\id ACT Suba Acts, consultant check with Con October 1998, final check Nov 98; Proofread changes by Jeremiah, 30th Sept 2009. \h AWATUMWA \toc1 Emirimo egia AWATUMWA \toc2 Awatumwa \toc3 Awat \mt2 Emirimo egia \mt1 AWATUMWA \imt1 Amangʼana ku owuimpi \ip Ebuuki eya Emirimo egia *Awatumwa ne ebuuki eya okuwiri eya Luuka yajoja. Yoona yajojerwa omuntu oetwa Tiofiila. Awandi wawoola mbwe yajojwa mu omwaka ogwa 63, na wandi wawoola mbwe yajojwa emberi owa omwaka ogwa 70. Luuka yagijoja okutulaga omunayo ogwa kuwuene ku kiomo ekaniisa eya Awakristo yatanika kandi ekoma. \ip Emirimo egia Awatumwa elagana kiomo awalonzi wandi waarindirra Yerusaleemu kugere watuukre *Omwoyo Omweru kiomo Yesu yawaifuuwira na akiari okuguluka aniina ku igulu. Owuire owua *Pendekosti Omwoyo Omweru yawaikako kandi awaizuzia na amaani, agaagera wawa awawoni awa Yesu ni walanzia *injiili yaae okutanikra Yerusaleemu, Yudeea, Samaria, kugia mu entuuko ezia ekialo. Kutio ebuuki eno eesa okuetwa lwona mbwe ‘Emirimo egia Omwoyo Omweru.’ Okutanikra amiiso amakate-kaate 2 kutuuka 8, Petro alaganwa ki omutumwa owakangatra owutanikro owua ekaniisa ezia Awakristo *Awayaudi Yerusaleemu. Lunyima, okutanikra 9, Omutumwa Paulo yakangatra okuilanzia okwa amakaniisa mu ewialo ewia enze ku awantu awatari Awayaudi alala na Awayaudi. \ip Ebuuki eno yoona egamba-gamba ku ewintu ewiaikola mu owutanikro eya Ekaniisa eya *Kristo ni kiomo yakoma. Kiomo Awayaudi waasooka walowa amangʼana aga injiili eya Yesu Kristo, kandi ni kiomo Katonda yatuma awatumwa ku awantu awatari Awayaudi, awaaganya ku injiili eyo. Lwona elagana kiomo ekaniisa yatuukra eminyako-nyaako emilulu okuema ku awakangasi awa Awayaudi na awa ekialo ekia Awaruumi, kandi kiomo okuwa alala okwa Awakristo mu olugonzi kwawatunzia. Gano goona gaaikola ku amaani aga Omwoyo Omweru owakolanga mu owulamu owua Awakristo no owua ekaniisa yoona. \c 1 \p \v 1 Otiirwe Tiofiila: Mu ebuuki yange eyasooka nyajoja amangʼana goona aga Yesu yagerera ne ewintu ewia yakola okuemera olwa yatanika emirimo giae ku ekialo kuno,\x - \xo 1:1 \xt Luuk 1:1–4\x* \v 2 kutuuka owuire owua yatoolwa airwa ku igulu. Ni yawanga na akiari okuirwa ku igulu, *Omwoyo Omweru ogwa Katonda yamu-aa amaani aga okulaga *awatumwa waae awa yalowola ewintu ewia wasugaane wakole.\x - \xo 1:2 \xt Luuk 24:44–51\x* \v 3 Ni Yesu yamala okufwa kandi aziuka, yafumira awatumwa waae kangi ku amiire amakumi ane. Yawafumira mu engira enyingi okwagera waganya mbwe Yesu ari omulamu. Ni yawafumranga, waamuwona kandi yawalaganga amangʼana aga *Owuami owua Katonda.\x - \xo 1:3 \xt Luuk 24:13–52\x* \v 4 Owuire wulala, ni yawanga na aria na awatumwa waae, yawasikirra otino, “Mutaaza mwaema Yerusaleemu ano, ni muweeremo murindirre ekintu ekia nyawalaga mbwe Soifu Katonda yaifuuwa mbwe aaza okuwa-aa.\x - \xo 1:4 \xt Yowa 14:16; Luuk 24:49; Awat 2:4, 33; 11:16; Gala 3:14; Efee 1:13\x* \v 5 Yowaana yawabatiisa na amanzi masa, ni wuangu ano muuza okubatiiswa no Omwoyo Omweru ogwa Katonda.”\x - \xo 1:5 \xt Luuk 3:16\x* \p \v 6 Olwa awatumwa awa Yesu waaikumia alala ni Yesu, waamuwuuzia watino, “Omwami, nyingeeno katio ngooza okutoola owuami ote mu amakono aga Awaisraeli?”\x - \xo 1:6 \xt Mari 11:10; Luuk 24:21; Yowa 12:13\x* \p \v 7 Yesu yawairania otino, “Inywe ngamusugaane mumanye amiire ne enyinga aeniki Soifu Katonda nio ori na amaani aga okutaao olwa ewintu wino wiriikola.\x - \xo 1:7 \xt Mari 13:32\x* \v 8 Ni inywe, muuza okutuukra amaani olwa Omwoyo Omweru ogwa Katonda aaza okuwaizuzia. Muuza okuwa awawoni wange mu ewialo ewia Yerusaleemu, Yudeea, Samaria ne embega ziona ezia ekialo, kandi murilaga awantu woona ewia mumanyire ku inze.”\x - \xo 1:8 \xt Luuk 24:48; Yowa 15:27; Awat 1:21–22; 2:32; 3:15; 4:33; 5:32; 8:14–19; 10:39–47\x* \s1 Yesu aguluuke agiire ku igulu \r (Mari 16:19) \p \v 9 Olwa Yesu yamala okuwalaga otio, yaguluka agia ku igulu awatumwa waae ni wamuwarra nawuno awuereezia mu ire, ateeka mu amiiso gaawu.\fig Yesu aguluka agia ku igulu awatumwa waae ni wamuwarra|src="CN01883b.tif" size="col" ref="Awat 1:9; Luuk 24:51" \fig*\x - \xo 1:9 \xt Mari 16:19; Luuk 24:51; 1Pet 3:22\x* \p \v 10 Ni waawanga ni wakiateere amiiso gaawu kungulu ni wawarra aa Yesu agiire, waaizukirra awantu wawiri awaiwooye enguwo endiire enzeru zerre ni waimeriire ampi nawo ao. \v 11 Awantu wano waalaga awatumwa awa Yesu watino, “Inywe awantu awa Galiili wano, ekigera ni mukiateere amiiso giinyu ku igulu otio niki? Yesu owa muwona na agia ku igulu ono, aaza okuirana ku ekialo kuno mala kiomo muwuine na agia ku igulu otio.”\x - \xo 1:11 \xt Math 24:30; 26:54; Luuk 21:27; Owus 1:7\x* \s1 Mathiasi alowoolwe okutoola aa Yudaasi \p \v 12 Nikuemao awatumwa awa Yesu waaema ku ekigiri ekia *Zaituuni waika Yerusaleemu. Ekigiri ekia Zaituuni kiawanga ni kiri ampi no omugizi ogwa Yerusaleemu (owuliire owukatuuka ekilomita wisatu nakuwa emaeli endala ne enusu.)\x - \xo 1:12 \xt Luuk 6:13; 24:52\x* \v 13 Olwa waatuuka, waaniina waingira mu enyumba eya goroofa nyaluwega olwa waawanga ni wamenyere. Awaawangao ni Petro, Yowaana, Yakoobo, Andereeya, Piliipo, Thomaasi, Batholomeo, Mathaayo, Yakoobo omuzia owa Alfaayo, Simioni (owawanga na agonziizie ekialo kiawu) ni Yudaasi omuzia owa Yakoobo.\f + \fr 1:13 \ft Eriina \fq Yakoobo \ft eriri ano aa kasatu na aga awantu wasatu awagawukaane.\f*\x - \xo 1:13 \xt Luuk 6:14–16\x* \v 14 Awantu wano woona waaganya no omwoyo mulala okuikumia enyinga ziona ni wasawa Katonda. Waasawanga otio alala ni waamwawu Yesu ni Maaria ngʼinwawu Yesu na awakazi wandi woona.\x - \xo 1:14 \xt Luuk 8:2–3\x* \p \v 15 Mu amiire ago Petro yaimerra agati ya awantu awakasuga mia kilala na amakumi awiri awaawanga ni waganyire ku Yesu, atanika okuwalaga otino, \v 16 “Waamwifu, amangʼana agari mu *endagano eya Katonda aga Omwoyo Omweru ogwa Katonda yawoola ku Yudaasi ni kuwitra ku *omukurumu owa Katonda Omwami Daudi, gaawanga ni gari mbwe paka gaikole. Yudaasi ono nio owakangatra awantu awa-amba Yesu.\x - \xo 1:16 \xt Zabu 41:9\x* \v 17 Yawanga omulala ku ifwe kandi yakola ni ifwe emirimo gino alala.” \v 18 Otiirwe Tiofiila, nyagala omanye mbwe Yudaasi yagula omusiri na amasendi aga yaeewua ku okukola ekintu ekiwiiwi ekio. Mu omusiri omwo nimwo omwa Yudaasi yagwa a-atika enda, ewia munda wifuma afwa. \v 19 Awantu woona awaawanga Yerusaleemu waawurra ekingʼana ekio kutio waaeta asi ao mu omunwa gwawu mbwe Akeldaama. (Okwo kulagana mbwe no omusiri ogwa amasaai.)\x - \xo 1:19 \xt 2Amiir 21:15; Math 27:3–8\x* \p \v 20 Petro yagia emberi na awoola otino, “Mu ebuuki eya Zabuuri Daudi yajoja mbwe, ‘Mungʼaanye mu enyumba yaae mugireke ifulukwa kandi omuntu atagimenyamo.’\x † \xo 1:20 \xt Zabu 69:25\x* Ni lwona kwajojwa otino, ‘Mureke owundi musaasa atoole owukangasi wuae.’\x † \xo 1:20 \xt Zabu 109:8\x* \p \v 21-22 “Kutio kuri kulootu ni tulowoole omuntu omulala ooza okuwa ni ifwe mu emirimo egia okulaga awantu amangʼana aga okuziuka okwa *Omwami Yesu. Omuntu ono paka awe omulala ku awantu awamiire okuwa ni ifwe amiire goona aga Yesu yawanga agati iifu; okutanikra mu amiire aga Yowaana yabatiisangamo kutuuka olwa Yesu yatoolwa airwa ku igulu.” \p \v 23 Okwo kwagera walowola awantu wawiri awaawanga Yoseefu, owa eriina riae rindi riawanga Barsaaba (nakuwa Yuusto), ni Mathiasi.\x - \xo 1:23 \xt Luuk 1:2; 3:21; 24:51; Yowa 15:27\x* \v 24 Nikuemao waasawa Katonda watino, “Omwami Katonda, iwue ni iwue omanyire emioyo egia awantu woona. Kutio Omwami, ganya otuloworre omuntu omulala ku awantu wawiri wano owa \v 25 omwoyo gwao guagala, omuntu ooza okutoola emirimo egia owutumwa egia Yudaasi yarekere na agia oluwega olusugaane ne enkola yaae.” \v 26 Olwa waamala okusawa otio, waakuba ensiiti kandi ensiiti ya-amba Mathiasi, kutio Mathiasi nio owasongwa ku awatumwa awa Yesu ikumi ni mulala.\x - \xo 1:26 \xt Emfu 16:33; Luuk 1:9\x* \c 2 \s1 Omwoyo Omweru ogwa Katonda aikire ku awantu \p \v 1 Olwa omugomo ogwa *Pendekosti\f + \fr 2:1 \ft *Pendekosti no owuire owua amakumi ataanu okuemera owuire owua *Pasaaka. Nyanga olwo *Awayaudi wareeta engaano mu *ekaalu.\f* gwatuuka, awalonzi awa Yesu woona waikumia alala mu enyumba.\x - \xo 2:1 \xt Okuf 23:16\x* \v 2 Waaizukirra ni wawurra erioga eringi erifwana eria omuyaga omuzito oguwuuta ni guemerra ku igulu ri-ingira ri-izula enyumba eya waawangamo. \v 3 Nikuemao waawona ewintu ewifwana ne endimi ezia omurro ni zifuma enyingi kandi ziagwirra ku omuntu ki omuntu owawanga mu enyumba omwo.\fig Endimi ezia omurro zigwirra ku awatumwa|src="CN01890b.tif" size="span" ref="2:3" \fig* \v 4 Woona waaizuziwua no *Omwoyo Omweru ogwa Katonda mala waatanika okuwoola eminwa egigawukane-gawukaane, owuagani ni kiomo Omwoyo Omweru yawa-aa amaani.\x - \xo 2:4 \xt Luuk 3:16\x*\x - \xo 2:4 \xt Awat 4:31; 8:17; 10:44–46; 11:15; 15:8; 19:2–6; 1Kori 12:10; 14:1–39\x* \p \v 5 Okwo kwatuukra na *Awayaudi awatiire Katonda awaawanga ni wamenyere Yerusaleemu na awandi awaemere embega ziona ezia ku ekialo kuno, waazre Yerusaleemu mu omugomo ogwa Pendekosti. \v 6 Olwa waawurra erioga erio, omurima ogwa awantu gwaikumia asi ao okuwona ekintu ekiikola. Waaluguula ino olwa omuntu ki omuntu yawurra awalonzi awa Yesu ni wagamba-gamba mu omunwa gwae omwene. \v 7 Kino kia-amba awantu wano eminwa, mala watanika okuiwuuzia aweene watino, “Awiifu, awantu wano woona kane ngawaema Galiili? \v 8 Ekigera ni tuwurra ni wawoola eminwa egigawukane-gawukaane niki? Niki ekigera ni nyingeeno twona kiomo turi ano tutino, omuntu ki omuntu awurra no omunwa gwawu nigwo ogwa wawoola ni kandi tuemere mu ewialo ewigawukaane? Awandi ku ifwe waemere \v 9 Paasia, Miidia, Elaami ni Mesopotaamia, na awandi waemere Yudeea, Kapadookia, Pontuusi ni *Eesia. Na awandi woona waemere mu ewialo ewia \v 10 Firiigia, Pamfiilia, Misiri ne ekialo ekia Liibia ampi no omugizi ogwa Kureene, na awaemere Rooma. \v 11 Lwona aa turi ano kukawa mbwe awandi na Awayaudi, awandi na awantu awaagaluka mu ediini eya Awayaudi, na awandi waemere Kireete, kandi awandi na awa Araabu, ni tuwurra awantu wano ni wagamba-gamba mala mu eminwa giifu aweene kandi wawoola ewintu ewikate-kaate ewia Katonda amiire okukola!” \v 12 Amangʼana gano ga-amba awantu wano eminwa kandi okuingirizia kwawateeka aa waaiwuzianga aweene mbwe, “Awiifu, kuno kulaganaki?” \p \v 13 Ni kukawa kutio, awantu wandi waatanika okusekera awalonzi awa Yesu wano ni wawoola watino, “Awantu wano andi wanywere amalwa nikio ekigera ni wagamba-gamba watio.”\x - \xo 2:13 \xt 1Kori 14:23\x* \s1 Petro agamba-gambra awantu \p \v 14 Nikuemao, Petro yaimerra alala na *awatumwa awa Yesu awiina waae ikumi ni mulala. Yagamba-gambra awantu no omwoyo oguri kungulu na awoola otino, “Inywe awantu awamenyere Yerusaleemu ano, na awiifu Awayaudi mwona, musarigire mbalage ekintu ekiikola kino kugere mukimanye. \v 15 Awantu awa muwona wano ngawakanywa amalwa kiomo muingirizia mutio yaaya, ni lwona nikwo ziri enyinga isatu ezia kunkio, iwo wanywerei amalwa ago? \v 16 Ewiikola wino ne ewintu ewia Yoeli *omugambi owa Katonda yagamba-gambako emiaka emikulu egiawita olwa yawoola otino: \q1 \v 17 “ ‘Inze *Omwami Katonda mboola mbwe, amiire aga owutuuko, \q2 nyiza okutumra awantu woona Omwoyo gwange Omweru. \q1 Awaala na awazia wiinyu waaza okugamba amangʼana agaemere ku inze, \q2 lwona owueru owua ewintu wiange wuuza okusasukra awawuuka wiinyu \q2 kandi *awagaaka wiinyu waaza okuloota amalooto aganyemereko. \q1 \v 18 Namba *awakurumu wange awekikazi na awekisaaza, \q2 nyiza okuwatumra Omwoyo gwange Omweru mu amiire ago, \q2 kandi woona warigamba amangʼana agaemere ku inze Omwami Katonda. \q1 \v 19 Ndirikola amankono ku igulu kungulu \q2 kandi ewintu ewiluguulwa wiriikola ansi ku ekialo. \q2 Muriwona omurro na amasaai ne eriosi eriambanre ti ku ekialo kuno. \q1 \v 20 Enyanga erimwama ti, \q2 no omwenzi guriwa omwakanyu ka ki amasaai. \q2 Wino wiriikola no *Owuire owua Omwami owunene kandi owuluguulwa wukiari okutuuka.\x - \xo 2:20 \xt Luuk 21:10–11, 25–26\x* \q1 \v 21 Mu amiire ago omuntu-umuntu orieta eriina eria Omwami mbwe amusaasre, arinunulwa!’\x † \xo 2:21 \xt Yoel 2:28–32\x* ”\x - \xo 2:21 \xt Awat 2:36; 9:14, 21; 22:16; Awaru 10:13; Filiip 2:11\x* \p \v 22 Petro yagia emberi na awalaga otino, “Inywe Awaisraeli, mutege amatwi muwurre amangʼana gano. Yesu Omunazareeti yawanga omuntu owa Katonda yalagana mbwe nio omulowole waae olwa yakola amankono amangi ne ewintu ewikate-kaate ewiluguulwa okuwitra ku iye. Inywe mwona muwimanyire aeniki ewintu ewio yawikola agati iinyu mu ekialo kiinyu muno.\x - \xo 2:22 \xt Luuk 24:19; Yowa 2:11\x* \v 23 Yateewua mu amakono giinyu kandi mwamuita olwa mwamuta mu amakono aga awantu awatari Awayaudi *awaamuwamba ku omusalaaba. Ne ekio kiaikola kiomo Katonda yawanga na amiire okutaao kale.\x - \xo 2:23 \xt Awat 4:28\x* \v 24 Ni Katonda yamuziusia amutoola ku awafu, kutio yamusiwula mu owululu owua olumbe aeniki Yesu ngakaesanga okufwa ilala.\x - \xo 2:24 \xt Luuk 24:5–6; Awat 4:2\x* \p \v 25 “Omwami Daudi oona yamugamba-gambako na awoola otino, \q1 “ ‘Nyawona Omwami na ari ampi ni inze enyinga ziona \q2 kandi ari nyakukono kwange okusaaza, kutio ngʼanyiza okutia ekintu-ukintu. \q1 \v 26 Kutio ndi no owusangaavu mu omwoyo gwange \q2 kandi ngamba-gamba no owusangaavu, \q1 aeniki ndi no owuolu mu omwoyo gwange \q2 ni manyire mbwe kuwuene ni iwue ooza okuntunzia. \q1 \v 27 Manyire mbwe ngoriganya oreke omwoyo gwange guweere mu ekialo ekia awafu amiire goona, \q2 lwona ngorireka omuwiri ogwa omukurumu waao guwole. \q1 \v 28 Omiire okugera manya engira ezia owulamu. \q2 Kandi ooza okugera mbe omusangaavu ino emberi waao.’\x † \xo 2:28 \xt Zabu 16:8–11\x* \p \v 29 “Awiifu mbalaga kuwuene mbwe guukwa iifu Daudi yafwa kandi ya-awirwa. Kuri kuwuene mbwe ekiwaga kiae kikiario aa turi ano nawuno reero.\x - \xo 2:29 \xt 1Awaam 2:10; Awat 13:36\x* \v 30 Okuwa kwae okwa yawanga omugambi owa Katonda kandi okumanya okwa yamanya mbwe Katonda yamuifuuwira mbwe aaza okuta omulala ku awiizukulu waae awe omwami,\x - \xo 2:30 \xt 2Sam 7:12–13, 16\x* \v 31 yakiwona kale kandi yagamba-gamba ku okuziuka okwa *Kristo mbwe omuwiri gwae ngaguuza okulawirwa ku awafu kandi ngaguuza okurekwa guwole.\x - \xo 2:31 \xt Zabu 16:10; Luuk 22:67\x* \p \v 32 “Yesu wazane ono, Katonda yamala okumuziusia kandi ifwe turi awawoni ku ekingʼana ekio.\x - \xo 2:32 \xt Awat 1:8\x* \v 33 Amiire okugingiriziwua kungulu aa aikaale nyakukono okusaaza okwa swae Omwami Katonda kandi Katonda amiire okumu-aa Omwoyo gwae Omweru kiomo yawanga na amiire okumuifuuwira okutufukako. Ni iye ogerre ne ewintu ewia muwurra kandi ewia muwona wino ni wiikola.\x - \xo 2:33 \xt Mari 12:36; 14:62; 16:19; Awat 2:17–18; 5:31–32; 7:55–56; 10:45; Awaru 5:5; 8:34; Efee 1:20; Kolo 3:1; Tiit 3:6\x* \v 34 Omwami Daudi ngakaniina agia ku igulu yaaya, ni kukawa kutio iye ni iye owawoola omwene otino, ‘Omwami Katonda yalaga Omwami wange otino, ikala nyakukono kwange okusaaza \v 35 nawuno kutuuke ntoole awazigu waao woona nte ansi otaze na amagulu gaao.’\x † \xo 2:35 \xt Zabu 110:1\x* ” \p \v 36 Petro yamariizia na awoola otino, “Kutio, inywe Awaisraeli, muwe no okumanya kuwuene mbwe Yesu owa mwawamba ku *omusalaaba ono nio owa Katonda amiire okulowola mbwe awe Omwami kandi *Meesia.” \p \v 37 Olwa Petro yamala okuwalaga otio, amangʼana ago gaafumuta emioyo egia awantu ino, kutio waawuuzia Petro na awatumwa wandi watino, “Awiifu, katio ifwe, ekia tusugaane tukole niki?”\x - \xo 2:37 \xt Luuk 3:10, 12, 14; Awat 16:30\x* \p \v 38 Petro yawairania na awalaga otino, “Omuntu ki omuntu agaluke no omwoyo gwae ogwa munsi areke amawi kandi abatiiswe ku eriina eria Yesu Kristo kugere Katonda amurekere amawi gaae nikwo aaza okutuukra Omwoyo Omweru ogwa Katonda.\x - \xo 2:38 \xt Math 28:19; Luuk 3:3; Awat 3:19\x* \v 39 Muuza okumutuukra aeniki Katonda yamala okuifuuwa na awoola mbwe, inywe na awiizukulu wiinyu alala no omuntu-umuntu namba oemere mu ewialo ewia ale, awantu woona awa Katonda aetre waaza okutuukra Omwoyo gwae Omweru.”\x - \xo 2:39 \xt Isaa 44:3; Awat 10:45; Efee 2:17\x* \p \v 40 Petro yawalaga amangʼana amangi aga Katonda na awasiagizia otino, “Awiifu muinunule ku eminyako-nyaako egiiza okuamba ikula eria enkola embiiwi eno!”\x - \xo 2:40 \xt Owuiz 32:5; Awat 2:21\x* \v 41 Nyanga olwo awantu awakasuga elufu wisatu waaingizia amangʼana aga Katonda aga Petro yawalaga nikwo waabatiiswa kandi waisonga ku owulala owua awalonzi awa Yesu.\x - \xo 2:41 \xt Awat 2:47; 4:4; 5:14; 6:7; 11:21, 24; 12:24; 14:1; 16:5; 21:20\x* \v 42 Okuemera nyanga olwo, awantu wano waata emioyo giawu ku okuwurra engerera eya awatumwa, okuikumia alala, okuria isawo eria Omwami, no okusawa Katonda. \s1 Owulala owua awalonzi awa Yesu \p \v 43 Awatumwa awa Yesu wano waakola amankono amangi ne ewintu ewingi ewiluguulwa ewiagera waeewua owuti ino. \p \v 44 Awantu woona awaawanga no okuganya ku Yesu waawanga alala enyinga ziona kandi waasangirizianga ewintu wiawu. \v 45 Waaesanga okuguzia ewintu ewia waawanga nawio, na amasendi aga watuukiire waagawananga agati yaawu aweene nikulondokana no okuagala okwa omuntu yawanga nakwo.\x - \xo 2:45 \xt Luuk 12:33\x* \v 46 Owuire ki owuire waaikumianga mu ekaalu kandi waarianga isawo eria Omwami alala ni wari mu emigizi giawu. Waaikumianga alala mu ewidiori ni waria ne emioyo emisiza kandi ni wari no owusangaavu,\x - \xo 2:46 \xt Luuk 24:53\x* \v 47 ni watondowola Katonda kandi waagonziwua na awantu woona. Owuire ki owuire Katonda yasonganga mu owulala wuawu awantu awaanunulwanga ku eriina eria Yesu. \c 3 \s1 Okulama okwa omurema \p \v 1 Owuire wulala Petro ni Yowaana waagia okusawa mu *ekaalu kiomo waakolanga owuire ki owuire mu enyinga ezia kienda igulo.\x - \xo 3:1 \xt Luuk 22:8; Awat 4:1–23; 8:14; 10:3, 30\x* \v 2 Waagia watuukra no omuntu omurema owadembuka amagulu okuemera mu okuiwulwa, na agingrwe ateerwe ku ekikulo ekia olwanyi olwa ekaalu ekiaetwanga mbwe ekikulo ekilootu, okusawa awantu amasendi.\x - \xo 3:2 \xt Awat 14:8\x* \v 3 Olwa yawona Petro ni Yowaana ni waingira mu ekikulo, yawasawa mbwe wamueeko amasendi. \v 4 Waamugiako ampi kandi wamuwarra mu amiiso tiiri. Nikuemao Petro yamuirania otino, “Tuwarre owone!” \v 5 Yagingirizia omutwe okuwawarra na aingirizia mbwe wagala okumu-aa ekintu. \v 6 Petro yamulaga otino, “Owurra, inze mbula na amasendi namba amatoono, ne ekia ndi nakio nyiza okuku-aa. Mboola mbwe ku eriina eria Yesu *Kristo Omunazareeti, ema ogende-gende!”\x - \xo 3:6 \xt Awat 3:16; 4:7, 10; 8:12; 16:18; 19:13\x* \v 7 Petro yamuamba okukono okusaaza amuemia kungulu. Ao ao, amaani gaaingira mu amagulu gaae kandi endendegere ziae ziona ziawa na amaani. \v 8 Omuntu ono yaimerra, aduuma kungulu kandi atanika okugenda-genda. Yaingira nawo mu ekaalu na aduma-duuma kandi na atondowola Katonda.\x - \xo 3:8 \xt Yowa 5:9; Awat 14:10\x* \v 9 Awantu woona awaawanga ampi ao waamuwona na agenda-genda kandi na atondowola Katonda. \v 10 Olwa waamanya mbwe ono nio omuntu owawerenga na aikala ku ekikulo ekia ekaalu ekietwa mbwe ekikulo ekilootu, na asawa-sawa awantu amasendi oria, ekintu ekio kiawa-amba eminwa kandi waaluguula ekintu ekiikoriirwe omuntu oyo ekio. \s1 Petro alagaane kiomo omurema alamre \p \v 11 Omuntu owa Katonda yalamia oyo yawanga na akia-andre ku Petro ni Yowaana. Awantu woona waawa no okuluguula ino kutio waafuma ne embiro okuwagiako mu ekiwiidi ekia Solomooni.\x - \xo 3:11 \xt Yowa 10:23; Awat 5:12\x* \v 12 Olwa Petro yawona kiomo ekintu ekiikorre ekio kiwangʼangʼaazie yawawuuzia otino, “Awiifu Awaisraeli, ekigera ni muluguula ekintu ekiikorre kino niki? Nakuwa ekigera ni mutuwarra otio niki? Owuo muingirizia mbwe na amaani giifu aweene nakuwa owulootu wuifu emberi wa Katonda niwuo owugerre omuntu ono na agenda-genda? \v 13 Yaaya! Ogerre omuntu ono na agenda-genda ni Katonda owa Abraamu, Isaaka ni Yakoobo waasawanga. Katonda owa waaguukwa wiifu nio okorre amankono gano kugere a-ee Yesu *omukurumu waae owunene. Ni inywe mwatoola Yesu ono mumuta mu amakono aga awakangasi wiinyu. Namba olwa Pilaato yamukengera ekiina mbwe alekulwe, inywe mwamulowa emberi wa Pilaato.\x - \xo 3:13 \xt Okuf 3:15; Luuk 23:1–5, 13–25; Yowa 17:1; Awat 7:32\x* \v 14 Ni inywe mwalowa Kristo omuntu omuigolovu kandi omweru owa Katonda ono, ni musawa Pilaato mbwe awalekurre omwisi owaita omuntu mu iye.\x - \xo 3:14 \xt Isaa 53:11; Math 27:19; Luuk 1:35; 23:47; Awat 7:52; 22:14; 1Pet 3:18; 1Yow 2:1\x* \v 15 Kutio, inywe mwaita omuntu oesana owulamu, ni Katonda yamuziusia amutoola ku awafu kandi ifwe turi awawoni ku amangʼana gano mbwe gari kuwuene.\x - \xo 3:15 \xt Awat 1:8\x* \v 16 Omuntu owa mwaweerenga ni mumanyire kandi owa mwawuinenga na ari omurema ono nyingeeno alamire geeza, ku okuwa no okuganya ku amaani aga eriina eria Yesu. Kuwuene okuganya ku Yesu nikwo okugerre ni muwona omuntu ono na awa omulamu ngʼese kiomo mumuwona otino.”\x - \xo 3:16 \xt Luuk 7:50\x* \p \v 17 Petro yagia emberi na awalaga otino, “Awiifu manyire mbwe ewintu ewia inywe alala na awakangasi wiinyu mwakorra Yesu, mwawikola mu okutamanya.\x - \xo 3:17 \xt Luuk 23:34; 1Timo 1:13\x* \v 18 Ni kukawa kutio, Katonda yatuusianga amangʼana aga yawoola ni kuwitra ku *awagambi waae woona kale mbwe Kristo owa Katonda arinyaasiwua.\x - \xo 3:18 \xt Isaa 53:7–8; Zabu 2:1–2; Zabu 22:1; Luuk 22:67; 24:44\x* \v 19 Kutio, mugaluke mureke amawi giinyu kugere Katonda awaeruyie ku amawi,\x - \xo 3:19 \xt Awat 2:38\x* \v 20 kugere Katonda awa-ee enyinga ezia emioyo giinyu giesa okutuukra amaani amayia ku iye kandi kugere Katonda awatumre Yesu Kristo owa mwamala okuloworrwa kale. \v 21 Yesu oyo aaza okuwa ku igulu nawuno kutuuke enyinga ezia ewintu wiona wiiza okugaluka wiwe ewintu ewiyia mala kiomo *Omwami Katonda yamala okuwoola kale ni kuwitra ku awagambi waae awakulu.\x - \xo 3:21 \xt 1Kori 15:25\x* \v 22 Ni kuwuene aeniki Muusa yawoola mbwe, ‘Omwami Katonda, ori Katonda iinyu, aaza okuwatumra omugambi waae kiomo antumre otino, okuema ku awantu wiinyu. Paka mulonde amangʼana goona aga aaza okuwalaga. \v 23 Omuntu-umuntu orilowa okuwurra amangʼana gaae arirumusiwua ilala ku awantu awa Katonda, arekwe enze.’\x † \xo 3:23 \xt Owuiz 18:15, 18, 19\x*\x - \xo 3:23 \xt Owuiz 18:15, 18; Awat 7:37; 13:32\x* \p \v 24 “Ni lwona awagambi awa Katonda woona, okutanikra ku Samweli na awandi awaawaao ni Samweli amiire okufwa, woona waagamba-gamba ku amangʼana agaikola nyingeeno gano. \p \v 25 “Amangʼana gano Katonda yawaifuuwira olwa yakolanga *endagano ni waaguukwa wiinyu ni kuwitra ku awagambi waae; kutio mwona mugarimo. Kino kiaikola olwa yalaga Abraamu mbwe, ‘Abraamu, ni kuwitra ku awiizukulu waao, nyiza okusereka awantu woona awa ku ekialo kiona.’\x † \xo 3:25 \xt Owut 12:3; 22:18; 26:4\x* \v 26 Kutio Katonda yalowola omukurumu waae kandi asooka amutuma ku inywe kugere awasereke na awagalusia okuema mu enkola ziinyu embiiwi.” \c 4 \s1 Petro ni Yowaana wairrwe mu ekiina \p \v 1 Olwa Petro ni Yowaana waawanga ni wakiagamba-gamba na awantu, *awoozia wandi no omukangasi owa awarinzi awa *ekaalu alala na *Awasadukaayo\f + \fr 4:1 \ft *Awasadukaayo na awantu awataaganya ku okuziuka okwa awafu.\f* wandi waawatuukako. \v 2 Enda ziawu ziawanga ni ziyiire ino ni Petro ni Yowaana aeniki *awatumwa wawiri wano waagereranga kandi waalanzizianga awantu mbwe Yesu amiire okuziuka, kutio mbwe awafu waaza okuziuka.\x - \xo 4:2 \xt Luuk 20:27\x*\x - \xo 4:2 \xt Awat 2:24; 3:15, 26; 4:33; 13:30–31; 17:18; 23:6–9; 26:8, 23\x* \v 3 Kutio wa-amba Petro ni Yowaana wata mu owusiwe wagonamo nawuno owuire wukia aeniki wa-ambwa no owuire wumiire okuira. \v 4 Ni kukawa kutio, awantu awangi awaawurra amangʼana aga Petro ni Yowaana waawa no okuganya ku Yesu. Okwo kwasonga awantu awari no okuganya, awa ekisaaza wengʼene wawa awantu elufu witaanu.\x - \xo 4:4 \xt Luuk 9:14; Awat 2:41\x* \p \v 5 Enkio walwo, awakangasi na *awagaaka awa Awayaudi alala na *awagerezi awa endagirra woona waikumia Yerusaleemu. \v 6 Waaikumia alala mu ekiina na Anaasi Omukangasi omunene owa awoozia, alala na awandi kiomo Kaifa, Yowaana, Aleksanda na awantu wandi woona awaema mu ekiriango ekia awoozia. \v 7 Nikuemao, waaimerezia Petro ni Yowaana agati ya awantu, watanika okuwawuuzia watino, “Tuagala mutulage geeza, aa mutoorre amaani aga mulamiizie nago omuntu ono? Nakuwa mumulamiizie ku eriina eria anu?”\x - \xo 4:7 \xt Luuk 20:2\x* \p \v 8 Petro, na aizuziiwue no *Omwoyo Omweru ogwa Katonda, yaema awairania otino, “Awiifu inywe awakangasi na awagaaka awa *Awayaudi,\x - \xo 4:8 \xt Luuk 1:67; Awat 4:31; 13:9\x* \v 9 ni kuri mbwe reero luno mutuwuuzia amangʼana aga ekintu ekilootu ekikoriirwe omuntu ewerenga omurema ono kandi mbwe ne engiraaki eya alamremo, \v 10 kane inywe alala na Awaisraeli woona musarigire muwurre. Nyagala mumanye mbwe, omuntu owa muwona na eimeriire ano ono, yalamire geeza otino ku amaani aga Yesu *Kristo Omunazareeti owa inywe *mwawamba ku omusalaaba, ni Katonda yamuziusia aema ku awafu.