\id 1PE Ticuna [tca] (Peru edition) - 2011 bd \ide Unicode (Charis SIL AmArea) \h 1 PEDRU \toc1 NÜXĨRAÜ̃XÜ̃ GA POPERA GA PEDRU ÜMATÜXÜ̃ \toc2 1 PEDRU \toc3 1 P \mt1 NÜXĨRAÜ̃XÜ̃ GA POPERA GA PEDRU ÜMATÜXÜ̃ \c 1 \s1 Pedru nüxü̃ narümoxẽ ga yema yaxõgüxü̃ ga to ga nachiü̃ãnegu woonexü̃ \p \v 1 Pa Chaueneẽgüx, choma i Pedru nixĩ i pexcèx chanaxümatüxü̃ i ñaã popera. Rü choma nixĩ i Ngechuchu ya Cristu choxü̃ muxü̃ na duü̃xü̃gümaã nüxü̃ chixuxü̃cèx i norü ore. Rü pexcèx chanaxümatü i pema na perü naãnena to i nachiü̃ãnegügu penawoonexü̃ i Põtuanewa rü Gárataanewa rü Capadochíaanewa rü Áchiaanewa rü Bitíniããnewa ngẽxmagüxe. \v 2 Rü pexü̃ nixĩ ga nadexü̃ ga Tanatü ya Tupana, yerü woetama yema nixĩ ga nuxcümaxü̃chima nagu naxĩnüxü̃. Rü nanamu ga Naãẽ i Üünexü̃ na pexü̃ yamexẽẽgüxü̃cèx na aixcüma napẽ́xewa pixüünegüxü̃cèx rü Ngechuchu ya Cristuga na pexĩnüẽxü̃cèx rü nagümaã na piyauxgüxü̃cèx na nataxuxü̃cèx i perü chixexü̃gü. Rü chanaxwèxe i Tanatü ya Tupana poraãcü pexü̃ narüngü̃xẽẽ rü pexü̃ nataãẽxẽẽ. \s1 Ítananguxẽẽ na wena tá imaxẽxü̃ \p \v 3 ¡Rü ngĩxã nüxü̃ ticuèxüü̃gü ya Tupana ya tórü Cori ya Ngechuchu ya Cristu Nanatü! Yerü yexguma Ngechuchu ya Cristuxü̃ wena namaxẽẽgu, rü tüxna nanaxã ga maxü̃ ga yexwacaxü̃xü̃, yerü poraãcü nüxü̃́ tangechaü̃tümüü̃gü. Rü ngẽmacèx i ñu̱xma i yixema rü ta ítananguxẽẽ na wena tá imaxẽxü̃. \v 4 Rü pema rü wüxi i ngunexü̃gu rü aixcüma tá penayauxgü i guxü̃ma i ngẽma mexü̃gü i Tupana tá pexna ãxü̃ i ñu̱xma daxũguxü̃ i naãnegu pexü̃́ namaã nanguxü̃xü̃. Rü ngẽma tá pexna naxãxü̃ rü tagutáma inayarüxo, rü tagutáma naxãũãchi, rü tagutáma nangau. \v 5 Rü ñu̱xma na Tupanaãxü̃́ peyaxõgüxü̃ rü nüma rü norü poramaã tá pexna nadau ñu̱xmatáta aixcüma penayauxgü i ngẽma maxü̃ i taguma gúxü̃ i tá pexna naxãxü̃ i ngẽxguma nagu̱xgu i naãne. \v 6 Rü ngẽmacèx name nixĩ i poraãcü petaãẽgü, rü nüe̱tama nixĩ ega woo ñu̱xma ñaã perü maxü̃wa rü paxaxãchi muxü̃ma i guxchaxü̃gü pexü̃ üpetügu. \v 7 Erü ngẽmaãcü nixĩ i pexü̃ naxüxü̃ ya Tupana na nüxü̃ nacuáxü̃cèx rü ngoxi aixcüma peyaxõgü rü ẽ́xna tama. Rü ngẽxguma peyaxõgüamagu ega woo guxchaxü̃gü pexcèx ínguxgu, rü ngẽma perü õ rü wüxi i uiruarü yexera nixĩ na namexü̃ erü ngẽma uiru rü woo namexẽchi natürü düxwa nangau. Rü ngẽma uiru rü üxümaã nüxü̃ taxü na nüxü̃ icuáxü̃cèx rü ngoxi aixcüma uiruxüchi yiĩxü̃. Rü ngẽxgumarüü̃ ta nixĩ i perü õ na guxchaxü̃gümaã Tupana nüxü̃ üxü̃ na nüxü̃ nacuáxü̃cèx rü ngoxi aixcüma nüxü̃́ peyaxõgü na yixcama pexü̃ yacuèxüü̃xü̃cèx rü mexü̃ i pechica pexna naxãxü̃cèx rü pemaã nataãẽxü̃cèx i ngẽxguma wena núma naxũxgu ya Ngechuchu ya Cristu. \v 8-9 Pema rü Ngechuchu ya Cristuxü̃ pengechaü̃gü woo taguma nüxü̃ na pedaugüxü̃. Rü ñu̱xma rü ta woo tama nüxü̃ pedaugü, natürü nüxü̃́ peyaxõgü, rü poraãcü petaãẽgü. Rü ngẽma perü taãẽmaã rü taxuacüma nüxü̃ pixuéga na ñuxãcü petaãẽgüxüchixü̃, erü marü penayauxgü i perü maxü̃ i taguma gúxü̃. Rü ngẽmacèx nixĩ i nüxü̃́ peyaxõgüxü̃. \v 10 Rü nuxcümaxü̃chima ga Tupanaãrü orearü uruü̃gü, rü nüxü̃ nixugüe ga na ñuxãcü tá Tupana pexü̃ narüngü̃xẽẽxü̃. Rü nümagü rü poraãcü nangúe rü naxcèx nadaugü i ngẽma maxü̃ i taguma gúxü̃. \v 11 Rü nümagü ga yema orearü uruü̃gü rü Tupanaãrü poperawa nangúe na nüxü̃ nacuèxgüxü̃cèx na ñuxãcü tá na yiĩxü̃ rü ñuxguacü tá na nangóxü̃ ga guma Maxẽxẽẽruü̃ ga Cristu. Rü