\id JAS TAY NT Hayward September 3 2012 \ide UTF-8 \h Jemis \toc1 Jemis Mɨj Tɨkak \toc2 Jemis \toc3 Jem \mt1 JEMIS \mt2 Jemis Mɨj Tɨkak \c 1 \p \v 1 \x - \xo 1.1 \xo*\xt Mat 13.55, Mak 6.3, Apo 15.13, Gal 1.19, 1 Pi 1.1\xt*\x* Yad Jemis, God ayɨp Bɨawl Jisas Klays ayɨp bɨ wog gɨñeb kɨli mɨdebin. Nɨbi binɨb Yislel jɨj anep umɨgan,\f + \fr 1.1 \fr*\ft Takaw anɨb ak, Yislel binɨb jɨj ak, takaw pal adaŋ lɨl agak. Jemis ne God binɨb ne mɨdupsek lum awl mɨdebal okok kɨlop nɨŋɨd, anɨb agak.\ft*\f* man ke okok ju am mɨdebɨm okok, nɨbop mɨj tɨkebin. Mɨdtep gɨnɨmɨb. \s Mɨŋel owak won ak, God nop agnɨgem nɨbop gek, gos yɨpɨd gɨl nɨgep ak dɨnɨmɨb \p \v 2-3 \x - \xo 1.2-3 \xo*\xt Apo 5.41, Lom 5.3-5, Hib 10.34, 1 Pi 1.6-7, 4.13, 4.16\xt*\x* Mam ay yad okok. Nɨb nepɨm, mɨŋel nɨbop owup okok, anɨb okok gos lɨnɨgep nɨbi ak gek, nɨbi kɨles tɨmel gɨl jak mɨdɨl mɨŋel okok dem ameb. Anɨb ak tek, mɨŋel keke apek koslam mɨdebɨm won ak, chɨnop tep gaknɨŋ mɨñmɨñ gɨl yonɨgun agɨl gos nɨgɨnɨmɨb. \v 4 Ak nɨm nɨbi pel kɨles tɨmel gɨl jak mɨdɨl mɨŋel okok dem amnɨmuŋ. Pɨsnep amek, nɨbi God nop chɨg tep gɨl gos nɨgtep gɨl, God binɨb teplep ne yɨbɨl mɨdem tap ne olap ma tek dup. \v 5 \x - \xo 1.5 \xo*\xt 1 Kin 3.9-12, Snd 2.3-6, Jon 15.7, 1 Jo 5.14-15\xt*\x* Nɨbop ogɨnap pen gos tep yɨpɨd gɨl nɨgep ak wulep yapek, God nop agnɨgem nɨbop gos tep yɨpɨd gɨl nɨgep ak ñɨnɨgab. God bɨ binɨb kɨlop dɨtep yɨbɨl gup ak, kɨlop mɨdupsek pel tap kuŋay yɨbɨl monmon ñub. Pen nop agnɨgel, yɨp taynen agnepɨm agɨl, ma kelɨgup. \v 6 \x - \xo 1.6 \xo*\xt Mak 11.24, 1 Ti 2.8\xt*\x* Ak pen, God nop agnɨgɨnɨg, nop gos lɨnɨŋɨd agnɨgɨnɨgel, gos omɨŋal nɨŋɨd ma agnɨgɨnɨgel. Kɨli chɨnop nɨgɨnɨgab akaŋ ma nɨgɨnɨgab agɨl, gos omɨŋal nɨŋɨd agnepal ak, yɨgen dɨl ñɨg solwala pagup tek ak mɨdebal. \v 7-8 \x - \xo 1.7-8 \xo*\xt Jem 4.8\xt*\x* Binɨb anɨb okok tek, gos nɨgtep gɨl ma gel amub. Gos ak gos ak nɨgɨlɨg gel amub ak nɨm, kɨli Bɨawl ak nop agnɨgon, tap okok chɨnop ñɨnɨgab agɨl gos ak nɨgɨnɨgel tek ma lup. Tap olap kɨlop ma ñɨnɨgab. \s Binɨb yɨmgeptek okok sek, binɨb tap kuŋay mɨdeb okok sek takaw ak \p \v 9 \x - \xo 1.9 \xo*\xt Jem 2.5\xt*\x* Pen mam ay yɨmgeptek okok, God kɨlop nɨgek yɨb awl mɨdebal anɨb ak tek, kɨlop tep gaknɨŋ mɨñmɨñ gɨnɨgel. \v 10 \x - \xo 1.10 \xo*\xt Sng 37.2, 90.5-6, 1 Ko 7.31, 1 Pi 1.24, 1 Jo 2.17\xt*\x* Pen mam ay tap kuŋay mɨdeb okok, God kɨlop nɨgek yɨb ma mɨdebal anɨb ak tek, kɨlop tep gaknɨŋ mɨñmɨñ gɨnɨgel.\x - \xo 1.10-11 \xo*\xt Ais 40.6-7\xt*\x* Taynen? Binɨb tap kuŋay yenɨgab okok, nag sum tek lug yownɨgab. \v 11 Chɨn nopun, sub ak lɨm gɨl, adek alaŋ amɨl sɨj tɨmel nɨŋɨd, asɨŋap okok mɨdupsek mɨlep gup. Mɨlep gek, nag sum abe mɨlep gɨl lug yapek, sum teplep ak kul gup. Adek anɨb ak nep, binɨb tap kuŋay yenɨgab okok, wog kɨli gɨ dad amnɨlaknɨŋ kul gɨnɨgabal. \s God ne chɨnop pel dɨtep gɨl, tap si tap tɨmel okok chɨnop ma lɨpɨg dad owup \p \v 12 \x - \xo 1.12 \xo*\xt Snd 3.11-12, 2 Ti 4.8, Hib 12.5, Jem 2.5, 1 Pi 5.4, Lep 2.10\xt*\x* Binɨb kɨlop mɨŋel apek, kɨles tɨmel gɨl jak mɨdɨl mɨŋel okok del amub ak, mɨñmɨñ gɨnɨgel tek lup. Kɨli God nop chɨg tep gel nɨgek nop tep gup ak nɨm, tap teplep yɨbɨl kɨlop ñɨnɨgab. Tap teplep anɨb ak anɨgɨl mɨdeb, kɨli pel pelnep yenɨgabal. Pen binɨb anɨb okok nop mapen lɨpal okok, kɨlop gɨnɨgayn agak tek gɨnɨgab. Anɨb ak tek kɨli mɨñmɨñ gɨnɨgel tek lup. \v 13 Binɨb kɨli chɨn gɨ tɨmel gɨnɨgun agɨl gos ak apek, God chɨnop gos ñek chɨn gos tɨmel nopun agɨl ma agɨnɨgel. Chɨn nopun, God tap tɨmel gɨnɨm agɨl gos ak ownɨmuŋ tek ma yɨbɨl lek, God binɨb kɨlop gos tɨmel anɨb ak tek ma ñɨnɨgab. \v 14 \x - \xo 1.14 \xo*\xt Lom 7.7-10\xt*\x* Binɨb keke pen gos kɨli ke nepal adek ak nɨŋɨd, chɨbol nab ayaŋ ak tɨkjakek kɨlop lɨpɨg dad