\id REV - shell for translator's use \ide UTF-8 \h Lepelesin \toc1 Jisas Klays Ne Jon Nop Takaw Jɨj We Gɨl Agyɨkak \toc2 Lepelesin \toc3 Lep \mt1 LEPELESIN \mt2 Jisas Klays Ne Jon Nop Takaw Jɨj We Gɨl Agyɨkak \c 1 \s Takaw ned agak ak \p \v 1 \x - \xo 1.1 \xo*\xt Dan 2.28-29, Jon 3.32, 12.49, Lep 1.19, 4.1, 22.6, 22.16\xt*\x* Yad bɨ God wog gɨñeb ne Jon. Takaw tɨkebin anɨb awl, ned mɨseŋ ma nɨgelak, Jisas Klays ne ag mɨseŋ lak. Takaw anɨb ak, tap anɨb okok wulep mɨdeb gɨnɨgab tek, God Jisas nop agñɨl, Jisas ne bɨ wog gɨñeb ne okok kɨlop agñɨnɨmuŋ agɨl gos nɨgak. Anɨgɨl nɨŋɨd, ensel ne ak agyokek apɨl, yɨp takaw ak agñak. \v 2 \x - \xo 1.2 \xo*\xt 1 Ko 1.6, 1 Jo 1.1, Lep 6.9\xt*\x* Takaw anɨb ak, God takaw ak ayɨp, Jisas Klays kɨdek gɨnɨgab tek takaw jɨj ak ayɨp, jɨmñɨl mɨdeb okok nɨŋɨd mɨdupsek takaw nɨŋɨd yɨbɨl nɨm, nɨbop agebin. \v 3 \x - \xo 1.3 \xo*\xt Luk 11.28, Jem 5.8, 1 Pi 4.7, Lep 22.7, 22.10\xt*\x* God ne gos anɨb okok ñek, mɨj awl kɨl tɨkɨl agñebin. Pen wulep mɨdeb, tap anɨb okok gɨjunɨgab ak nɨm, binɨb takaw tɨkebin anɨb awl pi ak nɨgɨlɨg nɨgɨnɨgabal okok sek, binɨb pi ak nɨgɨlɨg agñel nɨŋɨd dɨnɨgabal okok sek God gek, mɨñmɨñ gɨnɨgabal. \s Jon God binɨb ne pelpel apnan gɨpal man awl anep kugul ak, kɨlop mɨj kɨl tɨkak \p \v 4 \x - \xo 1.4 \xo*\xt Kis 3.14-15, Sek 3.9, Jon 1.1, Lep 1.8, 3.1, 4.5, 4.8, 5.6, 11.17, 16.5\xt*\x* Yad Jon. Nɨbi God binɨb ne pelpel apnan gɨpɨm, Esiya plopens man awl keke anep kugul ak mɨdebɨm okok, nɨbop mɨj ñu kɨl tɨkebin. God ne mɨñɨl mɨdeb, ned yek, kɨdek yenɨgab ak, nɨbop yɨmug nɨŋɨd gɨtep gek mɨdtep gɨnɨmɨb. Kawnan ne tam pakɨl anep kugul lup ak, God bɨawl besɨg mɨdep jɨj sɨŋak mɨdeb ak, ne abe nɨbop yɨmug nɨŋɨd gɨtep gek mɨdtep gɨnɨmɨb. \v 5 \x - \xo 1.5 \xo*\xt Sng 89.27, Ais 55.4, Jon 15.9, 18.37, Epe 1.20, Kol 1.18, 1 Ti 6.13, Hib 9.14, 1 Jo 1.7, 4.10, Lep 3.14, 17.14\xt*\x* Pen Jisas Klays ne God takaw agak ak dad apɨl yɨpɨd gɨl nep agɨl, jɨj gɨ kumɨl tɨkjakɨl, gapman bɨnonɨm lum awl mɨdebal abe kɨlop kodup ak, ne abe nɨbop yɨmug nɨŋɨd gɨtep gek mɨdtep gɨnɨmɨb. \p Ne chɨnop mapen lɨl kumak tek, gach chɨnop tɨg walɨg gɨyokek kɨm ameb tek lup. \v 6 \x - \xo 1.6 \xo*\xt Kis 19.6, 1 Ti 6.16, Hib 13.21, 1 Pi 2.5, 2.9, Lep 5.10, 20.6\xt*\x* Ne bɨnonɨm chɨn ak mɨdaknɨŋ, chɨn binɨb God nop sɨbogep okok mɨdɨl, Nap nop wog gɨtep gɨlɨg mɨdobun. Anɨb ak Jisas Klays yɨb nop pel pelnep dad aplaneb, kɨles ne tap okok mɨdupsek pel kod mɨdeb. Yaw. \p \v 7 \x - \xo 1.7 \xo*\xt Dan 7.13, Sek 12.10, Mat 24.30, Mak 13.26, Luk 21.27, Jon 19.34, 19.37, Apo 1.11, 1 Te 4.17\xt*\x* Pen nɨgɨm. Ne wɨsɨp sek apek nɨŋɨd, binɨb man okok mɨdupsek abe, binɨb nop ñagɨlak okok abe, nop mɨseŋ nɨgɨnɨgabal. Nop nɨŋɨd, binɨb mɨdupsek taynen anɨgɨpun agɨl, chɨb gek chaŋ awl yɨbɨl lɨnɨgabal. Yaw, tap anɨb ak gɨnɨgab. Tep. \p \v 8 \x - \xo 1.8 \xo*\xt Kis 3.14, Lep 1.4, 1.17, 4.8, 11.17, 15.3, 21.6, 22.13\xt*\x* God Bɨawl yɨbɨl, tap okok mɨdupsek gɨnɨmuŋ tek nep mɨdeb ak, ne agup, Yad ke bɨlel yelɨgɨpin, kɨdek yad ke yenɨgayn agup. God bɨawl agup anɨb ak, ne mɨñɨl mɨdeb, ned yek, kɨdek yenɨgab. \s Jon ne Klays nop nɨgak \p \v 9 \x - \xo 1.9 \xo*\xt Plp 1.7, 2 Ti 1.8, 2.12, Lep 6.9\xt*\x* Yad namam nɨbi Jon. Chɨn nɨm, God binɨb ne dɨl kod yenɨgab okok mɨdobun. Pen binɨb yokɨp okok, chɨnop gɨ tɨmel gel nɨŋɨd, Jisas nop ma kelɨgɨl, kɨles yɨbɨl gɨl gon ameb. Yad God takaw ak agñɨlɨg, Jisas nop gos nepin agenek, yɨp dam ñɨg solwala tɨb kus gak, man Patmos lɨlak. \p \v 10 \x - \xo 1.10 \xo*\xt Jon 20.26, Apo 10.10, 2 Ko 12.2, Lep 4.1-2\xt*\x* Anɨb okok mɨden, Bɨawl ñɨn awl ne olap apek, God Kawnan ak yɨp bak laknɨŋ, kud yad okok yɨl takaw awl olap akɨl tek agɨl agak, \v 11 Tap tay nep yomen nɨgɨnɨmɨn okok, mɨj ñu kɨl tɨkɨnɨmɨn agak. Kɨl tɨkɨl, God binɨb ne pelpel apnan gɨpal man awl keke anep kugul ak kɨlop, yoke amnɨmuŋ agak. Taun Epesus olap, Simena olap, Pegamum olap, Tayatayla olap, Sadis olap, Piladelpiya olap, Layodisiya olap agak. \p \v 12 \x - \xo 1.12 \xo*\xt Kis 25.37, Sek 4.2, Lep 1.20\xt*\x* Anɨb agaknɨŋ, yad bɨ takaw ageb anɨb ak nɨgin agɨl, adɨkɨl nɨgɨnek, lam gol dɨl gɨlak anep kugul ak yek. \v 13 \x - \xo 1.13 \xo*\xt Ese 1.26, Dan 7.13, 10.5, Lep 15.6\xt*\x* Pen lam nab anɨb ak, bɨ olap nop nɨgɨnek. Bɨ anɨb ak, Bɨ Olap Ñɨne tek ak yek. Ne chech palawl yɨbɨl olap yɨmɨl, gol dɨl gɨlak sɨbnag ak nab awl sɨŋak pal tɨbɨkak. \v 14 \x - \xo 1.14 \xo*\xt Dan 7.9, Lep 2.18, 14.2, 19.12\xt*\x* Kɨmɨg wɨj ne ak kayɨg yɨbɨl gɨl, chag sipsip wɨj kayɨg tek akaŋ, wɨsɨp kayɨg tek ak lak.\x - \xo 1.14-15 \xo*\xt Dan 10.6\xt*\x* Wɨdɨn ne ak, mab mɨŋɨlaŋ tek yek. \v 15 \x - \xo 1.15 \xo*\xt Ese 1.24, 43.2, Lep 14.2\xt*\x* Tob kɨd ak, tap kɨles blas apal ak dagɨlel, yɨnɨl kɨlɨd dup tek ak gak. Pen takaw ne ak, ñɨg sɨj awl puŋɨl, gu agup tek ak agak. \v 16 \x - \xo 1.16 \xo*\xt Epe 6.17, Hib 4.12, Lep 1.20, 2.1, 2.12, 2.16, 3.1, 19.15, 19.21\xt*\x* Ñɨn yɨpɨd kɨd ne ak, gap anep kugul ak dɨ yek. Pen baynat kɨd pɨspɨs gak ak, meg mɨgan alaŋ aplan jakak. Jomulɨk ne ak, subnab alaŋ apɨl, mɨlek kɨd yɨbɨl agɨl gup tek ak gak. \p \v 17 \x - \xo 1.17 \xo*\xt Ais 41.4, 44.6, 48.12, Ese 1.28, Dan 8.18, 10.10, Lep 2.8, 22.13\xt*\x* Yad nop nɨgen nebeŋ gek, tob agen nop sɨŋak apyap pakɨl, chɨp kumeb pal tek ak yenek. Anɨgenek, ñɨn yɨpɨd kɨd ne ak yɨp dɨnɨgɨlɨg agak, Ma pɨlɨkɨnɨmɨn. Yad bɨ ned yɨbɨl mɨdɨl, mɨd dad amɨl, kɨdek mɨd nep yenɨgayn agak. \v 18 \x - \xo 1.18 \xo*\xt Sng 68.20, Lom 6.9, Lep 4.9, 5.14\xt*\x* Yad nɨm bɨ pel mɨdep agak. Ned kumnek ak pen nɨgan. Mɨñɨl koŋɨm mɨdɨl, pel pelnep yenɨgayn agak. Binɨb kumɨl kanɨb tep abal ak sek, kanɨb tɨmel abal ak sek ki wul ak, yad kod mɨdebin agak. \p \v 19 \x - \xo 1.19 \xo*\xt Lep 1.1, 1.11, 2.1, 4.1\xt*\x* Anɨb ak mɨñɨl geb tek nɨŋɨd, kɨdek gɨnɨgab tek nɨŋɨd, mɨdupsek mɨj ayaŋ kɨl tɨkɨnɨmɨn agak. \v 20 \x - \xo 1.20 \xo*\xt Sek 4.2, Plp 2.15, Lep 1.12, 1.16, 2.1, 3.1\xt*\x* Pen tap nɨgeban okok, takaw we gɨl jɨj ne ak anɨgɨl mɨdeb agak. Lam gol dɨl gɨlak anep kugul nɨgeban okok, God binɨb ne pelpel apnan gɨpal man awl keke anep kugul ak agak. Pen gap anep kugul ak, ñɨn yɨpɨd kɨd yad adek ak nɨgeban okok, ensel anep kugul ak mɨdeb agak. God binɨb ne pelpel apnan gɨpal man awl keke anep kugul ak, ensel anɨb okok kɨli kɨlop kod mɨdebal agak. \c 2 \s God binɨb ne pelpel apnan gɨpal taun Epesus ak kɨlop takaw agak \p \v 1 \x - \xo 2.1 \xo*\xt Lep 1.16, 1.20\xt*\x* Bɨ anɨb ak takaw ogɨnap sek agɨl agak, Pen ensel ne Epesus binɨb God yɨl mɨdebal okok kɨlop kod mɨdep ak,\f + \fr 2.1 \fr*\ft God ensel agyokek amɨl, binɨb God yɨl mɨdebal okok kɨlop keke kod yelak. Jon takaw agak anɨb ak, ne ensel nokom nokom kɨlop agñak. Pen takaw anɨb ak, binɨb God yɨl mɨdebal okok mɨdupsek nɨŋɨd kɨdek gɨnɨgel agɨl gos nɨgak. Sapta 2 ayɨp 3 ayɨp nɨgɨnɨmɨb.\ft*\f* takaw agɨnɨgebin ak ensel ak nop kɨl tɨkɨnɨmɨn agak. Bɨ gap anep kugul ak ñɨn yɨpɨd kɨd ne adek ak dɨ mɨdɨlɨg, lam gol dɨl gɨlak anep kugul nab okok ajup ak, takaw nɨm ak agyokeb agak. \v 2 \x - \xo 2.2 \xo*\xt 2 Ko 11.13, 2 Pi 2.1, 1 Jo 4.1, Lep 2.9, 2.13, 2.19, 3.1, 3.8, 3.15\xt*\x* Okok tap nɨbi gɨpɨm ak, wog kɨles gɨl, gɨ dad amɨl koslam mɨdɨl, pen yɨlɨk ma nepɨm ak, nepin agak. Bɨ tɨmel gɨpal okok kɨlop nɨgem, nɨbop tep ma gup agak. Bɨ ogɨnap anɨgɨl apal, Chɨn bɨ Jisas takaw nop dad ameb okok mɨdobun apal agak. Pen mel ak, kɨli anɨgɨl ma mɨdebal agak. Takaw kɨlop yɨgɨlɨl nepɨm, bɨ takaw yepɨs agep okok agak. \v 3 \x - \xo 2.3 \xo*\xt Gal 6.9, Hib 12.3-5\xt*\x* Yad nepin, yɨp chɨgem binɨb kɨli nɨbop mɨŋel ñel, yɨlɨk ma nɨŋɨd yɨp chɨgɨl yɨbɨl mɨdebɨm agak. \p \v 4 Pen takaw olap mɨdeb agak. Yɨp ned chɨgɨl mapen yɨbɨl lelɨgɨpɨm adek ak, dam yokɨpɨm akal agak? \v 5 \x - \xo 2.5 \xo*\xt Mat 21.41-43, Lep 2.16, 2.22, 3.3, 3.19\xt*\x* Yɨp Bɨawl chɨn agɨl mapen lelɨgɨpɨm mɨñ tep anɨb ak, taynen kelɨgɨpun agɨl tepayaŋ ak dɨl, mɨdtep gelɨgɨpɨm tek yenɨmɨb agak. Mel ak, yad ap lam nɨbop ak pɨlɨg dɨnɨgayn agak. \p \v 6 \x - \xo 2.6 \xo*\xt Sng 139.21\xt*\x* Pen adek olap gɨtep gɨpɨm ak, yɨp tep gup agak. Binɨb Nikolas nop takaw tɨmel ne ak dɨl, tɨmel adek ak gel yɨp tep ma gup tek, nɨbop abe gup agak. \p \v 7 \x - \xo 2.7 \xo*\xt Stt 2.9, Ese 28.13, 31.8, Mat 11.15, Lep 2.11, 2.17, 2.29, 3.6, 3.13, 3.22, 22.2, 22.14, 22.19\xt*\x* Nɨbi binɨb tɨmud sek ak, God Kawnan ak, ne binɨb pelpel apnan gɨpal man awl keke okok kɨlop takaw agup ak nɨgɨnɨmɨb agak. Bɨ an kɨles tɨmel yɨbɨl penpen gɨnɨgab ak, nop agen, mab mɨdup olap dɨl ñɨbɨl, pel pelnep yenɨgab agak. Mab anɨb ak, God man ne alaŋ wog nab ne ak mɨdeb agak. \s God binɨb ne pelpel apnan gɨpal taun Simena ak kɨlop takaw agak \p \v 8 \x - \xo 2.8 \xo*\xt Ais 44.6, 48.12, Lep 1.17, 22.13\xt*\x* Bɨ anɨb ak takaw ogɨnap sek agɨl agak, Pen ensel ne Simena binɨb God yɨl mɨdebal okok kɨlop kod mɨdep ak, takaw agɨnɨgebin ak ensel ak nop kɨl tɨkɨnɨmɨn agak. Bɨ ned yɨbɨl mɨdɨl, mɨd dad amɨl, kɨdek mɨd nep yenɨgab ak, ned kumnek ak pen tɨkjakɨl koŋɨm mɨdeb ak, takaw nɨm ak agyokeb agak. \v 9 \x - \xo 2.9 \xo*\xt Lom 2.17, 2 Ko 11.14-15, 1 Ti 6.18, Jem 2.5, Lep 3.9\xt*\x* Yad nepin, binɨb yokɨp ogɨnap nɨbop gɨ tɨmel gel, nɨbi binɨb yɨmgeptek mɨdebɨm ak pen, yad nɨgen bin gɨn bɨ gɨn yɨbɨl mɨdebɨm agak. Pen Juda ogɨnap, chɨn Juda yɨpɨd gɨl mɨdobun apal ak pen, Satan binɨb ne mɨdɨl nɨbop takaw dɨlɨg mɨdebal ak, yad abe nepin agak. \p \v 10 \x - \xo 2.10 \xo*\xt Mat 10.22, 10.28, 24.13, 2 Ti 4.8, Jem 1.12, Lep 3.11\xt*\x* Nɨbi yul awl yɨbɨl dɨnɨgebɨm ak, gos awl ma nɨgɨnɨmɨb agak. Nɨgɨm. Wulep mɨdeb, Satan ne kɨli God nop chɨg tep gɨnɨgabal akaŋ apyap pakɨnɨgabal agɨl, ne gek, nɨbop ogɨnap dɨ nag lɨnɨgabal agak. Pen yɨp yɨl mɨdebɨm ak nɨŋɨd, nɨbop ñɨn anep wajɨlem ak tek, gɨ tɨmel gɨlɨg yenɨgabal agak. Pen nɨbop tɨtay dɨnɨgel akaŋ, pɨsnep paklɨnɨg gel, gos awl anɨb ak ma nɨgɨnɨmɨb agak. Yɨp chɨgɨl nep mɨdem nɨbop paklenɨgabal, tap teplep yɨbɨl nɨbop ñɨnɨgayn agak. Tap teplep anɨb ak anɨgɨl mɨdeb, nɨbi pel pelnep yenɨgabɨm agak. \p \v 11 \x - \xo 2.11 \xo*\xt Lep 13.9, 20.14, 21.8\xt*\x* Nɨbi binɨb tɨmud sek ak, God Kawnan ak, ne binɨb pelpel apnan gɨpal man awl keke okok kɨlop takaw agup ak nɨgɨnɨmɨb agak. Bɨ an kɨles tɨmel yɨbɨl penpen gɨnɨgab ak, tepayaŋ kumɨl yul awl dɨpal ak ma dɨnɨgab agak. \s God binɨb ne pelpel apnan gɨpal taun Pegamum ak kɨlop takaw agak \p \v 12 \x - \xo 2.12 \xo*\xt Ais 49.2, Lep 1.16\xt*\x* Bɨ anɨb ak takaw ogɨnap sek agɨl agak, Pen ensel ne Pegamum binɨb God yɨl mɨdebal okok kɨlop kod mɨdep ak, takaw agɨnɨgebin ak ensel ak nop kɨl tɨkɨnɨmɨn agak. Bɨ baynat ne kɨd pɨspɨs gak ak, takaw nɨm ak agyokeb agak. \p \v 13 \x - \xo 2.13 \xo*\xt Lep 3.8\xt*\x* Yad nepin, nɨb koslam yɨbɨl mɨdebɨm agak. Taun nɨbi mɨdebɨm nab ak, Satan kod mɨdeb agak. Pen nɨbi yɨp chɨg tep gɨl, yɨp nokom gos lɨnepɨm ak, gos yɨp ak nɨbi ma we gɨpɨm agak. Man awl Satan pel mɨdeb anɨb ak, bɨyad Adipas ne wog ma kelɨgɨl takaw yad pel agñek, nop ñagɨlak ak pen yɨp ma kelɨgɨpek agak. \v 14 \x - \xo 2.14 \xo*\xt Nam 22–24, 25.1-3, 31.16, Lo 23.4, Apo 15.29, 1 Ko 6.13, 8.9, 2 Pi 2.15, Jud 11\xt*\x* Pen takaw ogɨnap mɨdeb agak. Binɨb nɨbi ogɨnap, Balam takaw agñolɨgup ak dɨl kɨdek gebal agak. Bɨ Balam anɨb ak, bɨ Balak nop tɨmud wukek nɨm, am yepɨs gek, Yislel binɨb okok apyap pakɨlɨlak agak. Tap ñɨŋeb tap yokɨp sɨbogɨlak okok ñɨbɨlɨg, bin si bɨ si gɨlɨg gɨlak agak. \p \v 15 Ak pen nɨbi ogɨnap bɨ Nikolas takaw tɨmel ne ak dɨl, tɨmel adek nop ak kɨdek gɨl, gem amub agak. \v 16 \x - \xo 2.16 \xo*\xt Ais 11.4, 2 Te 2.8, Lep 1.16, 3.11, 19.15, 19.21, 22.7, 22.12, 22.20\xt*\x* Anɨb ak, chɨn taynen anɨgɨpun agɨl kelɨgɨnɨmɨb agak. Pen ma kelɨgɨnɨgabɨm ak, sɨkol won olap mɨdɨl yad nɨbop yɨl ownɨgayn agak. Apɨl, baynat meg mɨgan yad ayaŋ nɨb aplan jakup ak mɨdeb, binɨb anɨgɨpal okok ayɨp penpen gɨnɨgayn agak. \p \v 17 \x - \xo 2.17 \xo*\xt Kis 16.4, 16.14-15, 16.33-34, Ais 62.2, 65.15, Jon 6.48-50, Lep 2.7, 2.11, 3.12, 19.12\xt*\x* Nɨbi binɨb tɨmud sek ak, God Kawnan ak, ne binɨb pelpel apnan gɨpal man awl keke okok kɨlop takaw agup ak nɨgɨnɨmɨb agak. Bɨ an kɨles tɨmel yɨbɨl penpen gɨnɨgab ak, tap ñɨŋeb olap, bilet Mana\f + \fr 2.17 \fr*\ft Tap ñɨŋeb olap, bilet Mana apal ak, God ne tap ñɨŋeb anɨb ak bɨlel Yislel binɨb kɨlop ñak. Kɨli man Yijip kelɨgɨl, man nep binɨb ma yelak nab okok ajelɨgɨpal ñɨn ak, God tap ñɨŋeb bilet Mana anɨb ak kɨlop ñolɨgup. Pen Kisim Bek sapta 16 ayɨp Buk Song sapta 78 lain 24 nɨgɨnɨmɨb.\ft*\f* apal ak, binɨb yokɨp okok ma nepal ak, nop ñen ñɨŋɨnɨgab agak. Pen nop kab kayɨg olap ñɨnɨgayn agak. Kab ñɨnɨgayn adek anɨb ak, yɨb kɨdeyɨl ak keke tɨk ñenɨgayn, bɨ dɨnɨgab ak nep nɨgɨnɨgab agak. \s God binɨb ne pelpel apnan gɨpal taun Tayatayla ak kɨlop takaw agak \p \v 18 \x - \xo 2.18 \xo*\xt Lep 1.14-15\xt*\x* Bɨ anɨb ak takaw ogɨnap sek agɨl agak, Pen ensel ne Tayatayla binɨb God yɨl mɨdebal okok kɨlop kod mɨdep ak, takaw agɨnɨgebin ak ensel ak nop kɨl tɨkɨnɨmɨn agak. God Ñɨne, wɨdɨn mab mɨŋɨlaŋ tek mɨdɨl, tob kɨd ne ak, tap kɨles blas apal ak dagɨlel yɨnɨl kɨlɨd dup tek gak ak, takaw nɨm ak agyokeb agak. \v 19 Okok tap nɨbi gɨpɨm ak, yad nepin agak. Binɨb okok kɨlop mapen yɨbɨl lɨl, wog gɨñɨlɨg yɨbɨl mɨdebɨm agak. Yɨp gos lɨnɨŋɨd, wog kɨles gɨl gɨ dad amɨl pen yɨlɨk ma nepɨm ak, nepin agak. Gɨpɨm anɨb ak, ned sɨkol sɨkol gelɨgɨpɨm ak pen, mɨñɨl tapɨn gɨpɨm agak. \v 20 \x - \xo 2.20 \xo*\xt 1 Kin 16.31, 2 Kin 9.7, Apo 15.20, 15.29, 1 Ko 10.19, Lep 2.14\xt*\x* Pen takaw olap mɨdeb agak. Bin Jesebel takaw yepɨs agep ak, yad bin God gos ñek agñeb agek, nɨbi nop taynen kelɨgem nɨb ayɨp mɨdeb agak? Binɨb wog yad gɨñɨbal okok kɨlop takaw yepɨs agñek, tap mɨdup dam tap yokɨp sɨbog ñɨbal okok ñɨbɨlɨg, bin si bɨ si gɨlɨg gɨpal agak. \v 21 \x - \xo 2.21 \xo*\xt Lom 2.4, Lep 9.20\xt*\x* Ne bɨ si tap tɨmel adek anɨb ak kelɨgɨl, mɨdtep gɨnɨmuŋ akaŋ agɨl, nɨg mɨd mel nɨŋɨd kelɨgɨpin agak. \v 22 Anɨgup tek pen gen, mɨñak awl gek yul awl dɨnɨgab agak. Binɨb nop kɨdek gɨl bin si bɨ si gɨpal anɨb okok, taynen anɨgɨpun agɨl ma kelɨgel, kɨlop abe gen yul awl yɨbɨl dɨnɨgabal agak. \v 23 \x - \xo 2.23 \xo*\xt Sng 7.9, 62.12, Jer 11.20, 17.10, Lom 8.27, 2 Ko 5.10, 2 Ti 4.14, Lep 20.12-13\xt*\x* Ñapay ne okok kɨlop paklen kumnɨgabal. Kumnɨgabal ak nɨm, binɨb yad man keke mɨdebal tek, yɨp nɨgtep gɨl agɨnɨgabal, Ne gos tɨmud nab kɨlop ayaŋ nɨgtep yɨbɨl gɨl nep, binɨb okok bɨlokup agɨnɨgabal agak. Anɨgɨpin tek, nɨbi nɨnokom mɨdupsek gɨpɨm tek nɨŋɨd, anɨb ak tek nɨbop pen ñɨnɨgayn agak. \p \v 24 Pen nɨbi Tayatayla binɨb ogɨnap, takaw olap nɨbop agɨnɨgebin agak. Binɨb agebin okok, kɨli bin takaw nop ak kɨdek ma gɨl, tap adek anɨb ak gos nɨŋɨd ma apal, Satan takaw ag we gup apal agak. Nɨbi anɨb tek ma gɨpɨm ak nɨm, takaw mɨŋel nɨbop ogɨnap ma mɨdeb agak. \v 25 \x - \xo 2.25 \xo*\xt Lep 3.11\xt*\x* Pen yɨp chɨgɨpɨm anɨb ak, chɨchɨk dɨl mɨdem mɨdem, kɨdek yad nɨnɨm agak. \v 26 \x - \xo 2.26 \xo*\xt Mat 19.28, Jon 6.29, 1 Ko 6.3, 1 Jo 3.23, Lep 20.4\xt*\x* Bɨ an kɨles tɨmel yɨbɨl penpen gɨl, wog yad gɨtep gɨnɨgab ak, amɨl amɨl tap okok mɨdupsek kul gɨnɨgab ñɨn anɨb ak, nop agen, binɨb man keke okok kɨlop bɨ kod mɨdep yenɨgab agak.