\id MAT \h मत्ती \toc1 मत्ती \toc2 मत्ती \toc3 मत्ती \mt1 मत्तीसे भ्रिबा थार्बा पिन्‍बा समाचार \imt1 चु किताबला बारेरी पाङ्‌तोःमा \ib \ili \bd भ्रिबा म्‍हि:\bd* येशूला मुल चेला मत्तीसे भ्रिबा मुबा। थेदा लेवीएनोन भिमुबा (मर्कूस २:१४)। \ib \ili \bd भ्रिबा ग्‍ला:\bd* एन्‍टीओखिया शहररी भ्रिबा मुबा। \ib \ili \bd भ्रिबा साल:\bd* ओस्‍पन ईश्‍‍वी संवत् ७० (विक्रम संवत् १२७) सालरी भ्रिबा मुबा। बाइबलला कोइ कोइ विद्वानगदेसे ईश्‍‍वी संवत् ८० (विक्रम संवत् १३५) साल भन्‍दा लिच्‍छा भ्रिबा हिन्‍ना भिसी पाङ्‌मुला। चु मिति मर्कूसला किताब भ्रिबा भन्‍दा लिच्‍छाला हिन्‍ना। मत्तीला किताब भ्रिबा धुइरी यरूशलेमरी मुबा परमेश्‍वरला मन्‍दिरदा रोमीगदेसे नाश लबा मुबा। \ib \ili \bd खाल्‍दा भ्रिबा:\bd* येशू थार्बा पिन्‍बा ग्‍ले हिन्‍ना भिसी उन्‍बाला लागिरी यहूदीगदेदा भ्रिबा मुबा। \ib \ip चु थार्बा पिन्‍बा समाचाररी ङाच्‍छान पुइखला भिसी कबुल लबा थार्बा पिन्‍बा म्‍हि चा येशू हिन्‍ना भिसी पाङ्बा मुला। ल्‍हानान ङाच्‍छा परमेश्‍वरसे ह्राङला म्‍हि यहूदीगदेदा थार्बा पिन्‍बा म्‍हि पुइखला भिसी कबुल लबा मुबा। थे कबुल चा परमेश्‍वरसे येशूदा जम्‍बुलिङरी पुइखसी पूरा लजी। चु थार्बा पिन्‍बा समाचार यहूदी य्‍हुलला म्‍हिगदेला लागिरी जे आहिन, जम्‍बुलिङ नाङलान म्‍हिगदेला लागिरीएनोन हिन्‍ना। \ip चु थार्बा पिन्‍बा समाचाररी मत्तीसे जम्‍मान तामगदे मेलोसेन भ्रिबा मुला। चु किताबरी येशू ख्रीष्‍ट न्‍हबाहेन्‍से सिबाग्‍याम सोबाधोनाला तामगदेला बारेरी पाङ्बा मुला। चुरी येशू न्‍हबा ताम ओच्‍छे येशूला बप्‍तिस्‍मादेन शैतानसे येशूला सेम च्‍याबाला बारेरी पाङ्बा मुला। थेह्रङ् लसीन गालील अञ्‍चलरी येशूसे परमेश्‍वरला य्‍हुल्‍साला समाचार थेःना लबादेन लोप्‍बा ओच्‍छे आखम्‍बा म्‍हिगदेदा खम्‍ना लबा तामगदेला बारेरीनोन पाङ्बा मुला। थेह्रङ् लसीन येशू जम्‍मान म्‍हिला पापला सय फाबारी क्रुसरी सिबादेन सिबाग्‍याम सोबा तामला बारेरीनोन पाङ्बा मुला। \ip चु थार्बा पिन्‍बा समाचारग्‍याम येशूदा परमेश्‍वरसे मोशादा पिन्‍बा ठिमदेन परमेश्‍वरला य्‍हुल्‍साला बारेरी म्‍हिसे आघोबा तामगदे घोना लबा अधिकार याङ्बा जम्‍मान भन्‍दा घ्रेन गुरु हिन्‍ना भिसी उन्‍बा मुला। \iot मुल तामगदे \io1 येशूला आखे म्‍हेमेगदेला मिनदेन येशू ख्रीष्‍ट न्‍हबा १:१–२:२३ \io1 बप्‍तिस्‍मा पिन्‍बा यूहन्‍नासे लबा गे ३:१-१२ \io1 येशूसे बप्‍तिस्‍मा किन्‍बादेन शैतानसे येशूदा फसब लबारी म्‍हाइबा ३:१३–४:११ \io1 येशूसे गालील अञ्‍चलरी लबा गे ४:१२–१८:३५ \io1 येशू गालील अञ्‍चलहेन्‍से यरूशलेम शहरधोना फेप्‍बा १९:१–२०:३४ \io1 यरूशलेम शहररी येशूला गे थुम्‍बा धुइ २१:१–२७:६६ \io1 येशूदा सिबाग्‍याम सोना लबादेन ह्राङला चेलागदेदेन छ्‌याम ह्रुप तबा २८:१-२० \mt1 मत्तीसे भ्रिबा थार्बा पिन्‍बा समाचार \c 1 \s1 येशूला आखे म्‍हेमे \r लूका ३:२३-३८ \p \v 1 चुरी भ्रिबा म्‍हिला मिनगदे येशू ख्रीष्‍टला वंशला हिन्‍ना। येशू ख्रीष्‍ट दाऊदला वंशरी न्‍हबा हिन्‍ना, ओच्‍छे दाऊद अब्राहामला वंशरी न्‍हबा हिन्‍ना। \q1 \v 2 अब्राहामला झा इसहाक मुबा, \q1 इसहाकला झा याकूब, \q1 याकूबला झा यहूदादेन थेला ज्‍योज्‍यो आलेगदे मुबा। \q1 \v 3 यहूदाला झा फारेसदेन जाहेर मुबा। \q1 थेनीगदेला आमा तामार मुबा, \q1 फारेसला झा हेस्रोन, \q1 हेस्रोनला झा आराम, \q1 \v 4 आरामला झा अम्‍मीनादाब, \q1 अम्‍मीनादाबला झा नहशोन, \q1 नहशोनला झा सल्‍मोन, \q1 \v 5 सल्‍मोनला झा बोअज मुबा, थेला आमा राहाब मुबा, \q1 बोअजला झा ओबेद मुबा, थेला आमा रूथ मुबा, \q1 ओबेदला झा यिशै, \q1 \v 6 यिशैला झा दाऊद ग्‍ले मुबा, \q1 दाऊद ग्‍लेला सन्‍तान सोलोमन मुबा, सोलोमनला आमा चा ङाच्‍छा उरियाहला म्रिङ मुबा। \q1 \v 7 सोलोमनला झा रहबाम, \q1 रहबामला झा अबिया, \q1 अबियाला झा आश, \q1 \v 8 आशला झा यहोशापात, \q1 यहोशापातला झा यहोराम, \q1 यहोरामला झा उज्‍जियाह, \q1 \v 9 उज्‍जियाहला झा योताम, \q1 योतामला झा आहाज, \q1 आहाजला झा हिजकिया, \q1 \v 10 हिजकियाला झा मनश्‍शे, \q1 मनश्‍शेला झा आमोन, \q1 आमोनला झा योशियाह, \q1 \v 11 योशियाहला झा यकोनियासदेन थेला आलेगदेला आबा मुबा। थेनीगदे यहूदीगदेदा चुङ्सी बेबिलोन भिबा ग्‍लारी भोर्बा भन्‍दा ङाच्‍छान न्‍हबा मुबा।\x * \xo 1:11 \xt २ राजा २४:१५; २ इति ३६:१०; यर्मि २७:२०\x* \q1 \v 12 बेबिलोनरी भोर्माहेन्‍से \q1 यकोनियासला झा शालतिएल न्‍हजी, \q1 ओच्‍छे शालतिएलला झा यरुबाबेल, \q1 \v 13 यरुबाबेलला झा अबिउद, \q1 अबिउदला झा एल्‍याकीम, \q1 एल्‍याकीमला झा आजोर, \q1 \v 14 आजोरला झा सादोक, \q1 सादोकला झा आखिम, \q1 आखिमला झा एलिउद, \q1 \v 15 एलिउदला झा एलाजार, \q1 एलाजारला झा मत्तान, \q1 मत्तानला झा याकूब, \q1 \v 16 याकूबला झा योसेफ मुबा, योसेफसे मरियमदा ब्‍याह लजी। \q1 थेनोन मरियमग्‍याम येशू न्‍हजी, थेदा जम्‍मासेन थार्बा पिन्‍बा ख्रीष्‍ट भिसी भिला। \p \v 17 चुह्रङ् लसी अब्राहामहेन्‍से दाऊदधोना च्‍युक ब्‍लि पुस्‍ता मुबा, थेह्रङ् लसीन दाऊदहेन्‍से यहूदीगदे बेबिलोनरी भोर्बा धुइधोना च्‍युक ब्‍लि पुस्‍ता मुबा, ओच्‍छे बेबिलोनरी भोर्बा धुइहेन्‍से थार्बा पिन्‍बा ख्रीष्‍ट न्‍हबा धुइधोना च्‍युक ब्‍लि पुस्‍ता मुबा। \s1 येशू ख्रीष्‍ट न्‍हबा \r लूका २:१-७ \p \v 18 येशू ख्रीष्‍ट चुह्रङ् लसी न्‍हजी, योसेफसे येशूला आमादा ब्‍याह लबारी ह्रीबा मुबा। तर थेनीगदेला ब्‍याह तबा भन्‍दा ङाच्‍छान मरियम परमेश्‍वरला आत्‍माग्‍याम न्‍हसेला तबा मुबा।\x * \xo 1:18 \xt लूका १:२७\x* \v 19 तर थेला ह्रेम्‍बो योसेफ परमेश्‍वरला ङाच्‍छा ज्‍यबा म्‍हि तबासे लमा थेदा म्‍हिला ओन्‍छाङरी पेःना थालगै भिसी खालैसे था आयाङ्ना लसी ख्‍लाबा सेम लजी। \p \v 20 चु ताम म्‍हन्‍बान लमा योसेफ छुप निजी, जमाहेन्‍से म्‍हाङरी थे मुबा ग्‍लारी परमप्रभुला दूत खसी थेदा “दाऊद ग्‍लेला सन्‍तान योसेफ, ए मरियमदेन ब्‍याह लबारी थालोङ्‍गो। तिग्‍दा भिसम थे परमेश्‍वरला आत्‍माग्‍याम न्‍हसेला तबा हिन्‍ना। \v 21 थेसे झा गिक न्‍हला, एसे थेला मिन येशू\f † \fr 1:21 \ft “येशू” भिबाला अर्थ चा परमप्रभुसे थार्ना लला भिबा हिन्‍ना।\f* थान्‍गो। तिग्‍दा भिसम थेसे ह्राङला म्‍हिगदेदा थेनीगदेला पापग्‍याम थार्ना लला” भिसी भिजी।\x * \xo 1:21 \xt लूका १:३१\x* \p \v 22 परमप्रभुसे अगमवक्ताग्‍याम सुङ्बा बचन पूरा तगै भिसीन चु जम्‍मान तबा हिन्‍ना। \v 23 “च्‍यागो, ब्‍याह आलबा म्रिङकोला गिक न्‍हसेला तला ओच्‍छे थेसे झा न्‍हला, थेला मिन इम्‍मानुएल भिसी थान्‍ना,” इम्‍मानुएल भिबा चा “परमेश्‍वर य्‍हाङदेन छ्‌याम” भिबा हिन्‍ना।\x * \xo 1:23 \xt यशै ७:१४\x* \p \v 24 योसेफ छोर्माहेन्‍से परमप्रभुला दूतसे पाङ्बा ह्रङ् थेसे मरियमदा ब्‍याह लजी। \v 25 तर मरियमसे कोला आन्‍हतेधोना योसेफ मरियमदेन छ्‌याम आम्‍हेर्नी। मरियमसे कोला न्‍हमाहेन्‍से योसेफसे कोलाला मिन येशू थान्‍जी।\x * \xo 1:25 \xt लूका २:२१\x* \c 2 \s1 ज्‍योतिषीगदे येशूदा झ्‍याल्‍बारी खबा \p \v 1 हेरोद ग्‍लेला धुइरी यहूदिया अञ्‍चलला बेथलेहेम भिबा नाम्‍सारी येशू न्‍हजी। जमाहेन्‍से स्‍यारला ज्‍योतिषीगदे यरूशलेमरी खजी, ओच्‍छे थेनीगदेसे, \v 2 “यहूदीगदेला ग्‍ले दोसी न्‍हबा कोला खानङ मुला? तिग्‍दा भिसम ङन्‍से स्‍याररी थे न्‍हजी भिसी उन्‍बा सार म्राङ्जी। थेतबासेलमा ङनी थेदा झ्‍याल्‍बारी खबा हिन्‍ना” भिसी भिजी। \p \v 3 चु ताम थेःमाहेन्‍से हेरोद ग्‍लेदेन यरूशलेमरी मुबा जम्‍मान म्‍हिगदेदा ल्‍हानान सुर्दा तजी। \v 4 जमाहेन्‍से हेरोद ग्‍लेसे परमेश्‍वरला मन्‍दिररी पूजा लबा मुल म्‍हिगदेदेन यहूदी धर्मगुरुगदे जम्‍मादान ग्‍ला गिकरी ङ्‌योइसी “थार्बा पिन्‍बा ख्रीष्‍ट खानङ न्‍हला भिसी पाङ्बा मुला?” भिसी ङ्‌योइबा छार्बा लजी। \v 5 थेनीगदेसे हेरोद ग्‍लेदा “यहूदियाला बेथलेहेम भिबा नाम्‍सारी न्‍हला भिसी पाङ्बा मुला, तिग्‍दा भिसम अगमवक्तासे चुह्रङ् लसी भ्रिबा मुला, \q1 \v 6 ‘यहूदिया अञ्‍चलरी मुबा बेथलेहेम \q1 नाम्‍सा जजा मुसैनोन घ्रेन तला, \q1 तिग्‍दा भिसम बेथलेहेमग्‍याम शासन लबा म्‍हि गिक थोन्‍ना, \q1 थेसे ङाला म्‍हि इस्राएलीगदेदा वास्‍ता लला’ भिसी भिजी।”\x * \xo 2:6 \xt मीका ५:२\x* \p \v 7 जमाहेन्‍से हेरोदसे थे ज्‍योतिषीगदेदा जे सुटुक्‍क ङ्‌योइसी सार खाइमा म्राङ्बा हिन्‍ना, भिसी ङ्‌योइबा छार्बा लजी। ओच्‍छे थेनीगदेग्‍याम सार म्राङ्बा धुइ था याङ्जी। \v 8 जमाहेन्‍से थेसे थेनीगदेदा “निउ, ओच्‍छे थे कोलादा ज्‍यना लसी म्‍हाइगो। थेदा स्‍याप्‍मैछ्‌याम ङादा पाङ्‍गो, ङाएनोन थेदा झ्‍याल्‍बारी निला” भिसी बेथलेहेमरी पुइजी। \p \v 9 ग्‍लेला ताम थेःसी थेनीगदे थेग्‍याम निजी। थेनीगदेसे ङाच्‍छा स्‍याररी म्राङ्बा सार दोःसी थेनीगदेला ङाच्‍छा ङाच्‍छा निजी, ओच्‍छे लैनु येशू मुबा ग्‍लारी धोमाहेन्‍से थे सार अडेब तजी। \v 10 थे सार म्राङ्माहेन्‍से थेनीगदे ल्‍हानान ताङ्जी। \v 11 दिम न्‍हङरी वाङ्मा थेनीगदेसे लैनु येशूदा थेला आमा मरियमदेन छ्‌याम म्राङ्जी, जमाहेन्‍से थेनीगदेसे येशूदा फ्‍या लसी ह्राङ ह्राङला बाकस ठोङ्सी म्‍हर, ज्‍यबा बास्‍ना खबा धूपदेन मूर्र भिबा महँगो अत्तर भसी फुल्‍जी। \v 12 ओच्‍छे म्‍हाङरी परमेश्‍वरसे थेनीगदेदा हेरोद मुबा ग्‍लारी थानिउ भिबासे लमा थेनीगदे अर्गुन ग्‍यामसे ह्राङला य्‍हुल्‍सारी निजी। \s1 लैनु येशूदा मिश्र य्‍हुल्‍सारी भोर्बा \p \v 13 ज्‍योतिषीगदे निमाहेन्‍से, परमप्रभुला दूत गिक म्‍हाङरी योसेफ मुबा ग्‍लारी खजी, ओच्‍छे थेसे योसेफदा “योसेफ, ए रेःसी लैनु कोलादेन थेला आमादा भोर्सी मिश्र य्‍हुल्‍सारी निउ। ओच्‍छे ङाइ एदा दोःसी खउ भिसी आपाङ्तेधोना एनीगदे थेरीन चिउ। तिग्‍दा भिसम हेरोदसे लैनु कोलादा साइबारी म्‍हाइबा मुला” भिसी भिजी। \v 14 जमाकुनु म्‍हुनङनोन रेःसी थेसे लैनु कोलादेन थेला आमादा भोर्सी मिश्र य्‍हुल्‍सारी निजी। \v 15 ओच्‍छे हेरोद आसितेधोना थेनीगदे थेरीन चिजी। चुह्रङ् लसी परमप्रभुसे अगमवक्ताग्‍याम “ङाइ ङाला झादा मिश्र य्‍हुल्‍साग्‍याम ङ्‌योइबा मुला” भिसी सुङ्बा बचन पूरा तबारी हिन्‍ना।\x * \xo 2:15 \xt होशे ११:१\x* \s1 हेरोद ग्‍लेसे जजा कोलागदेदा साइपुङ्‌बा \p \v 16 जमाहेन्‍से ह्राङदा ज्‍योतिषीगदेसे झुक्‍याब लजीम भिबा था याङ्सी हेरोद ल्‍हानान बोमो खजी। ओच्‍छे थेसे ज्‍योतिषीगदेग्‍याम था याङ्बा धुइ अन्‍छार बेथलेहेम नाम्‍सादेन क्‍यारक्‍युर मुबा न्‍ही दिङधोनाला जम्‍मान कोलागदेदा साइपुङ्जी। \v 17 जमाहेन्‍से यर्मिया अगमवक्तासे पाङ्बा ताम पूरा तजी, \q1 \v 18 “रामा भिबा ग्‍लारी क्राबा क्रिङ्बा लबा थेःजी, \q1 राहेल ह्राङला कोलागदेला लागिरी क्राबान मुबा। \q1 थेदा जम्‍मासेन सम्‍झब लसैनोन क्राबा आख्‍लानी। \q1 तिग्‍दा भिसम थेला कोलागदे साइसी जिन्‍बा मुबा।”\x * \xo 2:18 \xt यर्मि ३१:१५\x* \s1 योसेफदेन मरियम मिश्र य्‍हुल्‍साग्‍याम दोःबा \p \v 19 ओच्‍छे हेरोद सिमाहेन्‍से, मिश्र य्‍हुल्‍सारी परमप्रभुला दूत गिक म्‍हाङरी योसेफ मुबा ग्‍लारी खजी, ओच्‍छे थेदा स्‍वर्गदूतसे, \v 20 “योसेफ, ए रेःसी लैनु कोलादेन थेला आमादा इस्राएल य्‍हुल्‍सारी भोर्सी निउ। तिग्‍दा भिसम लैनु कोलादा साइबारी म्‍हाइबा म्‍हिगदे जम्‍मान सिसी जिन्‍बा मुला” भिसी भिजी। \p \v 21 जमाहेन्‍से थे रेःसी लैनु कोलादेन थेला आमादा इस्राएल य्‍हुल्‍सारी भोर्सी निजी। \v 22-23 तर यहूदियारी हेरोदला झा अर्खिलाउस ग्‍ले दोबा मुला भिबा थेःसी थेनीगदे थेरी निबारी लोङ्जी। थेतबासेलमा दोःसी परमेश्‍वरसे थेदा म्‍हाङरी पाङ्बा अन्‍छार गालील अञ्‍चलला नासरत भिबा नाम्‍सारी निसी चिजी। चुह्रङ् लसी “थेदा नासरी भिला” भिसी अगमवक्तागदेग्‍याम पाङ्बा ताम पूरा तजी।\x * \xo 2:22-23 \xt लूका २:३९; यूह १:४५\x* \c 3 \s1 बप्‍तिस्‍मा पिन्‍बा यूहन्‍नासे थेःना लबा परमेश्‍वरला य्‍हुल्‍साला समाचार \r मर्कूस १:१-८; लूका ३:१-१८; यूहन्‍ना १:१९-२८ \p \v 1 ल्‍हानान दिङ लिच्‍छा बप्‍तिस्‍मा पिन्‍बा यूहन्‍ना यहूदिया अञ्‍चलला तोङतोङबा ग्‍लारी खसी चुह्रङ् भिसी पाङ्‌बारी छ्‌याइजी, \v 2 “ह्राङ ह्राङला पाप ख्‍लासी परमेश्‍वरपट्टि दोःगो, तिग्‍दा भिसम स्‍वर्गला य्‍हुल्‍सा खसी जिन्‍बा मुला।”\x * \xo 3:2 \xt मत्ती ४:१७; मर्कू १:१५\x* \v 3 यशैया अगमवक्तासे चुनोन यूहन्‍नाला बारेरी चुह्रङ् भिसी पाङ्बा मुला, \q1 “तोङतोङबा ग्‍लारीक्‍यार परमप्रभुला ग्‍याम तयार लउ, \q1 ओच्‍छे ‘परमप्रभु भ्रबाला लागिरी थेला ग्‍याम सोजो स्‍होउ,’ \q1 भिसी म्‍हि गिक क्रिङ्बा मुला।”\x * \xo 3:3 \xt यशै ४०:३\x* \p \v 4 यूहन्‍नासे ऊँटला क्राला क्‍वान क्‍वान्‍मुबा, ओच्‍छे ढिला पेटी खीमुबा। थेसे तिरीदेन ह्रि सिङसोरला खुदु चमुबा।\x * \xo 3:4 \xt २ राजा १:८\x* \v 5 यरूशलेम शहरदेन यहूदिया अञ्‍चल ओच्‍छे यर्दन स्‍योङला क्‍यारक्‍युरला जम्‍मान ग्‍लाला म्‍हिगदे थे मुबा ग्‍लारी खजी। \v 6 ओच्‍छे ह्राङ ह्राङला पाप ख्‍लासी थेग्‍याम यर्दन स्‍योङरी बप्‍तिस्‍मा किन्‍जी। \p \v 7 तर फरिसीगदेदेन सदुकीगदे न्‍हङला ल्‍हानान म्‍हिगदे बप्‍तिस्‍मा किन्‍बारी खबान लबा म्राङ्सी थेसे थेनीगदेदा “पुख्रीला कोलागदे, एनीगदेदा परमेश्‍वरला बोमोग्‍याम स्‍योरम्‍याङ्ला भिसी खाल्‍से भिजी?\x * \xo 3:7 \xt मत्ती १२:३४; २३:३३\x* \v 8 थेतबासेलमा ह्राङ ह्राङला पाप ख्‍लासी परमेश्‍वरपट्टि दोःबा अन्‍छारला गे लउ। \v 9 एनीगदेसे ङाला ताम ङ्‌यान्‍गो, एनीगदेसे ‘ङनी अब्राहामला सन्‍तान हिन्‍ना’ भिदेमा परमेश्‍वरला सजायग्‍याम स्‍योरम्‍याङ्ला भिसी थाम्‍हन्‍गो। तिग्‍दा भिसम परमेश्‍वरसे अब्राहामला लागिरी चु युङबागदेग्‍यामसेनोन कोलागदे स्‍होबारी खम्‍ला।\x * \xo 3:9 \xt यूह ८:३३\x* \v 10 च्‍यागो, दोङ थाबारी तरी थीसी जिन्‍बा मुला। थेतबासेलमा ज्‍यबा रो आरोबा जम्‍मान दोङ टाहेन्‍सेन थासी मेरी भ्‍याङ्‍ला।\x * \xo 3:10 \xt मत्ती ७:१९\x* \p \v 11 “ङाइ चा एनीगदेसे ह्राङ ह्राङला पाप ख्‍लासी परमेश्‍वरपट्टि दोःजी भिसी क्‍युइसे बप्‍तिस्‍मा पिन्‍ना। तर ङा भन्‍दा लिच्‍छा फेप्‍खबासे एनीगदेदा परमेश्‍वरला आत्‍मादेन मेसे बप्‍तिस्‍मा पिन्‍ना। थे ङा भन्‍दा शक्तिशाली मुला। ओच्‍छे ङा थेला लखम पुइबाधोनाला सुत्तै आरे। \v 12 ग्‍वा य्‍हाप्‍बा नाख्‍ले थेलान छ्‌यारी मुला, दाहेन्‍से ग्‍वा ज्‍यना लसी य्‍हाप्‍सी ग्‍वा जति भकारीरी थान्‍ना ओच्‍छे पोलोवा जति खाइमै आसिबा मेरी ख्राङ्ला।” \s1 येशूसे बप्‍तिस्‍मा किन्‍बा \r मर्कूस १:९-११; लूका ३:२१-२२ \p \v 13 जमाहेन्‍से येशूएनोन यूहन्‍ना ग्‍याम बप्‍तिस्‍मा किन्‍बारी गालील अञ्‍चलग्‍याम यर्दन स्‍योङरी फेप्‍खजी। \v 14 तर यूहन्‍नासे थेदा “ङाइ चा ह्राङग्‍याम बप्‍तिस्‍मा किन्‍तोःबा मुला, तिग्‍दा ह्राङ चा ङा मुबा ग्‍लारी फेप्‍खबा?” भिसी रोकब लबारी म्‍हाइजी। \p \v 15 तर येशूसे थेदा “दान्‍देदा चुह्रङ्‌नोन तगै। तिग्‍दा भिसम परमेश्‍वरसे म्‍हन्‍बा ताम पूरा लबारी य्‍हाङसे चुह्रङ्‌नोन लतोःला” भिसी सुङ्जी। जमाहेन्‍से यूहन्‍नासे येशूदा बप्‍तिस्‍मा पिन्‍जी। \v 16 ओच्‍छे येशूसे बप्‍तिस्‍मा किन्‍सी क्‍युइग्‍याम पाखारी थोन्‍मैछ्‌याम थेसे स्‍वर्ग ठोङ्सी परमेश्‍वरला आत्‍मा ढुकुर ह्रङ् लसी फाप्‍सी ह्राङथोरी फेप्‍खबान लबा म्राङ्जी। \v 17 जमाहेन्‍से स्‍वर्गग्‍याम “चु ङाइ सेमहेन्‍सेन माया लबा ङाला झा हिन्‍ना, चुदा म्राङ्सी ङा ल्‍हानान ताङ्‍बा मुला” भिबा काइ खजी।\x * \xo 3:17 \xt भजन २:७; यशै ४२:१; मत्ती १२:१८; १७:५\x* \c 4 \s1 येशूदा फसब लबारी म्‍हाइबा \r मर्कूस १:१२-१३; लूका ४:१-१३ \p \v 1 जमाहेन्‍से परमेश्‍वरला आत्‍मासे शैतानग्‍याम सेम च्‍याबारी येशूदा तोङतोङबा ग्‍लारी भोर्जी।\x * \xo 4:1 \xt हिब्रू २:१८; ४:१५\x* \v 2 थेरी बोगल न्‍ही धिनधोना येशूसे धिन म्‍हुननोन तिगै आसोल्‍नी। थेतबासेलमा थेदा ल्‍हानान फोख्रेन्‍जी। \v 3 जमाहेन्‍से शैतान येशू मुबा ग्‍लारी खसी “ह्राङ परमेश्‍वरला झा हिन्‍सम चु युङबागदेदा गेङ दोगो भिसी सुङ्‍गो” भिसी भिजी। \p \v 4 तर येशूसे “गेङसे जे म्‍हि आसो, तर परमेश्‍वरला सुङग्‍याम थोन्‍बा जम्‍मान बचनसे सोबारी खम्‍ला भिसी परमेश्‍वरला बचनरी भ्रिबा मुला” भिसी सुङ्जी।\x * \xo 4:4 \xt व्‍यव ८:३\x* \p \v 5 जमाहेन्‍से शैतानसे येशूदा परमेश्‍वरला शहर यरूशलेमरी भोर्सी परमेश्‍वरला मन्‍दिरला थोबोरी राप्‍पुङ्जी। \v 6 ओच्‍छे थेसे येशूदा “ह्राङ परमेश्‍वरला झा हिन्‍सम चुग्‍याम मार छ्‌योङ्‍गो। तिग्‍दा भिसम बचनरी चुह्रङ् भिसी भ्रिबा मुला, \q1 ‘परमेश्‍वरसे ह्राङदा चुङ्बाला लागिरी ह्राङला स्‍वर्गदूतगदेदा कुल्‍ला। \q1 ओच्‍छे एला काङ युङबारी थाठोक्‍गै भिसी एदा \q1 थेनीगदेसे या यारीन ताला’ भिसी भिजी।”\x * \xo 4:6 \xt भजन ९१:११-१२\x* \p \v 7 येशूसे थेदा “बचनरी चुह्रङ् लसी भ्रिबा मुला, ‘एसे ह्राङला परमप्रभु परमेश्‍वरला सेम च्‍याबा गे तिगै थालउ’” भिसी सुङ्जी।\x * \xo 4:7 \xt व्‍यव ६:१६\x* \p \v 8 दोःसी शैतानसे येशूदा नोबा गङ गिकरी भोर्सी जम्‍बुलिङला जम्‍मान य्‍हुल्‍सागदेदेन जम्‍मान ज्‍यबा स्‍हेगदे उन्‍जी। \v 9 ओच्‍छे “ह्राङसे ङादा फ्‍या लसी तेन्‍जी भिसम चु जम्‍मान य्‍हुल्‍सा ङाइ ह्राङदा पिन्‍ना” भिसी भिजी। \p \v 10 जमाहेन्‍से येशूसे थेदा “शैतान, ए चुग्‍याम तुरुन्‍तन निउ! तिग्‍दा भिसम बचनरी ‘एसे ह्राङला परमप्रभु परमेश्‍वरदा फ्‍या लउ, ओच्‍छे थेदा जे तेन्‍गो’ भिसी भ्रिबा मुला” भिसी सुङ्जी।\x * \xo 4:10 \xt व्‍यव ६:१३\x* \p \v 11 जमाहेन्‍से शैतानसे येशूदा ख्‍लासी निजी ओच्‍छे स्‍वर्गदूतगदे खसी येशूदा क्‍योङ्‌जी। \s1 येशूसे परमेश्‍वरला य्‍हुल्‍साला समाचार थेःना लबा \r मर्कूस १:१४-१५; लूका ४:१४-१५ \p \v 12 यूहन्‍ना झ्‍याल्‍खानरी परब तजी भिबा थेःसी येशू दोःसी गालील अञ्‍चलरी फेप्‍जी।\x * \xo 4:12 \xt मत्ती १४:३; मर्कू ६:१७; लूका ३:१९-२०\x* \v 13 ओच्‍छे नासरत भिबा ग्‍लारी आफेप्‍ना कफर्नहुम शहररी धन्‍छ्‌याबारी फेप्‍जी। चु शहर गालील समुन्‍द्रला कुनीरी मुबा, चु शहर चा जबूलूनदेन नप्‍ताली भिबा य्‍हुलला म्‍हिगदे चिबा जिल्‍लारी परब तमुबा।\x * \xo 4:13 \xt यूह २:१२\x* \v 14 चुह्रङ् लसी यशैया अगमवक्तासे पाङ्बा ताम पूरा तजी, \q1 \v 15 “जबूलूनदेन नप्‍तालीला जिल्‍लारी यर्दन क्‍याम्‍सङ, \q1 समुन्‍द्रला कुनीरी, यर्दन क्‍याम्‍सङ, गालीलरी चिबा अर्गु य्‍हुलला म्‍हिगदे \q1 \v 16 ओच्‍छे धोपधोपरी चिबा म्‍हिगदेसे घ्रेन य्‍हालदा म्राङ्बा मुला।\x * \xo 4:16 \xt यशै ९:१-२\x* \q1 थेह्रङ् लसीन कालला धोपधोपरी मुबा म्‍हिगदेला गुङरी थे य्‍हाल फेःबा मुला।” \p \v 17 थे धुइहेन्‍से येशूसे “एनीगदेसे ह्राङ ह्राङला पाप ख्‍लासी परमेश्‍वरपट्टि दोःगो, तिग्‍दा भिसम स्‍वर्गला य्‍हुल्‍सा खसी जिन्‍बा मुला” भिसी म्‍हिगदेदा सुङ्बारी छ्‌याइजी। \s1 येशूसे ङाच्‍छा स्‍होबा चेलागदे \r मर्कूस १:१६-२०; लूका ५:१-११ \p \v 18 येशू गालील समुन्‍द्रला कुनीन कुनी फेप्‍बान लमा पत्रुस भिबा सिमोनदेन थेला आले अन्‍द्रियासदा तार्ङा साइबारी समुन्‍द्ररी घ्‍याङ क्‍लाङ्बान लबा म्राङ्जी। तिग्‍दा भिसम थेनीगदे तार्ङा साइबा म्‍हिगदे मुबा। \v 19 येशूसे थेनीगदेदा “ङादेन छ्‌याम भ्रउ, दाहेन्‍से ङाइ एनीगदेदा तार्ङा चुङ्बा म्‍हि आहिन, तर म्‍हिगदेदा परमेश्‍वर मुबा ग्‍लारी भबा म्‍हि स्‍होला” भिसी सुङ्जी। \v 20 येशूसे थेह्रङ् सुङ्मैछ्‌याम, ह्राङला घ्‍याङ ख्‍लासी थेनीगदे येशूदेन छ्‌याम भ्रजी। \p \v 21 थेग्‍याम फेप्‍बान लमा येशूसे जब्‍दियाला झागदे याकूबदेन थेला आले यूहन्‍नादा म्राङ्जी। थेनीगदे ह्राङला आबादेन छ्‌याम दोँगारी घ्‍याङ राबान मुबा। येशूसे थेनीगदेदाएनोन ङ्‌योइजी। \v 22 येशूसे चुह्रङ् सुङ्मैछ्‌याम थेनीगदे दोँगादेन आबादा ख्‍लासी येशूदेन छ्‌याम भ्रजी। \s1 येशूसे आखम्‍बा म्‍हिगदेदा खम्‍ना लबा \r लूका ६:१७-१९ \p \v 23 येशू गालील अञ्‍चलला जम्‍मान ग्‍लारी फेप्‍सी यहूदीगदे ह्रुप तबा दिमरी म्‍हिगदेदा लोप्‍बान परमेश्‍वरला य्‍हुल्‍साला समाचार थेःना लजी। ओच्‍छे ल्‍हानान थरीला रोगसे स्‍याप्‍बादेन आखम्‍बा म्‍हिगदेदा खम्‍ना लजी।\x * \xo 4:23 \xt मत्ती ९:३५; मर्कू १:३९\x* \v 24 जमाहेन्‍से सिरिया य्‍हुल्‍सा नाङनोन येशूला बारेरी थेःजी। ओच्‍छे म्‍हिगदेसे ल्‍हानान थरीला रोगसे स्‍याप्‍सी दुख याङ्बागदे, म्‍हङसे स्‍याप्‍बागदे, स्‍ह म्‍हङसे स्‍याप्‍बागदेदेन काङ या चलब आतबा कुज्‍या म्‍हिगदेदा येशू मुबा ग्‍लारी भजी। जमाहेन्‍से येशूसे थेनीगदेदा खम्‍ना लजी। \v 25 ओच्‍छे गालील, डेकापोलिस, यरूशलेम, यहूदियादेन यर्दन क्‍याम्‍सङहेन्‍सेला ल्‍हानान म्‍हिगदे येशूदेन छ्‌याम भ्रजी। \c 5 \s1 येशूसे म्‍हिगदेदा लोप्‍बा \r लूका ६:२०-२३ \p \v 1 ल्‍हानान म्‍हिगदे खबा म्राङ्सी येशू गङरी फेप्‍सी धन्‍छ्‌याजी। जमाहेन्‍से चेलागदेएनोन येशूला क्‍युर्सीन चिजी। \v 2 ओच्‍छे येशूसे थेनीगदेदा चुह्रङ् भिसी लोप्‍बारी छ्‌याइजी, \q1 \v 3 “परमेश्‍वरथोरी जे आश लबागदेसे\f † \fr 5:3 \ft “परमेश्‍वरथोरी जे आश लबागदेसे” भिबा तामदा ग्रीक बाइबलरी आत्‍मारी प्राङबो भिसी भ्रिबा मुला।\f* परमेश्‍वरग्‍याम मोलम याङ्ला, \q1 तिग्‍दा भिसम स्‍वर्गला य्‍हुल्‍सा थेनीगदेलान हिन्‍ना। \q1 \v 4 सेम क्राबागदेसे परमेश्‍वरग्‍याम मोलम याङ्ला \q1 तिग्‍दा भिसम थेनीगदेदा परमेश्‍वरसे ताङ्ना लला।\x * \xo 5:4 \xt यशै ६१:२-३\x* \q1 \v 5 सोजो म्‍हिगदेसे परमेश्‍वरग्‍याम मोलम याङ्ला, \q1 तिग्‍दा भिसम थेनीगदेसे जम्‍बुलिङला अधिकार याङ्ला।\x * \xo 5:5 \xt भजन ३७:११\x* \q1 \v 6 परमेश्‍वरसे म्‍हन्‍बा अन्‍छार भ्रबारी म्‍हाइबागदेसे परमेश्‍वरग्‍याम मोलम याङ्ला, \q1 तिग्‍दा भिसम परमेश्‍वरसे थेनीगदेदा भङ पिन्‍ना।\x * \xo 5:6 \xt यशै ५५:१-२\x* \q1 \v 7 स्‍य्‍हान्‍दोदा दया लबागदेसे परमेश्‍वरग्‍याम मोलम याङ्ला, \q1 तिग्‍दा भिसम थेनीगदेसे दया याङ्ला। \q1 \v 8 ज्‍यबा सेम थोबागदेसे परमेश्‍वरग्‍याम मोलम याङ्ला, \q1 तिग्‍दा भिसम थेनीगदेसे परमेश्‍वरदा म्राङ्ला।\x * \xo 5:8 \xt भजन २४:३-४\x* \q1 \v 9 स्‍य्‍हान्‍दोदा ढिक्‍ना लबागदेसे परमेश्‍वरग्‍याम मोलम याङ्ला, \q1 तिग्‍दा भिसम थेनीगदे परमेश्‍वरला झा दोला। \q1 \v 10 म्‍हिगदेसे दुख पिन्‍सैनोन परमेश्‍वरसे म्‍हन्‍बा अन्‍छार भ्रबागदेसे परमेश्‍वरग्‍याम मोलम याङ्ला, \q1 तिग्‍दा भिसम स्‍वर्गला य्‍हुल्‍सा थेनीगदेलान हिन्‍ना।\x * \xo 5:10 \xt १ पत्रु ३:१४\x* \p \v 11 “ङादा विश्‍वास लबासे लमा म्‍हिगदेसे एनीगदेदा खिसी लला, दुख पिन्‍ना, ओच्‍छे लुसीला ताम पाङ्सी एनीगदेला बिरोधरी जम्‍मान नइबा ताम लमैनोन एनीगदेसे परमेश्‍वरग्‍याम मोलम याङ्ला।\x * \xo 5:11 \xt १ पत्रु ४:१४\x* \v 12 तसैनोन एनीगदे ल्‍हानान ताङ्‍गो, तिग्‍दा भिसम स्‍वर्गरी एनीगदेसे घ्रेन इनाम याङ्ला। एनीगदे भन्‍दा ङाच्‍छाला अगमवक्तागदेदाएनोन थेनीगदेसे चुह्रङ् लसीन दुख पिन्‍मुबा।\x * \xo 5:12 \xt २ इति ३६:१६; मुल ७:५२\x* \s1 चजा ह्रङ् तबा \r मर्कूस ९:५०; लूका १४:३४-३५ \p \v 13 “एनीगदे जम्‍बुलिङला चजा ह्रङ्‌बान हिन्‍ना, तर चजाला ङम्‍बा स्‍हे म्‍हाजी भिसम दोःसी तिग्‍से ङम्‍ना लबा? गे आखेल्‍बासे लमा म्‍हिसे थेदा भ्‍याङ्‍ला, जमाहेन्‍से म्‍हिसे नाङ्सी भ्रला।\x * \xo 5:13 \xt मर्कू ९:५०\x* \p \v 14 “गङरी मुबा शहरदा जम्‍मासेन म्राङ्बा ह्रङ् लसी एनीगदेएनोन जम्‍बुलिङला नाङसल तबासे लमा जम्‍मासेन म्राङ्ला।\x * \xo 5:14 \xt यूह ८:१२; ९:५\x* \v 15 म्‍हिगदेसे नाङसल म्रासी फामसे घप्‍सी आथान, तर दिमरी मुबा जम्‍मान म्‍हिगदेसे म्राङ्‍गै भिसी नोबा ग्‍लारी थान्‍ना।\x * \xo 5:15 \xt मर्कू ४:२१; लूका ८:१६; ११:३३\x* \v 16 चुह्रङ् लसी नाङसलसे य्‍हाल तना लबा ह्रङ् लसी एनीगदेसे ज्‍यबा गे लसी उन्‍गो। एनीगदेला गे म्राङ्सी थेनीगदेसे स्‍वर्गरी धन्‍छ्‌याबा एनीगदेला परमेश्‍वर आबाला जयजयकार लगै।\x * \xo 5:16 \xt १ पत्रु २:१२\x* \s1 परमेश्‍वरसे मोशादा पिन्‍बा ठिम अन्‍छार भ्रबा \p \v 17 “ङा परमेश्‍वरसे मोशादा पिन्‍बा ठिमदेन अगमवक्तागदेसे पाङ्बा ताम भ्‍याङ्बारी आहिन, तर थे पूरा लबारी खबा हिन्‍ना। \v 18 एनीगदेसे ङाला ताम ङ्‌यान्‍गो, तिग्‍दा भिसम मुदेन जम्‍बुलिङ नाश आततेधोना परमेश्‍वरसे मोशादा पिन्‍बा ठिमरी मुबा हिगी गिकनोन आम्‍हा।\x * \xo 5:18 \xt लूका १६:१७\x* \v 19 थेतबासेलमा जुन म्‍हिसे ठिमरी मुबा तामगदे न्‍हङला जम्‍मान भन्‍दा जजा तामदा आङ्‌यान्‍ना म्‍हिगदेदाएनोन थेह्रङ्नोन लपुङ्जी भिसम थे म्‍हि स्‍वर्गला य्‍हुल्‍सारी जम्‍मान भन्‍दा जजा तला। तर जुन म्‍हिसे ठिमरी मुबा तामगदे ङ्‌यान्‍सी म्‍हिगदेदा थेह्रङ्नोन लपुङ्ला थे म्‍हि स्‍वर्गला य्‍हुल्‍सारी जम्‍मान भन्‍दा घ्रेन म्‍हि तला। \v 20 एनीगदेसे ङाला ताम ङ्‌यान्‍गो, तिग्‍दा भिसम एनीगदेसे यहूदी धर्मगुरुगदेदेन फरिसीगदेसे भन्‍दा ज्‍यना लसी परमेश्‍वरसे म्‍हन्‍बा अन्‍छार आलनी भिसम तिगै लसीन एनीगदे स्‍वर्गला य्‍हुल्‍सारी वाङ्‌आम्‍याङ्। \s1 बोमो लबारी आत भिसी लोप्‍बा \p \v 21 “‘एसे म्‍हि थासाइगो, जुन म्‍हिसे म्‍हि साइला थेसे सजाय याङ्ला’ भिसी परमेश्‍वरसे मोशादा पिन्‍बा ठिमरी भ्रिबा ताम एनीगदेसे थेःबा मुला।\x * \xo 5:21 \xt प्रस्‍था २०:१३; व्‍यव ५:१७\x* \v 22 तर एनीगदेसे ङाला ताम ङ्‌यान्‍गो, जुन म्‍हिसे खालैदा बोमो लला, थे म्‍हिसे सजाय याङ्ला, ओच्‍छे खालैसे स्‍य्‍हान्‍दोदा हेला लजी भिसम थेदा अदालतरी भोर्ला। तर जुन म्‍हिसे स्‍य्‍हान्‍दोदा ‘ए गे आखेल्‍बा मूर्ख’ भिसी भिला थेदा नर्गला लोङ्‌बा खबा मेरी युला। \p \v 23 “थेतबासेलमा परमेश्‍वरदा भेटी फुल्‍बा धुइरी एदेन छ्‌याम खालै म्‍हि बोमो खबा मुला भिबा ताम एसे ढन्‍जी भिसम, \v 24 एला भेटी परमेश्‍वरला मन्‍दिररी भेटी फुल्‍बा ग्‍लाला ङाच्‍छापट्टि ख्‍लासी ङाच्‍छा थे म्‍हिदेन छ्‌याम ढिक्‍गो, ओच्‍छे एसे ह्राङला भेटी फुल्‍गो। \p \v 25 “एदा मुद्दा युबा म्‍हिदेन छ्‌याम अदालतरी निबान लबा धुइरी ग्‍यामरीन ढिक्‍गो। आहिन्‍सम थेसे एदा न्‍यायाधीशला यारी जिम्‍मा पिन्‍ना, ओच्‍छे न्‍यायाधीशसे सिपाहीगदेला यारी जिम्‍मा पिन्‍ना। जमाहेन्‍से ए झ्‍याल्‍खानरी परब तला। \v 26 एसे ङाला सत्‍य ताम ङ्‌यान्‍गो, एसे जम्‍मान टाङगा आफातेधोना थेग्‍याम थोन्‍बारी आम्‍याङ्। \s1 सेमरी म्‍हन्‍बा नइबा ताम \p \v 27 “परमेश्‍वरसे मोशादा पिन्‍बा ठिमरी चुह्रङ् भिसी भ्रिबा तामएनोन एनीगदेसे थेःबा मुला, ‘ए स्‍य्‍हान्‍दोला म्रिङदेन छ्‌याम ब्रेल्‍सी थाभ्रउ।’\x * \xo 5:27 \xt प्रस्‍था २०:१४; व्‍यव ५:१८\x* \v 28 तर एनीगदेसे ङाला ताम ङ्‌यान्‍गो, जुन म्‍हिसे खालै म्रिङम्‍हेमेदा नइबा सेमसे च्‍याला थेसे सेमरी थे म्रिङम्‍हेमेदेन छ्‌याम ब्रेल्‍सी जिन्‍बा तला। \v 29 चुदे एला दाहिने मीसे पाप लपुङ्जी भिसम थे मी तेःसी भ्‍याङ्‍गो। तिग्‍दा भिसम एला पूरान ल्‍हुइ नर्गरी निबा भन्‍दा मी गिक तेःसी भ्‍याङ्‍बान एला लागिरी ज्‍यबा तला।\x * \xo 5:29 \xt मत्ती १८:९; मर्कू ९:४७\x* \v 30 थेह्रङ् लसीन एदा दाहिने यासे पाप लपुङ्जी भिसम थे या थासी भ्‍याङ्‍गो। तिग्‍दा भिसम एला पूरान ल्‍हुइ नर्गरी निबा भन्‍दा एला या गिक थासी भ्‍याङ्‍बान एला लागिरी ज्‍यबा तला।\x * \xo 5:30 \xt मत्ती १८:८; मर्कू ९:४३\x* \s1 छोडपत्र \r मर्कूस १०:११-१२; लूका १६:१८ \p \v 31 “परमेश्‍वरसे मोशादा पिन्‍बा ठिमरी चुह्रङ् भिसी भ्रिबा तामएनोन एनीगदेसे थेःबा मुला, ‘जुन म्‍हिसे म्रिङ ख्‍लाला थे म्‍हिसे छोडपत्रला कागज भ्रिसी पिन्‍गै।’\x * \xo 5:31 \xt व्‍यव २४:१-४; मत्ती १९:७; मर्कू १०:४\x* \v 32 तर एनीगदेसे ङाला ताम ङ्‌यान्‍गो, जुन म्‍हिसे ह्राङला म्रिङदा स्‍य्‍हान्‍दोदेन छ्‌याम ब्रेल्‍सी आभ्रसैनोन ख्‍लाला, थेसे ह्राङला म्रिङदा स्‍य्‍हान्‍दोदेन छ्‌याम ब्रेल्‍सी भ्रबा म्रिङम्‍हेमे स्‍होला। ओच्‍छे थे म्रिङम्‍हेमेदेन छ्‌याम जुन म्‍हिसे ब्‍याह लला थेएनोन ब्रेल्‍सी भ्रबा तला।\x * \xo 5:32 \xt मत्ती १९:९; १ कोर ७:१०-११\x* \s1 घ्रान थाफागो \p \v 33 “परमेश्‍वरसे मोशादा पिन्‍बा ठिमरी चुह्रङ् भिसी भ्रिबा तामएनोन एनीगदेसे थेःबा मुला, ‘एसे लुसीला ताम लसी घ्रान थाफागो, ओच्‍छे परमेश्‍वरदेन छ्‌याम लबा कबुल पूरा लउ।’