\id 1PE Tay NT Hayward September 10 2012 \ide UTF-8 \h 1 Pita \toc1 Pita Mɨj Ned Ak Tɨkak \toc2 1 Pita \toc3 1 Pi \mt1 1 PITA \mt2 Pita Mɨj Ned Ak Tɨkak \c 1 \p \v 1 \x - \xo 1.1 \xo*\xt 2 Ti 1.15, Jem 1.1\xt*\x* Yad Pita, bɨ Jisas Klays takaw nop dad ameb ak mɨdebin. Mɨñɨl yad mɨj anɨb ak ñu kɨl tɨkebin. Tɨkɨl, nɨbi binɨb God nɨbop aglak okok mɨdɨl, man ke okok ju am mɨdebɨm okok, nɨbop ñebin. Man ke okok ju am mɨdebɨm anɨb okok, Podus plopens ak, Galesiya plopens ak, Kapadosiya plopens ak, Esiya plopens ak, Bitiniya plopens ak mɨdebɨm. \v 2 \x - \xo 1.2 \xo*\xt Lom 1.7, 8.29, 2 Te 2.13, Hib 10.22, 12.24, 2 Pi 1.2\xt*\x* Bapi God ne bɨlel gos nɨŋɨd, gos ne ke nep nɨŋɨd kɨdek gɨl, nɨbi binɨb yad yenɨgabɨm agɨl nɨbop aglak. Aglɨl, kɨdek Kawnan ne ak agyokek apɨl, nɨbop gek God binɨb suŋtep ne mɨdebɨm. God ne nɨbi Jisas Klays takaw ne ak kɨdek gem, nɨkɨm ne ak nɨbop askoy pakñek binɨb gach ma mɨdeb okok yenɨmɨb agɨl, anɨgak. Ne nɨbop yɨmug awl nɨŋɨd gɨtep gek, kɨmɨgel mɨdtep gɨnɨmɨb. \s Mɨdtep gep chɨn ak, mɨdeb God man ne alaŋ \p \v 3 \x - \xo 1.3 \xo*\xt 1 Ko 15.20, 2 Ko 1.3, Epe 1.3, Jem 1.18\xt*\x* God, ne Bɨawl chɨn Jisas Klays nop God ne mɨdeb, Nap ne mɨdeb. Yɨb nop dad aplanɨgun. Ne nokom chɨnop mapen yɨbɨl nɨŋɨd, Jisas Klays kumak ak nop gek tepayaŋ tɨkjakak. Tɨkjakak ak nɨm, God chɨnop gek binɨb koŋɨm mɨdɨl, gos sek kod mɨdobun. \v 4 \x - \xo 1.4 \xo*\xt Kol 1.5, 1.12, 2 Ti 4.8, Jem 5.4\xt*\x* Pen binɨb koŋɨm mɨdobun tek, chɨn nopun, God tap teplep ne chɨnop ñɨnɨgab okok, man ne alaŋ gɨlɨtep gup. Anɨb okok gach sek ma mɨdɨl, kul ma gɨl, pel pelnep yenɨgab. \v 5 \x - \xo 1.5 \xo*\xt Jon 10.28-29, 17.11-15, Jud 1\xt*\x* Nɨbi Klays nop gos lɨnepɨm, anɨb ak tek God kɨles awl ne ak dɨl nɨbop kod yek, mɨdtep gɨlɨg mɨdebɨm. Ne yad kɨlop tɨg asɨk den, mɨdtep yɨbɨl gɨnɨgel agɨl gos nɨgup. Pen gup anɨb ak, ñɨn kɨdek ak mɨseŋ lɨnɨgab. \p \v 6 \x - \xo 1.6 \xo*\xt Lom 12.12, 2 Ko 4.17, 6.10, Jem 1.2, 1 Pi 5.10\xt*\x* God ne anɨb okok nɨbop gɨnɨgab ak nɨgem, tep yɨbɨl gaknɨŋ mɨñmɨñ gɨnɨmɨb. Mɨñɨl pen sɨkol won olap mɨdeb, mɨŋel keke kuŋay nɨbop apek yul dɨl koslam yenɨgabɨm. \v 7 \x - \xo 1.7 \xo*\xt Jop 23.10, Sng 66.10, Snd 17.3, Ais 48.10, Sek 13.9, Mal 3.3, Lom 2.7, 2.10, Jem 1.3\xt*\x* Koslam yenɨgabɨm anɨb ak, God ne nɨbop nɨŋɨd nɨgtep gɨnɨgab, Klays nop gos lɨnepɨm akaŋ, gos ma lɨnepɨm ak. Chɨn nopun, binɨb tap gol mani awl tawpal ak dagɨlel yɨnek, tap gol nep mɨdeb akaŋ, tap dayday sek mɨdeb agɨl nepal. Tap gol ak pen, kul gɨnɨgab. Klays nop gos lɨnopun ak tap awl yɨbɨl, tap gol ak tap yokɨp tek lup. Anɨb ak tek mɨŋel keke kuŋay nɨbop apek koslam yenɨgabɨm ak, nɨbop yomek nɨgɨnɨmɨb, Klays nop nokom gos kɨles gɨl lɨnepɨm. Anɨgem, kɨdek Jisas Klays adɨkɨd mɨseŋ ownɨgab ak, nɨbop nɨgek tep yɨbɨl gek, yɨb awl ñɨl yɨb nɨbop dad aplanɨgab. \v 8 \x - \xo 1.8 \xo*\xt Jon 20.29, 2 Ko 5.7, Hib 11.1, 11.27, 1 Jo 4.20\xt*\x* Klays nop wɨdɨn ma nepek ak pen, nop mapen lɨpɨm. Mɨñɨl abe nop wɨdɨn ma nepɨm ak pen, nop gos lɨnɨŋɨd mɨñmɨñ gɨpɨm. Mɨñmɨñ gɨpɨm anɨb ak, tap awl yɨbɨl, lum awl mɨñmɨñ gɨpal ak tap yokɨp tek lup. Pen mɨñmɨñ gɨpɨm ak tap awl yɨbɨl ak, chɨn gos nɨŋɨd takaw agep tek ma lup. \v 9 \x - \xo 1.9 \xo*\xt Lom 6.22\xt*\x* Anɨb ak Klays nop gos lɨnɨgem, God chɨnop tɨg asɨk dɨnɨgab agɨl gos nɨŋɨd mɨñmɨñ gɨpɨm. Anɨb ak tek nep, God nɨbop tɨg asɨk dɨnɨgab. \p \v 10 \x - \xo 1.10 \xo*\xt Dan 2.44, Hag 2.7, Sek 6.12, Mat 13.16-17, 2 Pi 1.19-21\xt*\x* Pen God nɨbop tɨg asɨk dɨnɨgab anɨb ak, bɨlel bɨ God gos ñek agñeb okok kɨli takaw anɨb ak agñɨlak. Kɨli agɨlak, God nɨbop yɨmug nɨŋɨd gɨtep gɨnɨgab agɨlak. Pen God nɨbop gɨtep gɨl tɨg asɨk dɨnɨgab takaw agñɨlak ak, jɨj ak tay agɨl, pɨyowɨl pɨyowɨl yelɨgɨpal. \v 11 \x - \xo 1.11 \xo*\xt Sng 22, Ais 53, Luk 24.26-27, 1 Pi 3.19, 2 Pi 1.21\xt*\x* Bɨlel Klays Kawnan ne ak kɨlop kod mɨdɨl, gos ñek agñɨlɨg agɨlak, Klays ne yul awl dek, kɨdek tap teplep yɨbɨl kuŋay gɨnɨgab agɨlak. Gos ne kɨlop ñak anɨb ak, kɨli ñɨn akal ownɨgab tek, tɨtay dɨl ownɨgab agɨl, pɨyowɨl yelɨgɨpal. \v 12 \x - \xo 1.12 \xo*\xt Dan 9.24, Epe 3.10, Hib 11.13, 11.39-40\xt*\x* Pɨyowɨl yelaknɨŋ God kɨlop mɨseŋ yomak, tap okok kɨli nɨŋɨd agñɨlak ak, tap kɨli ke mel, tap