\x - \xo 2.26-27 \xo*\xt Sng 2.8-9\xt*\x* \v 27 \x - \xo 2.27 \xo*\xt Dan 7.22, Lep 12.5\xt*\x* Taynen? Bapi takaw olap yɨp agɨl agup, Binɨb okok kɨlop kɨles gɨl kod yenɨmɨn agup agak. Anɨb ak tek, yad agen, bɨ anɨb ak binɨb man keke okok kɨlop kɨles gɨl kod yenɨgab agak. Yɨl kɨles olap dɨl, kɨlop pak jɨsɨpuk jɨsɨpuk gɨnɨgab, sɨge cheg ak tek agak. \p \v 28 \x - \xo 2.28 \xo*\xt Lep 22.16\xt*\x* Pen gap pogɨlɨn man tɨkɨnɨg gaknɨŋ nepal tek ak nop ñɨnɨgayn agak. \v 29 Nɨbi binɨb tɨmud sek ak, God Kawnan ak, ne binɨb pelpel apnan gɨpal man awl keke okok kɨlop takaw agup ak nɨgɨnɨmɨb agak. \c 3 \s God binɨb ne pelpel apnan gɨpal taun Sadis ak kɨlop takaw agak \p \v 1 \x - \xo 3.1 \xo*\xt Lep 1.4, 1.16, 2.2, 5.6\xt*\x* Bɨ anɨb ak takaw ogɨnap sek agɨl agak, Pen ensel ne Sadis binɨb God yɨl mɨdebal okok kɨlop kod mɨdep ak, takaw agɨnɨgebin ak ensel ak nop kɨl tɨkɨnɨmɨn agak. Bɨ God Kawnan ne ak tam pakɨl anep kugul lup ak ayɨp mɨdɨl, gap anep kugul ak dɨ mɨdeb ak, takaw nɨm ak agyokeb agak. Okok tap nɨbi gɨpɨm ak, yad nepin agak. Binɨb okok kɨli agɨlak, Nɨbi Sadis binɨb God yɨl mɨdebɨm okok, koŋɨm mɨdebɨm agɨlak agak. Pen nɨbi pɨsnep kubɨm agak. \v 2 Wɨsɨn sawl kɨnebɨm ak kelɨgɨl, añɨŋ lep bad nɨbi ak mɨdeb tek, añɨŋ lɨl tɨkjakɨl God agup wog adek ak gɨjunɨmɨb agak. Tap okok nɨbi gɨpɨm adek ak God yad ak ne nɨgek tep ma gup agak. \v 3 \x - \xo 3.3 \xo*\xt Mat 24.43-44, Luk 12.39-40, 1 Te 5.2, 5.6, 1 Ti 6.20, 2 Pi 3.10, Lep 2.5, 16.15\xt*\x* Anɨb ak takaw tep agñelak nɨŋɨd dɨpek ak, taynen kelɨgɨpun agɨl, adɨkɨd tepayaŋ dɨl kɨdek gɨnɨmɨb agak. Wɨsɨn kɨl kɨn yenɨgabɨm ak, yad bɨ tap si dep okok nɨg mɨdel ma opal tek ak apen, nɨbi ma nɨgɨnɨgabɨm ñɨn akal ownɨgayn agak. \p \v 4 \x - \xo 3.4 \xo*\xt Apo 1.15, Jud 23, Lep 6.11, 7.9, 7.13\xt*\x* Pen Sadis binɨb nɨbi ogɨnap mɨdtep gɨl, chech kɨli okok gel gach ma gup agak. Kɨli gɨtep gel yɨp tep gup ak nɨm, chech kayɨg pal lɨl, yad ayɨp ajonɨgabun agak. \v 5 \x - \xo 3.5 \xo*\xt Kis 32.32-33, Sng 69.28, Mat 10.32, Luk 10.20, 12.8, Plp 4.3, Lep 3.18, 19.8, 20.12\xt*\x* Bɨ an kɨles tɨmel yɨbɨl penpen gɨnɨgab ak, chech kayɨg tep anɨb ak tek lɨñɨnɨgayn agak. Pen yɨb nop pel mɨdep mɨj ayaŋ kɨl tɨk len mɨdeb ak, ma wik yokɨnɨgayn agak. Bapi sek, ensel ne okok sek ayɨp nɨg yelaknɨŋ, bɨyad yɨl mɨdeb agɨl mɨseŋ agñɨnɨgayn agak. \p \v 6 Nɨbi binɨb tɨmud sek ak, God Kawnan ak, ne binɨb pelpel apnan gɨpal man awl keke okok kɨlop takaw agup ak nɨgɨnɨmɨb agak. \s God binɨb ne pelpel apnan gɨpal taun Piladelpiya ak kɨlop takaw agak \p \v 7 \x - \xo 3.7 \xo*\xt Jop 12.14, Ais 22.22, Luk 1.32, Apo 3.14, 1 Jo 5.20\xt*\x* Bɨ anɨb ak takaw ogɨnap sek agɨl agak, Pen ensel ne Piladelpiya binɨb God yɨl mɨdebal okok kɨlop kod mɨdep ak, takaw agɨnɨgebin ak ensel ak nop kɨl tɨkɨnɨmɨn agak. Bɨ suŋtep ak, ne takaw nɨŋɨd yɨbɨl agɨl, bɨnonɨm Depid ki nop ak dɨ mɨdeb agak. Bɨ anɨb ak kanɨb yɨkek, binɨb ogɨnap gɨñɨnɨgel tek ma lup pen gɨñek, yɨkɨnɨgel tek ma lup ak, takaw nɨm ak agyokeb agak. \v 8 \x - \xo 3.8 \xo*\xt 1 Ko 16.9, 2 Ko 2.12, Lep 2.2\xt*\x* Okok tap nɨbi gɨpɨm ak, yad nepin agak. Nɨgɨm, nɨbop kanɨb yɨkɨpin ak nɨm, binɨb ogɨnap gɨñɨnɨgel tek ma lup agak. Nɨbi kɨles sɨkol olap mɨdeb ak pen, takaw yad ak kɨdek gɨl, yɨb yɨp sawl ma gɨpɨm agak. \v 9 \x - \xo 3.9 \xo*\xt Ais 43.4, 45.14, 49.23, 60.14, Lep 2.9\xt*\x* Pen binɨb kɨli chɨn Juda yɨpɨd gɨl mɨdobun agɨl yepɨs apal okok, Satan binɨb ne mɨdebal agak. Ak nɨm kɨlop gen, tob agen nɨbop sɨŋak kɨgom yɨmɨl, jel kuyan gɨl nɨgɨnɨgabal, yad nɨbop mapen yɨbɨl lɨpin agak. \v 10 \x - \xo 3.10 \xo*\xt Ais 24.17, Luk 21.19, 2 Ti 2.12, 2 Pi 2.9\xt*\x* Nɨbop gɨ tɨmel gel, apin tek yɨp kɨdek gɨl yɨlɨk ma nepɨm ak, binɨb lum awl kɨlop mɨdupsek gɨ tɨmel gɨl mɨŋel ñɨnɨgab ñɨn ak, nɨbop sek ma gɨ tɨmel gɨnɨgab nɨgɨnɨgabal agak. \p \v 11 \x - \xo 3.11 \xo*\xt Plp 4.5, Lep 2.10, 2.16, 2.25, 22.7, 22.12, 22.20\xt*\x* Wulep mɨdeb ownɨgayn agak. Yɨp chɨgɨl mɨdem, tap teplep nɨbop ñen pel pelnep yenɨgabɨm ak, binɨb ogɨnap tɨg asɨk ma dɨnɨgel agak. \v 12 \x - \xo 3.12 \xo*\xt Ais 62.2, 65.15, Ese 48.35, Gal 2.9, 4.26, Hib 12.22, Lep 14.1, 21.2\xt*\x* Bɨ an kɨles tɨmel yɨbɨl penpen gɨnɨgab ak, God nop gen, God agnɨgep kal awl kal meg awl olap tek mɨdɨl nɨm, yokɨp okok ma gɨ ajenɨgab agak. Wak adek nop ak, God yad ak yɨb nop ak tɨkɨl, man awl ne Jelusalem kɨdeyɨl ak yɨb tɨkɨl gɨnɨgayn agak. God yad ak man awl ne Jelusalem anɨb ak, God agek man ne alaŋ nɨb lum awl ownɨgab agak. Yɨb yad kɨdeyɨl ak abe, wak adek nop ak tɨkɨnɨgayn agak. \p \v 13 Nɨbi binɨb tɨmud sek ak, God Kawnan ak, ne binɨb pelpel apnan gɨpal man awl keke okok kɨlop takaw agup ak nɨgɨnɨmɨb agak. \s God binɨb ne pelpel apnan gɨpal taun Layodisiya ak kɨlop takaw agak \p \v 14 \x - \xo 3.14 \xo*\xt Snd 8.22, Ais 65.16, 2 Ko 1.20, Kol 1.15, Lep 1.5, 19.11, 22.6\xt*\x* Bɨ anɨb ak takaw ogɨnap sek agɨl agak, Pen ensel ne Layodisiya binɨb God yɨl mɨdebal okok kɨlop kod mɨdep ak, takaw agɨnɨgebin ak ensel ak nop kɨl tɨkɨnɨmɨn agak. Tap okok mɨdupsek God ne gɨlak ak, yad ke bɨ tap jɨj agak. Yad bɨ takaw nɨŋɨd yɨbɨl, God takaw agup tek kɨdek gɨl, takaw nɨŋɨd yɨbɨl nep apin agak. Yad takaw nɨm ak agyokebin agak. \p \v 15 \x - \xo 3.15 \xo*\xt Lom 12.11, Lep 2.2\xt*\x* Okok tap nɨbi gɨpɨm ak, yad nepin agak. Yad nepin, nɨbi ñɨg yɨgen tek ma mɨdebɨm agak. Pen nɨbi ñɨg yɨneb tek ma mɨdebɨm agak. Nɨbi ñɨg yɨgen tek yebɨkep, ak tep yɨbɨl agak. Pen nɨbi ñɨg yɨneb tek yebɨkep, ak abe tep yɨbɨl agak. \v 16 Ak pen, nɨbi ñɨg yɨgen tek ma mɨdebɨm, ñɨg yɨneb tek abe ma mɨdebɨm agak. Anɨb ak nɨbi ñɨg ak ñɨbel tep ma gup tek mɨdebɨm, nɨbop yak yokɨnɨgayn agak. \v 17 \x - \xo 3.17 \xo*\xt Hos 12.8, Luk 12.21, 1 Ko 4.8\xt*\x* Nɨbi apɨm, Chɨn mɨdtep yɨbɨl gɨpun apɨm agak. Tap chɨn kuŋay mɨdeb, tap olap ma tek dup apɨm ak pen, nɨb ke ma nepɨm agak. Nɨbi binɨb yɨmgeptek yebek, binɨb okok nɨbop nɨŋɨd yɨmug nepal agak. Tap ma yek, wɨdɨn koy gɨl, chɨb mɨgan day nep mɨdebɨm agak. \v 18 \x - \xo 3.18 \xo*\xt Ais 55.1, Mat 13.44, 2 Ko 5.3, Jem 2.5, Lep 3.5, 4.4, 7.13, 16.15\xt*\x* Anɨb ak nɨm, nɨgtep ma gɨpɨm tek, takaw yad apin adek ak dɨnɨmɨb agak. Tap gol yad ak dagɨlek yɨnɨl, dayday sek ma mɨdeb ak tawnɨmɨb agak. Tawɨl, tap kuŋay yɨbɨl yonɨmuŋ agak. Pen nɨbi chɨb mɨgan day nep mɨdem nɨgel nebeŋ gaknɨŋ mɨdebɨm tek, chech kayɨg tep yad ak tawɨl lɨnɨmɨb agak. Pen wɨdɨn lep tap ak tawɨl lem, wɨdɨn suŋ lek nɨgtep gɨnɨmɨb agak. \v 19 \x - \xo 3.19 \xo*\xt Snd 3.12, 1 Ko 11.32, Hib 12.6, Jem 1.12, Lep 2.5\xt*\x* Binɨb mapen lɨpin okok, kɨlop mɨdtep gɨlaŋ agɨl, mɨŋel ñɨlɨg tɨmud wukɨpin agak. Anɨb ak tap tɨmel gɨpun ak taynen anɨgɨpun agɨl kelɨgɨl, gɨtep gɨnɨmɨb agak. \v 20 \x - \xo 3.20 \xo*\xt Luk 12.37, Jon 14.23, 1 Jo 2.24\xt*\x* Nɨgɨm. Yad ap seŋayaŋ mɨdɨlɨg, kanɨb pak gigu gɨlɨg kod mɨdebin agak. Binɨb olap takaw yad ak nɨŋɨd, agek kal mɨgan amnɨgayn okok, yad ne ayɨp tap ñɨbɨl, ne pen yad ayɨp tap ñɨbɨl, jɨmñɨl yonɨgabun agak. \p \v 21 \x - \xo 3.21 \xo*\xt Mat 19.28, Luk 22.30, 2 Ti 2.12, Lep 2.26-27\xt*\x* Bɨ an kɨles tɨmel yɨbɨl penpen gɨnɨgab ak, yad agen yad ayɨp bɨnonɨm besɨg mɨdep ak besɨg yonɨgabul agak. Bɨlel yad anɨb ak tek gɨnek agak. Yad kɨles tɨmel yɨbɨl penpen gɨnek ak, Bapi yad ne agek, ne ayɨp bɨnonɨm besɨg mɨdep ak besɨg yolok agak. \p \v 22 Nɨbi binɨb tɨmud sek ak, God Kawnan ak, ne binɨb pelpel apnan gɨpal man awl keke okok kɨlop takaw agup ak nɨgɨnɨmɨb agak. \c 4 \s Kɨli God yɨb nop dad aplanɨlak, man ne alaŋ \p \v 1 \x - \xo 4.1 \xo*\xt Lep 1.1, 1.10, 1.19, 11.12, 22.6\xt*\x* Pen takaw kɨl tɨkɨpin anɨb ak nɨŋɨd, sayn tap olap nɨgɨnek, God man ne alaŋ kanɨbtub yɨkɨl yek. Ned akɨl tek agek nɨgɨnek ak, tepayaŋ ak agɨl yɨp agak, Adek awl ape, tap kɨdek gɨnɨgab okok nep yomin agak. \v 2 \x - \xo 4.2 \xo*\xt Sng 47.8, Ais 6.1, Jer 17.12, Lep 4.9, 17.3, 21.10\xt*\x* Anɨb agaknɨŋ, God Kawnan ne ak ap yɨp bak laknɨŋ nɨgɨnek, God man ne alaŋ bɨ olap mɨdɨl, bɨnonɨm besɨg mɨdep adek sɨŋak besɨg yek.\x - \xo 4.2-3 \xo*\xt Ese 1.26-28, 10.1\xt*\x* \v 3 Wak nop ak ke yɨbɨl lɨl, kab Kɨlmejɨk ayɨp kab Koniliyan ayɨp tek ñɨñakol gɨlɨg yek. Pen chɨben ak nop gaw gɨl, kab Emelal tek gugɨñ pagɨñ gɨl, yɨnɨg tɨk yapɨlɨg yek. \v 4 \x - \xo 4.4 \xo*\xt Lep 3.18, 6.11, 11.16, 19.14\xt*\x* Bɨnonɨm besɨg mɨdep ne ak nab ayaŋ mɨdaknɨŋ, bɨawl besɨg mɨdep anep 24 okok lɨl kus gɨlak. Bɨawl anɨb okok chech kayɨg yɨmɨl, tap gol dɨl gɨlak nag ak, kɨmɨg cheg okok keke lɨl, besɨg yelak. \v 5 \x - \xo 4.5 \xo*\xt Kis 19.16, Ese 1.13, Sek 4.2, Lep 1.4, 8.5, 11.19, 16.18\xt*\x* Bɨnonɨm besɨg mɨdep sɨŋak, añɨñak dɨlɨg, tɨmuk awl agɨlɨg, gu agek palsek amnak. Jɨj anɨb sɨŋak sup mɨlek anep kugul ak mɨlek gɨ yek. Sup mɨlek anɨb okok nɨm, God Kawnan ne ak tam pakɨl anep kugul lup ak. \v 6 \x - \xo 4.6 \xo*\xt Ese 1.5-10, 1.22, Lep 15.2\xt*\x* Bɨnonɨm besɨg mɨdep ne yek jɨj sɨŋak, tap olap ñɨg solwala ak glas tek kɨd yɨbɨl agɨl yek.\x - \xo 4.6-7 \xo*\xt Ese 1.5-10, 10.14\xt*\x* \p Besɨg mɨdep bak ne ak, tap kɨm mɨdep omɨŋal omɨŋal jak mɨd kus gɨlak. Tap anɨb okok wɨdɨn kɨli kuŋay nep kud okok mɨdɨl, wɨŋ okok mɨdɨl gak. \v 7 Tap kɨm mɨdep anɨb okok, olap chen layon tek lak, olap chag bulmakaw ñɨluk tek lak, olap bɨ jomulɨk tek lak, olap yawl duk pɨl palsek lɨ ajɨpal tek lak. \v 8 \x - \xo 4.8 \xo*\xt Ais 6.2-3, Ese 1.18, 10.12, Lep 1.4, 1.8\xt*\x* Pen tap anɨb okok mɨdupsek pɨlɨkɨd anep kagol ak lak. Wɨdɨn kuŋay yɨbɨl, adek okok dɨl, pɨlɨkɨd okok dɨl mɨdupsek yu gak. Pen subnab maynab ayaŋ, kɨmep ag mɨdɨlɨg agɨlak, \mi God Bɨawl yɨbɨl, tap okok mɨdupsek gɨnɨmuŋ tek nep mɨdeb ak agɨlak. Ne bɨ suŋtep agɨlak. Ne bɨ suŋtep agɨlak. Ne bɨ suŋtep agɨlak. Ned yek, mɨñɨl mɨdeb, kɨdek yenɨgab agɨlak. \m \v 9 \x - \xo 4.9 \xo*\xt Dan 4.34, 6.26, 12.7, Lep 1.18, 4.2, 4.10, 5.14, 15.7\xt*\x* Pen tap kɨm mɨdep keke omɨŋal omɨŋal anɨb okok, bɨ bɨnonɨm besɨg mɨdep adek yek ak pel pelnep yenɨgab ak kɨlop tep gaknɨŋ, nop tep agɨlɨg yɨb nop dad aplanɨlak. \v 10 \x - \xo 4.10 \xo*\xt Lep 4.4, 4.9, 5.1, 5.7-8, 5.13-14, 6.16, 7.15, 19.4, 21.5\xt*\x* Aplanelak, 24 bɨawl okok, kɨli jɨj sɨŋak kɨgom yɨmɨl, bɨ bɨnonɨm besɨg mɨdep adek yek ak nop gos anep lɨlɨg Bɨawl yɨbɨl ak pel pelnep yenɨgab agɨlɨg, nag kɨmɨg cheg lɨlak ak tɨg asɨkɨlak. Tɨg asɨkɨl ne yek sɨŋak dɨyokɨl, yɨb nop dad aplanɨlɨg agɨlak, \mi \v 11 \x - \xo 4.11 \xo*\xt Apo 17.24, Epe 3.9, Kol 1.16, Lep 5.12, 10.6\xt*\x* God Bɨawl chɨn, nad tap okok mɨdupsek gɨlɨnak agɨlak. Gos nad nɨŋɨd tap okok mɨdupsek gɨlɨnak agɨlak. Gɨle, mɨñɨl tap anɨb okok mɨdupsek mɨdeb agɨlak. Anɨge, binɨb mɨdupsek kɨlop tep yɨbɨl gek, yɨb nep dad aplanɨl, kɨles nad muk okok yelak agɨlak. Anɨgebal nɨm, teplep mɨdeb agɨlak. \c 5 \s Jon ne mɨj kɨl tɨkɨlak olap nɨgak \p \v 1 \x - \xo 5.1 \xo*\xt Ais 29.11, Ese 2.9-10, Dan 12.4\xt*\x* Pen nɨgɨnek, bɨ bɨnonɨm besɨg mɨdep ak yek, mɨj palawl dayday kamɨlak olap, ñɨn yɨpɨd kɨd ak dɨ yek. Mɨj kamɨlak anɨb ak, yɨb okok seŋ adek okok ken tɨkɨl, mɨgan ayaŋ ken tɨkɨl gɨlak. Pen dayday kamɨl, nag keke anep kugul ak tunɨg tep yɨbɨl gɨlak. \v 2 Pen God ensel ne awl yɨbɨl olap nɨgɨnek. Ensel anɨb ak apɨl, suk awl agɨl agak, Bɨ an tek nag lak awl wɨsɨbɨl, mɨj anɨb awl malakɨnɨgab agak? \v 3 Anɨb agak ak pen, bɨ wɨsɨp alaŋ akaŋ, lum awl akaŋ, muk okyaŋ ogɨnap akaŋ, mɨj anɨb ak malakɨl nɨgɨnɨgel tek olap ma yelak. \v 4 Anɨgek nɨgen, mɨj anɨb ak malakɨl nɨgɨnɨgel tek olap ma yelak. Yad anɨb ak nɨŋɨd, chɨb gek chaŋ awl lɨnek. \v 5 \x - \xo 5.5 \xo*\xt Stt 49.9, Ais 11.1, 11.10, Lom 15.12, Hib 7.14, Lep 6.1, 22.16\xt*\x* Pen bɨawl anep 24 okok, olap yɨp agak, Chaŋ ma lɨnɨmɨn agak. Nɨgan. Bɨ olap yɨb nop ak Chen Layon kɨles tek agɨlak agak. Ne Juda jɨj ak nɨb, bɨnonɨm Depid tɨkek tɨk dad amɨl, nop tɨkelak ne Bɨawl yek agak. Ne bɨ penpen gep ak kɨlop ñag jup tek, mɨj anɨb ak nag anep kugul ak wɨsɨbɨl, malakɨnɨgab agak. \s Jon Chag Sipsip Ñɨluk ak nop nɨgak \p \v 6 \x - \xo 5.6 \xo*\xt Ais 53.7, Sek 4.10, Jon 1.29, 1.36, Lep 1.4, 4.5, 5.9, 5.12, 13.8\xt*\x* Pen nɨgɨnek, Chag Sipsip Ñɨluk ñag lelak kumak tek olap jakɨl yek. Ne bɨnonɨm besɨg mɨdep abe, tap kɨm mɨdep omɨŋal omɨŋal anɨb okok abe nab sɨŋak yek. Pen bɨawl kuskus gɨl yelak. Chag Sipsip Ñɨluk anɨb ak mablod anep kugul ak, wɨdɨn anep kugul ak lak. Wɨdɨn anep kugul lak takaw jɨj ak, God Kawnan ne ak tam pakɨl anep kugul lup ak. Kawnan ne anɨb ak yokek, lum okok mɨdupsek kɨd kɨd amub. \v 7 \x - \xo 5.7 \xo*\xt Lep 4.2, 4.10\xt*\x* Pen Chag Sipsip Ñɨluk ak bɨ bɨnonɨm besɨg mɨdep yek ak jɨj sɨŋak amnak. Amɨl, mɨj kamɨl ñɨn yɨpɨd kɨd okok ken dɨ yek ak ne dak. \v 8 \x - \xo 5.8 \xo*\xt Sng 141.2, Lep 4.8-10, 8.3-4, 15.2\xt*\x* Dak tek, tap kɨm mɨdep omɨŋal omɨŋal anɨb okok sek, 24 bɨawl okok sek, ap kɨli Chag Sipsip Ñɨluk yek sɨŋak kɨgom yɨmɨlak. Bɨawl anɨb okok kɨli tap gita tek okok keke dɨl, kɨnag gol dɨl gɨlak okok keke dɨ yelak. Kɨnag dɨ yelak mɨgan anɨb okok, tap kuy tep owep ak dagɨlel sɨkom kuy tep aplan jakɨl yek. Tap kuy tep owep God nop dagɨlɨlak anɨb ak, binɨb God yɨl yelak okok agnɨgep kɨli tek ak. \v 9 \x - \xo 5.9 \xo*\xt Sng 33.3, 40.3, 96.1, 98.1, 144.9, Ais 42.10, Apo 20.28, Epe 1.7, Hib 9.12, 1 Pi 1.18-19, 1 Jo 1.7, Lep 14.3\xt*\x* Pen kɨli kɨmep kɨdeyɨl olap agɨl agɨlak, \mi Nep ñag lelak kumnak ak, binɨb man keke mɨdebal tek, jɨj keke mɨdebal tek, takaw yɨbɨl keke apal tek, wak keke lup tek, ogɨnap God yɨl dɨnak agɨlak. God yɨl dɨnak ak nɨm, nak nokom mɨj kamɨl tunɨg tep gak anɨb ak, dɨ wɨsɨbɨl malakɨnɨmɨn tek lup agɨlak. \v 10 \x - \xo 5.10 \xo*\xt Kis 19.6, Ais 61.6, 1 Pi 2.5, Lep 1.6, 20.6, 22.5\xt*\x* Nad bɨnonɨm kɨli ak mɨdaknɨŋ, kɨli binɨb God nop sɨbogep okok mɨdɨl, God chɨn anop wog gɨtep gɨlɨg mɨdebal agɨlak. Kɨdek kɨli nad ayɨp, binɨb lum awl kɨlop kodɨnɨgabal agɨlak. \s Chag Sipsip Ñɨluk ak yɨb nop dad aplanɨlak \p \v 11 \x - \xo 5.11 \xo*\xt Sng 68.17, Dan 7.10, Hib 12.22, Lep 4.4-6\xt*\x* Pen tepayaŋ nɨŋɨd nɨgɨnek, ensel ñɨn juwɨl ñɨn juwɨl, tawsin milion kuŋay yɨbɨl kuŋay yɨbɨl ap yelak. Apɨl bɨnonɨm besɨg mɨdep ak sek, tap kɨm mɨdep omɨŋal omɨŋal okok sek, bɨawl anep 24 okok sek kɨlop puŋɨl kus gɨl agɨl, \v 12 \x - \xo 5.12 \xo*\xt 1 Sto 29.11, Lep 5.6\xt*\x* meg mɨgan dad aplanɨlɨg agɨlak, \mi Chag Sipsip Ñɨluk nop ñag lelak kumak ak, ne bɨ tep yɨbɨl agɨlak. Ne nɨm, bɨ yɨb awl yɨbɨl mɨdɨl, kɨles dɨl, gos teplep abe nɨŋɨd, tap teplep okok mɨdupsek dɨnɨmuŋ tek yenɨgab agɨlak. Binɨb okok kɨlop tep yɨbɨl gek, nop tep agɨl, yɨb nop dad aplanɨgabal agɨlak. \p \v 13 \x - \xo 5.13 \xo*\xt Lom 9.5, Plp 2.10, 1 Ti 6.16, 1 Pi 4.11, Lep 4.2, 4.10, 6.16, 7.10\xt*\x* Pen nɨgɨnek, tap mɨdupsek God ne gɨlak okok, wɨsɨp alaŋ, lum awl, muk okyaŋ, ñɨg solwala nab ayaŋ, okok mɨdupsek agɨl agɨlak, \mi Bɨ bɨnonɨm besɨg mɨdep ak sek, Chag Sipsip Ñɨluk ak sek, bɨ omɨŋal bɨ yɨb awl yɨbɨl mɨdɨl, kɨles dɨnɨgel agɨlak. Binɨb okok kɨlopmɨŋal tep agɨl, yɨb kɨlop dad aplanɨgel, pel pelnep agɨlak. \m \v 14 Anɨb agelak, tap kɨm mɨdep omɨŋal omɨŋal okok agɨlak, Nɨŋɨd apal agɨlak. Anɨb agelak, bɨawl okok kɨli kɨgom yɨmɨl, kɨlopmɨŋal yɨb dad aplanɨlak. \c 6 \s Chag Sipsip Ñɨluk ak nag anep kagol ak wɨsɨkak \p \v 1 \x - \xo 6.1 \xo*\xt Lep 4.6-7, 5.1, 5.5-7\xt*\x* Pen nɨgɨnek, Chag Sipsip Ñɨluk ak, ne mɨj kamɨl nag anep kugul ak tunɨg wos gek dɨ yek ak, nag ned ak wɨsɨkak. Anɨgek, tap kɨm mɨdep omɨŋal omɨŋal okok, olap takaw awl tɨmuk agup tek agɨl agak, Owan agak. \v 2 \x - \xo 6.2 \xo*\xt Sek 1.8, Lep 6.3, 6.6, 14.14, 19.11\xt*\x* Agek nɨgɨnek, chag hos kayɨg olap aplan jakak. Bɨ chag hos adek anɨb ak besɨg yek ak, chɨm dɨ yek. Penpen ñag junɨmuŋ tek nep lak nɨm, nop nag kɨmɨg cheg lɨñel, binɨb okok ayɨp penpen gɨl, ñag ju yokɨnɨg amnak. \p \v 3 Pen Chag Sipsip Ñɨluk ak, ne nag nab ak wɨsɨkaknɨŋ, tap kɨm mɨdep olap pen agak, Owan agak. \v 4 \x - \xo 6.4 \xo*\xt Sek 1.8, 6.2\xt*\x* Agek nɨgɨnek, chag hos nɨkɨm olap aplan jakak. Bɨ chag hos adek anɨb ak besɨg yek ak nop kɨles awl ñel, ne amnak. Am gek, binɨb lum okok mɨdupsek kɨmɨgel yelak ak kelɨgɨl, penpen ñagɨlɨg gel amnak. Pen tu palawl olap ñɨlak. \p \v 5 \x - \xo 6.5 \xo*\xt Sek 6.2, 6.6\xt*\x* Pen Chag Sipsip Ñɨluk ak, ne nag nab peŋ ak wɨsɨkaknɨŋ, tap kɨm mɨdep olap pen agak, Owan agak. Agek nɨgɨnek, chag hos mosɨb olap aplan jakak. Bɨ chag hos adek anɨb ak besɨg yek ak, tap mɨŋel bɨlokep olap dɨ yek. \v 6 \x - \xo 6.6 \xo*\xt Ese 5.12, 5.17\xt*\x* Takaw olap, tap kɨm mɨdep omɨŋal omɨŋal okok yelak nab sɨŋak nɨb agɨl agak, Binɨb okok mani kɨli ñɨn nokom dɨpal ak, wit mɨdup tawnɨg, bad nokom olap nep tawnɨgel agak. Pen bali mɨdup tawnɨg, bad omɨŋal nokom nep tawnɨgel agak. Pen mab olip wel ak sek, ñɨg wayn ak sek pel tawpal tek, tawnɨgel agak.