amek, tap si tap tɨmel gɨnɨg gɨpal. \v 15 \x - \xo 1.15 \xo*\xt Sng 7.14, Lom 5.19-21\xt*\x* Gos kɨli ke nepal anɨb ak kɨlop lɨpɨg dad amek, tap yɨŋ tek yɨmel jakɨl, kɨdɨl am wos gup tek ak tap si tap tɨmel gɨpal. Pen tap si tap tɨmel gɨpal anɨb ak, mɨd mɨd pɨsnep awl gɨl, kɨlop gek kubal. \p \v 16 Mam ay mapen yad okok, gos nɨgtep gɨnɨmɨb, gos yepɨs ak ma dɨnɨmɨb. \v 17 \x - \xo 1.17 \xo*\xt Mal 3.6, Mat 7.11, Jon 3.27, Lom 11.29, 1 Ko 4.7\xt*\x* Tap teplep tɨtay dɨl, tap yɨpɨd gɨl tɨtay dɨpun okok, mɨdupsek God man ne alaŋ nɨb owup. Bapi God ne mɨlek adekab alaŋ gɨlak ak nep, ne tap teplep mɨdupsek chɨnop ñub. Mɨlek adekab alaŋ okok, mɨnek mɨnek amɨl apɨl adɨkɨd ke okok abal. God pen, ne anɨb ak tek ma mɨdeb. Takaw ne agup ak ma kelɨgɨnɨgab, gos olap kɨdek ma nɨgɨnɨgab. \v 18 \x - \xo 1.18 \xo*\xt Jon 1.13, Epe 1.12, Jem 2.3, 1 Pi 1.23, Lep 14.4\xt*\x* Gos ne ke nɨŋɨd chɨnop gek, takaw nɨŋɨd yɨbɨl ne ak nɨŋɨd donok nɨm, ñapay tep ne mɨdobun. Ne anɨgek, chɨn tap malep ned mɨdup mɨñmɨñ gɨlɨg pɨpag gɨpal tek ak mɨdobun. Chɨn ned mɨdobun, tap ne gɨlak okok muk chɨn okok mɨdeb. \s God takaw ne ak nɨŋɨd kɨdek gɨnɨgun \p \v 19 Mam ay mapen yad okok, nɨbi anɨb ak nɨgtep gɨnɨmɨb. Nɨbi nokom nokom mɨdupsek okok, takaw agñɨlaknɨŋ kasek nɨgɨnɨmɨb. Pen takaw agɨnɨg, kasek ma agɨnɨmɨb. Pen kasek mɨlɨk ma nɨgɨnɨmɨb. \v 20 \x - \xo 1.20 \xo*\xt Snd 10.19, 17.27, Sav 5.1-2, 7.9\xt*\x* Chɨn nopun, binɨb mɨlɨk nepal okok, kɨli God agak tek kɨdek gɨnɨgel tek ma lup. \v 21 \x - \xo 1.21 \xo*\xt 1 Ko 15.2, Kol 3.8, Hib 2.3, 1 Pi 1.9, 2.1\xt*\x* Anɨb ak tek, tap tɨmel gɨl gach mɨdebɨm ak sek, tap si tap tɨmel gɨnɨgun agɨl gos nepɨm ak sek, mɨdupsek kelɨgɨl dɨyokɨnɨmɨb. Dɨyokɨl, binɨb tam okok tek mɨdɨl, takaw God gos nɨbi nab ayaŋ yɨmub ak dɨnɨmɨb. Takaw anɨb ak nɨbop gɨnɨmuŋ tek lek, God nɨbop tɨg asɨk dɨnɨgab. \p \v 22 \x - \xo 1.22 \xo*\xt Mat 7.21, 7.26, Luk 6.46, Lom 2.13, 1 Jo 3.7\xt*\x* Pen takaw dɨpɨm anɨb ak tɨmud ak nep pak ma nɨgɨnɨmɨb. Ak yepɨs gɨpɨm. Agup nep tek kɨdek gɨnɨmɨb. \v 23 \x - \xo 1.23 \xo*\xt Luk 6.47, Jem 2.14\xt*\x* Pen binɨb takaw ne tɨmud ak nep pak nɨŋɨd, agup tek kɨdek ma gɨpal okok, kɨli binɨb jomulɨk ñɨg kawnan pag nepal tek ak gɨpal. \v 24 Ñɨg kawnan pag nɨŋɨd, jomulɨk kɨli ke tay tek mɨdeb agɨl nɨgtep gɨpal ak pen, kelɨg amɨl kasek sawl gɨpal. Sawl gɨl, taydɨl tek mɨdeb agɨl ma nepal. \v 25 \x - \xo 1.25 \xo*\xt Jon 13.17, Lom 8.2, 2 Ko 3.18, Jem 2.12\xt*\x* God takaw teplep yɨbɨl ak chɨnop gek, tap si tap tɨmel gep ak kelɨgɨl koŋɨm amobun. Pen binɨb takaw anɨb ak nɨgtep gɨnɨgun agɨl, nɨgɨlɨg yɨbɨl gel ameb okok, God kɨlop kod yek, tɨtay gɨnɨgabal ak am tep gɨnɨgab. Kɨli tɨmud ak nep pak nɨŋɨd sawl ma gɨl, agup nep tek kɨdek gɨpal. \p \v 26 \x - \xo 1.26 \xo*\xt Sng 34.13, 39.1, 141.3, 1 Pi 3.10\xt*\x* Binɨb ogɨnap, kɨli God nop kɨdek gɨl, nop kɨgom yɨmɨl agnɨgep anɨb ak yɨpɨd gɨl yɨbɨl gɨpun agɨl gos nepal. Kɨli pen joŋɨb kɨli ak nɨgtep gɨl ma agɨl nɨm, yepɨs agɨlɨg ke nep gɨlɨg mɨdebal. Binɨb anɨb okok, kɨli God nop kɨdek gɨl nop kɨgom yɨmɨl agnɨgep anɨb ak, God nɨgek tap yokɨp tek lup. \v 27 \x - \xo 1.27 \xo*\xt Ais 1.16-17, 58.6-7, Mat 25.36, Lom 12.2, 1 Jo 5.18\xt*\x* Pen nɨbi God nop kɨdek gɨl, nop kɨgom yɨmɨl agnɨgep ak yɨpɨd gɨl yɨbɨl gɨlɨg, Bapi God wɨdɨn adek sɨŋak gach sek ma yonɨgun agɨl, anɨgɨnɨmɨb. Ñapay amoñɨluk okok sek, bin kaŋɨl okok sek mɨŋel dɨpal okok, kɨlop amɨl nɨŋɨd dɨtep gɨnɨmɨb. Pen abe, gos binɨb lum awl nepal ak, gos anɨb ak nɨbop gek God wɨdɨn adek sɨŋak gach sek ma yenɨmɨb. \c 2 \s Nɨbi binɨb adɨp adɨp mɨdebal ak nɨŋɨd, gos nɨgtep gɨl kɨlop bɨlok lɨnɨmɨb \p \v 1 \x - \xo 2.1 \xo*\xt Lo 1.17, Snd 24.23, Mat 22.16, Apo 10.34, Jem 2.9\xt*\x* Mam ay yad okok. Nɨbi Bɨawl chɨn tep yɨbɨl