na yexeraãcü tayaxõgüxü̃cèx! —ñanagürügü. \v 6 Rü yexguma ga Cori ga Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃ ga norü ngúexü̃gü: —Rü ngẽxguma chi woo naxíraxüchigu i perü õ, rü daa naĩ rü chi pega naxĩnü ega ñapegügu: \p “¡Cugü nabẽ́x i nuã rü taxtüchiügu cugü yato!” ñapegügu, rü chi pega naxĩnü. \s1 Wüxi i ngü̃xẽẽruü̃ãrü puracüchiga \p \v 7 —Ngẽxguma chi wüxie i petanüwa rü tüxü̃́ nangẽxmagu i wüxi i tümaãrü duü̃xü̃ i tümaãnewa ne ũxü̃ i puracüwa rü ẽ́xna carneruarü dauwa, rü tama nügücèxira naxüwemü. \v 8 —Natürü norü corixü̃xĩra naxüwemü na nachibüxü̃cèx rü naxaxexü̃cèx, rü nüma rü yixcama nachibü. \v 9 —Rü norü cori rü tama moxẽ nüxna naxã na naxüwemüãxü̃cèx, erü woetama ngẽma nixĩ i norü puracü i ngẽma norü duü̃xü̃. \v 10 —Rü ngẽxgumarüü̃ tá pixĩgü i pemax. Erü ngẽxguma ngẽma Tupana pexü̃ üxẽẽxü̃xĩcatama pexü̱xgu, rü penaxwèxe i pegü ñaperügügü: \p “Puracütanüxü̃ i taxuwama mexü̃ tixĩgü, erü ngẽma nawa tüxü̃ namuxü̃xĩcatama nixĩ i tinguxẽẽxü̃”, ñaperügügü —ñanagürü ga Ngechuchu. \s1 Ngechuchu nanameẽxẽẽ ga 10 ga yatügü ga chaxüneãxgüxü̃ \p \v 11 Rü yexguma namagu yaxũxgu ga Ngechuchu ga Yerucharéü̃wa na naxũxü̃, rü Chamáriaane rü Gariréaane nügümaã íxüyexü̃wa naxüpetü. \v 12 Rü yexguma wüxi ga ĩãnexãcüwa nanguxgu, rü yexma napẽ́xegu nayayi ga 10 ga yatügü ga chaxünemaã iḏaaweexü̃. Rü yaxü̃gu nüxü̃́ nachigü. \v 13 Rü tagaãcü ñanagürügü nüxü̃: —Pa Ngechuchux, Pa Ngúexẽẽruü̃x, ¡cuxü̃́ tangechaü̃tümüü̃gü! —ñanagürügü. \v 14 Rü yexguma Ngechuchu nüxü̃ dèu̱xgu, rü ñanagürü nüxü̃: —¡Yéa paigüxü̃tawa pexĩ, rü nüxü̃ pegü peyawẽ́xgü! —ñanagürü. Rü yexguma namagu naxĩyane, rü naxcèx nitaanetanü ga yema yatügü. \v 15 Natürü natanüwa rü nayexma ga wüxi ga Ngechuchucèx taeguxü̃ ga yexguma marü nügü nadèu̱xgu ga naxcèx na yataanexü̃. Rü tagaãcü Tupanaxü̃ nicuèxüü̃chigü. \v 16 Rü Ngechuchupẽ́xegu nanangücuchi rü moxẽ nüxna naxã. Rü yema yatü rü Chamáriaanecü̱̃ã̱x nixĩ. \v 17 Rü yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü: —¿Taux ẽ́xna i 10 chirẽ́x pixĩgüxü̃ na pexcèx chayataanexẽẽgüxü̃? ¿Ngẽxü̃gü nixĩ i ngẽma togü i 9 i yatügü? \v 18 —¿Rü ñaã to i nachiü̃ãnecü̱̃ã̱x i duü̃xü̃xĩcatama nixĩ itaeguxü̃ na Tupanaxü̃ yacuèxüü̃xü̃cèx? —ñanagürü. \v 19 Rü yexguma rü guma yatüxü̃ ñanagürü: —¡Inachi rü íĩxũ! Cuxcèx nitaane, erü cuyaxõ —ñanagürü. \s1 Ñuxãcü tá nixĩ i ngẽxguma ínanguxgu ya Tupana na ãẽ̱xgacü yiĩxü̃ \r (Mt 24.23-28, 36-41) \p \v 20 Rü Parichéugü rü Ngechuchuna nacagü, rü ñanagürügü: —¿Ñuxgu tá nixĩ na yangucuchixü̃ ya Tupana na ãẽ̱xgacü yiĩxü̃cèx i núma? —ñanagürügü. Rü Ngechuchu nanangãxü̃, rü ñanagürü: —Norü nguchiga ya Tupana rü tama wüxi i ṯacü i nüxü̃ idauxü̃rüü̃ nixĩ. \v 21 —Rü taxuacüma ñaperügügü: \p “Daa nixĩ”, rü ẽ́xna “Gua nixĩ”, ñaperügügü. Erü marü petanüwa nangu ya Tupana na ãẽ̱xgacü yiĩxü̃cèx —ñanagürü. \v 22 Rü yexguma norü ngúexü̃güxü̃ ñanagürü: —Rü tá pexcèx ínangu i ngunexü̃ i nagu poraãcü tá choxü̃ pedaugüchaü̃xü̃ woo wüxi i paxaãchicèxtama yixĩgu. Natürü tãũtáma choxü̃ pedaugü i ngẽxguma. \v 23 —Rü duü̃xü̃gü rü tá ñanagürügü pexü̃: \p “Daa nixĩ ya Cristu”, rü ẽ́xna, “Gua nixĩ ya Cristu”, ñanagürügü tá. Natürü pemax ¡rü tãũtáma nüxü̃́ peyaxõgü, rü tãũtáma nawe perüxĩ! \v 24 —Rü ngẽxguma íchanguxgu i choma i Tupana Nane na duü̃xü̃xü̃ chiĩxü̃, rü wüxi i ãẽmacü i guxü̃ãneguma baxixü̃rüü̃ tá chixĩ. \v 25 —Natürü noxri rü tá poraãcü ngúxü̃ chinge, rü ñoma i naãnecü̱̃ã̱x i duü̃xü̃gü i ñu̱xma maxẽxü̃ rü tá choxü̃ naxoe. \v 26 —Rü yexgumarüü̃ ga duü̃xü̃gü na chixri maxẽxü̃ ga yexguma Noe̱ maü̃xgu, rü ngẽxgumarüü̃ tá ta chixri namaxẽ i duü̃xü̃gü i ngẽxguma íchanguxgu i choma i Tupana Nane na duü̃xü̃xü̃ chiĩxü̃. \v 27 —Rü ga duü̃xü̃gü ga yexguma rü nachibüe, rü naxaxegü, rü nixãmèxgü, rü nixütexacügü ñu̱xmata nawa nangu ga yema ngunexü̃ ga Noe̱ naweü̃gu nagu ixüexü̃. Rü ínangu ga mucü ga taxüchicü, rü guxü̃ma ga yema duü̃xü̃gü rü nayue. \v 28 —Rü yexgumarüü̃ ta nangupetü ga yexguma nuxcümaü̃cü ga Lox maü̃xgu. Rü duü̃xü̃gü rü nachibüe, rü naxaxegü, rü norü yemaxü̃cèx nataxegü, rü namaã nataxegü, rü nixüanegü rü nitoegü, rü nixüpatagü. \v 29 —Natürü yexguma Lox ixũxgu nawa ga guma ĩãne ga Chodoma, rü daxũwa narüyi ga üxü ga naxĩchine, rü nanadai ga guxü̃ma ga yema duü̃xü̃gü. \v 30 —Rü ngẽxgumarüü̃ tá ta nangupetü i ngẽxguma íchanguxgu i choma i Tupana Nane na duü̃xü̃xü̃ chiĩxü̃. \v 31 Rü ngẽma ngunexü̃gu rü texé tama tümapataarü aixepewa ngẽxmagu, rü tama name i tümapatagu tayangaxi na tümaãrü ngẽmaxü̃gü tayatoxü̃cèx. Rü texé ya tümaãnewa ngẽxmaxẽ, rü tama name i tümapatacèx tataegu na ṯacü nge̱ma tayayaxuxü̃cèx. \v 32 —Rü nüxna pecuèxãchie ga ñuxãcü ngĩxü̃ na naxüpetüxü̃ ga Lox namèx ga na nayuxü̃, ga yexguma ngĩgüweama nadèu̱xgu. \v 33 —Erü yíxema tügü maxẽchaxẽẽchaü̃xẽ rü tá itayarütaxu, natürü yíxema chauxcèx yuxe rü aixcüma tá tüxü̃́ nangẽxma i maxü̃ i taguma gúxü̃. \v 34 —Rü pemaã nüxü̃ chixu rü ngẽma chütaxü̃gu rü wüxi i ngürücarewa tá nangẽxmagü i taxre i duü̃xü̃gü. Rü wüxi tá niga, rü ngẽma to rü tá nge̱ma natèx. \v 35 —Rü taxre i ngexü̃gü tá nügümaã ínacaegü. Rü wüxi tá niga rü ngẽma to rü tá nge̱ma natèx. \v 36 —Rü taxre i yatügü rü wüxi i naãnewa tá nangẽxmagü. Rü wüxi tá niga rü ngẽma to rü tá nge̱ma natèx —ñanagürü ga Ngechuchu. \v 37 Rü yemaxü̃ naxĩnüẽgu ga norü ngúexü̃gü, rü Ngechuchuna nacagü, rü ñanagürügü: —Pa Corix, ¿ngextá tá nixĩ i nangupetüxü̃ i ngẽma nüxü̃ quixuxü̃? —ñanagürügü. Rü nüma ga Ngechuchu rü nanangãxü̃, rü ñanagürü: —Duü̃xü̃gü rü tá chauxcèx nangutaquẽ́xegü ñoma ẽxchagü nawemücèx ngutaquẽ́xexü̃rüü̃ —ñanagürü. \c 18 \s1 Ore ga ãẽ̱xgacügu rü yutecügu ixuxü̃ \p \v 1 Rü Ngechuchu rü wüxi ga to ga orexü̃ namaã nixu na yemawa nangúexẽẽãxü̃cèx na ñuxãcü nanaxwèxexü̃ na taguma nüxü̃ nachaueãcüma guxü̃guma nayumüxẽgüxü̃. \v 2 Rü ñanagürü nüxü̃ ga norü ngúexü̃gü: —Wüxi ga ĩãnewa nayexma ga wüxi ga ãẽ̱xgacü ga tama Tupanaga ĩnüxü̃ rü taxúexü̃ma ngechaü̃xü̃. \v 3 —Rü guma ĩãnewatama iyexma ga wüxi ga nge ga yutecü ga ngixü̃́ nayexmacü ga wüxi ga guxcha namaã ga to ga duü̃xü̃. Rü yemacèx yema ãẽ̱xgacüxü̃tawa ixũxecha na ngixü̃́ namexẽẽãxü̃cèx ga yema guxcha. \v 4 —Rü muẽ̱xpü̱xcüna yéma ixũũxü̃, natürü yema ãẽ̱xgacü rü tama ngĩxü̃ narüngü̃xẽẽchaü̃. Natürü düxwa nagu narüxĩnü ga yema ãẽ̱xgacü rü naãẽwa ñanagürü: \p “Choma rü tama Tupanaxü̃ changechaü̃, rü taxúexü̃ma chacuáxchaü̃. \v 5 —Natürü ngẽma choxü̃ na nachixeweechaxü̃cèx i ñaã nge, rü noxtacüma tá ngĩxü̃ charüngü̃xẽẽ na tama yeü̃cürü choxü̃ nachixeweechaxü̃cèx”, ñanagürü. \v 6 Rü Cori ga Ngechuchu rü ñanagürü: —Yema nixĩ ga norü ore ga yema ãẽ̱xgacü ga chixexü̃. \v 7 —¿Taux ẽ́xna i Tupana rü paxa tüxü̃ ínapoxü̃xü̃ ya yíxema duü̃xẽ ya tüxü̃ nayaxuxe i ngẽxguma chütacü rü ngunecü rü norü ngü̃xẽẽcèx nüxna tacaxgu i tümaãrü yumüxẽwa? \v 8 —Rü pemaã nüxü̃ chixu rü Tupana rü paxatáma tüxü̃ narüngü̃xẽẽ. Natürü ngẽxguma wenaxãrü núma chaxũxgu i choma i Tupana Nane na duü̃xü̃xü̃ chiĩxü̃, ¿rü ñuxre i duü̃xü̃gü i aixcüma yaxõgüxü̃xü̃ tá ichayangau i ñoma i naãnewa? —ñanagürü ga Ngechuchu. \s1 Ore i Parichéugu ixuxü̃ rü dĩẽruarü deruü̃gu ixuxü̃ \p \v 9 Rü Ngechuchu rü nüxü̃ nixu ga ñaã ore nachiga ga yema duü̃xü̃gü ga nügü írümegünetaxü̃ rü tama togüxü̃ cuáxchaü̃güxü̃. \v 10 Rü ñanagürü: —Taxre ga yatü rü tupauca ga taxü̃newa nayayumüxẽgü. Rü wüxi rü Parichéu nixĩ, rü yema to rü wüxi ga yatü ga Dumaãrü ãẽ̱xgacücèx dĩẽru ngĩxü̃ dexü̃ nixĩ. \v 11 —Rü yema Parichéu rü yexma nachi, rü ñaããcü nayumüxẽ: \p “Pa Tupanax, moxẽ cuxna chaxã erü tama togü i duü̃xü̃gürüü̃ chixĩ. Rü tama togürüü̃ changĩ́tèx, rü tama ngẽmarüü̃ taxü̃ i chixexü̃ chaxü rü ẽ́xna wüxi i nge i ãtecümaã ichape. Rü bai i ñaã yatü i Dumaãrü ãẽ̱xgacücèx dĩẽru ngĩxü̃ dexü̃rüü̃ chixĩ. \v 12 —Choma rü guxcü ya yüxügu rü taxreẽ́xpü̱xcüna chaxaure rü tama chachibü na cugu charüxĩnüxü̃cèx. Rü chorü dĩẽruwa rü guxü̃guma meã cuxna chanaxã i ngẽma cuxna üxü̃”, ñanagürü. \v 13 —Natürü ga guma yatü ga Dumaãrü ãẽ̱xgacücèx dĩẽru ngĩxü̃ decü, rü yaxü̃gu narüxã̱ũ̱x. Rü namuü̃ ga daxũ na nadawenüxü̃, rü yema norü ngechaü̃maã nügü napaxremü, rü ñanagürü: \p “Pa Tupanax, ¡Cuxü̃́ changechaü̃tümüü̃! Erü wüxi i pecaduã́xü̃ chixĩ”, ñanagürü ga guma yatü. \v 14 —Rü ngẽmacèx pemaã nüxü̃ chixu rü guma yatü ga Dumaãrü ãẽ̱xgacücèx dĩẽru ngĩxü̃ decü rü yexguma napatacèx nataegugu rü Tupanapẽ́xewa rü mecü nixĩ. Natürü yema Parichéu rü Tupana rü tama namaã nataãẽ. Erü texé ya tügü icuèxüxü̃xe rü Tupana tá tüxü̃ naxãnexẽẽ. Natürü texé ya tama tügü icuèxüxü̃xe rü Tupana rü tá tüxü̃ nicuèxüxü̃ —ñanagürü ga Ngechuchu. \s1 Ngechuchu rü meã buã̱xgüxü̃ nayaxu \r (Mt 19.13-15; Mr 10.13-16) \p \v 15 Rü yéma Ngechuchuxü̃tawa tüxü̃ tagagü ta ga buã̱xgü na tüxü̃ yangõgüchigüxü̃cèx. Natürü yexguma norü ngúexü̃gü yemaxü̃ dauxgügu rü tüxü̃ ningagü ga guxema tümaxãcüegü Ngechuchuxü̃tawa tüxü̃ gagüxe. \v 16 Natürü Ngechuchu rü nügüxü̃tawa tümacèx naca ga guxema buã̱xta rü ñanagürü norü ngúexü̃güxü̃: —Chanaxwèxe i chauxü̃tawa naxĩ i buxü̃gü. ¡Rü tãxṹ i nüxna penachu̱xuxü̃! Erü Tupana ãẽ̱xgacü íixĩxü̃wa rü tümacèx nixĩ ya yíxema ñaã buxü̃gürüü̃ ixĩgüxe. \v 17 —Aixcüma pemaã nüxü̃ chixu rü texé ya tama wüxi i buxü̃rüü̃ Tupanaxü̃ yaxúxe na tümaãrü ãẽ̱xgacü na yiĩxü̃cèx, rü tagutáma nagu taxücu i Tupana ãẽ̱xgacü íixĩxü̃wa —ñanagürü ga Ngechuchu. \s1 Wüxi ga yatü ga