\id 1TI - Tatuyo NT [tav] -Colombia 2009 (DBL -2014) \h 1 TIMOTEO \toc1 Primera Carta a Timoteo \toc2 1 Timoteo \toc3 1 Ti \mt2 PRIMERA CARTA DEL APÓSTOL SAN PABLO A \mt1 TIMOTEO \c 1 \s1 Pablo escribe a Timoteo \p \v 1-2 Yʉ, Pablo ati pũuro mʉ yʉ uca joo Timoteore. Dio caroorije mani cátie wapare manire canetoobojaʉ ãmi. Camajare cʉ caqueti buio teña rotii yʉ ã. Mani Ʉpaʉ Jesucristo quena to bairona yʉ caqueti buio teña rotiwĩ. Cʉ̃ Jesucristo mani catʉgooña nʉcʉbʉgoʉ ãmi. To bairi petoacã mʉ yʉ queti buiopa ati pũuro jʉgori. Caroaro mʉre yʉ ñuu roti, Timoteo. Jesu ye quetire mʉ yʉ cabuiorije apiri mʉ caapiʉja jʉgowʉ. To bairi yʉ macʉ majuure bairo cãcʉ mʉ ã. Mani Pacʉ Dio, mani Ʉpaʉ Jesucristo mena caroare mʉre cʉ joato. Mʉre cʉ mai tʉjʉato. Caroaro ani yeri wariñuurique mʉre cʉ joato. \s1 Advertencia contra enseñazas falsas \p \v 3 Efesopʉ mani cãno, Macedoniapʉ aágʉ jʉgoye topʉna mʉ yʉ catua rotiwʉ, ricati cabuiorãre na mataya ĩi. Apeye Jesu ye queti cariape cãniqueti wamere caĩ buiorãre, “Aperãre caĩtorijere, cañuuquẽtiere na ĩ buioqueticõato ĩi, caroaro nare ĩ buioya,” mʉ yʉ caĩwʉ Timoteo. \v 4 “Na ñicʉ jãa na cãnaje cʉtajere buiorica wamere na cawada jana majiquẽtiere api nʉcʉbʉgoqueticõaña,” na mʉ ĩgʉ ĩi, mʉ yʉ cacũwʉ Efesopʉre. Camaja to cãnacãʉna ricati, “Ocõo bairo ãnato,” ame ĩbana ame wada netoborãma na majuuna. Tie cañuuquẽtie ã. To bairi tiere apiʉjarã Dio cʉ caboorije majuu macare áti majiquetiborãma. Dio yere api nʉcʉbʉgo nutuaquetiborãma. \v 5 To bairi cañuuqueti wamere na caapiʉjaro booquẽemi Dio. Na ame maiato ĩi, cariape quetire na camajiro boomi Dio. Cariape wamerire majirã caroorije na yeri catʉgooñarijere janari, caroa wame macare áti jʉgogarãma yua. To bairo áti jʉgorã cariape Jesucristore tʉgooña ocabʉtiri, caroaro ame maigarãma. To bairo maca camajare na mani caĩ buioro boomi Dio. Ricati wame booquẽemi. \v 6 Jĩcaarã to macana maca ricati maca queti buionucuma camajare. Dio yere cariape macajere cajanarãre bairo ape wame macare queti buionucuma. Ñee cátipe máni wamere queti buionucuma. \v 7 Dio cʉ carotiriquere aperãre cabuiorã anigabapa. To bairo baigabana quena tiere maji peoquetinucuma ricati cabuionucurã maca. To bairo baicõari catʉgooña mawijiori wame buionucuma, na majuuna majiquetibana. \v 8 Mani maji, Dio cʉ carotirique, Moisé cʉ caucarique caroa wame ã, manire Dio cʉ caboorore bairo tiere mani cáto. \v 9-10 Ape wame quenare camajipe ã manire. Caroaro cána macare na yʉ popiyeyegʉ ĩi mee cacũñupi Dio cʉ carotiriquere. Caroorije cána maca caroorijere áti janari caroa macare na áparo ĩi, cacũñupi Diore cʉ carotiriquere. Na maca cʉ̃re caneto nʉcarã ãma. Cʉ carotirore bairo cátiquẽna ãma. Diore cʉ cáti nʉcʉbʉgoquẽna ãma. Caroorije cáti pairã ãma. Diore booquẽema. Cʉ ye quenare booquẽema. Aperã na pacʉarena na jĩama. Aperã cajĩa pairã ãma. Aperã na nʉmoa romiri cãniquẽna mena cáti epericarãcʉna ãma. Aperã caʉmʉa na majuuna cãromia na cátore bairo cáti eperã ãma. Aperã camajare na ñe, aperãpʉre na joo netori wapa jeema. Aperã caĩto pairã ãma. Aperã, “Cariape jã ĩ,” jocarãna ĩtonucuma. Aperã noo cabooro cariape cãniquẽtiere cáti pairã ãma Dio to bairo ája cʉ caĩquẽtiere. To cãnacã wame caroorije cáti pairã tiere áti janari, Dio cʉ caboorije macare na áparo ĩi, cacũñupi Dio cʉ carotirijere. \v 11 Dio cañuu majuʉ cariape cãnie, caroa quetire yʉ cabuio teña rotiwĩ cʉ ye quetire. \s1 Gratitud por la misericordia de Dios \p \v 12-13 Tirʉmʉpʉre mani Ʉpaʉ Jesucristo ye quetire yʉ cabooquẽpʉ. Cʉ catʉjooquẽtiere yʉ caĩ wadanucuwʉ. Cʉ̃re caapiʉjarãre na jĩa peogabacʉ rooro na yʉ cátinucuwʉ. Caroaʉ Dio cʉ cãniere yʉ camajiquẽpʉ, cʉ̃re apiʉjaquetibacʉ. To bairo cabaii yʉ cãnibato quena yʉ camai tʉjʉwĩ mani Ʉpaʉ Jesucristo. Yʉre mai tʉjʉri yʉre canetoobojawĩ caroorije yʉ cátajere. “Caroaro yʉre caapi nʉcʉbʉgoʉ anigʉmi,” yʉ caĩ tʉjʉwĩ Jesucristo. To bairo yʉre ĩ tʉjʉri, cʉ ye quetire cabuio teñapaʉre yʉ cacũwĩ. To bairo yʉ cũri yʉ cabuio teña ocabʉtipere yʉ cajoowĩ. To bairo cʉ ye quetire cʉ cabuio teña rotiricʉ aniri, “Ñuu majuucõa,” cʉ yʉ ĩ. \v 14 Caroaro majuu yʉre cátibojawĩ mani Ʉpaʉ Jesu. To bairi Jesucristo jʉgori Diore yʉ tʉgooña nʉcʉbʉgo yucʉra yua. Seeto cʉ̃re yʉ mai. \p \v 15 Ati wame cariape yʉ queti buio. Camaja nipetirã atiere na caapiʉjape boo. Jesucristo caroorije cánare na netooʉ acʉ́ caejayupi ati yepapʉre. Yʉna yʉ ã nipetirã netoro cáti netoo nʉcaricʉ. \v 16 To bairo nipetirã netoro cáti netoo nʉcaricʉ yʉ cãnibato quena yʉ cabopacoo tʉjʉwĩ Jesucristo. Yʉre bopacoo tʉjʉri, “Caroorije yʉ cátajere majirioya,” yʉ caĩpere yoaro yʉ cacoteyupi Jesucristo, patowãcaquẽcʉna. Camajare na bopacoo tʉjʉri caroorije na cáti janape, cʉ̃re na caapiʉjapere patowãcaquẽcʉna yoaro nare cʉ cacoterijere na majiato ĩi, “Caroorije yʉ cátajere majirioya,” cʉ̃re yʉ caĩpere cacotewĩ Jesucristo. To bairi noa una camaja caroaro Jesucristo yʉre cʉ cátiere tʉjʉrã, “Mani quenare mani netoo majimi Dio,” ĩ tʉgooña majigarãma yua. Na quena Jesucristore apiʉjari cʉ mena anicõa aninucugarãma. \v 17 To bairi, “Caroaʉ majuu ãmi Dio,” nʉcʉbʉgorique mena cʉ mani ĩnucurã. Caʉpaʉ majuu cãnicõa aninucuʉ ãmi. Cabai yajipaʉ me ãmi. Cabauquẽcʉ jĩcaʉna cãcʉ camaji netoʉ ãmi. To bairona ãmi. \v 18-19 Timoteo, yʉ macʉre bairo cãcʉ, ocõo bairo mʉre yʉ queti buionemogʉ: “To bairo ája,” mʉre yʉ caĩrijere caroaro ája. Caroaro tʉgooñaña mani yarã cajʉgoye Dio cʉ carotiro mena mʉre na caĩriquere. “Jesure caapiʉjarãre caroaro na jʉgo anigʉmi Timoteo,” mʉ caĩwã mani yarã mʉ cabaipere. Tiere caroaro tʉgooñaña tunu. To bairi popiye baibacʉ quena caroa jetore ája. Cariape queti buioriquere janaqueti majuucõaña. Cariape macaje jetore ája, cabui mácʉ anigʉ. Aperã maca cariape na cátibopere majibana quena cátiquẽjupa. To bairo cariape macaje átiquetibana Jesure na catʉgooña nʉcʉbʉgobatajere camajiritiyupa. \v 20 To bairona cabaiyupa Imeneo, Alejandro quena. Rooro ĩ buioma naa. To bairi, “Diore rooro mani caĩrijere cajanaparã mani ã,” na ĩato ĩi, Sataná maca dope bairo nare cʉ cátigaro cʉ áparo ĩi, na yʉ cabuio janawʉ yua. \c 2 \s1 Instrucciones sobre la oración \p \v 1 Ocõo bairo mʉ yʉ ĩ buio jʉgogʉ: Aperã Diore na jenibojaya, nare cʉ átinemoato ĩrã. Camaja nipetirãre na jenibojaya Diore. Mʉja ye cãnipe quenare Diore cʉ jeniya. Cʉ jeniya, “Caroaro jãre mʉ átibojanucu, ñuubʉja,” Diore cʉ ĩña. \v 2 Ʉparãre nipetirã carotirãre Diore na jenibojaya. Camajare carotirã caroaro na cajʉgo aniparore bairo Diore na jenibojaya. To bairo caroaro camajare na cajʉgo ãmata ame tutirique mano caroaro mani anigarã. To bairo ãnaa Dio cʉ caboorore bairo mani ani majigarã. \v 3 Aperãre Diore na mani cajenibojaro ñuubʉja. Dio manire canetooʉ caroaro manire tʉjʉ wariñuugʉmi to bairo mani cáto. \v 4 Camaja nipetirã caroorije na cátiere na netoobojagabapi Dio. To bairona cariape queti buioriquere na camajiro boobapi. \v 5 Jĩcaʉna ãmi Dio. Apei maami. To bairo quena jĩcaʉna ãmi Jesu mani camaja caroaro Dio mena mani cãnipere cáti majii. Jĩcaʉna ãmi cʉ Pacʉ Diore manire cajenibojaʉ. Jesucristo jetona ãmi camajocʉ, manire bairona carupaʉcʉcʉ caroaro Dio mena mani cãnipere cáti majii. \v 6 Jesucristo cabai yajiyupi caroorije mani cátie wapa, camaja nipetirã caroaro Dio mena na ãmaro ĩi. To bairo manire cʉ cabai yajibojaro Dio cʉ cabooricarore bairo cabaiyupi Jesu. To bairi, “Camaja nipetirãre netoogami Dio,” mani ĩ maji, “Manire cabai yajibojayupi,” ĩ tʉgooñari. \v 7 Tie caroa quetire yʉre cabuio rotiwĩ Jesu. Judío maja cãniquẽna cʉ̃re na canʉcʉbʉgoro boʉ, cariape macajere nare cabuiopaʉre yʉ cacũwĩ. Jesucristore caapiʉjaʉ aniri cariape