nɨbi. Pen mɨñɨl God ne Kawnan ne ak agyokek, man ne alaŋ nɨb apɨl, bɨ ogɨnap kɨlop gos anɨb ak tek ñak. Ñek, God gup anɨb ak takaw teplep ak nɨbop agñel, nɨgtep gɨpɨm. Ensel okok abe, takaw anɨb ak nɨŋɨd, God binɨb okok kɨlop tay tek gɨnɨgab agɨl gos nepal. \s God agup, Nɨbi binɨb suŋtep yad mɨdebɨm agup \p \v 13 \x - \xo 1.13 \xo*\xt Luk 12.35, Lom 13.13, 1 Ko 1.7, 1 Te 5.6-8\xt*\x* Anɨb ak tek, mɨnek mɨnek wog gɨnɨgun agɨl gos nɨŋɨd mɨdɨl, nɨgtep gɨl gos nɨgɨlɨg yenɨmɨb. Kɨdek Jisas Klays adɨkɨd mɨseŋ ownɨgab ak, God nɨbop yɨmug nɨŋɨd gɨtep gɨnɨgab. Nɨbop yɨmug nɨŋɨd gɨtep gɨnɨgab anɨb ak, gos nɨgɨlɨg mɨdɨl gos sek kod yenɨmɨb. \v 14 \x - \xo 1.14 \xo*\xt Lom 12.2, Epe 2.3, 4.17-18, 1 Te 4.5\xt*\x* Mɨñɨl nɨbi ñɨpay takaw nɨŋɨd kɨdek gɨpal tek mɨdebɨm. Anɨb ak bɨlel gos nɨgtep ma gɨl, gos nɨbi ke nepɨm adek ak pel gelɨgɨpɨm tek ma gɨnɨmɨb. \v 15-16 \x - \xo 1.15-16 \xo*\xt Wkp 11.44-45, 19.2, 20.7, Mat 5.48, 2 Ko 7.1, Hib 12.14, 2 Pi 3.11\xt*\x* Buk Baybol ak tɨkɨl anɨb agak, Yad gach sek ma mɨdɨl, suŋtep yɨbɨl mɨdebin, anɨb ak tek nɨbi gach sek ma mɨdɨl suŋtep yɨbɨl yenɨmɨb agɨl tɨkak. God nɨbop suk agɨl agak ak, ne gach sek ma mɨdɨl suŋtep yɨbɨl mɨdeb. Anɨb ak tek nɨbi abe, tɨtay gɨnɨg gɨnɨmɨb ak, gach sek ma mɨdɨl suŋtep yɨbɨl mɨdɨl, agup tek gɨnɨmɨb. \s God tap awl yɨbɨl tawɨl, chɨnop gɨñɨl anɨgɨl dup \p \v 17 \x - \xo 1.17 \xo*\xt Lo 10.17, Mat 6.9, Apo 10.34, Lom 2.11, 2 Ko 5.6, 7.1, 2 Ti 4.14, Hib 11.13, 12.28, Lep 2.23\xt*\x* Nɨbi pel God ayɨp agɨlɨg, nop suk agɨlɨg Bapi apɨm. Bapi nɨm ak, ne binɨb adɨp adɨp mɨdebal ak nɨŋɨd, kɨlop anɨgɨl tɨg asɨkup. Pen kɨli gɨpal gɨpal tek nep nɨŋɨd, tɨg asɨk bɨlokup. Anɨb ak mɨñɨl lum awl mɨdebɨm won ak, nɨbi binɨb man ke okok nɨb ju apɨl mɨdebal tek mɨdɨl, God ne bɨ jel gup ak nop nɨŋɨd, muk okok yenɨmɨb. \v 18 \x - \xo 1.18 \xo*\xt Ese 20.18, 1 Ko 6.20, 7.23, 1 Pi 4.3\xt*\x* Apɨs based nɨbi okok kɨli gos yɨpɨd ma gɨl sawl yɨbɨl gel, gɨ dad amɨl nɨbi abe gelɨgɨpɨm. God pen nɨbop gɨñɨl anɨgɨl dek, apɨs based gelɨgɨpal ak kelɨgɨpɨm. Pen nɨb nepɨm, tap gol, silpa, tap kuyɨg yowep anɨb okok tek ñɨl, nɨbop gɨñɨl anɨgɨl ma dak. Mel. \v 19 \x - \xo 1.19 \xo*\xt Kis 12.5, Ais 53.7, Jon 1.29, 1.36, Apo 20.28, 1 Ko 5.7, Hib 9.12-14, 1 Pi 1.2, Lep 5.9\xt*\x* Ne Klays nɨkɨm ne ak ñɨl, nɨbop gɨñɨl anɨgɨl dak. Nɨkɨm anɨb ak, tap awl yɨbɨl. Klays ne chag sipsip ñɨluk olap tek yek. Chag sipsip ñɨluk God nop sɨbog ñɨbal okok, tap tɨmel olap ma mɨdɨl, soy tap okok ma mɨdeb. Klays abe, tap tɨmel olap ma mɨdɨl, gach sek ma mɨdeb. \v 20 \x - \xo 1.20 \xo*\xt Apo 2.23, Gal 4.4, Epe 1.4, 1.10, Kol 1.26, Tat 1.2-3, Hib 9.26\xt*\x* God bɨlel man alwol ma gɨlak ñɨn ak, gos ne ke nep nɨŋɨd kɨdek gɨl, Klays ne anɨgɨl gɨnɨgab agɨl, nop aglak. Pen mɨñɨl ñɨn kɨdek mɨdobun ñɨn awl, God Klays nop agyokɨl mɨseŋ lek, nɨbop nen owak. \v 21 \x - \xo 1.21 \xo*\xt Jon 14.6, Apo 2.24, 2.33, Lom 4.24, 5.1-2, 10.9, Plp 2.9, Hib 2.9, 1 Pi 3.22\xt*\x* Apɨl nɨbop gek, God nop gos lɨnepɨm. God nɨm ak, ne Klays kumak ak nop gek tepayaŋ tɨkjakek, yɨb awl nop ñak. Anɨb ak tek nɨbi God nop gos lɨnɨŋɨd, nop nokom nɨŋɨd gos sek kod mɨdebɨm. \s Mam ay okok ayɨp penpen mapen lɨnɨgun \p \v 22 \x - \xo 1.22 \xo*\xt Jon 13.34, Apo 15.9, Lom 12.9-10, 1 Ti 1.5, 2 Pi 1.7, 1 Jo 3.18\xt*\x* Nɨbi takaw nɨŋɨd yɨbɨl ak kɨdek gɨl, God wɨdɨn mɨdup ne adek sɨŋak teplep mɨdebɨm. Anɨgɨl mɨdɨl, mam ay okok kɨlop mapen lɨpɨm. Anɨb ak mɨñɨl gos nɨbi nab ayaŋ suŋtep mɨdeb ak nɨŋɨd, kɨlop mapen yɨbɨl lɨlɨg yenɨmɨb. \v 23 \x - \xo 1.23 \xo*\xt Jon 1.13, Hib 4.12, Jem 1.18, 1 Jo 3.9\xt*\x* God takaw ne ak nɨbop gek binɨb koŋɨm mɨdebɨm. Pen takaw anɨb ak, yep won nokom mɨdɨl, kul gɨnɨgab olap ma mɨdeb. Takaw anɨb ak, God takaw ne pel mɨdep ak, pel pelnep yenɨgab. \v 24 \x - \xo 1.24 \xo*\xt Sng 103.15, Ais 51.12, Jem 1.10-11\xt*\x* Buk Baybol ak tɨkɨl anɨb agak, \q1 Binɨb okok mɨdupsek kɨli bopɨl tek mɨdɨl, tap teplep kɨli ak yɨb awl kɨli ak mɨdupsek, nag sum tek mɨdeb agɨl tɨkak.