Cristuãẽ i Üünexü̃ ga yema orearü uruü̃güwa yexmaxü̃, rü nüxü̃ nüxü̃ nacuèxẽẽ ga na Cristu rü tá ngúxü̃ yangexü̃ rü tá nayuxü̃ rü yixcama rü wena tá na namaxü̃xü̃ rü ñu̱xũchi daxũguxü̃ i naãnewa tá na naxũxü̃ na guxü̃ãrü ãẽ̱xgacü yiĩxü̃cèx. \v 12 Natürü Tupana rü yema nuxcümaü̃güxü̃ ga orearü uruü̃güxü̃ nüxü̃ nacuèxẽẽ na tãũtáma nümagü nüxü̃ nadaugüxü̃ ga guma Maxẽxẽẽruü̃ ga naxcèx nadaugücü, natürü pema tá yiĩxü̃ na nüxü̃ pedaugüxü̃. Rü dücax, Pa Chaueneẽgüx, gumatama Maxẽxẽẽruü̃chiga nixĩ ga perü orearü uruü̃gü pemaã nüxü̃ ixugügüxü̃ ga yexguma Tupanaãẽ i Üünexü̃ ga daxũwa ne muxü̃ yadexagüxẽẽgu. Rü guxü̃ma i ngẽma ore i yima Maxẽxẽẽruü̃chiga, rü woo Tupanaãrü orearü ngeruü̃gü i daxũcü̱̃ã̱x rü nüxü̃́ nangúchaü̃gü na yexeraãcü nüxü̃ nacuèxgüxü̃. \s1 Tupana rü taxcèx naca na napẽ́xewa naxüünexü̃cèx i tórü maxü̃ \p \v 13 Rü ñu̱xma na Cristuarü duü̃xü̃gü pixĩgüxü̃, rü penaxwèxe na pexuãẽgüxü̃ rü ípememarexü̃ na penaxüxü̃ i norü ngúchaü̃. Rü name nixĩ i aixcüma meã ípenanguxẽẽ i guxü̃ma i ngẽma mexü̃gü i Tupana tá pexna ãxü̃ i ngẽxguma Ngechuchu ya Cristu núma ũxgu. \v 14 Rü ñu̱xma na Tupanaxãcügü pixĩgüxü̃, rü penaxwèxe na aixcüma naga pexĩnüẽxü̃. Rü tama name i nagu pexĩ ga yema nuxcümaü̃xü̃ ga perü ngúchaü̃ ga ü̃pa nagu pexĩxü̃ ga yexguma tauta Tupanaxü̃ pecuèxgu. \v 15 Natürü penaxwèxe i aixcüma meã pemaxẽ na Tupanapẽ́xewa naxüünexü̃cèx i perü maxü̃. Erü nüma ya Tupana ya pexü̃ decü, rü naxüüne. \v 16 Rü norü ore i ümatüxü̃wa rü ñanagürü: \q1 “Chanaxwèxe i chauxrüü̃ pixüüne, erü choma rü chaxüüne”, \m ñanagürü. \v 17 Rü pema na “Pa Tonatüx” ñapegüxü̃ nüxü̃ ya Tupana, rü ñu̱xma na ñoma i naãnewa pemaxẽxü̃ rü name nixĩ i guxü̃guma nüxü̃ pemuü̃ẽ. Erü nüma rü aixcümaxü̃chi nanangugü i wüxichigü i duü̃xü̃güarü maxü̃ na ñuxãcü yiĩxü̃. Rü tüxü̃ napoxcu ya guxãma ya texé ya chixexü̃ ügüxe, rü nüe̱tama nixĩ ega woo texé tixĩgu, erü napẽ́xewa rü nawüxigumare i guxü̃ma i duü̃xü̃gü. \v 18-19 Rü Tupana rü marü pexü̃ ínanguxü̃xẽẽ nawa ga yema nuxcümaü̃xü̃ ga perü maxü̃ ga taxuwama mexü̃ ga perü o̱xigüxü̃tawa peyaxuxü̃. Rü yema na nawa pexü̃ ínanguxü̃xẽẽxü̃cèx rü pexna naxããxü̃cèx i maxü̃ i ngexwacaxü̃xü̃, rü poraãcü nüxü̃́ naxãtanü. Yerü tama uiru rü ẽ́xna dĩẽru i ngauxwèxexü̃maã nanaxütanü, natürü Cristugü ya mexẽchicümaã nixĩ ga naxütanüãxü̃. Yerü nüma ga Cristu rü ñoma wüxi i carneru i taxuwama nañuxraü̃xü̃ i Tupanacèx imáxü̃rüü̃ pexcèx nayu na pexü̃ naxütanüxü̃cèx. \v 20 Rü nüma ga Tupana rü woetama nuxcümaxü̃chima tauta naãne ixügügu, rü marü Cristuxü̃ naxuneta na pexcèx nayuxü̃cèx. Natürü ñomaü̃cüü nixĩ ga nangóxü̃ ga guma Cristu na pexü̃ nangü̃xẽẽxü̃cèx. \v 21 Rü ñu̱xma rü Cristugagu nixĩ i nüxü̃́ peyaxõgüxü̃ ya Tupana ga yuwa Cristuxü̃ írüdaxẽẽcü rü daxũwa nagacü. Rü ngẽmacèx nixĩ i ñu̱xma i Tupanaãxü̃́ peyaxõgüxü̃ rü ípenanguxẽẽgüxü̃ na daxũwa pexü̃ nagagüxü̃cèx. \v 22 Rü ñu̱xma na naga pexĩnüẽxü̃ i Tupanaãrü ore i aixcüma ixĩxü̃ rü pexü̃́ natauxcha na pegü pengechaü̃güxü̃ erü Tupana rü marü pexü̃́ inayanaxoxẽẽ i perü chixexü̃gü. Rü ngẽmacèx penaxwèxe i aixcüma guxü̃ i perü ngúchaü̃maã pegü pengechaü̃gü. \v 23 Rü ñu̱xma i pema rü marü penayauxgü i ngexwacaxü̃xü̃ i perü maxü̃. Rü ngẽmacèx ñoma ngexwacèx pebuexü̃rüü̃ pixĩgü. Natürü ngẽma maxü̃ rü tama penatü rü pee ya yuewèxéxewa nixĩ i penayaxuxü̃. Natürü