\id ACT Ticuna [tca] (Peru edition) - 2011 bd \ide Unicode (Charis SIL AmArea) \h PURACÜGÜ \toc1 NGECHUCHUARÜ NGÚEXÜ̃GÜ GA YAMUGÜXÜ̃ÃRÜ PURACÜCHIGA \toc2 PURACÜGÜ \toc3 Pu \mt1 NGECHUCHUARÜ NGÚEXÜ̃GÜ GA YAMUGÜXÜ̃ÃRÜ PURACÜCHIGA \c 1 \s1 Tupana inaxuneta rü tá ínangu i Naãẽ i Üünexü̃ \p \v 1-2 Pa Mecü Pa Teóquirux, nüxĩra chaxümatüxü̃ ga poperawa cumaã nüxü̃ chixu ga guxü̃ma ga Ngechuchu üxü̃ rü duü̃xü̃güxü̃ namaã nangúexẽẽxü̃ ga noxritama inaxügüãgu ga norü puracü ñu̱xmata yema ngunexü̃ ga Tupana daxũguxü̃ ga naãnewa nagaxgu. Rü yexguma tauta daxũguxü̃ ga naãnewa naxũxgu ga Ngechuchu rü nayadexechi ga norü ngúexü̃gü ga yamugüchaü̃xü̃ na Tupanaãrü puracü naxügüxü̃cèx. Rü Tupanaãẽ i Üünexü̃ãrü poramaã nanangúexẽẽ ga yema duü̃xü̃gü, rü namaã nüxü̃ nixu ga ṯacü tá na naxüexü̃. \v 3 Rü yexguma marü yuwa ínadèxguwena ga nüma ga Ngechuchu rü 40 ga ngunexü̃gu rü nügü nango̱xẽẽxü̃ naxcèx ga norü ngúexü̃gü rü muxü̃ma ga togü ga nüxü̃́ yaxõgüxü̃ na yemaãcü nüxü̃ nacuèxgüxü̃cèx na aixcüma wena namaxü̃xü̃. Rü namaã nüxü̃ nixuchiga na ñuxãcü na yixĩxü̃ i Tupana ãẽ̱xgacü íyixĩxü̃wa. \v 4 Rü yexguma yema ngúexü̃gü ga yamugüxü̃tanüwa nayexmagu ga Ngechuchu, rü namaã nüxü̃ nixu ga tama nüxna na ngextá naxĩxü̃cèx ga Yerucharéü̃. Rü ñanagürü nüxü̃: —¡Ípenanguxẽẽx i ngẽma Tupanaãẽ i Üünexü̃ ga Chaunatü pemaã ixunetaxü̃ ga pemaã nüxü̃ chixuchigaxü̃! \v 5 Aixcüma nixĩ ga Cuáü̃ rü dexáwa duü̃xü̃güxü̃ ínabaiü̃xẽẽxü̃, natürü i pema rü tãũtáma muxü̃ i ngunexü̃ nangupetü na Tupanaãẽ i Üünexü̃ tá pexna nguxü̃ —ñanagürü. \s1 Daxũguxü̃ ga naãnewa naxũ ga Ngechuchu \p \v 6 Rü yexguma nangutaquẽ́xegügu ga yema norü duü̃xü̃gü, rü Ngechuchuna nacagü, rü ñanagürügü: —Pa Corix, ¿ẽ́xna ñoma tá nixĩ i ngunexü̃ i marü ícunawoxü̃ i nuã Yudíugüchiü̃ãnewa i torü uwanügüarü churaragü na wenaxãrü tomatama namaã itacuáxü̃cèx i ñaã tochiü̃ãne? —ñanagürügü. \v 7 Rü Ngechuchu nanangãxü̃, rü ñanagürü: —Pema rü taxucèxma nüxü̃ pecuáxchaü̃ i ñuxgu tá nixĩ i ngẽma ngunexü̃, erü Chaunatüxicatama nüxü̃́ nangẽxma i pora na nüxü̃ naxunetaxü̃ i ngẽma ngunexü̃ i choxna naxcèx pec̱axü̃. \v 8 Natürü ngẽxguma pexna nanguxgu i Tupanaãẽ i Üünexü̃, rü tá pexü̃ naporaexẽẽ. Rü tá ípechoxü̃ na nüxü̃ peyarüxugüexü̃cèx i chauchiga i Yerucharéü̃wa, rü guxü̃ma i Yudéaanewa, rü Chamáriaanewa, rü ñu̱xmatáta guxü̃ i naãnewa nangu —ñanagürü. \v 9 Rü yexguma yema ñaxguwena rü nüxü̃ ínadaunüyane ga norü ngúexü̃gü, rü Tupana rü daxũguxü̃ ga naãnewa Ngechuchuxü̃ naga. Rü wüxi ga caixanexü̃gu nayaxücu, rü yemaãcü tama wenaxãrü nüxü̃ nadaugü. \v 10 Rü yexguma Ngechuchuxü̃ ínadaunüyane ga daxũwa na naxũxü̃, rü ngürüãchi natanüwa nango̱x ga taxre ga yatü ga icómüchiruxü̃. \v 11 Rü ñanagürügü nüxü̃: —Pa Yatügü i Gariréaanecü̱̃ã̱x, ¿tü̱xcüü̃ daxũgu íperüdaunü? Erü daatama Ngechuchu ga petanüwa yexmacü rü ñu̱xma Tupana daxũwa nagacü, rü ngẽma ñu̱xma nüxü̃ na pedauxü̃ na ñuxãcü daxũwa naxũxü̃, rü ngẽmaãcü tátama nixĩ i wena núma naxũxü̃ —ñanagürügü. \s1 Yudachicüü nanayauxgü ga Matía \p \v 12 Rü yema ngúexü̃gü ga Ngechuchu imugüxü̃ na Tupanaãrü puracü naxügüxü̃cèx, rü nüxna ínixĩ ga guma mèxpǘne ga Oríbunecügu ãe̱gane. Rü Yerucharéü̃cèx nawoegu. Rü guma ĩanearü yaxü̃ nüxna ga guma mèxpǘne rü wüxi ga kilómetru nixĩ. \v 13 Rü yexguma Yerucharéü̃ãrü ĩãnewa nangugügu, rü nagu nachocu ga guma ĩ ga nagu napegüne. Rü dauxna naxĩgü naxcèx ga yema ucapu ga taxü̃ ga nagu napegüxü̃. Rü nümagü nixĩ ga Pedru, rü Cuáü̃, rü Chaü̃tiágu, rü Aü̃dré, rü Piripi, rü Tumachi, rü Baturumé, rü Mateu, rü Chaü̃tiágu ga Arupéu nane, rü Chimáũ ga Iporaãẽcüücü, rü Yuda ga Chaü̃tiágu naẽneẽ. \v 14 Rü guxü̃ma ga nümagü rü guxü̃guma nangutaquẽ́xegüxü̃ na wüxigu nayumüxẽgüxü̃cèx namaã ga Ngechuchueneẽgü, rü ngĩmaã ga María ga Ngechuchu naẽ, rü ñuxre ga togü ga ngexü̃gü. \v 15 Rü guxü̃ma ga yema ngunexü̃gügu rü nangutaquẽ́xegüxü̃ ga yema yaxõgüxü̃. Rü 120 nixĩ. Rü wüxi ga ngunexü̃gu ga Pedru rü inachi ga norü ngãxü̃tanüwa, rü ñanagürü: \v 16 —Pa Chomücügüx, marü ningu ga yema Tupanaãẽ i Üünexü̃ nuxcüma Dabíxü̃ muxü̃ na naxümatüãxü̃cèx nachiga ga Yuda ga namaãrü cuèxruü̃ ixĩxü̃ naxcèx ga yema duü̃xü̃gü ga Ngechuchuxü̃ iyauxgüxü̃. \v 17 —Rü tatanüxü̃chirẽ́x nixĩ ga Yuda, rü nüma rü ta taxrüü̃ ñaã Tupanaãrü puracüwa napuracü ga noxrix. \v 18 —Natürü nüma ga Yuda rü bexma Ngechuchuxü̃ ínaxuaxü̃. Rü yemacèx ga ãẽ̱xgacügü rü nüxü̃́ nanaxütanü. Natürü yixcama ga Yuda rü naxcèx ínicuèx ga yema chixexü̃ ga naxüxü̃, rü yemacèx nanataeguxẽẽ ga yema dĩẽru. Rü yemawena rü nügü nawẽxnaxã rü naĩtanüwa nügü narütáe. Rü yexguma duü̃xü̃gü nadaexü̃gügu rü inanago, rü niwã́ĩxpütüwe rü ínayixü̃ ga naü̃nüta. Rü yema dĩẽru ga nataeguxẽẽxü̃maã ga ãẽ̱xgacügü rü naxcèx nataxe ga wüxi ga naãne. \v 19 —Rü nüxü̃ nacuáchigagü ga guxü̃ma ga Yerucharéü̃cü̱̃ã̱x, rü yemacèx Achédamagu nanaxüéga ga yema naãne. Rü ngẽma nixĩ i “Nagüchitaü̃” ñaxü̃chiga. \v 20 —Rü Wiyaegüarü poperawa yemachiga nanaxümatü ga Dabí, rü ñanagürü: \q1 “Yixrüma rü nge̱ma natá ya napata, rü taxúema nagu pe”, \m ñanagürü. Rü toxnamana i ngẽma poperawa rü ñanagürü ta: \q1 “Rü name nixĩ na togue naxüxü̃ i ngẽma norü puracü”, \m ñanagürü. \v 21-22 —Rü nuã tatanüwa nangẽxmagü i ñuxre i yatügü ga guxü̃guma tüxü̃ ümücügüxü̃ ga yexguma tatanüwa nanuxmagu ga Cori ga Ngechuchu. Rü nümagü rü tawe narüxĩ ga noxritama Cuáü̃ Ngechuchuxü̃ íbaiexẽẽgu rü ñu̱xmata yema ngunexü̃ ga daxũguxü̃ ga naãnewa naxũxgu. Rü name nixĩ i ngẽmatanüwa na nayaxuxü̃ i wüxi i Yudachicüüxü̃ na tamücü yiĩxü̃cèx rü tarüü̃ nüxü̃ yaxuxü̃cèx i ñuxãcü wena na namaxü̃xü̃ ya Ngechuchu. \v 23 Rü yemawena rü nüxü̃ naxunetagü ga taxre ga yatügü. Rü wüxi nixĩ ga Yúche ga Yuchugu ãe̱gaxü̃ ga Bachabámaã naxugüxü̃. Rü Matía nixĩ ga to. \v 24-25 Rü ñaãcü nayumüxẽgü: —Pa Corix, cuma nüxü̃ cucuèx i guxü̃ma i duü̃xü̃güarü maxü̃. ¡Rü ñu̱xma rü toxü̃ nawẽ́x i ngẽxü̃rüüxü̃ i cuxcèx mexü̃ i ñaã taxrewa na cunamuxü̃cèx rü nüma na naxüãxü̃cèx i ñaã puracü ga Yuda ítáxü̃ ga yexguma norü poxcuwa naxũxgu! —ñanagürügü. \v 26 Rü wüxi ga dĩẽru ga cuèxruü̃ ngĩxü̃ nañanagügü na yemawa nüxü̃ nacuèxgüxü̃cèx ga ngẽxü̃rüüxü̃ ga yema taxre tá na ixücuxü̃. Rü Matíagu nangu na yangucuchixü̃cèx. Rü yexgumatama rü yema 11 ga duü̃xü̃gü ga Ngechuchu imugüxü̃tanügu naxã ga Matía. \c 2 \s1 Ínangu ga Tupanaãẽ i Üünexü̃ \p \v 1 Rü nawa nangu ga yema Yudíugüarü peta ga Pẽtecóstegu ãe̱gaxü̃. Rü yema ngunexü̃gu rü guxü̃ma ga yema yaxõgüxü̃ rü wüxi ga nachicawa nangutaquẽ́xegü. \v 2 Rü ngürüãchi daxũwa ne naxũ ga wüxi ga naga ñoma wüxi ya buanecü ya taxüchicü icuxcugurüü̃, rü guxü̃ne ga guma ĩ ga nawa nayexmagünegu nayaxũga. \v 3 Rü naxcèx nango̱x ga üxüema ga ñoma naconügüraü̃xü̃. Rü yema üxüema rü nügüna nixĩgü, rü wüxichigü ga yema yaxõgüxü̃na ninguchigü. \v 4 Rü guxü̃ma ga yema yexmagüxü̃ rü Tupanaãxẽ ga Üünexü̃ nüxna nangu. Rü yema Naãẽ i Üünexü̃ yadexagüxẽẽxü̃ãcüma inanaxügüe ga to ga nagawachigü na yadexagüxü̃. \v 5 Rü yema ngunexü̃gügu rü yema petacèx Yerucharéü̃wa nayexmagü ga muxü̃ma ga toxnamana ne ĩxü̃ ga Yudíugü ga Tupanaga ĩnüẽxü̃ ga guxü̃ ga togü ga nachiü̃ãnewa ne ĩxü̃. \v 6 Rü yexguma nüxü̃ naxĩnüẽgu ga ñuxãcü na yadexagüxü̃ ga yema yaxõgüxü̃, rü nangutaquẽ́xegü ga muxü̃ma ga yema duü̃xü̃gü ga toxnamana ne ĩxü̃. Rü naḇaixãchiãẽgü yerü yema yaxõgüxü̃ rü wüxichigü ga yema togü ga duü̃xü̃gügawachigü nidexagü. \v 7 Rü yema na poraãcü naḇaixãchiãẽgüxü̃cèx, rü nügümaã rü ñanagürügü: —¿Tama ẽ́xna Gariréaanecü̱̃ã̱x yixĩgüxü̃ i guxü̃ i ñaã duü̃xü̃gü i tagawa idexagüxü̃? \v 8 —¿Rü ñuxãcü ẽ́xna i nüxü̃ ixĩnüẽxü̃ i wüxichigü i yixema i taga i nawa iyaexü̃wa na yadexagüxü̃? \v 9-11 —Yixema tixĩgü i Pártiaanecü̱̃ã̱x, rü Médiaanecü̱̃ã̱x, rü Eraṹãnecü̱̃ã̱x, rü Mechopotámiããnecü̱̃ã̱x, rü Yudéaanecü̱̃ã̱x, rü Capadochíaanecü̱̃ã̱x, rü Põtuanecü̱̃ã̱x, rü Áchiaarü naãnecü̱̃ã̱x, rü Piríquiaanecü̱̃ã̱x, rü Paü̃píriaanecü̱̃ã̱x, rü Equituarü naãnecü̱̃ã̱x, rü Díbiaarü naãnecü̱̃ã̱x i Chirenecü̱̃ã̱x. Rü tatanüwa nangẽxma ta i duü̃xü̃gü i Crétaanewa rü Arábiaarü naãnewa ne ĩxü̃. Rü ñuxre i yixema rü Dumacü̱̃ã̱x i Yudíugü tixĩgü. Rü nuã tatanüwa nangẽxma ta i Dumacü̱̃ã̱x i tama Yudíugü ixĩgüxü̃ natürü tacümagu ĩxü̃. Rü guxãma rü nüxü̃ taxĩnüẽ na wüxichigü i tagawachigü na yadexagüxü̃ i ñaã ngúexü̃gü. Rü tagawa tamaã nüxü̃ nixugüe i ñuxãcü na namexẽchixü̃ ya Tupana —ñanagürügü. \v 12 Rü guxü̃ma poraãcü naḇaixãchiãẽgü, rü tama nüxü̃ nacuèxgü ga ñuxãcü na yiĩxü̃ ga yema. Rü nügüna nacagüe, rü ñanagürügü: —¿Ṯacüchiga nixĩ i guxü̃ma i ñaã? —ñanagürügü. \v 13 Natürü ga togü rü nüxü̃ nacugüecüraxü̃, rü ñanagürügü: —Nangãxẽmare rü ngẽmacèx nixĩ i ngẽmaãcü yadexagüxü̃ —ñanagürügü. \s1 Pedruarü dexa \p \v 14 Rü yexguma inachi ga Pedru namaã ga yema 11 ga namücügü, rü tagaãcüma ñanagürü: —Pa Yudíugü i nuxma Yerucharéü̃gu naxĩãnexü̃ rü Pa Nuãcü̱̃ã̱xgüx, ¡rü dücax, meã iperüxĩnüẽ i ñaã tá pemaã nüxü̃ chixuxü̃! \v 15 —Rü ñaã chomücügü rü tama nangãxẽ i pema nagu perüxĩnüẽxü̃rüü̃, erü pèxmamatama nixĩ rü ngexwacèx 9 arü orawa nangu. \v 16 —Natürü ñaã ñu̱xma nüxü̃ pedauxü̃ nixĩ ga yema Tupanaãrü orearü uruü̃ ga Yoé marü nüxü̃ ixuchigaxü̃ ga yexguma ñaxgux: \q1 \v 17 “Rü ñanagürü ya Tupana: ‘Ngẽma nawa iyacuáxü̃ i ngunexü̃gügu rü guxü̃ i duü̃xü̃gütanüwa tá chanamu i Chauãẽ i Üünexü̃, rü penegü rü pexacügü rü tá chauchigagu nidexagü. Rü choma rü tá chayango̱xetüxẽẽ i perü ngextü̱xüxü̃gü rü tá nüxü̃ nadaugü i ngẽma tá nüxü̃ chawéxü̃. Rü perü yaguã̱xgümaã tá chidexa i nanegüwa. \v 18 Rü chorü duü̃xü̃gütanüwa tá chanamu i Chauãẽ i Üünexü̃ i ngẽma ngunexü̃gügu, rü tá chauchigagu nidexagü. \v 19 Rü naãnetüwewa tá ichanawẽ́x i mexü̃gü i taguma nüxü̃ idauxü̃. Rü ñoma i naãnewa tá ichanawẽ́x i cuèxruü̃gü i nagü, rü üxüema, rü taemaxü̃. \v 20 Rü üèxcü rü tá nixoema rü tauemacü rü tá nagürüü̃ naduema naxü̃pa na wenaxãrü núma naxũxü̃ ya Cori. Rü ngẽma ngunexü̃ i nagu núma naxũxü̃, rü wüxi i ngunexü̃ i mexẽchixü̃ tá nixĩ. \v 21 Rü guxãma ya yíxema Corina c̱axe na tüxü̃ nangü̃xẽẽxü̃cèx, rü tá tamaxẽ’ ”, \m ñanagürü ga yema orewa. \v 22 Rü ñanagürü ga Pedru: —Pa Duü̃xü̃gü Pa Yudíugüx, ¡iperüxĩnüẽ i ñaã ore! Rü pema rü meãma nüxü̃ pecuèx rü Ngechuchu ga Nacharétucü̱̃ã̱x rü guma nixĩ ga wüxi ga yatü ga Tupana pepẽ́xewa nüxü̃ yaxucü na Nanexü̃chi yiĩxü̃. Rü yemacèx ga Tupana rü norü poramaã nüxü̃ nanaxüxẽẽ ga muxü̃ma ga mexü̃gü rü cuèxruü̃gü ga noxri taguma nüxü̃ idauxü̃. \v 23 —Rü Tupana pexna nanamu ga guma Ngechuchu na pecaducèx nayuxü̃cèx yerü yemaãcü nanaxüxchaü̃ ga Tupana, rü yemaãcü nagu narüxĩnü ga noxri tauta naxü̱xgux ga naãne. Rü pema penamu ga yatügü ga tama yaxõgüxü̃ na yayauxgüãxü̃cèx rü curuchawa na yapotagüãxü̃cèx. Rü yemaãcü penayuxẽẽ. \v 24 —Rü woo nayuchirẽ́x natürü tama yexma nayacuèx, yerü Tupana wena nanamaxẽẽ rü ínanadaxẽẽ. Rü yemaãcü ga yema yu rü taxuacüma marü nüxü̃ narüporamaẽẽcha. \v 25 —Yerü ga ãẽ̱xgacü ga Dabí rü Ngechuchuchigagu nidexa, rü ñanagürü: \q1 “Guxü̃guma nachauxü̃tagu ya Cori ya Tupana rü choxü̃ narüngü̃xẽẽ na taxucèxma chaxoegaãẽxü̃cèx. \v 26 Rü yemacèx marü chataãẽ rü taãẽxü̃ ga oremaã chidexa. Rü choma nüxü̃ chacuèx na mexü̃ tá choxü̃ üpetüxü̃ i ngẽxguma chayu̱xgux. \v 27 Erü cuma tãũtáma yuexü̃chicawa choxü̃ cutèx, rü tãũtáma cunaxwèxe na yayixixü̃ i chaxune i choma ya Cune ya Üünecü na chiĩxü̃. \v 28 Marü choxü̃ nüxü̃ cucuèxẽẽ i ñuxãcü tá chanayaxu i maxü̃ i taguma gúxü̃, rü tá poraãcü choxü̃ cutaãẽxẽẽ, erü chomaã tá icurüxã̱ũ̱x”, \m ñanagürü ga Dabí. \v 29 Rü ñanagürü ga Pedru: —Pa Chaueneẽgüx, rü aixcüma pemaã nüxü̃ chixu na nayuxü̃ ga nuxcümaü̃cü ga tórü ãẽ̱xgacü ga Dabí, rü marü inatèx, rü ñu̱xma rü ta tatanüwa nangẽxma i naxmaxü̃. \v 30 —Natürü nüma ga Dabí rü wüxi ga Tupanaãrü orearü uruü̃ nixĩ. Rü yemacèx nüxü̃ nacuèx rü wüxi ga nataa tá nixĩ i ãẽ̱xgacü ya Cristuxü̃ ingucuchicü, yerü ga Tupana rü yemaãcü namaã inaxuneta. \v 31 —Rü yemacèx nuxcümaxü̃chima ga Dabí rü ñoma marü nüxü̃ nadauxuchixü̃rüü̃ nüxü̃ nixu rü Cristu rü tá yuwa ínarüda rü tãũtáma naxmaxü̃wa nangẽxmaẽcha rü tãũtáma niyixi i naxü̃ne. \v 32 —Rü ñu̱xma ya Tupana rü marü wena nanamaxẽẽ ga guma Ngechuchu, rü guxãma ga toma rü nüxü̃ tadaugü na wena namaxü̃xü̃, rü ngẽmacèx pemaã nüxü̃ tixuchiga. \v 33 —Rü Tupana rü daxũguxü̃ ga naãnewa nanaga na norü tügünecüwawa yanatoxü̃cèx. Rü Tanatü ya Tupana rü marü nüxna nanamu ga Naãẽ i Üünexü̃ ga nuxcüma nüxü̃ yaxuxü̃ rü tá nuã na namuãxü̃. Rü ñu̱xma ya yima Ngechuchu rü núma totanüwa nanamu i ngẽma Naãẽ i Üünexü̃. Rü ngẽma Naãẽ nuã üxü̃ nixĩ i ñu̱xma nüxü̃ pedauxü̃ rü nüxü̃ pexĩnüẽxü̃. \v 34-35 —Rü taguma daxũwa naxũ ga Dabí, natürü nümatama rü ñanagürü: \q1 “Tupana rü chorü Cori ya Cristumaã nüxü̃ nixu rü ñanagürü: ‘¡Rü chorü tügünecüwawa rüto ñu̱xmatáta cuxmẽ́xwa chanangẽxmagüxẽẽ i curü uwanügü!’ ” \m ñanagürü. \v 36 Rü ñanagürü ga Pedru: —Name nixĩ i guxãma i pema i Yudíugü na nüxü̃ pecuèxgüxü̃ rü guma Ngechuchu ga curuchawa peyapotacü, rü Tupana rü marü perü Cori ya Cristuxü̃ nayaxĩxẽẽ —ñanagürü ga Pedru. \v 37 Rü yexguma yemaxü̃ naxĩnüẽgu ga yema duü̃xü̃gü ga yéma yexmagüxü̃, rü poraãcü nanaxi̱xãchiãẽgü. Rü Pedruna nacagüe, rü yema togü ga Pedrumücügüna rü ta nacagüe, rü ñanagürügü: —¿Rü ṯacü tá taxüexü̃ i ñu̱xmax, Pa Toeneẽgüx? —ñanagürügü. \v 38 Rü Pedru nanangãxü̃, rü ñanagürü: —¡Nüxü̃ perüxoe i pecüma i chixexü̃ rü Tupanacèx pedaugüe rü Ngechuchuégagu ípebaiü̃ na pexü̃́ nüxü̃ nangechaü̃xü̃cèx i perü pecadugü ya Tupana! Rü Tupana tá pexna nanamu i Naãẽ i Üünexü̃. \v 39 —Rü ñaã Tupanaãrü uneta, rü pexcèx nixĩ, rü pexacügücèx, rü guxü̃ i duü̃xü̃gü i yaxü̃wa ngẽxmagüxü̃cèx nixĩ. Erü guxü̃ i duü̃xü̃gü i tórü Cori ya Tupana nügüxü̃tawa naxcèx c̱axü̃cèx nixĩ i ngẽma uneta —ñanagürü ga Pedru. \v 40 Rü yema oremaã rü muxü̃ma ga to ga oremaã nayaxucu̱xẽgü ga Pedru, rü ñanagürü: —¡Nüxna pixĩgachi i ngẽma duü̃xü̃gü i chixexü̃ ügüxü̃ na pema rü ta tama chixexü̃ pexügüxü̃cèx! —ñanagürü. \v 41 Rü yema duü̃xü̃gü ga naga ĩnüẽxü̃ ga yema ore ga Pedru namaã nüxü̃ ixuxü̃, rü ínabaiü̃. Rü yema ngunexü̃gu rü poraãcü nayexera ga na yamuxü̃ ga yema yaxõgüxü̃. Rü 3,000 ga duü̃xü̃gü nixĩ ga Ngechuchuaxü̃́ yaxõgüxü̃ ga yexguma. \v 42 Rü yema yexwacèx yaxõgüxü̃ rü guxü̃guma inarüxĩnüẽ ga yema ngúexü̃gü ga Ngechuchu imugüxü̃ãrü ngu̱xẽẽtae. Rü meã nügümaã nangaugü ga norü yemaxü̃gü. Rü guxü̃guma nayumüxẽgüxü̃ rü chibücèx nangutaquẽ́xegüxü̃. \s1 Yema yaxõgüxü̃ rü aixcüma nügü nangechaxü̃gü \p \v 43 Rü yema ngúexü̃gü ga Ngechuchu imugüxü̃ rü nanaxügü ga muxü̃ma ga mexü̃gü ga Tupanaãrü poramaã naxügüxü̃. Rü yexguma yemaxü̃ nadaugügu ga togü ga duü̃xü̃gü, rü poraãcü naḇaixãchiãẽgü ga guxü̃ma. \v 44 Rü guxü̃ma ga yema yaxõgüxü̃, rü wüxigu narüxĩnüẽ. Rü meã nügümaã nangaugü ga norü yemaxü̃gü. \v 45 Rü namaã nataxegüxü̃ ga norü naãnegü rü guxü̃ma ga togü ga norü yemaxü̃gü. Rü nügümaã ngĩxü̃ nitoyegüxü̃ ga yema dĩẽru yexgumarüü̃ na ñuxre natümawèxexü̃ ga norü õnatanü ga wüxichigü. \v 46 Rü guxü̃ ga ngunexü̃gu tupauca ga taxü̃newa nangutaquẽ́xegüxü̃, rü chibücèx nangutaquẽ́xegüxü̃ ga napatagüwa, rü taãẽãcüma nügümaã nachibüexü̃. \v 47 Rü guxü̃guma Tupanaxü̃ nicuèxüü̃güxü̃. Rü guxü̃ma ga yema ĩãnecü̱̃ã̱x rü nüxü̃ nangechaü̃gü ga yema yaxõgüxü̃. Rü wüxichigü ga ngunexü̃gu rü nimuẽtanü ga duü̃xü̃gü ga yaxõgüxü̃, yerü nüma ga Cori ga Ngechuchu rü nüxü̃ narüngü̃xẽẽ na nayauxgüãxü̃cèx ga norü maxü̃ i taguma gúxü̃. \c 3 \s1 Naxcèx nitaane ga wüxi ga yatü ga chixeparacü \p \v 1 Rü wüxi ga ngunexü̃gu ga Pedru rü Cuáü̃ rü tomaẽ̱xpü̱xarü oragu ga yáuanecü rü tupauca ga taxü̃newa naxĩ, yerü yema nixĩ ga yumüxẽãrü ora. \v 2 Rü yéma guma tupauca ga taxü̃newa nayexma ga wüxi ga yatü ga norü bucümatama chixeparacü. Rü guxü̃ ga ngunexü̃gu rü natanüxü̃gü rü guma tupauca ga taxü̃neãrü ĩã̱x ga Mexẽchixü̃gu ãe̱gaxü̃gu nayamugüxü̃, na dĩẽrucèx ínacaüüxü̃cèx nüxna ga duü̃xü̃gü ga guma tupauca ga taxü̃negu chocuxü̃xü̃. \v 3 Rü yexguma Pedru rü Cuáü̃xü̃ nadèu̱xgux ga tupauca ga taxü̃negu na nachocuxü̃, rü guma chixeparacü rü nüxü̃ nawémẽ́x rü dĩẽrucèx nüxna naca. \v 4 Rü Pedru rü Cuáü̃ meãma nüxü̃ narüdaunü, rü Pedru rü ñanagürü nüxü̃: —¡Toxü̃ nadawenü! —ñanagürü. \v 5 Rü nüma ga yatü rü nüxü̃ nadawenü, yerü nüma nüxü̃ nacuèxgu rü chi ṯacü nüxna naxãgü. \v 6 Natürü ga Pedru rü ñanagürü nüxü̃: —Choxü̃́ nataxuma i dĩẽru. Natürü ngẽma choxü̃́ ngẽxmaxü̃ tá cuxna chaxã. Rü nae̱gagu ya Ngechuchu ya Cristu ya Nacharétucü̱̃ã̱x cuxü̃ chamu, rü ¡inachi rü ixũ! —ñanagürü. \v 7 Rü yema ñaxguwena ga Pedru, rü norü tügünemẽ́xẽgu nayayauxãchi, rü inanachixẽẽ, rü yexgumatama napora ga namẽ́xtü̱xügüwa rü nacutügüwa. \v 8 Rü nayuxnagü rü inachi, rü inanaxügü na iyaxũxü̃. Rü nümatama iyaxũãcüma Pedru rü Cuáü̃we tupauca ga taxü̃negu naxücu. Rü nanayuxnagüane rü Tupanaxü̃ nicuèxüü̃. \v 9 Rü guxü̃ma ga duü̃xü̃gü nüxü̃ nadaugü ga na íyaxũxü̃, rü Tupanaxü̃ na yacuèxüü̃xü̃. \v 10 Rü poraãcü naḇaixãchiãẽgü ga duü̃xü̃gü naxcèx ga yema nüxü̃ ngupetüxü̃ ga guma yatü. Yerü nüxü̃ nacuèxgü ga na guma yiĩxü̃ ga tupauca ga taxü̃neãrü ĩã̱x ga Mexẽchixü̃gu ãe̱gaxü̃wa rütooxü̃chirécü rü yéma dĩẽrucèx ícacü. \s1 Tupaucacüwawa yexmaxü̃ ga chopetüchica ga Charomóü̃arü Üpetüchicagu ãégaxü̃wa nidexa ga Pedru \p \v 11 Rü guma chixeparachirécü ga marü naxcèx yataanecü, rü tama Pedru rü Cuáü̃na nixũgachichaü̃. Rü guma tupauca ga taxü̃necüwawa nayexma ga wüxi ga chopetüchica ga “Charomóü̃ãrü Üpetüchicagu” ãe̱gaxü̃. Rü yema chopetüchicawa rü Pedru rü Cuáü̃cèx naxĩtaquẽ́xe ga guxü̃ma ga duü̃xü̃gü yerü poraãcü naḇaixãchiãẽgü. \v 12 Rü yexguma Pedru nüxü̃ dèu̱xgu ga yema duü̃xü̃gü ga yéma naxcèx ĩtaquẽ́xegüxü̃, rü ñanagürü nüxü̃: —Pa Chautanüxü̃gü i Yudíugüx, ¿Tü̱xcüü̃ peḇaixãchie namaã i ngẽma ñaã yatümaã ngupetüxü̃? ¿Rü tü̱xcüü̃ toxü̃ perüdaunü ñoma torü poramaã rü torü mexü̃maã tanamexẽẽxü̃rüü̃? \v 13 —Nuxcümaü̃gücü ga tórü o̱xigü ga Abráü̃ rü Ichaá rü Acobu rü togü ga tórü o̱xigü rü nüxü̃́ nayaxõgü ga Tupana. Rü yimatama Tupana nixĩ ya ñu̱xma Ngechuchuxü̃ taxẽẽcü, na guxü̃ãrü yexera yiĩxü̃cèx. Rü gumatama Ngechuchu ya Tupanaãrü ngü̃xẽẽruü̃ ixĩcü nixĩ ga pema ãẽ̱xgacü ga Piratuxü̃tawa penagagücü. Rü yexguma nüxü̃ yangéxchaü̃gu ga Piratu, rü pema rü tama penaxwèxegü ga na yangéãxü̃. \v 14 —Pema rü tama penaxwèxe ga na ínanguxuchixü̃ ga guma üünecü ga aixcüma mecü ga Ngechuchu, natürü naxcèx ípeca na pexcèx ínanguxuchixẽẽãxü̃cèx ga wüxi ga máẽtaxü̃. \v 15 —Rü yemaãcü pematama peyamèxgü ga guma Ngechuchu ya tüxü̃ maxẽxẽẽcü. Natürü ga Tupana rü wena nanamaxẽẽ. Rü toma nixĩ ga nüxü̃ tadaugüxü̃ ga wena na namaxü̃xü̃. \v 16 —Rü ñaã yatü ga chixeparachiréxü̃ i pema nüxü̃ pedauxü̃ rü nüxü̃ pecuáxü̃ rü marü naxcèx nitaane erü Ngechuchuaxü̃́ nayaxõ. Rü ngẽma Ngechuchuaxü̃́ na yaxõõxü̃cèx nixĩ i naxcèx yataanexü̃ ngẽma ñu̱xma guxãma i pema nüxü̃ pedauxü̃rüü̃. \v 17 —Rü dücax i ñu̱xma Pa Chaueneẽgüx, rü yexguma pema rü wüxigu perü ãẽ̱xgacügümaã peyamèxgügu ga Ngechuchu, rü tama nüxü̃ pecuèxgü ga ṯacü na pexüexü̃. \v 18 —Natürü ga Tupana rü yemaãcü nayanguxẽẽ ga yema uneta ga nuxcüma nümatama nüxü̃ yaxuxü̃ nawa ga guxü̃ma ga norü orearü uruü̃gü. Yerü yema norü ore ga ümatüxü̃wa rü ñanagürü: \q1 “Cristu rü tá ngúxü̃ ninge”, \m ñanagürü. \v 19-20 —Rü ngẽmacèx, Pa Chaueneẽgüx, rü name nixĩ i nüxü̃ perüxoe i pecüma i chixexü̃, rü Tupanacèx pedaugü, rü nüxü̃́ peyaxõgü na nüma pexü̃́ ínapiãxü̃cèx i perü pecadugü. Rü ngẽxguma i nüma rü tá pexü̃ nataãẽgüxẽẽ, rü tá núma nanamu ya Ngechuchu ga noxritama naãne ixügügu pexcèx nüxü̃ naxunetacü na perü ãẽ̱xgacü ya Cristu na yiĩxü̃cèx. \v 21 —Natürü i ñu̱xma rü Tupana nanaxwèxe i daxũguxü̃ i naãnegu na naxã́ũxü̃ ya Ngechuchu ñu̱xmatáta nüma ya Tupana wena namexẽẽãgu i guxü̃ma i ñoma i naãnewa ngẽxmaxü̃. Yerü yemaãcü nixĩ ga nüxü̃ yaxuxü̃ ga Tupana nawa ga nuxcümaü̃güxü̃ ga norü orearü uruü̃gü ga ixüünexü̃. \v 22 —Rü Moĩché rü tórü o̱xigümaã nüxü̃ nixu rü ñanagürü: \q1 “Rü perü Cori ya Tupana rü petanüwa tá nüxü̃ naxuneta i wüxi i norü orearü uruü̃ i chauxrüü̃ ixĩxü̃. Rü name nixĩ na naga pexĩnüẽxü̃ i guxü̃ma i ngẽma pemaã nüxü̃ yaxuxü̃. \v 23 Rü texé ya tatanüwa tama naga ĩnüxẽ i ngẽma orearü uruü̃, rü tá tüxü̃ ínatèxüchi i tatanüwa”, \m ñanagürü ga Moĩché. \v 24 —Rü Chamue̱ rü guxü̃ma ga togü ga Tupanaãrü orearü uruü̃gü ga naweama ügüxü̃ rü ta nüxü̃ nixugüe ga ṯacü tá na üpetüxü̃ i ñomaü̃cüü. \v 25 —Rü nuxcümaxü̃chima ga Tupana rü tórü o̱xi ga Abráü̃maã nüxü̃ nixu rü ñanagürü: \q1 “Rü wüxi i cutaa tá nixĩ i nüxü̃ rüngü̃xẽẽxü̃ i guxü̃ma i duü̃xü̃gü i ñoma i naãnecü̱̃ã̱x”, \m ñanagürü. Rü yemaãcü ta Tupana inaxuneta nawa ga nuxcümaü̃güxü̃ ga norü orearü uruü̃gü. Rü pemaã nüxü̃ chixu i ñu̱xma, rü pexcèx nixĩ ga yema unetagü ga nuxcümaü̃güxü̃ ga orearü uruü̃güwa tórü o̱xigümaã nüxü̃ yaxuxü̃ ga Tupana. \v 26 —Rü pemaã nüxü̃ chixu Pa Chautanüxü̃gü i Yudíugüx, rü yexguma Tupana wena namaxẽẽgu ga Nane ga Ngechuchu rü petanüwaxira nanamu na pexü̃ nangü̃xẽẽxü̃cèx, erü nanaxwèxe i wüxichigü i pema na nüxü̃ perüxoexü̃ i pecümagü i chixexü̃ —ñanagürü ga Pedru. \c 4 \s1 Ãẽ̱xgacügüpẽ́xewa nayexmagü ga Pedru rü Cuáü̃ \p \v 1 Rü yexguma duü̃xü̃gümaã íyadexagügu ga Pedru rü Cuáü̃, rü yexgumayane yéma nangugü ga guma tupauca ga taxü̃neãrü purichíaarü ãẽ̱xgacü, rü paigü, rü Chaduchéugü. \v 2 Rü Pedru rü Cuáü̃maã nanuẽ ga paigü yerü duü̃xü̃güxü̃ nangúexẽẽ ga na marü wena namaxü̃xü̃ ga Ngechuchu, rü naxrüü̃ tá ta wena namaxẽxü̃ i guxü̃ma i duü̃xü̃gü i marü yuexü̃. \v 3 Rü ínanayauxü̃, rü poxcupataü̃gu nanawocu ñu̱xmata moxü̃ãcü, yerü marü nayáuane. \v 4 Natürü muxü̃ma ga yema duü̃xü̃gü ga nüxü̃ ĩnüẽxü̃ ga yema Tupanaãrü ore rü nayaxõgü. Rü 5000 wa nangu ga yatüxü̃xica ixugügu. \v 5 Rü moxü̃ãcü Yerucharéü̃wa nangutaquẽ́xegü ga Yudíugüarü ãẽ̱xgacügü namaã ga naerugü, rü ngúexẽẽruü̃gü ga ore ga mugüwa ngu̱xẽẽtaegüxü̃. \v 6 Rü yéma nayexma ta ga Aná ga paigüeru ixĩcü, rü Caipá, rü Cuáü̃, rü Areyáü̃dru, rü guxü̃ma ga yema togü ga paigü ga paigüerutanüxü̃ ixĩgüxü̃. \v 7 Rü nanamu na naxü̃tawa nagagüãxü̃cèx ga Pedru rü Cuáü̃. Rü yexma norü ngãxü̃tanügu nanachigüxẽẽ rü nüxna nacagü, rü ñanagürügü: —¿Texé pexü̃ tamu, rü texé pexna tanaxã i pora na penamexẽẽxü̃cèx i ñaã yatü? —ñanagürügü. \v 8-9 Rü Pedruwa nayexma ga Tupanaãẽ ga Üünexü̃ rü nanaporaxẽẽ. Rü yemacèx ga Pedru rü nanangãxü̃, rü ñanagürü: —Pa Ĩãneãrü Ãẽ̱xgacügüx, rü Pa Yudíugüarü Ãẽ̱xgacügüerugüx, rü ñu̱xma toxna naxcèx peca naxcèx ga norü mexẽẽ i ñaã chixeparachiréxü̃ erü nüxü̃ pecuáxchaü̃ ga ñuxãcü na namexü̃. \v 10 —Rü ñu̱xma tá pemaã nüxü̃ tixu na nüxü̃ pecuáxü̃cèx i guxãma i pema rü nüxü̃ nacuèxgüxü̃cèx i guxü̃ma i tatanüxü̃gü i Yudíugu. Rü ñaã yatü i ñu̱xma pepẽ́xewa ngẽxmaxü̃ rü Ngechuchu ya Cristu ya Nacharétucü̱̃ã̱x nixĩ ga namexẽẽcü. Rü guma nixĩ ga pema curuchawa peyapotacü rü peyuxẽẽcü. Natürü ga Tupana rü wena nanamaxẽẽ. \v 11 —Rü gumatama Ngechuchu nixĩ ga pema nüxü̃ pexoecü. Natürü ga Tupana rü nayamucuchi na guxü̃arü ãẽ̱gacü yixĩxü̃cèx. \v 12 —Rü yima Ngechuchuxicatama nixĩ ya tórü maxẽxẽẽruü̃, erü yixicatama nixĩ ga Tupana nüxü̃ unetacü i ñoma i naanewa na tüxü̃ namaxẽxẽẽxü̃cèx —ñanagürü ga Pedru. \v 13 Rü yexguma yema ãẽ̱xgacügü nüxü̃ daugügu ga ñuxãcü tama muü̃ẽãcüma na yadexagüxü̃ ga Pedru rü Cuáü̃, rü naḇaixãchiãẽgü, yerü nüxü̃ nicuèxãchitanü ga tama meã poperaxü̃ na yacuáxü̃ rü puracütanüxü̃mare yixĩgüxü̃. Rü aixcüma nüxü̃ nicuèxãchitanü ga Ngechuchuarü ngúexü̃gü na yixĩgüxü̃. \v 14 Rü ñu̱xũchi nüxü̃ nadaugü ta ga guma yatü ga rümecü ga Pedru rü Cuáü̃xü̃tagu na nachixü̃. Rü yemacèx ga yema ãẽ̱xgacügü rü taxuacüma ñuxũ ñanagürügüéga nachiga ga yema ngupetüxü̃. \v 15 Rü yexguma ga yema ãẽ̱xgacügü rü ínanamuxü̃ ga yema ínangutaquẽ́xegüxü̃wa, rü nüxĩcatama nügümaã nidexagü. \v 16 Rü ñanagürügü: —¿Ṯacü tá namaã ixüexü̃ i ñaã yatügü? Erü guxü̃ma i Yerucharéü̃cü̱̃ã̱x i duü̃xü̃gü rü nüxü̃ nacuèxgü i ngẽma mexü̃ i taxü̃ i naxügüxü̃, rü taxuacüma itayacu̱x. \v 17 —Natürü ngẽma na tama yexeraãcü duü̃xü̃gütanüwa nanguchigaxü̃cèx i ngẽma ngupetüxü̃, ¡rü ngĩxã tanamuü̃ẽxẽẽ na ñu̱xmawena rü taxúemaãma ngẽma Ngechuchuchigagu yadexagüxü̃cèx! —ñanagürügü. \v 18 Rü wenaxãrü Pedru rü Cuáü̃cèx nacagü, rü nüxna naxãga na tama Ngechuchuchigamaã yadexagüxü̃cèx, rü bai i texéxü̃ na nangúexẽẽxü̃cèx i nachiga. \v 19 Natürü ga Pedru rü Cuáü̃ rü nanangãxü̃gü, rü ñanagürügü: —¡Nagu perüxĩnüẽ i pematama! ¿Rü namexü̃ i Tupanapẽ́xewa na pega taxĩnüẽxü̃ rü ẽ́xna Tupanaga taxĩnüẽxü̃? \v 20 —Erü toma rü taxuacüma nüxü̃ tarüxoe na nüxü̃ tixuxü̃ ga yema nüxü̃ tadaugüxü̃ rü nüxü̃ taxĩnüẽxü̃ —ñanagürügü. \v 21 Rü yexguma ga yema ãẽ̱xgacügü rü nayaxãxũnegü rü yemaãcü ínayamugü, yerü nataxuma ga ṯacücèx na napoxcueãxü̃ rü duü̃xü̃güxü̃ namuü̃ẽ, yerü guxü̃ma ga duü̃xü̃gü rü Tupanaxü̃ nicuèxüü̃gü naxcèx ga yema nüxü̃ ngupetüxü̃ ga guma yatü ga chixeparawa rümecü. \v 22 Rü guma yatü ga yemaãcü Tupanaãrü poramaã naxcèx itaanecü, rü 40 arü yexera nixĩ ga norü taunecü. \s1 Yema yaxõgüxü̃ rü Tupanaarü ngü̃xẽẽcèx ínacagü \p \v 23 Rü yexguma marü ínamuxü̃ã̱xgu, rü Pedru rü Cuáü̃ rü namücügü íyexmagüxü̃wa naxĩ. Rü namaã nüxü̃ nixugüe ga guxü̃ma ga yema ore ga Yudíugüarü ãẽ̱xgacügü rü paigüarü ãẽ̱xgacügü namaã nüxü̃ ixuxü̃. \v 24 Rü yexguma Pedru rü Cuáü̃xü̃ naxĩnüẽgu ga namücügü, rü guxü̃ma wüxigu nayumüxẽgü rü Tupanamaã nidexagü rü ñanagürügü: —Pa Corix, cuma cunaxü ga daxũguxü̃ ga naãne rü ñoma ga naãne, rü taxü̃ i taxtü, rü guxü̃ma i ṯacü i nawa ngẽxmaxü̃. \v 25 —Rü cumatama nixĩ ga nuxcüma Cuãẽ i Üünexü̃xü̃ cumuxü̃ na curü ngü̃xẽẽruü̃ ga Dabíwa yanadexaxü̃cèx rü ñaxü̃cèx: \q1 “¿Tü̱xcüü̃ ínipurae i ñoma i naãnecü̱̃ã̱x i duü̃xü̃gü i tama yaxõgüxü̃? ¿Rü tü̱xcüü̃ ngẽma natücèxmamare ixĩgüxü̃gu narüxĩnüẽ i guxü̃ i nachiü̃ãnecü̱̃ã̱x? \v 26 —Nümagü i nachiü̃ãnegüarü ãẽ̱xgacügü rü Tupanamaã nanuẽ, rü nügümaã nangutaquẽ́xegü na wüxigu nügümaã nagu naxĩnüẽxü̃cèx na ñuxãcü tá nüxü̃ na nayexeragüxü̃cèx ya Cori ya Tupana rü Nane ya nüxü̃ naxunetacü ya Cristu”, \m ñanagürü. \v 27 —Rü aixcüma nixĩ ga ñoma ga ĩãnewa ga ãẽ̱xgacügü ga Erode rü Piratu ga nangutaquẽ́xegüxü̃ namaã ga to ga nachiü̃ãnegücü̱̃ã̱x rü totanüxü̃ ga Yudíugü, na chixexü̃ naxügüxü̃cèx namaã ya curü ngü̃xẽẽruü̃ ya üünecü ya Ngechuchu ya Cristuxü̃ nüxü̃ cuxunetacü. \v 28 —Rü yemaãcü ga nümagü rü nayanguxẽẽ ga guxü̃ma ga yema cuma nuxcümama nagu curüxĩnüxü̃ rü nüxü̃ cuxunetaxü̃ rü tá na yanguxü̃. \v 29 —¡Rü dücax, Pa Corix, cuma nüxü̃ cucuèx na ñuxãcü toxü̃ naxãxũnegüxü̃! Toma nixĩ i curü ngü̃xẽẽruü̃gü rü tanaxwèxe na toxü̃ cuporaexẽẽxü̃ na tama tamuü̃ẽãcüma nüxü̃ tixuxü̃cèx i curü ore. \v 30 —¡Rü curü poramaã nameẽxẽẽ i duü̃xü̃gü i iḏaaweexü̃! ¡Rü duü̃xü̃güxü̃ nawẽ́x i cuèxruü̃gü i curü poramaã cuxüxü̃ i nae̱gagu ya curü ngü̃xẽẽruü̃ ya üünecü ya Ngechuchu! —ñanagürügü. \v 31 Rü yexguma yumüxẽwa nüxü̃ nachauegu, rü guma ĩpata ga nawa nangutaquẽ́xegüne rü naxĩã̱xãchi. Rü Tupanaãẽ i Üünexü̃ rü nüxna nangu ga guxü̃ma. Rü tama namuü̃ẽãcüma nüxü̃ nixugüe ga Tupanaãrü ore. \s1 Yema yaxõgüxü̃ãrü yemaxü̃gü rü guxü̃ãrü nixĩ \p \v 32 Rü namu ga yema yaxõgüxü̃. Rü guxü̃ma rü wüxigu narüxĩnüẽ. Rü taxuü̃ma nagu narüxĩnü ga