\id JAS - My Project 1 \h YAKOOBO \toc1 Ebaruwa eya YAKOOBO \toc2 Awayakoobo \toc3 Yako \mt2 Ebaruwa eya \mt1 YAKOOBO \imt1 Amangʼana ku owuimpi \ip Ebaruwa eya Yakoobo yajojwa ni Yakoobo, owawanga omukulu ku wamwawu Yesu wandi, agati eya emiaka egia 45–48. Awandi waingirizia mbwe yajojwa mu emiaka egia 50 okugia emberi. Yakoobo yawanga omukangasi omunene otiirwe agati eya *awagaaka awa ekaniisa eya Awakristo eya Yerusaleemu. Yajoja ebaruwa eno ku Awakristo *Awayaudi awaatanyika mu ewialo ewingi, andi ni warumuka eminyako-nyaako egia-amba Awakristo Yerusaleemu. Ebaruwa eno elagana mbwe Yakoobo ajojera Awayaudi kandi awa-ambia amaani na awalaga mbwe wasikie emioyo namba mu eminyako-nyaako egia wawona. \ip Yakoobo ajoja na awagerera kiomo Omukristo asugaane amenye na awula okuitumbula, okuisemerezia mu amiiso aga awantu, okuiluguuzia, olusa oluwiiwi, okuagala okungi, okuisemerezia, enkola ezia ekialo, okusoolana no okuwoola awantu. Awoola mbwe Owukristo owulootu wugolola amangʼana amawiiwi gano aeniki okuganya okuwula enkola endootu, kuri okuganya okufwire. Omuntu oganyire no okuganya okuri kuwuene, awa no owulamu owulootu mala kiomo omuti omulootu guama ensaafu endootu. Amangʼana gaae galondorezia engerera eya Yesu yagerera ku ekigiri (Math 5—7), na asiwrania alala okuganya ne enkola, mbwe ne ekintu ekilala ekitaesa okugawulwa. Okugaluka okwa owulamu owua Omukristo paka kuilagane mu enkola kiomo okuiorezia, owuolu, okusawa, owueru, okurindirra, olugonzi alala no owusiza. \c 1 \p \v 1 Ni inze Yakoobo *omutumwa owa Katonda no *Omwami Yesu *Kristo. \p Mbajojera inywe ewiriango ikumi ni wiwiri ewia Israeli, ewitanyiike mu ewialo.\f + \fr 1:1 \ft Yakoobo awoola mbwe awantu awari no okuganya ku Omwami Yesu wari ki ewiriango ikumi ni wiwiri ewia Awaisraeli ewiataanyiwua mu ewialo wiona na awazigu waawu.\f* \p Mutuukre amakeezio gange.\x - \xo 1:1 \xt Mari 6:3; Awat 21:18; 1Kori 15:7; Gala 2:9\x* \p \v 2 Waamwifu, mutoole okugeezaniwua okwa mugeezaniwua mu engira enyingi no owusangaavu, \v 3 aeniki mumanyire mbwe okuganya kwinyu ni kugeezaniwua muwa no olutuunyo.\x - \xo 1:3 \xt Awaru 5:3–5; 1Pet 1:6–7; 4:13\x* \v 4 Mureke olutuunyo lumale emirimo, nikwo muuza okuwa awantu awakomere kandi awatuufu awatakeeyirwe ne ekintu-ukintu. \v 5 Omuntu na akeeyire amaganga asugaane asawe Katonda, oesania ku awantu woona no owusiza na atagawuule omuntu, kandi Katonda aaza okumu-aa.\x - \xo 1:5 \xt Emfu 2:6\x* \v 6 Ni na asawa, paka awe no okuganya okuwulamo kaoozi, aeniki omuntu ori ni kaoozi afwana amasiira aga enyanza agawuutwa ni gairwa eno ne eno no omuyaga.\x - \xo 1:6 \xt Math 7:7; Efee 4:14; Yako 5:13\x* \v 7 Omuntu oyo ngasugaane aingirizie mbwe aesa yatuukra ekintu-ukintu ku Omwami Katonda. \v 8 Agawuuke kawiri mu amaingirizio kandi aluga-luga mu ewintu wiona ewia akola. \p \v 9 Omukristo ori ansi mu amiiso aga wa awa ekialo, asugaane awe omusangaavu aeniki emberi wa Katonda ari kungulu ino.