\x - \xo 4:10 \xt Awat 3:6\x* \v 11 Yesu ono nio owa endagano eya Katonda yagamba-gambako ne ewoola mbwe, ‘Iwaale eria awaomboki waarega nirio eriairana riwa iwaale eria-ambirra enyumba.’\x † \xo 4:11 \xt Zabu 118:22\x*\x - \xo 4:11 \xt Luuk 20:17; 1Pet 2:4–7\x* \v 12 Awulao omuntu wundi owa Katonda atueere otari Yesu, kandi iye engʼene nio owa tuesa okutuukrako owuinunuzi aeniki riwulao eriina rindi mu ekialo kiona eria tuesa okutuukrako owuinunuzi.”\x - \xo 4:12 \xt Math 1:21; Yowa 14:6; 1Kori 3:11; 1Timo 2:5\x* \p \v 13 Olwa awakangasi wano waawona kiomo Petro ni Yowaana waagamba-gambanga no owusiani ni kandi na awantu-uwantu awaatasoma, waawa no okuluguula ino. Ni waairana wamanya mbwe awantu wano waagenda-gendanga ni Yesu.\x - \xo 4:13 \xt Luuk 21:15\x* \v 14 Amangʼana ago gaawa-amba eminwa aeniki omuntu owalamiwua oyo yawanga na aimeriire nawo ao. \v 15 Kutio awakangasi wano waawoola mbwe wafumiziwue enze eya enyumba kandi watanika ekiina ni waiwuuzia aweene watino,\x - \xo 4:15 \xt Awat 5:34–35\x* \p \v 16 “Katio ekia tusugaane tukorre awantu wano niki? Ekintu ekiikorre ku omugizi ogwa Yerusaleemu kino, na amankono amanene aga Katonda aa tutaesa okuwoola mbwe no owuweeyi.\x - \xo 4:16 \xt Yowa 11:47\x* \v 17 Ni kugere ekingʼana kino kireke okugia emberi ni kiilanzia, tusiagizie awantu wano wareke okugamba-gambra awantu ku eriina eria Yesu.” \p \v 18 Nikuemao waawaeta waingira mu enyumba kandi wawagaania ni wawasiagizia mbwe wataaza waagerera namba waalaga awantu amangʼana ku eriina eria Yesu. \v 19 Ni Petro ni Yowaana waawairania ni wawoola watino, “Inywe aweene mutulage ekintu ekilootu ekia tusugaane tukole emberi wa Katonda. Muingirizia mbwe tusugaane tutie amangʼana aga Katonda nakuwa tutie amangʼana giinyu?” \p \v 20 Mumanye mbwe ifwe tuwula na amaani aga okureka okugamba-gamba ku ewintu ewia twawurra kandi ewia twawona na amiiso. \p \v 21 Kukawa kutio, awakangasi wano waagia emberi okuwatiisia kandi waawasiagizia ino. Nikuemao, waawalekula wagia, aeniki okuwa okwa awantu awangi ao awaatondowolanga Katonda ku ekintu ekinene ekiaikola kwawanyaga iwaga eria okuwakorra ekintu ekiwiiwi. \v 22 Omuntu owa Katonda yakorra amankono aga okumulamia oyo yawanga ne emiaka egikira amakumi ane. \s1 Okusawa okwa awantu awari no okuganya \p \v 23 Olwa Petro ni Yowaana waamala okulekulwa watino, waafuma wairana ku awalonzi awiina waawu. Kandi waawalaga kiomo awakangasi awa awoozia alala na awagaaka wawasiagiizie. \v 24 Olwa awiina waawu waawurra amangʼana ago woona waatanika okusawa Katonda ni wawoola watino, “Oo *Omwami Katonda, omulusi owa ekialo ni igulu ne enyanza ne ewintu wiona ewiwirimo!\x - \xo 4:24 \xt Zabu 146:6\x* \v 25 Iwue wawoola kale ni kuwitra ku *omukurumu waao guukwa iifu Daudi olwa yawoola ku amaani aga Omwoyo gwao Omweru mbwe: \q1 “ ‘Ekigera ne enda ezia awantu awatari Awayaudi ziayia niki? \q2 Kandi ekiagera na Awayaudi waingirizia okukola ewintu ewia owusa niki? \q1 \v 26 Awaami awa ekialo waaikaga okugia mu iye, \q2 awakangasi wiifu waagana alala okuwarra engira ezia okulwana. \q1 Ee, okulwania Omwami Katonda \q2 ni Kristo omulowole waae.’\x † \xo 4:26 \xt Zabu 2:1, 2\x* \m \v 27 Kuwuene Katonda, ekio nikio ekintu ekiaikola ku omugizi guno olwa Omwami *Eroode alala no omukangasi Pontias Pilaato waaikumia alala na Awaisraeli na awatari Awayaudi okuwurizania ku amangʼana aga okulwania Yesu Kristo omukurumu waao omulowole.\x - \xo 4:27 \xt Luuk 23:6–12\x* \v 28 Ne ewia waakola wino wiawanga ewintu ewia wawanga no omanyire mbwe wiiza okuikola aeniki wamala okuwitaao na amaani gaao.\x - \xo 4:28 \xt Awat 2:23\x* \v 29 Ni katio Katonda Omwami iifu, nyingeeno wonako kiomo awantu wano watusiagizia. Tukusawa mbwe ganya otu-ee amaani kugere tulanzie amangʼana gaao no owusiani. \v 30 Golola okukono kwao okusiza tulamie awalwire kandi tukole amankono ne ewintu ewikate-kaate ewiluguulwa ku eriina erieru eria omukurumu waao Yesu Kristo.” \p \v 31 Olwa waamala-umala okusawa otino, asi aa waawanga ni wasawira ao yazegera kandi woona waizuziwua no Omwoyo Omweru ogwa Katonda owagera watanika okulanzia amangʼana aga Katonda no owusiani. \s1 Awalonzi awa Yesu waganyaane okukunza ewintu wiawu alala \p \v 32 Awalonzi awa Yesu waawanga ni wamenyere no owulala kandi ewintu wiona ewia waawanga nawio waasangirizianga alala, aa awulao owawoolanga mbwe ekia ari nakio, ne ekiae omwene. \v 33 Awatumwa awa Yesu waatanika okulaga awantu amangʼana aga okuziuka okwa Omwami Yesu na amaani kandi Katonda yawasereka ino mu emirimo giawu.\x - \xo 4:33 \xt Awat 1:8\x* \v 34 Ku awantu wano, awulao omuntu owatakayia ekintu aeniki awantu awaawanga ni wari na amalowa namba na amayumba agati yaawu waagaguzianga\x - \xo 4:34 \xt Owuiz 15:4\x* \v 35 ni wareeta amasendi ni wata mu amakono aga awatumwa. Amasendi ago waagawananga nikulondokana no okuagala okwa omuntu yawanga nakwo. \p \v 36 Kiomo mu amiire ago, yawangao omuntu owaetwanga Yoseefu, owa awatumwa waaluka mbwe Baranabaasi, (okulagana mbwe no omuntu oambia awandi amaani) owawanga *Omulaawi owaiwulwa mu ekizinga ekia Saipraasi. \v 37 Omuntu ono yaguzia ilowa riae atoola amasendi ago agia ata mu amakono aga awatumwa.\x - \xo 4:37 \xt Luuk 12:33; 14:33\x*\x - \xo 4:37 \xt Awat 9:27\x* \c 5 \s1 Anania ni mukaae Safiira \p \v 1 Yawangao omuntu wundi owaetwanga mbwe Ananiasi no omukazi waae owaetwanga mbwe Safiira. Omuntu ono oona yaguzia ilowa riae. \v 2 Ku amasendi aga yatuukra yagawula agandi areka mu enyumba, na agandi aira agia ata mu amakono aga *awatumwa, awasemerezia mbwe ago gengʼene nigo amasendi aga atuukiire. Mukaae oona yamanya ekingʼana ekio.\x - \xo 5:2 \xt Awat 4:35\x* \v 3 Olwa Ananiasi yaira amasendi ago, Petro yamuwuuzia otino, “Ananiasi, ekigera no oganyiire *Ekikeeno kikuingiramo mu omwoyo niki? Katio nyingeeno osemerezia *Omwoyo Omweru ogwa Katonda mbwe gano nigo amasendi goona aga waguziizie ilowa, ne eno ogawuule agandi oreka mu enyumba.\x - \xo 5:3 \xt Yowa 13:2\x* \v 4 Kane ilowa rino ngariawerenga eriao, namba olwa wariguziizie, amasendi ago goona ngagaweerenga agaao? Katio ekigera no okengere mu omwoyo gwao okukola ekintu ekiwiiwi kino niki? Reka nkulage: ngokaweeyira omuntu, no oweeyire emberi wa Katonda.” \v 5 Olwa Ananiasi yawurra amangʼana gano otino, yagwa ansi afwa. Kandi owuti wua-amba awantu woona awaawurra ekintu ekiaikola ekio. \v 6 Nikuemao, awazia waaza wawasaania omuwiri gwae ne enguwo kandi wamuginga wamufumia enze, wagia wamuawira. \p \v 7 Lunyima ne enyinga isatu zimiire okuwita, omukazi waae yoona yaingira na atamanyire ekintu ekiikorre. \v 8 Petro yamuwuuzia otino, “Safiira, iwue oona omanyire mbwe gano gengʼene nigo amasendi aga mutuukiire ku ilowa riinyu eria mwaguziizie?” Safiira oona yaganya mbwe, “Ee, ago gengʼene nigo amasendi aga twatuukiire.” \p \v 9 Petro yamuirania otino, “Ekigera ni iwue alala no omusaaza waao muwurizaanie okugeezaania Omwoyo Omweru ogwa Katonda niki? Wona awazia awaawiire omusaaza waao wamiire okuirana kandi waimeriire mu ekiriango, iwue oona waaza okukutoola wagie wakuawire nyingeeno.”\x - \xo 5:9 \xt 1Kori 10:9\x* \v 10 Ao ao, Safiira oona yagwa ansi afwa emberi wa Petro ao. Olwa awazia waria waaingira waamutuukra na amiire okufwa. Kutio waamuginga wagia wamuawira ampi no omusaaza waae. \v 11 Owuti owungi wua-amba awantu woona awaawanga no okuganya ku Yesu na awantu wandi woona, olwa waawurra ekintu ekiaikola ekio. \s1 Awatumwa awa Yesu walamiizie awantu awangi \p \v 12 Awatumwa awa Yesu waakorra awantu amankono amangi ne ewintu ewingi ewikate-kaate ewiluguulwa. Awantu awari no okuganya ku eriina eria Yesu woona waikumia alala asi aetwa mbwe ekiwiidi ekia Solomooni.\x - \xo 5:12 \xt Awat 2:43; 3:11\x* \v 13 Awulao omuntu otaawanga mulala ku iwo owasianiya okuikumia nawo alala asi ao, kukawa mbwe awantu waawa-aa owuti ino. \v 14 Kukawa kutio, awantu awangi awekisaaza na awekikazi, waagaluka wawa no okuganya ku Yesu, kandi okwo kwagera awantu awari no okuganya ku Yesu wawa awangi.\x - \xo 5:14 \xt Awat 2:41\x* \v 15 Ewintu ewia awatumwa awa Yesu waakolanga wiagera awantu awalwire awangi waagingwa ku amaseero ni ku empambo wareetwa ku engira, mbwe enyinga ezia Petro aaza okuwita, namba ekiiruuzia kiae kituuke ku awandi ku iwo. \v 16 Awantu awangi awaawanga ni wamenyere mu emigizi egiawanga ampi no omugizi ogwa Yerusaleemu, waareeta awantu waawu awaalwalanga na awaawanga ne *ewikeeno ku awatumwa, kandi woona waalamiwua ku amalwire aga waawanga nago goona.\x - \xo 5:16 \xt Awat 19:11–12\x* \s1 Awatumwa watuukiire eminyako-nyaako \p \v 17 Omukangasi owa *awoozia alala na awiina waae awayawanga nawo mu owulala owua *Awasadukaayo waawa ne endandulu na awatumwa awo. Kutio\x - \xo 5:17 \xt Luuk 20:27\x* \v 18 waa-amba awatumwa wano wata mu owusiwe. \v 19 Olwa kwatuuka owuire, *enyankoi owa Katonda yaaza aigulao ekiriango ekia enyumba eya owusiwe afumia awatumwa enze, nikuemao awalaga otino,\x - \xo 5:19 \xt Awat 12:7–10\x* \v 20 “Mugie mu *ekaalu mulanzizie awantu amangʼana aga owulamu owuyia wuno.” \v 21 Awatumwa waaganya okukola otio. Kutio kunkio kumagambaazi waagia mu ekaalu watanika okulanzizia awantu amangʼana ago. \p Olwa Omukangasi owa awoozia alala na awakangasi awiina waae waatuuka, waaeta ekiina ekinene ekia awakangasi na *awagaaka awa Awayaudi woona. Nikuemao, waatumania amangʼana mu owusiwe mbwe awatumwa awa Yesu awari mu owusiwe omwo wareetwe emberi waawu. \v 22 No olwa awakangasi awa awa-iiye waagia watuuka mu owusiwe, waatuukra mbwe awatumwa awa Yesu wawulamo. Kutio waairana ku awakangasi awaawatuma wawairanizia amangʼana watino, \v 23 “Olwa tugiire mu enyumba eya owusiwe, tugiire tutuukra ewiriango wiona ni wiigaalweo wukalu geeza kandi awarinzi woona waweerenga ao ni warinda geeza. No olwa tuiguuleo, tuingiire tutuukra omuntu na awulamo namba omulala!” \v 24 Olwa omukangasi okangatiire awarinzi awa owusiwe na awakangasi awa awoozia waawurra amangʼana ago, waazinduka amasaai watanika okuiwuuzia aweene ni waluguula watino, “Ekiikoriire awantu awo niki?”\x - \xo 5:24 \xt Awat 12:18–19\x* \v 25 Nikuemao omuntu wundi yaaza awalaga otino, “Awiifu mumanyireko, awantu awa mwaweerenga ni muteere mu owusiwe waria, mbaaria nyingeeno waimeriire mu ekaalu muria wagerera awantu!” \v 26 Olwa waawurra otio, omukangasi okangatiire awarinzi yatoola awantu waae wagia wa-amba awatumwa awa Yesu wawareeta mu ekiina. Awarinzi wano waaira awatumwa wano mpoola aeniki waatianga mbwe ni wakorre nawo iye, awantu waaza wawakuba na amawaale.\x - \xo 5:26 \xt Luuk 20:19; 22:2\x* \p \v 27 Waatoola awatumwa awa Yesu wano waimerezia emberi owa awakangasi awa ekiina kandi Omukangasi owa awoozia yatanika okuwawuuzia otino, \v 28 “Ngatwamala okuwagaania kandi tulowa tusiriisia mbwe mutaaza mwagerera awantu ku amangʼana aga omuntu ono? Ni inywe mugia emberi kandi nyingeeno mumiire okuizuzia amatwi aga awantu woona awari Yerusaleemu ano na amangʼana aga omuntu ono, kandi muwoola mbwe ni ifwe awaamuita!”\x - \xo 5:28 \xt Math 27:25\x* \p \v 29 Ni Petro na awatumwa wandi waamuirania watino, “Ifwe, kukawa kutie, tuuza okukola okuagala okwa Katonda ni ngatuuza okukola okuagala okwa omuntu yawa.\x - \xo 5:29 \xt Awat 4:17–19\x* \v 30 Olwa inywe mwamala okuita Yesu ni *mumuwambre ku omusalaaba, Katonda owa waaguukwa wiifu yamuziusia amutoola ku awafu. \v 31 Katonda yamugingirizia kungulu amuta nyakukono okusaaza kiomo Omwami kandi Omununuzi, kugere aezanie iwaga ku Awaisraeli eria okugaluka okuema ku amawi kugere warekerwe amawi gaawu.\x - \xo 5:31 \xt Luuk 2:11; Awat 2:33\x* \v 32 Kandi ifwe alala no Omwoyo Omweru ogwa Katonda owa *Omwami Katonda a-aa awantu awakola okuagala kwae twawona Yesu na aziukre kandi ari omulamu kandi tulaga awantu otio.”\x - \xo 5:32 \xt Awat 1:8\x* \p \v 33 Olwa awekiina waawurra ni Petro awoola otio, enda ziawu ziayia ino kandi waagalanga mbwe wa-ambwe waitwe. \v 34 Na ario *Omufarisaayo omulala owaetwanga mbwe *Gamalieli, owawanga *omugerezi owa endagirra. Oona yawanga omulala ku awakangasi awa ekiina kandi yawanga omuntu otiirwe ino. Iye yaimerra mu ekiina alaga awarinzi mbwe wafumie awatumwa awa Yesu enze.\x - \xo 5:34 \xt Awat 22:3\x* \v 35 Nikuemao yalaga awakangasi awiina waae otino, “Awiifu Awaisraeli, muingirizie geeza ekintu ekia muagala okukorra awantu wano! \v 36 Aeniki mu emiigo egiwitre, nintio Thadaayo oona yafuma atanika okuwoola mbwe ari omuntu omunene; kandi awantu awakasuga mia wine waaganya okutanika okumulonda. Ni lunyima ngayaitwa kugera awantu waae woona waatanyikana kandi engira ziae ezio ziona ziawua.\x - \xo 5:36 \xt Awat 21:38\x* \v 37 Nikuemao Omugaliili wundi oetwa Yudaasi oona yaaza, mu amiire aga awantu waawalwanga, atanika okuvuwa awantu ni wamugiako; iye oona yaitwa kandi awantu waae woona waatanyika.\x - \xo 5:37 \xt Luuk 2:2; 13:1–2\x* \v 38 Kutio inze mboola ntino, mureke-ureka awantu wano wawe. Mutawakorra ekintu aeniki ni kuri mbwe wakola mala okuagala kwawu, amangʼana ago gaaza okuwua ageene. \v 39 Ni, ni kuri mbwe Katonda nio okola nawo, mbalaga mbwe waaza okugia emberi kandi ngamuuza okuwakira. Muuza mwatuukra mbwe inywe ni inywe awalwania emirimo egia Katonda!” \v 40 Awakangasi awa ekiina waaganya na amangʼana aga Gamalieli. Nikuemao waeta awatumwa awa Yesu wawaswawuka enkowa kandi wawagaania wukalu mbwe wataaza wagamba-gamba ku amangʼana aga Yesu kandi kawiri. Ni waamala okukola otio, waawalekula wagia.\x - \xo 5:40 \xt Math 10:17; Awat 4:18; 5:28\x* \v 41 Awatumwa awa Yesu waafuma ni wagia ni wari no owusangaavu ino. Ku iwo, Katonda nio owawalowola mbwe wasugre no okuwona eminyako-nyaako ku okuwa awalonzi awa Yesu.\x - \xo 5:41 \xt Luuk 6:22–23; 1Pet 4:13\x* \v 42 Owuire ki owuire waagianga mu ekaalu ni mu emigizi egia awantu ni walanzia kandi ni wagerera awantu mbwe Yesu nio omulowole owa Katonda.\x - \xo 5:42 \xt Luuk 22:67; Awat 2:31; 3:18; 8:5; 9:22; 17:3; 18:5, 28; 26:23\x* \c 6 \s1 Owulowozi owua awantu musamvu \p \v 1 Mu amiire ago na awalonzi awa Yesu waaisonganga okuwa awangi, okuirizia kwafuma agati ya *Awayaudi awaawoolanga Olugiriiki na Awayaudi awaawoolanga Oluibrania. Awayaudi awaawoolanga Olugiriiki waarranga mbwe awakazi waawu awafwire ngawakatuukranga emigawo giawu egia owuire ki owuire owuagani na awakazi awafwire awiina waawu awaawoolanga Oluibrania.\x - \xo 6:1 \xt Awat 2:45; 4:35\x* \v 2 Kuno kwagera *awatumwa awa Yesu ikumi ni wawiri waeta awalonzi awa Yesu woona alala, nikwo wawalaga watino, “Awiifu ngatusugaane tureke emirimo egia okulanzia amangʼana aga Katonda mbwe tuwarra amangʼana aga okugawa ewiokuria. \v 3 Kutio, mulowole awantu musamvu agati iinyu aweene awa mumanyire mbwe wari na amaganga geeza. Kandi wasugaane wawe awantu awaeerwe owuti kandi awaizuziiwue no *Omwoyo Omweru ogwa Katonda, awatuesa oku-aa emirimo egia okuwarra kiomo ewintu wisugaane wigawue.\x - \xo 6:3 \xt 1Timo 3:8–13\x* \v 4 Ni ifwe tuwe mbwe enyinga ziona tusawa kandi tulanzia amangʼana aga Katonda.” \p \v 5 Ekingʼana ekia awatumwa waaingirizia ekio kiasangaazia awantu woona kandi waaganya nakio. Kutio waalowola Stefaano (omuntu owawanga no okuganya kandi no Omwoyo Omweru ogwa Katonda), ni Piliipo, Prokoraasi, Nikanoori, Parmeena, alala ni Nikolaao owaemanga ku omugizi ogwa Antioki. Nikolaao ono yagaluka awa no okuganya okwa Awayaudi nikwo lunyima awa omulonzi owa Yesu. \v 6 Olwa awalonzi awa Yesu waamala okulowola awantu wano, waawiira emberi wa awatumwa, awaawasawira Katonda ni wawateereko amakono gaawu.\x - \xo 6:6 \xt Awat 9:17; 13:2–3; 14:23; 1Timo 4:14; 5:22; 2Timo 1:6\x* \p \v 7 Nikuemao amangʼana aga Katonda gaagia emberi okuilanzia mu awantu. Kutio awalonzi awa Yesu waawa awangi ino mu omugizi ogwa Yerusaleemu. Namba *awoozia awangi woona waaganya okuwa no okuganya ku Yesu.\x - \xo 6:7 \xt Awat 2:41\x* \s1 Stefaano a-ambrwe \p \v 8 Stefaano yawanga omuntu owa Katonda asereeke ino kandi owa ya-aa amaani amangi. Yakola amankono amangi ne ewintu ewikate-kaate ewiluguulwa agati ya awantu. \v 9 Awantu awaaema mu owulala owua *esinagoogi (owuetwa mbwe Esinagoogi eya Awantu Awasiwuulwe) waatanika okulowa amangʼana gaae. Waawanga Awayaudi awaaema Kureene ni Aleksandaria, na awandi waaema Siliisia ni *Eesia. \v 10 Na awulao omuntu owaesanga okukira Stefaano ni yagamba-gambanga aeniki yawanga na amaganga amangi aga yaeewua no Omwoyo Omweru ogwa Katonda.\x - \xo 6:10 \xt Luuk 21:15; Awat 6:3\x* \v 11 Kutio awantu wano waagia owuiwisi wawurizania na awandi mbwe wawoole watino, “Tumiire okuwurra omuntu ono na agamba-gamba uwiiwi ku eriina eria Muusa ne eriina eria Katonda.” \p \v 12 Amangʼana aga awantu wano waawoola gano gaagera enda ezia *awagaaka, *awagerezi awa endagirra na awantu woona awaawanga ao ziyia ni Stefaano ino. Kutio waamuamba wamuira emberi wa awagaaka awa ekiina. \v 13 Olwa waamuira ao, waareeta awawoni awa owuweeyi watanika okumuwoolako amangʼana aga owuweeyi watino, “Omuntu ono amiire okuweerako na agamba-gamba uwiiwi ku endagirra ezia Muusa ne *ekaalu iifu enzeru eno.\x - \xo 6:13 \xt Mari 14:55–59; Awat 21:28\x* \v 14 Ifwe aweene tumiire okumuwurra na awoola mbwe Yesu Omunazareeti aaza okuona ekaalu eno kandi aaza okugalusia enkola ezia twatoola ku endagirra ezia Muusa.”\x - \xo 6:14 \xt Yowa 2:19; Awat 15:1–2; 21:21\x* \v 15 Awantu woona awaawanga mu ekiina ekio waata ku Stefaano mala ekiwi ekia amiiso. Waawona ekieni kiae ni kiwonekana ki ekieni ekia *enyankoi. \c 7 \s1 Stefaano agamba-gambra awagaaka awa ekiina \p \v 1 Olwa waamala okumuwoolako amangʼana ago, Omukangasi owa *awoozia yawuuzia Stefaano otino, “Amangʼana aga oingiriirwe nago gano gari kuwuene?” \v 2 Stefaano yamuirania otino, “*Awagaaka ni waamwifu, mutege amatwi muwurre ekia mbalaga! Katonda ori no owunene yailaganira guukwa iifu Abraamu ni yawanga na amenyere mu ekialo ekia Mesopotaamia, na akiari okugia okumenya ku omugizi ogwa Araani. \v 3 Katonda yamulaga otino, ‘Ngʼaanya oreke ekialo kiinyu kino ni waamwinyu, ofume ogie omenye mu ekialo ekia nyiza okugia okukulaga.’\x † \xo 7:3 \xt Owut 12:1\x*\x - \xo 7:3 \xt Awaib 11:8–10\x* \p \v 4 “Kutio yangʼaanya mu ekialo ekia Mesopotaamia mu ekitemo ekia Awakaldea agia amenya mu omugizi ogwa Araani. Olwa swae yamala okufwa, Katonda yamulaga mbwe aaze amenye mu ekialo ekia mumenyeremo nyingeeno kino.\x - \xo 7:4 \xt Owut 11:31; 12:4\x* \v 5 Ni riwulao ilowa eria Katonda yamu-aa ano namba erikasuga entambuko endala. Kukawa kutio, Katonda yamuifuuwira mbwe aaza okumu-aa ilowa erio kandi mbwe riiza okuwa eriae na awiizukulu waae. Mumiire aga Katonda yakolanga empurizanio eno, kwatuukra Abraamu na akiawula omwana.\x - \xo 7:5 \xt Owut 12:7\x* \v 6 Katonda yamulaga mbwe awiizukulu waae waaza okumenya mu ekialo ekitari ekiawu ku emiigo mia wine, kandi ku emiigo egio giona waaza okuwa *awakurumu awa awantu awa ekialo ekio kandi wariwanyaasia ino! \v 7 Katonda yagia emberi na awoola otino, ‘Nyiza okuswawuka awantu awariwanyaasia awo. Nikuemao awiizukulu waao awo waaza okuema mu ekialo ekio waaze wansawe ano.’\x † \xo 7:7 \xt Owut 15:13, 14; Okuf 3:12\x* \v 8 Ni Katonda yamala okuwoola otio, yataao *endagano eya okuira awaana awekizia *enyangu, ni Abraamu. Kutio Abraamu yaira Isaaka enyangu owuire owua munaane okuemera mu okuiwulwa. Isaaka yaira Yakoobo enyangu, ni Yakoobo yaira awazia waae ikumi ni wawiri enyangu. (Wano niwo awaiwula ewiriango ikumi ni wiwiri ewia Awaisraeli.)”\x - \xo 7:8 \xt Owut 17:9–14; 21:2–3; 25:26; 29:31—30:24; 35:16–18\x* \p \v 9 Stefaano yagia emberi na awoola otino, “Awa Yakoobo waawa ni iyari ni Yoseefu wamwawu. Kutio waamuguzizia awantu awa Misiri. Kukawa kutio Katonda yawanga ni Yoseefu.\x - \xo 7:9 \xt Owut 37:11, 28; 39:2, 21\x* \v 10 Kandi yamurinda mu eminyako-nyaako giae giona. Olwa Yoseefu yagia emberi owa omwami owa Misiri, Katonda yamu-aa amaganga agaagera asangaazia omwami ino kandi okwo kwagera omwami amuta awa omukangasi owa omugizi gwae.\x - \xo 7:10 \xt Owut 41:37–44\x* \p \v 11 “Lunyima enzala ya-amba ekialo ekia Misiri ne ekialo ekia Kanaani, okwagera awantu wawa ne eminyako-nyaako emingi kandi waaguukwa wiifu waawulanga no okuria okwa waria. \v 12 Kutio olwa Yakoobo yawurra mbwe emere eituukrana Misiri, yatuma awazia waae, awari waaguukwa wiifu mbwe wagie watunde emere eyo wareete. Okwo nikwo okwawanga okugia kwawu eyo okwa oluweri.\x - \xo 7:12 \xt Owut 41:54; 42:1–2, 5\x* \v 13 Olwa waairana olwa okuwiri, Yoseefu yaimanyisia ku waamwawu waae kandi omwami owa Misiri oona yaaza amanya amangʼana aga waamwawu Yoseefu ni swae.\x - \xo 7:13 \xt Owut 45:1, 3, 16\x* \v 14 Nikuemao Yoseefu yatuma waamwawu waae awo wagie walage swae Yakoobo aaze na awantu waae woona wamenye Misiri. Awiiwulane awa Yakoobo waawanga awantu amakumi musamvu ni itaanu. \v 15 Kutio Yakoobo yangʼaanya na awantu waae woona agia amenya mu ekialo ekia Misiri aa iye ni waaguukwa wiifu wandi waafwira lunyima.\x - \xo 7:15 \xt Owut 45:9–10, 18; 46:6–7, 27\x* \v 16 Emiwiri giawu giagingwa gigia giawirwa Sekeemu mu owuina owua Abraamu yawanga na amiire okugula na amasendi ku awantu awa Amoori.\x - \xo 7:16 \xt Owut 23:3–16; 33:19; 49:29–30; 50:13; Yoswa 24:32; Awaib 11:22\x* \p \v 17 “Kiomo amiire aga Katonda yawoola mbwe aaza okutuusia endagano yaae ni Abraamu gaasonga okutuuka ampi, nintio awantu wiifu waasonga okuwa awangi mu ekialo ekia Misiri. \v 18 Mu amiire ago, omwami wundi musaasa otaamanya Yoseefu ne ewia yakola nio owatoola owukangasi mu ekialo ekia Misiri.\x - \xo 7:18 \xt Okuf 1:7–8\x* \v 19 Omwami oyo yasemerezia waaguukwa wiifu kandi yata waaguukwa wiifu mu eminyako-nyaako eminene. Yawanigirizia mbwe wareke awaana wato awa waiwuule enze wafwe.\x - \xo 7:19 \xt Okuf 1:15–19, 22\x* \p \v 20 “Mu amiire gano nigo Muusa yaiwurrwamo, kandi yawanga omwana omulootu oluguulwa. Awiiwuzi waae waamurinda owuiwisi mu enyumba yaawu ku emienzi isatu. \v 21 Olwa awiiwuzi waae waamuta enze eya enyumba yaawu, omwala owa omwami owa Misiri nio owamuambula, agia nae okumufuga kiomo omwana waae.\x - \xo 7:21 \xt Okuf 2:2–10; Awaib 11:23\x* \v 22 Muusa yagererwa amaganga goona aga awantu awa Misiri kandi yawa omuntu otiirwe mu enkola ziae na amangʼana aga yawoolanga. \p \v 23 “Olwa Muusa yawanga ne emiaka amakumi ane, yakenga mu omwoyo gwae mbwe agie awoneko Awaisraeli awiina waae. \v 24 Olwa yagia, yatuukra Omumisiri na akuba Omuisraeli, kutio yatunzia Omuisraeli owa Omumisiri yakubanga ono. Muusa yakuba Omumisiri oyo amuita ku ekingʼana ekio. \v 25 (Muusa yaingirizianga mbwe Awaisraeli waaza okumanya mbwe Katonda amueere amaani aga okuwatoola nago mu owusiwe ni ngawakamanya.) \p \v 26 “Enkio walwo, Muusa yawona Awaisraeli wawiri ni walwana aweene. Yawagiako mbwe agia okuwagaya na awalaga otino, ‘Awiifu, mukubanraki ni kandi muri awada?’ \v 27 No owundi owawanga na akuba omwina waae yasindika Muusa na amuwuuzia otino, ‘Okuteere omukangasi kandi omukengi owa ekiina agati iifu naanu? \v 28 Kusi oagala okunyita kiomo izo waitre Omumisiri oria?’\x † \xo 7:28 \xt Okuf 2:14\x* \v 29 Olwa Muusa yawurra otio, owuti wuamuamba arumuka aema Misiri agia okumenya mu ekialo ekia Miidia. Miidia eyo yakwao omukazi waiwula nae awazia wawiri.\x - \xo 7:29 \xt Okuf 2:11–15; Awaib 11:24–27\x*\x - \xo 7:29 \xt Okuf 2:15, 21–22; 18:4\x* \p \v 30 “Lunyima emiaka amakumi ane ni gimiire okuwita, Katonda yafumira Muusa mu embonekano eya *enyankoi mu akasaka akaawonekananga mbwe kayia. Ekio kiamuikorra na ari mu ekeewa ampi ne ekigiri ekia Sinaai. \v 31 Ekintu ekia Muusa yawona kino kiamuluguuzia ino. Kutio yakigiako ampi okuwona ekiikola. Yawurra omwoyo ogwa Katonda na agamba-gamba nae okuema mu akasaka ako, na amulaga otino, \v 32 ‘Inze ni inze Katonda owa Abraamu, Isaaka ni Yakoobo.’\x † \xo 7:32 \xt Okuf 3:6\x* Owuti wuamba Muusa, atanika okuadada kandi owuti wuagera areka okuwarra akasaka ako. \v 33 Nikuemao, Katonda yamulaga otino, ‘Vuula ewiraato ku amagulu gaao aeniki asi aa oimeriire ano na asi aeeru. \v 34 Kuwuene miire okuwona kiomo awantu awa Misiri wanyaasia awantu wange. Miire okuwurra amaziga gaawu, kutio miire okuiika ansi kugere mbatoole mu owusiwe owua warimo. Katio nyagala okukutuma Misiri.’\x † \xo 7:34 \xt Okuf 3:5, 7, 8, 10\x* ”\x - \xo 7:34 \xt Okuf 3:1–10\x* \p \v 35 Stefaano yagia emberi na awalaga otino, “Muusa ono nio owa Awaisraeli waalowa ni waamulaga watino, ‘Awulao okuteere omukangasi kandi omukengi owa ekiina kiifu?’ Kane *Omwami Katonda nio owawanga na amiire okumutuma okuwarinda kandi okuwatoola mu owusiwe owua waawangamo. Kandi Katonda owamufumira mu embonekano eya enyankoi mu akasaka akayia nio owamu-aa amaani aga okukola emirimo egio.