\id 1TH - shell for translator's use \ide UTF-8 \h 1 Tesalonayka \toc1 Pol Mɨj Ned Ak Tesalonayka Binɨb Kɨlop Tɨkak \toc2 1 Tesalonayka \toc3 1 Te \mt1 1 TESALONAYKA \mt2 Pol Mɨj Ned Ak Tesalonayka Binɨb Kɨlop Tɨkak \c 1 \p \v 1 \x - \xo 1.1 \xo*\xt Apo 17.1-13, 2 Te 1.1\xt*\x* Chɨn Pol ayɨp, Saylas ayɨp, Timoti ayɨp, chɨn mɨj anɨb ak ñu kɨl tɨkobun. Tɨkɨl, nɨbi Klays binɨb ne man awl Tesalonayka pelpel apnan gɨpɨm ak nɨbop ñobun. Nɨbi Bapi God ayɨp Bɨawl Jisas Klays ayɨp mɨdebɨm. Apɨlmɨŋal ak nɨbop yɨmug nɨŋɨd gɨtep gel mɨdtep gɨnɨmɨb. \s Tesalonayka binɨb kɨli Klays nop gos lɨnɨgel, Pol mɨñmɨñ gup \p \v 2 \x - \xo 1.2 \xo*\xt Epe 1.16, Plp 1.3-4, Kol 1.3, 2 Te 1.11\xt*\x* Chɨn pel God nop agɨlɨg mɨdobun, nɨbop sawl ma gɨpun. Nɨbop mɨdupsek gos nɨg mɨdɨlɨg, God nop tep apun. \v 3 \x - \xo 1.3 \xo*\xt 1 Ko 13.13, Gal 5.6, Kol 1.4-6, Hib 6.10\xt*\x* Pen nɨbi Klays nop gos lɨnɨŋɨd wog ne kɨles gɨlɨg, binɨb okok kɨlop mapen lɨl dɨtep gɨlɨg, Bɨawl chɨn Jisas Klays adɨkɨd ownɨgab agɨl kɨles ak dɨl mɨdtep gebɨm ak, anɨb okok chɨn pel nopun. Pel nɨŋɨd, Bapi God nop agɨlɨg gɨtep gɨpal apun. \v 4-5 \x - \xo 1.4-5 \xo*\xt 1 Ko 2.4-5, 4.20, Kol 2.2, 3.12, 2 Te 2.13, Hib 2.3\xt*\x* Mam sɨkop, takaw teplep dad abun ak, takaw yokɨp mel, God kɨles ne ayɨp dad abun. Amon, God Kawnan ne ak chɨnop gos ñek, chɨn Klays nop gos kɨles gɨl nopun ak nɨbi nɨgtep gɨpɨm. Anɨb ak chɨn nopun, God ne ke nɨbop mapen lɨl aglak okok mɨdebɨm. Pen chɨn nab nɨbi ayɨp mɨdɨl, tap chɨn gɨpun ak, nɨbop gɨtep gɨ yobun ak, nɨb nepɨm. \v 6 \x - \xo 1.6 \xo*\xt Apo 17.1-9, 1 Ko 4.16, 11.1, Plp 3.17, 2 Te 3.9\xt*\x* Nɨŋɨd, Bɨawl chɨn gup adek ak sek, chɨn ke gɨpun adek ak sek kɨdek gɨpɨm. Anɨgɨl, God takaw ak dɨpek nɨŋɨd, bɨ ogɨnap nɨbop gɨ tɨmel gɨpal. Gɨ tɨmel gɨpal ak pen, God Kawnan ne ak nɨbop gos ñek mɨñmɨñ gɨlɨg, chɨn gɨpun tek ak kɨdek gɨpɨm. \v 7 \x - \xo 1.7 \xo*\xt 1 Pi 5.3\xt*\x* Gɨpɨm anɨb ak, binɨb Klays nop gos lɨnepal Masedoniya plopens ak sek plopens Akaya ak sek, kɨli nɨŋɨd abe gɨpal. \v 8 \x - \xo 1.8 \xo*\xt Lom 1.8\xt*\x* Pen nɨbi Bɨawl takaw ne ak agem, takaw anɨb ak Masedoniya plopens ak amɨl, Akaya plopens ak amɨl, man okok mɨdupsek abe amɨl gup. Nɨbi God nop gos lɨnɨgem, binɨb okok mɨdupsek kɨli nepal anɨb ak, chɨn pen kɨlop tepayaŋ agep tek ma mɨdeb. \v 9 \x - \xo 1.9 \xo*\xt Apo 14.15, 1 Ko 12.2, Gal 4.8, 1 Te 2.1\xt*\x* Binɨb anɨb okok kɨli nɨŋɨd anɨb apal, Pol bɨne okok ayɨp, kɨli Tesalonayka binɨb kɨlop takaw tep ak am agñɨlak apal. Anɨgɨl agñelak, kɨlop dɨtep gɨl, tap yepɨs agnɨgelɨgɨpal okok kelɨgɨl, God