mʉ yʉ ĩ, Timoteo. Ĩtorique me ã. \p \v 8 To bairi nipetiropʉ Jesure canʉcʉbʉgorã na caneñaporopʉ caʉmʉa Diore cajeni nʉcʉbʉgorã na cãno yʉ boo. Roorije cátiquẽna, ñumʉgori Diore cajenirã na cãno yʉ boo. Caame punijinirique mana, caame tutiquẽna na cãno yʉ boo. \v 9 To bairi cãromia maca canʉcʉbʉgorã romiri na cajañanucurijere bairije cajañape ã jutiire. Caʉmʉa jãre na tʉjʉ ʉgari peato ĩrã mee to bairije cajañape ã. “Aperã netoro caroarã jã ã,” ĩ tʉgooñari ricati wame cawʉga peoquetipe ã. Apeye caajiyarije, cawapa paca netorije wamagariquere cajaña netoquetipe ã. Aperã, “Caroarã romiri ãma,” na ĩato ĩrã caroaro jeto cátinucupe ã. \v 10 Diore cáti nʉcʉbʉgorã romiri na cátinucurore bairona cátipe ã. Caroaro aperãre cátinemonucurã cãnipe ã. To bairona na ãmaro cãromia, aperãre na tʉjoo rotirã. \v 11-12 Cãromia caʉmʉa macare na carotipere, nare na cajʉgo buiope quenare yʉ booquẽe. To bairi mʉja caneñapo bueri paʉ cãromia maca cajʉgo buioʉ cʉ caĩrijere wadaquẽnana caroaro na apiʉjaato. \v 13-14 Ocõo bairo ã: Dio Adãre cáti jʉgoyupi. Cʉ bero Evare cájupi. To bairo nare cʉ cáti yaparoro bero, caʉmʉ maca meere, cãromio macare co caĩto jʉgoyupʉ Sataná. To bairo cʉ cawadajã ecoorico aniri Diore canetoo nʉca jʉgoyupo. To bairi caʉmʉare carotiparã me ãma cãromia maca. \v 15 To bairo Eva co canetoo nʉcarique to cãnibato quena caroorã ya paʉpʉ na cayajibopere netogarãma cãromia, Diore apiʉjari. Cʉ̃re na caapiʉjaro, caroaro na capunaacʉto, aperãre na camairo, tʉgooña majirique mena caroare na cátinucuro, to bairo caroaro cʉ̃re na caapiʉjaro na netoogʉmi Dio cãromia quenare. \c 3 \s1 Cómo deben ser los obispos \p \v 1 Cariape macá wame ã atie: Noa una Jesucristore caapiʉjarãre cajʉgo ãna anigarã caroa wamere cána anigarã baima. \v 2 To bairi Jesure caapiʉjarãre cajʉgo aniparãre ocõo bairo cabairãre na bejeya. Camaja, “Caroorije cána ãma,” na caĩquẽnare cabejepe ã. Jĩcao jeto canʉmoa cʉnare, cáti epericarã cʉtiquẽnare boo. Na cátipere caroaro catʉgooña maja catirãre boo. Na cãnaje cʉtiere Dio cʉ caboorore bairo catʉjʉ beje majirãre boo. Aperã na canʉcʉbʉgorã unare boo. Cáaáteñarã ejarãre caroaro, “Jã tʉpʉ ãña,” caĩ wariñuurã unare boo. Aperãre caroaro Dio yere cabuio majirãre boo. \v 3 To bairi Jesucristore caapiʉjarãre cajʉgo aniparã caeti cumu pairã, catuti maca pairã quenare booquẽe. Aperã mena caroaro cãni majirãre boo. Aperãre capunijinirãre booquẽe. Apeye uniere caboo netorã, caniyeru boo netorã cãniquetipe ã. \v 4 To bairi Jesure caapiʉjarãre cajʉgo ãna na ya wii macanare caroaro caroti majirã na ãmaro. Na punaa maja catirique menare caroaro na cabuiorijere na caapiʉjaro cánare cabejepaʉ mʉ ã, Timoteo. \v 5 Na ya wii macanare na cajʉgo ani majiquẽpata, dope bairo Jesure caapiʉjarã quenare na jʉgo ani majiquetiborãma. To bairi na ya wii macanare caroaro cajʉgo ani majirã jetore boo. \v 6 Nemoona Jesure caapi nʉcʉbʉgo jʉgoricarã unare cabejepe ã caapiʉjarãre na cajʉgo aniparãre. Na bero, cawama apiʉjaricarãre bejequẽja. Cawama apiʉjaricarãre mʉ cabejeata, “Aperã netoro caroti majirã jã ã,” ĩ tʉgooñaborãma. To bairo ĩ tʉgooñabana tirʉmʉpʉ Sataná, “Aperã netoro caroti majii yʉ ã,” cʉ caĩ tʉgooñaricarore bairona bai bui cʉtiborãma. To bairo rooro na cabairo Satanáre cʉ cátatore bairona na popiyeyeboʉmi Dio, na quenare. To bairi nemoona Jesure caapiʉja jʉgoricarã una macare boo, cajʉgo aniparãre. \v 7 To bairi caroa jeto cátiparã ãma. Caroaro cána na cãniquẽpata aperã maca na nʉcʉbʉgoquetiborãma, Dio ye quetire caapiʉjaquẽna maca. Caroorije quetire na ĩ buio bateborãma. Sataná maca to bairo na cáto boʉmi. To bairi caroaro cariape cáti ani majirã jetore boo, Jesure caapiʉjarãre cajʉgo aniparãre. \s1 Cómo deben ser los diáconos \p \v 8 Jesure caapiʉjarãre cajʉgo ãnare cátinemorã Dio yere capaa cotebojarã na