noxrüxicatama na yiĩxü̃ ga norü yemaxü̃gü, natürü guxü̃ma ga namücügümaã nangau. \v 33 Rü yema ngúexü̃gü ga Ngechuchu imugüxü̃ na Tupa-naãrü puracü naxügüxü̃cèx, rü Tupanaãrü poramaã nüxü̃ nixugüe ga ñuxãcü wena na namaxü̃xü̃ ga Cori ga Ngechuchu. Rü Tupana rü poraãcü nüxü̃ narüngü̃xẽẽ ga guxü̃ma ga yema yaxõgüxü̃. \v 34-35 Rü natanüwa rü nataxuma ga wüxi ga nüxü̃́ nataxuxü̃, yerü guxü̃ma ga yema nüxü̃́ yexmaxü̃ ga naãnegü rü ẽ́xna ĩpatagü, rü namaã nataxegü. Rü yema dĩẽru ga ngĩxü̃ nayauxgücü rü yéma ngĩxü̃ nangegü, rü yema ngúexü̃gü ga Ngechuchu imugüxü̃na ngĩxü̃ nayaxãgü. Rü ñu̱xũchi nügü ngĩxü̃ ninuü̃xü̃ ga ñuxrechigü nüxü̃́ nataxuxü̃ ga wüxichigü. \v 36 Rü nayexma ga wüxi ga yatü ga Lebítanüxü̃ ga Chiprecü̱̃ã̱x ga Yúchegu ãe̱gacü. Rü yema ngúexü̃gü ga Ngechuchu imugüxü̃ na Tupanaãrü puracü naxügüxü̃cèx rü Bernabémaã nanaxugü. Rü ngẽma nae̱ga, rü: “Taãẽxẽẽruü̃”, ñaxü̃chiga nixĩ. \v 37 Rü nüma ga Bernabé rü nüxü̃́ nayexma ga wüxi ga naãne, rü namaã nataxe. Rü yema ngúexü̃gü ga Ngechuchu imugüxü̃xü̃tawa ngĩxü̃ nana ga yema dĩẽru. \c 5 \s1 Ananíã rü Chacuíraarü pecaduchiga \p \v 1 Rü nayexma ga wüxi ga yatü ga Ananíãgu ãe̱gaxü̃ rü Chacuíra ga namèx. Rü nümagü rü namaã nataxegü ga wüxi ga norü naãne. \v 2 Natürü nüma ga Ananía rü namèxmaã wüxigu nagu narüxĩnüe na nügüxü̃́ ngĩxne nayauxgüxü̃ ga ñuxre ga yema naãnetanü. Rü ñu̱xũchi yema ngúexü̃gü ga Ngechuchu imugüxü̃xü̃tawa ngĩxü̃ nangegü ga yema nüxü̃́ íyaxücü. \v 3 Rü yexguma ga Pedru rü ñanagürü nüxü̃: —Pa Ananíãx, ¿tü̱xcüü̃ ngoxo i Chatanága cuxĩnü rü Tupanaãẽ i Üünexü̃maã quidora, rü cugüxü̃́ ngĩxne cuyaxu i ñuxre i ngẽma curü naãnetanü? \v 4 —¿Ẽ́xna yexguma tauta namaã cutaxegu, rü tama ẽ́xna cuxrü yiĩxü̃ ga yema naãne? ¿Rü yexguma namaã cutaxegu, tama ẽ́xna cuxrü yiĩxü̃ ga yema dĩẽru na ngĩxü̃ cugu̱xẽẽxü̃cèx i ngẽma cuma cunaxwèxexü̃ãcüma? ¿Tü̱xcüü̃ i cunaxüxü̃ i ñaã? Tama yatügümaãxĩca quidora, natürü Tupanamaã rü ta nixĩ i quidoraxü̃ —ñanagürü ga Pedru. \v 5 Rü yexguma yema orexü̃ naxĩnügu ga Ananíã, rü yuxü̃ma inayangu. Rü poraãcüxüchima namuü̃ẽ ga guxü̃ma ga yema duü̃xü̃gü ga yexguma yemaxü̃ nacuáchigagügu. \v 6 Rü ñuxre ga yéma yexmagüxü̃ ga ngextü̱xüxü̃gü rü nanayauxgü ga naxü̃ne, rü nananuquegü, rü inayatèxgü. \v 7 Rü tomaẽ̱xpü̱x ga ora ngupetüxgu rü íingu ga namèx. Rü yexma ixücu natürü tama nüxü̃ icuèx ga ṯacü na ngupetüxü̃. \v 8 Rü Pedru ngĩxna naca, rü ñanagürü: —¿Yema natanü ga ipexunetaxü̃gu yiĩxü̃ ga namaã petaxegüxü̃ ga perü naãne? —ñanagürü. Rü ngĩma rü: —Ngü̃, ngẽxgumaẽ̱xpü̱xgu nixĩ —ngĩgürügü. \v 9 Rü Pedru rü ñanagürü ngĩxü̃: —¿Tü̱xcüü̃ pegümaã ngẽmaãcü wüxigu perüxĩnüẽ na namaã pidoraexü̃cèx i Tupanaãẽ i Üünexü̃? ¡Dücèx, ngẽma cutexü̃ iyatèxgüxü̃ rü marü ínangugü, rü ñu̱xma rü cuxü̃ rü tá ta nge̱ma nangegü! —ñanagürü. \v 10 Rü yexgumatama yu̱xcüma Pedrupẽ́xegu iyangu. Rü yexguma nachocu̱xgu ga yema ngextü̱xüxü̃gü, rü yu̱xcüma ngĩxü̃ inayangaugü. Rü ngĩxü̃ nayauxgü, rü ngĩtexü̃tagutama ngĩxü̃ nayatèxgü. \v 11 Rü yexguma nüxü̃ nacuèxgügu ga yema ngupetüxü̃, rü guxü̃ma ga yema yaxõgüxü̃ rü yema togü ga duü̃xü̃gü rü ta poraãcüxüchima namuü̃ẽ. \s1 Tupanaãrü poramaã nanaxügü ga muxü̃ma ga mexü̃gü \p \v 12 Rü yema ngúexü̃gü ga Ngechuchu imugüxü̃, rü duü̃xü̃güpẽ́xewa nanaxügü ga muxü̃ma ga mexü̃gü ga Tupanaãrü poramaã naxügüxü̃. Rü inanawẽ́xgü ga muxü̃ma ga cuèxruü̃gü. Rü guxü̃ma ga yema yaxõgüxü̃ rü guxü̃guma naxĩtaquẽ́xegüxü̃ nagu ga yema tupauca ga taxü̃newa yexmaxü̃ ga chopetüchica ga Charomóü̃ãrü Üpetüchicagu ãe̱gaxü̃. \v 13 Rü yema togü ga duü̃xü̃gü ga tama yaxõgüxü̃ rü namuü̃ẽ na yema yaxõgüxü̃tanügu naxãgüxü̃, natürü poraãcü yema yaxõgüxü̃xü̃ nangechaü̃gü. \v 14 Rü nimuẽtanüãma ga yema yaxõgüxü̃ yerü muxü̃ma ga duü̃xü̃gü ga yatüxü̃gü rü ngexü̃gü rü Coriaxü̃́ nayaxõgüetanü. \v 15 Rü nüma ga duü̃xü̃gü rü ĩtamü̃gügu nayamugüxü̃ ga iḏaaweexü̃ naxchápenüü̃maã rü norü caruü̃gümaã na yexguma Pedru yéma üpetüxgu, rü naxchipetamare nüxü̃ na nachixü̃cèx. \v 16 Rü yexgumarüü̃ ta rü yéma naxĩtaquẽ́xegüxü̃ ga muxü̃ma ga duü̃xü̃gü ga Yerucharéü̃ãrü ngaicamana imugüne ga ĩãnewa ne ĩxü̃. Rü yéma naxcèx nanagagüxü̃ ga yema iḏaaweexü̃ rü yema ngoxoã̱xgüxü̃. Rü guxü̃ma naxcèx nitaanegü. \s1 Pedru rü Cuáü̃we ningẽxü̃tanü ga paigü \p \v 17 Rü yexguma ga guma paigüeru rü guxü̃ma ga yema natanüxü̃gü ga Chaduchéugü rü poraãcü nixãũxãchigü naxcèx ga yema mexü̃gü ga naxügüxü̃ ga yema ngúexü̃gü ga Ngechuchu imugüxü̃. \v 18 Rü yemacèx norü purichíagüxü̃ namu na ínayauxü̃ãxü̃cèx ga yema ngúexü̃gü. Rü ĩãneãrü poxcupataü̃gu nanapoxcue. \v 19 Natürü Coriarü orearü ngeruü̃ ga daxũcü̱̃ã̱x naxcèx nayawãxna ga yema poxcupataü̃ãrü ĩã̱xgü ga chütacü. Rü ínanamuxü̃, rü ñanagürü nüxü̃: \v 20 —¡Nge̱ma tupauca ya taxü̃newa pexĩ, rü guxü̃ i duü̃xü̃gümaã nüxü̃ pixu na ñuxãcü Tupana inaxãxü̃ i ngexwacaxü̃xü̃ i maxü̃! —ñanagürü. \v 21 Rü yexguma ga yema ngúexü̃gü ga Ngechuchu imugüxü̃ rü naga naxĩnüẽ ga yema ore. Rü moxü̃ãcü ga pèxmamaxü̃chi rü tupauca ga taxü̃newa naxĩ, rü duü̃xü̃güxü̃ nangúexẽẽ. Rü yoxni ga guma paigüeru rü natanüxü̃gü, rü nanangutaquẽ́xexẽẽ ga guxü̃ma ga yema togü ga ãẽ̱xgacügü ga ãẽ̱xgacügütücumüwa ügüxü̃. Rü poxcupataü̃wa nanamugü ga purichíagü na yagagüãxü̃cèx ga yema ngúexü̃gü ga Ngechuchu imugüxü̃. \v 22-23 Rü yexguma poxcupataü̃wa nangugügu ga yema purichíagü, rü taxuxü̃xü̃ma inayangaugü. Rü nayawoegu, rü nüxü̃ nayarüxugüe, rü ñanagürügü: —Yima poxcupataü̃ rü narüwãxta, rü meãma nataichirẽ́x, rü purichíagü nüxna nadaugü i naã̱xwa. Natürü ngẽxguma tayawãxnagu, rü taxuxü̃xü̃ma itayangaugü i aixepewa —ñanagürügü. \v 24 Rü yexguma yema orexü̃ naxĩnüẽgu ga yema paigüeru rü yema togü ga paigü ga ãẽ̱xgacügü ixĩgüxü̃ rü yema tupauca ga taxü̃neãrü purichíagüarü ãẽ̱xgacü rü guxü̃ma naḇaixãchiãẽgü yerü tama nüxü̃ nacuèxgü ga ngextá tá na nanguxü̃ ga guxü̃ma ga yema rü ñuxãcü tá na iyanaxoxẽẽgüãxü̃. \v 25 Rü yexguma yemagu ínaxĩnüẽyane rü yéma nangu ga wüxi ga yatü, rü namaã nüxü̃ nixu, rü ñanagürü: —Ngẽma yatügü i pepoxcuechiréxü̃, rü tupauca ya taxü̃newa nangẽxmagü, rü ínanangúexẽẽ i duü̃xü̃gü —ñanagürü. \v 26 Rü yéma naxĩ ga tupauca ga taxü̃neãrü purichíagüarü ãẽ̱xgacü wüxigu namaã ga norü purichíagü na yagagüãxü̃cèx. Natürü namuü̃ẽ na duü̃xü̃gü nutamaã yamuxü̃tanüxü̃, rü yemacèx meãmare yema ngúexü̃güxü̃ nigagü. \v 27 Rü yexguma namaã ínangugügu, rü yema ãẽ̱xgacügüpẽ́xewa nanagagü. Rü yema paigüeru rü namaã nidexa rü ñanagürü nüxü̃: \v 28 —Marü poraãcü pexna tanachu̱xu na tama ngẽma Ngechuchuégamaã penangúexẽẽxü̃cèx. Natürü i pema rü guxü̃ne ya Yerucharéü̃wa penangúexẽẽ i duü̃xü̃gü, rü ñu̱xũchi toxna penaxuxchaü̃ ga na togagu nayuxü̃ ga yema Ngechuchu —ñanagürü. \v 29 Rü Pedru rü namücügümaã nanangãxü̃gü, rü ñanagürügü: —Narümemaẽ nixĩ na Tupanaga taxĩnüẽxü̃ rü tama i yatügüga. \v 30 —Guma Tupana ga nuxcümaü̃güxü̃ ga tórü o̱xigü nüxü̃́ yaxõgücü, rü guma nixĩ ga wena namaxẽẽcü ga Ngechuchu ga pema peyamácü ga yexguma curuchawa peyapotagügu. \v 31 —Natürü Tupana rü nanataxẽẽãma, rü nügüarü tügünecüwawa nanatoxẽẽ. Rü tórü cuèxruü̃ rü maxẽxẽẽruü̃ nayangucuchixẽẽ na tatanüxü̃gü i Yudíugüxü̃ nangü̃xẽẽxü̃cèx na nüxü̃ naxoexü̃cèx i norü chixexü̃gü, rü Tupana nüxü̃́ nüxü̃ nangechaü̃xü̃cèx i norü pecadugü. \v 32 —Rü toma nüxü̃ tacuèx na aixcüma yiĩxü̃ i guxü̃ma i ngẽma pemaã nüxü̃ tixuxü̃ erü tomatama nüxü̃ tadaugü. Rü ngẽxgumarüü̃ ta i Tupanaãẽ i Üünexü̃ i Tupana tüxna ãxü̃ ya yíxema naga ĩnüẽxẽ, rü nüxü̃ nacuèx na aixcüma yiĩxü̃ —ñanagürügü. \v 33 Rü yexguma yemaxü̃ naxĩnüẽgu ga yema ãẽ̱xgacügü, rü poraãcüxüchima nanuẽ, rü nanadaixchaü̃. \v 34 Natürü yema ãẽ̱xgacügütanüwa nayexma ga wüxi ga Parichéu ga Gamarié ga nae̱ga. Rü nüma rü meãma nanangúexẽẽ ga Tupanaãrü mugü. Rü guxü̃ma ga duü̃xü̃gü rü nüxü̃ nangechaü̃gü. Rü nüma ga Gamarié inachi rü nanamu na paxaãchi ínamuxü̃ãxü̃cèx ga yema ngúexü̃gü ga Ngechuchu imugüxü̃. \v 35 Rü ñu̱xũchi namücügü ga ãẽ̱xgacügümaã nüxü̃ nixu rü ñanagürü: —Pa Chautanüxü̃x, ¡pexuãẽgü na ṯacü tá namaã pexüexü̃ i ñaã yatügü! \v 36 —Rü nüxna pecuèxãchie ga ü̃pa ga ñuxãcü ãẽ̱xgacüxü̃ nügü ningucuchixẽẽchaü̃ ga Teudá. Rü nügütama nixu na wüxi ga ṯacü na yiĩxü̃. Rü maneca 400 naguxü̃ ga yatügü nawe narüxĩ. Natürü churaragü nayamèxgü, rü nayu. Rü guxü̃ma ga yema nawe rüxĩxü̃ rü nangĩãchi, rü yexma nayarüxo ga guxü̃ma. \v 37 —Rü yixcüra ínangu ga to ga yexguma tachiü̃ãneãrü ãẽ̱xgacü duü̃xü̃güxü̃ ixugügu, rü yema nixĩ ga Yuda ga Gariréaanecü̱̃ã̱x ga ãẽ̱xgacüxü̃ nügü ingucuchixẽẽchaü̃xü̃. Rü nayaxucu̱xẽgü ga duü̃xü̃gü rü nawe narüxĩ ga ñuxre. Natürü yemaxü̃ rü ta nimèxgü rü nayu. Rü guxü̃ma ga yema nawe rüxĩxü̃ rü nangĩãchi. \v 38 —Rü ngẽmacèx i ñu̱xma rü pexü̃ chaxucu̱xẽ na peyangẽ́xgüxü̃ i ñaã yatügü, rü tama penapoxcuexü̃. Erü ngẽxguma nagagutama yixĩgu i ngẽma nüma naxügüxü̃, rü tá inayarüxo. \v 39 —Natürü ngẽxguma Tupanaãrü yixĩgu i ñaã naxügüxü̃, rü taxuacüma ipeyanaxoxẽẽ. ¡Rü pexuãẽgü na tama ngürüãchi Tupanamaã yiĩxü̃ i penuẽxü̃! —ñanagürü. Rü guxü̃ma ga yema ãẽ̱xgacügü rü naga naxĩnüẽ ga yema norü ucu̱xẽ. \v 40 Rü ñu̱xũchi nanachocuxẽẽ ga yema ngúexü̃gü ga Ngechuchu imugüxü̃. Rü nayac̱uaixgü. Rü nüxna naxãga na tama Ngechuchuchiga yadexagüxü̃cèx. Rü yemawena rü nayangẽ́xgü. \v 41 Rü yema ãẽ̱xgacügüna ínixĩ ga yema ngúexü̃gü. Rü nataãẽgü yerü woetama Tupana nanaxwèxe ga yemaãcü Ngechuchucèx ngúxü̃ na yangegüxü̃. \v 42 Rü guxü̃ ga ngunexü̃gu tupauca ga taxü̃newa rü ĩpatagüwa, rü nanangúexẽẽãma, rü nüxü̃ nixugüetanü ga ore ga mexü̃ ga Ngechuchu ya Cristuchiga. \c 6 \s1 Yema ngúexü̃gü ga Ngechuchu imugüxü̃ rü nüxü̃ naxuneta ga 7 ga yatügü na nüxü̃ nangü̃xẽẽgüxü̃cèx ga Tupanaãrü puracüwa \p \v 1 Rü yexgumaü̃cüü rü yexeraãcü nimuchigü ga yema duü̃xü̃gü ga yaxõgüxü̃. Rü natanüwa nayexmagü ga Yudíugüchirẽ́x ga Griéguanewa ne ĩxü̃ rü Griégugawa idexagüxü̃. Rü nayexma ta ga yaxõgüxü̃ ga Yudíugü ga Yerucharéü̃cü̱̃ã̱x ga woetama nagawa idexagüxü̃. Rü yema yaxõgüxü̃ ga Griégugawa idexagüxü̃ rü nidexagüecha nachigagu ga yema yaxõgüxü̃ ga Yerucharéü̃cü̱̃ã̱xgü ixĩgüxü̃, rü ñanagürügü: —Totanüwa yutegüxe rü tama meã õna tüxna naxãgüxü̃ i ngẽxguma õna inaxãgüü̱̃xgu i wüxichigü i ngunexü̃gu —ñanagürügü. \v 2 Rü yexguma ga yema 12 ga ngúexü̃gü ga Ngechuchu imugüxü̃ rü guxü̃ma ga yema yaxõgüxü̃xü̃ nangutaquẽ́xexẽẽgü, rü ñanagürügü nüxü̃: —Tama name na ítanangéxü̃ i Tupanaãrü orearü uchiga i tomax na õnamaã itacuáxü̃cèx. \v 3 —Rü ngẽmacèx, Pa Tomücügüx, rü ¡Naxcèx pedèu̱x i petanüwa ya 7 ya yatügü ya guxãma nüxü̃ ngechaü̃cü, rü meã naãẽxü̃ cuácü, rü aixcüma Tupanaãẽ i Üünexü̃ nawa ngẽxmacü! Rü toma tá nüxna tanaxã i ngẽma puracü na nümagü õnamaã inacuèxgüxü̃cèx. \v 4 —Rü ngẽxguma i toma rü yumüxẽwa rü Tupanaãrü orearü uchigawaxicatama tá tapuracüe —ñanagürügü. \v 5 Rü yexguma ga guxü̃ma ga yema duü̃xü̃gü rü: —Ngü̃ —ñanagürügü naxcèx ga yema ore. Rü nüxü̃ naxunetagü ga Etébaü̃ ga meã yaxõcü rü aixcüma Tupanaãẽ i Üünexü̃ nawa yexmacü, rü Piripi, rü Pócoro, rü Nicanúru, rü Timú rü Paruménu, rü Nicuráchi ga Aü̃tioquíacü̱̃ã̱x ga tauta Ngechuchuaxü̃́ yaxõõgu Yudíugücüma yaxucü. \v 6 Rü yema ngúexü̃gü ga Ngechuchu imugüxü̃xü̃tawa nanagagü. Rü nümagü naxmẽ́xmaã nüxü̃ yangõgüãcüma naxcèx nayumüxẽgü. \v 7 Rü yema Tupanaãrü ore rü yexeraãcü nixũchigü. Rü poraãcü nimuẽtanü ga yema yaxõgüxü̃ ga Yerucharéü̃wa. Rü woo muxũchixü̃ma ga Yudíugüarü paigü rü ta Ngechuchuaxü̃́ nayaxõgü. \s1 Etébaü̃xü̃ niyauxgü \p \v 8 Rü Etébaü̃ nixĩ ga wüxi ga yatü ga Tupana poraãcü nüxü̃ rüngü̃xẽẽcü rü naporaxẽẽcü na duü̃xü̃gütanüwa naxüãxü̃cèx ga mexü̃gü ga taxü̃gü rü cuèxruü̃gü ga Tupanaãrü poramaã naxüxü̃. \v 9 Rü nayexma ga wüxi ga ngutaquẽ́xepataü̃ ga Yudíugüarü ga Ínguxü̃xü̃ãrü Ngutaquẽ́xepataü̃gu ãe̱gane. Rü gumawa nangutaquẽ́xegü ga duü̃xü̃gü ga ü̃paacü corigümẽ́xẽwa yexmagüxü̃. Rü ñuxre ga guma ngutaquẽ́xepataü̃cü̱̃ã̱x rü wüxigu namaã ga ñuxre ga Chireneãnecü̱̃ã̱x, rü Aleyãdríaanecü̱̃ã̱x, rü Chiríchiaanecü̱̃ã̱x, rü Áchiaarü naãnecü̱̃ã̱x, rü inanaxügüe ga Etébaü̃maã na iyaporagatanücüüxü̃. \v 10 Natürü taxuacüma Etébaü̃xü̃ narüyexeragü, yerü nüma ga Etébaü̃ rü nidexa namaã ga yema cuèx ga Tupanaãẽ i Üünexü̃ nüxna ãxü̃. \v 11 Rü yexguma ga yema duü̃xü̃gü rü togüaxü̃́ nanaxütanügü na Etébaü̃chiga doraxü̃ yaxugüxü̃cèx. Rü ñanagürügü ga yema idoraegüxü̃: —Toma nüxü̃ taxĩnüẽgu, rü Moĩchéchiga rü Tupanachigamaã chixexü̃ ga ore nixugü ga Etébaü̃ —ñanagürügü. \v 12 Rü yemaãcü nananuẽxẽẽ ga duü̃xü̃gü rü Yudíugüarü ãẽ̱xgacügüerugü rü ngúexẽẽruü̃gü ga ore ga mugüwa ngu̱xẽẽtaegüxü̃. Rü yemacèx Etébaü̃cèx nibuxmü, rü nayayauxgü, rü ãẽ̱xgacügüerugü íngutaquẽ́xegüxü̃wa nanagagü. \v 13 Rü naxcèx nadaugü ta ga yatügü ga doraxü̃ ixugüemarexü̃ rü yema rü ñanagürügü: —Ñaã yatü rü guxü̃guma chixexü̃maã nidexa i nachigagu ya daa tupauca ya taxü̃ne, rü nachigagu i Tupanaãrü mugü. \v 14 —Rü toma rü nüxü̃ taxĩnüẽ rü: \p “Yima Ngechuchu ya Nacharétucü̱̃ã̱x rü tá nanangutaü̃xẽẽ ya daa tupauca, rü tá inayanaxoxẽẽ i nacümagü ga Moĩché tüxü̃ ngúexẽẽxü̃”, —ñanagürügü. \v 15 Rü yexguma Etébaü̃xü̃ nadaunügu ga guxü̃ma ga yema ãẽ̱xgacügü ga yéma rütogüxü̃, rü nüxü̃ nadaugü ga nachametü rü wüxi ga daxũ-cü̱̃ã̱x ga orearü ngeruü̃chametürüü̃ na yiĩxü̃. \c 7 \s1 Etébaü̃ãrü ore \p \v 1 Rü nüma ga paigüeru, rü Etébaü̃na naca rü ñanagürü: —¿Aixcüma yiĩxü̃ i ñaã ore i nüxü̃ yaxugüexü̃? —ñanagürü. \v 2 Rü Etébaü̃ nanangãxü̃, rü ñanagürü: —Pa Chautanüxü̃ Pa Ãẽ̱xgacügüx, ¡Choxü̃́ iperüxĩnüẽ! Guma Tupana ya mexẽchicü, rü nuxcümaü̃cü ga tórü o̱xi ga Abráü̃cèx nango̱x ga yexguma Mechopotámiããrü naãnegu naxãchiü̃gu ga yexguma tauta Aráü̃ãrü naãnewa naxũxgu na yexma yaxãchiü̃xü̃cèx. \v 3 —Rü Tupana rü ñanagürü nüxü̃: \q1 “¡Nüxna ixũ i cuchiü̃ãne rü cutanüxü̃, rü ngẽma choma tá cuxü̃ nüxü̃ chadauxẽẽxü̃ i naãnewa naxũ!” \m ñanagürü. \v 4 —Rü yexguma ínaxũxũ ga Abráü̃ nawa ga yema Cadéucü̱̃ã̱xãrü naãne ga ngextá noxri ínaxãchiü̃xü̃wa, rü Aráü̃ãrü naãnegu nayaxãchiü̃. Rü yexguma nanatü yu̱xguwena, rü ñoma ga naãne i ñu̱xma nagu pexãchiü̃xü̃wa naxũ, yerü yemaãcü Tupana núma nanaga. \v 5 —Natürü yexguma rü ta taxuü̃ma ga noxrüxüchi ga naãne nüxna naxã ga Tupana i ñoma i naãnewa, rü bai ga íraxü̃ ga noxrüxüchi ga naãne. Natürü Abráü̃maã inaxuneta ga yixcama tá nüxna na naxããxü̃ ga ñoma i naãne na noxrüxüchi yiĩxü̃cèx, rü yixcama marü nayu̱xguwena rü nanegüarü na yiĩxü̃cèx. Rü yemaãcü Abráü̃maã inaxuneta ga woo na nangexacüxü̃ ga yexguma. \v 6 —Rü ñanagürü Abráü̃xü̃ ga Tupana: \q1 “Rü yixcama i cutaagü rü tá to i nachiü̃ãne i tama noxrü ixĩxü̃wa nangẽxmagü. Rü ngẽma nachiü̃ãnecü̱̃ã̱x i duü̃xü̃gü rü norü duü̃xü̃güxü̃ tá nayaxĩgüxẽẽ. Rü 400 ya taunecü rü ngẽma duü̃xü̃gü rü tá chixri namaã nachopetü i cutaagü. \v 7 Natürü choma tá chanapoxcue i ngẽma nachiü̃ãnecü̱̃ã̱x i norü duü̃xü̃güxü̃ yaxĩgüxẽẽxü̃. Rü ngẽmawena i cutaagü rü tá ínachoxü̃ nawa i ngẽma naãne, rü nuã ñaã i naãnewa tá choxü̃ nicuèxüü̃gü”, \m ñanagürü ga Tupana. \v 8 —Rü yexguma Tupana rü Abráü̃ rü nügümaã nanamexẽẽ, rü ñanagürü ga Tupana: \q1 “Choma rü tá cuxü̃ charüngü̃xẽẽ ega cuma rü guxü̃ma i cutanüxü̃gü ípewiü̃chèxmüpẽ́xechiraü̃gu. Rü ngẽma tá nixĩ i cuèxruü̃ i yigümaã imexẽẽxü̃”, \m ñanagürü ga Tupana. Rü nabu ga wüxi ga nane ga Abráü̃, rü Ichaágu nanaxüéga. Rü yexguma 8 ga norü ngunexü̃wa nanguxgu ga Ichaá, rü nümatama ga Abráü̃ rü ínanawiechèxmüpẽ́xechiraü̃. Rü yexguma marü nayèxgu ga Ichaá rü nabu ga nane ga Acobu, rü nümatama ga Ichaá rü ínanawiechèxmüpẽ́xechiraü̃. Rü yixcama marü nayèxgu ga Acobu rü nüxü̃́ nayexma ga 12 ga nanegü. Rü nümatama ga Acobu rü ínanawiechèxmüpẽ́xechiraü̃ ga guxü̃ma ga yema 12 ga nanegü. Rü yema 12 ga nanegü nixĩ ga yema 12 ga nuxcümaü̃güxü̃ ga tórü o̱xigü. \v 9-10 —Rü yema 12 ga Acobu nanegü ga tórü o̱xigü ixĩgüxü̃tanüwa rü wüxi rü Yúche nixĩ ga nae̱ga. Natürü naẽneẽgü ga guma Yúche rü nixãũxãchie, rü yemacèx Equituarü naãnewa ĩxü̃ ga taxetanüxü̃xü̃ Yúchemaã nataxegü na Equituarü naãnewa nagagüãxü̃cèx. Natürü Tupana rü Yúchemaã nayexma, rü nüxü̃ narüngü̃xẽẽ na tama pecadu naxüxü̃cèx ga yexguma guxchaxü̃wa nayexmagu. Rü nüxna nanaxã ga cuèx, rü Yúchexü̃ narüngü̃xẽẽ ga meã na nayauxãxü̃cèx ga Equituaneãrü ãẽ̱xgacü ga Faraṹ. Rü yemacèx ga Faraṹ rü ãẽ̱xgacüxü̃ nayangucuchixẽẽ. Rü nüma ga Yúche nixĩ ga ãẽ̱xgacü ga Faraṹpatawa rü guxü̃ma ga yema nachiü̃ãnewa. Rü Faraṹxĩcatama nixĩ ga Yúchearü yexera na ãẽ̱xgacü yiĩxü̃ ga yema naãnewa. \v 11 —Rü yexgumaü̃cüü nayexma ga taiya ga guxü̃ ga Equituarü naãnewa rü Canaã́ãrü naãnewa. Rü poraãcü taiya nüxü̃́ nangu̱x ga duü̃xü̃gü. Rü yemacèx ga yema nuxcümaü̃güxü̃ ga tórü o̱xigü rü düxwa taxuacüma nüxü̃ inayangaugü ga nabü ga Canaã́ãrü naãnewa. \v 12 —Natürü yexguma nüxü̃ nacuáchigaxgu ga Acobu ga na nayexmaxü̃ ga nabü ga Equituanewa, rü yéma nanamugü ga nanegü ga guma tórü o̱xigü ixĩgücü. Rü yema nixĩ ga nawa inaxügüxü̃ ga noxrima nabücèx Equituanewa na naxĩxü̃. \v 13 —Rü yixcama marü nagu̱xgu ga yema nabü rü wenaxãrü Equituanewa naxĩ nawa ga nabü. Rü yexguma wenaxãrü yéma naxĩxgu ga naẽneẽgü, rü nügü nixu ga Yúche namaã. Rü yexguma nüxü̃ nacuèx ga Faraṹ ga ngextácü̱̃ã̱x na yiĩxü̃ ga Yúche. \v 14 —Rü yixcamaxü̃ra ga Yúche rü tümacèx nangema ga nanatü rü guxü̃ma ga natanüxü̃. Rü maneca 75wa nangu ga yema duü̃xü̃gü ga Yúchetanüxü̃. \v 15 —Rü yemaãcü Equituanewa naxũ ga Acobu na yexma yaxãchiü̃xü̃cèx. Rü yexma nayu ga nümax. Rü yexma nayue ta ga nanegü ga tórü o̱xigü. \v 16 —Rü yexguma nayu̱xgu ga Acobu, rü Chiquéü̃wa nanangegü ga naxü̃ne na yexma yatèxgüãxü̃cèx nagu ga yema naxmaxü̃ ga Abráü̃ dĩẽrumaã naxcèx taxexü̃ ga Amú nanegüxü̃tawa ga Chiquéü̃wa. \v 17 —Rü düxwa nawa nangu na Equituanewa ínanguxü̃xü̃cèx ga tatanüxü̃ ga yexgumarüü̃ ga Tupana Abráü̃maã ixu-netaxü̃. Rü yexguma rü marü poraãcü nimu ga tatanüxü̃ ga Equituanewa. \v 18 —Rü yexguma ningucuchi ga to ga Equituaneãrü ãẽ̱xgacü ga tama Yúchechigaxü̃ cuáxü̃. \v 19 —Rü yema ãẽ̱xgacü rü tatanüxü̃xü̃ nawomüxẽẽ rü chixri tümamaã naxüpetü ga guxema nuxcümaü̃güxe ga tórü o̱xigü. Rü tüxü̃ namu na yexwaca buexe ga tümaxãcügüxü̃ ítawogüxü̃ na tayuexü̃cèx. \v 20 —Rü yexgumaü̃cüü nabu ga Moĩché, rü Tupanaãxü̃́ nangúchaü̃. Rü tomaẽ̱xpü̱x ga tauemacü nüxna tadaugü ga tümapatawa ga naẽ rü nanatü. \v 21 —Rü yexguma düxwa ítanatèxgügu, rü Faraṹxãcü inayaxu, rü ngĩnexü̃ inayaxẽẽ. \v 22 —Rü yemaãcü Moĩchéxü̃ nangu̱xẽẽgü ga guxü̃ma ga Equituanecü̱̃ã̱xãrü cuèx. Rü nüma ga Moĩché rü wüxi ga ãẽ̱xgacü ga poracü nixĩ, rü norü dexawa rü ta napora. \v 23 —Rü yexguma 40 ga norü taunecüwa nanguxgu ga Moĩché rü nagu narüxĩnü ga natanüxü̃gü ga Yudíugütanügu na naxũãneãxü̃. \v 24 —Rü nüxü̃ nadau ga wüxi ga Equituanecü̱̃ã̱x ga wüxi ga Yudíuxü̃ na nac̱uaxixü̃. Rü yemacèx ga Moĩché rü yema Yudíuétüwa ínayuxu, rü yema Equituanecü̱̃ã̱xü̃ nimèx rü nanayuxẽẽ. \v 25 —Rü nüma ga Moĩché nagu rüxĩnügu rü chi natanüxü̃gü ga Yudíugü rü chi nüxü̃ nacuèxgü na Tupana yéma namuxü̃ na ínanguxü̃xẽẽãxü̃cèx. Natürü tama nüxü̃ nacuèxgüéga ga yema natanüxü̃gü. \v 26 —Rü moxü̃ãcü ga Moĩché rü nüxü̃ nadau ga to ga taxre ga Yudíugü ga nügü yexma dèi̱xü̃, rü nüxna nachogüchaü̃. Rü ñanagürü nüxü̃: \p “Pema rü pegütanüxü̃gü pixĩgü. ¿Rü tü̱xcüü̃ pegü pedai i pemax?” ñanagürü. \v 27 —Rü yexguma ga yema namücüxü̃ ic̱uaxixü̃ rü Moĩchéxü̃ natèxneta, rü ñanagürü nüxü̃: \p “¿Texé cuxü̃ tamu na toeru quiĩxü̃cèx rü tomaã icucuáxü̃cèx? \v 28 —¿Ẽ́xna choxü̃ quimáxchaü̃ ta, ga ĩne quimáxü̃ ga Equituanecü̱̃ã̱xrüü̃?” ñanagürü. \v 29 —Rü yexguma yemaxü̃ naxĩnügu ga Moĩché, rü niña ga yema naãnewa. Rü Madiáü̃ãnewa naxũ. Rü yema nachiü̃ãne ga tama noxrü ixĩxü̃gu nayaxãchiü̃. Rü yexma naxãmèx rü nabu ga taxre ga nanegü. \v 30 —Rü 40 ga taunecüguwena ga dauxchitawa ga Chinaĩ́ ga mèxpǘneãrü ngaicamana, rü wüxi ga naĩxẽtaxacü ga yéma iy̱auraxü̃wa Moĩchécèx nango̱x ga wüxi ga Tupanaãrü orearü ngeruü̃ ga daxũcü̱̃ã̱x. \v 31 —Rü naḇaixãchiãẽ ga Moĩché ga yexguma nüxü̃ nadèu̱xgu. Rü naxcèx nixũ rü nüxna nangaicama na meã nüxü̃ nadauxü̃cèx. Rü yexguma Moĩchémaã nidexa ga Cori ga Tupana, rü ñanagürü nüxü̃: \q1 \v 32 “Choma nixĩ i curü o̱xigüarü Tupana chiĩxü̃ rü Abráü̃ rü Ichaá rü Acobuarü Tupana chiĩxü̃”, \m ñanagürü. Rü yexguma ga Moĩché rü inanaxügü ga norü muü̃maã na yadu̱ru̱xü̃. Rü namuü̃ ga yexma na nadawenüxü̃. \v 33 —Rü yexguma ga Cori ga Tupana rü ñanagürü nüxü̃: \q1 “¡Ínacuaixü̃ i curü chapatu erü ñaã naãne i nagu cuchixü̃ rü naxüüne, erü chanuxma! \v 34 Choma rü ngóxü̃wama nüxü̃ chadau i ñuxãcü poraãcü ngúxü̃ na yangegüxü̃ i chorü duü̃xü̃gü i Equituanewa. Rü nüxü̃ chaxĩnü i na naxauxexü̃. Rü ngẽmacèx núma chaxũ na íchananguxü̃xẽẽxü̃cèx. ¡Nuã naxũ na Equituanewa cuxü̃ chamuxü̃cèx!”, \m ñanagürü. \v 35 —Rü woo ga noxri ga nümagü ga natanüxü̃gü rü guma Moĩchéxü̃ naxoe ga yexguma ñagügu: \p “¿Rü texé cuxü̃ tamu na toeru quiĩxü̃cèx rü tomaã icucuáxü̃cèx?” ñagügu, natürü ga Tupana rü yéma nanamuãma na yema duü̃xü̃güxü̃ ínanguxü̃xẽẽxü̃cèx rü norü ãẽ̱xgacü na yiĩxü̃cèx. Rü yemaãcü Moĩchéxü̃ namu ga Tupana ga yexguma naxü̃tawa namuãxgu ga yema norü orearü ngeruü̃ ga yema naĩxẽtaxacü ga iy̱auraxü̃wa naxcèx ngóxü̃. \v 36 —Rü Moĩché nixĩ ga Equituarü naãnewa ínagaxü̃xü̃ ga nuxcümaü̃güxü̃ ga tórü o̱xigü. Rü Equituanewa, rü Dauchiüxü̃ ga Taxtüwa, rü dauxchitawa ga ngextá taxúema íxãpataxü̃wa inanawẽ́x ga cuèxruü̃gü, rü nanaxü ga mexü̃ ga taxü̃gü ga Tupanaãrü poramaã naxüxü̃. Rü yemaãcü 40 ga taunecü nüxü̃ na rü-ngü̃xẽẽ ga yema duü̃xü̃gü. \v 37 —Rü nümatama ga Moĩché nixĩ ga tatanüxü̃gü ga Yudíugümaã ñaxü̃: \q1 “Tupana rü yixcüra tá pexcèx nüxü̃ naxuneta i petanüwa i wüxi i norü orearü uruü̃ ga yexgumarüü̃ ga choxü̃ na naxunetaxü̃rüü̃”, \m ñanagürü. \v 38 —Rü nümatama ga Moĩché nixĩ ga nuxcümaü̃güxü̃ ga tórü o̱xigümaã nangutaquẽ́xexü̃ ga yema naãne ga ngextá taxúema ixãpataxü̃wa. Rü tórü o̱xigümaã nayexma ga Chinaĩ́ ga mèxpǘnewa ga yexguma namaã yadeaxgu ga Tupanaãrü orearü ngeruü̃ ga daxũcü̱̃ã̱x. Rü nümatama ga Moĩché nixĩ ga nayauxãxü̃ ga Tupanaãrü ore i maxẽxẽẽruü̃ na nüxĩ tüxna naxããxü̃cèx. \v 39 —Natürü ga tórü o̱xigü rü tama naga naxĩnüẽchaü̃ ga guma Moĩché. Rü ínanatèxüchigüama, rü Equituaneguama narüxĩnüãẽgü. \v 40 —Rü tórü o̱xigü rü Moĩchéeneẽ ga Arã́ũxü̃ ñanagürügü: “¡Rü toxcèx naxü i tupanachicünèxãgü na nawe tarüxĩxü̃cèx! Erü tama nüxü̃ tacuèxgü i ṯacü nüxü̃ na üpetüxü̃ i ngẽma Moĩché ga Equituanewa tüxü̃ yagagüxü̃”, ñanagürügü. \v 41 —Rü yexguma nanaxügü ga wüxi ga wocaxacüchicünèxã norü tupanaxü̃. Rü ñu̱xũchi naxcèx nanadai ga ñuxre ga carnerugü na yemamaã nüxü̃ yacuèxüü̃güxü̃cèx. Rü wüxi ga peta naxcèx naxügü ga yema wocaxacüchicünèxã ga nümatama naxügüxü̃. \v 42 —Rü yemacèx ga Tupana rü nüxna nixũgachi ga yema duü̃xü̃gü. Rü ínanawogü na woramacuri rü üèxcü rü tauemacümaã natupanaã̱xẽẽãxü̃cèx. Yerü yemaãcü Tupanaãrü orearü uruü̃güarü poperagu naxümatü, rü ñanagürü: \q1 “Pema, Pa Yudíugüx, ¿Chauxcèx yiĩxü̃ ga penadèi̱xü̃ ga carnerugü ga yexguma 40 ga taunecü dauxchitawa ga ngextá taxúema íxãpataxü̃wa peyexmagügu? \v 43 Tama aixcüma chauxcèx nixĩ yerü ga pema rü ngextá ípexĩxü̃wa rü ípenangeexü̃ ga napata ga perü tupananeta ga Moro rü ípenangeexü̃ ga perü tupananeta ga Refã́ãrü woramacurichicünèxã. Rü yemaãcü pegümaã ípenangeexü̃ ga yema tupananetachicünèxãgü ga pematama pexügüxü̃ na nüxü̃ picuèxüü̃güxü̃cèx. Rü ngẽmacèx i ñu̱xma rü perü naãnewa tá pexü̃ íchawoxü̃ rü yaxü̃wa i Babiró-niããrü yexerawa tá pexü̃ chamugü”, \m ñanagürü ga Tupana ga yema orewa. \v 44 —Rü yema naãne ga ngextá taxúema íxãpataxü̃wa rü tórü o̱xigü nüxü̃́ nayexma ga wüxi ga ĩpata ga naxchirunaxcèx ga nagu namaã nanguxü̃güne ga Tupanaãrü mugü ga nutagu ümatüxü̃. Rü guma ĩpata ga naxchirunaxcèx nixĩ ga nüxü̃ nawéãcüma Tupana Moĩchéxü̃ naxüxẽxe̱ne. \v 45 —Rü yexguma nayu̱xguwena ga Moĩché, rü Yochué ningucuchi ga ãẽ̱xgacü na yiĩxü̃. Rü tórü o̱xigü rü nuã tórü naãnewa nanangegü ga guma ĩpata ga naxchirunaxcèx ga yexguma Yochuémaã napugüãgu ga ñaã naãne nüxna ga yema duü̃xü̃gü ga Tupana íwoxü̃xü̃ napẽ́xewa ga tórü o̱xigü. Rü núma nayexma ga guma ĩpata rü ñu̱xmata Dabí ingucuchigu ga ãẽ̱xgacü na yiĩxü̃. \v 46 —Rü guma ãẽ̱xgacü ga Dabí rü Tupana rü poraãcü namaã nataãẽ, rü nüxü̃ narüngü̃xẽẽ. Rü nüma ga Dabí rü Tupanana naxcèx naca na naxüãxü̃cèx ga wüxi ga tupauca ga taxü̃ne ga nawa Tupanaxü̃ na yacuèxüü̃güxü̃cèx ga tatanüxü̃gü ga Acobutaagü. \v 47 —Natürü Dabí nane ga Charumóũ nixĩ ga naxücü ga guma tupauca ga Tupanacèx ixĩxü̃ne. \v 48 —Natürü ya Tupana ya tacüxüchima rü tama duü̃xü̃gü üxü̃ne ya tupaucagümaã naxãpata. Rü yemacèx ga Tupana rü nuxcümaü̃cü ga norü orearü uruü̃wa rü ñanagürü: \q1 \v 49-50 “Choma nixĩ ya ãẽ̱xgacü ya tacüxüchima, rü daxũguxü̃ i naãne nixĩ i chorü toxmaxwèxeruü̃ ixĩxü̃ rü ñoma i naãne nixĩ i chorü chicutüruü̃ ixĩxü̃. ¿Rü ñuxũcürüwa i nagu perüxĩnüẽxü̃ tá na penaxüxü̃ ya wüxi ya tupauca ya chaugu mexü̃ne?” \m ñanagürü ga Cori ya Tupana. Rü ñanagürü ta ga Tupana: \q1 “¿Tama ẽ́xna choma yiĩxü̃ ichanaxüxü̃ ga guxü̃ma i ṯacü i ngẽxmaxü̃? ¿Rü ñuxãcü chi penaxüxü̃ i wüxi i nachica i nagu charüngü̃xü̃?” \m ñanagürü ga norü orewa. \v 51 Rü ñanagürü ga Etébaü̃: —Dücèx Pa Ãẽ̱xgacügüx, pema rü guxü̃guma nüxü̃ pexoe i Tupanaãrü ore, rü tama iperüxĩnüẽchaü̃. Rü peãẽwa rü tama peyaxõgüchaü̃. Rü pema rü guxü̃guma Tupanaãẽ i Üünexü̃maã penuẽẽcha. Yema nuxcümaü̃güxü̃ ga perü o̱xigürüü̃tama pixĩgü i pemax. \v 52 —Rü perü o̱xigü rü chixeãcüma namaã nachopetü ga guxü̃ma ga Tupanaãrü orearü uruü̃gü. Rü nanadai ga yema orearü uruü̃gü ga nüxü̃ ixuchigagüxü̃ ga na núma naxũxü̃ tá ga guma mecü ya Ngechuchu. Rü yexguma ínanguxgu ga guma Ngechuchu rü pema Piratuna penamu rü penayuxẽẽ. \v 53 —Rü woo pema rü Tupanaãrü orearü ngeruü̃gü ga daxũcü̱̃ã̱xü̃tawa penayaxu ga Tupanaãrü ore, natürü tama naga pexĩnüẽ —ñanagürü ga Etébaü̃. \s1 Nayu ga Etébaü̃ \p \v 54 Rü yexguma nüxü̃ naxĩnüẽgu ga yema ore, rü nanuẽxü̃chiama ga yema duü̃xü̃gü. Rü norü numaã Etébaü̃cèx nixü̃́xchapütagü. \v 55 Natürü ga Etébaü̃ rü aixcüma Tupanaãẽ i Üünexü̃ nawa nayexma. Rü daxũ nadawenü, rü nüxü̃ nadau na ñuxãcü namexẽchixü̃ ga Tupana. Rü nüxü̃ nadau ga Ngechuchu ga Tupanaãrü tügüneguama chicü. \v 56 Rü yexguma rü ñanagürü: —Nüxü̃ chadau i na yango̱xnaãchixü̃ i naãnetüwe, rü nüxü̃ chadau ya Cristu ya Tupana Nane ya duü̃xü̃xü̃ ixĩcü ya Tupanaãrü tügüneguama chicü —ñanagürü ga Etébaü̃. \v 57 Natürü nümagü rü nügü narütütamachi̱xẽgü, rü tagaãcü aixta naxüeãcüma nüxna nayuxgü. \v 58 Rü ínanagaxüchigü ga ĩãnewa, rü nutagümaã ínanamuxũchigü. Rü yéma nayexma ga wüxi ga ngextü̱xüxü̃ ga Chaurugu ãe̱gaxü̃. Rü yemaxü̃ nanawotanü ga norü gáuxü̃chirugü ga ínacu̱xuchigüxü̃ ga yema duü̃xü̃gü ga Etébaü̃xü̃ imèxgüxü̃. \v 59 Rü yexguma nutamaã ínamuxũchigüãguyane, rü nayumüxẽ ga Etébaü̃ rü ñanagürü: —Pa Cori Pa Ngechuchux, ¡Nayaxu i chauãẽ! —ñanagürü. \v 60 Rü yemawena rü inacaxã́pü̱xü, rü tagaãcü aixta naxü, rü ñanagürü: —Pa Cori Pa Tupanax, ¡Tãxṹ i ñaã pecaducèx cunapoxcuexü̃ i ñaã duü̃xü̃gü! —ñanagürü. Rü yexguma yema ñaxguwena rü nayu. \c 8 \s1 Chauru rü guxema yaxõgüxewe ningẽchigü na tüxü̃ napoxcuexü̃cèx \p \v 1 Rü Chauru rü norü me nixĩ ga