nokom pel mɨdep ak nop nokom agnɨŋɨd kɨdek gɨpal apal. \v 10 \x - \xo 1.10 \xo*\xt Apo 17.31, 1 Te 4.16, 5.9, Tat 2.13, 2 Pi 3.12\xt*\x* Ñɨne kumek God gek tɨkjakɨl, God man ne alaŋ amnak ak adɨkɨd apeb agɨl kod mɨdebal apal. Pen kɨdek God ne binɨb okok kɨlop tɨmel nɨŋɨd yul awl ñɨnɨgab ñɨn ak, Jisas chɨnop dɨl kod yenɨgab anɨb ak tek, God chɨnop ma gɨnɨgab. \c 2 \s Pol Tesalonayka mɨdɨl wog gup \p \v 1 \x - \xo 2.1 \xo*\xt 1 Te 1.5, 1.9\xt*\x* Mam sɨkop, nɨbi ke nepɨm, ned man nɨbi ak amɨl, nɨb ayɨp mɨdɨl, wog nɨbop gɨñɨnok ak, ma kul gup. \v 2 \x - \xo 2.2 \xo*\xt Apo 16.19-24, 17.1-9, Plp 1.30, Kol 2.1\xt*\x* Ñɨn anɨb ak taun Pilipay ned amonok, binɨb ogɨnap chɨnop takaw tɨmel agɨl gɨ tɨmel gɨlak ak pen, nɨb nepɨm, taun nɨbi Tesalonayka am God takaw teplep ne ak agñɨnok. Agñonok chɨnop gɨ tɨmel yɨbɨl gɨlak ak pen, God chɨn ak, ne chɨnop kod yek, gos anɨb ak ma nɨŋɨd, monmon agñɨnok. \v 3 Anɨb ak nɨgɨm. Takaw nɨbop apun ak yepɨs agɨl, tap nɨbop okok dɨnɨg akaŋ, tɨmel gɨnɨg ma agñɨnok. Takaw teplep ak nɨgɨlaŋ agɨl agñɨnok. \v 4 \x - \xo 2.4 \xo*\xt Jer 11.20, Gal 1.10, 1 Ti 1.11\xt*\x* Takaw chɨn ke ak agon binɨb okok kɨlop tep gaŋ agɨl ma agñɨbun. God ne ke chɨnop yɨgɨlɨl nɨgup, wog chɨnop nɨgek nop tep gɨnɨmuŋ. God tɨtay dɨl mɨdobun ak ke nɨgup tek, chɨnop wog aglek takaw teplep ak agñɨbun. \v 5-6 \x - \xo 2.5-6 \xo*\xt Jon 5.41, 5.44, Apo 20.33, Lom 1.9, 1 Ko 9.1-6, 2 Ko 11.9, 1 Te 2.10, 2 Te 3.8-9, 2 Pi 2.3\xt*\x* Nɨbi ke anɨb okok mɨdupsek nepɨm. Takaw ñɨg lɨl agon chɨnop nɨgem tep gɨnɨmuŋ agɨl nɨbop ma agñɨnok. Pen tap chɨn ke kuŋay yɨbɨl dun agɨl akaŋ, yɨb awl dun agɨl nɨbop ma agñɨnok, binɨb okok kɨlop ma agñɨnok ak, God ne abe nɨŋɨd, chɨn anɨgɨpun ak mɨseŋ agñub. \p \v 7 \x - \xo 2.7 \xo*\xt 1 Ko 2.3, 2 Ko 13.4, 2 Ti 2.24\xt*\x* Pen chɨn bɨ Jisas takaw nop dad ameb okok mɨdobun ak, nɨbop takaw kɨles gɨl agɨnɨg apɨnop ak pen, anɨb ma gɨnok. Bin okok ñapay kɨli ke tɨkɨl, dad aj tep gɨpal tek ak gɨnok. \v 8 Nɨbop mapen yɨbɨl lɨnok ak nɨm, God takaw teplep ak nɨbop agñɨnok. Chɨn pen takaw teplep ak nep nɨbop ma agñɨnok. Mel. Nɨbi chɨn ayɨp jɨmñɨl mɨdem, chɨn ke nɨbop gɨñɨnɨgun agɨl wog keke anɨb okok kɨles gɨl golɨgɨpun. \v 9 \x - \xo 2.9 \xo*\xt Apo 20.34, 1 Ko 4.12, 2 Ko 11.9, 12.15\xt*\x* Mam sɨkop, nɨbi nepɨm, chɨn nɨb ayɨp mɨdɨl, koslam yɨbɨl golɨgɨpun. Nɨbop anɨb agɨnok, Chɨn mɨŋel nɨbop ma ñɨnɨgabun, tap tɨtay okok chɨnop ma ñɨnɨmɨb agɨnok. Anɨb ak pen chɨn wog kɨles tɨmel gɨl, subnab abe maynab abe golɨgɨpun ak pen, God takaw teplep ak abe agñolɨgɨpun. \v 10 Chɨn ayɨp nɨb binɨb