\id MRK - shell for translator's use \ide UTF-8 \h Mak \toc1 Mak Ne Jisas Klays Takaw Teplep Ak Kɨl Tɨkak \toc2 Mak \toc3 Mak \mt1 MAK \mt2 Mak Ne Jisas Klays Takaw Teplep Ak Kɨl Tɨkak \c 1 \s Jon Bɨ Ñɨg Pakñeb ak takaw agñak \r (Matyu 3.1-12, Luk 3.1-9, 3.15-17, Jon 1.19-28) \p \v 1 Jisas Klays God Ñɨne takaw teplep ak mɨj tɨkɨnɨgebin. \v 2 \x - \xo 1.2 \xo*\xt Ais 40.3, Mal 3.1, Mat 11.10, Luk 7.27\xt*\x* Bɨ God gos ñek agñeb Aysaya, ne bɨlel tɨkɨl agak, \q1 God ne Ñɨne nop agup, Nɨgan, bɨ takaw dad ameb yad ak agyoken, ned amɨl kanɨb pɨdɨl kod yek, kɨdek nep agen amnɨgaban agup agɨl tɨkak. \v 3 \x - \xo 1.3 \xo*\xt Ais 40.3, Mat 3.3, Luk 3.4, Jon 1.15, 1.23\xt*\x* Bɨ anɨb ak man nep binɨb ma mɨdebal nab okok suk awl agɨl agɨnɨgab, Bɨawl ak kanɨb nop pɨdɨl kod yenɨmɨb agɨnɨgab agɨl tɨkak. \p \v 4 \x - \xo 1.4 \xo*\xt Apo 13.24, 19.4\xt*\x* Jon Bɨ Ñɨg Pakñeb ak pen tɨkjakɨl, man nep binɨb ma yelak nab okok yolɨgup. Mɨdɨlɨg, binɨb okok apel kɨlop takaw agñɨlɨg agolɨgup, Tap si tap tɨmel gɨpɨm ak taynen anɨgɨpun agɨl kelɨgem, nɨbop ñɨg pakñen nɨm, God tap tɨmel okok tɨg walɨg gɨyokɨnɨgab agolɨgup. \v 5 Ne anɨb agaknɨŋ, binɨb Judiya plopens sek man awl Jelusalem sek okok kɨli kuŋay yɨbɨl takaw nop ak nɨgɨnɨg amelɨgɨpal. Amɨl, tap si tap tɨmel gɨlak okok agyɨkɨlaknɨŋ, kɨlop ñɨg Jodan nab ak ñɨg pakñolɨgup. \p \v 6 \x - \xo 1.6 \xo*\xt Wkp 11.22, 2 Kin 1.8, Mat 11.8\xt*\x* Pen chag kamel wɨj dɨl chech gɨlak ak, Jon ne dɨl tol gɨl, sɨbnag olap pogɨlolɨgup. Joŋ ak sek sɨbɨnɨm ñɨg ak sek ñɨbɨlɨg yolɨgup. \v 7 \x - \xo 1.7 \xo*\xt Apo 13.25\xt*\x* Binɨb okok kɨlop anɨb agolɨgup, Bɨ olap kɨdek ownɨgab ak bɨawl yɨbɨl, yad bɨ yokɨp agolɨgup. Nop nɨgen yɨp nebeŋ gup, tob tɨlup nop ak nag wɨsɨkɨnɨm tek ma lup agak. \v 8 \x - \xo 1.8 \xo*\xt Ais 44.3, Jol 2.28, Apo 2.4, 10.45, 1 Ko 12.13\xt*\x* Yad nɨbop ñɨg pakñebin agolɨgup. Bɨawl ne apɨl, God Kawnan ak nɨbop pakñɨnɨgab agolɨgup. \s Jon Jisas nop ñɨg pakñak \r (Matyu 3.13-17, Luk 3.21-22) \p \v 9 Jisas taun Nasalet Galili plopens yolɨgup. Pen ñɨn olap man anɨb ak kelɨgɨl, Jon yek ak apek, nop ñɨg Jodan nab ak ñɨg pakñak. \v 10 Nop anɨgɨl ñɨg pakñek, Jisas tɨkjakaknɨŋ, God man ne alaŋ mɨgan yɨkɨl yek, God Kawnan ne ak yawl gɨpkay tek wɨŋɨd apɨl nop lak. \v 11 \x - \xo 1.11 \xo*\xt Stt 22.2, Sng 2.7, Ais 42.1, Mat 3.17, 12.18, Mak 9.7, Luk 3.22\xt*\x* Lek, takaw olap wɨsɨp nab alaŋ nɨb apɨl agak, Nad ñɨ mapen yad yɨbɨl agak. Nep nɨgen yɨp tep yɨbɨl gup agak. \s Satan ne Jisas yad yɨl owaŋ agɨl, ap nop agnɨgak \r (Matyu 4.1-11, Luk 4.1-13) \p \v 12 Pen won anɨb anep, God Kawnan ne ak Jisas nop gek, man binɨb ma yelak nab okok amɨl, \v 13 \x - \xo 1.13 \xo*\xt Sng 91.11-13\xt*\x* ñɨn anep 40 yolɨgup. Mɨdɨl, kɨcheki bɨawl ak Satan, ne Jisas yad yɨl owaŋ agɨl, ap nop agnɨgolɨgup. Man wakay anɨb ak, sab chag ladek be okok kuŋay yɨbɨl ayɨp yelɨgɨpal. Pen ensel okok ap Jisas nop bak lɨl kod yelɨgɨpal. \s Jisas Galili plopens wog gɨl gek amnak \r (Matyu 4.12-17, Luk 4.14-15) \p \v 14 \x - \xo 1.14 \xo*\xt Mak 6.17\xt*\x* Pen gapman bɨnonɨm Helod ne Jon nop nag lak ñɨn anɨb ak, Jisas ne Galili plopens amɨl, God takaw teplep ak binɨb okok kɨlop agñak. \v 15 \x - \xo 1.15 \xo*\xt Dan 9.25, Mat 3.2, Gal 4.4, Epe 1.10\xt*\x* Agñɨlɨg agak, God binɨb dɨl kɨlop kod yenɨgab ak, ñɨn anɨb ak pel kod yelɨgɨpɨm ak, wulep mɨdeb agak. Tap si tap tɨmel gɨpɨm ak taynen anɨgɨpun agɨl kelɨgɨl, God takaw teplep ne ak gos nɨgtep gɨnɨmɨb agak. \s Jisas ne bɨ omɨŋal omɨŋal dak \r (Matyu 4.18-22, Luk 5.1-11) \p \v 16 Pen Jisas ne Galili ñɨg cheb gol ak apɨl nɨgak, bɨ kubsal dep madɨlmal ak, kubsal dep asas ak dɨl, ñɨg nab okyaŋ yokɨl yelek. Bɨ madɨlmal anɨb ak yɨb kɨli omɨŋal ak, Saymon ayɨp Edlu ayɨp. \v 17 \x - \xo 1.17 \xo*\xt Mat 13.47, Luk 5.1-11\xt*\x* Jisas kɨlopmɨŋal nɨŋɨd anɨb agak, Yɨp kɨdek gel nɨm, ñɨlop agñɨtep gen, bɨ binɨb dep omɨŋal ak yenɨgayl agak. \v 18 \x - \xo 1.18 \xo*\xt Mat 4.20, 19.27, Luk 5.11\xt*\x* Agek, won anɨb ak kubsal dep asas okok kelɨgɨl, Jisas nop kɨdek gɨlek. \p \v 19 Pen Jisas sɨkol won olap amɨl nɨgak, Sepedi ñɨne Jemis ayɨp Jon ayɨp bot mɨgan ak mɨdɨlɨg, kubsal dep asas ak pugɨlɨkak ak kopɨs kopɨs gɨl yelek. \v 20 Kɨlopmɨŋal nɨŋɨd anɨb agak, Ñɨli owil agak. Agek kɨlimɨŋal nɨŋɨd, nap nop bɨ wog gɨñeb ne ogɨnap ayɨp bot adek ak kelɨgɨl, Jisas nop kɨdek gɨlek. \s Jisas agek kɨcheki bɨ olap yek ak pɨlɨk amnak \r (Luk 4.31-37) \p \v 21 \x - \xo 1.21 \xo*\xt Mat 4.13\xt*\x* Pen kɨli taun Kapeneyam amɨl, Juda añɨŋ lep ñɨn awl ak apek, Jisas ne Juda apnan gɨpal kal ak mɨgan ayaŋ amɨl, tɨkjakɨl God takaw ak kɨlop agñak. \v 22 \x - \xo 1.22 \xo*\xt Mat 7.28-29\xt*\x* God takaw ak agek, binɨb kɨli ap yelak okok takaw agñub ak nɨŋɨd wal agɨl agɨlak, Ne bɨ yɨb sek, takaw nɨgtep yɨbɨl gɨl agup agɨlak. Bɨ kɨli Mosis takaw ñu kɨl tɨkak ak nɨgtep gep chɨn okok apal tek ne ma agup agɨlak. Anɨb agɨlɨg gos pal awl lɨlak. \v 23 Pen won anɨb ak bɨ kɨcheki mulɨk sɨkɨl yek olap, Juda apnan gɨpal kal nab anɨb ak yek ak suk awl agɨl agak, \v 24 \x - \xo 1.24 \xo*\xt Mak 5.7\xt*\x* Jisas bɨ Nasalet nɨb. Nad tay gɨnɨg opan? Chɨnop gɨ tɨmel gɨnɨg opan tek lup agak? Yad nep nepin, God bɨ suŋtep yɨbɨl ne ak opan agak. \p \v 25 Agek, Jisas kɨcheki anop takaw kɨles agak, Takaw ma agɨnɨmɨn. Bɨ anop kelɨgɨl seŋayaŋ amnoŋ agak. \v 26 \x - \xo 1.26 \xo*\xt Mak 9.26\xt*\x* Agek, kɨcheki ne bɨ anop gek, jep dɨl suk awl agaknɨŋ, kɨcheki seŋayaŋ amnak. \v 27 Anɨgek, binɨb mɨdupsek nɨg yelak okok kɨli judɨl, nep agnɨg agnɨg gɨl agɨlak, Bɨ anɨb ak takaw kɨdeyɨl adek olap dad owup tek lup agɨlak. Bɨ kabɨyam tɨmel anɨb awl, takaw anɨb ak agek, kɨcheki okok pɨlɨk abal agɨlak. \v 28 \x - \xo 1.28 \xo*\xt Mat 4.24\xt*\x* Pen Jisas gak takaw anɨb ak, Galili plopens okok mɨdupsek kasek dad amɨl agñɨlak. \s Jisas ne Saymon nɨmak nop gek suŋ lak \r (Matyu 8.14-15, Luk 4.38-39) \p \v 29 Pen Jisas bɨne okok ayɨp Juda apnan gɨpal kal ak kelɨgɨl, seŋayaŋ amɨl, Saymon ayɨp nɨmam Edlu ayɨp kal ak amnɨg saŋɨdɨlak. Jemis ayɨp Jon ayɨp amnɨlak. \v 30 Kal amjakɨl mɨgan ayaŋ amɨl, Jisas nop agɨlak, Saymon nɨmak ne, wak nop mab tek yɨnek, kɨn yek agɨlak. \v 31 Agelak, Jisas am ñɨn nop dɨ jakñaknɨŋ, wak mab tek yɨnek ak suŋ lak. Suŋ lek, bin anɨb ak tap mɨdup kɨlop gɨlɨtep gak. \s Jisas ne binɨb kuŋay yɨbɨl gek suŋ lak \r (Matyu 8.16-17, Luk 4.40-41) \p \v 32 Pen sub saŋɨd amnak won ak, binɨb tap gak okok ayɨp kɨcheki mulɨk sɨkak okok ayɨp Jisas gek suŋ laŋ agɨl, yek ak dad owlak. \v 33 Binɨb man awl anɨb ak yɨl mɨdupsek, kɨli ap kanɨbtub seŋ okyaŋ ken nɨg yelak. \v 34 \x - \xo 1.34 \xo*\xt Mak 3.11-12, Luk 4.41\xt*\x* Nɨg yelaknɨŋ, binɨb tap gak okok gek suŋ lɨl, kɨcheki walɨjpal mulɨk sɨkak okok agɨl seŋ agyokak. Pen kɨcheki anɨb okok Jisas nop nɨgtep gɨlak tek, God Ñɨne ap mɨdeb awl agɨl mɨseŋ agɨnɨg gelak, kɨlop takaw ma agɨnɨmɨb agɨl seŋ agyokak. \s Jisas Galili plopens ajolɨgup \r (Luk 4.42-44) \p \v 35 \x - \xo 1.35 \xo*\xt Mat 14.23, Mak 6.46, Luk 4.42\xt*\x* Mɨnek, Jisas maynab yɨbɨl tɨkjakɨl, man awl anɨb ak kelɨgɨl, wakay olap ke amɨl, nap nop agɨlɨg yek. \v 36 Pen bɨne Saymon, bɨne ogɨnap ayɨp Jisas akal agɨl, pɨyow dad amɨl, \v 37 nop nɨŋɨd anɨb agɨlak, Binɨb mɨdupsek nep akal agɨl pɨyowebal agɨlak. \v 38 Anɨb agelak Jisas agak, Man wakay olap nep agñin agɨl ma ownek agak. Man ogɨnap abe agñin agɨl ownek tek nem amnun agak. \v 39 \x - \xo 1.39 \xo*\xt Mat 4.23, 9.35\xt*\x* Anɨb agɨl, Galili plopens nab okok ajɨlɨg, am Juda apnan gɨpal kal okok mɨgan ayaŋ amnak. Amɨl God takaw agñɨlɨg, binɨb kɨcheki walɨjpal mulɨk sɨkak okok, Jisas kɨcheki okok agek seŋayaŋ amnɨlak. \s Jisas bɨ soy ladek lak olap gek suŋ lak \r (Matyu 8.1-4, Luk 5.12-16) \p \v 40 Pen bɨ soy ladek lak olap Jisas yek wulep sɨŋak apɨl, kɨgom yɨmɨl agak, Nad yɨp yɨmug nɨŋɨd, ge soy yad ak suŋ lɨnɨmuŋ, binɨb mɨdebal nab okok amnin agak. \v 41 Anɨb agek Jisas nop mapen nɨŋɨd, dɨnɨgɨlɨg agak, Nep gen suŋ lɨnɨgab agak. \v 42 Agek, won anɨb ak nep soy ladek anɨb ak suŋ lek, mɨdtep gak. \v 43 Anɨgek, Jisas bɨ anɨb anop kasek agyokɨlɨg takaw kɨles tɨmel agak, \v 44 \x - \xo 1.44 \xo*\xt Wkp 14.1-32, Mak 3.12, 7.36, Luk 5.14\xt*\x* Yɨp dɨnɨgek suŋ lup agɨl, bɨ olap ma agɨnɨmɨn agak. Bɨ Mosis bɨlel God takaw ak ñu kɨl tɨkak tek, nad anɨgɨnɨmɨn agak. Nad amɨl, bɨ God nop sɨbogep ak nop wak nad yoman agak. Yomɨl, soy ladek yad ak suŋ lup agɨl, chag sipsip olap God nop pak ñɨnɨmɨn agak. Pak ñe, bɨ okok kɨli nɨgɨnɨgabal, soy ladek nad ak suŋ lup agak. \v 45 Anɨb agek ak pen, bɨ anɨb ak ne amɨl, binɨb okok monmon agñak. Agñek nɨm, Jisas man okok mɨseŋ ajonɨmuŋ tek ma lek, man awl ne ma amnak, ne binɨb ma yelak okok yek. Mɨdaknɨŋ, binɨb man keke nop nɨgɨnɨg apelɨgɨpal. \c 2 \s Jisas ne bɨ ñɨn tob kumak ak gek suŋ lak \r (Matyu 9.1-8, Luk 5.17-26) \p \v 1 Kɨdek pen Jisas tepayaŋ taun Kapeneyam apek, ap mɨdeb kal ak agel nɨgɨlak. \v 2 Nɨŋɨd, binɨb kuŋay yɨbɨl ap gel gel, kal mɨgan kanɨbtub seŋayaŋ tɨbɨk dɨl yek. Jisas kal mɨgan ayaŋ nep mɨdɨlɨg, kɨlop God takaw ak agñak. \v 3 Agñaknɨŋ, bɨ anep tɨgawup ak, bɨ ñɨn tob kumak ak olap yɨl lɨl dapɨl nɨgɨlak, \v 4 tep ak tɨbɨk dak. Nɨŋɨd, bɨ ñɨn tob kumak anop dad kal adek alaŋ amɨl, kal ak tɨg talɨkɨl, nag tun gɨl, Jisas yek nab okyaŋ saynsayn yokel apyowak. \v 5 \x - \xo 2.5 \xo*\xt Luk 7.48\xt*\x* Gos kɨli ak Jisas nop yɨl nep amnak tek, Jisas anɨb nɨŋɨd, bɨ ñɨn tob kumak anop agak, Ñɨ yad. Tap si tap tɨmel gɨpan okok tɨg walɨg gɨyokebin agak. \p \v 6 Anɨb agek, bɨ kɨli Mosis takaw ñu kɨl tɨkak ak nɨgtep gep ogɨnap besɨg mɨdebal okok, gos nab kɨli okok nep ke agɨl gos nɨgɨlak, \v 7 \x - \xo 2.7 \xo*\xt Jop 14.4, Ais 43.25, 1 Jo 1.9\xt*\x* Taynen bɨ anɨb ak takaw anɨb ak agup agɨl gos nɨgɨlak. God nop agjulɨg yepɨs gup agɨl gos nɨgɨlak. God ne nokom tap si tap tɨmel gɨpal okok tɨg walɨg gɨyokup agɨl gos nɨgɨlak. \v 8 Pen won anɨb ak Jisas gos nɨgɨlak anɨb ak ke nɨŋɨd anɨb agak, Nɨbi taynen yɨp gos tɨmel nɨŋɨd gos anɨb ak nɨgebɨm agak? \v 9 Bɨ ñɨn tob kumak anop tɨtay agen tep gɨnɨgab agak? Tap si tap tɨmel gɨpan ak tɨg walɨg gɨyokebin agen tep gɨnɨgab akaŋ, tɨkjakɨl mɨj nak ak wɨnɨg dad amnoŋ agen tep gɨnɨgab agak? \v 10 Pen nɨgtep yɨbɨl gɨnɨmɨb agak. Takaw nop apin anɨb ak jɨj mɨdeb agak. Bɨ Olap Ñɨne God kɨles ne ak dɨl lum awl apɨl, tap si tap tɨmel gɨpal ak tɨg walɨg gɨyokɨnɨgab agak. Anɨb agɨl, bɨ ñɨn tob kumak anop agak, \v 11 Tɨkjakɨl, mɨj nak ak wɨnɨg dad kal nad amnoŋ agak. \v 12 \x - \xo 2.12 \xo*\xt Mat 9.33\xt*\x* Anɨb agek, binɨb okok nɨg yelak nɨŋɨd, won anɨb anep tɨkjakɨl mɨj wɨnɨg dad amnak. Anɨgek nɨŋɨd, kɨli judɨl, God yɨb nop ak dad aplanɨlɨg agɨlak, Ned tap anɨb ak tek olap gel, ma nɨgɨnok agɨlak. \s Jisas Lipay\f + \fr 2.13 \fr*\ft Lipay yɨb ne olap Matyu agelɨgɨpal.\ft*\f* nop agak, Nad owan agak \r (Matyu 9.9-13, Luk 5.27-32) \p \v 13 Pen Jisas tepayaŋ adɨkɨd ñɨg Galili cheb gol okok amek, binɨb kuŋay yɨbɨl nop nɨŋɨd apnan gelak, kɨlop God takaw teplep ak agñolɨgup. \v 14 \x - \xo 2.14 \xo*\xt Jon 1.43\xt*\x* Anɨgɨl agñɨdɨl, kanɨb nab okok amɨlɨg nɨgak, Alpiyus ñɨne Lipay, ne bɨ takis dep ak, takis delɨgɨpal kal mɨgan besɨg yek. Nop nɨŋɨd anɨb agak, Ape yad ayɨp amnul agak. Agek, Lipay tɨkjakɨl ne ayɨp amnɨlek. \p \v 15 Pen Jisas, bɨne okok ayɨp amel, bɨ takis dep okok sek bɨ tap si tap tɨmel gɨlak okok sek kuŋay Jisas nop kɨdek gɨlak. Kɨdek gɨl Lipay kal ak amjakɨl, kɨli Jisas ayɨp bɨne okok ayɨp jɨmñɨl tap ñɨŋɨlak. \v 16 \x - \xo 2.16 \xo*\xt Mat 11.19, Luk 15.1-2\xt*\x* Ñɨŋɨlaknɨŋ, bɨ kɨli Mosis takaw ñu kɨl tɨkak ak nɨgtep gep bɨ Pelisi kay yelɨgɨpal ogɨnap, kɨli nɨŋɨd Jisas bɨne okok kɨlop agɨlak, Ne taynen bɨ takis dep mani si dɨpal okok ayɨp, bɨ tap si tap tɨmel gɨpal okok ayɨp jɨmñɨl tap ñɨbebal agɨlak? \p \v 17 Anɨb agel, Jisas takaw anɨb ak nɨŋɨd kɨlop agak, Binɨb suŋ mɨdobun apal okok, dokta nop ma suk apal agak. Binɨb tap gup okok nep chɨnop gel suŋ laŋ agɨl, dokta okok kɨlop suk agel opal agak. Anɨb ak tek, yad binɨb teplep mɨdebal okok kɨlop suk agɨnɨg ma opin agak. Binɨb tap si tap tɨmel gɨpal okok kɨlop suk agɨnɨg opin agak. \s Tap bɨl gep takaw ak \r (Matyu 9.14-17, Luk 5.33-39) \p \v 18 Jon Bɨ Ñɨg Pakñeb ak bɨne okok sek, bɨ Pelisi okok sek, kɨli ñɨn olap God nop agɨlɨg yonɨgun agɨl, tap ma ñɨbelɨgɨpal. Ak nɨm, binɨb ogɨnap apɨl Jisas nop agnɨŋɨd agɨlak, Jon bɨne okok sek bɨ Pelisi kay okok sek, ñɨn nokom nokom tap ma ñɨbal ak pen, bɨnak taynen anɨb ma gɨpal agɨlak. \v 19 Agelak, Jisas kɨlop anɨgɨl agak, Juda binɨb gɨpun adek ak, bɨ bin dɨnɨg gɨnɨgab olap, nap nɨmam okok ayɨp mɨdɨl, tap ñɨŋeb kelɨgɨnɨgabal tek akaŋ agak? Mel yɨbɨl. Bɨ anɨb ak ayɨp mɨdɨl, tep gaknɨŋ yenɨgabal ak nɨm, tap mɨdup ma kelɨgɨnɨgabal agak. \v 20 Pen kɨdek ñɨn olap bɨ anɨb ak, bɨ ogɨnap nop dad amel, binɨb ne okok kɨli tap ma ñɨŋɨnɨgabal agak. \p \v 21 Pen chech ned nɨb ak talɨkek, chech kɨdeyɨl nɨb olap tɨg talɨkɨl dap ñag ma dɨpal agak. Anɨgɨpal, keke yɨbɨl lɨl, chech ak tapɨn nep pugɨlɨkek amnɨgab agak. \v 22 Pen ñɨg wayn ak abe agak. Ñɨg wayn koŋɨm ak dɨl, chag meme wak mɨlep mɨgan ak ma sopal agak. Taynen? Sogɨl kɨmjen ñenɨgabal, ak tan aplanek, bɨŋ tɨmel yɨbɨl agɨl puglɨkɨl sogɨnɨgab agak. Sogek, chag meme wak ak tɨmel gɨnɨgab agak. Anɨb ak nɨŋɨd, ñɨg wayn koŋɨm ak dɨl, chag meme wak koŋɨm mɨgan ak nep sog lep agak. \s Juda añɨŋ lep ñɨn awl ak takaw ogɨnap \r (Matyu 12.1-8, Luk 6.1-5) \p \v 23 \x - \xo 2.23 \xo*\xt Lo 23.25\xt*\x* Kɨdek Juda añɨŋ lep ñɨn awl olap, Jisas bɨne okok ayɨp tap wit wog nab ak amnɨlak. Amɨlɨg, bɨne okok wit mɨdup anɨb okok ogɨnap tɨkak. \v 24 \x - \xo 2.24 \xo*\xt Lo 23.25\xt*\x* Tɨkelak, bɨ Pelisi ogɨnap nɨŋɨd nop agɨlak, Bɨnak kɨli taynen ñɨn awl wog ma gep ñɨn ak, wit mɨdup tɨkebal agɨlak? \v 25-26 \x - \xo 2.25-26 \xo*\xt Wkp 24.9, 1 Sml 21.6\xt*\x* Agelak, Jisas kɨlop agak, Bɨlel bɨnak Abiyatal ne bɨ God nop sɨbogep bɨawl ak yolɨgup agak. Anɨb ñɨn ak, Depid ne bɨne okok ayɨp yuwan gek, God kal ak amjakɨlak agak. Amjakɨl, Depid God kal ak mɨgan amɨl bilet dɨl ñɨbɨl, bɨne okok kɨlop ñek ñɨŋɨlak agak. Bilet anɨb ak God wɨdɨn mɨdup adek ak lelɨgɨpal, bɨ yokɨp ma ñɨbal, bɨ God nop sɨbogep okok nep ñɨbal agak. Depid nop yuwan gek bilet dɨl ñɨŋak kesɨm anɨb ak, buk Baybol kɨl tɨkɨlak ak, nɨb ma nepɨm agak? \v 27 \x - \xo 2.27 \xo*\xt Lo 5.14\xt*\x* Anɨb agɨl agak, God ne Juda añɨŋ lep ñɨn awl ak gɨl, chɨnop taw jɨsɨpuk gin agɨl ma gak agak. Kɨlop gɨlɨl añɨŋ lɨl mɨdtep gɨlaŋ agɨl, ñɨn awl olap yokɨp yenɨgel agak. \v 28 \x - \xo 2.28 \xo*\xt Mat 12.8\xt*\x* Anɨb ak Juda añɨŋ lep ñɨn awl apɨm ak, Bɨ Olap Ñɨne nep kod mɨdeb agak. \c 3 \s Jisas bɨ ñɨn tɨmel gak olap, Juda añɨŋ lep ñɨn awl ak gek suŋ lak \r (Matyu 12.9-14, Luk 6.6-11) \p \v 1 Ñɨn olap pen, Jisas Juda apnan gɨpal kal ak amɨl yek. Kal mɨgan anɨb ak, bɨ ñɨn kumak olap ap yek. \v 2 Bɨ ogɨnap Jisas nop nɨgɨlak tek, Jisas añɨŋ lep ñɨn awl chɨn anɨb ak nop gek suŋ lɨnɨgab akaŋ? Tay gek, nop ag gun agɨl nɨŋɨjsek lɨl yelak. \p \v 3 Pen Jisas bɨ ñɨn kumak anop agak, Nad jakɨl nab sɨŋawl owan agak. \v 4 \x - \xo 3.4 \xo*\xt Luk 14.3\xt*\x* Anɨb agɨl kɨlop agnɨŋɨd agak, Añɨŋ lep ñɨn awl tek, God chɨnop tay agek anɨb ak gɨnɨgun tek lup agak. Binɨb okok kɨlop dɨtep gɨnɨgabun akaŋ, kɨlop gɨ tɨmel gɨnɨgabun agak? Akaŋ pen, kɨlop gon ma jak amnɨgel akaŋ, pakon kumnɨgel agak? Agek, nop pen takaw olap ma agɨlak. \v 5 \x - \xo 3.5 \xo*\xt Jon 11.33\xt*\x* Bɨ anɨb okok kɨlop nɨgek nop mapen akak. Pen gos tep ma nepal agɨl, chɨbol yul nɨgak. Anɨb ak kɨlop nɨg dad padɨkɨl, bɨ ñɨn kumak anop agak, Ñɨn ak almɨl lan agak. Agek, almɨl lek day suŋ lak. \v 6 \x - \xo 3.6 \xo*\xt Mat 22.15-16\xt*\x* Anɨgek nɨŋɨd, bɨ Pelisi okok am Helod bɨne yelak ak amɨl, takaw agnɨg agnɨg gɨl, Jisas nop anɨgɨl paklɨnɨgun agɨlak. \s Binɨb kuŋay nep Jisas ayɨp amnɨlak \r (Luk 6.17-19) \p \v 7 Jisas