\f + \fr 6.6 \fr*\ft Takaw won anep agak, Yuwan awl ownɨgab tek, mani kɨd nokom dad amɨl, tap kuŋay tawelɨgɨpal tek ma tawnɨgabal agak. \ft*\f* \p \v 7 Pen Chag Sipsip Ñɨluk ak, ne nag tɨgawup ak wɨsɨkaknɨŋ, tap kɨm mɨdep kɨdek ak agak, Owan agak. \v 8 \x - \xo 6.8 \xo*\xt Jer 15.1-3, Ese 5.12, 5.17, 14.21, 33.27, Sek 6.3\xt*\x* Agek nɨgɨnek, chag hos pok olap aplan jakak. Bɨ chag hos adek anɨb ak besɨg yek ak, yɨb ne Kumeb. Pen bɨne kɨdek gɨl apek ak, yɨb ne Chɨp Kawnan Kal. Bɨ omɨŋal anɨb ak kɨlop kɨles awl ñel adek keke gel, binɨb lum awl okok kuŋay yɨbɨl kumnɨgel tek lak. Ogɨnap penpen ñagɨl kumnɨgabal, ogɨnap yuwan awl apek kumnɨgabal, ogɨnap mɨñak tap okok gek kumnɨgabal, ogɨnap chen ladek tap sawl okok su lel kumnɨgabal. Anɨgɨl kum dad apɨl nɨm, kɨlop day bad anep tɨgawup ak bɨlokɨnɨgab. Day bad nokom kumnɨgabal, pen omɨŋal nokom koŋɨm yenɨgabal. \p \v 9 \x - \xo 6.9 \xo*\xt 2 Ti 1.8, Lep 1.9, 8.3, 12.17, 19.10\xt*\x* Chag Sipsip Ñɨluk ak, ne nag mamɨd ak wɨsɨkak. Anɨgek nɨgɨnek, God nop sɨbogep abañ adek ak, binɨb God takaw nop nɨŋɨd, dɨl agñelak, kɨlop ñag lɨlak kawnan okok abañ muk okok yelak. \v 10 \x - \xo 6.10 \xo*\xt Lo 32.43, Sng 78.10, Lep 11.18, 16.7, 19.2\xt*\x* Kɨli suk awl agɨl agɨlak, Bɨawl kɨles tɨmel yɨbɨl agɨlak. Nad bɨ suŋtep, nɨŋɨd yɨbɨl adek ak nep gɨpan agɨlak. Pen ñɨn tɨtay mɨdɨl, binɨb lum ayaŋ chɨnop ñag lɨlak okok, kɨlop tɨg asɨkɨl yul ñɨnɨgaban agɨlak? \v 11 \x - \xo 6.11 \xo*\xt Hib 11.40, Lep 3.4-5, 3.18, 7.9, 7.13-14, 14.13, 19.14\xt*\x* Anɨb agelak, kɨlop chech kayɨg pal keke ñɨlɨg agɨlak, Wulep mɨdeb kod yenɨmɨb agɨlak. Namam nanay God nop dɨtep gɨpɨm tek gɨpal okok, kɨlop ogɨnap sek paklel nɨm, God ne binɨb ñɨn pag lak ak amek, agebɨm tek gɨnɨgab agɨlak. \p \v 12 \x - \xo 6.12 \xo*\xt Ais 13.10, Jol 2.10, 2.31, 3.15, Mat 24.29, Mak 13.24-25, Luk 21.25, Apo 2.20, Lep 8.12, 11.13, 16.18\xt*\x* Pen Chag Sipsip Ñɨluk ak, ne nag kagol ak wɨsɨkak. Anɨgek nɨgɨnek, monmon awl yɨbɨl ak dɨl, sub ak wad mab wol yɨnɨl gach gup tek gɨl, takan ak pɨsnep nɨkɨm yɨbɨl gak. \v 13 \x - \xo 6.13 \xo*\xt Lep 8.10, 9.1\xt*\x* Pen gap okok, mab pik mɨdup pok ma gup okok, yɨgen kɨles ak dɨl pɨlmal gɨ yowup tek ak yowak.\x - \xo 6.13-14 \xo*\xt Ais 34.4\xt*\x* \v 14 \x - \xo 6.14 \xo*\xt Jer 4.24, Hib 1.12-13, Lep 16.20\xt*\x* Pen wɨsɨp alaŋ lɨg amnaknɨŋ sɨnay ak pag lɨl dad abal tek ak gɨl, dum okok sek man ñɨg tɨb kus gak okok sek yelɨgɨpal tep ak kelɨgɨl, lɨg keke amɨl gɨlak. \v 15 \x - \xo 6.15 \xo*\xt Ais 2.10, 2.19-21\xt*\x* Anɨgaknɨŋ, gapman bɨnonɨm man keke okok, bɨawl yokɨp okok, bɨ chɨm kadɨŋ gep bɨawl yɨbɨl okok, bɨ mani awl dɨpal okok, bɨ yɨb yek okok, bɨ yɨb ma yek okok, binɨb wog gɨñeb bɨawl olap muk okok mɨdebal okok, binɨb wog gep bɨawl olap muk okok ma mɨdebal okok, kɨli mɨdupsek pɨlɨk am kab mɨgan lum mɨgan kab awl bak okok we gɨlak. \v 16 \x - \xo 6.16 \xo*\xt Hos 10.8, Luk 23.30, Lep 4.2, 4.10, 9.6\xt*\x* We gɨl, kɨli kab awl ayɨp dum awl ayɨp kɨlop agɨlak, Bɨ bɨnonɨm besɨg mɨdeb yek ak chɨnop ma nɨgonɨmuŋ agɨlak. Chag Sipsip Ñɨluk ak chɨnop yul awl ma ñonɨmuŋ agɨlak. Anɨb ak tek yonɨgun tek ma lup agɨlak. Pɨg juwɨl pag apɨl, chɨnop pɨsnep yu gɨl we gɨnɨmuŋ agɨlak. \v 17 \x - \xo 6.17 \xo*\xt Sng 76.7, Ais 13.6, Jol 2.11, Nah 1.6, Sef 1.14, Mal 3.2, Lep 16.14\xt*\x* Taynen anɨb agɨlak? Ñɨn kɨdek pel apun ak owup ak nɨm, bɨawl omɨŋal ak binɨb okok kɨlop gos tɨmel nɨŋɨd, gɨ tɨmel gɨnɨmil. Pen bɨ an kɨles gɨl kɨlopmɨŋal gɨyokɨl, mɨdtep gɨnɨgab? Bɨ olap ma mɨdeb. \c 7 \s God ne Yislel binɨb kuŋay yɨbɨl okok kɨlop kɨjɨkɨl tɨkak \p \v 1 \x - \xo 7.1 \xo*\xt Jer 49.36, Dan 7.2, Sek 6.5\xt*\x* Pen tap anɨb okok gak ak kɨdek nɨgɨnek, ensel anep tɨgawup ak kɨli lum awl mɨd kus gɨl, day puŋɨlek amnak kɨd omɨŋal omɨŋal ak yɨgen owin agek chɨchɨk dɨlak. Yɨgen ak delak, lum awl, ñɨg solwala, mab, tap okok gɨnɨmuŋ tek ma mɨdeb. \v 2-3 \x - \xo 7.2-3 \xo*\xt Ese 9.4-6, Lep 6.6, 9.4, 14.1, 22.4\xt*\x* Pen nɨgɨnek, ensel olap sub lɨm gup okok nɨb, God pel mɨdep ak tap kɨl tɨk lep ne ak dad owak. Apɨl, binɨb ne okok kɨlop kɨjɨkɨl tɨkɨnɨg, ensel omɨŋal omɨŋal yɨgen gel ownɨg gek okok kɨlop suk agɨl agak, Alad gɨm agak. Binɨb God chɨn ak nop dɨtep gɨpal okok, kɨjɨkɨl ak nebeŋ kɨlop alaŋ tɨkɨnɨgun agak. Kɨdek yɨgen ak yep lem, ap ñɨg solwala, lum awl, mab tap okok gɨ tɨmel gɨnɨmuŋ agak. \p \v 4 \x - \xo 7.4 \xo*\xt Lep 9.16, 14.1-3\xt*\x* Pen takaw olap agel nɨgɨnek, binɨb God kɨjɨkɨl ne ak nebeŋ alaŋ tɨkɨpal anɨb okok, Yislel binɨb jɨj keke okok jɨmñɨl kuŋay yɨbɨl, 144,000. \mi \v 5 Binɨb kɨjɨkɨl tɨkɨpal anɨb okok, Juda jɨj ak nɨb 12,000, Luben jɨj ak nɨb 12,000, Gad jɨj ak nɨb 12,000, \v 6 Asel jɨj ak nɨb 12,000, Naptali jɨj ak nɨb 12,000, Manase jɨj ak nɨb 12,000, \v 7 Simiyon jɨj ak nɨb 12,000, Lipay jɨj ak nɨb 12,000, Yisakal jɨj ak nɨb 12,000, \v 8 Sebulun jɨj ak nɨb 12,000, Josep jɨj ak nɨb 12,000, Bejamin jɨj ak nɨb 12,000. \s Binɨb kuŋay yɨbɨl God nop gos nɨŋɨd, yɨb nop dad aplanɨlak \p \v 9 \x - \xo 7.9 \xo*\xt Lom 11.25, Lep 3.5, 3.18, 4.4, 5.9\xt*\x* Pen kɨdek yad nɨgɨnek, bɨnonɨm besɨg mɨdep ak sek, Chag Sipsip Ñɨluk ak sek yɨleknɨŋ, binɨb kuŋay yɨbɨl nep ap wɨdɨn yɨlɨk adek kɨlop sɨŋak jak yelak. Binɨb anɨb okok, man keke lak tek, jɨj keke lak tek, wak keke lak tek, takaw yɨbɨl keke apal tek, ap yelak. Binɨb ñɨn pagep tek ma yek anɨb okok, mɨdupsek chech pal kayɨg yɨbɨl lɨl, albad wɨj dɨ yelak. \v 10 \x - \xo 7.10 \xo*\xt Ais 43.11, Jer 3.23, Hos 13.4, Lep 4.2, 4.10, 5.13\xt*\x* Kɨli suk awl agɨl agɨlak, \mi God chɨn ne bɨnonɨm besɨg mɨdep yek ak sek, Chag Sipsip Ñɨluk ak sek, chɨnop tɨg asɨk dɨnɨmil tek lup nɨm, mɨdtep gɨpun agɨlak. \m \v 11 Ensel okok mɨdupsek apjakɨl, bɨnonɨm besɨg mɨdep ak sek, bɨawl anep 24 okok sek, tap kɨm mɨdep omɨŋal omɨŋal okok sek, kɨlop puŋɨl kuskus gɨlak. Ensel anɨb okok kɨli apyap kɨgom yɨmɨl, kɨmɨg kɨli abe lum ayaŋ puŋɨlɨl, God yɨb nop dad aplanɨlɨg, \v 12 \x - \xo 7.12 \xo*\xt Lep 5.12-14, 11.17\xt*\x* agɨlak, \mi Nɨŋɨd yɨbɨl agobun agɨlak. \mi God chɨn ak, yɨb nop dad aplanɨl nop tep agɨnɨgun agɨlak. \mi Ne bɨ tep yɨbɨl, chɨnop tep yɨbɨl gup agɨlak. \mi Ne kɨles ak dɨl, gos teplep abe nɨŋɨd, bɨ yɨb awl yɨbɨl yonɨmuŋ agɨlak. \mi Tap anɨb okok mɨdupsek, pelpel God tap ne agɨlak. \mi Nɨŋɨd yɨbɨl agobun agɨlak. \s Binɨb anɨb okok tepayaŋ yul ma dɨnɨgabal \p \v 13 \x - \xo 7.13 \xo*\xt Lep 3.18\xt*\x* Pen bɨawl anep 24 anɨb okok olap, ne yɨp agnɨŋɨd agak, Binɨb chech kayɨg teplep pal lɨpal anɨb okok anɨb an agak? Pen kɨli akal nɨb opal agak? \p \v 14 \x - \xo 7.14 \xo*\xt Ais 1.18, Dan 12.1, Mat 24.21, Mak 13.19, Hib 9.14, 1 Jo 1.7, Lep 1.5, 6.9\xt*\x* Agek agɨnek, Bɨawl. Nad ke nepan agɨnek. Anɨb agen, yɨp agak, Binɨb okol kɨlop gɨ tɨmel gel, koslam yɨbɨl mɨdɨl opal agak. Pen kɨli Chag Sipsip Ñɨluk nɨkɨm ak dɨl, chech kɨli okok nɨkɨm pakñel, kayɨg gup agak. \v 15 \x - \xo 7.15 \xo*\xt Ais 4.5-6, Lep 4.2, 4.10, 21.3\xt*\x* Anɨb ak nɨm, kɨli God bɨnonɨm besɨg mɨdep ne nab sɨŋak mɨdɨlɨg, subnab maynab ayaŋ God agnɨgep kal awl mɨgan ak wog gɨñɨlɨg, yɨb nop dad aplanɨlɨg gɨpal agak. Bɨ bɨnonɨm besɨg mɨdep anɨb ak yek, kɨlop kod mɨdtep yɨbɨl gɨnɨgab agak. \v 16 \x - \xo 7.16 \xo*\xt Sng 121.6, Ais 49.10, Lep 21.4\xt*\x* Kɨlop yuwan ma gɨnɨgab, ñɨg nen ma gɨnɨgab, sub sɨj tɨmel nɨŋɨd yul ma gɨnɨgab agak. \v 17 \x - \xo 7.17 \xo*\xt Sng 23.1-2, Ais 25.8, 49.10, Ese 34.23, Jon 10.11, 10.14, Lep 5.6, 21.4\xt*\x* Taynen? Chag Sipsip Ñɨluk ne bɨnonɨm besɨg mɨdep nab sɨŋak mɨdeb ak, kɨlop kod mɨdtep gɨnɨgab agak. Kɨlop poŋɨd ñɨg kɨlam junɨgab okok amek, ñɨg pel mɨdep ak ñɨŋɨnɨgabal agak. Pen God ne chaŋ ñɨg kɨlop ak mɨdupsek wik yokɨnɨgab agak. \c 8 \s Chag Sipsip Ñɨluk ak nag nokom yek ak wɨsɨkak \p \v 1 \x - \xo 8.1 \xo*\xt Hab 2.20, Lep 6.1\xt*\x* Pen Chag Sipsip Ñɨluk ak, nag kugul ak wɨsɨkaknɨŋ, God man ne alaŋ takaw pug ma gɨl, yep won olap yokɨp yek. \v 2 \x - \xo 8.2 \xo*\xt 2 Sto 29.25-28, Mat 18.10, Luk 1.19\xt*\x* Pen nɨgɨnek, ensel anep kugul ak, God wɨdɨn mɨdup adek sɨŋak jak yelɨgɨpal. Ensel anɨb okok kɨlop akɨl keke ñek, dɨ yelak. \p \v 3-4 \x - \xo 8.3-4 \xo*\xt Kis 30.1-3, Sng 141.2, Amo 9.1, Luk 1.10, Lep 5.8, 9.13\xt*\x* Ensel olap pen kɨnag gol dɨl gɨlak won olap dak. Kɨnag anɨb ak, tap teplep kuy tep owep ak mɨgan yek. Dɨl, ap God nop sɨbogep abañ adek gol sɨŋak jakɨl yek. God nop tap dagɨlel yɨn kuy tep owep ak kuŋay yɨbɨl ñelak, dɨl God nop abañ gol dɨl gɨlak adek ak dagɨlak. Abañ anɨb ak, bɨnonɨm besɨg mɨdep wulep sɨŋak yek. Pen tap kuy tep owep ak dagɨlek, sɨkom ak yɨn aplanɨlɨg, binɨb God yɨl yelak okok nop agnɨgɨlak takaw ak sek jɨmñɨl wɨlɨk malɨk gɨl, aplan amnak. \v 5 \x - \xo 8.5 \xo*\xt Kis 19.16-19, Wkp 16.12, 1 Kin 19.11, Ese 10.2, Apo 4.31, Lep 4.5, 11.19, 16.18\xt*\x* Pen kɨnag won anɨb ak dɨl, mab yɨn gɨlɨg yek God nop sɨbogep abañ adek alaŋ yɨnek okok dɨl, kɨnag mɨgan ayaŋ lɨl, lum awl adek ayaŋ yokak. Yokek, tɨmuk awl agɨlɨg, añɨñak dɨlɨg, gu agek palsek amɨl, monmon dak. \s Ensel anep tɨgawup ak akɨl okok pugɨlak \p \v 6 Won anɨb ak, ensel anep kugul akɨl dɨ yelak okok, dad aplanɨl pugɨnɨg gelak. \p \v 7 \x - \xo 8.7 \xo*\xt Kis 9.23-25, Ais 2.13, Ese 38.22, Jol 2.30, Lep 9.4, 16.2\xt*\x* Ensel ned ak, akɨl ne ak pugek, mab mɨŋɨlaŋ ak sek, tun man mɨdup awl ak sek nɨkɨm komkam gɨl, lum adek awl sog yowak. Pen sogak anɨb ak, lum awl day omɨŋal nokom tek agɨl, day omɨŋal tek yek, day nokom olap yɨn sɨbok amnak. Man okok, mab okok, tap wɨj kɨm kɨm jak yek okok mɨdupsek, yɨn sɨbok amnak. \p \v 8 \x - \xo 8.8 \xo*\xt Kis 7.20-21, Jer 51.25, Ese 14.19, Amo 7.4, Lep 16.3\xt*\x* Pen ensel nab ak, akɨl ne ak pugek, dum awl yɨbɨl mab tek yɨnek olap, ñɨg solwala nab sɨŋak dɨyokɨlak. Dɨyokel, ñɨg solwala day omɨŋal nokom tek agɨl, day omɨŋal tek yek, day nokom olap nɨkɨm tawek amnak. \v 9 \x - \xo 8.9 \xo*\xt Ais 14.12\xt*\x* Amek, kubsal tap yelak okok day omɨŋal nokom tek agɨl, day omɨŋal tek yek, day nokom olap mɨdupsek kumɨlak. Pen sip yelak okok day omɨŋal nokom tek agɨl, day omɨŋal tek yek, day nokom olap gɨ tɨmel gak. \p \v 10 \x - \xo 8.10 \xo*\xt Ais 14.12, Lep 9.1, 16.4\xt*\x* Pen ensel nab peŋ ak, akɨl ne ak pugek, gap pogɨlɨn awl mab mɨŋɨlaŋ tek yɨnek olap, wɨsɨp alaŋ nɨb pɨgju apyowak. Ñɨg awl okok sek, ñɨg kɨlam jup okok sek, day omɨŋal nokom tek agɨl, day omɨŋal tek yek, day nokom olap apyowak. \v 11 \x - \xo 8.11 \xo*\xt Kis 15.23, Jer 9.15, 23.15\xt*\x* Gap anɨb ak yɨb ne Malasin Sɨlek agɨlak. Ñɨg okok day omɨŋal nokom tek agɨl, day omɨŋal tek yek, day nokom olap gɨ tɨmel gak. Binɨb kuŋay ñɨg gɨ tɨmel gak anɨb okok ñɨbɨl kumɨlak. \p \v 12 \x - \xo 8.12 \xo*\xt Ais 13.10, Ese 32.7, Jol 2.10, 2.31, 3.15, Amo 8.9, Lep 6.12-13\xt*\x* Pen ensel tɨgawup ak, akɨl ne ak pugek, sub, takan, gap okok day omɨŋal nokom tek agɨl, day omɨŋal tek yek, day nokom olap sɨkom tek pak yu gɨl, mɨlek tep pel gup tek ma gak. Sub ak tɨmel gɨl, takan gap okok tɨmel gɨl, day omɨŋal nokom tek agɨl, day omɨŋal tek yek, day nokom olap mɨlek golɨgup tek ma gak. \p \v 13 \x - \xo 8.13 \xo*\xt Lep 9.12, 11.14\xt*\x* Pen yad anɨgɨl nɨg mɨdɨlɨg nɨgɨnek, yawl duk ak wɨsɨp nab sɨŋalaŋ wɨŋɨd ajɨlɨg, takaw awl tek agɨl agak, Ake, ake, ake, tɨmel yɨbɨl gɨnɨgeb agak. Ensel omɨŋal nokom, akɨl kɨli pugɨnɨgebal ak pugɨlaknɨŋ, binɨb lum awl mɨdebal okok, kɨlop gɨ tɨmel yɨbɨl gɨnɨgab agak. \c 9 \s Ensel mamɨd ak akɨl ne ak pugak \p \v 1 \x - \xo 9.1 \xo*\xt Luk 8.31, 10.18, Lep 8.10, 17.8, 20.1\xt*\x* Ensel mamɨd ak, akɨl ne ak pugek, gap wɨsɨp alaŋ nɨb pɨgju lum awl owak olap nop nɨgɨnek. Pen nop ki olap kaw mɨgan kɨluŋ ma tɨkak ak ñɨlak. \v 2 \x - \xo 9.2 \xo*\xt Stt 19.28, Kis 19.18, Jol 2.2, 2.10\xt*\x* Ñelak, kaw kanɨbtub ak yɨkek, sɨkom awl yɨbɨl ak aplanɨl, sub ak sek, wɨsɨp alaŋ sek gek yu gɨl, kɨsɨlɨm owak. \v 3 \x - \xo 9.3 \xo*\xt Kis 10.4, 10.12-15, Het 7.12, Lep 9.10\xt*\x* Anɨgek, joŋ gɨlobɨd okok, sɨkom nab anɨb okok nɨb gɨ dam lum ayaŋ lɨl, meg gaw awl okok gɨpal tek gɨnɨg gelak. \v 4 \x - \xo 9.4 \xo*\xt Ese 9.4, Lep 6.6, 7.3\xt*\x* Gɨlobɨd anɨb okok kɨlop agak, Mɨj wɨj mab wɨj tap tɨtay lum ayaŋ jakɨnɨmuŋ okok, gɨ tɨmel ma gɨnɨmɨb agak. Binɨb kɨli God kɨjɨkɨl nebeŋ kɨlop alaŋ ma mɨdeb okok nep, gɨ tɨmel gɨnɨmɨb agak. \v 5 \x - \xo 9.5 \xo*\xt Lep 9.10, 11.7\xt*\x* Agak anɨb ak, pɨsnep paklem kumnɨgel agɨl ma agak. Yokɨp takan anep mamɨd ak yɨpɨl mab tɨmel ñɨnɨmɨb agɨl agak. Kɨlop yɨpɨl mab tɨmel ñɨnɨgabal anɨb ak, meg gaw awl okok suwel yul gup tek gɨnɨgab. \v 6 \x - \xo 9.6 \xo*\xt Jop 3.21, Ais 2.19, Jer 8.3, Lep 6.16\xt*\x* Ñɨn nab anɨb ak, binɨb anɨb okok kubɨnop agɨl nɨgɨnɨgabal ak pen, kumeb kanɨb tam olap ma yenɨgab. \p \v 7 \x - \xo 9.7 \xo*\xt Dan 7.8, Jol 2.4, Nah 3.17\xt*\x* Joŋ gɨlobɨd anɨb okok, chag hos penpen ñagɨnɨg, tap kɨles lɨpal tek okok lɨ yelak. Kɨmɨg kɨli dum alaŋ nag gol dɨl gɨlak okok tek lak. Jomulɨk kɨli okok, bɨ tek lɨlak. \v 8 \x - \xo 9.8 \xo*\xt Jol 1.6\xt*\x* Kɨmɨg wɨj kɨli okok, bin kɨmɨg wɨj pal ak tek lak. Pen meg kɨli okok, chen layon apal ak meg kɨd tɨmel tek lak. \v 9 \x - \xo 9.9 \xo*\xt Jol 2.5\xt*\x* Pabɨl okok, chech kɨles tɨmel sek kadɨŋ tek lak. Pen joŋ kuŋay yɨbɨl pɨl pakelak, gu awl yɨbɨl agak. Chag hos tap bad lɨpɨg dad ameb okok, kuŋay yɨbɨl lɨpɨg dad penpen ñagɨnɨg amel gigu agup tek okok agak. \v 10 Yɨnɨg day ayɨm, meg gaw binɨb suwek yul gup tek ak gak. Takan anep mamɨd ak, binɨb okok kɨlop yɨpɨl mab tɨmel ñɨlɨg yelak. \v 11 Tap anɨb okok bɨnonɨm kɨli nɨm, ensel ne sɨŋak kaw mɨgan