\x † \xo 1:9 \xt Yako 2:5\x* \v 10 No omunyazi asugaane awe omusangaavu ku okuisiwua kwae ansi ni Katonda, aeniki aaza okuteeka ki amauwa aga isuwi eria mu isaka.\x - \xo 1:10 \xt Yako 5:1\x* \v 11 Aeniki enyanga ne efumre no owuyu wuayo, wusamba owusuwi nawuno amauwa gaagwa ansi kandi owulootu wuawuo wuaoneka. Mu engira endala eyo, omunyazi aaza okuteeka namba na akiakola emirimo giae.\x † \xo 1:11 \xt Isaa 40:6–8; 1Pet 1:24\x*\x - \xo 1:11 \xt Ayub 14:2; Zabu 103:15–16\x* \p \v 12 Kuwuene omuntu okola olutuunyo mu eminyako-nyaako asereekwe, aeniki na amiire okukira okugeezaniwua, aaza okutuukra ekigudu ekia owulamu ekia Katonda amiire okuifuuwira awantu awamugonziizie.\x - \xo 1:12 \xt 1Kori 9:24–25; Yako 5:11\x* \p \v 13 No omuntu ageezaniwua, ngasugaane awoole mbwe, “Katonda angeezaania” yaaya aeniki Katonda ngaesa okugeezaniwua okukola owuoni yaaya, lwona ngageezaania omuntu.\x - \xo 1:13 \xt 1Kori 10:13\x* \v 14 No omuntu ki omuntu ageezaniwua no, okuagala okuwiiwi okwa ari nakwo iye omwene kumukulula kandi yasemereziwua. \v 15 Okuagala okuwiiwi ni kumiire okuamba isaai, kuiwula owuoni. No owuoni ni wumiire okukoma, wuiwula olumbe.\x - \xo 1:15 \xt Awaru 6:19–21; Gala 5:16–21; 1Yow 2:16–17\x* \p \v 16 Mutaaza mwasemereziwua waamwifu awa ngonziizie. \v 17 Okufumia okulootu ne empanwa ewulako embala wiona wiema ku igulu ni wiika ansi okuema ku Soifu owaluka ewimuri ewimurika ku igulu wiona, otagaluka-galuka ki ekiiruuzia.\x - \xo 1:17 \xt Emba 23:19; Mala 3:6; Math 7:11\x* \v 18 Ku okuagala kwae, yatuiwula ni kuwitra ku amangʼana gaae agari kuwuene, kugere ifwe tuwe ki ensaafu ezisookere \f + \fr 1:18 \ft Awantu awatengeekrwe Katonda wari ki ensaafu ezisookere ezia *Awayaudi waatengekranga Katonda.\f* ku ewintu ewia yaluka wiona.\x - \xo 1:18 \xt Yowa 1:13; Awaru 8:19–23; 1Pet 1:23\x* \s1 Okutegerezia no okukola \p \v 19 Wamwifu awa ngonziizie, muwe no okumanya mbwe omuntu ki omuntu asugaane awe omwangu okutegerezia amangʼana, ogia mpola okugamba-gamba kandi ogia mpola okuyia enda.\x - \xo 1:19 \xt Yako 3:2–12\x* \v 20 Ee, aeniki okuyia okwa enda ngakureeta owulamu owuigoloole owua Katonda aagala mbwe awantu wamenye, yaaya. \v 21 Kutio murekane ilala ne ewintu ewimwamu ewitasugaane wiona alala na amawi agaizuule ekialo kandi mutoole amangʼana amalootu agamiire okusimbwa mu owulamu wuinyu, ni muisiizie ansi.\x - \xo 1:21 \xt Kolo 3:8; Efee 4:20–24\x* \p \v 22 Mutaaza mwawa mala awantu awawurra-uwurra amangʼana aga Katonda, aeniki okukola otio no okuisemerezia wusaasa. Mukole ekia amangʼana ago gawoola.