\id EPH - Tatuyo NT [tav] -Colombia 2009 (DBL -2014) \h EFESIOS \toc1 Carta a los Efesios \toc2 Efesios \toc3 Ef \mt2 LA CARTA DEL APÓSTOL SAN PABLO A LOS \mt1 EFESIOS \c 1 \s1 Pablo escribe a la iglesia de Efeso \p \v 1 Yʉ Pablo, Jesucristo ye quetire cabuio teñari majocʉ yʉ ã to bairo Dio yʉre cʉ carotiro mena. To bairi ati pũuro yʉ queti joo Dio yarã Efesopʉ cãnare Jesucristore caroaro caapi nʉcʉbʉgo ʉjarãre. \v 2 Caroaro wariñuuriquere cʉ joato mani Pacʉ Dio mʉjaare. Mani Ʉpaʉ Jesucristo quena to bairona mʉjaare caroare cʉ joato. \s1 Bendiciones espirituales en Cristo \p \v 3 Caroaʉ majuu ãmi Dio mani Ʉpaʉ Jesucristo Pacʉ. Mani joomi caroa macaje nipetiri wame jõ bui macajere, Cristo mena macana mani cãno maca. \v 4 Ati yepa cʉ cátiparo jʉgoyepʉna mani cabejeyupi Dio, “Caroarã, cabai bui cʉtiquẽna ãma,” cʉ caĩ tʉjʉparãre. Jesucristo manire cʉ cabai yajibojapere ĩi to bairona manire cabejeyupi Dio cʉ yarã cãniparãre. \v 5 Tirʉmʉpʉna mani catʉgooña maji jʉ́goyeyeyupi Dio mani cãnipere. “Yʉ Macʉ Jesucristo nare cʉ cabai yajibojaparo ĩi yʉ punaa yʉ majooricarãna anigarãma,” caĩ tʉgooña jʉgoyeyeyupi Dio manire. Caroaro manire mairi to bairona cʉ yarã cãniparãre mani cabooyupi Dio. \v 6 To bairi Diore, “Caroaro majuu jãre mʉ átiboja,” jã ĩnucu to bairo caroaro manire cʉ camai tʉjʉrijere tʉgooñari. Cʉ Macʉ Jesu cʉ camai majuucõaʉ yarã mani cãno maca caroaro mani mai tʉjʉmi Dio. \v 7-9 Seeto majuu mani camai tʉjʉyupi Dio manire. Seeto majuu mani mai tʉjʉri cʉ Macʉre cajooyupi cʉ riíre manire care yajibojapaʉre. Caroorije mani cátiere manire cawapayebojayupi Dio Macʉ. To bairi Cristo mani ye wapa cʉ carií re yajibojaro maca mani majiriobojami Dio caroorije mani cátiere. Nipetirije caroaro catʉgooña majii aniri mani camajare cʉ cátibojapere mani camajioñupi Dio yucʉra, cajʉgoyepʉ camajare na cʉ camajioquetajere. Cristo jʉgori manire cʉ cátibojapere mani camajioñupi Dio yucʉra. \v 10 To bairi cʉ yarã cʉ tʉpʉ manire cʉ cajee neope quenare mani camajioñupi Dio. “To cõona na yʉ jee neogʉ,” cʉ caĩ cũrica rʉmʉ cãnopʉ to bairona manire jee neogʉmi. Manire jee neo átiri to cõona nipetirijere carotiire cʉ cũgʉmi Dio cʉ Macʉ Cristore. Ati ʉmʉrecoo macanare cajʉgo anipaʉre, ati ʉmʉrecoo macaje nipetirijere carotiire cʉ cũgʉmi Dio Cristore. \p \v 11 To bairi mani quena Cristo mena macana aniri cʉ mena caroare cacʉgoparã mani ã mani quena. Cajʉgoyepʉna to bairona caroare cacʉgoparãre manire cacũñupi Dio. Nipetirije, “To bairona cátipe ã,” cʉ caĩ tʉgooñari wame cõona cáti peoʉ ãmi Dio. To bairi, “Cristo mena cãniparã na cãnipe boo,” ĩ tʉgooñari to bairona Cristo mena caroa macajere wariñuurique cacʉgoparãre mani cacũñupi Dio manire. \v 12 To bairi, “Caroaro majuu jãre mʉ átiboja,” Diore mani caĩ wariñuu anicõapere cabooyupi Dio. Jã judío maja maca aperã jʉgoye Cristore catʉgooñarã jã cãmʉ. \v 13 Jã bero mʉja caapiyupa mʉja quena judío maja cãniquẽna Jesu ye quetire, cariapena cãniere. Apirã mʉja caapi nʉcʉbʉgo ʉjawʉ mʉjaare cʉ canetoo catiopere. Tie caĩtoquẽtiere mʉja caapi nʉcʉbʉgoro Dio cʉ Espíritu Santore cajooyupi mʉja quenare. Cajʉgoyepʉna, “Yʉ Espíritu Santore yʉre caapiʉjarãre na yʉ joogʉ,” caĩ cũñupi Dio. To bairona cʉ caĩ cũricarore bairona mʉja cajooyupi Dio cʉ Espíritu Santore, yʉ yarã majuu ãma ĩi. \v 14 To bairona cʉ Espíritu Santore mani cajooyupi Dio. To bairi cʉ Espíritu Santore manire cʉ cajooro majirã ocõo bairi wame quenare mani ĩ maji: “Mani ye bui cawapayebojaricʉ aniri caroare mani joonemogʉmi. Caroa cãnicõa aninucupere mani joogʉmi,” mani ĩ maji. To bairi, “Caroa majuu jãre mʉ átiboja,” cʉ mani ĩ wariñuunucu Diore. \s1 Pablo pide a Dios que dé sabiduría a los creyentes \p \v 15 Mani Ʉpaʉ Jesure caroaro mʉja caapiʉja nʉcʉbʉgorijere yʉ caqueti apinucuwʉ. Aperã nipetirã Jesure caapiʉjarãre na mʉja camairije quenare yʉ caqueti apinucuwʉ. \v 16 To bairo caroaro mʉja cãno queti apii Diore jeniri yʉ jenibojanucu mʉjaare. “Seeto majuu ñuu caroaro Efeso macana na cãnie,” Diore cʉ yʉ ĩ wariñuunucu. \v 17-18 Camaja nipetirã caroaro majuu na cáti nʉcʉbʉgopaʉ ãmi Dio, mani Ʉpaʉ Jesucristo Pacʉ. Cʉ̃rena mʉjaare yʉ jenibojanucu ocõo bairi wamere: “Dio, jã Pacʉ, na yeripʉ api majiriquere na mʉ joowa caroaro majuu mʉre na camajiparore bairo. Mʉ yere camajare na mʉ camajiogari wamere api majiriquere na mʉ joowa,” Diore cʉ yʉ ĩ jeninucu. “Dio, mʉ cabejericarãre caroaro jã mʉ cátibojapere na