cãnipe quenare mʉ yʉ buiogʉ. Na quena, “Caroarã ãma,” aperã na caĩ nʉcʉbʉgorãre boo. Caĩtoquetiparã ãma. Caeti cumu pairã unare booquẽe. Caroorije átiri cawapatarã quenare booquẽe. Caroa macaje paari cawapatarã macare boo. \v 9 To bairi Jesu ye queti cariape macajere caapi nʉcʉbʉgorãre boo. To bairi, “Cabuicʉcʉ mee yʉ ã,” cariape caĩ majirãre boo. \v 10 To bairi Dio yere capaa cotebojarãre na cũgarã jʉgoye yoaro na catʉjʉ majipe ã, ¿to bairona caroaro cána na ãti? ĩ majigarã. To bairi caroarã, cabui cʉtiquẽna na cãno tʉjʉrã to cõona na cacũpe ã. \v 11 To bairi na nʉmoa quena, “Caroaro cána ãma,” aperã na caĩ nʉcʉbʉgorã romirire boo. Aperãre, “Rooro áama,” nare caĩ buio baterã cãniquetiparã ãma. Na cátipere caroaro catʉgooña maja catirã cãniparã ãma Dio yere capaa coterã na nʉmoa quena. Cariape, na caĩrore bairona cáti ocabʉtirãre boo, caĩtoquẽnare. \v 12 To bairi Dio yere capaa cotebojarã tunu to cãnacãʉna jĩcao jeto canʉmoa cʉnare boo. Na punaa, na ya wiiri macanare caroaro caroti majirãre boo. \v 13 To bairi Dio yere capaa cotebojarã caroaro na cáto tʉjʉrã nare nʉcʉbʉgogarãma camaja. To bairo quena Jesucristore na canʉcʉbʉgorijere uwiquẽnana, boboquẽnana aperãre na queti buio ocabʉtigarãma. \s1 El secreto de nuestra religión \p \v 14-15 Yoaro mee mʉ tʉpʉ yʉ aágʉ, yʉ tʉgooña. To bairo aágabacʉ quena yoaro mee yʉ aá majiquetiboʉ ĩi ati pũuro mʉre yʉ uca joo. Dio yarã ocõo bairo cãniparã ãma ĩi mʉ yʉ uca joo. Dio cãnicõa aninucuʉ cʉ ye quetire caapiʉjari poa macana mani ã. To bairi cʉ yarã aniri cariape cʉ caqueti buioriquere mani queti buio netocõa anigarã. \v 16 Atie queti buiorique mani caapi nʉcʉbʉgori wame, caroa wame cãni majuuri wame ã. Ocõo bairo ã ti wame queti buiorica wame: \q1 Jesu ati yepapʉ buiaʉ mani camajare bairona rupaʉ cʉtiri caroa jetore cájupi. Espíritu Santo, “Jesucristo caroaʉ majuu ãmi,” cʉ caĩ buioyupi. Ángel maja Dio tʉ macana quena cʉ catʉjʉyupa. To bairi ati yepa nipetiropʉ cajejayupa Jesu ye quetire. To bairi tie quetire apirã ati yepa nipetiri paʉ macana jĩcaarã caapiʉjayupa. To bairi mani Pacʉ Dio maca Jesure cʉ cane aájupi tunu jõ buipʉ yua. \m Atie ã caroa queti buiorique mani caapi nʉcʉbʉgori wame. \c 4 \s1 Los que se apartarán de la fe \p \v 1 Espíritu Santo, caroaro manire majiomi ocõo bairi wamere: Ati ʉmʉrecoo capetiparo jʉgoye jĩcaarã Jesucristo ye quetire na caapigabatajere booquetigarãma. To cõona api janagarãma. Cariape cãnie Jesu yere api janari ricati cabuiorã, caĩtorã na caĩ buiorije macare apiʉjagarãma. Wãtia Sataná yarã na caĩtorijere na caqueti buio joo rotirã macare apiʉjanucugarãma. \v 2 To bairo ricati caĩ buiorã maca, “Ĩtoriquere buiorã jã áa,” ĩ tʉgooña jʉtiriti majiquẽema, yoaro caĩto jeeyarã majuu anibana. \v 3 Camajare wamo jia rotiquẽema. Jĩca wamerire ʉga rotiquẽema. Dio maca ʉgarique to cãnacã wame cacũñupi cariape macajere camajirã na caʉgapere, Jesure caapiʉjarã na caʉgapere. Tiere ʉgari, “Caroaro jãre mʉ jooyupa,” yʉre na ĩato ĩi cacũñupi Dio to cãnacã wame ʉgariquere. \v 4 Tie ʉgarique nipetirije Dio cʉ cacũrique caroa jeto ã. To bairi Dio cʉ cacũriquere, “Atie cʉ caʉga rotiquẽtie ã,” ĩ majiña maa. To bairi tie ʉgariquere bʉgarã, “Caroare jãre mʉ jooyupa,” Diore ĩricarona ñuu. \v 5 To bairi ʉgarique, mani caʉgape maca to bairo Diore mani cajeniro jʉgori ñuubʉja. Dio manire cʉ caĩricarore bairona ñuubʉja. \s1 Un buen siervo de Jesucristo \p \v 6 To bairijere mani yarãre na buionucuʉ caroaro nare cajʉgo ãcʉ mʉ anigʉ Timoteo. Jesucristo cʉ caboorore bairo caroaro cariape cácʉ mʉ anigʉ. To bairi Jesucristo ye queti cariape macaje apiʉjanucucõari Jesure cʉ caboorore bairo cʉ mʉ áti ʉja nutuagʉ. \v 7 Aperã ati yepa macana Diore caapiʉjaquẽna maca caroorije, na cabuio macarijere apiqueticõaña. Na caqueti buiorije ñe unie átiya mano. Wapa