\id LAM \h बिलाप \toc1 बिलाप \toc2 बिलाप \toc3 बिलाप \mt1 बिलाप \ip \bd ब्रेक्‍ब मुर:\bd* एको किताब येरमीयामी ब्रेक्‍शो बाक्‍ब। \ip \bd गेना ब्रेक्‍शो:\bd* एको किताब ५८७-५८६ बि. सी. परमप्रभु यावे आ खिं नु यरूसलेम खतम दुम नोले ब्रेक्‍शो बाक्‍ब। \ip \bd मारदे ब्रेक्‍शो:\bd* येरमीया आ सेल्‍शो बिलाप ५ ओटा कुम्‍सो बाक्‍नीम। मेको कुम्‍सोपुकीम मार लोव़ बाक्‍ब देंशा हना: \io1 १. ङोंइती ङा लोव़ यरूसलेम सहर वोंइश बेक्‍शो मीश खोदेंशो दुम्‍शो बाक्‍ब। \io1 २. आ नोले ङा लोव़ परमप्रभु यावे आ निसाफ पचा आ पर्बम बाक्‍ब। \io1 ३. नोले ङा लोव़ ब्रेक्‍बमी आंम आ पर्बम ब्रेक्‍ब। \io1 ४. नोले ङा लोव़ लेंशा ठेयब श्‍येत आ पर्बम बाक्‍ब। \io1 ५. मिनु नेल्‍ल क्‍येङा नोले ङा लोव़ “परमप्रभु, गे लेत्‍चा गेयीनी” दे पुंइतीक बाक्‍ब। \c 1 \s1 यरूसलेममी “वारच पने” दे पुंइशो \p \v 1 मेको सहरम गिश श्‍येत्‍थ दुम्‍मे। ङोंइती मेकेर शुश मुर बाक्‍तेक्‍म। मेको आ वोंइश बेक्‍शो मीश मुर खोदेंशो दुम्‍त। मेको ङोंइती रागी रागी आन दातेमी ठेयब बाक्‍त। मेको रागी पिप आ तमी खोदेंशो बाक्‍त। मुल मेको सहर वाइल खोदेंशो दुम्‍त। \em येरमीया ५१:५\em* \v 2 मेको नाक्‍दो हिशेक पा ङाक्‍ब। आ प्रेक्‍क यिना यिन बाक्‍नीम। मेको आ दाक्‍शो मुर आन दाते ङा सुइम मेको कली आ थुं बारपाइक्‍चा ङा लोव़ मपाइनीम। आ वारच नेल्‍लेम मेको कली प्रोंइतेक्‍म। मुल मेको आ जोरी सत्रु दुम्‍तेक्‍म। \em भजन संग्रह ६९:२१\em* \v 3 यहूदा श्‍येत जशा, ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍चा पुंइसाक्‍व। मुल श्‍येत पा गेय पाइब दुम्‍त। मुल मेको रागी रागी ङा मुर आन दातेमी बाक्‍ब। नाइक्‍चा कली बाक्‍तीक मबा। आ कली खेदा पाइबपुकीमी मेको कली श्‍येतमी ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍तेक्‍म। \v 4 सियोन लतीक लां रोंका पाइनीम। मारदे हना सुइमी चाड मानेचा कली मेकेर रे मगाक्‍नीम। सहर ङा ठेयब लाप्‍चो नेल्‍ल श्‍येत्‍थ बाक्‍नीम। आ चढ़ेबपुकी हुकयी पाइनीम। आ मीश आल सुर्ता पाइनीम। मिनु सहरम श्‍येत जशो बाक्‍ब। \v 5 मेको आ जोरी सत्रु आ होव़प दुम्‍तेक्‍म। मेको आन माल्‍शो शुश ताइनीम। मारदे हना परमप्रभु यावेमी मेको आ शुश हेंथे पशो तशा, यरूसलेम कली श्‍येत गेप्‍तु। मेको आ आल ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍चा पुंइसीशा, आन जोरी सत्रु आन ङोंइती लाम्‍तेक्‍म। \v 6 सियोन आ तमी रे पा आ मान पचा पुंइसीतीके नेल्‍ल लने थुम्‍तु। आ पिप आ तौपुकी जोतीकेम थिश्‍‍शो रोको‍श खोदेंशो दुम्‍तेक्‍म। मेको बोल मपाइश्‍शो दुम्‍शा, आन कली खेदा पाइब आन ङोंइती प्रोक्‍ना प्रोक्‍न बाक्‍नीम। \p \v 7 यरूसलेममी ठेयब श्‍येत जतीक नु सुर्ता पतीक नाक्‍ती जाक्‍चा क्‍येङा ङोंइती आंम के बाक्‍शो शोंप नेल्‍ल मिम्‍ब। मेको आ मुर आन जोरी सत्रु आन गुइमी गेचा पुंइसीची ना सुइमी मेको कली वारच मपाम। आ जोरी सत्रुम मेको आ श्‍येत तशा शुक्‍शी पाम्‍तेक्‍म। \v 8 यरूसलेममी ठेयब पाप पाप्‍तु। मोपतीके मेको शुक्‍शी पाइक्‍चा पुंइसाक्‍व। ङोंइती मेको कली मान पाइब नेल्‍ले मुल महिक्‍नीम। मारदे हना मेकोपुकीमी मेको कली शिश्रा ताम्‍तेक्‍म। मेको आंमान हुकयी