\id MRK \h मर्कूस \toc1 मर्कूस \toc2 मर्कूस \toc3 मर्कूस \mt1 मर्कूस \ip \bd ब्रेक्‍ब मुर:\bd* एको किताब ब्रेक्‍ब मुर मर्कूस बाक्‍ब। मेकोमी आंम आ पर्बम \em मर्कूस १४:५१-५२ \em* ब्रेक्‍शो बाक्‍ब। मेको आ यहूदी नें यूहन्‍ना बाक्‍त, मेको आ रोमी नें चहिं मर्कूस बाक्‍त। मर्कूस बारनाबास आ याच बाक्‍त। मेको पावल नु बारनाबास काथा लमा बाक्‍त। तन्‍न मेको आस कली प्रोंइश्‍शा, यरूसलेम लेम्‍माक्‍त। \em प्रेरित १३:५,१३ \em* नोले पवलम मेको आ पर्बम रिम्‍शो लोव़ पवा बाक्‍त। मेको कली लेंशा, रोम सहरम वारच पचा कली ब्रेश्‍शो बाक्‍त। \em २तिमोथी ४:११\em* मर्कूसमी पत्रुस कली वारच पा, आ शेंतीक लोव़ रोमी लोव़म सेला बाक्‍त। मिनु मेको लोव़ मसाम्‍चा कली नेल्‍ल ब्रेक्‍ता बाक्‍त। \ip \bd गेना ब्रेक्‍शो:\bd* मर्कूस ६३-६४ ए. डी. रोम सहर जाक्‍‍माक्‍‍त। मेना थमा सुइक्‍ब आन कली रोम ङा सिजर नेरो आ पतीकेमी खेदा पचा गोव़मे बाक्‍त। मिनु मेको किताब ६४-६५ ए. डी. मेर खोदेंशो ब्रेक्‍शो बाक्‍ब। तन्‍न ७० ए, डी. क्‍येङा ङोंइती दुम्‍चा माल्‍ताक्‍व। मारदे हना यरूसलेम सहर कली खतम सेल्‍तीके आ पर्बम मारेइ मब्रेक्‍शो बाक्‍त। \ip \bd मारदे ब्रेक्‍शो:\bd* मर्कूसमी आ किताबम येसु आ पशो छक लाक्‍चा ङा गेय आ पर्बम शुश ब्रेक्‍ताक्‍व। मेको पत्रुस आ शेंतीक लोव़ रे बाक्‍ब। येसु आ गेय ङा नेल्‍ल क्‍येङा ठेयब लोव़ बाक्‍नीम। येसु परमप्रभु यावे आ गेय पाइब दुम्‍तीके किताब नेल्‍लेम कोंइशो बाक्‍ब, देंशो बाक्‍ब। \em मर्कूस १०:४५ \em* \c 1 \s1 ब्‍वाक्‍कुम ख्रुम्‍शा ग्रुंइब यूहन्‍ना \r मत्ती ३:१-१२; लूका ३:१-१८; यूहन्‍ना १:१९-२७ \p \v 1 एको परमप्रभु यावे आ तौ येसु ख्रीस्‍त आ पर्बम ब्रेक्‍शो ग्‍येरपाइक्‍ब लोव़ बाक्‍ब। मेको लोव़ दोदेंशो पा गोइब देंशा हना, \v 2 परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब यसैयामी ब्रेक्‍शो लोव़मी मार ब्रेक्‍शो बाक्‍त देंशा हना “ने‍नो, इ ङोंइती आं लोव़ पाइ‍ब सोइक्‍नुङ। मेकोमी इ लां थेल्‍ब। \em मत्ती ११:१०\em* \v 3 गोरशो रागीमी सेंदा कामी ‘प्रभु आ लां थेलीने। आ गाक्‍तीके लां फुल्‍लु ग्रोक्‍शा थेलीने’ देंशो नेंसीब” दे ब्रेक्‍शो बाक्‍ब। \em मलाकी ३:१; यसैया ४०:३\em* \v 4 ब्‍वाक्‍कुम ख्रुम्‍शा ग्रुंइब यूहन्‍ना गोरशो रागीम ग्रूशा, मुर आन कली “इन पाप क्‍याम्‍चा कली इन थुं परमप्रभु यावे गे लेत्‍तीने। आंइ थुं लेत्‍ताक्‍क दे कोंइचा कली ब्‍वाक्‍कुम ख्रुम्‍शा ग्रुंइपांइसीने” दे लोव़ पाइक्बाक्‍माक्‍त। \v 5 मिनु यहूदीया रागी नु यरूसलेम सहर ङा मुर नेल्‍ल मेकेर जाक्‍शा, आन पाप शोव़शा, यूहन्‍ना रे पा यर्दन खोलाम ख्रुम्‍शा ग्रुंइचा पुंइसमा बाक्‍त। \p \v 6 यूहन्‍नामी दलओंठ आ चां के प्रोव़शो वा फेक्‍बाक्‍माक्‍त। कुशुल के किप्‍शुर किप्‍बाक्‍माक्‍त। मिनु सल्‍हा माले ब्‍वशा नु रोका खुदो जशा बाक्‍बाक्‍माक्‍त। \v 7 मिनु मुर आन कली “आं नोले जाक्‍ब आं क्‍येङा सक्ति पाइश्‍शो बाक्‍ब। गो मेको आ ङोंइती बाप्‍शा, आ जुत्ता प्रुइक्‍चा लायो मशिरनुङ। \v 8 गो इन कली ब्‍वाक्‍कुम ख्रुम्‍शा ग्रुंइताक्‍न्‍नी। मेकोमी चहिं इन कली परमप्रभु यावे आ सोक्‍तीमी ख्रुम्‍ब” दे मुर आन कली शेंना शेंन बाक्‍बाक्‍माक्‍त। \s1 येसु ब्‍वाक्‍कुम ख्रुम्‍शा ग्रुंइचा पुंइसीशो \r मत्ती ३:१३-४:११; लूका ३:२१-२२; लूका ४:१-१३; यूहन्‍ना १:३२-३४ \p \v 9 मेना येसु गालील रागी ङा नासरथ सहर रे गाक्‍शा, यूहन्‍ना आ बाक्‍तीकेमी जाक्‍माक्‍त। मिनु यूहन्‍ना रे पा यर्दन खोलामी ब्‍वाक्‍कुम ख्रुम्‍शा ग्रुंइपांइसे बाक्‍त। \em लूका २:५१\em* \v 10 मिनु ब्‍वाक्‍कुमी ग्रुम्‍शा ग्रूमेनु, सरीङ रोक्‍सीशा, परमप्रभु यावे आ सोक्‍त परवा खोदेंशो पा यिशा, आ तारी जुक्‍शो तवा बाक्‍त। \v 11 मिनु सरीङ रे “आं दाक्‍शो तौ नवे। इ कली तशा थाम्‍पा ग्‍येरसीनुङ” देंशो सेंदा नेंसे बाक्‍त। \em मर्कूस ९:७\em* \s1 येसु थुं थाम्‍चा पुंइसीशो \p \v 12 मिनु नोले परमप्रभु यावे आ सोक्‍तीमी येसु कली गोरशो रागीम लदा बाक्‍त। \v 13 मिनु गोरशो रागीम ४० नाक्‍त सम्‍म बाक्‍माक्‍त। मेकेर बाक्‍मेनु, सैतान रे पा थुं थाम्‍चा पुंइसे बाक्‍त। मेको गोरशो रागी ङा जन्‍तुपुकी नु बाक्‍माक्‍त। परमप्रभु यावे आ स्‍वर्ग ङा गेय पाइबपुकीमी मेको कली वारच पामे बाक्‍त। \s1 येसुम परमप्रभु आ लोव़ नेंपाइश्‍शो \p \v 14 यूहन्‍ना जेल्‍खानमी चोक्‍चा पुंइसे नोले, येसुमी गालील रागीमी परमप्रभु यावे आ ग्‍येरपाइक्‍ब लोव़ नेंपाइक्‍ना पाइक्‍न गाक्‍माक्‍त। \v 15 मेकोमी “परमप्रभु यावे आ देंशो नाक्‍त जाक्‍त। आ राज्‍य इन नेक्‍था जाक्‍शो बाक्‍ब। इन थुं परमप्रभु यावे गे लेश्‍शा, आ ग्‍येरपाइक्‍ब लोव़ थमा सुतीने” दे नेंपाइक्‍ना पाइक्‍न गाक्‍माक्‍त। \em गलाती ४:४\em* \s1 येसुमी शेंसीब आन कली ब्रेश्‍शो \r मत्ती ४:१८-२२; लूका ५:१-११; यूहन्‍ना १:३५-५१ \p \v 16 मिनु येसु गालील समुन्‍द्र आ नेक्‍था हिरसेनु, सिमोन नु आ लोक्‍ब अन्‍द्रीयास ग्‍याइल आप्‍शा, ङांइ रेन्‍ना रेन्‍न बाक्‍शो तवा बाक्‍त। मेको निक्‍शी ङांइ रेप्‍‍ब बाक्‍सा बाक्‍त। \v 17 मिनु येसुमी मेको आस कली “आं नोले खोइय्‍यीसी। मिनु मुर आन कली रेप्‍ब सेल्‍नन्‍सी” दे माइक्‍सी बाक्‍त। \v 18 मिनु ग्‍याइल थु था प्रोंइशा, आ नोले खोइश्‍शा गाक्‍सा बाक्‍त। \p \v 19 मिनु इच्‍ची आइक्‍ची लशा, जब्‍दी आ तौ निक्‍शी याकूब नु यूहन्‍ना वोबु आस कली डोंगाम बाक्‍शा, गाक्‍शो ग्‍याइल प्रोव़ना प्रोव़न पशो ताम्‍सी बाक्‍त। \v 20 मिनु मेको आस कली यो ब्रेत्‍तीम्‍सी बाक्‍त। मिनु आस आफ जब्‍दी नु गेय पाइब आन कली प्रोंइशा, आ नोले खोदसे बाक्‍त। \s1 वोल कली ग्रुंइशो \r मत्ती ८:१४-१७; लूका ४:३१-४४ \p \v 21 मिनु कापेरनाउम सहरम जाक्‍दीम्‍मा बाक्‍त। मिनु नाइक्‍तीक नाक्‍त येसुमी ग्रुम्‍तीक खिं लशा, मुर आन कली शेंदीमी बाक्‍त। \v 22 मेको आ शेंशो नेंशा, नेल्‍ल छक लाक्‍मा बाक्‍त। मारदे हना सास्‍त्री आन लोव़ खोदेंशो ममाइ। अधिकार पाइश्‍शो लोव़ पा शेंदीमी बाक्‍त। \em सास्‍त्री यहूदी आन कली परमप्रभु यावे आ अरेशो लोव़ शेंब बाक्‍शो बाक्‍तेक्‍म। \em*\em मत्ती ७:२८-२९\em* \v 23 मिनु मेको ग्रुम्‍तीक खिंमी ग्रांग्रा दिचा ङा वोलमी सुम्‍शो मुर का बाक्‍माक्‍त। \v 24 मिनु मेको वाइ ब्रेश्‍शा “ए नासरथ ङा येसु, मार पमुया ङा? आंइ कली खतम पोक्‍थ जाक्‍नी? गो इन कली तुइक्‍नीकी। गे परमप्रभु यावे आ योव़शो ननी” देंमा बाक्‍त। \em मर्कूस ५:७\em* \v 25 मिनु येसुमी वोल कली “सिक्‍सी पावो। मिनु ग्रूङो” दे हुइक्‍ता बाक्‍त। \em मर्कूस ९:२६\em* \v 26 मिनु ग्रांग्रा दिचा ङा वोलमी मुर कली दिङ खोल्‍शा, वाइ ब्रेश्‍शा ग्रूमाक्‍त। \v 27 मोदुम्‍शो तशा, मुरपुकी छक लाक्‍शा “मार बाक्‍म माइ? नक शेंतीक लोव़ बाक्‍म कोर में? अधिकार पाइश्‍शो लोव़ पवानु, ग्रांग्रा दिचा ङा वोलम लायो टीबाक्‍तेक्‍म” देंमुमा बाक्‍त। \v 28 मिनु गालील रागीमी तेइ तेइ येसु आ पर्बम लोव़ ब्रना ब्रन लमाक्‍त। \s1 रोइ पाइब आन कली सापाइश्‍शो \p \v 29 मिनु वोल कली ग्रुंइशा, येसु ग्रुम्‍तीक खिं रे सिमोन नु अन्‍द्रीयास वोबु आस खिंम जाक्‍दीम्‍माक्‍त। मिनु याकूब नु यूहन्‍ना यो येसु नु काथा बाक्‍सा बाक्‍त। \v 30 मिनु जाक्‍दीम्‍मानु, सिमोन आ शिमी जरो पा गोल्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु येसु कली तुइक्‍पदमे बाक्‍त। \v 31 मिनु येसु मेको आ नेक्‍था लशा, आ गुइ ग्‍याइश्‍शा पोक्‍गा बाक्‍त। मोपा पोक्‍गानु, जरो जाम्‍माक्‍त। मिनु सेस दुम्‍शा, मेको आन कली मान पा थुल्‍मी बाक्‍त। \p \v 32 मिनु नां रिक्‍मेनु, मेको सहर ङा मुरपुकीमी रोइ पशो नु वोलम सुम्‍शो मुर नेल्‍ल आन कली चाक्‍ग्‍मे बाक्‍त। \v 33 सहर ङा मुर नेल्‍ल खिं ङा लाप्‍चो आ ङोंइती खुम्‍समा बाक्‍त। \v 34 मिनु येसुमी रोइ पशो शुश मुर आन कली सापदा बाक्‍त। मिनु शुश वोल आन कली हुइश्‍शा खेरमी बाक्‍त। वोल आन कली लोव़ पचा मगेवा बाक्‍त। मारदे हना वोलपुकीमी येसु कली तुइश्‍शो बाक्‍तेक्‍म। \em प्रेरित १६:१७-१८\em* \p \v 35 आ दीसा सुनी नां मसोव़थु, येसु बोक्‍शा मेकेर रे गाक्‍शा, सुइ मबाक्‍तीकेमी जाक्‍दीश्‍शा, प्रार्थना पवा बाक्‍त। \em मत्ती १४:२३; मत्ती २६:३६; लूका ५:१६; लूका ११:१\em* \v 36 मिनु सिमोन नु मेको नु बाक्‍बपुकीमी येसु कली माल्‍मे बाक्‍त। \v 37 मिनु ग्रुम्‍शा, येसु कली “मुर नेल्‍लेमी इन कली माल्‍शो बाक्‍नीम” दे मदमे बाक्‍त। \v 38 मिनु येसुमी “मेकेर रे लशा, एर ओंथ गाउं सहर हिरशा लय। मारदे हना मेकेर यो शेंथ जाक्‍ती” देंमाक्‍त। \v 39 मिनु गालील रागी नेल्‍ल हिरशा, ग्रुम्‍तीक खिंमी शेंबाक्‍माक्‍त। वोल आन कली खेरबाक्‍माक्‍त। \s1 कोर पाइब कली सापाइश्‍शो \r मत्ती ८:२-४; लूका ५:१२-१६ \p \v 40 मिनु कोर पाइब का जाक्‍शा, येसु आ ङोंइती आ पोक्‍च थेक्‍शा “सापाइक्‍चा दाक्‍ताक्‍नी हना, आं कली सापाइक्‍ने चाप्‍नीनी” दे सेउ पशा पुना बाक्‍त। \v 41 मिनु येसुमी शिशी पा आ गुइ दिंशा, कोर पाइब कली थिशा “गो सापाइक्‍चा दाक्‍नुङ। साङो” देंमाक्‍त। \v 42 मो देंमेनु, कोर सामाक्‍त। \v 43 मिनु येसुमी “सुइ कली मशेंदो। \em मर्कूस ३:१२\em* \v 44 चढ़ेब आ ङोंइती लशा, इ साशो रां कोंइदो। मिनु मुर नेल्‍ल आन कली ‘गो साती’ दे तुइक्‍पाइक्‍चा कली मोसाम देंशो खोदेंशो पा चढ़ेवो” दे माइश्‍शा सोइक्‍ता बाक्‍त। \em मर्कूस ७:३६; लेवी १४:२-३२\em* \v 45 मिनु साशो मुर मेकेर लशा, दोपा सामे, मेको लोव़ तेइ तेइ ब्रपदा बाक्‍त। मोदेंशो लोव़ ब्रतीके येसु सहर सहरमी गाक्‍ने मचबा बाक्‍त। मोपतीके शुश मुर मबाक्‍तीकेमी बाक्‍माक्‍त। तन्‍न मुरपुकी तेइ तेइ रे जाक्‍बाक्‍मा बाक्‍त। \c 2 \s1 गुइ खोइली मदुक्‍ब कली सापाइश्‍शो \r मत्ती ९:१-८; लूका ५:१७-२६; यूहन्‍ना १:१९-२७ \p \v 1 नाक्‍त का निक्‍शी नोले कापेरनाउम लेम्‍माक्‍त। मिनु मुरपुकीमी “येसु खिंमी बाक्‍ब” दे तुइक्‍तमे बाक्‍त। \v 2 मिनु मेकेर शुश मुर खुम्‍सीशा, लाप्‍चोमी यो मुरपुकी देल्‍मा बाक्‍त। मिनु येसुमी मेको आन कली परमप्रभु यावे आ लोव़ शेंदीमी बाक्‍त। \v 3 मिनु ४ जना मुरपुकीमी गुइ खोइल मदुक्‍ब मुर का कुरशा चाक्‍ग्‍मे बाक्‍त। \v 4 शुश मुर देल्‍तीके येसु आ ङोंइती चाक्‍दीन्‍ने मचाप्‍मे बाक्‍त। मिनु खिं ङोइश्‍शा, फुल्‍लु याक्‍शा, ओंइतीके सेल्‍मे बाक्‍त। मिनु गुइ खोइल मदुक्‍ब कली कुरशो ब्राख्‍ये एर ओंथ डोरीम पाइश्‍शा, ओंखां पा येसु आ ङोंइती तोक्‍गमे बाक्‍त। \v 5 मिनु येसुमी मेको आन कली मो पशो तशा, थमा सुइय्‍‍यीमी बाक्‍त, दे तुइक्‍ता बाक्‍त। मिनु गुइ खोइली मदुक्‍ब कली “आं तौ, इ पाप क्‍याम्‍साक्‍व” देंमाक्‍त। \v 6 मेकेर सास्‍त्रीपुकी यो बाक्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 7 मेकोपुकीमी येसु आ लोव़ नेंशा, आन थुंमी “दोदेंशो लोव़ पवा? परमप्रभु यावे कली शुक्‍शी पाइबाक्‍त। सुमी पाप क्‍याम्‍ने चाप्‍बा ङा?” दे मिम्‍तमे बाक्‍त। \em भजन संग्रह १३०:४; यसैया ४:३,२५\em* \v 8 मिनु येसुमी आन मिम्‍शो तुइश्‍शा, मेको आन कली “मारदे मोदेंशो मिम्‍तीनी? \v 9 गुइ खोइल मदुक्‍ब कली ‘इ पाप क्‍याम्‍साक्‍व’ देंचा देय ‘छुल बोक्‍शा, इ ब्राख्‍ये कुरशा, एर ओंथ हिरशा कोंइदो’ देंचा, तेको सक्ति कोंइतीक लोव़ बाक्‍बा? \v 10 रागीमी जरमेशोमी पाप क्‍याम्‍चा अधिकार तशो बाक्‍ब, दे गेपुकीमी यो तुइक्‍ताक्‍नी” देंमाक्‍त। मिनु गुइ खोइली मदुक्‍ब कली \v 11 “छुल बोक्‍शा, इ ब्राख्‍ये कुरशा, इ खिं ले‍तो” दे मदा बाक्‍त। \v 12 मिनु नेल्‍ल आन ङोंइती मेको बोक्‍शा, आ ब्राख्‍ये जो गुप्‍शा कुरशा, गाक्‍माक्‍त। मिनु नेल्‍लेमी छक लाक्‍शा “ओदेंशो छक लाक्‍चा ङा गेय मुल सम्‍म गेनायो मतशो नय” देंशा, परमप्रभु यावे कली ठेयब सेल्‍मे बाक्‍त। \s1 लेवी कली ब्रेश्‍शो \r मत्ती ९:९-१३; लूका ५:२७-३२ \p \v 13 मिनु येसु मेकेर रे लशा, लेंशा समुन्‍द्र आ नेक्‍था बाक्‍माक्‍त। मिनु मेकेर शुश मुर देल्‍मा बाक्‍त। मिनु येसुमी मेको आन कली शेंदीमी बाक्‍त। \v 14 मिनु मेकेर रे लशा, तिरो पोक्‍ब अल्‍फयस आ तौ लेवी कली तिरो पोक्‍तीकेमी बाक्‍शो तशा “आं नोले खोइय्‍यी” दे ब्रेत्‍ता बाक्‍त। मिनु मेको बोक्‍शा, आ नोले खोदा बाक्‍त। \p \v 15 मिनु लेवी आ खिंमी जना जन बाक्‍मानु, तिरो पोक्‍ब नु पापी शुश नु काथा जामे बाक्‍त। मारदे हना शुशेमी येसु आ नोले खोदमे बाक्‍त। \v 16 मिनु फरिसी आन दाते ङा सास्‍त्रीपुकीमी येसु कली पापी नु तिरो पोक्‍बपुकी नु काथा बाक्‍शा जशो तशा, येसु आ शेंसीब आन कली “मारदे तिरो पोक्‍बपुकी, पापीपुकी नु काथा बाक्‍शा जाइबा?” देंमा बाक्‍त। \v 17 मिनु येसुमी मेको आन लोव़ नेंशा, मो देंब आन कली “रोइ मपशो मुर डाक्‍टर ममाल्‍नीम। रोइ पशो मुर ला डाक्‍टर माल्‍नीम। ठीक पाइब कली ममाइ, पापी आन कली ब्रेत्‍थ जाक्‍शो नङ” दे माइक्‍मी बाक्‍त। \s1 माइजा बाक्‍चा \r मत्ती ९:१४-१७; लूका ५:३३-३८ \p \v 18 यूहन्‍ना आ शेंसीबपुकी नु फरिसीपुकी माइजा बाक्‍बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु मुरपुकीमी येसु आ नेक्‍था जाक्‍शा “यूहन्‍ना आ शेंसीबपुकी नु फरिसी आन शेंसीबपुकी माइजा बाक्‍नीम। इन शेंसीबपुकी चहिं माइजा मबाक्‍नीम। मारदे मो पशो नमी?” दे हिल्‍लो पामे बाक्‍त।\em फरिसी रिती थिती सेल्‍शा, रिम्‍शो पचा कली कोव़ब यो बाक्‍शो बाक्‍तेक्‍म।