\id 2CO - shell for translator's use \ide UTF-8 \h 2 Kolin \toc1 Pol Mɨj Kɨdek Ak Kolin Binɨb Kɨlop Tɨkak \toc2 2 Kolin \toc3 2 Ko \mt1 2 KOLIN \mt2 Pol Mɨj Kɨdek Ak Kolin Binɨb Kɨlop Tɨkak \c 1 \p \v 1 \x - \xo 1.1 \xo*\xt Apo 18.1, 1 Ko 1.1\xt*\x* Yad Pol. God yɨp agek, bɨ Klays Jisas takaw nop dad ameb ak mɨdebin. Pen mɨñɨl mam chɨn Timoti ayɨp mɨdɨl, chɨl mɨj anɨb ak ñu kɨl tɨkobul. Tɨkɨl, nɨbi God binɨb ne taun Kolin pelpel apnan gɨpɨm ak ayɨp, binɨb God yɨl ak mɨdupsek Akaya plopens mɨdebal okok ayɨp, nɨbop ñobun. \p \v 2 \x - \xo 1.2 \xo*\xt 1 Ko 1.3\xt*\x* Bapi God chɨn ayɨp Bɨawl Jisas Klays ayɨp, bɨ apɨlmɨŋal anɨb ak nɨbop yɨmug nɨŋɨd gɨtep gel mɨdtep gɨnɨmɨb. \s Pol ne God chɨnop chɨb nɨŋɨd gɨñub agɨl, nop tep agup \p \v 3 \x - \xo 1.3 \xo*\xt Lom 15.5, Epe 1.3, 1 Pi 1.3\xt*\x* Chɨn God yɨb nop dad aplanɨgun. God, ne Bɨawl chɨn Jisas Klays nop God ne mɨdeb, Nap ne mɨdeb. Ne Bapi chɨn mɨdɨl, chɨnop chɨb nɨŋɨd dɨtep gup. Tap tɨmel okok mɨdupsek chɨnop gup ak, God mɨdeb ak ne chɨnop gek gos sek mɨdobun. \v 4 Chɨlop gɨ tɨmel gel mɨŋel dɨpul ak, mɨdupsek ne gek gos sek mɨdobul. Anɨb ak binɨb okok kɨlop gɨ tɨmel gel mɨŋel dɨpal okok, mɨdupsek chɨl gol gos sek mɨdenɨgel tek lup. God gek chɨl gos sek mɨdobul, chɨl pen adɨkɨd binɨb okok kɨlop gol, gos sek mɨdebal. \v 5 \x - \xo 1.5 \xo*\xt Sng 34.19, 94.19, Kol 1.24\xt*\x* Klays nop gɨ tɨmel gel yul awl dek, nop yɨl mɨdobul tek, chɨl abe dɨpul. Anɨb ak tek pen, ne ayɨp nep mɨdobul ak nɨŋɨd gek, gos sek mɨdɨl mɨdtep yɨbɨl gobul. \v 6 Pen chɨlop gɨ tɨmel gel mɨŋel dɨpul ak nɨŋɨd, nɨbop gek gos sek yɨbeknɨŋ nɨbop tɨg asɨk dup. Akaŋ chɨlop gek gos sek mɨdobul ak, nɨbop abe gek gos sek mɨdebɨm. Anɨgek, chɨlop gɨ tɨmel gel yul dɨpul ak, nɨbop abe anɨgɨnɨgel won ak, mɨŋel anɨb okok dɨl kɨles tɨmel gɨl jak yenɨmɨb tek lup. \v 7 \x - \xo 1.7 \xo*\xt Lom 8.17, 2 Ti 2.12\xt*\x* Pen nɨbi God yɨl mɨdɨl jak kɨles gɨl yenɨgabɨm akaŋ agɨl, gos ak nopul. Gos chɨl nopul ak, nɨbi chɨl ayɨp mɨŋel dɨlɨg mɨdobun ak nɨm, nɨbi abe chɨl ayɨp gos sek mɨdobun. \p \v 8 \x - \xo 1.8 \xo*\xt Apo 19.23, 1 Ko 15.32\xt*\x* Pen mam ay sɨkop. Chɨl Esiya plopens mɨdol, chɨlop gɨ tɨmel gel mɨŋel dɨlok ak, chɨl nɨbi gos anɨb ak nɨgtep gɨnɨmɨb agɨl gos nopun. Mɨŋel awl tɨmel yɨbɨl ak dɨl, kɨles chɨn sɨkol mɨdobul agɨl, gos tɨkek apek kumnɨgul tek lak. \v 9 Nɨŋɨd yɨbɨl apun, bɨ takaw bɨlokep olap agup, Bɨ nɨm ak kumnɨmuŋ agup ak, bɨ anɨb ak mɨŋel nod dup ak tek chɨl abe dɨnɨgul agɨl gos nɨgɨlok. Pen chɨlop gak anɨb ak, gos awl yɨbɨl owak ak nɨm, chɨl ke kɨles mɨdobul agɨl ma nɨgɨnɨgul. God ne binɨb kubal okok kɨlop gek tɨkjakɨpal anep, kɨles ne ak dɨl chɨlop kod mɨdaknɨŋ mɨdobul agɨl nɨgɨnɨgul. \v 10 \x - \xo 1.10 \xo*\xt 2 Ti 4.18, 2 Pi 2.9\xt*\x* Tap tɨmel anɨb ak, chɨlop paklɨnɨmuŋ tek lak ak pen, God ne chɨlop dɨl kod yek, tap ak chɨlop gɨnɨmuŋ tek ma lak. Pen kɨdek abe chɨlop gɨnɨmuŋ tek ma lɨnɨgab. Anɨb ak gos sek kod mɨdɨl, anɨgɨl gos nopul, tap tɨmel olap chɨlop gɨnɨgab won ak, God ne chɨlop dɨl kod yek, chɨlop gɨnɨmuŋ tek ma lɨnɨgab. \v 11 Pen nɨbi chɨlop gos nɨgɨlɨg God nop agnɨgɨnɨmɨb. Anɨgem, God ne nɨbi agnepɨm ak sek, binɨb kuŋay agnepal ak sek nɨŋɨd, chɨlop gɨñɨl dɨtep gɨnɨgab. Dɨtep gek, binɨb kuŋay nɨŋɨd God nop tep agɨnɨgabal. \s Pol ne Kolin binɨb okok kɨlop takaw yepɨs ma agup \p \v 12 \x - \xo 1.12 \xo*\xt 1 Ko 1.17, 2.4, 2.13, 2 Ko 2.17, Hib 13.18\xt*\x* Pen tap anɨb ak gos nɨgol chɨlop tep gup. Chɨbol nab chɨl ayaŋ mɨdtep gek gos pal ak teplep won ak nopul, God chɨlop kod mɨdaknɨŋ, yepɨs ma agɨl gɨ tɨmel ma gɨpul. Chɨl binɨb lum awl nab kɨli okok pel gɨtep gol nepal, pen nab nɨbi okok pelpel gɨtep yɨbɨl gol nɨgtep gɨpɨm. Chɨl pen lum awl gos ak dɨl gɨtep ma gɨpul. God chɨlop yɨmug nɨŋɨd gɨtep gɨl gos ñek, tap nɨŋɨd yɨbɨl yɨpɨd gɨl yɨbɨl gɨtep gɨpul. \v 13-14 \x - \xo 1.13-14 \xo*\xt 2 Ko 5.12, Plp 2.16\xt*\x* Pen mɨj nɨbop tɨkɨpul okok, takaw bak okok tek agɨl ma tɨkɨpul. Mɨj tɨkɨpul okok, mɨj pi ak nɨgɨlɨg agñɨl, mɨseŋ yɨbɨl nɨgɨnɨmɨb agɨl tɨkɨpul. Nɨŋɨd apun, takaw tɨkɨpul ogɨnap nɨgtep ma gɨpɨm. Yad pen gos anɨgɨl mɨdeb. Bɨawl chɨn Jisas adɨkɨd ownɨgab ñɨn ak, chɨl nɨbop nɨgol tep gɨnɨgab tek, nɨbi pen chɨlop nɨgem tep gɨnɨgab. Anɨb ak mɨj tɨkɨpul takaw ak mɨdupsek nɨgtep gɨl mɨseŋ nɨgɨnɨgabɨm agɨl gos nopun. \p \v 15-16 \x - \xo 1.15-16 \xo*\xt Apo 19.21, 1 Ko 16.5-6\xt*\x* Yad anɨb okok mɨdupsek nɨŋɨd, gos nɨgtep gɨpin ak nɨm, aglɨl agɨnek, Yad Masedoniya plopens amnɨg, nɨbop ned nɨgɨnɨg am mɨdenɨm agɨnek. Nɨb ayɨp mɨdɨl, kelɨgɨl Masedoniya plopens amɨl kɨli ayɨp mɨdenɨm agɨnek. Pen adɨkɨd apɨl Judiya amnɨg, apɨl nɨbop tepayaŋ nɨgɨlɨg padɨkɨnɨm agɨnek. Anɨgen nɨm, yad ned ap nɨŋɨd amnɨnek kɨdek jɨtep ak ap nɨŋɨd amnɨneknɨŋ, nɨbi yɨp nɨgem tep gɨnɨmuŋ, mɨd dad amɨl, kɨdek yɨp pen dam kanɨb nab ak yokem Judiya amnɨm agɨnek. \v 17 Mɨñɨl pen tay agɨnɨm? Gos anɨb ak nɨŋɨd nɨm, nɨbop takaw puŋɨl agyokɨnek ak pen, kɨdek ma nɨnek. Gɨnek anɨb ak, nɨbi ne takaw aglɨl agak ak, chɨnop yepɨs agak agɨl gos nepɨm akaŋ? Pen bɨ pal ak nop ke tep gup adek ak kɨdek gɨl, gɨnɨgayn gɨnɨgayn agɨl, takaw anep agak agɨl gos nepɨm akaŋ? Yɨp bɨ takaw ñɨg nep pak ajup agɨnɨmɨb tek lup ak pen, \v 18 yad God Bɨawl nɨŋɨd yɨbɨl agup ak yɨl mɨdebin tek, taydɨl takaw yepɨs nɨbop agɨnɨm? Yad yaw agɨl mel ma agɨnɨm. \v 19 \x - \xo 1.19 \xo*\xt Apo 9.20, 18.5\xt*\x* Yad ayɨp, Saylas ayɨp, Timoti ayɨp, chɨn yakam nɨbop God Ñɨne Jisas Klays nop takaw agñɨnok. Pen nɨb nepɨm, Klays ne bɨ takaw ñɨg pakep olap ma mɨdeb. Ne yaw agɨl mel ma agup. Takaw tay agup ak, agup tek nep gup. \v 20 \x - \xo 1.20 \xo*\xt Lom 15.8-9, Lep 3.14\xt*\x* God ne takaw tɨtay aglɨl agak ak, Klays ne nɨm apɨl mɨdupsek gup. Anɨb ak tek, gup anɨb ak nopun ak, nɨŋɨd yɨbɨl agon God yɨb awl yɨbɨl dup. \v 21 \x - \xo 1.21 \xo*\xt 1 Jo 2.20, 2.27\xt*\x* God nokom ne gek, chɨn nɨb ayɨp kab sek Klays nop chɨg tep gɨl jɨmñɨl mɨdobun. Ne nokom aglek, chɨn binɨb ne ke yɨbɨl mɨdobun. \v 22 \x - \xo 1.22 \xo*\xt Lom 8.16-17, 2 Ko 5.5, Epe 1.13-14, 2 Ti 2.19, 1 Jo 2.27, Lep 2.17\xt*\x* Ne nokom chɨnop pɨsnep dɨnɨgab tek Kawnan ne ak agyokek, apɨl chɨnop nab ayaŋ mɨdeb. Anɨgek nɨm, chɨn binɨb ne ke mɨdobun ak nɨŋɨd, chɨnop agak agak tek mɨdupsek gɨnɨgab agɨl nɨgtep gɨpun. \p \v 23 \x - \xo 1.23 \xo*\xt Lom 1.9, 2 Ko 11.31\xt*\x* Pen God ne nɨg mɨdaknɨŋ, yad nɨŋɨd yɨbɨl agebin. Yad nɨbi Kolin kay mɨdebek ak adɨkɨd nɨnɨg genek ak pen, pi ak amɨl takaw awl agen, koslam yenɨmɨb tek lek nɨŋɨd, nɨbop chɨb nɨŋɨd ma nɨnek. \v 24 \x - \xo 1.24 \xo*\xt 1 Pi 5.3\xt*\x* Chɨn bɨawl mɨdɨl, Klays nop gos lɨnɨgep nɨbi ak kod yonɨgun agɨl, gos ma nopun. Mel yɨbɨl. Chɨn nopun, nɨbi Klays nop gos lɨnɨŋɨd, nop chɨgɨl mɨdebɨm. Chɨn pen wog gon nɨbop tep gɨnɨmuŋ agɨl, nɨb ayɨp anɨgɨl wog gɨpun. \c 2 \nb \v 1 \x - \xo 2.1 \xo*\xt 1 Ko 4.21, 2 Ko 12.21\xt*\x* Ak nɨm, gos yad tɨg asɨkɨl, anɨgɨl gos nɨgɨnek, yad amɨl nɨbop gen, tepayaŋ chɨb gonɨmuŋ ak, tep ma gɨnɨgab. Anɨb ak yad nɨbop yɨl ma amnɨnek. \v 2 Pen nɨbop gen chɨb gek, an pen mɨdɨl yɨp genɨgab mɨñmɨñ gɨnɨgayn? Nɨbop gen chɨb gek anɨgɨl mɨdem, binɨb yɨp genɨgab mɨñmɨñ gɨnɨgayn okok ma yenɨgabal. \v 3 Yad nɨbop nɨgen yɨp tep gɨnɨgab binɨb okok mɨdebɨm, ak nɨm amjakɨl nɨgen chɨb gɨnɨgab ak, tep ma gɨnɨgab. Anɨb ak nɨŋɨd nɨm, ned nɨbop mɨj tɨkɨl yokɨnek. Yad nepin, tɨtay gek yɨp tep gup ak, nɨbop mɨdupsek abe tep gup. \v 4 \x - \xo 2.4 \xo*\xt Apo 20.31\xt*\x* Mɨj ned nɨbop tɨkɨnek anɨb ak, mɨdupmɨdup yɨp ak puŋɨl ñɨl lɨlɨg, gos pal lɨlɨg, chaŋ awl lɨlɨg mɨj tɨkɨnek. Pen nɨbop gen chɨb gɨnɨmuŋ agɨl ma tɨkɨnek, nɨbop mapen awl yɨbɨl lɨpin ak nɨgɨnɨmɨb agɨl mɨj tɨkɨnek. \s Nɨbi bɨ tap tɨmel gak anop nɨŋɨd kelɨgɨnɨmɨb \p \v 5 \x - \xo 2.5 \xo*\xt 1 Ko 5.1, Gal 4.12\xt*\x* Pen bɨ olap gek binɨb ogɨnap kɨlop chɨb gup ak, yɨp ma gup, nɨbop gup. Gup anɨb ak, takaw awl kuŋay ma agɨnɨm agɨl gos nepin. Yad pen nepin, ne gek nɨbop mɨdupsek yɨmug sɨkol olap gup. \v 6 Pen nɨbi mɨdupsek tek takaw aglɨl, nop gos tɨmud wukɨlɨg mɨŋel ñɨbɨm ak, mɨñɨl tep, ogɨnap sek ma gɨnɨmɨb. \v 7 Mɨñɨl pen tɨmel gak anɨb ak nɨŋɨd kelɨgɨl, nop takaw tep ak agñem gos sek yonɨmuŋ. Anɨgɨl ma genɨmɨb, chɨb tɨmel gek apyap pakɨnɨmuŋ tek lup. \v 8 Anɨb ak yad nɨbop kɨles gɨl agnɨŋɨd agebin, Nop mapen lɨpun ak agɨnɨmɨb agebin. Anɨb agɨl nop mapen lem, ne nɨgtep gɨnɨmuŋ. \v 9 \x - \xo 2.9 \xo*\xt 2 Ko 7.15, 10.6\xt*\x* Mɨj ned nɨbop tɨkɨl yokɨnek ak, nɨbi takaw yad agɨnek tek nep nɨŋɨd kɨdek gɨnɨmɨb akaŋ mel agɨl, tɨkɨnek. \v 10 Pen nɨbi binɨb ogɨnap tap tay tɨmel gɨpal ak nɨŋɨd kelɨgebɨm ak, yad abe nɨŋɨd kelɨgebin. Pen tap tɨmel gup nɨŋɨd kelɨgɨnɨm olap mɨdonɨmuŋ ak, nɨbop nen agɨl, Klays yɨp nɨg mɨdaknɨŋ nɨŋɨd kelɨgɨpin. \v 11 \x - \xo 2.11 \xo*\xt Luk 22.31\xt*\x* Nɨgɨm. Satan pel gen apyap pakɨnɨgel agɨl nɨgup ak nɨgtep gɨpun. Anɨb ak yad binɨb tap tɨmel gɨpal ak nɨŋɨd kelɨgen, Satan chɨnop yepɨs agek apyap pakɨnɨgun tek ma lup. \s Pol taun Tlowas amjakɨl, bɨ Taytus ma yek nɨŋɨd, gos kuŋay nɨgup \p \v 12 \x - \xo 2.12 \xo*\xt Apo 14.27, 1 Ko 16.9\xt*\x* Pen yad Klays takaw teplep ak Tlowas binɨb kɨlop agñɨnɨg, taun Tlowas amjakɨnek ak, Bɨawl ak yɨp kanɨb yomek, wog ne ak man anɨb ak gɨnɨm tek lak.