\id 1CO di47.all F{evrier 1999 BJ Parakou B{enin \ide UTF-8 \h 1 Kɔdɛnti \toc1 Pɔɔri wɑ̃̀ri dìì pɑ́tíri ketirì Kirisi kɔbɛ bɛ̀ɛ̀ bo Kɔdɛnti \toc2 1 Kɔdɛnti \mt1 Pɔɔri wɑ̃̀ri dìì pɑ́tíri ketirì Kirisi kɔbɛ bɛ̀ɛ̀ bo Kɔdɛnti \imt1 Di mpɑ́tíri nɑ́ɑ́ ntì \ip Pɔɔri weè wɑ̃̀ri di mpɑ́tíri Kɔdɛnti kɔbɛ. Ò do bo dì wɑ̃̀ri kɛ bo Efɛɛsi kó dihɛì ndi kɛ́keè dikɔnkɔɔ̀nnì dìì bo Kɔdɛnti Kirisi kɔbɛ tĩ̀nnì miɛkɛ nɛ̀ bɛmɔ́mmɔmbɛ bɛ̀ múnkɛ do ò wɑ̃̀rimɛ̀ kóò bìékɛ́ itié mmɑì Kuyie nkó kucɛ miɛkɛ. \ip Dɛ kó dipɑ́tíri mɔkɛ itié nyibotí ibotí nku muwedɔunfòmmu ĩ́nkɛ̀ diì ti nɑ́ɑ́ mMuyɑɑ́nsɑ̀ɑ̀mù duɔ̀ nyɛ̀ɛ̀ pɑ̃rɛ̀ kpɛ́í nnɛ̀ ti dò nkɛ nyɛ̀ pĩ̀ńnɛ̀ mɛ̀ɛ̀ botí kɛ teennɛ̀ titɔbɛ̀. Kòò wɛ̃̀tɛ kɛ ĩkú Yesu tɑnfɔ̃̀tɛ̀ kɛ bɛnkɛ kɛ tú dɛmɔu dɛ miɛkɛ mɛdɔ́kùmɛ̀ mɛɛ̀ tu dèènnì. \is1 Di mpɑ́tíri nɑ́ɑǹtì duɔ́ kɛ dòmmɛ̀ \io1 1. Mudɔummu 1:1-9 \io1 2. Mɛtotímɛ̀ mɛ̀ɛ̀ do ɑ̃nnɛ́ Kirisi kɔbɛ bɛ̀ɛ̀ bo Kɔdɛnti bɛ cuokɛ̀ 1:10-4:21 \io1 3. Kirisi kou dò nkɛ́ndò mpɑ́íí nwe nɛ̀ dipopuò kó tinɑ́ɑǹtì 5-7 \io1 4. Kirisi kou dò nkɛ́nte omɑ́ɑ̀ kɛ́kɑ̃́ɑ̃́ ndɛ̀ 8:1-11:1 \io1 5. Kirisi kɔbɛ dò nkɛ níí ndòmmɛ̀ kuwedɔundieku miɛkɛ nɛ̀ Mudisɑ̀ɑ̀mù tu mù 11:2-34 \io1 6. Muyɑɑ́nsɑ̀ɑ̀mù nduɔ̀ nyɛ̀ɛ̀ pɑ̃rɛ̀ kó tinɑ́ɑǹtì nɛ̀ ti bo ndɔ́mɛ̀ titɔbɛ̀ 12-14 \io1 7. Mukúkɛ́yɑ̃́ntímù kó tinɑ́ɑǹtì 15 \io1 8. Dikɔ̀ù nɛ̀ mudɔummu sɔmmu 16 \c 1 \s1 Mudɔummu \p \v 1 Mí mPɔɔri Kuyie nkuù n yu kɛ dɔ́ n nɑɑ́ Yesu Kirisi kó ditɔ̃nnì mí nnɛ̀ n nɛ́po Sositɛnni, tíì di wɑ̃ũ di mpɑ́tíri díndi Kirisi kɔbɛ bɛ̀ɛ̀ bo Kɔdɛnti. \p \v 2 Ti di dɔunko díndi Kirisi kɔbɛ bɛ̀ɛ̀ bo Kɔdɛnti, díndi bɛ̀ɛ̀ wɛ̃nnɛ́nɛ̀ Kirisi kɛ̀ Kuyie ndi wénkùnnɛ kɛ di cɑ̃̀ńnɛ́, kɛ dɔunko bɛ̀ɛ̀ kó dimɑ̀ɑ̀ yu ti Yiɛ̀ nYesu Kirisi yètìrì tipíìtì timɔu. Yesu wèè tú ti Yiɛ̀ nkɛ tú bɛ Yiɛ̀. \v 3 Kuyie nti cicɛ nɛ̀ ti Yiɛ̀ nYesu Kirisi bɛ̀ di dɔɔ̀ mmɛsɑ̀ɑ̀ nkɛ di pɑ̃ kuyɛǹnɑɑtí. \s1 Kuyie nti dɔ̀ɔ̀ mɛ̀ɛ̀ sɑ̀ɑ̀ nnɛ̀ Kirisi ti kó mɛwɛ̃nnímɛ̀ miɛkɛ \p \v 4 N sɑ̃ntímu Kuyie nsɑ̃́ɑ̃̀ nɛ̀ kù di dɔ̀ɔ̀ mɛ̀ɛ̀ sɑ̀ɑ̀ nnɛ̀ Kirisi di kó mɛwɛ̃nnímɛ̀ miɛkɛ, \v 5 kɛ di pɑ̃ɑ̃ ndɛmɔu botí, kɛ̀ di nɔ nkɛ nɑ́ɑ́ nKuyie nnɑ́ɑǹtì kɛ yɛ̃́ dɛmɔu. \v 6 Kɛ yɛ̃́ Kirisi kó tinɑ́ɑǹtì fìíkúmɛ̀ di miɛkɛ tei tei. \v 7 Kɛ̀ di mɔkɛ Kuyie nkó yɛpɑ̃rɛ̀ yɛmɔu díndi bɛ̀ɛ̀ bɑ̀ɑ Kirisi bo wɛ̃tɛnímɛ̀. \v 8 Kuyie mbo di fíí kɛ̀ di nɑ kɛ́tuɔkɛ kumɑ̀nku. Kɛ̀ ti Yiɛ̀ nYesu Kirisi ńwɛ̃tiní kɛ bɑ́ɑ́ yɑ̀ ò bo di sɛi ntìì ĩ́nkɛ̀. \v 9 Kuyie nkùù di yu kɛ di tɑunnɛ̀ ku Birɛ ti Yiɛ̀ nYesu Kirisi, kù dɔ̀ɔ̀rimu kù bɛ́i ntì. \s1 Mɛyɑtimɛ̀ Kirisi kɔbɛ cuokɛ̀ \p \v 10 N kɔbɛ n di nɑ́ɑ́mmu nɛ̀ ti Yiɛ̀ nYesu Kirisi kó diyètìrì, kɛ tú di nyo ditɔbɛ̀ tu mù kɛ̀ mɛyɑtimɛ̀ bɑ́ mbo di cuokɛ̀, kɛ̀ dí nwɛ̃ mmɛyɛ̀mmɛ̀ mɛ̀mɑ́ɑ̀ nɛ̀ iyɛǹtotí ìmɑ́ɑ̀. \v 11 N kɔbɛ n nɑ́ɑ́ mmɛmmɛ kɛ yɛ̃́ Kodowe cĩ́ɛ̃̀tɛ̀ kɔbɛ n nɑ̀kɛ́mɛ̀ kɛ tú yɛkpɑ̀rɛ̀ bo di cuokɛ̀. \v 12 N kèèmu bɛ̀mɑbɛ̀ tumɛ̀: Mí ntú Pɔɔri kou. Kòo tɔù tu: Mí ntú Apodoosi kou. Kòo tɔù tu: Mí ntú Piɛri kou. Kòo tɔù tu: Mí ntú Kirisi kou. \v 13 Di yɛ̀mmɛ̀ dò nKirisi totɛ́ totɛ́ mɑɑ̀? Mí mPɔɔri míì ku di kpɛ́í nkudɑpɑ̃ɑ̃tí ĩ́nkɑ̀ɑ̀? Bɛ̀ di ɑ̃nnɛ́ bɑ̀tɛ́mmù nɛ̀ míì kó diyètìrɑ̀ɑ̀? \p \v 14 N sɑ̃ntí Kuyie n yí ɑ̃nnɛ́mɛ̀ bɑ̀tɛ́mmù di kóò mɔù kɛ̀ dɛ̀ í tú Kirisipusi nɛ̀ Kɑyuusi. \v 15 Òmɔù bɑ́ɑ́ nɑ kɛ dɔ̀ bɛ̀ ò ɑ̃nnɛ́ bɑ̀tɛ́mmù nɛ̀ n kó diyètìrì. \v 16 Éé! Nh ɑ̃nnɛ́mu bɑ̀tɛ́mmù Setifɑnnɑɑsi cĩ́ɛ̃̀tɛ̀ kɔbɛ, bɛ kó difɔ̃nkúò n yí yɛ̃́ kɛ̀ m bo nhɑ̃nnɛ́ otɔù mɔù bɑ̀tɛ́mmù. \v 17 Kirisi í n tɔ̃ nkɛ̀ m bo nhɑ̃ɑ̃̀ bɛnìtìbɛ̀ bɑ̀tɛ́mmù, wè n yu kɛ̀ m bo nɑ́kɛ́ Tinɑ́ɑǹsɑ̀ɑ̀tì nti, kɛ bɑ́ ntì nɑ̀ɑ́ nnɛ̀ onìtì kó mɛciì, tì yɑ̀ɑ̀ bo kɛ̃́kùnnɛ kudɑpɑ̃ɑ̃tí nɑ́ɑǹtì kó muwɛ̃rímú. \s1 Kuyie nkó mɛciì cɑ̃̀ɑ̃́nnɛ̀mɛ̀ bɛnìtìbɛ̀ kɔ̃mɛ \p \v 18 Kirisi kumɛ̀ kudɑpɑ̃ɑ̃tí ĩ́nkɛ̀ kó tinɑ́ɑǹtì dò nkuwɑɑ́tóo nku bɛ̀ɛ̀ feti bɛ borɛ̀, kɛ nɛ́ tú Kuyie nkó muwɛ̃rímú tínti kù dɛɛtɛ́ bɛ̀ ti borɛ̀, \v 19 kɛ́ndònnɛ̀ tì wɑ̃̀rimɛ̀ kɛ tú: \q1 Bɛ̀ɛ̀ mɔ̀kɛ mɛyɛ̀mmɛ̀ m bo mɛ̀ dɛ̀ìtɛ, \q1 kɛ́ũtɛ́ mɛciì yɛmbɛ̀ ciì. \m \v 20 We ntɛ̃́nkɛ nɛ́ tú mɛyɛ̀mmɛ̀ yiɛ̀? We ntu opɑ́tíyĩ́ɛ̃́tíwè? We ntu tinɛìtì yiɛ̀? Kuyie mbɛnkɛmu kɛ tú bɛnìtìbɛ̀ mɔ̀kɛ mɛ̀ɛ̀ yɛ̀mmɛ̀ tu mɛwɑ́ɑ́tɛ́yɛ̀mmɛ̀ mmɛ. \p \v 21 Bɛnìtìbɛ̀ í nɑ kɛ bɑntɛ́ Kuyie nnɛ̀ bɛ kó mɛyɛ̀mmɛ̀, dɛɛ̀ te kɛ̀ Kuyie ntɑ̃ɑ̃tɛ́ kɛ dɛɛrí bɛ̀ɛ̀ tɑ̃́ tinɑ́ɑǹtì ti nɑ́ɑ́ ntì, tìì dò ntiwɑ́ɑ́tɛ́nɑ́ɑǹtì bɛ̀ɛ̀ tì yetɛ bɛ borɛ̀. \v 22 Sifubɛ dɔ́ kɛ́yɑ̀ tidiɛtì, kɛ̀ Kɛrɛkibɛ biɛ wɑnti mɛciì. \v 23 Tínti mɛ nnɑ́ɑ́ nKirisi kpɛ́í nkɛ bɛ̀ bɑɑkɛ́ wè kudɑpɑ̃ɑ̃tí ĩ́nkɛ̀, Sifubɛ í dɔ́ dɛ kó tinɑ́ɑǹtì, tì dò ntiwɑ́ɑ́tɛ́nɑ́ɑǹtì nti bɛ̀ɛ̀ í tú Sifubɛ bɛ borɛ̀. \v 24 Bɛ̀ɛ̀ kó dimɑ̀ɑ̀ yie nKuyie, nSifubɛ nɛ̀ bɛ̀ɛ̀ í tú Sifubɛ Kirisi bɛ̀ bɛnkúmu Kuyie nkó muwɛ̃rímú nɛ̀ ku kó mɛciì. \v 25 Kɛ yɛ̃́ Kuyie ndɔ̀ɔ̀ri dɛ̀ dòmmɛ̀ dɛwɑ́ɑ́tɛ́kpɛrɛ ndɛ kɛ nɛ́ pɛ̃ɛ̃tɛ́ bɛnìtìbɛ̀ kó mɛciì, kù dɔ̀ɔ̀ri kɛ̀ dɛ̀ dò ndɛ̀ cĩ̀ĩnnìmu kɛ nɛ́ pɛ̃ɛ̃tɛ́ bɛnìtìbɛ̀ kó muwɛ̃rímú. \p \v 26 N kɔbɛ wéntɛ́nɛ̀ dimɑ́ɑ̀ díndi Kuyie nyu bɛ̀. Mɛciì nyɛmbɛ̀ nɛ̀ bɛnitidiɛbɛ̀ nɛ̀ bɛkpɑ̀ɑ̀tìbɛ̀ bɛ̀ í sũ di miɛkɛ. \v 27 Kuyie ntùótɛ́ kutenkù kuù nkɔbɛ wúó ndɛ̀ kɛ̀ dɛ̀ dò ndɛwɑ́ɑ́tɛ́kpɛrɛ kɛ fɛ̀ikùnnɛ mɛciì nyɛmbɛ̀, kɛ tùótɛ́ bɛ̀ wùó ndɛ̀ kɛ̀ dɛ̀ cĩ̀ĩnnì kɛ fɛ̀ikùnnɛ bɛkperíbɛ̀, \v 28 kɛ tùótɛ́ bɛ̀ wùó ndɛ̀ kɛ dò ndɛ̀ í tú dɛ̀mɑrɛ̀, bɛ̀ sènku dɛ̀ kɛ fɛ̀ikùnnɛ dɛdiɛrɛ̀, kɛ̀ dɛ̀ nɑɑ́ ndɛtetìrɛ̀, \v 29 kɛ̀ dɛ̀ bo yie kòo mɔù bɑ́ɑ́ dɛ́úkùnnɛ omɑ́ɑ̀ Kuyie nyììkɛ̀. \v 30 Kuyie nkuù di tɑunnɛ̀ Yesu Kirisi, kòo di duɔ́ mmɛciì nkɛ di wénkùnnɛ, kɛ di dɛɛtɛ́ kɛ di cɑ̃̀ńnɛ́ kɛ̀ di tú ku kɔbɛ. \v 31 Ti wɑ̃̀rimu kɛ tú: Kòò mɔù dɔ́ kɛ́nsɑ̃ntí omɑ́ɑ̀, ò nsɑ̃ntí omɑ́ɑ̀ Kirisi ò dɛɛtɛ́ mɛ̀ɛ̀ kpɛ́í. \c 2 \s1 Pɔɔri do í nɑ́ɑ́nnɛ̀ mɛniticiì \p \v 1 N kɔbɛ n kɔ̀too dìì mɔ̀nnì di ciɛ, n do í di nɑ̀kɛ́ Kuyie n nɑ́ɑǹtì nɛ̀ yɛtɑnnɔ̀ diɛyɛ̀ yoo nɛ̀ onìtì kó mɛciì. \v 2 N do í dɔ́ kɛ́ di nɑ́kɛ́ titɛtì mɑtì tìì í tú Yesu Kirisi bɛ̀ bɑɑkɛ́ wè kudɑpɑ̃ɑ̃tí ĩ́nkɛ̀ o kpɛti. \v 3 M bo dìì mɔ̀nnì di ciɛ kɛ dò nhocĩ̀rì nwe kɛ̀ kufɔ̃wɑɑ́ nní nni mbo kɛ̀ ǹ kpeutí. \v 4 N do í di tiè kɛ di nɑ́ɑ́ nKuyie nnɑ́ɑǹtì nɛ̀ mɛnɑ́ɑǹkùɔ̀ nyoo nɛ̀ mɛciì, n do nɑ́ɑ́nnɛ̀ Muyɑɑ́nsɑ̀ɑ̀mù kó muwɛ̃rímú mmu kɛ̀ bɛnìtìbɛ̀ bɑnní, \v 5 kɛ̀ dɛ̀ bo yie nkɛ̀ di tɑ̃́kùmɛ̀ bɑ́ nfííkú onìtì kó mɛciì nyĩ́nkɛ̀, mɛ̀ nfííkú Kuyie nkó muwɛ̃rímú ĩ́nkɛ̀. \s1 Kuyie nkó mɛciì sɔ̀rimu \p \v 6 Nh ɔ̃ nnɑ́ɑ́ mmɛciì nKirisi kɔbɛ bɛ̀ɛ̀ kpenkɛ bɛ̀mbɛ Kuyie nkó kucɛ miɛkɛ, dɛ kó mɛciì nyí tú kutenkù kuù nkɔ̃mɛ yoo bɛ̀ɛ̀ bɑkɛ́ bɛ kɔ̃mɛ, kɛ yɛ̃́ bɛ̀ɛ̀ bɑkɛ́ bɛ wɛ̃rímú yóó deèmɛ̀mu. \v 7 Ti nɑ́ɑ́ nKuyie nkó mɛciì mmɛ mɛ̀ɛ̀ sɔ̀ri, kù do tɑ̃ɑ̃tɛ́ mɛ̀ kɛ̀ kutenkù mu nyí bo, kɛ bo ti tɑnnɛ́ ku kó tikpetì miɛkɛ. \v 8 Bɛ̀ɛ̀ bɑkɛ́ kutenkù kuù mbɛ̀ í bɑntɛ́ dɛ kó mɛciì, nkɛ̀ bɛ̀ do mmɛ̀ bɑntɛ́ bɛ̀ nɑ bɑ́ mbɑɑkɛ́ ti Yiɛ̀ ntikpetì yiɛ̀ nkudɑpɑ̃ɑ̃tí ĩ́nkɛ̀. \v 9 Tì wɑ̃̀rimu kɛ tú: \q1 Òmɔù í yɑ̀ dɛ̀, \q1 òmɔù í kèè tì, \q1 òmɔù í totí tì o yɛ̀mmɛ̀ \q1 Kuyie ndɛ ndɔ̀ɔ̀ bɛ̀ɛ̀ kù dɔ́ bɛ kpɛ́í. \m \v 10 Kuyie nduɔ́ nkɛ̀ ku Yɑɑ́ mbɛnkɛ tímbɛ ku kó disɔ̀rì, kɛ yɛ̃́ Muyɑɑ́nsɑ̀ɑ̀mù yɛ̃́mɛ̀mu dɛmɔu bɑ́ Kuyie nkó disɔ̀rì diɛrì. \v 11 We mbo nɑ kɛ́nyɛ̃́ otɔù yɛ̀mmɛ̀ dòmmɛ̀ kɛ̀ dɛ̀ í tú o mɔ́mmuɔ, mɛɛ̀ botí nku òmɔù í yɛ̃́mɛ̀ Kuyie nyɛ̀mmɛ̀ dòmmɛ̀ kɛ̀ dɛ̀ í tú Muyɑɑ́nsɑ̀ɑ̀mù. \v 12 Kuyie nti duɔ́ mmùù Yɑɑ́ nyí tú kutenkù kɔ̃mu, Kuyie nkɔ̃mu mmu kɛ̀ dɛ̀ bo yie nkɛ̀ ti bɑntɛ́ kù ti dɔ̀ɔ̀ dɛ̀ nɛ̀ ku kó mɛsɑ̀ɑ̀. \v 13 Ti ɔ̃ɔ̃ í nnɑ́ɑ́ Kuyie nnɑ́ɑǹtì nɛ̀ onìtì kó mɛciì, ti ɔ̃ nnɑ́ɑ́ Muyɑɑ́nsɑ̀ɑ̀mù ti duɔ́ ntì nti. Ti ɔ̃ɔ̃ nti ntiè Kuyie nkó bɛnìtìbɛ̀. \p \v 14 Wèè í mɔkɛ Muyɑɑ́nsɑ̀ɑ̀mù ò bɑ́ɑ́ nɑ kɛ́yie Muyɑɑ́nsɑ̀ɑ̀mù ti nɑ́ɑ́ Kuyie nkpɛti tì, tì ɔ̃ ndò ntiwɑ́ɑ́tɛ́nɑ́ɑǹtì nti o borɛ̀. Bɛ̀ɛ̀ mɔ̀kɛ Muyɑɑ́nsɑ̀ɑ̀mù bɛɛ̀ bo nɑ kɛ́ tì bɑntɛ́, bɛ̀ɛ̀ í mù mɔ̀kɛ bɛ̀ bɑ́ɑ́ nɑ kɛ́ tì bɑntɛ́. \v 15 Wèè mɔ̀kɛ Muyɑɑ́nsɑ̀ɑ̀mù weè bo nɑ kɛ́bɑntɛ́ dɛmɔu, wèè í mù mɔ̀kɛ ò bɑ́ɑ́ nɑ kóò bekɛ́nɛ̀, \v 16 tì wɑ̃̀rimu kɛ tú: \q1 We nyɛ̃́ ti Yiɛ̀ nyɛ̀mmɛ̀ dòmmɛ̀? \q1 We nkù duɔ́ nyitié? \m Tínti mɛ mmɔ̀kɛmu Kirisi kó mɛyɛ̀mmɛ̀. \c 3 \s1 Kuyie ntɔ̃mbɛ̀ bɛmɔu bɛ̀ mɑ̀mu \p \v 1 N kɔbɛ n yí di nɑ́ɑ́nnɛ̀ kɛ dònnɛ̀ bɛ̀ɛ̀ kpenkɛ Kirisi kó kucɛ miɛkɛ, n di nɑ́ɑ́nnɛ̀ kɛ dònnɛ̀ kutenkù kuù nkɔbɛ mbɛ, kɛ yɛ̃́ di kpɑɑ́ bɛmmɛ̀ Kirisi kó kucɛ miɛkɛ. \v 2 N do di duɔ́ mɛmiɛ̀ mmɛ, n do í di duɔ́ mmuciɛ̀, kɛ yɛ̃́ di do í yóó nɑmɛ̀ kɛ́ mù di, bɑ́ nɛ̀ yíenní di bɑ́ɑ́ nɑ, \v 3 kɛ yɛ̃́ di kpɑɑ́ mɔkɛmɛ̀ kutenkù kuù nkɔbɛ kó mɛyɛ̀mmɛ̀ dɛ̀ɛ̀ tu yɛkpɑ̀rɛ̀ nɛ̀ mɛhɛ̃ɛ̃mmɛ̀ dɛɛ̀ bɛnkú di fòmmu í cèètɛmɛ̀. \v 4 Kòò mɔù tú: Mí ntú Pɔɔri kou nwe, kòo tɔù tu: Mí ntú Apodoosi kou nwe. Di dɔɔri kɛ dò mbɛ̀ɛ̀ í yɛ̃́ bɛ̀mbɛ Kuyie. \p \v 5 We ntu Pɔɔri kɛ we ntu Apodoosi? Ti tú Kuyie nkó bɛtɔ̃mbɛ̀ mbɛ kɛ di niitɛ́ Kirisi kó kucɛ, bɑ́ wè kòò pĩ nKuyie nyɛ̃ nwèe pĩ́ mmùù tɔ̃mmú. \v 6 N fìímmu, kɛ̀ Apodoosi yɔɔrɛ, kɛ̀ Kuyie nte kɛ̀ dɛ̀ kòtɛ́. \v 7 Dɛ̀ í tú wèè fìí nyoo wèè yɔɔrɛ bɛɛ̀ dɔ̀ɔ̀ mùmɑmù, Kuyie nkùù te kɛ̀ dɛ̀ kòtɛ́, kuù dɔ̀ɔ̀ dɛmɔu. \v 8 Wèè fìí nnɛ̀ wèè yɔɔrɛ bɛ̀ mɑ̀mu, Kuyie nyóó yietí bɑ́ wè o tɔ̃mmú dòmmɛ̀ mmɛ. \v 9 Ti wɛ̃ nkɛ pĩ́ nKuyie nkó mutɔ̃mmú mmu kɛ̀ di tú Kuyie nkó kupɑku, kɛ dò nKuyie ncĩ́ɛ̃̀tɛ̀ kó imɑrí. \v 10 Kuyie nkuù n duɔ́ kɛ̀ n dò mbɛmɑribɛ̀ kóo kótì kɛ pũ̀ṹtɛ́ kɛ̀ bɛtɔbɛ̀ sɔkù, bɑ́ wè ò nɛ́ ndɑkɛ ò mɑɑ̀ mɛ̀ɛ̀ botí. \v 11 Dipũũ dɔú nkɛ dèèmu diì tu Yesu Kirisi, òmɔù bɑ́ɑ́ nɑ kɛ́pṹṹtɛ́ ditɛrì mɑrì. \v 12 Dipũũ dimɑ́ɑ̀ ĩ́nkɛ̀ bɛ̀mɑbɛ̀ mɑɑ̀mu nɛ̀ timɑ́tì pɛ́ítì, kɛ̀ bɛtɔbɛ̀ mɑɑ̀ nɛ̀ mɛsɔɔ, kɛ̀ bɛtɔbɛ̀ mɑɑ̀ nɛ̀ yɛtɑ̃́sɑ̀ɑ̀yɛ̀, kɛ̀ bɛtɔbɛ̀ mɑɑ̀ nɛ̀ idɛí, kɛ̀ bɛtɔbɛ̀ mɑɑ̀ nɛ̀ timútì, kɛ̀ bɛtɔbɛ̀ mɑɑ̀ nɛ̀ tiyontì. \v 13 Bɑ́ wè ò mɑɑ́nɛ̀ dɛ̀ bo feitɛ́ Kuyie mbeéntì yiè, kɛ̀ kùu dɛ̀ yɑ̀ɑ́kɛ́ nɛ̀ muhɑ̃ɑ̃́. \v 14 Wèè mɑɑ́ dipũũ ĩ́nkɛ̀ kɛ̀ muhɑ̃ɑ̃́ nyí cɔ̀útɛ́ o kpɛrɛ, dɛ yiɛ̀ mbo pɛ́tɛ́ ticuuti. \v 15 Kɛ̀ wèè kpɛrɛ mɛ ncɔ̀útɛ́, ò bɑ́ɑ́ pɛ́tɛ́ ticuuti, ò nɛ́ yóó cootɛ́mu kɛ̀ dɛ̀ nɛ́ ndò nhò yentɛ́ muhɑ̃ɑ̃́ mmiɛkɛ kɛ yɛ̀. \p \v 16 Di í yɛ̃́ kɛ dò ndimɔu di wɛ̃ nkɛ́tú Kuyie nkó tɛcĩ́ɛ̃̀tɛ̀ ntɛ kɛ̀ Muyɑɑ́nsɑ̀ɑ̀mù bo di miɛkɑɑ̀? \v 17 Kòò mɔù kùɔ Kuyie ncĩ́ɛ̃̀tɛ̀ Kuyie mbo ò kùɔ múnkɛ, kɛ yɛ̃́ Kuyie ncĩ́ɛ̃̀tɛ̀ dòmmɛ̀ pɑ́íí nwe kɛ̀ di wɛ̃ nkɛ tɛ ntú. \p \v 18 Òmɔù bɑ́ nsoú nhomɑ́ɑ̀, wèè yɛ̀mmɛ̀ dò nhò ciì kutenkù kuù nkó mɛciì wèe yɛi nkɛ̀ dɛ̀ɛ yie nkòo pɛ́tɛ́ mɛciì mɔ́mmɔmmɛ. \v 19 Kɛ yɛ̃́ kòò mɔù yɛ̀mmɛ̀ dò nhò ciì kutenkù kuù nkó mɛciì Kuyie nhò wùó nkuyɛìnkù nku. Ti wɑ̃̀rimu kɛ tú: Kuù duɔ̀ nkɛ̀ mɛciì nyɛmbɛ̀ ciì mbɛ̀ pĩĩ. \v 20 Kɛ̀ titɛtì wɑ̃̀ri kɛ tú: Kuyie nyɛ̃́mu mɛciì n yɛmbɛ̀ yɛǹtotí. Kù yɛ̃́mu ì túmɛ̀ dɛtetìrɛ̀. \v 21 Òmɔù tũ mbɑ́ mpɔtì ò wɛ̃ńnɛ̀mɛ̀ yie nyoo yie, bɛmɔu bɛ̀ tu di kɔbɛ mbɛ. \v 22 Pɔɔrɑ̀ɑ̀, Apodoosɑ̀ɑ̀, Piɛrɑ̀ɑ̀, kutenkɑ̀ɑ̀, mufòmmɑɑ̀, mukṹṹnɑ́ɑ̀, dɛmɔu dɛ̀ tu di kpɛrɛ ndɛ, \v 23 kɛ̀ di tú Kirisi kɔbɛ kɛ̀ Kirisi tu Kuyie nkou. \c 4 \s1 Kirisi kó yɛtɔ̃rɛ̀ \p \v 1 Di dò nkɛ́ nti wúó nKirisi kó bɛtɔ̃mbɛ̀ mbɛ ò duɔ́ nkɛ̀ bɛ̀ɛ̀ nɑ̀ɑ́ nKuyie nkpɛti tìì sɔ̀ri. \v 2 Bɛ̀ bèkú tì otɔ̃ntì tu ò bo mpĩ́mmɛ̀ o tɔ̃mmú weti weti. \v 3 Mí nkpɛ́í kɛ̀ díndi yoo kutenkù kuù nkó kubeéndieku mɑkù bo m bekɛ́nɛ̀, dɛ̀ í n kɔɔ́nnɛ̀, n yɛ̀mmɛ̀ mɛ mmúnkɛ í m bekùnɛ̀. \v 4 N nɛ́ í yɛ̃ n wenni pɑ́íí, n Yiɛ̀ nweè tu n kóo beéntì. \v 5 Dɛɛ̀ kpɛ́í nte kɛ̀ n tu di bɑ́ mbekùnɛ̀ òmɔù kɛ̀ dimɔ̀nnì mu nyí tùɔ̀kɛ. Mbɑɑnɛ̀ ti Yiɛ̀ mbo wɛ̃tɛnímɛ̀, weè yóó fei ndɛ̀ɛ̀ kó dimɑ̀ɑ̀ do sɔri dɛmɔu, kɛ́dennɛní dɛ̀ɛ̀ kó dimɑ̀ɑ̀ bo bɛnìtìbɛ̀ yɛ̀mmɛ̀ miɛkɛ, kɛ̀ Kuyie nsɑ̃ntɛ bɑ́ wè ò mɑ̀nnɛ̀ dìì sɑ̃nni. \p \v 6 N tùótɛ́ mí nnɛ̀ Apodoosi ti kó mɛdonnimɛ̀ kɛ̀ dɛ̀ bo di teennɛ̀mu kɛ̀ di bɑntɛ́ dinɑ́ɑǹhɑ̃ntírì dìì tu: Òmɔù bɑ́ɑ́ séntɛ́ tìì wɑ̃̀ri. Òmɔù tũ mbɑ́ ndɛ́úkùnko omɑ́ɑ̀ yoo Kuyie nkóo tɔ̃ntì mɔù kɛ kɛ̃́kùnko otɔù. \v 7 Dɛ̀ dòmmɛ kɛ̀ di dɛ́úkùnko dimɑ́ɑ̀? Di mɔkɛ dɛ̀ Kuyie nkuù í dɛ̀ ndi pɑ̃ɑ̃̀? Kɛ̀ kuù dɛ̀ ndi pɑ̃, bɑ nte kɛ̀ di pɔtì kɛ dò ndíì dɛ̀ wɑɑ́ nnɛ̀ dimɑ́ɑ̀. \p \v 8 Di yɛ̀mmɛ̀ dò ndi yĩ̀ɛ̃́tɛ́mu kɛ̀ dɛ̀ sɑ̀nnɛ̀ kɛ̀ di kpenkɛ kɛ bɑɑtɛ́, dɛ̀ í dò mmɛmmɛ, n nɛ́ bɑ́ɑ́mmu Kuyie nkɛ dɔ́ dɛ̀ɛ mɛ̀ dɔ̀ɔ̀ kɛ̀ tí wɛ̃nnɛ́ kɛ́bɑɑtɛ́. \v 9 Dɛ̀ dò nKuyie ntùótɛ́ tínti ku kó bɛtɔ̃mbɛ̀ mbɛ kɛ dɔ̀ɔ̀ kuyóú kɔbɛ, kɛ̀ ti dònnɛ̀ bɛnitiyɛibɛ bɛ̀ dɔ́ kɛ́kuɔ bɛ̀, bɛnìtìbɛ̀ bɛmɔu nɛ̀ Kuyie ntɔ̃rɛ̀ dɛ ììkɛ̀. \v 10 Ti nɑɑ́ ntiyɛìntì nti Kirisi kpɛ́í, Kirisi kpɛ́í nkɛ̀ díndi ciitɛ́, kɛ̀ ti cĩĩnnì kɛ̀ di kpeńnì, kɛ̀ bɛ̀ ti sènku kɛ di sɑ̃ntí. \v 11 Mɔ́mmuɔ nwe nɛ̀ yíenní ti fɛ̃́ṹrìmɛ̀ nɛ̀ dikònnì nɛ̀ sinɛ́yɛ̃ĩ, kɛ kpɑ tiyɑ̀ɑ̀tì, kɛ̀ bɛ̀ ti fɛ̃́ũnko, kɛ̀ ti ɑ̃́ɑ̃́ntɛ tipíìtì timɔu kɛ kpɑ ti ɑ̃ dɛ̀ \v 12 kɛ pĩ́ mmutɔ̃mmú kɛ yonnɛ̀, kɛ̀ bɛ̀ ti sɑ̃́ɑ̃́ nkɛ̀ ti bɛ̀ pɑ̃ɑ̃ nKuyie nkó mɛsɑ̀ɑ̀, kɛ̀ bɛ̀ ti fɛ̃́ũnko kɛ̀ ti mi, \v 13 kɛ̀ bɛ̀ ti nɑ́ɑ́ ntiyɛiti kɛ̀ ti bɛ̀ tɛ̃́nnìnko tisɑ̀ɑ̀tì, kɛ̀ bɛ̀ ti wúó nkutenkù kuù mmiɛkɛ kɛ dò ntiyontì nɛ̀ dɛsĩ́ntɛ́kpɛrɛ bɛ̀ ùtóo dɛ̀. \p \v 14 N yí tì ndi wɑ̃̀ri kɛ bo di ɑ̃nnɛ́ ifɛi, n tì ndì wɑ̃̀ri kɛ bo di tiémmu díndi m bí n dɔ́ ì. \v 15 Bɑ́ kɛ̀ di mɔ̀ɔ̀tɛ bɛ̀ɛ̀ di bɑkɛ́ kɛ̀ bɛ̀ tùɔ̀kɛ tɛkɔupípíítɛ̀ (10000), míì tu di cicɛ kɛ yɛ̃́ míì di nɑ̀kɛ́mɛ̀ Tinɑ́ɑǹsɑ̀ɑ̀tì kɛ di bɛnkɛ Yesu Kirisi kó kucɛ. \v 16 N di nɑ́ɑ́mmu n tũnnɛ n kó mɛborimɛ. \v 17 Dɛɛ̀ te kɛ̀ n di duɔ́nko m birɛ Timɔntee n dɔ́ wè mɛdiɛ̀ kòò tũ nti Yiɛ̀ nYesu kɛ̀ dɛ̀ wenni, kòò bo di dentɛ n tũ mmɛ̀ɛ̀ botí Kirisi kɛ mɛ̀ tiè nKirisi kɔbɛ tĩ̀rɛ̀ yɛmɔu. \p \v 18 Bɛ̀mɑbɛ̀ di miɛkɛ mɔkɛ sifeí nsi kɛ̀ bɛ yɛ̀mmɛ̀ dò n yí kɔroo di ciɛ. \v 19 Kɛ̀ Kuyie ndɔ́ n kɔroomu kɛ bo yɑ̀ dɛ kó sifeí yɛmbɛ̀, kɛ́yɑ̀ nsɑ̀ kɛ̀ bɛ̀ nɑ̀ɑ́nnɛ̀ bɛ nɔ̀ mɑ́ɑ̀ yoo bɛ̀ dɔ̀ɔ̀ri tìmɑtì. \v 20 Kuyie nkpɑ̀ɑ̀tìyuu í tú munùbémmù mɑ́ɑ̀, dì tu nɛ̀ mɛdɔɔ̀rìmɛ̀ mmɛ. \v 21 Di dɔ́ nní nkɔroo di ciɛ kɛ tɔ didɑ́ù ndiɑ̀? Yɑ́ɑ di dɔ́ nní nkɔroo kɛ di dɔ́ kɛ yɔɔ̀? \c 5 \s1 Mɛyɛi mmɛ̀ɛ̀ dɔ̀ɔ̀ri Kirisi kɔbɛ cuokɛ̀ \p \v 1 N yomu bɛ̀ nɑ̀ɑ́mmɛ̀ tipíìtì timɔu di borimɛ í wennimɛ̀. Kɛ̀ di dɔɔri bɑ́ bɛ̀ɛ̀ í tũ nKuyie mbɛ̀ í dɔɔri dɛ̀. Bɛ̀ tu òmɔù dɔutinɛ̀ o cicɛ pokù. \v 2 Nɛ̀ mɛmmɛ kɛ̀ di kpɑɑ́ mɔkɛ tɛfentɛ̀, dɛ̀ do dò ndi yɛ̀mmɛ̀ mɛɛ̀ cɑɑ̀rɛ̀ kɛ̀ di bɛti dɛ kóo nìtì di cuokɛ̀. \v 3 Mí n kpɛ́í, bɑ́ n yí mɛ ndi bonɛ̀mɛ̀, n yɛ̀mmɛ̀ di bonɛ̀mu kɛ̀ n diɛ́ nkɛ bekɛ́nɛ̀ dɛ kóo nìtì. \v 4 Di tíí nnɛ̀ Yesu kó diyètìrì, n yɛ̀mmɛ̀ nɛ̀ ti Yiɛ̀ nYesu kó muwɛ̃rímú dɛ̀ yó ndi bonɛ̀mu. \v 5 Kɛ̀ di ò duɔ́ ndibɔɔ̀, kòo kɔ̃̀ntìi kú kòo wɛ̃nnìi cootɛ́ tibeéntì yiè. \p \v 6 Di í dò nkɛ́nsɑ̃ntí dimɑ́ɑ̀ di wennimɛ̀, kɛ yɛ̃́ mutie mùù muuti pɛ̃́ɛ̃̀ mù ɔ̃ɔ̃ mmɑmɛ̀ sɑ́m̀pɔ̀ nwe kɛ̀ tipɛ̃́ɛ̃̀cootìi múútí timɔu. \v 7 Dɛitɛnɛ̀ mutie mùù muuti pɛ̃́ɛ̃̀ di miɛkɛ kɛ́ntú tipɛ̃́ɛ̃̀cootì pɑ̀ntì, kɛ yɛ̃́ bɛ̀ kùɔmɛ̀ Kirisi wèè tu diyentɛ́bɑnni kó fɛpìèfɛ̀ ti kpɛ́í. \v 8 Nɛ̀ dɛ̀ kpɛ́í nyóunɛ̀ kɛ̀ tí mbɑɑ̀nnɛ̀ pɛ̃́ɛ̃̀ wèè í kɔɔrɛnɛ̀ mutie mùù muuti dɛ̀ɛ̀ tu ti bo nwennimɛ̀ kɛ nɑ́ɑ́ ntimɔ́mmɔnti, kɛ́yóu pɛ̃́ɛ̃̀ wèè kɔɔrɛnɛ̀ mutie mùù muuti dɛ̀ɛ̀ tu tidɔnnitì nɛ̀ mufòmmu yɛimu. \p \v 9 N sòò di wɑ̃̀ri dìì pɑ́tíri, n sòò di nɑ̀kɛ́ kɛ tú di bɑ́ ntɑunɛ̀ bɛ̀ɛ̀ fòmmu í wenni. \v 10 N sòò í yɛ̃ ndi yɑtɛnɛ̀ kutenkù kɔbɛ bɛ̀ɛ̀ fòmmu í wenni, kɛ̀ bɛ̀ duɔ́ mbɛ yɛ̀mmɛ̀ idíítí, kɛ yuuku, kɛ feu yɛbɔkɛ̀. N sòò yɛ̃ nKirisi kɔbɛ mbɛ bɛ̀ɛ̀ dɔ̀ɔ̀ri mɛ kóò botí. Kɛ̀ n do mbɛ nyɛ̃ n nɑ nyĩ di yɛ̀mu kutenkù miɛkɛ. \v 11 Di mpɑ́tíri miɛkɛ n dɔ́ kɛ́ di nɑ́kɛ́ kɛ tú kòò mɔù tu omɑ́ɑ̀ Kirisi kou kòo fòmmu í wenni, yoo ò duɔ́ nho yɛ̀mmɛ̀ idíítí, yoo ò feu yɛbɔkɛ̀, yoo ò cɑ̀ɑ̀ri bɛtɔbɛ̀ yètɛ̀ yoo ò tu kunɑɑ̀yɑ̃̀ɑ̃̀kù yoo ò tu oyúókù, di ketɛ́ kɛ bɑ́ɑ́ ò wɛ̃nnɛ́nɛ̀ kɛ́di. \p \v 12-13 Míì í dò nkɛ́bekɛ́nɛ̀ bɛ̀ɛ̀ í tú Kirisi kɔbɛ, Kuyie nkuù yóó bɛ̀ bekɛ́nɛ̀. Di dòmmu kɛ́bekɛ́nɛ̀ di kó ditĩ̀nnì kɔbɛ, ti wɑ̃̀rimu kɛ tú: Bɛtinɛ̀ oyɛiwe di cuokɛ̀. \c 6 \s1 Kirisi kɔbɛ dò nkɛ́ntũnnimɛ̀ bɛ kpɛti \p \v 1 Dɛ̀ dòmmɛ díndi Kirisi kɔbɛ, kɛ̀ di mɔkɛ tìmɑtì nɛ̀ ditɔbɛ̀ di tì kɔ̀tɛnɛ̀ bɛ̀ɛ̀ í tũ nKuyie mbɛ borɛ̀, kɛ yóu di bo tì kɔ̀tɛnɛ̀mɛ̀ Kirisi kɔbɛ borɛ̀? \v 2 Di í yɛ̃́ kɛ dò nKirisi kɔbɛ bɛɛ̀ yóó bɛkɛ́nɛ̀ kutenkù kɔbɑɑ̀? Kɛ̀ bɛɛ̀ yóó bekɛ́nɛ̀ kutenkù kɔbɛ, dɛ̀ dòmmɛ kɛ̀ di nɛ́ bɑ́ɑ́ nɑ kɛ́tũntɛ tìmɑtì sɑ́m̀pɔ́tì di cuokɛ̀? \v 3 Di í yɛ̃́ kɛ dò ntíì yóó bekɛ́nɛ̀ Kuyie ntɔ̃rɑ̀ɑ̀? Ti nɛ́ bo yĩɛ̃kɛ ti bo tũntɛmɛ̀ mmɛ kutenkù kuù nkpɛtɑɑ̀? \v 4 Dɛ̀ nɛ́ dòmmɛ kɛ̀ di ɔ̃ mmɔkɛ tìmɑtì kɛ tì kɔ̀tɛnɛ̀ bɛ̀ɛ̀ í tú Kirisi kɔbɛ bɛ borɛ̀ kɛ̀ bɛɛ̀ tì bekɛ́? \v 5 N tì bɛ́i nkɛ ifɛi iì bo di pĩ́. Òmɔù í bo di miɛkɛ bɑ́ omɑ́ɑ̀ wèè ciì kɛ bo nɑ kɛ́tũntɛ tìmɑtɑ̀ɑ̀? \v 6 Dɛ̀ ketɛ́ kɛ í dò ndi mmɔkɛnɛ̀ ditɔbɛ̀ tìmɑtì kɛ nɛ́ bɑ́ɑ́ tì kɔ̀tɛnɛ̀ bɛ̀ɛ̀ í tũ nKuyie mbɛ borɛ̀. \p \v 7 Kɛ̀ di mɔ̀kɛ tìmɑtì nɛ̀ ditɔbɛ̀ dɛɛ̀ bɛnkú di yĩɛ̃kɛmɛ̀. Di níí nɑ mmimmu bɛ̀ di dɔɔ̀ri dìì mɔ̀nnì mɛyɛi, nkɛ̀ bɛ̀ yùúkú di kpɛrɛ di yóu kɛ̀ dɛ̀ɛ yɛi. \v 8 Díì pètìnkɛ dɔɔri mɛyɛi nkɛ yuuku ditɔbɛ̀. \v 9 Di yɛ̃́mu kɛ dò mbɛ̀ɛ̀ borimɛ í wenni bɛ̀ í tɑti Kuyie nkpɑ̀ɑ̀tìyuu. Di bɑ́ nsoú ndimɑ́ɑ̀: Bɛ̀ɛ̀ fòù mufòmmu muyɛimu nɛ̀ bɛbɔɔféúbɛ̀ nɛ̀ bɛ̀ɛ̀ dɔuti dɔutinɛ̀ bɛtɔbɛ̀, nɛ̀ bɛ̀ɛ̀ dɔ̀ɔ̀ritɛ isɔkɛ: Bɛnitidɑɑbɛ̀ bɛ̀ɛ̀ dɔunɛ̀ bɛdɑtɔbɛ̀ nɛ̀ bɛnitipòbɛ̀ bɛ̀ɛ̀ dɔunɛ̀ bɛpotɔbɛ̀, \v 10 nɛ̀ bɛyóóbɛ̀ nɛ̀ bɛ̀ɛ̀ duɔ́ mbɛ yɛ̀mmɛ̀ idíítí nɛ̀ tinɑɑ̀yɑ̃̀ɑ̃̀tì nɛ̀ bɛ̀ɛ̀ cɑ̀ɑ̀ri bɛtɔbɛ̀ yètɛ̀ nɛ̀ yɛyoyóókperɛ̀. Bɛmbɛ kó dimɑ̀ɑ̀ í tɑti Kuyie nkpɑ̀ɑ̀tìyuu. \v 11 Di miɛkɛ bɛ̀mɑbɛ̀ do tú bɛɛ̀ nìtìbɛ̀ botí kɛ̀ Kuyie ndi cĩ̀ɛ̃́ ndi yɛi, nkɛ di cɑ̃̀ńnɛ́ kɛ̀ di tú ku kɔbɛ, kɛ̀ kù dì wénkùnnɛ. Yesu weè te kɛ̀ Kuyie mmɛ̀ dɔ̀ɔ̀ nɛ̀ ku Yɑɑ́ mmiɛkɛ. \s1 Kirisi kou bo nɑ kɛ́ndɔɔri ò dɔ́rɑ̀ɑ̀? \p \v 12 Bɛ̀mɑbɛ̀ di miɛkɛ tú dɛ̀mɑrɛ̀ í ci, mɔ́mmuɔ nwe, dɛmɔu dɛ̀ nɛ́ í ti dɔɔri mɛsɑ̀ɑ̀. N yí ci dɛ̀mɑrɛ̀ n nɛ́ í yóó yie nkɛ́nɑɑ́ ndɛ̀mɑrɛ̀ kó kudɑɑkù. \v 13 Di tú tidiitì bo dipitiri kpɛ́í nkɛ kɛ̀ dipitiri bo tidiitì kpɛ́í, mɔ́mmuɔ nwe, nɛ̀ mɛmmɛ Kuyie nyɛ̃́mu dɛdɛ́ dɛ mɑ̀nku tikɔ̃̀ntì tii mɛ nyí bo di bo ndɔuti dɔutinɛ̀ mɛ̀ɛ̀ kpɛ́í nditɔbɛ̀, tì bo ti Yiɛ̀ nKuyie nkpɛ́í nkɛ, kòò tì te. \v 14 Kuyie kùù te kɛ̀ ti Yiɛ̀ nyɑ̃̀ńtɛ́ kuù kó muwɛ̃rímú yó nte kɛ̀ ti yɑ̃́ntɛ́ múnkɛ. \p \v 15 Di í yɛ̃́ kɛ dò ndi kɔ̃̀ntì tu Yesu kpɛti ntɑɑ̀? M bo túótɛ́ n kɔ̃̀ntì kɛ́duɔ́ nhonitipòkù wèè dɔuti dɔutinɛ̀ bɛnitidɑɑbɑ̀ɑ̀? Bìtì bìtì! \v 16 Di í yɛ̃́ kɛ dò kòo nìtì duɔ́nɛ̀ onitipòkù wèè dɔuti dɔutinɛ̀ bɛnitidɑɑbɛ̀ bɛ̀ nɑɑ́ tikɔ̃̀ntì tìmɑ́ɑ̀ ndiɑ̀? Kɛ yɛ̃́ ti wɑ̃̀rimɛ̀ kɛ tú: Bɛdɛ́ bɛ̀ bo nɑɑ́ nhonìtì omɑ́ɑ̀. \v 17 Kɛ̀ wèè mɛ ntɑ̀unnɛ̀ Yesu Muyɑɑ́nsɑ̀ɑ̀mù miɛkɛ bɛ̀ nɑɑ́ nhonìtì omɑ́ɑ̀ ndi. \p \v 18 Ncokùnɛ̀ di bo ndɔutinɛ̀mɛ̀ ditɔbɛ̀! Mɛyɛi ntɛ̃mɛ̀ onìtì dɔ̀ɔ̀mɛ̀ í sĩnkùnko o kɔ̃̀ntì wèè mɛ nduɔ́nɛ̀ o pokù í tú wè yoo o dɔù í tú wè ò sĩ̀nkùnnɛ o kɔ̃̀ntì nti. \v 19 Di í yɛ̃́ kɛ dò nKuyie ndi duɔ́ mMuyɑɑ́nsɑ̀ɑ̀mù kɛ̀ mù bo di miɛkɛ kɛ̀ di kɔ̃̀ntì tu mu cĩ́ɛ̃̀tɑ̀ɑ̀? Di í te dimɑ́ɑ̀. \v 20 Kuyie nkuù di dontɛ́ kudonku diɛkù, ndɛ́úkùnkonɛ̀ ku nɛ̀ di kɔ̃̀ntì. \c 7 \s1 Pɔɔri tɛ̃̀ńnɛ́ tì dipopuò ĩ́nkɛ̀ \p \v 1 M bo di tɛ̃́nnɛ́ di m bekɛ tìì nɑ́ɑǹtì kɛ tú dɛ̀ wenni onìtì bo nkpɑmɛ̀ o pokɑ̀ɑ̀? Ɛ̃ɛ̃, kòo nìtì í kɑ̀ɑ́kɛ́ onitipòkù dɛ̀ wennimu. \v 2 Bɛnìtìbɛ̀ nɛ́ mɛ̀ ndɔuti dɔutinɛ̀mɛ̀ bɛtɔbɛ̀. Nɛ̀ dɛ kpɛ́í mbɑ́ wèè nitidɔ̀ù mmɔkɛ o pokù, bɑ́ wèè nitipòkù kòo mmɔkɛ o dɔù. \v 3 Onitidɔ̀ù ńduɔ̀ nho pokù ò dò nkɛ́ nhò duɔ̀ ndɛ̀, kòo nitipòkù múnkɛ ńduɔ̀ nho dɔù ò dò nkɛ́ nhò duɔ̀ ndɛ̀. \v 4 Onitipòkù í te o kɔ̃̀ntì o dɔù weè tì te, onitidɔ̀ù mɛ nyí te o kɔ̃̀ntì, o pokù weè tì te. \v 5 Òmɔù bɑ́ɑ́ yetɛnɛ̀ omɑ́ɑ̀ otɔù, kɛ̀ dɛ̀ í tú di wɛ̃nnɛ́ kɛ tɑ̃ɑ̃tɛ́ dimɔ̀nnì mɑrì kɛ bo bɑ́ntɛ̀ Kuyie, kɛ̀ di dèè di wɛ̃tɛ kɛ́sɔɔtɛ́. Dibɔɔ̀ yɑ̀ɑ̀ bo di soutɛ́ mɛ̀ɛ̀ kpɛ́í nkɛ yɛ̃́ di bɑ́ɑ́ nɑmɛ̀ kɛ́pĩ́ ndimɑ́ɑ̀. \p \v 6 N di nɑ́ɑ́ n yɛ̀mmɛ̀ dò ndɛ̀ɛ̀ wenni dɛ̀ndɛ, n yí yɛ̃ ndi dɛ̀ dɔ̀ɔ̀nɛ̀ muwɛ̃rímú. \v 7 N nɑ ndɔ́ dimɔu di nni ndònnɛ̀mu, timɔu ti nɛ́ í wɛ̃ nyɛpɑ̃rɛ̀, bɑ́ wè Kuyie nhò pɑ̃ dìì pɑ̃nnì cɑ̃̀ɑ̃́mmu. \p \v 8 Ntɛnɛ̀ n nɑ́ɑ́ ntì tidɑkɔ́ɔ́tì nɛ̀ tipokɔ́ɔ́tì nɛ̀ bɛkúpobɛ̀: Dɛ̀ wennimu di bo nni ndònnɛ̀mɛ̀. \v 9 Kɛ̀ di mɛ nyí yóó nɑ kɛ pĩ́ ndimɑ́ɑ̀, puokɛnɛ̀ kɛ́yenkɛ, kɛ̀ dɛɛ̀ tɔ̃ũnɛ̀ di bo ndɔ́mɛ̀ kɛ̀ dɛ̀ di tuɔ̀. \p \v 10 Kirisi kɔbɛ bɛ̀ɛ̀ po nɛ̀ bɛ̀ɛ̀ ye, n yóó mɛ̀ mbɛ́i ndìì nùù í tú n kpɛri ti Yiɛ̀ nkpɛri ndi, wèè ye nhò bɑ́ɑ́ yetɛ o dɔù. \v 11 Kòò mɛ nhò yetɛ ò nkɔ́kɛ́. Onitidɔ̀ù mɛ nyí dò nkɛ́bɛti o pokù. \p \v 12 Díndi bɛtɔbɛ̀ ( n yóó di nɑ́kɛ́ tì í tú ti Yiɛ̀ nkpɛti, n kpɛti nti) kɛ̀ Kirisi kou mɔù po wèè í yie nKirisi kòò dɔ́ kɛ́ nhò ye nhò bɑ́ɑ́ ò bɛ̀ti. \v 13 Kòo nitipòkù weè mɛ ntú Kirisi kou kɛ ye nwèè í yie nKirisi kòò dɔ́ kɛ́ nhò po ò bɑ́ɑ́ ò yetɛ. \v 14 Kɛ yɛ̃́ onitidɔ̀ù wèè í yie nKirisi ò tɔ̀kɛ́nɛ̀mɛ̀ Kuyie nnɛ̀ ò pokù kpɛ́í, kòo nitipòkù wèè í yie nKirisi kòo tɔ̀kɛ́nɛ̀ Kuyie nnɛ̀ o dɔù kpɛ́í, kɛ̀ bɛ̀ mɛ nyɑ̀tɛ bɛ bí bo dɛ́tɛ́nɛ̀ Kuyie nkɛ nɛ́ do kù tɔ̀kɛ́nɛ̀. \v 15 Wèè í dɔ́ Kuyie nkɛ̀ weè yetɛ wèè dɔ́ Kuyie nwèe wè yóu. Dɛ mɔ̀nnì dɛ̀mɑrɛ̀ tɛ̃́nkɛ í bɛ̀ tɑ̀unko. Kuyie ndi dɛɛtɛ́ kɛ̀ di bo nfòù diwɛ̀ì miɛkɛ nkɛ. \v 16 Onitipòkù, ɑ bo yĩ́mɛ kɛ́nyɛ̃́ kɛ dò nhɑ bo dɛɛtɛ́ ɑ dɔù? Onitidɔ̀ù ɑ bo yĩ́mɛ kɛ́nyɛ̃́ kɛ dò nhɑ bo dɛɛtɛ́ ɑ pokù? \s1 Bɑ́ wè wèe yie nho fɔ̃̀tìrì \p \v 17 Kɛ̀ dɛ̀ í tú m mɛ̀ mbo kɛ nɑ́ɑ́ ntìì ĩ́nkɛ̀, bɑ́ wè wèe yie nho fɔ̃̀tìrì Kuyie nyóó ò dɛɛtɛ́ kòò bo dì. Tiǹti n tièmmɛ̀ Kirisi kɔbɛ bɛmɔu. \v 18 Kɛ̀ Kuyie nyóó dɑ dɛɛtɛ́ kɛ sɔ̃́ nkɑ̀ɑ cɑ̃ntɛ́ bɑ́ nsɔrì kɑ̀ɑ mɛ nyí cɑ̃ntɛ́ bɑ́ ntú ɑ bo cɑ̃ntɛ́. \v 19 Kɑ̀ɑ cɑ̃ntɛ́ yoo ɑ í cɑ̃ntɛ́ dɛ kpɛti í bo, ɑ bo nyíémmɛ̀ Kuyie nkuɔ́ dɛɛ̀ wenni. \v 20 Bɑ́ wè wè mbo Kuyie nyóó ò dɛɛtɛ́ kòo bo dìì fɔ̃̀tìrì kɛ́ntũ nKuyie. \v 21 Kɛ̀ Kuyie nyóó dɑ dɛɛtɛ́ kɛ sɔ̃́ nhɑ tú kudɑɑkù bɑ́ nyĩɛ̃̀kù. Kɛ̀ kucɛ mɛ mbo ɑ bo yĩ́mɛ̀ kɛ tɛ̃́nkɛ bɑ́ ntú kudɑɑkù ɑ́ yɛ̀. \v 22 Kɛ yɛ̃́ wèè do tú kudɑɑkù ò tiekɛmɛ̀ omɑ́ɑ̀ Kirisi kó mɛtɑummɛ̀ miɛkɛ, wèè do te omɑ́ɑ̀ kòo nɑɑ́ nKirisi kó kudɑɑkù. \v 23 Kuyie ndi dontɛ́mu kɛ yietí kudonku diɛkù, tɛ̃́nkɛ bɑ́ nɑɑ́nnɛ̀ bɛnìtìbɛ̀ kó tidɑɑtì. \v 24 N kɔbɛ bɑ́ wè ò mbo Kuyie nyóó o dɛɛtɛ́ kòo bo dìì fɔ̃̀tìrì kɛ́ nkù tũ. \s1 Bɛ̀ɛ̀ kɔ́kɛ́ nɛ̀ bɛkúpobɛ̀ \p \v 25 Bɛ̀ɛ̀ í po nɛ̀ bɛ̀ɛ̀ í ye, n yóó mɛ̀ mbɛ́i ntì í tú ti Yiɛ̀ nkpɛti, mí nKuyie ndɔ̀ɔ̀ wè mɛsɑ̀ɑ̀ mmíì yɛ̀mmɛ̀ mɛ̀ dò, kɛ̀ di bo nɑ kɛ́yie n kpɛti. \p \v 26 N yɛ̀mmɛ̀ dò nti mɛ̀ mbo yɛ̀ɛ̀ mɔ̀rɛ̀ yɛiyɛ miɛkɛ, dɛ̀ wennimu kɛ dò nhonìtì ḿbo o fɔ̃̀tìrì. \v 27 Kɑ̀ɑ mɔ̀kɛ ɑ pokù, ɑ bɑ́ɑ́ yĩ́ ɑ bo ò bɛ̀ti, kɑ̀ɑ mɛ nyí mɔkɛ, ɑ bɑ́ nwɑnti kɛ́puokɛ. \v 28 Kɑ̀ɑ po ɑ í dɔ̀ɔ̀ mɛyɛi, kɑ̀ɑ mɛ nye nhɑ í dɔ̀ɔ̀ mɛyɛi. Bɛ̀ɛ̀ po nɛ̀ bɛ̀ɛ̀ ye mbɛ̀ yó nhɑ́ɑ́rìmu, dɛɛ̀ te kɛ n yí dɔ́ di tɑ mɛhɑ́ɑ́rìmɛ̀ miɛkɛ. \p \v 29 Ntɛ n duɔ̀ nyìì tié: Dimɔ̀nnì kũpɛ́mu, bɛ̀ɛ̀ po, bɛ̀ ndò mbɛ̀ í po. \v 30 Bɛ̀ɛ̀ kuɔ̀ mbɛ̀ bɑ́ ndɑkɛnɛ̀ yɛdɑbùò, bɛ̀ɛ̀ yɑ̃̀nku bɛ̀ bɑ́ ndɑkɛnɛ̀ tiyɑ̃nkùtì, bɛ̀ɛ̀ do mbɛ̀ bɑ́ ndɑkɛnɛ̀ mudommu. \v 31 Bɛ̀ɛ̀ mɔ̀kɛ tikpɑ̀tì bɛ̀ bɑ́ ntì dɑ̀kɛnɛ̀, kɛ yɛ̃́ kutenkù ɑutɛ́mɛ̀ kɛ bo deè. \p \v 32 N dɔ́ kɛ́ di dɛɛtɛ́nɛ̀ iyɛntotí nyi, wèè í po ò ɔ̃ ndɑkɛnɛ̀ ti Yiɛ̀ nkó mutɔ̃mmú mmu, kɛ dɔ́ kɛ́dɔɔ̀ ti Yiɛ̀ ndɔ́ dɛ̀. \v 33 Wèè po kòo ndɑkɛnɛ̀ o cĩ́ɛ̃̀tɛ̀ kó mutɔ̃mmú, kɛ dɔ́ kɛ́dɔɔ̀ o pokù dɔ́ dɛ̀. \v 34 Kòo yɛ̀mmɛ̀ bo tipíìtì tidɛ́. Mɛɛ̀ botí nku onitipòkù wèè í ye nnɛ̀ osɑpɑ̀ɑ̀ nwèè í ye mbɛ̀ ɔ̃ ndɑkɛnɛ̀mɛ̀ ti Yiɛ̀ nkó mutɔ̃mmú, kɛ dɔ́ kɛ́nwenni bɛ kɔ̃̀ntì nɛ̀ bɛ yɛ̀mmɛ̀. Wèè mɛ nye nhò ɔ̃ ndɑkɛnɛ̀ o cĩ́ɛ̃̀tɛ̀ kó mutɔ̃mmú mmu kɛ dɔ́ kɛ́dɔɔ̀ o dɔù dɔ́ dɛ̀. \p \v 35 N yí di dɔɔrinɛ̀ muwɛ̃rímú, n dɔ́ kɛ́ di teennɛ̀mu kɛ̀ di mbo kɛ̀ dɛ̀ wenni, kɛ tɑunɛ̀ Kuyie nkɛ pĩ́ nku tɔ̃mmú. \p \v 36 Kòò mɔù wɑɑ́ ndipocɛ̃nnì kɛ sɔ̃́ ndi dɔ́ kɛ́pɛ̃ɛ̃tɛ́ di túòrɛ̀, kòò dɔ́ kɛ́ dì tùótɛ́, kɛ dì tùótɛ́, wè í cɑ̀ɑ̀rɛ̀. \v 37 Kòò mɔù mɛ ntotí o yɛ̀mmɛ̀ weti weti, kɛ bo nɑ kɛ́mpĩ́ nhomɑ́ɑ̀, kɛ bɑ́ɑ́ túótɛ́ o pocɛ̃nnì, wè í cɑ̀ɑ̀rɛ̀. \v 38 Wèè tùótɛ́ o pocɛ̃nnì ò dɔ̀ɔ̀ kɛ̀ dɛ̀ wennimu, kɛ̀ wèè í tùótɛ́ kòo kpɛrɛ dɔkɛ wenni. \p \v 39 Onitipòkù wèè ye nhò tɑunɛ̀ o dɔù nwe bɛ fòmmu mumɔu miɛkɛ, kòo dɔù mɛ nku ò bo nɑ kɛ́yenkɛ ò dɔ́ wè kɛ̀ dɛ yiɛ̀ ncɛ̃́nkɛ tú Kirisi kou. \v 40 N yɛ̀mmɛ̀ dò nkòò í wɛ̃̀tɛ kɛ yenkɛ dɛ̀ dɔ̀kɛ bo nhò nɑɑti. N yɛ̃́mu kɛ dò n nɑ́ɑ́ ntì Muyɑɑ́nsɑ̀ɑ̀mù muù tì nni nduɔ́. \c 8 \s1 Iwũɔ̃ bɛ̀ fìé ì yɛbɔkɛ̀ \p \v 1 Di mɛ̀ nni mbekɛmɛ̀ di bo nhɔ̃mmɛ̀ iwũɔ̃ bɛ̀ fìé ì yɛbɔkɛ̀ i kó imɑɑ. \p Timɔu ti tì yɛ̃́mu. Dɛ kó mɛyĩ́ɛ̃́tímɛ̀ botí nɛ́ ɑ̃ɑ̃̀ onìtì nwe tɛfentɛ̀, ɑ bo ndɔ́mɛ̀ otɔù dɛɛ̀ ti kpénkùnko Kuyie nkó kucɛ miɛkɛ. \v 2 Wèè yɛ̀mmɛ̀ dò nhò yɛ̃́ dɛ̀mɑrɛ̀ ò mu nyí yĩ̀ɛ̃́tɛ́ ò dò nkɛ́nyɛ̃́ kɛ̀ dɛ̀ mɑ̀mɛ̀. \v 3 Wèè dɔ́ Kuyie, Kuyie nwe nyɛ̃́. \p \v 4 Di m bekɛ kɛ tú: Ti bo nɑ kɛ́ncɑ́ɑ́ nyiwũɔ̃ bɛ̀ fìé ì yɛbɔkɑ̀ɑ̀? Ti yɛ̃́mu kɛ dò nyɛbɔkɛ̀ í mɑnnɛ̀ Kuyie. Kuyie mbo kumɑ́ɑ̀ ndi. \v 5 Bɑ́ kɛ̀ bɛnìtìbɛ̀ yɛ̀mmɛ̀ dò nKuyie nyí bo kumɑ́ɑ̀, kɛ̀ dɛtɛrɛ̀ mɑrɛ̀ bo kɛ kù mɑ̀nnɛ̀, kɛ mɔkɛ muwɛ̃rímú kɛĩ́nkɛ̀ nɛ̀ kɛtenkɛ̀. Kutenkù kumɔu miɛkɛ yɛbɔkɛ̀ bomu kɛ̀ bɛnìtìbɛ̀ tu yɛ̀ mɑ̀nnɛ̀ Kuyie. \v 6 Tínti yɛ̃́ kɛ dò nKuyie mbo kumɑ́ɑ̀ ndi, ti cicɛ wèè dɔ̀ɔ̀ dɛmɔu, weè ti te. Kɛ̀ ti Yiɛ̀ mbo omɑ́ɑ̀ Yesu Kirisi, Kuyie nnɛ̀ wè bɛ̀ dɔ̀ɔ̀ dɛmɔu, wèè ti duɔ́ mmufòmmu. \p \v 7 Kirisi kɔbɛ bɛ̀ɛ̀ do mɑntɛ́nɛ̀ bɛ̀ bo nfeumɛ̀ yɛbɔkɛ̀ kɛ mu nyí kpenkɛ nɛ̀ yíenní, kɛ̀ bɛ yɛ̀mmɛ̀ dò nyɛbɔkɛ̀ yɛɛ̀ te dɛ kó imɑɑ nkɛ̀ bɛ̀ ì cɑ̀ɑ́kɛ́ dɛ̀ mbɛ̀ kɔɔ́nnɛ̀ bɛ yɛ̀mmɛ̀ miɛkɛ kɛ bɛ̀ sĩ̀nkùnko. \v 8 Mudiì kpɛti í bo tínti nɛ̀ Kuyie nti kó mɛtɑummɛ̀ miɛkɛ. Kɑ̀ɑ í di dɛ̀ í dɑ yɑɑri dɛ̀mɑrɛ̀, kɑ̀ɑ mɛ ndi dɛ̀ í yóó dɑ yíɛ́ dɛ̀mɑrɛ̀. \p \v 9 Kɑ̀ɑ bo nɑ kɛ́ncɑ́ɑ́ mbɛ̀ fìé ìì wũɔ̃ yɛbɔkɛ̀, kɛ̀ dɛ̀ bɑ́ɑ́ dɑ dɔ̀ɔ̀ dɛ̀mɑrɛ̀ ɑ nɛ́ ndɑkɛ kɛ bɑ́ɑ́ bɔ nwèè mu nyí kpenkɛ Kuyie nkó kucɛ miɛkɛ. \v 10 Wèè mu nyí kpenkɛ Kuyie nkó kucɛ miɛkɛ kòò yɑ̀ fɔ̃́ nwèè yɛ̃́ Kuyie nnɑ́ɑǹtì, kɑ̀ɑ kɑ̀ri yɛbɔkɛ̀ kó ditou miɛkɛ kɛ yo ndɛ̀ bɑ́ɑ́ yɑ́úkùnnɛ o kɔ̃̀ntì kòò ncɑ́ɑ́ iwũɔ̃ bɛ̀ fìé ì yɛbɔkɑ̀ɑ̀? \v 11 A yĩ̀ɛ̃́tɛ́ mɛ̀ɛ̀ kpɛ́í mbɑ nte kɑ̀ɑ bɔ nwèè mu nyí kpenkɛ Kuyie nkó kucɛ miɛkɛ Kirisi ku wèè kpɛ́í. \v 12 Kɛ yɛ̃́ ɑ bɔ ndìì mɔ̀nnì wèè mu nyí kpenkɛ Kuyie nkó kucɛ miɛkɛ. A yetɛ́nɛ̀ Kirisi nwe o mɔ́mmuɔ. \v 13 Kɛ̀ imɑɑ nyiì bo nte kɛ̀ m bɔ n kou mɛyɛi mmiɛkɛ, m bɑ́ɑ́ ì cɑ̀ɑ́kɛ́, n yɑ̀ɑ̀ bo ò bɔ mmɛ̀ɛ̀ kpɛ́í. \c 9 \s1 Bɛ̀ dò nkɛ̀dɔɔ̀ dɛ̀ Kuyie ntɔ̃ntì nɛ̀ o dò nkɛ́dɔɔ̀ dɛ̀ \p \v 1 M bɑ́ɑ́ nɑ kɛ́dɔɔ̀ n dɔ́mɑ̀ɑ̀? N yí tú Yesu tɔ̃nnɑ̀ɑ̀? N yí yɑ̀ ti Yiɛ̀ nɛ̀ n nɔ̀nfɑ̀ɑ̀? Míì í di nɑ̀kɛ́ Kuyie nnɑ́ɑǹtɑ̀ɑ̀? \v 2 Bɑ́ kɛ̀ bɛtɔbɛ̀ yɛ̃ n yí tú Yesu tɔ̃nnì, díndi do dò kɛ́nyɛ̃́mu, kɛ yɛ̃́ míì di nɑ̀kɛ́mɛ̀ Kuyie nnɑ́ɑǹtì kɛ̀ di cèètɛ. \p \v 3 N ti ntɛ̃́nnìnko bɛ̀ɛ̀ n wɑ́tìrì. \v 4 M pĩ́ mùù tɔ̃mmú í dò di nni nduɔ̀ kɛ̀ n yo nkɛ yɔ̃nnɑ̀ɑ̀? \v 5 N do í dò nkɛ́mmɔkɛ m pokù wèè tu Kirisi kou kɛ̀ ti nɛitɑɑ̀, Yesu tɔ̃rɛ̀ nɛ̀ o nɛí nɛ̀ Piɛri bɛ̀ dòmmɑɑ̀? \v 6 Mí nnɛ̀ Bɑnnɑbɑɑsi tíì mɑ́ɑ̀ dò kɛ́mpĩ́ mutɔ̃mmú kɛ yonnɛ̀, kɛ̀ di teénnɛ̀ bɛtɔbɑ̀ɑ̀? \v 7 We nhɑ̃ɑ̃pɔ̀ntì piú omɑ́ɑ̀? We nfiiku dɛtie nkɛ í yo ndɛ bɛ? We ncɛ̃mmù inɑ̀ɑ̀kɛ kɛ í yɔ̃ nyì miɛ̀? \p \v 8 Di yɛ̀mmɛ̀ bɑ́ ndò n nɑ́ɑ́ nkɛ wetí kutenkù kuù nkpɛti mɑ́ɑ̀. Tì wɑ̃̀rimu Mɔyiisi kó ikuɔ́ miɛkɛ kɛ tú: \v 9 Bɑ́ɑ́ tɑ́ú nfɛnɑ̀ɑ̀fɛ̀ nùù fɛ puòtì dìì mɔ̀nnì tidiitì, Kuyie nkuɔ́ nyinɑ̀ɑ̀kɛ nyi mɛsémmɑ̀ɑ̀? \v 10 Tì nɑ̀ɑ́ ntíì kpɛ́í nkɛ, kɛ tú, wèè kùútí tidiitì nɛ̀ wèè tì puòtì bɛ̀ dɔ́ mucɔ̃́ntimu mmu bɛdɛ́. \v 11 Mí nwèè di duɔ́ ndi wɛ̃rɛ̀ kó mudiì di bo n duɔ́mmɛ̀ tidiitì dɛɛ̀ di yonkɑɑ̀? \v 12 Kɛ̀ di teénnɛ̀ bɛtɔbɛ̀, n do í dò nkɛ́ di bekɛ kɛ̀ dɛ̀ɛ pɛ̃ɛ̃tɛ́ bɛ kpɛrɑɑ̀? \p M pètìnkɛ duɔ́ m mɑ́ɑ̀ ndi kɛ̀ dɛ̀mɑrɛ̀ bɑ́ɑ́ dítínnɛ́ Kirisi kó Tinɑ́ɑǹsɑ̀ɑ̀tì. \v 13 Di í yɛ̃́ kɛ dò mbɛ̀ɛ̀ pĩ nyikuɔ́ tɔ̃mmú Kuyie ncĩ́ɛ̃̀tɛ̀ miɛkɛ bɛ̀ dɛ nyonnɛ̀, kɛ̀ bɛ̀ɛ̀ feu iwũɔ̃ diwũɔ̃tɔ̀nnì ĩ́nkɛ̀ kɛ̀ bɛ̀ mɔ̀kɛ bɛ kó imɑɑnɑɑ̀? \v 14 Mɛm̀mɛ Kuyie mbɛ́immɛ̀ kɛ tú bɛ̀ɛ̀ nɑ̀ɑ́ nKuyie nnɑ́ɑǹtì bɛ̀ tì nɑ̀ɑ́ mbɛ̀, mbɛ̀ duɔ̀ nkɛ bɛ̀ yo. \p \v 15 Mí n yí bekɛ dɛ̀mɑrɛ̀ òmɔù, bɑ́ m mɛ̀ ndi wɑ̃ũmɛ̀ dipɑ́tíri n yí dɔ́ di n duɔ́ ndɛ̀mɑrɛ̀, kɛ̀ n ku nɛ̀ dikònnì dɛ̀ tɔ̃ũnɛ̀ m bo mɔɔmɛ̀ kɛ́cɑkɛ n yètìrì. \v 16 M bɑ́ɑ́ nɑ kɛ́yóu Kuyie nnɑ́ɑǹtì kɛ yɛ̃́ Kuyie nkuù ti nni nduɔ́mmɛ̀, kɛ̀ n yí dɔ̀ɔ̀ mɛmmɛ Kuyie mbɑ́ n yóu. \v 17 Kɛ̀ m pĩ ndɛ kó mutɔ̃mmú nɛ̀ diwɛ̀ì, Kuyie mbo n yietí, bɑ́ kɛ̀ n yí dɔ́ kɛ́ mù pĩ, n dò nkɛ́ mù pĩ̀ḿmu kɛ yɛ̃́ Kuyie nkuù mù nni nduɔ́mmɛ̀. \v 18 Dɛndɛ tú n kó mutɔ̃mmú kpɑmu tiyetɑɑ̀? Ɔ́ɔ̀, n kó tiyeti tú diwɛ̀ì ndi nɛ̀ m bo nɑ́kɛ́mɛ̀ Kuyie nnɑ́ɑǹtì fɑ̀ɑ̀rɛ̀ kɛ bɑ́ɑ́ cɔutɛ́ tiyeti n do dò nkɛ́cɔutɛ́ tì. \p \v 19 N temu m mɑ́ɑ̀, n yí tú òmɔù kó kudɑɑkù, kɛ nɛ́ duɔ́ m mɑ́ɑ̀ kɛ tú bɛnìtìbɛ̀ bɛmɔu kóo tɔ̃ntì, kɛ bo yṹɔ̃́nní kusṹkù Kirisi kó kucɛ miɛkɛ. \v 20 Nh ɔ̃ mbo Sifubɛ cuokɛ̀ kɛ dɔɔ̀ri bɛ̀ dɔ̀ɔ̀rimɛ̀ mmɛ, kɛ̀ bɛ̀ tũ̀ nyikuɔ́, nní nyì tũ̀ kɛ bo yṹɔ̃́nní kusṹkù Kirisi borɛ̀. \v 21 Kɛ̀ m̀ bonɛ̀ dìì mɔ̀nnì bɛ̀ɛ̀ í tú Sifubɛ, bɛ̀ɛ̀ í yɛ̃́ Mɔyiisi kó ikuɔ́ bɛ cuokɛ̀, nní ndɔɔri bɛ̀ dɔ̀ɔ̀rimɛ̀, kɛ dò n yí mɔkɛ ikuɔ́ kɛ nɛ́ tũ nKirisi kó ikuɔ́. \v 22 Kɛ̀ m bo bɛ̀ɛ̀ mu nyí kpenkɛ Kuyie nkó kucɛ miɛkɛ, ḿ bɛ̀ ɛ̀nnɛnɛ̀ m mɑ́ɑ̀, kɛ́ bɛ̀ yũ̀ɔ̃́nní Kirisi borɛ̀. M mɛ̀ dɔ̀ɔ̀ri mɛmɔu kɛ̀ dɛ̀ bo yie nkɛ̀ n dɛɛtɛ́ bɛ̀mɑbɛ̀ mbɛ. \v 23 N dɔɔ̀ri mɛmmɛ kɛ bo pitɛ́ Tinɑ́ɑǹsɑ̀ɑ̀tì nti, kɛ̀ tí wɛ̃nnɛ́ kɛ́totɛ́ ti kó ticuuti. \p \v 24 Di yɛ̃́mu kɛ dò mbɛ̀ɛ̀ betí muceé mbɛ̀ ɔ̃ ncokù kòò mɑ́ɑ̀ weè pɛ́tɛ́ tiyeti. Ncokùnɛ̀ mɛsɑ̀ɑ̀ nkɛ́pɛ́tɛ́ tiyeti. \v 25 Bɛ̀ɛ̀ dɔ́ kɛ́betɛ́ muceé mbɛ̀ ɔ̃ɔ̃ ketɛ́ kɛ́mbeú kɛ̀ dɛ̀ yóumu, kɛ̀ bɛ̀ mɔ̀kɛ bɛ̀ ci dɛ̀ pɛ́u. Bɛ̀ wɑnti kɛ́pɛ́tɛ́ kɛtenkɛ̀ kiɛ nkó tiyeti nti, tìì í mɔnni, kɛ̀ tínti wɑnti kɛ́pɛ́tɛ́ kɛĩ́nkɛ̀ kó tiyeti tìì yó mbo sɑ̃́ɑ̃̀. \v 26 Dɛɛ̀ te kɛ̀ n cokù kɛ yɛ̃́ m bɛtì dɛ̀, n yí sɔ̃̀ntɛ́ kɛ puòtì dɛtetìrɛ̀. \v 27 N fɛ̃́ũnko m mɑ́ɑ̀ ndi weti weti kɛ pĩ́ n kɔ̃̀ntì mɛsɑ̀ɑ̀ nkɛ yĩɛ̃̀kù m bo nɑ́kɛ́mɛ̀ bɛtɔbɛ̀ Kuyie nnɑ́ɑǹtì kɛ̀ Kuyie nnɛ́ n dootóo. \c 10 \s1 Di bɑ́ ndònnɛ̀ Isidɑyɛɛri kɔbɛ \p \v 1 N kɔbɛ n yí dɔ́ di yɛ̃̀ nti yɛmbɛ̀ do kérímɛ̀ dikpɑ́ɑ̀ cuokɛ̀ kɛ̀ diwɛtirì bɛ̀ ni, kɛ̀ bɛ̀ɛ séntɛ́ dɑ̀mɛ́ɛ̀rì tipèntì kou. \v 2 Ti bo nɑ kɛ dɔ̀ bɛ̀ ɑ̃nnɛ́ bɑ̀tɛ́mmù diwɛtirì miɛkɛ nɛ̀ dɑ̀mɛ́ɛ̀rì miɛkɛ, bɛ̀ yié mmɛ̀ɛ̀ kpɛ́í nkɛ tũ Mɔyiisi. \v 3 Kɛ̀ bɛ̀ɛ di bɛmɔu mudiì mùù duòní kɛĩ́nkɛ̀, \v 4 kɛ́yɑ̃̀ bɛmɔu Kuyie mbɛ̀ duɔ́ mmɛ̀ɛ̀ niɛ, mɛ̀ɛ̀ yìɛ̀ní dipèrì. Dɛ kó dipèrì do bɛnkú Kirisi nwe. \v 5 Nɛ̀ mɛmmɛ Kuyie nyí mpɛ́nsìrì bɛ̀mɑbɛ̀ bɛ miɛkɛ kɛ̀ bɛ̀ɛ kú dikpɑ́ɑ̀ miɛkɛ. \p \v 6 Dɛ̀ dɔ̀ɔ̀ mɛmmɛ kɛ bo bɛnkɛ tímbɛ kɛ̀ ti bɑ́ mbɛ̀ dònnɛ̀ kɛ́ndɔ́ mɛyɛi nkó mudɔɔ̀rìmù. \v 7 Di bɑ́ ntũ nyɛbɔkɛ̀, bɛ miɛkɛ bɛ̀mɑbɛ̀ do dòmmɛ̀. Ti wɑ̃̀rimu kɛ tú: Kɛ̀ bɛ̀ɛ di kɛ́yɑ̃̀ mɛnɑɑ̀ nkɛ́ítɛ́ kɛ́nhɑu. \v 8 Di bɑ́ɑ́ ndɔuti dɔutinɛ̀ ditɔbɛ̀, bɛ miɛkɛ bɛ̀mɑbɛ̀ do mɛ ndɔ̀ɔ̀ kɛ́kú sikɔupípísìdɛ́ nɛ̀ sikɔupísìtɑ̃ɑ̃ti (23000) diyiè dimɑ́ɑ̀ miɛkɛ. \v 9 Di bɑ́ nyíinko Kuyie mmiɛkɛ, bɛ̀mɑbɛ̀ bɛ miɛkɛ do mɛ ndɔ̀ɔ̀ kɛ̀ iwɑ̀ɑ̀kɛɛ bɛ̀ dɔmmú kɛ̀ bɛ̀ɛ kú. \v 10 Di bɑ́ nsɛ́í nKuyie, bɛ miɛkɛ bɛ̀mɑbɛ̀ do mɛ ndɔ̀ɔ̀ kɛ̀ Kuyie ntɔ̃nní ku tɔ̃nnì dìì kɔ̀ù kɛ̀ dìi bɛ̀ kùɔ. \p \v 11 Dɛ̀ mɛ̀ dɔ̀ɔ̀ kɛ̀ bɛ̀ ti wɑ̃̀ri kɛ bo bɛnkɛ tímbɛ yɛmɔ̀rɛ̀ sɔnyɛ yiɛ̀ nkɔbɛ. \v 12 Kɛ̀ dɛ̀ tũ ndò mmɛmmɛ, wèè yɛ̀mmɛ̀ dò nhò còḿmú wè nyɛ̃́ kòò bɑ́ɑ́ do. \v 13 Mɛbennímɛ̀ mɑmɛ̀ í di tuɔ̀kùní bɛtɔbɛ̀ í yɛ̃́mɛ̀. Kuyie mbɛ́i ntì kù tì dɔ̀ɔ̀rimu, kù í yóó yóu kɛ̀ mɛbennímɛ̀ɛ pɛ̃ɛ̃tɛ́ di wɛ̃rímú kɛ̀ mɛ̀ di tuɔ̀kɛní kuù yɛ̃́ kù yóó yĩ́mɛ̀ kɛ́ di mɛ̀ nɑ kɛ́yɛ̀. \p \v 14 N kɔbɛ n di nɑ́ɑ́mmu, bɑ́ ntũnnɛ̀ yɛbɔkɛ̀. \v 15 N di nɑ́ɑ́nnɛ̀ kɛ dònnɛ̀ bɛnìtìbɛ̀ bɛ̀ɛ̀ ciì bɛ̀mbɛ. Wéntɛ́nɛ̀ di mɔ́mmɔmbɛ n di nɑ́ɑ́ ntì. \v 16 Ti ɔ̃ɔ̃ sɑ̃ntɛ Kuyie nkɛ́yɑ̃̀ fɛ̀ɛ̀ bòòfɛ̀ fɛɛ̀ bɛnkú ti wɛ̃mmɛ̀ Kuyie nkó mɛsɑ̀ɑ̀ nti pɛ̀tɛ́mɛ̀ nɛ̀ Kirisi kó mukṹṹ mmiɛkɛ. Ti wɛ̀rí dìì mɔ̀nnì pɛ̃́ɛ̃̀ kɛ cɑ́ɑ́ ndɛ̀ bɛnkú ti wɛ̃ḿmɛ̀ mmɛ Kirisi kó tikɔ̃̀ntì miɛkɛ. \v 17 Ti ɔ̃ɔ̃ nyóó wɛ́rí pɛ̃́ɛ̃̀ kòò wɛ̃ḿmu, dɛ̀ mɛ ndò nɛ̀ Kirisi kɔbɛ, bɑ́ kɛ̀ ti sũ, ti wɛ̃ nhonìtì omɑ́ɑ̀ ndi. \v 18 Wéntɛ́nɛ̀ Isidɑyɛɛribɛ kó mɛborimɛ, bɛ̀ɛ̀ cɑ̀ɑ́ nyiwũɔ̃ bɛ̀ feu ì Kuyie mbɛ̀ kù tɑ̀unɛ̀mu. \p \v 19 Dɛ̀ í mɛ ndò nɛ̀ imɑɑ nyìì fìé yɛbɔkɛ̀, imɑɑ nyoo yɛbɔkɛ̀ dɛ̀ í mɔkɛ muwɛ̃rímú mɑmù. \v 20 N nɛ́ dɔ́ kɛ́ di nɑ́kɛ́ tì tú: Kɛ̀ imɑɑ mbɛ̀ fìé ì Kuyie mbɛ̀ tɑ̀unkonɛ̀ Kuyie, mɛɛ̀ botí nku imɑɑ mbɛ̀ fìé ì yɛbɔkɛ̀ bɛ̀ tɑ̀unkonɛ̀mɛ̀ yɛbɔkɛ̀. N nɛ́ í dɔ́ òmɔù di miɛkɛ ntɑunɛ̀ dibɔɔ̀. \v 21 Di bɑ́ɑ́ nɑ kɛ́yɑ̃̀ ti Yiɛ̀ nkó fɛbòòfɛ̀ nɛ̀ yɛbɔkɛ̀ kɔfɛ, di bɑ́ɑ́ nɑ kɛ́di ti Yiɛ̀ nkó mudiì nɛ̀ yɛbɔkɛ̀ kɔ̃mu. \v 22 Yɑ́ɑ̀ di dɔ́ kɛ́íi nti Yiɛ̀ nkó kɛmiɛkɛ nkɛ? Di yɛ̀mmɛ̀ dò ndíì kpeńnì kóo pɛ̃ɛ̃tɑ́ɑ̀? \s1 Dɛ̀mɑrɛ̀ í ci, dɛmɔu dɛ̀ nɛ́ í dɔɔri mɛsɑ̀ɑ̀ \p \v 23 Bɛ̀mɑbɛ̀ di miɛkɛ tú: Dɛ̀mɑrɛ̀ í ci! Mɔ́mmuɔ, dɛmɔu dɛ̀ nɛ́ í ti dɔɔri mɛsɑ̀ɑ̀. Dɛ̀mɑrɛ̀ í ci, dɛmɔu dɛ̀ nɛ́ í ti teénnɛ̀ Kuyie nkó kucɛ miɛkɛ. \v 24 Òmɔù bɑ́ nwɑnti omɑ́ɑ̀ kó mmucɔ̃́ntimu, ò pètìnkɛ nwɑnti otɔù bo cɔ̃ntɛmɛ̀ mmɛ. \p \v 25 Di bo nɑ kɛ́ncɑ́ɑ́ mbɛ̀ fiiti ìì mɑɑ ndikɑ̃̀tìrì kɛ̀ di yɛ̀mmɛ̀ bɑ́ ndi bekùnɛ̀. \v 26 Tì wɑ̃̀rimu kɛ tú: Kɛtenkɛ̀ nɛ̀ dɛ̀ɛ̀ kó dimɑ̀ɑ̀ bo kɛ miɛkɛ, ti Yiɛ̀ nweè dɛ̀ te. \p \v 27 Wèè í tũ nKuyie nkòo di yu mudiì kɛ̀ di kɔ̀tɛ, dí di bɛ̀ di duɔ́ ndɛ̀ɛ̀ kó dimɑ̀ɑ̀, di yɛ̀mmɛ̀ bɑ́ ndi bekùnɛ̀. \v 28 Kòò mɔù mɛ ndi nɑ̀kɛ́ kɛ tú: Bɛ̀ fèútɛ́ i m̀mɑɑ dibɔɔ̀ ndi. Di bɑ́ɑ́ di, dɛ̀ yɑ̀ɑ̀ bo kɔkɛ́nɛ̀mɛ̀ wèè di nɑ̀kɛ́. \v 29 Dɛ̀ í tú n yɛ̃ díì kó mɛyɛ̀mmɛ̀ yó ndi bekùnɛ̀, wèè mɛ ndi nɑ̀kɛ́ o kpɛ́í nkɛ. \p Kɛ̀ dɛ̀ yɛ̀mmɛ̀ òmɔù bo yĩ́ otɔù kpɛ́í mbɑ́ nte kɛ̀ n yóu n dɔ́ kɛ́dɔɔ̀ dɛ̀, \v 30 kɛ̀ n sɑ̃ntɛ Kuyie mmudiì kpɛ́í nkɛ yo, nhòmɔù bɑ́ɑ́ nɑ kɛ́ n sɛi. \p \v 31 Kɛ̀ di yo nyoo di yɔ̃̀, di dɔɔri dɛ̀ɛ̀ kó dimɑ̀ɑ̀ dɛ̀ ndɛ́úkùnko Kuyie nyètìrì. \v 32 Di bɑ́ ndɔɔri dɛ̀mɑrɛ̀ dɛ̀ɛ̀ bo bɔ nhotɔù, Sifu yoo wèè í tú Sifu yoo Kirisi kou mɔù. \v 33 M mɔ́mmuɔ n yí wɑnti n kó kuyɛǹnɑɑtí, n wɑnti bɛtɔbɛ̀ kɔku nku, kɛ̀ dɛ̀ bo yie nkɛ̀ bɛ̀ɛ cootɛ́. \c 11 \p \v 1 Ntũnnɛ n kó mɛborimɛ, kɛ́ndònnɛ̀ m mɔ́mmuɔ n tũ̀nnɛmɛ̀ Kirisi kɔ̃mɛ. \s1 Onitipòkù nɛ̀ onitidɔ̀ù bɛ̀ bo ndòmmɛ̀ bɛ̀ bɑ́ɑ́ ndìì mɔ̀nnì Kuyie \p \v 2 N di sɑ̃ntí di yɛ̃́mɛ̀ n kpɛ́í nyɛmɔ̀rɛ̀ yɛmɔu nɛ̀ di tũ̀nnɛ̀mɛ̀ itié n di duɔ́ nyì. \v 3 N nɛ́ dɔ́ di nyɛ̃́ tì tiì tú tii: Kirisi weè bɑkɛ́ bɛnitidɑɑbɛ̀, kòo nitidɔ̀ù bɑkɛ́ onitipòkù, kɛ̀ Kuyie mbɑkɛ́ Kirisi. \v 4 Dɛɛ̀ kpɛ́í nte kòo nitidɔ̀ù bɑ̀ɑ́ nyoo ò nɑ̀ɑ́ nKuyie nɑ́ɑǹtì kɛ ókɛ́ dɛ̀mɑrɛ̀ ò sènkɛ̀rì Kirisi nwe. \v 5 Kòo nitipòkù mɛ nyí kɑ̃nkɛ́ o yuu ò bɑ̀ɑ́ ndìì mɔ̀nnì yoo ò nɑ̀ɑ́ nKuyie nnɑ́ɑǹtì ò sènkɛ̀rì o dɔù nwe dɛ̀ í cɑ̃́ɑ̃́nnɛ̀ ò bo kuómɛ̀ mɛyubii. \v 6 Kòo nitipòkù í dɔ́ kɛ́nkɑ̃nkɛ́ o yuu wèe kuó, kɛ̀ ifɛi mɛ nhò bonɛ̀ ò bo kuómɛ̀ wè nkɑ̃nkɛ́ o yuu. \v 7 Onitidɔ̀ù í dò kɛ́nhókɛ́ dɛ̀mɑrɛ̀ kɛ yɛ̃́ Kuyie nhò dɔ̀ɔ̀mɛ̀ kòò bo nkù dònnɛ̀mu kɛ kù dɛ́úkùnko, kɛ dɔ̀ɔ̀ onitipòkù kòò bo ndɛ́úkùnko o dɔù. \v 8 Kuyie nyí tùótɛ́ onitipòkù kó diwɛ́tirì ndi kɛ dɔ̀ɔ̀nɛ̀ onitidɔ̀ù, kù tùótɛ́ onitidɔ̀ù kpɛri ndi kɛ dɔ̀ɔ̀nɛ̀ onitipòkù. \v 9 Kuyie nyí dɔ̀ɔ̀ onitidɔ̀ù onitipòkù kpɛ́í, kù dɔ̀ɔ̀ onitipòkù nwe onitidɔ̀ù kpɛ́í. \v 10 Dɛɛ̀ te kòo nitipòkù dò nkɛ́nkɑ̃nkɛ́ o yuu, kɛ̀ dɛ̀ɛ bɛnkɛ Kuyie ntɔ̃rɛ̀ ò yeḿmɛ̀. \v 11 Kuyie mborɛ̀ onitidɔ̀ù nɛ̀ onitipòkù bɛ̀ í cɑ̃́ɑ̃́, \v 12 kɛ́ndònnɛ̀ onitipòkù yɛ̀nnímɛ̀ onitidɔ̀ù borɛ̀, mɛɛ̀ botí nku onitipòkù pɛímɛ̀ onitidɔ̀ù. Bɛdɛ́ kɛ̀ bɛ̀ boǹní Kuyie mborɛ̀. \p \v 13 Díndi wúó nkɛ̀ dɛ̀ wenni onitipòkù bo mbɑ́ɑ́mmɛ̀ Kuyie nkɛ í kɑ̃nkɛ́ o yuuɑ̀? \v 14 Ti kó mɛborimɛ miɛkɛ dɛ̀ dò nyifɛi nyi onitidɔ̀ù yùtì bo nhokùmɛ̀, \v 15 kɛ tú diyètìrì onitipòkù yùtì bo nhokùmɛ̀. Kɛ yɛ̃́ Kuyie nkuù tì nhò duɔ́mmɛ̀ kɛ̀ tì bo nhò kɑ̃nkɛ́. \v 16 Kòò mɔù dɔ́ kɛ́ tì yetɛ, wè nyɛ̃́ kɛ dò mmí nnɛ̀ Kirisi kɔbɛ tɔbɛ̀ ti í mɔkɛ dɛ kó mɛborimɛ. \s1 Kuyie nkó mudiì \r (Wéntɛ́ Mɑtie 26:26-29 nɛ̀ Mɑriki 14:22-25 nɛ̀ Duku 22:15-20) \p \v 17 N dɔ́ kɛ́ di kpɑnnɛ̀mu. Di tiku mɛ̀ɛ̀ tíímmɛ̀ kɛ yo nKuyie nkó mudiì, mɛ̀ í di dɔɔri mɛsɑ̀ɑ̀, mɛ̀ pètìnkɛ di cɑɑ̀rimu. \v 18 Bɛ̀ n nɑ̀kɛ́ kɛ tú di ɔ̃ɔ̃ tíí nkɛ̀ mɛtotímɛ̀ ḿbo di cuokɛ̀, kɛ̀ n tì yie ndikéè. \v 19 Mɛtotímɛ̀ ɔ̃ nwennimu mɔ̀nnì mɑrì, kɛ̀ bɛ̀ bo bɑntɛ́nɛ̀ bɛ̀ɛ̀ kérí kucɛ sɑ̀ɑ̀kù nɛ̀ bɛ̀ɛ̀ yetɛ́. \v 20 Di ɔ̃ɔ̃ tíí nkɛ́nyo mmùù diì í tú Kuyie nkɔ̃mu. \v 21 Di ɔ̃ɔ̃ tíí mbɑ́ wè kòò nyo nho kó mudiì mmu, wèè kpɑ kòò kɑ̀ri dikònnì kɛ̀ bɛtɔbɛ̀ dɛ ndi kɛ sɑ̀nnɛ̀, kɛ́yɑ̃̀ mɛnɑɑ̀ nkɛ́muɔ́. \v 22 Di í mɔkɛ di cɛ̃́ĩ di bo nyommɛ̀ kɛ yɔ̃̀ ndi nɑɑ̀nɑ̀ɑ̀? Yɑ́ɑ̀ di sènkɛ̀rì Kirisi kɔbɛ tĩ̀nnì ndi, kɛ dɔ́ kɛ́fɛikùnnɛ bɛ̀ɛ̀ kpɑ bɛ kpɛrɛ? Di dɔ́ n di nɑ́kɛ́ ɔ̃̀nti? Di dɔ́ n di sɑ̃ntɛmɑɑ̀? Bìtì! M bɑ́ɑ́ di sɑ̃ntɛ. \p \v 23 Ntɛnɛ̀ ti Yiɛ̀ nni nnɑ̀kɛ́ ìì tié kɛ̀ n yì ndi tùo: Bɛ̀ yóó pĩ́ nkɛ̀ɛ̀ yènkɛ̀ ti Yiɛ̀ nYesu, kòo túótɛ́ pɛ̃́ɛ̃̀, \v 24 kɛ́mɔɔ Kuyie nkó mɛsɑ̀ɑ̀ nkóò wɛ̀rí kɛ́duɔ́ nho tɑncɔ́ùmbɛ̀ kɛ dɔ̀: We mpɛ̃́ɛ̃̀ weè bɛnkú kɛ dò m pɑ̃ n kɔ̃̀ntì di kpɛ́í. Ǹdɔɔrinɛ̀ miɛ nkɛ denniní n kpɛ́í. \v 25 Kɛ̀ bɛ̀ɛ cɑ́ɑ́kɛ́ kɛ́deè kòo túótɛ́ fɛbòòfɛ̀ kɛ́ bɛ̀ duɔ́ nkɛ dɔ̀: Fɛ mbòòfɛ̀ fɛɛ̀ bɛnkú kɛ dò n yĩ̀ĩ̀ mmɛɛ̀ yó nte kɛ̀ mɛtɑummɛ̀ pɑ̀mmɛ̀ɛ dɔɔ̀. Ǹdɔɔrinɛ̀ miɛ nyɛmɔ̀rɛ̀ yɛmɔu kɛ denniní n kpɛ́í. \v 26 Di cɑ́ɑ́ ndìì mɔ̀nnì dɛ kóò pɛ̃́ɛ̃̀ kɛ yɔ̃̀ ndɛ kó fɛbòòfɛ̀, di nɑ́ɑ́ nKirisi kú mɛ̀mmɛ di kpɛ́í. Di yó mmɛ nhɔ̃ kòò yɑ̀ɑ wɛ̃tɛnní. \p \v 27 Dɛɛ̀ kpɛ́í nte wèè bo cɑ́ɑ́kɛ́ ti Yiɛ̀ nkóò pɛ̃́ɛ̃̀ kɛ́yɑ̃̀ o kó fɛbòòfɛ̀ kɛ í mɑnnɛ̀, ò yetɛ́nɛ̀ ti Yiɛ̀ nkó tikɔ̃̀ntì nti nɛ̀ o yĩ̀ĩ̀. \v 28 Bɑ́ wè ò níí wéntɛ́ omɑ́ɑ̀ mɛsɑ̀ɑ̀, kɛ nɛ́ nɑ kɛ́cɑ́ɑ́kɛ́ ti Yiɛ̀ nkóò pɛ̃́ɛ̃̀ kɛ́yɑ̃̀ o kó fɛbòòfɛ̀. \v 29 Kɛ yɛ̃́ wèè bo cɑ́ɑ́kɛ́ dɛ kóò pɛ̃́ɛ̃̀ kɛ́yɑ̃̀ dɛ kó fɛbòòfɛ̀, kɛ í bɑ̀tɛ ò ce nhomɑ́ɑ̀ ndi Kuyie nkó tibeéntì. \v 30 Dɛɛ̀ kpɛ́í nte kɛ̀ bɛmuɔmbɛ sũ di cuokɛ̀ nɛ̀ tihɔ̀ùtì, kɛ̀ bɛsṹkùbɛ̀ ku. \v 31 Kɛ̀ ti bekùnɛ̀ timɑ́ɑ̀, Kuyie mbɑ́ɑ́ ti bekɛ́nɛ̀. \v 32 Kuyie nhɔ̃ɔ̃ ti bekɛ́nɛ̀ kɛ́ ti tié, dɛ̀ bo yiémmɛ̀ mmɛ kɛ̀ kù bɑ́ɑ́ ti wɛ̃nnɛ́nɛ̀ kutenkù kɔbɛ kɛ́kpetínnɛ́. \p \v 33 N kɔbɛ kɛ̀ di níí tìí nkɛ bo di Kuyie nkó mudiì, ḿbɑɑnɛ̀ ditɔbɛ̀. \v 34 Kɛ̀ dikònnì níí bo wè wèe diní o cĩ́ɛ̃̀tɛ̀ kɛ̀ di níí bɑ́ɑ́ tíí kɛ́nce nKuyie nkó tibeéntì. Kɛ̀ n kɔ̀too dìì yiè m bo tũntɛ tìì kpɑɑ́. \c 12 \s1 Muyɑɑ́nsɑ̀ɑ̀mù kó mutɔ̃mmú \p \v 1 N kɔbɛ n dɔ́ di bɑntɛ́mu Muyɑɑ́nsɑ̀ɑ̀mù pɑ̃ɑ̃ yɛ̀ɛ̀ pɑ̃rɛ̀ bɛnìtìbɛ̀. \p \v 2 Di yɛ̃́mu kɛ dò ndi mu ndo í tũ ndìì mɔ̀nnì Kuyie kɛ̀ yɛbɔkɛ̀ yɛɛ̀ di yɔ̃nti kɛ̀ di feu sitenkɑɑnìi sìì í nɔ nkɛ nɑ́ɑ́. \v 3 Kɛ̀ Muyɑɑ́nsɑ̀ɑ̀mù bonɛ̀ onìtì ò bɑ́ɑ́ nɑ kɛ́sɑ̃́ɑ̃́ nYesu, kòò mɔù yĩ Yesu tú o Yiɛ̀ ndɛ̀ bonní Muyɑɑ́nsɑ̀ɑ̀mù mborɛ̀ ndɛ. \p \v 4 Muyɑɑ́nsɑ̀ɑ̀mù bo mumɑ́ɑ̀ ndi, kɛ̀ mu pɑ̃rɛ̀ sũ mù mpɑ̃ɑ̃ nyɛ̀. \v 5 Kuyie ntɔ̃mmú sũmu kɛ tú Kuyie nkumɑ́ɑ̀ kó mutɔ̃mmú. \v 6 Ti bo mpĩ́ mmɛ̀ɛ̀ botí Kuyie ntɔ̃mmú mɛ̀ sũmu Kuyie nkumɑ́ɑ̀ kuù nɛ́ mɛ̀ nti bɛnkú. \v 7 Kɛ̀ Muyɑɑ́nsɑ̀ɑ̀mù pɑ̃ wè dìì pɑ̃nnì dì ntú timɔu kó mɛsɑ̀ɑ̀. \v 8 Muyɑɑ́nsɑ̀ɑ̀mù ɔ̃ɔ̃ pɑ̃mu òmɔù mɛciì nkó tinɑ́ɑǹtì, kɛ́pɑ̃ otɔù mɛyĩ́ɛ̃́tímɛ̀ kpɛti, \v 9 kɛ́pɑ̃ otɔù mɛtɑ̃́kùmɛ̀, kɛ́pɑ̃ otɔù kòo mmiɛkùnko bɛmuɔmbɛ, \v 10 kɛ́pɑ̃ otɔù kòo ndɔɔri tidiɛtì, kɛ́pɑ̃ otɔù kòò nnɑ́ɑ́ nKuyie mpɑ̃ɑ̃nɑ́ɑǹtì, kɛ́pɑ̃ otɔù kòo nnɔ nkɛ bɑɑ̀tì Muyɑɑ́nsɑ̀ɑ̀mù kpɛti nɛ̀ yɛbɔkɛ̀ kpɛti, kɛ́pɑ̃ otɔù kòò nnɑ́ɑ́ tinɑ́ɑǹcɑ̀ntì, kɛ́pɑ̃ otɔù kòo nnɔ kɛ tì tùonko. \v 11 Dɛmɔu mɛmmɛ Muyɑɑ́nsɑ̀ɑ̀mù kó mutɔ̃mmú mmu muù pɑ̃ɑ̃ nyɛpɑ̃rɛ̀ kɛ̀ yɛ̀ cɑ̃̀ɑ̃́ ncɑ̃́ɑ̃́ mmù dɔ́ mɛ̀ɛ̀ botí. \s1 Onìtì omɑ́ɑ̀ itùòti pɛ́u \p \v 12 Onìtì bo omɑ́ɑ̀ ndi kɛ mɔkɛ itùòti pɛ́u, Kirisi kɔbɛ kpɛrɛ mɛ ndò, kɛ̀ bɛ̀ sũ kɛ nɛ́ wɛ̃. \v 13 Timɔu tínti Sifubɛ nɛ̀ bɛ̀ɛ̀ í tú Sifubɛ, tidɑɑtì nɛ̀ bɛ̀ɛ̀ í tú tidɑɑtì, Muyɑɑ́nsɑ̀ɑ̀mù mmuù ti tɑunnɛ̀ Kirisi bɛ̀ ti ɑ̃nnɛ́ dìì mɔ̀nnì bɑ̀tɛ́mmù kɛ pĩ́ mmutɔ̃mmú timɔu ti miɛkɛ. \p \v 14 Kutùòti kumɑ́ɑ̀ kuù í tú onìtì, ì sũmu. \v 15 Kɛ̀ tɛnɑɑ̀cɛ̀tɛ̀ yetɛ kɛ yĩ tɛ̀ í tú tɛnɔ̀ùtɛ̀, tɛ̀ í tɑunnɛ̀ tikɔ̃̀ntì. Tɛ̀ bɑ́ɑ́ nɑ, tɛ̀ bɑɑ tú tikɔ̃̀ntì nti. \v 16 Kɛ̀ ditoò yĩ dì í tú fɛnɔ̀nfɛ̀, di í tɑunnɛ̀ tikɔ̃̀ntì. Dì bɑ́ɑ́ nɑ, dì bɑɑ tú tikɔ̃̀ntì nti. \v 17 Kɛ̀ tikɔ̃̀ntì timɔu do ntú fɛnɔ̀nfɛ̀ nfɛ kɛ̀ ditoò í bo ti yĩ́mɛ kɛ́nyo? Kɛ̀ ti mɛ ndo tú ditoò ndi kɛ̀ dihɔ̃nnì í bo ti yĩ́mɛ kɛ́nyo kunɔ́ú. \v 18 Dɛɛ̀ te kɛ̀ Kuyie nhɑ̃nnɛ́ itùòti onìtì kunku Kuyie nkù dɔ́ mɛ̀ɛ̀ botí. \v 19 Kutùòti kumɑ́ɑ̀ bɑ́ɑ́ nɑ kɛ́ntú onìtì. \v 20 Itùòti pɛ́u iì wɛ̃nnɛ́ kɛ tú onìtì. \p \v 21 Fɛnɔ̀nfɛ̀ bɑ́ɑ́ nɑ kɛ́nɑ́kɛ́ tɛnɔ̀ùtɛ̀ kɛ dɔ̀: M bo nɑ m mɑ́ɑ̀, bɑ́ kɑ̀ɑ í bo. Diyuu mɛ mbɑ́ɑ́ nɑ kɛ́nɑ́kɛ́ sinɑɑ̀cɛ̀i kɛ dɔ̀: M bo nɑ m mɑ́ɑ̀ bɑ́ kɛ̀ di í bo. \v 22 Onìtì kɔ̃̀ntì kpɛrɛ dɛ̀ɛ̀ kɛ̃ńnì, dɛɛ̀ kó mutɔ̃mmú pètìnkɛ dɛu. \v 23 Onìtì kpɛrɛ dɛ̀ɛ̀ í dò nkɛ́yɑ̀, ti dɛ nyɑ́rí kɛ dɛ̀ dɑɑti tiyɑ̀ɑ̀tì. \v 24 Kɛ̀ itùòti tɛì bo ti í sɔrì ì, Kuyie nhɑ̃nnɛ́ bɑ́ kùù tùòti nɛ̀ ku tɔ̃mmú mmu, kɛ̀ tikɔ̃̀ntì kpɛrɛ ti sɔrì dɛ̀ kó mutɔ̃mmú pɛ̃ɛ̃tɛ́ itùòti tɛì kɔ̃mu. \v 25 Kutùòti kumɑ́ɑ̀ bɑ́ɑ́ nɑ kɛ́pĩ́ mmutɔ̃mmú imɔu ì dò nkɛ́nteénnɛ̀ itɔbɛ̀ mbɛ. \v 26 Kɛ̀ kutùòti kumɑ́ɑ̀ fɛ̃́ũ̀rì, itɛì ɔ̃ nfɛ̃́ũ̀rìmu, kɛ̀ dɛ̀ kù nɑɑti, dɛ̀ nnɑɑti itɛì. \p \v 27 Dimɔu di tú Kirisi kó tikɔ̃̀ntì nti, bɑ́ wè kòò tu kutùòti. \v 28 Mɛɛ̀ botí nku Kuyie nhɑ̃nnɛ́mɛ̀ Kirisi kɔbɛ miɛkɛ, mɛketimɛ̀ Yesu tɔ̃rɛ̀, mɛdɛ́rímɛ̀ bɛ̀ɛ̀ nɑ̀ɑ́ nKuyie mpɑ̃ɑ̃nɑ́ɑǹtì. Mɛtɑ̃ɑ̃́mmɛ̀ bɛ̀ɛ̀ tiè mbɛnìtìbɛ̀ Kuyie nnɑ́ɑǹtì, dɛ kó difɔ̃nkúò bɛ̀ɛ̀ dɔ̀ɔ̀ri tidiɛtì nɛ̀ bɛ̀ɛ̀ miɛkùnko bɛmuɔmbɛ nɛ̀ bɛ̀ɛ̀ teénnɛ̀ bɛtɔbɛ̀ nɛ̀ bɛ̀ɛ̀ bɑkɛ́ nɛ̀ bɛ̀ɛ̀ nɑ̀ɑ́ ntinɑ́ɑǹcɑ̀ntì. \v 29 Bɛmɔu bɛɛ̀ í tú Yesu tɔ̃rɛ̀, bɛmɔu bɛɛ̀ í tú bɛ̀ɛ̀ nɑ̀ɑ́ Kuyie mpɑ̃ɑ̃nɑ́ɑǹtì, bɛmɔu bɛɛ̀ í tiè mbɛnìtìbɛ̀ Kuyie nnɑ́ɑǹtì, bɛmɔu bɛɛ̀ í dɔɔri tidiɛtì. \v 30 Bɛmɔu bɛɛ̀ í miɛkùnko bɛmuɔmbɛ, bɛmɔu bɛɛ̀ í nɑ́ɑ́ ntinɑ́ɑǹcɑ̀ntì, bɛmɔu bɛɛ̀ í tuònko tinɑ́ɑǹcɑ̀ntì. \v 31 Tũ ńwɑmmúnɛ̀ yɛpɑ̃rɛ̀ yɛ̀ɛ̀ pɛ̃ɛ̃tɛ́ yɛtɛyɛ̀. \p M bo di bɛnkɛ dɛ̀ɛ̀ pɛ̃ɛ̃tɛ́ dɛmɔu. \c 13 \s1 Mɛdɔ́kùmɛ̀ \p \v 1 Bɑ́ kɛ̀ n nɔ nkɛ nɑ́ɑ́ nyibotí imɔu kó tinɑ́ɑǹtì nɛ̀ Kuyie ntɔ̃rɛ̀ kpɛti, kɛ nɛ́ í mɔkɛ mɛdɔ́kùmɛ̀, n dò nkubɑrìcíríkù nku bɛ̀ bie nkù yoo kukɑ̃̀nkɑ̃̀nkù. \v 2 Bɑ́ kɛ̀ Kuyie nni mpɑ̃ kɛ̀ n nɔ kɛ nɑ́ɑ́ ku pɑ̃ɑ̃nɑ́ɑǹtì, kɛ yɛ̃́ dɛ̀ɛ̀ sɔ̀ri, kɛ yɛ̃́ mɛciì mmɛmɔu, kɛ tɑ̃́ Kuyie nkɛ̀ m bɛ́i nyɛtɑ̃rɛ̀ɛ fũtɛ, kɛ̀ n nɛ́ í mɔkɛ mɛdɔ́kùmɛ̀ n tú dɛtetìrɛ̀ ndɛ. \b \p \v 3 Bɑ́ kɛ̀ n totí n kpɛrɛ dɛmɔu bɛcĩ̀rìbɛ̀, kɛ duɔ́ m mɑ́ɑ̀ kɛ̀ bɛ̀ n cɔ́u, kɛ̀ n yí mɔkɛ mɛdɔ́kùmɛ̀ n tú dɛtetìrɛ̀ ndɛ. \v 4 Mɛdɔ́kùmɛ̀ yiɛ̀ nhɔ̃ mmimmu, kɛ nitì, wè í ɛ̃ɛ̃̀nnɛ̀ bɛtɔbɛ̀, wè í mɔkɛ tipɔ̀tì, wè í mɔkɛ tɛfentɛ̀. \v 5 Mɛdɔ́kùmɛ̀ yiɛ̀ nyí dɔɔri dɛ̀ɛ̀ í wenni, ò í wɑnti omɑ́ɑ̀ kó mucɔ̃́ntimu, ò í mɔkɛ kɛmiɛkɛ, ò ɔ̃ɔ̃ í nhu tinɑ́ɑǹtì. \v 6 Dɛ̀ ɔ̃ɔ̃ í nnɑɑti mɛdɔ́kùmɛ̀ yiɛ̀ otɔù dɔ̀ɔ̀ dìì mɔ̀nnì mɛyɛi, dɛ̀ ɔ̃ nhò nɑɑti otɔù dɔ̀ɔ̀ dìì mɔ̀nnì ndi mɛsɑ̀ɑ̀. \v 7 Mɛdɔ́kùmɛ̀ yiɛ̀ nhɔ̃ɔ̃ cĩ́ɛ̃́mmu, kɛ́ntɑ̃́, kɛ́mbɑɑ, kɛ́mmi ndɛmɔu miɛkɛ. \b \p \v 8 Kuyie mpɑ̃ɑ̃nɑ́ɑǹtì nɑ́ɑm̀mù yóó deèmu, kɛ̀ tinɑ́ɑǹcɑ̀ntìi deè, kɛ̀ mɛyĩ́ɛ̃́tímɛ̀ɛ deè, mɛdɔ́kùmɛ̀ mɛ nyí yóó deè bìtì. \v 9 Yíe nti yɛ̃́ Kuyie nnɑ́ɑǹtì dikéè ndi, kɛ tì nɑ̀ɑ́ ndikéè. \v 10 Dɛ̀ɛ̀ í kṹmmú dɛ̀ bo tuɔkɛní dìì mɔ̀nnì kɛ̀ dɛ̀ɛ̀ kṹmmú kɛ̀ dɛ̀ɛ pɛ̃ɛ̃tɛ́mu. \b \p \v 11 N do tú dìì mɔ̀nnì dɛbirɛ kɛ nɑ́ɑ́ ntibíkɛ́nnɑ́ɑǹtì nti, kɛ mɔkɛ mɛbíkɛ́ǹyɛ̀mmɛ̀, kɛ̀ n yɛǹtotí tú ibíkɛ́nkpɛyi, kɛ kòtɛ́ kɛ yoo dɛbíkɛ́nkpɛrɛ. \v 12 Yíe nti wúó nkɛ̀ dɛ̀ dò nhɑ ɔ̃ nwúómmɛ̀ mmɛ onìtì dihuri, dɛ mɔ̀nnì ti bo yɑ̀ pɑ́íí. Yíe nti yɛ̃́ dikéè ndi, dɛ yiè kɛ bo yĩ́ɛ̃́tɛ́ pɑ́íí Kuyie nti yɛ̃́ mɛ̀ɛ̀ botí. \b \p \v 13 Yíe ndɛnɛnnɛ̀ dɛ̀tɑ̃ɑ̃ti diɛ ndɛɛ̀ bo: Mɛtɑ̃́kùmɛ̀, ti bo mbɑɑmɛ̀ dɛ̀ɛ kpɑɑní nɛ̀ mɛdɔ́kùmɛ̀. Dɛ̀ɛ̀ pɛ̃ɛ̃tɛ́ dɛtɛrɛ̀ dɛɛ̀ tú: Mɛdɔ́kùmɛ̀. \c 14 \s1 Tinɑ́ɑǹcɑ̀ntì nɛ̀ Kuyie mpɑ̃ɑ̃nɑ́ɑǹtì nɑ́ɑmmù \p \v 1 Wɑmmúnɛ̀ mɛketimɛ̀ mɛdɔ́kùmɛ̀, kɛ múnkɛ ndɔ́ kɛ́mɔɔtɛ Muyɑɑ́nsɑ̀ɑ̀mù kó yɛpɑ̃rɛ̀, kɛ́nwɑnti dɔkɛ di bo nnɑ́ɑ́mmɛ̀ Kuyie mpɑ̃ɑ̃nɑ́ɑǹtì. \v 2 Wèè nɑ̀ɑ́ tinɑ́ɑǹcɑ̀ntì ò nɑ̀ɑ́nnɛ̀ Kuyie nku, kɛ yɛ̃́ bɛnìtìbɛ̀ í yomɛ̀ ò tú mù, ò nɑ̀ɑ́ ndisɔ̀rì kpɛti nti Muyɑɑ́nsɑ̀ɑ̀mù ò duɔ́ ntì. \v 3 Wèè nɑ̀ɑ́ nKuyie mpɑ̃ɑ̃nɑ́ɑǹtì, ò nɑ̀ɑ́nnɛ̀ bɛnìtìbɛ̀ mbɛ kɛ bɛ̀ kpénkùnko, kɛ bɛ̀ tiè nkɛ yɑ́úkùnko bɛ kɔ̃̀ntì. \v 4 Wèè mɛ nnɑ̀ɑ́ tinɑ́ɑǹcɑ̀ntì ò kpénkùnko omɑ́ɑ̀ ndi, kɛ̀ wèè nɑ̀ɑ́ nKuyie mpɑ̃ɑ̃nɑ́ɑǹtì kòo kpénkùnko Kirisi kɔbɛ. \p \v 5 N dɔ́mu dimɔu di nnɑ́ɑ́ ntinɑ́ɑǹcɑ̀ntì kɛ nɛ́ dɔkɛ dɔ́ di nnɑ́ɑ́ nKuyie mpɑ̃ɑ̃nɑ́ɑǹtì, wèè nɑ̀ɑ́ nKuyie mpɑ̃ɑ̃nɑ́ɑǹtì ò pɛ̃ɛ̃tɛ́mu wèè nɑ̀ɑ́ tinɑ́ɑǹcɑ̀ntì, kɛ̀ dɛ yiɛ̀ nsɑ̀ɑ̀ í tì tùòmmu Kirisi kɔbɛ kɛ̀ bɛ̀ɛ kpenkɛ. \v 6 N kɔbɛ kɛ̀ n kɔ̀too di ciɛ kɛ di nɑ́ɑ́nnɛ̀ tinɑ́ɑǹcɑ̀ntì, dɛ̀ bo di teennɑ̀ɑ̀? Kɛ̀ m mɛ ndi nɑ̀kɛ́ Kuyie nkó disɔ̀rì kpɛti yoo n di yìɛ́ mɛciì, yoo n di nɑ̀kɛ́ nKuyie mpɑ̃ɑ̃nɑ́ɑǹtì, yoo n di duɔ́ nKuyie nkó itié, dɛ̀ bɑ́ɑ́ di teennɑ̀ɑ̀? \p \v 7 Wéntɛ́nɛ̀ fɛtɑ̃rifɛ dòmmɛ̀ yoo kukùtìdùkù. Kɛ̀ bɛ̀ eu yoo bɛ̀ bie nkɛ í bɑɑ̀tì ɑ bo yĩ́mɛ kɛ́bɑntɛ́ tìì ɑutì botí nku. \v 8 Kɛ̀ wèè eu tɛkpɑ̀rìheutɛ̀, kòò í bɑɑ̀tì, we mbo bɑ́ɑ́tí kɛ́kɔtɛ dikpɑ̀nnì. \v 9 Mɛɛ̀ botí nku kɛ̀ di nɑ́ɑ́ tinɑ́ɑǹcɑ̀ntì kɛ̀ bɛ̀ í yo di tú mù dɛ̀ bo ndò ndɛtetìrɛ̀. \v 10 Tinɑ́ɑǹtì bomu kutenkù miɛkɛ kɛ sũ, bɑ́ kùù botí nɛ̀ ku nɑ́ɑǹtì. \v 11 Kòò mɔù n nɑ̀ɑ́nnɛ̀ tinɑ́ɑǹtì n yí yo tì ò ɔ̃ ndò nhokpɑ́kpɑ̀rì nwe m borɛ̀ kɛ̀ n dò nhokpɑ́kpɑ̀rì o borɛ̀, \v 12 kɛ́ndònnɛ̀ di wɑɑ̀mmɛ̀ Muyɑɑ́nsɑ̀ɑ̀mù kó yɛpɑ̃rɛ̀, wɑmmúnɛ̀ yɛ̀ɛ̀ bo ńteénnɛ̀ Kirisi kɔbɛ. \p \v 13 Wèè nɑ̀ɑ́ ntinɑ́ɑǹcɑ̀ntì, wèe mɔɔ Kuyie nkɛ̀ kùu ò pɑ̃ kòò nnɔ kɛ tì tùònko. \v 14 Kɛ̀ m bɑ̀ɑ́ nKuyie nɛ̀ tinɑ́ɑǹcɑ̀ntì, n yɛ̀mmɛ̀ mɛɛ̀ kù bɑ̀ɑ́ ndɛ̀ í tú n ciì. \v 15 N dò nkɛ́ dɛ̀ dɔ̀ɔ̀mu dɛdɛ́. M bo mbɑ́ɑ́ nKuyie nnɛ̀ tinɑ́ɑǹcɑ̀ntì, kɛ́mbɑ́ɑ́ nKuyie kɛ̀ bɛ̀ yo n tú mù. Kɛ́ndiè nɛ̀ tinɑ́ɑǹcɑ̀ntì kɛ́ndiè kɛ̀ bɛ̀ yo n tú mù. \v 16 Kɛ̀ nsɑ̀ kɑ̀ɑ sɑ̃ntí Kuyie nnɛ̀ tinɑ́ɑǹcɑ̀ntì, bɛ̀ɛ̀ kɑ̀ri kɛ̀ bɛ̀ í yo ɑ tú mù bɛ̀ bo yĩ́mɛ kɛ́ dɑ wɛ̃nnɛ́nɛ̀ kɛ dɔ̀: Dɛ̀ mmɛ ndò? \v 17 A sɑ̃ntí Kuyie nkɛ̀ dɛ̀ wennimu yie, dɛ̀ nɛ́ í teénnɛ̀ bɛtɔbɛ̀. \p \v 18 N sɑ̃ntí Kuyie n nɑ́ɑ́mmɛ̀ tinɑ́ɑǹcɑ̀ntì kɛ di pɛ̃ɛ̃tɛ́ dimɔu. \v 19 Kɛ̀ m mɛ mbo bɛnìtìbɛ̀ tìkú dɛ̀, m bo bɛ́immɛ̀ yɛtɑnnɔ̀ yɛ̀nùmmù kɛ̀ dɛ̀ɛ bɛ̀ teennɛ̀, dɛ̀ pɛ̃ɛ̃tɛ́ m bo nɑ́kɛ́mɛ̀ tinɑ́ɑǹcɑ̀ntì yɛtɑnnɔ̀ sikɔu sikɔu kɛ̀ bɛ̀ bɑ́ɑ́ keè n tú mù. \p \v 20 N kɔbɛ bɑ́ mmɔkɛnɛ̀ ibí kó iyɛǹtotí, di nɛ́ ndò nyibí mɛyɛi nyĩ́nkɛ̀, kɛ̀ di yɛntotí dò mbɛnitìmɔ́mmɔmbɛ kpɛyi. \v 21 Tì wɑ̃̀rimu kɛ tú: \q1 M bo duɔ́ nkɛ̀ ibotí tɛìi \q1 nɑ́kɛ́ n kó bɛnìtìbɛ̀ n nɑ́ɑǹtì, \q1 m bo duɔ́ nkɛ̀ bɛpɔ̀ɔ̀bɛ̀ɛ \q1 bɛ̀ nɑ̀kɛ́ n nɑ́ɑǹtì, \q1 bɛ̀ mɛ mbɑ́ɑ́ ti kèńtɛ́. \m \v 22 Tinɑ́ɑǹcɑ̀ntì bɛnkú bɛ̀ɛ̀ í tũ bɛ̀mbɛ Kuyie nku kó muwɛ̃rímú. Kɑ̀ɑ bo nɑ́kɛ́mɛ̀ Kuyie mpɑ̃ɑ̃nɑ́ɑǹtì dɛ̀ bɛnkú Kirisi kɔbɛ kù kó muwɛ̃rímú. \p \v 23 Kɛ̀ Kirisi kɔbɛ tìí nkɛ nɑ́ɑ́ ntinɑ́ɑǹcɑ̀ntì bɛmɔu, kɛ̀ bɛwedɔumpɑ̀mbɛ̀ yoo bɛ̀ɛ̀ í tũ nKuyie nkɛ̀ bɛ̀ dɛ̀ bo, bɛ̀ bɑ́ɑ́ yĩ́ di wɑ̀ɑ́tɑ́ɑ̀? \v 24 Bɛmɔu kɛ̀ bɛ̀ mɛ nnɑ̀ɑ́ nKuyie mpɑ̃ɑ̃nɑ́ɑǹtì, kòo wedɔumpɑ̀nwè yoo wèè í tũ nKuyie nkòò dɛ̀ bo, kɛ kèè bɛ̀ nɑ̀ɑ́ ntì, tì bo ò teennɛ̀ kòo bɑntɛ́ o yɛi. \v 25 Kòo yɛ̀mmɛ̀ kpɛti tìì sɔ̀ri kɛ̀ tìi feitɛ́, kòo sĩ́nnɛ́ kɛ́bɑ́ntɛ̀ Kuyie nkɛ́bɑntɛ́ Kuyie mmɛ̀nkɛ bomɛ̀ di cuokɛ̀. \s1 Di bo ndɔɔrimɛ̀ kɛ̀ dikɔnkɔɔ̀nnì bɑ́ mbo \p \v 26 N kɔbɛ kɛ̀ di níí tìí nkɛ bo bɑ́ntɛ̀ nKuyie, bɑ́ wè wèe dɔɔ̀ Kuyie nhò duɔ́ ntì. Kɛ̀ yie ndèntɛ̀ fɛyɛ̀nfɛ̀, otɔùu duɔ́ nyitié, kòo tɔùu nɑ́kɛ́ Kuyie mpɑ̃ɑ̃nɑ́ɑǹtì, kòo tɔùu bɛ́i ntinɑ́ɑǹcɑ̀ntì, kòo tɔùu tì tùo, kɛ̀ dɛ̀ɛ teennɛ̀ Kirisi kɔbɛ kɛ̀ bɛ̀ɛ kpenkɛ. \v 27 Kɛ̀ di níí nɑ́ɑ́ ntinɑ́ɑǹcɑ̀ntì, bɛnìtìbɛ̀ bɑ́ɑ́ pɛ̃ɛ̃tɛ́ bɛ̀dɛ́bɛ̀ yoo bɛ̀tɑ̃ɑ̃ti, kɛ́nfeinko bɛtɔbɛ̀, kòò mɔù tì tùònko. \v 28 Kòò mɔù í bo wèè bo ti tùo, ɑ́ ncĩ́ɛ̃́kɛ́ Kuyie ncĩ́ɛ̃̀tɛ̀ miɛkɛ, kɛ́nnɑ́ɑ́ nhɑmɑ́ɑ̀ nɛ̀ Kuyie. \v 29 Bɛ̀ɛ̀ nɑ̀ɑ́ Kuyie mpɑ̃ɑ̃nɑ́ɑǹtì bɛ̀ mbo bɛ̀dɛ́bɛ̀ yoo bɛ̀tɑ̃ɑ̃ti kɛ́nnɑ́ɑ́ nkɛ feinko bɛtɔbɛ̀, kɛ̀ bɛtɔbɛ̀ tì wèí kɛ bo yɑ̀ tì bo ntú Kuyie nkpɛti. \v 30 Kɑ̀ɑ nɑ̀ɑ́, nkɛ̀ Kuyie mbɛnkɛ otɔù tìmɑtì, ɑ cĩ́ɛ̃́kɛ́ kóò feí. \v 31 Di bo nɑ kɛ́nnɑ́ɑ́ nKuyie mpɑ̃ɑ̃nɑ́ɑǹtì kɛ feinko ditɔbɛ̀, kɛ̀ dɛ̀ɛ yie nkɛ̀ di yíɛ́ bɛnìtìbɛ̀ mɛciì nkɛ yɑ́úkùnnɛ bɛ kɔ̃̀ntì. \v 32 Wèè nɑ̀ɑ́ nKuyie mpɑ̃ɑ̃nɑ́ɑǹtì ò dò nkɛ́nnɔmmu kɛ pĩĩ nhomɑ́ɑ̀. \v 33 Kuyie nyí tú dikɔnkɔɔ̀nnì kɔku, kù tú diwɛ̀ì kɔku nku. \p \v 34 Kɛ́ndònnɛ̀ dɛ̀ dòmmɛ Kirisi kɔbɛ tĩ̀rɛ̀ yɛmɔu, n dɔ́ dɛ̀ mmɛ ndo ndi ciɛ. Bɛnitipòbɛ̀ níí ncĩ́ɛ̃́kɛ́ Kirisi kɔbɛ tĩ̀rɛ̀ miɛkɛ, kɛ yɛ̃́ ikuɔ́ túmɛ̀ bɛ̀ ńyɔɔ̀mu. \v 35 Kòo nitipòkù mɛ ndɔ́ kɛ́bekɛ tìmɑtì nti, wèe bekɛ o dɔù tɛcĩ́ɛ̃̀tɛ̀, dɛ̀ í wenni onitipòkù bo nnɑ́ɑ́mmɛ̀ Kirisi kɔbɛ tĩ̀nnì miɛkɛ. \p \v 36 Kɛ̀ di dɔ́ kɛ́yetɛ dɛ kó tinɑ́ɑǹtì, Tinɑ́ɑǹsɑ̀ɑ̀tì í yɛ̀nní díì borɛ̀, bɛ̀ tì ndi nɑ̀kɛ́mu. \v 37 Kòò mɔù yɛ̀mmɛ̀ dò nhò tú Kuyie mpɑ̃ɑ̃nɑ́ɑǹtì nɑ́ɑǹtò yoo ò mɔ̀kɛ Kuyie nkó dipɑ̃nnì mɑrì, wè nyɛ̃́ kɛ dò n di wɑ̃̀ri tì tú ti Yiɛ̀ nkó ditɑnnùù ndi. \v 38 Kòò mɔù yetɛ dɛ kó tinɑ́ɑǹtì, ti múnkɛ ò yetɛmu. \p \v 39 N kɔbɛ nwɑɑ̀nnɛ̀ di bo nnɑ́ɑ́mmɛ̀ Kuyie mpɑ̃ɑ̃nɑ́ɑǹtì, kòò mɔù dɔ́ kɛ́bɛ́i ntinɑ́ɑǹcɑ̀ntì, di bɑ́ɑ́ ò bɑ̀ɑ. \v 40 Dí ndɔɔri dɛmɔu kɛ̀ dɛ̀ wenni bɑ́ dikɔnkɔɔ̀nnì bɑ́ mbo. \c 15 \s1 Yesu kumɛ̀ kɛ yɑ̃̀ńtɛ́ \p \v 1 N kɔbɛ n dɔ́ kɛ́ di dentɛ Tinɑ́ɑǹsɑ̀ɑ̀tì n di nɑ̀kɛ́ tìnti, kɛ̀ di tì yie nkɛ tì pĩ tei tei. \v 2 Kɛ̀ di kpɑɑ́ tũ nti n di nɑ̀kɛ́ mɛ̀ɛ̀ botí Kuyie mbo di dɛɛtɛ́, kɛ mɛɛ̀ dɔkɛ di yie ntì, di ti yie ndɛtetìrɛ̀ ndɛ. \p \v 3 N kèè tì, n ti ndi nɑ̀kɛ́, tìì tú Kirisi ku ti yɛi nkpɛ́í, kɛ́ndònnɛ̀ ti wɑ̃̀rimɛ̀ nɛ̀ dimɔ̀nnì. \v 4 Kɛ̀ bɛ̀ɛ ò kũnnɛ́ kòo yɑ̃́ntɛ́ diyiè tɑ̃ɑ̃́nnì yiè, kɛ́ndònnɛ̀ tì wɑ̃̀rimɛ̀, \v 5 kɛ́bɛnkɛ omɑ́ɑ̀ Piɛri, dɛ kó difɔ̃nkúò kɛ́bɛnkɛ omɑ́ɑ̀ o tɑncɔ́ùmbɛ̀ tɛpíítɛ̀ nɛ̀ bɛ̀dɛ́bɛ̀, \v 6 kɛ́wɛ̃tɛ kɛ́bɛnkɛ omɑ́ɑ̀ o kɔbɛ dimɔ̀nnì dimɑ́ɑ̀ miɛkɛ, bɛ̀ bo mpɛ̃ɛ̃tɛ́ sikɔusìnùmmù (500). Bɛ̀mɑbɛ̀ kúmu kɛ̀ bɛsṹkùbɛ̀ kpɑɑ́ fòù. \v 7 Kòo wɛ̃tɛ kɛ́yíɛ́ kɛ́bɛnkɛ omɑ́ɑ̀ Isɑku nɛ̀ Yesu tɔ̃rɛ̀ yɛmɔu. \p \v 8 Dɛ kó difɔ̃nkúò kòo dentɛ kɛ́ m bɛnkɛ omɑ́ɑ̀, mí nwèè do í mɑ̀nnɛ̀. \v 9 Míì tu Yesu tɔ̃rɛ̀ kóo sɑ́m̀pɔ́ù, n do í mɑ̀nnɛ̀ bɛ̀ nni ntú Yesu tɔ̃nnì, kɛ yɛ̃́ n fɛ̃́ũmmɛ̀ Kirisi kɔbɛ. \v 10 Nɛ̀ Kuyie nkó mɛsɑ̀ɑ̀ nkpɛ́í nkɛ̀ ǹ tu n tú wè, kù n dɔ̀ɔ̀ mɛ̀ɛ̀ sɑ̀ɑ̀ nyí yɛ̀ dɛtetìrɛ̀. Kɛ yɛ̃́ m pĩmmɛ̀ mutɔ̃mmú kɛ pɛ̃ɛ̃tɛ́ Yesu tɔ̃rɛ̀ tɛyɛ̀ yɛmɔu, míì í pĩ ndɛ kó mutɔ̃mmú m mɑ́ɑ̀, Kuyie nkó mɛsɑ̀ɑ̀ mɛɛ̀ m bonɛ̀. \v 11 Mí nnɛ̀ Yesu tɔ̃rɛ̀ tɛyɛ̀ ti wɛ̃ nkɛ nɑ́ɑ́ Tinɑ́ɑǹsɑ̀ɑ̀tì tìmɑ́ɑ̀ ndi kɛ̀ di ti nyie. \s1 Ti yóó yɑ̃́ntɛ́mɛ̀ \p \v 12 Ti di nɑ̀kɛ́ ti kó diyuu tú: Kirisi ku kɛ yɑ̃̀ńtɛ́. Dɛ̀ dòmmɛ kɛ̀ bɛ̀mɑbɛ̀ di miɛkɛ tú bɛcíríbɛ̀ í yóó yɑ̃́ntɛ́? \v 13 Kɛ̀ mukúkɛ́yɑ̃́ntímù í bo Kirisi nɑ bɑ́ nku kɛ yɑ̃̀ńtɛ́. \v 14 Kɛ̀ Kirisi do í ku kɛ yɑ̃́ntɛ́ ti nɑ́ɑ́ ntì nɑ ntú dɛtetìrɛ̀ ndɛ, kɛ̀ di ti tɑ̃́ dɛtetìrɛ̀. \v 15 Kɛ̀ bɛcíríbɛ̀ í yóó yɑ̃́ntɛ́ tínti Yesu tɔ̃rɛ̀ ti nɑ ntú siyɑ́ɑ̀bísí yɛmbɛ̀ mbɛ, kɛ yɛ̃́ ti túmɛ̀ Kuyie nduɔ́ nkɛ̀ Kirisi yɑ̃̀ńtɛ́. \v 16 M bo yíɛ́ kɛ́bɛ́i nkɛ dɔ̀ kɛ̀ bɛcíríbɛ̀ í yóó yɑ̃́ntɛ́, Kirisi tũ mmúnkɛ í yɑ̃̀ńtɛ́. \v 17 Kɛ̀ Kirisi ku kɛ í yɑ̃̀ńtɛ́ di yie ntì tú dɛtetìrɛ̀ ndɛ, kɛ̀ di kpɑɑ́ di yɛi mmiɛkɛ. \v 18 Kɛ̀ Kirisi kɔbɛ bɛ̀ɛ̀ ku kɛ̀ bɛ̀ feti. \v 19 Kɛ̀ ti do mbɑɑ Kirisi bo ti duɔ́mmɛ̀ kɛtenkɛ̀ kiɛ nkpɛrɛ ndɛ, tíì nɑ ntú bɛsénnìbɛ̀ kètibɛ̀. \p \v 20 Kirisi weè tú oketiwè kɛ yɑ̃̀ńtɛ́, kɛ̀ dɛ̀ bo yie nkɛ̀ bɛ̀ɛ̀ kú kɛ̀ bɛ̀ɛ yɑ̃́ntɛ́. \v 21 Kɛ yɛ̃́ onìtì omɑ́ɑ̀ weè temɛ̀ kɛ̀ mukṹṹ ntɑnní, mɛɛ̀ botí