पा आ कुल ख्रुइक्‍ब। \v 9 मेको आ ग्रांग्रा दितीके आ गुनेमी केम्‍साक्‍व। मेकोमी नोले ङा नाक्‍त ममिम्‍त। मेको आ तशो श्‍येत हिंचा ङा बाक्‍त। आ थुं बारपाइक्‍ब सुइ मबाक्‍म। मेकोमी “परमप्रभु यावे, आं श्‍येत कोव़ङीन। आं जोरी सत्रुमी आं कली ग्रातेक्म। \p \v 10 आ जोरी सत्रुमी आ शोंप नेल्‍ल रोइक्‍ताक्‍यीमी। गे मेको आन कली इन बाक्‍‍तीके खिंम ओव़चा मगेतीनी हना यो, यरूसलेममी रागी रागी ङा मुर इन खिं ओव़चा ताम्‍तेक्‍म। \em येरमीया ५२:१७-१९; ब्‍यवस्‍था २३:४\em* \v 11 मेको आ मुर नेल्‍ल हुकयी पा, अन्‍न माल्‍ना माल्‍न गाक्‍नीम। लेंशा बोल्‍यो दुम्‍चा कली आन शोंप लेयनीम। परमप्रभु यावे, मुल आं कली कोव़ङीन। गो महिक्‍सीशो दुम्‍ती” देंती। \p \v 12 गे एको लां रे पा लाइब तशा, आन पर्बम मारेइ ममिम्‍नीनी? एर ओंथ नेल्‍ल कोव़ङीन। आं श्‍येत क्‍येङा यो अरु हिंचा ङा श्‍येत बाक्‍बा? परमप्रभु यावेमी आ शुश गाइक्‍तीकेमी आं कली मेको श्‍येत गेती। \v 13 मेकोमी इर रे मी सोइक्‍ताक्‍व। मिनु आं रुश आगा ओव़पाइक्‍ती। आं खोइल कली ग्‍याइल दाइश्‍शा रेप्‍पाइक्‍ती। आं कली आ ङोंइती रे तिल्‍ती। मेकोमी नेल्‍ल नाक्‍त आं कली मुर मबाक्‍तीके नु बोल मपाइश्‍शो सेल्‍ती। \v 14 मेकोमी आं हेंथे पतीके जुवा खोदेंशो सेल्‍तु। मिनु मेको आ गुइमी फ्रेंसाक्‍व। मेको आं बला तारी शुश हेल्‍शो बाक्‍ब। मोपा आं बोल ग्‍युम्‍त। मिनु परमप्रभुमी आं कली आं ग्राने मचाप्‍चा ङा मुर आन गुइमी गेती। \v 15 परमप्रभुमी आं दाते ङा लडाइ पाइब नेल्‍ल आन कली प्रोंइतु। मुल मेकोमी आं कली वारच मपथु, आ ठिटा वोंइश मुर नेल्‍ल आन कली साइक्‍तु। परमप्रभुम अङगुर ख्राक्‍शो खोदेंशो पा यहूदा ङा कन्‍ने मीश आल, यरूसलेम कली ख्राक्‍शो बाक्‍ब। \em यसैया ६३:३\em* \v 16 गो मार कली ङाक्‍नुङा, मार कली आं प्रेक्‍क यीनीम देंशा हना, आं कली लेम्‍ब नु आं थुं बारपाइक्‍ब आ क्‍येङा ङोन बाक्‍नीम। आं आल लने थुम्‍तेक्‍म। मारदे हना आं जोरी सत्रु आं क्‍येङा बोल्‍यो बाक्‍तेक्‍म। \p \v 17 सियोनमी पुंइचा कली आ गुइ दिंताक्‍व। तन्‍न आ थुं बारपाइक्‍ब सुइ मबाक्‍म। परमप्रभु यावेमी “याकूब आ नेक्‍था ङा मुर आ जोरी सत्रु दुम्‍चा माल्‍नीम” दे अरेप्‍तु। मिनु मेको आन दातेम यरूसलेम ग्रांग्रा दि‍चा ङा दुम्‍त। \em येरमीया १:८\em* \p \v 18 परमप्रभु यावे ठीक पाइब बाक्‍ब। मारदे हना गो आ लोव़ काइ मटीब दुम्‍ती। तन्‍न गे जात जात ङा मुर नेल्‍ल नेनीन। आं श्‍येत कोव़ङीन। आं मीश आल नु ठिटा वोंइश आल नेल्‍ल ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍चा पुंइसाक्‍म। \em येरमीया ३:४२; येरमीया ५:१६\em* \v 19 गो आं दाक्‍शो मुर आन कली ब्रेत्‍ताक्‍ङ। तन्‍न मेकोपुकीमी आं कली प्रोंइतीमी। आं चढ़ेब नु खाल्‍पा आन बोल लेप्‍पाइक्‍चा कली जचा थोव़क माल्‍न माल्‍ना सहरम बेक्‍तेक्‍म। \v 20 “परमप्रभु यावे कोव़ङीन, गो शुश श्‍येत जाता। गो इन देंशो मटीब दुम्‍‍तीके आं थुं चोती। आं थुं साप्‍पा सेक्‍बेर पाइब। लाङगाम तरवारमी साइक्‍ब। मिनु खिं आगाम बेक्‍तीक बाक्‍ब। \v 21 मुरपुकीमी आं हुकयी पशो नेंतेक्‍म। आं कली थुं बारपाइक्‍ब सुइ मबाक्‍नीम। आं जोरी सत्रु नेल्‍लेमी आं श्‍येत जशो आ पर्बम