\em* \v 19 मिनु मोदें हिल्‍लो पाइब आन कली येसुमी “जन्‍तीपुकी ग्‍युम्‍ले नु बाक्‍मानु, माइजा बाक्‍ने मचाप्‍नीम। \v 20 काबु चहिं ग्‍युम्‍ले नु फ्राचा पुंइसीनीम। मिनु माइजा बाक्‍नीम। \v 21 सुइमी माइत वामी नक वा क्‍येप्‍शा मफेरनीम। फेरतेक्‍म हना, नक वा चुप्‍शा, माइत वा कली खाक्‍शा, ङोंइती ङा गाक्‍शो क्‍येङा ठेयब सेल्‍ब। मारदे हना माइत नु नक मगारब। \v 22 सुइमी माइत कुशुल के थैलोमी नक अङगुर शांबु कुर मपाइनीम। कुर पाम्‍तेक्‍म हना, नक अङगुर शांबु बोरशा, थैलो खाक्‍शा क्‍युप्‍ब। थैलो यो गाक्‍ब। नक शांबु नक थैलोमी ला गारब” दे शेंदीमी बाक्‍त। \s1 नाइक्‍तीक नाक्‍त आ पर्बम लोव़ \r मत्ती १२:१-८; लूका ६:१-५ \p \v 23 मिनु काबु नाइक्‍तीक नाक्‍त येसु नु आ शेंसीबपुकी चेरब रू लां गाक्‍मा बाक्‍त। मिनु गाक्‍मानु, शेंसीबपुकीमी चेरब बाला शोइक्‍चा गोव़मे बाक्‍त। \v 24 मिनु फरिसीपुकीमी येसु कली “कोव़ङीन, नाइक्‍तीक नाक्‍तीमी पचा मदुम्‍ब गेय मारदे पाइनीमी?” दे मदमे बाक्‍त। \v 25 मिनु येसुमी “दाऊद नु आ वारचपुकी शोव़लु बेक्‍मानु, दाऊदमी मार पवा, मेको ब्रेक्‍शो लोव़ गेनायो मपढेनी? \v 26 ठेयब चढ़ेब अबीयाथार आ पालामी दाऊद परमप्रभु यावे आ खिं ओव़शा, परमप्रभु यावे कली चढ़ेशो शोब्‍ले शोल्‍शा जशा, आ वारच आन कली यो जचा गेवा बाक्‍त, दे मपढेनी? मेको शोब्‍ले चढ़ेबपुकीमी ला जाइबाक्‍मा बाक्‍त। अर्को मुरपुकीमी जचा मदुम्‍ब बाक्‍माक्‍त। \em १सामुएल २१:७; लेवी २४:९\em* \v 27 नाइक्‍तीक नाक्‍त मुर आन कली वोइश्‍शो बाक्‍ब। मुरपुकी नाइक्‍तीक नाक्‍त कली ममाइ। \em प्रस्‍थान २०:१०\em* \v 28 मोपतीके रागीम जरमेशो दा नाइक्‍तीक नाक्‍त मार पचा, मार मपचा मेको अधिकार पाइब बाक्‍ब” दे शेंदीमी बाक्‍त। \c 3 \s1 नाइक्‍तीक नाक्‍त आ पर्बम लोव़ \r मत्ती १२:९-१४; लूका ६:६-११ \p \v 1 मिनु येसु ग्रुम्‍तीक खिं लेंशा ओव़माक्‍त। मेकेर गुइ सोव़शो मुर का बाक्‍माक्‍त। \v 2 मिनु फरिसी नु सास्‍त्रीपुकीमी “नाइक्‍तीक नाक्‍ती सापाइक्‍तीक गेय पाइबा कों” दे योव़की पा कोव़ङमे बाक्‍त, मारदे हना दोस गेचा माल्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 3 मिनु येसुमी गुइ सोव़शो मुर कली “एक पिवो” दे मदा बाक्‍त। \v 4 मिनु योव़की पा कोव़ब आन कली “नाइक्‍तीक नाक्‍त शिशी पचा देय मरिम्‍शो गेय पचा? ब्रोंइचा गेचा देय साइक्‍चा? तेको लोव़ अरेतीक लोव़ नु गारबा?” दे हिल्‍लो पवानु, सिक्‍सी पामे बाक्‍त। \v 5 मिनु सिक्‍सी पा बाक्‍शो तशा, आ थुं खाइश्‍शा गाइश्‍शा, मेको आन कली का का पा कोव़शा, गुइ सोव़शो कली “इ गुइ दिंदो” दे मदा बाक्‍त। मिनु मेकोमी गुइ दिंसेनु सामाक्‍त। \v 6 मिनु फरिसीपुकी ग्रूशा, हेरोदी आन कली शो शु खुप्‍शा “मेको कली दोपा साइक्‍चा ताइनय” दे लोव़सी पामे बाक्‍त। \s1 मुर आन कली सापाइश्‍शो \r मत्ती १२:१५-१६; लूका ६:१७-१९ \p \v 7 मिनु नोले येसु नु आ शेंसीबपुकी सहर रे गाक्‍शा, गा‍लील ङा समुन्‍द्र आ नेक्‍था जाक्‍दीम्‍मा बाक्‍त। शुश मुरुमी आन नोले खोदमे बाक्‍त। मेको खोइक्‍बपुकी ते ते ङा बाक्‍मा बाक्‍त देंशा हना, गालील नु यहूदीया रागी ङा, \em मत्ती ४:२५\em* \v 8 यरूसलेम सहर ङा, इदुमेआ रागी ङा, यर्दन खोला आइक्‍ची हांबु ङा टायर नु सीदोन सहर ङा बाक्‍मा बाक्‍त। मेकोपुकीमी येसु आ पशो गेय आ पर्बम शुश लोव़ नेंशा जाक्‍मा बाक्‍त। \v 9 मिनु येसुमी आ शेंसीब आन कली “डोंगा का चाक्‍शा वोतीन” देंमाक्‍त। मारदे हना शुश मुरपुकीमी नेप्‍शा चुशा, येसु आ नेक्‍था जाक्‍चा बोल पामे बाक्‍त। \v 10 येसुमी रोइ पाइब शुश आन कली सापदा बाक्‍त। रोइ पाइबपुकीमी “थिचा तङल” दे आ नेक्‍था जाक्‍मा बाक्‍त। \v 11 ग्रांग्रा दिचा ङा वोलपुकीमी येसु कली तशा, पोक्‍च थेक्‍शा “परमप्रभु यावे आ तौ ननी” दे वाइ ब्रेम्‍मा बाक्‍त। \em लूका ४:४१\em* \v 12 मिनु येसुमी “एको लोव़ मब्रपाइक्‍चा” दे माइक्‍मी बाक्‍त। \em मर्कूस १:४३-४४\em* \s1 १२ जना शेंसीबपुकी वोइश्‍शो \r मत्ती १०:१-४; लूका ६:१२-१६ \p \v 13 काबु येसु डांडा ङोंइ‍से बाक्‍त। मिनु सु सु आन कली योव़ङा, मेको आन कली आ नेक्‍था ब्रेत्‍ता बाक्‍त। मिनु मेको ब्रेश्‍शोपुकी जाक्‍मा बाक्‍त। \v 14 आं नु काथा बाक्‍चा कली नु शेंथ सोइक्‍चा कली \v 15 वोल खेरतीक अधिकार तशा बाक्‍मल, दे १२ जना आन कली वोइक्‍मी बाक्‍त। \v 16 मेको १२ जना आन नें सिमोन आ याइनी नें पत्रुस वोदा बाक्‍त। \v 17 जब्‍दी आ तौ याकूब नु आ लोक्‍ब यूहन्‍ना, मेको आस कली बोअनेरगेस नें वोदा बाक्‍त। बोअनेरगेस देंशो “बुंबु आ तौ नस” दे रुम्‍सीब। \em लूका ९:५४\em* \v 18 मिनु अ‍न्‍द्रीयास, फिलीप, बारथोलोमाइ, मत्ती, थोमास, अल्‍फयस आ तौ याकूब, थदेयस, सिमोन कनानी \v 19 नु यहूदा इस्‍कारीयोती बाक्‍मा बाक्‍त। यहूदा चहिं नोले येसु कली साइक्‍ब आन कली लां कोंइब दुम्‍माक्‍त। \s1 येसु नु आ खिं ङा मुर \p \v 20 मिनु लेंशा शुश मुर खुम्‍समानु, येसु नु आ शेंसीबपुकी जचा कली यो नाइक्‍चा मतामे बाक्‍त। \v 21 मिनु येसु आ खिं ङा मुरपुकीमी मेको नेंशा “आ निप्‍स ग्‍यशो दुम्‍माक्‍त, दोपा यो खिं लाइक्‍चा” दे ब्रथ लमा बाक्‍त। \em मर्कूस ६:४; यूहन्‍ना ७:५; यूहन्‍ना ८:८४\em* \s1 येसु नु वोलपुकी \r मत्ती १२:२४-३२; लूका ११:१४-२३ \p \v 22 यरूसलेम रे यिशो सास्‍त्रीपुकीमी “बेल्‍जीबुलमी सुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। वोल आन पिप आ सक्तिमी वोल आन कली खेरबाक्‍माक्‍त” देंमा बाक्‍त। \em मत्ती ९:३४\em* \v 23 मिनु येसुमी मेको आन कली आ नेक्‍था ब्रेश्‍शा, कथा सेल्‍शा “सैतानमी सैतान कली खेरने चाप्‍बा ङा? \v 24 राज्‍य का ङा मुरपुकी जिशा ब्राशा गाक्‍तेक्‍म हना, मेको राज्‍य जाम्‍शा लाइब। \v 25 खिं का ङा मुरपुकी जिम्‍तेक्‍म हना, मेको खिं मलीब। \v 26 सैतान आ राज्‍यम जिशा ब्रातेक्‍म हना, आ राज्‍य नुप्‍शा लाइब। \v 27 बोल्‍यो मुर आ खिंम सुइ खुइ पथ ओव़ने मचाप्‍नीम। बोल्‍यो मुर कली फ्रेंशा पाइश्‍शा वोइश्‍शा ला, आ मारेइ मारेइ खुइ पने चाम्‍सीब। \v 28 नोफा दाइश्‍शा नेनीन, मुरपुकीमी पाप पाम्‍तेक्‍म हना यो, आन पशो पाप क्‍याम्‍चा ताइनीम। मरिम्‍शो लोव़ पाम्‍तेक्‍म हना यो, मेको पाप यो क्‍याम्‍चा ताइनीम। \v 29 तन्‍न परमप्रभु यावे आ सोक्‍त आ पर्बम मरिम्‍शो लोव़ पशो पाप चहिं मक्‍याम्‍सीब। मोदेंशो लोव़ पाइब आ पाप गेना हना यो लीब” देंमाक्‍त। \em हिब्रू ६:४-६\em* \v 30 मारदे हना मेकोपुकीमी येसु आ पर्बम “येसु ग्रांग्रा दिचा ङा वोलम सुम्‍शो बाक्‍माक्‍त” देंशो बाक्‍मा बाक्‍त। \em यूहन्‍ना १०:२०\em* \s1 येसु आ खिं ङा मुर जाक्‍शो \r मत्ती १२:४६-५०; लूका ८:१९-२१ \p \v 31 मिनु येसु आ ममा नु आ लोक्‍बपुकी आ बाक्‍तीक लाङगामी जाक्‍मा बाक्‍त। मिनु “गो ग्रुम्‍थ जाक्‍तक” दे तुइक्‍पाइक्‍थ मुर सोइक्‍तमे बाक्‍त। \v 32 मेकोपुकी जाक्‍मानु, शुश मुर खुम्‍सीशा, येसु आ नेक्‍था बाक्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु मेको नेक्‍था बाक्‍बपुकीमी “इन ममा नु इन लोक्‍बम लोक्‍ब लाङगाम जाक्‍शा, इन कली ब्रेत्‍ताक्‍मे” दे मदमे बाक्‍त। \v 33 मिनु येसुमी “आं ममा नु आं लोक्‍बपुकी सु नमी?” देंशा, \v 34 आ नेक्‍था निश्‍शा बाक्‍ब आन कली कोव़शा “एकेर बाक्‍ब आं ममा नु आ लोक्‍बपुकी नम। \v 35 परमप्रभु यावे आ दाक्‍शो पाइबपुकी आं लोक्‍ब नु आं ममा नम” देंमाक्‍त। \c 4 \s1 वांचेर शोक्‍शो कथा \r मत्ती १३:१-९; लूका ८:४-८ \p \v 1 मिनु समुन्‍द्र आ नेक्‍था लशा, मेकेर बाक्‍शा, लेंशा शेंचा गोवा बाक्‍त। मेकेर शुश मुर खुम्‍सीशो बाक्‍मा बाक्‍त। आं चहिं डोंगा काम ङोइश्‍शा बाक्‍शो बाक्‍माक्‍त। आ लोव़ नेंबपुकी समुन्‍द्र आ नेक्‍था बाक्‍मा बाक्‍त। \v 2 मिनु कथा सेल्‍शा, शुश लोव़ शेंदा बाक्‍त। \p \v 3 मिनु शेंना शेंन “नेनीने, मुर का वांचेर शोक्‍थ लमाक्‍त। \v 4 मिनु ब्‍वारानु, गेडा का निक्‍शी लांमी जुक्‍तमे बाक्‍त। मिनु चिक्‍बीमी गुप्‍शा जामे बाक्‍त। \v 5 गेडा का निक्‍शी ग्‍याङग्रो खपीमी जुक्‍तमे बाक्‍त। मिनु शुश खप मबाक्‍तीके थे थु बुक्‍शा, जिव जाव वामा बाक्‍त। \v 6 तन्‍न नां पवानु, सोल सुल बेक्‍मा बाक्‍त, मारदे हना शाक्‍श थोक्‍चा मतथु सोव़मा बाक्‍त। \v 7 का निक्‍शी चू आ दातेमी जुक्‍तमे बाक्‍त। मिनु चूमी सुम्‍शा, बारचा मगेवा बाक्‍त। मिनु मसिम्‍माक्‍त। \v 8 का निक्‍शी चहिं रिम्‍शो खपीम जुक्‍तमे बाक्‍त। मिनु वाशा बारशा, शुश ग्रेल्‍शा, गेडा का के ३०, ६०, सहे का सम्‍म सिम्‍मा बाक्‍त” दे शेंदीमी बाक्‍त। \v 9 मिनु “सु के नेंब नोफा बाक्‍मे, मेकोमी नेंनल” देंमाक्‍त। \s1 वांचेर शोक्‍शो कथा आ अर्थ \r मत्ती १३:१०-१७; लूका ८:९-१० \p \v 10 मिनु आ लोव़ नेंबपुकी गाक्‍मा नोले, येसु नु गाक्‍ब नु आ १२ जना शेंसीबपुकीमी कथा सेल्‍शा शेंशो लोव़ आ पर्बम हिल्‍लो पामे बाक्‍त। \v 11 मिनु येसुमी “परमप्रभु यावे आ राज्‍य दोदेंशो बाक्‍ब दे इन कली रुप्‍‍तीक थुं गेशो बाक्‍त। लाङगाम बाक्‍ब आन कली चहिं कथा सेल्‍शा शेंनुङमी। \v 12 मारदे हना आन मिक्‍चीमी कोव़नीम, तन्‍न मताइनीम। आन नोफामी नेंनीम तन्‍न मरुप्‍‍नीम। कोव़शा रुप्‍‍तेक्‍म हना, आन थुं लेश्‍शा, आन पाप क्‍याम्‍चा ताम वा” देंमाक्‍त। \em यसैया ६:९-१० \em* \s1 वांचेर शोक्‍ब आ पर्बम शेंशो \r मत्ती १३:१८-२३; लूका ८:११-१५ \p \v 13 मिनु येसुमी “मेको कथा आ अर्थ मरुप्‍नी? मेको लायो मरुप्‍नी हना, अरु कथा ङा शेंतीक दोपा रुप्‍‍ने चाप्‍नीनी? \v 14 वांचेर शोक्‍बमी परमप्रभु यावे आ लोव़ शोक्‍‍ब। \v 15 लांमी शोक्‍शो दोदेंशो बाक्‍नीम देंशा हना, लोव़ नेन्‍मेनु, सैतानमी आन थुंमी रुप्‍शो लोव़ योल्‍ब। \v 16 ग्‍याङग्रो खपीम शोक्‍शो खोदेंशोपुकीमी लोव़ नेंशा, बिश्‍शा ग्‍येरसीनीम। \v 17 तन्‍न शाक्‍श थोक्‍चा मतथु, शुश मलीनीम। लोव़ आ पर्बम श्‍येत गेचा पुंइसाक्‍म हना, थु प्रोंइशा गाक्‍नीम। \v 18 चू आ दातेमी जुक्‍शो खोदेंशोपुकीमी लोव़ नेंनीम। \v 19 तन्‍न दोपा ठेयब दुम्‍नुङा? दोपा क्‍येट चेमु? दोपा मारेइ मारेइ ताइनुङा? दे मिम्‍शा, आ थुंमी तेक्‍ब। मिनु आ नेंशो लोव़मी फल मसिप्‍ब। \v 20 रिम्‍शो खपीम शोक्‍शो खोदेंशोपुकीमी चहिं परमप्रभु यावे आ लोव़ नेंशा, आन थुंमी वोइक्‍नीम। मिनु गेडा का के ३०, ६० सहे का गेडा सम्‍म सिश्‍शा ग्रेल्‍नीम” दे शेंदीमी बाक्‍त। \s1 परमप्रभु आ राज्‍य आ पर्बम शेंशो \r लूका ८:१६-१८ \p \v 21 मिनु येसुमी “मार, बत्ती पाथीमी गुप्‍शा वोइक्‍चा कली, खाट आगामी वोइक्‍चा कली दा‍नीमी ङा? मफारथु वोइक्‍नीमी, ममाइ ङा? \em मत्ती ५:१५\em* \v 22 ख्रुइश्‍शो मख्रुइक्‍सीब, सुम्‍शा वोइश्‍शो यो हाक्‍सीब। \em मत्ती १०:२६-२७; लूका १२:२\em* \v 23 सुइ के नेंब नोफा बाक्‍त हना, नेंनल” देंमाक्‍त। \p \v 24 मिनु येसुमी “गे मार नेंनी, मेको नोफा दाइश्‍शा नेनीने। दोपा नाक्‍शा गेनीनी, मोपा नाक्‍चा पुंइसीनीनी। \em मत्ती ७:२\em* \v 25 मारदे हना थीब तेम्‍शा गेचा पुंइसीब, मथीबमी चहिं आइक्‍के बाक्‍शो यो रोइक्‍चा पुंइसीब” दे शेंदीमी बाक्‍त। \em मत्ती १३:१२-१३\em* \p \v 26 मिनु “परमप्रभु यावे आ राज्‍य ओदेंशो बाक्‍ब, मुर कामी आ रूमी वांचेर शोक्‍ब। \v 27 मिनु नाक्‍दो इप्‍ब, सुनी बोक्‍ब। शोक्‍शो वांचेर दोपा वाबा, दे मारेइ मतुइक्‍ब। \em याकूब ५:७\em* \v 28 रू आंमा मेको वापाइक्‍ब। वाशा, बाला ग्रूशा, आख सिप्‍ब। \v 29 तन्‍न मीमेनु, रिक्‍ब। मारदे हना रिक्‍ची जाक्‍शो बाक्‍ब” देंमाक्‍त। \s1 तोरी वांचेर \r मत्ती १३:३१-३२; लूका १३:१८-१९ \p \v 30 मिनु “परमप्रभु यावे आ राज्‍य मार नु गारबा? दोदेंशो कथा सेल्‍शा रुप्‍पाइक्‍नन्‍नी? \v 31 वांचेर नेल्‍ल आन क्‍येङा आइक्‍च तोरी गेडा बाक्‍ब। \v 32 तोरी गेडा वाशा, शुश राशी पाइश्‍शा गिग घांस आन क्‍येङा ठेयब रवा दुम्‍ब। मेको रवामी चिक्‍बीमी ग्‍योव़ सेल्‍शा, फाम्‍सीशा बाक्‍ने चाप्‍नीम। परमप्रभु यावे आ राज्‍य मेको खोदेंशोन बाक्‍ब” दे शेंदीमी बाक्‍त। \p \v 33 मुरपुकीमी रुप्‍ने चाप्‍मेक्‍ल, दे शुश कथा सेल्‍शा, परमप्रभु यावे आ लोव़ शेंना शेंन बाक्‍माक्‍त। \v 34 कथा मसेल्‍थु, लोव़ मपाइबाक्‍माक्‍त। आ शेंसीब आन कली मेको कथा आन अर्थ यो नेल्‍ल रुप्‍‍पाइक्‍बाक्‍माक्‍त। \s1 फश गिवार तेक्‍शो \r मत्ती ८:२३-२७; लूका ८:२२-२५ \p \v 35 मोपा शेंने थुम्‍शा ङा मिन, नां रिक्‍मेनु, येसुमी आ शेंसीब आन कली “समुन्‍द्र शोक्‍शा, आइक्‍ची हांबु जाक्‍दीय्‍य” देंमाक्‍त। \v 36 मिनु देल्‍शो मुरपुकी नु ब्राशा, डोंगा का ङोइश्‍शा, लमा बाक्‍त। अरु डोंगा का निक्‍शी यो लमा बाक्‍त। \v 37 मिनु लमानु, ठेयब फश गिवार पचा गोवा बाक्‍त। फश गिवार पवानु, ब्‍वाक्‍कु डोंगामी ओव़शा, ग्रुम्‍चवा बाक्‍त। \v 38 येसु चहिं पिया थांइसीशा इप्‍शा निन्‍द्रा पवा बाक्‍त। शेंसीबपुकीमी “ए शेंब, गो नेल्‍ल ब्‍वाक्‍कुमी ग्रुम्‍शा बेक्‍चांइतय दे ममिम्‍तीनी?” देंशा सेंदमे बाक्‍त। \v 39 मिनु येसु बोक्‍शा, फश गिवार कली हुइश्‍शा, समुन्‍द्र कली “ब्‍वालेइ पावो, मदुक्‍को” देंमेनु, फश गिवार ख्रा दिक्‍माक्‍त। मिनु सिक्‍सी दुम्‍माक्‍त। \v 40 मिनु शेंसीब आन कली “मारदे हिंनी? आं कली थमा मसुइक्‍नीनी?” देंमाक्‍त। \v 41 मेकोपुकी चहिं छक लाक्‍शा, शुश हिंशा “फश नु ब्‍वाक्‍कुमी यो आ लोव़ टीबाक्‍ताक्‍से। एको सु बाक्‍म माइ?” दे लोव़ पमुमा बाक्‍त। \c 5 \s1 वोल आन कली पोव़म ओव़चा गेशो \r मत्ती ८:२८-३४; लूका ८:२६-३९ \p \v 1 मिनु आइक्‍ची हांबु गेरासीनी आन रागी जाक्‍दीम्‍मा बाक्‍त। \v 2 मिनु डोंगा रे तोंइ‍सीशा, येसुमी बेक्‍शो मुर थिम्‍‍तीके रे पिशो ग्रांग्रा दिचा ङा वोलमी ब्रीशो मुर का कली ग्रुमा बाक्‍त। \v 3 मेको मुर बेक्‍शो मुर थिम्‍‍तीकेमी बाक्‍बाक्‍माक्‍त। सुइमी मेको कली खिंमी वोइक्‍ने मचाप्‍मे बाक्‍त। \v 4 आ गुइ खोइली फ्रेंशा, साङलोमी पाइश्‍शा वोदमेनु यो, साङलो प्रोइश्‍शा प्रोक्‍बाक्‍माक्‍त। सुइमी मेको कली ग्राशा तेक्‍ने मचाप्‍बाक्‍मा बाक्‍त। \v 5 नाक्‍दो नाक्‍ती बेक्‍शो मुर थिम्‍‍तीके नु डांडामी हिरशा, वाइ ब्रेश्‍शा, फुल्‍लुमी थोक्‍सीशा, तेस्‍सीशा, गार सेल्‍सी बाक्‍माक्‍त। \v 6 मेको मुरुमी येसु कली ङोन रे तशा, दोरशा पिशा, सेउ पवा बाक्‍त। \v 7 मिनु ठेयब सेंदामी ग्रीशा “परमप्रभु यावे, नेल्‍ल क्‍येङा ठेयब आ तौ, गो निक्‍शी मार पमुसा ङा? परमप्रभु आ नें थिशा, श्‍येत मगेयीनी दे पुंइनन्‍नी” देंमाक्‍त। \em मर्कूस १:२४\em* \v 8 मारदे हना येसुमी वोल कली “ए ग्रांग्रा दिचा ङा वोल, एको मुर रे ग्रूङो” दे माइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। \v 9 मिनु “श्‍येत मगेयीनी, दे पुंइनन्‍नी” देंमेनु, येसुमी “इ नें मार में?” दे हिल्‍लो पवा बाक्‍त। मिनु मेकोमी “आं नें फौज बाक्‍ब, मारदे हना गो शुश बाक्‍नीकी” देंमाक्‍त। \v 10 मिनु “आंइ कली एको रागी रे मखेरचा नकी” दे पुना बाक्‍त। \v 11 मेको डांडामी शुश पोव़ जोन जोन बाक्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 12 मोपतीके वोलपुकीमी “मेको पोव़ गे लशा, आन रांमी ओव़चा गेकी” दे पुन्‍मे बाक्‍त। \v 13 मिनु येसुमी लशा, ओव़चा गेमी बाक्‍त। मिनु ग्रांग्रा दिचा ङा वोलपुकी मुर रे ग्रूशा लशा, पोव़ आन रांमी ओव़मा बाक्‍त। मिनु मेको हजार निक्‍शी पोव़पुकी रोंगु रे यिना यिन, समुन्‍द्रमी ग्रुम्‍शा बेक्‍मा बाक्‍त। \p \v 14 पोव़ योव़बपुकीमी मो दुम्‍शो तशा, प्रोक्‍शा, सहर नु मेको रागीमी लोव़ ब्रपदमे बाक्‍त। मिनु मुरपुकीमी “मार दुम्‍मे? दो दुम्‍मे?” दे तुइक्‍थ जाक्‍मा बाक्‍त। \v 15 मिनु येसु आ नेक्‍था जाक्‍शा, ङोंइती वोलमी ब्रीशो मुर वा फेक्‍शा, साशा, येसु नु निश्‍शो तामे बाक्‍त। मेको कली साशो तशा, हिंमा बाक्‍त। \v 16 मिनु आन मिक्‍चीमी तशो तुइक्‍बपुकीमी नक जाक्‍शो मुर आन कली मार मार दुम्‍मे, मेको नेल्‍ल शोव़ङमे बाक्‍त। \v 17 मिनु मुरपुकीमी येसु कली “आंइ रागी रे ग्रूशा लने” देंमा बाक्‍त। \p \v 18 मिनु येसु डोंगामी ङोंइ‍सेनु, ङोंइती वोलम ब्रीशो मुरुमी “गे नु बाक्‍चा गेयीनी” दे पुना बाक्‍त। \v 19 मिनु येसुमी चहिं बाक्‍चा मगेथु “इ खिं लेश्‍शा लशा, इ मुर आन कली प्रभुमी इ कली दोदेंशो रिम्‍शो पवा, गिश शिशी कोंइदा तुइक्‍पतो” दे आ खिं सोइक्‍ता बाक्‍त। \v 20 मिनु लशा, आ खिंमी ला ममाइ, डेकापोलीस रागी नेल्‍ल हिरशा, येसुमी दोदेंशो रिम्‍शो पवा शुश मुर आन कली तुइक्‍पदा बाक्‍त। मिनु नेंबपुकीमी “गिश रिम्‍शो दुम्‍माक्‍त” दे छक लाक्‍मा बाक्‍त। \em मर्कूस ७:३१\em* \s1 याइरस आ तमी \r मत्ती ९:१८-२६; लूका ८:४०-५६ \p \v 21 मिनु येसु