maa tie. Dio cʉ caboorije cañuurije macare ocabʉtirique mena átinucucõaña. \v 8 Tutuaro mani capaaro ñuubʉja. To bairo tutuaro mani capaaro mani rupaʉ caroaro ocabʉti. To bairo to cãnibato quena Dio cʉ caboorije cañuurije maca ocabʉtirique mena mani cátie netoro cañuurije ã. Ati yepa ãnaa tiere mani cáto caroaro mani joogʉmi Dio. Cabero ape ʉmʉrecoopʉ jõ buipʉ mani cãno quena caroaro wariñuuriquere mani joogʉmi Dio. \v 9 Atie mʉre yʉ caqueti buiorije caroaro cariapena ã. To bairi camaja nipetirã na caapiʉjape boo. \v 10 Tiere na apiʉjaato ĩrã mani maca popiye mani bai. To bairo popiye baibana quena, mani paa janaqueticõagarã. Dio cʉ caqueti buio cũriquere mani queti buiocõa aninucugarã. Mani Ʉpaʉ Dio cacaticõa aninucuʉ manire cʉ caĩricarore bairona manire átigʉmi. Manire netoogʉmi. Nipetirãre canetoo majii ãmi Dio. To bairo nipetirãre na netoo majibacʉ quena cʉ ye quetire cariape caapi nʉcʉbʉgorã jetore na netoogʉmi yua. \v 11 To bairo mʉre yʉ caqueti buiorijere aperãre na ĩ buiori caroaro na áti ʉja rotiya. \p \v 12 Cawamaʉ mʉ ã, Timoteo. To bairo cawamaʉ mʉ cãnibato quena, mʉre canʉcʉbʉgoparã ãma. “Cawamaʉ anibacʉ majiquẽcʉmi,” mʉre na ĩ tʉjʉ rocaqueticõato to macana. Nare cajʉgo anipaʉ mʉ ã cabʉcʉ aniquetibacʉ quena. To bairi caroaro nare buiocõa aninucuña. Caroaro ãnajecʉja. Aperãre na mairi nare átinemoña. Popiye baibacʉ quena, Jesucristore caroaro tʉgooña nʉcʉbʉgo ocabʉtiya. Caroorije átiquẽja. To bairo mʉ cáti aniere tʉjʉri to macana Jesure caapiʉjarã mʉre bairona anigarãma na quena caroaro. \v 13 To bairi topʉ yʉ caejaparo jʉgoye mʉja caneñaponucuri paʉ Dio ye queti tirʉmʉpʉ macana na caucariquere na bue iñoonucuña. Dio ye quetire caroaro na buionucuña. \v 14 Yʉ yaʉ, nemoona Jesure caapiʉjarãre cajʉgo ãna Dio yere mʉ cáti majipere caqueti buio jʉgoyeyewã. Diore mʉ jenibojari, mʉ ñupeori mʉ cáti majipere caqueti buio jʉgoyeyewã. To bairo na cáto Dio cʉ yere mʉ cáti majipere cajooyupi. To bairi Dio yere mʉ cáti majiri wame cõona Dio mʉre cʉ camajiori wame átinucucõaña. \v 15 Atiere mʉ yʉ caĩ uca joorijere caroaro áti ocabʉti aninucuña. To bairo mʉ cáto camaja, “Caroaro manire cajʉgo ãcʉ ãmi Timoteo,” mʉ ĩgarãma yua. Caroaro mʉ cáti nutuatiere tʉjʉgarãma. \v 16 To bairi mʉ cátie, aperãre Dio yere na mʉ cabuiorije quenare caroaro tʉgooña maja catiya, ¿cariape jeto to ãti? ĩi. To bairo ácʉ, mʉ yajiquetigʉ. Mʉ cabuiorijere caapirã quena yajiquetigarãma. \c 5 \s1 Cómo portarse con los creyentes \p \v 1 Ape wame mʉ yʉ queti buionemogʉ tunu Timoteo: Jesure caapiʉjarãre tutirique mena na buioquẽja cabʉcʉrãre. Nʉcʉbʉgorique mena maca na buioya, mʉ pacʉare na buioʉre bairona. Cawamarã quenare mʉ bairãre cabuioʉre bairo caroaro na ĩ buioya. \v 2 Cabʉcʉrã romirire mʉ pacoa romirire buioʉre bairona caroaro na buioya. Cawamarã romirire mʉ bairã romirire ácʉre bairona caroaro na ája. Caroorije nare tʉgooñaricaro mano na buioya cawamarã romirire. \v 3 Cawapearicarã romiri quenare cátinemoña manare na átinemoña. \v 4 Aperã cawapearicarã capunaacʉna, capãramerãcʉna macare na punaa, na pãramerã nare cátinemoparã ãma. Nemoopʉna na ya poa macanare caroaro na tʉgooñari na cátinemoparã ãma. To bairo na pacʉa nare caroaro na cátatore bairona nare átinemo amegarã baima. To bairo tiere mani cáto tʉjoomi Dio. \v 5 Cawapearicarã cacoteya mana maca, “Yʉre átinemogʉmi Dio,” ĩ tʉgooña wariñuuri cʉ̃re cajeni nʉcʉbʉgorã ãnama. Ʉmʉreco quenare, ñami quenare Diore jeninucurãma. \v 6 Aperã cawapearicarã romiri rooro ánama. Na caʉgari pearije jetore átiganucurãma. To bairo átibana catʉgooña maja catíquẽna ãma. \v 7 Atie nipetiro mʉre yʉ caqueti buio joorijere caroaro na buioya Jesure caapiʉjarã to macanare. To bairije caroaro na cáto, “Caroorije cána ãma,” na ĩquetigarãma aperã maca. \v 8 To bairi noa una na yarãre na