majiato Efeso macana. Caroaro majuu wariñuuriquere mʉre caapiʉjarãre mʉ cajoope quenare na tʉgooña majiato Efeso macana. \v 19-20 Cáti majii majuu aniri mʉre caapiʉjarã jãre mʉ cátibojarije quenare na tʉgooña majiato. Tiere na majiato ĩi na yeripʉ majiriquere na mʉ joowa,” Diore cʉ yʉ ĩnucu, mʉjaare jenibojaʉ. To bairona cáti majii, catutuaʉ majuu aniri cʉ Macʉre catunu catioyupi Dio. Cabai yajiricʉ cʉ cãnibato quena cʉ catunu catioyupi. Cʉ Macʉ Jesucristore cʉ tunu catioʉ jõ buipʉ cʉ tʉna rui rotiri, cʉ mena carotii cʉ cacũñupi Dio cʉ Macʉ Cristore. To bairo cáti majii majuʉ aniri mani quenare mani átinemo majimi Dio. Cʉ Macʉ Cristore cʉ cátinemoricarore bairona manire átinemo majimi. \v 21 To bairi cʉ menare carotii majuʉre cʉ cacũñupi Dio cʉ Macʉ Cristore. To bairo caroti majuʉre Dio cʉ cacũro aperã netoro carotii ãmi Cristo. Carotirã, ʉparã nipetirã netoro carotii ãmi Cristo. Ati ʉmʉrecoo, ati yʉtea macana carotirã netoro carotii ãmi. Ati ʉmʉrecoo bero cawama ʉmʉrecoo cãni paʉpʉ quenare carotii majuu anigʉmi Cristo. \v 22 Nipetirijere carotiire cʉ cacũñupi Dio Cristore. To bairi cʉ̃re caapiʉjarã quenare carotii ãmi Cristo. Jĩcaʉ camajocʉ cʉ rupaʉre cʉ carotirore bairona cʉ̃re caapiʉjarãre na carotii ãmi Cristo. \v 23 To bairi mani maca Jesucristo rupaʉ macajere bairona mani bai cʉ carotirã, cʉ ya poa macana aniri. To bairi Cristo ati yepa nipetiropʉ cʉ̃re caapiʉjarã mena anicõa aninucumi, nipetiropʉ cãcʉ aniri yua. \c 2 \s1 Salvos por el amor de Dios \p \v 1 Nemoopʉre caroorije jeto mʉja catʉgooñanucubajupa. To bairi cabai yajiricʉ ãnacʉ cañuurije cʉ cáti majiquẽtore bairona mʉja cabaibajupa. Caroa macajere mʉja cáti ani majiquẽjupa. \v 2 Aperã ati yepa macana Diore catʉgooñaquẽnare bairona mʉja cáti aninucuñupa, Sataná cʉ caboorore bairona. Cʉ̃a ati ʉmʉrecoopʉre caroorije ʉpaʉ ãmi Sataná. To bairi Diore caapiʉjaquẽnare carotii ãmi cʉ̃a. \v 3 To bairi mani quena nipetirã nare bairona caroorije cátinucurã mani cãnibapʉ maja catiriquere Dio manire cʉ cajooparo jʉgoye. Caroorije mani cátigari wame jetore mani cátinucuwʉ. Mani majuuna caroorije mani catʉgooñari wame jetore mani cátinucuwʉ. To bairi aperã Diore cabai botiorãre bairona mani cãninucuwʉ. To bairona caroorã mani cãno maca Dio mani popiyeyeboricʉmi mani quenare. \v 4 To bairona cʉ capopiyeyeboparã mani cãnibato quenare seeto manire camai tʉjʉyupi Dio. Seeto camajare cabopaca tʉjʉʉ aniri seeto manire camaiñupi. \v 5 Caroorije mani cáti aninucurije wapa cayajiboparã mani cãnibajupa. Cayajiboparã mani cãnibato quena manire joomi Dio cʉ Macʉ Cristo mena macana mani cãniere. To bairi manire cʉ camai tʉjʉrije jʉgori mani canetooñupi Dio manire cʉ capopiyeyeboriquere. \v 6 Mani canetooñupi Dio Cristo manire cʉ cabai yajibojarique jʉgori. Manire cʉ cabai yajibojaro bero cʉ catunu catioyupi Dio cʉ Macʉre. To bairi mani quenare jõ buipʉ Cristo mena carotiparãre mani cacũñupi Dio. To bairona manire cacũñupi Dio, Cristo mena macana na ãmaro ĩi, cayajiboparã mani cãnibato quena. \v 7 To bairo caroaro mani átibojari mani bero macanare ape yʉtea cãniparãre na iñoogʉmi Dio caroaro manire cʉ camai tʉjʉ netorijere. To cõo seeto mani mai tʉjʉmi Dio, Cristo manire cʉ cariabojarique jʉgori. \v 8 Caroorije mani cátie wapa Dio manire cʉ capopiyeyebopere mani netoomi Dio, manire mai tʉjʉri. Mani majuuna mani netoo majiquẽe. Netoomi Dio Cristo manire cʉ cabai yaji wapayebojariquere catʉgooña nʉcʉbʉgorãre. Dio maca mani netoomi caroorije mani cátie cawapaye majiquẽna mani cãnibato quena. \v 9 Mani majuuna caroa wame átibana quena mani netoo majiquẽe Dio manire cʉ capopiyeyeboriquere. To bairi jĩcaʉ mácana, “Yʉ majuuna caroare átiri yʉ netoowʉ. Caroaʉ yʉ ã yʉa,” ĩ majiquẽcʉmi. Mani majuuna caroarã mani ani majiquẽe. \v 10 Dio maca manire cájupi caroarã Jesucristo mena cãniparãre. Caroare mani cátiparore bairo ĩi Cristo mena cãniparãre manire cájupi. Cajʉgoyepʉna, to bairona caroaro cána na ãmaro ĩi, manire cacũñupi Dio, mani cãnipere tʉgooña jʉgoyeyeri. \s1 La paz que tenemos por medio de Cristo \p \v 11-12 Judío maja mee mʉja ã. Israel macana cãniquẽna mʉja ã. To bairi judío maja, Israel macana circuncisión cána maca ocõo bairo ĩnucuma mʉjaare: “Mani yarã me ãma, circuncisión cátiquẽna aniri,” mʉja ĩnucuma. To bairi tirʉmʉpʉ mʉja cãnajere tʉgooñaña mʉjaa. Jesucristo yarã mʉja cãniquẽjupa mai cʉ̃re mʉja caapiʉjaparo jʉgoye. Israel macana