नेंतेक्‍म। आं कली मोदेंशो दुम्‍शो तशा ग्‍येरसाक्‍म। गे इन देंशो नाक्‍त जाक्‍ल। मेकोपुकी यो आं खोदेंशो पा श्‍येत जामेक्‍ल। \em येरमीया ४:२१\em* \v 22 मेको आन मरिम्‍शो पशो नेल्‍ल इन ङोंइती बाक्‍ल। मिनु गे आं हेंथे पशो आ पर्बम आं कली पशो खोदेंशो पा मेको आन कली यो पतीन। गो शुश हुकयी पाइक्‍नुङ। आं थुं लुक्‍च लत” देंत। \c 2 \s1 सियोन सुर्ता पशो \p \v 1 परमप्रभु गाइश्‍शा, सियोन आ तमी कली मुने तोक्‍तु। इस्राएल आ दारस कली सरीङ रे पा रागीमी तोक्‍तु। आ गाइश्‍शो नाक्‍ती आंम खोइल वोइक्‍तीक सियोन कली यो प्रेंताक्‍व। \em भजन संग्रह १३२:७-८\em* \v 2 परमप्रभुमी शिशी मपथु याकूब आ बाक्‍तीक नेल्‍ल खतम सेल्‍तु। मोपा चुरशा यहूदा आ तमी आ गारो हिरशो सहर नेल्‍ल खतम सेल्‍तु। मेकोमी मेको राज्‍य नु आ सासन पाइब आन कली मान मताइब, आइक्‍च सेल्‍तु। \v 3 मेकोमी शुश चुर‍शा, इस्राएल ङा सक्ति नेल्‍ल खतम सेल्‍तु। मेकोमी आ जोरी सत्रु आन ङोंइती सियोन कली वारच पचा प्रोंइतु। मेको याकूब आ बाक्‍तीके आ एर ओंथ नेल्‍ल ग्राव ग्रु दाक्‍ब मी खोदेंशो दुम्‍त। \v 4 परमप्रभुमी सियोन आ जोरी सत्रु खोदेंशो दुम्‍शा, आ लिब्रा की‍तु। आ जोरी सत्रु खोदेंशो दुम्‍त। आंइ दाक्‍शो नेल्‍ल आन कली साइक्‍तु। परमप्रभुमी आ चुरशो मी खोदेंशो पा सियोन आ तमी आ ताम्‍बु तारी मोइक्‍तु। \v 5 मुल परमप्रभु सियोन आ जोरी सत्रु खोदेंशो दुम्‍त। मेकोमी इस्राएल कली खतम सेल्‍तु। आ दरवार नेल्‍ल आन कली खतम पोक्‍तु। आ गारो ङा लाइश्‍शो खिं नेल्‍ल प्रेत्‍तु। मिनु यहूदा आ तमी कली शुश रोंका नु हिशेक पपाइक्‍तु। \v 6 मेकोमी आंम ताम्‍बु कली रू ङा कटेरा खोदेंशो पा प्रेत्‍तु। मेकोमी आ बाक्‍तीके खतम सेल्‍तु। परमप्रभु यावेमी सियोनम चाड नु नाइक्‍तीक नाक्‍ती मानेतीक प्रोंइतु। आ शुश गाइश्‍शोम पिप नु चढ़ेब नेल्‍ल आन कली मुने तोक्‍तु। \em अय्‍युब २:१३; येरमीया ५:१२\em* \v 7 परमप्रभुम आंम कली चढ़ेतीक नु आ बाक्‍तीके निम्‍फा प्रोंइतु। मेको आन दरवार ङा गारो जोरी सत्रु आन गुइमी गेप्‍तु। मोपा मेकोपुकीमी परमप्रभु यावे आ खिंमी चाड ङा नाक्‍त खोदेंशो पा रेयके पाम्‍तेक्‍म। \v 8 परमप्रभु यावेमी सियोन आ तमी आ गारो प्रेत्‍चा कली मिम्‍ताक्‍व। मेको आ तारी पुक्‍तीके कीतु। मेकोमी खतम सेल्‍चा कली आ गुइ मतेक्‍ग। मेकोमी गारो नु आ बोल्‍यो सेल्‍तीके निक्‍शी कली रोंका पपाइक्‍तु। मिनु मेको कालेक्‍म ब्रेत्‍ताक्‍स। \em २राजा २१:१३\em* \v 9 मेको आ ठेयब लाप्‍चो खपीम दोक्‍तेक्‍म। मेकोमी आ आग्‍लो जिक्‍शा खतम पोक्‍तु। मेकेर ङा पिप नु आन तौ नेल्‍ल रागी रागी ङा मुर आन दातेमी बाक्‍नीम। मेकेर लां कोंइब परमप्रभु यावे आ अरेशो मबाक्‍ब। मिनु परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइबपुकीमी परमप्रभु यावे रे पा मारेइ लोव़ मताइ‍नीम। \v 10 सियोन ङा खाल्‍पा खपीम निश्‍शा, सिक्‍सी पा बाक्‍नीम। मेकोपुकीमी आन पियामी फुरक फुंइसीनीम। मिनु भाङग्रा फेक्‍शा बाक्‍नीम। यरूसलेम ङा मीश आलपुकीमी आन पिया खप सम्‍म बाप्‍पाइश्‍शो बाक्‍नीम। \v 11 गो ङाक्‍ना ङाक्‍न बाक्‍नुङ। आं थुं चोइब। आं थुं खाइक्‍ब। मारदे हना आं मुर खतम दुम्‍तेक्‍म। आल नु दूध तूब आलपुकी सहर ङा लांम