pen kɨlop kelɨgɨl, bɨne okok dɨl am ñɨg Galili cheb gol sɨŋak yelak, binɨb kuŋay nep kɨdek amnɨlak. Galili plopens binɨb ogɨnap, Judiya plopens binɨb ogɨnap, \v 8 \x - \xo 3.8 \xo*\xt Mat 4.25\xt*\x* Jelusalem binɨb ogɨnap, Yidumeya plopens binɨb ogɨnap, taun Taya ayɨp Saydon ayɨp binɨb ogɨnap, ñɨg Jodan pɨs kɨd adaŋ binɨb ogɨnap, ne golɨgup adek ak agel nɨgɨlak ak nɨm, nop nɨgɨnɨg owlak. \v 9-10 \x - \xo 3.9-10 \xo*\xt Mat 9.21, 14.36, Mak 4.1, 5.29, 6.56, Luk 5.1-3, 7.21\xt*\x* Ned Jisas binɨb kuŋay nep gek suŋ lek, anɨb ak binɨb mɨñak gak okok, chɨn ap nop dɨnun suŋ laŋ agɨl owlak. Apɨl, pak pag yokɨl Jisas yɨl owlak. Pen nop dɨnɨgon chɨnop suŋ lɨnɨgab agɨl, ap tɨbɨk dɨl apelak, bɨne okok kɨlop agak, Bot olap dɨlɨtep gɨnɨmɨb agak. \v 11 \x - \xo 3.11 \xo*\xt Mak 1.23-24, Luk 4.41\xt*\x* Pen binɨb kɨcheki walɨjpal abaŋ lak okok abe apel, kɨcheki walɨjpal anɨb okok Jisas nop nɨŋɨd, ap yek wulep sɨŋak apyap pakɨl, takaw awl agɨl agɨlak, Nad God Ñɨne agɨlak. \v 12 \x - \xo 3.12 \xo*\xt Mat 8.4, 12.16, Mak 1.34\xt*\x* Jisas pen kɨcheki walɨjpal okok kɨlop takaw kɨles agɨl agak, God Ñɨne agɨl ma agɨnɨmɨb agak. \s Jisas bɨne anep umɨgan ak aglak \r (Matyu 10.1-4, Luk 6.12-16) \p \v 13 Pen Jisas dum alaŋ amɨl, bɨne dɨnɨg gak okok agek apelak, \v 14 bɨne anep umɨgan ak kɨlop tɨg asɨk ke lɨl agak, Nɨbi bɨ takaw yɨp dad ameb okok yenɨgabɨm agak. Yad ayɨp ajɨl, agyoken am binɨb okok kɨlop agñɨnɨgabɨm agak. \v 15 Nɨbop agebin ak nɨm, kɨcheki walɨjpal tap okok agyokɨnɨgabɨm agak. \v 16 \x - \xo 3.16 \xo*\xt Jon 1.42\xt*\x* Jisas bɨne anep umɨgan dak anɨb okok, yɨb kɨli ak nɨm, olap Saymon, Jisas yɨb nop olap Pita agak. \v 17 \x - \xo 3.17 \xo*\xt Luk 9.54\xt*\x* Olap Jemis, nɨmam olap Jon, nap kɨli yɨb ak Sepedi. Jisas yɨb kɨlopmɨŋal Bowanelges agak. Yɨb apal anɨb ak, bɨ tɨmuk tek agelɨgɨpil. \v 18 Bɨne olap Edlu. Olap Pilip. Olap Batolomyu. Olap Matyu. Olap Tomas. Olap Jemis nap ne yɨb ak Alpiyus. Olap Tadiyus. Olap Saymon, bɨ Selot agelɨgɨpal okok bɨ kɨli olap. \v 19 Olap Judas Yiskaliyot, ne nep nɨm kɨdek Jisas nop pakɨlaŋ agɨl mɨmug gak. \s Jisas nop Satan mulɨk sɨkak agɨlak \r (Matyu 12.24-32, Luk 11.14-23, 12.10) \p \v 20 \x - \xo 3.20 \xo*\xt Mak 6.31\xt*\x* Pen Jisas kal amek, tepayaŋ binɨb kuŋay yɨbɨl apnan gɨl yelaknɨŋ, bɨne okok ayɨp tap ñɨŋɨnɨgel tek ma lak. \v 21 \x - \xo 3.21 \xo*\xt Jon 7.5, 10.20\xt*\x* Anɨgek, nɨmam ne ogɨnap takaw anɨb ak nɨŋɨd, Jisas sawl lup agɨl, nop poŋɨdɨnɨg owlak. \p \v 22 \x - \xo 3.22 \xo*\xt Mat 9.34, 10.25\xt*\x* Pen bɨ kɨli Mosis takaw ñu kɨl tɨkak ak nɨgtep gep Jelusalem alaŋ nɨb owlak okok agɨlak, Belsebul,\f + \fr 3.22 \fr*\ft Yɨb Belsebul anɨb ak, Satan yɨb ne olap.\ft*\f* kɨcheki bɨawl kɨli ak, ne bɨ anɨb ak nop mulɨk sɨkak agɨlak. Bɨ anɨb ak ne kɨcheki bɨawl ak Belsebul kɨles ak dɨl kɨcheki nop agyokeb agɨlak. \v 23 \x - \xo 3.23 \xo*\xt Mat 4.10, Luk 11.17-22\xt*\x* Agelak, ne bɨ anɨb okok kɨlop agek apelak, takaw paladaŋ lɨl kɨlop agak, Satan tɨtay dɨl Satan nop agyokɨnɨgab agak? \v 24 Binɨb man awl nokom olap tɨg asɨk keke lɨl penpen genɨgabal, apyap pakɨnɨgabal agak. \v 25 Bɨ yɨb jɨj nokom olap tɨg asɨk keke lɨl penpen genɨgabal, apyap pakɨnɨgabal agak. \v 26 Anɨb ak tek, Satan binɨb ne ak sek, kɨcheki tap ne anɨb okok sek tɨg asɨk keke lɨl penpen genɨgabal, apyap pakɨnɨgabal agak. Kɨles ne ma yenɨgab agak. \p \v 27 \x - \xo 3.27 \xo*\xt Ais 49.24, Mat 12.29\xt*\x* Bɨ kabɨyam tɨmel olap mɨdaknɨŋ, bɨ olap kal mɨgan ne amɨl tap nop okok ma dɨnɨgab agak. Pen nag dɨl tunɨg lɨl nɨm, tap nop okok dɨnɨgab agak. \p \v 28 \x - \xo 3.28-29 \xo*\xt Mat 12.31-32, Luk 12.10, 1 Jo 5.16\xt*\x* Pen nɨbop nɨŋɨd agebin, bɨ ogɨnap Bɨawl nop agjuwenɨgabal, God nɨŋɨd gach kɨlop tɨg walɨg gɨyokɨnɨgab agak. Tap si tap tɨmel genɨgabal, God gach kɨlop tɨg walɨg gɨyokɨnɨgab agak. \v 29 Pen God Kawnan nop ak agjuwenɨgabal, ne nɨŋɨd gach kɨlop ma tɨg walɨg gɨyokɨnɨgab agak. Mɨñɨl abe kɨdek abe, pel pelnep yenɨgab agak. \v 30 Taynen? Kɨcheki ne Jisas nop mulɨk sɨkak agesɨpal ak nɨm, anɨb agak. \s Jisas nonɨm ayɨp nɨmam ne okok owlak \r (Matyu 12.46-50, Luk 8.19-21) \p \v 31 \x - \xo 3.31 \xo*\xt Mak 6.3, Jon 2.12, Apo 1.14\xt*\x* Pen Jisas nonɨm nɨmam ne yɨbɨl okok ap seŋayaŋ mɨdɨlɨg, takaw agyokɨl nop agɨlak, Nad owan agɨlak. \v 32 Agelak, binɨb kal mɨgan ayaŋ nop besɨg kus gɨl yelak okok agɨlak, Nanɨm namam nak okok ap seŋayaŋ mɨdɨl, Nep owan agebal agɨlak. \v 33 Anɨb agelak Jisas kɨlop agak, Binɨb anɨb an ami mam yad agak? \v 34 Anɨb agɨl, binɨb yelak okok nɨg dad padɨkɨl agak, Nɨgɨm, binɨb nɨm awl ami yad, mam yad okok nep mɨdebal agak. \v 35 Binɨb God gos ne nɨgup tek nɨŋɨd kɨdek gɨpal okok, ami, mam, ay yad okok mɨdebal agak. \c 4 \s Tap yɨŋ yɨmeb agɨl takaw paladaŋ lɨl agak \r (Matyu 13.1-9, Luk 8.4-8) \p \v 1 \x - \xo 4.1 \xo*\xt Mak 3.7-9, Luk 5.1-3\xt*\x* Jisas ne Galili cheb gol ak amɨl, binɨb okok kɨlop tepayaŋ takaw agñɨnɨg gaknɨŋ, binɨb kuŋay yɨbɨl apnan gɨlak. Anɨgelak, Jisas bot adek ak besɨgɨl, am ñɨg nab sɨŋak mɨdɨlɨg, kɨli ñɨg gol sɨŋak yelak okok kɨlop takaw agñak. \v 2 \x - \xo 4.2 \xo*\xt Mat 13.34, Mak 4.33-34\xt*\x* Takaw anɨb okok paladaŋ lɨl, adek keke yɨbɨl agñak. \p \v 3 Adek olap paladaŋ lɨl agak, Takaw agɨnɨgebin ak nɨgɨm agak. Bɨ olap wit jakaŋ agɨl, wit mɨdup ak nab wog day okok yokɨnɨgab agak. \v 4 Yokenɨgab, ogɨnap kanɨb nab ak yapenɨgab, yawl okok pen ap nɨŋɨd mɨdupsek ñɨŋɨnɨgabal agak. \v 5 Ogɨnap kab adek lum sɨkol sɨkol lɨnɨgab okok yapɨl kasek jakɨnɨgab ak pen, \v 6 kɨdɨl palawl ma amnak tek, sub nɨŋɨd mɨlep gɨnɨgab agak. \v 7 Ogɨnap kɨkasɨk tap ñuñu adek yenɨgab nab okok yapɨl jakɨnɨgab ak pen, kɨkasɨk tap ñuñu okok pak ñɨbek mɨdup ma pulɨnɨgab agak. \v 8 \x - \xo 4.8 \xo*\xt Mat 13.8, Luk 8.8, Jon 15.5, Kol 1.6\xt*\x* Pen ogɨnap lum tep adek ak yapɨl, jak tep gɨl, mɨdup pɨl tep yɨbɨl gɨnɨgab agak. Ogɨnap mɨdup 30 tek pulɨnɨgab, ogɨnap mɨdup 60 tek pulɨnɨgab, ogɨnap 100 tek pulɨnɨgab agak. \p \v 9 Jisas takaw anɨb ak agjulɨg agak, Nɨbi binɨb tɨmud sek okok, takaw anɨb ak nɨgɨnɨmɨb agak. \s Takaw paladaŋ lɨl apan jɨj ak tay agɨlak \r (Matyu 13.10-17, Luk 8.9-10) \p \v 10 Binɨb Jisas takaw agaknɨŋ, ap nɨg yelak anɨb okok, keke amnɨlak. Amnɨlaknɨŋ, bɨne anep umɨgan ak sek, binɨb ogɨnap sek nop agɨlak, Takaw paladaŋ lɨl apan jɨj ak tay agɨlak? \v 11 Agelak agak, God binɨb dɨl kɨlop kod yenɨgab ak, takaw we gɨl mɨdolɨgup ak nɨbop gos ñek nɨgɨnɨgabɨm agak. Binɨb yokɨp okok pen, kɨli takaw paladaŋ lɨl agak ak nɨgɨnɨgabal ak pen, takaw jɨj ak ma nɨgɨnɨgabal agak. \v 12 \x - \xo 4.12 \xo*\xt Ais 6.9-10, Jon 12.40, Apo 28.26-27\xt*\x* Anɨb ak tek, \q1 Wɨdɨn pel nepal ak pen, tap ogɨnap ma nepal agak. Takaw pel nepal ak pen, takaw jɨj agup anɨb agɨl ma nepal agak. Nɨgtep gɨpɨlap tek, God nop agnɨgebɨlap, tap si tap tɨmel gɨpal ak tɨg walɨg gɨyokɨpɨkop agak. \s Paladaŋ lɨl takaw jɨj ak agñak \r (Matyu 13.18-23, Luk 8.11-15) \p \v 13 Jisas anɨb agɨl kɨlop agak, Takaw paladaŋ lɨl agen ma nepɨm anɨb ak, taydɨl kɨdek takaw paladaŋ lɨl agenɨgayn nɨgɨnɨgabɨm agak? \v 14 Bɨ anɨb ak tap yɨŋ yɨmnɨgab ak, God takaw ne ak yɨmnɨgab agak. \v 15 Mɨdup ogɨnap kanɨb adek ak yapek, yawl okok ap ñɨŋɨnɨgabal apin ak, binɨb okok God takaw nepal ak pen, won ak Satan ap gek, sawl gɨnɨgabal agɨl apin agak. \v 16-17 Pen ogɨnap kab adek lum sɨkol sɨkol lɨnɨgab okok yapɨl jakɨnɨgab ak pen, kɨdɨl am wos ma gek, sub nɨŋɨd mɨlep gɨnɨgab apin ak, binɨb okok God takaw ak kɨdek won ak nɨgel tep gaknɨŋ dɨnɨgabal apin agak. Tep gaknɨŋ dɨnɨgabal ak pen, yokɨp sɨkol won olap mɨdɨl, binɨb ogɨnap takaw agel nɨŋɨd akaŋ, mɨŋel ogɨnap apek, takaw nop ak kelɨgɨnɨgabal agɨl apin agak. \v 18 \x - \xo 4.18 \xo*\xt Mat 26.31\xt*\x* Pen kɨkasɨk tap ñuñu nab ak yapɨl jakɨl mɨdup ma pulɨnɨgab apin ak, binɨb okok God takaw ne nɨgɨnɨgabal ak pen, \v 19 \x - \xo 4.19 \xo*\xt Mat 19.23-24, 1 Ti 6.9, 6.17\xt*\x* wog wali, kal mɨj kɨneb, tu mɨnan, mani, tap okok gos kuŋay nɨŋɨd, kuŋay dun agɨl gos nɨgɨnɨgabal agɨl apin agak. Nɨgenɨgabal, God takaw ne ak pak ñɨbek tap mɨdup ne ma pulɨnɨgab agɨl apin agak. \v 20 Pen wit mɨdup lum tep adek ak yapɨl jak tep gɨl, mɨdup 30 tek pulɨnɨgab akaŋ, mɨdup 60 tek pulɨnɨgab akaŋ, mɨdup 100 tek pulɨnɨgab apin ak, binɨb okok God takaw nɨŋɨd nop pɨsnep chɨgɨnɨgabal okok apin agak. Kɨli takaw ne dɨtep gɨl, mɨdup ne pulɨnɨgab apin agak. \s Bɨ sup agɨlɨl ma we gɨlak \r (Luk 8.16-18) \p \v 21 \x - \xo 4.21 \xo*\xt Mat 5.15, Luk 11.33\xt*\x* Jisas pen tepayaŋ takaw olap paladaŋ lɨl agak, Sup ak dagɨl, abañ muk okok akaŋ, tin muk okok ma lɨpal agak. Mɨlek gɨnɨmuŋ agɨl, adek sɨŋak tɨk lɨpal agak. \v 22 \x - \xo 4.22 \xo*\xt Mat 10.26, Luk 12.2\xt*\x* Anɨb ak tek, tap okok mɨdupsek we gɨl mɨdeb, sayn mɨseŋ lɨnɨgab agak. Bɨ tap okok mɨdupsek we gel mɨdeb, sayn mɨseŋ lek, binɨb nɨgɨnɨgabal agak. \v 23 Nɨbi binɨb gos tɨmud sek yenɨmɨb okok, takaw agebin awl nɨgtep gɨnɨmɨb agak. \p \v 24 \x - \xo 4.24 \xo*\xt Mat 7.2, Luk 6.38\xt*\x* Pen kɨlop takaw olap agak, Takaw nɨgebɨm ak nɨŋɨd, nɨgtep gɨnɨmɨb agak. Takaw anɨb ak nɨgenɨgabɨm ak, nɨgtep gɨnɨgabɨm agak. Pen God nɨbop gos teplep yɨbɨl ñenɨgab, nɨgtep gɨnɨgabɨm agak. \v 25 \x - \xo 4.25 \xo*\xt Mat 13.12, 25.29, Luk 19.26\xt*\x* Binɨb takaw nɨŋɨd nɨg dɨnɨgabal okok, takaw tep ogɨnap sek nɨgɨnɨgabal agak. Pen binɨb takaw nɨŋɨd ma nɨg dɨnɨgabal okok, kɨli sɨkol sɨkol nepal ak sek pɨsnep kul gɨnɨgab agak. \s Tap mɨdup jakak agɨl takaw paladaŋ lɨl agak \p \v 26 Jisas takaw olap pen agak, God binɨb dɨl kɨlop kod yenɨgab ak, bɨ wog nap ak wit mɨdup jakaŋ agɨl, dam wog day ne okok yokek jakɨnɨgab tek nep gɨnɨgab agak. \v 27 \x - \xo 4.27 \xo*\xt Jem 5.7\xt*\x* Wit mɨdup wog day okok yokɨl, maynab kɨnenɨgab, subnab ajenɨgab nɨŋɨd, gup gɨl jakɨnɨgab ak pen, taydɨl jakup agɨl ma nɨgɨnɨgab agak. \v 28 Lum ne ke gek jakɨl, mɨdup pulɨnɨgab agak. Ned gup jakɨl, nonɨm gup kɨdek mɨdup pulɨnɨgab agak. \v 29 \x - \xo 4.29 \xo*\xt Jol 3.13, Lep 14.15-18\xt*\x* Pen tap mɨdup ne ñɨŋeb ñɨn ak jakek, bɨ anɨb ak ne mɨdup ñɨŋeb tek mɨdeb ak tɨkɨnɨgab agak. \s Mab mastet mɨdup jakak agɨl takaw paladaŋ lɨl agak \r (Matyu 13.31-32, Luk 13.18-19) \p \v 30 Jisas anɨb agɨl agak, God binɨb dɨl kɨlop kod yenɨgab ak, tay takaw paladaŋ lɨl agɨnɨgayn nɨbi nɨgɨnɨgabɨm agak? \v 31 Nɨm, mab mastet yɨŋ tek ak agɨnɨm agak. Tap yɨŋ ogɨnap awl yɨbal okok jakup, pen mastet yɨŋ ak sɨkol yɨbɨl yɨbal agak. \v 32 Yɨmel, jak awl gɨl, wog nab jakup ak pen, ne tap awl yɨbɨl jakup agak. Jakɨl, lek pakek, yawl okok ap mab lek adek okok lɨ mɨdɨl, sɨsi okok we gɨpal agak. \s Jisas takaw paladaŋ lɨl nep agak \r (Matyu 13.34-35) \p \v 33 Jisas binɨb okok kɨlop takaw paladaŋ lɨl anɨb okok tek kuŋay yɨbɨl agñolɨgup, gos kɨli nɨgɨnɨgel won ak tek agolɨgup. \v 34 Takaw mɨseŋ agñen ma nɨgɨnɨgabal agɨl, paladaŋ lɨl nep agñolɨgup ak pen, bɨne okok ayɨp ke mɨdɨlɨg ñɨn ak, takaw jɨj okok agñɨtep golɨgup. \s Jisas gek yɨgen awl dek ak kelɨgak \r (Matyu 8.23-27, Luk 8.22-25) \p \v 35 Ñɨn anɨb anep dugep won ak, Jisas bɨne okok kɨlop agak, Kɨd adaŋ amnun agak. \v 36 Anɨb agɨl, bɨne okok ayɨp binɨb kuŋay yɨbɨl ap yelak okok kɨlop kelɨgɨl, bot Jisas yek mɨgan ak amɨl, kɨli saŋɨdɨlak. Pen bot ogɨnap abe yelak. \v 37 Nab amnɨlaknɨŋ, day yɨgen awl tɨmel yɨbɨl apɨl, ñɨg cheb awl ak pagɨl bot mɨgan ak amnak. \v 38 Jisas ne pen bot mɨgan day ayɨm yɨl, kɨmɨg mab lɨl kɨnek, bɨne okok nop am kaskas gɨl agɨlak, Tisa, chɨn mɨdupsek kumnɨgobun gos ak ma nepan agɨlak? \v 39 Agelak, Jisas tɨkjakɨl, yɨgen awl dek ak sek, ñɨg cheb awl ak pag apek ak sek takaw kɨles gɨl agak, Tep, kelɨgan agak. Agek kelɨgak. \p \v 40 Pen bɨne okok kɨlop agak, Taynen pɨlɨkɨpɨm agak? God nop gos ma lɨnepɨm akaŋ agak? \v 41 Agek, kɨli pɨlɨkɨl, pen kɨli ke agnɨg agnɨg agɨlak, Bɨ anɨb awl an agɨlak? Taydɨl agosup yɨgen awl dek ak sek, ñɨg pag apek ak sek agup tek kelɨgup agɨlak. \c 5 \s Jisas ne bɨ kɨcheki mulɨk sɨkɨl yolɨgup olap agek pɨlɨk amnak \r (Matyu 8.28-34, Luk 8.26-39) \p \v 1 Jisas bɨne okok ayɨp bot mɨdɨlɨg, Galili cheb tɨkɨl, man Gelasa binɨb yelak kɨd adaŋ yɨl amjakɨlak. \v 2 \x - \xo 5.2 \xo*\xt Mak 1.23\xt*\x* Amjakɨlaknɨŋ, Jisas bot kelɨgɨl, won anɨb ak bɨ kɨcheki mulɨk sɨkɨl olap Jisas yek ak owak, chɨp kaw dɨlak okok nɨb owak. \v 3-4 Bɨ anɨb ak chɨp kamelɨgɨpal kab mɨgan okok nep kɨn ajolɨgup. Nop pel nag kɨles tɨmel dɨl, ñɨn tob okok lɨ bɨlɨkelɨgɨpal ak pen, nag kɨles tɨmel anɨb okok gek pugɨlɨkek amolɨgup. Golɨgup anɨb ak, chɨn bɨ anɨb ak nop tɨtay gɨnɨgun agɨl gos nɨgɨlak. Ne kɨles tɨmel gak ak, bɨ olap nop dɨnɨmuŋ tek ma yek. \v 5 Subnab maynab ayaŋ, chɨp kaw delɨgɨpal okok sek, dum okok sek suk ag ajɨlɨg, kab dɨl wak ne okok ke tɨbolɨgup. \v 6 Pen ñɨn anɨb ak ne Jisas nop pal chɨm nɨŋɨd, kasek yek sɨŋak apɨl kɨgom yɨmak. \v 7-8 \x - \xo 5.7 \xo*\xt Mak 1.24\xt*\x* Yɨmek, Jisas kɨcheki mulɨk sɨkak anop agak, Bɨ anɨb anop kelɨgɨl seŋ amnoŋ agak. \p Agek kɨcheki suk awl agɨl agak, Jisas. God bɨawl adek alaŋ Ñɨne agak. Yɨp tay gɨnɨg opan agak? Nep kɨles gɨl agnɨgebin, yɨp gɨ tɨmel ma gɨnɨmɨn agak. \p \v 9 \x - \xo 5.9 \xo*\xt Mat 26.53, Luk 8.30\xt*\x* Anɨb agek, Jisas nop agak, Yɨb nad tay agak? Agek agak, Kɨcheki kuŋay yɨbɨl mulɨk sɨkɨl tek ak, yɨb yad Kuŋay Yɨbɨl agak. \v 10 Pen ne Jisas nop agak, Kɨcheki okok kɨlop palawl okok ma agyokɨnɨmɨn agak. Anɨb agɨl, agnɨgɨlɨg yɨbɨl yek. \p \v 11 Pen won anɨb ak, chag kuŋay yɨbɨl amɨl ñɨbelak pɨl sɨŋak ak nɨm, \v 12 kɨcheki okok Jisas nop agnɨgɨlɨg yɨbɨl agɨlak, Chɨnop age, am chag oklaŋ kɨlop mulɨk sɨkun agɨlak. \p \v 13 Anɨb agel, kɨcheki okok agyokek, bɨ anɨb mulɨk sɨkak ak nop kelɨgɨlak. Kelɨgɨl, am chag okok kɨlop mulɨk sɨkel, pɨgju mɨduŋ ayaŋ amɨl, gɨ dam ñɨg ayaŋ pakɨl, ñɨg ñɨbɨl mɨdupsek kum dɨlak. Chag anɨb okok, 2,000 tek yelak. \p \v 14 Pen bɨ chag mukep okok, am taun okok, man yokɨp okok takaw anɨb ak agñelak, binɨb okok am nɨgun agɨl owlak. \v 15 \x - \xo 5.15 \xo*\xt Luk 8.27, 8.35\xt*\x* Jisas yek ak apɨl nɨgɨlak, bɨ kɨcheki kuŋay yɨbɨl mulɨk sɨkɨl yolɨgup anɨb ak, chech yɨmɨl gos nop pag yɨkɨl besɨgek, kɨlop jel gak. \p \v 16 Bɨ chag mukep okok ned yelak okok, kɨli binɨb kɨdek owlak okok kɨlop Jisas tɨtay gak ak agñɨlak. Tap nɨm akal tek bɨ anɨb mulɨk sɨkak ak nop gak, chag okok kɨlop tɨtay gak ak abe agñelak nɨŋɨd, \v 17 Jisas nop agnɨgɨlɨg yɨbɨl agɨlak, Man chɨnop awl kelɨgɨl amnoŋ agɨlak. \v 18 Agelak, Jisas bot dɨl amnɨg gaknɨŋ, bɨ gek suŋ lak ak kɨles gɨl agnɨgɨlɨg agak, Yad ayɨp amnɨgul akaŋ agak? \v 19 Agek agak, Mel. Kal nak amɨl, binɨb nak okok kɨlop, God nep chɨb nɨŋɨd tɨtay gup takaw ak, agñɨnɨmɨn agak. \v 20 \x - \xo 5.20 \xo*\xt Mat 4.25, Mak 7.31\xt*\x* Agek, bɨ anɨb ak man Dekapolis gɨ ajɨlɨg, Jisas nop tɨtay gak ak, binɨb okok kɨlop agñek nɨŋɨd, mɨdupsek gos pal lɨlak. \s Jisas gek, bin olap suŋ lɨl, pay kumak olap tɨkjakɨl gak \r (Matyu 9.18-26, Luk 8.40-56) \p \v 21 Jisas pen bot dɨl, tepayaŋ adɨkɨd Galili cheb pɨs gol adaŋ yɨl am mɨdaknɨŋ, binɨb kuŋay yɨbɨl apnan gɨlak. Pen Jisas ñɨg gol sɨŋak yek. \p \v 22 Anɨgɨl yek, bɨ olap owak, yɨb ne Jaylus. Ne Juda apnan gɨpal kal ak bɨawl kod yolɨgup. Apɨl Jisas nop nɨŋɨd, ap yek sɨŋak kɨgom yɨmɨl, \v 23 \x - \xo 5.23 \xo*\xt Mat 8.3, Mak 7.32\xt*\x* kɨles tɨmel gɨl agnɨŋɨd agak, Pay sɨkol yad ak kumnɨgeb agak. Nad ap nop dɨnɨge, jak amnaŋ agak. \v 24 Agek, Jisas tɨkjakɨl Jaylus ayɨp amnɨleknɨŋ, binɨb kuŋay yɨbɨl amɨl Jisas nop chɨchɨlok ñɨlɨg amnɨlak. \p \v 25 Pen bin olap, bin kanɨb padɨkaknɨŋ yek, sap yeb anep umɨgan amnak. \v 26 Bin anɨb ak dokta okok kɨlop, yɨp gel suŋ laŋ agɨl, mani tawolɨgup ak pen, nop gel suŋ ma lek, nop tap awl yɨbɨl gak. \v 27-28 \x - \xo 5.27-28 \xo*\xt Mat 14.36\xt*\x* Pen ne Jisas golɨgup takaw ak agel nɨgak tek, am chech bad nop ak nep dɨnɨgen suŋ lɨnɨgab agɨl nɨgak. Nɨgek, binɨb kuŋay yelak nab ak, yek kud okok yɨl