\x - \xo 7:35 \xt Okuf 3:2; 2:14\x* \v 36 Yawakangatra na awafumia Misiri kandi yakola amankono agaluguulwa. Amankono gano yagakola Misiri, agakola mu enyanza enzakanyu kandi yagakola mu ekeewa ku emiaka amakumi ane goona ni wari eyo.\x - \xo 7:36 \xt Okuf 7:3; 14:21–29; 15:25; 16:1—17:13; Emba 20:2–11; 14:33\x* \v 37 Muusa ono nio owalaga Awaisraeli otino, ‘Katonda aaza okuwaloworra *omugambi ofwana ni inze okuema ku awantu wiinyu aweene.’\x † \xo 7:37 \xt Owuiz 18:15, 18\x*\x - \xo 7:37 \xt Awat 3:22–26; 13:32\x* \v 38 Muusa yawanga mu okuikumia okwa waaguukwa wiifu mu ekeewa. Eyo nio enyankoi owa Katonda yagamba-gamba nae mu ekigiri ekia Sinaai na amulaga amangʼana aga Katonda agaesania owulamu, galagwe Awaisraeli woona kutuuka ku ikula riifu rino.\x - \xo 7:38 \xt Okuf 19:1—20:17; Awat 7:53\x* \p \v 39 “Ni waaguukwa wiifu waalowa Muusa kandi mu emioyo giawu egia munsi, waagala ino mbwe wairane Misiri.\x - \xo 7:39 \xt Emba 14:3–4; Neem 9:17\x* \v 40 Awaisraeli waagia walaga Aruuni otino, ‘Tuagala otulongere katonda eziiza okutukangatra. Omwina iifu Muusa omiire okuwa na atukangatiire ni tuema Misiri, ngatumanyire mbwe ekimuikoriire niki?’\x † \xo 7:40 \xt Okuf 32:1\x* \v 41 Kutio mu amiire ago nigo aga waalongeramo katonda ensaasa ne edhaabu mu embonekano eya ekimoori, kandi waagikorra emisango egia emiandu. Waakola emigomo egikorrwa katonda ensaasa ezia waalonga aweene.\x - \xo 7:41 \xt Okuf 32:1–8\x* \v 42 Ekio kiagera Omwami Katonda awalowa kandi awareka watanika okusawa ewintu ewifwana enyanga, omwenzi ne engʼeni-ngʼeni ezia ku igulu. Kuno kuri kiomo Katonda yawoola ni kuwitra ku omugambi waae owajoja otino, ‘Inywe Awaisraeli mukawoola mbwe ni inze owa mwakorranga emisango ne emiandu egia mwaitanga mu ekeewa ku emiaka amakumi ane? \v 43 Ansi-uansi aa mwagianga mwaginganga eema eya mwagingamo katonda ensaasa eetwa mbwe Malooki eya mwasawanga, kandi lwona mwaginga katonda ensaasa eimeriire aa engʼeni-ngʼeni eetwa Rafeeni. Mwalonga katonda ensaasa zino kugere muzikubre ansi amasigamo ni muzisawa aa mukansawa. Okwo kugera nyiza okuwaira asi ale okutambuka ekialo ekia *Babulooni.’\x † \xo 7:43 \xt Amo 5:25–27\x* ” \p \v 44 Stefaano yagia emberi na awoola otino, “Waaguukwa wiifu waawanga ne eema ekialagananga mbwe Katonda ari nawo ni waawanga mu ekeewa. Waakilonga owufwanani ni kiomo Katonda yalaga Muusa mbwe akilonge, kandi kuwuene kiawonekananga kiomo Katonda yamulagirizia.\x - \xo 7:44 \xt Okuf 25:9\x* \v 45 Lunyima waaguukwa wiifu waatoola eema eyo okuema ku waaswawu aweene. Nikuemao waaza nayo nawuno watuuka nayo mu ekialo ekia turiko kino ni wari ni Yoswa. Mu amiire ago nigo waatoorrako ekialo kino. Amaani aga Katonda gaagera walwania awantu awaawanga ni wamenyere mu ewialo ewio nawuno wawavuna. Eema eyo yaweera ku ekialo kino nawuno kutuuka olwa Daudi yawanga Omwami owa ekialo kino.\x - \xo 7:45 \xt Yoswa 3:14–17; 18:1; 2Amiir 1:3; 5:5\x* \v 46 Omwami Daudi yasangaazia Katonda ino kandi yasawa Katonda mbwe amuganyire aombokere Katonda owa Yakoobo na awiizukulu waae enyumba.\x - \xo 7:46 \xt 2Sam 7:1–2; Zabu 132:1–5\x* \v 47 Ni Sulumaani omuzia waae nio owaomboka enyumba eya okusawa Katonda.\x - \xo 7:47 \xt 2Sam 7:5–7; 1Awaam 6:1–38\x* \p \v 48 “Ni kukawa kutio, Omwami Katonda okangatiire ewintu wiona ngamenya mu enyumba eombookwe no omuntu. Mala kiomo omugambi owa Katonda yajoja na awoola kiomo\x - \xo 7:48 \xt Awat 17:24\x* \v 49 Katonda yawoola otino, ‘Ku igulu nio aa entewe eya owuami wuange eri, ne ekialo nikio ekisigikro ekia nsigikako amagulu. Inywe muuza okunyombokra enyumba efwana otie menyemo? Nakuwa na ai aa nkawuluukra? \v 50 Inze omwene ngʼani inze owaluka ewintu wiona ewiri ku ekialo ne ewiri ku igulu na amakono gange?’\x † \xo 7:50 \xt Isaa 66:1–2\x* ” \p \v 51 Stefaano yagia emberi na awoola otino, “Muri awantu awa emitwe emikalu awatatiire kandi awatawurra amangʼana aga Katonda. Lwona mukola enkola embiiwi ino mala kiomo waaguukwa wiinyu. Aeniki mugia mala emberi okulowa ewintu ewia mulagwa no *Omwoyo Omweru ogwa Katonda.\x - \xo 7:51 \xt Okuf 32:9; 33:5; Yere 4:4; Ezek 2:2–5; Awaru 2:28–29\x* \v 52 Waaguukwa wiinyu ngawaata awagambi awa Katonda woona mu eminyako-nyaako? Lwona ngawaaita namba awagambi awa Katonda awakulu awaawoolanga mbwe *Kristo aaza okuuza kandi mbwe iye nio ooza okukola ewintu ewiigolovu ku Katonda? No olwa yaaza, ngamwamuguzizia awandi kandi mugera wamuita?\x - \xo 7:52 \xt Math 5:12; Awat 3:14\x* \v 53 Mwatuukra endagirra eziaema ku Katonda ezia enyankoi waalaga waaguukwa wiinyu mbwe watie, ni inywe ngamuziere owuti.”\x - \xo 7:53 \xt Awat 7:38; Gala 3:19; Awaib 2:2\x* \s1 Stefaano akubirwe na amawaale \p \v 54 Olwa awakangasi awa ekiina waamuwurra na awoola otio, waawa no okusu okungi ino aa waatanika okuluma-luma ewiala. \v 55 Ni Stefaano owawanga na aizuuziiwue no Omwoyo Omweru ogwa Katonda yawarra kungulu ku igulu awona owunene owua Katonda kandi awona Yesu na ari nyakukono okusaaza okwa Katonda. \v 56 Yawalaga otino, “Muwoneko! Mbona igulu ni ri-igulweo kandi *Omuzia owa Omuntu aimeriire nyakukono okusaaza okwa Katonda.”\x - \xo 7:56 \xt Math 3:16; Luuk 12:8–9\x* \p \v 57 Olwa awakangasi awo waawurra ni Stefaano awoola otio, waakuba erioga wukalu kandi waziwa amatwi gaawu ne ewiala kugere watamuwurra na agamba-gamba. Waamugiako kalala woona \v 58 wagia wamuamba watanika okumukulula ni wamufumia enze eya omugizi ogwa Yerusaleemu nikwo watanika okumukuba na amawaale wamuite. Awantu awaamuingirra awo waavuula enguwo ziawu ezia kungulu wagia wata ampi na amagulu aga omuzia oetwa Saulo.\x - \xo 7:58 \xt Awat 22:20\x* \v 59 Waagia emberi ni wakuba Stefaano na amawaale ni Stefaano iye yasawanga Katonda na awoola otino, “Omwami Yesu, ganya otoole omwoyo gwange.”\x - \xo 7:59 \xt Zabu 31:5; Luuk 23:46\x* \v 60 Nikuemao, yakuba ansi amasigamo atanika okuwoola no omwoyo ogwa kungulu otino, “Omwami Yesu, nkusawa mbwe ganya owarekere amawi aga wakola.” Olwa yamala okusawa otio, yafwa.\x - \xo 7:60 \xt Luuk 23:34; 6:28\x* \c 8 \p \v 1 Saulo yawanga ao kandi yoona yaganya no okuitwa okwa Stefaano.\x - \xo 8:1 \xt Awat 8:4–5; 11:19\x* \s1 Awalonzi awa Yesu wawona eminyako-nyaako \p Okuemera nyanga olwo awantu woona awari no okuganya ku Yesu awaawanga Yerusaleemu waatanika okuwona eminyako-nyaako emilulu. *Awatumwa awa Yesu engʼene niwo awaasigala Yerusaleemu na awantu woona awasigaale awaawanga no okuganya ku Yesu waatanyika mu ewitemo ewia Yudeea ni Samaria. \v 2 Awantu awatiire Katonda waatoola Stefaano wamuawira kandi waamurra no owululu ino. \v 3 Ni Saulo yatanika okunyaasia awalonzi awa Yesu wululu kandi yagia mu enyumba ki enyumba na akulula awantu awekikazi na awekisaaza awari no okuganya ku Yesu na awata mu owusiwe.\x - \xo 8:3 \xt Awat 9:1–2, 13, 21; 22:4–5; 26:9–11; 1Kori 15:9; Gala 1:13; Filiip 3:6; 1Timo 1:13\x* \s1 Piliipo alanziizie amangʼana aga Katonda ku omugizi ogwa Samaria \p \v 4 Awantu awari no okuganya ku Yesu waatanyika wagia mu ewialo ewigawuke-gawuuke watanika okulanzia amangʼana aga Yesu. \v 5 Piliipo iye yagia ku omugizi ogwa Samaria atanika okulanzizia awantu amangʼana amalootu aga *Kristo.\x - \xo 8:5 \xt Awat 6:5; 5:42\x* \v 6 Olwa awantu waawurra amangʼana aga Piliipo kandi wawona amankono aga yakolanga, waatega amatwi gaawu ino okuwurra amangʼana gaae. \v 7 *Ewikeeno wiafuma ku awantu awangi ni wirra wukalu. Awantu awangi awaawanga no owulwire owua okufwa ngʼanzi na awarema awangi woona waalamiwua.\x - \xo 8:7 \xt Mari 16:17; Luuk 9:1\x* \v 8 Kino kiagera awantu awa ku omugizi ogwa Samaria wawa ne ekisangaalo ekinene. \s1 Simioni omulaguzi \p \v 9 Yawangao omuntu oetwa mbwe Simioni. Yawanga na amiire okuweerako na akola emirimo egia owulaguzi ku omugizi ogwo ino. Kandi yaitumbulanga mbwe ari omuntu omunene ino. \v 10 Awantu woona okuemera ku awantu awanene kutuuka ku awantu awatono wamutegerezianga ino. Kandi waawoolanga watino, “Kuwuene omuntu ono nio ori na amaani aga Katonda agaetwa mbwe amaani amanene!” \v 11 Awantu waamutegerezianga aeniki owulaguzi wuae wuawaluguuzia ku amiire amangi. \p \v 12 Kukawa kutio olwa awantu wano waawurra Piliipo na alanzia amangʼana aga *Owuami owua Katonda kandi na alanzia amangʼana ku eriina eria Yesu Kristo, waawa no okuganya. Awantu awekikazi na awekisaaza awaawa no okuganya ku amangʼana ago waabatiiswa.\x - \xo 8:12 \xt Awat 28:23; 3:6\x* \v 13 Namba Simioni oona yawa no okuganya kandi oona yabatiiswa. Olwa yamala okubatiiswa yaweerako na alonda Piliipo asi-uasi aa Piliipo yagendanga; kandi amankono ne ewintu ewikate-kaate ewia yawona ni Piliipo akola wiamuamba omunwa. \p \v 14 Olwa awatumwa awa Yesu awaasigala Yerusaleemu waawurra amangʼana, kiomo awantu awa ku omugizi ogwa Samaria wamiire okuwa no okuganya ku amangʼana aga Katonda, waawatumra Petro ni Yowaana okugia okuwa eyo nawo.\x - \xo 8:14 \xt Awat 3:1\x* \v 15 Olwa waatuuka, waasawira awantu awaawanga no okuganya wano mbwe watuukre *Omwoyo Omweru,\x - \xo 8:15 \xt Awat 2:3–4; 10:44–47\x* \v 16 aeniki awulao omuntu owawanga na amiire okutuukra Omwoyo Omweru ku awantu awo namba omulala, ni waawanga mala ni wamiire okubatiiswa ku eriina eria *Omwami Yesu Kristo. \v 17 Nikuemao Petro ni Yowaana waawataako amakono ni waawasawira kandi waatuukra Omwoyo Omweru.\x - \xo 8:17 \xt Awat 19:1–6\x* \p \v 18 Olwa Simioni yawona mbwe okuta okwa Petro ni Yowaana waata amakono gaawu ku awantu kwagera na awantu watuukra Omwoyo Omweru, yafumia amasendi oku-aa awatumwa wano\x - \xo 8:18 \xt Awat 6:6\x* \v 19 na awalaga otino, “Awiifu noona mumpeeko amaani gano, kugere ni nteere amakono gange ku omuntu, omuntu oyo atuukre Omwoyo Omweru.” \p \v 20 Petro yamuirania otino, “Origizwe mu omurro ogutafwa, iwue alala na amasendi gaao ago. Oingirizia mbwe oesa okugula ekintu ekia Katonda aesana wusa na amasendi! \v 21 Iwue owula no omugawo ku emirimo egia Katonda egia tukola gino aeniki omwoyo gwao ngamulootu emberi wa Katonda. \v 22 Galuka oreke amawi gaao aga okuwa na amaingirizio amawiiwi gano kandi osawe Katonda wukalu kugere ni kuesekana akurekere amawi gaao aga okuwa na amaingirizio aga ori nago mu omwoyo gwao gano, \v 23 aeniki ni nkuwariira, ori omuntu oizuule ni iyari kandi ori mu owusiwe owua owuoni.” \p \v 24 Simioni yalaga Petro ni Yowaana otino, “Awiifu munsawire Katonda kugere ewintu ewia muwoorre ewio witaaza wianyikorra.”\x - \xo 8:24 \xt Okuf 9:27–28\x* \p \v 25 Olwa waamala okulaga awantu amangʼana ku ewintu ewilootu ewia waawona ni wari ni Yesu Kristo, waairana Yerusaleemu. Ku engira ni wairana, waalanzizia awantu awa ku emigizi egia Samaria amangʼana amalootu aga Katonda. \s1 Piliipo abatiisre Omuithoopia \p \v 26 Nikuemao, *enyankoi owa Katonda yalaga Piliipo otino, “Fuma oambe engira eya ansi eema Yerusaleemu ne egia Gaaza.” (Engira eno ngekalondwanga.) \v 27 Kutio Piliipo yatanika olugendo na agia. Ku engira na agia, ya-agaana Omuithoopia *omusowole, owawanga omuntu omunene ino mu ekialo kiawu. Omuntu ono yawanga omuwiiki owa amasendi aga Kandake omwami owekikazi owa Ithoopia. Yawanga na agiire Yerusaleemu okusawa Katonda.\x - \xo 8:27 \xt Zabu 68:31; 87:4; Zefa 3:10; Isaa 53:3–8\x* \v 28 Wuno katio yawanga ku engira na airana. Yawanga na aikaale mu egaare ekululwa ne efaraasi, na asoma ebuuki eyajojwa ni Isaaya *omugambi owa Katonda. \v 29 Omwoyo Omweru ogwa Katonda yalaga Piliipo otino, “Gia owe ampi ne egaare ekululwa eeria.” \v 30 Kutio Piliipo yasomoka agia aa yalagwa, kandi yawurra Omuithoopia oyo na asoma ebuuki eya Isaaya omugambi owa Katonda. Piliipo yamuwuuzia otino, “Mberi amangʼana aga osoma ago gakuingirra?” \p \v 31 Omuithoopia yamuirania otino, “Yaaya, ngʼaganyingirra, mala no omuntu agansanukuriire geeza.” Kutio yasawa Piliipo mbwe aniine aikale nae mu egaare yaae eyo.\fig Piliipo no Omuithiopia waikaale mu egaare|src="CN01932b.tif" size="span" ref="8:31" \fig* \v 32 Mu ebuuki eya Isaaya, omuntu ono yawanga na asoma asi ajojerwe mbwe: \q1 “Yakangasiwua ki igondi eri-irwa okugia okuitwa, \q2 kiomo ekimaatwa ekitameera ni kiwegwako owuvwiri wuakio, \q2 nintio oona yasarigira. \q1 \v 33 Waamusuusia kandi ngawakamukengera ekiina geeza. \q2 Awulao oesa okugamba-gamba ku awiizukulu waae \q2 aeniki owulamu wuae owua ku ekialo wuamalwanga!”\x † \xo 8:33 \xt Isaa 53:7, 8\x* \p \v 34 Omuithoopia oyo yawuuzia Piliipo otino, “Katio ndage tuwone, omugambi owa Katonda ono agamba-gamba ku anu? Agamba-gamba ku iye omwene nakuwa ku omuntu wundi omusaasa?” \v 35 Piliipo yamutanikra okuema ku amangʼana aga Omuithoopia asomerenga kandi amulaga amangʼana amalootu ku Yesu Kristo.\x - \xo 8:35 \xt Luuk 24:27\x* \p \v 36 Ni waawanga ni wakiari ku engira ni wagia, waaika watuuka asi aa amanzi gari. Kutio omuntu Omuithoopia ono yalaga Piliipo otino, “Wonako! Mpano amanzi gari ano. Kirio kandi ekikagera ndeke okubatiiswa?”\x - \xo 8:36 \xt Math 28:19\x* \p \v 37 [Piliipo yamuganyira otino, “Ee, nyesa mala okukubatiisa no oganyire ku Yesu Kristo no omwoyo gwao gwona.” Omuntu oyo yairania Piliipo mbwe, “Ee, omwoyo gwange guri no okuganya mbwe Yesu Kristo ari Omuzia owa Katonda.”]\f + \fr 8:37 \ft Amangʼana agari mu ekika ekia 37 gano gawula mu owungi owua amatu amakulu.\f* \p \v 38 Nikuemao omukangasi oyo yalaga awantu waae mbwe waemerezie efaraasi eyamukululanga kandi iye alala ni Piliipo waaika wagia aa amanzi gaawanga. Kutio Piliipo yamubatiisa. \v 39 Olwa waamala okuema mu amanzi, Omwoyo Omweru ogwa Katonda yatoola Piliipo ao. Omukangasi ono ngakamuwona kandi, ni yagia mala emberi no olugendo lwae, na ari no owusangaavu owungi.\x - \xo 8:39 \xt 1Awaam 18:12\x* \v 40 Piliipo yaizukira na atuukre Azotuusi kandi yagenda-genda na alanzia amangʼana aga Yesu Kristo mu emigizi giona egiawanga ao nawuno atuuka Kaisaria.\x - \xo 8:40 \xt Awat 21:8\x* \c 9 \s1 Saulo agaluuke \p \v 1 Saulo iye yawanga na akiagia emberi na atiisia awalonzi awa Yesu no olumbe mu amiire ago. Yagia ku Omukangasi owa *awoozia\x - \xo 9:1 \xt Awat 8:3\x* \v 2 amusawa ebaruwa ezia okumumanyisia ku awakangasi kandi ezia okumuganyira okugia mu amasinagoogi agari Damaskaasi. Yakola otio kugere na atuukiire omuntu olondokana ne engira eya *Omwami Yesu, awe omukazi namba awe omusaaza amuambe amuire mu owusiwe Yerusaleemu. \p \v 3 Ni yawanga ku engira na ari ampi okutuuka Damaskaasi, yaizukira na awona idangaala eria owueru ni wuaema ku igulu ni wumuikako.\x - \xo 9:3 \xt 1Kori 15:8–9; Gala 1:16\x* \v 4 Yagwa ansi ku engira kandi yawurra omwoyo ni gumulaga gutino, “Saulo, Saulo, ekigera no ondambiizie wululu otio niki?”\x - \xo 9:4 \xt Ezek 1:28\x* \p \v 5 Saulo yamuwuuzia otino, “Omwami, iwue ni iwue anu?” Omwoyo ogwo gwamulaga gutino, “Inze ni inze Yesu owa odambiizie wululu. \v 6 Ni, ema ogie ku omugizi ogwa Damaskaasi kandi ooza okugia okulagwa ekia osugaane okole.” \p \v 7 Awantu awaagenda-gendanga ni Saulo waawanga ao kandi ekintu ekio kiawa-amba eminwa. Waawurra omwoyo ni gugamba-gamba ni ngawakawona omuntu. \v 8 Saulo yaimerra aema ansi. Olwa yasanukula amiiso gaae kiwulao ekintu ekia yaesanga okuwona. Kutio awantu awayawanga nawo awo waamuamba okukono wamuira Damaskaasi. \v 9 Ku amiire asatu yawa omuwuunu kandi ngakanywa namba ngakaria ekintu. \p \v 10 Yawangao omuntu wundi Damaskaasi oetwa Ananiasi, owawanga omulonzi owa Yesu. Katonda yagamba-gamba nae mu owusasuko na awoola otino, “Ananiasi!” Yamuirania otino, “Ndi ano Omwami.” \p \v 11 Yesu yamulaga otino, “Ema ogie mu enyumba eya Yudaasi eri ku engira eetwa mbwe Enyigolovu, ogie owuuzie mbwe oagala omuntu oemere Taaso oetwa mbwe Saulo. Ari ao nyingeeno asawa, \v 12 kandi amiire okuwona mu owusasuko no omuntu oetwa mbwe Ananiasi aingira aa ari kandi amutaako amakono gaae, kugere awone kandi.” \p \v 13 Ananiasi yamuirania otino, “Omwami, awantu awangi wamiire okundaga amangʼana amangi ku omuntu ono kandi kiomo amiire okuweerako na akorra awalowole waao ewintu ewiwiiwi ewingi Yerusaleemu. \v 14 Kandi katio nyingeeno aazre ano ne ebaruwa eemere ku Omukangasi owa awoozia okuuza okuamba awantu woona awaganyire ku iwue.” \p \v 15 No Omwami Yesu yamuirania otino, “Iwue gia aeniki miire okumulowoola okukola emirimo giange; egia okulanzia amangʼana gange ku awantu awatari *Awayaudi, awaami waawu na awantu woona Awaisraeli.\x - \xo 9:15 \xt Awat 22:21; 23:11; 26:1; 27:24; Awaru 1:5\x* \v 16 Kandi inze omwene nyiza okumulagirizia kiomo kuuza okumunigirizia okunyaka-nyaakra eriina riange.”\x - \xo 9:16 \xt Luuk 21:12; Awat 20:23; 2Kori 11:23–28\x* \p \v 17 Kutio Ananiasi yaema agia aingira mu enyumba omwo. Yata amakono gaae ku Saulo na amulaga otino, “Wamwifu Saulo, Omwami Yesu owakufumira no ori ku engira no ooza ano antumre ku iwue kugere otanike kandi okuwona, kandi oizuziwue no *Omwoyo Omweru ogwa Katonda.”\x - \xo 9:17 \xt Mari 6:5; 16:18; Awat 8:15–17; 19:6\x* \v 18 Ao ao, ewintu ewifwanana na amagamba aga emvwa wiaema ku amiiso aga Saulo wigwa ansi kandi amiiso gaae gaaiguka. Yaema kungulu kandi abatiiswa. \v 19 Olwa yamala okuria, amaani gaamuiranira kandi. \s1 Saulo alanziizie amangʼana aga Yesu Damaskaasi \p Saulo yawa na awantu awaganyire ku Yesu Damaskaasi ku amiire amatono. \v 20 Yagia mu *esinagoogi atanika kalala okulanzizia awantu omwo, mbwe Yesu no Omuzia owa Katonda.\x - \xo 9:20 \xt Luuk 22:70; Awat 17:2\x* \v 21 Awantu woona awaamuwurra waawa no okuluguula ino kandi waatanika okuiwuuzia watino, “Ono ngʼanio omuntu owaitanga awantu awaganyire ku eriina eria Yesu Yerusaleemu? Kandi owuo katio ngaazre ano okuamba awantu awakola watio okuirra awakangasi awa awoozia?”\x - \xo 9:21 \xt Awat 8:1; 9:13–14\x* \p \v 22 Kukawa kutio, okulanzia okwa Paulo kwasonga okuwa na amaani amangi ino kandi engira ezia yalaganiramo mbwe Yesu nio *Meesia kwangʼangʼaazia Awayaudi awaawanga ni wamenyere Damaskaasi, aa awulao omuntu owaesanga okumuirania ekingʼana.\x - \xo 9:22 \xt Awat 22:5–16; 26:12–28; Gala 1:15–16\x*\x - \xo 9:22 \xt Awat 5:42\x* \p \v 23 Na amiire amangi gaamala okuwita, Awayaudi wandi waaikumia alala okuagala engira eya okuita Saulo, \v 24 ni Saulo yagia amanya okuagala kwawu. Owuire no omuwasu waamuiteganga mu ewikulo ewi-ingira mu omugizi ogwa Damaskaasi ni wagala mbwe wamuite. \v 25 Okwo kwagera owuire wundi awalonzi waae wamuta mu entayi owuire wamuisia ansi kuwitra mu iwanga eriawanga ku enzizi eya omugizi.\x - \xo 9:25 \xt 2Kori 11:32–33\x* \s1 Saulo agia Yerusaleemu \p \v 26 Olwa Saulo yairana Yerusaleemu, yagalanga mbwe aizoge na awalonzi awa Yesu awawangao ni waamutia aeniki ngawakawa no okuganya mbwe Saulo oona no omulonzi owa Yesu. \v 27 Kutio Baranabaasi nio owamutoola amuira ku *awatumwa awa Yesu awalaga kiomo Saulo yawuine Omwami Yesu ku engira kandi kiomo Omwami Yesu yamugamba-gambiire kandi lwona kiomo yalanziizie amangʼana ku eriina eria Yesu Damaskaasi no owusiani.\x - \xo 9:27 \xt Gala 1:18\x*\x - \xo 9:27 \xt Awat 4:36–37; 11:22–26, 30; 12:25; 13:1–4, 7, 43–51; 14:12, 20; 15:2–12, 22, 35–39; 1Kori 9:6\x* \v 28 Kutio Saulo yawa nawo ao kandi yagenda-genda mu omugizi ogwa Yerusaleemu na alanzia amangʼana ku eriina eria Omwami Yesu no owusiani. \v 29 Yagamba-gamba kandi yaikululana mu amangʼana na Awayaudi awaawoolanga Olugiriiki. Na awantu wano waageezaania mbwe wamuite.\x - \xo 9:29 \xt Awat 6:9\x* \v 30 Olwa awalonzi wandi waamanya ekingʼana kino, waatoola Saulo wamuisia Kaesaria kandi wamutuma mbwe agie Taaso.\x - \xo 9:30 \xt Awat 9:11; 11:25; Gala 1:21\x* \p \v 31 Nikuemao katio awantu awaganyire ku Yesu awari mu ewitemo wiona ewia Yudeea, Galiili ni Samaria waawa no owuolu. Omwoyo Omweru ogwa Katonda yawa-aa amaani kandi waaisonga wawa awangi ino. Kandi waamenya ni waeere Katonda owuti. \s1 Petro alamiizie omuntu Liida \p \v 32 Petro yagenda-genda mu embega ziona ezia ekialo ekio. Owuire wulala yagia okuwona awiina waae awari no okuganya ku Yesu awaawanga ni wamenyere Liida. \v 33 Liida ao yatuukrao omuntu oetwa mbwe Ainea owawanga omulwire owa omuwiri ogufwa ngʼanzi kandi yawanga na amiire okuwa na ari ku iseero na atagenda-genda ku emiaka munaane. \v 34 Olwa Petro yamuwona yamulaga otino, “Ainea! Yesu *Kristo amiire okukulamia. Ema oazie owuriri.” Ainea yaema kungulu kalala. \v 35 Awantu woona awamenyere Liida na awamenyere Sarooni waamuwona na alamre kugera waganya ku Yesu. \s1 Petro aziusie Tabiitha \p \v 36 Yawangao omukazi oetwa mbwe Tabiitha owawanga na amenyere Yoopa. (Mu Olugiriiki yaetwanga mbwe Dorkaasi.) Omukazi ono yawanga omulonzi owa Yesu. Yawanga omukazi owa enkola endootu kandi yatunzianga awantu awataka. \v 37 Mumiire ago omuwiri gwamukuba alwala nawuno afwa. Omuwiri gwae gwaoziwua geeza gugia guteewua mu enyumba eya goroofa kungulu. \v 38 Yoopa yawanga ampi ni Liida. Kutio olwa awalonzi awa Yesu waawurra mbwe Petro ari Liida, waatuma awantu wawiri mbwe wagie wamulage mbwe awagieko wuangu-wuangu. \p \v 39 Kutio Petro yaema agia na awantu awaatumwa awo; kandi olwa waatuuka, yatoolwa airwa mu enyumba eya kungulu aa omuwiri ogwa Tabiitha gwawanga ni guteerwe. Awakazi awafwire woona waaikumia ku Petro ni warra kandi ni wamulaga enguwo ezigawukane-gawukaane ezia Dorkaasi yawanawranga ni yawanga na akiari omulamu. \v 40 Petro yawafumia woona mu enyumba, nikuemao akuba ansi amasigamo atanika okusawa Katonda. Olwa yamala okusawa, yagaluka awarra omuwiri ogwa Tabiitha kandi awoola otino, “Tabiitha, ema kungulu!” Tabiitha yasanukula amiiso, olwa yawona Petro yaema aikala.\x - \xo 9:40 \xt Mari 5:40–41\x* \v 41 Petro yamuamba amakono amuemia kungulu. Nikuemao Petro yaeta awakazi awafwire na awantu wandi woona awari no okuganya ku Yesu atoola Tabiitha awa-aa na ari omulamu. \v 42 Ekintu kino kiamanyikana mu ekialo ekia Yoopa kiona kandi kiagera awantu awangi wawa no okuganya ku Yesu. \v 43 Petro yamenya Yoopa ao ku amiire amangi no omuntu oetwa mbwe Simioni owakolanga emirimo egia okutowoka amaseero.\x - \xo 9:43 \xt Awat 10:6, 32\x* \c 10 \s1 Kornelio alagiriire Petro \p \v 1 Yawangao omuntu ku omugizi ogwa Kaisaria owaetwanga mbwe Kornelio, owawanga omukangasi owa omuganda ogwa awa-iiye ogwaetwanga mbwe omuganda ogwa Itaalia. \v 2 Iye alala na awantu awa mu enyumba yaae woona waawanga ni watiire Katonda ino. Ku owusiza wuae yatunzianga *Awayaudi awataka kandi yasawanga Katonda owuire ki owuire.\x - \xo 10:2 \xt Awat 27:1, 3\x* \v 3 Owuire wulala igulo mu enyinga ezia kienda, yawona owusasuko aa *enyankoi owa Katonda yamufumira geeza mala amueta otino, “Kornelio.”\x - \xo 10:3 \xt Awat 3:1\x* \p \v 4 Olwa Kornelio yagingirizia amiiso kungulu mala awona enyankoi oyo, yamuirania no owuti wumuambre ino otino, “Ndi ano Omwami.” \p Enyankoi oyo yamuirania otino, “Okusawa kwao alala ne ewintu ewia omiire okuwaao no otunzia nawio awantu awataka wimiire okutuuka ku Katonda, kutio Katonda akuingiriizie. \v 5 Kutio tuma awantu Yoopa wagie wakuetre omuntu oetwa mbwe Simioni, oetwa ku eriina rindi mbwe Petro. \v 6 Ari mu enyumba eya Simioni omutowoki owa amaseero, omenyere ampi no omwalo.”\x - \xo 10:6 \xt Awat 9:43\x* \p \v 7 Olwa enyankoi oyo yamala okugia, Kornelio yaeta awemirimo waae wawiri alala no omulala ku owa-iiye waae owamutunzianga kandi owawanga na atiire Katonda. \v 8 Yawalaga ewintu wiona ewiaikola, nikwo awatuma Yoopa. \s1 Katonda asasuriire Petro amangʼana \p \v 9 Enkio walwo mu enyinga ezia mukaaga na *awatumwa awa Kornelio waawanga ampi okutuuka ku omugizi ogwa Yoopa, Petro yaniina ku olusala kungulu okugia okusawa. \v 10 Yawanga na awurra enzala, kutio yaagalanga okuria. Ni no okuria kwawanga ni kukiafumbwa, Katonda yamusasurra ekintu.\x - \xo 10:10 \xt Awat 2:17; 22:17\x* \v 11 Mu owusasuko omwo, yawona igulu ni ri-iguukeo kandi ekintu ekifwana enguwo enene eyanzuulwe ne eisiziwua ansi ku ekialo.\x - \xo 10:11 \xt Math 3:16\x* \v 12 Mu enguwo omwo yawona entiangʼi ziona ne enyonyi alala ne entiangʼi ezimoola ansi ni zirimo. \v 13 Nikuemao yawurra omwoyo ni gumulaga gutino, “Petro ema oite ewintu wino orie.” \p \v 14 Petro yamuirania otino, “Yaaya, Omwami, okuemerra ri nkiari okuria ekintu-ukintu ekitari ekieru nikulondokana no okuagala okwa endagirra iifu.”\x - \xo 10:14 \xt Awal 11:1–47; Ezek 4:14\x* \p \v 15 Omwoyo ogwo kandi gwamulaga gutino, “Otaaza waaeta ekintu-ukintu ekia Katonda amiire *okueruyia mbwe kimwamu.”\x - \xo 10:15 \xt Mari 7:15\x* \p \v 16 Kino kiaikola kasatu, nikuemao enguwo eyo yairaniziwua ku igulu. \v 17 Mu amaginga aga Petro yawanga na akiaingirizia ekintu ekia Katonda yawanga na amulaga mu owusasuko omwo, awantu awa Kornelio yatuma waawanga ni wamiire okumanya aa yawanga kandi waawanga ku ekiriango. Waatuuka ku ekikulo ekia enyumba eya yawanga na arimo. \v 18 Waawuuzia ni kuri mbwe omwo nimwo Simioni Petro ari. \v 19 Ni Petro yawanga na akiaingirizia ekia Katonda yamulaga mu owusasuko owuo, *Omwoyo Omweru yamulaga otino, “Petro, wario awantu wasatu awakuagala.