शोव़लु बेक्‍नीम। \v 12 मेकोपुकीमी आन ममा आन कली “जचा तूचा थोव़क ते बाक्‍म” दे हिल्‍लो पाइनीम। मेकोपुकी सहर ङा लांम गार दुम्‍‍शो लडाइ पाइब खोदेंशो पा थाइनीम। मिनु आन ममा आन थुकुम बेक्‍नीम। \v 13 ए यरूसलेम आ तमी, गो इ पर्बम मार देंङा? गो इ कली मार नु थाप्‍तु? ए सियोन आ कन्‍ने तमी इ थुं बार‍पाइक्‍चा कली इ कली मार नु थाप्‍तु? इ श्‍येत समुन्‍द्र खोदेंशो पा ठेयब बाक्‍ब। सुइम इ कली सापाइक्‍ने मच‍ब। \v 14 इ परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब आन लोव़ नेल्‍ल जोल नु शोर गाक्‍शो बाक्‍तेक्‍म। मेकोपुकीमी इ कली रिम्‍शो दुम्‍ल, दे इ मरिम्‍शो पशो आ पर्बम लोव़ मपाम। तन्‍न मेकोपुकीमी इ पर्बम पशो लोव़ नेल्‍ल जोल नु दूली लां कोंइब बाक्‍त। \em येरमीया १४:१४-१६; येरमीया २३:१६-२२\em* \v 15 इ नेक्‍था रे पा लाइब नेल्‍लेमी इ कली तशा शुक्‍शी पाइनीम। यरूसलेम आ तमी तशा शुक्‍शी पा आन पिया हिम्‍नीम। मेकोपुकीमी “एको सहर कली नेल्‍ल क्‍येङा दारशो नु रागी ङा नेल्‍ल क्‍येङा दाक्‍शो सहर देंनीमी, ममाइ ङा?” देंनीम। \em भजन संग्रह ४८:३; इजीकीएल १६:१४\em* \v 16 इ जोरी सत्रु नेल्‍लेमी इ पर्बम मरिम्‍शो लोव़ पा शुक्‍शी पाइनीम। मेकोपुकीमी आन गाइक्‍तीकेमी “गो मेको कली खतम सेल्‍तक। एको नाक्‍ती कोव़चा कली रिम्‍ताक्‍क। मुल गो ताइतक” देंनीम। \v 17 परमप्रभु यावेमी मार मिम्‍ता नु ङोंइती मार पाइनुङ देंमे, मेको पाप्‍तु। साइ ङोंइती हिंच कोंइशा देंशो लोव़ मुल पाप्‍तु। मेकोमी शिशी मपथु, नेल्‍ल खतम सेल्‍तु। मिनु इ जोरी सत्रु आन कली इ पर्बम ग्‍येरपाइक्‍तु। इ जोरी सत्रु आन सक्ति ठेयब सेल्‍तु। \v 18 गे सियोन आ तमी, आ गारो परमप्रभु कली ठेयब सेंदा पा पुनो। इ प्रेक्‍क खोला खोदेंशो पा नाक्‍दो नाक्‍त यिपतो। याम का यो मनांइ‍सो। शुश ङाक्‍को। \v 19 बोक्‍को। नाक्‍दो ङाक्‍शा पुनो। खाल पाइब आन गेय पची ना यो मो पावो। इ थुं ङा श्‍येत परमप्रभु आ ङोंइती ब्‍वाक्‍कु खोदेंशो पा लुक्‍तो। लांमी बाक्‍ब इ शोव़लु बेक्‍शो आल आन पर्बम इ गुइ परमप्रभु गे पोक्‍शा पुनो। \p \v 20 “परमप्रभु यावे कोव़ङीन। गे सु कली ओदेंशो पा श्‍येत गेनी। मार मीश मुरपुकीमी आंम आल आन कली ब्‍वचा माल्‍नीमी? मार इन कली चढ़ेब नु इन लोव़ पाइबपुकी इन बाक्‍तीकेमी साइक्‍चा पुंइसीचा माल्‍नीनी? \em ब्‍यवस्‍था २८:५३-५७; येरमीया १९:९\em* \v 21 ठिटा नु खाल्‍पापुकी लांम गोल्‍शो बाक्‍नीम। आ ठिटी मीश मुर नु ठिटा वोंइश मुर तरवारमी साइक्‍चा पुंइसाक्‍म। गे इन गाइश्‍शो नाक्‍ती मेको आन कली शिशी मपाइक्‍थु साइक्‍तीनी। \v 22 गे एर ओंथ ङा आं जोरी सत्रु आन कली चाड मानेचा कली खोदेंशो पा ब्रेत्‍ताक्‍नी। परमप्रभु यावे आ गाइश्‍शो नाक्‍तीमी सुइ मुर प्रोक्‍शा ब्रोंइचा मताइनीम। गो आं थिशो नु कोल्‍पाइश्‍शो आल आन कली आं जोरी सत्रुमी साइक्‍तेक्‍म” देंती। \c 3 \s1 मुर आन पर्बम रोंका पशो \p \v 1 परमप्रभु आ चुरशोमी आं कली कोक्‍केम तुप्‍ती। \v 2 मेकोमी आं कली खेदा पा छेङछेङ रे छिङछिङमी गाक्‍पाइक्‍ती। \v 3 मेकोमी नाक्‍त किंत किंत आं कली श्‍येत गेना गेन बाक्‍ब। \p \v 4 आं रां नु कुशुल नेल्‍ल सोव़पाइक्‍ती। मिनु आं रुश जिक्‍तु। \v 5 मेकोमी आं कली