\x - \xo 1.24-25 \xo*\xt Ais 40.6-8\xt*\x* Bopɨl ak kasek mɨlep gɨl, nag sum okok lug yowup agɨl tɨkak. \v 25 \x - \xo 1.25 \xo*\xt Jon 1.1, 1.14, 1 Jo 1.1-3\xt*\x* Bɨawl takaw ne ak pen, pel pelnep yenɨgab agɨl tɨkak. \m Takaw anɨb ak nep, takaw teplep ak nɨbop agñɨbal. \c 2 \s Bɨawl ak nɨm, ne kab tep pel mɨdep ak \p \v 1 \x - \xo 2.1 \xo*\xt Epe 4.22, 4.25, Kol 3.8, Hib 12.1, Jem 1.21\xt*\x* Nɨbi binɨb koŋɨm mɨdebɨm, anɨb ak tap tɨmel gɨnɨgun agɨl gos nepɨm ak kelɨgɨnɨmɨb. Pen binɨb kɨlop yepɨs agon chɨnop nɨgɨnɨgel agɨl nepɨm ak, takaw yepɨs keke apɨm ak, tap kɨli okok chɨn tek yobɨkop agɨl nepɨm ak, binɨb kɨlop takaw tɨmel agɨl agjupɨm ak, mɨdupsek kelɨgɨnɨmɨb. \v 2-3 \x - \xo 2.2-3 \xo*\xt Sng 34.8, Mat 18.3, Mak 10.15, 1 Ko 3.2, 14.20, Epe 4.15-16, Hib 5.12-13, 6.5\xt*\x* Chɨn nopun, ñapay ŋaŋ kɨdek tɨkɨpal okok, tul ñɨŋun agɨl gos nokom nepal. Anɨb ak nep, God Kawnan ne ak tap ñɨŋeb tek nɨbop ñub ak, nɨbi tap ñɨŋeb tek anɨb ak ñɨŋun agɨl gos nokom nɨgɨnɨmɨb. Tap anɨb ak, tap tɨmel olap mɨgan ayaŋ ma mɨdeb. God nɨbop pel gup ak, nɨbi anɨb ak nɨŋɨd nepɨm, Bɨawl ak ne bɨ teplep yɨbɨl mɨdeb. Anɨb ak God Kawnan ne ak tap ñɨŋeb tek nɨbop ñub ak, nɨbi dɨl ñɨbɨl, awl gem, God nɨbop tɨg asɨk dɨnɨgab. \p \v 4 \x - \xo 2.4 \xo*\xt Sng 118.22, Ais 28.16, Mat 21.42, Apo 4.11\xt*\x* Bɨawl ak ne kab tep pel mɨdep tek mɨdeb ak, nɨbi ne yɨl amnɨmɨb. Binɨb kɨli nop nɨŋɨd anɨb apal, Nop ma dɨnɨgun, mel apal. Mel apal ak pen, God ne nop aglɨl, bɨ teplep yɨbɨl mɨdeb agɨl gos nɨgup. \v 5 \x - \xo 2.5 \xo*\xt Kis 19.6, Ais 61.6, Hos 14.2, Mal 1.11, Lom 12.1, Epe 2.21-22, Plp 4.18, Hib 13.15-16, Lep 1.6\xt*\x* Nɨbi abe kab tep pel mɨdep okok mɨdebɨm. Anɨgɨl mɨdem, God Kawnan ne ak kɨli kal yad tek yenɨgel agɨl, nɨbop dɨl kal anɨb ak gɨlɨlɨg gup. Pen God nɨbop aglek, nɨbi bɨ God nop sɨbogep okok abe yenɨgabɨm. Anɨgɨl mɨdem, God Kawnan ne ak nɨbop gek, nɨbi Jisas Klays nop gos nepɨm. Gos nɨŋɨd, God nop tep gɨnɨmuŋ agɨl, nɨbi ke dɨl God nop sɨbog ñɨnɨmɨb. \v 6 \x - \xo 2.6 \xo*\xt Ais 28.16, Lom 9.33, Epe 2.20\xt*\x* Buk Baybol ak tɨkɨl anɨb agak, \q1 Nɨgɨm. Kab olap, kal meg awl nab ayaŋ puŋɨlup tek mɨdeb ak, taun Sayon dɨlebin agɨl tɨkak. Kab anɨb anop aglɨl, kab teplep yɨbɨl mɨdeb agɨl gos nepin agɨl tɨkak. Binɨb nop gos lɨnɨgɨnɨgabal okok, kɨli nebeŋ dɨnɨgel tek ma yɨbɨl lɨnɨgabal agɨl tɨkak. \m \v 7 \x - \xo 2.7 \xo*\xt Sng 118.22, Mat 21.42, Apo 4.11\xt*\x* Anɨb ak nɨbi binɨb nop gos lɨnepɨm okok, kab anɨb ak nɨŋɨd, tap teplep yɨbɨl yɨb mɨdeb agɨl gos nepɨm. Binɨb pen nop gos ma lɨnepal okok, God takaw ak kɨlop nɨŋɨd, tɨkɨl agak, \q1 Bɨ kal gep okok kab olap ma dɨnɨgun agɨl kelɨgɨlak ak, kab anɨb ak mɨñɨl kal meg nab ayaŋ tek ak mɨdeb agɨl tɨkak. \m \v 8 \x - \xo 2.8 \xo*\xt Ais 8.14-15, Apo 4.11, Lom 9.22, 9.33, 1 Te 5.9\xt*\x* Pen takaw olap tɨkɨl agak, \q1 Kab anɨb ak binɨb okok tob kɨli ak adek anɨb ak aldek apyap pakɨnɨgabal agɨl tɨkak. Kab kɨles tɨmel anɨb ak, tob kɨli ak aldek mɨduŋ amɨl apyap pakɨnɨgabal agɨl tɨkak. \m God takaw ak ma nepal, anɨb ak tek kɨli apyap pakɨpal. Anɨgɨpal ak, God ne kɨli gɨnɨgabal agak tek nep gɨpal. \p \v 9 \x - \xo 2.9 \xo*\xt Kis 19.5-6, Lo 4.20, 7.6, 14.2, Ais 9.2, 40.20-21, 43.20-21, Jon 17.19, Apo 20.28, 26.18, Epe 5.8, Kol 1.13, Tat 2.14, 1 Pi 2.5\xt*\x* God pen nɨbop aglek, binɨb ne yɨbɨl mɨdebɨm. Nɨbi Bɨnonɨm bɨ wog gɨñeb ne ak mɨdɨl, bɨ God nop sɨbogep wog ak gɨpɨm. God binɨb ne suŋtep yɨbɨl mɨdebɨm. Nɨbi God binɨb ne ke nɨbop aglup ak mɨdebɨm. God ne kɨli tap teplep yɨbɨl yad gɨpin okok agyɨkɨnɨgel agɨl, nɨbop aglɨl dak. Ned kɨsɨlɨm nab okok yelɨgɨpɨm ak pen, nɨbop suk agɨl mɨlek tep yɨbɨl ne adek sɨŋak lak. \v 10 \x - \xo 2.10 \xo*\xt Hos 1.9-10, 2.23, Lom 9.25\xt*\x* Ned nɨbi binɨb yokɨp yelɨgɨpɨm ak pen, mɨñɨl God binɨb ne mɨdebɨm. Ned nɨbop mapen nɨŋɨd dɨtep ma golɨgup ak pen, mɨñɨl nɨbop mapen nɨŋɨd dɨtep gup. \s Chɨn God binɨb wog gɨñeb ne okok yonɨgun \p \v 11 \x - \xo 2.11 \xo*\xt 1 Sto 29.15, Sng 39.12, Lom 13.14, Gal 5.17, 5.24, Hib 11.13, Jem 4.1\xt*\x* Binɨb mapen yad okok, nɨbi binɨb man ke okok nɨb ju ap mɨdɨl, man nɨbi ma mɨdebɨm. Anɨb ak yad nɨbop kɨles gɨl agebin, mubwak gos nab nedil ayaŋ ak mɨdupsek kud ñɨl kelɨgɨnɨmɨb. Gos lum awl yɨl anɨb ak, gos nɨbi pi ak ayɨp penpen gebil. \v 12 \x - \xo 2.12 \xo*\xt Mat 5.16, Luk 19.44, Lom 12.17, 2 Ko 8.21, Plp 2.15, Tat 2.8\xt*\x* Nɨbi binɨb God nop kɨdek ma gɨpal nab okok mɨdɨl, gɨtep gɨl kanɨb tep adek