\x - \xo 2.12-13 \xo*\xt Apo 20.1\xt*\x* \v 13 Yad pen mam Taytus ma nɨgɨnek ak, gos kuŋay nɨŋɨd mɨdtep ma gɨnek. Anɨb ak yad Tlowas binɨb kɨlop nɨbi mɨdem agɨl, kelɨgɨl am Masedoniya plopens apjakɨnek. \s God chɨnop kɨles ñek, kɨles tɨmel yɨbɨl penpen gɨpun tek wog ne gɨtep gɨpun \p \v 14 Pen God, ne Klays ayɨp kɨli apɨlmɨŋal jɨmñɨl chɨnop poŋɨd amel, kɨlop kɨdek gɨl, mɨñmɨñ gɨlɨg takaw agɨlɨg agobun. Anɨb agobun, Kɨli apɨlmɨŋal bɨ mɨlɨk nepal okok ayɨp penpen gɨl, kɨlop pak yuk yokɨpil agobun. Kɨli apɨlmɨŋal anɨgel, binɨb okok mɨdupsek kɨli nɨŋɨd God nop nɨgtep gɨpal. Pen nop gos anɨb ak, tap kuy tep owup ak yɨgen dad apɨl, keke ameb tek mɨdeb. God gup tek anɨb ak nɨŋɨd nɨm, nop tep yɨbɨl apin. \v 15 \x - \xo 2.15 \xo*\xt 1 Ko 1.18, 2 Ko 4.3\xt*\x* Nɨŋɨd apin, chɨn tap kuy tep owep dagɨl ñeb tek ak mɨdon, Klays chɨnop dɨl God nop dagɨl ñub tek gup. Kuy anɨb ak amnaknɨŋ, binɨb God tɨg asɨk dɨ mɨdeb okok sek, binɨb mab ke yɨneb amnɨg gɨ mɨdebal okok sek nepal. \v 16 \x - \xo 2.16 \xo*\xt Luk 2.34, Jon 9.39, 1 Ko 15.10, 2 Ko 3.5-6, 1 Pi 2.7-8\xt*\x* Binɨb mab ke yɨneb amnɨg gɨ mɨdebal okok, kuy nokom anɨb anep nɨŋɨd, ak chɨp kuy tek owup ak, chɨnop gek kumnɨgun tek lup agɨl gos nepal. Binɨb pen God kɨlop tɨg asɨk dɨ mɨdeb okok, kuy anɨb ak nɨŋɨd, ak kuy tep pel mɨdep owup ak, chɨnop gek pelpel yonɨgun tek lup agɨl gos nepal. Pen bɨ an wog anɨb ak tek gɨtep gonɨmuŋ tek lup? Bɨ anɨb ak tek olap ma yɨbɨl mɨdeb. \v 17 \x - \xo 2.17 \xo*\xt 2 Ko 1.12, 4.2, 11.13, 1 Pi 4.11, 2 Pi 2.3\xt*\x* Binɨb kuŋay kɨli God takaw ne agñɨlɨg, mani tap okok dɨnɨgabun agɨl agñɨbal tek, chɨn ma gɨpun. God pen chɨnop agek wog ne gɨl, gos teplep pal ak kɨdek gɨl yɨpɨd gɨl gɨpun. God nɨg mɨdaknɨŋ, Klays nop chɨg tep gɨl mɨdɨl, takaw yɨpɨd gɨl yɨbɨl agñɨbun. \c 3 \s God takaw ag adek nokom lak kɨdeyɨl ak, wog ne anɨb ak gɨpun \p \v 1 \x - \xo 3.1 \xo*\xt Apo 18.27, Lom 16.1, 2 Ko 5.12\xt*\x* Pen takaw agobun anɨb awl agñɨtep gɨpun tek, nɨbop agon chɨnop dɨnɨmɨb agɨl ma agobun. Tɨtay dup? Bɨ ke okok nɨb tek chɨnop ma nɨgem, binɨb ogɨnap kɨlop agɨl mɨj tɨkñel, dap nɨbop ñon chɨnop nepɨkep akaŋ? Binɨb ogɨnap chɨnop ma nɨgel, nɨbop agɨl mɨj tɨkñem, dam kɨlop ñon chɨnop nepɨlap akaŋ? \v 2 \x - \xo 3.2 \xo*\xt 1 Ko 9.2\xt*\x* Mɨj chɨn tek nɨm, nɨbi ke mɨdebɨm. Nɨbi mɨj anɨb ak tek mɨdebɨm ak, mɨj takaw gos chɨn nab ayaŋ ñu kɨl tɨkek, binɨb okok mɨdupsek nɨbop nɨŋɨd nɨm, chɨnop bɨ tay tek ak nɨŋɨd nɨgtep gɨpal. \v 3 \x - \xo 3.3 \xo*\xt Kis 24.12, Jer 31.33, Ese 11.19, 36.26, 1 Ko 3.5, Hib 8.10\xt*\x* Mɨj anɨb ak, Klays ne wog nop gɨñon nɨbi anɨgɨpɨm ak nɨŋɨd, ñu kɨl tɨkup. Pen tap ñu kɨl gep ak dɨl, kab pɨs bad adek ak tɨkɨpal tek ma tɨkup. Ne God Kawnan pel mɨdep ak nop agek, binɨb gos kɨlop nab ayaŋ kɨl tɨkup. Anɨb ak nɨbi mɨj tek mɨdebɨm ak, Klays ne kɨl tɨkɨl mɨseŋ yokup. \p \v 4 \x - \xo 3.4 \xo*\xt 2 Ko 2.16\xt*\x* Chɨn nopun, God ne agek, Klays chɨnop gek wog anɨb ak gɨtep gɨpun. Anɨb ak chɨn anɨb okok mɨdupsek nɨŋɨd, ma pɨlɨkɨl takaw anɨb ak monmon agobun. \v 5 \x - \xo 3.5 \xo*\xt Jon 15.5, 1 Ko 15.10, Plp 2.13\xt*\x* Chɨn ke wog gon amnɨmuŋ tek lup ak agɨl, gos anɨb ak nɨŋɨd ma agobun. Chɨn ke wog anɨb ak gɨnɨgun tek ma lup. God nokom nɨm chɨnop kod mɨdaknɨŋ wog anɨb ak gɨpun. \v 6 \x - \xo 3.6 \xo*\xt Jer 31.31, Jon 6.63, Lom 7.6, 1 Ko 11.25, Gal 3.10, Epe 3.7, Kol 1.25, Hib 8.6-8\xt*\x* Ne nokom abe gek chɨn bɨ wog gɨñeb ne okok mɨdɨl, God takaw ag adek nokom lak kɨdeyɨl ak, wog ne anɨb ak gɨpun. Takaw ag adek nokom lak kɨdeyɨl anɨb ak, takaw kɨles mɨj mɨgan ayaŋ kɨl tɨk lek pel apal ak mel, God Kawnan ne anep anɨb ak lak. Nɨgɨm. Takaw kɨles ak mɨj mɨgan ayaŋ kɨl tɨk lek pel apal ak, binɨb kɨlop gek kubal. God Kawnan ne ak pen, binɨb okok kɨlop gek koŋɨm mɨdɨl pelpel mɨdebal. \p \v 7 \x - \xo 3.7 \xo*\xt Kis 34.1, 34.28-30, Lo 10.1, Lom 7.10\xt*\x* Pen takaw kɨles ak mɨj mɨgan ayaŋ kɨl tɨk lek pel apal anɨb ak, God kab pɨs bad adek ak tɨkak. Tɨkɨlɨg, mɨlek ne awl yɨbɨl ak abe owak. Mɨlek anɨb ak apɨl Mosis nop ñek, jomulɨk ne mɨlek sek yek, Yislel binɨb Mosis nop nɨŋɨjsek lɨnɨgel tek ma lak. Pen mɨlek anɨb ak sɨkol won olap mɨdɨl kul gup. Takaw kɨles ak mɨj mɨgan ayaŋ kɨl tɨk lak ak, binɨb okok kɨlop gek kumnɨlak ak, mɨlek awl yɨbɨl sek owak. \v 8 \x - \xo 3.8 \xo*\xt Gal 3.2, 3.5\xt*\x* Adek anɨb ak nep, God Kawnan ne ak wog geb ak, God mɨlek ne teplep teplep yɨbɨl ak sek geb. God Kawnan ne ak wog awl yɨbɨl teplep yɨbɨl geb, takaw kɨles ak mɨj mɨgan ayaŋ kɨl tɨk lak ak wog yokɨp tek lak. Nɨŋɨd yɨbɨl agobun. \v 9 \x - \xo 3.9 \xo*\xt Lo 27.26, Lom 1.17, 3.21\xt*\x* Takaw kɨles ak, mɨj mɨgan ayaŋ kɨl tɨk lak ak, binɨb kɨlop ag gɨl binɨb pakɨlep agup. Pen takaw kɨles anɨb ak God mɨlek ne sek yek tek, wog koŋɨm ak binɨb kɨlop gek God nɨgek suŋtep mɨdebal wog ak, God mɨlek ne teplep yɨbɨl ak sek mɨdeb. \v 10 \x - \xo 3.10 \xo*\xt Kis 34.29\xt*\x* Takaw kɨles ak mɨj mɨgan ayaŋ kɨl tɨk lak ak wog gak ñɨn anɨb ak, God mɨlek ne sek yek ak pen, God Kawnan wog ne kɨdeyɨl ak mɨlek ne teplep yɨbɨl ak sek mɨdaknɨŋ, ned nɨb ak mɨlek ma mɨdeb tek lup. \v 11 Takaw ned nɨb anɨb ak pel ma yonɨmuŋ ak, God mɨlek ne sek owak. Anɨb ak tek chɨn nopun, wog ne pelpel yenɨgab ak, God mɨlek ne teplep yɨbɨl ak sek owup. \p \v 12 \x - \xo 3.12 \xo*\xt 2 Ko 7.4, Epe 6.19\xt*\x* Anɨb ak God Kawnan wog ne ak nɨŋɨd gos sek kod mɨdɨl, takaw anɨb ak agñɨnɨg ñawl ma dɨl, monmon gɨpun. \v 13 \x - \xo 3.13 \xo*\xt Kis 34.33-35, Lom 10.4, Gal 3.23\xt*\x* Pen Mosis gak tek ma gɨpun. Ñɨn ak jomulɨk ne mɨlek yɨbɨl gɨl, pen yep won olap mɨdɨl, sɨkol gek owaknɨŋ, Yislel binɨb gup anɨb ak nɨŋɨjsek ma lɨnɨgel agɨl, wad bad ak dɨl jomulɨk pak yu gak. \v 14 \x - \xo 3.14 \xo*\xt Ais 6.10, Jon 12.40, Apo 28.26-27, Lom 11.7-8, 11.25\xt*\x* Pen bɨlel nɨb gɨ dad dapɨl mɨñɨl won ak, Yislel binɨb chɨbol kɨlop ak ma asɨkup. Kɨli takaw ag adek nokom lɨl mɨj kɨl tɨkak ak, mɨgan ayaŋ nɨŋɨd agñɨbal won ak, takaw jɨj ak nɨgtep ma gɨpal. Mosis wad bad ak dɨl jomulɨk pak yu gak tek, gos tɨmud kɨlop abe komkam gɨl mɨdaknɨŋ, gos yɨpɨd gɨl nɨgɨnɨgel tek ma lup. Bɨ olap pen wad bad ak tɨg asɨk yokep tek mel. Klays ne nokom wad bad anɨb ak tɨg asɨk yokɨnɨmuŋ tek lup. \v 15 Nɨŋɨd apun, Yislel binɨb takaw Mosis ñu kɨl tɨkak ak, mɨñɨl mɨgan ayaŋ nɨŋɨd agñɨbal won ak, gos tɨmud kɨlop komkam gɨl mɨdaknɨŋ, gos yɨpɨd gɨl nɨgɨnɨgel tek ma lak. \v 16 \x - \xo 3.16 \xo*\xt Kis 34.34, Ais 25.7, Lom 11.23, 11.26\xt*\x* Binɨb ogɨnap pen tap tɨmel kelɨgɨl, adɨkɨd Bɨawl yɨl amel, Bɨawl ak ne gek gos kɨlop pag yɨkek, agak tek nɨgɨnɨgabal. \v 17 \x - \xo 3.17 \xo*\xt Jon 8.32, 8.36, Lom 8.2, 1 Ko 15.45, 2 Ko 3.6, Gal 5.1\xt*\x* Bɨawl ak, ne God Kawnan ak mɨdeb. Ne chɨn ayɨp mɨdaknɨŋ, tap olap chɨnop chɨchɨk ma dɨl, nag lup ak wɨsɨbɨl mɨdtep gɨpun. \v 18 \x - \xo 3.18 \xo*\xt Kis 16.7, 24.17, Lom 8.29, 1 Ko 13.12, 15.49, 1 Ti 1.11\xt*\x* Chɨnop mɨdupsek, tap olap jomulɨk ma yu gup. Anɨb ak tek Bɨawl mɨlek ne ak chɨnop pakek, okok mɨdupsek amek chɨn nopun. Mɨnek mɨnek Bɨawl mɨlek ne anɨb ak kuŋay nep don, nab chɨnop okyaŋ gek yɨm jɨkek, Bɨawl ne mɨdeb tek mɨdobun. Bɨawl ak, ne God Kawnan ak mɨdeb ak, ne tap anɨb okok gup. \c 4 \s Chɨn binɨb lum dɨl sɨge cheg gɨpal tek mɨdobun \p \v 1 \x - \xo 4.1 \xo*\xt 2 Ko 3.6, 1 Ti 1.13\xt*\x* God ne chɨnop mapen nɨŋɨd dɨtep gɨl, wog anɨb awl chɨnop aglak. Anɨb ak wog gobun agɨl yɨlɨk ma nɨŋɨd, gon amnɨmuŋ. \v 2 \x - \xo 4.2 \xo*\xt 1 Ko 1.18, 2 Ko 2.17, 6.4, 6.7, 1 Te 2.3-5\xt*\x* Chɨn pen we gɨl gɨpal adek ak sek, nebeŋ gaknɨŋ gɨpal adek ak sek pɨsnep kelɨgɨpun. Tɨtay gɨpun okok yepɨs adek ak ma gɨpun. God takaw agñɨnɨg, takaw chɨn ke ogɨnap sek agun agɨl ma apun. Binɨb okok chɨnop nɨŋɨd, yɨpɨd gɨl yɨbɨl gon ameb ak nɨgɨnɨgel agɨl, God chɨnop nɨg mɨdaknɨŋ, takaw ne yɨpɨd gɨl yɨbɨl ak mɨseŋ agñɨbun. \v 3 \x - \xo 4.3 \xo*\xt 1 Ko 1.18, 2 Ko 2.15, 2 Te 2.10\xt*\x* Pen takaw teplep agñɨbun anɨb ak, binɨb ogɨnap nɨŋɨd takaw we gup agɨl nɨgtep ma gɨpal. Binɨb anɨb okok nep, man tɨmel ak amnɨg gebal. \v 4 \x - \xo 4.4 \xo*\xt Jon 1.18, 12.31, 12.45, 2 Ko 4.4, Epe 2.2, Plp 2.6, Kol 1.15, Hib 1.3\xt*\x* Kɨli Klays nop gos ma lɨnɨgel, kɨcheki bɨawl ak lum awl kod mɨdeb ak, ne kɨlop gek, kɨsɨlɨm nab okok mɨdɨl wɨdɨn koy gup tek mɨdebal. Ne kɨlop anɨgek, Klays mɨlek ne ak kɨlop pakek nɨgtep gɨnɨgel tek ma lup. Mɨlek anɨb ak, Klays bɨ yɨb awl ak takaw teplep ne ak mɨdeb. Anɨb ak Klays ne God mɨdeb tek mɨdeb ak, nop nɨgtep ma gɨpal. \v 