डोंगा ङोइश्‍शा, समुन्‍द्र शोक्‍शा, आइक्‍ची हांबु जाक्‍दीश्‍शा, समुन्‍द्र आ नेक्‍था बाक्‍माक्‍त। मिनु शुश मुर देल्‍मा बाक्‍त। \v 22 मिनु याइरस नें पाइश्‍शो ग्रुम्‍तीक खिं ङा ठेयब मुर का जाक्‍शा, येसु कली तशा, आ ङोंइती बाप्‍शा, आ पोक्‍च थेक्‍शा \v 23 “आं तमी बेक्‍चा चिक्‍ताक्‍व। आं खिं लशा, इन गुइ आं आल आ तार वोतीने। मिनु आ रोइ साशा ब्रोंइब” दे पुना बाक्‍त। \v 24 मिनु येसु मेको नु लमाक्‍त। \p मिनु शुश मुर मेको आ नोले खोइश्‍शा, हुल पा क्राक्‍शा लमा बाक्‍त। \v 25 मेको शुश मुर आन दातेमी १२ बर्स ङोंइती रे हुश याप्‍शो रोइ पाइब मीश मुर का यो बाक्‍माक्‍त। \v 26 शुश डाक्‍टर आन कली कोंइशा यो, आ रोइ मसाशो बाक्‍माक्‍त। डाक्‍टर आन गुइ रे पा शुश श्‍येत जशो बाक्‍माक्‍त। आ रोइ चहिं मसाथु, ङोंइती क्‍येङा सारो दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। आ बाक्‍शो मारेइ मारेइ यो नुप्‍शो बाक्‍‍माक्‍त। \v 27 मेको मीश मुरुमी “मेको येसु माइश्‍शो मुरुमी रोइ पशो आन कली सापाइक्‍ने चाप्‍ब” देंशो लोव़ नेंशो बाक्‍माक्‍त। मिनु शुश मुर आन दातेमी ओव़शा, नोले रे पा येसु आ फेक्‍शो वा थिवा बाक्‍त। \v 28 मारदे हना “आ फेक्‍शो वा थिचा ला ताता हना यो, सानुङ” दे मिम्‍शो बाक्‍माक्‍त। \v 29 मिनु थिवानु, आ हुश याप्‍चा देक्‍माक्‍त। मिनु साङा बाक्‍त दे तुइक्‍ता बाक्‍त। \v 30 येसुमी आइक्‍के सापाइक्‍तीक सक्ति ग्रूशो तुइश्‍शा, फिर लेश्‍शा कोव़शा “सुम आं फेक्‍शो वा थिवा?” दे हिल्‍लो पवा बाक्‍त। \em लूका ६:१९\em* \v 31 मिनु शेंसीबपुकीमी “मिश ङा मुरुमी इन कली नेप्‍नीम। मिनु गे ‘सुम थियी’ देंनीनी?” देंमा बाक्‍त। \v 32 येसुमी चहिं एर ओंथ नेल्‍ल मिक्‍च हिरशा, सुम थियी दे तुइक्‍चा मला बाक्‍त। \v 33 मिनु मीश मुरुमी हिंशा ख्रिंख्रि पा पिशा, येसु आ ङोंइती बाप्‍शा, पोक्‍च थेक्‍शा, लोव़ नेल्‍ल शोव़ङा बाक्‍त। \v 34 मिनु येसुमी “आं तमी, गे थमा सुइक्‍तीवी, मिनु इ रोइ साते। इ थुं नाइश्‍शा बाक्‍को। मुल सास ङा सास बाक्‍को” देंशा ङा मिन सोइक्‍ता बाक्‍त। \p \v 35 मोपा येसुमी मीश मुर नु लोव़ पवानु, याइरस आ खिं रे जाक्‍शो मुरपुकीमी याइरस कली “इ तमी बेक्‍त। शेंब कली मारदे श्‍येत गेचा” दे मदमे बाक्‍त। \v 36 येसुमी मेको आन देंशो मनेंखु पा, याइरस कली “महिनो। थमा सुइक्‍ना सुइक्‍न बाक्‍को” देंमाक्‍त। \v 37 मिनु आ नोले खोइक्‍ब आन कली लचा मगेथु, पत्रुस, याकूब नु आ लोक्‍ब यूहन्‍ना आन कली ला काथा लदा बाक्‍त। \em मत्ती १७:१\em* \v 38 मिनु जाक्‍दीश्‍शा, रोंका पा ङाक्‍ब मुर शुश तवा बाक्‍त। \v 39 मिनु खिं ओव़शा, ङाक्‍ब आन कली “मारदे रोंका पा ङाक्‍नीनी? मेको आल बेक्‍शो ममाइ, इप्‍शा बाक्‍शो बाक्‍ब” देंमाक्‍त। \em यूहन्‍ना ११:११\em* \v 40 मिनु मेकोपुकीमी आ देंशो थमा मसुदमे बाक्‍त। “हत्‍तै, दोदेंशो लोव़ पवा” देंमानु, येसुमी मेको आन कली ग्रुंइदीमी बाक्‍त। मिनु आल आ आंम आफ नु आ शेंसीब आन कली आल आ बाक्‍तीके ओंइदा बाक्‍त। \v 41 मिनु आल आ गुइ ग्‍याइश्‍शा “तालीता कूमी” देंमाक्‍त। मेको लोव़ आ अर्थ “ए आल, बोक्‍को” देंशो रुम्‍सीब। \em लूका ७:१४; प्रेरित ९:४०\em* \v 42 मिनु आल छुल बोक्‍शा, एर ओंथ हिरसे बाक्‍त। मेको आल १२ बर्स ङा बाक्‍माक्‍त। मिनु मेकेर बाक्‍बपुकी मोदेंशो दुम्‍शो तशा, थाम्‍पा छक लाक्‍मा बाक्‍त। \v 43 मिनु येसुमी “सुइ आन कली मशेंचा। आल कली जचा गेसे” दे आम आफ आस कली देंमाक्‍त। \c 6 \s1 मुरपुकीम येसु कली थमा मसुइश्‍शो \r मत्ती १३:५३-५८; लूका ४:१६-३० \p \v 1 मिनु मेकेर रे लशा, आ बाक्‍तीके सहरमी जाक्‍दीम्‍माक्‍त। आ शेंसीबपुकी यो खोइश्‍शा लमा बाक्‍त। \v 2 मिनु नाइक्‍तीक नाक्‍त ग्रुम्‍तीक खिं लशा, मुर आन कली शेंचा गोवा बाक्‍त। मिनु आ शेंशो नेंब शुशेमी छक लाक्‍शा “मेकोमी ओदेंशो शेंचा ते रे शेंसे माइ? ओदेंशो निप्‍स पाइश्‍शो लोव़ पचा दोपा जोक्‍गा? मेको आ गुइ रे दोदेंशो सक्ति पाइश्‍शो गेय दुम्‍मे? \em यूहन्‍ना ७:१५\em* \v 3 शी मुइब ममाइ ङा? मरीयम आ तौ ममाइ ङा? याकूब, योसेस, यहूदा नु सिमोन आन लोक्‍ब ममाइ ङा? आ लोक्‍बपुकी गोपुकी नु मबाक्‍नीमी ङा?” दे आन थुं मनुशो लोव़ पमुमा बाक्‍त। \em यूहन्‍ना ६:४२\em* \v 4 मिनु येसुम मो देंब आन कली “तेइ तेइ परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब आन कली ठेयब सेल्‍शा मान पाइनीम। आंम रागी ङा नु आंम जात ङा, आंम खिं ङा मुरपुकीमी चहिं महिक्‍नीम” दे माइक्‍मी बाक्‍त। \v 5 मिनु का निक्‍शी रोइ पशो मुर आन कली आ गुइम थिशा सापाइक्‍चा ङा लाक्‍शा, अरु सक्ति पाइश्‍शो गेय कोंइने मचबा बाक्‍त। \v 6 मिनु “थमा मसुइय्‍‍यीमी बाक्‍त” दे तुइश्‍‍शा, छक लाक्‍माक्‍त। मिनु एर ओंथ ङा गाउं गाउंमी हिरशा, शेंना शेंन गाक्‍माक्‍त। \s1 शेंसीब आन कली सोइश्‍शो \r मत्ती १०:१,५; लूका ९:१-६ \p \v 7 मिनु काबु आ १२ जना शेंसीब आन कली ब्रेश्‍शा, निनिक्‍शी पा शेंथ सोइक्‍चा गोवा बाक्‍त। शेंसीब आन कली वोल खेरतीक सक्ति गेवा बाक्‍त। \em लूका १०:१\em* \v 8 मिनु “जचा थोव़क, क्‍येट, झोला मारेइ मलाइक्‍चा। कोक्‍के कुरशा, \v 9 जुत्ता लिक्‍शा, फेक्‍तीक वा का ला फेक्‍शा गाक्‍कीन। \v 10 गाउं सहर जाक्‍दीश्‍शा, खिं कामी ओव़शा, बास बाक्‍कीन। मेको गाउं सहर रे गाक्‍ची मजाक्‍म सम्‍म बाक्‍कीन। खिं खिं याक्‍शा मबाक्‍कीन। \v 11 इन कली बाक्‍चा मगेथु इन शेंशो लोव़ यो मनेंतेक्‍म हना, इन खोइली ङा फुरक थुर थुर पाइश्‍शा गाक्‍कीन। इन मो पशोमी मेको आन कली चिन्‍ड दुम्‍ब” दे माइश्‍शा सोइक्‍तीमी बाक्‍त। \v 12 मिनु शेंसीबपुकी लशा, मुर आन कली “इन थुं परमप्रभु यावे गे लेत्‍तीन” दे नेंपाइक्‍ना पाइक्‍न गाक्‍‍मा बाक्‍त। \v 13 मिनु वोल आन कली ग्रुंइशा खेरबाक्‍मा बाक्‍त। रोइ पशो मुर आन कली तेल ख्रेक्‍शा, प्रार्थना पा सापाइक्‍बाक्‍मा बाक्‍त। \em याकूब ५:१४-१४\em* \s1 यूहन्‍ना कली साइश्‍शो \r मत्ती १४:१-१२; लूका ९:७-९; लूका ३:१९-२० \p \v 14 मिनु हेरोद पिपमी मेको लोव़ नेंना बाक्‍त। मारदे हना येसु आ नें तेइ तेइ ब्रशो बाक्‍माक्‍त। का निक्‍शी मुरपुकीमी “ब्‍वाक्‍कुमी ख्रुम्‍शा ग्रुंइब यूहन्‍ना बेक्‍शो रे सेंचा पुंइसे बाक्‍त। मोपतीके सक्ति पाइश्‍शो गेय पाइबाक्‍माक्‍त” देंबाक्‍मा बाक्‍त। \v 15 का निक्‍शीमी “एलीया बाक्‍माक्‍त” देंबाक्‍मा बाक्‍त। का निक्‍शीमी “साइ ङा परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब आन दाते ङा का, माइ” देंबाक्‍मा बाक्‍त। \v 16 हेरोद पिपमी मोदेंशो लोव़ नेंशा “गो आ पिया क्‍योरपाइश्‍शो यूहन्‍ना बेक्‍शो रे सेंचा पुंइसे बाक्‍त” देंमाक्‍त। \v 17 हेरोदमी हरोदनी कली ग्‍येरपाइश्‍शा, यूहन्‍ना कली ग्‍याइक्‍पाइश्‍शा, जेल्‍खानमी चोक्‍पाइश्‍शा वोइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। मारदे हना हेरोदमी आ लोक्‍ब फिलीप आ मीश लाइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। \v 18 मिनु यूहन्‍नामी हेरोद कली “इन लोक्‍ब आ मीश लाइक्‍चा मदुम्‍ब” दे माइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। \em प्रस्‍थान २०:१४; लेवी १८:१६\em* \v 19 मोदेंशो आ पर्बम हेरोद आ मीशेमी चुरशा, यूहन्‍ना कली साइक्‍पाइक्‍चा माल्‍शो बाक्‍माक्‍त। \v 20 तन्‍न साइक्‍पाइक्‍ने मचाप्‍शो बाक्‍माक्‍त। मारदे हना हेरोद पिपमी “यूहन्‍ना ठीक पाइब नु रिम्‍शो थुं पाइश्‍शो मुर बाक्‍ब” दे तुइश्‍शा, यूहन्‍ना क्‍येङा हिंबाक्‍माक्‍त। मोपतीके साइक्‍चा मगेथु वोइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु यूहन्‍ना आ लोव़ नेंनें दाक्‍शा, आ थुं ग्‍येत्‍थ लुक्‍च दुम्‍शा, नोफा दाइश्‍शा नेंबाक्‍माक्‍त। \p \v 21 काबु मार दुम्‍माक्‍त देंशा हना, पिप आ जरमेशो नाक्‍ती मिम्‍चा कली हेरोद पिपमी आ दरवार ङा गेय पाइब, सरकार ङा गेय पाइब नु गालील ङा ठेयब मुर नेल्‍ल आन कली ब्रेश्‍शा, ठेयब भोज का गेवा बाक्‍त। \v 22 मिनु हेरोदनी आ तमीमी सिल कोंइदा बाक्‍त। मिनु हेरोद नु मेकेर खुम्‍सीशा बाक्‍बमी मेको सिल पशो तशा, शुश दाक्‍शा, नेल्‍ल ग्‍येरसमा बाक्‍त। मिनु पिपमी मेको मीश आल कली “इ दाक्‍शो पुनो। गो मेको गेनन” देंमाक्‍त। \v 23 मिनु लोव़ थोक्‍शा “मार पुंइतीवी हना यो, इ पुंइशो नेल्‍ल गेनन। राज्‍य उइक्‍थ उइक्‍थ पा योक्‍शा यो गेनन” दे कसम जशा, लोव़ गेवा बाक्‍त। \em एस्‍तर ५:३-६\em* \v 24 मिनु मीश आल ग्रूशा, आ ममा कली “मार पुनु माइ” दे हिल्‍लो पवानु, आ ममामी “ब्‍वाक्‍कुम ख्रुम्‍शा ग्रुंइब यूहन्‍ना आ पिया गेचा नङ, दे पुनो” देंमाक्‍त। \v 25 मिनु मीश आल फ्रा लेश्‍शा, ओव़शा पिप कली “ब्‍वाक्‍कुम ख्रुम्‍शा ग्रुंइब यूहन्‍ना आ पिया थालमी कुर पा गेयीनी” दे पुना बाक्‍त। \v 26 मेको आ पुंइशो नेंशा, पिप आ थुं शुश खाइक्‍माक्‍त। तन्‍न मेकेर बाक्‍ब आन कुल कसम जशा ङा मिन “इ पुंइशो गेनन” देंतीके “मगेनन” देंने मचबा बाक्‍त। \v 27 मोपतीके सिपाइ का कली “लशा, यूहन्‍ना आ पिया क्‍योरशा चाक्‍को” दे सोइक्‍ता बाक्‍त। \v 28 मिनु आ पिया थालम कुर पा चाक्‍शा, मीश आल कली गेवा बाक्‍त। मिनु मीश आलमी आ ममा कली गेवा बाक्‍त। \v 29 मिनु यूहन्‍ना आ शेंसीबपुकीमी “यूहन्‍ना साइक्‍चा पुंइसे बाक्‍त” देंशो नेंशा, जेल्‍खानमी लशा, आ बेक्‍शो रां लाइश्‍शा, थिम्‍मे बाक्‍त। \s1 शुश मुर आन कली रूथ्री थुल्‍शो \r मत्ती १४:१३-२१; लूका ९:१०-१७; यूहन्‍ना ६:१-१३ \p \v 30 येसु आ सोइश्‍शोपुकी लशा शेंशा, लेश्‍शा जाक्‍मा बाक्‍त। मिनु मार पामे, मार शेंदमे, मेको लोव़ येसु कली शोव़ङमे बाक्‍त। \em लूका ९:१०; लूका १०:१७\em* \v 31 मिनु येसुमी “मुर मबाक्‍तीके लशा नांइ‍सय” देंमाक्‍त, मारदे हना शुश मुर ग्रुम्‍थ जाक्‍बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु येसु नु आ शेंसीबपुकीमी जचा कली यो नाइक्‍चा मतामे बाक्‍त। \p \v 32 मिनु डोंगा ङोइश्‍शा, समुन्‍द्र शोक्‍शा लमा बाक्‍त। मुर मबाक्‍तीके जाक्‍दीश्‍शा, नाइक्‍चा, दे थुं पामे बाक्‍त। \v 33 तन्‍न शुश मुरुमी येसु नु आ शेंसीब आन कली लशो तुइश्‍शा, डोंगाम ङोइश्‍शो तशा, आइक्‍ची हांबु गे लमा बाक्‍त दे तुइश्‍‍शा, समुन्‍द्र हिरशा, दोरशा जाक्‍दीम्‍मा बाक्‍त। \v 34 मिनु येसु डोंगा रे तोंइ‍सीशा, शुश मुर देल्‍शा बाक्‍शो तशा, शिशी पवा बाक्‍त। मारदे हना मेको आन कली गोठला मपाइश्‍शो भेडा खोदेंशो दुम्‍शो तामी बाक्‍त। मिनु शुश लोव़ शेंचा गोवा बाक्‍त। \em मत्ती ९:३६\em* \p \v 35 मिनु शेंस ङा शेंस पवानु, नां रिक्‍चवा बाक्‍त। मिनु शेंसीबपुकीमी येसु कली “मुर मबाक्‍तीके बाक्‍ब, नां रिक्‍चाप्‍तु। \v 36 एको देल्‍शो मुर आन कली सोइक्‍चा। मारदे हना गाउं सहर लशा, आंम कली जचा थोव़क ग्‍याप्‍मेक्‍ल” दे मदमेनु, \em मर्कूस ८:१-९\em* \v 37 येसुमी “गेपुकीमी एको आन कली जचा गेने” दे माइक्‍मी बाक्‍त। मिनु शेंसीबपुकीमी “गोपुकी लशा, सहे निक्‍शी देनार खोइ ङा शोब्‍ले ग्‍याप्‍शा, चाक्‍शा, थुल्‍चा देंनी?” दे हिल्‍लो पामेनु, \em देनार का नाक्‍त का ङा गाल्‍च बाक्‍त। मेको रोम ङा चांदी के क्‍येट बाक्‍त।\em* \v 38 “शोब्‍ले दोशो कुरनी? कोव़थ लने” देंमाक्‍त। मिनु कोव़शा “शोब्‍ले ५ ओटा नु ङांइ निक्‍शी बाक्‍त” देंमा बाक्‍त। \v 39 मिनु येसुमी मुर आन कली गिग घांस बाक्‍तीके दिंममी “लस्‍कर पा निप्‍पतीन” दे माइक्‍मी बाक्‍त। \v 40 मिनु सहे, सहे नु ५०, ५० ङा लस्‍कर पा निस्‍समा बाक्‍त। \v 41 मिनु येसुमी शोब्‍ले नु ङांइ शेशा, सरीङ गे कोव़शा “परमप्रभु गे रिम्‍शो पाइब बाक्‍नीनी” देंशा, शोब्‍ले जिक्‍शा, निप्‍पाइश्‍शो मुर आन कली “योक्‍शा गेने” दे आ शेंसीब आन कली गेवा बाक्‍त। ङांइ यो योक्‍पाइक्‍मी बाक्‍त। \em मर्कूस ७:३४\em* \v 42 मिनु नेल्‍लेमी रूथ्री जामे बाक्‍त। \v 43 मिनु जशा, हें‍शो शोब्‍ले नु ङांइ गुप्‍मेनु, १२ डालो ब्रीमाक्‍त। \v 44 जाइबपुकी वोंइश मुर ला ५ हजार बाक्‍मा बाक्‍त। \s1 येसु ब्‍वाक्‍कु तार गाक्‍शो \r मत्ती १४:२२-३३; यूहन्‍ना ६:१५-२१ \p \v 45 मिनु येसुमी आ शेंसीब आन कली “आं ङोंइती लशा, समुन्‍द्र शोक्‍शा, बेथसैदा सहरमी जाक्‍दी‍तीन” दे डोंगामी ङोइक्‍पाइश्‍शा, सोइक्‍तीमी बाक्‍त। \v 46 मिनु नोले प्रार्थना पथ डांडा ङोंइ‍से बाक्‍त। \v 47 मिनु नां रिक्‍मेनु, डोंगा समुन्‍द्रमी बाक्‍माक्‍त। येसु चहिं डांडाम बाक्‍माक्‍त। \v 48 मिनु येसुमी आ शेंसीबपुकीमी श्‍येत जामे बाक्‍त, दे तुइक्‍ता बाक्‍त। मारदे हना फशेमी डोंगा तेक्‍गा बाक्‍त। मिनु नां सोव़चावानु, येसु ब्‍वाक्‍कु तारी गाक्‍शा पिमाक्‍त। \v 49 “मेको आन कली दाम पाइक्‍नुङ” दे मिम्‍शा, पेत्‍चावानु, शेंसीबपुकीमी येसु कली ब्‍वाक्‍कु तारी गाक्‍शो तशा, वोल दाप्‍शा, हिंशा वाइ ब्रेम्‍मा बाक्‍त। \v 50 मारदे हना नेल्‍लेमी तामे बाक्‍त। मिनु शुश हिंमा बाक्‍त। मिनु येसुमी मेको आन कली सेश्‍शा “महिनीन, गो नङ, इन थुं बारपतीन” देंमाक्‍त। \v 51 मिनु डोंगा ङोंइ‍से बाक्‍त। मिनु फश गिवार दिक्‍माक्‍त। मिनु शेंसीबपुकी थाम्‍पा छक लाक्‍मा बाक्‍त। \em मर्कूस ४:३९\em* \v 52 दोपा शोब्‍ले बारपदा, दे मारेइ ममिम्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। मारदे हना रुप्‍‍चा थुं मपाइबाक्‍मा बाक्‍त। \em मर्कूस ८:१७\em* \s1 रोइ पाइब आन कली सापाइश्‍शो \r मत्ती १४:३४-३६ \p \v 53 मिनु समुन्‍द्र शोक्‍शा, गेनेसरेथ जाक्‍दीम्‍मा बाक्‍त। \v 54 मिनु डोंगा रे तोंइ‍सामानु, मुरपुकीमी येसु बाक्‍ब दे तुइक्‍तमे बाक्‍त। \v 55 मिनु येसु ते ते लमे, मेक मेक दोरशा लशा, रोइ पशो आन कली कुरशा, आ नेक्‍था चाक्‍ग्‍मे बाक्‍त। \v 56 येसु गाउं सहर ते ते लमे, मेक मेक रोइ पशो आन कली चाक्‍बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु येसु कली “इन फेक्‍शो वा थिचा गेयीनी” दे पुंइबाक्‍मा बाक्‍त। मिनु सु सुमी आ फेक्‍शो वा थीमे, मेकोपुकी साबाक्‍मा बाक्‍त। \em मर्कूस ५:२७-२८; प्रेरित ५:१५; प्रेरित १९:११-१२\em* \c 7 \s1 साइ ङा पतीके आ पर्बम शेंशो \r मत्ती १५:१-२० \p \v 1 फरिसीपुकी नु सास्‍त्री का निक्‍शी यरूसलेम रे यिशा, येसु आ बाक्‍तीकेम जाक्‍मा बाक्‍त। \v 2 मिनु काथा बाक्‍मानु, येसु आ शेंसीबपुकीमी गुइ मचिक्‍थु जशो तामे बाक्‍त। \v 3 फरिसी नु यहूदी नेल्‍लेमी गुइ मचिक्‍थु मजाइनीम। आन जोक्‍ब तुइक्‍ब खाल्‍पापुकीमी वोइश्‍शो पतीके नेल्‍ल पाइनीम। \v 4 बजार लशा लेश्‍शा, खिं जाक्‍शा, चोव़खेसीशा ला जाइनीम। कचौरा, लोटा, गाग्री, नित्‍तीके नेल्‍ल चोव़खेचा माल्‍ब। मेको मोदेंशो पतीके शुश पाइनीम। \em मत्ती २३:२५\em* \v 5 मोपतीके येसु आ शेंसीबपुकीमी गुइ मचिक्‍थु जशो तशा, येसु कली “इन शेंसीबपुकीमी किकी पिपीमी वोइश्‍शो रिती थिती मारदे मपाइनीमी? मचोव़खेसीथु गुइ मचिक्‍थु जाइबाक्‍तेक्‍म” दे मदमे बाक्‍त। \v 6 मिनु येसुमी मेको आन कली “गे कपटीपुकी, यसैयामी पशो नोले दुम्‍ब लोव़ इन कली गारमाक्‍त। मार ब्रेक्‍शो बाक्‍त देंशा हना ‘मेकोपुकीमी शोव़ रे पा