\x - \xo 1:22 \xt Math 7:21–27; Yako 2:14–20\x* \v 23 Omuntu-umuntu owurra amangʼana aga Katonda ni yareka okukola ekia amangʼana ago gawoola afwana omuntu owarra ekieni kiae mu ekiyoo \v 24 ni, na amiire okuiwona, afuma kandi yalawira che kiomo omwene afwanana. \v 25 No omuntu owarra amangʼana agari mu *ensikirra endamu ezia Katonda enyinga ziona, ensikirra ezisiwula awantu waawa owuyanga, kandi na akola ekia amangʼana ago gawoola aa atalawiire ewia awuriire, Katonda aaza okumusereka iye, mu ewintu ewia akola wiona.\x - \xo 1:25 \xt Yowa 8:32; 13:34; Gala 2:4; 6:2; Yako 2:12, 24\x* \p \v 26 No omuntu aiwona mbwe asawa Katonda mu engira eri kuwuene, ni kandi ngarindre olurimi lwae wukalu, aisemerezia wusaasa kandi okusawa okwa asawa Katonda kuwula emirimo.\x - \xo 1:26 \xt Zabu 141:3; Yako 3:2, 8–10\x* \v 27 Okusawa Katonda okwa Soifu Katonda aganyire nakwo ki okweru kandi okuwulamo embala kuri kutino: okurinda awaana awawisa na awakazi awafwire mu eminyako-nyaako giawu kandi omuntu okuirinda ekialo kitamumwamia.\x - \xo 1:27 \xt Zabu 10:14, 18; Isaa 1:17; 1Yow 2:15–17\x* \c 2 \s1 Engawuzi elowerwe \p \v 1 Waamwifu, ki awantu awaganyire ku *Omwami Yesu *Kristo ori no owunene, mutaaza mwalagana engawuzi, yaaya.\x - \xo 2:1 \xt Awal 19:15; Owuiz 1:17; Awaru 2:11; Yako 2:9\x* \v 2 Tutoole mbwe omuntu oiwooye enguwo endootu ne eteeru eya edhaabu ku ekiala aazre mu okuikumia kwinyu, nikwo omuntu omutaka oiwooye enguwo etanduku yoona aaze aingire. \v 3 Ni kuri mbwe muingizia omuntu owa enguwo endootu geeza ni mumulaga mbwe, “Iwue, entewe endootu ngino eri ano, ikalako,” no omutaka mumulage mbwe, “Iwue, gia oimerre aaria” namba mbwe, “Iwue, ikala ansi ku amagulu gange ano” \v 4 ao otio ngʼamumiirre okulagana engawuzi agati iinyu kandi muwa ki awakengi awa ekiina awari na amaingirizio amawiiwi? \p \v 5 Awiiko wange awa ngonziizie, mutege amatwi muwurre. Katonda alowoole awataka emberi wa ekialo kino, okuwa awanyazi mu okuganya kandi okuwa mu owuami owua yaifuuwira awantu awamugonziizie.\x - \xo 2:5 \xt Luuk 6:20–21; 1Kori 1:26–28; Yako 1:9\x* \v 6 Ni inywe mumiire okurega awataka. Kane, awanyazi ngʼaniwo awawasakula? Iwo ngʼani iwo awawakulula ni wawaira mu ewiina? \v 7 Ngʼani iwo awagamba-gamba uwiiwi ku eriina inene eria Yesu owa muri awantu waae? \p \v 8 Ni kuri mbwe kuwuene murindre *ensikirra enkaate ino eri mu *endagano ewoola mbwe, “Gonzia omwina waao kiomo oigonziizie iwue omwene,”\x † \xo 2:8 \xt Awal 19:18\x* ao mukola geeza.\x - \xo 2:8 \xt Awal 19:18; Mari 12:31\x* \v 9 Ni, ni kuri mbwe muri ne engawuzi, ao otio mukola owuoni kandi ekiina kiwakirre ki awantu awaona ensikirra.\x - \xo 2:9 \xt Yako 2:1\x* \v 10 Aeniki omuntu na arindre ensikirra ziona, na aone mala endala engʼene, ekiina kimukirre mbwe aonere ensikirra ziona.\x - \xo 2:10 \xt Math 5:19; Gala 3:10; 5:3\x* \v 11 Kuri kutio aeniki Katonda omulala owawoola mbwe, “Otaaza wawita no omukazi nakuwa omusaaza owa owundi,”\x † \xo 2:11 \xt Okuf 20:14; Owuiz 5:18\x* nio owawoola yoona mbwe, “Otaita.”