\id JER \h येरमीया \toc1 येरमीया \toc2 येरमीया \toc3 येरमीया \mt1 येरमीया \ip \bd ब्रेक्‍ब मुर:\bd* एको किताब येरमीयाम ब्रेक्‍शो बाक्‍ब। पिप योयाकीमम आ हुकुम पची ना येरमीयामी आ लोव़ नेल्‍ल आ ब्रेक्‍ब मुर बारुक कली ब्रेक्‍पाइक्‍तु। साइ ङोंइती रे यहूदी नु ख्रीस्‍तीयन नेल्‍लेम मेको किताब येरमीया आ ब्रेक्‍शो बाक्‍ब, दे तुइक्‍नीम। \ip \bd गेना ब्रेक्‍शो:\bd* मेना अस्‍सुर रागी खतम दुम्‍त। मेदी नु कल्‍दी ङा मुरपुकीमी अस्‍सुर ङा ठेयब सहर निनवे कली लडाइ पा ग्रातेक्‍म। मिनु मेको रागी आस दातेमी योक्‍साक्‍स। ६०९-६०६ बि. सी. मेर पिप नेबुकदनेसरमी इजीप्‍त कली लडाइ पा ग्रात। नोले ङोंइती ङा यहूदी आन कली ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍तीके बाक्‍त। मेको ६०६ बि. सी.म बाक्‍त। मेको आ नोले ङा ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍तीक ५९८ बि. सी.म बाक्‍त। मिनु नेल्‍ल क्‍येङा नोले ङा ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍तीके ५८६ बि. सी.म बाक्‍त। \ip \bd मारदे ब्रेक्‍शो:\bd* यहूदा ङा मुर परमप्रभु गे मलेत्‍तेम हना, निसाफ पचा पुंइसीनीम। यरूसलेम सहर फ्रुचा पुंइसीब। मिनु नोले थुं बारपाइक्‍तीके लोव़ शुश ताइ‍ब। मिनु इस्राएली मदुम्‍शो अर्को रागी ङा मुर यो मेको नक कबल ङा शिशी ताइब दुम्‍ने चाप्‍नीम। \c 1 \s1 येरमीया सु बाक्‍म \p \v 1 एको चढ़ेब हिल्‍कीयाह आ तौ येरमीया आ लोव़ बाक्‍‍ब। मेको बेन्‍यामीन आ रागी अनाथोथ सहरम बाक्‍शो बाक्‍त। \em येरमीया ११:२१; यहोसु २१:१८; ब्‍यवस्‍था ३३:३२\em* \v 2 यहूदा ङा आमोन आ तौ पिप योसीयाहम सासन पवा आ १३ बर्समी परमप्रभु यावेमी येरमीया कली लोव़ पाप्‍तु। \em २राजा २१:२४; २राजा २२:१\em* \v 3 मिनु यहूदा ङा योसीयाह आ तौ येहो-याकीम आ पाला नेल्‍ले नु यहूदा ङा योसीयाह आ तौ सिदकीयाहम सासन पवा आ ११ बर्स ङा ५ महिनाम परमप्रभु यावेम येरमीया कली लोव़ पना पन बाक्‍त। मेना यरूसलेम ङा मुर ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍चा पुंइसीशो बाक्‍तेक्‍म। \em २राजा २३:३४; २राजा २४:१७; २राजा २५:२-२१; येरमीया ३९:९\em* \s1 येरमीया कली ब्रेश्‍शो \p \v 4 मिनु परमप्रभु यावेमी आं कली मार लोव़ पाप्‍तु देंशा हना, \v 5 “गो इ कली कोव़जीम जोल्‍चा क्‍येङा ङोंइती तुइक्‍ताक्‍ङ। गो इ कली जरमेचा क्‍येङा ङोंइती योव़शा तिल्‍तन। मिनु इ कली रागी रागी ङा मुर आन कली आं लोव़ पाइब सेल्‍तन” देंत। \em यसैया ४९:१; गलाती १:१५\em* \p \v 6 मिनु गो “परमप्रभु, परमप्रभु यावे, गो दोपा ब्‍वाक्‍चा माल्‍नुङा, मजोक्‍नुङ। गो आलन बाक्‍नुङ” देंती। \em प्रस्‍थान ४:१०; यसैया ६:५-७\em* \v 7 तन्‍न परमप्रभु यावेमी आं