kɨluŋ ma tɨkak ak kod mɨdeb ak. Hiblu takaw agɨl, ensel anɨb ak yɨb ne Abadon apal. Pen Glik takaw agɨl, yɨb ne Apoliyon apal. Takaw jɨj anɨb ak nɨm, Bɨ olap ne tap okok mɨdupsek gɨ tɨmel yɨbɨl gup. \p \v 12 \x - \xo 9.12 \xo*\xt Lep 8.13\xt*\x* Anɨb ak mɨŋel awl yɨbɨl ned ak owup, pen nɨgɨm. Kɨdek omɨŋal ownɨgab. \s Ensel kagol ak akɨl ne ak pugak \p \v 13 \x - \xo 9.13 \xo*\xt Kis 30.1-3, Lep 8.3\xt*\x* Ensel kagol ak, akɨl ne ak pugek nɨgɨnek, takaw olap owak. Abañ adek gol dɨl gɨlak ak, tap chag mablod tek abañ adek gol omɨŋal lɨl kus gɨlak ak, takaw anɨb ak yɨl owak. Abañ anɨb ak, God wɨdɨn ne sɨŋak yek. \v 14 \x - \xo 9.14 \xo*\xt Lep 16.12\xt*\x* Pen takaw anɨb ak, ensel kagol akɨl dɨ yek anɨb ak nop agak, Ensel omɨŋal omɨŋal tunɨg lel, ñɨg awl Yupletis mɨdebal okok, wɨsɨb yokɨnɨmɨn agak. \v 15 \x - \xo 9.15 \xo*\xt Lep 8.7-12\xt*\x* Agek, ensel anɨb ak ne ensel omɨŋal omɨŋal okok kɨlop wɨsɨb yokak. Taynen? God ne ensel anɨb okok kɨlop ned aglek, sub anɨb ak nep, takan anɨb ak nep, ñɨn anɨb ak nep, won anɨb ak nep kod yelɨgɨpal. Kod yelɨgɨpal ak nɨm, ñɨn anɨb ak apek, binɨb lum awl yelak okok day omɨŋal nokom tek agɨl, day omɨŋal tek yek, day nokom olap ñagɨnɨgel agɨl, wɨsɨb yokak. \v 16 \x - \xo 9.16 \xo*\xt Sng 68.17, Ese 38.4, Dan 7.10\xt*\x* Pen agek nɨgɨnek, Bɨ chɨm kadɨŋ gep kɨli chag hos adek besɨgɨlak okok kuŋay yɨbɨl nep, 200 milion tek yelak. \p \v 17 \x - \xo 9.17 \xo*\xt 1 Sto 12.8, Ais 5.28-29\xt*\x* Pen day anɨb ak nɨgɨnek, chag hos kɨli okok sek, bɨ hos adek besɨgɨlak okok sek anɨgɨl mɨdebal. Bɨ okok, pabɨl kɨli chech kɨles tɨmel sek kadɨŋ tek lɨlak. Chech anɨb okok, mab mɨŋɨlaŋ nɨkɨm tek gak, muk tek gak, kab pok salpa apal ak tek gak. Chag hos kɨmɨg okok, chen layon kɨmɨg tek lak. Meg mɨgan kɨli alaŋ mab mɨŋɨlaŋ sek, sɨkom sek, kab salpa yuk tɨmel ak sek apɨl gek, \v 18 binɨb kuŋay yɨbɨl kumɨlak. Binɨb anɨb okok, day omɨŋal nokom tek agɨl, day omɨŋal tek yek, day nokom olap kumɨlak. Tap tɨmel omɨŋal nokom anɨb ak, mab mɨŋɨlaŋ sek, sɨkom sek, kab salpa sek chag hos meg mɨgan kɨli alaŋ apɨl gak. \v 19 Chag hos anɨb okok kɨles kɨli ak yek, kɨmɨg day oŋɨd sek, amun day ayɨm sek. Amun kɨli okok, yoy kɨmɨg tek lak ak nɨm, binɨb okok kɨlop gɨ tɨmel gɨlak. \v 20 \x - \xo 9.20 \xo*\xt Lo 31.29, Sng 106.37, 115.4-7, 135.15-17, Ais 2.8, 2.18-20, Dan 5.23, 1 Ko 10.19-20, Lep 16.9-11\xt*\x* Pen tap tɨmel anɨb okok binɨb kuŋay kɨlop paklel kumɨlak. Kumel, binɨb kuŋay yɨbɨl yelak okok gak anɨb ak nɨgɨlak ak pen, taynen tap si tap tɨmel gɨpun agɨl nɨŋɨd ma kelɨgɨlak. Pen tap ñɨnen gɨlak ak abe ma kelɨgɨlak. Tap yokɨp wɨdɨn ma nɨŋɨd, tɨmud ma nɨŋɨd, kanɨb ma ajel, gol, silpa, blas, kab, mab dɨl gɨlak okok kɨlop suk agɨnɨgun agɨl ma kelɨgɨlak. Kɨcheki tap okok abe kɨlop nep agnɨg yelak. Ma kelɨgɨlak. \v 21 Pen chɨp ñagɨl, kɨyob pakɨl, kuj gɨl, tap si dɨl, bin si bɨ si gel amnaknɨŋ, taynen anɨgɨpun agɨl ma kelɨgɨlak. \c 10 \s Ensel ne mɨj kɨl tɨkɨlak ak Jon nop ñek ñɨŋak \p \v 1 \x - \xo 10.1 \xo*\xt Ese 1.28, Mat 17.2, Lep 1.15-16\xt*\x* Pen tepayaŋ nɨgɨnek, ensel kɨles tɨmel yɨbɨl olap God man ne alaŋ nɨb seŋ apek. Ensel anɨb anop, wɨsɨp komkam gɨl, chɨben ak kɨmɨg nop ak pag gaw gɨl, jomulɨk ne ak sub tek yɨnɨl, tob kɨd ne ak mab yɨnɨl mɨŋɨlaŋ gup tek ak gak. \v 2 Mɨj dayday kamɨlak sɨkol olap malak gɨl dɨ mɨdɨlɨg, tob yɨpɨd kɨd ak ñɨg solwala adek ak tawɨl, aŋɨd kɨd ak lum adek ak tawak. \v 3 \x - \xo 10.3 \xo*\xt Lep 8.5\xt*\x* Tawɨl, chen layon takaw kabɨyam juwɨl tek ak agek, tɨmuk anep kugul ak takaw ogɨnap pen agɨlak. \v 4 \x - \xo 10.4 \xo*\xt Dan 8.26, 12.4, 12.9\xt*\x* Tɨmuk anep kugul ak takaw agɨlak anɨb ak ñu kɨl tɨkɨnɨgebin ak pen, takaw olap God man ne alaŋ nɨb agak, Takaw anɨb ak sek nɨŋɨd kelɨgɨnɨmɨn agak. Ma tɨkɨnɨmɨn agak. \p \v 5 \x - \xo 10.5 \xo*\xt Kis 8.6\xt*\x* Pen ensel tob pɨs kɨd ak ñɨg solwala adek taw yek, pɨs kɨd ak lum adek taw yek nɨgɨnek ak, ñɨn yɨpɨd kɨd ak dad aplanɨl God man ne alaŋ yomak.\x - \xo 10.5-7 \xo*\xt Kis 20.11, Lo 32.40, Dan 12.7, Amo 3.7\xt*\x* \v 6 \x - \xo 10.6 \xo*\xt Neh 9.6, Sng 146.6, Lep 4.11, 14.7, 16.17\xt*\x* Yomɨl agak, Yepɨs ma apin agak. Bɨawl pelpel yenɨgab ak, wɨsɨp alaŋ mɨdupsek gɨlak tek, lum awl mɨdupsek gɨlak tek, ñɨg solwala mɨdupsek gɨlak tek, anɨb ak pen yɨb nop dɨl nɨŋɨd yɨbɨl agebin agak. Mɨñɨl tapɨn mɨdɨl mel agak. \v 7 \x - \xo 10.7 \xo*\xt Dan 9.6, 9.10, Amo 3.7, Lom 16.25-26, Lep 11.15\xt*\x* Won awl nep ensel kugul ak, akɨl ne pugaknɨŋ, God gɨnɨgayn agak tek gɨnɨgab agak. Binɨb okok takaw anɨb ak ma nɨgelɨgɨpal ak pen, ne bɨ God gos ñek agñeb okok kɨlop gos ñek agelak nɨgɨnok tek, mɨñɨl wulep apeb, pɨsnep mɨseŋ gɨnɨgab agak. \p \v 8 \x - \xo 10.8-10 \xo*\xt Ese 2.8–3.3\xt*\x* Pen takaw olap God man ne alaŋ nɨb, yɨp tepayaŋ agɨl agak, Ensel tob pɨs kɨd ak solwala adek taw mɨdeb, pɨs kɨd ak man adek taw mɨdeb anop am agɨnɨm agak. Age, mɨj dayday kamɨlak sɨkol olap malak gɨl dɨ mɨdeb ak, nep ñɨnɨmuŋ agak. \p \v 9 \x - \xo 10.9 \xo*\xt Jer 15.16\xt*\x* Anɨb agek, ensel yek ak amɨl, yɨp mɨj sɨkol pi ak ñan agen, yɨp ñɨlɨg agak, Dɨl ñɨŋan agak. Ñɨŋaknɨŋ, meg mɨgan nep ak sɨbɨnɨm ñɨg yɨdek gup tek gɨnɨgab ak pen, kogmeg nab ayaŋ amɨl, tɨmel gɨnɨgab agak. \v 10 \x - \xo 10.10 \xo*\xt Ese 2.10, 3.3\xt*\x* Agek, mɨj sɨkol anɨb ak dɨl ñɨben, sɨbɨnɨm ñɨg yɨdek tek gak ak pen, ñɨb nab ayaŋ len tɨmel gak. \p \v 11 Pen yɨp agɨlak, Binɨb man keke, wak keke, takaw yɨbɨl keke gapman bɨnonɨm kɨli okok sek, kɨlop tɨtay gɨnɨgab ak, takaw ogɨnap sek God nep gos ñek agñɨnɨmɨn agɨlak. \c 11 \s Bɨ God takaw agñeb omɨŋal ak \p \v 1 \x - \xo 11.1 \xo*\xt Nam 35.5, Ese 40.3, Sek 2.1-2, Lep 21.15\xt*\x* Pen kul pal tap lɨnepal olap yɨp ñɨlɨg agak, Nad am God agnɨgep kal awl ak lɨnɨŋɨd, God nop tap sɨbogep abañ adek ak lɨnɨŋɨd gɨnɨmɨn agak. Binɨb God agnɨgep kal awl mɨgan apɨl, nop agnɨgebal okok abe, kɨlop ñɨn pag nɨgɨnɨmɨn agak. \v 2 \x - \xo 11.2 \xo*\xt Ese 40.17-20, Dan 8.10, Luk 21.24, Lep 12.6, 13.5\xt*\x* Pen binɨb Juda mel okok, pel ap wali seŋayaŋ mɨdebal tek, tep anɨb ak sek ma lɨnɨgɨnɨmɨn agak. Taynen? God gek kɨli taun suŋtep Jelusalem taw chɨb jakɨlɨg mɨdel mɨdel, takan anep 42\f + \fr 11.2 \fr*\ft Takan anep 42 anɨb ak, anɨb ak tek ñɨn anep 1,260.\ft*\f* ak amnɨgab agak. \v 3 \x - \xo 11.3 \xo*\xt Lep 12.6, 19.10, 20.4\xt*\x* Yad pen, bɨ takaw yɨp agñeb omɨŋal agyoken, wañɨŋ day tek yɨmɨlɨg, gos yad dɨl agñɨ ajel, ñɨn anep 1,260 anɨb ak amnɨgab agak. \p \v 4 \x - \xo 11.4 \xo*\xt Jer 11.16, Sek 4.11-14\xt*\x* Bɨ takaw nop agñeb omɨŋal anɨb ak, mab olip bɨd omɨŋal tek ak pen, lam omɨŋal tek. Jakɨl yelak, Bɨawl lum awl kod mɨdeb ak nop wɨdɨn mɨdup adek sɨŋak. \v 5 \x - \xo 11.5 \xo*\xt Wkp 10.2, 2 Sml 22.9, 2 Kin 1.10-12, Sng 97.3, Jer 5.14, Hos 6.5\xt*\x* Pen binɨb ogɨnap kɨlopmɨŋal gɨ tɨmel gɨnɨg gel, mab mɨŋɨlaŋ meg mɨgan kɨli omɨŋal ak nɨb apɨl, kɨlop yɨnek kumnɨgabal. Kɨlopmɨŋal nebneb genɨgabal, anɨb ak tek kɨlop abe yɨn gɨnɨgab. \v 6 \x - \xo 11.6 \xo*\xt Kis 7.17-19, 1 Sml 4.8, 1 Kin 17.1\xt*\x* God kɨlopmɨŋal aglek wog nop gɨ dad amɨlɨg, takaw nop agñɨnɨgayl ñɨn anɨb ak, man ma pakaŋ agel ma yɨbɨl pakɨnɨgab. Pen ñɨg okok nɨkɨm sek laŋ agel nɨkɨm sek lɨnɨgab, binɨb lum awl okok kɨlop mɨŋel tɨtay okok gaŋ agel gɨ tɨmel gɨnɨgab. \v 7 \x - \xo 11.7 \xo*\xt Dan 7.7, 7.21, Sek 14.2, Luk 13.32, Lep 9.2, 12.17, 13.1, 13.5-7, 13.11, 17.8\xt*\x* Pen God takaw ak agñɨ dad amɨl, day julek, tap ladek kaw mɨgan kɨluŋ ma tɨkak ayaŋ nɨb ownɨgab ak, kɨli omɨŋal ayɨp penpen gɨ dad amɨl, pɨsnep ñag lek kumnɨgayl. \p \v 8 \x - \xo 11.8 \xo*\xt Ais 1.9-10, Luk 13.34, Hib 13.12, Lep 14.8, 18.10, 18.24\xt*\x* Chɨp pal omɨŋal anɨb ak yenɨgayl, taun kanɨb nab sɨŋak. Taun anɨb ak nɨm, Bɨawl kɨli anop mab bak alaŋ chɨpɨl pak tɨbɨk lel kumak. Pen chɨn takaw paladaŋ lɨl yɨb anɨb ak lɨpun, Sodom akaŋ Yijip. \p \v 9 Pen binɨb kɨli man keke mɨdebal tek, wak keke lup tek, jɨj keke mɨdebal tek, takaw keke apal tek ogɨnap, kɨlopmɨŋal yɨlɨk nɨgɨnɨgabal tek, chɨp omɨŋal anɨb ak ma dam kamnɨmɨb agɨnɨgabal. Kumnɨgayl ñɨn day ak tɨkɨl, ñɨn omɨŋal nokom sek ñag lɨnɨgabal tep sɨŋak yenɨgayl. \p \v 10 \x - \xo 11.10 \xo*\xt Lep 12.12, 13.8, 16.10\xt*\x* Bɨ God gos ñek agñeb omɨŋal anɨb ak, binɨb lum awl yɨl okok kɨlop mɨŋel awl ñelɨgɨpil tek kumel, pen paj agɨl, tap awl ñɨbɨlɨg, kɨmep agɨlɨg, tap pen ñek pen ñek gɨ yenɨgabal. \p \v 11 \x - \xo 11.11 \xo*\xt Ese 37.5-14, Lep 11.9\xt*\x* Pen ñɨn day ak sek, ñɨn omɨŋal nokom sek mɨdɨl, God añɨŋ bad ak yokek nab kɨlop ayaŋ amek tɨkjakɨlek. Anɨgek nɨŋɨd, binɨb okok kɨlop jel gak. \v 12 \x - \xo 11.12 \xo*\xt 2 Kin 2.1, 2.5-7, 2.11, Ais 14.13, Apo 1.9, Lep 12.5\xt*\x* Pen takaw awl olap, God man ne alaŋ nɨb kɨlopmɨŋal agɨl agak, Owil agak. Agek nɨm, binɨb kɨlopmɨŋal ñagɨlak okok nɨg yelaknɨŋ, wɨsɨp alaŋ kɨlop yu gek God man ne alaŋ amnɨlek. \p \v 13 \x - \xo 11.13 \xo*\xt Lep 6.12, 8.5, 14.7, 16.9, 16.18\xt*\x* Pen won anɨb ak nep monmon awl yɨbɨl ak dɨl, taun ak day anep ajɨp ak mɨdaknɨŋ, day anep wajɨlem ak pak jɨsɨpuk gɨl, binɨb 7,000 kɨlop paklek kumnɨlak. Pen binɨb yelak okok, tap gak anɨb ak nɨŋɨd pɨlɨkɨl, God Bɨawl man ne alaŋ yek ak yɨb nop dad aplanɨlak. \p \v 14 \x - \xo 11.14 \xo*\xt Lep 8.13, 9.12, 15.1\xt*\x* Anɨb ak mɨŋel awl yɨbɨl ned ak owak, nab ak owup, pen nɨgɨm. Mɨñɨl kɨdek ak ownɨgab. \s Ensel kugul ak akɨl ne ak pugak \p \v 15 \x - \xo 11.15 \xo*\xt Kis 15.18, Sng 10.16, Ais 27.13, Dan 2.44, 7.14, 7.27, Oba 21, Lep 10.7, 12.10, 19.6\xt*\x* Ensel kugul ak, akɨl ne ak pugek, takaw won anep God man ne alaŋ nɨb suk awl agɨl agɨlak, Mɨñɨl tɨkɨl bɨawl ogɨnap ke mel agɨlak. God Bɨawl chɨn ak sek, Bɨ God nop aglup ak sek bɨnonɨm mɨdɨl, binɨb man okok mɨdupsek yelak okok kɨlop dɨl kod mɨdebil agɨlak. Pel pelnep kod yenɨgayl agɨlak. \v 16 \x - \xo 11.16 \xo*\xt Lep 4.4, 4.10, 5.8, 19.4\xt*\x* Pen 24 bɨawl okok, kɨli bɨawl besɨg mɨdep adek yelak God wɨdɨn mɨdup adek sɨŋak okok, kɨli apyap kɨgom yɨmɨlak. Kɨgom yɨmɨl, kɨmɨg kɨli abe lum ayaŋ puŋɨlɨl, God nop agnɨgɨlɨg agɨlak, \mi \v 17 \x - \xo 11.17 \xo*\xt Lep 1.4, 1.8, 4.8, 15.3, 16.5, 19.6\xt*\x* Nad God Bɨawl yɨbɨl, tap okok mɨdupsek gɨnɨmuŋ tek nep mɨdeb ak agɨlak. \mi Mɨñɨl mɨdeban, bɨlel bɨlel yelɨgɨpan agɨlak. \mi Bɨawl kɨles tɨmel yɨbɨl pel mɨdeban tek, mɨñɨl tɨkɨl binɨb man okok mɨdupsek dɨl kod mɨdeban ak nɨm, nep tep yɨbɨl agobun agɨlak. \mi \v 18 \x - \xo 11.18 \xo*\xt Sng 2.1, 2.5, 46.6, 110.5, 115.13, Dan 7.9-10, Lom 2.5, Lep 6.10, 10.7, 13.10, 18.6, 19.5, 20.11-13\xt*\x* Binɨb man okok nɨb nep nɨŋɨd kabɨyam ju yelɨgɨpal agɨlak. \mi Pen mɨñɨl kabɨyam ju mɨdel kɨlop yul ñɨnɨgaban ñɨn ak owup agɨlak. \mi Binɨb kumɨlak okok kɨlop, kot gep ñɨn ak owup ak nɨm, kɨlop kot gɨnɨgaban agɨlak. \mi Binɨb nad kɨlop gos ñe agñeb wog nad gɨñɨbal okok sek, binɨb nad yɨl mɨdebal okok sek, kɨlop mɨdupsek gɨtep gɨnɨgaban agɨlak. \mi Binɨb nep nɨŋɨd ñawl dɨl kɨdek gɨpal okok sek, yɨb sek mɨdebal akaŋ yɨb ma mɨdebal okok sek, kɨlop mɨdupsek gɨtep gɨnɨgaban agɨlak. \mi Pen binɨb monmon gɨl, binɨb ogɨnap kɨlop ñag paklɨpal okok, kɨlop pen abe gɨ tɨmel gɨnɨgaban agɨlak. \p \v 19 \x - \xo 11.19 \xo*\xt Hib 9.4, Lep 8.5, 15.5, 15.8, 16.18, 16.21\xt*\x* Anɨb agelak, God agnɨgep kal awl man ne alaŋ yek ak mɨgan yɨkɨl, God takaw ag adek nokom lep mab bokis bad won ak mɨseŋ gek nɨgɨnok. Won anɨb ak nep añɨñak dɨlɨg, tɨmuk awl agɨlɨg, gu agek palsek amɨl, monmon dɨl, tun man mɨdup awl okok pakɨl gak. \c 12 \s Jon ne nɨgak, bin ak sek kɨpi nɨm ak sek \p \v 1 Tap ke kɨdeyɨl nɨb awl olap, wɨsɨp nab sɨŋalaŋ mɨseŋ lak. Bin olap sub chech tek kab ñɨl, takan ak taw bɨlɨkɨl, gap anep umɨgan ak, nag tek kɨmɨg cheg ne pag kuskus gɨl yek. \v 2 \x - \xo 12.2 \xo*\xt Ais 66.7, Gal 4.19\xt*\x* Pen ne ñapay tɨkɨnɨg, ñapay ñɨŋaknɨŋ wug pakek yul awl yɨbɨl gek suk agak. \p \v 3 \x - \xo 12.3 \xo*\xt Dan 7.7, Lep 13.1, 17.3, 17.9\xt*\x* Pen tap ke kɨdeyɨl nɨb awl olap sek, wɨsɨp nab sɨŋalaŋ mɨseŋ lak. Kɨpi nɨm nɨkɨm sek, awl yɨbɨl ak yek. Kɨmɨg ne anep kugul ak lɨl, mablod ne anep wajɨlem ak lɨl, nag ak kɨmɨg cheg ne anep kugul keke adek alaŋ lɨ yek. \v 4 \x - \xo 12.4 \xo*\xt Dan 8.10, Lep 9.10, 17.8\xt*\x* Kɨpi awl nɨm anɨb ak, amun ne ak gap wɨsɨp alaŋ okok pakek, day omɨŋal nokom tek agɨl, day omɨŋal tek yek, day nokom olap pɨgju dɨyokek lum ayaŋ yowak. Pen ne bin ñapay tɨkɨnɨg gek ak, tɨkek ñɨŋin agɨl, ap bin yek wulep sɨŋak kod nep yek. \v 5 \x - \xo 12.5 \xo*\xt Sng 2.9, Ais 7.14, 66.7, Lep 2.27, 19.15\xt*\x* Pen bin anɨb ak, ñɨne yɨl kɨles olap dɨl binɨb man okok mɨdupsek kɨles gɨl kod yenɨgab ak, nop tɨk lak. Tɨk lek, ñɨ anɨb ak nop pɨlɨg dɨl, kasek dad God yek ak bɨnonɨm besɨg mɨdep ne adek alaŋ amnɨlak. \v 6 \x - \xo 12.6 \xo*\xt Lep 11.2-3, 12.4\xt*\x* God bin anɨb anop tep olap gɨlek, pɨlɨk man nep binɨb ma yelak anɨb okok amnak. Amɨl, anɨb okok nep mɨdaknɨŋ, God nop tap mɨdup ñɨlɨg kod yenɨgab, ñɨn 1,260 amnɨgab. \p \v 7 \x - \xo 12.7 \xo*\xt Dan 10.13, 10.21, 12.1, Jud 9, Lep 20.2\xt*\x* Pen ensel awl Maykel ensel ne okok dɨl, kɨpi awl nɨm ak ensel ne okok\f + \fr 12.7 \fr*\ft Kɨpi awl nɨm ak ensel ne okok, kɨcheki agɨnɨgun.