cátinemogaquẽpata cañuuquẽna ãma. Na ya wii macana majuure cátinemogaquẽna, Dio ye quetire bai netoo nʉcarã áama. Diore caapiʉjaquẽna netoro cañuuquẽna ãma, na yarãre na cátinemogaquẽpata. \p \v 9 Jesu ye quetire caapiʉjari poa macana cawapearicarã romirire na cátinemope ã. To bairi papera pũuropʉ na wameri ucari ocõo bairo cãnare mʉja átinemogarã: Cabʉcʉrã sesenta cʉmari cacʉgorã, netobʉjaro cacʉgorã quenare. Jĩcaʉrena camanapʉ cʉtana. \v 10 “Aperãre caroaro na cátinemoricarã ãma,” aperã na caĩrã. Na punaare caroaro camajooricarã. Aperã na ya wiipʉ cáaáteñarã ejarãre caroaro na cãni rotiricarã. To bairi Jesure caapiʉjarãre cátinemoricarã, cabopacoorãre na cátinemoricarã. Noo caboori wame aperãre caroaro na cátinemoricarore bairona Jesure caapiʉjarã cãni poa macana quena cawapearicarã romiri. To bairo cabairã jeto na wameri ucari nare mʉja átinemogarã. \v 11 Cawamarã romiri cawapearicarã maca na wameri mʉja ucaquetigarã. Jesure caapiʉjari poa macana na cátinemoparã me ãma. Cawamarã romiri maca yoaro mee Jesu ye na paariquere janacõaborãma, aperã mena manapʉa cʉtigarã tunu. To bairi na paariquere Jesucristo nare cʉ cacũbatajere janacõaborãma yua. \v 12 To bairi, “Dio yere na cátinemorã jã anicõagarã,” na caĩriquere janari cabai buicʉnare bairo aniborãma. \v 13 Apeye tunu jĩcaarã cawamarã romiri cawapearicarã Dio yere na paarique janari caroaro átiquetiborãma. Aperã ye wiiripʉ nairoacã aáteñari dope bairo cabairije rooro wada pai bate teñanucuborãma. To bairona na ye cãniquẽtierena jeniñaborãma rooro aperãre buio bategarã. To bairi Jesure caapiʉjari poa macana na cátinemonucuparã majuu me ãma cawamarã romiri cawapearicarã maca. \v 14 Aperãre camanapʉa bʉganemoparã ãma, cawamarã romiri aniri. Capunaa cʉtiparã ãma. Punaacʉti, na wiirire cote, cátiparã ãma. To bairo na una caroaro na cáto, manire cabooquẽna maca, “Caroorije áama,” manire ĩ wada pai majiquetigarãma yua. \v 15 Naa jĩcaarã cawapearicarã Jesucristo ye quetire na caapibatajere booquetiri to cõona api janari mere rooro Sataná cʉ caboorije macare átinucuma. \p \v 16 Jesure canʉcʉbʉgorã una caʉmʉ o cãromio na ya wiiri macana cawapearicarã romiri na cãmata na majuuna nare na átinemoato. Jesure canʉcʉbʉgorã na cãni poa macanare nare na cote rotiqueticõato. To bairo na yarãre na majuuna na cacoteata Jesure canʉcʉbʉgorã na cãni poa macana aperã cawapearicarã romiri cacote mani majuucõarãre na cote majigarãma. \p \v 17-18 Apeye tunu. To macana Jesure caapiʉjarã nare cajʉgo ãna macare na nʉcʉbʉgoato. Aperã netoro Jesu yere cabuiorãre caroaro majuu nare canʉcʉbʉgope ã. Dio ye queti ucarica pũuro ocõo bairo ĩ: “Wecʉ trigore cawãiaʉ catu amojoreire tiere ʉgaremi ĩrã cʉ rijerore cajia bipequetipe ã.” Ape paʉ ocõo bairo ĩ ucarique ã: “Paari majocʉre cariape cʉ cawapayepe ã.” To bairona Jesure caapiʉjarãre cajʉgo ãnare cátinemope ã na quenare. \p \v 19 Apeye tunu Jesure caapi nʉcʉbʉgorãre cajʉgo ãcʉ ũcʉre apeĩ jĩcaʉna cʉ cawadajãata cariape apiquẽja. Pʉgarã o itiarã maca caroorije cʉ cáto catʉjʉricarã jĩcaro cõo cʉ̃re na caĩ wadajãro, “Cariape ĩ wadajãrãma,” mʉja ĩ majigarã. \v 20 To bairi cajʉgo ãcʉ caroorije cʉ cátiere cʉ cajanaquẽpata aperã Jesure caapiʉjarã na caapiropʉ cʉ tutiya. To bairo cʉ mʉja cáto aperã maca caroa jetore áticõa anigarãma, “Mani tutirema mani quenare,” ĩrã. \v 21 Timoteo, nʉcʉbʉgorique mena mʉ yʉ queti buio. Mani Pacʉ Dio, to bairi cʉ Macʉ Jesucristo mena, to bairi ángel maja cʉ cabejericarã mena quena nipetirã na caapijoro mʉ yʉ queti buio. Atie mʉre yʉ caĩ queti uca joorijere cariape ája Jesure caapiʉjarãre, cajʉgo ãcʉ aniri. To bairo mʉ yʉ caĩ buioricarore bairona na ája jĩcaro cõona. Jĩcaarãre ricatiri átiquẽja. \v 22 Jĩacã mʉ camajirã unare Jesure caapiʉjarãre cajʉgo aniparãre na cũquẽja. Caroaro mʉ camajiquẽnare cajʉgo