5 \x - \xo 4.5 \xo*\xt 1 Ko 1.9, 1.13, 1.19, 1.23, 2 Ko 1.24\xt*\x* Nɨgɨm. Chɨn tɨtay gɨpun takaw ak ma agñɨbun. Klays Jisas ne Bɨawl ak mɨdeb, chɨn nɨm nop muk okok mɨdɨl bɨ wog gɨñeb nɨbi okok mɨdobun ak agñɨbun. \v 6 \x - \xo 4.6 \xo*\xt Stt 1.3, Ais 9.2, 2 Ko 3.18, 1 Pi 2.9, 2 Pi 1.19\xt*\x* Bɨlel God ne agak, Kɨsɨlɨm nab okok mɨlek ak ownɨmuŋ agak. God anɨb ak, mɨlek ne ke apek, gos chɨn nab ayaŋ amub. Amɨl gek, God nop nɨgtep gɨpun. Jisas Klays jomulɨk nop ak nɨŋɨd, God mɨlek ne ak nopun. \p \v 7 \x - \xo 4.7 \xo*\xt 1 Ko 2.5, 2 Ko 5.1, 12.9\xt*\x* Chɨn binɨb lum dɨl sɨge cheg gɨpal kɨles ma mɨdeb tek mɨdobun ak pen, tap teplep anɨb ak chɨnop nab ayaŋ mɨdeb. Tap anɨb ak nɨŋɨd gos nopun, kɨles awl tɨmel yɨbɨl anɨb ak, chɨn ke yɨl ma owup, God yɨl owup. \v 8 \x - \xo 4.8 \xo*\xt 2 Ko 1.8, 7.5\xt*\x* Chɨnop gɨ tɨmel gel mɨŋel keke dɨpun ak pen, sɨlɨg lɨl abun. Gos pal lɨlɨg penpen nɨg mɨdobun ak pen, gos tɨkek ma owup. \v 9 Chɨnop gɨ tɨmel yɨbɨl gɨpal ak pen, God chɨnop ma kelɨgup. Chɨnop paklon kumɨlaŋ agɨl pakɨpal ak pen, ma kubun. \v 10 \x - \xo 4.10 \xo*\xt Lom 8.17, 1 Ko 15.31, Plp 3.10, 1 Pi 4.13\xt*\x* Chɨn anɨgɨl gos nopun, binɨb mubwak kumeb chɨn ak nɨŋɨd nɨm, Jisas kɨm mɨdeb ak mɨseŋ nɨgɨnɨgel. Anɨb ak tek mubwak kumeb chɨn ak pel nɨŋɨd, Jisas kumak ak abe nepal. \v 11 \x - \xo 4.11 \xo*\xt Lom 8.36, 1 Ko 15.31, 15.49\xt*\x* Lum awl pel yonoknɨŋ, binɨb kɨli chɨnop nɨŋɨd, Jisas yɨl mɨdebal agɨl, chɨnop paklɨnɨg nep gɨpal. Anɨgek, binɨb mubwak kumeb chɨn ak nɨŋɨd nɨm, Jisas kɨm mɨdeb ak mɨseŋ nɨgɨnɨgel. \v 12 Anɨb ak tek chɨnop mɨnek mɨnek kumeb tek lup ak, adek anɨb ak nɨbop gek pel mɨdep ak dɨpɨm. \p \v 13 \x - \xo 4.13 \xo*\xt Sng 116.10, Lom 1.12, 2 Pi 1.1\xt*\x* Buk Baybol ak tɨkɨl agak, God nop gos lɨnɨgɨnek, anɨb ak takaw agñɨnek agɨl tɨkak. Chɨn abe Klays nop gos lɨnopun gos ak mɨdobun, anɨb ak tek Klays nop gos lɨnɨŋɨd, takaw agñɨbun. \v 14 \x - \xo 4.14 \xo*\xt Lom 8.11, 1 Ko 6.14\xt*\x* Chɨn nopun, God ne Bɨawl Jisas nop gek tepayaŋ tɨkjakak ak, chɨnop abe gek Jisas ayɨp tepayaŋ tɨkjakɨnɨgabun. Ne chɨnop abe dɨl nɨbop abe dɨl dad amɨl, ne yenɨgab ak wulep sɨŋak yonɨgabun. \v 15 \x - \xo 4.15 \xo*\xt 1 Ko 3.21, 2 Ko 1.3-6, Kol 1.24, 2 Ti 2.10\xt*\x* Tap anɨb okok mɨdupsek chɨnop gek koslam mɨdɨlɨg gɨpun ak, nɨbop nen anɨgɨpun. Anɨgek nɨm, binɨb kuŋay yɨbɨl God kɨlop yɨmug nɨŋɨd gɨtep gup. Gɨtep gek amek, kɨli God nop tep agɨlɨg mɨdɨlaknɨŋ, yɨb nop dad adek awl alaŋ aplanɨgel. Anɨb ak tap anɨb okok chɨnop anɨgup. \s Chɨn Klays nop gos lɨnɨŋɨd gos sek mɨdobun \p \v 16 \x - \xo 4.16 \xo*\xt Lom 7.22, Epe 3.16, Kol 3.10, 1 Pi 3.4\xt*\x* Anɨb ak wog gobun agɨl yɨlɨk ma nɨŋɨd, gon amnɨmuŋ. Nɨŋɨd apun, wak ñɨn tob chɨn sayn gɨ yownɨmuŋ tek lup ak pen, God mɨnek mɨnek gos tɨmud chɨnop ak gek, gos tep kɨdeyɨl ak dɨpun. \v 17 \x - \xo 4.17 \xo*\xt Mat 5.12, Lom 8.17-18, 1 Pi 1.6\xt*\x* Mɨŋel keke mɨñɨl dɨpun anɨb okok, tap awl mel, yokɨp won olap nep chɨnop gɨnɨgab. Pen tap anɨb okok chɨnop gɨtep gek, chɨn pel pelnep God man ne alaŋ yonɨgabun. Chɨn nopun, tap teplep chɨn dɨnɨgabun okok, teplep yɨbɨl yenɨgab ak pen, mɨŋel chɨn mɨñɨl dɨpun okok, tap yokɨp tek lɨnɨgab. \v 18 \x - \xo 4.18 \xo*\xt Lom 8.24, 2 Ko 5.7, Kol 1.16, Hib 11.1-3\xt*\x* Tap wɨdɨn mɨdup nopun ak, sɨkol won olap yenɨgab. Tap teplep pen wɨdɨn ma nɨgep tek lup ak, ak pel pelnep yenɨgab. Anɨb ak tek tap wɨdɨn nopun ak, chɨn kɨles gɨl nɨŋɨd gos lɨl ma nopun. Pen tap wɨdɨn ma nɨgep tek lup ak, kɨles gɨl nɨŋɨd gos lɨl nopun. \c 5 \p \v 1 \x - \xo 5.1 \xo*\xt 2 Ko 4.7, 2 Pi 1.13-14\xt*\x* Pen chɨn nopun, mubwak chɨn mɨñɨl lum awl mɨdeb ak, sel kal tek mɨdeb. Pen kal anɨb ak tɨg wanɨgel akaŋ, wul lɨl yapek, God kal chɨnop kɨdeyɨl pel pelnep yenɨgab olap ñɨnɨgab. Kal anɨb ak God man ne alaŋ yenɨgab ak, bɨ okok kɨli ma gɨnɨgabal, God ne ke gɨlɨnɨgab.\f + \fr 5.1 \fr*\ft Sel kal lum awl yɨl anɨb ak, mubwak chɨn lum awl ak takaw paladaŋ lɨl agup. Pen kal kɨdeyɨl ak, mubwak chɨn kɨdeyɨl nɨb ak God man ne alaŋ dɨnɨgabun ak takaw paladaŋ lɨl agup.\ft*\f* \v 2 \x - \xo 5.2 \xo*\xt Lom 8.23\xt*\x* Mɨñɨl pen sel kal lum awl mɨdeb ak mɨgan ayaŋ mɨdɨl, mɨŋel gek añɨŋ pogɨpun. Kal kɨdeyɨl God man ne alaŋ mɨdeb ak dɨl, chech tek lɨnɨgun agɨl pel gos nopun. \v 3 Pen chech tek lonɨgabun nɨm, mɨdup nep ma yonɨgabun. \v 4 \x - \xo 5.4 \xo*\xt 1 Ko 15.53-54\xt*\x* Chɨn sel kal lum awl mɨdeb ak mɨgan ayaŋ mɨdɨl, mɨŋel gek añɨŋ pogɨpun ak pen, kelɨgɨl yokɨp yonɨgun agɨl ma nopun. Chɨn pen anɨgɨl gos nopun, mubwak kɨdeyɨl ak lɨnɨgun, chech kɨdeyɨl lɨpun tek. Anɨgon, mubwak chɨn kumeb tek lup ak, tɨg adɨkɨl mubwak kɨdeyɨl lɨl, pelpel yenɨgab. \v 5 \x - \xo 5.5 \xo*\xt Lom 8.16, 8.23, 2 Ko 1.22, Epe 1.14, 2.10\xt*\x* God ne ke kɨli mubwak kɨdeyɨl pelpel yenɨgab ak dɨnɨgel agɨl, Kawnan ne anop agyokek apek ayɨp mɨdobun. Anɨgek nɨm, chɨn binɨb ne ke mɨdobun ak nɨŋɨd, chɨnop agak agak tek mɨdupsek gɨnɨgab agɨl, nɨgtep gɨpun. \p \v 6 \x - \xo 5.6 \xo*\xt Hib 11.13-16\xt*\x* Anɨb ak pel gos sek kod mɨdobun. Chɨn nopun, mubwak ned nɨb ak sek mɨdɨl nɨm, Bɨawl ak ayɨp man ne ma mɨdobun. \v 7 \x - \xo 5.7 \xo*\xt Lom 8.24-25, 1 Ko 13.12, 2 Ko 4.18, Hib 11.1\xt*\x* Mɨñɨl Bɨawl ak nop gos lɨnɨgɨlɨg, nop kɨdek gɨpun. Nop wɨdɨn nɨgɨlɨg kɨdek ma gɨpun. \v 8 \x - \xo 5.8 \xo*\xt Plp 1.23\xt*\x* Pen tepayaŋ agebin, gos sek kod mɨdobun. Mubwak ned nɨb ak kelɨgɨl, am Bɨawl ak ayɨp man ne alaŋ mɨdɨl pel mɨdtep gɨnɨgun agɨl, gos anɨb ak nopun. \v 9 \x - \xo 5.9 \xo*\xt Kol 1.10, 1 Te 4.1\xt*\x* Anɨb ak gos awl chɨn ak nɨm, mubwak lum awl mɨdɨl akaŋ, am man ne alaŋ mɨdɨl, nop tep gɨnɨmuŋ adek ak nep gɨnɨgun. \v 10 \x - \xo 5.10 \xo*\xt Sav 12.14, Lom 2.16, 14.10, Gal 6.7, Kol 3.24-25, Lep 22.12\xt*\x* Taynen? Chɨn mɨdupsek am Klays wɨdɨn mɨdup adek ak amon, tap gɨpun okok bɨlokɨnɨgab. Mubwak lum awl mɨdobun won ak, gɨtep gɨpun akaŋ gɨ tɨmel gɨpun ak nɨŋɨd, chɨnop nokom nokom pen anɨb ak tek ñɨnɨgab. \s Chɨn binɨb okok kɨlop gɨñon, God ayɨp jɨmñɨl yenɨgel \p \v 11 \x - \xo 5.11 \xo*\xt 2 Ko 4.2, Hib 10.31, Jud 23\xt*\x* Chɨn Bɨawl ak muk okok mɨdɨl, ne bɨ jel gup ak nopun. Anɨb ak nɨŋɨd, binɨb kɨli Bɨawl ak nop gos kɨles tɨmel yɨbɨl gɨl nɨgɨnɨgel agɨl, chɨn kɨlop kɨles gɨl agɨl gon, gos tɨmud nab kɨlop ak pag yɨkaŋ. Chɨn bɨ tay tek mɨdobun ak, God ne nɨgtep gup. Pen abe anɨgɨl gos nepin, nɨbi gos pal ak teplep won ak nɨg mɨdɨl, chɨn bɨ tay tek mɨdobun ak nɨgtep gɨpɨm. \v 12 \x - \xo 5.12 \xo*\xt 2 Ko 1.14, 3.1\xt*\x* Pen takaw agobun anɨb awl, nɨbop agon chɨnop dɨnɨmɨb agɨl ma agobun. Nɨb nepɨm, bɨ ogɨnap yɨb awl kɨlop ak gos nɨŋɨd, yɨb kɨlop anɨb ak yokɨp mɨñmɨñ gɨpal. Pen gos kɨli chɨbol nab ayaŋ yek ak, kɨli gos ma nepal. Chɨn pen anɨgɨl gos nopun, nɨbi chɨnop bɨ tay tek ak nɨgtep gɨpɨm. Chɨnop nɨgtep gɨl nɨm, binɨb yɨb kɨli gos nɨŋɨd mɨdtep ma gɨpal okok ayɨp, penpen ag amɨl apɨl gɨnɨmɨb tek lɨnɨgab. Anɨb ak tek chɨn mɨj anɨb ak tɨkon, nɨbi chɨn bɨ tep mɨdobun ak nɨŋɨd, kɨlop pen agtep gɨnɨmɨb tek lɨnɨgab. \v 13 Takaw agobun anɨb ak, bɨ ogɨnap agɨnɨgabal, Kɨli bɨ sawl sek lɨlɨg agebal agɨnɨgabal ak pen, ak mel. Chɨn God wog ne ke gobun. Pen gos nɨgtep gɨl yɨbɨl ak nɨŋɨd nɨm, nɨbop gɨñɨnɨgobun agɨl gɨpun. \v 14 \x - \xo 5.14 \xo*\xt Lom 5.15\xt*\x* Chɨn gos yɨpɨd gɨl nɨŋɨd, gos nɨgtep gɨpun, bɨ nokom yɨbɨl ak ne binɨb kɨlop nen kumak tek, kɨli mɨdupsek ayɨp kumɨlak tek lup. Anɨb ak Klays chɨnop mapen lup ak, chɨnop kɨles gɨl gek, wog ne anɨgɨl gɨpun. \v 15 \x - \xo 5.15 \xo*\xt Lom 14.7-8, 1 Ko 6.19, Gal 2.20, 1 Te 5.10, 1 Ti 2.6, 1 Pi 4.2\xt*\x* Bɨ anɨb ak anɨgɨl gos nɨgup, chɨn binɨb koŋɨm mɨdobun okok, gos chɨn ak ke nɨgɨlɨg ma ajonɨgun. Chɨn bɨ kumɨl tɨkjakup ak nop gos nɨgɨlɨg ajonɨgun. Anɨb ak tek, binɨb mɨdupsek kɨlop nen kumak. \p \v 16 \x - \xo 5.16 \xo*\xt Jon 6.63, 15.14, Plp 3.7-8, Kol 3.11\xt*\x* Ne anɨgak ak nɨm, chɨn mɨñɨl bɨ lum awl gos nepal tek nɨŋɨd, binɨb okok gɨtep gɨpal akaŋ, gɨ tɨmel gɨpal agɨl ma bɨlok nopun. Ned won ak, chɨn bɨ lum awl gos nepal tek nɨŋɨd, Klays nop anɨb ak tek nep bɨlok nɨgɨnok ak pen, mɨñɨl anɨgɨl ma gobun. \v 17 \x - \xo 5.17 \xo*\xt Ais 43.18, Lom 8.1, 8.9-10, Gal 5.6, 6.15, Epe 2.15, Lep 21.5\xt*\x* Anɨb ak tek binɨb Klays nop chɨgɨl mɨdebal okok, God kɨlop gek kɨm kɨdeyɨl adek ak mɨdebal. Tap ned gelɨgɨpal ak kul gup, kɨdeyɨl nɨb ak apjakup. \p \v 18 \x - \xo 5.18 \xo*\xt Lom 5.10, Epe 2.16, Kol 1.20, 1 Jo 2.2\xt*\x* Tap anɨb okok, God ne nokom gek mɨdeb. Ned chɨn binɨb ñagep ne yonok ak pen, God ne Klays nop agyokek apɨl, chɨnop dɨl God ayɨp jɨmñɨl lak. Pen binɨb ogɨnap sek adɨkɨd yad ayɨp jɨmñɨl yenɨgel agɨl, chɨnop wog ne ak aglak. Aglek kɨlop gɨñon, kɨli abe adɨkɨd God ayɨp jɨmñɨl yenɨgabal. \v 19 \x - \xo 5.19 \xo*\xt Lom 3.23-25, Kol 1.19-20\xt*\x* Takaw agobun ak anɨgɨl mɨdeb. God ne Klays nop agyokek apɨl, binɨb lum awl