\x * \xo 5:33 \xt लेवी १९:१२; गन्‍ती ३०:२; व्‍यव २३:२१\x* \v 34-35 तर एनीगदेसे ङाला ताम ङ्‌यान्‍गो, एनीगदेसे घ्रान भिबा फानोन थाफागो, स्‍वर्गला मिनरी तसै, जम्‍बुलिङला मिनरी तसै एनीगदेसे घ्रान थाफागो। तिग्‍दा भिसम स्‍वर्ग परमेश्‍वर धन्‍छ्‌याबा ग्‍ला हिन्‍ना ओच्‍छे जम्‍बुलिङ परमेश्‍वरला स्‍य्‍हाप न्‍हेःबा ग्‍ला हिन्‍ना, ओच्‍छे यरूशलेम शहर चा जम्‍मालान ग्‍ले परमेश्‍वरला शहर हिन्‍ना।\x * \xo 5:34-35 \xt याकू ५:१२; यशै ६६:१; मत्ती २३:२२; भजन ४८:२\x* \v 36 ओच्‍छे ह्राङला थोबोरी या थान्‍सी घ्रान थाफागो। तिग्‍दा भिसम एसे क्रा गिकदाएनोन म्‍लाङ अथवा तार तना लबारी आखम। \v 37 थेतबासेलमा एनीगदेसे पाङ्बा ताम चा ‘हिन्‍ना’ भिसम ‘हिन्‍ना,’ ‘आहिन’ भिसम ‘आहिन’ जे तगै। थे भन्‍दा ल्‍हाना ताम चा शैतानग्‍याम खबा हिन्‍ना। \s1 बदला थाकिन्‍गो \r लूका ६:२७-३६ \p \v 38 “परमेश्‍वरसे मोशादा पिन्‍बा ठिमरी चुह्रङ् भिसी भ्रिबा तामएनोन एनीगदेसे थेःबा मुला, ‘मीला बदला मी, ओच्‍छे स्‍वाला बदला स्‍वा किन्‍गो।’\x * \xo 5:38 \xt प्रस्‍था २१:२४; लेवी २४:२०; व्‍यव १९:२१\x* \v 39 तर एनीगदेसे ङाला ताम ङ्‌यान्‍गो, एनीगदेदा बिरोध लबागदेदा एनीगदेसे बदला थाकिन्‍गो। बरु खालैसे एला दाहिने ग्रम्‍बारी तोजी भिसम अर्गुपट्टिला ग्रम्‍बाएनोन तासी पिन्‍गो। \v 40 खालै म्‍हिसे एदा बिरोध लसी मुद्दा लमा अदालतसे थेदा एला स्‍हुर्दम पिन्‍गो भिजी भिसम थेदा एसे घएनोन पिन्‍गो। \v 41 चुदे खालै म्‍हिसे एदा कोस गिकधोना भ्रउ भिसी कर लजी भिसम थेदेन छ्‌याम कोस न्‍हीधोना निउ। \v 42 खालैसे एदा ह्रीजी भिसम पिन्‍गो ओच्‍छे एदा छे ह्रीबा म्‍हिदाएनोन छे पिन्‍गो। \s1 शत्रुदाएनोन माया लतोःबा \r लूका ६:२७-२८, ३२-३६ \p \v 43 “परमेश्‍वरसे मोशादा पिन्‍बा ठिमरी चुह्रङ् भिसी भ्रिबा तामएनोन एनीगदेसे थेःबा मुला, ‘एसे ह्राङला खिम्‍जेमदा माया लउ, ओच्‍छे शत्रुदा हेला लउ।’\x * \xo 5:43 \xt लेवी १९:१८\x* \v 44 तर एनीगदेसे ङाला ताम ङ्‌यान्‍गो, एनीगदेसे ह्राङला शत्रुगदेदा माया लउ, ओच्‍छे एनीगदेदा दुख पिन्‍बागदेला लागिरी प्रार्थना लउ। \v 45 चुह्रङ् लजी भिसम एनीगदे स्‍वर्गरी धन्‍छ्‌याबा परमेश्‍वर आबाला कोलागदे दोला। परमेश्‍वरसे ज्‍यबा सेम थोबादेन नइबा सेम थोबा न्‍हीलान लागिरी धिनी फेना लबा मुला। ओच्‍छे परमेश्‍वरला ङाच्‍छापट्टि ज्‍यबा गे लबा म्‍हिदेन आज्‍यबा गे लबा म्‍हि न्‍हीलान लागिरी नाम ताइना लबा मुला। \v 46 चुदे एनीगदेदा माया लबादा जे एनीगदेसे माया लजी भिसम एनीगदेसे खाह्रङ् लसी इनाम याङ्ला? थेह्रङ् मी तिरो दुइबा म्‍हिगदेसेनोन आल? लमुला। \v 47 एनीगदेसे ह्राङला ज्‍योज्‍यो आलेगदेदा जे मान लजी भिसम स्‍य्‍हान्‍दोगदेसे भन्‍दा ज्‍यबा तिग लजी? थेह्रङ् मी अर्गु य्‍हुलला म्‍हिगदेसेनोन आल? लमुला। \v 48 थेतबासेलमा एनीगदेला स्‍वर्गरी धन्‍छ्‌याबा परमेश्‍वर आबा खाह्रङ्बा मुला, एनीगदेएनोन थेह्रङ्बान दोगो।”\x * \xo 5:48 \xt लेवी १९:२; व्‍यव १८:१३\x* \c 6 \s1 एसे सुटुक्‍क पिन्‍गो \p \v 1 “एनीगदेसे लबा ज्‍यबा गेगदे म्‍हिगदेदा उन्‍बाला लागिरी भिसी थालउ। थेह्रङ् लजी भिसम स्‍वर्गरी धन्‍छ्‌याबा एनीगदेला परमेश्‍वर आबासे एनीगदेदा तिगै इनाम आपिन। थेतबासेलमा होशियार तसी चिउ।\x * \xo 6:1 \xt मत्ती २३:५\x* \p \v 2 “एनीगदेसे प्राङबोगदेदा पिन्‍बा धुइरी कप्‍टीगदेसे ह्रङ् लसी म्‍हिगदेदा थेःना लसी थाभ्रउ। तिग्‍दा भिसम थेनीगदे म्‍हिगदेसे मान लगै भिसी यहूदीगदे ह्रुप तबा दिमगदेदेन ग्‍यामरीक्‍यार निसी स्‍य्‍हान्‍दोदा थेःना लसी भ्रमुला। च्‍यागो, एनीगदेसे ङाला ताम ङ्‌यान्‍गो, थेनीगदेसे याङ्तोःबा इनाम याङ्सी जिन्‍बा मुला। \v 3 तर एसे प्राङबोगदेदा पिन्‍बा धुइरी एला दाहिने यासे तिग लबान मुला थे ताम एला देब्रे यासेनोन था थायाङ्‍गै। \v 4 थेतबासेलमा एसे प्राङबोगदेदा पिन्‍बा स्‍हे खालैदा था आतगै। थेह्रङ् लजी भिसम खालैसे था आयाङ्बा तामएनोन था याङ्बा परमेश्‍वर आबासे एदा इनाम पिन्‍ना। \s1 येशूसे प्रार्थनाला बारेरी लोप्‍बा \r लूका ११:२-४ \p \v 5 “थेतबासेलमा एसे प्रार्थना लबा धुइरी कप्‍टीगदेसे ह्रङ् लसी थालउ। तिग्‍दा भिसम थेह्रङ्बा म्‍हिगदेसे म्‍हिगदेदा उन्‍बाला लागिरी यहूदीगदे ह्रुप तबा दिमगदेदेन ग्‍यामला कुनीरीक्‍यार राप्‍सी प्रार्थना लबारी सेम लमुला। च्‍यागो, एनीगदेसे ङाला ताम ङ्‌यान्‍गो, थेह्रङ्बा म्‍हिगदेसे याङ्तोःबा इनाम याङ्सी जिन्‍बा मुला।\x * \xo 6:5 \xt लूका १८:१०-१४\x* \v 6 तर ए प्रार्थना लबा धुइरी कोठा न्‍हङरी वाङ्सी म्राप ढुङ्‍गो, ओच्‍छे खालैसे आम्राङ्बा ग्‍लारी धन्‍छ्‌याबा परमेश्‍वर आबादेन छ्‌याम प्रार्थना लउ। जमाहेन्‍से खालैसे आम्राङ्बा तामएनोन म्राङ्बा परमेश्‍वर आबासे एदा इनाम पिन्‍ना। \v 7 ओच्‍छे प्रार्थना लमा अर्गु य्‍हुलला म्‍हिगदेसे ह्रङ् लसी ओह्रङ्नोन थाक्रिङ्‍गो। तिग्‍दा भिसम ह्रेङ्बा ह्रेङ्बा प्रार्थना लजी भिसम परमेश्‍वरसे थेःमुला भिसी थेनीगदेसे म्‍हन्‍मुला। \v 8 थेतबासेलमा एनीगदे थेनीगदे ह्रङ्‌बा थादोगो। तिग्‍दा भिसम एनीगदेसे ह्रीबा भन्‍दा ङाच्‍छान एनीगदेदा तिग तिग स्‍हे तोःबा मुला, थे एनीगदेला परमेश्‍वर आबादा था मुला। \q1 \v 9 “तर एनीगदेसे चा चुह्रङ् लसी प्रार्थना लउ, \q1 ‘स्‍वर्गरी धन्‍छ्‌याबा ङन्‍ना परमेश्‍वर आबा, \q1 ह्राङदा\f † \fr 6:9 \ft चु पदरी ग्रीक बाइबलरी “ह्राङला छान‍दा मान लगै” भिसी भ्रिबा मुला। तर मुल अर्थ चा परमेश्‍वरदा मान तगै भिबा हिन्‍ना।\f* जम्‍मासेन मान लगै। \q1 \v 10 ओच्‍छे जम्‍मानथोरी ह्राङला शासन खगै, \q1 ओच्‍छे ह्राङसे म्‍हन्‍बा ताम स्‍वर्गरी पूरा तबा \q1 ह्रङ्नोन चु जम्‍बुलिङरीनोन पूरा तगै। \q1 \v 11 ङन्‍से धिन धिननोन चतोःबा स्‍हे ङन्‍दा तिनी पिन्‍गो। \q1 \v 12 ङन्‍से ङन्‍दा बिरोध लसी पाप लबागदेदा \q1 माफ लबा ह्रङ् लसी ह्राङसेनोन \q1 ङन्‍ना पाप माफ लसी पिन्‍गो। \q1 \v 13 ओच्‍छे ङन्‍दा पापरी फसब तबा ग्‍यामरी भ्रआपुङ्‍गो, \q1 तर शैतानग्‍याम फेसी थान्‍गो। \q1 ह्राङला य्‍हुल्‍सादेन शक्ति ओच्‍छे ह्राङला मान \q1 सदनना लागिरी ह्राङलान हिन्‍ना, आमेन।’\f † \fr 6:13 \ft “ह्राङला य्‍हुल्‍सादेन शक्ति ओच्‍छे ह्राङला मान सदनना लागिरी ह्राङलान हिन्‍ना, आमेन।” चु पदला ताम चा ल्‍हानान ह्रङ्‌बा ग्रीक बाइबलरी भ्रिबा आरे।\f* \p \v 14 “एनीगदेदा बिरोध लसी पाप लबागदेदा एनीगदेसे माफ लजी भिसम स्‍वर्गरी धन्‍छ्‌याबा परमेश्‍वर आबासेनोन एनीगदेदा माफ लला।\x * \xo 6:14 \xt मर्कू ११:२५-२६\x* \v 15 तर एनीगदेसे म्‍हिगदेदा माफ आलनी भिसम परमेश्‍वर आबासेनोन एनीगदेदा माफ आल। \s1 फोइथान चिसी प्रार्थना लबा \p \v 16 “एनीगदेसे फोइथान चिसी प्रार्थना लबा धुइरी कप्‍टी म्‍हिगदेसे ह्रङ् लसी ली धोपधोप लसी थाभ्रउ। तिग्‍दा भिसम थेनीगदेसे फोइथान चिसी प्रार्थना लबा म्‍हिगदेसे म्राङ्‍गै भिसी ली धोपधोप लसी भ्रमुला। थेतबासेलमा एनीगदेसे ङाला ताम ङ्‌यान्‍गो, थेनीगदेसे याङ्तोःबा इनाम याङ्सी जिन्‍बा मुला। \v 17 तर एनीगदेसे चा फोइथान चिसी प्रार्थना लबा धुइरी ली ख्रुसी थोबोरी छ्‌युगु फोर्गो। \v 18 ओच्‍छे ए फोइथान चिसी प्रार्थना लबा म्‍हिगदेसे आहिन, तर खालैसे आम्राङ्बा ग्‍लारी धन्‍छ्‌याबा परमेश्‍वर आबासे म्राङ्‍गै। ओच्‍छे खालैसे आम्राङ्बा तामएनोन म्राङ्बा परमेश्‍वर आबासे एदा इनाम पिन्‍ना। \s1 ह्राङला लागिरी स्‍वर्गरी धन सम्‍पत्ति सोसी थान्‍गो \r लूका ११:३४-३६; १२:३३-३४; १६:१३ \p \v 19 “ह्राङला लागिरी जम्‍बुलिङरी धन सम्‍पत्ति सोसी थाथान्‍गो, तिग्‍दा भिसम जम्‍बुलिङला धन सम्‍पत्तिगदे बुलुङदेन खियासे चला, ओच्‍छे दिम फोसी य्‍होगदेसे य्‍हो लसी भोर्ला।\x * \xo 6:19 \xt याकू ५:२-३\x* \v 20 बरु ह्राङला लागिरी स्‍वर्गरी धन सम्‍पत्ति सोसी थान्‍गो। तिग्‍दा भिसम थेरी बुलुङसेएनोन आच खियासेएनोन आच, ओच्‍छे य्‍होसेएनोन वाङ्सी य्‍हो आल। \v 21 तिग्‍दा भिसम जुन ग्‍लारी एनीगदेला धन सम्‍पत्ति मुला, एनीगदेला सेमएनोन थेरीन तला। \p \v 22 “मी ल्‍हुइला लागिरी नाङसल ह्रङ्‌बान हिन्‍ना। थेतबासेलमा एला मी ज्‍यबा मुसम एसे ज्‍यना लसी म्राङ्ला, \v 23 तर एला मी न्‍होङ्जी भिसम एसे तिगै आम्राङ्। थेह्रङ् लसीन एला सेमला नाङसल सिजी भिसम एला लागिरी जम्‍मान धोपधोप तला। \v 24 “खालैसेनोन मालिक न्‍हीला गे लबारी आखम। तिग्‍दा भिसम थेसे गिकदा हेला लला, ओच्‍छे स्‍य्‍हान्‍दोदा माया लला। अथवा थेसे गिकसे भिबा ताम ङ्‌यान्‍ना, ओच्‍छे स्‍य्‍हान्‍दोदा वास्‍तान आल। थेह्रङ् लसीन एनीगदेसेनोन परमेश्‍वरदेन धन सम्‍पत्ति न्‍हीलान गे लबारी आखम। \s1 धन्‍दा सुर्दा थालउ \r लूका १२:२२-३१ \p \v 25 “थेतबासेलमा एनीगदेसे ङाला ताम ङ्‌यान्‍गो, सोबाला लागिरी तिग चसे तिग थुङ्‍से ओच्‍छे तिग क्‍वान्‍से भिसी धन्‍दा सुर्दा थालउ। तिग्‍दा भिसम चबा थुङ्बादेन क्‍वान्‍बा भन्‍दा एनीगदेला प्राणदेन ल्‍हुइ घ्रेन आहिन? \v 26 मुरी चरागदेदा च्‍यागो, थेनीगदेसे न्‍ह ब्‍लु ढ्वला, न्‍ह बाली दुइसी पोप लला, तर स्‍वर्गरी धन्‍छ्‌याबा एनीगदेला परमेश्‍वर आबासेन थेनीगदेदा ख्‍वामुला। चरागदे भन्‍दा मी एनीगदे घ्रेन आहिन? \v 27 एनीगदे न्‍हङला खालैसे धन्‍दा सुर्दा लसी छिन्‍नङला लागिरी आयू काप्‍खम्‍ला? \p \v 28 “तिग्‍दा एनीगदेसे क्‍वान्‍ना लागिरी धन्‍दा सुर्दा लबा? ह्रिरी सार्बा म्‍हेन्‍दोदा च्‍यागो, थेसे गेएनोन आलमुला, क्‍वानएनोन आरामुला। तसैनोन थे खाह्रङ् लसी ल्‍हेमुला! \v 29 एनीगदेसे ङाला ताम ङ्‌यान्‍गो, सोलोमन ग्‍लेदेन ल्‍हानान धन सम्‍पत्ति मुसैनोन थेसे क्‍वान्‍बा क्‍वान थे म्‍हेन्‍दोगदे न्‍हङला गिक तेबै जेबा आरेमुबा।\x * \xo 6:29 \xt १ राजा १०:४-७; २ इति ९:३-६\x* \v 30 तिनी ल्‍हेबान निसी न्‍हङगर खर्माहेन्‍से मेरी फर्बा छेदा मी परमेश्‍वरसे चुह्रङ् लसी जेना लमुला भिसम झन एनीगदेदा परमेश्‍वरसे जेना आल? खाइ एनीगदेला विश्‍वास? \v 31 थेतबासेलमा ‘तिग चसे? तिग थुङ्‍से? ओच्‍छे तिग क्‍वान्‍से?’ भिसी धन्‍दा सुर्दा थालउ। \v 32 तिग्‍दा भिसम परमेश्‍वरदा ङोआसेबा अर्गु य्‍हुलला म्‍हिगदेसे चा चु जम्‍मान स्‍हे म्‍हाइमुला। तर स्‍वर्गरी धन्‍छ्‌याबा परमेश्‍वर आबासे एनीगदेदा चु जम्‍मान स्‍हे तोःला भिसी था मुला। \v 33 थेतबासेलमा ङाच्‍छा एनीगदेसे परमेश्‍वरला य्‍हुल्‍सा म्‍हाइगो ओच्‍छे थेसे म्‍हन्‍बा अन्‍छार गे लउ। जमाहेन्‍से परमेश्‍वरसे एनीगदेदा चु जम्‍मान स्‍हे पिन्‍ना। \v 34 थेतबासेलमा न्‍हङगरला लागिरी धन्‍दा सुर्दा थालउ। तिग्‍दा भिसम न्‍हङगरदा तोःबा स्‍हे न्‍हङगरनोन याङ्ला। तिनीला लागिरी तिनीलान दुख मुला। \c 7 \s1 स्‍य्‍हान्‍दोदा दोष थालउ \r लूका ६:३७-३८, ४१-४२ \p \v 1 “स्‍य्‍हान्‍दोदा दोष लसी थाभ्रउ ओच्‍छे परमेश्‍वरसेनोन एनीगदेदा दोष आल। \v 2 तिग्‍दा भिसम एनीगदेसे खाह्रङ् लसी स्‍य्‍हान्‍दोदा दोष लला, थेह्रङ् लसीन एनीगदेदाएनोन दोष लला। ओच्‍छे एनीगदेसे जुन दप्‍बा स्‍हेसे दप्‍सी पिन्‍ना, परमेश्‍वरसेनोन एनीगदेदा थेनोन दप्‍बा स्‍हेसे दप्‍सी पिन्‍ना।\x * \xo 7:2 \xt मर्कू ४:२४\x* \p \v 3 “स्‍य्‍हान्‍दोला गोरी सेः भ्रबा म्राङ्बा म्‍हिसे ह्राङला गोरी मुइ भ्रबा तिग्‍दा आम्राङ्बा? \v 4 ह्राङला गोरी म्‍हुइ भ्रबा आम्राङ्बासे खाह्रङ् लसी आलेदा ‘खाइ एला गोला सेः तेःसी पिन्‍ना भिसी भिखम्‍ला?’\f † \fr 7:4 \ft “ह्राङला गोरी भ्रबा मुइ भिबादेन आलेला गोरी मुबा सेः” भिबा तामदा ग्रीक बाइबलरी “ह्राङला मीरी मुबा मूढादा वास्‍ता आलना ह्राङला आलेला मीरी मुबा धुलु तेःसी पिन्‍ना भिसी” भ्रिबा मुला।\f* \v 5 कप्‍टी, ङाच्‍छा ह्राङला गोला मुइ तेःगो, ओच्‍छे जे एसे आलेला गोरी भ्रबा सेः तेःबारी खम्‍ला। \p \v 6 “परमेश्‍वरदा फुल्‍तोःबा स्‍हे नगीदा थापिन्‍गो, तिग्‍दा भिसम थेसे एदा ख्राप्‍बारी खला। ओच्‍छे ह्राङला मोती ढ्वला ङाच्‍छापट्टि थाभ्‍याङ्‍‍गो। तिग्‍दा भिसम थेसे मोती नाङ्सी भ्रला। \s1 प्रार्थना लबारी आँट पिन्‍बा \r लूका ११:९-१३ \p \v 7 “एनीगदेसे ह्रीसम पिन्‍ना म्‍हाइसम स्‍याप्‍ला ओच्‍छे म्रापरी ढ्वक ढ्वक लसम एनीगदेला लागिरी म्राप ठोङ्सी पिन्‍ना। \v 8 तिग्‍दा भिसम जुन म्‍हिसे ह्रीला थेदा पिन्‍ना, ओच्‍छे जुन म्‍हिसे म्‍हाइला थेसे स्‍याप्‍ला ओच्‍छे जुन म्‍हिसे म्रापरी ढ्वाक ढ्वाक लला थेदा म्राप ठोङ्सी पिन्‍ना। \p \v 9 “एनीगदे न्‍हङला खालैसे ह्राङला कोलासे गेङ ह्रीमा थेदा युङबा पिन्‍ना? \v 10 खाइमै तार्ङा ह्रीमा थेदा पुख्री पिन्‍ना? \v 11 एनीगदे पापी तसीनोन ह्राङला कोलागदेदा ज्‍यबा स्‍हे पिन्‍बारी सेमुला भिसम स्‍वर्गरी मुबा एनीगदेला परमेश्‍वर आबासे गाते ल्‍हाना ज्‍यबा स्‍हे पिन्‍ना। \v 12 एनीगदेदा स्‍य्‍हान्‍दो म्‍हिगदेसे जस्‍तो व्‍यवहार लगै भिसी म्‍हन्‍बा मुला एनीगदेसेनोन थेनीगदेदा थेह्रङ्बान व्‍यवहार लउ। तिग्‍दा भिसम परमेश्‍वरसे मोशादा पिन्‍बा ठिमरी मुबादेन अगमवक्तासे लोप्‍बा मुल ताम चुनोन हिन्‍ना।\x * \xo 7:12 \xt लूका ६:३१\x* \s1 साङरो म्रापदेन घ्रेन म्राप \r लूका १३:२४ \p \v 13 “एनीगदे साङरो म्रापग्‍याम वाङ्‍गो। तिग्‍दा भिसम घ्रेन म्रापग्‍याम वाङ्बारी सजिलो मी मुला तसैनोन थे म्रापग्‍याम नाश तबा ग्‍लारी धोमुला। चु म्रापग्‍याम वाङ्बा म्‍हिगदे चा ल्‍हानान मुला। \v 14 तर साङरो म्रापदेन जजाबा ग्‍यामसे भ्रमा जुकजुकधोनाला जुनी याङ्मुला। तसैनोन चु ग्‍यामरी भ्रबा म्‍हिगदे ल्‍हाना आरे। \s1 ज्‍यबा दोङदेन आज्‍यबा दोङला रो \r लूका ६:४३-४४; १३:२५-२७ \p \v 15 “फट्टा अगमवक्तागदे म्राङ्सी होशियार तसी चिउ, थेनीगदे एनीगदे मुबा ग्‍लारी ग्‍यु ह्रङ् लसी खमुला, तर थेनीगदेला सेम चा लोङ्‌बा खबा फार्बा ह्रङ्‌बान तमुला। \v 16 एनीगदेसे रो च्‍यासी दोङ ङोसेबा ह्रङ् लसी थेनीगदे खाह्रङ्बा म्‍हि हिन्‍ना भिबा ताम थेनीगदेला गेग्‍यामसेन ङोसेला। पुजुला दोङग्‍याम अङगुर आथु ओच्‍छे देस्‍यला दोङग्‍यामनोन अञ्‍जीर आथु। \v 17 थेह्रङ् लसीन जम्‍मान ज्‍यबा दोङरी ज्‍यबान रो रोला। ओच्‍छे आज्‍यबा दोङरी आज्‍यबान रो रोला। \v 18 ओच्‍छे ज्‍यबा दोङरी आज्‍यबा रो आरो ओच्‍छे आज्‍यबा दोङरीनोन ज्‍यबा रो आरो। \v 19 आज्‍यबा रो रोबा जम्‍मान दोङ थासी मेरी फर्ला।\x * \xo 7:19 \xt मत्ती ३:१०; लूका ३:९\x* \v 20 चुह्रङ् लसीन थे अगमवक्तागदे खाह्रङ्बा म्‍हि हिन्‍ना भिबा ताम एनीगदेसे थेनीगदेला गेग्‍यामसेन ङोसेखम्‍ला।\x * \xo 7:20 \xt मत्ती १२:३३\x* \p \v 21 “ङादा ‘प्रभु, प्रभु’ जे भिबा म्‍हिगदे स्‍वर्गला य्‍हुल्‍सारी वाङ्बारी आम्‍याङ्। तर स्‍वर्गरी धन्‍छ्‌याबा ङाला आबासे कुल्‍बा ताम ङ्‌यान्‍बा म्‍हि जे वाङ्म्‍याङ्ला। \v 22 जमा धुइरी ल्‍हानान म्‍हिसे ङादा ‘प्रभु, ङन्‍से ह्राङला अधिकारग्‍याम परमेश्‍वरला ताम पाङ्बा आहिन? ओच्‍छे ह्राङला अधिकारग्‍याम ङन्‍से म्‍हङगदे ताप्‍बा आहिन? थेह्रङ् लसीन ङन्‍से ह्राङला अधिकारग्‍याम ल्‍हानान उदेकला गेगदे लबा आहिन?’ भिसी भिला। \v 23 जमा ङाइ थेनीगदेदा ‘एनीगदेदा ङाइ खाइमै ङोसेबा आरे। पाप गे लबा म्‍हिगदे, एनीगदे ङा मुबा ग्‍लाग्‍याम निउ’ भिसी पाङ्ला।\x * \xo 7:23 \xt भजन ६:८\x* \s1 बुद्धि मुबा म्‍हिदेन मूर्ख म्‍हिसे स्‍होबा दिम \r लूका ६:४७-४९ \p \v 24 “थेतबासेलमा जुन म्‍हिसे ङाइ पाङ्बा ताम ङ्‌यान्‍सी थे अन्‍छार भ्रला, थे म्‍हि चा दिम स्‍होमा नुप्‍ना जग ख्‍वसी स्‍होबा बुद्धि मुबा म्‍हि ह्रङ्‌बान हिन्‍ना। \v 25 बुद्धि मुबा म्‍हिसे दिम स्‍होमा नुप्‍ना जग ख्‍वसी स्‍होबासे लमा लाबालुङसरदेन भाल बाढी खसी थे दिमरी टसैनोन थे दिम आफुप्‍नी। \v 26 तर जुन म्‍हिसे ङाइ पाङ्बा ताम थेःसी थे अन्‍छार गे आल, थे म्‍हि चा दिम स्‍होमा नुप्‍ना जग आख्‍वना स्‍होबा बुद्धि आरेबा मूर्ख म्‍हि ह्रङ्‌बान हिन्‍ना। \v 27 बुद्धि आरेबा मूर्ख म्‍हिसे दिम स्‍होमा नुप्‍ना जग आख्‍वना स्‍होला। तर लाबालुङसरदेन भाल बाढी खसी थे दिमरी टजी भिसम थे दिम फुप्‍सी ल्‍हानान नोक्‍सान तला।” \p \v 28 येशूसे चु ताम सुङ्सी जिन्‍माहेन्‍से थेरी मुबा म्‍हिगदे येशूसे लोप्‍बा म्राङ्सी उदेक तजी। \v 29 तिग्‍दा भिसम येशूसे थेनीगदेला यहूदी धर्मगुरुगदेसे लोप्‍बा ह्रङ् लसी आहिन, तर अधिकार मुबा म्‍हिसे ह्रङ् लसी लोप्‍बा मुबा।\x * \xo 7:29 \xt मर्कू १:२२; लूका ४:३२\x* \c 8 \s1 येशूसे कोरे खबा म्‍हिदा खम्‍ना लबा \r मर्कूस १:४०-४५; लूका ५:१२-१६ \p \v 1 येशू गङग्‍याम मार फेप्‍खमाहेन्‍से ल्‍हानान म्‍हिगदे येशूदेन छ्‌याम भ्रबारी छ्‌याइजी। \v 2 थेनोन धुइरी कोरे खबा म्‍हि गिक येशूला ङामरी खसी येशूदा फ्‍या लजी। ओच्‍छे “प्रभु, ह्राङला सेम मुसम ह्राङसे ङादा खम्‍ना लखम्‍ला” भिसी भिजी। \p \v 3 जमाहेन्‍से येशूसे थेदा थुर्सी “ए खम्‍गै भिबा ङाला सेम मुला, ए खम्‍गो” भिसी सुङ्मैछ्‌याम थेला कोरे म्‍हाजी। \v 4 ओच्‍छे येशूसे थेदा “एसे चु ताम खालैदा थापाङ्‍गो। बरु ए निसी परमेश्‍वरला मन्‍दिररी पूजा लबा म्‍हिदा उन्‍गो। ओच्‍छे मोशासे कुल्‍बा अन्‍छार बलि फुल्‍गो। थेह्रङ् लजी भिसम म्‍हिगदेसे ए खम्‍जी भिसी था याङ्ला” भिसी सुङ्जी।\x * \xo 8:4 \xt लेवी १४:१-३२\x* \s1 येशूसे कप्‍तानना नोकरदा खम्‍ना लबा \r लूका ७:१-१० \p \v 5 येशू कफर्नहुम शहररी फेप्‍खमा रोमी कप्‍तान गिक खसी, \v 6 “प्रभु, ङाला नोकर काङ या चलब आतना स्‍हु खसी थलारी मुला” भिसी बिन्‍ती लजी। \p \v 7 जमाहेन्‍से येशूसे कप्‍तानदा “ङा खसी थेदा खम्‍ना लला” भिसी सुङ्जी। \p \v 8 तर कप्‍तानसे येशूदा “प्रभु, ह्राङ ङाला दिमरी फेप्‍खबाधोनाला ङा आरे। थेतबासेलमा ह्राङसे चुग्‍यामसेन खम्‍गै भिसी सुङ्जे सुङ्सैनोन ङाला नोकर खम्‍ला। \v 9 तिग्‍दा भिसम ङाएनोन ङाला हाकिमला तहरी चिबा म्‍हि हिन्‍ना। ङाला तहरीनोन सिपाहीगदे मुला। ङाइ कोइदा निउ भिमा निमुला, कोइदा खउ भिमा खमुला। ओच्‍छे ङाला नोकरदा ङाइ चुह्रङ् लउ भिमा थेसे थेह्रङ्नोन लमुला” भिसी भिजी। \p \v 10 चु ताम थेःसी येशू उदेक तसी ह्राङदेन छ्‌याम भ्रबा म्‍हिगदेदा चुह्रङ् भिसी सुङ्जी, “च्‍यागो, एनीगदेसे ङाला ताम ङ्‌यान्‍गो, इस्राएल य्‍हुल्‍साला म्‍हिगदे न्‍हङरीनोन ङाइ चुह्रङ्बा घ्रेन विश्‍वास मुबा म्‍हि आस्‍याप्‍नी। \v 11 च्‍यागो, एनीगदेसे ङाला ताम ङ्‌यान्‍गो, स्‍यारदेन ल्‍हो जम्‍मान ग्‍लाग्‍याम अर्गु य्‍हुलला ल्‍हानान म्‍हिगदे खला। ओच्‍छे अब्राहाम, इसहाक, याकूबदेन छ्‌यामनोन स्‍वर्गला य्‍हुल्‍सारी भोज चबारी चिला।\x * \xo 8:11 \xt लूका १३:२९\x* \v 12 तर स्‍वर्गला य्‍हुल्‍सारी चितोःबा ल्‍हानान इस्राएल य्‍हुल्‍साला म्‍हिगदे चा मङग्‍यार धोपधोप्‍बा ग्‍लारी भ्‍याङ्‍ला। थेरी क्राबा क्रिङ्बा लसी स्‍वा क्रेला।”\x * \xo 8:12 \xt मत्ती २२:१३; २५:३०; लूका १३:२८\x* \v 13 जमाहेन्‍से येशूसे थे कप्‍तानदा “ए निउ, एसे विश्‍वास लबा ह्रङ्नोन तगै” भिसी सुङ्जी। चुह्रङ् सुङ्बा धुइरीन थे नोकर खम्‍जी। \s1 येशूसे आखम्‍बा म्‍हिगदेदा खम्‍ना लबा \r मर्कूस १:२९-३४; लूका ४:३८-४१ \p \v 14 येशू पत्रुसला दिमरी धोखमाहेन्‍से पत्रुसला स्‍युमी छवा खसी म्‍हेर्सी चिबा म्राङ्जी। \v 15 चु म्राङ्सी येशूसे थेला यारी थुर्जी, ओच्‍छे थेला छवा म्‍हाजी। जमाहेन्‍से थे रेःसी येशूदा क्‍योङ्बारी छ्‌याइजी। \p \v 16 धिनी घल्‍माहेन्‍से म्‍हिगदेसे म्‍हङसे स्‍याप्‍बा म्‍हिगदेदा येशू मुबा ग्‍लारी भजी। जमाहेन्‍से येशूसे म्‍हङदा बङ्‌सी थे म्‍हिगदेला ल्‍हुइग्‍याम ताप्‍जी। ओच्‍छे थेरी मुबा जम्‍मान आखम्‍बा म्‍हिगदेदा खम्‍ना लजी। \v 17 येशूसे चुह्रङ् लबासे लमा यशैया अगमवक्तासे पाङ्बा ताम पूरा तजी। यशैया अगमवक्तासे, \q1 “य्‍हाङसे नातोःबा दुख थेसेन नाजी \q1 ओच्‍छे य्‍हाङला आखम्‍बागदेएनोन खम्‍ना लजी” \q2 भिसी पाङ्बा मुबा।\x * \xo 8:17 \xt यशै ५३:४\x* \s1 येशूला लागिरी नातोःबा दुख \r लूका ९:५७-६२ \p \v 18 येशूसे ह्राङला क्‍युर्सीन ल्‍हानान म्‍हिगदे म्राङ्सी “य्‍हाङ समुन्‍द्रला क्‍याम्‍सङपट्टि निइ” भिसी सुङ्जी। \v 19 थे धुइरी यहूदी धर्मगुरु गिक खसी येशूदा “गुरु, ह्राङ खानङदमान फेप्‍सै ङाएनोन ह्राङदेन छ्‌याम निला” भिसी भिजी। \v 20 जमाहेन्‍से येशूसे थेदा “च्‍यागो, ल्‍हुन्‍दीगदे चिबारी ऊ मुला, ओच्‍छे चरागदे चिबारीनोन जङ मुला। तर परमेश्‍वरसे पुइखबा म्‍हिला मी ब्‍लप्‍बा न्‍हबा ग्‍ला सुत्तै आरे” भिसी सुङ्जी। \p \v 21 स्‍य्‍हान्‍दो चेला गिकसे येशूदा “प्रभु, ङाच्‍छा ङाला सिबा आबादा ल्‍हुसी ह्राङदेन छ्‌याम भ्रला” भिसी भिमा, \v 22 येशूसे थेदा “सिबागदेदा सिबागदे ह्रङ्बासेन ल्‍हुगै, तर ए चा ङादेन छ्‌याम भ्रउ” भिसी सुङ्जी। \s1 येशूसे घ्रेन लाबालुङसर म्‍हाना लबा \r मर्कूस ४:३५-४१; लूका ८:२२-२५ \p \v 23 जमाहेन्‍से येशू दोँगारी क्रेःजी, ओच्‍छे थेला चेलागदेएनोन थेदेन छ्‌यामनोन निजी। \v 24 निबान लमा तिक्‍खुरीन समुन्‍द्ररी घ्रेन लाबालुङसर खजी। ओच्‍छे समुन्‍द्ररी छाल रेःसी छालसे दोँगा प्‍लिङ्‍बारी छ्‌याइजी। तर थे धुइरी येशू चा स्‍हिम्‍बा मुबा। \v 25 जमाहेन्‍से चेलागदे खसी “प्रभु, य्‍हाङ सिबारी छ्‌याइजी, जोगब लउ” भिसी येशूदा छिङ्जी। \p \v 26 जमाहेन्‍से येशूसे थेनीगदेदा “एनीगदे तिग्‍दा लोङ्‌बा? खाइ एनीगदेला विश्‍वास?” भिसी सुङ्जी। ओच्‍छे येशू रेःसी लाबालुङसरदेन समुन्‍द्रला छालदा बङ्जी। जमाहेन्‍से लाबालुङसर म्‍हासी शान्‍त तजी। \v 27 चुह्रङ् तबा म्राङ्सी थेनीगदे उदेक तजी। ओच्‍छे थेनीगदेसे “चु खाह्रङ्बा म्‍हि? चुसे कुल्‍बा ताम मी लाबालुङसरदेन समुन्‍द्रला छालसेनोन ङ्‌यान्‍बा चीम” भिसी ह्राङ ह्राङ न्‍हङरी ताम लजी। \s1 येशूसे म्‍हङसे स्‍याप्‍बा म्‍हि न्‍हीदा खम्‍ना लबा \r मर्कूस ५:१-२०; लूका ८:२६-३९ \p \v 28 येशू समुन्‍द्रला क्‍याम्‍सङपट्टि गदरा\f † \fr 8:28 \ft कोइ कोइ ग्रीक बाइबलरी “गेरासेनस” भिसी भ्रिबा मुला। “गदरा” भिबादेन “गेरासेनस” भिबा ग्‍ला गिकनोन हिन्‍ना।\f* भिबा ग्‍लारी धोखमा म्‍हङसे स्‍याप्‍बा म्‍हि न्‍ही धुर्साग्‍याम खबान लबा स्‍याप्‍जी। थे म्‍हि न्‍ही ल्‍हानान लोङ्‌बा खबा खाल्‍ला मुबासे लमा थे ग्‍याम खालै म्‍हि आभ्रमुबा। \v 29 थेनीगदेसे येशूदा म्राङ्सी क्रिङ्बान, “परमेश्‍वरला झा, ह्राङसे ङन्‍दा तिग लबारी म्‍हाइबा? ङन्‍ना धुइ आतमान ह्राङ ङन्‍दा नाश लबारी फेप्‍खबा हिन्‍ना?” भिसी भिजी। \p \v 30 थेनीगदे मुबा ग्‍लाग्‍याम जजाकी क्‍याथाङ ढ्वागदे छबान मुबा। \v 31 थेतबासेलमा म्‍हङगदेसे येशूदा “चुदे ह्राङसे ङन्‍दा चुरी चिआपुङ्बा हिन्‍सम ङन्‍दा ढ्वागदे न्‍हङरी वाङ्पुङ्‍गो” भिसी बिन्‍ती लजी। \p \v 32 जमाहेन्‍से येशूसे थेनीगदेदा “निउ” भिसी सुङ्माहेन्‍से थेनीगदे थोन्‍सी ढ्वागदे न्‍हङरी वाङ्‌जी। जमाहेन्‍से जम्‍मान ढ्वागदे गङग्‍याम समुन्‍द्ररी छ्‌योङ्सी सिजी। \v 33 चुह्रङ् तबा म्राङ्सी ढ्वा छबा म्‍हिगदे यार्सी नाम्‍सारी निजी। ओच्‍छे म्‍हङसे स्‍याप्‍बा म्‍हि न्‍हीदा तिग तिग तजी भिबा ताम जम्‍मादान थेःना लजी। \v 34 जमाहेन्‍से नाम्‍साला मुबा जति जम्‍मान म्‍हिगदे येशूदा स्‍याप्‍बारी खजी। ओच्‍छे येशूदा म्राङ्सी थे म्‍हिगदेसे “चु ग्‍लाग्‍याम फेप्‍गो” भिसी बिन्‍ती लजी। \c 9 \s1 येशूसे कुज्‍या म्‍हिदा खम्‍ना लबा \r मर्कूस २:१-१२; लूका ५:१७-२६ \p \v 1 जमाहेन्‍से येशू दोँगारी क्रेःसी क्‍यामसङपट्टि फेप्‍जी, ओच्‍छे ह्राङलान शहररी\f † \fr 9:1 \ft “ह्राङलान शहर” चा कफर्नहुम शहर हिन्‍ना।\f* दोःसी फेप्‍खजी। \v 2 म्‍हिगदेसे काङ या चलब आतबा कुज्‍या तसी म्‍हेर्सी चिबा म्‍हि गिकदा येशू मुबा ग्‍लारी भजी। येशूसे थेनीगदेला विश्‍वास म्राङ्सी थे कुज्‍या म्‍हिदा “कोला, भङ लउ, ङाइ एला पाप माफ लबा मुला” भिसी सुङ्जी। \p \v 3 थेरी मुबा यहूदी धर्मगुरुगदे न्‍हङला कोइ कोइसे “चुसे मी ह्राङसे ह्राङदान परमेश्‍वर स्‍होसी ताम लबान मुला” भिसी ह्राङ ह्राङ न्‍हङरी ताम लजी। \v 4 येशूसे थेनीगदेला सेमला ताम था याङ्सी “एनीगदेसे तिग्‍दा चुह्रङ्बा नइबा ताम म्‍हन्‍बा? \v 5 ‘एला पाप माफ तबा मुला’ भिबादेन ‘रेःसी भ्रउ’ भिबारी खजिबा चा सजिलो मुला? \v 6 तर परमेश्‍वरसे पुइखबा म्‍हिदा चु जम्‍बुलिङरी म्‍हिगदेला पापला दोष मेटब लबा अधिकार मुला भिसी ङाइ एनीगदेदा उन्‍ना” भिसी सुङ्जी। जमाहेन्‍से येशूसे थे कुज्‍या म्‍हिदा “ए रेःगो, ओच्‍छे एला तीबा नान्‍बा पुइसी दिमरी निउ” भिसी सुङ्जी। \v 7 जमाहेन्‍से थे रेःसी ह्राङला दिमरी निजी। \v 8 चु म्राङ्सी थेरी मुबा म्‍हिगदे उदेक तजी। ओच्‍छे थेनीगदेसे म्‍हिगदेदा चुह्रङ्बा शक्ति पिन्‍बा परमेश्‍वरला जयजयकार लजी। \s1 येशूसे मत्तीदा ङ्‌योइबा \r मर्कूस २:१३-१७; लूका ५:२७-३२ \p \v 9 येशू थेग्‍याम फेप्‍बान लबा धुइरी मत्ती भिबा म्‍हिदा तिरो दुइबा ग्‍लारी चिबान लबा म्राङ्जी, ओच्‍छे येशूसे थेदा “ङादेन छ्‌याम भ्रउ” भिसी सुङ्जी। जमाहेन्‍से थे रेःसी येशूदेन छ्‌याम भ्रजी। \v 10 येशू मत्तीला दिमरी सोल छ्‌योइबान लबा धुइरी तिरो दुइबा म्‍हिगदेदेन पापीगदेएनोन खसी येशूदेन येशूला चेलागदेदेन छ्‌याम चिसी चबान मुबा। \v 11 चु म्राङ्सी फरिसीगदेसे येशूला चेलागदेदा “एनीगदेला गुरु तिग्‍दा तिरो दुइबा म्‍हिगदे ओच्‍छे पापीगदेदेन छ्‌याम चिसी चबा?” भिसी ङ्‌योइजी।\x * \xo 9:11 \xt लूका १५:१-२\x* \v 12 चु ताम थेःसी येशूसे “खम्‍बा म्‍हिगदेदा डाक्‍टर आतोः, तर आखम्‍बा म्‍हिगदेदा जे डाक्‍टर तोःला। \v 13 दाहेन्‍से एनीगदे निसी चु तामला अर्थ तिग हिन्‍ना घोबारी म्‍हाइगो, ‘च्‍यागो, ङाइ म्‍हाइबा चा बलिदान आहिन, तर एनीगदेसे स्‍य्‍हान्‍दोदा लबा दया हिन्‍ना।’ थेतबासेलमा परमेश्‍वरला ङाच्‍छा ज्‍यबा मुबा म्‍हिगदेदा आहिन, तर पापीगदेदा ङ्‌योइबारी ङा खबा हिन्‍ना” भिसी सुङ्जी।\x * \xo 9:13 \xt मत्ती १२:७; होशे ६:६\x* \s1 येशूसे फोइथान चिसी प्रार्थना लबाला लागिरी लोप्‍बा \r मर्कूस २:१८-२२; लूका ५:३३-३९ \p \v 14 जमाहेन्‍से यूहन्‍नाला चेलागदे येशू मुबा ग्‍लारी खसी “ङन्‍देन फरिसीगदे फोइथान चिसी प्रार्थना लमुला, तर ह्राङला चेलागदे चा तिग्‍दा फोइथान चिसी प्रार्थना आलबा?” भिसी ङ्‌योइजी। \v 15 येशूसे थेनीगदेदा चुह्रङ् भिसी सुङ्जी, “म्‍हाछार जन्‍तीगदेदेन छ्‌याम मुतेधोना थेरी मुबागदेसे सुर्दा आल। तर म्‍हाछार थेनीगदेग्‍याम फेसी भोर्माहेन्‍से जे थेनीगदे सुर्दा तसी फोइथान चिला। \v 16 खालैसे बोक्‍टो क्‍वानरी छार क्‍वानगेनसे आख्‍या, छार क्‍वानगेनसे बोक्‍टो क्‍वान ख्‍याजी भिसम बोक्‍टो क्‍वान झन ढेला। \v 17 ओच्‍छे खालै म्‍हिसेनोन ढिला बोक्‍टो ताङरी अङगुरला कलिलो निङगु आयु, चुदे युजी भिसम थे ताङ ढेसी अङगुरला निङगु ङेला। ओच्‍छे थे ताङएनोन गे आखेल्‍बा तला। तर अङगुरला कलिलो निङगु ढिला छार ताङरी युला ओच्‍छे न्‍हीनोन जोगब तला।” \s1 येशूसे याइरसला झामेदा खम्‍ना लबा \r मर्कूस ५:२१-४३; लूका ८:४०-५६ \p \v 18 येशूसे थेनीगदेदा चुह्रङ् सुङ्बान लबा धुइरी यहूदीगदे ह्रुप तबा दिमला नेता गिक खजी। ओच्‍छे येशूदा फ्‍या लसी “दान्‍दे भर्खर ङाला झामे सिजी, तर ह्राङ फेप्‍खसी थेदा ह्राङसे थुर्जी भिसम थे सोला” भिसी भिजी। \v 19 जमाहेन्‍से येशू स्‍हेङ्‌सी थे म्‍हिदेन छ्‌याम फेप्‍जी, ओच्‍छे येशूला चेलागदेएनोन येशूदेन छ्‌यामनोन निजी। \p \v 20 थेनोन धुइरी का निबा बेथासे स्‍याप्‍सी च्‍युक न्‍ही दिङ तबा म्रिङम्‍हेमे गिक ग्‍यापग्‍याम खसी येशूला क्‍वानला जोरी थुर्जी। \v 21 तिग्‍दा भिसम “ङाइ येशूला क्‍वान थुर्बारी जे म्‍याङ्‍सम ङा खम्‍ला” भिसी थेसे सेम सेमरी म्‍हन्‍बा मुबा। \v 22 फ्‍लिक दोःसी च्‍यामा येशूसे थे म्रिङम्‍हेमेदा म्राङ्जी। ओच्‍छे येशूसे थेदा “भङ लउ, माइ! एला विश्‍वाससे लमा ए खम्‍बा मुला” भिसी सुङ्मैछ्‌याम थे म्रिङम्‍हेमे खम्‍जी। \p \v 23 येशू थे नेताला दिमरी धोखमा थेरी बाँसुरी ह्राप्‍बा\f † \fr 9:23 \ft यहूदीगदेला ठिम अन्‍छार म्‍हि सिबा धुइरी बाँसुरी ह्राप्‍बा म्‍हि भसी बाँसुरी ह्राप्‍पुङ्‌मुबा।\f* म्‍हिगदेदेन हल्‍ली खल्‍ली लसी चिबा म्‍हिगदे म्राङ्जी। \v 24 चु म्राङ्सी येशूसे जम्‍मादान “एनीगदे जम्‍मान मङग्‍यार थोन्‍गो। तिग्‍दा भिसम माइ सिबा आरे, तर म्‍हेर्सी चिबा मुला” भिसी सुङ्जी। चु ताम थेःसी थेरी मुबा म्‍हिगदेसे खिसी लसी ङेःजी। \v 25 थेरी मुबा म्‍हिगदे मङग्‍यार थोन्‍माहेन्‍से येशू दिम न्‍हङरी वाङ्‌जी। ओच्‍छे थे माइला यारी चुङ्सी थीजी। थीमैछ्‌याम थे माइ डोङ रेःजी। \v 26 जमाहेन्‍से चु ताम थे य्‍हुल्‍साला जम्‍मान ग्‍लारी थेःजी। \s1 येशूसे मी आम्राङ्बा म्‍हि न्‍हीदेन ताइ दोबा म्‍हिदा खम्‍ना लबा \p \v 27 येशू थेग्‍याम फेप्‍बान लबा धुइरी मी आम्राङ्बा म्‍हि\f † \fr 9:27 \ft मी आम्राङ्‍बा म्‍हिगदेसे येशूदा दाऊद ग्‍लेला सन्‍तान भिसी ङ्‌योइमा थेनीगदेदा ङाच्‍छाहेन्‍सेन था मुबा थार्बा पिन्‍बा मसीह भिसी घोमुबा। तिग्‍दा भिसम यहूदीगदेसे येशू आखम्‍बा म्‍हिदा खम्‍ना लबारीदेन शासन लबारी दाऊदला सन्‍तानग्‍याम थोन्‍ना भिसी विश्‍वास लमुबा।\f* न्‍हीसे “दाऊद ग्‍लेला सन्‍तान, ङन्‍दा दया लउ” भिसी क्रिङ्बान येशूला लिच्‍छा लिच्‍छा खजी। \p \v 28 येशू दिम न्‍हङरी वाङ्माहेन्‍से थे मी आम्राङ्बा म्‍हि न्‍हीएनोन येशू मुबा ग्‍लारी खजी। जमाहेन्‍से येशूसे थेन्‍नीदा “ङाइ खम्‍ना लबारी खम्‍ला भिसी एनीगदेदा विश्‍वास मुला?” भिसी ङ्‌योइमा थेन्‍नीसे “मुला, प्रभु” भिसी भिजी। \p \v 29 जमाहेन्‍से येशूसे थेन्‍नीला मीरी थुर्सी “एनीगदेसे विश्‍वास लबासे लमा एनीगदे खम्‍बा मुला” भिसी सुङ्जी। \v 30 येशूसे चुह्रङ् सुङ्मैछ्‌याम थेन्‍नीसे म्राङ्जी। जमाहेन्‍से येशूसे थेन्‍नीदा “च्‍यागो, चु ताम खालैदान थापाङ्‍गो” भिसी सुङ्जी। \v 31 तसैनोन थेनीगदे निसी जम्‍मान ग्‍लारी येशूला बारेरी थेःना लजी। \p \v 32 थे म्‍हि न्‍ही निबारी छ्‌याइमा म्‍हिगदेसे म्‍हङसे स्‍याप्‍सी ताइ दोबा म्‍हि गिकदा येशू मुबा ग्‍लारी भजी। \v 33 येशूसे म्‍हङदा ताप्‍मैछ्‌याम थे ताइ दोबा म्‍हिसे ताम पाङ्‌बारी छ्‌याइजी। चु म्राङ्सी थेरी मुबा म्‍हिगदे उदेक तसी “चुह्रङ्बाम ङन्‍से इस्राएल य्‍हुल्‍साला म्‍हिगदे\f † \fr 9:33 \ft याकूबला सन्‍तानदा इस्राएली भिसी भिमुबा भिसम येशूला धुइला यहूदीगदे चा यहूदा अञ्‍चलला बेन्‍यामीनदेन लेवीला सन्‍तानगदे मुबा।\f* न्‍हङरी खाइमै म्राङ्बा आरेबा” भिसी भिजी। \p \v 34 तर फरिसीगदेसे चा “चु म्‍हिसे मी म्‍हङगदेला ग्‍लेला शक्तिग्‍याम म्‍हङ ताप्‍बा हिन्‍ना” भिसी भिबारी छ्‌याइजी।\x * \xo 9:34 \xt मत्ती १०:२५; १२:२४; मर्कू ३:२२; लूका ११:१५\x* \s1 म्‍हिगदेदा म्राङ्सी येशूदा दया रेःबा \p \v 35 जमाहेन्‍से येशूसे यहूदीगदे ह्रुप तबा दिमरी लोप्‍बादेन परमेश्‍वरला य्‍हुल्‍साला समाचार थेःना लजी। ओच्‍छे जम्‍मान थरीला रोगसे स्‍याप्‍बादेन आखम्‍बा म्‍हिगदेदा खम्‍ना लबान शहरदेन नाम्‍सा नाम्‍सारी फेप्‍जी।\x * \xo 9:35 \xt मत्ती ४:२३; मर्कू १:३९; लूका ४:४४\x* \v 36 म्‍हिला हुल म्राङ्सी येशूदा ल्‍हानान दया रेःजी, तिग्‍दा भिसम थेनीगदे खालैसे आच्‍याना दुख याङ्बा गोठालो आरेबा ग्‍युगदे ह्रङ्‌बान मुबा।\x * \xo 9:36 \xt गन्‍ती २७:१७; १ राजा २२:१७; २ इति १८:१६; इज ३४:५; मर्कू ६:३४\x* \v 37 जमाहेन्‍से येशूसे ह्राङला चेलागदेदा “च्‍यागो, बाली मी ल्‍हानान मिन्‍बा मुला, तर बाली दुइबा म्‍हिगदे ल्‍हाना आरे। \v 38 थेतबासेलमा बाली दुइबा म्‍हिगदे पुइखउ भिसी बालीला दोप्‍ता प्रभुदेन छ्‌याम प्रार्थना लउ” भिसी सुङ्जी।\x * \xo 9:38 \xt लूका १०:२\x* \c 10 \s1 येशूला मुल चेलागदे \r मर्कूस ३:१३-१९; लूका ६:१२-१६ \p \v 1 येशूसे ह्राङला च्‍युक न्‍ही चेलागदेदा ङ्‌योइसी जम्‍मान थरीला रोगसे स्‍याप्‍सी आखम्‍बागदेदा खम्‍ना लबादेन म्‍हङगदेदा ताप्‍बा अधिकार पिन्‍जी। \v 2 येशूला मुल चेलागदे चुनोन हिन्‍ना, जम्‍मान भन्‍दा ङाच्‍छा पत्रुस भिबा सिमोनदेन थेला आले अन्‍द्रियास, जब्‍दियाला झा याकूबदेन याकूबला आले यूहन्‍ना, \v 3 ओच्‍छे फिलिपदेन बारथोलोमाइ, थोमादेन तिरो दुइबा मत्ती, अल्‍फयसला झा याकूबदेन थेदियस, \v 4 ओच्‍छे सिमोन चु सिमोनदा ह्राङला य्‍हुल्‍सादा माया लसी ह्राङला य्‍हुल्‍साला लागिरी ज्‍याननोन पिन्‍खम्‍बा म्‍हि भिसी भिमुबा। ओच्‍छे यहूदा इस्‍करियोत, चुनोन यहूदा इस्‍करियोतसे लिच्‍छा येशूदा चुङ्सी म्‍हिगदेला यारी जिम्‍मा पिन्‍जी। \s1 मुल चेलागदेला गे \r मर्कूस ६:७-१३; लूका ९:१-६ \p \v 5 येशूसे ह्राङला च्‍युक न्‍ही मुल चेलागदेदा चुह्रङ् भिसी कुल्‍सी पुइजी, “एनीगदे अर्गु य्‍हुलला म्‍हिगदेदेन सामरीगदेला शहररी थानिउ। \v 6 बरु एनीगदे गोठालो आरेबा ग्‍युगदे ह्रङ् तसी भ्रबा इस्राएलीगदे मुबा ग्‍लारी निउ। \v 7 ओच्‍छे ‘स्‍वर्गला य्‍हुल्‍सा खसी जिन्‍बा मुला’ भिसी पाङ्‍गो।\x * \xo 10:7 \xt लूका १०:४-१२\x* \v 8 ओच्‍छे आखम्‍बा म्‍हिगदेदा खम्‍ना लबादेन सिबा म्‍हिगदेदा सोना लउ। थेह्रङ् लसीन कोरे खबागदेदा खम्‍ना लबादेन म्‍हङगदे ताप्‍गो। एनीगदेसे ओह्रङ्नोन याङ्बा स्‍हे एनीगदेसेएनोन ओह्रङ्नोन पिन्‍गो। \v 9 एनीगदेसे म्‍हर म्‍हुइदेन टाङगा तिगै थाभोर्गो। \v 10 ओच्‍छे एनीगदेसे ग्‍यामला लागिरी पोबा क्‍वानदेन झोला ओच्‍छे लखमदेन कडी तिगै थाभोर्गो। तिग्‍दा भिसम गे लबा म्‍हिसे ज्‍याला याङ्तोःमुला।\x * \xo 10:10 \xt १ कोर ९:१४; १ तिमो ५:१८\x* \p \v 11 “एनीगदे शहररी निसै नाम्‍सारी निसै ङाच्‍छा थेरी एनीगदेदा मान लबा म्‍हि खाल चीम थे म्‍हाइगो। ओच्‍छे एनीगदे थेग्‍याम आनितेधोना थेरीन चिउ। \v 12 ओच्‍छे थे दिमरी वाङ्मा एनीगदेसे थे दिमला म्‍हिदा “परमेश्‍वरला शान्‍ति एनीगदेदेन छ्‌याम तगै” भिसी पाङ्‍गो। \v 13 थे दिमला म्‍हिसे एनीगदेदा मान लजी भिसम थे दिमला म्‍हिसे शान्‍ति याङ्‌गै। चुदे थे दिमला म्‍हिसे एनीगदेदा मान आलनी भिसम थे दिमला म्‍हिसे शान्‍ति थायाङ्‍गै। \v 14 ओच्‍छे खालैसे एनीगदेला ताम आङ्‌यान्‍ना मान आलनी भिसम थे दिमदेन शहरग्‍याम थोन्‍बा धुइरी ह्राङला काङला धुलु खर्सी पिन्‍गो।\f † \fr 10:14 \ft यहूदीला ठिम अन्‍छार काङला धुलु खर्बा चा परमेश्‍वरसे सजाय पिन्‍ना भिसी उन्‍बा हिन्‍ना।\f*\x * \xo 10:14 \xt मुल १३:५१\x* \v 15 च्‍यागो, एनीगदेसे ङाला ताम ङ्‌यान्‍गो, परमेश्‍वरसे निसाफ लबा धिनकुनु थे शहरला म्‍हिगदेला गति भन्‍दा मी सदोमदेन गमोरा\f † \fr 10:15 \ft उत्‍पत्ति १९:२३-२९ सदोमदेन गमोरा भिबा चा शहर न्‍ही हिन्‍ना। थेदा परमेश्‍वरसे नाश लजी। तिग्‍दा भिसम थे शहररी ल्‍हानान नइबा गेगदे लमुबा। चु ताम, मत्ती ११:२३-२४; लूका १०:१२, १७:२९; रोमी ९:२९; २ पत्रुस २:६; यहूदा १:७; उन्‍बा ११:८ पदरीएनोन मुला।\f* शहरला म्‍हिगदेला गति नाखम्‍बा तला।\x * \xo 10:15 \xt मत्ती ११:२४; उत्‍प १९:२४-२८\x* \s1 विश्‍वासीगदेसे नातोःबा दुख \r मर्कूस १३:९-१३; लूका २१:१२-१७ \p \v 16 “च्‍यागो, ङाइ एनीगदेदा फार्बागदेला गुङरी ग्‍युदा पुइबा ह्रङ् लसी पुइला। थेतबासेलमा एनीगदे पुख्री ह्रङ्‌बा चलाक ओच्‍छे ढुकुर ह्रङ् सोजो तसी भ्रउ।\x * \xo 10:16 \xt लूका १०:३\x* \v 17 तर एनीगदे म्‍हिगदे म्राङ्सी होशियार तउ, तिग्‍दा भिसम थेनीगदेसे एनीगदेदा चुङ्सी अदालतरी भोर्ला। ओच्‍छे यहूदीगदे ह्रुप तबा दिमरी भोर्सी एनीगदेदा कोर्रासे तोबा ग्‍याङ्‍बा लला। \v 18 ङादा विश्‍वास लबासे लमा थेनीगदेसे एनीगदेदा अञ्‍चलाधीशदेन ग्‍लेला ङाच्‍छापट्टि भोर्ला। एनीगदे थेनीगदेदेन अर्गु य्‍हुलला म्‍हिगदेला लागिरी ङाला साक्षी दोला। \v 19 थेनीगदेसे चुङ्सी भोर्सैनोन खाह्रङ् लसी जोहाब पिन्‍से भिसी एनीगदेसे धन्‍दा सुर्दा लआतोः। तिग्‍दा भिसम थे धुइरी खाह्रङ् लसी पाङ्तोःबा थे ताम एनीगदेदा लोप्‍सी पिन्‍ना। \v 20 तिग्‍दा भिसम थे धुइरी एनीगदेसे पाङ्बा आहिन, तर परमेश्‍वर आबाला आत्‍मासेन एनीगदेग्‍याम पाङ्ला। \p \v 21 “ह्राङलान ज्‍योज्‍यो आलेसे ह्राङलान ज्‍योज्‍यो आलेदा साइपुङ्ला। थेह्रङ् लसीन आबासे कोलागदेदा साइपुङ्ला, ओच्‍छे कोलागदेसे आबा आमाला बिरोध लसी साइपुङ्ला। \v 22 ओच्‍छे ङादा विश्‍वास लबासे लमा एनीगदेदा जम्‍मासेन हेला लला। तर जुन म्‍हिसे जस्‍तोन दुख तसैनोन ह्राङ आसितेधोना ङादा विश्‍वास लबा आख्‍ला थेसे थार्बा याङ्ला।\x * \xo 10:22 \xt मत्ती २४:९-१३\x* \v 23 म्‍हिगदेसे एनीगदेदा नाम्‍सा गिकरी दुख पिन्‍जी भिसम एनीगदे अर्गु नाम्‍सारी यार्गो। च्‍यागो, एनीगदेसे ङाला ताम ङ्‌यान्‍गो, परमेश्‍वरसे पुइखबा म्‍हि खबा भन्‍दा ङाच्‍छा एनीगदे इस्राएलला जम्‍मान नाम्‍सारी धोआखम। \p \v 24 “च्‍यागो, गुरु भन्‍दा चेला घ्रेन आत, ओच्‍छे मालिक भन्‍दा नोकरएनोन घ्रेन आत।\x * \xo 10:24 \xt लूका ६:४०; यूह १३:१६; १५:२०\x* \v 25 चेला ह्राङला गुरु ह्रङ्‌बा दोबादेन नोकर ह्राङला मालिक ह्रङ्‌बा दोबान ठीक मुला। तिग्‍दा भिसम थेनीगदेसे ङा दिमला मुल म्‍हिदाम म्‍हङला ग्‍ले बालजिबुल भिला भिसम झन ङाला म्‍हेमेगदेदा मी तिग भिला?\x * \xo 10:25 \xt मत्ती ९:३४; १२:२४; मर्कू ३:२२; लूका ११:१५\x* \s1 खाल म्राङ्सी लोङ्तोःबा? \r लूका १२:२-९ \p \v 26 “थेतबासेलमा थेह्रङ्बा म्‍हिगदेदेन छ्‌याम थालोङ्‍गो। तिग्‍दा भिसम घप्‍सी आम्राङ्बा स्‍हे तिगै आरे, ओच्‍छे छुम्‍सी था आयाङ्बा स्‍हे तिगै आरे।\x * \xo 10:26 \xt मर्कू ४:२२; लूका ८:१७\x* \v 27 जुन ताम ङाइ एनीगदेदा धोपधोपरी पाङ्बा मुला, थे ताम एनीगदेसे य्‍हालरी पाङ्‍गो, ओच्‍छे जुन ताम एनीगदेसे थेःला, थे ताम एनीगदेसे दिमला धुरीग्‍याम थेःना लउ। \v 28 ओच्‍छे एनीगदेला ल्‍हुइदा साइसी आत्‍मादा चा तिगै लबारी आखम्‍बा म्‍हिगदेदेन छ्‌याम थालोङ्‍गो। तर ल्‍हुइदेन आत्‍मा न्‍हीदान साइसी नर्गरी धोना लखम्‍बा परमेश्‍वरदेन छ्‌याम जे लोङ्‍गो। \v 29 डबल गिकरी च्‍युर्गन न्‍ही याङ्मुला। तसैनोन एनीगदेला परमेश्‍वर आबासे सेम आलनी भिसम थे च्‍युर्गनगदे न्‍हङला गिकएनोन आसि। \v 30 एनीगदेला थोबोरी क्रा गाते मुला भिबा ताम सुत्तै परमेश्‍वरदा था मुला। \v 31 थेतबासेलमा एनीगदे थालोङ्‍गो। तिग्‍दा भिसम थे ल्‍हानान च्‍युर्गनगदे भन्‍दा मी एनीगदे ल्‍हानान घ्रेन मुला। \s1 स्‍य्‍हान्‍दोगदेदा ख्रीष्‍टला बारेरी पाङ्बा \r लूका १२:८-९ \p \v 32 “थेतबासेलमा जुन म्‍हिसे ङादा म्‍हिला ओन्‍छाङरी सेमहेन्‍से प्रभु भिसी पाङ्ला, ङाएनोन स्‍वर्गरी धन्‍छ्‌याबा आबाला ङाच्‍छा थेदा ङाला म्‍हि भिसी भिला। \v 33 तर जुन म्‍हिसे म्‍हिगदेला ओन्‍छाङरी ङादा ङाइ थेदा ङोसेबा आरे भिसी भिला, ङाइएनोन थेदा स्‍वर्गरी धन्‍छ्‌याबा ङाला आबाला ङाच्‍छा ङोसेबा आरे भिसी भिला।\x * \xo 10:33 \xt २ तिमो २:१२\x* \s1 ख्रीष्‍टदा विश्‍वास लबादेन आलबा \r लूका १२:५१-५३; १४:२६-२७ \p \v 34 “ङा जम्‍बुलिङरी म्‍हिगदेदा ढिक्‍ना लबारी खबा हिन्‍ना भिसी थाम्‍हन्‍गो। तिग्‍दा भिसम ङा म्‍हिगदेदा ढिक्‍ना लबारी आहिन, तर थेनीगदे न्‍हङरी छेना लबारी खबा हिन्‍ना। \v 35 तिग्‍दा भिसम \q1 ‘ङा आबाला बिरोधरी झा, \q2 आमाला बिरोधरी झामे \q1 ओच्‍छे स्‍युमीला बिरोधरी चाङ रेःना लबारी खबा हिन्‍ना। \q2 \v 36 म्‍हिला शत्रु चा ह्राङलान म्‍हेमेगदे न्‍हङ‍ग्‍याम थोन्‍ना।’\x * \xo 10:36 \xt मीका ७:६\x* \p \v 37 “जुन म्‍हिसे ङादा भन्‍दा ह्राङला आबा आमादेन कोलागदेदा माया लला, थे म्‍हि ङाला चेला दोबारी आखम। \v 38 ओच्‍छे जुन म्‍हिसे आसितेधोना ह्राङला दुख ह्राङसेन नासी\f † \fr 10:38 \ft ग्रीक बाइबलरी चा ह्राङला क्रुस ह्राङसेन पुइतोःला भिसी भ्रिबा मुला।\f* ङादेन छ्‌याम आभ्र, थे म्‍हि ङाला चेला दोबाधोनाला आरे।\x * \xo 10:38 \xt मत्ती १६:२४; मर्कू ८:३४; लूका ९:२३\x* \v 39 जुन म्‍हिसे ह्राङला ज्‍यान जोगब लबारी म्‍हाइला थे म्‍हिसे जुकजुकधोनाला जुनी आयाङ्। तर ङाला लागिरी ज्‍याननोन पिन्‍खम्‍बा म्‍हिसे जुकजुकधोनाला जुनी याङ्ला।\x * \xo 10:39 \xt मत्ती १६:२५; मर्कू ८:३५; लूका ९:२४; १७:३३; यूह १२:२५\x* \p \v 40 “एनीगदेदा मान लबा म्‍हिगदेसे ङादाएनोन मान लला। ओच्‍छे ङादा मान लबागदेसे ङादा पुइखबादाएनोन मान लला।\x * \xo 10:40 \xt मर्कू ९:३७; लूका ९:४८; १०:१६; यूह १३:२०\x* \v 41 जुन म्‍हिसे अगमवक्तादा ‘अगमवक्ता’ भिसी मान लला, थेसेनोन अगमवक्तासे याङ्बा ह्रङ्‌बान इनाम याङ्ला। थेह्रङ् लसीन जुन म्‍हिसे परमेश्‍वरदा सेम निबा म्‍हिदा ‘परमेश्‍वरदा सेम निबा म्‍हि’ भिसी मान लला, थेसेनोन थे परमेश्‍वरदा सेम निबा म्‍हिसे याङ्बा ह्रङ्‌बान इनाम याङ्ला। \v 42 च्‍यागो, खालैसे चुगदे न्‍हङला गिकदा ङाला चेला भिसी सिम्‍बा क्‍युइ\f † \fr 10:42 \ft “सिम्‍बा क्‍युइ” नेपाली बाइबलदेन ग्रीक बाइबलरी चा “कचौर नाङ क्‍युइ” भिसी भ्रिबा मुला।\f* जे थुङ्बारी पिन्‍सैनोन थेसे याङ्तोःबा इनाम याङ्ला।” \c 11 \s1 बप्‍तिस्‍मा पिन्‍बा यूहन्‍नासे ङ्‌योइबा ताम \p \v 1 येशूसे ह्राङला च्‍युक न्‍ही चेलादा चुह्रङ् सुङ्सी जिन्‍माहेन्‍से गालील अञ्‍चलला नाम्‍सागदेरी परमेश्‍वरला य्‍हुल्‍साला समाचार लोप्‍बारीदेन थेःना लबारी फेप्‍जी। \p \v 2-3 थे धुइरी बप्‍तिस्‍मा पिन्‍बा यूहन्‍ना झ्‍याल्‍खानरी मुबा। थार्बा पिन्‍बा ख्रीष्‍टसे लबा गेला बारेरी थेःसी यूहन्‍नासे ह्राङला चेलागदेदा “ङन्‍से फेप्‍खला भिसी आश लसी चिबा थार्बा पिन्‍बा ग्‍ले ह्राङनोन हिन्‍ना कि स्‍य्‍हान्‍दो खालैदा भ्रान्‍तोःबा हिन्‍ना?” भिसी ङ्‌योइबारी थार्बा पिन्‍बा ख्रीष्‍ट मुबा ग्‍लारी पुइजी। \p \v 4 जमाहेन्‍से येशूसे थेनीगदेदा चुह्रङ् भिसी सुङ्जी, “एनीगदेसे थेःबादेन म्राङ्बा ताम निसी यूहन्‍नादा पाङ्सी पिन्‍गो। \v 5 मी आम्राङ्बागदेला मी म्राङ्ना लबा मुला, कुज्‍यादेन कोरे खबा म्‍हिगदेदा खम्‍ना लबा मुला, नाब्‍यङ आथेःबागदेदा थेःना लबा मुला, सिबागदेदा सोना लबा मुला, ओच्‍छे प्राङबोगदेदा परमेश्‍वरला य्‍हुल्‍साला समाचार थेःना लबान मुला।\x * \xo 11:5 \xt यशै ३५:५, ६; ६१:१\x* \v 6 जुन म्‍हिसे शङ्का आलना विश्‍वास लला, थे म्‍हिसे परमेश्‍वरग्‍याम मोलम याङ्ला।” \p \v 7 थेनीगदे निमाहेन्‍से येशूसे थेरी मुबा म्‍हिगदेदा यूहन्‍नाला बारेरी सुङ्बारी छ्‌याइजी, “एनीगदे तोङतोङबा ग्‍लारी तिग च्‍याबारी निबा मुबा? तिग लाबासे य्‍होङ्बा मा दोङ च्‍याबारी निबा हिन्‍ना? \v 8 ओच्‍छे एनीगदे तिग च्‍याबारी थोन्‍बा मुबा? ज्‍यबा ज्‍यबा क्‍वान क्‍वान्‍बा म्‍हिदा च्‍याबारी? च्‍यागो, ज्‍यबा ज्‍यबा क्‍वान क्‍वान्‍बा म्‍हिगदे मी ग्‍लेखाङरी जे चिमुला। \v 9 एनीगदे तिग च्‍याबारी निमुबा? तिग अगमवक्तादा च्‍याबारी निबा आहिन? हिन्‍ना, ङाइ पाङ्ला एनीगदेसे स्‍य्‍हान्‍दो अगमवक्तागदे भन्‍दा घ्रेन म्‍हि गिक म्राङ्बा मुला। \v 10 चुनोन यूहन्‍नाला बारेरी परमेश्‍वरला बचनरी चुह्रङ् भिसी भ्रिबा मुला, \q1 ‘च्‍यागो, ङाइ ङाला समाचार भोर्बा म्‍हिदा एला ङाच्‍छा ङाच्‍छा पुइला। \q1 थेसे एला लागिरी ग्‍याम स्‍होला।’\f † \fr 11:10 \ft चु ताम चा परमेश्‍वरसे थार्बा पिन्‍बा ख्रीष्‍टदा सुङ्बा ताम हिन्‍ना।\f*\x * \xo 11:10 \xt मला ३:१\x* \p \v 11 “च्‍यागो, दान्‍देधोना बप्‍तिस्‍मा पिन्‍बा यूहन्‍ना भन्‍दा घ्रेन म्‍हि खालैनोन न्‍हबा आरे। तसैनोन जुन म्‍हि स्‍वर्गला य्‍हुल्‍सारी जम्‍मान भन्‍दा जजा मुला, थे बप्‍तिस्‍मा पिन्‍बा यूहन्‍ना भन्‍दा घ्रेन हिन्‍ना।\f † \fr 11:11 \ft यूहन्‍नासे थार्बा पिन्‍बा ख्रीष्‍ट योना फेप्‍खला भिबा ताम थेःना लसी घ्रेन गे लबा मुबा, तसैनोन येशूला चेलागदेसे येशूदा थार्बा पिन्‍बा ख्रीष्‍टदा ङोसेजी भिसी थेःना लजी। थे ताम यूहन्‍नासे लबा गे भन्‍दा घ्रेन मुबा।\f* \v 12 बप्‍तिस्‍मा पिन्‍बा यूहन्‍नाला धुइहेन्‍से दान्‍देधोना थेःना लबा स्‍वर्गला य्‍हुल्‍साला बारेरी ल्‍हानान गे तबा मुला। तर ह्राङसे ह्राङदान शक्तिशाली म्‍हन्‍बा म्‍हिगदे चा ह्राङलान भङसे स्‍वर्गला य्‍हुल्‍सारी वाङ्बारी म्‍हाइबा मुला।\x * \xo 11:12 \xt लूका १६:१६\x* \v 13 तिग्‍दा भिसम यूहन्‍नाला धुइधोना परमेश्‍वरसे मोशादा पिन्‍बा ठिमदेन जम्‍मान अगमवक्तागदेसे परमेश्‍वरला य्‍हुल्‍साला बारेरी पाङ्बा मुला। \v 14 एनीगदेसे अगमवक्तागदेसे पाङ्बा ताम विश्‍वास लबा हिन्‍सम थेनीगदेसे खाल भिसी पाङ्बा एलिया चा चुनोन यूहन्‍ना हिन्‍ना।\x * \xo 11:14 \xt मला ४:५; मत्ती १७:१०-१३; मर्कू ९:११-१३\x* \v 15 जुन म्‍हिदा ङ्‌यान्‍बा सेम मुला, थेसे ङ्‌यान्‍सी घोउ। \p \v 16 “दान्‍देला म्‍हिगदेदा ङाइ खाह्रङ् लसी घोना लसे? थेनीगदे मी ग्‍यामरीक्‍यार क्‍लाङ्बा कोलागदे ह्रङ्‌बान हिन्‍ना। थेनीगदेसे ह्राङला ह्रोगदेदा ङ्‌योइसी चुह्रङ् भिमुला, \q1 \v 17 ‘ङन्‍से एनीगदेला लागिरी बाँसुरी ह्राप्‍सी पिन्‍जी, तर एनीगदे आस्‍य्‍हनी। \q1 ओच्‍छे ङन्‍से दुखला व्‍हाइ गोजी, तर एनीगदे आक्रानी।’ \m \v 18 चुह्रङ् लसीन यूहन्‍नासे अङगुरला निङगु आथुङ्ना फोइथान चिसी प्रार्थना लमुबा, जमा म्‍हिगदेसे ‘थेदा म्‍हङसे स्‍याप्‍बा म्‍हि’ भिसी भिबा मुबा। \v 19 परमेश्‍वरसे पुइखबा म्‍हि चा चबा थुङ्बा लसी भ्रजी। थेतबासेलमा म्‍हिगदेसे ङादा ‘च्‍यागो, ल्‍हानान चबा स्‍हेदेन ल्‍हानान निङगु कासी ङ्‌य्‍होइसी भ्रबा, तिरो दुइबादेन पापीगदेला ह्रो’ भिसी भिमुला! तर परमेश्‍वरला बुद्धिग्‍याम गे लबा म्‍हिदा थेसे लबा गेगदेग्‍यामसेन थे ठीक हिन्‍ना भिसी था याङ्ला।” \s1 येशूसे विश्‍वास आलबा शहरला म्‍हिगदेदा बङ्बा \r लूका १०:१३-१५ \p \v 20 जमाहेन्‍से जुन जुन नाम्‍सारी येशूसे ल्‍हानान उदेकला गेगदे लबा मुबा, थे नाम्‍साला म्‍हिगदेदा दाहेन्‍से ज्‍यबा तसेला आरे भिसी सुङ्बारी छ्‌याइजी, तिग्‍दा भिसम थेनीगदेसे ह्राङ ह्राङला पाप ख्‍लासी परमेश्‍वरपट्टि आदोःनी। \v 21 “खोराजीनदेन बेथसेदाला म्‍हिगदे, एनीगदेसे परमेश्‍वरग्‍याम सजाय याङ्ला। तिग्‍दा भिसम एनीगदेला नाम्‍सारी लबा ह्रङ्‌बा उदेकला गेगदे टुरोसदेन सीदोन शहररी लबा हिन्‍सम ओन्‍मान थेनीगदेसे बोरा क्‍वान्‍सी मेफ्रा फोर्सी ह्राङ ह्राङला पाप ख्‍लासी परमेश्‍वरपट्टि दोःसेला मुबा।\x * \xo 11:21 \xt यशै २३:१-१८; इज २६:१–२८:२६; योए ३:४-८; आमो १:९-१०; जक ९:२-४\x* \v 22 तर एनीगदेसे ङाला ताम ङ्‌यान्‍गो, परमेश्‍वरसे निसाफ लबा धुइरी एनीगदेला दुख भन्‍दा टुरोसदेन सीदोनला म्‍हिगदेला दुख नाखम्‍बा तला \v 23 कफर्नहुमला म्‍हिगदे, तिग एनीगदे स्‍वर्गरीन धोला भिसी म्‍हन्‍मुला? आधो! एनीगदेदा मी नर्गरी भ्‍याङ्‍ला। तिग्‍दा भिसम एनीगदेला गुङरी लबा उदेकला गेगदे सदोमरी लबा हिन्‍सम थे नाम्‍सा तिनीधोना चिसेला मुबा।\x * \xo 11:23 \xt यशै १४:१३-१५; उत्‍प १९:२४-२८\x* \v 24 च्‍यागो, परमेश्‍वरसे निसाफ लबा धुइरी सदोमला म्‍हिगदेसे भन्‍दा एनीगदेसे ल्‍हानान सजाय याङ्ला?”\x * \xo 11:24 \xt मत्ती १०:१५; लूका १०:१२\x* \p \v 25 थे धुइरी येशूसे चुह्रङ् भिसी प्रार्थना लजी, “मुदेन जम्‍बुलिङला प्रभु आबा, ह्राङदा धन्‍यवाद मुला, तिग्‍दा भिसम ह्राङसे ज्ञान बुद्धि मुबा म्‍हिगदेदेन सेबा घोबा म्‍हिगदेग्‍याम छुम्‍सी थान्‍बा ताम तिगै आसेबा म्‍हिगदेदा उन्‍सी पिन्‍जी। \v 26 हिन्‍ना आबा, चुह्रङ् लमान ह्राङ ताङ्जी। \p \v 27 “ङाला आबासे ङादा जम्‍मान स्‍हे जिम्‍मा पिन्‍बा मुला। थेतबासेलमा झा खाल हिन्‍ना भिसी आबादा बाहेक स्‍य्‍हान्‍दो खालैदान था आरे। थेह्रङ् लसीन आबा खाल भिसी झादेन झासे आबादा ङोसेना लबा म्‍हिगदेसे बाहेक स्‍य्‍हान्‍दो खालैदान आबा खाल हिन्‍ना भिसी था आरे।\x * \xo 11:27 \xt यूह ३:३५; १:१८; १०:१५\x* \s1 ङा मुबा ग्‍लारी खसी ब्‍लप्‍बा न्‍हउ \p \v 28 “धोइ पुइसी ब्‍लप्‍बा म्‍हिगदे, ङा मुबा ग्‍लारी खउ, ङाइ एनीगदेला ब्‍लप्‍बा साल्‍ना लला। \v 29 ङाला जुवा\f † \fr 11:29 \ft चुरी जुवा भिबा चा परमेश्‍वरसे सुङ्बा ताम ङ्‌यान्‍बादेन गाह्रो गे हिन्‍ना।\f* पुइसी ङाग्‍याम लोप्‍गो, तिग्‍दा भिसम ङाला सेम ङेम्‍बादेन दयासे प्‍लिङ्बा मुला। थेतबासेलमा एनीगदेला सेमरी शान्‍ति तला।\x * \xo 11:29 \xt यर्मि ६:१६\x* \v 30 तिग्‍दा भिसम ङाइ काप्‍बा जुवा सजिलो मुला, ओच्‍छे ङाइ काप्‍बा धोइ याङ्बा मुला।” \c 12 \s1 येशू ब्‍लप्‍बा न्‍हबा धिननाएनोन प्रभु हिन्‍ना \r मर्कूस २:२३-२८; ३:१-६; लूका ६:१-११ \p \v 1 येशूदेन थेला चेलागदे ब्‍लप्‍बा न्‍हबा धिनकुनु बु‍ग्‍याम फेप्‍बान मुबा। थे धुइरी फोख्रेन्‍बासे लमा थेला चेलागदेसे ग्‍वाला नम थुसी चबारी छ्‌याइजी।\x * \xo 12:1 \xt व्‍यव २३:२५\x* \v 2 थेनीगदेसे चुह्रङ् लबा म्राङ्सी फरिसीगदेसे येशूदा “च्‍यागो, ह्राङला चेलागदेसे ब्‍लप्‍बा न्‍हबा धिनकुनु लबारीन आतबा गे लजी” भिसी पाङ्जी। \p \v 3 जमाहेन्‍से थेनीगदेदा येशूसे चुह्रङ् भिसी सुङ्जी, “दाऊददेन थेला ह्रोगदेदा फोख्रेन्‍बा धुइरी थेनीगदेसे तिग लजी? तिग एनीगदेसे खाइमै परमेश्‍वरला बचन पढब लबा आरे?\x * \xo 12:3 \xt १ शमू २१:१-६\x* \v 4 थे धुइरी दाऊदसे परमेश्‍वरला दिमरी वाङ्सी परमेश्‍वरदा फुल्‍बा गेङ भसी ह्राङला ह्रोगदेदेन छ्‌याम ढिक्‍सी चजी। थे गेङ थेनीगदेसे चबारीन आतमुबा। तिग्‍दा भिसम थे गेङ परमेश्‍वरला मन्‍दिररी पूजा लबा म्‍हिसे जे चबारी तमुबा।\x * \xo 12:4 \xt लेवी २४:९\x* \v 5 ओच्‍छे एनीगदेसे परमेश्‍वरसे मोशादा पिन्‍बा ठिम पढब लबा आरे? ब्‍लप्‍बा न्‍हबा धिनकुनुएनोन परमेश्‍वरला मन्‍दिररी पूजा लबा म्‍हिगदेसे गे लमुला, तसैनोन थेनीगदेसे पाप लबा मुला भिसी आम्‍हन्‍मुला।\x * \xo 12:5 \xt गन्‍ती २८:९-१०\x* \v 6 तर एनीगदेसे ङाला ताम ङ्‌यान्‍गो, परमेश्‍वरला मन्‍दिर भन्‍दा घ्रेन चुरी स्‍य्‍हान्‍दो खालै मुला। \v 7 थेतबासेलमा ‘ङाइ म्‍हाइबा चा बलिदान आहिन, तर एनीगदेसे स्‍य्‍हान्‍दोदा लबा दया हिन्‍ना’ भिसी बचनरी भ्रिबा ताम घोबा हिन्‍सम एनीगदेसे तिगै दोष आरेबा म्‍हिदा दोष आलसेला मुबा।\x * \xo 12:7 \xt मत्ती ९:१३; होशे ६:६\x* \v 8 तिग्‍दा भिसम परमेश्‍वरसे पुइखबा म्‍हि ब्‍लप्‍बा न्‍हबा धिनना प्रभु हिन्‍ना।” \s1 ब्‍लप्‍बा न्‍हबा धिनकुनु येशूसे आखम्‍बा म्‍हिदा खम्‍ना लबा \p \v 9 थेग्‍याम येशू यहूदीगदे ह्रुप तबा दिमरी फेप्‍जी। \v 10 थेरी या गिक खर्बा म्‍हि मुबा। फरिसीगदेसे येशूदा दोष लबाला लागिरी “तिग ब्‍लप्‍बा न्‍हबा धिनकुनु खालै म्‍हिदा खम्‍ना लबा ठीक हिन्‍ना?” भिसी ङ्‌योइजी। \p \v 11 जमाहेन्‍से येशूसे थेनीगदेदा चुह्रङ् भिसी सुङ्जी, “एनीगदे न्‍हङ‍री खालैला ग्‍यु गिक ब्‍लप्‍बा न्‍हबा धिनकुनु व्‍हाङरी ताइजी भिसम एसे थे ग्‍युदा आतेःना थेह्रङ्नोन थान्‍ना?\x * \xo 12:11 \xt लूका १४:५\x* \v 12 एनीगदेसे ग्‍युदा मी तेःमुला भिसम म्‍हि ग्‍यु भन्‍दा घ्रेन आहिन? थेतबासेलमा ब्‍लप्‍बा न्‍हबा धिनकुनु खालैदा ज्‍यबा लबा ठीक हिन्‍ना।” \p \v 13 जमाहेन्‍से येशूसे थे म्‍हिदा “एला या तन्‍गब लउ” भिसी सुङ्माहेन्‍से थेसे या तन्‍गब लजी। तन्‍गब लमैछ्‌याम थेला या अर्गु या ह्रङ्‌बान ज्‍यबा तजी। \v 14 जमाहेन्‍से फरिसीगदे थेग्‍याम थोन्‍सी निजी, ओच्‍छे येशूदा खाह्रङ् लसी साइबा भिसी ह्राङ ह्राङ न्‍हङरी सल्‍लाह लबारी छ्‌याइजी। \s1 परमेश्‍वरसे धम्‍बा म्‍हि \p \v 15 फरिसीगदेला ताम था याङ्सी येशू थेग्‍याम फेप्‍जी। जमाहेन्‍से म्‍हिला हुलएनोन येशूदेन छ्‌यामनोन खजी, ओच्‍छे येशूसे आखम्‍बा जम्‍मान म्‍हिगदेदा खम्‍ना लजी। \v 16 तर येशूसे थे म्‍हिला ल्‍हुइरी मुबा म्‍हङदा “च्‍यागो, ङा परमेश्‍वरला झा हिन्‍ना भिसी खालैदा थापाङ्‍गो” भिसी सुङ्जी। \v 17 यशैया भिबा अगमवक्तासे पाङ्बा ताम पूरा तबारीन येशूसे चुह्रङ् सुङ्बा हिन्‍ना। यशैया अगमवक्ताग्‍याम परमेश्‍वरसे चुह्रङ् भिसी सुङ्बा मुला, \q1 \v 18 “ङाइ धम्‍बा ङादा तेन्‍बा म्‍हि म्राङ्सी ङा ताङ्‍बा मुला। \q1 ओच्‍छे थेदा ङाइ माया लसी ङाला आत्‍मा थेथोरी थान्‍सी पिन्‍बा मुला, \q1 थेसे ङाइ लबा निसाफला बारेरी जम्‍मान य्‍हुलला म्‍हिगदेदा पाङ्ला। \q1 \v 19 थे छेबा बङ्बा लसी आभ्र \q1 ओच्‍छे ल्‍हानान क्रिङ्सीएनोन आभ्र। \q1 थेतबासेलमा थे ग्‍यामरीक्‍यार क्रिङ्सी भ्रबा खालैसे आथेः। \q1 \v 20 थिबा मादा आक्‍युइना जोगब लसी थान्‍बा ह्रङ् लसी दुखरी मुबा म्‍हिगदेदा थेसे जोगब लसी थान्‍ना। \q1 थेह्रङ् लसीन छ्‌युगु जिन्‍सी सिबारी छ्‌याइबा नाङसलदा सिआपुङ्बा ह्रङ् लसी थेसे \q1 विश्‍वासरी कमजोर तबा म्‍हिगदेदाएनोन जोगब लसी थान्‍ना। \q1 ओच्‍छे जम्‍मादान ठीक निसाफ लसी थार्ना लला। \q1 \v 21 थेतबासेलमा जम्‍मान य्‍हुलला म्‍हिगदेसे थेथोरी आश लला।”\x * \xo 12:21 \xt यशै ४२:१-४\x* \s1 येशूदेन म्‍हङला ग्‍ले बालजिबुल \r मर्कूस ३:२०-३०; लूका ११:१४-२३ \p \v 22 जमाहेन्‍से म्‍हिगदेसे म्‍हङसे स्‍याप्‍सी ताइ दोबादेन मी आम्राङ्बा म्‍हि गिकदा येशू मुबा ग्‍लारी भजी। येशूसे थेदा खम्‍ना लजी, जमाहेन्‍से थेसे म्राङ्‌खम्‍जी तामएनोन पाङ्‍खम्‍जी। \v 23 चु म्राङ्सी थेरी मुबा जम्‍मान म्‍हिगदे उदेक तसी “चु दाऊद ग्‍लेला सन्‍ताननोन हिन्‍ना?” भिसी भिजी।\x * \xo 12:23 \xt मत्ती ९:२७ \x* \p \v 24 तर चुह्रङ्बा ताम थेःसी फरिसीगदेसे येशूदा “चु म्‍हिसे मी म्‍हङगदेला ग्‍ले बालजिबुलला\f † \fr 12:24 \ft “बालजिबुल” भिबा शैतानना अर्गु मिन हिन्‍ना।\f* शक्तिग्‍याम जे म्‍हङगदे ताप्‍बा हिन्‍ना” भिसी भिजी।\x * \xo 12:24 \xt मत्ती ९:३४; १०:२५\x* \p \v 25 तर थेनीगदेला सेमला ताम था याङ्सी येशूसे थेनीगदेदा चुह्रङ् भिसी सुङ्जी, “च्‍यागो, जुन य्‍हुल्‍साला म्‍हिगदे ह्राङ ह्राङ न्‍हङ‍री तोबा छेबा लला थे य्‍हुल्‍सा नाश तला, ओच्‍छे दिम गिकलान म्‍हिएनोन ह्राङ ह्राङ न्‍हङ‍री आढिक्‍नी भिसम थे दिमएनोन फुप्‍ला। \v 26 थेतबासेलमा शैतानसे शैतानदान ताप्‍जी भिसम थेनीगदे ह्राङ ह्राङ न्‍हङ‍री फेला। थेह्रङ् लजी भिसम थेनीगदेला य्‍हुल्‍सा खाह्रङ् लसी टुला? \v 27 ङाइ बालजिबुलला शक्तिग्‍याम म्‍हङ ताप्‍मुला भिसम एनीगदेला चेलागदेसे चा खाल्‍ला शक्तिग्‍याम म्‍हङ ताप्‍बा हिन्‍ना? थेतबासेलमा एनीगदेला गल्‍ती थेनीगदेसेन उन्‍ना। \v 28 तर ङाइ परमेश्‍वरला आत्‍माग्‍याम म्‍हङ ताप्‍बा मुला भिसम एनीगदेला गुङरी परमेश्‍वरला य्‍हुल्‍सा खसी जिन्‍बा मुला। \p \v 29 “भङ्‍बा म्‍हिला दिमरी वाङ्सी ङाच्‍छा थे म्‍हिदा आखीना खालैसे थेला धन सम्‍पत्ति य्‍हो लखम्‍ला? थे भङ्‍बा म्‍हिदा\f † \fr 12:29 \ft येशूसे चु कथा थेसे भङ्‍बा म्‍हि ह्रङ्‌बा शैतानना ग्‍लेदा ढाजी भिसी घोना लबारी सुङ्बा हिन्‍ना। तिग्‍दा भिसम थेसे म्‍हङदा म्‍हिला ल्‍हुइग्‍याम ताप्‍बा मुबा।\f* खीमाहेन्‍से जे थेसे थेला धन सम्‍पत्ति भोर्खम्‍ला। \p \v 30 “जुन म्‍हि ङादेन छ्‌याम आढिक, थे म्‍हि ङाला बिरोधी तला। ओच्‍छे जुन म्‍हिसे ङा मुबा ग्‍लारी म्‍हिगदे आभ, थे म्‍हिसे ङाला बिरोधरी गे लला।\x * \xo 12:30 \xt मर्कू ९:३९\x* \v 31 थेतबासेलमा म्‍हिगदेसे जस्‍तोन पाप गेदेन पाप तामगदे लसैनोन थेनीगदेदा माफ लला। तर परमेश्‍वरला आत्‍मादा बिरोध लसी पाप ताम लबा म्‍हिसे खाइमै माफ आयाङ्। \v 32 थेह्रङ् लसीन खालै म्‍हिसे परमेश्‍वरसे पुइखबा म्‍हिदा बिरोध लसी ताम पाङ्सै थेसे माफ याङ्ला। तर परमेश्‍वरला आत्‍मादा बिरोध लसी ताम पाङ्जी भिसम थेदा दान्‍देला धुइरी माफ आल, लिच्‍छाला जुनीरीनोन माफ आयाङ्।\x * \xo 12:32 \xt लूका १२:१०\x* \s1 दोङ खाह्रङ् लसी ङोसेबा \r लूका ६:४३-४५ \p \v 33 “ज्‍यना लसी सयार लबा दोङरी ज्‍यना लसीन रोला। ओच्‍छे ज्‍यना लसी सयार आलबा दोङरी ज्‍यना लसी आरो। थेतबासेलमा सयार लजीम कि आलजीम भिबा ताम रोग्‍यामसेन था तला।\x * \xo 12:33 \xt मत्ती ७:२०\x* \v 34 पुख्रीला कोलागदे, एनीगदेला सेमरीन पाप मुला भिसम खाह्रङ् लसी ज्‍यबा ताम पाङ्‌खम्‍ला? तिग्‍दा भिसम सेमरी जुन ताम मुला, थेनोन ताम एनीगदेसे पाङ्बा हिन्‍ना।\x * \xo 12:34 \xt मत्ती ३:७; २३:३३; १५:१८; लूका ३:७\x* \v 35 ज्‍यबा सेम मुबा म्‍हिला सेम न्‍हङ‍ग्‍याम ज्‍यबान ताम थोन्‍मुला ओच्‍छे नइबा सेम मुबा म्‍हिला सेम न्‍हङ‍ग्‍याम नइबान ताम थोन्‍मुला।\x * \xo 12:35 \xt मत्ती १५:१८\x* \v 36 थेतबासेलमा एनीगदेसे ङाला ताम ङ्‌यान्‍गो, परमेश्‍वरसे निसाफ लबा धिनकुनु आतोःबा ताम पाङ्बा म्‍हिगदेसे ह्राङ ह्राङला हिसाब उन्‍तोःला। \v 37 तिग्‍दा भिसम एला दोष मुला कि आरे भिबा एला तामग्‍यामसेन था तला।” \s1 म्‍हिगदेसे उदेकला चिनु म्‍हाइबा \r मर्कूस ८:११-१२; लूका ११:२९-३२ \p \v 38 जमाहेन्‍से यहूदी धर्मगुरुगदेदेन फरिसीगदे न्‍हङला कोइ कोइसे येशूदा “गुरु, ङन्‍दा ह्राङसे लबा उदेकला गे च्‍याबा सेम मुला” भिसी पाङ्‌मा,\x * \xo 12:38 \xt मत्ती १६:१; मर्कू ८:११\x* \p \v 39 येशूसे थेनीगदेदा चुह्रङ् भिसी जोहाब पिन्‍जी, “नइबा बानिबेहोर थोसी स्‍य्‍हान्‍दोदेन छ्‌याम ब्रेल्‍सी भ्रबा म्‍हिगदेसे उदेकला चिनु जे म्‍हाइमुला। तर दान्‍देला म्‍हिगदेदा चा योना अगमवक्ताला चिनु बाहेक अर्गु चिनु आउन।\x * \xo 12:39 \xt मत्ती १६:४; मर्कू ८:१२\x* \v 40 तिग्‍दा भिसम धिन सोम म्‍हुन सोमधोना योना घ्रेन तार्ङाला फोरी चिबा ह्रङ् लसी परमेश्‍वरसे पुइखबा म्‍हिएनोन धिन सोम म्‍हुन सोमधोना धुर्सारी तला।