ला आं कली मान पाइनीम। आन थुंमी चहिं मदाक्‍नीम, आं देंशो यो मपाइ‍नीम। \em यसैया २९:१३\em* \v 7 आं कली सेउ पखु पा, परमप्रभु यावे आ लोव़ बाक्‍त, दे शेंनीमी, तन्‍न मुरुमी मिम्‍शो ला शेंनीम’ दे ब्रेक्‍शो बाक्‍त। \em यसैया २९:१३\em* \v 8 परमप्रभु यावे आ अरेशो लोव़ प्रोंइशा, मुरुमी वोइश्‍शो पतीके पाइनीनी” दे माइक्‍मी बाक्‍त। \v 9 मिनु लोव़ बोइश्‍शा “गिश जोक्‍ब तुइक्‍ब ननी। परमप्रभु यावे आ देंशो शेंचा प्रोंइशा, आंम सेल्‍शो इन पतीके ला शेंनीनी। \v 10 मोसामी ब्रेक्‍शो लोव़ का ‘आम आफ आस कली मान पचा’ मिनु लोव़ का ‘सु सुमी आम आफ आस कली मरिम्‍शो लोव़ पामे, मेकोपुकी साइक्‍चा पुंइसमल’ दे ब्रेक्‍शो बाक्‍त। \em प्रस्‍थान २०:१२; प्रस्‍थान २१:१७\em* \v 11 गेपुकीमी चहिं सुमी आम आफ आस कली ‘इन कली गेचा माल्‍शो थोव़क लाइश्‍शा, कुरबन कली गेता’ दे माइक्‍बा, मेकोमी आम आफ आस कली मारेइ गेचा ममाल्‍ब दे शेंनीनी। ‘कुरबन गेता’ देंशो चहिं ‘परमप्रभु कली गेता’ देंशो रुम्‍सीब। \v 12 मोपा इन शेंतीक लोव़मी आम आफ आस कली वारच पचा तेक्‍नीनी। \v 13 इन वोइश्‍शो रिती थितीमी परमप्रभु यावे आ देंशो टिचा प्रोंइपाइक्‍नीनी। मिनु मोदेंशो कपटी गेय शुश पाइनीनी” दे हुइक्‍तीमी बाक्‍त। \s1 ग्रांग्रा दिशो सेल्‍ब थोव़क \p \v 14 मिनु येसुमी मुर आन कली लेंशा ब्रेश्‍शा “गे नेल्‍लेमी नोफा दाइश्‍शा नेंशा रुपीने। \v 15 लाङगा रे ओव़शो थोव़कीमी मुर कली ग्रांग्रा दिशो सेल्‍ने मचाप्‍ब। मुर रे ग्रूशो थोव़कीमी चहिं मुर कली ग्रांग्रा दिशो सेल्‍ब। \em प्रेरित १०:१४-१५\em* \v 16 सु के नेंब नोफा बाक्‍मे, मेकोमी नेंनल” दे शेंदीमी बाक्‍त। \em मर्कूस ४:२३\em* \v 17 मिनु मुर आन कली प्रोंइशा, खिं ओव़मेनु, आ शेंसीबपुकीमी “इन शेंशो लोव़ थमा पा मार रुम्‍सीबा?” दे हिल्‍लो पामे बाक्‍त। \v 18 मिनु येसुमी “मार, गे यो एको लोव़ मरुप्‍‍नी? लाङगा रे ओव़शो थोव़कीमी मुर कली ग्रांग्रा दिशो सेल्‍ने मचाप्‍ब, \v 19 मारदे हना मुर आ थुंमी मओव़ब। आ कोव़जीम ओव़शा ग्रिम्‍शा, क्‍यी लां पा ग्रूब, दे मतुइक्‍नीनी?” दे शेंदीमी बाक्‍त। मो देंशोमी जचा थोव़क नेल्‍ल ग्रांग्रा मबाक्‍नीम, दे शेंदा बाक्‍त। \v 20 मिनु मेकोमी “मुर रे मार ग्रूबा, मेकोमी मुर कली ग्रांग्रा दिशो सेल्‍ब। \v 21 मुर आ थुं रे दोदेंशो ग्रांग्रा दितीके ग्रूब देंशा हना, तेल्‍लेम पचा, खुइ पचा, साइक्‍चा, \v 22 ग्‍युंबे पशो मुर अर्को नु इप्‍चा, शिंम पचा, जोल पचा, गेहे पचा, नें तोक्‍चा, ठेयब लेत्‍चा, ममिम्‍थु गेय पचा। \v 23 मोदेंशो पतीके मुर आ थुंम बाक्‍ब। मेको ग्रूशा, मुर कली ग्रांग्रा दिशो सेल्‍ब” दे शेंदीमी बाक्‍त। \s1 सुरोफोनीसीया ङा मीश मुर \r मत्ती १५:२१-२८ \p \v 24 मिनु बोक्‍शा, मेकेर रे टायर नु सीदोन गे लशा, खिं का ओव़माक्‍त। सुइमी मतुइक्‍तमेक्‍ल दें‍त हना यो, ख्रुइश्‍शा बाक्‍ने मचबा बाक्‍त। \v 25 मिनु ग्रांग्रा दिचा ङा वोलम सुम्‍शो आइक्‍च आल आ ममामी “येसु जाक्‍माक्‍त” देंशो नेंशा, येसु आ बाक्‍तीके जाक्‍दीम्‍माक्‍त। \v 26 मेको मीश मुर अर्को रागी ङा, सुरोफोनीसीयामी जरमेशो ङा बाक्‍माक्‍त। मिनु मेको जाक्‍शा, येसु आ ङोंइती खुम्‍की पा बाप्‍शा “आं तमी रे वोल ग्रुंइदीने” दे पुना बाक्‍त। \v 27 मिनु येसुमी “ङोंइती आल आन कली थुल्‍चा माल्‍ब। आल आन कली गेचा माल्‍शो शोब्‍ले कुचुम आन कली गेचा मदुम्‍ब” दे मदा बाक्‍त। \v 28 मिनु मेको मीश मुरुमी “मदुम्‍ब, प्रभु, तन्‍न कुचुमपुकीमी यो आलपुकीमी तोक्‍शो शोब्‍ले जचा ताइनीम” देंमाक्‍त। \v 29 मिनु येसुमी “इ मो देंतीके इ पुंइशो गेतन। वोल इ तमी रे ग्रूत” दे मदा बाक्‍त। \v 30 मिनु आ खिं लेश्‍शा जाक्‍मेनु, वोल ग्रूशा, आल सेस दुम्‍शा इप्‍शो बाक्‍माक्‍त। \s1 नोफा मनेंब कली सापाइश्‍शो \p \v 31 मिनु टायर रे लेश्‍शा, सीदोन नु डेकापोलीस सहर दाते लां पा लशा, गालील ङा समुन्‍द्र जाक्‍दीम्‍माक्‍त। \em मत्ती १५:२९-३१; मर्कूस ५:२०\em* \v 32 मिनु नोफा मनेंब मुर का चाक्‍शा “एको तार इन गुइ वोतीने” दे पुन्‍मे बाक्‍त। \v 33 मिनु येसुमी मेको नोफा मनेंब कली हुल रे फ्राशा लदा बाक्‍त। मिनु आ ब्रेप्‍चो मुर आ नोफामी ओंइशा, थुथु पा तोक्‍शा, नाक्‍चुकमी आ लें थिशा, \v 34 सरीङ गे कोव़शा, लाइश्‍शो सोक्‍त कीशा “हेफाता” दे मदा बाक्‍त। मेको चहिं “रोक्‍सो” देंशो रुम्‍सीब। \v 35 मिनु आ नोफा रोक्‍सीशा, नोफा नेंब दुम्‍माक्‍त। आ लें लोक्‍सीशा, लोव़ पाइब दुम्‍माक्‍त। \v 36 मिनु “सुइ आन कली मशेंदीने” दे माइक्‍मी बाक्‍त। मशेंदीने माइक्‍मी बाक्‍त हना यो, मेकोपुकीमी तेइ तेइ शेंना शेंन गाक्‍मा बाक्‍त। \em मर्कूस १:४३-४५\em* \v 37 मिनु आ लोव़ नेंबपुकी थाम्‍पा छक लाक्‍शा “मेकोमी नेल्‍ल रिम्‍शो सेल्‍बाक्‍त। नोफा मनेंब आन कली नोफा नेंब सेल्‍बाक्‍त। लोव़ पस मजोक्‍ब आन कली लोव़ पाइब सेल्‍बाक्‍त” दें‍मा बाक्‍त। \c 8 \s1 ४ हजार मुर आन कली थुल्‍शो \r मत्ती १५:३२-३९ \p \v 1 मिनु लेंशा शुश मुर देल्‍शा बाक्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। मेकोपुकी नु मारेइ जचा थोव़क मबाक्‍माक्‍त। मिनु येसुमी आ शेंसीब आन कली ब्रेश्‍शा \v 2 “एको आन कली शिशी पातामी। मारदे हना साबेर नाक्‍त रे मुल सम्‍म गो नु काथा बाक्‍शा, मारेइ जचा मतामे। \em मर्कूस ६:३४-४४\em* \v 3 जचा मगेथु आन खिं खिं सोइक्‍ताक्‍ङमी हना, लांमी गाक्‍ना गाक्‍न थाइनीम। का निक्‍शी शुश ङोन रे जाक्‍शो बाक्‍नीम” देंमाक्‍त। \v 4 मिनु शेंसीबपुकीमी “ओदेंशो गोरशो रागीमी इश ङा मुर आन कली शोब्‍ले गेशा, दोपा रूपाइक्‍चा ङा?” देंमा बाक्‍त। \v 5 मिनु येसुमी “शोब्‍ले दोशो कुरनी?” दे हिल्‍लो पवानु “७ ओटा” देंमा बाक्‍त। \v 6 मिनु मुर आन कली “निस्‍सीन” दे दिंममी निप्‍पपाइक्‍मी बाक्‍त। मिनु मेको ७ ओटा शोब्‍ले शेशा, परमप्रभु कली “गे रिम्‍शो पाइब बाक्‍नीनी” देंशा, शोब्‍ले जिक्‍शा, शेंसीब आन कली गेशा, योक्‍पदा बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीमी मुर आन कली गेमे बाक्‍त। \v 7 आइक्‍च ङांइ का निक्‍शी यो बाक्‍माक्‍त। मेको ङांइ यो शेशा “गे रिम्‍शो पाइब बाक्‍नीनी” देंशा “योक्‍कीन” दे गेमी बाक्‍त। \v 8 मिनु मुरपुकीमी रूथ्री जामे बाक्‍त। जशा लीशो गुप्‍शा, ७ डालो प्रिंङमे बाक्‍त। \v 9 जाइबपुकी ४ हजार खोइ बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु येसुमी मुर आन कली आन खिं खिं सोइक्‍ता बाक्‍त। \v 10 मिनु छुल छाल बोक्‍शा, आ शेंसीबपुकी नु डोंगा ङोइश्‍शा, दल्‍मानुथा रागी जाक्‍दीम्‍मा बाक्‍त। \s1 फरिसीमी चिन्‍ड कोव़चा माल्‍शो \r मत्ती १६:१-४ \p \v 11 मिनु फरिसी जाक्‍शा, येसु आ थुं थाम्‍चा कली “सरीङ ङा चिन्‍ड का कोंइदीकी” देंमा बाक्‍त। \em यूहन्‍ना ६:३०\em* \v 12 मिनु येसुमी लाइश्‍शो सोक्‍त कीशा “सिनाक्‍त मुलाक्‍त ङा मुरपुकीमी मारदे चिन्‍ड कोव़चा माल्‍नीमी? नोफा दाइश्‍शा नेनीन, चिन्‍ड का यो मकोंइनन्‍नी” देंमाक्‍त। \v 13 मिनु मेको आन कली प्रोंइशा, डोंगा ङोइश्‍शा, समुन्‍द्र शोक्‍शा, आइक्‍ची हांबु जाक्‍दीम्‍मा बाक्‍त। \s1 फरिसी आन बोरब ओख्‍ती \r मत्ती १६:५-१२ \p \v 14 शेंसीबपुकीमी शोब्‍ले लाइक्‍चा प्रेंशो बाक्‍मा बाक्‍त। डोंगाम शोब्‍ले का ला लीशो बाक्‍माक्‍त। \v 15 मिनु येसुमी आ शेंसीब आन कली “नेनीने, फरिसीपुकी नु पिप हेरोद आन बोरपाइक्‍ब ओख्‍ती क्‍येङा होस पांइसीन” दे माइक्‍मी बाक्‍त। \em लूका १२:१; मर्कूस ३:६\em* \v 16 मिनु “शोब्‍ले कुरचा प्रेंदमे बाक्‍त, दे तुइश्‍शा, मो देंम कों?” देंमुमा बाक्‍त। \v 17 मिनु येसुमी आन लोव़ तुइश्‍शा “शोब्‍ले मबा दे मारदे शुश लोव़ पाइनीनी? गे मुल यो मारेइ मरुप्‍नीनी? ममिम्‍नीनी? तुइक्‍चा यो ममाल्‍नीनी? \em मर्कूस ६:५२\em* \v 18 मिक्‍च पाइश्‍शो बाक्‍तीनी हना यो, मताइनीनी? नोफा पाइश्‍शो बाक्‍तीनी हना यो, मनेंनीनी? मुल यो मारेइ मिम्‍ने मचाप्‍नीनी? \em मत्ती ११:१३,१६\em* \v 19 गोम ५ ओटा शोब्‍ले जिक्‍शा योक्‍शा, ५ हजार मुर आन कली थुलुनु, जशा लीशो गिश डालो प्रिंदीनी?” देंमेनु “१२ डालो” देंमा बाक्‍त। \em मर्कूस ६:४१-४४\em* \v 20 “मिनु ७ ओटा शोब्‍लेमी ४ हजार मुर आन कली थुलुनु, जशा लीशो गिश डालो प्रिंदीनी?” देंमेनु “७ डालो” देंमा बाक्‍त। \em मर्कूस ८:८-९\em* \v 21 मिनु “मुल यो मारेइ मरुम्‍नी?” देंमाक्‍त। \s1 मिक्‍च मताइब कली सापाइश्‍शो \p \v 22 येसु नु आ शेंसीबपुकी बेथसैदा जाक्‍दीम्‍मा बाक्‍त। मिनु मुरपुकीमी मिक्‍च मताइब का चाक्‍शा “मेको कली थिने” दे पुन्‍मे बाक्‍त। \em मर्कूस ६:५६\em* \v 23 मिनु येसुमी मिक्‍च मताइब कली गुइमी ग्‍याइश्‍शा ङा मिन, कीशा गाउं रे ग्रुंइशा लदा बाक्‍त। मिनु आ मिक्‍चीम थुथु पा तोक्‍शा, आ गुइ आ तारी वोइश्‍शा “मुल मार मार तवी?” दे हिल्‍लो पवा बाक्‍त। \em यूहन्‍ना ९:६\em* \v 24 मिनु मेकोमी इर गे कोव़शा “मुरपुकी गाक्‍शो ताता, तन्‍न मेको मुरपुकी रवा खोदेंशो तांइसाक्‍म” देंमाक्‍त। \v 25 मिनु लेंशा आ गुइ आ मिक्‍च तारी वोदा बाक्‍त। मिनु मेकोमी कोव़स ङा कोव़स पा तवा बाक्‍त। \v 26 मिनु येसुमी “गाउं हेरशा, इ खिं लावो” दे सोइक्‍ता बाक्‍त। \s1 ख्रीस्‍तमी श्‍येत जचा माल्‍ब, दे शेंशो \r मत्ती १६:१३-२०; लूका ९:१८-२१; यूहन्‍ना ६:६७-६९ \p \v 27 येसु नु आ शेंसीबपुकी सिजरिया फिलिप्‍पी गे लमा बाक्‍त। मिनु लांमी गाक्‍मानु, येसुमी “मुरपुकीमी आं पर्बम मार देंनीमी?” दे हिल्‍लो पवानु, \v 28 “का निक्‍शीमी ‘ब्‍वाक्‍कुम ख्रुम्‍शा ग्रुंइब यूहन्‍ना बाक्‍माक्‍त’ देंनीम। का निक्‍शीमी ‘एलीया बाक्‍माक्‍त’ देंनीम। का निक्‍शीमी ‘परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब का बाक्‍माक्‍त’ देंनीम” दे मदमे बाक्‍त। \em मर्कूस ६:१५\em* \v 29 मिनु येसुमी “गेपुकी चहिं आं कली सु सुइय्‍‍यीनी?” दे हिल्‍लो पवानु, पत्रुसमी “गे ख्रीस्‍त बाक्‍नीनी” देंमाक्‍त। \v 30 मिनु आ शेंसीब आन कली “एको ख्रीस्‍त बाक्‍ब, दे सुइ आन कली मशेंदीन” दे माइक्‍मी बाक्‍त। \em मर्कूस ९:९\em* \s1 साइक्‍चा पुंइसीचा आ पर्बम शेंशो \r मत्ती १६:२१-२३; लूका ९:२२ \p \v 31 मिनु येसुमी आ शेंसीब आन कली “रागीम जरमेशोमी शुश श्‍येत जचा माल्‍ब। जोक्‍ब तुइक्‍ब खाल्‍पा , ठेयब चढ़ेब नु सास्‍त्रीपुकीमी मेको कली मब्राइनीम, साइक्‍पाइक्‍नीम। मिनु बेक्‍शो आ नित्‍थ नाक्‍ती सेंसीब” दे लोव़ मख्रुइक्‍थु शेंदीमी बाक्‍त। \em मर्कूस ४:३१; मर्कूस १०:३२-३४\em* \v 32 मिनु पत्रुसमी येसु कली एर आइक्‍ची लाइश्‍शा, हुइक्‍ता बाक्‍त। \v 33 मिनु येसु हिरशा, अर्को शेंसीबपुकी गे कोव़शा “ए सैतान, इ कुल मकोंइदी। परमप्रभु यावे आ मिम्‍शो ममाइ, मुर आन देंशो नेंबाक्‍ते” दे पत्रुस कली हुइक्‍ता बाक्‍त। \s1 दोपा ख्रीस्‍त आ नोले खोइक्‍चा \r मत्ती १६:२४-२६; लूका ९:२३-२७ \p \v 34 मिनु आ शेंसीबपुकी नु मेकेर देल्‍शो आन कली ब्रेश्‍शा “सुमी आं नोले खोइक्‍चा थुं पाइबा, मेकोमी आंम दला दाक्‍स पचा प्रोंइशा, श्‍येत जचा महिंथु, आं नोले खोइय्‍यील। \v 35 सुमी आंम कली प्रोंइचा माल्‍बा, मेको जाम्‍शा लाइब। सुमी आं पर्बम नु परमप्रभु यावे आ लोव़ आ पर्बम आंम कली जिम्‍मा गेबा, मेको ब्रोंइब। \em मत्ती १०:१९\em* \v 36 रागी नेल्‍ल आंम के सेल्‍ने चाप्‍ब, तन्‍न बेक्‍त हना, मेको मार रिम्‍शो दुम्‍बा ङा? \v 37 मारदे हना गे मार गेशा ब्रोंइने चाप्‍नीनी ङा? \v 38 सुमी हेंथे गाक्‍ब नु पाप पाइब आन पालामी आं पर्बम नु आं लोव़ आ पर्बम मुर आन कली देंचा मुने पाइबा, मेको आ पर्बम रागीम जरमेशोमी यो आ आफ आ छेङछेङ नु आ स्‍वर्ग ङा गेय पाइबपुकी नु जाक्‍मेनु मेको कली तशा मुने पाइब” दे माइक्‍मी बाक्‍त। \em मत्ती १०:३३\em* \c 9 \p \v 1 मिनु “नोफा दाइश्‍शा नेनीने, मुल गो नु काथा बाक्‍शो का निक्‍शीमी परमप्रभु यावे आ राज्‍य सक्ति पाइश्‍शा जाक्‍शो मतामे सम्‍म मबेक्‍नीम” देंमाक्‍त। \s1 येसु आ रां फाइश्‍‍शो \r मत्ती १७:१-१३; लूका ९:२८-३६ \p \v 2 मिनु ६ नाक्‍त नोले येसुमी पत्रुस, याकूब नु यूहन्‍ना, सां आन कली सुइ मबाक्‍तीके डांडामी लदा बाक्‍त। मिनु मेको आन ङोंइती येसु फांइ‍से बाक्‍त। \v 3 दोपा फांइ‍से बाक्‍त देंशा हना, आ फेक्‍शो वा बुबु पा जिलील बुश दुम्‍शो तामे बाक्‍त। मोदेंशो बुश सुइमी सेल्‍ने मचाप्‍नीम। \v 4 मिनु एलीया नु मोसा ग्रूशो तामे बाक्‍त। मेको निक्‍शीमी येसु नु लोव़सी पाम्‍से बाक्‍त। \v 5 मिनु पत्रुसमी येसु कली “ए शेंब, इं कली एकेर बाक्‍चा रिम्‍शो दुम्‍ब। बाक्‍तीके सां सेल्‍य। इन कली का, मोसा कली का नु एलीया कली का सेल्‍य” देंमाक्‍त। \v 6 मारदे हना मार देंचा दे मतुइक्‍ता बाक्‍त। मिनु शुश हिंमा बाक्‍त। \v 7 मिनु गोस्‍सुमी नेल्‍ल आन कली गिल्‍मी बाक्‍त। गोस्‍स आगा रे सेंदा का ग्रूशा “एको आं दाक्‍शो तौ बाक्‍ब। आ लोव़ नेनीने” देंशो नेन्‍मे बाक्‍त। \em मर्कूस १:११; २पत्रुस १:१७\em* \v 8 मिनु एर ओंथ कोव़ङमेनु, येसु ला तामे बाक्‍त। \p \v 9 मिनु डांडा रे ब्रुम्‍मानु, येसुमी “रागीम जरमेशो बेक्‍शो रे सेंचा मपुंइसे सम्‍म इन तशो सुइ आन कली मशेंदीने” दे माइक्‍मी बाक्‍त। \em मर्कूस ८:३०\em* \v 10 मिनु मोदेंशो दुम्‍शो सुइ आन कली मशेंदमे बाक्‍त। “बेक्‍शो रे सेंचा पुंइसीचा देंशो मार बाक्‍म माइ” दे हिल्‍लो पमुमा बाक्‍त। \v 11 मिनु आ शेंसीबपुकीमी येसु कली “ङोंइती एलीया जाक्‍चा माल्‍ब, दे सास्‍त्रीपुकीम शेंनीम। मारदे मोदें शेंनीमी?” दे हिल्‍लो पामेनु, \v 12 येसुमी “एलीया ङोंइती जाक्‍शा, नेल्‍ल ठीक सेल्‍ब। मिनु रागीम जरमेशो श्‍येत जाइब नु महिक्‍सीशो दुम्‍ब, दे ब्रेक्‍शो बाक्‍बा, ममाइ ङा? \em मलाकी ३:१३; यसैया ५३:३-५\em* \v 13 एलीया ङोंइती जाक्‍त। मिनु आ पर्बम ङोंइती ब्रेक्‍शो खोदेंशो दुम्‍शा, मेको कली मार पचा दाक्‍तमे, मेको पाम्‍तेक्‍म” दे शेंदीमी बाक्‍त। \em मत्ती ११:१४; १राजा १९:२-१०\em* \s1 वोलम तशो आल सापाइश्‍शो \r मत्ती १७:१४-२०; लूका ९:३७-४२ \p \v 14 मिनु अरु शेंसीब आन बाक्‍तीकेमी लेश्‍शा जाक्‍शा, शुश मुर देल्‍शो नु सास्‍त्रीपुकीमी लीशो शेंसीब आन कली लोव़ हिल्‍लो पशो तामे बाक्‍त। \v 15 मिनु देल्‍शो मुरपुकीमी येसु कली तशा, छक लाक्‍शा, दोरशा पिशा, येसु कली सेउ पदमे बाक्‍त। \v 16 मिनु येसुमी “मेकोपुकी नु मार लोव़सी पनी” दे हिल्‍लो पवानु, \v 17 देल्‍शो मुर आन दाते ङा कामी “ए शेंब, आं तौ एक चाक्‍ता, मारदे हना वोलमी तशा, लाटा दुम्‍शो बाक्‍ब। \v 18 वोलमी सुमानु, गोल्‍ब। आ शोव़ रे बोग्‍यो ग्रुंइब। आ ख्रुइ शेप्‍ब। मिनु आ रां मदुक्‍ब दुम्‍ब। इन शेंसीब आन कली ‘वोल ग्रुंइदीन’ दे पुंइता, तन्‍न वोल ग्रुंइने मचबेम” देंमाक्‍त। \v 19 मिनु येसुमी “गे थमा पा थमा मसुइक्‍बपुकी, गेना सम्‍म गेपुकी नु बाक्‍नुङा ङा? ओदेंशो इन पशो गेना सम्‍म फाल्‍शा बाक्‍नुङा ङा? रोइ पाइब कली चाक्‍कीन” दे माइक्‍मी बाक्‍त। \v 20 मिनु वोंइश आल कली येसु आ ङोंइती चाक्‍ग्‍मे बाक्‍त। मिनु वोलमी