apɨl, chech nop ak dɨnɨgek, \v 29 won anɨb ak nop suŋ lak. Nab ne ayaŋ ke nɨgak nop suŋ lak. \v 30 \x - \xo 5.30 \xo*\xt Luk 5.17, 6.19, 8.46\xt*\x* Pen Jisas kɨles ne ogɨnap amnak nɨŋɨd, tɨg adɨkɨl binɨb okok kɨlop agak, Chech yɨp ak an dɨnɨgup agak? \v 31 Agek, bɨne okok agɨlak, Binɨb kuŋay yɨbɨl nep chɨchɨlok ñɨbal ak, taynen yɨp an dɨnɨgup agɨl ageban agɨlak? \v 32 Anɨb agel, Jisas takaw kɨlop agɨlak ak ma dɨl, an dɨnɨgup agɨl pɨyow nɨg yek. \v 33 Pen bin anɨb ak, nop tɨtay dak ak nɨŋɨd, pɨlɨkɨl jep dɨl, ap Jisas yek sɨŋak kɨgom yɨmɨl, nop suŋ lak takaw ak mɨseŋ agñak. \p \v 34 \x - \xo 5.34 \xo*\xt Mak 10.52, Luk 7.50, 17.19, Apo 14.9\xt*\x* Jisas pen agak, Pay yad, nad gos sek yenɨmɨn agak. Yɨp gos gos lɨnepan tek, nep gek suŋ lup nen, amɨl mɨdtep gɨnɨmɨn agak. \p \v 35 Jisas takaw anɨb ak agaknɨŋ, Juda apnan gɨpal kal bɨawl ak Jaylus, bɨne ogɨnap kal ne nɨb apɨl agɨlak, Pay nak pɨsnep kumub agɨlak. Tisa nop age tob yul ma ownɨmuŋ agɨlak. Age adɨkɨd amnɨmuŋ agɨlak. \v 36 Anɨb agɨlak ak pen, Jisas takaw kɨlop ak ma dɨl, Jaylus nop agak, Ma pɨlɨkɨnɨmɨn, yɨp gos lɨnɨgɨnɨmɨn agak. \v 37 Pen binɨb okok kɨlop, anɨb okok aglɨl, Pita ak, Jemis ak, Jemis nɨmam Jon ak kɨlop nep poŋɨd amnak. \v 38 Juda apnan gɨpal kal bɨawl ak Jaylus, kal nop ak amjakɨl Jisas ne nɨgak, binɨb takaw pug agɨlɨg chaŋ awl lɨlɨg gɨ yelak. \v 39 Nɨŋɨd, kal mɨgan ayaŋ amɨl agak, Taynen takaw pug agɨlɨg chaŋ lɨlɨg gebɨm agak? Pay ak ma kumub, yokɨp wɨsɨn kɨneb agak. \v 40 \x - \xo 5.40 \xo*\xt Mat 9.25, Luk 8.54, Jon 11.11\xt*\x* Anɨb agek, nop yɨmel agelak, kɨlop ag seŋ yokɨl, pay nonɨm nap bel ak dɨl, bɨne omɨŋal nokom ak dɨl, poŋɨd pay ak kal ñɨluk mɨgan dɨlel yek ayaŋ amnak. \v 41 \x - \xo 5.41 \xo*\xt Luk 7.14\xt*\x* Amɨl, ñɨn kɨd nop ak dɨl agak, Talida kowum agak. Takaw agak jɨj anɨb ak nɨm, Pay sɨkol. Nep agebin, tɨkjakan agak. \v 42 Agek, pay kasek tɨkjakɨl aplan apyan gaknɨŋ, kɨli nɨŋɨd ju dɨl wal awl yɨbɨl agɨlak. Pay anɨb ak, sub ne anep umɨgan amnak. \v 43 \x - \xo 5.43 \xo*\xt Mak 1.44, 7.36, Luk 8.55\xt*\x* Pen kɨli anɨgelak, Jisas takaw kɨles agɨl agak, Gɨpin anɨb ak binɨb okok kɨlop mɨseŋ ma agñɨnɨmɨb agak. Anɨb agɨl agak, Pay anop tap mɨdup ogɨnap ñem ñɨŋaŋ agak. \c 6 \s Nasalet binɨb kɨli Jisas nop ma dɨlak \r (Matyu 13.53-58, Luk 4.16-30) \p \v 1 Jisas bɨne okok poŋɨd man anɨb ak kelɨgɨl, man ne Nasalet amnak. \v 2 \x - \xo 6.2 \xo*\xt Jon 7.15\xt*\x* Am mɨdɨl Juda añɨŋ lep ñɨn awl ak apek, Juda apnan gɨpal kal ak amɨl, binɨb kuŋay ap yelak okok kɨlop takaw agñak. Agñaknɨŋ, nɨŋɨd ju dɨl wal agɨl agɨlak, Takaw anɨb ak akal nɨb nɨŋɨd anɨb agup agɨlak? Gos teplep akal nɨb nɨgup, tɨtay gɨl dup agɨlak? Tap mageptek taydɨl gup agɨlak? \v 3 \x - \xo 6.3 \xo*\xt Jon 6.42\xt*\x* Bɨ anɨb awl kapeda man awl nɨb nep, Maliya ñɨne olap agɨlak. Nɨmam ne Jemis, Josep, Judas, Saymon sek, nɨnay ne okok sek ayɨp mɨdobun awl agɨlak. Anɨb agɨl, nop gos tɨmel nɨŋɨd ma dɨlak. \p \v 4 \x - \xo 6.4 \xo*\xt Mat 13.57, Luk 4.24, Jon 4.44\xt*\x* Pen Jisas kɨlop agak, Bɨ God gos ñek agñeb ak, man wakay ogɨnap gɨ ajek, bɨawl chɨn agɨl dɨpal ak pen, man ne ke ak, kal ne ke ak, nɨmam ne ogɨnap mɨdel, yɨb ma yek takaw nop ak ma dɨpal agak. \v 5 Nop gos ma nɨgɨlak anɨb ak, tap mageptek ogɨnap gɨnɨmuŋ tek ma lak. Binɨb tap gak ogɨnap nep pen dɨnɨgek suŋ lak. \v 6 \x - \xo 6.6 \xo*\xt Ais 59.16, Mat 9.35, Luk 13.22\xt*\x* Pen Nasalet binɨb nop, God Ñɨne yɨbɨl agɨl gos ak ma nɨgelak, ne gos pal yɨbɨl lak. \s Bɨne anep umɨgan ak wog yɨp gɨnɨmɨb agɨl kɨlop agyokak \r (Matyu 10.5-15, Luk 9.1-6) \p Jisas pen kal man anɨb okok ajɨlɨg, binɨb okok kɨlop God takaw ak agñak. \v 7 \x - \xo 6.7 \xo*\xt Luk 10.1\xt*\x* Pen ñɨn olap bɨne anep umɨgan ak suk agek apel agak, Bɨ omɨŋal ak ke, bɨ omɨŋal ak ke man okok keke amnɨmɨb agak. Yad nɨbop agyoken, kɨles yad ak dɨl kɨcheki walɨjpal tap okok ag seŋ yokɨnɨmɨb agak. \v 8 Takaw olap pen agak, Amnɨg, tap ñɨŋeb, mani, wad sɨkol, tap okok dad ma amnɨmɨb agak.\x - \xo 6.8 \xo*\xt Mat 10.9-10\xt*\x* \x - \xo 6.8-11 \xo*\xt Luk 10.4-11\xt*\x* Yɨl kodɨm anep dad amnɨmɨb agak. \v 9 Tob tɨlup lɨl amnɨmɨb ak pen, chech nokom olap nep lɨl amnɨmɨb, ogɨnap sek dad ma amnɨmɨb agak. \v 10 Kal olap amem nɨbop ag denɨgel, kal anɨb anep mɨdɨl, amnɨg gɨnɨmɨb ñɨn anep amnɨmɨb agak. \v 11 \x - \xo 6.11 \xo*\xt Apo 13.51\xt*\x* Pen man olap amjakem nɨbop ma ag dɨl, takaw nɨbop ak ma nɨgenɨgel, man anɨb ak kelɨg amnɨg kɨlop agɨnɨmɨb, Takaw tep ak dad opun ma dɨpɨm tek, man nɨbop awl apon sɨlkul dayday tob chɨnop dup ak wik yokɨl amobun agɨnɨmɨb agak. Anɨb agɨl, wik yokɨl amnɨmɨb agak. \v 12 Jisas anɨb agek, kɨli man sɨkol keke amɨl, binɨb okok kɨlop takaw agñɨlɨg agɨlak, Tap si tap tɨmel gɨpɨm okok, God nop taynen anɨgɨpun agɨl, kelɨgɨnɨmɨb agɨlak. \v 13 \x - \xo 6.13 \xo*\xt Jem 5.14\xt*\x* Anɨb agɨl, binɨb kɨcheki walɨjpal mulɨk sɨkɨl yek okok, kɨcheki walɨjpal ag seŋ yokɨl, binɨb tap gak okok wel ñɨg lɨñel jak amelɨgɨpal. \s Jon nop kuŋam tɨkel kumak \r (Matyu 14.1-12, Luk 3.19-20, 9.7-9) \p \v 14 \x - \xo 6.14-15 \xo*\xt Mat 16.14, Mak 8.28, Luk 9.19\xt*\x* Pen Jisas gak tek, takaw ak man okok kɨd kɨd amek, gapman bɨnonɨm Helod abe nɨgak. Binɨb okok, takaw anɨb ak ag amɨl apɨl gɨlɨg, ogɨnap agɨlak, Jon Bɨ Ñɨg Pakñeb kumek kamɨlak ak, tep tɨkjakɨl nɨm, ap tap mageptek anɨb okok geb agɨlak. \v 15 Ogɨnap pen agɨlak, Bɨ anɨb ak bɨnak Yilayja agɨlak. Ogɨnap agɨlak, Bɨ God gos ñek agñeb bɨlel yelɨgɨpal tek olap ap mɨdeb agɨlak. \v 16 Pen gapman bɨnonɨm Helod ne nɨŋɨd anɨb agak, Ak Jon Bɨ Ñɨg Pakñeb ned kuŋam tɨbɨlɨkɨnek anep tɨkjakɨl, ap anɨgeb agak. \p \v 17-19 \x - \xo 6.17-18 \xo*\xt Wkp 18.16, 20.21, Mat 14.4, Luk 3.19-20\xt*\x* Taynen anɨb agak? Ned Helod nɨmam Pilip bin ne Helodiyas nop si dak. Dek, Jon ne Helod nop agak, Nad namam olap bin ak dɨpan, ak teplep ma mɨdeb agak. Agek, bin Helodiyas Jon nop mɨlɨk nɨŋɨd agek, Helod bɨne ogɨnap agyokek, am Jon nop dad apɨl, nag lɨlak. Bin Helodiyas, Jon nop paklin agɨl gos nɨgak ak pen, ñagɨlɨnɨmuŋ tek ma yek. \v 20 Jon bɨ teplep yɨbɨl mɨdɨl, suŋtep yɨbɨl yolɨgup. Anɨgek, Helod ne Jon nop nɨŋɨd pɨlɨkak. Anɨb ak tek, Helod ne Jon nop kod mɨdtep gɨl, bin Helodiyas nop yaw agɨnɨmuŋ tek ma lak. Jon takaw ne tɨtay agek Helod nɨŋɨd, gos pal awl yɨbɨl lɨl, gos mɨŋel lak. Pen yad takaw nop ak nɨgin agak. \v 21 Bin Helodiyas pen Jon nop taydɨl paklɨnɨm agɨl, pel gos anɨb ak nɨg yolɨgup. Mɨd mɨd mɨnek olap, Helod nonɨm nop tɨkak ñɨn ak apek, tap awl ñɨŋɨnɨg, gapman bɨawl okok, bɨ chɨm kadɨŋ gep bɨawl okok, bɨawl Galili plopens nɨb okok suk agek, tap awl ñɨŋɨnɨg owlak. \v 22 Ap tap ñɨŋɨlaknɨŋ, Helodiyas payne ap kɨgom pagɨl mɨñmɨñ gek, bɨawl ap yelak okok sek, Helod sek nɨgel kɨlop tep gak. Gek, Helod pay anɨb anop agak, Gɨpan anɨb ak tap tay agnɨge nep ñɨnɨgayn agak. \v 23 \x - \xo 6.23 \xo*\xt Est 5.3, 5.6, 7.2\xt*\x* Pen takaw kɨles tɨmel yaw agɨl agak, Nɨŋɨd yɨbɨl agebin, tap nɨm akal gos nɨŋɨd yɨp agnɨge, nep ñɨnɨgayn agak. Man awl kod mɨdebin ak gos nepan yɨp agenɨmɨn, nɨm ak nab awl tɨbɨlɨkɨl nep wakay olap agen, day ak nad dɨnɨgaban agak. \v 24 Anɨb agek, pay ak am nonɨm Helodiyas nop tap tay ak agnɨgɨnɨm agek agak, Jon Bɨ Ñɨg Pakñeb kɨmɨg won nop ak agɨnɨmɨn agak. \v 25 Agek, payne kasek gapman bɨnonɨm Helod yek ak amɨl agak, Yep won awl nep, Jon Bɨ Ñɨg Pakñeb kuŋam ak tɨbɨlɨkɨl, kɨmɨg won nop ak dɨl kɨnag mɨgan lɨl, dap yɨp ñɨnɨmɨn agak. \p \v 26 \x - \xo 6.26 \xo*\xt Mat 14.9\xt*\x* Anɨb agek, gapman bɨnonɨm Helod Jon nop nɨgek chɨb tɨmel gak ak pen, ne bɨawl okok nɨg yelaknɨŋ, pay anop tap tay yɨp agnɨge ñɨnɨgayn agak tek nɨŋɨd, \v 27 won anɨb ak nep bɨ chɨm kadɨŋ gep ne olap agyokak. Agyokek, am Jon nag lɨlak mɨgan yek ak nop kɨmɨg won ak tɨbɨlɨkak. \v 28 Tɨbɨlɨkɨl, dɨl kɨnag mɨgan lɨl dad owak. Apɨl, pay anɨb anop ñek, ne dad amɨl, nonɨm nop ñak. \v 29 Pen Jon bɨne okok, nop kuŋam tɨbɨlɨkɨpal ak agel nɨŋɨd, am chɨp dad apɨl, kaw mɨgan ak kaw dɨlak. \s Jisas 5,000 bɨ kɨlop tap ñek ñɨŋɨlak \r (Matyu 14.13-21, Luk 9.10-17, Jon 6.1-13) \p \v 30 \x - \xo 6.30 \xo*\xt Luk 10.9-10, 10.17\xt*\x* Pen Jisas bɨ takaw nop dad ameb okok adɨkɨd apnan gɨl, binɨb okok kɨlop takaw agñɨlɨg tɨtay gɨlak okok, Jisas nop agñɨlak. \v 31 \x - \xo 6.31 \xo*\xt Mak 3.20\xt*\x* Pen binɨb kuŋay yɨbɨl nep amɨl apɨl gelak, Jisas bɨne anɨb okok ayɨp tap ñɨŋɨnɨgel tek ma lek, kɨlop agak, Chɨn binɨb ma mɨdebal nab okok amɨl, añɨŋ lɨl yokɨp yonɨgun agak. \v 32 Anɨb agɨl, bɨne okok ayɨp bot dɨl amnɨlak, man binɨb ma yelak nab okok. \v 33 Amnɨlaknɨŋ, binɨb man awl anɨb okok Jisas ameb agɨl, ñɨg gol adek kanɨb pal ak kasek ned amɨl, Jisas bɨne okok ayɨp amnɨg gelak okok, ned am yelak. \v 34 \x - \xo 6.34 \xo*\xt Nam 27.17, 1 Kin 22.17, 2 Sto 18.16, Ese 34.5, Mat 9.36\xt*\x* Jisas amjakɨl bot ak kelɨgɨl nɨgak, binɨb okok kuŋay yɨbɨl yelak. Kɨli chag sipsip okok bɨ mukep kɨli olap ma mɨdeb tek ak yelak. Anɨb ak nɨgek chɨb gek, kɨlop takaw ogɨnap tapɨn agñɨ yek. \v 35 \x - \xo 6.35 \xo*\xt Mat 14.15, Mak 8.1-9, Luk 9.12\xt*\x* Sub saŋɨd amnaknɨŋ, bɨne okok apɨl nop agɨlak, Sub saŋɨd amnɨgeb agɨlak. Okol man nep nab okok nen, \v 36 binɨb okok agyoke, man kal yep wulep okol sek, man awl okol sek amɨl, tap mɨdup kɨli ogɨnap taw ñɨŋɨlaŋ agɨlak. \p \v 37 \x - \xo 6.37 \xo*\xt Nam 11.13, 11.22, 2 Kin 4.43, Mat 14.16, Luk 9.13, Jon 6.7\xt*\x* Agelak agak, Nɨbi ke kɨlop tap mɨdup ñɨnɨmɨb agak. Agek agɨlak, Anɨb apan ak, chɨn kab mɨdup 200\f + \fr 6.37 \fr*\ft Kab mɨdup olap, mɨñɨl tawep tek mɨdeb.\ft*\f* dad amɨl, tap mɨdup taw dad apɨl kɨlop ñɨnɨgun akaŋ agɨlak? \v 38 Agel, Jisas agak, Bilet nɨbi tɨtay mɨdeb am nɨgɨm agak? Agek am nɨŋɨd apɨl agɨlak, Bilet anep mamɨd ak, kubsal omɨŋal sek mɨdeb agɨlak. \v 39 Anɨb agelak agak, Binɨb okok agem, asɨk keke apnan gɨl, asɨŋap wɨj adek okok besɨg yelaŋ agak. \v 40 Agek, kɨlop agelak, ogɨnap 50 tek apnan gɨl, ogɨnap 100 tek apnan gɨl besɨgɨlak. \v 41 \x - \xo 6.41 \xo*\xt Mak 7.34\xt*\x* Pen Jisas bilet anep mamɨd ak sek, kubsal omɨŋal ak sek dɨl, kɨlan gɨl nɨŋɨd, God nop tep agɨl, bilet ak tɨpag bɨne okok kɨlop ñek, kɨli binɨb okok kɨlop bɨlok ñɨlak. Kubsal omɨŋal ak abe ñek, binɨb okok kɨlop bɨlok ñɨlak. \v 42 Ñelak, ñɨb gel gel kogmeg gak. \v 43 Tap dayday kelɨgɨlak okok, Jisas bɨne okok wad dɨl yɨg gel gel, wad anep umɨgan ak aplan jakak. \v 44 Tap ñɨŋɨlak ñɨn anɨb ak, bɨ okok nep nɨm 5,000 amnak. \s Jisas ñɨg wɨj adek ak tawɨd amnak \r (Matyu 14.22-33, Jon 6.16-21) \p \v 45 Won anɨb ak, Jisas bɨne okok kɨlop ned taun Betsayda kɨd adaŋ amnɨlaŋ agɨl, kasek agek bot dɨl saŋɨdɨlak. Saŋɨdɨlaknɨŋ, binɨb okok kɨlop agek nop kelɨgɨl amnɨlak. \v 46 \x - \xo 6.46 \xo*\xt Mak 1.35, Luk 5.16, 6.12, 9.28\xt*\x* Agyokɨl, ne dum olap amɨl, God nop agɨnɨg amnak. \p \v 47 Kɨsɨlɨm ownɨg gak won ak, Jisas ne nokom ñɨg gol am yek, bɨne okok bot dɨl ñɨg cheb nab sɨŋadaŋ yelak. \v 48 Pen Jisas nɨgak, yɨgen ak amelak okok yɨl apek, koslam ñɨg wɨj pal lɨglɨg amnɨlak. Man tɨkɨnɨg gak won ak, ne ñɨg wɨj adek ak amɨl, kɨlop tawsak lɨl am nɨgak ak pen, \v 49 \x - \xo 6.49 \xo*\xt Mat 14.26, Luk 24.37, Jon 6.19\xt*\x* nop nɨgɨlak, Eŋ chɨp kawnan agɨl, suk awl agɨlak. \v 50 Kɨli mɨdupsek nɨŋɨd anɨgɨl gos pal lɨl pɨlɨkelak, won anɨb ak Jisas kɨlop agak, Gos sek yenɨmɨb agak. Yad nep apebin, ma pɨlɨkɨnɨmɨb agak. \v 51 \x - \xo 6.51 \xo*\xt Mak 4.39\xt*\x* Agɨl, bot mɨgan amɨl kɨli ayɨp yek, yɨgen dek ak kelɨgak. Anɨgek, taydɨl anɨgup agɨl, gos kuŋay yɨbɨl nɨgɨlak. \v 52 \x - \xo 6.52 \xo*\xt Mak 8.17\xt*\x* Bilet dɨl binɨb kuŋay yɨbɨl bɨlok ñak ak nɨgɨlak ak pen, chɨbol kɨlop ak ma asɨkup tek, gos kɨlop pak ñɨŋak. \s Jisas gek Genesaled binɨb tap gak okok suŋ lak \r (Matyu 14.34-36) \p \v 53 Pen ñɨg nab ak am am man Genesaled amjakɨl, bot ak tunɨg lɨlak. \v 54 Bot ak kelɨg amnɨlaknɨŋ, binɨb anɨb okok Jisas owup agel nɨŋɨd, \v 55 kasek man kɨd kɨd amɨl, binɨb tap gak okok kɨlop yɨl lɨl Jisas am yek okok dad amnɨlak. \v 56 \x - \xo 6.56 \xo*\xt Mat 9.20, 14.36, Apo 19.12\xt*\x* Ñɨn anɨb okok Jisas man sɨkol okok akaŋ, taun okok akaŋ, man yokɨp okok amjakek, binɨb tap gak okok kɨlop dap binbɨ apnan gɨpal nab ak lɨlak. Lɨl, kɨles agɨl agɨlak, Nad mɨde binɨb tap gup okok, chech day nep okok dɨnɨgɨlaŋ agɨlak. Anɨb agelak, ne takaw kɨlop ak dɨl nɨg yeknɨŋ, binɨb nop dɨnɨgɨlak okok suŋ lak. \c 7 \s God takaw ne ak tap awl, Juda based kɨli takaw ak sɨkol gak \r (Matyu 15.1-9) \p \v 1 Bɨ Pelisi ogɨnap, bɨ kɨli Mosis takaw ñu kɨl tɨkak ak nɨgtep gep ogɨnap, kɨli Jelusalem nɨb Jisas yɨl apɨl \v 2 \x - \xo 7.2 \xo*\xt Luk 11.38\xt*\x* nɨgɨlak, Jisas bɨne ogɨnap tap ñɨŋɨnɨg ñɨn kɨli ma ñɨg lɨlak ak nɨm, nupɨs nɨsed sɨkop asɨk tep gɨl, tap ñɨbelɨgɨpal tek ma gɨlak. \v 3 \x - \xo 7.3 \xo*\xt Mak 7.5, 7.8, Jon 2.6, Gal 1.14\xt*\x* Pelisi binɨb okok dɨl, Juda binɨb okok mɨdupsek, nap nɨsed sɨkop agelɨgɨpal tek nɨŋɨd, monmon ma gɨl, ñɨn ñɨg lɨ yok lɨl tap ñɨbal. \v 4 \x - \xo 7.4 \xo*\xt Mat 23.25\xt*\x* Kɨli maket amɨl nab sɨŋak mɨdɨl adɨkɨd amɨl, abe ñɨn ñɨg lɨ yok lɨl tap ñɨbal. Gos kɨli pal ogɨnap nupɨs nɨsed gos nɨgelɨpal pal abe nepal anɨb ak tek, tin, kɨnag, kap tap okok abe ñɨg lɨ yokɨl lɨpal. \p \v 5 Anɨb ak Jisas bɨne okok yokɨp ñɨŋɨlak anɨb ak nɨŋɨd, bɨ Pelisi okok sek, bɨ kɨli Mosis takaw ñu kɨl tɨkak ak nɨgtep gep okok sek nop agɨlak, Bɨ nad okok taynen bapi based sɨkop agɨlak tek ma gɨpal agɨlak? Ñɨn kɨli ñɨg ma lɨl tap ñɨbebal agɨlak. \v 6 \x - \xo 7.6-7 \xo*\xt Ais 29.13, Mat 15.8-9\xt*\x* Agelak, Jisas agak, Bɨ God gos ñek agñeb Aysaya, ne nɨbi bɨ takaw yepɨs apɨm okok nɨŋɨd yɨbɨl agɨl, buk Baybol ak kɨl tɨkɨl agak, \q1 God agup, Binɨb ogɨnap God Bɨawl chɨn, God Bɨawl chɨn apal ak pen, kɨli yokɨp takaw anep apal agup agɨl tɨkak agak. Yɨp gos ma yɨbɨl nepal agup agɨl tɨkak agak. \v 7 Kɨli yɨb yɨp dad aplanɨbal ak pen, bɨ takaw anep agñɨbal ak, agñɨl apal, Nɨm ak God takaw ne apal agup agɨl tɨkak agak. Anɨb ak, yɨb yɨp yepɨs dad aplanɨbal agup agɨl tɨkak agak. \m \v 8 Nɨbi God takaw ne ak kelɨgɨl, binɨb takaw apal ak dun agɨl, nap nased sɨkop agelɨgɨpal adek ak kɨdek gɨpɨm agak. \p \v 9 Jisas kɨlop tepayaŋ agɨl agak, Nɨbi takaw nɨbi ke anep nɨŋɨd apɨm anɨb ak, God takaw agup ak kelɨgɨpɨm agak. \v 10 \x - \xo 7.10 \xo*\xt Kis 20.12, 21.17, Wkp 20.9, Lo 5.16, Mat 15.4\xt*\x* Mosis takaw olap kɨl tɨkɨl agak, Nanɨm nap takaw agɨnɨmil tek nɨŋɨd, kɨlop dɨtep gɨnɨmɨb agak. Pen ñɨpay ogɨnap nonɨm nap kɨlop takaw tɨmel agenɨgel, paklem kumnɨgel agak. \v 11 Nɨbi pen taynen takaw anɨb ak tek ma agñɨbɨm agak. Nɨbi anɨgɨl apɨm, Bɨ olap nonɨm nap tap kɨlop ñɨbɨkop tek ak, kɨlop pen agup, Tap anɨb ak God nop ñin agɨl aglɨpin agup, \v 12 bɨ anɨb ak ne nonɨm nap tap ma gɨñonɨmuŋ apɨm agak. \v 13 Gɨpɨm anɨb ak, God takaw ne ak kelɨgɨl, nap nased sɨkop gelɨgɨpal adek ak nep gem amub agak. Nɨbi tap anɨb ak kuŋay nep gɨpɨm agak. \s Tap binɨb gek gach gup okok \r (Matyu 15.10-20) \p \v 14 Jisas anɨb agɨl, binɨb okok kɨlop agek yek jɨj sɨŋak apel agak, Takaw agɨnɨgebin ak nɨbi nɨŋɨd, nɨgtep gɨnɨmɨb agak. \v 15-16 \x - \xo 7.15-16 \xo*\xt Apo 10.14-15\xt*\x* Tap ñɨbel nab ayaŋ amnɨgab ak gach ma yenɨgab agak. Nab ayaŋ nɨb seŋ ownɨgab anep nɨm, gach yenɨgab agak. \p \v 17 Jisas anɨb agɨl, binɨb okok kɨlop kelɨgɨl kal mɨgan amek, bɨne okok nop agɨlak, Takaw paladaŋ lɨl apan anɨb ak, jɨj ne ak tay agɨlak? \v 18 Agel agak, Kɨli ma nepal tek, nɨbi abe ma nepɨm akaŋ agak? Tap ñɨŋeb mɨdupsek okok, monmon ñɨbel kogmeg nab ayaŋ amek, God nɨgek gach ma yenɨgab agak. \v 19 Taynen? Tap ñɨbal anɨb okok, gos kɨli nab ayaŋ ma amnɨgab agak. Kogmeg nab ayaŋ yɨbɨl amek, chɨb sek kɨl yokɨnɨgabal agak. Jisas takaw agak anɨb ak, tap okok mɨdupsek ñɨŋeb nep, asɨkep ogɨnap ma mɨdeb. \p \v 20 \x - \xo 7.20 \xo*\xt Mat 15.18, Mak 7.23\xt*\x* Pen Jisas agak, Gos tɨmel nab kɨlop ayaŋ nɨb apek nɨm, tɨmel gel