सुर्ता पतीक नु श्‍येत जतीकेम पुम्‍शा गिल्‍पाइक्‍ती। \v 6 मेकोमी साइ नेसी ङा बेक्‍शो मुर आन कली खोदेंशो पा आं कली छिङछिङमी बाक्‍‍पाइक्‍ती। \p \v 7 मेकोमी आं कली प्रोक्‍ने मचबल, दे चोक्‍ती। आं कली हेल्‍शो साङलोमी पाइक्‍ताक्‍यी। \v 8 गो “वारच पाइय्‍यीनी” दे शुश ब्रेत्‍ती। तन्‍न आं ब्रेश्‍शो नेंशा यो सिक्‍सी पा बाक्‍त। \em भजन संग्रह २२:३; भजन संग्रह ६९:४\em* \v 9 मेकोमी आं लां ठेयब फुल्‍लुमी तेक्‍तु। मिनु आं लां हिरशो सेल्‍तु। \p \v 10 मेको ग्राम्‍चा कली बाप्‍शा बाक्‍शो वां खोदेंशो बाक्‍ब। मिनु ख्रुइश्‍शा बाप्‍शा बाक्‍शो गुप्‍स खोदेंशो बाक्‍ब। \v 11 मेकोमी आं कली आं लां रे पा लाइश्‍शा, बेदर किदर पोक्‍ती। मेकोमी आं कली सुइ मपाइश्‍शो सेल्‍ती। \v 12 मेकोमी आ लिब्रा कीशा, आं कली आप्‍ती। \v 13 मेको आ ब्रामी आं लुङगीर ख्रित्‍ताक्‍यी। \v 14 आं मुर नेल्‍ले आं पर्बम रित्‍नीम। मेकोपुकी नाक्‍त किंत किंत आं पर्बम शुक्‍शी पा कुम्‍सो पाइ‍नीम। \em अय्‍युब ३०:९\em* \v 15 मेकोमी आं थुं खाइक्‍पाइश्‍शा, आं कली कशो तूचा थोव़क तूपाइक्‍ती। \p \v 16 मेकोमी आं कली फुल्‍लु जपाइश्‍शा, पुलुमी निप्‍पाइक्‍ती। \v 17 गो थुं नाइश्‍शा बाक्‍चा मताइक्‍नुङ। ग्‍येरशा बाक्‍चा मार बाक्‍मे, मेको प्रेंताक्‍ङ। \v 18 मोपतीके गो “आं दारस नेल्‍ल जाम्‍शा लत। गो परमप्रभु यावे रे ताइनुङ, दे आस पशो यो नेल्‍ल जाम्‍शा लत” देंती। \p \v 19 आं श्‍‍येत आ पर्बम मिम्‍तीके नु आं खिं मबाक्‍तीके खाइल खोदेंशो पा कशो दुम्‍ती। \v 20 गो मेको गेना हना यो मिम्‍नुङ। मोपतीके आं थुं लुक्‍च लत। \v 21 तन्‍न गो परमप्रभु आ लोव़ फ्रुक्‍शा, आ लां कोव़नुङ। \v 22 परमप्रभु यावे आ गेना हना यो दाक्‍तीक गेनायो मनुप्‍ब। आ शिशी गेनायो मनुप्‍ब। \em नेहेम्‍याह ९:३१\em* \p \v 23 मेको सुनी कुस कुस नक दुम्‍शो बाक्‍ब। इन देंशो गेना हना यो थमा बाक्‍ब। \v 24 आं थुंमी “परमप्रभु यावे आं भाग बाक्‍ब। मोपतीके गो मेको कली आस पाइनुङ” देंती। \em भजन संग्रह १६:५; भजन संग्रह ३:२६\em* \v 25 परमप्रभु यावेमी आ कली रिम्‍ब आन कली रिम्‍शो पाइब। सुमी मेको कली माल्‍नीमी, मेको आन कली रिम्‍शो पाइब। \v 26 सिक्‍सी पा परमप्रभु यावे आ श्‍येत रे प्रोंइतीके रिम्‍चा रिम्‍शो दुम्‍ब। \em रोमी ८:२५\em* \v 27 ठिटा बाक्‍शो ना आंम जुवा कुरचा रिम्‍शो दुम्‍ब। \v 28 परमप्रभुमी मुर कली आ का ला सिक्‍सी पा बाक्‍चा गेप्‍तु हना, मेको कली रिम्‍शो दुम्‍ब। \v 29 मुरुमी आ शोव़ खपीम वोदल। मोपा मेको के आस बाक्‍बा कों? \v 30 मेको आ चोव़चो राप्‍चा गेशा, शुश शुक्‍शी पाइक्‍चा पुंइसीब दुम्‍ब। \em मत्ती ५:३९\em* \p \v 31 परमप्रभुमी मुर आन कली आ ङोंइती रे गेना हना यो मतिल्‍ब। \em यसैया ५४:८\em* \v 32 मेकोमी श्‍येत गेप्‍तु हना यो, लेंशा शिशी पाइब। मेको आ गेना हना यो दाक्‍तीक थम ठेयब बाक्‍ब। \v 33 मारदे हना मेकोमी सुइ मुर आन कली श्‍येत गेचा मदाक्‍ब। \p \v 34 रागी ङा जेल्‍खानम चोक्‍चा पुंइसीशो नेल्‍ल आन कली खोइलीमी दिम्‍नीम। \v 35 नेल्‍ल क्‍येङा ठेयब आ ङोंइती मुर आन कली ठीक निसाफ मगेथु, दूली पाइनीम। \v 36 मुर आन कली दूली निसाफ पाइनीम। परमप्रभुमी मेको नेल्‍ल मताइबा