ak amnɨmɨb. Anɨgem, kɨli nɨbop nɨŋɨd takaw tɨmel agɨl agjunɨgabal okok, gɨtep gɨnɨgabɨm ak nɨŋɨd, kɨdek God ne ownɨgab ñɨn ak, yɨb nop ak dad aplanɨgabal. \p \v 13 \x - \xo 2.13 \xo*\xt Mat 22.21, Lom 13.1, Tat 3.1\xt*\x* Nɨbi Bɨawl binɨb ne mɨdebɨm, anɨb ak tek bɨawl lum awl mɨdupsek okok, kɨlop muk okok mɨdɨl agɨnɨgel tek nɨgɨnɨmɨb. Gapman bɨnonɨm ak, ne gapman bɨawl yɨbɨl ak yek, nop muk okok mɨdɨl agɨnɨmuŋ tek nɨgɨnɨmɨb. \v 14 Pen gapman bɨawl plopens keke kod mɨdebal okok abe, kɨlop muk okok mɨdɨl agɨnɨgel tek nɨgɨnɨmɨb. Gapman bɨawl anɨb okok, gapman bɨnonɨm ak ne kɨlop agyokak. Agyokek, binɨb gɨ tɨmel gɨpal okok kɨlop pen gɨ tɨmel gɨnɨgel, binɨb gɨtep gɨpal okok yɨb kɨlop ak dad aplanɨgel. \v 15 \x - \xo 2.15 \xo*\xt Tat 2.8, 1 Pi 2.12, 3.16\xt*\x* Nɨgɨm, God ne anɨgɨl gos nɨgup. Nɨbi gɨtep gem, binɨb gos ma lak okok nɨbop takaw yepɨs agɨl, agjunɨgel tek ma lɨnɨgab. \v 16 \x - \xo 2.16 \xo*\xt 1 Ko 7.22, Gal 5.1, 5.13\xt*\x* Nɨbi binɨb nag lup ak asɨkɨl, koŋɨm amebal tek yenɨmɨb. Pen gos anɨb ak nɨŋɨd, gɨ tɨmel gɨl monmon ma gɨnɨmɨb. Mel. Nɨbi God binɨb wog gɨñeb ne mɨdebɨm, anɨb ak tek gɨtep nep gɨnɨmɨb. \v 17 \x - \xo 2.17 \xo*\xt Snd 24.21, Mat 22.21, Lom 12.10, Plp 2.3, Hib 13.1, 1 Pi 1.22\xt*\x* Binɨb okok mɨdupsek kɨli yɨb mɨdeb agɨl, kɨlop gɨtep gɨnɨmɨb. Mam ay Klays yɨl mɨdebal okok kɨlop mapen lɨnɨmɨb. God ne bɨ jel gup ak nop nɨŋɨd, muk okok yenɨmɨb. Gapman bɨnonɨm anop yɨb awl ñɨnɨmɨb. \s Jisas gak ak kɨdek gɨl, yul dɨnɨgabun \p \v 18 \x - \xo 2.18 \xo*\xt Epe 6.5, Kol 3.22, 1 Ti 6.1\xt*\x* Nɨbi binɨb wog gɨñeb okok, bɨawl nɨbi okok kɨlop muk okok mɨdɨl, gɨtep gɨl, agɨnɨgel tek nɨgɨnɨmɨb. Pen bɨawl okok kɨli nɨbop gɨtep gɨl sayn tep yɨbɨl mɨdebal ak nep mel. Bɨawl okok kɨli nɨbop gɨ tɨmel yɨbɨl gɨpal ak abe, kɨlop muk okok mɨdɨl gɨtep gɨnɨmɨb. \v 19 Nɨgɨm. Nɨbi gɨtep gem, binɨb ogɨnap nɨbop yul ak monmon ñel, God nop gos nɨŋɨd yul awl ak dɨpɨm ak, God nɨbop nɨgek tep yɨbɨl gup. \v 20 \x - \xo 2.20 \xo*\xt 1 Pi 3.14, 3.17, 4.14-15\xt*\x* Pen gɨ tɨmel gem, nɨbop pakɨl yul ak ñel, yul awl ak dɨpɨm ak, tap anɨb ak tay dɨnɨgabɨm? Tap tep olap ma dɨnɨmɨb tek lup. Nɨbi pen gɨtep gem, nɨbop yul ak ñel, yul awl ak dɨpɨm ak, God nɨbop nɨgek tep yɨbɨl gup. \v 21 \x - \xo 2.21 \xo*\xt Mat 16.24, Jon 13.15, Apo 14.22, 1 Pi 3.18, 1 Jo 2.6\xt*\x* Klays ne nɨbop nen yul awl dak ak nɨm, Klays anɨgak tek nɨbi abe gɨnɨmɨb. God ne nɨbi anɨgɨnɨmɨb agɨl nɨbop aglak. Anɨb ak Klays ne gak tek nɨbop yomub ak, nɨbi kɨdek gɨl anɨgɨnɨmɨb. \v 22 \x - \xo 2.22 \xo*\xt Ais 53.9, Jon 8.46, 2 Ko 5.21, Hib 4.15\xt*\x* Ne tap tɨmel olap ma gak, takaw yepɨs ma agak. \v 23 \x - \xo 2.23 \xo*\xt Ais 53.7, Mat 27.39, Jon 8.48-49, Hib 12.3, 1 Pi 3.9\xt*\x* Kɨli nop agjuwel, kɨlop pen ma agjuwak. Kɨli nop gɨ tɨmel gɨlaknɨŋ yul awl dek, nɨbop pen gɨ tɨmel gɨnɨgayn agɨl ma agak. Ne ke dɨl, bɨ tɨg asɨkep anop ñak. Bɨ tɨg asɨkep anɨb ak, God nɨm. Ne pel tap okok mɨdupsek yɨpɨd gɨl yɨbɨl tɨg asɨkup. \v 24 \x - \xo 2.24 \xo*\xt Ais 53.5, Lom 6.2, 6.11, 7.6, Hib 9.28\xt*\x* Klays tap si tap tɨmel gɨpun ak dɨl, mubwak ne dɨ jɨmñɨl lɨl, mab bak alaŋ kumak. Ne kɨli tap tɨmel anɨb okok mɨdupsek kelɨgɨl, God agak tek kɨdek gɨl koŋɨm yenɨgel agɨl kumak. Nop tapɨn pakel yul awl dak tek, nɨbop suŋ lup. \v 25 \x - \xo 2.25 \xo*\xt Ais 53.6, Ese 34.5-6, 34.23, Mat 9.36, Jon 10.14, Hib 13.20\xt*\x* Nɨbi chag sipsip okok nɨb okok nɨb ajɨpal tek yelɨgɨpɨm. Mɨñɨl pen adɨkɨd, bɨ chag sipsip mukep yɨl ak opɨm. Bɨ anɨb ak, nɨbop kod mɨdɨl dɨtep gup. \c 3 \s Bɨ bel okok kɨlop takaw agup ak \p \v 1-2 \x - \xo 3.1 \xo*\xt Mat 18.15, 1 Ko 7.14-16, Epe 5.22, Kol 3.18, Tat 2.5\xt*\x* Anɨb ak nep, bin bɨ sek mɨdebɨm okok, nɨbi nɨgɨmɨl sɨkop muk okok mɨdɨl, agɨnɨgel tek nɨgɨnɨmɨb. Anɨgem, bɨ nɨbi ogɨnap God takaw ne ak tɨbɨlɨkɨpal okok, nɨbi kɨlop muk okok mɨdɨl, tap gach sek ma gɨl gɨtep gɨpɨm ak nɨgɨnɨgabal. Nɨbi God takaw ogɨnap kɨlop ma agɨnɨmɨb, kɨli gɨtep gɨpɨm ak nep nɨŋɨd, Klays nop gos lɨnɨgɨnɨgabal. \v 3 \x - \xo 3.3 \xo*\xt 1 Ti 2.9, Tat 2.3\xt*\x* Pen kɨmɨg wɨj mubwak nɨbi bin ak, tap kuŋay ma tɨb kadɨg gɨnɨmɨb. Bis, ñɨn kagol tap gol dɨl gɨlak okok, kuŋay ma gɨnɨmɨb. Chech mani awl apal okok tawɨl yɨmin agɨl gos