येसु कली तवानु, आल तिङ गोल्‍शा, रोम्‍सीशा, आ शोव़ रे बो‍ग्‍यो ग्रुंइदा बाक्‍त। \v 21 मिनु येसुमी आ आफ कली “गेना रे ओदेंशो दुम्‍शो?” दे हिल्‍लो पवानु, आ आफोमी “आइक्‍च रेन, \v 22 एको वोलमी साइक्‍चा कली मीमी दुप्‍पदानु, ब्‍वाक्‍कुमी ग्रुम्‍पदानु, शुश खेयप हेर हेरा बेक्‍त। गे मारेइ पने चाप्‍नीनी हना, शिशी पा एको श्‍येत जचा रे प्रोंइयीकी” देंमाक्‍त। \v 23 मिनु येसुमी “गे मारेइ पने चाप्‍नीनी कों देंनीनी। तन्‍न सु सुमी गेन चाप्‍नीनी देंशा, थमा सुइक्‍नीमी, मेकोपुकीमी आन पुंइशो ताइनीम” देंमाक्‍त। \v 24 मिनु आल आ आफोमी “थमा सुइक्‍ता, आं थमा मसुइक्‍ब थुं कली थमा सुइक्‍पतीने” दे थुं खाइश्‍शा, ङाक्‍शा देंमाक्‍त। \v 25 मिनु येसुमी शुश मुर आन कली एर ओंथ रे जाक्‍शो तशा, ग्रांग्रा दिचा ङा वोल कली “गे लाटा नु नोफा मनेंब वोल, गेनायो लेंशा मओव़चा ङा पा ग्रूशा लावो” दे हुइश्‍शा, खेरा बाक्‍त। \v 26 मिनु वोल वाइ ब्रेश्‍शा, आल कली रोप्‍पाइश्‍शा ग्रूमाक्‍त। मिनु आल बेक्‍शो खोदेंशो दुम्‍माक्‍त। मुरपुकीमी “बेक्‍त” देंमा बाक्‍त। \em मर्कूस १:२६\em* \v 27 मिनु येसुमी आल आ गुइ ग्‍याइश्‍शा पोक्‍गानु, राम्‍माक्‍त। \p \v 28 मिनु येसु नु आ शेंसीबपुकी खिं लमा बाक्‍त। मिनु शेंसीबपुकीमी “मारदे मेको वोल कली ग्रुंइने मचाप्‍का?” दे हिल्‍लो पामे बाक्‍त। \v 29 मिनु येसुमी “ओदेंशो वोल कली प्रार्थना पशा ला ग्रुंइने चाम्‍सीब” दे माइक्‍मी बाक्‍त। \s1 रागीम जरमेशो श्‍येत जचा माल्‍शो \r मत्ती १७:२२-२७; लूका ९:४३-४५ \p \v 30 मिनु मेकोपुकीमी “इं गाक्‍शो सुइम मतुइक्‍तमेक्‍ल” दे गालील लां पा गाक्‍मा बाक्‍त। \v 31 मारदे हना आ शेंसीब आन कली “रागीम जरमेशो दा मुर आन गुइमी गेशा, साइक्‍चा पुंइसीशा, आ नित्‍थ नाक्‍ती बेक्‍शो रे सेंसीब” दे शेंचा दाक्‍ता बाक्‍त। \em मर्कूस ८:३१; मर्कूस १०:३२-३४\em* \v 32 शेंसीबपुकीमी चहिं आ शेंशो मरुप्‍मे बाक्‍त। मिनु हिल्‍लो पचा यो हिंमा बाक्‍त। \em लूका १८:३-४\em* \s1 नेल्‍ल क्‍येङा ठेयब सु बाक्‍बा \r मत्ती १८:१-५; लूका ९:४६-४८ \p \v 33 मिनु कापेरनाउम जाक्‍दीम्‍मा बाक्‍त। मिनु खिं का ओव़शा, येसुमी आ शेंसीब आन कली “लांमी गाक्‍यानु, मार लोव़सी पनी?” दे हिल्‍लो पवा बाक्‍त। \v 34 तन्‍न मेकोपुकी सिक्‍सी पामे बाक्‍त, मारदे हना लांमी गाक्‍मानु “नेल्‍ल क्‍येङा ठेयब सु बाक्‍या माइ?” दे लोव़ पशो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 35 मिनु निश्‍शा, शेंसीब आन कली आ नेक्‍था ब्रेश्‍शा “नेल्‍ल क्‍येङा ङोंइती दुम्‍चा कली नेल्‍ल क्‍येङा नोले दुम्‍शा, नेल्‍ल आन गेय पाइब दुम्‍चा माल्‍ब” देंमाक्‍त। \em मर्कूस १०:४३-४४; मत्ती २९:११; लूका २२:२६-२७\em* \v 36 मिनु आल का आन दातेमी चाक्‍शा, आल कली मुप्‍शा \v 37 “सुमी आं नेंमी ओदेंशो आल कली ब्राइबा, मेकोमी आं कली ब्राइब। आं कली ब्राइबमी आं कली ममाइ, तन्‍न आं कली सोइक्‍ब कली यो ब्राइब” दे माइक्‍मी बाक्‍त। \em मत्ती १०:४०\em* \s1 रिम्‍शो पचा मतेक्‍चा \r लूका ९:४९-५० \p \v 38 यूहन्‍नामी येसु कली “ए शेंब, गोपुकी नु मगाक्‍ब मुर कामी इन नें थिशा, वोल आन कली खेरशो ताइतक। मिनु मो पचा मदुम्‍ब, दे माइक्‍तक” देंमाक्‍त। \em गन्‍ती १०:२७-२८\em* \v 39 मिनु येसुमी “मदुम्‍ब, दे मदेंचा, मारदे हना आं नें थिशा, ठेयब गेय पाइबमी आं पर्बम लोव़ मक्‍याल्‍ब। \v 40 इं कली मरिम्‍शो मपाइब मेको इं मुरुन बाक्‍ब। \em मत्ती १२:३०; लूका ११:२३\em* \v 41 नोफा दाइश्‍शा नेनीने, सुमी आं नें थिशा, ख्रीस्‍त आ मुर नम देंशा, इन कली लोटा का ब्‍वाक्‍कु तूचा गेबा, मेकोमी दोपा यो आ इनाम ताइब। \em मत्ती १०:४२\em* \s1 थमा सुइक्‍चा मतेक्‍चा \r मत्ती १८:६-९; लूका १७:१-२ \p \v 42 सुमी आं कली थमा सुइक्‍ब आइक्‍च आल आ थमा सुइक्‍तीक क्‍याल्‍बा, मेको कली आ शुरम यात क्‍युक्‍शा, समुन्‍द्रमी ताइश्‍शा साइक्‍चा रिम्‍शो बाक्‍ब। \v 43 इ गुइमी तेक्‍तु हना, मेको गुइ ख्रोतो। मारदे हना निम्‍फा गुइ पाइश्‍शो दुम्‍शा, गेनायो मकाप्‍ब नरक ङा मीम ओव़चा क्‍येङा, डुंडे दुम्‍शा, परमप्रभु यावे आ राज्‍यमी ओव़चा तचा रिम्‍शो बाक्‍ब। \em मत्ती ५:३०\em* \v 44 नरकमी बाक्‍ब आन लुस्‍पु मबेक्‍नीम, मी यो मकाप्‍ब। \v 45 इ खोइलीमी तेक्‍तु हना, मेको ख्रोतो। मारदे हना खोइली निम्‍फा पाइश्‍शो दुम्‍शा नरकम ओव़चा क्‍येङा, खोरन्‍डे दुम्‍शा, परमप्रभु यावे आ राज्‍यमी ओव़चा तचा रिम्‍शो बाक्‍ब। \v 46 नरकमी बाक्‍ब आन लुस्‍पु मबेक्‍नीम, मी यो मकाप्‍ब। \v 47 इ मिक्‍चीमी तेक्‍तु हना, मेको मिक्‍च फेश्‍शा ताइक्‍तो। मारदे हना मिक्‍च निम्‍फा पाइश्‍शो दुम्‍शा, नरकम ओव़चा क्‍येङा, काना दुम्‍शा, परमप्रभु यावे आ राज्‍यमी ओव़चा तचा रिम्‍शो बाक्‍ब। \em मत्ती ५:२९\em* \v 48 नरकमी बाक्‍ब आन लुस्‍पु मबेक्‍नीम, मी यो मकाप्‍ब। \em यसैया ६६:२४\em* \p \v 49 नेल्‍ल मीम याक्‍पाइक्‍चा पुंइसीनीम। मारेइ चढ़ेमेनु, हिक्‍सी सुप्‍शो चढ़ेनीम। \em लेवी २:१३; गन्‍ती १८:१९\em* \v 50 हिक्‍सी ङाम्‍ताक्‍व हना, ब्रोव़ब। हिक्‍सी आ ङाम्‍तीक जाम्‍त हना, मारम ङाम्‍पाइक्‍चा ङा? हिक्‍सी ङाम्‍शो दुमीन। मिनु दुशा बाक्‍कीन” दे शेंदीमी बाक्‍त। \em मत्ती ५:१३; लूका १४:१४; कलस्‍सी ४:६\em* \c 10 \p \v 1 मिनु मेकेर रे लशा, यहूदीया रागी नु यर्दन खोला आइक्‍ची हांबु जाक्‍दीम्‍मा बाक्‍त। मिनु लेंशा शुश मुर देल्‍मा बाक्‍त। मिनु तेइ तेइ गाक्‍शा, दोपा शेंदा, मोपा मेको आन कली यो शेंदा बाक्‍त। \s1 वोंइश मीश आस नाता \r मत्ती १९:१-९ \p \v 2 मिनु फरिसीपुकी जाक्‍शा, आ थुं थाम्‍चा कली “मीश कली प्रोंइचा दुम्‍बा देय मदुम्‍बा?” दे हिल्‍लो पामे बाक्‍त। \v 3 मिनु येसुमी “मोसामी इन कली मार पन देंमे?” देंमेनु \v 4 “छोड पत्र ब्रेक्‍शा, सोइक्‍चा दुम्‍ब देंत” देंमा बाक्‍त। \em ब्‍यवस्‍था २४:१; मत्ती ५:३१-३२\em* \v 5 मिनु येसुमी “मुरपुकीमी शिशी मपाइनीम, दे तुइश्‍शा, मोदेंशो पचा गेवा बाक्‍त। \v 6 नेल्‍ल क्‍येङा ङोंइती परमप्रभु यावेमी वोंइश मुर नु मीश मुर सेल्‍तीम्‍सी। \em उत्‍पत्ती १:२७\em* \v 7 मोपतीके मुरुमी आम आफ प्रोंइशा, आ मीश नु गारशा बाक्‍ब। \em उत्‍पत्ती २:२४\em* \v 8 मिनु मेको निक्‍शी रां का दुम्‍नीस। मोपतीके वोंइश मीश निक्‍शी मनसी, निम्‍फा का नस। \v 9 परमप्रभु यावेमी कांइचीक सेल्‍शो आस कली मुरुमी मफ्रादमेक्‍ल” दे माइक्‍मी बाक्‍त। \p \v 10 मिनु खिंमी बाक्‍मेनु, आ शेंसीबपुकीमी “इन शेंशो मार रुम्‍सीबा” दे हिल्‍लो पामे बाक्‍त। \v 11 मिनु येसुमी “सुमी आ मीश प्रोंइशा, अर्को चाक्‍बा, मेकोमी वोंइश मीश आस नाता ख्रोइक्‍ब। \em लूका १६:१८; १कोरिन्‍थी ७:८-११\em* \v 12 मीश मुरुमी आ वोंइश प्रोंइशा, अर्को खोइक्‍तु हना, मेकोमी यो वोंइश मीश आस नाता ख्रोइक्‍ब” देंमाक्‍त। \s1 येसु नु आलपुकी \r मत्ती १९:१३-१५; लूका १८:१५-१७ \p \v 13 मिनु येसुमी आ गुइ आल आन तारी वोदल दे आलपुकी चाक्‍ग्‍मे बाक्‍त। मिनु शेंसीबपुकीमी आल चाक्‍ब आन कली “मचाक्‍कीन” दे हुइक्‍तमे बाक्‍त। \v 14 मिनु येसुमी मेको तशा, आ थुं मनुथु, हुइक्‍ब आन कली “आल आन कली आं बाक्‍तीके जाक्‍चा गेने, मतेक्‍कीन। मारदे हना परमप्रभु यावे आ राज्‍य आल आन केन बाक्‍ब। \v 15 नोफा दाइश्‍शा नेनीने, मुरपुकीमी आल आन थुं ङा मिम्‍शो खोदेंशो पा ममिम्‍ताक्‍म हना, परमप्रभु यावे आ राज्‍यमी ओव़चा मताइनीम” दे माइक्‍मी बाक्‍त। \v 16 मिनु आल आन कली मुप्‍शा, आ गुइ आन तारी वोइश्‍शा, आसीक गेमी बाक्‍त। \s1 शोंप आ पर्बम लोव़ \r मत्ती १९:१-९ \p \v 17 मिनु मेकेर रे लमेनु, मुर का दोरशा पिशा, येसु आ ङोंइती पोक्‍च थेक्‍शा बाप्‍शा “शेंब, गे रिम्‍शो ननी। गेना हना यो ब्रोंइशा बाक्‍चा कली मार पचा माल्‍नुङा?” दे हिल्‍लो पवा बाक्‍त। \v 18 मिनु येसुमी “मारदे आं कली रिम्‍शो मुर दे माइय्‍‍यी? सुइ रिम्‍शो मनमी। परमप्रभु यावे ला रिम्‍शो बाक्‍ब। \v 19 परमप्रभु यावे आ अरेशो लोव़ तुइक्‍नेवे। मसाइक्‍चा, वोंइश मीश आस नाता मख्रोइक्‍चा, खुइ मपचा, सांकछी बाक्‍शोनु, जोल मपचा, हिंच कोंइशा मारेइ मरोइक्‍चा, आम आफ आस कली मान पचा, दे ब्रेक्‍शो बाक्‍ब” दे मदा बाक्‍त। \em प्रस्‍थान २०:१२-१७\em* \v 20 मिनु मेकोमी “गो आल रेन मेको नेल्‍ल पन पन बाक्‍ती” देंमेनु, \v 21 येसुमी मेको आ कुल शिरशा कोव़शा, मेको कली दाक्‍शा “का चहिं मपवी। लशा, इ शोंप नेल्‍ल लेयशा, जचा फेक्‍चा मताइब आन कली योक्‍शा गेमी। मिनु लेश्‍शा, आं नोले खोइय्‍यी। मिनु इ शोंप स्‍वर्गमी बाक्‍ब” देंमाक्‍त। \em मर्कूस ८:३४; मत्ती १०:३८\em* \v 22 मेको लोव़ नेंशा, आ कुल राव किक्‍पाइश्‍शा, आ थुं खाइश्‍शा, गाक्‍माक्‍त। मारदे हना मेको शुश शोंप पाइश्‍शो मुर बाक्‍माक्‍त। \p \v 23 मिनु येसुमी एर ओंथ कोव़शा, आ शेंसीब आन कली “शुश शोंप पाइश्‍शो मुर परमप्रभु यावे आ राज्‍य ओव़चा गिश श्‍येत बाक्‍बा” देंमाक्‍त। \v 24 मेको लोव़ नेंशा, शेंसीबपुकी छक लाक्‍मा बाक्‍त। मिनु येसुमी लोव़ थोक्‍शा “आलपुकी, आन शोंपोम थमा सुइक्‍ब आन कली परमप्रभु यावे आ राज्‍य ओव़चा शुश श्‍येत दुम्‍ब। \v 25 शोंप पाइश्‍शो मुर परमप्रभु यावे आ राज्‍य ओव़ने चाप्‍चा क्‍येङा, दलओंठ लूजे आ पोलाम ग्रीने चाप्‍ब” देंमाक्‍त। \v 26 मिनु शेंसीबपुकी थाम्‍पा छक लाक्‍शा “मो हना, सु ओव़चा ताइबा ङा?” देंमुमा बाक्‍त। \v 27 मिनु येसुमी आन कुल गे कोव़शा “मुरपुकीमी पने मचाप्‍नीम। तन्‍न परमप्रभु यावेमी पने चाप्‍ब, मारदे हना परमप्रभु यावेमी मारेइ मारेइ पने चाप्‍ब” दे माइक्‍मी बाक्‍त। \s1 येसु आ नोले खोइक्‍ब आन इनाम \r मत्ती १९:२७-३०; लूका १८:२८-३० \p \v 28 पत्रुसमी येसु कली “गो मारेइ मारेइ प्रोंइशा, इन नोले खोइक्‍तक” देंमेनु, \v 29 येसुमी “नोफा दाइश्‍शा नेनीन, सुमी आं पर्बम नु ग्‍येरपाइक्‍ब लोव़ आ पर्बम आ खिं, लोक्‍बम लोक्‍ब, आम आफ, तमी तौ नु रू प्रोंइबा, \v 30 मेकोमी खेदा पा श्‍येत जचा पुंइसाक्‍व हना यो, मुल आ प्रोंइशो क्‍येङा शुश खिं, लोक्‍बम लोक्‍ब, आम आफ, तमी तौ नु रू ताइब। मिनु नोले गेना हना यो परमप्रभु यावे नु बाक्‍चा ताइब। \v 31 ङोंइती दुम्‍शोपुकी नोले दुम्‍नीम। नोले दुम्‍शोपुकी ङोंइती दुम्‍नीम” दे शेंदीमी बाक्‍त। \s1 रागीम जरमेशो साइक्‍चा पुंइसीब देंशो \r मत्ती २१:१७-१९; लूका १८:३१-३४ \p \v 32 मिनु यरूसलेम ङा लां खोइश्‍शा गाक्‍मानु, येसु नेल्‍ल आन ङोंइती गाक्‍माक्‍त। आ नोले खोइक्‍बपुकी छक लाक्‍शा हिंमा बाक्‍त। मिनु १२ जना शेंसीब आन कली लेंशा आ नेक्‍था ब्रेश्‍शा, आ कली मार दुम्‍बा दे तुइक्‍पाइक्‍चा गोवा बाक्‍त। \em मर्कूस ९:११\em* \v 33 मिनु “मुल यरूसलेम लाइनय। मिनु रागीम जरमेशो ठेयब चढ़ेब नु सास्‍त्री आन गुइमी गेचा पुंइसीब। मिनु मेकोपुकीमी दोस गेशा, साइक्‍चा माल्‍ब, दे अर्को जात ङा मुर आन गुइमी गेनीम। \v 34 मिनु मेकोपुकीमी शुक्‍शी पशा, आ कुलमी तोक्‍शा युक्‍नीम। मिनु साइक्‍नीम। मिनु बेक्‍शो आ नित्‍थ नाक्‍ती बेक्‍शो रे सेंसीब” दे तुइक्‍पाइक्‍मी बाक्‍त। \s1 ठेयब सु बाक्‍बा? \r मत्ती २०:२०-२८ \p \v 35 मिनु जब्‍दी आ तौ याकूब नु यूहन्‍ना येसु आ नेक्‍था जाक्‍शा “ए शेंब, मार पुंइस्‍कु, मेको तस्‍कुल” दे पुन्‍से बाक्‍त। \v 36 मिनु येसुमी “मार पुंइनीसी?” दे हिल्‍लो पवानु, \v 37 मेको निक्‍शीमी “गे सक्ति पाइश्‍शो दुम्‍शा, हुकुम पाइब दुम्‍नीनु, का इन ग्‍युरा, का इन पेरा गे बाक्‍चा गेचा नस्‍कु” दे पुन्‍से बाक्‍त। \v 38 तन्‍न येसुमी “गे मार पुंइसी, मेको मरुप्‍नीसी। आं तूचा माल्‍शो कचौरा तूने चाप्‍नीसी? आं बुद पा श्‍येतम ख्रुम्‍चा पुंइसीने चाप्‍नीसी?” देंमेनु \em मर्कूस १४:३६; लूका १२:५०\em* \v 39 “चाप्‍नस्‍कु” देंसा बाक्‍त। मिनु येसुमी “आं तूचा माल्‍शो कचौरा यो तूनीसी। आं बुद पा श्‍येतम ख्रुम्‍चा यो पुंइसीनीसी। \em प्रेरित १२:२\em* \v 40 तन्‍न आं ग्‍युरा पेरा गे बाक्‍चा गेचा चहिं आं गुइमी ममाइ। परमप्रभु यावेमी योव़चा पुंइसीशो मुर ला मेकेर बाक्‍चा ताइनीम” दे माइक्‍सी बाक्‍त। \p \v 41 मिनु शेंसीब १० जनामी मेको आस कली मोदेंशो पुंइशो तशा “याकूब नु यूहन्‍ना दोदेंशो बाक्‍सा” दे आन थुं मनुथु, लोव़ पमुमा बाक्‍त। \em लूका २२:२५-२७\em* \v 42 मिनु येसुमी नेल्‍ल आन कली खुप्‍शा “अर्को जात ङा मुर आन कली हुकुम पाइनुङ, दे मिम्‍बपुकीमी मुर आन कली दिप्‍शा वोइश्‍शा, हुकुम पाइनीम, दे तुइक्‍नीनी। \v 43 तन्‍न इन दातेमी मोदेंशो पचा मदुम्‍ब। सुमी ठेयब दुम्‍चा दाक्‍बा, मेको नेल्‍ल आन गेय पाइब दुम्‍चा माल्‍ब। \v 44 सु नेल्‍ल क्‍येङा ङोंइती दुम्‍चा दाक्‍बा, मेको नेल्‍ल आन वाइल दुम्‍चा माल्‍ब। \em मर्कूस ९:३५; १पत्रुस ५:३\em* \v 45 मारदे हना रागीम जरमेशो यो मान पपांइसीचा कली ममाइ, तन्‍न वारच पथ नु शुश मुर आन कली प्रोंइचा कली आ गिंम गेथ जाक्‍शो बाक्‍त” दे माइक्‍मी बाक्‍त। \s1 मिक्‍च मताइब बारतीमै \r मत्ती २०:२९-३४; लूका १८:३५-४३ \p \v 46 मिनु यरीको सहरमी जाक्‍दीम्‍मा बाक्‍त। मिनु यरीको रे लशा, येसु नु आ शेंसीब आन नोले खोइश्‍शा, शुश मुर गाक्‍मानु, तिमै आ तौ मिक्‍च मताइब पुंइब बारतीमै मेको लां उइ बाक्‍शो बाक्‍माक्‍त। \v 47 मिनु बारतीमैमी नासरथ ङा येसु एको लां पिना पिन बाक्‍त देंशो नेंशा “ए येसु, दाऊद आ तौ, शिशी पाइय्‍यीनी” दे वाइ ब्रेत्‍चा गोवा बाक्‍त। \v 48 मिनु शुशेमी “सिक्‍सी पावो” दे हुइक्‍तमे बाक्‍त। आं चहिं ङोंइती क्‍येङा शुश वाइ ब्रेश्‍शा “दाऊद आ तौ, शिशी पाइय्‍यीनी” दे ब्रेम्‍माक्‍त। \v 49 मिनु येसु ख्रा दिक्‍शा “मेको कली एके ब्रेत्‍तीने” देंमाक्‍त। मिनु मिक्‍च मताइब कली “ठेयब थुं पावो। मिनु बोक्‍को। मारदे हना इ कली ब्रेत्‍ताक्‍व” दे मदमे बाक्‍त। \v 50 मिनु आ बरखी ताइश्‍शा, छुल बोक्‍शा, येसु आ ङोंइती जाक्‍माक्‍त। \v 51 मिनु येसुमी “इ कली मार पङ, मार पुंइनेवे?” दे हिल्‍लो पवा बाक्‍त। मिनु मिक्‍च मताइबमी “ए शेंब, मिक्‍च ताइब सेल्‍यीनी” दे पुना बाक्‍त। \v 52 मिनु येसुमी “साशा लावो। इ थमा सुइश्‍शोमी साते” दे मदानु, ब्रा साशा मिक्‍च ताइब दुम्‍शा, येसु आ नोले खोदा बाक्‍त। \c 11 \s1 येसु यरूसलेमम जाक्‍दीश्‍शो \r मत्ती २१:१-११; लूका १९:२९-४०; यूहन्‍ना १२:१२-१९ \p \v 1 मिनु यरूसलेम आ नेक्‍था जैतून डांडा बेथ‍फागे नु बेथानी जाक्‍दीम्‍मा बाक्‍त। \v 2 मिनु येसुमी आ शेंसीब निक्‍शी आस कली “मेरे गाउं लसे। मिनु गाउं ओव़सीनु, सुइ मङोइश्‍शो गधा आ चाइक्‍ब पाइश्‍शा, वोइश्‍शो थित्‍नीसी। \v 3 मेको चाक्‍कीसे। मुरपुकीमी ‘मारदे लाइक्‍सी?’ देंतेक्‍म हना ‘प्रभु कली माल्‍ताक्‍व। नोले लेश्‍शा सोइक्‍ब’ देंसीनु, लाइक्‍चा गेनीम” दे सोइक्‍तीम्‍सी बाक्‍त। \p \v 4 मिनु मेको निक्‍शी लशा, मेक जाक्‍दीश्‍शा, लांमी लाप्‍चो आ ङोंइती पाइश्‍शो गधा आ चाइक्‍ब थित्‍से बाक्‍त। मिनु प्रोन्‍से बाक्‍त। \v 5 मेकेर बाक्‍ब मुरपुकीमी “मारदे प्रोंइसी?” देंमा बाक्‍त। \v 6 मिनु येसुमी देंशो खोदेंशो पा, लोव़ लेत्‍से बाक्‍त। मिनु लाइक्‍चा गेमे बाक्‍त। \v 7 मिनु गधा आ चाइक्‍ब चाक्‍ग्‍से बाक्‍त। मिनु आन वासी ब्रामे बाक्‍त। मिनु येसु ङोंइसे बाक्‍त। \p \v 8 मिनु शुशेमी आन बरखी लांमी ब्रामे बाक्‍त। अरुमी एर ओंथ ङा राशी जिक्‍शा, लांमी ब्रामे बाक्‍त। \v 9 ङोंइती नोले गाक्‍बपुकीमी “होसन्‍ना, प्रभु आ नेंमी जाक्‍ब ठेयब दुम्‍ल। \em होसन्‍ना आ देंशो ‘परमप्रभु वारच पने’ बाक्‍ब।\em*\em भजन संग्रह ११८:२५-२६\em* \v 10 मुल जाक्‍चशो इं किकी पिपी दाऊद आ राज्‍य कली जाइ। परमप्रभु कली होसन्‍ना” दे रेयके पा ठेयब सेल्‍ना सेल्‍न गाक्‍मा बाक्‍त। \p \v 11 मिनु यरूसलेम जाक्‍दीशा, परमप्रभु यावे आ खिं ओव़माक्‍त। मिनु एर ओंथ मारेइ मारेइ कोव़शा, आ शेंसीब १२ जना नु बेथानी लेम्‍माक्‍त। मारदे हना नां रिक्‍चशो बाक्‍माक्‍त। \s1 फल मसिश्‍शो फोव़शी रवा \r मत्ती २१:१२-२२; लूका १९:४५-४८; यूहन्‍ना २:१३-१६ \p \v 12 आ दीसा बेथानी रे पिशा, लांमी गाक्‍मानु, येसु शोव़लु बेक्‍माक्‍त। \v 13 मिनु इच्‍ची आइक्‍था सफा पाइश्‍शो फोव़शी रवा तशा, फोव़शी सिश्‍शो बाक्‍म कों दे कोव़थ लमाक्‍त। मिनु जाक्‍दीश्‍शा कोव़ङानु, सफा ला तवा बाक्‍त। मारदे हना सित्‍ची मजाक्‍शो बाक्‍माक्‍त। \v 14 मिनु “मुल ङा मेरे सुइमी इ फल जचा मतामेक्‍ल” दे मदा बाक्‍त। आ शेंसीबपुकीमी मो दें‍शो नेन्‍मे बाक्‍त। \s1 ग्‍याप्‍ब लेयब आन कली खेरशो \p \v 15 मिनु यरूसलेम जाक्‍दीम्‍मा बाक्‍त। जाक्‍दीश्‍शा येसु परमप्रभु यावे आ खिं ओव़शा, मेकेर ग्‍याप्‍ब लेयब आन कली खेरचा गोवा बाक्‍त। क्‍येट फाइक्‍ब आन क्‍येट वोइक्‍तीके नु ढुकुर लेयब आन नित्‍तीके खोल्‍शा गेमी बाक्‍त। \v 16 मिनु सुइ कली मारेइ यो चाक्‍शा लेयचा मगेथु, \v 17 “जात जात ङा मुरपुकीमी एकेर प्रार्थना पामेक्‍ल दे आं खिं वोइश्‍शो बाक्‍त दे ब्रेक्‍शो बाक्‍बा, ममाइ ङा? गेपुकीमी चहिं खुइपुकीमी खुइ पा चाक्‍शा आन बाक्‍तीके पुक्‍खी सेल्‍तीनी” दे हुइक्‍तीमी बाक्‍त। \em यसैया ५६:७; येरमीया ७:११\em* \v 18 मिनु फरिसी नु सास्‍त्रीपुकीमी मेको नेंशा, दोपा साइक्‍चा दे लां कोव़ङमे बाक्‍त। तन्‍न येसु कली तशा, हिंमा बाक्‍त। मारदे हना मुर नेल्‍लेमी आ शेंशो नेंशा, छक लाक्‍बाक्‍मा बाक्‍त। \v 19 मिनु नां रिक्‍चावानु, येसु नु आ शेंसीबपुकी सहर रे लेम्‍मा बाक्‍त। \s1 दल्‍गीर मपथु, प्रार्थना पचा \p \v 20 मिनु सुनी लां गाक्‍मानु, फोव़शी रवा आ ङर रे पुं सम्‍म सोव़शो तामे बाक्‍त। \v 21 मिनु पत्रुसमी ति फ्रुक्‍शा, येसु कली “ए शेंब, कोव़ङीन, इन सराप पशो फोव़शी रवा सोव़माक्‍त” देंमाक्‍त। \v 22 मिनु येसुमी मेको आन कली “परमप्रभु यावे कली थमा सुतीने। \v 23 नोफा दाइश्‍शा नेनीने, सुमी आं देंशो थमा दुम्‍ब, दे दल्‍गीर मपथु, मेको डांडा कली ‘एकेर रे समुन्‍द्रमी याक्‍सो’ देंत हना, मेको आ थमा सुइश्‍शोमी डांडा याक्‍सीशा लाइब। \em मर्कूस ९:२३; मत्ती १७:२०\em* \v 24 मोपतीके ‘आं पुंइशो ताइनुङ’ दे थमा सुइश्‍शा, प्रार्थना पा पुंइतीनी हना, इन पुंइशो ताइनीनी। \em मत्ती ७:७; यूहन्‍ना १४:१३; १यूहन्‍ना ५:१४-१५\em* \v 25 प्रार्थना पा बाक्‍नीनु, सुइ नु चुरशो बाक्‍तीनी हना, मेको कली माफ गेने। मिनु स्‍वर्गम बाक्‍ब इन आफोमी यो इन मरिम्‍शो पशो क्‍याम्‍शा माफ गेब। \v 26 माफ मगेतीनी हना, स्‍वर्गम बाक्‍ब इन आफोमी यो इन कली माफ मगेब” दे शेंदीमी बाक्‍त। \s1 अधिकार आ पर्बम हिल्‍लो पशो \r मत्ती २१:२३-२७; लूका २०:१-८ \p \v 27 मिनु यरूसलेममी जाक्‍दीम्‍मा बाक्‍त। मिनु येसु परमप्रभु यावे आ खिंमी हिरसेनु, ठेयब चढ़ेब, सास्‍त्री नु जोक्‍ब तुइक्‍ब खाल्‍पापुकी जाक्‍शा \v 28 “तेको अधिकारमी मोदेंशो पवी? मो पचा, दे सुमी अधिकार गेवे?” देंमा बाक्‍त। \v 29 मिनु येसुमी “गो इन कली लोव़ का हिल्‍लो पाइनुङ, मेको लोव़ लेत्‍तीने। मिनु तेको अधिकारमी एको गेय पङा शेंनन्‍नी। \v 30 यूहन्‍नामी मुर आन कली ब्‍वाक्‍कुमी ख्रुम्‍शा ग्रुंइतीके अधिकार स्‍वर्ग रे तवा देय मुर रे तवा? लो देनीन” दे माइक्‍मीनु, \v 31 मेकोपुकीमी “स्‍वर्ग रे तवा बाक्‍त देंतय हना, मो हना यूहन्‍ना आ लोव़ मारदे थमा मसुइक्‍नी देंब। \v 32 मुर रे तवा बाक्‍त देंचा यो दोपा देंय” दे लोव़सी पमुमा बाक्‍त। मोदेंशो देंचा हिंमा बाक्‍त। मारदे हना मुर नेल्‍लेमी यूहन्‍ना थमान परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब बाक्‍ब, दे थमा सुइश्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। \em लूका ७:२९-३०\em* \v 33 मोपतीके “मतुइक्‍नीकी” देंमानु, येसुमी “मो हना तेको अधिकारमी एको गेय पङा दे गो यो मशेंनन्‍नी” दे माइक्‍मी बाक्‍त। \c 12 \s1 मरिम्‍शो बुम्‍था पाइब आन कथा \r मत्ती २१:३३-४६; लूका २०:९-१९ \p \v 1 मिनु येसुमी कथा सेल्‍शा, शेंचा गोवा बाक्‍त। मिनु “मुर कामी अङगुर ख्रुम्‍शा, थारपु हिरशा, अङगुर ख्राक्‍तीक खाल्‍टा दोशा, धन्‍सार सेल्‍शा, बुम्‍था पाइब माल्‍शा, मेको आन कली गेशा वोइश्‍शा, अर्को रागी लमाक्‍त। \em यसैया ५:१-२\em* \v 2 मिनु अङगुर मीशा, सेक्‍ची जाक्‍मेनु, आ गेय पाइब का कली आ भाग पोक्‍थ सोइक्‍ता बाक्‍त। \v 3 मिनु मेको जाक्‍दीम्‍मेनु, बुम्‍था पाइबपुकीमी मेको कली तुप्‍शा, श्‍येत्‍थ गुइ सोइक्‍तमे बाक्‍त। \v 4 मिनु लेंशा गेय पाइब का कली सोइक्‍ता बाक्‍त। मेको कली यो जिचा तोशा, पिया प्रोल्‍शा, गार सेल्‍शा सोइक्‍तमे बाक्‍त। \em २इतिहास ३६:१६\em* \v 5 मिनु लेंशा का कली सोइक्‍तानु, मेको कली सदमे बाक्‍त। मोदें शुश खेयप गेय पाइब आन कली सोइक्‍तानु, का निक्‍शी आन कली तुप्‍मे बाक्‍त। का निक्‍शी आन कली सदमे बाक्‍त। \p \v 6 मिनु सोइक्‍ने चाप्‍चा ङा का ला लीमाक्‍त। मेको आ दाक्‍शो तौ बाक्‍माक्‍त। मिनु ‘आं तौ आ देंशो टीनीम’ दे मिम्‍शा, आ तौ कली सोइक्‍ता बाक्‍त। \v 7 मिनु बुम्‍था पाइबपुकीमी ‘एको दा अङस ताइब बाक्‍त। लो साइक्‍चा। मिनु आ अङस नेल्‍ल इं केन दुम्‍ब’ देंमुशा गारमा बाक्‍त। \v 8 मिनु ग्‍याइश्‍शा, साइश्‍शा, रू रे लाइश्‍शा ताइक्‍तमे बाक्‍त। \em हिब्रू १३:१२\em* \p \v 9 मोदेंशो दुम्‍त हना, रू आ होव़पम मार पाइबा? जाक्‍शा, मेको बुम्‍था पाइब आन कली साइक्‍ब। मिनु आ रू अरु आन कली गेब। \v 10 ‘खिं सेल्‍बपुकीमी गारो प्रोव़ङमेनु, एको फुल्‍लु मगार, दे ताइक्‍तमे बाक्‍त। मेको मगारथु ताइश्‍शो फुल्‍लु चहिं सुर ङा सुरे फुल्‍लु दुम्‍माक्‍त’ दे ब्रेक्‍शो लोव़ मपढेनी? \v 11 मेको नेल्‍ल प्रभुमी पशो बाक्‍त। मिनु ‘ओहो, गिश रिम्‍शो दुम्‍मे। एको छक लाक्‍चा ङा बाक्‍ब’ दे ब्रेक्‍शो बाक्‍ब” दे माइक्‍मी बाक्‍त। \em भजन संग्रह ११८:२२-२३\em* \v 12 मिनु “एको कथा इं कली कका देंमाक्‍त” दे रुप्‍शा, ग्‍याइक्‍पाइक्‍चा माल्‍मे बाक्‍त। तन्‍न शुश मुर देल्‍शो तशा हिंशा, ब्राशा लमा बाक्‍त। \s1 तिरो थाप्‍चा देय मथाप्‍चा? \r मत्ती २२:१५-२२; लूका २०:२०-२६ \p \v 13 मिनु येसु कली लोव़ ख्राइक्‍पाइक्‍चा दे फरिसी नु हेरोदी का निक्‍शी येसु आ बाक्‍तीके सोइक्‍तमे बाक्‍त। \v 14 मिनु मेको सोइश्‍शोपुकी जाक्‍शा, येसु कली “शेंब, गे थमा पाइब ननी। मुर आन कुल मकोव़थु सुइ तशा महिंथु, परमप्रभु यावे आ लोव़ थमा पा शेंनीनी, दे तुइक्‍नीकी। सिजर सरकार कली तिरो थाप्‍चान माल्‍ब देय मथाप्‍थु यो दुम्‍बा? \v 15 गोपुकीमी थाप्‍चा देय मथाप्‍चा? मार देंनीनी” दे हिल्‍लो पखु पा लोव़ ख्राइक्‍पाइक्‍चा माल्‍मे बाक्‍त। मिनु येसुमी मेको आन पचा माल्‍शो तुइश्‍शा, मेको आन कली “मारदे आं थुं थाम्‍नीनी? देनार का कोंइदीनी” देंमाक्‍त। \em देनार का नाक्‍त का ङा गाल्‍च बाक्‍त। मेको रोम ङा चांदी के क्‍येट बाक्‍त।\em* \v 16 मिनु देनार का कोंइदमे बाक्‍त। मिनु येसुमी “एको सु आ नेंमी ख्रोइश्‍शो बाक्‍मे?” देंमेनु “सिजर आ नेंमी ख्रोइश्‍शो बाक्‍त” देंमा बाक्‍त। \v 17 मिनु येसुमी “सिजर आ मार मार बाक्‍मा, मेको सिजर कली गेने। परमप्रभु यावे आ मार मार बाक्‍मा, मेको परमप्रभु यावे कली गेने” दे माइक्‍मी बाक्‍त। मिनु नेल्‍ल छक लाक्‍मा बाक्‍त। \em रोमी १३:१७\em* \s1 बेक्‍शो रे सेंसीचा आ पर्बम शेंशो \r मत्ती २२:२३-३३; लूका २०:२७-३८ \p \v 18 मिनु सदुकीपुकी जाक्‍मा बाक्‍त। सदुकीपुकीमी बेक्‍शो रे मसेंसीब दे शेंनीम। मिनु येसु आ बाक्‍तीके जाक्‍शा \v 19 “ए शेंब, मोसामी ब्रेक्‍शो लोव़मी ‘सुइ आ लोक्‍ब आल मथिथु बेक्‍त हना, मेकोमी आ भोग्‍यु वोंइसीशा, आ लोक्‍ब आ खिं ङा मुर मजाम्‍मल, दे तमी तौ थिवल’ दे ब्रेक्‍शो बाक्‍त। \em ब्‍‍यवस्‍था २५:५-६\em* \v 20 मिनु खिं कामी ७ जना लोक्‍ब बाक्‍मा बाक्‍त। ङोंइती जेठामी मीश चाक्‍गा बाक्‍त। मिनु आल मथिथु बेक्‍माक्‍त। \v 21 मिनु माइलामी आ भोग्‍यु वोंइसे बाक्‍त। मिनु आ यो आल मथिथु बेक्‍माक्‍त। मिनु साइलामी वोंइसे बाक्‍त। मेको यो आल मथिथु बेक्‍माक्‍त। \v 22 मोदेंशो पा ७ जनान आल मथिथु, बेक्‍मा बाक्‍त। मिनु नोले मेको मीश मुर यो बेक्‍माक्‍त। \v 23 मुर बेक्‍शो रे सेंसीशा ब्रोंइमानु, मेको ७ जना वोंइश आन मीश दुम्‍शो मीश मुर तेको आ मीश दुम्‍बा?” दे हिल्‍लो पामे बाक्‍त। \v 24 मिनु येसुमी “गे परमप्रभु यावे आ लोव़ मरुप्‍नीनी। परमप्रभु यावे आ सक्ति यो मतुइक्‍नीनी। मोपतीके दूली मिम्‍नीनी, ममाइ? \v 25 बेक्‍शो रे सेंसीशा ब्रोंइमानु, मुरपुकीमी ग्‍युंबे मपाइनीम, स्‍वर्गम बाक्‍ब परमप्रभु यावे आ गेय पाइबपुकी खोदेंशो दुम्‍‍नीम। \v 26 बेक्‍शो रे सेंसीचा आ पर्बम परमप्रभु यावेमी मोसा कली मी ब्रशो रवा आ नेक्‍था ग्रुम्‍शा ‘अब्राहाम आ परमप्रभु यावे, इसहाक आ परमप्रभु यावे नु याकूब आ परमप्रभु यावे गो नङ’ दे मदा बाक्‍त दे मोसामी ब्रेक्‍शो किताबमी ब्रेक्‍शो बाक्‍ब। मेको लोव़ मपढेनी? \em प्रस्‍थान ३:६ \em* \v 27 परमप्रभु यावे बेक्‍शो मुर आन परमप्रभु ममाइ, ब्रोंइशो आन परमप्रभु यावे बाक्‍ब। गे दूली मिम्‍बाक्‍नी बाक्‍त” दे माइक्‍मी बाक्‍त। \s1 नेल्‍ल क्‍येङा तुइक्‍चा माल्‍शो लोव़ \r मत्ती २२:३५-४०; लूका १०:२५-२८ \p \v 28 मिनु सास्‍त्री कामी सदुकीपुकीमी येसु नु लोव़ पशो नेंशा, येसुमी मेको आन लोव़ लेन्‍ने चाप्‍बाक्‍त, दे रुप्‍शा ङा मिन, येसु आ नेक्‍था जाक्‍शा “ए शेंब, परमप्रभु यावे आ अरेशो लोव़ तेको नेल्‍ल क्‍येङा ङोंइती ङा बाक्‍बा?” दे हिल्‍लो पवा बाक्‍त। \v 29 मिनु येसुमी “नेल्‍ल क्‍येङा ङोंइती ङा लोव़ एकोन बाक्‍ब ‘ए इस्राएल नेनो, इ परमप्रभु यावे का बाक्‍ब। \v 30 थुं का पा, सोक्‍त का पा, मिम्‍तीके नु सक्ति नेल्‍लेमी परमप्रभु यावे, इ परमप्रभु कली दाक्‍तो’ देंशो एको लोव़ नेल्‍ल क्‍येङा ङोंइती ङा बाक्‍ब। \em ब्‍‍यवस्‍था ६:४-५\em* \v 31 मिनु आ नोले ङा ठेयब लोव़ ‘आंम इ कली दाक्‍शो खोदेंशो पा इ नेक्‍था बाक्‍ब आन कली यो दाक्‍तो’ देंशो बाक्‍ब। एको लोव़ निक्‍शी क्‍येङा ठेयब लोव़ मबाक्‍ब” देंमाक्‍त। \em लेवी १९:१८\em* \v 32 मिनु सास्‍त्रीमी “शेंब, गे थमान ठीक लोव़ पाइतीनी। परमप्रभु यावे कानाइ बाक्‍ब। आ ङा लाक्‍शा सुइ मबाक्‍ब। \em लूका २०:३९-४०\em* \v 33 मिनु थुं का पा, रुप्‍तीक नु सक्ति नेल्‍लेमी परमप्रभु यावे कली दाक्‍चा, आंम कली दाक्‍शो खोदेंशो पा इ नेक्‍था बाक्‍ब आन कली दाक्‍चा, देंशो लोव़ नेल्‍ल क्‍येङा ठेयब बाक्‍त। मारेइ मारेइ क्‍योरशा चढ़ेशो क्‍येङा मेको लोव़ टिशा पचा रिम्‍शो बाक्‍ब” देंमाक्‍त। \em १सामुएल १५:२२; होसे ६:६; मत्ती ९:१३\em* \v 34 मिनु येसुमी “एकोमी निप्‍स खाप्‍शो लोव़ पाइबाक्‍त” दे रुप्‍शा “गे परमप्रभु यावे आ राज्‍य रे ङोन मबाक्‍नी बाक्‍त” दे मदा बाक्‍त। में ङा मेरे हिंशा, सुइमी लोव़ हिल्‍लो मपामे बाक्‍त। \em प्रेरित २६:२७-२९\em* \s1 ख्रीस्‍त सु का आ तौ बाक्‍बा? \r मत्ती २२:४१-४६; लूका २०:४१-४४ \p \v 35 मिनु येसुमी परमप्रभु यावे आ खिंमी शेंना शेंन बाक्‍मेनु “ख्रीस्‍त दाऊद आ तौ बाक्‍माक्‍त, दे सास्‍त्रीपुकीमी दोपा शेंने चाप्‍नीमी ङा? \em यसैया ११:१; यूहन्‍ना ७:४२; रोमी १:३\em* \v 36 दाऊदमी परमप्रभु यावे आ सोक्‍त रे पा ‘प्रभुमी आं प्रभु कली इ जोरी सत्रु आन कली इ खोइली आगाम मवोदुमी सम्‍म आं ग्‍युरा गे बाक्‍को’ देंत। \em भजन संग्रह ११०:१; २सामुएल २३:२\em* \v 37 दाऊदमी मेको कली प्रभु देंब। मिनु दोपा आ तौ दुम्‍ने चाप्‍बा ङा?” दे शेंदा बाक्‍त। शुश मुरुमी आ शेंशो लोव़ नेंचा दाक्‍तमे बाक्‍त। \s1 सास्‍त्री आन कली हुइश्‍शो \r मत्ती २५:५-१४; लूका २०:४५-४७ \p \v 38 मिनु शेंना शेंन “सास्‍त्री आन लोव़ क्‍येङा होस पांइसीने। मेकोपुकीमी लाइश्‍शो कोट फेक्‍शा गाक्‍चा दाक्‍नीम। बजारमी हिरशा, मान पपांइसीचा दाक्‍नीम। \v 39 ग्रुम्‍तीक खिंमी ठेयब नित्‍तीकेमी नित्‍चा दाक्‍नीम। भोजमी मान पपांइसीचा ङा नित्‍तीकेमी नित्‍चा दाक्‍नीम। \v 40 वोंइश बेक्‍शो मीश मुर आन शोंप नेल्‍ल नेक्‍शा गेशा, दुइश्‍शो दुइश्‍शो प्रार्थना पा कोंइखु पाइनीम। मोदेंशो पाइबपुकीमी अरु आन क्‍येङा शुश सजाइ ताइनीम” देंमाक्‍त। \em याकूब १:२७\em* \s1 प्रुङग मीश मुरु आ चढ़ेशो क्‍येट \r लूका २१:१-४ \p \v 41 मिनु येसुमी क्‍येट चढ़ेतीक एरे निश्‍शा, शुश मुरुमी क्‍येट चढ़ेशो कोव़ना कोव़न बाक्‍माक्‍त। क्‍येट थीब शुशेमी शुश क्‍येट चढ़ेमे बाक्‍त। \em २राजा १२:१०\em* \v 42 मिनु आ वोंइश बेक्‍शो मारेइ मथीब प्रुङग मीश मुर का जाक्‍शा, लेप्‍तोन निक्‍शी चढ़ेवा बाक्‍त। \em लेप्‍तोन का नेल्‍ल क्‍येङा आइक्‍च तांबा के क्‍येट बाक्‍त। \em* \v 43 मिनु येसुमी आ शेंसीब आन कली ब्रेश्‍शा “नोफा दाइश्‍शा नेनीने, नेल्‍लेमी चढ़ेशो क्‍येङा मेको प्रुङग मीश मुरुमी शुश चढ़ेप्‍तु। \v 44 आ जशा ब्रोंइतीक क्‍येट नेल्‍ल गेप्‍तु। अरुमी चहिं आन गाप्‍शो रे गेम्‍तेक्‍म” देंमाक्‍त। \c 13 \s1 “परमप्रभु आ खिं मलीब” देंशो \r मत्ती २४:-; लूका २१:५-३६; लूका १७:२३-३७ \p \v 1 मिनु येसु परमप्रभु यावे आ खिं रे ग्रूमेनु, आ शेंसीब कामी “ए शेंब, कोव़ङीन, एको खिं ठेयब फुल्‍लु के सेल्‍शा, दोमो कोल्‍शो गिश दारशो तांइसाक्‍व” देंमाक्‍त। \v 2 मिनु येसुमी “मुल ओमो ठेयब दारशो सेल्‍शो खिं ताप्‍तीवी। तन्‍न नोले ब्रेश्‍शा, फुल्‍लु का यो ख्रोप्‍शा मलीब” देंमाक्‍त। \s1 श्‍येत दुम्‍चा गोइब \p \v 3 मिनु परमप्रभु यावे आ खिं तांइसीचा ङा पा जैतून डांडामी निस्‍सेनु, पत्रुस, याकूब, यूहन्‍ना नु अन्‍द्रीयास जाक्‍शा, \em मत्ती १७:१\em* \v 4 येसु कली “एको इन देंशो लोव़ गेना दुम्‍बा? एको नेल्‍ल दुम्‍चाप्‍तु, दे तुइक्‍पाइक्‍चा ङा चिन्‍ड दोपा तांइसीनीमी? शेंदीकी” देंमा बाक्‍त। \v 5 मिनु येसुमी “सुइमी इं थुं मक्‍यामेक्‍ल, दे होस पा बाक्‍कीन। \v 6 शुश मुरुमी आं नें ब्रशा ‘गो एको नङ’ देंशा, मुर आन थुं क्‍याइक्‍नीम। \em यूहन्‍ना ८:४९\em* \v 7 शुश लडाइ दुम्‍शो लोव़ नेंनीनु, महिनीन। मोदेंशो दुम्‍चान माल्‍ब। रागी नुप्‍ची चहिं मजा। \v 8 रागी नुप्‍चा क्‍येङा ङोंइती जात जात नु राज्‍य राज्‍यमी लडाइ पमुइनीम। रागी रागीमी ख्रिनु कुइब। अन्‍काल