Dio cʉ cabejericarã mena macana mʉja cãniquẽjupa. To bairi, “Caroaro mʉjaare yʉ átibojagʉ,” camajare Dio cʉ caĩ cũrica wamere mʉja camajiquẽjupa. To bairi, “To cãnacã rʉmʉ Dio mena caroaro mani anigarã,” mʉja caĩ tʉgooña majiquẽjupa. Diore camajiquẽna majuu mʉja cãñupa mai. \v 13 To bairona cajʉgoyepʉ Diore camajiquẽna anibana quena Jesucristo mena macana mʉja ã yucʉra. To bairi mʉja quena cʉ yarã mʉja ã, manire cʉ carií re bai yajibojaro maca. \v 14 To bairi mʉjaa judío maja mee quena jã judío maja mena caroaro mani ame jʉ́go ani maji, to bairo Jesucristo manire cʉ cátibojarique jʉgori. Mani ame mai tʉjʉ maji. Jĩca poa macanare bairo mani ã nipetirã, manire cʉ carií re yajibojarique jʉgori. To bairi, “Aperã ãma, nare jã tʉjʉgateebʉja,” ame ĩrique maa yucʉra. \v 15 Jã judío maja tirʉmʉpʉ jã ñicʉ Moisére Dio cʉ cáti rotiriquere cáti nʉcʉbʉgorã aniri judío maja cãniquẽnare jã cabooquetinucuwʉ. Yucʉra Jesucristo yucʉ tẽorica pãipʉ bai yajiri Moisé cʉ carotiriquere cáti nʉcʉbʉgo jana rotiyupi. To bairi yucʉra jã judío maja, mʉja judío maja cãniquẽna mani ame tʉjʉteequẽe yucʉra yua. Ricati poari macana mani cãnie to cãnibato quena yucʉ roquere Cristo maca jĩca majare bairona mani cacũñupi, cʉ ya poa macana mani cãniparore bairo ĩi. \v 16 To bairi Jesucristo caroorije mani cátie wapa yucʉ tẽorica pãipʉ cabai yajibojayupi. Manire bai yajibojari ricati poa macana mani cãnibato quena Dio mena mani caame wada quenoopere carotiyupi Cristo. To bairi cʉ ya poa macanare jĩca maja mani cãno átiri cajʉgoyepʉ mani caame tʉjʉgaquetajere manire carebojayupi yua. \p \v 17 Jesucristo ati yepapʉ ejari caroa quetire Dio mena mani cawada quenoopere caĩ buioyupi mani camajare. To bairi mʉjaa judío maja cãniquẽna Dio cʉ carotiriquere camajiquẽna anibana quena mʉja caapiyupa tie quetire. Jã quena judío maja Dio cʉ carotirique camajirã quena jã caapiwʉ tie quetire. \v 18 To bairi jã judío majare, mʉjaa judío maja cãniquẽna quenare caroaro mani tʉgooñami mani Pacʉ Dio. Cristo manire cʉ cabai yajibojarique jʉgori to bairo caroaro mani tʉgooñami. To bairi Espíritu Santore Dio manire cʉ cajooro Jesucristo mena, mani Pacʉ Dio mena macana mani ani maji. \v 19 To bairi mʉja quena judío maja aniquetibana quena ape majare bairo, cʉ̃re camajiquẽnare bairo mʉja tʉjʉquẽemi Dio yucʉra. Cʉ̃re caapiʉjarã mena macana mʉja ã mʉja quena. Mʉja quena Dio yarãna mʉja ã. \v 20 To bairi Jesucristo cʉ cabue jʉgoricarã apóstol na caĩrã jã bero, aperã cʉ ye quetire buiori maja bero mʉja quena cʉ yarã cʉ ya poa macanana mʉja ã. Cʉ ya poa macana manire cãni jʉgoʉ majuu ãmi Jesucristo. Cʉ berona ãma apóstol maja, cʉ ye quetire buiori maja mena. Na bero mʉja quena cʉ ya poa macana mʉja ã, jã judío maja Jesure caapiʉjarã mena. \v 21 To bairi mani Ʉpaʉ Jesucristo bero macana mani ã mania, nipetirã cʉ̃re caapiʉjarã. To bairi jĩca poa cʉ ya poa macana caroarã mani bʉ nutuagarã. \v 22 Mʉja quena mani Ʉpaʉ Cristore caapiʉjarã aniri nipetirã cʉ yarã mena cʉ ya poa macana mʉja ã. To bairi cʉ Espíritu Santo jʉgori aninucumi Dio mani mena cʉ ya poa macana mani cãno maca. \c 3 \s1 Pablo encargado del evangelio para los que no eran judíos \p \v 1-2 Yʉ Pablore Jesucristo ye quetire buiobojari majocʉ cãnipaʉre yʉ cacũwĩ Dio, mʉjaare judío maja cãniquẽnare cabuiopaʉ. Diore mʉjaare yʉ jenibojanucu. Camajare Dio na cʉ camai tʉjʉrijere judío maja cãniquẽnare yʉ buio joomi Dio, na quena yʉ yarã na ãmaro ĩi. Tiere mʉja queti apiricarã to bairo Dio yʉre cʉ cabuio rotiriquere. Yucʉacã presopʉ yʉ ã Dio ye quetire mʉjaare yʉ cabuio teñarique wapa. \v 3 Judío maja mʉja cãniquetibato quena mʉja camai tʉjʉyupi Dio. Mʉjaare mai tʉjʉri mʉjaare cʉ capopiyeyeboriquere mʉja canetooñupi Dio. Ti wamere yʉ camajiowĩ Dio. Tiere cajʉgoye mʉjaare yʉ cabuio uca joowʉ õcoacã. \v 4 Tie queti joorica pũurore tʉjʉrã mʉja majigarã tiere Dio yʉre cʉ camajioriquere. \v 5 Cristo cʉ cátibojapere, judío maja cãniquẽna quenare Dio cʉ camai tʉjʉpere camaja camajiquẽjupa tirʉmʉpʉre. Yucʉ roquere cʉ Espíritu Santo jʉgori cʉ yarã jãre apóstol majare, cʉ ye quetire cabuiorãre jã camajiowĩ Dio yua. \v 6 Ocõo bairo majuu ã cajʉgoyepʉ camaja na catʉgooña majiqueta wame: Judío maja mee quena cayajiqueti yeri cʉgogarãma caroa quetire na caapiʉjaata. Judío maja na cabairica wamere bairona cʉgogarãma tiere na caapi ʉjaata. To bairi na quena judío maja menare Jesucristo ya poa macana anigarãma. Naa