God nɨgek gach yenɨgab agak. \v 21 Binɨb okok nab kɨlop ayaŋ gos tɨmel owaknɨŋ, gɨ tɨmel gɨl, tap si dɨl, chɨp ñagɨl, bin si bɨ si gɨl, \v 22 tap chɨn ke kuŋay yɨbɨl dun agɨl gos nɨŋɨd, gɨ tɨmel yɨbɨl gɨl, takaw yepɨs agɨl, gos kɨli ke nɨŋɨd, tap okok yɨp tek yobɨkop agɨl, mɨlɨk nɨŋɨd binɨb agjuwɨl, monmon gɨl, yɨb ke dad aplanɨl tɨmel gep gos nokom nɨŋɨd gɨpal agak. \v 23 Tap tɨmel gɨpal anɨb okok, ke okok nɨb ma owup, gos tɨmel ak nab kɨli ayaŋ nɨb apek gɨ tɨmel gɨpal nɨm, God nɨgek gach mɨdeb agak. \s Bin olap pay yɨp ak gek suŋ lɨnɨgab agɨl nɨgak \r (Matyu 15.21-28) \p \v 24 Jisas Galili plopens kelɨgɨl, am taun Taya wulep okok amnak. Amɨl, binɨb okok ayɨp mɨñɨl ma nɨgɨnɨgel agɨl, kal mɨgan olap am we gɨl yek ak pen, we gɨl yonɨmuŋ tek ma lak. \v 25 Bin olap pen, payne nop kɨcheki abaŋ lak ak nɨm, Jisas owup agel nɨŋɨd, kasek am yek sɨŋak apyap pakɨl, \v 26 takaw kɨles tɨmel agɨl agak, Pay yɨp kɨcheki abaŋ lup ak, ge seŋ amnaŋ agak. Bin anɨb ak ne Juda mel olap. Nop tɨkɨlak Siliya plopens, taun ne nɨm Ponisiya. \v 27 Pen anɨb agek, Jisas nop agak, Chɨn ned tap mɨdup ñapay kɨlop ñɨnɨgun agak. Tap mɨdup ñapay chɨn okok ñeb ak dɨl chen mukon, tɨmel gɨnɨgab agak. \v 28 Agek, bin ak pen agak, Bɨawl. Ak tep apan ak pen, ñapay okok tap ñɨbel, dayday okok nep abañ muk okok yapek, chen okok ñɨbal sek agak. \v 29 Agek, Jisas takaw anɨb ak nɨŋɨd agak, Nad anɨb apan ak, pay nad kɨcheki mulɨk sɨkɨl mɨdeb ak, gesɨpin seŋ amub nen amnɨmɨn agak. \v 30 Agek, adɨkɨd amɨl nɨgak, kɨcheki kelɨg seŋ amek, payne mɨj adek ak kɨmɨgel kɨn yek. \s Bɨ tɨmud pɨl gɨl takaw agtep ma gɨl gak olap, Jisas nop gek suŋ lak \p \v 31 \x - \xo 7.31 \xo*\xt Mat 15.29-31\xt*\x* Jisas taun Taya anɨb ak kelɨgɨl, am taun Saydon amɨl, man Dekapolis nab okok amɨl, Galili cheb amnak. \v 32 \x - \xo 7.32 \xo*\xt Mat 9.32, Luk 11.14\xt*\x* Am jakaknɨŋ, binɨb okok bɨ tɨmud pɨl gɨl takaw agtep ma golɨgup olap dad apɨl, Jisas nop agɨlak, Bɨ anɨb awl nop dɨnɨge suŋ laŋ agɨlak. \v 33 \x - \xo 7.33 \xo*\xt Mak 5.23, 8.23, Luk 4.40, 13.13, Jon 9.6\xt*\x* Agelak, Jisas bɨ anɨb anop poŋɨd keke sɨŋak amɨl, ñɨn mɨdup pal ak tɨmud mɨgan nop omɨŋal ak yokɨl, ñɨn mɨdup kɨñuk gɨl yalɨb nop ak dɨnɨgɨlɨg, \v 34 \x - \xo 7.34 \xo*\xt Mak 6.41, Jon 11.33, 11.38, 11.41, 17.1\xt*\x* kɨlan gɨl God man ne alaŋ nɨŋɨd, mɨŋel gek añɨŋ pogɨl agak, Epata agak. Epata agak takaw jɨj anɨb ak Pag yɨkan agak. \v 35 \x - \xo 7.35 \xo*\xt Ais 35.5-6, Mat 11.5\xt*\x* Anɨb agaknɨŋ, bɨ anɨb ak tɨmud mɨgan ak pag yɨkɨl, yalɨb nop gek suŋ laknɨŋ, takaw teplep yɨpɨd gɨl agak. \v 36 \x - \xo 7.36 \xo*\xt Mak 1.43-45\xt*\x* Anɨgek, Jisas kɨlop takaw anɨb ak binɨb okok ma agñɨnɨmɨb agak ak pen, kɨli amɨl binɨb kuŋay yɨbɨl agñɨlak. \v 37 \x - \xo 7.37 \xo*\xt Ais 35.5\xt*\x* Takaw anɨb ak agñel nɨŋɨd, gos pal awl lɨl agɨlak, Jisas tap okok mɨdupsek gup okok, tap teplep ak nep agɨlak. Binɨb tɨmud pɨl gup okok gek nɨgtep gɨpal, binɨb yalɨb mɨŋel gup okok gek, takaw agtep gɨpal agɨlak. \c 8 \s Jisas 4,000 bɨ kɨlop tap ñek ñɨŋɨlak \r (Matyu 15.32-39) \p \v 1 Ñɨn nab anɨb sɨŋak nep binɨb kuŋay yɨbɨl ap mɨdel, tap mɨdup ma yek, Jisas bɨne okok suk agek apel agak, \v 2 \x - \xo 8.2 \xo*\xt Mat 15.32-39, Mak 6.34-44\xt*\x* Yad binɨb okol kɨlop chɨb nɨgebin agak. Ñɨn omɨŋal nokom yad ayɨp mɨdɨl, mɨñɨl yokɨp mɨdebal agak. \v 3 Kɨlop yuwan gek agyoken, ogɨnap palawl okok nɨb opal tek, kanɨb nab okok amɨl, wɨdɨn mayn apek apyap pakɨnɨgabal agak. \v 4 Agek, bɨne okok agɨlak, Man nep nab okol, bɨ olap tap mɨdup akal nɨb dɨl kɨlop ñɨnɨmuŋ agɨlak? \v 5 Agel, Jisas agak, Bilet nɨbi tɨtay mɨdeb agak? Agek agɨlak, Anep kugul ak agɨlak. \v 6 Anɨb agel, Jisas binɨb okok kɨlop agek besɨgɨlak. Besɨgel, bilet anep kugul anɨb ak dɨl, God nop tep agɨl, tɨpagɨl bɨne okok kɨlop ñek, kɨli dɨlɨg binɨb okok kɨlop bɨlok ñɨlak. \v 7 Kubsal sɨkol ogɨnap sek yek ak ñel, God nop tep agɨl kɨlop agek, kɨli bɨlok ñɨlak. \v 8 Ñel, ñɨbel ñɨbel kɨlop pug agak. Ñɨbdɨl, Jisas bɨne okok kɨli dayday yek okok yɨgel yɨgel aplan jakek, wad anep kugul ak yɨgɨlak. \v 9 Binɨb anɨb okok mɨdupsek tap ñɨŋɨlak ak pen, bin okok sek ñapay sɨkol okok sek mel, bɨ okok nep nɨm, 4,000 tek amnak. \p Pen Jisas binɨb anɨb okok kɨlop agyokɨl, \v 10 bɨne okok ayɨp bot dɨl, man Dalmanuda amnɨlak. \s Kɨli Jisas nop agɨlak, Tap mageptek ak ge nɨgun agɨlak \r (Matyu 16.1-4) \p \v 11 \x - \xo 8.11 \xo*\xt Mat 12.38, Luk 11.16, Jon 6.30\xt*\x* Bɨ Pelisi ogɨnap Jisas nop nebneb gon ne tay gɨnɨgab agɨl, ap ne ayɨp takaw ag am ap gɨl agɨlak, Tap mageptek olap God man ne alaŋ nɨb ge, chɨn nɨgun agɨlak. \v 12 \x - \xo 8.12 \xo*\xt Mat 12.39, Luk 11.29\xt*\x* Anɨb agel, Jisas mɨŋel gek añɨŋ pogɨl agak, Binɨb mɨñɨl mɨdebal ñɨn awl, taynen apal, Tap olap ke ge nɨgun apal agak? Yad nɨbop nɨŋɨd yɨbɨl agebin, Tap olap ke gen ma nɨgɨnɨgabal agak. \p \v 13 Anɨb agɨl, kɨlop kelɨgɨl, ñɨg tɨkɨl kɨd adaŋ amnɨg, bot dɨl saŋɨdak. \s Jisas yis takaw paladaŋ lɨl agɨlɨg, Pelisi takaw sek Helod takaw sek ma dɨnɨmɨb agak \r (Matyu 16.5-12) \p \v 14 Pen bɨne okok sawl gɨl, bilet kuŋay mel. Nokom olap bot mɨgan dad amnɨlak. \v 15 \x - \xo 8.15 \xo*\xt Luk 12.1\xt*\x* Nab okok amɨlɨg, Jisas kɨlop agak, Nɨbi nɨgtep gɨnɨmɨb agak. Pelisi yis kɨli ak sek, Helod yis ne ak sek ma dɨnɨmɨb agak. \p \v 16 Anɨb agek, bɨne okok kɨli ke agnɨg agnɨg gɨl agɨlak, Bilet ogɨnap sek ma dopun tek agosup agɨlak. \v 17 \x - \xo 8.17 \xo*\xt Mak 6.52\xt*\x* Jisas pen, kɨli agɨlak anɨb ak ke nɨŋɨd agak, Taynen bilet dad ma opun agɨl agebɨm agak? Nɨbop gos tep ma lak ak nɨm, nɨgtep ma gɨpɨm akaŋ agak? Chɨbol nɨbop ak ma asɨkup akaŋ agak? \v 18 \x - \xo 8.18 \xo*\xt Jer 5.21, Ese 12.2, Mak 4.12, Apo 28.26\xt*\x* Wɨdɨn lak ak ma nepɨm? Pen tɨmud lak ak ma nepɨm? Akaŋ nɨŋɨd sawl gɨpɨm agak? \v 19 Bɨ 5,000 yelak ñɨn ak, bilet anep mamɨd ak dɨ tɨpag ñenek, ñɨbɨl dayday kelɨgɨlak okok, wad tɨtay yɨgɨpek agak. Agek agɨlak, Wad anep umɨgan ak yɨgɨnok agɨlak. \v 20 Anɨb agelak agak, Pen bɨ 4,000 yelak ñɨn ak, bilet anep kugul ak dɨ tɨpag ñenek, ñɨbɨl dayday kelɨgɨlak okok, wad tɨtay yɨgɨpek agak? Agek agɨlak, Wad anep kugul ak yɨgɨnok agɨlak. \v 21 Agel agak, Pen nɨbi gos anɨb ak nɨgtep ma gɨpɨm akaŋ agak? \s Jisas bɨ wɨdɨn koy gak ak gek suŋ lak, taun Betsayda \p \v 22 Pen kɨli taun Betsayda amjakel, binɨb ogɨnap bɨ wɨdɨn koy gak olap dad apɨl, Jisas nop takaw kɨles gɨl agnɨŋɨd agɨlak, Nop dɨnɨgan agɨlak. \v 23 Agelak, Jisas bɨ wɨdɨn koy anɨb anop ñɨn kɨd ak dɨl, poŋɨd gol okok amɨl, wɨdɨn nop ak kɨñuk gɨñɨl, nop dɨnɨŋɨd agak, Tap ogɨnap nɨgeban akaŋ agak? \v 24 Agek alad gɨl nɨŋɨd anɨb agak, Yaw. Binɨb okok nɨgebin ak pen, mab tek okok mɨdɨl, gɨ ajebal agak. \p \v 25 Agek, Jisas tepayaŋ wɨdɨn mɨdup nop ak dɨnɨgek, wɨdɨn nop yɨkek, day tap okok mɨdupsek nɨg kɨd agak. \v 26 Pen Jisas bɨ anɨb anop agak, Tep ak adɨkɨd binɨb mɨdebal adaŋ ma amnɨmɨn agak. Kal nak yɨpɨd gɨl amnɨmɨn agak. \s Pita agak, Nad Bɨ God nop aglup ak agak \r (Matyu 16.13-20, Luk 9.18-21) \p \v 27 Jisas bɨne okok ayɨp taun Sisaliya Pilipay gol okok amnɨg saŋɨdɨlak. Kanɨb nab okok amɨlɨg kɨlop agak, Binɨb okok, yɨp an agɨl nepal agak? \v 28 \x - \xo 8.28 \xo*\xt Mak 6.14-15, Luk 9.7-8\xt*\x* Agek agɨlak, Binɨb ogɨnap nep Jon Bɨ Ñɨg Pakñeb ak apal agɨlak. Ogɨnap Yilayja apal, ogɨnap bɨ God gos ñek agñeb olap apal agɨlak. \v 29 \x - \xo 8.29 \xo*\xt Mat 16.16, Mak 9.9, Jon 6.68-69, 11.27\xt*\x* Agelak, Jisas bɨne okok kɨlop agak, Nɨbi pen yɨp an agɨl nepɨm agak? \p Agek, Pita agak, Nad nep nɨm, Bɨ God nop aglup ak, chɨnop dɨl kod yenɨgaban ak agak. \v 30 Agek, Jisas takaw kɨles gɨl agak, Binɨb okok kɨlop takaw anɨb ak ma agɨnɨmɨb agak. \s Jisas agak, Yad kumɨl tepayaŋ tɨkjakɨnɨgayn agak \r (Matyu 16.21-28, Luk 9.22-27) \p \v 31 \x - \xo 8.31 \xo*\xt Mat 17.22\xt*\x* Jisas pen, bɨne okok kɨlop takaw agñɨlɨg agak, Bɨ Olap Ñɨne yul awl yɨbɨl dɨnɨgab agak. Bɨ Juda bɨawl takaw tɨg asɨkep okok sek, bɨ God nop sɨbogep bɨawl okok sek, bɨ kɨli Mosis takaw ñu kɨl tɨkak ak nɨgtep gep okok sek kɨli nop ma dɨnɨgabal agak. Ma dɨl, mɨlɨk nɨŋɨd ñaglɨnɨgabal ak pen, ñɨn omɨŋal nokom mɨdɨl, tepayaŋ tɨkjakɨnɨgab agak. \v 32 Jisas takaw anɨb ak mɨseŋ agek, Pita Jisas nop dad gol okok amɨl, ag gɨlɨg agak. \v 33 Jisas pen tɨg adɨkɨl bɨne okok kɨlop nɨŋɨd, Pita nop ag gɨlɨg agak, Satan, yɨp kelɨgɨl amnoŋ agak. God gos nɨgup tek ma nepan, binɨb gos nepal tek nep nɨŋɨd anɨb ageban agak. \p \v 34 \x - \xo 8.34-35 \xo*\xt Mat 10.38-39, Luk 14.27\xt*\x* Anɨb agɨl, bɨne okok sek, binɨb kuŋay yɨbɨl ap yelak okok sek kɨlop suk agek, jɨj sɨŋak apelak agak, Binɨb an yɨp kɨdek gonɨmuŋ, gos ne ak kelɨgɨl, mab bak kumak chɨn ak dad ajɨl, yɨp chɨgɨl kɨdek gɨnɨmuŋ agak. \v 35 \x - \xo 8.35 \xo*\xt Luk 17.33, Jon 12.25\xt*\x* Binɨb an ne ke mɨdɨl, mɨdtep gin agɨnɨgab ak, kɨdek mɨd tɨmel gɨnɨgab agak. Pen binɨb yɨp dɨl God takaw teplep nop ak dɨl, yɨp tap tay gɨnɨgab takaw ma mɨdeb agɨnɨgab ak, mɨdtep gɨnɨgab agak. \p \v 36 Pen bɨ tap lum awl yɨl mɨdupsek dɨnɨgab ak, kɨdek ne tɨtay dɨl yenɨgab agak? \v 37 Akaŋ, tap tay tek bɨ olap ne God nop ñek, God pen nop gek pelpel yenɨgab agak? \v 38 \x - \xo 8.38 \xo*\xt Mat 10.33, Luk 9.26, Lom 1.16, 2 Ti 1.8\xt*\x* Binbɨ anɨb ñɨn ak, kɨli God nop kud ñɨl kelɨgɨl, tap nɨgep ma nɨgep tap tɨmel gup ogɨnap gɨpal agak. Bɨ an yɨp nebeŋ gɨnɨmuŋ tek lek nɨŋɨd, Jisas nop ma nepin, takaw ne ak ma nepin agɨnɨgab ak, kɨdek Bɨ Olap Ñɨne ne bɨ anɨb nop nɨgek nebeŋ gɨnɨgab agak. Ne Bapi mɨlek awl dɨl, ensel okok ayɨp ownɨgab ñɨn ak, bɨ anɨb ak nop pen abe ne Bapi nop agɨnɨgab, Nop ma nepin agɨnɨgab agak. \c 9 \p \v 1 \x - \xo 9.1 \xo*\xt Mat 16.28, 24.30, 24.34, Mak 13.30, Luk 9.27, 22.18\xt*\x* Pen Jisas anɨb agɨl, takaw olap agak, Nɨbop nɨŋɨd yɨbɨl agebin agak. Binɨb mɨñɨl mɨdebɨm okok ogɨnap ma kumnɨgabɨm, mɨdɨl God binɨb dɨl kɨlop kod yenɨgab ñɨn anɨb ak kɨles ne sek apek nɨgɨnɨgabɨm agak. \s Jisas wak ne ak ke lak \r (Matyu 17.1-13, Luk 9.28-36) \p \v 2 \x - \xo 9.2-7 \xo*\xt 2 Pi 1.17-18\xt*\x* Pen kɨdek ñɨn anep kagol ak mɨdɨl, Jisas ne Pita ak, Jemis ak, Jon ak kɨlop poŋɨd, man dum adek awl alaŋ olap amnɨlak. Amɨl, kɨli nep yelak, Jisas nop nɨgel wak ne ak ke lak. \v 3 \x - \xo 9.3 \xo*\xt Dan 7.9\xt*\x* Chech ne ak kayɨg tɨmel yɨbɨl gɨl, ñɨñakol yɨbɨl gak. Pen binɨb lum awl olap chech ogɨnap ñɨg lɨ yokel, kayɨg anɨb ak tek, lɨnɨmuŋ tek ma lup. \v 4 Pen won anɨb ak nɨgɨlak, Mosis ayɨp Yilayja ayɨp apɨl, Jisas ayɨp takaw agelak. \v 5 Kɨli nɨŋɨd, Pita Jisas nop agak, Tisa. Chɨn tep yɨbɨl apɨl awl mɨdobun agak. Anɨb ak chɨn kal bad ak omɨŋal nokom gɨnɨgun, nep olap, Mosis nop olap, Yilayja nop olap agak. \v 6 Kɨli yakam pɨlɨkɨlak tek, Pita agɨnɨm anɨb agɨl nɨgtep gɨl mel, monmon anɨb agak. \p \v 7 \x - \xo 9.7 \xo*\xt Lo 18.15, Mat 3.17, Mak 1.11, Luk 3.22, Apo 3.22\xt*\x* Pen wɨsɨp ak apɨl kɨlop yu gek, takaw olap wɨsɨp nab anɨb ak agak, Ak ñɨ mapen yad yɨbɨl agak. Takaw agɨnɨmuŋ tek nɨgɨnɨmɨb agak. \v 8 Anɨb agaknɨŋ, kɨli nɨg kuskus gɨl nɨgɨlak, bɨ omɨŋal anɨb ak ma yelek, Jisas nokom yek. \p \v 9 \x - \xo 9.9 \xo*\xt Mat 12.16, Mak 8.30\xt*\x* Pen dum alaŋ kelɨgɨl, apyapɨlɨg, Jisas agak, Dum awl tap gosup nepɨm ak, mɨñɨl binɨb ogɨnap kɨlop ma agñɨnɨmɨb agak. Kɨdek Bɨ Olap Ñɨne kumɨl tɨkjakek, mɨseŋ agñɨnɨmɨb agak. \v 10 Agek, kɨli takaw anɨb ak nɨŋɨd agup agɨl, binɨb ogɨnap kɨlop ma agñɨlak. Kɨli ke agnɨg agnɨg gɨl agɨlak, Kumɨl tɨkjakɨnɨgayn agup takaw jɨj ak tay agɨlak? \v 11 \x - \xo 9.11 \xo*\xt Mal 4.5, Mat 11.14\xt*\x* Anɨb agɨl, Jisas nop agnɨŋɨd agɨlak, Bɨ kɨli Mosis takaw ñu kɨl tɨkak ak nɨgtep gep okok taynen apal, Yilayja ned ownɨgab apal agɨlak? \v 12 \x - \xo 9.12 \xo*\xt Sng 22.1-18, Ais 53.3, Dan 9.26, Mal 4.5, Luk 23.11, Plp 2.7\xt*\x* Agelak, Jisas agak, Nɨŋɨd apal agak. Buk Baybol ak ñu kɨl tɨkɨl agɨlak, Bɨ Yilayja ned apɨl, tap okok mɨdupsek gɨlɨtep gek, Bɨ Olap Ñɨne ak kɨdek ownɨgab agɨlak agak. Pen binɨb okok Bɨ Olap Ñɨne nop ma dɨl, yul awl ñɨnɨgabal ñu kɨl tɨkɨl agɨlak takaw ak, taynen anɨgɨl ñu kɨl tɨkɨl agɨlak agak? \v 13 \x - \xo 9.13 \xo*\xt Mat 11.14, 17.12, Luk 1.17\xt*\x* Pen bɨ Yilayja agɨlak anɨb ak, ne kɨdek ownɨgab agɨl gos ak ma nɨgɨnɨmɨb agak. Nop tɨkel awl gɨl, takaw agñaknɨŋ nop gɨ tɨmel yɨbɨl gɨlak agak. Anɨb ak buk Baybol ak ñu kɨl tɨkɨl, gɨnɨgabal agɨlak tek nep gak agak. \s Ñɨsɨkol kɨcheki abaŋ lak ak Jisas agek pɨlɨk amnak \r (Matyu 17.14-21, Luk 9.37-43) \p \v 14 Pen kɨli ayaŋ amɨl nɨgɨlak, bɨ kɨli Mosis takaw ñu kɨl tɨkak ak nɨgtep gep ogɨnap, Jisas bɨne okok ayɨp penpen ag yelaknɨŋ, binɨb kuŋay yɨbɨl ap kɨlop puŋɨl kuskus gɨ yelak. \v 15 Anɨgɨl nɨg yelaknɨŋ, Jisas apjakek ju dɨl, kasek am nop ag dɨdeg lɨl ag dɨlak. \p \v 16 Pen Jisas bɨne okok kɨlop agnɨŋɨd agak, Taynen pen agek pen agek gebɨm agak? \v 17-18 Anɨb agek, bɨ olap binɨb yelak nab anɨb ak nɨb agak, Tisa. Ñɨ yad ak kɨcheki abaŋ lek, takaw ma agup agak. Ñɨn ogɨnap nop tapɨn gek, apyap pakɨl, meg sɨp yɨmɨl, kosɨb asɨb apɨl, ñɨn tob yɨd gup agak. Pel anɨb gek gek nɨm, dad nep yɨl opin ak pen, mɨñɨl bɨnak okok kɨlop agen, kɨcheki ak agyok menɨŋ mel nɨg kelɨgɨpal agak. \p \v 19 Anɨb agek, Jisas kɨlop agak, Nɨbi binɨb mɨñɨl mɨdebɨm lum awl, God nop gos ma nepɨm agak. Ñɨn akal nop gos lɨnɨgɨnɨgabɨm agak? Ma yɨbɨl nepɨm anɨb ak, yad ñɨn tɨtay nɨb ayɨp mɨdɨl, mɨŋel nɨbop ak dad ajenɨm agak? Ñɨ anɨb ak dad mɨdebin awl owɨm agak. \v 20 Agek, dad yek jɨj sɨŋak apel, kɨcheki ñɨ anɨb anop abaŋ lak ak Jisas nop nɨŋɨd, ñɨ anop gek apyap pakɨl, adɨk madɨk gaknɨŋ, kosɨb asɨb apɨl amnak. \v 21 Anɨgek, Jisas ñɨ anɨb ak nap nop agnɨŋɨd agak, Tap anɨb ak, ñɨn akal tek gak agak? Agek agak, Bɨlel ñɨsɨkol mug tɨkɨl gak agak. \v 22 Kɨcheki anɨb ak, nop pel paklin agɨl, mab yɨnub nab okok sek, ñɨg nab okok sek dɨyokup agak. Anɨb ak chɨlopapɨl chɨb nɨŋɨd, tap anɨb ak agyokep tek lek, agyokan agak. \v 23 \x - \xo 9.23 \xo*\xt Mat 17.20, 21.21, Mak 11.23, Luk 17.6, Jon 11.40\xt*\x* Agek, Jisas agak, Taynen agyokep tek lek, agyokan ageban agak. Nad God nop gos lɨnɨge, tap okok mɨdupsek gɨnɨmɨn tek lup agak. \v 24 \x - \xo 9.24 \xo*\xt Luk 17.5\xt*\x* Agek, kasek ñɨ anɨb ak nap ne suk agak, God nop gos lɨnepin agak. Pen gos omɨŋal nɨgɨnɨm tek lup ak, yɨp gos tep yɨbɨl gɨñɨnɨmɨn agak. \p \v 25 Pen binɨb kuŋay yɨbɨl kasek apnan gɨlaknɨŋ, Jisas kɨcheki anop ag gɨl agak, Nad bɨ binɨb ge tɨmud pɨl gɨl, takaw ma apal ak, nep agebin, ñɨ anop pɨsnep kelɨg amnɨmɨn agak. Tepayaŋ ma adɨkɨd ownɨmɨn agak. \v 26 \x - \xo 9.26 \xo*\xt Mak 1.26\xt*\x* Agek, kɨcheki anɨb ak wal agɨl, ñɨ anop gek apyap pakɨl, jep dɨ dɨ wos gek kɨcheki ne seŋ amnak. Amek, ñɨ ak ne kumɨl tek yek, binɨb kuŋay kɨli agɨlak, Ne kumub agɨlak. \v 27 Anɨb agɨlak ak pen, Jisas ñɨn nop dɨ jak ñak. \v 28 Kɨdek pen Jisas kal mɨgan amɨl, bɨne okok ayɨp, kɨli nep mɨdɨlɨg nop agɨlak, Taynen chɨn kɨcheki anɨb anop agyok mel nopun agɨlak? \v 29 Agelak agak, Kɨcheki anɨb ak tek yokɨp ma agyokɨpal agak. God nop agnɨgel nɨm, ag seŋ yokɨnɨgab agak. \s Jisas tepayaŋ agak, Yad kumɨl tɨkjakɨnɨgayn agak \r (Matyu 17.22-23, Luk 9.43-45) \p \v 30-31 \x - \xo 9.30-31 \xo*\xt Mak 8.31, 10.32-34, Jon 7.1\xt*\x* Jisas bɨne okok poŋɨd man anɨb ak kelɨgɨl, Galili plopens nab okok ajolɨgup. Ajɨlɨg, bɨne okok kɨlop takaw agñɨ tep gɨnɨm agɨl, kɨmɨgel weyɨg mɨdɨlɨg, kɨlop agñolɨgup. Agñɨl agolɨgup, Bɨ Olap Ñɨne nop mɨmug nɨŋɨd, binɨb ogɨnap kɨlop ñɨnɨgabal agolɨgup. Ñel, paklel kumɨl, ñɨn omɨŋal nokom mɨdɨl, tepayaŋ tɨkjakɨnɨgab agolɨgup. \v 32 \x - \xo 9.32 \xo*\xt Luk 9.45, 18.34\xt*\x* Ne agaknɨŋ, takaw jɨj anɨb ak tay agup agɨl, nop agnɨgɨnɨgel ak pen, jel gek ma agnɨgelɨgɨpal. \s Yad nokom bɨawl mɨdebin agɨl penpen agɨlak \r (Matyu 18.1-5, Luk 9.46-48) \p \v 33-34 \x - \xo 9.33-34 \xo*\xt Luk 22.24\xt*\x* Pen kanɨb nab okok amɨlɨg bɨne okok, nɨbi mel yad nokom bɨawl mɨdebin agɨlɨg, penpen agel