\id HEB Suba Hebrews By Boniface Msaswa February 16th, 2006. TA checked by Naphtaly Mattah; CC checked by Nicky De Jongʼ, Jeremiah, Boniface and Naphtaly January 2009 
\h AWAIBRANIA 
\toc1 Ebaruwa eya AWAIBRANIA 
\toc2 Awaibrania 
\toc3 Awaib 
\mt2 Ebaruwa eya 
\mt1 AWAIBRANIA 
\imt1 Amangʼana ku owuimpi 
\ip Ebaruwa eya Awaibrania ne endala ku ebaruwa eya omujoji wayo ngamanyiike geeza. Awandi wawoola mbwe Apolo nio owagijoja, na awandi mbwe Baranabaasi. Agati eya emiaka egia 400 kutuuka 600. Lwona wario awandi awaaingirizianga mbwe Paulo nio owajoja ebaruwa eno. Kuwonekana mbwe yajojwa mu omwaka ogwa 70 ne *ekaalu eya Yerusaleemu ekiari okuonwa, aeniki omujoji agamba-gamba ku emisango egia *endagano enkulu egiawanga ni gikolwa mu ekaalu. Omujoji awona mbwe emisango egio giawanga ampi okuwua. 
\ip Ebaruwa eno egamba-gamba ku Yesu *Kristo ki omulala oambania Awakristo woona. Yesu alaganiwua ki okirre *enyankoi, Muusa na *Awoozia awanene awa endagano enkulu, aeniki iye nio Omuozia omunene owa kuwuene kandi otuukre, oambania awantu ni Katonda ilala. Kutio, Owukristo wuri kungulu okukira namba ediini eya *Awayaudi, aeniki Kristo yawa omusango omulala ogusugre okukira giona egia awoozia awa Awayaudi waafumia ku emiaka giona. Iye omwene yawa Omuozia kandi aifumia omwene ki igondi, kutio yakola endagano empia na awantu woona ku ekialo aa endagano enkulu yawanga agati ya Katonda na Awayaudi wengʼene. Endagano empia eno yagamba-gambwako na *Awagambi mu Endagano Enkulu mala kiomo omujoji owa ebaruwa eno alagana, na aingizia amangʼana aga Yeremia 33:31–34 mu Awaibrania 8:8–12. Owutuukre, omujoji ajoja ku awantu awatiirwe mu omunayo ogwa Awaisraeli awamanyiike ku okuwa kwawu no okuganya. Kutio, Awakristo woona walagiriziwua okuwarra ku Yesu owa okuganya kwawu kutanikirra, okuemerra mu owutanikro nawuno mu owutuuko. 
\c 1  
\s1 Kristo ari omukaate okukira enyankoi 
\p  
\v 1 Mu amiire amakulu agaawita, Katonda yagamba-gamba ni waaguukwa wiifu kangi kandi mu engira enyingi ni kuwitra ku *awagambi waae.  
\v 2 Ni mu amiire aga entuuko gano, Katonda amiire okugamba-gamba ni ifwe ni kuwitra ku Omuzia waae, owa yalowola okuteera ewintu wiona mu amakono kandi owa ni kuwitako, yaluka igulu ne ekialo alala ni wiona ewirimo.\x - \xo 1:2 \xt Yowa 1:3; Awaib 3:6\x* 
\v 3 Omuzia owa Katonda ono, nio owunene owua Katonda wumurika ni wuemako kandi nie ekilago ekia Katonda ndiki-ndiki. Kandi ni iye oambiriire alala ewintu wiona ewiri ku igulu ni ku ekialo, na amangʼana gaae agari na amaani. 
\p No Omuzia yamala okuesana engira eya awantu wakaoziziwua amawi, yaikala nyakukono okusaaza okwa Katonda Omukaate ku igulu.\x - \xo 1:3 \xt Yowa 1:14; Yowa 14:9; Kolo 1:15; Awaib 8:1\x* 
\v 4 Kutio yawa omukaate okukira *enyankoi woona mala kiomo eriina eria yaeewua riona riri ikaate okukira amiina aga enyankoi woona.\x - \xo 1:4 \xt Filiip 2:9\x* 
\p  
\v 5 Kusi ne enyankoi ki eya Katonda yalagako mbwe, 
\q1 “Ori Omuzia wange, 
\q2 reero mbeere Swao”?\x † \xo 1:5 \xt Zabu 2:7\x* 
\m Namba mbwe, 
\q1 “Nyiza okuwa Swae, 
\q2 kandi oona aaza okuwa Omuzia wange”?\x † \xo 1:5 \xt 2Sam 7:14; 1Amiir 17:13\x*\x - \xo 1:5 \xt Math 3:17; Awat 13:33; Awaib 5:5\x* 
\m  
\v 6 Kandi ni Katonda areeta Omuzia waae owa oluweri ku ekialo, yawoola otino, 
\q1 “Reka enyankoi awa Katonda woona wamuikirre wamusawe.”\x † \xo 1:6 \xt Owuiz 32:43\x*\x - \xo 1:6 \xt Zabu 89:27\x* 
\m  
\v 7 Omwene na agamba-gamba ku enyankoi waae, awoola otino, 
\q1 “Agera enyankoi waae wawa ki omuyaga 
\q2 kandi *awatumwa waae wawa ki endimi ezia omurro.”\x † \xo 1:7 \xt Zabu 104:4\x* 
\m  
\v 8 Ni na agamba-gamba ku Omuzia waae awoola otino, 
\q1 “Entewe eya owuami wuao, iwue Katonda, eeza okuweerao amiire goona, 
\q2 kandi ooza okangatra awantu awa mu owuami wuao no owuigolovu. 
\q1  
\v 9 Iwue omiire okugonzia owuigolovu, na amawi oregere, 
\q2 kutio, inze Katonda waao miire okukuta angulu okukira awiina waao 
\q2 ku *okukuwaka amavuta aga ekisangaalo.”\x † \xo 1:9 \xt Zabu 45:6, 7\x* 
\m  
\v 10 Lwona alaga Omuzia waae otino, 
\q1 “Oo Omwami, mu owutanikro, ni iwue owaomboka owulusa owua ekialo, 
\q2 kandi igulu riri emirimo egia amakono gaao. 
\q1  
\v 11 Igulu ne ekialo wiiza okuteeka, kandi wiiza okukiriiya ki enguwo, 
\q2 ni iwue orio amiire goona. 
\q1  
\v 12 Ooza okuwizinga alala ki ekanzu, 
\q2 kandi wiiza okugaluka ki enguwo. 
\q1 Ni iwue orio-wuri otio, ngorigaluka, 
\q2 kandi emiigo giao giwula ne entuuko.”\x † \xo 1:12 \xt Zabu 102:25–27\x* 
\m  
\v 13 Ne enyankoi ki owa Katonda yalagako mbwe, 
\q2 “Ikala nyakukono kwange okusaaza 
\q1 nawuno ntoole awazigu waao 
\q2 nte ansi ku amagulu gaao otaze?”\x † \xo 1:13 \xt Zabu 110:1\x*\x - \xo 1:13 \xt Yoswa 10:24; Math 22:44; Awaib 8:1; 10:13\x* 
\m  
\v 14 Kane enyankoi niki? Ngawari mala emioyo egitumrwe okukorra awantu awaaza okutuukra owuinunuzi?\x - \xo 1:14 \xt Zabu 34:7; 91:11; 103:20\x* 
\c 2  
\s1 Engira eya owuinunuzi 
\p  
\v 1 Kutio paka tutege amatwi ino kandi tuambe amangʼana aga tumiire okuwurra, kugere tutaema mu engira endamu.  
\v 2 Aeniki, ni kuri mbwe amangʼana aga *enyankoi yawoola gawanga na amaani kandi awantu woona awaalowa okugalonda nakuwa awaagatambuka waaswawukwa enswawuka esugre nawo.\x - \xo 2:2 \xt Awat 7:53\x* 
\v 3 Katio ifwe tukamizuka tutie ni tutoorre owuinunuzi owukaate wuno wutono? *Omwami Yesu nio owasooka okulanzia ku owuinunuzi wuazane, kandi awantu awaamuwurra woona waatusigikra amangʼana ago mbwe gawanga kuwuene.\x - \xo 2:3 \xt Awaib 10:29; 12:25\x* 
\v 4 Katonda oona yalagana mbwe amangʼana gano gari kuwuene mu okukola ewilago ne ewintu ewiluguulwa, na amankono agagawukane-gawukaane alala ne empanwa ezia *Omwoyo Omweru ezia yaesana nikulondokana no okuagala kwae omwene.\x - \xo 2:4 \xt Yowa 2:11; 10:37–39; Awat 15:12; 19:11; 1Kori 12:4–11\x* 
\s1 Yesu nio owa tutuukrako owuinunuzi 
\p  
\v 5 Katonda ngakata ekialo ekia tugamba-gambako mbwe turinda okuuza, mu owukangasi owua enyankoi yawa.  
\v 6 Na ario mu endagano ansi aa omuntu wundi agamba-gambre na awoola otino, 
\q1 “Kane omuntu ofwa ariki, owa okainyaasia okuingirizia amangʼana gaae, 
\q2 omuzia owa omuntu aiwuule ariki, owa amangʼana gaae gakakuamba? 
\q1  
\v 7 Waamuisia ansi awa omutono\f + \fr 2:7 \ft Namba \fq ku enyinga enyipi; \ft kugia mu amiiso amatono 9.\f* okukira enyankoi 
\q2 nikuemao wamu-aa owunene no owuti 
\q2  
\v 8 kandi otoola owukangasi owua ewintu wiona o-aa omuntu ofwa.”\x † \xo 2:8 \xt Zabu 8:4–6\x* 
\m Ku oku-aa omuntu ofwa owukangasi owua ewintu wiona, okwo kulagana mbwe kiwulao-uwula ekia Katonda yareka na atateere ansi eya owukangasi owua omuntu ofwa. Ni kukawa kutio, nyingeeno ngatuwona ne ewintu wiona wiri ansi eya owukangasi owua omuntu, yaaya.\x - \xo 2:8 \xt 1Kori 15:27\x* 
\v 9 Ni tuwona ni Yesu, owaisiwua ansi awa omutono okukira enyankoi, na aeerwe owunene no owuti aeniki yafwa olumbe oluwiiwi kugere, ku owusiza owua Katonda, afwire awantu woona.\x - \xo 2:9 \xt Filiip 2:8–9\x* 
\p  
\v 10 Kwaweera Katonda, omwene ewintu wiona kandi ogera ewintu wiona ni wiwaao wulootu, mbwe Yesu awone eminyako-nyaako. Yakola otio na agala mbwe Yesu awe omukangasi omutuufu owulako embala, ooza okureeta awaana waae awangi mu owuinunuzi kugere wawe mu owunene owuae.\x - \xo 2:10 \xt Awaru 11:36; Luuk 24:26; Awaib 5:8–9; 7:28; 12:2\x* 
\v 11 Kutio tutuukra mbwe awantu awaeruyiwua alala no omuntu owaeruyia, woona wari awantu awa omuntu omulala. Ekio nikio ekigera ni Yesu awula ne ensuuko okuwaeta waamwawu waae.\x - \xo 2:11 \xt Math 25:40; Mari 3:35; Yowa 20:17\x* 
\v 12 Omwene yalaga Katonda otino, 
\q1 “Nyiza okulaga waamwifu eriina riao, 
\q2 kandi nyiza okuemba enyembo ezia okukutondowola mu okuikumia okwa awakusawa.”\x † \xo 2:12 \xt Zabu 22:22\x* 
\m  
\v 13 Kandi lwona mbwe, 
\q1 “Nyiza okuta okuganya kwange ku Katonda.”\x † \xo 2:13 \xt Isaa 8:17\x* 
\m Kandi awoola mbwe, 
\q1 “Mpano ndi ano, na awaana awa Katonda yampa.”\x † \xo 2:13 \xt Isaa 8:18\x* 
\p  
\v 14 Kutio aeniki awaana awa Katonda wari awantu awayaluka ne emiwiri na amasaai, Yesu omwene oona yatoola embonekano eya omuwiri ogwa omuntu, kugere ni kuwitra ku olumbe lwae aone amaani aga *Ekikeeno ekiawanga ni kiambiriire amaani aga olumbe\x - \xo 2:14 \xt Yowa 1:14; Owut 3:15; 1Kori 15:54–57; 1Yow 3:8\x* 
\v 15 kandi asiwule awantu, awa mu owulamu wuawu wuona, waawanga mu owusiwe owua okutia olumbe, wawe owuyanga.  