nipetirã Dio cʉ caĩ cũricarore bairona Jesucristo ye quetire caapiʉjarãre caroaro na átibojagʉmi Dio. \p \v 7 Tie quetire cabuio teñaʉre yʉre cacũwĩ Dio, yʉre mai tʉjʉri. To bairi caroaro buio majiriquere yʉ joonucumi Dio, ocabʉtiri yʉ cabuio majiparore bairo ĩi. \v 8 Aperã nipetirã Cristore caapiʉjarã yʉ netoro cãna ãma. Yʉ maca cawatoa macacʉ majuu yʉ ã. Cawatoa macacʉ yʉ cãnibato quena Cristo ye quetire yʉ cabuio teña rotiwĩ Dio. Judío maja cãniquẽnare yʉ cabuio teña rotiwĩ. Tie quetire caroaro majuu camajare pairo cʉ cátibojarijere mani tʉgooña peo majiquẽe. \v 9 To bairi tiere judío maja cãniquẽnare cʉ cátibojapere camaja nipetirãre yʉ cabuio majio rotiwĩ Dio. Cajʉgoyepʉ na quenare cʉ cátibojapere catʉgooña jʉgóyupi Dio ati ʉmʉrecoo macaje nipetiro cátacʉ. Cajʉgoyepʉ ti wamere camajare na camajioquẽjupi Dio mai. \v 10 To bairi yucʉacã, “Caroaro camajii ãmi Dio,” ĩ majima ati yepa macana, jõ buipʉ ʉmʉrecoopʉ macana carotirã quena. Cristore caapiʉjarã judío maja, judío maja mee quena jĩca poa macanare bairo na cãniere tʉjʉrã, “Dio caroaro majuu cácʉ ãmi,” ĩ tʉjʉ majima na nipetirã. \v 11 Nemoopʉre cʉ catʉgooña jʉgórica wamere bairona cájupi Dio, mani Ʉpaʉ Jesucristore manire cabai yajibojapaʉre cʉ joʉ. \v 12 To bairi uwiquẽnana Dio mena macana mani ani maji, Jesu manire cʉ cabai yajibojarique jʉgori. To bairi cʉ apiʉjari cariapena Diore cajenirã mani ani maji yua. \v 13 Ti wame tʉgooñari yucʉacã yʉ capopiye cʉtiere tʉgooñarique paiqueticõaña. Mʉja quena Dio yarã mʉja cãniparore bairo ĩi Jesu ye quetire mʉjaare yʉ caĩ buiowʉ. To bairi tʉgooña wariñuuña. Mʉjaare yʉ caqueti buiorique wapa presopʉ yʉ catamʉorije to cãnibato quena tʉgooña wariñuuña. \s1 El amor de Cristo \p \v 14 Mʉja quenare judío maja cãniquẽnare mʉjaare Dio cʉ cátibojariquere yʉ tʉgooña wariñuu. Tiere tʉgooña wariñuu, mani Pacʉ Diore áti nʉcʉbʉgori ejacumu, mʉjaare yʉ jenibojanucu Diore. \v 15 Mani Pacʉ ãmi Dio, cʉ ya poa macana mani cãno. Mere cʉ tʉpʉ cãna quenare, mai ati yepapʉ cãnicõarã quenare mani Pacʉ ãmi cʉ̃re caapiʉjarã mani cãmata. \v 16 To bairi Diore mʉja jenibojaʉ ocõo bairo cʉ yʉ ĩ jeninucu: “Dio, jã Pacʉ, caroaʉ majuu, catutuaʉ majuu mʉ ã. To bairi mʉ Espíritu Santore na joori yeri ocabʉtiriquere na mʉ joowa. \v 17 Cristore na caapi nʉcʉbʉgoro mʉ Espíritu Santo na yeripʉre cʉ ãmaro. Cristo nare cʉ camairore bairona na quena aperãre na maiato. \v 18-19 Seeto majuu Cristo camajare cʉ camairijere na tʉgooña majiato. Aperã nipetirã mʉre caapiʉjarã na quena camajare Cristo cʉ camairijere na tʉgooña majiato. Cristo jãre cʉ camairijere jã tʉgooña maji petiquẽe paro. Dio, mʉ cãniere na yeripʉ na mʉ joowa. Caroaʉ mʉ cãnore bairona caroarã na ãmaro ĩi,” Diore cʉ yʉ ĩ, mʉjaare cʉ jenibojaʉ. \p \v 20 Mani Pacʉ Dio cáti majii majuu aniri mani yeripʉre caroare mani áti majimi, caroarã na anicõato ĩi. To bairi mani yeripʉ tʉgooña tutuarique mani joomi. Mani cajeniri wame netoro, mani catʉgooñari wame netoro mani átiboja majimi Dio. \v 21 Jesure caapiʉjarã cʉ ya poa macanare Jesucristo caroaro cʉ cátibojarique majiri Diore mani cáti nʉcʉbʉgo wariñuupe ã. Camaja to cãnacã yʉtea macana to cãnacã rʉmʉ cʉ̃re na cáti nʉcʉbʉgo wariñuupe ã. Amén. \c 4 \s1 Unidos por el Espíritu \p \v 1 Yʉa mani Ʉpaʉ Jesu ye quetire yʉ cabuio teñarije wapa presopʉ catamʉoʉ ocõo bairo mʉjaare yʉ ĩ buio: Dio cʉ ya poa macana cʉ cabejericarã aniri caroaro cʉ caboorore bairo anicõaña mʉjaa. \v 2 “Aperã netoro cãcʉ yʉ ã,” caĩ tʉgooñarã aniqueticõaña. Caroaro aperãre na buioya. Aperã rooro mʉjaare na cátibato quena rooro na áti amequeticõaña. Ame mairi aperã ñuuquẽto na cátibato quena na tutiqueticõaña. \v 3 Dio Espíritu Santo cʉ ya poa macana mena, mani mena cʉ cãno jĩcaʉ punaare bairona cãniparã mani ã. To bairi aperã Diore caapiʉjarã mena caroaro ãña. \v 4 Cʉ̃re caapiʉjarã jĩca poa macanare bairona mani ã. Jĩcaʉna ãmi Dio Espíritu Santo mani mena cãcʉ. Dio cʉ cabejericarã mani ã. To bairi jĩca wamerena catʉgooña yuuparã mani ã, caroaro Dio mena mani cãnipere. \v 5 Jĩcaʉna ãmi mani Ʉpaʉ. Jĩca wamerena caroa quetire mani apiʉja nʉcʉbʉgo, cʉ ye quetire. Jĩca wamerena tʉgooñarã, “Jesure yʉ apiʉja,” ĩrã mani cabautisa rotiwʉ. \v 6 Jĩcaʉna ãmi Dio mani Pacʉ nipetirã manire carotii, mani mena cãcʉ. \p \v 7 To bairo to cabaibato quena Cristo mani cáti majipa wame mani joomi cʉ cajoogari wameri cõo. To bairi mani nipetirã to cãnacãʉrena