mɨdebal okok kɨlop gek, kɨli God ayɨp penpen ñagun agɨl gos nepal ak kelɨgɨpal. Kelɨgɨl, adɨkɨd God ayɨp jɨmñɨl mɨdel, tap si tap tɨmel gɨpal okok, God gos anɨb ak nɨgɨlɨg ma mɨdeb. Pen wog anɨb ak chɨnop aglɨl agak, Binɨb ñagep yad okok kɨlop agñem, nɨŋɨd adɨkɨd yad ayɨp jɨmñɨl yonɨgabun agak. \v 20 \x - \xo 5.20 \xo*\xt 2 Ko 3.6, 6.1, Epe 6.20\xt*\x* Anɨb ak Klays takaw ne ke chɨnop ñɨl agyokek, bɨ nab nɨb tek ag ajɨpun. Chɨn takaw ne anɨb ak apun ak, God ne ke binɨb okok kɨlop suk agup tek apun. Pen takaw nebneb gɨl tek apun ak, Klays takaw ne ke chɨnop ñub ak agñɨl apun. Anɨb apun, Nɨbi God ayɨp penpen ñagun agɨl gos nepɨm ak kelɨgɨl, adɨkɨd God ayɨp jɨmñɨl yenɨmɨb apun. \v 21 \x - \xo 5.21 \xo*\xt Ais 53.6-12, Jon 8.46, Lom 5.19, 1 Ko 1.30, Gal 3.13, Plp 3.9, Hib 4.14-15, 1 Pi 2.22-24, 1 Jo 3.5\xt*\x* Klays ne tap si tap tɨmel olap ma gak. God pen, binɨb kɨli Klays ayɨp jɨmñɨl mɨdel kɨlop gen, binɨb suŋtep yad yenɨgel agɨl, gos anɨb ak nɨgup. Anɨb ak tek tap si tap tɨmel gɨpun ak, okok mɨdupsek dɨ jɨmñɨl Klays nop lek, Klays ne bɨ tap si tap tɨmel gup ak nep yek. \c 6 \p \v 1 \x - \xo 6.1 \xo*\xt 1 Ko 3.9, 2 Ko 5.20, Hib 12.15\xt*\x* Pen chɨn God ayɨp jɨmñɨl wog gɨpun okok, nɨbop takaw kɨles gɨl agɨl agobun, God nɨbop yɨmug nɨŋɨd gɨtep gup agobun. Pen yɨmug nɨŋɨd gɨtep gep anɨb ak, nɨbi kelɨgɨl gem tap yokɨp lɨnɨgab tek ma lɨnɨmuŋ agobun. \v 2 \x - \xo 6.2 \xo*\xt Ais 49.8, Luk 4.19-21\xt*\x* God ne anɨb agak, \q1 Takaw anɨb ak tek nɨgɨnɨm agɨl yenek ñɨn ak, yɨp agnɨge nɨgɨnek agak. Nep tɨg asɨk dɨnɨm agɨl yenek ñɨn ak nɨm, nep dɨnek agak. \m Nɨgɨm. Ne takaw nɨgɨnɨm agɨl yek ñɨn ak, mɨñɨl nep mɨdeb. Pen binɨb kɨlop tɨg asɨk dɨnɨm agɨl yek ñɨn ak nɨm, mɨñɨl nep mɨdeb. \s Kɨli wog gɨlɨg mɨŋel kuŋay nep dɨpal \p \v 3 \x - \xo 6.3 \xo*\xt Lom 14.13, 1 Ko 9.12, 10.32\xt*\x* Chɨn wog gɨpun ak, bɨ ogɨnap nɨŋɨd takaw tɨmel ma agɨnɨgel agɨl gos nopun. Anɨb ak tek tɨtay gɨpun ak, bɨ olap gon apyap pakɨnɨmuŋ tek ma lup. \v 4 \x - \xo 6.4 \xo*\xt 2 Ko 4.2\xt*\x* Chɨn pen tɨtay gɨpun ak, binɨb chɨnop nɨŋɨd, bɨ God wog gɨñeb ne mɨdobun nɨgɨnɨgel agɨl, mɨdupsek nep gɨtep gɨpun. Kɨles tɨmel gɨl mɨŋel okok dɨpun. Chɨnop gɨ tɨmel gel mɨŋel dɨpun ak, koslam mɨdobun ak, tɨtay chɨnop gup ak, anɨb okok dɨl kɨles gɨl jak mɨdobun. \v 5 \x - \xo 6.5 \xo*\xt Apo 16.23, 2 Ko 11.23-27\xt*\x* Chɨnop tapɨn pakɨpal. Chɨnop chɨchɨk dɨl nag lɨpal. Bɨ ogɨnap chɨnop gos tɨmel nɨŋɨd, puŋɨl kuskus gɨl, suk awl yɨbɨl chɨnop apal. Koslam yɨbɨl wog gɨpun. Kɨn tep ma gɨpun. Yuwan nep mɨdobun. \v 6 \x - \xo 6.6 \xo*\xt 1 Ti 4.12\xt*\x* Pen God wɨdɨn adek sɨŋak gach sek ma mɨdobun. Gos nɨgtep gɨpun. Mɨŋel ogɨnap owup ak, kɨmɨgel jɨmñɨl mɨdobun. Binɨb kɨlop dɨtep gɨpun. God Kawnan ne ayɨp mɨdobun. Binɨb kɨlop mapen yɨbɨl lɨpun. Binɨb chɨnop nɨŋɨd bɨ God wog gɨñeb ne mɨdobun nɨgɨnɨgel agɨl gos nopun. \v 7 \x - \xo 6.7 \xo*\xt 1 Ko 2.4, 2 Ko 10.4, Epe 6.11-13, 2 Ti 4.7\xt*\x* Takaw nɨŋɨd yɨbɨl nep apun. God chɨnop kɨles ñaknɨŋ wog gɨpun. Gɨtep gup adek ak nɨŋɨd dɨl, wog ne gɨpun. \v 8 Binɨb ogɨnap yɨb chɨnop dad aplanɨbal, ogɨnap dad apyopal. Ogɨnap chɨnop bɨ gɨtep gep apal, ogɨnap chɨnop bɨ gɨ tɨmel gep apal. Ogɨnap chɨnop bɨ yepɨs agep agɨl nepal ak pen, chɨn bɨ takaw nɨŋɨd yɨbɨl apun ak mɨdobun. \v 9 \x - \xo 6.9 \xo*\xt Sng 118.18, 1 Ko 4.9, 2 Ko 4.2, 4.9-10\xt*\x* Ogɨnap chɨnop ma nopun apal ak pen, binɨb kuŋay chɨnop nɨgtep gɨpal. Kubun tek lup ak pen, koŋɨm mɨdobun. Ogɨnap chɨnop gos tɨmud wukɨl tapɨn pakɨpal ak pen, ma kubun. \v 10 \x - \xo 6.10 \xo*\xt 2 Ko 7.4, Plp 2.17, Kol 1.24\xt*\x* Mɨŋel awl gek chɨb gup ak pen, pel mɨñmɨñ gɨpun. Yɨmgeptek mɨdobun ak pen, binɨb kɨlop gon, tap teplep kuŋay yɨbɨl dɨpal. Tap ma mɨdeb okok mɨdobun ak pen, tap okok mɨdupsek mɨdeb. Anɨb ak tɨtay gɨpun ak, binɨb chɨnop nɨŋɨd, bɨ God wog gɨñeb ne mɨdobun nɨgɨnɨgel agɨl, mɨdupsek nep gɨtep gɨpun. \p \v 11 Kolin binɨb, takaw ogɨnap we gɨl ma apun, mɨseŋ yɨbɨl apun. Nɨbop yɨmug nɨŋɨd mapen yɨbɨl lɨpun. \v 12 Chɨbol chɨnop ak asɨk lek, nɨbop mapen yɨbɨl lɨpun. Pen chɨbol nɨbop ak ma asɨkek, chɨnop mapen ma lɨpɨm. \v 13 \x - \xo 6.13 \xo*\xt 1 Ko 4.14\xt*\x* Nɨbop nɨgen ñapay yad tek lek anɨb agebin, Nɨbop gɨpun tek, chɨnop pen anɨgɨnɨmɨb agebin. Chɨnop abe yɨmug nɨŋɨd mapen yɨbɨl lɨnɨmɨb. \s Binɨb Klays nop gos ma nepal okok ayɨp jɨmñɨl ma yenɨmɨb \p \v 14 \x - \xo 6.14 \xo*\xt Lo 7.2-3, 1 Sml 5.2-3, 1 Ko 5.9, Epe 5.7, 5.11\xt*\x* Binɨb Klays nop gos ma nepal okok, kɨli gɨpal ak ke mɨdeb. Anɨb ak nɨbi ayɨp jɨmñɨl ma yenɨmɨb, wog jɨmñɨl ma gɨnɨmɨb. Tɨtay dɨl? Binɨb God agak tek kɨdek gɨpal okok ayɨp, binɨb God takaw tɨbɨlɨkɨpal okok ayɨp jɨmñɨl yenɨgel tek lup akaŋ? Mɨlek ak ayɨp, kɨsɨlɨm ak ayɨp jɨmñɨl yenɨgel tek lup akaŋ? Mel yɨbɨl. \v 15 Pen Klays ayɨp, kɨcheki bɨawl ak ayɨp jɨmñɨl yenɨgel tek lup akaŋ? Binɨb Klays nop gos lɨnepal okok ayɨp, binɨb Klays nop gos ma lɨnepal okok ayɨp, jɨmñɨl yenɨgel tek lup akaŋ? Mel yɨbɨl. \v 16 \x - \xo 6.16 \xo*\xt Wkp 26.12, Ese 37.27, 1 Ko 3.16, 6.19\xt*\x* Pen God agnɨgep kal awl ak ayɨp, tap yepɨs agnepal kal mɨdebal okok ayɨp, takaw olap ag adek nokom lɨnɨgel tek lup akaŋ? Mel yɨbɨl. Bɨlel God ne anɨb agak, \q1 Yad kɨli ayɨp mɨdɨl, nab kɨlop okok ajɨnɨgayn agak. Yad God kɨli ak mɨden, kɨli binɨb yad okok yenɨgabal agak. \m Anɨb ak tek chɨn nopun, chɨn ke God pel mɨdep ak kal ne mɨdobun. \q1 \v 17 \x - \xo 6.17 \xo*\xt Ais 52.11, Ese 20.34, 2 Ko 7.1, Lep 18.4\xt*\x* Pen Bɨawl ak ne takaw olap agak, Kɨlop kelɨgɨl, am ke okok nep yenɨmɨb agak. Tap asɨŋ okok ma wɨlɨkem, nɨbop dɨnɨgayn agak. \v 18 \x - \xo 6.18 \xo*\xt 2 Sml 7.14, 1 Sto 17.13, Ais 43.6, Jer 31.9, Lep 1.8, 21.7\xt*\x* Dɨl, nap nɨbi mɨden, nɨbi ñɨpay yad okok yenɨgabɨm agak. God Bɨawl yɨbɨl, tap okok mɨdupsek gɨnɨmuŋ tek nep mɨdeb ak, ne anɨb agak. \c 7 \p \v 1 \x - \xo 7.1 \xo*\xt 2 Ko 6.17-18, 1 Jo 3.3\xt*\x* Binɨb mapen yad okok. God chɨnop gɨnɨgayn agɨl takaw aglak anɨb ak, chɨn nɨg dɨpun. Anɨb ak tek, gɨ tɨmel gɨpun gach ak sek, gos tɨmel nopun gach ak sek mɨdupsek wik yokɨnɨgun. Wik yokɨl, God muk okok mɨdɨl, ne bɨ jel gup ak nɨŋɨd nɨm, tap asɨŋ okok pɨsnep kelɨgɨnɨgun. Kelɨgɨl, binɨb suŋtep ne yɨbɨl okok pel yonɨgun. \s Pol mɨñmɨñ gup \p \v 2 \x - \xo 7.2 \xo*\xt Apo 20.33, 2 Ko 12.17\xt*\x* Nɨbi chɨnop yɨmug nɨŋɨd mapen yɨbɨl lɨnɨmɨb. Binɨb olap nop gɨ tɨmel ma gɨnok. Binɨb olap nop yepɨs agon apyap pakɨnɨmuŋ agɨl ma gɨnok. Binɨb olap nop monmon gɨl ma gɨnok. \v 3 \x - \xo 7.3 \xo*\xt 2 Ko 6.11-12\xt*\x* Takaw agebin anɨb ak, nɨbop ag gɨnɨg ma agebin. Ned apin tek, chɨn nɨbop mapen yɨbɨl lɨl, ayɨp jɨmñɨl mɨdobun. Kɨm mɨdɨl akaŋ, kumnɨgabun ak, jɨmñɨl yɨbɨl yonɨgabun. \v 4 Yad anɨgɨl nepin, nɨbop agyɨkɨl agebin, takaw ak we ma gɨnɨm. Nɨbop nɨgen yɨp tep gaknɨŋ mɨdebin. Yɨp mɨŋel gup ak pen gos sek mɨdebin. Pen yad nɨbop gos nɨgɨlɨg mɨdɨl, mɨñmɨñ tɨmel yɨbɨl gɨlɨg mɨdebin. \p \v 5 \x - \xo 7.5 \xo*\xt 2 Ko 2.13\xt*\x* Pen chɨn Masedoniya plopens amjakɨnok ñɨn ak, won olap yokɨp ma yonɨgun tek lak. Chɨnop mɨŋel keke apek, penpen agɨl chɨnop ag gelak, gos pal awl nɨgɨnok. \v 6 \x - \xo 7.6 \xo*\xt 2 Ko 1.3-4, 2.13\xt*\x* God pen, ne binɨb gos kuŋay nɨŋɨd koslam mɨdebal okok, kɨlop dɨtep gek gos sek mɨdebal bɨ ak mɨdeb. Ne Taytus nop agyokek apek chɨn nop nɨŋɨd, gos sek mɨdɨl mɨdtep gɨnok. \v 7 Pen God ne anɨb ak nep chɨnop gek gos sek yonok. Ned abe nɨbi Taytus nop dɨtep gem ne gos sek mɨdɨl nɨm, awl apɨl, nop tɨtay gɨpek ak chɨnop agñak. Nɨbi nop anɨgɨl gɨpek, anɨb ak abe God chɨnop gek gos sek yonok. Nɨbi gos awl yɨbɨl yɨp nɨgun agɨl nepek ak, gos nab nɨbi pi ak yɨp yɨmug awl nepek ak, nɨbi yad ayɨp jɨmñɨl yonɨgun agɨl gos nepek ak, takaw anɨb okok mɨdupsek Taytus ne chɨnop agñak. Anɨb ak tek yɨp tep gek mɨñmɨñ yɨbɨl gɨnek. \p \v 8 \x - \xo 7.8 \xo*\xt 2 Ko 2.4\xt*\x* Yad nepin, mɨj tɨkɨnek ak nɨgem, nɨbop chɨb gak ak pen, yad taynen tɨkɨnek agɨl gos ma nepin. Bɨlel yad anɨgɨl gos nɨgɨnek ak pen, mɨñɨl mel. Yad nepin, mɨj anɨb ak nɨgem nɨbop chɨb gak ak pen, ak yokɨp won nokom olap nep gak. \v 9 Pen mɨñɨl mɨñmɨñ gebin. Nɨbop chɨb gak agɨl mɨñmɨñ ma gebin. Pen nɨbop chɨb gek tap si tap tɨmel gɨpun ak taynen anɨgɨpun agɨl kelɨgɨpɨm agɨl, yad mɨñmɨñ gebin. Yad nepin, nɨbop chɨb gak anɨb ak, God gɨnɨmuŋ agɨl nɨgak tek nep gak. Ak nɨm, mɨj tɨkɨl agɨnok anɨb ak, nɨbop gɨ tɨmel ma gak. \v 10 \x - \xo 7.10 \xo*\xt 2 Sml 12.13, Snd 17.22, Mat 26.75, 27.3-5, Hib 12.16-17\xt*\x* Nɨgɨm. God binɨb kɨlop gek chɨb gup won ak, kɨlop chɨb gek tap si tap tɨmel gɨpun ak taynen anɨgɨpun agɨl kelɨgɨpal. Kelɨgel, God kɨlop tɨg asɨk dup. Pen taynen chɨnop chɨb gek tap si tap tɨmel kelɨgɨpun agɨl gos ma nepal. Binɨb lum awl yɨl ak pen, kɨli tap si tap tɨmel gɨpal won ak, kɨlop chɨb gek kumnɨgel tek lup. \v 11 God nɨbop gek chɨb gup anɨb ak, nɨbi gos nɨgtep gɨnɨmɨb. Ak nɨbop