amnak. Am taun Kapeneyam amjakɨl, kal mɨgan ak amɨl, Jisas kɨlop agnɨŋɨd agak, Nɨbi kanɨb nab okok apɨlɨg, takaw tay agem opɨm agak? Agek, takaw anɨb ak agel owak ak nɨŋɨd, pen ma agñɨlak. \v 35 \x - \xo 9.35 \xo*\xt Mat 20.26-27, 23.11, Mak 10.43-44, Luk 22.26\xt*\x* Ma agñelak, Jisas am besɨgɨl bɨne anep umɨgan kɨlop agek apelak agak, Bɨ ned bɨnonɨm awl yɨbɨl mɨden agɨl nɨŋɨd nɨm, okyaŋ apɨl, bɨ yokɨp wog gɨñub tek ak mɨdɨl, bɨ ogɨnap kɨlop wog gɨñɨnɨmuŋ agak. \v 36 Anɨb agɨl, ñɨsɨkol olap dap yelak nab sɨŋak jak ñɨl, dɨ kay gɨlɨg kɨlop agak, \v 37 \x - \xo 9.37 \xo*\xt Mat 10.40, Luk 10.16, Jon 13.20\xt*\x* Binɨb yɨp gos nɨŋɨd, ñapay sɨkol dɨpin awl tek kɨlop dɨnɨgabal okok, kɨlop nep mel, yɨp abe dɨnɨgabal agak. Pen yɨp dɨnɨgabal okok, yɨp nokom mel, Bapi yɨp agyokek ownek ak nop abe dɨnɨgabal agak. \s Binɨb chɨnop gɨ tɨmel ma gɨpal okok, kɨli bogɨlak chɨn mɨdebal \r (Luk 9.49-50) \p \v 38 \x - \xo 9.38 \xo*\xt Nam 11.27-29, Luk 9.49\xt*\x* Pen Jon ne Jisas nop agak, Tisa. Chɨn nɨgɨnok, bɨ olap yɨb nep ak agɨl, kɨcheki walɨjpal ag seŋ yokak agak. Yokek, nɨŋɨd anɨb agɨnok, Nad bɨ chɨn ayɨp jɨmñɨl ma ajɨpun ak, anɨb ma gɨnɨmɨn agɨnok agak. \v 39 \x - \xo 9.39 \xo*\xt 1 Ko 12.3\xt*\x* Agek, Jisas Jon nop agak, Nop taynen mel apɨm agak? Bɨ yɨp gos nɨŋɨd, tap mageptek teplep ogɨnap gɨnɨgab okok, kɨdek adɨkɨd yɨp takaw tɨmel ma agɨnɨgab agak. \v 40 \x - \xo 9.40 \xo*\xt Mat 12.30, Luk 11.23\xt*\x* Binɨb chɨnop mɨlɨk ma nepal okok, kɨli bogɨlak chɨn mɨdebal agak. \v 41 \x - \xo 9.41 \xo*\xt Mat 10.42\xt*\x* Pen nɨbop nɨŋɨd agebin agak. Bɨ olap, ne nɨbop Klays bɨne agɨl, ñɨg mal ñek ñɨŋɨnɨgabɨm okok, God ne bɨ anɨb anop dɨtep yɨbɨl gɨnɨgab agak. \s Tɨmel gɨnɨgun tek lup agɨl chɨn pen gɨtep gɨnɨgun \r (Matyu 18.6-9, Luk 17.1-2) \p \v 42 Pen Jisas takaw anɨgɨl agak, Binɨb ogɨnap, kɨli ñɨsɨkol paysɨkol olap yɨp gos lɨnɨgup ak nop gel apyap pakɨnɨgab ak, tɨmel yɨbɨl gɨnɨgabal agak. Kɨlop ned tunɨg dam ñɨg solwala yokɨpɨlap ak gɨtep gɨpɨlap agak. Taynen? Binɨb ogɨnap koŋɨm mɨdɨl ñɨsɨkol paysɨkol olap nop gɨ tɨmel gɨnɨgabal ak, kɨdek yul awl dɨnɨgabal agak. \p \v 43-44 \x - \xo 9.43-44 \xo*\xt Mat 5.30\xt*\x* Anɨb agɨl agak, Ñɨn mɨdup wul olap tap si tap tɨmel gɨnɨg gonɨmuŋ, pɨs kɨd anɨb ak tɨbɨlɨk yoke, pɨs kɨd anep yonɨmuŋ agak. Nak ñɨn kɨd nokom olap yenɨgab ak, pelpel yenɨgaban, tap teplep yɨbɨl agak. Pen ñɨn nak kɨd omɨŋal yenɨgab ak, mab ke yɨneb amnɨgaban, tap tɨmel yɨbɨl agak. Mab ke yɨneb anɨb ak, ma sɨŋ gɨnɨgab agak. \v 45-46 Tob kɨd olap tap si tap tɨmel gɨnɨg gonɨmuŋ, pɨs kɨd anɨb ak tɨbɨlɨk yoke, pɨs kɨd anep yonɨmuŋ agak. Nak tob kɨd nokom olap yenɨgab ak, pelpel yenɨgaban, tap teplep yɨbɨl agak. Pen tob nak kɨd omɨŋal yenɨgab ak, mab ke yɨneb amnɨgaban, tap tɨmel yɨbɨl agak. \v 47 \x - \xo 9.47 \xo*\xt Mat 5.29\xt*\x* Pen wɨdɨn mɨdup olap tap si tap tɨmel gɨnɨg gonɨmuŋ, wɨdɨn pɨs kɨd anɨb ak tɨg juyokem, pɨs kɨd nokom olap nep yonɨmuŋ agak. Nak wɨdɨn kɨd nokom olap yenɨgab ak, God binɨb dɨl kɨlop kod yenɨgab ak amɨl pelpel yenɨgaban, tap teplep yɨbɨl agak. Pen wɨdɨn nak kɨd omɨŋal yenɨgab ak, mab ke yɨneb amnɨgaban, tap tɨmel yɨbɨl agak. \v 48 \x - \xo 9.48 \xo*\xt Ais 66.24\xt*\x* Mab ke yɨneb man anɨb ak, kɨlop kɨsoy pelnep lɨl mɨdɨlɨg, mab ma sɨŋ gɨnɨgab agak. \p \v 49 \x - \xo 9.49 \xo*\xt Ese 43.24\xt*\x* Kɨli mɨnek mɨnek God nop tap sɨbogep ñɨnɨg, dek lɨl ñɨbal agak. Dek anɨb ak lɨl ñel, God wɨdɨn mɨdup adek sɨŋak suŋtep gup agak. Anɨb ak tek, mɨŋel ogɨnap binɨb okok kɨlop ownɨgab. Apɨl kɨlop gek, kɨli God wɨdɨn mɨdup adek sɨŋak suŋtep yenɨgabal agak. \p \v 50 \x - \xo 9.50 \xo*\xt Mat 5.13, Luk 14.34-35, Lom 12.18, Epe 4.29, Kol 4.6, Hib 12.14\xt*\x* Dek tap yɨdek tep yɨbɨl ak pen, yɨdek ne ak amek, taydɨl gem tepayaŋ yɨdek gɨnɨgab agak? Anɨb ak tek, nɨbi dek yɨdek tek ak mɨdɨl, mam ay ogɨnap ayɨp kɨmɨgel yenɨmɨb agak. \c 10 \s Bin agyokep akaŋ mel \r (Matyu 19.1-12, Luk 16.18) \p \v 1 Jisas man anɨb ak kelɨgɨl, Judiya plopens man nab okok amɨl, am ñɨg Jodan tɨkɨl, kɨd adaŋ amnak. Amek, binɨb kuŋay yɨbɨl nɨŋɨd apnan gelak, ne pel golɨgup tek kɨlop takaw agñak. \p \v 2 Bɨ Pelisi ogɨnap Jisas tay tek agɨnɨgab agɨl, yek ak apɨl, agnɨŋɨd agɨlak, God takaw ne tay agup agɨlak. Bin dɨl agyokɨnɨgab akaŋ mel, tay gos nepan agɨlak? \v 3 Agelak, Jisas agak, Mosis takaw tay agɨl tɨkak agak? \v 4 \x - \xo 10.4 \xo*\xt Lo 24.1-4, Mat 5.31\xt*\x* Agek agɨlak, Mosis agak, Bin agyokɨnɨg, nop ñu kɨl bad olap tɨkñɨl agyokɨnɨmuŋ agak agɨlak. \v 5 Agelak, Jisas agak, Takaw teplep ak nɨbop yɨlɨk gak ma dɨpɨm tek, Mosis takaw anɨb ak tɨkɨl nɨbop ñak agak. \v 6 \x - \xo 10.6 \xo*\xt Stt 1.27, 5.2\xt*\x* Pen God bɨlel lum awl gɨlak ñɨn ak, bɨ gɨlɨl bin gɨlɨl gak agak. \v 7 Adek anɨb ak nɨm, bɨ okok nonɨm nap sɨkop ayɨp mɨdɨl, bin dɨlɨg kɨlop kelɨgɨl,\x - \xo 10.7 \xo*\xt 1 Ko 6.16, Epe 5.31\xt*\x* \x - \xo 10.7-8 \xo*\xt Stt 2.24\xt*\x* \v 8 kɨli bel jɨmñɨl kɨnel wak nokom lup agak. God agek kɨli omɨŋal mɨdebil tek ma mɨdebil, wak nokom yɨbɨl lup agak. \v 9 God agek kɨli wak nokom yɨbɨl lup anɨb ak, bɨ ogɨnap tɨkjakɨl, kɨlop ag tɨg asɨk keke ma lɨnɨgel agak. \v 10 Anɨb agɨl, bɨne okok ayɨp tepayaŋ kal mɨgan ayaŋ amɨl, nop takaw anɨb ak agnɨgɨlak. \v 11 \x - \xo 10.11-12 \xo*\xt Mat 5.32, 1 Ko 7.10-11\xt*\x* Agnɨgelak agak, Bɨ okok bin dɨl agyokɨl, bin kɨdeyɨl dɨnɨgabal ak, bin si dɨl tap tɨmel gɨnɨgabal agak. \v 12 Pen bin okok abe bɨ dɨl kelɨgɨl, bɨ kɨdeyɨl dɨnɨgabal ak, bɨ si dɨl tap tɨmel gɨnɨgabal agak. \s Jisas ñɨsɨkol paysɨkol okok kɨlop dak \r (Matyu 19.13-15, Luk 18.15-17) \p \v 13 Binɨb okok, kɨli Jisas ñɨpay chɨnop okok dɨnɨgaŋ agɨl, dad apel, bɨne okok pen binɨb anɨb okok kɨlop nɨg chɨkɨl agɨlak. \v 14 \x - \xo 10.14 \xo*\xt 1 Ko 14.20, 1 Pi 2.2\xt*\x* Ag gelak, Jisas kɨlop pen ag gɨl agak, Ñɨsɨkol paysɨkol okok kelɨgem yad yɨl owlaŋ agak. God binɨb dɨl kɨlop kod yenɨgab anɨb ak nɨm, ñɨsɨkol paysɨkol anɨb okok tek agak. \v 15 \x - \xo 10.15 \xo*\xt Mat 18.3\xt*\x* Anɨb ak nɨbop nɨŋɨd agebin, binɨb kɨli ñɨsɨkol paysɨkol kɨli God nop muk okok mɨdebal tek ma yenɨgabal ak, kɨli God binɨb dɨl kɨlop kod yenɨgab mɨgan ak ma amnɨgabal agak. \v 16 Anɨb agɨl, ñɨsɨkol paysɨkol okok kɨlop kay gɨl, ñɨn dɨ mɨdɨlɨg agak, God nɨbop kod yonɨmuŋ agak. \s Bɨ tap kuŋay yek olap, Jisas ayɨp takaw agɨlek \r (Matyu 19.16-30, Luk 18.18-30) \p \v 17 Pen Jisas amnaknɨŋ, bɨ olap kasek amɨl Jisas am yek tob agen sɨŋak kɨgom yɨmɨl agak, Tisa tep yɨbɨl, yad tap tay gen, God gek pel pelnep yenɨgayn agak? \v 18 Agek Jisas agak, Yɨp taynen bɨ tep yɨbɨl apan agak? Binɨb olap tep yɨbɨl ma mɨdebal, God nokom nɨm bɨ tep yɨbɨl mɨdeb agak. \v 19 \x - \xo 10.19 \xo*\xt Kis 20.12-16, Lo 5.16-20, 24.14, Jem 5.4\xt*\x* Pen Mosis takaw ñu kɨl tɨkak ak nad nepan, anɨb agup, Chɨp ma ñagɨnɨmɨb, bin si bɨ si ma gɨnɨmɨb, tap si ma dɨnɨmɨb, yepɨs ma agɨnɨmɨb, yepɨs yepɨs agɨlɨg binɨb ogɨnap tap okok ma taw pɨlɨg dɨnɨmɨb, nanɨm nap takaw agɨnɨgel tek nɨŋɨd kɨdek gɨnɨmɨb agup agak. \p \v 20 Anɨb agek, bɨ anɨb ak Jisas nop agak, Tisa. Yad ñɨsɨkol mug tɨkɨl, Mosis takaw ñu kɨl tɨkak anɨb okok mɨdupsek nɨgɨlɨg kɨdek gɨpin agak. \v 21 \x - \xo 10.21 \xo*\xt Mat 6.19-20, 10.38, Mak 8.34, Luk 12.33\xt*\x* Agek, Jisas nop mapen lɨl agak, Tap nokom olap nep ma gɨpan agak. Amɨl, tap nad tɨtay mɨdeb okok mɨdupsek yokɨl mani dɨl, binɨb tap ma mɨdeb okok kɨlop ñɨnɨmɨn agak. Anɨgɨl nɨm, nad tap teplep yenɨgab, God man ne alaŋ agak. Apin tek gɨl apɨl, yad ayɨp ajonɨgul agak. \v 22 Anɨb agek, bɨ anɨb ak tap ne kuŋay yek tek, mɨlɨk yapɨl chɨb gek gos pal yɨbɨl lɨlɨg amnak. \v 23 \x - \xo 10.23 \xo*\xt Mat 19.23, Mak 4.19, Luk 18.24, 1 Ti 6.17\xt*\x* Amek, Jisas bɨne okok kɨlop nɨg kuskus gɨl agak, Binɨb tap kuŋay mɨdeb okok, kɨli koslam yɨbɨl sɨlɨgɨl ameb tek mɨdeb, God binɨb dɨl kɨlop kod yenɨgab ak agak. \v 24 Anɨb agek, gos kuŋay yɨbɨl nɨgelak, kɨlop tepayaŋ agak, Ñapay yad okol. Binɨb kɨli koslam yɨbɨl sɨlɨgɨl ameb tek mɨdeb, God binɨb dɨl kɨlop kod yenɨgab ak agak. \v 25 Chag kamel okok ñu alɨguñ yokep mɨgan tek ak amnɨg kasek amnɨgel tek lup agak. Binɨb pen mani tap kɨli kuŋay mɨdeb okok, kɨli God binɨb ne mɨdɨnɨg, koslam yɨbɨl binɨb ne mɨdel, kɨlop dɨl kod yenɨgab agak. \p \v 26 Anɨb agek, bɨne okok gos pal awl yɨbɨl lɨl, pen agnɨgek pen agnɨgek gɨl agɨlak, Takaw agup anɨb ak, binɨb okok God yɨl pel pelnep yonɨgun tek ma lup agɨlak. Akaŋ tay agɨlak? \v 27 \x - \xo 10.27 \xo*\xt Jer 32.17, Luk 1.37\xt*\x* Agelak, Jisas kɨlop nɨgɨlɨg agak, Binɨb okok ke gɨnɨgel tek ma lup agak. God nokom nɨm tɨtay gɨnɨg, gɨnɨmuŋ tek nep mɨdeb agak. \v 28 Pen Pita Jisas nop agak, Nɨgan, tap chɨn okok mɨdupsek kelɨgɨl, nad ayɨp nep chɨgɨl kɨdek gɨpun agak. \p \v 29 Agek agak, Yad nɨbop nɨŋɨd agebin agak. Binɨb yɨp gos nɨŋɨd, takaw teplep wog ak gɨnɨg, kal man kɨli kelɨgɨl akaŋ, nɨmam nɨnay kɨli kelɨgɨl akaŋ, nonɨm nap kɨli kelɨgɨl akaŋ, ñapay kɨli okok kelɨgɨl akaŋ, tap wog kɨli okok kelɨgɨl, takaw teplep wog ak genɨgabal ak, \v 30 \x - \xo 10.30 \xo*\xt 2 Sto 25.9, Luk 18.30\xt*\x* God kɨlop dɨtep yɨbɨl gɨnɨgab agak. Kɨlop kod yek lum awl yenɨgabal ñɨn ak, nap, nonɨm, nɨmam, nɨnay, ñapay, kal, wog okok kuŋay yɨbɨl ñɨnɨgab agak. Pen binɨb yokɨp okok kɨli, binɨb God wog ak gɨpal okok kɨlop gɨ tɨmel yɨbɨl gɨnɨgabal agak. Ñɨn kɨdek ak pen apek, binɨb God wog ak gɨpal okok kɨli pel pelnep yenɨgabal agak. \v 31 \x - \xo 10.31 \xo*\xt Mat 20.16, Luk 13.30\xt*\x* Binbɨ kuŋay okok kasek amnun agɨl ned abal, kɨli kɨdek amnɨgabal agak. Pen binbɨ kɨdek abal okok, kɨlop tawsak lɨl ned amnɨgabal agak. \s Jisas tepayaŋ pen agak, Kumɨl tɨkjakɨnɨgayn agak \r (Matyu 20.17-19, Luk 18.31-34) \p \v 32 \x - \xo 10.32 \xo*\xt Mak 8.31, 9.31\xt*\x* Pen kɨli Jelusalem amɨlɨg, Jisas ned gak. Bɨne okok kɨdek gɨl gos pal lɨlɨg amnɨlaknɨŋ, binɨb kɨdek gɨl apelak okok nɨŋɨd pɨlɨkɨlak. Jisas pen, bɨne anep umɨgan ak kɨlop poŋɨd gol sɨŋak amɨl, tap nop tay gɨnɨgab ak kɨlop agñak. \v 33 Agñɨlɨg agak, Nɨgɨm. Chɨn Jelusalem amon, Bɨ Olap Ñɨne nop mɨmug gɨl, dɨl bɨ God nop sɨbogep bɨawl okok sek, bɨ kɨli Mosis takaw ñu kɨl tɨkak ak nɨgtep gep okok sek kɨlop ñɨnɨgab agak. Ñek, kɨli takaw aglɨl agɨnɨgabal, Bɨ anɨb awl nop paklep agɨnɨgabal agak. Anɨb agɨl, bɨ Juda mel okok kɨlop ñɨnɨgabal agɨlak. \v 34 Ñel, nop agjuwɨl, kɨñuk gɨl, nag dɨl pakɨl, dam pɨsnep paklel kumnɨgab ak pen, ñɨn omɨŋal nokom mɨdɨl, tepayaŋ tɨkjakɨnɨgab agak. \s Jemis ayɨp Jon ayɨp bɨawl mɨdɨnɨg gos nɨgɨlek \r (Matyu 20.20-28) \p \v 35 Sepedi ñɨne Jemis ayɨp Jon ayɨp apɨl Jisas nop agɨlek, Tisa, chɨlmɨŋal nep takaw olap agnɨgɨnɨgobul, chɨlop yaw agɨnɨmɨn agɨlek. \v 36 Anɨb agelek, Jisas agak, Yɨp agnɨgɨnɨgebil anɨb ak, ñɨlop tay gɨnɨm agak? \v 37 Agek agɨlek, Kɨdek nad Bɨawl yɨbɨl mɨdɨl, man mɨdupsek kod yenɨgaban ñɨn ak, chɨlop ge bɨ kod mɨdep mɨdɨl, olap ñɨn yɨpɨd kɨd okok ken, olap ñɨn aŋɨd kɨd okok ken besɨg yonɨgul agɨlek. \v 38 \x - \xo 10.38 \xo*\xt Mak 14.36, Luk 12.50\xt*\x* Anɨb agel, Jisas kɨlop agak, Ñɨli omɨŋal nɨgtep gɨl yɨp ma agnɨgebil agak. Ñɨg sɨlek yad ñɨŋɨnɨgayn ak ñɨli omɨŋal abe ñɨŋɨnɨgayl akaŋ agak? Mɨŋel awl yɨbɨl yad dɨnɨgayn ak abe dɨnɨgayl akaŋ agak? \v 39 \x - \xo 10.39 \xo*\xt Apo 12.2, Lep 1.9\xt*\x* Agek, Yaw agɨlek. Agelek, Jisas agak, Nɨŋɨd apil agak. Ñɨg sɨlek yad ñɨŋɨnɨgayn ak ñɨli omɨŋal abe ñɨŋɨnɨgayl agak. Mɨŋel awl yɨbɨl yad dɨnɨgayn ak abe dɨnɨgayl agak. \v 40 Pen ñɨn yɨpɨd kɨd ak an yenɨgab, ñɨn aŋɨd kɨd ak an yenɨgab ak yad ke ma aglɨnɨgayn agak. Ak God tap ne, ne ke kɨlop nɨgup tek gɨnɨgab agak. \v 41 Pen Jisas bɨne anep wajɨlem ak takaw anɨb ak nɨŋɨd, Jemis ayɨp, Jon ayɨp kɨlop ag gɨlak. \v 42 \x - \xo 10.42-43 \xo*\xt Luk 22.25-26\xt*\x* Ag gelak, Jisas kɨlop agek apel agak, Nɨbi nepɨm, man keke binɨb Juda mel okok, bɨawl yɨbɨl kɨli okok kɨlop kodɨpal agak. Pen bɨawl kɨli okok, kɨli takaw kɨles gɨl agɨl apal, Takaw chɨnop kɨdek gɨlaŋ apal agak. \v 43 Nɨbi pen anɨb ak tek ma gɨnɨmɨb agak.\x - \xo 10.43 \xo*\xt Luk 9.48\xt*\x* \x - \xo 10.43-44 \xo*\xt Mat 23.11, Mak 9.35, Luk 22.26\xt*\x* Bɨ nɨbi olap bɨawl mɨdɨnɨg gonɨmuŋ ak, wog gɨñeb nɨbi yonɨmuŋ agak. \v 44 Pen bɨawl yɨbɨl mɨdɨnɨg gonɨmuŋ ak, binɨb okok mɨdupsek kɨlop monmon yɨbɨl wog gɨñeb yonɨmuŋ agak. \v 45 \x - \xo 10.45 \xo*\xt Jon 13.14, Plp 2.7, 1 Ti 2.5-6\xt*\x* Bɨ Olap Ñɨne abe anɨb ak nep tek agak. Yad bɨawl mɨden yɨp wog gɨñɨnɨgel agɨl lum awl ma owak agak. Ne kɨlop gɨñɨnɨg owak agak. Kɨlop kuŋay tawnɨm agɨl gos nɨŋɨd kumak agak. \s Jisas bɨ wɨdɨn koy gak olap gek wɨdɨn nɨgak \r (Matyu 20.29-34, Luk 18.35-43) \p \v 46 Jisas bɨne okok ayɨp taun Jeliko apjakɨlak. Kɨli mɨdɨl amnɨg gelak, binɨb kuŋay yɨbɨl ayɨp amnɨlak. Amnɨlaknɨŋ, bɨ Timeyus ñɨne Batimeyus wɨdɨn koy gek, kanɨb gol sɨŋak besɨg mɨdɨlɨg, mani tap okok nen asɨb agɨlɨg yek. \v 47 \x - \xo 10.47 \xo*\xt Mat 9.27, 15.22\xt*\x* Agɨlɨg mɨdaknɨŋ, Jisas bɨ Nasalet nɨb apal agel nɨŋɨd, ne suk agɨl agak, Jisas, Depid Ñɨne, yɨp mapen nɨŋɨd dɨtep gɨnɨmɨn agak. \p \v 48 Agek, binɨb kuŋay okok nop ag gɨl agɨlak, Ma agan, kɨmɨgel mɨde agɨlak. Anɨb agɨlak ak pen, ne kɨmɨgel ma yek, suk awl agɨl agak, Depid Ñɨne, yɨp chɨb nɨŋɨd dɨtep gɨnɨmɨn agak. \v 49 Agek, Jisas apek nab sɨŋak alad gɨl agak, Nop agem owaŋ agak. Agek, binɨb okok bɨ wɨdɨn koy anop agɨlak, Jisas nep ageb nen, tɨkjakɨl gos sek ownɨmɨn agɨlak. \v 50 Agelak, chech palsek ne ak tɨg asɨk yokɨl kasek jakɨl yek, Jisas yek ak amnak. \v 51 Amek, Jisas nop agak, Yɨp tay gaŋ agɨl apeban agak? Agek agak, Tisa, wɨdɨn ak nɨgin agɨl apebin agak. \v 52 \x - \xo 10.52 \xo*\xt Mat 9.22, Mak 5.34\xt*\x* Agek, Jisas agak, Tep. Yɨp gek suŋ lɨnɨgab agɨl gos nepan tek, suŋ lup nen amnoŋ agak. Anɨb agaknɨŋ, day wɨdɨn yɨbɨl nɨŋɨd, Jisas ayɨp kanɨbtam amnɨlek. \c 11 \s Jisas bɨnonɨm tek Jelusalem amnak \r (Matyu 21.1-11, Luk 19.28-40, Jon 12.12-19) \p \v 1 Jisas bɨne okok ayɨp am am Jelusalem wulep wulep gɨlɨg, man sɨkol Betpage sek, Betani sek amjakɨlak. Man omɨŋal dum Olip nokom yelak. Pen amjakɨl, Jisas bɨne omɨŋal ned agyokɨl agak, \v 2 Man sɨkol wakay adaŋ amɨl kasek nɨgɨnɨgayl, chag donki malep binɨb ma dad ajɨpal olap, tunɨg lel yenɨgab agak. Nɨŋɨd, wɨsɨb dad ownɨmil agak. \v 3 Binɨb ogɨnap ñɨlop taynen anɨgebil agenɨgel agɨnɨmil, Bɨawl ak wog olap gɨl, tepayaŋ yokek ownɨgab agɨnɨmil agak. \v 4 Anɨb agek, amɨl nɨgɨlek, donki malep ak, kal kanɨbtub gol sɨŋak tunɨg lel yek. Wɨsɨb gɨleknɨŋ, \v 5 binɨb yep wulep anɨb okok jak yelak okok agɨlak, Tay gɨnɨg, donki malep anɨb ak wɨsɨbebil agɨlak? \v 6 Agelak, Jisas agak tek agelek, yaw agɨlak. \v 7 Yaw agel, donki malep anɨb ak dad Jisas yek ak owlek. Apɨl, chech palawl kɨli adek alaŋ lɨlek okok tɨg asɨkɨl, dɨl donki adek lelek, Jisas adek anɨb ak besɨgak. \v 8 Pen binɨb okok, ogɨnap chech palsek kɨli okok tɨg asɨk kanɨbtam adek ak lɨlɨg, ogɨnap tap wɨj okok tɨpag dap lɨlɨg, nop dɨ nab lɨlak. \v 9 \x - \xo 11.9 \xo*\xt Sng 118.25-26\xt*\x* Binɨb ogɨnap ned gɨl, ogɨnap kɨdek gɨl, suk awl agɨlɨg agɨlak, Hosana, God nop tep yɨbɨl agɨnɨgun agɨlak. Bɨ anɨb ak Bɨawl ne agyokek owup ak, Bɨawl nop gɨtep gɨnɨmuŋ agɨlak. \v 10 Bɨnonɨm nɨm ak ownɨgab ak, ne based Depid bɨnonɨm mɨdɨl binɨb kod yolɨgup tek ak yenɨgab agɨlak. God ne bɨnonɨm anɨb anop gɨtep gɨnɨmuŋ agɨlak. God man ne alaŋ mɨdeb ak, nop tep yɨbɨl agɨnɨgun agɨlak. \p \v 11 Jisas anɨgɨl Jelusalem amɨl, God agnɨgep kal awl kab wali kus gɨl yek ak mɨgan ayaŋ amɨl, tap okok nɨg ajaknɨŋ, sub saŋɨd amek nɨŋɨd, bɨne anep umɨgan ak ayɨp adɨkɨd man sɨkol Betani amnɨlak. \s Mab pik bɨd olap mɨdup ma pulak \r (Matyu 21.18-19) \p \v 12 Mɨnek pen, man sɨkol Betani nɨb adɨkɨd kanɨb nab okok amnɨlaknɨŋ, Jisas nop yuwan gek, \v 13 \x - \xo 11.13 \xo*\xt Mak 11.20\xt*\x* pal chɨm nɨgak, mab pik bɨd olap wɨj ne kuŋay yek. Mɨdup ogɨnap pulɨl mɨdeb akaŋ agɨl amɨl nɨgak, ma pulak, wɨj nep yek. Taynen? Mɨdup ne pulep