mani joomi Cristo ricati wameri mani cáti majipa wamerire. Cristo cʉ caboorore bairona ricati áti majirica wamerire mani joomi. \v 8 To bairona ĩ ucarique cãñupa Dio Wadariquepʉ Jesucristo cʉ cãnipere, ocõo bairi wame: \q1 Jõ buipʉ tunu aácʉ capãarã Sataná cʉ cañebatanare Jesucristo maca cʉ cacʉgoparãre na jee aágʉmi. Nare cʉ yarãre caroaro cáti majipa wameri quenare na joogʉmi, ĩ ucarique cãñupa Dio Wadarique cãni tutipʉre. \p \v 9 To bairi ti wame, “Jõ buipʉ tunu aácʉ,” Cristo cʉ cabairique Dio Wadarique to caĩri wame apirã ocõo bairo mani ĩ maji: “Jõ buipʉ ʉmʉrecoopʉ cãnacʉ ati yepapʉ ejaricʉmi. To bairi ati yepapʉ buiaʉ cabopacoʉre bairo cabaiyupi,” mani ĩ maji, cʉ catunu aátajere queti apirã. \v 10 To bairi ati yepapʉ camajocʉ cabuiaricʉ majuu jõ buipʉ nipetirijere rotigʉ catunu wamʉcoajupi. To bairi cʉ majuuna ati ʉmʉrecoo nipetirije Ʉpaʉ ãmi. \v 11 To bairi to cãnacãʉrena cʉ̃re caapiʉjarãre na joomi Cristo ricati wamerire, na áti majiato ĩi. Jĩcaarãre apóstol majare na cũmi. Aperãre, Dio ye quetire na buio majioña ĩi na cũmi. Aperãre, Jesu ye quetire caroa quetire buio teña majioña ĩi na joomi. Aperãre cʉ̃re caapiʉjarãre, “Caroaro mani anigarã,” na cajʉgo ĩparãre na joomi Cristo. Aperã tunu nare Dio Wadariquere na caĩ bueparãre na joomi Cristo. \v 12 To cãnacãʉna cʉ̃re caapiʉjarã ricati áti majiriquere mani joomi Cristo. To bairo cʉ cajooro ricati mani ame átinemo maji, cʉ ya poa macana nipetirã cʉ caboorore bairona mani cãni nutuaparore bairo. \v 13 To bairo ãnaa mani nipetirã to bairo jetona Dio ye quetire apiʉja nʉcʉbʉgori cʉ Macʉ Cristore caroaro cʉ majirã, caroaro catʉgooña majirã, caroaʉ majuu cʉ cãnore bairo cãna mani anigarã mani quena. \v 14 To bairi cawimarã na catʉgooña ajurore bairo mani aniquetigarã. Aperã ape wame ricati, “Ocõo bairo ã Dio ye queti,” na caĩtori wame na caĩ buioro nare mani apiʉjaquetigarã. “Caroaro tʉjoori wame na mani buiogarã,” caĩtorã na cãnibato quena na mani apiʉjaquetigarã. \v 15 Cariape macaje jetore api nʉcʉbʉgori tiere mani mena macanare mani ame buiogarã, ame mairi. To bairo caroa macaje ame buiori mani Ʉpaʉ Cristo caroaʉ cʉ cãnore bairo mani ani ʉja aágarã. \v 16 Cristo ya poa macana mani cãno to cãnacãʉna mani cáti majipa wamerire mani cacũñupi Cristo. To bairona camajocʉ rupaʉre bairona to cãnacã wame to cáti wame mena áti majimi. To bairona Cristo ya poa macana aniri ame mairi to cãnacãʉna mani ame átinemogarã, mani cáti majiri wamere áticõari. To bairi mania Cristo ya poa macana cʉ caboorore bairo mani nipetirã caroaro mani ani nutuagarã. \s1 La nueva vida en Cristo \p \v 17 To bairi mani Ʉpaʉ Jesucristo, “Ocõo bairo na ĩ buioya,” yʉre cʉ caĩ rotiro mena ocõo bairo mʉjaare yʉ ĩ buiopa: Cajʉgoyepʉ Diore camajiquẽna ãnapʉ mʉja cãnibatatore bairo, Diore camajiquẽnare bairo aniqueticõaña yucʉra. Na majuuna na catʉgooñari wame cawatoana átinucuma Diore camajiquẽna maca. To bairi ñe unie mano áticõa aninucuma, caroare catʉgooña majiquẽna aniri. \v 18 Na majuuna Diore booquetiri cʉ̃re majiquẽema. To bairi Dio cʉ caboorore bairona cãna me ãma. \v 19 Bobo majiquetiri seeto rooro áti epenucuma. To bairi to cãnacã wame caroorije na cátinucurijere boo netocõama. \v 20-21 Mʉja maca cariape wame caroa quetire aperã mʉjaare na camajioro mʉja caapiʉjayupa. To bairi Jesucristo ye quetire apirã, “Diore camajiquẽnare bairo cãniquetipe ã,” mʉja ĩ majiricarã. \v 22-23 Jesure apiʉjagarã jʉgoye rooro mʉja tʉgooñanucuricarã. “Caroaro yʉ anigʉ atie caroorije yʉ caboori wame yʉ cápata,” caĩtorijere mʉja tʉgooñanucuricarã. To bairona tʉgooñabana rooro mʉja ãnana. To bairi tiere cajʉgoye rooro mʉja catʉgooñabatajere reri caroa macare tʉgooñaña yucʉra. Cawama yeri catʉgooñape ã yucʉra. \v 24 Cariape cãnie cʉ ye quetire caapiʉjaricarã mʉja cãno cawama wame caroare catʉgooñaparãre mʉja cájupi Dio, cʉ caboorore bairo caroarã mʉja cãniparore bairo ĩi. To bairi yucʉra cʉ ya wame cʉ catʉgooñarore bairona tʉgooñaña mʉjaa. \p \v 25 To bairo tʉgooñari jocarãna ĩqueticõaña. Cariape jeto ame ĩ buioya, jĩca poa macana Jesu yarã mani ã ĩrã. \p \v 26 Punijinirã, caroorije átiquẽja. Yoaro punijiniqueticõaña. Yoaro mee mʉja capunijinirijere reya. \v 27 To bairo yoaro mʉja capunijini tʉgooñaata ricati caroorije mʉja cáto átiboʉmi Sataná. To bairona mʉjaare cʉ cajʉgo átipere cʉ apiʉjaqueticõaña. \p \v 28 Cajee rutirã to cõona na jee ruti janacõato. Na majuuna caroaro na