\id JHN \ide UTF8 \h IOANE \toc1 IOANE ENA, EVANELIA \toc2 Ioane \toc3 Io. \mt1 IOANE ENA, EVANELIA \c 1 \s1 Iesu Keriso ia Eaubada ede \r Heb. 1.5-13 \p \v 1 Huia bagabaguna eai wa Riba ede, eo Riba wa Eaubada maena, eo Riba wa ia ede Eaubada. \v 2 Ia ede huia bagubaguna eai wa Eaubada maena. \s1 Ana paisoa, sora nige i hemalatau \r Heb. 1 \p \v 3 Ginauri gamagaridi ia tauginauridi ede; ginauri gamagaridi se hetubudi iabom mo tauhetubudi ede. \v 4 Mauri ia aloboeana eai; na mauri wa tatao edi mara ede. \v 5 Marana ie sina masigiri boeana eai; masigirina mara wa i heasaasaei. \s1 Ioane Bapatiso ana paisoa \r Mt. 3.1-17; Mk. 1.1-11; Lk. 3.1-23 \p \v 6 Tau esau i laoma, Eaubada i hetamariama: ia esana ede Ioane. \v 7 Ia i loama, tauribahemasarahana, marana wa i hemasaraha, ia arinai abo tatao gamagaridi se nuatudidini. \v 8 Wau marana ia nige’e; i laoma mo bena marana i riba hemasaraha. \s1 Iesu Keriso Marana mamohoi \r Io. 8.12; 9.5; 12.46 \p \v 9 Mara tahunuana i laolaoma ede, ia ede tatao gamagaridi tanoubu eai ta i hemaradi. \v 10 Ia tanoubu eai ta ie mia; ia tanoubu tauginaurina ede; tanoubu hinage ia nige se nuatui. \s1 Pei labui: nanatunayao eo tauawayagara \r 1Io. 3.1, 2; 5.11, 12 \p \v 11 Ia i laoma enanayao mamohoi aridi eai, enanayao mamohoi ia se otaotaei. \v 12 Headi ia se awaabiei, arinai i hegigiboridi isi se hemala Eaubada nanatunayao; isi wa ia se sogohididini; \v 13 isi osina eai nige se hetubudi, hinage buluma dobilana eai nige’e; hinage tau nuana eai nige’e; Eaubada iabom i hetubudi. \s1 I hemalatau \r Mt. 1.18-23; Lk. 1.30-35; Rom. 1.4 \p \v 14 Riba wa abo i hemala buluma, maeda ta miaesega, (ena lolo ai itayao doha Tamana natueseesegana ena lolo), ainauia, eo riba mamohoina i monau. \s1 Ioane Bapatiso ena ribahemasaraha \r Mt. 3.1-17; Mk. 1.1-11; Lk. 3.1-18 \p \v 15 Ioane ia i ribahemasaraha, i eogayoga, i ene, “Ia ede nei lahinae ea ribaei wa, ‘Esau murigu eai i laoma, ia abo i bagubagunaegu: ia taubagunaegu mamohoina ede.’” \v 16 Ia nuana gigibori i monau, arinai ai gamagarimai enamai ai abi, i ainauia to i ainauia. \v 17 Mose laugagaeo i ledima: na ainauia eo riba mamohoina Iesu Keriso i ledima. \v 18 Nige sora huia esau tau esau Eaubada ie ita; Natueseesegana Tamana nuapouna eai ie mia, ia mo i hemasaraha. \p \v 19 Ioane ena riba ede ina, Iudea tataodi Ierusalema eai, kohena eo Levi tataodi headi se hetamaridi ia arinai, se hesio, si ene, “Oa ede eai?” \v 20 Ia abo i ribahemasaraha, nige i harere: i ribamasaraha mo, “Eau ta nige Keriso.” \v 21 Se oimuri arinai, si ene, “Oa ede saha? Oa Elia ede?” I ene “Nige’e.” “Oa peroveta wa?” I ene “Nige’e.” \v 22 Abo se ribalau ia arinai, si ene, “Oa ede eai? tauhetamarimai se hesio wa abo ai lau ai heribadi. Oa edoha u ribaeuioim?” \v 23 I ene, “Eau esau arinana barabara eai i eogayoga, ‘Guiau ena eda au hedudurai,’ doha Isaia peroveta i ribaei.” \p \v 24 Tauhetamaridi wa, isi ede Parisea peledi. \v 25 Isi se hesiolau ia arinai, si ene, “U ene oa nige Keriso, oa nige Elia, oa nige peroveta esau, ue saha u hebahebapatiso?” \v 26 Ioane i heribadi i ene, “Eau goila eai ea hebapatiso: esau boeamiu eai i totoro omi nige au ita. \v 27 Ia ede teina wa murigu eai i laoma, eau nige ea lolo ia aena umna mainana ea eairi.” \v 28 Ina ginauri ta se tubutubu Betania eai, Ioridana hari tehana eai, Ioane ena aba hebahebapatiso. \p \v 29 Mara‐ie‐tom Ioane Iesu i italaei i laoma ia hesabana, i ene, “Au ita, Eaubada ena \f + \fr 1.29 \fq Mamoe natuna, \ft English: \fq Lamb.\f* Arenio tanoubu edi baaea i abihaidi. \v 30 Ia ede lahinae ea ribaei wa, ea ene, ‘Esau murigu eai i laoma, ia i bagunaegu, ia taubagunaegu mamohoina ede.’ \v 31 Eau hinage ia nige ea ita: egu nuatu mo Isaraela eai abo i taumasaraha, paana ede ea laoma ta, goila eai ea hebahebapatiso.” \v 32 Ioane i wasawasaei, i ene, “Eau Earua ea iita galewa eai i dobidobima doha bunebune, i mia ia potana eai. \v 33 Ia nige ea nuatui: goila eai ea hebapatisoi ta tauhetamariguma i heribagu i ene, ‘Ena Earua u ita i dobima, i taru tau esau potana eai, ia ede Earua Tabuna arinai abo i hebahebapatiso.’ \v 34 Ea itayao, eo ea ribahemasaraha, teina ia Eaubada Natuna ede.” \s1 Iesu Keriso ana paisoa i hetubu tatao matadi eai \r Io. 1.35-12.50 \p \v 35 Mara‐ie‐tom abo hinage Ioane eo ena heaheata labui maena se totoro. \v 36 I itaitalau Iesu i laulau, i ene, “Au ita, Eaubada ena Arenio!” \v 37 Heaheata labui wa ena riba se ataiei, Iesu se hemuriwatai. \v 38 Iesu abo i torobui, i itadi se hemuriwataiyama, ie ribalau isi aridi eai i ene, “Saha au eooi?” Si ene, “Rabi e, (heaheasonina ede doha si ene, Tauheata e), haedi ue mia?” \v 39 I ribalau isi aridi eai, i ene, “Au laoma au ita.” Se lau ena aba mia se ita, nei asubenana ne maedi se mia: paana mahana hesaudoudoina eai. \v 40 Wau taudi labui wa Ioane ena riba se ataiei, eo ia se hemuriwatai wa, esau Anederea, Simona Petero ena tau. \v 41 Ia ena tau mamohoi Simona i lobai bagunai, i ribalau ia arinai i ene, “Mesia ai lobaiyao” (heaheasonina ede Keriso). \v 42 Ia i woealaei Iesu arinai. Iesu ia i ita abo i ene, “Oa Simona, Iona natuna? esam abo se torebui Kipasi, heaheasonina ede \f + \fr 1.42 \ft we’u‐tau\f* Petero.” \p \v 43 Mara‐ie‐tom Iesu bena i lau Galilaia eai, ia Pilipo i lobai, i ribalau ia arinai i ene, “U hemuriwataiguma.” \v 44 Pilipo Betesaida tauna, Anederea eo Petero edi eanua ede. \v 45 Pilipo Natanaela i lobai, i ribalau ia arinai, i ene, “Ia Mose ena laugagaeo eai, eo peroveta se uriuriyao wa, ai lobaiyao, Iesu Nasareta, Iosepa natuna.” \v 46 Natanaela i ribalau ia arinai i ene, “Ginauri lolona saha Nasareta eai abo i masaraha wa?” Pilipo i ene, “Hage u laoma u ita.” \v 47 Iesu Natanaela ie ita i laolaoma ia arinai, i ene, “Au ita, Isaraela tauna tahunuana nei, ia arinai nige borabora!” \v 48 Natanaela ia i heriba i ene, “Oa haedi u itagu?” Iesu i ribalau ia arinai, i ene, “Pilipo sora nige i eogaim, oa kuhou paana eai wa, ea itamo.” \v 49 Natanaela i ribalau ia arinai, i ene, “Rabi e, Oa Eaubada natuna ede; oa Isaraela wasawasana ede.” \v 50 Iesu ie ribalau ia arinai, i ene, “Wau ea ’ne kuhou paana eai ea itam wa, arinai u awamamohoiegu ede? Sora ginauri tahutahunuadi abo u itadi.” \v 51 Ia i ribalau ia arinai, i ene, “Mamohoi, mamohoi, ea heribam ta, sora abo u ita galewa i taigari, Eaubada ena aneru se sae eo se dobima Tau Natuna potana eai.” \c 2 \s1 Tawasora Kana eai: laulau gigibori bagubaguna. \p \v 1 Asubena hehaionana eai, Kana Galilaia eai, tawasora mataasina se mataasi: Iesu sinana hinage nei eai: \v 2 Iesu maena heaheatayao hinage se eogaidi, nei tawasora eai ne. \v 3 Na waina ie ohi, Iesu sinana ia i heriba i ene, “Nige adi waina.” \v 4 Iesu ia i heriba, i ene, “Sine e, saha abo u abi arigu eai? Egu huia sora nige i lagema.” \v 5 Sinana tau heaheari i heribadi, i ene, “Ena saha eo saha i heribamiu, au ginauridi.” \v 6 We’u ledudi haligigi‐esega se hebawadi, Iudea tataodi edi aba heaa laulauna, lailaidi headi nonoi labui, headi nonoi haiona. \v 7 Iesu i heribadi, i ene, “Ledu goila eai au inihemonaudi.” Se inihemonauboriboriridi. \v 8 Ia i heribadi, i ene, “Abo au eai, au laei mataasi tanuagana arinai.” Isi abo se laei. \v 9 Mataasi tanuagana goila i hemala waina wa i nom‐ita, edi aba eaina nige ie ita, (taupaisoa goila tau eaina mo se ita) mataasi tanuagana tautawasora abo i eogai. \v 10 I heriba, i ene, “Tatao gamagaridi waina lolona se hegoiauri nonohai: tatao se nomnomdaoi abo waina esau se hegoi, amnana udoi: oa waina lolona u mahihiei, e aboina u hemasaraha ta.” \v 11 Heiheinoi gigiboridi Iesu i hetubumugaiedi Kana Galilaia eai, arinai ia lolona i hemasaraha: ena heaheatayao ia se awamamohoiei. \p \v 12 Wau wa murina eai abo ie dobi Kaperenauma eai ia eo, sinana eo, ena tataoyao eo, ena heaheatayao: nei eai se mia asubena eseesegadi. \s1 Pasova bagubaguna \r Io. 13.23; Io. 6.4; 11.55 \p \v 13 Iudea adi pasova i hanahanaumao, Iesu abo ie sae Ierusalema eai. \v 14 Dubu tabuna alona eai bulumakau eo, mamoe eo, bunebune tauunedi i lobaidi: eo moni tauheduhedududi hinage se bawa. \v 15 Ia maina gagiridi i abidi pidipidiri i audi abo numa tabuna alona eai i aiduiedi murimuri eai, eo mamoe, eo bulumakau hinage, eo moni‐tauheduhedududi edi moni i hegoigabaedi, eo edi hatahata i ahalabuidi. \v 16 Bunebune tau uneunedi i heribadi i ene, “Teina ginauri au uioidi: Tamagu ena numa tabu bena au abi i hemala emi aba uneune.” \v 17 Ena heaheatayao uriuri wa nuadi ie sae, doha si ene, “Em numa nuagigiborina nuagu ie gabu.” \v 18 Iudea tataodi abo se ribalau ia arinai, si ene, “Heiheinoina saha u heitamai, ina laulau ta u laulauei?” \v 19 Iesu i heuioidi, i ene, “Numa tabuna ta au lopagorigori, asubena haiona abo ea hetorouioi.” \v 20 Abo Iudea tataodi si ene, “Ina dubu tabuna ta borimai tatao‐labui‐si‐mate‐haligigiesega se ginaginauri: bena asubena haiona mo oa abo u hetoro wa?” \v 21 Doha tauna ia ede numa tabunana i ribaei. \v 22 Huia murina eai, mate eai i torouio, riba wa i heribadi wa ena heaheatayao se henuaisini, eo uriuri tabuna se awamamohoiei, eo riba wa Iesu i ribaei. \p \v 23 Pasova mataasina huiana eai, Iesu ie lau Ierusalema, nei eai tatao gamagaridi ia esana se awamamohoiei, paana heiheinoi gamagaridi se itadi; \v 24 na Iesu nuana nige i lauedi, paana ede tatao gamagaridi i nuatulobaidio; \v 25 nige esau bena tatao nuadi Iesu i heita, paana tau nuana ia abina i atao. \c 3 \s1 Iesu maena Nikodemo: laba harihariu \p \v 1 Parisea tauna esau, esana ede Nikodemo, Iudea tataodi, adi tanuaga esau. \v 2 Maiona esau eai ie lau Iesu arinai, i ribalau, i ene, “Rabi e, ai itayao oa hetabu tauna Eaubada arinai u laoma: paana teina laulau gigiboridi u laulauedi wa, nige tau esau i ginauridi, Eaubada mo maena.” \v 3 Iesu i ribalau ia arinai i ene, “Mamohoi, mamohoi, ea heribam ta, ena tau nige se labasiuioi, Eaubada ena basileia taba nige i ita.” \v 4 Nikodemo ia i heriba i ene, “Taba tau edoha edi labalabasiuioina ena ia i tautaubadao? Ia abo i luuio sinana bogana eai, abo i labauioi?” \v 5 Iesu i ribalau i ene, “Mamohoi, mamohoi, ea heribam ta, ena nige se laba goila eai, eo Earua arinai, taba nige i lusora Eaubada ena basileia eai. \v 6 Ginauri buluma eai se labasi buluma ede; ginauri Earua eai se labasi earua ede. \v 7 Tabu aruam i loi wau ea heribam wa ea ’ne, ‘Taba se labasiuioimiu.’ \v 8 Mana i toatoa gaibu, easasana u ataiei, ena aba laoma, eo ena aba lau nige u ita: tau esau, tau esau Earua eai se labasidi doha ede.” \v 9 Nikodemo ie ribalau ia arinai i ene, “Teina ginauri ta edoha edi abiabidi?” \v 10 Iesu ia i heriba i ene, “Oa Isaraela adi tanuaga esau ina ginauridi ta nige u nuatuidi wa? \v 11 Mamohoi, mamohoi, ea heribam ta, ginauri ai nuatuidio ia ede ai ribaedi ta, eo ginauri hinage ai itadio ai hemasarahadi: ema ribahemasaraha nige au ataiei. \v 12 Taba tanoubu ribadi ea heribamiu nige au nuatuidi: abo edoha emi nuanuatuina taba galewa ribadi ea heribamiu? \v 13 Nige tau esau i awasae galewa eai, iabom mo galewa eai i dobima, iaede Tau Natuna. \v 14 Doha hinage Mose mota i ueisini barabara eai wa, doha ede Tau Natuna taba hinage se ueisini. \v 15 Eai to eai ia se nuatui nige se mate, na mauri nige nosina abo se abi. \p \v 16 “Eaubada tanoubu i gadosisiedi doha ede ina, ia Natueseesegana i moseyao tau esa, tau esa ia i nuatui taba nige i mate, na abo i mauri nige nosina. \v 17 Eaubada, Natuna nige i hetamariama tanoubu eai ta, bena tanoubu i hegiru: na ena nuatu mo bena tanoubu i tuahemauri. \v 18 Tau esau ia i sunusunumaei nige se hegiru: ia nige i sunumaei se hegiru nonohaiyao paana ede Eaubada Natueseesegana esana nige i nuatui. \v 19 Hegiruna wa, ia ede ina, marana i lagemao tanoubu eai ta, tatao masigiri gadohina se gadohi, marana wa nige se henua, paana ede edi laulau se baaea mo. \v 20 Tatao gamagaridi edi laulau se baaea marana se halanuinuiei, eo nige se laoma marana eai, edi laulau ata se hemasarahadi. \v 21 Ena tau esau riba mamohoi laulauna i laulauedi, ia marana eai i laoma, ena laulau abo se masaraha, paana ede Eaubada maena.” \s1 Ioane Bapatiso ena aba ribalautom. \p \v 22 Ina ginauri ta muridi eai Iesu ena heaheata maenayao se lau Iudea oeana eai; nei eai maedi se mia, eo se hebahebapatiso. \v 23 Ioane hinage i hebapatiso Enona eai Salima hanahanauna eai, paana goila lailai nei eai; tatao se laolaoma arinai se hebapatisoidi. \v 24 Ioane sora numa masigiri eai nige se tutugudui. \p \v 25 Ioane ena heaheatayao headi maedi Iudea tauna esau edi heaa laulauna se haiawayagaraei. \v 26 Abo se laoma Ioane arinai se heriba, si ene, “Rabi e, lahinae tau wa maem Ioridana hari teha eai, ia u wasaduaiei wa, ia ede i bapatiso eo tatao gamagaridi se laoma ia arinai.” \v 27 Ioane i heribadi, i ene, “Nige tau esau ginauri i abigaibui, galewa eai mo se mosei abo i abi. \v 28 Omi au nuatui lahinae ea riba hemasarahaguo, ea ’ne, ‘Eau nige Keriso, eau se hetamarigu ia ea bagubagunaei.’ \v 29 Ia sinetawasora ie abi ia ede tautawasora: tautawasora ena heriam i totoro, eo arinana i ataiei, ie kode ariri paana ede tautawasora arinana i ataiei: egu kode teina arinai se hemamohoiei. \v 30 Ia abo ie sae, eau abo ea dobidobi.” \p \v 31 Ia ewa eai i dobima gamagaridi i saetawatawaidi: tanoubu tauna tanoubu ginaurina ede, ena riba tanoubu ribana: ia galewa eai i dobima isi gamagaridi i saetawatawaidi. \v 32 Ginauri i itadi wa eo i ataiedi wa, i ribahemasarahadi: ena riba nige tau esau i abi. \v 33 Tau esau ia ena riba i ataiei, i nuatulobai Eaubada mamohoi mo ede. \v 34 Ia Eaubada i hetamariama Eaubada ena riba i ribaedi; paana ede Earua i mosegabaei, nige i nuahi. \v 35 Tamana, Natuna i gadosisiei, ginauri gamagaridi i mosedi ia nimana eai. \v 36 Ia Natuna taunuatudidinina mauri nige nosina abo i abi, ia Natuna nige i sunumaei mauri taba nige i ita; Eaubada ena ouyalayala i ota ia potana eai. \c 4 \s1 Iesu i laoma Galilaia eai. \p \v 1 Guiau i nuatuiyao Parisea tataodi wasana se ataiei Iesu heaheata moutuadi i hebapatisoidi, Ioane enana hisahisawaidi. \v 2 (Iesu nige i hebapatiso, ena heaheata mo). \v 3 Ia abo Iudea i laugabaei ie uio Galilaia. \v 4 Ia abo ie dio Samaria eai. \v 5 I lau e, i lagema eanua esau Samaria eai, esana ede Saeka, tano wa Iakobo i mosei natuna Iosepa arinai, hanahanauna eai. \v 6 Iakobo ana goila huana nei eai. Iesu ena tautausi eai e tauna se beruberu, arinai i bawabigabiga goila hasarina eai. Huiana ne mahana haligigi‐esega. \s1 Iesu maena Samaria sinena. \p \v 7 Samaria sinena esau i laoma goila ie ledu: Iesu i ribalau ia arinai i ene, “Goila u leama, ea nom.” \v 8 (Ia ena heaheata se lauo eanua eai, aiai adi se uneune). \v 9 Samaria sinena wa abo i ribalau ia arinai i ene, “Edoham, oa Iudea tauna, goila u aiboda arigu eai, eau Samaria sinena? Iudea tataodi eo Samaria tataodi se heiheisugara.” \v 10 Iesu i ribalau ia arinai, i ene, “Eaubada ena ainauia taba u nuatui, eo eai i heribam me, i ene, ‘Goila u leama ea nom.’ oa abo u aiboda ia arinai eo goila maumaurina abo i leawa.” \v 11 Sine wa i ribalau ia arinai i ene, “Taubada e, em ledu nige aba hedawedobena, hua hinage i dobi ariri: wau goila maumaurina wa haedi aba abina ede? \v 12 Bena tamamai Iakobo u saetawatawai wa, goila sarana wa ia tauleamana ede, arinai ia i nomnom; eo nanatunayao eo ena suisui hinage?” \v 13 Iesu i ribalau ia arinai i ene, “Eai to eai ina goila ta taba ie nom abo i gadomaguuio. \v 14 Eai to eai goila wa eau ea mosei ie nom taba nige i gadomagu, goila wa ea mosei ia arinai, nuaboeana eai abo i hemala goila huana i bunubunuasima mauri nige nosina arinai.” \v 15 Sine wa i ribalau ia arinai i ene, “Taubada e, wau goila wa u leama, abo nige ea gadomagu, eo abo hinage nige ea laoma eda lohaloha eai goila ea ledu.” \p \v 16 Iesu ia i heriba i ene, “U lau monem u eogaiama, au laoma inai.” \v 17 Sine wa i ribalau ia arinai i ene, “Eau nige monegu.” Iesu i ribalau ia arinai i ene, “U riba dudurai u ene ‘Eau nige monegu.’ \v 18 Monemyao haligigi u abidio; esau wa maem aue mia ia nige monem, wau em riba wa i dudurai.” \v 19 Sine wa i ribalau ia arinai i ene, “Taubada e, nuana oa peroveta. \v 20 Tubutubumaiyao ina oea tupina eai ta se tabaohu; omi au ene Ierusalema tatao edi aba tabaohu mamohoina ede.” \v 21 Iesu i ribalau ia arinai i ene, “Sine e, mamohoi, huiana abo i lagema omi ina oea tupina eai ta, Tamana abo nige au tabaohui, eo Ierusalema eai nige’e. \v 22 Emi tabaohu omi nige au nuatui: ai ema tabaohu ai nuatuiyao, abihemauri Iudea tataodi aridi eai i laoma. \v 23 Huiana abo i lagema, hinage i lagemao, tautabaohu tataodi tahunuadi earua eai eo nuatu mamohoina eai Tamana se tabaohui: doha ede nei Tamana tautabaohuina i eooidi. \v 24 Eaubada Earuana ede: isi ia se tabaohui abo se tabaohui earua eai eo nuatu mamohoina eai.” \v 25 Sine wa i ribalau ia arinai i ene, “Ea nuatui Mesia abo i lagema, esana ede Keriso: ia i laoma ginauri gamagaridi abo i heribamai.” \v 26 Iesu ia i heriba i ene, “Eau ede, maem ta ribariba.” \p \v 27 Isi ma ribaribadi na ena heaheatayao se lagetawaidi, sine ne maena se ribariba se ita se tagugu, ede nige esau i ene, “Saha u eooi?” eo “Ue saha u ribalau sine ne arinai?” \v 28 Sine wa ena ledu i laugabaei, ie lau eanua eai, i ribalau tatao aridi eai, \v 29 i ene, “Au laoma tau esau au ita, egu laulau gamagaridi ea laulauedi wa ia i hemasarahadi arigu eai: ia Keriso e nige’e?” \v 30 Isi eanua se laugabaei se oigogo se lau ia arinai. \p \v 31 Isi soradi, ena heaheata se ribaribadaoi, si ene, “Tanuagamai e, u aiai.” \v 32 Ia i ribalau isi aridi eai i ene, “Agu aiai nonohana, nige au nuatui.” \v 33 Arinai abo heaheata wa se heunaboisaha si ene, “Tau esau ana aiai i leama wa?” \v 34 Iesu i heribadi i ene, “Agu aiai ede ina, tauhetamariguma ena nuatu bena ea abi, eo ana paisoa ea ginauriheohi. \v 35 Omi nige au ene, nawalai hasi abo boreboreha huiana wa? Au ita ea heribamiu ta, Matamiu au tusaedi, oeadi ne au italaedi, masuri se pogalao. \v 36 Sitona tautomtomna se hemaisadi, aiai se peigogo mauri nige nosina arinai, lie tauumaina eo aiai tauabina isi abo taudi labui se kodelabulabui. \v 37 Arinai ede riba wa se ribaei riba mamohoina ede, ‘Esau i umauma, esau aiai i abiabi.’ \v 38 Ea hetamarimiu aiaina bena au abi hari tatao adi paisoa wa se umaiyao, adi paisoa au helaudamai.” \p \v 39 Samaria tataodi gamagaridi nei eanua eai ne ia se ataiwatai sine wa ena riba eai, i ribahemasaraha wa, i ene, “Egu laulau gamagaridi ea laulauedi i ribahemasarahadi arigu eai.” \v 40 Samaria tataodi se lagema se ribagadogadora ia arinai bena i mia, arinai asubena labui aridi eai ie mia. \v 41 Ia ena riba arinai abo gamagaridi se sunusunumaei. \v 42 Isi se ribalau sine wa arinai, si ene, “Ai abo ai sunumaei hedeomi oa nige em riba arinai, ia hinage ai itayao eo ai nuatuiyao ia Keriso, tanoubu Tauhemauri mamohoina ede.” \p \v 43 Asubena labui wa i miaedi abo i laugabaedi ie lau Galilaia. \v 44 Iesu i ribahemasaraha i ene, “Peroveta tauna nige se heasisiei ena eanua mamohoina eai.” \v 45 Ia abo ie lage Galilaia eai, Galilaia tataodi ia se taubigai, paana ede ginauri gamagaridi i hetubudi Ierusalema mataasina eai isi se itadio: isi hinage se lau mataasi eai wa. \s1 Wasawasa natuna‐tau i hemauri. \p \v 46 Arinai abo Iesu ie uio Kana Galilaia eai, lahinae nei eai goila ena aba hemala waina wa. Wasawasa esau Kaperenauma eai natuna‐tau i asiebo. \v 47 Tau wa wasa i ataiei Iesu Iudea i laugabaei i laoma Galilaia eai, ie lau Iesu arinai i awanori bena i dobi ia natuna‐tau i hemauri: ia matena i hanahanau. \v 48 Iesu i ribalau ia arinai i ene, “Taba heiheinoidi eo gigiboridi nige au itadi taba nige au sunusunumaei.” \v 49 Wasawasa wa ia i heriba i ene, “Taubada e, u dobima natugu ata i mate.” \v 50 Iesu ia i heriba i ene, “U dobi; natum wa i maurio.” Tau wa Iesu ena riba i sunumaei, to ie lau. \v 51 Ia dobila eai, ma launa, ena heaheari maenayao se hailobai, ia se heriba si ene, “Natum wa i maurio.” \v 52 Ia abo i hesio aridi eai i ene mahana hisa i hetubu i lolo. Isi si ene, “Lahi mahana haligigilabui arinai gigiborina i lautom.” \v 53 Arinai tamana i nuatuiyao ia ede huiana wa Iesu ia i heriba i ene, “Natum i maurio;” tau wa abo i sunusunumaei, maena numa tataodi gamagaridi hinage. \v 54 Gigibori heiheinoina helabuina ede ina Iesu i ginauri, huia ne ia Iudea i laugabaei i laoma Galilaia eai. \c 5 \s1 Beteseda goilana. \p \v 1 Ina ta murina eai abo Iudea tataodi se mataasi; to Iesu ie sae Ierusalema. \v 2 Goila esau Ierusalema eai, mamoe edi aba sorasora hasarina eai, Heberu arinadi si ene Beteseda, sorasorana haligigi. \v 3 Sorasoradi wa alodi eai tauasiasiebo tataodi gamagaridi arinai se ota; tatao matagibubudi eo, tatao laulaudaedi eo tatao taudi se matemate, goila wa tabutabubuna se bagibagiei. \v 4 Huia headi, Guiau ena aneru esau i gaeopesadobi ipuna eai, goila wa abo i hetabutabubu; goila wa i tabutabubu wa, tau esau i daladobi baguna i aiduidui, ana iwala saha abo se lautom. \v 5 Tau esau nei eai borimai tau‐imate‐saudoudoi‐haligigi‐haiona i aiiwala. \v 6 Iesu tau wa i ita ie ota, i nuatuiyao ana iwala huiana ie loha, i ribalau ia arinai i ene, “U henua bena se hemaurim?” \v 7 Tauaiiwala wa, ia i heuio i ene, “Taubada e, goila wa ma tabutabubuna eau nige tauhesosoaegu abo i laegu ipuna eai, ma laugu na esau i aiduibaguna.” \v 8 Iesu ia i heriba i ene, “U torohai em eba u abidi, u lau.” \v 9 Arinai abo tau wa ana iwala i tatapesa, ena eba i launou abo ie lau. \p Nei huiana ne Sabati. \v 10 Iudea tataodi se ribalau tau se hemauri wa arinai, si ene, “Wau Sabati ina: em aba‐eno u baheidi arinai laugagaeo u utusi.” \v 11 Ia i ribalau isi aridi eai i ene, “Tauhemaurigu i ene, ‘Em eba u abidi, u lau.’” \v 12 Isi se oimurilau ia arinai si ene, “Aitea tau i heribam i ene, ‘Em eba u abidi, u lau?’” \v 13 Tau se hemauri wa tauhemaurina nige i nuatui: na Iesu i lausuarao, paana ede moutuadi nei eai. \v 14 Abotai Iesu tau wa numa tabuna alona eai i lobai, to i ribalau ia arinai i ene, “Hage! oa se helolom wa: baaea tabu u abiuioi, ata ginauri baabaaea ariri se hearom.” \v 15 Tau wa abo ie lau Iudea tataodi i heribadi, i ene, “Tauhemaurigu ede Iesu.” \v 16 Arinai Iudea tataodi Iesu bena se heamamna, eo se eooi bena si unui, paana ede teina laulau ta Sabati eai i laulauei. \v 17 Iesu i heribadi i ene, “Tamagu i paipaisoa, eau hinage ea paisoa ta.” \v 18 Arinai Iudea tataodi se eoodaoi ia bena se unui, paana ede Sabati laugagaeona i utusi, eo paana hinage i ene Eaubada ia Tamana ede, doha hinage i ene ia eo Eaubada gonogonoadi. \p \v 19 Arinai Iesu i ribalau aridi eai i ene, “Mamohoi, mamohoi, ea heribamiu ta, Natuna iabom taba nige saha abina i ata i ginauri, Tamana ana paisoa ie ita meta mo abina i ata: eo ginauri gamagaridi Tamana i ginauridi doha ede Natuna i ginauridi hinage. \v 20 Tamana, Natuna i gadosisiei, ginauri gamagaridi ia i ginauridi ia i heita: hinage ginauri se gigibori ariri abo ia i heita bena abo au nooedi. \v 21 Doha Tamana tatao se mate i hetorouioidi eo i hemauridi, Natuna hinage headi i henua abo i hemauridi. \v 22 Tamana nige tau esau i hedudurai, hedudurai gamagaridi i moselaei Natuna arinai. \v 23 Bena tatao gamagaridi abo Natuna se heasisiei doha hinage Tamana se heasisiei. Esau Natuna nige i heasisiei, ia Tamana, tauhetamariamana nige i heasisiei hinage. \v 24 Mamohoi, mamohoi, ea heribamiu ta, egu riba tauataiena, eo ia tauhetamariguma hinage i sunusunumaei, mauri nige nosina i abiyao, eo ia taba nige se hemaisa, ia mate i diogabaei, ie lage mauri eai. \p \v 25 “Mamohoi, mamohoi, ea heribamiu ta, huiana i lagema, hinage i lagemao, taumatemate tataodi Eaubada Natuna arinana abo se ataiei; isi hinage tauataiena abo se mauri. \v 26 Doha ede Tamana ena mauri i abi ia boeana eai, i moseheawa Natuna arinai, hinage ia mauri i abi ia boeana eai; \v 27 ia hinage i hetoro ma gigiborina ia tauhedudurai, paana ia Tau Natumamohoina ede. \v 28 Ina ta tabu au nooei: huiana abo i lagema isi gamagaridi bousa eai arinana abo se ataiei. \v 29 Abo se lulagema; isi laulaulolo‐tauabina mauri torouiona eai abo se torouio; isi laulaubaaea‐tauabina baaea torouiona eai se torouio. \p \v 30 “Eaubom mo egu gigibori eai taba nige saha ea ginauri; taba riba ea ataiei ea hedudurai, egu hedudurai hinage i dudurai; paana eau nige egu gadosisi ea eooi, Tamana, Tauhetamariguma, ena gadosisi ea eooi. \v 31 Taba eaubom ea ribahemasarahauioigu mo egu ribahemasarahana taba nige riba mamohoina. \v 32 Esau mo ia tauribahemasarahagu ede; ea nuatui ribana arinai i ribahemasarahagu riba mamohoina ede. \s1 Ginauri hasi Iesu se hemasaraha: (1) Ioane bapatiso. \p \v 33 “Au lauhetamari wa Ioane arinai, riba mamohoina i ribahemasaraha. \v 34 Tatao edi riba nige ea nuatuidi; teina ginauri ea heribamiu ta aridi eai bena au mauri. \v 35 Ioane doha lamepa i alaalasi i balebalelem: omi huiana wa aue kode ia marana eai. \s1 (2) Paisoa. \p \v 36 “Na esau i ribahemasarahagu ia Ioane i saetawatawai: paisoa Tamana i ledima arigu eai bena ea ginauriheohidi, paisoa wa ia ede ea ginaginauridi se ribahemasarahagu Tamana i hetamarigu ede. \s1 (3) Tamana \r Mt. 3.17 \p \v 37 “Tamana, tauhetamariguma, i ribahemasarahagu hinage. Nige huia esau ia arinana au ataiei, eo ana ao hinage nige au ita. \v 38 Ia ena riba nige i miatahitahi nuamiu eai, paana ia i hetamariama wa omi nige au ataiei. \s1 (4) Uriuri Tabudi \r Lk. 24.27, 44-46 \p \v 39 “Uriuri tabudi au eooidi; paana emi nuatu au ene boeadi eai mauri nige nosina au abi, na isi se riba hemasarahagu ede. \v 40 Omi nige au henua au laoma arigu eai, mauri nige nosina au abi. \v 41 Tatao edi hedebasae taba nige ea lauwatai. \v 42 Ea itamiuo, Eaubada ena gadosisi nige i ota nuamiu eai. \v 43 Ea laoma ta Tamagu esana eai, omi nige au oiyamigu: taba esau i laoma iabom esana i ataiuioi, ia abo au oiyami. \v 44 Omi edoha emi sunusunumaena, omibom au haihedebasaeuioimiu, eo hedebasae mamohoina, Eaubada mo arinai i laoma, nige au eooi? \v 45 Tabu au ene, Tamana matana eai abo ea hegirumiu, esau tauhegirumiu ede, Mose emi aba sunuma tauna wa. \v 46 Taba Mose au sunumaei eau hinage abo au sunumaegu; paana ede i uri hemasarahaguo. \v 47 Taba ia ena uriuri nige au nuatuidi, eau egu riba edoha emi abasunumaedi?” \c 6 \s1 Tausani haligigi se heaidi \r Mt. 14.13-21; Mk. 6.32-44; Lk. 9.10-17 \p \v 1 Ina ginauri ta muridi eai Iesu abo i awasi Galilaia gabogabona eai, gabogabo wa esana ede Tiberia. \v 2 Moutuana lailai ia se hemuriwatai, paana ede heiheinoi gigiboridi i ginauridi tauasiasiebo aridi eai, se itadio. \v 3 Iesu i dalasae oea esau deba pogana eai maena heaheatayao se bawa. \v 4 Pasova, Iudea adi mataasi esau, i hanahanau. \v 5 Iesu abo matana i tusaei, moutuana lailai i itadi se laolaoma ia arinai, to i ribalau Pilipo arinai, i ene, “Haedi falawa aba uneunena isi abo se aiai?” \v 6 Ia nei doha ena ribariba Pilipo i lauita ena nuatu bena i italobai, iabom ena laulau bena i abi i nuatuiyao. \v 7 Pilipo i ribalau ia arinai i ene, “Denari handere labui arinai taba falawa ta uneune taba nige ta hegonoahidi abo se heonabegana mo.” \v 8 Heaheata esau Anederea, Simona Petero ena tau, i ribalau ia arinai i ene, \v 9 “Gama esau inai, \tl barley\tl* falawana haligigi i abidi, eo eama gagiridi labui, abo ta sahaidi, tatao se gamagari ariri?” \v 10 Iesu i ene, “Tatao au hebawabigabigadi.” Lei lailai nei dimo eai ne. Tatao abo se bawabigabiga, isi nuana tausani haligigi. \v 11 Iesu falawa i abidi, i lautoi nonohai, abo i mosei heaheata aridi eai, heaheata hinage abo se soi wau tatao se bawabigabiga wa aridi eai; wau eama wa hinage doha, gonogonoadi. \v 12 Se ai e bogadi se sese, Iesu abo i ribalau ena heaheata aridi eai, i ene, “Aiai otahaidi wa au peigogoi tabu begana au gabaei.” \v 13 Arinai abo se peigogoidi, \tl barley\tl* falawana haligigi wa, otahaidi bosa saudoudoi‐labui se hemonaudi, tatao se aiai e, aitoredi wa se toredi. \v 14 Teina tatao ta heiheinoi gigibori wa Iesu i ginauri