\v 16 Ni kuwuene mbwe Yesu ngakaaza okutunzia enyankoi, ni na awiizukulu awa Abraamu niwo yaaza okutunzia.\x - \xo 2:16 \xt Yowa 8:39; Awaru 4:16; 9:6–8; Gala 3:7, 29\x* 
\v 17 Kino nikio ekiagera ni kuagalana mbwe paka awe ki waamwawu waae mu engira ziona, kugere awaweere *Omuozia omunene ori na amasaasra kandi orindre endagano. Nikuemao aifumie ki omusango\f + \fr 2:17 \ft Namba \fq kandi mbwe oguwarizia okusu okwa Katonda, ale na awantu awooni.\f* ogutoolao amawi aga awantu.\x - \xo 2:17 \xt Filiip 2:7; Awaib 5:2; 1Yow 2:2\x* 
\v 18 Aeniki Yesu omwene yainyaasia olwa yageezaniwua, aesa okutunzia awantu awageezaniwua.\x - \xo 2:18 \xt Awaib 4:15\x* 
\c 3  
\s1 Yesu ari omunene okukira Muusa 
\p  
\v 1 Kutio waamwifu ku *Kristo awaetiirwe owulamu owua ku igulu, mute amaingirizio giinyu goona ku Yesu, owa ifwe tulaga awantu mbwe ari *omutumwa kandi *Omuozia iifu omunene.\x - \xo 3:1 \xt Awaib 4:14\x* 
\v 2 Yarinda amangʼana aga Katonda owamulowola amukorre, mala kiomo Muusa oona yakola mu enyumba eya Katonda.\x - \xo 3:2 \xt Emba 12:7\x* 
\v 3 Kiomo omuntu o-ombooke enyumba aeewua owuti okukira enyumba eya aombooke, nintio lwona Yesu asugre okueewua owuti okukira Muusa.  
\v 4 Aeniki enyumba ki enyumba eombookwe no omuntu, ni Katonda nio omuomboki owa ewintu wiona. 
\p  
\v 5 Muusa yarinda amangʼana aga Katonda ki *omukurumu mu enyumba eya Katonda yoona, kandi okwo kwalaga awantu ekia Katonda yaazanga okuwoola mu amiire aga emberi.  
\v 6 Ni Kristo iye arindre amangʼana aga Katonda ki Omuzia okangatiire enyumba eya Katonda. Kandi ifwe ni ifwe enyumba yaae, ni tuandre ku owusiani wuifu no okurindirra okwa tuitumburra nawuno mu owutuuko.\x - \xo 3:6 \xt Yowa 1:34; 1Kori 3:16; Efee 2:21; Awaib 1:2; 4:14; 6:4–6; 7:3, 28; 10:21, 29\x* 
\s1 Okuingira mu okuwuluuka okwa Katonda aaza oku-aa awantu waae 
\p  
\v 7 Kuri mala kiomo Katonda awoola mu endagano ni kuwita ku *Omwoyo Omweru mbwe, 
\q1 “Reero, ni muwuriire omwoyo ogwange, 
\q2  
\v 8 mutagera emioyo giinyu giwe emikalu 
\q1 kiomo Awaisraeli waakola 
\q2 mu amiire aga okugeezaniwua ni waawanga mu ekeewa,\x - \xo 3:8 \xt Okuf 17:7; Emba 20:2–5\x* 
\q1  
\v 9 aa waaguukwa wiinyu wangeezaania 
\q2 kandi ku emiaka amakumi ane waawona ewintu ewia nyakola. 
\q1  
\v 10 Ekio nikio ekiagera no okusu kwampamba ni ikula erio 
\q2 kandi nyawoola mbwe, ‘Emioyo egia awantu wano gireka engira enyinga ziona 
\q1 kandi wakiari okumanya engira ziange.’\x - \xo 3:10 \xt Emba 14:33\x* 
\q1  
\v 11 Kutio nyaifuuwa ni ndi no okusu otino, 
\q2 ‘Ngawari-ingira mu okuwuluuka kwange, yaaya!’ ”\x † \xo 3:11 \xt Zabu 95:7–11\x*\x - \xo 3:11 \xt Emba 14:21–23\x* 
\p  
\v 12 Inywe waamwifu, muwone mbwe awulao-uwula omulala ku inywe ori no omwoyo ogurimo owuoni, ogutari no okuganya kandi ogugaluka ni gureka Katonda.  
\v 13 No omuntu ki omuntu a-ambie omwina waae amaani owuire ki owuire, iwaga erietwa mbwe “Reero” ni rikiario, kugere awuleo omuntu owa ensemerezanio eya owuoni eere omwoyo omukalu ngʼa.  
\v 14 Aeniki ni turindre endagano paka mu owutuuko kandi ni tuteere emioyo giifu ku Katonda wukalu kiomo twakola olwa twawa no okuganya kuluweri, ni tuuza okutuukra omugawo gwifu ku ewintu ewia Kristo wiona.  
\v 15 Kuri mala kiomo endagano ewoola mbwe, 
\q1 “Reero, ni muwuriire omwoyo gwae, 
\q2 mutagera emioyo giinyu giwe emikalu 
\q1 kiomo giawanga mu amiire aga awantu waalowa Katonda.”\x † \xo 3:15 \xt Zabu 95:7, 8\x* 
\p  
\v 16 Awaalowa Katonda ni waawu anu? Ngawawanga awantu awa Muusa yakangatra na awafumia Misiri?  
\v 17 Awa-ambia Katonda okusu ku emiaka amakumi ane ni waawu anu? Ngawawanga awantu awaakola owuoni, awaafwa mala emiwiri giawu gisigala mu ekeewa?\x - \xo 3:17 \xt Emba 14:29; 1Kori 10:5, 10\x* 
\v 18 Na awa Katonda yaifuuwa mbwe ngawari-ingira mu okuwuluuka kwae ni waawu anu? Ngawawanga awantu awaatambuka amangʼana gaae?  
\v 19 Kutio tuwona mbwe awantu awo ngawakaesanga okuingira mu okuwuluuka okwae ku okutaganya kwawu. 
\c 4  
\s1 Okuwuluuka okwa awantu owa Katonda 
\p  
\v 1 Kutio, aeniki okuifuuwa okwa Katonda mbwe iwaga eria okuingira mu okuwuluuka kwae rikiario, mutukole wukalu tuwone mbwe awulao omuntu ku inywe orituukrwa na akeeyire okuingira.  
\v 2 Aeniki mala kiomo ifwe twona twamiire okuwurra amangʼana amalootu ku okuwuluuka okwa Katonda aga tumiire okulanziziwua kuno, nintio woona waagawurra owufwanani. Kukawa kutio, amangʼana gano ngagakawatunzia aeniki waalowa okuganya nago.\f + \fr 4:2 \ft Engalusi enyingi ziwoola mbwe \fq aeniki ngawakawa no okuganya okwa awantu awaakola okuagala okwa Katonda waawanga nakwo.\f* 
\v 3 Ni ifwe awamiire okuwa no okuganya no omwoyo omulala, tuingira mu okuwuluuka kwae, mala kiomo Katonda amiire okuwoola otino, 
\q1 “Nyaifuuwa ni ndi no okusu otino, 
\q2 ‘Ngawari-ingira mu okuwuluuka kwange!’ ”\x † \xo 4:3 \xt Zabu 95:11; Awaib 4:5\x* 
\p Yalowa otio kukawa mbwe yamala okulongra awantu waae ansi aa okuwuluuka kale olwa yaluka ekialo.  
\v 4 Aeniki ario ansi andi mu endagano aa agamba-gamba ku owuire owua musamvu na awoola otino “Katonda yamala emirimo, kutio owuire owua musamvu yawuluuka ku emirimo giae giona.”\x † \xo 4:4 \xt Owut 2:2\x* 
\v 5 Kandi anyuma ao lwona tuwona ni Katonda awoola mbwe, “Ngawari-ingira ansi ange aa okuwuluuka.”  
\v 6 Amangʼana ago gakiari mala otio mbwe awantu wandi wari-ingira ansi aa okuwuluuka kandi awantu awaasooka okuwurra amangʼana aga Katonda ngawakaingira ansi aa okuwuluuka ao aeniki waalowa oku-aa Katonda owuti.  
\v 7 Kutio Katonda kandi yataao owuire wundi owuetwa mbwe, “Reero,” lunyima na amiire amangi gamiire okuwita yagamba-gamba ni kuwitra ku Daudi mala kiomo yawanga na amiire okuwoola mbwe, 
\q1 “Reero ni muwuriire omwoyo ogwae, 
\q2 mutagera emioyo giinyu giwe emikalu!”\x † \xo 4:7 \xt Zabu 95:7, 8\x* 
\m  
\v 8 Aeniki kuweeko mbwe Yoswa yawa-aa okuwuluuka, kangato Katonda ngakagamba-gambre kandi lunyima ku owuire wundi owua okuwuluuka.\x - \xo 4:8 \xt Yoswa 22:4\x* 
\v 9 Kutio *Sabato eya okuwuluuka, ekiario-wuri ku awantu awa Katonda,  
\v 10 aeniki omuntu-umuntu oingira mu okuwuluuka okwa Katonda, awuluuka ku emirimo giae mala kiomo Katonda oona yawuluuka ku emirimo giae.  
\v 11 Kutio mutukole wukalu kiomo kuesekana, tuwone mbwe tuingiire mu okuwuluuka kwae, kugere omuntu ataaza yalonda omufwano ogwa awantu awaareka okukola okuagala okwa Katonda, mala agwe na ataingiire. 
\p  
\v 12 Aeniki amangʼana aga Katonda malamu kandi gakola emirimo. Gari amoogi okukira omwambe ogwa olugangala oluri ne eminwa iwiri. Gaowola gaingira munsi nawuno gaagawula owulamu no omwoyo, amaseseemo no owunyunguuri kandi gateera omuntu ekiina ku ewintu ewia aingirizia alala no okuagala okwa mu omwoyo.\x - \xo 4:12 \xt Isaa 55:11; Efee 6:17; 1Pet 1:23; Owus 1:16\x* 
\v 13 Kiwulao-uwula ekintu ku ewintu ewia Katonda yaluka ekiiwisre mu amiiso aga Katonda. Ee ewintu wiona wiisanukuule owuyanga ku owueru mu amiiso aga Katonda owa paka tulage geeza owuene owua ewintu ewia tumiire okukola wiona. 
\s1 Yesu nio Omukangasi omunene owa awoozia 
\p  
\v 14 Kutio, aeniki turi no Omukangasi omunene owa *awoozia omiire okugia ku igulu ori Yesu Omuzia owa Katonda, mutuambe wukalu okuganya okwa tuwoola mbwe turi nakwo ku iye.\x - \xo 4:14 \xt Awaib 2:17–18; 3:1, 6; 5:5–6, 10; 7:24–28; 8:1, 3, 6; 9:11\x* 
\v 15 Aeniki ifwe ngʼani mbwe Omukangasi omunene owa awoozia owa turi nae ngaesa okutuambra amasaasra mu owunyowu-nyoowu wuifu, ni turi no omuozia omiire okugeezaniwua mu engira ziona mala kiomo ifwe, ni kukawa kutio ngakakola owuoni.\x - \xo 4:15 \xt Awaib 2:18; 5:2; 7:26; 9:12; 1Yow 3:5\x* 
\v 16 Kutio mutugie no owusiani ampi ne entewe eya Katonda ori no owusiza, kugere atuambre amasaasra kandi tueewue owusiza owuuza okututunzia enyinga ezia turi no okuagala ino.\x - \xo 4:16 \xt Efee 3:13; Awaib 7:19; 10:19\x* 
\c 5  
\p  
\v 1 Omukangasi omunene owa *awoozia ki Omukangasi omunene owa awoozia alowolwa agati ya awantu. Emirimo giae giri okuwaimerra ku amangʼana aga-ambaane ni Katonda, okufumizia Katonda ewintu ewia awantu wafumiizie, alala no okukola emisango, ku owuoni owua awantu wakorre.  