gek, nɨbi tɨkjakɨl, takaw nɨm akal nɨbop takaw tɨmel apal ak, kɨles gɨl nɨgtep gɨl pen apɨm. Nɨbop gek, nɨbi bɨ gɨ tɨmel gup ak nop ag gɨpɨm. Nɨbop gek, nɨbi God nop pɨlɨkɨpɨm. Nɨbop gek, nɨbi gos awl yɨbɨl yɨp nɨgun agɨl nepɨm. Nɨbop gek, nɨbi yad ayɨp jɨmñɨl yonɨgun agɨl gos nepɨm. Nɨbop gek, nɨbi bɨ gɨ tɨmel gup ak, kɨles gɨl nop agñɨtep gɨpɨm. Nɨbi anɨb okok agtep gɨnɨgun agɨl, gɨtep gem chɨnop anɨgɨl yomek, nɨbi asɨŋ olap ma mɨdeb. \v 12 Pen nɨbop mɨj tɨkɨl yokɨnek ak, bɨ gɨ tɨmel gak ak nep agɨl, ma tɨkɨnek. Bɨ ne gɨ tɨmel gak ak nop nep agɨl, abe ma tɨkɨnek. Pen God nɨg mɨdaknɨŋ, nɨbi chɨnop mapen yɨbɨl lɨpɨm ak nɨgtep gɨnɨmɨb agɨl, nɨbop mɨj tɨkɨl yokɨnek. \v 13 Pen mɨj anɨb ak nɨŋɨd anɨgem, chɨn gos sek mɨdɨl mɨdtep gɨpun. \p Chɨn pen gos sek nep ma mɨdobun. Gos sek mɨdɨl mɨñmɨñ tɨmel gɨpun. Nɨbi Taytus nop dɨtep gɨpek ak nɨm, ne gos sek kɨmɨgel mɨdtep gɨl, mɨñmɨñ gup. Anɨb ak tek chɨn abe mɨñmɨñ tɨmel yɨbɨl gɨpun. \v 14 Bɨlel yad nɨbi pel gɨtep gɨpɨm takaw ak Taytus nop agɨl, yɨb nɨbop ak dad aplanɨnek. Pen takaw nop agɨnek anɨb ak nebeŋ ma dɨpin. Takaw nɨbop agɨnok okok, mɨdupsek nɨŋɨd yɨbɨl agɨnok. Pen takaw Taytus nop agɨnok ak, yɨb nɨbop dad aplanɨgun agɨl anɨb agɨnok ak, anɨb ak tek nep nɨŋɨd yɨbɨl agɨnok. \v 15 \x - \xo 7.15 \xo*\xt 2 Ko 2.9\xt*\x* Pen Taytus amɨl nɨbop amjakak ak, nɨbop mɨdupsek jel gaknɨŋ pɨlɨkɨlɨg nop dɨtep gɨl, takaw agak ak dɨl kɨdek gɨpek. Anɨgɨpek, anɨb okok ne gos nɨgɨlɨg mɨdɨl, nɨbop mapen awl yɨbɨl lup. \v 16 Pen mɨñɨl yad nɨgtep gɨpin, nɨbi adek olap ke ma gɨnɨgabɨm, gɨtep nep gɨnɨgabɨm. Anɨb ak yɨp tep yɨbɨl gup. \c 8 \s Binɨb Klays yɨl mɨdebal okok, kɨli mani ogɨnap dɨlɨtep gɨl ñɨnɨgel \p \v 1 \x - \xo 8.1-4 \xo*\xt Lom 15.26\xt*\x* Pen mam ay sɨkop, takaw anɨb ak nɨbop agɨnɨgobun. Klays binɨb ne pelpel apnan gɨpal Masedoniya plopens okok, God kɨlop yɨmug nɨŋɨd gɨtep gak. \v 2 Kɨlop gɨ tɨmel yɨbɨl gel koslam mɨdɨl, tap kɨli sɨkol sɨkol yek ak pen, God kɨlop gek mɨñmɨñ tɨmel yɨbɨl gɨl, binɨb Klays yɨl ogɨnap kɨlop mani ñɨnɨgun agɨl, mani kuŋay yɨbɨl dɨlɨtep gɨlak. \v 3 Yad ke agyɨkɨl agebin, Mani kɨli sɨkol sɨkol yek ak pen, ñɨnɨgel tek nab ak kelɨgɨl mani awl ñɨlak. Gos kɨli ke nɨŋɨd, \v 4 \x - \xo 8.4 \xo*\xt 2 Ko 9.1-2\xt*\x* chɨnop nebneb gɨl agnɨŋɨd agɨlak, Chɨnop yepɨlɨm, chɨn ayɨp Klays binɨb ne ogɨnap ayɨp, chɨn Judiya binɨb Klays yɨl mɨdebal okok kɨlop mani ñɨnɨgun agɨlak. \v 5 Pen gɨlak anɨb ak, mani ogɨnap ñɨnɨgel agɨl gos nɨgɨnok tek nep ma gɨlak. God gos nɨgak tek kɨdek gɨl, ned kɨli ke God nop ñɨlak. Anɨgɨl, kɨli ke abe chɨnop ñɨlak. \v 6 Anɨgel nɨŋɨd, Taytus nop kɨles gɨl agnɨŋɨd agɨnok, Ned nad Kolin binɨb kɨli ayɨp yɨmug nɨŋɨd gɨtep gep wog ak tɨkjakɨpek tek, am kɨlop age, mani dɨlɨtep gɨl ñɨnɨgabɨm wog ak gɨjunɨmɨb agɨnok. \v 7 \x - \xo 8.7 \xo*\xt 1 Ko 1.5, 12.13, 16.1-2, 2 Ko 9.8\xt*\x* Nɨbi nɨm, tap okok mɨdupsek gɨpɨm ak, gɨtep yɨbɨl gɨpɨm. Nɨbi Klays nop gos lɨnepɨm ak, takaw agñɨtep gɨpɨm ak, gos nɨgtep gɨpɨm ak, gos awl yɨbɨl ak nɨŋɨd God wog ne gɨpɨm ak, chɨnop mapen lɨpɨm ak, anɨb okok mɨdupsek gɨtep gɨpɨm. Anɨb ak tek nep, yɨmug nɨŋɨd gɨtep gep wog anɨb ak, gɨtep gɨl mani kuŋay yɨbɨl dɨlɨtep gɨl ñɨnɨmɨb. \p \v 8 Pen takaw kɨles agen nɨbi anɨgɨnɨmɨb agɨl ma agebin. Nɨbi binɨb okok kɨlop mapen yɨbɨl lɨpɨm akaŋ agɨl, binɨb ogɨnap tɨkjakɨl wog anɨb ak gɨpal ak, wog kɨli nɨŋɨd agyɨkebin. Nɨbi adek anɨb ak nep gɨ mɨdebɨm akaŋ? \v 9 \x - \xo 8.9 \xo*\xt Mat 8.20, Luk 9.58, Plp 2.6-7\xt*\x* Nɨb nepɨm, Bɨawl chɨn ak Jisas Klays, ne chɨnop yɨmug nɨŋɨd gɨtep gup. Ne tap kuŋay yek mɨdtep gak ak pen, nɨbop nen agɨl tap ne anɨb ak kelɨgɨl, awl apɨl bɨ yɨmgeptek yɨbɨl ak yek. Anɨgak nɨm, nɨbi tap kuŋay mɨdek mɨdtep gɨpɨm. \p \v 10 Sub ned ak, nɨbi gos tep nɨŋɨd, chɨn mani kɨlop ñɨnɨgun agɨl, tɨkjakɨl mani ogɨnap dɨlɨtep gɨpek. Anɨb ak nɨbi anɨgɨnɨmɨb agɨl, gos yad anɨgɨl nɨŋɨd nɨbop agɨnɨgebin. \v 11 Wog anɨb ak mɨñɨl gɨjunɨmɨb. Bɨlel nɨbi gos kɨles tɨmel gɨl nɨŋɨd, wog anɨb ak gɨnɨgun agɨl gos nepek ak nɨm, mɨñɨl kasek gɨjunɨmɨb. Pen nɨbi yonɨmuŋ tek ak, mani dɨlɨtep gɨnɨmɨb. \v 12 \x - \xo 8.12 \xo*\xt Mak 12.43, Luk 21.3\xt*\x* Bɨ olap ne tap ogɨnap ñin agɨl gos nɨgenɨgab, tap ñɨnɨgab anɨb ak God nɨŋɨd mɨñmɨñ gɨl dɨnɨgab. God tap chɨn nokom nokom yonɨmuŋ ak ñɨnɨgun, ne nɨŋɨd dɨnɨgab. Ma yenɨgab ak, ne nɨŋɨd ma agɨnɨgab. \p \v 13 Nɨgɨm. Nɨbi binɨb ogɨnap mani ñem mɨdtep gel, nɨbi pen koslam yenɨmɨb agɨl, gos anɨb ak ma nepin. Chɨn mɨdupsek pen adɨp adɨp tek yonɨgabun agɨl, gos ak nepin. \v 14 \x - \xo 8.14 \xo*\xt 2 Ko 9.12-13\xt*\x* Tap nɨbi kuŋay mɨdeb tek mɨñɨl ñɨn awl, kɨlop ogɨnap bɨlok ñem nɨm, kɨdek nɨbop tek dɨnɨmuŋ ñɨn ak, tap kɨli kuŋay mɨdeb tek nɨbop pen ñɨnɨgel. Anɨgɨl, kɨli ayɨp adɨp adɨp tek yenɨgabɨm. \v 15 \x - \xo 8.15 \xo*\xt Kis 16.18\xt*\x* Buk Baybol ak tɨkɨl anɨb agak, \q1 Binɨb tap ñɨŋeb kuŋay yɨbɨl yɨpɨlɨg dɨlak okok nɨgel, awl tek ma lek, ke ñɨŋɨnɨgel tek ak nep yek agɨl tɨkak. Pen binɨb tap ñɨŋeb sɨkol tek yɨpɨlɨg dɨlak okok kɨlop abe, ma tek dak agɨl tɨkak. \s Taytus ayɨp bɨ omɨŋal ayɨp taun Kolin abal \p \v 16 God Taytus nop gos tep ñek, yad nɨbop dɨtep yɨbɨl gɨnɨm agɨl nepin tek, ne adek anɨb ak nep nɨgup. Anɨb ak tek God nop tep agebin. \v 17 Taytus am kɨlop nɨgɨnɨmɨn agon, nop ke tep gup tek, nɨbop yɨl amnin agɨl ameb. \v 18 Pen mam Klays yɨl mɨdeb olap sek, Taytus ayɨp agyokobun. Bɨ anɨb ak ne takaw teplep ak agtep gup ak nɨm, Klays binɨb ne pelpel apnan gɨpal okok, kɨli yɨb nop dad aplanɨbal. \v 19 Pen abe, Klays binɨb ne pelpel apnan gɨpal okok, kɨli bɨ anɨb ak nop aglelak, chɨn ayɨp amɨl, mani dɨ nan gɨnɨgabal ak binɨb yɨmgeptek okok kɨlop ñɨnɨg dad amnɨgabun. Wog gɨnɨgabun anɨb ak, Bɨawl ne ke yɨb awl yɨbɨl dɨnɨmuŋ agɨl gɨnɨgabun. Pen binɨb okok kɨli abe nɨgɨnɨgabal, chɨn binɨb yɨmgeptek okok kɨlop dɨtep yɨbɨl gɨnɨgun agɨl pel gos nopun. \v 20 Chɨn mani awl dɨ nan gɨnɨgabal anɨb ak kod yonɨgabun ak, bɨ olap ne chɨnop takaw tɨmel ma agɨnɨmuŋ agɨl gos nopun. Anɨb ak tek ak, chɨn mam anɨb ak nop dɨl, ayɨp amnɨgabun. \v 21 \x - \xo 8.21 \xo*\xt Snd 3.4, Lom 12.17, Plp 4.8, 1 Pi 2.12\xt*\x* Chɨn mani anɨb ak nɨgtep gɨl, bɨ mani si dep tek ma mɨdobun ak God ne nɨgup ak pen, binɨb okok abe nɨgɨnɨgabal, mani anɨb ak nɨgtep gɨl dad amnɨgabun. \p \v 22 Pen mam Klays yɨl mɨdeb olap sek abe agyokon, Taytus ayɨp mam olap ayɨp amebal. Ñɨn kuŋay mam anɨb ak nop wog ogɨnap ñɨl, chɨn nop nɨg yonok. Nɨg mɨdɨl, ne kɨles tɨmel gɨl wog anɨb ak gɨtep gak. Pen ne abe nɨgup, nɨbi pel gɨtep gɨpɨm. Gɨtep gɨpɨm anɨb ak, ne gos kɨles tɨmel gɨl nɨŋɨd, nɨb ayɨp wog gun agɨl gos nɨgup. \v 23 Bɨ Taytus nɨm, ne yad ayɨp jɨmñɨl mɨdɨl, wog jɨmñɨl gɨl nɨbop agñɨ ajɨpul. Pen mam ayɨp amebil omɨŋal ak, Klays binɨb ne okok kɨlop bɨ omɨŋal wog anɨb ak aglɨlak. Aglel wog ak gɨtep gelek, Klays ne yɨb awl dup. \v 24 \x - \xo 8.24 \xo*\xt 2 Ko 7.13-14, 8.1-7\xt*\x* Anɨb ak bɨ omɨŋal nokom pi ak amjakel, kɨlop mapen yɨbɨl lɨl dɨtep gɨnɨmɨb. Anɨgem nɨm, takaw yad apin ak, bɨ omɨŋal nokom kɨli Pol ne nɨŋɨd agup agɨl nɨgɨnɨgabal. Takaw anɨb ak anɨb apin, Kolin binɨb Klays yɨl mɨdebal okok, kɨli pel gɨtep gel yɨp tep gup apin. Pen Klays binɨb ne pelpel apnan gɨpal okok abe, Pol ne nɨŋɨd agup agɨl nɨgɨnɨgabal. \c 9 \s Kolin binɨb, kɨli binɨb Klays yɨl mɨdebal ogɨnap kɨlop mani ñɨnɨgel \p \v 1 \x - \xo 9.1 \xo*\xt 2 Ko 8.1-7\xt*\x* Pen nɨbi mani dɨlɨtep gɨl, Judiya binɨb Klays yɨl mɨdebal okok kɨlop ñɨnɨgabɨm takaw ak, nɨgtep gɨpɨm. Anɨb ak tek nɨbop takaw pal awl agɨl ñu kɨl ma tɨkɨnɨgebin. \v 2 Yad nepin, nɨbi binɨb yɨmgeptek okok kɨlop dɨtep yɨbɨl gɨnɨgun agɨl pel gos nepɨm. Anɨb ak Masedoniya plopens binɨb okok kɨlop apin, Akaya plopens binɨb yɨb kɨlop dad aplanebin apin. Sub ned yɨl ak, kɨli tap anɨb okok dɨ nan gɨnɨgun wog ak, tɨkjakɨl gɨnɨgel tek lak apin. Pen Masedoniya binɨb okok, nɨbi mani anɨb ak dɨ nan gɨl ñɨnɨgabɨm ak nɨŋɨd, gos kɨli pag yɨkek, kɨli kuŋay nep mani ogɨnap sek ñɨnɨgun agɨl gos nepal. \v 3 Pen takaw apin, Akaya binɨb yɨb kɨlop dad aplanebin apin ak, takaw won ak nep yonɨmuŋ tek ma lup. Masedoniya kay kɨlop apin, Akaya binɨb kɨli mani dɨlɨtep gɨpal apin. Anɨb ak tek, nɨbi anɨgɨnɨmɨb agɨl, mam chɨn anɨb okok kɨlop ned agyokebin. \v 4 Chɨn gos anɨgɨl nopun, nɨbi mani anɨb ak dɨ nan gɨl ñɨnɨg gebɨm. Pen mani ma dɨ nan genɨgabɨm, Masedoniya binɨb ogɨnap poŋɨd amjaken anɨb ak nɨgenɨgabal, chɨnop nebeŋ gɨnɨgab. Pen nɨbop abe nebeŋ yɨbɨl gɨnɨgab. \v 5 Anɨb ak yad mam chɨn okok kɨlop ned agyokin agɨl gos nepin. Kɨli am nɨb ayɨp mɨdɨl, mani ñɨnɨgabun apek ak dɨ nan gem yonɨmuŋ. Anɨgem, yad binɨb ogɨnap ayɨp amjakɨnɨgabun ñɨn ak, gos nɨbi ke nɨŋɨd mani ñɨbɨm ak, kɨli nɨgɨnɨgabal. Chɨn mani tap nɨbi okok yokɨp nep dɨnɨgabun agɨl gos nopun ak, gos nɨgɨnɨgel tek ma lɨnɨgab. \p \v 6 \x - \xo 9.6 \xo*\xt Snd 11.24, 22.9, Lom 12.8, Gal 6.7-9\xt*\x* Takaw