\x * \xo 12:40 \xt जोना १:१७\x* \v 41 च्‍यागो, परमेश्‍वरसे निसाफ लबा धुइरी निनवे शहरला म्‍हिगदे रेःसी दान्‍देला म्‍हिगदेला दोष उन्‍ना। तिग्‍दा भिसम योना अगमवक्तासे पाङ्बा परमेश्‍वरला य्‍हुल्‍सा समाचार थेःसी, थेनीगदे ह्राङ ह्राङला पाप ख्‍लासी परमेश्‍वरपट्टि दोःबा मुबा। तर चुरी योना अगमवक्ता भन्‍दा घ्रेन म्‍हि गिक मुला। तसैनोन एनीगदेसे थेला ताम आङ्‌यान्‍नी।\x * \xo 12:41 \xt जोना ३:५\x* \v 42 निसाफ लबा धुइरी ल्‍होग्‍याम खबा ग्‍लेस्‍यासे दान्‍देला म्‍हिगदेला दोष उन्‍ना, तिग्‍दा भिसम थे सोलोमन ग्‍लेला ज्ञान बुद्धिला ताम ङ्‌यान्‍बारी ल्‍हानान थारेङग्‍याम खबा मुबा। तर च्‍यागो, चुरी सोलोमन ग्‍ले भन्‍दा घ्रेन म्‍हि मुसैनोन थेला ताम आङ्‌यान्‍नी।\x * \xo 12:42 \xt १ राजा १०:१-१०; २ इति ९:१-१२\x* \s1 ङाच्‍छा थोन्‍सी निबा म्‍हङ दोःसी खमाहेन्‍से \p \v 43 “म्‍हङ म्‍हिला ल्‍हुइग्‍याम थोन्‍सी निमाहेन्‍से थेसे ब्‍लप्‍बा न्‍हबारी तोङतोङबा ग्‍लारीक्‍यार ग्‍ला म्‍हाइसी भ्रला। ओच्‍छे खानङएनोन ब्‍लप्‍बा न्‍हबा ग्‍ला आयाङ्माहेन्‍से, \v 44 ‘ङा जुन म्‍हिला ल्‍हुइग्‍याम थोन्‍सी खजी थेनोन म्‍हिला ल्‍हुइरी चिबारी निइ’ भिसी दोःसी निला। दोःसी खमा थेसे ङाच्‍छा ह्राङ चिबा ग्‍ला खालै आरेबा साङसाङबा म्राङ्ला। \v 45 जमाहेन्‍से थे म्‍हङ निसी ह्राङ भन्‍दा नइबा अर्गु गोर निस म्‍हङगदे भसी थे म्‍हि न्‍हङरी वाङ्सी चिमुला। थेतबासेलमा थे म्‍हिला गति ङाच्‍छाला भन्‍दा लिच्‍छाला गति झन नइबा तला। दान्‍देला म्‍हिगदेदाएनोन थेह्रङ्बान तला।” \s1 येशूला आमादेन आलेगदे \r मर्कूस ३:३१-३५; लूका ८:१९-२१ \p \v 46 येशू म्‍हिगदेदेन छ्‌याम ताम लबान लबा धुइरी येशूदेन छ्‌याम ताम लबारी भिसी थेला आमादेन आलेगदे मङग्‍यार खसी चिबा मुबा। \v 47 जमाहेन्‍से म्‍हि गिकसे “ह्राङदेन छ्‌याम ताम लबारी भिसी ह्राङला आमादेन आलेगदे मङग्‍यार खसी चिमुला” भिसी येशूदा पाङ्जी। \p \v 48 तर येशूसे थे म्‍हिदा “ङाला आमा खाल? ङाला आलेगदे खाल?” \v 49 ओच्‍छे येशूसे ह्राङला चेलागदेदा उन्‍बान चुह्रङ् भिसी सुङ्जी, “च्‍यागो, चुरी मुबा जम्‍मान ङाला आमादेन आलेगदे हिन्‍ना। \v 50 तिग्‍दा भिसम जुन म्‍हि स्‍वर्गरी धन्‍छ्‌याबा ङाला आबासे म्‍हन्‍बा अन्‍छार भ्रला थेनोन ङाला आमा, ङाला आङा ओच्‍छे ङाला आले हिन्‍ना।” \c 13 \s1 ब्‍लु ढ्वबाला उखान \r मर्कूस ४:१-९; लूका ८:४-८ \p \v 1 जमाकुनु येशू दिमग्‍याम फेप्‍सी समुन्‍द्रला कुनीरी धन्‍छ्‌याजी। \v 2 ओच्‍छे थेरी म्‍हिला हुल मुबासेलमा येशू दोँगारी धन्‍छ्‌याजी। ओच्‍छे म्‍हिला हुल चा समुन्‍द्रला कुनीरीक्‍यार राप्‍सी चिजी।\x * \xo 13:2 \xt लूका ५:१-३\x* \v 3 जमाहेन्‍से थेरी मुबा म्‍हिगदेदा येशूसे उखानग्‍याम ल्‍हानान ताम लोप्‍बान चुह्रङ् भिसी सुङ्जी, “च्‍यागो, ब्‍लु ढ्वबा म्‍हि गिक ब्‍लु ढ्वबारी भ्रजी। \v 4 थे म्‍हिसे ब्‍लु ढ्वमा कोइ ब्‍लु ग्‍यामरी परब तजी, थे ब्‍लु चरागदे खसी चजी। \v 5 कोइ ब्‍लु चा युङबाला घह्रङ मुबा सरी परब तजी, ओच्‍छे थेरी साप्रा ल्‍हाना आरेबासे लमा योनान फुइजी। \v 6 तर साप्रा ल्‍हाना आरेबासे लमा थेला टा नुप्‍ना निआम्‍याङ्नी। थेतबासेलमा धिनीसे क्रोसी थे दोङ सिजी। \v 7 कोइ ब्‍लु चा पुजु झाङरी परब तजी, ओच्‍छे थे ब्‍लुदेन पुजु दोङ छ्‌याम छ्‌यामनोन फुइजी। तर पुजु दोङ ल्‍हेबान निबासे लमा थे दोङदा हाप तजी। \v 8 कोइ ब्‍लु चा ज्‍यबा सरी परब तसी फुइजी, ओच्‍छे कोइ दोङरी दोब्‍बर, कोइ दोङरी तेब्‍बर, कोइ दोङरी चौबरधोना रोजी। \v 9 जुन म्‍हिदा ङ्‌यान्‍बा सेम मुला थेसे ङ्‌यान्‍सी घोउ।” \s1 येशूसे तिग्‍दा उखान सुङ्बा? \r मर्कूस ४:१०-१२; लूका ८:९-१० \p \v 10 जमाहेन्‍से चेलागदेसे येशूदा “ह्राङसे थेनीगदेदा तिग्‍दा उखानग्‍यामसे जे लोप्‍बा?” भिसी ङ्‌योइमा, \v 11 येशूसे थेनीगदेदा चुह्रङ् भिसी जोहाब पिन्‍जी, “म्‍हिसे था आयाङ्‍बा स्‍वर्गला य्‍हुल्‍साला ताम ङाइ एनीगदेदा घोखम्‍बा ज्ञान बुद्धि पिन्‍बा मुला। तर थेनीगदेदा चु ज्ञान बुद्धि पिन्‍बा आरे। \v 12 तिग्‍दा भिसम जुन म्‍हिसे ङाइ लोप्‍बा तामदा सेम लसी ङ्‌यान्‍ना, थेदा ङाइ अझन घोना लला। तर ङाइ लोप्‍बा ताम आङ्‌यान्‍बादा चा थेसे जुन घोबा मुला थे तामएनोन म्‍हाना लला।\x * \xo 13:12 \xt मत्ती २५:२९; मर्कू ४:२५; लूका ८:१८; १९:२६\x* \v 13 थेनीगदेसे ङाइ लबा गे च्‍याबाम च्‍यामुला तर आम्राङ्मुला, ओच्‍छे ङाइ पाङ्बा ताम ङ्‌यान्‍बाम ङ्‌यान्‍मुला तर आघोमुला। थेतबासेलमान ङाइ थेनीगदेदा उखानग्‍याम पाङ्बा हिन्‍ना। \p \v 14 “परमेश्‍वरसे यशैया अगमवक्ताग्‍याम सुङ्बा ताम चुह्रङ् लसी पूरा तबा मुला, \q1 ‘थेनीगदेसे ङ्‌यान्‍बाम ङ्‌यान्‍मुला तर खाइमै आघोमुला, \q1 च्‍याबाम च्‍यामुला तर खाइमै आम्राङ्मुला, \q1 \v 15 तिग्‍दा भिसम चु म्‍हिगदेला सेम कोङ्बा मुला, \q1 थेनीगदेला नाब्‍यङसे आथेःमुला, \q1 ओच्‍छे थेनीगदेसे मी च्‍युम्‍बा मुला। \q1 आहिन्‍सम थेनीगदेसे म्राङ्सेला मुबा, \q1 थेःसेला मुबा, सेमहेन्‍सेन घोसेला मुबा, \q1 ङापट्टि दोःसेला मुबा, \q1 ओच्‍छे थेनीगदेदा ङाइ खम्‍ना लसेला मुबा।’”\x * \xo 13:15 \xt यशै ६:९-१०\x* \p \v 16 जमाहेन्‍से येशूसे ह्राङला चेलागदेदा चुह्रङ् भिसी सुङ्जी, “एनीगदेसे परमेश्‍वरग्‍याम मोलम याङ्ला, तिग्‍दा भिसम एनीगदेसे म्राङ्बाएनोन मुला थेःबाएनोन मुला। \v 17 च्‍यागो, एनीगदेसे ङाला ताम ङ्‌यान्‍गो, ल्‍हानान अगमवक्तादेन परमेश्‍वरसे म्‍हन्‍बा अन्‍छार भ्रबा म्‍हिगदेसे एनीगदेसे म्राङ्बा चु तामगदे च्‍याबारी म्‍हाइमुबा। तर थेनीगदेसे आम्राङ्‌नी, ओच्‍छे एनीगदेसे थेःबा ताम थेनीगदेसे थेःबारी म्‍हाइजी, तर थेःबारी आम्‍याङ्नी।\x * \xo 13:17 \xt लूका १०:२३-२४\x* \s1 ब्‍लु ढ्वबा उखानना अर्थ \r मर्कूस ४:१३-२०; लूका ८:११-१५ \p \v 18 “लु, ब्‍लु ढ्वबा उखानना अर्थ ङ्‌यान्‍गो। \v 19 ग्‍यामरीक्‍यार परब तबा ब्‍लुला अर्थ चुनोन हिन्‍ना, जुन म्‍हिसे परमेश्‍वरला बचन ङ्‌यान्‍ना, तर थेसे घोबा भन्‍दा ङाच्‍छान शैतान खसी थेनीगदेला सेमग्‍याम थे ताम ब्‍यन्‍सी भोर्ला। \v 20 युङबाला घह्रङ मुबा सरीक्‍यार परब तबा ब्‍लुला अर्थ चुनोन हिन्‍ना, जुन म्‍हिसे परमेश्‍वरला बचन ङ्‌यान्‍सी तुरुन्‍तन विश्‍वास लला। \v 21 तर थेनीगदेला विश्‍वासला टा आरेबासे लमा, थे छिन्‍नङ जे चिला। ओच्‍छे परमेश्‍वरला बचनदा विश्‍वास लबासे लमा थेनीगदेदा आपत विपत खमाहेन्‍से थेनीगदेसे विश्‍वास लबा ख्‍लाला। \v 22 पुजु झाङ न्‍हङरी परब तबा ब्‍लुला अर्थ चा जुन म्‍हिसे परमेश्‍वरला बचन ङ्‌यान्‍ना, तर चु जम्‍बुलिङला धन्‍दा सुर्दादेन धन सम्‍पत्तिला लोभसे लमा परमेश्‍वरला बचनदा गे लआपुङ्। थेतबासेलमा थेला विश्‍वासग्‍याम तिगै आरो। \v 23 तर ज्‍यबा सरी परब तबा ब्‍लुला अर्थ चा जुन म्‍हिसे परमेश्‍वरला बचन ङ्‌यान्‍सी ह्राङला सेमरी थान्‍ना, ओच्‍छे थेला विश्‍वासग्‍याम दोब्‍बर, तेब्‍बर, चौबरधोनाला रो रोला।” \s1 कोडोङ म्राला उखान \p \v 24 दोःसी येशूसे थेनीगदेदा उखान गिक सुङ्जी, “च्‍यागो, स्‍वर्गला य्‍हुल्‍सा ह्राङला बुरी ज्‍यबा ब्‍लु ढ्वबा म्‍हि ह्रङ्‌बान हिन्‍ना। \v 25 तर जम्‍मान म्‍हिगदे म्‍हेर्बा धुइरी थेला शत्रु खसी ग्‍वा न्‍हङरी कोडोङ\f † \fr 13:25 \ft “कोडोङ” भिबा चा सुन ह्रङ्‌बान म्राङ्बा म्रा हिन्‍ना।\f* ढ्‌वसी निजी। \v 26 थे ग्‍वा ल्‍हेबान निसी रोबा धुइरी चा ग्‍वा न्‍हङ‍री कोडोङला दोङएनोन म्राङ्जी। \p \v 27 “थेतबासेलमा नोकरगदे दिमला मालिक मुबा ग्‍लारी खसी ‘बुरी ह्राङसे ग्‍वा जे ढ्वबा आहिन? थेरीम कोडोङएनोन फुइजीम’ भिसी भिजी। \p \v 28 “जमाहेन्‍से दिमला मालिकसे थेनीगदेदा ‘खालै शत्रुसे चुह्रङ् लबा हिन्‍ना’ भिसी भिमा, नोकरगदेसे ‘थेह्रङ् भिसम ङनी निसी थे कोडोङ स्‍योइसी भ्‍याङ्‍गो?’ भिसी भिजी। \p \v 29 “तर थे मालिकसे नोकरगदेदा चुह्रङ् भिसी पाङ्जी, ‘दान्‍देन थास्‍योइगो, तिग्‍दा भिसम एनीगदेसे कोडोङ भिसी स्‍योइमा ग्‍वाएनोन स्‍योइसी भ्‍याङ्‍ला। \v 30 बरु ग्‍वा खन्‍बा धुइ आततेधोना थेह्रङ्बान मुगै। ग्‍वा खन्‍बा धुइरी खन्‍बागदेदा ङाच्‍छा कोडोङ स्‍योइसी ख्राङ्बाला लागिरी ग्‍ला गिकरी थान्‍गो। तर एनीगदेसे ग्‍वा जे भसी ङाला भकारीरी थान्‍गो भिसी पाङ्ला।’” \s1 पच्‍छै ब्‍लुला उखानदेन खमीरला उखान \r मर्कूस ४:३०-३४; लूका १३:१८-२१ \p \v 31 दोःसी येशूसे थेनीगदेदा अर्गु उखान गिक सुङ्जी, “च्‍यागो, स्‍वर्गला य्‍हुल्‍सा म्‍हि गिकसे घुर्‍यानरी ढ्वबा पच्‍छै ब्‍लुला गेडा गिक ह्रङ्‌बान हिन्‍ना। \v 32 पच्‍छैला गेडा ढापढुपगदे न्‍हङ‍री जम्‍मान भन्‍दा जजा तसैनोन थे फुइसी ल्‍हेबान निसी दोङनोन दोला। ओच्‍छे थे पच्‍छै दोङला हाँगारी चरागदे खसी जङ स्‍होसी चिला।” \p \v 33 दोःसीनोन येशूसे थेनीगदेदा अर्गु उखान गिक सुङ्जी, “च्‍यागो, स्‍वर्गला य्‍हुल्‍सा चा गेङरी युबा खमीर ह्रङ्‌बान हिन्‍ना। थे खमीर म्रिङम्‍हेमे गिकसे फाम सोम ब्रारी युसी ज्‍योप्‍ला। ओच्‍छे थे ब्रा आभोतेधोना थेसे घप्‍सी थान्‍ना।” \p \v 34 येशूसे म्‍हिला हुलदा जम्‍मान ताम उखानग्‍यामसे जे लोप्‍जी। उखान आसुङ्तेधोना थेनीगदेदा येशूसे तिगै ताम आलोप्‍नी। \v 35 परमेश्‍वरसे अगमवक्ताग्‍याम सुङ्बा ताम चुह्रङ् लसी पूरा तजी, \q1 “ङाइ ताम लमा उखानग्‍यामसे जे लला, \q1 ओच्‍छे जम्‍बुलिङ ठुङ्माहेन्‍से दान्‍देधोना था आरेबा ताम ङाइ घोना लला।”\x * \xo 13:35 \xt भजन ७८:२\x* \s1 कोडोङ म्राला उखानना अर्थ \p \v 36 जमाहेन्‍से थे म्‍हिला हुलदा ख्‍लासी येशू दिम न्‍हङरी फेप्‍जी। ओच्‍छे थेला चेलागदेएनोन दिम न्‍हङरी खसी, “बुरी फुइबा कोडोङ म्राला उखानना अर्थ घोना लसी पिन्‍गो” भिसी ङ्‌योइमा, \v 37 येशूसे थेनीगदेदा चुह्रङ् भिसी सुङ्जी, “ज्‍यबा ब्‍लु ढ्वबा म्‍हि चा परमेश्‍वरसे पुइखबा म्‍हि हिन्‍ना। \v 38 बु भिबा चा चु जम्‍बुलिङ हिन्‍ना ओच्‍छे ज्‍यबा ब्‍लु भिबा चा परमेश्‍वरला य्‍हुल्‍साला म्‍हिगदे हिन्‍ना, कोडोङ म्रा भिबा चा परमेश्‍वरदा बिरोध लबागदे हिन्‍ना। \v 39 ओच्‍छे कोडोङ ढ्वबा शत्रु चा शैतान हिन्‍ना, बाली खन्‍बा धुइ भिबा चा परमेश्‍वरसे जम्‍बुलिङला जम्‍मान म्‍हिगदेला निसाफ लबा धुइ हिन्‍ना।\f † \fr 13:39 \ft “निसाफ लबा धुइ” चा ग्रीक बाइबलरी जम्‍बुलिङ जिन्‍बा धुइ भिसी भ्रिबा मुला। पद ४० देन ४९ पदरीनोन चुह्रङ् लसीन भ्रिबा मुला।\f* ओच्‍छे बाली खन्‍बागदे चा स्‍वर्गदूतगदे हिन्‍ना। \v 40 कोडोङ स्‍योइसी म्‍हिगदेसे खाह्रङ् लसी मेरी फर्मुला थेह्रङ् लसीन परमेश्‍वरसे जम्‍बुलिङला जम्‍मान म्‍हिगदेला निसाफ लबा धुइरीनोन थेह्रङ्नोन लला। \v 41 जमा धुइरी परमेश्‍वरसे पुइखबा म्‍हिसेनोन ङाला स्‍वर्गदूतगदेदा पुइखला। थेनीगदेसे म्‍हिगदेदा पाप लपुङ्बा जम्‍मान स्‍हेदेन पाप गे लबा जम्‍मान म्‍हिगदेदा ङाला य्‍हुल्‍साग्‍याम ह्रुप लला। \v 42 ओच्‍छे थेनीगदेदा मेरी युला, थेरी थेनीगदे स्‍वा क्रेसी क्रेसी क्राबा क्रिङ्बा लला। \v 43 जमाहेन्‍से परमेश्‍वरसे म्‍हन्‍बा अन्‍छार भ्रबा म्‍हिगदे ह्राङला परमेश्‍वर आबाला य्‍हुल्‍सारी धिनी ह्रङ्नोन य्‍हाल य्‍हाल तसी चिला। जुन म्‍हिदा घोबा सेम मुला थेसे ज्‍यना लसी ङ्‌यान्‍सी घोउ। \s1 ल्‍हुसी थान्‍बा धन‍ना उखानदेन मोतीला उखान \p \v 44 “च्‍यागो, स्‍वर्गला य्‍हुल्‍सा वारीरी ल्‍हुसी थान्‍बा धन ह्रङ्‌बान हिन्‍ना। थे धन म्‍हि गिकसे स्‍याप्‍जी। जमाहेन्‍से थे ल्‍हानान ताङ्सी थे धन थेरीन ल्‍हुसी थान्‍सी दिमरी निजी। ओच्‍छे थेसे ह्राङदेन छ्‌याम मुबा जति जम्‍मान चुङ्सी थे वारी ग्‍लुजी। \p \v 45 “चुह्रङ् लसीन स्‍वर्गला य्‍हुल्‍सा ज्‍यबा खाल्‍ला मोती म्‍हाइसी भ्रबा व्‍यापारी ह्रङ्‌बान हिन्‍ना। \v 46 थेसे ज्‍यबा खाल्‍ला मोती स्‍याप्‍माहेन्‍से ह्राङदेन छ्‌याम मुबा जति जम्‍मान चुङ्सी थे मोती ग्‍लुजी। \s1 तार्ङा चुङ्बा घ्‍याङला उखान \p \v 47 “थेह्रङ् लसीन स्‍वर्गला य्‍हुल्‍सा समुन्‍द्ररी रोप्‍बा घ्‍याङ ह्रङ्‌बान हिन्‍ना। थे घ्‍याङरी ल्‍हानान थरीला तार्ङागदे परब तला। \v 48 ओच्‍छे घ्‍याङ नाङनोन तार्ङा परब तमाहेन्‍से म्‍हिगदेसे समुन्‍द्रला कुनीरी भसी गे खेल्‍बा तार्ङागदे ताङरी थान्‍ना, गे आखेल्‍बा तार्ङागदे पाखारी भ्‍याङ्‍ला। \v 49 चुह्रङ्‌नोन लसी परमेश्‍वरसे जम्‍बुलिङला जम्‍मान म्‍हिगदेला निसाफ लबा धुइरीनोन स्‍वर्गदूतगदे खसी ज्‍यबा गे लबा म्‍हिगदेदेन नइबा गे लबा म्‍हिगदेदा फेला। \v 50 ओच्‍छे परमेश्‍वरसे कुल्‍बा ताम आङ्‌यान्‍बागदेदा चा मेरी युला। थेरी म्‍हिगदे स्‍वा क्रेसी क्रेसी क्राबा क्रिङ्बा लला।” \s1 छारदेन पुरानो धन \p \v 51 जमाहेन्‍से येशूसे थेनीगदेदा “एनीगदेसे चु ताम जम्‍मान घोजी?” भिसी ङ्‌योइमा, “घोजी” भिसी थेनीगदेसे येशूदा जोहाब पिन्‍जी। \v 52 थेतबासेलमा येशूसे चेलागदेदा “च्‍यागो, स्‍वर्गला य्‍हुल्‍साला बारेरी था याङ्बा यहूदी धर्मगुरुगदे दिमला दोप्‍ता ह्रङ्‌बान हिन्‍ना। तिग्‍दा भिसम थेसे ह्राङला ढुकुटीग्‍याम छारदेन पुरानो धनगदे तेःला” भिसी सुङ्जी। \s1 नासरतला म्‍हिगदेसे येशूदा मान आलबा \r मर्कूस ६:१-६; लूका ४:१६-३० \p \v 53 चु उखानगदे सुङ्सी जिन्‍माहेन्‍से येशू थेग्‍याम ह्राङला नाम्‍सारी फेप्‍जी। \v 54 ओच्‍छे ह्राङला नाम्‍सारी धोखमाहेन्‍से यहूदीगदे ह्रुप तबा दिमरी फेप्‍सी थेरी मुबा म्‍हिगदेदा लोप्‍जी। येशूसे लोप्‍बा म्राङ्सी थेरी मुबा म्‍हिगदे उदेक तसी चुह्रङ् भिजी, “चु म्‍हिसे चुह्रङ्बा उदेकला गे लबा शक्तिदेन बुद्धि खानङग्‍याम याङ्जी? \v 55 चु सिकर्मीला झा आहिन? चुला आमा मरियम ओच्‍छे आलेगदे याकूब, योसेफ, सिमोनदेन यहूदा आहिन? \v 56 चुला जम्‍मान आङागदे य्‍हाङदेन छ्‌यामनोन आरे? तसैनोन चुसे चु जम्‍मान ज्ञान बुद्धिदेन शक्ति खानङग्‍याम याङ्जी?” \v 57 जमाहेन्‍से थेनीगदेदा येशूदेन छ्‌याम बोमो खजी। \pi1 तर येशूसे थेनीगदेदा “च्‍यागो, अगमवक्तादा ह्राङला नाम्‍सारीदेन ह्राङला दिमरी बाहेक अर्गु खजिबै ग्‍लारी निसैनोन मान लला” भिसी सुङ्जी।\x * \xo 13:57 \xt यूह ४:४४\x* \v 58 थेनीगदेसे विश्‍वास आलबा म्राङ्सी येशूसे थेरी ल्‍हाना उदेकला गे आलनी। \c 14 \s1 बप्‍तिस्‍मा पिन्‍बा यूहन्‍नादा साइबा \r मर्कूस ६:१४-२९; लूका ९:७-९ \p \v 1 थे धुइरी गालील अञ्‍चलरी शासन लबा हेरोदसे येशूसे लबा उदेकला गेला बारेरी थेःजी। \v 2 जमाहेन्‍से थेसे ह्राङला गे लबागदेदा “थे म्‍हि बप्‍तिस्‍मा पिन्‍बा यूहन्‍ना हिन्‍ना। थे सिबाग्‍याम सोसी खबा हिन्‍ना। थेतबासेलमान थेसे चुह्रङ्बा उदेकला गेगदे लबा हिन्‍ना” भिसी भिजी। \p \v 3 हेरोदसे ह्राङला आले फिलिपला म्रिङ हेरोदियाससे लमा ङाच्‍छा यूहन्‍नादा झ्‍याल्‍खानरी झाङ्मुबा।\x * \xo 14:3 \xt लूका ३:१९-२०\x* \v 4 तिग्‍दा भिसम हेरोदसे ह्राङला आले चाङदा थान्‍बासे लमा यूहन्‍नासे हेरोददा “ह्राङसे आले चाङदेन छ्‌याम ब्‍याह लबा ठीक आहिन” भिसी पाङ्मुबा।\x * \xo 14:4 \xt लेवी १८:१६; २०:२१\x* \v 5 थेतबासेलमा हेरोदसे यूहन्‍नादा साइबारी म्‍हाइमुबा। तर हेरोद म्‍हिगदे म्राङ्सी लोङ्मुबा। तिग्‍दा भिसम म्‍हिगदेसे बप्‍तिस्‍मा पिन्‍बा यूहन्‍नादा अगमवक्ता हिन्‍ना भिसी भिमुबा। \p \v 6 हेरोदसे ह्राङ न्‍हबा धिन‍दा ढन्‍सी घ्रेन भोज लजी। जमाकुनु हेरोदियासला झामे जम्‍मान म्‍हिगदेला ङाच्‍छापट्टि स्‍य्‍हसी हेरोददा ल्‍हानान ताङ्ना लजी। \v 7 थेतबासेलमा हेरोदसे थेदा “एसे जे ह्रीबा थेनोन पिन्‍ना” भिसी कबुल लजी। \p \v 8 तर थेला आमासे थेदा बप्‍तिस्‍मा पिन्‍बा यूहन्‍नाला थोबो ह्री‍गो भिसी पाङ्बासे लमा थेसे “ङादा दान्‍देन बप्‍तिस्‍मा पिन्‍बा यूहन्‍नाला थोबो खार्बारी भउ” भिसी भिजी। \p \v 9 जमाहेन्‍से हेरोद ग्‍लेदा ल्‍हानान दुख ङ्‌हम्‍जी। तसैनोन ह्राङला डोन्‍बोगदेला ओन्‍छाङरी जे ह्रीसै पिन्‍ना भिसी घ्रान फाबासे लमा थेसे भिबा ह्रङ्नोन लउ भिसी सिपाहीगदेदा कुल्‍जी। \v 10 ओच्‍छे थेनीगदे झ्‍याल्‍खानरी निसी यूहन्‍नाला थोबो थाजी। \v 11 जमाहेन्‍से यूहन्‍नाला थोबो खार्बारी भसी थे माइदा पिन्‍जी। ओच्‍छे थे माइसे भोर्सी ह्राङला आमादा पिन्‍जी। \v 12 यूहन्‍नादा साइजी भिबा ताम थेःमाहेन्‍से यूहन्‍नाला चेलागदे खसी लास भोर्सी ल्‍हुजी। जमाहेन्‍से यूहन्‍नाला चेलागदे येशू मुबा ग्‍लारी खसी थे जम्‍मान ताम पाङ्जी। \s1 येशूसे हजार ङा म्‍हिदा चबा स्‍हे पिन्‍बा \r मर्कूस ६:३०-४४; लूका ९:१०-१७; यूहन्‍ना ६:१-१५ \p \v 13 बप्‍तिस्‍मा पिन्‍बा यूहन्‍नादा साइजी भिबा ताम थेःमाहेन्‍से येशू ह्राङ गिक जे दोँगारी क्रेःसी सुनसान ग्‍लारी फेप्‍जी। तर येशू थेग्‍याम सुनसान ग्‍लारी फेप्‍जी भिबा ताम थेःसी शहर शहरग्‍याम म्‍हिला हुल भ्रसीन येशू मुबा ग्‍लारी निजी। \v 14 येशू समुन्‍द्रला कुनीरी धोमा ल्‍हानान म्‍हिला हुलदा म्राङ्सी थेदा दया रेःजी। थेतबासेलमा येशूसे थेनीगदेला आखम्‍बा म्‍हिगदेदा खम्‍ना लजी। \p \v 15 ओच्‍छे ङ्‍यसे तमाहेन्‍से येशूला चेलागदे थे मुबा ग्‍लारी खसी “दाहेन्‍से ङ्‍यसे तसी जिन्‍जी, चु सुनसान ग्‍लारी तिगै आरे। थेतबासेलमा चु म्‍हिगदेदा पुइगो। ओच्‍छे थेनीगदे नाम्‍सा नाम्‍सारी निसी ह्राङ ह्राङला लागिरी चबा स्‍हे ग्‍लुसी चगै” भिसी येशूदा पाङ्जी। \p \v 16 तर येशूसे थेनीगदेदा “चु म्‍हिगदेदा तिग्‍दा पुइसे? एनीगदेसेन चुगदेदा चबा स्‍हे पिन्‍गो” भिसी सुङ्जी। \p \v 17 जमाहेन्‍से थेनीगदेसे येशूदा “ङन्‍देन छ्‌याम गोर ङा गेङदेन गोर न्‍ही तार्ङा भन्‍दा अर्गु तिगै आरे” भिसी भिजी। \p \v 18 येशूसे थेनीगदेदा “थे गेङदेन तार्ङा ङादा भउ” भिसी सुङ्जी। \v 19 जमाहेन्‍से येशूसे म्‍हिगदेदा पाङरी चिपुङ्जी। ओच्‍छे गेङदेन तार्ङा यारी थोसी स्‍वर्गपट्टि स्‍हीबान परमेश्‍वरदा धन्‍यवाद पिन्‍जी। ओच्‍छे गेङ क्‍युइसी म्‍हिगदेदा भो लसी पिन्‍गो भिसी चेलागदेदा पिन्‍जी। जमाहेन्‍से चेलागदेसे भो लसी म्‍हिगदेदा पिन्‍जी। \v 20 जम्‍मान म्‍हिगदेसे म्रेन्‍ना चसीनोन लेङ्बा गेङदेन तार्ङा चेलागदेसे च्‍युक न्‍ही सोली दुइजी। \v 21 थेरी गेङ चबा म्‍हिगदे म्रिङम्‍हेमेदेन कोलागदे बाहेकनोन हजार ङा ह्रेम्‍फेबेगदे मुबा। \s1 येशू समुन्‍द्रथोरी भ्रबा \r मर्कूस ६:४५-५२; यूहन्‍ना ६:१६-२१ \p \v 22 जमाहेन्‍से येशूसे तुरुन्‍तन ह्राङला चेलागदेदा दोँगारी क्रेःसी क्‍यामसङपट्टि ह्राङ भन्‍दा ङाच्‍छा पुइजी। थे धुइरी येशूसे चा म्‍हिला हुलदा पुइबान लजी। \v 23 म्‍हिगदे पुइसी जिन्‍माहेन्‍से येशू ह्राङ गिक जे प्रार्थना लबारी गङरी फेप्‍जी। थेरी ङ्‍यसेधोनान येशू गिक जे मुबा। \v 24 थे धुइरी चेलागदे क्रेःसी निबा दोँगा समुन्‍द्रला कुनीग्‍याम ल्‍हानान थारेङ धोसी जिन्‍बा मुबा। तसैनोन लाबा उल्‍टोग्‍याम खबासे लमा समुन्‍द्ररी छाल रेःसी थेनीगदेदा क्‍यामसङपट्टि निबारी गाह्रो तबा मुबा। \p \v 25 स्‍य्‍होला तीन बजेरीक्‍यार येशू समुन्‍द्रथोरी भ्रबान थेनीगदेपट्टि फेप्‍खजी। \v 26 चेलागदेसे येशू समुन्‍द्रथोरी भ्रसी फेप्‍खबान लबा म्राङ्सी “चु मी म्‍हङनोन हिन्‍ना!” भिसी थेनीगदे लोङ्सी क्रिङ्‌जी। \v 27 तर तुरुन्‍तन येशूसे थेनीगदेदा “भङ लउ, ङानोन हिन्‍ना, थालोङ्‍गो” भिसी सुङ्जी। \p \v 28 जमाहेन्‍से पत्रुससे येशूदा “प्रभु, ह्राङनोन हिन्‍सम ङादाएनोन समुन्‍द्रथोरी भ्रसी ह्राङ मुबा ग्‍लारी खउ भिसी सुङ्‍गो” भिसी भिजी। \p \v 29 येशूसे “लु, खउ!” भिसी सुङ्माहेन्‍से पत्रुस दोँगाग्‍याम फाप्‍सी येशू मुबा ग्‍लारी निबारी समुन्‍द्रथोरी भ्रबारी छ्‌याइजी। \v 30 तर घ्रेन लाबा खबा म्राङ्सी थे लोङ्जी। लोङ्बासे लमा थे समुन्‍द्ररी डुबब तबारी छ्‌याइजी। जमाहेन्‍से थेसे “प्रभु, ङादा जोगब लउ” भिसी क्रिङ्‌जी। \p \v 31 येशूसे तुरुन्‍तन पत्रुसला या चुङ्सी “खाइ एला विश्‍वास, एसे तिग्‍दा शङ्का लबा?” भिसी सुङ्जी। \v 32 येशूदेन पत्रुस दोँगारी क्रेःमाहेन्‍से लाबा म्‍हाजी। \v 33 जमाहेन्‍से दोँगारी मुबा चेलागदेसे येशूदा फ्‍या लसी, “ह्राङ पक्‍कान परमेश्‍वरला झा हिन्‍ना” भिसी भिजी। \s1 येशूसे आखम्‍बा ल्‍हानान म्‍हिगदेदा खम्‍ना लबा \r मर्कूस ६:५३-५६ \p \v 34 थेनीगदे समुन्‍द्र थासी गनेसरेत भिबा ग्‍लारी धोखजी। \v 35 थे ग्‍लाला म्‍हिगदेसे येशूदा ङोसेमाहेन्‍से क्‍यारमारला नाम्‍साला म्‍हिगदेदा येशू फेप्‍खजी भिसी पाङ्सी पिन्‍जी। जमाहेन्‍से म्‍हिगदेसे आखम्‍बा म्‍हिगदे जम्‍मादान येशू मुबा ग्‍लारी भसी, \v 36 “चुगदेदा ह्राङला क्‍वान्‍ना जो जे भिसै थुर्पुङ्‍गो” भिसी बिन्‍ती लजी, ओच्‍छे येशूला क्‍वान थुर्बा जति जम्‍मान खम्‍जी। \c 15 \s1 रिमठिमला बारेरी लोप्‍बा \r मर्कूस ७:१-२३ \p \v 1 यरूशलेमग्‍याम खबा फरिसीगदेदेन यहूदी धर्मगुरुगदे येशू मुबा ग्‍लारी खसी, \v 2 “ह्राङला चेलागदेसे तिग्‍दा आखे म्‍हेमेला रिमठिमदा ख्‍लाबा? तिग्‍दा चबा भन्‍दा ङाच्‍छा या आख्रुबा?” भिसी ङ्‌योइमा, \v 3 येशूसे थेनीगदेदा चुह्रङ् भिसी सुङ्जी, “एनीगदेसे चा तिग्‍दा परमेश्‍वरसे कुल्‍बा ताम आङ्‌यान्‍ना आखे म्‍हेमेला रिमठिम तेन्‍बा? \v 4 तिग्‍दा भिसम परमेश्‍वरसे ‘एसे ह्राङला आबा आमादा मान लउ,’ ओच्‍छे ‘जुन म्‍हिसे ह्राङला आबा आमादा बिरोध लसी नइबा ताम लला थेदा चा साइनोन तोःला’ भिसी सुङ्बा मुला।\x * \xo 15:4 \xt प्रस्‍था २०:१२; २१:१७; व्‍यव ५:१६; लेवी २०:९\x* \v 5 तर एनीगदेसे चा ‘जुन म्‍हिसे ह्राङला आबा आमादा पिन्‍तोःबा स्‍हे परमेश्‍वरदा फुल्‍बा मुला, थेसे ह्राङला आबा आमादा मान लआतोः’ भिसी लोप्‍मुला। \v 6 चुह्रङ् लसी एनीगदेसे ह्राङला रिमठिम अन्‍छार भ्रगै भिसी परमेश्‍वरसे कुल्‍बा ताम चा गे आखेल्‍बा स्‍होबा मुला। \v 7 थेतबासेलमा कप्‍टीगदे, परमेश्‍वरसे यशैया अगमवक्ताग्‍याम सुङ्बा ताम एनीगदेला गे अन्‍छार ढिक्‍बा मुला। \q1 \v 8 ‘चु म्‍हिगदेसे सुङसे जे ङादा मान लमुला, \q1 तर सेमहेन्‍से चा मान आलमुला। \q1 \v 9 ओच्‍छे थेनीगदेसे ङादा तेन्‍बाम तेन्‍मुला, \q1 तसैनोन परमेश्‍वरसे कुल्‍बा तामदा भन्‍दा म्‍हिसे स्‍होबा रिमठिमदा घ्रेन म्‍हन्‍मुला।’”\x * \xo 15:9 \xt यशै २९:१३\x* \p \v 10 जमाहेन्‍से येशूसे म्‍हिला हुलदा ह्राङ मुबा ग्‍लारी ङ्‌योइसी, “ङाइ पाङ्बा ताम तिग चीम भिसी एनीगदेसे घोबारी म्‍हाइगो। \v 11 परमेश्‍वरदा तेन्‍बारी म्‍हिदा खजिबै चबा स्‍हेसे न्‍होङ्ना आल। तर म्‍हिला सेमग्‍याम थोन्‍बा नइबा तामसे चा म्‍हिदा न्‍होङ्ना लमुला” भिसी सुङ्जी।\f † \fr 15:11 \ft यहूदीगदेला ठिम अन्‍छार खालैसे स्‍य्‍हान्‍दोदेन छ्‌याम ढिक्‍सी परमेश्‍वरदा तेन्‍बारी थे चोखो ततोःबा मुबा। थे परमेश्‍वरसे कुल्‍बा खजिबै ताम अन्‍छार आभ्रनी भिसम थेदा अशुद्ध भिसी पाङ्मुबा ओच्‍छे थे दोःसी शुद्ध दोबारी थेसे बलि फुल्‍तोःबा मुबा।\f* \p \v 12 जमाहेन्‍से चेलागदे येशू मुबा ग्‍लारी खसी “ह्राङला ताम थेःसी फरिसीगदे ह्राङदेन छ्‌याम बोमो खबा ताम ह्राङदा था मुला?” भिसी पाङ्जी। \p \v 13 तर येशूसे चेलागदेदा चुह्रङ् भिसी सुङ्जी, “स्‍वर्गरी धन्‍छ्‌याबा ङाला आबासे आसूबा दोङगदे\f † \fr 15:13 \ft थे फरिसीगदे चा परमेश्‍वरसे आसूबा दोङगदे ह्रङ्‌बान हिन्‍ना। ओच्‍छे परमेश्‍वरसे थेनीगदे जम्‍मादान दोङ स्‍योइबा ह्रङ् लसी लेःला, तिग्‍दा भिसम थेनीगदेसे परमेश्‍वरसे म्‍हन्‍बा ह्रङ् लसी आलोप्‍नी।\f* स्‍योइसी भ्‍याङ्‍ला। \v 14 थेतबासेलमा थेनीगदेदा तिगै पाङ्आतोः। थेनीगदे मी आम्राङ्बा म्‍हिगदेदा लोप्‍बा मी आम्राङ्बा म्‍हिगदे हिन्‍ना। थेतबासेलमा मी आम्राङ्बा म्‍हिसे मी आम्राङ्बादान चुङ्सी भोर्सम न्‍हीनोन व्‍हाङरी ताइला।”\f † \fr 15:14 \ft चुदे खालै म्‍हि सत्‍य ताम आसेबा म्‍हिसे लोप्‍बा अन्‍छार भ्रजी भिसम तिरेकुनु थे नाश तसी निला।\f*\x * \xo 15:14 \xt लूका ६:३९\x* \p \v 15 जमाहेन्‍से पत्रुससे येशूदा “म्‍हिगदेदा चबा स्‍हेसे न्‍होङ्ना आलमुला भिसी ह्राङसे सुङ्बा ताम ङन्‍दा घोना लसी पिन्‍गो” भिसी भिमा, \v 16 येशूसे थेनीगदेदा चुह्रङ् भिसी सुङ्जी, “दान्‍देधोना अझ एनीगदेसे घोबा आरे? \v 17 चबा स्‍हे चमाहेन्‍से फोरी धोमुला। ओच्‍छे फोग्‍यामसेनोन मङग्‍यार थोन्‍मुला भिबा ताम एनीगदेदा था आरे? \v 18 तर म्‍हिला सेमरी जुन ताम मुला थेनोन ताम सुङग्‍याम थोन्‍मुला, ओच्‍छे थेनोन तामसे म्‍हिदा न्‍होङ्ना लमुला। \v 19 तिग्‍दा भिसम म्‍हिला सेमग्‍याम थोन्‍बा नइबा तामगदे चा म्‍हि साइबा, म्‍हिला म्रिङदेन छ्‌याम ब्रेल्‍सी भ्रबा, खालैदेन छ्‌याम ब्रेल्‍सी भ्रबा, य्‍हो लबा, लुसीला ताम पाङ्बा ओच्‍छे म्‍हिला तामगन लबा हिन्‍ना। \v 20 चु जम्‍मान तामसे चा म्‍हिदा न्‍होङ्ना लमुला। तर या आख्रुना चसी म्‍हिदा न्‍होङ्ना आलमुला।” \s1 अर्गु य्‍हुलला म्रिङम्‍हेमेला विश्‍वास \r मर्कूस ७:२४-३० \p \v 21 जमाहेन्‍से येशू थे शहर ख्‍लासी टुरोसदेन सीदोन भिबा ग्‍लारीक्‍यार फेप्‍जी। \v 22 थे शहरला अर्गु य्‍हुलला कनानी म्रिङम्‍हेमे गिक क्रिङ्बान खसी येशूदा “प्रभु, दाऊद ग्‍लेला सन्‍तान, ङादा दया लउ। ङाला झामेदा म्‍हङसे ल्‍हानान दुख पिन्‍बा मुला” भिसी भिजी। \v 23 तर येशूसे तिगै जोहाब आपिन्‍नी। जमाहेन्‍से चेलागदेसे येशूदा “चु म्रिङम्‍हेमेदा चुग्‍याम पुइगो। तिग्‍दा भिसम चु क्रिङ्बान य्‍हाङला लिच्‍छा लिच्‍छा भ्रसी छेर्ना लजी” भिसी बिन्‍ती लजी। \p \v 24 जमाहेन्‍से येशूसे थे म्रिङम्‍हेमेदा “च्‍यागो, परमेश्‍वरसे ङादा म्‍हाबा ग्‍यु ह्रङ् तसी चिबा इस्राएलला म्‍हिगदेला लागिरी जे पुइखबा हिन्‍ना” भिसी सुङ्जी। \p \v 25 तर थे म्रिङम्‍हेमेसे येशूदा फ्‍या लबान, “प्रभु, ङादा ह्रो लउ” भिसी भिजी। \p \v 26 जमाहेन्‍से येशूसे थे म्रिङम्‍हेमेदा “च्‍यागो, कोलागदेदा पिन्‍तोःबा गेङ नगीदा\f † \fr 15:26 \ft यहूदीगदेसे अर्गु य्‍हुलला म्‍हिगदेदा हेला लसी ह्रि नगी भिसी पाङ्मुबा। तर येशूसे चा यहूदीगदेदा कोलागदेदेन छ्‌याम ओच्‍छे अर्गु य्‍हुलला म्‍हिगदेदा चा दिमला नगीदेन दाँजब लसी घोना लसी सुङ्बा मुबा।\f* पिन्‍बा ठीक आहिन” भिसी सुङ्मा, \v 27 थे म्रिङम्‍हेमेसे “हिन्‍ना प्रभु, तर नगीसेनोन थेला दोप्‍तासे चमा सरी ताइबा भ्राइभ्रुइ मी चम्‍याङ्मुला” भिसी भिजी। \p \v 28 जमाहेन्‍से येशूसे थे म्रिङम्‍हेमेदा “माइ, एला विश्‍वास घ्रेन चीम। एला विश्‍वाससे लमा एसे म्‍हन्‍बा ह्रङ्नोन तबा मुला” भिसी सुङ्जी। थेनोन धुइरी थेला झामे खम्‍जी। \s1 येशूसे ल्‍हानान थरीला रोगसे स्‍याप्‍बा म्‍हिदा खम्‍ना लबा \p \v 29 जमाहेन्‍से येशू थे ग्‍ला ख्‍लासी गालील समुन्‍द्रला कुनीग्‍याम गङरी फेप्‍सी धन्‍छ्‌याजी। \v 30 ओच्‍छे म्‍हिला हुल येशू मुबा ग्‍लारी खजी। थेनीगदेसे कुज्‍या तबा, मी आम्राङ्बादेन ताइ दोबा ओच्‍छे ल्‍हानान थरीला रोगसे स्‍याप्‍बा म्‍हिगदेदा भजी। जमाहेन्‍से येशूसे थे आखम्‍बा म्‍हिगदेदा खम्‍ना लजी। \v 31 येशूसे ताइ दोबा म्‍हि, कुज्‍या म्‍हि, मी आम्राङ्बा म्‍हिदेन जम्‍मान आखम्‍बा म्‍हिगदेदा खम्‍ना लबा म्राङ्सी थेरी मुबा जम्‍मान म्‍हिगदे उदेक म्‍हन्‍सी इस्राएलला म्‍हिगदेसे तेन्‍बा परमेश्‍वरला जयजयकार लजी। \s1 येशूसे हजार ब्‍लि म्‍हिदा चबा स्‍हे पिन्‍बा \r मर्कूस ८:१-१० \p \v 32 जमाहेन्‍से येशूसे चेलागदेदा ह्राङ मुबा ग्‍लारी ङ्‌योइसी, “चु म्‍हिगदे म्राङ्सी ङादा दया रेःजी। तिग्‍दा भिसम चुगदे ङादेन छ्‌याम भ्रबा तिनी सोमरे तजी। ओच्‍छे चुगदेदेन छ्‌याम तिगै चबा स्‍हे आरे। थेतबासेलमा चुगदेदा फोइथाननोन पुइबारी आत। फोइथाननोन दिमरी पुइजी भिसम चुगदे ग्‍यामरीन बिहोस तला” भिसी सुङ्जी। \p \v 33 जमाहेन्‍से चेलागदेसे येशूदा “चुह्रङ्बा तिगै आयाङ्बा ग्‍लारी चुदेला म्‍हिला हुलदा ख्‍वाबारी ङन्‍से खानङग्‍याम गेङ भसे?” भिसी भिजी। \p \v 34 येशूसे थेनीगदेदा “एनीगदेदेन छ्‌याम गेङ गाते मुला?” भिसी ङ्‌योइमा, थेनीगदेसे “ङन्‍देन छ्‌याम गोर निस गेङदेन जजाबा तार्ङागदे जजाकी मुला” भिसी भिजी। \p \v 35 जमाहेन्‍से येशूसे थेरी मुबा म्‍हिला हुलदा पाङरी चिपुङ्जी। \v 36 येशूसे गोर निस गेङदेन तार्ङा थोसी परमेश्‍वरदा धन्‍यवाद पिन्‍जी। ओच्‍छे गेङ क्‍युइसी चेलागदेदा पिन्‍जी। जमाहेन्‍से चेलागदेसे म्‍हिगदेदा भो लसी पिन्‍जी। \v 37 ओच्‍छे जम्‍मान म्‍हिगदेसे म्रेन्‍ना चजी। जमाहेन्‍से चेलागदेसे लेङ्बा गेङदेन तार्ङा दुइमा सोली निस तजी। \v 38 थेरी चबागदे न्‍हङ‍री कोलागदेदेन म्रिङम्‍हेमे बाहेकनोन ह्रेम्‍फेबेगदे जे हजार ब्‍लि मुबा। \v 39 जमाहेन्‍से येशूसे जम्‍मान म्‍हिगदेदा पुइजी। ओच्‍छे येशू ह्राङला चेलागदेदेन छ्‌याम दोँगारी क्रेःसी मगादान भिबा नाम्‍सारीक्‍यार फेप्‍जी। \c 16 \s1 यहूदी धर्मगुरुगदेसे येशूदा स्‍वर्गला चिनु उन्‍गो भिसी पाङ्बा \r मर्कूस ८:११-१३; लूका १२:५४-५६ \p \v 1 कोइ कोइ फरिसीगदेदेन सदुकीगदे येशूला सेम च्‍याबाला लागिरी येशू मुबा ग्‍लारी खजी। ओच्‍छे “चुदे ह्राङ परमेश्‍वरग्‍याम फेप्‍खबा हिन्‍सम ङन्‍दा स्‍वर्गला चिनु उन्‍गो” भिसी पाङ्‌मा,\x * \xo 16:1 \xt मत्ती १२:३८; लूका ११:१६\x* \v 2 येशूसे थेनीगदेदा चुह्रङ् भिसी सुङ्जी, “एनीगदेसे ङ्‍यसे मु वाला तबा म्राङ्सम ‘न्‍हङगर धिन ज्‍यबा तला’ भिसी भिमुला। \v 3 ओच्‍छे स्‍य्‍होरी चा खसुदेन मु वाला तबा म्राङ्सम ‘तिनी लाबालुङसर खनम’ भिसी मु च्‍यासी एनीगदेसे धिन फेबारी खम्मुला। तर एनीगदेदा ज्‍यना लसी उन्‍बा चु धुइला चिनु चा एनीगदेसे घोखम्‍बा आरे। \v 4 नइबा बानिबेहोर थोसी स्‍य्‍हान्‍दोदेन छ्‌याम ब्रेल्‍सी भ्रबा म्‍हिगदेसे उदेकला चिनु जे म्‍हाइमुला। तर दान्‍देला म्‍हिगदेदा चा योना अगमवक्ताला चिनु बाहेक अर्गु चिनु आउन।” जमाहेन्‍से येशू थे ग्‍लाग्‍याम फेप्‍जी।