\v 2 Awa na amasaasra na awantu awawula no okumanya na awarekere engira endamu, aeniki iye oona ari no owugata mala kiomo awantu awa aindengʼera awo.\x - \xo 5:2 \xt Awaib 2:17–18; 4:15; 7:28\x* 
\v 3 Ekio nikio ekigera ni kumunigirizia mbwe paka afumie omusango ku owuoni wuae omwene, alala no owuoni owua awantu.\x - \xo 5:3 \xt Awal 9:7; 16:6; Awaib 7:27; 9:7\x* 
\v 4 Awulao omuntu ooza yawa Omukangasi omunene owa awoozia mala ku okuagala mbwe atuukre owunene owuo, yaaya. Ni paka aetwe ni Katonda okukola emirimo egia owuozia mala kiomo Aruuni yaetwa.\x - \xo 5:4 \xt Okuf 28:1\x* 
\p  
\v 5 *Kristo oona ngakaitwika owunene owua okuwa Omukangasi omunene owa awoozia. Ni, ni Katonda nio owamulaga mbwe, 
\q1 “Ori Omuzia wange; 
\q2 reero mbeere Swao.”\f + \fr 5:5 \ft Namba \fq nkulagaane ki Omuzia wange.\f*\x † \xo 5:5 \xt Zabu 2:7\x*\x - \xo 5:5 \xt Awaib 1:5\x* 
\m  
\v 6 Kandi ansi andi yoona Katonda yawoola otino, 
\q1 “Iwue ori omuozia amiire goona, 
\q2 mala kiomo Melkizedeeki.”\x † \xo 5:6 \xt Zabu 110:4\x*\x - \xo 5:6 \xt Awaib 6:20\x* 
\p  
\v 7 Mu amiire aga Yesu yawanga ku ekialo kuno, yasawanga kandi yaisasaama Katonda, owaesanga okumununula mu olumbe, no omwoyo ogwa kungulu amaziga ni gamuyooka. Kandi okusawa kwae kwatuuka aeniki yasawanga Katonda no owuti owungi.\x - \xo 5:7 \xt Mari 14:32–42\x* 
\v 8 Kukawa mbwe Yesu yawanga Omuzia owa Katonda otio, ni yaigerera okuwa omuntu ori no owuti ni kuwitra ku eminyako-nyaako egia yawitamo\x - \xo 5:8 \xt Filiip 2:8; Awaib 3:6; 4:15\x* 
\v 9 kandi olwa yamala okuteewua awa omuntu osugre owulako embala, yairana awa omuntu owa awantu awamuere owuti woona watuukrako owuinunuzi owuira awantu mu owulamu owutariwua.\x - \xo 5:9 \xt Awaib 7:27\x* 
\v 10 Kandi Katonda yawoola mbwe Yesu nio Omukangasi omunene owa awoozia mu engira efwana ne eya Melkizedeeki.\x - \xo 5:10 \xt Awaib 4:14; 6:20\x* 
\s1 Okusiagiziwua ku okureka okuwa no okuganya ku Kristo 
\p  
\v 11 Turi na amangʼana amangi aga tuesa okuwalaga ku amangʼana gano, ni ngakuri kunyoowu okugawoola goona gawaingirre aeniki okuigerera kwinyu kugia mpola.  
\v 12 Kuwuene, kukawa mbwe nyingeeno mwona kusugaane kuwe mbwe muri awagerezi, ni mukia-agala okugererwa owuyia, engerera enyoowu ezitanikwa nazio mu okumanya amangʼana aga Katonda. Mukia-agala okunywa mala amaweere ki awaana awakiari awangʼengʼe, ni ngʼano okuria okukalu yaaya!  
\v 13 Omuntu-umuntu okiamenyere ku okunywa mala amaweere, iye akiari omwana muto kandi kiwulao ekia amanyire ku igerera eriri ku owuigolovu.\x - \xo 5:13 \xt 1Kori 3:1–2; 1Pet 2:2\x* 
\v 14 No okuria okukalu, no okwa awantu awamiire okuwa awantu wakulu, awa ku okunala no okuria okuria okwo, wamiire okuigerera aweene okugawula ewintu ewilootu ne ewiwiiwi.\x - \xo 5:14 \xt Awaru 16:19; 1Kori 14:20; Efee 4:14; Awaib 13:9\x* 
\c 6  
\p  
\v 1 Kutio muturekane ne engerera enyoowu ezia awantu awa nikwo watanika okumanya amangʼana aga *Kristo, tugie emberi nawuno tutuuke mu okuwa awantu awakomere mu amangʼana aga Katonda. Ngatusugaane tutanike no okuinuula kandi engerera kiomo okugaluka okureka enkola eziira awantu mu olumbe,\f + \fr 6:1 \ft Namba \fq okukola oluswa okuwula ne emirimo.\f* okuwa no okuganya ku Katonda,  
\v 2 ewilagirizio ku *owubatiiso, okuta amakono ku awantu, okuziuka okwa awafu alala ne ekiina ekituukre ekia awantu waaza okukengerwa.  
\v 3 Ni, ni Katonda aezaanie iwaga, tuuza okukola otio. 
\p  
\v 4 Awantu awamiire okuwona owueru kandi awamiire okugusa owulootu owuema ku igulu, namba awamiire okutuukra *Omwoyo Omweru ogwa Katonda  
\v 5 kandi awamiire okugusa owulootu owua amangʼana aga Katonda na amaani aga Katonda aaza okulagana mu amiire aga owutuuko  
\v 6 ngakuesekana okuwairania mu okugaluka okuema mu amawi, ni waizukre wairane enyima. Ni kutio aeniki okulaga okwa walagre Kristo omugongo okwo, kufwanana no okuirania Omuzia owa Katonda ku *omusalaaba kawiri, kandi okumusuusia emberi wa awantu.\x - \xo 6:6 \xt Awaib 10:26–29; 12:25; 2Pet 2:20\x* 
\p  
\v 7 Ilowa erinywa amanzi ne emvula ekuba nawuno rialawia emere etunzia awarimi awagirimire, nirio erituukra ensereki eema ku Katonda.  
\v 8 Ni ilowa eriamia amawua gengʼene riwula ne emirimo kandi riri ampi okufuuwua. Owutuukre riiza okusambwa no omurro.\x - \xo 6:8 \xt Mari 4:7, 18–19\x* 
\p  
\v 9 Awiiko wange, kukawa mbwe tugamba-gamba otino, ni turi no owusiani mbwe inywe muri no owukire ku ewintu wino kandi mbwe mukola ewintu ewilootu ewia owuinunuzi wureeta.  
\v 10 Kuwuene Katonda mulootu, ngarilawira emirimo giinyu egia mumiire okuwa ni mukola alala no olugonzi olwa mumiire okulagana ku iye ni mutunzia awantu waae kandi aweene mukiagia-wugia emberi ni muwatunzia.\x - \xo 6:10 \xt Awaib 10:32–34\x* 
\v 11 Tuagala mbwe omuntu ki omuntu ku inywe akole olutuunyo mu okulagana olugonzi otio nawuno mu owutuuko, nikwo mumanye kuwuene mbwe muuza okutuukra ekia muteereko emioyo giinyu.  
\v 12 Ngatuagala mbwe muwe awantu awagata yaaya, ni tuagala muwe awantu awalonda olunyaafwa olwa awantu awatuukra ekia Katonda yawaifuuwa kuwa-aa, ku okuganya no okuiyorezia kwawu.\x - \xo 6:12 \xt Awaib 11:1—12:1\x* 
\s1 Katonda atuusia okuifuuwa kwae 
\p  
\v 13 Olwa Katonda yaifuuwira Abraamu, yaifuuwa ne eriina riae iye omwene, aeniki awulao-uwula owundi chee ori omunene okumukira owa yaesanga okuifuuwa ne eriina riae. Yamuifuuwira  
\v 14 na awoola otino, “Kuwuene nyiza okukusereka kandi nyiza okuku-aa awiizukulu awangi ki omusenye!”\x † \xo 6:14 \xt Owut 22:17\x* 
\v 15 Kandi kutio olwa Abraamu yamala okurindirra no owuoreevu, Katonda yamu-aa ewia yamuifuuwira.  
\v 16 Awantu ni waifuuwa, awaifuuwa ne eriina eria omuntu omunene okuwakira. Okuifuuwa ne ekintu kusimbiizia okuganyana okurio agati ya awantu kandi kumalao entaka ziona agati yaawu.  
\v 17 Kino nikio ekiagera ni Katonda aisimbiizia okutagaluka okwa omupango gwae, ku awantu awaazanga okutuukra ewintu ewia yaifuuwa okuwa-aa, no okuifuuwa ne eriina riae.  
\v 18 Katonda amiire okuifuuwa okutu-aa ewintu ewilootu kandi amiire okuifuuwa ne eriina riae omwene. Ewintu wiwiri wino ngawigaluka aeniki Katonda ngawoola owuweeyi yaaya. 
\p Kutio ifwe awamiire okumurumukako kugere tutuukre owuiwiso, turi no owusiani ino kandi tuandre ku okukurindrra okutuukra ewintu ewilootu emberi, ni tuteereko emioyo wukalu.\x - \xo 6:18 \xt Emba 23:19\x* 
\v 19 Okurindirra okwa turi nakwo kuno okufwana ne ekikongo ekiambiriire omwoyo geeza wukalu. Kuingira munsi kwawita epasia eya mu eema eya okusawa Katonda nawuno kwatuuka Asi Aeeru Owutuukre,\x - \xo 6:19 \xt Awaib 9:3\x* 
\v 20 omwa Yesu yatusookra ki omuimerezi iifu. Yamiire okuwa Omukangasi omunene owa *awoozia owa amiire goona agawula ne entuuko mala kiomo Melkizedeeki.\x - \xo 6:20 \xt Owut 14:17–20; Zabu 110:4; Awaib 4:14; 5:6, 10; 7:1–4\x* 
\c 7  
\s1 Yesu akirre omuozia Melkizedeeki 
\p  
\v 1 Melkizedeeki ono yawanga omwami owa ekialo ekia Saleemu, lwona yawanga *omuozia owa Katonda ori kungulu okukira. Ya-agaana ni Abraamu na yairananga na aema mu okulwana na awaami awayakira mu iye mala amusereka.  
\v 2 Nikuemao Abraamu yamu-aa *endala ku ikumi ku ewintu wiona ewia yawanga nawio. 
\p Eriina Melkizedeeki rilagana “omwami owa owuigolovu” ne eriina Saleemu rilagana “owuolu” kutio okuetwa “omwami owa Saleemu” kulagana “omwami owa owuolu.”  
\v 3 Yawulanga ni swae, ngʼina, namba owuiwulane wuae. Yawulanga owutaniko namba owutuuko, kandi ari omuozia amiire goona mala ki Omuzia owa Katonda.\x † \xo 7:3 \xt Zabu 110:4\x* 
\p  
\v 4 Ni kuri mbwe Abraamu nio owamu-aa endala ku ikumi ku ewintu ewia yanyaga awazigu mu iye, oingirizia mbwe yawanga omuntu omunene ofwana otie?\x - \xo 7:4 \xt Awaib 6:20\x* 
\v 5 *Ensikirra ezia Muusa zigerera mbwe awiizukulu awa Abraamu wasugaane wafumie endala ku ikumi okuema ku ewintu wiawu wiona. Ewintu wino wisugaane wieewue awada waawu awari awoozia kandi awiizikulu awa Laawi.\x - \xo 7:5 \xt Emba 18:21, 26\x* 
\v 6 Melkizedeeki ono iye ngakaemanga mu owuiwulane owua *Awalaawi, ni kukawa kutio yatoola endala ku ikumi ku Abraamu, kandi asereka omuntu owa Katonda yaifuuwa oku-aa ewintu ewilootu emberi.  
\v 7 Kandi ne ekintu ekia awantu woona wamanyire mbwe omuntu omunene nio osereka omuntu owa akirre. 
\p  
\v 8 Awoozia awatoola endala ku ikumi wari mala awantu awafwa, kutio Melkizedeeki ari omukaate okuwakira aeniki iye ario omulamu mala kiomo endagano ewoola.  
\v 9 Omuntu aaza yawoola mbwe Laawi, otoola endala ku ikumi ku awantu ono, oona yafumizia Melkizedeeki endala ku ikumi ni kuwitra ku Abraamu,  
\v 10 aeniki olwa Melkizedeeki yaagana na Abraamu, Laawi yawanga na akiari mu amasaai aga guukwa waae Abraamu. 
\p  
\v 11 Ni kuri mbwe owuozia owua Laawi, owua ensikirra eya Muusa yaiombokako, wuaesanga okugera omuntu na awa omutuufu owulako embala, ao otio ekiageranga ni Katonda ataao omuozia wundi kandi oema mu owuiwulane owua Melkizedeeki owutari owua Aruuni niki katio?  