ak Jisas Klays nop gos lɨnepɨm tek, binɨb adɨp adɨp mɨdebal ak nɨŋɨd, gos nɨgtep gɨl, kɨlop mɨdupsek adek nokom anɨb ak nep bɨlok lɨnɨmɨb. \v 2 Pen nɨbi God nop gos nɨŋɨd apnan gɨnɨgabɨm won ak, bɨ olap chech teplep lɨl, liŋ gol dɨl gɨlak ogɨnap ñɨn mɨdup ne lɨl apenɨgab. Pen abe bɨ yɨmgeptek olap chech wul lɨl tɨmel gup ak lɨl apenɨgab. \v 3 Anɨgek, tay dɨnɨgabɨm? Bɨ chech teplep lup ak nop nɨŋɨd agɨnɨgabɨm, Owan, besɨgep tep nɨm ak besɨgɨnɨmɨn agɨnɨgabɨm akaŋ? Pen bɨ yɨmgeptek ak nop nɨŋɨd agɨnɨgabɨm, Nad am gol okok jakɨl nep mɨdɨl akaŋ, lum awl tob agen yad okok besɨgan agɨnɨgabɨm akaŋ? \v 4 Anɨgenɨgabɨm, yɨpɨd ma gɨnɨgab. Nɨbi gos nɨgtep gɨl, binɨb okok mɨdupsek adek nokom anɨb ak nep ma bɨlok lɨnɨgabɨm. Mel. Nɨbi ke gos tɨmel nɨŋɨd, anɨgɨl binɨb kɨlop bɨlok lɨnɨgabɨm. \p \v 5 \x - \xo 2.5 \xo*\xt Mat 5.3, Jon 7.48, 1 Ko 1.26-28, 1 Ti 6.18, 2 Ti 4.8\xt*\x* Mam ay mapen yad okok, nɨbi nɨgɨm. God binɨb lum awl yɨmgeptek mɨdebal okok kɨlop aglek, kɨli Klays nop gos lɨnɨgel amnɨgab. Pen kɨli abe nop mapen lel nɨŋɨd, ne binɨb dɨl kɨlop kod yenɨgab ñɨn ak, binɨb anɨb okok kɨlop dɨnɨgab. Takaw God ne binɨb anɨb okok kɨlop gɨnɨgayn agɨl aglak anɨb ak, ne gɨnɨgab. \v 6 \x - \xo 2.6 \xo*\xt Apo 13.50, 18.12, 1 Ko 11.22, Jem 5.6\xt*\x* Nɨbi pen binɨb yɨmgeptek okok yɨb kɨlop taw achɨp achɨp gɨpɨm. Nɨgɨm. Binɨb an yɨl nɨbop gɨ tɨmel gel koslam mɨdem, nɨbop damɨl bɨ takaw tɨg asɨkep ak yɨl dad abal? Binɨb tap kuŋay mɨdeb okok nep. \v 7 Pen Klays nop chɨg tep gɨpɨm ak, ne yɨb awl mɨdeb ak pen, binɨb an yɨl yɨb anɨb ak agjupal? Binɨb tap kuŋay mɨdeb okok nep. \p \v 8 \x - \xo 2.8 \xo*\xt Wkp 19.18, Mat 19.19, 22.39, Lom 13.8-9, Gal 5.14\xt*\x* God ne bɨnonɨm chɨn mɨdeb ak, ne takaw kɨles olap agek takaw Mosis ñu kɨl tɨkak ak mɨgan ayaŋ tɨkɨl agak, Nad ke mapen lɨpan tek, binɨb ogɨnap kɨlop abe gɨnɨmɨn agɨl tɨkak. Pen God anɨb agak tek yɨpɨd gɨl kɨdek gɨpɨm ak, tep yɨbɨl gɨpɨm. \v 9 \x - \xo 2.9 \xo*\xt Lo 1.17\xt*\x* Nɨbi pen binɨb adɨp adɨp mɨdebal ak nɨŋɨd, gos nɨgtep gɨl, kɨlop mɨdupsek adek nokom anɨb ak nep ma bɨlok lɨpɨm ak, tap si tap tɨmel gɨpɨm. Takaw Mosis ñu kɨl tɨkak ak nɨbop yomub, nɨbi bɨ takaw tɨbɨlɨkep okok mɨdebɨm. \v 10 \x - \xo 2.10 \xo*\xt Lo 27.26, Mat 5.19, Gal 3.10\xt*\x* Binɨb takaw Mosis ñu kɨl tɨkak ak mɨdupsek nɨg dɨl kɨdek gɨpal ak pen, takaw nokom olap tɨbɨlɨkɨpal ak, God nɨgek takaw mɨdupsek tɨbɨlɨkɨpal. \v 11 \x - \xo 2.11 \xo*\xt Kis 20.13-14, Lo 5.17-18, Lom 13.9\xt*\x* Chɨn nopun, God ne anɨb agak, Binbɨ nɨbi dɨpɨm ak, bin si bɨ si ma gɨnɨmɨn agak. Pen abe agak, Binɨb ma ñaglɨnɨmɨn agak. Anɨb ak bin si bɨ si ma gɨnɨgaban ak pen, binɨb ñaglenɨgaban, nad bɨ takaw Mosis ñu kɨl tɨkak tɨbɨlɨkep ak mɨdeban. \v 12 \x - \xo 2.12 \xo*\xt Gal 6.2, Jem 1.25-26, 1 Pi 2.16\xt*\x* Anɨb ak takaw tɨtay agnɨg akaŋ, tap tɨtay gɨnɨg, gos anɨb ak nɨgɨnɨmɨb. God takaw teplep yɨbɨl ak nɨbop gek, tap si tap tɨmel gep ak kelɨgɨl koŋɨm amebɨm ak, God takaw anɨb ak nɨŋɨd, nɨbop tɨg asɨk bɨlokɨnɨgab. Anɨgɨl gos nɨŋɨd, takaw agɨl tap okok gɨl gɨnɨmɨb. \v 13 \x - \xo 2.13 \xo*\xt Snd 21.13, Mat 5.7, 18.32-35, 25.41-42, 1 Jo 4.17-19\xt*\x* Nɨgɨm. Binɨb kɨli binɨb ogɨnap mapen ma nepal okok, God kɨlop tɨg asɨk bɨlokɨnɨgab ñɨn ak, kɨlop mapen ma nɨgɨnɨgab. Binɨb kɨli pen binɨb ogɨnap mapen nepal okok, God binɨb kɨlop tɨg asɨk bɨlokɨnɨgab ñɨn ak, kɨlop mapen nɨgɨnɨgab. \s Klays nop gos lɨnopun ak pen, gɨtep ma gɨpun ak, gos lɨnopun anɨb ak tap yokɨp \p \v 14 \x - \xo 2.14 \xo*\xt Mat 7.21, 7.26, Jem 1.23\xt*\x* Mam ay yad okok. Bɨ olap ne agup, Yad Klays nop gos lɨnepin agup ak pen, abe gɨtep ma gonɨmuŋ, gos lɨnɨgup ne ak tap yokɨp tek lup. Pen gos lɨnɨgup anɨb ak tek bɨ anɨb ak nop tɨg asɨk dɨnɨmuŋ tek lup akaŋ? Mel yɨbɨl. \v 15 \x - \xo 2.15 \xo*\xt Jop 31.19-20, Luk 3.11, 1 Jo 3.17\xt*\x* Mam ay olap pel chech ma mɨdɨl, tap mɨdup ma mɨdɨl gup ak nɨŋɨd, \v 16 nɨbi nop agɨnɨgabɨm, Nad kɨmɨgel mɨdtep gɨl amnoŋ, chech teplep lɨl, tap mɨdup kuŋay ñɨŋɨnɨmɨn agenɨgabɨm ak pen, tap dam ñɨlɨg mel, takaw anɨb ak nop tɨtay dɨl gɨñɨnɨgab? \v 17 \x - \xo 2.17 \xo*\xt Jem 2.20, 2.26\xt*\x* Adek anɨb ak nep, Klays nop gos lɨnɨgep ak ne ke mɨdɨl, tap gɨtep gep ak ayɨp jɨmñɨl ma mɨdɨl nɨm, Klays nop gos lɨnɨgep anɨb ak kumub tek lup. \p \v 18 \x - \xo 2.18 \xo*\xt Gal 5.6, Jem 3.13\xt*\x* Bɨ olap pen agɨnɨgab, Binɨb ogɨnap Klays nop gos lɨnepal, binɨb ogɨnap tap gɨtep gɨpal agɨnɨgab. Pen takaw agɨnɨgaban anɨb ak, nep pen agɨnɨgayn, Nad Klays nop gos lɨnepan ak pen, tap gɨtep ma ge nɨm, nad Klays nop gos lɨnepan ak tɨtay dɨl nɨgɨnɨgayn agɨnɨgayn? Yad pen tap gɨtep gen, nad nɨgɨnɨgaban, Klays nop gos lɨnepin. \v 19 \x - \xo 2.19 \xo*\xt Mat 8.29, Luk 4.34, Apo 16.17\xt*\x* Nad God nokom yɨbɨl mɨdeb agɨl, gos nepan ak tep gɨpan. Kɨcheki walɨjpal okok abe, gos anɨb anep nɨŋɨd, pɨlɨkɨl jep dɨpal. \v 20 Nad bɨ sawl sek. Klays nop gos lɨnɨgep ak ne ke mɨdɨl, tap gɨtep gep ak ayɨp jɨmñɨl ma mɨdɨl nɨm, Klays nop gos lɨnɨgep anɨb ak tap yokɨp tek lup. Takaw anɨb ak jɨj ak nɨgɨnɨg mɨdeban akaŋ? Ak nɨgan. \v 21 \x - \xo 2.21 \xo*\xt Stt 22.1-14\xt*\x* Based chɨn Eblaham ne ñɨne Aysak nop dɨl, God nop sɨbogep abañ adek ak lɨl, God nop tap pak sɨbog ñeb tek ñak. Anɨb won ak God ne Eblaham gak ak nɨŋɨd nop gek, ne God bɨ suŋtep ne yek.\f + \fr 2.21 \fr*\ft Kesɨm anɨb ak, buk Stat 22.1-19 nɨgɨnɨmɨn.\ft*\f* \v 22 \x - \xo 2.22 \xo*\xt Hib 11.17-18\xt*\x* Pen anɨb ak abe gos nɨgɨnɨmɨn. Eblaham God nop gos lɨnɨgak abe, gɨtep gak abe jɨmñɨl lak. Jɨmñɨl lek, gɨtep gep ne ak gek, gos lɨnɨgep ne ak tep yɨbɨl kɨles tɨmel gɨl yek. \v 23 \x - \xo 2.23 \xo*\xt Stt 15.6, 2 Sto 20.7, Ais 41.8, Lom 4.3, 4.9, 4.22, Gal 3.6\xt*\x* Agesɨpin anɨb ak, buk Baybol takaw olap tɨkak ak jɨj ak yomub. Tɨkɨl anɨb agak, Eblaham ne God nɨŋɨd agup agɨl, nop gos lɨnɨgak ak nɨm, God agek bɨ suŋtep ne yek agɨl tɨkak. Pen abe God Eblaham nop agak, Bogɨlak yad agak. \v 24 Anɨb ak mɨñɨl nepɨm, binɨb God nop gos lɨnepal ak pen, gɨtep ma gɨpal okok, kɨli binɨb suŋtep yad okok yenɨgel agɨl gos ma nɨgup. Ne pen gɨtep gɨpal ak abe nɨŋɨd, kɨlop gek kɨli bɨ suŋtep ne mɨdebal. \p \v 25 \x - \xo 2.25 \xo*\xt Jos 2.1-21, Hib 11.31\xt*\x* Anɨb ak tek nep, bin Layap gak. Ne kanɨbtam bin yolɨgup ak pen, bɨ Yislel omɨŋal kɨli Layap taun ne nɨgɨnɨg apelek, kɨlop dɨtep gɨl agyokek, kɨli pɨlɨk kanɨb adek olap amɨl amnɨlek. God ne Layap gak tek nɨŋɨd nop gek, ne God bin suŋtep ne yek. \v 26 \x - \xo 2.26 \xo*\xt Jem 2.17\xt*\x* Chɨn nopun, binɨb wak nep mɨdɨl, kawnan sek ma mɨdebal ak, kɨm yenɨgel tek ma lup, pɨsnep kubal. Anɨb ak tek nep, binɨb Klays nop gos lɨnopun agɨl gos nepal ak pen, tap gɨtep ma gɨpal ak, kɨli Klays nop gos ma lɨnepal. Gos lɨnepal anɨb ak pɨsnep kumub. \c 3 \s Takaw chɨn ak kod mɨdtep gɨnɨgun \p \v 1 \x - \xo 3.1 \xo*\xt Mat 23.8, 23.14, Luk 6.37, 12.47, 1 Pi 5.3\xt*\x* Mam ay yad okok. Nɨbi kuŋay Klays binɨb ne kɨlop takaw agñɨtep gep wog ak ma gɨnɨmɨb. God ne binɨb kɨlop tɨg asɨk bɨlokɨnɨgab ñɨn ak, chɨn Klays binɨb ne kɨlop takaw agñɨtep gep wog ak gɨpun okok, chɨnop wog gɨpun okok tɨg asɨk tep gɨnɨgab. Anɨb ak nɨbi kuŋay agñɨtep gep wog ak gɨnɨgun agɨl gos ma nɨgɨnɨmɨb. \v 2 \x - \xo 3.2 \xo*\xt 1 Kin 8.46, Snd 20.9, Mat 12.37, 1 Jo 1.8\xt*\x* Chɨn mɨdupsek yɨpɨd ma gup adek okok keke gɨpun. Binɨb olap pen takaw ne kod mɨdtep gɨl, monmon ma agɨl takaw yɨpɨd gɨl nep agup ak, ne binɨb teplep yɨbɨl mɨdeb. Ameb owep ne ak, mubwak ne ak mɨdupsek kod mɨdtep gonɨmuŋ tek lup. \v 3 Chag hos okok awl yɨbɨl ak pen, chɨn