दुम्‍ब। मो दुम्‍मेनु, श्‍येत दुम्‍चा गोवा बाक्‍त, दे तुंइ‍सीब। \s1 थमा सुइक्‍ब ग्‍याइक्‍चा पुंइसीनीम \p \v 9 आंम इन कली मिम्‍शा होस पा बाक्‍कीन। कछडी वोइक्‍चा पुंइसीनीनी। ग्रुम्‍तीक खिंमी तुप्‍चा पुंइसीनीनी। आं नें आ पर्बम हुकुम पाइब नु पिप आन ङोंइती राप्‍पाइक्‍चा पुंइसीशा, सांकछी दुम्‍चा माल्‍नीनी। \v 10 मोदेंशो दुम्‍चा क्‍येङा ङोंइती रागी नेल्‍ल ङा मुर आन कली ग्‍येरपाइक्‍ब लोव़ नेंपाइक्‍ने थुम्‍शो दुम्‍चा माल्‍ब। \em मर्कूस १६:१५\em* \v 11 मिनु इन कली ठेयब मुर आन ङोंइती राप्‍पदमेनु, मार लोव़ पय, मार देंय? दे हिंशा, मिम्‍स ङा मिम्‍स मबाक्‍कीन। इन कली दोदेंशो लोव़ पचा गेशो बाक्‍मे, मोदेंशो लोव़ पने। मारदे हना गे लोव़ मपाइनीनी, परमप्रभु यावे आ सोक्‍तीम इन कली लोव़ पपाइक्‍ब। \p \v 12 लोक्‍बमी आ लोक्‍ब कली साइक्‍पाइक्‍चा गेब। आफोमी तौ कली साइक्‍पाइक्‍ब। मिनु तमी तौपुकीमी आम आफ आस कली ग्‍याइक्‍पाइश्‍शा साइक्‍पाइक्‍नीम। \v 13 आं नें आ पर्बम सुइम इन कली मदाक्‍नीम। सु सु चहिं नेल्‍ल क्‍येङा नोले सम्‍म थमा सुइक्‍चा मप्रोंइथु बाक्‍नीमी, मेकोपुकी श्‍येत जचा रे ब्रोंइशा, गेना हना यो परमप्रभु यावे नु बाक्‍चा ताइनीम। \em यूहन्‍ना १५:१८,२१\em* \s1 मुल सम्‍म मदुम्‍शो श्‍येत दुम्‍ब \p \v 14 परमप्रभु यावे आ खिं गेनायो मदुम्‍चा ङा पा बिथोलो दुम्‍मेनु, मेको मुल पढ़ेबपुकीमी रुप्‍मेक्‍ल, यहूदीया रागीम बाक्‍बपुकी डांडा ग्‍येत्‍थ प्रोक्‍मल। \em दानीएल ९:२७; दानीएल ११:३१; दानीएल ११:३१\em* \v 15 बारदालीम बाक्‍बपुकीमी ‘तोइश्‍शा, खिं ओव़शा मारेइ लाइक्‍चा ताइनुङ’ दे ममिम्‍तमेक्‍ल, दिव दाव प्रेक्‍शा प्रोक्‍मल। \v 16 रूमी गेय पाइबपुकीमी ‘फेक्‍तीक का लाइक्‍नुङ’ देंशा, खिं मलेम्‍मल। तन्‍न आन गेय थु था प्रोंइशा प्रोक्‍मल। \v 17 कोव़ज कुरशो नु दूध तूब आल पाइश्‍शो मीश मुर अरु क्‍येङा शुश श्‍येत जाइनीम। \v 18 हिउंदमी मोदेंशो श्‍येत मदुम्‍ल, दे परमप्रभु यावे कली पुनीने। \v 19 परमप्रभु यावेमी रागी सेला रे मुल सम्‍म सुइमी मतुइश्‍शो श्‍येत दुम्‍ब। मोदेंशो श्‍येत लेंशा गेनायो मपीब‍। \em दानीएल १२:१\em* \v 20 प्रभुमी मोदेंशो श्‍येत जतीक नाक्‍त शुश वोइश्‍शो हना, सुइ ब्रोंइने मचाप्‍नीम। तन्‍न आ योव़शो आन पर्बम प्रभुमी मेको श्‍येत शुश नाक्‍ती लीचा मगेब। \p \v 21 मिनु मुरपुकीमी ‘ख्रीस्‍त एकेर जाक्‍त, मेरेक बाक्‍ब, लो कोव़ङीन’ देंतेक्‍म हना, थमा मसुतीन। \v 22 शुशेमी ‘गो ख्रीस्‍त नङ’ दे जोल पा गाक्‍नीम। ‘परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब नकी’ दे जोल पाइबपुकीमी चिन्‍ड नु छक लाक्‍चा ङा गेय पा कोंइनीम। मेकोपुकीमी परमप्रभु यावे आ योव़शो आन कली यो लां प्रोंइपाइक्‍चा माल्‍नीम। \v 23 मेको दुम्‍चा ङोंइतीन नेल्‍ल शेंशा तुइक्‍पाइक्‍तन्‍नी। एको लोव़ मिम्‍शा मप्रेंथु बाक्‍कीन। \s1 रागीम जरमेशो जाक्‍ब \p \v 24 रागीमी मोदेंशो ठेयब श्‍येत नुम्‍मेनु, सरीङमी चिन्‍ड तांइसीनीम। नां आ छेङछेङ जाम्‍शा, जिक रिक्‍शो दुम्‍ब। तास्‍ला आ हाम्‍सो यो जाम्‍ब। \v 25 सोरुल खपीम दोक्‍नीम। सरीङमी बाक्‍शो सक्तिपुकी हिम्‍सीनीम। \em हिब्रू १२:२६\em* \v 26 मिनु मुरपुकीमी रागीम जरमेशो कली गोस्‍सुमी गिल्‍सीशा, शुश सक्ति पाइश्‍शा, यिना यिन पशो ताइनीम। \em दानीएल ७:१३\em* \v 27 मिनु रागीम जरमेशोमी परमप्रभु यावे आ गेय पाइब आन कली रागी तेइ तेइ रे परमप्रभु यावे आ योव़शो नेल्‍ल आन कली खुप्‍शा चाक्‍थ सोइक्‍ब। \em मत्ती १३:४१\em* \p \v 28 फोव़शी रवा कोच्‍वा दाप्‍शा कुशो तनीनु, बर्खा जाक्‍माक्‍त दे तुइक्‍नीनी। \v 29 आं देंशो लोव़ थमा दुम्‍शो तनीनु, आं जाक्‍ची जाक्‍माक्‍त दे तुइक्‍नीनी। \v 30 नोफा दाइश्‍शा नेनीने, एको जात ङा मुर मनुप्‍थु, आं देंशो थमा दुम्‍ब। \v 31 सरीङ नु रागी नेल्‍ल जाम्‍शा लाइनीम, आं लोव़ चहिं गेना हना यो मजाम्‍थु लीब। \p \v 32 मोदेंशो गेना दुम्‍ब, दे सुइमी मतुइक्‍नीम। परमप्रभु यावे आ स्‍वर्ग ङा गेय पाइबपुकीमी यो मतुइक्‍नीम। तौमी लायो मतुइक्‍ब। आं आफोमी ला तुइक्‍ब। \s1 सासीशा बाक्‍चा माल्‍ब \p \v 33 मोदेंशो गेना दुम्‍बा मतुइक्‍नीनी। मोपतीके सासीशा बाक्‍कीन। \em लूका १२:३५-४०; लूका २१:३६\em* \v 34 दोदेंशो दुम्‍ब देंशा हना, मुर का तेइ तेइ हिरथ लमेनु, लचा ङोंइती आ गेय पाइब आन कली का का पा आन गेय योक्‍शा, लाप्‍चो खाल पाइब कली ‘गेना हना यो लां कोव़शा बाक्‍को’ दे माइश्‍शा लाइब। \v 35 आं खिं ङा प्रभु गेना लेश्‍शा जाक्‍बा, दे मतुइक्‍नीनी। नां रिक्‍शा जाक्‍बा कों? नाक्‍दो जाक्‍बा कों? भाले ग्रीची ना जाक्‍बा कों? सुनी जाक्‍बा कों दे मारेइ मतुइक्‍नीनी। मेको इन मतुइक्‍थु जाक्‍ब। \em लूका १२:३८\em* \v 36 इन मतुइक्‍थु जाक्‍मेनु, इन कली इप्‍शो मथिदल। \v 37 मोपतीके लां कोव़शा सासीशा बाक्‍कीन दे माइक्‍तन्‍नी। मोदेंशो नेल्‍ल आन कली माइक्‍नुङमी” दे शेंदीमी बाक्‍त। \c 14 \s1 येसु कली साइक्‍चा माल्‍शो \r मत्ती २६: - २८:-; लूका २२: - २४:-; यूहन्‍ना १८: - २१:- \p \v 1 मिनु बोरब ओख्‍ती मसुप्‍शो शोब्‍ले जतीक पास्‍सा चाड आ निक्‍शी नाक्‍ती ङोंइती ठेयब चढ़ेब नु सास्‍त्रीपुकीमी “येसु कली दोपा मुर आन मतुइक्‍थु ग्‍याइश्‍शा, साइक्‍पाइक्‍चा” दे लोव़सी पमुमानु \v 2 “चाड नाक्‍ती मदुम्‍ब, मुरपुकीमी मरिम्‍शो पाइनीम” देंमुमा बाक्‍त। \s1 येसु तेल ख्रेक्‍चा पुंइसीशो \p \v 3 येसु बेथानीमी कोर पाइब सिमोन आ खिंमी खमे जना जन बाक्‍मेनु, मीश मुर कामी शुश क्‍येट लाइब ब्रोव़शो रिना पाइश्‍शो तेल कुरशा जाक्‍शा, मेको तेल येसु आ पियामी लुक्‍ता बाक्‍त। \v 4 मिनु मेकेर बाक्‍ब का निक्‍शीमी “ओदेंशो तेल मारदे एकोमी ओपा ताइक्‍ता? \v 5 लेयङ हना, सहे सां देनार क्‍येङा शुश ताक्‍शा, श्‍येत जाइब आन कली योक्‍शा, वारच पने चाम्‍स वा” दे आन थुं मनुथु, मीश मुर कली हुइक्‍तमे बाक्‍त। \em देनार का नाक्‍त का ङा गाल्‍च बाक्‍त। मेको रोम ङा चांदी के क्‍येट बाक्‍त।\em* \v 6 मिनु येसुमी “महुइक्‍तीने, मारदे आ थुं खाइक्‍पाइक्‍नी? आं कली रिम्‍शो पाइक्‍ती। \v 7 श्‍येत जशो मुर गेना हना यो थित्‍नीनी, मिनु शिशी पाइक्‍चा दाक्‍ताक्‍नी हना, गेना हना यो पाइक्‍ने चाप्‍नीनी। आं कली चहिं नोले मथित्‍नीनी। \em ब्‍यवस्‍था १५:११\em* \v 8 आ चाप्‍शो पाप्‍तु। बेक्‍चा क्‍येङा ङोंइती आं रां थिम्‍चा कली तेल ख्रेक्‍ताक्‍व। \v 9 नोफा दाइश्‍शा नेनीने, रागीम ते ते आं लोव़ नेंपाइक्‍नीमी, मेक मेक एको आ पशो आ पर्बम यो लोव़ पाइनीम” देंमाक्‍त। \s1 इस्‍कारीयोत ङा यहूदा आ पशो \p \v 10 इस्‍कारीयोत ङा यहूदा येसु आ शेंसीब कामी ठेयब चढ़ेब आन कली “येसु कली ग्‍याइक्‍‍चा वारच पाइनन्‍नी” दे लोव़ पथ लमाक्‍त। मिनु मेकोपुकीमी आ देंशो नेंशा, ग्‍येरशा “लो, रिम्‍शोन दुम्‍त। क्‍येट गेनीकी” देंमा बाक्‍त। \v 11 में ङा मेरे “गेना नु दोपा ग्‍याइक्‍चा वारच पदुमी” दे योव़की पना पन गाक्‍माक्‍त। \s1 पास्‍सा चाड ङा भोज \p \v 12 बोरब ओख्‍ती मसुप्‍शो शोब्‍ले जतीक चाड आ ङोंइती ङा नाक्‍ती पास्‍सा ङा पाठा क्‍योरशा ब्‍वाइनीम। मिनु येसु आ शेंसीबपुकीमी “पास्‍सा मानेचा कली ते लशा साचा? मार देंनीनी?” दे हिल्‍लो पामे बाक्‍त। \v 13 मिनु येसुमी शेंसीब निक्‍शी आस कली “सहर लसे। मिनु गाग्री कुरशो मुर का कली ग्रुम्‍नीसी। मेको आ नोले खोतीसे। \v 14 मिनु मेको तेको खिं ओव़बा, गे यो ओव़ङीसे। मिनु खिं ङा मुर कली ‘शेंबमी सोइश्‍शो नस्‍कु। शेंबमी आ शेंसीबपुकी नु काथा बाक्‍शा, पास्‍सा ते मानेचा? दे हिल्‍लो पथ सोइक्‍ताक्‍सकी’ दे मतीसे। \em मर्कूस ११:३\em* \v 15 मो माइक्‍सीनु, मेकोमी इस कली तला तारी ठेयब कोठा का कोंइब। मेको कोठामी गुन्‍द्री पीरा ब्रशा वोइश्‍शो थित्‍नीसी। मिनु मेकेरन साचा” दे सोइक्‍तीम्‍सी बाक्‍त। \v 16 मिनु मेको निक्‍शी लशा, सहर जाक्‍दीश्‍शा, येसुमी दोदेंशो देंमे, मोदेंशो थित्‍से बाक्‍त। मिनु पास्‍सा चाड ङा भोज सादसे बाक्‍त। \p \v 17 मिनु नां रिक्‍मेनु, येसु नु आ १२ जना शेंसीब खुम्‍समा बाक्‍त। \v 18 मिनु जना जन बाक्‍मानु, येसुमी “नोफा दाइश्‍शा नेनीन। मुल एक बाक्‍ब काम आं कली ग्‍याइक्‍ब आन कली वारच पाइब। मुल गो नु काथा जना जन बाक्‍ब” देंमाक्‍त। \em यूहन्‍ना १३:२१-२६\em* \v 19 मिनु नेल्‍लेमी शुश मरिम्‍शो लाक्‍शा “ए प्रभु, मेको वारच पाइब गो दुम्‍नुङा कों?” दे का का पा हिल्‍लो पामे बाक्‍त। \v 20 मिनु येसुमी “१२ जना शेंसीब इन दाते ङा का बाक्‍ब। गो नु काथा शोब्‍ले शेक्‍कुम तेप्‍बमी आं कली ग्‍याइक्‍पाइक्‍चा वारच पाइब। \v 21 मारदे हना रागीम जरमेशो आ पर्बम ब्रेक्‍शो लोव़ नेल्‍ल थमा दुम्‍चा माल्‍ब। मेको बेक्‍चा माल्‍ब। मो हना यो रागीम जरमेशो कली ग्‍याइक्‍पाइक्‍चा वारच पाइब कली शुश मरिम्‍शो दुम्‍ब। मो देंशो पाइब मुर मजरमेस हना, मेको कली रिम्‍शो दुम्‍ब वा” दे माइक्‍मी बाक्‍त। \p \v 22 मिनु जना जन बाक्‍मानु, शोब्‍ले शेशा “गे रिम्‍शो पाइब बाक्‍नीनी” दे प्रार्थना पशा जिक्‍शा, आ शेंसीब आन कली योक्‍शा “दांइसीने, एको आं रां बाक्‍ब” देंमाक्‍त। \em १कोरिन्‍थी ११:२३-२५\em* \v 23 मिनु कचौरा शेशा “गे रिम्‍शो पाइब बाक्‍नीनी” दे प्रार्थना पा, मेको आन कली तूचा गेमी बाक्‍त। मिनु नेल्‍लेमी तूङमे बाक्‍त। \v 24 मिनु “एको आं हुश बाक्‍ब। आं हुशेमी परमप्रभु यावे आ गेशो नक लोव़ खाप्‍ता। आं हुश जारशोमी शुश मुर आन पाप क्‍याम्‍सीब। \em प्रस्‍थान २४:८; हिब्रू ९:१५-१६\em* \v 25 नोफा दाइश्‍शा नेनीन, मुल ङा मेरे एको अङगुर रे सेल्‍शो तूतीके मतूनुङ। नोले नेल्‍ल नक दुम्‍शा, परमप्रभु यावे आ राज्‍यमी बाक्‍शा तूनुङ” दे माइक्‍मी बाक्‍त। \v 26 मिनु कुम्‍सो पा बोक्‍शा, जैतून डांडा ग्‍येत्‍थ लमा बाक्‍त। \em भजन संग्रह ११३:- ११८:-\em* \s1 पत्रुसमी “गेनायो मप्रोंइनन्‍नी” देंशो \p \v 27 मिनु लना लन बाक्‍मानु, येसुमी “गे नेल्‍लेमी इन थुं ग्‍यशा, आं कली प्रोंइनीनी। मारदे हना ओदें ब्रेक्‍शो लोव़ थमा दुम्‍ब ‘गो गोठला कली तुप्‍शा खेरनुङ। मिनु भेडापुकी प्रोक्‍शा, साव सुव ब्राइनीम’ देंशो बाक्‍ब। \em जकरिया १३:७; यूहन्‍ना १६:३२\em* \v 28 नोले गो बेक्‍शो रे सेंचा पुंइसीशा, इन ङोंइती गालील रागी जाक्‍दीत्‍नुङ” देंमाक्‍त। \em मर्कूस १६:७\em* \v 29 मिनु पत्रुसमी “मेको नेल्‍लेमी इन कली प्रोंइशा प्रोक्‍तेक्‍म हना यो, गो मप्रोंइनन्‍नी” देंमेनु, \em यूहन्‍ना १३:३८\em* \v 30 येसुमी “नोफा दाइश्‍शा नेनो, में नाक्‍दोन भाले खेयप निक्‍शी मग्रीथु, खेयप सां सम्‍म ‘मेको कली मतुइक्‍नुङ, सु बाक्‍म’ दे आं पर्बम देंनेवे” दे मदा बाक्‍त। \v 31 मिनु पत्रुसमी “मदेंनुङ, गे नु काथा बाक्‍शा, साइक्‍चा पुंइसाक्‍यी हना यो, मोदेंशो गेनायो मदेंनुङ” दे लोव़ थोक्‍शा देंमाक्‍त। आ शेंसीब नेल्‍लेमी यो मो देंमा बाक्‍त। \s1 गेथ्‍सेमनेमी प्रार्थना पशो \p \v 32 मिनु गेथ्‍सेमने जाक्‍दीम्‍मा बाक्‍त। मिनु येसुमी “लो, एक बाक्‍कीन। गो इच्‍ची आइक्‍था लशा, प्रार्थना पाइनुङ” देंशा, \v 33 पत्रुस, याकूब नु यूहन्‍ना सां आन कली आइक्‍था लाइश्‍शा लमाक्‍त। येसु आ थुं शुश खाइक्‍माक्‍त। \em मत्ती १७:१\em* \v 34 मिनु सां आन कली “आं थुं शुश खाइश्‍शा, बेक्‍चा ङा दुम्‍ती। मइप्‍थु गो नु काथा बाक्‍कीन” दे माइक्‍मी बाक्‍त। \em यूहन्‍ना १२:२७\em* \v 35 मिनु इच्‍का ङोंइती लशा, खपीम बाप्‍शा “दुम्‍त हना, मुल दुम्‍चशो श्‍येत मदुम्‍ल” दे प्रार्थना पवा बाक्‍त। \v 36 मिनु “आब्‍बा, आं आफ, गे मारेइ मारेइ पने चाप्‍नीनी। एको कचौरा आं कली मतूपाइक्‍थु लतीने। तन्‍न आं दाक्‍शो मदुम्‍ल। इन दाक्‍शोन दुम्‍ल” दे प्रार्थना पशा, लेश्‍शा जाक्‍माक्‍त। \em येसुमी आइक्‍च आल खोदेंशो पा आ आफ कली आब्‍बा देंत। \em* \v 37 लेश्‍शा जाक्‍मेनु, सांफा आन कली इप्‍शो तामी बाक्‍त। मिनु पत्रुस कली “ए सिमोन, इमे? छिन का यो मइप्‍थु बाक्‍ने मचबी? \em मर्कूस १०:३८\em* \v 38 थुं थाम्‍चा पुंइसेनु, पाप मपङ, दे मइप्‍थु बाक्‍शा प्रार्थना पावो। थुंमी पाइनुङ, चाप्‍नुङ देंब, तन्‍न रांमी फाल्‍ने मचाप्‍ब” दे मदा बाक्‍त। \v 39 मिनु लेंशा इच्‍का आइक्‍था लशा, ङोंइती प्रार्थना पशो खोदेंशो पा, प्रार्थना पवा बाक्‍त। \v 40 मिनु लेंशा लेश्‍शा जाक्‍शा, निन्‍द्रामी दुक्‍शा बाक्‍शो तामी बाक्‍त। मेकोपुकीमी मार देंचा, दे मारेइ मतुइक्‍तमे बाक्‍त। \v 41 मिनु लेंशा प्रार्थना पथ लशा, लेश्‍शा जाक्‍शा, मेको आन कली “गे मुल सम्‍म इप्‍शा बाक्‍नीनी? मुल गाप्‍त। रागीम जरमेशो पापी आन गुइमी गेचा पुंइसीचा चिक्‍ताक्‍व। \v 42 लो बोक्‍कीन, लय। आं कली ग्‍याइक्‍‍चा वारच पाइब जाक्‍चाप्‍तु” दे माइक्‍मी बाक्‍त। \s1 येसु ग्‍याइक्‍चा पुंइसीशो \p \v 43 मो माइक्‍मीनु, आ शेंसीब यहूदामी ठेयब चढ़ेब, सास्‍त्री नु जोक्‍ब तुइक्‍ब खालपापुकीमी सोइश्‍शो तरवार कोक्‍के कुरब हुल, येसु कली ग्‍याइक्‍थ चाक्‍गा बाक्‍त। \v 44 यहूदामी “सु कली पुक्‍पु पदु, मेको कली ग्‍याइश्‍शा लतीने” दे ग्‍याइक्‍थ जाक्‍ब आन कली तुइक्‍पाइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। \v 45 मिनु जाक्‍मानु, यहूदा येसु आ नेक्‍था लशा “रब्‍बी” दे बे मुप्‍शा, पुक्‍पु पवा बाक्‍त। \em हिब्रू लोव़मी ठेयब शेंब कली रब्‍बी देंनीम।