paacõato, apeye uniere cʉgogarã, aperã cabopacarã quenare na átinemogarã. \p \v 29 Caroorije wadaqueticõaña. Cañuurije macare ĩña aperãre, caroaro na catʉgooña ocabʉtiparore bairo na quena. Caroaro na catʉgooña wariñuupa wamere bairo caroaro na ĩña. \v 30 Dio cʉ Espíritu Santore mʉja cajooyupi mʉja quenare, yʉ yarã majuu ãma ĩi. To bairo quena caroorã mena na yʉ capopiyeyebopere yʉ canetooparã ãma ĩri cajooyupi Dio cʉ Espíritu Santore. To bairi Dio Espíritu Santo cʉ catʉjooqueti wame átiquẽja. To bairo mʉja cápata tʉgooñarique paiboʉmi. \p \v 31 To bairi tʉgooña punijiniriquere reya. Aperãre mʉja catuti pairije quenare reya. Ame wada paiqueticõaña. Aperãre caroorijere buio batequeticõaña. Na punijini tʉjʉtee átiqueticõaña. \v 32 Caroaro maca caame jʉgo ãna anicõaña. Ame mai tʉjʉya mʉjaa. Aperã rooro mʉjaare na cátie to cãnibato quena na cátajere majirioya. Rooro mʉja na cátiere tʉgooñaquẽja. Dio quena caroorije mani cátaje to cãnibato quena manire camajiriobojayupi, Cristo mani ye wapa cʉ cabai yajibojarique jʉgori. To bairi Dio mani ye wapa cʉ camajirioricarore bairona mʉja quena aperã rooro mʉjaare na cátiere na majiriobojaya. \c 5 \s1 Cómo deben vivir los hijos de Dios \p \v 1 Dio punaa, cʉ camairã aniri caroaro cʉ cãnore bairo ãña. \v 2 Aperãre camairã ãña, Cristo manire cʉ camairore bairona. Cristo mani mairi manire cabai yajibojayupi cʉ majuuna, caroorije mani cátie wapa. To bairo manire cʉ cátibojaro Dio cʉ catʉjʉ wariñuuñupi. \p \v 3 To bairi Jesucristore caapiʉjarã aniri áti epericarã cʉtiqueticõaña. To cãnacã wame caroorije tʉgooñaqueticõaña. Apeye unie tʉjʉ boo netoqueticõaña. \v 4 To bairo quena áti epericarã cʉtajere ame ĩ wada peni epequeticõaña. Catʉgooñarique manare bairo caroorije wadapeniqueticõaña. Dio manire cʉ cátibojarije macare caĩ wariñuu wadapenipe ã. \v 5 Cáti epericarãcʉna, ape wame caroorije cána quena, apeye uniere catʉjʉ boo netorã quena manigarãma Cristo mena, mani Ʉpaʉ Dio mena cʉ carotiri paʉ cãnopʉre. Mere tiere caroaro mʉja majitʉga. Aperã wericarã Dio cãniquẽnarena cajeni nʉcʉbʉgorã rooro na cátore bairona áama apeye uniere catʉjʉ ʉgoorã. Na quena Diore áti nʉcʉbʉgoquẽnana apeye unie macare cáti nʉcʉbʉgorã ãma, na cacʉgope jetore tʉgooñari. \v 6 To bairona Diore cabai botiorãre ti wameri cánare na popiyeyegʉmi Dio. To bairi aperã, “To bairona átaje caroorije me ã,” na caĩtorijere apiqueticõaña. \v 7 Na bapa cʉtiqueticõaña to bairo cánare. \p \v 8 Mʉja quena cajʉgoyepʉ Diore camajiquẽna mʉja cãnibajupa. Yucʉra mani Ʉpaʉ Jesu mena macana mani ã, cʉ̃re camajirã aniri. To bairi Dio cʉ caboorore bairo cáti aniparã mani ã. \v 9 Diore camajirã caroare cátinucurã ãma. \v 10 “¿Di wame maca yʉ cáto cʉ tʉjʉ wariñuubocʉti Dio?” caĩ tʉgooñarã ãma Diore camajirã. \v 11 To bairi Diore camajiquẽna maca cañuuquẽtie na cáto na bapa cʉtiqueticõaña. Caroorije na cáto ocõo bairo maca na ĩña: “Átiquẽja. Tie caroorije majuu ã,” na ĩña. \v 12 Aperã na catʉjʉquẽtopʉ caroorije na cátiere wadapeniricaro seeto boboobʉja. To bairi, “Ocõo bairi wame áama,” na ĩqueticõaña aperãre. \v 13 To bairi narena Dio Wadarique na caĩ buiope ã. Dio Wadarique na ĩ buiori, “To bairo cátiquetipe ã,” na mʉja caĩro, “Rooro majuu jã átinucu,” ĩ bobo tʉgooñagarãma. \v 14 To bairona ĩrique ã Dio Wadarique ocõo bairo ĩro: \q1 Tʉgooña maja catiquetibana caroorije mʉja átinucu. Caroaro mʉja ani majiquẽe, Cristo ye quetire majiquetibana. To bairi tʉgooña maja catíya, Cristo yere mʉjaare cʉ camajioparore bairo ĩrã, ĩrique ã Dio Wadariquepʉ. \p \v 15 To bairi caroaro tʉgooñaña mʉja cãnipere. Diore camajirã anibana quena cʉ̃re camajiquẽnare bairo aniqueticõaña. Cʉ̃re camajirãre bairo maca ãña. \v 16 Ati rʉmʉri camaja rooro áti aninucuma. To bairi mʉja maca to cãnacã rʉmʉ caroaro ani tʉgooña ocabʉtiya. \v 17 Mani Ʉpaʉ Dio cʉ caboorijere tʉgooña majiña mani cátipere. Catʉgooña majiquẽnare bairo maca aniqueticõaña. \v 18 Eti cumuqueticõaña. To bairo mʉja cápata mʉja rooye tuaborã. Dio Espíritu Santo macare cʉgori cʉ caboorije áti anicõaña. \v 19 To bairo caroaro aniri Dio caroaro cʉ cãniere ame buioya. To bairo ame buiori yeri wariñuurique mena mani Ʉpaʉ Jesucristore ĩ wariñuu bajaya. \v 20 To cãnacã ni mani Pacʉ Diore, “Ñuubʉja, caroaro mʉ áa. Yʉ Ʉpaʉ Jesucristo yaʉ aniri to bairo jeto mʉ yʉ ĩ wariñuu,” Diore cʉ ĩña nipetiri wame. Caroaro mʉja cabairi wame, cañuuqueti wame mʉja cabairi wame mʉjaare