tap ayn sɨkol pal olap nag sek tun gɨl, dɨ meg mɨgan ak lɨpun. Lɨl, amnɨg gɨpal okok yɨl lɨpɨgon, gos chɨnop ak kɨdek gɨl abal. \v 4 Sip ñɨg solwala ajeb okok abe gos nɨgɨm. Sip anɨb okok awl yɨbɨl, yɨgen awl apɨl dad amub ak pen, tap ñɨn mɨdup dep ak sɨkol olap ne yɨpɨd gɨl dad amub. Bɨ sip kod mɨdeb ak, tap sɨkol anɨb ak dek, gos ne akal amnɨg gup okok dad amub. \v 5 \x - \xo 3.5 \xo*\xt Sng 12.3, 73.8-9, Snd 12.18, 15.2\xt*\x* Anɨb ak nep yalɨb chɨn ak ne mubwak day sɨkol yɨbɨl olap tek mɨdeb ak pen, takaw kuŋay yɨbɨl agɨl agup, Wog awl yɨbɨl gɨnɨgayn agup. \p Chɨn nopun, tap mɨlep sɨkol bad olap sup ñel, yɨn dad amɨl, be okok mɨdupsek yɨnɨmuŋ tek mɨdeb. \v 6 \x - \xo 3.6 \xo*\xt Snd 16.27, Mat 12.36-37, 15.11, 15.18-19, Mak 7.15, 7.20, 7.23\xt*\x* Pen yalɨb ak abe mab mɨŋɨlaŋ tek mɨdeb. Mubwak day chɨn ak, tɨmel anɨb ak tek olap sek ma mɨdeb. Yalɨb ak ameb owep chɨnop ak mɨdupsek gɨ tɨmel gup. Pen yalɨb ak mubwak mɨdupsek gek, mubwak ak gach mɨdɨl, tap tɨmel gɨl, pel gɨ dad amɨl, yɨn dad amɨl mubwak mɨdupsek yɨnɨmuŋ tek amub. Mab mɨŋɨlaŋ anɨb ak, mab ke yɨneb mɨgan ak nɨb owup. \p \v 7 Binɨb okok kɨli tap okok mɨdupsek dad apɨl mukɨpal. Kɨli sab chag, yawl, yoy, tap be okok mɨdeb okok sek, kubsal, kɨpi tap ñɨg solwala okok mɨdeb okok sek, mɨdupsek dad apɨl mukel, gos nepal. \v 8 \x - \xo 3.8 \xo*\xt Sng 140.3, Lom 3.13\xt*\x* Gos nepal ak pen, yalɨb chɨn ak agon, gos nɨgɨnɨmuŋ tek ma mɨdeb. Mɨnek mɨnek yalɨb ak tɨkjakɨl, takaw tɨmel agup. Kuj tɨmel binɨb kubal tek ak joŋɨb adek chɨn ak mɨdeb. \v 9 \x - \xo 3.9 \xo*\xt Stt 1.26, 5.1, 9.6, 1 Ko 11.7\xt*\x* Yalɨb chɨn ak, Bapi Bɨawl ak yɨb nop ak dad aplanɨbun. Pen abe yalɨb chɨn ak, binɨb ne tek gos nɨŋɨd gɨlak okok, kɨlop agjulɨg kɨli tɨmel gɨlaŋ agɨl kɨlop takaw tɨmel apun. \v 10 Meg mɨgan nokom anɨb ak nep, takaw tep agɨlɨg tɨmel agɨlɨg gɨpun. Mam ay yad okok, taynen anɨgɨnɨgun? Ak tep ma gup, ma gɨnɨgun. \v 11 Ñɨg kɨlam nokom olap juwɨl, ñɨg yɨdek ogɨnap, ñɨg sɨlek ogɨnap owup akaŋ? Mel. \v 12 Pen mam ay yad okok. Mab pik olap mab olip mɨdup pulɨnɨmuŋ tek lup akaŋ? Mel. Nag wayn mɨdup olap mab pik mɨdup pulɨnɨmuŋ tek lup akaŋ? Mel. Anɨb ak nep ñɨg mɨgan sɨlek tek ak, ñɨg kɨm tep malep tek ma lɨnɨgab. \s Gos nɨgep God man ne alaŋ nɨb owup ak, chɨnop gek gɨtep gɨpun \p \v 13 \x - \xo 3.13 \xo*\xt Gal 6.4, Jem 1.21, 2.18\xt*\x* Binɨb nɨbi ogɨnap bɨ gos nɨgep ak mɨdɨl, gos nɨgtep yɨbɨl gɨpal akaŋ? Binbɨ anɨb ak tek yenɨgabal, pel gɨtep gɨl kanɨb tep adek ak amnɨgel. Nɨgtep gɨl, binɨb ayɨp kɨmɨgel mɨdon agɨl, yɨb kɨli ke dad ma aplanɨgel. Gel, binɨb ogɨnap gɨtep gɨpal anɨb ak nɨgɨnɨgabal. \v 14 \x - \xo 3.14 \xo*\xt Lom 2.17, 2.23, 13.13\xt*\x* Pen chɨbol nɨbop ak tɨmel yɨbɨl gɨl, gos nɨbi nab ayaŋ yɨlɨk gek mɨlɨk nɨŋɨd nɨm, yɨb nɨbi ke dad ma aplanɨmɨb. Chɨn binɨb gos nɨgep teplep yɨbɨl mɨdobun agɨl gos nɨŋɨd, mɨñmɨñ ma gɨnɨmɨb. Takaw yepɨs anɨb okok agɨl, takaw yɨpɨl yɨbɨl ak ma taw yu gɨnɨmɨb. \v 15 \x - \xo 3.15 \xo*\xt Plp 3.19, Jem 1.5, 1.17\xt*\x* Gos nɨgep anɨb ak, God man ne alaŋ nɨb ma owup. Mel. Gos nɨgep anɨb ak, tap lum awl yɨl ak, binɨb mubwak gos nab ayaŋ nedil gos ak, kɨcheki gos nɨgep ak. \v 16 \x - \xo 3.16 \xo*\xt 1 Ko 3.3, Gal 5.20\xt*\x* Nɨgɨm. Binɨb chɨbol kɨlop ak tɨmel yɨbɨl gɨl, gos kɨli nab ayaŋ yɨlɨk gek mɨlɨk nepal ak, tɨmel adek ak gɨl monmon gel amek, mɨdtep ma gɨpal. \p \v 17 \x - \xo 3.17 \xo*\xt Lom 12.9, 1 Ko 2.6-7, 1 Pi 1.22, 1 Jo 3.18\xt*\x* Pen gos nɨgep God man ne alaŋ nɨb owup ak, binɨb kɨlop gek anɨgɨpal. Ned ak, kɨli God wɨdɨn adek sɨŋak gach sek ma mɨdɨl tep adek ak gɨpal. Pen kɨli kɨmɨgel mɨdtep gɨl, binɨb kɨlop sayn tep yɨbɨl mɨdɨl, takaw agel nɨŋɨd kɨdek gɨpal. Kɨli binɨb kɨlop mapen nɨŋɨd, dɨtep yɨbɨl gɨpal. Kɨli binɨb adɨp