\x - \xo 10:19 \xt Awat 8:29; 10:9–16; 11:12\x* \v 20 Kutio ema oike ansi kandi ogie-wugia nawo aa waemere aeniki ni inze owatumre ku iwue.” \p \v 21 Kutio Petro yaika ansi. Olwa yawona awantu awo, yawalaga otino, “Inze ni inze owamuagala; ekia munyagarra niki?” \p \v 22 Awantu awo waamuirania watino, “Omukangasi owa awa-iiye oetwa mbwe Kornelio nio otutumre. Kornelio ari omuntu otiire Katonda ino kandi Awayaudi woona wamueere owuti. Nikulondokana no owuigolovu wuae emberi owa Katonda, enyankoi omweru owa Katonda amulagre mbwe atume awantu waaze wakuete ogie mu enyumba yaae kugere omuwoorre ekia ori nakio.” \v 23 Kutio Petro yawaingizia omwa yawanga, wawa awageni waae. \s1 Petro aweere omugeni owa Kornelio \p Owuire owualondako, Petro yafuma na awantu awo alala na awantu wandi awaawanga ni waganyire ku amangʼana aga Yesu mu omugizi ogwa Yoopa agia nawo. \v 24 Olwa waatuuka Kaisaria enkio walwo, waatuukra ni Kornelio aetre awaganda waae alala na awiiko waae kandi waikumiizie alala aeniki Kornelio yawanga na arindirra ino waawu Petro watuuke. \v 25 Olwa Kornelio yawona Petro na aingira, yagia okumuagaanra. Yagwa mu amagulu aga Petro amuifunamira. \v 26 Ni Petro yamuemia kungulu na amulaga otino, “Reka okunyifunamira aeniki inze noona ndi omuntu ki iwue!”\x - \xo 10:26 \xt Awat 14:13–15; Owus 19:10\x* \v 27 Petro yagamba-gamba nae ni waingira mu enyumba omwa yatuukra awantu awangi ino ni waikumiizie omwo. \v 28 Yalaga awantu otino, “Inywe aweene mumanyire geeza mbwe ifwe Awayaudi endagirra iifu ngetuganyiire okuwa alala na awantu awatari Awayaudi. Ni Katonda amiire okundaga mbwe ngʼansugaane mboole mbwe omuntu-umuntu ari mumwamu.\x - \xo 10:28 \xt Awat 10:15; Gala 2:12\x* \v 29 Kutio olwa ntuukiire owutumwa mbwe nyetwa, nyizre-uuza aa ntaingiriizie ekintu-ukintu. Kutio ndage ekia onyetiire.” \p \v 30 Kornelio yamuirania otino, “Amiire ane agawitre, ni nyawanga mu enyumba yange ni nsawa mu enyinga ezia kienda igulo. Nyaizukra ni mbona omuntu na aimeriire emberi wange na aingiizie enguwo enzeru zerre.\x - \xo 10:30 \xt Luuk 24:4; Awat 3:1; 1:10\x* \v 31 Omuntu ono yandaga mbwe, ‘Kornelio! Katonda amiire okuwurra okusawa kwao kandi amiire okukuingirizia ku owu-aani wuao ku awataka. \v 32 Kutio, tuma awantu Yoopa, wagie wakuetre omuntu oetwa mbwe Simioni Petro. Ari omugeni owa Simioni omutowoki owa amaseero omenyere ampi ni kumwalo.’ \v 33 Ekio nikio ekiagera ni ntuma awatumwa wuangu-wuangu kugere wakulagirre ooze. Okorre geeza ino okuuza. Kutio twona turi ano emberi wa Katonda turindra okuwurra kandi okukola kiomo Katonda amiire okukulaga mbwe otulage.” \s1 Petro agamba-gambiire awantu awatari Awayaudi \p \v 34 Petro yatanika okuwagamba-gambra na awoola otino, “Reero manyire mbwe Katonda kane ngagawula awantu, na awona awantu woona owuagani.\x - \xo 10:34 \xt Awaru 2:11; Gala 2:6; Efee 6:9; Kolo 3:25; Yako 2:1; 1Pet 1:17\x* \v 35 Aingizia omuntu-umuntu okola geeza kandi omueere owuti akawa omuntuki. \v 36 Mumanyire amangʼana aga Katonda yatumra Awaisraeli okuwitra ku Yesu ori Omwami owa awantu woona, owalanzia amangʼana amalootu agareetra awantu owuolu.\x - \xo 10:36 \xt Luuk 2:14; Awaru 3:25–26; 5:1; 2Kori 5:18–20; Efee 2:14–17; Kolo 1:20\x* \v 37 Lwona mumiire okuwurra ewintu wiona ewimiire okuikola mu ekialo ekia Yudeea okutanikra mu ekitemo ekia Galiili lunyima ni Yowaana yamala okulanzizia awantu amangʼana aga *owubatiiso.\x - \xo 10:37 \xt Luuk 4:44\x* \v 38 Kiomo Katonda yalowola Yesu Omunazareeti owa yaizuzia no Omwoyo Omweru na amaani, kandi asi wuansi aa yagia yakorra awantu geeza na alamia awantu woona awaawanga mu owusiwe owua *Ekikeeno, aeniki Katonda yawanga nae.\x - \xo 10:38 \xt Luuk 4:18; 13:16; Yowa 3:2\x* \v 39 Ifwe twawona ewintu wiona ewia Yesu yakola mu ekialo ekia Awayaudi ni ku omugizi ogwa Yerusaleemu na amiiso giifu. Ni kukawa mbwe Awayaudi waamuita, olwa *waamuwamba ku omusalaaba,\x - \xo 10:39 \xt Awat 1:8\x* \v 40 Katonda yamuziusia owuire owua okusatu kandi yagera awonwa, ngʼani na awantu woona, ni mala ni ifwe awa \v 41 Katonda yawanga na amiire okulowola okuwa awawoni ku amangʼana gano. Ifwe twaria kandi twanywa nae, na amiire okuziuka aemere ku awafu.\x - \xo 10:41 \xt Luuk 24:41–43\x* \v 42 Yatusikirra mbwe tulanzizie awantu ni tuwalaga mbwe nio owa Katonda yalowola okuwa omukengi owa ekiina ku awantu woona, awalamu na awafu.\x - \xo 10:42 \xt Yowa 5:22; Awat 17:31; Awaru 14:9; 2Kori 5:10; 2Timo 4:1; 1Pet 4:5\x* \v 43 Iye nio owa *awagambi awa Katonda woona waagamba-gambako ni wawoola mbwe omuntu-umuntu oweere no okuganya ku eriina riae, Katonda aaza okumurekera owuoni wuae.”\x - \xo 10:43 \xt Isaa 53:11; Yere 31:31–34; Luuk 1:77; 24:44; Awat 13:38; 26:18\x* \s1 Awatari Awayaudi waizuziiwue no Omwoyo Omweru \p \v 44 Ni Petro yawanga na akiagamba-gamba, Omwoyo Omweru ogwa Katonda yaizuzia awantu awatari Awayaudi awaamutegerezianga wano woona. \v 45-46 Olwa Awayaudi awaawanga ni waganyire ku Yesu *Kristo awaawanga ni waazre ni Petro waawona na awantu awaategerezianga Petro ni wagamba-gamba mu eminwa egigawuke-gawuuke kandi ni watondowola Katonda, waawa no okuluguula ino aeniki Katonda ya-aa namba awatari Awayaudi Omwoyo gwae Omweru. \p Petro yawalaga otino,\x - \xo 10:45-46 \xt Awat 2:33\x* \v 47 “Awiifu awantu wano woona mpano watuukiire Omwoyo Omweru ogwa Katonda kiomo twona twatuukra, katio ekinawalowera okubatiiswa na amanzi niki?”\x - \xo 10:47 \xt Awat 2:4; 8:15–17; 19:6\x*\x - \xo 10:47 \xt Awat 2:4, 11; 19:6; 1Kori 14:2–6\x*\x - \xo 10:47 \xt Awat 2:38–39\x* \v 48 Kutio yasikirra mbwe wabatiiswe ku eriina eria Yesu Kristo. Nikuemao awantu awo waasawa Petro mbwe aweeko nawo ku amiire amatono. \c 11 \s1 Petro alaga awalonzi ewimuikoriire \p \v 1 *Awatumwa alala na awantu woona awaawanga ni waganyire ku amangʼana aga Katonda, mu ekialo ekia Yudeea waawurra mbwe namba awantu awatari *Awayaudi woona wamiire okutuukra amangʼana aga Katonda. \v 2 Kutio olwa Petro yagia Yerusaleemu Awayaudi wandi ku awaawanga ni waganyire ku Yesu waamusoozia ni wawoola watino, \v 3 “Ekigera ni iwue oingira mu amayumba aga awantu awatairrwe *enyangu kandi oria nawo niki?”\x - \xo 11:3 \xt Awat 10:28\x* \p \v 4 Petro yatanika okuwalaga ewintu wiona ewiaikola ni kiomo wiaikola otino, \v 5 “Owuire wulala nyawanga ni nsawa Katonda ni ndi ku omugizi ogwa Yoopa. Nyawona enguwo enene eyanzuulwe ne eema ku igulu mu owusasuko owua nyareeterwa ni Katonda, kandi yareetwa nawuno aa nyawanga. \v 6 Olwa nyawarra munsi geeza, nyawona entiangʼi ezia mu isaka enyingi ezifwana ne entiangʼi ezia amagulu ane, entiangʼi ezimoola ansi, alala ne enyonyi. \v 7 Nyawurra omwoyo ni gundaga mbwe, ‘Petro! Ita ewintu wino orie.’ \p \v 8 “Nyamuirania ntino, ‘Yaaya Omwami, okuema kale ekintu-ukintu ekitari ekieru, nikulondokana ne endagirra ziifu, kikiari okuingira mu omunwa gwange.’ \p \v 9 “Omwoyo ogwo gwanyirania olwa okuwiri ni guemera ku igulu mbwe, ‘Otaaza waeta ekintu-ukintu ekia Katonda amiire *okueruyia mbwe ekimwamu.’ \v 10 Kino kiaikola kasatu, nikuemao enguwo eyo yairaniziwua ku igulu. \p \v 11 “Mu enyinga ziazane ezio awantu wasatu waaza okunyeta mu enyumba eya nyawanga ni menyeremo ni waema ku omugizi ogwa Kaisaria. \v 12 *Omwoyo Omweru yandaga mbwe ngie-wugia nawo. Nyatoola awiina wange mukaaga wano ngia nawo paka mu enyumba eya Kornelio, owatuma awantu wasatu awo. \v 13 Olwa twatuuka, Kornelio yatulaga kiomo *enyankoi owa Katonda yamufumira mu enyumba yaae amulaga mbwe atume omuntu Yoopa agie amuetre Simioni oetwa ne eriina rindi mbwe Petro. \v 14 Aaza okukulaga amangʼana agaaza okukununula iwue alala na awantu woona awa omenyere nawo.\x - \xo 11:14 \xt Awat 16:31\x* \p \v 15 “No olwa nyatanika-utanika okuwagerera amangʼana aga Katonda otino, Omwoyo Omweru yawaizuzia kiomo yatuizuzia oluweri.\x - \xo 11:15 \xt Awat 2:4; 10:44\x* \v 16 Kino kianyizurizia ekia Omwami yawoola, olwa yawoola mbwe, ‘Yowaana yabatiisa na amanzi masa, ni inywe muuza okubatiiswa no Omwoyo Omweru ogwa Katonda.’\x - \xo 11:16 \xt Awat 1:5\x* \v 17 Kutio ni Katonda yawa-aa ekia yatu-aa owuagani olwa twaganya ku Yesu *Kristo, katio inze ndi ki okalowera Katonda okukola okuagala kwae?” \p \v 18 Olwa waawurra amangʼana gano ngawakawuuzia ekintu kindi kandi, ni waatondowola Katonda ni wawoola watino, “Awiifu kane kuwonekana mbwe Katonda amiire oku-aa namba awatari Awayaudi iwaga eria okugaluka okuema ku amawi gaawu kugere watuukre owulamu owutariwua.”\x - \xo 11:18 \xt Awat 13:48; 14:15, 27; 15:4, 12, 22–29; 17:12; 18:5–11; 19:8–10; 20:21; 21:19; 26:20\x* \s1 Ekaniisa eya ku omugizi ogwa Antioki \p \v 19 Nikulondokana ne eminyako-nyaako egia awatumwa waatuukra olwa Stefaano yaitwa, awantu awaawanga ni waganyire ku eriina eria Yesu waatanyika waagia mu ewialo ewigawuke-gawuuke. Awandi ku iwo waagia Foeniisia, awandi waagia Saipraasi na awandi waagia Antioki. Mu ewialo ewia waagiamo ewio Awayaudi wengʼene niwo awa waalanzizia amangʼana aga Katonda.\x - \xo 11:19 \xt Awat 8:1–4\x* \v 20 Kukawa kutio, awandi ku iwo awaaemanga mu emigizi egia Saipraasi ni Kureene, waagia Antioki kandi watanika okulanzizia Awagiriiki amangʼana aga *Omwami Yesu. \v 21 Amaani aga Katonda gaawanga nawo kandi kino kiagera awantu awangi waganya okulonda Omwami Yesu.\x - \xo 11:21 \xt Awat 2:41\x* \p \v 22 Olwa amangʼana gano gaatuuka ku ekaniisa eya Yerusaleemu, awatumwa waatuma Baranabaasi okugia okuwona ekiaikolanga eyo.\x - \xo 11:22 \xt Awat 9:27\x* \v 23 Olwa yatuuka kandi awona ewintu ewilootu ewiaikola ku owusiza owua Katonda, yasangaala ino. Kutio yawa-ambia amaani na awasikirra mbwe wagie emberi okuwa no okuganya kandi wakole emirimo egia Omwami ne emioyo giawu giona.\x - \xo 11:23 \xt Awat 13:43; 14:22; 15:32; 16:40; 18:23; 20:1, 28–31\x* \v 24 Baranabaasi yawanga omuntu omulootu ori no okuganya okungi kandi oizuziiwue no Omwoyo Omweru. Kandi awantu awangi waawa no okuganya ku Omwami Yesu. \p \v 25 Nikuemao Baranabaasi yagia Taaso okuagala Saulo.\x - \xo 11:25 \xt Awat 9:30\x* \v 26 Olwa yamutuukra yamureeta Antioki aa waaweera nae ku omwaka omulala ni wagerera awantu awangi ino mu ekaniisa eyo amangʼana aga Katonda. Antioki ano nio awalonzi awa Yesu waasooka okuetrwa mbwe Awakristo. \p \v 27 Mu amiire ago *awagambi wandi awa Katonda waaema Yerusaleemu waaza Antioki. \v 28 Omulala ku awagambi awa Katonda owaetwanga mbwe Agaabo, ku amaani aga Omwoyo Omweru ogwa Katonda, yagamba mbwe enzala yaazanga okuamba ekialo kiona ekia owuami owua Awaruumi. (Enzala eno yawaao mu amiire aga owuami owua Omwami Klaudiasi.)\x - \xo 11:28 \xt Awat 21:10\x* \v 29 Kutio awalonzi awa Yesu woona waaganyana aweene okutunzia awiina waawu awaawanga ni wamenyere Yudeea nikulondokana no owunyazi owua omuntu ki omuntu yawanga nawuo. \v 30 Waakola watio ni kuwitra ku Baranabaasi ni Saulo, awa wa-aa ewintu ewio okuirra *awagaaka awaawanga ni wakangatiire Awakristo awa Yudeea.\x - \xo 11:30 \xt Awat 12:25; Awaru 15:26; Gala 2:10\x* \c 12 \s1 Awakristo wawona eminyako-nyaako emizito \p \v 1 Mu amiire gano, Omwami *Eroode Agiriipa yatanika okuamba kandi okunyaasia awantu awari no okuganya ku Yesu wululu. \v 2 Ni iye owasikirra awantu waae okuita Yakoobo wamwawu Yowaana no omwambe.\x - \xo 12:2 \xt Mari 10:35–40\x* \v 3 Olwa yawona mbwe okufwa okwa Yakoobo kwasangaazia *Awayaudi, yagia emberi a-amba Petro. Kino kiaikola mu amiire aga omugomo ogwa okuria omukaati no owusie owuwulamo amamera. \v 4 Olwa waamala okuamba Petro, waamuta mu owusiwe mu amakono aga awarinzi ikumi ni mukaaga, awaamurindanga wane-wane nawuno owuire owua *Pasaaka wuwue nikwo afumiwue airwe emberi wa awantu okugia okukengerwa ekiina.\x - \xo 12:4 \xt Awat 4:3; 5:18\x* \p \v 5 Kutio Petro yateewua mu owusiwe. Ni yawanga munsi, Awakristo waamusawira Katonda ino.\x - \xo 12:5 \xt Awat 1:14; 2:42; 6:4; Yako 5:16\x* \s1 Petro afumre mu owusiwe \p \v 6 Owuire owua ekiina ekia Petro kiawanga ni kigoneere mbwe enkio kirikengwa, Petro yawanga na agona agati ya awarinzi wawiri na asiwirwe amakono ne eminyororo iwiri kandi awarinzi wandi ni waemereere mu ekiriango. \v 7 Kwaizukira ne *enyankoi owa Katonda aimeriire ampi ni Petro kandi owueru wuawa mu enyumba eya owusiwe. Enyankoi yakuba-kuba iwega eria Petro na amulamusia otino, “Petro ema!” Ao ao, eminyororo giaema mu amakono aga Petro gigwa ansi. \p \v 8 Enyankoi yamulaga otino, “Ingizia enguwo ziao ne ewiraato wiao.” Ni Petro yamala okukola otio, enyankoi kandi yamulaga otino, “Ingizia enguwo yaao eya kungulu ondonde.” \v 9 Petro yamulonda ni wafuma mu owusiwe. Kukawa kutio ngakawanga na amanyire mbwe ekiaikolanga ekio kiaikolanga kuwuene. Iye yaingirizianga mbwe aloota, nakuwa awona owusasuko. \v 10 Olwa waamala okuwita ku awarinzi awa emberi na awalondako, waatuuka mu ekikulo ekinene ekia ekiuma eki-ingira mu omugizi ogwa Yerusaleemu. Ekikulo ekio kiaigukao ekiene kandi waakiwitako ni wagia. Ku engira ni wagia, Petro yaizukira ne enyankoi amiire okumureka.\x - \xo 12:10 \xt Awat 5:19\x* \p \v 11 Ao nio Petro yamanyira ekimuikoriire. Kandi yawoola otino, “Nyingeeno katio manyire geeza mbwe ni kuwuene, mbwe Omwami atumire enyankoi okuuza okumfumia mu amakono aga Eroode ni ku ewintu wiona ewia Awayaudi wagiilenga okunkorra.” \p \v 12 Olwa yamala okumanya owueru owua ekintu ekiaikola ekio, yagia mu enyumba eya Maaria ngʼinwawu Yowaana. Yowaana oyo yaetwanga ne eriina rindi mbwe Mariiko. Awantu waawanga ni waikumiizie omwo kandi waasawanga Katonda.\x - \xo 12:12 \xt Awat 12:25; 13:5, 13; 15:37; Kolo 4:10; 2Timo 4:11; Filem 24; 1Pet 5:13\x* \v 13 Petro yakongʼoota ekiriango ekia enze na agala mbwe aigurrweo. Omwala owemirimo oetwa mbwe Rooda yaaza okumuigurra ekiriango. \v 14 Olwa yaria omwoyo ogwa Petro yawa no owusangaavu ino kugera asomoka na airana na ataiguuleo ekiriango, kandi agia alaga awantu wandi awaawanga mu enyumba omwo mbwe Petro nio ori enze ku ekiriango. \v 15 Awantu awo waamuirania watino, “Thuu! Omwala ono kane ilalu rikuambre! Omwala ono omutwe gwae muwiiwi.” Ni iye yagia emberi na awalaga otino, “Yaaya ngʼambasemerezia, ni mbalaga kuwuene.” Waamulaga watino, “Andi oyo ne enyankoi waae.” \p \v 16 Ni Petro iye yagianga emberi okukongʼoota ekiriango. Waaigulao watuukra mbwe kuwuene ni iye kandi waawa no okuluguula ino. \v 17 Iye yawasarigizia no okukono kwae mbwe wasarigire, nikwo yawalaga geeza kiomo *Omwami Katonda amufumiizie mu owusiwe. Yawalaga mbwe, “Amangʼana gano mugalage Yakoobo na awiina wiifu wandi woona.” Nikuemao yafuma ao agia asi andi. \v 18 Olwa owuire wuakia, awarinzi waakuba eno ne eno watuukra mbwe Petro awulao. Ekintu ekio kiawa-amba eminwa aa awulao owaesanga okuwoola aa ari ne ekimuikoriire. \v 19 Eroode yafumia amangʼana mbwe Petro aagalwe. Olwa waamuagala wareka okumutuukra, Eroode yaeta awarinzi waria mbwe wawoole kiomo awateekereko. Nikuemao, yafumia *ensikirra mbwe waitwe. Olwa Eroode yamala okukola otio yafuma aema Yudeea agia akola okuweera Kaisaria.\x - \xo 12:19 \xt Awat 5:22–24\x* \s1 Okufwa okwa Eroode \p \v 20 Eroode yawanga ni iye na awantu awa Taaya ni Sidooni. Na awantu awa ewialo wino waatuukranga okuria kwawu okuema mu ekialo ekia Omwami Eroode. Kuno kwagera watuma awandi ku iwo wagie walonge empurizanio nae. Awantu wano waagia wagamba-gamba ni Blasto owaawanga omukozi owemirimo omunene omwa Eroode, awa nyaluwega lwawu nikwo wagia ku Eroode. \p \v 21 Olwa owuire owulowole wuatuuka, Omwami Eroode yaiwoya enguwo ziae ezia owuami aikala ku entewe eya owuami atanika okugamba-gambra awantu. \v 22 Awantu waatanika okuogerera watino, “Oyo ni katonda nio ogamba-gamba, ngʼano omuntu yaaya!”\x - \xo 12:22 \xt Ezek 28:2\x* \v 23 Ao ao, enyankoi owa Omwami Katonda yakuba Omwami Eroode ansi aeniki Eroode yaganya na awantu wamueta Omwami Katonda. Yariiwua ne enyende afwa. \p \v 24 Na amangʼana aga Katonda gaagia emberi okuilanzia kandi gaakoma.\x - \xo 12:24 \xt Awat 2:41\x* \p \v 25 Olwa Baranabaasi ni Saulo waamala emirimo giawu, waema Yerusaleemu wairana Antioki. Waatoola Yowaana, owa eriina riae erindi riaetwanga mbwe Mariiko, waaza nae.\x - \xo 12:25 \xt Awat 9:27; 11:29–30; 12:12\x* \c 13 \s1 Baranabaasi ni Saulo walowoolwe okugia okulanzia amangʼana aga Yesu \p \v 1 *Awagambi awa Katonda na awagerezi waawanga mu ekaniisa eya Antioki. Waawanga Baranabaasi, Simoni owaetwanga mbwe omuntu omumwamu, Lukiio owaemanga Kureene, Manea owakoma alala no Omwami *Eroode, ni Saulo.\x - \xo 13:1 \xt Efee 4:11; 1Kori 12:10, 28–29; 14:1–6, 29–32\x* \v 2 Ni waawanga ni wasawa Katonda ni wasiwa aa wataria okuria, *Omwoyo Omweru yawalaga otino, “Munteere Baranabaasi ni Saulo entulo, okuuza okukola emirimo egiagera ni mbaeta.”\x - \xo 13:2 \xt Awat 2:17; 8:29; 10:19; 16:6–7; 20:23; 21:4, 11\x* \v 3 Kutio olwa waamala okusiwa ni wasawa, awagambi awa Katonda na awagerezi wano waawataako amakono,\f + \fr 13:3 \ft Okuta amakono ku awantu kufwana okufuzra awantu amate ku Awasuba.\f* nikuemao waawatuma okugia okulanzia amangʼana aga Katonda.\x - \xo 13:3 \xt Math 6:16–17; Awat 6:6\x* \s1 Baranabaasi ni Saulo waagaane no omulaguzi \p \v 4 Kiomo Baranabaasi ni Saulo waatumwa no Omwoyo Omweru ogwa Katonda, nintio waafuma waika Seluukia, nikuemao waunguka wagia ku izinga eria Saipraasi. \v 5 Olwa waatuuka Salamiisi, waalanzia amangʼana aga Katonda mu amasinagoogi aga *Awayaudi. Yowaana owa eriina riae rindi riaetwanga mbwe Mariiko yawanga nawo na awatunzia mu emirimo.\x - \xo 13:5 \xt Awat 13:14; 14:1; 17:1–2, 10, 17; 18:4, 19; 18:26; 19:8; 12:12\x* \p \v 6 Waagenda-genda mu ekizinga ekia Kureene kiona nawuno watuuka Paafo aa waatuukra Omuyaudi omulaguzi oetwa mbwe Bar Yesu owawanga omugambi owa owuweeyi. \v 7 Yawanga omwiko owa Sergio Paulo owawanga omukangasi owa ekizinga ekio kandi omuntu omuganga ino. Omukangasi ono yaeta Baranabaasi ni Saulo mbwe wamugieko aeniki yagalanga okuwurra amangʼana aga Katonda. \v 8 No omulaguzi ono owaetwanga mu Olugiriiki mbwe Eluuma yalwania amangʼana gaawu kandi yaagalanga okugalusia okuganya okwa omukangasi mbwe ataganye awe Omukristo.\x - \xo 13:8 \xt 2Timo 3:8\x* \v 9 Na aizuziiwue no Omwoyo Omweru ogwa Katonda, Saulo owa eriina riae rindi riaetwanga mbwe Paulo yamuwarra mu amiiso tiiri, \v 10 amulaga otino, “Iwue omuntu owa Ekikeeno ono! Iwue ori omuzigu owa ekintu-ukintu ekilootu ekiikola. Oizuule ne engira ziona ezia okusemerezia awantu kandi enyinga ziona ogeezaania okugalusia ewintu ewia Katonda ewiri kuwuene okuwa ewia owuweeyi! \v 11 Wurra, nyingeeno amaani aga Katonda gaaza okukugwako. Ooza okuwa omuwuunu ku amiire kandi ngooza okuwona owueru owua enyanga.” \p Ao ao, Eluuma yawona ifu imwamu ti ni risanikizia amiiso gaae kandi yatanika okuagala omuntu okamuamba okukono na agenda-genda. \v 12 Olwa omukangasi ono yawona ekiaikola kino yaluguula ino kutio yawa no okuganya ku amangʼana aga Yesu. \s1 Paulo ni Baranabaasi watuukre Antioki mu ekialo ekia Pisiidia \p \v 13 Paulo na awiina waae waaema Paafo waunguka wagia ku omugizi ogwa Peega mu ekialo ekia Pamfiilia. Ni Yowaana, owa eriina riae rindi riaetwanga mbwe Mariiko, iye yawareka airana Yerusaleemu.\x - \xo 13:13 \xt Awat 12:12, 25; 13:5; 15:37, 39\x* \v 14 Nikuemao, waaema Peega wagia ku omugizi ogwa Antioki mu ekialo ekia Pisiidia. Olwa owuire owua *Sabato wuatuuka, waagia waingira mu *esinagoogi wagia waikala ansi. \v 15 Olwa waamala okusoma amangʼana agaajojwa mu *ensikirra eya Muusa kandi na amangʼana agaajojwa na awagambi awa Katonda, awakangasi awa Sinagoogi waawatuumra *omutumwa oguwoola gutino, “Waamwifu, tusawa mbwe ni muri na amangʼana aga okuambia awantu amaani, mueme mugambe-gambe na awantu!”\x - \xo 13:15 \xt Awat 15:21\x* \v 16 Kutio Paulo yaema asooka awasarigizia na amakono nikwo atanika okugamba-gamba nawo otino, \p “Awaisraeli awiina wange na awatari Awayaudi awasawa Katonda awari ano, musarigire muwurre ekia mbalaga! \v 17 Katonda owa awantu Awaisraeli wano yalowola waaguukwa wiifu kandi awata wawa awantu awatiirwe mu amiire aga waawanga ni wamenyere ki awageni mu ekialo ekia Misiri. Katonda yawafumia Misiri na amaani gaae\x - \xo 13:17 \xt Okuf 1:7; 6:6–7; Owuiz 5:15; 7:6–8\x* \v 18 kandi awa nawo mu ekeewa na awarinda ku emiaka amakumi ane.\x - \xo 13:18 \xt Okuf 16:35; Emba 14:26–35; Owuiz 1:24–40; Zabu 95:10; Awaib 3:3–19\x* \v 19 Katonda yavuna enganda musamvu mu ekialo ekia Kanaani nikuemao ataao awantu waae wano okuwa aweene ekialo ekio ku emiaka mia wine na amakumi ataanu.\x - \xo 13:19 \xt Owuiz 7:1; Yoswa 14:1; Zabu 78:55\x* \v 20 Nikuemao, Katonda yawa-aa awakengi awa ekiina wawakangatre, kandi waawaao kutuuka ku Samweli omugambi owa Katonda.\x - \xo 13:20 \xt Awak 2:16; 1Sam 3:20\x* \v 21 Lunyima olwa awantu waasawa mbwe wagala omwami, Katonda yawa-aa Saulo omuzia owa Kiisi owaema mu ekiriango ekia Benjamiini okuwa omwami ku emiaka amakumi ane.\x - \xo 13:21 \xt 1Sam 8:5, 19; 10:21–24; 11:15\x* \v 22 Katonda yatoolao Saulo ku entewe, ataao Daudi. Daudi ono nio owa Katonda yagamba-gambako na awoola otino, ‘Miire okutuukra Daudi omuzia owa Yeese omuntu owa omwoyo gwange gugonziizie kandi ooza okukola wiona ewia nyagala mbwe ankorre.’\x - \xo 13:22 \xt 1Sam 16:1, 12; 13:14\x* \v 23 Yesu omuizukulu owa Daudi nio owa Katonda yata awa Omununuzi owa Awaisraeli kiomo yawanga na amiire okuifuuwa mbwe aaza okukola.\x - \xo 13:23 \xt Isaa 11:1; Yere 23:5; Math 1:1; Luuk 2:11\x* \v 24 Ni Yesu yawanga na akiari okutanika okulanzia amangʼana aga Katonda, Yowaana yalanzizia Awaisraeli *owubatiiso owua okugaluka okureka amawi.\x - \xo 13:24 \xt Luuk 3:3\x* \v 25 Kandi ni Yowaana yawanga na ari ampi okumala emirimo giae, yalaga awantu otino, ‘Inywe muingirizia mbwe ni inze anu? Inze ngʼandi omuntu owa murindirra, yaaya. Muwurre! Iye aaza enyima wange kandi ngʼansugaane nsiwule namba engoe ezia ewiraato wiae.’\x - \xo 13:25 \xt Luuk 3:15–16, 19–20\x* \p \v 26 “Waamwifu, awiizukulu awa Abraamu na awantu woona awatari Awayaudi awari ano awasawa Katonda, ni ifwe awaatumirwa amangʼana aga owuinunuzi gano! \v 27 Awantu awa Yerusaleemu na awakangasi waawu ngawakamanya mbwe Yesu nio Omununuzi, kandi okumulowa okwa waamulowa okwo kwatuusianga amangʼana aga awagambi awa Katonda agasomwa Sabato ki Sabato.\x - \xo 13:27 \xt Awat 3:17–18\x* \v 28 Kukawa mbwe ngawakatuukra owuoni ku Yesu owuasugananga no olumbe, waasawa Pilaato mbwe aganye Yesu aitwe.\x - \xo 13:28 \xt Luuk 23:4, 14–15, 21–23, 47\x* \v 29 Olwa waamala okukola ewintu wiona ewiajojwa ku okufwa kwae, waamutoola ku *omusalaaba wamuisia ansi wamuta mu owuina.\x - \xo 13:29 \xt Luuk 23:50–56; 24:44\x* \v 30 Ni Katonda yamuziusia okuema ku awafu\x - \xo 13:30 \xt Awat 4:2\x* \v 31 kandi yafumira awantu awaagenda-gendanga nae okuemera Galiili na agia Yerusaleemu ni wamuwona ku amiire amangi. Awantu awo niwo nyingeeno walaga Awaisraeli amangʼana gaae.\x - \xo 13:31 \xt Awat 1:8\x* \p \v 32 “Nyingeeno tuwareetiire ano amangʼana amayia amalootu aga Katonda yaifuuwira waaguukwa wiifu mbwe aaza okukola, \v 33 aga amiire okutuusia ku ifwe awiizukulu waawu; olwa yaziusia Yesu awa omulamu. Kuno kuri kiomo kwajojwa mu ebuuki eya Zabuuri iwiri ewoola mbwe, ‘Ori omuzia wange; miire okuwa Swao reero!’\x † \xo 13:33 \xt Zabu 2:7\x*\x - \xo 13:33 \xt Owuiz 18:15–18; Awat 3:22–26; 7:37\x* \v 34 Amangʼana aga Katonda yawoola ku okuziuka kwae okuema ku awafu kandi mbwe omuwiri gwae ngaguriwola, gawoola mbwe, ‘Nyiza okukusereka no okusereka okweru kandi okuri kuwuene okwa nyaifuuwira Daudi.’\x † \xo 13:34 \xt Isaa 55:3\x* \v 35 Lwona kwajojwa asi andi oona mbwe, ‘Ngoriganya *omukurumu waao omweru omuwiri gwae guwole.’\x † \xo 13:35 \xt Zabu 16:10\x* \v 36 Owa Katonda yagamba-gambako ngakawanga Daudi aeniki Daudi iye olwa yamala okukola emirimo egia Katonda mu amiire gaae, yaemao afwa kandi aawirwa ampi ni aa waaguukwa waae wa-awirwa, kandi omuwiri gwae gwawola.\x - \xo 13:36 \xt Awat 2:29\x* \v 37 No omuntu owa Katonda yaziusia atoola ku awafu ono, iye omuwiri gwae ngagukawola. \v 38-39 Kutio waamwifu, mwona nyagala mumanye kuwuene mbwe ni kuwitra ku Yesu ono, reero mulanziziwua amangʼana aga okurekerwa amawi giinyu. Kandi musugaane mumanye mbwe ni kuwitra ku Yesu, omuntu-umuntu ori no okuganya ku iye awa ne empurizanio ni Katonda, ekintu ekia endagirra ezia Muusa ngazikaesanga okukola.\x - \xo 13:38-39 \xt Luuk 24:47; Awat 2:38; 10:43\x* \v 40 Kutio muwarre muwone mbwe ewintu ewia awagambi awa Katonda waawoola witaaza wiawiikorra. Waawoola watino:\x - \xo 13:40 \xt Awaru 3:28; 5:1; 7:5–6; 10:1–13\x* \v 41 ‘Muwone, inywe awantu awa ekiregerezia wano! Mutangʼangʼe kandi mufwe muemeo. Aeniki ekintu ekia nyiza okukola mu amiire giinyu ne ekintu ekia mutaaza okuganya namba no omuntu awakilagre geeza!’