Etébaü̃xü̃ na yamèxgüxü̃. Rü yematama ngunexü̃gu rü norü uwanügü rü inanaxügüe ga na poraãcü nawe yangẽxü̃tanüxü̃ ga yema yaxõgüxü̃ ga Yerucharéü̃wa yexmagüxü̃. Rü düxwa ga guxü̃ma rü Yudéaanegu rü Chamáriaanegu nügü nawoone. Rü yema ngúexü̃gü ga Ngechuchu imugüxü̃xicatama ínayaxügü ga Yerucharéü̃wa. \v 2 Rü ñuxre ga yatügü ga meãma Tupanaãxü̃́ yaxõgüxü̃ rü nanayauxgü ga Etébaü̃xü̃ne, rü inanatèxgü rü poraãcü naxcèx naxauxe. \v 3 R yexguma ga Chauru rü chixri tümamaã naxüpetü ga guxema yaxõgüxe. Rü tümapatagu nixücuchigü na tüxü̃ ínayauxü̃xü̃cèx. Rü yéma tüxü̃ ínatúxü̃ ga yatügü rü ngexegü, rü ñu̱xũchi poxcupataü̃gu tüxü̃ nawocu. \s1 Chamáriawa nüxü̃ nixuchiga ga Tupanaãrü ore i mexü̃ \p \v 4 Rü yema yaxõgüxü̃ ga Chauruchaxwa ibuxmüxü̃ ga Yerucharéü̃wa, rü guxü̃wama ga ngextá ínaxĩxü̃wa rü nüxü̃ nixuchigagü ga ñuxãcü Ngechuchu tüxü̃ na maxẽxẽẽxü̃. \v 5 Rü Piripi nixĩ ga wüxi ga yema orexü̃ ixuchigacü. Rü nüma rü ĩãne ga Chamáriawa naxũ, rü yéma inanaxügü ga Cristuchigaxü̃ na yaxuxü̃. \v 6 Rü yema duü̃xü̃gü ga Chamáriacü̱̃ã̱x, rü Piripicèx nangutaquẽ́xegü. Rü guxü̃ma meãma inarüxĩnüẽ ga yema ore ga namaã nüxü̃ yaxuxü̃, yerü nüxü̃ nadaugü ga yema mexü̃gü ga taxü̃gü ga Tupanaãrü poramaã naxüxü̃ ga Piripi. \v 7 Rü muxẽma ga duü̃xẽgü ga ngoxogü tümawa yexmaxẽ rü tümacèx nitaanegü. Rü yema ngoxogü rü tagaãcü aita naxüeãcüma tümawa ínachoxü̃. Rü yexgumarüü̃ ta rü muxẽma ga naw̱ãĩxãchigüxe rü chixeparagüxe rü tümacèx nitaanegü. \v 8 Rü yemacèx poraãcü nataãẽgü ga guxü̃ma ga duü̃xü̃gü ga guma ĩãne ga Chamáriawa. \v 9 Natürü guma ĩãnewa nayexma ga wüxi ga yatü ga Chimáũgu ãe̱gaxü̃ ga ñuxre ga taunecü norü yuümaã duü̃xü̃güxü̃ womüxẽẽxü̃ ga guma ĩãnewa. Rü nügü nixu ga na wüxi ga ṯacüxü̃ cuáxü̃ na yiĩxü̃. \v 10 Rü guxü̃ma meãma nüxü̃́ inarüxĩnüẽ woo ga buxü̃gü rü yaxü̃gü. Rü ñanagürügü: —Ñaã yatü rü aixcüma nüxü̃́ nangẽxma i Tupanaãrü pora i taxü̃ —ñanagürügü. \v 11 Rü naga naxĩnüẽ ga duü̃xü̃gü, yerü mucüma ga taunecü rü norü yuümaã nanawomüxẽẽ. \v 12 Rü Piripi rü yema duü̃xü̃gümaã nüxü̃ nixu ga ore ga mexü̃ ga Ngechuchu ya Cristuchiga, rü ñuxãcü na ãẽ̱xgacü yiĩxü̃ ya Tupana. Rü yexguma yema ore yaxõgügu ga duü̃xü̃gü, rü Piripi ínanabaiü̃xẽẽ ga yatüxü̃ rü ngexü̃gü. \v 13 Rü nümatama ga Chimáũ rü ta nayaxõ, rü ínabaie. Rü inanaxügü ga Piripixü̃ na naxümücüxü̃. Rü yexguma nüxü̃ nadèu̱xgu ga yema cuèxruü̃gü rü mexü̃gü ga taxü̃ ga Tupanaãrü poramaã naxüxü̃ ga Piripi, rü poraãcü naḇaixãchiãẽ ga Chimáũ. \v 14 Rü yema Ngechuchuarü ngúexü̃gü ga Yerucharéü̃wa yexmagüxü̃ rü nüxü̃ naxĩnüẽchiga ga meã na nayauxgüãxü̃ ga Tupanaãrü ore ga Chamáriawa. Rü yemacèx yéma nanamugü ga Pedru rü Cuáü̃. \v 15 Rü yexguma Chamáriawa nangugügu ga Pedru rü Cuáü̃, rü naxcèx nayumüxẽgü ga yema yexwaca yaxõgüxü̃ ga duü̃xü̃gü, na nayauxgüãxü̃cèx ga Tupanaãẽ i Üünexü̃. \v 16 Yerü yexguma noxri yaxõgüãgu ga yema duü̃xü̃gü rü Piripi marü ínanabaiü̃xẽẽmare nae̱gagu ga Cori ga Ngechuchu, natürü taxuxü̃nata nangu ga Tupanaãẽ i Üünexü̃. \v 17 Rü yemacèx ga Pedru rü Cuáü̃ naxmẽ́xmaã nüxü̃ ningõgügü ga yema yaxõgüxü̃, rü yexguma nanayauxgü ga Tupanaãẽ i Üünexü̃. \v 18-19 Rü nüxü̃ nadau ga Chimáũ ga na duü̃xü̃güna nanguxü̃ ga Tupanaãẽ i Üünexü̃ ga yexguma Pedru rü Cuáü̃ naxmẽ́xmaã yema duü̃xü̃güxü̃ yangõgügügu. Rü yemacèx dĩẽru Pedru rü Cuáü̃na ngĩxü̃ naxãxchaü̃ ga Chimáũ rü ñanagürü nüxü̃: —¡Choxna rü ta penaxã i ngẽma pora, na yíxema tüxü̃ chingõgüxe rü ta tüxna nanguxü̃cèx i Tupanaãẽ i Üünexü̃! —ñanagürü. \v 20 Rü yexguma ga Pedru rü ñanagürü nüxü̃: —¡Cuxrüü̃tama iyanataxu̱x i curü dĩẽru, erü ngĩmaã naxcèx cutaxechaü̃ i Naãẽ i Üünexü̃ i Tupana tüxna mumarexü̃! \v 21 Cuma rü taxucürüwama cunayaxu i ngẽma pora, erü curü maxü̃ rü tama name i Tupanapẽ́xewa. \v 22 ¡Nüxü̃ rüxo i ngẽma curü chixexü̃, rü Tupanana naxcèx naca na cuxü̃́ nüxü̃ nangechaü̃xü̃cèx! Rü bexmana tá cuxü̃́ nüxü̃ nangechaü̃ i ngẽma chixexü̃ i cuãẽwa nagu curüxĩnüxü̃. \v 23 Erü nüxü̃ chacuèx rü poraãcü cunuãẽwèxe, rü ngẽma curü chixexü̃ rü cumaã inacuèx rü ñoma cupoxcuxü̃rüü̃ cuxü̃ nixĩxẽẽ —ñanagürü. \v 24 Rü Chimáũ nanangãxü̃, rü ñanagürü: —¡Pema Tupanana chauxcèx pec̱a na tama choxü̃ nangupetüxü̃cèx i ngẽma nüxü̃ pixuxü̃! —ñanagürü. \v 25 Rü Pedru rü Cuáü̃ rü yema Chamáriaanecü̱̃ã̱x ga duü̃xü̃gümaã nüxü̃ nixugüe ga Cori ga Ngechuchuchiga, rü namaã nüxü̃ nixugüe ga Tupanaãrü ore. Rü yemawena rü Yerucharéü̃cèx nawoegu. Rü namawa rü muxü̃ne ga Chamáriaanewa yexmane ga ĩãnexãcügüwa rü nüxü̃ nixuetanü ga Tupanaãrü ore i mexü̃. \s1 Piripi rü namagu nüxü̃ nangau ga wüxi ga ãẽ̱xgacü ga Etiópiaanecü̱̃ã̱x \p \v 26 Rü yemawena, rü Tupanaãrü orearü ngeruü̃ ga daxũcü̱̃ã̱x rü Piripimaã nüxü̃ nixu, rü ñanagürü: —¡Rü paxa inaxũãchi rü ĩãne ya Gachawaama naxũ nawa i ngẽma nama i Yerucharéü̃wa ne daxü̃ rü Gachawa iyarügoxü̃! —ñanagürü. Rü ngẽma nixĩ i nama i dauxchitawa i ngextá taxúema íxãpataxü̃wa dapetüxü̃. \v 27 Rü inaxũãchi ga Piripi rü yema namawa naxũ. Rü yexma nügü nangau namaã ga wüxi ga yatü ga Etiópiaanenanguxü̃ ga gu̱xcüma ga yema ãẽ̱xgacüarü dĩẽru. Rü ĩneãcü Yerucharéü̃wa naxũ na Tupanaxü̃ yanacuèxüü̃xü̃cèx. \v 28 Rü nachiü̃ãnecèx nataegu, rü norü autu ga cowaru itúchigünewa narüto. Rü nawa ningúchigü ga yema ore ga Tupanaãrü orearü uruü̃ ga Ichaxía ümatüxü̃. \v 29 Rü Tupanaãẽ i Üünexü̃ rü Piripixü̃ ñanagürü: —¡Paxa naxcèx ixũ i ngẽma autu! —ñanagürü. \v 30 Rü paxa yema autucèx niña ga Piripi. Rü yexguma naxü̃tawa nanguxgu rü nüxü̃ naxĩnü ga na Tupanaãrü orearü uruü̃ ga Ichaxía ümatüxü̃ ga orewa nangúxü̃ ga yema ãẽ̱xgacü. Rü yexguma ga Piripi rü nüxna naca rü ñanagürü nüxü̃: —¿Nüxü̃ cucuáxü̃ i ṯacüchiga na yiĩxü̃ i ngẽma nawa cungúxü̃? —ñanagürü. \v 31 Rü nüma ga ãẽ̱xgacü ga Etiópiaanecü̱̃ã̱x rü nanangãxü̃, rü ñanagürü: —¿Ñuxũcürüwa i nüxü̃ chacuáxü̃ ega taxúema chomaã inanguxü̃xẽẽgux? —ñanagürü. Rü Piripicèx naca na naxĩnagüxü̃cèx, rü naxü̃tawa na natoxü̃cèx. \v 32 Rü yema nawa yangúchigüxü̃ ga Tupanaãrü ore ga ümatüxü̃, rü ñanagürü: \q1 “Rü ñoma wüxi i carneru i norü mèxwa nagagüxü̃rüü̃ãcü nayagagü. Rü wüxi i carneruxacü i ngẽma yayo̱xtèxagüxü̃pẽ́xewa tama aita üxü̃rüü̃ nachianemare, rü taxu ñanagürü. \v 33 Rü yexguma duü̃xü̃gü poraãcü chixri namaã chopetügu rü taxúema nae̱tüwa tachogü. ¿Rü texé tá meã nachiga tidexa ga yema duü̃xü̃gü ga yemaãcü poraãcüxüchima chixexü̃ ügüxü̃? Yerü nayamèxgü na nataxuxü̃cèx i norü maxü̃ i ñoma i naãnewa”, \m ñanagürü ga yema ore ga nawa nangúxü̃. \v 34 Rü Piripina naca ga yema ãẽ̱xgacü ga Etiópiaanecü̱̃ã̱x, rü ñanagürü: —¡Chomaã nüxü̃ ixu! ¿Rü texéchigagu nixĩ ga yadexaxü̃ ga yema Tupanaãrü orearü uruü̃? ¿Nügüchigagutama rü ẽ́xna toguechigagu? —ñanagürü. \v 35 Rü yexguma nanangãxü̃ ga Piripi. Rü yematama ore ga ümatüxü̃maã inanaxügü na namaã nüxü̃ yaxuxü̃ ga ore i mexü̃ ga Ngechuchuchiga. \v 36 Rü yixcamaxü̃ra ga yexguma inaxĩyane, rü dexá íyexmaxü̃wa nangugü. Rü ñanagürü ga yema ãẽ̱xgacü: —Nuã nangẽxma i dexá. ¿Rü tama ẽ́xna inamexü̃ na nuã choxü̃ ícubaiexẽẽxü̃? —ñanagürü. \v 37 Rü ñanagürü ga Piripi: —Ngẽxguma aixcüma meãma cuyaxõ̱xgux, rü marü name i na cuxü̃ íchabaiexẽẽxü̃ —ñanagürü. Rü nanangãxü̃ ga yema ãẽ̱xgacü, rü ñanagürü: —Ngẽmáãcü chayaxõ na Ngechuchu ya Cristu yiĩxü̃ ya Tupana Nane —ñanagürü. \v 38 Rü yexguma ínayachaxãchixẽẽ ga norü autu, rü wüxigu dexáchiüwa nachoü̃. Rü Piripi ínanabaiexẽẽ ga yema ãẽ̱xgacü. \v 39 Rü yexguma dexáwa ínachoõchigu, rü Tupanaãẽ i Üünexü̃ rü Piripixü̃ niga. Rü yema ãẽ̱xgacü rü marü tama wena Piripixü̃ nadau. Natürü taãẽãcü namagu nixũ. \v 40 Natürü Achotowa nayango̱x ga Piripi. Rü yema ĩãnewa inaxũãchi, rü nüxü̃ nixuchigü ga ore i mexü̃ ga guxü̃ma ga ĩãnewa ñu̱xmata Checharéaarü naãnewa nangu. \c 9 \s1 Ngechuchuaxü̃́ nayaxõ ga Chauru \p \v 1-2 Rü yoxni ga Chauru rü daimaã nayaxãxũnechigüama ga yema duü̃xü̃gü ga Cori ga Ngechuchuaxü̃́ yaxõgüxü̃. Rü yemacèx paigüeruxü̃tawa naxũ, rü naxcèx nüxna naca ga popera ga nüxna ãgaxü̃ na Yudíugüarü ngutaquẽ́xepataü̃gü ga Damacuwa yexmagünegu yaxücuchigüxü̃cèx rü yexma tümacèx nadauxü̃cèx ga guxema yaxõgüxe ga yatüxe rü ngexegü na Yerucharéü̃wa tüxü̃ nagagüxü̃cèx rü yexma tüxü̃ yapoxcuexü̃cèx. \v 3 Natürü yexguma marü Damacuxü̃ yangaicagu, rü ngürüãchi meãma nüxü̃ nabáxi ga wüxi ga omü ga poraxü̃ ga daxũwa ibáxixü̃. \v 4 Rü ñaxtüanegu nayangu ga Chauru, rü nüxü̃ naxĩnü ga wüxi ga naga ga nüxna c̱agüxü̃ ga ñaxü̃: —Pa Chauru Pa Chaurux, ¿tü̱xcüü̃ i chowe quingẽchigüxü̃? —ñaxü̃. \v 5 Rü Chauru nanangãxü̃, rü ñanagürü: —¿Rü texé quixĩ, Pa Corix? —ñanagürü. Rü nüma ga Cori rü nanangãxü̃ rü ñanagürü: —Choma nixĩ i Ngechuchu, rü chorü duü̃xü̃gü nixĩ i ngẽma nawe quingẽchigüxü̃. \v 6 ¡Rü inachi, rü nge̱ma Damacuarü ĩãnewa naxũ! Rü nge̱ma rü wüxi ya yatü tá cumaã nüxü̃ nixu na ṯacü tá cuxüxü̃ —ñanagürü. \v 7 Rü yema yatügü ga Chauruxü̃ íixümücügüxü̃, rü inayanguãẽgü, yerü nüxü̃ naxĩnüẽ ga yema ore natürü taxúexü̃ma nadaugü. \v 8 Rü ñu̱xũchi inachi ga Chauru ga ñaxtüanewa ga íyanguxü̃wa, rü nidauchixetü, natürü taxuü̃ma nadau yerü nixoxetü. Rü yemacèx ga namücügü, rü nachacüügu nayayauxãchi, rü yemaãcü Damacuwa nanagagü. \v 9 Rü tomaẽ̱xpü̱x ga ngunexü̃gu, rü nangexetü, rü tama nachibü, rü tama naxaxe. \v 10 Rü Damacuwa nayexma ga wüxi ga yatü ga Ngechuchuaxü̃́ yaxõxü̃ ga Ananíã ga nae̱ga. Rü Cori ya Ngechuchu naxcèx nango̱x, rü ñanagürü nüxü̃: —Pa Ananíãx —ñanagürü. Rü nüma ga Ananíã nanangãxü̃, rü ñanagürü: —¿Ṯacü? Pa Corix —ñanagürü. \v 11-12 Rü nüma ga Cori nanangãxü̃, rü ñanagürü: —¡Dücèx, ngẽma ítamü̃ i Meã i Wéxü̃gu ãe̱gaxü̃wa naxũ! ¡Rü nge̱ma Yudapatawa naxcèx ínaca i wüxi i yatü i Tarsucü̱̃ã̱x i Chaurugu ãe̱gaxü̃! Rü nüma rü nge̱ma ínayumüxẽ rü nango̱xetü rü marü cuxü̃ nadau, Pa Ananíãx, na ngẽxma cuxücuxü̃ rü naxẽtügu quingõgüxü̃ na wena yadauchixü̃cèx —ñanagürü ga Cori ga Tupana. \v 13 Rü yexguma yemaxü̃ naxĩnügu ga Ananíã, rü ñanagürü: —Pa Corix, muxü̃ma i duü̃xü̃gü chomaã nüxü̃ nixu i ngẽma yatüchiga na ñuxre i chixexü̃ naxüxü̃ namaã i curü duü̃xü̃gü i Yerucharéü̃wa. \v 14 Rü ñu̱xma rü paigüarü ãẽ̱xgacügüarü mumaã núma naxũ na ínayauxü̃ãxü̃cèx i guxü̃ma i duü̃xü̃gü i cuégagu yumüxẽgüxü̃ —ñanagürü. \v 15 Natürü nüma ga Cori rü ñanagürü nüxü̃: —¡Nge̱ma naxũ! Erü choma chanayaxu i ngẽma yatü na choxü̃ yaxuchigaxü̃cèx namaã i togü i nachiü̃ãnecü̱̃ã̱xgü i duü̃xü̃gü rü norü ãẽ̱xgacügü, rü ngema Iraécüã̱xgü. \v 16 Rü choma tá nüxü̃ nüxü̃ chadauxẽẽ i ñuxre i ngúxü̃ i tá yangexü̃ i chauxcèx —ñanagürü ga Cori. \v 17 Rü guma ĩpata ga Chauru nawa yexmanewa naxũ ga Ananíã. Rü nagu naxücu, rü nüxü̃ ningõgü, rü ñanagürü nüxü̃: —Pa Chaueneẽ Pa Chaurux, nüma ya Cori ya Ngechuchu ga guma namawa cuxcèx ngócü ga yexguma núma cuxũxgu, rü núma choxü̃ namu na wenaxãrü quidauchixü̃cèx, rü cuxna nanguxü̃cèx i Naãẽ i Üünexü̃ —ñanagürü. \v 18 Rü yexgumatama rü ñoma ṯacüchicutẽ́xerüü̃ naxẽtüwa ínayi, rü yexguma wenaxãrü meã nidauchixetü. Rü yexguma inachi ga Chauru, rü Ananíã ínanabaiexẽẽ. \v 19 Rü yemawena nachibü, rü wenaxãrü napora. Rü ñuxre ga ngunexü̃gu yexma Damacugu narüxã̱ũ̱x namaã ga yema yaxõgüxü̃ ga yexma ãchiü̃güxü̃. \s1 Chauru rü Damacuwa nüxü̃ nixu ga Ngechuchuchiga \p \v 20 Rü yexguma inanaxügü ga Chauru ga ngutaquẽ́xepataü̃güwa nüxü̃ na yaxuchigaxü̃ na Ngechuchu yiĩxü̃ ya Tupana Nane. \v 21 Rü guxü̃ma ga yema nüxü̃ ĩnüẽxü̃ rü poraãcü naḇaixãchiãẽgü, rü ñanagürügü: —¿Tama ẽ́xna ñaã yatü yiĩxü̃ ga Yerucharéü̃wa íyayauxü̃güxü̃ ga guxü̃ma ga duü̃xü̃gü ga Ngechuchuaxü̃́ yaxõgüxü̃? ¿Rü tama ẽ́xna ñaãtama yiĩxü̃ ga yema núma ũxü̃ na ínayauxü̃ãxü̃cèx rü ñu̱xũchi paigüarü ãẽ̱xgacüxü̃tawa nagagüãxü̃cèx i duü̃xü̃gü i yaxõgüxü̃? —ñanagürügü. \v 22 Natürü ga Chauru rü guxü̃ ga ngunexü̃gu yexeraãcü tama namuü̃ãcüma nüxü̃ nixuchigaama ga ore ga Ngechuchuchiga. Rü inayanangeèxgüxẽẽ ga Yudíugü ga Damacuwa yexmagüxü̃, yerü meãma nanango̱xẽẽ na Cristu yiĩxü̃ ga Ngechuchu. \s1 Chauru rü Yudíugü- chaxwa niña \p \v 23 Rü marü muxü̃ma ga ngunexü̃gü ngupetüguwena rü yema Yudíugü rü wüxigu nügümaã nagu narüxĩnüẽ na Chauruxü̃ yamèxgüxü̃cèx. \v 24 Natürü nüma ga Chauru rü nüxü̃ nacuáchiga ga na yamèxgüchaü̃ãxü̃. Rü yema Yudíugü rü ngunecü rü chütacü rü guma ĩãneãrü poxeguxü̃ãrü ĩã̱xgügu Chauruxü̃ nanèĩ̱xgüxü̃ na yamèxgüãxü̃cèx. \v 25 Natürü ga Chauruarü ngúexü̃gü rü chütacü rü wüxi ga pexchi ga tacügu guma ĩãneãrü poxeguxü̃tapü̱xétüwa ínanac̱ẖüxüetaü̃güama, rü yemaãcü niña ga Chauru. \s1 Yerucharéü̃wa nayexma ga Chauru \p \v 26 Rü yexguma Yerucharéü̃wa nanguxgu ga Chauru, rü yema yaxõgüxü̃maã nangutaquẽ́xechaü̃. Natürü yema yaxõgüxü̃ rü nüxü̃ namuü̃ẽ, yerü nüma nüxü̃ nacuèxgügu rü tama aixcüma Ngechuchuaxü̃́ nayaxõ. \v 27 Natürü Bernabé rü yema ngúexü̃gü ga Ngechuchu imugüxü̃tanüwa nanagaama. Rü yema ngúexü̃gümaã nüxü̃ nixu ga ñuxãcü Cori ya Ngechuchuxü̃ na nadauxü̃ ga Chauru ga namawa, rü ñuxãcü Cori namaã na idexaxü̃. Rü nüxü̃ nixu ta ga ñuxãcü Damacuwa rü tama namuü̃ãcüma nüxü̃ na yaxuxü̃ ga Ngechuchuchiga. \v 28 Rü yemaãcü ga Chauru rü Yerucharéü̃gu narüxã̱ũ̱x. Rü yema ngúexü̃gü ga Tupana imugüxü̃tanügu naxã. Rü tama namuü̃ãcüma Cori ya Ngechuchuchigaxü̃ nixuchigü. \v 29 Rü yema Yudíugü ga Griégugawa idexagüxü̃maã nidexaxü̃ ga Chauru, rü Ngechuchuchigagu nügümaã nayaporagaexü̃. Natürü ga nümagü rü naxcèx nadaugüama ga ñuxãcü tá na yamèxgüãxü̃. \v 30 Rü yexguma nüxü̃ yacuèxãchitanügu ga yema togü ga yaxõgüxü̃, rü Checharéawa Chauruxü̃ nagagü. Rü yexguma yéma nangugügu rü wüxi ga wapurugu nayamuẽgü rü Tarsuwa naxũ. \v 31 Rü yexguma rü meãma nüxü̃ naxüpetü ga yema yaxõgüxü̃ ga guxü̃ma ga Yudéaanewa, rü Gariréaanewa rü Chamáriaanewa. Rü yexeraãcü meã nayaxõgüetanü rü aixcüma Tupana naxwèxexü̃ãcüma meã namaxẽ. Rü Tupanaãẽ i Üünexü̃ãrü ngü̃xẽẽmaã nimuẽtanüãma ga yema yaxõgüxü̃. \s1 Eneã rü narüme \p \v 32 Rü yexguma Pedru yema yaxõgüxü̃tanügu ixũãgüchigüxgu, rü yema Didágu ãchiü̃güxü̃ ga yaxõgüxü̃tanüwa rü ta nangu. \v 33 Rü yexma nüxü̃ nayangau ga wüxi ga yatü ga Eneã ga nae̱ga ga 8 ga taunecü norü pechicagu cacü, yerü nanaw̱ãĩxãchi. \v 34 Rü Pedru ñanagürü nüxü̃: —Pa Eneãx, Ngechuchu ya Cristu cuxü̃ narümexẽẽ. ¡Inachi rü namexẽẽ i cuxchapenüxü̃! —ñanagürü. Rü yexgumatama inachi. \v 35 Rü guxü̃ma ga yema Didácü̱̃ã̱xgü rü Charunacü̱̃ã̱xgü rü nüxü̃ nadaugü ga na inachixü̃ ga guma yatü, rü nüxü̃ narüxoe ga nacümagü ga chixexü̃, rü Cori ya Ngechuchuwe narüxĩ. \s1 Wena imaxü̃ ga Dorca \p \v 36 Rü yexgumaü̃cüü ga ĩãne ga Yopewa rü iyexma ga wüxi ga Tupanaãxü̃́ yaxõ̱xcü ga ngecü ga Tabita ga ngĩe̱ga. Rü ngẽma nae̱ga i Griégugawa rü Dorca ñaxü̃chiga nixĩ. Rü ngĩma rü wüxi ga mecü iyixĩ ga ngĩrü üwa, rü guxü̃guma nüxü̃ irüngü̃xẽẽ ga yema duü̃xü̃gü ga ṯacü nüxü̃́ taxuxü̃. \v 37 Rü yexgumaü̃cüü iyaḏaawe ga Dorca, rü iyu, rü ngĩmücügü nanamexẽẽ ga ngĩxĩne. Rü ĩpataarü daxũchiü̃wa yexmaxü̃ ga ucapugu nanaxügü ga ngĩxĩne. \v 38 Rü Yopearü ngaicamana nayexma ga guma ĩãne ga Didá ga Pedru nawa yexmane. Rü yema yaxõgüxü̃ ga Yopecü̱̃ã̱x rü nüxü̃ nacuèxgü ga Didáwa na nayexmaxü̃ ga Pedru. Rü naxcèx yéma nanamugü ga taxre ga yatü ñaxü̃maã: —¡Rü paxa toxcèx nuã naxũ! —ñaxü̃maã. \v 39 Rü yexguma ga Pedru rü nawe narüxũ. Rü yexguma ínanguxgu, rü yema ucapu ga yema yueta nawa yexmaxü̃wa nanagagü. Rü guxü̃ma ga yutegüxü̃ rü Pedruxü̃ ínachomaẽguãchi, rü naxauxe, rü nüxü̃ nayawégü ga yema naxchirugü ga Tabita nüxü̃́ íxüxü̃xü̃ ga yexguma namaü̃xgu. \v 40 Rü Pedru rü düxétüwa nanamugü ga guxü̃ma. Rü inacaxã́pü̱xü, rü nayumüxẽ. Rü ñu̱xũchi ngĩxcèx nadauegu ga yema yu̱xcü, rü ñanagürü: —Pa Tabitax, ¡Írüda! —ñanagürü. Rü yexguma rü iyadauchixetü, rü Pedruxü̃ idau, rü íirüto. \v 41 Rü yexguma ngĩxmẽ́xgu nayayauxãchi, rü ngĩxü̃ inachixẽẽ. Rü ñu̱xũchi naxcèx naca ga yema yaxõgüxü̃ rü yema yutegüxü̃, rü maxü̃xcü nüxü̃ ngĩxü̃ nawẽ́x. \v 42 Rü guxü̃ma ga yema duü̃xü̃gü ga Yopewa yexmagüxü̃ rü nüxü̃ nacuáchigagü ga yema. Rü Cori ga Ngechuchuaxü̃́ nayaxõgü ga muxü̃ma. \v 43 Rü muxü̃ma ga ngunexü̃ Yopegu narüxã̱ũ̱x ga Pedru napatagu ga Chimáũ ga naxchèxmüãrü paxẽẽwa puracüxü̃. \c 10 \s1 Pedru rü Cornériuchiga \p \v 1 Rü ĩãne ga Checharéawa nayexma ga wüxi ga yatü ga Cornériugu ãe̱gacü. Rü 100 ga Itáriaanecü̱̃ã̱x ga churaragüarü capitáü̃ nixĩ. \v 2 Rü nüma nixĩ ga wüxi ga yatü ga meãma Tupanaãxü̃́ yaxõcü. Rü wüxigu namèxmaã rü naxãcügümaã Tupanaxü̃ nangechaü̃gü. Rü mucüma ga norü dĩẽrumaã nüxü̃ narüngü̃xẽẽ ga duü̃xü̃gü ga Yudíugü ga ṯacü nüxü̃́ taxuxü̃. Rü guxü̃guma nayumüxẽ rü Tupanamaã nidexa. \v 3 Rü wüxi ga ngunexü̃ ga yexguma tomaẽ̱xpü̱xarü orawa nanguxchaü̃gu ga yáuanecü, rü nango̱xetü. Rü meãma nüxü̃ nadau ga wüxi ga Tupanaãrü orearü ngeruü̃ ga daxũcü̱̃ã̱x ga yema ucapu ga nawa nayexmaxü̃gu ücuxü̃. Rü ñanagürü nüxü̃: —Pa Cornériux —ñanagürü. \v 4 Natürü nüma ga Cornériu rü meãma nüxü̃ nadawenü, rü poraãcü namuü̃ãcüma nüxna naca, rü ñanagürü: —¿Ṯacü cunaxwèxe, Pa Corix? —ñanagürü. Rü nanangãxü̃ ga yema orearü ngeruü̃ ga daxũcü̱̃ã̱x, rü ñanagürü: —Curü yumüxẽgü rü Tupana marü cuxü̃́ nüxü̃ naxĩnü, rü cumaã nataãẽ na ñuxãcü nüxü̃ curüngü̃xẽẽxü̃ i duü̃xü̃gü i ṯacü nüxü̃́ taxuxü̃. \v 5 —¡Rü chanaxwèxe i Yopewa cunamugü i ñuxre i yatügü na naxcèx yacagüxü̃cèx i wüxi i yatü i Chimáũ i Pedrugu ãe̱gaxü̃! \v 6 —Rü to i Chimáũ i naxchèxmüãrü paxẽẽwa puracüxü̃patawa nangẽxma rü ngẽxma nape. Rü yima napata rü taxtü i taxü̃cutüwa nangẽxma —ñanagürü. \v 7 Rü yexguma nüxna iyanatau̱xgu ga yema orearü ngeruü̃ ga namaã yéma idexaxü̃, rü Cornériu rü naxcèx naca ga taxre ga norü puracütanüxü̃ rü wüxi ga churara ga meã naga ĩnüxü̃ ga meã Tupanaãxü̃́ yaxõxü̃. \v 8 Rü namaã nüxü̃ nixu ga guxü̃ma ga yema nüxü̃ nadauxü̃, rü ñu̱xũchi Yopewa nanamugü. \v 9 Rü moxü̃ãcü ga yexguma namagu naxĩyane rü marü Yopexü̃ yangaicagügu ga yema duü̃xü̃gü ga Cornériu yéma mugüxü̃, rü Pedru rü daxũ naxĩ ga ĩpataétüwa na yéma nayumüxẽxü̃cèx. Rü tocuchiarü oragu nixĩ ga yexguma. \v 10 Rü nataiya, rü nüxü̃́ nachi̱xéga ga na nachibüxü̃. Rü yexguma norü õna ínaxügüyane, rü nango̱xetü ga Pedru. \v 11 Rü nüxü̃ nadau ga na yango̱xnaxü̃ ga naãnetüwe, rü yéma ínarüxĩ ga wüxi ga naxchiru ga ñoma wüxi ga taxü̃ ga naxchápenüü̃rüü̃ ixĩxü̃. Rü norü ãgümücüpẽ́xewa naxãtü̱xü rü yemaãcü ínarüc̱ẖüxüe ñu̱xmata ñaxtüanewa nangu. \v 12 Rü yemagu ínarüc̱ẖüxüewetaxü̃ ga nagúxü̃raü̃xü̃ ga naẽxü̃gü, rü ãxtapegü, rü werigü. Rü yema naxchápenüü̃wa nayexma ta ga ṯacü ga tama nangõ̱xgüxü̃ ga Yudíugü. \v 13 Rü Pedru nüxü̃ naxĩnü ga Tupanaga ga nüxü̃ ñaxü̃: —Pa Pedrux ¡Inachi, rü ta imèx, rü nangõ̱x! —ñaxü̃. \v 14 Rü Pedru nanangãxü̃ rü ñanagürü: —Taxucürüwa nixĩ, Pa Corix, erü taguma chanangõ̱x i ṯacü i toxcèx ãũãchixü̃ —ñanagürü. \v 15 Rü yexguma ga yema Tupanaga, rü wenaxãrü ñanagürü: —Ngẽma choma chamexẽẽxü̃ rü tama name i ãũãchi nüxü̃ cuwogü —ñanagürü. \v 16 Rü tomaẽ̱xpü̱xcüna yemaãcü nangupetü. Rü yexguma wenaxãrü daxũ nac̱ẖüxnagü ga yema naxchápenüü̃ namaã ga guxü̃ma ga nawa yexmagüxü̃. \v 17 Rü poraãcü nagu narüxĩnü ga Pedru ga ṯacüchiga na yiĩxü̃ ga yema nüxü̃ nadauxü̃ ga yexguma nango̱xetügu. Rü yemagu ínaxĩnüyane, rü guma ĩpataèxwa nangugü ga yema yatügü ga Cornériu yéma mugüxü̃ ga naxcèx íicaetanüxü̃ ga Chimáũpata. \v 18 Rü yéma naxcèx ínacagü rü aixcüma yexma nape ga wüxi ga yatü ga Chimáũ ga Pedrugu ãe̱gaxü̃. \v 19 Rü Pedru nagu írüxĩnüyane ga yema nüxü̃ nadauxü̃ ga yexguma nango̱xetügu, rü Tupanaãẽ i Üünexü̃ rü ñanagürü nüxü̃: —Ngẽãgü nixĩ i tomaẽ̱xpü̱x i yatügü i cuxcèx daugüxü̃. \v 20 —¡Inachi, rü írüxĩ, rü tama cuxoegaãẽãcüma nawe rüxũ! Erü choma nixĩ i núma chanamugüxü̃ —ñanagürü. \v 21 Rü yexguma naxcèx ínarüxĩ ga Pedru, rü ñanagürü nüxü̃ ga yema yatügü: —Choma nixĩ i chauxcèx pedaugüxü̃. ¿Rü ṯacüwa nuã pexĩ? —ñanagürü. \v 22 Rü nümagü nanangãxü̃gü, rü ñanagürügü: —Capitáü̃ ya Cornériuxü̃tawa ne taxĩ rü nüma nixĩ i nuã toxü̃ namugüxü̃. Rü wüxi ya yatü ya mecü nixĩ, rü Tupanaxü̃ nangechaü̃. Rü guxü̃ma i Yudíugü nüxü̃ nangechaü̃ i nümax. Rü wüxi ga Tupanaãrü orearü ngeruü̃ ga daxũcü̱̃ã̱x nanamu na cuxcèx toxü̃ yacaxẽẽxü̃cèx ga Cornériu rü napatawa cuxũxü̃cèx rü nüxü̃ na naxĩnüxü̃cèx i curü ore —ñanagürügü. \v 23 Rü yexguma nanachocuxẽẽ ga Pedru, rü yexma nanapegüxẽẽ ga yema chütaxü̃gu. Rü moxü̃ãcü inaxĩãchi rü nawe narüxũ ga Pedru. Rü ínayaxümücügü ga ñuxre ga Yopecü̱̃ã̱x ga yaxõgüxü̃. \v 24 Rü moxü̃ãcü Checharéawa nangugü ga ngextá Cornériu ínanguxẽẽxü̃wa namaã ga guxü̃ma ga natanüxü̃gü rü namücügü ga nüxü̃ nangechaü̃güxü̃ ga nüxna naxuxü̃. \v 25 Rü yexguma Cornériupatawa nanguxgu ga Pedru, rü ĩã̱xtüwa naxcèx naxũ ga Cornériu, rü Pedrupẽ́xegu nayacaxã́pü̱xü, rü nüxü̃ nicuèxüü̃. \v 26 Natürü ga Pedru rü inanachixẽẽ rü ñanagürü: —¡Inachi! Rü choma rü ta cuxrüü̃ duü̃xü̃mare chixĩ rü tama Tupana chixĩ —ñanagürü. \v 27 Rü nügümaã yadexagüãcüma wüxigu nichocu. Rü Pedru yéma namaã inayarüxũ ga muxü̃ma ga duü̃xü̃gü ga yexma ngutaquẽ́xegüxü̃. \v 28 Rü yexguma ga Pedru rü ñanagürü nüxü̃ ga yema duü̃xü̃gü ga yexma ngutaquẽ́xegüxü̃: —Pema nüxü̃ pecuèx i toma i Yudíugücèx rü nangẽxma i torü mugü i toxna nachu̱xuxü̃ na pemaã tangutaquẽ́xegüxü̃, rü pepatagu na tachocuxü̃. Natürü Tupana choxü̃ nango̱xetüxẽẽ rü choxü̃ nüxü̃ nadauxẽẽ na tama namexü̃ na ngẽmaãcü nagu na charüxĩnüxü̃ pemaã. \v 29 Rü ngẽmacèx tama chaxoõcüma núma chaxũ i ngẽxguma chauxcèx pengemagu. Rü ñu̱xma rü chanaxwèxe i chomaã nüxü̃ pixu na ṯacücèx chauxcèx pengemaxü̃ —ñanagürü. \v 30 Rü Cornériu nanangãxü̃, rü ñanagürü: —Marü ãgümücü i ngunexü̃ nangupetü ga ñúxgumaãcü ga tomaẽ̱xpü̱xarü oragu ga yáuanecü, rü nuã chopatawa chayumüxẽ erü guxü̃guma ngẽmaãcü chanaxü. Rü yexguma chayumüxẽgu rü chango̱xetü, rü chauxcèx nango̱x ga wüxi ga yatü ga iy̱aurachirucüüxü̃. \v 31 —Rü ñanagürü choxü̃: \p “Pa Cornériux, Tupana marü nüxü̃ naxĩnü i curü yumüxẽ rü cumaã nataãẽ na ñuxãcü nüxü̃ curüngü̃xẽẽxü̃ i duü̃xü̃gü i ṯacü nüxü̃́ taxuxü̃. \v 32 —¡Rü Yopewa namugü i ñuxre i yatügü na naxcèx yacagüxü̃cèx i Chimáũ i Pedrugu ãe̱gaxü̃! Rü to i Chimáũ i naxchèxmüãrü paxẽẽwa puracüxü̃patagu pexü̃. Rü yima napata rü taxtü i taxü̃cutüwa nangẽxma”, ñanagürü choxü̃. \v 33 Rü yemacèx rü yexgumatama paxa cuxcèx yéma chanamugü, rü cuma rü mexü̃ toxcèx cuxü erü núma cuxũ. Rü ñu̱xma i guxãma i toma rü Tupanapẽ́xewa tangẽxmagü. Rü nüxü̃ taxĩnüẽchaü̃ i gux-ü̃ma i ngẽma ore i Cori namaã núma cuxü̃ muxü̃ na tomaã nüxü̃ quixuxü̃cèx —ñanagürü ga Cornériu. \s1 Pedru rü Cornériupatawa nüxü̃ nixu ga Ngechuchuchiga \p \v 34 Rü yexguma inanaxügü ga Pedru ga na yadexaxü̃, rü ñanagürü: —Ñu̱xma waxi nixĩ i nüxü̃ chacuáxü̃ na Tupanacèx nawüxiguxü̃ i guxü̃ma i duü̃xü̃gü erü nüma rü aixcüma guxãxü̃ma nangechaü̃. \v 35 —Rü nüma rü wüxichigü i nachiü̃ãnewa nanade i ngẽma duü̃xü̃gü i nüxü̃ ngechaü̃güxü̃ rü mexü̃ ügüxü̃. \v 36 —Rü nüma ga Tupana rü Yudíugütanüwaxíra nanamu ga norü ore rü marü nüxü̃ nixu na tüxü̃́ nüxü̃ nangechaü̃xü̃ i tórü pecadugü i ngẽxguma Cristu ya guxããrü Cori ixĩcüaxü̃́ yaxõgügu. \v 37 —Pema rü meãma nüxü̃ pecuèx na ṯacü ngupetüxü̃ ga guxü̃wama ga Yudíugüarü naãnewa. Rü noxri ga Cuáü̃ rü nüxü̃ nixu na Tupana naxwèxexü̃ na ínabaiü̃xü̃ ga duü̃xü̃gü. Rü yemawena ga Ngechuchu rü Gariréaanewa inanaxügü ga duü̃xü̃gümaã nüxü̃ na yaxuxü̃ ga ore i mexü̃. \v 38 —Rü pema nüxü̃ pecuèx ga ñuxãcü Tupana na naporaxẽẽxü̃ ga Ngechuchu ya Nacharétucü̱̃ã̱x yerü nüxna nanaxã ga Naãẽ i Üünexü̃. Rü nüma ga Ngechuchu rü mexü̃ naxü ga yema íyaxũgüxü̃wa, rü nanameẽxẽẽ ga guxü̃ma ga yema duü̃xü̃gü ga ngoxoã̱xgüxü̃. Rü yemaãcü nanaxü yerü Tupana nüxü̃ narüngü̃xẽẽ. \v 39 —Rü toma nixĩ ga nüxü̃ tadaugüxü̃ rü nüxü̃ tixuchigaxü̃ i guxü̃ma ga naxüxü̃ ga Ngechuchu ga Yudéaanewa rü Yerucharéü̃ãrü ĩãnewa. Rü yemawena rü nayamèxgü rü curuchawa nayapotagü. \v 40 —Natürü ga Tupana rü tomaẽ̱xpü̱x ga ngunexü̃ ngupetügu rü wena nanamaxẽẽ rü toxcèx nanango̱xẽẽ. \v 41 —Natürü tama guxü̃ ga duü̃xü̃gücèx nango̱x. Rü toxcèxicatama nango̱x ga toma ga ü̃pamama Tupana toxü̃ dexe na nüxü̃ tixuxü̃cèx i Ngechuchuchiga. Rü yexguma marü yuwa ínadaxguwena rü namaã tachibüe rü namaã taxaxegü. \v 42 —Rü nümatama ga Ngechuchu toxü̃ nimugü na duü̃xü̃gümaã nüxü̃ tixuxü̃cèx na Tupana marü ãẽ̱xgacüxü̃ yangucuchixẽẽxü̃ na guxü̃ i duü̃xü̃güarü ngugüruü̃ na yiĩxü̃cèx. Rü nüma ya Ngechuchu nixĩ i tórü maxü̃xü̃ nangugüxü̃, rü nüma tá nixĩ i guxü̃ i duü̃xü̃gü i maxẽxü̃ rü yuexü̃xü̃ yacagüxü̃ naxcèx i norü maxü̃chiga. \v 43 —Rü ü̃pamamatama guxü̃ma ga Tupanaãrü orearü uruü̃gü rü Ngechuchuchiga nidexagü, rü ñanagürügü: \q1 “Rü nüma tá nüxü̃́ nüxü̃ nangechaü̃ i norü pecadugü i guxü̃ma i duü̃xü̃gü i nüxü̃́ yaxõgüxü̃”, \m ñanagürügü. \s1 Tupanaãẽ i Üünexü̃ rü yema duü̃xü̃gü ga tama Yudíugü ixĩgüxü̃tanüwa nangu \p \v 44 Rü yexguma íyadexayane ga Pedru, rü Tupanaãẽ i Üünexü̃ nüxna nangu ga guxü̃ma ga yema yéma irüxĩnüẽxü̃ ga yema ore. \v 45 Rü yema yaxõgüxü̃ ga Yudíugü ga Pedrumaã yéma ĩxü̃, rü poraãcü naḇaixãchiãẽgü yerü Tupanaãẽ i Üünexü̃ rü nüxna rü ta nangu ga yema duü̃xü̃gü ga tama Yudíugü ixĩgüxü̃. \v 46 Rü nüxü̃ naxĩnüẽ ga to ga nagawachigü na yadexagüxü̃, rü Tupanaxü̃ na yacuèxüü̃güxü̃. \v 47 Rü yexguma ga Pedru rü ñanagürü: —¿Ẽ́xna nangẽxmaxü̃ i texé na nüxna nachu̱xuxü̃ i na ínabaiü̃xü̃ i ñaã duü̃xü̃gü i marü taxrüü̃ Tupanaãẽ i Üünexü̃ nüxna nguxü̃? —ñanagürü. \v 48 Rü nanamu na Ngechuchu ya Cristuégagu na ínabaiü̃xü̃ ga yema duü̃xü̃gü ga yexwaca yaxõgüxü̃. Rü yexguma Pedruxü̃ nacèèxü̃gü na yexma naxã́ũxü̃cèx ga ñuxre ga ngunexü̃. \c 11 \s1 Pedru rü Yerucharéü̃wa yexmagüxü̃ ga yaxõgüxü̃maã nüxü̃ nixu ga ṯacü na ngupetüxü̃ ga Checharéawa \p \v 1 Rü yema ngúexü̃gü ga Ngechuchu imugüxü̃ rü yema yaxõgüxü̃ ga Yudéagugüxü̃, rü nüxü̃ nacuáchigagü na yema tama Yudíugü ixĩgüxü̃ rü ta nayauxgüãxü̃ ga Tupanaãrü ore. \v 2 Natürü yexguma Yerucharéü̃wa nanguxgu ga Pedru, rü ñuxre ga Yudíugü ga yaxõgüxü̃ rü Pedruxü̃ nixugüe. \v 3 Rü ñanagürügü: —¿Rü tü̱xcüü̃ natanüwa cuxũ i ngẽma tama Yudíugü ixĩgüxü̃, rü namaã cuchibü? —ñanagürügü. \v 4 Rü Pedru meãma namaã nüxü̃ nixu ga guxü̃ma ga ṯacü na ngupetüxü̃, rü ñanagürü nüxü̃: \v 5 —Choma rü Yopearü ĩãnewa chayexma, rü yexguma íchayumüxẽyane, rü chango̱xetü. Rü nüxü̃ chadau ga wüxi ga naxchápenüü̃rüü̃ ixĩxü̃ ga norü ãgümücüpẽ́xewa ãtü̱xüxü̃ ga írüc̱ẖüxüexü̃ ñu̱xmata chauxü̃tawa nguxü̃. \v 6 —Rü meãma nüxü̃ chadawenü na nüxü̃ chadauxü̃cèx na ṯacü yexmaxü̃ ga aixepewa. Rü nüxü̃ chadau ga naxü̃nagü ga ixãgümücüparaxü̃ rü naẽxü̃gü ga idüraexü̃, rü ãxtapegü rü werigü. Rü yema naxchápenüü̃wa nayexma ta ga ṯacü ga tama ingṍxü̃, erü taxcèx i yixema i Yudíugü rü naxãũãchi. \v 7 —Rü nüxü̃ chaxĩnü ta ga Tupanaga ga choxü̃ ñaxü̃: \p “¡Inachi! Pa Pedrux. ¡Rü ta imèx, rü nangõ̱x!” ñaxü̃. \v 8 —Natürü choma chanangãxü̃, rü ñacharügü: \p “Taxucürüwa nixĩ, Pa Corix, erü taguma chanangõ̱x i ṯacü i toxcèx ãũãchixü̃”, ñacharügü. \v 9 —Rü yexguma wenaxãrü ñanagürü choxü̃ ga yema Tupanaga ga daxũwa inaxũxü̃: \p “Ngẽma choma i Tupana chamexẽẽxü̃, rü tama name i ãũãchi nüxü̃ cuwogü”, ñanagürü. \v 10 —Rü tomaẽ̱xpü̱xcüna yemaãcü nangupetü, rü yexguma wenaxãrü daxũ nac̱ẖüxnagü ga yema naxchápenüü̃ namaã ga guxü̃ma ga nawa yexmagüxü̃. \v 11 —Rü yexgumatama guma ĩ ga nawa