ñɨn ak ma owak. \v 14 \x - \xo 11.14 \xo*\xt Luk 13.6\xt*\x* Anɨgek, Jisas agak, Mab bɨd anɨgup ak, kɨdek ma pulek ñɨŋɨnɨgabal agak. Anɨb agek, bɨne okok mɨdupsek nɨgɨlak. \s Bɨ God agnɨgep kal awl mɨgan ak sɨkim gɨlak okok, Jisas kɨlop agyokak \r (Matyu 21.12-17, Luk 19.45-48, Jon 2.13-22) \p \v 15 \x - \xo 11.15-17 \xo*\xt Mal 3.1-9\xt*\x* Jisas bɨne okok poŋɨd Jelusalem amɨl, God agnɨgep kal awl kab wali kus gɨl yek ak mɨgan ayaŋ amɨl, binɨb sɨkim gɨ yelak okok, kɨlop agyokɨnɨg gak. Penpen kamɨl dɨlɨg, yawl dap lel tawlɨg gɨ yelak bog adek okok tɨg adɨkɨl, binɨb sɨkim gɨlɨg tap tawlɨg gɨ yelak okok mɨdupsek yuk seŋ yokak. \v 16 Yuk yokɨl agak, Binɨb olap tap sɨkim gep ogɨnap, dad God agnɨgep kal awl kab wali kus gɨl yek nab awl ma padɨkɨnɨmɨb agak. \v 17 \x - \xo 11.17 \xo*\xt Ais 56.7, Jer 7.11\xt*\x* Anɨb agɨlɨg agak, Buk Baybol ñu kɨl tɨkɨl agɨlak, God ne agup, Kal yad ak, binɨb man okok mɨdupsek apɨl yɨp agnɨgɨnɨgabal agup agɨl tɨkɨlak agak. Pen nɨbi anɨgem, bɨ tap si dɨl weyɨg mɨdebal kal olap tek lup agup agɨl tɨkɨlak agak. \p \v 18 \x - \xo 11.18 \xo*\xt Mak 14.1\xt*\x* Anɨb agek, bɨ God nop sɨbogep bɨawl okok sek, bɨ kɨli Mosis takaw ñu kɨl tɨkak ak nɨgtep gep okok sek takaw anɨb ak nɨgɨlak. Nɨŋɨd, nop paklun agɨl gos nɨgɨlak ak pen, binɨb yokɨp okok mɨdupsek takaw nop nɨŋɨd gos pal awl yɨbɨl lɨlak tek, kɨli nop nɨŋɨd pɨlɨkɨlak. Anɨgɨl nop taydɨl paklɨnɨgun agɨl gos ogɨnap nɨgɨlak. \v 19 Pen dugep won ak, Jisas bɨne okok ayɨp Jelusalem kelɨgɨl amnɨlak. \s God nop nokom gos nɨŋɨd agnɨgem, agɨnɨgabɨm tek gɨnɨgab \r (Matyu 21.20-22) \p \v 20 \x - \xo 11.20 \xo*\xt Mak 11.14\xt*\x* Mɨnek Jisas bɨne okok ayɨp, kɨli adɨkɨd kanɨb nab okok apɨl nɨgɨlak, mab pik anɨb ak mɨlep gak. Kɨdɨl ne ak sek wɨj ne ak sek pɨsnep mɨlep gak. \v 21 Nɨŋɨd Pita ne agak, Tisa, nɨgan. Mab pik bɨd kɨdek ma pulek ñɨŋɨnɨgabal agɨnak awl, pɨsnep mɨlep gɨ yowup agak. \v 22 Agek pen Jisas agak, Nɨbi God nop gos lɨnɨgɨnɨmɨb agak. \v 23 \x - \xo 11.23 \xo*\xt Mat 17.20, Luk 17.6, 1 Ko 13.2\xt*\x* Yad nɨbop nɨŋɨd yɨbɨl agebin agak. Binɨb dum awl nop agɨnɨgel, Dum ak, nad tɨkjakɨl, ñɨg solwala ayaŋ pɨdeg lan agenɨgel, kɨli God ne gek ñɨg ayaŋ amnɨgab agɨl, agɨnɨgabal tek gɨnɨgab agak. Pen gɨnɨgab akaŋ ma gɨnɨgab agɨl gos nɨgɨnɨgabal ak, ma gɨnɨgab agak. \v 24 \x - \xo 11.24 \xo*\xt Mat 7.7, Luk 11.9, Jon 14.13, Jem 1.5-6\xt*\x* Anɨb ak tek nɨbop agebin agak. Nɨbi God nop agnɨgem, tap nɨm akal gos anɨb ak dɨnɨgun agɨl nepɨm ak, agɨnɨgabɨm tek gɨnɨgab agak. \v 25-26 \x - \xo 11.25-26 \xo*\xt Mat 5.23, 6.14-15, Kol 3.13\xt*\x* Pen jakɨl God nop agnɨgenɨmɨb, binɨb tap tɨmel ogɨnap nɨbop gɨpal okok kɨlop nɨŋɨd kelɨgem. Nɨŋɨd kelɨgem nɨm, Bapi nɨbi man ne alaŋ mɨdeb ak, tap si tap tɨmel nɨbi gɨpɨm okok, pen abe tɨg walɨg gɨyokɨnɨgab agak. \s Kɨli agɨlak, Nep an agek anɨgɨpan agɨlak \r (Matyu 21.23-27, Luk 20.1-8) \p \v 27 Pen Jisas bɨne okok ayɨp Jelusalem apjakɨl, God agnɨgep kal awl kab wali kus gɨl yek ak mɨgan ayaŋ ajek. Ajaknɨŋ, bɨ God nop sɨbogep bɨawl okok sek, bɨ kɨli Mosis takaw ñu kɨl tɨkak ak nɨgtep gep okok sek, Juda bɨawl okok sek kɨli Jisas yek ak apɨl agɨlak, \v 28 Nad kɨles akal nɨb dɨl, tap anɨb ak gɨ ajɨpan agɨlak? Nep an anɨgɨnɨmɨn agek, gɨ ajɨpan agɨlak? \v 29 Agelak agak, Yad nɨbop takaw olap agnɨgen, yɨp pen agñenɨgabɨm nɨm, yɨp an agek gɨ ajɨpin ak agñɨnɨgayn agak. \v 30 Jon binɨb okok kɨlop ñɨg pakñak ak, God agek pakñak akaŋ, bɨ gos ne ke nɨŋɨd pakñak agak? Yɨp agñem nɨgin agak. \p \v 31 Anɨb agek, kɨli ke agnɨg agnɨg gɨl agɨlak, Chɨn agɨnɨgabun, God agek binɨb okok kɨlop ñɨg pakñak agon, ne taynen Jon takaw nop ak ma dɨpɨm agɨnɨgab agɨlak. \v 32 \x - \xo 11.32 \xo*\xt Mat 14.5, Mak 6.20\xt*\x* Pen binɨb okol, kɨli Jon bɨ God gos ñek agñeb yolɨgup ak agɨl gos nepal agɨlak. Anɨb ak tek, chɨn agɨnɨgabun, Jon gos ne ke nɨŋɨd gak agon, chɨnop kab sɨlok paklɨnɨgabal agɨlak. \v 33 Gos anɨb ak nɨŋɨd anɨb agɨlak, Chɨn ma nopun agɨlak. Anɨb agelak, Jisas kɨlop agak, Nɨbi yɨp ma agñɨbɨm tek, yɨp an agek tap anɨb okok gɨpin ak nɨbop pen ma agñɨnɨgayn agak. \c 12 \s Bɨ tɨmel ogɨnap wayn wog gɨpal agɨl takaw paladaŋ lɨl agak \r (Matyu 21.33-46, Luk 20.9-19) \p \v 1 \x - \xo 12.1 \xo*\xt Ais 5.1-2\xt*\x* Pen Jisas kɨlop takaw paladaŋ lɨl agak, Bɨ olap wayn wog ak gɨ yɨmɨl wali gɨl, wayn mɨdup taw chɨb jakɨnɨg gup kab kɨwok mɨgan olap gɨlɨtep gɨnɨgab agak. Binɨb apɨl nag mɨdup si dɨnɨgabal ak nɨg yonɨgun agɨl, kal kɨlan gɨl palawl olap gɨnɨgab agak. Tap anɨb okok mɨdupsek gɨjuwɨl, bɨ wog nop gɨnɨgabal ogɨnap kɨlop aglɨl, man palawl okok amnɨgab agak. \v 2 Pen wayn mɨdup pok gɨnɨgab ñɨn ak, bɨ wog gɨñeb ne olap agyokɨl agɨnɨgab, Am age, wayn mɨdup yɨp ogɨnap ñel, dad ownɨmɨn agɨnɨgab agak. \v 3 Agek amjakek, bɨ wayn wog gɨ yenɨgabal okok, nop dɨl pak pak lɨl, yokɨp agyokel, adɨkɨd ownɨgab agak. \v 4 Anɨgel, bɨ wayn wog nap nɨb ak, bɨ olap pen agyokɨnɨgab agak. Amjakek, nop kɨmɨg alaŋ pakɨl, gɨ tɨmel yɨbɨl gɨnɨgabal agak. \v 5 Anɨgel, bɨ wayn wog nap nɨb ak, bɨ olap pen agyokek amek, nop pɨsnep paklɨnɨgabal agak. Wog nap nɨb ak anɨb anep gɨlɨg, ogɨnap pak pak yokɨnɨgabal, ogɨnap pɨsnep paklɨnɨgabal agak. \v 6 \x - \xo 12.6 \xo*\xt Mat 3.17\xt*\x* Anɨgel gel, bɨ wog nap nɨb ak bɨ wog gɨñeb ne olap ma yenɨgab agak. Pen ñɨ mapen ne nokom yenɨgab ak, kɨli ñɨ anɨb ak takaw nop ak dɨnɨgabal agɨl agyokek amnɨgab agak. \v 7 Pen amjakaknɨŋ, bɨ wayn wog gɨ yenɨgabal okok nɨŋɨd anɨb agɨnɨgabal, Ñɨ owup awl, bɨ wayn wog nap nɨb ak ñɨne owup agɨnɨgabal agak. Nop paklɨl nɨm, tap ne dɨnɨmuŋ tek okok chɨn dɨnɨgabun agɨnɨgabal agak. \v 8 \x - \xo 12.8 \xo*\xt Hib 13.12\xt*\x* Anɨb agɨl, nop dɨl pɨsnep paklɨl, dam seŋ okok dɨyokɨnɨgabal agak. \v 9 Anɨgenɨgabal, bɨ wayn wog nap nɨb ak apɨl tay gɨnɨgab agak? Ne apɨl, bɨ wayn wog gɨnɨgabal anɨb okok kɨlop paklɨl, bɨ ogɨnap kɨlop agek, wayn wog anɨb ak kod yenɨgabal agak. \p \v 10 \x - \xo 12.10-11 \xo*\xt Sng 118.22-23\xt*\x* Anɨb agɨl, kɨlop agak, Buk Baybol takaw olap tɨkɨl agɨlak ak, nɨbi ma nepɨm akaŋ agak? Takaw anɨb ak tɨkɨl anɨb agɨlak, \q1 Bɨ kal gep okok kab olap ma dɨnɨgun agɨl kelɨgɨlak ak, kab anɨb ak mɨñɨl kal meg nab ayaŋ tek ak mɨdeb agɨl tɨkɨlak agak. \v 11 Bɨawl chɨn anɨgak ak, chɨn tap anɨb ak tap awl gos nɨŋɨd, teplep yɨbɨl mɨdeb gak agɨl gos nopun agɨl tɨkɨlak agak. \p \v 12 Jisas anɨb agek, bɨ Juda takaw nɨgtep gep okok sek, bɨ God nop sɨbogep bɨawl okok sek, kɨli chɨnop nep agosup agɨl, nop chɨchɨk dun agɨlak ak pen, binɨb okok kɨlop pɨlɨkɨl, kelɨgɨl amnɨlak. \s Lom gapman bɨnonɨm\f + \fr 12.13 \fr*\ft Lom binɨb okok, kɨli gapman bɨnonɨm kɨli okok mɨdupsek kɨlop Sisal agelɨgɨpal.\ft*\f* nop takis ñɨnɨgun akaŋ mel agɨlak? \r (Matyu 22.15-22, Luk 20.20-26) \p \v 13 \x - \xo 12.13 \xo*\xt Mak 3.6\xt*\x* Pen kɨdek Juda bɨawl okok, kɨli bɨ Pelisi ogɨnap ayɨp, Helod bɨne ogɨnap ayɨp kɨlop agɨlak, Nɨbi Jisas mɨdeb amɨl, nop takaw ogɨnap agnɨgem, ne tay agek, nop dam kot gɨnɨgabun agɨlak. \v 14 Anɨb agelak, Jisas yek ak amɨl agɨlak, Tisa, chɨn nopun, nad bɨ nɨŋɨd yɨbɨl nep apan agɨlak. Bɨawl yɨb okok sek, binɨb yokɨp okok sek kɨlop nɨŋɨd ma pɨlɨkɨpan agɨlak. God agup tek nep nɨŋɨd, binɨb okok kɨlop yɨpɨd gɨl yɨbɨl agñɨban agɨlak. Anɨb ak chɨnop agñan. Chɨn tay gɨnɨgun agɨlak? Lom gapman bɨnonɨm nop takis ñɨnɨgun akaŋ, mel agɨlak. \v 15 Agelak, Jisas kɨli nop tay tek agɨnɨgab agɨl agnɨgɨlak ak nɨŋɨd, anɨb agak, Yɨp taynen takaw yepɨs anɨb ak agnepɨm agak? Mani mɨdup takis ñɨbɨm olap dapem yad nɨgin agak. \v 16 Agek, dap ñel nɨŋɨd anɨb agak, Mani bak ak, an jomulɨk ak sek, yɨb ak sek mɨdeb agak? Agek agɨlak, Lom gapman bɨnonɨm mɨdeb agɨlak. \v 17 \x - \xo 12.17 \xo*\xt Lom 13.7\xt*\x* Agel kɨlop agak, Lom gapman bɨnonɨm ak ne tap yɨp ñɨnɨmɨb agup anep ñɨnɨmɨb agak. God tap yɨp ñɨnɨmɨb agup anep ñɨnɨmɨb agak. Agek nɨŋɨd, takaw yepɨs agɨlak anɨb ak sɨlɨpuŋ ñɨlak tek, wal yɨbɨl agɨlak. \s Kɨli agɨlak, Binɨb kumɨl tepayaŋ tɨkjakɨpal akaŋ agɨlak? \r (Matyu 22.23-33, Luk 20.27-40) \p \v 18 \x - \xo 12.18 \xo*\xt Apo 23.8\xt*\x* Sajusi bɨ okok, kɨli binɨb kumɨl tepayaŋ ma tɨkjakɨpal agɨl nɨgelɨgɨpal tek, ogɨnap Jisas yek ak apɨl agɨlak, \v 19 \x - \xo 12.19 \xo*\xt Lo 25.5\xt*\x* Tisa, Mosis takaw olap chɨnop kɨli tɨkɨl agak agɨlak. Anɨb agak, Bɨ olap bin dɨl, ñapay tɨkɨl mel, yokɨp kumenɨgab, nɨmam ne olap pen bin kaŋɨl anɨb ak dɨl, mam kumak ak ñapay nop agɨl tɨkɨnɨgab agak agɨlak. \v 20 Anɨb ak bɨ wagen sek anep kugul ak yenɨgabal agɨlak. Nɨmam ned bin dɨl, ñapay tɨkɨl mel, yokɨp kumek, \v 21 nɨmam nab pen bin anɨb ak dɨl, abe ñapay tɨkɨl mel, yokɨp kumnɨgab agɨlak. Anɨgek, nɨmam ak pen dɨnɨgab agɨlak. Ak abe ñapay tɨkɨl mel, yokɨp kumnɨgab agɨlak. \v 22 Anɨgɨ dam dam nɨmam anep kugul ak ñapay tɨkɨl mel, mɨdupsek yokɨp kumel, kɨdek bin ak abe kumnɨgab agɨlak. \v 23 Pen binɨb kumɨl tep tɨkjakɨnɨgabal apan ak, bin nokom bɨne dɨl anep kugul lak anɨb ak, kɨdek nɨmam akal ayɨp yenɨgab agɨlak? \p \v 24 Agelak, Jisas agak, Nɨbi buk Baybol takaw tɨkɨlak ak sek, God kɨles ne ak sek ma nepɨm agak. Anɨb ak tek sawl sek lɨl takaw monmon apɨm agak. \v 25 \x - \xo 12.25 \xo*\xt 1 Ko 15.42, 15.49, 15.52\xt*\x* Binɨb kubal okok tep tɨkjakɨnɨgabal ñɨn anɨb ak, God ensel ne okok mɨdebal tek mɨdɨl, bin okok bɨ ma del, bɨ okok abe bin ma dɨnɨgabal agak. \v 26 \x - \xo 12.26 \xo*\xt Kis 3.2, 3.6\xt*\x* Pen binɨb tepayaŋ ma tɨkjakɨnɨgabal apɨm ak, Mosis mab sɨkol bɨd yɨbɨl yek kesɨm tɨkak ak, nɨbi ma nepɨm akaŋ agak? Takaw anɨb ak tɨkɨl anɨb agak, God mab yɨn gek nab ak mɨdɨl, Mosis nop agak, Eblaham, Aysak, Jekop God kɨli nɨm, yad mɨdebin agak. \v 27 Pen nɨbi apɨm tek, binɨb okok pɨsnep kubɨlap ak, God kɨli mɨdebin agɨl ma apɨkop agak. God ne binɨb kubal ak tek mel agak. God bɨ koŋɨm mɨdebal ak tek agak. Anɨb ak tek nɨbi sawl sek lɨl takaw monmon yɨbɨl apɨm agak. \s God takaw awl yɨbɨl agak ak \r (Matyu 22.34-40, Luk 10.25-28) \p \v 28 Pen bɨ kɨli Mosis takaw ñu kɨl tɨkak ak nɨgtep gep olap apɨl nɨgak, Jisas ayɨp bɨ Sajusi okok ayɨp pen agnɨgek pen agnɨgek yelak. Pen bɨ nɨgtep gep anɨb ak, Jisas kɨlop agtep gak ak nɨŋɨd, ap nop agnɨŋɨd agak, God takaw ned adek akal awl yɨbɨl agak? \v 29 \x - \xo 12.29-30 \xo*\xt Lo 6.4-5\xt*\x* Agek Jisas agak, God takaw ned adek awl yɨbɨl ak, buk Baybol ak tɨkɨl agɨlak, \q1 Yislel binɨb nɨgɨm agɨl tɨkɨlak agak. Bɨawl chɨn God nokom, Bɨawl yɨbɨl mɨdeb agɨl tɨkɨlak agak. \v 30 God Bɨawl nad anop mapen yɨbɨl lɨnɨmɨn agɨl tɨkɨlak agak. Mapen nad ak, kawnan nad ak, gos tɨmud nad ak, kɨles nad ak, mɨdupsek nop yɨl amnɨmuŋ agɨl tɨkɨlak agak. \v 31 \x - \xo 12.31 \xo*\xt Wkp 19.18, Gal 5.14, Jem 2.8\xt*\x* God takaw awl yɨbɨl olap nɨm, binɨb ogɨnap kɨlop, nad ke mapen lɨpan tek gɨnɨmɨn agɨl tɨkɨlak agak. Takaw okok mɨdupsek, takaw ned adek awl yɨbɨl nɨm omɨŋal anɨb ak agɨl tɨkɨlak agak. \p \v 32 \x - \xo 12.32 \xo*\xt Lo 4.35\xt*\x* Agek, bɨ kɨli Mosis takaw ñu kɨl tɨkak ak nɨgtep gep ak agak, Tisa, nad nɨŋɨd yɨbɨl apan agak. God nokom nɨm, Bɨawl yɨbɨl mɨdeb agak. Ne tek ogɨnap ma mɨdebal agak. \v 33 \x - \xo 12.33 \xo*\xt 1 Sml 15.22, Ais 45.21, Hos 6.6, Mai 6.6-8, Mat 22.37, Luk 10.27\xt*\x* Chɨn God nop tap dam ñɨnɨgabun akaŋ, sɨbog ñɨnɨgabun ak tap yokɨp ak pen, mapen chɨn ak, gos tɨmud chɨn ak, kɨles chɨn ak, mɨdupsek nop yɨl amek nop mapen yɨbɨl lɨl, binɨb ogɨnap kɨlop chɨn ke mapen lɨpun tek gɨnɨgabun ak, tap awl yɨbɨl agak. \v 34 \x - \xo 12.34 \xo*\xt Mat 22.46\xt*\x* Anɨb agek, Jisas ne bɨ ak nɨgtep yɨbɨl gɨl agup agɨl, nop agak, God binɨb okok kɨlop dɨl kod yenɨgab ak, nep wulep sɨŋak mɨdeb tek lup agak. Pen Jisas takaw nɨŋɨd yɨbɨl okok nep agek nɨŋɨd, nop nebneb gɨl agelɨgɨpal tek ma agɨlak. \s Bɨ God nop aglup ak bɨ an? \r (Matyu 22.41-46, Luk 20.41-44) \p \v 35 Pen Jisas God agnɨgep kal awl kab wali kus gɨl yek ak mɨgan ayaŋ mɨdɨl, binɨb okok kɨlop agñɨlɨg takaw olap agak. Anɨb agak, Bɨ kɨli Mosis takaw ñu kɨl tɨkak ak nɨgtep gep okok apal, Depid tɨkek tɨk dad amɨl, Bɨ God nop aglup ak nop tɨkɨnɨgabal apal agak. Taynen anɨb apal agak? \v 36 \x - \xo 12.36 \xo*\xt Sng 110.1\xt*\x* Pen God Kawnan ne ak Depid nop gos ñek, Depid ne ke ñu kɨl tɨkɨl agak, \q1 God ne Bɨawl yad anop agup, Nad ñɨn yɨpɨd kɨd yad okok besɨg yenɨmɨn agup agɨl tɨkak agak. Besɨg mɨdɨl, mɨd dad amɨl, binɨb nad ayɨp penpen gep okok kɨlop tob muk nak okok len, taw tɨbɨkɨnɨgaban agup agɨl tɨkak agak. \m \v 37 Depid ne ke agak, Bɨ anɨb ak Bɨawl yad agak. Anɨb ak, tɨtay dɨl Depid ñɨsed ak mɨdeb agak? Takaw anɨb agek, binɨb kuŋay yɨbɨl okok takaw nop ak mɨñmɨñ yɨbɨl gɨlɨg nɨgɨlak. \s Bɨ God takaw nɨgtep gep okok tɨtɨmel gɨlak \r (Matyu 23.1-36, Luk 11.37-54, 20.45-47) \p \v 38 Pen Jisas binɨb okok kɨlop takaw agñɨlɨg agak, Nɨgtep gɨnɨmɨb agak. Bɨ kɨli Mosis takaw ñu kɨl tɨkak ak nɨgtep gep okok, kɨli chech teplep palawl okok lɨl, binɨb apnan gɨpal tep ak amon, binɨb okok chɨnop apebɨm ey agɨnɨgel agɨl nepal agak. \v 39 Juda apnan gɨpal kal ak amɨl besɨgep teplep ak besɨgon, yɨb chɨnop adek awl alaŋ mɨdeŋ agɨl nepal agak. Tap awl ñɨbal ñɨn ak abe, binɨb wɨdɨn mɨdup adek ak besɨgon, chɨnop nɨgel, yɨb chɨnop adek awl alaŋ mɨdeŋ agɨl nepal agak. \v 40 Pen bin kaŋɨl kal tap kɨlop okok si dɨpal agak. Gos kɨli ak yepɨs agɨl, binɨb wɨdɨn mɨdup adek ak mɨdɨl palawl yɨbɨl God nop agnepal agak. Gɨpal anɨb ak, kɨlop gɨ tɨmel yɨbɨl gek yul awl yɨbɨl dɨnɨgabal agak. \s Bin kaŋɨl olap God nop mani ñak \r (Luk 21.1-4) \p \v 41 \x - \xo 12.41 \xo*\xt 2 Kin 12.9\xt*\x* Pen Jisas God agnɨgep kal awl ak, God nop mani ñelɨgɨpal wulep sɨŋak besɨg mɨdɨl nɨgak, binɨb kuŋay yɨbɨl mani dap ñɨlak. Binɨb mani kuŋay yek okok abe, mani kuŋay yɨbɨl dap ñɨlak. \v 42 Pen bin kaŋɨl mani ma yek olap, mani nɨkɨm sek sɨkol omɨŋal dap ñak. \v 43-44 \x - \xo 12.43 \xo*\xt 2 Ko 8.12\xt*\x* Jisas anɨb ak nɨŋɨd, bɨne okok kɨlop agek apelak agak, Nɨbop nɨŋɨd yɨbɨl agebin agak. Binɨb mani kuŋay mɨdeb okok, mani kɨli ogɨnap sek dap God nop ñɨbal agak. Pen bin kaŋɨl awl, mani ne won omɨŋal mɨdeb anep dap ñub agak. Ne tap taw ñɨŋɨnɨmuŋ olap ma mɨdeb agak. Anɨb ak God nɨgek, binɨb ogɨnap sɨkol ñɨbal, bin kaŋɨl ak awl yɨbɨl ñub agak. \c 13 \s God agnɨgep kal awl ak tɨmel gɨnɨgab \r (Matyu 24.1-2, Luk 21.5-6) \p \v 1 Jisas God agnɨgep kal awl kab wali kus gɨl yek ak kelɨgɨl seŋ amnaknɨŋ, bɨne olap nop agak, Tisa, kab tap awl teplep okok dɨl, kal anɨb okok kɨl tep gɨlak awl nɨgan agak. \v 2 \x - \xo 13.2 \xo*\xt Luk 19.44\xt*\x* Agek Jisas agak, Nad kab kal awl anɨb okok nɨge tep gek ageban agak? Kɨdek kal anɨb okok gɨ tɨmel gel, kab olap kab olap adek ak ma yenɨgab, pɨsnep pɨpag pakɨl dɨyokɨnɨgabal agak. \s Mɨŋel dɨlɨg koslam yenɨgabal \r (Matyu 24.3-14, Luk 21.7-19) \p \v 3 Jisas anɨb agɨl, amɨl dum Olip besɨgɨl, God agnɨgep kal awl ak mɨdek okdaŋ nɨg mɨdaknɨŋ, Pita, Jon, Jemis, Edlu kɨli nep apjakɨl nop agnɨŋɨd agɨlak, \v 4 Chɨnop agñan agɨlak. Tap agesɨpan okok, ñɨn akal tek gɨnɨgab agɨlak? Pen tay gek nɨŋɨd anɨb agɨnɨgabun, Bɨawl agak ñɨn ak mɨñɨl gɨnɨgeb agɨl nɨgɨnɨgabun agɨlak? \v 5-6 Agel Jisas kɨlop agak, Nɨgtep gɨnɨmɨb agak. Bɨ kuŋay yɨbɨl yepɨs yepɨs agɨl, yɨb yɨp ak dɨlɨg agɨnɨgabal, Yad nep apebin agɨnɨgabal agak. Anɨb agel, binɨb kuŋay yɨbɨl takaw yepɨs anɨb ak nɨgɨnɨgabal ak pen, nɨbi ma nɨgɨnɨmɨb agak. \v 7 Man okok penpen gebal, man okok penpen gebal agenɨgel, gos kuŋay ma nɨgɨnɨmɨb agak. Tap anɨb okok tek gɨnɨgab ak pen, ñɨn kɨdek ak ownɨgeb agɨl gos ak ma nɨgɨnɨmɨb agak. \v 8 \x - \xo 13.8 \xo*\xt 2 Sto 15.6, Ais 19.2, Mat 24.8\xt*\x* Man awl ogɨnap tɨkjakɨl, man awl ogɨnap ayɨp penpen ñagɨnɨgabal agak. Binɨb wakay ogɨnap tɨkjakɨl, binɨb wakay ogɨnap ayɨp penpen ñagɨnɨgabal agak. Pen man okok mɨdupsek monmon dɨl, yuwan awl gɨnɨgab agak. Tap gɨnɨgab anɨb okok, bin ñapay ñɨbosup, wulep mɨdeb agɨl nepal tek nep gɨnɨgab agak. \v 9 Pen nɨgtep gɨl yenɨmɨb agak.