\x † \xo 13:41 \xt Abak 1:5\x* ” \p \v 42 Olwa Paulo ni Baranabaasi waafumanga ni wagia ni wamiire okumala, awantu awo waawasawa kandi mbwe wairane olwa Sabato eeza wasonge kandi okuwagamba-gambra ku amangʼana ago. \p \v 43 Awantu ni waatanyikanga ni waema mu esinagoogi, Awayaudi awangi na awantu awatari Awayaudi awaalondanga enkola eya Awayaudi waatanika okulonda Paulo ni Baranabaasi. Paulo ni Baranabaasi waagamba-gamba nawo kandi waawiiyemba mbwe wagie emberi okumenya mu owusiza owua Katonda.\x - \xo 13:43 \xt Awat 11:23; 14:22; Awaru 3:24; Gala 1:6; 5:1\x* \p \v 44 Olwa owuire owua Sabato owulondako wuatuuka, ampi awantu woona awa ku omugizi ogwo waawuera ao okuwurra amangʼana aga Katonda.\x - \xo 13:44 \xt Awat 17:2\x* \v 45 Olwa Awayaudi waawona kiomo awantu awangi waaza mu esinagoogi, iyari riawa-amba watanika okugamba-gamba uwiiwi ku amangʼana aga Paulo yawoola kandi ni wamunyega. \v 46 Ni Paulo ni Baranabaasi nikwo waagamba-gamba no owusiani ni wawalaga watino, “Inywe ni inywe awatusugaane tusooke okulanzizia amangʼana amalootu aga Katonda. Ni aeniki mugalowa, muilagana mbwe inywe ngamusugre okutuukra owulamu owutariwua. Kutio, nyingeeno katio tugairra awantu awatari Awayaudi.\x - \xo 13:46 \xt Awat 3:26; 18:6; Awaru 1:16; 2:9\x* \v 47 Aeniki eno nio ensikirra eya Katonda yatusikiriire, ‘Nkutumre mbwe ogie owe owueru ku awantu awatari Awayaudi, kugere oire amangʼana aga owuinunuzi mu ekialo kiona.’\x † \xo 13:47 \xt Isaa 49:6\x* ” \p \v 48 Olwa awantu awatari Awayaudi waawurra amangʼana ago, waaingizia amangʼana aga Katonda no owuti kandi no owusangaavu. Kandi awantu woona awaaloworrwa owulamu owutariwua waawa no okuganya ku amangʼana aga Yesu.\x - \xo 13:48 \xt Awat 11:18\x* \p \v 49 Kutio amangʼana amalootu aga Katonda gaailanzia mu ekialo ekio kiona. \v 50 Na Awayaudi waatanika okusiigania awakazi awatari Awayaudi awanene-nene kandi awatiirwe awaawanga ni watiire Katonda, alala na awasaaza awaawanga ni wakangatiire omugizi ogwo, watanika okukorra waawu Paulo ni Baranabaasi ewintu ewiwiiwi kandi wawasomosia mu ekitemo kiawu. \v 51 Kutio Paulo ni Baranabaasi waakukumula egunduusi eya ku amagulu gaawu ni wafuma ao. Waaema ao wagia nawuno watuuka Ikoonia.\x - \xo 13:51 \xt Luuk 9:5; Awat 18:6\x* \v 52 Awakristo awaawanga Antioki waawanga no owusangaavu kandi waaizuziwua no Omwoyo Omweru ogwa Katonda. \c 14 \s1 Paulo ni Baranabaasi walanzia amangʼana aga Katonda Ikoonia \p \v 1 Ewia Paulo ni Baranabaasi waakola Antioki, niwio ewia waakola Ikoonia. Waaingira mu *esinagoogi eya Awayaudi, watanika okugamba-gambra awantu ku amangʼana amalootu aga Katonda nawuno *Awayaudi awangi na awatari Awayaudi woona awangi wawa no okuganya ku Yesu *Kristo. \v 2 Na Awayaudi awaalowa okuwa no okuganya ku Yesu Kristo waaona emioyo egia awantu awatari Awayaudi kandi wawasigania ni Paulo ni Baranabaasi. \v 3 Kukawa kutio, *awatumwa waawa ao ku amiire amangi ni wagamba-gamba ku amangʼana aga *Omwami Yesu ni wari no owusiani. Kandi Katonda yawa-aa amaani aga okukola amankono ne ewintu ewiluguulwa. Yakola otio okulagana mbwe amangʼana aga owusiza wuae aga waalanzia gaawanga kuwuene. \v 4 Awantu awa ku omugizi ogwo waagawukana. Awandi waaizogaania na Awayaudi na awandi wawa nyaluwega olwa awatumwa awa Yesu. \p \v 5 Awayaudi na awatari Awayaudi, alala na awakangasi waawu, waawurizania okunyaasia kandi okukuba awatumwa awa Yesu na amawaale.\x - \xo 14:5 \xt Awat 14:19; 2Timo 3:11\x* \v 6 Olwa awatumwa waamanya amangʼana ago, waasomoka waaema ao wagia Lustra ni Deebe, emigizi egiri mu ekitemo ekia Lukaonia alala ne ewialo ewia ampi ao.\x - \xo 14:6 \xt Math 10:23\x* \v 7 Kandi waalanzia amangʼana amalootu aga Yesu mu ewialo ewia ao. \s1 Paulo ni Baranabaasi walamiizie omuntu Lustra \p \v 8 Yawangao omuntu owawanga na amenyere ku omugizi ogwa Lustra owawanga omurema. Yaremera okuemera mu okuiwulwa kwae kandi yawanga na akiari okugenda-genda okuema ri.\x - \xo 14:8 \xt Awat 3:2\x* \v 9 Omuntu ono yatega amatwi okuwurra amangʼana aga Paulo yalanzianga. Olwa Paulo yamuwona, yamuwarra mu amiiso tiiri mala amuwona na ari no okuganya okusugre alamiwue. \v 10 Nikuemao, yamulaga no omwoyo ogwa kungulu otino, “Ema kungulu!” Omuntu oyo yaema kalala atanika okugenda-genda enyinga ezio. \v 11 Olwa awantu waawona ekintu ekia Paulo yakola ekio, waatanika okugamba-gamba ne emioyo egia kungulu mu omunwa gwawu mbwe, “Awiifu katonda zituuziire mu embonekano eya awantu!”\x - \xo 14:11 \xt Awat 8:10; 12:21–22; 28:6\x* \v 12 Waaluka Baranabaasi mbwe Zeeu\f + \fr 14:12 \ft Zeeu yawanga katonda ensaasa eya Awagiriiki omunene.\f* ni Paulo owawanga *omugambi omunene waamuluka mbwe Emeesi.\f + \fr 14:12 \ft Erme yawanga omutumwa owa Zeeu katonda ensaasa eya Awagiriiki.\f* \v 13 *Omuozia owa Zeeu katonda, owa *ekaalu yaae yaombokwa enze eya omugizi ogwo yareeta amaiiri aga engʼombe na amauwa mu ekikulo, okukorra awatumwa wano omusango. \p \v 14 No olwa Paulo ni Baranabaasi waamanya ekia awantu awo waagalanga okukola ekio, waatandula enguwo ziawu\f + \fr 14:14 \ft Okutandula enguwo ano kulagana mbwe ngawakaganya okuetwa katonda.\f* wasomoka ni wawagiako ni wakuba erioga ni wawagaania wukalu watino, \v 15 “Awiifu awantu wano, muagala okukolaki kino? Mberi mumanyire mbwe ifwe twona turi mala awantu ki inywe? Ifwe tuwaretiire-ureetra amangʼana amalootu aga Katonda, agawalaga mbwe musugaane mugaluke mureke enkola ziinyu eziwula ne emirimo zino. Musawe Katonda owaluka ekialo ni igulu ne enyanza ne ewintu wiona ewirimo.\x - \xo 14:15 \xt Dani 2:46; Awat 10:25–26\x*\x - \xo 14:15 \xt Zabu 96:5; 1Kori 8:4–6\x* \v 16 Mu amakula agaawita, yaganyira awantu okulonda engira ziawu aweene.\x - \xo 14:16 \xt Awat 17:30\x* \v 17 Namba ni kwawa kutio, iye yailagana ku inywe mbwe ario, ni kuwitra ku ewintu ewia yawakorra kiomo okuwa-aa emvula okuemera ku igulu kandi ne emere elawa mu enyinga endootu. Awa-aa okuria kandi aizuzia emioyo giinyu no owusangaavu.”\x - \xo 14:17 \xt Zabu 147:8; Yere 5:24\x* \v 18 Kukawa mbwe awatumwa waawagaania otio, ngakukaweera awantu wano owuwuuwu okureka okuwakorra omusango. \p \v 19 Nikuemao Awayaudi wandi waaema Antioki na awandi waaema Ikoonia, wavuwa awantu wawatoola ku awatumwa. Waakuba Paulo na amawaale nikuemao wamukulula wamufumia enze eya omugizi ni waingirizia mbwe afwire.\x - \xo 14:19 \xt Awat 13:50; 14:5; 17:13; 2Kori 11:25\x* \v 20 No olwa Awakristo waamuikumiako, yaema kungulu airana nawo ku omugizi. Enkio walwo, Paulo ni Baranabaasi waema ao wagia Deebe. \s1 Paulo ni Baranabaasi wairaane Antioki mu ekialo ekia Siiria \p \v 21 Olwa Paulo ni Baranabaasi waamala okulanzia amangʼana aga Katonda mu omugizi ogwa Deebe kandi wagalusia awantu awangi wawa awalonzi awa Yesu, waafuma ao wagia. Ni waaema ao, waairana Lustra nikwo wagia Ikoonia kandi wagia Antioki mu ekialo ekia Pisiidia. \v 22 Wa-ambia Awakristo amaani ni wawalaga mbwe wagie emberi no okuwa no okuganya ku Yesu kandi okuganya okwa kuwuene. Waawagerera watino, “Kugere tuingire mu *Owuami owua Katonda, paka tuwite mu eminyako-nyaako emingi.”\x - \xo 14:22 \xt Awat 11:23; 1Thes 3:3–4\x* \v 23 Waalowola awakangasi mu ekaniisa ki ekaniisa. Olwa waamala okusiwa ni wasawa, waawata mu amakono aga Omwami Katonda owa waawanga ni waganyireko. \p \v 24 Waawita mu ekialo ekia Pisiidia, waagia Pamfiilia. \v 25 Olwa waamala okulanzia amangʼana aga Katonda Peega waaika Ataalia. \v 26 Ao waatoola owuato waunguka ni wairana Antioki. Antioki ano nio waateewua mu amakono aga Katonda, warekwa mu owusiza wuae ku emirimo egia waamaarizianga gino.\x - \xo 14:26 \xt Awat 13:1–2\x* \v 27 Olwa waatuuka Antioki waakumia awantu awa mu ekaniisa woona kandi wawalaga ewintu wiona ewia Katonda akorre nawo kandi kiomo aiguriire awantu awatari Awayaudi engira eya okuwa no okuganya ku Yesu.\x - \xo 14:27 \xt Awat 11:18\x* \v 28 Waawa na awalonzi awa Yesu ao ku amiire amangi. \c 15 \s1 Ngakunigirizia Awakristo awatari Awayaudi okulonda enkola ezia Awayaudi \p \v 1 *Awayaudi wandi waaema Yudeea waaza Antioki watanika okugerera Awakristo awatari Awayaudi watino, “Ni mutairrwe *enyangu kiomo endagirra eya Muusa eagala, ngamuesa okununulwa.” \v 2 Olwa Paulo ni Baranabaasi waawurra engerera yaawu eyo, waagilowa kandi kino kiareeta olusoolo agati yaawu nawo. Kutio Paulo ni Baranabaasi waalowolwa alala na awalonzi wandi, watumwa wagia Yerusaleemu ku *awatumwa na *awagaaka awa Awakristo okuwawuuzia ekingʼana kino.\x - \xo 15:2 \xt Gala 2:1–10; 5:2–12\x* \v 3 Na Awakristo waamala okuwata mu amakono aga Katonda, waawitra mu ewialo ewia Foeniisia ni Samaria. Ni waawitanga mu ewialo wino, waalaga awantu kiomo awatari Awayaudi wamiire okugaluka wawa Awakristo. Kino kiasangaazia Awakristo awiina waawu awaawurra amangʼana ago ino. \v 4 Olwa waatuuka Yerusaleemu, Awakristo woona awari eyo na awatumwa alala na awagaaka waawu, waawaingizia kandi waawalaga ewintu ewia Katonda amiire okukola nawo. \p \v 5 Awandi ku *Awafarisaayo awaganyire ku Yesu waimerra wawoola watino, “Awatari Awayaudi awagala okuwa Awakristo kunigirizia mbwe paka wairwe enyangu kandi walagwe okukola kiomo endagirra eya Muusa eagala.” \p \v 6 Awatumwa na awakangasi awa Awakristo waaikumia alala okutegerezia ingʼana erio. \v 7 Ni waamala okugamba-gamba kuwungi, Petro yaimerra kandi awalaga otino, “Awiina wange, mumanyire mbwe kaleko wutono, Katonda yandowola ku inywe mbwe ndanzizie awatari Awayaudi amangʼana amalootu gano kugere wagawurre kandi waganye ku Yesu. \v 8 Katonda omanyire emioyo giifu, ya-aa awantu wano *Omwoyo Omweru, ekilago mbwe aganyire nawo mala kiomo yatukorra.\x - \xo 15:8 \xt Awat 10:44–45\x* \v 9 Ngakagawula agati iifu nawo aeniki yawaeruyia emioyo ku okuganya ku Yesu kiomo twona yatukorra.\x - \xo 15:9 \xt Awat 10:34–35\x* \v 10 Kutio ekigera ni muagala okugeezaania Katonda, ku oku-aa awalonzi wano emisigo emizito egia ifwe namba waaguukwa wiifu ngawakaesanga okuginga niki?\x - \xo 15:10 \xt Math 11:28–30; Luuk 11:46; Awat 15:19; Gala 5:1\x* \v 11 Yaaya! Tumanyire mbwe kiomo tununulwa ku owusiza owua *Omwami Yesu nintio iwo woona wanunulwa.”\x - \xo 15:11 \xt Awat 13:38; Gala 2:16; 3:10–12; Efee 2:5–8\x* \p \v 12 Kutio awantu woona waasarigira kandi wawurra kiomo Katonda amiire okukorra awantu awatari Awayaudi amankono ne ewilago ni kuwitra ku Paulo ni Baranabaasi. \v 13 Ni waamala okugamba-gamba, Yakoobo yaimerra awoola otino, “Muwurre! \v 14 Simioni Petro amiire okutulaga kiomo Katonda ampi ano yalagana olugonzi lwae olwa yalowola awantu wandi ku awatari Awayaudi mbwe wawe awantu waae omwene. \v 15 Kandi nintio amangʼana aga *awagambi awa Katonda goona gawoola, kiomo kwajojwa mu endagano mbwe, \q1 \v 16 “ ‘Ni kino kimiire okuikola, ndiriirana \q2 kandi ndiriimeerezia enyumba eya Daudi emiire okugwa. \q1 Ndiomboka asi-uasi agemuuke \q2 nawuno ngiimerezie kandi. \q1 \v 17 Kugere awantu woona mu ekialo kiona wanyizeko \q2 namba awalowole wange awatari Awayaudi awa miire okueta okuwa awange.\x † \xo 15:17 \xt Amo 9:11, 12\x* \q1 \v 18 Omwami Katonda owawoola amangʼana gano kale, nio owoola otio.’ ” \p \v 19 Yakoobo yagia emberi okuwoola mbwe, “Kutio inze mbona mbwe ngatusugaane tunyaasie awantu awatari Awayaudi awagaluuke okuuza ku Katonda mbwe walonde endagirra ziifu.\x - \xo 15:19 \xt Gala 5:3\x* \v 20 Ni tusugaane tuwajojere ebaruwa tuwalage mbwe wawe ale ne ewiokuria ewitari ewieru emberi wa Katonda ewifumiziiwue katonda ensaasa emisango, watasooda, wataria ewintu ewigogerwe wifwa, ni lwona watanywa amasaai.\x - \xo 15:20 \xt Awal 18:6–18; 17:10–15; Awat 15:29; 21:25; 1Kori 8:1–13; 10:23–33\x* \v 21 Ago gasugre aeniki okuemera kale endagirra ezia Muusa zimiire okuweerwako ni zisomwa amiire goona aga *Sabato mu amasinagoogi. Kandi amangʼana gaae ago galanziwua mu emigizi giona.”\x - \xo 15:21 \xt Awat 13:15; 2Kori 3:14–18\x* \p \v 22 Nikuemao, awatumwa, awagaaka alala na Awakristo woona waawona mbwe walowole awantu wandi agati yaawu aweene kugere wawatume alala ni Baranabaasi ni Paulo ku Awakristo awiina waawu awari Antioki. Waatuma Yudaasi owaetwanga mbwe Baranabaasi alala ni Siila, awantu awa Awakristo waawanga ni waeere owuti ino.\x - \xo 15:22 \xt Awat 15:40; 16:19; 17:4, 10, 14–15; 18:5; 1Thes 1:1\x* \v 23 Ebaruwa yajojwa etino: \pi1 “Ku waamwifu Awakristo awatari Awayaudi awamenyere Antioki, Siiria ni Siliisia. \pi1 Mutuukre amakeezio okuema ku ifwe waamwinyu ku *Kristo, awagaaka alala na awatumwa. \pi1 \v 24 Tumiire okuwurra kiomo awiina wiifu awandi wamiire okuuza eyo kandi wawalaga amangʼana gandi agawanyaasia emioyo. Ifwe ngatukawatuma, yaaya.\x - \xo 15:24 \xt Gala 1:7; 5:10\x* \v 25 Kutio twona tuwuine mbwe tulowole awantu wandi ku ifwe kugere tuwatume ku inywe na awiiko wiifu Paulo ni Baranabaasi, \v 26 awamiire okuganya okufwira eriina eria Omwami Yesu Kristo. \v 27 Kutio tutumire Yudaasi ni Siila awaaza okuwalaga ne eminwa giawu aweene ekia tuwajojeere mu ebaruwa eyo. \v 28 Tuagala mumanye mbwe okuagala kwifu no okuagala okwa Omwoyo Omweru ogwa Katonda kuri mbwe ngatusugaane tuwanyaasie okulonda endagirra ziifu ziona, ni \v 29 mutaria okuria okukoriirwe katonda ensaasa emisango, mutanywa amasaai namba okuria ewintu ewigogerwe wifwa. Lwona mutasooda. Ni muirindre ku ewintu ewio, muuza okugia emberi geeza. Ewarinde.”\x - \xo 15:29 \xt Awat 15:20\x* \p \v 30 Kutio, olwa awatumwa awo waamala okuwakubra ekurinde, waafuma wagia Antioki aa waaeta awantu woona awaganyire ku Katonda waikumia alala. Nikuemao waawa-aa ebaruwa eya waaewua mbwe wawairre. \v 31 Ni waamala okugisoma, waasangaala ino ku amaani aga waawa-ambia. \v 32 Yudaasi ni Siila awaawanga awagambi awa Katonda, waawagamba-gambra ni wawa-ambia amaani ku amangʼana amangi.\x - \xo 15:32 \xt Awat 11:23, 27\x* \v 33 Ni Yudaasi ni Siila waamala okuweera eyo ku emidiira egisugre, awiina waawu awo waawasewula wairane no owuolu ku awaawatuma. \v 34 [Ni Siila iye yakenga okusigala eyo.]\f + \fr 15:34 \ft Amatu gandi amayia gawula ne ekika ekia 34 kino ekiituukrana mu amatu gandi amakulu.\f* \v 35 Ni Baranabaasi yasigala ni Paulo Antioki aa iwo na awantu wandi awangi waalanzia kandi waagerera amangʼana aga Katonda. \s1 Paulo ni Baranabaasi wagawukaane \p \v 36 Lunyima na amiire gandi gaawanga ni gamiire okuwita, Paulo yalaga Baranabaasi otino, “Tuirane mu emigizi giona egia twamiire okulanziamo amangʼana aga Katonda, kugere tugie tuwone kiomo wagia.” \v 37 Baranabaasi yaagalanga mbwe wagie ni Yowaana, oetwa ne eriina rindi mbwe Mariiko,\x - \xo 15:37 \xt Awat 12:12\x* \v 38 ni Paulo ngakaganya no okuagala kwae okwo aeniki Yowaana yawanga na awareekere mu ekialo ekia Pamfiilia, airana ni wakiari okumala emirimo giawu.\x - \xo 15:38 \xt Awat 13:13\x* \v 39 Ekio kiagera Paulo wagalusania amangʼana ni Baranabaasi wukalu ino. Owutuukre waagawukana. Baranabaasi yatoola Mariiko wa-ambuka wagia mu ekialo ekia Saipraasi. \v 40 Paulo iye yatoola Siila, wafuma ni wagia olwa waamala okuteewua mu amakono aga Katonda na awiina waawu.\x - \xo 15:40 \xt Awat 15:22; 14:26\x* \v 41 Yagenda-genda mu ekialo ekia Siiria ne ekialo ekia Siliisia na alanzia amangʼana amalootu kandi na a-ambia awantu woona awaganyire ku Yesu Kristo amaani. \c 16 \s1 Timotheeo agia ni Paulo ni Siila \p \v 1 Paulo ni Siila waagia ku omugizi oguetwa mbwe Deebe, nikuemao agia paka Lustra aa yatuukra omulonzi wundi oetwa mbwe Timotheeo owa ngʼinwae yawanga *Omuyaudi oganyiire ku *Kristo, ni swae yawanga Omugiriiki.\x - \xo 16:1 \xt Awat 14:6; 17:14–15; 18:5; 19:22; 20:4; 1Kori 4:17\x* \v 2 Awakristo awiina waae awa ku emigizi egia Ikoonia ni Lustra waagamba-gambanga geeza ku Timotheeo.\x - \xo 16:2 \xt Filiip 2:20, 22\x* \v 3 Paulo yaagalanga mbwe Timotheeo agie nae, kutio yamuira *enyangu aeniki Awayaudi awaawanga ni wamenyere ampi ao waawanga ni wamanyire mbwe swawu Timotheeo yawanga Omugiriiki. \p \v 4 Ni waagenda-gendanga, waalaga Awakristo awa mu emigizi giona egia waawitamo ewintu ewia *awatumwa na awakangasi awari Yerusaleemu waawisia kugere woona wawilonde.\x - \xo 16:4 \xt Awat 15:20–29\x* \v 5 Kutio, awantu awa mu amakaniisa waasonga okuwa na amaani mu okuganya kwawu kandi waisonga okuwa awangi owuire ki owuire.\x - \xo 16:5 \xt Awat 2:41\x* \s1 Owusasuko owua Paulo yawona Troowa \p \v 6 Paulo na awiina waae wano waagenda-genda mu ewitemo wiona ewia Firiigia ni Galatia ni walanzia amangʼana amalootu aga Katonda, aeniki *Omwoyo Omweru ogwa Katonda yawagaania mbwe watalanzia amangʼana amalootu ago *Eesia.\x - \xo 16:6 \xt Awat 18:23; 10:19\x* \v 7 Olwa waatuuka ku oluwuwi olwa Miisia ni Bitiinia, waagalanga okuingira Bitiinia, no Omwoyo Omweru ogwa Yesu yawagaania. \v 8 Kutio waawitra mu ekialo ekia Miisia waika ku omugizi ogwa Troowa. \v 9 Owuire ni wagona, Paulo yawona mu owusasuko no Omumakedoonia amuisasaama na amulaga otino, “Iza Makedoonia eno otutunzie.” \v 10 Ni Paulo yamala okuwona owusasuko owuo wutino, twakenga mbwe tufume\f + \fr 16:10 \ft Luuka yoona yafuma nawo.\f* kalala tugie Makedoonia ni tumanyire mbwe Katonda nio owawanga na atueta mbwe tugie tulanzizie awantu awo amangʼana gaae amalootu. \s1 Luudia aganyire ku Kristo \p \v 11 Twaema Troowa tuwunguka tugia Samotraake. Enkio walwo twa-ambuka tugia Neapooli. \v 12 Nikuemao twagenda-genda na amagulu nawuno twatuuka Filiipi, omugizi omunene ogwa Makedoonia ogwawanga omugizi ogwa Awaruumi. Twawaao ku amiire agasugre. \v 13 Olwa owuire owua *Sabato wuatuuka, twafuma enze eya omugizi ogwo, tugia ampi no oluuzi aa twaingirizianga okutuukra asi aa awantu waasawanga. Twatuukra awakazi wandi ni waikumiizie ao ni wasawa, kutio twona twaikala asi tutanika okugamba-gamba nawo. \v 14 Omulala ku awakazi awo yaetwanga mbwe Luudia. Omukazi ono yawanga na aemere asi aetwa mbwe Thiatiira. Yawanga omuntu otiire Katonda kandi yawanga na akuba amaara aga enguwo ezia ebeei eri kungulu ino. Katonda yaingira mu omwoyo gwae okwagera ategerezia kandi aingizia amangʼana goona aga Paulo yawoola.\x - \xo 16:14 \xt Awat 17:4\x* \v 15 Olwa iye alala na awantu awa mu enyumba yaae waamala okubatiiswa, yatueta mu enyumba yaae na awoola otino, “Ni muwona mbwe kuwuene noona ndi no okuganya ku Yesu, kane mutugie omwange muwe awageni wange.” Kutio ku amangʼana ago yagera tugia omwae.\x - \xo 16:15 \xt Awat 8:36; 16:33; 18:8; 19:5\x* \s1 Paulo ni Siila wateerwe mu owusiwe Filiipi \p \v 16 Owuire wulala ni tuagianga asi aa okusawa, twa-agaana omwala owemirimo omugule owawanga ne *emisambwa egia okulagula awantu. Kandi kuno kwareetranga awaamugula emfuno enyingi ino aeniki yalagulanga awantu na awalaga ewintu ewiazanga okuwiikorra ni wamuoloola.\x - \xo 16:16 \xt Awat 19:24\x* \v 17 Omwala ono yalonda Paulo alala ni ifwe na aogerera otino, “Awantu wano na *awakurumu awa Katonda omwene omwene owa ku igulu. Wawalanzizia kiomo muesa okutuukra owuinunuzi.”\x - \xo 16:17 \xt Luuk 4:34, 41; Awat 19:15\x* \v 18 Yagia emberi na akola otio ku amiire amangi nawuno enda eya Paulo yagia eyia ne ekikeeno ekio, agaluka akilaga kitino, “Ku eriina eria Yesu Kristo, nkusikirra mbwe fuma ku omwala oyo!” Kandi ekikeeno ekio kiafuma ku omwala oyo kalala.\x - \xo 16:18 \xt Awat 3:6\x* \v 19 No olwa awantu awaagula omwala ono waawona mbwe engira yaawu eya okutuukra amasendi eoneeke, wa-amba Paulo ni Siila wawakulula wawaira mu olwanyi olwa omugizi ku awakangasi. \v 20 Waawareeta emberi wa awakengi awa ekiina, wawaingirra watino, “Wano na Awayaudi. Wamiire okureeta erioga eringi mu omugizi gwifu guno.\x - \xo 16:20 \xt Awat 17:6\x* \v 21 Waona awantu wuona ni wawagerera enkola ezia ifwe Awaruumi endagirra ziifu ngazituganyiire okulonda namba okukola.” \v 22 Omurima ogwawanga ao gwaizogaana na awantu wano okuingirra Paulo ni Siila, kutio awakengi awa ekiina waawatandulako enguwo kandi wasikirra mbwe waswawukwe enkowa. \v 23 Ni waamala okuswawukwa ino, waawarigiza mu owusiwe kandi omurinzi yasikirrwa mbwe awawarre ino watafuma.\x - \xo 16:23 \xt 2Kori 11:25; 1Thes 2:2\x* \v 24 Olwa omurinzi yawurra amangʼana ago, yawatoola awata mu akayumba aka munsi mu enyumba eya owusiwe, mala atoola amagulu gaawu asiwa ku ewisiki ewia okusiwa awasiwe. \p \v 25 Owuire agati, ni Paulo ni Siila waasawanga kandi ni waemba enyembo ezia okutondowola Katonda, na awasiwe awiina waawu na wasarigiire wawategerezia, \v 26 waizuikra ne ekialo kizegera kalala wukalu aa owulusa owua enyumba eya owusiwe wuona wuazegera. Mu enyinga ezio, ewiriango ewia enyumba eya owusiwe wiaiguka namba ewiuma ewia waawanga ni wasiwirwe nawio wiasiwuka. \v 27 Olwa omurinzi ya-azamuka mu endoolo atuukra mbwe ewiriango wiiguuke, yaingirizia mbwe awasiwe wafumre, kutio yazomola omwambe kugere aifumute afwe.\x - \xo 16:27 \xt Awat 12:18–19\x* \v 28 Ni Paulo yaogerera wukalu na awoola otino, “Yawa! Otaaza waona owulamu wuao wusaasa. Turiano twona.” \p \v 29 Omurinzi oyo yaeterezia mbwe ewimuri wireetwe. Yasomoka aingira mu owusiwe munsi agia agwa ansi mu amagulu aga Paulo ni Siila na adada no owuti. \v 30 Nikuemao yawafumia enze awawuuzia otino, “Awakangasi, nkoleki kugere ntuukre owuinunuzi?” \p \v 31 Waamuirania watino, “Ganya ku *Omwami Yesu Kristo kugere onunulwe iwue na awa mu enyumba yaao woona.”\x - \xo 16:31 \xt Yowa 6:28–29; Awat 2:37; 11:14; Awaru 10:9–13\x* \v 32 Kutio Paulo ni Siila waagerera omurinzi oyo na awantu awa mu enyumba yaae woona amangʼana aga Katonda. \v 33 Mu enyinga ezia owuire ezio omurinzi oyo yatoola Paulo ni Siila, agia awaozizia ewisonga ewiawanga ku emiwiri giawu, nikwo iye alala na awa mu enyumba yaae waabatiiswa.\x - \xo 16:33 \xt Awat 16:15\x* \v 34 Nikuemao yawatoola agia nawo omwae awiikazizia okuria emberi waawu mbwe warie. Iye na awa mu enyumba yaae waawa no owusangaavu ino ku okuwa mbwe waganyire ku Katonda. \p \v 35 Olwa owuire wuakia, awakengi awa ekiina waatumra omurinzi owa owusiwe omulangra okumulaga otino, “Reka awantu awo wagie.” \v 36 Omurinzi oyo yalaga Paulo otino, “Awakengi awa ekiina watumre amangʼana mbwe mbareke mugie. Kutio muri iwaga, mufume mugie no owuolu.” \p \v 37 Ni Paulo yawalaga otino, “Muwurre, ifwe turi Awaruumi, ni kukawa kutio izo wagerre tukubwa wusaasa emberi wa awantu ni wakiari okutuukra owuoni wuifu kandi watuingizia mu owusiwe. Katio ekigera ni wagala okutusiwula owuiwisi niki? Tulowere ngatufuma muno. Mugie muwalage waaze watufumie iwo aweene.”\x - \xo 16:37 \xt Awat 22:25–29; 23:27\x* \p \v 38 Omulangra oyo yagia alaga awakengi awa ekiina ekingʼana kino. Olwa waamanya mbwe Paulo ni Siila waawanga Awaruumi, owuti wuawa-amba ino. \v 39 Waagia aweene wairizizia Paulo ni Siila mbwe wawarekere. Waawafumia enze kandi wawiiyemba mbwe waganye wafume ku omugizi gwawu ogwo wagie. \v 40 Kutio ni Paulo ni Siila waamala okufuma mu owusiwe, waagia wawa awageni awa Luudia. Waagaana na Awakristo ao, awa wa-ambia amaani nikwo wafuma ni wagia.\x - \xo 16:40 \xt Awat 11:23\x* \c 17 \s1 Paulo ni Siila mu ekialo ekia Thesaloniika \p \v 1 Paulo ni Siila waawitra mu ewialo ewia Amfipooli ni Apoloonia, waaza Thesaloniika aa *esinagoogi eya Awayaudi yawangamo. \v 2 Kutio kiomo kwawanga enkola yaae *Sabato ki Sabato, Paulo yagia omwo kandi agerera amangʼana aga Katonda ku emidiira isatu.\x - \xo 17:2 \xt Awat 9:20; 13:5, 14, 44; 14:1; 16:13; 17:10, 17; 18:5, 26; 19:8–9; 28:17\x* \v 3 Yalaga awantu awaawanga omwo geeza mbwe kwanigirizia *Kristo okuinyaasia, no olwa yamala okufwa yaziuka aema ku awafu. Paulo yawalaga otino, “Kutio Yesu owangerera amangʼana gaae ono nio *Meesia.”\x - \xo 17:3 \xt Luuk 24:44; Awat 5:42\x* \v 4 Awandi ku *Awayaudi awaawanga omwo waaganya ku amangʼana ago kandi walonda Paulo ni Siila. Awandi woona awatari Awayaudi awaawanga ni waganyire ku amangʼana aga Katonda, alala na awakazi wandi awangi kandi awamanyikaane, woona waaganya amangʼana gaawu ago.\x - \xo 17:4 \xt Awat 13:50; 16:14; 17:17\x* \p \v 5 Kukawa kutio, iyari ria-amba Awayaudi wandi mala wagamba-gamba na awantu wandi awa enkola embiiwi ku omugizi ogwo, nikuemao watanika okukuba erioga alala nawo. Waagia mu enyumba eya Yasooni okuwarra Paulo ni Siila kugere wawareete emberi wa awantu.\x - \xo 17:5 \xt Awaru 16:21\x* \v 6 Olwa waatuukra mbwe wawula omwo, wa-amba Yasooni na Awakristo wandi wawareeta emberi wa awakangasi awa omugizi ogwo. Waawaingirra watino, “Awantu wano wamiire okureetra ewialo ewingi eminyako-nyaako. Wuno waazre okutusigania ifwe twona.\x - \xo 17:6 \xt Awat 16:19–20\x* \v 7 Ni Yasooni yawaingiizie omwae. Woona wamiire okuona endagirra eya Omwami *Kaisaari ku okuwoola mbwe ario omwami wundi oetwa mbwe Yesu.”\x - \xo 17:7 \xt Luuk 23:2; Yowa 19:12\x* \v 8 Olwa awakangasi alala na awantu awaawanga ao waawurra amangʼana ago, enda ziawu ziayia ino. \v 9 Waakenga mbwe Yasooni na awiina waae waoloole amasendi. Waaoloola nikwo wawareka wagia.