Jisas nop gos lɨnepɨm okok ayɨp mɨdɨlɨg, binɨb teplep yɨbɨl yolɨgɨpun. God takaw mɨdupsek kɨdek gɨl, tap tɨmel olap ma golɨgɨpun. Nɨbi abe nɨg yelɨgɨpɨm, God abe nɨg yolɨgup. \v 11 \x - \xo 2.11 \xo*\xt Apo 20.31\xt*\x* Pen nɨb nepɨm, nap sɨkop ñapay kɨli ke gɨtep gɨpal tek nɨbop gɨnok. \v 12 \x - \xo 2.12 \xo*\xt Plp 1.27, Kol 1.10, 2 Ti 1.9, 1 Pi 5.10\xt*\x* God binɨb ne pel mɨdtep gɨpal tek kɨdek gɨnɨmɨb agɨl, nɨbop agñɨ tep gɨlɨg, gos tɨmud teplep ñɨlɨg, kɨles ñɨlɨg golɨgɨpun. God ne nokom nɨbop suk agek, binɨb ne dɨl kod yenɨgab mɨgan ayaŋ amɨl, mɨdtep gep ne ak pel yenɨmɨb. \s Binɨb God yɨl mɨdebal okok, kɨli Klays nop gos kɨles gɨl nɨŋɨd chɨchɨk dɨpal \p \v 13 \x - \xo 2.13 \xo*\xt Gal 1.11-12, 4.14, 1 Te 1.2-3, 2 Te 2.13, 2 Pi 3.2\xt*\x* Pen nɨbop God takaw teplep agñonok, takaw kɨli ke ma agebal, God takaw ne ke ak nɨŋɨd agebal agɨl dɨpek. Ak nɨm nɨbi Klays nop gos lɨnepɨm ak, takaw anɨb ak nɨbop nab ayaŋ kod mɨdaknɨŋ agup tek gɨpɨm. Anɨb ak God nop tep agɨlɨg mɨdobun. \v 14 \x - \xo 2.14 \xo*\xt Apo 17.5, Hib 10.33-34\xt*\x* Pen mam sɨkop, bɨ nɨbi okok nɨbop ke gɨ tɨmel gɨpal. Anɨb ak tek, nɨbi God Judiya binɨb ne pelpel apnan gɨpal tek mɨdebɨm. Binɨb anɨb okok, kɨli Jisas Klays ayɨp jɨmñɨl mɨdebal. Taynen agɨl, Juda bɨ ogɨnap, binɨb kɨli ke ogɨnap Klays nop gos lɨnepal okok kɨlop, gɨ tɨmel gɨpal. \v 15 \x - \xo 2.15 \xo*\xt Apo 2.23, 3.15, 7.52, 9.23, 9.29, 13.45, 13.50, 14.2, 14.5, 14.19, 17.5, 17.13, 18.12\xt*\x* Pen Juda bɨ anɨb okok, kɨli Bɨawl chɨn Jisas nop ñagɨl, bɨ God gos ñek agñeb okok kɨlop ñagɨl, chɨnop yuk yokɨlak. God kɨlop nɨgek nop tep ma gup, kɨli ke binɨb okok mɨdupsek kɨlop mɨlɨk nepal. \v 16 \x - \xo 2.16 \xo*\xt Mat 23.32-33, 24.6, Luk 11.52, Apo 13.50\xt*\x* Pen binɨb Juda mel okok, kɨli God nop gos nɨgɨnɨgel agɨl kɨlop agñun agon, Juda bɨ anɨb okok chɨnop Mel agɨlak. Taynen? Kɨli binɨb Juda mel okok God kɨlop ma adɨkɨd dɨnɨmuŋ agɨl nɨgɨlak. Tap tɨmel anɨb okok pelpel jɨmñɨl anɨgɨpal ak God ne nɨŋɨd, kɨlop gos tɨmel nɨŋɨd yul awl ñek mɨŋel awl yɨbɨl ak kɨlop dup. \s Pol kɨlop tepayaŋ am nɨgin agɨl nɨgup \p \v 17 \x - \xo 2.17 \xo*\xt 1 Te 3.10\xt*\x* Mam sɨkop, nɨbi ayɨp mɨdon, Juda bɨ kɨli chɨnop yuk keke yokɨlak ak, chɨb gaknɨŋ yolɨgɨpun. Jomulɨk nɨbop ma nopun ak pen, mɨnek mɨnek nɨbop gos nopun. Nɨbop am nɨŋɨd owun agɨl gos ak pelpel nɨg yonok. \v 18 Chɨn nɨbop amnun agɨl gos anɨb ak nopun. Pen yad Pol, ñɨn kuŋay yɨbɨl amnin apin ak pen, Satan kanɨb tɨbɨlɨkup. \v 19 \x - \xo 2.19 \xo*\xt Plp 2.15-16, 4.1, 2 Te 1.4\xt*\x* Bɨawl chɨn Jisas ownɨgab ñɨn