Tupanaãrü ore i maxü̃xü̃ i taguma iyarüxoxü̃wa nixĩ i penayaxuxü̃. \v 24 Erü Tupanaãrü ore i ümatüxü̃wa rü ñanagürü: \q1 “Guxü̃ma i duü̃xü̃gü rü ñoma wüxi i natüanerüü̃mare nixĩ. Rü guxü̃ma i norü mexü̃, rü wüxi i nanetüchacurüü̃mare nixĩ. Rü ngẽma natüane rü nayu, rü nachacu rü narüngu. Rü ngẽxgumarüü̃ ta nixĩ i duü̃xü̃gü na tama nataixü̃ i norü maxü̃ i ñoma i naãnewa. \v 25 Natürü tórü Coriarü ore rü taguma inayarüxo”, \m ñanagürü i Tupanaãrü orewa. Rü ngẽma Tupanaãrü ore i mexü̃ nixĩ ga pemaã nüxü̃ yaxugüxü̃. \c 2 \p \v 1 Rü ngẽmacèx name nixĩ i nüxü̃ perüxoe i guxü̃ma i chixexü̃gü, rü ngẽma na pidoratèèxgüxü̃, rü ngẽma na togüpẽ́xewa meã na pemaxẽnetaxü̃ rü ngẽma na pixãũxãchiwèxegüxü̃, rü ngẽma na pexoregütèèxgüxü̃. \v 2-3 Rü ngẽxguma chi aixcüma nüxü̃ picuèxãchitanügu na ñuxãcü namecümaxü̃chixü̃ ya tórü Cori, rü ñoma wüxi i õxchana i ngexwacèx buxü̃ i naẽgünenixü̃ nüxü̃́ ngúchaü̃xü̃rüü̃ penaxwèxe i poraãcü pexü̃́ nangúchaü̃ i norü ore na ngẽmawa peporaexü̃cèx rü meã peyaexü̃cèx i perü õwa na ngẽmaãcü guxü̃wama namexü̃cèx i perü maxü̃ i taguma gúxü̃. \s1 Cristu nixĩ ya nuta ya maxü̃cü \p \v 4 Rü ñu̱xma rü name nixĩ i tórü Corina pengaicamagü. Erü nüma ya tórü Cori nixĩ ya yima nuta ya maxü̃cü ya Tupana nayaxucü na namaã inaxügüãxü̃cèx ya napata. Rü woo duü̃xü̃gü nüxü̃ oexü̃, natürü yima nixĩ ya Tupana nayaxucü erü naxcèx rü namexẽchi. \v 5 Rü ngẽxgumarüü̃ ta i pemax, rü Tupana pexü̃ nade na napataarü nutagü ya maxẽcü pixĩgüxü̃cèx. Rü pema nixĩ i Tupanaãrü ngü̃xẽẽruü̃gü i üünexü̃ i Ngechuchu ya Cristuégagu Tupanana ãmare pexãgüxü̃. Rü ngẽma ãmare i nüxna pexãgüxü̃ i namaã nataãẽxü̃ rü ngema nixĩ i perü maxü̃ i mexü̃ i napẽ́xewa. \v 6 Rü Tupana rü norü ore i ümatüxü̃wa rü Cristuchigaxü̃ nixu rü ñanagürü: \q1 “Ñu̱xma na ichanaxügüxü̃ ya chopata, rü yima nuta ya nüxĩra chayaxücuchicü, rü yima nixĩ ya nuta ya mexẽchicü ya chomatama chanayaxucü na chopata namaã ichaxügüxü̃cèx. Rü yima nuta rü chaunechiga nixĩ. Rü yíxema nüxü̃́ yaxõxẽ, rü aixcüma tá tanayaxu i ngẽma maxü̃ i taguma gúxü̃ i tümamaã ichaxunetaxü̃”, \m ñanagürü. \v 7 Rü pema na nüxü̃́ peyaxõgüxü̃, rü Cristu rü pexcèx rü guxü̃wama name rü naporaxüchi. Natürü ngẽma tama yaxõgüxü̃cèx, rü taxuwama name. Rü ngẽmacèx ya Tupana rü norü ore i ümatüxü̃wa rü ñanagürü: \q1 “Yima nuta ya ĩpataarü üruü̃gü nüxü̃ ocü, rü chauxcèx rü gucü ya nutaarü yexera namexẽchi. Rü ngẽmacèx yimae̱tüwa nixĩ ichanaxügüxü̃ ya chopata”, \m ñanagürü. \v 8 Rü Tupanaãrü ore rü ñanagürü ta: \q1 “Guxü̃ma i ngẽma tama yaxõgüxü̃ rü tama irüxĩnüẽchaü̃xü̃ rü yima nutagu tá nayarüpucutügü”, \m ñanagürü. Rü ngẽmaãcü i guxü̃ma i ngẽma tama yaxõgüxü̃ rü tá chixexü̃gu nayi erü tama Tupanaga naxĩnüẽchaü̃ rü tama Cristuaxü̃́ nayaxõgüchaü̃. Rü ngẽmacèx Tupana tá nanapoxcue yema nüma nüxü̃ yaxuxü̃rüü̃. \v 9 Natürü pema nixĩ i duü̃xü̃gü i tórü ãẽ̱xgacü ya Tupana pexü̃ dexü̃ na norü ngü̃xẽẽruü̃gü pixĩgüxü̃cèx. Rü pema nixĩ i duü̃xü̃gü i napẽ́xewa ixüünexü̃ erü nümatama ya Tupana rü norü duü̃xü̃güxü̃ pexü̃ nixĩgüxẽẽ na nüxü̃ pixuxü̃cèx i norü ore i aixcüma mexẽchixü̃. Rü nümatama ya Tupana nixĩ ga chixexü̃wa pexü̃ ínanguxü̃xẽẽxü̃ na norü ngóonexü̃ i mexẽchixü̃gu pechocuxü̃cèx. \v 10 Rü ü̃pa ga pema rü tama Tupanaãrü duü̃xü̃gü pixĩgü, natürü i ñu̱xma rü aixcüma norü duü̃xü̃gü pixĩgü. Rü ü̃pa rü taxúeaxü̃́ma pengechaü̃tümüü̃gü, natürü i ñu̱xma rü Tupanaãxü̃́ pengechaü̃tümüü̃gü. \s1 Ñu̱xma na Tupanaãrü duü̃xü̃gü pixĩgüxü̃, rü name nixĩ i meã naxcèx pemaxẽ \p \v 11 Pa Chaueneẽgü ya Pexü̃ Changechaü̃güxex, rü ñu̱xma na Tupanaãrü duü̃xü̃gü pixĩgüxü̃, rü tama ñoma i naãnecü̱̃ã̱x pixĩgü. Rü ngẽmacèx pexü̃ chacèèxü̃ na nüxü̃ perüxoexü̃cèx i guxü̃ma i ngẽma ngúchaü̃gü i chixexü̃ i ñoma i naãnecü̱̃ã̱x nagu ĩxü̃. Erü ngẽma ngúchaü̃gü i chixexü̃ rü taãẽxü̃ chixexü̃gu nanguxẽẽchaü̃. \v 12 Rü name nixĩ i meã pemaxẽ napẽ́xewa i ngẽma duü̃xü̃gü i tama Tupanaxü̃ cuèxgüxü̃. Rü ngẽxguma woo poraãcü chixri pechiga yadexagügu i nümagü, rü tá nüxü̃ nadaugü na ñuxãcü mexü̃ pexügüxü̃, rü tá Tupanaxü̃ nicuèxüü̃gü i ngẽxguma Cristu wena núma ũxgu. \v 13 Rü name nixĩ na tórü Cori ya Ngechuchugagu tümaga pexĩnüẽxü̃ ya guxãma ya yíxema perü ãẽ̱xgacügü ixĩgüxe. Rü ngẽmaãcü name nixĩ i meã naga pexĩnüẽ ya ãẽ̱xgacü ya tacü ya Dumawa ngẽxmacü, erü nüma nixĩ i guxü̃ i togü i ãẽ̱xgacügüétüwa nangẽxmaxü̃. \v 14 Rü ngẽxgumarüü̃ ta name nixĩ i naga pexĩnüẽ i ngẽma togü i ãẽ̱xgacügü i petanüwa namugüxü̃ ya yima ãẽ̱xgacü ya tacü na napoxcueãxü̃cèx i ngẽma chixexü̃ ügüxü̃ rü namaã nataãẽgüxü̃cèx i ngẽma mexü̃ ügüxü̃. \v 15 Erü Tupana nanaxwèxe na mexü̃ pexügüxü̃ na ngẽmaãcü ipeyanangeèxgüxẽẽxü̃cèx i ngẽma duü̃xü̃gü i tama Tupanaãrü orexü̃ cuáxchaü̃güxü̃ rü chixri ngẽma orechiga idexagüxü̃. \v 16 Rü ñu̱xma na Cristu pexü̃ ínguxü̃xẽẽxü̃, rü name nixĩ i duü̃xü̃gü i aixcüma ínguxü̃xü̃rüü̃ãcü meã pemaxẽ. Natürü ñu̱xma na ípenguxü̃xü̃ rü tama name na ngẽmamaã pegü ípepoxü̃xü̃ na ṯacü rü chixexü̃ pexügüxü̃cèx. Erü ñu̱xma na Tupanaãrü duü̃xü̃gü pixĩgüxü̃, rü name nixĩ i norü ngúchaü̃xĩcatama pexügü. \v 17 Rü name nixĩ i meã penayauxgü i guxü̃ma i duü̃xü̃gü. ¡Rü nüxü̃ pengechaü̃ i taeneẽgü i yaxõgüxü̃! ¡Rü nüxü̃ pemuü̃ẽ ya Tupana! ¡Rü naga pexĩnüẽ ya ãẽ̱xgacü ya tacü ya Dumacü̱̃ã̱x! \s1 Tanaxwèxe i Cristurüü̃ yaxna namaã taxĩnüẽ i ngẽxguma ngúxü̃ ingegügu \p \v 18 Pa Duü̃xü̃gü i Coriã̱xgüxü̃x, ¡rü nüxü̃ pengechaü̃gü rü naga pexĩnüẽ i perü corigü! Rü tama name i ngẽma perü corigü i pemaã mecümaxü̃xü̃xĩcatama pengechaü̃gü, natürü name nixĩ i nüxü̃ pengechaü̃gü ta i ngẽma perü corigü i chixecümaxü̃. \v 19 Erü Tupana rü pemaã nataãẽ ega nüxü̃ na pengechaü̃güxü̃cèx yaxna namaã pexĩnüẽgu i ngẽxguma texé natücèxmamare chixexü̃ pemaã ü̱xgu rü ngúxü̃ pexü̃ tingexẽẽgu. \v 20 Natürü ¿ṯacüwa pexü̃́ namexü̃ ega yaxna namaã pexĩnüẽgu i ngẽxguma wüxi i perü chixexü̃cèx pepoxcuegu? Natürü ngẽxguma ṯacü rü mexü̃ i pexüxü̃gagu ngúxü̃ pingegügu rü yaxna namaã pexĩnüẽgu, rü ngẽma waxi nixĩ i Tupanapẽ́xewa mexü̃. \v 21 Rü ngẽma na mexü̃ pexüxü̃gagu ngúxü̃ pingegüxü̃cèx nixĩ i Tupana pexü̃ dexü̃. Yerü ga Cristu rü ta pexcèx ngúxü̃ ninge. Rü yemaãcü pexü̃ nüxü̃ nadauxẽẽ na ñuxãcü nüma nanaxwèxexü̃ na naxrüü̃ yaxna namaã pexĩnüẽxü̃ i ngẽma ngúxü̃. \v 22 Nüma ga Cristu rü taguma pecadu naxü, rü taguma texéxü̃ nawomüxẽẽ. \v 23 Rü yexguma duü̃xü̃gü chixexü̃ namaã ixugüegu, rü nüma rü taxuü̃ma ga chixexü̃maã nanangãxü̃. Rü yexguma ngúxü̃ nüxü̃ yangexẽẽgügu, rü nüma rü tama ṯacü rü chixexü̃maã nanaxãũxü̃ne. Natürü Tupanamaã nüxü̃ nixu na nüma namaã namexẽẽãxü̃cèx ga yema duü̃xü̃gü ga chixri namaã chopetüxü̃. Yerü nüxü̃ nacuèx rü Tupana rü aixcüma meã nanangugü i guxü̃ma i duü̃xü̃güarü