\ft*\f* dɨl, God man ne alaŋ penpen gɨlak. Gɨ dad amɨl nɨm, \v 8-9 \x - \xo 12.8-9 \xo*\xt Stt 3.1, 3.4, 3.14, Luk 10.18, 22.31, Jon 12.31, Lep 9.1, 20.2-3\xt*\x* kɨpi awl nɨm ak ensel ne okok sek, kɨli kɨles ma yek, God man ne alaŋ nɨb ñag ju yokel pɨsnep lum awl owlak. God man ne alaŋ yek tek ma yelak. Anɨb ak tek, kɨli God man ne alaŋ ma yenɨgel tek lɨnɨgab. Yoy awl nɨm anɨb ak, Satan nɨm ak. Bɨlel yolɨgup, yɨb ne olap apal, Bɨ takaw yepɨs agup apal. Ne nokom binɨb man okok mɨdupsek kɨlop yepɨs agek, takaw nop ak nɨgɨlak. \p \v 10 \x - \xo 12.10 \xo*\xt Jop 1.9-11, Sek 3.1, Lep 11.15, 19.1\xt*\x* Pen takaw awl olap, God man ne alaŋ nɨb agɨl agak, \mi Bɨ tɨmel ne mam ay chɨnop okok kɨlop subnab maynab God wɨdɨn mɨdup adek sɨŋak agju yolɨgup anop, lum awl ayaŋ dɨyokɨlak agak. Anɨb ak tek, God ne mɨñɨl chɨnop taw asɨk dɨl, kɨles ne ak mɨseŋ lɨl, binɨb dɨl kod mɨdeb agak. Bɨ God nop aglup ak ne bɨnonɨm mɨdɨl, binɨb man okok mɨdupsek kɨlop dɨl kod mɨdeb agak. \mi \v 11 \x - \xo 12.11 \xo*\xt Luk 14.26, Lom 8.33-34, 8.37\xt*\x* Mam ay sɨkop okok, kɨlop pakel kumɨlak anɨb ñɨn ak, gos kɨli ak ke ma nɨgɨlak agak. Tap yokɨp tek lak agak. Anɨgak tek, Chag Sipsip Ñɨluk nɨkɨm ak gek, kɨli kɨles gɨl takaw ne agñɨlak ak nɨm, bɨ tɨmel ayɨp penpen gɨl nop ñag julak agak. \mi \v 12 \x - \xo 12.12 \xo*\xt Ais 44.23, 49.13, Lep 8.13, 10.6, 11.10, 18.20\xt*\x* Anɨb ak nɨbi God man ne alaŋ mɨdebɨm okok, mɨñmɨñ gɨlɨg yenɨmɨb agak. Pen lum awl ak sek, solwala ak sek nɨbop gɨ tɨmel gɨnɨgeb agak. Taynen? Satan ne mɨdebɨm anɨb ayaŋ amɨl, ñɨn ne kuŋay ma mɨdeb tek, kabɨyam juwɨl nɨbop gɨ tɨmel gɨnɨgab agak. \p \v 13 Pen kɨpi awl nɨm anɨb ak, yɨp lum ayaŋ dɨyokɨpal agɨl gos ak nɨŋɨd, bin ñɨ tɨkak ak nop wul sek yukɨnɨg gak. \v 14 \x - \xo 12.14 \xo*\xt Dan 7.25, 12.7, Lep 12.6, 17.3\xt*\x* Yukɨnɨg gek, nop yawl duk pɨlɨkɨd tek awl omɨŋal lɨñel, wɨŋɨd man nep binɨb ma yelak nab okok ameb tek lak. Am anɨb okok mɨdaknɨŋ, kɨpi awl nɨm nop gɨnɨgab tek ma lak. Nop tap mɨdup ñɨlɨg kod yel, sap yeb omɨŋal nokom amek, sap yeb olap nab okok amnɨgab. \p \v 15 \x - \xo 12.15 \xo*\xt Ais 59.19\xt*\x* Pen kɨpi awl nɨm ak, meg mɨgan ne ñɨg wɨlɨk tek kub sup gak. Gos ne ak, bin anɨb anop woŋɨd amnaŋ agɨl, kub sup gak. \v 16 Kub sub gak ak pen, God gek ñɨg anɨb ak man mɨgan okok pag amɨl, kul gek amnak. \v 17 \x - \xo 12.17 \xo*\xt Stt 3.15, 1 Ko 2.1, 1 Jo 5.10, Lep 11.7, 13.7, 14.12, 20.4\xt*\x* Anɨgek, kɨpi awl nɨm ak, ne bin nop nɨŋɨd mɨlɨk tɨmel yɨbɨl yowak. Yapek, bin anɨb ak ñapay tɨk lep ne okok, God takaw adek ak kɨdek gɨl, Jisas takaw ne agñɨl nop kɨdek gɨl gɨpal okok, kɨli ayɨp penpen gɨnɨg, \v 18 am ñɨg solwala gol sɨŋak jak yek. \c 13 \s Tap ladek olap ñɨg solwala nab okok nɨb, olap lum nab ayaŋ nɨb aplan jakɨlek \p \v 1 \x - \xo 13.1 \xo*\xt Dan 7.2-3, 7.7, Lep 12.3, 17.3, 17.7-12\xt*\x* Mɨdaknɨŋ nɨgɨnek, tap ladek tek olap, ñɨg solwala nab okok nɨb mɨdɨl aplan jakak. Kɨmɨg ne anep kugul lɨl, mablod anep wajɨlem ak lɨl gak. Kɨmɨg cheg nag ak anep wajɨlem ak, mablod day keke lɨ yek. Pen kɨmɨg ne anep kugul ak, God nop agjuwep yɨb ogɨnap tɨk lel yek. \v 2 \x - \xo 13.2 \xo*\xt Dan 7.4-6, Lep 12.4, 12.9, 16.10\xt*\x* Tap ladek anɨb ak, pusi ladek awl yɨbɨl olap, lepat apal tek ak pen, tob ne okok chen beya tob kɨles tek lak, meg mɨgan ne ak chen layon meg mɨgan tek lak. Pen kɨpi awl ak, ne tap ladek anɨb anop bak lɨl mɨdɨl agek, tep nop ak dɨl, bɨawl mɨdɨl, binɨb kuŋay yɨbɨl nep kɨlop kodɨlɨg gek amnak. \v 3 \x - \xo 13.3 \xo*\xt Lep 13.12-14, 17.8\xt*\x* Tap ladek anɨb ak, kɨmɨg nop olap, ned pɨsnep ñag lel kumak tek lak ak pen, tepayaŋ suŋ lak. Anɨgek, binɨb lum awl mɨdupsek gos gos lɨl, nop kɨdek gɨlak. \v 4 \x - \xo 13.4 \xo*\xt Lep 18.18\xt*\x* Binɨb anɨb okok, kɨli kɨpi awl ak ne tap ladek nop bak lek bɨawl yek ak nɨŋɨd nɨm, yɨb nop dad aplanɨlak. Pen tap ladek yɨb nop abe dad aplanɨlɨg takaw nop ak kɨdek gɨlɨg agɨlak, Tap anɨb awl bɨawl ke yɨbɨl mɨdeb, binɨb ogɨnap ne ayɨp penpen gɨnɨgel tek ma lup agɨlak. \p \v 5 \x - \xo 13.5 \xo*\xt Lep 11.2, 12.6\xt*\x* Pen God ne tap ladek anɨb anop ñɨnen kelɨgek, takan 42 amnɨgab ak.\x - \xo 13.5-6 \xo*\xt Dan 7.8, 7.25, 11.36\xt*\x* Binɨb okok kɨlop kod mɨdɨl, God nop agjulɨg, yɨb ne ke dad aplanɨlɨg gɨ yonɨmuŋ. \v 6 \x - \xo 13.6 \xo*\xt Lep 12.12\xt*\x* Ne anɨgɨl God nop agjuwak. God yɨb nop agjuwɨl, tep nop mɨdeb alaŋ agjuwɨl, binɨb man ne alaŋ mɨdebal okok kɨlop agjuwɨl gak. \v 7 \x - \xo 13.7 \xo*\xt Dan 7.21, Lep 11.7, 11.18, 12.17, 17.15\xt*\x* Pen God ne tap ladek nop ñɨnen kelɨgek, binɨb God yɨl yelak okok ayɨp penpen gɨl kɨlop ñag juyokak. Ñag juyokɨl, binɨb okok mɨdupsek kɨlop kod yek. Binɨb jɨj keke mɨdebal tek, wak keke lup tek, takaw yɨbɨl keke apal tek, man keke mɨdebal tek kɨlop kod yek. \v 8 \x - \xo 13.8 \xo*\xt Kis 32.32, Sng 69.28, Dan 12.1, Plp 4.3, Lep 3.5, 5.6, 17.8, 20.12-15, 21.27\xt*\x* Binɨb mɨdupsek tek, tap ladek anɨb ak yɨb nop dad aplanɨl kɨdek gɨnɨgabal. Pen bɨlel bɨlel man ma alwol gɨlak ñɨn ak, God binɨb pel yenɨgabal agɨl, yɨb kɨlop mɨj ayaŋ ñu kɨl tɨkak. Mɨj anɨb ak, Chag Sipsip Ñɨluk ñag lel kumak ak mɨj ne. Binɨb anɨb okok nep, tap ladek anɨb anop kɨdek ma gɨnɨgabal. \p \v 9 Nɨbi binɨb tɨmud sek ak nɨgɨnɨmɨb. \v 10 \x - \xo 13.10 \xo*\xt Ais 33.1, Jer 15.2, 43.11, Mat 26.52, Lep 14.12\xt*\x* Binɨb God kalabus amnɨgel agɨl nɨgup okok, kalabus amnɨgabal. Binɨb tu palawl ak dɨl puŋɨlel kumnɨgel agɨl nɨgup okok, tu palawl ak dɨl puŋɨlel kumnɨgabal. Tap anɨb ak gɨnɨgeb ñɨn ak, binɨb God yɨl mɨdebal okok, kɨli God nop nokom gos lɨnɨgɨlɨg chɨg tep gɨl mɨdɨlɨg nɨm, gel amnɨmuŋ. \p \v 11 \x - \xo 13.11 \xo*\xt Lep 11.7\xt*\x* Pen tepayaŋ nɨŋɨd nɨgɨnek, tap ladek tek olap sek, man nab ayaŋ nɨb aplan jakak. Mablod ne omɨŋal ak, chag sipsip ñɨluk mablod tek lak ak pen, takaw ne ak, kɨpi awl tek agak. \v 12 Ne tap ladek ned nɨb anop wog gɨñeb yek. Tap ladek ned nɨb, nop ñag lel nɨm kumak ak pen tep yek ak, ne tap ladek kɨdeyɨl ak nop bak lek bɨawl yek. Bɨawl yek ak nɨŋɨd nɨm, binɨb man okok mɨdupsek nebneb gek, kɨli tap ladek ned nɨb anɨb anop yɨb dad aplanɨlak. \p \v 13 \x - \xo 13.13 \xo*\xt Lo 13.1-3, 1 Kin 18.24-39, 2 Kin 1.10-12, Mat 24.24, 2 Te 2.9\xt*\x* Pen tap ladek kɨdeyɨl ak ne tap mageptek kuŋay yɨbɨl gak. Binɨb nɨg yelaknɨŋ, ne gek, mab mɨŋɨlaŋ ak wɨsɨp alaŋ nɨb lum awl owak. \v 14 \x - \xo 13.14 \xo*\xt Lo 13.1, 13.4, 2 Te 2.9-10, Lep 12.9, 19.20\xt*\x* Pen God ne tap ladek kɨdeyɨl anop ñɨnen kelɨgek, binɨb lum awl nɨb okok nɨg yelaknɨŋ, kɨlop yepɨs yepɨs gin agɨl, tap mageptek anɨb okok gek, nɨŋɨd yɨbɨl gup agɨl nɨgɨlak. Pen tap ladek anɨb ak, binɨb lum awl kɨlop mɨdupsek agak, Tap ladek nedil tu palawl ak ñag lel nɨm kumak ak pen, kɨm mɨdeb ak yɨb nop dad aplanɨmɨb agak. Dad aplanɨg, kawnan nop tek agnɨgep olap gɨlɨnɨmɨb agak. Agek, kawnan anɨb ak tek olap gɨlɨlak. \v 15 \x - \xo 13.15 \xo*\xt Dan 3.4-6, Lep 16.2, 19.20, 20.4\xt*\x* Pen God ne tap ladek anop ñɨnen kelɨgek, tap ladek kɨdeyɨl ak, añɨŋ lep ne ak tap won anɨb anop pugek, tɨkjakɨl kɨm mɨdɨl, takaw agɨl agak, Yad bɨawl. Yɨp nokom kɨgom yɨmɨl, gos nɨŋɨd kɨdek gɨnɨmɨb agak. Anɨb agek, binɨb nop kɨdek ma gɨlak okok, agek mɨdupsek ñag paklɨlak. \v 16 \x - \xo 13.16 \xo*\xt Lep 14.9, 19.20, 20.4\xt*\x* Pen tap ladek kɨdeyɨl ak, ne binɨb yɨb yek okok yɨb ma yek okok, tap kuŋay yek okok tap ma yek okok, binɨb wog gɨñeb bɨawl olap muk okok mɨdebal okok binɨb wog gep bɨawl olap muk okok ma mɨdebal okok, kɨlop mɨdupsek agak, Yad nɨbop kod mɨdebin tek, kɨjɨkɨl yad ak nɨbop tɨkɨnɨgayn agak. Agɨl, mɨdupsek kɨjɨkɨl ne ak tɨkak. Ogɨnap kɨjɨkɨl ne anɨb ak ñɨn yɨpɨd kɨd ak tɨkak, ogɨnap nebeŋ alaŋ tɨkak. \v 17 \x - \xo 13.17 \xo*\xt Lep 14.9-11, 15.2, 16.2, 19.20, 20.4\xt*\x* Pen binɨb kɨjɨkɨl ne anɨb ak ma tɨkak okok, tap tawnɨg gɨnɨgel tek ma lak. Kɨjɨkɨl tɨkak anɨb ak nɨm, yɨb akaŋ namba ne ak. \p \v 18 \x - \xo 13.18 \xo*\xt Lep 15.2, 17.9, 21.17\xt*\x* Binɨb gos teplep nepal okok, takaw jɨj anɨb ak pɨyow nɨgɨnɨgel tek mɨdeb. Nɨgtep gɨl nɨm, tap ladek anɨb ak, namba ne jɨj ak nɨgɨnɨgabal. Namba anɨb ak, bɨ olap yɨb ne ak mɨdeb. Namba anɨb ak nɨm, 666. \c 14 \s Chag Sipsip Ñɨluk bɨne kuŋay yɨbɨl kɨmep kɨdeyɨl olap agɨlak \p \v 1 \x - \xo 14.1 \xo*\xt Ese 9.4, Lep 3.12, 5.6, 7.3-4, 13.16\xt*\x* Pen tepayaŋ nɨŋɨd nɨgɨnek, Chag Sipsip Ñɨluk ak Sayon dum alaŋ jakɨl mɨdaknɨŋ, bɨ 144,000 okok ne ayɨp yelak. Bɨne ayɨp yelak anɨb okok, nebeŋ kɨli alaŋ mɨdupsek yɨb ne ak sek, Nap yɨb ak sek tɨk lel yek. \v 2 \x - \xo 14.2 \xo*\xt Ese 1.24, 43.2, Lep 1.15, 5.8, 19.6\xt*\x* Pen takaw olap, God man ne alaŋ nɨb ñɨg sɨj awl puŋɨl gu agup tek akaŋ, tɨmuk gu palsek agup tek ak agek nɨgɨnek. Takaw tep anɨb ak, gita pakɨpal agup tek ak agak. \v 3 \x - \xo 14.3 \xo*\xt Sng 149.1, Ais 42.10, Lep 5.9, 7.4, 15.3\xt*\x* Pen bɨ 144,000 okok, kɨli bɨnonɨm besɨg mɨdep ak sek, tap kɨm mɨdep omɨŋal omɨŋal okok sek, bɨawl anep 24 okok sek, kɨlop dɨ nab lɨl, kɨmep kɨdeyɨl olap agɨlak. Kɨmep anɨb ak, binɨb lum awl nɨb yokɨp okok nɨgɨnɨgel tek ma lak. Bɨ 144,000 God dak anɨb okok nep nɨgɨnɨgel tek lak. \v 4 \x - \xo 14.4 \xo*\xt 2 Ko 11.2, Epe 5.27, Jem 1.18, Lep 3.4, 5.9\xt*\x* Bɨ anɨb okok nɨm, kɨli bin ayɨp ma kɨnɨlak gach ma gak.\f + \fr 14.4 \fr*\ft Glik takaw anɨb agup, kɨli bin ayɨp ma kɨnɨlak. Pen bɨ gos nɨgep kuŋay kɨli anɨgɨl apal, Takaw anɨb ak pal adaŋ lɨl apal. Takaw jɨj ne anɨgɨl mɨdeb, binbɨ kɨli God gos ne nɨgup ak nep kɨdek gɨl, tap tɨmel ogɨnap ma gɨl gɨpal. \ft*\f* Mɨdtep gɨl suŋtep mɨdebal. Chag Sipsip Ñɨluk ak ayɨp nep ajebal. Bɨ anɨb okok, God ne binɨb yokɨp nab okok nɨb kɨlop dak. God ne ned nep kɨlop aglɨl adɨkɨd dak. Anɨb ak tek, kɨli God ayɨp Chag Sipsip Ñɨluk ayɨp yenɨgabal. \v 5 \x - \xo 14.5 \xo*\xt Sng 32.2, Sef 3.13, Epe 5.27\xt*\x* Takaw yepɨs ogɨnap ma apal. God takaw nɨŋɨd ne ak kɨdek gɨl suŋtep mɨdebal. \s Ensel omɨŋal nokom takaw agñɨlak \p \v 6 \x - \xo 14.6 \xo*\xt Epe 3.9-11, Lep 8.13, 13.7\xt*\x* Pen tepayaŋ nɨŋɨd nɨgɨnek, ensel olap wɨsɨp nab sɨŋalaŋ wɨŋɨd ajɨlɨg, God takaw teplep pel yenɨgab ak, binɨb lum awl kɨlop agñɨnɨg gak. Binɨb man keke mɨdebal tek, jɨj keke mɨdebal tek, takaw yɨbɨl keke apal tek, wak keke lup tek, \v 7 \x - \xo 14.7 \xo*\xt Neh 9.6, Sng 124.8, Apo 17.24, Lep 10.6, 15.4\xt*\x* kɨlop suk awl agɨl agak, God ne binɨb lum awl kɨlop yɨg lɨnɨgab ñɨn ak owup tek, God nop pɨlɨkɨl agnɨŋɨd gos nɨgɨnɨmɨb agak. Nɨbi ne Bɨawl wɨsɨp alaŋ, lum awl, ñɨg solwala, ñɨg kɨlam jup okok mɨdupsek gɨlak agɨl, yɨb nop dad aplanɨmɨb agak. \p \v 8 \x - \xo 14.8 \xo*\xt Ais 21.9, Jer 51.8, Lep 17.2, 18.2-3, 18.21, 19.2\xt*\x* Ensel olap, ensel ned ak nop kɨdek gɨlɨg agak, God gek man awl Babilon pɨsnep apyap pakup o, pɨsnep apyap pakup o agak. Man awl anɨb ak ne bin tɨmel, pel bɨ si dup agak. Pen ñɨg wayn kɨles ne ñɨŋub ak, binɨb man keke okok kɨlop ñek ñɨbel, ne gup tek kɨli abe sawl yɨbɨl gɨpal agak. \p \v 9 \x - \xo 14.9 \xo*\xt Lep 13.12-17\xt*\x* Ensel olap pen, ensel ned omɨŋal ak kɨlop kɨdek gɨl, suk awl agɨl agak, Binɨb tap ladek yɨb nop dad aplanɨlɨg, kawnan nop tek nɨŋɨd gɨlɨlak ak yɨb nop dad aplanɨlɨg, kɨjɨkɨl ne ak nebeŋ alaŋ tɨkak akaŋ, ñɨn adek sɨŋak tɨkak okok, \v 10 \x - \xo 14.10 \xo*\xt Stt 19.24, Sng 11.6, 75.8, Ais 51.17, Jer 25.15, Ese 38.22, Lep 15.7, 16.19, 18.6, 19.20, 20.10, 21.8\xt*\x* God kɨlop nɨŋɨd nop mɨlɨk yɨbɨl yownɨgab agak. Yapek, ñɨg wayn sɨlek yɨbɨl ak, kɨnag kɨlop ayaŋ pagek aplan jakek, ñek ñɨnɨgabal agak. Ñɨg wayn sɨlek anɨb ak, God mɨlɨk yownɨgab ak agak. Ensel suŋtep ne okok sek, Chag Sipsip Ñɨluk ak sek nɨg yelaknɨŋ, kɨlop mab yɨneb ak agyokek, mab mɨŋɨlaŋ kab salpa sek ak kɨlop yɨnaknɨŋ wɨg pak yenɨgabal agak. \v 11 \x - \xo 14.11 \xo*\xt Ais 34.10, Lep 13.12-17, 19.3\xt*\x* Mab sɨkom anɨb ak pel pelnep aplanɨgab agak. Anɨb ak, binɨb tap ladek yɨb nop dad aplanɨlɨg, kawnan nop tek nɨŋɨd gɨlɨlak ak yɨb nop dad aplanɨlɨg, kɨjɨkɨl ne tɨkak ak dɨlak okok, God kɨlop pen yul awl ak subnab maynab ayaŋ ñɨnɨgab agak. \v 12 \x - \xo 14.12 \xo*\xt Lep 12.17, 13.10\xt*\x* Anɨgɨnɨgab tek, binɨb God yɨl mɨdebal kɨli God agup tek gɨlɨg, Jisas nop nokom gos lɨnepal okok, kɨlopapɨl chɨg tep gɨl mɨdɨlɨg nɨm, gel amnɨmuŋ agak. \p \v 13 \x - \xo 14.13 \xo*\xt 1 Ko 15.23, 15.58, 1 Te 4.16, 2 Te 1.7, Hib 4.10, Lep 20.6\xt*\x* Pen takaw olap, God man ne alaŋ nɨb yɨp agak, Takaw agɨnɨgebin awl tɨk lɨnɨmɨn agak. Mɨñɨl abe kɨdek abe, binɨb bɨawl nop chɨgɨl kumnɨgabal okok, kɨlop tep yɨbɨl gɨnɨgab agak. Agek, God Kawnan ne ak agak, Nɨŋɨd yɨbɨl agak. Kɨli gɨtep gɨlɨg wog koslam gɨpal tek, God nɨgup ak nɨm, ne agek am añɨŋ lɨl, mɨñmɨñ gɨlɨg yenɨgabal agak. \s God binɨb lum awl mɨdupsek okok kɨlop bɨlokɨnɨgab \p \v 14 \x - \xo 14.14 \xo*\xt Ese 1.26, Dan 7.13, Lep 6.2\xt*\x* Pen nɨgɨnek, Bɨ Olap Ñɨne tek ak, wɨsɨp kayɨg bad adek ak besɨg yek. Bɨ anɨb ak, gol dɨl gɨlak nag ak kɨmɨg cheg lɨl, tu gogeb kɨd tɨmel tap mɨdup tɨk dad opal tek olap dɨ yek. \p \v 15 \x - \xo 14.15 \xo*\xt Jer 51.33, Jol 3.13, Lep 14.18, 16.17\xt*\x* Pen ensel olap God man ne alaŋ mɨdɨl, God agnɨgep kal awl mɨgan nɨb seŋ apɨl, bɨ wɨsɨp nab sɨŋak besɨg yek anop, suk awl agɨl agak, Lum ayaŋ tap mɨdup okok mɨdupsek pok gup agak. Tap mɨdup tɨk dad owep ñɨn ak owup tek, tu nad anɨb ak dɨl, tɨkɨnɨmɨn agak. \v 16 Agek, bɨ wɨsɨp nab sɨŋak besɨg yek ak, tu gogeb ne ak dɨl, tap mɨdup lum awl okok mɨdupsek tɨkak. \p \v 17 Ensel olap pen, tu gogeb kɨd tɨmel olap dɨl, God agnɨgep kal awl mɨgan nɨb seŋ owak. \p \v 18 \x - \xo 14.18 \xo*\xt Jol 3.13, Lep 16.8\xt*\x* Won anɨb ak nep, ensel mab mɨŋɨlaŋ kod yolɨgup ak, God nop sɨbogep abañ adek ak nɨb owak. Apɨl, ensel tu gogeb kɨd tɨmel olap dek anop suk awl agɨl agak, Wayn mɨdup lum awl nɨb okok pok gup tek, mɨdupsek tɨk dap nan gɨnɨmɨn agak. \v 19 \x - \xo 14.19 \xo*\xt Lep 19.15\xt*\x* Anɨb agek, ensel anɨb ak tu gogeb ne ak dɨl, wayn mɨdup okok tɨk dam, wayn mɨdup taw chɨb jakɨnɨg gup kab kɨwok mɨgan ak yokak. Pen kab kɨwok mɨgan takaw anɨb ak, takaw paladaŋ lɨl agɨl, God mɨlɨk yowak ak agak. \p \v 20 \x - \xo 14.20 \xo*\xt Ais 63.3, Kra 1.15, Hib 13.12, Lep 11.8, 19.14-15\xt*\x* Mɨgan anɨb ak yokek taw chɨb jakak, man awl gol okok. Jakaknɨŋ, nɨkɨm ak tan aplan jakɨl, ñɨg wɨlɨk awl apyowup tek wu agɨl apyapɨlɨg, 300 kilomita tek amnak. Pen nab sɨŋak aplanak, mita omɨŋal tek aplanak. \c 15 \s Ensel anep kugul oŋɨd, kɨli tap tɨmel yɨbɨl keke anep kugul ak dɨlak \p \v 1 \x - \xo 15.1 \xo*\xt Wkp 26.21, Lep 12.1-3, 14.10, 15.6-7, 21.9\xt*\x* Pen tap ke kɨdeyɨl nɨb nɨŋɨd wal agep tek olap sek, God man ne alaŋ gek nɨgɨnek. God nop mɨlɨk yɨbɨl yapek, tap tɨmel yɨbɨl anep kugul ak gɨl, mɨlɨk yɨp yowup ak pɨsnep kelɨgɨnɨgayn agɨl, ensel ne anep kugul ak kɨlop agek, tap tɨmel anɨb okok dɨ yelak. \p \v 2 \x - \xo 15.2 \xo*\xt Lep 4.6, 5.8, 13.15-17, 14.2, 21.18\xt*\x* Pen anɨb sɨŋak nɨgɨnek, tap olap ñɨg solwala tek, mab mɨŋɨlaŋ sek jɨmñɨl glas tek kɨd yɨbɨl agɨl yek. Binɨb ogɨnap jakɨl yelak, ñɨg solwala tek yek gol anɨb sɨŋak. Kɨli pen tap ladek ak sek, kawnan nop tek gɨlɨlak ak sek, yɨb nop namba ak sek, kɨlop asɨk tep gɨl taw jɨsɨpuk gɨlak. God kɨlop tap gita tek keke ñek dɨlak. \v 3 \x - \xo 15.3 \xo*\xt Kis 15.1, Lo 31.30, Sng 92.5, 111.2, 139.14, 145.17, Lep 11.17, 14.3, 16.7\xt*\x* Dɨl, bɨ Mosis God nop wog gɨñeb ak takaw ne ak sek, Chag Sipsip Ñɨluk takaw ne ak sek agɨlɨg, kɨmep agɨl agɨlak, \mi Nad God Bɨawl yɨbɨl, tap okok mɨdupsek gɨnɨmuŋ tek nep mɨdeb ak agɨlak. Wog nad ke kɨdeyɨl nɨb nɨŋɨd wal agep tek gɨpan agɨlak. \mi Nad Bɨawl man okok mɨdupsek kod mɨdeban ak nɨm, yɨpɨd gɨl adek ak nep gɨpan agɨlak. \mi \v 4 \x - \xo 15.4 \xo*\xt Sng 86.9, Ais 66.23, Jer 10.7\xt*\x* Nad nokom bɨawl suŋtep yɨbɨl mɨdeban agɨlak. Anɨb ak pen, binɨb mɨdupsek nep nɨŋɨd, ñawl dɨnɨgabal agɨlak. \mi Nep Bɨawl agɨl, yɨb dad aplanɨgabal agɨlak. \mi Yɨpɨd gɨl adek ak nep gɨpan ak nɨŋɨd, man okok mɨdupsek apɨl, nep gos lɨlɨg bɨawl yɨbɨl agɨnɨgabal agɨlak. \p \v 5 \x - \xo 15.5 \xo*\xt Kis 38.21\xt*\x* Kɨdek pen nɨgɨnek, God agnɨgep kal awl man ne alaŋ yek ak kanɨb yɨkɨl, sel kal God nop gos nɨgɨnɨgel ak mɨseŋ yek. \v 6 \x - \xo 15.6 \xo*\xt Lep 15.1\xt*\x* Ensel anep kugul ak, tap tɨmel yɨbɨl anep kugul ak dɨl, God agnɨgep kal awl mɨgan nɨb seŋ owlak. Ensel anɨb okok, chech kayɨg tep ñɨñakol yɨbɨl gak okok lɨdɨl, gol dɨl gɨlak sɨbnag ak nab awl sɨŋak pal tɨbɨkɨl owlak. \v 7 \x - \xo 15.7 \xo*\xt 2 Te 1.9, Lep 4.6, 4.9, 10.6, 14.10\xt*\x* Tap kɨm mɨdep omɨŋal omɨŋal okok, olap apɨl ensel anep kugul ak kɨlop, gol dɨl kɨnag gɨlak okok anep kugul ak nokom nokom ñak. Kɨnag mɨgan anɨb okok, Bɨawl pelpel yenɨgab ak ne binɨb mɨdtep ma gel mɨlɨk nɨgup takaw awl ak aplan jakɨl yek. \v 8 \x - \xo 15.8 \xo*\xt Kis 40.34, 1 Kin 8.10-11, 2 Sto 5.13-14, Ais 6.4, Ese 44.4, 2 Te 1.9\xt*\x* God Bɨawl kɨles tɨmel gup ak nɨm, mɨlek awl ne anɨb ak mɨdaknɨŋ, agnɨgep kal awl mɨgan ak sɨkom aplan jakɨl yek. Anɨb ak tek binɨb olap mɨgan anɨb ak amnɨgel tek ma lak. Ensel anep kugul tap tɨmel yɨbɨl anep kugul ak, kɨli binɨb kɨlop ñɨnɨg gelak okok ñɨ dɨpal, ñɨn