\x - \xo 17:9 \xt 1Thes 2:1–2\x* \s1 Paulo ni Siila watuukiire eminyako-nyaako Berea \p \v 10 Nyanga olwo owuire, Awakristo waafumia Paulo ni Siila wagia Berea. Olwa waatuuka Berea, waagia mu esinagoogi omwa Awayaudi waasawiranga. \v 11 Awayaudi awaawanga ni wamenyere Berea waawanga awantu awalootu awari no okuwurra okukira awiina waawu awaawanga ni wamenyere Thesaloniika. Iwo waategerezia amangʼana goona aga Paulo ni Siila waawagerera kandi waasomanga endagano, okumanya kuwuene mbwe ewintu ewia Paulo ni Siila waawagereranga wiawanga ni wiri kuwuene.\x - \xo 17:11 \xt Yowa 5:39\x* \v 12 Kutio Awayaudi awangi na awakazi awangi awatari Awayaudi awamanyikaane alala na awasaaza awatari Awayaudi, waaganya ku amangʼana aga Katonda.\x - \xo 17:12 \xt Awat 11:18\x* \p \v 13 Olwa Awayaudi awaawanga ni wamenyere Thesaloniika waawurra mbwe Paulo ni Siila walanzia amangʼana aga Katonda Berea, waawalonderezia kandi wawasigania na awantu awa Berea woona.\x - \xo 17:13 \xt Awat 14:5, 19; 1Thes 2:14–16\x* \v 14 Kutio olwa Awakristo waawona otio, waalaga Paulo afume ku omugizi ogwo, agie ku ensanyaata eya omwalo ogwa Makedoonia. Siila ni Timotheeo iwo waasigala. \v 15 Ni Paulo yamala okufuma ku omugizi ogwo, yagia ku omugizi oguetwa mbwe Atheene. Olwa yatuuka eyo, yalaga awantu awaamureeta mbwe wagie walage Siila ni Timotheeo mbwe awarinda, waaze wuangu-wuangu. \s1 Paulo alanziziizie awa Atheene amangʼana aga Katonda \p \v 16 Ni Paulo yawanga na akiarinda Siila ni Timotheeo ku omugizi ogwa Atheene, yawa no owululu ino olwa yawona mbwe katonda ensaasa ziri asi-uasi ku omugizi ogwo. \v 17 Ekio kiagera Paulo agia mu esinagoogi kandi agerera Awayaudi na awatari Awayaudi awaasawanga Katonda kiomo Katonda aagala. Owuire ki owuire, yagianga mu olwanyi olwa omugizi okulanzizia awantu awaawanga ao amangʼana aga Katonda.\x - \xo 17:17 \xt Awat 17:2, 4\x* \v 18 Awantu wandi awaawanga ni waganyire ku igerera eria Epukuuri\f + \fr 17:18 \ft Omuganda ogwalonda igerera eria Epukuuri, omuntu owagerera kale mbwe owusangaavu niwuo ekintu ekinene mu owulamu owua omuntu.\f* na awandi awaawanga ni waganyire ku igerera eria Stoiko,\f + \fr 17:18 \ft Omuganda ogwalonda engerera eya omuntu oetwa mbwe Zeeno, owagerera mbwe owusangaavu wuesa okuituukrana mala no omuntu atoorre ewintu ewiwiiwi kandi ewilulu alala ne ewilootu owufwanani.\f* ngawakaganya ne ekia Paulo yagereranga. Awandi ku iwo waaiwuuzia agati yaawu aweene watino, “Kane omuntu ofwa okugamba-gamba ugamba-gamba ono, awoola ki?” Awandi waawairania watino, “Kuwonekana mbwe agamba-gamba ku katonda zindi empia.” Waawoola watio aeniki Paulo yawanga na agamba-gamba ku Yesu ni ku okuziuka okwae.\x - \xo 17:18 \xt Awat 4:2; 1Kori 1:22\x* \v 19 Awantu awo waatoola Paulo waira ku oluwuga oluetwa *Areopaago mala wamuwuuzia watino, “Amangʼana aga ogerera gano galaganaki? \v 20 Owuganga owua oreetre wuno wuyia ku ifwe, kutio tuagala okumanya ekia wulagana.” \v 21 (Awantu woona awamenyere ku omugizi ogwa Atheene namba awageni, waawanga ni wagonziizie okugamba-gamba ku ewintu ewiikorre ewiyia, ni wakuba entaka.) \p \v 22 Paulo yaimerra emberi wa ekiina, awalaga otino, Awantu awa Atheene, mbawona kuwuene mbwe muri awantu awamanyire amangʼana aga ediini. \v 23 Aeniki, olwa mbeerenga ni ngenda-genda kandi ni mbarra ewintu wiinyu ewia okusawa, mbwine *isiga eria okukorra emisango erijojerwe mbwe \sc ku katonda otamanyiike.\sc* Kutio, ekia mumiire okuwa ni musawa ki ekintu ekia mutamanyire, nikio ekia nyagala okuwalaga. \p \v 24 “Katonda owaluka ekialo ne ewintu wiona ewirimo nio Omwami owa igulu ne ekialo. Iye ngamenyere mu *ekaalu eombookwe na awantu.\x - \xo 17:24 \xt 1Awaam 8:27; Awat 7:48\x* \v 25 Lwona ngakorrwa emirimo no omuntu namba omuntu ngamutunzia aeniki iye nio oesana owulamu ne ewintu wiona ku omuntu.\x - \xo 17:25 \xt Zabu 50:9–13\x* \v 26 Awantu woona awamenyere mu ewialo ewigawuke-gawuuke waaema ku omuntu omulala. Ni kino kiaikola kugere mu okutanyika kwawu okwo, waizuzie ekialo kiona. Omulusi yawalaga amiire na asi aa wasugaane wamenye.\x - \xo 17:26 \xt Owuiz 32:8; Ayub 12:23\x* \v 27 Katonda yakola kino kugere awantu wamuagale. Yaagalanga mbwe awantu wakole wukalu wamumanye. Ni kiomo kuri, ngaari ale ni ifwe,\x - \xo 17:27 \xt Yere 23:23–24\x* \v 28 mala kiomo omuntu yajoja na awoola mbwe, ‘Ku amaani gaae turio awalamu kandi tugenda-genda.’ Awembi wiinyu woona wawoola mbwe, ‘Turi awaana waae.’ \p \v 29 “Kutio, ni turi awaana waae otio ngatusugaane tuingirizie mbwe Katonda afwanana ne ewintu ewiwanzrwe na amaganga aga omuntu okuema ku amawaale, emiti namba ewiuma.\x - \xo 17:29 \xt Isaa 44:9–20; Awat 19:26\x* \v 30 Kale Katonda ngaka-aa owusiru owufwana wutio owuzito, ni mu amiire gano asikirra awantu asi-uasi aa wari mbwe wagaluke wareke amawi.\x - \xo 17:30 \xt Awat 14:16; Awaru 2:4; 3:25\x* \v 31 Aeniki amiire okulowola owuire owua omulowole waae aaza okukengera ekialo ekiina owusugre ne enkola eya omuntu ki omuntu. Amiire okulagana kino mu okuziusia okwa yaziusia nakwo omulowole waae oyo okuema ku awafu.”\x - \xo 17:31 \xt Awat 10:42\x* \p \v 32 Olwa waawurra mbwe kurio okuziuka okuema ku awafu, awandi ku iwo waagwa ne enseko ni wamusekera. Na awandi waamulaga watino, “Tuuza okuwurra ekia owoola ku ingʼana rino, owuire wundi.” \v 33 Kutio, Paulo yafuma awareka. \v 34 Awantu wandi awaaganya ku amangʼana aga Paulo yagereranga waamulonda. Omulala ku awantu awaalonda Paulo yaetwanga mbwe Dioniisio owaawanga omulala ku *awagaaka awa Areopaago. Omukazi wundi oetwa mbwe Damariisi alala na awandi woona waaganya ku amangʼana aga Paulo yagerera ago. \c 18 \s1 Paulo ari mu ekialo ekia Awakorintho \p \v 1 Nikuemao Paulo yafuma Atheene agia Korintho. \v 2 Ano yaagana no *Omuyaudi wundi owaiwulwa mu ekialo ekia Pontuusi oetwa mbwe Akwila. Kuno kwatuukra Akwila ni mukaae Preskiila nikwo waaingira ampi ao ni waema Itaalia aa waasomosiwua nikulondokana ne *ensikirra eya Omwami Klaudiasi yawanga na afumiizie mbwe Awayaudi woona wafume Rooma. Kutio Paulo yagia okuwawona.\x - \xo 18:2 \xt Awat 18:18, 26; Awaru 16:3; 1Kori 16:19; 2Timo 4:19\x* \v 3 Paulo yamenya nawo ni wakola emirimo alala aeniki woona waawanga awanawi awa amaeema kiomo iye.\x - \xo 18:3 \xt Awat 20:33–34; 1Kori 4:12; 9:12–18; 1Thes 2:9; 2Thes 3:7–9\x* \v 4 Owuire owua *Sabato ki Sabato, Paulo yagamba-gamba ino na Awayaudi na awantu awatari Awayaudi mu *esinagoogi na awiiyemba mbwe waganye ku Yesu *Kristo. \p \v 5 Olwa Siila ni Timotheeo waaema Makedoonia, waatuukra Paulo Korintho. Paulo yatoola enyinga enyingi na alanzizia Awayaudi mbwe Yesu nio Kristo.\x - \xo 18:5 \xt Awat 5:42\x* \v 6 No olwa waamulowa kandi watanika okumugamba-gambako uwiiwi, Paulo yakukumula egunduusi eya ku enguwo yaae na awalaga otino, “Inze miire emirimo giange! Ni mutanunuulwe, amasaai giinyu gawe ku emitwe giinyu! Inze okuemera reero ngia okulanzizia awatari Awayaudi amangʼana amalootu aga Katonda!”\x - \xo 18:6 \xt Awat 13:46, 51; 20:26\x* \p \v 7 Nikuemao Paulo yafuma mu esinagoogi agia mu enyumba eya Tiito Yastaasi, eyawanga ampi ne esinagoogi ao. Tiito yawanga omuntu osawa Katonda. \v 8 Krispaasi owawanga omukangasi owa esinagoogi eyo, na awa mu enyumba yaae woona alala na Awakorintho wandi awangi waaganya ku *Omwami Yesu wabatiiswa.\x - \xo 18:8 \xt Awat 16:15\x* \p \v 9 Owuire wulala Omwami Yesu yafumira Paulo mu owusasuko ni Paulo agona mala amulaga otino, “Otatia! Gia-ugia emberi okuwagamba-gambra kandi otasarigira \v 10 aeniki ndi ni iwue, kutio awulao omuntu ooza okukukorra uwiiwi. Lwona ndi na awantu awangi ku omugizi guno.”\x - \xo 18:10 \xt Isaa 41:10; Yere 1:8; 1Kori 2:3–4\x* \v 11 Kutio Paulo yawa ku omugizi ogwo ku omwaka omulala ne emienzi mukaaga, na agerera amangʼana aga Katonda agati yaawu. \p \v 12 Mu amiire aga Galio yawanga omukangasi owa ekialo ekia Akaaya, Awayaudi waaizoganra Paulo wamuamba wamuira ku oluwuga olwa ekiina wamuingirra watino, \v 13 “Omuntu ono avuwa awantu kugere wasawe Katonda mu engira etalondokana ne endagirra ziifu.”\x - \xo 18:13 \xt Awat 21:28\x* \v 14 No olwa Paulo yawanga na aagala okutanika okugamba-gamba otino, Galio yalaga Awayaudi awo otino, “Muwurre, kuweeko mbwe inywe Awayaudi muiriizizienga omuntu ono ku okukola ekintu ekiwiiwi namba okuona ensikirra, kukaweere kulootu kandi nkawategereezie. \v 15 Ni gano na amangʼana aga okutawurizania agati iinyu ku amangʼana, amiina ne endagirra ziinyu aweene. Kutio mugamale aweene, inze ngʼanyiza okugaingiramo yawa.”\x - \xo 18:15 \xt Yowa 18:31; Awat 23:29; 25:18–20\x* \v 16 Kutio yawasomosia mu oluwuga lwae. \v 17 Awayaudi awo waagalukira Sositheneesi owawanga omukangasi owa esinagoogi watanika okumukuba emberi wa Galio. Ni kino ngakika-amba Galio. \s1 Paulo airaane Antioki \p \v 18 Paulo yawa Korintho na Awakristo ku amiire amangi nikwo awareka awunguka agia ni Preskiila na Akwila mu ekialo ekia Siiria. Olwa waatuuka Senkereeya, Paulo yawega emvwiri\f + \fr 18:18 \ft Awayaudi waaweganga emitwe giawu okulagana mbwe wamiire okutuusia ekia waaifuuwira.\f* ziae okutuusia okuifuuwa okwa yawanga na aifuuwre. \v 19 Waatuuka Efeeso aa Paulo yareka Preskiila na Akwila, agia mu esinagoogi aa yalwanagana na Awayaudi ku amangʼana aga Yesu Kristo. \v 20 Olwa Awayaudi awo waamusawa mbwe akole okuwa nawo ku amiire gandi, Paulo yalowa. \v 21 No olwa yafumanga, yawalaga otino, “Ni Katonda aganyire nyiza okuirana.” Nikuemao, yawunguka aema Efeeso.\x - \xo 18:21 \xt Yako 4:15\x* \p \v 22 Olwa waagowa Kaisaria, yafuma agia Yerusaleemu akeezia Awakristo nikwo aika Antioki. \v 23 Ni yamala okumala amiire agasugre Antioki, Paulo yafuma agia mu ewitemo wiona ewia mu ewialo ewia Galatia ni Firiigia na a-ambia awalonzi amaani.\x - \xo 18:23 \xt Awat 11:23\x* \s1 Apolo ari mu ekialo ekia Efeeso \p \v 24 Mu amiire ago, Omuyaudi wundi oetwa mbwe Apolo, omuiwulane owa Aleksanda, yaaza Efeeso. Yawanga omugambageeza kandi omuntu omanyire amangʼana agari mu endagano eya Katonda geeza ino.\x - \xo 18:24 \xt Awat 19:1; 1Kori 1:12; 3:4–6; 4:6; 16:12; Tiit 3:13\x* \v 25 Yawanga na agereerwe engira eya Omwami geeza, kutio yalanzia owueru owuri ku Yesu no owusiani ino mu engira ewurikaane, kandi na ateereko omwoyo gwae gwona. Kukawa kutio, yawanga na amanyire mala *owubatiiso owua Yowaana yagerera wuengʼene.\x - \xo 18:25 \xt Awat 19:3–4\x* \v 26 Olwa Preskiila na Akwila waawurra Apolo na agerera amangʼana aga Katonda no owusiani mu esinagoogi, waamutoola wagia nae omwawu wagia kandi wamusongerezia okumanya engira eya Katonda geeza okukira kiomo yawanga na amanyire.\x - \xo 18:26 \xt Awat 17:2; 18:2\x* \v 27 Olwa Apolo yagalanga okugia Akaaya, Awakristo waamuambia amaani kandi waajojera Awakristo awiina waawu awa Akaaya ebaruwa, kugere waganye wamuingizie. Olwa yatuuka, yatunzia ino awantu awaaganya ku amangʼana aga Katonda ku owusiza wuae. \v 28 Yavuna Awayaudi mu amangʼana emberi wa awantu na akola ne endagano okulagana kuwuene mbwe Yesu nio *Meesia.\x - \xo 18:28 \xt Awat 5:42\x* \c 19 \s1 Paulo ari mu ekialo ekia Efeeso \p \v 1 Na Apolo yawanga na akiari Korintho, Paulo yalonda ewitemo ewia engulu na agia Efeeso. Olwa yatuuka, yatuukra eyo awalonzi wandi. \v 2 Paulo yawawuuzia otino, “Olwa mwaganya, mberi mwatuukra *Omwoyo Omweru ogwa Katonda?” Waamuirania watino, “Ifwe tukiari namba okuwurra mbwe kirio ekintu ekietwa mbwe Omwoyo Omweru ogwa Katonda.”\x - \xo 19:2 \xt Awat 8:16; 2:38\x* \p \v 3 Kutio Paulo yawawuuzia otino, “Kane mwatuukra owubatiisooki?” Waamulaga watino, “Ifwe twatuukra *owubatiiso owua Yowaana yagerera.” \p \v 4 Paulo yawalaga otino, “Owubatiiso owua Yowaana yagerera wuawanga owua okugalusia emioyo okureka amawi. Yowaana yagalanga mbwe awantu waganye ku omuntu owaemanga enyima waae. Omuntu ono ni Yesu *Kristo.”\x - \xo 19:4 \xt Luuk 3:3–4, 16–17; Awat 18:25\x* \v 5 Olwa waawurra otio, woona waabatiiswa ku eriina eria Yesu Kristo. \v 6 Nikuemao Paulo yata amakono gaae ku emitwe giawu kandi Omwoyo Omweru ogwa Katonda yawaazako mala watanika okugamba-gamba mu eminwa emigeni kandi waawoola amangʼana agaawaemera ku Katonda.\x - \xo 19:6 \xt Awat 2:4, 17–18; 8:14–19; 9:17; 10:44–46\x* \v 7 Ku awantu awo, awasaaza waaesanga okutuuka ikumi ni wawiri. \p \v 8 Paulo yaweera eyo ku emienzi isatu. Ni yawanga eyo yalanzizia awantu amangʼana no owusiani mu *esinagoogi na aikululana nawo mu amangʼana na agala okuwareeta mu okuganya ku *Owuami owua Katonda.\x - \xo 19:8 \xt Awat 28:23\x* \v 9 No olwa yawona ne emioyo egia *Awayaudi wandi giri emikalu okuganya, kandi na Awayaudi awo wagamba-gamba uwiiwi ku okuganya ku *Omwami Yesu emberi wa awantu, Paulo yafuma na awalonzi agia nawo Tairaano, mu enyumba eya owugerezi omwa yagereranga awantu owuire ki owuire.\x - \xo 19:9 \xt Awat 9:2\x* \v 10 Paulo yawalanzizia otio ku emiaka iwiri nawuno Awayaudi na awatari Awayaudi woona awari mu ekialo ekia *Eesia waawurra amangʼana aga Katonda. \p \v 11 Katonda yakola amankono agaluguulwa okuwitra ku Paulo. \v 12 Ewitambaaya namba ewiraka ewia Paulo yawanga na akorre nawio ni wiairrwanga awalwire, awalwire awo waalamanga kandi *ewikeeno wiawafumangako.\x - \xo 19:12 \xt Luuk 6:19; Awat 5:15\x* \s1 Ekikeeno kimanyire Awakristo awa kuwuene \p \v 13 Wario Awayaudi awaagenda-gendanga mu ewitemo ni wafumia ewikeeno ku awantu. Woona waageezaania okukola ne eriina eria Omwami Yesu okukola emirimo egio. Waalaganga ewikeeno otino, “Ku eriina eria Omwami Yesu owa Paulo alanzia, nkusikirra mbwe fuma.”\x - \xo 19:13 \xt Luuk 9:49–50; Awat 3:6\x* \v 14 Awazia musamvu awa Sekeewa, Omukangasi owa *awoozia awa Awayaudi, waakolanga ekintu ekio. \v 15 Ni nyanga ekikeeno kiawairania kitino, “Yesu tumumanyire, Paulo oona tumanyire. Ni inywe muri waawu anu?”\x - \xo 19:15 \xt Awat 16:17\x* \v 16 Omuntu owawanga ne ekikeeno oyo yagia awakira na amaani awagwako ne ewikube, awakuba nawuno warumuka wafuma mu enyumba kikuna kikidi wareka enguwo ziawu ewikube ni wiwakorreko erioga. Emiwiri giawu giawanga ni gikorre amasaai amasa. \s1 Awantu awangi wagaluuke waganyire ku Yesu \p \v 17 Olwa awantu woona awamenyere Efeeso, Awayaudi na Awagiriiki, waawurra amangʼana ago, owuti wuawa-amba ino kandi eriina eria Omwami Yesu riaeewua owuti ino. \v 18 Awantu awangi waaganya ku Yesu, waaganya amawi gaawu emberi wa awantu kandi waawoola ne eminwa giawu aweene ewintu ewiwiiwi ewia waakolanga owuiwisi. \v 19 Awantu awangi awaakolanga owulaguzi ni ilogo waareeta ebuuki ezia emirimo giawu alala, wasamba emberi wa awantu. Olwa waata alala iguzi eria ebuuki ezio ziona, ziasuga efeedha elufu amakumi ataanu. \v 20 Mu engira eno, amangʼana aga Katonda gaasonga okuilanzia na amaani ino.\x - \xo 19:20 \xt Awat 2:41\x* \p \v 21 Ni wino wiona wiamala okuikola, Paulo yakenga mu omwoyo mbwe awitre Makedoonia na Akaaya na agia Yerusaleemu. Kandi mbwe na aema Yerusaleemu, paka agie Rooma.\x - \xo 19:21 \xt Awat 23:11; Awaru 1:10–11, 13; 15:22–24\x* \v 22 Kutio yatuma Timotheeo ne Erasto, awandi ku awantu awaamutunzianga emirimo mbwe wakangate wagie Makedoonia, iye na akiasigaaleko wutono mu ekialo ekia Eesia.\x - \xo 19:22 \xt 2Timo 4:20\x* \s1 Emidambo egia-amba awatumwa mu ekialo ekia Efeeso \p \v 23 Mu iwaga erio, erioga riafuma Efeeso inene ino ku amangʼana aga okulonda engira eya Omwami Yesu Kristo.\x - \xo 19:23 \xt Awat 9:2; 2Kori 1:8\x* \v 24 Omuntu wundi owaetwanga mbwe Demetriasi omutuzi owa efeedha, yareetranga awemirimo waae amasendi amangi ino mu emirimo egia okulonga emifwano egia *ekaalu eya *Ateemi, katonda ensaasa. \v 25 Kutio yaeta awemirimo waae alala na awandi awaakolanga nae emirimo emifwanani awalaga otino, “Awiiko wange, nyingirizia mbwe mumanyire mbwe owunyazi wuifu wuema ku emirimo giifu gino. \v 26 Ni mumiire okuwurra kandi mumiire okuwona na amiiso giinyu aweene kiomo omuntu oetwa mbwe Paulo ono amiire okugamba-gambra awantu awa mu ekitemo kiifu kino, mboole mbwe ampi ekialo kiona ekia Eesia, na awagalusia ni isema na awoola mbwe katonda ezilongerwe na amakono ziwula emirimo.\x - \xo 19:26 \xt Awat 17:29\x* \v 27 Kutio ekirio ngʼani mbwe emirimo giifu nigio egiiza okuwa ne eriina iwiiwi giengʼene, ne eriina ilootu eria ekaalu eya Ateemi riona riiza okuoneka, kandi katonda enkazi Ateemi omwene, osawua mu ekialo ekia Eesia ni mu ekialo kiona, oona aaza okuwula eriina.” \p \v 28 Olwa awantu awo waawurra amangʼana ago, enda ziawu ziayia ino kandi waatanika okukuba erioga ni watondowola Ateemi watino, “Ateemi owa Awaefeeso ari omukaate!” \v 29 Erioga riafuma eriaizula omugizi du. Ni kukiari, awantu awo waavwamira Gaayo na Aristakuusi Awamakedoonia awaagenda-gendanga ni Paulo, wawakulula ni wawaira mu enyumba eya okuikumia.\x - \xo 19:29 \xt Awat 20:4; 27:2; Kolo 4:10; Filem 24\x* \v 30 Paulo yagalanga okugia okugamba-gamba nawo, na Awakristo awaawanga ao waamugaania. \v 31 Awandi ku awakangasi awa ekitemo awaawanga awiiko waae, woona wamutumra *omutumwa ni wamuisasaama mbwe ataaza yagia mu okuikumia okwo. \p \v 32 Ni kukawa mbwe awantu awo waawanga awangi, no owungi wuawu ngawakawanga ni wamanyire ekiikola, aeniki awantu awo ngawakawanga no omunwa omulala. Na awandi ku iwo waawoolanga kino, awandi waawoolanga ekindi ekisaasa. \v 33 Awayaudi wandi waasindika omuntu oetwa mbwe Aleksanda emberi wa awantu kugere agambe-gambe nawo. Kutio Aleksanda yaoreezia awantu na amakono gaae mbwe wasarigire. \v 34 No olwa awantu waamanya mbwe Aleksanda no Omuyaudi, waaogerera ku enyinga iwiri ziona, ni watondowola Ateemi katonda waawu. Waaogerera ni wawoola watino, “Ateemi owa Awaefeeso ari omukaate!” \p \v 35 Owutuukre, omukangasi owa omugizi ogwo yaoreezia awantu na awalaga otino, “Awiifu mbawuuzia ntino, ekialo kiona ngakimanyire mbwe omugizi ogwa Efeeso nigwo ogurindre ekaalu enene eya omunene Ateemi? Nakuwa omufwano gwae ogwagwa ansi ni guema ku igulu ngaguri ano? \v 36 Kutio, aeniki mumanyire mbwe kuri kutio kandi awulao olowa, musugaane musarigire kandi mutaazakana okukola ekintu ekiwiiwi. \v 37 Awantu awawiri awamureetere emberi ano wano, ngawakaiwa ekintu-ukintu mu ekaalu namba ngawakanyega katonda ziifu. \v 38 Kutio, ni Demetriasi na awiina waae wari ne eminyako-nyaako no omuntu-umuntu, awakengi awa ekiina wario, wagie wawaingirre eyo. \v 39 Ni ni kirio ekintu kindi ekia muagala, paka mukiire mu ekiina kiomo endagirra ziifu ziagala. \v 40 Ni kiomo turi nyingeeno tutino, tuita mu olugoe, aeniki tuuza twaingirrwa mbwe ni ifwe awareetere erioga ano, ni tuwula ne ekia tukawoola.” \v 41 Ni yamala okuwoola otio, yalaga awantu woona mbwe watanyike wagie mu emigizi giawu. \c 20 \s1 Paulo na awalonzi wagiire Makedoonia ne Ewugiriiki \p \v 1 Ne erioga riamala okuwua, Paulo yaeta awalonzi okuwakubra ekurinde. Yawa-ambia amaani nikwo afuma na agia Makedoonia.\x - \xo 20:1 \xt Awat 11:23\x* \v 2 Yagenda-genda mu ekialo ekia Makedoonia kiona na a-ambia Awakristo awa eyo amaani nawuno yagia atuuka Ewugiriiki \v 3 aa yamala emienzi isatu. Yaagalanga okuwunguka okugia Siiria, no olwa yawurra mbwe *Awayaudi waawarra engira eya okumuitra ku engira, yawona mbwe airane agie awitre Makedoonia. \v 4 Awantu awaagia ni Paulo ni Sopaata omuzia owa Pairuusi Omuberea, Aristakuusi ni Sekudiisi Awathesaloniika, Gaayo Omudeebe, Timotheeo, Tichikaasi alala ni Trofimaasi, awaaemanga *Eesia.\x - \xo 20:4 \xt Awat 16:1; 19:29; 21:29; Efee 6:21\x* \v 5 Awantu wano waakangata wagia waturinda Troowa. \v 6 Olwa *omugomo ogwa Omukaati oguwulamo amamera gwawua, twa-ambukra Filiipi tugia Troowa. Kwatutoola amiire ataanu okutuuka Troowa aa twamalao amiire musamvu. \s1 Paulo aziuusie Yutikaasi \p \v 7 Igulo nyanga olwa omudiira ogwa okuwiri, ifwe twena twaikumia alala okuria omukaati. Nikulondokana no okuagala okwa Paulo okwa okufuma mu ekialo ekio owuire owualondangako, yagamba-gambra awantu na awa-ambia amaani nawuno kutuuka owuire agati.\x - \xo 20:7 \xt Awat 2:42, 46; 1Kori 16:2; Owus 1:10\x* \v 8-9 Yawangao omuzia wundi owaetwanga mbwe Yutikaasi. Omuzia ono yawanga na aikaale ku ediriisa kandi ewimuri wiaemanga ewingi mu enyumba omwo. Kiomo Paulo yagia emberi okugamba-gamba, nintio endoolo ziaira omuzia ono. Owutuukre omuzia ono yaaguka ku ediriisa agwa ansi na aema ku goroofa eya okusatu aa twawanga, agia atuukrwa na afwire. \v 10 Paulo yagia amugwako amukunaania mu amakono gaae nikwo alaga awantu otino, “Mutatia, ari omulamu.”\x - \xo 20:10 \xt 1Awaam 17:21\x* \v 11 Nikuemao, Paulo yairana mu enyumba agia agenyula omukaati waria. Yagia emberi okugamba-gambra awantu nawuno owuire wuakia, nikwo afuma na agia. \v 12 Awantu awo waatoola omuzia oyo waira engo na ari omulamu kandi emioyo giawu ni giri emisangaavu ino. \s1 Paulo akubiire awagaaka awa ekaniisa eya Efeeso ekurinde \p \v 13 Ifwe twakangatra Paulo, tuwalama no owuato tugia Asoosi aa twagianga okumutoorra, aeniki iye yawita engulu na amagulu. \v 14 Kandi olwa yatutuukako, twawunguka nae tugia Mitileene. \v 15 Enkio walwo twasiawala tutuuka mu owuziwa owua Mitileene tugia ku ekizinga ekia Kiosi. Owuire owualondako twa-ambuka tugia ku ekizinga ekia Samoosi. Nikuemao twarumuka owuire wulala tutuuka Miletaasi. \v 16 Paulo yakenga okutagia ku omugizi ogwa Efeeso, aeniki ngakaagalanga okuona enyinga enyingi mu ekialo ekia Eesia. Yaagalanga mbwe ni kuesekana atuuke Yerusaleemu mu omugomo ogwa *Pendekosti. \p \v 17 Paulo yalagirra *awagaaka awa Awakristo awa Efeeso mbwe waaze waagaane nae ku omwalo ogwa Miletaasi.\x - \xo 20:17 \xt Awat 18:21\x* \v 18 Olwa waaza, yawalaga otino, “Inywe aweene mumanyire geeza kiomo miire okuwa ni menyere agati iinyu okuemera owuire owua nyaaza Eesia eno, kutuuka reero.\x - \xo 20:18 \xt Awat 18:19–20; 19:10\x* \v 19 Miire okukorra Katonda no omwoyo gwange gwona, na amaziga kandi ni nyiisiizie ansi, namba mu okugeezaniwua na Awayaudi awamiire okuweerako ni wanyiibongʼa okunyita. \v 20 Ngʼanyakareka okuwalaga ekintu-ukintu ekiaesanga okuwatunzia, ni miire okuwa ni mbagerera mu amayumba giinyu namba enze emberi wa awantu. \v 21 Nyamiire okuwa ni ndaga Awayaudi na awatari Awayaudi mbwe paka wagaluke wareke amawi gaawu wairane ku Katonda kandi wawe no okuganya ku *Omwami iifu Yesu *Kristo.\x - \xo 20:21 \xt Awat 11:18; 16:31; 26:18; 1Thes 1:9–10\x* \v 22 Katio nyingeeno ku okuagala okwa *Omwoyo Omweru ogwa Katonda, mfumre ngia Yerusaleemu. Ni ngʼamanyire ekigia okunyiikorra eyo. \v 23 Ekia manyire ni mbwe Omwoyo Omweru amiire okuwa na ansiagizia ku omugizi ki omugizi ogwa miire okuwitamo mbwe eminyako-nyaako no okuteewua mu owusiwe nigio eginindirra eyo.\x - \xo 20:23 \xt Awat 21:4, 11; 9:16\x* \v 24 Ni kukawa kutio, inze owulamu wuange ngawuri ekintu ku inze. Ekineene ekia nyagala, no okutuusia owutumwa owua Omwami yampa, emirimo egia okulanzia amangʼana amalootu aga owusiza owua Katonda.\x - \xo 20:24 \xt Awat 21:13; Filiip 1:21; 2Timo 4:7\x* \p \v 25 “Manyire mbwe awulao omuntu ku inywe awantu awammiire okulanzizia amangʼana aga *Owuami owua Katonda, ooza okumbona kandi.\x - \xo 20:25 \xt Awat 28:23\x* \v 26 Kutio reero nyiisaawa, aa na ario omuntu oriteeka, amasaai gaae gambulako,\x - \xo 20:26 \xt Awat 18:6\x* \v 27 aeniki kiwulao ekintu ekia nyawawisa, ni nyawalaga okuagala okwa Katonda kwona. \v 28 Kutio muirinde inywe aweene alala na awantu woona awa Omwoyo Omweru ogwa Katonda amiire okuta mu amakono giinyu. Muwe awaayi awa ekaniisa eya Katonda yagula na amasaai aga omuzia waae omwene.\x - \xo 20:28 \xt 1Pet 2:25; 5:2\x* \v 29 Manyire mbwe ni miire okugia, ensisi ziiza okuwaingiramo ezitaaza okureka amagondi.\x - \xo 20:29 \xt Math 7:15; Yowa 10:12\x* \v 30 Namba awandi ku inywe aweene waaza okugalusia amangʼana agari kuwuene aga mumiire okugererwa, ni wawoola owuweeyi kugere awandi wawalonde.\x - \xo 20:30 \xt Gala 4:17; 1Yow 2:19\x* \v 31 Kutio muikage kandi mutalawira mbwe miire okuweerako ni mbasiagizia mwona omuntu ki omuntu ku emiaka isatu, owuire no omuwasu kandi na amaziga gange gayooka.\x - \xo 20:31 \xt Awat 11:23\x*\x - \xo 20:31 \xt Awat 19:8, 10; 2Kori 11:28; 1Thes 2:11–12\x* \p \v 32 “Katio reero mbata mu amakono aga Katonda ni ku amangʼana aga owusiza wuae. Iye nio ori na amaani aga okuwakomia no okuwa-aa ensereki ziae ezia awiikiire awalowole waae woona.\x - \xo 20:32 \xt Awat 26:18; 1Thes 5:23–24; 2Thes 1:11–12\x* \v 33 Nkiari okunyaga omuntu-umuntu ku inywe efeedha namba edhaabu nakuwa enguwo yaae. \v 34 Ni inywe aweene mumanyire mbwe ewintu ewia nyaitunzia nawio alala na awantu wange woona wiaema ku oluuya lwange ni nkola na amakono gange gano.\x - \xo 20:34 \xt Awat 18:3\x* \v 35 Ewintu ewia nyakola wino wiona, nyawikola okuwalaga mbwe musugaane mukole emirimo na amakono giinyu aweene kugere mutunzie awawula amaani ni muingirizia ekia Omwami Yesu omwene yawoola mbwe, ‘Kuri kulootu okufumia, okukira okutoola.’ ”\x - \xo 20:35 \xt Math 10:8\x* \p \v 36 Olwa Paulo yamala okuwoola amangʼana ago, yakuba amasigamo ansi alala na awagaaka awo, wasawa. \v 37 Woona warra ni wamukunaanie ni wamunuuna ni wamukubra ekurinde, \v 38 aeniki owululu wuawa-amba ino ku okuwoola okwa yawoola mbwe ngawarimuwona kandi. Kutio waagia nae nawuno wamutuusia ku owuato.