maxü̃. \v 24 Rü nümatama ga Cristu rü nügüxü̃negu nayange ga tórü pecadugü ga yexguma curuchagu nayu̱xgu. Rü yemaãcü nanaxü na nüxü̃ rüxoexü̃cèx i tórü chixexü̃ na naxcèxicatama imaxẽxü̃cèx. Nüma rü pexcèx nanapi̱x na yemaãcü pexü̃ nameẽxẽẽxü̃cèx. \v 25 Rü pema ga ü̃pa rü ñoma carnerugü i nu ne naxĩmarexü̃rüü̃ pixĩgü. Natürü i ñu̱xma rü marü Cristucèx pewoegu. Rü nüma nixĩ i perü dauruü̃ yiĩxü̃, rü nüma nixĩ i pexna nadauxü̃. \c 3 \s1 Ñuxãcü Tupana nanaxwèxe na namaxẽxü̃ i ngẽma ixãmaxü̃ rü ixãtexü̃ \p \v 1-2 Rü pemax, Pa Ngexü̃güx, rü name nixĩ i petega pexĩnüẽ na ngẽma pete i tama yaxõxü̃ nüxü̃ dauxü̃cèx i perü maxü̃ i mexü̃ i Tupanapẽ́xewa rü duü̃xü̃güpẽ́xewa rü ngẽmacèx na yaxõõxü̃cèx woo taxuü̃ma i Tupanaãrü orexü̃ namaã pixugu. \v 3 Rü ngẽma na aixcüma pimexü̃cèx, rü tama name i nagu perüxĩnüẽ na ñuxãcü pegü pemexẽẽyaexüchixü̃, rü ẽ́xna uirunaxcèx i ngèxãẽruü̃maã pengèxãẽgüxü̃, rü ẽ́xna tatanüxü̃chixü̃ i naxchirugu na picu̱xgüxü̃. \v 4 Natürü name nixĩ i perü maxü̃wa pegü pimexẽẽgü rü guxü̃ma i duü̃xü̃gümaã pimecümagü rü taguma texémaã penuãẽgü, erü ngẽma nixĩ i perü mexü̃ i taguma iyarüxoxü̃ i aixcüma mexü̃ i Tupanapẽ́xewa. \v 5 Rü yemaãcü norü maxü̃ i mexü̃maã nixĩ ga nügü yangèxãẽgüxü̃ ga yema nuxcümaü̃güxü̃ ga ngexü̃gü ga Tupanapẽ́xewa ixüünexü̃. Rü nümagü rü Tupanaãxü̃́ nayaxõgü rü natega naxĩnüẽ. \v 6 Rü yemaãcü ta iyixĩ ga Chara ga ngĩte ga Abráü̃ga na naxĩnüxü̃, rü ngĩrü corimaã naxuaxü̃. Rü pemagü rü tá ta ngĩrüü̃ pixĩgü ega mexü̃ pexügügu. Rü ñu̱xũchi taxucèxtáma tü̱xcüü̃ petecèx pemuü̃ẽ. \v 7 Rü ngẽxgumarüü̃ ta i pemax, Pa Yatügüx, rü name nixĩ i meã pemèxü̃ pengechaü̃gü rü aixcüma yaxna ngĩmaã pexĩnüẽ, erü ngĩma rü irüturamaẽ. Rü name nixĩ i ngĩmaã petaãẽgü erü Tupana rü pexna naxããxü̃rüü̃ ngĩxna nanaxã i ngẽma maxü̃ i taguma gúxü̃. Rü name nixĩ i ngẽmaãcü meã ngĩmaã pemaxẽ na Tupana nüxü̃ ĩnüxü̃cèx i perü yumüxẽgü. \s1 Yíxema mexü̃ ügüxe ya ngúxü̃ ingegüxechiga \p \v 8 Rü ngẽmaãcü chanaxwèxe i guxãma i pema rü pegüxü̃́ pengechaü̃tümüü̃gü rü wüxigu perüxĩnüẽ, rü aixcüma nüxü̃ pengechaü̃gü i guxü̃ma i taeneẽgü i yaxõgüxü̃. Rü chanaxwèxe i aixcüma pemecümagü rü guxãmaã pegü pewüxiguxẽẽ. \v 9 Rü ngẽxguma texé chixexü̃ pemaã ü̱xgu, rü tama name i pema rü ta chixexü̃ tümamaã pexü. Rü ngẽxguma texé pemaã guxchigagu, rü tama name i pema rü ta tümamaã peguxchiga. Natürü narümemaẽ nixĩ i mexü̃ i oremaã tüxü̃ pengãxü̃ga rü tüxü̃ perüngü̃xẽẽ, erü Tupana pexü̃ nadei na pexü̃ nangü̃xẽẽxü̃cèx. \v 10 Erü Tupanaãrü ore i ümatüxü̃wa rü ñanagürü: \q1 “Ngẽxguma texé taãẽãcüma maxchaü̃gu, rü name nixĩ i nüxna tadau ya tümaãrü conü na tama chixexü̃ i oremaã yadeaxü̃cèx. Rü ngẽxgumarüü̃ ta name nixĩ i nüxna tadau i tümaã̱x na tama doraxü̃ yaxuxü̃cèx. \v 11 Rü name nixĩ i nüxna tayaxü̃ i guxü̃ma i chixexü̃gü, rü mexü̃ taxü. Rü ngẽxgumarüü̃ ta name nixĩ i guxü̃guma naxcèx tadau na togümaã tataãẽxü̃. \v 12 Erü tórü Cori rü tüxna nadau ya yíxema aixcüma ímexẽ, rü nüxü̃ naxĩnü i tümaãrü yumüxẽ. Natürü tümamaã nanu ya yíxema chixexü̃ ügüxe”, \m ñanagürü i ngẽma Tupanaãrü ore. \v 13 ¿Rü texé tá chixexü̃ pemaã üxü̃ ega pema rü aixcüma guxü̃guma mexü̃ pexügügu? \v 14 Natürü ngẽxguma chi ngẽma mexü̃ na pexügüxü̃cèx ngúxü̃ pingegügu, rü name nixĩ i petaãẽgü. ¡Rü taxucèxma texéxü̃ pemuü̃ẽ, rü taxucèxma ṯacücèx pexoegaãẽgü! \v 