\x * \xo 16:4 \xt मत्ती १२:४०; लूका ११:२९\x* \s1 येशूसे फरिसीदेन सदुकीगदेला खमीरला बारेरी सुङ्बा \r मर्कूस ८:१४-२१ \p \v 5 समुन्‍द्रला क्‍यामसङपट्टि धोखमाहेन्‍से गेङ भबारी म्‍लेःजीम भिसी चेलागदेसे था याङ्जी। \v 6 थेनोन धुइरी येशूसे थेनीगदेदा “च्‍यागो, एनीगदे फरिसीदेन सदुकीगदेला खमीरग्‍याम होशियार तसी चिउ” भिसी सुङ्जी।\x * \xo 16:6 \xt लूका १२:१\x* \p \v 7 तर चेलागदेसे चा “य्‍हाङसे गेङ भबारी म्‍लेःबासे लमा येशूसे चुह्रङ् सुङ्बा हिन्‍ना” भिसी ह्राङ ह्राङ न्‍हङ‍री ताम लबारी छ्‌याइजी। \p \v 8 येशूसे चु ताम था याङ्सी, “एनीगदे खाह्रङ्बा विश्‍वास आरेबा म्‍हिगदे! एनीगदेसे ह्राङदेन छ्‌याम गेङ आरे भिसी तिग्‍दा ताम लसी चिबा? \v 9 एनीगदेसे अझ घोबा आरे? ङाइ गोर ङा गेङसे हजार ङा म्‍हिगदेदा ख्‍वामा एनीगदेसे गाते सोली गेङ दुइबा मुबा? थे ताम म्‍लेःसी जिन्‍जी?\x * \xo 16:9 \xt मत्ती १४:१७-२१\x* \v 10 ओच्‍छे ङाइ गोर निस गेङसे हजार ब्‍लि म्‍हिगदेदा ख्‍वामा एनीगदेसे गाते सोली दुइमुबा?\x * \xo 16:10 \xt मत्ती १५:३४-३८\x* \v 11 एनीगदेसे अझ तिग्‍दा आघोबा? ङाइ एनीगदेदा गेङला बारेरी पाङ्बा आहिन। तर फरिसीदेन सदुकीगदेला खमीर ह्रङ्‌बान तामग्‍याम होशियार तसी चिउ” भिसी पाङ्बा हिन्‍ना। \p \v 12 जमाहेन्‍से थेनीगदेसे येशूसे गेङरी युबा खमीरग्‍याम आहिन, तर फरिसीदेन सदुकीगदेसे लोप्‍बा तामग्‍याम होशियार तसी चिउ भिसी सुङ्बा चीम भिसी घोजी। \s1 येशू परमेश्‍वरला म्‍हि ख्रीष्‍ट हिन्‍ना \r मर्कूस ८:२७-३०; लूका ९:१८-२१ \p \v 13 कैसरिया फिलिप्‍पी भिबा ग्‍लारी धोखमाहेन्‍से येशूसे ह्राङला चेलागदेदा “म्‍हिगदेसे परमेश्‍वरसे पुइखबा म्‍हिदा खाल भिसी भिमुला?” भिसी ङ्‌योइमा, \v 14 चेलागदेसे “खालैसे बप्‍तिस्‍मा पिन्‍बा यूहन्‍ना, खालैसे एलिया अगमवक्ता, खालैसे यर्मिया अगमवक्ता थेह्रङ् लसीन खालैसे अगमवक्तागदे न्‍हङला गिक हिन्‍ना भिसी भिमुला” भिसी येशूदा जोहाब पिन्‍जी।\x * \xo 16:14 \xt मत्ती १४:१-२; मर्कू ६:१४-१५; लूका ९:७-८\x* \p \v 15 दोःसी येशूसे थेनीगदेदा “तर एनीगदेसे चा ङा खाल भिसी म्‍हन्‍मुला?” भिसी ङ्‌योइमा, \v 16 सिमोन पत्रुससे “ह्राङ परमेश्‍वरला झा थार्बा पिन्‍बा ख्रीष्‍ट हिन्‍ना” भिसी भिजी।\x * \xo 16:16 \xt यूह ६:६८-६९\x* \p \v 17 जमाहेन्‍से येशूसे थेदा “योनाला झा सिमोन, एसे परमेश्‍वरग्‍याम मोलम याङ्बा मुला। तिग्‍दा भिसम चु ताम एदा म्‍हिगदेसे पाङ्सी था तबा आहिन। तर स्‍वर्गरी धन्‍छ्‌याबा ङाला आबासे सुङ्सी था याङ्बा हिन्‍ना। \v 18 च्‍यागो, एसे ङाला ताम ङ्‌यान्‍गो, एला मिन पत्रुस\f † \fr 16:18 \ft “पत्रुस” भिबाला अर्थ चा युङबा हिन्‍ना।\f* हिन्‍ना। चु युङबाला पहराथोरी ङाइ ङाला मण्‍डली स्‍होला। चु मण्‍डलीदा कालला शक्तिगदेसे खाइमै ढाबारी आखम। \v 19 थेतबासेलमा ङाइ एदा स्‍वर्गला य्‍हुल्‍साला साँचोगदे पिन्‍ना। एसे जम्‍बुलिङरी जुन स्‍हे ढुङ्ला, थे स्‍हे स्‍वर्गरीनोन ढुङ्ला। ओच्‍छे एसे जम्‍बुलिङरी जुन स्‍हे ठोङ्ला, थे स्‍हे स्‍वर्गरीनोन ठोङ्ला” भिसी सुङ्जी।\f † \fr 16:19 \ft चु पदरी येशूसे पत्रुसदा मण्‍डलीरी तिगै ताम लपुङ्बादेन लआपुङ्बा अधिकार पिन्‍ना भिसी सुङ्जी।\f*\x * \xo 16:19 \xt मत्ती १८:१८; यूह २०:२३\x* \v 20 तर चेलागदेदा येशूसे “ङा थार्बा पिन्‍बा ख्रीष्‍ट हिन्‍ना भिसी खालैदा थापाङ्‍गो” भिसी सुङ्जी। \s1 येशूसे ह्राङ खाह्रङ् लसी सिला भिबा ताम चेलागदेदा सुङ्बा \r मर्कूस ८:३१–९:१; लूका ९:२२-२७ \p \v 21 जमाहेन्‍से येशूसे ह्राङला चेलागदेदा “यरूशलेमरी निसी ङाइ यहूदी गन्‍बागदे, परमेश्‍वरला मन्‍दिररी पूजा लबा मुल म्‍हिगदेदेन यहूदी धर्मगुरुगदेग्‍याम ल्‍हानान दुख नातोःला। थेनीगदेसे ङादा दुख पिन्‍सी पिन्‍सीन साइला। तसैनोन ङादा सिबाग्‍याम सोमरेमाकुनु सोना लला” भिसी सुङ्जी। \p \v 22 चु ताम थेःमाहेन्‍से पत्रुससे येशूदा जजाकी क्‍याथाङ भोर्सी “प्रभु, ह्राङदा परमेश्‍वरसे खाइमै चुह्रङ् तआपुङ्‍गै, ह्राङदा चुह्रङ् खाइमै आत!” भिसी बङ्जी। \p \v 23 तर येशू फ्‍लिक दोःसी पत्रुसदा “ङादा कोल्‍ना लबारी म्‍हाइबा शैतान, ए चुग्‍याम थोन्‍सी निउ! तिग्‍दा भिसम एसे परमेश्‍वरसे सुङ्बा तामदा भन्‍दा म्‍हिगदेला तामदा सेम लमुला” भिसी सुङ्जी। \p \v 24 जमाहेन्‍से येशूसे ह्राङला चेलागदेदा चुह्रङ् भिसी सुङ्जी, “खालै म्‍हि ङाला चेला दोबा सेम मुसम थेसे ह्राङला ज्‍याननोन माया मारब लसी ह्राङला क्रुस ह्राङसेन पुइसी ङादेन छ्‌याम भ्रगै।\x * \xo 16:24 \xt मत्ती १०:३८; लूका १४:२७\x* \v 25 तिग्‍दा भिसम जुन म्‍हिसे ह्राङला ज्‍यान जोगब लबारी म्‍हाइला, थे म्‍हिसे जुकजुकधोनाला जुनी आयाङ्। तर ङाला लागिरी ज्‍याननोन पिन्‍खम्‍बा म्‍हिसे चा जुकजुकधोनाला जुनी याङ्ला।\x * \xo 16:25 \xt मत्ती १०:३९; लूका १७:३३; यूह १२:२५\x* \v 26 म्‍हिसे जम्‍बुलिङनोन यारी किन्‍सी ह्राङला ज्‍यान चा निजी भिसम थेदा तिग ज्‍यबा तला? जम्‍बुलिङरी म्‍हिला ज्‍यान भन्‍दा घ्रेन अर्गु तिगै स्‍हे मुला? \v 27 तिग्‍दा भिसम लिच्‍छा परमेश्‍वरसे पुइखबा म्‍हि ह्राङला आबाला घ्रेन य्‍हालदेन शक्तिरी स्‍वर्गदूतदेन छ्‌याम खला। ओच्‍छे थेसे जम्‍मान म्‍हिदा थेनीगदेसे लबा गे अन्‍छारला इनाम पिन्‍ना।\x * \xo 16:27 \xt मत्ती २५:३१; भजन ६२:१२; रोमी २:५\x* \v 28 च्‍यागो, एनीगदेसे ङाला ताम ङ्‌यान्‍गो, चुरी मुबा म्‍हिगदे न्‍हङला कोइ कोइ म्‍हि चा परमेश्‍वरसे पुइखबा म्‍हि ह्राङला य्‍हुल्‍सारी खबा आम्राङ्तेधोना आसि।” \c 17 \s1 येशूला स्‍य्‍हाल पोबा \r मर्कूस ९:२-१३; लूका ९:२८-३६ \p \v 1 ढुरे लिच्‍छा येशूसे पत्रुस, याकूबदेन याकूबला आले यूहन्‍नादा जे ह्राङदेन छ्‌याम नोबा गङरी भोर्सी फेप्‍जी। \v 2 चेलागदेसे च्‍याना च्‍यानान येशूला स्‍य्‍हाल पोसी धिनी ह्रङ् य्‍हाल य्‍हाल तजी। ओच्‍छे थेला क्‍वानएनोन धिनीला स्‍हेर ह्रङ्‌बान तजी।\f † \fr 17:2 \ft “क्‍वानएनोन धिनीला स्‍हेर ह्रङ्‌बान तजी” कोइ कोइ बाइबलरी चा तार तार तजी भिसी भ्रिबा मुला। तर ग्रीक बाइबल अन्‍छार चु पदला मुल अर्थ चा धिनीला स्‍हेर ह्रङ्‌बान य्‍हाल य्‍हाल तजी भिसी पाङ्बा हिन्‍ना (मर्कूस ९:३; लूका ९:२९)।\f* \v 3 थेनोन धुइरी थेनीगदेसे थेरी मोशादेन एलिया, येशूदेन छ्‌याम ताम लबान लबा म्राङ्जी। \v 4 चु म्राङ्सी पत्रुससे येशूदा “प्रभु, य्‍हाङ चुरी मुबा ज्‍यबा तजीम। ह्राङदा ज्‍यबा छोर्सम चुरी ङाइ छाप्रो सोम स्‍होला, गिक ह्राङला लागिरी, गिक मोशाला लागिरी ओच्‍छे गिक एलियाला लागिरी” भिसी भिजी। \v 5 थेसे थेह्रङ् पाङ्ना पाङ्नान तार तार्बा खसु खसी थेनीगदेदा घप्‍जी। थे खसु न्‍हङ‍ग्‍याम “चु ङाइ सेमहेन्‍से माया लबा ङाला झा हिन्‍ना, थेदा म्राङ्सी ङा ल्‍हानान ताङ्‍बा मुला। थेतबासेलमा एनीगदेसे चुसे भिबा ताम ङ्‌यान्‍गो” भिबा काइ थेःजी।\x * \xo 17:5 \xt व्‍यव १८:१५; भजन २:७; यशै ४२:१; मत्ती ३:१७; मर्कू १:११; लूका ३:२२; २ पत्रु १:१७-१८\x* \p \v 6 थे ताम थेःमाहेन्‍से चेलागदे लोङ्सी सरी ख्‍लुप तजी। \v 7 तर येशू थेनीगदे मुबा ग्‍लारी खसी थेनीगदेदा थुर्सी “रेःगो, एनीगदे थालोङ्‍गो” भिसी सुङ्जी। \v 8 जमाहेन्‍से थेनीगदे रेःसी च्‍यामा थेरी येशू बाहेक स्‍य्‍हान्‍दो खालैदा आम्राङ्‌नी। \p \v 9 जमाहेन्‍से येशू ह्राङला चेलागदेदेन छ्‌याम गङग्‍याम फाप्‍बान लबा धुइरी येशूसे चेलागदेदा “च्‍यागो, परमेश्‍वरसे पुइखबा म्‍हि सिबाग्‍याम आसोतेधोना एनीगदेसे तिनी म्राङ्बा चु ताम खालैदा थापाङ्‍गो” भिसी सुङ्जी। \p \v 10 जमाहेन्‍से चेलागदेसे येशूदा “यहूदी धर्मगुरुगदेसे तिग्‍दा एलिया अगमवक्ता ङाच्‍छा खतोःला भिबा?” भिसी ङ्‌योइमा,\x * \xo 17:10 \xt मला ४:५\x* \v 11 येशूसे चेलागदेदा चुह्रङ् भिसी सुङ्जी, “हिन्‍ना, ङाच्‍छा एलिया खला ओच्‍छे थेसे जम्‍मान ताम ढिक्‍ना लला। \v 12 तर एनीगदेसे ङाला ताम ङ्‌यान्‍गो, तिग्‍दा भिसम एलिया खसी जिन्‍बा मुला। तसैनोन थेदा ङोआसेना म्‍हिगदेसे जे लइ म्‍हन्‍बा थेनोन लजी। थेह्रङ् लसीन परमेश्‍वरसे पुइखबा म्‍हिसेनोन थेनीगदेला याग्‍याम ल्‍हानान दुख नातोःबा मुला।”\x * \xo 17:12 \xt मत्ती ११:१४\x* \v 13 जमाहेन्‍से येशूसे बप्‍तिस्‍मा पिन्‍बा यूहन्‍नाला बारेरी सुङ्जीम भिबा ताम चेलागदेसे घोजी। \s1 येशूसे म्‍हङसे स्‍याप्‍बा कोलादा खम्‍ना लबा \r मर्कूस ९:१४-२९; लूका ९:३७-४३ \p \v 14 थेनीगदे म्‍हिला हुल मुबा ग्‍लारी धोखमाहेन्‍से म्‍हि गिक येशूला ङाच्‍छापट्टि पुइ जूसी, \v 15 “प्रभु, ङाला झादा दया लउ, तिग्‍दा भिसम थेदा स्‍ह म्‍हङसे ल्‍हानान दुख पिन्‍बा मुला। थेदा खाइमाम मेरी, खाइमाम क्‍युइरी भ्‍याङ्‍मुला। \v 16 थेदा खम्‍ना लसी पिन्‍गो भिसी ङाइ ह्राङला चेलागदे मुबा ग्‍लारी भमुबा। तर थेनीगदेसे खम्‍ना लबारी आखम्‍नी” भिसी भिजी। \p \v 17 जमाहेन्‍से येशूसे थेनीगदेदा “विश्‍वास आलबादेन नइबा सेम थोबा म्‍हिगदे, खाइमाधोना ङा एनीगदेदेन छ्‌याम तला? खाइमाधोना ङाइ एनीगदेदा नासे? थेदा चुरी भउ” भिसी सुङ्जी। \v 18 ओच्‍छे येशूसे थे म्‍हङदा बङ्जी। बङ्‍माहेन्‍से थे कोलाला ल्‍हुइग्‍याम म्‍हङ थोन्‍सी यार्जी। जमाहेन्‍से थे कोला तुरुन्‍तन खम्‍जी। \p \v 19 ओच्‍छे चेलागदे सुटुक्‍क येशू मुबा ग्‍लारी खसी “तिग्‍दा ङन्‍से थे म्‍हङदा ताप्‍बारी आखम्‍नी” भिसी ङ्‌योइमा, \v 20 येशूसे थेनीगदेदा “एनीगदेला विश्‍वास आयोबासे लमा हिन्‍ना। थेतबासेलमा एनीगदेसे ङाला ताम ङ्‌यान्‍गो, चुदे एनीगदेदेन छ्‌याम पच्‍छैला ब्‍लु गिक तेःबा जे विश्‍वास मुसैनोन चु गङदा ‘चुग्‍याम लेःउ’ भिसम थे लेःला। एनीगदेला लागिरी आतबा गे तिगै आरे।\f † \fr 17:20 \ft म्‍हिसे गाते विश्‍वास लबा मुला भिबा चा घ्रेन ताम आहिन, तर थेला जजाबा विश्‍वासरी परमेश्‍वरला शक्ति गाते घ्रेन मुला भिबा ताम चा घ्रेन ताम हिन्‍ना।\f*\x * \xo 17:20 \xt मत्ती २१:२१; मर्कू ११:२३; १ कोर १३:२\x* \v 21 तसैनोन चुह्रङ्बा म्‍हङ चा फोइथान चिसी प्रार्थना आलतेधोना थोन्‍सी आयार्मुला” भिसी सुङ्जी।\f † \fr 17:21 \ft चु पदला ताम ल्‍हाना ह्रङ्‌बा ग्रीक बाइबलरी भ्रिबा आरे। मर्कूस ९:२९ स्‍हीगो।\f* \s1 येशूसे ह्राङ खाह्रङ् लसी सिला भिबा ताम दोःसी सुङ्बा \r मर्कूस ९:३०-३२; लूका ९:४३-४५ \p \v 22 थेनीगदे गालील अञ्‍चलरी ह्रुप तबा धुइरी येशूसे चेलागदेदा “परमेश्‍वरसे पुइखबा म्‍हिदा म्‍हिगदेला यारी जिम्‍मा पिन्‍ना। \v 23 थेनीगदेसे थेदा साइला। तसैनोन सिसी सोमरेमाकुनु थेदा सिबाग्‍याम सोना लला” भिसी सुङ्जी। चु ताम थेःसी चेलागदेदा ल्‍हानान दुख ङ्‌हम्‍जी। \s1 परमेश्‍वरला मन्‍दिरला तिरो \p \v 24 येशू ह्राङला चेलागदेदेन छ्‌याम कफर्नहुम नाम्‍सारी फेप्‍खबा धुइरी परमेश्‍वरला मन्‍दिरला तिरो दुइबा म्‍हिगदे पत्रुस मुबा ग्‍लारी खसी, “एनीगदेला गुरुसे परमेश्‍वरला मन्‍दिरला तिरो फामुला कि आफामुला?” भिसी ङ्‌योइमा,\x * \xo 17:24 \xt प्रस्‍था ३०:१३; ३८:२६\x* \v 25 पत्रुससे “फामुला” भिसी भिजी। जमाहेन्‍से पत्रुस दिम न्‍हङ‍री वाङ्सी येशूदा पाङ्‌बारी छ्‌याइमा येशूसेन, “सिमोन, एला तिग सेम मुला? जम्‍बुलिङला ग्‍लेगदेसे ह्राङलान म्‍हिगदेग्‍याम तिरो दुइमुला कि स्‍य्‍हान्‍दो म्‍हिगदेग्‍याम दुइमुला?” भिसी ङ्‌योइजी। \p \v 26 पत्रुससे “स्‍य्‍हान्‍दो म्‍हिगदेग्‍याम दुइमुला” भिसी जोहाब पिन्‍जी। \pi1 जमाहेन्‍से येशूसे चुह्रङ् भिसी सुङ्जी, “थेह्रङ् भिसम ह्राङला म्‍हिगदेसे चा आफासै तबा चीम। \v 27 तसैनोन ए समुन्‍द्ररी निसी बल्‍छीसे तार्ङा साइसी भउ। एसे जम्‍मान भन्‍दा ङाच्‍छा साइबा तार्ङाला सुङरी च्‍यागो, एसे थेला सुङरी म्‍हुइला डबल गिक स्‍याप्‍ला। थे डबल भोर्सी य्‍हाङ न्‍हीला तिरो फागो। थेनीगदे य्‍हाङदेन छ्‌याम बोमो थाखगै।” \c 18 \s1 परमेश्‍वरला य्‍हुल्‍सारी खाल घ्रेन तला \r मर्कूस ९:३३-३७, ४२-४८; लूका ९:४६-४८; १७:१-२ \p \v 1 थे धुइरी चेलागदे येशू मुबा ग्‍लारी खसी, “स्‍वर्गला य्‍हुल्‍सारी जम्‍मान भन्‍दा घ्रेन खाल तला?” भिसी ङ्‌योइमा,\x * \xo 18:1 \xt लूका २२:२४\x* \v 2 येशूसे कोला गिकदा ङ्‌योइजी। ओच्‍छे थेनीगदेला गुङरी राप्‍पुङ्‍सी, \v 3 चुह्रङ् भिसी सुङ्बारी छ्‌याइजी, “च्‍यागो, एनीगदेसे ङाला ताम ङ्‌यान्‍गो, एनीगदेसे ह्राङ ह्राङला सेम पोसी चु कोलागदे ह्रङ्‌बा आतनी भिसम खाइमै स्‍वर्गला य्‍हुल्‍सारी वाङ्‌आम्‍याङ्।\x * \xo 18:3 \xt मर्कू १०:१५; लूका १८:१७\x* \v 4 जुन म्‍हि चु कोला ह्रङ्‌बान सोजो तला थेनोन स्‍वर्गला य्‍हुल्‍सारी जम्‍मान भन्‍दा घ्रेन तला। \v 5 जुन म्‍हिसे चुह्रङ्बा कोलादा ङाला मिनरी वास्‍ता लला, थेसे ङादाएनोन वास्‍ता लला। \p \v 6 “तर जुन म्‍हिसे ङादा विश्‍वास लबा चु कोलागदे न्‍हङला गिकदा पाप लपुङ्ला, थेह्रङ्बा म्‍हिदा मी खारेरी ह्रान्‍दा च्‍योसी समुन्‍द्ररी डुबब लबान ज्‍यबा तला। \v 7 चु जम्‍बुलिङरी म्‍हिगदेदा पाप लपुङ्बा स्‍हेगदे मुला। थेतबासेलमा चु जम्‍बुलिङला म्‍हिगदेसे परमेश्‍वरग्‍याम सजाय याङ्ला। पाप लपुङ्बा स्‍हेगदे मी मुनोन मुला, तसैनोन जुन म्‍हिसे स्‍य्‍हान्‍दोदा पाप लपुङ्ला थे परमेश्‍वरग्‍याम सजाय याङ्बा म्‍हि हिन्‍ना। \p \v 8 “एला यादेन काङरी खजिबासे चा एदा पाप लपुङ्ला थे थासी भ्‍याङ्‍गो। तिग्‍दा भिसम या काङ मुसी खाइमै आसिबा मेरी निबा भन्‍दा मी बरु ठुडे तसी जुकजुकधोनाला जुनी याङ्बा चा एला लागिरी ज्‍यबा तला।\x * \xo 18:8 \xt मत्ती ५:३०\x* \v 9 एला मीसे एदा पाप लपुङ्जी भिसम तेःसी भ्‍याङ्‍गो। तिग्‍दा भिसम मी न्‍हीनोन मुसी नर्गरी खाइमै आसिबा मेरी निबा भन्‍दा मी बरु काना तसी जुकजुकधोनाला जुनी याङ्बा चा एदा ज्‍यबा तला।\x * \xo 18:9 \xt मत्ती ५:२९\x* \s1 म्‍हाबा ग्‍युला उखान \r लूका १५:३-७ \p \v 10 “च्‍यागो, एनीगदेसे चु कोलागदे न्‍हङ‍री खालैदान हेला थालउ। तिग्‍दा भिसम चु कोलागदेदा च्‍याबा स्‍वर्गदूतगदे स्‍वर्गरी धन्‍छ्‌याबा ङाला आबादेन छ्‌याम सदन तला। थेतबासेलमा एनीगदे होशियार तसी चिउ।\f † \fr 18:10 \ft येशूदा विश्‍वास लबा कोलागदे च्‍याबा स्‍वर्गदूतगदेसे कोलागदेला वास्‍ता लसी सदन थेनीगदेला बारेरी परमेश्‍वरदा पाङ्‌मुला।\f* \v 11 तिग्‍दा भिसम परमेश्‍वरसे पुइखबा म्‍हि म्‍हाबागदेदा म्‍हाइबारीदेन थार्बा पिन्‍बारी खबा हिन्‍ना।\f † \fr 18:11 \ft चु पदला ताम ल्‍हाना ह्रङ्‌बा ग्रीक बाइबलरी भ्रिबा आरे (लूका १९:१० स्‍हीगो)।\f* \p \v 12 “च्‍यागो, खालै म्‍हिला ग्‍यार्जा गिक ग्‍यु न्‍हङ‍री गिक म्‍हाजी भिसम थेसे तिग लला? तिग थेसे बोगल ब्‍लिसे च्‍युक कु ग्‍युदा गङरीन ख्‍लासी म्‍हाबा ग्‍यु म्‍हाइबारी आनि? \v 13 च्‍यागो, ङाला ताम ङ्‌यान्‍गो, चुदे थे म्‍हिसे म्‍हाबा ग्‍यु स्‍याप्‍जी भिसम थे आम्‍हबा बोगल ब्‍लिसे च्‍युक कु ग्‍युगदेला लागिरी भन्‍दा थे स्‍याप्‍बा ग्‍यु गिकला लागिरी ल्‍हानान ताङ्ला। \v 14 थेह्रङ् लसीन स्‍वर्गरी धन्‍छ्‌याबा एनीगदेला परमेश्‍वर आबालाएनोन चु कोलागदे न्‍हङ‍री खालैनोन नाश थातगै भिबा सेम मुला। \s1 बिरोध लबा म्‍हि \p \v 15 “चुदे परमेश्‍वरदा विश्‍वास लबा खालै म्‍हिसे एला बिरोध लसी आज्‍यबा गे लजी भिसम ए गिक जे थे मुबा ग्‍लारी निसी थेदा घोना लउ। चुदे एला ताम ङ्‌यान्‍सी थेसे ह्राङसे लबा आज्‍यबा गे ख्‍लाजी भिसम थे एला ह्रो तला।\x * \xo 18:15 \xt लूका १७:३\x* \v 16 तर थेसे एला ताम आङ्‌यान्‍नी भिसम एसे ह्राङदेन छ्‌याम स्‍य्‍हान्‍दो म्‍हि गिक अथवा न्‍ही भोर्सी निउ। ओच्‍छे परमेश्‍वरला बचनसे पाङ्बा ह्रङ् म्‍हि न्‍ही अथवा सोम साक्षी थान्‍सी जम्‍मान ताम पक्‍का लउ।\x * \xo 18:16 \xt व्‍यव १९:१५\x* \v 17 थे म्‍हिसे थेनीगदेला तामएनोन आङ्‌यान्‍नी भिसम एसे मण्‍डलीदा पाङ्‍गो। मण्‍डलीला तामएनोन आङ्‌यान्‍नी भिसम एसे थेदा परमेश्‍वरदा आतेन्‍बा म्‍हिदेन तिरो दुइबा म्‍हि ह्रङ्‌बान म्‍हन्‍सी ख्‍लापिन्‍गो। \v 18 एनीगदेसे ङाला ताम ङ्‌यान्‍गो, एनीगदेसे जम्‍बुलिङरी जुन स्‍हे ढुङ्ला थे स्‍हे स्‍वर्गरीनोन ढुङ्ला। ओच्‍छे एनीगदेसे जम्‍बुलिङरी जुन स्‍हे ठोङ्ला, थे स्‍हे स्‍वर्गरीनोन ठोङ्ला।\x * \xo 18:18 \xt मत्ती १६:१९; यूह २०:२३\x* \p \v 19 “दोःसी ङाइ एनीगदेदा पाङ्ला, जम्‍बुलिङरी एनीगदे न्‍हङला म्‍हि न्‍ही ढिक्‍सी तिगै ताम ह्रीजी भिसम स्‍वर्गरी धन्‍छ्‌याबा ङाला आबासे एनीगदेदा पिन्‍ना। \v 20 तिग्‍दा भिसम ङाला मिनरी म्‍हि न्‍ही सोम ढिक्‍सी खजिबै ग्‍लारी ह्रुप तजी\f † \fr 18:20 \ft ङाला मिनरी ह्रुप तबा भिबा चा येशूदा विश्‍वास लबा म्‍हिगदे हिन्‍ना।\f* भिसम ङा थेनीगदेदेन छ्‌याम तला।” \s1 माफ आपिन्‍बा नोकरला उखान \p \v 21 जमाहेन्‍से पत्रुससे येशूदा “प्रभु, परमेश्‍वरदा विश्‍वास लबा म्‍हिसे ङादा आज्‍यना लजी भिसम ङाइ थेदा गाते रेमधोना माफ लतोःबा? निसरेमधोना?” भिसी ङ्‌योइमा, \v 22 येशूसे थेदा चुह्रङ् भिसी जोहाब पिन्‍जी, “निसरेमधोना जे आहिन, एसे थेदा सदन माफ लउ!\f † \fr 18:22 \ft “सदन माफ लउ” भिबादा ग्रीक बाइबलरी चा सात गुण सत्तरी पल्‍ट माफ लउ भिसी भ्रिबा मुला।\f*\x * \xo 18:22 \xt लूका १७:३-४\x* \v 23 तिग्‍दा भिसम स्‍वर्गला य्‍हुल्‍सा मी ग्‍ले गिक ह्रङ्‌बान हिन्‍ना। थेसे ह्राङला नोकरगदेदेन छ्‌याम हिसाब किताब किन्‍बारी म्‍हाइजी। \v 24 थे ग्‍लेसे हिसाब किताब किन्‍बारी छ्‌याइमा हजार च्‍युइ म्‍हरला डबल\f † \fr 18:24 \ft “हजार च्‍युइ म्‍हरला डबल” भिबा चा करोडौं करोड टाङगा हिन्‍ना।\f* छे किन्‍बा नोकरदा ग्‍ले मुबा ग्‍लारी भजी। \v 25 तर थे नोकरसे छे फाबारी आखम्‍बासे लमा ग्‍लेसे थेदा, थेला म्रिङ, झा झामेदेन थेदेन छ्‌याम मुबा जम्‍मान स्‍हे चूङ्सी जम्‍मान टाङगा किन्‍गो” भिसी कुल्‍जी। \p \v 26 जमाहेन्‍से थे नोकरसे ग्‍लेदा फ्‍या लबान, “ह्राङसे तिगै रेधोना भ्रान्‍गो। ङाइ ह्राङला जम्‍मान टाङगा फाला” भिसी बिन्‍ती लजी। \v 27 थे नोकरदा म्राङ्सी ग्‍लेदा दया रेःजी। ओच्‍छे ग्‍लेसे थेदा ‘दाहेन्‍से तजी, एसे चु छे फाआतोः’ भिसी ख्‍लापिन्‍जी। \p \v 28 “जमाहेन्‍से थे नोकर निजी। निबान लमा थेसे ङाच्‍छा ग्‍यार्जा गिक म्‍हुइला डबल पिन्‍बा ह्रोदा स्‍याप्‍जी। जमाहेन्‍से थेसे ह्रोला खारेरी न्‍हेप्‍सी ‘ङाला टाङगा दान्‍देन भउ’ भिसी भिजी। \v 29 जमाहेन्‍से थे ह्रोसे थेदा फ्‍या लबान, ‘तिगै रे भ्रान्‍गो ङाइ एला जम्‍मान टाङगा पिन्‍ना’ भिसी बिन्‍ती लजी। \v 30 तर थेसे आङ्‌यान्‍ना ह्रोदा टाङगा आपिन्‍तेधोना झ्‍याल्‍खानरी झाङ्‌जी। \p \v 31 “थे नोकरसे थेह्रङ् लबा म्राङ्सी स्‍य्‍हान्‍दो ह्रोगदेदा ल्‍हानान दुख ङ्‍हम्‍सी थेसे लबा जम्‍मान ताम ग्‍लेदा पाङ्जी। \v 32 थेह्रङ्बा ताम थेःसी ग्‍लेसे थे नोकरदा ह्राङ मुबा ग्‍लारी ङ्‌योइजी। ओच्‍छे थेदा ‘पापी नोकर, एला ताम थेःसी ङाइ दया लसी एसे फातोःबा जम्‍मान टाङगा ख्‍लापिन्‍जी। \v 33 ङाइ एदा दया लमाहेन्‍से एसेनोन एला ह्रोदा दया लआतोःबा?’ भिसी भिजी। \v 34 थे नोकरला बेहोर म्राङ्सी ग्‍लेदा ल्‍हानान बोमो खजी। जमाहेन्‍से थेदाएनोन जम्‍मान छे आफातेधोना सजाय पिन्‍बा म्‍हिगदेला यारी जिम्‍मा पिन्‍जी। \p \v 35 “थेह्रङ् लसीन एनीगदेसेनोन परमेश्‍वरदा विश्‍वास लबा खालै म्‍हिदा सेमहेन्‍सेन माफ आलनी भिसम स्‍वर्गरी धन्‍छ्‌याबा ङाला आबासेनोन एनीगदेदा थेह्रङ्नोन लला।” \c 19 \s1 येशूसे छोडपत्र लबारी आत भिसी लोप्‍बा \r मर्कूस १०:१-१२ \p \v 1 चु ताम सुङ्सी जिन्‍माहेन्‍से येशू गालील अञ्‍चलग्‍याम यर्दन स्‍योङला क्‍याम्‍सङपट्टि यहूदिया अञ्‍चलरी फेप्‍जी। \v 2 येशूला लिच्‍छा लिच्‍छा म्‍हिला हुल खजी। ओच्‍छे येशूसे थेनीगदेदा खम्‍ना लजी। \p \v 3 ओच्‍छे कोइ कोइ फरिसीगदेसे येशूला सेम च्‍याबाला लागिरी, “खालै म्‍हिसे ह्राङला म्रिङदा तिगै दोष उन्‍सी छोडपत्र लबा ठीक हिन्‍ना कि आहिन” भिसी ङ्‌योइजी। \p \v 4 जमाहेन्‍से येशूसे थेनीगदेदा चुह्रङ् भिसी सुङ्जी, “परमेश्‍वरसे जम्‍बुलिङ छ्‌यामाहेन्‍सेन ‘ह्रेम्‍कोलादेन म्रिङकोला स्‍होबा हिन्‍ना’ भिबा ताम एनीगदेसे पढब लबा आरे?\x * \xo 19:4 \xt उत्‍प १:२७; ५:२\x* \v 5 ‘थेतबासेलमा म्‍हिसे ह्राङला आबादेन आमादा ख्‍लासी ह्राङला म्रिङदेन छ्‌याम ढिक्‍सी चिमुला। ओच्‍छे थेन्‍नी ल्‍हुइ गिक ह्रङ्‌बान तला’\x * \xo 19:5 \xt उत्‍प २:२४\x* \v 6 दाहेन्‍से थेन्‍नी ल्‍हुइ न्‍ही आहिन, तर ल्‍हुइ गिकनोन हिन्‍ना। थेतबासेलमा परमेश्‍वरसे स्‍होबा जोडीदा खालैसेन थाफेगै।” \p \v 7 थेनीगदेसे दोःसी येशूदा “थेह्रङ् भिसम मोशासे तिग्‍दा छोडपत्र भ्रिसी म्रिङदा ख्‍लागो भिसी कुल्‍बा?” भिसी ङ्‌योइजी।\x * \xo 19:7 \xt व्‍यव २४:१-४; मत्ती ५:३१\x* \p \v 8 जमाहेन्‍से येशूसे थेनीगदेदा “मोशासे मी एनीगदेला सेम कोङ्बासे म्रिङदा ख्‍लाबारी तला भिसी पाङ्बा हिन्‍ना। तर ङाच्‍छाहेन्‍से चा चुह्रङ्बा ठिम आरेबा। \v 9 थेतबासेलमा एनीगदेसे ङाला ताम ङ्‌यान्‍गो, जुन म्‍हिसे ह्राङला म्रिङ स्‍य्‍हान्‍दोदेन छ्‌याम ब्रेल्‍सी आभ्रसै ख्‍लासी स्‍य्‍हान्‍दो म्रिङम्‍हेमेदेन छ्‌याम ब्‍याह लला थेसे चा ङाच्‍छाला म्रिङला बिरोधरी ब्रेल्‍सी भ्रबा हिन्‍ना। ओच्‍छे स्‍य्‍हान्‍दोसे ख्‍लाबा म्रिङम्‍हेमेदेन छ्‌याम ब्‍याह लबा म्‍हिएनोन ब्रेल्‍सी भ्रबा हिन्‍ना”\f † \fr 19:9 \ft चु ताम “स्‍य्‍हान्‍दोसे ख्‍लाबा म्रिङम्‍हेमेदेन छ्‌याम ब्‍याह लबा म्‍हिएनोन ब्रेल्‍सी भ्रबा हिन्‍ना” भिसी ल्‍हाना ह्रङ्‌बा ग्रीक बाइबलरी भ्रिबा आरे।\f* भिसी सुङ्जी।\x * \xo 19:9 \xt मत्ती ५:३२; १ कोर ७:१०-११\x* \p \v 10 जमाहेन्‍से चेलागदेसे येशूदा “म्रिङ ह्रेम्‍बो न्‍हङ‍री चुह्रङ् तसम ब्‍याह आलबान ज्‍यबा हिन्‍ना” भिसी भिजी। \p \v 11 येशूसे थेनीगदेदा चुह्रङ् भिसी सुङ्जी, “तर जम्‍मान म्‍हि ब्‍याह आलना चिबारी आखम। जुन म्‍हिदा परमेश्‍वरसे ब्‍याह आलना चिखम्‍बा शक्ति पिन्‍ना थे जे चिखम्‍ला। \v 12 तिग्‍दा भिसम कोइ न्‍हमान नपुंसक न्‍हमुला, कोइ म्‍हिदा चा स्‍य्‍हान्‍दो म्‍हिसे नपुंसक स्‍होसी थान्‍मुला। ओच्‍छे कोइ म्‍हि चा स्‍वर्गला य्‍हुल्‍साला गे लबारी नपुंसक ह्रङ् लसीन ब्‍याह आलना चिमुला। जुन म्‍हि चुह्रङ् लसी चिखम्‍ला, थे म्‍हि जे चुह्रङ् लसी चिउ” भिसी सुङ्जी। \s1 येशूसे कोलागदेदा मोलम पिन्‍बा \r मर्कूस १०:१३-१६; लूका १८:१५-१७ \p \v 13 येशूसे ह्राङला छ्‌या कोलागदेथोरी थान्‍सी मोलम पिन्‍गै भिसी म्‍हिगदेसे ह्राङला कोलागदेदा येशू मुबा ग्‍लारी भजी। चु म्राङ्सी येशूला चेलागदेसे थे कोलागदे भबा म्‍हिगदेदा बङ्जी। \v 14 तर येशूसे चेलागदेदा “कोलागदेदा ङा मुबा ग्‍लारी खपुङ्‍गो, थेनीगदेला ग्‍याम थाकागो। तिग्‍दा भिसम स्‍वर्गला य्‍हुल्‍सा चु कोलागदे ह्रङ्बालान हिन्‍ना” भिसी सुङ्जी। \v 15 जमाहेन्‍से येशूसे कोलागदेथोरी ह्राङला छ्‌या थान्‍सी मोलम पिन्‍जी। ओच्‍छे येशू थे ग्‍याम फेप्‍जी। \s1 परमेश्‍वरला य्‍हुल्‍सादेन फ्‍युक्‍पो म्‍हि \r मर्कूस १०:१७-३१; लूका १८:१८-३० \p \v 16 फ्‍युक्‍पो म्‍हि गिक येशू मुबा ग्‍लारी खसी, “गुरु, जुकजुकधोनाला जुनी याङ्बारी ङाइ ज्‍यबा गे तिग लतोःला?” भिसी ङ्‌योइजी। \v 17 जमाहेन्‍से येशूसे थेदा “एसे ङादा ज्‍यबा तिग हिन्‍ना भिसी तिग्‍दा ङ्‌योइबा? च्‍यागो, ज्‍यबा मी परमेश्‍वर जे मुला। थेतबासेलमा एदा जुकजुकधोनाला जुनी याङ्बा सेम मुसम परमेश्‍वरसे कुल्‍बा अन्‍छार भ्रउ” भिसी सुङ्जी। \p \v 18 थे म्‍हिसे येशूदा “परमेश्‍वरसे कुल्‍बा खजिबा ताम?” भिसी भिमा, येशूसे थेदा चुह्रङ् भिसी सुङ्जी, “एसे म्‍हि थासाइगो, स्‍य्‍हान्‍दोदेन छ्‌याम ब्रेल्‍सी थाभ्रउ, य्‍हो थालउ, लुसीला ताम पाङ्सी थाभ्रउ,\x * \xo 19:18 \xt प्रस्‍था २०:१३-१६; व्‍यव ५:१७-२०\x* \v 19 ह्राङला आबा आमादा मान लउ, ओच्‍छे एसे ह्राङला खिम्‍जेमदा ह्राङदा ह्रङ्नोन माया लउ।”\x * \xo 19:19 \xt प्रस्‍था २०:१२; व्‍यव ५:१६; लेवी १९:१८\x* \p \v 20 जमाहेन्‍से थे म्‍हिसे येशूदा “चु जम्‍मान ताम मी ङाइ लसीन चिबा मुला। दाहेन्‍से ङाइ लतोःबा तिग मुला?” भिसी भिजी। \p \v 21 जमाहेन्‍से येशूसे थेदा “चुदे ए परमेश्‍वरदा सेम निबा म्‍हि दोबा हिन्‍सम एदेन छ्‌याम मुबा जम्‍मान धन सम्‍पत्ति चूङ्सी प्राङबोगदेदा भो लसी पिन्‍गो। एसे स्‍वर्गरी धन सम्‍पत्ति याङ्ला, ओच्‍छे ङादेन छ्‌याम भ्रउ।” भिसी सुङ्जी। \v 22 येशूला ताम थेःसी थे म्‍हि ल्‍हानान दुख ङ्‍हम्‍सी निजी। तिग्‍दा भिसम थेदेन छ्‌याम ल्‍हानान धन सम्‍पत्ति मुबा। \p \v 23 ओच्‍छे येशूसे ह्राङला चेलागदेदा चुह्रङ् भिसी सुङ्जी, “च्‍यागो, एनीगदेसे ङाला ताम ङ्‌यान्‍गो, फ्‍युक्‍पो म्‍हिदा स्‍वर्गला य्‍हुल्‍सारी वाङ्बारी ल्‍हानान गाह्रो मुला। \v 24 दोःसी ङाइ एनीगदेदा पाङ्ला, फ्‍युक्‍पो म्‍हिदा परमेश्‍वरला य्‍हुल्‍सारी वाङ्बारी भन्‍दा ऊँटदा दापला मीग्‍याम वाङ्बारी सजिलो मुला।” \p \v 25 चुह्रङ्बा ताम थेःसी चेलागदे उदेक म्‍हन्‍बान, “थेह्रङ् भिसम खाल्‍से थार्बा याङ्ला?” भिसी येशूदा ङ्‌योइजी।\f † \fr 19:25 \ft यहूदीगदेसे फ्‍युक्‍पो म्‍हिगदेदा चा परमेश्‍वरसे मोलम पिन्‍मुला भिसी म्‍हन्‍मुबा।\f* \p \v 26 जमाहेन्‍से येशूसे थेनीगदेदा स्‍हीबान, “चु गे म्‍हिसे लबारीन आखम्‍बा गे हिन्‍ना। तर परमेश्‍वरसे चु जम्‍मान गे लखम्‍ला” भिसी सुङ्जी। \p \v 27 जमाहेन्‍से पत्रुससे येशूदा “ङन्‍से मी जम्‍मान स्‍हे ख्‍लासी ह्राङदेन छ्‌याम भ्रबा मुला। दाहेन्‍से ङन्‍से चा तिग याङ्ला?” भिसी भिजी। \p \v 28 येशूसे थेनीगदेदा चुह्रङ् भिसी सुङ्जी, “एनीगदेसे ङाला ताम ङ्‌यान्‍गो, परमेश्‍वरसे छार जम्‍बुलिङ स्‍होमा परमेश्‍वरसे पुइखबा म्‍हि य्‍हाल य्‍हाल्‍बा शक्तिशाली ठिरी चिबा धुइरी एनीगदे ङादेन छ्‌याम भ्रबागदेएनोन ह्राङला च्‍युक न्‍ही ठिरी चिला। ओच्‍छे इस्राएलला च्‍युक न्‍ही वंशला निसाफ लला।\x * \xo 19:28 \xt मत्ती २५:३१ \x* \v 29 थेह्रङ् लसीन जुन म्‍हिसे ङाला लागिरी ह्राङला दिमनाम, ज्‍योज्‍यो आले, नाना आङा, आबा आमादेन झा झामे ख्‍लाला, थेसे थे भन्‍दा दोब्‍बर, तेब्‍बर, चौबरधोना याङ्ला। ओच्‍छे जुकजुकधोनाला जुनी याङ्बा अधिकार याङ्ला” भिसी सुङ्जी। \v 30 तर दान्‍दे ङाच्‍छा मुबागदे न्‍हङला ल्‍हानान म्‍हि लिच्‍छा तला। ओच्‍छे दान्‍दे लिच्‍छा मुबागदे चा ङाच्‍छा तला।\x * \xo 19:30 \xt मत्ती २०:१६; लूका १३:३०\x* \c 20 \s1 अङगुरला वारीरी गे लबागदेला उखान \p \v 1 “च्‍यागो, स्‍वर्गला य्‍हुल्‍सा अङगुर वारीला दोप्‍ता गिक ह्रङ्‌बान हिन्‍ना। थे म्‍हि स्‍य्‍होरीन ह्राङला वारीरी गे लबारी म्‍हि म्‍हाइबारी निजी। \v 2 थेसे म्‍हि स्‍याप्‍माहेन्‍से धिन गिकला ज्‍याला तोगब लसी थेनीगदेदा अङगुर वारीरी गे लउ भिसी पुइजी। \p \v 3 “दोःसी थे दोप्‍ता नौ बजेरीक्‍यार बजाररी निमा गे आयाङ्ना चिबा म्‍हि म्राङ्जी। \v 4 जमाहेन्‍से थेसे थे म्‍हिगदेदा ‘एनीगदेएनोन ङाला अङगुर वारीरी गे लबारी निउ। ङाइ एनीगदेदा ठीक ज्‍याला पिन्‍ना’ भिसी भिमाहेन्‍से, \v 5 थेनीगदे गे लबारी निजी। \pi1 “थेह्रङ् लसीन दोःसी थे दोप्‍तासे बाह्र बजेदेन तीन बजेरीक्‍यारएनोन स्‍य्‍हान्‍दो म्‍हिगदे भसी गे लपुङ्जी। \p \v 6 “पाँच बजेरीक्‍यार दोःसी थे दोप्‍ता बजाररी निमा गे आयाङ्ना चिबा म्‍हिगदे स्‍याप्‍जी। थेतबासेलमा थेसे थे म्‍हिगदेदा ‘एनीगदे तिग्‍दा गे आलना धिन गिक य्‍होङ्सी चिबा?’ भिसी भिमा, \v 7 थेनीगदेसे ‘खाइ ङन्‍दा खालैसेन गे आपिन्‍नी’ भिसी भिजी। जमाहेन्‍से थे दोप्‍तासे ‘थेह्रङ् भिसम एनीगदे ङाला अङगुर वारीरी निसी गे लउ’ भिसी भिजी। \p \v 8 “ङ्‍यसे तमाहेन्‍से थे अङगुर वारीला दोप्‍तासे नाइकेदा ‘गे लबागदे जम्‍मादान ङ्‌योइसी थेनीगदेदा ज्‍याला पिन्‍गो। ज्‍याला पिन्‍बा धुइरी जम्‍मान भन्‍दा लिच्‍छा गे लबारी खबा म्‍हिगदेदा ङाच्‍छा पिन्‍गो, ओच्‍छे ङाच्‍छा गे लबारी खबा म्‍हिगदेदा चा लिच्‍छा पिन्‍गो’ भिसी कुल्‍जी।