aniparãre na mʉ cacũro ñuuquetiboro. Cabero na maca caroorije na cápata mʉ quena caroorije na cátiere mʉ bai bui cʉtinemoboʉ. Mʉ maca caroorije átiquẽcʉna anicõaña. \p \v 23 Apeye tunu. Nairoacã mʉ riayupʉ. To bairi to cãnacã nina mʉ paro capuniro, mʉ cariaro oco jetore caetii anibacʉ quena ʉje oco quenare õcoacã etiya mʉ paro capuniro. \p \v 24 Ape wame tunu. Jĩcaarã caroorije na cátiere majirãma aperã nipetirã, baujaro na cáto maca. Aperã maca cayajioroacãpʉ caroorije ánama. To bairi nemoona caroorije na cátiere majiquẽnama aperã. To bairo nemoona na camajiquẽtie to cãnibato quena, cabero na cátiere Dio cʉ cabejeri paʉ cãno camaja nipetirã majicoagarãma yua. To bairi yoaro, caroaro mʉ catʉjʉ majirã jetore cacũpe ã cajʉgo aniparãre. \v 25 To bairona ã cañuurije quenare. Jĩcaarã caroaro na cátiere nemoona majirãma aperã nipetirã. Aperã macare caroaro na cátiere nemoona majiquẽnama aperã. To bairo nemoona caroa na cátiere tʉjʉ majiquetibana quena, cabero camaja nipetirã caroaro majicoagarãma, yajioroacã áti majiña mano camaja na cáti aninucurije yua. \c 6 \p \v 1 Apeye mʉ yʉ queti buionemogʉ, Timoteo: Dio ye quetire caapiʉjarã aperãre capaa cotebojarã na ʉparãre caroaro nʉcʉbʉgorique mena na catʉjʉpe ã. To bairo caroaro na cáto tʉjʉri Diore wada pai majiquetigarãma aperã. To bairona mani queti buioriquere, “Cañuuquẽtie ã,” ĩ wada pai majiquetigarãma aperã paa cotebojari maja na ʉparãre caroaro na canʉcʉbʉgoata. \v 2 Jesure caapiʉjarãre caʉparãcʉna maca netobʉjaro caroaro nare canʉcʉbʉgope ã. Ocõo bairo caĩ tʉgooñaqueticõape ã nare: “Yʉ ʉpaʉ yʉre bairona Diore caapiʉjaʉ ãmi. Cʉ̃re bairona cãcʉ yʉ ã. To bairi yʉ majuuna yʉ cabooro yʉ paagʉ, yʉre carotipaʉ me ãmi,” na ĩ tʉgooñaqueticõato. Ocõo bairo maca na ĩ tʉgooñaato: “Yʉ yaʉre yʉ camairore bairo yʉ camaii ãmi yʉ ʉpaʉ, Diore caapiʉjaʉ aniri. To bairi netobʉjaro cʉ yʉ paabojagʉ,” na ĩ tʉgooñaato. To bairo caroa átajere na queti buio netonucuña to macanare Jesure caapiʉjarãre. \s1 La religión y el contentamiento \p \v 3 Aperã atie yʉ caqueti buiorije cãniquẽtiere ricati caqueti buiorã ñuuquẽema. Mani Ʉpaʉ Jesucristo cʉ caqueti buio cũriquere, caroaro ani majiriquere cariape na caapiquẽpata ñuuquẽema. \v 4 To bairo ricati wamere caĩ buiorã maca, “Cãni majuurã jã ã, caroaro camajirã jã ã,” caĩ tʉgooñarã ãma. “Jã jeto camajirã jã ã,” caĩrã anibana quena ñe uniere majiquẽema. Na majuuna ame wada netogama. “Dio Wadarique ti wame caĩro, ricati ĩgaro ĩ,” na majuuna ame ĩ wada canamugama. To bairo ame ĩrã seeto rooye tuuma camaja na cãnibatiere. Camaja maca ame tʉjʉ ʉgoo, ame tuti, roorije caame nʉcʉbʉgoya manie to cabairo roque áama, jocarãna na caqueti buiorije jʉgori. \v 5 Rooro catʉgooñacõa aninucurã aniri ame ĩ tutinucuma. Dio ye queti cariape macaje macare majiquẽema. “Dio yere mani majuuna mani catʉgooña nʉcʉbʉgori wamere aperãre queti buiorã mani wapatagarã. To bairi pairo apeye unie caroa jetore mani cʉgogarã,” ĩ tʉgooñama, jocarãna. \v 6 Mani maca caroaro Dio ye quetire caapiʉjarã aniri caroa wame majuu mani cʉgo, mani yeri cãni wariñuurijere. Capee apeye uniere mani caʉgari peaquẽpata mani yeri cãni wariñuurijere joomi Dio manire. \v 7 Ati yepapʉ buiarã apeye uniere mani cajee atíquẽpʉ. To bairona bai yajirãpʉ quena apeye uniere mani jee aáquetigarã tunu. \v 8 To bairi mani caʉgapere, jutii uniere mani cajañape quenare cʉgorã, “To cõona yʉ cʉgotʉga,” caĩ tʉgooña wariñuupe ã, paibʉjaro ʉgari peaquẽnana. \v 9 Aperã maca cʉgobana quena paibʉjaro booma. To bairo boo netobana Sataná cʉ cawadajãrije macare apiʉjama. Sataná macare apiʉjari, camaja catíquẽna jeeñama. To bairi na majuuna rooye tua, to bairo carooye tuaricarã popiye tamʉogarãma yua. \v 10 Camaja niyeru, apeye unie pairo na caboo netorije jʉgori to cãnacã wame caroorije áama. Aperã