dĩẽruã̱xü̃chicü Ngechuchumaã nidexa \r (Mt 19.16-30; Mr 10.17-31) \p \v 18 Rü wüxi ga yema Yudíugüarü ãẽ̱xgacü rü Ngechuchuna naca rü ñanagürü: —Pa Ngúexẽẽruü̃ ya Mecüx, ¿ṯacü tá chaxüxü̃ na chanayaxuxü̃cèx i maxü̃ i taguma gúxü̃? —ñanagürü. \v 19 Rü Ngechuchu nanangãxü̃ rü ñanagürü nüxü̃: —¿Tü̱xcüü̃ “Mecü” ñacurügü choxü̃? Erü Tupanaxĩcatama nixĩ ya mecü ixĩcü, rü nataxuma i to i mecü ixĩxü̃. \v 20 —Cuma nüxü̃ cucuèx i Tupanaãrü mugü i ñaxü̃: \q1 “¡Tãũtáma naĩ i ngemaã icupe, rü tãũtáma cumáẽta, rü tãũtáma cungĩ́tèèx, rü tãũtáma doraxü̃ quixu i togüchiga, rü tümaga naxĩnü ya cunatü rü cue!” \m ñaxü̃. \v 21 Rü yexguma ga guma yatü rü ñanagürü Ngechuchuxü̃: —Woetama chorü bucüma meãma chayanguxẽẽ i guxü̃ma i ngẽma mugü i nüxü̃ quixuxü̃ —ñanagürü. \v 22 Rü yemaxü̃ naxĩnügu ga Ngechuchu rü ñanagürü: —Wüxixicatama cuxü̃́ nataxu, rü ngẽma nixĩ na namaã cutaxexü̃ i guxü̃ma i curü ngẽmaxü̃gü rü togü i ngearü ngẽmaxü̃ã̱xgüxü̃na na cunaxãxü̃ i curü natanü, rü ngẽxguma rü tá cuxü̃́ nangẽxma i cuchica i daxũguxü̃ i naãnewa. Rü ñu̱xũchi marü name i chowe curüxũ —ñanagürü. \v 23 Natürü yemaxü̃ naxĩnügu ga guma yatü rü poraãcü inayarümaãchi, yerü namuãrü dĩẽruã̱xü̃chi. \v 24 Rü yexguma Ngechuchu nüxü̃ dèu̱xgu ga ñuxãcü na nangechaü̃xü̃, rü ñanagürü nüxü̃ ga norü ngúexü̃gü: —Naguxchaxüchi tá nixĩ na Tupana ãẽ̱xgacü íixĩxü̃wa na yachocuxü̃ i ngẽma dĩẽruã̱xü̃chigüxü̃. \v 25 —Rü dücax, wüxi i cameyu rü taxucürüwama wüxi ya ucumaxẽtüwa naxüpetü. Rü ngẽxgumarüü̃ ta nixĩ i wüxi i duü̃xü̃ i dĩẽruã̱xü̃chixü̃ rü taxucürüwama Tupana ãẽ̱xgacü íixĩxü̃wa nixücu [ega norü dĩẽruguama naxĩnügu rü tama yaxõõgu —ñanagürü.] \v 26 Rü yexguma yemaxü̃ naxĩnüẽgu ga duü̃xü̃gü rü ñanagürügü: —¿Ẽ́xna texé tá ya nayaxúxe i maxü̃ i taguma gúxü̃? —ñanagürügü. \v 27 Rü Ngechuchu ñanagürü nüxü̃: —Duü̃xü̃gü rü taxuacüma nügü namaxẽẽ, natürü Tupanaãxü̃́ rü natauxcha na namaxẽxẽẽãxü̃ —ñanagürü. \v 28 Rü Pedru ñanagürü Ngechuchuxü̃: —Pa Corix, toma rü yéma tanawogü ga guxü̃ma ga torü yemaxü̃gü na cuwe tarüxĩxü̃cèx —ñanagürü. \v 29-30 Rü yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃ ga norü ngúexü̃gü: —Aixcüma pemaã nüxü̃ chixu rü texé ya Tupanacèx tümapatana, rü ẽ́xna tümanatüna, rü ẽ́xna tümaẽna, rü ẽ́xna tümaẽneẽgüna, rü ẽ́xna tümaẽyèxgüna, rü ẽ́xna tümamèxna, rü ẽ́xna tümaxãcügüna nge̱ma ixũxẽ na Tupanaãxü̃́ tapuracüxü̃cèx, rü ñoma i naãnewa tátama poraãcü tanayaxu i tümaãrü natanü. Rü daxũguxü̃ i naãnewa rü tá ta tanayaxu i maxü̃ i taguma gúxü̃ —ñanagürü. \s1 Ngechuchu rü wenaxãrü nanaxunagü ga norü yuxchiga \r (Mt 20.17-19; Mr 10.32-34) \p \v 31 Rü Ngechuchu rü noxrüwama naxcèx naca ga norü ngúexü̃gü, rü ñanagürü nüxü̃: —Ñu̱xma rü Yerucharéü̃wa tá taxĩ na nge̱ma yanguxü̃cèx i guxü̃ma ga yema ore ga nuxcümaü̃güxü̃ ga Tupanaãrü orearü uruü̃gü ümatüxü̃ ga chauchiga. \v 32 —Rü Yerucharéü̃cü̱̃ã̱x i duü̃xü̃gü rü tá to i nachiü̃ãnecü̱̃ã̱xna choxü̃ namugü. Rü ngẽma duü̃xü̃gü rü tá chaugu nidauxcüraü̃gü, rü tá chomaã naguxchigagü, rü tá chauchiwewa nacuaixgüe. \v 33 —Rü tá choxü̃ nac̱uaixgü, rü yixcüra rü tá choxü̃ nimèxgü. Natürü tomaẽ̱xpü̱x i ngunexü̃guwena rü tá wenaxãrü chamaxü̃ —ñanagürü. \v 34 Natürü yema norü ngúexü̃gü rü tama nüxü̃ nacuèxgüéga ga na ṯacüchiga yiĩxü̃ ga yema ore ga namaã nüxü̃ yaxuxü̃. Yerü poraãcü nüxü̃́ naguxcha ga aixcüma nüxü̃ na nacuèxgüxü̃cèx. \s1 Ngechuchu nanamexẽẽ ga wüxi ga ngexetücü ga Yericúwa \r (Mt 20.29-34; Mr 10.46-52) \p \v 35 Rü yexguma Ngechuchu ĩãne ga Yericúwa nguxchaü̃gu, rü yéma namacüwawa narüto ga wüxi ga yatü ga ngexetücü ga dĩẽrucèx yéma iwémécü. \v 36 Rü yexguma guma ngexetücü nüxü̃ ĩnügu ga muxü̃ma ga duü̃xü̃gü na yéma chopetüxü̃, rü duü̃xü̃güna naca ga ṯacü na ngupetüxü̃. \v 37 Rü nanangãxü̃gü, rü ñanagürügü: —Ngechuchu ya Nacharétucü̱̃ã̱x nuã naxüpetü —ñanagürügü. \v 38 Rü yexguma ga guma ngexetücü rü tagaãcü ñanagürü: —Pa Ngechuchux, Pa Dabítanüxü̃x, ¡cuxü̃́ changechaü̃tümüü̃! —ñanagürü. \v 39 Rü yema duü̃xü̃gü ga Ngechuchupẽ́xegu ĩxü̃, rü nanangagü ga na iyanangeáxü̃cèx. Natürü guma ngexetücü rü yexeraãcü tagaãcü ñanagürü: —Pa Dabítanüxü̃x, ¡cuxü̃́ changechaü̃tümüü̃! —ñanagürüama. \v 40 Rü yexma nayachiãchi ga Ngechuchu, rü duü̃xü̃güxü̃ namu na naxü̃tawa nagagüãxü̃cèx. Rü yexguma marü naxü̃tawa nanguxgu, rü guma ngexetücüna naca ga Ngechuchu, rü ñanagürü: \v 41 —¿Ṯacü i cunaxwèxexü̃ na cumaã chanaxüxü̃? —ñanagürü. Rü guma ngexetücü nanangãxü̃ rü ñanagürü: —Pa Corix, chanaxwèxe na choxü̃ quidauchixẽẽxü̃ —ñanagürü. \v 42 Rü Ngechuchu ñanagürü nüxü̃ —¡Idauchi! Rü marü cuxcèx nitaane erü cuyaxõ —ñanagürü. \v 43 Rü yexgumatama nidauchi ga guma ngexetücü, rü Ngechuchuwe narüxũ, rü Tupanaxü̃ nicuèxüü̃chigü. Rü guxü̃ma ga duü̃xü̃gü ga nüxü̃ daugüxü̃ ga yema ngupetüxü̃ rü Tupanaxü̃ nicuèxüü̃gü ta. \c 19 \s1 Ngechuchu rü Zaquéuchiga \p \v 1 Rü Ngechuchu rü Yericúarü ĩanewa naxüpetü. \v 2 Rü yéma nayexma ga wüxi ga yatü ga dĩẽruã̱xü̃chixü̃ ga Zaquéugu ãe̱gaxü̃. Rü nüma nixĩ ga naẽru ga yema yatügü ga Dumaãrü ãẽ̱xgacücèx dĩẽru ngĩxü̃ ideetanüxü̃. \v 3 Rü yema Zaquéu rü poraãcü nüxü̃́ nangúchaü̃ ga Ngechuchuxü̃ na nadauxü̃ na nüxü̃ nacuáxü̃cèx. Natürü taxuacüma nüxü̃ nadau, yerü namuxũchi ga duü̃xü̃gü, rü ñu̱xũchi nanuxchanexü̃chi ga nümax. \v 4 Rü yemacèx Ngechuchupẽ́xegu nayangu, rü namacüwawa wüxi ga naĩgu naxĩnagü na Ngechuchuxü̃ nadauxü̃cèx ga yexguma yéma naxüpetügu. \v 5 Rü yexguma yéma naxüpetügu ga Ngechuchu, rü daxũ nadau natüü̃wa ga guma naĩ. Rü ñanagürü nüxü̃: —Pa Zaquéux, ¡paxa írüxĩ i nge̱ma! Erü cupatawa tá changu i ñu̱xma —ñanagürü. \v 6 Rü paxa ínarüxĩ ga Zaquéu, rü taãẽãcüma Ngechuchuxü̃ nayaxu. \v 7 Rü yexguma yemaxü̃ nadaugügu ga duü̃xü̃gü, rü guxü̃ma inanaxügüe ga chixri Ngechuchuchiga na yadexagüxü̃. Rü ñanagürügü: —¿Ñuxãcü i nüma rü wüxi i duü̃xü̃ i pecaduã́xü̃patawa nangu? —ñanagürügü. \v 8 Rü yexguma ga Zaquéu rü inachi rü ñanagürü Ngechuchuxü̃: —Dücèx, Pa Corix, choma rü ngearü dĩẽruã̱xgüxü̃na tá chanaxã i ngãxü̃gu i guxü̃ma i chorü ngẽmaxü̃gü. Rü ngẽxguma chi texé tüxü̃ chawomüxẽẽãcüma tüxü̃́ changĩ̱xgu, rü ãgümücüẽ́xpü̱xcüna tá tüxü̃́ ngĩxü̃ chataeguxẽẽ i ngẽma tümaãrü dĩẽru —ñanagürü. \v 9 Rü Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃: —Rü ñoma i ngunexü̃gu cupatawa nangu i maxü̃ i taguma gúxü̃, erü cuma rü ta rü Abráü̃rüü̃ cuyaxõ. \v 10 —Rü choma i Tupana Nane na duü̃xü̃xü̃ chiĩxü̃, rü ñoma i naãnewa chaxũ na naxcèx chayadauxü̃cèx i ngẽma duü̃xü̃gü i iyarütauxexü̃ na chanamaxẽxẽẽxü̃cèx —ñanagürü. \s1 Ore i dĩẽrugu ixuxü̃ \r (Mt 25.14-30) \p \v 11 Rü yoxni yema Ngechuchuarü ore inaxĩnüẽyane ga duü̃xü̃gü, rü Ngechuchu rü wüxi ga to ga ore ga cuèxruü̃xü̃ namaã nixu, yerü marü Yerucharéü̃xü̃ ningaica, rü duü̃xü̃gü nagu rüxĩnüẽgu rü paxa tá ínangu ga Tupana na norü ãẽ̱xgacü yiĩxü̃cèx. \v 12 Rü yexguma ga Ngechuchu rü nügüchiga nidexa rü ñanagürü nüxü̃: —Nayexma ga wüxi ga yatü ga taxü̃ ga cori ixĩcü ga nayaxucü ga ore na nachiü̃ãneãrü ãẽ̱xgacüxü̃tawa naxũxü̃cèx ga yaxü̃wa na yema ãẽ̱xgacü nüxü̃ unetaxü̃cèx na guma nawa ne naxũxü̃ne ga ĩãneãrü ãẽ̱xgacü yiĩxü̃cèx. \v 13 —Rü yexguma tauta inaxũãchigu, rü naxcèx nangema ga 10 ga norü duü̃xü̃gü. Rü wüxichigüna ngĩxü̃ naxã ga wüxitachinü ga tatanücü ga dĩẽru. Rü ñanagürü nüxü̃: \p “¡Ngĩmaã pepuracüe rü ngĩxü̃ pimuxẽẽ i ñaã dĩẽru ñu̱xmatáta chataegu!” ñanagürü. \v 14 —Natürü yema ĩãnecü̱̃ã̱x ga duü̃xü̃gü rü naxchi naxaie ga guma cori. Rü yemacèx nawenaãma nayamugü ga ñuxre ga orearü ngeruü̃gü na nachiü̃ãneãrü ãẽ̱xgacümaã nüxü̃ yanaxugüxü̃cèx na tama nanaxwèxegüxü̃ na norü ãẽ̱xgacüxü̃ na yiĩxü̃cèx ga guma cori. \v 15 —Natürü nachiü̃ãneãrü ãẽ̱xgacü rü nayangucuchixẽẽãma ga guma cori. Rü ñu̱xũchi ga guma cori rü norü ĩãnecèx nataegu na yéma ãẽ̱xgacü na yiĩxü̃cèx. Rü yexguma ínanguxgu rü naxcèx nangema ga yema 10 ga norü duü̃xü̃gü ga dĩẽru nüxna ngĩxü̃ naxãxü̃, yerü nüxü̃ nacuáxchaü̃ ga ñuxrechigü ngĩxü̃ na yamuxẽẽxü̃ ga norü dĩẽru ga wüxichigü ga yema norü duü̃xü̃gü. \v 16 —Rü yema nüxĩra dĩẽru nüxna ngĩxü̃ naxãxü̃ rü norü corixü̃tawa nangu, rü ñanagürü: \p “Pa Corix, curü dĩẽru rü 10 ẽ́xpü̱xcüna ngĩxü̃ chimuxẽẽ”, ñanagürü. \v 17 —Rü guma Cori ga yexwaca ãẽ̱xgacüxü̃ ingucuchicü rü nanangãxü̃, rü ñanagürü: \p “Wüxi i mexü̃ i chorü duü̃xü̃ quixĩ. Maneca meãma namaã cupuracü i ngẽma íraxü̃ i dĩẽru i cuxna chaxãxü̃. Rü ñu̱xma rü 10 ya ĩãnegüarü ãẽ̱xgacüxü̃ tá cuxü̃ chixĩxẽẽ”, ñanagürü. \v 18 —Rü yéma nangu ga to ga norü duü̃xü̃, rü ñanagürü: \p “Pa Corix, curü dĩẽru rü wüximẽ́ẽ̱xpü̱xcüna ngĩxü̃ chimuxẽẽ”, ñanagürü. \v 19 —Rü norü cori nanangãxü̃ rü ñanagürü nüxü̃: \p “Cuma rü wüximẽ́ẽ̱xpü̱x ya ĩãnegüarü ãẽ̱xgacüxü̃ tá cuxü̃ chixĩxẽẽ”, ñanagürü. \v 20 —Rü yéma nangu ga to ga norü duü̃xü̃ rü ñanagürü nüxü̃: \p “Pa Corix, ñaã iyixĩ i curü dĩẽru. Rü wüxi ya dechugu ngĩxü̃ chanuque, rü ngẽmaãcü ngĩmaã changuxü̃. \v 21 —Yerü cuxcèx chamuü̃, erü wüxi i yatü i aüxü̃ quixĩ. Rü cunayauxtanü i ngẽma tama cuxrü ixĩxü̃, rü cunayaxu i nanetüarü o i ngextá tama cuma ícutoexü̃wa”. \v 22 —Rü yexguma ga guma ãẽ̱xgacü rü ñanagürü nüxü̃: \p “Wüxi i chorü duü̃xü̃ i chixexü̃ quixĩ i cumax. Rü curü oretama nixĩ i cuxü̃ ixuxü̃ na cuchixexü̃. Marü nüxü̃ cucuèxchirẽ́x ga na chaxaüxü̃, rü chanayautanüxü̃ i ngẽma tama choxrü ixĩxü̃, rü chanayaxuxü̃ i nanetüarü o i tama choma ichatoxü̃. \v 23 —¿Natürü tü̱xcüü̃ tama bancugu choxü̃́ ngĩmaã cunguxü̃ i chorü dĩẽru na nge̱ma choxü̃́ ngĩxü̃ yamuxẽẽgüxü̃cèx, rü ngẽmaãcü mucü ngĩxü̃ na chayaxuxü̃cèx i ngẽxguma íchanguxgu?” ñanagürü. \v 24 —Rü yexguma ga ãẽ̱xgacü rü yema yexmagüxü̃maã nüxü̃ nixu, rü ñanagürü: \p “¡Nüxna ngĩxü̃ peyaxu i ngẽma dĩẽru, rü ngẽma 10 i dĩẽru nüxü̃́ ngẽxmaxü̃na ngĩxü̃ pexã!” ñanagürü. \v 25 —Rü nümagü rü nanangãxü̃gü, rü ñanagürügü: \p “Natürü, Pa Corix, nüma rü marü nüxü̃́ ingẽxma i 10 i dĩẽru”, ñanagürügü. \v 26 —Rü guma ãẽ̱xgacü nanangãxü̃, rü ñanagürü: \p “Pemaã nüxü̃ chixu rü texé ya chauga ĩnüxẽ rü yexera tá tüxna chanaxã. Natürü texé ya tama chauga ĩnüxẽ rü tá tüxna chanayaxu i woo ngẽma íraxü̃ i tüxü̃́ ngẽxmaxü̃. \v 27 —Rü yema chorü uwanügü ga tama naxwèxegüxü̃ ga norü ãẽ̱xgacüxü̃ na chiĩxü̃, ¡rü nuã penagagü, rü nuã chopẽ́xegu peyaḏai!” ñanagürü. \s1 Ngechuchu rü Yerucharéü̃gu naxücu \r (Mt 21.1-11; Mr 11.1-11; Cu 12.12-19) \p \v 28 Rü yema orexü̃ yaxuxguwena ga Ngechuchu, rü inixũchigü ga Yerucharéü̃wa na naxũxü̃. \v 29 Rü yexguma marü nawa nangugüchaü̃gu ga guma ĩãnegü ga Bechagué rü Betániã ga Oríbunecüarü Mèxpǘneãrü ngaicamana yexmagüne, rü Ngechuchu nanamu ga taxre ga norü ngúexü̃gü. \v 30 Rü ñanagürü nüxü̃: —¡Gua ĩãnexãcüwa pexĩ! Rü ngẽxma tá nüxü̃ peyangau i wüxi i buru i ngexwaca yaxü̃ i ngẽxma ngaxü̃xü̃ i taguma texé natagu aunagüxü̃. ¡Rü peyawẽxü̃, rü nuã penaga! \v 31 —Rü ngẽxguma texé pexna c̱axgu na ṯacücèx peyawẽxü̃xü̃ i ngẽma buru, ¡rü tümamaã nüxü̃ pixu rü ñapegügü: \p “Torü Cori nanaxwèxe”, ñapegügü tüxü̃! \v 32 Rü yéma naxĩ ga yema taxre ga norü ngúexü̃gü. Rü yexma nüxü̃ nayangau ga yema buru ga Ngechuchu namaã nüxü̃ ixuxü̃rüü̃. \v 33 Rü yexguma yawẽxü̃güãgu ga yema buru, rü norü yoragü rü yema ngúexü̃güna nacagüe, rü ñanagürügü: —¿Tü̱xcüü̃ peyawẽxü̃ i ngẽma buru? —ñanagürügü. \v 34 Rü nümagü nanangãxü̃gü, rü ñanagürügü: —Rü tayawẽxü̃ erü torü Cori nanaxwèxe —ñanagürügü. \v 35 Rü Ngechuchuxü̃tawa nanagagü ga yema buru. Rü yema norü ngúexü̃gü rü norü gáuxü̃chirumaã nanatütagü. Rü ñu̱xũchi Ngechuchuxü̃ natagu naxaunagüxẽẽgü. \v 36 Rü duü̃xü̃gü rü Ngechuchupẽ́xewa norü gáuxü̃chirumaã nayac̱ẖamagü ga nama. \v 37 Rü yexguma inaxügüãgu na ínaxĩgüxü̃ nawa ga yema nama ga Oríbunecüarü Mèxpǘnewa yarüdaexü̃, rü guxü̃ma ga yema duü̃xü̃gü ga yaxõgüxü̃ ga nawe rüxĩxü̃ rü inanaxügü ga taãẽãcüma aita na naxüexü̃ rü tagaãcü Tupanaxü̃ na yacuèxüü̃güxü̃ naxcèx ga guxü̃ma ga yema cuèxruü̃gü ga taxü̃ ga nüxü̃ nadaugüxü̃ ga Tupanaãrü poramaã naxüxü̃ ga Ngechuchu. \v 38 Rü ñanagürügü: —¡Namecümaxüchi ya daa tórü ãẽ̱xgacü ya Tupanaégagu núma ũcü! ¡Rü pema rü ta, Pa Daxũcü̱̃ã̱x, rü petaãxẽgü rü nüxü̃ picuèxüü̃gü ya Tupana! —ñanagürügü. \v 39 Rü yéma duü̃xü̃gütanüwa nayexmagü ga ñuxre ga Parichéugü. Rü ñanagürügü Ngechuchuxü̃: —Pa Ngúexẽẽruü̃x, ¡Yangagü i ngẽma cuwe rüxĩxü̃ i duü̃xü̃gü na yanachianegüxü̃cèx! —ñanagürügü. \v 40 Natürü Ngechuchu nanangãxü̃ rü ñanagürü nüxü̃: —Pemaã nüxü̃ chixu rü ngẽxguma chi iyanangeèxgügu i ñaã duü̃xü̃gü, rü daa nutagü ya namacüwawa ngẽxmagücü rü chi nüxĩ aita naxüe —ñanagürü. \v 41 Rü yexguma Yerucharéü̃ãrü ngaicamana nanguxgu ga Ngechuchu, rü guma ĩãnecü̱̃ã̱x ga duü̃xü̃gücèx naxaxu. \v 42 Rü ñanagürü: —Pa Yerucharéü̃cü̱̃ã̱xgü, chierü ñoma i ngunexü̃gu nüxü̃ pecuèxgu na texé aixcüma taãẽ pexna ãxü̃. Natürü ngẽma rü pexchawa inicu̱x i ñu̱xma, rü taxuacüma nüxü̃ pecuèx. \v 43 —Rü tá guxchaxü̃gü pexü̃ naxüpetü. Rü perü uwanügü tá nanaxü i norü poxü̃chica i norü guxü̃cüwawa ya perü ĩãne. Rü norü churaragü tá pexü̃ ínachoeguãchi, rü guxü̃cüwawa tá pexcèx ne naxĩ. \v 44 —Rü tá nagu napogüe ya perü ĩãne, rü tá pexü̃ nadai. Rü taxucütáma ya nuta ngextá nügüxétü nanugüxüra i perü ĩãneãrü poeguxü̃tapüwa. Rü ngẽmaãcü tá pexü̃ naxüpetü, yerü tama nüxü̃ pecuèxgüchaü̃ ga yexguma Tupana petanügu naxũãnegu —ñanagürü. \s1 Ngechuchu rü tupauca ga taxü̃newa ínanawoxü̃ ga duü̃xü̃gü ga yéma taxegüxü̃ \r (Mt 21.12-17; Mr 11.15-19; Cu 2.13-22) \p \v 45 Rü Ngechuchu rü tupauca ga taxü̃newa nangu rü yexma naxücu. Rü inanaxügü na ínawoxü̃ãxü̃ ga yema duü̃xü̃gü ga tupauca ga taxü̃newa taxegüxü̃. \v 46 Rü Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃: —Tupanaãrü ore i ümatüxü̃wa rü ñanagürü: \q1 “Chopata rü yumüxẽpataü̃ nixĩ”. \m Natürü pema rü ngĩ́tèèxgüxü̃pataü̃ peyaxĩxẽẽ —ñanagürü. \v 47 Rü guxü̃ ga ngunexü̃gu rü tupauca ga taxü̃newa nayangu̱xẽẽtae ga Ngechuchu. Natürü ga paigüarü ãẽ̱xgacügü, rü ngúexẽẽruü̃gü ga Moĩchéarü mugüwa ngu̱xẽẽtaegüxü̃, rü Yerucharéü̃ãrü ãẽ̱xgacügü, rü naxcèx nadaugü ga ñuxãcü tá na yamèxgüãxü̃cèx. \v 48 Natürü taxucürüwa ṯacü namaã naxügü, yerü guxü̃ma ga duü̃xü̃gü rü namaã nataãẽgü, rü meã inarüxĩnüẽ ga norü ore. \c 20 \s1 Ngechuchuna nacagü na texéarü oregagu tupauca ga taxü̃newa nangu̱xẽẽtaexü̃ \r (Mt 21.23-27; Mr 11.27-33) \p \v 1 Wüxi ga ngunexü̃ ga Ngechuchu rü tupauca ga taxü̃newa nayexma. Rü nanangúexẽẽ ga duü̃xü̃gü, rü namaã nüxü̃ nixu ga Tupanaãrü ore. Rü yexguma íyadexayane rü yéma nangugü ga paigüarü ãẽ̱xgacügü, rü ngúexẽẽruü̃gü ga Moĩchéarü mugüwa ngu̱xẽẽtaegüxü̃, rü Yudíugüarü ãẽ̱xgacügüerugü. \v 2 Rü ñanagürügü nüxü̃: —¿Texéarü mugagu nixĩ i cunaxüxü̃ i ngẽma núma cuxüxü̃? ¿Rü texé cuxü̃ tamu na cunaxüxü̃cèx i ngẽma? —ñanagürügü. \v 3 Rü yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃: —Choma rü tá ta pexna chaca, rü chanaxwèxe i choxü̃ pengãxü̃gü. \v 4 —¿Rü texé tanamu ga Cuáü̃ na duü̃xü̃güxü̃ ínabaiü̃xẽẽxü̃cèx? ¿Pexcèx rü Tupana yiĩxü̃ ga namucü rü ẽ́xna duü̃xü̃gümare? —ñanagürü. \v 5 Rü yexguma ga Parichéugü rü inanaxügüe ga nügümaã na yaporagatanücüüxü̃. Rü nügümaãtama ñanagürügü: —¿Ñuxũ ñagügüxü̃ tá? Erü ngẽxguma chi: \p “Tupana núma nanamu”, ñagügu, rü nüma rü chi ñanagürü tüxü̃: \p “¿Rü tü̱xcüü̃ ga tama nüxü̃́ peyaxõgüxü̃?” ñanagürü chi tüxü̃. \v 6 —Rü ngẽxguma chi ñagügu: \p “Yatügümare nuã nanamu”, ñagügu, rü guxü̃ i duü̃xü̃gü chi nutamaã tüxü̃ ínamuxũchigü, rü tüxü̃ chi nadai. Erü nümagü i duü̃xü̃gü rü nagu narüxĩnüẽ na Tupana yiĩxü̃ ga Cuáü̃xü̃ mucü. \v 7 Rü Ngechuchuxü̃ nangãxü̃gü rü ñanagürügü: —Tama nüxü̃ tacuèx ga texé núma na namuxü̃ ga Cuáü̃ ga baiü̃xẽẽruü̃ —ñanagürügü. \v 8 Rü yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃: —Choma rü ta tãũtáma pemaã nüxü̃ chixu na texé choxü̃ muxü̃ na chanaxüxü̃cèx i ngẽma choxna naxcèx pec̱axü̃ —ñanagürü. \s1 Ore ga puracütanüxü̃ ga chixexü̃gu ixuxü̃ \r (Mt 21.33-44; Mr 12.1-11) \p \v 9 Rü inanaxügü ga Ngechuchu ga duü̃xü̃gümaã na yadexaxü̃. Rü ñaã ore ga cuèxruü̃xü̃ namaã nixu, rü ñanagürü: —Nayexma ga wüxi ga yatü ga wüxi ga ubanecü ücü ga norü naãnewa. Rü ñu̱xũchi ñuxre ga puracütanüxü̃na nanaxã na nüxna nadaugüxü̃cèx rü yixcama rü norü yoramaã na yayauxyegüãxü̃cèx ga yema norü o. Rü ñu̱xũchi ga guma yatü rü nixũ ga yéma rü nuxcüma nataegu. \v 10 —Rü yexguma nawa nanguxgu ga na yadauxü̃ ga yema ubagü, rü guma yatü rü yéma puracütanüxü̃güxü̃tawa nanamu ga wüxi ga norü duü̃xü̃ na naxcèx íyac̱axü̃cèx ga yema ubagü ga nüxna üxü̃. Natürü yema puracütanüxü̃gü rü nanac̱uaixgü ga guma yatüarü duü̃xü̃, rü taxuü̃ma ga uba nüxna naxãgü. Rü yemaãcü ínayamugü. \v 11 —Rü yexguma ga guma yatü rü wenaxãrü to ga norü duü̃xü̃ yéma ta namu. Natürü ga yema puracütanüxü̃gü rü chixexü̃ namaã nixugüe, rü nanac̱uaixgü, rü taxuü̃ma ga uba nüxna naxãgü. Rü yemaãcü ínayamugü. \v 12 —Rü wenaxãrü to ga norü duü̃xü̃ yéma ta namu ga guma yatü. Natürü ga yema puracütanüxü̃gü rü nanapi̱xẽẽ, rü ínanatèxüchigü ga yema naãnewa. \v 13 —Rü düxwa ñanagürü ga guma naãneãrü yora: \p “¿Ṯacü tá chaxüxü̃ i ñu̱xmax? Rü name nixĩ i chaune ya nüxü̃ changechaü̃cü nge̱ma chanamu. Rü ngẽxguma nüxü̃ nadaugügu rü bexmana naga tá naxĩnüẽ”, ñanagürü. \v 14 —Natürü ga yema puracütanüxü̃gü rü yexguma guma yatü nanexü̃ nadaugügu, rü nügümaã ñanagürügü: \p “Ñaããrü tá nixĩ i ñaã naãne i yixcama. ¡Rü ngĩxã tayamèxgü na tórü na yiĩxü̃cèx!” ñanagürügü. \v 15 —Rü ínanatèxüchigü ga yema naãnewa, rü nayamèxgü —ñanagürü ga Ngechuchu. Rü yexguma ga Ngechuchu rü duü̃xü̃güna naca, rü ñanagürü: —¿Ṯacü tá ngẽma puracütanüxü̃maã naxü i ngẽma naãneãrü yora i ñu̱xmax? \v 16 —Rü nge̱ma tá naxũ rü tá nanadai i ngẽma puracütanüxü̃gü, rü togüna tá nanaxã i norü naãne —ñanagürü ga Ngechuchu. Rü yexguma yemaxü̃ naxĩnüẽgu ga duü̃xü̃gü rü ñanagürügü: —Chierü tama ngẽmaãcü nangupetüxẽẽãxgu ya Tupana —ñanagürügü. \v 17 Natürü Ngechuchu rü nüxü̃ nadawenü, rü ñanagürü nüxü̃: —¿Natürü ñuxũ ñaxü̃chiga nixĩ i ngẽma Tupanaãrü ore i ümatüxü̃ i ñaxü̃?: \q1 “Yima nuta ya mecü ya ĩãrü üruü̃gü nüxü̃ oechirécü, rü ñu̱xma rü yimatama nixĩ ya Tupana nüxĩra yaxücuchicü na namaã inaxügüãxü̃ ya ĩpata”, \m ñaxü̃. \v 18 Rü ñanagürü ta ga Ngechuchu: —Texé ya yima nutamaã yarüñaxẽ, rü tá itapoü̃gü. Rü yíxema tümae̱tügu nanguxe ya yima nuta, rü tá tüxü̃ niñáĩxmü —ñanagürü ga Ngechuchu. \v 19 Rü ga paigüarü ãẽ̱xgacügü rü ngúexẽẽruü̃gü ga Moĩchéarü mugüwa ngu̱xẽẽtaegüxü̃, rü yexgumatama Ngechuchuxü̃ niyauxgüchaü̃. Yerü nüxü̃ nacuèxgü ga nachiga na yiĩxü̃ ga yema ore ga cuèxruü̃ ga nüxü̃ yaxuxü̃. Natürü tama nayayauxgü, yerü duü̃xü̃güxü̃ namuü̃ẽ. \s1 Ãẽ̱xgacüaxü̃́ dĩẽrumaã naxütanüxü̃chiga \r (Mt 22.15-22; Mr 12.13-17) \p \v 20 Rü yemacèx ga yema paigüarü ãẽ̱xgacügü rü Ngechuchuxü̃tawa nanamugü ga ñuxre ga norü duü̃xü̃gü na mexü̃ i duü̃xü̃gürüü̃ yéma iyanaxĩnüẽxü̃cèx natürü naxcèx na nadaugüxü̃cèx ga