ma nɨgɨnɨmɨb. \v 4 \x - \xo 3.4 \xo*\xt Sng 45.13, Lom 7.22, 2 Ko 4.16\xt*\x* Nɨbi pen nab nɨbi ayaŋ tɨb kadɨŋ ñɨnɨmɨb. Tap anɨb okok tɨmel ma gɨnɨmuŋ tek lup. Pen tap tɨb kadɨŋ ñɨnɨgabɨm anɨb okok anɨgɨl mɨdeb. Nɨbi sayn tep kɨmɨgel mɨdɨl, kɨmɨgel mɨdtep gɨnɨmɨb. Anɨgem, God ne nɨgek nop tep gek, nɨbi tap teplep gɨl bin teplep yɨbɨl mɨdebɨm agɨl gos nɨgup. \v 5 \x - \xo 3.5-6 \xo*\xt Stt 18.12\xt*\x* Chɨn nopun, bin bɨlel God nop pel gos nɨgelɨgɨpal okok, kɨli anɨb ak tek nep gelɨgɨpal. Kɨli ke dɨl God nop ñɨl, gos sek kod yelɨgɨpal. Nab kɨli ayaŋ tɨb kadɨŋ ñɨl, nɨgɨmɨl sɨkop kɨlop muk okok mɨdɨl, agɨnɨgel tek nɨgelɨgɨpal. \v 6 Bin Sala ne bin anɨb okok olap yolɨgup. Nɨgɨmɨl Eblaham nop muk okok mɨdɨl agolɨgup tek nɨŋɨd, anɨb agak, Nad bɨawl yad agak. Nɨbi ma pɨlɨkɨl, gɨtep gak anɨb ak tek gɨl nɨm, Sala payne yɨbɨl tek mɨdebɨm. \p \v 7 \x - \xo 3.7 \xo*\xt 1 Ko 7.3, 12.23, Epe 5.25, Kol 3.19, 1 Te 4.4\xt*\x* Nɨbi bɨ bin sek mɨdebɨm okok abe, gos tep ak kɨdek gɨl bin nɨbi okok ayɨp mɨdtep gɨnɨmɨb. Kɨli bɨ tek kɨles ma mɨdebal ak nɨm, kɨlop dɨtep gɨnɨmɨb. God nɨbop bɨ okok abe, kɨlop bin okok abe yɨmug nɨŋɨd gɨtep gek, ayɨp pelpel mɨdtep gɨnɨgabɨm. Anɨb ak nɨbi bɨ okok, bin nɨbi okok kɨli teplep yɨbɨl mɨdɨl yɨb mɨdebal agɨl gos nɨgɨnɨmɨb. Anɨgɨpɨm ak, nɨbi God ayɨp agɨnɨg, tap olap nɨbop gep tek ma lɨnɨgab. \s Chɨn binɨb ogɨnap kɨlop gɨtep gɨnɨgun \p \v 8 \x - \xo 3.8 \xo*\xt Mat 5.44, Lom 12.10, Plp 3.16, Kol 3.12, 1 Te 5.15, 1 Pi 2.17, 2.23\xt*\x* Pen mɨñɨl takaw ak agjunɨgebin. Nɨbi gos nokom jɨmñɨl lɨl nɨgɨnɨmɨb. Penpen yɨmug nɨŋɨd dɨtep gɨnɨmɨb. Mam ay okok ayɨp penpen mapen lɨlɨg dɨnɨmɨb. Kɨlop chɨb nɨŋɨd, yad bɨ tam okok tek mɨdebin agɨl gos nɨgɨnɨmɨb. \v 9 \x - \xo 3.9 \xo*\xt Mat 25.34, Lom 12.14, 1 Te 5.15\xt*\x* Binɨb nɨbop mɨlɨk nɨŋɨd gɨ tɨmel gɨpal ak, pen mɨlɨk nɨŋɨd gɨ tɨmel ma gɨnɨmɨb. Nɨbop agjupal ak, pen ma agjunɨmɨb. Nɨbi pen anɨgɨnɨmɨb. Binɨb nɨbop gɨ tɨmel gɨpal ak, God nop agnɨgem, kɨlop gɨtep gɨnɨmuŋ. God ne nɨbi anɨgɨl gɨtep gɨnɨmɨb agɨl gos nɨŋɨd, nɨbop suk agak. Anɨgem, ne nɨbop pen gɨtep yɨbɨl gɨnɨgab. \v 10 \x - \xo 3.10 \xo*\xt Jem 1.26, 1 Pi 2.1, 2.22\xt*\x* Buk Baybol ak tɨkɨl agak, \q1 Binɨb mɨdtep gon, mɨnek mɨnek chɨnop tep yɨbɨl gonɨmuŋ agɨl gos nepal okok, kɨli anɨgɨnɨgel agɨl tɨkak.\x - \xo 3.10-12 \xo*\xt Sng 34.12-16\xt*\x* Takaw tɨmel okok ayɨp, takaw yepɨs okok ayɨp ma agɨnɨgel agɨl tɨkak. \v 11 \x - \xo 3.11 \xo*\xt Ais 1.16-17, Lom 12.18, Hib 12.14\xt*\x* Pen gɨ tɨmel gɨpal ak kud ñɨl kelɨgɨl, gɨtep gɨnɨgel agɨl tɨkak. Binɨb okok mɨdupsek ayɨp jɨmñɨl kɨmɨgel mɨdtep gɨnɨgun agɨl, adek anɨb ak nep gel amnɨmuŋ agɨl tɨkak. \v 12 \x - \xo 3.12 \xo*\xt Jon 9.31\xt*\x* Nɨgɨm. Bɨawl binɨb suŋtep ne okok, ne kɨlop kod mɨdɨl dɨtep gɨl, nop agnepal ak nɨgup agɨl tɨkak. Binɨb pen gɨ tɨmel gɨpal okok, kɨlop gos tɨmel nɨŋɨd gɨ tɨmel yɨbɨl gup agɨl tɨkak. \s Gɨtep gon chɨnop gɨ tɨmel gel, pɨlɨkɨl gos kuŋay ma nɨgɨnɨgun \p \v 13 \x - \xo 3.13 \xo*\xt Snd 16.7, Lom 8.28\xt*\x* Pen nɨbi gɨtep gun agɨl nep gem amek, bɨ an nɨbop gɨ tɨmel gɨnɨgab? Bɨ olap ma mɨdeb. \v 14 \x - \xo 3.14 \xo*\xt Jer 1.8, Mat 5.10, Jem 1.12, 1 Pi 2.20, 4.14\xt*\x* Pen yɨpɨd gɨl gɨtep gem nɨbop gɨ tɨmel gel yul denɨmɨb, God gek nɨbop tep yɨbɨl gup.\x - \xo 3.14-15 \xo*\xt Ais 8.12-13\xt*\x* Binɨb nɨbi pɨlɨkɨnɨmɨb agɨl nɨbop gɨ tɨmel gɨpal ak, kɨlop ma pɨlɨkɨl, gos kuŋay ma nɨgɨnɨmɨb. \v 15 \x - \xo 3.15 \xo*\xt Apo 4.8, Kol 4.6, 2 Ti 2.25\xt*\x* Pen gos nɨbi nab ayaŋ, Klays nokom ne Bɨawl chɨn suŋtep mɨdeb agɨl gos nɨgɨnɨmɨb. Binɨb ogɨnap, taynen gos sek kod mɨdebɨm agɨl agnɨgenɨgel, kɨlop pen anɨb anɨb agñɨnɨgun agɨl gos nɨgɨnɨmɨb. Gos chɨn dɨlɨtep gɨl, pel agñɨnɨg yonɨgun agɨl kod yenɨmɨb. \v 16 \x - \xo 3.16 \xo*\xt Tat 2.8, Hib 13.18, 1 Pi 2.12\xt*\x* Pen agñɨnɨg, kɨli ayɨp kɨmɨgel mɨdon agɨl, kɨlop dɨtep gɨl kɨmɨgel agñɨ tep gɨnɨmɨb. Gem, chɨbol nab nɨbi ayaŋ mɨdtep gɨnɨmuŋ. Anɨgem, binɨb ogɨnap, nɨbi Klays nop chɨgɨl gɨtep gɨpɨm ak nɨŋɨd, nɨbop takaw tɨmel agɨl agjupal okok, kɨli takaw tɨmel anɨb apal ak gos nɨŋɨd, nebeŋ dɨnɨgel. \v 17 \x - \xo 3.17 \xo*\xt 1 Pi 2.20\xt*\x* God nɨbop gos nɨŋɨd, nɨbi gɨtep gem nɨbop yul ak ñenɨgel, yul awl ak dɨnɨgabɨm agɨl gos