ङा? \p \v 37 परमप्रभुम मअरेशो गेय सुमी अरेने नु पपाइक्‍ने चाप्‍बा ङा? \em यसैया ४५:७; आमोस ३:६\em* \v 38 मार नेल्‍ल क्‍येङा ठेयब आ शोव़ रे रिम्‍शो नु मरिम्‍शो लोव़ मग्रू‍बा ङा? \v 39 मारदे मुरुमी आंम पाप आन पर्बम सजाइ तामेनु, गन गन पाइनीमी? \p \v 40 गो आंम कली नाक्‍शा कोव़शा, परमप्रभु यावे गे लेत्‍नय। \v 41 गो आंइ थुं नु गुइ स्‍वर्ग ङा परमप्रभु गे पोक्‍य। \v 42 गोपुकीमी हेंथे गाक्‍शा, इन देंशो काइ मटिक। मिनु गे आंइ कली माफ मगेनी। \em भजन संग्रह १०६:६\em* \p \v 43 गे चुर‍शा आंइ कली खेदा पाइतीनी। काइ शिशी मपथु साइक्‍तीनी। \v 44 आंइ पुंइशो इन बाक्‍तीक मजाक्‍चा ङा पा, गे गोस्‍सुमी गिल्‍‍साक्‍नी। \v 45 गे आंइ कली शुश जात ङा मुर आन दातेमी ग्रांग्रा दि‍शो सेल्‍तीनी। \p \v 46 आंइ जोरी सत्रु नेल्‍लेम आन शोव़ रोक्‍शा शुक्‍शी पाम्‍तेक्‍म। \v 47 शुश हिंचा ङा मरिम्‍शो दुम्‍तीक आंइ तार जाक्‍त। \v 48 आं मुर नेल्‍ल खतम दुम्‍शो तशा, गो शुश ङाक्‍ती। \p \v 49 गो ङाक्‍स ङा ङाक्‍स बाक्‍नुङ। नाइक्‍चा मताइनुङ। \v 50 परमप्रभु यावेमी स्‍वर्ग रे पा उइ मकोव़ङा सम्‍म मो पाइनुङ। \em भजन संग्रह १०२:२०-२१\em* \v 51 आं सहर ङा मीश आल आन कली मरिम्‍शो दुम्‍शो तशा आं थुं खाइक्‍ती। \p \v 52 आं जोरी सत्रुमी आं कली मोशीन चिक्‍ब कली खोदेंशो पा सिखार ग्‍यारतेक्‍म। \v 53 मेकोपुकीमी आं कली सेसीन खाल्‍टामी ताइक्‍ताक्‍यीमी। आं कली फुल्‍लुमी यो आप्‍तीमी। \v 54 ब्‍वाक्‍कुम आं पिया सम्‍म सुम्‍ती। मिनु गो “मुल आं ब्रोंइस ओशोन बाक्‍माक्‍त। \p \v 55 परमप्रभु यावे, शुश लुक्‍च लशो खाल्‍टा रे पा गो इन नें थोव़ता। \v 56 गे आं थोशो लोव़ नेंतीनी। आं कली प्रोंइचा कली आ थोशो लोव़ नेनीन। इन नोफा मसुने। तन्‍न आं कली श्‍येत रे प्रोनीन। \v 57 गो इन कली थोङानु, गे आं नेक्‍था जाक्‍तीनी। मिनु आं कली ‘महिनो’ देंतीनी। \v 58 परमप्रभु गे आं कली वारच पाइक्‍तीनी। मिनु बेक्‍चा रे प्रोंइतीनी। \v 59 परमप्रभु यावे, गे आं कली पशो मरिम्‍शो नेल्‍ल ताइतीनी। आं कली निसाफ गेयीनी। \v 60 मेकोपुकीमी आं कली मरिम्‍शो पचा कली सल्‍ला पशो नेल्‍ल ताइ‍नीनी। \p \v 61 परमप्रभु यावे, गे मेको आन आं कली हिंच कोंइशा पशो लोव़ नेल्‍ल नेंतीनी। \v 62 मेकोपुकी नेल्‍ल नाक्‍त आं पर्बम ख्रुइश्‍शो लोव़ पा, नोफा मुइक्‍मुम्‍तेक्‍मे। \v 63 मेकोपुकी निस्‍सामानु, बोक्‍मानु, आं पर्बम शुक्‍शी पा कुम्‍सो पाइ‍नीम। \em येरमीया ३:१४\em* \p \v 64 परमप्रभु यावे, मेको आन पशो कोव़शा, मेको आन कली क्‍येक्‍क लेत्‍तीन। \em येरमीया १:२१; भजन संग्रह १३७:८; १पत्रुस २:२३; १पत्रुस ३:९\em* \v 65 मेको आन थुं सुम्‍शा गेन। इन सराप मेको आन कली रल। \v 66 मेको आन कली गाइश्‍शा खेदा पन। परमप्रभु यावे, सरीङ आगा रे मेको आन कली खतम पोक्‍कीन” देंती। \c 4 \s1 सियोन कली सजाइ \p \v 1 सुनमी आं दारस नेल्‍ल साम्‍तु। क्‍येख सुन मदारशो दुम्‍त। शुश क्‍येट लाइब हीरा नेल्‍ल लां मेर फ्राइसीशो बाक्‍नीम। \v 2 सियोन आ दाक्‍शो आलपुकी, ङोंइती सुन खोदेंशो मिम्‍शो बाक्‍तेक्‍म। मुल खप के ग्‍योंब खोदेंशो दुम्‍तेक्‍म। \v 3 सिवारेम आन चाइक्‍ब आन कली दूध तुंइनीम। तन्‍न आं