ñuxãcü nachiü̃ãneãrü ãẽ̱xgacüxü̃tawa Ngechuchuxü̃ na ínaxuaxü̃güxü̃cèx. \v 21 Rü yemacèx Ngechuchuna nacagü rü ñanagürügü: —Pa Ngúexẽẽruü̃x, toma nüxü̃ tacuèx rü aixcüma nixĩ i ngẽma nüxü̃ quixuxü̃ rü ngẽma namaã cungúexẽẽtaexü̃. Rü tama duü̃xü̃ãrü düxétüxü̃negu cudawenü erü nacüma nixĩ i cungugüxü̃. Rü aixcüma cunangúexẽẽ i duü̃xü̃gü na Tupana naxwèxexü̃ãcüma namaxẽxü̃cèx. \v 22 —Rü dücax, ngẽma ĩãneãrü dĩẽru i ãẽ̱xgacü ya tacü ya Dumacü̱̃ã̱x naxwèxexü̃ na tanaxütanüxü̃, ¿rü namexü̃ yiĩxü̃ na nüxü̃́ tanaxütanüxü̃ rü ẽ́xna tama? —ñanagürügü. \v 23 Natürü Ngechuchu nüxü̃ nacuèxama na chixexü̃gu naxĩnüẽxü̃ ga yema duü̃xü̃gü, rü yemacèx ñanagürü nüxü̃: —¿Tü̱xcüü̃ i chixexü̃gu choxü̃ penguxẽẽchaü̃? \v 24 —¡Choxü̃ ngĩxü̃ pewé i wüxi i dĩẽru na ngĩxü̃ chadauxü̃cèx! ¿Rü texéchicünèxã rü texééga ngĩgu ü̱x? —ñanagürü. Rü nanangãxü̃gü rü ñanagürügü: —Dumacü̱̃ã̱x ya ãẽ̱xgacü ya tacüchicünèxã nixĩ —ñanagürügü. \v 25 Rü yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃: —¡Ãẽ̱xgacüna ngĩxü̃ pexã i ngẽma ãẽ̱xgacüarü ixĩcü, rü Tupanana ngĩxü̃ pexã i ngẽma Tupanaãrü ixĩcü! —ñanagürü. \v 26 Rü yemaãcü ga Ngechuchu rü woo norü orewa rü taxucürüwama chixexü̃gu nananguxẽẽgü ga duü̃xü̃güpẽ́xewa, yerü meãma nanangãxü̃. Rü guxü̃ma ga duü̃xü̃gü rü nangeèxgümare yerü naḇaixãchiãẽgü namaã ga yema norü ore. \s1 Chaduchéugü rü Ngechuchuna nacagüe rü ngoxi wena namaxẽ i duü̃xü̃gü \r (Mt 22.23-33; Mr 12.18-27) \p \v 27 Rü Ngechuchuxü̃tawa ínayadaugü ga ñuxre ga Chaduchéugü. Rü nümagü nixĩ ga nagu naxĩnüẽxü̃ na tagutáma wena namaxẽxü̃ i yuexü̃. Rü yemacèx Ngechuchuxü̃ ñanagürügü: \v 28 —Pa Ngúexẽẽruü̃x, Moĩchéarü mugüwa rü ñanagürü: \q1 “Ngẽxguma wüxi ya yatü naxmèx ngexacüyane nayu̱xgu, rü name nixĩ i naẽneẽtama ngĩmaã naxãmèx i ngẽma yutecü i naxü̃mèx, na ngẽmaãcü naxãxãcüxü̃cèx nüxü̃́ ya naẽneẽ ya marü yucü”, \m ñanagürü ga yema ore. \v 29 Rü ñanagürügü ta ga Chaduchéugü: —Nayexma ga 7 ga nügüeneẽ. Rü naxãmèx ga guma yacü, natürü tauta naxãxãcüyane nayu. \v 30 —Rü yexguma naĩ ga naẽneẽ nüxĩ ngĩmaã naxãmèx ga yema ngecü. Rü guma rü ta nayu, rü nangexacü. \v 31 —Rü yexguma rü naĩ ga naẽneẽ nüxĩ ngĩmaã naxãmèx. Rü yemaãcü gucüma ga guma 7 ga nügüeneẽgü rü ngĩmaã naxãmèx ga yema nge. Rü gucüma nayue tauta naxãxãcüyane. \v 32 —Rü ngĩma rü ta düxwa iyu ga yema nge. \v 33 Rü ngẽxguma yuexü̃ wena maxẽgu, ¿rü ngecürüücü naxmèx tá iyixĩ i ngẽma nge? Yerü yexguma namaxẽgu rü gucüma ga guma 7 ga nügüeneẽ ngĩmaã naxãmèx —ñanagürügü. \v 34 Rü yexguma ga Ngechuchu rü nanangãxü̃ rü ñanagürü: —Ñoma i naãnewa rü yatügü rü nixãmèxgü rü ngexü̃gü rü nixãtegü. \v 35 —Natürü ngẽma duü̃xü̃gü i Tupanapẽ́xewa mexü̃ na wena namaxẽxü̃ na daxũguxü̃ i naãnewa naxĩxü̃cèx rü nge̱ma rü tãũtáma nixãmèxgü rü ẽ́xna nixãtegü. \v 36 —Erü nge̱ma rü tagutáma nayue. Rü daxũcü̱̃ã̱x i Tupanaãrü orearü ngeruü̃gürüü̃ tá nixĩgü. Rü aixcüma Tupanaxãcügü nixĩgü erü yuwa ínarüdagü. \v 37 —Rü yema ore ga naĩxãcü ga iy̱auratanücüxǘnechigawa, rü Moĩché tüxü̃ nüxü̃ nacuèxẽẽ rü yuexü̃ rü tá wena na namaxẽxü̃. Erü yema orewa, rü ñanagürü ga Cori ga Tupana: \q1 “Choma nixĩ i Abráü̃ãrü Tupana, rü Ichaáarü Tupana, rü Acobuarü Tupana”, \m ñanagürü. \v 38 —Rü ngẽmawa nüxü̃ tacuèx rü woo ñoma i naãnewa nayuegu i duü̃xü̃gü, natürü Tupanacèx rü guxü̃guma namaxẽ —ñanagürü. \v 39 Rü yexguma ga ñuxre ga ngúexẽẽruü̃gü ga Moĩchéarü mugüwa ngu̱xẽẽtaegüxü̃ rü ñanagürügü: —Aixcüma meãma nüxü̃ quixu, Pa Ngúexẽẽruü̃x —ñanagürügü. \v 40 Rü yemawena rü marü namuü̃ẽ ga ṯacüchigacèx Ngechuchuna na nacagüexü̃. \s1 ¿Texé nane nixĩ ya Cristu? \r (Mt 22.41-46; Mr 12.35-37) \p \v 41 Rü Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃: —¿Tü̱xcüü̃ duü̃xü̃gü nüxü̃ nixugüe rü Cristu rü nuxcümaü̃cü ga ãẽ̱xgacü ga Dabítaa nixĩ? \v 42-43 —Yerü Dabítama ñaããcü nanaxümatü ga Wiyaegüarü poperawa: \q1 “Tupana rü chorü Cori ya Cristuxü̃ ñanagürü: ‘¡Nuã chorü tügünecüwawa rüto, ñu̱xmatáta cuxmẽ́xwa chanangẽxmagüxẽẽ i curü uwanügü na namaã icucuáxü̃cèx!’ ” \m ñaããcü nanaxümatü. \v 44 Rü ñanagürü ga Ngechuchu: —¿Ñuxũcürüwa i Dabítaa yiĩxü̃ ya Cristu ega nümatama ga Dabí rü norü Corimaã naxuãgu? —ñanagürü. \s1 Ngechuchu rü nüxü̃ nixu na tama nameãrü maxü̃ã̱xgüxü̃ ga yema ngúexẽẽruü̃gü ga Moĩchéarü mugüwa ngu̱xẽẽtaegüxü̃ \r (Mt 23.1-36; Mr 12.38-40; Lc 11.37-54) \p \v 45 Rü guxü̃ma ga duü̃xü̃gü rü yéma inarüxĩnüẽ ga yexguma Ngechuchu norü ngúexü̃güxü̃ ñaxgu: \v 46 —¡Pexuãẽgü naxcèx i ngẽma ngúexẽẽruü̃gü i Moĩchéarü mugüwa ngu̱xẽẽtaegüxü̃! Erü nümagü rü norü me nixĩ i mexü̃ i naxchirumaã na naxĩãneãxü̃. Rü ítamü̃wa nanaxwèxegü na duü̃xü̃gü meã nüxü̃ rümoxẽgüxü̃. Rü ngutaquẽ́xepataü̃güwa rü norü me nixĩ i ãẽ̱xgacügümèxwẽ́xewa na natogüxü̃. Rü õna i taxü̃wa rü ngẽma õnaãrü yoraxü̃tawa ügüxü̃ i nachicacèx nadaugü. \v 47 —Rü tüxü̃ nawomüxẽẽgüãcüma tüxna nanapuxü̃ ya tümapatagü ya yíxema yutegüxe. Rü ñu̱xũchi nanamèxẽẽ i norü yumüxẽgü na duü̃xü̃gü nagu rüxĩnüẽxü̃cèx na aixcüma mexü̃gü yiĩgüxü̃. Natürü nümagü tá nixĩ i yexeraãcü napoxcuexü̃ —ñanagürü. \c 21 \s1 Yutecüarü ãmarechiga \r (Mr 12.41-44) \p \v 1 Rü yexguma tupauca ga taxü̃newa nayexmagu ga Ngechuchu, rü yéma nüxü̃ nadau ga ñuxãcü duü̃xü̃gü ga idĩẽruã́xü̃ Tupanana ngĩxü̃ na naxãgüxü̃ ga norü dĩẽru ga tupaucaarü dĩẽruchiü̃wa. \v 2 Rü ngĩxü̃ nadau ta ga wüxi ga ngecü ga yutecü ga ngearü dĩẽruã̱xcü ga tupaucaarü dĩẽruchiü̃gu taxretachinü ga íraxüchicü ga dĩẽru ngĩxü̃ ixücuchicü. \v 3 Rü ñanagürü ga Ngechuchu: —Aixcüma pemaã nüxü̃ chixu rü ñaã ngecü i yutecü i ngearü dĩẽruã̱xcü rü guxü̃ i togü i dĩẽru ngĩxü̃ ixãgüxü̃ãrü yexera ngĩxü̃ ixã. \v 4 —Erü guxü̃ma i togü rü ngĩxü̃ inaxã i ngema nüxü̃́ íyaxügücü. Natürü ngĩma ngĩxü̃́ natauxyane ngĩxü̃ ixã i gu̱xcüma i ngĩxü̃́ ngexmaxcü i ngĩrü õnatanü —ñanagürü. \s1 Ngechuchu nanaxunagü na tupauca ya taxü̃negu tá napogüexü̃ \r (Mt 24.1-2; Mr 13.1-2) \p \v 5 Rü ñuxre ga norü ngúexü̃gü rü nidexagü nachiga ga tupauca ga taxü̃ne ga ñuxãcü na namexẽchixü̃ ga naxtapü̱x ga nutanaxcèxgü, rü na namexẽchixü̃ ga guxü̃ma ga guma tupaucaarü yemaxü̃gü ga duü̃xü̃gü nüxna ãmarexü̃. Rü yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü: \v 6 —Rü nawa tá nangu i ngunexü̃gü i guxü̃netama ya daa tupauca ya nüxü̃ pedauxü̃ne, rü tá nagu napogüe. Rü naxtapü̱xarü nutagü rü taxucütáma nügüétü naxüxüra, rü bai ya wüxi —ñanagürü. \s1 Cuèxruü̃gü i tá nüxü̃ idauxü̃ naxü̃pa na nagúxü̃ i naãne \r (Mt 24.3-28; Mr 13.3-23) \p \v 7 Rü yexguma ga norü ngúexü̃gü rü Ngechuchuna nacagü, rü ñanagürügü: —Pa Ngúexẽẽruü̃x, ¿ñuxgu tá nixĩ i nangupetüxü̃ i ngẽma nüxü̃ quixuxü̃? ¿Rü ṯacüwa tá nüxü̃ tacuèx na nangupetüxü̃ tá i ngẽma? —ñanagürügü. \v 8 Rü Ngechuchu rü ñanagürü: —¡Pexuãẽgü tá na taxuü̃ma pexü̃ womüxẽẽxü̃cèx! Erü muxũchixü̃ tá chaugu nügü nicu̱xgü rü tá ínangugü rü ñanagürügü tá: \p “Choma nixĩ i Cristu, rü paxa tá nagu̱x i naãne”, ñanagürügü tá pexü̃. ¡Natürü tãũtáma nüxü̃́ peyaxõgü! \v 9 —Rü ngẽxguma tá nüxü̃ pexĩnüẽgu na nügü nadèi̱xü̃ i wüxi i nachiü̃ãne to i nachiü̃ãnemaã, rü ẽ́xna nüxü̃ pexĩnüẽgu na wüxi i nachiü̃ãnewatama rü duü̃xü̃gü rü norü ãẽ̱xgacümaã nügü nadèi̱xü̃, ¡rü tãũtáma peḇaixãchiãẽgü! Erü ngẽmaãcü tá nangupetü i noxrix. Natürü tãũtáma naãneãrü gu̱x nixĩ i ngẽma. \v 10 —Erü wüxi i ãẽ̱xgacüarü churaragü rü to i ãẽ̱xgacüarü churaragümaã tá nügü nadai. Rü wüxi i nachiü̃ãne rü to i nachiü̃ãnemaã tá nügü nadai. \v 11 —Rü nümaxü̃ i nachiü̃ãnegüwa rü poraãcü tá naxĩã̱xãchiane, rü poraãcü tá nangu̱x i taiya, rü tá nataxüchi i ḏaaweane. Rü duü̃xü̃gü tá nüxü̃ nadaugü i daxũwa i ṯacü i namaã naḇaixãchiexü̃, rü taxü̃ i cuèxruü̃gü. \v 12 —Natürü naxü̃pa i guxü̃ma i ngẽma rü duü̃xü̃gü tá pexü̃ ínayauxü̃, rü tá pewe ningẽxü̃tanü. Rü ngutaquẽ́xepataü̃güwa tá pexü̃ nagagü na nge̱ma pexna nacagüxü̃cèx, rü tá pexü̃ napoxcue. Rü nachiü̃ãnegüarü ãẽ̱xgacügüpẽ́xewa tá pexü̃ nagagü, naxcèx na chorü duü̃xü̃gü pixĩgüxü̃. \v 13 —Rü ngẽmaãcü tá pexü̃́ natauxcha na ãẽ̱xgacügümaã nüxü̃ pixuxü̃ i chauchiga. \v 14 —Rü ngẽxguma tá nge̱ma pexü̃ nagagügu, ¡rü tãxṹ i pexoegaãẽgüxü̃ naxcèx na ṯacümaã tá penangãxü̃xü̃ na pegüétüwa pechogüxü̃cèx! \v 15 —Erü choma tá pexü̃ charüngü̃xẽẽ na nüxü̃ pecuáxü̃cèx na ṯacümaã penangãxü̃xü̃ i perü uwanügü. Rü nümagü rü tãũtáma nüxü̃ nacuèxgü na ṯacümaã pexü̃ nangãxü̃güxü̃ i ngẽxguma. \v 16 —Natürü pema rü woo penatügü, rü peegü, rü peeneẽgü, rü peeyèxgü, rü petanüxü̃gü, rü pemücügü rü tá napeechitaegü na purichíagüxü̃tawa pexü̃ íyaxuaxü̃güxü̃. Rü purichíagü rü tá pexü̃ nadai i ñuxre i pemax. \v 17 —Rü guxü̃ i naãnewa rü duü̃xü̃gü tá pexchi naxaie, erü choxü̃́ peyaxõgü rü chorü duü̃xü̃gü pixĩgü. \v 18 —Natürü woo ṯacü pexü̃ üpetügu rü Tupanamẽ́xẽwa tá pengẽxmagü, rü nüma tá pexü̃ ínapoxü̃ rü bai i wüxi i peyae tá inayarütaxu. \v 19 —Rü ngẽxguma aixcüma peyaxõgüamagu rü tama choxü̃ ípetèxgu, rü tá penayauxgü i maxü̃ i taguma gúxü̃. \v 20 —Rü ngẽxguma nüxü̃ pedèu̱xgu na perü uwanügüarü churaragü Yerucharéü̃xü̃ íchomaẽguãchixü̃, rü ngẽmawa tá nüxü̃ pecuèx na paxa tá nagu napogüexü̃ ya yima ĩãne. \v 21 —Rü yíxema Yudéaanewa ngẽxmagüxe rü name nixĩ i mèxpǘneãnewa tabuxmü. Rü yíxema Yerucharéü̃wa ngẽxmagüxe rü tanaxwèxe na paxa ítachoxü̃xü̃. Rü yíxema tümaãnewa ngẽxmagüxe rü tama name na ĩãnecèx tawoeguxü̃. \v 22 —Erü ngẽma ngunexü̃gügu tá ínangu i Tupanaãrü poxcu. Rü ngẽmaãcü tá nayanguxẽẽ i guxü̃ma i ngẽma