15 Rü name nixĩ i perü Corixü̃ peyaxĩxẽẽ ya Cristu rü aixcüma naga pexĩnüẽ, rü guxü̃guma ípememare na meã penangãxü̃xü̃cèx i guxü̃ma i duü̃xü̃gü i pexna c̱axü̃ na tü̱xcüü̃ Cristuaxü̃́ peyaxõgüxü̃. \v 16 Natürü name nixĩ i nüxü̃ pengechaü̃ãcüma penangãxü̃ rü tama pegügu perüxĩnüẽãcüma na norü yexera pixĩgüxü̃. Rü name nixĩ i meã pemaxẽ na taxucèxma pexoegaãẽxü̃cèx. Rü ngẽxguma ngẽmaãcü pemaxẽgu rü tá naxãneẽ i ngẽma duü̃xü̃gü i chixri pechiga idexagüxü̃ na ñuxãcü Cristucèx pemaxẽxü̃. \v 17 Yixema rü ngúxü̃ tingegü ega chixexü̃ ixügügu. Natürü narümemaẽ nixĩ na mexü̃ ixügüxü̃cèx ngúxü̃ na ingegüxü̃, ega ngẽmaãcü Tupana naxwèxegu. \v 18 Yerü nümatama ga Cristu rü ngúxü̃ ninge, rü wüxicanatama guxããrü pecaducèx nayu. Rü woo na mecü yiĩxü̃ rü taxcèx nayu i yixema i chixexü̃ i duü̃xü̃gü ixĩgüxü̃. Rü yemaãcü nanaxü na Tupanaxü̃tawa tüxü̃ nagagüxü̃cèx. Rü woo nayu ga naxü̃ne, natürü ga naãẽ rü tama nayu. \v 19 Rü yexguma naxü̃ne yu̱xgu rü naãẽ rü natanüwa naxũ ga yema naãẽgü ga Tupana poxcuexü̃, rü orexü̃ namaã nayarüxu. \v 20 Rü yema naãẽgü ga yexma poxcuexü̃, rü yema nixĩ ga naãẽgü ga yema duü̃xü̃gü ga Noe̱ maxü̃gu tama ixĩnüẽchaü̃xü̃ woo Tupana yaxna namaã naxĩnü ga yexguma Noe̱ naxüyane ga guma wapuru. Rü 8 ga duü̃xü̃güxicatama nixĩ ga guma wapurugu ichoü̃xü̃, rü yema nixĩ ga guma mucü ga taxüchicüarü dexáétüwa maxẽxü̃. \v 21 Rü yema dexá rü wüxi ga cuèxruü̃ nixĩ. Erü ngẽxguma dexáwa íibaiegu, rü duü̃xü̃güxü̃ nüxü̃ tacuèxẽẽ na Ngechuchu ya Cristu wena maxü̃xü̃gagu yiĩxü̃ i tüxü̃́ nangẽxmaxü̃ i maxü̃ i taguma gúxü̃. Rü tama taxüneãrü düxétüwa na imexü̃cèx nixĩ i íibaiexü̃, natürü ítabaie yerü marü Tupanana naxcèx taca na tüxü̃́ iyanaxoxẽẽãxü̃cèx ga tórü pecadugü na aixcüma napẽ́xewa imexü̃cèx rü aixcüma mexü̃gu rüxĩnüẽxü̃cèx. \v 22 Rü nüma ga Ngechuchu ya Cristu, rü daxũguxü̃ i naãnewa naxũ, rü ñu̱xma rü Tupanaãrü tügünecüwawa nangẽxma. Rü ñu̱xma rü namẽ́xwa nangẽxmagü i guxü̃ma i Tupanaãrü orearü ngeruü̃gü i daxũcü̱̃ã̱x rü guxü̃ma i ãẽ̱xgacügü i daxũcü̱̃ã̱x. \c 4 \s1 Tanaxwèxe i ngẽma cuèx i Tupana tüxna ãxü̃maã nüxü̃ tarüngü̃xẽẽ i taeneẽgü \p \v 1-2 Rü ngẽmacèx name nixĩ na ípememarexü̃ na ngúxü̃ pingegüxü̃ yexgumarüü̃ ga Cristu na ngúxü̃ yangexü̃. Erü yíxema ngúxü̃ ingexe rü marü nüxü̃ tarüxo i tümaãrü pecadu na guxü̃guma meã Tupana naxwèxexü̃ãcüma tamaxü̃xü̃cèx, rü tama i tümaxü̃ne naxwèxexü̃ãcüma na tamaxü̃xü̃cèx. \v 3 Ü̃pa ga pemax, rü mucüma ga taunecü penaxüecha i ngẽma chixexü̃ i ñu̱xma i ngẽma duü̃xü̃gü i tama Tupanaxü̃ cuèxgüxü̃ ügüxü̃. Rü yexguma ga pema rü pecadu pexügüãcüma pemaxẽ, rü penaxü ga pexeneãrü ngúchaü̃, rü pengãxẽ, rü peta ga nawa pexãũgatanüxü̃ pexügü, rü ṯacü i nguchièxgüxü̃ poraãcü pixaxcugü, rü tupananetachicünèxãgüxü̃ picuèxüü̃gü i woo Tupana na pexna nachu̱xuxü̃ i ngẽma. \v 4 Rü yema duü̃xü̃gü ga namaã pexãmücügüxü̃ ga yexguma chixri pemaxẽgu, rü ñu̱xma rü poraãcü nagu narüxĩnüẽ na ṯacücèx tama natanügu pexãgüxü̃ rü tama nawe perüxĩxü̃ i ngẽxguma norü chixexü̃ naxügügu. Rü ngẽmacèx nixĩ i ñu̱xma i chixri pechiga yadexagüxü̃. \v 5 Natürü nümagü rü tá ta Cristupẽ́xewa nangugü na namaã nüxü̃ yaxugüxü̃cèx na ñuxãcü namaxẽxü̃. Rü nüma ya Cristu rü ínamemare na nüxna yacachigüxü̃cèx i guxü̃ma i duü̃xü̃gü i maxẽxü̃ rü yuexü̃. \v 6 Rü ngẽmacèx ya Tupana rü naxü̃pa na nayuexü̃ i duü̃xü̃gü