to cabaibato quena, to bairona Diore cʉ ĩ wariñuuña. \s1 La vida familiar del cristiano \p \v 21 Cristore cʉ cáti nʉcʉbʉgorã aniri ame áti nʉcʉbʉgoya mʉja quena. \v 22 Mʉjaa cãromia mʉja manapʉare na áti nʉcʉbʉgoya mani Ʉpaʉ Cristore mani cáti nʉcʉbʉgorore bairona. \v 23 Caʉmʉa mʉja nʉmoa romirire caroaro cajʉgo aniparã mʉja ã, Cristo cʉ̃re caapiʉjarãre mani cʉ cajʉgo ãnore bairona. Cʉ ya poa macana mani cayajiboriquere canetoobojaricʉ ãmi Cristo. \v 24 To bairi Cristo ya poa macana manire cʉ carotirijere cáti nʉcʉbʉgoparã mani ã. Cʉ mani cáti nʉcʉbʉgoparore bairona cãromia quena na manapʉare na carotirore bairona na cáti nʉcʉbʉgoparã ãma na quena. \p \v 25 Mʉja quena caʉmʉa mʉja nʉmoa romirire na maiña, Cristo ya poa macanare manire cʉ camairore bairona. Mani mairi cabai yajibojayupi manire. \v 26 Cañuurã, cʉ yarã jeto mani cãniparore bairo ĩi manire cabai yajibojayupi Cristo. To bairi caroorije mani cátajere manire camajiriobojayupi. Oco mena ʉgueri coje rericarore bairona caroorije mani cátajere careyupi Cristo cʉ ye quetire mani caapiʉjaro. \v 27 Cʉ majuuna jĩca poa macana, cañuurã majuu cʉ cacʉgoparore bairo ĩi manire cátibojayupi Cristo. To bairi caroorije mana, cabai bui cʉtiquẽna mani anigarã cʉ ya poa macana. \v 28 To bairona caʉmʉa mʉja nʉmoa romirire na camaiparã mʉja ã. Mʉja majuuna mʉja camairore bairona na camaipe ã mʉja nʉmoa romirire. Jĩcaʉ cʉ nʉmore maii cʉ majuuna cʉ rupaʉre cʉ camairore bairona cõre camaii ãcʉmi. \v 29-30 Noa na majuuna na rupaʉrire cateerã manama. Mani majuuna mairi mani rupaʉri nuricarore bairo mani ʉga. Caroaro mani cote mani rupaʉrire. To bairona Cristo cʉ yarãre mani mairi mani cotemi cʉ ya poa macana mani cãno maca. \v 31 To bairona jĩcaʉ caroaro cʉ nʉmo mena cʉ cãniere cariape ĩ ucarique ã Dio Wadariquepʉ ocõo bairo ĩro: “Jĩcaʉ caʉmʉ cãromiore ne, cʉ pacʉ, cʉ pacore tʉgooña janari cʉ nʉmo mena cʉ cãnipe macare catʉgooñapaʉ ãmi. To bairi co mena aniri pʉgarã na cãnibato quena cʉ nʉmo mena jĩcaʉre bairona ãma cʉ nʉmo jãa,” ĩ ucarique ã. \v 32 Ati wame majiriobʉja mʉjaare yʉ caĩ buiorije. To bairo to cãnibato quena mʉjaare queti buio majioʉ yʉ áa, Cristo cʉ ya poa macana mena cʉ cãniere na majiato ĩi. \v 33 To bairo quena mʉjaare yʉ ĩ buio mʉja cãniere. To cãnacãʉna mʉja nʉmoa romirire na maiña mʉja majuuna mʉja camairore bairona. Cãromia mʉja quena mʉja manapʉare na áti nʉcʉbʉgoya mʉjaa. \c 6 \p \v 1 Cawamarã, caniñaa mʉja pacʉare, mʉja pacoare na caĩrijere na áti nʉcʉbʉgoya. Mani Ʉpaʉ Jesucristore caapiʉjarã aniri na quenare cáti nʉcʉbʉgoparã mʉja ã. \v 2-3 Tirʉmʉpʉ Dio cʉ carotiriquere ĩ cũʉ ocõo bairo caĩ cũñupi Dio: “Mʉja pacʉare, mʉja pacoare na áti nʉcʉbʉgoya.” Ti wamere rotii, “Nare mʉja cáti nʉcʉbʉgoro caroare mʉjaare yʉ joogʉ, yoaro mʉja catígarã ati yepapʉre,” caĩ cũñupi Dio. Ape wameri ti wame jʉgoye macá wameri rotibacʉ quena, “Tiere caapiʉjarãre caroare na yʉ joogʉ,” caĩquẽjupi Dio. \p \v 4 Mʉjaa capacʉa mʉja punaare tutibʉjari na rotiri na capunijiniro na ĩquẽja. Caroaro maca na buioya, mʉjaare na cabai netoo nʉcaquetiparore bairo ĩrã. Mani Ʉpaʉ Jesucristo cʉ caboorore bairo na rotiya caroaro na catʉgooña nʉcʉbʉgoparore bairo ĩrã. \p \v 5 Mʉjaa, aperãre na paabojari maja mʉja ʉparãre caroaro na api nʉcʉbʉgori na carotirijere ája. Ocõo bairo tʉgooñaña mʉja yeripʉre: “Ani yʉre carotii camajocʉ cʉ cãnibato quena Cristo yere yʉ catʉgooñarore bairona cʉ tʉgooñari caroaro cʉ yʉ paabojagʉ.” \p \v 6-7 “Yʉ ʉpaʉ cʉ catʉjʉro tutuaro yʉ paagʉ, ‘Caroaro capaabojaʉ ãcʉmi,’ yʉre cʉ ĩ tʉjʉato ĩi,” ĩ tʉgooñaqueticõaña mʉjaa. Mʉjaare carotirã na catʉjʉquetibato quenare to bairona caroaro paaya. Ocõo bairo maca ĩ tʉgooñaña: “Yʉre caroti majuʉ ãmi Cristo maca. To bairi Dio cʉ caboorore bairo yʉ paabojagʉ yʉ ʉpaʉre,” mʉja yeripʉ ĩ tʉgooñari wariñuurique mena na paabojaya. “Camajocʉ yʉre carotii tutuaro yʉ capaarijere yʉre cʉ tʉjʉ wariñuato,” ĩ tʉgooñaquẽja. \v 8 Mani Ʉpaʉ Dio caroaro mani cáto caroare mani joogʉmi. Aperãre capaabojarãre caroare na joogʉmi Dio caroaro na cáto. Aperã quenare na majuuna capaarique cʉnare to bairona caroare na joogʉmi Dio caroaro na cáto. To bairi ti wame tʉgooña majiri caroaro ája, “Dio maca yʉre carotii ãmi,” ĩ tʉgooñari. \v 9 Mʉjaa capaabojari majacʉna to bairona caroaro na ája mʉja quena. “Mʉjaare yʉ quẽgʉ caroaro mʉja capaaquẽpata,” na ĩ tutiqueticõaña. Mʉja quena nare bairona ʉmʉrecoopʉ caʉpaʉcʉna mʉja