\v 12 Ni kutio aeniki kunigirizia mbwe no omuozia agalusiiwue, ensikirra yoona paka egaluke. 
\p  
\v 13 Omuozia ori Omwami iifu ogamba-gambwako ano, iye aema mu oluganda lundi olusaasa olutari olwa awoozia yaaya, kandi owulao namba omulala mu oluganda olwo omiire okuwaako omuozia oimerra ku *isiga eria okukola omusango.  
\v 14 Ne ekintu ekimanyikaane geeza mbwe Omwami iifu yaemera mu oluganda olwa Yuuda, kandi kiwulaooko ekintu ekia Muusa yawoola ku oluganda olwo ekigia ku emirimo egia owuozia, yaaya.\x - \xo 7:14 \xt Owut 49:10; Math 2:6; Owus 5:5\x* 
\p  
\v 15 Kandi amangʼana agatuwoorre gano gawurikana geeza no omuozia wundi ofwanana ni Melkizedeeki alowoolwe okuwa omuozia.  
\v 16 Ee, omuntu olowoolwe okuwa omuozia ni nikulondokana no okuwa kwae na amaani aga okuwa no owulamu owutariwua, ni ngʼani ku oluganda olwa aemamo, yaaya.  
\v 17 Endagano emugamba-gambako ne ewoola etino, 
\q1 “Ori omuozia amiire goona, 
\q2 mala kiomo Melkizedeeki.”\x † \xo 7:17 \xt Zabu 110:4\x*\x - \xo 7:17 \xt Awaib 5:6\x* 
\p  
\v 18 Tuwona mbwe ekia ensikirra enkulu eya Muusa ewoola ku owuozia kiteerwe antulo, aeniki yawulanga amaani kandi yawulanga ne emirimo.\x - \xo 7:18 \xt Awaru 7:10, 24; 8:3; Efee 2:15\x* 
\v 19 Ni kutio aeniki ensikirra ngeesa okugera omuntu yawa omutuufu owulako embala. Ni nyingeeno turi ne engira endootu okukira, etuiira a-ampi ni Katonda, eya tuteereko omwoyo.\x - \xo 7:19 \xt Awaru 3:20; 2Kori 3:6–11; Awaib 9:9\x* 
\p  
\v 20-21 Katonda omwene yaifuuwa olwa omuozia ono yalowolwanga. Ni ngakaifuuwa na awoozia wandi waalowolwanga, yaaya. Yaifuuwa na amulaga otino, 
\q1 “Omwami amiire okuifuuwa 
\q2 kandi ngaaza okugalusia amaingirizio gaae, 
\q1 ori omuozia amiire goona!”\x † \xo 7:20-21 \xt Zabu 110:4\x* 
\p  
\v 22 Ku okuifuuwa okwa Katonda yamuifuuwira kuno, Yesu nio owusiani wuifu mu okukola *endagano endootu okukira ziona ni Katonda.\x - \xo 7:22 \xt Awaib 8:6\x* 
\p  
\v 23 Awoozia awamiire okuwaao wari awangi, aeniki olumbe lumiire okugera ni wareka emirimo giawu.  
\v 24 Ni Yesu iye ario omulamu amiire goona, kutio owuozia wuae wuwula ne entuuko.  
\v 25 Kutio ari na amaani aga okununula awantu awaaza ku Katonda ni wamuwitako, reero kandi amiire goona, aeniki ari omulamu amiire goona okuwaisasaamra Katonda.\x - \xo 7:25 \xt Awaru 8:34; Awaib 10:14; 1Yow 2:1\x* 
\p  
\v 26 Yesu nio Omukangasi omunene owa awoozia oesa okutuusia okuagala kwifu aeniki ari omweru owulako embala kandi aigoloole tiiri. Amenyere owulamu owuitengeeke kandi agingiriziiwue kungulu okukira igulu.\x - \xo 7:26 \xt Awaib 4:15\x* 
\v 27 Agawukaane na Awakangasi awanene awa awoozia wandi woona, aeniki iye ngakumunigirizia mbwe akole emisango owuire ki owuire yaaya. Ee emisango egia awoozia wandi wasooka waikorra ku amawi gaawu aweene, nikwo waafumia egia okutoolao amawi aga awantu wandi. Iye yafumia omusango ogutoolao amawi aga awantu woona olwa yafumia owulamu wuae lulala olutasongwako olundi.\x - \xo 7:27 \xt Awaru 6:10; Awaib 5:3, 9; 7:25; 9:12, 26, 28; 10:10, 12; 1Pet 3:18\x* 
\v 28 Ni kutio aeniki ensikirra eya Muusa etulagirizia ku awoozia awari no owunyowu-nyoowu. No okuifuuwa okwa Katonda okwaza lunyima ne ensikirra emiire okuuza, kutulagirizia ku Omuzia owa Katonda ori omutuufu owulako embala amiire goona.\x - \xo 7:28 \xt Awaib 3:6\x* 
\c 8  
\s1 Omukangasi omunene owa awoozia owa endagano empia 
\p  
\v 1 Ekineene ekikirre ku ewia tuwoola, ni mbwe nyingeeno katio, turi no Omukangasi omunene owa *awoozia owaikala ansi nyakukono okusaaza okwa entewe eya owuami eya Katonda Omukaate ku igulu.\x - \xo 8:1 \xt Zabu 110:1; Awat 2:33; Awaib 1:3, 13; 4:14; 10:12; 12:2\x* 
\v 2 Ao nio akorra emirimo egia owuozia mu eema eya okusawa eri kuwuene, etaombookwe no okukono okwa omuntu yaaya, ni no *Omwami Katonda omwene. 
\p  
\v 3 Omukangasi omunene ki Omukangasi omunene owa awoozia aloworrwa emirimo egia okufumia empanwa alala ne emisango, kutio kwanigirizia mbwe ono oona awe ne ekintu ekia akafumia.  
\v 4 Kuweeko mbwe ari ku ekialo kuno, ngakaweere omuozia aeniki awantu awafumia empanwa ezigamba-gambwako mu endagano, wario.  
\v 5 Iwo wakola emirimo mu eema eri omufwano kandi ekiiruuzia ekia eema eri kuwuene eri ku igulu. Ekio nikio ekigera ni Muusa yasiagiziwua ni yaagalanga okuomboka eema eyo mbwe, “Paka owone mbwe o-ombooke ewintu wiona ewiwa mu eeme eyo, mu engira eya walagwa mu ekigiri!”\x † \xo 8:5 \xt Okuf 25:40\x*\x - \xo 8:5 \xt Kolo 2:17; Awaib 9:2, 9; 10:1\x* 
\v 6 Ne emirimo egia Yesu aazre okukola giri na amaani okukira egiawu, mala kiomo empurizanio eya aazre okureeta agati ya Katonda na awantu eri na amaani okukira enkulu, kandi eisimbiire ku okuifuuwa okulootu okukira.\x - \xo 8:6 \xt Luuk 22:20; Awaib 7:22; 8:13; 9:15; 12:24\x* 
\p  
\v 7 Kuweeko mbwe *endagano eyasooka yasuga mu engira ziona aa nekakeeya mu engira-ungira, lwona kirio ekikagerre ne eindi empia ewaao kandi?  
\v 8 Ni Katonda yatuukra awantu awayakola nawo endagano eyo ni wakeeyire: ekintu ekiagera na awoola otino,\f + \fr 8:8 \ft Amatu gandi gaesa okugalusiwua mbwe \fq yatuukra okukeeya kandi alaga awantu awo.\f* 
\q1 “Mbalaga mbwe enyinga ziiza, 
\q2 ezia nyiza okukola endagano empia 
\q1 na awantu Awaisraeli 
\q2 kandi ne ekiriango ekia Yuuda. 
\q1  
\v 9 Endagano eene neeza okufwanana ne 
\q2 eya nyakola ni waaswawu 
\q1 olwa nyawa-amba okukono 
\q2 okuwakangatra ni mbafumia mu ekialo ekia Misiri. 
\q1 Ngawakarinda endagano eya nyakola nawo, 
\q2 kutio nyawalaga omugongo. 
\q1  
\v 10 Ndaga ekiriango ekia Israeli mbwe endagano eya nyiza okukola nawo ngino: 
\q2 Nyiza okuta *ensikirra ziange mu amaingirizio gaawu 
\q1 kandi nyiza okuzijoja mu emioyo giawu. 
\q2 Nyiza okuwa Katonda waawu 
\q1 kandi waaza okuwa awantu wange. 
\q1  
\v 11 Awulao omulala ku iwo 
\q2 ooza okugerera omwina waae, 
\q1 namba awulao omuntu ooza okugerera wamwawu waae, 
\q2 na amulaga mbwe ‘manya Katonda’ 
\q1 aeniki waaza onkuumanya woona, 
\q2 okuemera ku ori ansi kutuuka ku omunene otuukre. 
\q1  
\v 12 Aeniki nyiza okuwarekera amawi gaawu, 
\q2 lwona nganyiza okuingirizia owuoni wuawu kandi.”\x † \xo 8:12 \xt Yere 31:31–34\x*\x - \xo 8:12 \xt Awaib 10:16–17\x* 
\p  
\v 13 Omwami na aeta endagano eno mbwe eri ‘empia,’ agera endagano eyasooka ne ewa ewula ne emirimo, kandi ekintu ekikulu-kulu ekia amiire gago gaawita, kiiza okuwua nawuno kiteeke no okuteeka. 
\c 9  
\s1 Okusawa mu eema eya ku ekialo 
\p  
\v 1 Katio tutuukra mbwe *endagano eyasooka yaaza ne endagirra ezialaganga awantu engira ezia okusawa Katonda, alala ne eema omwa awantu wasawira Katonda ku ekialo kuno.  
\v 2 Eema eyo yawanga ne ewiyumba wiwiri. Mu akayumba akasookere akaaetwanga mbwe Asi Aeeru, nimwo omwa ekintu ekia ekimuri kiateewuangako, ne emeesa alala ne emikaati emieru ziawanga ni ziteewua.\x - \xo 9:2 \xt Okuf 26:1–3; 25:31–39, 23–30; Awaib 8:5\x* 
\p  
\v 3 No otambuka epasia eya okuwiri no oingira munsi, otuuka mu akayumba aka okuwiri akaaetwanga mbwe Asi Aeeru Owutuukre.\x - \xo 9:3 \xt Okuf 26:31–33; Awal 16:1–2; Awaib 6:19; 9:7, 12; 10:20\x* 
\v 4 Munsi omwo, ziawangamo emeesa eya okusamba *owubaani eombookwe ne edhaabu, alala ne esanduuki eya endagano esanikiirwe ne edhaabu kungulu yayo yoona. Ewintu ewiawanga mu esanduuki eya endagano eyo, wiawanga ekimuga ekilongerwe ne edhaabu ekiateewuamo *maana, ensimbo eya Aruuni eyasewuka, alala na amawaale aga *ensikirra ikumi ezia endagano ziajojwako.\x - \xo 9:4 \xt Okuf 16:31–34; 25:10–22; 30:1–10; Emba 17:6–11\x* 
\v 5 Kungulu ku esanduuki eyo, nio aetwa mbwe entewe eya amagongi, aa ziawangao endukwa iwiri ezietwa mbwe *kiruubi eziri no owunene eziyanzuule embaya yazio zigisanikira. Ni nyingeeno ngatuesa okunawula ewintu wino kilala-lala twawimala, yaaya.\x - \xo 9:5 \xt Okuf 25:18–22\x* 
\p  
\v 6 Ewintu wiona ni wiawanga ni wimiire okuteewua mu engira eno, *awoozia waingiranga mu akayumba akatono aka enze kano owuire ki owuire, okukola emirimo giawu.\x - \xo 9:6 \xt Emba 18:1–5; 28:1–8\x* 
\v 7 No Omukangasi omunene owa awoozia engʼene nio owawanga na aganyiirwe okuingira munsi mu akayumba aka munsi, kandi mala kalala kengʼene ku omwaka. Ngakaesanga okuingira omwo na awula na amasaai aga okufumizizia Katonda ku owuoni wuae omwene, no owuoni owua awantu awaawanga ni wakorre ni watamanyire.\x - \xo 9:7 \xt Awal 16:1–19; Awaib 9:25; 13:11\x* 
\p  
\v 8 Ni gano goona, *Omwoyo Omweru ogwa Katonda yalagananga mbwe engira eya okugia Asi Aeeru Owutuukre yawanga ne ekiari okuigurrwao awantu, eema eyasooka eyo ni yawanga ne ekiario.  