मुरपुकी काइ मरिम्‍शो दुम्‍तेक्‍म। मेकोपुकी गोरशो रागीम बाक्‍ब ठेयब चिक्‍ब खोदेंशो दुम्‍तेक्‍म। \em अय्‍युब ३०:१४-१६\em* \v 4 दूध तूब आल आन लें शुश तूतू दाक्‍शा, आन कुंकुमी खोक्‍ताक्‍व। आलपुकीमी जचा थोव़क पुंइनीम। तन्‍न सुइमी मेको आन कली मारेइ मगेनीम। \v 5 ब्रोव़शो ब्रोव़शो जाइबपुकी मुल लां मेर बेक्‍नीम। दारशो वासी फेक्‍शा कोल्‍शो मुल पुलु ताइक्‍तीकेम बाक्‍नीम। \v 6 मारदे हना आं मुर आन कली गेशो सजाइ सोदोम कली गेशो सजाइ क्‍येङा ठेयब बाक्‍त। मेको कली याम कामीन लोक्‍चा पुंइसाक्‍व। \em उत्‍पत्ती १८:२०; उत्‍पत्ती १९:२४-२५\em* \p \v 7 मेकेर पिप आ तौपुकी फुं नु दूध क्‍येङा बुश बाक्‍तेक्‍म। मेको आन रां मानीक हीरा क्‍येङा लल बाक्‍तेक्‍म। मेको आन चां नीर हीरा खोदेंशो बाक्‍तेक्‍म। \v 8 मुल मेको आन रां कुंकी क्‍येङा क्‍येर दुम्‍तेक्‍म। मेको आन कली लां मेर यो सुइमी मतुइक्‍नीम। मेको आन कुशुल रुशेम केप्‍शो बाक्‍ब। मेकोपुकी शी खोदेंशो पा सोव़शो बाक्‍नीम। \v 9 जचा मतथु शोव़लु पा बेक्‍बपुकी क्‍येङा तरवारमी क्‍योरशा साइक्‍चा पुंइसीबपुकी ग्‍येरसीशो बाक्‍नीम। रू ङा फल मथित्‍थु, मेकोपुकी सोव़शा लाइ‍नीम। \v 10 ब्रेम्‍शो थुं पाइश्‍शो मीश मुरपुकीमी आंम आन आल क्‍येम्‍तेक्‍म। मेको आन जचा थोव़क दुम्‍त। गो आ मुर आन कली खतम सेल्‍तीके मोदेंशो दुम्‍त। \em येरमीया २:२०\em* \v 11 परमप्रभु यावेमी आ चुरशो नेल्‍ल कोंइताक्‍व। मेकोमी आ हिंचा ङा पा गाइश्‍शो नेल्‍ल कोंइताक्‍व। मोपा सियोनम मी सुइक्‍ताक्‍व। मिनु मेकेर ङा जग नेल्‍ल दाक्‍तु। \p \v 12 आ जोरी सत्रु यरूसलेम ङा ठेयब लाप्‍चो रे पा ओव़नीम, देंशो रागी नेल्‍ल ङा पिप नु मेकेर बाक्‍ब मुर सुइमी यो थमा सुइक्‍ने मचबेम। \v 13 परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब आन पाप नु चढ़ेब आन मरिम्‍शो पशो आन पर्बम मो दुम्‍शो बाक्‍त। मेकोपुकीमी सहर आ दातेम ठीक पाइब मुर आन कली हुश ख्राक्‍श पोक्‍‍तेक्‍म। \v 14 मेकोपुकी मिक्‍च मताइब खोदेंशो पा लां मेर हिरसाक्‍म। मेकोपुकी हुश लुम्‍सीशो बाक्‍तेक्‍म। मेको आन वा सुइम मथिचा ङा बाक्‍त। \v 15 मुरपुकीमी मेको आन कली “लने, ए ग्रांग्रा दिशो मुर आंइ कली मथिने” दे ग्रीनीम। मोपतीके मेकोपुकी प्रोक्‍ब नु हिरब मुर दुम्‍तेक्‍म। रागी रागी ङा मुरपुकीमी “मुल मेको गोपुकी नु बाक्‍चा मताइ‍नीम” देंतेक्‍म। \em लेवी १३:४५\em* \v 16 परमप्रभु यावेमी मेको आन कली मोपा ब्रपाइक्‍तीमी। मुल लेंशा मेको आन कली शिशी मपाइक्‍ब। सुइमी चढ़ेब आन कली मान मपामे। खाल्‍पा आन कली यो महिक्‍गेम। \em येरमीया २:६; येरमीया ५:१२; लेवी १९:३२\em* \p \v 17 वारच पाइब जाक्‍बा, कों देंशा लां कोव़शा मिक्‍च चोप्‍तु। रागी कामी आंइ कली वारच पाइबा कों, दे कोव़शा बाक्‍तक। तन्‍न मेकोमी आंइ कली प्रोंइने मचब। \v 18 मुरपुकीम आंइ नोले खोइक्‍तेक्‍म। मोपतीके गो आंइ लांमी गाक्‍ने मचाप्‍क। आंइ बेक्‍‍तीक नाक्‍ती जाक्‍त। आंइ नाक्‍त नुप्‍शो बाक्‍तेक्‍म। गो बेक्‍चा चिक्‍तक। \v 19 आंइ कली खेदा पाइबपुकी सरीङम बेरब ककाकुली क्‍येङा यो रीब पा जाक्‍तेक्‍म। मेकोपुकीमी आंइ कली पहाडम खेदा पाम्‍तेक्‍म। गोरशो रागीमी बाप्‍शा बाक्‍तेक्‍म। \v 20 