adɨp mɨdebal ak nɨŋɨd, gos nɨgtep gɨl, kɨlop mɨdupsek adek nokom anɨb ak nep bɨlok lɨpal. Kɨli tap tay teplep gɨpal ak yepɨs ma gɨpal. \v 18 \x - \xo 3.18 \xo*\xt Snd 11.18, Ais 32.17, Mat 5.9, Plp 1.11, Hib 12.11\xt*\x* Anɨb ak nɨm, binɨb kɨmɨgel mɨdtep gɨpal okok, kɨli binɨb tap yɨŋ yɨbal tek mɨdebal. Binɨb tap yɨŋ yɨmel, jak awl gɨl, mɨdup teplep pulup. Anɨb ak tek nep binɨb kɨmɨgel mɨdtep gɨpal okok, kɨli anɨgel, binɨb kuŋay yɨbɨl God agak tek kɨdek gɨpal. \c 4 \s Tap lum awl yɨl ak kelɨgɨl, God nop chɨg tep gɨnɨgun \p \v 1 \x - \xo 4.1 \xo*\xt Lom 7.23, Gal 5.17, 1 Pi 2.11\xt*\x* Tap anɨb ak tay nɨbop gek, kabɨyam juwɨl penpen agɨl ag gɨpɨm? Mubwak gos keke nab ayaŋ mɨdɨl, tap anɨb okok gek gos nab nɨbi pi ak penpen pakɨlɨg mɨdebɨm. Nɨŋɨd apin akaŋ? Yaw, nɨŋɨd apin. \v 2 Tap dɨnɨg nepɨm okok, kɨles gɨl gos nepɨm ak pen ma dɨpɨm. Anɨb ak tek binɨb kɨlop paklem kubal. Tap tep okok dɨnɨgun agɨl gos nepɨm ak pen, dɨnɨmɨb tek ma lup. Anɨb ak tek kabɨyam juwɨl penpen agɨl ag gɨpɨm. God nop agnɨŋɨd dɨpɨkep ak pen, nop ma agnepɨm. \v 3 \x - \xo 4.3 \xo*\xt Sng 66.18, Ais 1.15, Mai 3.4, Sek 7.13, 1 Jo 3.22\xt*\x* Pen nop agnepɨm won ak, gos tep nɨŋɨd ma agnepɨm. Wak chɨnop ke tep gaŋ agɨl agnepɨm ak nɨm, apɨm tek ma gup. \p \v 4 \x - \xo 4.4 \xo*\xt Jon 15.19, 17.14, Lom 8.7, Gal 1.10, 1 Jo 2.15\xt*\x* Nɨbi binɨb God nop kelɨgɨl chɨg tep ma gɨpɨm okok, taynen anɨgɨpɨm? Binɨb gos kɨli tap lum awl yɨl yɨbɨl amub okok, kɨli God nop mɨlɨk nɨŋɨd penpen gɨpal. Anɨb ak kɨli gos kɨli tap lum awl yɨl yɨbɨl amnɨmuŋ agɨl gos nepal okok, kɨli God binɨb penpen gep ne okok mɨdebal. Anɨb ak ma nepɨm akaŋ? \v 5 \x - \xo 4.5 \xo*\xt Stt 6.5, Kis 20.3-5, Nam 11.29, Snd 21.10\xt*\x* Adek anɨb ak buk Baybol ak tɨkɨl agak, God ne Kawnan ne ak dɨl, nab chɨnop lek, Kawnan ne ak kɨli God nop chɨg tep gɨl muk okok yenɨgel agɨl, anɨb ak kɨles gɨl gos nɨgup agɨl tɨkak. Nɨbi takaw anɨb ak nɨgem yokɨp tek lup akaŋ? Mel yɨbɨl. \v 6 \x - \xo 4.6 \xo*\xt Sng 138.6, Snd 3.34, Luk 14.11, 1 Pi 5.5\xt*\x* God pen chɨnop yɨmug awl nɨŋɨd gɨtep yɨbɨl gup. Anɨb ak tek, buk Baybol ak tɨkɨl agak, \q1 Binɨb chɨn ke binɨb awl mɨdobun agɨl apal okok, God kɨlop gek apyap pakɨpal agɨl tɨkak. Binɨb pen chɨn bɨ tam okok tek mɨdobun agɨl nepal okok, kɨlop yɨmug nɨŋɨd gɨtep gup agɨl tɨkak. \p \v 7 \x - \xo 4.7 \xo*\xt Epe 4.27, 6.11-12, 1 Pi 5.7\xt*\x* Anɨb ak nɨbi God agak ak nɨŋɨd kɨdek gɨl, nop muk okok yenɨmɨb. Kɨcheki bɨawl ak nop mel agɨl jak kɨles gɨl mɨdem, nɨbop kelɨg pɨlɨk amnɨgab. \v 8 \x - \xo 4.8 \xo*\xt 2 Sto 15.2, Ais 1.16, Sek 1.3, Mal 3.7, Jem 1.8, 1 Jo 3.3\xt*\x* Pen God yɨl amɨl mɨdem, nɨbop apɨl kod yenɨgab. Nɨbi binɨb tap si tap tɨmel gep okok, ñɨn gach gup ñɨg lɨ yokɨpal tek, tap tɨmel mɨdupsek wik yokɨlɨg yenɨmɨb. Pen nɨbi gos omɨŋal nepɨm okok, gos tɨmel nɨbi nab ayaŋ mɨdeb ak kelɨgɨnɨmɨb. \v 9 Chɨb gaknɨŋ chaŋ awl agɨlɨg yenɨmɨb. Yɨmel apɨm ak kelɨgɨl, chaŋ lɨnɨmɨb. Mɨñmɨñ gɨpɨm ak kelɨgɨl, chɨbol yul gaknɨŋ yenɨmɨb. \v 10 \x - \xo 4.10 \xo*\xt Jop 5.11, 22.29, Mat 23.12, 1 Pi 5.6\xt*\x* Chɨn binɨb tep ma mɨdobun agɨl, Bɨawl nɨg mɨdeb tek nop muk okok yenɨmɨb. Anɨgɨl mɨdem, nɨbop dad aplanɨgab. \s Chɨn binɨb ogɨnap kɨlop takaw ma agjunɨgun \p \v 11 \x - \xo 4.11 \xo*\xt Luk 6.37, Lom 2.1, Epe 4.31, 1 Pi 2.1\xt*\x* Mam ay sɨkop, mam ay ogɨnap kɨlop takaw tɨmel agɨl ma agjunɨmɨb. Bɨ olap mam ay kɨlop takaw tɨmel agɨl agjup akaŋ, kɨlop tɨg asɨkɨl ag gup ak, ne takaw Mosis ñu kɨl tɨkak ak abe takaw tɨmel agɨl agjuwɨl, tɨg asɨkɨl ag gup.\f + \fr 4.11 \fr*\ft Bɨ gos nɨgep ogɨnap, kɨli anɨgɨl gos nepal. Jemis ne takaw Mosis ñu kɨl tɨkak ak gos nɨŋɨd, takaw layn 11 mɨdeb ak tɨkup. Takaw Mosis ñu kɨl tɨkak anɨb ak, buk Wok Pris 19.18 nɨgɨnɨmɨn.