\v 9 Kino ne ekilago ku amiire agaturimo nyingeeno gano mbwe empanwa ne emisango egia awoozia wafumizizia Katonda, ngawiesa *okueruyia emioyo egia awantu awasawa Katonda, yaaya.\x - \xo 9:9 \xt Awaib 8:5; 7:19\x* 
\v 10 Ezio ziri mala endagirra eziambaane na amangʼana aga ewiokuria ne ewintu ewinywewua, alala ne emigomo egia okuieruyia na amanzi. Endagirra ezigamba-gamba ku ewintu ewiwonwa wino, ziri mala ne emirimo nawuno engira empia eri endootu okukira, eeze.\x - \xo 9:10 \xt Awal 11:1–47; 15:1–33; Emba 19:1–22\x* 
\s1 Amasaai aga Kristo 
\p  
\v 11 Olwa *Kristo yaaza ki Omukangasi omunene owa awoozia owa ewintu ewilootu ewiri ano nyingeeno,\f + \fr 9:11 \ft Endagano zindi ziwoola mbwe \fq ewiiza okuuza.\f* yaingira mu eema enene kandi endongoole okukira ziona, ku igulu. Eema eno nekaombokwa no omuntu yaaya, kandi nekawanga endala ku ewintu ewialukwa ku ekialo kuno.\x - \xo 9:11 \xt Awaib 4:14\x* 
\v 12 Yagia munsi aingira Asi Aeeru Owutuukre ao kalala, aa ataaza okuiranao olwa okuwiri kandi yaaya. Ngakaingira na amasaai aga embuzi na aga ewimoori, ni na amasaai gaae iye omwene, mala areeta owuinunuzi owutariwua.\x - \xo 9:12 \xt Awaru 3:25–26; Awaib 7:27; 9:25; 12:24; 13:12, 20; 1Pet 1:18–19\x* 
\p  
\v 13 Ensikirra eya Muusa ewoola mbwe, amasaai aga embuzi na aga amaiiri alala ni igoke eriemere ku emoori embuuka esambrwe, ni wiminzrwe ku awantu awatari aweeru, wiwaeruyia ku owumwamu wuawu.\x - \xo 9:13 \xt Emba 19:1–10, 17\x* 
\v 14 Katio oingirizia mbwe amasaai aga Kristo, owa ni kuwitra ku Omwoyo Omweru orio amiire goona, yaifumizia Katonda ki omusango omweru oguwulako embala, gaaza okueruyia amaingirizio giifu owungi owuagana wutie\f + \fr 9:14 \ft Endagano zindi ziwoola mbwe \fq amaingirizio giifu, na agandi mbwe amaingirizio giinyu.\f* mu enkola eziira awantu mu olumbe, kugere tusawe Katonda omulamu?\x - \xo 9:14 \xt Awaru 7:5–6, 24–25\x* 
\p  
\v 15 Okufwa okwa Kristo okwo nikwo okugera na awa omuntu oreeta endagano empia agati ya awantu ni Katonda, kugere awantu awa Katonda yaeta watuukre ensereki etariwua eya Katonda yaifuuwa okuwa-aa. Ni kutio aeniki Kristo yafwa kugere asiwule awantu mu okuswawukwa ku amawi aga waakola ansi ya endagano enkulu.\x - \xo 9:15 \xt Awaib 8:6\x* 
\v 16 No omuntu ajojere itu erilagana awantu awa omwene aagala mbwe waaze warie omwandu gwae, kunigirizia mbwe ni wakiari okugutoola wagurie, paka kulaganiwue geeza mbwe omuntu wazane amiire okufwa, awulao.  
\v 17 Ni kutio aeniki amangʼana agajojrwe mu itu ki erio, gaesa okutuusiwua mala no omuntu owagajoja afwire.  
\v 18 Kino nikio ekigera ne endagano enkulu ngekaesanga okukola emirimo na amasaai gatafukrwe ansi.  
\v 19 Olwa Muusa yamala okulaga awantu woona ensikirra ezia Katonda ziona, yatoola amasaai aga ewimoori na aga embuzi, alala na amanzi. Nikuemao, yakola na amatu aga omuti oguetwa mbwe aisoopu no owuvwiri owuakanyu owua amagondi, okugaminza ku itu eria endagano eya Katonda erizingrwe, alala ni ku awantu awaawangao woona.  
\v 20 Muusa yawalaga otino, “Gano na amasaai agasiwrania endagano eya Katonda akorre ni inywe, kandi eya awasikiriire mbwe murinde.”\x † \xo 9:20 \xt Okuf 24:8\x* 
\v 21 Mu engira efwanani, Muusa yaminza amasaai ku eema\x † \xo 9:21 \xt Awal 8:15\x* alala ne ewintu wiona ewia Awaisraeli waakolanga nawio mu okusawa Katonda.  
\v 22 Kuwuene ensikirra eagala mbwe ampi ewintu wiona wieruyiwue na amasaai, kandi amasaai ni gatafukrwe ki omusango, awantu ngawaesa okurekerwa amawi gaawu, yaaya.\x - \xo 9:22 \xt Awal 17:11\x* 
\s1 Kristo yafumia omusango omulootu okukira 
\p  
\v 23 Ekio nikio ekigera ni kwanigirizia mbwe eema eya awantu waasawangamo ku ekialo kuno alala ne ewintu wiona ewiawangamo, ewiawanga emifwano egia ewintu ewiri ku igulu, wieruziwue na amasaai aga emiandu. Ne ewintu ewiri ku igulu ewiene, iwio wiagalanga okueruziwua ne emisango emilootu okukira amasaai aga emiandu.\x - \xo 9:23 \xt Awaib 8:5\x* 
\v 24 Kristo ngakaingira mu eema eombookwe na amakono aga omuntu, eyawanga mala omufwano ogwa eema eya kuwuene eri ku igulu. Ni iye yaingira ku igulu mala aidengʼa emberi wa Katonda ku iwaga riifu. 
\p  
\v 25 Lwona ngakaingira ku igulu okugia okuifumia ki omusango kangi kiomo awakangasi awa awoozia waaingiranga Asi Aeeru Owutuukre omwaka ki omwaka na amasaai agatari agaawu iwo aweene, yaaya.  
\v 26 Aweeko ki wandi awo, Kristo akainyasiizie kangi ino okuemera mu okulukwa okwa ekialo. Ni aa okukola otio, mu amiire aga entuuko gano, yaifumia kalala kengʼene okutateewuako okundi, okutuweera omusango ogutoolao amawi giifu goona, ku okufwa okwa yatufwira.\x - \xo 9:26 \xt Awaib 7:27\x* 
\p  
\v 27 Mala kiomo kwateewua mbwe omuntu afwa olulala, nikuemao agia mu ekiina.  
\v 28 Nintio lwona Kristo yafwa olulala lwengʼene ki omusango ogutoolao amawi aga awantu awangi. Aaza okuirana kandi, ni ngʼano okuuza okutoola amawi giifu kandi kawiri, yaaya. Ni aaza okureetra awantu awamurinda owuinunuzi.\x - \xo 9:28 \xt Mari 10:45; Yowa 1:29; Gala 1:4; 1Timo 2:6; Awaib 9:14, 26; 10:10, 12, 14; 1Yow 2:2\x* 
\c 10  
\s1 Omusango ogwa Yesu yafumia kalala kandi owutuukre 
\p  
\v 1 *Ensikirra eya Muusa yawanga mala ekiiruuzia ekia ewintu ewilootu ewiazanga emberi, ni ngʼane ewintu ewiene yaaya. Kino nikio ekigera ni ngekaesanga *okueruyia awantu awasawa nawuno wawe awatuufu awawulako embala, ni kuwita ku emisango egiakolwanga omwaka ki omwaka egiwula ne entuuko gino.\x - \xo 10:1 \xt Kolo 2:16–17; Awaib 7:18–19; 8:5\x* 
\v 2 Kuweeko mbwe emisango egio giaesanga okueruyia awantu, kangato okugifumia kukaemereziiwue. Ni kutio aeniki awantu awasawa Katonda wakaeeruuye kalala kandi owutuukre; kandi wuwulao owuoni owukawanyaasiizie mu emioyo giawu kandi, yaaya.  
\v 3 Ne emisango egiakolwanga omwaka ki omwaka gino, giaizurizianga mala awantu mbwe wari awooni\x - \xo 10:3 \xt Awaib 9:7\x* 
\v 4 aeniki okutoolao amawi na amasaai aga amaiiri na aga embuzi, ne ekintu ekikalu ekitaesekana. 
\p  
\v 5 Kino nikio ekiagera *Kristo olwa yaaza ku ekialo, na alaga Katonda otino, 
\q1 “Emisango egia emiandu ne egia emere 
\q2 ngokagonzia yaaya, 
\q1 no ompeere omuwiri gwange 
\q2 kugere nkole okuagala kwao. 
\q1  
\v 6 Iwue ngokaomererwa yawa 
\q2 ne emisango egia emiandu egiasambwanga emiwiri giona 
\q1 ne ewintu ewia awantu wafumia ku amawi aga wakorre.” 
\m  
\v 7 Nikuemao nyawoola otino, 
\q1 “Mpano ndi ano, 
\q2 miire okuuza okukola 
\q1 okuagala kwao, Oo *Omwami Katonda 
\q2 Ee, mala kiomo endagano ewoola ku inze.”\x † \xo 10:7 \xt Zabu 40:6–8\x* 
\m  
\v 8 Owusookere yawoola mbwe, “Ngokagala emisango egia amasaai aga emiandu, emere, emiandu egisambwa emiwiri giona ku *isiga eria okufumia omusango, ne egindi egia awantu wafumia ku amawi gaawu, kandi ngokasangaala nagio yaaya” (kukawa mbwe ensikirra yagalanga mbwe emisango gino gikolwe).  
\v 9 Yagia emberi na awoola otino, “Mpano ndi ano, miire okuuza okukola okuagala kwao.” Kuno kulagana mbwe yaonanga *endagano enkulu kugere ateeo eindi empia.  
\v 10 Ekia Katonda aagala ni mbwe, ku omusango ogwa Yesu Kristo yatufumizia kalala kandi owutuukre, tukolwe awantu aweeru awatengeekrwe Katonda.\x - \xo 10:10 \xt Awaib 7:27\x* 
\p  
\v 11 Endagano enkulu yagalanga mbwe *omuozia awe na aidengʼa emberi wa isiga eria okufumia omusango owuire ki owuire, na afumia emisango egitaesa okutoolao amawi.\x - \xo 10:11 \xt Emba 28:1–8\x* 
\v 12 No Omuozia iifu omunene, iye yaifumia ku Katonda ki omusango omulala omulootu ogutoolao amawi aga awantu, amiire goona. Ni yamala okukola otio, yaikala ansi nyakukono okusaaza okwa Katonda Omukaate ku igulu.\x - \xo 10:12 \xt Awaib 8:1\x* 
\v 13 Ao nio arindirra nawuno awazigu waae woona wateewue ansi ya amagulu gaae awataze,\x - \xo 10:13 \xt Yoswa 10:24; 1Kori 15:25; Awaib 1:13\x* 
\v 14 aeniki no omusango omulala ogwa yakola guno, amiire okugera awantu awaeruyiwua ku amawi, okuwa awatuufu awawulako embala amiire goona. 
\p  
\v 15 *Omwoyo Omweru ogwa Katonda yoona asigika amangʼana gano ku ifwe mbwe gari kuwuene. Owusookere awoola ekia Omwami yawoola mbwe, 
\q1  
\v 16 “Eno nio endagano eya nyiza okuta agati yange nawo, 
\q2 amiire ago ni gamiire okutuuka 
\q1 nyiza okuta ensikirra ziange mu emioyo giawu 
\q2 kandi nyiza okuzijoja mu amaingirizio gaawu.”\x † \xo 10:16 \xt Yere 31:33\x* 
\m  
\v 17 Agia emberi na awoola otino, 
\q1 “Ngʼanyiza kandi okuingirizia 
\q2 owuoni wuawu ne enkola ziawu embiiwi.”\x † \xo 10:17 \xt Yere 31:34\x*\x - \xo 10:17 \xt Awaib 8:10–12\x* 
\m  
\v 18 Na awantu wamiire okurekerwa owuoni wuawu, omusango ogwa okutoolao amawi katio ngaguagalana kandi. 