chayexmanewa nangugü ga tomaẽ̱xpü̱x ga yatügü ga Checharéawa ne mugüxü̃ ga chauxcèx daugüxü̃. \v 12 —Rü Tupanaãẽ i Üünexü̃ choxü̃ namu na nawe charüxũxü̃cèx woo tama Yudíugü na yixĩgüxü̃ ga yema duü̃xü̃gü. Rü chomaã ta yéma naxĩ ga ñaã 6 ga yaxõgüxü̃. Rü napatawa tangugü ga guma yatü ga Cornériu, rü yexma tachocu. \v 13 —Rü tomaã nüxü̃ nixu ga ñuxãcü na napatawa nüxü̃ nadauxü̃ ga Tupanaãrü orearü ngeruü̃ ga daxũcü̱̃ã̱x ga yexma chixü̃ ga ñaxü̃ nüxü̃: \p “¡Yopewa namugü i yatügü na naxcèx yacagüxü̃cèx i Chimáũ i Pedrugu ãe̱gaxü̃! \v 14 —Rü nüma tá cumaã nüxü̃ nixu na ñuxãcü tá cuma rü guxü̃ i cupatagugüxü̃maã penayaxuxü̃ i perü maxü̃ i taguma gúxü̃”, ñanagürü nüxü̃. \v 15 —Rü yexguma ichanaxügügu ga na chidexaxü̃, rü nüxna nangu ga Tupanaãẽ i Üünexü̃, yexgumarüü̃ ga noxri tüxna nanguxgurüü̃. \v 16 —Rü yexguma ga choma rü nüxna chacuèxãchi ga Cori ya Ngechuchuarü ore ga yexguma ñaxgu: \p “Rü aixcüma nixĩ ga Cuáü̃ ga dexáwamare ínabaiü̃xẽẽãxü̃, natürü i pema rü Tupanaãẽ i Üünexü̃ tá pexna nangu”, ñaxgu. \v 17 —Rü pema nüxü̃ pecuèx na ñuxãcü Tupana tüxna nanguxẽẽxü̃ ga Naãẽ i Üünexü̃ i yixema na Cori ya Ngechuchu ya Cristuaxü̃́ yaxõgüxü̃. Rü ñu̱xma na taxrüü̃ Tupana yema duü̃xü̃güna nanguxẽẽxü̃ ga Naãẽ i Üünexü̃, ¿rü ñuxũcürüwa i choma i nüxü̃ chaxoxü̃ na naga chaxĩnüxü̃ ya Tupana? —ñanagürü ga Pedru. \v 18 Rü yexguma yema orexü̃ naxĩnüẽgu ga yema yaxõgüxü̃ ga Yerucharéü̃cü̱̃ã̱x, rü nachianegümare. Rü Tupanaxü̃ nicuèxüü̃gü. Rü ñanagürügü: —Rü ngẽmawa nüxü̃ tacuèx na Tupana tüxü̃ dexü̃ ya yíxema woo tama Yudíugü ixĩgüxe. Rü ngẽxguma nüxü̃ tarüxoegu i tümaãrü chixexü̃ rü Tupanacèx tadaugügu, rü nüma tüxna nanaxã i maxü̃ i taguma gúxü̃ —ñanagürügü. \s1 Yaxõgüxü̃ ga Aü̃tioquíawa yexmagüxü̃chiga \p \v 19 Rü yexguma Etébaü̃xü̃ yamèxgüguwena, rü norü uwanügü poraãcü nawe ningẽxü̃tanü ga yema yaxõgüxü̃. Rü yemacèx nügü nawoone. Rü Peníchiawa, rü Chiprewa rü Aü̃tioquíawa nabuxmü. Rü yéma nüxü̃ nixugüe ga ore ga mexü̃ ga Ngechuchuchiga. Natürü Yudíugümaãxĩcatama nüxü̃ nixugüe ga yema ore rü tama ga togümaã. \v 20 Natürü yéma Aü̃tioquíawa nangugü ta ga ñuxre ga togü ga yaxõgüxü̃ ga Chíperecü̱̃ã̱x, rü Chirenecü̱̃ã̱x. Rü nümagü rü yema tama Yudíugü ixĩgüxü̃maã rü ta nüxü̃ nixugüe ga ore i mexü̃ i Cori ya Ngechuchuchiga. \v 21 Rü Tupana nüxü̃ narüngü̃xẽẽ, rü nanaporaexẽẽ. Rü yemacèx muxü̃ma ga yema duü̃xü̃gü rü nüxü̃ narüxoe ga nuxcümaü̃xü̃ ga nacümagü, rü Cori ya Ngechuchuaxü̃́ nayaxõgü. \v 22 Rü yexguma yemaxü̃ nacuáchigagügu ga yema yaxõgüxü̃ ga Yerucharéü̃wa yexmagüxü̃, rü Aü̃tioquíawa nanamugü ga Bernabé. \v 23 Rü yexguma yéma nanguxgu ga Bernabé, rü nüxü̃ nadau ga ñuxãcü Tupana nüxü̃ na rüngü̃xẽẽxü̃ ga yema yaxõgüxü̃ ga Aü̃tioquíacü̱̃ã̱x, rü poraãcü namaã nataãẽ. Rü nayaxucu̱xẽgü ga guxü̃ma na meãma Cori ya Ngechuchuwe naxĩãmaxü̃cèx, rü taguma nüxü̃ naxoexü̃cèx. \v 24 Yerü nüma ga Bernabé rü wüxi ga yatü ga mecü nixĩ. Rü aixcüma Tupanaãẽ i Üünexü̃ rü nawa nayexma, rü napora ga norü õwa. Rü yemacèx muxũchixü̃ma ga duü̃xü̃gü rü Cori ya Ngechuchucèx naxĩ rü nüxü̃́ nayaxõgü. \v 25 Rü yemawena ga Bernabé rü Tarsuwa naxũ na Chaurucèx yadauxü̃cèx. \v 26 Rü yexguma nüxü̃ iyangauxgu, rü Aü̃tioquíawa nanaga. Rü wüxi ga taunecü wüxiwa yéma nayexmagü namaã ga yema yaxõgüxü̃. Rü nanangúexẽẽ ga muxũchixü̃ma ga duü̃xü̃gü. Rü Aü̃tioquíawa nixĩ ga inaxügüxü̃ ga duü̃xü̃gü na Cristutanüxü̃maã na naxugüãxü̃ ga yema yaxõgüxü̃. \v 27 Rü yexgumaü̃cüü Yerucharéü̃wa ne naxĩ ga ñuxre ga Tupanaãrü orearü uruü̃gü rü Aü̃tioquíawa naxĩ. \v 28 Rü natanüwa nayexma ga wüxi ga orearü uruü̃ ga Agabu ga nae̱ga. Rü nanangutaquẽ́xexẽẽ ga yema yaxõgüxü̃ ga Aü̃tioquíawa yexmagüxü̃. Rü yema ngutaquẽ́xewa rü inachi ga Agabu rü Tupanaãẽ i Üünexü̃ nanamu ga na yadexaxü̃, rü ñanagürü: —Wüxi i taiya i taxü̃ tá ínangu i guxü̃ i ñaã nachiü̃ãnewa —ñanagürü. Rü aixcüma ínangu ga yema taiya ga yexguma Cáudiu ãẽ̱xgacü ixĩxgu. \v 29 Rü yexguma ga yema yaxõgüxü̃ ga Aü̃tioquíawa yexmagüxü̃, rü marü wüxigu nagu narüxĩnüẽ na yéma ngĩxü̃ namugüxü̃cèx ga dĩẽru na nüxü̃ nangü̃xẽẽgüxü̃cèx ga yema yaxõgüxü̃ ga Yudéaanegu ãchiü̃güxü̃. Rü wüxichigü ngĩxü̃ inaxã ga dĩẽru yexgumarüü̃ ga ñuxre ga nüxü̃́ yexmacü. \v 30 Rü yemaãcü nanaxügü, rü Bernabé rü Chaurumaã yéma ngĩxü̃ namugü ga yema dĩẽru naxcèx ga yema yaxõgüxü̃ãrü ãẽ̱xgacügü ga Yudéaanewa yexmagüxü̃. \c 12 \s1 Ãẽ̱xgacü ga Erode rü Chaü̃tiáguxü̃ nimèx rü Pedruxü̃ napoxcu \p \v 1 Rü yexgumaü̃cüü inanaxügü ga ãẽ̱xgacü ga Erode ga na ínayauxü̃ãxü̃ ga ñuxre ga yaxõgüxü̃ ga Yerucharéü̃cü̱̃ã̱x na napoxcuexü̃cèx. \v 2 Rü norü churaragüxü̃ namu na taramaã Chaü̃tiágu ga Cuáü̃ẽneẽxü̃ yamèxgüxü̃cèx. \v 3 Rü yexguma nüxü̃ nadèu̱xgu ga Erode ga norü me na yiĩxü̃ ga Yudíugü ga yema na naxüxü̃, rü norü churaragüxü̃ namu na Pedruxü̃ rü ta yayauxgüxü̃cèx. Rü yema nangupetü ga Yudíugüarü peta ga Üpetüchigagu ga yexguma pãũ ga ngearü puxẽẽruü̃ã́xü̃ nangõ̱xgügu. \v 4 Rü yexguma Pedruxü̃ yayauxgügu, rü poxcupataü̃gu nayatèxcuchi. Rü ñu̱xũchi ga Erode rü nanamu ga ãgümücütücumü ga norü churaragü na nüxna nadaugüxü̃cèx. Rü wüxitücumüwachigü rü nayexma ga ãgümücü ga churaragü. Rü yemaãcü nanaxü ga Erode, yerü nagu narüxĩnü ga yema petawena guxü̃ ga duü̃xü̃güpẽ́xewa na nagaãxü̃cèx na yamèxgüãxü̃cèx. \v 5 Rü yemaãcü ga Pedru rü poxcupataü̃wa nayexma rü churaragü rü meãma nüxna nadaugü. Natürü ga yema yaxõgüxü̃ ga Yerucharéü̃cü̱̃ã̱x rü poraãcü nayumüxẽgü, rü Tupanana naxcèx nacagü. \s1 Tupana rü Pedruxü̃ ínanguxuchixẽẽ ga poxcupataü̃wa \p \v 6 Rü yematama ga chütaxü̃gu naxü̃pa ga yema ngunexü̃ ga Erode duü̃xü̃güpẽ́xewa nagaxchaü̃xü̃, rü taxre ga churaragüarü ngãxü̃wa nape ga Pedru. Rü taxre ga cadenamaã ninèĩ̱xgüchacüü. Rü togü ga churaragü ga dauxü̃taexü̃ nüxna nadaugü ga poxcupataü̃ãrü ĩã̱x. \v 7 Rü ngürüãchi yema poxcupataü̃wa nango̱x ga wüxi ga orearü ngeruü̃ ga daxũcü̱̃ã̱x ga Coriarü. Rü poraãcü nangóone ga guma poxcupataü̃wa. Rü yema orearü ngeruü̃ Pedruxü̃ nacu̱xagü, rü nanaḇaixãchixẽẽ. Rü ñanagürü: —¡Paxama írüda! —ñanagürü. Rü yexgumatama íniwẽgü ga guma cadena ga Pedru namaã inèĩ̱xgüchacüücü. \v 8 Rü Pedruxü̃ ñanagürü ga yema orearü ngeruü̃: —¡Rü icu̱xcuchichiru rü nacuaixcu i curü chapatu! —ñanagürü. Rü yemaãcü nanaxü ga Pedru. Rü ñanagürü ta: —¡Rü icu̱xcuchi i curü gáuxü̃chiru, rü chowe rüxũ! —ñanagürü. \v 9 Rü nawe narüxũ ga Pedru. Rü tama nüxü̃ nacuèx ga aixcüma na yiĩxü̃ ga yema orearü ngeruü̃ namaã üxü̃. Rü naxcèx rü nango̱xetümare. \v 10 Rü nüxü̃ nachopetü ga nüxĩraü̃xü̃ ga dauxü̃taexü̃, rü ñu̱xũchi ga yema to ga dauxü̃taexü̃. Rü yexguma nawa nangugügu ga yema ĩã̱x ga áchumenèxãnaxcèx ga ítamü̃waama üxü̃, rü nüẽchama niwãxna. Rü ínachoxü̃. Rü yexguma marü wüxi ga ítamü̃ inaxĩxgu, rü nüxna inayarütaxu ga yema orearü ngeruü̃. \v 11 Rü yexguma nüxü̃ nicuèxãchi ga Pedru, rü nügümaã ñanagürü: —Ñu̱xma waxi i nüxü̃ chacuáxü̃ na aixcüma Cori ya Tupana núma namuxü̃ i norü orearü ngeruü̃ na Erodemẽ́xẽwa choxü̃ napuxü̃, rü nawa choxü̃ ínanguxuchixẽẽxü̃ i guxü̃ma i ngẽma chomaã naxügüchaü̃xü̃ i ngẽma Yudíugü i tama yaxõgüxü̃ —ñanagürü. \v 12 Rü yexguma yemaxü̃ yacuèxãchigu ga Pedru, rü ngĩpatawa naxũ ga wüxi ga ngecü ga Maríagu ãe̱gacü. Rü ngĩma iyixĩ ga Cuáü̃ Marcu naẽ. Rü yéma nangutaquẽ́xegü ga muxü̃ma ga duü̃xü̃gü ga yéma yumüxẽgüxü̃. \v 13 Rü ĩã̱xtüarü poxeguxü̃ãrü ĩã̱xwa, rü: —Tu tu tu —ñanagürü ga Pedru. Rü wüxi ga pacü ga Rode ga ngĩe̱ga íiyadau. \v 14 Rü yexguma nagawa nüxü̃ nacuèxgu ga na Pedru yiĩxü̃, rü ngĩrü taãẽmaã rü íiyañamare na nüxü̃ yanaxuxü̃ ga na Pedru yiĩxü̃ ga ĩã̱xtüarü ĩã̱xgu chicü. Rü tama iyawãxna ga ĩã̱x. \v 15 Rü yema yexmagüxü̃ rü: —Cungẽãẽmare —ñanagürügü ngĩxü̃. Natürü ngĩma rü: —Aixcüma nixĩ —ngĩgürügü. Rü yexguma ñanagürügü: —Maneca tama nüma nixĩ. Rü norü dauruü̃ i daxũcü̱̃ã̱xmare nixĩ —ñanagürügü. \v 16 Natürü ga Pedru rü yoxni ĩã̱xwa: —Tu tu tu —ñanagürüama. Rü yexguma naxcè x yawãxnaãgu rü nüxü̃ nadaugügu ga Pedru na yiĩxü̃, rü naḇaixãchiãẽgü. \v 17 Natürü nüma naxunagümẽ́xẽ, rü naxmẽ́xmaã nayanachianexẽẽgü. Rü namaã nüxü̃ nixu na ñuxãcü Cori ínanguxuchixẽẽxü̃ ga poxcupataü̃wa. Rü ñanagürü ta: —¡Chaü̃tiágumaã rü ngẽma togü i yaxõgüxü̃maã nüxü̃ pixu i ngẽma ore! —ñanagürü. Rü yexguma inaxũãchi, rü toxnamana naxũ. \v 18 Rü yexguma yangunegu, rü yema churaragü ga poxcupataü̃wa dauxü̃taegüxü̃ rü poraãcü nanaxi̱xãchiãẽgü yerü tama nüxü̃ nacuèxgü ga ṯacü na ngupetüxü̃ namaã ga Pedru. \v 19 Rü yemacèx ga Erode rü yema churaragüxü̃ namu na Pedrucèx yadaugüxü̃cèx. Rü yexguma taxuxü̃ü̃ma iyangaugügu, rü Erode rü yema churaragügutama nananguxẽẽ na nayuexü̃cèx. Rü yemawena ga Erode rü ínaxũxü̃ ga Yudéaanewa, rü Checharéagu nayaxãchiü̃. \s1 Nayu ga Erode \p \v 20 Rü Erode rü namaã nanu ga Tirucü̱̃ã̱xgü rü Chi-dã́ũcü̱̃ã̱xgü. Natürü ga yema Tirucü̱̃ã̱xgü rü Chidã́ũcü̱̃ã̱xgü rü naxcèx nadaugü na ñuxãcü Erodexü̃ nangüxmüxẽẽgüxü̃, yerü Erodechiü̃ãnewa nixĩ ga nayauxgüãxü̃ ga nabü. Rü yemacèx wüxi ga Erodearü duü̃xü̃ ga ãẽ̱xgacü ga Batumaã naxãmücügü na nüxü̃ nangü̃xẽẽxü̃cèx na Erodemaã yadexagüxü̃cèx. \v 21 Rü Erode rü namaã inaxuneta ga wüxi ga ngunexü̃ na namaã yadexaxü̃cèx. Rü yexguma yema ngunexü̃ ga nagu inaxunetaxü̃wa nanguxgu, rü yema Tirucü̱̃ã̱x rü Chidã́ũcü̱̃ã̱x rü Erodexü̃tawa nangugü. Rü nicu̱xcuchi ga Erode ga norü ãẽ̱xgacüchiru, rü norü tochicaxü̃wa narüto, rü duü̃xü̃gümaã nüxü̃ nixu ga norü ore. \v 22 Rü yexguma ga guxü̃ma ga yema duü̃xü̃gü rü tagaãcü ñanagürügü: —Ñaã ãẽ̱xgacü rü tama duü̃xü̃ãrü dexarüü̃ nixĩ i norü dexa, natürü ñoma Tupanaãrü dexarüü̃ nixĩ —ñanagürügü. \v 23 Rü Erode rü yema duü̃xü̃güarü oremaã nataãẽ, rü tama Tupanaxü̃ nicuèxüü̃chaü̃ ga ñuxãcü Tupana nüxü̃ narüngü̃xẽẽxü̃. Rü yemacèx wüxi ga Tupanaãrü orearü ngeruü̃ ga daxũcü̱̃ã̱x rü yexgumatama Erodexü̃ niḏaawexẽẽ. Rü õxmigü nanangõ̱x, rü yemamaã nayu. \v 24 Natürü yema yaxõgüxü̃ rü yexeraãcü guxü̃wama nüxü̃ nixugüe ga Cori ga Tupanaãrü ore. Rü muxũchixü̃ ga duü̃xü̃gü nüxü̃́ nayaxõgü. \v 25 Rü yexguma marü yanguxẽẽãgu ga norü puracü ga Chauru rü Bernabé, rü ínachoxü̃ ga Yerucharéü̃wa, rü wenaxãrü Aü̃tioquíacèx nawoegu. Rü nayagagü ga Cuáü̃ Marcu. \c 13 \s1 Bernabé rü Chauru rü inanaxügüe ga to ga nachiü̃ãnewa na nangegüãxü̃ ga Tupanaãrü ore \p \v 1 Rü yema yaxõgüxü̃ ga Aü̃tioquíawa yexmagüxü̃tanüwa rü nayexma ga ñuxre ga yatügü ga Tupanaãrü orearü uruü̃gü, rü ñuxre ga yatügü ga Tupanaãrü orewa ngu̱xẽẽtaegüxü̃. Rü yematanüwa nayexma ga Bernabé, rü Chimáũ ga Waxwegu ãe̱gaxü̃, rü Dúchiu ga Chirenecü̱̃ã̱x, rü Manae̱ ga wüxigu ãẽ̱xgacü ga Erodemaã yaexü̃, rü Chauru. \v 2 Rü wüxi ga ngunexü̃ ga yexguma Coricèx ínangutaquẽ́xegügu rü tama nachibüeãcüma ínayumüxẽgüguyane, rü Tupanaãẽ i Üünexü̃ rü ñanagürü nüxü̃: —¡Choxna penamugü i Chauru rü Bernabé na naxügüãxü̃cèx i ngẽma puracü i choma nawa chanamugüchaü̃xü̃! —ñanagürü. \v 3 Rü yexguma nüxü̃ nachauegu ga tama nachibüeãcüma na nayumüxẽgüxü̃, rü Chauru rü Bernabéétügu naxümẽ́xgü ga yema yaxõgüxü̃, rü ñu̱xũchi inanamuãchitanü na naxügüãxü̃cèx ga Tupanaãrü puracü. \s1 Chiprewa naxĩ ga Bernabé rü Chauru \p \v 4-5 Rü Tupanaãẽ i Üünexü̃ rü inanamuãchitanü ga Bernabé rü Chauru. Rü ĩãne ga Cheúchiawa naxĩ, rü gumaãrü türewa inaxĩãchi, rü capaxũ ga Chiprewa naxĩ. Rü Cuáü̃ Marcu nawe narüxũ na nüxü̃ nangü̃xẽẽxü̃cèx. Rü yexguma Charamína ga ĩãneãrü türewa nangugügu, rü inanaxügüe ga nüxü̃ na yaxugüxü̃ ga Tupanaãrü ore ga Yudíugüarü ngutaquẽ́xepataü̃güwa. \v 6 Rü guxü̃gu nixĩãgütanü ga yema capaxũwa ñu̱xmata Papu ga ĩãnewa nangugü. Rü yéma namaã inayarüxĩ ga wüxi ga Yudíu ga yuüxü̃ ga Barechúgu ãe̱gaxü̃. Rü nüma rü wüxi ga idoratèxáxü̃ nixĩ yerü nügü yaxuxgu rü aixcüma Tupanaãrü orearü uruü̃ nixĩ. \v 7 Rü nayexma ga yema capaxũãrü ãẽ̱xgacü ga Chérquiu Paurugu ãe̱gaxü̃. Rü nüma nixĩ ga wüxi ga yatü ga meã naãẽxü̃ cuácü. Rü yema yuüxü̃ rü guma ãẽ̱xgacüarü ngü̃xẽẽruü̃ nixĩ. Rü nüma ga ãẽ̱xgacü rü norü duü̃xü̃güxü̃ namu na Chauru rü Bernabécèx yacagüxü̃cèx, yerü nüxü̃ naxĩnüchaü̃ ga Tupanaãrü ore. \v 8 Natürü yema yuüxü̃ ga Griégugawa Erimínugu ãe̱gaxü̃, rü Chauru rü Bernabéna nayanuxü̃ na Tupanaãrü orexü̃ yaxugüxü̃. Yerü tama nanaxwèxe na yaxõõxü̃ ga guma ãẽ̱xgacü. \v 9-10 Natürü ga Chauru ga Paurugu ta ãe̱gaxü̃, rü aixcüma Tupanaãẽ i Üünexü̃ nawa nayexma. Rü nüma ga Pauru rü meãma nüxü̃ nadawenü ga yema yuüxü̃, rü ñanagürü nüxü̃: —Pa Idoratèxáxü̃ Pa ngoxo Nanex, cuma rü chixexü̃xicatama cuxüxchaü̃, rü naxchi cuxai i guxü̃ma i mexü̃. ¿Ñuxgura tá ta i nüxü̃ curüxoxü̃ na ícuyatóxẽẽxü̃ i Cori ya Tupanaãrü ore i aixcüma ixĩxü̃? \v 11 —Ñu̱xmatátama cuxü̃ napoxcu ya Cori ya Tupana. Rü tá cungexetü, rü ñuxre i ngunexü̃gu rü tãũtáma nüxü̃ cudau ya üèxcü —ñanagürü. Rü yexgumatama naxcèx naxẽãnexü̃chi ga yema yuüxü̃, rü naxmẽ́xmaã nadaugü na texé naxmẽ́xgu yayauxãchixü̃cèx rü namaã ítixũxü̃cèx. \v 12 Rü yexguma yemaxü̃ nadèu̱xgu ga yema capaxũãrü ãẽ̱xgacü rü nayaxõ ga Tupanaãrü ore, yerü namaã naḇaixãchiãẽ ga yema Pauru rü Bernabé nüxü̃ ngu̱xẽẽxü̃ ga Cori ya Tupanachiga. \s1 Pauru rü Bernabé rü Pichídiaanewa yexmane ga ĩãne ga Aü̃tioquíawa nangugü \p \v 13 Rü Papuwa inaxĩãchi ga Pauru namücügümaã rü nixãü̃ ga taxtü ga taxü̃wa. Rü Pérupe ga ĩãnewa nangugü ga Paü̃píriaanewa. Natürü yéma nüxna naxo ga Cuáü̃ Marcu, rü Yerucharéü̃cèx nataegu. \v 14 Rü Pérupewa inaxĩãchi ga Pauru rü Bernabé rü ĩãne ga Aü̃tioquíawa nangugü ga Pichídiaanewa. Rü yéma rü ngü̃xchigaarü ngunexü̃gu rü Yudíugüarü ngutaquẽ́xepataü̃gu nachocu, rü yéma narütogü natanüwa ga yema íngutaquẽ́xegüxü̃. \v 15 Rü yema ngutaquẽ́xewa rü nüxü̃ nadaumatügü ga Tupanaãrü mugü ga Moĩché ümatüxü̃ rü yema ore ga Tupanaãrü orearü uruü̃gü ümatüxü̃. Rü yemawena, rü guma ngutaquẽ́xepataü̃ãrü ãẽ̱xgacügü, rü Bernabé rü Pauruna nacagü, rü ñanagürügü: —Pa Toeneẽgüx, ngẽxguma pexü̃́ nangẽxmagu i perü ore i taãẽxẽẽruü̃ i toxcèx rü marü name i ñu̱xma tomaã nüxü̃ pixu —ñanagürügü. \v 16 Rü yexguma inachi ga Pauru, rü naxunagümẽ́xẽ na iyanachianexü̃cèx ga duü̃xü̃gü. Rü yexguma duü̃xü̃gümaã nidexa, rü ñanagürü: —Pa Duü̃xü̃gü Pa Chautanüxü̃güx rü Guxãma i Pema i To i Nachiü̃ãnecü̱̃ã̱x Ixĩgüxex ya Tupanaxü̃ Ngechaü̃güxe, rü ¡iperüxĩnüẽ! \v 17 —Yima tórü Tupana i yixema i Yudíugü, rü tüxü̃ nade ga nuxcümaü̃güxe ga tórü o̱xigü na tüxü̃ nangü̃xẽẽxü̃cèx. Rü poraãcü tüxü̃ nimuxẽẽ ga yexguma woo to ga nachiü̃ãne ga Equituanewa tayexmagügu. Rü yemaãcü wüxi ga taxü̃ ga nachiü̃ãne tüxü̃ nixĩgüxẽẽ. Rü ñu̱xũchi yemawena, rü norü poramaã tüxü̃ ínagaxü̃ ga yema naãnewa. \v 18 —Rü dauxchitawa ga ngextá taxúema íxãpataxü̃wa tüxü̃ nagagü. Rü yéma 40 ga taunecü Tupana yaxna tümamaã naxĩnü ga guxema tórü o̱xigü. \v 19 —Rü Tupana nanadai ga yema 7 ga ãẽ̱xgacügü ga Canaã́ãnecü̱̃ã̱xgü guxü̃ma ga norü duü̃xü̃gümaãchigü. Rü yemaãcü nanaxü na tórü o̱xigüna naxããxü̃cèx ga yema naãne na tümaãrügüxüchi yiĩxü̃cèx. \v 20 —Rü 450 ga taunecü rü yemaãcü tüxü̃ narüngü̃xẽẽ. Rü yemawena rü tüxna nanamu ga togü ga ãẽ̱xgacügü ga dauruü̃gü ñu̱xmata Tupanaãrü orearü uruü̃ ga Chamue̱ ingucuchi̱x. \v 21 —Rü yexguma ga duü̃xü̃gü rü Tupanana naxcèx nacagü ga wüxi ga ãẽ̱xgacü ga rei na namaã inacuáxü̃cèx. Rü Tupana rü nüxna nanamu ga Chaú ga Chiche nane ga Beyamítaa ixĩcü. Rü nüma nüxna nadau ga duü̃xü̃gü ga 40 ga taunecügu. \v 22 Rü yemawena ga Tupana rü ínanatèxüchi ga Chaú, rü Dabíxü̃ naxuneta na guma norü ãẽ̱xgacü yiĩxü̃cèx. Rü Dabíxü̃ nixuchiga ga Tupana, rü ñanagürü: \q1 “Nüxü̃ chadau rü Dabí ya Ichaí nane rü wüxi ya yatü ya poraãcü choxü̃́ ngúchaü̃cü nixĩ. Rü nüma tá nanaxü i guxü̃ma i ngẽma choma chanaxwèxexü̃”, \m ñanagürü ga Tupana. \v 23 Rü nuxcüma ga Tupana rü marü inaxuneta rü wüxi i Dabítaa tá nixĩ i Cristu ixĩxü̃, rü tá nanamaxẽxẽẽ i Yudíugü. Rü Ngechuchu nixĩ ga guma maxẽxẽẽruü̃ ga tórü o̱xigümaã nüxü̃ yaxucü ga Tupana. \v 24 Natürü naxü̃pa ga Ngechuchu na ínguxü̃, rü Cuáü̃ ga baiü̃xẽẽruü̃ rü guxü̃ma ga Yudíugümaã nüxü̃ nixuchiga ga ore i mexü̃ rü ñanagürü: \p “Rü name nixĩ i nüxü̃ perüxoe i pecüma i chixexü̃, rü Tupanacèx pedaugü, rü ípebaiü̃”, ñanagürü. \v 25 Rü yexguma marü yangaicaxgu ga tá na nayuxü̃ ga Cuáü̃, rü ñanagürü: \p “Rü tama choma nixĩ i ngẽma pema nagu perüxĩnüẽxü̃ i Cristu chiĩxü̃. Natürü choweama ne naxũ i nüma ya aixcüma Cristu ixĩcü. Rü choma rü napẽ́xewa taxuwama chame, rü bai i norü chapatucunüãrü wẽgüwaxüra chame erü nüma rü wüxi i ãẽ̱xgacü i tacüxüchima nixĩ”, ñanagürü ga Cuáü̃. \v 26 Rü ñanagürü ga Pauru, —Pa Chautanüxü̃gü i Abráü̃taagüx, rü Guxãma i Pema i To i Nachiü̃ãnecü̱̃ã̱x i Tupanaxü̃ Ngechaü̃güxex, rü pexcèx nixĩ i ñaã ore i tüxü̃ maxẽxẽẽxü̃. \v 27 —Rü aixcüma yema Yerucharéü̃cü̱̃ã̱xgü ga duü̃xü̃gü rü yema norü ãẽ̱xgacügü rü tama nüxü̃ nacuèxgü ga Tupana Nane na yiĩxü̃ ga Ngechuchu. Rü tama meã nüxü̃ nacuèxgü ga ṯacüchiga na yiĩxü̃ ga yema ore ga nuxcümaü̃güxü̃ ga Tupanaãrü orearü uruü̃gü ümatüxü̃ i ñu̱xma perü ngutaquẽ́xepataü̃wa nüxü̃ pedaumatügüxü̃ i wüxichigü i ngü̃xchigaarü ngunexü̃gu. Rü yemaãcü nümagütama ga yema duü̃xü̃gü ga Ngechuchuxü̃ imèxgüxü̃ rü yexguma yamèxgüãgu rü nayanguxẽẽ ga yema ore ga nuxcüma ümatüxü̃. \v 28 —Rü woo taxuü̃ma ga ṯacü ga chixexü̃ nawa inayangaugü na nayuxẽẽãxü̃cèx, natürü Piratuna naxcèx nacagü na yamáãxü̃cèx. \v 29 —Rü ningu ga guxü̃ma ga yema ore ga Tupanaãrü orearü uruü̃gü ümatüxü̃ ga Ngechuchuchiga ga ñuxãcü tá na nayuxü̃. Rü yemawena rü nanayauxgü ga naxü̃ne ga curuchawa, rü wüxi ga naxmaxü̃gu nayanaxücuchigü. \v 30 —Natürü ga Tupana rü wena nanamaxẽẽ ga woo marü na nayuxü̃. \v 31 —Rü nüma ga Ngechuchu rü muxü̃ma ga ngunexü̃ naxcèx nango̱x ga yema duü̃xü̃gü ga nawe rüxĩxü̃ ga yexguma Gariréaanewa ne naxũxgu rü Yerucharéü̃wa naxũxgu. Rü ngẽma duü̃xü̃gü nixĩ i ñu̱xma i guxü̃ i duü̃xü̃gümaã nüxü̃ ixugüxü̃ i nachiga. \v 32-33 Rü ngẽmaãcü i toma rü núma tangugü na pemaã nüxü̃ tixuxü̃cèx i ngẽma ore i aixcüma mexü̃. Rü dücax, rü yema uneta ga nuxcümaü̃güxü̃ ga tórü o̱xigümaã nüxü̃ yaxuxü̃ ga Tupana, rü taxcèx nayanguxẽẽ ga yexguma Ngechuchuxü̃ wena namaxẽẽgu. Rü wiyaegüpanewa i norü taxre i capíturuwa rü ngẽmachiga nüxü̃ nixu i ngẽxguma: \p “Cuma nixĩ i Chaune, rü choma nixĩ i Cunatü chiĩxü̃”, ñaxgu. \v 34 —Rü Tupana rü nuxcüma rü marü nüxü̃ nixu ga wena tá na namaxẽẽãxü̃ ga Ngechuchu na tama yayixixü̃cèx ga naxü̃ne. Rü norü orewa rü ñanagürü: \q1 “Rü choma tá pexcèx chayanguxẽẽ ga yema unetagü i üünegüxü̃ i aixcüma ixĩgüxü̃ ga nuxcüma Dabímaã nüxü̃ chixuxü̃”, \m ñanagürü. \v 35 —Rü ngẽmacèx toxnamana i Tupanaãrü orewa rü ñanagürü ta: \q1 “Tama cunaxwèxe na yayixixü̃ i naxü̃ne ya Cune ya üünecü,” \m ñanagürü. \v 36 —Rü yexguma namaü̃xgu ga Dabí, rü nüxü̃ narüngü̃xẽẽ ga norü duü̃xü̃gü, yexgumarüü̃ ga ñuxãcü Tupana namuxü̃. Natürü ñu̱xũchi nayu, rü nanatü rü naẽxü̃tagu natèx ga naxü̃ne, rü niyixi. \v 37 —Natürü guma Tupana wena namaxẽẽcü ga Ngechuchu rü tama niyixi ga naxü̃ne. \v 38 —Rü ñu̱xmax, Pa Chaueneẽgüx, rü chanaxwèxe i nüxü̃ pecuèx rü yimatama Ngechuchugagu Tupana tüxü̃́ nüxü̃ nangechaü̃ i tórü pecadugü ngẽxgumarüü̃ i pemaã nüxü̃ tixuxü̃rüü̃. \v 39 —Rü ñu̱xma ya guxãma ya yíxema nüxü̃́ yaxõgüxe, rü Ngechuchugagu Tupana tüxü̃́ nüxü̃ nangechaü̃ i guxü̃ma ga yema pecadugü ga noxri taxucürüwa tüxü̃́ nüxü̃ nangechaü̃xü̃ ga yexguma nagu taxĩxgu ga yema mugü ga Moĩché ümatüxü̃. \v 40 —Rü pexuãẽgü na tama pegu nanguxü̃cèx i ngẽma poxcu i Tupanaãrü orearü uruü̃gü nüxü̃ ixuchigaxü̃ ga yexguma ñagügu: \q1 \v 41 “Rü dücax, Pa Duü̃xü̃gü i Tupanaãrü Orexü̃ Cugüexü̃x, rü tá peḇaixãchie rü tá peyue erü pema pemaxẽyane rü tá chanaxü i ṯacü i taxü̃. Rü pema rü tãũtáma peyaxõgü i woo texé pemaã nüxü̃ ixuxgu”, \m ñanagürü. Rü yexma nayacuèxẽẽ ga Pauru ga norü ore. \v 42 Rü yexguma guma ngutaquẽ́xepataü̃wa ínachoxü̃gu ga Pauru rü namücügü, rü yema duü̃xü̃gü ga tama Yudíugü ixĩgüxü̃ rü nüxü̃ nacèèxü̃gü na to ga ngü̃xchigaarü ngunexü̃gu rü wenaxãrü yematama orexü̃ namaã yaxuxü̃cèx. \v 43 Rü yexguma marü nüxü̃ nachauegu ga na nangutaquẽ́xegüxü̃, rü Pauru rü Bernabéwe narüxĩ ga muxü̃ma ga Yudíugü rü müxü̃ma ga togü ga duü̃xü̃gü ga tama Yudíugü ixĩgüxü̃ natürü Yudíugürüü̃ yaxõgüxü̃. Rü Pauru rü Bernabé rü namaã nidexagü rü nayaxucu̱xẽgü na guxü̃guma nagu naxĩnüẽẽchaxü̃cèx ga ñuxãcü Tupana nüxü̃ ngechaü̃ãcüma na nadexü̃. \v 44 Rü yema to ga ngü̃xchigaarü ngunexü̃gu, rü wixgutaèx guxü̃ma ga yema ĩãnecü̱̃ã̱x nangutaquẽ́xegü na inaxĩnüẽxü̃cèx ga Tupanaãrü ore. \v 45 Natürü nayexma ga ñuxre ga Yudíugü ga tama ngutaquẽ́xegu chocuxü̃. Rü yexguma nüxü̃ nadaugügu ga na namuxũchixü̃ ga duü̃xü̃gü ga Paurucèx ngutaquẽ́xegüxü̃ rü poraãcü nixãũxãchie. Rü inanaxügüe ga na Pauruxü̃ nachoxü̃gagüxü̃ rü namaã naguxchigagüxü̃. \v 46 Natürü ga Pauru rü Bernabé rü tama namuü̃ẽãcüma yema Yudíugüxü̃ nangãxü̃gü, rü ñanagürügü: —Tupana nanaxwèxe na pemaãxĩra nüxü̃ tixuxü̃ i norü ore. Natürü ñu̱xma na nüxü̃ pexoexü̃ i ngẽma ore rü tama na penayauxgüchaü̃xü̃ i maxü̃ i taguma gúxü̃, rü ngẽmacèx i ñu̱xmax i toma rü tá ngẽma tama Yudíugü ixĩgüxü̃tanüwa taxĩ. \v 47 —Yerü yemaãcü toxü̃ namu ga Cori, rü ñanagürü: \q1 “Duü̃xü̃gü i tama Yudíugü ixĩgüxü̃ãrü ngóonexẽẽruü̃ marü cuxü̃ chixĩxẽẽ, na guxü̃wama i ñoma i naãnewa cunangexü̃cèx i chorü ore i maxẽxẽẽruü̃”, \m ñanagürü. \v 48 Rü yexguma yema orexü̃ naxĩnüẽgu ga yema duü̃xü̃gü ga tama Yudíugü ixĩgüxü̃, rü nataãẽgü rü ñanagürügü: —Rü namexẽchi nixĩ i ñaã Cori ya Tupanaãrü ore —ñanagürügü. Rü nayaxõgü ga guxü̃ma ga yema duü̃xü̃gü ga Tupana marü nüxü̃ unetaxü̃ na nayauxgüãxü̃cèx i maxü̃ i taguma gúxü̃. \v 49 Rü yemaãcü guxü̃wama ga yema naãnewa nanguchigü ga Cori ya Tupanaãrü ore. \v 50 Natürü yema Yudíugü ga tama Ngechuchuaxü̃́ yaxõgüchaü̃xü̃, rü chixexü̃maã nayaxuxcu̱xẽgü ga ñuxre ga ngexü̃gü ga mexü̃gü ga Tupanaxü̃ ngechaü̃güxü̃ rü guma ĩãneãrü ãẽ̱xgacügü na Pauru rü Bernabéxü̃ ínawoxü̃xü̃cèx. Rü yemacèx ínanawoxü̃ ga yema naãnewa. \v 51 Rü yexguma ga Pauru rü Bernabé rü inapagücutü ga norü üxaxü̃cutü na yemawa nüxü̃ yacuèxãchitanüxü̃cèx ga norü chixexü̃ ga yema ĩãnecü̱̃ã̱xgü ga duü̃xü̃gü. Rü ñu̱xũchi ga Pauru rü Bernabé rü ĩãne ga Icúniũwa naxĩ. \v 52 Natürü yema yaxõgüxü̃ ga guma ĩãne ga nawa ínachoxü̃newa yexmagüxü̃ rü poraãcü Tupanamaã nataãẽgü, rü Naãẽ i Üünexü̃ rü aixcüma nawa nayexma. \c 14 \s1 Pauru rü Bernabé rü ĩãne ga Icúniũwa nayexmagü \p \v 1 Rü Icúniũwa rü wüxigu Yudíugüarü ngutaquẽ́xepataü̃gu nachocu ga Pauru rü Bernabé. Rü meãma nüxü̃ nixuchiga ga Tupanaãrü ore rü yemaãcü nayaxõgü ga muxü̃ma ga duü̃xü̃gü ga Yudíugü rü yema tama Yudíugü ixĩgüxü̃ rü ta. \v 2 Natürü yema Yudíugü ga tama Ngechuchuaxü̃́ yaxõgüxü̃, rü chixexü̃maã nayaxucu̱xẽgü ga yema tama Yudíugü ixĩgüxü̃ na yema yaxõgüxü̃chi naxaiexü̃cèx. \v 3 Rü yemacèx muxü̃ma ga ngunexü̃ yexma narücho ga Pauru rü Bernabé, rü tama namuü̃ẽãcüma nüxü̃ nixuchiga ga Cori ya Tupanaãrü ore. Rü yema duü̃xü̃gümaã nüxü̃ nixu na ñuxãcü Tupana poraãcü tüxü̃ nangechaü̃xü̃. Rü nüma ga Cori rü yema duü̃xü̃güxü̃ nüxü̃ nadauxẽẽ na namaã nataãẽxü̃ ga yema ore. Rü yemacèx Pauru rü Bernabéxü̃ narüngü̃xẽẽ na inawẽ́xgüãxü̃cèx ga cuèxruü̃gü rü na naxügüãxü̃cèx ga mexü̃gü ga Tupanaãrü poramaã naxügüxü̃. \v 4 Natürü ga guma ĩãnecü̱̃ã̱x ga duü̃xü̃gü rü nitoye. Rü nümaxü̃ rü yema Yudíugüwaama naxügü rü togü rü Pauru rü Bernabéwaama naxügü. \v 5 Rü yexguma ga yema Yudíugü, rü yema duü̃xü̃gü ga tama Yudíugü ixĩgüxü̃, rü guma ĩãneãrü ãẽ̱xgacügümaã wüxigu nagu narüxĩnüẽ na Pauruxü̃ rü Bernabéxü̃ yayauxgüxü̃ na nutamaã ínamuxũchigüãxü̃cèx. \v 6-7 Natürü yexguma nüxü̃ nacuáchigagügu ga Pauru rü Bernabé, rü nibuxmü. Rü Dicóniũãnewa yexmane ga ĩãnegü ga Listra rü Derbewa naxĩ. Rü guma ĩãnegüwa rü guxü̃ma ga yema naãnewa ipeagüxü̃ ga duü̃xü̃gümaã rü ta nüxü̃ nixuchigagü ga ore i mexü̃. \s1 Nutagümaã Pauruxü̃ ínamuxũchigü ga Listrawa \p \v 8-9 Rü yéma Listrawa nayexma ga wüxi ga yatü ga ínapogücutüxü̃ norü bucümatama. Rü yéma narüto rü inarüxĩnü ga yema Pauru nüxü̃ ixuxü̃ ga ore. Rü Pauru rü meãma nüxü̃ nadawenü, rü nüxü̃ nadau ga na nüxü̃́ nayexmaxü̃ ga norü õ na naxcèx yataanexü̃cèx. \v 10 Rü yexguma ga Pauru rü tagaãcü ñanagürü nüxü̃: —¡Inachi, rü meãma ínangacutü! —ñanagürü. Rü yexguma inayuxnagü ga guma yatü, rü inanaxügü ga na iyaxũxü̃. \v 11 Rü yexguma yema muxü̃ma ga duü̃xü̃gü nüxü̃ daugügu ga yema na naxüxü̃ ga Pauru, rü tagaãcü yema Dicóniũgawa nidexagü, rü ñanagürügü: —Tupanagü i naduü̃xü̃güraü̃xü̃ ínarüxĩgü, rü tatanüwa nangugü —ñanagürügü. \v 12 Rü Bernabé rü tupana ga Chéumaã nanaxüégagü. Rü Pauru rü Érememaã nanaxüégagü yerü nüma nixĩ ga yadexaxü̃. \v 13 Rü guma ĩãne íixücuxü̃wa nayexma ga tupana ga Chéuarü tupauca ga taxü̃ne. Rü guma tupaucaarü pai rü yéma nanagagü ga wocagü ga iyatüxü̃ ga putüramaã ngèxãẽgüxü̃. Rü nüma ga pai rü ga duü̃xü̃gü rü nanadaixchaü̃ ga yema wocagü naxcèx ga Pauru rü Bernabé na yemamaã nüxü̃ yacuèxüü̃güxü̃cèx. \v 14 Natürü yexguma nüxü̃ yacuèxãchitanügu ga Bernabé rü Pauru, rü norü gáuxü̃chirugu nagáugüe na yema duü̃xü̃gü nüxü̃ cuèxgüxü̃cèx na tama namexü̃ ga yema naxcèx naxüechaü̃xü̃. Rü yema muxü̃ma ga duü̃xü̃gütanüwa nabuxmü, rü ñaxü̃maã aita naxüe: \v 15 —Pa Yatügüx, ¿tü̱xcüü̃ toxcèx penaxü i ngẽma? Toma rü pexrüü̃ duü̃xü̃gümare tixĩgü. Rü nuã taxĩ na pemaã nüxü̃ tayarüxuxü̃cèx na nüxü̃ perüxoexü̃cèx i ngẽma chixexü̃gü i taxuwama mexü̃ rü naxcèx pedaugüxü̃cèx ya Tupana ya maxü̃cü ga naxücü ga daxũguxü̃ i naãne, rü ñoma i naãne, rü taxtü i taxü̃, rü guxü̃ma i nawa ngẽxmaxü̃. \v 16 —Rü nuxcümayerü nixĩ ga Tupana ga yaxna namaã naxĩnüxü̃ ga duü̃xü̃gü ga woo nümagü nanaxwèxegüxü̃ naxügügu. \v 17 —Natürü nüma ga Tupana rü taguma nüxü̃ narüchau na duü̃xü̃güxü̃ nangü̃xẽẽxü̃. Rü yemaãcü tüxü̃ nüxü̃ nacuèxẽẽ na Tupana yiĩxü̃ i nümax. Rü nümatama nixĩ i núma namuãxü̃ ya pucü rü meã pexü̃́ nayaexẽxẽãxü̃ i penetügü. Rü nüma nixĩ i pexna naxããxü̃ i pewemü na ngẽmaãcü petaãẽgüxü̃cèx —ñanagürügü ga Pauru rü Bernabé. \v 18 Natürü woo yema orexü̃ namaã na yaxugüxü̃ rü poraãcü nüxü̃́ naguxcha ga Pauru rü Bernabé ga nüxna na nachogüxü̃ ga duü̃xü̃gü ga tama naxcèx na nadaiãxü̃cèx ga yema wocagü na yemamaã nüxü̃ yacuèxüü̃güxü̃cèx. Rü düxwa yemacèx tama naxcèx nanadai. \v 19 Natürü yexgumayane rü ínangugü ga ñuxre ga Yudíugü ga Aü̃tioquíawa rü Icúniũwa ne ĩxü̃. Rü chixexü̃maã nayaxucu̱xẽgü ga yema muxü̃ma ga duü̃xü̃gü na tama Pauru rü Bernabéga naxĩnüẽxü̃cèx, rü namaã nanuẽxü̃cèx. Rü yemacèx ga yema duü̃xü̃gü rü nutamaã Pauruxü̃ ínamuxũchigü, rü ĩãneãrü ĩxpemawa nanatúchigügü, yerü nüma nüxü̃ nacuèxgügu rü marü nayu. \v 20 Natürü yexguma yema yaxõgüxü̃ naxü̃tawa ngutaquẽ́xegu, rü inachi ga Pauru, rü wenaxãrü nagu naxücu ga guma ĩãne. Rü moxü̃ãcü inaxũãchi ga yéma, rü Bernabémaã Derbewa naxũ. \v 21 Rü guma ĩãnewa nüxü̃ nixugüe ga ore ga mexü̃. Rü nanangúexẽẽ ga duü̃xü̃gü, rü muxü̃ma Tupanaãxü̃́ nayaxõgü. Rü yemawena rü wenaxãrü naxcèx nawoegu ga Listra, rü Icúniũ, rü Aü̃tioquía. \v 22 Rü guma ĩãnegüwa rü yema yaxõgüxü̃xü̃ nixucu̱xẽgü, rü nüxü̃́ nanangúchaü̃xẽẽgü na guxü̃guma meã na yaxõgüãxü̃cèx. Rü namaã nüxü̃ nixugüe, rü ñanagürügü: —Ngẽma Tupana ãẽ̱xgacü íxĩxü̃wa na ixücuxü̃cèx, rü tanaxwèxe na muẽ̱xpü̱xcüna guxchaxü̃gümaã