\x - \xo 20:38 \xt Awat 20:25\x* \c 21 \s1 Olugendo olwa Paulo okugia Yerusaleemu \p \v 1 Olwa twamala okurekana nawo, twawunguka tugia ku ekizinga ekietwa mbwe Koosi. Enkio walwo, twawunguka tugia Rodeesi, nikuemao tugia Pataara. \v 2 Ao twatuukrao owuato owugia Foeniisia owua twaniina tugia. \v 3 Olwa twafumia ekizinga ekia Saipraasi emberi iifu, twawisia okukiwitra nyamulambo ni tuwariire Siiria. Twagowa Taaya aa emisigo giagianga okusiulwa. \v 4 Twatuukra eyo Awakristo wandi, awa twawa nawo ku omudiira mulala. Awakristo awo waagania Paulo ku amaani aga *Omwoyo Omweru ogwa Katonda mbwe atagia Yerusaleemu.\x - \xo 21:4 \xt Awat 20:23; 21:11\x* \v 5 Olwa amiire giifu aga okuweera eyo gaawua, twafuma tugia emberi no olugendo lwifu. Awakristo woona awasaaza ku awakazi na awaana waawu waatufumia enze eya omugizi gwawu. Ni tukiari okurekana, twona twakuba ansi amasigamo, ku ensanyaata eya omwalo, tusawa Katonda nikwo tukubana ekurinde.\x - \xo 21:5 \xt Awat 20:36\x* \v 6 Nikuemao twaingira mu owuato, iwo wairana mu emigizi giawu. \p \v 7 Okuemera Taaya twarumuka nawuno tugowa Tolemaasi aa twaongera ni tuwonana na Awakristo awiina wiifu awa eyo. \v 8 Olwa wuakia, twa-ambuka tugia Kaisaria. Ano twagia mu enyumba eya Piliipo omuyaazi owawanga omulala ku awantu awaaloworrwa emirimo egia okugawa okuria.\x - \xo 21:8 \xt Awat 6:5; 8:5–13, 26–40\x* \v 9 Yawanga na awaala wane awagima. Awaala wano Katonda yawanga na awaeere amaani aga owugambi owua amangʼana gaae.\x - \xo 21:9 \xt Awat 2:17; Awaru 12:6; 1Kori 11:5; 12:10, 28; 14:1–6\x* \p \v 10 Lunyima ni twawanga ni tumiire okumala amiire agasugre omwae omwo, *omugambi wundi owa Katonda oetwa mbwe Agaabo yatuuzako na aema Yudeea.\x - \xo 21:10 \xt Awat 11:28\x* \v 11 Yatoola omukanda ogwa Paulo, aisiwa amagulu na amakono, mala awoola otino, “Omwoyo Omweru ogwa Katonda awoola otino, ‘Kiomo nyiisiwre otino, nintio *Awayaudi awari Yerusaleemu wagia okusiwa omwene omukanda guno. Kandi waaza okumutoola wamute mu amakono aga awantu awatari Awayaudi.’ ”\x - \xo 21:11 \xt Awat 10:19; 20:23; 21:33; Awaru 15:31\x* \p \v 12 Olwa twawurra ekia omugambi oyo yawoola, ifwe alala na awantu awaawanga ao twaisasaama Paulo mbwe atagia Yerusaleemu. \v 13 Ni Paulo yatuirania otino, “Ekia mukola ekio katio niki? Mberi mumanyire mbwe ni murra mutio munyita omwoyo? Aeniki ngʼanyiikagre okusiwua kwengʼene, ni nyiikagre namba okufwa Yerusaleemu ku eriina eria *Omwami Yesu *Kristo. Kutio mureke okurra.”\x - \xo 21:13 \xt Awat 20:24\x* \v 14 Olwa twawona no omwoyo gwae guri omukalu ku ewintu ewia twamulaganga, twarekana nae ni tuwoola mbwe okuagala okwa Katonda kuwe mbwe nikwo okuikola. \s1 Paulo atuukre Yerusaleemu \p \v 15 Ni twamala okuwa ao ku amiire agasugre, twafuma tutaao ni tugia Yerusaleemu. \v 16 Twagia na Awakristo wandi woona awa ku omugizi ogwa Kaisaria, awaatuira mu enyumba eya Nasooni Omusaipraasi eya twagianga okumenyamo. Nasooni yawanga omulala ku Awakristo awakulu. \v 17 Olwa twatuuka Yerusaleemu, Awakristo awiina wiifu, waatuingizia no owusangaavu ino. \v 18 Enkio walwo, twagia ni Paulo okuwona Yakoobo. *Awagaaka awa Awakristo awa Yerusaleemu woona waawanga omwa Yakoobo omwo.\x - \xo 21:18 \xt Awat 12:17; 15:13; Gala 1:19; Yako 1:1\x* \v 19 Paulo yawakeezia nikwo yawalaga ewintu wiona ewia Katonda yakorra awatari Awayaudi ni kuwitra ku iye.\x - \xo 21:19 \xt Awat 11:18\x* \p \v 20 Olwa waawurra amangʼana ago, watondowola Katonda ino. Nikuemao waalaga Paulo watino, “Wurra! Kukawa mbwe Awayaudi awangi wamiire okuganya ku amangʼana amalootu aga Katonda, ni wakiaingirizia mbwe paka wakole kiomo endagirra ezia Muusa ziagala. \v 21 Awantu wandi waaza ano awaawalaga mbwe iwue ogerera Awayaudi awamenyere mu ewialo windi mbwe warekane ne endagirra ezia Muusa. Kandi mbwe owalaga mbwe wataira awaana waawu *enyangu nakuwa okulondokana ne enkola ezia waaguukwa wiifu.\x - \xo 21:21 \xt Gala 3:23–28; 5:1–12\x* \v 22 Katio tukole tutie aeniki waaza okuwurra mbwe omiire okuuza ori ano? \v 23 Kutio kola ekia tuuza okukulaga. Turi ano na awantu wane awamiire okutaao endagano. \v 24 Gia nawo alala mugie mukole omusango ogwa okuieruyia kandi owaoloorre ewiagalwa kugere emitwe giawu giwegwe.\f + \fr 21:24 \ft Warrako 18:18.\f* Nikuemao awantu waaza okumanya mbwe ewia wawoolwako wiawanga ewia owuweeyi aeniki olonda endagirra ziifu.\x - \xo 21:24 \xt Emba 6:1–21\x* \v 25 Ni ku Awakristo awatari Awayaudi, tumiire okuwa-aa ebaruwa ewalaga mbwe wataria okuria okukoriirwe katonda ensaasa emisango, lwona watanywa amasaai, wataria enyama eya emiandu egigogerwe kandi mbwe watasooda.”\x - \xo 21:25 \xt Awat 15:20\x* \p \v 26 Enkio walwo Paulo yagia na awantu wane awo agia aieruyia alala nawo nikwo aingira mu *ekaalu alaga awantu owuire owua amiire aga okuiyeruzia kwawu kuriwuera, nyanga olwa omuntu ki omuntu arikorrwa omusango.\x - \xo 21:26 \xt 1Kori 9:19–23\x* \s1 Paulo a-ambrwe mu ekaalu \p \v 27 Na amiire musamvu aga okuieruyia gaawanga ampi okuwua, wario Awayaudi wandi awa mu ekialo ekia *Eesia awaawona Paulo mu ekaalu. Waasiiga awantu wa-amba Paulo \v 28 ni waogerera watino, “Awiifu mututunzie! Omuntu ono amiire okuwa na agamba-gamba uwiiwi ino ku Awayaudi, ni ku endagirra ezia Muusa, lwona ni ku ekaalu eno asi-uasi aa agiire. Ngʼane ekio kiengʼene, ni nyingeeno kandi areetre namba awantu wandi awatari Awayaudi mu olwanyi olwa ekaalu. Ao na mpao amwamiizie ekaalu enzeru eno?”\x - \xo 21:28 \xt Awat 6:13; 18:13; 24:6\x* \v 29 (Awayaudi awo waawoola otio ni waingirizia mbwe Paulo aingiire ni Trofimaasi Omuefeeso mu olwanyi olwa ekaalu aeniki waawanga ni wawuine Paulo na agenda-genda nae ku omugizi ogwo.)\x - \xo 21:29 \xt Awat 20:4; 2Timo 4:20\x* \p \v 30 Erioga riaizula omugizi ogwo du! Kandi awantu waasomoka ni waema eno ne eno wagia wa-amba Paulo. Waamukulula wamufumia enze eya ekaalu, ewikulo wiigalwao. \v 31 Amangʼana gareke okugiira omukangasi omunene owa awa-iiye awa Awaruumi wuangu mbwe erioga riri Yerusaleemu, wakaitre Paulo. \v 32 Aeniki waareka okukuba Paulo mala olwa waawona omukangasi owa awa-iiye omunene na awakangasi wandi alala na awa-iiye ni wawaazako. \p \v 33 Omukangasi omunene owa awa-iiye yaaza a-amba Paulo, kandi alaga awa-iiye waae mbwe wamusiwe ne eminyororo. Nikuemao yawuuzia otino, “Ono naanu? Ne ekia akorre niki?” \v 34 Awantu awo waamuirania owugawuke-gawuuke. Awandi waaogereranga ni wawoola kino, na awandi wawoola ekindi ekisaasa. Erioga eriawanga ao rialowera omukangasi owa awa-iiye okutuukra owuene owua amangʼana. Kutio yalaga awa-iiye waae mbwe watoole Paulo waire mu ekambi yaawu. \v 35 Olwa Paulo yatuuka ku entambuko ezia ekiriango ekia ekambi eya awa-iiye, kwanigirizia awa-iiye awo okumuginga aeniki omurima ogwawanga ao gwareeta erioga ino. \v 36 Awantu awaalondanga waawu Paulo awo waakubanga erioga ni wawoola watino, “Ka-afwe ngatumuagala! Ka-afwe, ngatumuagala.”\x - \xo 21:36 \xt Luuk 23:18; Yowa 19:15; Awat 22:22\x* \s1 Paulo agamba-gamba na awaagalanga okumuita \p \v 37 Olwa awa-iiye awo waawanga a-ampi okuingizia Paulo mu ekambi yaawu, Paulo yasawa omukangasi omunene owa awa-iiye iwaga eria okumulaga ekintu. \p Omukangasi oyo yamuirania otino, “Kane omanyire Olugiriiki? \v 38 Iwue ngʼani iwue Omumisiri owa amiire gandi yavumbula iye no owukangasi owua Awaruumi mala atoola awalwani elufu wine agia nawo mu ekeewa?”\x - \xo 21:38 \xt Awat 5:36–37\x* \p \v 39 Paulo yamuirania otino, “Yaaya, inze ndi Omuyaudi owaiwulwa Taaso, omugizi omunene ogumanyiike mu ekialo ekia Siliisia. Nkuiyembere, ganya oreke ngambe-gambeko na awantu wano.” \p \v 40 Olwa omukangasi owa awa-iiye yamala okumuganyira, Paulo yaidengʼa ku entambuko eziwariire mu ekambi asarigizia awantu na amakono. Ni waamala okusarigira woona, yagamba-gamba nawo mu omunwa gwawu ogwa Awayaudi na awalaga otino: \c 22 \p \v 1 “*Awagaaka ni waamwifu, mbasawa mbwe musarigire mbalage ekintu ekia ndi.” \v 2 Olwa waawurra na awagamba-gambra mu Oluibrania, waasarigira kiri. Kutio Paulo yagia emberi na awoola otino, \v 3 “Inze ndi *Omuyaudi. Nyaiwulwa Taaso mu ekialo ekia Siliisia, ni nyakomera Yerusaleemu ano mu amakono aga *Gamalieli na angerera mu endagirra ezia waaguukwa wiifu. Nyakola emirimo egia Katonda na amaani gange goona kiomo muwona reero mukola mutino.\x - \xo 22:3 \xt Awat 21:39; 5:34; Filiip 3:4–6\x* \v 4 Nyanyaasia awantu awaawanga ni walonda engira eya *Kristo eno, kandi nyagera wafwa. Nya-ambanga awasaaza alala na awakazi ni mbaira mu owusiwe. \v 5 Kuwuene Omukangasi owa *awoozia alala na awakengi awa ekiina waesa wawalaga, aeniki niwo awampanga ebaruwa okuirra awiina waawu awari Damaskaasi. Kutio nyagianga eyo ni nyamba awantu wano ni mbasiwa ne eminyororo kandi ni mbareeta Yerusaleemu okuswawukwa.\x - \xo 22:5 \xt Awat 8:3\x* \p \v 6 “Owuire wulala ni nyawanga ni ndi ampi okutuuka ku omugizi ogwa Damaskaasi, mu enyinga eya mukaaga omuwasu, nyaizukra idangaala erieru zerre ni riemera ku igulu ni rimmurika. \v 7 Nyagwa ansi amafunikira, nikuemao nyawurra omwoyo ni gunyeta kandi ni gundaga otino, ‘Saulo! Saulo! Ekigera no ondambiizie wululu otio niki?’\x - \xo 22:7 \xt Awat 9:3\x* \v 8 Nyamuwuuzia ntino, ‘Ni iwue anu owa ndambiizie?’ Yanyirania otino, ‘Ni inze Yesu Omunazareeti owa odambiizie wululu.’ \v 9 Awantu awanyawanga nawo waawona owueru owuo ni ngawakawurra ekia omwoyo ogwo gwawoola. \p \v 10 “Nyamuwuuzia ntino, ‘Omwami ekia nsugaane nkole niki?’ Omwami yanyirania otino, ‘Ema ogie Damaskaasi aa ogia okulagwa ewintu wiona ewia omiire okuteerwao okuuza okukola.’ \v 11 Awantu awa nyawanga nawo, waa-mpamba okukono waanyira Damaskaasi, aeniki owueru owuaema ku igulu owuo wuantangaazia amiiso wundeka omuwuunu. \p \v 12 “Yawangao omuntu oetwa mbwe Ananiasi. Yawanga omuntu oeere Katonda owuti ino kandi oambre endagirra ziifu. Kutio Awayaudi awamenyere Damaskaasi woona waamugamba-gambangako geeza. \v 13 Yaaza aimerra ampi ni inze nikuemao andaga otino, ‘Wamwifu Saulo, wona kandi!’ Amiiso gange gaiguka kalala kandi muwona. \p \v 14 “Nikuemao yandaga otino, ‘Katonda owa waasoifu waasawanga amiire okukulowola kugere omanye okuagala kwae kandi owone Omulowole waae Omweru otuukre kandi owurre amangʼana gaae na amatwi gaao.\x - \xo 22:14 \xt Awat 3:14\x* \v 15 Ooza okuwa no olaga awantu amangʼana goona aga owuine na aga owuriire ku iye. \v 16 Kutio kiwulao ekintu kindi kandi ekia okiarindirra, ni ema obatiiswe kugere oeruyiwue ku amawi gaao goona no oeta eriina eria *Omwami Yesu.’\x - \xo 22:16 \xt Awat 9:1–22; 26:12–18\x*\x - \xo 22:16 \xt Awat 2:21\x* \p \v 17 “Lunyima ni miire okuirana Yerusaleemu ni nyasawanga mu *ekaalu, nyawona owusasuko.\x - \xo 22:17 \xt Awat 9:26\x* \v 18 Mu owusasuko owuo, nyawona Omwami na andaga otino, ‘Fuma Yerusaleemu wuangu-wuangu aeniki awantu wano ngawaaza okuganya ku ewintu ewia ooza okuwoola mbwe owuine kandi omanyire ku inze.’ \p \v 19 “Inze nyamuirania ntino, ‘Omwami, awantu wano woona wamanyire geeza mbwe inze nio omuntu owagianga mu amasinagoogi ni nyamba kandi ni nkuba awantu awaganyire ku amangʼana gaao. \v 20 Lwona olwa Stefaano, owemirimo waao yaitwanga, nyawangao kandi nyaganya no okuitwa kwae, aa ni inze owa enguwo ezia awaamuita ziateewua mu amagulu gange.’\x - \xo 22:20 \xt Awat 7:58; 8:1\x* \v 21 Omwami yandaga otino, ‘Iwue fuma ogie, aeniki nyiza okuira aliire mu ewialo ewia awantu awatari Awayaudi.’ ”\x - \xo 22:21 \xt Awat 9:15\x* \p \v 22 Awantu waawanga ni wamutegerezia ni wasarigiire kiri. No olwa yawoola amangʼana aga okugia ku awantu awatari Awayaudi, waatanika okukuba erioga wukalu ino ni wawoola watino, “Mumuite! Mumuite! Afwe aemeo! Ngʼasugaane okuwa omulamu!”\x - \xo 22:22 \xt Awat 21:36\x* \p \v 23 Waagia emberi ni wakuba erioga lwona ni watandula enguwo ziawu ni wazirigiza kungulu kandi ni wagunduusia egunduusi yoona. \v 24 Olwa omukangasi owa awa-iiye yawona otio, yalaga awa-iiye waae mbwe watoole Paulo waire mu ekambi aa wamenyere kandi wamuswawuke enkowa kugere awalage ekigera na awantu wamukubra erioga otio. \v 25 No olwa waawanga ni wamiire okumusiwa geeza kugere amuswawuke, Paulo yawuuzia omukangasi owa awa-iiye wundi owawanga na aimeriire ampi nae otino, “Endagirra iifu ngewoola mbwe kuwiiwi okuswawuka Omuruumi no owuoni wuae wukiari okutuukrwa?”\x - \xo 22:25 \xt Awat 16:37\x* \p \v 26 Olwa omukangasi owa awa-iiye oyo yawurra otio, yagia ku omukangasi omunene owa awa-iiye amuwuuzia otino “Oagala okukolaki kino? Omuntu oria no Omuruumi.” \p \v 27 Kutio omukangasi omunene owa awa-iiye yagia ku Paulo amuwuuzia otino, “Mbwe ori Omuruumi?” Paulo yamuirania otino, “Ee nintio.” \v 28 Omukangasi omunene oyo yamulaga otino, “Inze nyaoloola amasendi amangi kugere mbe Omuruumi. Ni iwue?” \p Paulo yamulaga mbwe, “Inze ndi Omuruumi ku okuiwulwa.” \p \v 29 Awa-iiye awaagianga okuwuuzia Paulo amangʼana waafuma waema ao. Olwa omukangasi omunene owa awa-iiye yatuukra mbwe Paulo yawanga Omuruumi, owuti wuamuamba ino aeniki yawanga na asiwre Omuruumi omwina waae. \s1 Paulo airrwe ku oluwuga olwa awakengi awa ekiina \p \v 30 Enkio walwo omukangasi omunene owa awa-iiye yasiwula Paulo mala alagirra Omukangasi owa awoozia alala na awagaaka awa ekiina waikumie kugere areete Paulo emberi waawu aeniki yagalanga okumanya ekiagera ni waaingirra Paulo. Ni waamala okuikumia, yareeta Paulo emberi waawu. \c 23 \p \v 1 Paulo yawarra *awagaaka awa ekiina mu amiiso tiiri mala awoola otino, “Waamwifu, inze omwene ngʼambona no omwoyo gwange gunkengera ekiina ku ewintu wiona ewia miire okuwa ni nkola emberi wa Katonda nawuno reero.”\x - \xo 23:1 \xt Awat 24:16\x* \v 2 Olwa Omukangasi owa *awoozia oetwa mbwe Ananiasi yawurra otio, yalaga awantu awaawanga ni waimeriire ampi ni Paulo mbwe wamukube oluyu ku omunwa. \v 3 Paulo yalaga Ananiasi otino, “Iwue omuntu ofwana ne enzizi ewakrwe ne erangi enzeru ono, Katonda aaza okukuswawuka ino; aeniki oikaale ao okunkengera ekiina nikulondokana ne endagirra, ni kandi iwue oona endagirra ku okulaga awantu wano mbwe wankube.”\x - \xo 23:3 \xt Awal 19:15; Math 23:27–28; Yowa 18:22–23\x* \v 4 Awantu awaawanga ni waimeriire ampi nae waamuwuuzia watino, “Owuo onyega Omukangasi owa awoozia, *omukurumu owa Katonda?” \p \v 5 Paulo yawairania otino, “Awiifu, ngʼankawanga ni manyire mbwe ono nio Omukangasi owa awoozia aeniki kwajojwa mu endagano mbwe, ‘Mutaaza mwagamba-gamba uwiiwi ku awakangasi awa awantu wiinyu.’\x † \xo 23:5 \xt Okuf 22:28\x* ” \p \v 6 Olwa Paulo yawona mbwe ku awantu awaawanga ao awandi ku iwo waawanga *Awasadukaayo na awandi waawanga *Awafarisaayo, yawoola mu oluwuga no omwoyo ogwa kungulu otino, “Awiifu, inze ndi Omufarisaayo kandi omuzia owa Omufarisaayo. Inze ekigera ni ndeetrwe emberi wiinyu ano no okuganya okwa nganyire mbwe awafu waaza okuziuka.”\x - \xo 23:6 \xt Awat 24:21; 26:5; Gala 1:14; Filiip 3:5\x* \v 7 Olwa yamala okuwoola otio, erioga riatanika agati eya Awafarisaayo na Awasadukaayo. Kutio awagaaka awa ekiina waagawukana. \v 8 (Awasadukaayo iwo wawoola mbwe kuwulao okuziuka okwa awafu kandi mbwe *ewikeeno nakuwa *enyankoi ziwulao. Na Awafarisaayo iwo, waaganya mbwe ewintu wisatu ewio wiona wirio. Ekio nikio ekintu ekiareeta erioga.)\x - \xo 23:8 \xt Luuk 20:27; Awat 4:2\x* \v 9 Erioga agati ya Awafarisaayo na Awasadukaayo riawa inene ino. *Awagerezi awa endagirra nyaluwega olwa Awafarisaayo waawoola watino, “Ifwe ngatuwona owuoni owua omuntu ono. Mukamanya mutie? Andi enyankoi nakuwa *Omwoyo Omweru nio omiire okumulaga ewintu ewia awoola ewio.” \p \v 10 Olwa omukangasi owa awa-iiye yawona amangʼana agati ya Awafarisaayo na Awasadukaayo ni gagia okuwa amawiiwi, yalaga awa-iiye waae mbwe wagie watoole Paulo agati yaawu wamuingizie mu enyumba eya awa-iiye aeniki yatianga mbwe awantu awo waaza waita Paulo. \p \v 11 Nyanga olwo owuire, Katonda yalaga Paulo otino, “Otatia aeniki kiomo omiire okulaga awantu amangʼana gange Yerusaleemu, nintio paka ogie okole Rooma oona.”\x - \xo 23:11 \xt Awat 18:9; 19:21; 27:24; 28:23\x* \s1 Awayaudi wagala okuita Paulo \p \v 12 Olwa owuire wuakia, *Awayaudi wandi waifuuwa ni wawoola mbwe ngawaaza okuria namba okunywa ekintu-ukintu ni wakiari okuita Paulo.\x - \xo 23:12 \xt Awat 9:23\x* \v 13 Awantu wano waawanga awantu awakakira amakumi ane. \v 14 Waagia ku awakangasi awa awoozia ni ku awagaaka awa Awayaudi wawalaga watino, “Tumiire okuifuuwa mbwe ngatuuza okuria ekintu-ukintu ni tukiari okuita Paulo. \v 15 Kutio tuagala tutino: Mutumre omukangasi owa awa-iiye owutumwa mbwe awareetere Paulo mbwe muagala okutuukra owueru ku amangʼana aga awoola gano. Ni ifwe tuuza okumuibongʼa tumuite na akiari okutuuka ano.” \p \v 16 Olwa omwiwa owa Paulo owekizia yawurra amangʼana ago, yagia mu enyumba eya awa-iiye waawanga ni wamenyeremo alaga Paulo amangʼana aga yawurra ago. \v 17 Paulo yaeta omukangasi wundi owa awa-iiye amulaga otino, “Toola omuwuuka ono oire ku omukangasi omunene owa awa-iiye. Kirio ekintu ekia agala okumulaga.” \p \v 18 Kutio omukangasi oyo yatoola omuwuuka oyo amuira ku omukangasi omunene owa awa-iiye amulaga otino, “Omusiwe Paulo awerenga na anyetre. Olwa mugiireko, ansawire mbwe ndeete omuwuuka ono ku iwue aeniki ari ne ekintu ekia agala okukulaga.” \p \v 19 Omukangasi omunene owa awa-iiye oyo yatoola omuwuuka oyo agia nae antulo nikwo amuwuuzia otino, “Niki ekia oagala okundaga?” \p \v 20 Omuwuuka oyo yamuirania otino, “Mberenga ni mpuriire na Awayaudi wawoola mbwe enkio warikusawa mbwe oire Paulo emberi wa awakengi awa ekiina mbwe wagala okutuukra owueru ku amangʼana aga awoola. \v 21 Ni nkugaania mbwe otawaganyira, aeniki wario awantu awakira amakumi ane, awamiire okuifuuwa okutaria kandi okutanywa ekintu-ukintu nawuno waite Paulo. Wamiire okuwurzania okuibongʼera Paulo ku engira kugere wamuvwamre wamuite na akiari okutuuka ku oluwuga. Iwo nyingeeno warindirra okuwurra ekikuemako.” \p \v 22 Kutio yalaga omuwuuka oyo otino, “Gia, no otaaza walaga omuntu mbwe ondagre ekintu kino.” \s1 Paulo atoorrwe Yerusaleemu airrwe Kaisaria \p \v 23 Nikuemao omukangasi omunene owa awa-iiye yaeta awakangasi wandi wawiri awa awa-iiye mala awalaga otino, “Mulowole awa-iiye mia wiwiri na awandi amakumi musamvu awalwanira ku efaraasi alala na awalwana na amafumo mia wiwiri nyagala okuwatuma Kaisaria reero enyinga isatu ezia owuire. \v 24 Nyagala mbwe mutuukirre Paulo oona efaraasi eya aaza okuniina, mumuire geeza ku Omwami Feliksi.” \v 25 Yajojera omwami ebaruwa ewoola mbwe: \pi1 \v 26 “Ku omwami otiirwe Feliksi. \pi1 Nkukeeziizie ino. \pi1 \v 27 Awayaudi izuuzi wa-amba omuntu ono kandi waagalanga okumuita. No olwa nyawurra mbwe ari Omuruumi, nyagia na awa-iiye wange mutoola mu amakono gaawu.\x - \xo 23:27 \xt Awat 21:30–36; 16:37\x* \v 28 Nikuemao nyawuine mbwe muire emberi wa awagaaka waawu kugere ntuukre owueru owua amangʼana.\x - \xo 23:28 \xt Awat 22:30\x* \v 29 No olwa nkorre otio, ntuukiire mbwe kiwulao-uwula ekintu ekia akorre ekisugre asiwirwe namba aitirwe. Ni ntuukiire mbwe olusoolo lwawu luambaane ne endagirra ziawu aweene.\x - \xo 23:29 \xt Awat 18:14–15; 26:31; 28:18\x* \v 30 Kutio olwa ndagrwe mbwe wario Awayaudi wandi awawarra engira eya wakamuitramo, mbwine mbwe mutume ku iwue wuangu-wuangu. Lwona ndagre awantu awamuingiriire mbwe waaze emberi waao kugere wawoole owuwi wuae. Ni inze Klaudiasi Liisia, omukangasi omunene owa awa-iiye.” \p \v 31 Awa-iiye waakola ekintu ekia waalagwa. Waatoola Paulo owuire owuo wamuira nawuno waatuuka asi aetwa mbwe Antipatriisi. \v 32 Enkio walwo, awa-iiye awa ku amagulu waairana wareka awa-iiye awa ku efaraasi waagia emberi no olugendo. \v 33 Olwa waatuuka Kaisaria, waatoola ebaruwa wa-aa omwami kandi wata Paulo mu amakono gaae. \v 34 No omwami yamala okusoma ebaruwa eyo, yawuuzia Paulo ekialo ekia aemamo. Olwa Paulo yamulaga mbwe aema Siliisia, \v 35 yamulaga otino, “Nyiza okuwurra amangʼana gaao na awantu awakuingiriire wano wamiire okuuza.” Nikuemao, yasikirra awa-iiye waae mbwe waire Paulo mu enyumba eyaombokrwa *Eroode wamurinde geeza atateeka. \c 24 \s1 Awayaudi waingiriire Paulo ku Omwami Feliksi \p \v 1 Lunyima na amiire ataanu gaamala okuwita, Omukangasi omunene owa *awoozia, alala na *awagaaka wandi ku awagaaka awa *Awayaudi no omuyaazi owa ewiina oetwa mbwe Tetulaasi, waagia Kaisaria waingirra Paulo ku Omwami Feliksi.\x - \xo 24:1 \xt Awat 23:2\x* \v 2 Olwa Tetulaasi yaeewua iwaga, yatanika okuingirra Paulo otino, “Omwami, owukangasi wuao owulootu wumiire okureetra ekialo kiifu kino owuolu ino kandi ni kuwita ku entewe yaao, ekialo kiifu kimiire okuwona okugawuka okulootu ku awiifu. \v 3 Turi no owusangaavu ino ne enkomana eya omiire okureeta mu ekialo kiifu kino kandi tukuikaziizie ino. \v 4 Ni ntatoorre enyinga ziao enyingi, nsawa mbwe kuwusiza wuao, oganye otegerezie amaziga giifu. Ngia okugawoola ku owuimpi. \v 5 Tumiire okutuukra mbwe omuntu ono ari omuntu omuwiiwi omukianyaanya. Amiire okuweerako na atanika erioga agati ya Awayaudi asi-uasi aa wamenyere mu ekialo kiona. Kandi nio omukangasi owa awantu awa ediini eya owuweeyi eya Awanazareeti.\x - \xo 24:5 \xt Awat 17:6\x* \v 6 Twamutuukra na akola ewintu ewitasugaane ewimwamia *ekaalu, tumuamba. [Twagalanga okumukengera ekiina nikulondokana ne endagirra iifu,\x - \xo 24:6 \xt Awat 21:28\x* \v 7 no omukangasi omunene owa awa-iiye Liisia, yaaza na awa-iiye waae atumunyagula. \v 8 Nikuemao yasikirra awaamuingirra mbwe wakuuzeko.]\f + \fr 24:8 \ft Amangʼana gano gaituukrana mu amatu gandi amakulu, ni gawula mu gandi.\f* Manyire mbwe no omueere embuuzia geeza, omwene ooza okutuukra mbwe ewintu ewia tumuingiriire nawio wino wiona wiri kuwuene.” \v 9 Awayaudi wandi awaawanga ao woona waalonda omunwa ogwa Tetulaasi ogwo. \p \v 10 Olwa Paulo yaeewua iwaga, yatanika otino, “Omwami, manyire mbwe omiire okuwa omukengi owa ekiina ku emiaka emingi mu ekialo kiifu kino. Kutio ndi no owusangaavu okuitatirra emberi waao. \v 11 No owuuziizie, ooza okutuukra mbwe okuemera ngie Yerusaleemu kugere ngie nsawe Katonda mu ekaalu, amiire ikumi ni iwiri gakiari okuwua. \v 12 Awantu wano ngawakantuukra ni ngalusania amangʼana no omuntu-umuntu namba ni ntaniike erioga mu ekaalu nakuwa mu *esinagoogi namba asi-uasi ku omugizi ogwa Yerusaleemu. \v 13 Lwona wawula ekintu-ukintu ekia waesa okuta emberi waao ekiesa okulagana mbwe ewintu ewia wamboolako wino wiri kuwuene. \v 14 Ekia ntaesa okulowa ne ekintu ekilala: Inze nsawa Katonda owa waaguukwa wiifu, ni ndonda engira eya Yesu eya iwo waeta mbwe ne ediini eya owuweeyi eya Awanazareeti eyo. Kandi mbula amangʼana ne ewintu wiona ewiri mu endagirra ezia Muusa alala ne ewintu wiona ewiajojwa na *Awagambi awa Katonda.\x - \xo 24:14 \xt Awat 9:2\x* \v 15 Noona ndi no okurindirra okwa woona wari nakwo mbwe awafu woona wariziuka, wawe awantu aweeru namba awooni.\x - \xo 24:15 \xt Dani 12:2; Awat 4:2; 23:6\x* \v 16 Kutio, enyinga ziona inze nkola wukalu kugere ekintu kitaaza kiawaao ekinkengera ekiina mu omwoyo gwange emberi wa Katonda nakuwa emberi wa awiina wange.\x - \xo 24:16 \xt Awat 23:1; 1Kori 4:4; 2Kori 1:12; 2Timo 1:3\x* \p \v 17 “Nyagia Yerusaleemu ni miire okuwa enze ku emiaka emingi, okuirra awiifu amasendi kandi okufumizia Katonda omusango.\x - \xo 24:17 \xt Awat 11:29–30\x* \v 18 Ni ni nyawanga ni nkiagia emberi ni nkola wino, awantu wano wantuukra mu ekaalu. Okwo kwatuukra ni miire okumala omugomo ogwa okuieruyia. Ngawakantuukra no omurima ogwa awantu, lwona ngʼanyakareeta erioga. \v 19 Wario Awayaudi wandi awaaema mu ekialo ekia *Eesia awawanga ao, kandi woona wasugaane waaze emberi waao ano wanyingirre ni kirio ekintu ekiwiiwi ekia wakanyingirra nakio.\x - \xo 24:19 \xt Awat 24:27–28\x* \v 20 Ni kutari kutio, kane awantu wano kawawooleko owuwi owua waantuukrako olwa nyairwa emberi wa awagaaka awa ekiina, \v 21 ekigawuuke ni ingʼana ilala eria nyawoola emberi wa awagaaka mbwe, ‘Nkengerwa ekiina reero ku okuganya kwange mbwe awafu waaza okuziuka.’ ”\x - \xo 24:21 \xt Awat 24:15\x* \p \v 22 Nikuemao Omwami Feliksi owawanga na amanyire amangʼana aga engira eya Yesu *Kristo, yamala ekiina na awalaga otino, “Nyiza okuwalaga ekia miire okukenga ku amangʼana gano ni Liisia omukangasi omunene owa awa-iiye amiire okuuza.”\x - \xo 24:22 \xt Awat 23:26\x* \v 23 Yalaga omukangasi owa awa-iiye owa Paulo yateewua mu amakono gaae mbwe amurinde geeza atateeka. Ni lwona yamulaga mbwe awe na arekerako Paulo iwaga enyinga zindi kugere awiiko waae wamutunzie mu engira-ungira eya wagonziizie.\x - \xo 24:23 \xt Awat 27:3; 28:16, 30\x* \p \v 24 Lunyima na amiire gandi gaamala okuwita Feliksi ni mukaae oetwa mbwe Dosiila owawanga omwala owa Awayaudi yalagirra Paulo kandi waamutegerezia na agamba-gamba ku amangʼana aga okuwa no okuganya ku Yesu Kristo.