rü marü nüxna nanaxuaxü̃ i maxü̃ i taguma gúxü̃. Erü nanaxwèxe na naxrüü̃ guxü̃guma mexü̃wa namaxẽẽchaxü̃ ega woo ñoma i naãnewa nayuegu i naxü̃negü. \v 7 Rü marü ningaica na nagúxü̃ i ñoma i naãne rü guxü̃ma i ṯacü i nawa ngẽxmaxü̃. Rü ngẽmacèx name nixĩ na ípexuãẽxü̃ rü meã peãẽ ta ipexügüxü̃ rü guxü̃guma peyumüxẽgüxü̃. \v 8 Rü guxü̃ãrü yexera i ngẽma pexü̃́ chanaxwèxexü̃ nixĩ na aixcüma pegü pengechaü̃güxü̃ i wüxichigü. Erü ngẽxguma aixcüma yigü ingechaü̃gügu rü ngẽmaãcü inayarüxo i muxü̃ma i pecadugü. \v 9 ¡Rü meã pegü peyauxgü i wüxichigü i pechiü̃wa! Rü tama name i tümamaã penuãẽãcüma tüxü̃ peyaxu. \v 10 Rü wüxichigü i pemax, rü Tupana pexna nanaxã i perü cuèx. Rü ngẽma perü cuèxmaã rü name nixĩ i wüxichigü pegü perüngü̃xẽẽgü, na aixcüma Tupanaãrü ngü̃xẽẽruü̃ i mexü̃ na pixĩgüxü̃cèx rü meã namaã pepuracüexü̃cèx i guxü̃ma i ngẽma cuèx i Tupana pexna ãxü̃. \v 11 Rü ngẽxguma texé nüxü̃ ixuxgu i ore, rü name nixĩ i aixcüma Tupanaãrü orexü̃ tixu. Rü ngẽxguma texé togüxü̃ rüngü̃xẽẽgu, rü name nixĩ i Tupana tüxna ãxü̃ i poramaã tanaxü. Rü guxü̃ma i ngẽma pexüxü̃ rü name nixĩ i meãma penaxü na ngẽmaãcü Ngechuchu ya Cristugagu Tupanaxü̃ picuèxüü̃güxü̃cèx. Erü nüma ya Tupana rü guxü̃guma namexẽchi rü naporaxüchi. Rü ngẽmaãcü yiĩ. \s1 Ngẽxguma Cristuaxü̃́ yaxõ̱xgu rü ngúxü̃ tinge \p \v 12 Pa Chaueneẽgü ya Pexü̃ Changechaü̃güxex, ñu̱xma na taxü̃ i guxchaxü̃gü i perü ngu̱xẽẽruü̃ pexcèx ínguxü̃, ¡rü tãxṹ i peḇaixãchiãẽgüxü̃, ñoma ṯacü i taguma nüxü̃ pedauxü̃ ngupetüxü̃rüü̃! \v 13 Natürü narümemaẽ nixĩ na petaãẽgüamaxü̃, yerü yema Cristu ngúxü̃ na ingexü̃rüü̃ nixĩ i ngúxü̃ na pingegüxü̃ i ñu̱xmax na petaãẽgüxü̃cèx i ngẽxguma wena núma naxũxgu i nümax. \v 14 Rü ngẽxguma Cristuaxü̃́ na peyaxõgüxü̃gagu texé pemaã guxchigagu, rü wüxi i perü taãẽ nixĩ i ngẽma. Erü ngẽmaãcü nüxü̃ pecuèx na Tupanaãẽ i Üünexü̃ rü pewa na nangẽxmaxü̃. \v 15 Rü ngẽxguma chi ngúxü̃ pingegügu, rü name nixĩ na wüxi i mexü̃ na pexügüxü̃gagu na yiĩxü̃ rü tama wüxi i chixexü̃gagu na yiĩxü̃, ngẽxgumarüü̃ i máẽta rü ẽ́xna ngítèèx rü ẽ́xna togüarü guxchaxü̃wa na pegü pengẽxmagüxẽẽxü̃. \v 16 Natürü ngẽxguma texé Cristuaxü̃́ tayaxõxü̃gagu ngúxü̃ tingexgu, rü taxucèxma tü̱xcüü̃ ngẽmacèx taxãne. Rü name i ngẽmacèx Tupanaxü̃ ticuèxüü̃. \v 17 Rü ñu̱xma rü marü nawa nangu na Tupana ngúxü̃ tüxü̃ ingexẽẽxü̃ na ngẽmaãcü tüxü̃ iyanawẽ́xãchixẽẽxü̃cèx i yixema na naxãcügü ixĩgüxü̃. Rü ngẽxguma ngẽmaãcü tamaã inaxügüãgu, rü ¿ñuxãcü tá nüxü̃ naxüpetü i ngẽma duü̃xü̃gü i tama Tupanaãrü ore i mexü̃ga ĩnüẽchaü̃xü̃? \v 18 Erü Tupanaãrü ore i ümatüxü̃wa rü ñanagürü: \q1 “Ngẽma duü̃xü̃gü i mexü̃ ügüxü̃ rü guxchaãcüma nanayauxgü i maxü̃ i taguma gúxü̃. Rü ñu̱xma na ngẽmaãcü yiĩxü̃, ¿rü ñuxãcü tá nüxü̃ nangupetüxü̃ i ngẽma duü̃xü̃gü i chixexü̃ ügüxü̃ rü pecaduã̱xgüxü̃?” \m ñanagürü. \v 19 Rü ngẽmacèx ya yíxema Tupana naxwèxexü̃ãcüma ngúxü̃ ingegüxe, rü name nixĩ na mexü̃ taxügüechaxü̃ rü Tupana ya tüxü̃ ücümẽ́xẽgu na tanaxüxü̃ i tümaãẽ na nüxna tüxü̃́ nadauxü̃cèx. Erü nüma ya Tupana rü mecü nixĩ rü taguma texéxü̃ nawomüxẽẽ. \c 5 \s1 Ucu̱xẽgü naxcèx i ngẽma yaxõgüxü̃ \p \v 1 Rü ñu̱xmax, Pa Yaxõgüxü̃ãrü Ãẽ̱xgacügüx, rü pexna chanaxãxchaü̃ i wüxi i ucu̱xẽ i mexü̃, erü choma rü ta pexrüü̃ yaxõgüxü̃ãrü ãẽ̱xgacü chixĩ. Rü chomaxü̃chima nixĩ ga nüxü̃ chadauxü̃ ga ñuxãcü ngúxü̃ na yangexü̃ ga Cristu. Rü choma rü tá ta pexrüü̃ choxü̃́ nangẽxma i chauchica i mexü̃ i ngẽxguma wena núma naxũxgu. \v 2 Rü chanaxwèxe i nüxna pedau rü nüxü̃ perüngü̃xẽẽ i guxü̃ma i Tupanaãrü duü̃xü̃gü i pemẽ́xwa ngẽxmagüxü̃. Rü name i mexü̃ i perü ngúchaü̃maã Tupana naxwèxexü̃ãcüma penaxü i ngẽma puracü, rü tama texé pexü̃ muxguxica penaxü rü ẽ́xna dĩẽrucèx penaxü. \v 3 Rü tama name i namaã penuẽãcüma rü penangaãcüma penamu i ngẽma duü̃xü̃gü. Natürü chanaxwèxe i mexü̃ i perü maxü̃ nüxü̃ pewẽ́x na ñuxãcü Tupana naxwèxexü̃ na namaxẽxü̃. \v 4 Rü ngẽxguma wena núma naxũxgu ya tórü Dauruü̃xü̃chi ya Cristu, rü pema rü tá penayauxgü i wüxi i perü ãmare i ngèxcueruü̃ i mexẽchixü̃ i taguma ngauxü̃. \v 5 Rü ngẽxgumarüü̃ ta i pemax, Pa Ngextü̱xücügüx, rü name nixĩ i naga pexĩnüẽ i ngẽma perü ãẽ̱xgacügü i Tupanaãrü puracüwa puracüexü̃. Rü guxãma i pema i yaxõgüxü̃, rü name nixĩ i wüxichigü pegü perüngü̃xẽẽ rü taguma pegügu perüxĩnüẽ na pemücügüarü yexera pixĩgüxü̃. Erü Tupanaãrü ore i ümatüxü̃wa rü ñanagürü: \q1 “Tupana rü tama norü me nixĩ i ngẽma duü̃xü̃gü i nügü icuèxüxü̃güxü̃. Natürü nüxü̃ narüngü̃xẽẽ rü namaã namecüma i ngẽma duü̃xü̃gü i tama nügü icuèxüxü̃güxü̃”, \m ñanagürü i ngẽma ore. \v 6 Rü ngẽmacèx tama name i pegü picuèxüxü̃. Rü narümemae i Tupanamẽ́xẽ ya poranetüxü̃wa pegü pengẽxmagüxẽẽ na nüma pexü̃ yacuèxüxü̃güxü̃cèx i ngẽxguma nawa nanguxgu na ngẽmaãcü pemaã naxüãxü̃. \v 7 Rü name nixĩ i Tupanamẽ́xẽgu penaxü i guxü̃ma i perü oegaãẽgü, erü nüma ya Tupana rü guxü̃guma pegu narüxĩnü rü aixcüma pexna nadau. \v 8 Rü name nixĩ i guxü̃guma pegüna pedaugü rü ipexuãẽgü, erü perü uwanü i Chataná rü doma wüxi ya ai ya idüraxüchicürüü̃ nanañaãne rü tümacèx nadau na texéxü̃ tá nachixexẽẽxü̃. \v 9 ¡Rü peporaeamèx rü peyaxõgüamèx i ngẽxguma ṯacü rü chixexü̃ pemaã naxüxchaü̃gu! Erü nüxü̃ pecuèx rü guxü̃ma i taeneẽgü i guxü̃wama ngẽxmagüxü̃ rü pexrüü̃ ngẽmatama ngúxü̃ ningegü. \v 10 Natürü ngẽxguma paxaxãchi ñoma i naãnewa ngúxü̃ pingegüguwena, rü Tupana rü tá pexü̃ nimexẽẽ na aixcüma napẽ́xewa pimexü̃cèx, rü tá pexü̃ narüngü̃xẽẽ na taguma nüxü̃ perüxoexü̃cèx, rü tá pexü̃ naporaexẽẽ na aixcüma perü maxü̃wa peporaexü̃cèx. Rü daatama Tupana nixĩ ya tüxna naxãcü i guxü̃ma i mexü̃ i tüxü̃́ ngẽxmaxü̃, rü tüxü̃ deicü na naxü̃tawa tüxü̃́ nangẽxmaxü̃cèx i tachica i mexü̃ i taguma gúxü̃, erü Ngechuchu ya Cristuarü duü̃xü̃gü tixĩgü. \v 11 Rü name nixĩ i guxü̃guma nüxü̃ ticuèxüü̃gü ya Tupana, erü nüma nixĩ i guxü̃ãrü ãẽ̱xgacü yiĩxü̃ i guxü̃guma. Rü ngẽmaãcü yiĩ. \s1 Pedru rü yema yaxõgüxü̃xü̃ narümoxẽ \p \v 12 Taeneẽ ya Chiribánu ya meã yaxõcümaã petanüwa chanamu i ñaã nuxmarexü̃ i popera na pexü̃ chixucu̱xẽgüxü̃cèx rü pemaã nüxü̃ chixuxü̃cèx na ngẽma pexü̃ nangechaü̃xü̃gagu yiĩxü̃ ya Tupana i aixcüma pexü̃ nangü̃xẽẽxü̃. Rü ñu̱xma na ngẽmaãcü pexü̃ nangechaü̃xü̃, rü name nixĩ i guxü̃guma naxcèx pemaxẽ. \v 13 Rü pexü̃ narümoxẽgü i guxü̃ma i taeneẽgü i yaxõgüxü̃ i pexrüü̃ Tupana dexü̃ i núma Dumawa ngẽxmagüxü̃. Rü ngẽxgumarüü̃ ta pexü̃ narümoxẽ i chorü ngü̃xẽẽruü̃ i Marcu ya chaunerüü̃ ixĩcü. \v 14 Rü chanaxwèxe i wüxichigü i pema rü pegü pengechaü̃güãcüma pegü perümoxẽgü. Rü ngẽxgumarüü̃ ta chanaxwèxe na aixcüma petaãẽgüxü̃ i guxãma i pema na Ngechuchu ya Cristuarü duü̃xü̃gü pixĩgüxü̃. Rü ngẽmaãcü yiĩ. \qr Rü nuãma pexna, \qr Pedru