yaxna ixĩnüẽxü̃ i ñoma i naãnewa —ñanagürügü. \v 23 Rü Pauru rü Bernabé rü wüxichigü ga ĩãnewa rü nüxü̃ nixunetatanü ga ñuxre ga yatügü na yaxõgüxü̃ãrü ãẽ̱xgacügü yixĩgüxü̃cèx. Rü tama nachibüeãcüma naxcèx nayumüxẽgü. Rü yemawena rü yima Cori ya Tupana ga nüxü̃́ yaxõgüãcüna nanaxuaxü̃gü na guxü̃guma namaã inaxã́ũxü̃cèx rü meã nüxna nadauxü̃cèx ga yema yaxõgüxü̃ãrü ãẽ̱xgacügü. \s1 Pauru rü Bernabé rü naxcèx nawoegu ga Aü̃tioquía ga Chíriaanewa yexmane \p \v 24 Rü Pichídiaanewa nichopetü, rü Paü̃píriaanewa nangugü. \v 25 Rü Pérupe ga ĩãnewa nüxü̃ nixugüe ga Tupanaãrü ore, rü ñu̱xũchi Atária ga ĩãnewa naxĩ. \v 26 Rü yéma rü wüxi ga wapurugu nichoü̃ na Aü̃tioquíacèx nawoeguxü̃cèx. Rü guma ĩãne ga Aü̃tioquíawa nixĩ ga noxri duü̃xü̃gü Tupanana namugüxü̃ ga Pauru rü Bernabé na naxügüãxü̃cèx ga yema puracü ga ñu̱xma marü yanguxẽẽgüxü̃. \v 27 Rü yexguma ínangugügu ga Pauru rü Bernabé, rü nanangutaquẽ́xexẽẽ ga guxü̃ma ga yema duü̃xü̃gü ga yaxõgüxü̃. Rü namaã nüxü̃ nixugügü ga guxü̃ma ga ñuxãcü Tupana poraãcü nüxü̃ na rüngü̃xẽẽxü̃. Rü yexgumarüü̃ ta rü namaã nüxü̃ nixugügü ga ñuxãcü na yaxõgüãxü̃ ga yema duü̃xü̃gü ga tama Yudíugü ixĩgüxü̃, yerü Tupana nüxü̃́ nanatauxchaxẽẽ na yaxõgüãxü̃cèx. \v 28 Rü muxü̃ma ga ngunexü̃gu yema yaxõgüxü̃tanüwa nayexmagü ga Pauru rü Bernabé. \c 15 \s1 Yerucharéü̃wa nangutaquẽ́xegü \p \v 1 Rü yexgumaü̃cüü rü nayexma ga ñuxre ga duü̃xü̃gü ga Yudéaanewa ne ĩxü̃ ga Aü̃tioquíawa ngugüxü̃. Rü nümagü inanaxügüe ga tüxü̃ na nangúexẽẽxü̃ ga guxema yaxõgüxe ga Aü̃tioquíacü̱̃ã̱x, rü ñanagürügü: —Ngẽxguma tama pegü ípewiü̃chèxmüpẽ́xechiraü̃gu yema Moĩché tüxü̃ muxü̃rüü̃ rü taxuacüma pexü̃́ nangẽxma i maxü̃ i taguma gúxü̃ —ñanagürügü. \v 2 Natürü ga Pauru rü Bernabé rü tama norü me nixĩ ga yema, rü yemacèx poraãcü nügü namaã nachoxü̃gagü ga yema duü̃xü̃gü ga Yudéaanewa ne ĩxü̃. Rü düxwa Pauru rü Bernabé rü ñuxre ga togü ga Aü̃tioquíacü̱̃ã̱x ga yaxõgüxü̃xü̃ naxunetagü na Yerucharéü̃wa naxĩxü̃cèx na yema ngúexü̃gü ga Ngechuchu imugüxü̃ rü yema yaxõgüxü̃ãrü ãẽ̱xgacügümaã yamexẽẽgüãxü̃cèx ga yemachiga. \v 3 Rü yemaãcü ga yema yaxõgüxü̃ ga Aü̃tioquíacü̱̃ã̱x rü Yerucharéü̃wa nanamugü ga yema yatügü na naxcèx íyacagüxü̃cèx rü yamexẽẽgüãxü̃cèx ga yema ore. Rü Peníchiaanewa rü Chamáriaanewa nachopetü ga Pauru rü Bernabé. Rü yéma rü duü̃xü̃gümaã nüxü̃ nixugüe ga ñuxãcü yema tama Yudíugü ixĩgüxü̃ rü nüxü̃ na naxoexü̃ ga nuxcümaü̃xü̃ ga nacümagü na Tupanawe naxĩxü̃cèx. Rü yema oremaã poraãcü nanataãẽxẽẽgü ga guxü̃ma ga yema yaxõgüxü̃. \v 4 Rü Yerucharéü̃wa nangugü ga Pauru rü Bernabé. Rü guxü̃ma ga yema yaxõgüxü̃ rü yema ngúexü̃gü ga Ngechuchu imugüxü̃ rü yema yaxõgüxü̃ãrü ãẽ̱xgacügü rü meãma nanayauxgü. Rü Pauru rü Bernabé namaã nüxü̃ nixugügü ga guxü̃ma ga ñuxãcü Tupana poraãcü nüxü̃ na rüngü̃xẽẽxü̃ na duü̃xü̃gümaã nüxü̃ yaxugüxü̃cèx ga ore i mexü̃. \v 5 Natürü ñuxre ga Parichéugü ga Ngechuchuaxü̃́ yaxõgüxü̃, rü inachigü, rü ñanagürügü: —Name nixĩ na nügü ínawiü̃chèxmüpẽ́xechiraü̃güxü̃ i ngẽma tama Yudíugü ixĩgüxü̃ i ngexwaca yaxõgüxü̃. Rü name nixĩ na naga naxĩnüẽxü̃ i ngẽma mugü ga Moĩché ümatüxü̃ —ñanagürügü. \v 6 Rü yexguma nangutaquẽ́xegü ga yema ngúexü̃gü ga Ngechuchu imugüxü̃ rü yema yaxõgüxü̃ãrü ãẽ̱xgacügü na namexẽẽgüãxü̃cèx ga yema ore. \v 7 Rü yixcama marü ñuxgumama nügümaã yéma yaporagatanücüügu, rü inachi ga Pedru, rü ñanagürü nüxü̃: —Pa Chaueneẽgüx, pema nüxü̃ pecuèx ga na ü̃pamama Tupana choxü̃ yaxuxü̃ ga petanüwa na yema duü̃xü̃gü i tama Yudíugü ixĩgüxü̃maã nüxü̃ chixuxü̃cèx i norü ore i mexü̃ i maxẽxẽẽruü̃, na nümagü rü ta Ngechuchuaxü̃́ yaxõgüãxü̃cèx. \v 8 —Rü yima Tupana ya guxããẽxü̃ cuácü rü tüxü̃ nüxü̃ nadauxẽẽ na nadeãxü̃ i ngẽma duü̃xü̃gü i tama Yudíugü ixĩgüxü̃, yerü nüxna nanamu ga Naãẽ i Üünexü̃ yema tüxna namuãxü̃rüü̃. \v 9 —Rü Tupanapẽ́xewa rü yixema i Yudíugü rü namaã tawüxigu i ngẽma duü̃xü̃gü i tama Yudíugü ixĩgüxü̃. Yerü nümagü rü ta Tupana nüxü̃́ nüxü̃ nangechaü̃ ga norü pecadugü ga yexguma nüxü̃́ yaxõgüãgu. \v 10 —¿Rü tü̱xcüü̃ tama namaã petaãẽ i ñu̱xma i ngẽma Tupana üxü̃? ¿Rü tü̱xcüü̃ ngẽma ngexwacèx yaxõgüxü̃xü̃ penaxüxẽẽchaü̃ i ngẽma Moĩchéarü mugü i guxchaxü̃ ga tórü o̱xigü rü taxuacüma naga taxĩnüẽxü̃ rü woo yixemagü rü ta taxuacüma inguxẽẽxü̃? \v 11 —Rü tama ngẽma mugü nixĩ i tüxü̃ maxẽxẽẽxü̃. Natürü yixema rü tayaxõgü na tórü Cori ya Ngechuchu tamaã mecümaxü̃gagu yiĩxü̃ na tüxna naxãmareãxü̃ i maxü̃ i taguma gúxü̃. Rü ngẽxgumarüü̃ ta nixĩ i naxcèx i nümagü i tama Yudíugü ixĩgüxü̃ —ñanagürü ga Pedru. \v 12 Rü inanaxügü ga Bernabé rü Pauru na yadexagüxü̃. Rü guxü̃ma ga yema duü̃xü̃gü rü inarüchianegü rü inarüxĩnüẽmare. Rü Bernabé rü Pauru rü namaã nüxü̃ nixugüe ga ñuxãcü Tupana na nüxü̃ rüngü̃xẽẽgüxü̃ na naxügüãxü̃cèx ga mexü̃ ga taxü̃gü ga Tupanaãrü poramaã naxügüxü̃ natanüwa ga yema duü̃xü̃gü ga tama Yudíugü ixĩgüxü̃. \v 13 Rü yexguma Bernabé rü Pauru igúegagügu, rü nüxĩxãrü nidexa ga Chaü̃tiágu, rü ñanagürü: —Pa Chaueneẽgüx, ¡choxü̃́ iperüxĩnüẽ! \v 14 —Pedru i Chimáũ rü tamaã nüxü̃ nixu na ñuxãcü Tupana inaxügüxü̃ ga nüxü̃ na nangü̃xẽẽxü̃ ga yema duü̃xü̃gü i tama Yudíugü ixĩgüxü̃. Rü tamaã nüxü̃ nixu ta na ñuxãcü Tupana yema duü̃xü̃gütanüwa nadeãxü̃ ga ñuxre ga duü̃xü̃gü na noxrü yixĩgüxü̃cèx. \v 15 —Rü ngẽma Pedru nüxü̃ ixuxü̃ rü nawüxigu namaã ga yema ore ga nuxcümaü̃güxü̃ ga orearü uruü̃gü ümatüxü̃ ga ñaxü̃: \q1 \v 16 “Rü ngẽmawena rü tá chataegu, rü tá nüxü̃ charüngü̃xẽẽ i Dabítaagü i Yudíugü. Rü woo nawoonemare i ñu̱xmax, natürü wena táxarü wüxiwa chanaxĩxẽẽ, rü tá íchanadagüxẽẽ na noxrirüü̃ naporaexü̃cèx. \v 17 Rü ngẽmaãcü tá nüxü̃ charüngü̃xẽẽ na ngẽma duü̃xü̃gü i tama Yudíugü ixĩgüxü̃ rü chauxcèx nadaugüxü̃cèx, wüxigu namaã i guxü̃ma i chorü duü̃xü̃gü i Yudíugü i choma chadexü̃. \v 18 Rü yemaãcü nüxü̃ nixu ga nüma ga Cori ya Tupana ga nuxcümama tüxü̃ nüxü̃ cuèxẽẽcü ga yema”, \m ñanagürü ga yema ore ga nuxcüma ümatüxü̃. \v 19 Rü ñanagürü ga Chaü̃tiágu: —Rü ngẽmacèx, Pa Chaueneẽgüx, rü chauxcèx rü tama name na guxü̃ i Moĩché ümatüxü̃ i mugümaã nüxü̃ ichixewexü̃ i ngẽma duü̃xü̃gü i tama Yudíugü ixĩgüxü̃ i nüxü̃ rüxoexü̃ i nuxcümaü̃xü̃ i nacümagü na Tupanawe naxĩxü̃cèx. \v 20 —Rü narümemaẽ nixĩ i naxcèx tanaxümatü i popera, rü ngẽmawa namaã nüxü̃ tixu: \q3 (1) Rü tama name na nangõ̱xgüãxü̃ i ngẽma naxü̃nagümachi i togü norü tupananetachicünèxãgücèx dèi̱xü̃. \q3 (2) Rü tama name na naĩ i ngemaã rü ẽ́xna naĩ ya yatümaã inapexü̃. \q3 (3) Rü tama name na nangõ̱xgüãxü̃ i namachi i ngẽma naẽxü̃ rü ẽ́xna naxü̃na i wẽxnaãxü̃ rü ẽ́xna natügu nguxü̃. \q3 (4) Rü tama name na nangõ̱xgüãxü̃ ya nagü. \m Rü ngẽxĩcatama nixĩ i inaxwèxexü̃ na naxcèx naxümatüxü̃. \v 21 —Erü guxü̃ne ya ĩãnewa nangẽxma ya Yudíugüarü ngutaquẽ́xepataü̃ i ngextá nuxcümama guxü̃ i ngü̃xchigaarü ngunexü̃gu nawa ínangúe rü nüxü̃ nixuchigagü i guxü̃ma i ngẽma mugü ga Moĩché ümatüxü̃ —ñanagürü ga Chaü̃tiágu. \s1 Popera ga yema duü̃xü̃gü ga tama Yudíugü ixĩgüxü̃cèx ümatüxü̃ \p \v 22 Rü yema ore rü norü me nixĩ ga yema ngúexü̃gü ga Ngechuchu imugüxü̃, rü yema yaxõgüxü̃ãrü ãẽ̱xgacügü, rü guxü̃ma ga yema yaxõgüxü̃. Rü nügümaã ñanagürügü: —¡Ngĩxã tatanüwa tanade ya taxre ya yatügü na Aü̃tioquíawa namugüxü̃cèx namaã ya Pauru rü Bernabé! —ñanagürügü. Rü nüxü̃ naxunetagü ga Yuda ga Barsabágu ãe̱gaxü̃ rü Chira. Rü nümagü ga Yuda rü Chira rü ãẽ̱xgacügü nixĩ ga natanüwa ga yema yaxõgüxü̃ ga Yerucharéü̃wa yexmagüxü̃. \v 23 Rü namaã yéma nanamugü ga popera, rü ñaã nixĩ ga yema ore ga nagu naxümatügüxü̃: \p “Pa Toeneẽgü i Tama Yudíugü Ixĩgüxe i Aü̃tioquíagu rü Chíriaanegu rü Chiríchiaanegu Ãchiü̃güxe, rü toma i peeneẽgü i Ngechuchu toxü̃ imugüxe rü toma i yaxõgüxü̃ãrü ãẽ̱xgacügü ixĩgüxex, rü pexü̃ tarümoxẽgü. \v 24 Rü nüxü̃ tacuáchigagü rü ñuxre ga duü̃xü̃gü ga núma ne ĩxü̃ rü woo tama toma yéma tanamugü natürü nümagü rü yéma naxĩ rü Moĩchéarü mugümaã pexü̃ nachixewegü rü yemaãcü pexü̃ ínatüexẽẽ. \v 25 Rü yemacèx guxãma ga toma rü wüxigu nagu tarüxĩnüẽ na totanüwa nüxü̃ taxunetaxü̃ ga taxre ga taeneẽgü na pexcèx nge̱ma tanamugüxü̃cèx namaã i taeneẽgü i nüxü̃ ingechaü̃güxü̃ i Bernabé rü Pauru. \v 26 Rü nümagü i Bernabé rü Pauru nixĩ ga poraãcü ãũcümaxü̃wa nayexmagüxü̃ naxcèx ga tórü Cori ya Ngechuchu ya Cristu. \v 27 Rü ñu̱xma rü pexcèx nge̱ma tanamugü i Yuda rü Chira na nümagüxüchi pemaã nüxü̃ yaxugüxü̃cèx rü pemaã nango̱xẽẽgüãxü̃cèx i guxü̃ma i torü ore. \v 28-29 Erü Tupanaãẽ i Üünexü̃cèx name, rü toxcèx rü ta name na tama muxü̃ma i mugü pexna taxãgüxü̃. Rü ñaã ãgümücü i mugüxicatama nixĩ i pexü̃ tamuxü̃: \q3 (1) Rü tama name na penangṍxü̃ i naxü̃nagümachi i togü norü tupananetachicünèxãgücèx dèi̱xü̃. \q3 (2) Rü tama name na penangṍxü̃ i namachi i ngẽma naxü̃nagü i wẽxnaãxü̃. \q3 (3) Rü tama name na penangṍxü̃ ya nagü. \q3 (4) Rü tama name na naĩ i ngemaã rü ẽ́xna naĩ ya yatümaã ipepexü̃. \m Rü mexü̃ tá pexügü ega penaxauregu i ngẽma mugü. Rü nuãma pexna”, ñanagürü ga yema ore ga naxümatügüxü̃. \v 30 Rü natanüxü̃xü̃ namoxẽgüguwena, rü inaxĩãchi ga yema yéma mugüxü̃, rü Aü̃tioquíawa naxĩ. Rü yexguma yéma nangugügu rü nanangutaquẽ́xexẽẽ ga guxü̃ma ga yema yaxõgüxü̃ ga duü̃xü̃gü, rü nüxna nanaxãgü ga yema popera. \v 31 Rü yexguma nüxü̃ nadaumatügügu, rü poraãcü nataãẽgü namaã ga yema ucu̱xẽgü ga nüxna naxãgüxü̃. \v 32 Rü Yuda rü Chira ga Tupanaãrü orearü uruü̃gü na yixĩgüxü̃, rü muxü̃ma ga oremaã nayaxucu̱xẽgü ga yema yaxõgüxü̃, rü nüxü̃ narüngü̃xẽẽ na yexeraãcü yaxõgüãxü̃cèx. \v 33 Rü marü ñuxre ga ngunexü̃ yéma nayexmagüguwena, rü ínixĩ. Rü yema yaxõgüxü̃ ga Aü̃tioquíacü̱̃ã̱x, rü taãẽãcüma Yuda rü Chiraxü̃ narümoxẽgü rü meãma ínayamugü na naxcèx nawoeguxü̃cèx ga yema Yerucharéü̃cü̱̃ã̱x ga noxri natanüwa namugüxü̃. \v 34 Natürü ga Chira rü nagu narüxĩnü na yexma Aü̃tioquíagu naxã́ũxü̃, rü yemacèx Yudaxicatama Yerucharéü̃cèx nataegu. \v 35 Rü Pauru rü Bernabé rü ta yexma narücho. Rü wüxigu namaã ga muxü̃ma ga togü, rü nanangúexẽẽ ga duü̃xü̃gü, rü namaã nüxü̃ nixugügü ga Cori ya Tupanaãrü ore i mexü̃. \s1 Pauru rü wenaxãrü inaxũãchi ga to ga nachiü̃ãnegüwa na nangeaxü̃ ga Tupanaãrü ore \p \v 36 Rü yexguma marü ñuxre ga ngunexü̃ ngupetügu, rü ñanagürü ga Pauru Bernabéxü̃: —¡Ngĩxã wenaxãrü natanügu tanaxĩãne i ngẽma yaxõgüxü̃ i guxü̃ne ya ĩãne ga ngextá nüxü̃ íixuchigaxü̃wa ga Cori ya Tupanaãrü ore na nüxü̃ idauxü̃cèx na ñuxãcü nüxü̃ ínangupetügüxü̃! —ñanagürü. \v 37 Rü Bernabé rü nayagaxchaü̃ ta ga Cuáü̃ Marcu. \v 38 Natürü ga Pauru rü tama nanaxwèxe ga na yagaãxü̃, yerü Paü̃píriawa nüxna naxo ga noxri, rü tama ínayaxümücü ga yema puracüwa. \v 39 Rü poraãcü nügümaã niporagatanücüü naxcèx ga yema, rü düxwa nügüna nixĩgü. Rü Bernabé nayaga ga Marcu, rü Chiprearü capaxũwa naxũ. \v 40 Rü yoxni ga Pauru rü Chiraxü̃ niga. Rü yema Aü̃tioquíacü̱̃ã̱x ga yaxõgüxü̃ rü naxcèx nayumüxẽgü na Tupana nüxü̃ rüngü̃xẽẽgüxü̃cèx. Rü yexguma inaxĩãchi. \v 41 Rü Chíriaanewa rü Chiríchiaanewa nachopetü, rü yéma Tupanaãrü oremaã nanataãẽxẽẽgü ga yema yaxõgüxü̃. \c 16 \s1 Pauru rü Chirawe narüxũ ga Timutéu \p \v 1 Rü Derbewa rü Listrawa nangugü ga Pauru rü Chira. Rü yéma nayexma ga wüxi ga yaxõcü ga Timutéugu ãe̱gacü. Rü naẽ rü wüxi ga Yudíu ga yaxõ̱xcü iyixĩ. Rü nanatü rü wüxi ga Griégu tixĩ. \v 2 Rü guxü̃ma ga yema yaxõgüxü̃ ga Listracü̱̃ã̱xgü rü Icúniũcü̱̃ã̱xgü rü nüxü̃ nixugüe na mea maxü̃cü yixĩxü̃ ga nüma ga Timutéu. \v 3 Rü Pauru rü nanaxwèxe na Timutéu íyaxümücüxü̃. Natürü naxü̃pa ga na yagaãxü̃ rü ínanawiechèxmüpẽ́xechiraü̃, yerü yemaãcü nanaxwèxegü ga yema Yudíugü ga yema naãnewa yexmagüxü̃. Yerü guxü̃ma nüxü̃ nacuèxgü ga na Griégu tiĩxü̃ ga nanatü. \v 4 Rü guxü̃nema ga guma ĩãnegü ga nawa nachopetünewa, rü duü̃xü̃gümaã nüxü̃ nixugüetanü ga yema ucu̱xẽ ga yema Yerucharéü̃cü̱̃ã̱x ga ngúexü̃gü ga Ngechuchu imugüxü̃ rü yema yaxõgüxü̃ãrü ãẽ̱xgacügü nüxü̃ ixugüxü̃. \v 5 Rü yemaãcü yexeraãcü meã nayaxõgü ga guxü̃ma ga yema yaxõgüxü̃, rü guxü̃ ga ngunexü̃ rü yexeraãcü nimuẽtanü ga yema yexwacèx yaxõgüxü̃. \s1 Pauru nango̱xetü rü wüxi ga yatü ga Machedóniãcü̱̃ã̱xü̃ nadau \p \v 6 Rü Áchiaanewa naxĩxchaü̃ na yéma nüxü̃ yaxugüxü̃cèx ga ore i mexü̃. Natürü Tupanaãẽ i Üünexü̃ rü nüxna nanachu̱xu ga yema. Rü yemacèx Piríquiaanewa rü Gárataanewaama nachopetü. \v 7 Rü Míchiaarü naãnewa nangugü, rü yéma nagu narüxĩnüẽ ga na Bitíniããrü naãnewa naxĩxü̃. Natürü yéma rü ta Tupanaãẽ i Üünexü̃ nüxna nanachu̱xu ga na yéma naxĩxü̃. \v 8 Rü yemacèx Míchiaanewa nachopetümare rü ĩãne ga Tróawa nangugü. \v 9 Rü yema chütaxü̃gu rü Pauru nango̱xetü rü nüxü̃ nadau ga wüxi ga yatü ga Machedóniãcü̱̃ã̱x ga napẽ́xegu chicü. Rü nüxü̃ nacèèxü̃, ñaxü̃maã: —¡Machedóniãwa naxũ, rü toxü̃ rüngü̃xẽẽ! —ñaxü̃maã. \v 10 Rü yexguma yemaxü̃ nadèu̱xgu ga Pauru, rü yexgumatama togü tamexẽẽgü na Machedóniãwa taxĩxü̃cèx. Yerü nüxü̃ tacuèxgü rü aixcümaxü̃chi nixĩ ga Tupana toxcèx c̱axü̃ na yema duü̃xü̃gümaã nüxü̃ tixuxü̃cèx ga ore i mexü̃. \s1 Piripuwa nayexmagü ga Pauru ru Chira \p \v 11 Rü Tróaarü türewa itaxĩãchi, rü capaxũ ga Chamotáchiucèx wẽ́xgu taxĩ. Rü moxü̃ãcü Neã́poriwa tangugü. \v 12 Rü yéma rü dauxchitagu taxĩ rü Piripuwa tangugü. Rü guma nixĩ ya Dumacü̱̃ã̱xgüarü ĩãne ga Machedóniããnegu naxügüne. Rü guma nixĩ ya guxü̃ne ya ĩãneãrü tamaẽne ga yéma. Rü yéma tayexmagü ga ñuxre ga ngunexü̃gü. \v 13 Rü ngü̃xchigaarü ngunexü̃gu, rü guma ĩãne iyacuáxü̃wa taxĩ ga natüpechinüwa, yerü nagu tarüxĩnüẽgu rü yéma nayexma ga Yudíugüarü yumüxẽchica. Rü yéma tarütogü, rü namaã tidexagü ga ñuxre ga ngexü̃gü ga yéma ngutaquẽ́xegüxü̃, rü namaã nüxü̃ tixugü ga Tupanaãrü ore. \v 14 Rü yéma iyexma ga wüxi ga ngecü ga Díria ga ngĩe̱ga ga Tupanaxü̃ icuèxüü̃xcü. Rü Tiatíra ga ĩãnecü̱̃ã̱x iyixĩ. Rü dauxracharaxü̃ ga naxchirumaã itaxe yerü yema nixĩ ga ngĩrü puracü. Rü ngĩma rü meãma yéma irüxĩnü, yerü nüma ga Cori ya Tupana rü ngĩxü̃́ nanangúchaü̃xẽẽ na meã inaxĩnüxü̃cèx ga yema ore ga Pauru nüxü̃ ixuxü̃. \v 15 Rü yemawena rü ñu̱xũchi íibaie wüxigu namaã ga guxü̃ma ga ngĩtanüxü̃gü. Rü yixcama rü toxü̃ icèèxü̃ ñaxü̃maã: —Ngẽxguma pema choxü̃ pedèu̱xgu na aixcüma nüxü̃́ chayaxõxü̃ ya Cori ya Tupana, rü marü name ega chopatagu peyapegügu —ngĩgürügü. Rü yéma toxü̃ ixĩxẽẽ. \v 16 Rü wüxi ga ngunexü̃gu ga yexguma yumüxẽwa taxĩxgu ga tomax, rü yexma ngĩxü̃ tayangau ga wüxi ga pacü ga corigüxü̃taxü̃ ixĩcü ga ngoxoã̱xcü. Rü yema pacü rü wüxi ga ṯacüxü̃ cuèxcü iyixĩ, rü duü̃xü̃gümaã nüxü̃ iyaxu ga ṯacü tá yixcüra na ngupetüxü̃. Rü yemacèx ga duü̃xü̃gü rü dĩẽrumaã ngĩxü̃́ nanaxütanü na nüxü̃ yaxuxü̃cèx na ṯacü tá na ngupetüxü̃. Rü yemaãcü poraãcü dĩẽruxü̃ itú naxcèx ga ngĩrü corigü. \v 17 Rü ngĩma towe ingẽ ga toma rü Pauru, rü tagaãcü ngĩgürügü: —Ñaã yatügü rü Tupana ya tacüxüchimaãrü duü̃xü̃gü nixĩ, rü pemaã nüxü̃ nixu na ñuxãcü tá penayaxuxü̃ i maxü̃ i taguma gúxü̃ —ngĩgürügü. \v 18 Rü yemaãcü iyixĩ ga muxü̃ma ga ngunexü̃gu. Rü düxwa nüxü̃́ nawèxtümüxü̃ ga Pauru, rü ngĩxcèx nadauegu, rü ñanagürü nüxü̃ ga yema ngoxo ga ngĩwa yexmaxü̃: —Ngechuchu ya Cristuégagu cuxü̃ chamu, na ngĩwa ícuxũxũxü̃cèx —ñanagürü. Rü yexgumatama ngĩwa ínaxũxũ ga yema ngoxo. \v 19 Rü yexguma nüxü̃ nadaugügu ga ngĩrü corigü ga marü tama ngĩgagu dĩẽru ngĩxü̃ na nayauxgüxü̃, rü Pauru rü Chiraxü̃ ínayauxü̃, rü ãẽ̱xgacügüarü ngutaquẽ́xechicawa nanagagü. \v 20 Rü ãẽ̱xgacügüna nanaxuaxü̃ ga yema ngĩrü corigü, rü ñanagürügü: —Ñaã Yudíugü rü tórü ĩãnewa nanachixeãẽxẽẽgü i duü̃xü̃gü. \v 21 —Rü tüxü̃ nangúexẽẽ na naxaurexü̃cèx i nacümagü i tüxna chu̱xuxü̃ i yixema i Dumacü̱̃ã̱xgü —ñanagürügü. \v 22 Rü yexguma ga guxü̃ma ga yema ĩãnecü̱̃ã̱x, rü Pauru rü Chirana nayuxgü. Rü yema ãẽ̱xgacügü nanamu na ínacu̱xü̃ãxü̃cèx rü ngexchiruxü̃ma naĩxmenèxãmaã yac̱uaixgüãxü̃cèx. \v 23 Rü yexguma marü poraãcü yac̱uaixgüãguwena, rü poxcupataü̃gu nanawocu. Rü nüxna naxãga ga yema poxcupataü̃ãrü dauruü̃ na meãma nüxna nadauxü̃cèx. \v 24 Rü yexguma yemaxü̃ naxĩnügu ga yema dauruü̃, rü poxcupataü̃ãrü aixepeguxüchixü̃ ga ucapugu nanawocu, rü meãma nayachotaparagü. \v 25 Natürü ngãxü̃cüügu rü nayumüxẽgü ga Pauru rü Chira, rü nawiyaegü, rü Tupanaxü̃ nicuèxüü̃gü. Rü yema togü ga poxcuexü̃ rü nüxü̃ naxĩnüẽ. \v 26 Rü ngürüãchi poraãcü naxĩã̱xãchiane, rü ínayangogütanüãchi ga guma poxcupataü̃ãrü caxtagü. Rü yexgumatama niwãxnagü ga guxü̃ma ga ĩã̱xgü ga guma poxcupataü̃. Rü guxü̃ma ga yema poxcuexü̃ãrü cadenaparagü rü niwẽgü. \v 27 Rü pewa naḇaixãchi ga yema poxcupataü̃ãrü dauruü̃. Rü yexguma nüxü̃ nadèu̱xgu ga na yawãxnagüxü̃ ga ĩã̱xgü ga guma poxcupataü̃ rü nanayaxu ga norü tara na nügü yamáxü̃cèx, yerü nüma nüxü̃ nacuèxgu rü marü nibuxmü ga yema poxcuexü̃. \v 28 Natürü tagaãcü aixta naxü ga Pauru, rü ñanagürü nüxü̃: —¡Tãxṹ i cugü quimáxü̃! Rü guxãma i toma rü tanuxmagü —ñanagürü. \v 29 Rü yexguma ga yema poxcupataü̃ãrü dauruü̃ rü naxcèx ínaca ga wüxi ga omü, rü inañaãchiãcüma yema duü̃xü̃gü ípoxcuexü̃gu nayangaxi, rü yadu̱ru̱xãcüma Pauru rü Chirapẽ́xegu nayacaxã́pü̱xü. \v 30 Rü yexguma ĩã̱xtüwa Pauru rü Chiraxü̃ nagagü, rü ñanagürü nüxü̃: —Pa Corigüx, ¿Ṯacü tá chaxüxü̃ i choma na choxü̃́ nangẽxmaxü̃cèx i maxü̃ i taguma gúxü̃? —ñanagürü. \v 31 Rü nümagü rü nanangãxü̃gü rü ñanagürügü nüxü̃: —¡Nüxü̃́ yaxõ ya Cori ya Ngechuchu, rü tá cuxü̃́ nangẽxma i maxü̃ i taguma gúxü̃ i cuma rü guxü̃ i cupatacü̱̃ã̱x! —ñanagürügü. \v 32 Rü namaã rü guxü̃ma ga yema napatacü̱̃ã̱xgümaã rü ta nüxü̃ nixugüe ga Cori ya Tupanaãrü ore. \v 33 Rü yematama oragu ga chütacü, rü nüma ga yema poxcupataü̃ãrü dauruü̃ nayayauxgü ga norü o̱xrigü ga Pauru rü Chira. Rü yemawena rü ñu̱xũchi ínabaie ga nüma wüxigu tümamaã ga naxmèx rü naxacügü. \v 34 Rü ñu̱xũchi ga nüma ga poxcupataü̃arü dauruü̃ rü napatawa Pauruxü̃ rü Chiraxü̃ nagagü. Rü õna nüxna naxã rü nataãẽ ga nüma rü guxü̃ma ga napatacü̱̃ã̱xgü ta, yerü Tupanaãxü̃́ nayaxõgü. \v 35 Rü moxü̃ãcü pèxmama rü yema ĩãneãrü ãẽ̱xgacügü rü yema poxcupataü̃ãrü dauruü̃xü̃tawa nanamugü ga purichíagü na namaã nüxü̃ yanaxugüxü̃cèx na Pauru rü Chiraxü̃ ínamuxü̃xü̃. \v 36 Rü yexguma ga yema poxcupataü̃ãrü dauruü̃ rü ñanagürü Pauruxü̃: —Rü ngẽma ãẽ̱xgacügü rü nuã nanamugü i ore na pexü̃ íchamuxü̃xü̃cèx. ¡Rü ẽcü ípechoxü̃, rü meã ípixĩ! —ñanagürü. \v 37 Natürü ga Pauru rü ñanagürü nüxü̃ ga yema purichíagü: —Marü chixri tomaã nachopetü i toma i Dumacü̱̃ã̱xü̃chigü na tixĩgüxü̃, rü tama toxna nacaxiraãcüma toxü̃ nic̱uaixgü ga napẽ́xewa ga guxü̃ma ga duü̃xü̃gü, rü ñu̱xũchi poxcupataü̃gu toxü̃ nawocu. Rü ñu̱xma rü cúãcüma toxü̃ ínamuxü̃chaü̃. Rü tãũtáma ngẽmaãcü nixĩ. ¡Rü ẽcü nümatama núma naxĩ i ãẽ̱xgacügü na nümatama toxü̃ íyamuxü̃xü̃cèx! —ñanagürü ga Pauru. \v 38 Rü yexguma ga yema purichíagü rü ãẽ̱xgacügümaã nüxü̃ nayarüxugüe ga yema ore. Rü poraãcü naḇaixãchiãẽgü ga yema ãẽ̱xgacügü ga yexguma nüxü̃ naxĩnüẽgu ga na Dumacü̱̃ã̱xü̃chi yixĩgüxü̃. \v 39 Rü yéma naxĩ, rü Pauru rü Chirana nayacagü na nüxü̃́ nüxü̃ nangechaü̃güxü̃cèx naxcèx ga yema namaã naxügüxü̃. Rü ínanamuxü̃, rü nüxü̃ nacèèxü̃gü na nawa ínachoxü̃xü̃cèx ga guma ĩãne. \v 40 Rü yexguma poxcupataü̃wa ínachoxü̃gu ga Pauru rü Chira, rü Díriapatawa naxĩ. Rü yema yaxõgüxü̃maã nangutaquẽ́xegü, rü nayaxucu̱xẽgü, rü Tupanaãrü oremaã nanataãẽxẽẽgü. Rü ñu̱xũchi yemawena rü inaxĩãchi. \c 17 \s1 Pauru rü Chiramaã nanuẽ ga duü̃xü̃gü ga Techarónicawa \p \v 1 Rü ĩãnegü ga Aü̃fípori rü Aporóniãwa nachopetü ga Pauru rü Chira, rü ĩãne ga Techarónicawa nangugü. Rü yéma nayexma ga wüxi ga ngutaquẽ́xepataü̃ ga Yudíugüarü. \v 2 Rü guma ngutaquẽ́xepataü̃wa naxũũxü̃ ga Pauru, yerü woetama yema nixĩ ga nacüma. Rü tomaẽ̱xpü̱x ga ngü̃xchigaarü ngunexü̃gu rü Tupanaãrü ore ga ümatüxü̃chiga yema Yudíugümaã yéma nidexa. \v 3 Rü meãma naxcèx nanango̱xẽẽ ga yema ore, rü namaã nüxü̃ nixu ga ṯacücèx na nayuxü̃ ga Cristu rü tü̱xcüü̃ wena na namaxü̃xü̃. Rü ñanagürü: —Rü yima Cristu rü Ngechuchu nixĩ, rü nachiga nixĩ i pemaã nüxü̃ chixuxü̃ —ñanagürü ga Pauru. \v 4 Rü ñuxre ga yéma yexmagüxü̃ ga Yudíugü rü nayaxõgü, rü Pauru rü Chiratanügu naxãgü. Rü yexgumarüü̃ ta Ngechuchuaxü̃́ nayaxõgü ga muxü̃ma ga Griégugü ga noxri Yudíugürüü̃ yaxõgüxü̃. Rü muxü̃ma ga ngexü̃gü ga dĩẽruã̱xgüxü̃ rü ta nayaxõgü. \v 5 Rü yemacèx ga yema Yudíugü ga tama yaxõgüxü̃, rü nanuẽ rü nixãũxãchigü yerü muxü̃ma ga duü̃xü̃gü nüxü̃́ nayaxõgü ga Pauru rü Chiraarü ore. Rü norü numaã nanaxĩtaquẽ́xexẽẽ ga ñuxre ga yatügü ga chixexü̃gü ga taxuwama mexü̃. Rü yemaxü̃ namugü na nanuẽxẽẽãxü̃ ga yema ĩãnecü̱̃ã̱x ga duü̃xü̃gü. Rü Yachã́ũpatawa nabuxmü ga yema chixexü̃ ga duü̃xü̃gü na Pauru rü Chiracèx nadaugüxü̃cèx, yerü yema muxü̃ma ga duü̃xü̃güpẽ́xewa nanagagüchaü̃. \v 6 Natürü yexguma tama yexma nüxü̃ yangaugügu, rü Yachã́ũxü̃ niyauxgü, rü ñuxre ga yaxõgüxü̃xü̃ rü ta ínayauxü̃. Rü nayagauxü̃tanü, rü guma ĩãneãrü ãẽ̱xgacügüpẽ́xewa nanagagü. Rü tagaãcü ñanagürügü: —Ngẽma Pauru rü Chira i guxü̃ i naãnewa duü̃xü̃güxü̃ chixexẽẽgüxü̃, rü núma rü ta nangugü. \v 7 —Rü Yachã́ũ nixĩ ga nayaxuxü̃ ga napatawa. Rü guxü̃ma i nümagü i ngẽma yatügü rü tama naga naxĩnüẽchaü̃ i tórü ãẽ̱xgacü ya Dumacü̱̃ã̱xãrü mugü, erü nüxü̃ nixugüe rü nangẽxma i to i ãẽ̱xgacü i Ngechuchu —ñanagürügü ga yema chixexü̃ ga duü̃xü̃gü. \v 8 Rü yexguma nüxü̃ naxĩnüẽgu ga yema oregü, rü poraãcü nanuẽ ga yema muxü̃ma ga duü̃xü̃gü rü yema ĩãneãrü ãẽ̱xgacügü ta. \v 9 Natürü ga Yachã́ũ rü namücügü rü dĩẽrumaã nügü naxütanügü, rü yemacèx nayangẽ́xgü. \s1 Pauru rü Chira rü Beréawa nayexmagü \p \v 10 Rü yematama ga chütaxü̃gu rü yema yaxõgüxü̃ ga Techarónicacü̱̃ã̱x rü ĩãne ga Beréawa nanamugü ga Pauru rü Chira. Rü yexguma yéma nangugügu, rü Yudíugüarü ngutaquẽ́xepataü̃wa naxĩ. \v 11 Rü yema Yudíugü ga Beréacü̱̃ã̱x, rü yema togü ga Yudíugü ga Techarónicawa yexmagüxü̃ãrü yexera narümemaẽgü. Rü norü ngúchaü̃maã meãma nanayauxgü ga yema ore. Rü guxü̃ ga ngunexü̃gu rü Tupanaãrü ore ga ümatüxü̃wa nangúe na meã nüxü̃ nacuèxgüxü̃cèx ngoxi aixcüma yiĩxü̃ ga yema ore ga Pauru rü Chira namaã nüxü̃ ixuxü̃. \v 12 Rü muxü̃ma ga yema Beréacü̱̃ã̱x ga Yudíugü rü Ngechuchuaxü̃́ nayaxõgü. Rü yexgumarüü̃ ta ga muxü̃ma ga Griégugü ga Yatüxü̃gü rü ngexü̃gü ga ãẽ̱xgacügü namèx ixĩgüxü̃, rü nayaxõgü. \v 13 Natürü yexguma yema Yudíugü ga Techarónicacü̱̃ã̱x nüxü̃ cuáchigagügu ga na Beréawa rü ta nüxü̃ na yaxuxü̃ ga Tupanaãrü ore ga Pauru, rü yéma naxĩ, rü nananuẽxẽẽ ga yema ĩãnecü̱̃ã̱x ga duü̃xü̃gü na Paurumaã chixri nachopetüxü̃cèx. \v 14 Natürü yexguma yemaxü̃ nacuáchigagügu ga yema yaxõgüxü̃, rü paxama Pauruxü̃ ínaxũxũxẽẽgü ga guma ĩãnewa. Rü ñuxre ga yema yaxõgüxü̃ rü Pauruxü̃ ínixümücügü. Rü dauxchitagu naxĩ rü ñu̱xmata taxtüpechinüwa nangugü. Natürü ga Chira rü Timutéu rü Beréagu narüchooma. \v 15 Rü yema duü̃xü̃gü ga Pauruxü̃ íixümücügüxü̃, rü wapurugu ínayaxümücügü ñu̱xmata ĩãne ga Atenawa nangugü, rü ñu̱xũchi Beréacèx nawoegu. Rü Pauru rü yema duü̃xü̃güxü̃ yéma namuga na paxa naxü̃tawa naxĩxü̃cèx ga Chira rü Timutéu. \s1 Atenawa nayexma ga Pauru \p \v 16 Rü yexguma Pauru rü Atenawa Chira rü Timutéuxü̃ nanguxẽẽgu, rü tama nataãẽcüraxü̃ yerü nüxü̃ nadau ga guma ĩãnewa ga na poraãcü naxchicünèxãmaãmare na natupanaã̱xgüxü̃. \v 17 Rü yemacèx ga Pauru rü Yudíugüarü ngutaquẽ́xepataü̃wa Cristuchigaxü̃ nixu namaã ga yema Yudíugü rü yema togü ga tama Yudíugü ixĩgüxü̃ ga Tupanaxü̃ icuèxüü̃güxü̃. Rü guxü̃ ga ngunexü̃gu ga ĩãneãrü plaza ga taxü̃wa rü ta Cristuchigaxü̃ nixu namaã ga yema duü̃xü̃gü ga yéma ãmücüwa ĩxü̃.. \v 18 Rü nayexmagü ta ga ñuxre ga yatügü ga Epicúriugüarü ngu̱xẽẽtaewa ngúexü̃, rü togü ga Etóicugüarü ngu̱xẽẽtaewa ngúexü̃. Rü nümagü rü inanaxügüe ga Paurumaã na yaporagatanücüüxü̃. Rü ñuxre ga nümagü rü ñanagürügü: —¿Rü ṯacü nixĩ i nüxü̃ yaxuxü̃ i ñaã yatü i idexaechamarexü̃? —ñanagürügü. Rü togü nanangãxü̃gü, rü ñanagürügü: —Maneca wüxi i to i nachiü̃ãnecü̱̃ã̱xãrü tupanagüarü orearü uruü̃ nixĩ —ñanagürügü. Rü yemaãcü nidexagü ga yema duü̃xü̃gü, yerü Pauru rü nüxü̃ nixu ga ore ga mexü̃ ga Ngechuchuchiga ga nuxãcü wena na namaxü̃xü̃. \v 19 Rü düxwa norü ãẽ̱xgacügüarü ngutaquẽ́xechica ga Areópagu ãe̱gaxü̃wa nanagagü. Rü yéma nüxna nacagü, rü ñanagürügü nüxü̃: —Toma nüxü̃ tacuáxchaü̃ na ṯacü rü ngu̱xẽẽtae i ngexwacaxü̃xü̃ yiĩxü̃ i ngẽma namaã cungu̱xẽẽtaexü̃. \v 20 Erü toxcèx rü wüxi i taguma nüxü̃ taxĩnüẽxü̃ nixĩ i ngẽma ore, rü nüxü̃ tacuáxchaü̃ na ṯacüchiga yiĩxü̃ i ngẽma nüxü̃ quixuxü̃ —ñanagürügü. \v 21 Rü yemaãcü nidexagü, yerü guxü̃ma ga Atenacü̱̃ã̱xgü rü yema to ga nachiü̃ãnecü̱̃ã̱xgü ga yexma ãchiü̃güxü̃, rü woetama yexicagu narüxĩnüẽ ga na nüxü̃ yaxuxü̃cèx rü nüxü̃ naxĩnüẽxü̃cèx ga yexwacaxü̃xü̃ ga oregü. \v 22 Rü yemacèx ga Pauru rü inachi norü ngãxü̃tanüwa ga yema duü̃xü̃gü ga yema Areópaguwa ngutaquẽ́xegüxü̃, rü ñanagürü: —Pa Atenacü̱̃ã̱xgüx, nüxü̃ chadau na poraãcü perü tupanagügu perüxĩnüẽxü̃. \v 23 —Erü ngẽxguma perü ngutaquẽ́xechicagüwa chixüpetüchigügu, rü nüxü̃ chadau i naxchicünèxãgü i nüxü̃ picuèxüü̃güxü̃. Rü wüxi i nachicawa namaã chayarüxũ i wüxi i yumüxẽchica, rü ngẽxma naxümatü i nae̱ga i ñaxü̃: “Tupana ya tama nüxü̃ icuácü”, ñaxü̃. Rü yima Tupana ya tama nüxü̃ pecuáãcüma nüxü̃ picuèxüü̃gücü nixĩ ya choma pemaã nüxü̃ chixuchigacü. \v 24 —Rü guma Tupana ga naxücü ga guxü̃ma ga naãnegü rü guxü̃ma i nawa ngẽxmaxü̃, rü nüma nixĩ i norü yora yiĩxü̃ i daxũguxü̃ i naãne rü ñoma i naãne. Rü ngẽmacèx nüma rü tama duü̃xü̃gü üxü̃ne ya tupaucagügu naxãchiü̃. \v 25 —Rü nümatama ya Tupana rü taxucèxma nanaxwèxe i duü̃xü̃güarü ngü̃xẽẽ na namaxü̃xü̃cèx i nümax, erü taxuü̃ma nüxü̃́ nataxu. Rü nümatama guxãna nanaxã i maxü̃, rü tüxna nanaxã ya buanecü ya namaã ingü̃ãtanücüücü. Rü nümatama tüxna nanaxã i guxü̃ma. \v 26 —Nüma rü wüxi ga duü̃xü̃watama nanaxü ga guxü̃ma ga duü̃xü̃gü na guxü̃ i naãnewa nangẽxmagüxü̃cèx. Rü nüma inaxuneta i ñuxgu tá na nabuxü̃ i duü̃xü̃gü rü ngexta tá naxãchiü̃xü̃ i wüxichigü. \v 27-28 —Rü yemaãcü nanaxü na naxcèx nadaugüxü̃cèx ga duü̃xü̃gü rü ñoma ẽãnexü̃wa ṯacücèx idaugüxü̃rüü̃ nüxü̃ iyangaugüxü̃cèx. Natürü nüma ya Tupana rü woetama guxü̃guma tüxna nangaicamachirẽ́x, erü nagagu nixĩ i imaxẽxü̃ rü ixĩã̱xtanücüüxü̃ rü ingẽxmaxü̃, ngẽxgumarüü̃ i ñuxre i perü poperaarü ümatüxü̃gü naxümatüxü̃rüü̃, rü ñanagürügü: \p “Rü Tupanaxãcü tixĩgü”, ñanagürügü. \v 29 —Rü ñu̱xma na Tupanaxãcügü ixĩgüxü̃, rü tama name i nagu tarüxĩnüẽ rü Tupana rü wüxi i naxchicünèxã i uirumüwa rü ẽ́xna dĩẽrumüwa rü ẽ́xna nutawa ixüxü̃rüü̃ nixĩ. Erü guxü̃ma i ngẽma naxchicünèxãgü rü nümatama i duü̃xü̃gü nagu naxĩnüẽxü̃ãcüma nanaxügü. \v 30 —Rü nuxcüma ga duü̃xü̃gü rü naẽchitamare ínatüe, natürü nüma ga Tupana rü namaã yaxna naxĩnü. Natürü i ñu̱xma ya Tupana rü nanamu i duü̃xü̃gü i guxü̃wama na naxcèx nadaugüxü̃ rü nüxü̃ naxoexü̃ i nacüma i chixexü̃gü. \v 31 Yerü nüma ga Tupana rü marü nüxü̃ naxuneta i wüxi i ngunexü̃ i nagu tá aixcüma guxü̃ i ñoma i naãnecü̱̃ã̱x i duü̃xü̃güna nac̱axü̃ i norü maxü̃chiga. Rü marü nüxü̃ naxuneta ya wüxi ya yatü ya Ngechuchu, rü yima tá nixĩ ya duü̃xü̃güna c̱acü. Rü Tupana rü guxãxü̃ma nüxü̃ nacuèxẽẽ ga yema ga yexguma Ngechuchuxü̃ wena namaxẽẽgu —ñanagürü ga Pauru. \v 32 Rü yexguma yema wena na namaxẽxü̃chigaxü̃ naxĩnüẽgu ga duü̃xü̃gü, rü ñuxre ga nümagü