se ita, si ene, “Mamohoi, Peroveta se ribaei wa ia ede ina: i lagemao tanoubu eai ta.” \s1 Iesu gabogabo potana eai i laulau \r Mt. 14.22-36; Mk. 6.45-56 \p \v 15 Iesu i italobaidio isi edi adidiri eai mo ia bena se toai, abo se hedebasaei edi wasawasa, ia abo i lausuara, ie lau oea tupina esau eai, iabom. \p \v 16 I maimailahi ena heaheata se dobi gabogabo eai. \v 17 Waga esau eai se gerusae, gabogabo se tataawasi se lau Kaperenauma tehana eai. I masigirigudui, Iesu sora nige i laoma aridi eai. \v 18 Mana lailai abo ie toa, arinai gabogabo i wowori. \v 19 Isi abo se eare e, doha maila haiona e hasi abotai abo Iesu se ita, gabogabo potana eai i laulau: i hanahanauidi abo se matausi. \v 20 Ie ribalau isi aridi eai i ene, “Eau ede, tabu au matausi.” \v 21 Ma nualolodi ia se abi waga eai; arinai waga wa ie duna edi aba lau wa geregerena eai. \s1 Mauri aretona riba saesaena. \p \v 22 Mara‐ie‐tom moutuadi wa se totoro hari sana awasi eai, se ita nige waga esau metai, esega mo ede arinai heaheatayao wa se geru, hinage se ita Iesu maedi nige se lau waga eai, isibom mo se lau: \v 23 (Taiede waga headi Tiberia eai se laoma se duna falawa edi aba aina eai wa, Guiau i lautoi wa murina eai). \v 24 Moutuadi wa Iesu nei eai nige se ita, eo ena heaheatayao hinage nige se itadi, isi hinage edi waga eai se geru, se laoma Kaperenauma, Iesu se eooi. \p \v 25 Abo se lobai hari sana awasi eai, ia se heriba, si ene, “Rabi e, huia esana u laoma inai?” \v 26 Iesu ie ribalau isi aridi eai i ene, “Mamohoi, mamohoi, ea heribamiu ta, omi au eooigu ta heiheinoidi au itadi wa nige au nuatuidi, na paana ede falawa au aidi wa, eo bogamiu se sese hinage. \v 27 Tabu au paisoa aiai posaposana bena au abi, na au paisoa aiai mia‐tahitahina i lau e mauri nige nosina, au abi. Ia ede Tau Natuna abo i leawa, ia arinai Tamana, Eaubada, heiheinoina i toreyao.” \v 28 Isi ia se heriba si ene, “Saha abo ai abi Eaubada ana paisoa abo ai paisoaei?” \v 29 Iesu ie ribalau isi aridi eai i ene, “Eaubada ana paisoa ede ina, ia i hetamariama au sunusunumaei.” \v 30 Isi ia se heriba si ene, “Heiheinoi saha hage u heitamai abo ai ita abo ai sunusunumaei? Saha abo u ginauri? \v 31 Tamamaiyao barabara eai \tl manna\tl* se ai wa; doha se uri, si ene, ‘Galewa aretona i mosedi se ai.’” \v 32 Iesu abo i ribalau isi aridi eai, i ene, dobima wa, Mose nige i leawa: areto tahunuana Tamagu “Mamohoi, mamohoi, ea heribamiu ta, areto galewa eai i ami i leawa, galewa eai i laoma, \v 33 Eaubada ana areto ia ede galewa eai i dobima, mauri hinage i mosei tanoubu aridi eai.” \v 34 Isi abo se ribalau ia arinai, si ene, “Guiau e, wau areto wa, ama, u leama i lau e miamiana.” \p \v 35 Iesu i heribadi i ene, “Eau mauri aretona ede: esau i laoma arigu eai taba nige i guriam, eo esau i sunumaegu, taba nige i gadomagu. \v 36 Ea heribamiu wa ea ’ne, omi hinage au itaguo, eo nige au sunumaegu. \v 37 Isi gamagaridi Tamana i ledima arigu eai, abo se laoma arigu eai; ia hinage i laoma arigu eai taba nige ea duiduiei. \v 38 Galewa eai ea pesama nige eaubom egu gadosisi bena ea abi, tauhetamariguma mo ena gadosisi bena ea abi. \v 39 Tamana tauhetamariguma ena gadosisi ede ina, isi gamagaridi i ledima arigu eai tabu esau ea hebeu, na asubena murina eai abo ea hetorouioi. \v 40 Ia i hetamariguma wa ena gadosisi ede ina, isi gamagaridi taba esa esa Natuna i ita, eo ia i sunumaei, mauri nige nosina abo i abi; asubena murina eai ia abo ea hetorouioi.” \p \v 41 Iudea tataodi ia abo se monunuei paana ede i ene, “Eau areto galewa eai i dobima wa.” \v 42 Abo si ene, “Teina ta Iesu, e nige’e, Iosepa natuna, tamana, sinana ta nuatuidio? Edoha ena ribariba i ene, ‘Galewa eai ea dobima?’” \v 43 Arinai abo Iesu i ribalau isi aridi eai i ene, “Tabu au monumonunuuioimiu. \v 44 Nige tau esau i laugaibuma mo arigu eai, Tamana tauhetamariguma mo ia i niuriyama; asubena murina eai hinage abo ea hetorouioi. \v 45 Peroveta edi buka eai se uri si ene, ‘Isi gamagaridi Eaubada abo i heatadi.’ Tatao gamagaridi, esau, esau se ataiei, eo Tamana i heatadi, se laoma arigu eai. \v 46 Nige tau esau Tamana ie ita, iabom mo Eaubada arinai i laoma, ia Tamana i itayao. \v 47 Mamohoi, mamohoi, ea heribamiu ta, ia i sunumaegu mauri nige nosina i abiyao. \v 48 Eau wa mauri aretona ede. \v 49 Tamamiuyao barabara eai \tl manna\tl* se ai, eo se mateo. \v 50 Ina areto ta galewa eai i dobima, ena tau esau i ai taba nige i mate. \v 51 Eau areto maumaurina galewa eai i dobima: taba tau esau ina areto ta i ai abo i mauri nige nosina: areto eau abo ea mosei ta bulumagu ede, ia ede abo ea mosei tanoubu edi aba mauri.” \p \v 52 Arinai Iudea tataodi isibom se haiawayagara, si ene, “Ina tau ta edohana, abo bulumana i leama ta ai wa?” \v 53 Iesu abo i ribalau isi aridi eai i ene, “Mamohoi, mamohoi, ea heribamiu ta, taba Tau Natuna bulumana nige au ai, eo osinana nige au nom, taba nige mauri nuaboeamiu eai. \v 54 Ia bulumagu i ai, eo osinagu i nom, i mauri nige nosina, asubena murina eai hinage abo ea hetorouioi. \v 55 Bulumagu aiai mamohoi ede, eo osinagu nomnom mamohoi ede. \v 56 Ia bulumagu i ai, eo osinagu i nom, nuaboeagu eai i mia, eo nuaboeana eai ea mia. \v 57 Doha Tamana maumaurina i hetamariguma, eo Tamana debana eai ea mauri; tau esau hinage bulumagu ta i ai, ia debagu eai abo i mauri.” \v 58 Ina areto ta galewa eai i dobima; nige doha tamamiuyao \tl manna\tl* se ai wa, eo se mate; ina areto ta tauaina taba i mauri nige nosina.” \v 59 Ina ginauri ta sunago alona eai i ribaedi, Kaperenauma eai i lauheataedi. \s1 Ena lauheata arinai ena heaheata headi se lautom \r Mt. 8.19-22; Mt. 10.36 \p \v 60 Ena heaheata gamagari headi riba ta se ataiei si ene, “Riba ta i piripiri ariri; eai abo i ataiei?” \v 61 Ena heaheata ina riba ta se monumonunuei Iesu i nuatulobaiyao, i ribalau isi aridi eai i ene, “Ina riba ta i healabesibesimiu wa? \v 62 Edoha emi nuanuatu Tau Natuna ena au ita i awaseuio ena aba mia bagubagunana eai? \v 63 Earuana ede i abihemaurimiu; buluma nige aniona: riba ea heribamiu ta earua ede, eo mauri ede. \v 64 Taiede omi headi nige au sunusunumaei.” Iesu ena huia lage eai i nuatuiyao eai to eai nige se sunusunumaei, eo eai hinage abo i mauri eo eai abo i morui ede. \v 65 Ia hinage i ene, “Paana ede ina ea heribamiu ta ea ’ne, nige tau esau i laugaibuma mo arigu eai, Tamana iabom mo i heatanonohaiyao.” \v 66 Nei huiana ne ena heaheata gamagaridi headi se uio, ia nige se hemuriwatai. \s1 Petero ena sunuma i wasawasaei \r Mt. 16.13-20; Mk. 7.27-30; Lk. 9.18-21 \p \v 67 Iesu saudoudoi‐labui i heribadi, i ene, “Omi hinage abo au lausuara wa?” \v 68 Simona Petero i ribalau i ene, “Guiau e, abo ai lau eai arinai? Mauri nige nosina ribana oa ede arim eai. \v 69 Ai sunumaei eo ai nuatuiyao, ai ene oa Keriso ede, Eaubada maumaurina Natuna.” \v 70 Iesu i heribadi i ene, “Omi saudoudoi‐labui ea ribahinehinerimiu wa, hinage omi esau i hemala diabolo?” \v 71 Ia ede i ribaei wa, Iuda Isakariota, Simona natuna, ia abo Iesu taumoruina, ia hesaudoudoilabuidi wa esau. \c 7 \s1 Iesu se heriba bena i sae mataasi arinai. \r Lk. 9.51-62 \p \v 1 Teina ginauri ta muridi eai, Iesu Galilaia eai i tautausi; na nige i tautausi Iudea eai paana Iudea tataodi ia bena se unui. \v 2 Iudea adi mataasi esau go’u numadi mataasina i hanahanau. \v 3 Arinai ede ena tataoyao se ribalau ia arinai si ene, “Dimo ta u laugabaei u lau Iudea, am paisoa wa u abidi em heaheata hinage abo se itadi. \v 4 Taba tau i henua ia i hemasarahauioi ginauri nige i ginauri‐yamuyamui. Ena ginauri u ginauridi u hemasaraham, tanoubu abo se itam.” \v 5 Ena tataoyao hinage ia nige se sunumaei. \v 6 Iesu abo i ribalau isi aridi eai, i ene, “Egu huia sora nige i lagema: huia gamagamagari ta omi emi huia. \v 7 Tanoubu nige i hewaiunuemiu; eau i hewaiunuegu, paana ede ea ribahemasaraha ta ena abi se baaea. \v 8 Mataasi ne omi au lau arinai: eau sora taba nige ea sae mataasina arinai paana ede egu huia sora nige i lagema.” \v 9 Ina riba ta i heribadi, ia Galilaia eai miana. \s1 Galilaia se laugabaei. \p \v 10 Ena tataoyao se laolao’o, abotai abo ia hinage ie sae mataasi arinai; nige i laumasaraha, i lauyamuyamui. \v 11 Iudea tataodi aba mataasi eai ia abo se eooi, si ene, “Ia haedi?” \v 12 Tatao ia se monunuei: headi si ene, “Ia tau lolo:” headi si ene, “Nige’e; tatao i boraboraidi.” \v 13 Taiede nige tau esau riba ne i hemasaraha, paana Iudea tataodi se matausiedi. \s1 Iesu mataasi eai. \p \v 14 Mataasi duaduarina eai Iesu i awasae numa uura alona eai, abo i lauheata. \v 15 Iudea tataodi se nooei si ene, “Ina tau ta sonoga edoha ena abiabina, ia nige se heata?” \v 16 Iesu i ribalau isi aridi eai i ene, “Riba ta eau nige egu riba, tauhetamariguma ia ena riba ede ina. \v 17 Ena tau esau Eaubada ena nuatu i abiwatai, riba wa abo i nuatulobai, Eaubada ena riba, e, eaubom enagu ea ribaei. \v 18 Taba tau esau iabom enana i ribaei, i ribatausaeuioi: ia tauhetamariamana i ribatausaei ia mo i dudurai, taba nige baaea ia arinai. \v 19 Mose laugagaeo i leawa, e nige’e? Omi arimiu eai nige esau laugagaeo i lauwatai. Aue saha bena au unuigu?” \v 20 Tatao wa abo se ribalau ia arinai si ene, “Diabolo esau i luim! Eai bena i unuim?” \v 21 Iesu i ribalau isi aridi eai i ene, “Agu paisoa esega ea ginauri, eo omi gamagarimiu au nooei. \v 22 Mose peritome i leawa; (hinage nige Mose enana, tamamiuyao enadi;) omi hinage asubena Sabati eai tatao au heperitomedi. \v 23 Taba asubena Sabati eai tau esau au heperitome, ata Mose ena laugagaeo au utusi; aue saha au ouyalayalaegu, paana ede asubena Sabati eai tau esau tauna maudoina ea hemaurikomakomani? \v 24 Ginauri adi ao mo aridi eai tabu au nonoiedi, nonoi duduraidi eai au nonoiedi.” \p \v 25 Ierusalema tataodi headi si ene, “Ina tau ta ia ede, e nige’e, isi se eooi bena se unui wa? \v 26 Au ita i riba masaraha, hinage nige riba esau se ribalau ia arinai. Tanuagada se italobaiyao ia mamohoi Keriso ede? \v 27 Ina tau ta ena aba laoma ta itayao: na Keriso i laoma, ena aba laoma nige tau esau ie ita.” \v 28 Iesu numa uura eai i lauheata abo i eogayoga i ene, “Au italobaiguo, egu aba laoma hinage au itayao, nige eaubom ea laoma, ia i hetamariguma ia mamohoina ede; ia au hekau. \v 29 Ia ea nuatuiyao paana ia arinai ea laoma, eo ia hinage i hetamariguma.” \v 30 Arinai ia bena se toai: taiede nige tau esau i abilau ia arinai, paana ena huia sora nige i lagema. \v 31 Tatao gamagaridi ia se sunusunumaei, eo si ene, “Keriso i laoma ia heiheinoi gigibori gamagamagaridi i ginauridi, abo nige doha ina tau ta?” \p \v 32 Parisea se ataiei, ina ginauri ta Iesu arinai tatao se monunuei; Parisea eo kohena babadadi iala tataodi se hetamaridi ia bena se toai. \v 33 Iesu abo i ribalau isi aridi eai i ene, “Huia kuukuu eau maemiu, e, abo hinage ea lau tauhetamariguma arinai. \v 34 Abo au eooigu, taba nige au lobaigu; egu aba mia hinage taba nige au laoma arinai.” \v 35 Iudea tataodi isibom abo se hetahetalapili, ie ene, “Ina tau ta abo i lau aidimo, ita abo nige ta lobai? Abo i lau isi se tatagorigori wa aridi eai, Heleni boeadi eai. Heleni abo i heatadi wa? \v 36 Riba sahasaha ina ie ribaei ta, i ene, ‘Abo au eooigu, taba nige au lobaigu: egu aba mia hinage, taba nige au laoma arinai?’” \s1 Earua Tabuna ena gigibori ribana \r A. adi H. 2.2-4; Io. 4.14 \p \v 37 Mataasi wa huiana i tauutusi asubena saesaena eai, Iesu ie toro i eogayoga i ene, “Ena tau esau gadona i magu, i laoma arigu eai, abo i nom. \v 38 Ia i sunumaegu doha uriuri eai se ribaeyao, ‘Nuana eai abo goila maumaurina ie didima, doha sagasagadi.’” \v 39 (Na teina i ribaei ta, Earua wa isi se sunusunumaei sora abo se abi; Earua Tabuna sora nige se mosei: paana ede Iesu sora nige se hedebasaei.) \s1 Tatao nuadi labui. \p \v 40 Tatao gamagaridi teina riba ta se ataiei, si ene, “Mamohoi, Peroveta wa ina.” \v 41 Headi si ene, “Teina Keriso ede.” Na headi si ene, “Keriso Galilaia eai abo i laoma wa? \v 42 Uriuri eai si ribaei Keriso Davida tumana eai se labasi, eo Betelehema eanuana eai abo i laoma, Davida nei eai ie mia, wa?” \v 43 Ia arinai tatao nuadi se labulabui. \v 44 Eo headi ia bena se toai; taiede nige tau esau i abilau ia arinai. \p \v 45 Iala tataodi wa abo se uio kohena babadadi eo Parisea aridi eai, isi si ene, “Ie saha nige au woeaiama?” \v 46 Iala tataodi se heribadi si ene, “Nige tau esau i riba doha ina tau ta.” \v 47 Parisea abo se heribadi si ene, “Omi hinage se boraboraimiu wa? \v 48 Wasawasa headi, e Parisea headi ia se sunumaei wa? \v 49 Teina tatao ta laugagaeo se hekau, se ribahebaaeadio.” \v 50 Nikodemo, adi sagu esau, i ribalau isi aridi eai (tau wa maiona esau eai ie lau Iesu arinai), \v 51 i ene, “Ita eda laugagaeo taba nige tau esau i hegiru, ena riba eo ena laulau se ataieibagunai, e nige’e?” \v 52 Isi se ribalau ia arinai si ene, “Oa hinage Galilaia wa? U eooi, u ita: Galilaia eai taba nige peroveta esau i tubu.” \v 53 To tatao gamagaridi se lau, esau ena numa, esau ena numa. \c 8 \s1 Sine wa i abiabitawatawa ribana. \p \v 1 Iesu abo ie lau Oliveta oea‐tupina eai. \v 2 Ma mara mogomogona eai i uio numa uura eai, tatao gamagaridi se tupagogoma ia arinai, ia abo i bawabigabiga, eo i lauheatadi. \v 3 Tauuriuri eo Parisea, sine esau i abiabitawatawa se woeaiama ia arinai; sine wa se hebawabigabiga boeadi eai. \v 4 Isi ia se heriba, si ene, “Tanuagamai e, ina sine ta se lobai i abiabitawatawa, se italapai. \v 5 Mose ena laugagaeo eai i lauhesomda, i ene, teina doha se lauwe’ui: oa u ene edoha?” \v 6 Se riba nei doha ia bena se nohoi, bena abo se hegiru. Na Iesu ie duru nimagigina eai tano eai i uriuri. \v 7 Isi se hesihesio daoi abo i tamaisima, eo i ribalau isi aridi eai, i ene, “Esau arimiu eai nige ena baaea wa ia we’u i tu baguna.” \v 8 Abo i duruuio, tano eai i uriuri. \v 9 Isi nei riba ne se ataiei abo nuadi se buibuiuioidi, esa, esa se torohai se lau, tau‐baguna i baguna i lau e tau‐murita: Iesu iabom ie bawa, sine wa i totoro matana eai. \v 10 Iesu abo i tamaisima, nige tau esau i ita, sine wa iabom mo, ie ribalau ia arinai, i ene, “Sine e, wau tauhegirum wa haedi? Nige tau esau i hegirum wa?” \v 11 I ene, “Guiau e, nige tau esau.” Iesu i heriba i ene, “Eau hinage taba nige ea ribahematem: u lau, tabu u baaeauio.” \s1 Guguia mataasi murina eai: Iesu tanoubu marana. \r Io. 1.9 \p \v 12 Iesu abo i ribauio isi aridi eai i ene, “Eau tanoubu marana ede: ena esau i hemuriwataiguma taba nige masigiri eai i laulau, na mauri marana abo i abi.” \v 13 Arinai Parisea ia se heriba si ene, “Oabom u ribatausaem, em riba me nige riba mamohoina ede.” \v 14 Iesu i ribalau isi aridi eai i ene, “Eau ea ribahemasarahauioigu, hinage egu riba riba mamohoina mo: egu aba laoma ea nuatuiyao eo egu aba lau hinage ea nuatuiyao; egu aba laoma nige au nuatui, eo egu aba lau hinage nige au nuatui. \v 15 Omi buluma eai au lauhegiru; eau nige tau esau ea hegiru. \v 16 Taba esau ea hegiru, hinage egu lauhegiru i dudurai ariri; paana ede nige eaubom, Tamana maegu, ia i hetamariguma. \v 17 Hinage omi emi laugagaeo eai se uri ede ina doha, si ene, ‘Taba tatao labui edi riba esega mo, riba wa i dudurai ede.’ \v 18 Eau eaubom ea ribahemasarahagu, eo Tamana tauhetamariguma, i ribahemasarahagu hinage.” \v 19 Isi se ribalau ia arinai si ene, “Tamana ede haedi?” Iesu i heribadi, i ene, “Omi nige au nuatulobaigu, eo Tamagu hinage nige au nuatulobai: taba au nuatulobaigu, Tamagu hinage abo au nuatulobai.” \v 20 Teina riba ta Iesu i ribaei moni abapeiauri eai, numa uura alona eai i lauheatadi: nige tau esau nimana eai i abilau ia arinai, paana huiana sora nige i lagema. \p \v 21 Iesu abo i heribauioidi i ene, “Ea lau egu dobila, omi abo au eooigu, baaeamiu eai abo sora au mate: egu aba lau nige emi aba laoma.” \v 22 Iudea tataodi abo si ene, “Ia abo i unuuioi? paana ede i ene, ‘Egu aba lau eai nige emi aba laoma.’” \v 23 Ie ribalau isi aridi eai i ene, “Omi ubu eai au saema; eau ewa eai ea dobima: eo omi tanoubu tataomiu: eau nige tanoubu tauna. \v 24 Arinai ea heribamiu ta ea ’ne, omi baaeamiu eai abo sora au mate: ena taba nige au nuatuwatawataigu eau ede ia, omi baaeamiu eai sora abo au mate.” \v 25 Isi abo se ribalau ia arinai si ene, “Oa eai?” Iesu i heribadi i ene, “Eau ia ede, doha lahinae ea heribabagubagunaemiu wa. \v 26 Riba gamagaridi bena ea heribamiu eo bena ea heduduraimiu, na tauhetamariguma ia mamohoina ede: eo ginauri ia arinai ea ataiedi tanoubu abo ea heribadi hinage.” \v 27 Isi nige se nuatui riba wa i heribadi ede Tamana ribana. \v 28 Iesu abo i ribalau isi aridi eai i ene, “Sora abo Tau Natuna au abiisinisaei, abo au nuatulobai eau ede ia, eo eaubom nige ginauri esau ea ginauri, doha ede Tamagu i heatagu ina riba ta ea ribaedi ta. \v 29 Tauhetamariguma ia hinage maidagu; Tamana nige i laugabaegu; paana ede huia gamagamagari egu paisoa eai ia nuana ea helolo.” \v 30 Ina riba ta i ribaedi moutuana ia se sunumaei. \p \v 31 Iesu i ribalau Iudea tataodi aridi eai, isi tausunuma wa, i ene, “Taba egu riba au sogohididini, omi mamohoi egu heaheatayao ede. \v 32 Riba mamohoina hinage abo au ita, mamohoina wa abo i eairigabaemiu.” \v 33 Isi ia se heuio si ene, “Ai Aberahama tumanayao, nige tau esau i aumai: ue saha u ribaei u ene, ‘Abo se eairigabaemiu?’” \p \v 34 Iesu i heuioidi i ene, “Mamohoi, mamohoi ea heribamiu ta, eai to eai baaea i abi, ia abo baaea ena heaheari eai i lau. \v 35 Heaheari tauna nige i miatahitahi numa eai: Natuna mo ie miahai nige nosina. \v 36 Taba Natuna i eairihaimiu abo i eairihaimamohoiemiu. \v 37 Ea nuatuiyao omi Aberahama tumanayao; au eoo bena au unuigu, paana ede egu riba nige ena aba ota nuamiu eai. \v 38 Ginauri wa ea itadio Tamana maidagu, iaede ea ribaedi, omi hinage ma tamamiu ginauri wa au itadi meta au ginauridi.” \p \v 39 Ia arinai se heuio si ene, “Ai tamamai ede Aberahama.” Iesu i heribadi i ene, “Taba omi Aberahama nanatunayao, Aberahama ana hewau abo au abidi. \v 40 Eau riba mamohoina ea heribamiu ta, riba wa Eaubada arinai ea ataiei: na omi au oiriba, bena au unuigu, Aberahama nige ena laulau doha nei. \v 41 Tamamiu ena laulau mo omi au abiwataidi.” Isi ia abo se heriba si ene, “Ai nige se hetubumai laulau baaea boeana eai; ai Tamamai esega mo, iaede Eaubada.” \v 42 Iesu i heribadi i ene, “Taba tamamiu Eaubada, abo au gadosisiegu; paana ede Eaubada arinai ea laoma ta, eaubom nige ea laoma, na ia i hetamariguma. \v 43 Aue saha egu riba nige au nuatui? Paana ede egu riba taba nige au ataiei. \v 44 Omi tamamiu diabolo enana, tamamiu ena baaea hinage abo au abiwataidi. Huia bagubaguna eai i laoma e ia tauaiaiunu, nige ie mia riba mamohoina boeana eai, paana ede nige riba mamohoina ia nuaboeana eai. Riba borabora ie ribaei, enana ie riba: paana ede ia tauboraborasom, eo borabora tamana. \v 45 Eau riba mamohoina ea heribamiu arinai nige au nuatuigu. \v 46 Eai arimiu eai i hegirugu i ene ea baaea? Taba eau riba mamohoina ea ribaei aue saha nige au nuatuigu? \v 47 Ia Eaubada enana Eaubada arinana i ataiei: omi nige au ataiei paana ede omi Eaubada enana nige’e.” \p \v 48 Iudea tataodi abo se ribalau ia arinai se heuio si ene, “Ai riba dudurai e nige’e, ai ene oa Samaria tauna, eo nuam eai demoni esau ie mia?” \v 49 Iesu i heuioidi i ene, “Nige demoni esau nuagu eai; Tamagu ea hedebasaei, eo omi au itadobidobiegu. \v 50 Nige ea laoma ea ribatausaeuioigu: esau mo ia hedebasaegu i eooi, eo ia tau‐heduhedudurai hinage. \v 51 Mamohoi, mamohoi, ea heribamiu ta, ea ’ne, ena tau esau egu riba i sogohi, ia mate taba nige i ita.” \v 52 Iudea tataodi ia se heriba si ene, “E abo aie ita, diabolo esau nuam eai. Aberahama i mateo, eo peroveta tataodi hinage, eo oa u ene, ‘Ena tau esau egu riba i sogohi mate amnana taba nige i ataiei.’ \v 53 Tamamai Aberahama i mateo, oa bena u saetawatawai wa? Eo peroveta se mateo hinage: oa eai, u ribapasipasiuioim?” \v 54 Iesu i heuioidi i ene, “Taba ea hedebasaeuioigu, ea hedebasaenapa mo: Tamagu iabom i hedebasaegu; iaede omi au ribaei, au ene emi Eaubada. \v 55 Omi ia nige au nuatui: eau ia ea nuatuiyao: taba ea ’ne ia nige ea nuatui, eau abo doha omi, tauborabora: na ia ea nuatuiyao, eo ena riba ea sogohi. \v 56 Tamamiu Aberahama asubenagu i henua bena i ita: eo i itayao, hinage ie kode.” \v 57 Iudea tataodi ia se heriba si ene, “Oa nige borimaim tatao‐labui‐se‐mate‐saudoudoi, hinage Aberahama u itayao wa?” \v 58 Iesu i heribadi i ene, “Mamohoi, mamohoi, ea heribamiu ta, ea ’ne, Aberahama sora, na Eau miagu.” \v 59 Arinai we’u se abidi, ia bena se lauwe’ui; na Iesu i tauyamui, ie pesa numa uura murimurina eai, boeadi eai ie lau e, i laugabaedi. \c 9 \s1 Taumatagibugibu se hemauri. \p \v 1 Iesu dobila eai ie lau, e tau esau ie ita, ia se labasiama ma matagibugibuna. \v 2 Ena heaheatayao ia se oimurini si ene, “Tanuagamai e, eai i baaea, wau tau wa, e tamana, sinana, ia se labasiama ma matagibugibuna?” \v 3 Iesu i heuioidi i ene, “Ina tau ta nige i baaea, eo tamana sinana hinage nige se baaea: Eaubada ana paisoa ia arinai mo bena se hemasaraha. \v 4 Tauhetamariguma ana paisoa asubena eai taba ta paisoaei: e, maiona abo i laoma, nige tau esau abo i paisoa. \v 5 Tanoubu eai ea miamia ta, eau tanoubu marana.” \v 6 Riba wa i ribalautom, abo i gariso tano eai, garisona eai tano i helamo, tano wa i saulaei tau matagibugibu matana eai. \v 7 Eo i heriba i ene, “U lau Siloama goilana eai u deuri” (Siloama wa heaheasonina ede, Hetamari). Tau wa abo ie lau i deuri, e, i uioma matana se nega. \v 8 Helena taumia, eo headi hinage nabada wa se ita ia matana se gibu, si ene, “Tau ta ia ede lahinae i babawa i awaawanori wa, e nige’e?” \v 9 Headi si ene, “Iaede:” eo headi hinage si ene. “Ana ao doha ede:” na ia mo i ene, “Eau ede.” \v 10 Arinai ia abo se heriba si ene, “Matam edoha edi lalala?” \v 11 I heuioidi i ene, “Tau esau esana Iesu, tano i helamo, i sauleama matagu eai, eo i heribagu i ene, ‘U lau Siloama goilana eai, u deuri;’ to ea lalau ea deuri, matagu abo se nega ta.” \v 12 Ia se heriba, si ene, “Ia ede haedi?” I ene, “Ibai, nige ea nuatui.” \p \v 13 Tau wa lahinae matana se gibu wa abo se woeai Parisea tataodi aridi eai. \v 14 Asubena Sabati eai, Iesu tano i helamo tau matana i helaladi. \v 15 Parisea hinage ia se oimuriuioi saha arinai matana se helaladi. Abo i heribadi i ene, “Tano i sauleama matagu eai, eo ea deuri, to ea itaita.” \v 16 Parisea headi si ene, “Ina tau ta nige Eaubada arinai i laoma paana ede asubena Sabati nige i nuatui.” Headi si ene, “Ia taba tau baaea, heiheinoi gigiboridi edoha ena ginaginauridi?” arinai nuadi se labulabui. \v 17 Isi abo taumatagibugibuna wa se heribauioi, si ene, “Oa u ene edoha, mamohoi wa, paana u ene ia matam i helaladi?” I ene, “Ia peroveta.” \p \v 18 Iudea tataodi nige se nuatui ia matana nabada wa se gibu eo se helaladi i lau e abo tau wa matana se helala wa tamana sinana se eogaidi. \v 19 Se oimuriedi, si ene, “Ina ta natumiu wa, au ene ia au labasiama ma matagibugibuna wa? Matana edoha edi lalala?” \v 20 Tamana sinana arinadi se heuio, si ene, “Ai nuatuiyao ina ta natumai, eo ai labasiama ma matagibugibuna. \v 21 Na ia matana edoha edi lalala ai nige ai nuatui: eai hinage matana i helaladi ai nige ai nuatui: i lailaio au oimuri ia arinai, iabom abo enamiu i riba.” \v 22 Tamana sinana se riba ina doha, paana ede Iudea tataodi se matausiedi: Iudea tataodi se oiribanonohaiyao, taba tau esau i ene, ia Keriso, abo sunago eai ia se aiduiei. \v 23 Arinai tamana sinana si ene, “I lailaio, au oimuri ia arinai.” \p \v 24 Taumatagibugibuna abo se eogauioi, se ribalau ia arinai si ene, “Eaubada u hedebasaei: ai itayao ina tau ta tau baaea.” \v 25 I heuioidi i ene, “Ibai nige ea nuatui, ia tau baaea e nige’e: ginauri esega mo ea nuatui ede, lahinae wa matagu se gibu, abo ina ta matagu se lala.” \v 26 Abo se ribauio ia arinai, si ene, “Ia edoha ena abiabim? Matam edoha ena helahelaladi?” \v 27 I heuioidi, i ene, “Ea heribamiuo, na nige au ataiei: abo au ataataiuioi mo, omi hinage abo ena heaheata eai au lau?” \v 28 To ia se manabaaeaei, si ene, “Oa ena heaheata, na ai ina Mose ena heaheatayao. \v 29 Ai nuatuiyao Eaubada i ribalau Mose arinai: doga me ena aba laoma nige ai ita.” \v 30 Tau wa i heuio isi aridi eai i ene, “Ina ginauri ta nooei ta, ena aba laoma nige aue ita, ia mo matagu i helaladi. \v 31 Ta itayao baaea tataodi Eaubada nige i ataiedi: ena tau esau Eaubada i tabaohui, eo gadohina i gadohi, Eaubada ia i ataiei. \v 32 Tanoubu edi huia hetubuna eai wa, i laoma ina huia ta, tau ma‐matagibugibuna se labasiama nige tau esau matana i helaladi. \v 33 Taba ina tau ta nige Eaubada arinai i laoma, taba nige ginauri esau abina i ata.” \v 34 Se heuio ia arinai si ene, “Oa baaea boeadi eai se labasim, hinage bena u heatamai wa?” To ia se aiduiei. \p \v 35 Iesu wasana i ataiei ia se aiduiei; ia abo i lobai, i heriba i ene, “Eaubada Natuna oa u nuatui?” \v 36 I heuio i ene, “Guiau e, ia eai, ia abo ea nuatui?” \v 37 Iesu ia i heriba i ene, “Ia u itayao, eo ia ede maidam ta ribariba.” \v 38 I ene, “Guiau e, abo ea nuatui.” Abo ia i tabaohui. \v 39 Iesu i ene, “Heduhedudurai hesabana ede ea laoma tanoubu eai ta, ena isi nige se itaita, abo se ita; isi hinage se itaita, matadi abo se hegibudi.” \v 40 Parisea headi ia maenayao ina riba ta se ataiedi, ia se heriba si ene, “Ai hinage matamai se gibu wa?” \v 41 Iesu i heribadi i ene, “Taba matamiu se gibu, omi nige ami giru: na au ene, ai matamai se lala, arinai abo ami giru i otahai nuamiu eai.” \c 10 \s1 Mamoe tauitawata lolona. \r Sal. 23; Heb. 13.20; 1 Pet. 5.4 \p \v 1 “Mamohoi, mamohoi, ea heribamiu ta, ia mamoe ganadi ena nige i lusora dobilana sorasorana eai, na hari tupo eai ie dio, meta tauaiyahari eo tauaigirihai. \v 2 Na ia dobila eai i lusora iaede mamoe tauitawataina. \v 3 Ia i laoma abo dobila tauitawataina guduna ie soe; mamoe ia arinana hinage se ataiei: eo ena mamoe, ia mo enana esa esana, esa esana i ataidi, eo i woealageedi murimuri eai. \v 4 E, ena mamoe iabom mo enana, gamagaridi i woealaedi abo i bagubagunaedi, mamoe wa ia se hemuriwatai: paana ede ia arinana se manasaeyao. \v 5 Hari tau taba nige se hemuriwatai, ia abo se dagogabaei: paana ede hari tatao arinadi nige se ataiedi. \v 6 Teina parabole ta Iesu i ribalau aridi eai, riba wa i ribaei isi aridi eai nige abina se ata.” \p \v 7 Iesu abo i heribauioidi i ene, “Mamohoi, mamohoi, ea heribamiu ta, Eau mamoe dobiladi ede. \v 8 Gamagaridi se bagubagunaegu isi tauaiaiyahari, eo tauaigirihai: arinadi mamoe nige se ataiedi. \v 9 Eau dobilana ede: ena tau esau i lusora, abo i mauri, e, abo i lulage, i lusae, ia abo i aibai. \v 10 Tauaiyahari i laoma, aiyahari eo unu eo hebaaea hesabadi. Eau ea laoma ta mauri bena se abi, mauri monau‐boriboririna bena se abi. \v 11 Eau mamoe tauitawataina lolona ede: mamoe tauitawataina lolona ena mauri i mosei ena mamoe enadi. \v 12 Taupaisoa se hemaisa mo, ia mamoe‐tauitawataina nige’e, mamoe ia nige enana, ia \f + \fr 10.12 \ft Wolf\f* luko ie ita i laoma, mamoe abo i laugabaedi, ie dago: luko wa mamoe i toaidi, eo i hetatagorigoridi. \v 13 Taupaisoa se hemaisa abo ie dago, paana ede ia taupaisoa se hemaisa mo, mamoe nige i nuatuidi. \v 14 Eau mamoe tauitawataina lolona ede, egu mamoe hinage ea nuatuidi, isi hinage se manasaegu. \v 15 Doha Tamana i nuatuigu, eau hinage Tamana ea nuatui: eo egu mauri ea torehebiga mamoe debadi eai. \v 16 Egu mamoe headi hinage udodoi, isi nige gana ta pelena: isi hinage abo ea woeaidima, isi arinagu abo se ataiei; abo gana esega mo, eo mamoe tauitawataina esega. \v 17 Arinai ede Tamagu i gadosisiaririegu, paana ede egu mauri ea torehebiga, arinai abo ea abiuioi. \v 18 Egu mauri taba nige tau esau i abihai, eaubom mo ea torehebiga, egu gigibori eai hinage ea abiuioi. Teina laugagaeo ta Tamagu arinai ea abi.” \p \v 19 Teina riba ta aridi eai Iudea tataodi nuadi se labulabuiuio. \v 20 Gamagaridi si ene, “Demoni esau ia i lui, eo i koakoalele; aue saha ia arinana au ataiei?” \v 21 Headi si ene, “Ina riba ta demoni‐tau‐luina taba nige i ribaedi. Demoni taumatagibugibuna mata helalana abina ie ata?” \s1 Iesu i ene ia Eaubada. \r Io. 14.9; 20.28, 29 \p \v 22 Ierusalema eai, mataasi esau se mataasiei, dubu mataasina, wa’oo huiana. \v 23 Iesu i tautausi numa uura alona eai, Solomona ena awamata sorasorana eai. \v 24 Iudea tataodi abo se laoma, ia se toro hetaiiri, se heriba si ene, “I lau e ana sigasiga abo oa nuamai u heponoponodi? Ena oa Keriso, u ribahemasaraha komakomani arimai eai.” \v 25 Iesu i heuioidi i ene, “Ea heribamiuo, eo nige au nuatui; paisoa gamagaridi ea abidi ta Tamagu esana eai, isi ede se hemahemasarahagu. \v 26 Omi nige au nuatui paana ede omi nige egu mamoe, doha ea ribaei arimiu eai. \v 27 Egu mamoe arinagu se ataiei, ea nuatuidi hinage, eo se hemuriwataigu. \v 28 Mauri nige nosina hinage ea mosei isi aridi eai; isi taba nige se mate, eo nige tau esau nimagu eai abo i girihaidi. \v 29 Tamagu, i ledima arigu eai, tatao gamagaridi i saetawatawaidi; nige tau esau abina i ata Tamagu nimana eai i girihaidi. \v 30 Eau ma Tamagu ma tauesegamai mo.” \p \v 31 Arinai abo Iudea tataodi we’u se abidi ia bena se lauwe’ui. \v 32 Iesu i heuioidi i ene, “Paisoa lolo gamagaridi Tamagu arinai ea abidi ea heitamiu ta; aitea paisoa lolona ede arinai au lauwe’uigu ta?” \v 33 Iudea tataodi ia se heuio si ene, “Nige paisoa lolona arinai ai lauwe’uim; na Eaubada u riba baaeaei; eo, paana ede oa, tau mo, u awa‐eaubadauioim.” \v 34 Iesu i heuioidi, i ene, “Emi laugagaeo eai si uri ina doha, e nige’e wa, si ene, ‘Abo ea ’ne, omi eaubada?’ \v 35 Ena isi, Eaubada ena riba aridi eai i laoma, i heawaeaubadaeidi (eo uriuri tabuna taba nige se utusi); \v 36 Tamana, esau i hetabuei eo i hetamariama tanoubu eai, arinai abo au ribaei wa au ene, Eaubada u riba baaeai, paana ede ea ’ne, ‘Eau Eaubada natuna?’ \v 37 Tamagu ana hewau ta ena nige ea abidi, abo tabu au sunumaigu. \v 38 Na taba ea abidi, hinage eau nige au sunumaigu agu hewau mo au sunumaidi; arinai abo au nuatui, eo au ita. Tamana eau boeagu eai, eo eau hinage ia boeana eai.” \v 39 Arinai abo se eoouioi ia bena se toai: ia mo nimadi eai ie dago ie lau. \s1 Iesu i uio aba bapatiso eai wa \r Mt. 3.1, 13, 17 \p \v 40 I lageuio Ioridana hari tehana eai, Ioane ena aba hebahebapatiso bagubaguna eai wa; eo nei eai ie mia. \v 41 Tatao gamagaridi se lau ia arinai, si ene, “Ioane nige heiheinoi gigibori esau i ginauri: riba gamagaridi ina tau ta ribana Ioane i ribaedi, se hemamohoiei.” \v 42 Nei eai gamagaridi ia se awamamohoiei. \c 11 \s1 Lasaro hetorouioina. \p \v 1 Na tau esau esana Lasaro i asiebo, ia Betania tauna, Maria maena doga Mareta edi eanua ede. \v 2 (Maria wa ia ede Guiau bunama eai i heyausi wa, eo uruna maiawana eai aena i saudi, ia louna Lasaro i asiebo). \v 3 Arinai abo lounayao se lauhetamari, ia se heriba si ene, “Guiau e, ia u gadosisiei wa i asiebo.” \v 4 Iesu riba wa i ataiei i ene, “Asiebo ta arinai taba nige i mate, na Eaubada hedebasaena debana eai, Eaubada Natuna arinai bena se hedebasaei.” \p \v 5 Iesu Mareta maena doga, eo Lasaro, i gadosisiedi. \v 6 Wasana wa i ataiei i asiebo, asubena labui ena aba mia eai ie mia. \v 7 Abotai abo i ribalau ena heaheatayao aridi eai i ene, “Ta uio Iudea eai.” \v 8 Ena heaheata ia se heriba, si ene, Tanuagamai e, lahinai wa Iueda tataodi se eooim bena se lauwe’uim, abo u uio nei eai?” \v 9 Iesu i heuioidi, i ene, “Asubena esega mahana saudoudoi labui, e nige’e wa? Taba tau esau asubena eai i tautausi, nige i alabesibesi, paana ede tanoubu marana ie ita. \v 10 Na taba tau esau maiona eai i tautausi abo i alabesibesi, paana ede nige marana i ota ia nuaboeana eai.” \v 11 Teina riba ta i ribaedi, abotai abo i heribadi i ene, “Ehada Lasaro ie eno; ea lau ia abo ea hanoi.” \v 12 Ena heaheatayao si ene, “Guiau e, ena ie eno, abo i lolouio.” \v 13 Iesu ena mate ribana i ribaei: isi si ene bena eno eo aiyawasi ribadi i ribaedi. \v 14 Iesu abo i heribakomakomanidi, i ene, “Lasaro i odalele. \v 15 Nuagu i lolo hinage, eau nei eai nige’e, bena abo au awamamohoi; taiede, ta lau ia arinai.” \v 16 Toma, esana esau Godegode, ana sasaguyao i heribadi i ene, “Ita hinage ta lau, ia maeda ta mate esega.” \p \v 17 Iesu abo ie lage, i itayao Lasaro asubena hasi bousa eai ie ota. \v 18 Betania eo Ierusalema eaaawadi nige se loha, doha hinage maila labui. \v 19 Iudea tataodi gamagaridi se laoma Mareta eo Maria aridi eai, loudi ie mate wa bena nuadi se ribahebigabigadi. \v 20 Mareta wasana i ataiei Iesu i laolaoma, i laubagibagiei bena se hailobai: na Maria numa eai i bawabigabiga. \v 21 Mareta Iesu abo i heriba i ene, “Guiau e, oa taba inai, lougu taba nige i mate. \v 22 Na taiede ea nuatui wau ta saha saha u awanori Eaubada arinai Eaubada abo i leawa.” \v 23 Iesu ia i heriba, i ene, “Sora loum abo i torouio.” \v 24 Mareta ia i heriba i ene, “Ea nuatuiyao huia murimuritana eai torouio asubenana eai abo i torouio.” \v 25 Iesu ia i heriba i ene, “Eau torouiona, eo maurina ede: ia i awamamohoiegu, ena i matearirio, abo i mauri. \v 26 Esau ma maumaurina eai i awamamohoiegu taba nige i mate. Meta wa u awamamohoiei?” \v 27 Mareta abo i heriba i ene, “Guiau e, e: ea awamamohoiei oa Keriso, Eaubada Natuna, iaede wa si ene ia abo i laoma tanoubu eai ta.” \p \v 28 Ie riba ina doha, abo ie lau ena doga Maria i eogamahimahihiei, i ene, “Tanuaga i lagema, i hetalam.” \v 29 Riba wa i ataiei, i toroheuheula ie lau ia arinai. \v 30 (Iesu sora nige i lagema eanua, Mareta ena aba laubagibagiena wa, arinai mo ma bawana). \v 31 Iudea tataodi wa maedi Maria numa eai se babawa, ia nuana se ribahebigabiga wa, Maria se ita i toroheuheula i lulage murimuri eai, se hemuriwatai si ene, “Abo i lau bousa eai ne, i doudou.” \v 32 Maria abo i lage Iesu ena aba bawa eai, ia ie ita i guridobi aena eai, i ribalau ia arinai i ene, “Guiau e, oa taba inai, lougu taba nige i mate.” \v 33 Iesu ia ie ita i doudou, Iudea tataodi maenayao se laoma wa hinage se dou, arinai nuana i amamna ariri, eo i nuadubu hinage. \v 34 I ene, “Haedi edi abatorena ede?” Se heriba si ene, “Guiau e, u laoma u ita.” \v 35 Iesu abo ie dou. \v 36 Iudea tataodi abo si ene, “I gadosisidumadumai wa?” \v 37 Isi headi si ene, “Teina tau ta taumatagibugibuna wa matana i helaladi, nige ena gigibori gonoana ina tau ta matena abo i ribanuahi wa?” \s1 Iesu Lasaro ena bousa eai. \p \v 38 Iesu nuana i hisihisiliuio i lagema bousa eai. Bousa wa duhana ede, we’u esau i ota‐tawai. \v 39 Iesu i ene, “We’u me au buihesuara.” Mareta, taumatematena louna wa, ia i heriba i ene, “Guiau e, nuana abo i boha’o; paana i mateo asubena hasi.” \v 40 Iesu ia heriba i ene, “Ea heribam e nige’e, ea ’ne, taba u sunumaei, Eaubada hedebasaena abo u ita?” \v 41 Arinai abo we’u wa se buihesuara. Iesu matana i helabaisini i ene, “Tamagu e, ea lautoiem ta, egu riba u ataieyao. \v 42 Eo ea nuatuiyao huia gamagamagari u ataiegu: taiede ina tatao se torohetaiirigu ta arinai ea ’ne ina doha, isi abo se sunumaei, abo si ene oa u hetamarigu ede.” \v 43 Ie riba ina doha abo ie eogalau ma arina lailaina i ene, “Lasaro e, u pesama.” \v 44 Taumatemate wa abo i taulagema, sinare wa sumana aena eo nimana se audidinidi: matana hinage se umui. Iesu i heribadi i ene, “Au eairi, abo i lau.” \s1 Maria ehanayao nuadi se buidi. \r Lk. 10.38-42; Io. 12.1-7 \p \v 45 Iudea tataodi gamagaridi se laoma Maria arinai wa, eo Iesu ena laulau wa se ita abo se awamamohoiei. \v 46 Na headi abo se lau Parisea tataodi aridi eai, ginauri Iesu i ginauridi wa se heribadi. \s1 Parisea se oioiriba bena Iesu si unui. \p \v 47 Kohena lailaidi eo Parisea tataodi sunederi eai se oigogo, si ene, “Edoha eda abiabina? Teina tau ta heiheinoi gigibori gamagaridi i ginauridi ta. \v 48 Ena iabom, ena ia nige ta ribanuahi, tatao gamagaridi ia abo se awamamohoiei: Roma tataodi ata hinage se laoma eda aba oigogo tabuna eo eda basileia ta se girihaidi.” \v 49 Adi sagu esau, esana Kaiapa, nei borimaina eai ne ia kohena lailaina, i heribadi i ene, “Omi nige ginauri esau abina au ata. \v 50 Eo nige au nuatui i lolo tau esega i mate tatao gamagaridi debadi eai, eda basileia eai tatao gamagaridi abo nige se mateohi.” \v 51 Ina riba ta iabom nige i ribaei, nei borimaina eai ne ia kohena lailaina, arinai i riba‐peroveta i ene, Iesu abo i mate nei basileiana ne debadi eai. \v 52 Eo nige nei basileiana mo debadi eai, hinage Eaubada nanatunayao se tatagorigori, hari eanua, hari eanua, eai, abo i heigogoidima. \v 53 Nei asubenana ne edi oiriba aba hetubuna ede, ia bena abo se unui. \p \v 54 Arinai abo Iesu nige i laulau masarahauio Iudea tataodi boeadi eai; i lau oea esau arinai, barabara hasarina eai, eanua esana ede Eparaima, ena heaheatayao maena nei eai se miamia. \p \v 55 Iudea adi pasova i hanahanau: ealeba gamagaridi pasova hesabana se saesaemao Ierusalema eai, se hedeboyawasiuioidi. \v 56 Iesu abo se eooi, se totoro numa uura alona eai, isibom se ribariba si ene, “Au ene edoha, abo i laoma mataasi eai ta, e nige’e wa?” \v 57 Kohena lailaidi eo Parisea tataodi, laugagaeo esau se ribaei, si ene, ena tau esau Iesu ena aba mia i ita, abo i ribahemasaraha, ia bena abo se toai. \c 12 \s1 Aieaugogo Betania eai. \r Mt. 26.6-13; Mk. 14.3-9; Lk. 7.37, 38 \p \v 1 Asubena haligigi‐esega sora pasova abo se abi, Iesu Betania eai ie lage, Lasaro wa ie mateo, eo mate eai Iesu i hetorouioi wa, ena aba mia. \v 2 Nei eai maimailahi eai aiaigogo ia enana se ginauri; Mareta ia adi tau soi: Lasaro isi maedi se bawasega hatahata eai. \v 3 Maria nado pauna esega ie abi, maisana i lai ariri, Iesu aena arinai i heyausidi, aena hinage uruna maiawana arinai i saudi: nado panena numa i laugirihai. \v 4 Ena heaheata esau Iuda Isakariota, Simona natuna, ia abo taumoruina ede, i ene. \v 5 “Ina nado ta ie saha nige se uneunei, denari handere haiona se abidi, abo si mosei gogogesagesa aridi eai?” \v 6 Gogogesagesa wa nige i nuatuidi; ina riba ta ie ribaei paana ia tauaiaiyahari, eo edi tobo tauabina, eo ginauri tobo alona eai tauitawataina. \v 7 Iesu abo i ene, “Sine me i otawa: edi huia toregu asubenana i nuatunonohai. \v 8 Gogogesagesa wa huia gamagari arimiu eai se mia: eau nige ea miamiadaoi maidamiu.” \p \v 9 Iudea tataodi gamagaridi abo se nuatui Iesu nei eai ie mia: nige se laoma Iesu mo debana eai, na bena hinage Lasaro se ita, iaede Iesu mate eai i hetorouioi wa. \v 10 Kohena lailaidi se oioiriba bena Lasaro hinage se unui. \v 11 Paana ede ia debana eai Iudea gamagaridi se lausuara, eo Iesu se awamamohoiei hinage. \p \v 12 Mara‐ie‐tom tatao gamagaridi mataasi hesabana se laolaoma, wasa se ataiei Iesu abo i laoma Ierusalema eai. \v 13 Bagadi se worahaidi, se abidi ia se laubagibagini, se eogayoga, si ene, “Hosana! Isaraela edi wasawasa i lolo ariri, Guiau esana eai i loama.” \v 14 Iesu asini natuna i lobai, abo i bawasae potana eai, doha se uriyao, si ene. \v 15 “Siona natuna siu e, tabu u matausi: em Wasawasa i laoma, i bawasae asini natuna potana eai.” \v 16 Teina ginauri ta ena heaheatayao huia ne nige se nuatukomakomani: sora Iesu se hedebasae, abo nuadi se sae teina ginauri ta nabada wa se urinonohaidio, ia ede se ginauridi ia arinai hinage. \v 17 Tatao wa, ia maenayao lahinae Lasaro bousa eai i eogahai, eo mate eai i hetorouioi wa, isi ede ribana se wasaduaiei. \v 18 Arinai abo tatao ia se laubagibagini paana se ataiei teina heiheinoi gigiborina i ginauri wa. \v 19 Arinai Parisea tataodi isibom se ribariba si ene, “Au ita au ribariba awa mo? tanoubu ia abo se laugogoi.” \s1 Heleni headi bena Iesu se ita. \p \v 20 Heleni tataodi headi se laoma, bena mataasi eai ne se tabaohu. \v 21 Se laoma Pilipo arinai, ia Betesaida tauna, Galilaia tehana eai, edi gadosisi si ene, “Taubada e, ai henua bena Iesu ai ita.” \v 22 Pilipo i lau Anederea i heriba: eo Anederea maena Pilipo Iesu abo se heriba. \v 23 Iesu i heuioidi i ene, “Huiana i lagemao, Tau Natuna abo se hedebasaei. \v 24 Mamohoi, mamohoi ea heribamiu ta ea ’ne, Sitona uauana ena nige i beu tano boeana eai, eo i mate, iabom mo i ota: ena i mate, abo aiaina gamagaridi i toredi. \v 25 Ia maurina i gadosisiei ia maurina abo i tauyamui: ia tanoubu eai ta maurina i nuagabaei, mauri abo i abi i lau e nige nosina. \v 26 Taba tau esau i heaeaiegu, ia abo i hemuriwataigu: eau haedi egu aba mia, egu heaheari wa nei eai abo i mia hinage: taba tau esau i heaeaiegu Tamagu ia abo i hedebasaei. \p \v 27 “Abo ina mo ea nuadubu ariri; abo ea ’ne aisana? ‘Tamagu e, ina awa eai ta u hemaurigu?’ na nige’e, hesabana ede teina awa ta ea hearo. \v 28 Tamagu e, esam u hedebasaei.” Arina esau galewa eai i dobima i ene, “Ea hedebasaeyao, eo abo hinage ea hedebasaeuioi.” \v 29 Tatao wa, isi nei eai se totoro, se ataiei si ene parere ie oi: headi si ene “Aneru esau i ribalau ia arinai.” \v 30 Iesu i ribalau isi aridi eai i ene, “Wau arina wa eau nige agu riba, na omi debamiu eai i laoma. \v 31 Abo ina mo tanoubu ta se hekiraino: tanoubu ta wasawasana hinage abo se aiduiei. \v 32 Eau, tanoubu eai taba se abiisinigu, tatao gamagaridi abo ea niurigogoidima arigu eai.” \v 33 Ie riba ina doha, ia matena i hemasaraha. \v 34 Tatao se ribalau ia arinai si ene, “Laugagaeo eai ai ataieyao si ene, Keriso i mia mo i lau e, nige nosina: u ene edoha Tau Natuna abo se abiisini? Tau Natuna ne eai?” \v 35 Iesu abo i heribadi i ene, “Huia kuukuu mo marana i ota arimiu eai. Marana ma otana arimiu eai au laulau ata masigiri i hearomiu: paana ede ia masigiri boeana eai i laulau ena aba lau nige i nuatui. \v 36 Mara ma otana arimiu eai wa, marana au awamamohoiei, arinai abo doha mara nanatunayao au laulau.” \p Teina riba ta Iesu i ribaedi, abo i laugabaedi, i tauyamui. \v 37 Ia heiheinoi gigibori gamagaridi i ginauridi isi matadi eai, taiede ia nige se awamamohoiei. \v 38 Arinai abo riba wa Isaia peroveta i ribaei se hemamohoiei, i ene, “Guiau e, ema wasa eai i awamamohoiei? eo eai arinai Guiau nimana se hemasaraha?” \v 39 Arinai sunumana nige abina se ata, paana Isaia i ribauio, i ene: \v 40 “Matadi i hegibudi, eo nuadi hinage i heoiuradi; arinai matadi eai taba nige se ita, eo nuadi eai taba nige se nuatulobai, ata nuadi se buidi, eo ea hemauridi.” \v 41 Teina riba ta Isaia i ribaedi, ena hedebasae i itayao eo ia ede i ribaribaei. \v 42 Babada udodoi mo peledi boeadi eai se gamagari ia se awamamohoiei; taiede nige se wasawasaei paana ede Parisea tataodi, ata sunago eai se aiduiedi: \v 43 isi tatao mo edi ribatausae se gadosisiei: Eaubada ena ribatausae nige se gadosisiei doha. \p \v 44 Iesu abo i eoga i ene, “Ia i awamamohoiegu, eau nige i awamamohoiegu, na tauhetamariguma i awamamohoiei. \v 45 Eo ia i itagu, tauhetamariguma ie ita hinage. \v 46 Ea laoma ta tanoubu tautuihemarana ede, arinai ena esa esa i awamamohoiegu taba nige i miahai masigiri eai. \v 47 Ena tau esau egu riba i ataiedi, hinage nige i awamamohoiedi, ia nige ea hegiru: nige ea laoma tanoubu hegiruna hesabana, ea laoma tanoubu bena ea hemauri. \v 48 Ia i otaotaegu, eo egu riba hinage nige i abidi, esau ia abo i hegiru: riba ea ribaei wa asubena murimuritana eai ia abo i hegiru. \v 49 Paana ede eaubom egu riba nige ea ribaei; Tamana tauhetamariguma laugagaeo i leama i ene, u ene ina doha, u riba doha nei. \v 50 Ea nuatuiyao ena laugagaeo ta mauri nige nosina: arinai ede saha saha ea ribaedi, doha Tamana i heribagu, doha ede ea ribaei.” \c 13 \s1 Pasova murimurita aririna. \r Mt. 26.7-30; Mk. 14.17-26; Lk. 22.14-39 \p \v 1 Pasova mataasina sora, Iesu i nuatuiyao ena huia i lagemao, tanoubu abo i laugabaei i lau Tamana arinai, enanayao mamohoi tanoubu eai se mia i gadosisiedi, abo i gadosisiedi i lau e, anasiga eai. \v 2 Isi se aieaugogo lautom, diabolo Iuda Isakariota, Simona natuna, nuana eai moru ie tore. \v 3 Iesu i nuatuiyao Tamana ginauri gamagaridi i toredi ia nimana eai, eo i nuatuiyao Eaubada arinai i laoma, eo i uiouio hinage Eaubada arinai. \v 4 I aiai nonoha abo i toro, ana lulu i torehesuaradi; tawela ie abi, abo ie lio. \v 5 Goila gaeba eai abo i hegoiauri, heaheata aedi i deuridi, tawela ie lio wa arinai i saudi. \v 6 Abo i laoma Simona Petero arinai: Petero i ribalau ia arinai i ene, “Guiau e, aegu abo u deuri wa?” \v 7 Iesu i heuio ia arinai i ene, “Laulau ta ea laulauei abo ina ta nige u nuatulobai: sora maraitom asubena abo u ita.” \v 8 Petero ia i heriba i ene, “Aegu taba nige u deuridi.” Iesu ia i heuio i ene, “Ena nige ea deurim oa taba nige tupona u abi arigu eai.” \v 9 Simona Petero ia i heriba i ene, “Guiau e, aegu mo nige’e nimagu eo urugu hinage.” \v 10 Iesu ia i heriba i ene, “Ia se deuriyao aena mo abo se deuri, na tauna maudoina i aa’o: hinage omi au aa’o, gamagarimiu mo nige’e.” \v 11 Paana i nuanuatui eai abo ia i morui: arinai i ene, “Omi gamagarimiu nige au aa.” \p \v 12 Ia aedi i deuri nonohaidi, ana lulu i abidi, eo i bawabigabigauio, abo i heribadi i ene, “Wau egu abiabi wa au nuatui? \v 13 Omi au awatanuagaegu eo au awaguiauegu: hinage au riba mamohoi; eau ede. \v 14 Eau ina emi Guiau, eo Tanuagamiu aemiu ea deuridi ta; omi hinage aemiu au haideuri abo i lolo. \v 15 Iilagu ea heitamiuo, omi bena au laulauei doha egu abiabimiu wa. \v 16 Mamohoi, mamohoi, ea heribamiu ta, Tauheaheari ana tanuaga nige i saepoi; ia se hetamari, tauhetamarina hinage nige i saepoi. \v 17 Ena wau riba wa au nuatuidi, au abidi hinage abo au nualolo. \v 18 Egu riba wa omi gamagarimiu nige ami riba: isi ea hineridio wa ea nuatuidi: taiede, bena uriuri tabuna se hemamohoiei, si ene, ‘Esau maegu falawa ai ai esega, ia aegedurina eai i utuigu.’ \v 19 Ea heribanonohaimiu ta, e ie tubu, abo au nuatui iaede eau. \v 20 Mamohoi, mamohoi, ea heribamiu ta, ia esa ea lauhetamaridi i oiyamidi i oiyamigu hinage; ia i oiyamigu tauhetamariguma hinage i oiyami.” \s1 Iesu ena moru i riba nonohai. \r Mt. 26.20-25; Mk. 14.17-21; Lk. 22.21-22 \p \v 21 Iesu nei riba ne ie ribanonohai, earuana abo i nuadubu, i ribamasaraha, i ene, “Mamohoi, mamohoi, ea heribamiu ta, ami sagu esau abo i moruigu.” \v 22 Ena heaheatayao abo se haimatainoino, nuadi se ponopono, se heunaboisaha, si ene, eai ie ribaei. \v 23 Iesu nuapouna eai heaheata esau i otabigabiga, Iesu ia i gadosisiei wa. \v 24 Arinai Simona Petero i nimaoini, doha i ene, “U oimuri eai i ribaei wa?” \v 25 Ia wa Iesu nuapouna eai i otabigabiga i heriba i ene, “Guiau e, eai wa?” \v 26 Iesu i heiuo i ene, “Taba aiai begana ea hedatudobei, esau arinai abo ea mosei, iaede.” Aiai begana i hedatudobei, abo i mosei Iuda Isakariota arinai, Simona natuna. \v 27 Wau aiai wa ie abi abotai Satani nuana eai ie lu. Iesu abo i heriba i ene, “Em nuatu saha, u abi heuheulai.” \v 28 Nige tau esau hatahata eai ina riba ta aniona i nuatulobai. \v 29 Headi edi nuatu si ene, paana Iuda moni tobona tauabina Iesu ia i heriba, i ene, “Ada mataasi aiaina u lau u uneunema;” e gogogesagesa tataodi ginauri headi i mosei isi aridi eai. \v 30 Ia aiai begana wa ie abi, abo i lulage murimuri eai: i maionao. \p \v 31 I lulage murimuri eai, Iesu abo i ene, “Abo ina Tau Natuna se hedebasaei, Eaubada ia arinai hinage se hedebasaei. \v 32 Taba ia arinai abo Eaubada se hedebasaei, Eaubada ia hinage abo i hedebasaeuioi, eo ia i hedebasaei ma esega. \v 33 Merumeru e, egu huia arimiu eai begana mo ie ota. Sora abo au eooigu: doha lahinae Iudea tataodi ea heribadi wa, ea ’ne, ‘Egu aba lau, taba nige au laoma arinai;’ hinage ea heribamiu ta. \v 34 Laugagaeo harihariuna ea leawa. Esau esau au haigadosisiuioimiu; doha eau ea gadosisiemiu, omi hinage au haigadosisiuioimiu. \v 35 Taba omi au haigadosisiuioimiu, arinai tatao gamagaridi abo se ita, si ene, omi egu heaheatayao eai aue lau.” \s1 Iesu Petero ena uhara i riba nonohai. \r Mt. 26.33-35; Mk. 14.29-31; Lk. 22.33, 34 \p \v 36 Simona Petero ia i heriba i ene, “Guiau e, haedi u lau?” Iesu ia i heriba i ene, “Egu aba lau wau ta taba nige u hemuriwataigu: taiede abotai abo u hemuriwataigu.” \v 37 Petero ia i heriba, i ene, “Guiau e, ie saha wau ta nige ea hemuriwataim? Oa debam eai, egu mauri abo ea torehebiga.” \v 38 Iesu ia i heuio i ene, “Eau debagu eai, em mauri abo u torehebiga wa? Mamohoi, mamohoi, ea heribam ta, kamkam sora nige ie dou, oa ma haiona abo u uhara bagunaigu.” \c 14 \s1 Pasova birina eai Iesu ena laoma enanayao hesabadi i riba nonohai \r 1 Tes. 4.14-17 \p \v 1 “Tabu au nuadubu, Eaubada au awamamohoiei, au awamamohoiegu hinage. \v 2 Tamagu ena numa alona eai aba aiyawasidi se gamagari: ena nige’e, ea heribamiuo. Ea lau emi aba mia ea taubiga nonohai. \v 3 Taba ea lau emi aba mia ea taubiga nonohai, abo hinage ea uioma, abo ea abimiu eau arigu eai; eau egu aba mia eai arinai hinage omi abo au mia. \v 4 Egu aba lau au nuatuiyao, eo dobilana hinage au nuatuiyao.” \v 5 Toma ia i heriba i ene, “Guiau e, em aba lau nige ai nuatui; dobila wa edoha ema nuanuatuina?” \v 6 Iesu ia i heriba i ene, “Dobilana ede eau, riba mamohoina ede eau, maurina ede eau: nige esau i laoma Tamana arinai, eau mo ena dobila ede. \v 7 Taba au italobaiguo Tamagu hinage abo au nuatui: e, maraitom asubena ia au nuatui, eo ia hinage au ita.” \p \v 8 Pilipo ia i heriba i ene, “Guiau e, Tamana u heitamai, abo besi.” \v 9 Iesu ia i heriba i ene, “Pilipo e huiagu i loha arimiu eai ea mimia, sora nige u italobaigu wa? Ia i itagu, Tamana hinage i itayao: edoha em ribariba u ene, ‘Tamana u heitamai?’ \v 10 U awamamohoiei e nige’e, eau Tamana boeana eai, eo Tamana hinage eau boeagu eai? Riba wa ea heribamiu nige eaubom egu riba ea ribaedi: Tamana eau boeagu eai ie mia, ana paisoa i paisoaei. \v 11 Au awamamohoiegu, eau Tamana boeana eai, eo Tamana eau boeagu eai hinage: e egu abi gamagaridi debadi eai au awamamohoiegu. \p \v 12 “Mamohoi, mamohoi, ea heribamiu ta, ia i awamamohoiegu egu abi wa ea ginauridi ia hinage abo i ginauridi: ena abi hinage abo se sae ariri; paana ede ea lau Tamagu arinai. \v 13 Saha eo saha au aibodaidi eau esagu eai, meta abo ea lauwatai, Natuna arinai Tamana se hedebasaei. \v 14 Taba ginauri esau au aibodai eau esagu eai, meta abo ea lauwatai. \s1 Earua riba‐hesunumana. \p \v 15 “Ena au gadosisiegu, egu laugagaeo au sogohidi. \v 16 Abo ea lau‐uura Tamana arinai bena Tauhenuabigamiu esau abo i leawa, ia arimiu eai abo i miahai, e, nige nosina. \v 17 Iaede ribamamohoina Earuana: ia tanoubu taba nige se oiyami, paana ia nige se ita, eo ia nige se nuatui: na omi ia au nuatuiyao: paana ede ia maidamiu aue mia, ia hinage nuaboeamiu eai abo i mia. \p \v 18 “Taba nige ea laugabaemiu doha dabudabure: eau abo ea laowa arimiu eai. \v 19 Huia begana mo, e, tanoubu nige se itauioigu: taiede omi au itagu: eau ea mauri, omi hinage abo au mauri. \v 20 Nei asubenana ne abo au nuatui, eau Tamana boeana eai, eo omi boeagu eai, eo eau boeamiu eai. \v 21 Ia egu laugagaeo i abidi, eo i sogohidi hinage, ia i gadosisiegu: ia i gadosisiegu Tamagu hinage ia abo i gadosisiei, eo eau hinage ea gadosisiei, eo ia arinai abo ea hemasarahauioigu.” \v 22 Iuda (nige Isakariota) ia i heriba i ene, “Guiau e, ue saha arimai eai abo u hemasarahauioim, tanoubu aridi eai nige u hemasarahauioim?” \v 23 Iesu i heuio ia arinai, i ene, “Ena tau esau i gadosisiegu, egu riba i sogohidi: Tamagu ia abo i gadosisiei, ai abo ai lau ia arinai, maemai aie miaesega. \v 24 Ia nige i gadosisiegu egu riba nige i sogohidi: riba wa au ataiei enagu nige’e, na Tamana tauhetamariguma ena riba. \p \v 25 “Teina riba ta ea heribamiu ta, sora arimiu eai miagu. \v 26 Tauhenuabigamiu iaede Earua Tabuna, Tamana eau esagu eai abo i hetamariyawa, ia ginauri gamagaridi abo i heatamiu, eo ginauri gamagaridi ea heribamiu wa abo nuamiu eai i hesaedi. \v 27 Nuabiga ea tore arimiu eai, egu nuabiga ea leawa enamiu: ginauri ea leawa ta nige doha tanoubu se leawa. Tabu au nuadubu, eo tabu hinage au matausi. \v 28 Au ataieyao ea ’ne abo ea laugabaemiu, hinage ea uioma arimiu eai. Ena au gadosisiegu abo au kode, paana ea ’ne, ‘Ea lau Tamana arinai:’ paana ede Tamagu i saetawatawaigu. \v 29 Sora nige ie tubu ea heribanonohaimiuo ta, e, ie tubu abo au awamamohoiegu. \v 30 Maraitom‐asubena arimiu eai egu riba abo nige se gamagari: paana ede tanoubu ta wasawasana abo i laoma, eo boeagu eai nige ana saha. \v 31 Na tanoubu bena abo se ita Tamana ea gadosisiei; doha Tamana hinage laugagaeo i leama arigu eai, iaede ea abiwatawatai. Au torohai, ta lau.” \c 15 \s1 Vine eo laganayao. \p \v 1 “Eau \tl vine\tl* mamohoina, eo Tamagu oea tauitawataina ede. \v 2 Lagadi gamagaridi boeagu eai aiaidi nige se toredi i abihaidi: lagadi gamagaridi se ua abo i heaadi, bena aiaidi abo se gamagari. \v 3 Omi au aa’o, riba wa ea heribamiuo iaede debana eai. \v 4 Au miatahitahigu, abo hinage ea miatahitahimiu. Doha lagana, iabom nige i ua ena nige i ota \tl vine\tl* paana eai, omi hinage taba nige au ua, ena nige au miatahitahigu. \v 5 Eau \tl vine\tl* wa, omi laganayao: ia i miatahitahigu, eau hinage ia ea miatahitahini, iaede aiaina gamagaridi i toredi: ena au miasuaraegu taba nige ginauri esau abina au ata. \v 6 Ena tau esau nige i miatahitahigu, ia abo se abigabaei doha lagana, abo i wowoea; eo tatao se tanogogodi, se gabalaedi oeagi alaalasina eai, abo se alagorugoru. \v 7 Na ena au miatahitahigu eo egu riba se miatahitahimiu, ginauri gamagaridi au gadosisiedi au aibodaidi abo se tubu arimiu eai. \v 8 Teina mo arinai Tamagu abo se hedebasaei, omi aiaimiu gamagaridi au toredi; doha ede egu heaheata eai au lau. \v 9 Tamagu i gadosisiegu, doha ede hinage ea gadosisiemiu: au miatahitahi egu gadosisi boeana eai. \v 10 Taba egu laugagaeo au sogohidi, egu gadosisi boeana eai abo au miatahitahi: doha hinage Tamagu ena laugagaeo ea sogohidi, eo ena gadosisi boeana eai ea miatahitahi. \v 11 Teina riba ta ea heribamiu ta, bena arinai egu nualolo i ota nuaboeamiu eai, eo emi nualolo bena se hemotula. \p \v 12 “Egu laugagaeo ede teina, Esau esau au haigadosisiuioimiu, doha eau ea gadosisiemiu. \v 13 Nige gadosisi esau i sae ina doha, tau esau ena mauri i torehebiga ehanayao debadi eai. \v 14 Ena ginauri saha eo saha ea lauhesommiu au abiwataidi, omi ehaguyao eai abo au lau. \v 15 Maraitom‐asubena nige ea awaheaeaiemiu; paana ede heaeai tauna ana tanuaga ena abiabi nige i nuatui: na ea awaheriam’miuo; paana ede riba gamagaridi Tamagu arinai ea ataiedio ea heatamiu. \v 16 Omi nige au hinerigu, na eau ea hinerimiuo, eo ea hetoromiu, bena au lau aiai au tore, eo aiaimiu bena se mia mo: arinai ginauri saha eo saha Tamagu au aibodai, eau esagu eai ia abo i leawa. \v 17 Teina riba ta ea lauhesommiu, omi esau esau au haigadosisiuioimiu. \s1 Tauawamamohoiena eo tanoubu. \p \v 18 “Taba tanoubu se hewaiunuemiu au nuatui eau hinage se hewaiunubagunaegu. \v 19 Taba omi tanoubu enana, tanoubu enana abo i gadosisiedi: na paana omi tanoubu enana nige’e, eau tanoubu eai ea abihinehinerimiu, arinai ede tanoubu i hewaiunumiu. \v 20 Riba wa ea heribamiu wa au henuhenuaisini, ea ’ne, ‘Tauheaheari ena Guiau taba nige i saepoi.’ Taba se heamamnagu abo hinage se heamamnamiu; taba egu riba se sogohidi enamiu abo se sogohidi hinage. \v 21 Na teina ginauri gamagaridi ta isi abo se hetubudi omi arimiu eai eau esagu eai, paana ede tauhetamariguma nige se nuatui. \v 22 Taba eau nige ea laoma eo ea ribalau aridi eai, abo nige edi baaea: ina ea laoma ta arinai edi baaea nige aba sumana. \v 23 Ia hewaiunuegu, Tamagu hinage i hewaiunuei. \v 24 Ena isi matadi eai abi headi ea abidi nige tau esau i abi doha, nige edi baaea: taiede se itaguo, eo se hewaiunueguo, eo Tamagu se hewaiunuei hinage. \v 25 Riba wa edi laugagaeo eai se uri wa arinai abo se hemamohoiei, si ene, ‘Se hewaiunuegu nige mata‐paana.’ \s1 Tauawamamohoiena eo Earua Tabuna. \p \v 26 “Na tauhenuabigamiu sora abo i laoma, ia Tamana arinai abo ea hetamariawa, iaede mamohoina Earuana, ia Tamana arinai i laoma, ia abo i ribahemasarahagu. \v 27 Omi hinage abo au ribahemasaraha, paana ede omi maidaguyao ta miaesegaida huia bagubaguna eai wa i lau e, huia ta.” \c 16 \s1 Heaheata heamamna abo se hearo se heriba hesanapunonohaidi \r Mt. 24.9, 10; Lk. 21.16-19 \p \v 1 “Teina riba ta ea heribamiuo bena nuamiu tabu se beruberu. \v 2 Sunago eai abo se aiduiemiu: mamohoi, huiana i lagema, esa esa i unuimiu, abo i ene Eaubada ana paisoa i abi. \v 3 Teina laulaudi abo se abidi arimiu eai, paana ede Tamana wa nige se nuatui, eo eau hinage nige se nuatuigu. \v 4 Na teina riba ta ea heribamiuo, huiana abo i lagema, bena nuamiu se sae, nabada wa ea heribamiuo. \p “Teina riba ta huia eai wa nige ea heribamiu, paana ede eau maidamiu ta miamia. \v 5 Ina huia eai ta egu dobila eai ea lau tauhetamariguma arinai; nige ami sagu esau i oimuriegu, i ene, ‘Haedi ue lau?’ \v 6 Teina riba ta ea heribamiuo arinai ede nuamiu se hisihisili. \s1 Earua Tabuna ana paisoa haiona tanoubu arinai abo i abi. \p \v 7 “Taiede, riba‐mamohoina ea heribamiu; i lolo debamiu eai ea lausuara; ena nige ea lausuara, Tauhenuabigamiu taba nige i lagema arimiu eai; ena ea lau, ia abo ea hetamariawa arimiu eai. \v 8 Ia i lagema, laulau‐baaea, eo laulau‐dudurai, eo hedudurai aridi eai tanoubu abo i hegirudi. \v 9 Laulau‐baaea wa arinai, paana ede nige se awamamohoiegu. \v 10 Laulau dudurai wa arinai, paana ede ea lau Tamagu arinai, eo nige au itauioigu. \v 11 Hedudurai arinai, paana ede tanoubu ta wasawasana se heduduraiyao. \s1 Riba mamohoina harihariuna Earua Tabuna abo i hemasaraha. \p \v 12 “Riba gamagaridi hinage bena ea heribamiu, na sora nige au adidiri, taba nige au nuatuidi. \v 13 Taiede abotai ia, riba‐hemamohoina Earuana i lagema, ia riba‐mamohoina maudoina arinai abo i woeaimiu: paana ede iabom enana abo nige i ribaedi; riba gamagaridi wa i ataiedi abo i ribaedi: eo ginauri abotai abo se tubu abo i heitanonohaimiu. \v 14 Ia abo i hedebasaegu: paana ede enagu abo i abi, eo abo i heitamiu. \v 15 Ginauri gamagaridi Tamana i abidi eau enagu: arinai ede ea ’ne enagu abo i abi eo abo i heitamiu. \s1 Iesu ena mate eo ena torouio, eo ena huia uioma ribadi i ribaribaedi. \p \v 16 “Huia kuukuu taba nige au itagu: eo nige baeaona hinage abo au itagu, paana ede ea lau Tamana arinai.” \v 17 Ena heaheata headi abo isibom se ribariba si ene, “Saha i ribama arida eai i ene, ‘Huia kuukuu nige au itagu,’ eo ‘nige baeaona hinage abo au itagu:’ eo ‘paana ede ea lau Tamana arinai?’” \v 18 Arinai abo si ene, “Saha i ribama i ene, Nige baeaona? Ena riba nige abina ta ata.” \v 19 Iesu i nuatulobai isi bena ia se oimurini, arinai i heribadi i ene, “Wau riba wa omibom au eooi ea ’ne, “Huia kuukuu abo nige au itagu: eo nige baeaona hinage abo au itagu?’ \v 20 Mamohoi, mamohoi, ea heribamiu ta, sora abo au dou eo au nuadubu, na tanoubu abo se kode: omi abo au nuadubu, emi nuadubu sora abo i hemala kode. \v 21 Sine esau ena i haisu i nuadubu paana ede ena huia i lagema: e, natuna i labasi huia baabaaea nige i nuatuiuioi, ie kode mo paana ede tau esau i hetubu tanoubu eai ta. \v 22 Huia ta hinage omi au nuadubu: sora abo ea itauioimiu nuamiu abo se kode, emi nualolo taba nige tau esau i girihai. \v 23 Nei asubena eai ne, taba nige riba esau au hesioigu. Mamohoi, mamohoi, ea heribamiu ta, saha eo saha au aibodai Tamana arinai, ia abo i leawa. \v 24 Nabada wa i laoma e huia ta nige ginauri esau au aibodai esagu eai: au aiboda abo au abi, arinai emi kode abo i lai ariri. \p \v 25 “Teina riba ta ea heribaparabolemiu, na huiana i lagema, nige ea heribaparaboleuioimiu: Tamana enana abo ea ribahemasaraha arimiu eai. \v 26 Nei asubena eai ne esagu eai abo au aibodai: eo nige ea ’ne Tamana arinai abo ea aiboda enamiu. \v 27 Tamana iabom i gadosisiemiu, paana au gadosisiegu eo au awamamohoiyao hede Tamana arinai ea laoma ta. \v 28 Tamana arinai ea laoma, eo tanoubu eai ea lagema ta: hinage tanoubu ea laugabaei, ea lau Tamana arinai.” \p \v 29 Ena heaheata ia se heriba si ene, “Abotai u ribamasaraha, nige u ribaparabole. \v 30 Aboina hinage ai nuatui ginauri gamagaridi abidi u ata, nige esau bena i oimurim: arinai ai nuatui oa Eaubada arinai u laoma ta.” \v 31 Iesu i heuiodi i ene, “Abo au awamamohoiei wa? \v 32 Huiana abo i lagema, mamohoi i lagemao abo au tatagorigori, esa ena numa, esa ena numa, abo au laugabaegu eaubom mo ea mia: taiede eaubom mo nige’e, paana Tamana maidagu. \v 33 Teina riba ta ea ribaedi arimiu eai ta, bena eau boeagu eai au nuabiga. Tanoubu eai amamna abo au hearo: taiede au nua‐adidiri mo; eau tanoubu ea saetawatawaiyao.” \c 17 \p \v 1 Teina riba ta Iesu i ribaedi, abo matana i helabaisinidi galewa eai, i ene, “Tamagu e, huiana i lageo; Natum u hedebasaei arinai hinage Natum abo i hedebasaem. \v 2 Doha ia u hetoro ma gigiborina tatao gamagaridi potadi eai, isi gamagaridi hinage u mosedi ia arinai mauri nige nosina abo i mosei aridi eai. \v 3 Mauri nige nosina ia ede teina, bena oa se nuatuim, Eaubada tahunuana, esegana mo, eo Iesu Keriso, ia u hetamariama wa. \v 4 Eau tanoubu eai ea hedebasaem: paisoa oa u leama wa, ea abiheohiyao. \v 5 Tamagu e, oa abo u hedebasaegu, doha nabada wa egu hedebasae maidam ea abi wa, huiana tanoubu sora. \p \v 6 “Oa esam ea ribahemasarahao tatao tanoubu eai u ledima wa aridi eai: isi enamyao: oa u ledima arigu eai; isi hinage em riba se sogohidio. \v 7 Isi se nuatuiyao ginauri gamagaridi u ledima arigu eai oa mo arim eai se tubuma. \v 8 Riba wa oa u ledima arigu eai wa, ea mosedio; isi hinage se abidio, eo se nuatulobaiyao, si ene, oa arim eai ea laomao, eo se nuatuiyao oa u hetamarigumao. \v 9 Enadi ea lau‐uura wa: tanoubu enana nige ea lau‐uura, isi mo u ledima wa; paana ede isi enamyao. \v 10 Enagu gamagaridi hinage oa enamyao ede; eo enamyao hinage enagu; hinage isi debadi eai se hedebasaegu ta. \v 11 Eau abo ea mia lautom tanoubu eai ta, isi mo abo se mia tanoubu eai ta, eo eau abo ea laowa arim eai. Tamana Tabuna e, isi u ledimao oa mo esam debana eai u sogohidi, isi abo nuadi esega mo, doha hinage ita. \v 12 Tanoubu eai sora ma miagu isi maedi, isi ea sogohidi oa esam debana eai: isi u ledimao arigu eai ea sogohidio, nige esau i tauyamui, na gehena natuna iabom mo; arinai ede uriuri tabuna wa se hemamohoiei. \v 13 Eau ea laowa arim eai; teina riba ta tanoubu eai ea ribaedi ta, arinai egu nualolo isi nuaboeadi eai abo se hemamohoiei. \v 14 Em riba ea moseyao isi aridi eai: eo tanoubu se hewaiunuedi, paana ede isi nige tanoubu enadi, doha hinage eau nige tanoubu enana. \v 15 Nige ea uura, ea ’ne oa bena tanoubu eai u abihaidi, na ea ’ne, bena tanoubu baaeana eai abo u guduguduidi. \v 16 Isi tanoubu enana nige’e, doha hinage eau tanoubu enana nige’e. \v 17 Em riba mamohoina arinai u hetabuedi: em riba riba‐mamohoina ede. \v 18 Doha u hetamariguma tanoubu eai ta, eau hinage tanoubu eai ea hetamaridi. \v 19 Isi debadi eai ea hetabuuioigu, ribamamohoina arinai isi hinage bena se hetabuedi. \p \v 20 “Hinage nige ea lau‐uura isibom mo enadi, na isi wa hinage edi riba arinai abo se sunusunumaegu, enadi ea lau‐uura. \v 21 Isi gamagaridi bena nuadi esega; doha oa Tamagu boeagu eai, eo eau hinage boeam eai, isi hinage abo nuadi esega boeada eai: tanoubu abo se nuatui oa u hetamarigumao. \v 22 Hedebasaena oa u leama arigu eai wa, ea mosei isi aridi eai; isi abo nuadi esega, doha hinage ita nuada esega. \v 23 Eau isi boeadi eai, eo oa boeagu eai, nua‐esega mo arinai isi abo se loloesegai: arinai abo tanoubu se nuatui oa u hetamarigumao, eo u gadosisiedi, doha hinage u gadosisiegu. \v 24 Tamagu e, ea henua isi u ledima wa, egu aba mia eai abo se mia arigu eai: egu hedebasae u leama wa abo se ita; paana ede tanoubu paana sora nige se hetubu oa u gadosisieguo. \v 25 Tamagu laulau duduraina e, tanoubu nige se nuatuim: na eau ea nuatuim mo, isi hinage se nuatuiyao oa u hetamarigumao. \v 26 Esam hinage ea hemasarahayao isi aridi eai, hinage abo ea hemasaraha; abo em gadosisi arinai u gadosisiegu wa bena isi boeadi eai i ota, eau hinage boeadi eai.” \c 18 \s1 Iesu ie lage Getesemani eai \r Mt. 26.36-46; Mk. 14.32-42 \p \v 1 Teina riba ta Iesu i ribanonohaidio, ia maena heaheatayao abo se lau se gaeoawasi saga gagirina eai, esana Kiderona, oea esau nei eai, ia i lusora alona eai, maena heaheatayao. \s1 Moruina eo toaina ribadi \r Mt. 26.47-56; Mk. 14.43-50; Lk. 22.47-53 \p \v 2 Iudasi hinage, ia taumoruina, wau dimo wa i nuatuiyao: paana huia gamagari Iesu maena heaheatayao se uiouio nei eai. \v 3 Arinai Iudasi, iala bodadi esau, eo polisimani headi kohena lailaidi, eo Parisea wa aridi eai i abidi, abo se lage nei eai ma lamelamepadi, ma osiosiridi, eo ma adi nimaabia gamagaridi. \v 4 Iesu i nuatuiyao ginauri gamagaridi abo i hearodi, arinai ie lau i ribalau aridi eai, i ene, “Eai au eooi?” \v 5 Isi ia se heuio, si ene, “Iesu Nasareta.” Iesu abo i heribadi i ene, “Eau ede ia.” Iudasi hinage ia taumoruina, isi maedi se totoroesega. \v 6 Wau riba wa i heribadi i ene, “Eau ede ia,” arinai abo se uio muridi eai eo se guri tano eai. \v 7 Abo i oimuriuioidi, i ene, “Eai au eooi?” Si ene, “Iesu Nasareta.” \v 8 Iesu i heuioidi, i ene, “Ea heribamiuo ea ’ne, ‘Eau ede ia:’ ena au eooigu, isi ina ta se otawa, se lau:” \v 9 Bena riba esau se hemamohoiei, doha si ene, “Isi tatao u ledima wa nige esau i tauyamui.” \v 10 Simona Petero ia elepa ie abi abo i niusihai, kohena lailai ena heaheari i lauelepai, bea tutuna i sapihai. Heaheari wa esana Malako. \v 11 Iesu Petero i heriba i ene, “Em elepa me u sumauioi; bianomnom Tamagu i leama, abo ea nonom, e nige’e?” \s1 Iesu se woealaei kohena matana eai \r Mt. 26.57-68; Mk. 14.53-56; Lk. 22.66-71 \p \v 12 Iala bodadi, eo edi kapena, eo Iudea polisimanidi Iesu se toai, se auaui. \v 13 Se woeabagunai Ana arinai; ia Kaiapa bosiana: Kaiapa wa nei borimaina eai ne ia kohena lailaina. \v 14 Kaiapa wa iaede lahinae Iudea tataodi i heribadio, i ene, “I lolo tau esega i mate tatao gamagaridi debadi eai.” \s1 Petero ena uhara \r Mt. 26.69-75; Mk. 14.66-72; Lk. 22.54-62 \p \v 15 Simona Petero Iesu i hemuriwatai, eo heaheata esau hinage maena: wau heaheata wa kohena lailai ana boda esau, ia maena Iesu se lusora kohena lailai ena numa alona eai. \v 16 Na Petero i totoro dobila murimurina eai. Wau heaheata esau wa kohena ana boda hewarina wa, abo ie pesa, i ribalau siu dobila tauitawataina arinai, abo Petero i woeaiyama numa alona eai. \v 17 Siu wa dobila tauitawataina, abo Petero i heriba, i ene, “Wau tau wa oa ena heaheari esau wa, e nige’e?” I ene, “Eau nige’e.” \v 18 Heaheari, eo polisimani nei eai se totoro mutuari se healasi: i wa’oo ariri; to se aimoiga: Petero maedi se totoro esega, ia hinage i aimoiga. \s1 Iesu Kohena lailai matana eai. \p \v 19 Kohena lailai Iesu i oimurini ena heaheata ribadi, eo ena lauheata. \v 20 Iesu ia i heuio, i ene, “Tanoubu eai ta masaraha eai ea ribariba: huia gamagari sunago alodi eai ea laulauheata, eo numa uura eai hinage, Iudea tataodi edi aba oigogo; nige riba esau ea ribayamui. \v 21 Ue saha u oimurigu ta? Egu riba tauataiedi u oimuridi saha saha ea ribaedi; egu riba se nuatuiyao.” \v 22 I riba ina doha polisimani esau i totoro hasarina eai nima aloalona eai Iesu i lubilaei, i ene, “Kohena lailai arinai u heuio doha nei wa?” \v 23 Iesu ia i heuio i ene, “Taba ea riba baaea, baaea wa u hemasaraha: na taba ea riba lolo ie saha u lubigu ta?” \v 24 Na Ana Iesu i hetamariyao Kaiapa, kohena lailaina arinai. \p \v 25 Simona Petero i totoro i aiaimoiga. To ia se heriba, si ene, “Oa hinage ena heaheata esau, e nige’e?” I harere, i ene, “Eau nige’e.” \v 26 Kohena lailaina ena heaheari esau, tau wa beana Petero i talahai wa ehana esau, i ene, “Ea itam’o oea eai wa, oa maidana, e nige’e?” \v 27 Arinai abo Petero i harereuio: e abotai kamkam ie dou. \s1 Iesu se laei Pilato matana eai \r Mt. 27.1-14; Mk. 15.1-5; Lk. 23.1-7 \p \v 28 Kaiapa se laugabaei, abo Iesu se woeai se laei hedudurai numana eai: mara i uiari; isi nige se awasae hedudurai numana eai, ata se bii na isi pasova bena abo se ai. \v 29 Pilato i lulage isi aridi eai, i ene, “Teina tau ta emi hegiruna ede aisana?” \v 30 Se heuio ia arinai si ene, “Ena ia nige taubaaeana, taba nige ai toai ai leawa.” \v 31 Pilato abo i heribadi i ene, “Ia abo au laei emi laugagaeo eai wa au hedudurai.” Iudea tataodi ia se heriba si ene, “Bena tau esau ai unui, ema laugagaeo se guduguduimai:” \v 32 Iesu ena riba esau arinai se hemamohoiei, ia ena mate ribana ie ribanonohaiyao. \p \v 33 Pilato abo i awaseuio numa hedudurai alona eai, Iesu i eogai, i ribalau ia arinai, i ene, “Oa Iudea edi Wasawasa wa?” \v 34 Iesu ia i heriba i ene, “Riba ta oabom u hetubu, e headi wasagu se heribamo?” \v 35 Pilato ia i heriba i ene, “Eau Iudea? Em basileia tataodi eo kohena lailaidi oa se woeaim arigu eai: edoha em laulau?” \v 36 Iesu i heuio, i ene, “Egu basileia nige tanoubu ta ginaurina: taba egu basileia tanoubu ta ginaurina ata egu heaheari se iala. Iudea tataodi abo nige se toaigu: eau egu basileia nige doha nei.” \v 37 Pilato abo i ribalau ia arinai i ene, “Oa wasawasa wa?” Iesu ia i heuio, i ene, “Oa u ene eau wasawasa. Egu tubu paana ia ede ina, eo arinai ede ea laoma tanoubu eai ta riba‐mamohoina bena ea hemasaraha. Esa, esa, riba‐mamohoina enana, arinagu se ataiei.” \v 38 Pilato i ene, “Riba‐mamohoina ede saha?” \s1 Iesu se hekiraino: Baraba se eairigabaei \r Mt. 27.15-26; Mk. 15.6-15; Lk. 23.18-25 \p Ina riba ta i riba lautom, abo i lulageuio Iudea tataodi aridi eai, i ene, “Nige giruna begana ia arinai ea lobai. \p \v 39 “Taiede, emi laulau esau pasova huiana eai, tau esau abo ea eairigabaei: Iudea edi Wasawasa au ene bena ea eairigabaei wa?” \v 40 Arinai abo gamagaridi se eogayogauio si ene, “Meta tau me nige’e, na Baraba u eairi!” Baraba wa ia tauaiaiyahari. \c 19 \s1 Iesu oeagi nurinuridi eai se hekorona \r Mt. 27.27-30; Mk. 15.16-20 \p \v 1 Arinai ede Pilato Iesu i laei, i lubilubini. \v 2 Iala tataodi oeagi nurinuridi se haturidi, korona se ginauri se heousaei ia uruna eai; lulu buiabuia se abi hinage ia se helui. \v 3 Si ene, “Iei, Iudea edi Wasawasa e!” nimadi eai se lubilubini. \v 4 Pilato abo