anɨb ak gos nɨgtep gɨnɨmɨb. Binɨb tap yɨŋ kuŋay ma yɨbal okok, tap kuŋay ma yenɨgab. Binɨb tap yɨŋ kuŋay yɨbal okok nep, tap kuŋay yɨbɨl yenɨgab. \v 7 \x - \xo 9.7 \xo*\xt Lo 15.7, Snd 11.25, Lom 12.8\xt*\x* Anɨb ak nɨbi nokom nokom nɨgtep gɨl, gos ke nepɨm tek mani ogɨnap ñɨnɨmɨb. Yɨlɨk gaknɨŋ ma ñɨnɨmɨb. Binɨb ogɨnap nɨbop nebneb gel nɨŋɨd, ma ñɨnɨmɨb. Binɨb ne ke nɨgup tek, mɨñmɨñ gɨlɨg mani ñub ak, God binɨb anɨb ak nop nɨgek tep gup. \v 8 \x - \xo 9.8 \xo*\xt Snd 28.27, Plp 4.19\xt*\x* Pen God ne tap teplep kuŋay yɨbɨl nɨbop ñɨnɨmuŋ tek lek, tap tek dɨnɨgab tek nep ma lɨnɨgab. Anɨgek, tap nɨbi kuŋay yɨbɨl mɨdaknɨŋ, wog tep ne kuŋay yɨbɨl, keke mɨnek mɨnek gɨnɨmɨb tek lɨnɨgab. \v 9 \x - \xo 9.9 \xo*\xt Sng 112.9\xt*\x* Takaw anɨb ak tek, buk Baybol ak tɨkɨl agak, \q1 Bɨ tap kuŋay yɨbɨl dɨl, binɨb yɨmgeptek okok kɨlop monmon ñub ak, ne gɨtep gup anɨb ak, tap teplep yɨbɨl mɨdɨl pel pelnep yenɨgab agɨl tɨkak. \m \v 10 \x - \xo 9.10 \xo*\xt Ais 55.10, Hos 10.12, Mat 6.1\xt*\x* God ne binɨb okok kɨlop pel tap yɨŋ ñek, wog kɨli okok yɨbal. Ne kɨlop pel tap mɨdup ñek, ñɨbal. Anɨb ak tek nep, God nɨbop tap kuŋay ñek, nɨbi tap okok mɨdupsek mɨdɨl, binɨb tap ma yenɨgab okok kɨlop abe ñɨnɨmɨb tek lɨnɨgab. Pen nɨbi gɨtep gɨpɨm ak, tap awl yɨbɨl yenɨgab, bɨ tap yɨŋ yɨmek wog day ne okok tap kuŋay yɨbɨl jakɨnɨgab tek. \v 11 \x - \xo 9.11 \xo*\xt 2 Ko 1.11, 4.15\xt*\x* God nɨbop pel gek, tap nɨbi kuŋay yɨbɨl mɨdek, monmon ñeb tek lɨnɨgab. Ak nɨm, mani kuŋay yɨbɨl ñem, chɨn dad amɨl binɨb kɨlop ñon, kɨli God nop tep yɨbɨl agɨnɨgabal. \v 12 \x - \xo 9.12 \xo*\xt 2 Ko 8.14\xt*\x* Anɨb ak tek wog nɨbi gɨpɨm ak, binɨb Klays yɨl mɨdebal okok kɨlop gek, tap mɨdup ak kɨlop ñɨn olap ma tek dɨnɨgab. Tap anɨb ak nɨbi ñem chɨn dad amɨl ñɨnɨgabun ak, kɨli nɨŋɨd God nop tep yɨbɨl agɨnɨgabal. \v 13 Kɨlop gɨñɨnɨgun agɨl wog anɨb ak gɨpɨm ak, binɨb okok kɨlop gek, gɨtep gɨpɨm anɨb ak kɨli mɨseŋ nɨgɨnɨgabal. Nɨŋɨd, anɨgɨl agɨnɨgabal, Klays takaw teplep ak nab nɨbi pi okok mɨdek, nɨbi nɨŋɨd kɨdek gɨpɨm agɨnɨgabal. Pen tap kuŋay yɨbɨl kɨlop ñɨbɨm ak sek, tap kuŋay binɨb ogɨnap kɨlop ñɨbɨm ak sek, anɨb ak abe nɨŋɨd, God yɨb nop dad aplanɨgabal. \v 14 Pen God nɨbop yɨmug nɨŋɨd gɨtep yɨbɨl gup tek nɨgɨnɨgabal. Nɨgek, gos kɨli am nɨbop komkam gek kɨlop tep gaknɨŋ, nɨbop gos nɨgɨlɨg God nop agnɨg yenɨgabal. \v 15 \x - \xo 9.15 \xo*\xt Jem 1.17\xt*\x* Tap teplep God chɨnop ñub ak, ak tap awl yɨbɨl yek ak nɨm, chɨn agɨnɨgun tek ma mɨdeb. Tap teplep anɨb ak nɨŋɨd, God nop tep yɨbɨl agɨnɨgun. \c 10 \s Bɨ ogɨnap Pol wog nop ak agjulak ak, Pol pen adɨkɨl agup \p \v 1 \x - \xo 10.1 \xo*\xt 1 Ko 2.3\xt*\x* Binɨb nɨbi ogɨnap yɨp apal, Ne apɨl chɨn ayɨp mɨdɨl, ne bɨ sayn mɨdɨl, takaw ma agup ak pen, amɨl pal okok mɨdɨl mɨj anep tɨkɨl, takaw kɨles gɨl agup apal. Pen yad ke Pol mɨdebin ak, Klays ne bɨ kɨmɨgel yolɨgup tek mɨdɨl, binɨb okok kɨlop mapen lɨl takaw sayn agolɨgup ak, nɨbi anɨb ak gos nɨgɨnɨmɨb agɨl gos nepin. Yad Klays gɨtep gup anɨb ak kɨdek gɨlɨg, takaw agɨnɨgebin ak, yad nɨbop kɨles gɨl agnɨŋɨd agebin, Takaw anɨb ak nɨŋɨd, gos nɨgtep gɨnɨmɨb agebin. \v 2 \x - \xo 10.2 \xo*\xt 1 Ko 4.21\xt*\x* Pen nɨbop abe agebin, Nɨgtep gɨnɨmɨb agebin. Yad apɨl nɨb ayɨp mɨdɨl, takaw kɨles ogɨnap nɨbop agɨnɨm tek ma lɨnɨgab. Bɨ nɨbi ogɨnap, kɨli chɨn bɨ lum awl yɨl gos nɨŋɨd kɨdek gɨpun agɨl gos nepal okok, yad gos nepin, yad kɨlop takaw kɨles tɨmel agep tek mɨdeb. \v 3 Nɨŋɨd apal, chɨn pel lum awl mɨdobun ak pen, bɨ lum awl penpen ñapal tek ma gɨpun. \v 4 \x - \xo 10.4 \xo*\xt 1 Ko 2.5, Epe 6.13-17, 1 Te 5.8, 1 Ti 1.18\xt*\x* Tap penpen ñagep ak dɨ mɨdobun okok, tap lum awl yɨl mel. God kɨles ne ak mɨdeb ak nɨm, bɨ tɨmel gup wali kɨles ak tɨb walɨg yokɨnɨmuŋ tek lup. \v 5 \x - \xo 10.5 \xo*\xt 1 Ko 1.19, 3.19\xt*\x* Lum awl gos okok mɨdupsek dɨyokɨl, gos keke okok abe dɨyokɨpun. Binɨb okok kɨli God nop nɨgun agɨl apal ak pen, gos tɨmel anɨb okok kɨlop kanɨb gɨñub. Anɨb ak chɨn binɨb okok gos tɨmud kɨlop nag lɨpun, bɨ olap nop nag lɨpal tek mɨdeb. Nag lɨl kɨlop gek, gos kɨli ak Klays takaw agup ak kɨdek gɨnɨgabal. \v 6 \x - \xo 10.6 \xo*\xt 2 Ko 2.9\xt*\x* Pen mɨñɨl chɨn nɨbop kod mɨdobun. Nɨbi Klays agup tek mɨdupsek kɨdek gɨl nɨm, binɨb takaw nop tɨbɨlɨkɨl kɨdek ma gɨlak okok, kɨlop pen yul awl yɨbɨl ñɨnɨgun. \p \v 7 \x - \xo 10.7 \xo*\xt 1 Ko 3.23, 14.37, 2 Ko 5.12, 1 Jo 4.6\xt*\x* Tap nɨbi okok nepɨm mɨseŋ sɨŋak mɨdeb ak, yɨgɨlɨl tep gɨnɨmɨb. Bɨ olap, yad ke Klays ayɨp mɨdobul agɨl gos nɨgup ak, gos nɨgtep gɨl, anɨgɨl nɨgɨnɨmuŋ, chɨn abe Klays ayɨp mɨdobun, ne Klays ayɨp mɨdeb tek. \v 8 \x - \xo 10.8 \xo*\xt 2 Ko 12.6, 13.10\xt*\x* Bɨawl ak ne kɨli wog gɨnɨgel agɨl, chɨnop wog anɨb ak aglak. Pen wog agek gɨpun anɨb ak, kɨlop agem apyap pakɨnɨgel agɨl ma agak. Kɨlop agem gos sek mɨdɨl kɨles gɨl jak tep gɨl yenɨgel agɨl chɨnop agek gɨpun. Anɨb ak tek nɨbop gɨñɨl wog gɨpun ak, yad nɨŋɨd mɨñmɨñ gɨl, yɨb chɨn ke sɨkol olap dad aplanɨgun, yɨp nebeŋ ma gup. \v 9 Pen nɨbop mɨj tɨk yokɨpin okok nɨŋɨd, pɨlɨkɨnɨmɨb agɨl ma tɨk yokɨpin. \v 10 Binɨb ogɨnap yɨp apal, Ne pal okok mɨdɨl, mɨj tɨk yokɨl, takaw kɨles yɨbɨl agɨl takaw awl agup apal. Pen awl apɨl agup won ak, chɨn nopun, ne bɨ kɨles ma mɨdeb, bɨ takaw agtep ma gup apal. \v 11 \x - \xo 10.11 \xo*\xt 2 Ko 7.14, 12.6, 13.2, 13.10\xt*\x* Pen binɨb anɨb apal anɨb okok, kɨli gos nɨgtep gɨl, anɨgɨl nɨgɨnɨgabal. Chɨn apɨl nɨb ayɨp mɨdɨl gɨnɨgabun ak sek, takaw mɨñɨl nɨbop pal okok mɨdɨl ñu kɨl tɨkɨpun ak sek, omɨŋal gɨl jɨmñɨl anɨb ak tek yenɨgab. \p \v 12 \x - \xo 10.12 \xo*\xt 2 Ko 3.1, 5.12\xt*\x* Chɨn ke gos nɨgtep gɨl, chɨn bɨ yɨb kɨli dad aplanɨbal okok anɨb ak tek mɨdobun agɨl, gos ma yɨbɨl nopun. Pen kɨli gɨpal tek, chɨn abe gɨpun agɨl gos ma yɨbɨl nopun. Bɨ anɨb okok kɨli ke bɨlok nepal. Kɨli ke penpen bɨlokɨl nepal. Bɨ anɨgɨpal okok, gos teplep kɨli ma mɨdeb. \v 13 \x - \xo 10.13 \xo*\xt Lom 12.3\xt*\x* Chɨn pen, bɨlokɨl nɨŋɨd chɨn ke yɨb awl dad aplanon, yɨb chɨn dad yi alaŋ amnɨmuŋ agɨl ma nopun. God chɨnop bɨlok lek ke gɨpun ak nep agyɨkɨnɨgabun. God wog chɨnop aglɨl ñub tek, chɨn ke gos nɨŋɨd, chɨn ke bɨlokɨnɨgun agɨl gos nopun. Pen wog God chɨnop aglup ak, nɨbi Kolin binɨb anɨb sɨŋak mɨdebɨm. \v 14 \x - \xo 10.14 \xo*\xt 1 Ko 3.5, 3.10, 4.15, 9.1\xt*\x* Nɨŋɨd agobun, wog God chɨnop aglup ak, nɨbi Kolin binɨb anɨb sɨŋak mɨdebɨm. Anɨb ak tek chɨn amɨl takaw nɨbop agñɨbun ak, God wog chɨnop ñub ak sɨlawɨd ma abun. Chɨn ke ned apɨl, Klays takaw teplep ne ak dapɨl nɨbop Kolin binɨb agñɨnok. \v 15 \x - \xo 10.15 \xo*\xt Lom 15.20\xt*\x* God wog chɨnop ñub ak sɨlawɨd amɨl, wog bɨ ogɨnap gɨpal gos nɨŋɨd, yɨb chɨn ke dad aplanɨbun ak, ma gɨpun. Mel. Pen chɨnop tep gɨnɨgab ak, nɨbi Klays nop gos lɨnepeknɨŋ, wog God chɨnop aglak ak, nɨb ayɨp gon am am awl yɨbɨl gɨnɨgab. \v 16 Pen nɨbop sɨlawɨl, amɨl man ned ma agñɨlak okdaŋ amɨl, kɨlop takaw teplep ak abe agñɨnɨgabun. Chɨn pen bɨ ogɨnap man okok wog gɨpal tek, yɨb awl dun agɨl, bɨ ogɨnap wog gɨpal adek ak chɨn gɨpun agɨl, ma agɨnɨgabun. Man ke okok amɨl, gɨnɨgabun ak nep agɨnɨgabun. \v 17 \x - \xo 10.17 \xo*\xt Ais 65.16, Jer 9.24, 1 Ko 1.31\xt*\x* Pen buk Baybol ak tɨkɨl agɨlak, Binɨb mɨñmɨñ gɨl yɨb awl dɨnɨgun agɨl, God gup tek nɨŋɨd, mɨñmɨñ gɨl God yɨb nop dad aplanɨgel agɨl tɨkak. \v 18 \x - \xo 10.18 \xo*\xt Snd 27.2, Lom 2.29, 1 Ko 4.4-5\xt*\x* Chɨn nopun, bɨ olap yad ke binɨb tep mɨdebin agɨl gos nɨgup ak, Bɨawl ak nop tep gaknɨŋ bɨ anɨb ak nop dɨnɨmuŋ tek ma lup. Bɨawl ak pen bɨ olap nop bɨ tep mɨdeb agɨl gos nɨŋɨd nɨm, nop tep gaknɨŋ bɨ anɨb ak nop dup. \c 11 \s Bɨ Jisas takaw nop dad ameb yepɨs okok, Pol ne kɨli tek mel \p \v 1 Yad gos anɨgɨl nepin, nɨbi yaw agɨnɨmɨb, yad sawl takaw tek sɨkol ogɨnap agɨnɨgebin. Yɨp yaw agɨnɨmɨb akaŋ? \v 2 \x - \xo 11.2 \xo*\xt Hos 2.19-20, 1 Ko 4.15, Gal 4.17-18, Epe 5.26-27, Kol 1.28\xt*\x* God ne binɨb yad mɨdupsek muk yɨp okok nep yenɨgel agɨl, gos kɨles gɨl nɨgup. Adek nokom anɨb ak nep, yad nɨbi Klays nop kɨdek gɨnɨmɨb agɨl, gos kɨles gɨl nepin. Nɨbop bin pɨlaj gach ma mɨdɨl suŋtep nep mɨdeb tek mɨdɨl, bɨ nokom dɨnɨg gek, dam bɨ anɨb ak nop ñɨnɨm. Bɨ anɨb ak nɨm Klays. \v 3 \x - \xo 11.3 \xo*\xt Stt 3.1-5, 3.13, Jon 8.44, Hib 13.9, 2 Pi 3.17\xt*\x* Yad pen pɨlɨkebin. Bɨlel yoy yepɨs gep ak, ne Yip nop yepɨs agek nɨg dak tek, nɨbop abe gɨnɨmuŋ tek lɨnɨgab. Bɨ ogɨnap nɨbop abe takaw yepɨs okok ag dad amel, gos tɨmel kɨli nepal tek nɨŋɨd, Klays nop nokom gos nɨŋɨd gach ma mɨdɨl suŋtep nep mɨdebɨm ak kelɨgɨnɨmɨb tek lɨnɨgab. Anɨb ak tek yad pɨlɨkebin. \v 4 \x - \xo 11.4 \xo*\xt Gal 1.7-9\xt*\x* Yad nepin, bɨ ogɨnap, kɨli Jisas chɨn ak nop takaw agñɨbun ak ma apal, Jisas olap ke tek takaw ak agñɨbal. Takaw agñɨbal anɨb ak, nɨbi nɨgɨnɨg mɨdebɨm. Pen God Kawnan ak ned dɨpɨm ak mel, kawnan olap ke tek dɨnɨg