\x † \xo 2:11 \xt Okuf 20:13; Owuiz 5:17\x* No oitre omuntu, oonre ensikirra ziona kukawa mbwe iwue nowita no omukazi nakuwa omusaaza owa owundi. \p \v 12 Mu okugamba-gamba kandi mu enkola ziinyu muwe no okumanya mbwe muuza okukengerwa ekiina ne ensikirra egera awantu ni wawa owuyanga.\x - \xo 2:12 \xt Yako 1:25\x* \v 13 Ee, aeniki awantu awata-ambra awandi amasaasra, iwo Katonda ngariwa-ambra amasaasra olwa ariwakengra ekiina. Omuntu oambra awandi amasaasra, iye ngasugaane atie okukengerwa ekiina.\x - \xo 2:13 \xt Math 5:7; 18:32–35\x* \s1 Okuganya okuwula ne enkola kufwire kuwula emirimo \p \v 14 Wamwifu, no owulootuuki omuntu okuwoola mbwe iye ari no okuganya ku Katonda, na awula ne enkola chee? Oingirizia mbwe okuganya ki okwo kuesa okumununula?\x - \xo 2:14 \xt Math 7:21–27\x* \v 15 Reka tutoole ku omufwano mbwe ario wamwifu ku Kristo owekizia nakuwa owekikazi owula ne enguwo no okuria okwa owuire ki owuire chee. \v 16 Omulala ku inywe na amulagre otino, “Fuma ogende! Inze nkuagarra owulootu. Iguta kandi embeo etakuria,” ni eno kiwulao-uwula ekintu ekia amukoriire okumutuusizia okuagala okwa omuwiri okwa ari nakwo okwo. Ao otio owulootu wuri? \v 17 Mu engira endala eyo, okuganya kwengʼene okuwulamo enkola kufwire kuwula emirimo.\x - \xo 2:17 \xt Gala 5:6; 1Yow 3:18\x* \p \v 18 Omuntu aesa yalowa na awoola otino, “Wario awantu awari no okuganya, na awandi awari ne enkola.” Ni inze mboola ntino, “Nanyesa okuwona okuganya kwao no owula ne enkola endootu, yaaya. Ni inze nyiza okukulaga okuganya okwa ndi nakwo ni kuwita ku enkola ziange endootu.” \v 19 Mberi ori no okuganya mbwe Katonda ari omulala wengʼene? Ao otio kulootu! Ni namba *ewikeeno wiona wiri no okuganya otio kandi okwo kugera ni wiadada.\x - \xo 2:19 \xt Owuiz 6:4; Mari 1:24\x* \p \v 20 Iwue omuntu omumaya ono, okia-agala okumanya mbwe okuganya okuwula ne enkola kuwula emirimo? \v 21 Katonda ngayatoola guukwa iifu Abraamu ki omuntu omuigolovu, ku enkola eya yakola olwa yafumia omuzia waae Isaaka ki omusango, ku *isiga eria okufumia omusango?\x - \xo 2:21 \xt Owut 21:9, 12; Awaib 11:17\x* \v 22 Ngowona mbwe okuganya kwae ne enkola ziae, ziakolanga alala, kandi mbwe enkola ezia yakola ziagera okuganya kwae kutuuka kuwuene? \v 23 Kandi amangʼana agari mu endagano agawoola mbwe, “Abraamu yaganya ku Katonda, kandi Katonda yamuwalra okuganya okwo ki owuigolovu,”\x † \xo 2:23 \xt Owut 15:6\x* gaatuuka kuwuene, kandi Abraamu yaetwa omwiko owa Katonda.\x - \xo 2:23 \xt 2Amiir 20:7\x* \v 24 Katio oesa okuwona geeza mbwe omuntu aingiziwua mu empurizanio ni Katonda ku ewintu ewia akola, ni ngʼani ku okuganya kwengʼene, yaaya.