anɨb ak binɨb okok kɨli kal mɨgan anɨb ak amnɨgel tek lak. \c 16 \s Ensel kɨli tap tɨmel yɨbɨl anep kugul ak dad apɨl sogɨlak \p \v 1 \x - \xo 16.1 \xo*\xt Sng 69.24, Ais 66.6, Jer 10.25, Ese 22.31, Sef 3.8, Lep 14.10, 15.1, 15.7, 16.17\xt*\x* Pen nɨgɨnek, takaw olap God agnɨgep kal awl mɨgan ayaŋ nɨb, ensel anep kugul ak kɨlop suk awl agɨl agak, God nop mɨlɨk yowup ak, kɨnag anep kugul ak kɨnag mɨgan mɨdeb, dam lum awl ayaŋ sogem amnaŋ agak. \p \v 2 \x - \xo 16.2 \xo*\xt Kis 9.10, Lo 28.35, Lep 8.7, 13.12-17\xt*\x* Anɨb agek, ensel ned ak kɨnag ne dam lum adek ayaŋ sogak. Sogek, binɨb kɨli tap ladek kɨjɨkɨl ne ak dɨl, kawnan nop tek gɨlɨlak ak yɨb dad aplanɨlak okok, kɨlop soy ladek yul awl yɨbɨl gak okok lak. \p \v 3 \x - \xo 16.3 \xo*\xt Kis 7.17-21, Lep 8.8-9\xt*\x* Ensel nab ak, kɨnag ne dam ñɨg solwala adek ak sogak. Sogek, ñɨg solwala ak, binɨb ñagel nɨkɨm owup tek ak lɨl, tap ñɨg solwala nab anɨb okok yelak okok, mɨdupsek kum dɨlak. \p \v 4 \x - \xo 16.4 \xo*\xt Kis 7.17-21, Sng 78.44, Lep 8.10\xt*\x* Ensel nab peŋ ak, kɨnag ne dam ñɨg awl okok sek, ñɨg kɨlam jup okok sek sogak. Sogek, ñɨg okok mɨdupsek nɨkɨm sek lak. \v 5 \x - \xo 16.5 \xo*\xt Sng 119.137, Lep 1.4, 1.8, 11.17, 15.3\xt*\x* Pen ensel ñɨg mɨdupsek kod mɨdeb ak ne agak, God, nad bɨ suŋtep yɨbɨl agak. Mɨñɨl mɨdeban, bɨlel yelɨgɨpan agak. Binɨb anɨb okok kɨlop bɨlokɨl nepan ak nɨm, tap tɨmel yɨbɨl agyokɨpan anɨb okok, kɨlop nɨŋɨd yɨbɨl anɨgɨpan agak. \v 6 \x - \xo 16.6 \xo*\xt Sng 79.3, Ais 49.26, Mat 23.34-35, Lep 11.18, 13.15, 18.20\xt*\x* Binɨb anɨb okok, kɨli binɨb nad yɨl okok kɨlop paklɨl, bɨ God gos ñek agñeb okok kɨlop paklel nɨkɨm sogak ak nɨm, kɨlop pen abe nɨkɨm ñe ñɨbebal ak, gɨl debal agak. \v 7 \x - \xo 16.7 \xo*\xt Sng 19.9, Lep 13.10, 15.3, 16.14, 19.2\xt*\x* Anɨb agek, takaw olap God nop sɨbogep abañ adek ak nɨb agak, Nad God Bɨawl yɨbɨl, tap okok mɨdupsek gɨnɨmɨn tek nep mɨdeb ak agak. Binɨb anɨb okok kɨlop bɨlokɨl nɨŋɨd yul ñɨban ak, gɨpal tek nɨŋɨd pen abe gɨpan agak. Yɨpɨd gɨl adek ak nep gɨpan agak. \p \v 8 \x - \xo 16.8 \xo*\xt Lep 8.12, 14.18\xt*\x* Ensel tɨgawup ak, kɨnag ne dam sub anop sogak. Sogek, binɨb okok kɨlop sɨj tɨmel yɨnɨg gɨnɨmuŋ tek lak. \v 9 \x - \xo 16.9 \xo*\xt Dan 5.22-23, Lep 9.20-21, 11.13, 14.7, 16.21\xt*\x* Sɨj tɨmel yɨnɨg gɨnɨmuŋ tek lak ak, kɨlop tapɨn nep yɨnak ak pen, tap tɨmel gɨlak ak ma kelɨgɨl, yɨb nop ma dad aplanɨlak. Chɨnop tap tɨmel yɨbɨl ñeb agɨl, nop agjulak. \p \v 10-11 \x - \xo 16.10-11 \xo*\xt Kis 10.21-22, Ais 8.22, Lep 9.2, 9.20-21, 11.10, 13.2, 16.21\xt*\x* Ensel mamɨd ak kɨnag ne dad amɨl, tap ladek man kod mɨdep ne ak adek sɨŋak sogak. Sogek, binɨb ne kod yolɨgup nab ak, sɨb gup bad ak kɨlop yuwɨg dak. Soy ladek lɨl, yul awl gek, yalɨb su tɨbɨkɨlak ak pen, tap tɨmel gɨlak ak ma kelɨgɨlak. Gɨlɨg nep mɨdɨl, God man ne alaŋ nop agjulak. \p \v 12 \x - \xo 16.12 \xo*\xt Ais 11.15, 41.2, 41.25, Jer 50.38, Lep 9.14\xt*\x* Ensel kagol ak, kɨnag ne dam ñɨg awl Yupletis sogak. Sogek, ñɨg anɨb ak pɨsnep mɨlep gak. Mɨlep gek, gapman bɨnonɨm man sub lɨm gup okok nɨb ownɨgel. \v 13 \x - \xo 16.13 \xo*\xt 1 Jo 4.1-3, Lep 12.3, 12.9, 19.20, 20.10\xt*\x* Anɨgaknɨŋ, kɨcheki walɨjpal as tek lak omɨŋal nokom nɨgɨnek. Olap kɨpi awl meg mɨgan ak nɨb aplan jakak, olap tap ladek meg mɨgan ak nɨb aplan jakak, olap bɨne nop gos ñek binɨb okok kɨlop yepɨs yɨbɨl agñak ak\f + \fr 16.13 \fr*\ft Bɨ God takaw ma agɨl, yepɨs yɨbɨl agolɨgup ak, ne tap ladek kɨdek ak. Ned ne binbɨ kɨlop agak, Tap ladek ned tap nop tek gɨlak ak, nop kɨgom yɨmɨl agnɨgɨnɨmɨb agak. Sapta 13.11-16 nɨgɨnɨm. \ft*\f* meg mɨgan ak nɨb aplan jakak. \v 14 \x - \xo 16.14 \xo*\xt 2 Te 2.9, 1 Ti 4.1, Jem 3.15, Lep 16.7, 17.14, 19.6, 19.15, 19.19-20\xt*\x* Kɨcheki walɨjpal anɨb okok, tap mageptek okok gɨnɨgel tek lak. God ne tap okok mɨdupsek gɨnɨmuŋ tek nep mɨdeb ak, ñɨn awl ne ak gɨnɨgab anɨb ak tek, kɨcheki okok kɨli am gapman bɨnonɨm man awl keke mɨdupsek kod mɨdebal tek amnɨlak. Amɨl, gapman bɨnonɨm anɨb okok ayɨp bɨ kɨli chɨm kadɨŋ gep okok ayɨp, kɨlop poŋɨd dap nan gɨl, God ayɨp penpen gɨnɨg gɨlak. \p \v 15 \x - \xo 16.15 \xo*\xt Mat 24.43-44, Luk 12.39-40, 2 Ko 5.3, 1 Te 5.2, 2 Pi 3.10, Lep 3.3, 3.18\xt*\x* Pen agak, Nɨgtep gɨnɨmɨb agak. Yad ownɨg, bɨ tap si dep okok, ma nɨg mɨdebal won ak opal tek ak ownɨgayn agak. Anɨb ak nɨm, bɨ wɨsɨn ma kɨnɨl, chech ne wulep sɨŋak lɨl yenɨgab ak, bɨ anɨb ak chɨb mɨgan day nep ma amek, nebeŋ ma gɨnɨgab. Mɨñmɨñ gɨnɨgab agak.\f + \fr 16.15 \fr*\ft Takaw anɨb ak layn 15 mɨdeb, Jisas Klays ne ke agak.\ft*\f* \p \v 16 \x - \xo 16.16 \xo*\xt Het 5.19, Sek 12.11, Lep 19.19\xt*\x* Pen kɨcheki walɨjpal anɨb okok, gapman bɨnonɨm man keke okok kɨlop dap nan gɨpal man ak, Hiblu takaw agɨl Almagedon apal. \p \v 17 \x - \xo 16.17 \xo*\xt Lep 16.1\xt*\x* Ensel kugul ak, kɨnag ne dam wɨsɨp adek alaŋ sogak. Sogek, takaw olap bɨnonɨm besɨgep mɨdep ak, God agnɨgep kal awl mɨgan ayaŋ nɨb suk awl agɨl agak, Tap okok mɨdupsek gɨjup agak. \v 18 \x - \xo 16.18 \xo*\xt Dan 12.1, Lep 4.5, 8.5, 11.13, 11.19\xt*\x* Anɨb agaknɨŋ, añɨñak dɨlɨg, tɨmuk awl agɨlɨg, gu agek palsek amɨl, monmon awl dak. Monmon anɨb ak monmon awl yɨbɨl, binɨb lum awl ned ma nɨgelɨgɨpal tek olap owak. \v 19 \x - \xo 16.19 \xo*\xt Ais 51.17, Jer 25.15-16, Lep 14.8-10, 17.18, 18.5\xt*\x* Monmon awl yɨbɨl anɨb ak dɨl, taun Babilon ak bu agɨl, asɨk kɨd omɨŋal nokom lɨl, taun man keke okok mɨdupsek, kal tap okok pɨgju kosɨl masɨl gak. Gak anɨb ak, God nop mɨlɨk yɨbɨl yapek, Babilon binɨb gɨlak ak sawl ma gɨl, kɨlop ñɨg sɨlek kɨnag tub alaŋ aplan jakak ak, ñek ñɨŋɨlak. \v 20 \x - \xo 16.20 \xo*\xt Lep 6.14\xt*\x* Pen man ñɨg tɨb kus gak okok mɨdupsek pɨlɨk amnak, dum okok pen pɨsnep kul gak. \v 21 \x - \xo 16.21 \xo*\xt Kis 9.23-24, Lep 11.19, 16.9-11\xt*\x* Tap tɨmel yɨbɨl ak nɨm, tun man mɨdup awl yɨbɨl okok wɨsɨp alaŋ nɨb yowak. Tun man mɨdup nokom nokom ak, mɨŋel 50 kiloglam tek yek. Yapɨl, binɨb okok kɨlop sɨj tɨmel yɨbɨl pakak. Kɨlop sɨj tɨmel yɨbɨl pakek nɨŋɨd, God nop pɨsnep agjulak. \c 17 \s Binawl kanɨbtam yɨl ak yul awl dɨnɨgab \p \v 1 \x - \xo 17.1 \xo*\xt Jer 51.12-13, Lep 16.19, 17.15, 18.16, 21.9\xt*\x* Ensel anep kugul kɨnag anep kugul keke dad owlak okok, olap apɨl yɨp agak, Awl ape, nep yomen nɨgan agak. Kanɨbtam binawl olap, ñɨg tap awl wɨj adek anɨb ak besɨg mɨdeb agak. Pen ne yul awl dɨnɨgab tek nep yomin agak. \v 2 \x - \xo 17.2 \xo*\xt Ais 23.17, Jer 51.7, Lep 14.8, 18.3\xt*\x* Bɨnonɨm man keke kod mɨdebal tek, kɨli kanɨbtam bin anɨb ayɨp gɨ ajɨlak. Gɨ ajɨlɨg, binɨb lum awl yokɨp okok abe, ñɨg wayn tɨmel ne ñub ak ñɨbel, kɨlop sawl lɨl ayɨp gɨ ajelak agak.\f + \fr 17.2 \fr*\ft Takaw anɨb ak, takaw pal adaŋ lɨl olap apal. Bin kanɨbtam ayɨp gɨ ajɨlɨg apal ak, anɨb ak binbɨ God nop gos ma nepal, kɨli tap yepɨs yepɨs anɨb okok gɨ ajebal, tap tɨmel okok kuŋay yɨbɨl anɨgɨl gɨpal. God wɨdɨn mɨdup adek ak, ak bɨ bin ne anop kelɨgɨl, amɨl bin kanɨbtam monmon gup ak tek. \ft*\f* \p \v 3 \x - \xo 17.3 \xo*\xt Lep 12.3, 12.6, 12.14, 13.1, 17.9, 17.12\xt*\x* Pen God Kawnan ne ak yɨp bak laknɨŋ, ensel ak yɨp dad man nep binɨb ma yelak okok amek nɨgɨnek, bin olap, tap ladek nɨkɨm olap adek alaŋ besɨg yek. Tap ladek anɨb ak, wak ne okok, yɨb God nop agjuwep okok kuŋay yɨbɨl nep tɨk lel yek. Kɨmɨg ne anep kugul ak lɨl, mablod anep wajɨlem ak lɨl gak. \v 4 \x - \xo 17.4 \xo*\xt Jer 51.7, Ese 28.13-16, Dan 11.38, Lep 14.8, 18.6, 18.12, 18.16\xt*\x* Pen bin nɨgɨnek anɨb ak, chech nɨkɨm binawl lɨpal tek lɨl, gol ogɨnap, kab sɨkol teplep keke ogɨnap, bis teplep mani awl tawpal ogɨnap wak ne okok mɨdupsek lak. Kɨnag gol dɨl gɨlak olap dɨ yek. Kɨnag mɨgan anɨb ayaŋ, tap gach tap tɨmel ne gak okok aplan jakɨl yek. \v 5 \x - \xo 17.5 \xo*\xt 2 Te 2.7, Lep 14.8, 16.19, 18.2, 18.9-10, 19.2\xt*\x* Nebeŋ nop alaŋ, yɨb olap takaw we gɨl yolɨgup ak tɨkɨl agɨlak, Man awl yɨbɨl Babilon, bin bɨ si dɨpal okok sek, binɨb tɨmel yɨbɨl gɨpal okok sek, nonɨm kɨli yɨbɨl agɨlak. \v 6 \x - \xo 17.6 \xo*\xt Lep 12.11, 13.15, 16.6, 18.24, 19.2\xt*\x* Bin anɨb ak, binɨb God yɨl yelak, Jisas nop gos nɨŋɨd mɨseŋ agɨlak okok, kɨlop paklek kumɨlak. Kɨlop paklɨl, nɨkɨm kɨlop ñɨbɨl gɨ dad amɨl, binɨb ñɨg kɨles ñɨbɨl sawl lup tek ne pɨsnep sawl lak. Ñɨbek sawl lak anɨb ak nɨŋɨd, judɨl gos pal lɨnek. \p \v 7 \x - \xo 17.7 \xo*\xt Lep 13.1\xt*\x* Pen ensel ak yɨp agak, Taynen judɨl gos pal leban agak? Kanɨbtam bin tap ladek adek alaŋ besɨgɨl, nop dad ajup ak sek, tap ladek kɨmɨg anep kugul lɨl, mablod anep wajɨlem lɨl gup ak sek, takaw we gup jɨj ak nep agñɨnɨgebin agak. \v 8 \x - \xo 17.8 \xo*\xt Sng 69.28, Dan 7.7, 12.1, Lep 11.7, 13.1-3, 13.8-10\xt*\x* Tap ladek nepan anɨb ak, ned yolɨgup, mɨñɨl ma mɨdeb agak. Pen wulep mɨdeb, ne kaw mɨgan kɨluŋ ma tɨkak ayaŋ kelɨgɨl apek, God gek pɨsnep kul gɨnɨgab agak. Pen God man ma gɨlak ñɨn ak, binɨb lum awl ogɨnap, yɨb kɨlop pel mɨdep mɨj ayaŋ ma kɨl tɨk lak agak. Binɨb anɨb okok, tap ladek tepayaŋ yek nɨŋɨd, gos gos lɨnɨgabal agak. Taynen? Ne ned yolɨgup, mɨñɨl ma mɨdeb ak pen, kɨdek tepayaŋ yenɨgab agak. \p \v 9 \x - \xo 17.9 \xo*\xt Lep 13.1, 13.18\xt*\x* Takaw agɨnɨgebin ak nɨgtep gɨl nep nɨm, nɨgɨnɨgabal agak. Tap ladek kɨmɨg ne anep kugul oŋɨd yek ak, takaw jɨj adek omɨŋal mɨdeb agak. Olap dum keke anep kugul ak, bin ak ne dum adek anɨb ak besɨg mɨdeb agak. \v 10 Pen olap gapman bɨnonɨm keke anep kugul ak agak. Gapman bɨnonɨm kab anɨb ak, anep mamɨd ak ned gapman bɨnonɨm mɨdɨl apyap pakdelak, mɨñɨl kagol ak gapman bɨnonɨm mɨdeb agak. Gapman bɨnonɨm kugul ak pen kɨdek ownɨgab agak. Apɨl, sɨkol won olap nep binɨb okok kɨlop kodɨnɨgab agak. \v 11 Pen tap ladek, ned yolɨgup ak mɨñɨl ma mɨdeb tek, ne ke gapman bɨnonɨm jel oŋɨd mɨdeb agak. Ne nɨm, gapman bɨnonɨm anep kugul ak nɨb olap agak. Ne gapman bɨnonɨm yenɨgab ñɨn ak, God gek pɨsnep kul gɨnɨgab agak. \v 12 \x - \xo 17.12 \xo*\xt Dan 7.24, Sek 1.18-21, Lep 13.1\xt*\x* Pen mablod anep wajɨlem nepan okok, gapman bɨnonɨm anep wajɨlem alaŋ agak. Kɨli mɨñɨl ma mɨdebal ak pen, kɨdek God gek kɨli gapman bɨnonɨm mɨdɨl, tap ladek ak ayɨp wog gɨlɨg, binɨb okok kodɨnɨgabal, won anɨb nep agak. \v 13 Kɨli gos adek nokom nɨŋɨd, tap ladek anop kɨles ñɨl agel, tep kɨlop ak dɨl, binɨb okok kɨlop kodɨnɨgab agak. \v 14 \x - \xo 17.14 \xo*\xt Jer 50.44-45, 1 Ti 6.15, Lep 16.14, 19.19\xt*\x* Gapman bɨnonɨm anɨb okok, Chag Sipsip Ñɨluk ak ayɨp penpen gɨnɨgabal. Penpen gɨnɨgabal ak pen, ne ke bɨnonɨm okok mɨdupsek bɨnonɨm awl yɨbɨl kɨli mɨdeb ak, ne ke bɨawl okok mɨdupsek bɨawl yɨbɨl kɨli mɨdeb ak, nop ñag paklɨnɨgel tek ma lɨnɨgab agak. Binɨb ne ke nɨŋɨd suk agɨl kɨlop aglup okok, nop chɨgɨl nep yenɨgabal agak. Binɨb ne jɨmñɨl mɨdebal anɨb okok, kɨli bɨnonɨm yokɨp anɨb okok kɨlop ñag ju yokɨnɨgabal agak. \p \v 15 \x - \xo 17.15 \xo*\xt Ais 8.7, Jer 47.2, Lep 13.7\xt*\x* Pen ensel anɨb ak yɨp agak, Ñɨg tap awl wɨj ak, kanɨbtam bin besɨg yek adek ak nepan, jɨj ne anɨgɨl mɨdeb. Binɨb wak keke lup tek, jɨj keke mɨdebal tek, man keke mɨdebal tek, takaw yɨbɨl keke apal tek ak nepan agak. \v 16 \x - \xo 17.16 \xo*\xt Jer 50.41-42, Ese 16.37, Lep 18.8, 18.16\xt*\x* Pen mablod anep wajɨlem nepan okok sek, tap ladek ak sek, kɨli kanɨbtam bin anop mɨlɨk yɨbɨl nɨŋɨd, tap nop okok mɨdupsek pɨlɨg denɨgabal nɨm, day nep yenɨgab agak. Pen wak nop ak ñɨbɨl, dayday yenɨgab okok, dagɨlel yɨn sɨbok amnɨgab agak. \v 17 \x - \xo 17.17 \xo*\xt 2 Te 2.11, Lep 10.7\xt*\x* Taynen? God gapman bɨnonɨm okok kɨlop gos ñek, gos adek ne nokom nɨŋɨd tap ladek ak nop agel, tep kɨli kodep ak ne dɨl gek amnɨgab. Amek nɨm, God gɨnɨgab agɨl aglak tek nep gɨnɨgab agak. \v 18 \x - \xo 17.18 \xo*\xt Lep 12.4, 16.19\xt*\x* Pen kanɨbtam bin nop nepan anɨb ak, ne nɨm taun awl yɨbɨl tek agak. Ne takaw agek, gapman bɨnonɨm man keke kod mɨdebal okok nɨŋɨd kɨdek gɨpal agak. \c 18 \s Taun Babilon pɨsnep apyap pakup \p \v 1 \x - \xo 18.1 \xo*\xt Ese 43.2, Lep 17.1\xt*\x* Pen tap anɨb okok gak ak kɨdek nɨgɨnek, God ne ensel olap agek ne bɨawl yɨbɨl mɨdɨl, God man ne alaŋ nɨb owak. Apek, mɨlek tep ne ak gek, lum awl mɨdupsek mɨlek gak. \v 2 \x - \xo 18.2 \xo*\xt Ais 13.21, 14.23, 21.9, 34.11, Jer 50.39, 51.8, Lep 14.8\xt*\x* Apɨl suk awl agɨl agak, Taun Babilon pɨsnep apyap pakup o, pɨsnep apyap pakup o agak. Man awl anɨb ak, kɨcheki tap tɨmel anɨb okok, yawl tɨmel yawl ladek tap okok nep mɨñɨl mɨdeb agak. \v 3 \x - \xo 18.3 \xo*\xt Ais 23.17, 47.15, Jer 51.7, Lep 14.8, 17.2, 18.11, 18.15\xt*\x* Taynen? Man awl anɨb ak ne bin tɨmel, pel bɨ si dup agak. Pen ñɨg wayn kɨles ne ñɨŋub ak, binɨb man keke okok kɨli ñɨbɨl, ne gup tek kɨli abe sawl yɨbɨl gɨpal agak. Gapman bɨnonɨm man keke kod mɨdebal okok, ne ayɨp gɨ ajɨlɨg, tɨmel yɨbɨl gɨpal agak. Pen ne tap kuŋay yɨbɨl dɨl gɨ tɨmel gin agɨl pel gos anɨb nep nɨgup tek, bɨ lum awl sɨkim gɨpal okok kɨli apel, tap kuŋay tawek mani awl dɨpal agak. \p \v 4 \x - \xo 18.4 \xo*\xt Ais 48.20, Jer 50.8, 51.6, 51.45, 2 Ko 6.17\xt*\x* Pen nɨgɨnek, takaw olap God man ne alaŋ nɨb agak, Binɨb yad okok taun anɨb ak kelɨgɨl seŋ ownɨmɨb agak. Tap si tap tɨmel ne gup okok, nɨb ayɨp ma gɨnɨmɨb agak. Yul awl ne dɨnɨgeb ak, nɨb ayɨp ma dɨnɨmɨb agak. \v 5 \x - \xo 18.5 \xo*\xt Stt 18.20-21, Jer 51.9, Lep 16.19\xt*\x* Gach awl ne ak, tap achach tek God man ne alaŋ aplan mɨdeb agak. Anɨb ak tek, ne tɨmel gup anɨb ak God sawl ma gup agak. \v 6 \x - \xo 18.6 \xo*\xt Sng 137.8, Jer 50.15, 50.29, 51.24, 51.49, 2 Te 1.6, Lep 14.10, 16.19\xt*\x* Ne tɨmel gup tek nɨŋɨd, anɨb ak tek nop pen ñɨnɨgabɨm agak. Tap tɨmel kuŋay gup tek, nop pen kuŋay yɨbɨl ñɨnɨgabɨm agak. Binɨb ogɨnap kɨlop ñɨg sɨlek ñub tek, ñɨg sɨlek tɨmel yɨbɨl ak ñem ñɨŋɨnɨgab agak. \p \v 7 \x - \xo 18.7-8 \xo*\xt Ais 47.7-9\xt*\x* Ne ke gos nɨŋɨd agup, Yad bin kaŋɨl tek ma mɨdebin, yad binawl yɨbɨl ak nɨm, tap besɨgep awl adek ak besɨg mɨdebin agup agak. Mɨŋel ogɨnap yɨp dɨnɨmuŋ tek ma lup, chaŋ ma lɨnɨgayn agup agak. Tap kuŋay yɨbɨl dɨl gɨ tɨmel gin agɨl, yɨb ne ke dad aplanub tek, nop yul awl yɨbɨl ñem, tap tɨmel ne gup okok tek agak. Pen gem, chaŋ awl lɨnɨmuŋ agak. \v 8 \x - \xo 18.8 \xo*\xt Jer 50.34, Lep 11.17, 17.16, 18.10\xt*\x* Bin ak anɨb agup ak pen, God bɨawl yɨbɨl mɨdeb ak ne nop bɨlok nɨŋɨd yul ñɨnɨgab agak. God gek tap tɨmel yɨbɨl nop gɨnɨgab, ñɨn olap nep agak. Mɨñak awl tap okok gɨl, chaŋ awl lɨl, yuwan awl apek, mab yɨn gɨnɨgab agak. \p \v 9 \x - \xo 18.9 \xo*\xt Jer 50.46, Ese 27.30-35, Lep 17.2, 18.3, 18.18, 19.3\xt*\x* Taun Babilon mab yɨn gɨnɨgab anɨb ak, sɨkom aplanek nɨŋɨd, gapman bɨnonɨm man keke kod mɨdebal okok, kɨli bin anɨb ak ayɨp gɨ ajɨlɨg tap tɨmel abe gelɨgɨpal okok, chɨb gek chaŋ lɨnɨgabal agak.\x - \xo 18.9-10 \xo*\xt Ese 26.16-17\xt*\x* \v 10 \x - \xo 18.10 \xo*\xt Ais 21.9, Dan 4.30, Lep 14.8, 18.17-19\xt*\x* Bin anop yul awl gɨnɨgab anɨb ak, chɨnop abe gɨnɨmuŋ tek lup agɨl, keke sɨŋadaŋ mɨdɨl agɨnɨgabal, Mel o, mel o agɨnɨgabal agak. Babilon, taun kɨles tɨmel yɨbɨl anɨb ak, yep won awl nep tap tɨmel nak gɨpan tek nep gek pɨsnep apyap pakɨpan agɨnɨgabal agak. \p \v 11 \x - \xo 18.11 \xo*\xt Ese 27.31, 27.36\xt*\x* Pen taun Babilon apyap pakɨnɨgab tek, bɨ lum awl sɨkim gɨpal okok, mɨñɨl binɨb okok tap chɨnop ma tawnɨgabal agɨl, chɨb gek chaŋ lɨnɨgabal agak. \v 12 \x - \xo 18.12 \xo*\xt Lep 17.4\xt*\x* Tap kɨli anɨb okok nɨm, gol, silpa, kab sɨkol teplep keke, bis teplep mani awl tawpal okok agak.