nɨgenɨgab, takaw ma mɨdeb. Pen gɨ tɨmel gem, nɨbop yul ak ñenɨgel, yul awl ak dɨnɨgabɨm ak, ak tɨmel gup. \s Klays kumɨl tepayaŋ tɨkjakɨl, chɨnop tɨg asɨk dup \p \v 18 \x - \xo 3.18 \xo*\xt Lom 5.6, 6.10, 8.11, 2 Ko 13.4, Epe 2.18, Kol 1.21-22\xt*\x* Pen Klays nop gos nɨgɨm. Nop abe gɨ tɨmel gel, yul awl dak. Ne bɨ suŋtep yek ak pen, binɨb suŋtep ma yelak okok kɨlop nen kumak. Binɨb tap si tap tɨmel gɨpal ak tɨg walɨg gɨyokɨl, nɨbop dapɨl God yɨl dad ownɨm agɨl kumak. Mɨnek nokom yɨbɨl kumak, tepayaŋ kumnɨmuŋ tek ma lɨnɨgab. Ne lum awl mubwak sek yek, nop paklel kumak. God Kawnan ne ak pen Klays nop gek, tepayaŋ tɨkjakɨl koŋɨm yek. \v 19 \x - \xo 3.19-20 \xo*\xt Stt 6.1–7.24, 8.18, Hib 11.7, 2 Pi 2.5\xt*\x* God Kawnan ne ak Klays nop gek amɨl, binɨb ned kumɨl kawnan kɨli okok am nag lɨl yelak okok, kɨlop takaw agñak.\f + \fr 3.19 \fr*\ft Bɨ gos nɨgep ogɨnap anɨgɨl nɨgɨlak. Kawnan anɨb okok, binɨb kɨli Nowa yek ñɨn ak kumɨlak okok. Bɨ gos nɨgep ogɨnap sek pen, anɨgɨl nɨgɨlak. Jisas ne amɨl, kɨcheki kɨli bɨlel God takaw ak tɨbɨlɨkel ne kɨlop dek nag lɨl yelak okok, kɨlop agñak.\ft*\f* \v 20 Kawnan anɨb okok, binɨb kɨli Nowa yek ñɨn ak, God takaw ne ak tɨbɨlɨkɨlak. Ñɨn anɨb ak, tap tɨmel ak gɨl, tap awl yɨbɨl amnak ak pen, God won anɨb nep kɨlop gɨ tɨmel ma gak. Mel. Takaw yad nɨgɨnɨgabal akaŋ agɨl, kod yek. Kod mɨdɨl mɨd dad amɨl, Nowa ne sip awl ak gɨjuwak. Gɨjuwɨl, binɨb sɨkol bad olap, anep jel ak sip mɨgan amnɨlak. Amel, ñɨg awl tan aplanek, God kɨlop gɨtep gek mɨdtep gɨlak. \v 21 \x - \xo 3.21 \xo*\xt Lom 10.10, Epe 5.26, Tat 3.5, Hib 10.22\xt*\x* Ñɨg anɨb ak, ñɨg pakɨpal tek mɨdeb. Anɨb ak tek mɨñɨl nɨbi ñɨg pakem, God nɨbop tɨg asɨk dup. Pen ñɨg pakɨpɨm anɨb ak, wak gach lɨ yokun agɨl ma ñɨg pakɨpɨm. Ñɨg pakɨpɨm jɨj ak anɨgɨl mɨdeb. Nɨbi gos teplep pal ak nɨg mɨdɨlɨg, gos tɨmud chɨnop tɨg asɨkɨnɨgun agɨl, God nop anɨb aglɨpɨm. Jisas Klays nɨbop agɨl kumɨl tepayaŋ tɨkjakak ak nɨm, ñɨg pakem, God nɨbop tɨg asɨk dup. \v 22 \x - \xo 3.22 \xo*\xt Sng 110.1, Mat 22.44, Lom 8.34, 8.38, 1 Ko 15.24, Epe 1.20-21\xt*\x* Pen Klays ne God man ne alaŋ amɨl, ñɨn yɨpɨd kɨd ne okok mɨdeb. Yek, ensel okok sek, kɨcheki kɨles mɨdebal okok sek, tap kɨles okok mɨdupsek kɨli nop muk okok mɨdebal. \c 4 \s Gos nedil ak kelɨgɨl kɨdek ma gɨnɨgun \p \v 1 \x - \xo 4.1 \xo*\xt Lom 6.2, 6.7, Gal 5.24, Kol 3.3-5\xt*\x* Anɨb ak, Klays lum awl mɨdɨl mubwak ne yul awl dak tek, kɨli chɨnop abe gel yul awl dɨnɨgabun agɨl, gos ne nɨgup tek nɨgɨnɨmɨb. Chɨn nopun, binɨb yul awl dɨpal okok, kɨli tap si tap tɨmel gun agɨl gos ak ma nepal. \v 2 \x - \xo 4.2 \xo*\xt Jon 1.13, Lom 6.11, 2 Ko 5.15, Gal 2.20, 1 Jo 2.16\xt*\x* Anɨb ak tek, ñɨn anɨb ak tɨkɨl, mɨd dad amɨl kɨdek kumnɨgabal won ak, mubwak gos nab ayaŋ nedil ak kɨdek ma gɨnɨgabal. God gos ne ke nɨgup ak nɨŋɨd kɨdek gɨnɨgabal. \v 3 \x - \xo 4.3 \xo*\xt Apo 17.30, Epe 2.2-3, 4.17, Tat 3.3\xt*\x* Nɨbi ned binɨb God nop kɨdek ma gɨpal okok pel gos nɨŋɨd nɨgelɨgɨpal tek gelɨgɨpɨm. Sɨkol won olap mel, pelpel gelɨgɨpɨm. Nɨm anɨb ak tek. Tap si tap tɨmel okok monmon yɨbɨl gɨl, gos tɨmel nɨŋɨd mapen tɨkjakek gelɨgɨpɨm. Ñɨg kɨles ñɨbɨl sawl lɨl, tap nɨgep ma nɨgep gɨl, monmon yɨbɨl gelɨgɨpɨm. Tap yepɨs agnɨgep okok agnɨŋɨd, nebeŋ ma delɨgɨpɨm. \v 4 \x - \xo 4.4 \xo*\xt Apo 13.45, 18.6, 1 Pi 3.16\xt*\x* Mɨñɨl pen, binɨb God nop kɨdek ma gɨpal anɨb okok ayɨp ma ajɨpɨm. Kɨli pelpel sawl sek lek monmon gɨpal anɨb ak, kɨli ayɨp ma gɨpɨm. Pen tap tɨmel anɨb okok ma gɨpɨm ak kɨli nɨŋɨd ju dɨl, taynen chɨn ayɨp jɨmñɨl ma gɨpɨm agɨl, nɨbop agjupal. \v 5 \x - \xo 4.5 \xo*\xt Apo 10.42, 17.31, 1 Ko 15.51-52, Jem 5.9\xt*\x* Pen kɨli tap monmon okok anɨgɨpal ak, bɨ tɨg asɨkep ak nɨbi taynen anɨgɨpɨm agɨl agnɨgek, nop agñɨnɨgabal. Bɨ tɨg asɨkep anɨb ak, ne binɨb koŋɨm mɨdebal ayɨp binɨb kubal ayɨp kɨlop tɨg asɨkɨnɨg mɨdeb. \v 6 \x - \xo 4.6 \xo*\xt Lom 8.10, 1 Ko 5.5\xt*\x* Anɨb ak tek binɨb kubal okok, ned koŋɨm yelak ñɨn ak kɨli takaw teplep ak nɨgɨlak. Nɨŋɨd apun, kɨli tap si tap tɨmel gel, binɨb mɨdupsek kumnɨgel tek kumɨl, mubwak ak kuy gɨlak. Kuy gɨlak ak pen, kawnan kɨli okok amɨl, God koŋɨm mɨdeb tek ak yenɨgel. \s God chɨnop kɨles teplep keke ñek, wog ne gɨtep gɨnɨgun \p \v 