\x * \xo 20:8 \xt लेवी १९:१३; व्‍यव २४:१५\x* \v 9 जमाहेन्‍से पाँच बजेरी गे लबारी खबा म्‍हि खजी। थेनीगदेदा धिन गिकलान ज्‍याला पिन्‍जी। \v 10 पाँच बजेरी खबागदेदा धिन गिकला ज्‍याला पिन्‍बा म्राङ्सी स्‍य्‍होरी जम्‍मान भन्‍दा ङाच्‍छा खसी गे लबागदेसे चा य्‍हाङसे मी थे भन्‍दा ल्‍हानान याङ्ला तला भिसी म्‍हन्‍जी। तर थेनीगदेसेनोन धिन गिकला ज्‍याला जे याङ्जी। \v 11 ज्‍याला याङ्माहेन्‍से थेनीगदेसे थे अङगुर वारीला दोप्‍ताला बिरोध लबान ताम लबारी छ्‌याइजी। \v 12 ‘लिच्‍छा खसी घण्‍टा गिक जे गे लबा चुगदेदा ङनी स्‍य्‍होहेन्‍से धिन गिकनोन छेप्‍बा छबा नासी गे लबागदेदा तेनोन तिग्‍दा ह्राङसे ज्‍याला पिन्‍बा’ भिसी थेनीगदेसे भिजी, \p \v 13 “तर थे अङगुर म्राङ्ला दोप्‍तासे थेनीगदे न्‍हङला म्‍हि गिकदा चुह्रङ् भिसी जोहाब पिन्‍जी, ‘च्‍यागो, एनीगदेदा ङाइ तिगै अन्‍याय लबा आरे। ङाइ धिन गिकला ज्‍याला पिन्‍ना भिमा एसेन तला भिसी गे लबा आहिन? \v 14 थेतबासेलमा एला ज्‍याला भोर्सी निउ। लिच्‍छा खसै चुगदेदा एदा तेनोन पिन्‍बा ङाला सेम मुला। \v 15 ङादेन मुबा स्‍हे ङाइ म्‍हन्‍बा अन्‍छार पिन्‍आम्‍याङ्? ङाइ ताङ्सी पिन्‍बा ग्‍लारी एसे तिग्‍दा डाह लबा?’ \p \v 16 “चुह्रङ् लसी लिच्‍छाला म्‍हि ङाच्‍छा, ङाच्‍छाला म्‍हि लिच्‍छा तला।”\f † \fr 20:16 \ft चु उखानग्‍याम येशूसे लोप्‍बा ताम चा ङाच्‍छाहेन्‍से विश्‍वास लबा म्‍हिदेन लिच्‍छा विश्‍वास लबा म्‍हि न्‍हीसेन च्‍योच्‍यो इनाम याङ्ला भिबा हिन्‍ना। तिग्‍दा भिसम इनाम चा परमेश्‍वरला दयामायाग्‍याम ओह्रङ्नोन पिन्‍बा मोलम हिन्‍ना।\f*\x * \xo 20:16 \xt मत्ती १९:३०; मर्कू १०:३१; लूका १३:३०\x* \s1 ङादा साइला भिसी येशूसे दोःसीनोन सुङ्बा \r मर्कूस १०:३२-३४; लूका १८:३१-३४ \p \v 17 यरूशलेमपट्टि फेप्‍बान लबा धुइरी येशूसे ह्राङला च्‍युक न्‍ही चेलागदेदा कुनी गिकरी भोर्सी चुह्रङ् भिसी सुङ्जी, \v 18 “च्‍यागो, दान्‍दे य्‍हाङ यरूशलेमपट्टि निबान मुला। दाहेन्‍से परमेश्‍वरसे पुइखबा म्‍हिदा परमेश्‍वरला मन्‍दिररी पूजा लबा मुल म्‍हिगदेदेन यहूदी धर्मगुरुगदेला यारी जिम्‍मा पिन्‍ना। जमाहेन्‍से थेनीगदेसे थेदा ‘चुदा साइनोन तोःला’ भिसी पाङ्ला। \v 19 ओच्‍छे थेदा अर्गु य्‍हुलला म्‍हिगदेला यारी जिम्‍मा पिन्‍ना। जमाहेन्‍से थेनीगदेसे थेदा खिसी लबान कोर्रासे तोबा ग्‍याङ्‍बा लसी क्रुसरी टाँगब लसी साइला। तर थेदा सोमरेमाकुनु सिबाग्‍याम सोना लला।” \s1 जब्‍दियाला म्रिङसे लबा बिन्‍ती \r मर्कूस १०:३५-४५ \p \v 20 जमाहेन्‍से जब्‍दियाला म्रिङसे ह्राङला झा न्‍हीदा छ्‌यामनोन येशू मुबा ग्‍लारी भसी खजी। ओच्‍छे थेसे येशूदा फ्‍या लबान बिन्‍ती लजी। \p \v 21 जमाहेन्‍से येशूसे थेदा “एदा तिग तोःबा?” भिसी सुङ्मा, थेसे येशूदा “ह्राङसे शासन लबा धुइरी ङाला झा न्‍हीदा गिकदा ह्राङला दाहिनेपट्टि गिकदा देब्रेपट्टि चिपुङ्ला भिसी सुङ्‍गो” भिसी भिजी। \p \v 22 तर येशूसे थेनीगदेदा “तिग ह्रीदोबा भिसी एनीगदेदा थानोन आरे। ङाइ नाबा दुख एनीगदेसे नाबारी खम्‍ला?” भिसी सुङ्जी। \pi1 थेनीगदेसे “खम्‍ला” भिसी भिजी। \p \v 23 जमाहेन्‍से येशूसे थेनीगदेदा “एनीगदेसे ङाइ नाबा दुख मी नाला। तर ङाला दाहिने देब्रे चिपुङ्बा अधिकार ङाला यारी आरे। चु ग्‍ला ङाला आबासे जुन म्‍हिला लागिरी स्‍होबा हिन्‍ना थे जे चिम्‍याङ्ला” भिसी सुङ्जी। \p \v 24 चु ताम थेःसी स्‍य्‍हान्‍दो चेला च्‍युइदा चा थेन्‍ना ज्‍योज्‍यो आले न्‍हीदेन छ्‌याम बोमो रेःजी। \v 25 तर येशूसे थेनीगदेदा ह्राङ मुबा ग्‍लारी ङ्‌योइसी चुह्रङ् भिसी सुङ्जी, “च्‍यागो, एनीगदेदा चु ताम थानोन मुला, अर्गु य्‍हुलला शासन लबा म्‍हिगदेसे ह्राङला सेमसे म्‍हन्‍बा अन्‍छार म्‍हिगदेथोरी शासन लमुला। ओच्‍छे घ्रेन घ्रेन पदरी मुबा म्‍हिगदेसे ह्राङ भन्‍दा धिरी मुबा म्‍हिगदेथोरी शासन लमुला। \v 26 तर एनीगदे चा थेह्रङ् तबारी आत। जुन म्‍हि जम्‍मान भन्‍दा घ्रेन दोबारी म्‍हाइला थेसे चा एनीगदेला सेवा लतोःला।\x * \xo 20:26 \xt लूका २२:२५-२६\x* \v 27 ओच्‍छे एनीगदे न्‍हङ‍री जुन म्‍हि ङाच्‍छा तबारी म्‍हाइला थे चा एनीगदेला नोकर दोतोःला।\x * \xo 20:27 \xt मत्ती २३:११; लूका २२:२६\x* \v 28 थेह्रङ् लसीन परमेश्‍वरसे पुइखबा म्‍हिएनोन स्‍य्‍हान्‍दोगदेग्‍याम सेवा किन्‍बारी आहिन, तर स्‍य्‍हान्‍दोगदेला सेवा लबारी ओच्‍छे ह्राङलान ज्‍यान पिन्‍सी ल्‍हानान म्‍हिगदेला पापला सय फाबारी खबा हिन्‍ना।” \s1 येशूसे मी आम्राङ्बा म्‍हि न्‍हीदा खम्‍ना लबा \r मर्कूस १०:४६-५२; लूका १८:३५-४३ \p \v 29 येशू ह्राङला चेलागदेदेन छ्‌याम यरीहो भिबा शहरग्‍याम फेप्‍बान लबा धुइरी म्‍हिला हुलएनोन थेनीगदेदेन छ्‌याम छ्‌याम खजी। \v 30 ग्‍यामला कुनीरी चिबा मी आम्राङ्बा म्‍हि न्‍हीसे येशू थेनोन ग्‍याम फेप्‍बान लबा ताम था याङ्सी “प्रभु, दाऊद ग्‍लेला सन्‍तान! ङन्‍दा दया लउ” भिसी क्रिङ्बान भिजी। \p \v 31 थे म्‍हि न्‍हीदा येशूदेन छ्‌यामनोन खबा म्‍हिगदेसे “कुटिसी चिउ” भिसी बङ्जी। तर थेन्‍नी झन क्रिङ्बान, “प्रभु, दाऊद ग्‍लेला सन्‍तान ङन्‍दा दया लउ” भिसी भिजी। \p \v 32 जमाहेन्‍से थेन तसी येशूसे थेनीगदेदा “ङाइ एनीगदेला लागिरी तिग लगै भिसी म्‍हन्‍बा मुला?” भिसी ङ्‌योइजी। \p \v 33 थेनीगदेसे येशूदा “प्रभु ह्राङसे ङन्‍ना मी म्राङ्ना लपिन्‍गो” भिसी भिजी। \p \v 34 थेनीगदेला ताम थेःसी येशूदा दया रेःसी येशूसे थेनीगदेला मीरी थुर्जी। थुर्मैछ्‌याम थेनीगदेसे म्राङ्जी। ओच्‍छे थेनीगदे येशूदेन छ्‌याम भ्रजी। \c 21 \s1 येशू यरूशलेमरी फेप्‍बा \r मर्कूस ११:१-११; लूका १९:२८-४०; यूहन्‍ना १२:१२-१६ \p \v 1 येशू ह्राङला चेलागदेदेन छ्‌याम फेप्‍बान लमा यरूशलेम ङामला जैतून भिबा गङला बेथफागे नाम्‍सारी धोखजी। ओच्‍छे येशूसे ह्राङला चेला न्‍हीदा पुइजी। \v 2 पुइबा धुइरी चुह्रङ् भिसी सुङ्जी, “एनी जजाकी क्‍याथाङला नाम्‍सारी निउ। एनी थेरी धोमैछ्‌याम च्‍युन्‍सी थान्‍बा गधाला मामादेन कोला म्राङ्ला। जमाहेन्‍से एनीसे थे गधाला मामादेन कोलादा ब्‍लसी ङा मुबा ग्‍लारी भउ। \v 3 थेरी एनीदा खालैसे तिगै भिजी भिसम ‘चु प्रभुदा तोःबा मुला’ भिसी भिउ। जमाहेन्‍से थेनीगदेसे एनीदा पुइखला।” \p \v 4 अगमवक्ताग्‍याम पाङ्बा बचन पूरा तगै भिसी चु तबा हिन्‍ना। \q1 \v 5 “सियोनना\f † \fr 21:5 \ft “सियोन” भिबा चा यरूशलेम शहरदा पाङ्बा हिन्‍ना।\f* म्‍हिगदेदा चुह्रङ् भिसी पाङ्‍गो, \q1 ‘च्‍यागो, एनीगदेला ग्‍ले एनीगदे मुबा ग्‍लारी \q1 गधाला कोलाथोरी क्रेःसी फेप्‍खबान मुला। \q1 थे ल्‍हानान सोजो मुला।’”\x * \xo 21:5 \xt जक ९:९\x* \p \v 6 जमाहेन्‍से चेला न्‍ही निसी येशूसे कुल्‍बा अन्‍छार लजी। \v 7 थेनीगदेसे गधाला मामादेन कोला भजी। ओच्‍छे थे गधाला मामादेन कोलाथोरी ह्राङ ह्राङला घ ती‍जी। जमाहेन्‍से येशू थेथोरी धन्‍छ्‌याजी। \v 8 ओच्‍छे थेरी मुबा ल्‍हानान म्‍हिगदेसे ग्‍यामरी ह्राङ ह्राङला घगदे ती‍जी, कोइसे स्‍याउला थासी ग्‍यामरी ती‍जी, \v 9 जमाहेन्‍से येशूला लिच्‍छा ङाच्‍छा भ्रबा जम्‍मान म्‍हिला हुलसे चुह्रङ् भिसी क्रिङ्बान जयजयकार लजी, \q1 “दाऊद ग्‍लेला सन्‍तानला जयजयकार तगै। \q1 परमप्रभुला मिनरी फेप्‍खबासे परमेश्‍वरग्‍याम मोलम याङ्‌गै। \q1 थेह्रङ् लसीन स्‍वर्गरी धन्‍छ्‌याबा परमेश्‍वरदा जयजयकार तगै।” \p \v 10 येशू यरूशलेमरी धोमाहेन्‍से शहर नाङनोन हल्‍ली खल्‍ली तजी। ओच्‍छे म्‍हिगदेसे “चु खाल हिन्‍ना?” भिसी ङ्‌योइजी।\x * \xo 21:10 \xt भजन ११८:२६-२७\x* \p \v 11 येशूदेन छ्‌याम खबा म्‍हिला हुलसे “चु गालीलला नासरत भिबा नाम्‍साग्‍याम फेप्‍खबा अगमवक्ता येशू हिन्‍ना” भिसी भिजी। \s1 येशू परमेश्‍वरला मन्‍दिररी फेप्‍बा \r मर्कूस ११:१५-१९; लूका १९:४५-४८; यूहन्‍ना २:१३-२२ \p \v 12 येशूसे परमेश्‍वरला मन्‍दिर न्‍हङरी चूङ्बादेन ग्‍लुबागदेदा ताप्‍जी। ओच्‍छे टाङगा देप्‍बारी चिबागदेला टेबुलदेन ढुकुर चूङ्बारी चिबागदे जम्‍मालान चिबा ग्‍लागदे प्‍लाङ प्‍लिङ लसी भ्‍याङ्‍जी। \v 13 ओच्‍छे येशूसे थेनीगदेदा चुह्रङ् भिसी सुङ्जी, “च्‍यागो, ‘ङाला दिम य्‍हुल य्‍हुलला म्‍हिगदेसे प्रार्थना लबा दिम दोला’ भिसी परमेश्‍वरला बचनरी भ्रिबा मुला। तर एनीगदेसे मी ङाला दिमदा य्‍होगदे चिबा ग्‍ला स्‍होबा मुला।”\x * \xo 21:13 \xt यशै ५६:७; यर्मि ७:११\x* \p \v 14 येशू परमेश्‍वरला मन्‍दिररी मुबा धुइरी मी आम्राङ्बा म्‍हिदेन कुज्‍या म्‍हिगदे येशू मुबा ग्‍लारी खजी। जमाहेन्‍से येशूसे थेनीगदेदा खम्‍ना लजी। \v 15 तर येशूसे लबा उदेकला गेदेन परमेश्‍वरला मन्‍दिररी कोलागदेसे “दाऊद ग्‍लेला सन्‍तानना जयजयकार तगै” भिसी क्रिङ्बा म्राङ्सी परमेश्‍वरला मन्‍दिररी पूजा लबा मुल म्‍हिगदेदेन यहूदी धर्मगुरुगदे बोमो खजी।\f † \fr 21:15 \ft यहूदी धर्मगुरुगदेसे येशूदा ख्रीष्‍ट हिन्‍ना भिसी विश्‍वास आलमुबा। ओच्‍छे स्‍य्‍हान्‍दो म्‍हिगदेसे येशूदा ख्रीष्‍ट भिबासे लमा थेनीगदेदा बोमो रेःजी। चुदे स्‍य्‍हान्‍दो म्‍हिगदेसे येशूदा ल्‍हानान सेम निजी भिसम येशूसे स्‍य्‍हान्‍दो म्‍हिगदेदा थेनीगदेला बिरोधरी रेःपुङ्ला भिसी थेनीगदे लोङ्मुबा।\f* \v 16 थेनीगदेसे येशूदा “चु कोलागदेसे तिग भिबान मुला ह्राङसे थेःबा आरे?” भिसी भिमा, येशूसे थेनीगदेदा चुह्रङ् भिसी सुङ्जी, “थेःबा मुला। तर परमेश्‍वरला बचनरी चुह्रङ् भिसी भ्रिबा मुला, \q1 ‘प्रभु, ह्राङसे लैनु कोलागदेदेन जजा कोलागदेदाएनोन जयजयकार लतोःला भिसी लोप्‍बा मुला’ \m तिग एनीगदेसे चु ताम पढब लबा आरे?”\x * \xo 21:16 \xt भजन ८:२\x* \p \v 17 जमाहेन्‍से थेनीगदेदा थेरी ख्‍लासी येशू बेथानिया भिबा नाम्‍सारी फेप्‍सी जमाकुनु म्‍हुनङ थेरीन धन्‍छ्‌याजी। \s1 तिगै आरोबा अञ्‍जीरला दोङ \r मर्कूस ११:१२-१४, २०-२४ \p \v 18 न्‍हङगरदङ स्‍य्‍होरी यरूशलेमपट्टि दोःसी फेप्‍खबान लबा धुइरी येशूदा फोख्रेन्‍जी। \v 19 ग्‍यामरी फेप्‍बान लबा धुइरी येशूसे ग्‍यामला कुनीरी अञ्‍जीरला दोङ गिक म्राङ्जी। थे दोङरी अञ्‍जीर मुजी वा भिसी स्‍हीबारी फेप्‍मा भा जे म्राङ्सी “दाहेन्‍से चु दोङरी खाइमै अञ्‍जीर थारोगै” भिसी येशूसे सुङ्जी। थेह्रङ् सुङ्मैछ्‌याम थे अञ्‍जीर दोङ खर्जी।\f † \fr 21:19 \ft येशूसे यहूदी धर्मगुरुगदेदा परमेश्‍वरसे सजाय पिन्‍ना भिबा ताम उन्‍बाला लागिरी अञ्‍जीरला दोङ खर्ना लबा हिन्‍ना।\f* \p \v 20 अञ्‍जीर दोङ खर्सी निबा म्राङ्सी उदेक म्‍हन्‍बान येशूला चेलागदेसे “दान्‍देला दान्‍देन खाह्रङ् लसी चु अञ्‍जीर दोङ खर्जी?” भिसी भिमा, \v 21 येशूसे थेनीगदेदा चुह्रङ् भिसी सुङ्जी, “च्‍यागो, एनीगदेसे ङाला ताम ङ्‌यान्‍गो, एनीगदेला सेमरी शङ्का आलना विश्‍वास लजी भिसम चु अञ्‍जीर दोङदा लबा ह्रङ् जे आहिन, तर चु गङदाएनोन ‘ए होक निसी समुन्‍द्ररी ताइगो’ भिसम थेह्रङ्नोन तला। \v 22 ओच्‍छे एनीगदेसे विश्‍वास लसी प्रार्थना लमा जुन ताम ह्रीला थेनोन एनीगदेसे याङ्ला।”\fig परमेश्‍वरला मन्‍दिर|src="lb00250c.tif" size="span" ref="२१:१२" \fig* \s1 येशूला अधिकारला बारेरी ङ्‌योइबा \r मर्कूस ११:२७-३३; लूका २०:१-८ \p \v 23 परमेश्‍वरला मन्‍दिररी फेप्‍सी येशूसे म्‍हिगदेदा लोप्‍बान लबा धुइरी परमेश्‍वरला मन्‍दिररी पूजा लबा मुल म्‍हिगदेदेन यहूदी गन्‍बागदे येशू मुबा ग्‍लारी खसी “ह्राङसे खानङग्‍याम अधिकार याङ्सी चु गे लबा हिन्‍ना? ह्राङदा चु अधिकार खाल्‍से पिन्‍बा हिन्‍ना?” भिसी ङ्‌योइमा, \v 24 येशूसे थेनीगदेदा चुह्रङ् भिसी सुङ्जी, “एनीगदेदाएनोन ङाइ ताम गिक ङ्‌योइला। थे तामला जोहाब पिन्‍जी भिसम ङादा चु गेगदे लबारी खाल्‍से अधिकार पिन्‍जी थे एनीगदेदा पाङ्ला। \v 25 यूहन्‍नादा बप्‍तिस्‍मा पिन्‍बा अधिकार खाल्‍से पिन्‍जी? परमेश्‍वरसे कि म्‍हिगदेसे?” \pi1 जमाहेन्‍से थेनीगदे ह्राङ ह्राङ न्‍हङ‍री सल्‍लाह लबान, “परमेश्‍वरग्‍याम भिजी भिसम थेसे य्‍हाङदा ‘थेह्रङ् भिसम एनीगदेसे तिग्‍दा यूहन्‍नादा विश्‍वास आलबा?’ भिसी भिला। \v 26 तर म्‍हिगदेग्‍याम भिजी भिसम म्‍हिला हुलसे साइला भिसी य्‍हाङ लोङ्‌मुला। तिग्‍दा भिसम जम्‍मासेन यूहन्‍नादा अगमवक्ता हिन्‍ना भिसी भिमुला।” \v 27 थेतबासेलमा थेनीगदेसे “ङन्‍दा था आरे” भिसी येशूदा जोहाब पिन्‍जी। \pi1 येशूसे थेनीगदेदा “थेह्रङ् भिसम ङाइएनोन चु गेगदे खाल्‍ला अधिकारग्‍याम लबा हिन्‍ना, थे एनीगदेदा आपाङ्” भिसी सुङ्जी। \s1 झा न्‍ही मुबा म्‍हिला उखान \p \v 28 येशूसे अझ चुह्रङ् भिसी सुङ्जी, “ङाइ एनीगदेदा झा न्‍ही मुबा म्‍हिला उखान पाङ्ला। एनीगदेसे चुग्‍याम तिग घोला? थे म्‍हि थेबा झा मुबा ग्‍लारी निसी ‘ए तिनी अङगुर वारीरी निसी गे लउ झा’ भिसी कुल्‍मा, \v 29 थेसे ‘ङा आनि आबा’ भिसी जोहाब पिन्‍जी। तर लिच्‍छा सेम दोःसी थे गे लबारी निजी। \p \v 30 “थेह्रङ् लसीन थे झा च्‍याङ्बा मुबा ग्‍लारी निसी थेदाएनोन थेह्रङ्नोन भिसी कुल्‍मा, थेसे ‘तला आबा ङा निला’ भिसी भिजी। तर थे आनिनी।” \p \v 31 जमाहेन्‍से येशूसे परमेश्‍वरला मन्‍दिररी पूजा लबा मुल म्‍हिगदेदेन यहूदी गन्‍बागदेदा “चु न्‍ही न्‍हङ‍री खजिबासे चा आबासे कुल्‍बा ताम ङ्‌यान्‍जी” भिसी ङ्‌योइमा, थेनीगदेसे “थेबा झासे” भिसी जोहाब पिन्‍जी। \pi1 ओच्‍छे येशूसे थेनीगदेदा चुह्रङ् भिसी सुङ्जी, “च्‍यागो, एनीगदेसे ङाला ताम ङ्‌यान्‍गो, एनीगदे भन्‍दा ङाच्‍छा तिरो दुइबा म्‍हिगदेदेन बेश्‍यागदे परमेश्‍वरला य्‍हुल्‍सारी निला। \v 32 तिग्‍दा भिसम बप्‍तिस्‍मा पिन्‍बा यूहन्‍नासे एनीगदेदा परमेश्‍वरसे म्‍हन्‍बा अन्‍छारला ग्‍याम उन्‍बारी खमाएनोन एनीगदेसे थेदा विश्‍वास आलनी। बरु तिरो दुइबा म्‍हिगदेदेन बेश्‍यागदेसे चा थेदा विश्‍वास लजी। थेनीगदेसे विश्‍वास लबा म्राङ्सीनोन एनीगदेसे ह्राङ ह्राङला पाप ख्‍लासी परमेश्‍वरपट्टि आदोःनी। ओच्‍छे थेला ताम विश्‍वास आलनी। \s1 अधियाँ स्‍होबा म्‍हिगदेला उखान \r मर्कूस १२:१-१२; लूका २०:९-१९ \p \v 33 “अर्गु उखानएनोन ङ्‌यान्‍गो, फ्‍युक्‍पो म्‍हि गिकसे वारीरी अङगुर सूसी क्‍युर्सीन पर्खाल लजी। ओच्‍छे अङगुर म्‍हर्बारी कोल स्‍होसी अङगुर वारी ख्रुङ्बारी नोबा छाप्रो गिक स्‍होजी। जमाहेन्‍से अधियाँरी पिन्‍सी थे अर्गु य्‍हुल्‍सारी निजी।\x * \xo 21:33 \xt यशै ५:१-२\x* \p \v 34 “अङगुर मिन्‍बा धुइ तमाहेन्‍से थे फ्‍युक्‍पो म्‍हिसे ह्राङला भो किन्‍बाला लागिरी अधियाँ लबागदे मुबा ग्‍लारी ह्राङला नोकरगदेदा पुइजी। \v 35 ओच्‍छे अधियाँ लबागदेसे थे फ्‍युक्‍पो म्‍हिला नोकर गिकदा चुङ्सी तोबा ग्‍याङ्‍बा लजी, गिकदा साइजी तर स्‍य्‍हान्‍दो गिकदा चा युङबासे तोजी। \v 36 थे फ्‍युक्‍पो म्‍हिसे दोःसी ङाच्‍छाला भन्‍दा ल्‍हानान नोकरगदे पुइजी, तर थेनीगदेसे थे नोकरगदेदाएनोन थेह्रङ्नोन लजी। \v 37 “जमाहेन्‍से थे फ्‍युक्‍पो म्‍हिसे जम्‍मान भन्‍दा लिच्‍छा ‘थेनीगदेसे ङाला झादा मी मान लला तला’ भिसी थेसे ह्राङला झादान थेनीगदे मुबा ग्‍लारी पुइजी। \v 38 तर थेदा खबान लबा म्राङ्सी अधियाँ लबागदेसे ‘चु मी य्‍हाङला धनीला झा हिन्‍ना, य्‍हाङसे थेदा साइगे। जमाहेन्‍से थेला सम्‍पत्ति य्‍हाङलान तला’ भिसी ह्राङ ह्राङ न्‍हङ‍री ताम लजी। \v 39 जमाहेन्‍से थेनीगदेसे थे फ्‍युक्‍पो म्‍हिला झादा चुङ्सी अङगुर वारीग्‍याम क्‍याथाङ भोर्सी साइजी। \p \v 40 जमाहेन्‍से परमेश्‍वरला मन्‍दिररी पूजा लबा मुल म्‍हिगदेदेन यहूदी गन्‍बागदेदा येशूसे “दाहेन्‍से अङगुर वारीला धनी खसी थे अधियाँ लबा म्‍हिगदेदा तिग लला?” भिसी ङ्‌योइमा, \v 41 थेनीगदेसे “थे अङगुर वारीला धनीसे थेह्रङ्बा नइबा गे लबा म्‍हिगदेदा नाश लला। ओच्‍छे जुन म्‍हिसे अङगुर मिन्‍माहेन्‍से ह्राङला भो पिन्‍ना थेह्रङ्बा म्‍हिगदेदा अधियाँ पिन्‍ना” भिसी येशूदा जोहाब पिन्‍जी।\f † \fr 21:41 \ft थे वारीला धनीला झा चा परमेश्‍वरला झा येशू ह्रङ्‌बान हिन्‍ना।\f* \p \v 42 जमाहेन्‍से येशूसे थेनीगदेदा चुह्रङ् भिसी सुङ्जी, “एनीगदेसे परमेश्‍वरला बचन खाइमै पढब लबा आरे? \q1 ‘जुन युङबादा दिम स्‍होबा कर्मीगदेसे गे आखेल भिसी भ्‍याङ्‍बा मुबा \q1 थेनोन युङबा दिमला सुर युङबा दोजी। \q1 चु परमप्रभुग्‍याम तबासे लमा \q1 य्‍हाङला लागिरी उदेकला ताम हिन्‍ना’ \q2 भिसी भ्रिबा मुला।\x * \xo 21:42 \xt भजन ११८:२२-२३\x* \p \v 43 “थेतबासेलमा एनीगदेसे ङाला ताम ङ्‌यान्‍गो। च्‍यागो, दाहेन्‍से परमेश्‍वरला य्‍हुल्‍सा एनीगदेग्‍याम ब्‍यन्‍सी परमेश्‍वरसे कुल्‍बा अन्‍छार भ्रबा य्‍हुलला म्‍हिगदेदा पिन्‍ना। \v 44 थे युङबाथोरी ताइबा म्‍हि चा जम्‍मान छारछिर निला, ओच्‍छे थे युङबा खालैथोरी ताइजी भिसम थेरी मुबा म्‍हि फ्‍लातफ्‍लेत निला।”\f † \fr 21:44 \ft लूका २०:१८ स्‍हीगो, चु पदला ताम कोइ कोइ ग्रीक बाइबलरी भ्रिबा आरे।\f* \p \v 45 येशूसे सुङ्बा उखान थेःमाहेन्‍से परमेश्‍वरला मन्‍दिररी पूजा लबा मुल म्‍हिगदेदेन फरिसीगदेसे “चु ताम येशूसे य्‍हाङलान बारेरी पाङ्बा ताम हिन्‍ना” भिसी घोजी। \v 46 थेतबासेलमा थेनीगदेसे येशूदा चुङ्बारी म्‍हाइजी, तर थेनीगदे म्‍हिला हुल म्राङ्सी लोङ्जी। तिग्‍दा भिसम म्‍हिगदेसे येशूदा अगमवक्ता भिसी म्‍हन्‍मुबा। \c 22 \s1 ब्‍याह भोजला उखान \r लूका १४:१५-२४ \p \v 1 दोःसीनोन येशूसे थेनीगदेदा उखानग्‍याम चुह्रङ् भिसी सुङ्जी, \v 2 “स्‍वर्गला य्‍हुल्‍सा चुह्रङ्बान हिन्‍ना, ग्‍ले गिकसे ह्राङला झाला ब्‍याहला भोज ठीक लजी। \v 3 ओच्‍छे निम्‍तो याङ्बा म्‍हिगदेदा ङ्‌योइबारी ह्राङला नोकरगदे पुइजी। तर निम्‍तो याङ्बा म्‍हिगदेसे खबा सेम आलनी। \p \v 4 “दोःसी ग्‍लेसे निम्‍तो याङ्बा म्‍हिगदेदा ‘ङाइ छोबा छोबा म्‍हे बहर साइसी ब्‍याहला भोज ठीक लसी जिन्‍बा मुला। दाहेन्‍से ह्राङनी फेप्‍खउ भिउ’ भिसी स्‍य्‍हान्‍दो नोकरगदेदा पुइजी। \p \v 5 “तर थे निम्‍तो याङ्बा म्‍हिगदेसे नोकरगदेला तामदा थेगोन आलना कोइ ह्राङला बु वारीरीक्‍यार निजी, कोइ व्‍यापार लबारी निजी, \v 6 ओच्‍छे स्‍य्‍हान्‍दोगदेसे चा थे नोकरगदेदा चुङ्सी तोबा ग्‍याङ्‍बा लसी साइजी। \v 7 चु ताम थेःसी ग्‍ले ल्‍हानान बोमो खजी। जमाहेन्‍से ग्‍लेसे सिपाहीगदेदा पुइसी ह्राङला नोकरगदे साइबागदेदा साइजी। ओच्‍छे थेनीगदेला शहरएनोन ख्राङ्‌जी। \p \v 8 “जमाहेन्‍से ग्‍लेसे ह्राङला नोकरगदेदा चुह्रङ् भिसी कुल्‍जी, ‘ब्‍याहला भोज ठीक लसी जिन्‍बा मुला। तसैनोन निम्‍तो याङ्बा म्‍हिगदे य्‍हाङला भोजरी खबाधोनाला आरेम। \v 9 थेतबासेलमा दाहेन्‍से एनीगदे ग्‍याम ग्‍यामरी निउ। ओच्‍छे स्‍याप्‍बागदे जम्‍मादान ब्‍याहला भोज चबारी खउ भिसी निम्‍तो पिन्‍गो।’ \v 10 ओच्‍छे नोकरगदे ग्‍याम ग्‍यामरी निसी ज्‍यबा गे लबा तसै आज्‍यबा गे लबा तसै स्‍याप्‍तेबा जम्‍मादान निम्‍तो पिन्‍जी। चुह्रङ् लसी ब्‍याह दिम नाङनोन डोन्‍बोगदे तजी। \p \v 11 “डोन्‍बोगदेदा च्‍याबारी भिसी ग्‍ले दिम न्‍हङ‍री खमा थेरी ब्‍याहरी खबा धुइरी क्‍वान्‍तोःबा क्‍वान आक्‍वान्‍ना खबा म्‍हि गिकदा म्राङ्जी। \v 12 थेदा म्राङ्सी, ‘ओहो, ह्रो!, ए मी ब्‍याहरी क्‍वान्‍तोःबा क्‍वान आक्‍वान्‍ना चुरी खाह्रङ् लसी खजी?’ भिसी ङ्‌योइमा, थे म्‍हिसे तिगै जोहाब पिन्‍आखम्‍नी। \v 13 जमाहेन्‍से ग्‍लेसे ह्राङला नोकरगदेदा ‘चुला या काङ खीसी मङग्‍यार धोपधोप्‍बा ग्‍लारी भ्‍याङ्‍गो। थेरी म्‍हिगदे स्‍वा क्रेसी क्राबा क्रिङ्बा लला’ भिसी कुल्‍जी।\x * \xo 22:13 \xt मत्ती ८:१२; २५:३०; लूका १३:२८\x* \p \v 14 “तिग्‍दा भिसम ङ्‌योइबागदे ल्‍हानान मुला, तर धम्‍बागदे चा ल्‍हाना आरे।” \s1 तिरो फाबा ठीक हिन्‍ना कि आहिन? \r मर्कूस १२:१३-१७; लूका २०:२०-२६ \p \v 15 जमाहेन्‍से फरिसीगदे येशू मुबा ग्‍लाग्‍याम निजी। ओच्‍छे दाहेन्‍से येशूदा थेलान तामग्‍याम खाह्रङ् लसी फसब लसे भिसी ह्राङ ह्राङ न्‍हङ‍री सल्‍लाह लजी। \v 16 थेनीगदेसे ह्राङला चेलागदेदा हेरोद ग्‍लेला म्‍हिगदेदेन छ्‌याम येशू मुबा ग्‍लारी पुइजी। थे म्‍हिगदे येशू मुबा ग्‍लारी निसी चुह्रङ् भिसी भिजी, “गुरु, ह्राङ सत्‍य म्‍हि हिन्‍ना, ओच्‍छे ह्राङसे खालैदा वास्‍ता आलमुला भिसी ङन्‍दा था मुला। तिग्‍दा भिसम ह्राङसे म्‍हिला ली च्‍यासी गे आलमुला, तर ह्राङसे म्‍हिगदेदा लोप्‍बा धुइरी परमेश्‍वरला ग्‍याम ज्‍यना लसी उन्‍मुला। \v 17 थेतबासेलमा रोमी ग्‍याल्‍बो कैसरदा तिरो फाबा ठीक हिन्‍ना कि आहिन? ङन्‍दा सुङ्‍गो।”\f † \fr 22:17 \ft हेरोदला म्‍हिगदेदेन फरिसीगदेसे स्‍य्‍हान्‍दो म्‍हिगदेसे येशूदा विश्‍वास लबा ख्‍लागै भिसी म्‍हन्‍मुबा।\f* \p \v 18 तर येशूसे थेनीगदेला सेमला नइबा ताम था याङ्सी “कप्‍टीगदे, तिग्‍दा एनीगदेसे ङादा फसब लबारी म्‍हाइबा? \v 19 एनीगदेसे तिरो फाबा डबल ङादा उन्‍गो” भिसी सुङ्मा, थेनीगदेसे डबल गिक भसी येशूदा पिन्‍जी। \v 20 जमाहेन्‍से येशूसे थेनीगदेदा “चु डबलरी मुबा छापदेन मिन खाल्‍ला हिन्‍ना?” भिसी सुङ्मा, \v 21 थेनीगदेसे “रोमी ग्‍याल्‍बो कैसरला” भिसी जोहाब पिन्‍जी। \pi1 जमाहेन्‍से येशूसे थेनीगदेदा “दाहेन्‍से एनीगदेसे रोमी ग्‍लेला जति रोमी ग्‍लेदा फागो। ओच्‍छे परमेश्‍वरला जति परमेश्‍वरदान फागो” भिसी सुङ्जी। \p \v 22 चुह्रङ्बा ताम थेःसी थेनीगदे उदेक तजी। जमाहेन्‍से थेनीगदेसे येशूदा ख्‍लासी निजी। \s1 सिबाग्‍याम सोना लबाला बारेरी ङ्‌योइबा \r मर्कूस १२:१८-२७; लूका २०:२७-४० \p \v 23 म्‍हि सिमाहेन्‍से दोःसी आसो भिसी विश्‍वास लबा सदुकीगदे थेनोन धिनकुनु येशू मुबा ग्‍लारी खसी येशूदा चुह्रङ् भिसी ङ्‌योइबारी छ्‌याइजी।\x * \xo 22:23 \xt मुल २३:८\x* \v 24 “गुरु, मोशासे य्‍हाङदा पिन्‍बा ठिम अन्‍छार खालैला ज्‍योज्‍योसे ब्‍याह लसी कोलागदे आतनान सिजी भिसम ज्‍योज्‍यो‍ला लागिरी कोलागदे तगै भिसी आलेसे चाङदा ब्‍याह लतोःला भिसी पाङ्बा मुला।\x * \xo 22:24 \xt व्‍यव २५:५\x* \v 25 ङन्‍ना गुङरी ज्‍योज्‍यो आले निस मुबा। थेनीगदे न्‍हङ‍री थेबासे ब्‍याह लजी। तर कोलागदे आतनान थे सिजी। जमाहेन्‍से पाराङसे थेनोन चाङदेन छ्‌याम ब्‍याह लजी। \v 26 थेह्रङ् लसीन पाराङ साँजी लसी च्‍याङ्बाधोनासेन थेनोन चाङदेन छ्‌याम ब्‍याह लजी। \v 27 थेनीगदे जम्‍मान सिमाहेन्‍से थे म्रिङम्‍हेमेनोन सिजी। \v 28 थेतबासेलमा ङन्‍दा सुङ्‍गो, सिबाग्‍याम सोना लजी भिसम थे म्रिङम्‍हेमे खजिबाला म्रिङ तला? तिग्‍दा भिसम थेनीगदे जम्‍मासेन थे म्रिङम्‍हेमेदेन छ्‌याम ब्‍याह लबा मुला।” \v 29 जमाहेन्‍से येशूसे थेनीगदेदा चुह्रङ् भिसी जोहाब पिन्‍जी, “एनीगदे अन्‍दोलरीन चीम, तिग्‍दा भिसम एनीगदेसे परमेश्‍वरला बचनदेन परमेश्‍वरला शक्तिला बारेरी घोबान आरेम। \v 30 तिग्‍दा भिसम सिबाग्‍याम सोना लबा धुइरी न्‍ह ब्‍याह लला न्‍ह ब्‍याह तला। तर थेनीगदे स्‍वर्गरी मुबा स्‍वर्गदूतगदे ह्रङ्‌बान तला। \v 31 सिबाग्‍याम सोना लबाला बारेरी परमेश्‍वरसे एनीगदेदा तिग सुङ्बा मुला, थे ताम एनीगदेसे पढब लबा आरे? \v 32 ‘ङा अब्राहाम, इसहाकदेन याकूबला परमेश्‍वर हिन्‍ना’ भिसी परमेश्‍वरसे मोशादा सुङ्बा मुबा। परमेश्‍वर सिबागदेला परमेश्‍वर आहिन, तर सोबागदेला परमेश्‍वर हिन्‍ना।”\x * \xo 22:32 \xt प्रस्‍था ३:६\x* \p \v 33 येशूसे चुह्रङ् लसी लोप्‍बा म्राङ्सी थेरी मुबा म्‍हिला हुल उदेक तजी। \s1 परमेश्‍वरसे कुल्‍बा मुल ताम \r मर्कूस १२:२८-३४; लूका १०:२५-२८ \p \v 34 येशूसे सदुकीगदेदा जोहाबनोन पिन्‍आखम्‍बा तना लजी भिबा ताम थेःसी फरिसीगदे ढिक्‍सी सल्‍लाह लबारी ग्‍ला गिकरी पोप तजी। \v 35 जमाहेन्‍से थेनीगदे न्‍हङला यहूदी धर्मगुरु गिकसे येशूला सेम च्‍याबाला लागिरी चुह्रङ् भिसी ङ्‌योइजी, \v 36 “गुरु, परमेश्‍वरसे मोशादा पिन्‍बा ठिमरी जम्‍मान भन्‍दा मुल ताम चा खजिबा हिन्‍ना?”\x * \xo 22:36 \xt लूका १०:२५-२८\x* \p \v 37-38 येशूसे थेदा चुह्रङ् भिसी सुङ्जी, “च्‍यागो, परमेश्‍वरसे कुल्‍बा जम्‍मान भन्‍दा मुल ताम चा चुनोन हिन्‍ना। एसे ह्राङला परमप्रभु परमेश्‍वरदा ह्राङला जम्‍मान सेमहेन्‍से, जम्‍मान प्राणसे, जम्‍मान बुद्धिसे माया लउ।\x * \xo 22:37-38 \xt व्‍यव ६:५\x* \v 39 ओच्‍छे अर्गु मुल ताम चा एसे ह्राङला खिम्‍जेमदा ह्राङदा ह्रङ्नोन माया लउ।\x * \xo 22:39 \xt लेवी १९:१८\x* \v 40 अगमवक्तागदेसे लोप्‍बा तामदेन मोशाला ठिमरी मुबा जम्‍मान तामगदे चा परमेश्‍वरसे कुल्‍बा चु मुल ताम न्‍हीग्‍यामनोन खबा हिन्‍ना।” \s1 ख्रीष्‍ट खाल्‍ला झा हिन्‍ना? \r मर्कूस १२:३५-३७; लूका २०:४१-४४ \p \v 41 जमाहेन्‍से येशूसे थेरी पोप तसी चिबा फरिसीगदेदा चुह्रङ् भिसी ङ्‌योइजी, \v 42 “थार्बा पिन्‍बा ख्रीष्‍टला बारेरी एनीगदेसे तिग म्‍हन्‍बा मुला? थे खाल्‍ला झा हिन्‍ना?” \pi1 थेनीगदेसे येशूदा “दाऊद ग्‍लेला सन्‍तान हिन्‍ना” भिसी जोहाब पिन्‍जी। \p \v 43 दोःसी येशूसे थेनीगदेदा चुह्रङ् भिसी सुङ्जी, “थेह्रङ् भिसम दाऊददा परमेश्‍वरला आत्‍माला शक्तिग्‍याम तिग्‍दा ख्रीष्‍टदा ‘प्रभु’ भिपुङ्जी? दाऊदसेन चुह्रङ् भिसी भिमुला, \q1 \v 44 ‘परमप्रभुसे ङाला प्रभुदा, \q1 “ङाइ एला शत्रुगदेदा एला काङ धिरी आथान्‍तेधोना \q1 ए ङाला दाहिनेपट्टि चिउ भिसी सुङ्जी।”’\f † \fr 22:44 \ft परमेश्‍वरसे प्रभुदा स्‍वर्गरी ह्राङदेन छ्‌याम चिबारी ग्‍ले स्‍होबा मुला।\f*\x * \xo 22:44 \xt भजन ११०:१\x* \m \v 45 दाऊद ग्‍लेसेन ख्रीष्‍टदा प्रभु भिला भिसम खाह्रङ् लसी ख्रीष्‍ट दाऊद ग्‍लेला सन्‍तान तला?”\f † \fr 22:45 \ft म्‍हिगदेसे दाऊद ग्‍लेला सन्‍तानदा दाऊद ग्‍ले भन्‍दा जजा भिसी म्‍हन्‍मुबा, तसैनोन दाऊद ग्‍लेसेनोन ह्राङला सन्‍तानदा प्रभु भिबासे लमा थेनीगदे उदेक तजी।\f* \v 46 जमाहेन्‍से खालैसेन येशूदा जोहाब गिकनोन लआखम्‍नी। जमाकुनुहेन्‍से खालैसेन येशूदा तिगै ताम ङ्‌योइबा आँट आलनी। \c 23 \s1 येशूसे यहूदी धर्मगुरुदेन फरिसीगदेला दोष उन्‍बा \r मर्कूस १२:३८-४०; लूका ११:३९-५२; २०:४५-४७ \p \v 1 जमाहेन्‍से येशूसे ह्राङला चेलागदेदेन थेरी मुबा म्‍हिला हुलदा चुह्रङ् भिसी सुङ्जी, \v 2 “च्‍यागो, यहूदी धर्मगुरुदेन फरिसीगदेसे मोशाला ठिम लोप्‍बा अधिकार याङ्बा मुला। \v 3 थेतबासेलमा थेनीगदेसे पाङ्बा ताम एनीगदेसे ङ्‌यान्‍गो, तर थेनीगदेसे लबा ह्रङ्‌बान गे चा थालउ। तिग्‍दा भिसम थेनीगदेसे एनीगदेदा लोप्‍बाम लोप्‍मुला, तर लोप्‍बा अन्‍छारला गे चा आलमुला। \v 4 ओच्‍छे म्‍हिगदेदा थेनीगदेसे पुइनोन आखम्‍बा धोइ काप्‍सी पिन्‍मुला। तर थेनीगदेसे भिसम थे धोइ थीबाला लागिरी या जुम्‍बीसेनोन आथुर्मुला। \p \v 5 “थेनीगदेसे जम्‍मान गे म्‍हिदा उन्‍बाला लागिरी लमुला। तिग्‍दा भिसम थेनीगदेसे परमेश्‍वरसे मोशादा पिन्‍बा ठिम कागजरी भ्रिसी घ्रेन घ्रेन जन्‍तर स्‍होसी ङोदेन नारीरी खीमुला। ओच्‍छे थेनीगदेसे क्‍वान्‍बा क्‍वान्‍ना जोरी ह्रेङ्बा ह्रेङ्बा फुर्गा कार्मुला।\x * \xo 23:5 \xt मत्ती ६:१; गन्‍ती १५:३८; व्‍यव ६:८ \x* \v 6 थेनीगदेसे भोजरीदेन यहूदीगदे ह्रुप तबा दिमला मुल ठिरी चिबारी सेम लमुला। \v 7 बजाररी निमाएनोन म्‍हिगदेसे फ्‍या लगै भिसी म्‍हन्‍मुला, ओच्‍छे ‘गुरु’ भिसीएनोन पाङ्‌गै भिसी म्‍हन्‍मुला। \v 8 तर एनीगदेदा खालैसेन ‘गुरु’ भिसी थाभिगै। तिग्‍दा भिसम एनीगदे ज्‍योज्‍यो आले हिन्‍ना। एनीगदेला गुरु चा गिक जे मुला।\f † \fr 23:8 \ft ख्रीष्‍टियानगदे न्‍हङरीनोन गुरुगदे तखम्‍ला (याकूब ३:१; एफिसी ४:११)। तर ख्रीष्‍ट चा जम्‍मालान मुल गुरु हिन्‍ना।\f* \v 9 जम्‍बुलिङरी एनीगदेसे खालैदान आबा थापाङ्‍गो। तिग्‍दा भिसम स्‍वर्गरी एनीगदे जम्‍मालान आबा गिक जे मुला।\f † \fr 23:9 \ft येशूसे ह्राङला आबादा मान थालउ भिसी सुङ्बा आहिन। तर परमेश्‍वरदा पिन्‍तोःबा मान जम्‍बुलिङरी स्‍य्‍हान्‍दो म्‍हिदा थालउ भिबा हिन्‍ना।\f* \v 10 ओच्‍छे एनीगदेदा खालैसेन ‘मालिक’ थाभिगै। तिग्‍दा भिसम एनीगदे जम्‍मालान मालिक थार्बा पिन्‍बा ख्रीष्‍ट जे हिन्‍ना। \v 11 एनीगदे न्‍हङला जुन म्‍हि घ्रेन मुला, थेसे चा एनीगदे जम्‍मालान सेवा लतोःला।\x * \xo 23:11 \xt मत्ती २०:२६-२७; मर्कू ९:३५; लूका २२:२६\x* \v 12 ओच्‍छे जुन म्‍हिसे ह्राङसे ह्राङदान घ्रेन स्‍होला, थे म्‍हि चा जजा दोला। तर ह्राङसे ह्राङदान जजा स्‍होबा म्‍हि चा घ्रेन दोला।\x * \xo 23:12 \xt लूका १४:११; १८:१४\x* \p \v 13 “परमेश्‍वरग्‍याम सजाय याङ्तोःबा यहूदी धर्मगुरुदेन फरिसीगदे, एनीगदे मी कप्‍टीगदे हिन्‍ना। तिग्‍दा भिसम एनीगदेसे म्‍हिगदेला ङाच्‍छा स्‍वर्ग य्‍हुल्‍साला म्राप ढुङ्मुला। ओच्‍छे एनीगदे ह्राङएनोन आनिमुला निबारी म्‍हाइबा म्‍हिदाएनोन निआपुङ्मुला। \p \v 14 “परमेश्‍वरग्‍याम सजाय याङ्तोःबा यहूदी धर्मगुरुदेन फरिसीगदे, एनीगदे मी कप्‍टीगदे हिन्‍ना। तिग्‍दा भिसम एनीगदेसे ह्रेम्‍बो सिबा म्रिङम्‍हेमेगदेला दिमनाम ब्‍यन्‍मुला। ओच्‍छे म्‍हिदा उन्‍बाला लागिरी ह्रेङ्बा ह्रेङ्बा प्रार्थना लबा स्‍होमुला। थेतबासेलमा स्‍य्‍हान्‍दोगदेसे भन्‍दा एनीगदेसे ल्‍हाना सजाय याङ्ला।