\x - \xo 18.12-13 \xo*\xt Ese 27.12-13, 27.22\xt*\x* Chech kayɨg tep yɨbɨl bad okok, chech nɨkɨm teplep yɨbal okok, chech napnap teplep keke okok agak. Mab kuy tep owup keke okok agak. Mab bog teplep, tap blas, tap ayn, kab kɨl kɨl sek okok, chag elepad meg tap okok dɨl gɨpal okok agak. \v 13 Tap ogɨnap sek tawɨl dɨl mani awl delɨgɨpal, mab chusɨn kuy yɨdek tek okok, sɨnɨb okok, tap dagɨlel kuy tep owep okok, tap mok kuy tep owep okok, sada kuy tep owep okok agak. Ñɨg wayn, mab olip wel, wit mɨdup, pilawa tap okok agak. Chag bulmakaw, chag sipsip, chag hos okok, tap chag hos tun gel lɨpɨg dad ajɨpal okok agak. Pen binɨb yɨbɨl kɨlop nag tunɨg dad amɨl, mani dɨpal okok sek agak. Tap anɨb okok mɨdupsek, bɨ olap tawnɨmuŋ tek ma mɨdeb agak. \p \v 14 Pen bɨ lum awl sɨkim gɨpal okok, Babilon nop agɨnɨgabal, Mani sinɨŋ dɨnɨg gɨpan ak, ma dɨnɨgaban agɨnɨgabal agak. Gol mani tap okok sek, tap teplep teplep okok sek, pɨsnep apyap pakup, kɨdek tepayaŋ ma dɨnɨgaban agɨnɨgabal agak. \p \v 15 \x - \xo 18.15 \xo*\xt Ese 27.31, 27.36\xt*\x* Bɨ kɨli taun ayɨp sɨkim gɨl mani awl dɨpal okok, taun yul awl dup ak, chɨnop abe gɨnɨmuŋ tek lup agɨl, keke sɨŋadaŋ mɨdɨl chɨb gek chaŋ lɨlɨg agɨnɨgabal, \v 16 \x - \xo 18.16 \xo*\xt Lep 17.4\xt*\x* Mel o, mel o agɨnɨgabal agak. Taun kɨl tep anɨb ak, chech kayɨg tep okok sek, chech nɨkɨm keke bɨawl lɨpal tek lup okok sek lup agɨnɨgabal agak. Gol, kab sɨkol teplep keke, bis teplep mani awl tawpal ak sek lup agɨnɨgabal agak. \v 17 \x - \xo 18.17 \xo*\xt Ais 23.14, Ese 27.26-30\xt*\x* Ak pen, yep won awl nep, tap teplep anɨb okok mɨdupsek pɨsnep kul gup agɨnɨgabal agak. \p Bɨ sip dad ajep okok sek, bɨ sip wog gɨpal okok sek, bɨ tap yɨsɨk yokɨpal okok sek, binɨb sip adek ajɨpal okok sek, kɨli keke sɨŋadaŋ yenɨgabal agak. \v 18 \x - \xo 18.18 \xo*\xt Ese 27.32, Lep 13.4\xt*\x* Mɨdɨl, taun Babilon mab yɨn gɨnɨgab ak, sɨkom aplanek nɨŋɨd, suk awl agɨl agɨnɨgabal, Taun anɨb ak, ne nokom taun awl yɨbɨl ak, olap ma mɨdeb agɨnɨgabal agak. \v 19 \x - \xo 18.19 \xo*\xt 1 Sml 4.12, Ese 27.30-34\xt*\x* Sɨlkul dɨl, kɨmɨg adek kɨli alaŋ dɨyokɨlɨg, chɨb gek chaŋ lɨlɨg suk awl agɨl agɨnɨgabal, Mel o, mel o agɨnɨgabal agak. Taun kɨles tɨmel yɨbɨl anɨb ak, mɨñɨl pɨsnep tɨmel gup agɨnɨgabal agak. Ne mɨdaknɨŋ, gol mani tap okok kuŋay yɨbɨl yek, sip gɨ ajɨlɨg tap kuŋay yɨbɨl dɨpal ak pen, mɨñɨl yep won awl nep, tap teplep anɨb okok mɨdupsek pɨsnep kul gup agɨnɨgabal agak. \p \v 20 \x - \xo 18.20 \xo*\xt Lo 32.43, Ais 44.23, Jer 51.48\xt*\x* Pen binɨb God man ne alaŋ mɨdebɨm okok, mɨñmɨñ gɨnɨmɨb agak. Binɨb God yɨl mɨdebɨm okok sek, bɨ God gos ñek agñeb okok sek, bɨ Jisas takaw nop dad ameb okok sek, mɨñmɨñ gɨnɨmɨb agak. Taun Babilon anɨb ak nɨbop gɨ tɨmel gup ak, God nɨgup ak nɨm, nop pen bɨlok nɨŋɨd yul awl yɨbɨl ñub agak. Anɨb ak nɨbi mɨdupsek mɨñmɨñ tɨmel yɨbɨl gɨnɨmɨb agak. \p \v 21 \x - \xo 18.21 \xo*\xt Jer 51.63-64, Ese 26.21, Lep 12.8, 16.20\xt*\x* Won anɨb ak, ensel kɨles yɨbɨl olap kab awl yɨbɨl olap dɨl, ñɨg solwala nab ak dɨyokɨl agak, Taun Babilon, kab dɨyoken kul gup tek ak kasek gɨnɨgab agak. Kɨdek tepayaŋ ma nɨgɨnɨgabal agak. \v 22 \x - \xo 18.22 \xo*\xt Ais 24.8, Jer 25.10, Ese 26.13\xt*\x* Babilon binɨb tep gaknɨŋ kɨmep agɨlɨg, akɨl kubap chɨb pugɨlɨg, gawb gita tap okok pakɨlɨg nab nak pi ak ma yenɨgabal agak.\x - \xo 18.22-23 \xo*\xt Jer 7.34, 25.10\xt*\x* Wog adek keke gɨpal tek, nab nak pi ak ma yenɨgabal agak. Wit mɨdup pak chɨb jakɨl pilawa gɨpal tek, nab nak pi ak kab tek ak kɨlɨlɨg ma agɨnɨgab agak. \v 23 \x - \xo 18.23 \xo*\xt Ais 23.8, 47.9, Jer 16.9, 33.11, Nah 3.4, Lep 17.2, 17.5\xt*\x* Binɨb sup mɨlek nab nak pi ak tepayaŋ ma nɨgɨnɨgabal agak. Bin bɨ dun agɨl agɨnɨgabal, takaw ak nab nak pi ak ma yenɨgab agak. Bɨ nad sɨkim gɨpal okok, kɨli ned bɨawl yɨbɨl mɨdebal agak. Pen kuj gɨl yepɨs agɨl ge, binɨb man okok mɨdupsek nep kɨdek gɨpal agak. Anɨb ak tek, taun Babilon pɨsnep kul gup agak. \p \v 24 \x - \xo 18.24 \xo*\xt Jer 51.49, Mat 23.35, Lep 17.6\xt*\x* Babilon anɨb ak nep, binɨb God yɨl yelak okok kɨlop ñagɨl, bɨ God gos ñek agñeb okok ñagɨl gup agak. Binɨb lum awl ñapal okok mɨdupsek, jɨj ak nɨm Babilon nep agak. Anɨgup tek, God nɨŋɨd nop pen yul awl yɨbɨl ñɨnɨgab agak. \c 19 \s Taun Babilon pɨsnep apyap pakek, binɨb mɨñmɨñ gɨpal \p \v 1 Pen tap anɨb okok gak ak kɨdek nɨgɨnek, binɨb kuŋay yɨbɨl God man ne alaŋ meg mɨgan dad aplanɨl agɨlak, \mi God Bɨawl yɨbɨl chɨn ak, yɨb nop dad adek awl alaŋ aplanɨgun agɨlak.\f + \fr 19.1 \fr*\ft Lain 1 ayɨp 3 ayɨp 4 ayɨp 6 ayɨp, chɨn takaw anɨb ak kɨl tɨkobun, God bɨawl yɨbɨl yɨb nop dad adek awl alaŋ aplanɨgun kɨl tɨkɨl agobun. Jon ne takaw anɨb ak, takaw Hiblu kɨl tɨkɨl agak, Haleluya agak. \ft*\f* Binɨb ne okok kɨlop tɨg asɨk dup agɨlak. Yɨb awl sek kɨles ne ak sek mɨdeb tek, chɨnop kod mɨdeb agɨlak. \v 2 \x - \xo 19.2 \xo*\xt Lo 32.43, 2 Kin 9.7, Lep 6.10, 15.3, 16.7, 18.20\xt*\x* Nɨgtep gɨl yɨbɨl, binɨb okok kɨlop bɨlok nɨŋɨd yul ñub agɨlak. Kanɨbtam binawl anɨb ak, God nop kelɨgɨl monmon gɨlɨg, God binɨb ne okok kɨlop paklɨlɨg gak agɨlak. Paklɨl, bɨ si dɨl, binɨb lum okok kɨlop kanɨb yomek abe gɨlak ak, nop nɨŋɨd pen yul awl yɨbɨl ñub agɨlak. \m \v 3 \x - \xo 19.3 \xo*\xt Ais 34.10, Lep 14.11, 18.9, 18.18\xt*\x* Anɨb agɨl, tepayaŋ meg mɨgan dad aplanɨl agɨlak, \mi God Bɨawl yɨbɨl yɨb nop dad adek awl alaŋ aplanɨgun agɨlak. Man awl yɨn gaknɨŋ, sɨkom ak pel pelnep aplanub agɨlak. \p \v 4 \x - \xo 19.4 \xo*\xt Neh 8.6, Lep 4.2-6, 4.10, 5.14\xt*\x* Anɨb agelak, 24 bɨawl okok sek, tap kɨm mɨdep omɨŋal omɨŋal okok sek, kɨli God bɨnonɨm besɨg mɨdep adek mɨdeb ak jɨj sɨŋak kɨgom yɨmɨl agɨlak, \mi Nɨŋɨd yɨbɨl. God Bɨawl yɨbɨl yɨb nop dad adek awl alaŋ aplanɨgun agɨlak. \p \v 5 \x - \xo 19.5 \xo*\xt Sng 22.23, 115.13, 134.1, 135.1, Lep 11.18, 20.12\xt*\x* Anɨb agelak, takaw olap bɨnonɨm besɨg mɨdep adek yek sɨŋak nɨb agɨl agak, \mi Nɨbi binɨb awl akaŋ, binɨb tam okok akaŋ, tay tek mɨdɨl pen God chɨn ak nop bɨawl yɨbɨl agɨl pɨlɨkɨl, wog nop gɨpɨm okok, nop tep yɨbɨl agɨnɨmɨb agak. \s Chag Sipsip Ñɨluk ne bin dek, tap mɨdup ñɨŋeb ñɨn ak owup \p \v 6 \x - \xo 19.6 \xo*\xt Sng 93.1, 97.1, 99.1, Ese 1.24, Lep 11.15-17, 14.2, 15.3, 21.2\xt*\x* Anɨb agaknɨŋ nɨgɨnek, binɨb kuŋay yɨbɨl ñɨg awl apyapɨlɨg pug agup tek akaŋ, tɨmuk agaknɨŋ gu awl agup tek agɨlɨg agɨlak, \mi God Bɨawl yɨbɨl yɨb nop dad adek awl alaŋ aplanɨgun agɨlak. God chɨn Bɨawl yɨbɨl, tap okok mɨdupsek gɨnɨmuŋ tek nep mɨdeb ak, mɨñɨl binɨb man okok mɨdupsek kɨlop dɨl kod mɨdeb agɨlak. \v 7 \x - \xo 19.7 \xo*\xt Mat 22.2, 25.10, Epe 5.32, Lep 21.2, 21.9\xt*\x* Pen Chag Sipsip Ñɨluk ak bin ne nop dɨnɨgab ñɨn ak owup tek,\f + \fr 19.7 \fr*\ft Chag Sipsip Ñɨluk bin dɨnɨgeb apun ak nɨm, ne Klays. Bin anɨb nep bɨ dɨnɨgeb apun ak nɨm, Klays binɨb ne. Klays adɨkɨd ownɨgab ñɨn ak, binɨb ne dɨnɨgab ak, anɨb ak tek kɨli dɨpil. Klays binɨb ne dad man teplep amnɨgab, ne ayɨp pelpel yenɨgabal. \ft*\f* bin ak bɨ dɨnɨg gɨtep gɨl mɨdeb agɨlak. Anɨb ak tep gaknɨŋ mɨñmɨñ gɨlɨg, yɨb nop dad aplanɨgun agɨlak. \v 8 \x - \xo 19.8 \xo*\xt Sng 45.13-14, Ais 61.10, Ese 16.10\xt*\x* Bin ne nop, God chech kayɨg tep ñɨñakol gɨlɨg yɨbɨl mɨdeb olap ñek yɨmub agɨlak. \m Chech kayɨg tep yɨbɨl anɨb ak nɨm, tap teplep God binɨb ne gɨtep gɨpal okok agɨl apin. \p \v 9 \x - \xo 19.9 \xo*\xt Mat 22.2-3, Luk 14.15-16, Lep 21.5\xt*\x* Pen ensel ak yɨp agak, Takaw yad agɨnɨgebin ak ñu kɨl tɨkɨnɨmɨn agak. Binɨb God suk agek apɨl Chag Sipsip Ñɨluk bin dɨnɨgab tap awl ak ayɨp ñɨŋɨnɨgabal okok, mɨñmɨñ yɨbɨl gɨnɨgabal agak. Pen takaw olap yɨp agak, Takaw anɨb ak, God takaw ne nɨŋɨd yɨbɨl agup ak agak. \p \v 10 \x - \xo 19.10 \xo*\xt Apo 10.25-26, 1 Jo 5.10, Lep 22.6-9\xt*\x* Pen ensel ak anɨb agek, yad tob agen nop sɨŋak kɨgom yɨmɨl nop agnɨgin agen, yɨp agak, Anɨb ma gɨnɨmɨn agak. Yad bɨ wog nop gɨñeb olap agak. Nad ayɨp namam nad okok ayɨp, nɨbi takaw Jisas agñub ak gos kɨles gɨl nɨŋɨd wog gɨpɨm tek, yad abe wog anɨgɨpin agak. God nop nokom gos anep lɨl agnɨgɨnɨmɨn agak. Chɨn nopun, takaw Jisas agñub ak, binɨb gos kɨlop pag yɨkek, God kɨlop gos ñek agñɨbal agak. \s Bɨ olap chag hos kayɨg adek ak besɨgɨl ajek \p \v 11 \x - \xo 19.11 \xo*\xt Sng 96.13, Ais 11.4, Ese 1.1, Lep 1.5, 3.14, 6.2, 15.5\xt*\x* Pen tepayaŋ nɨgɨnek, God man ne alaŋ mɨgan yɨkɨl, chag hos kayɨg olap jak yek. Bɨ olap chag hos kayɨg adek ak besɨg yek, yɨb ne omɨŋal mɨdeb. Yɨb olap God Nop Chɨg Tep Gup, yɨb olap Nɨŋɨd Yɨbɨl. Ne binɨb okok kɨlop bɨlok nɨŋɨd yul ñub ak, monmon ma ñub, gɨpal tek nɨŋɨd ñub. Anɨb ak binɨb okok ayɨp penpen gɨl ñag jup ak, suŋtep yɨbɨl mɨdɨl ñag jup. \v 12 \x - \xo 19.12 \xo*\xt Dan 10.6, Lep 1.14, 2.17-18, 19.16\xt*\x* Wɨdɨn ne ak, mab mɨŋɨlaŋ tek yek. Binɨb mɨdupsek kod mɨdeb tek, bɨnonɨm nag ak kuŋay yɨbɨl kɨmɨg cheg ne dum alaŋ lɨ yek. Yɨb olap tɨk lek yek, wak nop okok. Pen yɨb ne anɨb ak, binɨb yokɨp okok ma nepal. Ne nokom nɨgup. \v 13 \x - \xo 19.13 \xo*\xt Ais 63.1-3, Jon 1.1, 1.14, 1 Jo 5.7-8\xt*\x* Chech pal lɨ yek ak, nɨkɨm ak tawek amnak. Pen yɨb ne ak, God Takaw Ne apal. \v 14 \x - \xo 19.14 \xo*\xt Mat 28.3, Lep 4.4, 7.9\xt*\x* Bɨ chɨm kadɨŋ gep God man ne alaŋ nɨb okok, kɨli chech kayɨg teplep yɨbɨl okok keke lɨdɨl, chag hos kayɨg adek okok keke besɨg dɨl, nop kɨdek gɨlak. \v 15 \x - \xo 19.15 \xo*\xt Sng 2.9, Ais 63.3, Jol 3.13, 2 Te 2.8, Lep 1.16, 2.27, 4.8, 12.5, 14.19-20\xt*\x* Meg mɨgan ne ayaŋ, tu kɨd tɨmel yɨbɨl olap aplan jakup. Tu anɨb ak mɨdeb, binɨb man keke lak tek, kɨli ayɨp penpen gɨl pak yuk yokɨl, yɨl kɨles olap dɨl kɨlop kodɨnɨgab. Pen anɨgɨnɨgab ñɨn anɨb ak, kɨli wayn mɨdup tek mɨdel, God nop mɨlɨk yowak. Mɨlɨk yapek nɨm, bɨ anɨb ak nop agek, kɨlop dɨl wayn mɨdup taw chɨb jakup ak kab kɨwok mɨgan ak yokɨl, taw chɨb jakɨnɨgab. Pen kab kɨwok mɨgan takaw anɨb ak, takaw paladaŋ lɨl agɨl, God mɨlɨk yowak ak agak. God ne tap okok mɨdupsek gɨnɨmuŋ tek nep mɨdeb ak anɨgɨnɨgab. \v 16 \x - \xo 19.16 \xo*\xt 1 Ti 6.15, Lep 17.14, 19.12\xt*\x* Pen bɨ chag hos adek besɨg yek ak, chech pal ne okok sek, mɨle kɨd ne okok sek yɨb olap tɨkɨl agɨlak, Bɨnonɨm okok mɨdupsek ne ke bɨnonɨm awl yɨbɨl kɨli mɨdeb ak, bɨawl okok mɨdupsek ne ke Bɨawl yɨbɨl kɨli mɨdeb ak agɨlak. \p \v 17 \x - \xo 19.17-18 \xo*\xt Ese 39.17-20\xt*\x* Pen won ak nɨgɨnek, ensel olap sub wɨdɨn nab sɨŋalaŋ mɨdɨlɨg, yawl wɨŋɨd ajelak okok kɨlop suk awl agɨl agak, God nɨbop tap mɨdup awl ñɨnɨgeb nen, apnan gɨl ñɨŋɨnɨmɨb agak. \v 18 Apɨl, chɨp kubal yɨbɨl okok ñɨŋɨnɨmɨb agak. Gapman bɨnonɨm okok kɨlop ñɨbɨl, bɨ chɨm kadɨŋ gep bɨawl yɨbɨl okok ñɨbɨl, bɨ chɨm kadɨŋ gep okok ñɨbɨl, chag hos okok ñɨbɨl, bɨ chag hos dad ajɨpal okok ñɨbɨl gɨnɨmɨb agak. Pen binɨb wog gɨñeb bɨawl olap muk okok mɨdebal okok, binɨb wog gep bɨawl olap muk okok ma mɨdebal okok, binɨb yɨb awl mɨdeb okok, yɨb ma mɨdeb okok mɨdupsek, yɨpɨl kɨlop okok ñɨŋɨnɨmɨb agak. \p \v 19 \x - \xo 19.19 \xo*\xt Sng 2.2, Lep 16.16, 17.13-14\xt*\x* Pen won ak nɨgɨnek, tap ladek ak sek, gapman bɨnonɨm lum awl kod mɨdebal okok sek, bɨ chɨm kadɨŋ gep kɨli okok sek apnan gɨlak. Kɨli bɨ chag hos kayɨg adek ak besɨg yek ak ayɨp, bɨ chɨm kadɨŋ gep ne okok ayɨp penpen gɨnɨgun agɨl apnan gɨlak. \v 20 \x - \xo 19.20 \xo*\xt Ais 30.33, Dan 7.11, Lep 13.1-18, 14.10, 16.13-14, 20.10, 20.15\xt*\x* Anɨgɨlak ak pen, bɨ chag hos kayɨg adek besɨg yek ak, ne tap ladek ak sek, bɨne nop gos ñek binɨb okok kɨlop yepɨs yɨbɨl agñak ak sek, kɨlopmɨŋal dɨ nag lɨl, mab mɨŋɨlaŋ salpa sek ke yɨneb mɨgan ak dɨyokak. Tap ladek bɨne anɨb ak, ned ne tap mageptek gɨl binɨb kuŋay yɨbɨl kɨlop yepɨs gek, tap ladek kɨjɨkɨl ne ak dɨl, kawnan nop tek nɨŋɨd gɨlɨlak ak agnɨgɨlak. \p \v 21 \x - \xo 19.21 \xo*\xt Lep 17.16, 19.15-18\xt*\x* Pen bɨ chag hos kayɨg adek besɨg yek, tu meg mɨgan ne ayaŋ nɨb aplan jakak ak mɨdeb ak, bɨ omɨŋal bɨ chɨm kadɨŋ gep kɨli okok, kɨlop mɨdupsek ñagak. Ñagek, yawl okok apɨl, yɨpɨl kɨlop okok ñɨb ñɨb mel nɨŋɨd kelɨgɨlak. \c 20 \s Satan nop sub anep 1,000 ak nag lak \p \v 1 \x - \xo 20.1 \xo*\xt Lep 1.18, 9.1\xt*\x* Pen nɨgɨnek, ensel olap God man ne alaŋ nɨb nag kɨles tɨmel yɨbɨl ak dɨl, kaw mɨgan kɨluŋ ma tɨkak ki ak dɨl, dad owak. \v 2-3 \x - \xo 20.2-3 \xo*\xt Stt 3.1, Dan 6.17, 2 Pi 2.4, Jud 6, Lep 12.9, 16.14-16, 20.8\xt*\x* Dad apɨl, kɨpi awl nɨm yepɨs gep bɨlel tɨkɨl mɨdeb ak nop chɨchɨk dak. Dɨl, binɨb man okok mɨdupsek kɨlop tepayaŋ yepɨs ma gɨnɨmuŋ agɨl, tunɨg dam kaw mɨgan kɨluŋ ma tɨkak anɨb ayaŋ dɨyokɨl, kanɨb gɨñɨl pɨsnep wos gak. Gek nɨm, ne anɨb okok nag sek mɨdek mɨdek, sub anep 1,000 amek, tepayaŋ wɨsɨb yokek owak. Apɨl, sɨkol won olap yokɨp gɨ ajek. Yoy awl nɨm yepɨs agep anɨb ak nɨm, Satan nep. \p \v 4 \x - \xo 20.4 \xo*\xt Dan 7.9, 7.22, 7.27, 1 Ko 6.2, 2 Ti 2.12, Lep 6.9, 13.12-17\xt*\x* Pen anɨb won ak nɨgɨnek, binɨb okok bɨnonɨm besɨg mɨdep adek sɨŋak okok besɨg yelak. Binɨb anɨb okok, God kɨlop kɨles ñɨl aglɨl agek, binɨb ogɨnap kɨlop bɨlokɨpal. Pen binɨb ogɨnap, kawnan kɨlop nɨgɨnek. Kɨli tap ladek ak sek, kawnan nop tek nɨŋɨd gɨlɨlak ak sek, kɨlopmɨŋal ma agnɨŋɨd kɨdek ma gelɨgɨpal. Pen tap ladek kɨjɨkɨl ne ak, ñɨn mɨdup akaŋ nebeŋ alaŋ kɨli ak ma dɨlak. Binɨb anɨb okok, Jisas nop gos nɨŋɨd kɨdek gɨl, God takaw nop dɨl agñɨl gelak kuŋam tɨkɨlak. Kɨli tepayaŋ koŋɨm mɨdɨl, Klays ayɨp wog gɨlɨg, binɨb okok kɨlop kod mɨdel mɨdel, sub 1,000 ak yɨnak. \v 5-6 \x - \xo 20.5-6 \xo*\xt 1 Pi 2.9, Lep 1.6, 2.11, 20.4\xt*\x* Ñɨn anɨb ak, God gek ned tɨkjakɨpal binɨb okok apun. Binɨb ned tɨkjakɨpal okok, God binɨb suŋtep ne mɨdɨl, tep gaknɨŋ nep yenɨgabal. Tepayaŋ ma kumnɨgabal. Kɨli bɨ God nop sɨbogep sek, Klays nop sɨbogep sek yenɨgabal. Klays ayɨp jɨmñɨl, binɨb okok kɨlop kod mɨdel mɨdel, sub 1,000 ak amnɨgabal. Pen binɨb yokɨp kumɨlak okok, ñɨn nab anɨb ak ma tɨkjakɨnɨgabal. Kɨli kod mɨdel, sub 1,000 ak amnɨgabal. \s Satan ne pɨsnep apyap pakɨnɨgab \p \v 7 Sub 1,000 anɨb ak amek, Satan nop nag wɨsɨb yokek, \v 8 \x - \xo 20.8 \xo*\xt Ese 7.2, 38.2, 38.9, 38.15, Lep 16.14, 20.10\xt*\x* am binɨb man keke mɨdebal tek, kɨlop yepɨs agɨnɨgab. Binɨb anɨb okok nɨm, Gok ayɨp Magok ayɨp. Satan kɨlop gos ñek, penpen gɨnɨg, kab kɨlup ñɨg solwala gol okok kuŋay yɨbɨl mɨdeb tek ak ownɨgabal. \v 9 \x - \xo 20.9 \xo*\xt 2 Kin 1.10, Ese 38.9, 38.16, 39.6\xt*\x* Tun ak tun ak apɨl, taun God mapen lup tek sek, binɨb ne okok kɨlop sek puŋɨl kuskus gɨnɨgabal. Gel, mab mɨŋɨlaŋ ak God man ne alaŋ nɨb apɨl, kɨlop yɨn sɨbok amnɨgab. \v 10 \x - \xo 20.10 \xo*\xt Stt 19.24, Sng 11.6, Lep 14.10-11, 19.20, 20.8, 21.8\xt*\x* Pen God ensel ne okok, kɨli Satan ne binɨb man okok nɨb yepɨs gup anɨb anop, dam mab mɨŋɨlaŋ salpa sek yɨneb mɨgan ak dɨyokɨnɨgabal. Tap ladek ak ayɨp, bɨne nop gos ñek binɨb okok kɨlop yepɨs yɨbɨl agñak ak ayɨp, ned mɨgan anɨb ayaŋ am yelek ak nɨm, jɨmñɨl gɨl kɨli omɨŋal nokom subnab maynab ayaŋ pel pelnep yul dɨnep yenɨgabal. \s Ñɨn kɨdek ak, God ne binbɨ bɨlokɨnɨgab \p \v 11 \x - \xo 20.11 \xo*\xt Dan 2.35, 2 Pi 3.7, 3.10-11\xt*\x* Pen won anɨb ak, bɨnonɨm besɨg mɨdep kayɨg awl olap nɨŋɨd, bɨ adek anɨb ak besɨgup ak nɨgɨnek.