\s1 Okuambiwua amaani no okusiagiziwua 
\p  
\v 19 Kutio waamwifu, ku amasaai aga Yesu, nyingeeno tuesa okuingira Asi Aeeru Owutuukre ni turi no owusiani.\x - \xo 10:19 \xt Awaru 5:2; Efee 3:12; Awaib 4:16; 9:8\x* 
\v 20 Eno nie engira empia ereeta owulamu eya tuiguriirweo ewita ku epasia eri omuwiri ogwa Yesu omwene.\x - \xo 10:20 \xt Math 27:51; Awaib 9:3, 14–15\x* 
\p  
\v 21 Kandi aeniki turi no Omuozia omunene okangatiire enyumba eya Katonda,\x - \xo 10:21 \xt Awaib 4:14; 3:6\x* 
\v 22 mutugie ampi ni Katonda no omwoyo oguwulamo okuisemerezia, ni turi no owusiani owuema mu okuwa no okuganya. Aeniki emioyo giifu egia munsi egiawanga ni gimwamre, gimiire okuminzwako amasaai aga Kristo okutueruyia kandi emiwiri giifu giona gioziwua na amanzi ameeru.\x - \xo 10:22 \xt Ezek 36:25; Efee 5:26\x* 
\v 23 Kutio mutuambe okurindirra okwa tuwoola mbwe turi nakwo wukalu, aeniki Katonda aesa okuteewuako omwoyo okutuusia okuifuuwa kwae.\x - \xo 10:23 \xt 1Kori 1:9; Awaib 4:14\x* 
\v 24 Mutuwone kiomo tuesa okuikalangusiana omuntu no omwina waae mu okuwa no olugonzi ne enkola endootu.\x - \xo 10:24 \xt Awaib 13:1\x* 
\v 25 Tutaaza twareka okugia mu okuikumia na awiina wiifu kiomo awandi wamiire okureka. Ni mutukalangusanie omuntu no omwina waae, ino-ino nyingeeno kiomo muwona owuire owua okuirana okwa Omwami ni wuri ampi.\x - \xo 10:25 \xt Awat 2:42; 1Kori 1:13; Filiip 4:5; Awaib 1:13\x* 
\p  
\v 26 Ni tugiire emberi ni tukola-ukola owuoni, eno ni tumiire okumanya owuene, guwulao-uwula omusango gundi kandi ogukiasigaale oguesa okusanikira amawi giifu ago.  
\v 27 Ekisigaale katio ni mala okuambwa no owuti owungi ni turinda okukengerwa ekiina ekiwiiwi ekia okusambwa no omurro omuyu le, oguuza okusamba awazigu awa Katonda.\x - \xo 10:27 \xt Isaa 26:11; 1Thes 1:5–10; Awaib 9:27; 12:29\x* 
\v 28 Omuntu-umuntu owatambuka ensikirra eya Muusa, yaesanga okukengerwa ekiina ekia olumbe na ata-ambiirwe amasaasra namba wutono, ku amangʼana aga awawoni wawiri namba wasatu wengʼene.\x - \xo 10:28 \xt Owuiz 17:6–7; 19:15\x* 
\v 29 Ni katio oingirizia mbwe awantu awataza-taza eriina eria Omuzia owa Katonda na amagulu kandi awatoorre wutono amasaai gaae aga endagano ki agatari ameeru, iwo Katonda ariwaswawuka no okusu owululu owufwana wutie? Awantu ki awo wanyega Omwoyo Omweru ogwa Katonda, oreetra awantu awa Katonda amasaasra.\x - \xo 10:29 \xt Awaib 6:4–6\x*\x - \xo 10:29 \xt Mari 3:29; Awaib 6:6; 9:12; 2:3\x* 
\v 30 Aeniki tumanyire Katonda owawoola mbwe, “Okuswawuka awantu giri emirimo giange. Nyiza okuoloola omuntu ki omuntu owuagani ne enkola ezia yakola,”\x † \xo 10:30 \xt Owuiz 32:36\x* kandi lwona mbwe, “Omwami aaza okukengera awantu waae ekiina.”\x † \xo 10:30 \xt Owuiz 32:35\x* 
\v 31 Ne ekintu ekitiisia, omuntu okugwa mu amakono aga Katonda omulamu! 
\p  
\v 32 Mutaaza mwalawira amiire aga mwasooka okutuukramo owueru, kiomo mwaimerra wukalu mu okuganya namba ni mwawitanga mu eminyako-nyaako eminene.  
\v 33 Amiire gandi mwanyegwa kandi mwakorrwa uwiiwi emberi wa awantu, na amiire gandi mwatunzia awantu wandi awa eminyako-nyaako egifwana gitio gia-amba.  
\v 34 Mwa-ambra awantu awaawanga mu owusiwe amagongi kandi mwaganya okunyagulwa ewintu wiinyu ni muri ne emioyo emisangaavu, aeniki mwawanga ni mumanyire mbwe inywe aweene muri ne ewintu ewilootu okukira, ewitariwua.\x - \xo 10:34 \xt Awaib 11:26; 13:14; 1Pet 1:4–5\x* 
\p  
\v 35 Kutio mutaaza mwarigiza owusiani owua muri nawuo, aeniki Katonda aaza okuwa-aa omugawo omunene ku okuwa nawuo.  
\v 36 Musugaane mukole olutuunyo kugere ni mumiire okukola okuagala okwa Katonda, muuze mutuukre ekia Katonda yaifuuwa okuwa-aa.\x - \xo 10:36 \xt Awaru 5:3; Awaib 3:14; 6:11–12; 12:1; Yako 1:3–4, 12; 5:11; 2Pet 1:6\x* 
\v 37 Endagano ewoola otino: 
\q1 “Wuangu-wuangu ino, ooza aaza okuuza kandi ngaaza okukinda, yaaya. 
\q2  
\v 38 Na awigolovu wange,\f + \fr 10:38 \ft Engalusi ndala enkulu ewoola \fq No omuigolovu.\f* iwo waaza okumenya ku okuwa kwawu no okuganya. 
\q1 Ni, ni wairaane enyima, 
\q2 nganyiza okusangaala nawo, yaaya.”\x † \xo 10:38 \xt Abak 2:3, 4\x*\x - \xo 10:38 \xt Awaru 1:17; Gala 3:11\x* 
\m  
\v 39 Ni ifwe ngaturi awalala ku awantu awairana enyima kandi waaonwa, yaaya. Ni turi awantu awawa no okuganya kandi waanunulwa.\x - \xo 10:39 \xt 1Pet 1:9\x* 
\c 11  
\s1 Emifwano emilootu egia okuwa no okuganya 
\p  
\v 1 Okuganya kuri okuwa no owuene ku ekintu ekia turindirra okutuukra, kandi okuwula ni kaoozi ku ekintu ekia tutawona na amiiso.\x - \xo 11:1 \xt Awaru 8:24–25; 2Kori 4:18; 5:7\x* 
\v 2 Okuganya nikwo okwagera ni Katonda aganya waaguukwa wiifu mu amiire aga kale. 
\p  
\v 3 Ku okuganya, tuwurra mbwe igulu ne ekialo wialukwa ku amangʼana aga Katonda yasikirra. Kutio ewintu ewiwonwa wialukwa ni kuema ku ewintu ewitawonwa.\x - \xo 11:3 \xt Owut 1:1; Zabu 33:6, 9; Awaru 4:17\x* 
\p  
\v 4 Ku okuganya okwa Abeeli yawanga nakwo, yafumia omusango omulootu ogwa Katonda yaganya nagwo okukira ogwa Kaini yafumia. Katonda yaganya no omusango ogwa yafumia, okulagana mbwe Abeeli yawanga omuntu omuigolovu. Kandi kukawa mbwe Abeeli yafwa kale-kale ino, ku okuganya okwa yawanga nakwo okwo, akiagamba-gamba ni ifwe na reero.\x - \xo 11:4 \xt Owut 4:3–10\x* 
\p  
\v 5 Ku okuganya okwa Enooka yawanga nakwo, Katonda yamutoola mu owulamu wuno agia ku igulu na atawitre mu olumbe. Ni kutio aeniki, ni yawanga na akiari okutoolwa, Katonda yamuganya ki omuntu owa yasangaala nae.\x - \xo 11:5 \xt Owut 5:21–24\x* 
\v 6 Kandi no omuntu awula no okuganya, ngaesa okusangaazia Katonda, yaaya. Aeniki omuntu-umuntu ogia ku Katonda, owusookere paka awe no okuganya mbwe Katonda ario, kandi mbwe ari ne empanwa eya a-aa omuntu-umuntu omuagala no omwoyo gwae gwona. 
\p  
\v 7 Okuganya okwa Noowa yawanga nakwo, nikwo okwagera na akonza owuato okununula nawuo awa mu enyumba yaae. Ku okuwurra amangʼana aga Katonda yamusiagizia nago ku ewintu ewiawanga ni wikiari okuikola okuemera ri, Katonda yamuingizia ki omuntu omuigolovu emberi waae. Na awantu awasigaale ku ekialo woona, iwo Katonda yawakengera ekiina ekia okufwa olumbe olwa amanzi.\x - \xo 11:7 \xt Owut 6:13–27; 1Pet 3:20\x* 
\p  
\v 8 Okuganya okwa Abraamu yawanga nakwo kwagera, olwa Katonda yamueta mbwe afume owaawu, agie mu ekialo kindi ekisaasa ekia Katonda omwene yagianga okumu-aa kiwe omugawo gwae, yaganya mala afuma okugia na atamanyire mbwe aa yagianga na ai.\x - \xo 11:8 \xt Owut 12:1–5\x* 
\v 9 Ku okuganya kwazane okwo, Abraamu yamenya ki omugeni mu ekialo ekia Katonda yamuifuuwira. Yamenya mu amaeema mala kiomo Isaaka ni Yakoobo, awa Katonda yaifuuwira owufwanani woona waamenya.\x - \xo 11:9 \xt Owut 35:27\x* 
\v 10 Yakola otio aeniki yarindirranga okuwona omugizi ogwa Katonda omwene nio owawanga omukwaguzi owa iyomboka kandi omuomboki wagwo. Omugizi oguri no owulusa owurio amiire goona.\x - \xo 11:10 \xt Awaib 13:14\x* 
\p  
\v 11 Ku okuganya okwa yawanga nakwo, Abraamu yawa swawu omwana, kukawa mbwe Saara yawanga omukazi otaiwula kandi iye omwene yoona yawanga omuntu omukiire ino. Kino kiaikola aeniki omwene\f + \fr 11:11 \ft Namba \fq Ku okuganya namba Saara owa olwiwulo lwae lwawanga ni lumiire okugia, yaeewua amaani aga okuiwula aeniki.\f* yaganya mbwe Katonda owamuifuuwira, arindre amangʼana gaae.\x - \xo 11:11 \xt Owut 17:19; 18:11–14; 21:2; Awaru 4:19–20\x* 
\v 12 Kutio ni kuemera ku omuntu omulala ono, owawanga ki omiire okufwa, awiizukulu awangi ki engʼeni-ngʼeni ezia ku igulu kandi awataiwala ki omusenye ogwa ku esanyaata eya enyanza, waaiwulwa.\x - \xo 11:12 \xt Owut 12:2; 2Kori 1:9\x* 
\p  
\v 13 Awantu wano woona, waawa no okuganya nawuno mu okufwa kwawu. Ngawakatuukra ewintu ewia Katonda yawaifuuwira yaaya, ni waawiwona kandi wawi-ingizia ni wiawanga ni wikiari ale ino. Iwo waaganya mbwe wari awageni kandi awalugendwa ku ekialo kuno.\x - \xo 11:13 \xt Math 13:17; Yowa 8:56\x* 
\v 14 Awantu awagamba-gamba watio walagana mbwe iwo wagala ekialo kiawu aweene.  
\v 15 Kuweeko mbwe waawanga ni wakiaingirizia ekialo ekia waangʼaanyamo, ao otio wakaweere ni iwaga eria okuirana eyo.  