\ft*\f* Pen nad takaw Mosis ñu kɨl tɨkak ak tɨg asɨkɨl ag gɨpan ak, takaw anɨb ak kɨdek ma gɨl muk okok ma mɨdɨl, yad ke bɨawl tɨg asɨkep mɨdebin agɨl anɨgɨpan. \v 12 \x - \xo 4.12 \xo*\xt Mat 10.28, Lom 2.1, 14.4, 14.13\xt*\x* Pen bɨ nokom takaw binɨb gɨnɨgel ma gɨnɨgel ak agñɨl, bɨ binɨb kɨlop tɨg asɨk bɨlokep ak mɨdeb. Ne nokom binɨb tɨg asɨk dɨnɨmuŋ tek lɨl, abe gɨ tɨmel gɨnɨmuŋ tek lup. Anɨb ak tek nad bɨ an, yad bɨawl mɨdebin agɨl mam ay kɨlop tɨg asɨkɨl ag gɨpan? \s Bɨawl ne chɨnop tap olap yaw agonɨmuŋ, ak chɨn gɨnɨgun \p \v 13 \x - \xo 4.13 \xo*\xt Luk 12.18-20\xt*\x* Pen nɨbi ogɨnap apɨm, Mɨñɨl akaŋ tol tek, taun olap amɨl, anɨb okok sub nokom olap mani wog ak gɨl, mani awl dɨnɨgabun apɨm.\x - \xo 4.13-14 \xo*\xt Snd 27.1\xt*\x* Anɨb apɨm ak, nɨgtep gɨnɨmɨb. \v 14 \x - \xo 4.14 \xo*\xt Sng 39.5, 39.11, 102.3, Jem 1.10, 1 Pi 1.24\xt*\x* Tap tol ownɨgab ak, nɨbi ma nepɨm. Mɨñɨl koŋɨm mɨdebɨm ak pen, koŋɨm mɨdebɨm anɨb ak, wɨsɨp bad sɨkol mɨdeb tek mɨdebɨm. Won ak mɨdeb, won ak kɨmɨgel kul gem amub. \v 15 \x - \xo 4.15 \xo*\xt Apo 18.21, 1 Ko 4.19, Hib 6.3\xt*\x* Gup anɨb ak tek, nɨbi anɨb agɨnɨmɨb, Bɨawl ak ne yaw agenɨgab, chɨn koŋɨm mɨdɨl, wog anɨb anɨb gɨnɨgun agɨl gos nopun ak gɨnɨgabun agɨnɨmɨb. \v 16 Pen mɨñɨl gebɨm ak, yɨb awl dɨpun agɨl yɨb nɨbi ke dad aplanebɨm. Yɨb nɨbi ke dad aplanɨbɨm anɨb ak, tap tɨmel yɨbɨl gɨpɨm. \v 17 \x - \xo 4.17 \xo*\xt Luk 12.47, Jon 9.41, 15.22, Lom 1.20-21, 2.17-18, 2.23\xt*\x* Anɨb ak nɨgtep gɨnɨmɨb. Nɨbi gɨtep gep ak nɨŋɨd anɨgɨnɨgun agɨl nepɨm ak pen, ma gɨpɨm ak, anɨb ak nɨm tap si tap tɨmel gɨpɨm. \c 5 \s Nɨbi binɨb tap kuŋay mɨdeb okok, nɨgtep gɨnɨmɨb \p \v 1 \x - \xo 5.1 \xo*\xt Snd 11.28, Luk 6.24, 1 Ti 6.9\xt*\x* Nɨbi binɨb tap kuŋay yɨbɨl mɨdeb okok, takaw agɨnɨgebin ak nɨgɨm. Chɨn koslam mɨdɨl mɨŋel awl yɨbɨl dɨnɨgobun agɨl, suk awl agɨl chaŋ lɨnɨmɨb. \v 2 \x - \xo 5.2 \xo*\xt Jop 13.28, Jem 2.2\xt*\x* Tap teplep nɨbi kuŋay mɨdeb okok tɨmel gɨl kuyɨg yowup.\x - \xo 5.2-3 \xo*\xt Mat 6.19\xt*\x* Kɨchɨl gɨlobɨd chech tap nɨbi okok su tɨkup. \v 3 Tap gol, tap silpa nɨbi okok mok ñɨŋub. Pen mok ñɨŋub anɨb ak nɨbop gek, tap si tap tɨmel gɨpɨm ak mɨseŋ lek nɨgtep gɨnɨgabal. Pen mok ñɨŋub ak, wak nɨbop mab yɨn sɨbok ameb tek gɨnɨgab. Ñɨn kɨdek ak wulep mɨdeb ak nɨm, tap nɨbi kuŋay yɨbɨl dap nan gebɨm okok, yokɨp yɨbɨl nan gebɨm. \v 4 \x - \xo 5.4 \xo*\xt Lo 24.14-15, Jer 22.13, Mal 3.5\xt*\x* Nɨbi nɨgtep gɨnɨmɨb. Binɨb wog gɨñeb nɨbi okok, kɨli tap wog nɨbi okok pɨpagɨpal. Pɨpagɨpal ak pen, kɨlop takaw yepɨs agɨl, mani kɨlop ñɨtep ma gɨpɨm. Anɨgem, mani anɨb ak God nop suk agɨl agup, Nad bɨawl anɨb okok kɨlop pen gɨ tɨmel gɨnɨmɨn agup. Pen binɨb wog gɨñeb nɨbi anɨb okok kɨli suk agɨl agel, Bɨawl kɨles mɨdupsek dɨ mɨdep ak ne nɨgup. \v 5 \x - \xo 5.5 \xo*\xt Jer 12.3, 25.34, Amo 6.1, 6.4, Luk 16.19, 16.25, 1 Ti 5.6\xt*\x* Pel lum awl mɨdebɨm won ak, tap teplep kuŋay dɨl, wog wali ma gɨl, yokɨp mɨdɨl mɨñmɨñ gɨ ajɨpɨm. Anɨb ak nɨbi chag bulmakaw okok muk tep gɨl, sɨlɨn gek pakñɨbal tek mɨdebɨm okok, won pal ma yenɨgabɨm. \v 6 Nɨbi binɨb suŋtep mɨdebal okok kɨlop tɨg asɨkɨl ag gɨl, paklem kubal. Kɨli pen nɨbop ma ag gɨpal. \s Yɨlɨk ma nɨŋɨd jak kɨles gɨl mɨdɨl, God nop kod yonɨgun \p \v 7 \x - \xo 5.7 \xo*\xt Lo 11.14, Jer 5.24, Hos 6.3, Jol 2.23, Sek 10.1, Luk 21.19\xt*\x* Anɨb ak mam ay sɨkop, yɨlɨk ma nɨŋɨd jak kɨles gɨl mɨdɨl, Bɨawl adɨkɨd ownɨgab ak kod yenɨmɨb. Nɨb nepɨm, binɨb tap wog gɨ yɨmub okok, tap ñɨŋeb tep ak jakɨnɨmuŋ agɨl kod mɨdebal. Yɨlɨk ma nɨŋɨd kod yelaknɨŋ, man pakɨl sub nɨŋɨd, jakek nep ñɨbal tek dɨnɨgabal. \v 8 \x - \xo 5.8 \xo*\xt Lom 13.11-12, Plp 4.5, Hib 10.25, 10.37, 1 Pi 4.7\xt*\x* Nɨbi abe Bɨawl adɨkɨd ownɨgab ak yep wulep mɨdeb agɨl, yɨlɨk ma nɨŋɨd jak kɨles gɨl