norü ore i ümatüxü̃wa nüxü̃ yaxuxü̃. \v 23 —Rü ngẽma ngunexü̃gügu rü tá poraãcü tüxü̃́ naguxcha ya yíxema ngexegü ya iitacharaü̃güxe rü yíxema imaĩxãcügüxe. Erü tá nangẽxma i taxü̃ i ngúxü̃, rü Tupana rü poraãcü tá nanapoxcue i ngẽma duü̃xü̃gü. \v 24 —Rü ñuxre, rü tá norü uwanügü taramaã nanadai. Rü togü, rü tá ínanayauxü̃ na to i nachiü̃ãnewa nagagüãxü̃cèx. Rü ñu̱xũchi i ngẽma norü uwanügü rü tá nagu napogüe ya yima ĩãne ya Yerucharéü̃. Rü ngẽmaãcü tá nangupetü ñu̱xmatáta nawa nangu na Tupana ínamuxü̃xü̃ i nge̱ma. \s1 Tupana Nanearü taeguchiga \r (Mt 24.29-35, 42-44; Mr 13.24-37) \p \v 25 —Rü ngexguma rü tá nango̱x i cuèxruxü̃gü. Rü üèxcü rü tauemacü rü woramacurigü rü tá nixĩgachitanü i nachicawa.. Rü guxü̃ i nachiü̃ãnegüwa rü duü̃xü̃gü rü tá nanaxi̱xãchiãẽtanü rü tá naḇaixãchiãẽgü namaã na poraãcü naxãũgaãchixü̃ i taxü̃ i taxtü rü norü yuapegü. \v 26 —Rü duü̃xü̃gü rü norü muü̃maã tá inayayiãxẽ i ngẽxguma nüxü̃ nadaugu i ngẽma üpetüchaü̃xü̃ i ñoma i naãnewa. Erü woo guxü̃ma i ṯacü i daxũwa nüxü̃ idauxü̃ rü tá naxĩã̱xãchitanü rü tá nu ne nanaxĩmare. \v 27 —Rü ngẽxguma rü guxü̃ i duü̃xü̃gü i ñoma i naãnecü̱̃ã̱x rü tá choxü̃ nadaugü i ngẽxguma wüxi i caixanexü̃gu ícharüxĩ̱xgu rü núma chaxũxgu namaã i chorü pora rü üüne. \v 28 —Rü ngẽxguma inaxügügu na naxüpetüxü̃ i ngẽma pemaã nüxü̃ chixuxü̃, rü name nixĩ na petaãẽgüxü̃ rü meã pedaunagüxü̃, erü paxa tá íchangu na pexü̃ íchanguxü̃xẽẽxü̃cèx —ñanagürü. \v 29 Rü yemawena rü wüxi ga ore ga cuèxruü̃xü̃ namaã nixu ga Ngechuchu, rü ñanagürü: —¡Dücèx penangugü i iguera, rü ẽ́xna ngẽxü̃rüüxü̃mare i to i naĩgü! \v 30 —Rü ngẽxguma nüxü̃ pedèu̱xgu na ngexwaca naxüátüxü̃, rü ngẽmawa nüxü̃ pecuèx na paxa tá taunecü na yiĩxü̃. \v 31 —Rü ngẽxgumarüü̃ ta i ngẽxguma nüxü̃ pedèu̱xgu na nangupetüxü̃ i ngẽma pemaã nüxü̃ chixuxü̃, rü ngẽmawa tá nüxü̃ pecuèx na yimama yiĩxü̃ ya Tupana na ãẽ̱xgacü yiĩxü̃cèx. \v 32 —Aixcüma pemaã nüxü̃ chixu rü guxü̃ma i ngẽma nüxü̃ chixuxü̃ rü tá ningu naxü̃pa na nayuexü̃ i duü̃xü̃gü i ñu̱xma maxẽxü̃. \v 33 —Daxũguxü̃ i naãne rü ñoma i naãne rü tá nagu̱x. Natürü chorü ore rü tagutáma inayarüxo. \v 34 —¡Pexuãẽgü na tama ṯacü rü chixexü̃gagu düxwa nüxü̃ perüxoexü̃ na peyaxõgüxü̃! Rü ngẽmacèx penaxwèxe na pegüna pedaugüxü̃ na tama pengãxẽxü̃ rü ẽ́xna ñoma i naãneãrü ngúchaü̃guama na perüxĩnüẽxü̃. Erü ngürüãchi ngẽmagu íperüxĩnüẽyane tá pexü̃ íchayaḇaixgü. \v 35 —Rü ñoma wüxi ya yüta ya ngürüãchi ṯacü iyaxúnerüü̃ tá nixĩ naxcèx i guxü̃ma i duü̃xü̃gü i ñoma i naãnecü̱̃ã̱x i ngẽxguma wenaxãrü núma chaxũxgu. \v 36 —Rü ngẽmacèx name nixĩ i pegü ípemexẽẽgü. ¡Rü guxü̃guma peyumüxẽgü na ngẽmaãcü tama pexü̃ naxüpetüxü̃cèx i ngẽma ãũcümaxü̃gü, rü aixcüma pimexü̃cèx i ngẽxguma chopẽ́xewa pengugügu! —ñanagürü ga Ngechuchu. \v 37 Rü guxü̃ ga ngunexü̃gügu rü tupauca ga taxü̃newa nayexma ga Ngechuchu, rü duü̃xü̃güxü̃ nangúexẽẽ. Rü chütacü rü guma Mèxpǘne ga Oríbunecügu ãe̱ganegu nayapeexü̃. \v 38 Rü guxü̃ma ga duü̃xü̃gü rü pèxmamaxü̃chi tupauca ga taxü̃newa nangugüxü̃ na Ngechuchuxü̃ naxĩnüẽxü̃cèx. \c 22 \s1 Ãẽ̱xgacügü naxcèx nadaugü na ñuxãcü Ngechuchuxü̃ yayauxgüxü̃ \r (Mt 26.1-5, 14-16; Mr 14.1-2, 10-11; Cu 11.45-53) \p \v 1 Rü marü ningaica ga Yudíugüarü peta ga Üpetüchiga ga nagu nangõ̱xgüãxü̃ ga pãũ ga ngearü puxẽẽruü̃ã́xü̃. \v 2 Rü ga paigüarü ãẽ̱xgacügü rü ngúexẽẽruü̃gü ga Moĩchéarü mugüwa ngu̱xẽẽtaegüxü̃ rü naxcèx nadaugü ga ñuxãcü duü̃xü̃güechita Ngechuchuxü̃ na yamèxgüxü̃, yerü duü̃xü̃güxü̃ namuü̃ẽ. \v 3 Rü yexguma ga Chataná rü Yuda ga Icariútegu nangaxi. Rü nüma ga Yuda rü yema 12 ga Ngechuchuarü ngúexü̃gü ga imugüxü̃tanüxü̃chirẽ́x nixĩ. \v 4 Rü nüma ga Yuda rü ínayadau natanüwa ga paigüarü ãẽ̱xgacügü rü tupauca ga taxü̃neãrü purichíagüarü ãẽ̱xgacügü. Rü namaã nüxü̃ nixu ga ñuxãcü na natauxchaxü̃ ga Ngechuchuxü̃ na yayauxgüxü̃cèx. \v 5 Rü nümagü ga yema ãẽ̱xgacügü rü nataãẽgü. Rü dĩẽru Yudana ngĩxü̃ naxuaxü̃gü. \v 6 Rü Yuda rü ngixü̃ nayaxu ga yema dĩẽru. Rü inanaxügü ga naxcèx na nadauxü̃ ga ñuxãcü duü̃xü̃güechita Ngechuchuxü̃ na yayauxgüxü̃ ga ãẽ̱xgacügü. \s1 Üpetüchigaarü õnawa nachibü ga Cori \r (Mt 26.17-29; Mr 14.12-25; Cu 13.21-30; 1 Co 11.23-26) \p \v 7 Rü nawa nangu ga yema petaarü ngunexü̃ ga nagu nangõ̱xgüãxü̃ ga pãũ ga ngearü puxẽẽruü̃ã́xü̃. Rü yema nixĩ ga ngunexü̃ ga nagu carneruxacü yamèxgüxü̃ naxcèx ga Üpetüchigaarü peta. \v 8 Rü Ngechuchu nanamu ga Pedru rü Cuáü̃, rü ñanagürü nüxü̃: —¡Peyamexẽẽ̱x i tórü õna i Üpetüchigacèx! —ñanagürü. \v 9 Rü nümagü Ngechuchuxü̃ nangãxü̃gü, rü ñanagürügü: —¿Ngextá nixĩ i cunaxwèxexü̃ na tanamexẽẽxü̃? —ñanagürügü. \v 10 Rü Ngechuchu nanangãxü̃, rü ñanagürü: —Ngẽxguma Yerucharéü̃wa pengugügu rü ngẽxma tá nüxü̃ peyangau i wüxi ya yatü i wüxi i tü̃xü̃ i dexámaã ããcuxcü ngĩxü̃ ingexü̃. ¡Rü nawe perüxĩ ñu̱xmatáta napatawa pengugü! \v 11 —¡Rü yima ĩpata ya nagu yaxücune ya yima yatü, rü yima ĩãrü yoramaã nüxü̃ pixu rü ñapegügü nüxü̃: \p “Torü ngúexẽẽruü̃ rü nüxü̃ nacuáxchaü̃ na ngẽxü̃rüüxü̃ yiĩxü̃ i ngẽma ucapu i norü ngúexü̃gümaã tá nawa nachibüxü̃ i Üpetüchigaarü õnacèx”, ñapegügü nüxü̃! \v 12 —Rü tá pexü̃ nüxü̃ nadauxẽẽ i wüxi i ucapu i taxü̃ i marü mexẽẽxü̃ i norü daxũchiü̃wa ngẽxmaxü̃. ¡Rü ngẽmawa tá penamexẽẽ i ngẽma õna i Üpetüchigacèx ixĩxü̃! —ñanagürü nüxü̃. \v 13 Rü yéma naxĩ ga nümagü rü nüxü̃ inayangaugü ga guxü̃ma yema Ngechuchu namaã nüxü̃ ixuxü̃rüü̃. Rü yéma nanamexẽẽgü ga õna ga Üpetüchigacèx ixĩxü̃. \v 14 Rü yexguma nawa nanguxgu ga ora ga na nachibüexü̃, rü mechawa narüto ga Ngechuchu namaã ga norü ngúexü̃gü. \v 15 Rü yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü: —Ñuxãcü poraãcü choxü̃́ nangúchaü̃ na pemaã chachibüxü̃ i ñaã Üpetüchigaarü õnawa naxü̃pa na chayuxü̃. \v 16 —Natürü pemaã nüxü̃ chixu rü tãũtáma wenaxãrü Üpetüchigaarü õnawa chachibü, ñu̱xmatáta chowa yangu i ngẽma Tupana naxwèxexü̃ —ñanagürü. \v 17 Rü yexguma nanayaxu ga wüxi ga pochiyu ga binumaã ããcuxü̃. Rü Tupanana moxẽ naxãxĩra, rü ñu̱xũchi ñanagürü nüxü̃ ga norü ngúexü̃gü: —¡Peyaxaxü ya daa binu, rü pegümaã pengau! \v 18 —Erü pemaã nüxü̃ chixu rü tagutáma wena chayaxaxü ya binu ñu̱xmatáta nawa nangu na pecaduarü ütanücèx chayuxü̃ na aixcüma pemaã inacuáxü̃cèx ya Tupana —ñanagürü. \v 19 Rü nanayaxu ta ga pãũ, rü Tupanana moxẽ naxcèx naxã. Rü ñu̱xũchi inanabücu, rü norü ngúexü̃güna nanaxã. Rü ñanagürü nüxü̃: —Ñaã pãũ rü chaxune i pexcèx yuxü̃chiga nixĩ. ¡Rü ñaãwena rü ñaãcü tá penaxü na choxna pecuèxãchiexü̃cèx! —ñanagürü. \v 20 Rü marü chibüwena rü to ga pochiyu ga binumaã ããcuxü̃ norü ngúexü̃güna naxã, rü ñanagürü: —Daa binu rü Tupanaãrü uneta i ngexwacaxü̃xü̃ãrü cuèxruü̃ nixĩ. Rü chaugü ya pexcèx ibacüwa Tupana pexü̃ nüxü̃ nadauxẽẽ na aixcüma yiĩxü̃ i ngẽma norü uneta. \v 21 —Natürü ngẽma yatü i chauechita ãẽ̱xgacügüna choxü̃ muxchaü̃xü̃, rü nuã mechawa tamaã narüto i ñu̱xmax. \v 22 —Rü choma i Tupana Nane na duü̃xü̃xü̃ chiĩxü̃, rü Chaunatü ixunetaxü̃rüü̃ tá chayu. Natürü wüxi i ngechaü̃xü̃chi tá nixĩ naxcèx i ngẽma yatü i ãẽ̱xgacügüna choxü̃ muxü̃. \v 23 Rü yexguma ga norü ngúexü̃gü rü inanaxügüe ga nügüna na nacagüexü̃, rü ñanagürügü: —¿Texé tá tixĩ ya yíxema naẽchita ãẽ̱xgacügüna namuxẽ? —ñanagürügü. \s1 Norü ngúexü̃gü rü nügüna nacagüe na texé tá tixĩxü̃ ya guxãxü̃ rüyexeraxe i natanüwa \p \v 24 Rü yexguma ga yema ngúexü̃gü rü nügümaã niporagatanücüü nachiga na texé tá tiĩxü̃ ya natanüwa guxããrü yexera ixĩxẽ. \v 25 Natürü ga Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃: —Ñoma i naãnewa rü guxü̃ i nachiü̃ãnegüarü ãẽ̱xgacügü, rü poraãcü norü duü̃xü̃güxü̃ namugü. Rü ñu̱xũchi nügü yaxugügu rü norü duü̃xü̃güarü dauruü̃ i mexü̃gü nixĩgü. \v 26 —¡Natürü pema rü tãũtáma ngẽxgumarüü̃ pixĩgü! Rü ngẽxguma texé naxwèxegu na guxããrü yexera tiĩxü̃ i petanüwa, rü name nixĩ na tügü ítarüxíraxü̃ i guxü̃ma i tümamücügütanüwa. Rü texé naxwèxegu na peeru tiĩxü̃ i petanüwa, rü name nixĩ i noxri rü guxããrü ngü̃xẽẽruü̃ tixĩ. \v 27 —Rü ñoma i naãnewa rü corigü rü mechawa narütogü na nachibüexü̃cèx, rü norü duü̃xü̃gü nixĩ i ngẽma naxcèx õna ixüxü̃ rü nüxü̃ rüngü̃xẽẽxü̃. Natürü tatanüwa rü tama ngẽmaãcü nixĩ, erü choma i perü cori na chiĩxü̃ rü perü ngü̃xẽẽruü̃ chixĩ. \v 28 —Rü pemagü nixĩ ga guxü̃guma chauxü̃tawa peyexmagüxü̃ ga yexguma ngúxü̃ chingexgu. \v 29 —Rü ngẽmacèx i choma rü ãẽ̱xgacügüxü̃ pexü̃ chixĩgüxẽẽ yema chaunatü ãẽ̱xgacüxü̃ choxü̃ ingucuchixẽẽxü̃rüü̃. \v 30 —Rü ngẽmaãcü ãẽ̱xgacü íchixĩxü̃wa rü chomaã tá pechibüe rü tá pexaxegü. Rü ãẽ̱xgacüchicawa tá perütogü na norü maxü̃cèx nüxna pecagüxü̃ i guxü̃ma i Yudíugü —ñanagürü. \s1 Ngechuchu nüxü̃ nixu na Pedru tá nügü icúxü̃ na norü ngúexü̃ yiĩxü̃ \r (Mt 26.31-35; Mr 14.27-31; Cu 13.36-38) \p \v 31 Rü Pedruxü̃ ñanagürü ta ga Cori ga Ngechuchu: —Pa Pedrux, Chataná rü pexcèx ínaca na chixexü̃maã poraãcü pexü̃ naxüxü̃cèx. \v 32 —Natürü choma rü Chaunatüxü̃ cuxcèx chacèèxü̃ na taguma nüxü̃ curüxoxü̃cèx na cuyaxõxü̃. Rü ngẽmacèx i cumax, Pa Pedru, rü ngẽxguma chauxcèx cutaeguxgu, rü chanaxwèxe i nüxü̃ curüngü̃xẽẽ i cumücügü na nümagü rü yaxõgüechaãxü̃cèx —ñanagürü. \v 33 Rü ñanagürü ga Pedru: —Pa Corix, choma rü marü íchamemare na wüxigu cumaã na chapoxcuxü̃ rü ẽ́xna wüxigu cumaã na chayuxü̃ —ñanagürü. \v 34 Natürü Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃: —Pa Pedrux, cumaã nüxü̃ chixu rü ñomatama i chütaxü̃gu naxü̃pa na