ak, tap tay chɨnop gek wɨdɨn mɨdup adek ne ak jak mɨdɨlɨg mɨñmɨñ gɨnɨgabun? Tap taydɨl nop yomɨl agɨnɨgabun, Chɨn wog gɨtep gɨpun agɨnɨgabun? Nɨbop nep nop yomnɨgabun. Wog chɨn gɨtep gon nɨbi binɨb ne yenɨgabɨm anɨb ak, nop yomɨl mɨñmɨñ gɨnɨgabun. \v 20 \x - \xo 2.20 \xo*\xt 2 Ko 1.14, 1 Te 3.13, Lep 1.7\xt*\x* Yaw, nɨbi chɨnop gem, nɨbop gos nɨgɨlɨg mɨñmɨñ gon chɨnop tep gup. Pen kɨdek Bɨawl ne nɨbop nɨgek, chɨn yɨb awl dɨnɨgabun. \c 3 \s Pol ne Timoti nop agyokek, am Tesalonayka binɨb kɨlop takaw agñɨ tep gup \p \v 1 \x - \xo 3.1 \xo*\xt Apo 17.15\xt*\x* Pen nɨbop am nɨgun agɨl, kasek ameb tek ma lek, nɨbop chɨb nɨgɨnok. Nɨŋɨd, yad ayɨp Saylas ayɨp chɨlmɨŋal taun Atens mɨdɨl, \v 2-3 \x - \xo 3.2-3 \xo*\xt Apo 16.1-3, Epe 3.13, 2 Ti 3.12\xt*\x* mam chɨn Timoti bɨ God wog gɨl, Klays takaw teplep agñɨ tep gup anop agyokol amnak. Pen ned nop agɨlok, Binɨb Klays nop gos lɨnepal anɨb okok, kɨli yokɨp mɨdɨl, gos pal lɨl God nop kelɨgɨnɨgabal tek lup agɨlok. Anɨb ak nad am kɨli ayɨp mɨdɨl, kɨlop kɨles ñɨl agñɨ tep ge mɨdtep gɨnɨgel agɨlok. Pen nɨb nepɨm, binɨb Klays takaw ma dɨpal okok chɨnop gɨ tɨmel gɨpal anɨb ak, nɨbop gɨnɨgabal agak tek gɨpal. \v 4 \x - \xo 3.4 \xo*\xt Apo 14.22, 20.24\xt*\x* Pen ned nɨbi ayɨp mɨdɨl agɨnok, Kɨdek chɨnop mɨdupsek gɨ tɨmel gɨnɨgabal agɨnok ak, nɨbi ke nepɨm, tap tɨmel gɨnɨgab agɨl agɨnok anɨb ak mɨñɨl apjakup. \v 5 \x - \xo 3.5 \xo*\xt Plp 2.16\xt*\x* Anɨgɨpal anɨb ak nɨŋɨd, yokɨp kod yenɨm tek ma lup. Bɨ kɨcheki ne nɨbop takaw yepɨs agek, takaw koslam agñon nepek ak kelɨgɨnɨmɨb tek lek nɨŋɨd, Timoti nop agen am nɨbop agñɨ tep gɨl owak. \s Timoti adɨkɨd apɨl agup, Tesalonayka binɨb kɨli mɨdtep gɨpal agup \p \v 6 \x - \xo 3.6 \xo*\xt Apo 18.5\xt*\x* Pen Timoti nɨbop am nɨŋɨd adɨkɨd apɨl takaw tep agɨl agup, Kɨli Klays nop gos lɨnɨŋɨd ma kelɨgɨl, binɨb okok kɨlop mapen lɨl, pelpel ñɨlopmɨŋal gos nɨgɨlɨg mɨñmɨñ yɨbɨl gɨpal agup. Ñɨli omɨŋal pal okol mɨdɨl kɨlop yɨmug nepil tek, kɨli pen man kɨli okok mɨdɨl ñɨlopmɨŋal yɨmug nepal agup. \v 7 \x - \xo 3.7 \xo*\xt 2 Te 1.4\xt*\x* Pen mam sɨkop, bɨ Klays nop gos ma lɨnepal okok, chɨnop gɨ tɨmel gɨnɨg gel mɨdtep ma gɨnok ñɨn ak, Timoti apɨl, nɨbi God ayɨp jɨmñɨl mɨdebɨm takaw ak agek, chɨnop tep gup. \v 8 \x - \xo 3.8 \xo*\xt Plp 4.1\xt*\x* Bɨawl nop pel anɨb ak tek chɨgɨl yenɨgabɨm tek, tep yɨbɨl gaknɨŋ nep yonɨgabun. \v 9 Mɨdtep gɨpɨm anɨb ak nɨŋɨd, God nop tep agɨlɨg mɨñmɨñ yɨbɨl gɨpun. Mɨñmɨñ awl yɨbɨl gup, tɨtay dɨl tepayaŋ God nop tep agɨnɨgun. \v 10 \x - \xo 3.10 \xo*\xt Apo 26.7, Lom 1.10, Kol 4.12, 2 Ti 1.3\xt*\x* Chɨn