\v 16 Ni aa okukola otio, iwo waawa na amiiga aga okugia mu ekialo ekilootu okukira, ekialo ekia ku igulu. Kutio Katonda ngawa ne ensuuko na aetwa Katonda waawu, aeniki amiire okuwaombokera omugizi.\x - \xo 11:16 \xt 2Timo 4:18; Okuf 3:6, 15; Awaib 13:14\x* 
\p  
\v 17 Ku okuganya okwa Abraamu yawanga nakwo, olwa Katonda yamugeezaania, yaganya afumia Isaaka ki omusango. Iye owa Katonda yaifuuwira, yawanga na aikagre okufumia omuzia waae omulala engʼene ki omusango.\x - \xo 11:17 \xt Owut 22:1–14; Yako 2:21\x* 
\v 18 Kukawa mbwe Katonda yawanga na amiire okumuifuuwira na amulaga mbwe, “Ni ku Isaaka nio awiizukulu waao waaza okuemako.”\x † \xo 11:18 \xt Owut 21:12\x* 
\v 19 Abraamu yawoola mu omwoyo gwae mbwe namba ni Isaaka afwire, Katonda ari na amaani aga okumuziusia awe omulamu kandi. Kandi mu engira indi, Katonda yairanizia Abraamu Isaaka omuzia waae na amutoola mu olumbe.\x - \xo 11:19 \xt Owut 22:2, 5; Awaru 4:21; 2Kori 1:9\x* 
\p  
\v 20 Ku okuganya, Isaaka yasereka Yakoobo ni Esaao mu owulamu wuawu owua emberi.\x - \xo 11:20 \xt Owut 27:27–29, 39–40\x* 
\v 21 Ku okuganya Yakoobo olwa yawanga ampi okufwa, yasereka awazia awa Yoseefu wawiri, kandi yasawa Katonda na aisigiike ku ensimbo yaae.\x - \xo 11:21 \xt Owut 47:31—48:20\x* 
\v 22 Ku okuganya Yoseefu, olwa amiire aga owulamu wuae gawanga ni gari ampi okuwua, yagamba-gamba ku okufuma okwa Awaisraeli mu ekialo ekia Misiri kandi yawasikirra mbwe waginge ewigumba wiae wagie nawio, ni wangʼaanya eyo.\x - \xo 11:22 \xt Owut 50:24–25; Okuf 13:19\x* 
\p  
\v 23 Ku okuganya, awiiwuzi awa Muusa waamuwisa ku emienzi isatu aeniki waawona mbwe ngakawanga omwana-umwana, kandi ngawakatia *ensikirra eya Faraao, omwami owa Misiri, yafumia.\x - \xo 11:23 \xt Okuf 2:2; 1:22\x* 
\v 24 Ku okuganya, Muusa ni yawanga na amiire okuwa omuntu mukulu, yalowa okumanyikana kiomo omuzia owa omwala owa Faraao.\x - \xo 11:24 \xt Okuf 2:10–12\x* 
\v 25 Yakenga mu omwoyo gwae mbwe kwawanga okulootu okugia okunyaasiwua wululu alala na awantu awa Katonda, okukira okumenya owulamu owuizuule ne ekisangaalo ekia owuoni wureeta, ku amiire amatono.  
\v 26 Yatoola okutuukra ensuuko ku amangʼana aga *Kristo ki ekintu ekinene okukira okuwa no owunyazi owua mu ekialo ekia Misiri, aeniki yarindirranga okutuukra omugawo gwae mu amiire agaawanga ni gakiari emberi.\x - \xo 11:26 \xt Awaib 12:2; 13:13\x* 
\p  
\v 27 Ku okuganya, Muusa yafuma mu ekialo ekia Misiri, ni ngʼani mbwe yatianga okusu okwa omwami yaaya, ni yagia-ugia aeniki yafwana owawonanga Katonda otawonwa na amiiso.\x - \xo 11:27 \xt Okuf 11:4–8; 12:51; 13:21–22\x* 
\v 28 Ku okuganya, Muusa yakola omugomo ogwa *Pasaaka kandi yasikirra Awaisraeli okuminza amasaai ku ewiriango, kugere *enyankoi owa olumbe ataaza yaita awaana awa Awaisraeli awa oluweri.\x - \xo 11:28 \xt Okuf 12:1–14\x* 
\v 29 Ku okuganya, Awaisraeli waawita ku Enyanza Enyakanyu \f + \fr 11:29 \ft Elagana, Enyanza eya Amatuutu.\f* ki awantu awagenda-genda ku ilowa ikalu. No olwa awantu awa Misiri waageezaania okukola owufwanani, enyanza yawamira woona!\x - \xo 11:29 \xt Okuf 14:21–29\x* 
\p  
\v 30 Ku okuganya, enzizi eya omugizi ogwa Yeriiko yaolomoka ewuera ansi boo, olwa awantu awa Katonda waaguisunguuziako ku amiire musamvu.\x - \xo 11:30 \xt Yoswa 6:12–21\x* 
\p  
\v 31 Ku okuganya, Raabu omukazi omusoodani yaingizia awantu awa Muusa yatuma okugia okuwuwarra ekialo owuiwisi, kandi ku okukola otio ngakaitwa alala na awantu awaalowa okuwurra Katonda.\f + \fr 11:31 \ft Namba \fq awataganyire ku Katonda.\f*\x - \xo 11:31 \xt Yoswa 6:23\x* 
\p  
\v 32 Iwaga riiza riankeeya okuwoola amangi ku awantu kiomo Gidioni, Baraaki, Samsooni, Yefutha, Daudi, Samweli, alala na *awagambi.\x - \xo 11:32 \xt Awak 4:4—5:31; 6:11—8:32; 11:1—12:7; 13:2—16:31; 1Sam 16:1, 13; 1Awaam 2:11\x* 
\v 33 Wano na awantu awa ni kuwitra ku okuganya okwa waawanga nakwo ku Katonda, waakira ewialo ewia owuami ewingi mu amaye, waakangatra ewialo no owuigolovu kandi waatuukra ewintu ewia Katonda yawaifuuwira. Awandi awaaigalao eminwa egia endwe,\x - \xo 11:33 \xt Awak 14:6–7; 1Sam 17:34–36; Dani 6:1–28\x* 
\v 34 wazimia endimi ezia omurro oguakaka kandi wamizuka ku okuitwa ne emiambe. Owunyowu-nyoowu wuawu wuagalusiwua wuwa amaani kandi waairana wawa awakalangufu mu iye mala wavuna awazigu waawu awaaema mu ewialo ewigeni.\x - \xo 11:34 \xt Dani 3:23–25\x* 
\p  
\v 35 Ku okuganya, awakazi wandi waaziusiziwua awantu waawu awaawanga ni wamiire okufwa, wawatoola wagia nawo. 
\p Awandi okuganya kwawu ku Katonda kwagera waitwa owululu, ni walowere okureka okuganya kwawu kugere walekulwe wawe owuyanga, ni wari no okuagala mbwe waaze waziusiwue watuukre owulamu owulootu okukira.\x - \xo 11:35 \xt 1Awaam 17:17–24; 2Awaam 4:18–37\x* 
\v 36 Awandi waangʼongʼoonrwa kandi waswawukwa enkowa uwiiwi. Awandi waasiwua ne eminyororo kandi warigizwa mu owusiwe.\x - \xo 11:36 \xt Yere 20:2; 37:15\x* 
\v 37 Waakubwa na amawaale nawuno wafwa, awandi waakengwa wawaluulwa embaala wiwiri, na awandi waaitwa ne emiambe. Awandi waagenda-genda ni wiiwooye amaseero aga amagondi na aga embuzi. Waataka kugia okuria, waanyasiwua wululu kandi wakorrwa uwiiwi owuluguulwa.\x - \xo 11:37 \xt 2Amiir 24:21; Yere 26:23\x* 
\v 38 Awantu wano waatoolwa ki awatasugre no okumenya ku ekialo kuno. Waagenda-genda ni wakuba eno ne eno mu ekeewa ni waiwisa mu ewigiri, kandi mu embagatana ezia amawuuta ni mu amiina aga mu ilowa munsi. 
\p  
\v 39 Awantu wano woona Katonda yasangaala nawo ku okuganya kwawu okwa waawanga nakwo ku iye. Kukawa kutio, awulao namba omulala ku iwo owatuukra ewintu ewia Katonda yaifuuwa okuwa-aa.  
\v 40 Ni kutio aeniki Katonda yawanga no omupango omulootu ni ifwe okukira, kugere mala ni wari alala ni ifwe, nikwo wakolwe awantu awatuufu awawula ne embala. 
\c 12  
\s1 Katonda agolola awaana waae no olugonzi 
\p  
\v 1 Kutio aeniki tusunguziiwue no omurima omunene ogwa awawoni ku owulamu owulagana okuganya okunene tutio, mutuvuule ekintu-ukintu ekiiza kiatuweera ekigazio tute ansi, ino-ino owuoni owuuza wuatunaga. Kandi muturumuke embiro ezia Katonda atuteriire emberi no olutuunyo.\x - \xo 12:1 \xt 1Kori 9:24–25; Awaib 10:36\x* 
\v 2 Mutute amiiso giifu ku Yesu tiiri, iye owa okuganya kwifu kuisigiikeko okuemera mu owutanikro kutuuka mu owutuuko. Omwene yaganya okufwa olumbe olwa ensuuko ku *omusalaaba aeniki yawanga na amanyire owusangaavu owua yaazanga okutuukra emberi. Nyingeeno aikaale nyakukono okusaaza okwa entewe eya owuami eya Katonda.\x - \xo 12:2 \xt Awaib 2:10; 13:13; 8:1\x* 
\v 3 Mute amaingirizio giinyu ku iye owasikia omwoyo gwae ni yawitanga mu ewintu ewiwiiwi wiona ewia awantu awooni waamukorra, kugere mutaaza mwaluya kandi mwafwa emioyo. 
\p  
\v 4 Mu okulwania owuoni, inywe mukiari okutuuka aa amasaai giinyu gasulula.  
\v 5 Kusi mumiire okulawira amangʼana aga Katonda awakalangusia nago na awaeta awaana waae? Yawoola otino: 
\q1 “Mwana wange, otatoola okugololwa okwa *Omwami Katonda wutono 
\q2 kandi otafwa omwoyo na akugaania ekintu. 
\q1  
\v 6 Aeniki Katonda agolola awaana waae awa agonziizie 
\q2 kandi aswawuka awantu woona awa aingizia ki awaana waae.”\x † \xo 12:6 \xt Emfu 3:11, 12\x*\x - \xo 12:6 \xt Owus 3:19\x* 
\p  
\v 7 Musikie emioyo giinyu ni Katonda awagolola, aeniki nintio akorra awaana waae. Kusi arioko omwana otagololwa ni swae?\x - \xo 12:7 \xt Owuiz 8:5\x* 
\v 8 Iwue no otagololwa kiomo awaana woona wakorrwa, kane ngori omwana owa mu enyumba ndiki-ndiki, no ori mala enzagukirwa.  
\v 9 Ni tu-aa waasoifu awa ku ekialo kuno awatugolola ni tukorre uwiiwi owuti, katio tusugaane tuiisie ansi owufwana wutie emberi wa Soifu owa ku igulu kugere tumenye owulamu owutariwua?  
\v 10 Waasoifu watugolola ku emiaka emitono, kandi wakola watio kiomo iwo aweene wawuine. No okugololwa okwa Katonda okwo, kulootu ku ifwe aeniki okuagala kwae ni mbwe tuwe awantu aweeru kiomo iye.\x - \xo 12:10 \xt Math 5:48; 2Pet 1:4\x* 
\v 11 Enyinga ezia omuntu agololwa, awona uwiiwi kandi ngawona geeza, yaaya. Kukawa kutio, lunyima, okugololwa okwo kureetra awantu awaigereere nakwo, owulongoole no owuolu mu owulamu wuawu. 
\p  
\v 12 Kutio mukalangusie amakono giinyu agadembuuke, na amasigamo giinyu amadewenyu.\x - \xo 12:12 \xt Isaa 35:3\x* 
\v 13 “Mugolole engira eya amagulu giinyu galonda ewe enyigolovu,”\x † \xo 12:13 \xt Emfu 4:26\x* kugere awantu awawalonda, wakawa mbwe wari wanyowu-nyoowu namba awarema, ngawaaza okuwa uwiiwi okukira kiomo wari, ni waaza okulama. 