nku onìtì omɑ́ɑ̀ yó ntemɛ̀ kɛ̀ bɛcíríbɛ̀ɛ yɑ̃́ntɛ́, \v 22 kɛ́ndònnɛ̀ Adɑmmu kúmɛ̀ kɛ̀ bɛnìtìbɛ̀ bɛmɔu kɔ̃, mmɛɛ̀ botí nku Kirisi yɑ̃̀ńtɛ́mɛ̀ bɛmɔu kɛ̀ bɛ̀ yóó yɑ̃́ntɛ́. \v 23 Bɑ́ wè nɛ̀ o fíè mmɛ, Kirisi weè tú oketiwè wèè ku kɛ yɑ̃̀ńtɛ́, ò bo wɛ̃tɛní dìì yiè kɛ́duɔ́ nkòo kɔbɛɛ yɑ̃́ntɛ́. \v 24 Kirisi bo nɑ dìì mɔ̀nnì bɛkperíbɛ̀ bɛmɔu, bɛdiɛbɛ̀ bɛmɔu nɛ̀ yɛbɔkɛ̀ yɛmɔu, kɛ́wɛ̃tɛ kɛ́duɔ́ ntikpɑ̀tì o cicɛ Kuyie, kɛ̀ kutenkùu deè. \v 25 Kɛ yɛ̃́ Kirisi weè yó ntúmɛ̀ okpɑ̀ɑ̀tì kɛ kémmúnɛ̀ Kuyie m bo ò duɔ́mmɛ̀ o kpɑntídɛ̀ntɔbɛ̀ kòo bɛ̀ cùùti. \v 26 O kpɑntídɛ̀ntɔù sɔnwe ò yóó nɑ wè tu mukṹṹ. \v 27 Ti wɑ̃̀rimu kɛ tú: Kuyie nhò bɑɑ́ ndɛmɔu, bɛ̀ nɛ́ í yɛ̃ nhò bɑkɛ́ nɛ̀ Kuyie nkùù ò bɑɑ́ ndɛmɔu. \v 28 Dɛmɔu dɛ̀ bo bɔ́útɛ́ dìì mɔ̀nnì Kirisi, o mɔ́mmuɔ nhò bo bɔ́útɛ́ Kuyie nkùù ò duɔ́ ntikpɑ̀tì. Dɛ mɔ̀nnì kɛ̀ Kuyie nkuù mbɑkɛ́ dɛmɔu, dɛmɔu pɑ́íí. \p \v 29 N yo kɛ̀ bɛ̀ tu, di miɛkɛ bɛ̀mɑbɛ̀ duɔ́ nkɛ̀ bɛ̀ bɛ̀ ɑ̃nnɛ́ bɑ̀tɛ́mmù bɛ kɔbɛ bɛ̀ɛ̀ ku bɛ kpɛ́í. Kɛ̀ mukúkɛ́yɑ̃́ntímù í bo, dɛ kóo bɑ̀tɛ́mmù tukúnɛ̀ bɑ? \v 30 Ti mɔ́mmɔmbɛ bɑ nte kɛ̀ ti kɑ́ɑ́rì mukṹṹ nyɛmɔ̀rɛ̀ yɛmɔu? \v 31 N kɔbɛ, n kɑ́ɑ́rì mukṹṹ nyɛwe yɛmɔu ndi, kɛ̀ dɛ̀ n nɑɑti nɛ̀ díndi ti wɛ̃ḿmɛ̀ ti Yiɛ̀ nYesu Kirisi miɛkɛ. \v 32 Kɛtenkɛ̀ kiɛ nkó ticuuti kpɛ́í nkɛ m mɑnɛ̀mɛ̀ yɛkpɑmɑɑ̀ Efɛɛsi ɛì miɛkɑɑ̀? Kɛ̀ bɛcíríbɛ̀ í yóó yɑ̃́ntɛ́, tɔ̃ntinɛ̀ dikotinùù mɑrì tí nyo nkɛ yɔ̃̀, nkɛ yɛ̃́ ti nɑɑ yóó kúmɛ̀mu. \p \v 33 Nyɛ̃́nɛ̀ kɛ dò nkɑ̀ɑ nɛitinɛ̀ wèè borimɛ í wenni ɑ kɔ̃mɛ ɔ̃ɔ̃ sĩntɛmu. \v 34 Dɑɑtɛnɛ̀ kɛ yóu mɛyɛi nkɛ́ndɔɔri mɛsɑ̀ɑ̀, bɛ̀mɑbɛ̀ di miɛkɛ ketɛ́ kɛ í yɛ̃́ Kuyie, m bɛ́i nti kɛ̀ ifɛi iì bo di pĩ́. \s1 Ti yóó yɑ̃́ntɛ́nɛ̀ tìì kɔ̃̀ntì \p \v 35 Kɛ̀ dɛ̀ yɛ̀mmɛ̀ òmɔù bo yĩ́ bɛcíríbɛ̀ yóó yɑ̃́ntɛ́ ɔ̃mmɛ botí? Bɛ̀ yó mmɔkɛ ɔ̃̀nti kɔ̃̀ntì? \v 36 Dɛ yiɛ̀ ntú kuyɛìnkù nku, ò í yɛ̃́ kɛ dò, nkɑ̀ɑ buɔtí ditebii dì ɔ̃ɔ̃ kúmu kɛ̀ mutie nɛ́ nɑ kɛ́kótɑ́ɑ̀? \v 37 Bɛ̀ ɔ̃ɔ̃ í mbuɔtí kuye, bɛ̀ ɔ̃ɔ̃ buɔtí mɛdibii mmɛ yoo ditebii mɑrì, bɛ̀ mɛ nhɔ̃ ntidibotí timɔu. \v 38 Kuyie nkuù duɔ̀ bɑ́ tìì diitì ti kó kubotí, bɑ́ mùù tie mu botí. \p \v 39 Bɛnìtìbɛ̀ nɛ̀ iwũɔ̃ nɛ̀ tiwɑnwɑntì nɛ̀ sinɔɔ dɛ̀ í wɛ̃ ntikɔ̃̀ntì. \p \v 40 Kɛĩ́nkɛ̀ kpɛrɛ nɛ̀ kɛtenkɛ̀ kpɛrɛ dɛ̀ í wɛ̃ ntikɔ̃̀ntì, dɛmɔu dɛ̀ wennimu kɛ̀ dɛ wenniku nɛ́ cɑ̃́ɑ̃́. \v 41 Kɛ̀ kɛĩ́nkɛ̀ kpɛrɛ wɛ̃̀tɛ kɛ cɑ̃́ɑ̃́, diyiè nɛ̀ otɑ̃̀nkù dɛ̀ wenniku í wɛ̃, siwɑ̃̀ɑ̃ mɛ nyí wɛ̃ nkuwenniku. \p \v 42 Mɛɛ̀ botí nku, bɛ̀ kũnnɛ́ onìtì nɛ̀ tìì kɔ̃̀ntì ɔ̃ɔ̃ pɑ̃ɑ̃kɛmu, ò yóó yɑ̃́ntɛ́nɛ̀ tì mɛ nyí yóó kú. \v 43 Bɛ̀ ɔ̃ ńkũrì onìtì kòò í wenni, kɛ bo yɑ̃́ntɛ́ kɛ ńwenni, kɛ́ nhò kũrì kòo kpɑ muwɛ̃rímú kɛ bo yɑ̃́ntɛ́ kɛ́ mmù mɔ̀kɛ mɛdiɛ̀. \v 44 Bɛ̀ kũnnɛ́ tìì kɔ̃̀ntì do mɔkɛ kɛtenkɛ̀ kó mufòmmu mmu, tìì yóó yɑ̃́ntɛ́ kɛ̀ tì yó mmɔkɛ kɛĩ́nkɛ̀ kɔ̃mu. Kɛ̀ kɛtenkɛ̀ kó mufòmmu bo, kɛĩ́nkɛ̀ kɔ̃mu múnkɛ bomu. \v 45 Onìtì kètiwè Adɑmmu do mɔkɛ kɛtenkɛ̀ kó mmufòmmu mmu, kɛ̀ Adɑmmu sɔnwe Kirisi tú muyɑɑ́ kɛ duɔ̀ mufòmmu. \v 46 Kɛtenkɛ̀ kó mufòmmu muù ɔ̃ɔ̃ ketɛ́, kɛ̀ kɛĩ́nkɛ̀ kɔ̃mu ntũnní, dɛ̀ bɑ́ɑ́ nɑ kɛ́ceetɛ. \v 47 Kuyie ndɔ̀ɔ̀ Adɑmmu kètiwè nɛ̀ mutɑ̃́ɑ̃́ mmu, kɛ̀ Adɑmmu dɛ́rínwè Kirisi cùtɛ́ní kɛĩ́nkɛ̀. \v 48 Bɛ̀ɛ̀ tú Adɑmmu kètiwè kɔbɛ, bɛ̀ mɔ̀kɛ kɛtenkɛ̀ kó mufòmmu mmu kɛ̀ Adɑmmu wèè cùtɛ́ní kɛĩ́nkɛ̀ kòo duɔ̀ nkɛĩ́nkɛ̀ kó mufòmmu bɛ̀ɛ̀ tú o kɔbɛ. \v 49 Di mmɔ̀nnì tì dònnɛ̀ Adɑmmu bɛ̀ dɔ̀ɔ̀nɛ̀ wènwe mutɑ̃́ɑ̃́, nkɛ̀ dɛ mɔ̀nnì kpɑɑní kɛ̀ ti bo dontɛnɛ̀ wèè cùtɛ́ní kɛĩ́nkɛ̀. \p \v 50 N kɔbɛ ntɛnɛ̀ n dɔ́ kɛ́ di nɑ́kɛ́ tì, kɛtenkɛ̀ kó tikɔ̃̀ntì tiì í tɑti Kuyie nkpɑ̀ɑ̀tìyuu miɛkɛ, kɛ yɛ̃́ tìì kɔ̃̀ntì yóó pɑ̃ɑ̃kɛ tì bɑ́ɑ́ nɑ kɛ́mbo sɑ̃́ɑ̃̀. \p \v 51 Ntɛnɛ̀ disɔ̀rì kpɛti n dɔ́ kɛ di nɑ́kɛ́ tì: Ti í yóó kú timɔu dɔkɛ, ti yoo ceetɛmu. \v 52 Kutenkù deèmu kó tɛheutɛ̀ bo kuɔ́ ndìì mɔ̀nnì, kɛ̀ ti ceetɛmu mɛcɑ̃ɑ̃ nfɛnɔ̀nfɛ̀ kóò kɑ̃́mii tɛ̃mɛ̀, kɛ̀ bɛcíríbɛ̀ɛ yɑ̃́ntɛ́ kɛ̀ ti mmɔkɛ tikɔ̃̀ntì tìì yó nfòù sɑ̃́ɑ̃̀. \v 53 Tikɔ̃̀ntì tìì pɑ̃̀ɑ̃̀kù kɛ̀ tìi nɑɑ́ ntìì í yóó pɑ̃ɑ̃kɛ, kɛ̀ tìì kɔ̃ nkɛ̀ tìi nɑɑ́ ntìì yó mbo sɑ̃́ɑ̃̀. \v 54 Tikɔ̃̀ntì tìì pɑ̃̀ɑ̃̀kù tì bo nɑɑ́ ndìì mɔ̀nnì tìì í yóó pɑ̃ɑ̃kɛ, tìì kɔ̃ nkɛ̀ tìì nɑɑ́ ntìì yó mbo sɑ̃́ɑ̃̀, dɛ mɔ̀nnì kɛ̀ dɛ̀ɛ dɔɔ̀ tì wɑ̃̀rimɛ̀ kɛ tú: Ò nɑ mukṹṹ. \q1 \v 55 Mukṹṹ nyé ɑ nɑkùmɛ̀ kɔ̀tɛ kɛ̀? \q1 Yé ɑ kpɑ̃nnì kɔ̀tɛ kɛ̀? \m \v 56 Mukṹṹ nkó dikpɑ̃nnì tu mɛyɛi mmɛ, kɛ̀ mɛyɛi nkó muwɛ̃rímú tú ikuɔ́. \v 57 Ti sɑ̃ntí Kuyie nkùù ti duɔ́ mmuwɛ̃rímú nɛ̀ ti Yiɛ̀ nYesu Kirisi borɛ̀. \p \v 58 Kɛ̀ dɛ̀ dò mɛmmɛ, n kɔbɛ nfííkúnɛ̀ tei tei, kɛ̀ di kɔ̃̀ntì ńyɑu, kɛ̀ di pĩ́ nti Yiɛ̀ nkó mutɔ̃mmú kɛ̀ dɛ̀ kèrí dɛ ììkɛ̀, kɛ́nyɛ̃́ kɛ dò ndi pĩ́ mùù tɔ̃mmú ti Yiɛ̀ nkpɛ́í mmù í yɛ̀ dɛtetìrɛ̀. \c 16 \s1 Bɛ̀ pɑ̃ yɛ̀ɛ̀ pɑ̃rɛ̀ Kirisi kɔbɛ bɛ̀ɛ̀ bo Sedisɑdɛmmu \p \v 1 Dɛ̀ɛ̀ tu yɛpɑ̃rɛ̀ bɛ̀ pɑ̃ɑ̃ nyɛ̀ Sedisɑdɛmmu kɔbɛ, ntɛnɛ̀ n tiè ntì Kirisi kɔbɛ bɛ̀ɛ̀ bo Kɑdɑsii. Di dò nkɛ́ ti ntũnnɛ. \v 2 Bɑ́ tɛ̀ɛ̀ om̀pùtɛ̀ bɑ́ wè ò níí dɛitɛ ò dɔ́ kɛ́pɑ̃ kɛ̀ dɛ̀ mmɑmɛ̀ kɛ́dɔú nho cĩ́ɛ̃̀tɛ̀, kɛ bɑ́ɑ́ mbɑɑ m bo tuɔkoomɛ̀ kɛ̀ di nɛ́ cuɔ́ yɛpɑ̃rɛ̀. \v 3 M bo tuɔkoo dìì mɔ̀nnì m bo wɑ̃ri yɛpɑ́tɛ kɛ́duɔ́ ndi tɑ̃ɑ̃tɛ́ bɛ̀ kɛ̀ bɛ̀ɛ kɔtɛnɛ̀ dɛ kó yɛpɑ̃rɛ̀ Sedisɑdɛmmu. \v 4 Kɛ̀ dɛ̀ mɛ ndò n kɔtɛmu, bɛ̀ n nɛinɛ̀. \s1 Pɔɔri kó icɛ \p \v 5 N yó nkɔroo di ciɛ kɛ́yɛ̀ Mɑseduɔnni nwe, n dò nkɛ́ kɛ nyɛ̀. \v 6 Kɛ̀ dɛ̀ yɛ̀mmɛ̀ m bo mɔntɛ di ciɛ kɛ́deè diyɔ̃ɔ̃̀, kɛ̀ di n teénnɛ̀ kɛ̀ n nɑ kɛ́kɔtɛ n dò nkɛ́kɔtɛ kɛ̀. \v 7 N yí dɔ́ kɛ́ di yɑ̀ mɑ́ɑ̀ kɛ́pɛ̃ɛ̃tɛ́, n dɔ́ tí mbo kɛ́mɔntɛmu kɛ̀ nsɑ̀ kɛ̀ Kuyie ndɔ́. \p \v 8 N nɛ́ yó nkpɑɑ́ diɛ ndɛ Efɛɛsi kɛ́tuɔkɛnɛ̀ Pɑ̃ntikoti. \v 9 Kuyie nkpetɛ́mu kucɛ kɛ̀ m bo pĩ́ mmutɔ̃mmú diɛ mbɑ́ n kpɑntídɛ̀ntɔbɛ̀ mɛ nsũmɛ̀. \p \v 10 Kɛ̀ Timɔntee tùɔ̀koo di ò cɔutɛ́ kòo yɛ̀mmɛ̀ bɑ́ɑ́ cɑɑ̀rɛ̀, kɛ yɛ̃́ ò pĩ́mmɛ̀ Kuyie nkó mutɔ̃mmú mmu kɛ n dònnɛ̀. \v 11 Òmɔù bɑ́ɑ́ ò sènkɛ̀rì, di ò teennɛ̀ kòo wɛ̃tɛnínɛ̀ diwɛ̀ì, nhò bɑ̀ɑ̀mu nɛ̀ o kɔbɛ bɛ̀ɛ̀ ò cíe. \p \v 12 N yɑ́úkùnkomu ti kou Apodoosi kɔ̃̀ntì kɛ tú wèe nɛinɛ̀ bɛtɔbɛ̀ kɛ́kɔtoo, kòò tu o yɛ̀mmɛ̀ í yie, kɛ̀ mɛ̀ yie ndìì mɔ̀nnì ò bo kɔtoo. \s1 Pɔɔri bɛ̀ nɑ̀kɛ́ tì mɛsɔmmɛ kɛ bɛ̀ cɑu \p \v 13 Ndɑkɛnɛ̀, kɛ̀ di tɑ̃́kùmɛ̀ ńfííkú kɛ̀ dí mmɔkɛ dikɔ̃mbùɔ̀ kɛ́nkpeńnì Kuyie nkó kucɛ miɛkɛ. \v 14 Di dɔɔri dɛ̀ dɛmɔu di ndɛ̀ dɔ̀ɔ̀ri nɛ̀ mɛdɔ́kùmɛ̀. \p \v 15 Nyɛ̃́nɛ̀ Setifɑnnɑɑsi nɛ̀ o cĩ́ɛ̃̀tɛ̀ kɔbɛ kpɛ́í, mbɛ̀ɛ̀ ketɛ́ kɛ cɔutɛ́ Kirisi Akɑyii tempɛ̃ mmiɛkɛ kɛ duɔ́ mbɛmɑ́ɑ̀ Kirisi kó mutɔ̃mmú, kɛ teénnɛ̀ Kirisi kɔbɛ. \v 16 Ndénɛ̀ dɛ kó bɛnìtìbɛ̀ botí nɛ̀ bɛ̀ɛ̀ kó dimɑ̀ɑ̀ bɛ̀ wɛ̃ńnɛ̀ kɛ pĩ́ mmutɔ̃mmú. \p \v 17 Dɛ̀ n nɑɑtimu kɛ yɛ̃́ m mu nyí kɔ̀toomɛ̀ kɛ̀ Setifɑnnɑɑsi nɛ̀ Fɔritinnɑtuusi nɛ̀ Akɑyikuusi kɛ̀ bɛ̀ kɔ̀tɛní kɛ n teennɛ̀. \v 18 Kɛ yɑ́úkùnnɛ n kɔ̃̀ntì bɛ̀ yɑ́ukùnnɛ mɛ̀ɛ̀ botí di kpɛti. Nsɑ̃ntínɛ̀ dɛ kó bɛnìtìbɛ̀ botí. \p \v 19 Kirisi kɔbɛ bɛ̀ɛ̀ bo Asii bɛ̀ di dɔunko kɛ̀ Akidɑɑsi nɛ̀ Pirisiidi nɛ̀ Kirisi kɔbɛ bɛ̀ɛ̀ tiku bɛ cĩ́ɛ̃̀tɛ̀ kɛ̀ bɛ̀ di dɔunko nɛ̀ ti Yiɛ̀ nkó mɛtɑummɛ̀ miɛkɛ. \v 20 Kirisi kɔbɛ bɛ̀ɛ̀ bo diɛ mbɛmɔu bɛ̀ di dɔunko. \b \p Ǹdɔúnnɛ̀ ditɔbɛ̀ nɛ̀ diwɛ̀ì. \p \v 21 Mí mPɔɔri míì wɑ̃̀ri mudɔummu muu nnɛ̀ n nɔ̀ùtɛ̀. \b \p \v 22 Kòo mɔù í dɔ́ ti Yiɛ̀, Kuyie nhò cɔ̃ɔ̃. Mɑrɑnɑtɑ - Ti Yiɛ̀, nwɛ̃tɛní! \p \v 23 Ti Yiɛ̀ nYesu kó mɛsɑ̀ɑ̀ ní ndi bonɛ̀. \p \v 24 N di dɔ́mu dimɔu nɛ̀ Yesu Kirisi kó mɛtɑummɛ̀ miɛkɛ.