mɨdebɨm. Pen takaw teplep ak ned gos nepɨm ak mel, takaw teplep olap ke tek gos nɨgɨnɨg mɨdebɨm. Bɨ anɨb okok takaw kɨli pel nepɨm ak nɨm, takaw yad ak abe nɨgɨnɨmɨb. \p \v 5 \x - \xo 11.5 \xo*\xt 1 Ko 15.10, 2 Ko 12.11, Gal 2.6\xt*\x* Nɨgɨm. Nɨbi bɨ ogɨnap kɨlop nɨŋɨd anɨb apɨm, Kɨli bɨ Jisas takaw nop dad ameb bɨawl yɨbɨl okok mɨdebal apɨm. Yad pen bɨ tam okok tek ma mɨdebin agɨl gos nepin. Mel yɨbɨl. \v 6 \x - \xo 11.6 \xo*\xt 1 Ko 1.17, 2.1, 2.13, 2 Ko 4.2, 10.10, Epe 3.4\xt*\x* Yad takaw agñɨtep ma gɨpin tek lup, ak tap yokɨp tek lup. Gos yad ak pen wulep ma yowup. Mɨnek mɨnek tap tɨtay dɨl yad gɨpin ak nɨbop yomub, yad bɨ gos nɨgep yɨbɨl mɨdebin. \p \v 7 \x - \xo 11.7 \xo*\xt 1 Ko 9.12, 9.18\xt*\x* Yad nɨbop God takaw teplep agñɨnek ak pen, nɨbi tap ogɨnap pen yɨp lɨ ñɨnɨmɨb agɨl ma agɨnek. Gɨnek anɨb ak, nɨbop dad aplanenɨm agɨl, yɨb yad ap yownɨmuŋ. Tap gɨpin anɨb ak, tap tɨmel gɨpin akaŋ? \v 8 Yad nɨb ayɨp mɨdɨl nɨbop gɨñɨnek won ak, binɨb Klays yɨl wakay ogɨnap mɨdebal yɨp mani tap okok ñel wog anɨb ak gɨnek. Yad anɨgɨl, ak mani tap kɨli si dɨnek tek. \v 9 \x - \xo 11.9 \xo*\xt 2 Ko 12.13, Plp 4.15-18, 1 Te 2.9\xt*\x* Nɨb ayɨp yenek ñɨn ak, yɨp tap olap tek dek, yad pen bɨ nɨbop olap mani tap okok yɨp ñaŋ agɨl ma agnɨgɨnek. Mel. Klays binɨb ne Masedoniya plopens nɨb owlak okok nep, tap tay yɨp tek dak okok dap ñɨlak. Tap nɨbop olap dɨnɨg nebneb ma agɨnek, kɨdek abe tap nɨbop ogɨnap ma agnɨgɨnɨgayn. \v 10 \x - \xo 11.10 \xo*\xt 1 Ko 9.15\xt*\x* Nɨbi Akaya plopens mɨdebɨm okok, tap nɨbop ma dɨpin tek, agɨlɨg yɨbɨl yenɨgayn. Yad gɨpin anɨb ak nɨŋɨd, yɨb yad ak dad aplanin agɨl gos nepin ak, bɨ olap kanɨb yɨp anɨb ak ma kamnɨgab. Klays bɨne mɨdebin tek, nɨŋɨd yɨbɨl agebin. \v 11 Pen takaw apin anɨb ak, nɨbop yɨlɨk nɨŋɨd ma agebin. God ne nɨgup, yad nɨbop mapen yɨbɨl lɨpin. \p \v 12 Pen bɨ ogɨnap yɨb kɨli ke dad aplanun agɨl, kanɨb ak pɨyow nepal. Pɨyow nɨgɨlɨg chɨnop nɨŋɨd, Pol bɨne okok kɨli mɨdebal tek chɨn anɨb ak nep mɨdobun agɨnɨgel agɨl, gos ak nepal. Yad pen anɨgɨl kanɨb kɨlop gɨñen, kɨli Pol gup tek gɨpun agɨl, agɨnɨgel tek ma lɨnɨgab. Yad anɨgɨl kanɨb gɨñɨlɨg nep yenɨgayn. \v 13 \x - \xo 11.13 \xo*\xt Lom 16.18, 2 Ko 2.17, Gal 1.7, Plp 3.2, 2 Pi 2.1, Lep 2.2\xt*\x* Bɨ anɨb okok, kɨli bɨ Jisas takaw nop dad ameb yepɨs mɨdebal okok, Jisas wog gobun agɨl yepɨs gɨpal. Kɨli gos anɨgɨl nepal. Binɨb ogɨnap kɨli chɨnop nɨŋɨd, bɨ Jisas takaw nop dad ameb okok mɨdobun gos ak nɨgɨnɨgel agɨl, gos anɨb ak nepal. Anɨgɨl nɨŋɨd, sɨlok lɨl bɨ anɨb ak ke mɨdebal. \v 14 \x - \xo 11.14 \xo*\xt Gal 1.8\xt*\x* Pen anɨgebal ak, judɨl gos pal ma lɨnɨmɨb. Chɨn nopun, Satan abe sɨlok lɨl anɨb ak ke mɨdɨl, ensel mɨlek sek tek sɨlok lɨl mɨdeb. \v 15 \x - \xo 11.15 \xo*\xt 2 Ko 3.9, Plp 3.19\xt*\x* Anɨb ak Satan bɨ wog gɨñeb ne okok, kɨli bɨ suŋtep wog gɨñeb tek sɨlok lɨl mɨdebal ak, gos awl ma nɨgɨnɨgun. Pen gɨpal anɨb ak, kɨdek tap tɨtay dɨl gɨpal okok God kɨlop pen gɨnɨgab. \s Pol ne God wog gɨlɨg mɨŋel dup \p \v 16 \x - \xo 11.16 \xo*\xt 2 Ko 12.6\xt*\x* Yad tepayaŋ agebin, nɨbi yɨp bɨ sawl sek agɨl, gos ak ma nɨgɨnɨmɨb. Pen yɨp bɨ sawl sek agɨl gos nɨgɨnɨgabɨm ak, abe tep mɨdeb. Yɨp pen kelɨgem, bɨ sawl okok yɨb kɨli ke dad aplanɨbal tek takaw ogɨnap agɨnɨm. \v 17 Takaw anɨb awl, Bɨawl ak yɨp gos ñub tek ma agɨnɨgebin. Bɨ sawl okok, yɨb kɨli ke dad aplanɨbal tek agɨnɨgebin. \v 18 Bɨ kuŋay gos lum awl nɨŋɨd, yɨb kɨli ke dad aplanɨbal. Anɨb ak tek yad abe gɨlɨg, yɨb yad ke dad aplanɨgebin. \v 19 Taynen anɨb apin? Nɨbi bɨ gos nɨgep okok nɨgtep yɨbɨl gɨpɨm tek, bɨ sawl sek okok takaw sawl agel, nɨbop yɨlɨk ma gek nɨgun agɨl gos nepɨm. \v 20 Nɨŋɨd apin, bɨ olap nɨbop kodɨl nag lup tek lɨl akaŋ, tap nɨbi okok mɨdupsek dɨjuwɨl akaŋ, nɨbop yepɨs agɨl muk ne okok lɨl akaŋ, ne ke gek bɨawl yɨb mɨdeb ak mɨdɨl akaŋ, nɨbop takaw tɨmel agɨl nebeŋ agɨl akaŋ, tap tɨmel anɨb okok anɨgenɨgab, nop kelɨgem, gos ne okok ke gɨnɨmuŋ. \v 21 \x - \xo 11.21 \xo*\xt Plp 3.5\xt*\x* Chɨn kɨmɨgel mɨdɨl, tap anɨb okok pen nɨbop ma gɨpun. Chɨn anɨgɨl gɨ tɨmel gon, chɨnop nebeŋ gɨnɨmuŋ akaŋ? \p Bɨ olap pen kɨles gɨl agɨnɨmuŋ, Yad wog gɨtep gɨl yɨb awl dɨpin agonɨmuŋ, yad abe kɨles gɨl anɨb agɨnɨgebin. Yad nepin, bɨ sawl sek takaw agup tek agebin. \v 22 Kɨli Hiblu bɨ okok akaŋ? Yad abe Hiblu bɨ olap. Kɨli Yislel bɨ okok akaŋ? Yad abe Yislel bɨ olap. Kɨli Eblaham jɨj ne bɨ okok akaŋ? Yad abe Eblaham jɨj ne olap. \v 23 \x - \xo 11.23 \xo*\xt Apo 16.23, 1 Ko 15.10\xt*\x* Kɨli Klays bɨ wog gɨñeb ne okok akaŋ? Yad Klays bɨ wog gɨñeb ne teplep yɨbɨl olap mɨdebin. Yad mɨñɨl bɨ sawl sek takaw sawl yɨbɨl agup tek agebin. Yad wog kɨles gɨl, mɨŋel adek keke dɨpin, bɨ anɨb okok wog sɨkol gɨl, mɨŋel sɨkol dɨpal. Bɨ ogɨnap yɨp ñɨn kuŋay yɨbɨl nag lɨpal, bɨ anɨb okok kɨlop ñɨn nokom nokom nag lɨpal. Bɨ ogɨnap yɨp kɨles tɨmel gɨl yɨbɨl tapɨn pakɨlak, bɨ anɨb okok kɨlop sɨkol yɨbɨl pakɨlak. Ñɨn kuŋay yɨbɨl kumdam nab lɨl ownek. \v 24 \x - \xo 11.24 \xo*\xt Lo 25.3\xt*\x* Bɨ Juda kɨli ñɨn nokom nag dɨl yɨp pakɨlak, anep 39 ak. Ñɨn keke anep mamɨd ak yɨp anɨgɨl pakɨlak. \v 25 \x - \xo 11.25 \xo*\xt Apo 14.19, 16.22, 27.41\xt*\x* Ñɨn keke omɨŋal nokom ak, bɨ ogɨnap kul dɨl yɨp pakɨlak. Ñɨn olap binɨb kuŋay yɨbɨl yɨp kab ju pakɨlak. Sip ajenek, ñɨn keke omɨŋal nokom, sip ak pɨsnep pag pakek amdak. Sip tɨmel gak ñɨn anɨb okok, mɨnek olap ñɨg wɨj adek ak aplan apyan gɨ mɨden mɨden, sub saŋɨd amɨl, kɨsɨlɨm apɨl, man tɨkak. \v 26 \x - \xo 11.26 \xo*\xt Apo 9.23, 13.50, 14.15, 20.3, 23.10-11\xt*\x* Ñɨn kuŋay kanɨb nab okok ajelɨgɨpin. Ajɨlɨg, ñɨg nab okok kumeb tek yelɨgɨpin. Bɨ binɨb paklɨl tap kɨlop si dɨpal nab okok kumeb tek yelɨgɨpin. Binɨb yad yɨpɨd gɨl akaŋ, binɨb Juda mel nab okok kumeb tek yelɨgɨpin. Tawn nab okok akaŋ, man nep binɨb ma yelak nab okok akaŋ, solwala nab okok kumeb tek yelɨgɨpin. Binɨb chɨn Klays yɨl mɨdobun apal ak pen, Klays yɨl ma mɨdebal nab okok kumeb tek yelɨgɨpin. \v 27 \x - \xo 11.27 \xo*\xt Apo 20.31, 1 Ko 4.11, 2 Ko 6.5\xt*\x* Wog kɨles gɨl koslam yɨbɨl gelɨgɨpin. Ñɨn kuŋay wɨsɨn ma kɨnelɨgɨpin. Ñɨn kuŋay tap mɨdup ma yek yuwan awl gɨlɨg, ñɨg nen golɨgup. Ñɨn ogɨnap chech ma mɨdɨl, yɨgen nep gelɨgɨpin. \v 28 \x - \xo 11.28 \xo*\xt Apo 20.18-21, 20.31\xt*\x* Yad mɨŋel awl ogɨnap sek yɨp owup ak, anɨb ak agɨnɨm ak pen, mɨŋel olap nɨm gos nepin. Yad binɨb Klays yɨl mɨdebal man keke okok kod mɨdtep gin agɨl, mɨdtep gebal akaŋ gos awl ak nepin. \v 29 \x - \xo 11.29 \xo*\xt 1 Ko 8.13, 9.22\xt*\x* Kɨli olap kɨles ma mɨdeb, yad abe kɨles ma mɨdeb tek lup. Pen gos olap apek kɨli olap tap si tap tɨmel gep tek lonɨmuŋ, nɨgen yɨp mɨŋel gek mɨlɨk yɨbɨl yowup. \p \v 30 \x - \xo 11.30 \xo*\xt 2 Ko 12.5, 12.9-10\xt*\x* Yad yɨb yad ak ke dad aplanɨl nɨm, tap yad ke kɨles ak ma mɨdeb tek yomnɨgab ak, anɨb okok gos nɨgɨnɨgayn. Anɨb ak tap yad okok dad aplanɨgayn ak, kɨles mel. \v 31 \x - \xo 11.31 \xo*\xt 2 Ko 1.23\xt*\x* God, ne Bɨawl chɨn Jisas Klays nop God ne mɨdeb, Nap ne mɨdeb. Chɨn yɨb nop pel pelnep dad aplanɨgun. God anɨb ak, ne yad yepɨs ma agebin ak nɨgup. \v 32 \x - \xo 11.32-33 \xo*\xt Apo 9.23-25\xt*\x* Yad taun Damaskus yenek, gapman bɨnonɨm Aledas bɨne aglek Damaskus kodolɨgup ak, ne yɨp nag lin agɨl, bɨ chɨm kadɨŋ gep ne okok agek, kɨli am taun kab wali palawl ak, kanɨbtam okok mɨdupsek keke kod yelak. \v 33 Anɨgɨlak ak pen, bɨ chɨn ogɨnap yɨp dɨl wad awl mɨgan ak yɨgɨl, nag tun gɨl, kab wali palawl ak bɨbejɨl mɨgan ak lɨpɨg seŋayaŋ yokel, am am ayaŋ pakɨl, pɨlɨk amnɨnek. \c 12 \s Pol ne day nɨgak takaw ak agñub \p \v 1 Yad yɨb yad ak ke dad aplanɨlɨg mɨdenɨm. Ak chɨnop gɨñɨnɨmuŋ tek ma lup ak pen, Bɨawl ak ne yɨp gek, day nɨgɨnek takaw ak sek tap we gɨl ag mɨseŋ lup ak sek agɨnɨg agɨnɨgayn. \v 2 Bɨ nop nepin Klays nop chɨg tep gak olap, God nop dad man ne adek awl alaŋ amnak.\f + \fr 12.2 \fr*\ft Bɨ Klays nop chɨg tep gak anɨb ak, Pol ne ke. Lain 7 nɨgɨnɨmɨn.