\em* \v 46 मिनु ग्‍याइक्‍थ जाक्‍बपुकीमी येसु कली ग्‍याइक्‍तमे बाक्‍त। \v 47 मिनु येसु नु काथा बाक्‍ब कामी तरवार ग्रि शोइश्‍शा, ठेयब चढ़ेब आ वाइल का आ नोफा दि ख्रोदा बाक्‍त। \v 48 मिनु येसुमी आ कली ग्‍याइक्‍ब हुल आन कली “तरवार कोक्‍के कुरशा, खुइ पाइब कली ग्‍याइक्‍थ जाक्‍शो खोदेंशो पा आं कली ग्‍याइक्‍थ जाक्‍नी? \v 49 नाक्‍त किंत किंत परमप्रभु यावे आ खिंमी गेपुकी नु काथा बाक्‍शा, शेंना शेंन बाक्‍ङानु, मग्‍याइक्‍तीनी। तन्‍न परमप्रभु यावेमी ब्रेक्‍पाइश्‍शो लोव़ थमा दुम्‍चा कली ओदेंशो दुम्‍त” दे माइक्‍मी बाक्‍त। \v 50 मिनु आ शेंसीबपुकी येसु कली थु था प्रोंइशा, साव सुव ब्रशा प्रोक्‍मा बाक्‍त। \v 51 मिनु येसु कली ग्‍याइश्‍शा फ्रेंशा लदमेनु, ठिटा का आन नोले खोदा बाक्‍त। मेको ठिटाम वा का ला गिल्‍सीशो बाक्‍माक्‍त। \v 52 मारदे हना मेको कली ग्‍याइक्‍तमेनु, आ फेक्‍शो वा प्रोंइशा, शिश्रा प्रोक्‍शो बाक्‍‍माक्‍त। \em आमोस २:१६\em* \s1 येसु कली चढ़ेब आ ङोंइती चाक्‍‍शो \p \v 53 मिनु येसु कली नेल्‍ल क्‍येङा ठेयब चढ़ेब आ ङोंइती चाक्‍दीत्‍मे बाक्‍त। मेकेर ठेयब चढ़ेब, जोक्‍ब तुइक्‍ब खाल्‍पा नु सास्‍त्रीपुकी खुम्‍सीशा बाक्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 54 पत्रुस मेको आन नोनोले खोइश्‍शा लशा, नेल्‍ल क्‍येङा ठेयब चढ़ेब आ लाङगा जाक्‍दीम्‍माक्‍त। मेकेर सिपाइपुकी नु काथा मी थेरशा बाक्‍माक्‍त। \p \v 55 ठेयब चढ़ेब नु मेकेर बाक्‍ब नेल्‍लेमी मार पामे बाक्‍त देंशा हना, जोल पा दोस गेशा, येसु कली साइक्‍पाइक्‍चा माल्‍मे बाक्‍त। तन्‍न दोस गेने मचाप्‍मे बाक्‍त। \v 56 शुश मुरुमी जोल पा सांकछी गेमे बाक्‍त, तन्‍न आन लोव़ मगारमाक्‍त। \v 57 सांकछी का निक्‍शी बोक्‍शा “एको ग्‍याइश्‍शो मुरुमी साबेर मार देंशो नेंतक देंशा हना \v 58 ‘एको गुइमी सेल्‍शो परमप्रभु यावे आ खिं प्रेश्‍शा, नाक्‍त सांमी अर्को सेल्‍नुङ। मेको चहिं गुइमी सेल्‍शो ममाइ’ देंशो नेंतक” देंमा बाक्‍त। \em यूहन्‍ना २:१९-२१\em* \v 59 मो देंमा बाक्‍त हना यो, आन लोव़ मगारमाक्‍त। \v 60 मिनु नेल्‍ल क्‍येङा ठेयब चढ़ेब बोक्‍शा, आन दातेमी राप्‍शा, येसु कली “एकोपुकीमी देंशो लोव़ नेंशा, मार देंनेवे?” दे हिल्‍लो पवा बाक्‍त। \em मर्कूस १५:५; यसैया ५३:७\em* \v 61 मिनु येसु सिक्‍सी पा बाक्‍शा, लोव़ का यो मलेत्‍ता बाक्‍त। मिनु नेल्‍ल क्‍येङा ठेयब चढ़ेबमी “गे नेल्‍ल क्‍येङा मान ताइब परमप्रभु यावे आ तौ ख्रीस्‍त नवे?” दे हिल्‍लो पवानु, \v 62 येसुमी “गो नङ। गे रागीम जरमेशो कली नेल्‍ल सक्ति पाइश्‍शो आ ग्‍युरा गे बाक्‍शो ताइनीनी। गोस्‍सुमी गिल्‍सीशा जाक्‍ना जाक्‍न पशो ताइनीनी” दे मदा बाक्‍त। \em भजन संग्रह ११०:१; दानीएल ७:१३-१४\em* \v 63 मिनु नेल्‍ल क्‍येङा ठेयब चढ़ेबमी आंम आ फेक्‍शो वा खाक्‍शा “परमप्रभु यावे कली शुक्‍शी लोव़ पाइबाक्‍त। \v 64 मार सांकछी माल्‍दा ङा? आ शुक्‍शी पशो लोव़ गे नेल्‍लेमी नेंशा, सांकछी दुम्‍तीनी। एको कली मार पाइक्‍चा? मार देंनीनी?” दे माइक्‍मीनु, नेल्‍लेमी “साइक्‍चा माल्‍ब” देंमा बाक्‍त। \em यूहन्‍ना १९:७\em* \v 65 मिनु साइक्‍चा माल्‍ब देंशा ङा मिन, का निक्‍शीमी आ कुलम तोक्‍तमे बाक्‍त। का निक्‍शीमी आ मिक्‍च सुम्‍शा, तुप्‍शा “सुमी तुमे? लो देन” दे शुक्‍शी पामे बाक्‍त। मिनु सिपाइ आन गुइमी गेमे बाक्‍त। मेकोपुकीमी तुप्‍ना तुप्‍न लदमे बाक्‍त। \s1 पत्रुसम “मेको कली मतुइक्‍नुङ” देंशो \p \v 66 आगाम मोदेंशो दुम्‍मेनु, पत्रुस लाङगामी बाक्‍माक्‍त। मिनु गेय पाइब मीश मुर कामी जाक्‍शा, \v 67 पत्रुस कली मी थेरशो तशा, शिरशा कोव़शा “गे यो मेको नासरथ ङा येसु नु काथा गाक्‍ब का बाक्‍ङे बाक्‍त” देंमाक्‍त। \v 68 मिनु पत्रुसमी “इ देंशो मरुबु। मारेइ मतुइक्‍तु” देंमाक्‍त। मिनु ग्रूशा, ठेयब लाप्‍चो ङा लां जाक्‍दीम्‍माक्‍त। \v 69 मिनु मेको गेय पाइब मीश मुरुमी पत्रुस कली लेंशा तशा, मेकेर बाक्‍ब आन कली “मेरे यो मेको नु गाक्‍ब का बाक्‍त” देंमेनु, \v 70 पत्रुसमी “गो मनङ, मेको कली मतुइक्‍नुङ” देंमाक्‍त। मिनु छिन का नोले मेकेर बाक्‍बपुकीमी यो “गे मेको नु काथा गाक्‍ब का बाक्‍ङे बाक्‍त, मारदे हना गालील ङा बाक्‍ङे बाक्‍त, दे तुंइ‍सीब” देंमानु, \v 71 पत्रुसमी “जोल पाता हना, यावेमी सजाइ गेयील, इन देंशो मुर कली तुंइ‍सीन मतुइक्‍नुङ” दे कसम जशा, आ लोव़ थोक्‍शा देंमाक्‍त। \v 72 मो देंम चोटी भाले खेयप निक्‍शी ग्रीमाक्‍त। मिनु पत्रुसमी “भाले खेयप निक्‍शी मग्रीथु, खेयप सां सम्‍म मेको कली मतुइक्‍नुङ, सु बाक्‍म? देंनेवे” दे येसुमी देंशो लोव़ ति फ्रुक्‍गा बाक्‍त। मिनु आ पशो मिम्‍शा ङाक्‍माक्‍त। \c 15 \s1 पिलातस आ ङोंइती राप्‍पाइश्‍शो \p \v 1 मिनु नां सोव़मेनु, ठेयब चढ़ेब, जोक्‍ब तुइक्‍बखाल्‍पा नु सास्‍त्रीपुकी, सभाम बाक्‍ब नेल्‍ल खुम्‍सीशा, सल्‍ला पामे बाक्‍त। मिनु येसु कली फ्रेंशा लाइश्‍शा, पिलातस आ गुइमी गेमे बाक्‍त। \v 2 मिनु पिलातसमी येसु कली “गे यहूदी आन पिप नवे?” दे हिल्‍लो पवानु “गे आंमा देंतीनी” दे लोव़ लेत्‍ता बाक्‍त। \v 3 ठेयब चढ़ेबपुकीमी शुश दोस गेमे बाक्‍त। \v 4 मिनु पिलातसमी येसु कली “इ कली शुश दोस गेम्‍तेक्‍मे। गे मेको आन कली मारेइ लोव़ मलेत्‍नेवे?” दे हिल्‍लो पवा बाक्‍त। \v 5 मिनु येसुमी लोव़ का यो मलेत्‍ता बाक्‍त। मिनु पिलातस छक लाक्‍माक्‍त। \em मर्कूस १४:६१; यसैया ५३:७\em* \p \v 6 पास्‍सा नाक्‍ती पिलातसमी मुरपुकीमी प्रोंइचा, दे पुंइशो जेल्‍खानमी चोक्‍सीशो मुर का कली प्रोंइबाक्‍माक्‍त। \v 7 सरकार कली मरिम्‍शो पा जेल्‍खानमी चोक्‍चा पुंइसीशो मुर आन दाते ङा बारब्‍बा माइश्‍शो का बाक्‍माक्‍त। मेकोमी मुर साइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। \v 8 मिनु मुरपुकीमी पिलातस कली “साइ रे ङा पशो खोदेंशो पा मुर का कली प्रोनीन” दे पुन्‍मे बाक्‍त। \v 9 मिनु पिलातसमी “यहूदी, इन पिप प्रोंइचा दे पुंइनी?” दे हिल्‍लो पवा बाक्‍त। \v 10 मारदे हना ठेयब चढ़ेबपुकीमी थुं चोशा, येसु कली ग्‍याइक्‍पदमे बाक्‍त दे रुप्‍शा, प्रोंइचा माल्‍शो बाक्‍माक्‍त। \em यूहन्‍ना ११:४८\em* \v 11 तन्‍न ठेयब चढ़ेबपुकीमी मुर आन कली हुल पोक्‍शा “मेको कली मप्रोंइचा, बारब्‍बा कली प्रोंइचा, सरकार” दे पुंइपदमे बाक्‍त। \v 12 मिनु पिलातसमी “गेपुकीमी यहूदी आन पिप देंशो मुर कली मार पदु मिनु?” दे हिल्‍लो पवानु \v 13 “मेको कली शीमी क्‍येप्‍शा कांटी थोक्‍शा क्‍याइक्‍चा माल्‍ब” दे रेयके पचा गोव़मे बाक्‍त। \v 14 मिनु पिलातसमी “मार मरिम्‍शो पवा, मार दोस गेचा” देंमेनु “शीमी क्‍येप्‍शा कांटी थोक्‍शा क्‍याइक्‍चा माल्‍ब” दे शुश रेयके पामे बाक्‍त। \v 15 मिनु पिलातसमी “हुल आन दाक्‍शो पचा” दे मिम्‍शा, बारब्‍बा कली प्रोंइपदा बाक्‍त। येसु कली चहिं युक्‍पाइश्‍शा, शीमी क्‍येप्‍शा कांटी थोक्‍शा क्‍याइक्‍चा कली सिपाइ आन गुइमी गेवा बाक्‍त। \s1 येसु कली शीमी क्‍येप्‍शा क्‍याइश्‍शो \p \v 16 मिनु सिपाइपुकीमी येसु कली दरवार ङा सिपाइ आन बाक्‍तीके चाक्‍दीश्‍शा, आन पल्‍टन नेल्‍ल खुप्‍शा ङा मिन, \v 17 आ फेक्‍शो वा प्रुइश्‍शा, पिप आन फेक्‍तीक रङ पाइश्‍शो वा फेक्‍पाइश्‍शा, चू के सिरपेच सेल्‍शा, आ पियाम गुप्‍तमे बाक्‍त। \v 18 मिनु “यहूदी आन पिप, सेउ ताक्‍कीन” दे सेउ पखु पामे बाक्‍त। \v 19 मिनु रेक्‍के के कोक्‍केमी आ पिया तेत्‍मे बाक्‍त। आ कुल तोक्‍तमे बाक्‍त। मिनु आ ङोंइती पोक्‍च थेक्‍शा बाप्‍शा, ठेयब सेल्‍खु पामे बाक्‍त। \v 20 मिनु शुक्‍शी पचा रूशा, वा प्रुइश्‍शा, आंम आ वा फेक्‍पाइश्‍शा, ग्रुंइशा, शीमी क्‍येप्‍शा कांटी थोक्‍शा क्‍याइक्‍चा कली लदमे बाक्‍त। \p \v 21 मिनु लना लन बाक्‍मानु, आ गाउं रे पिशो साइरेनी ङा सिमोन ग्रुम्‍मे बाक्‍त। मेको सिमोन अलेकजन्‍डर नु रुफुस आस आफ बाक्‍माक्‍त। मेको कली ग्रुम्‍शा, येसु कली क्‍येप्‍तीक शी “लो, कुर कि कुर” दे कुरपदमे बाक्‍त। \em रोमी १६:१३\em* \p \v 22 मिनु येसु कली गोल्‍गथामी चाक्‍दीत्‍मे बाक्‍त। गोल्‍गथा कली खप्‍परे यो देंसीब। \v 23 मिनु अङगुर शांबुमी मूरे माइश्‍शो तेल कुर पशो तूतीके गेमेनु, येसुमी तूने मबिस्‍से बाक्‍त। \v 24 मिनु शीमी क्‍येप्‍शा कांटी थोक्‍शा क्‍यदमे बाक्‍त। क्‍याइश्‍शा ङा मिन, सुमी ताइबा, दे तुइक्‍चा कली वा वोइश्‍शा फेन्‍टे आप्‍मे बाक्‍त। \em भजन संग्रह २२:१८\em* \v 25 शीमी क्‍यदमेनु, सुनी ङा ९ बजे‍शो बाक्‍माक्‍त। \v 26 “यहूदी आन पिप” दे दोस गेशा, ब्रेक्‍शो ब्रेक्‍स यो क्‍येप्‍शो बाक्‍माक्‍त। \v 27 खुइ निक्‍शी आस कली यो का आ ग्‍युरा गे, का आ पेरा गे क्‍याइश्‍शा वोदमे बाक्‍त। \v 28 मो पशोमी “मरिम्‍शो पाइब सुइश्‍शा, मरिम्‍शो पाइब नु काथा वोइक्‍चा पुंइसीब” दे परमप्रभु यावेमी ब्रेक्‍पाइश्‍शो लोव़ थमा दुम्‍माक्‍त। \em यसैया ५३:१२\em* \p \v 29 मेकेर कोव़ब शुश मुर बाक्‍मा बाक्‍त। मेकोपुकीम आन पिया हिम्‍शा “परमप्रभु यावे आ खिं प्रेश्‍शा, नाक्‍त सांमी नक सेल्‍नुङ, देंते। खोइ मिनु, सेल्‍ने चबी? \em मर्कूस १४:५८\em* \v 30 शीमी क्‍येप्‍शो रे प्रोंइसीशा तोंइ‍सो” दे शुक्‍शी पामे बाक्‍त। \v 31 ठेयब चढ़ेब नु सास्‍त्रीपुकीमी यो शुक्‍शी पा “शुश मुर आन कली श्‍येत रे प्रोंइना प्रोंइन गाक्‍बाक्‍‍त, आंम कली चहिं प्रोंइसीने मचाप्‍बाक्‍त। \v 32 इस्राएल ङा पिप, ख्रीस्‍तमी शीमी क्‍येप्‍शो रे प्रोंइसेक्‍ल। प्रोंइसीशो ताइतय हना, थमा सुइक्‍नय” देंमुमा बाक्‍त। आ ग्‍युरा नु पेरा गे वोइश्‍शो निक्‍शीमी यो शुक्‍शी पदसे बाक्‍त। \em मत्ती १६:१४\em* \p \v 33 मिनु नाक्‍त १२ बजे नां जिक रिक्‍शा, ३ बजे सम्‍म रागी नेल्‍ल छिङछिङ दुम्‍माक्‍त। \v 34 मिनु ३ बजे गे येसुमी “एली, एली, लामा असाब्‍थानी” दे वाइ ब्रेम्‍माक्‍त। आ देंशो मार रुम्‍सीब देंशा हना “आं परमप्रभु, आं परमप्रभु, मारदे प्रोंइ‍यीनी?” देंशो रुम्‍सीब। \em भजन संग्रह २२:२\em* \v 35 एर ओंथ बाक्‍बपुकीमी मो देंशा वाइ ब्रेश्‍शो नेंशा “नेनीने, एलीया कली ब्रेत्‍ताक्‍व” देंमुमा बाक्‍त। \v 36 मिनु का दोरशा लशा, रुवामी ग्‍युरशो तूचा थोव़क नुप्‍शा, कोक्‍केमी लिक्‍शा युप्‍चा गेशा “एलीया जाक्‍शा, प्रोंइबा कों? लो, कोव़य” देंमाक्‍त। \v 37 मिनु येसु लेंशा काले वाइ ब्रेश्‍शा, नोले सोक्‍त कीशा बेक्‍माक्‍त। \em प्रस्‍थान २६:३१-३३; २इतिहास ३:१४\em* \v 38 मिनु बेक्‍म नोले मार दुम्‍माक्‍त देंशा हना, परमप्रभु यावे आ खिं आगा ङा कोठामी बारेशो वा इर रे उइ सम्‍म उइक्‍थ पा जेर गाक्‍माक्‍त। \v 39 मिनु येसु आ ङोंइती राप्‍शा बाक्‍शो कप्‍तानमी येसु वाइ ब्रेश्‍शा, नोले सोक्‍त कीशा बेक्‍शो तशा “थमा पा, एको मुर परमप्रभु यावे आ तौ बाक्‍माक्‍त” देंमाक्‍त। \p \v 40 येसु बेक्‍मेनु, शुश मीश मुरपुकीमी ङोन रे कोव़शो बाक्‍मा बाक्‍त। मोदेंशो कोव़ब का माग्‍दाला ङा मरीयम बाक्‍माक्‍त। का याकूब नु योसेस आस ममा मरीयम बाक्‍माक्‍त। का सालोमे बाक्‍माक्‍त। \v 41 मेकोपुकी गालील रे यरूसलेम सम्‍म काथा गाक्‍शा, येसु कली वारच पना पन बाक्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। अरु यो काथा गाक्‍शा, यरूसलेम जाक्‍दीश्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। \em लूका ८:२-३\em* \s1 येसु आ रां पुक्‍खीमी वोइश्‍शो \p \v 42 येसु बेक्‍ची नाक्‍त चहिं नाइक्‍तीक नाक्‍त आ ङोंइती नाक्‍त बाक्‍माक्‍त। मिनु नां रिक्‍मेनु, मार दुम्‍माक्‍त देंशा हना, \v 43 अरीमाथीया ङा योसेफ माइश्‍शो, सभामी बाक्‍ब आन दाते ङा हिक्‍सीशो मुर का बाक्‍माक्‍त। मेको परमप्रभु यावे आ राज्‍य तांइसेक्‍ल, दे आस पा बाक्‍शो बाक्‍माक्‍त। मेको मुरुमी महिंथु, पिलातस कली ग्रुम्‍थ लशा “येसु आ बेक्‍शो रां लाइक्‍चा गेयीनी” दे पुना बाक्‍त। \v 44 मिनु पिलातसमी बेक्‍म कों? मबेक्‍म दे मारेइ मतुइक्‍थु कप्‍तान कली ब्रेश्‍शा “मेको येसु माइश्‍शो बेक्‍मे?” दे हिल्‍लो पवा बाक्‍त। \v 45 मिनु कप्‍तानमी “बेक्‍त” देंमेनु, लाइक्‍चा गेवा बाक्‍त। \v 46 मिनु योसेफमी बुश वा ग्‍याप्‍शा चाक्‍शा, येसु आ बेक्‍शो रां रे कांटी उइश्‍शा शोल्‍शा, बुश वामी गिल्‍शा लाइश्‍शा, पुक्‍खी कामी ओंइशा वोदा बाक्‍त। मेको पुक्‍खी बेक्‍शो मुर वोइक्‍चा कली फुल्‍लु मुशा, लाप्‍चो पाइश्‍शो सेल्‍शा वोइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु बेक्‍शो मुर ओंइशा वोइश्‍शा, फुल्‍लुमी चोक्‍शा वोदा बाक्‍त। \v 47 मोपा वोइश्‍शो माग्‍दाला ङा मरीयम नु योसेस आ ममा मरीयममी ताम्‍से बाक्‍त। \c 16 \s1 येसु बेक्‍शो रे सेंसाक्‍व, दे नेंपाइश्‍शो \r मत्ती २८:१-१०; लूका २४:१-१२; यूहन्‍ना २०:१-१० \p \v 1 मिनु नाइक्‍तीक नाक्‍त नोले माग्‍दाला ङा मरीयम, याकूब आ ममा मरीयम नु सालोमेमी बेक्‍शो मुर आ रांम ख्रेक्‍चा कली ख्रेक्‍तीक ग्‍याप्‍मे बाक्‍त। \v 2 मिनु हप्‍ता ङा ङोंइती नाक्‍त सुनी कना बोक्‍शा, नां सोव़मेनु, पुक्‍खी गे लमा बाक्‍त। \v 3 मिनु लमा लमा “फुल्‍लु सुमी याक्‍शा गेबा?” देंमुमा बाक्‍त। \v 4 मिनु जाक्‍दीश्‍शा कोव़ङमेनु, फुल्‍लु याक्‍ने थुम्‍शो तामे बाक्‍त। मेको फुल्‍लु शुश ठेयब बाक्‍माक्‍त। \v 5 मिनु पुक्‍खी ओव़शा कोव़ङमेनु, बुश वा फेक्‍शो ठिटा का ग्‍युरा गे निश्‍शो तशा छक लाक्‍मा बाक्‍त। \v 6 मिनु मेको ठिटामी “मार छक लाक्‍नी? शीमी क्‍येप्‍शा कांटी थोक्‍शा क्‍याइश्‍शो नासरथ ङा येसु कली माल्‍थ जाक्‍नी ममाइ? आ बेक्‍शो रां वोइक्‍तीके कोव़ङीन, मबाक्‍ब। बेक्‍शो रे सेंसाक्‍व। \v 7 मुल लशा, पत्रुस, शेंसीब नेल्‍ल आन कली नु इन ङोंइती तुइक्‍पाइश्‍शो खोदेंशो पा, इन ङोंइती गालील जाक्‍दीप्‍ब। मेकेर ग्रुम्‍चा ताइनीनी, दे शोव़थ लने” दे माइक्‍मी बाक्‍त। \em मर्कूस १४:२८\em* \v 8 मिनु मीश मुरपुकी छक लाक्‍शा, हिंशा ख्रिंख्रि पा फो फु ग्रूशा प्रोक्‍मा बाक्‍त। मिनु सुइ कली मारेइ मदेंमा बाक्‍त। मारदे हना क्‍युल हिंशो बाक्‍मा बाक्‍त। \s1 येसुमी आंम कली तपांइसीशो \r लूका २४:३६-४९; यूहन्‍ना २०:१९-२३ \p \v 9 हप्‍ता ङा ङोंइती नाक्‍ती सुनी कना येसु बेक्‍शो रे सेंसीशा, ७ ओटा वोल ग्रुंइचा पुंइसीशो माग्‍दाला ङा मरीयम कली तपांइसे बाक्‍त। \em लूका ८:२; यूहन्‍ना २०:१-१८\em* \v 10 मरीयममी येसु कली तशा, लशा, ङोंइती येसु नु काथा गाक्‍ब मुल आन थुं खाइश्‍शा बाक्‍ब आन कली “गो येसु कली बेक्‍शो रे सेंसीशा ब्रोंइशो ताता” दे शोव़ङा बाक्‍त। \v 11 मेकोपुकीमी मरीयम आ लोव़ थमा मसुदमे बाक्‍त। \p \v 12 नोले येसु कली थमा सुइक्‍ब निक्‍शी आस गाउं लसानु, लांमी येसुमी तपांइसे बाक्‍त। \em लूका २४:१३-३५\em* \v 13 मेको निक्‍शी फ्रा फ्रु लेश्‍शा जाक्‍शा, अरु आन कली “येसु कली ताइतस्‍कु” देंसा बाक्‍त। मिनु मेको आस लोव़ यो थमा मसुदमे बाक्‍त। \p \v 14 मिनु नोले आ शेंसीब ११ जनामी खमे जना जन बाक्‍मानु, येसुमी मेको आन कली तपांइसे बाक्‍त। मिनु “मुल सम्‍म रुप्‍चा थुं मपनी? मुल यो थमा मसुइय्‍‍यीनी?” दे हुइक्‍तीमी बाक्‍त। मारदे हना “बेक्‍शो रे सेंसीशा ब्रोंइशो आंइ मिक्‍चीमी ताइतक” देंब आन लोव़ थमा मसुइश्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। \em १कोरिन्‍थी १५:५\em* \s1 येसु आ नोले ङा लोव़ \p \v 15 मिनु येसुमी आ शेंसीब ११ जना आन कली “रागी नेल्‍ल हिरशा, ग्‍येरपाइक्‍ब लोव़ नेल्‍ल आन कली नेंपतीने। \em मर्कूस १३:१०; मत्ती २८:१६-२०\em* \v 16 सुमी थमा सुइश्‍शा, ब्‍वाक्‍कुमी ख्रुम्‍शा ग्रुंइचा पुंइसीबा, मेको ब्रोंइचा ताइब। सुमी चहिं थमा मसुइक्‍बा, मेको सजाइ गेचा पुंइसीब। \em प्रेरित २:३८; प्रेरित १६:३१-३३\em* \v 17 थमा सुइक्‍बपुकी दोदेंशो सक्ति पाइश्‍शो दुम्‍नीम देंशा हना, आं नें थिशा वोल आन कली ग्रुंइशा खेरनीम। परमप्रभु यावे आ सोक्‍तीमी पपाइश्‍शो लोव़ ब्‍वाक्‍नीम। \em प्रेरित १६:१८; प्रेरित १०:४६; प्रेरित १९:६\em* \v 18 बुस्‍स ग्‍याइक्‍ताक्‍म हना यो, ओश्‍येर तूतेक्‍म हना यो, मेको आन कली मारेइ मदुम्‍ब। रोइ पाइब आन तारी गुइ चाक्‍शा प्रार्थना पामेनु, सानीम” दे माइक्‍मी बाक्‍त। \em लूका १०:१९; प्रेरित २८:३-६; याकूब ५:१४-१५\em* \p \v 19 मेको लोव़ नेल्‍ल थुम्‍शा नोले प्रभु येसु स्‍वर्ग लाइक्‍चा पुंइसे बाक्‍त। मिनु परमप्रभु यावे आ ग्‍युरा गे निस्‍से बाक्‍त। \em प्रेरित १:२; भजन संग्रह ११०:१; प्रेरित ७:५५\em* \v 20 मिनु येसु कली थमा सुइक्‍बपुकी लशा, ग्‍येरपाइक्‍ब लोव़ तेइ तेइ नेंपाइक्‍ना पाइक्‍न गाक्‍‍मा बाक्‍त। प्रभु यो मेकोपुकी नु काथा बाक्‍शा, चिन्‍ड कोंइना कोंइन मेको आन लोव़ थमा बाक्‍ब दें‍बाक्‍माक्‍त। \em प्रेरित १४:३; हिब्रू २:४\em*