\x - \xo 2:24 \xt Awaru 3:28; 4:2–5\x* \p \v 25 Mu engira endala eyo, Raabu omukazi omusoodani, ngayatoolwa ki omuigolovu ku ekintu ekia yakola olwa yaingizia awantu awaatumwa okugia okuwarra ekialo owuiwisi kandi aaza awata ku engira indi ni wairana aa waaema?\x - \xo 2:25 \xt Yoswa 6:23\x* \v 26 Mala kiomo omuwiri oguwulamo omwoyo gufwire, nintio lwona okuganya okuwula ne enkola kwona kufwire kuwula emirimo. \c 3 \s1 Okurinda olurimi \p \v 1 Waamwifu, owungi wuinyu ngawasugaane waite mu emirimo egia okugerera awantu, yaaya. Aeniki mumanyire mbwe ifwe awagerezi, ekiina kiifu kiiza okuwa ekikalu ino.\x - \xo 3:1 \xt Awat 13:1; 1Kori 12:29; Efee 4:11\x* \v 2 Twona tuiguunya mu engira enyingi. No omuntu aigoloole mu amangʼana aga awoola, ari omuntu omulongoole owulamo embala kandi aesa okurinda omuwiri gwae gwona.\x - \xo 3:2 \xt Yako 1:26\x* \p \v 3 Ni tuta ewigowero ewitono mu eminwa egia efaraasi kugera zituwurre, tuesa twalaga entiangʼi enkaate ezio engira ezia tuagala mbwe zilonde.\x - \xo 3:3 \xt Zabu 32:9\x* \v 4 Namba ni tutoorre emeeli ki omufwano, kukawa mbwe emeeli nkaate kandi eirwa ne emiyaga emizito ino, elagwa engira mala ne ekigowero ekitoono mala yagia asi-uasi aa omugowa aagala mbwe egie. \v 5 Mu engira efwanani, olurimi luri ekiimo ekitono ku omuwiri, ni luwoola amangʼana amakate-kaate aga okuitumbula. Ingiriziako kiomo isaka inene rikubwako omurro mala ni endasi endala. \v 6 Olurimi, agati eya ewiimo windi ewia omuwiri, luri omurro ogusamba, kandi ne ekialo ekiizuule no owuoni du. Luona omuwiri ogwa omuntu gwona kandi lukuba omurro ku owulamu owua omuntu wuona kandi olwene lukubwako omurro oguema Gaena eene.\x - \xo 3:6 \xt Emfu 16:27; Mari 7:15, 20–23\x* \p \v 7 Entiangʼi enyingi ezigawukane-gawukaane kiomo enyonyi, entiangʼi ezimoola, alala ne ezimenyere mu enyanza ziona, zifugwa no omuntu mala eyawanga endalu, yairana yawa empolu. \v 8 Na awulao omuntu oesa yarinza olurimi lwae. Olurimi luwoola ewintu ewiwiiwi ewingi ino aa lutaezera kandi luizuule no owusungu owuita.\x - \xo 3:8 \xt Zabu 140:3; Awaru 3:13\x* \p \v 9 Tukola no olurimi okutondowola Omwami kandi Soifu Katonda, kandi no olurimi olulala olwo, tufuuwa awantu awa Katonda yaluka mu embonekano yaae omwene.\x - \xo 3:9 \xt Owut 1:26–27\x* \v 10 Omunwa omulala gufumia amangʼana agatondowola alala na agafuuwa. Waamwifu, ngakusugaane kuwe kutio yaaya.\x - \xo 3:10 \xt Emfu 13:3\x* \v 11 Amanzi amalootu na amalulu gaesa otie okufuma mu ekisulo ekilala? \v 12 Waamwifu, omuti ogwa omukuyu lwona gukalawia *zaituuni, nakuwa *omuzabiibu gulawie omukuyu? Ekisulo ekia amanzi agarimo omuunyu kiona ngakiesa okufumia amanzi amalootu.\x - \xo 3:12 \xt Math 7:16\x* \s1 Amaganga agaema ku Katonda na agaema ku ekialo \p \v 13 Naanu ku inywe ori omuganga kandi ori no okuwurra? Asugaane awilagane ku okumenya owulamu owulootu, ne ewintu ewia akola no okuiisia kwae ansi okuema mu okuwa na amaganga. \v 14 Ni, no owiikre iyari ilulu alala no okuagala ewiao omwene mu omwoyo gwao, otaaza waitumbula mbwe ori omuganga. Okukola otio no owuweeyi kandi no okulowa owuene.