ã. Cʉ maca jĩcaro cõona mani tʉjʉmi Dio paari majare mani nipetirã ati yepa cãnare. \s1 Las armas espirituales del cristiano \p \v 10 Yʉ yarã, ocõo bairo mʉjaare yʉ caĩ queti buio tʉjari wame ocõo bairo mʉjaare yʉ ĩ: Mani Ʉpaʉ Jesucristo cʉ catutuarije jʉgori tʉgooña ocabʉtiya. Cʉ yarã mʉja cãno maca mʉja átinemogʉmi. To bairi cʉ catutuarije mena tʉgooña ocabʉtiya. \v 11 Sataná mani ĩtori mani ĩ rooye tuugami, caroorije maca na áparo ĩi, Dio ye macare na apiqueticõato ĩi. To bairi Dio cʉ catutuarije mena tʉgooña ocabʉtiya. Ocõo bairo ã: Polisía o surara maja come ajero jañama, nare caquẽgarã nare cajĩagaro beju to puaqueticõato ĩrã. To bairona, Sataná yʉre cʉ rooye tuuqueticõato ĩrã, Dio cʉ catutuarije mena, mʉja cʉ cátinemorije mena tʉgooña ocabʉtiya mʉjaa. \v 12 Mani maca polisía o surara camaja caroorã mena na caame átore bairo mani átiquẽe. Mani macare carooye tuugarã ãma Sataná yarã, caroorije na áparo caĩrã. Wãtia maca cabauquẽna caroorije ʉparã, cañuuquẽtiere carotirã ãma manire carooye tuugarã. Ati yepa bui cãna ãma, caroorije áti roti teñarã. Mani camaja netoro catutuarã ãma. \v 13 To bairi Dio cʉ catutuarije nipetiri wame mena, yʉre cʉ átinemocõato ĩ tʉgooña ocabʉtiri caroorije Sataná mʉjaare cʉ caĩ wadajãri rʉmʉ uno mʉja nʉca majigarã. To bairona nipetiri wame caroaro cayeri tʉgooña quenooye weoricarã aniri Satanáre cʉ mʉja netoo ocabʉtigarã. \v 14 Jĩcaʉ surara cʉ wapana cʉ̃re na caquẽgari paʉ netoo majimi come ajero jañari. Ti ajero jiami carupa wẽ mena. To bairo átiri cʉ cotiapʉ come ajero wamoa ajero unie jañami, cʉ wapana cʉ̃re na cajarero to puaquẽticõato ĩi. To bairona mʉja quena Sataná yarã wãtia na caĩtorijere mʉja netoo majigarã, Dio ye queti macare cariape macajere api majiri. Caroorije mʉjaare cʉ cawadajãro mʉja netoogarã, Dio cʉ caboorore bairo caroare catʉgooñarã aniri. \v 15 To bairo quena surara aágʉ quenoo weori rʉpo jutii cʉtami. To bairona mʉja quena caroa quetire Dio ye quetire buiora aágarã caroaro catʉgooña jʉgoyeyerã ãña. Caroa ãnajere camajare Dio cʉ cajoogarijere buiora aágarã caroaro tʉgooña quenoo jʉgoyeyeya mʉjaa. \v 16 Ape wame quena nemi surara pairi joroa come joroare. Temurica yucʉre caʉ̃ri yucʉre capunirije cʉti yucʉ quenare cʉ̃re na catemʉro ti joroa mena boca pa camotami. To bairona mʉja quena Sataná mʉjaare cʉ carooye tuugarijere netoogarã Cristo mʉjaare cʉ cátinemorije mena tʉgooña ocabʉtiya. \v 17 Cʉ rʉpoa quenare pejami surara come coro cʉ rʉpoa na caparo capuaquetiparore bairo ĩi. To bairona Sataná mʉja catʉgooñarijere cʉ carooye tuuquetiparore bairo ocõo bairo tʉgooñaña: “Caroorije yʉ cátaje wapa yʉ capopiye tamʉobopere yʉ canetoowĩ Dio,” ĩ tʉgooñaña. Ape wame quena nemi surara jarerica pãire cʉ wapanare na quẽ netoo nʉcagʉ. To bairona Satanáre netoo nʉcagarã caroaro tʉgooñaña Dio Wadariquere, cʉ Espíritu Santo manire cʉ cacũriquere. \v 18 To cãnacã wame ána Diore jeni nʉcʉbʉgori, “Yʉ átinemoña,” cʉ ĩña. Dio Espíritu Santo mʉjaare cʉ cajeni rotirore bairona Diore cʉ jeniya. To bairi caroaro tʉgooña maja catiri Dio yarã nipetirãre na jenibojaya Diore, “Yʉ apiquẽcʉmi Dio,” ĩ tʉgooñaquẽnana. \v 19-20 Yʉ quenare Diore yʉ ĩ jenibojaya cʉ ye quetire camajare yʉ cabuiopere. Cʉ ye quetire yʉ cabuio teñarije wapa atopʉ presopʉ yʉ cajõowã. To bairo presopʉ tamʉobacʉ quena uwiquẽcʉna cʉ ye quetire yʉ cabuioparore bairo Diore yʉ ĩ jenibojaya. To bairo Diore yʉre ĩ jenibojari ocõo bairo cʉ ĩña: “Dio, Pablo mʉ ye quetire cʉ cabuiori paʉ cʉ átinemoña. Cajʉgoyepʉna tie queti judío maja cãniquẽnare nare mʉ canetoo catiopere camajare mʉ camajioquẽjupa. To bairi tie quetire Pablo nare cʉ cabuiopa wamere cʉ ĩ majioña. Cʉ uwiqueticõato ĩi cʉ átinemoña mʉ ye quetire nare cʉ cabuioro,” Diore cʉ ĩña, yʉre ĩ jenibojarã. \s1 Saludos finales \p \v 21 Yʉ ye quetire, yʉ cabairije nipetiro mʉja ĩ buiogʉmi Tíquico cawamecʉcʉ. Mani yaʉ, mani camaii ãmi. Caroaro yʉ átinemonucumi, mani Ʉpaʉ Jesucristo yere buio teñanemoʉ. \v 22 To bairona jã cabairije Tíquico nare cʉ buioato ĩi mʉja tʉpʉ cʉ yʉ joo, caroaro na tʉgooñaato na quena, mʉjaare ĩi. \v 23 Mani Pacʉ Dio, mani Ʉpaʉ Jesucristo quena caroaro apiʉja nʉcʉbʉgoriquere mʉjaare cʉ joato cʉ yarã, cʉ yere catʉgooñarãre. Caroa cãni wariñuurã, caame mairã mʉja cãniparore bairo mʉjaare cʉ áparo Dio. \v 24 Caroare mʉjaare cʉ joato, mani Ʉpaʉ Jesucristore tʉgooña ajuquẽnana cʉ̃re camairã mʉja cãno maca. \p To cõona ã.