otá ic̱axü̃, rü cuma rü tomaẽ̱xpü̱xcüna tá nüxü̃ quixu na tama choxü̃ cucuáxü̃ —ñanagürü. \s1 Marü ningaica ga na guxchaxü̃gü nüxü̃ üpetüxü̃ \p \v 35 Rü yexguma ga Ngechuchu rü norü ngúexü̃güna naca, rü ñanagürü: —Yexguma pexü̃ chimugügu ngearü chocaã̱xgüxemaã rü ngearü dĩẽruã̱xgüxemaã rü ngearü chapatuã̱xgüxemaã, ¿rü ṯacü pexü̃́ taxuxü̃ ga yexguma? —ñanagürü. Rü nümagü nanangãxü̃gü rü ñanagürügü: —Taxuü̃ma —ñanagürügü. \v 36 Rü yexguma norü ngúexü̃güxü̃ ñanagürü ga Ngechuchu: —Natürü ñu̱xma rü texé ya petanüwa ya chocaã́xẽ rü tanaxwèxe na ítayangexü̃ i tümaãrü choca rü tümaãrü dĩẽruchixü̃ rü ta. Rü ngẽxguma texé ngearü taraã̱xgu rü tanaxwèxe i namaã tataxe i tümaãrü gáuxü̃chiru na tümaãrü poxü̃ruü̃ i taracèx tataxexü̃cèx. \v 37 —Erü pemaã nüxü̃ chixu rü chauchiga nixĩ i ngẽma Tupanaãrü ore i ümatüxü̃ i ñaxü̃: \q1 “Wüxi i máẽtaxü̃rüü̃ tá nanapoxcugü rü tá nayamèxgü”, \m ñaxü̃. Erü guxü̃ma i ngẽma chauchiga ümatüxü̃ i Tupanaãrü ore i ümatüxü̃wa rü aixcüma ngẽmaãcü tá ningu —ñanagürü. \v 38 Rü yexguma ga norü ngúexü̃gü rü ñanagürügü: —Pa Corix, nuã nangẽxma i taxre i tara —ñanagürügü. Rü nüma ga Ngechuchu rü nanangãxü̃ rü ñanagürü: —Marü ningu i ngẽma —ñanagürü. \s1 Ngechuchu rü Yechemaníwa nayayumüxẽ \r (Mt 26.36-46; Mr 14.32-42) \p \v 39 Rü yexguma ga Ngechuchu rü ínaxũxũ ga guma ĩãnewa. Rü Oríbunecüarü Mèxpǘnewa naxũ, yerü woetama nacüma nixĩ ga yéma na naxũũxü̃xü̃. Rü norü ngúexü̃gü rü ta nawe narüxĩ. \v 40 Rü yexguma yema nachicawa nanguxgu, rü norü ngúexü̃güxü̃ ñanagürü: —¡Tupanana naxcèx pec̱a na pexü̃ nangü̃xẽẽxü̃cèx na tama Chatanáãrü ügagu chixexü̃gu pey̱ixü̃cèx! —ñanagürü. \v 41 Rü yexguma ga Ngechuchu rü yéamaxü̃ra 50 ga metruwa norü ngúexü̃güna naxũ. Rü yexma nacaxã́pü̱xü rü nayumüxẽ. \v 42 Rü ñanagürü: —Pa Chaunatüx, ngẽxguma cuma cunaxwèxegu, ¡rü nüxna choxü̃ ínanguxuchixẽẽ i ñaã ngúxü̃ i tá choxü̃ üpetüxü̃! Natürü chanaxwèxe i cunaxü i curü ngúchaü̃ rü tama i choxrü —ñanagürü. \v 43 Rü yexguma wüxi ga daxũcü̱̃ã̱x ga Tupanaãrü orearü ngeruü̃ rü naxcèx nango̱x, rü nanaporaxẽẽ. \v 44 Rü poraãcü nanaxi̱xãchiãẽ ga Ngechuchu, rü yemacèx yexeraãcü nayumüxẽ. Rü yema na naxi̱xãchiãẽxü̃maã poraãcü nanaxaiyaãchi. Rü guma norü aiyacümaã nichuruxü̃ne. Rü ñoma nagü waixü̃müãnewa ichuruxü̃rüü̃ nixĩ ga norü aiyacü. \v 45 Rü yema ínayumüxẽxü̃wa rü inachi ga Ngechuchu, rü norü ngúexü̃gütanüwa naxũ. Rü nüxü̃ inayangau ga na ínapeexü̃ yerü norü ngechaü̃maã düxwa nayaxtae. \v 46 Rü yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃: —¿Tü̱xcüü̃ ípepee? ¡Íperüdagü rü Tupanana naxcèx pec̱a na pexü̃ nangü̃xẽẽxü̃cèx na tama Chatanáãrü ügagu chixexü̃gu pey̱ixü̃cèx! —ñanagürü. \s1 Ngechuchuxü̃ niyauxgü \r (Mt 26.47-56; Mr 14.43-50; Cu 18.2-11) \p \v 47 Rü yexguma íyadexayane ga Ngechuchu, rü yéma nangugü ga muxü̃ma ga duü̃xü̃gü. Rü Yuda ga Ngechuchuarü ngúexü̃chirẽ́x ixĩxü̃ nixĩ ga naxũpẽ́xexü̃. Rü Ngechuchucèx nixũ na nüxü̃ nachúxãcüma nüxü̃ namoxẽxü̃cèx. \v 48 Rü Ngechuchu rü ñanagürü: —Pa Yudax, ¿tü̱xcüü̃ wüxi i chúxumaã cuchauechitae? —ñanagürü. \v 49 Rü yema togü ga Ngechuchuarü ngúexü̃gü ga naxü̃tawa yexmagüxü̃, rü yexguma nüxü̃ nadaugügu ga yema ngupetüxü̃ rü ñanagürügü nüxü̃: —Pa Corix, ¿cunaxwèxexü̃ na taramaã tanadèi̱xü̃? —ñanagürügü. \v 50 Rü wüxi ga Ngechuchuarü ngúexü̃ rü paigüarü ãẽ̱xgacüarü duü̃xü̃xü̃ nanapi̱xẽẽ, rü ínanadae ga norü tügünechinü. \v 51 Natürü Ngechuchu rü ñanagürü: —¡Ngexrüma na pegü namaã pedèi̱xü̃! —ñanagürü. Rü yexguma ga Ngechuchu rü yema yatü ga ídaechinüxü̃xü̃ ningõgü, rü nanamexẽẽ. \v 52 Rü Ngechuchu namaã nidexa ga yema ãẽ̱xgacügü ga norü yauxwa yéma ĩxü̃. Rü yema ãẽ̱xgacügütanüwa nayexmagü ga paigüarü ãẽ̱xgacügü, rü tupauca ga taxü̃neãrü purichíagüarü ãẽ̱xgacügü, rü Yudíugüarü ãẽ̱xgacügüerugü. Rü Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃: —¿Tü̱xcüü̃ taragü rü naĩxmenèxãgümaã chauxcèx nuã pexĩ ñoma wüxi i ngĩ́tèxáxü̃ chiĩxü̃rüü̃? \v 53 —Rü guxü̃ ga ngunexü̃gu ga yexguma petanüwa chayexmagu ga tupauca ga taxü̃newa, rü tama choxü̃ piyauxgü. Natürü marü nawa nangu na pexü̃́ natauxchaxü̃ na choxü̃ piyauxgüxü̃, erü ñoma nixĩ i ora na naporaxü̃ i Chataná —ñanagürü. \s1 Pedru inayacu̱x na Ngechuchuxü̃ nacuáxü̃ \r (Mt 26.57-58, 69-75; Mr 14.53-54, 66-72; Cu 18.12-18) \p \v 54 Rü Ngechuchuxü̃ niyauxgü, rü paigüarü ãẽ̱xgacüpatawa nanagagü. Rü Pedru rü nawe narüxũ, natürü yaxü̃guma nüxü̃́ nixũchigü. \v 55 Rü yéma paigüarü ãẽ̱xgacüpataèxtüarü ngãxü̃wa, rü purichíagü nanaxügü ga wüxi ga üxü. Rü nüxü̃ ínachomaẽguãchi. Rü Pedru rü ta yéma natanüwa narüto. \v 56 Rü yexguma yéma üxücutüwa nato̱xgu ga Pedru, rü wüxi ga ngecü ga ãẽ̱xgacüarü duü̃xü̃ nüxü̃ idau. Rü meãma nüxü̃ idawenü, rü ngĩgürügü: —Ñaã yatü rü Ngechuchutanüxü̃ nixĩ —ngĩgürügü. \v 57 Natürü Pedru rü tama nüxü̃ nacuáxchaü̃ ga yema ore, rü ñanagürü: —Pa Ngecüx, choma rü tama nüxü̃ chacuèx ya yima Ngechuchu —ñanagürü. \v 58 Natürü yixcamaxü̃ra rü to ga duü̃xü̃ Pedruxü̃ nadau, rü ñanagürü nüxü̃: —Cuma rü ta Ngechuchutanüxü̃ quixĩ —ñanagürü. Natürü Pedru nanangãxü̃ rü ñanagürü: —Tama nixĩ, Pa Yatüx. Tama natanüxü̃ chixĩ —ñanagürü. \v 59 Rü wüxi ga ora ngupetüguwena rü to ga duü̃xü̃ rü nüxĩ ñanagürüama: —Aixcümaxü̃chi ñaã yatü rü Ngechuchutanüxü̃ nixĩ, erü Gariréaanecü̱̃ã̱x nixĩ —ñanagürü. \v 60 Rü yexguma ga Pedru rü ñanagürü: —Pa Yatüx, tama nüxü̃ chacuèx na ṯacüchigaxü̃ quixuxü̃ —ñanagürü. Rü yexgumatama Pedru íidexayane rü nica ga otá. \v 61 Rü yexguma ga Cori ga Ngechuchu rü Pedrucèx nügü ínidau. Rü nüma ga Pedru rü nüxna nacuèxãchi ga yema ore ga Cori ga Ngechuchu namaã nüxü̃ ixuxü̃ ga ñaxü̃: \p “Ñomatama i chütaxü̃gu naxü̃pa na otá ic̱axü̃, rü tomaẽ̱xpü̱xcüna taxũtáma cugü quixu na chorü duü̃xü̃ quiĩxü̃”, ñaxü̃. \v 62 Rü yexguma ga Pedru rü ínaxũxũ ga yéma. Rü poraãcüxüchi naxaxu. \s1 Ngechuchugu nidaux- cüraü̃gü \r (Mt 26.67-68; Mr 14.65) \p \v 63 Rü yema yatügü ga Ngechuchuna daugüxü̃, rü nagu nidauxcüraü̃gü, rü nüxna nanac̱uaixcagüxü̃. \v 64 Rü nayadüxétügü, rü nachiwegu nidagügü, rü ñanagürügü: —¡Nüxü̃ nacuèx na texé cuxü̃ na idagüxü̃! —ñanagürügü. \v 65 Rü muxü̃ma ga to ga ore ga chixexü̃ namaã nixugüe. \s1 Ãẽ̱xgacügü ga tacügüpẽ́xewa nanagagü ga Ngechuchu \r (Mt 26.59-66; Mr 14.55-64; Cu 18.19-24) \p \v 66 Rü yexguma yangunegu rü nangutaquẽ́xegü ga Yudíugüarü ãẽ̱xgacügüerugü, rü paigüarü ãẽ̱xgacügü, rü ngúexẽẽruü̃gü ga Moĩchéarü mugüwa ngu̱xẽẽtaegüxü̃. Rü ñu̱xũchi norü purichíagüxü̃ namu na napẽ́xewa Ngechuchuxü̃ nagagüxü̃cèx. Rü yéma Ngechuchuna nacagü, rü ñanagürügü: \v 67 —Toma rü nüxü̃ tacuáxchaü̃ rü cuma quiĩxü̃ i Cristu rü ẽ́xna tama. ¡Tomaã cugü ixu! —ñanagürügü. Rü Ngechuchu nanangãxü̃ rü ñanagürü: —Ngẽxguma chi pemaã nüxü̃ chixuxgu na choma chiĩxü̃ i Cristu, rü tãũ chima choxü̃́ peyaxõgü. \v 68 —Rü ngẽxguma chi pexna chacaxgu na ṯacücèx choxna pec̱axü̃, rü tãũ chima choxü̃ pengãxü̃ga, rü tãũ chima choxü̃ pingẽ́xgü. \v 69 —Natürü ñu̱xmawena rü choma i Tupana Nane na duü̃xü̃xü̃ chiĩxü̃ rü Chaunatü ya Tupana ya poracüxü̃tawa tá changẽxma —ñanagürü. \v 70 Rü yexguma guxü̃ma ga yema ãẽ̱xgacügü nüxna nacagü, rü ñanagürügü: —¿Ẽ́xna cuma quiĩxü̃ i Tupana Nane? —ñanagürügü. Rü Ngechuchu nanangãxü̃, rü ñanagürü: —Ngü̃. Tupana Nane chixĩ ngẽxgumarüü̃ i pematama nüxü̃ pixuxü̃rüü̃ —ñanagürü. \v 71 Rü yexguma nügümaã ñanagürügü ga yema ãẽ̱xgacügü: —Ñu̱xma rü marü taxucèxma naxcèx tadau i to i duü̃xü̃gü i nüxü̃ ixuxü̃ i ñaã yatüchiga. Erü yixematama marü naã̱xwatama nüxü̃ taxĩnüẽ i norü ore na ñuxũ ñaxü̃ —ñanagürügü. \c 23 \s1 Piratupẽ́xewa nayexma ga Ngechuchu \r (Mt 27.1-2,11-14; Mr 15.1-5; Cu 18.28-38) \p \v 1 Rü guxü̃ma ga yema ãẽ̱xgacügü rü inachigü, rü ãẽ̱xgacü ga Dumacü̱̃ã̱x ga Piratuxü̃tawa Ngechuchuxü̃ nagagü. \v 2 Rü yéma Piratupẽ́xewa inanaxügüe ga Ngechuchuxü̃ na yaxugüexü̃. Rü ñanagürügü: —Ñaã yatü rü nüxü̃ itayangaugü na cumaã nanuẽxẽẽãxü̃ i duü̃xü̃gü. Rü tomaã nüxü̃ nixu na tama namexü̃ na ãẽ̱xgacü ya Dumawa ngẽxmacüaxü̃́ na tanaxütanüxü̃. Rü nügü nixu na nüma na yiĩxü̃ i torü ãẽ̱xgacü i Cristu —ñanagürügü. \v 3 Rü yexguma ga Piratu rü Ngechuchuna naca rü ñanagürü: —¿Cuma quiĩxü̃ i Yudíugüarü ãẽ̱xgacü? —ñanagürü. Rü Ngechuchu nanangãxü̃ rü ñanagürü: —Ngẽmáãcü, ngẽma nüxü̃ quixuxü̃ chixĩ i chomax —ñanagürü. \v 4 Rü yexguma ga Piratu rü ñanagürü nüxü̃ ga paigüarü ãẽ̱xgacügü rü togü ga duü̃xü̃gü: —Chauxcèx rü taxuü̃ma i chixexü̃ naxü i ñaã yatü —ñanagürü. \v 5 Natürü nümagü rü yexeraãcü Ngechuchuxü̃ nixugüeama, rü ñanagürügü: —Nüma rü guxü̃ i Yudéaanewa nanangúexẽẽ i duü̃xü̃gü na cuxchi naxaiexü̃cèx. Rü Gariréaanewa inanaxügü ga yemaãcü na duü̃xü̃güxü̃ nangúexẽẽxü̃, rü ngẽmaãcü nanaxü ñu̱xmata núma Yudéaanewa nangu —ñanagürügü. \s1 Erodepẽ́xewa nayexma ga Ngechuchu \p \v 6 Rü yexguma yemaxü̃ naxĩnügu ga Piratu, rü duü̃xü̃güna naca rü ngoxi Gariréaanecü̱̃ã̱x yixĩ ga Ngechuchu. \v 7 Rü yexguma Piratu nüxü̃ ĩnügu ga aixcüma Gariréaanecü̱̃ã̱x na yiĩxü̃ ga Ngechuchu rü Gariréaaneãrü ãẽ̱xgacü ga Erodexü̃tawa nanamu, yerü Yerucharéü̃wa nayexma ga Erode ga yexguma. \v 8 Rü yexguma Ngechuchuxü̃ nadèu̱xgu ga Erode rü nataãẽxü̃chi. Yerü nuxcümama poraãcü nüxü̃ nadauxchaü̃, yerü ü̃paacü nüxü̃ naxĩnü ga nachiga. Rü ínananguxẽẽ na Ngechuchuxü̃ nadauxchaü̃xü̃ na napẽ́xewa naxüãxü̃ ga wüxi ga mexü̃ ga taxü̃ ga Tupanaãrü poramaã naxüxü̃. \v 9 Rü muẽ̱xpü̱xcüna Ngechuchuna naca ga