\x - \xo 3:14 \xt 2Kori 12:20; Gala 5:20\x* \v 15 Amaganga agafwana gano ngagaika ansi ni gaema ku igulu yaaya, ni gaema ku ekialo, gari aga enkola ezia ku ekialo kandi gaema ku ekikeeno.\x - \xo 3:15 \xt 1Timo 4:1; Yako 1:5, 17\x* \v 16 Asi aa awantu waizuule ni iyari no okuagala ewintu wiawu aweene, ao ooza okutuukrao okuoneka ne enkola embiiwi ziona. \v 17 Na amaganga agaema ku igulu, owusookere gari ameeru kandi gareeta okugonzia okuwa no owuolu na awandi, okuwa na amaingirizio amalootu na awantu, okuiisia ansi, okuizula na amasaasra ne enkola endootu, okuwona awantu owuagani alala no okugonzia owuene.\x - \xo 3:17 \xt Math 5:48; 1Kori 13:4–7; Gala 5:22–23\x* \v 18 Awantu awareeta owuolu agati ya awantu, awasimba owuolu, iwo wagesa owuigolovu.\x - \xo 3:18 \xt Math 5:9\x* \c 4 \s1 Iisia ansi emberi wa Katonda \p \v 1 Ekireeta amaye ne ensoolo agati iinyu niki? Ngagaema ku okuagala okungi okwa muri nakwo, nikwo okulwana mu emioyo giinyu?\x - \xo 4:1 \xt Awaru 7:5; Gala 5:13–21; Tiit 3:9\x* \v 2 Oagala ekintu, ni ngokituukra. Oita kandi oagala ekia owundi, ni ngoesa watuukra ekia wagala. Osoolana kandi olwana. Ngotuukra aeniki ngosawa Katonda. \v 3 Ni no osawa, ngotuukra aeniki osawa na amaingirizio amawiiwi, mbwe no otuukiire, ogie okole nakio mala ewintu ewikusangaazia iwue omwene. \p \v 4 Inywe awantu awatarinda endagano ki awantu awagonziizie okugenda-genda enze eya enserezi wano! Ngʼamumanyire mbwe okuamba owuiko ne ekialo kureeta owuzigu ni Katonda? Omuntu-umuntu olowoole okuamba owuiko ne ekialo, awa omuzigu owa Katonda.\x - \xo 4:4 \xt Math 6:24; 1Yow 2:15\x* \v 5 Kusi muingirizia mbwe *endagano ewoola wusaasa mbwe *Omwoyo Omweru ogwa Katonda agera na atumenyamo ari ni iyari ino mbwe tugonzie Katonda engʼene? \v 6 Ni, Katonda atu-aa owusiza owungi. Ekio nikio ekigera ne endagano ewoola otino: \q1 “Katonda alowa awantu awaitumbula \q2 na aesana owusiza ku awantu awaiisia ansi.”\x † \xo 4:6 \xt Emfu 3:34\x*\x - \xo 4:6 \xt Math 23:12; 1Pet 5:5\x* \p \v 7 Kutio muiisie ansi emberi wa Katonda. Mulowe *Ekikeeno, kandi kiiza okuwarumuka.\x - \xo 4:7 \xt Efee 6:12; 1Pet 5:8–9\x* \v 8 Muuze ampi ni Katonda, ni oona aaza okuuza ampi ni inywe. Muozie amakono giinyu, inywe awooni, kandi mueruyie emioyo giinyu inywe awantu awagawuuke kawiri mu amaingirizio gaawu wano.\x - \xo 4:8 \xt Isaa 1:16; Zaka 1:3; Mala 3:7\x* \v 9 Muiyumbe kandi murre ni mukuba enkweri. Mureke okuseka, mutanike okurra kandi mureke okuwa awasangaavu, mutanike okuiyumba. \v 10 Muiisie inywe aweene emberi wa Katonda, nikwo aaza okuwaginga kungulu.