\x - \xo 20.11-12 \xo*\xt Dan 7.9-10\xt*\x* Bɨawl jel gup anɨb ak besɨg mɨdaknɨŋ, adekab alaŋ sek, lum awl sek lɨg ke okok amnak ma yek. \v 12 \x - \xo 20.12 \xo*\xt Dan 12.1, Mat 16.27, 25.31-46, Apo 17.31, Lom 2.6, 2 Ko 5.10, Plp 4.3, Lep 13.8, 19.5\xt*\x* Pen binɨb kumɨlak okok, binɨb awl okok, binɨb sɨkol sɨkol okok mɨdupsek apɨl, bɨnonɨm besɨg mɨdep jɨj anɨb sɨŋak jak yelak. Mɨj binɨb kɨli koŋɨm mɨdɨlɨg gɨlak tek nɨŋɨd ñu kɨl tɨk lak okok malakɨl, mɨj binɨb pelpel yenɨgabal yɨb kɨl tɨkɨlak ak, kɨdek malak gɨlak. Malak gɨlel, tɨtay gɨlak ak nɨgɨlɨg, kɨlop bɨlokak. \v 13 \x - \xo 20.13 \xo*\xt Lom 2.6, 1 Pi 1.17, Lep 2.23, 6.8, 20.12, 22.12\xt*\x* Binbɨ ñɨg solwala kumɨl yelak okok, ñɨg solwala kɨlop yep lek owlak. Binbɨ kɨli Kumeb ak Chɨp Kawnan Kal ak yelak okok, Kumeb ayɨp Chɨp Kawnan Kal ayɨp kɨlop yep lek owlak. Apel, bɨ anɨb ak ne besɨg yek ak, kɨli tɨtay gɨlak ak nɨŋɨd kɨlop bɨlokak. \v 14 \x - \xo 20.14 \xo*\xt 1 Ko 15.26, 15.54-55, Lep 20.6, 21.8\xt*\x* Bɨlokɨl, Kumeb bad ak sek Chɨp Kawnan Kal ak sek dɨyokak, mab mɨŋɨlaŋ salpa sek yɨneb mɨgan ak. Mab yɨneb abal anɨb ak nɨm, tepayaŋ kubal apun. \v 15 \x - \xo 20.15 \xo*\xt Lep 13.8, 19.20\xt*\x* Pen God ne pelpel yenɨgabal mɨj ayaŋ nɨgtep gɨl, binɨb yɨb kɨlop ma yek okok, mɨdupsek dɨyokak mab yɨneb mɨgan anɨb ayaŋ. \c 21 \s God adekab alaŋ sek lum awl sek gek, ke kɨdeyɨl nɨb lak \p \v 1 \x - \xo 21.1 \xo*\xt Ais 65.17, 66.22, 2 Pi 3.13, Lep 20.11\xt*\x* Pen nɨgɨnek, wɨsɨp adekab alaŋ sek lum awl sek ke kɨdeyɨl nɨb lak. Wɨsɨp adekab alaŋ nedil sek, lum nedil sek pɨsnep kul gak. Ñɨg solwala yolɨgup ak ma yek. \v 2 \x - \xo 21.2 \xo*\xt Ais 52.1, 61.10, Gal 4.26, Hib 11.10, 11.16, 12.22, Lep 3.12, 21.10\xt*\x* Pen God taun suŋtep ne Jelusalem kɨdeyɨl ak yokek, God man ne alaŋ nɨb owak. Taun kɨl tep anɨb ak, bin okok bɨ dɨnɨg, chech teplep lɨl kod mɨdebal tek ak yek. \p \v 3 \x - \xo 21.3 \xo*\xt Wkp 26.11-12, 2 Sto 6.18, Ese 37.27, 43.7, Sek 2.10, 2 Ko 6.16, Lep 7.15-17\xt*\x* Pen takaw olap bɨnonɨm besɨg mɨdep sɨŋak nɨb suk agɨl agak, Nɨgɨm agak. Mɨñɨl tɨkɨl, God ne ke binɨb okok ayɨp jɨmñɨl gɨl yenɨgab agak. Kɨlop nab okok yenɨgab, binɨb ne yenɨgabal agak. Ne kɨli ayɨp mɨdɨl, God kɨli nep yenɨgab agak. \v 4 \x - \xo 21.4 \xo*\xt Ais 25.8, 35.10, 61.3, 65.19, 1 Ko 15.26, 15.54, Lep 7.17, 20.14\xt*\x* Tap ned nɨb adek ak ke yelɨgɨpal, mɨñɨl ak pen ke yɨbɨl yenɨgabal agak. God kɨlop kod mɨdɨl, chaŋ ñɨg kɨlop ak mɨdupsek wik yokɨnɨgab agak. Binɨb olap ma kumnɨgabal, mɨŋel ma dɨnɨgab, chaŋ ma lɨnɨgabal, yul ma dɨnɨgab agak. \p \v 5 \x - \xo 21.5 \xo*\xt Ais 43.19, 2 Ko 5.17, Lep 4.2, 4.9-10, 19.9, 20.11\xt*\x* Pen bɨ bɨnonɨm besɨg mɨdep adek ak besɨg mɨdeb ne agak, Nɨgɨm. Mɨñɨl yad gen, tap okok mɨdupsek koŋɨm nɨb aplan jakeb agak. Anɨb agɨl agak, Takaw agebin ak tɨkɨnɨmɨn agak. Takaw anɨb ak, takaw nɨŋɨd yɨbɨl, binɨb okok pɨsnep nɨŋɨd dɨnɨgel agak. \v 6 \x - \xo 21.6 \xo*\xt Ais 55.1, Jer 2.13, Jon 4.10, 4.14, 7.37, Lep 1.8, 1.17, 16.17, 22.13, 22.17\xt*\x* Pen yɨp anɨb agak, Tap okok mɨdupsek gɨ jup agak. Yad ke bɨlel yelɨgɨpin, kɨdek yad ke yenɨgayn agak. Yad bɨ ned yɨbɨl mɨdɨl, mɨd dad amɨl, kɨdek mɨd nep yenɨgayn agak. Binɨb an ñɨg nen gonɨmuŋ, yɨp yɨl apek, nop ñɨg kɨlam juwɨl apek ñɨbɨl pelpel yenɨgabal ak, yokɨp agen ñɨŋɨnɨgab agak. \v 7 \x - \xo 21.7 \xo*\xt 2 Sml 7.14, Sng 89.26-27, Sek 8.8, Hib 8.10\xt*\x* Binɨb an Satan ayɨp penpen gel amnɨgab ak, tap teplep anɨb okok nop ñɨnɨgayn agak. Yad God ne mɨden, ne nɨm ñapay yad ak yenɨgab agak. \v 8 \x - \xo 21.8 \xo*\xt Mat 25.41, Epe 5.5, 1 Ti 1.9, Hib 12.14, Lep 19.20, 20.14-15, 21.27, 22.15\xt*\x* Pen binbɨ yɨp gos ma nepal okok, binɨb pɨlɨkɨl yɨp kelɨg abal okok, binɨb gach tɨmel yɨbɨl gɨpal okok, binɨb chɨp ñapal okok, binɨb bin si bɨ si dɨpal okok, binɨb kuj gɨpal okok, binɨb tap yepɨs okok kɨlop agnepal okok, binɨb yepɨs gɨnɨgun agɨl nepal okok, mɨdupsek am man kɨli ak yenɨgabal, mab mɨŋɨlaŋ salpa sek yɨneb mɨgan ak. Binɨb wakay anɨb ak abal okok, tepayaŋ kubal apun. \s Jon ne Jelusalem kɨdeyɨl ak nɨgak \p \v 9 \x - \xo 21.9 \xo*\xt Lep 15.1, 15.6-7, 19.7-9\xt*\x* Ensel anep kugul ak, ned kɨnag kɨli anep kugul ak dap, tap tɨmel yɨbɨl kɨdek ak lum adek awl sogɨlak okok, olap apɨl yɨp agak, Ape, Chag Sipsip Ñɨluk ak, bin ne dɨnɨgeb ak nep yomin agak. \v 10 \x - \xo 21.10 \xo*\xt Ese 40.2, Lep 1.10, 17.3, 21.2\xt*\x* Anɨb agek, God Kawnan ne ak yɨp bak laknɨŋ, ensel ak yɨp dad dum awl adek alaŋ olap amnak. Amɨl, God taun suŋtep ne Jelusalem yokek, man ne alaŋ nɨb owak ak yomek nɨgɨnek. \v 11 \x - \xo 21.11 \xo*\xt Ais 60.1-2, 60.19, Lep 21.23, 22.5\xt*\x* God mɨlek awl ne, taun anɨb ak yomek, kɨl tep ñɨñakol agɨl, kab Kɨlmejɨk glas tek kɨd agɨl yek. \v 12 \x - \xo 21.12-13 \xo*\xt Ese 48.30-35\xt*\x* Wali palawl ak gɨ kuskus gɨl, kanɨbtub anep umɨgan ak yek. Pen ensel anep umɨgan ak, kanɨbtub anɨb okok keke kod yelak. Kanɨbtub anɨb okok, day adek alaŋ Yislel jɨj keke anep umɨgan ak mɨdebal tek, yɨb kɨlop okok tɨk lɨlak. \v 13 Pen kanɨbtub anɨb okok, omɨŋal nokom sub aplan jakup, omɨŋal nokom sub saŋɨd yowup, omɨŋal nokom gol adaŋ, omɨŋal nokom gol adaŋ. \v 14 \x - \xo 21.14 \xo*\xt Mat 16.18, Gal 2.9, Epe 2.20, Hib 11.10\xt*\x* Pen wali anɨb ak ned gɨlɨnɨg, kab palawl anep umɨgan ak dɨl, lum sɨŋak tɨd dam gɨl lɨl, kɨdek wali gɨlak adek alaŋ anɨb ak. Kab anɨb okok, bɨ Chag Sipsip Ñɨluk takaw nop dad ameb anep umɨgan ak, yɨb kɨlop okok tɨk lɨlak. \p \v 15 \x - \xo 21.15 \xo*\xt Ese 40.3, Sek 2.1, Lep 11.1\xt*\x* Ensel yɨp takaw agak ak, man awl anɨb ak sek, wali kuskus gak ak sek, kanɨbtub okok sek lɨnɨgɨnɨg, kul pal gol dɨl gɨlak olap dɨ yek. \v 16 Pen ne kul pal anɨb ak dɨl, man awl nonɨm ak lɨnɨgek nɨgɨnek, ayɨm nɨb oŋɨd lɨnɨgek 2,200 kilomita amnak, adaŋ nɨb adaŋ 2,200 kilomita amnak. Pen kɨlan gɨl ke ma yek, adɨp adɨp anɨb ak nep yek. \v 17 Ne man awl wali kuskus gak ak, binɨb kul lɨl ñɨn pag nepal tek, wali bak lɨnɨgek, 65 mita amnak \v 18 \x - \xo 21.18-21 \xo*\xt Ais 54.11-12\xt*\x* Wali anɨb ak, kab Kɨlmejɨk ak dɨl gɨlak. Man awl ak, gol teplep glas tek kɨd agɨl yek okok nep dɨl gɨlak. \v 19 Kab palawl wali jɨj ayaŋ yek okok, kab teplep mani awl tawpal keke anep umɨgan ak gɨlak yek. Day ayaŋ kab Kɨlmejɨk ak gɨlak. Nab adek ak kab muk Sapaya ak gɨlak. Nab adek pel ak kab gɨs Aget ak gɨlak. Tɨgawup ak kab mɨj kɨmayɨm Emelal ak gɨlak. \v 20 Mamɨd ak kab nɨkɨm sek kayɨg sek jɨmñɨl gak Sadonikis ak gɨlak. Kagol ak kab nɨkɨm Koniliyan ak gɨlak. Pen kugul ak kab walɨn Klisolayt ak gɨlak. Jel ak kab mɨj kɨmayɨm ke yɨbɨl Belil ak gɨlak. Ajɨp ak kab walɨn ke yɨbɨl Topas ak gɨlak. Wajɨlem ak kab mɨj kɨmayɨm sek, walɨn sek jɨmñɨl gak Klisoples ak gɨlak. Agɨp ak kab muk Jayasin ak gɨlak. Umɨgan ak kab nɨkɨm ke yɨbɨl Ametis ak gɨlak. \v 21 \x - \xo 21.21 \xo*\xt Lep 21.12, 21.18\xt*\x* Kanɨbtub anep umɨgan yɨkɨlak okok, bis teplep mani awl tawpal Kɨsɨŋ tek anep umɨgan ak dɨl gɨlak. Kanɨbtub nokom nokom, bis nokom olap gɨlɨlak. Pen man awl mɨgan anɨb ak, kanɨbtam ak gol teplep dɨl gɨlak ak nɨm, glas tek kɨd agɨl yek. \v 22 \x - \xo 21.22 \xo*\xt Jon 4.23, Lep 15.3\xt*\x* Pen God Bɨawl yɨbɨl, tap okok mɨdupsek gɨnɨmuŋ tek nep mɨdeb ak sek, Chag Sipsip Ñɨluk ak sek mɨdebil tek, taun anɨb ak God agnɨgep kal awl olap ma mɨdeb. Kɨli ke kal anɨb yek tek mɨdeb. \v 23 \x - \xo 21.23 \xo*\xt Ais 60.19-20, Lep 21.11, 22.5\xt*\x* Pen God mɨlek yɨbɨl lek anɨb ak, sub takan man awl anɨb ak wog olap ma mɨdeb. God ne ke mɨlek mɨdeb, Chag Sipsip Ñɨluk ak sup mɨlek tek mɨdeb. \v 24 \x - \xo 21.24 \xo*\xt Ais 60.3-5, 66.12\xt*\x* Binɨb man keke okok, taun anɨb ak mɨlek tep ak nɨgɨlɨg ajenɨgabal. Gapman bɨnonɨm man keke kod mɨdeb okok, tap teplep kɨli yenɨgab okok, dad mɨgan anɨb ak amnɨgabal. \v 25 \x - \xo 21.25 \xo*\xt Sek 14.7, Lep 22.5\xt*\x* Pen man awl anɨb ak, kɨsɨlɨm ma ownɨgab, kanɨbtub okok ma gɨñɨnɨgabal.\x - \xo 21.25-26 \xo*\xt Ais 60.11\xt*\x* Mɨnek mɨnek yɨkɨl yenɨgab. \v 26 \x - \xo 21.26 \xo*\xt Ais 66.12, Lep 21.24\xt*\x* Binɨb man keke okok, tap teplep, mani tap kɨli okok dad mɨgan anɨb ak amnɨgabal. \v 27 \x - \xo 21.27 \xo*\xt Ais 35.8, 52.1, 60.21, Ese 44.9, Jol 3.17, 1 Ko 6.9-10, Plp 4.3, Lep 13.8, 20.12, 21.8, 22.14-15\xt*\x* Binɨb tap tɨmel gach gɨpal okok, kɨli sek mɨgan anɨb ak amnɨgel tek ma mɨdeb. Tap yepɨs gɨpal okok, God kɨlop nɨgek nebeŋ dɨnɨgel tek gɨpal okok, mɨgan anɨb ak ma amnɨgabal. Chag Sipsip Ñɨluk binɨb ne, mɨj binɨb pelpel yenɨgabal yɨb kɨlop kɨl tɨk lak ak, kɨli nep mɨgan anɨb ak amnɨgabal. \c 22 \s Jon ne nɨgak, ñɨg ñɨbɨl mab mɨdup ñɨbɨl pelpel yenɨgabal ak \p \v 1 \x - \xo 22.1 \xo*\xt Ese 47.1, Sek 14.8\xt*\x* Pen ensel anɨb ak, yɨp ñɨg kayɨg glas tek kɨd agɨl mɨdeb ak yomek nɨgɨnek. Ñɨg awl anɨb ak, binɨb ñɨbɨl pelpel yenɨgabal ak, God ayɨp Chag Sipsip Ñɨluk ak ayɨp bɨnonɨm besɨg mɨdep besɨgɨpil sɨŋak nɨb kɨlam juwak. \v 2 \x - \xo 22.2 \xo*\xt Stt 2.9, Ese 47.12, Jol 3.18, Sek 14.8, Lep 2.7, 21.24, 22.14, 22.19\xt*\x* Kɨlam juwɨl, taun kanɨb nab ak apyapɨl amnak. Ñɨg gol pɨspɨs, mab ñɨbɨl pelpel yenɨgabal okok jakak. Mab bɨd anɨb okok, sub nokom nokom, takan keke anep umɨgan ak mɨdup pulup. Pen mab wɨj anɨb ak, binɨb man keke okok kɨlop gek suŋ lɨnɨmuŋ tek nep mɨdeb. \v 3 \x - \xo 22.3 \xo*\xt Stt 3.17, Ese 48.35, Sek 14.11, Lep 7.15\xt*\x* Pen taun mɨgan anɨb ak, God gek binɨb tap asɨŋ okok yenɨgel tek ma lɨnɨgab. God ayɨp Chag Sipsip Ñɨluk ayɨp bɨnonɨm besɨg mɨdep ak, man awl nab sɨŋak lɨl besɨg yɨlek. Besɨg yɨleknɨŋ, binɨb God wog nop gɨñeb okok wog gɨñɨlɨg, yɨb nop dad aplanɨgabal. \v 4 \x - \xo 22.4 \xo*\xt Sng 42.2, Mat 5.8, 1 Ko 13.12, 1 Jo 3.2, Lep 3.12, 14.1\xt*\x* Jomulɨk nop nɨgɨnɨgabal. Yɨb nop ak nebeŋ kɨlop alaŋ tɨk lel yenɨgab. \v 5 \x - \xo 22.5 \xo*\xt Ais 60.19, Dan 7.18, 7.27, 2 Ti 2.12, Lep 5.10, 20.6, 21.23-25\xt*\x* Kɨlup ma ownɨgab. Pen sub ayɨp, sup ayɨp binɨb okok kɨlop mɨlek yomub tek ma yomnɨgab. God Bɨawl yɨbɨl ak mɨlek kɨli ak mɨdaknɨŋ, kɨli bɨnonɨm tek pel pelnep yenɨgabal. \s Jisas wulep mɨdeb ownɨgab \p \v 6 \x - \xo 22.6 \xo*\xt Lep 1.1, 19.9, 21.5\xt*\x* Pen ensel anɨb ak yɨp agak, Takaw anɨb ak takaw yepɨs mel, nɨŋɨd yɨbɨl agak. Nɨŋɨd dɨnɨgel agak. God Bɨawl, Kawnan ne bɨ God gos ñek agñeb okok kɨlop gos ñek takaw agelɨgɨpal ak, ne ensel anop agyokak. Agyokek, binɨb God nop wog gɨñeb okok kɨlop, wulep mɨdeb gɨnɨgab takaw ak agñɨnɨg owup agak. \p \v 7 \x - \xo 22.7 \xo*\xt Lep 1.3, 3.11, 22.10-12, 22.20\xt*\x* Pen Jisas anɨb agak, Nɨgɨm. Wulep mɨdeb nɨnɨgayn agak. God ne gos anɨb okok nep ñek, mɨj awl kɨl tɨkɨl agñeban agak. Binɨb an takaw anɨb awl kɨdek gɨnɨgabal okok, tep gek mɨñmɨñ gɨnɨgel agak. \p \v 8 \x - \xo 22.8 \xo*\xt Lep 19.10\xt*\x* Yad Jon, tap gak anɨb okok sek, takaw agak anɨb okok sek nɨg dɨnek. Pen nɨg dɨl, apyap ensel tob agen sɨŋak kɨgom yɨmɨl nop agnɨgɨnɨg \v 9 yɨp agak, Anɨb ma gɨnɨmɨn agak. Yad bɨ God nop wog gɨñeb olap agak. Nad sek, namam God gos ñek agñeb okok sek, binɨb takaw mɨdeb mɨj awl kɨdek gɨpal okok sek, God nop wog gɨñɨbɨm ak tek gɨpin agak. God nop nokom gos anep lɨl agnɨgɨnɨmɨn agak. \p \v 10 \x - \xo 22.10 \xo*\xt Dan 8.26, 12.4, 12.9, Lep 1.3, 10.4\xt*\x* Pen yɨp agak, Wulep mɨdeb, takaw tɨkeban tek mɨdupsek gɨnɨgab agak. Anɨb ak tek, God ne gos anɨb okok nep ñek, mɨj awl kɨl tɨkɨl agñeban ak, ma we gɨnɨmɨn agak. \v 11 \x - \xo 22.11 \xo*\xt Ese 3.27, Dan 12.10, 2 Ti 3.13\xt*\x* Anɨb ak nen, binɨb gɨ tɨmel gɨpal okok, gɨ tɨmel adek ak gɨ yenɨgel agak. Binɨb tap si tap tɨmel gɨl, asɨŋ mɨdebal okok, asɨŋ yɨbɨl yenɨgel agak. Binɨb gɨtep gɨpal okok, gɨtep adek ak gɨ yenɨgel agak. Binɨb suŋtep mɨdebal okok, suŋtep yɨbɨl yenɨgel agak. \p \v 12 \x - \xo 22.12 \xo*\xt Sng 28.4, Ais 40.10, 62.11, Jer 17.10, Lom 2.6, 14.12, 2 Ko 11.15, Lep 2.16, 2.23, 20.12\xt*\x* Jisas anɨb agak, Nɨgɨm. Wulep mɨdeb nɨnɨgayn agak. Ñɨn anɨb ak, binɨb okok kɨli gɨtep gɨpal akaŋ gɨ tɨmel gɨpal ak, yad ke kɨlop dap ñɨnɨgayn agak. Tɨtay gɨpal tek nɨŋɨd, pen abe kɨlop ñɨnɨgayn agak. \v 13 \x - \xo 22.13 \xo*\xt Ais 44.6, 48.12, Lep 1.8, 1.17, 2.8, 21.6\xt*\x* Yad ke bɨlel yelɨgɨpin, kɨdek yad ke yenɨgayn agak. Yad bɨ ned yɨbɨl mɨdɨl, mɨd dad amɨl, kɨdek mɨd nep yenɨgayn agak. Yad bɨ jɨj gɨl mɨdɨl, mɨd dad amɨl mɨd nep yenɨgayn agak. \p \v 14 \x - \xo 22.14 \xo*\xt Stt 2.9, 3.22, 1 Jo 3.24, Lep 7.14, 21.27, 22.2\xt*\x* Binɨb chech kɨli ñɨg pak tep yɨbɨl gɨl yenɨgabal okok, mɨñmɨñ gɨnɨgel agak. Chɨl agol, kɨli am taun kanɨbtub mɨgan okok sɨkɨlɨg amɨl, mab mɨdup ñɨbɨl pelpel yenɨgabal ak ñɨŋɨnɨgabal agak. \v 15 \x - \xo 22.15 \xo*\xt Gal 5.19-21, Plp 3.2, Kol 3.6, Lep 21.8\xt*\x* Pen binɨb chen tek gɨ ajɨpal okok, kuj gɨpal okok, bin si bɨ si gɨpal okok, chɨp ñapal okok, tap yepɨs agnepal okok, yepɨs gun agɨl nepal okok, man awl anɨb ak amnɨgel tek ma lup agak. Seŋayaŋ yɨbɨl yenɨgabal agak. \p \v 16 \x - \xo 22.16 \xo*\xt Nam 24.17, Ais 11.1, 11.10, Sek 6.12, Lom 1.3, 2 Pi 1.19, Lep 2.28, 5.5\xt*\x* Yad Jisas, ensel yad ak agyoken taun keke amɨl, nɨbop God binɨb ne pelpel apnan gɨpɨm okok takaw anɨb ak agñak agak. Yad bɨ jɨj ak, bɨnonɨm Depid tɨkek tɨk dad amɨl tɨkelak, Bɨawl mɨdebin ak agak. Yad nɨm, gap pogɨlɨn awl man tɨkɨnɨg gaknɨŋ aplan jakɨnɨgab ak mɨdebin agak. \p \v 17 \x - \xo 22.17 \xo*\xt Ais 55.1, Jon 7.37, Lep 21.2, 21.6, 21.9\xt*\x* Pen God Kawnan ne ak sek, Chag Sipsip Ñɨluk bin ne ak sek kɨlimɨŋal anɨb apil, Ownɨmɨn apil. Binɨb takaw anɨb awl nepal okok abe, kɨli agɨnɨgel, Ownɨmɨn agɨnɨgel. Nɨbop binɨb kuŋam mɨlep gek mɨdebɨm okok, nɨbi owɨm. Ñɨg nen gonɨmuŋ, apɨl ñɨg ñɨbɨl pelpel yenɨgabal ak, nɨbop ñen yokɨp dɨl ñɨŋɨnɨmɨb. \s Jon takaw kɨles yɨbɨl agak, Mɨj tɨkɨnek anɨb ak nɨgtep gɨnɨmɨb agak \p \v 18 \x - \xo 22.18 \xo*\xt Lep 15.1, 15.6\xt*\x* Yad takaw kɨles apin, God ne gos anɨb okok yɨp ñek, mɨj awl kɨl tɨkɨl agñɨbin ak nepɨm okok, nɨgtep gɨnɨmɨb apin.\x - \xo 22.18-19 \xo*\xt Lo 4.2, 12.32\xt*\x* Binɨb an takaw anɨb ak nɨŋɨd, takaw ogɨnap sek jɨmñɨl agenɨgab, God ne bɨ anɨb anop pen tap tɨmel ogɨnap sek gek palsek amnɨgab. Tap tɨmel yɨbɨl gup ak mɨj anɨb ak tɨkɨpin okok, God ne tap tɨmel yɨbɨl anɨb okok bɨ anɨb anop pen gek palsek amnɨgab. \v 19 \x - \xo 22.19 \xo*\xt Sng 69.28, Lep 13.8, 22.2\xt*\x* Pen binɨb an takaw anɨb ak nɨŋɨd, day ogɨnap sek wik yokenɨgab, God nop pen mab mɨdup ñɨbɨl pelpel yenɨgabal agup ak ma ñɨl, man awl suŋtep pelpel yenɨgabal ak sek mel agek, ma amnɨgab. Man awl anɨb ak, mɨj pi ak tɨkɨl apin. \p \v 20 \x - \xo 22.20 \xo*\xt Mat 16.27, 1 Ko 16.22, Lep 22.7, 22.12\xt*\x* Bɨ takaw anɨb okok mɨdupsek agup ak, mɨñɨl anɨb agup, Yaw. Wulep mɨdeb nɨnɨgayn agup. \p Nɨŋɨd apan. Bɨawl Jisas, nad ownɨmɨn. \p \v 21 \x - \xo 22.21 \xo*\xt Lom 16.20, 16.24, 2 Te 3.18\xt*\x* Bɨawl Jisas ne nɨbop mɨdupsek yɨmug nɨŋɨd gɨtep gɨnɨmuŋ.