\s1 Okulaga Katonda omugongo kulowerwe 
\p  
\v 14 Mukole wukalu muwone mbwe mumenyere no owuolu na awantu woona kandi mumenye owulamu owueru aeniki awantu awatari aweeru ngawariwona Omwami.\x - \xo 12:14 \xt Zabu 34:14; Math 5:9; Awaru 14:19; 1Kori 7:15; Awaib 12:11\x* 
\v 15 Muwone mbwe awulao omuntu ku inywe okeeyire okutuukra owusiza owua Katonda kandi mbwe emizi emilulu, egitawania kandi egimwamia awantu, gitaaza giawakomamo.\x - \xo 12:15 \xt Owuiz 29:18; Gala 1:6\x* 
\v 16 Muwone mbwe awulao omuntu ku inywe ori omusondo namba otaiwariire ni Katonda ki Esaao, owaguzia omugawo gwae ogwa omuzia owa oluweri, no okuria okulala kwengʼene.\x - \xo 12:16 \xt Owut 25:29–34\x* 
\v 17 Mumanyire mbwe lunyima ni yaagalanga mbwe atoole ensereki eya omugawo ogwo, yalowua kandi kukawa mbwe yaguagala na amaziga amangi gamuyooka, okwo ngakukagalusia ekiamala okuwisiwua namba wutono.\x - \xo 12:17 \xt Owut 27:30–40\x* 
\p  
\v 18 Inywe mukiari okuuza mu ekigiri ekiesa okuambwa na amakono, ekigiri ekiyia no omurro. Mukiari okuuza mu ekierema, ansi ayumbre kandi aa omuyaga ogwa ekiwunzu-wunzu guwuuta kiomo Awaisraeli waakola ku ekigiri ekia Sinaai.  
\v 19 Eyo waawurra olwiga ni lurra wukaalu, no omwoyo ogwawoolanga amangʼana agaagera awantu waisasaama Katonda mbwe areke okugamba-gamba nawo.\x - \xo 12:19 \xt Okuf 19:16–22; 20:18–21\x* 
\v 20 Waakola watio aeniki amangʼana aga Katonda yasikirra na awoola mbwe, “Namba ni kuri mbwe omwandu nigwo ogutazre ekigiri ekio, paka gukubwe na amawaale gufwe,”\x † \xo 12:20 \xt Okuf 19:12, 13\x* gaawa-ambia owuti ino.  
\v 21 Ewia waawona ao wiatiisianga, okwagera ni Muusa awoola mbwe, “Nyadada no owuti.”\x † \xo 12:21 \xt Owuiz 9:19\x* 
\p  
\v 22 Ni inywe muuzre mu ekigiri ekia *Sayuuni, Yerusaleemu omugizi ogwa Katonda omulamu oguri ku igulu. Muuzre ku okuikumia okwa *enyankoi amaelufu na amaelufu awaizuule ne ekisangaalo du.\x - \xo 12:22 \xt Gala 4:26; Awaib 13:14\x* 
\v 23 Muuzre mu okuikumia okwa awaana awa oluweri awa amiina gaawu gaajojwa ku igulu. Muuzre ku Katonda omwene, omukengi owa ekiina ekia awantu woona kandi ku emioyo egia awantu awigolovu awa Katonda amiire okuta wawa awatuufu awawulako embala.\x - \xo 12:23 \xt Owus 3:5\x* 
\v 24 Muuzre ku Yesu otaao *endagano empia agati ya Katonda na awantu kandi ku amasaai agaminzwa agawoola amangʼana amalootu okukira amasaai aga Abeeli.\x - \xo 12:24 \xt Luuk 22:20; Owut 4:10; Awaib 8:6; 9:12–22; 1Pet 1:2\x* 
\p  
\v 25 Muwone mbwe ngamulowere Katonda ogamba-gamba ni inywe. Aeniki ni kuri mbwe Awaisraeli awaalowa okuwurra aga Muusa owawasiagizia ku ekialo ngawakamizuka, katio ifwe kuuza okutuweera uwiiwi owufwana wutie ni tulowere okusiagiziwua okwa omuntu oemere ku igulu?\x - \xo 12:25 \xt Awaib 2:2; 3:7–19; 6:4–6\x* 
\v 26 Anyuma aria omwoyo gwae gwazegezia ekialo, ni nyingeeno amiire okuifuuwa na awoola mbwe, “Olwa okuwiri kandi nyiza okuzegezia, ngʼane ekialo kiengʼene, ni kugia igulu riona.”\x † \xo 12:26 \xt Agaai 2:6\x*\x - \xo 12:26 \xt Okuf 19:18; Agaai 2:6, 21\x* 
\v 27 Ingʼana eriwoola mbwe “Olwa okuwiri kandi” rilagana mbwe ewintu ewialukwa wiona wiiza okuzegeziwua, kugere ewintu ewitaesa okuzegera wiengʼene wiwe mbwe niwio ewisigalao.  
\v 28 Kutio mutuiranizie Katonda otioo, aeniki ifwe tutuukra owuami owutaesa okuzegera. Mutusawe Katonda mu engira enzeru eya aganyire nayo, ni tulagana owuti kandi ni tumutiire ino,\x - \xo 12:28 \xt Awaib 13:14\x* 
\v 29 aeniki Katonda iifu afwana omurro ogusamba gwamala chwe.\x † \xo 12:29 \xt Owuiz 4:24\x* 
\c 13  
\s1 Emirimo egiomerezia Katonda 
\p  
\v 1 Mugie emberi no okuwa no olugonzi agati iinyu kiomo awada ku *Kristo.\x - \xo 13:1 \xt Gala 6:10; Awaib 6:10; 10:24; 13:16; 1Pet 1:22\x* 
\v 2 Mutaaza mwalawira okuingizia awageni yaaya, aeniki ku okukola otio awandi wamiire okuingizia kugia *enyankoi ni watamanyire.\x - \xo 13:2 \xt Owut 18:1–8; 19:1–3; Awaru 12:13; 1Timo 3:2; 5:10; 1Pet 4:9; 3Yow 5–8\x* 
\v 3 Muingirizie Awakristo awiina wiinyu awari mu owusiwe, mala kiomo kukaweere mbwe mwona muri nawo mu owusiwe; kandi muingirizie awari mu eminyako-nyaako mala kiomo kukaweere mbwe mwona muri nawo mu eminyako-nyaako egio.\x - \xo 13:3 \xt Math 25:36; Awaib 10:34\x* 
\p  
\v 4 Okukwezana ne ekintu ekisugaane okueewua owuti na awantu woona,\f + \fr 13:4 \ft Namba \fq mu engira ziona.\f* kandi owuriri owua awantu awakwezaane paka wurindwe no owueru wuona, aeniki Katonda aaza okukengera awantu woona awari awasoodani alala na awagia ku iseero na awakazi namba awasaaza awa awandi, ekiina.\x - \xo 13:4 \xt 1Kori 7:2–4; 1Thes 4:3–7\x* 
\p  
\v 5 Muwe ale no okugonzia amasendi mu owulamu wuinyu kandi muigute ne ewintu ewia muri nawio aeniki Katonda amiire okuwoola otino, 
\q1 “Ngʼanyiza okuwareka, 
\q2 lwona ngʼanyiza okuwalaga omugongo, yaaya.”\x † \xo 13:5 \xt Owuiz 31:6\x*\x - \xo 13:5 \xt Filiip 4:11–12; 1Timo 6:7–10\x* 
\m  
\v 6 Kutio tuwoola no owusiani mbwe, 
\q1 “Katonda nio ontunzia, kutio ngʼanyiza okutia ekintu. 
\q2 Katio niki ekia omuntu aesa okunkorra?”\x † \xo 13:6 \xt Zabu 118:6, 7\x* 
\p  
\v 7 Mutalawira awakangasi wiinyu awamiire okuwagerera amangʼana aga Katonda. Muingirizie owulamu owua wamiire okuwa ni wamenyere kandi mwona mukole wukalu muwone mbwe mumenyere no okuganya okufwanana no okwawu.\x - \xo 13:7 \xt 1Kori 4:16\x* 
\p  
\v 8 Yesu Kristo no omulala otagaluka izo, reero kandi amiire goona.\x - \xo 13:8 \xt Isaa 41:4\x* 
\v 9 Mutaaza mwasemereziwua ne engerera engeni ezigawukane-gawukaane, yaaya. Kuri kulootu ne emioyo giifu gikalangusiwua no owusiza owua Katonda, ni ngʼani ne endagirra ezigamba-gamba ku ewiokuria ewisugaane wizirwe ne ewitasugaane wizirwe, aeniki wuwulao owuitunzi owua endagirra ezio zireetra awantu awazilonda. 
\p  
\v 10 Turi ni *isiga eria okukola omusango eria awantu awakola emirimo mu eema eya okusawa Katonda ngawaganyiirwe okuriirako.  
\v 11 *Omuozia omunene aingira Asi Aeeru Owutuukre na agingre amasaai aga emiandu ki omusango ogwa okufumia owuoni. Ne enyama eya emiandu egio esambrwa enze eya omugizi.\x - \xo 13:11 \xt Awal 16:15; Okuf 29:14; Awaib 9:7\x* 
\v 12 Kutio Yesu yoona yanyaasiziwua enze eya ekiriwua ekia omugizi kugere aeruyie awantu na amasaai gaae omwene, wawe aweeru.\x - \xo 13:12 \xt Luuk 23:26; 22:20\x* 
\v 13 Kutio mutumugieko enze eya ekambi, tugie tuwone ensuuko ezia omwene yawona.  
\v 14 Aeniki ku ekialo kuno, ifwe tuwula no omugizi oguuza okuwaao amiire goona. Ni turindirra okugia ku omugizi ogukiari emberi, oguuza.\x - \xo 13:14 \xt Filiip 3:20; Awaib 11:9–10, 13, 16; 12:22, 28; 1Pet 2:11; Owus 21:2\x* 
\p  
\v 15 Kutio, ni kuwitra ku Yesu, mutufumizie Katonda omusango ogwa okumutondowola enyinga ziona ni tugamba-gamba ku owunene owua eriina riae.\x - \xo 13:15 \xt Zabu 50:23; Efee 5:19–20\x* 
\v 16 Kandi mutalawira okukorra awandi geeza, no okugawira awandi ewintu wiinyu aeniki Katonda asangaala ne emisango ki egio.\x - \xo 13:16 \xt Filiip 4:18; Awaib 13:1\x* 
\p  
\v 17 Mu-ee awakangasi awawakangatiire owuti kandi mukole ewia wawalagre. Wakola emirimo egia okurinda emioyo giinyu ni wamanyire mbwe waaza okuirania amangʼana emberi wa Katonda. Muwawurre kugere wakole emirimo giawu no owusangaavu, ni ngʼani ki omusigo yaaya, aeniki okukola otio ngakuuza okuwatunzia, yaaya.\x - \xo 13:17 \xt Ezek 3:17; Awat 20:28–31; 1Kori 16:16; 1Pet 5:1–4\x* 
\p  
\v 18 Muganye mutusawire Katonda. Tuwula ne ekitukengera ekiina mu emioyo kandi tuagala mbwe tumenye owulamu owueerwe owuti mu ewintu wiona ewia tukola.\x - \xo 13:18 \xt Awat 24:16; Awaru 15:30; Awaib 10:22\x* 
\v 19 Ino-ino, mbasawa mbwe munyiiyembere Katonda kugere ampe iwaga eria okuwairanako eyo wuangu ano. 
\s1 Okusawa na amakeezio agatuukre 
\p  
\v 20 Nsawa Katonda oesana owuolu, owa ni kuwitra ku amasaai aga *endagano etaoneka amiire goona, kandi owaziusia Yesu Omwami iifu ori Omwai owa amagondi omunene,\x - \xo 13:20 \xt Luuk 22:20; Yowa 10:11; Awaib 9:12; 8:6\x* 
\v 21 mbwe aganye awa-ee ewintu ewilootu wiona ewiagalana kugere mukole okuagala kwae. Kandi musawa mbwe awa-ee amaani aga okukola ewintu ewimusangaazia, ni kuwitra ku Yesu Kristo osugre no okueewua owunene amiire goona agawula ne entuuko! *Amin.\x - \xo 13:21 \xt Efee 4:11–16; Efee 2:12–13; 1Yow 3:22\x* 
\p  
\v 22 Waamwifu, mbaisasaama mbwe muganye muwurre amangʼana aga mbajojeere mu itu erimpi rino, okuwakalangusia nago. 
\p  
\v 23 Nyagala muwe no okumanya mbwe wamwifu Timotheeo yamiire okusiwulwa aemere mu owusiwe. Na atuukre ano wuangu, nyiza okuuza nae ni nyiza okuwawona.\x - \xo 13:23 \xt 1Kori 4:17\x* 
\p  
\v 24 Awiifu munkeezizieko awakangasi wiinyu na awantu awa Katonda woona. Awakristo awaema Itaalia wawatumiire amakeezio. 
\p  
\v 25 Owusiza owua Katonda wuwe ni inywe mwona!\f + \fr 13:25 \ft Amatu gandi gasongako ‘Amin!’ \fq ku inywe mwona.\f*