\x - \xo 4:10 \xt 1Pet 5:6\x* \p \v 11 Waamwifu, mutata amangʼana aga owuweeyi ku awiina wiinyu. Omuntu-umuntu ogamba-gamba uwiiwi ku omwina waae namba okengera omwina waae ekiina, agamba-gamba uwiiwi ku *ensikirra, kandi ensikirra eene nie eya akengera ekiina. No okengera ensikirra ekiina, ngogirinda yaaya, no ogiikazizia ekiina.\x - \xo 4:11 \xt Awal 19:16; Zabu 101:5\x* \v 12 Ario omulala engʼene oesana ensikirra kandi omulala ori omukengi owa ekiina. Ee omulala engʼene oesa okununula awantu no okuona awantu. Ni iwue oriki okakengera omwina waao ekiina?\x - \xo 4:12 \xt Math 7:1; Awaru 14:4; 1Kori 4:5\x* \s1 Okuitumbula ku ekia enkio orikola \p \v 13 Katio sarigira owurre, iwue owoola mbwe, “Reero namba enkio tuuza okugia ku omugizi guno nakuwa guria, tugie tutoole omwaka eyo, ni tuniiwa kandi ni tutuukra amasendi.” \v 14 Oreeta otie okuwoola otio, ni ngomanyire namba ekiiza okuikola enkio? Kusi owulamu wuao wuriki? Ofwana ifu eriwaao mala ku enyinga entwini, kandi riateeka no okuteeka.\x - \xo 4:14 \xt Emfu 27:1; Luuk 12:18–20\x*\x - \xo 4:14 \xt Ayub 7:7–9\x* \v 15 Aa okuwoola otio, osugaane owoole mbwe, “Katonda na aganyire, tuuza okuwa awalamu kandi tukole kino namba kiria.”\x - \xo 4:15 \xt Awat 18:21; 1Kori 4:19; 16:7\x* \v 16 Ne ekirio, oitumbula kandi oitoola. Okuitumbula okwo kwona, kuri owuoni.\x - \xo 4:16 \xt 1Yow 2:16\x* \v 17 Kutio omuntu omanyire ekilootu ekia asugaane akole, na areka-ureka okukikola, akola owuoni.\x - \xo 4:17 \xt Luuk 12:47; Awaru 7:19–24\x* \c 5 \s1 Awanyazi wasiagiziwua \p \v 1 Nyagala mutege amatwi mumpurre inywe awanyazi! Murre kandi mukube enkweri aeniki emidambo giwaazra.\x - \xo 5:1 \xt Luuk 6:24; Yako 1:10\x* \v 2 Owunyazi wuinyu wuworre kandi enguwo ziinyu zimiire okuriiwua na amage. \v 3 Edhaabu ne efeedha ziinyu ziriirwe ne ekuuti kandi ekuuti yazane eeza okuwa ekilago mbwe muri awooni, olwa eeza okuria kugia emiwiri giinyu ki omurro ogusamba ewintu, owuire owua ekiina. Kukawa kutio, inywe mukiaiwiikra emiandu emingi mu amiire aga owutuuko gano!\x - \xo 5:3 \xt Math 6:19\x* \v 4 Muwurre kiomo emisaara egia awantu awaawakorra emirimo mu emisiri giinyu, egia mwalowa okuoloola giwarirra. Okurra okwa awagesi kumiire okutuuka mu amatwi aga *Omwami Katonda Nyakianga.\x - \xo 5:4 \xt Awal 19:13\x* \v 5 Mumiire okumenya ku ekialo kino ni muisangaazia kandi ni mukola mala okuagala okwa emiwiri giinyu aweene. Mumiire okuingizia amanula amangi ki emiandu egirinda okugia okuwaagwa.\x - \xo 5:5 \xt Yere 12:3\x* \v 6 Mumiire okukengera awantu awawula no owuoni ekiina ekia olumbe kandi muwaita wusaasa, ni wawula ni inywe amangʼana. \s1 Okusikia omwoyo mu emidambo \p \v 7 Waamwifu, musikie emioyo giinyu kane, nawuno Omwami Yesu airane. Mumanyire kiomo omurimi arinda omusiri okulawia emere endootu, kandi kiomo asikia omwoyo na arinda emvula eya omwenzi ogwa Katawalaari no omwenzi ogwa Nyauru.