Erode. Natürü Ngechuchu rü tama nanangãxü̃. \v 10 Rü yéma nayexmagü ta ga paigüarü ãẽ̱xgacügü rü ngúexẽẽruü̃gü ga Moĩchéarü mugüwa ngu̱xẽẽtaegüxü̃. Rü nümagü rü poraãcü Ngechuchuxü̃ ínaxuaxü̃gü. \v 11 Rü yexguma ga Erode rü norü churaragü rü poraãcü chixri Ngechuchumaã nachopetü. Rü nagu nidauxcüraü̃gü. Rü ñu̱xũchi wüxi ga ãẽ̱xgacüchirugu nayacu̱xẽẽgü na yemaãcü nüxü̃ nacugüexü̃cèx. Rü yemawena Piratuxü̃ta wenaxãrü Ngechuchuxü̃ namu ga Erode. \v 12 Rü woo ü̃paacü ga Piratu rü Erodemaã nügüchi na naxaiexü̃, natürü yema ngunexü̃gu nixĩ ga nügümaã nangüxmüẽxü̃. \s1 Piratu rü Ngechuchumaã nanaxuegu na nayuxü̃cèx \r (Mt 27.15-26; Mr 15.6-15; Cu 18.39-19.16) \p \v 13 Rü yexguma ga Piratu rü nanangutaquẽ́xexẽẽ ga paigüarü ãẽ̱xgacügü, rü togü ga Yudíugüarü ãẽ̱xgacügü, rü guxü̃ma ga duü̃xü̃gü ga yéma yexmagüxü̃. \v 14 Rü Piratu ñanagürü nüxü̃: —Pema nuã chauxcèx penaga i ñaã yatü, rü nüxü̃ pixu na chomaã nanuẽxẽẽãxü̃ i duü̃xü̃gü. Natürü pepẽ́xewa nüxna chaca i ngẽmachiga rü ñu̱xma rü marü nüxü̃ pedau na taxuü̃ma nawa ichayangauxü̃ i ngẽma chixexü̃ i naxcèx ípenaxuaxü̃xü̃. \v 15 —Rü Erode rü ta taxuü̃ma nawa inayangau i ngẽma chixexü̃, rü ngẽmacèx wenaxãrü taxcèx nanamuẽgu. Rü dücax, taxuü̃ma i chixexü̃ naxü na ngẽmagagu nayuxü̃cèx. \v 16 —Rü ngẽmacèx chorü churaragüxü̃ tá chamu na nac̱uaixgüãxü̃cèx, rü ñu̱xũchi tá chayangẽ́x —ñanagürü. \v 17 Rü nüma ga Piratu rü guxü̃guma ga yexguma yema petawa nanguuü̃xgu rü duü̃xü̃güxü̃ nataãẽxẽẽchaü̃ namaã ga na yangéãxü̃ ga wüxi ga yatü ga poxcuxü̃. \v 18 Natürü guxü̃ma ga yema duü̃xü̃gü rü wüxigu inanaxügüe ga aita na naxüexü̃. Rü ñanagürügü: —¡Napoxcu i ngẽma Ngechuchu! ¡Rü Barabáxü̃ waxi ínanguxuchixẽẽ! —ñanagürügü. \v 19 Rü yema Barabá rü napoxcu yerü ü̃paacü Yerucharéü̃wa ãẽ̱xgacümaã nananuẽxẽẽ ga duü̃xü̃gü, rü ñu̱xũchi namáẽta. \v 20 Natürü ga Piratu rü wenaxãrü duü̃xü̃gümaã nidexa, yerü nüma rü Ngechuchuxü̃ ningéxchaü̃. \v 21 Natürü ga duü̃xü̃gü rü yexeraãcü aita naxüe rü ñanagürügü: —¡Curuchawa yapota! ¡Curuchawa yapota! —ñanagürügü. \v 22 Rü Piratu norü tomaẽ̱xpü̱xcüna duü̃xü̃gümaã nidexa, rü ñanagürü: —Dücèx, ¿ṯacü rü chixexü̃ ẽ́xna naxü? Choma rü taxuü̃ma i chixexü̃xü̃ nawa ichayangau na ngẽmacèx chanayuxẽẽxü̃. Rü chorü churaragüxü̃ tá chamu na nac̱uaixgüãxü̃cèx, rü ñu̱xũchi tá chayangẽ́x —ñanagürü. \v 23 Natürü nümagü ga duü̃xü̃gü rü yexeraãcü aita naxüeama, rü naxcèx ínacagü na curuchawa yapotaãxü̃cèx. Rü yema na nayexeragüamaxü̃ ga yema duü̃xü̃gü rü düxwa ga Piratu rü duü̃xü̃güga naxĩnü. \v 24 Rü nüma ga Piratu rü norü churaragüxü̃ namu na naxügüãxü̃cèx ga yema duü̃xü̃gü naxwèxegüxü̃. \v 25 Rü Barabáxü̃ ningẽ́x, yerü yema nixĩ ga duü̃xü̃gü naxcèx ícagüxü̃. Rü yema Barabá nixĩ ga poxcuxü̃ naxcèx na duü̃xü̃güxü̃ ãẽ̱xgacümaã nanuẽxẽẽxü̃ rü namáẽtaxü̃. Rü yexguma ga Piratu rü duü̃xü̃güna Ngechuchuxü̃ namu na namaã naxügüãxü̃cèx ga yema nümagü nanaxwèxegüxü̃. \s1 Ngechuchuxü̃ curuchawa nipotagü \r (Mt 27.32-44; Mr 15.21-32; Cu 19.17-27) \p \v 26 Rü yema duü̃xü̃gü rü Ngechuchuxü̃ nigagü na curuchawa yanapotagüãxü̃cèx. Rü yexguma Ngechuchuxü̃ yagagüyane, rü yexma namagu nüxü̃ nangaugü ga wüxi ga yatü ga Chirenecü̱̃ã̱x ga naãnewa ne ũcü. Rü Chimáũ nixĩ ga nae̱ga. Rü Chimáũxü̃ niyauxgü ga duü̃xü̃gü, rü naãtügu ngĩxü̃ naxünagügü ga curucha na Ngechuchuwe ngĩxü̃ nangexü̃cèx. \v 27 Rü muxü̃ma ga duü̃xü̃gü rü nawe narüxĩ. Rü yema duü̃xü̃gütanüwa nayexmagü ga muxü̃ma ga ngexü̃gü ga auxexü̃ rü aita üexü̃, yerü Ngechuchucèx nangechaü̃gü. \v 28 Natürü ga Ngechuchu rü yema ngexü̃güxü̃ nadawenü, rü ñanagürü nüxü̃: —Pa Ngecügüx, Pa Yerucharéü̃cü̱̃ã̱x ¡tãxṹ i chauxcèx pexauxexü̃, natürü pegücèxtama pexauxe rü pexacügücèx! \v 29 —Erü nawa tá nangu i ngunexü̃gü i nagu ñagüxü̃ tá i duü̃xü̃gü: \p “Tataãẽgü ya yíxema ngeã̱xta ya taxuacüma ãxãcügüxe, rü taguma tacharaü̃güxe, rü taguma maĩxãcügüxe, erü taxucatáma tümaxãcügücèx taxauxe”, ñagüxü̃. \v 30 —Rü ngẽxguma i duü̃xü̃gü rü tá mèxpǘnegüxü̃ nacèèxü̃gü rü ñanagürügü tá: \p “¡Toétügu rübuemü!” ñanagürügü tá. Rü tá ngüchitaerugüxü̃xü̃ nacèèxü̃gü, rü ñanagürügü tá: \p “¡Toxü̃ idüxétügü!” ñanagürügü tá. \v 31 —¿Erü ñuxãcü tá namaã nachopetü i ngẽma duü̃xü̃gü i aixcüma chixexü̃ ügüxü̃, ega ñaã chixexü̃ chomaã naxügügu na woo taxuü̃ma i chixexü̃ chaxüchiréxü̃? —ñanagürü ga Ngechuchu. \v 32 Rü yéma nanagagü ta ga taxre ga máẽtagüxü̃ na Ngechuchurüü̃ curuchawa yanapotagüãxü̃cèx. \v 33 Rü yexguma nawa nangugügu ga yema nachica ga Duü̃xẽẽruchinèxãgu ãe̱gaxü̃, rü yéma curuchawa Ngechuchuxü̃ nipotagü. Rü yema taxre ga máẽtagüxü̃ rü ta Ngechuchurüü̃ curuchawa nipotagü, wüxi ga norü tügünecüwawa rü to ga norü ṯoxwecüwawa. \v 34 Rü yexguma Ngechuchuxü̃ curuchawa íyapotagüyane, rü ñanagürü ga Ngechuchu: —Pa Chaunatüx, ¡nüxü̃ nangechaü̃ i ñaã duü̃xü̃gü, erü tama nüxü̃ nacuèxgü na ṯacü rü chixexü̃ naxüexü̃! —ñanagürü. Rü yema churaragü rü nanade ga Ngechuchuchiru. Rü ñu̱xũchi wüxi ga dĩẽru ngĩxü̃ nañanagügü na yemawa nüxü̃ nacuèxgüxü̃cèx na texéarü tá yiĩxü̃ ga yema Ngechuchuchiru. \v 35 Rü duü̃xü̃gü rü yéma inarüdaunü. Natürü yema Yudíugüarü ãẽ̱xgacügü rü Ngechuchuxü̃ nacugüe, rü ñanagürügü: —Nüma rü togüxü̃ namaxẽxẽẽ. ¡Ẽcü, ñu̱xma rü nügütama namaxẽẽ ega aixcüma Cristu ya Tupana nüxü̃ unetacü yixĩgu! —ñanagürügü. \v 36 Rü yema churaragü rü ta Ngechuchuxü̃ nacugüe. Rü naxü̃tawa naxĩ, rü nüxna nanaxã ga binu ga üxchiücü. \v 37 Rü ñanagürügü nüxü̃: —Ega Yudíugüarü ãẽ̱xgacü ya tacü quixĩgu, ¡rü cugütama rüngü̃xẽẽ i ñu̱xmax, na ícunguxuchixü̃cèx! —ñanagürügü. \v 38 Rü norü curuchatapẽ́xewa nipota ga wüxi ga mürapewaxacü ga ãe̱gatachinüxü̃ ga Griégugügawa rü Dumacü̱̃ã̱xgügawa rü Yudíugügawa ümatüxü̃ ga ñaxü̃: —Daa nixĩ ya Yudíugüarü Ãẽ̱xgacü ya Tacüxüchi —ñaxü̃. \v 39 Rü wüxi ga yema máẽtaxü̃ ga naxrüü̃ curuchawa ipotaxü̃ rü Ngechuchumaã naguxchiga, rü ñanagürü: —Ega aixcüma Cristu quixĩgu, ¡rü cugütama rüngü̃xẽẽ na ícunguxuchixü̃cèx, rü toxü̃ rü ta rüngü̃xẽẽ na ítanguxü̃xü̃cèx! —ñanagürü. \v 40 Natürü ga yema to ga máẽtaxü̃ rü namücüxü̃ ínangaxüchiama, rü ñanagürü nüxü̃: —Cuma rü naxrüü̃ na curuchawa quipotachiréxü̃, ¿rü ngẽxguma rü ta tama Tupanaxü̃ cumuü̃xü̃? \v 41 —Yixema rü name nixĩ na ipoxcuexü̃ erü tagagutama nixĩ i ngúxü̃ ingegüxü̃ erü ngẽma nixĩ i tórü natanü naxcèx ga yema chixexü̃ ga ixügüxü̃. Natürü daa yatü rü taxuü̃ma i chixexü̃ naxü —ñanagürü. \v 42 Rü yexguma ga yema máẽtaxü̃ rü ñanagürü: —Pa Ngechuchux, ¡choxna nacuèxãchi i ngẽxguma wenaxãrü núma cuxũxgu rü ãẽ̱xgacüxü̃ ícunguxgu! —ñanagürü. \v 43 Rü Ngechuchu nanangãxü̃ rü ñanagürü: —Aixcüma cumaã nüxü̃ chixu rü ñomatátama i ngunexü̃gu chomaã cungẽxma i mexẽchixü̃ i naãnewa —ñanagürü. \s1 Nayu ga Ngechuchu \r (Mt 27.45-56; Mr 15.33-41; Cu 19.28-30) \p \v 44 Rü yexguma tocuchiwa nanguxgu rü guxü̃wama naxẽãne ñu̱xmata tomaẽ̱xpü̱xarü orawa nangu ga yáuanecü. \v 45 Rü ga üèxcü rü nixo. Rü tupauca ga taxü̃neãrü tüyemachiü̃xü̃ rü ngãxü̃gu narügaute. \v 46 Rü yexguma ga Ngechuchu rü poraãcü aita naxü rü ñanagürü: —Pa Chaunatüx, cuxmẽ́xwa chanangẽ́x i chauãẽ —ñanagürü. Rü yema ñaxguwena rü nayu. \v 47 Rü yexguma yema churaragüarü ãẽ̱xgacü ga Dumacü̱̃ã̱x nüxü̃ dèu̱xgu ga yema ngupetüxü̃, rü Tupanaxü̃ nicuèxüü̃, rü ñanagürü: —Aixcüma ñaã yatü rü taxuü̃ma i chixexü̃ naxü —ñanagürü. \v 48 Rü guxü̃ma ga yema togü ga duü̃xü̃gü ga yéma yexmagüxü̃ rü nüxü̃ daugüxü̃ ga yema ngupetüxü̃, rü poraãcü nangechaü̃güãcüma napatacèx nawoegu. \v 49 Natürü guxü̃ma ga yema duü̃xü̃gü ga aixcüma Ngechuchuxü̃ cuèxgüxü̃ rü yaxü̃wa- tama nüxü̃ narüdaunü ga yema ngupetüxü̃. Rü yema duü̃xü̃gütanüwa ta iyexmagü ga yema ngecügü ga Ngechuchuwe rüxĩcü ga yexguma Gariréaanewa ne naxũxgu. \s1 Ngechuchu rü naxmaü̃gu nayanaxücuchigü \r (Mt 27.57-61; Mr 15.42-47; Cu 19.38-42) \p \v 50 Rü nayexma ga wüxi ga yatü ga Yudéaanewa yexmane ga ĩãne ga Arimatéacü̱̃ã̱x, rü Yúche nixĩ ga nae̱ga. Rü nüma rü Yudíugüarü ãẽ̱xgacügütanüwa naxü, natürü namecüma rü meã namaxü̃. \v 51 Rü nüma rü poraãcü ínananguxẽẽ na ínanguxü̃ ga Tupana na yéma ãẽ̱xgacü yiĩxü̃cèx. Rü yemacèx tama norü me nixĩ ga yema Ngechuchumaã naxügüxü̃ ga yema togü ga namücügü ga ãẽ̱xgacügü. \v 52 Rü nüma ga Yúche rü Piratuxü̃tawa naxũ, rü Ngechuchuxü̃necèx ínayaca. \v 53 Rü curuchawa nayayaxu ga Ngechuchuxü̃ne, rü wüxi ga düxruü̃maã nananuque. Rü wüxi ga naxmaü̃ ga nutaarü mèxpǘxü̃wa yacaxmaü̃güxü̃gu nayanaxücuchi. Rü yema naxmaü̃ rü nayexwacaxü̃, rü taguma texéxü̃ nagu yaxücuchigüxü̃ nixĩ. \v 54 Rü yema nixĩ ga ngunexü̃ ga nagu Yudíugü nügü imexẽẽgüxü̃ naxcèx ga ngü̃xchigaarü ngunexü̃. Rü marü ningóonechaü̃ ga yema ngü̃xchigaarü ngunexü̃. \v 55 Rü yema ngecügü ga Ngechuchumaã Gariréaanewa ne ĩcü, rü Ngechuchuxü̃ íyaxücuchigüxü̃wa íiyadaugü. Rü nüxü̃ idaugü ga ñuxãcü na íyaxücuchigüãxü̃ ga naxü̃ne. \v 56 Rü yexguma ngĩpatawa nangugügu, rü inamexẽẽgü ga pumara rü chixü̃. Rü irüngü̃gü ga ngü̃xchigaarü ngunexü̃gu, yerü yema nixĩ ga Tupanaãrü mu. \c 24 \s1 Yuwa ínarüda ga Ngechuchu \r (Mt 28.1-10; Mr 16.1-8; Cu 20.1-10) \p \v 1 Rü pèxmamaxü̃chi ga yüxüarü ngunexü̃gu, rü yema ngecügü rü wenaxãrü naxmaü̃wa íiyadaugü. Rü yéma inangegü ga yema pumara ga yamexẽẽgüxü̃. Rü naĩgü ga ngecügü rü ta ngĩxü̃ íiyaxümücügü. \v 2 Rü yexguma yéma nangugügu, rü nüxü̃ iiyangaugü ga marü na ínaxügachixü̃ ga guma nuta ga naxmaü̃ãrü ngũxtaü̃xü̃. \v 3 Rü yexma nagu ichocu, natürü