मेकोपुकीमी परमप्रभु यावे आ तेल लुक्‍शो, आंइ कली ब्रोंइचा गेब कली ग्‍याइक्‍ताक्‍म। मेको आ पर्बम गोपुकीमी “मेको आ वांकुम रागी रागी ङा मुर आन दातेम बाक्‍नीकी” दे मिम्‍शो नकी। \v 21 एदोम आ तमी ग्‍येरसो। गे ऊज रागीम बाक्‍नेवे। तन्‍न गे यो मेको श्‍येत ङा कचौरा तूचा माल्‍नेवे। गे दुक्‍नेवे। मिनु शिश्रा सेल्‍सीनेवे। \em येरमीया ३:६४; भजन संग्रह १३७:७; येरमीया २५:१५,२१\em* \v 22 सियोन आ तमी इ हेंथे गाक्‍शो ङा सजाइ नुप्‍त। मेकोमी इ कली ग्‍याइश्‍शा लाइश्‍शो रागी रे ग्रुंइब। तन्‍न एदोम आ तमी, इ हेंथे गाक्‍शो ङा सजाइ ताइनेवे। मेकोमी इ पाप कोंइब। \em यसैया ४०:२; यसैया ३४:८-१०; इजीकीएल ३५:१४-१५\em* \c 5 \s1 शिशी पन, दे प्रार्थना पशो \p \v 1 मिनु “परमप्रभु यावे, गो आंइ कली मार दुम्‍शो बाक्‍बा, मेको मिम्‍तीन। आंइ कली मरिम्‍शो पशो कोव़ङीन। \v 2 आंइ थेरशो रू अर्को रागी ङा मुर आन के दुम्‍त। आंइ खिं यो अर्को रागी ङा मुर आन के दुम्‍तेक्‍म। \v 3 गोपुकी रोम रोइक्‍च दुम्‍तक। आंइ ममा वोंइश बेक्‍शो मीश मुर खोदेंशो दुम्‍तेक्‍म। \v 4 गोपुकीमी तूचा ब्‍वाक्‍कु यो ग्‍याप्‍चा माल्‍नीकी। शी यो ग्‍याप्‍चा माल्‍नीकी। \v 5 गोपुकी जुवा लाप्‍शो खोदेंशो पा आंइ कली खेदा पाइनीम। गोपुकी दशो बाक्‍नीकी। तन्‍न नाइक्‍चा मताइ‍नीकी। \em प्रस्‍थान २०:५; येरमीया ३१:२९\em* \v 6 गो इजीप्‍त नु अस्‍सुर रागी नु जचा थोव़क तचा कली सल्‍ला पाइतक। \v 7 आंइ किकी पिपीमी पाप पाम्‍तेक्‍म। मिनु बेक्‍तेक्‍म। गोपुकी मेको आन हेंथे पशो राइतक। \v 8 वाइलपुकीमी आंइ कली हुकुम पाइनीम। आंइ कली मेको आन गुइ रे पा प्रोंइब सुइ मबाक्‍नीम। \v 9 गोपुकीमी आंइ जचा थोव़क बेक्‍चा ङा गोरशो रागीम लशा, चाक्‍चा माल्‍नीकी। \v 10 गो शोव़लु बेक्‍‍तीके आंइ कुशुल चुप्‍लु खोदेंशो पा होश दुम्‍त। \v 11 सियोनम मीश मुर आन कली बिथोलो पाइनीम। यहूदा सहरम कन्‍ने मीश आल आन कली बिथोलो पाइनीम। \v 12 मेकोपुकीमी सासन पाइब आन कली क्‍युक्‍शा साइक्‍तेक्‍म। खाल्‍पा आन कली मान मपामे। \em २राजा २५:१९-२१\em* \v 13 ठिटापुकीमी श्‍येत पा यात हिल्‍चा माल्‍नीम। वोंइश आलपुकीमी शी कुरशा गोल्‍चा चिक्‍शा गाक्‍नीम। \v 14 खाल्‍पापुकी सहर ङा ठेयब लाप्‍चोमी ग्रुम्‍शा बाक्‍चा प्रोंइतेक्‍म। मिनु ठिटापुकीमी बाजा ताप्‍चा प्रोंइतेक्‍म। \v 15 आंइ थुं रे पा ग्‍येरशा बाक्‍तीक जाम्‍त। गो आंइ सिल पतीक नेल्‍ल रोंका पतीके दुम्‍त। \v 16 सिरपेच आंइ पिया रे दोक्‍त। आबी, गो पाप पाइतक। \em येरमीया १३:१८\em* \v 17 मोपतीके आंइ थुं खाइक्‍त। मिनु आंइ मिक्‍च ब्रा ब्रा दुम्‍त। \v 18 सियोन डांडाम श्‍येत दुम्‍त। मेको सिवार आन बाक्‍तीके दुम्‍त। \v 19 तन्‍न गे, परमप्रभु यावे गेना हना यो सासन पाइनीनी। इन सासन पतीके नेल्‍ल पाला सम्‍म लीब। \v 20 गे मारदे आंइ कली प्रेंदी‍नी? गे मारदे आंइ कली इश ङा नाक्‍त सम्‍म प्रोंइनी? \v 21 परमप्रभु यावे, आंइ कली इन गे लेप्‍पाइक्‍की। मिनु गो थमा पा इन गे लेत्‍नीकी। आंइ नाक्‍त ङोंइती ङा खोदेंशो सेलीन। \em भजन संग्रह १२६:\em* \v 22 गे आंइ कली थमा पा मप्रोंइशो बाक्‍तीनी हना नु आंइ तशा शुश मगाइश्‍शो बाक्‍तीनी हना, मोदेंशो दुम्‍ल” दे पुंइतक।