God nop subnab abe maynab abe kɨles gɨl agnɨgɨlɨg apun, Tepayaŋ am kɨlop nɨŋɨd agtep gon, Klays nop gos kɨles gɨl lɨnɨgɨnɨgel apun. \s Pol God nop agup, Tesalonayka binɨb kɨlop dɨtep gɨnɨmɨn agup \p \v 11 \x - \xo 3.11 \xo*\xt 2 Te 2.16\xt*\x* Anɨb ak Bapi God chɨn ayɨp Bɨawl chɨn Jisas ayɨp apɨlmɨŋal chɨnop kanɨb yomel, nɨbop ap nɨgɨnɨgun. \v 12 \x - \xo 3.12 \xo*\xt 1 Te 4.9-10, 5.15, 2 Pi 1.7\xt*\x* Bɨawl chɨn ak nɨbop gos tep yɨbɨl ñek, nɨbop mapen awl yɨbɨl lɨpun tek, nɨbi ke mɨnek mɨnek penpen mapen awl yɨbɨl lɨl, binɨb okok kɨlop mapen awl yɨbɨl lɨl gɨnɨmɨb. \v 13 \x - \xo 3.13 \xo*\xt Sek 14.5, 1 Ko 1.8, Plp 1.10, 2 Te 1.7, 1.10, 2.17\xt*\x* Anɨgenɨmɨb, God kɨles ne ñek, nɨbi mɨdtep gɨnɨgabɨm. Anɨgem mɨd dad amɨl, Bɨawl chɨn Jisas binɨb suŋtep ne okok mɨdupsek dɨl adɨkɨd ownɨgab ñɨn ak, Bapi God ne nɨgek, binɨb suŋtep takaw ma mɨdeb okok yenɨmɨb. \c 4 \s God binɨb suŋtep ne yenɨmɨb \p \v 1 \x - \xo 4.1 \xo*\xt Plp 1.27, Kol 1.10, 2.6, 1 Te 2.12, 2 Te 3.6\xt*\x* Mam sɨkop, nɨbi ayɨp yonok ñɨn ak, Bɨawl Jisas chɨnop agek, God ayɨp tɨtay dɨl mɨdtep gem nop tep gup takaw ak, nɨbop agñon nepek. Anɨb ak tek ak nɨbop kɨles gɨl agon, ne ayɨp mɨdtep gelɨgɨpɨm tek, mɨñɨl gem tap awl yɨbɨl amnɨmuŋ. \v 2 Pen nɨb nepɨm, takaw anɨb ak Bɨawl Jisas ne chɨnop aglak tek agñon, nɨbi kɨdek gɨnɨmɨb. \v 3 \x - \xo 4.3 \xo*\xt 1 Ko 6.15, 6.18, Epe 5.3, 5.17, 5.27, Kol 3.5, 1 Te 5.23, Hib 10.10, 1 Pi 1.16\xt*\x* God binɨb ne mɨdebɨm ak, agup tek suŋtep yonɨgun agɨl, bin si bɨ si ma gɨnɨmɨb. \v 4 \x - \xo 4.4 \xo*\xt Lom 6.19, 1 Ko 6.13-15, 6.18\xt*\x* Anɨb ak suŋtep mɨdɨlɨg, nɨbi nokom nokom gos kod mɨdtep gɨnɨmɨb. Gɨtep gep ak sek, God gos ne nɨgep ak sek dɨl, kɨdek gɨnɨmɨb. \v 5 \x - \xo 4.5 \xo*\xt Sng 79.6, Gal 4.8, Epe 2.12, 4.17-18, 2 Te 1.8\xt*\x* Binɨb God nop gos ma nepal okok, bin si bɨ si dɨnɨgun agɨl gɨ ajɨpal tek ma gɨnɨmɨb. \v 6 \x - \xo 4.6 \xo*\xt Wkp 19.11-13, Sng 94.1, 1 Ko 6.8, 2 Te 1.8\xt*\x* Bɨ bin sek okok, bin kɨli akaŋ, bin bɨ sek okok, bɨ kɨli ak si ma dɨnɨmɨb. Binɨb ogɨnap mam ay kɨlop anɨb ak tek genɨgabal, Bɨawl ne kɨlop pen yul ñɨnɨgab ak, nɨbop ned agtep gɨnok. \v 7 \x - \xo 4.7 \xo*\xt 1 Ko 1.2, 2 Te 2.13-14, Hib 12.14, 1 Pi 1.14-16\xt*\x* God chɨnop bɨ gach sek anɨb okok yelaŋ agɨl ma aglak. Binɨb suŋtep yelaŋ agɨl aglak. \v 8 \x - \xo 4.8 \xo*\xt Ese 36.27, 37.14, Luk 10.16, 1 Ko 2.10, 2 Ko 1.22, 1 Jo 3.24\xt*\x* Anɨb ak tek, binɨb takaw agobun anɨb awl kelɨgɨnɨgabal okok, takaw chɨnop ak ma kelɨgɨnɨgabal. God takaw nop ak kelɨgɨnɨgabal. God ne Kawnan ne ak nɨbop ñub