7 \x - \xo 4.7 \xo*\xt Mat 24.13-14, Luk 21.34, Lom 13.11-12, 1 Ko 10.11, Plp 4.5, Kol 4.2, 2 Pi 3.9, 1 Jo 2.18\xt*\x* Wulep mɨdeb, lum awl tap okok mɨdupsek kul gɨnɨgeb. Anɨb ak chɨn God ayɨp agɨnɨgun agɨl gos nɨŋɨd, sayn mɨdɨl gos nɨgtep gɨl, gos tep nɨgɨlɨg yenɨmɨb. \v 8 \x - \xo 4.8 \xo*\xt Snd 10.12, 1 Ko 13.7, Kol 3.14, Hib 13.1, Jem 5.20, 1 Pi 1.22\xt*\x* Takaw awl yɨbɨl ak nɨm, penpen mapen lɨl yenɨmɨb. Binɨb penpen mapen lɨpal okok, mɨdtep gɨnɨgabal. Pen mam ay ogɨnap kɨlop gɨ tɨmel genɨgabal, kɨli kasek nɨŋɨd kelɨgɨnɨgel tek lɨl, mɨdupsek mɨdtep gɨnɨgabal. \v 9 \x - \xo 4.9 \xo*\xt 2 Ko 9.7, Plp 2.14, Plm 14, Hib 13.2\xt*\x* Binɨb Klays yɨl mɨdebal okok apel, kɨlop ag dap kal mɨgan nɨbi lɨl dɨtep gɨnɨmɨb. Dɨtep gɨlɨg kɨlop yɨlɨk ma nɨgɨnɨmɨb. \v 10 \x - \xo 4.10 \xo*\xt Lom 12.6-8, 1 Ko 4.1-2, 4.7, Tat 1.7\xt*\x* God nɨbop yɨmug nɨŋɨd gɨtep gɨl, nokom nokom kɨles teplep ñub. Anɨb ak kɨles keke nɨbop ñub anɨb okok, kod mɨdtep gɨl binɨb ogɨnap kɨlop dɨtep gɨl gɨñɨnɨmɨb. \v 11 \x - \xo 4.11 \xo*\xt 1 Ko 3.10, 10.31, Epe 5.20, 1 Pi 5.11, Lep 1.6\xt*\x* Binɨb olap nop kɨles ñek takaw agñɨnɨg, God takaw ne yɨbɨl nep agñɨnɨmuŋ. Binɨb olap nop kɨles ñek, tap malɨk gɨl gɨñɨnɨg, God kɨles ne anɨb ak dɨl malɨk gɨl gɨñɨnɨmuŋ. Anɨb okok mɨdupsek anɨgem, binɨb ogɨnap nɨbi Jisas Klays nop gos nɨŋɨd anɨgebɨm ak nɨŋɨd, God nop yɨb awl ñɨnɨgabal. Yɨb nop pel pelnep dad aplaneb, kɨles ne tap okok mɨdupsek pel kod mɨdeb. Yaw. \s Klays ne yul awl dak tek, chɨn abe yul awl dɨnɨgabun \p \v 12 \x - \xo 4.12 \xo*\xt 1 Ko 3.13, 1 Pi 1.6-7\xt*\x* Binɨb mapen yad okok. Nɨbi mɨŋel awl yɨbɨl debɨm ak, ak mab mɨŋɨlaŋ tek mɨdeb. Mɨdɨl nɨbop gek, kɨles gɨl jak mɨdɨl mɨŋel ak dɨnɨmɨb tek lup. Pen tap olap ke chɨnop gɨl taynen anɨgeb agɨl, gos ak ma nɨgɨnɨmɨb. \v 13 \x - \xo 4.13 \xo*\xt Apo 5.41, Lom 8.17, 2 Ko 1.7, 2 Ti 2.12, Jem 1.2, 1 Pi 1.5-6, Lep 1.9\xt*\x* Mɨŋel anɨb okok, Klays ne yul awl dak tek, nɨbi abe yul awl dɨpɨm, anɨb ak mɨñmɨñ gɨnɨmɨb. Anɨgem, Klays ne bɨawl mɨlek sek yɨb awl sek adɨkɨd ownɨgab ñɨn ak, nɨbop tep yɨbɨl gek mɨñmɨñ tɨmel yɨbɨl gɨnɨgabɨm. \v 14 \x - \xo 4.14 \xo*\xt Sng 89.50-51, Mat 5.11, 2 Ko 12.10, Jem 1.12, 1 Pi 2.20\xt*\x* Nɨbi Klays yɨl mɨdem nɨbop agjuwenɨgel, tep gaknɨŋ mɨdebɨm. God Kawnan ne ak, Kawnan mɨlek sek yɨb awl mɨdeb ak, ne ayɨp mɨdebɨm ak nɨŋɨd nɨm, anɨgɨpal. \v 15 \x - \xo 4.15 \xo*\xt 1 Te 4.11, 1 Ti 5.13, 1 Pi 2.20\xt*\x* Nɨgɨm. Nɨbi olap chɨp ñagɨl, tap si dɨl, tap tɨmel ogɨnap gɨl, bɨ ogɨnap tap kɨli gɨpal ak nɨgɨlɨg takaw dɨlɨg agɨl gek, nop yul awl ñɨnɨgabal ak, ak tep ma mɨdeb. \v 16 \x - \xo 4.16 \xo*\xt Apo 11.26, Plp 1.20\xt*\x* Pen binɨb ogɨnap nɨbop olap nɨŋɨd, ne Klays bɨne olap mɨdeb agɨl nop yul awl ñel, nebeŋ ma dɨnɨmuŋ. Klays bɨne mɨden yɨp anɨgɨpal agɨl, tep gaknɨŋ God yɨb nop ak dad aplanɨmuŋ. \v 17 \x - \xo 4.17 \xo*\xt Jer 25.29, Mal 3.5, Luk 10.12-14, 23.31, 2 Te 1.8\xt*\x* Chɨn God binɨb ne ke mɨdobun okok, God chɨnop tɨg asɨk bɨlokɨnɨgab ñɨn ak mɨñɨl owup. Chɨnop ned bɨlokɨl, kɨdek binɨb God takaw teplep ne ak ma dɨl tɨbɨlɨkɨpal okok, kɨlop bɨlokɨnɨgab. Pen kɨlop bɨlokɨnɨgab ñɨn ak, kɨli tɨtay dɨl tek yenɨgabal? \v 18 \x - \xo 4.18 \xo*\xt Snd 11.31, Luk 23.31\xt*\x* Buk Baybol ak tɨkɨl agak, \q1 God binɨb suŋtep ne okok, koslam yɨbɨl gɨl, gɨ dad amel amel kɨlop tɨg asɨk dɨnɨgab agɨl tɨkak. Ak nɨm, binɨb God nop kud ñɨl kɨdek ma gɨl, tap si tap tɨmel gɨpal okok, kɨli tɨtay dɨl tek yenɨgabal agɨl tɨkak? \p \v 19 \x - \xo 4.19 \xo*\xt Sng 31.5, Luk 23.46, 2 Ti 1.12\xt*\x* Anɨb ak tek, God binɨb ogɨnap kɨli yul awl denɨgel agɨl gos nɨgɨnɨgab. Nɨgenɨgab, binɨb anɨb okok gɨtep gɨlɨg God nop nɨgɨlɨg, kɨli ke God nop ñɨnɨgel. Ne chɨnop gɨlak ak, chɨnop kod mɨdtep gɨl, pelpel dɨtep yɨbɨl gɨnɨgab. \c 5 \s Nɨbi bɨ Klays binɨb ne okok kɨlop kod mɨdebɨm okok, binɨb ne okok kɨlop kod mɨdtep gɨnɨmɨb \p \v 1 \x - \xo 5.1 \xo*\xt Apo 1.8, 1.22, Lom 8.17-18, Lep 1.9\xt*\x* Nɨbi bɨ Klays binɨb ne okok kɨlop kod mɨdebɨm okok, nɨbop takaw agɨnɨgebin. Yad abe bɨ Klays binɨb ne okok kɨlop kod mɨdep olap mɨdebin. Klays yul dɨl kumak ñɨn ak, yad nɨg yenek. Pen Klays ne bɨawl mɨlek sek yɨb awl sek adɨkɨd ownɨgab ñɨn ak, chɨn jɨmñɨl Klays ayɨp