rü Pauruxü̃ nacugüe. Natürü ga togü rü ñanagürügü: —Rü wenagu táxarü cuxü̃́ itarüxĩnüẽ i ngẽmachiga —ñanagürügü. \v 33 Rü yexguma ga Pauru rü ínaxũxũ ga natanüwa. \v 34 Natürü ñuxre ga duü̃xü̃gü rü Pauruwe narüxĩ, rü Ngechuchuaxü̃́ nayaxõgü. Rü natanüwa nayexma ga Diuníchiu ga wüxi ga Areópagutanüxü̃, rü wüxi ga ngecü ga Dámari ga ngĩe̱ga. Rü ñuxre ga togü rü ta nayaxõgü. \c 18 \s1 Corĩ́tiuwa nayexma ga Pauru \p \v 1 Rü yemawena rü inaxũãchi ga Pauru ga Atenawa, rü ĩãne ga Corĩ́tiuwa naxũ. \v 2 Rü yéma namaã inayarüxũ ga wüxi ga yatü ga Aquiru ga Põtuanecü̱̃ã̱x ga yexwacèx Dumawa ga Itáriaanewa ne ũxü̃ namèx ga Prisilamaãx. Rü yéma Corĩ́tiuwa nayexma yerü Dumacü̱̃ã̱xgüarü ãẽ̱xgacü ga Cáudiu nanamu ga na ínachoxü̃xü̃cèx ga guxü̃ma ga Yudíugü ga Dumawa. Rü Pauru rü naxü̃tagu nanaxũãne. \v 3 Rü yexma nape rü naxchirunaxcèx ga düxenüãrü üwa nügümaã napuracüe yerü woetama yema nixĩ ga norü puracü ga Pauru rü Aquiru rü Prisila. \v 4 Rü guxü̃ ga ngü̃xchigaarü ngunexü̃gu rü Yudíugüarü ngutaquẽ́xepataü̃wa naxũũxü̃ ga Pauru, rü duü̃xü̃gümaã nidexaxü̃, rü nayaxucu̱xẽgüxü̃. Rü yexgumarüü̃ ta nayaxucu̱xẽgüxü̃ ga yema duü̃xü̃gü ga tama Yudíugü ixĩgüxü̃. \v 5 Rü yixcamaxü̃ra ínangugü ga Chira rü Timutéu ga Machedóniãwa ne ĩxü̃. Rü yexguma inanaxügü ga Pauru ga aixcüma poraãcü nüxü̃ na yaxuxü̃ ga Tupanaãrü ore. Rü meãma Yudíugüxü̃ nangúexẽẽ na Ngechuchu rü Tupana Nane ya Cristu na yiĩxü̃. \v 6 Natürü nümagü ga yema Yudíugü rü inanaxügüe ga Paurumaã na nanuẽxü̃, rü namaã naguxchigagüxü̃. Rü yexguma inapamüchiru ga Pauru, yerü yema nixĩ ga wüxi ga cuèxruü̃ naxcèx ga yema duü̃xü̃gü na yemawa nüxü̃ yacuèxãchitanüxü̃cèx ga norü chixexü̃. Rü ñanagürü nüxü̃: —Pegagu tátama nixĩ i na ipeyarütauxexü̃, rü marü tama chaugagu tá nixĩ. Rü ñomaü̃cüü i choma rü tá ngẽma tama Yudíugü ixĩgüxü̃tanüwa chaxũ —ñanagürü ga Pauru. \v 7 Rü ínaxũxũ ga guma ngutaquẽ́xepataü̃wa. Rü yéma nayexma ga wüxi ga yatü ga Tíchiu ga Yuchugu ãe̱gaxü̃. Rü nüma rü Tupanaxü̃ nangechaü̃ rü yexma ngutaquẽ́xepataü̃cüwagu naxãpata. Rü yemaxü̃tawa naxũ ga Pauru, rü yexma nape. \v 8 Rü Cripu ga ngutaquẽ́xepataü̃ãrü ãẽ̱xgacü rü namèx rü guxü̃ma ga naxãcügü rü Cori ya Ngechuchuaxü̃́ nayaxõgü. Rü yexgumarüü̃ ta rü muxü̃ma ga Corĩ́tiucü̱̃ã̱xgü rü nayaxõgü ga yexguma nüxü̃ naxĩnüẽgu ga yema ore, rü ñu̱xũchi Pauru ínanabaiü̃xẽẽ. \v 9 Rü wüxi ga chütaxü̃ rü nango̱xetü ga Pauru. Rü Cori ya Tupana namaã nidexa, rü ñanagürü: —¡Rü tãxṹ i cumuü̃xü̃! ¡Rü nüxü̃ ixuama i chorü ore! ¡Rü tãxṹ i curüchianexü̃! \v 10 —Erü choma rü chacuxü̃tagu, rü taxúetáma chixexü̃ cumaã taxü. Erü daa ĩãnewa rü choxü̃́ nangẽxma i muxü̃ma i chorü duü̃xü̃gü —ñanagürü ga Tupana. \v 11 Rü wüxi ga taunecüarü ngãxü̃ Corĩ́tiuwa nayexma ga Pauru. Rü yéma yema duü̃xü̃gütanüwa namaã nangúexẽẽtae ga Tupanaãrü ore. \v 12 Natürü yexguma Acayaaneãrü ãẽ̱xgacü yixĩgu ga Gariṍũ, rü yema Yudíugü rü wüxigu Pauruxü̃ niyauxgü, rü ãẽ̱xgacüpẽ́xewa nanagagü. \v 13 Rü ñanagürügü nüxü̃ ga guma ãẽ̱xgacü: —Ñaã yatü rü duü̃xü̃güxü̃ naxucu̱xẽ na Tupanaxü̃ yacuèxüü̃güxü̃cèx rü tama naga na naxĩnüẽxü̃cèx i tachiü̃ãneãrü mugü —ñanagürügü. \v 14 Rü Pauru marü nachonagüchaü̃, natürü nüma ga ãẽ̱xgacü ga Gariṍũ rü yema Yudíugüxü̃ nangãxü̃, rü ñanagürü: —Rü ngẽxguma chi wüxi i taxü̃ i chixexü̃ naxü̱xgu, rü ẽ́xna namáẽtagu, rü ngẽxguma chi nixĩ i choma i pexü̃́ ichaxĩnüxü̃, Pa Yudíugüx. \v 15 —Natürü ngẽma pecümachiga rü perü mugüchiga rü perü ngu̱xẽẽtaechiga na yiĩxü̃, rü choma rü tama nüxü̃ chacuáxchaü̃ i ngẽma. ¡Rü pematama penamexẽẽ̱x! Rü choma rü tama ngẽmachigaarü ãẽ̱xgacü chixĩxchaü̃ —ñanagürü. \v 16 Rü yexguma ínanawoxü̃ ga yéma. \v 17 Rü yexguma guxü̃ma ga yema duü̃xü̃gü rü Yudíugüarü ngutaquẽ́xepataü̃ãrü ãẽ̱xgacü ga Chótenegu ãe̱gaxü̃xü̃ yexma niyauxgü. Rü yexmatama ãẽ̱xgacü ga Gariṍũpẽ́xegu nanac̱uaixgü. Natürü nüma ga Gariṍũ rü taxu ñanagürüama. \s1 Pauru rü Aü̃tioquíacèx nataegu, rü ñu̱xũchi wenaxãrü inaxũãchi na norü tomaẽ̱xpü̱xcüna to ga nachiü̃ãnegüwa nangeaxü̃ ga Tupanaãrü ore \p \v 18 Rü yemawena rü muxü̃ma ga ngunexü̃ yéma Corĩ́tiuwa nayexma ga Pauru. Rü yixcama nüxü̃ narümoxẽ ga yema yaxõgüxü̃ rü nüxna inaxũãchi. Rü ĩãne ga Chẽcreawa naxũ namaã ga Prisila rü Aquiru. Rü Chẽcreawa nügü nidüpü̱xüeru ga Pauru yerü marü nayanguxẽẽ ga wüxi ga uneta ga Tupanamaã nüxü̃ yaxuxü̃. [Rü woetama yema nixĩ ga nacümagü ga Yudíugü ga yexguma yanguxẽẽgüã̱xgu ga wüxi ga uneta ga Tupanamaã nüxü̃ yaxuxü̃.] Rü ñu̱xũchi Chẽcreaarü türewa rü wüxi ga wapurugu nichoü̃ na Chíriaanewa naxĩxü̃cèx. \v 19 Rü yexguma Epéchiuwa nangugügu, rü Pauru nüxna nixũgachi ga Prisila rü Aquiru, rü Yudíugüarü ngutaquẽ́xepataü̃wa naxũ. Rü yéma namaã nidexa ga yema Yudíugü ga guma ngutaquẽ́xepataü̃wa ngutaquẽ́xegüxü̃xü̃. \v 20 Rü yema Yudíugü, rü muxü̃ma ga ngunexü̃gü nüxü̃ nacèèxü̃gü ga yexma na naxã́ũxü̃cèx, natürü ga nüma rü tama nanaxwèxe. \v 21 Rü yemacèx nüxü̃ narümoxẽãma, rü ñanagürü nüxü̃: —Rü ngẽxguma Tupana naxwèxegu, rü wena táxarü pexcèx chataegu —ñanagürü. Rü yemawena rü Epéchiuarü türewa nayarüxüe, rü inaxũãchi. \v 22 Rü Checharéaarü türewa nangu, rü yéma ínaxüe. Rü ñu̱xũchi Yerucharéü̃wa naxũ na nüxü̃ yanamoxẽxü̃cèx ga guxü̃ma ga yema yaxõgüxü̃. Rü ñu̱xũchi Aü̃tioquíawa naxũ. \v 23 Rü yexguma marü ñuxre ga ngunexü̃ yéma Aü̃tioquíawa nayexmagu, rü wenaxãrü inaxũãchi ga Pauru na wüxichigü ga ĩãne ga Gárataanewa rü Fríyiaanewa yexmagünewa íyadauxü̃cèx rü yataãẽxẽẽgüãxü̃cèx ga guxü̃ma ga yema yaxõgüxü̃ ga guma ĩãnegüwa yexmagüxü̃. \s1 Aporu rü Epéchiuwa nüxü̃ nixu ga Tupanaãrü ore \p \v 24 Rü yexgumaü̃cüü rü Epéchiuwa nangu ga wüxi ga Yudíu ga Aporugu ãe̱gaxü̃. Rü nüma rü ĩãne ga Aleyãdríacü̱̃ã̱x nixĩ, rü nüxü̃́ natauxcha ga duü̃xü̃güpẽ́xewa na yadexaxü̃. Rü meãma nüxü̃ nacuèx ga Tupanaãrü ore i ümatüxü̃. \v 25 Rü nüma meã nüxü̃ nacuèx ga Cuáü̃ ga baiü̃xẽẽruü̃ãrü ngu̱xẽẽtae ga Cori ga Ngechuchuchiga, rü nüxü̃ nacuèx na ñuxãcü Cuáü̃ duü̃xü̃güxü̃ íbaiü̃xẽẽxü̃. Natürü yexicaxü̃tama nacuèx ga Ngechuchuchiga. Natürü poraãcü nataãẽãcüma nidexa rü aixcüma nanangúexẽẽ ga duü̃xü̃gü. \v 26 Rü nüma ga Aporu rü tama namuü̃ãcüma inanaxügü ga na yadexaxü̃ ga Yudíugüarü ngutaquẽ́xepataü̃wa. Natürü yexguma Aporuxü̃ naxĩnüẽgu ga Prisila rü Aquiru, rü napatawa nanagagü na yexeraãcü namaã inanguxü̃xẽẽãxü̃cèx ga Ngechuchuchiga. \v 27 Rü yexguma Acayaanewa naxũxchaü̃gu ga Aporu, rü yema yaxõgüxü̃ ga Epéchiucü̱̃ã̱x nüxü̃ narüngü̃xẽẽgü. Rü popera yéma namugü naxcèx ga yema yaxõgüxü̃ ga Acayacü̱̃ã̱x na meã Aporuxü̃ nayauxgüxü̃cèx. Rü yexguma Acayawa nanguxgu ga Aporu rü poraãcü nüxü̃ narüngü̃xẽẽ ga yema duü̃xü̃gü ga Tupanaãrü ngechaü̃gagu Ngechuchuaxü̃́ yaxõgüxü̃. \v 28 Rü guxü̃ ga duü̃xü̃güpẽ́xewa nüxü̃ nüxü̃ nacuèxẽẽ ga poraãcü na ínatüexü̃ ga yema Yudíugü ga tama Ngechuchuxü̃ cuáxchaü̃güxü̃. Rü nümagü ga Yudíugü rü taxucürüwama ñuxũ ñanagürügü, yerü ga Aporu rü Tupanaãrü ore ga ümatüxü̃wa meãma nüxü̃ nanawẽ́x ga na Ngechuchu rü aixcüma Tupana Nane ya Cristu na yiĩxü̃. \c 19 \s1 Epéchiuwa nayexma ga Pauru \p \v 1 Rü yexguma Corĩ́tiuwa nayexmayane ga Aporu, rü Pauru rü naxpü̱xanegu idaxü̃ ga namawa nixüpetü, rü Epéchiuwa nangu. Rü yexma nüxü̃ nayangau ga ñuxre ga yaxõgüxü̃. \v 2 Rü nüxna naca, rü ñanagürü nüxü̃: —¿Marü penayaxuxü̃ i Tupanaãẽ i Üünexü̃ ga yexguma peyaxõgügu? —ñanagürü. Rü nümagü nanangãxü̃, rü ñanagürügü: —Tama. Taguma nüxü̃ taxĩnüẽchiga na ṯacü yiĩxü̃ i Tupanaãẽ i Üünexü̃ —ñanagürügü. \v 3 Rü yexguma ga Pauru rü nüxna naca rü ñanagürü nüxü̃: —¿Texéaxü̃́ peyaxõgüxü̃ ga yexguma ípebaiü̃gu? —ñanagürü. Rü nümagü nanangãxü̃, rü ñanagürügü: —Toma nüxü̃́ tayaxõ ga yema Cuáü̃ ga baiü̃xẽẽruü̃ãrü ngu̱xẽẽtae —ñanagürügü. \v 4 Rü yexguma ga Pauru rü ñanagürü nüxü̃: —Cuáü̃ ínanabaiü̃xẽẽ ga yema duü̃xü̃gü ga nüxü̃ rüxoexü̃ ga nacüma ga chixexü̃ rü Tupanacèx daugüxü̃. Natürü yema duü̃xü̃gümaã nüxü̃ nixu ta na nüxü̃́ yaxõgüãxü̃cèx ga Ngechuchu ga naweama ãcü —ñanagürü ga Pauru. \v 5 Rü yexguma yemaxü̃ naxĩnüẽgu ga yema duü̃xü̃gü rü ínabaiü̃ nae̱gagu ga Cori ya Ngechuchu. \v 6 Rü yexguma Pauru rü yema yaxõgüxü̃e̱tügu naxümẽ́xgu, rü nüxna nangu ga Tupanaãẽ i Üünexü̃, rü to ga nagawachigü nidexagü, rü nüxü̃ nixugüe ga Tupanaãrü ore. \v 7 Rü maneca 12 ga yatü nixĩgü ga yema duü̃xü̃gü. \v 8 Rü tomaẽ̱xpü̱x ga tauemacü yéma nayexma ga Pauru. Rü Yudíugüarü ngutaquẽ́xepataü̃wa naxũũxü̃ rü tama namuü̃ãcüma nüxü̃ nixuuxü̃ ga Tupanaãrü ore. Rü nanangúexẽẽ na ñuxãcü ãẽ̱xgacü na yiĩxü̃ ya Tupana, rü nüxü̃́ nanangúchaü̃xẽẽ na Ngechuchuaxü̃́ yaxõgüãxü̃cèx. \v 9 Natürü nayexma ga ñuxre ga duü̃xü̃gü ga tama nüxü̃ cuèxgüchaü̃xü̃ rü tama yaxõgüchaü̃xü̃. Rü nümagü inanaxügüe ga na yema muxü̃ma ga duü̃xü̃güpẽ́xewa chixexü̃ yaxugüexü̃ nachigagu ga Cori ga Ngechuchu. Rü yemacèx nüxna nixũgachi ga Pauru, rü toxnamana nanagagü ga yema yaxõgüxü̃. Rü guxü̃ ga ngunexü̃gu namaã nüxü̃ nixuchiga ga ore nawa ga wüxi ga ngutaquẽ́xepataü̃ ga Tiranuãrü ngúepataü̃ ga nae̱ga. \v 10 Rü yemaãcü nanaxü ga taxre ga taunecü, rü yemaãcü guxü̃ma ga Áchiacü̱̃ã̱xgü ga Yudíugü rü Griégugü rü nüxü̃ naxĩnüẽ ga Cori ya Tupanaãrü ore. \v 11 Rü Tupana Pauruxü̃ narüngü̃xẽẽ ga na naxüãxü̃ ga taxü̃gü ga mexü̃gü ga Tupanaãrü poramaã naxüxü̃. \v 12 Rü èi̱xrüxü̃ ga norü dechugü ga Pauru rü naxchirugü rü duü̃xü̃gü rü yema iḏaaweexü̃xü̃tawa nanangegü. Rü yexguma yema iḏaaweexü̃ nüxü̃ ingõgügügu ga yema naxchiru rü ẽ́xna dechu, rü naxcèx nitaanegü. Rü yema duü̃xü̃gü ga ngoxoã̱xgüxü̃ rü ta naxcèx nitaanegü. \v 13 Natürü nayexma ga ñuxre ga Yudíugü ga ĩãnegüwachigü ixĩẽtanüxü̃ rü ngoxogüarü woxü̃wa puracüexü̃. Rü nüxü̃ naxügü na Cori ya Ngechuchuégagu na ínawoxü̃ãxü̃ ga ngoxogü nawa ga yema duü̃xü̃gü ga ngoxoã̱xgüxü̃. Rü ñanagürügü: —Ngechuchu ya Pauru nüxü̃ ixuchigacüégagu pexü̃ tamu na ípechoxü̃xü̃cèx —ñanagürügü ga yema Yudíugü. \v 14 Rü yema 7 ga yema ügüxü̃, rü wüxi ga Yudíugüarü paigüarü ãẽ̱xgacü ga Echebagu ãe̱gaxü̃ nanegü nixĩgü. \v 15 Natürü wüxi ga ngunexü̃gu ga yexguma wüxi ga ngoxoxü̃ ínatèxüchigüchaü̃gu, rü yema ngoxo nanangãxü̃, rü ñanagürü: —Nüxü̃ chacuèx ya Ngechuchu, rü nüxü̃ chacuèx ya Pauru na texé yiĩxü̃. ¿Natürü i pema rü texégü pixĩgü? —ñanagürü. \v 16 Rü yexguma ga yema yatü ga ngoxoã́xü̃ rü yema duü̃xü̃gü ga ínatèxüchigüchaü̃xü̃na nayuxu, rü nüxü̃ narüporamaẽ ga guxü̃ma, rü ínanagáuü̃xü̃ne. Rü yemaãcü ngexchiruxü̃ma rü napíexü̃ma nibuxmü ga guma ĩwa. \v 17 Rü guxü̃ma ga Yudíugü rü Griégugü ga Epéchiuwa yexmagüxü̃ rü nüxü̃ nacuáchiga ga yema. Rü poraãcü namuü̃ẽ ga guxü̃ma. Rü yemaãcü yexeraãcü natachiga ga Cori ga Ngechuchu ga yéma. \v 18 Rü muxü̃ma ga yema yaxõgüxü̃ rü yéma ningugüetanü, rü guxü̃ ga duü̃xü̃güpẽ́xewa nüxü̃ nixugüechigü ga nüma rü ta na nayuüechiréxü̃, natürü tá nüxü̃ na naxoexü̃ ga yema. \v 19 Rü muxü̃ma ga yema iyuüechiréxü̃, rü yéma nanana ga norü poperagü ga yuüpane ga nawa nangúexü̃, rü guxãpẽ́xewa ínanagu. Rü yexguma nangugügüãgu ga natanü ga yema poperagü, rü maneca 50,000 tachinü ga dĩẽru ga tatanüxü̃wa nangu. \v 20 Rü yemaãcü ga Cori ya Tupanaãrü ore, rü yexeraãcü nixũchigü, rü yexeraãcü duü̃xü̃gü nüxü̃ nadau na ñuxãcü naporaxü̃ ga yema ore. \v 21 Rü yemawena ga Pauru, rü nagu narüxĩnü ga Machedóniããnewa rü Acayaanewaxíra na naxũxü̃, rü yéma ñu̱xũchi Yerucharéü̃wa na naxũxü̃. Yerü yema ñanagürü: —Rü nge̱ma Yerucharéü̃wa tá chaxũ, rü yixcama rü Dumawa rü tá ta chaxũ —ñanagürü. \v 22 Rü yemacèx nügüpẽ́xegu Machedóniããnewa nanamugü ga taxre ga norü ngü̃xẽẽruü̃ ga Timutéu rü Eratu. Natürü nüma ga Pauru rü ñuxre ga ngunexü̃ Áchiagu narüxã̱ũ̱x. \s1 Nanuẽ ga duü̃xü̃gü ga Epéchiuwa \p \v 23 Rü yexgumaü̃cüü rü Epéchiuwa rü nanaxi̱xãchitanüãẽ ga duü̃xü̃gü, rü poraãcü nanuẽ nachigagu ga Cori ya Tupanaãrü ore. \v 24 Rü yemaãcü naxüpetü nagagu ga wüxi ga yatü ga dĩẽrumüwa puracüxü̃ ga Demétriugu ãe̱gaxü̃. Rü nüma rü ínanaxüxü̃ ga norü tupana ga Atemíchaarü tupaucachicünèxãgü ga dĩẽrumünaxcèx. Rü nayexma ga muxü̃ma ga norü puracütanüxü̃ ga yemawa puracüexü̃. Rü guxü̃ma poraãcü meã nüxü̃́ naxãtanü ga yema puracü. \v 25 Rü nüma ga Demétriu rü nanangutaquẽ́xexẽẽ ga guxü̃ma ga puracütanüxü̃ ga yemawa puracüexü̃, rü ñanagürü nüxü̃: —Pa Chomücügüx, meã nüxü̃ pecuèxgü na ñaã tórü dĩẽrumüãrü puracügu na ngĩxü̃ iyaxuxü̃ i tórü dĩẽru. \v 26 Rü marü nüxü̃ pedaugü i ngẽma Pauru rü nüxü̃ pexĩnüẽ na ñuxãcü yaxucu̱xẽgüãxü̃ i duü̃xü̃gü, rü ñuxãcü namaã nüxü̃ yaxuxü̃ na tama aixcüma tupanagü yiĩxü̃ i ngẽma tupanagü i yixema ixügüxü̃. Rü ngẽmaãcü muxü̃ma i duü̃xü̃güxü̃ nüxü̃ narüxoexẽẽ na tama tórü tupanagüaxü̃́ yaxõgüãxü̃cèx. Rü tama núma Epéchiuwaxicatama ngẽxü̃ nawagü natürü wixguxüchi taèx guxü̃ i Áchiaanewa ngẽmaãcü chixri nayaxucu̱xẽgü i duü̃xü̃gü. \v 27 Rü pema nüxü̃ pecuèx rü tórü puracücèx rü naxãũcüma i ngẽma. Rü wüxi i chixexü̃ ta nixĩ i naxcèx i tórü tupana i Atemíchaarü tupauca ya taxü̃ne. Rü ñu̱xma rü muxü̃ma i duü̃xü̃gü rü ngĩxü̃ nangechaü̃ i Atemícha i guxü̃ i Áchiaanewa rü guxü̃ i naãnewa. Natürü ngẽma Pauruarü ucu̱xẽgagu rü düxwa taxuxü̃táma ngĩxü̃ nangechaü̃ i duü̃xü̃gü, rü ngẽmaãcü düxwa inaãrüxo tá ta i tórü puracü —ñanagürü ga Demétriu. \v 28 Rü yexguma yemaxü̃ naxĩnüẽgu, rü poraãcü nanuẽ, rü tagaãcü ñanagürügü: —¡Namaxü̃ i Epéchiucü̱̃ã̱xgüarü tupana i Atemícha! —ñanagürügü. \v 29 Rü guxü̃ma ga yema ĩãnecü̱̃ã̱xgü rü poraãcü yexma ínatüeãẽ. Rü ínanayauxü̃ ga Gayu rü Aritárcu ga Machedóniããnecü̱̃ã̱xgü ga Paurumücügü, rü guma ĩ ga ĩãneãrü ngutaquẽ́xepataü̃wa nanagauxü̃tanü. \v 30 Rü Pauru rü ta yexma naxücuchaü̃ na yema duü̃xü̃gümaã yadexaxü̃cèx, natürü yema yaxõgüxü̃ nüxna nanachu̱xu ga yexma na naxücuxü̃. \v 31 Rü yema Áchiaaneãrü ãẽ̱xgacügütanüwa rü nayexma ga ñuxre ga Paurumücügü ixĩgüxü̃. Rü nümagü rü ta Pauruxü̃tawa namugagü na tama yema ngutaquẽ́xechicagu naxücuxü̃cèx. \v 32 Rü yoxni ga duü̃xü̃gü ga yema ínangutaquẽ́xegüxü̃wa, rü nümaxü̃ rü wüxi ga oremaã aita naxüe, rü togü ga to ga oremaã aita naxüe. Yerü poraãcü nanaxi̱xãchiãẽgü ga guxü̃ma ga yema duü̃xü̃gü ga yéma ngutaquẽ́xegüxü̃. Rü muxü̃ma rü tama nüxü̃ nacuèxgü ga ṯacücèx na nangutaquẽ́xegüxü̃. \v 33 Natürü yéma nayexma ga wüxi ga Yudíu ga Areyáü̃drugu ãe̱gaxü̃. Rü yema togü ga Yudíugü rü namaã nüxü̃ nixu ga ṯacücèx na nangutaquẽ́xexü̃. Rü duü̃xü̃güpẽ́xewa nanamugü na yadexaxü̃cèx rü nae̱tüwa nachogüxü̃cèx ga yema Yudíugü ga yéma yexmagüxü̃. Rü nüma ga Areyáü̃dru rü naxunagümẽ́xẽ na iyanachianegüxü̃cèx ga duü̃xü̃gü, na namaã yadexaxü̃cèx. \v 34 Natürü yexguma nüxü̃ yacuèxãchitanügu ga Aré rü Yudíu na yiĩxü̃, rü guxü̃ma ga yema duü̃xü̃gü rü wüxigu tagaãcü aita naxüe. Rü taxre ga ora ninge ga na tagaãcü ñagüxü̃: —¡Namaxü̃ i Epéchiucü̱̃ã̱xgüarü tupana i Atemícha! —ñagüxü̃. \v 35 Rü düxwa yema ĩãneãrü ãẽ̱xgacü nanachiãchixẽẽ ga yema muxü̃ma ga duü̃xü̃gü, rü ñanagürü nüxü̃: —Pa Epéchiucü̱̃ã̱xgüx, guxü̃ma i duü̃xü̃gü nüxü̃ nacuèx na Atemíchaarü tupauca ya taxü̃neãrü dauruü̃ na ixĩgüxü̃. Rü guxü̃ma nüxü̃ nacuèx na núma tüxü̃́ nangẽxmaxü̃ i Atemíchachicünèxã i daxũwa rünguxü̃. \v 36 —Rü ñu̱xma na guxü̃ma nüxü̃ na cuáxü̃ na aixcüma yiĩxü̃ i ngẽma, rü name nixĩ na pechiãchixü̃, rü taxuü̃ma i chixexü̃ pexüexü̃. \v 37 —Erü ñaã yatügü i nuã pegagüxü̃, rü taxuü̃ma i chixexü̃ ngĩmaã naxügü i tórü tupana, rü tama chixexü̃ nixugüe ngĩchigagu. \v 38 —Rü ngẽxguma chi Demétriu rü ngẽma namücügü i namaã napuracüexü̃ rü nüxü̃́ nangẽxmagu i ṯacü i tama norü me ixĩxü̃, rü nangẽxma i ngutaquẽ́xechicagü i ngextá ãẽ̱xgacügü duü̃xü̃güxü̃ íicagüxü̃wa. Rü name nixĩ na nge̱ma ãẽ̱xgacügüpẽ́xewa namexẽẽãxü̃ i ṯacü i tama norü me ixĩxü̃. \v 39 —Rü ngẽxguma nangẽxmagu i ṯacü i to i perü guxchaxü̃gü, rü name nixĩ i ĩãneãrü ãẽ̱xgacügüarü ngutaquẽ́xewa penamexẽẽ i ngẽma. \v 40 —Erü ñu̱xma rü taxãũcümaxü̃gugü rü ngürüãchi ãẽ̱xgacü ya tacü ya Dumawa ngẽxmacü rü tüxna tá naxcèx naca i ngẽma ñu̱xma ngupetüxü̃. Erü aixcüma taxumaãma tanangãxü̃e̱ga i ãẽ̱xgacü, ega tüxna nacaxgu naxcèx i ñaã ngutaquẽ́xe i nawa pexãũgatanüxü̃ —ñanagürü. \v 41 Rü yexguma marü yema ñaxguwena, rü ínayamugü ga yema duü̃xü̃gü. \c 20 \s1 Machedóniããnewa rü Griégugüchiü̃ãnewa naxũ ga Pauru \p \v 1 Rü yexguma marü nangupetügu ga yema na íyacuxcuxü̃ ga duü̃xü̃gü, rü Pauru naxcèx nangema ga yema yaxõgüxü̃ na yaxucu̱xẽgüãxü̃cèx. Rü yexguma marü namaã nüxü̃ nachaugu, rü nüxü̃ narümoxẽ, rü inaxũãchi ga Machedóniããnewa na naxũxü̃. \v 2 Rü yexguma yema naãnewa yaxüpetügu, rü taãẽxü̃ ga oremaã nayaxucu̱xẽgü ga yema yaxõgüxü̃ ga wüxichigü ga ĩãnewa yexmagüxü̃. Rü yemaãcü Griégugüchiü̃ãnewa nangu. \v 3 Rü yéma nayexma ga tomaẽ̱xpü̱x ga tauemacü. Rü yexguma marü inaxũãchichaü̃gu ga Chíriaanewa na naxũxü̃, rü tama wapurugu nixũ yerü nüxü̃ nacuáchiga ga na ñuxre ga Yudíugü yamèxgüchaü̃xü̃. Rü yemacèx nagu narüxĩnü ga dauxchitagu na nataeguxü̃, rü wenaxãrü Machedóniããnewa na naxüpetüxü̃. \v 4 Rü ínayaxümücügü ga Chópate ga Beréacü̱̃ã̱x ga Píru nane, rü Aritárcu rü Segũdu ga Techarónicacü̱̃ã̱xgü, rü Gayu ga Derbecü̱̃ã̱x, rü Timutéu, rü Tíquicu, rü Turuquínu ga Áchiaanecü̱̃ã̱xgü. \v 5 Rü yema yatügü rü nüxĩra topẽ́xegu naxãgü, rü Tróawa toxü̃ nayarünguxẽẽgü. \v 6 Rü nawena ga yema Yudíugüarü peta ga üpetüchiga ga pãũ ga ngearü puxẽẽruü̃ã́xü̃ nagu nangõ̱xgüxü̃, rü wapurugu Piripuwa itaxĩãchi. Rü wüximẽ́ẽ̱xpü̱x ga ngunexü̃ ngupetügu, rü Tróagu nüxü̃ tayangaugü ga yema topẽ́xegu ãgüxü̃. Rü yexma tarücho ga 7 ga ngunexü̃. \s1 Tróagu nanaxũãne ga Pauru \p \v 7 Rü yema yüxüarü ngunexü̃gu rü tangutaquẽ́xegü namaã ga yema yaxõgüxü̃ na tanangṍxü̃cèx ga pãũ ga bücuxü̃ yema Ngechuchu toxü̃ ngúexẽẽxü̃rüü̃. Rü yema yaxõgüxü̃maã nidexa ga Pauru. Rü nanamèxẽẽ ga norü dexa ñu̱xmata ngãxü̃cüwa nangu, yerü moxü̃ãcü inaxũãchichaü̃. \v 8-9 Rü daxũwa ga guma ĩpataarü tomaẽ̱xpü̱xchiü̃wa yexmaxü̃ ga ucapuwa tangutaquẽ́xegü. Rü namu ga omü ga yéma naĩgüxü̃. Rü nayexma ga wüxi ga ngextü̱xücü ga Eutícugu ãe̱gacü. Rü yéma wüxi ga yema ucaputapü̱xarü ĩã̱xwa narüto. Natürü ga Pauruarü dexa, rü poraãcü namèx. Rü yemacèx ga guma ngextü̱xücü rü poraãcü nayaxta, rü düxwa nipeãchi rü yema ĩã̱xwa narüngu, rü ñaxtüanegu nangu. Rü yéma yucüma nanayauxgü. \v 10 Rü ínarüxĩ ga Pauru, rü nayanawüxüchi ga guma ngextü̱xücü, rü duü̃xü̃güxü̃ ñanagürü: —¡Tãxṹ i peḇaixãchiexü̃, erü namaxü̃ nixĩ! —ñanagürü. \v 11 Rü yexguma wenaxãrü daxũ naxĩ, rü inanabücu ga yema pãũ, rü nanangõ̱x. Rü wenaxãrü nidexa ñu̱xmata yangune, rü yexguma inaxũãchi. \v 12 Rü guma ngextü̱xücü rü maxü̃cü napatawa nanagagü. Rü yemacèx poraãcü nataãẽgü ga guxü̃ma ga nümagü. \s1 Tróawa inaxũãchi ga Pauru rü Miretuwa naxũ \p \v 13 Rü yexguma ga Pauru rü ñanagürü: —Dauxchitagu tá chixũ ñu̱xmatáta ĩãne ya Achuwa changu na nge̱ma pexü̃ chixüexü̃cèx —ñanagürü. Rü yemacèx ga toma rü wapurugu tichoü̃ rü yoxni napẽ́xegu taxĩ ñu̱xmata Achuwa tangugü. \v 14 Rü yexguma Achugu Paurumaã togü tayangauxgu, rü yéma toxü̃ nixüe. Rü tachopetü ga yéma ñu̱xmata Miterénewa tangugü. \v 15 Rü yéma itaxĩãchi rü moxü̃ãcü Quíuarü to̱xmèxtawa tachopetü. Rü yemaãrü moxü̃ãcü Chamowa tangugü. Rü yemaãrü moxü̃ãcüama Miretuwa tangugü. \v 16 Rü yemaãcü ítixĩ yerü ga Pauru rü tama Áchiaanegu nanuxcüchaü̃. Yerü nanaxwèxe ga paxa Yerucharéü̃wa na nanguxü̃ naxcèx ga Pẽtecóstearü ngunexü̃. Rü yemacèx nagu narüxĩnü na tama Epéchiugu íyadauxü̃. \s1 Yaxõgüxü̃ãrü ãẽ̱xgacügü ga Epéchiucü̱̃ã̱xmaã nidexa ga Pauru \p \v 17 Natürü yexguma Miretuwa tangugügu rü Epéchiuwa naxcèx namuga ga Pauru na naxü̃tawa naxĩxü̃cèx ga yema yaxõgüxü̃ãrü ãẽ̱xgacügü ga Epéchiucü̱̃ã̱x. \v 18 Rü yexguma Pauruxü̃tawa nangugügu, rü ñanagürü nüxü̃: —Pema meã nüxü̃ pecuèxgü ga ñuxãcü pepẽ́xewa na chamaxü̃xü̃ ga guxü̃gu ga yexguma noxritama nuã Áchiaanewa chaxũxgu. \v 19 Rü guxü̃guma ga yexguma petanüwa chayexmagu, rü meãma chanaxü ga Cori ya Tupanaãrü puracü, taguma chaugü chicuèxüü̃ãcüma. Rü woo muẽ̱xpü̱xcüna poraãcü changechaü̃gu, nagagu ga yema chixexü̃ ga chomaã naxügüchaü̃xü̃ ga Yudíugü, natürü nae̱tüwa chanaxüama ga yema puracü. \v 20 Rü taguma íchayachaxãchi ga pemaã nüxü̃ na chixuxü̃ ga guxü̃ma ga yema ore ga perü mexü̃cèx ixĩxü̃. Rü guxü̃ ga duü̃xü̃güpẽ́xewa, rü pepatagüwa rü ta pexü̃ changúexẽẽ ga yema ore. \v 21 Rü Yudíugümaã rü yema tama Yudíugü ixĩgüxü̃maã nüxü̃ chixu na namexü̃ ga na nüxü̃ naxoexü̃cèx ga norü chixexü̃gü rü Tupanaga naxĩnüẽxü̃cèx, rü nüxü̃́ na yaxõgüãxü̃cèx ga tórü Cori ya Ngechuchu. \v 22 Rü ñu̱xma rü Yerucharéü̃wa chaxũ erü Tupanaãẽ i Üünexü̃ rü nge̱ma choxü̃ namu. Natürü tama nüxü̃ chacuèx na ṯacü tá choxü̃ üpetüxü̃ i nge̱ma. \v 23 Rü ngẽma nüxü̃ chacuáxü̃ nixĩ i duü̃xü̃gü tá choxü̃ napoxcu rü guxchaxü̃gü tá choxü̃ naxüpetü i Yerucharéü̃wa. Rü ngẽxĩcatama nixĩ i chomaã nüxü̃ yaxuxü̃ i Tupanaãẽ i Üünexü̃ i guxü̃ne ya ĩãne i ngextá íchixũgüxü̃wa. \v 24 Natürü tama ngẽma ãũcümaxü̃gu charüxĩnü erü nüe̱tama nixĩ ega woo chayu̱xgu. Natürü ngẽma chanaxwèxexü̃ nixĩ na taãẽãcüma chapuracüamaxü̃ na meã chayanguxẽẽxü̃cèx i ngẽma puracü ga tórü Cori ya Ngechuchu choxna ãxü̃ rü nüxü̃ chixuxü̃cèx i norü ore i mexü̃ na ñuxãcü Tupana tüxü̃ ngechaü̃xü̃. \v 25 Rü ñu̱xma rü marü nüxü̃ chacuèx rü tagutáma wena choxü̃ pedaugü i pema ga marü pemaã nüxü̃ chixuxe na ñuxãcü ãẽ̱xgacü na yiĩxü̃ ya Tupana. \v 26 Rü ngẽmacèx i ñoma i ngunexü̃gu rü pemaã nüxü̃ chixu rü marü tama chaugagu nixĩ ega texé petanüwa iyarütau̱xgu. \v 27 Erü marü meãma pemaã nüxü̃ chixu i guxü̃ma i ngẽma Tupana pexü̃́ naxwèxexü̃, rü taxuü̃ma ichicu̱x. \v 28 Rü ngẽmacèx i ñu̱xma rü penaxwèxe na pexuãẽgüxü̃ rü meã nüxna pedaugüxü̃ i guxü̃ma i yaxõgüxü̃ i petanüwa ngẽxmagüxü̃. Erü ngẽma nixĩ i Tupanaãxẽ i Üünexü̃ nagu pexü̃ mugüxü̃ na nüxna pedaugüxü̃cèx i ngẽma Tupanaãrü duü̃xü̃gü i yaxõgüxü̃ i Ngechuchu nagümaãtama naxcèx taxexü̃. \v 29 Choma nüxü̃ chacuèx rü ngẽxguma íchixũxgu, rü chowena tá pexcèx nuã naxĩ i togü i duü̃xü̃gü. Rü tá nanachixexẽẽchaü̃ i ngẽma yaxõgüxü̃ ñoma airugü i idüraexü̃ i carnerugüxü̃ ngĩãchixẽẽxü̃rüü̃. \v 30 Rü woo petanüwatátama nangẽxmagü i nümaxü̃ i tá doramaremaã nangúexẽẽxü̃ i ngẽma yaxõgüxü̃ na nügüwe naxĩxẽẽãxü̃cèx. \v 31 ¡Pegüna pedaugü, rü nüxna pecuèxãchie na ñuxãcü tomaẽ̱xpü̱x ga taunecügu rü ngunecü rü chütacü rü taguma íchayachaxãchixü̃ ga pexcèx chaxauxãcüma na pexü̃ chixucu̱xẽgüxü̃ ga wüxichigü! \v 32 Rü ñu̱xmax, Pa Chaueneẽgüx, rü Tupanana pexü̃ chamugü. Rü chanaxwèxe i naga pexĩnüẽ i norü ore i tüxü̃ nüxü̃ cuèxẽẽxü̃ na ñuxãcü poraãcü tüxü̃ nangechaü̃xü̃. Erü ngẽma norü ore tá pexü̃ naporaexẽẽ na tórü Coricèx pemaxẽxü̃cèx rü pexü̃́ nangẽxmaxü̃cèx i pechica namaã i guxü̃ma i duü̃xü̃gü i Tupana dexü̃. \v 33 Choma rü taxuguma chaugücèx chanaxwèxe ga texéarü dĩẽru rü texéchiru. \v 34 Rü pematama rü meã nüxü̃ pecuèx ga ñuxãcü daa cho̱xmẽ́xmaã na chapuracüxü̃ naxcèx ga yema choxü̃́ rü chomücügüaxü̃́ taxuxü̃. \v 35 Rü guxü̃guma meã pexü̃ changúexẽẽ na ngẽmaãcü pepuracüexü̃ na nüxü̃ perüngü̃xẽẽxü̃cèx i ngẽma duü̃xü̃gü i nüxü̃́ nataxuxü̃. Rü name nixĩ na nüxna pecuèxãchiexü̃ i Cori ya Ngechuchuarü ore ga nümatama ñaxü̃: \p “Rü narümemaẽ nixĩ i pema na toguena penaxãxü̃ rü tama i tüma pexna tanaxãxü̃”, ñaxü̃. \v 36 Rü yexguma yema ñaxguwena ga Pauru, rü inacaxã́pü̱xü namaã ga guxü̃ma, rü nayumüxẽ. \v 37 Rü guxü̃ma poraãcü naxauxe, rü Pauruna nanèĩ̱xãchigü, rü nüxü̃ nachúxgü. \v 38 Yerü poraãcü nangechaü̃ẽ naxcèx ga yema ore ga namaã nüxü̃ yaxuxü̃ ga: \p “Marü tagutáma wena choxü̃ pedaugü” ñaxü̃. Rü nümagü ínayaxümücügü ñu̱xmata wapuruwa nangu. \c 21 \s1 Yerucharéü̃wa naxũ ga Pauru \p \v 1 Rü yexguma nüxna itaxĩãchi ga yema yaxõgüxü̃, rü wapurugu tichoü̃. Rü capaxũ ga Coscèx noxtacüma tixaü̃. Rü moxü̃ãcü rü Rodawa taxĩ. Rü yéma itaxĩãchi, rü Pátarawa tangugü. \v 2 Rü yexma nüxü̃ tayangau ga wüxi ga wapuru ga Peníchiawa ũxü̃ne. Rü nagu tichoü̃, rü itaxĩãchi. \v 3 Rü yixcamaxü̃ra nüxü̃ tadaugü ga Chipre. Rü torü ṯoxwecüwawaama naxü, rü nüxü̃ tachopetü. Rü itiñaxwetaxü̃ ñu̱xmata Chíriaanewa tangugü. Rü Tiruwa ítachoü̃, yerü yéma nixĩ ga ínanuü̃ãcuxü̃ ga guma wapuru. \v 4 Rü yexma nüxü̃ tayangau ga yémacü̱̃ã̱x ga yaxõgüxü̃, rü 7 ga ngunexü̃ yéma natanüwa tayexmagü. Rü Tupanaãẽ i Üünexü̃ nayadexagüxẽẽ ga yema yaxõgüxü̃, rü Pauruxü̃ ñanagürügü: —¡Tãxṹ i Yerucharéü̃wa cuxũxü̃! —ñanagürügü. \v 5 Natürü yexguma nangupetügu ga yema 7 ga ngunexü̃gü, rü itaxĩãchi. Rü yema yaxõgüxü̃ rü towe narüxĩ. Rü naxmèxmaãchigü rü naxãcügümaãchigü toxü̃ ínixümücügü ga guxü̃ma ñu̱xmata guma ĩãnechipenüwa tangugü. Rü yexma naxnücügu tacaxgüã́pü̱xü, rü tayumüxẽgü. \v 6 Rü yexguma ga toma rü nüxü̃ tarümoxẽgü, rü tichoü̃ ga wapuruwa. Rü nümagü rü napatacèx nawoegu. \v 7 Rü toma rü Tiruwa itaxĩãchi rü Turemáĩdawa tangugü. Rü yéma ítachoü̃, yerü yexma nayacuèx ga wapurugu na taxĩxü̃. Rü nüxü̃ tarümoxẽgü ga yema yaxõgüxü̃ ga yéma yexmagüxü̃, rü wüxi ga ngunexü̃ natanügu tarücho. \v 8 Rü moxü̃ãcü itaxĩãchi ga yéma, rü Checharéawa tangugü. Rü Piripi ga Tupanaãrü orearü uruü̃patawa taxĩ. Rü nüma rü yema 7 ga ngü̃xẽẽruü̃gü ga tupaucana daugüxü̃tanüxü̃ nixĩ. Rü yexma naxü̃tagu tapegü. \v 9 Rü nüma nüxü̃́ iyexma ga ãgümücü ga naxãcügü ga taguma ixãtecü ga Tupanaãrü orexü̃ ixugüecü. \v 10 Rü yexguma marü ñuxre ga ngunexü̃ yéma tayexmagügu, rü Yudéaanewa ne naxũ ga wüxi ga Tupanaãrü orearü uruü̃ ga Agabugu ãe̱gaxü̃. \v 11 Rü yexguma toxü̃tawa nanguxgu ga Agabu, rü nanayaxu ga Pauruarü goyexü̃. Rü namaã nügü ninèĩ̱xgücutü, rü nügü nináĩmẽ́x, rü ñanagürü: —Tupanaãẽ i Üünexü̃ marü chomaã nidexa rü ñanagürü: \p “Rü ñaãcü tá nayanèĩ̱xgü i Yudíugü i Yerucharéü̃wa i ñaã goyexü̃ãrü yora. Rü ngẽma duü̃xü̃gü i tama Yudíugü ixĩgüxü̃na tá nanamugü”, ñanagürü. \v 12 Rü yexguma yema orexü̃ taxĩnüẽgu, rü toma rü yema Checharéacü̱̃ã̱xgümaã Pauruxü̃ tacèèxü̃gü ga tama Yerucharéü̃wa na naxũxü̃cèx. \v 13 Natürü nüma ga Pauru rü toxü̃ nangãxü̃ rü ñanagürü: —¿Tü̱xcüü̃ pexauxe rü choxü̃ pengechaü̃xẽẽ? Choma rü íchamemare na chináĩxü̃. Rü ngẽxgumarüü̃ ta rü marü íchame na Yerucharéü̃gu chayuxü̃ naxcèx ya Cori ya Ngechuchu —ñanagürü. \v 14 Rü yexguma marü taxuacüma tanachu̱xugu, rü tachianemare, rü ñatarügü: —¡Ẽcü yangu i Cori ya Tupanaãrü ngúchaü̃! —ñatarügügü. \v 15 Rü yemawena rü togü tamexẽẽgü, rü Yerucharéü̃wa taxĩ. \v 16 Rü towe narüxĩ ga ñuxre ga yaxõgüxü̃ ga Checharéacü̱̃ã̱xgü, rü Machṍũpatawa toxü̃ nagagü. Rü nüma nixĩ ga wüxi ga Chíperecü̱̃ã̱x ga ü̃pamama woetama yaxõxü̃. Rü naxü̃tagu tapegüxü̃. \s1 Chaü̃tiáguxü̃tagu nanaxũãne ga Pauru \p \v 17 Rü yexguma Yerucharéü̃wa tangugügu, rü yema yaxõgüxü̃ rü taãẽãcüma toxü̃ nayauxgü. \v 18 Rü moxü̃ãcü ga Pauru rü tomaã Chaü̃tiáguxü̃tagu nanaxũãne. Rü yéma nangutaquẽ́xegü ga guxü̃ma ga yaxõgüxü̃ãrü ãẽ̱xgacügü. \v 19 Rü nüxü̃ narümoxẽ ga Pauru, rü ñu̱xũchi meãma namaã nüxü̃ nixu ga guxü̃ma ga yema Tupana üxü̃ ga yexguma yema tama Yudíugü ixĩgüxü̃maã nüxü̃ yaxuxgu ga Tupanaãrü ore. \v 20 Rü yexguma Pauruarü orexü̃ naxĩnüẽgu ga nümagü, rü Tupanaxü̃ nicuèxüü̃gü. Rü ñanagürügü Pauruxü̃: —Dücèx, Pa Toeneẽx, cuma nüxü̃ cucuèx rü nangẽxma i muxũchixü̃ i Yudíugü i yaxõgüxü̃. Rü guxü̃ma i nümagü rü nanaxwèxegü na nagu naxĩxü̃ i ngẽma mugü ga Moĩché ümatüxü̃. \v 21 Natürü ga togü ga tama yaxõgüxü̃ rü marü namaã