ak, takaw ne ak kelɨgɨnɨgabal. \s Nɨbi gos teplep nɨŋɨd gem, tap awl yɨbɨl amnɨmuŋ \p \v 9 \x - \xo 4.9 \xo*\xt Jon 13.34, 15.12, Hib 8.11, 1 Jo 2.20, 2.27, 3.11-13\xt*\x* God binɨb ne okok kɨlop mapen lɨl dɨnɨmɨb agɨl mɨj tɨkɨnɨgun ak pen, God nɨbop gos tep ñek, ke nɨŋɨd penpen mapen lɨpɨm. Anɨgɨl mapen lɨpɨm anɨb ak, nɨbop mɨj anɨb ak ma kɨl tɨkɨpun. \v 10 \x - \xo 4.10 \xo*\xt 2 Te 3.4\xt*\x* Nɨŋɨd apun, God binɨb ne Masedoniya plopens mɨdebal okok mɨdupsek mapen lɨl dɨpɨm. Pen mam sɨkop, nɨbop kɨles gɨl agtep gobun, gem tap awl yɨbɨl amnɨmuŋ \v 11 \x - \xo 4.11 \xo*\xt Epe 4.28, 2 Te 3.8, 3.12, 1 Pi 4.15\xt*\x* Pen nɨbop agɨnok tek, binɨb okok ayɨp kɨmɨgel mɨdtep gɨnɨgun agɨl yenɨmɨb. Wog nɨbi okok ke kod mɨdtep gɨl, gɨtep gɨl tap ñɨŋɨnɨmɨb. \v 12 \x - \xo 4.12 \xo*\xt Lom 13.13, 2 Ko 8.21, Kol 4.5\xt*\x* Anɨgenɨmɨb ak, tap mɨdup, mani nɨbi okok ke mɨdaknɨŋ, tap nen asɨb ma ag ajɨnɨgabɨm. Pen binɨb Klays nop ma nepal okok nɨbop nɨgel tep gɨnɨgab. \s Bɨawl adɨkɨd ownɨgab \p \v 13 \x - \xo 4.13 \xo*\xt Epe 2.12\xt*\x* Pen mam sɨkop, binɨb kubal anɨb ak pen tɨtay dɨnɨgabal ak, takaw jɨj won anɨb ak nɨbop agñɨtep gɨnɨgabun. Binɨb ogɨnap God nop ma nɨŋɨd, tɨkjakɨnɨgabun agɨl ma nepal ak, kɨli yɨmug awl nɨŋɨd chaŋ lɨpal tek ma gɨnɨmɨb. \v 14 \x - \xo 4.14 \xo*\xt Lom 14.9, 1 Ko 15.3-4, 15.12-13, 15.18, 15.23\xt*\x* Jisas kumɨl tepayaŋ tɨkjakak agɨl gos nopun. Anɨb ak binɨb nop gos lɨnɨŋɨd kubal okok, God gek kɨli tepayaŋ tɨkjakɨl Jisas ayɨp ownɨgabal. \v 15 \x - \xo 4.15-17 \xo*\xt 1 Ko 15.51-52\xt*\x* Pen Bɨawl ne takaw agak tek nɨŋɨd nɨbop agobun. Jisas adɨkɨd ownɨgab ñɨn ak, chɨn binɨb koŋɨm yonɨgabun okok, binɨb ned kumɨlak okok kɨlop ma kelɨg amnɨgabun, jɨmñɨl aplan amnɨgabun. \v 16 \x - \xo 4.16 \xo*\xt Mat 24.30-31, Apo 1.11, 1 Ko 15.23, 15.52, 1 Te 1.10, 2 Te 1.7\xt*\x* Bɨawl ne takaw kɨles tɨmel agek, ensel kɨles tɨmel olap ne suk agaknɨŋ, olap God akɨl ne ak pugɨnɨgab. Anɨb ak pen Bɨawl ne God man ne alaŋ kelɨgɨl ownɨgab. Binɨb Klays nop gos lɨnɨŋɨd, bɨlel kubal okok, kɨli ned tɨkjakɨnɨgabal. \v 17 \x - \xo 4.17 \xo*\xt Jon 12.26, Apo 1.9, Lep 11.12\xt*\x* Won anɨb ak chɨn binɨb lum awl yonɨgabun okok, chɨnop abe wɨsɨp nab oklaŋ dad amnɨgab. Bɨawl nop nɨŋɨd, ne ayɨp pelpel yonɨgabun. \v 18 Anɨb ak tek takaw agobun anɨb ak mɨdupsek okok penpen agñɨl mɨdtep gɨnɨmɨb. \c 5 \s Bɨawl chɨn adɨkɨd ownɨgab agɨl, mɨdtep gɨl kod yonɨgun \p \v 1 \x - \xo 5.1 \xo*\xt Mat 24.36\xt*\x* Pen mam sɨkop, tap anɨb ak ñɨn akal ownɨgab ak, nɨbop mɨj kɨl tɨkɨl ma agñɨnɨgabun. \v 2 \x - \xo 5.2 \xo*\xt Mat 