\x - \xo 13.9 \xo*\xt Lep 2.10\xt*\x* \x - \xo 13.9-11 \xo*\xt Mat 10.17-20, Luk 12.11-12\xt*\x* Ñɨn ogɨnap nɨbop dad Juda kaunsol yenɨgabal ak amel, kot gɨnɨgabal agak. Ñɨn ogɨnap nɨbop Juda apnan gɨpal kal okok dad amɨl, kul dɨl pakɨnɨgabal agak. Ñɨn ogɨnap nɨbop Jisas bɨne agɨl, dad gapman bɨawl yenɨgabal ak amel, kot gɨnɨgabal agak. Pen dad amnɨgabal tek, takaw tep yad ak gapman bɨawl okok kɨlop agñɨnɨgabɨm agak. \v 10 Pen takaw teplep yad ak agñel, man okok mɨdupsek ned amnɨmuŋ agak. \p \v 11 Pen nɨbop kot gɨnɨg dad amenɨgel, takaw taydɨl agɨnɨgun agɨl, ned gos kuŋay ma nɨgɨnɨmɨb agak. Agɨnɨg gɨpeknɨŋ, God nɨbop gos tep ñek agɨnɨgabɨm agak. Takaw anɨb ak nɨbi ke ma agɨnɨgabɨm, God Kawnan ne ak agɨnɨgab agak. \p \v 12 \x - \xo 13.12 \xo*\xt Mat 10.21\xt*\x* Pen nɨmam ogɨnap tɨkjakɨl, nɨmam ogɨnap kɨlop ñag lɨlaŋ agɨl, dam bɨawl okok kɨlop ñɨnɨgabal agak. Nap okok tɨkjakɨl, ñapay kɨli ke okok kɨlop ñag lɨlaŋ agɨl, dam bɨawl okok kɨlop ñɨnɨgabal agak. Ñapay okok tɨkjakɨl, nonɨm nap sɨkop kɨlop mɨlɨk nɨŋɨd, ñagɨnɨgel agɨl dam ñɨnɨgabal agak. \v 13 \x - \xo 13.13 \xo*\xt Dan 9.27, 11.31, 12.12, Mat 10.22, Jon 15.21\xt*\x* Yɨp yɨl yenɨgabɨm tek nɨŋɨd, nɨbop mɨlɨk nɨgɨnɨgabal ak pen, binɨb an kɨles gɨl yad yɨl yenɨgab, mɨd dad amɨl ñɨn kɨdek ownɨgab ak, God nop tɨg asɨk dɨnɨgab agak. \s Tap tɨmel yɨbɨl gɨnɨgab \r (Matyu 24.15-28, Luk 21.20-24) \p \v 14 \x - \xo 13.14 \xo*\xt Dan 9.27, 11.31, 12.11\xt*\x* Pen Jisas takaw olap agak, Tap tɨmel asɨkep yɨbɨl olap, God agnɨgep kal awl mɨgan ak lel yenɨgab ak nɨgɨnɨgabɨm agak. Nɨgenɨgabɨm ñɨn anɨb ak, binɨb Judiya plopens yenɨgel okok, pɨlɨk dum oklaŋ okok amnɨgel agak. Takaw tɨkebin anɨb awl, nɨgtep gɨnɨmɨb. \v 15 \x - \xo 13.15-16 \xo*\xt Luk 17.31\xt*\x* Pen agak, Binɨb kal adek alaŋ yenɨgel okok, tap dɨnɨg adɨkɨd kal mɨgan ma amnɨgel agak. \v 16 Binɨb wog day okok ajenɨgel okok, chech tap okok dɨnɨg, adɨkɨd kal ma amnɨgel agak. \v 17 \x - \xo 13.17 \xo*\xt Luk 23.29\xt*\x* Ñɨn anɨb ak, bin ñapay kogmeg yenɨgabal okok sek, ñapay tul ñɨnɨgabal okok sek, koslam pɨlɨk amnɨgabal agak. \v 18-19 \x - \xo 13.18-19 \xo*\xt Dan 12.1, Jol 2.2, Lep 7.14\xt*\x* Tap gɨnɨgab anɨb okok, tap tɨmel awl yɨbɨl gɨnɨgab agak. God alwol gɨlak ñɨn ak tɨkɨl, mɨd dad apɨl mɨdobun ñɨn awl, tɨmel awl yɨbɨl anɨb ak tek ma gak, kɨdek abe anɨb ak tek ma gɨnɨgab agak. Anɨb ak tek, God nop agnɨgem, yobup lɨnɨmuŋ ñɨn ak ma gɨnɨmuŋ agak. \v 20 Tap tɨmel awl yɨbɨl anɨb okok gɨ nep yek, binɨb mɨdupsek kum dɨpɨlap agak. Bɨawl pen binɨb ne dɨnɨg aglak okok kɨlop gos nɨŋɨd, tap tɨmel anɨb okok yep won olap nep gɨnɨmuŋ agak. \p \v 21 Pen ñɨn anɨb ak, binɨb ogɨnap nɨbop agɨnɨgabal, Nɨgɨm, Bɨ God nop aglup ak mɨdeb awl akaŋ, Ne mɨdeb adaŋ agenɨgel, nɨŋɨd apal agɨl ma nɨgɨnɨmɨb agak. \v 22 \x - \xo 13.22 \xo*\xt Lo 13.1-3, Lep 13.13\xt*\x* Bɨ ogɨnap apjakɨl agɨnɨgabal, Yad nɨm Bɨ God nop aglup ak akaŋ, Yad nɨm bɨ God gos ñek agñeb olap agɨlɨg, yepɨs yepɨs agɨlɨg, tap mageptek ogɨnap gɨnɨgabal agak. Bɨ anɨb okok, kɨli God binɨb ne aglak okok kɨlop yepɨs agun agɨl, tap anɨb okok anɨgɨl gɨnɨgabal agak. \v 23 Anɨb ak pen, tap tɨtay kɨdek gɨnɨgab ak, nɨbop agen nepɨm ak, nɨgtep gɨlɨg yenɨmɨb agak. \s Bɨ Olap Ñɨne kɨdek adɨkɨd ownɨgab \r (Matyu 24.29-31, Luk 21.25-28) \p \v 24 \x - \xo 13.24 \xo*\xt Ais 13.10, Ese 32.7, Jol 2.10, 2.31, 3.15, Lep 6.12, 8.12\xt*\x* Pen Jisas takaw olap agak, Pen mɨŋel awl anɨb okok gɨ tek daknɨŋ, sub ak gach gɨl, takan ak mɨlek ma gɨnɨgab agak. \v 25 \x - \xo 13.25 \xo*\xt Ais 34.4, Jol 2.10, Lep 6.13\xt*\x* Gap okok wɨsɨp alaŋ nɨb pɨgju yapɨl, tap adekab alaŋ okok, okok nɨb okok nɨb gɨnɨgab agak. \v 26 \x - \xo 13.26 \xo*\xt Dan 7.13, Apo 1.11, 1 Te 4.16, Lep 1.7\xt*\x* Anɨgek, Bɨ Olap Ñɨne, kɨles awl sek mɨlek awl sek dɨl, wɨsɨp bad sek owaknɨŋ, binɨb okok mɨdupsek nop nɨgɨnɨgabal agak. \v 27 \x - \xo 13.27 \xo*\xt Mat 13.41\xt*\x* Pen ensel ne okok agyokek, man ak mɨdupsek am kus gɨl, adekab sek lum awl sek puŋɨlek amnak ak, binɨb God nop aglak okok mɨdupsek dɨ yɨpɨlɨg dap nan gɨnɨgabal agak. \s Mab sɨlup lup ak nɨŋɨd nɨgɨnɨmɨb \r (Matyu 24.32-35, Luk 21.29-33) \p \v 28 Pen Jisas takaw olap agak, Mab sɨlup lup ak nɨŋɨd nɨgɨnɨmɨb agak. Mab okok sɨlup lɨl wos gaknɨŋ, mɨñɨl sub lɨnɨgeb agɨl nepɨm agak. \v 29 Anɨb ak tek, tap anɨb okok agebin ak gaknɨŋ nɨgɨnɨgabɨm, Bɨ Olap Ñɨne ownɨg gɨnɨgab ñɨn ak wulep mɨdeb, kanɨbtub wulep sɨŋak yenɨgab agak. \v 30 Yad nɨbop nɨŋɨd yɨbɨl agebin agak. Binɨb mɨñɨl mɨdebal adek awl ogɨnap yelaknɨŋ, tap anɨb okok mɨdupsek gek nɨŋɨd kɨdek kumnɨgabal agak. \v 31 Adekab sek, lum awl sek kul gɨnɨgab ak pen, takaw yad ak ma kul gɨnɨgab agak. \s Ñɨn akal tap anɨb okok gɨnɨgab ak ma nopun \r (Matyu 24.36-44) \p \v 32 \x - \xo 13.32 \xo*\xt Mat 24.36\xt*\x* Pen Jisas takaw olap agak, Ñɨn akal akaŋ, won akal tap anɨb okok gɨnɨgab ak, binɨb okok ma nepal, ensel God man ne alaŋ mɨdebal okok ma nepal, Ñɨ abe ma nɨgup agak. Nap ne nokom nɨgup agak. \v 33 Anɨb ak nɨm, ñɨn akal tap anɨb okok gɨnɨgab ak ma nepɨm tek, nɨgtep gɨlɨg yenɨmɨb agak. \p \v 34 \x - \xo 13.34 \xo*\xt Mat 25.14, Luk 12.36-38\xt*\x* Tap anɨb okok ñɨn anɨb ak gɨnɨgab ak, bɨawl olap kal ne ak kelɨgɨl wakay olap amnɨgab tek gɨnɨgab agak. Amnɨg, bɨ wog gɨñeb ne okok kɨlop wog adek keke aglɨl, bɨne kanɨbtub kod yenɨgab anop agɨnɨgab, Nɨg yenɨmɨn agɨnɨgab agak. Anɨgek, kal ne kelɨgɨl amnɨgab agak. \v 35 \x - \xo 13.35 \xo*\xt Luk 12.38\xt*\x* Nɨbop anɨb ak tek gɨnɨgab agak. Won akal bɨ kal nap nɨb ak ownɨgab agɨl ma nepɨm tek, nɨgtep gɨl yenɨmɨb agak. Dugep won ak akaŋ, maynab awl ayaŋ akaŋ, yawl takaw agaknɨŋ ownɨgab ak akaŋ, man tɨkɨnɨgeb ak ownɨgab agɨl ma nepɨm agak. \v 36 Nɨgtep gɨl ma yenɨmɨb, kɨn amnɨgabɨm won ak ownɨmuŋ tek lup agak. \v 37 Pen nɨbop nep ma agebin agak. Binɨb okok kɨlop mɨdupsek agebin, nɨgtep yɨbɨl gɨl yenɨmɨb agak. \c 14 \s Juda bɨawl okok, kɨli Jisas nop taydɨl paklɨnɨgun agɨl nɨgɨlak \r (Matyu 26.1-5, Luk 22.1-2, Jon 11.45-53) \p \v 1 \x - \xo 14.1 \xo*\xt Kis 12.1-27, Mak 11.18\xt*\x* Pen Juda ñɨn awl kɨli Pasopa apal ak, bilet ma yɨnɨg tanub ñɨbal ñɨn ak wulep owak. Ñɨn omɨŋal nep mɨdaknɨŋ, bɨ God nop sɨbogep bɨawl okok sek, bɨ kɨli Mosis takaw ñu kɨl tɨkak ak nɨgtep gep okok sek kɨli Jisas nop taydɨl kɨmɨgel chɨchɨk dɨl, dam ñaglun agɨlak. \v 2 Pen gos olap nɨŋɨd agɨlak, Pasopa ñɨn awl anɨgon, binɨb kuŋay yɨbɨl okok nɨŋɨd, chɨnop gɨ tɨmel gɨnɨgabal agɨl kelɨgɨlak. \s Bin olap wel kuy tep owep ak Jisas kɨmɨg nop sogak \r (Matyu 26.6-13, Jon 12.1-8) \p \v 3 \x - \xo 14.3 \xo*\xt Luk 7.37-38\xt*\x* Pen Jisas man sɨkol Betani amɨl, bɨ Saymon kal ak am besɨgɨl tap ñɨŋɨlak. Bɨ anɨb ak, ned soy ladek okok lek, gek suŋ lak. Pen tap ñɨŋɨlaknɨŋ, bin olap wel kuy tep owep mani awl tawpal ak, botol sek dad apɨl, nab ak pɨpagɨl, Jisas nop kɨmɨg alaŋ sogak. \v 4-5 Sogek, bɨ yelak anɨb okok, ogɨnap nɨgel chɨbol kɨlop ak tɨmel gek, kɨli ke agɨlak, Wel anɨb ak tawel, kab mɨdup 300\f + \fr 14.4-5 \fr*\ft Kab mɨdup olap, mɨñɨl tawep tek mɨdeb.\ft*\f* tek dɨpɨnop, binɨb tap ma mɨdeb okok kɨlop ñeb ak pen, taynen anɨgɨl yokɨp sogup agɨlak? Anɨb agɨl, nop ag gɨlak. \p \v 6 Anɨb agelak, Jisas kɨlop agak, Nop kelɨgɨm. Taynen mɨŋel ñebɨm agak. Yɨp gup anɨb ak, gɨtep yɨbɨl gup agak. \v 7 \x - \xo 14.7 \xo*\xt Lo 15.11\xt*\x* Binɨb tap ma mɨdeb okok, kɨli nɨb ayɨp pel yenɨgabɨm tek, tap okok ñɨnɨg ñɨnɨmɨb agak. Yad ayɨp pen, pel ma yonɨgabun agak. \v 8 \x - \xo 14.8 \xo*\xt Jon 19.40\xt*\x* Bin anɨb awl tap ne gep tek ak gup agak. Yad kumen gɨnɨgab tek gup agak. Yɨp ned wel kuy tep owep ak sogek, kɨdek yɨp kamnɨgabal agak. \v 9 Yad nɨbop nɨŋɨd yɨbɨl agebin agak. Takaw teplep ak man okok agñel amnaknɨŋ, bin anɨb ak yɨp gup anɨb ak sek agɨlɨg, nop gos sawl ma gɨnɨgabal agak. \s Judas ne Jisas nop pakep mɨmug nɨgak \r (Matyu 26.14-16, Luk 22.3-6) \p \v 10 Pen Jisas bɨne anep umɨgan olap Judas Yiskaliyot, ne bɨ God nop sɨbogep bɨawl okok kɨlop, Jisas nop chen mɨmug gɨ dad apɨl nɨbop yokɨnɨgayn agɨnɨg amnak. \v 11 Bɨ God nop sɨbogep bɨawl anɨb okok, chen mɨmug anɨb ak nɨŋɨd, tep gek agɨlak, Nep mani ogɨnap ñɨnɨgun agɨlak. Agelak nɨm, Judas ne won akal tek Jisas nop chen gɨ dad amɨl, bɨawl okok kɨlop ñɨnɨgayn agɨl kod yek. \s Jisas bɨne okok ayɨp tap ñɨŋɨlak \r (Matyu 26.17-25, Luk 22.7-14, 22.21-23, Jon 13.21-30) \p \v 12 \x - \xo 14.12 \xo*\xt Kis 12.6, 12.14, 12.20, Mat 26.17, Luk 22.7\xt*\x* Pen bilet ma yɨnɨg tanub ñɨbal ñɨn awl anɨb ak owak. Ñɨn ned owak ñɨn ak, chag sipsip ñɨluk olap God nop tep agɨl pakɨnɨgun agɨl, Jisas bɨne okok nop agɨlak, Pasopa tap nad ayɨp ñɨŋɨnɨgabun okok, wakay akal gɨlɨtep gɨnɨgun agɨlak? \v 13 Agelak, bɨne omɨŋal agyokɨl agak, Ñɨli taun ak amɨl nɨgɨnɨgayl, bɨ olap ñɨg mal dad amenɨgab agak. Nop nebeŋ pakɨl, kɨdek amnɨgayl agak. \v 14 Am kal mɨgan akal amnɨgab ak, bɨ kal nap nɨb anop agnɨŋɨd agɨnɨmil, Tisa agup, Bɨyad okok ayɨp Pasopa tap ñɨŋɨnɨgabun mɨgan akal agup agɨnɨmil agak? \v 15 Agel, ñɨlop dam kal adek alaŋ mɨgan awl olap mɨdɨl, abañ tap okok mɨdupsek mɨdeb mɨgan ak yomnɨgab agak. Yomek, tap ñɨŋɨnɨgabun okok tep anɨb ak gɨlɨtep genɨmil agak. \v 16 Anɨgɨl agyokek, taun ak amɨl Jisas agak tek nep yek nɨm, Pasopa tap ñɨŋɨnɨg gɨlak ak, gɨlɨtep gɨlek. \v 17 Pen dugep won ak, Jisas bɨne anep umɨgan ayɨp amjakɨl, \v 18 \x - \xo 14.18 \xo*\xt Sng 41.9\xt*\x* besɨgɨl tap ñɨbɨlɨg agak, Nɨbop nɨŋɨd yɨbɨl agebin agak. Bɨ chɨn ayɨp tap jɨmñɨl ñɨbobun awl, nokom olap yɨp chen mɨmug gɨnɨgab agak. \p \v 19 Anɨb agek, bɨne okok chɨb gek gos pal lɨlɨg, kɨli nokom nokom anop ageb agɨl agɨlak, Yɨp apan akaŋ agɨlak? \v 20 Agnɨgelak agak, Nɨbi bɨyad anep umɨgan ak, olap anɨgɨnɨgab agak. Bɨ anɨb ak nɨm, tap yad ayɨp dɨ kɨnag mɨgan lɨl ñɨbobul agak. \v 21 Buk Baybol ak bɨlel agɨl tɨkɨlak tek, Bɨ Olap Ñɨne chen gɨ dad amɨl, paklek kumnɨgab agak. Bɨ anɨb ak pen, ne Bɨ Olap Ñɨne nop chen gɨ dad amnɨgab ak, ne tɨtay dɨnɨgab agak. Nonɨm nop ma tɨkɨpɨkop ak, tep yɨbɨl agak. Pen nop tɨkek, yul awl yɨbɨl ak dɨnɨgab agak. \s Jisas bɨne okok kɨlop tap mɨdup sek ñɨg wayn sek ñak \r (Matyu 26.26-30, Luk 22.15-20, 1 Kolin 11.23-25) \p \v 22 Tap ñɨbɨlɨg Jisas tap mɨdup dɨl, God nop tep agɨl, tɨpagɨl bɨne okok kɨlop ñɨlɨg agak, Dɨl ñɨŋɨm agak. Ak mubwak yad agak. \p \v 23 Pen ñɨg wayn kɨnag ak abe dɨl, God nop tep agɨl, bɨne okok kɨlop ñek kɨli mɨdupsek ñɨŋɨlaknɨŋ agak, \v 24 \x - \xo 14.24 \xo*\xt Kis 24.8, Jer 31.31-34, Sek 9.11, 1 Ko 10.16, Hib 9.20\xt*\x* Ñɨg wayn awl nɨm, nɨkɨm yad binɨb kuŋay yɨbɨl, kɨlop nen sogeb tek agak. Nɨkɨm yad sogeb anɨb ak nɨm, binɨb dɨnɨgayn agak takaw ak am wos gɨnɨgab agak. \v 25 Anɨb agɨl agak, Yad nɨbop nɨŋɨd yɨbɨl agebin agak. Mɨñɨl ñɨn awl tɨkɨl ñɨg wayn ma ñɨŋɨnɨgayn agak. Yokɨp yɨbɨl mɨden mɨden, God binɨb dɨl kɨlop kod yenɨgab ñɨn ak ownɨgab agak. Anɨb ñɨn ak, ñɨg wayn koŋɨm ñɨŋɨnɨgayn agak. \v 26 Anɨb agɨl, bɨne okok ayɨp kɨmep olap agɨl, man Olip dum amnɨlak. \s Jisas Pita nop agak, Jisas nop ma nepin agɨnɨgaban agak \r (Matyu 26.31-35, Luk 22.31-34, Jon 13.36-38) \p \v 27 \x - \xo 14.27 \xo*\xt Sek 13.7, Mak 14.50\xt*\x* Pen Jisas agak, Buk Baybol ak tɨkɨl agɨlak, Yad bɨ chag sipsip mukep anop paklen, chag sipsip okok pɨlɨk keke amnɨgabal agɨl tɨkɨlak agak. Anɨb ak, nɨbi mɨdupsek gos yɨp nepɨm ak kelɨgɨl, pɨlɨk amnɨgabɨm agak. \v 28 \x - \xo 14.28 \xo*\xt Mat 28.16, Mak 16.7\xt*\x* Pen yad kumɨl tɨkjakɨl, Galili plopens ned amnɨgayn, nɨbi kɨdek nɨnɨgabɨm agak. \v 29 Agek, Pita pen agak, Bɨ kuŋay yɨbɨl nep kelɨgɨnɨgel tek lup ak pen, yad nep ma kelɨgɨnɨgayn agak. \v 30 Agek, Jisas agak, Yad nep nɨŋɨd agebin, maynab ayaŋ kakaluk suk omɨŋal ma agɨnɨgab won ak agɨnɨgaban, Jisas nop ma nepin agɨl, won omɨŋal nokom agɨnɨgaban agak. \p \v 31 \x - \xo 14.31 \xo*\xt Jon 11.16\xt*\x* Agek, Pita kɨles yɨbɨl gɨl agak, Mel, yad nad ayɨp kumnɨgul ak pen, yad nep ma nepin ma agɨnɨgayn agak. Jisas bɨne mɨdupsek, Pita agak tek nep agɨlak. \s Jisas ne Nap nop agak \r (Matyu 26.36-46, Luk 22.39-46) \p \v 32 \x - \xo 14.32 \xo*\xt Mat 26.36, Jon 18.1\xt*\x* Pen Jisas bɨne okok ayɨp man olap amjakɨlak, yɨb Getsemani apal. Amjakɨl kɨlop agak, Nɨbi sɨŋawl besɨg mɨdem, yad am Bapi nop agin agak. \v 33 Anɨb agɨl, Pita, Jemis, Jon kɨlop poŋɨd amɨl, won anɨb anep chɨbol yul awl yɨbɨl nɨgak. \v 34 \x - \xo 14.34 \xo*\xt Jon 12.27\xt*\x* Pen kɨlop agak, Mɨdupmɨdup yɨp puŋɨl ñeb ak, kumnɨm tek lup agak. Nɨbi awl mɨdɨl, yɨp kod mɨdɨl nɨgtep gɨl yenɨmɨb agak. \v 35 Anɨb agɨl, ne yep wulep anɨb sɨŋak amɨl, apyap kɨnɨl jomulɨk ak lum ayaŋ lɨl, God nop agnɨŋɨd agak, Bapi, kanɨb olap yownɨmuŋ ak, tap yɨp gɨnɨgeb ak ma gɨnɨmuŋ agak. \v 36 \x - \xo 14.36 \xo*\xt Mak 10.38, Jon 6.38, Lom 8.15, Gal 4.6, Hib 5.7\xt*\x* Apa, Bapi, nad Bɨawl mɨdeban tek, tɨtay gɨnɨg, gɨnɨgaban agak. Tap yɨp gɨnɨgeb ak ma gɨnɨmuŋ agak. Pen gos yad nepin tek ma gɨnɨmɨn, gos nak ke nepan adek ak gɨnɨmɨn agak. \p \v 37 Anɨb agɨl, adɨkɨd apɨl nɨgak, bɨne okok pɨsnep kɨnelak. Pen Pita nop agak, Saymon, taynen kɨneban agak? Tapɨn won olap nɨg yenɨmɨn tek ma lup agak? \v 38 \x - \xo 14.38 \xo*\xt Luk 11.4, Lom 7.23, Gal 5.17\xt*\x* Chɨn tap tɨmel ma gɨnɨgun agɨl, God nop agɨlɨg yenɨmɨb agak. Gos nɨbi ak gɨnɨmɨb tek lup ak pen, mubwak anep kɨles ma gup agak. \v 39 Anɨb agɨl, adɨkɨd amɨl, Nap nop ned agak tek, tep ak agak. \v 40 Pen adɨkɨd apɨl nɨgak, wɨsɨn apek pɨsnep kɨn amnɨlak. Nɨŋɨd, kɨlop agak, Nɨbi kɨnebɨm agak? Agek, sɨskol dɨl, pen agɨnɨgel tek ma lak. \p \v 41-42 Pen kɨdek amɨl adɨkɨd apɨl, bɨne okok kɨlop agak, Nɨbop kɨles ma gek kɨn mɨdebɨm akaŋ agak? Tɨkjakem amnun agak. Mɨñɨl tep agak. Won anɨb ak Bɨ Olap Ñɨne nop chen mɨmug gɨ dad amnɨgeb agak. Bɨ yɨp mɨmug nɨgup ak, bɨ tap si tap tɨmel gɨpal okok yɨp ñɨn adek kɨli ak ñɨnɨg, kɨlop poŋɨd apeb awl agak. \s Jisas nop chɨchɨk dɨlak \r (Matyu 26.47-56, Luk 22.47-53, Jon 18.3-12) \p \v 43 Jisas anɨb agaknɨŋ, bɨne anep umɨgan olap Judas apjakak. Pen bɨ God nop sɨbogep bɨawl okok, bɨ kɨli Mosis takaw ñu kɨl tɨkak ak nɨgtep gep okok, Juda bɨawl okok kɨli agɨlak tek, bɨ ogɨnap kɨlop poŋɨd apjakak. Bɨ kuŋay yɨbɨl poŋɨd owak anɨb okok, baynat ogɨnap, kul awl ogɨnap sek dɨl, ne ayɨp owlak. \v 44 Pen wulep wulep gɨlɨg, Judas bɨ chen mɨmug gep ak, ne bɨ anɨb okok kɨlop agak, Bɨ an kaykol gɨnɨgayn anop, chɨchɨk dɨl dad nag lɨnɨmɨb agak. \p \v 45 Pen Jisas yek sɨŋak amjakɨl, won anɨb ak agak, Tisa agak. Anɨb agɨl, nop kaykol gak. \v 46 Anɨgek, bɨ ogɨnap apɨl Jisas nop chɨchɨk dɨl nag lɨlak. \p \v 47 Anɨgɨlaknɨŋ, bɨ olap Jisas yek wulep sɨŋak jakɨl yek, baynat ne ak lɨpɨg dɨl, bɨ God nop sɨbogep bɨawl yɨbɨl ak wog gɨñeb ne olap anop, tɨmud pɨskɨd ak pɨsnep tɨbɨlɨk yokak. \p \v 48 Pen Jisas nop anɨgɨl chɨchɨk delak agak, Yad bɨ tap si dɨl mɨden tek, baynat, kul awl okok sek anɨgɨl dapɨl yɨp chɨchɨk debɨm akaŋ agak? \v 49 \x - \xo 14.49 \xo*\xt Ais 53.7, Luk 19.47, 22.37, Jon 18.20\xt*\x* Pel God agnɨgep kal awl kab wali kus gɨl yek ak amɨl, nɨb ayɨp mɨdɨl, binɨb takaw agñɨbin ak pen, yɨp ma dɨpɨm agak. Pen mɨñɨl gɨnɨgab agɨl, buk Baybol tɨkɨlak tek gebɨm agak. \v 50 \x - \xo 14.50 \xo*\xt Sng 88.8\xt*\x* Pen Jisas nop anɨgɨl dɨlaknɨŋ, bɨne okok nop kelɨgɨl, mɨdupsek pɨlɨk amdɨlak. \p \v 51 Bɨ pɨlaj olap, mɨneyɨl chech pal yɨbɨl yɨmɨl Jisas nop kɨdek gɨl, Jisas nop dad amelak ak kɨdek amek, nop abe chɨchɨk dɨlak ak pen, \v 52 chech pal ne ak kelɨgɨl, day nep pɨlɨk amnak. \s Kɨli Jisas nop bɨawl takaw tɨg asɨkep okok wɨdɨn mɨdup adek sɨŋak dad apɨl agɨlak \r (Matyu 26.57-68, Luk 22.54-55, 22.63-71, Jon 18.13-14, 18.19-24) \p \v 53 Pen kɨli Jisas nop dad bɨ God nop sɨbogep bɨawl yɨbɨl kal ne ak amnɨlak. Dad amelak, bɨ God nop sɨbogep bɨawl okok dɨl, bɨ kɨli Mosis takaw ñu kɨl tɨkak ak nɨgtep gep okok dɨl, Juda bɨawl okok dɨl, kal anɨb ak apnan gɨlak. \v 54 Pen Pita loslos lɨ dad amɨl, bɨ God nop sɨbogep bɨawl yɨbɨl kal ne ak amjakɨl, wali