\f † \fr 23:14 \ft चु पदला ताम ल्‍हाना ह्रङ्‌बा ग्रीक बाइबलरी भ्रिबा आरे, कोइ कोइ बाइबलरी जे भ्रिबा मुला। चु ताम मर्कूस १२:४० स्‍हीगो।\f* \p \v 15 “परमेश्‍वरग्‍याम सजाय याङ्तोःबा यहूदी धर्मगुरुदेन फरिसीगदे, एनीगदे मी कप्‍टीगदे हिन्‍ना। तिग्‍दा भिसम एनीगदे गङ स्‍योङ थासी भ्रसै कोर्सी कोर्सी स्‍य्‍हान्‍दो म्‍हिदा ह्राङलान ग्‍यामरी भ्रपुङ्मुला। ओच्‍छे तिगै लसी स्‍य्‍हान्‍दो म्‍हि गिक एनीगदेदेन छ्‌याम ढिक्‍जी भिसम एनीगदेसे थे म्‍हिदा ह्राङ भन्‍दा आज्‍यबा स्‍होसी नर्गरी नितोःबा म्‍हि स्‍होमुला। \p \v 16 “स्‍य्‍हान्‍दोदा लोप्‍बा काना म्‍हिगदे, एनीगदेसे परमेश्‍वरग्‍याम गाते सजाय याङ्ला। एनीगदेसे म्‍हिगदेदा लोप्‍बा धुइरी ‘परमेश्‍वरला मन्‍दिरला मिन किन्‍सी घ्रान फासैनोन तिगै आतमुला। तर परमेश्‍वरला मन्‍दिररी मुबा म्‍हरला मिन किन्‍सी घ्रान फाजी भिसम चा थे घ्रानसेन चमुला’ भिसी लोप्‍मुला। \v 17 मूर्ख कानागदे, खजिबा चा घ्रेन? म्‍हरदा चोखो तना लबा परमेश्‍वरला मन्‍दिर घ्रेन कि म्‍हर घ्रेन? \v 18 ओच्‍छे ‘खालै म्‍हिसे बलि फुल्‍बा ग्‍लाला मिन किन्‍सी घ्रान फाजी भिसम तिगै आतमुला, तर थेरी फुल्‍बा भेटीला मिन किन्‍सी घ्रान फाजी भिसम चा थे घ्रानसेन चमुला’ भिसीनोन एनीगदेसे लोप्‍मुला। \v 19 कानागदे, खजिबा चा घ्रेन हिन्‍ना। भेटीदा चोखो तना लबा ग्‍ला घ्रेन कि भेटी घ्रेन? \v 20 थेतबासेलमा च्‍यागो, परमेश्‍वरला मन्‍दिररी बलि फुल्‍बा ग्‍लाला मिन किन्‍सी घ्रान फाबा म्‍हिसे थेथोरी मुबा जम्‍मान स्‍हेला मिन किन्‍सी घ्रान फाबा तला। \v 21 ओच्‍छे परमेश्‍वरला मन्‍दिरला मिन किन्‍सी घ्रान फाबासे थेरी धन्‍छ्‌याबाला मिन किन्‍सी घ्रान फाबा तला। \v 22 थेह्रङ् लसीन स्‍वर्गला मिन किन्‍सी घ्रान फाबासे परमेश्‍वरला ठिदेन थेथोरी धन्‍छ्‌याबाला मिन किन्‍सी घ्रान फाबा तला।\x * \xo 23:22 \xt यशै ६६:१; मत्ती ५:३४\x* \p \v 23 “परमेश्‍वरग्‍याम सजाय याङ्तोःबा यहूदी धर्मगुरुदेन फरिसीगदे, एनीगदे मी कप्‍टीगदे हिन्‍ना। तिग्‍दा भिसम एनीगदेसे बाबरीदेन सोँप ओच्‍छे जिराला भो च्‍युइला भो गिक चा पिन्‍मुला। तर ठीक निसाफ, दयादेन विश्‍वासला बारेरी परमेश्‍वरसे मोशादा पिन्‍बा ठिमला मुल तामदा चा आङ्‌यान्‍मुला। तर एनीगदेसे चु गे न्‍हीनोन लतोःबा मुबा।\x * \xo 23:23 \xt लेवी २७:३०\x* \v 24 तर एनीगदेसे भुसुना ह्रङ्‌बा जजा स्‍हे चा म्राङ्बा, तर ऊँट ह्रङ्‌बा घ्रेन स्‍हेदा चा आम्राङ्बा, एनीगदे मी कानान हिन्‍ना।\f † \fr 23:24 \ft चु पदरी येशूसे चुह्रङ् भिसी लोप्‍बारी छ्‌याइजी, फरिसीगदेसे जजाबा भुसुना ह्रङ्‌बा तामदा चा वास्‍ता लमुला, तर थेनीगदेसे परमेश्‍वरसे मोशादा पिन्‍बा ठिमरी मुबा घ्रेन तामदा चा तिगै वास्‍ता आलमुला।\f* \p \v 25 “परमेश्‍वरग्‍याम सजाय याङ्तोःबा यहूदी धर्मगुरुदेन फरिसीगदे, एनीगदे मी कप्‍टीगदे हिन्‍ना। एनीगदेसे खोरेदेन खार्बाला पाखापट्टि जे म्‍याप्‍मुला। तर न्‍हङपट्टि चा चीबुन थान्‍बा ह्रङ् लसी एनीगदेसे ह्राङला सेमरी लोभदेन म्‍हिदा ठगब लबा ह्रङ्‌बा नइबा ताम थान्‍मुला। \v 26 काना फरिसीगदे, ङाच्‍छा खार्बादेन खोरे न्‍हङपट्टि ज्‍यना लसी म्‍याप्‍गो। जमाहेन्‍से जे थे खार्बादेन खोरे पाखापट्टि ज्‍यना लसी धा‍ला। \p \v 27 “परमेश्‍वरग्‍याम सजाय याङ्तोःबा यहूदी धर्मगुरुदेन फरिसीगदे, एनीगदे मी कप्‍टीगदे हिन्‍ना। एनीगदे तार साप्रासे च्‍युर्सी थान्‍बा धुर्सा ह्रङ्‌बान मुला। थे धुर्साला पाखापट्टि च्‍यामा चा जेबा म्राङ्‌मुला। तर न्‍हङ‍री भिसम सिबा म्‍हिला नख्रुदेन नइबा स्‍हेगदेसे प्‍लिङ्बा मुला।\x * \xo 23:27 \xt मुल २३:३\x* \v 28 थेह्रङ् लसीन एनीगदे म्‍हिला ओन्‍छाङरी ‘ङनी परमेश्‍वरला ङाच्‍छा ज्‍यबा म्‍हि हिन्‍ना’ भिसी भ्रमुला। तर एनीगदेला सेम चा छलकपटदेन पापसे प्‍लिङ्बा मुला। \p \v 29 “परमेश्‍वरग्‍याम सजाय याङ्तोःबा यहूदी धर्मगुरुदेन फरिसीगदे, एनीगदे मी कप्‍टीगदे हिन्‍ना। तिग्‍दा भिसम एनीगदेसे अगमवक्तागदेला धुर्सा स्‍होमुला, ओच्‍छे परमेश्‍वरला ङाच्‍छा ज्‍यबा म्‍हिगदेला धुर्सा जेना लसी थान्‍मुला। \v 30 ओच्‍छे ‘ङन्‍ना आखे म्‍हेमेसे अगमवक्तागदेदा साइबा धुइरी ङनीएनोन थेनीगदेदेन छ्‌याम मुबा हिन्‍सम थेनीगदेसे ह्रङ् चा ङन्‍से आलसेला मुबा’ भिसी एनीगदेसे पाङ्‌मुला। \v 31 एनीगदेसे पाङ्बा चुह्रङ्बा तामग्‍यामसेन एनीगदे अगमवक्तागदेदा साइबागदेला सन्‍तान हिन्‍ना भिसी था तना लबा मुला। \v 32 दाहेन्‍से एनीगदेला आखे म्‍हेमेसे शुरु लबा पाप गे एनीगदेसे पूरा लउ। \p \v 33 “पुख्रीदेन पुख्रीला कोलागदे, नर्गरी नातोःबा दुखग्‍याम एनीगदे खाह्रङ् लसी जोगब तला?\x * \xo 23:33 \xt मत्ती ३:७; १२:३४; लूका ३:७\x* \v 34 थेतबासेलमा एनीगदेसे ङाला ताम ङ्‌यान्‍गो, दाहेन्‍से ङाइ अगमवक्तागदेदेन बुद्धि मुबा म्‍हिगदेदा ओच्‍छे सत्‍य ताम लोप्‍बा धर्मगुरुगदे एनीगदे मुबा ग्‍लारी पुइखला। थेनीगदेदा एनीगदेसे कोइदा साइला, कोइदा क्रुसरी टाँगब लसी साइला, कोइदा एनीगदे ह्रुप तबा दिमगदेरी भोर्सी कोर्रासे तोःला ओच्‍छे कोइदा शहर शहरग्‍याम ताप्‍ला। \v 35 थेतबासेलमा परमेश्‍वरला ङाच्‍छा ज्‍यबा म्‍हि हाबिलदा साइबा धुइहेन्‍से बेरेक्‍याहला झा जकरियादा साइबा धुइधोना जम्‍बुलिङरी मुबा जम्‍मान ज्‍यबा म्‍हिगदेदा साइबा पापला दोष एनीगदेसेन नातोःला। एनीगदेसे बेरेक्‍याहला झा जकरियादाएनोन परमेश्‍वरला मन्‍दिरदेन बलि फुल्‍बा ग्‍लाला गुङरी साइजी। \v 36 च्‍यागो, एनीगदेसे ङाला ताम ङ्‌यान्‍गो, चु जम्‍मान पापला सजाय दान्‍देला म्‍हिगदेथोरीन खला। \s1 यरूशलेमला म्‍हिगदे म्राङ्सी येशूदा दुख ङ्‍हम्‍बा \r लूका १३:३४, ३५ \p \v 37 “यरूशलेमला म्‍हिगदे, एनीगदेसे अगमवक्तागदेदा साइला ओच्‍छे परमेश्‍वरसे एनीगदे मुबा ग्‍लारी पुइखबागदेदा युङबासे तोला। ङाइ एनीगदेला कोलागदेदा नागा मामासे ह्राङला कोलागदेदा भ्‍याप्‍से घप्‍बा ह्रङ् लसी पोप लबारी म्‍हाइमा एनीगदेसे आङ्‌यान्‍नी। \v 38 थेतबासेलमा दाहेन्‍से परमेश्‍वरसे एनीगदेला शहर ख्‍लाला।\x * \xo 23:38 \xt यर्मि २२:५\x* \v 39 ङाला ताम ङ्‌यान्‍गो, एनीगदेसे ‘परमप्रभुला मिनरी फेप्‍खबादा मोलम याङ्बा म्‍हि’ आभितेधोना ङादा आम्राङ्।”\x * \xo 23:39 \xt भजन ११८:२६\x* \c 24 \s1 परमेश्‍वरला मन्‍दिर नाश तला \r मर्कूस १३:१-२; लूका २१:५-६ \p \v 1 जमाहेन्‍से येशू परमेश्‍वरला मन्‍दिरग्‍याम थोन्‍सी फेप्‍बारी छ्‌याइमा थेला चेलागदे परमेश्‍वरला मन्‍दिरला दिमगदे उन्‍बारी भिसी येशूला ङामरी खजी। \v 2 तर येशूसे थेनीगदेदा चुह्रङ् भिसी सुङ्जी, “एनीगदेसे चु जम्‍मान म्राङ्बा मुला आहिन? च्‍यागो, एनीगदेसे ङाला ताम ङ्‌यान्‍गो, चु मन्‍दिरला युङबा गिकनोन बाँकी आचिना जम्‍मान फुप्‍ला” भिसी सुङ्जी। \s1 जम्‍बुलिङ नाश तबा धुइला चिनुगदे \r मर्कूस १३:३-१३; लूका २१:७-१९ \p \v 3 जमाहेन्‍से येशू जैतून भिबा गङरी धन्‍छ्‌याबा धुइरी, थेला चेलागदे सुटुक्‍क खसी “ह्राङसे सुङ्बा चु तामगदे खाइमा तला? ओच्‍छे ह्राङ फेप्‍खबा धुइदेन परमेश्‍वरसे जम्‍बुलिङला जम्‍मान म्‍हिगदेला निसाफ लबा धुइरी खाह्रङ्बा चिनु म्राङ्ला? ङन्‍दा सुङ्‍गो” भिसी भिजी। \p \v 4 येशूसे थेनीगदेदा चुह्रङ् भिसी सुङ्जी, “एनीगदे होशियार तसी चिउ, एनीगदेदा खालैसेन झुक्‍याब थालगै। \v 5 तिग्‍दा भिसम ल्‍हानान म्‍हिगदे ङाला मिन किन्‍सी ‘ङानोन थार्बा पिन्‍बा ख्रीष्‍ट हिन्‍ना’ भिसी खला। ओच्‍छे ल्‍हानान म्‍हिदा झुक्‍याब लला। \v 6 एनीगदेसे लडाइदेन लडाइला हल्‍लागदे थेःला। तसैनोन एनीगदे थालोङ्‍गो, तिग्‍दा भिसम चु तनोन तोःबा हिन्‍ना। तर थेनोन धुइरी चा चु जम्‍बुलिङ नाश आत। \v 7 तिग्‍दा भिसम म्‍हि य्‍हुलला बिरोधरी म्‍हि य्‍हुलनोन ओच्‍छे य्‍हुल्‍साला बिरोधरी य्‍हुल्‍सा रेःला। चुह्रङ् तसी ग्‍ला ग्‍लारी अनिकाल तबादेन सङगुल निला। \v 8 चु जम्‍मान ताम मी कोला न्‍हसेला म्रिङम्‍हेमेदा बेथासे थुर्बा ह्रङ्‌बा जे हिन्‍ना। \p \v 9 “थे धुइरी एनीगदेदा म्‍हिगदेसे चुङ्सी दुख पिन्‍ना, ओच्‍छे साइला। थेह्रङ् लसीन ङादा विश्‍वास लबासे लमा एनीगदेदा जम्‍मान य्‍हुलला म्‍हिगदेसे हेला लला।\x * \xo 24:9 \xt मत्ती १०:२२\x* \v 10 थे धुइरी ल्‍हानान म्‍हिगदेसे ङादा विश्‍वास लबा ख्‍लाला। ओच्‍छे गिकसे स्‍य्‍हान्‍दोदा चुङ्सी म्‍हिगदेला यारी जिम्‍मा पिन्‍बादेन हेला लला। \v 11 थे धुइरी ल्‍हानान फट्टा अगमवक्तागदे थोन्‍सी ल्‍हानान म्‍हिगदेदा झुक्‍याब लला। \v 12 थेह्रङ् लसीन पाप गे ल्‍हानान तसी निबासे लमा ल्‍हानान म्‍हिसे स्‍य्‍हान्‍दोदा माया लबा ख्‍लाबान निला। \v 13 तर जस्‍तोन दुख तसैनोन जुन म्‍हिसे ह्राङ आसितेधोना ङादा विश्‍वास लसीन चिला थेसे थार्बा याङ्ला।\x * \xo 24:13 \xt मत्ती १०:२२\x* \v 14 ओच्‍छे जम्‍बुलिङला जम्‍मान य्‍हुलला म्‍हिगदेसे परमेश्‍वरला य्‍हुल्‍साला समाचार थेःसी जिन्‍माहेन्‍से जे नाश तबा धुइ खला। \s1 लोङ्‌बा खबा धुइ \r मर्कूस १३:१४-२३; लूका २१:२०-२४ \p \v 15 “थेतबासेलमा दानिएल अगमवक्तासे पाङ्बा ह्रङ्नोन एनीगदेसे परमेश्‍वरला मन्‍दिरला चोखो ग्‍लारी नइबा खबा स्‍हे म्राङ्ला।” चुला अर्थ पढब लबा म्‍हिसे घोगै।\x * \xo 24:15 \xt दानि ९:२७; ११:३१; १२:११\x* \v 16 “थे धुइरी यहूदिया अञ्‍चलरी मुबा म्‍हिगदे गङरीक्‍यार यार्गै।\f † \fr 24:16 \ft ईश्‍‍वी संवत् ७० सालरी रोमी सिपाहीगदेसे यरूशलेम शहर ह्राङला यारी किन्‍बा भन्‍दा ङाच्‍छा ल्‍हानान ख्रीष्‍टियानगदेदा येशूसे होशियार तना लबारी चु ताम सुङ्बा हिन्‍ना। थे धुइरी ल्‍हानान म्‍हिगदे यर्दन स्‍योङला स्‍यार झ्‍याङपट्टिला डेकापोलिस भिबा अञ्‍चलरी यार्जी।\f* \v 17 ओच्‍छे तलाथोरी मुबा म्‍हिगदे ह्राङला सामान किन्‍बारी मार फाप्‍सी दिम न्‍हङरी थावाङ्‍गो। \v 18 बु वारीरी मुबागदे ह्राङला घ किन्‍बारी दोःसी दिमरी थानिउ।\x * \xo 24:18 \xt लूका १७:३१\x* \v 19 थे धुइरी जिउ न्‍हीला म्रिङम्‍हेमेदेन कोलादा ङ्‍हे ख्‍वाबा आमागदेदा झन गाते ल्‍हानान दुख तला! \v 20 थेतबासेलमा खङ्‍बा लादेन ब्‍लप्‍बा न्‍हबा धिनकुनु यारआतोःगै भिसी एनीगदेसे प्रार्थना लउ। \v 21 तिग्‍दा भिसम थे धुइरी तबा घ्रेन दुख जम्‍बुलिङ छ्‌यामाहेन्‍से दान्‍देधोना तबा आरे ओच्‍छे लिच्‍छाएनोन खाइमै तसेला आरे।\x * \xo 24:21 \xt दानि १२:१; उन्‍बा ७:१४\x* \v 22 थेह्रङ्बा दुखला धिन परमेश्‍वरसे तुन्‍ना आलबा हिन्‍सम खालैसेन थार्बा आयाङ्सेला मुबा। तर परमेश्‍वरसे ह्राङसे धम्‍बा म्‍हिगदेला लागिरी थे धिन तुन्‍ना लसी पिन्‍ना। \p \v 23 “खालैसे एनीगदेदा ‘च्‍यागो, थार्बा पिन्‍बा ख्रीष्‍ट चुरी मुला,’ अथवा ‘थेरी मुला,’ भिजी भिसम थेनीगदेला ताम विश्‍वास थालउ। \v 24 तिग्‍दा भिसम फट्टा ख्रीष्‍टगदेदेन फट्टा अगमवक्तागदे थोन्‍ना। ओच्‍छे थेनीगदेसे खम्‍तेधोना परमेश्‍वरसे धम्‍बा म्‍हिगदेदा झुक्‍याब लबाला लागिरी उदेकला घ्रेन चिनुगदेदेन उदेकला गेगदे लसी उन्‍ना। \v 25 च्‍यागो, चु ताम ङाइ एनीगदेदा ङाच्‍छाहेन्‍सेन पाङ्सी पिन्‍बा मुला। \p \v 26 “थेतबासेलमा म्‍हिगदेसे एनीगदेदा ‘येशू तोङतोङबा ग्‍लारी मुला’ भिजी भिसम, एनीगदे थेरी थानिउ। ओच्‍छे ‘च्‍यागो, येशू मी कोठा न्‍हङ‍री मुला’ भिजी भिसैनोन एनीगदेसे थेनीगदेला ताम विश्‍वास थालउ। \v 27 तिग्‍दा भिसम स्‍यारपट्टि तिप्‍लीङ खमा न्‍हुपधोना य्‍हाल तबा ह्रङ् लसी परमेश्‍वरसे पुइखबा म्‍हिएनोन थेह्रङ् लसीन खला।\x * \xo 24:27 \xt लूका १७:२३-२४\x* \p \v 28 “जुन ग्‍लारी सिबा जन्‍तु मुला थेरी गिद्धागदे पोप तमुला।\x * \xo 24:28 \xt लूका १७:३७\x* \s1 परमेश्‍वरसे पुइखबा म्‍हि फेप्‍खबा धुइ \p \v 29 “थेह्रङ्बा दुखला धिन खमैछ्‌याम, \q1 ‘धिनीसे य्‍हाल पिन्‍बा ख्‍लाला \q1 ओच्‍छे लनीला य्‍हाल म्‍हाला। \q1 जमाहेन्‍से मुला शक्तिगदे याङयोङ तसी \q1 सुक्र सार जम्‍मान ताइला।’\x * \xo 24:29 \xt यशै १३:१०; ३४:४; इज ३२:७; योए २:१०-३१; ३:१५; उन्‍बा ६:१२-१३\x* \m \v 30 चुह्रङ् तमाहेन्‍से मुरी परमेश्‍वरसे पुइखबा म्‍हि खबान लबा चिनु गिक म्राङ्ला। ओच्‍छे परमेश्‍वरसे पुइखबा म्‍हिदा स्‍वर्गला खसुरी शक्तिदेन घ्रेन य्‍हाल य्‍हालरी खबा म्राङ्सी जम्‍बुलिङरी मुबा जम्‍मान य्‍हुलला म्‍हिगदे क्राबा क्रिङ्बा लला।\x * \xo 24:30 \xt दानि ७:१३; जक १२:१०-१४; उन्‍बा १:७\x* \v 31 बिगुलला घ्रेन काइदेन छ्‌याम थेसे स्‍वर्गदूतगदेदा जम्‍बुलिङदेन मुला जम्‍मान ग्‍लारी पुइला। जमाहेन्‍से थे स्‍वर्गदूतगदेसे परमेश्‍वरसे धम्‍बा जम्‍मान म्‍हिगदेदा ग्‍ला गिकरी पोप लला। \s1 अञ्‍जीरला दोङ च्‍यासी लोप्‍तोःबा ताम \r मर्कूस १३:२८-३१; लूका २१:२९-३३ \p \v 32 “एनीगदेसे अञ्‍जीरला दोङदा च्‍यासी थेग्‍याम तिगै ताम लोप्‍गो। थेला हाँगागदेरी भा भुमैछ्‌याम छेप्‍बा छबा ला वाङ्‌जी भिसी एनीगदेसे था याङ्मुला। \v 33 थेह्रङ् लसीन ङाइ पाङ्बा जम्‍मान तामगदे तबा म्राङ्माहेन्‍से परमेश्‍वरसे पुइखबा म्‍हि खबा धिन खसी जिन्‍जी भिबा ताम एनीगदेसे था याङ्‍गो। \v 34 च्‍यागो, एनीगदेसे ङाला ताम ङ्‌यान्‍गो, चु जम्‍मान ताम पूरा आततेधोना दान्‍देला म्‍हिगदे आसि। \v 35 मुदेन जम्‍बुलिङ म्‍हासी निसैनोन ङाला बचन खाइमै आम्‍हा। \s1 सदन होशियार तसी चिउ \r मर्कूस १३:३२-३५; लूका १२:३९-४०; १७:२६-२७, ३४-३५ \p \v 36 “थे दुखला धिनदेन धुइ खाइमा खला भिसी स्‍वर्गदूतदाएनोन था आरे ओच्‍छे ङा परमेश्‍वरला झादाएनोन था आरे। थे ताम परमेश्‍वर आबादा जे था मुला। \v 37 ओन्‍मा नोआला धुइरी तबा ह्रङ्नोन परमेश्‍वरसे पुइखबा म्‍हि दोःसी खबा धुइरीनोन तला।\x * \xo 24:37 \xt उत्‍प ६:५-८\x* \v 38 तिग्‍दा भिसम नाम खसी भाल बाढी खबा भन्‍दा ङाच्‍छा नोआ पानी जहाजरी वाङ्बा धिनकुनुधोना म्‍हिगदे चबा थुङ्बादेन ब्‍याह लबान मुबा। \v 39 ओच्‍छे नाम खसी भाल बाढीसे आभोर्तेधोना थेनीगदेसे तिग तला भिसी था आयाङ्नी। परमेश्‍वरसे पुइखबा म्‍हि खमाएनोन थेह्रङ् तला।\x * \xo 24:39 \xt उत्‍प ७:६-२४\x* \v 40 थे धुइरी बु वारीरी गे लसी चिबा म्‍हि न्‍ही न्‍हङ‍री गिकदा भोर्ला गिकदा थेरीन ख्‍लाला। \v 41 थेह्रङ् लसीन ह्रान्‍दारी ब्रा स्‍याङ्सी चिबा म्रिङम्‍हेमे न्‍ही न्‍हङ‍री गिकदा भोर्ला, गिकदा थेरी ख्‍लाला। \p \v 42 “थेतबासेलमा एनीगदे होशियार तसी छोर्सी चिउ। तिग्‍दा भिसम एनीगदेला प्रभु खाइमा खला भिबा ताम एनीगदेदा था आरे। \v 43 तर एनीगदेसे चु तामएनोन था याङ्‍गो, दिमला म्‍हिसे य्‍हो खबा धुइ था याङ्सम थे छोर्सी चिला, ओच्‍छे थेसे ह्राङला दिम न्‍हङरी य्‍हो वाङ्आपुङ्। \v 44 थेतबासेलमा एनीगदेएनोन होशियार तसी छोर्सी चिउ। तिग्‍दा भिसम परमेश्‍वरसे पुइखबा म्‍हिएनोन एनीगदेसे आम्‍हन्‍बा धुइरी खला।\x * \xo 24:44 \xt लूका १२:३९-४०\x* \s1 ज्‍यबा गे लबा नोकरदेन नइबा गे लबा नोकर \r लूका १२:४२-४६ \p \v 45 “दिमरी गे लबा बुद्धि मुबादेन भर्तुप्‍पा म्‍हि खाल हिन्‍ना? मालिकसे दिमला स्‍य्‍हान्‍दो नोकरगदेदा ठीक ठीक धुइरी चबा थुङ्बा ढिक्‍ना लसी पिन्‍बारी जिम्‍मा पिन्‍थान्‍जी।” \v 46 मालिक दोःसी खबा धुइरीनोन थेसे मालिकसे कुल्‍सी थान्‍बा ह्रङ् लसी गे लबा म्राङ्जी भिसम इनाम याङ्बा नोकर थेनोन हिन्‍ना। \v 47 च्‍यागो, एनीगदेसे ङाला ताम ङ्‌यान्‍गो, मालिकसे थेह्रङ्बा नोकरदा ह्राङला जम्‍मान धन सम्‍पत्ति जिम्‍मा पिन्‍ना। \v 48 तर थे नइबा नोकरसे ‘ङाला मालिक योनान आख’ भिसी म्‍हन्‍सी, \v 49 ङ्‍य्‍होइबा म्‍हिगदेदेन छ्‌याम चिसी चबा थुङ्बा लसी ह्राङदेन छ्‌यामनोन गे लबा नोकरगदेदा तोबा ग्‍याङ्‍बा लजी भिसम, \v 50 थेला मालिक थेसे आम्‍हन्‍बा धिनदेन धुइरी धोखला। \v 51 जमाहेन्‍से मालिकसे थेदा ल्‍हानान सजाय पिन्‍सी कप्‍टी म्‍हिगदे मुबा ग्‍लारी भ्‍याङ्‍ला। थेरी चा जम्‍मान म्‍हिगदे स्‍वा क्रेसी क्रेसी क्राबा क्रिङ्बा लसी चिला।” \c 25 \s1 म्रिङकोला गोर च्‍युइ \p \v 1 येशूसे अझ चुह्रङ् भिसी सुङ्जी, “स्‍वर्गला य्‍हुल्‍सा चा गोर च्‍युइ म्रिङकोलागदेला ताम ह्रङ्‌बान तला। थे गोर च्‍युइ म्रिङकोलागदे ह्राङ ह्राङला नाङसल थोसी म्‍हाछारदा ह्रुप तबारी निजी।\x * \xo 25:1 \xt लूका १२:३५\x* \v 2 थे गोर च्‍युइ म्रिङकोला न्‍हङ‍री गोर ङा बुद्धि मुबा, गोर ङा बुद्धि आरेबा मुबा। \v 3-4 तिग्‍दा भिसम बुद्धि मुबागदेसे चा नाङसलदेन छ्‌युगुएनोन भोर्सी निजी, तर बुद्धि आरेबासे चा नाङसल जे भोर्सी निजी। \v 5 म्‍हाछार घइसी खबासे लमा थेनीगदे जम्‍मान छुप निजी। \p \v 6 “तर म्‍हुन गङसलरी ‘म्‍हाछारदा स्‍याप्‍बारी खउ’ भिबा काइ थेःजी। \v 7 जमाहेन्‍से थेनीगदे जम्‍मान रेःसी ह्राङ ह्राङला नाङसल ठीक लजी। \v 8 ओच्‍छे बुद्धि आरेबा म्रिङकोलागदेसे बुद्धि मुबा म्रिङकोलागदेदा ‘ङन्‍ना नाङसल सिबारी छ्‌याइजी, एनीगदेला छ्‌युगु ङन्‍दाएनोन जजाकी जजाकी पिन्‍तोःजी’ भिसी ह्रीजी। \v 9 तर बुद्धि मुबा म्रिङकोलागदेसे ‘ङन्‍देन छ्‌याम मुबा छ्‌युगुसे य्‍हाङ जम्‍मादान आछ्‌यो तला। बरु एनीगदे पसलरी निसी ग्‍लुसी भउ’ भिसी भिजी। \p \v 10 “तर थेनीगदे छ्‌युगु ग्‍लुबारी निमा म्‍हाछार धोखजी। ओच्‍छे ङाच्‍छान ठीक तसी चिबागदे म्‍हाछारदेन छ्‌याम भोज चबारी दिम न्‍हङ‍री वाङ्‌जी। ओच्‍छे म्राप ढुङ्‌जी। \p \v 11 “छिन्‍नङ लिच्‍छा थे बुद्धि आरेबा म्रिङकोलागदे खसी ‘प्रभु, प्रभु ङन्‍दाएनोन म्राप ठोङ्सी पिन्‍गो’ भिसी भिमा, \v 12 म्‍हाछारसे थेनीगदेदा ‘च्‍यागो, एनीगदेसे ङाला ताम ङ्‌यान्‍गो, ङाइ एनीगदेदा ङोसेबा आरे’ भिसी जोहाब पिन्‍जी।\x * \xo 25:12 \xt लूका १३:२५\x* \p \v 13 “थेतबासेलमा एनीगदे होशियार तसी चिउ। तिग्‍दा भिसम ङा खजिबा धिनदेन धुइरी खला भिबा ताम एनीगदेदा था आरे। \s1 म्‍हरला डबलला उखान \r लूका १९:११-२७ \p \v 14 “थे धुइरी परमेश्‍वरला य्‍हुल्‍सा चुह्रङ्बान तला, च्‍यागो, फ्‍युक्‍पो म्‍हि गिक अर्गु य्‍हुल्‍सारी निबा धुइरी ह्राङला नोकरगदेदा ङ्‌योइसी ह्राङला धन सम्‍पत्तिगदे जिम्‍मा पिन्‍जी। \v 15 अर्गु य्‍हुल्‍सारी निबा धुइरी थे फ्‍युक्‍पो म्‍हिसे ह्राङला नोकरगदेसे तिग तिग गे लखम्‍मुला थे अन्‍छार गिकदा म्‍हरला डबल ङा, गिकदा डबल न्‍ही, गिकदा डबल गिक पिन्‍सी निजी। \p \v 16 “जमाहेन्‍से म्‍हरला डबल ङा याङ्बा चा तुरुन्‍तन निजी। ओच्‍छे व्‍यापार लसी अर्गु म्‍हरला डबल ङा स्‍होजी। \v 17 थेह्रङ् लसीन म्‍हरला डबल न्‍ही याङ्बासेनोन अर्गु म्‍हरला डबल न्‍ही स्‍होजी। \v 18 तर म्‍हरला डबल गिक याङ्बासे चा थे डबल भोर्सी स न्‍हङ‍री ल्‍हुसी थान्‍जी। \p \v 19 “ल्‍हानान धिन लिच्‍छा थे नोकर‍गदेला मालिक खसी थेनीगदेदेन छ्‌याम हिसाब किताब म्‍हाइजी। \v 20 जमाहेन्‍से म्‍हरला डबल ङा याङ्बा नोकर खसी ‘मालिक, ह्राङसे ङादा पिन्‍बा डबल ङाग्‍याम ङाइ अर्गु डबल ङा स्‍होबा मुला, चु किन्‍गो’ भिसी भिमा, \v 21 मालिकसे थेदा ‘स्‍याबास ज्‍यबा नोकर, एसे जजा तामरी विश्‍वास उन्‍जी। थेतबासेलमा दाहेन्‍से ङाइ एदा ल्‍हानान तामगदे जिम्‍मा पिन्‍ना। दाहेन्‍से ए ङादेन छ्‌याम ताङ्सी गे लउ’ भिसी भिजी। \p \v 22 “जमाहेन्‍से म्‍हरला डबल न्‍ही याङ्बा नोकरएनोन खसी ‘मालिक, ह्राङसे ङादा पिन्‍बा म्‍हरला डबल न्‍हीग्‍याम ङाइ अर्गु म्‍हरला डबल न्‍ही स्‍होबा मुला, चु किन्‍गो’ भिसी भिमा, \v 23 थेदाएनोन मालिकसे ‘स्‍याबास ज्‍यबा नोकर, एसेनोन जजा तामरी विश्‍वास उन्‍जी। थेतबासेलमा एदाएनोन ङाइ ल्‍हानान तामगदे जिम्‍मा पिन्‍ना। दाहेन्‍से एएनोन ङादेन छ्‌याम ताङ्सी गे लउ’ भिसी भिजी। \p \v 24 “थेह्रङ् लसीन म्‍हरला डबल गिक याङ्बा नोकरएनोन खसी ‘मालिक, ह्राङ तिगै आढ्‍वबा ग्‍लाग्‍याम बाली दुइबारी म्‍हाइबादेन तिगै आय्‍हाप्‍बा ग्‍लारी पोप लबारी म्‍हाइबा खरो म्‍हि हिन्‍ना भिबा ताम ङादा था मुबा। \v 25 थेतबासेलमा लोङ्सी ह्राङसे ङादा पिन्‍बा म्‍हरला डबल ङाइ स न्‍हङ‍री ल्‍हुसी थान्‍जी। दाहेन्‍से ह्राङला चु डबल किन्‍गो’ भिसी भिजी। \p \v 26 “जमाहेन्‍से मालिकसे थेदा ‘ब्‍लेगु गे आखेल्‍बा नोकर, ङाइ तिगै आढ्वना बाली दुइबारी म्‍हाइबादेन तिगै आय्‍हाप्‍बा ग्‍लाग्‍याम पोप लबारी म्‍हाइमुला भिबा ताम एदा था मुबा हिन्‍सम, \v 27 एसे ङाइ पिन्‍बा डबल बैंकरी थान्‍तोःबा मुबा, एसे बैंकरी थान्‍बा हिन्‍सम ङाइ दोःसी ब्‍याजदेन थे डबल किन्‍म्‍याङ्सेला’ भिसी भिजी। \p \v 28 “जमाहेन्‍से मालिकसे ‘थे म्‍हरला डबल थेग्‍याम ब्‍यन्‍सी डबल च्‍युइ मुबा म्‍हिदा पिन्‍गो। \v 29 तिग्‍दा भिसम जुन म्‍हिदेन छ्‌याम मुला थेदा अर्गुएनोन पिन्‍ना। जमाहेन्‍से थेदेन छ्‌याम झन ल्‍हानान तला। तर जुन म्‍हिदेन छ्‌याम आरे थेदेन छ्‌याम मुबा जजाकीएनोन थेग्‍याम ब्‍यन्‍ना।\f † \fr 25:29 \ft चु उखानना अर्थ चा खालै म्‍हिसे परमेश्‍वरग्‍याम तिगै मोलम याङ्बा मुसम थेदा पूरान चलब लतोःला, चुह्रङ् लसी चलब लमा थेदेन छ्‌याम मुबा मोलम बढब तबान निला। तर थेसे थे मोलम चलब आलनी भिसम याङ्बा मोलमएनोन म्‍हासी निला।\f*\x * \xo 25:29 \xt मत्ती १३:१२; मर्कू ४:२५; लूका ८:१८\x* \v 30 दाहेन्‍से थे गे आखेल्‍बा नोकरदा मङग्‍यार धोपधोप्‍बा ग्‍लारी भ्‍याङ्‍गो। थेरी म्‍हिगदे स्‍वा क्रेसी क्राबा क्रिङ्बा लला।’\x * \xo 25:30 \xt मत्ती ८:१२; २२:१३; लूका १३:२८\x* \s1 निसाफ लबा धिन \p \v 31 “परमेश्‍वरसे पुइखबा म्‍हि य्‍हाल य्‍हाल्‍बा शक्तिरी स्‍वर्गदूतगदेदेन छ्‌याम खसी ह्राङला ठिरी शक्तिशाली ग्‍ले दोसी धन्‍छ्‌याला।\x * \xo 25:31 \xt मत्ती १६:२७; १९:२८\x* \v 32 थे धुइरी जम्‍बुलिङरी मुबा जम्‍मान य्‍हुलला म्‍हिगदे ङा मुबा ग्‍लारी पोप तला। जमाहेन्‍से गोठालोसे रादेन ग्‍युदा फेबा ह्रङ् लसी थेसेनोन थे म्‍हिगदेदा फेला। \v 33 थेह्रङ् लसी फेमाहेन्‍से ङाइ रादा देब्रेपट्टि थान्‍ना। ओच्‍छे ग्‍युदा चा दाहिनेपट्टि थान्‍ना। \p \v 34 “जमाहेन्‍से ङाइ ह्राङला दाहिनेपट्टि मुबा म्‍हिगदेदा चुह्रङ् भिसी भिला, ‘ङाला आबा परमेश्‍वरग्‍याम मोलम याङ्बा म्‍हिगदे! जम्‍बुलिङ छ्‌यामाहेन्‍सेन एनीगदेला लागिरी स्‍होसी थान्‍बा य्‍हुल्‍सारी खसी चिउ। \v 35 तिग्‍दा भिसम ङा ख्रेन्‍बा फुइबा धुइरी एनीगदेसे ङादा चबा थुङ्बा पिन्‍जी। ङा विदेशी तसैनोन एनीगदेसे ङादा ह्राङला दिमरी चिपुङ्जी। \v 36 ओच्‍छे ङाइ क्‍वान क्‍वान्‍आम्‍याङ्बा धुइरी एनीगदेसे ङादा क्‍वान पिन्‍जी। ङा आखम्‍बा धुइरी एनीगदेसे ङादा च्‍याजी, ङा झ्‍याल्‍खानरी परब तमा एनीगदे ङादा स्‍याप्‍बारी खजी।’ \p \v 37 “चुह्रङ्बा ताम थेःसी परमेश्‍वरसे कुल्‍बा ताम ङ्‌यान्‍बा म्‍हिगदेसे थेदा चुह्रङ् भिसी ङ्‌योइला, ‘प्रभु, ङन्‍से ह्राङदा खाइमा ख्रेन्‍बा फुइबा म्राङ्सी चबा थुङ्बा पिन्‍जी? \v 38 ओच्‍छे ङन्‍से ह्राङदा खाइमा विदेशी भिसी ङन्‍ना दिमरी स्‍य्‍हूपुङ्जी, ओच्‍छे खाइमा ह्राङसे क्‍वानआम्‍याङ्बा म्राङ्सी ङन्‍से ह्राङदा क्‍वान पिन्‍जी। \v 39 ह्राङ आखम्‍बा खाइमा म्राङ्सी ङन्‍से ह्राङदा च्‍याजी? खाइमा ह्राङ झ्‍याल्‍खानरी परब तबा म्राङ्सी ङनी ह्राङदा स्‍याप्‍बारी खजी?’ \p \v 40 “जमाहेन्‍से ङाइ थेनीगदेदा ‘एनीगदेसे ङाला ताम ङ्‌यान्‍गो, चु ङाला आलेगदे न्‍हङला जम्‍मान भन्‍दा जजा आले गिकदा एनीगदेसे जे लबा मुबा थे ङालान लागिरी लबा हिन्‍ना’ भिसी भिला। \p \v 41 “दोःसी ङाइ ह्राङला देब्रेपट्टि मुबा म्‍हिगदेदा चा चुह्रङ् भिसी भिला, ‘नाश तसी निबा म्‍हिगदे, दाहेन्‍से एनीगदे शैतानदेन थेला दूतगदेला लागिरी स्‍होबा खाइमै आसिबा मेरी निउ! \v 42 तिग्‍दा भिसम ङा ख्रेन्‍बा फुइबा धुइरी एनीगदेसे ङादा चबा थुङ्बा आपिन्‍नी। \v 43 ङा विदेशी मुमा एनीगदेसे ङादा एनीगदेला दिमरी चिआपुङ्नी। ङाइ क्‍वान क्‍वान्‍आम्‍याङ्मा एनीगदेसे ङादा क्‍वान आपिन्‍नी। ङा आखम्‍बा धुइरी एनीगदेसे ङादा आच्‍यानी। ओच्‍छे ङा झ्‍याल्‍खानरी परब तबा धुइरी एनीगदे ङादा स्‍याप्‍बारी आखनी।’ \p \v 44 “जमाहेन्‍से थेनीगदेसेनोन ‘प्रभु, खाइमा ङन्‍से ह्राङ ख्रेन्‍बा फुइबादेन विदेशी, क्‍वान क्‍वान्‍आम्‍याङ्बा, आखम्‍बा ओच्‍छे झ्‍याल्‍खानरी परब तबा म्राङ्सीनोन ह्राङला वास्‍ता आलनी?’ भिसी ङ्‌योइला। \p \v 45 “जमाहेन्‍से ङाइ थेनीगदेदा ‘एनीगदेसे ङाला ताम ङ्‌यान्‍गो, चु ङाला आलेगदे न्‍हङला जम्‍मान भन्‍दा जजा आलेदा एनीगदेसे वास्‍ता आलबान ङादा वास्‍ता आलबा हिन्‍ना’ भिसी भिला। \p \v 46 “थेतबासेलमा परमेश्‍वरसे कुल्‍बा ताम आङ्‌यान्‍बा म्‍हिगदेसे चा जुकजुकधोनान सजाय याङ्ला। तर परमेश्‍वरसे कुल्‍बा ताम ङ्‌यान्‍बा म्‍हिगदेसे चा जुकजुकधोनाला जुनी याङ्ला।”\x * \xo 25:46 \xt दानि १२:२\x* \c 26 \s1 येशूदा साइबारी म्‍हाइबा \r मर्कूस १४:१-२; लूका २२:१-२; यूहन्‍ना ११:४५-५३ \p \v 1 चु जम्‍मान ताम सुङ्सी जिन्‍माहेन्‍से येशूसे ह्राङला चेलागदेदा चुह्रङ् भिसी सुङ्जी, \v 2 “मिश्र य्‍हुल्‍साग्‍याम फेसी खबा धिन‍दा ढन्‍सी धङ्बा चाड खबारी न्‍हीरे जे मुला भिबा ताम एनीगदेदा थानोन मुला। थेनोन धुइरी परमेश्‍वरसे पुइखबा म्‍हिदा क्रुसरी टाँगब लबारी चुङ्सी म्‍हिगदेदा जिम्‍मा पिन्‍ना।”\x * \xo 26:2 \xt प्रस्‍था १२:१-२७\x* \p \v 3 थेनोन धुइरी परमेश्‍वरला मन्‍दिररी पूजा लबा मुल म्‍हि कैयाफाला दिमरी यहूदी गन्‍बागदेदेन परमेश्‍वरला मन्‍दिररी पूजा लबा मुल म्‍हिगदे ह्रुप तजी। \v 4 ओच्‍छे थेनीगदेसे येशूदा खाह्रङ् लसी खालैदा था आयाङ्ना साइबा भिसी ह्राङ ह्राङ न्‍हङ‍री सल्‍लाह लजी। \v 5 तर थेनीगदेसे “य्‍हाङला चाडला धुइरी चा चुङ्बारी आत। चाडला धुइरी चुङ्‌जी भिसम म्‍हिगदेसे हुल दङगा लला” भिसी भिजी। \s1 म्रिङम्‍हेमे गिकसे येशूला थोबोरी अत्तर फोर्बा \r मर्कूस १४:३-९; यूहन्‍ना १२:१-८ \p \v 6 येशू बेथानिया भिबा नाम्‍साला कोरे खबा सिमोनला दिमरी फेप्‍खजी। \v 7 सोल छ्‌योइबान लबा धुइरी म्रिङम्‍हेमे गिक सिङ्‍गमरमरला ताङरी ल्‍हानान महँगो अत्तर भसी येशू मुबा ग्‍लारी खजी। ओच्‍छे थेसे थे अत्तर येशूला थोबोरी युजी।\x * \xo 26:7 \xt लूका ७:३७-३८\x* \p \v 8 चुह्रङ् लबा म्राङ्सी येशूला चेलागदे बोमो खसी “चुह्रङ्बा महँगो अत्तर तिग्‍दा ओह्रङ्नोन खेरो भ्‍याङ्‍बा? \v 9 बरु चु अत्तर चूङ्सी खबा टाङगा प्राङबोगदेदा पिन्‍बा हिन्‍सै तसे मुबा” भिसी ह्राङ ह्राङ न्‍हङ‍री ताम लजी। \p \v 10 येशूसे चु ताम था याङ्सी थेनीगदेदा चुह्रङ् भिसी सुङ्जी, “एनीगदेसे तिग्‍दा चु म्रिङम्‍हेमेदा कचकच लबा? चुसे मी ङाला लागिरी ज्‍यबा गे लबा मुला। \v 11 तिग्‍दा भिसम प्राङबोगदे मी सदन एनीगदेदेन छ्‌याम तला। तर ङा मी एनीगदेदेन छ्‌याम सदन आत।\x * \xo 26:11 \xt व्‍यव १५:११ \x* \v 12 चुसे ङाला सिबा ल्‍हुइ धुर्सारी थान्‍बाला लागिरी ङा सिबा भन्‍दा ङाच्‍छान ङाला थोबोरी चु अत्तर युसी ठीक लबा मुला। \v 13 च्‍यागो, एनीगदेसे ङाला ताम ङ्‌यान्‍गो, जम्‍बुलिङला जुन जुन ग्‍लारी थार्बा पिन्‍बा समाचार थेःना लला, थे, थे ग्‍लारी चु म्रिङम्‍हेमेसे लबा गे ढन्‍बाला लागिरी थेला ताम लला।” \s1 येशूदा धोका पिन्‍बा \r मर्कूस १४:१०-११; लूका २२:३-६ \p \v 14 जमाहेन्‍से येशूला च्‍युक न्‍ही चेलागदे न्‍हङला यहूदा इस्‍करियोत भिबा चेला गिक परमेश्‍वरला मन्‍दिररी पूजा लबा मुल म्‍हिगदे मुबा ग्‍लारी निजी। \v 15 ओच्‍छे थेसे थेनीगदेदा “चुदे ङाइ येशूदा चुङ्सी ह्राङनीदा जिम्‍मा पिन्‍सम ह्राङनीसे ङादा तिग पिन्‍ना?” भिसी ङ्‌योइमा, थेनीगदेसे यहूदा इस्‍करियोतदा बोगल गिकसे च्‍युइ म्‍हुइला डबल पिन्‍ना भिसी पिन्‍जी। \v 16 जमाकुनुहेन्‍से यहूदा इस्‍करियोतसे येशूदा चुङ्सी पिन्‍बाला लागिरी दाउ च्‍यासी भ्रजी। \s1 येशूसे भोज तयार लउ भिसी कुल्‍बा \r मर्कूस १४:१२-२५; लूका २२:७-१३; यूहन्‍ना १३:२१-३० \p \v 17 खमीर आयुना गेङ चसी धङ्बा चाडला शुरुला धिनकुनु चेलागदे येशू मुबा ग्‍लारी खसी “ह्राङला लागिरी ङन्‍से मिश्र य्‍हुल्‍साग्‍याम फेसी खबा धिन‍दा ढन्‍सी धङ्बा चाडला भोज खानङ ठीक लउ?” भिसी ङ्‌योइजी। \p \v 18 येशूसे चेलागदेदा चुह्रङ् भिसी कुल्‍जी, “एनीगदे शहररी म्‍हि गिक मुबा ग्‍लारी निसी थे म्‍हिदा ‘ङा सिबा धुइ तसी जिन्‍बा मुला। थेतबासेलमा ङाइ ह्राङला चेलागदेदेन छ्‌याम चिसी एला दिमरी मिश्र य्‍हुल्‍साग्‍याम फेसी खबा धिन‍दा ढन्‍सी धङ्बा चाड धङ्बा सेम मुला, भिसी गुरुसे सुङ्बा मुला’ भिसी पाङ्‍गो।” \v 19 जमाहेन्‍से येशूसे कुल्‍बा अन्‍छारनोन चेलागदेसे मिश्र य्‍हुल्‍साग्‍याम फेसी खबा धिन‍दा ढन्‍सी धङ्बा चाडला भोज ठीक लजी। \p \v 20 ङ्‍यसे तमाहेन्‍से येशू ह्राङला च्‍युक न्‍ही चेलागदेदेन छ्‌यामनोन भोज छ्‌योइबारी धन्‍छ्‌याजी। \v 21 जमाहेन्‍से भोज छ्‌योइबान लबा धुइरी येशूसे चेलागदेदा “च्‍यागो, एनीगदेसे ङाला ताम ङ्‌यान्‍गो, एनीगदे न्‍हङलान गिकसे ङादा म्‍हिगदेला यारी जिम्‍मा पिन्‍ना” भिसी सुङ्जी। \p \v 22 जमाहेन्‍से ल्‍हानान दुख ङ्‍हम्‍सी चेलागदे जम्‍मासेन येशूदा “प्रभु, थे म्‍हि ङानोन हिन्‍ना?” भिसी पालो पालो लसी ङ्‌योइबारी छ्‌याइजी। \p \v 23 ओच्‍छे येशूसे थेनीगदेदा चुह्रङ् भिसी सुङ्जी, “च्‍यागो, जुन म्‍हिसे खार्बारी ङादेन छ्‌याम गेङ तुइसी चमुला, थेनोन म्‍हिसे ङादा चुङ्सी पिन्‍ना।