yonɨgabun. Anɨb ak yad nɨbi bɨ Klays binɨb ne okok kɨlop kod mɨdebɨm okok kɨles gɨl agebin. \v 2 \x - \xo 5.2 \xo*\xt Jon 10.11-13, 21.15-17, Apo 20.28, 1 Ko 9.17, 1 Ti 3.3, 3.8, Tat 1.7, 1.11, Plm 14\xt*\x* God binɨb ne, kɨli chag sipsip tek mɨdebal okok, nɨbop ñek kɨlop kod mɨdtep gɨnɨmɨb. Binɨb ogɨnap nɨbi wog anɨb ak gɨnɨmɨb agɨl, nɨbop nebneb gɨl agel, wog ak ma gɨnɨmɨb. Mani tap okok nen wog anɨb ak ma gɨnɨmɨb. God ne wog ak chɨnop agek, chɨnop tep gɨlɨg gɨnɨgun agɨl, gos tep anɨb ak nɨgɨlɨg wog gɨnɨmɨb. \v 3 \x - \xo 5.3 \xo*\xt Sng 74.2, 1 Ko 3.9, 2 Ko 1.24, Plp 3.17, 1 Ti 4.12, Tat 2.7\xt*\x* Pen chɨn bɨawl mɨdobun binɨb kɨlop kɨles gɨl agɨl kodɨnɨgun agɨl gos ma nɨgɨnɨmɨb. Binɨb anɨb okok, God kɨlop dɨl nɨbop ñub. Anɨb ak nɨbi kɨlop gɨtep gem, gɨtep gɨpɨm tek kɨli abe gɨnɨgabal. \v 4 \x - \xo 5.4 \xo*\xt 1 Ko 9.25, 2 Ti 4.8, Hib 13.20, 1 Pi 1.4\xt*\x* Anɨgem, Bɨ chag sipsip kod mɨdeb bɨawl yɨbɨl ak ownɨgab ñɨn ak, tap teplep yɨbɨl nɨbop ñɨl dɨnɨgabɨm. Tap teplep anɨb ak, pel pelnep mɨdɨl kul ma gɨnɨgab. \s Yɨb chɨn ke ma dad aplanɨl, gos yɨpɨd gɨl nep nɨgɨnɨgun \p \v 5 \x - \xo 5.5 \xo*\xt Snd 3.34, Ais 57.15, Epe 5.21, Plp 2.3, Jem 4.6\xt*\x* Anɨb ak nep, nɨbi bɨ pɨlaj okok, bɨawl nɨbop kod mɨdebal okok muk okok mɨdɨl, agɨnɨgel tek nɨgɨnɨmɨb. Nɨbi mɨdupsek chɨn binɨb tam okok tek mɨdobun agɨl, penpen muk okok yenɨmɨb. Nɨgɨm. Buk Baybol ak tɨkɨl anɨb agak, \q1 Binɨb chɨn ke binɨb awl mɨdobun agɨl apal okok, God kɨlop gek apyap pakɨpal agɨl tɨkak. Binɨb pen chɨn bɨ tam okok tek mɨdobun agɨl nepal okok, kɨlop yɨmug nɨŋɨd gɨtep gup agɨl tɨkak. \m \v 6 \x - \xo 5.6 \xo*\xt Mat 23.12, Luk 14.11, 18.14, Jem 4.10\xt*\x* Anɨb ak chɨn bɨ tam okok tek yonɨgun agɨl, God kɨles ne muk okok yenɨmɨb. Anɨgem, ne ke aglup ñɨn ak, nɨbop dad aplanɨgab. \v 7 \x - \xo 5.7 \xo*\xt Sng 37.5, 55.22, Mat 6.25-30, Plp 4.6\xt*\x* God ne nɨbop yɨmug nɨŋɨd dɨtep gɨnɨgayn agɨl nɨgup. Anɨb ak tek gos awl nep nɨgɨlɨg mɨdebɨm okok, mɨdupsek God nop ñɨnɨmɨb. \p \v 8 \x - \xo 5.8 \xo*\xt Luk 22.31, 1 Te 5.6, Lep 12.12\xt*\x* Pen nɨgtep gɨl gos nɨgɨlɨg yenɨmɨb. Bɨ kɨcheki bɨawl ak, ne nɨbop bɨ mɨlɨk nɨgep ak mɨdeb. Ne chen layon tek mɨdɨl, meg mɨgan awl agɨl, binɨb su ñɨŋin agɨl pɨyowɨl nɨg aplan apyan gup. \v 9 \x - \xo 5.9 \xo*\xt Apo 14.22, Epe 6.11-13, 2 Ti 3.12, Jem 4.7\xt*\x* Nop mel agɨl, Klays nop gos lɨnɨŋɨd jak kɨles gɨl yenɨmɨb. Nɨb nepɨm, God binɨb ne kɨli lum awl mɨdebal okok mɨdupsek, yul awl dɨpɨm tek kɨli abe dɨpal. Anɨb ak nop mel agɨl, jak kɨles gɨl yenɨmɨb. \v 10 \x - \xo 5.10 \xo*\xt 2 Ko 4.17, 1 Te 2.12, 2 Te 2.17, 1 Ti 6.12, Hib 13.21, 1 Pi 1.6\xt*\x* God ne nɨbop yɨmug nɨŋɨd gɨtep gep bɨ ak mɨdeb. Ne nɨbop suk agek Klays nop chɨg tep gɨl, God bɨawl mɨlek sek mɨdɨl ayɨp pelpel yenɨgabɨm. Won awl sɨkol mɨdɨl, nɨbi yul awl dɨl anɨgɨl yenɨgebɨm ak pen, kɨdek ne ke nɨbop gek mɨdtep yɨbɨl gɨnɨgabɨm. Nɨbop kɨles ñɨl kod mɨdaknɨŋ, kɨles gɨl yenɨmɨb tek lek, jak kɨles gɨl yenɨgabɨm. \v 11 Ne nokom nɨm, kɨles ne tap okok mɨdupsek pel pelnep kod mɨdeb. Yaw. \s Takaw day won ogɨnap \p \v 12 \x - \xo 5.12 \xo*\xt Apo 15.22, 15.40, 2 Ko 1.19, 1 Te 1.1, Hib 13.22, 2 Pi 1.12\xt*\x* Bɨ Saylas ayɨp mɨdɨl, takaw sɨkol won olap agɨl, nɨbop mɨj tɨkobul. Mam anɨb ak, ne bɨ tep yɨbɨl mɨdɨl, yad Klays nop gos lɨnepin tek ne nɨgup agɨl gos nepin. Pen mɨj tɨkɨpul anɨb awl, God nɨbop yɨmug nɨŋɨd gɨtep gup takaw ak nɨbop agin agɨl, kɨl tɨkɨpul. God chɨnop yɨmug nɨŋɨd gɨtep gup takaw ak, nɨŋɨd yɨbɨl agɨl nɨbop agyɨkɨpin. Agyɨken, nɨbi takaw anɨb ak dɨl, kɨles gɨl jak mɨdɨl, gos sek yenɨmɨb. \p \v 13 \x - \xo 5.13 \xo*\xt Apo 12.12, 12.25, 13.13, 15.37-39, Kol 4.10, 2 Ti 4.11, Plm 24\xt*\x* Pen Klays binɨb ne mɨdebal taun Babilon\f + \fr 5.13 \fr*\ft Bɨ gos nɨgep ogɨnap anɨgɨl gos nɨgɨlak. Pita taun Babilon ñu kɨl tɨkak ak, taun Lom mɨdeb tek agɨl tɨkak. Jon ne Lepelesin mɨj tɨkak ak, anɨb ak tek kɨl tɨkak. \ft*\f* awl, kɨli nɨbop ag dɨdeg lebal. Binɨb anɨb okok God nɨbop dɨl jɨmñɨl lɨl aglak. Ñɨ yad Mak abe nɨbop ag dɨdeg leb. \v 14 \x - \xo 5.14 \xo*\xt Lom 16.16, 1 Ko 16.20, Epe 6.23\xt*\x* Mam ay okok kɨlop mapen lɨlɨg, ñɨn pak sakɨnɨmɨb. Nɨbi Klays yɨl mɨdebɨm okok mɨdupsek, nɨbop gek kɨmɨgel mɨdtep gɨnɨmɨb.