mɨgan ayaŋ amɨl, bɨ kal anɨb ak kod mɨdeb okok ayɨp besɨgɨl, mab mɨŋɨl lɨlɨg yelak. \v 55 Pen bɨ God nop sɨbogep bɨawl okok sek, bɨ Juda bɨawl takaw tɨg asɨkep okok sek, kɨli Jisas gɨ ajolɨgup takaw jɨj olap dɨl nop ñaglun agɨlak ak pen, pɨyow mel nɨgɨlak. \v 56 Bɨ ogɨnap dad apel, kuŋay yɨbɨl yepɨs agɨlak ak pen, takaw anɨb okok, okok nɨb okok nɨb agel, nop chɨgɨnɨmuŋ tek ma lak. \v 57 Pen ogɨnap tɨkjakɨl yepɨs agɨl agɨlak, \v 58 \x - \xo 14.58 \xo*\xt Jon 2.19\xt*\x* Chɨn nɨg mɨdon ne agak, God agnɨgep kal awl ak ñɨn mɨdup dɨl gɨlak awl, tɨbɨlɨk yokɨl, ñɨn omɨŋal nokom mɨdɨl, tep ak gɨnɨgayn agak agɨlak. Ñɨn mɨdup dɨl gɨpal tek ak ma gɨnɨgayn agup agɨlak. \v 59 Pen takaw agɨlak anɨb ak abe, okok nɨb okok nɨb agel, nop chɨgɨnɨmuŋ tek ma lak. \p \v 60 Bɨ God nop sɨbogep bɨawl yɨbɨl ak, ne bɨ nɨg mɨdelak wɨdɨn mɨdup adek sɨŋak tɨkjakɨl, Jisas nop agnɨŋɨd agak, Takaw nep apal ak, pen ma agɨnɨgaban akaŋ agak? \v 61 \x - \xo 14.61 \xo*\xt Ais 53.7, Mak 15.5, Luk 23.9\xt*\x* Agek, Jisas takaw olap pen ma yɨbɨl agek, tep ak agnɨŋɨd agak, Nad Bɨ God nop aglup ak, Bɨawl teplep Ñɨne yɨbɨl mɨdeban akaŋ agak? \v 62 \x - \xo 14.62 \xo*\xt Dan 7.13\xt*\x* Agek, Jisas agak, Yaw, nɨm yad nep agak. Pen Bɨ Olap Ñɨne, ne God bɨ kɨles tɨmel mɨdeb ak ñɨn yɨpɨd kɨd okok ken besɨg mɨdɨl, wɨsɨp adek alaŋ nɨb lum awl apek nɨgɨnɨgabɨm agak. \p \v 63 Anɨb agek, bɨ God nop sɨbogep bɨawl yɨbɨl anɨb ak, taynen God nop agjulɨg anɨb agosup agɨl, chech ne ke tɨb talɨkɨl agak, Taynen bɨ ogɨnap sek kɨlop agon apɨl tap ne gup okok agɨnɨgabal. Mel agak. \v 64 \x - \xo 14.64 \xo*\xt Wkp 24.16, Jon 19.7\xt*\x* Ne God nop agjuwek nɨbi nepɨm, tay gos nɨgebɨm agak? Agek, bɨawl takaw tɨg asɨkep okok mɨdupsek kɨli agɨlak, Anɨgɨl agup tek, nop paklep agɨlak. \v 65 Agɨl, bɨ ogɨnap Jisas nop kɨñuk gɨl, chech bad olap dɨ wɨdɨn nop ak pak yu gɨl, pakɨlɨg agɨlak, Agan, nep an pakeb agɨlak. Anɨb agelak, bɨ kal anɨb ak kod mɨdeb okok kɨli nop dɨl tapɨn nep pakɨlak. \s Pita agak, Yad Jisas nop ma nepin agak \r (Matyu 26.69-75, Luk 22.56-62, Jon 18.15-18, 18.25-27) \p \v 66-67 Pen bin pɨñ, bɨ God nop sɨbogep bɨawl yɨbɨl anop wog gɨñeb olap yek. Pita ne besɨgɨl seŋ sɨŋak mab muŋɨl mɨdaknɨŋ, bin anɨb ak ne apjakɨl, Pita nop nɨŋɨd, nɨŋɨjsek lɨl agak, Nad abe Jisas bɨ Nasalet nɨb ak ayɨp yesɨpan agak. \v 68 Agek, Pita agak, Nak tay ageban. Takaw ageban ak ma nepin agak. Anɨb agɨl, wali mɨgan ak seŋayaŋ amɨl, kanɨbtub bak okok yek, kakaluk suk agak. \v 69 Bin anɨb anep, Pita nop tepayaŋ nɨŋɨd, bɨ jakɨl yelak okok kɨlop agak, Bɨ nɨm awl abe Jisas bɨne olap agak. \v 70 Agek agak, Yad mel agak. \p Tapɨn won olap mɨdɨl, bɨ jakɨl yelak anɨb okok Pita nop tepayaŋ agɨlak, Nɨŋɨd apun, nak abe Galili plopens nɨb ak, bɨ kɨli olap agɨlak. \v 71 Agelak Pita kɨles gɨl agak, God nɨg mɨdeb, yepɨs agen yɨp paklɨnɨmuŋ agak. Nɨŋɨd yɨbɨl apin, bɨ anɨb apɨm ak yad ma nepin agak. \v 72 \x - \xo 14.72 \xo*\xt Mak 14.30\xt*\x* Anɨb agaknɨŋ, kakaluk ak tepayaŋ suk agak. Agek, Pita gos ak nɨgak, Jisas ned agak, Kakaluk omɨŋal suk ma agɨnɨgab won ak agɨnɨgaban, Jisas nop ma nepin agɨl takaw won omɨŋal nokom agɨnɨgaban agak. Takaw ak gos nɨgek, chɨb gek chag awl lak. \c 15 \s Kɨli Jisas nop dad bɨawl Paylat yek ak amnɨlak \r (Matyu 27.1-2, 27.11-14, Luk 23.1-5, Jon 18.28-38) \p \v 1 \x - \xo 15.1 \xo*\xt Luk 22.66\xt*\x* Man tɨkaknɨŋ, bɨ God nop sɨbogep bɨawl okok sek, bɨ kɨli Mosis takaw ñu kɨl tɨkak ak nɨgtep gep okok sek, Juda bɨawl okok sek, bɨ Juda bɨawl takaw tɨg asɨkep okok mɨdupsek, kɨli apnan gɨl yelak. Yelaknɨŋ, takaw ag adek nokom lɨl, Jisas nop nag lɨl, dad gapman bɨawl Paylat yek ak amɨl, Paylat nop ñɨlak. \v 2 \x - \xo 15.2 \xo*\xt Mat 27.11\xt*\x* Ñel, Paylat Jisas nop agnɨgak, Nak Juda bɨnonɨm kɨli ak akaŋ agak? Agek, Jisas agak, Nɨm nak apan ak agak. \p \v 3 Pen bɨ God nop sɨbogep bɨawl okok, kɨli Jisas nop ag gɨl takaw kuŋay agelak, \v 4 Paylat Jisas nop tepayaŋ agnɨgak, Nep takaw kuŋay agebal ak, pen takaw olap ma agɨnɨgaban akaŋ agak? \v 5 \x - \xo 15.5 \xo*\xt Ais 53.7, Mak 14.61\xt*\x* Agek, Jisas takaw ma yɨbɨl agek, Paylat gos pal lak. \s Paylat agak, Jisas nop mab bak alaŋ chɨpɨl pak tɨbɨk lem kumaŋ agak \r (Matyu 27.15-26, Luk 23.13-25, Jon 18.38–19.16) \p \v 6 Pen Juda binɨb ñɨn awl kɨli ak apek nɨŋɨd, bɨ dɨ nag lelɨgɨpal okok, nokom olap nop bɨawl Paylat sap yeb nokom nokom agyokolɨgup. Binbɨ kɨli ke bɨ nag lel yolɨgup ak yɨb nop agel, Paylat nop agyokek amolɨgup. \v 7 Pen ñɨn anɨb ak, bɨ olap yɨb ne Balabas, binɨb ogɨnap dɨl, Lom gapman ayɨp penpen gɨl chɨp ñagɨlak tek, kɨlop dɨ nag lel yelak. \p \v 8 Binɨb okok apnan gɨl, Paylat nop bɨ dɨ nag lep olap pel agnɨgelɨgɨpal tek agnɨgɨlak. \v 9 Agnɨgel pen agak, Juda bɨnonɨm anɨb ak, nɨbop wɨsɨb yokɨnɨm akaŋ agak? \v 10 Ne ke nɨgak, bɨ God nop sɨbogep bɨawl okok, kɨli Jisas nop yokɨp mɨlɨk nɨgɨlak tek dap Paylat nop ñɨlak ak tek ak, anɨgɨl agak. \v 11 \x - \xo 15.11 \xo*\xt Apo 3.13-14\xt*\x* Pen bɨ God nop sɨbogep bɨawl okok, kɨli binɨb okok kɨlop agɨlak, Paylat nop agem, Balabas nop wɨsɨb yokɨl, Jisas nop age yonɨmuŋ agem agɨlak. Agelak, binɨb anɨb okok chɨbol kɨlop ak tɨmel gek, Paylat nop agɨlak, Balabas nop chɨnop wɨsɨb yokɨnɨmɨn agɨlak. \v 12 Anɨb agelak, Paylat kɨlop pen agɨl agak, Bɨ anɨb ak, Juda bɨnonɨm apɨm ak, nop tay gɨnɨm agak? \v 13 Agek, kɨli meg mɨgan dad aplanɨl agɨlak, Nop mab bak alaŋ chɨpɨl pak tɨbɨk lem kumaŋ agɨlak. \v 14 Agelak, Paylat agak, Ne tap tay tɨmel gek, anɨgɨnɨm agak? Agek, kɨli meg mɨgan dad aplanɨl suk awl agɨl agɨlak, Nop mab bak alaŋ chɨpɨl pak tɨbɨk lem kumaŋ agɨlak. \p \v 15 Agɨlak anɨb ak, binɨb okok kɨlop tep gɨnɨmuŋ agɨl, Paylat Balabas nop wɨsɨb yokak. Pen bɨ chɨm kadɨŋ gep ne ogɨnap kɨlop agek, Jisas nop nag kɨles tɨmel dɨl tapɨn nep pakɨl, dam mab bak alaŋ chɨpɨl pak tɨbɨk lɨnɨg amnɨlak. \s Bɨ chɨm kadɨŋ gep okok Jisas nop agjulak \r (Matyu 27.27-31, Jon 19.2-3) \p \v 16 Anɨgek, bɨ chɨm kadɨŋ gep okok Jisas nop dad Lom gapman bɨawl kal ne ak wali mɨgan ak amɨl, bɨ chɨm kadɨŋ gep okok mɨdupsek kɨlop suk agel owlak. \v 17 Apel, chech nɨkɨm palawl gapman bɨawl okok lɨpal tek ak dad apɨl, Jisas nop lɨñɨlak. Lɨñɨl, nag ñuñu sek ogɨnap tɨk dad apɨl, bɨnonɨm poj lɨpal tek olap gɨl, kɨmɨg alaŋ lɨñɨlak. \v 18 Lɨñɨl, anɨb agɨlak, Nad nɨm bɨawl yɨbɨl, Juda bɨnonɨm kɨli ak agɨlak. \p \v 19 Anɨb agɨl, nop kul dɨl kɨmɨg alaŋ kuŋay yɨbɨl pakɨlɨg, kɨñuk gɨñɨlɨg yelak. Yek jɨj sɨŋak kɨgom yɨmɨl, kɨmɨg kuyan gɨl, yepɨs agɨl yɨb nop dad aplanɨlɨg yelak. \v 20 Nop anɨgɨl agjuwɨl, chech nɨkɨm palawl nop lɨñɨlak ak tɨg asɨk dɨl, chech ne ke ak lɨñɨlak. Lɨñɨl, mab bak alaŋ chɨpɨl pak tɨbɨk lɨnɨg poŋɨd amnɨlak. \s Jisas nop mab bak alaŋ chɨpɨl pak tɨbɨk lɨlak \r (Matyu 27.32-44, Luk 23.26-43, Jon 19.17-27) \p \v 21 \x - \xo 15.21 \xo*\xt Lom 16.13\xt*\x* Kɨli nab okok amɨlɨg, bɨ olap Saymon, taun Saylini nɨb ak, okok ajɨl apɨl Jelusalem amnɨg gek, nop nebeŋ pakɨl takaw kɨles agɨl agɨlak, Mab Jisas dad apek ak, nad dad amnoŋ agɨlak. Bɨ Saymon anɨb ak, ñɨne omɨŋal ak, Aleksada ayɨp Lupus ayɨp. \v 22 Pen anɨgɨl amɨl, Jisas nop dad man chɨp kɨmɨg cheg won apal ak, yɨb Golgota ak amjakɨlak. \v 23 Amjakɨl, ñɨg wayn ak sek, mab Mul apal mok ak sek dɨl nop ñɨlak ak pen, ma ñɨŋak. \v 24-25 \x - \xo 15.24 \xo*\xt Sng 22.18\xt*\x* Pen subnab sɨŋ apel owak won ak, nop mab bak alaŋ chɨpɨl pak tɨbɨk lɨlak. Tɨbɨk lɨl, chech nop okok tɨg asɨk dɨl dayday lɨpɨgɨl agɨlak, Mel, sadu tek gɨl dun agɨlak. \p \v 26 Pen mab bog bad olap, Jisas nop chɨpɨl pak tɨbɨk lɨl ak mab bak alaŋ yɨb gɨlɨl agɨlak, Juda bɨnonɨm kɨli ak agɨlak. \v 27-28 \x - \xo 15.27-28 \xo*\xt Ais 53.12\xt*\x* Bɨ tap si dep omɨŋal ak abe mab bak alaŋ chɨpɨl pak tɨbɨk lɨlak. Bɨ omɨŋal ak, olap ñɨn yɨpɨd pɨs ak, olap ñɨn aŋɨd pɨs ak chɨpɨl pak tɨbɨk lɨl, Jisas nop nab ayaŋ pak tɨbɨk lɨl gɨlak. \p \v 29 \x - \xo 15.29 \xo*\xt Sng 22.7, 109.25, Mak 14.58, Jon 2.19\xt*\x* Binɨb okok kɨli aplan apyan gɨlɨg, Jisas nop nɨŋɨd kɨmɨg golmal gɨl, nop agjulɨg agɨlak, Ey. Yad God agnɨgep kal awl ak tɨbɨlɨkɨl, ñɨn omɨŋal nokom tepayaŋ gɨnɨgayn apan ak, \v 30 mab bak alaŋ kelɨgɨl lum ayaŋ owan agɨlak. Mɨñɨl nad ke gɨl koŋɨm amnoŋ agɨlak. \p \v 31 Bɨ God nop sɨbogep bɨawl okok sek, bɨ kɨli Mosis takaw ñu kɨl tɨkak ak nɨgtep gep okok sek, kɨli ke agɨlɨg, abe Jisas nop agjuwɨl agɨlak, Binɨb ogɨnap kɨlop gek koŋɨm abal ak pen, ne ke anɨgɨnɨmuŋ tek ma lup agɨlak. \v 32 Pel ne agup, Yad Bɨ God nop aglup ak, Yislel binɨb bɨnonɨm kɨli mɨdebin agup tek, mɨñɨl nop mab bak alaŋ chɨpɨl pak tɨbɨk lɨpal ak, ke gɨl koŋɨm amek yɨl, chɨn nɨŋɨd nop gos lɨnɨgɨnɨgun agɨlak. Pen bɨ Jisas ayɨp mab bak alaŋ chɨpɨl pak tɨbɨk lɨlak omɨŋal ak, nop abe agjulek. \s Jisas kumak \r (Matyu 27.45-56, Luk 23.44-49, Jon 19.28-30) \p \v 33 \x - \xo 15.33 \xo*\xt Amo 8.9\xt*\x* Subnab awl alaŋ won ak kɨsɨlɨm apɨl, mɨd dad amɨl, sub yɨpɨd gak won ak tepayaŋ pen mɨlek gak. \v 34 \x - \xo 15.34 \xo*\xt Sng 22.1\xt*\x* Pen sub yɨpɨd gak won ak, Jisas suk awl agɨl agak, Eloy, Eloy, lema sabaktani agak. Takaw agak anɨb ak, jɨj ne ak agak, God yad ak, God yad ak, yɨp taynen kelɨgɨpan agak. \v 35 Agek, binɨb wulep anɨb sɨŋak jakɨl yelak okok nɨŋɨd anɨb agɨlak, Nɨgɨm, Yilayja nop suk ageb agɨlak. \p \v 36 \x - \xo 15.36 \xo*\xt Sng 69.21\xt*\x* Pen bɨ olap kasek amɨl, tap olap ñɨg dak tap ak olap dɨl, ñɨg wayn sɨlek ak mɨgan ayaŋ tawak. Tawek amek, Jisas nop yɨmug nɨŋɨd ñen ñɨŋaŋ agɨl, sɨd pal ak dɨl kabes ñagɨl, yek alaŋ ñɨlɨg agak, Chɨn nɨg mɨdon, Yilayja apɨl, nop tɨg asɨk dam lum ayaŋ lɨnɨgab akaŋ agak? \p \v 37 Anɨb agɨl nɨg yelaknɨŋ, Jisas suk awl agɨl kumak. \v 38 \x - \xo 15.38 \xo*\xt Kis 26.31-33\xt*\x* Won anɨb anep, God agnɨgep kal awl ñɨluk mɨgan ayaŋ chech kanɨbtub pɨl gɨlak ak, day alaŋ nɨb lak dam day ayaŋ yokɨl, talɨkɨl pɨspɨs amnak. \p \v 39 Lom bɨ chɨm kadɨŋ gep bɨawl kɨli olap, mab bak nab okok yɨl sɨŋak jak mɨdɨl nɨgak, Jisas anɨgɨl kumak. Anɨgɨl kumek nɨŋɨd, anɨb agak, Nɨŋɨd apal, bɨ anɨb ak God Ñɨne yɨbɨl agak. \p \v 40-41 \x - \xo 15.40-41 \xo*\xt Luk 8.2-3\xt*\x* Pen bin Jisas ayɨp Jelusalem owlak ogɨnap apɨl, gol sɨŋak yelak. Nab kɨli okok, omɨŋal nokom Jisas nop kɨdek gɨlɨg wog ogɨnap gɨñelɨgɨpal, Galili plopens. Maliya omɨŋal. Bin yɨb alog omɨŋal anɨb ak, olap taun Makdala nɨb, olap bɨ Jemis nɨmam kɨdek ayɨp, bɨ Joses ayɨp nonɨm kɨli ak. Bin olap yɨb ne Salome. Bin anɨb okok mɨdupsek nɨg yelaknɨŋ, Jisas kumak. \s Jisas nop kab mɨgan ak kamɨlak \r (Matyu 27.57-61, Luk 23.50-55, Jon 19.38-42) \p \v 42-43 \x - \xo 15.42-43 \xo*\xt Luk 2.25, 2.38\xt*\x* Jisas kumak ñɨn ak, tap dap nan gep ñɨn ak, Juda ñɨn awl ak ownɨg gak. Dugep won ak gɨnɨg gaknɨŋ, bɨ olap ne Jisas nop dam kamnɨg, ma pɨlɨkɨl Paylat yek ak amɨl agnɨgak. Bɨ anɨb ak, man sɨkol Alimateya nɨb owak, yɨb ne ak Josep. Ne Juda bɨawl takaw tɨg asɨkep olap mɨdɨl, bɨ teplep ak yɨb teplep yɨbɨl yolɨgup. Pen God binɨb dɨl kɨlop kod yenɨgab ñɨn ak kod yolɨgup. \v 44 Josep ne Paylat nop agnɨgek, Paylat Jisas won akal kumub agɨl judɨl, Lom bɨ chɨm kadɨŋ gep bɨawl anop agek apek agnɨgak. \v 45 Agnɨgek agak, Mɨneyɨl kumub agak. Anɨb agek, Paylat Josep nop agak, Dam kamnɨmɨn agak. \p \v 46 Agek, Josep chech kayɨg palawl olap tawɨl, Jisas nop tɨg asɨk dad apyapɨl, chech ak dɨ kam sɨlokɨl, dam kab mɨgan tɨdamɨgɨl kɨdeyɨl dɨlak ak kamak. Kamɨl, kab awl olap tɨg mɨmlokek apek, kaw tub ak pɨl gak. \p \v 47 Pen Maliya taun Makdala nɨb ak ayɨp, Maliya Joses nonɨm ayɨp nɨg yɨleknɨŋ nop kamak. \c 16 \s Jisas tɨkjakak \r (Matyu 28.1-8, Luk 24.1-12, Jon 20.1-10) \p \v 1 Juda añɨŋ lep ñɨn awl ak apɨl padɨkek, Maliya taun Makdala nɨb ak, Maliya Jemis nonɨm ak, bin Salome ak, kɨli Jisas wak nop ak wel lɨñɨnɨgun agɨl, am wel kuy tep owep ak taw dap lɨl kɨnɨlak. \p \v 2 Mɨnek Sande ñɨn ak man tɨkak won ak tɨkjakɨl, Jisas nop kamak adaŋ amnɨg saŋɨdɨlak. Nab okok amɨlɨg, sub aplan jakɨnɨg gak won ak, \v 3 kɨli nep agnɨg agnɨg gɨl agɨlak, An chɨnop kab awl kaw tub pɨl gup ak, tɨg mɨmlokel dam gol okok lɨnɨgab agɨlak. \v 4 Anɨb agɨl amjakɨl nɨgɨlak, kab awl yɨbɨl kaw tub pɨl gak anɨb ak, lɨgam gol okok yek. \v 5 Nɨŋɨd, mɨgan ayaŋ amɨl nɨgɨlak, bɨ pɨlaj chech kayɨg palawl yɨmak olap, ñɨn yɨpɨd kɨd okok ken besɨg yek. Nop nɨŋɨd ju dɨlak ak pen, \v 6 kɨlop agak, Ma ju dɨnɨmɨb agak. Jisas bɨ Nasalet nɨb, mab bak alaŋ chɨpɨl pak tɨbɨk lel kumak anop nɨgɨnɨg apebɨm agak. Pen nɨgɨm agak. Tep adek nop kamak awl, ne ma mɨdeb. Mɨneyɨl tɨkjakɨl amub agak. \v 7 \x - \xo 16.7 \xo*\xt Mat 26.32, Mak 14.28\xt*\x* Pen Pita sek, Jisas bɨne ogɨnap sek kɨlop takaw anɨb ak agñɨnɨmɨb agak. Anɨb agɨnɨmɨb, Jisas ne ned tɨkjakɨl Galili plopens am yenɨgab, nɨbi kɨdek amɨl nop nɨgɨnɨgabɨm, bɨlel nɨbop agak tek agɨnɨmɨb agak. \p \v 8 Anɨb agek, seŋ amɨl, jel gek pɨlɨkɨl amnɨlak. Pɨlɨk amɨl, binɨb ogɨnap kɨlop takaw olap ma agɨlak. \s Maliya taun Makdala nɨb ak Jisas nop nɨgak\f + \fr 16.9-20 \fr*\ft Bɨ gos nɨgep ogɨnap, kɨli anɨgɨl gos nɨgɨlak, takaw anɨb ak, ajɨp alaŋ tɨkɨl am ñɨn juwɨl ayɨm, Mak ne ma tɨkak. Bɨ olap ne ke kɨdek tɨkak.\ft*\f* \r (Matyu 28.9-10, Jon 20.11-18) \p \v 9 \x - \xo 16.9 \xo*\xt Luk 8.2\xt*\x* Jisas kumɨl, Sande mɨnek won ak tɨkjakɨl, ned yɨbɨl Maliya taun Makdala nɨb ak, yek sɨŋak mɨseŋ gek nɨgak. Pen bin anɨb anop, ned kɨcheki anep kugul ak abaŋ lek, Jisas ag seŋ yokak. \v 10-11 \x - \xo 16.10 \xo*\xt Luk 24.10\xt*\x* Ne Jisas nop nɨŋɨd, am bɨne okok chɨb gek chaŋ lɨlɨg yelak nab ak, amjakɨl agak, Jisas koŋɨm mɨdeb nop nepin agak. Agek pen, takaw nop ak ma dɨlak. \s Jisas bɨne omɨŋal kanɨb nab okok amɨlɨg nop nɨgɨlek \r (Luk 24.13-35) \p \v 12 Mɨnek olap pen, Jisas bɨne omɨŋal man wakay olap gɨ ajel, Jisas bɨ ak ke tek lɨl apɨl, kanɨb nab ak tepayaŋ mɨseŋ gek nop nɨgɨlek. \v 13 Nɨŋɨd, am bɨne ogɨnap kɨlop agñel, abe nɨŋɨd agebil agɨl ma nɨgɨlak. \s Jisas bɨne okok kɨlop agak, Nɨbi wog anɨgɨl gɨnɨgabɨm agak \r (Matyu 28.16-20, Luk 24.36-49, Jon 20.19-23) \p \v 14 \x - \xo 16.14 \xo*\xt 1 Ko 15.5\xt*\x* Pen mɨnek olap, Jisas bɨne anep agɨp ak tap ñɨŋɨlaknɨŋ nab sɨŋak tepayaŋ mɨseŋ lɨl, kɨlop ag gɨlɨg agak, Nɨbi yɨp ma gos lɨnepɨm agak. Chɨbol nɨbop ak ma asɨkup agak. Tɨkjakɨpin binɨb ogɨnap mɨseŋ nɨŋɨd agel, taynen bɨ anop nɨŋɨd tɨkjakup agɨl gos ak ma nepɨm agak? \p \v 15 \x - \xo 16.15 \xo*\xt Mat 28.19, Apo 1.8, Kol 1.23\xt*\x* Anɨb agɨl kɨlop agak, Takaw teplep yad ak dad man okok mɨdupsek amɨl, binɨb okok mɨdupsek agñɨnɨmɨb agak. \v 16 \x - \xo 16.16 \xo*\xt Jon 3.18, 3.36, 12.48, Apo 2.38, Lom 10.9, 1 Pi 3.21\xt*\x* Agñem, binɨb an yɨp gos lɨnɨŋɨd, ñɨg pakñenɨgab ak, God nop tɨg asɨk dɨnɨgab agak. Pen binɨb an yɨp gos ma lɨnɨgenɨgab ak, God nop ag gɨl, yul awl ak ñɨnɨgab agak. \p \v 17 \x - \xo 16.17 \xo*\xt Apo 2.4, 5.16, 8.7, 10.46, 1 Ko 12.10, 12.28\xt*\x* Binɨb yɨp gos lɨnɨgɨnɨgabal okok, tap mageptek ogɨnap gɨnɨgabal agak. Yad ayɨp mɨdɨl, binɨb kɨcheki abaŋ lɨnɨgab okok kɨlop, ag seŋ yokɨnɨgabal agak. Takaw yɨbɨl kɨli ak mɨdaknɨŋ, takaw kɨdeyɨl olap ke yɨbɨl agɨnɨgabal agak. \v 18 \x - \xo 16.18 \xo*\xt Luk 10.19, Apo 5.15-16, 28.3-9, Jem 5.14-15\xt*\x* Yoy salaw tap binɨb suwup okok dɨnɨgel, kɨlop gɨ tɨmel ma gɨnɨgab agak. Tap tɨmel ñɨbɨl kubal tek, ñɨbɨl ak ma kumnɨgabal agak. Pen binɨb tap gɨnɨgab okok kɨlop, ñɨn mɨdup dɨnɨgel suŋ lɨnɨgab agak. \s God Jisas nop dad man ne alaŋ amnak \r (Luk 24.50-53, Aposel 1.9-11) \p \v 19 \x - \xo 16.19 \xo*\xt Sng 110.1, Apo 1.2-3, 1.9-11, 2.33-34, 7.55\xt*\x* Pen Bɨawl Jisas takaw anɨb ak kɨlop agjuwaknɨŋ, God nop dad man ne alaŋ amnak. Dad amek, ñɨn yɨpɨd kɨd ak besɨgɨl mɨdeb. \p \v 20 \x - \xo 16.20 \xo*\xt Apo 5.12, 14.3, 1 Ko 2.4-5, Hib 2.3-4\xt*\x* Pen bɨne okok takaw teplep ak man okok kɨd kɨd agñel amnak. Amnaknɨŋ, Bɨawl ak ne takaw anɨb ak binɨb okok nɨŋɨd agebal agɨl, bɨne okok kɨlop kod mɨdaknɨŋ, tap mageptek okok gelɨgɨpal.