i lulageuio, i heribadi, i ene, “Ia ea woeaiyawa; arinai abo au ita nige giruna esau ea lobai.” \v 5 Iesu abo i taumasaraha, korona nurinurina wa ie ou, eo lulu buiabuiana ie lui. Pilato i ribalau isi aridi eai i ene, “Tau ta, au ita!” \v 6 Kohena lailaidi eo polisimani ia se ita abo se eogayoga, si ene, “U hesatauro mo, U hesatauro mo!” Pilato i heribadi i ene, “Omi ia au laei, au hesatauroyawa; nige ena baaea esau ea lobai.” \v 7 Iudea tataodi ia se heuio si ene, “Laugagaeo esau ai abi, ema laugagaeo eai taba mo i mate, paana ede i ene ia Eaubada Natuna.” \v 8 Teina riba ta Pilato i ataiei, abo i matausi ariri. \v 9 Abo i awaseuio hedudurai numana alona eai, i ribalau Iesu arinai, i ene, “Haedi eai u laoma?” Na Iesu nige arinana. \v 10 Pilato ia i heriba, i ene, “Nige u ribalaoma arigu eai wa? Nige u nuatui egu gigibori eai taba ea hesataurom, e taba ea eairigabaem?” \v 11 Iesu ia i heuio i ene, “Taba nige em gigibori esau arigu eai, ewa eai mo se leawa: arinai ia i woeaigu arim eai wa ena baaea mo ie lai ariri.” \p \v 12 Arinai abo Pilato ena eairigabaena paana i eoodadaasaeai: Iudea tataodi se eogayoga si ene, “Taba tau ta u eairigabaei, oa nige Kaisara ehana: esa, esa i ene ia wasawasa, Kaisara i ribahebaaea.” \v 13 Riba wa Pilato i ataiei, Iesu abo i woeahemasaraha, aba hedudurai aba babawana eai ie bawa, dimo wa esana ede We’u‐matuna, Heberu arinadi si ene, Gabata. \s1 Iudea adi tanuaga eo Iudea tataodi edi Wasawasa se otaotaei. \p \v 14 Pasova se abinonohai doha mahana hehaligigi‐esegana eai: Pilato Iudea tataodi i heribadi, i ene, “Emi Wasawasa au ita!” \v 15 Isi se eogayoga si ene, “Ia u laei, u laei, u hesatauro!” Pilato i heribadi i ene, “Emi Wasawasa abo ea hesatauro wa?” Kohena lailaidi se heuio, si ene, “Ai nige ema wasawasa esau, Kaisara iabom mo.” \v 16 Arinai Iesu i mosei isi nimadi eai, ia bena se hesatauro. Iesu se laei se woeahesuara. \s1 Iesu Keriso se hesatauro \r Mt. 27.33-54; Mk. 15.22-39; Lk. 23.33-47 \p \v 17 Ia satauro i bahei i lau dimo esau eai se lage esana ede Moiaru, Heberu arinadi si ene, Golagota: \v 18 nei eai ia se hesatauro, tatao labui hinage maenayao, esa hari tupo, esa hari tupo, Iesu duaduaridi eai. \v 19 Pilato riba heiheinoi esau ie uri, se torehepatusaei satauro ewana eai. Uriuri wa si ene, “IESU NASARETA, IUDEA EDI WASAWASA.” \v 20 Iudea tataodi gamagaridi uriuri wa se hasihasiri: paana ede Iesu edi aba hesataurona eanua i hanahanaui. Heberu, eo Heleni, eo Roma arinadi wau uriuri wa arinai se uri. \v 21 Iudea edi kohena lailaidi se ribalau Pilato arinai si ene, “Tabu u uri u ene, ‘Iudea edi Wasawasa;’ u ene, ‘Ia i ene, Eau Iudea edi Wasawasa.’” \v 22 Pilato i heuioidi i ene, “Uriuri ea uri wa, besi ea uriyao.” \p \v 23 Iala tataodi Iesu se hesatauro nonohai, ana lulu se abidi, se peihasini, tau iala esau pei esau i abi, tau iala esau pei esau; ena pereue hinage doha: pereue wa nige se boditubei, se ginauri esegai. \v 24 Arinai edi ribariba si ene, “Tabu ta purisi, kelero ta ginauri, abo eai enana.” Arinai uriuri tabuna se hemamohoiei, si ene, “Agu lulu se soiei, agu pereue hinage arinai se hekelero.” Teina laulaudi ta hinage iala tataodi se abidi. \p \v 25 Iesu ena satauro hasarina eai ia sinana i totoro, eo sinana ena doga hinage, Maria Kelopa monena, maena Maria Magadala. \v 26 Iesu sinana ie ita eo ena gadosisi heaheatana i totoro hasarina eai, i ribalau sinana arinai, i ene, “Sine e, natum tau u ita!” \v 27 Ia abo heaheata wa i heriba i ene, “Sinam u ita!” Nei huiana eai ne heaheata wa ia i woeai ena numa eai. \p \v 28 Ina ta murina eai Iesu i nuatuiyao ginauri gamagaridi se ginauriheohidio, eo hinage uriuri tabuna bena arinai se hemamohoiei, i ene, “Gadogu ie magu.” \v 29 Gaeba esau se tore vinega i monau: isi baro eai vinega se heboriri, hisopa eai se paihepatu, se helelesaei awana eai. \v 30 Iesu vinega wa i abi, abo i ene, “I lautom’o:” ia abo uruna i tapoi, earuana abo i mosesaei. \s1 “Ia siadana nige esau se eatugodu.” \p \v 31 Abinonoha asubenana eai arinai Iudea tataodi si ene, tabu sinare si ota satauro eai asubena Sabati eai, (paana nei asubena Sabati ne asubena saesae aririna), arinai se oimuri Pilato arinai, aedi siadadi bena si eatugodudi, bena abo se lae hesuaradi. \v 32 Iala tataodi abo se laoma esau aena se eatugodudi, esau hinage doha, isi maedi Iesu se hesatauroesegaidi wa. \v 33 E, se lage Iesu arinai abo se italobai ia i matearirio, arinai ia aena nige se eatugodudi. \v 34 Na iala tauna esau alahia ie abi i osomsaei Iesu lisilisina eai, arinai abo osina eo goila se dididobima. \v 35 Tauitana ia ede i ribahemasaraha, ena riba wa riba mamohoina ede: eo i nuatuiyao riba wa i riba mamohoiei bena omi abo au awamamohoiei. \v 36 Teina ginauri ta se ginauridi bena uriuri tabuna se hemamohoiei, si ene. “Ia siadana taba nige esau si eatugodu.” \v 37 Doha hinage uriuri esau si ene, “Ia se osom wa abo se italau arinai.” \s1 Se toretoretau \r Mt. 27.57-60; Mk. 15.43-47; Lk. 23.50-56 \p \v 38 Abotai abo Iosepa Arimataia, Iesu ena heaheata esau, ia mo i lau eamuyamui paana Iudea tataodi i matausiedi, Pilato i awanorini Iesu sinarena bena i abi i laei. Pilato ie eari. Arinai abo ie lau Iesu sinarena ie abi i laei. \v 39 Nikodemo hinage i lagema, iaede nabada wa maiona eai ie lau Iesu arinai, ia muro eo aloe se hebori‐esegaidi i leama, porohena pauna handere esega. \v 40 Isi Iesu sinarena abo se abi, lulu \tl linen\tl* ma eausina hinage arinai se suma, Iudea tataodi edi toretoretau laulauna doha ede. \v 41 Ia edi aba hesataurona eai, oea esau nei eai; eo oea wa alona eai bousa harihariuna se ginauri‐auri, sora nige tau esau arinai se tore. \v 42 Nei eai Iesu se tore, paana Iudea edi asubena abinonoha; bousa wa hinage i hanahanau. \c 20 \p \v 1 Sabati, asubena bagubagunana eai, mara‐ie‐tom sora ma amuamumuna eai, Maria Magadala i laoma bousa eai, we’u wa bousa eai ie ita se torehesuarayao. \v 2 Ia abo i aitautau i laoma Simona Petero arinai, eo heaheata esau arinai, ia ede Iesu i gadosisiei wa, i heribadi i ene, “Guiau bousa eai se abihaiyao, edi aba torena nige ai ita.” \v 3 Arinai abo Petero ie lau, heaheata esau wa hinage maidana, abo se lagema bousa eai. \v 4 Taudi labui se aitautauesega heaheata esau wa Petero i taugabaei, i lage baguna bousa eai. \v 5 Ie duru, i itaitalau, lulu \tl linen\tl* mo i itadi se ota; na nige i lulau alona eai. \v 6 Simona Petero abo hinage i lage muritama, i lulau bousa alona eai, lulu \tl linen\tl* se ota wa i itadi. \v 7 Lulu uruna aba sumana wa nige i otaesega lulu \tl linen\tl* aridi eai, na se nou, eo ie ota udoi. \v 8 Heaheata esau wa, iaede i lagebaguna bousa eai wa, abo hinage i lulau eo ie ita, eo i awamamohoiei. \v 9 Sora uriuri tabuna nige se nuatukomakomani, ia mate eai taba i torouioma. \v 10 Tauheaheata wa abo se uio edi numa eai. \p \v 11 Na Maria i totoro bousa murimurina eai, i doudou; ma doudouna ie durudobi, i italau bousa alona eai. \v 12 Aneru labui i itadi adi lulu se posiposi, se bawabigabiga Iesu edi aba torena eai wa, esau uruna eai, esau aena eai. \v 13 Isi ia se heriba, si ene, “Sine e, saha u doui?” To i heribadi i ene, “Egu Guiau se laehesuarayao, eo ia edi aba torena nige ea ita.” \v 14 Ie riba ina doha, abo i sinibui Iesu ie ita i totoro; nige i nuatui i ene Iesu. \v 15 Iesu ia i heriba, i ene, “Sine e, saha u doui? Eai u eooi?” I ene bena oea tauitawataina, arinai enaba, “Taubada e, taba oa u laeudoiei em aba torena u heribagu, eau abo ea laehesuara.” \v 16 Iesu ie riba i ene, “Maria e.” I torobui, i ene, “Raboni e!” heaheasonina ede, Tanuagagu e. \v 17 Iesu ia i heriba, i ene, “Tabu u abiitagu; sora nige ea awasae Tamagu arinai: taiede u lau egu tataoyao aridi eai u ribaei, u ene, ea awasaelau Tamagu arinai, eo Tamamiu arinai; eo egu Eaubada arinai, eo emi Eaubada.” \v 18 Maria Magadala abo i laoma heaheata i heribadi Guiau i itayao eo, wau riba wa hinage ia i heriba. \s1 Iesu ie taumasaraha ena heaheatayao aridi eai; Toma mo nige maedi \r Lk. 24.36-49 \p \v 19 Nei asubenana ne, e, i maimailahi, Sabati asubena bagubagunana eai, ena heaheatayao se oigogoesega numa eai, dobila hinage se gududi, paana ede Iudea tataodi se matausiedi, Iesu abo i lagema i totoro duaduaridi eai, i ribalau aridi eai i ene, “Nuamiu se taru.” \v 20 Ie riba ina doha, nimana eo lisilisina i heitadi. Ena heaheatayao Guiau se ita nuadi se kode. \v 21 Iesu abo i heribauioidi, i ene, “Nuamiu se taru: doha Tamagu i hetamariguma, eau hinage ea hetamarimiu.” \v 22 Ie riba ina doha, abo i eahualau isi aridi eai, eo i ribalau aridi eai, i ene, “Earua Tabuna au abi. \v 23 Eai to eai ena baaea au nuatugabaedi, baaea wa aridi eai se nuatugabaedio; eai to eai ena baaea au ene se otawa, taiede se otawa.” \s1 Iesu ie taumasaraha ena heaheatayao aridi eai: Toma maedi. \p \v 24 Na Toma, saudoudoi labui wa esau, esana Godegode, Iesu ena huia laoma eai wa, ia nige maedi. \v 25 Heaheata headi ia se heriba si ene, “Guiau ai itayao.” Ia abo i ene, “Ena nimana eai poasi gaidi nige ea itadi, eo ena nimagigigu nige ea tore poasi gaidi eai wa, eo ena nimagu nige ea torelaei lisilisina eai, taba nige ea awamamohoiei.” \p \v 26 Asubena haligigi‐haiona muridi eai ena heaheatayao numa alona eai se bawa Toma hinage maedi: dobila se gududio, Iesu i laoma isi duaduaridi eai i totoro, i ene, “Nuamiu se taru.” \v 27 Ia Toma i heriba, i ene, “Nimagigim u heleleama, eo nimagu u itadi; nimam u heleleama u toreleama lisilisigu eai: tabu nuam i labulabui, u awamamohoiei mo.” \v 28 Toma abo i ribalau i ene, “Egu Guiau eo egu Eaubada!” \v 29 Iesu ia i heriba, i ene, “Toma e, u itagu, arinai u awamamohoiegu, na isi mo nuadi se amna nige se itagu, taiede se awamamohoiei hinage.” \p \v 30 Heiheinoi gamagamagaridi hinage Iesu i abiabiedi ena heaheatayao matadi eai, ina buka eai ta nige se uridi. \v 31 Na teina ta se uridi bena omi abo au awamamohoiei, au ene, Iesu ia ede Keriso, Eaubada Natuna: au awamamohoiei wa arinai ia esana eai abo au mauri. \c 21 \s1 Keriso i torouio i Tanuagaeda. \p \v 1 Abotai abo Iesu ena heaheatayao matadi eai iabom i hemasarahauioi Tiberia gabogabona hasarina eai; i hemasarahauioi ina doha. \v 2 Headi se oigogoesega, Simona Petero, eo Toma esana Didumo, eo Natanaela Kana Galilaiana, eo Sebedaio nanatunayao, eo ena heaheatayao labui hinage. \p \v 3 Simona Petero i heribadi, i ene, “Ea lau ea eama.” Isi ia se heriba si ene, “Ai hinage maem ta lau.” Se lau se gerusae waga eai: maionana eai ne se eamaasa, se bo’au. \v 4 Maratomtom eai Iesu i totoro geregere eai, ena heaheatayao Iesu nige se italobai. \v 5 Iesu abo i hesioidi, i ene, “Nanatuguyao e, aiai ami e nige’e wa?” Ia se heriba si ene, “Nige’e.” \v 6 Abo i heribadi i ene, “Hiana au galaei waga ateanina eai, eama abo au aitoa.” Se galanonohai bena se tabei, se tabeasa, eama se gamagari ariri. \v 7 Arinai abo heaheata Iesu i gadosisiei wa, i ribalau Petero arinai i ene, “Ia ede Guiauna!” Simona Petero abo i ataiei ia ede Guiauna, ena eama luluna ie lio, (ia tau ahaahana mo) abo i tubapesa gabogabo eai. \v 8 Heaheata headi waga gagirina eai se geru (geregere i hanahanau, nuana yada handere esega) hiana ma eamana se niuniuri. \p \v 9 Isi abo se dunasae geregere eai, oeagi muapolina se ita i alaalasi, eama headi hinage se toredi, eo falawa. \v 10-11 Iesu i heribadi i ene, “Eama au toaidi wa, headi au ledima.” “Simona Petero i awasae hiana i niurisaei geregere eai, eama lailaidi i monau handere esega eo tatao‐labui‐se‐matesaudoudoi‐haiona; se gamagari ariri, hiana hinage nige se purisi. \v 12 Iesu i heribadi i ene, “Au laoma ta aiai.” Taba nige heaheata esau i oimuri ia arinai i ene, “Oa ede eai?” Paana isi se nuatuiyao ia ede Guiauna. \v 13 Iesu abo i laoma, falawa ie abi i mosei isi aridi eai, eo eama hinage doha. \v 14 Ena mate eai i torouioma, teina ta abo ena taumasaraha hehaionana ena heaheatayao matadi eai. \p \v 15 Se aiai lautom, Iesu abo i ribalau Simona Petero arinai i ene, “Simona, Ioane natuna e, oa u gadosisiaririegu, nige doha ina headi ta?” Petero i ene, “E Guiau, u nuatuiyao ea gadosisiem.” Ia i heriba i ene. “Egu \f + \fr 21.15 \fq Lambs; \ft mamoe gagiridi.\f* arenio u suidi.” \v 16 Ma labui hinage i heriba, i ene, “Simona, Ioane natuna e, u gadosisiegu wa?” Ie ribalau ia arinai i ene, “E Guiau, u nuatuiyao ea gadosisiem.” Ie ribalau ia arinai i ene, “Egu mamoe u suidi.” \v 17 Ma haiona hinage i ribalau ia arinai, i ene, “Simona, Ioane natuna e, u gadosisiegu wa?” Petero abo nuana i baaea paana ma haiona Iesu i oimurini i ene, “U gadosisiegu wa?” Arinai abo ia i heriba i ene, “Guiau e, nuatudi gamagaridi u nuatuidio: u nuatuiyao ea gadosisiem.” Iesu ia i heriba, i ene, “Egu mamoe u suidi. \v 18 Mamohoi, mamohoi, ea heribam ta, oa ma hewarim eai oabom u taididiniuioim, u laulau gaibu mo; sora u tautaubada abo nimam u helelelaedi esau abo i auauim, ia abo hinage i laem dobila wa nige u henua arinai.” \v 19 Teina riba ta i ribaei, ia matena i ribahemasaraha, arinai Eaubada abo i hedebasaei. Riba wa i ribalautom, ia abo Petero i heriba, i ene, “U hemuriwataiguma.” \p \v 20 Petero i torobui heaheatana Iesu i gadosisiei wa ie ita i laulauwataidi; ia ede ia ie ota Iesu nuapouna eai edi huia aiai eai wa, eo hinage i ene, “Guiau e, eai abo i moruim?” \v 21 Petero ia ie ita Iesu arinai ie riba i ene, “Guiau e, tau ta hinage abo edohana?” \v 22 Iesu ia i heriba, i ene, “Taba egu nuatu ea ’ne i mia i lau e ea uioma, oa u ene saha? Oa mo u hemuriwataigu.” \v 23 Teina riba ta abo ehadiyao se hetubu se laei, si ene, “Teina heaheata ta taba nige i mate:” taiede Iesu nige i ene, taba nige i mate; na i ene mo, “Taba egu nuatu ea ’ne i mia i lau e ea uioma, oa u ene saha?” \p \v 24 Wau heaheata wa ia ede teina ginauridi i ribahemasarahadi, eo i uridi hinage; ta nuatui hinage ia ie riba mamohoi. \p \v 25 Ginauri gamagaridi hinage Iesu i ginauridi, taba se uriheohidi nuana tanoubu ta abo abatorena nige gonoana, buka wa abo se gamagari ariri. Amen.