\x - \xo 24:24 \xt Awat 9:15\x* \v 25 Ni kiomo Paulo yagia emberi na agamba-gamba ku okuwa omuntu omuigolovu, ni kiomo omuntu aesa yairinda omwene alala no okuikagra owuire owunene owua ekiina owuuza, owuti wua-amba Feliksi mala amulaga otino, “Gia, nyanga ndiikweta kandi ni ntuukiire iwaga.”\x - \xo 24:25 \xt Awat 17:32\x* \v 26 Yaingirizianga mbwe Paulo aaza yamu-aako ekintu kugere amulekule. Kutio yalagirra Paulo agie emberi waae owuire ki owuire ni wakuba entaka nae. \p \v 27 Lunyima emiaka iwiri ni giamala okuwua, Pokiasi Feesto yatoola entewe eya Omwami Feliksi. Ni ku okuagala okuwa omulootu emberi wa Awayaudi, Feliksi yareka Paulo mu owusiwe.\x - \xo 24:27 \xt Awat 25:9\x* \c 25 \s1 Paulo asawire mbwe airwe ku Kaisaari \p \v 1 Omwami Feesto yagia Kaisaria okutoola owuami owua ekitemo ekio. Ni yamala okumala eyo amiire asatu, yagia Yerusaleemu. \v 2 Awakangasi awa *awoozia alala na *awagaaka awa Awayaudi waamugiako okuingirra Paulo,\x - \xo 25:2 \xt Awat 24:1\x* \v 3 kandi ni wamusawa mbwe aganye awakorre geeza alagirre Paulo areetwe Yerusaleemu. Wagalanga otio aeniki waawanga ni wawisiizie okuibongʼera Paulo ku engira kugere wamuite.\x - \xo 25:3 \xt Awat 23:12–15\x* \v 4 No Omwami Feesto yawairania otino, “Paulo asiwirwe Kaisaria, kandi inze omwene nyiza okugia eyo wuangu ano. \v 5 Kutio ni kuri mbwe yawakorra ekintu-ukintu ekiwiiwi awakangasi wiinyu kawaaze tugie nawo Kaisaria wagie wamuingirre eyo.” \p \v 6 Omwami Feesto yamala omudiira omulala ne enusu Yerusaleemu, nikuemao airana Kaisaria. Olwa yatuuka Kaisaria, enkio walwo yalagirra Paulo areetwe emberi waae mu olwanyi olwa okukenga ewiina. \v 7 Olwa Paulo yareetwa, *Awayaudi awaema Yerusaleemu waamuisunguuzia wamuta agati nikwo watanika okumuwoolako amangʼana amangi amazito, aga namba iwo aweene ngawakaesanga okulagana owueru wuago.\x - \xo 25:7 \xt Awat 24:5–6, 13\x* \p \v 8 Ni Paulo yalowa amangʼana ago na awoola otino, “Awiifu, inze kiwulao namba ekintu ekilala ekiwiiwi ekia miire okukola nikulondokana ne endagirra ziifu, lwona nkiari okugamba-gambako uwiiwi ku *ekaalu namba ku owuami owua Awaruumi nakatio.” \p \v 9 Ni ku okuagala okusangaazia Awayaudi, Omwami Feesto yawuuzia Paulo otino, “Mberi okagonzia okugia Yerusaleemu kugere ekiina kiao kigie kiwurrwe eyo?”\x - \xo 25:9 \xt Awat 24:27\x* \p \v 10 Paulo yamuirania otino, “Ano nyiimeriire emberi wa entewe eya *Kaisaari, kutio ano nio ekiina kiange kisugaane kiwurrwe. Kiomo iwue omwene owona, kuwuene kiwulao ekintu ekiwiiwi ekia miire okukorra Awayaudi. \v 11 Ni kuri mbwe kirio ekintu ekia nyakola ekiwiiwi nikulondokana ne endagirra ekiesa kiagera nkengerwe ekiina ekia olumbe, ngʼandowere. Ni ni kuri mbwe amangʼana aga wanyingiriire nago gano ngʼagari kuwuene, awulao omuntu oesa okunta mu amakono gaawu. Kutio inze nsawa mbwe nyirwe emberi wa Kaisaari.” \v 12 No Omwami Feesto yamala okugamba-gamba na awagaaka awamutunzia okukenga ekiina, yamulaga otino, “Omiire okusawa mbwe oirwe emberi wa Kaisaari, kutio ooza okuirwa eyo.”\x - \xo 25:12 \xt Awat 23:11; 25:21, 25; 28:19\x* \s1 Feesto agamba-gambre no Omwami Agiriipa ku amangʼana aga Paulo \p \v 13 Na amiire amatono gaamala okuwita, Omwami Agiriipa\f + \fr 25:13 \ft Omuzia owa *Eroode Agiriipa I.\f* ni Bernia\f + \fr 25:13 \ft Omwala owa Eroode Agiriipa I.\f* waaza Kaisaria mu owugeni owua okuingizia Feesto ku okulowolwa kwae okuwa Omwami. \v 14 Ni waamala okuwa eyo ku amiire agasugre, Feesto yalaga Omwami Agiriipa otino, “Ario omuntu wundi ano owa Feliksi yareka mu owusiwe.\x - \xo 25:14 \xt Awat 24:27\x* \v 15 No olwa nyagia Yerusaleemu awakangasi awa awoozia na awagaaka awa Awayaudi waamuingirra ni wawoola mbwe asugaane aitwe. \v 16 Ni inze nyawagaania mbwe ngʼane enkola iifu ifwe Awaruumi okuita omuntu oingiriirwe na akiari okueewua iwaga oona airanie amangʼana aga aingiriirwe nago emberi wa ekiina, awamuingiriire woona ni wario. \v 17 Olwa waaza ano nganyakakinda, no owuire owualondako nyalagirra Paulo areetwa mu olwanyi olwa ewiina, kandi nyaikazia ekiina. \v 18 Olwa awantu awaamuingirra awo waaimerra, ngawaka-amba ku ewintu ewiwiiwi ewia nyaingirizianga mbwe wakamuingiriire nawio. \v 19 Iwo waagamba-gamba mala ku okutawurizania kwawu ni Paulo ku amangʼana aga ediini yaawu ni ku omuntu wundi oetwa mbwe Yesu. Omuntu ono yafwa kale, ni Paulo awoola mbwe ario omulamu.\x - \xo 25:19 \xt Awat 18:14–15\x* \v 20 Amangʼana gano gantangʼaangʼia ndeka okuwa ne engira endootu eya okutuukra owueru owuri ku amangʼana gaawu gano. Kutio nyawuuzia Paulo na akagonzia okugia Yerusaleemu kugere ekiina kigie kiwurrwe eyo. \v 21 Ni Paulo yasawa mbwe airwe ku Kaisaari kugere Kaisaari omwene agie amukengere ekiina. Kutio nyalaga awarinzi mbwe wamurinde nawuno kutuuke muire ku Kaisaari.” \p \v 22 Omwami Agiriipa yalaga Feesto otino, “Noona nyagala okuwurrako omuntu ono na amatwi gange.” Feesto yamuirania otino, “Nintio omwami. Enkio orimutegerezia.” \s1 Paulo ari emberi wa Omwami Agiriipa \p \v 23 Enkio walwo, Omwami Agiriipa ni Bernia waaingira na awantu awangi mu enyumba eya awantu waagomerangamo. Awakangasi awa awa-iiye na awantu awanene-nene ku omugizi ogwo waawaingizia no owuti ino. Nikuemao Feesto yalagirra mbwe Paulo areetwe.\x - \xo 25:23 \xt Luuk 23:8; 21:12\x* \v 24 Olwa Paulo yareetwa, Feesto yawoola otino, “Omwami Agiriipa alala na awantu woona awari ano. Omuntu owa muwona emberi iinyu ono, Awayaudi woona awamenyere Kaisaria ano alala na awamenyere Yerusaleemu wamiire okukuba erioga mbwe aitwe. \v 25 Ni ngʼankamutuukra no owuoni owukagera aitwe. Ni nikulondokana no okusawa kwae omwene mbwe airwe emberi wa Kaisaari, nyawuine mbwe muire eyo. \v 26 Ni mbula ne ekintu ekilamu ekia nyesa nyajojera Kaisaari ku omuntu ono, omwami. Kutio mureetre emberi wiinyu, kugere iwue Omwami Agiriipa ontunzie ku ekintu ekia nyesa nyajojera Kaisaari ku omuntu ono. \v 27 Aeniki ngakulootu okuira omusiwe emberi wa Kaisaari ni kiwulao ekintu ekilagana owuoni wuae.” \c 26 \p \v 1 Nikuemao Omwami Agiriipa yalaga Paulo otino, “Iwaga ne eriao, gamba-gamba tukuwurre.” Paulo yagingirizia okukono atanika okuitatirra na awoola otino, \v 2 “Omwami, ne enkawi endootu ino okuuza emberi waao kugere mboole ekia manyire ku ewintu wiona ewia *Awayaudi wanyingiriire nawio, \v 3 aeniki manyire mbwe omanyire geeza enkola ezia Awayaudi alala no okutawurizania kwawu mu amangʼana. Kutio nkusawa mbwe oganye ontegerezie mpoola. \p \v 4 “Awayaudi woona wamanyire kiomo enkola ziange ziawanga ni kiomo nyawanga ni menyere mu ekialo kiifu ni ku omugizi ogwa Yerusaleemu okuemera mu owuwuuka wuange. \v 5 Ngawaesa okulowa mbwe ku emiaka emingi wamiire okuwa ni wamanyire mbwe nyawanga mu owulala owua *Awafarisaayo owurindre endagirra ziifu wukalu ino mu ediini iifu.\x - \xo 26:5 \xt Awat 23:6\x* \v 6 Omwami nyingiriirwe emberi waao reero luno aeniki ndi no okuganya ku ewintu ewia Katonda yaifuuwira waaguukwa wiifu. \v 7 Ewio niwio ewintu ewigera na awantu awa ewiriango wiifu ikumi ni wiwiri, wasawa Katonda owuire ki owuire ni warindirra okuwituukra. Omwami, okuganya okwa ndi nakwo kuno, nikwo okugera Awayaudi wano ni wanyingirra. \v 8 Ekigera ni kitawawurikanra inywe Awayaudi mbwe Katonda aziusia awafu niki?\x - \xo 26:8 \xt Awat 4:2; 24:15; 28:20\x* \p \v 9 “Noona nyawonanga mbwe kwawanga kulootu okulwania eriina eria Yesu Omunazareeti mu engira ziona. \v 10 Kuwuene ekio nikio ekintu ekia nyakolanga Yerusaleemu. Awakangasi awa *awoozia waa-mpa amaani aga okuta Awakristo mu owusiwe. Kandi olwa waakengerwanga ewiina ewia olumbe, inze noona nyaganyanga ne ekiina ekia waakengerwanga. \v 11 Kangi ino nyawanyaasia mu amasinagoogi ni mbanigirizia okugamba-gamba uwiiwi ku eriina eria Yesu. Nyawarega kandi okusu kwampambanga nawo ino, okwageranga ni ngia mu emigizi emikate-kaate egia ewialo windi ni mbaingizia mu eminyako-nyaako.\x - \xo 26:11 \xt Awat 8:3\x* \p \v 12 “Owuire wulala, nyafuma okugia Damaskaasi ne ebaruwa eya nyaeewua na awakangasi awa awoozia eya okumpa amaani okugia okunyaasia awantu awa Katonda. \v 13 Omwami, ku engira ni ngia, nyaizukra ni mbona idangaala erieru zerre okukira owueru ewua enyanga ni riema ku igulu rinsunguuzia rinta agati, alala na awantu awa nyawanga nawo. Ziawanga enyinga mukaaga omuwasu. \v 14 Twona twagwa ansi, kandi nyawurra Omwoyo ni gundaga mu Oluibrania gutino, ‘Saulo! Saulo! Ondambiizie owululu otio kolaki? Oinyaasia wusa ne ewintu ewia okola wino, aeniki ofwana omuntu okuba iwaale ku erindi.’ \p \v 15 “Nyamuwuuzia ntino, ‘Ni iwue ano, Omwami?’ \p “Omwami yanyirania otino, ‘Ni inze Yesu, owa odambia. \v 16 Ni ema, aeniki nkufumiire okukulowola ku emirimo egia okulaga awantu ewintu ewia owuine reero luno ne ewindi ewia nkiaza okukulaga emberi eyo. \v 17 Ndiikutoola mu amakono aga Awaisraeli alala na awatari Awaisraeli, awa nkutumako, \v 18 kugere ogie owaigule amiiso wagaluke waeme mu ekierema, waaze mu owueru. Ogie owatoole mu amakono aga *Ekikeeno, waaze ku Katonda awarekere amawi gaawu, kugere woona watuukre iwaga agati ya awalowole awa Katonda ku okuganya ku inze.’ ”\x - \xo 26:18 \xt Awat 9:1–22; 22:5–16\x*\x - \xo 26:18 \xt Awat 14:15; 10:43; 1Kori 1:2; 6:11; 2Kori 4:6; Efee 5:8; Kolo 1:13; 1Thes 5:4–5; 1Pet 2:9\x* \p \v 19 Paulo yagia emberi na awoola otino, “Kutio Omwami Agiriipa, inze ngʼanyakatambuka ewia nyalagwa mu owusasuko okuema ku igulu. \v 20 No owusookere nyagia ngalanzia ku omugizi ogwa Damaskaasi, nikwo ngia Yerusaleemu ni mu ekialo kiona ekia Awayaudi ni mu ewialo ewia awatari Awayaudi. Asi-uasi aa nyagia, nyalanzizia awantu mbwe wagaluke wareke amawi, kandi walagane ne enkola ziawu mbwe kuwuene wagaluuke.\x - \xo 26:20 \xt Awat 9:19–20, 28–29; 11:18\x* \v 21 Kino nikio ekiagera na Awayaudi wampamba kandi ni wagala okunyita mu *ekaalu. \v 22 Ni Katonda amiire okuwa na antunzia nawuno reero mpano ndi emberi waao. Ndaga awantu awakaate na awatono mala amangʼana aga *awagambi awa Katonda alala ni Muusa waawoola\x - \xo 26:22 \xt Luuk 24:44\x* \v 23 mbwe *Meesia paka anyaasiwue kandi awe osookere okuziuka okuema ku awafu, kugere alagane owueru owua owuinunuzi ku Awayaudi alala na awatari Awayaudi.”\x - \xo 26:23 \xt Isaa 49:6; Awat 5:42; 11:18; 1Kori 15:23\x* \p \v 24 Kutuuka ao, Omwami Feesto yamutawania mu amangʼana no omwoyo ogwa kungulu otino, “Paulo! Paulo Omutwe gwao guuzre uwiiwi? Na mpano isoma riao ringi rikulalusia!” \p \v 25 Paulo yamuirania otino, “Yaaya omwami, omutwe gwange ngamuwiiwi. Amangʼana aga mboola gari kuwuene kandi ngawoola na amaingirizio amalootu. \v 26 Ngawoola no owusiani aeniki manyire mbwe Omwami Agiriipa oona agamanyire kandi kiwulao-uwula ekintu ekia atamanyire aeniki ngawikaikola owuiwisi.\x - \xo 26:26 \xt Yowa 18:20\x* \v 27 Omwami Agiriipa, mberi oganyire ku awagambi awa Katonda? Manyire mbwe owaganyireko.” \p \v 28 Omwami Agiriipa yawuuzia Paulo otino, “Paulo, oingirizia mbwe oesa okungalusia nyawa Omukristo mu enyinga entono zino?”\x - \xo 26:28 \xt Awat 11:26\x* \p \v 29 Paulo yamuirania otino, “Zikawa enyinga entono nakuwa enyinga enyingi, no okusawa kwange kuri mbwe ngʼani iwue engʼene, ni kugia inywe awantu awantegerezia mwona mukagaluuke muwe ki inze, ni turekere eminyororo giange gino giengʼene.” \p \v 30 Nikuemao Omwami Agiriipa, ni Feesto ni Bernia alala na awantu woona awaawanga ni waikaale nawo ao waaema. \v 31 Ni waagianga waawoola agati yaawu watino, “Omuntu ono awula no owuoni owua akaitrwa namba owua akasiwirwa.”\x - \xo 26:31 \xt Awat 23:29\x* \v 32 Omwami Agiriipa yalaga Feesto mbwe, “Kuweeko mbwe Paulo ngakasawa mbwe airwe ku *Kaisaari, akasiwuulwe agie.”\x - \xo 26:32 \xt Awat 25:11–12\x* \c 27 \s1 Paulo airrwe Rooma \p \v 1 Olwa amangʼana gaawisiwua mbwe tusugaane tugie Itaalia, awa-iiye waatoola Paulo alala na awasiwe wandi wawata mu amakono aga Juliasi, omulala ku awakangasi awa awa-iiye awa *Kaisaari. \v 2 Twaniina owuato owuaemanga Andramitiasi owuawanga ni wugia nyamialo egia mu ekialo ekia *Eesia. Twawanga ni Aristakuusi Omumakedoonia, owaemanga Thesaloniika.\x - \xo 27:2 \xt Awat 19:29\x* \v 3 Enkio walwo olwa twatuuka Sidooni, Juliasi, ku owusiza wuae, yaganyira Paulo agie awonane na awiiko waae wamutunzie ne ewintu.\x - \xo 27:3 \xt Awat 24:23\x* \v 4 Olwa twasiawala ao, omuyaga omuzito gwatufumira emberi ogwagera tulonda oluwega lundi olwa ekizinga ekia Saipraasi aa omuyaga gwawanga ni gugwiriire. \v 5 Twa-ambuka tuwitra mu enyanza eya Siliisia ni Pamfiilia, tugia Miira mu ekialo ekia Liisia. \v 6 Olwa twatuuka ano, omurinzi omunene owa awasiwe yatugalusia mu owuato owuaemanga Aleksandaria ni wugia Itaalia. \p \v 7 Twarumuka mpola ino ku amiire amangi kandi okutuuka Nidaasi kwatuweera eminyako-nyaako ino. Nikulondokana no owungi owua omuyaga ogwatufumira, twalonda oluwega lundi olwa Kireete no omuyaga omutono, tugia tutuuka Salmooni. \v 8 Twawa ne emirimo emikalu ino okuwalamia owuato nawuno tutuuka ku omwalo oguri mu ikondo erietwa mbwe Ikondo Ilootu, ampi no omugizi ogwa Liisia. \p \v 9 Kwatuukra ni tumiire okuona enyinga enyingi ino aa katio okugia emberi no olugendo kwafwananga okuigoga. Aeniki namba amiire aga omugomo aga okuvwangʼana, aga enyanza etanika okuonekra, goona gawanga ni gamiire okuwita. Kutio Paulo yawagaania otino: \v 10 “Awiifu, mbona olugendo lwifu luno, ni tukiagia emberi okutambuka ano ngalugia okuwa olulootu yawa. Andi owuato wuifu wuuza okuatika emisigo giteeke kandi owulamu wuifu wuwe mu eminyako-nyaako.”\x - \xo 27:10 \xt 1Kori 11:26\x* \v 11 Kukawa kutio, Omurinzi omunene owa awasiwe ngakategerezia amangʼana aga Paulo yawoola. Iye yalonda amangʼana aga omuwunguzi omunene ni ngʼina owuato. \v 12 Owungi owua awantu waawona mbwe tuwalame tugie Foiniksi aeniki omwalo ogwa twawanga ni tugoweremo ngagukawanga omulootu okuwaamo mu amiire aga entwigo. Omwalo ogwa Foiniksi gwawanga ku ekizinga ekia Kireete ni guwariire embega iwiri, nyakukono okumosi okwa ewugwanyanga ni nyakukono okusaaza okwa ewugwanyanga. \s1 Enyanza ewiiyire waawu Paulo ku owuziwa \p \v 13 Olwa omuyaga omunyerere gwatanika okuwuuta okuema nyaluwega olwa ansi, waingirizia mbwe watuukiire ekintu ekia waagalanga. Kutio waakulula enangaari watanika okuwalama ampi ne ensanyaata eya ekizinga ekia Kireete. \v 14 Ni twawanga ni tukiari okugia ale, omuyaga omuzito agwa ‘Maagula’ gwatufumira nyamusenye. \v 15 Gwaluuma owuato kandi okuwarizia iyanga eria owuato ku ekialo kwatukira. Kutio waareka owuato wugie no omuyaga ewuziwa. \v 16 Twatuukra owuwuuwu olwa twatuuka nyaluwega olwa ansi eya Kauda aa omuyaga gwawanga omutono. Kukawa mbwe twawaako ne eminyako-nyaako ano, tuakola wukalu tusiwa geeza akaato akatono aka twawanga ni tukulula. \v 17 Waakaniinia mu owuato wasiwa owuato ne engoe wukalu. Waakola otio aeniki waatianga mbwe andi owuato wuuza wuagaza mu itosi ampi no omwalo ogwa Liibia. Nikuemao waaisia etanga ansi, wareka owuato wuweye no omuyaga. \v 18 Amasira gaaisonga ino aa olwa kwatuuka enkio walwo, waatanika okuzigiza emisigo egia waawanga ni wagingre mu amanzi.\x - \xo 27:18 \xt Yoona 1:5\x* \v 19 Owuire owua okusatu waarigiza ewigowero ewia owuato mu amanzi na amakono gaawu aweene. \v 20 Olwa twamala amiire amangi ni tukiari okuwona iwasu namba engʼeni-ngʼeni, no omuyaga gwona ni guisonga okuwa omuzito ino, twatoolako emioyo mbwe tufwire. \p \v 21 Lunyima na awantu waawanga ni wamiire okutoola amiire amangi ni wataria, Paulo yaimerra emberi waawu awalaga otino, “Awiifu kuweeko mbwe mwategerezia amangʼana gange, ngatukaingiire mu eminyako-nyaako gino. \v 22 Ni katio mbalaga mbwe mutafwa omwoyo aeniki awulao omuntu ooza okufwa. Owuato wuengʼene niwuo owuuza okuoneka. \v 23 *Enyankoi eya Katonda wange owa nsawa, izo yanyizreko owuire, \v 24 kandi andaga otino, ‘Paulo, otatia, paka oimerre emberi wa Kaisaari. Katonda ku owusiza wuae ateere awantu woona awa owunguka nawo wano mu amakono gaao.’\x - \xo 27:24 \xt Awat 23:11\x* \v 25 Kutio awiifu, mutatia! Manyire mbwe Katonda aaza okukola kiomo nyalagrwe. \v 26 Ni kukawa kutio, omuyaga guuza okutuweyia nawuno tuariire ku izinga.”\x - \xo 27:26 \xt Awat 28:1\x* \p \v 27 Lunyima, emidiira iwiri ni gimiire okutuwuera ni tuweya-weya mu enyanza eya Meditereenia, owuire agati amaingirizio gaazra awaunguzi mbwe paka kuwe mbwe turi ampi ne ekialo. \v 28 Kutio olwa waazigiza olugoe olusiwirweko iwaale okumanya owuliire owua amanzi, waatuukra mbwe waawanga ewifuwa\f + \fr 27:28 \ft Ekifuwa ekilala kigingre efuuti mukaaga.\f* amakumi awiri okuema ansi. Waaikako wutono kandi wakola otio, luno waatuukra mbwe wari ewifuwa ikumi ni witaanu okuema ansi. \v 29 Waarigiza enangaari ine mu amanzi okuambirra owuato, aeniki waatianga mbwe owuato wuuza wuaariira ku ewiema. Nikuemao waasawa Katonda mbwe awarinde owuire wukie. \v 30 Awawunguzi waagalanga okufuma owuiwisi wareke owuato, kutio waaisia akaato akatono karia mu amanzi ni waisemerezia mbwe wagia okurigiza enangaari zindi mu amanzi na akaato ako. \v 31 Ni Paulo yalaga omukangasi owa awa-iiye alala na awa-iiye waae otino, “Na awaunguzi wano wafumre mu owuato muno, ngamuuza okulama.” \v 32 Kutio awa-iiye waakewa engoe eziawanga ni zisiwire akaato ako wakareka kaweya no omuyaga kagia. \p \v 33 Owuire katio wuawanga a-ampi okukia. Kutio Paulo yalaga awantu awaawanga mu owuato omwo otino, “Awiifu emioyo giinyu gimiire okuwa ni giangiriire kandi nyingeeno mumiire okumala emidiira iwiri ni mutaria. \v 34 Nyagala mbwe murieko ekintu kugere mutuukre amaani. Mbalaga mbwe awulao omuntu-umuntu ooza okuteesia namba oluvwiri lwae.”\x - \xo 27:34 \xt Luuk 12:7\x* \v 35 Ni Paulo yamala okuwoola otio, yatoola emikaati agisereka, nikuemao agenyula atanika okuria.\x - \xo 27:35 \xt Luuk 22:19\x* \v 36 Ekio kiaoreezia awantu emioyo, kutio woona waaria. \v 37 Twawanga awantu mia wiwiri na amakumi musamvu ni mukaaga mu owuato omwo. \v 38 Lunyima na awantu waamala okuiguta, waagia emberi okurigiza engaano mu amanzi kugere owuato wuwe owuwuuwu. \s1 Owuato wuatiike \p \v 39 Olwa owuire wuakia, ekialo kiatangʼangʼia awawunguzi wareka okumanya aa waawanga. Olwa waawona omwalo oguri mu ikondo, waawisia mu emioyo giawu mbwe ni kuesekana wagie wagowie owuato ao. \v 40 Kutio waakewa engoe eziawanga ni ziambiriire enangaari zisigala mu amanzi nikwo wagia wasiwula engoe eziawanga ni ziambiriire engoworo, mala wakulula etanga ndala eya emberi kugere omuyaga guwiisie ku ekialo. \v 41 Ni ngawakatuuka. Owuato wuariira ku ewiema ewia mu amanzi. Wuagaza nyaiyanga aa ngawukaemao. Kandi amasiira amakate-kaate gaawukuba nyakilumba ni wuatika. \p \v 42 Olwa awa-iiye waawona watio, waagalanga mbwe waite awasiwe woona, kugere watakuba abaali warumuke wagie. \v 43 No olwa omukangasi waawu yagia amanya ekia waagalanga okukola, yawagaania, aeniki ngakaagalanga mbwe Paulo aitwe. Omukangasi owa awa-iiye oyo yalaga awantu woona otino, “Awaesa okukuba abaali wagwe mu amanzi wagie ku ensanyaata. \v 44 Awandi watoole ewimega nakuwa amawasi aga owuato agaatiike wanyogieko!” Nintio twona twatuuka ku ekialo ni turi awalamu. \c 28 \s1 Paulo ari ku ekizinga ekia Malta \p \v 1 Ni twawanga ni tumiire okutuuka ku ekialo, ni turi awalamu twona, twatuukra mbwe ekizinga ekio kietwa mbwe Malta. \v 2 Awa mu ekizinga ekio waatuingizia ne enyingizia ewula kuno, kandi waatukumra omurro tuota. Emvula yawanga ne ekuba kandi embeo yoona yawangako.\x - \xo 28:2 \xt 2Kori 11:27\x* \v 3 Paulo yagia akunza enkwi areeta. No olwa yazita mu omurro, owuyu owua omurro wuafumia engulusi mu enkwi omwo emuluma okukono, egazako. \v 4 Olwa awa mu ekizinga ekio waawona ne enzoka eyo egazre ku okukono okwa Paulo, waaisimania ni wawoola agati yaawu watino, “Ngamuwona? Paka kuwe mbwe omuntu ono, no omwisi. Kutio kukawa mbwe aemere ku igogo omulamu, engʼanga ekia mugwira-ugwira.” \v 5 Ni Paulo yatenzia okukono kwae ku omurro enzoka eyo egwa mu murro eyia. Ne enzoka eyo ngekamukola ekintu.\x - \xo 28:5 \xt Mari 16:18\x* \v 6 Awantu waarinda okuwona omuwiri gwae ni guzimba namba na agwa ansi afwe, ni waarinda wadoowa. Olwa waareka okuwona ekintu ekiwiiwi ni kimuikorra, waagaluka wawoola mbwe, “Omuntu ono ngʼano omuntu-umuntu, ono ni katonda”\x - \xo 28:6 \xt Awat 14:11\x* \p \v 7 Pabiliasi omwami owa ekizinga ekio yawanga na amalowa ampi na aa twagowera ao. Yatuingizia no owusangaavu tuwa awageni waae ku amiire asatu. \v 8 Kuno kwatuukra ni swawu omwami oyo ari ku iseero iseeka no olunyalalo ni lumukubre. Kutio Paulo yamugiako amusawira na amutaako amakono, alama. \v 9 Olwa kino kiamala okuikola, awalwire woona awa mu ekizinga ekio wareetwa kandi waalamiwua woona. \v 10 Lunyima ni twafumanga, awantu awo waatu-aa ewintu ewingi ino kandi waatuteera ewintu wiona ewia twa-agalanga mu owuato. \s1 Paulo aemere Malta agiire Rooma \p \v 11 Ne emienzi isatu giamala okuwua, twaniina owuato owua omugizi ogwa Aleksandaria owuaetwanga mbwe ‘Awazia Awalongo’ owuawanga ni wugowere ao kugere entwigo ewite, tuwunguka nawuno \v 12 tutuuka Saikuuse aa twamala amiire asatu. \v 13 Okuema ao twawunguka tugia ku omugizi ogwa Regiamu. Enkio walwo omuyaga gwatanika okuwuuta ni gugia aa twagianga. Kutio kwatutoola amiire awiri okutuuka ku omwalo ogwa omugizi ogwa Puteoli. \v 14 Eyo twatuukra Awakristo wandi awaatusawa mbwe tuweeko nawo ku omudiira omulala. Ni tuema ao, twagia Rooma. \v 15 Awiina wiifu awari ku omugizi ogwa Rooma, olwa waawurra mbwe turi ao, waaza okutuaganra mu Ekiiyia ekia Apiasi ni mu Amayumba Asatu aga Awageni. Olwa Paulo yawawona, yairanizia Katonda otioo. Kandi yatuukra amaani amayia. Kutio yaikazizia Katonda. \s1 Paulo alanzia amangʼana aga Katonda ku omugizi ogwa Rooma \p \v 16 Olwa twatuuka Rooma, Paulo yaganyirwa okumenya mu enyumba yaae omwene no omurinzi owamurindanga atateeka.\x - \xo 28:16 \xt Awat 24:23\x* \p \v 17 Lunyima na amiire asatu gaamala okuwita, Paulo yalagirra awakangasi awa *Awayaudi mu omugizi ogwo. Olwa waaza, yawalaga otino, “Awiina wange, ngʼankakorra awiifu uwiiwi lwona ngʼankaona enkola ezia twatuukra okuema ku waaguukwa wiifu. Ni kukawa kutio, nya-ambwa Yerusaleemu nyesaniwua ku Awaruumi ki omusiwe. \v 18 Olwa waamala okumbuuzia ku ewintu ewia nyaingirrwa nawio, waagalanga okunsiwula aeniki ngawakantuukrako owuoni owusugre no olumbe.\x - \xo 28:18 \xt Awat 23:29\x* \v 19 Na Awayaudi iwo waalowa mbwe ntasiwulwa. Kino kiannigirizia okusawa mbwe *Kaisaari awe mbwe nio owurra ekiina kiange, kukawa mbwe ngʼankaagalanga okuingirra awiifu.\x - \xo 28:19 \xt Awat 25:11–12\x* \v 20 Ekio nikio ekigerre ni mbalagiriire kugere muuze ngambe-gambe ni inywe, aeniki nsiwirwe ne eminyororo gino ku okuganya kwange ku *Kristo no okuziuka okwa awafu, ekintu ekia Awaisraeli woona wamiire okuwa ni warindirra.”\x - \xo 28:20 \xt Awat 23:6; 24:15; 26:6–8\x* \p \v 21 Awakangasi awa Awayaudi awo waamuirania watino, “Tukiari okutuukra ebaruwa nakuwa amangʼana agaemere Yudeea, lwona awulao omuntu ku awiifu awo omiire okuuza ano atulaga ekintu-ukintu ekiwiiwi ku iwue. \v 22 Ni kukaweere kulootu no otulagre ekia oingirizia ku amangʼana gano aeniki tumanyire mbwe awiifu woona ngawaganyire ne ediini eya orimo eno.”\x - \xo 28:22 \xt Awat 24:14\x* \p \v 23 Waalowola owuire owua okuagaana. Olwa owuire owuo wuatuuka, awantu awangi waaza aa Paulo yawanga na amenyere. Kutio Paulo yawagerera amangʼana aga Katonda okuemera kunkio nawuno kutuuka owuire, kandi na awalaga owueru owuri mu *Owuami owua Katonda. Yawalagirizia okuema ku endagirra ezia Muusa alala na amangʼana aga *awagambi waajoja mbwe Yesu nio Kristo.\x - \xo 28:23 \xt Luuk 11:2; Awat 1:3; 8:12; 19:8; 20:25; 28:31\x* \v 24 Awandi ku iwo waaganya ku amangʼana gaae, na awandi ngawakagaganyako. \v 25 Awantu awo waagawukana mu amangʼana kandi waatanyika olwa Paulo yawoola otino: “Kane *Omwoyo Omweru ogwa Katonda yawoola kuwuene olwa yalaga waaguukwa wiinyu okuwitra ku Isaaya omugambi owa Katonda mbwe; \v 26 ‘Gia olage awantu wano otino, muritegerezia ni ngamuriwurra, lwona okuwarra muriwarra, ni ngamuriwona. \v 27 Aeniki awantu wano emioyo giawu mikalu, lwona waziwire amatwi gaawu kandi waindirizie amiiso gaawu. Wataaza waawurra na amatwi kandi amiiso gaawu gataaza gaawona, lwona emioyo giawu gitaaza giaingizia amangʼana kugere wagaluke waaze ku Katonda, awanunule.’\x † \xo 28:27 \xt Isaa 6:9, 10\x* ”\x - \xo 28:27 \xt Math 13:15; Mari 4:12\x* \p \v 28 Paulo yamariizia na awalaga otino, “Nyagala mumanye mbwe owutumwa owua owuinunuzi wuno wuiriirwe awatari Awayaudi, kandi waaza okuwuingizia.”\x - \xo 28:28 \xt Luuk 3:6; Awat 13:46\x* \v 29 [Ni Paulo yamala okuwalaga otio, Awayaudi awo waafuma wagia ni wasoolana agati yaawu aweene.] \p \v 30 Paulo yamala eyo emiaka iwiri na amenyere mu enyumba eya aoloola kandi yaingizia awaagia okumuwona woona. \v 31 Yalanzia amangʼana aga Owuami owua Katonda kandi na awagerera ku amangʼana aga Yesu Kristo. Yakola otio no owusiani ino kandi awulao omuntu-umuntu owamuemerezia.\x - \xo 28:31 \xt Awat 28:23\x*