\x - \xo 5:7 \xt 2Pet 3:3\x* \v 8 Mwona musikie emioyo giinyu kandi muimerre aa mutaiyunzia yaaya, aeniki okuirana okwa Omwami kuri ampi.\x - \xo 5:8 \xt Math 24:27; Filiip 4:5\x* \v 9 Waamwifu, okuirizia kutaaza kwawaao agati iinyu kugere Katonda atawakengra ekiina mbwe muri awooni. Omukengi owa ekiina nyingeeno ari ampi, aimeriire enze eya ekiriango!\x - \xo 5:9 \xt Math 7:1–2\x* \p \v 10 Waamwifu, nyagala mulonde omufwano ogwa *awagambi awaagamba-gamba ku eriina eria Omwami Katonda. Iwo waasikia emioyo giawu namba mu emidambo eminene egia waawona.\x - \xo 5:10 \xt Math 5:12\x* \v 11 Kiomo mumanyire, awantu awamiire okukola olutuunyo mu eminyako-nyaako, niwo awa tutoola ki awasereekwe. Mwamiire okuwurra kiomo Ayubu yakola olutuunyo kandi ekia Omwami Katonda yamukorra lunyima. Omwami Katonda aizuule na amasaasra na amagongi du!\x - \xo 5:11 \xt Okuf 34:6; Ayub 1:21–22; 2:10; 42:10–17; Yako 1:12\x* \p \v 12 Waamwifu, owukirre wiona, mutaaza mwaifuuwa namba ni igulu, ekialo nakuwa ekintu-ukintu. Inywe ni muwoorre mbwe “Ee” kuwe mala kutio, kandi ni muwoorre mbwe “Yaaya” kuwe mala kutio. Ni kutari kutio, muuza okukengerwa ekiina mbwe muri awooni.\x - \xo 5:12 \xt Math 5:33–37\x* \s1 Okusawa okwa omuntu ori no okuganya \p \v 13 Ario omulala ku inywe ori ne emidambo? Asugaane asawe Katonda. Ario omuntu ori omusangaavu? Asugaane aembe enyembo ezia okutondowola Katonda.\x - \xo 5:13 \xt Awat 16:25; Yako 1:5–6\x* \v 14 Ario omuntu ori omulwire? Asugaane aete *awagaaka awa ekaniisa waaze wamusawire Katonda kandi *wamuwake na amavuta ku eriina eria Omwami Katonda.\x - \xo 5:14 \xt Mari 6:13\x* \v 15 Kandi okusawa okwa awantu awari no okuganya ku Katonda, kuuza okugera omulwire alame. Ee, Katonda aaza okumuemia ku iseero awe omulamu. Ni ni kuri mbwe yakola owuoni, Katonda aaza okumurekera.\x - \xo 5:15 \xt Mari 16:18\x* \v 16 Kutio mulage awiina wiinyu amawi giinyu kandi musawire ewiina wiinyu kugere Katonda awalamie. Okusawa okwa omuntu omuigolovu kuri na amaani kandi kukola emirimo.\x - \xo 5:16 \xt Zabu 32:3–5; Emfu 28:13; Math 3:6; Awat 19:18; 1Yow 1:8–9\x* \p \v 17 Eliija oona yawanga mala omuntu ki ifwe. Yasawa na ateereo omwoyo mbwe emvula etakuba, kandi emvula nekakuba ku ekialo ku emiaka isatu ne enusu.\x - \xo 5:17 \xt 1Awaam 17:1; Luuk 4:25\x* \v 18 Yairana kandi asawa mbwe emvula ekube, kandi amare gaafumia emvula kandi ekialo kilawa.\x - \xo 5:18 \xt 1Awaam 18:41–45\x* \v 19 Waamwifu, no omulala ku inywe atereere yareka engira eri kuwuene, kandi owundi amuiranie ku engira endamu,\x - \xo 5:19 \xt Math 18:15; Gala 6:1\x* \v 20 muwe no okumanya otino: Otoorre omwoni ku engira yaae eya owuweeyi, aaza okumununula mu olumbe kandi amawi amangi aga omwina waae oyo yakola, gaaza okulawirwa.\x - \xo 5:20 \xt 1Pet 4:8\x*