mɨdɨl, gos sek kod yenɨmɨb. \p \v 9 \x - \xo 5.9 \xo*\xt Mat 24.33, 1 Ko 4.5, Jem 4.11\xt*\x* Mam ay sɨkop, mam ay ogɨnap kɨlop ma ag gɨnɨmɨb. Mel ak, God ne nɨbop tɨg asɨk bɨlokɨnɨmuŋ. Nɨgɨm. Bɨ tɨg asɨkep ak ne wulep apɨl, kanɨbtub jak mɨdeb. \v 10 \x - \xo 5.10 \xo*\xt Mat 5.12, Hib 11.35\xt*\x* Pen mam ay sɨkop. Bɨ God gos ñek agñeb okok kɨli bɨlel mɨdɨl, Bɨawl takaw ne agñɨlak ak, kɨlop gos nɨgɨnɨmɨb. Binɨb ogɨnap bɨ anɨb okok kɨlop gɨ tɨmel gɨlaknɨŋ, mɨŋel awl yɨbɨl delɨgɨpal ak pen, yɨlɨk ma nɨŋɨd jak kɨles gɨl yelak. Adek anɨb ak nep gɨnɨmɨb. \v 11 \x - \xo 5.11 \xo*\xt Kis 34.6, Jop 1.21-22, 2.10, 42.10, Sng 94.12, 103.8, 111.4, Mat 5.10-11\xt*\x* Nɨgɨm. Binɨb anɨb ak tek yɨlɨk ma nɨŋɨd jak kɨles gɨl mɨdebal okok, kɨlop nɨŋɨd apun, Kɨli mɨñmɨñ gɨl mɨdtep gɨpal apun. Pen bɨ Jop bɨlel yolɨgup kesɨm ak, nɨb nepɨm. Nop mɨŋel awl apek, kɨles tɨmel gɨl jak mɨdɨl mɨŋel okok dak. Pen abe nepɨm, Jop ne anɨgak ñɨn ak, Bɨawl ak Jop nop gɨtep yɨbɨl gak. Anɨb ak nɨb nepɨm, Bɨawl ak ne binɨb kɨlop pel chɨb nɨŋɨd dɨtep yɨbɨl gɨl, mapen yɨbɨl nɨgup. \p \v 12 \x - \xo 5.12 \xo*\xt Mat 5.34-37\xt*\x* Pen mam ay yad okok, tap awl yɨbɨl ak anɨgɨl mɨdeb. Nɨbi yad yepɨs ma apin nɨŋɨd yɨbɨl agebin agɨl, takaw anɨgɨl ma agɨnɨmɨb. Nɨbi God man ne alaŋ sek, lum awl sek, tap tɨtay mɨdupsek yomɨl, yad yepɨs ma apin nɨŋɨd yɨbɨl agebin agɨl, takaw anɨgɨl ma agɨnɨmɨb. Nɨbi pen yaw agɨl, yaw nep agɨnɨmɨb. Mel agɨl, mel nep agɨnɨmɨb. Mel ak, God nɨbop tɨg asɨkek takaw awl yɨbɨl dɨnɨgabɨm. \s Chɨn God nop agnɨgon, takaw chɨn ak nɨŋɨd gɨnɨgab \p \v 13 \x - \xo 5.13 \xo*\xt Epe 5.19, Kol 3.16\xt*\x* Binɨb nɨbi ogɨnap kɨlop mɨŋel gɨl, yɨpɨl gup ak, kɨli God nop agnɨgɨnɨgel. Binɨb nɨbi ogɨnap mɨdtep gɨl mɨñmɨñ gɨpal ak, kɨli kɨmep Bɨawl yɨb nop dad aplanub okok agɨnɨgel. \v 14 \x - \xo 5.14 \xo*\xt Mak 6.13, 16.18\xt*\x* Binɨb nɨbi ogɨnap kɨlop tap gup ak, kɨli bɨ Klays binɨb ne okok kɨlop kod mɨdebal okok kɨlop agel ownɨgel. Apɨl, Bɨawl kɨles mɨdeb ak nɨbop gek suŋ lɨnɨmuŋ agɨl, ñɨg kuy tep owep ak kɨlop lɨñɨl, Bɨawl ak nop agnɨgɨnɨgel. \v 15 \x - \xo 5.15 \xo*\xt Ais 33.24, Mat 9.2, Mak 16.18\xt*\x* Pen kɨli Bɨawl nop gos nɨgɨlɨg agnɨgel, Bɨawl ak ne binɨb kɨlop gek suŋ lek, tɨkjakɨnɨgabal. Pen tap si tap tɨmel ogɨnap genɨgel, abe tɨg walɨg gɨyokɨnɨgab. \v 16 \x - \xo 5.16 \xo*\xt Lo 9.18-20, 1 Sml 12.18, 1 Kin 13.6, Sng 34.15, Jon 9.31\xt*\x* Anɨb ak, tap si tap tɨmel gɨpɨm okok, Bɨawl binɨb ne ayɨp penpen agyɨkɨnɨmɨb. Agyɨkɨl, Bɨawl ak chɨnop gɨñɨnɨmuŋ agɨl nop agnɨgɨnɨmɨb. Agnɨgem, ne gek nɨbop suŋ lɨnɨmuŋ. God binɨb suŋtep ne okok kɨli nop agnepal ak, agnepal anɨb ak kɨles tɨmel yɨbɨl yek, ne kɨles gɨl gɨñɨnɨgab. \v 17 \x - \xo 5.17 \xo*\xt 1 Kin 17.1, 18.1, Luk 4.25, Apo 14.15\xt*\x* Bɨ Yilayja,\f + \fr 5.17 \fr*\ft Bɨ Yilayja, ne bɨ God gos ñek agñeb olap bɨlel yolɨgup.\ft*\f* bɨ chɨn mɨdobun tek yek. Ne man ma pakɨnɨgab agɨl, kɨles gɨl God nop agnɨgek, sub omɨŋal nokom, takan anep kagol ak, man ma pakak. \v 18 \x - \xo 5.18 \xo*\xt 1 Kin 18.42-45\xt*\x* Kɨdek pen tepayaŋ God nop agnɨgek, God gek man pakek, tap wog okok jakak. \s Bɨ olap ne okok amub ak, nop agñɨ tep gem, adɨkɨd ownɨmuŋ \p \v 19 \x - \xo 5.19 \xo*\xt Mat 18.15, Gal 6.1\xt*\x* Mam ay yad okok. Bɨ nɨbi olap takaw yɨpɨl yɨbɨl ak kelɨgɨl, ne okok amub, nop agñɨ tep genɨmɨb, adɨkɨd takaw yɨpɨl yɨbɨl ak tepayaŋ donɨmuŋ, \v 20 \x - \xo 5.20 \xo*\xt Sng 51.13, Snd 10.12, Lom 11.14, 1 Ko 9.22, 1 Ti 4.16, 1 Pi 4.8\xt*\x* ak tep yɨbɨl gɨpɨm. Anɨb ak nɨgtep yɨbɨl gɨnɨmɨb. Bɨ olap tap si tap tɨmel gɨl, takaw yɨpɨl yɨbɨl ak kelɨgek, nɨbi amɨl nop agñɨ tep gem adɨkɨd ownɨgab ak, nɨbi bɨ anɨb ak nop tɨg asɨk dɨnɨgabɨm. God tap si tap tɨmel tɨtay gak okok tɨg walɨg gɨyokek, kumɨl pɨsnep ma kumnɨgab.