24.42-44, Luk 12.39, 2 Pi 3.10, Lep 3.3\xt*\x* Nɨb ke nɨgtep gɨl nepɨm, Bɨawl ne ownɨgab ñɨn anɨb ak, nop kod yenɨgabal ñɨn ak ma ownɨgab. Bɨ tap si dep okok, binɨb wɨsɨn kɨn abal won ak opal tek ak ownɨgab. \v 3 \x - \xo 5.3 \xo*\xt Ese 13.10, Hos 13.13, Mat 24.39, Luk 21.34-35, Jon 16.21-22\xt*\x* Binɨb kɨli anɨb agɨnɨgabal, Mɨñɨl ñɨn teplep yɨbɨl, tap olap ma gɨnɨgab agɨl gos nɨgɨnɨgabal. Agɨl gos nɨgɨnɨgabal won anɨb ak, kɨlop gɨ tɨmel gep tap ak ownɨgab. Bin ñapay tɨkɨnɨg gel won anɨb ak yul gup tek ak gɨnɨgab, pɨlɨk amnɨgel tek ma lɨnɨgab. \v 4 \x - \xo 5.4 \xo*\xt Lom 13.12-13, 1 Jo 2.8\xt*\x* Pen mam sɨkop, nɨbi kɨsɨlɨm nab okok ma mɨdebɨm. Ñɨn anɨb ak ownɨgab ak, nɨbi bɨ sawl olap tek mɨdɨl, bɨ tap si dep tek apel judɨpal tek ak ma gɨnɨmɨb. \v 5 \x - \xo 5.5 \xo*\xt Lom 13.12, Epe 5.8-9\xt*\x* Nɨbi mɨdupsek mɨlek adek sɨŋak sek subnab sɨŋak sek mɨdebɨm. Kɨsɨlɨm nab okok ma mɨdobun. \v 6 \x - \xo 5.6 \xo*\xt Mat 24.42, 25.5, 25.13, 1 Pi 5.8\xt*\x* Anɨb ak pen, binɨb ogɨnap wɨsɨn kɨn amɨl mɨdebal tek ma yonɨgun. Nɨgtep gɨl gos nɨgɨlɨg yonɨgun. \v 7 \x - \xo 5.7 \xo*\xt Luk 21.34-36, Lom 13.13, Epe 5.14\xt*\x* Binɨb wɨsɨn kɨnɨbal okok, maynab ayaŋ kɨnɨbal. Binɨb ñɨg kɨles ñɨbɨl sawl lɨpal okok, maynab ayaŋ ñɨbal. \v 8 \x - \xo 5.8 \xo*\xt Ais 59.17, Epe 6.13-17\xt*\x* Pen chɨn binɨb mɨlek adek sɨŋak sek subnab sɨŋak sek mɨdobun okok, gos nɨgɨlɨg yonɨgun. Klays nop gos lɨnɨŋɨd, binɨb okok kɨlop mapen lɨl gɨpun ak nɨm, chech kɨles tɨmel sek kadɨŋ ak tek lɨnɨgun. Klays adɨkɨd apɨl chɨnop tɨg asɨk dɨnɨgab ak pelpel kod mɨdobun ak nɨm, poj kɨles tɨmel sek kadɨŋ ak tek lɨnɨgun. \v 9 \x - \xo 5.9 \xo*\xt Lom 9.22, 1 Te 1.10, 2 Te 2.13-14, 1 Pi 2.8\xt*\x* God ne chɨnop tɨmel nɨŋɨd yul awl dɨlaŋ agɨl ma aglak. Bɨawl kɨli Jisas Klays kɨlop tɨg asɨk dɨnɨmuŋ agɨl aglak. \v 10 \x - \xo 5.10 \xo*\xt Lom 14.8-9, 2 Ko 5.15, 1 Te 4.14\xt*\x* Pen chɨnop agɨl kumak ak, koŋɨm mɨdon ownɨgab akaŋ, kumon ownɨgab ak takaw ma mɨdeb. Ne ayɨp mɨdɨl mɨdtep gɨnɨgabun. \v 11 \x - \xo 5.11 \xo*\xt Jud 20\xt*\x* Ak tek ak, takaw tɨkebin awl pel gɨpɨm tek penpen agñɨtep gɨl, kɨles gɨl jak tep gɨl mɨdɨl, gos sek yenɨmɨb. \s Nɨbi binɨb Klays yɨl mɨdebɨm okok, penpen gɨtep gɨnɨmɨb \p \v 12 \x - \xo 5.12 \xo*\xt 1 Ko 16.18, Plp 2.29, 1 Ti 5.17, Hib 13.7, 13.17\xt*\x* Mam sɨkop, Bɨawl Jisas ne ke bɨawl nɨbi okok kɨlop aglek, kɨli nɨbop koslam takaw tɨg asɨkɨlɨg, nɨbop kod mɨdɨlɨg, tap tɨtay dɨl gɨnɨmɨb takaw ak kɨles gɨl agñɨlɨg mɨdebal. Anɨgɨl agñel, kɨlop gɨtep gɨl gos teplep nɨgɨnɨmɨb. \v 13 Wog anɨb gɨpal ak nɨŋɨd nɨm, kɨlop