\x * \xo 26:23 \xt भजन ४१:९\x* \v 24 परमेश्‍वरला बचनरी भ्रिबा ह्रङ्नोन परमेश्‍वरसे पुइखबा म्‍हि मी सिनोन तोःला। तर जुन म्‍हिसे परमेश्‍वरसे पुइखबा म्‍हिदा चुङ्सी म्‍हिला यारी जिम्‍मा पिन्‍ना, थेसे परमेश्‍वरग्‍याम खाह्रङ्बा लोङ्‌बा खबा सजाय याङ्ला। बरु थे मी न्‍हनोन आन्‍हबा हिन्‍सम ज्‍यबा तसेला मुबा” भिसी सुङ्जी। \p \v 25 येशूदा चुङ्सी पिन्‍बारी म्‍हाइबा यहूदासेनोन येशूदा “गुरु, थे म्‍हि ङानोन हिन्‍ना?” भिसी ङ्‌योइजी। \pi1 जमाहेन्‍से येशूसे थेदा “थे ताम मी एसेन पाङ्जी” भिसी सुङ्जी। \s1 प्रभु भोजला शुरु \r मर्कूस १४:२२-२६; लूका २२:१४-२३; १ कोरिन्‍थी ११:२३-२५ \p \v 26 थेनीगदे भोज चबान लबा धुइरी येशूसे गेङ थोसी परमेश्‍वरदा धन्‍यवाद पिन्‍जी। ओच्‍छे थे गेङ क्‍युइसी चेलागदेदा “ना! चु चउ, चु ङाला ल्‍हुइ हिन्‍ना” भिसी सुङ्जी। \p \v 27 जमाहेन्‍से येशूसे खोरेरी मुबा अङगुरला निङगु थोसी परमेश्‍वरदा धन्‍यवाद पिन्‍सी, चेलागदेदा चुह्रङ् भिसी सुङ्जी, “ना! एनीगदे जम्‍मासेन चु थुङ्‍गो। \v 28 तिग्‍दा भिसम एनीगदेसे थुङ्बा चु निङगु ङाला का हिन्‍ना। चु का एनीगदेदेन छ्‌याम लबा छार\f † \fr 26:28 \ft ल्‍हानान ह्रङ्‌बा बाइबलरी “छार” भिसी भ्रिबा आरे।\f* कबुल हिन्‍ना। चुनोन का ल्‍हानान म्‍हिला पापला दोष मेटब लबाला लागिरी बगब तला।\x * \xo 26:28 \xt प्रस्‍था २४:८; यर्मि ३१:३४\x* \v 29 तर एनीगदेसे ङाला ताम ङ्‌यान्‍गो, एनीगदेदेन छ्‌याम ङाला आबाला य्‍हुल्‍सारी छार अङगुरला निङगु थुङ्बा धिन आखतेधोना ङाइ चु निङगु आथुङ्।” \p \v 30 जमाहेन्‍से परमेश्‍वरदा धन्‍यवादला व्‍हाइ गिक गोसी येशू ह्राङला चेलागदेदेन छ्‌याम थे ग्‍लाग्‍याम जैतून भिबा गङरीक्‍यार फेप्‍जी। \s1 पत्रुससे येशूदा ख्‍लाला भिसी पाङ्बा ताम \r मर्कूस १४:२७-३१; लूका २२:३१-३४; यूहन्‍ना १३:३६-३८ \p \v 31 जमाहेन्‍से येशूसे ह्राङला चेलागदेदा चुह्रङ् भिसी सुङ्जी, “तिनी म्‍हुनङ एनीगदे जम्‍मासेन ङादा ख्‍लासी यार्ला। तिग्‍दा भिसम परमेश्‍वरला बचनरी ‘ङाइ गोठालोदा साइला। ओच्‍छे ग्‍युगदे ससा बङबङ तसी यार्ला’ भिसी भ्रिबा मुला।\x * \xo 26:31 \xt जक १३:७\x* \v 32 तर ङादा सिबाग्‍याम सोना लमाहेन्‍से एनीगदे भन्‍दा ङाच्‍छा ङा गालीलरी निला।”\x * \xo 26:32 \xt मत्ती २८:१६\x* \p \v 33 थेनोन धुइरी पत्रुससे येशूदा “ह्राङदा थेह्रङ् लमा जम्‍मासेन ख्‍लासी यार्सैनोन ङाइ ह्राङदा खाइमै आख्‍ला” भिसी भिजी। \p \v 34 जमाहेन्‍से येशूसे पत्रुसदा “च्‍यागो, एसे ङाला ताम ङ्‌यान्‍गो। तिनी म्‍हुनङ नागा क्राबा भन्‍दा ङाच्‍छा एसे सोमरेमधोना ‘ङाइ येशूदा ङोसेबान आरे’ भिसी पाङ्ला” भिसी सुङ्जी। \p \v 35 दोःसी पत्रुससे येशूदा “ङा ह्राङदेन छ्‌याम सितोःसैनोन ङाइ ह्राङदा आख्‍ला” भिसी भिजी। ओच्‍छे स्‍य्‍हान्‍दो चेलागदेसेनोन थेह्रङ्नोन भिजी। \s1 गेत‍समनी भिबा ग्‍लारी येशूसे लबा प्रार्थना \r मर्कूस १४:३२-४२; लूका २२:३९-४६ \p \v 36 जमाहेन्‍से येशू ह्राङला चेलागदेदेन छ्‌याम गेत‍समनी भिबा ग्‍लारी फेप्‍जी। ओच्‍छे चेलागदेदा “एनीगदे चुरीन चिउ, ङा चा जजाकी क्‍याथाङ निसी प्रार्थना लला” भिसी सुङ्सी \v 37 येशूसे पत्रुसदेन जब्‍दियाला झा न्‍हीदा ह्राङदेन छ्‌यामनोन भोर्सी फेप्‍जी। ओच्‍छे थेदा ल्‍हानान सुर्दा तसी सेमरी दुख तबारी छ्‌याइजी। \v 38 जमाहेन्‍से येशूसे थेनीगदेदा “ङाला सेम क्रोसी ङा सिबा तेबान तबा मुला। थेतबासेलमा एनीगदे चुरीन ङा ह्रङ् लसी छोर्सी चिउ” भिसी सुङ्जी। \p \v 39 ओच्‍छे येशू चा जजाकी क्‍याथाङ फेप्‍सी सरी ख्‍लुप तसी “आबा ङाथोरी खबारी छ्‌याइबा चु दुख तसम ङादा नाआपुङ्‍गो। तर ङाइ म्‍हन्‍बा अन्‍छार आहिन, ह्राङसे म्‍हन्‍बा अन्‍छार तगै” भिसी प्रार्थना लजी। \p \v 40 जमाहेन्‍से येशू चेला सोम मुबा ग्‍लारी दोःसी फेप्‍खमा थेनीगदे म्‍हेर्सी चिबा म्राङ्सी येशूसे पत्रुसदा चुह्रङ् भिसी सुङ्जी, “एनीगदे ङादेन छ्‌याम घण्‍टा गिक सुत्तै छोर्सी चिआखम्‍नी? \v 41 दाहेन्‍से एनीगदे पापरी फसब आतबाला लागिरी छोर्सी प्रार्थना लसी चिउ। च्‍यागो, एनीगदेला आत्‍मा मी तयार मुला, तर ल्‍हुइ चा कमजोर मुला।” \p \v 42 दोःसीनोन येशू ङाच्‍छाला ग्‍लारीन फेप्‍सी “आबा चु दुख ङाइ नानोन तोःबा हिन्‍सम ह्राङसे म्‍हन्‍बा ह्रङ्नोन तगै” भिसी प्रार्थना लजी। \p \v 43 ओच्‍छे चेलागदे मुबा ग्‍लारी दोःसी फेप्‍खमा चेलागदे म्‍हेर्सी चिबा स्‍याप्‍जी। म्‍हेर्बा खबासे लमा थेनीगदेसे मीनोन ठोङ्आखम्‍नी। \v 44 थेतबासेलमा येशूसे थेनीगदेदा थेरीन ख्‍लासी सोमरेमला पालोरी ङाच्‍छाला ग्‍लारीन फेप्‍सी ङाच्‍छाला ह्रङ् लसीन प्रार्थना लजी। \p \v 45 जमाहेन्‍से येशू चेलागदे मुबा ग्‍लारी फेप्‍खसी थेनीगदेदा चुह्रङ् भिसी सुङ्जी, “अझन एनीगदे म्‍हेर्सी ब्‍लप्‍बा न्‍हबान मुला? च्‍यागो, परमेश्‍वरसे पुइखबा म्‍हिदा चुङ्सी पापीगदेला यारी जिम्‍मा पिन्‍बा धुइ खसी जिन्‍बा मुला। \v 46 रेःगो, निइ! च्‍यागो, ङादा स्‍य्‍हान्‍दोला यारी जिम्‍मा पिन्‍बा म्‍हि खसी जिन्‍बा मुला।” \s1 येशूदा चुङ्बा \r मर्कूस १४:४३-५०; लूका २२:४७-५३; यूहन्‍ना १८:३-१२ \p \v 47 येशूसे चु ताम सुङ्बान लबा धुइरी च्‍युक न्‍ही चेला न्‍हङला यहूदा इस्‍करियोत भिबा चेलादेन छ्‌याम कडीदेन तरवार थोबा म्‍हिला हुल धोखजी। थेनीगदेदा परमेश्‍वरला मन्‍दिररी पूजा लबा मुल म्‍हिदेन यहूदी गन्‍बागदेसे पुइखमुबा। \v 48 येशूदा चुङ्बारी खबा म्‍हिगदेदा यहूदासे “जुन म्‍हिदा ङाइ च्‍योक लला थेनोन येशू हिन्‍ना, थेदान चुङ्‍गो” भिसी ङाच्‍छान पाङ्बा मुबा। \p \v 49 येशू मुबा ग्‍लारी धोमैछ्‌याम यहूदासे “लास्‍सो, फ्‍याफुल्‍ला गुरु” भिसी येशूदा च्‍योक लजी। \p \v 50 जमाहेन्‍से येशूसे थेदा “यहूदा, ए तिग लबारी खबा लउ” भिसी सुङ्माहेन्‍से कडी तरवार पुइसी खबा म्‍हिगदेसे येशूदा चुङ्सी खीसी भोर्जी। \v 51 येशूदेन छ्‌याम मुबा चेलागदे न्‍हङला गिकसे ह्राङला तरवार तेःसी परमेश्‍वरला मन्‍दिररी पूजा लबा मुल म्‍हिला नोकरला नाब्‍यङ च्‍वाट्टन थाजी। \p \v 52 थे चेलादा येशूसे चुह्रङ् भिसी सुङ्जी, “एला तरवार स्‍युबारी झाङ्‍गो। तिग्‍दा भिसम तरवार थोबा जम्‍मान म्‍हिदा तरवारसेन ताम्‍सी नाश लला। \v 53 चुदे ङाइ ङाला आबादा पाङ्बा हिन्‍सम ङादा जोगब लबारी ङाला आबासे च्‍युक न्‍ही भन्‍दा ल्‍हानान स्‍वर्गदूतगदेला हुल तुरुन्‍तन पुइखसे मुबा। चु ताम दान्‍देधोना एसे घोबा आरे? \v 54 तर ङाइ चुह्रङ् लबा हिन्‍सम परमेश्‍वरला बचनरी चुह्रङ् तनोन तला भिसी भ्रिबा ताम खाह्रङ् लसी पूरा तला?” \p \v 55 जमाहेन्‍से येशूसे ह्राङदा चुङ्बारी खबा म्‍हिला हुलदा चुह्रङ् भिसी सुङ्जी, “एनीगदे तिग्‍दा य्‍होदा चुङ्बारी खबा ह्रङ् लसी कडी तरवार थोसी खबा? खाइ, ङाइ म्‍हिगदेदा धिन धिननोन परमेश्‍वरला मन्‍दिररी लोप्‍सी चिबा धुइरी एनीगदेसे ङादा आचुङ्नी।\x * \xo 26:55 \xt लूका १९:४७; २१:३७\x* \v 56 तर अगमवक्तागदेसे परमेश्‍वरला बचनरी भ्रिबा अन्‍छार पूरा तगै भिसीन चुह्रङ् तबा हिन्‍ना।” जमाहेन्‍से जम्‍मान चेलागदेसे येशूदा ख्‍लासी यार्जी। \s1 येशूदा यहूदीगदेला सभारी भोर्बा \r मर्कूस १४:५३-६५; लूका २२:५४-५५, ६३-७१; यूहन्‍ना १८:१३-१४, १९-२४ \p \v 57 जमाहेन्‍से येशूदा चुङ्बा म्‍हिगदेसे येशूदा परमेश्‍वरला मन्‍दिररी पूजा लबा मुल म्‍हि कैयाफाला दिमरी भोर्जी। थेरी यहूदी गन्‍बागदेदेन यहूदी धर्मगुरुगदेएनोन पोप तसी चिबा मुबा। \v 58 तर पत्रुस चा थारेङग्‍यामसेन येशूदा च्‍याबान च्‍याबान थे पूजा लबा मुल म्‍हिला दिमला ख्राङगाधोनान निजी। जमाहेन्‍से येशूदा तिग लबा चीम भिसी पालेगदेदेन छ्‌याम चिसी च्‍याबारी छ्‌याइजी। \p \v 59 परमेश्‍वरला मन्‍दिररी पूजा लबा मुल म्‍हिगदेदेन यहूदी सभाला जम्‍मान म्‍हिगदेसे येशूदा साइबाला सजाय पिन्‍बाला लागिरी येशूला बिरोधरी लुसीला ताम पाङ्बा म्‍हिगदे म्‍हाइजी। \v 60 चुह्रङ् लसी ल्‍हानान म्‍हिगदेसे येशूदा बिरोध लबान लुसीला ताम पाङ्जी। तसैनोन थेनीगदेसे पाङ्बा ताम गिकनोन आढिक्‍नी। जम्‍मान भन्‍दा लिच्‍छाला म्‍हि न्‍ही ङाच्‍छापट्टि खसी, \v 61 “च्‍यागो, चु म्‍हिसे ‘ङाइ परमेश्‍वरला मन्‍दिरदा फुप्‍सी सोमरेरीन स्‍होखम्‍ला’ भिसी पाङ्बा मुला” भिसी दोष लजी।\x * \xo 26:61 \xt यूह २:१९\x* \p \v 62 जमाहेन्‍से परमेश्‍वरला मन्‍दिररी पूजा लबा मुल म्‍हि रेःसी येशूदा “एसे तिग्‍दा जोहाब आपिन्‍बा? चु म्‍हिगदेसे एला बिरोधरी पाङ्बा तामला बारेरी एदा तिगै पाङ्सेला आरे?” भिसी ङ्‌योइजी। \p \v 63 तर येशूसे तिगै जोहाब आलमाहेन्‍से परमेश्‍वरला मन्‍दिररी पूजा लबा मुल म्‍हिसे दोःसीनोन येशूदा “छोन्‍बो परमेश्‍वरला मिनरी घ्रान फासी ङन्‍दा पाङ्‍गो। तिग ए परमेश्‍वरला झा थार्बा पिन्‍बा ख्रीष्‍टनोन हिन्‍ना?” भिसी पाङ्‌मा, \p \v 64 येशूसे थेदा “थे ताम मी ह्राङसेन सुङ्जी। तसैनोन दाहेन्‍से ह्राङनीसे परमेश्‍वरसे पुइखबा म्‍हिदा शक्तिशाली परमेश्‍वरला दाहिने छ्‌यापट्टि चिबादेन स्‍वर्गग्‍याम खसुरी खबान लबा म्राङ्ला” भिसी सुङ्जी।\x * \xo 26:64 \xt दानि ७:१३\x* \p \v 65 जमाहेन्‍से परमेश्‍वरला मन्‍दिररी पूजा लबा मुल म्‍हिसे ह्राङला क्‍वान ढेबान, “चु म्‍हिसे परमेश्‍वरला बिरोध लसी ताम पाङ्बा मुला। दाहेन्‍से य्‍हाङदा अर्गु प्रमाण तिग्‍दा तोःजी? ह्राङनीसे दान्‍दे चुसे ह्राङसे ह्राङदान परमेश्‍वर स्‍होसी पाङ्बा ताम य्‍हाङसे थेःनोन थेःजी। \v 66 दाहेन्‍से ह्राङनीला तिग बिचार मुला?” भिसी ङ्‌योइमा, स्‍य्‍हान्‍दोगदेसे “चु म्‍हि साइनोन तोःबा म्‍हि हिन्‍ना” भिसी भिजी।\x * \xo 26:66 \xt लेवी २४:१६\x* \p \v 67 जमाहेन्‍से थे म्‍हिगदेसे येशूला लीरी थो स्‍वाबा तोबा ग्‍याङ्‍बा लजी। ओच्‍छे कोइ कोइसे चा तोबान,\x * \xo 26:67 \xt यशै ५०:६\x* \v 68 “ए थार्बा पिन्‍बा ख्रीष्‍ट हिन्‍सम, लु, अगमवाणी पाङ्‍गो। एदा खाल्‍से तोबा हिन्‍ना?” भिसी पाङ्जी। \s1 पत्रुससे ङाइ येशूदा ङोसेबान आरे भिसी पाङ्बा \r मर्कूस १४:६६-७२; लूका २२:५६-६२; यूहन्‍ना १८:१५-१८, २५-२७ \p \v 69 थे धुइरी पत्रुस ख्राङगारी मुबा। थेदा म्राङ्सी नोकरस्‍या गिक थे मुबा ग्‍लारी खसी, “एएनोन गालीलला येशूदेन छ्‌यामनोन मुबा आहिन?” भिसी ङ्‌योइजी। \p \v 70 तर पत्रुससे जम्‍मालान ओन्‍छाङरी “एसे खाल्‍ला ताम लबा, ङादा तिगै था आरे” भिसी, \v 71 थे ख्राङगाला म्रापरी निजी। थेरीनोन थेदा स्‍य्‍हान्‍दो नोकरस्‍या गिकसे म्राङ्सी जम्‍मान म्‍हिगदेदा “चु म्‍हिएनोन नासरतला येशूदेन छ्‌यामनोन मुबा” भिसी पाङ्जी। \p \v 72 दोःसी पत्रुससे घ्रान फाबान, “ङाइ थे म्‍हिदा ङोसेबान आरे” भिसी पाङ्जी। \p \v 73 जजाकी लिच्‍छा थेरी मुबा म्‍हिगदे पत्रुसला ङामरी खसी थेदा “पक्‍कान एएनोन थेनीगदे न्‍हङला गिक हिन्‍ना भिबा एला तामग्‍यामनोन था तजी” भिसी भिजी। \p \v 74 जमाहेन्‍से पत्रुससे “ङाइ लुसीला ताम पाङ्बा हिन्‍सम परमेश्‍वरला सजाय ङाथोरी खगै भिसी घ्रान फाबान ङाइ थे म्‍हिदा ङोसेबान आरे” भिसी भिजी। \pi1 थेसे थेह्रङ् भिमैछ्‍याम नागा क्राजी। \v 75 जमाहेन्‍से येशूसे “च्‍यागो, नागा क्राबा भन्‍दा ङाच्‍छा सोमरेमधोना एसे ङादा ङोसेबान आरे भिला” भिसी सुङ्बा ताम पत्रुससे ढन्‍जी। थेतबासेलमा थे मङग्‍यार निसी घ्‍वाँ घ्‍वाँ क्राजी। \c 27 \s1 येशूदा पिलातसला ङाच्‍छापट्टि भोर्बा \r मर्कूस १५:१; लूका २३:१-२; यूहन्‍ना १८:२८-३२ \p \v 1 स्‍य्‍होरीन परमेश्‍वरला मन्‍दिररी पूजा लबा जम्‍मान मुल म्‍हिगदेदेन यहूदी गन्‍बागदेसे येशूदा साइनोन तोःला भिसी सल्‍लाह लजी। \v 2 जमाहेन्‍से थेनीगदेसे येशूदा खीसी पिलातस भिबा रोमी अञ्‍चलाधीश मुबा ग्‍लारी भोर्सी जिम्‍मा पिन्‍जी। \s1 यहूदा इस्‍करियोत च्‍योसी सिबा \r मुल चेला १:१८-१९ \p \v 3 येशूदा साइनोन तोःला भिसी पाङ्बा ताम येशूदा चुङ्सी पिन्‍बा यहूदासे थेःजी। जमाहेन्‍से थेदा ल्‍हानान दुख ङ्‍हम्‍सी थेसे किन्‍बा बोगल गिकसे च्‍युइ म्‍हुइला डबल परमेश्‍वरला मन्‍दिररी पूजा लबा मुल म्‍हिगदेदेन यहूदी गन्‍बागदेदा दोःसी पिन्‍बारी खजी। \v 4 ओच्‍छे यहूदासे थेनीगदेदा “तिगै दोष आरेबा म्‍हिदा साइबाला लागिरी चुङ्सी पिन्‍सी ङाइ पाप गे लबा मुला” भिसी भिमा, थेनीगदेसे यहूदादा “ङन्‍दा तिग मतलब? एनोन सेला” भिसी भिजी। \p \v 5 जमाहेन्‍से यहूदासे थे म्‍हुइला डबल परमेश्‍वरला मन्‍दिररीन भ्‍याङ्‍सी निजी, ओच्‍छे थे च्‍योसी सिजी। \p \v 6 तर परमेश्‍वरला मन्‍दिररी पूजा लबा मुल म्‍हिगदेसे चा थे डबल दुइसी “चु डबल परमेश्‍वरला मन्‍दिरला ढुकुटीरी थान्‍बा ठीक आत। तिग्‍दा भिसम चु काला सय हिन्‍ना” भिसी भिजी। \v 7 थेतबासेलमा थेनीगदे ह्राङ ह्राङ न्‍हङ‍री सल्‍लाह लसी थे टाङगासे अर्गु य्‍हुल्‍साला सिबा म्‍हि ल्‍हुबारी कुमालेला वारी ग्‍लुजी। \v 8 थेतबासेलमा दान्‍देधोनाएनोन थे वारीदा काला वारी भिसी भिमुला।\x * \xo 27:8 \xt मुल १:१८-१९\x* \v 9 यर्मिया अगमवक्तासे पाङ्बा ताम चुह्रङ् लसी पूरा तजी, \q1 “थे म्‍हुइला बोगल गिकसे च्‍युइ डबल परमेश्‍वरला मन्‍दिररी पूजा लबा म्‍हिगदेसे किन्‍जी। \q2 थे डबल चा थेला सय हिन्‍ना भिसी इस्राएलला म्‍हिगदेसे तोगब लबा मुबा।\x * \xo 27:9 \xt जक ११:१२-१३\x* \q1 \v 10 जमाहेन्‍से परमेश्‍वरसे ङादा कुल्‍बा अन्‍छार \q2 थेनीगदेसे थेनोन टाङगासे कुमालेला बु ग्‍लुजी।”\x * \xo 27:10 \xt जक ११:१३\x* \s1 येशूदा पिलातसला ङाच्‍छापट्टि राप्‍पुङ्बा \r मर्कूस १५:२-१५; लूका २३:३-५, १३-२५; यूहन्‍ना १८:३३–१९:१६ \p \v 11 येशू अञ्‍चलाधीशला ङाच्‍छापट्टि राप्‍माहेन्‍से अञ्‍चलाधीशसे “तिग ए यहूदीगदेला ग्‍ले हिन्‍ना?” भिसी ङ्‌योइमा, येशूसे थेदा “थे मी ह्राङसेन सुङ्बा मुला” भिसी जोहाब पिन्‍जी। \p \v 12 परमेश्‍वरला मन्‍दिररी पूजा लबा मुल म्‍हिगदेदेन यहूदी गन्‍बागदेसे येशूदा ल्‍हानान दोष लजी। तसैनोन येशूसे तिगै जोहाब आलनी। \v 13 जमाहेन्‍से पिलातस भिबा अञ्‍चलाधीशसे येशूदा “थेनीगदेसे एला बिरोध लसी एदा ल्‍हानान दोष लबान मुला, तिग एसे थेःबा आरे?” भिसी भिजी। \v 14 तर येशूसे थेदा ताम गिकलान जोहाब आपिन्‍नी। थेतबासेलमा अञ्‍चलाधीशएनोन उदेक तजी। \p \v 15 अञ्‍चलाधीशसे मिश्र य्‍हुल्‍साग्‍याम फेसी खबा धिन‍दा ढन्‍सी धङ्बा चाडला धुइरी म्‍हिला हुलसे धम्‍बा झ्‍याल्‍खानरी मुबा म्‍हि गिकदा पुइमुबा। \v 16 थे धुइरी जम्‍मान म्‍हिसे ङोसेबा बारब्‍बा भिबा आज्‍यबा गे लबा म्‍हि गिक झ्‍याल्‍खानरी मुबा। \v 17 थेरी म्‍हिगदे पोप तमाहेन्‍से पिलातससे थेनीगदेदा “ङाइ खाल्‍दा पुइगै भिबा एनीगदेला सेम मुला? बारब्‍बादा पुइगो कि थार्बा पिन्‍बा ख्रीष्‍ट भिबा येशूदा पुइगो?” भिसी ङ्‌योइजी। \v 18 तिग्‍दा भिसम थेनीगदेसे येशूला डाह लसी ह्राङ मुबा ग्‍लारी भबा हिन्‍ना भिबा ताम पिलातसदा था मुबा। \p \v 19 पिलातस निसाफ लबा ग्‍लारीन मुबा धुइरी पिलातसला म्रिङसे “थे तिगै दोष आरेबा म्‍हिदा तिगै थालउ। तिग्‍दा भिसम तिनी म्‍हुनङ ङाइ थेला बारेरी म्‍हङ म्राङ्सी ङादा ल्‍हानान दुख तबा मुला” भिसी खबर पुइजी। \p \v 20 तर परमेश्‍वरला मन्‍दिररी पूजा लबा मुल म्‍हिगदेदेन यहूदी गन्‍बागदेसे थेरी मुबा म्‍हिला हुलदा “‘बारब्‍बादा ख्‍लासी पिन्‍गो। ओच्‍छे येशूदा चा साइगो’ भिउ” भिसी पाङ्‌पुङ्‌जी। \v 21 थेतबासेलमा दोःसी अञ्‍चलाधीशसे थेनीगदेदा “ङाइ चु न्‍ही न्‍हङ‍री खजिबादा पुइगै भिबा एनीगदेला सेम मुला?” भिसी ङ्‌योइमा, थेनीगदेसे “बारब्‍बादा पुइगो” भिसी भिजी। \p \v 22 जमाहेन्‍से पिलातससे थेनीगदेदा “थेह्रङ् भिसम थार्बा पिन्‍बा ख्रीष्‍ट भिबा येशूदा ङाइ तिग लउ?” भिसी ङ्‌योइमा, थेनीगदे जम्‍मासेन “चुदा क्रुसरी टाँगब लसी साइगो!” भिसी भिजी। \p \v 23 पिलातससे “तिग्‍दा? चुसे थेह्रङ्बा आज्‍यबा गे तिग लबा मुला?” भिसी ङ्‌योइजी। \pi1 तर थेनीगदेसे झन क्रिङ्बान, “चुदा क्रुसरी टाँगब लसी साइगो” भिसी भिजी। \p \v 24 तिगै लसीन आखम्‍बा म्राङ्सी दाहेन्‍से झन हल्‍ली खल्‍ली तला भिसी पिलातस लोङ्जी। ओच्‍छे थेसे जम्‍मान म्‍हिला ङाच्‍छा या ख्रुसी\f † \fr 27:24 \ft पिलातससे या ख्रुबाला अर्थ चा ङाला तिगै दोष आरे भिसी उन्‍बाला लागिरी हिन्‍ना।\f* “चु म्‍हिदा साइबासे लमा ङाइ तिगै सजाय नाआतोःगै, थे सजाय एनीगदेसेन नागो” भिसी भिमा,\x * \xo 27:24 \xt व्‍यव २१:६-९\x* \v 25 थेरी मुबा जम्‍मान म्‍हिगदेसे “चुदा साइबाला सजाय ङन्‍देन ङन्‍ना सन्‍तानसेन नाला” भिसी जोहाब पिन्‍जी। \p \v 26 जमाहेन्‍से पिलातससे बारब्‍बादा पुइजी। तर येशूदा चा कोर्रासे तोसी क्रुसरी टाँगब लसी साइबाला लागिरी रोमी सिपाहीगदेदा जिम्‍मा पिन्‍जी। \s1 सिपाहीगदेसे येशूदा खिसी लबा \r मर्कूस १५:१६-२०; यूहन्‍ना १९:२-३ \p \v 27 जमाहेन्‍से येशूदा सिपाहीगदेसे अञ्‍चलाधीश चिबा दिमरी भोर्जी। ओच्‍छे जम्‍मान सिपाहीगदे येशूला क्‍युर्सीन पोप तजी। \v 28 जमाहेन्‍से येशूला क्‍वान स्‍युसी वाला क्‍वान क्‍वान्‍सी पिन्‍जी। \v 29 थेनीगदेसे पुजुला फेटा स्‍होसी येशूदा थोइसी पिन्‍जी। ओच्‍छे येशूदा दाहिने छ्‌यारी माला कडी पिन्‍सी “लास्‍सो यहूदीगदेला ग्‍ले, फ्‍याफुल्‍ला” भिसी फ्‍या लबा स्‍होसी येशूदा खिसी लजी। \v 30 ओच्‍छे थेनीगदेसे येशूदा थो स्‍वाबान थे माला कडीसे थोबोरी तोजी। \v 31 थेह्रङ् लसी खिसी लमाहेन्‍से थेनीगदेसे थे क्‍वान स्‍युसी पिन्‍जी। ओच्‍छे येशूदा थेलान क्‍वान क्‍वान्‍सी क्रुसरी टाँगब लसी साइबारी भोर्जी। \s1 येशूदा क्रुसरी टाँगब लबा \r मर्कूस १५:२१-३२; लूका २३:२६-४३; यूहन्‍ना १९:१७-२४ \p \v 32 ग्‍यामरी निबान लमा थेनीगदेसे कुरेनी भिबा ग्‍लाला सिमोनदा खबान लबा स्‍याप्‍जी। जमाहेन्‍से थेनीगदेसे थे म्‍हिदा कर लसी येशूला क्रुस पुइपुङ्जी। \v 33 ओच्‍छे थेनीगदे गलगथा भिबा ग्‍लारी धोखजी। गलगथा भिबा चा “खप्‍परला ग्‍ला” हिन्‍ना। \v 34 थेरी धोखमाहेन्‍से थेनीगदेसे येशूदा अङगुरला निङगुरी कम्‍बा मान युसी पिन्‍जी। तर येशूसे थे निङगु म्‍य्‍हाङ्माहेन्‍से आसोल्‍नी।\x * \xo 27:34 \xt भजन ६९:२१\x* \p \v 35 थेनीगदेसे येशूदा क्रुसरी टाँगब लमाहेन्‍से चिट्ठा युसी ह्राङ ह्राङ न्‍हङरी येशूला क्‍वान भो लजी।\x * \xo 27:35 \xt भजन २२:१८\x* \v 36 जमाहेन्‍से थेनीगदे थेरीन चिसी येशूदा ख्रुङ्जी। \v 37 ओच्‍छे थेनीगदेसे “येशू यहूदीगदेला ग्‍ले” भिसी दोष उन्‍बा ताम भ्रिसी येशूला थोबोथोरी क्रुसरी थान्‍जी। \v 38 थेनीगदेसे येशूदा क्रुसरी टाँगब लबा धुइरी य्‍हो न्‍हीदाएनोन गिकदा दाहिनेपट्टि गिकदा देब्रेपट्टि क्रुसरी टाँगब लजी। \p \v 39 थे ग्‍याम निबा खबा म्‍हिगदेसेनोन ह्राङ ह्राङला थोबो य्‍होङ्बान येशूदा खिसी लबान,\x * \xo 27:39 \xt भजन २२:७; १०९:२५\x* \v 40 “लु, परमेश्‍वरला मन्‍दिर फुप्‍सी दोःसी सोमरेरीन स्‍होला भिबा म्‍हि दान्‍दे एसे ह्राङसे ह्राङदान जोगब लउ। ए परमेश्‍वरलान झा हिन्‍सम क्रुसग्‍याम मार फाप्‍गो” भिसी भिजी।\x * \xo 27:40 \xt मत्ती २६:६१; यूह २:१९\x* \p \v 41 जमाहेन्‍से परमेश्‍वरला मन्‍दिररी पूजा लबा मुल म्‍हिगदे, यहूदी धर्मगुरुदेन यहूदी गन्‍बागदेसेनोन येशूदा खिसी लबान चुह्रङ् भिसी भिजी, \v 42 “चुसे स्‍य्‍हान्‍दो म्‍हिदा चा जोगब लजी, तर ह्राङसे ह्राङदान चा जोगब लबारी आखम्‍नी। चु इस्राएलीगदेला ग्‍ले आहिन! थे दान्‍देन क्रुसग्‍याम मार फाप्‍सी खगै। जमाहेन्‍से ङन्‍से थेदा विश्‍वास लला। \v 43 चुसे परमेश्‍वरदा विश्‍वास लमुबा। ओच्‍छे ‘ङा परमेश्‍वरलान झा हिन्‍ना’ भिसी भिमुबा। चुदे परमेश्‍वर चुदा म्राङ्सी ताङ्‍बा मुसम परमेश्‍वरसेन चुदा जोगब लगै।”\x * \xo 27:43 \xt भजन २२:८\x* \p \v 44 थेह्रङ् लसीन येशूदेन छ्‌यामनोन क्रुसरी टाँगब लबा य्‍होगदेसेनोन येशूदा खिसी लजी।\fig चिट्ठा युसी येशूला क्‍वान भो लबा|src="DN00493b.tif" size="span" ref="२६:३५" \fig* \s1 येशू सिबा \r मर्कूस १५:३३-४१; लूका २३:४४-४९; यूहन्‍ना १९:२८-३० \p \v 45 जमाहेन्‍से धिनना बाह्र बजेहेन्‍से तीन बजेधोना य्‍हुल्‍सा नाङनोन धोपधोप तजी। \v 46 ओच्‍छे तीन बजेरीक्‍यार येशूसे घ्रेन काइरी क्रिङ्बान, “इलोइ इलोइ लामा सबखथनी?” भिसी सुङ्जी। चुह्रङ् भिबा चा “ङाला परमेश्‍वर, ङाला परमेश्‍वर ह्राङसे ङादा तिग्‍दा ख्‍लाबा?” भिबा हिन्‍ना।\x * \xo 27:46 \xt भजन २२:१\x* \p \v 47 येशूला ताम थेःसी थेरी राप्‍सी चिबागदे न्‍हङला कोइ कोइसे चा “चुसे मी एलियादा गा ङ्‌योइबा चीम” भिसी भिजी। \v 48 जमाहेन्‍से थेनीगदे न्‍हङला गिक चा तुरुन्‍तन यार्बान निसी अङगुरला कम्‍बा निङगुरी क्‍वानगेन ब्‍लुम्‍सी माला कडीरी खीसी येशूदा ख्‍वाजी।\x * \xo 27:48 \xt भजन ६८:२१\x* \v 49 तर स्‍य्‍हान्‍दोगदेसे चा “भ्रान्‍गो, भ्रान्‍गो, चुदा एलिया खसी जोगब लला वा? च्‍यागे” भिसी भिजी। \p \v 50 दोःसी येशू घ्रेन काइरी क्रिङ्‌जी, जमाहेन्‍से येशूला सा निजी। \p \v 51 थेनोन धुइरी परमेश्‍वरला मन्‍दिररी मुबा पर्दा तोरहेन्‍से मारधोना ह्राङनोन ढेसी पख्‍ले न्‍ही तजी। ओच्‍छे जम्‍बुलिङनोन याङयोङ तसी पहरागदे फुप्‍जी।\x * \xo 27:51 \xt प्रस्‍था २६:३१-३३ \x* \v 52 जमाहेन्‍से धुर्सागदे ठोङ्‌जी, ओच्‍छे परमेश्‍वरला ल्‍हानान म्‍हिगदेदा सिबाग्‍याम सोना लजी। \v 53 येशू सिबाग्‍याम सोना लमाहेन्‍से थेनीगदे धुर्साग्‍याम थोन्‍सी परमेश्‍वरला शहर यरूशलेमरी निजी। थेनीगदेदा थेरी ल्‍हानान म्‍हिगदेसे म्राङ्जी। \p \v 54 सङगुल खबादेन थेरी तबा जम्‍मान ताम म्राङ्सी येशूदा ख्रुङ्‌सी चिबा रोमी सिपाहीगदेदेन कप्‍तान ल्‍हानान लोङ्सी “पक्‍कान चु मी परमेश्‍वरला झानोन चीम” भिसी भिजी। \p \v 55 थेरी येशूदा गालीलहेन्‍सेन ह्रो लबान येशूदेन छ्‌याम छ्‌यामनोन खबा ल्‍हानान म्रिङम्‍हेमेगदेसेनोन थारेङग्‍यामसेन च्‍यासी चिबा मुबा। \v 56 थेनीगदे न्‍हङ‍री मरियम मग्‍दलिनी, याकूबदेन योसेफला आमा मरियमदेन जब्‍दियाला म्रिङएनोन मुबा।\x * \xo 27:56 \xt लूका ८:२-३\x* \s1 येशूदा धुर्सारी थान्‍बा \r मर्कूस १५:४२-४७; लूका २३:५०-५६; यूहन्‍ना १९:३८-४२ \p \v 57 ङ्‍यसे तमाहेन्‍से अरिमाथिया भिबा शहरला योसेफ भिबा फ्‍युक्‍पो म्‍हि गिक पिलातस मुबा ग्‍लारी निजी। थेएनोन येशूला चेला मुबा। \v 58 पिलातस मुबा ग्‍लारी धोमाहेन्‍से थेसे येशूला लास ह्रीजी। जमाहेन्‍से पिलातससे थेदा येशूला लास भोर्पुङ्जी। \v 59 जमाहेन्‍से योसेफसे मलमलला सफा छार क्‍वानरी येशूला लास रिल्‍सी, \v 60 थेसे ह्राङलान लागिरी पहरारी ठ्वाइसी स्‍होबा छार धुर्सारी थान्‍जी। ओच्‍छे धुर्साला म्रापरी घ्रेन युङबा ब्‍लिङ्बान भसी थान्‍सी थे निजी। \v 61 थे धुर्साला ङाच्‍छापट्टि मरियम मग्‍दलिनीदेन अर्गु मरियमएनोन चिबा मुबा। \s1 सिपाहीगदेसे येशूला धुर्सा ख्रुङ्बा \p \v 62 न्‍हङगरदङसे ब्‍लप्‍बा न्‍हबा धिनकुनु परमेश्‍वरला मन्‍दिररी पूजा लबा मुल म्‍हिगदेदेन फरिसीगदे पिलातस मुबा ग्‍लारी निजी। \v 63 ओच्‍छे थेनीगदेसे चुह्रङ् भिसी भिजी, “थे ठगसे सोबा धुइरी ‘ङादा सिबाग्‍याम सोमरेमाकुनु सोना लला’ भिसी भ्रबा ताम ङन्‍दा था मुला।\x * \xo 27:63 \xt मत्ती १६:२१; १७:२३; २०:१९; मर्कू ८:३१; ९:३१; लूका ९:२२; १८:३१-३३\x* \v 64 थेतबासेलमा सोमरेमाधोना सिपाहीगदेदा धुर्सा ख्रुङ्पुङ्‍गो। आहिन्‍सम थेला चेलागदे खसी थेला लास य्‍हो लसी भोर्ला। ओच्‍छे ‘येशूदा सिबाग्‍याम सोना लजी’ भिसी म्‍हिगदेदा ङाच्‍छाला भन्‍दा झन झुक्‍याब लसी भ्रला।” \p \v 65 लु, थेह्रङ् भिसम “सिपाहीगदे भोर्सी ज्‍यना लसी धुर्सा ख्रुङ्पुङ्‍गो” भिसी पिलातससे थेनीगदेदा भिजी। \p \v 66 जमाहेन्‍से थेनीगदे धुर्सारी निसी धुर्साला म्रापरी थान्‍बा युङबारी लाहा छाप लसी सिपाहीगदेदा ख्रुङ्पुङ्जी। \c 28 \s1 येशूदा सिबाग्‍याम सोना लबा \r मर्कूस १६:१-१०; लूका २४:१-१२; यूहन्‍ना २०:१-१० \p \v 1 ब्‍लप्‍बा न्‍हबा धिनना न्‍हङगरदङ स्‍य्‍होरीन मरियम मग्‍दलिनीदेन स्‍य्‍हान्‍दो मरियम भिबा म्रिङम्‍हेमे न्‍ही येशूदा थान्‍बा धुर्सा च्‍याबारी निजी। \v 2 थेनोन धुइरी सङगुल खजी। तिग्‍दा भिसम स्‍वर्गग्‍याम परमप्रभुला दूत गिक मार फाप्‍सी धुर्साला म्रापरी थान्‍बा युङबा ब्‍लिङ्सी थेनोन युङबाथोरी चिजी। \v 3 थे स्‍वर्गदूतला ली धिनीला स्‍हेर ह्रङ्‌बान य्‍हाल य्‍हाल्‍बा मुबा। ओच्‍छे थेला क्‍वान ग्‍लिङ तेबान तार मुबा। \v 4 थेदा म्राङ्सी धुर्सा ख्रुङ्‌सी चिबा सिपाहीगदे लोङ्सी फितफित धर्सी सिबा तेबान तजी। \p \v 5 तर स्‍वर्गदूतसे थे म्रिङम्‍हेमेगदेदा चुह्रङ् भिसी भिजी, “एनीगदे थालोङ्‍गो, तिग्‍दा भिसम क्रुसरी टाँगब लसी साइबा येशूदा एनीगदेसे म्‍हाइबान मुला भिबा ताम ङादा था मुला। \v 6 येशू चुरी आरे, थेसे सुङ्बा ह्रङ्नोन थेदा सिबाग्‍याम सोना लसी जिन्‍बा मुला। एनीगदेन खसी थेदा थान्‍बा ग्‍ला च्‍यागो। \v 7 दाहेन्‍से एनीगदे योना निसी थेला चेलागदेदा ‘येशूदा सिबाग्‍याम सोना लसी जिन्‍बा मुला। ओच्‍छे येशू एनीगदे भन्‍दा ङाच्‍छा गालील अञ्‍चलरी फेप्‍बान मुला। एनीगदेसे येशूदा थेरीन म्राङ्ला’ भिसी पाङ्सी पिन्‍गो।” \p \v 8 चुह्रङ् तबा म्राङ्सी थे म्रिङम्‍हेमेगदे लोङ्जी। तसैनोन स्‍वर्गदूतला ताम थेःसी थेनीगदे ल्‍हानान ताङ्सी येशूला चेलागदेदा थे ताम पाङ्‌बारी धुर्साग्‍याम थोन्‍सी यार्बान निजी। \p \v 9 थे म्रिङम्‍हेमेगदे ग्‍यामरी निबान लमा तिक्‍खुरीन येशूसे स्‍याप्‍सी “एनीगदेदा शान्‍ति तगै” भिसी सुङ्माहेन्‍से थेनीगदेसे येशूला स्‍य्‍हाप चुङ्सी फ्‍या लजी। \v 10 जमाहेन्‍से येशूसे थेनीगदेदा “एनीगदे थालोङ्‍गो, ङाला आलेगदे मुबा ग्‍लारी निसी थेनीगदेदा गालील अञ्‍चलरी निउ भिउ, थेनीगदेसे ङादा थेरीन स्‍याप्‍ला भिसी पाङ्सी पिन्‍गो” भिसी सुङ्जी। \s1 धुर्सा ख्रुङ्बा सिपाहीगदेसे पाङ्बा ताम \p \v 11 थे म्रिङम्‍हेमेगदे धुर्साग्‍याम निमाहेन्‍से धुर्सा ख्रुङ्‌सी चिबा सिपाहीगदे न्‍हङला कोइ कोइ सिपाहीगदे शहररी निसी परमेश्‍वरला मन्‍दिररी पूजा लबा मुल म्‍हिगदेदा थे धुर्सारी तिग तिग तबा मुबा, थे ताम पाङ्सी पिन्‍जी। \v 12 जमाहेन्‍से पूजा लबा मुल म्‍हिगदेदेन यहूदी गन्‍बागदे ह्रुप तसी थेनीगदे न्‍हङ‍री सल्‍लाह लसी सिपाहीगदेदा ल्‍हानान टाङगा पिन्‍सी चुह्रङ् भिसी भिजी, \v 13 “एनीगदेसे ‘ङनी म्‍हुनङ म्‍हेर्बा धुइरी थेला चेलागदे खसी थेला लास य्‍हो लसी भोर्जीम’ भिसी पाङ्‍गो। \v 14 तिगै लसी चु ताम अञ्‍चलाधीशसे था याङ्जी भिसै ङन्‍से थेदा ताङ्ना लसी एनीगदेदा तिगै लआपुङ्।” \p \v 15 जमाहेन्‍से सिपाहीगदेसे थे टाङगा किन्‍जी, ओच्‍छे थेनीगदेदा लोप्‍बा अन्‍छारनोन म्‍हिगदेदा पाङ्जी। दान्‍देधोनाएनोन यहूदीगदेला गुङरी चुनोन ताम लसी चिमुला। \s1 येशूसे पिन्‍बा थुमला अर्ती \r मर्कूस १६:१४-१८; लूका २४:३६-४९; यूहन्‍ना २०:१९-२३; मुल चेला १:६-८ \p \v 16 येशूसे ह्राङला च्‍युक गिक चेलागदेदा “गालील अञ्‍चलला गङरी निउ” भिसी कुल्‍बासे लमा थेनीगदे थेरी निजी।\x * \xo 28:16 \xt मत्ती २६:३२; मर्कू १४:२८\x* \v 17 थेरी थेनीगदेसे येशूदा म्राङ्सी फ्‍या लजी। तर थेनीगदे न्‍हङला कोइ कोइसे चा येशू हिन्‍ना कि आहिन भिसी शङ्का लजी। \v 18 जमाहेन्‍से येशू थेनीगदे मुबा ग्‍लारी फेप्‍खसी चुह्रङ् भिसी सुङ्जी, “च्‍यागो, परमेश्‍वरसे स्‍वर्गदेन जम्‍बुलिङला जम्‍मान अधिकार ङादा पिन्‍बा मुला। \v 19 थेतबासेलमा एनीगदे य्‍हुल्‍सा य्‍हुल्‍सारी निसी जम्‍मान य्‍हुलला म्‍हिगदेदा ङाला चेला स्‍होउ। ओच्‍छे थेनीगदेदा परमेश्‍वर आबा, परमेश्‍वरला झादेन परमेश्‍वरला आत्‍माला मिनरी बप्‍तिस्‍मा पिन्‍गो,\x * \xo 28:19 \xt मुल १:८\x* \v 20 ओच्‍छे ङाइ एनीगदेदा लोप्‍बादेन कुल्‍बा जम्‍मान ताम थेनीगदेदाएनोन लउ भिसी लोप्‍गो। च्‍यागो, परमेश्‍वरसे जम्‍बुलिङला जम्‍मान म्‍हिगदेला निसाफ लबा धिनधोनाएनोन ङा एनीगदेदेन छ्‌यामनोन तला।”