nüxü̃ nixugügü na cuma rü cunangúexẽẽxü̃ i guxü̃ma i Yudíugü i togü i nachiü̃ãnewa ngẽxmagüxü̃, na tama naga naxĩnüẽxü̃cèx i ngẽma mugü ga Moĩché ümatüxü̃. Rü marü namaã nüxü̃ nixugügü na cunangúexẽẽxü̃ na tama tüxü̃ ínawiü̃chèxmüpẽ́xechiraü̃xü̃cèx ya nanegü, rü na tama naga naxĩnüẽxü̃cèx i tacümagü ga Moĩché tüxü̃ muxü̃. \v 22 ¿Ṯacü tá ixüexü̃ i ñu̱xmax? Erü ngẽma Yudíugü i yaxõgüxü̃ rü aixcüma tá nüxü̃ nacuèxgü na marü nuã cunguxü̃. \v 23 ¡Rü ngẽmacèx name nixĩ na cunaxüxü̃ i ngẽma tá cumaã nüxü̃ tixuxü̃! Nuã totanüwa nangẽxma i ãgümücü i yatügü i yanguxẽẽchaü̃xü̃ i wüxi i uneta i Tupanamaã nüxü̃ yaxuxü̃. \v 24 ¡Nge̱ma tupauca ya taxü̃newa nagagü, rü wüxigu namaã yanguxẽẽ i ngẽma tacüma ga Moĩché tüxna ãxü̃, rü Tupanapẽ́xewa pegü peyamexẽẽgü! ¡Rü nüxü̃́ naxütanü i ñuxregu nüxü̃́ naxãtanü na yadüpü̱xüerugüxü̃cèx i ngẽma yatügü na ngẽmaãcü yanguxẽẽgüãxü̃cèx i norü unetagü! Rü ngẽmawa rü guxü̃ma i ngẽma Yudíugü rü tá nüxü̃ nacuèxgü na aixcüma cuma rü ta naga cuxĩnüxü̃xü̃ i ngẽma mugü ga Moĩché ümatüxü̃ rü tama aixcüma na yiĩxü̃ ga yema ore ga cuchiga ga nüxü̃ yaxugüexü̃. \v 25 Rü ñu̱xũchi ngẽma yaxõgüxü̃ i tama Yudíugü ixĩgüxü̃, rü marü naxcèx tanaxümatü ga torü ore na tama nangõ̱xgüãxü̃cèx i ṯacü i namachi i marü togü norü tupananetachicünèxãgüxü̃ namaã icuèxüü̃güxü̃, rü tama na nangõ̱xgüãxü̃cèx ya nagü, rü tama nangõ̱xgüãxü̃cèx i naẽxü̃gü rü ẽ́xna naxü̃nagü i wẽxnaãxü̃, rü tama naĩ i ngemaã rü ẽ́xna naĩ ya yatümaã inapexü̃cèx —ñanagürügü. \s1 Tupauca ga taxü̃negu Pauruxü̃ niyauxgü \p \v 26 Rü yexguma ga Pauru rü yéma tupauca ga taxü̃newa nanagagü ga yema ãgümücü ga yatügü. Rü moxü̃ãcü rü Tupanapẽ́xewa nügü namexẽẽ ga Pauru wüxigu namaã ga yema yatügü. Rü ñu̱xũchi guma tupauca ga taxü̃negu namaã naxücu na paimaã nüxü̃ yaxuxü̃cèx na 7 ga ngunexü̃gu tá yiĩxü̃ na yanguxẽẽgüãxü̃ ga yema norü uneta ga Tupanamaã nüxü̃ yaxugüxü̃, rü yemawena rü tá na inaxãmaregüãxü̃ ga norü ãmaregü ga Tupanaxü̃ namaã yacuèxüü̃güxü̃ ga wüxichigü. \v 27 Rü yexguma marü nagúxchaü̃gu ga yema 7 ga ngunexü̃, rü ñuxre ga Yudíugü ga Áchiaanecü̱̃ã̱xgü rü Pauruxü̃ nadaugü ga tupauca ga taxü̃newa. Rü yema Yudíugü rü duü̃xü̃güxü̃ nanuẽxẽẽ na Pauruxü̃ yayauxgüxü̃cèx. Rü yemacèx Pauruna nayuxgü. \v 28 Rü tagaãcü aita naxüe ñaxü̃maã: —Pa Tomücügü Pa Yudíugüx, ¡Paxa toxü̃ perüngü̃xẽẽx! Ñaã nixĩ i ngẽma yatü i guxü̃wama yangúexẽẽchigüxü̃ i duü̃xü̃gü na taxchi naxaiexü̃cèx i yixema i Yudíugü, rü naxchi na naxaiexü̃cèx i ngẽma mugü ga Moĩché ümatüxü̃ rü daa tupauca ya taxü̃ne. Rü nae̱tüwa i ñu̱xmax rü nuxa daa tupauca ya taxü̃negu nanamucu i ñuxre i duü̃xü̃gü i tama tacümagu ĩxü̃, rü ngẽmaãcü nanaxüxaxẽẽ i ñaã nachica i üünexü̃ —ñanagürügü. \v 29 Rü yema ñanagürügü yerü ü̃paacü Yerucharéü̃wa Paurumaã nüxü̃ nadaugü ga Turuquínu ga wüxi ga Epéchiucü̱̃ã̱x ga tama Yudíu ixĩxü̃. Rü nüxü̃ nacuèxgügu rü Pauru marü yexma nanaxücuxẽẽ ga tupauca ga taxü̃negu. \v 30 Rü guxü̃ma ga yema ĩãnecü̱̃ã̱xgü rü poraãcü nanuẽ. Rü tupauca ga taxü̃necèx nibuxmü, rü Pauruxü̃ niyauxgü, rü tupaucaarü ĩã̱xtüwa nanatúchigügü. Rü yexguma paxa nanawãxtagü ga guma tupauca ga taxü̃neãrü ĩã̱xgü. \v 31 Rü yexguma Pauruxü̃ yamèxgüchaü̃gu ga duü̃xü̃gü, rü Dumacü̱̃ã̱x ga churaragüarü ãẽ̱xgacüxü̃tawa nanguchiga ga ore na guxü̃wama ga Yerucharéü̃wa rü na nanuẽxü̃ ga duü̃xü̃gü. \v 32 Rü yexgumatama ga guma churaragüarü ãẽ̱xgacü rü nanangutaquẽ́xexẽẽ ga yema norü capitáü̃gü namaã ga norü churaragü, rü paxa yema duü̃xü̃gü íyexmagüxü̃wa naxĩ. Rü yexguma guma ãẽ̱xgacüxü̃ rü yema churaragüxü̃ nadaugügu ga duü̃xü̃gü, rü ínayachaxãchigü ga na Pauruxü̃ yamèxgüxü̃. \v 33 Rü yexguma ga guma ãẽ̱xgacü rü Paurucèx nixũ rü nayayaxu. Rü nanamu na taxre ga cadenamaã na yanèĩ̱xgüãxü̃cèx. Rü nüxna naca na texé yiĩxü̃, rü ṯacü naxüxü̃. \v 34 Natürü yema muxü̃ma ga duü̃xü̃gü rü toxica ga oremaã aita naxüe ga wüxichigü. Rü yexguma taxuacüma meã nüxü̃ nacuèxgu ga ṯacücèx na nanuẽxü̃, rü guma ãẽ̱xgacü rü nanamu na churaragüpatawa Pauruxü̃ nagagüxü̃. \v 35-36 Rü yexguma churaragüpataarü toxõnewa nanguxgu ga Pauru, rü churaragü nayangetaü̃gü naxchaxwa ga yema muxü̃ma ga duü̃xü̃gü, yerü nanuẽxü̃chi rü nawe nicaetanü rü ñanagürügü: —¡Yamèxü̃chi! —ñanagürügü. \s1 Pauru rü duü̃xü̃güpẽ́xewa nügüétüwa nidexa \p \v 37 Rü yexguma marü churaragüpatagu yamucuchigüchaü̃ãgu rü Pauru rü Griégugawa guma ãẽ̱xgacüna naca rü ñanagürü: —¿Cuxü̃́ namexü̃ na cumaã nüxü̃ chixuxü̃ i wüxi i ore? —ñanagürü. Rü nüma ga ãẽ̱xgacü nanangãxü̃ rü ñanagürü: —Ẽ́xna nüxü̃ cucuèx na Griégugawa quidexaxü̃. \v 38 ¿Tama ẽ́xna cuma yiĩxü̃ i Equitucü̱̃ã̱x ga ü̃paxüra rü duü̃xü̃güxü̃ cunuẽxẽẽxü̃ na ãẽ̱xgacümaã nügü nadèi̱xü̃cèx rü dauxchitawa ga taxúema íxãpataxü̃wa cunagagüxü̃ ga 4000 ga yatügü ga máẽtaxü̃gü? —ñanagürü. \v 39 Rü yexguma ga Pauru rü nanangãxü̃, rü ñanagürü: —Choma rü Yudíu chixĩ, rü Tarsucü̱̃ã̱x chixĩ. Rü Chiríchiaanewa rü yima nixĩ ya wüxi ya ĩãne ya taxüchine. Rü ngẽxguma curü me yixĩgu, rü cuxna chaca na duü̃xü̃gümaã chidexaxü̃cèx —ñanagürü. \v 40 Rü yexguma ga guma ãẽ̱xgacü rü: —Ngü̃ —ñanagürü. Rü nüma ga Pauru, rü churaragüpataarü toxõnegu nachinagü, rü naxunagümẽ́xẽ na nachiãchixü̃cèx ga duü̃xü̃gü. Rü yexguma nachiãchiegu, rü Yudíugawa nidexa, rü ñanagürü nüxü̃: \c 22 \p \v 1 —Pa Chautanüxü̃güx, ¡rü choxü̃́ iperüxĩnüẽ i ngẽma ñu̱xma tá pemaã nüxü̃ chixuxü̃ na chaugüétüwa chidexaxü̃cèx! —ñanagürü. \v 2 Rü yexguma nüxü̃ naxĩnüẽgu ga na Yudíugawa namaã yadexaxü̃, rü yexeraãcü inayarüchianegü. Rü yexguma namaã yadexagu ga Pauru, rü ñanagürü: \v 3 —Choma rü Yudíu chixĩ, rü Chiríchiaaneãrü ĩãne ga Tarsugu chabu. Natürü doma ĩãne ya Yerucharéü̃wa chaya, rü Gamaniéu nixĩ ga chorü ngu̱xẽẽruü̃. Rü meãma nawa changu̱x ga guxü̃ma ga mugü ga nuxcümaü̃güxü̃ ga tórü o̱xigü nagu ĩxü̃. Rü guxü̃guma naxcèx chadau na guxü̃ma i chorü ngúchaü̃maã Tupanaãxü̃́ chapuracüxü̃, ngẽxgumarüü̃ i guxãma i pema i ñu̱xmax. \v 4 —Rü choma ga ü̃pa rü poraãcü nawe chingẽchigü ga yema Ngechuchuaxü̃́ yaxõgüxü̃ na chanadèi̱xü̃cèx. Rü íchanayauxü̃, rü chanapoxcue ga muxü̃ma ga yema yaxõgüxü̃ ga yatüxü̃gü rü ngexü̃gü. \v 5 —Rü nüma ya paigüeru rü guxü̃ma i tupauca ya taxü̃neãrü ãẽ̱xgacügüerugü rü nüxü̃ nacuèxgü na aixcüma yiĩxü̃ i ñaã chorü ore. Yerü nümagü rü choxna nanaxãgü ga popera na choxü̃ nangü̃xẽẽgüxü̃cèx ga tatanüxü̃gü ga Yudíugü ga Damacuwa yexmagüxü̃. Rü yéma Damacuwa chaxũ na naxcèx chayadauxü̃-cèx ga yema Ngechuchuaxü̃́ yaxõgüxü̃, rü nuã Yerucharéü̃wa na chanagagüxü̃cèx rü nuxã chayapoxcuexü̃cèx. \s1 Pauru nüxü̃ nixu na ñuxãcü Ngechuchuaxü̃́ yaxõõxü̃ \p \v 6 —Natürü yexguma namagu chixũyane rü marü chingaicaxgu ga Damacuwa na changuxü̃, rü meãma tocuchigu nixĩ ga yexguma. Rü ngürüãchi wüxi ga omü ga poraxü̃ ga daxũwa ne baxixü̃ rü choxü̃ nabaxi. \v 7 —Rü ñaxtüanegu chayangu, rü nüxü̃ chaxĩnü ga wüxi ga naga ga ñaxü̃ choxü̃: \p “Pa Chaurux, ¿tü̱xcüü̃ i chowe quingẽchigüxü̃?” ñaxü̃. \v 8 —Rü yexguma ga choma rü chanangãxü̃, rü ñacharügü: \p “¿Rü texé quixĩ Pa Corix?” ñacharügü. Rü nüma ga yema naga rü choxü̃ nangãxü̃, rü ñanagürü: \p “Choma nixĩ i Ngechuchu ya Nacharétucü̱̃ã̱x, rü chorü duü̃xü̃gü nixĩ i ngẽma nawe quingẽchigüxü̃”, ñanagürü choxü̃. \v 9 —Rü yema chomücügü rü nüxü̃ nadaugü ga yema omü, rü naḇaixãchiãẽgü, natürü tama nüxü̃ naxĩnüẽ ga yema naga ga chomaã idexaxü̃. \v 10 —Rü nüxna chaca, rü ñacharügü ga chomax: \p “¿Rü ṯacü tá chaxüxü̃, Pa Corix?” ñacharügü. Rü yexguma ñanagürü choxü̃ ga Cori: \p “¡Írüda, rü inachi, rü Damacuwa naxũ, rü nge̱ma tá cumaã nüxü̃ nixu ya wüxi ya yatü na ṯacü tá cuxüxü̃!” ñanagürü ga nüma ga Cori. \v 11 —Rü yexguma ga choma rü chixoxetü yema omüẽmamaã, rü yemacèx ga yema chomücügü rü cho̱xmẽ́xgu yangĩgüãcüma choxü̃ nigagü, rü yemaãcü Damacuwa changu. \v 12 —Rü yéma nayexma ga wüxi ga yatü ga Ananíãgu ãe̱gacü. Rü nüma nixĩ ga wüxi ga yatü ga aixcüma Tupanaga ĩnücü, rü nüma rü meãma nayanguxẽẽ ga yema mugü ga Moĩché ümatüxü̃. Rü guxü̃ma ga Yudíugü ga Damacuwa yexmagüxü̃, rü meã nachiga nidexagü. \v 13 —Rü nüma ga Ananíã rü choxü̃ ínayadau. Rü yexguma chauxü̃tawa nanguxgu rü ñanagürü choxü̃: \p “Pa Chaueneẽ Pa Chaurux, ¡wenaxãrü ingo̱xnaxẽtü!” ñanagürü. Rü yexgumatama wenaxãrü chingo̱xnaxẽtü rü meãma nüxü̃ chadau. \v 14 —Rü yexguma ñanagürü ta: \p “Yima Tupana ya nuxcümaü̃güxü̃ ga tórü o̱xigüarü Tupana cuxü̃ naxuneta na nüxü̃ cucuáxü̃cèx i norü ngúchaü̃, rü na nüxü̃ cudauxü̃cèx ya yima Cristu ya mecü, rü naã̱xwatama nüxü̃ cuxĩnüxü̃cèx i naga. \v 15 —Erü cuma tá nixĩ i guxü̃ i duü̃xü̃gümaã nüxü̃ quixuchigaxü̃ ga ñuxãcü na Tupanaxü̃ cudauxü̃ rü cumaã yadexaxü̃. \v 16 —¡Rü ñu̱xma rü marü taxuü̃ma ícunanguxẽẽ! ¡Rü írüda rü ínabaie! ¡Rü Cori ya Ngechuchuégagu naxcèx ínaca na cuxü̃́ nüxü̃ nangechaü̃xü̃cèx i curü pecadugü!” ñanagürü choxü̃. \s1 Pauru nüxü̃ nixu na ñuxãcü Tupana namuxü̃ na yema tama Yudíugü ixĩgüxü̃tanüwa naxũxü̃cèx \p \v 17-18 —Rü yexguma Yerucharéü̃cèx chataeguxgu, rü tupauca ga taxü̃newa chaxũ na yéma chayumüxẽxü̃cèx. Rü chango̱xetü, rü nüxü̃ chadau ga Cori ya Tupana. Rü ñanagürü choxü̃: \p “¡Napaxaãẽ, rü inaxũãchi i nuã Yerucharéü̃wa, erü duü̃xü̃gü rü tãũtáma naga naxĩnüẽ i ngẽma ore i chauchiga nüxü̃ quixuxü̃!” ñanagürü. \v 19 —Rü choma chanangãxü̃, rü ñacharügü: \p “Pa Corix, nüma i duü̃xü̃gü rü nüxü̃ nacuèxgü ga choma na yiĩxü̃ ga guxü̃ne ga ngutaquẽ́xepataü̃güwa chaxũxü̃ rü íchanayauxü̃xü̃ rü chanapoxcuexü̃ rü chayac̱uaixgüxü̃ ga yema cuxü̃́ yaxõgüxü̃. \v 20 —Rü yexguma yamèxgüãgu ga guma curü duü̃cü ga Etébaü̃ ga curü orearü uruü̃, rü chomatama yéma chayexma, rü chorü me nixĩ ga na yamèxgüãxü̃. Rü choma nixĩ ga nüxna chadauxü̃ ga naxchiru ga yema yamèxgüxü̃”, ñacharügü nüxü̃. \v 21 —Natürü nüma ga Cori rü ñanagürü choxü̃: \p “¡Rü paxa cugü namexẽẽ rü inaxũãchi! Erü yaxü̃guxü̃ i nachiü̃ãnegüwa i ngẽma duü̃xü̃gü i tama Yudíugü ixĩgüxü̃tanüwa tá cuxü̃ chamu” —ñanagürü. \s1 Churaragüarü ãẽ̱xgacümẽ́xẽwa nayexma ga Pauru \p \v 22 Rü yexguma Pauru yema ñaxgu rü yexma nayacuèxẽẽgü ga na meã nüxü̃́ inaxĩnüẽxü̃ ga yema duü̃xü̃gü. Rü yexguma aita naxüeãcüma ñanagürügü: —¡Noxtacüma peyamá! Rü name nixĩ i na nayuxü̃ rü ngẽxma na yanaxoxü̃ —ñanagürügü. \v 23 Rü yexguma aita naxüegu, rü norü gáuxü̃chirumaã nibuatanücüü, rü ãtẽ́xeanexü̃ daxũ niwogütanücüü. \v 24 Rü yexguma yemaxü̃ nadèu̱xgu ga churaragüarü ãẽ̱xgacü, rü nanamu ga churaragüpatagu na yamucuchigüãxü̃cèx ga Pauru. Rü nanamu na poraãcü nac̱uaixgüãxü̃cèx na yadexaxü̃cèx na nüxü̃ nacuáxü̃cèx ga tü̱xcüü̃ yiĩxü̃ na yemaãcü nachigamaã aita naxüexü̃ ga duü̃xü̃gü. \v 25 Rü yexguma marü yanèĩ̱xgüãgu na nac̱uaixgüãxü̃cèx, rü Pauru nüxna naca ga yema capitáü̃ ga yéma yexmaxü̃, rü ñanagürü: —¿Ẽ́xna pexmẽ́xwa nangẽxma na penac̱uaxixü̃ i wüxi i Dumacü̱̃ã̱x ega tama nüxna pecaxiragu? —ñanagürü. \v 26 Rü yexguma yemaxü̃ naxĩnügu ga capitáü̃, rü guma churaragüarü ãẽ̱xgacüxü̃tawa naxũ, rü namaã nüxü̃ nixu, rü ñanagürü: —¿Ṯacü tá cuxü? Erü ñaã yatü rü Dumacü̱̃ã̱x nixĩ —ñanagürü. \v 27 Rü yexguma ga guma churaragüarü ãẽ̱xgacü, rü Paurucèx nixũ, rü nüxna naca rü ñanagürü nüxü̃: —¿Aixcüma yiĩxü̃ na Dumacü̱̃ã̱x quiĩxü̃ i cumax? —ñanagürü. Rü nüma ga Pauru nanangãxü̃, rü: —Ngü̃ —ñanagürü. \v 28 Rü yexguma ga guma churaragüarü ãẽ̱xgacü rü nanangãxü̃, rü ñanagürü: —Choma rü poraãcü choxü̃́ naxãtanü na Dumacü̱̃ã̱x chaugü chixĩxẽẽxü̃ —ñanagürü. Rü yexguma nachonagü ga Pauru, rü ñanagürü: —Natürü i choma rü woetama chorü bucüma Dumacü̱̃ã̱x chixĩ —ñanagürü. \v 29 Rü yexgumatama nüxna nixĩgachi ga yema Pauruxü̃ c̱uaixgüchaü̃xü̃. Rü nümatama ga yema churaragüarü ãẽ̱xgacü rü ta namuü̃ ga yexguma nüxü̃ nacuèxgu ga Dumacü̱̃ã̱x na yiĩxü̃ ga Pauru, yerü marü cadenamaã nayanèĩ̱xchirẽ́x. \s1 Yudíugüarü ãẽ̱xgacügütücumüpẽ́xewa nayexma ga Pauru \p \v 30 Rü yema churaragüarü ãẽ̱xgacü meãma nüxü̃ nacuáxchaü̃ ga tü̱xcüü̃ na ínaxuaxü̃güãxü̃ ga yema Yudíugü. Rü yemacèx ga moxü̃ãcü rü nanamu na nangutaquẽ́xegüxü̃cèx ga paigüarü ãẽ̱xgacügü rü guxü̃ma ga yema ãẽ̱xgacügütücumü ga Yudíugüarü. Rü nayawẽgü ga Pauruarü cadena rü yéma ãẽ̱xgacügüpẽ́xewa nanagagü. \c 23 \p \v 1 Rü Pauru meãma nüxü̃ nadawenü ga yema ãẽ̱xgacügü, rü ñanagürü nüxü̃: —Pa Chautanüxü̃güx, chomatama nüxü̃ chacuèx rü guxü̃guma meã chamaxü̃ ga Tupanapẽ́xewa ñu̱xmata ñoma i ngunexü̃wa nangu —ñanagürü. \v 2 Rü yexguma ga yema paigüeru ga Ananíã rü nanamu ga yema Pauruarü ngaicamana yexmagüxü̃ na naã̱xwa tayamèxgüxü̃cèx. \v 3 Rü yexguma ga Pauru rü ñanagürü nüxü̃: —Tupana tá cuxü̃ napéax, Pa Ãẽ̱xgacüx. Cuma rü düxétüwaxica cume natürü aixepena rü nachixe i curü maxü̃. Rü ñu̱xma rü nge̱ma curüto na Moĩché ümatüxü̃ i mugü nüxü̃ ixuxü̃ãcüma choxna cuc̱axü̃cèx. Natürü wüxi i chixexü̃ cuxü erü cumatama rü tama naga cuxĩnü i ngẽma Tupana tüxü̃ muxü̃ erü cunamu na choxü̃ napéaxü̃cèx —ñanagürü ga Pauru. \v 4 Rü yexguma ga yema yexmagüxü̃ rü ñanagürügü: —¿Tü̱xcüü̃ i ngẽmaãcü ṯacü namaã quixugüxü̃ i paigüeru ya Tupana nüxü̃ unetacü? —ñanagürügü. \v 5 Rü Pauru nanangãxü̃, rü ñanagürü: —Tama nüxü̃ chacuèx, Pa Chautanüxü̃güx, na paigüeru yiĩxü̃. Erü Tupanaãrü ore i ümatüxü̃wa nüxü̃ tadau rü ñanagürü: \p “¡Tama curü ãẽ̱xgacümaã chixexü̃ quixugü!” \m ñanagürü. \v 6 Rü yexguma nüxü̃ nacuèxgu ga Pauru ga na Chaduchéugü yiĩxü̃ ga togü, rü na Parichéugü yiĩxü̃ ga togü, rü yema ãẽ̱xgacügüpẽ́xewa tagaãcüma ñanagürü: —Pa Chautanüxü̃güx, choma rü Parichéu chixĩ, rü Parichéu nane chixĩ. Rü ngẽmacèx choxna pecagü i ñu̱xmax, erü chayaxõ i wena tá na namaxẽxü̃ i yuexü̃ —ñanagürü. \v 7 Rü yexguma yema ñaxgu ga Pauru, rü yema Parichéugü rü Chaduchéugü rü inanaxügüe ga nügümaã na iyaporagaexü̃, rü yexma nügü nitoye ga yema ngutaquẽ́xewa. \v 8 Erü ngẽma Chaduchéugü nagu rüxĩnüẽgu rü tama wena namaxẽ i ngẽma yuexü̃, rü nataxuma i orearü ngeruü̃gü i daxũcü̱̃ã̱x, rü nataxuma i naãẽgü —ñanagürügü. Natürü ngẽma Parichéugü rü nayaxõgü na nangẽxmaxü̃ i guxü̃ma i ngẽma. \v 9 Rü yemacèx guxü̃ma aita naxüe. Rü ñu̱xũchi ñuxre ga ngúexẽẽruü̃gü ga Moĩchéarü mugüwa ngu̱xẽẽtaegüxü̃ ga Parichéugütücumüwa ügüxü̃ rü inachigü, rü ñanagürügü: —Toxcèx rü taxuü̃ma i chixexü̃ naxü i ñaã yatü. Bexmana wüxi i ṯacü rü naãẽ namaã nidexa rü ẽ́xna wüxi i orearü ngeruü̃ i daxũcü̱̃ã̱x —ñanagürügü. \v 10 Rü yexeraãcü norü numaã nanaxi̱xãchiãẽgü ga yema duü̃xü̃gü. Rü yemacèx naxoegaãẽ ga guma churaragüarü ãẽ̱xgacü ga na Paurugu nagaugügüchaü̃xü̃. Rü norü churaragüxü̃ namu na yéma duü̃xü̃gütanüwa Pauruxü̃ napugüxü̃cèx rü wena churaragüpatawa na nagagüãxü̃cèx. \v 11 Rü moxü̃ãcüarü chütaxü̃gu Paurucèx nango̱x ga Cori ga Tupana, rü ñanagürü nüxü̃: —¡Rü nataãẽ! Rü ngẽxgumarüü̃ i núma Yerucharéü̃wa choxü̃ na quixuchigaxü̃, rü ngẽxgumarüü̃ tá ta nixĩ i Dumawa na choxü̃ quixuchigaxü̃ —ñanagürü ga Tupana. \s1 Yudíugü naxcèx nadaugü na ñuxãcü Pauruxü̃ yamèxgüchaü̃xü̃ \p \v 12 Rü moxü̃ãcü, rü ñuxre ga Yudíugü rü nügümaã inaxunetagü ga tãũtáma na nachibüexü̃ rü naxaxegüxü̃ ñu̱xmatáta Pauruxü̃ yamèxgü. Rü ñanagürügü: —Tachixexü̃gugü tá ega ṯacü ingõ̱xgügu naxü̃pa na yamáxü̃ i Pauru —ñanagürügü. \v 13 Rü 40 arü yexera ga yatügü nixĩ ga yema nügümaã ixunetagüxü̃. \v 14 Rü paigüarü ãẽ̱xgacügütanüwa rü Yudíugüarü ãẽ̱xgacügügütanüwa naxí, rü ñanagürügü nüxü̃: —Marü togümaã itaxuneta rü tachixexü̃gugü tá ega ṯacü tangõ̱xgügu naxü̃pa na tayamáxü̃ i Pauru. \v 15 Rü name nixĩ i pema rü ngẽma togü i pexrüü̃ ãẽ̱xgacügütücumüwa ügüxü̃, rü churaragüarü ãẽ̱xgacüna naxcèx peyacagü i ñu̱xma na moxü̃ wena pepẽ́xewa nagagüãxü̃cèx i Pauru. ¡Rü namaã nüxü̃ pixu na penaxwèxegünetaxü̃ na meã nüxü̃ pecuáxchaü̃xü̃ i nachiga! Rü toma rü tá marü ítamemare na namagu tayamáxü̃cèx naxü̃pa na ínanguxü̃ —ñanagürügü. \v 16 Natürü ngĩne ga Paurueyèx rü nüxü̃ nacuáchiga ga Pauruxü̃ na yamèxgüchaü̃xü̃, rü yemacèx churaragüpatawa naxũ na Paurumaã nüxü̃ yanaxuxü̃cèx. \v 17 Rü Pauru naxcèx naca ga wüxi ga capitáü̃, rü ñanagürü nüxü̃: —¡Curü ãẽ̱xgacüxü̃tawa naga i ñaã ngextü̱xüxü̃, erü nüxü̃́ nangẽxma i ore i namaã nüxü̃ yaxuxchaü̃xü̃! —ñanagürü. \v 18 Rü yema capitáü̃ rü ãẽ̱xgacüxü̃tawa nanaga ga yema ngextü̱xüxü̃. Rü ñanagürü nüxü̃: —Ngẽma poxcuxü̃ i Pauru rü chauxcèx naca, rü choxna naca na nuã cuxü̃tawa chanagaxü̃cèx i ñaã ngextü̱xüxü̃, erü nüxü̃́ nangẽxma i ore i cumaã nüxü̃ yaxuxchaü̃xü̃ —ñanagürü. \v 19 Rü naxmẽ́xgu yayauxãchiãcüma toxnamana nanaga ga ãẽ̱xgacü, rü yéma nüxna naca rü ñanagürü: —¿Ṯacü yiĩxü̃ i ngẽma chomaã nüxü̃ quixuxchaü̃xü̃? —ñanagürü. \v 20 Rü nüma ga ngextü̱xüxü̃ nanangãxü̃, rü ñanagürü: —Ngẽma Yudíugü, rü nügümaã inaxunetagü na cuxna naxcèx nacagüxü̃cèx na moxü̃ Yudíugüarü ãẽ̱xgacügütücumüpẽ́xewa na cunagaxü̃cèx i Pauru. Rü tá cumaã nüxü̃ nixugü na meã nüxü̃ nacuèxgüchaü̃xü̃ i nachiga. \v 21 —¡Natürü tãũtáma nüxü̃́ cuyaxõ! Erü 40 arü yexera i yatügü rü marü nügümaã inaxunetagü, rü ñanagürügü: \p “Tachixexü̃gugü tá ega ṯacü ingõ̱xgügu rü ẽ́xna ixaxegügu naxü̃pa na yamáxü̃ i Pauru”, ñanagürügü. Rü ñu̱xma rü marü ínamemare, rü namagu nananèĩ̱xgü, rü curü orexicatama nixĩ i ñu̱xma ínanguxẽẽgüxü̃ —ñanagürü. \v 22 Rü yexguma ga ãẽ̱xgacü rü ínayamu ga yema ngextü̱xüxü̃, rü nüxna naxãga na taxúemaã nüxü̃ yaxuxü̃cèx ga na namaã nüxü̃ yaxuxü̃ ga yemachiga. \s1 Ãẽ̱xgacü ga Perixü̃tawa Pauruxü̃ namu \p \v 23 Rü yexguma ga guma ãẽ̱xgacü rü taxre ga norü capitáü̃cèx naca, rü ñanagürü nüxü̃: —¡Penamexẽẽ i 200 i churaragü i nacutümaãmare ixĩxü̃, rü 70 i churaragü i cowarutagu ĩxü̃, rü 200 i churaragü i wocaxemaã ixãxnexü̃ na 9 arü oragu i chütacü Checharéawa naxĩxü̃cèx! \v 24 —¡Rü ngẽxgumarüü̃ ta penamexẽẽ i ñuxre i cowarugü i Paurucèx na tórü ãẽ̱xgacü i Perixü̃tawa naxũxü̃cèx rü na taxuü̃ma nüxü̃ üpetüxü̃cèx i namawa! —ñanagürü. \v 25 Rü yema capitáü̃gümaã yéma nanamu ga wüxi ga popera ga ñaxü̃: \q1 \v 26 “Choma i Cláudiu Díchiu, rü cuxü̃ charümoxẽ Pa Ãẽ̱xgacü ya Mecüxüchi Pa Perix. \v 27 Rü yima yatü ya cuxcèx nge̱ma chanamucü, rü Yudíugü nayayauxgü rü wixguxüchi taèx nayamèxgü. Natürü yexguma nüxü̃ chacuáchigagu na Dumacü̱̃ã̱x na yiĩxü̃, rü yéma chaxũ chorü churaragümaã, rü nüxna chanapu. \v 28 Rü nüxü̃ chacuáxchaü̃ ga ṯacü ga chixexü̃maã na ínaxuaxü̃güãxü̃, rü yemacèx Yudíugüarü ãẽ̱xgacügütücumüpẽ́xewa chanaga. \v 29 Rü yexguma nüxü̃ chacuèx ga na Yudíugüarü muchigacèxmare na ínaxuaxü̃güãxü̃. Natürü taxuü̃ma ga chixexü̃ naxü na tü̱xcüü̃ yamáxü̃cèx rü napoxcuxü̃cèx. \v 30 Natürü yexguma nüxü̃ chacuáchigagu ga na nügümaã inaxunetaxü̃ ga Yudíugü ga na yamèxgüãxü̃cèx, rü yexgumatama nagu charüxĩnü na cuxü̃tawa chanamuxü̃. Rü yema ínaxuaxü̃güxü̃, rü namaã tá nüxü̃ chixu na cuxü̃tawa naxĩxü̃ rü cumaã nüxü̃ na yanaxugüxü̃cèx na ṯacücèx ínaxuaxü̃güãxü̃”, \m ñanagürü. \v 31 Rü yema chütaxü̃gu inaxĩãchi ga yema churaragü, yexgumarüü̃ ga norü ãẽ̱xgacü na namuxü̃rüü̃. Rü Pauruxü̃ nigagü ñu̱xmata Aü̃típatiwa nangugü. \v 32 Rü moxü̃ãcü rü nawoegu ga yema churaragü ga nacutümaãmare ixĩxü̃ rü naxpataü̃wa naxĩ. Rü yema churaragü ga cowarutagu ĩxü̃, rü Paurumaã inaxĩãma. \v 33 Rü yexguma Checharéawa nangugügu, rü ãẽ̱xgacü ga Perina nanaxã ga yema popera, rü Pauruxü̃ rü ta inamugü. \v 34 Rü yexguma nüxü̃ nadaumatügu ga popera ga ãẽ̱xgacü ga Peri, rü Pauruna naca ga ngextácü̱̃ã̱x na yiĩxü̃. Rü yexguma nüxü̃ nacuèxgu ga na Chiríchiaanecü̱̃ã̱x yiĩxü̃, rü ñanagürü nüxü̃: \v 35 —Cuxü̃́ tá icharüxĩnü i ngẽxguma ínangugügu i ngẽma cuxü̃ íxuaxü̃güxü̃ —ñanagürü. Rü yexguma nanamu ga churaragü na wüxi ga ucapu ga ãẽ̱xgacü ga Erodepatawa yexmaxü̃wa nüxna na nadaugüxü̃cèx. \c 24 \s1 Pauru rü ãẽ̱xgacü ga Peripẽ́xewa nügüétüwa nidexa \p \v 1 Rü wüximẽ́ẽ̱xpü̱x ga ngunexü̃ ngupetügu, rü Yerucharéü̃wa ne naxũ ga paigüeru ga Ananíã, namaã ga ñuxre ga Yudíugüarü ãẽ̱xgacügüerugü rü wüxi ga yatü ga meãma dexaxü̃ cuáxü̃ ga Téturu ga nae̱ga. Rü nümagü rü ãẽ̱xgacü ga Perixü̃tawa naxĩ na namaã nüxü̃ yanaxugüxü̃cèx ga tü̱xcüü̃ Pauruxü̃ na ínaxuaxü̃güxü̃. \v 2 Rü yexguma Pauruxü̃ yéma nagagügu, rü inanaxügü ga Téturu ga nüxü̃ na yaxuxü̃, rü ñanagürü: \p —Moxẽxü̃chima i cuma Pa Ãẽ̱xgacü Pa Perix, erü cugagu nixĩ i meãma toxü̃ naxüpetüxü̃ i nuã. Rü cugagu nixĩ i nuã i ñoma i nachiü̃ãnewa na toxü̃́ nangẽxmaxü̃ i muxü̃ma i mexü̃gü. \v 3 Rü moxẽ cuxna taxã erü guxü̃wama rü guxü̃guma cuxü̃tawa tanayauxgü i guxü̃ma i ngẽma mexü̃gü Pa Ãẽ̱xgacüxüchima, Pa Perix. \v 4 Natürü tama yexeraãcü cuxü̃ chachixewechaü̃. Rü ngẽmacèx cuxna chaca na paxaãchi meã toxü̃́ icurüxĩnüxü̃. \v 5 Rü ñu̱xma rü wüxi i orexü̃ cumaã chixuxchaü̃. Rü marü nüxü̃ tadau i ñaã yatü rü wüxi i ḏaaweanerüü̃ na yiĩxü̃, erü chixexü̃maã nayaxucu̱xẽgü i Yudíugü i guxü̃ i naãnewa na nügü yatoyexü̃cèx. Rü nüma nixĩ i norü ãẽ̱xgacü i ngẽma duü̃xü̃gü i nüxü̃́ yaxõgüxü̃ i Ngechuchu i Nacharétucü̱̃ã̱x. \v 6 Rü toma tayayauxgü i ñaã yatü ga yexguma tupauca ga taxü̃ne naxüxaxẽẽchaü̃gu. Rü torü mugü tomaã nüxü̃ ixuxü̃ãcüma nüxna tacagüchaü̃. \v 7 Natürü ínangu ga churaragüarü ãẽ̱xgacü ga Díchiu, rü muxü̃ma ga norü churaragümaã toxna nanapu. Rü toma i ínaxuaxü̃güxe, rü toxü̃ namu na cuxü̃tawa taxĩxü̃cèx. \v 8 Rü ñu̱xma rü marü name i cumatama nüxna cuca i ngẽma Pauru na nüxü̃ cucuáxü̃cèx na aixcüma yiĩxü̃ i guxü̃ma i ngẽma naxcèx ítanaxuaxü̃güxü̃ i tomax —ñanagürü. \v 9 Rü yema togü ga Yudíugü rü ta, rü ñanagürügü: —Rü aixcüma nixĩ i ngẽma ore —ñanagürügü. \v 10 Rü yexguma ga guma ãẽ̱xgacü ga Peri rü naxmẽ́xmaã Pauruxü̃ naxuneta na yadexaxü̃cèx. Rü yexguma ga Pauru, rü ñanagürü: —Chorü taãẽmaã cupẽ́xewa chaugücèx chidexa, erü nüxü̃ chacuèx na mucüma ga taunecü ñoma i nachiü̃ãneãrü ãẽ̱xgacü quiĩxü̃. \v 11 Marü name i cumatama naxcèx ícuca, erü 12 i ngunexü̃xĩcatama nangupetü ga na Yerucharéü̃wa changuxü̃ na Tupanaxü̃ chayarücuèxüü̃xü̃cèx. \v 12 Rü bai ga tupauca ga taxü̃newa, rü bai ga ngutaquẽ́xepataü̃güwa, rü bai ga ngürüanewamare ga ĩãnewa choxü̃ nadaugü ga Yudíugü ga na texémaã íchiporagacüüxü̃, rü na chananuẽxẽẽxü̃ ga duü̃xü̃gü. \v 13 Rü ñu̱xma i ñaã duü̃xü̃gü i choxü̃ íxuaxü̃güxü̃, rü bai i wüxiwaxüra cuxcèx nanango̱xẽẽgü na aixcüma yiĩxü̃ i ngẽma naxcèx choxü̃ ínaxuaxü̃güxü̃. \v 14 Natürü cumaã nüxü̃ chixu, rü nuxcümaü̃güxü̃ ga chorü o̱xigüarü Tupanaãxü̃́ nixĩ i chapuracüxü̃ ngẽxgumarüü̃ i choxü̃́ na nanaxwèxexü̃ ya Ngechuchu ya Cristu ya nüxü̃́ chayaxõcü. Rü ngẽma nixĩ i nümagü i Yudíugü naxugüãgu rü na: \p “Tomare i ore”, ñagüxü̃. Rü aixcüma nüxü̃́ chayaxõ i guxü̃ma i Tupanaãrü mugü ga Moĩché ümatüxü̃ rü guxü̃ma i Tupanaãrü ore ga nuxcümaü̃güxü̃ ga norü orearü uruü̃gü ümatügüxü̃. \v 15 Rü choma rü ta yema nuxcümaü̃güxü̃rüü̃ Tupanaãxü̃́ chayaxõ. Rü naxrüü̃ chayaxõ rü tá wena na namaxẽxü̃ i ngẽma yuexü̃ i mexü̃gü rü chixexü̃gü. \v 16 Rü ngẽmacèx nixĩ i guxü̃guma meã chaugüna chadauxü̃ na chauãẽwatama nüxü̃ chacuáxü̃cèx na chamexü̃ i Tupanapẽ́xewa rü duü̃xü̃güpẽ́xewa. \v 17 Rü dücax, Pa Ãẽ̱xgacüx, rü ñuxre ga taunecü togü ga nachiü̃ãnegu chixũgü, rü düxwaxarü chauchiü̃ãnecèx wena chataegu na nuã chanangexü̃cèx ga dĩẽru ga namaã nüxü̃ charüngü̃xẽẽchaü̃xü̃ i chautanüxü̃gü i Yudíugü i nüxü̃́ nataxuxü̃, rü nuã Tupanana chanaxãxü̃cèx i chorü ãmaregü. \v 18-19 Rü yema ngunexü̃gu rü tupauca ya taxü̃newa Tupanana íchanaxã ga chorü ãmaregü, nawena na chaugü chamexẽẽxü̃ ga Tupanapẽ́xewa. Rü tama muxü̃ ga duü̃xü̃gümaã chayexma, rü tama chananuẽxẽẽ ga duü̃xü̃gü ga yexguma ñuxre ga Yudíugü ga Áchiaanecü̱̃ã̱x choxü̃ daugügu ga yéma tupauca ya taxü̃newa. Rü ngẽmagü chi nixĩ i ñu̱xma nuã ĩxü̃ na choxü̃ ínaxuaxü̃güxü̃cèx ega ṯacü nüxü̃́ ngẽxmagu i chauchiga. \v 20 Rü ngẽxguma tama ṯacü nüxü̃́ ngẽxmagu ga yema tupauca ya taxü̃newa choxü̃ daugüxü̃, ¡rü ẽcü ñaã ñu̱xma nuxmagüxü̃ cumaã nüxü̃ ixugü na ṯacü ga chixexü̃xü̃ chowa nadaugüxü̃ ga yexguma Yudíugüarü ãẽ̱xgacügütücumüpẽ́xewa chayexmagu! \v 21 Rü ñaxü̃xĩcatama nixĩ ga chorü ore ga tagaãcü namaã chachonagüxü̃ ga yexguma yema ãẽ̱xgacügüpẽ́xewa chayexmagu: \p “Rü ñu̱xma rü choxna pecagü erü choma chayaxõ i wena tá na namaxẽxü̃ i yuexü̃”, ñacharügü ga yexguma —ñanagürü ga Pauru. \v 22 Natürü ga Peri rü meã nüxü̃ nacuèx ga yema Cristuaxü̃́ yaxõchiga. Rü yemacèx ga yexguma Pauruaru orexü̃ naxĩnügu, rü ínayachaxãchi ga na nüxna nac̱axü̃, rü ñanagürü Yudíugüxü̃: —Ngẽxguma churaragüarü ãẽ̱xgacü ya Díchiu núma ũxgu, rü tá meãma nüxü̃ chacuèx i ngẽma naxcèx ípenaxuaxü̃xü̃ —ñanagürü. \v 23 Rü yexguma ga Peri rü norü capitáü̃xü̃ namu ga na Pauruna nadauxü̃cèx. Natürü tama nanapoxcuxüchi, rü tama nanachu̱xu ga na naxü̃tagu naxĩãneãxü̃ ga namücügü, rü nüxü̃ na nangü̃xẽẽgüxü̃. \v 24 Rü ñuxre ga ngunexü̃ marü ngupetügu rü wena yéma naxũ ga Peri ngĩmaã ga naxmèx ga Drusíla ga Yudíu ixĩcü. Rü Paurucèx nayacaxẽẽ, rü nüxü̃ naxĩnü ga yema ore ga Pauru namaã nüxü̃ ixuxü̃ ga Cristuaxü̃́ na yaxõxü̃chiga. \v 25 Natürü yexguma Pauru meãma namaã nüxü̃ ixuxgu na ñuxãcü Tupana naxwèxexü̃ na meã imaxü̃xü̃ rü ñuxãcü nanaxwèxexü̃ na tórü maxü̃maã meã icuáxü̃ rü ñuxãcü tá tüxna nac̱axü̃ i tórü maxü̃chiga, rü poraãcü naḇaixãchiãẽ ga Peri. Rü düxwa ñanagürü nüxü̃: —¡Ẽcü íixũ i ñu̱xmax! Rü ngẽxguma ñuxguacü icharüxã̱ũ̱xmaregu, rü wena táxarü cuxcèx changema —ñanagürü. \v 26 Yerü Peri ínananguxẽẽ na Pauru chi dĩẽru nüxna ixãxü̃ na yangéãxü̃cèx, rü yemacèx muẽ̱xpü̱xcüna naxcèx nangemaxü̃, rü namaã nidexaxü̃. \v 27 Rü taxre ga taunecü yemaãcü nixĩgü. Rü ínanguxuchi ga Peri ga na ãẽ̱xgacü yiĩxü̃, rü nachicüü ningucuchi ga Pórchiu ga Festu. Natürü nüma ga Peri, rü Yudíugümaã nügü namecümaxẽẽchaü̃, rü yemacèx tama ínananguxuchixẽẽ ga Pauru. \c 25 \s1 Ãẽ̱xgacü ga Festupẽ́xewa nayexma ga Pauru \p \v 1 Rü Checharéawa nangu ga Festu na yéma ãẽ̱xgacüxü̃ yaxücuxü̃cèx. Rü marü tomaẽ̱xpü̱x ga ngunexü̃ yéma nayexmagu, rü wenaxãrü inaxũãchi, rü Yerucharéü̃wa naxũ. \v 2 Rü yéma Yerucharéü̃wa rü yema paigüarü ãẽ̱xgacügü rü Yudíugüarü ãẽ̱xgacügü rü Pauruxü̃ ínaxuaxü̃gü Festupẽ́xewa. \v 3 Rü naxcèx ínacagü ga Yerucharéü̃wa Pauruxü̃ na namuxü̃cèx. Yerü nümagü rü nagu narüxĩnüẽ na namagu yacu̱xéü̃güãxü̃ na yexma yamèxgüãxü̃cèx. \v 4 Natürü ga Festu rü nanangãxü̃, rü ñanagürü: —Checharéagu napoxcu i Pauru, rü choma rü tá paxa nge̱ma Checharéawa chaxũ. \v 5 Rü ngẽmacèx name nixĩ i perü ãẽ̱xgacügü rü chowe narüxĩ i Checharéawa, rü ngẽxguma ṯacü rü chixexü̃ naxü̱xgu i ngẽma yatü, rü nge̱ma tá nixĩ i chomaã nüxü̃ pixugüxü̃ —ñanagürü. \v 6 Rü maneca 8 rü ẽ́xna 10 ga ngunexü̃ Yerucharéü̃wa nayexma ga Festu, rü ñu̱xũchi Checharéacèx nataegu. Rü yexguma ínanguxguarü moxü̃ãcü rü yema nachica ga ngextá duü̃xü̃güna ínac̱axü̃wa naxũ, rü yéma nayarüto norü tochicaxü̃wa. Rü Paurucèx nangema na yéma napẽ́xewa nagagüãxü̃cèx. \v 7 Rü yexguma yexma yaxücuxgu ga Pauru, rü yema Yudíugü ga Yerucharéü̃wa ne ĩxü̃, rü naxcèx naxĩ. Rü muxü̃ma ga chixexü̃gümaã ínanaxuaxü̃gü. Natürü taxuwama nüxü̃ nüxü̃ nadauxẽẽ na aixcüma yiĩxü̃ ga yema naxcèx ínaxuaxü̃güãxü̃. \v 8 Rü yexguma ga Pauru rü nanangãxü̃, rü ñanagürü: —Pa Ãẽ̱xgacüx, taxuü̃ma ga chixexü̃ namaã chixugü ga yema mugü ga Moĩché ümatüxü̃, rü bai ga tupauca ya taxü̃nemaã, rü bai ga ãẽ̱xgacü ya Chécharumaã —ñanagürü. \v 9 Natürü nüma ga Festu rü Yudíugümaã nügü namecümaxẽẽchaü̃, rü yemacèx Pauruna naca, rü ñanagürü nüxü̃: —¿Cunaxwèxexü̃ na Yerucharéü̃wa