taxuü̃ma idaugü ga naxü̃ne ga Cori ga Ngechuchu. \v 4 Rü yema ngecügü rü poraãcü iḇaixãchiãẽgü, rü tama nüxü̃ icuèxgüéga ga ṯacü na naxügüxü̃. Rü ngürüãchi nüxü̃ idaugü ga taxre ga yatügü ga ngĩxü̃tagu chigüxü̃ ga poraãcü iy̱aurachirutanücüüxü̃. \v 5 Rü yema ngecügü rü iyarümaxãchierugü, yerü poraãcü imuü̃ẽ. Rü yemacèx ga yema yatügü rü ñanagürügü ngĩxü̃: —¿Tü̱xcüü̃ nuxã yuetamaü̃gu naxcèx peyadau ya yima maxü̃cü? \v 6 —Nataxuma i nuã ya Ngechuchu, erü marü wena namaxü̃. ¡Rü nüxna pecuèxãchie ga yema ore ga pemaã nüxü̃ yaxuxü̃ ga yexguma Gariréaanewa nayexmagu! \v 7 —Yerü pemaã nüxü̃ nixu ga ñuxãcü pecaduã̱xgüxü̃ tá na yayauxgüxü̃, rü curuchawa na yapotagüãxü̃, rü ñuxãcü tomaẽ̱xpü̱x i ngunexü̃gu tá wena na namaxü̃xü̃ —ñanagürügü ga yema yatügü. \v 8 Rü yexguma ga yema ngecügü rü nüxna icuèxãchie ga yema Ngechuchuarü ore. \v 9 Rü nüxna iwoegu ga yema naxmaü̃. Rü yema 11 ga Ngechuchuarü ngúexü̃gümaã nüxü̃ iyarüxugüe ga guxü̃ma ga yema nüxü̃ nadaugüxü̃. Rü guxü̃ma ga togü ga yaxõgüxü̃ ga yéma yexmagüxü̃maã rü ta nüxü̃ iyarüxugüe. \v 10 Rü María ga Magadácü̱̃ã̱x, rü Cuána, rü María ga Chaü̃tiágu naẽ, rü naĩgü ga ngecügü iyixĩ ga wüxigu yéma Ngechuchuarü ngúexü̃güxü̃tawa nangegücü ga yema ore. \v 11 Natürü yema ngúexü̃gücèx rü ĩnücamare nixĩ ga yema ore, rü tama ngĩxü̃́ nayaxõgüchaü̃. \v 12 Natürü ga Pedru rü inañaãchi, rü ínayadau ga naxmaü̃wa. Rü yexguma nagu yadaucuchigu ga naxmaü̃, rü nüxü̃ nadau ga düxruü̃gü ga wüxicüwagu na nanuxü̃. Rü poraãcü naḇaixãchiãẽ namaã ga yema ngupetüxü̃, rü ḇaixãchiãẽãcüma napatacèx nataegu. \s1 Emaṹãrü namawa nango̱x ga Ngechuchu \r (Mr 16.12-13) \p \v 13 Rü yema ngunexü̃gutama rü taxre ga yema Ngechuchuarü ngúexü̃gü rü wüxi ga ĩãne ga Emaṹwa naxĩ. Rü norü yaxü̃ ga guma ĩãne rü 11 ga kilómetru nixĩ nüxna ga Yerucharéü̃. \v 14 Rü yexguma namagu naxĩyane, rü nachigagu nidexatanü ga guxü̃ma ga yema ngupetüxü̃. \v 15 Rü yexguma yemachigagu iyadexatanüyane, rü nümatama ga Ngechuchu rü ngürüãchi naxcèx yéma nixũ, rü natanügu nixũchigü. \v 16 Natürü yema ngúexü̃gü rü woo Ngechuchuxü̃ nadaugü, rü tama nüxü̃ nacuèxgüéga na Ngechuchu yiĩxü̃, yerü Tupana rü nanatoõẽgü na tama Ngechuchuxü̃ nacuèxgüxü̃cèx. \v 17 Rü yexguma ga Ngechuchu, rü yema taxre ga ngúexü̃güna naca, rü ñanagürü: —¿Ṯacüchiga nixĩ i pidexatanüxü̃ na nuxã namagu na pexĩxü̃? ¿Rü ṯacücèx nixĩ i pengechaü̃ẽxü̃? —ñanagürü. \v 18 Rü wüxi ga yema ngúexü̃ ga Creopágu ãe̱gaxü̃ nanangãxü̃, rü ñanagürü: —Guxü̃ma i duü̃xü̃gü nixĩ i nüxü̃ cuáxü̃ ga yema yexwaca ngupetüxü̃ ga Yerucharéü̃wa. Rü cuma na yexma cunaxũãnechiréxü̃ rü maneca cuxicatama nixĩ i tama nüxü̃ cucuáxü̃ ga yema ngupetüxü̃ —ñanagürü. \v 19 Rü yexguma ga nüma ga Ngechuchu rü ñanagürü: —¿Ṯacü nangupetü ga Yerucharéü̃wa? —ñanagürü. Rü nanangãxü̃gü ga yema ngúexü̃gü, rü ñanagürügü: —Poraãcü chixexü̃ nüxü̃ naxüpetü ga Ngechuchu ga Nacharétucü̱̃ã̱x. Nüma ga Ngechuchu rü Tupanaãrü orearü uruü̃ ga mecü nixĩ. Rü Tupanapẽ́xewa rü duü̃xü̃güpẽ́xewa namecüma rü nanaxü ga taxü̃ ga cuèxruü̃gü ga Tupanaãrü poramaã naxüxü̃, rü meã duü̃xü̃güxü̃ nangúexẽẽ. \v 20 —Natürü ga paigüarü ãẽ̱xgacügü rü tórü ãẽ̱xgacügü rü nayayauxgü. Rü Dumacü̱̃ã̱x ga ãẽ̱xgacügüna nanamugü na curuchawa yapotagüãcüma nayuxẽẽgüãxü̃cèx. Rü yemaãcü nayamèxgü. \v 21 —Toma nüxü̃ tacuèxgu rü nüma tá nixĩ i tomaã naporaxü̃ na ínanguxuchixü̃cèx i tachiü̃ãne nüxna i Dumacü̱̃ã̱xãrü ãẽ̱xgacü. Rü ñu̱xma rü marü tomaẽ̱xpü̱x i ngunexü̃ nawena nixĩ ga na yamèxgüãxü̃. \v 22-23 —Natürü tama ngẽxĩcatama nixĩ, yerü ñuxre ga ngexü̃gü ga totanüxü̃ rü toxü̃ ínayaḇaixgügü. Yerü yema ngexü̃gü rü pèxmamaxü̃chi ínayadaugü ga naxmaü̃wa, rü tama nüxü̃ inayangaugü ga naxü̃ne ga guma Ngechuchu. Rü yemacèx ga yema ngexü̃gü rü toxcèx nawoegu, rü tomaã nüxü̃ nayarüxugüe ga nüxü̃ na nadaugüxü̃ ga Tupanaãrü orearü ngeruü̃gü ga daxũcü̱̃ã̱x. Rü yema daxũcü̱̃ã̱xgü rü namaã nüxü̃ nixugügü ga Ngechuchu rü na namaxü̃xü̃ —ñanagürügü. \v 24 Rü yexguma yema ngexü̃güarü orexü̃ taxĩnüẽgu, rü ñuxre ga tomücügü rü naxmaü̃wa ínayadaugü. Rü yema ngexü̃gü nüxü̃ ixugüxü̃rüü̃ nüxü̃ inayangaugü ga naxmaü̃. Natürü tama Ngechuchuxü̃ nadaugü —ñanagürügü. \v 25 Rü yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃: —¿Tü̱xcüü̃ tama peãẽta ipexü i pemax? ¿Rü ñuxgura tá ta ipeyaxõgüxü̃ i nuxcümaü̃güxü̃ ga Tupanaãrü orearü uruü̃güarü ore? \v 26 ¿Rü tama ẽ́xna nüxü̃ pecuèx ga yema ngúxü̃ tá na yangexü̃ ga Cristu naxü̃pa na daxũguxü̃ i naãnewa naxũxü̃, na nge̱ma ãẽ̱xgacü yiĩxü̃cèx? —ñanagürü. \v 27 Rü yexguma inanaxügü ga namaã na nango̱xẽẽãxü̃ ga guxü̃ma ga Tupanaãrü ore ga nachiga ümatüxü̃. Rü yema Tupanaãrü ore ga Moĩché ümatüxü̃maã inanaxügü. Rü ñu̱xũchi namaã nüxü̃ nixu ga guxü̃ma ga yema Tupanaãrü ore ga nuxcümaü̃güxü̃ ga Tupanaãrü orearü uruü̃gü ümatügüxü̃. \v 28 Rü yexguma yema ĩãne ga Emaṹwa nangugügu, rü Ngechuchu rü nümaxü̃ toxnamana nügü naxũxẽẽneta. \v 29 Natürü ga yema ngúexü̃gü rü nüxü̃ nacèèxü̃gü na yexma naxã́ũxü̃cèx, rü ñanagürügü: —¡Nuxma toxü̃tagu nape, erü marü nayáuane, rü paxa tá nachüta! —ñanagürügü. Rü yexguma ga Ngechuchu rü nawe yexma narüxã̱ũ̱x. \v 30 Rü yexguma chibücèx wüxiwa mechawa natogügu, rü Ngechuchu nanayaxu ga pãũ. Rü Tupanana moxẽ naxcèx naxã. Rü ñu̱xũchi inanabücu, rü wüxichigüna nanaxã. \v 31 Rü yexgumatama naãẽxü̃ nicuèxãchitanü. Rü nüxü̃ nacuèxgü na guma yiĩxü̃ ga Ngechuchu. Natürü yexgumatama ngürüãchi inayarütaxu ga nümax. \v 32 Rü yema taxre ga ngúexü̃gü rü nügümaã ñanagürügü: —¿Tama ẽ́xna ga itaãẽgüxü̃ ga tórü maxü̃newa ga yexguma namawa tamaã yadeaxgu rü tamaã nango̱xẽẽãgu ga Tupanaãrü ore i ümatüxü̃? —ñanagürügü. \v 33 Rü yexgumatama ga yema taxre ga ngúexü̃gü rü inaxĩãchi ga Yerucharéü̃cèx na nawoeguxü̃. Rü yexma nüxü̃ nayangau ga na ínangutaquẽ́xegüxü̃ ga yema 11 ga Ngechuchuarü ngúexü̃gü rü togü ga natanüxü̃gü. \v 34 Rü yema duü̃xü̃gü ga íngutaquẽ́xegüxü̃ rü ñanagürügü nüxü̃: —Aixcüma nixĩ i marü wena namaxü̃xü̃ ya Cori ya Ngechuchu. Rü Chimáũ ga Pedru rü marü nüxü̃ nadau —ñanagürügü. \v 35 Rü yexguma ga yema taxre ga ngúexü̃gü rü ta nüxü̃ nixugügü ga yema nüxü̃ ngupetüxü̃ ga namawa, rü ñuxãcü nüxü̃ na yacuèxãchitanüxü̃ ga guma na yiĩxü̃ ga Ngechuchu ga yexguma pãũ inabücu̱xgu. \s1 Ngechuchu rü norü ngúexü̃gücèx nango̱x \r (Mt 28.16-20; Mr 16.14-18; Cu 20.19-23) \p \v 36 Rü yexguma yemaãcü íyadexagüyane, rü ngürüãchi norü ngãxü̃tanügu nachi ga Ngechuchu. Rü nüxü̃ narümoxẽ, rü ñanagürü: —Nuxmaẽ Pa Chorü Duü̃xü̃güx —ñanagürü. \v 37 Natürü nümagü rü naḇaixãchiãẽgü, rü poraãcü namuü̃ẽ, yerü nagu naxĩnüẽgu rü wüxi ga naxchi̱xixü̃mare nadaugü. \v 38 Natürü ga Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃: —¿Tü̱xcüü̃ peḇaixãchiãẽgü rü tama peyaxõgü na choma chiĩxü̃? \v 39 —¡Dücèx, nüxü̃ pedèu̱x ya cho̱xmẽ́xgü rü chaucutügü! Rü chomatama chixĩ. ¡Rü choxü̃ pingõgü rü meã choxü̃ perüdaunü! Erü wüxi i naxchi̱xi rü tama choxü̃ pedauxü̃rüü̃ naxãmachi rü naxãxchinèxã —ñanagürü. \v 40 Rü yema ñaxguwena, rü nüxü̃ nanawẽ́x ga naxmẽ́x rü nacutü. \v 41 Natürü ga yema duü̃xü̃gü rü yexguma rü ta tama nüxü̃́ nayaxõgü, yerü naḇaixãchiãẽgü rü nataãẽgü. Rü yemacèx ga Ngechuchu rü nüxna naca rü ñanagürü nüxü̃: —¿Pexü̃́ nangẽxmaxü̃ i õna i nuã? —ñanagürü. \v 42 Rü yexguma nüxna nanaxãgü ga wüxi ga choxni ga iguxü̃chipẽ́xe rü wüxiweü̃ ga berure. \v 43 Rü nüma ga Ngechuchu rü nanayaxu. Rü yema duü̃xü̃güpẽ́xewa nanangõ̱x. \v 44 Rü ñu̱xũchi ñanagürü nüxü̃: —Rü yema choxü̃ ngupetüxü̃ rü yema nixĩ ga pemaã nüxü̃ chixuxü̃ ga yexguma tauta chayu̱xgu rü petanüwa chayexmagu. Yerü yexguma rü pemaã nüxü̃ chixu rü ñacharügü: \p “Rü tá ningu i guxü̃ma i Tupanaãrü ore i chauchiga ümatüxü̃ i Wiyaegüarü poperawa, rü Moĩché ümatüxü̃ i mugüwa, rü ore i nuxcümaü̃güxü̃ ga Tupanaãrü orearü uruü̃gü ümatüxü̃wa”, ñacharügüchirẽ́x pexü̃. \v 45 Rü yemaãcü namaã nanango̱xẽẽ ga Tupanaãrü ore ga ümatüxü̃. \v 46 Rü ñanagürü nüxü̃: —Tupanaãrü ore i ümatüxü̃wa rü nüxü̃ nixu rü choma i Cristu rü tá chayu, rü tomaẽ̱xpü̱x i ngunexü̃gu rü tá wena chamaxü̃. \v 47 —Rü yematama ore i ümatüxü̃wa nüxü̃ nixu rü tá chauégagu tá nixĩ i nüxü̃ yaxugüxü̃ i ore i mexü̃. Rü Yerucharéü̃wa tá inaxügü i ngẽma ñu̱xmatáta guxü̃ i naãnewa nangu na ngẽmaãcü duü̃xü̃gü nüxü̃ rüxoexü̃cèx i nacüma i chixexü̃ na Tupana nüxü̃́ nüxü̃ ngechaü̃xü̃cèx i norü pecadugü. \v 48 —Rü ñu̱xma rü pematama nixĩ i chorü orearü uruü̃gü, rü tá duü̃xü̃gümaã nüxü̃ pixu ga yema chauxü̃tawa nüxü̃ pedaugüxü̃ rü nüxü̃ pexĩnüẽxü̃. \v 49 —Rü dücax, choma rü pexcèx tá núma chanamu i Naãẽ i Üünexü̃ ga pexcèx nüxü̃ naxunetaxü̃ ya Chaunatü. Natürü chanaxwèxe i númatátama daa ĩãne ya Yerucharéü̃wa pengẽxmagü, ñu̱xmatáta penayauxgü i ngẽma Tupanaãẽ i Üünexü̃ i daxũwa ne ũxü̃ i tá pexü̃ poraexẽẽxü̃ —ñanagürü. \s1 Ngechuchu rü daxũguxü̃ ga naãnewa naxũ \r (Mr 16.19-20) \p \v 50 Rü yexguma ga Ngechuchu rü Yerucharéü̃ãrü toxnamana norü ngúexü̃güxü̃ nagagü, ñu̱xmata Betániããrü ngaicamana nangugü. Rü yéma norü ngúexü̃güétü nawémẽ́x, rü Tupanana naxcèx naca na nüxü̃ nangü̃xẽẽxü̃cèx. \v 51 Rü yexguma yema ngúexü̃gücèx nayumüxẽguwena rü nüxna nixũgachi. Rü Tupana daxũguxü̃ ga naãnewa nanaga. \v 52 Rü nümagü ga norü ngúexü̃gü rü Ngechuchuxü̃ nicuèxüü̃gü. Rü ñu̱xũchi taãẽãcüma Yerucharéü̃cèx nawoegu. \v 53 Rü guxü̃guma tupauca ga taxü̃newa naxĩĩxü̃, rü yéma Tupanaxü̃ nicuèxüü̃gü. Rü ngẽmaãcü yiĩ.