\ft*\f* Gak anɨb ak, mɨñɨl sub yɨn yɨn lup wajɨlem pɨskɨd ak. Pen bɨ anɨb ak wak sek anɨb alaŋ amnak akaŋ, wak kelɨgɨl kawnan nep amnak akaŋ, yad ma nepin. God ne nokom nɨgup. \v 3-4 Pen yad anɨgɨl nepin, God bɨ anɨb ak nop, wak sek akaŋ, wak kelɨgɨl kawnan nep amnak akaŋ ma nepin, God ne nokom nɨgup, dad man ne alaŋ amnak. Anɨb alaŋ amɨl, takaw binɨb agñeb tek ma lak ak nɨŋɨd, takaw ma agep tek lak ak nɨŋɨd gak. \v 5 \x - \xo 12.5 \xo*\xt 2 Ko 11.30\xt*\x* Bɨ olap nop gak, anɨb ak tek yɨb nop ak dad aplanɨgayn ak pen, yɨb ke dad aplanɨbɨnep ak, tep ma gɨpɨkop. Takaw yad ke agɨnɨg, bɨ kɨles ma mɨdɨl, koslam mɨdebin tek nep agɨnɨgayn. \v 6 \x - \xo 12.6 \xo*\xt 2 Ko 10.8, 11.16\xt*\x* Pen yɨb yad ke dad aplaneb takaw ogɨnap ma mɨdek ma agebin. Yad pen anɨgɨl agɨl, bɨ sawl agup tek mel, taynen, yad takaw nɨŋɨd yɨbɨl agɨnɨgayn. Yad yɨb yad ke dad aplanen, binɨb ogɨnap yɨp nɨŋɨd, ak bɨ tep ke mɨdeb agel, yɨp tep ma gɨpɨkop. Yɨp tep gup ak, gɨpin gɨpin tek nɨŋɨd akaŋ, takaw apin tek nɨŋɨd, bɨ tay tek mɨdebin ak kɨli ke nɨgɨnɨgel. \s Tap olap Pol nop ñu tek puŋɨlup \p \v 7 \x - \xo 12.7 \xo*\xt Jop 2.6, Ese 28.24, Luk 13.16, Gal 4.13-14\xt*\x* God ne tap we gep anɨb okok kuŋay yɨbɨl yɨp ag mɨseŋ lak ak pen, yad nokom nɨgɨnek tek, yɨb yad ke dad aplanɨgayn tek lek, tap olap yɨp ñu tek puŋɨlak. Tap anɨb ak Satan yɨl apɨl, yɨp ñu tek puŋɨlɨg mɨdeb. Anɨgek, yɨb yad ke dad aplanɨgayn tek ma lonɨmuŋ. \v 8 \x - \xo 12.8 \xo*\xt Mat 26.44\xt*\x* Bɨawl ak nop ñɨn omɨŋal nokom kɨles gɨl agnɨŋɨd agɨnek, Nad tap anɨb ak dɨyokɨnɨmɨn agɨnek. \v 9 \x - \xo 12.9 \xo*\xt 2 Ko 11.30, Plp 4.11-13, 1 Pi 4.14\xt*\x* Yɨp pen agak, Yad nep yɨmug nɨŋɨd gɨtep gen, tap anɨb ak nep anɨgɨl gɨnɨmuŋ agak. Nɨŋɨd apin, bɨ kɨles ne ma mɨdeb ak, kɨles yad ak tap awl yɨbɨl nop ameb agak. Bɨawl anɨb agek, mɨñɨl yad bɨ kɨles ma mɨdeb tek mɨdɨl, anɨb ak nɨŋɨd mɨñmɨñ awl gɨpin. Pen Klays kɨles ne ak yad ayɨp mɨdɨl, yɨp yu gɨnɨmuŋ. \v 10 \x - \xo 12.10 \xo*\xt Lom 5.3, 2 Ko 7.4, 13.4\xt*\x* Anɨb ak tek yad Klays yɨl mɨdebin agɨl gos nɨŋɨd, kɨles ma mɨdebin akaŋ, yɨp agjupal akaŋ, yɨp gɨ tɨmel gɨpal akaŋ, mɨŋel dɨl koslam mɨdebin akaŋ, anɨb okok yɨp gek yɨp tep yɨbɨl gup. Taynen tep yɨbɨl gup? Kɨles yad ma mɨdeb ñɨn ak, God yɨp kod mɨdtep gup ak nɨm, kɨles yɨbɨl gɨl mɨdebin. \s Pol ne Kolin binɨb okok kɨlop dɨtep gɨnɨm agɨl gos nɨgup \p \v 11 \x - \xo 12.11 \xo*\xt 2 Ko 11.5\xt*\x* Pen yad bɨ sawl tek takaw apin ak, nɨbi ke yɨp gem anɨb apin. Yɨp dɨl, gɨtep gɨpin ak agyɨkɨpɨkep ak pen, anɨb ak ma gɨpɨm. Nɨgɨm. Yad bɨ tam okok tek mɨdebin ak pen, bɨ Jisas takaw nop dad ameb bɨawl yɨbɨl okok mɨdebal apɨm ak, kɨli bɨawl okok yad bɨ sɨkol ak agɨl gos ma nɨgɨnɨmɨb. Mel yɨbɨl. \v 12 \x - \xo 12.12 \xo*\xt Lom 15.19\xt*\x* Nɨb ayɨp yenek ñɨn ak, wog kuŋay gɨnek ak nɨŋɨd, nɨbi yad bɨ Jisas takaw nop dad ameb ak gɨpin tek agɨl gos nepek. Yad kɨles tɨmel gɨl mɨŋel ak dɨl, God kɨles yɨp ñek tap olap ke ogɨnap gɨl, tap mageptek ogɨnap gɨl, tap mageptek keke ogɨnap gɨl anɨgen nɨŋɨd gos nepek, yad God wog ne yɨpɨd gɨl gɨnek. \v 13 \x - \xo 12.13 \xo*\xt 2 Ko 11.9\xt*\x* Yad binɨb Klays yɨl mɨdebal wakay ogɨnap kɨlop, gɨnek gɨnek tek nɨbop abe gɨpin ak pen, adek nokom olap nep nɨbop ke gɨpin. Adek anɨb ak nɨm, tap yɨp tek dak okok, yɨp ñɨnɨmɨb agɨl ma agɨnek. Anɨgen, tap tɨmel olap gɨnek agɨl gos nepɨm akaŋ? Pen nɨbop gɨtep ma genek anɨb ak, nɨŋɨd kelɨgɨnɨmɨb. \p \v 14 \x - \xo 12.14 \xo*\xt 2 Ko 13.1\xt*\x* Nɨbop ned ñɨn omɨŋal am nɨgɨnek, mɨñɨl tepayaŋ nɨnɨg gebin. Tap nɨbop ogɨnap dɨnɨg ma nɨnɨgayn, nɨbop nen agɨl nɨnɨgayn. Nɨb nepɨm, nonɨm nap sɨkop tap dɨlɨtep gɨl nɨm, ñapay kɨli sɨkop kɨlop yɨmag lɨpal. Pen ñapay kɨli okok, nonɨm nap sɨkop kɨlop anɨb ma gɨpal. \v 15 \x - \xo 12.15 \xo*\xt Plp 2.17\xt*\x* Anɨb ak nɨbop nen mani tap yad okok mɨdupsek yokjunɨgayn akaŋ, mubwak yad ak sek, kɨles yad ak sek, mɨdupsek nɨbop ñɨnɨgayn agɨl, gos anɨb ak nɨŋɨd mɨñmɨñ gɨlɨg mɨdebin. Pen nɨbop mapen yɨbɨl lɨpin ak nɨŋɨd, yɨp pen nɨgem yɨlɨk gup akaŋ? \p \v 16 Nɨbi tap yad gɨpin anɨb ak nɨŋɨd, anɨgɨl apɨm, Yaw, ne tap chɨnop ma dolɨgup apɨm. Ogɨnap pen anɨgɨl apɨm, Ne bɨ tap asɨb agep tek mɨdɨl, chɨnop yepɨs agɨl, tap chɨnop ak si dɨnɨg agolɨgup apɨm. \v 17 Bɨ akal tek nɨbop yɨl agyokɨl, tap nɨbop okok wɨdɨn wɨdɨn lɨ dɨnek tek lak akaŋ? Anɨgɨl ma gɨnek. \v 18 \x - \xo 12.18 \xo*\xt 2 Ko 8.6, 8.16-18\xt*\x* Yad Taytus nop gos ñɨnek, nɨb yebek ak amnɨg gek, mam Klays yɨl mɨdeb ak ne Taytus ayɨp nɨbop yɨl agyokɨnek. Pen yad nepin, Taytus tap nɨbop ogɨnap yepɨs agɨl ma yɨbɨl dak. Ne adek olap ke ma gak. Yad gos nepin nep tek, gɨpin adek ak nep tek gak. \p \v 19 Nɨbi agɨnɨgabɨm, Pol ayɨp bɨne ayɨp takaw agebal anɨb ak, yɨb chɨnop ma apyownɨmuŋ agɨl agebal agɨnɨgabɨm. Ak pen mel. Binɨb mapen yad okok, God nɨg mɨdaknɨŋ, Klays nop chɨg tep gɨl mɨdɨl, tap okok mɨdupsek gɨpun ak, nɨbop kɨles ñon gos sek mɨdɨl jak tep gɨl yenɨmɨb agɨl anɨgobun. \v 20 \x - \xo 12.20 \xo*\xt 2 Ko 2.1-4\xt*\x* Yad pɨlɨkɨl gos anɨb ak nepin, am nɨbop nɨgɨnɨgayn ñɨn ak, gɨpɨm tek nɨgen yɨp tep gɨnɨmuŋ tek ma lɨnɨgab, gɨpin tek nɨgem nɨbop tep gɨnɨmuŋ tek ma lɨnɨgab. Nɨbi mɨlɨk yapek penpen agɨl yenɨgabɨm ak, chɨbol nɨbop ak tɨmel gɨnɨgab ak, mɨlɨk nɨgɨnɨgabɨm ak, gos nɨbi ke nɨŋɨd kɨdek gɨnɨgabɨm ak, binɨb kɨlop takaw tɨmel agɨl agjunɨgabɨm ak, takaw kud ken agɨnɨgabɨm ak, yɨb ke dad aplanɨgabɨm ak, monmon gɨl mɨdtep ma gɨnɨgabɨm ak, anɨb okok mɨdupsek nɨbi genɨmɨb tek lɨnɨgab agɨl, yad pɨlɨkebin. \v 21 \x - \xo 12.21 \xo*\xt 2 Ko 13.2\xt*\x* Pen gos olap nepin ak, pi ak amɨl nɨgɨnɨgayn, tap tɨmel ned gɨpek ak, ñɨn anɨb ak abe gɨnɨgabɨm. Anɨgem, God yɨp gek, yɨp nebeŋ tɨmel yɨbɨl gɨnɨgab. Binɨb nɨbi kuŋay ned tap tɨmel gɨl, mɨñɨl abe anɨgɨpal okok, yad amɨl kɨlop nɨgen chaŋ lɨl yenɨgayn agɨl, yad pɨlɨkebin. Kɨli tap tɨtɨmel gɨl gach sek mɨdɨl, bin si bɨ si dɨl, gos tɨmel nɨŋɨd mapen tɨkjakek gɨl gɨpal. Pen tap si tap tɨmel gɨpal anɨb ak ma kelɨgɨl, monmon yɨbɨl genɨgabal, kɨlop nen chaŋ lɨl yenɨgayn. \c 13 \s Binɨb kɨli Klays nop gos lɨnɨgɨlak ak, kod mɨdtep gɨnɨgel \p \v 1 \x - \xo 13.1 \xo*\xt Lo 17.6, 19.15, Mat 18.16, 2 Ko 12.14, 1 Ti 5.19\xt*\x* Yad nɨbop am ñɨn omɨŋal nɨgɨnek, mɨñɨl pen tepayaŋ nɨnɨg gebin. Buk Baybol ak tɨkɨl agak, Bɨ olap gɨ tɨmel gek, bɨ omɨŋal akaŋ, omɨŋal nokom wɨdɨn nɨŋɨd apɨl agyɨkenɨgabal, takaw ag tɨg asɨk tep gɨnɨgel agɨl tɨkak. \v 2 Yad ñɨn nab sɨŋak nɨbop am nɨŋɨd, binɨb ned gɨ tɨmel gɨlak okok kɨlop pen anɨgɨnɨgayn tek, agtep gɨl adɨkɨd ownek. Mɨñɨl pal okok mɨdebin ak, binɨb ned gɨ tɨmel gɨlak okok sek, mɨñɨl gɨ tɨmel gebal okok sek kɨlop agebin, Tepayaŋ amjakɨl nɨm, binɨb kɨli gɨ tɨmel gɨpal okok, kɨlop nɨŋɨd ma kelɨgɨnɨgayn, gɨ tɨmel gɨnɨgayn agebin. \v 3 Nɨbi Klays ne yɨp gos ñek takaw agñɨbin akaŋ, mel agɨl gos nepɨm okok, nɨgtep gɨnɨmɨb. Nɨgɨm. Klays ne tap gɨpɨm okok nɨŋɨd nɨbop tɨmud wukɨnɨm agɨl, sayn gɨl ma gɨnɨgab. Kɨles ne ak nɨbop yomnɨgab. \v 4 \x - \xo 13.4 \xo*\xt Lom 6.4, Plp 2.7-8, 1 Pi 3.18\xt*\x* Nɨŋɨd apun, ne ned bɨ kɨles ma mɨdeb tek yek, nop mab bak alaŋ chɨpɨl pak tɨbɨk lel kumak. God pen kɨles ne ak dɨl Klays nop gek, mɨñɨl koŋɨm mɨdeb. Chɨn anɨb ak nep. Klays nop chɨg tep gɨl, bɨ kɨles ma mɨdeb tek mɨdobun. God pen kɨles ne ak dɨl chɨnop gek, Klays ayɨp koŋɨm mɨdɨl, nɨbop nen agɨl wog gɨpun ak nɨgɨnɨgabɨm. \p \v 5 \x - \xo 13.5 \xo*\xt 1 Ko 9.27, 11.28, Gal 4.19\xt*\x* Nɨbi ke agnɨgɨnɨmɨb, nɨbi ke bɨlok nɨgɨnɨmɨb. Klays nop gos lɨnopun akaŋ, mel agɨl, gos nɨgɨnɨmɨb. Pen Jisas Klays nɨb ayɨp nep mɨdeb ak, anɨb ak nɨbi ke ma nepɨm akaŋ? Akaŋ pen, nɨbi ayɨp ma mɨdebɨkop, nɨb nepɨm, nop gos ma nepɨkep. \v 6 Pen nɨbi chɨnop bɨlok nɨŋɨd anɨgɨl nɨgtep gɨnɨmɨb agɨl gos nepin, chɨn Klays nop gos lɨnɨgɨlɨg, wog ne ke gɨpun ak nɨgɨnɨgabɨm. \v 7 Chɨn nɨbop gos nɨgɨlɨg, God nop agnɨŋɨd apun, Kɨlop kod mɨde, tap tɨmel olap ma gɨnɨgel apun. Pen nop agnopun anɨb ak, binɨb kɨli chɨnop nɨŋɨd Klays wog ne gɨtep gebal agɨnɨgabal agɨl, anɨb ak gos ma nopun. Kɨli chɨnop nɨŋɨd bɨ wog gɨtep ma gɨpal agɨl gos nɨgel, yɨb chɨn ap yownɨgab ak, tap yokɨp. Nɨbi pen pel gɨtep gɨnɨgabɨm ak, tap awl yɨbɨl. \v 8 \x - \xo 13.8 \xo*\xt 1 Ko 13.6\xt*\x* Nɨb nepɨm, chɨn tap olap gon takaw nɨŋɨd yɨbɨl ak ap yownɨmuŋ tek ma lup. Chɨn pen gon, takaw nɨŋɨd yɨbɨl ak am awl gonɨmuŋ tek lup. \v 9 Nɨbi kɨles tɨmel gɨl mɨdeb, chɨn kɨles ma mɨdeb ak, mɨñmɨñ gɨpun. Anɨb ak chɨn God nop abe agnɨŋɨd apun, Nad kɨlop kod mɨde, kɨli tepayaŋ jakɨl wog gɨnɨg gɨnɨgel apun. \v 10 \x - \xo 13.10 \xo*\xt 1 Ko 4.21, 2 Ko 2.3, 10.2, 10.8, 12.20-21, Tat 1.14\xt*\x* Adek anɨb ak nep, yad palawl okol mɨdɨl, nɨbop mɨj tɨk yokebin. Nɨbi mɨj anɨb ak nɨŋɨd, Bɨawl nop chɨg tep gɨl mɨdem nɨm, yad amjakɨl, takaw kɨles agɨnɨg nepin ak kelɨgɨnɨgayn. Bɨawl yɨp agek wog nop gɨpin tek, takaw kɨles ogɨnap agɨnɨg agɨnɨgayn. Pen wog agek gɨpin anɨb ak, kɨlop age apyap pakɨnɨgel agɨl ma agak. Kɨlop agɨl kɨles ñe, gos sek mɨdɨl jak tep gɨl yenɨgel agɨl agak ak gɨpin. \s Takaw day won ogɨnap \p \v 11 \x - \xo 13.11 \xo*\xt Lom 15.33\xt*\x* Mam ay sɨkop, mɨñɨl takaw agjunɨg, Nɨbi mɨdtep gɨnɨmɨb agebin. Nɨbi Klays binɨb ne yonɨgun agɨl, kɨles tɨmel yɨbɨl gɨl yenɨmɨb. Takaw tep ak penpen agñɨl gos sek yenɨmɨb. Gos pal nokom nɨgɨnɨmɨb. Kɨmɨgel jɨmñɨl yenɨmɨb. Anɨgem nɨm, God ne nɨbop mapen lɨl, gek kɨmɨgel mɨdtep gɨpɨm ak, nɨb ayɨp jɨmñɨl yenɨgab. \p \v 12 \x - \xo 13.12 \xo*\xt Lom 16.16, 1 Te 5.26, 1 Pi 5.14\xt*\x* Chɨn God binɨb ne pel gɨpun tek, nɨbi mɨñmɨñ gɨlɨg penpen ñɨn pak sakɨnɨmɨb. Binɨb Klays yɨl mɨdebal awl mɨdupsek, kɨli nɨbop ag dɨdeg lebal. \p \v 13-14 Bɨawl Jisas Klays nɨbop mɨdupsek yɨmug nɨŋɨd gɨtep gɨnɨmuŋ. God nɨbop mɨdupsek mapen yɨbɨl lɨnɨmuŋ. Kawnan ne ak nɨbop mɨdupsek ayɨp jɨmñɨl yonɨmuŋ.