Jesucristore canʉcʉbʉgobatana apeye uniere boo netobana cʉ̃re majiriticõari rooro popiye tamʉoma yua. \s1 La buena lucha de la fe \p \v 11 Timoteo, mʉ maca Dio yaʉ aniri apeye uniere caboo netorãre bairo baiqueticõaña mʉa. Dio cʉ cabooro maca ocabʉtirique mena átinucucõaña. Cariape macajere átinucucõaña. Diore caroaro tʉgooña nʉcʉbʉgocõa aninucuña. Aperãre na maiña. Popiye baibacʉ quena Diore tʉgooña nʉcʉbʉgo janaquẽja. Caroaro nʉcʉbʉgorique mena ãña aperã mena. \p \v 12 Ocõo bairo caroaro mʉ yʉ ĩ: Aperãre na quẽ netogarã seeto ocabʉtirique mena tʉgooñama caquẽparã. Mʉ quena to bairo na caĩ tʉgooña ocabʉtirore bairona Dio yere tʉgooña ocabʉticõa aninucuña. Popiye mena caroare átibacʉ quena cabero Dio mena mʉ cãnicõa aninucupere tʉgooñari nʉcaña. Cʉ ye quetire cabuiopaʉre mʉ cacũñupi Dio. To bairo cabuiopaʉ cʉ cacũricʉ aniri capãarã na caapijoropʉ mʉ cabuioyupa Jesure mʉ canʉcʉbʉgorijere. \p \v 13 Yucʉacã cãni tʉjarijere mʉre yʉ buio. Dio, nipetirãre catirique cajoʉ cʉ caapiropʉ, Jesucristo quena cʉ caapiro caroaro cariape mʉ yʉ buio. Jesucristo quena cʉ cãniere caroaro cabuioyupi Ponsio Pilatore. \v 14 To bairi cariapena mʉre yʉ ĩ: Mʉre yʉ carotirore bairo caroaro cariape apiʉjaya atie mʉre yʉ cauca joorijere. Ricati maca tʉgooñaqueticõaña. Noa una, “Ñuuquẽe Timoteo cʉ cáti anie,” na ĩqueticõato ĩi, caroaro cariape mʉ yʉ caĩrijere bairona ája. Mani Ʉpaʉ Jesucristo ati yepapʉ cʉ catunu atíparo jʉgoye to bairo jeto áticõa aninucuña. \v 15 Dio, “To bairo yʉ átigʉ,” cʉ caĩrica paʉ caejaro to cõona cʉ joogʉmi Dio cʉ Macʉre ati yepapʉre tunu. Jĩcaʉna ãmi Dio cañuu netoʉ, catutuaʉ majuu. Jĩcaʉna ãmi nipetirãre carotii. Aperã carotinucurã netoro carotii ãmi. Caʉparã quenare na carotii ãmi. \v 16 Jĩcaʉna ãmi Dio cacaticõa aninucuʉ. Noo jĩcaʉ ũcʉ ati yepa cãcʉ maca Dio tʉacãpʉ, seeto cʉ majuuna cʉ caaji bateropʉ cãcʉ tʉacãpʉ, aá majiquẽemi. To bairi ni ũcʉ maca Diore catʉjʉricʉ maami ati yepapʉ cãcʉ. Dope bairo cʉ̃re na catʉjʉpe maa. To bairi camaja nipetirã cʉ̃re na nʉcʉbʉgoato. Cʉ carotinucurije to petiqueticõato. To bairona to ãmaro. \p \v 17 Apeye tunu, mʉ yʉ caqueti buio tʉjari wame. Capee apeye uniere cacʉgorãre ocõo bairo na ĩ buioya: “ ‘Aperã netoro cãni majuurã mani ã, ñe unie mani rʉjaquẽe,’ ĩ tʉgooñaqueticõaña mʉjaa,” na ĩ buioya. “ ‘Capee caroare cacʉgorã aniri caroaro majuu mani baicõagarã,’ ĩ wariñuu tʉgooñaqueticõaña mʉjaa,” na ĩ buioya. Tie na cacʉgobatie yoaro aniquetigaro. “Yoaro mee peticoagaro. To bairi Dio maca mani caboorije nipetirore cajoʉ ãmi. Mani cãni wariñuuro boʉ, caroaro manire joo netomi Dio nipetiro mani cacʉgopere,” na ĩ tʉgooñacõato capee cacʉgonucurã. \v 18 Ocõo bairo na ĩ buionemoña caapeye unie pairãre: “Aperãre na átinemoña mʉja cacʉgorije mena. To bairi aperã na cabopacoorijere tʉjʉrã, capee na átinemoña. Wariñuuri mʉja cacʉgorijere na nuniña. \v 19 To bairo mʉja cáto tʉjʉri Dio maca mʉja tʉjʉ wariñuugʉmi. Capee caroa majuu mʉja joogʉmi Dio caberopʉ. To bairo cʉ cajooro mʉja ani wariñuucõa anigarã Dio tʉpʉ. Tie maca caroa cãnie majuu anigaro,” na ĩ buioya capee cacʉgorãre yua. \s1 Encargo final a Timoteo \p \v 20 Timoteo yʉ yaʉ, Dio mʉre cʉ caqueti buio cũriquere caroaro queti buiocõa aninucuña. Aperã maca, “Jocʉna ĩmi Timoteo,” mʉre na caĩbato quena to bairona cariape macaje jetore buio janaqueticõaña. Aperã ricati na caqueti buiorijere apiquẽja. “Majirique cãni wame majuu jã ĩ,” ĩbana quena ĩtorique jetore ĩ buionucuma. Diore caapiʉjaquẽna na catʉgooñarije ã na caĩ buiori wame. \v 21 Aperã jĩcaarã cariape cãnie Dio ye quetire caapibatana maca caĩto pairije macare bueri, Dio ye quetire apigaquẽema yucʉra. To bairi na apiqueticõaña mʉa, Timoteo, ricati caĩ buiorãre. \p Mani Pacʉ Dio caroaro wariñuu netorique mʉre cʉ joato. \p To cõona yʉ Pablo mʉre yʉ queti joo.