mapen lɨl dɨtep yɨbɨl gɨnɨmɨb. Pen nɨbi mɨdupsek kɨmɨgel jɨmñɨl yenɨmɨb. \p \v 14 \x - \xo 5.14 \xo*\xt Gal 5.22, 6.1-2, Kol 3.12, 2 Te 3.6, 3.11, 3.15, Hib 12.12\xt*\x* Binɨb wog ma gɨpal okok, kɨlop takaw kɨles tɨmel agem, kɨli gɨtep gɨl yɨpɨd gɨl yenɨgel. Binɨb yɨmgeptek gos pal lɨl mɨdebal okok, kɨlop agñɨ tep gɨnɨmɨb. Binɨb kɨles ma mɨdebal okok kɨlop gɨñɨnɨmɨb. Mɨnek mɨnek binɨb okok mɨdupsek kɨlop kɨmɨgel agñɨlɨg yɨlɨk ma nɨgɨnɨmɨb. \v 15 \x - \xo 5.15 \xo*\xt Snd 20.22, Mat 5.39, Lom 12.17, 1 Ko 6.7, 1 Pi 3.9\xt*\x* Binɨb ogɨnap nɨbop gɨ tɨmel genɨgel, nɨbi pen kɨlop gɨ tɨmel ma gɨnɨmɨb. Binɨb nɨbi ke okok kɨlop kɨles gɨl gɨtep gɨnɨmɨb, binɨb okok mɨdupsek abe kɨlop kɨles gɨl gɨtep gɨnɨmɨb. \p \v 16 \x - \xo 5.16 \xo*\xt 2 Ko 6.10, Plp 4.4\xt*\x* Nɨbi mɨnek mɨnek mɨñmɨñ gɨnɨmɨb. \v 17 \x - \xo 5.17 \xo*\xt Luk 18.1, Epe 6.18, Kol 4.2, 1 Pi 4.7\xt*\x* God nop agɨlɨg yenɨmɨb. \v 18 \x - \xo 5.18 \xo*\xt Epe 5.20, Kol 3.17\xt*\x* Nɨbop tap tɨtay dɨnɨmuŋ, God nop tep agɨnɨmɨb. Klays Jisas ne ayɨp jɨmñɨl mɨdebɨm ak tap anɨb okok anɨgem, God nop tep gɨnɨgab. \p \v 19 \x - \xo 5.19 \xo*\xt Epe 4.30, 1 Ti 4.14, 2 Ti 1.6\xt*\x* God Kawnan ne ak nɨbop gɨnɨmɨb agonɨmuŋ, nɨbi nop Mel ma agɨnɨmɨb. \v 20 \x - \xo 5.20 \xo*\xt 1 Ko 14.1, 14.39\xt*\x* Binɨb God gos ñek agñeb okok takaw agenɨgel ma kelɨgɨnɨmɨb. \v 21 \x - \xo 5.21 \xo*\xt 1 Ko 2.11, 2.15, Plp 4.8, 1 Jo 4.1\xt*\x* Pen binɨb ogɨnap yepɨs agɨnɨgel tek lup ak, nɨgtep yɨbɨl gɨnɨmɨb. God takaw yɨpɨd gɨl ak agenɨgel nɨŋɨd dɨnɨmɨb. Yepɨs agenɨgel ma dɨnɨmɨb. \v 22 \x - \xo 5.22 \xo*\xt Jop 1.1, 1.8, 2.3\xt*\x* Tap tɨmel adek mɨdupsek ma yɨbɨl gɨnɨmɨb. \p \v 23 \x - \xo 5.23 \xo*\xt Lom 15.33, 1 Ko 1.8, Plp 4.9, 1 Te 3.13, 2 Te 3.16\xt*\x* God ne chɨnop gek mɨdtep gɨpun. Ne ke gek, binɨb suŋtep ne ak yenɨmɨb. Mubwak nɨbi ak mɨdupsek ne kod yonɨmuŋ. Anɨgek binɨb teplep ne ak mɨdupsek yenɨmɨb. Anɨb okok gek, Bɨawl chɨn Jisas Klays adɨkɨd ownɨgab ñɨn ak, takaw olap nɨbop ma yenɨgab. \v 24 \x - \xo 5.24 \xo*\xt 1 Ko 1.9, 10.13, 2 Te 3.3\xt*\x* Chɨn nopun, God gos ne ke nɨŋɨd nɨbop aglɨl dak ak, agup agup tek nɨbop gɨnɨgab. \p \v 25 \x - \xo 5.25 \xo*\xt Kol 4.3, 2 Te 3.1\xt*\x* Mam sɨkop, yad ayɨp bɨyad ayɨp mɨdobun awl, chɨnop gos nɨŋɨd God nop agnɨgɨnɨmɨb. \v 26 \x - \xo 5.26 \xo*\xt Lom 16.16\xt*\x* Mam ay okok kɨlop mɨñmɨñ gɨlɨg ñɨn pak sakɨnɨmɨb. \v 27 Bɨawl chɨn ak nɨg mɨdaknɨŋ nɨbop agebin, mɨj tɨkebin anɨb awl, mam ay okok kɨlop mɨdupsek mɨj pi ak nɨgɨlɨg agñem nɨgɨnɨgel. \v 28 Bɨawl chɨn Jisas Klays ne nɨbop yɨmug nɨŋɨd gɨtep gɨnɨmuŋ.