cuxũxü̃ na nge̱ma cuxna chac̱axü̃cèx naxcèx i guxü̃ma i ngẽma naxcèx cuxü̃ ínaxuaxü̃güxü̃? —ñanagürü. \v 10 Rü yexguma ga Pauru rü nanangãxü̃, rü ñanagürü: —Choma rü cupẽ́xewa changẽxma na choxna cuc̱axü̃cèx, erü cuma nixĩ i cuxü̃ naxunetaxü̃ i ãẽ̱xgacü ya tacü ya Chécharu na ãẽ̱xgacü quiĩxü̃ i núma. Rü ngẽmacèx chanaxwèxe i nuã choxna cuca. Erü taxuü̃ma i chixexü̃ chaxü i Yudíugümaã, ngẽxgumarüü̃ i cuma meãma nüxü̃ cucuèx. \v 11 Ngẽxguma chi ṯacü i chixexü̃ chaxü̱xgu rü marü name na naxcèx choxü̃ yamèxgüxü̃, rü marü name i na chayuxü̃. Natürü ngẽxguma nataxu̱xguma i ṯacü i aixcüma ixĩxü̃ i ngẽma naxcèx choxü̃ ínaxuaxü̃güxü̃, rü taxuacüma texé Yudíugüna choxü̃ tamu. Rü naxcèx íchaca na nümatama ya ãẽ̱xgacü ya tacü ya Chécharu choxna nac̱axü̃cèx —ñanagürü ga Pauru. \v 12 Rü yexguma ga Festu rü norü ucu̱xẽruü̃gü ga ãẽ̱xgacügümaã nidexa, rü ñu̱xũchi ñanagürü Pauruxü̃: —Marü naxcèx ícuca na ãẽ̱xgacü ya tacü ya Chécharu cuxna c̱axü̃cèx. Ẽcü, ñu̱xma rü naxü̃tawa tá cuxü̃ chamu —ñanagürü. \s1 Ãẽ̱xgacü ga Agripapẽ́xewa nayexma ga Pauru \p \v 13 Rü ñuxre ga ngunexü̃ ngupetügu, rü Checharéawa nangugü ga Yudíugüarü ãẽ̱xgacü ga Agripa rü naẽyèx ga Bereníche, na Festuxü̃ yanamoxẽgüxü̃cèx. \v 14 Rü marü ñuxre ga ngunexü̃ yéma nayexmagügu, rü Agripamaã nüxü̃ nixu ga Festu ga Pauruchiga, rü ñanagürü: —Nuã nangẽxma i wüxi i yatü i poxcuxü̃ ga Peri tama ínguxuchixẽẽxü̃. \v 15 —Rü yexguma choma Yerucharéü̃wa chayexmagu, rü paigüarü ãẽ̱xgacügü rü Yudíugüarü ãẽ̱xgacügüerugü rü ínanaxuaxü̃gü, rü naxcèx ínacagü na namaã chanaxueguxü̃cèx rü na yamèxgüãxü̃cèx. \v 16 —Rü choma chanangãxü̃, rü tama tocüma nixĩ i toma i Dumacü̱̃ã̱xgü i na tayamáxü̃ i wüxi i duü̃xü̃ ega tama nügüétüwa yadexaxíragu napẽ́xewa i ngẽma ínaxuaxü̃güxü̃. \v 17 —Rü yemacèx ga yexguma núma nangugügu ga yema Yudíugü, rü yexgumaãrü moxü̃ãcü rü chorü tochicaxü̃wa chitocuchi na nüxna chac̱axü̃cèx nachiga ga yema, rü yéma naxcèx changema ga yema yatü. \v 18 —Natürü ga yema Yudíugü ga ínaxuaxü̃güxü̃, rü taxuü̃ma ga ṯacü ga chixexü̃ ga choma íchananguxẽẽxü̃xü̃ nixugü. \v 19 —Natürü norü Tupanachiga rü wüxi ga yatü ga Ngechuchuchiga nixĩ ga yema nagu yadexagüxü̃. Rü nüma ga Yudíugü nüxü̃ nixugü ga na nayuxü̃ ga yema Ngechuchu, natürü Pauru nüxü̃ ixuxgu rü marü wena namaxü̃. \v 20 —Rü yexguma ga choma ga tama na nüxü̃ chacuáxü̃ ga ñuxãcü tá chanamexẽẽxü̃ ga yema guxchaxü̃, rü yemacèx nüxna chaca ga Pauru ngoxi nanaxwèxe ga Yerucharéü̃wa na naxũxü̃, na yéma nüxna chac̱axü̃cèx. \v 21 —Natürü nüma ga Pauru naxcèx ínaca ga na ãẽ̱xgacü ya tacü ya Chécharupẽ́xewa naxũxü̃ na nümatama ya Chécharu nüxna c̱axü̃cèx. Rü yemacèx chanamu na meã nüxna nadaugüxü̃cèx ñu̱xmata choma ãẽ̱xgacü ya Chécharuxü̃tawa chanamux —ñanagürü. \v 22 Rü yexguma ga Agripa rü ñanagürü Festuxü̃: —Choma rü ta nüxü̃ chaxĩnüchaü̃ i norü ore i ngẽma yatü —ñanagürü. Rü Festu nanangãxü̃ rü ñanagürü: —Moxü̃ tátama nüxü̃ cuxĩnü —ñanagürü. \v 23 Rü moxü̃ãcü yema ucapu ga ãẽ̱xgacügü íngutaquẽ́xegüxü̃wa nangugü ga Agripa rü Bereníche rü poraãcü nangèxãẽgü. Rü namaã ínangugü ta ga churaragüarü ãẽ̱xgacügü rü yema ĩãnecü̱̃ã̱xgü ga corigüxüchi ixĩgüxü̃. Rü ñu̱xũchi Paurucèx nangema ga Festu na yema ãẽ̱xgacügüpẽ́xewa nagagüãxü̃cèx. \v 24 Rü ñanagürü ga Festu: —Pa Ãẽ̱xgacü Pa Agripax, rü Pa Guxãma i Pema ya Nuxmagüxe, ñaã nixĩ i ngẽma yatü i nachigamaã yadexagüxü̃ i guxü̃ma i Yudíugü. Rü chopẽ́xewa ínanaxuaxü̃gü ga Yerucharéü̃wa rü núma rü ta. Rü guxü̃guma tagaãcüma choxna naxcèx nacagü na nayuxü̃. \v 25 —Natürü i choma rü taxuü̃ma i ṯacü i chixexü̃ i naxüxü̃ nawa chadau na naxcèx yamáxü̃. Natürü nüma ga Pauru rü naxcèx ínaca na ãẽ̱xgacü ya tacü ya Chécharu nüxna c̱axü̃, rü ngẽmacèx nagu charüxĩnü na nge̱ma chanamuxü̃. \v 26 —Natürü taxuü̃ma i ore i aixcüma ixĩxü̃ i nachiga choxü̃́ nangẽxma na chorü ãẽ̱xgacü ya Chécharucèx chanaxümatüxü̃cèx. Rü ngẽmacèx chanamu na nuã pepẽ́xewa nagagüãxü̃cèx, rü cuxcèx türü nixĩ, Pa Ãẽ̱xgacü Pa Agripax, na nüxna cuc̱axü̃cèx, na nüxü̃ chacuáxü̃cèx i ṯacü tá na chaxümatüxü̃ naxcèx ya ãẽ̱xgacü ya Chécharu. \v 27 —Erü chauxcèx rü tama name na ngextá namuxü̃ i wüxi i poxcuxü̃ ega tama naxümatüxíragu nachiga na ṯacücèx ínaxuaxü̃güãxü̃. \c 26 \s1 Pauru rü ãẽ̱xgacü ga Agripapẽ́xewa nügüétüwa nidexa \p \v 1 Rü yexguma ga Agripa rü ñanagürü Pauruxü̃: —Marü name i ñu̱xma i cugüétüwa quidexa —ñanagürü. Rü yexguma naxunagümẽ́xẽ ga Pauru, rü inanaxügü ga nügüétüwa na yadexaxü̃, rü ñanagürü: \v 2 —Chataãẽ, Pa Ãẽ̱xgacü Pa Agripax, erü cupẽ́xewa chidexa i ñu̱xma na chaugüétüwa chachogüxü̃cèx i guxü̃ma i ngẽma choxü̃ na ínaxuaxü̃güxü̃ i ngẽma chautanüxü̃ i Yudíugü. \v 3 —Rü yexeraãcü chataãẽ erü cuma nüxü̃ cucuèx i guxü̃ma i tocüma i toma i Yudíugü, rü guxü̃ma i Moĩché ümatüxü̃ i mugü i naxcèx yadexagüxü̃ i chautanüxü̃gü. Rü ngẽmacèx cuxna chaca na meã choxü̃́ icurüxĩnüxü̃cèx. \s1 Pauruarü maxü̃ naxü̃pa ga Ngechuchuaxü̃́ na yaxõõxü̃ \p \v 4 —Rü guxü̃ma i ngẽma chautanüxü̃gü i Yudíugü rü nüxü̃ nacuèxgü ga ñuxãcü na chamaxü̃xü̃ ga natanüwa ga chauchiü̃ãnewa rü Yerucharéü̃wa ga yexguma changextü̱xüüragu. \v 5 —Rü ngẽxguma chauchigaxü̃ yaxugüechaü̃gu, rü nüma nüxü̃ nacuèxgü ga choma rü woetama Parichéu na chiĩxü̃. Rü toma i Yudíugü i Parichéugü na tixĩgüxü̃, rü toma nixĩ i guxü̃ma i totanüxü̃ i Yudíugüarü yexera na poraãcü tanaxaurexü̃ i ngẽma tocüma. \v 6 —Rü ñu̱xma i ngẽma chautanüxü̃gü i Yudíugü rü nuã pepẽ́xewa choxü̃ nagagü erü chayaxõ na Cristugagu nangẽxmaxü̃ i maxü̃ i taguma gúxü̃, yema Tupana nuxcümaü̃güxü̃ ga torü o̱xigümaã inaxunetaxü̃rüü̃. \v 7 —Rü guxü̃ma i totanüxü̃gü i Yudíugü rü ínananguxẽẽgü na nüxü̃ nadaugüxü̃ rü tá na yanguxü̃ i ngẽma uneta. Rü ngẽmacèx Tupanaxü̃ nicuèxüü̃gü rü guxü̃guma i ngunecü rü chütacü rü Tupanaãxü̃́ napuracüe. Rü choma rü ta íchananguxẽẽ na nüxü̃ chadauxü̃ rü tá na yanguxü̃ i ngẽma uneta, rü ngẽmacèx nixĩ, Pa Ãẽ̱xgacüx, i ñu̱xma i choxü̃ ínaxuaxü̃güxü̃ i ngẽma chautanüxü̃gü i Yudíugü. \v 8 —¿Rü tü̱xcüü̃ tama peyaxõgü na Tupana wena namaxẽxẽẽxü̃ i ngẽma yuexü̃? \s1 Pauru rü nüxü̃ nixu ga ñuxãcü yema yaxõgüxü̃we na yangẽchigüxü̃ \p \v 9 —Rü choma nagu charüxĩnügu ga noxri rü name ga muxü̃ma ga chixexü̃ namaã na chaxüxü̃ ga yema Ngechuchu ya Nacharétucü̱̃ã̱xãxü̃́ yaxõgüxü̃. \v 10 —Rü yemacèx nawe chingẽchigü ga Yerucharéü̃wa. Rü paigüarü ãẽ̱xgacügüxü̃tawa naxcèx íchaca ga popera na chanapoxcuexü̃cèx ga yema yaxõgüxü̃. Rü yexma chanapoxcue ga muxü̃ma. Rü yexguma chautanüxü̃ ga Yudíugü nadaixgu ga yema yaxõgüxü̃, rü choma rü chorü me nixĩ. \v 11 —Rü muẽ̱xpü̱xcüna rü chanapoxcuexü̃ na nüxü̃ naxoexü̃cèx ga yema na yaxõgüãxü̃. Rü yemaãcü chanaxü ga guxü̃nema ga ngutaquẽ́xepataü̃güwa. Rü poraãcü naxchi chaxaxichi ga yema yaxõgüxü̃, rü yemacèx nawe chingẽchigü ñu̱xmata to ga nachiü̃ãnegune ga ĩãnegüwa. \s1 Pauru rü wenaxãrü nüxü̃ nixu ga ñuxãcü na yaxõõxü̃ ga noxrix \p \v 12 Rü ñanagürü ga Pauru: —Rü yema yaxõgüxü̃xü̃ na chapoxcuexü̃cèx nixĩ ga Damacuwa chaxũxü̃. Rü yemacèx ga paigüarü ãẽ̱xgacügü rü choxü̃ namugü rü choxna nanaxãgü ga popera ga nawa choxna naxãgagüxü̃ na chanapoxcuexü̃cèx ga yema yaxõgüxü̃. \v 13 —Rü yexguma namagu taxĩyane, Pa Ãẽ̱xgacüx, rü yexguma meãma tocuchiwa nanguxgu, rü nüxü̃ chadau ga wüxi ga omü ga daxũwa ne ũxü̃ ga üèxcüarü yexera ixĩxü̃ ga choxü̃ baxixü̃ rü yema chomücügüxü̃ rü ta baxixü̃. \v 14 —Rü guxãma ga toma rü ñaxtüanegu tayayi. Rü choma rü nüxü̃ chaxĩnü ga wüxi ga naga ga Yudíugawa choxü̃ ñaxü̃: \p “Pa Chauru Pa Chaurux, ¿tü̱xcüü̃ i chowe quingẽchigüxü̃? Poraãcü cugütama cuchixexẽẽ ñoma wüxi i ṯacü i ãmaguxü̃gu cucuxgüxü̃rüü̃”, ñanagürü choxü̃. \v 15 —Rü choma chanangãxü̃, rü ñacharügü: \p “¿Texé quixĩ, Pa Corix?” ñacharügü. Rü nüma ga Cori rü ñanagürü choxü̃: \p “Choma nixĩ i Ngechuchu rü chorü duü̃xü̃gü nixĩ i ngẽma nawe quingẽchigüxü̃. \v 16 —¡Natürü írüda rü inachi! Rü marü cuxcèx chango̱x i ñu̱xmax, erü cuxü̃ chamuxchaü̃ na choxü̃́ cupuracüxü̃cèx rü nüxü̃ quixuchigaxü̃cèx i ngẽma ñu̱xma na choxü̃ cudauxü̃ rü ngẽma yixcüra tá chauxü̃tawa nüxü̃ cudauxü̃. \v 17 —Rü cuxna tá chadau i natanüwa i cutanüxü̃gü i Yudíugü rü ngẽma tama Yudíugü ixĩgüxü̃ i ñu̱xma tá natanüwa cuxü̃ chamuxü̃. \v 18 —Rü nge̱ma cuxü̃ chamu na ngẽma duü̃xü̃güxü̃ choxü̃ cucuèxẽẽxü̃cèx rü nüxü̃ naxoexü̃cèx i nacüma i chixexü̃gü rü chauga naxĩnüẽxü̃cèx. Rü nge̱ma tá cuxũ na Chatanámẽ́xẽwa ícunanguxü̃xẽẽxü̃cèx i ngẽma duü̃xü̃gü na chowe naxĩxü̃cèx rü choxü̃́ yaxõgüãxü̃cèx na choma rü nüxü̃́ nüxü̃ changechaü̃xü̃cèx i norü pecadugü, rü nüxü̃́ nangẽxmaxü̃cèx i nachica namaã i guxü̃ma i chorü duü̃xü̃gü i üünegüxü̃”, ñanagürü choxü̃ ga Cori. \s1 Pauru rü naga naxĩnü ga yema Ngechuchu namaã nüxü̃ ixuxü̃ \p \v 19 —Rü yemacèx ga chomax, Pa Ãẽ̱xgacü Pa Agripax, rü naga chaxĩnü ga yema ore ga Ngechuchu chomaã nüxü̃ ixuxü̃ ga yexguma choxü̃ nabaxixgu ga yema omü ga daxũwa ne ũxü̃. \v 20 —Natürü noxri rü Damacucü̱̃ã̱xgümaã nüxü̃ chixuchiga ga Tupanaãrü ore. Rü yixcama ga Yerucharéü̃cü̱̃ã̱xgümaã, rü yemawena rü guxü̃ ga Yudéaanewa, rü ñu̱xũchi yema tama Yudíugü ixĩgüxü̃maã nüxü̃ chixu. Rü ñacharügü: \p “¡Nüxü̃ perüxoe i pecüma i chixexü̃gü, rü Tupanacèx pedaugü, rü meã pemaxẽ na duü̃xü̃gü nüxü̃ daugüxü̃cèx na aixcüma peyaxõgüxü̃!” ñacharügü. \v 21 —Rü yemacèxtama nixĩ ga tupauca ya taxü̃negu choxü̃ yayauxgüxü̃ rü choxü̃ yamèxgüchaü̃xü̃ ga chautanüxü̃gü i Yudíugü. \v 22-23 —Natürü Tupana choxü̃ narüngü̃xẽẽ rü ngẽmacèx taguma íchayachaxãchi na guxü̃ma i duü̃xü̃gümaã nüxü̃ chixuxü̃ rü woo buxü̃ rü yaxü̃. Rü namaã nüxü̃ chixu ga yema ore ga nuxcümaü̃güxü̃ ga Tupanaãrü orearü uruü̃gü rü Moĩché nüxü̃ ixugüxü̃ na ñuxãcü tá nüxü̃ nangupetüxü̃ ga Cristu rü ñuxãcü tá na nayuxü̃, natürü yemawena rü nüma tá yiĩxü̃ ga nüxĩra yuwa ínadaxü̃. Rü namaã nüxü̃ chixu ta ga yema nuxcümaü̃güxü̃ãrü ore ga ñaxü̃: \q1 “Rü Cristu rü tatanüxü̃ i Yudíugümaã rü ngẽma to i duü̃xü̃gü i tama Yudíugü ixĩgüxü̃maã tá naxunagüãxü̃ i ore i tüxü̃ maxẽxẽẽxü̃”, \m ñaxü̃. Rü yemachigaxü̃xĩcatama nixĩ ga namaã chixuxü̃ —ñanagürü ga Pauru. \s1 Pauru rü Agripaaxü̃́ nanangúchaü̃xẽẽ na yaxõõxü̃cèx \p \v 24 Rü yexguma yemaãcü nügüétüwa yadeaxgu ga Pauru, rü ñanagürü ga Festu tagaãcüma: —Cungẽãẽmare Pa Paurux. Rü ngẽma na yeü̃cürü cungúechaü̃, rü düxwa nawa cungẽãẽ —ñanagürü. \v 25 Natürü ga Pauru rü nanangãxü̃, rü ñanagürü: —Tama changẽãẽ Pa Ãẽ̱xgacüxüchi, Pa Festux. Erü ñaã ore i nüxü̃ chixuxü̃, rü aixcümaxü̃chima nixĩ. \v 26 —Rü daa ãẽ̱xgacü ya Agripa rü meãma nüxü̃ nacuèx i guxü̃ma i ngẽma pemaã nüxü̃ chixuxü̃. Rü ngẽmacèx tama chamuü̃ãcüma chorü taãẽmaã napẽ́xewa nüxü̃ chixu, erü nüxü̃ chacuèx na nüma rü ta nüxü̃ nacuáxü̃ i ṯacüchiga na yiĩxü̃ i guxü̃ma i ñaã ore. Erü tama ngextámare cúãcü naxüpetü i ngẽma. \v 27 —¿Cuyaxõxü̃, Pa Agripax, i ngẽma Tupanaãrü orearü uruü̃gü nüxü̃ ixuxü̃? Choma nüxü̃ chacuèx rü cuyaxõ —ñanagürü ga Pauru. \v 28 Rü Pauruxü̃ nangãxü̃ ga Agripa, rü ñanagürü: —¿Ẽ́xna cuma nagu curüxĩnügu rü ngẽmaãcü noxre i curü oremaã na choxü̃ cuyaxõxẽẽxü̃? —ñanagürü. \v 29 Rü ñanagürü ga Pauru: —Woo noxre i oremaã rü woo muxü̃ i oremaã rü Tupana nanaxwèxe na cuyaxõxü̃. Rü tama i cuxicatama, natürü guxü̃ma i ñaã nuã choxü̃ ĩnüẽxü̃ rü ta, rü Tupana nanaxwèxe na chauxrüü̃ yixĩgüxü̃, natürü tama chauxrüü̃ daa cadenagümaã na yanèĩ̱xgüxü̃ —ñanagürü ga Pauru. \v 30 Rü yexguma inachigü ga Agripa, rü Festu, rü Bereníche, rü guxü̃ma ga yema namaã yéma rütogüxü̃. \v 31 Rü yexguma ga nümagü rü noxrüwama naxĩ na yéma nügümaã Pauruchiga yadexagüxü̃cèx. Rü ñanagürügü: —Rü ngẽma yatü, rü taxuü̃ma i chixexü̃ naxü na naxcèx yamáxü̃ rü ẽ́xna naxcèx napoxcuxü̃ —ñanagürügü. \v 32 Rü Festuxü̃ ñanagürü ga Agripa: —Ngẽxguma chi tama nümatama naxcèx ínacaxgu na Chécharu nüxna c̱axü̃cèx, rü chi ítananguxuchixẽẽ —ñanagürü. \c 27 \s1 Pauruxü̃ Dumawa namugü \p \v 1 Rü yema ãẽ̱xgacügü rü düxwa nagu narüxĩnüẽ na norü ãẽ̱xgacü ga Chécharu ga Itáriaanewa yexmacüxü̃tawa na toxü̃ namugüxü̃. Rü norü churaragüarü capitáü̃na nanamu ga Pauru namaã ga ñuxre ga togü ga poxcuexü̃ na Chécharuxü̃tawa nagagüãxü̃cèx. Rü guma capitáü̃ rü Yúriu nixĩ ga nae̱ga, rü norü churaragütücumü rü Chécharuarü Dauruü̃gü nixĩ ga nae̱ga. \v 2 Rü nagu tichoü̃ ga wüxi ga wapuru ga buanecümaã ixũxü̃ne ga Adamíchiuwa ne ũxü̃ne ga Áchiaarü ĩãnegüwa ũxchaxü̃ne. Rü towe ta nixüe ga Aritárcu ga Machedóniããnecü̱̃ã̱x ga Techarónicawa ne ũxü̃. \v 3 Rü moxü̃ãcü rü Chidã́ũãrü türewa tangugü. Rü Paurumaã namecüma ga capitáü̃ ga Yúriu. Rü ínanaxüexẽẽ na yémacü̱̃ã̱x ga namücügüxü̃tagu naxũãneãxü̃cèx ga Pauru, na nümagü nüxü̃ nangü̃xẽẽgüxü̃cèx. \v 4 Rü yéma itaxĩãchi. Rü Chiprearü capaxũãrü tocüwaguama taxĩ, naxchaxwa ga buanecü, yerü towaama nabu. \v 5 Rü yéma Chiprewa tixãü̃ ga taxtü rü Chiríchiaanecutüwa tarüyicu. Rü yemacutügu taxĩ, rü Paü̃píriaanewa tachopetü rü ñu̱xmata Díchiaanewa yexmane ga ĩãne ga Mirawa tangugü. \v 6 Rü yema capitáü̃ yexma nüxü̃ nayangau ga wüxi ga wapuru ga Aleyãdríawa ne ũxü̃ne ga Itáriaanewa ũxü̃ne. Rü gumagu toxü̃ nichoü̃xẽẽ, rü tomaã inaxũãchi. \v 7 Natürü írarüwatama itiñaxwetaxü̃ ga muxü̃ma ga ngunexü̃gu, rü guxchaãcüma Guíduarü to̱xmèxtawa tangugü. Natürü towaama nabuema ga buanecü, rü yemacèx capaxũ ga Chamonaãrü to̱xmèxtawa tachopetü rü capaxũ ga Crétaxü̃ ítachoeguãchi. \v 8 Rü guxchaãcüma nacutügu taxĩ ga yema capaxũ, rü wüxi ga nachica ga Mexü̃ ga Türegu ãe̱gaxü̃wa tangugü. Rü ĩãne ga Dácheaarü ngaicamana nayexma. \v 9 Natürü marü poraãcü namagu tanuxcü ga na itaxĩxü̃, rü marü naxãũcüma ga na itaxĩãmaxü̃ yerü marü nawa nangu ga guma tauemacügü ga nagu nagáuanecü. Rü yemacèx ga Pauru rü nayaxucu̱xẽ ga duü̃xü̃gü, rü ñanagürü: \v 10 —Pa Chomücügüx, nüxü̃ chacuèx i ngẽxguma chi ixĩãmagu, rü tá naxãũcüma. Rü daa wapuru rü tá inayarütaxu namaã i guxü̃ma i naãcu. Rü ngürüãchi i yixema rü tá ta tayue —ñanagürü. \v 11 Natürü yema churaragüarü capitáü̃ rü yexeraãcü guma wapuruarü yoragaama naxĩnü, rü marinerugüarü capitáü̃gaama naxĩnü, rü tama aixcüma Pauruga naxĩnü. \v 12 Natürü yema türe rü tama name ga yéma na tanangupetüxẽẽxü̃ ga gáuanexü̃. Rü yemacèx wixguxüchi guxü̃ma ga duü̃xü̃gü nagu narüxĩnüẽ rü narümemaẽ nixĩ ga na itaxĩãchixü̃ ga yéma. Rü nanaxwèxegü ga chi Cueníchewa na tangugüxü̃ na yéma tanangupetüxẽẽxü̃ ga gáuanexü̃, yerü yema nixĩ ga wüxi ga Crétaarü türe ga mexü̃ ga tama poraãcü buanecü ga taxü̃ nawa nguxü̃. \s1 Taxtüarü ngãxü̃tügu nüxü̃ naxü ga buanecü ga tacü \p \v 13 Rü inanaxügü ga na meãma topẽ́xewaama nabuxü̃ ga buanecü, rü yemacèx ga nümagü ga marinerugü rü nüxü̃ nacuèxgügu rü chi meã ítangugü ga yema ítaxĩxü̃wa. Rü yemacèx itaxĩãchi, rü nacutüarü ngaicamagu taxĩ ga yema Crétaarü capaxũ. \v 14-15 Rü natürü ngürüãchi yixcamaxü̃ra rü wüxi ga buanecü ga taxüchicü ga capaxũãrü tocüwawa ne ũxcü ngãxü̃tüwaama nanacue ga guma wapuru. Rü taxuacüma itixũtaü̃ nawaama ga buanecü. Rü yemacèx düxwa ítayachaxãchi ga na tanatochinüxü̃, rü toxü̃ ínicuetaü̃. \v 16 Rü wüxi ga capaxũxãcü ga Caudagu ãe̱gaxü̃ãrü tocüwawaama tachopetü ga ngextá tama poraãcü íyabuaxü̃wa. Rü yéma poraãcü tapuracüe na guma wapurugu tanatúnagüxü̃ ga norü ngue ga yatúchigüne. \v 17 Rü yexguma marü natúnagügüãgu ga guma ngue, rü napanaxãgü ga tanütaxü̃maã nayanèĩ̱xgütüwe ga guma wapuru. Rü ñu̱xũchi nayawẽgü ga yema naxchirutachinügü ga namaã yacuetaü̃xü̃ ga noxrix, yerü namuü̃ẽ ga na Chírutearü naxnücüwa yanangaixtaü̃güxü̃. Rü yema buanecü toxü̃ nicuetaü̃mare. \v 18 Rü moxü̃ãcü ga buanecü rü tama nangupetüéga, rü yemacèx inanaxügü ga na ínawoü̃ãcuãxü̃. \v 19 Rü norü tomaẽ̱xpü̱x ga ngunexü̃gu, rü naxmẽ́xmaãtama ínanawoü̃ ga yema natü̱xügü ga guma wapuru, rü guxü̃ma ga to ga norü yemaxü̃gü. \v 20 Rü muxü̃ma ga ngunexü̃gu, rü tama nango̱x ga üèxcü rü ẽxtagü, rü tama nangupetüéga ga guma buanecü ga taxüchicü. Rü düxwa nagu tarüxĩnüẽ ga marü tãũtáma na tamaxẽxü̃. \v 21 Rü yexguma marü muxü̃ma ga ngunexü̃ tingegügu ga tama na tachibüexü̃, rü yexguma guxü̃ma ga yema duü̃xü̃gütanüwa inachi ga Pauru, rü ñanagürü: —Narümemaẽ chi nixĩ, Pa Chomücügüx, ga chauga na pexĩnüẽxü̃, rü tãũ chima na ixĩãchixü̃ ga Crétawa, rü tãũ chima ñu̱xmarüü̃ tüxü̃ naxüpetü i ñaã ãũcümaxü̃ rü taxuxü̃ chima i chixexü̃ tüxü̃ nangupetü. \v 22 —Natürü ¡petaãẽgü! erü wapuruxica tá inayarütaxu, natürü i yixema rü taxúetáma tayue. \v 23 —Erü ngewèxarü chütaxü̃gu ya Tupana ya nüxü̃́ chapuracücü ya chorü cori ixĩcü rü núma nanamu i wüxi i norü orearü uruü̃ i daxũcü̱̃ã̱x i chauxcèx ngóxü̃. \v 24 —Rü ñanagürü choxü̃: \p “¡Tãxṹ i cumuü̃xü̃, Pa Paurux! Erü ãẽ̱xgacü ya Chécharupẽ́xewa tá cungu, rü cugagu tá Tupana nanamaxẽxẽẽ i guxü̃ma i ngẽma cumücügü i cumaã ngẽxma wapurugu ĩxü̃”, ñanagürü choxü̃. \v 25 —Rü ngẽmacèx, Pa Chomücügüx, ¡rü petaãẽgü! erü choma rü aixcüma Tupanaãxü̃́ chayaxõ, rü aixcüma tá nixĩ i ngẽmaãcü tá nangupetüxü̃ ngẽxgumarüü̃ i ngẽma chomaã nüxü̃ yaxuxü̃. \v 26 —Natürü wüxi i capaxũwa tá tayarücüxcuchitaü̃gü —ñanagürü ga Pauru. \v 27 Rü yexguma taxre ga yüxü tingexgu ga na itaxĩxü̃, rü taxü̃ ga taxtü ga Ariáticuwa tayexmagü, yerü ga buanecü rü núxĩca toxü̃ nacuetaü̃. Rü ngãxü̃cüügu nüxü̃ nicuèxãchitanü ga yema marinerugü ga na dauxchitacutüwa tangugüchaü̃xü̃. \v 28 Rü ínanataegü ga norü ngugütamaxü̃ rü 36 ga metru nixĩ ga norü mátama. Rü yexguma marü írarüwa yaxü̃guxüra itaxĩxgu rü wenaxãrü nanangugütamagü, rü 27 ga metru nixĩ ga norü mátama ga yexgumax. \v 29 Rü namuü̃ẽ ga na nutamaã yanañataü̃güxü̃ ga naxãnacüwa, rü yemacèx guma wapuruchinüwa ínanawoü̃ ga ãgümücü ga aü̃clagü ga achugünaxcèx ga napanaxãmaã ixãtü̱xüxü̃ na yemaãcü íyachaxãchigüxẽẽãxü̃cèx ga guma wapuru. Rü nayumüxẽgü ga paxa na yangunexü̃cèx. \v 30 Natürü ga yema marinerugü rü nibuxmüchaü̃ ga guma wapuruwa, rü yemacèx nanaw̱ãĩxẽgü ga guma wapuruarü ngue, rü ñanagürügü: —Ngẽma wapurupẽ́xearü aü̃clagü tá ítawoü̃ na nataixü̃cèx ya wapuru —ñanagürügüneta. \v 31 Natürü ga Pauru rü churaragüarü capitáü̃maã rü norü churaragümaã nüxü̃ nixu rü ñanagürü: —Ngẽxguma ñaã marinerugü rü tãũtáma nuxã wapurugu nachoxgu, rü guxãma i pema rü tá peyue —ñanagürü. \v 32 Rü yexguma ga yema churaragü rü nayadaecunügü ga guma ngue, rü inananguxẽẽgü. \v 33 Rü yexguma marü yangunechaü̃gu, rü Pauru nayaxucu̱xẽgü ga guxü̃ma na nachibüexü̃cèx, rü ñanagürü: —Taxre i yüxü nixĩ i ñu̱xma na taguma aixrügumarüü̃ pechibüexü̃, rü bai i ṯacü na pengṍxü̃ yerü poraãcü pexoegaãẽgü. \v 34 Rü ñu̱xma rü pemaã nüxü̃ chixu na pechibüexü̃ na peporaexü̃cèx, rü taxuü̃ma pexü̃ üpetüxü̃cèx. Erü taxúetáma itayarütaxu rü bai i wüxi i peyaexüra inayarütaxu —ñanagürü. \v 35 Rü yexguma marü yema ñaxgu, rü nanayaxu ga wüxi ga pãũ, rü Tupanana moxẽ naxã napẽ́xewa ga guxü̃ma. Rü inanabücu ga yema pãũ, rü inanaxügü ga na nangṍõxü̃. \v 36 Rü yexguma nataãẽgü ga guxü̃ma, rü nümagü rü ta nachibüe. \v 37 Rü 276 tixĩgü ga guxãma ga toma ga guma wapurugu ĩxẽ. \v 38 Rü yexguma marü nangãxẽgu, rü ínanawoü̃ ga yema trigu ga wapuru namaã ããcuxü̃ na nangünagüãchixüraxü̃cèx ga guma wapuru. \s1 Inangu ga guma wapuru \p \v 39 Rü yexguma yangunegu, rü yema marinerugü tama nüxü̃ nacuáane ga yéma. Natürü nüxü̃ nadaugü ga wüxi ga axcuchixü̃ ga naxnücüpechinüã́xü̃, rü nagu narüxĩnüẽ ga yéma na yanangaixẽẽgüãxü̃ ga wapuru. \v 40 Rü yexguma nanadaü̃ ga norü ngaxü̃xü̃ ga aü̃clagü, rü yéma nanawogü. Rü nayawẽgü ga norü toxchinüxü̃ãrü nèĩ̱xruü̃gü, rü inananga ga yema napẽ́xewa üxü̃ ga naxchirutachinü ga namaã iticuetaü̃xü̃. Rü itanaxügü ga nüxü̃ na tingaicaxü̃ ga yema naxnücüpechinü. \v 41 Natürü wüxi ga naxnücüarü nuxtamaxü̃wa tayarüngaixtaü̃. Rü yéma naxnücüwa nayarüwápẽ́xe ga guma wapuru rü marü tama yéma itaxĩãchi. Rü yoxni ga nachinüwa, rü yuape nayapuxẽẽ. \v 42 Rü yema churaragü rü nagu narüxĩnüẽ ga na nadaiãxü̃ ga yema poxcuexü̃ na taxuü̃ma iñaxü̃cèx ga yexguma naxãnacüwa nangugügu. \v 43-44 Natürü yema norü capitáü̃ ga churaragü, rü Pauruxü̃ namaxẽẽchaü̃, rü yemacèx tama nanaxwèxe ga na nadaiãxü̃ ga yema poxcuexü̃. Natürü nanamu na yema ixãnüxü̃ rü nüxĩra ínayuxgüxü̃ na naxãnacüwa nawẽxgüxü̃cèx, rü yema togü rü mürapewagügu rü ẽ́xna yema wapurutüchigügu meã na ínachoü̃xü̃cèx. Rü yemaãcü guxãma meãma naxãnacüwa tangugü. \c 28 \s1 Capaxũ ga Mártawa nayexma ga Pauru \p \v 1 Rü yexguma meãma naxãnacüwa tangugügu ga guxãma rü yexguma nüxü̃ tacuèxgü na Márta na yiĩxü̃ ga nae̱ga ga yema capaxũ. \v 2 Rü yema yémacü̱̃ã̱xgü ga duü̃xü̃gü rü meãma toxü̃ nayauxgü ga guxãma. Rü nanangixtagü ga wüxi ga üxü ga taxü̃ne. Rü toxcèx nacagü ga guxãma na yéma togü tanaĩxü̃güxü̃cèx, yerü napu rü nagáuane. \v 3 Rü Pauru nanadetaquẽ́xe ga ñuxre ga naĩchacüügü, rü üxüxetüwa nayawocu. Natürü yexguma yéma yawocuãgu, rü üxüarü naĩẽmaxü̃chaxwa inayago ga wüxi ga ãxtape. Rü Paurumẽ́xẽwa nayuxu, rü yéma nayarütuãchi. \v 4 Rü yexguma yema yémacü̱̃ã̱xgü nüxü̃ daugügu ga yema ãxtape ga Paurumẽ́xẽwa na natuxü̃, rü nügümaã ñanagürügü: —Ñaã yatü rü maneca wüxi i máẽtaxü̃ nixĩ. Rü woo taxtüwa yuwa na yañaxü̃, natürü Tupana tama nanamaxẽẽchaü̃ —ñanagürügü. \v 5 Natürü guma üxüxetügu nanamaxü̃ ga yema ãxtape, rü taxuü̃ma nüxü̃ naxüpetü ga Pauru. \v 6 Natürü guxü̃ma ga yema duü̃xü̃gü rü ínananguxẽẽgü rü ngoxi tá nachamé rü ẽ́xna nayu̱x. Rü marü nuxcüxürama ga yema nüxü̃ na nadaunüxü̃ rü taxuü̃ma nüxü̃ na üpetüxü̃, rü düxwa togu narüxĩnüẽ rü inanaxügüe ga na ñagüxü̃: —Maneca wüxi ya tupana nixĩ —ñagüxü̃. \v 7 Rü yema nachicaarü ngaicamana nayexma ga norü naãne ga yema capaxũãrü ãẽ̱xgacü ga Púbiru ga nae̱ga. Rü nüma meãma toxü̃ nayaxu, rü yexma toxü̃ napegüxẽẽ ga tomaẽ̱xpü̱x ga ngunexü̃. Rü tomaã namecümaxü̃chi. \v 8 Rü guxema Púbiru nanatü rü ngürücarewa tayexma, yerü tixaxüne rü taduü̃. Rü yéma tümaxü̃tawa nangu ga Pauru, rü tümamaã nayumüxẽ, rü tümae̱tügu naxüxmẽ́x, rü tüxü̃ narümexẽẽ. \v 9 Rü yexguma yemaxü̃ nadaugügu, rü Paurucèx yéma naxĩ ta ga guxü̃ma ga togü ga iḏaaweexü̃ ga yema capaxũcü̱̃ã̱x, rü narümeẽ. \v 10 Rü nümagü rü muxü̃ma toxna naxãmaregü. Rü yexguma itaxĩãchigu, rü toxna nananagü ga guxü̃ma ga tanaxwèxexü̃ ga torü namawaü̃ ga õna. \s1 Dumawa nangu ga Pauru \p \v 11 Rü tomaẽ̱xpü̱x ga tauemacü yéma capaxũwa tayexmagü. Rü ñu̱xũchi nagu tichoü̃ ga wüxi ga wapuru ga yema capaxũwa gáuanexü̃ ngupetüxẽxe̱ne. Rü Aleyãdríacü̱̃ã̱x nixĩ ga guma wapuru. Rü napẽ́xeraü̃wa nayexmagü ga taxre ga norü tupanachicünèxãgü ga Catu rü Porugu ãe̱gagüxü̃. \v 12 Rü Chiracúchaarü türewa tangugü, rü tomaẽ̱xpü̱x ga ngunexü̃ yéma tayexmagü. \v 13 Rü yéma itaxĩãchi, rü nacutüarü ngaicamagu taxĩ ñu̱xmata Dequíuwa tangugü. Rü moxü̃ãcü ínangu ga wüxi ga buanecü ga ítaxĩxü̃waama bucü rü toxü̃ inicuetaü̃. Rü yemaãrü moxü̃ãcüama rü Puteriwa tangugü. \v 14-15 Rü yexma nüxü̃ tayangau ga ñuxre ga duü̃xü̃gü ga yaxõgüxü̃. Rü toxna naxu na wüxi ga yüxü yexma naxü̃tagu tarüchoxü̃cèx. Rü marü wüxi ga yüxü ngupetügu rü itaxĩãchi na namagu Dumawa taxĩxü̃cèx. Rü marü toxü̃ nacuáchigagü ga yema yaxõgüxü̃ ga Dumagugüxü̃. Rü yema nama ga Ápiugu ãe̱gaxü̃gu naxĩ na yexma toxü̃ yangaugüxü̃cèx. Rü ñuxre rü yema nachica ga Tomaẽ̱xpü̱x ga Taxepataü̃gu ãe̱gaxü̃wa toxü̃ nayarünguxẽẽgü Rü togü rü nachopetü ñu̱xmata yema nachica ga Ápiuarü Ngü̃ẽchicagu ãe̱gaxü̃wa nangugü. Rü yexguma Pauru nüxü̃ dèu̱xgu ga yema yaxõgüxü̃, rü Tupanana moxẽ naxã rü poraãcü nataãẽ. Rü yemaãcü Dumawa tangugü. \v 16 Rü yexguma Dumawa tangugügu rü wüxi ga ĩpatawa nananguxẽẽgü ga Pauru nüxĩca namaã ga wüxi ga churara ga nüxna dauxü̃. \s1 Dumawa nayexma ga Pauru \p \v 17 Rü tomaẽ̱xpü̱x ga ngunexü̃ marü yéma nayexmagu, rü Pauru naxcèx nangema ga yema Yudíugüarü ãẽ̱xgacügü ga Dumawa yexmagüxü̃. Rü yexguma nangutaquẽ́xegügu, rü ñanagürü ga Pauru nüxü̃: —Choma, Pa Chaueneẽgüx, rü taxuü̃ma i chixexü̃ chaxü namaã i tatanüxü̃gü, rü bai i nuxcümaü̃güxü̃ i tórü o̱xigücümagümaã. Natürü Yerucharéü̃gu choxü̃ niyauxgü ga tatanüxü̃gü, rü Dumacü̱̃ã̱x ga churaragüna choxü̃ namugü. \v 18 Rü yexguma marü choxna nacagüegu ga Dumacü̱̃ã̱xgü, rü choxü̃ ningẽ́xgüchaü̃, yerü taxuü̃ma ga ṯacü ga chixexü̃ chowa nadaugü na choxü̃ yamèxgüxü̃cèx. \v 19 Natürü yema tatanüxü̃gü ga Yudíugü rü nayamuẽtanü na tama choxü̃ yangẽ́xgüxü̃cèx, rü yemacèx düxwa naxcèx íchaca na nümatama ya ãẽ̱xgacü ya Chécharu choxna c̱axü̃cèx. Natürü tama tatanüxü̃güxü̃ na íchaxuaxü̃xü̃cèx nixĩ ga yemacèx íchac̱axü̃. \v 20 Rü ngẽmacèx nixĩ i pexcèx nuã changemaxü̃ na pexü̃ chadauxü̃cèx rü pemaã chidexaxü̃cèx. Pema nüxü̃ pecuèx rü yixema i Yudíugü rü ítananguxẽẽ i na ínanguxü̃ ya Cristu. Rü yima Cristucèx nixĩ i choma i ñu̱xma i daa cadenamaã chináĩxü̃ —ñanagürü. \v 21 Rü nümagü nanangãxü̃gü, rü ñanagürügü: —Toma rü taxuü̃ma i popera i Yudéawa ne muxü̃ i cuchigagu ümatüxü̃ tayauxgü. Rü ngẽma taeneẽgü i nge̱ma ne ĩxü̃ rü núma ngugüxü̃ rü bai i wüxi i nüxü̃ ixuxü̃ i ṯacü rü ore i chixexü̃ i cuchiga. \v 22 Rü cuxü̃tawa nüxü̃ taxĩnüẽchaü̃ rü ¿ñuxũ ñacuxü̃ i cumax? Erü nüxü̃ tacuèxgü rü guxü̃wama i Yudíugü rü chixri nachiga nidexagü i ngẽma ore i ngexwacaxü̃xü̃ i Ngechuchuchiga —ñanagürügü. \v 23 Rü yexguma Paurumaã inaxunetagü ga wüxi ga ngunexü̃, rü napatawa naxĩ ga muxü̃ma ga duü̃xü̃gü. Rü Pauru namaã nüxü̃ nixu ga Tupanaãrü ore ga ñuxãcü ãẽ̱xgacü na yiĩxü̃ ya Tupana. Rü pèxmama inanaxügü, rü ñu̱xmata nachütaxü̃ rü nüxü̃́ nanangúchaü̃xẽẽ ga yema duü̃xü̃gü na Ngechuchuaxü̃́ yaxõgüãxü̃cèx. Rü yemacèx Moĩché ümatüxü̃ ga mugüwa rü nuxcümaü̃güxü̃ ga Tupanaãrü orearü uruü̃gü ümatüxü̃ ga orewa namaã nüxü̃ nixu ga Ngechuchuchiga. \v 24 Rü nümaxü̃ rü nayaxõgü ga yema Pauru namaã nüxü̃ ixuxü̃ natürü ga togü rü tama nayaxõgü. \v 25 Rü yexguma tama wüxigu naxĩnüẽgu ga yema duü̃xü̃gü, rü inanaxügü ga na íyaxĩxü̃. Rü yemacèx ga Pauru rü ñanagürü nüxü̃: —Meã perü o̱xigümaã nidexa ga Tupanaãẽ i Üünexü̃ ga yexguma Ichaxíaxü̃ yadexaxẽẽgu rü ñaxgu: \q1 \v 26 “¡Rü nge̱ma naxũ, rü ngẽma duü̃xü̃gümaã nüxü̃ yarüxu rü ñacurügü tá nüxü̃: ‘Rü woo nüxü̃ pexĩnüẽgu rü tãũtáma aixcüma nüxü̃ pecuèxgü. Rü woo nüxü̃ perüdaunügu rü tãũtáma aixcüma peyaxõgü. \v 27 Rü ngẽmaãcü pixĩgü i ñu̱xmax, erü tama choxü̃ pecuáxchaü̃ i pemax. Rü tama nüxü̃ pexĩnüẽ i chorü ore erü tama nüxü̃ pexĩnüẽchaü̃. Rü tama nüxü̃́ peyaxõgü i ngẽma choma pexü̃ nüxü̃ chadauxẽẽxü̃ erü tama nüxü̃́ peyaxõgüchaü̃. Rü tama peãẽwa chaugu perüxĩnüẽ erü tama nüxü̃ perüxoechaü̃ i pecüma i chixexü̃gü rü tama chauxcèx pedaugüchaü̃ na choma pexü̃ chamaxẽxẽẽxü̃cèx!’ ” \m ñanagürü ga Tupanaãẽ i Üünexü̃. \v 28 Rü ñanagürü ta ga Pauru: —Rü name nixĩ i pema rü ta nüxü̃ pecuèx rü ñu̱xma rü marü inaxügü na ngẽma tama Yudíugü ixĩgüxü̃tanüwa naxunagüxü̃ i ñaã Tupanaãrü ore i tüxü̃ maxẽxẽẽxü̃. Rü nümagü tá nixĩ i aixcüma inaxĩnüẽxü̃ —ñanagürü. \v 29 Rü yexguma Pauru yema ñaxgu, rü ínixĩ ga yema Yudíugü, rü poraãcü nügümaã íniporagatanücüü. \v 30 Rü taxre ga taunecü ga mecü yéma nayexma ga Pauru nawa ga guma ĩ ga naxütanüne ga nagu na napexü̃cèx. Rü yéma meãma nanayaxuxü̃ ga guxü̃ma ga duü̃xü̃gü ga naxü̃tawa íyadaugüxü̃xü̃. \v 31 Rü nüxü̃ nixuchiga ga ñuxãcü ãẽ̱xgacü na yiĩxü̃ ga Tupana. Rü taxúema nüxna tanachu̱xu na nangúexẽẽãxü̃ ga Cori ya Ngechuchu ya Cristuchiga. Rü taxúema naxcèx tanachixewe.