कली “गो आल बाक्‍नुङ मदेनो। गो इ कली सु सु आन बाक्‍तीक सोइक्‍नना, मेकेर लचान माल्‍नेवे। मिनु गो इ कली मार अरेङा, मेको देंचा माल्‍नेवे। \v 8 गे मेको आन क्‍येङा महिनो। मारदे हना गो इ कली प्रोंइचा कली गे नु बाक्‍नुङ” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \em प्रस्‍थान ३:१२\em* \v 9 मिनु नोले परमप्रभु यावेम आ गुइ दिंशा, आं शोव़ थिप्‍तु। मिनु आं कली “मुल आं लोव़ इ शोव़म कुर पाता। \em प्रस्‍थान ४:१२\em* \v 10 नेनो, मुलाक्‍ती गो इ कली रागी रागी नु राज्‍य आन पर्बम लोव़ पाइब सेल्‍तन। तुल्‍चा नु प्रेत्‍चा कली, खतम पोक्‍चा, ग्रांग्‍ये माग्‍ये पपाइक्‍चा नु सेल्‍चा नु ख्रुम्‍चा कली वोइक्‍तन” देंत। \em येरमीया १८:७-१०\em* \p \v 11 मिनु परमप्रभु यावेमी आं कली “येरमीया, गे मार, तवी?” देंत। मिनु गो “देसी बदाम रवा आ राशी का ताता” देंती। \v 12 मिनु परमप्रभु यावेमी “गे ठीक ताप्‍तीवी। मारदे हना गो आं लोव़ नेल्‍ल दुम्‍ल, दे योव़की पा बाक्‍ती” देंत। \em येरमीया ३१:२८\em* \v 13 मिनु परमप्रभु यावेमी लेंशा आं कली “गे मार, तवी?” दे हिल्‍लो पाप्‍तु। मिनु गो “ब्रुइश्‍शो मार, मार बाक्‍शो ग्‍योंब का उत्तर रे याक्‍सीशा यिशो ताता” देंती। \p \v 14 मिनु परमप्रभु यावेमी आं कली “उत्तर रे एको रागीम बाक्‍ब मुर नेल्‍ल आन कली श्‍येत जाक्‍ब। \em येरमीया ४:६; येरमीया ६:१,२२; येरमीया १०:२२; येरमीया २५:९; येरमीया ५०:४१\em* \v 15 गो उत्तर ङा राज्‍य ङा जात जात ङा मुर आन कली ब्रेत्‍‍नुङ। मिनु मेको नेल्‍ल जाक्‍शा, यरूसलेम ङा ठेयब लाप्‍चो ओव़तीक लांमी, एर ओंथ ङा गारो नेल्‍ल नु यहूदा ङा सहर आ ङोंइती आन पिप आन नित्‍तीक वोइक्‍‍नीम। मेकोपुकी मेको आन पर्बम लडाइ पचा कली जाक्‍नीम। \v 16 मेकोपुकीमी आं कली प्रोंइशा, आं अरेशो मटितीके, गो मेको आन पर्बम आं निसाफ नेंपाइक्‍नुङमी। मेकोपुकीमी अरु देवी देवता आन कली धूप चोम्‍तेक्‍म। मिनु आन गुइमी सेल्‍शो देवी देवता आन कली पूजा पाम्‍तेक्‍म। \v 17 गे चहिं बोक्‍शा, ठीक दुमो। मिनु गो इ कली मार, मार, अरेङा, मेको आन कली माइक्‍मी। गे मेको आन क्‍येङा महिनो। मो पाप्‍तीवी हना, गो इ कली मेको आन ङोंइती हिंपाइक्‍नन। \v 18 मुलाक्‍ती गो इ कली गारो हिरशो बोल्‍यो सहर, फलाम के थाम नु कांसा के थरपु खोदेंशो सेल्‍तन। मोपा गे यहूदा ङा पिपी, हुकुम पाइबपुकी, चढ़ेबपुकी नु रागी ङा मुर नेल्‍ले आन मरिम्‍शो पशो आ पर्बम लोव़ पने चाप्‍नेवे। \em येरमीया १५:२०; इजीकीएल ३:८-९\em* \v 19 मेकोपुकीमी इ कली लडाइ तोइनीम। तन्‍न इ क्‍येङा ग्राने मचाप्‍नीम। मारदे हना इ कली प्रोंइचा कली गो गे नु बाक्‍नुङ” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \c 2 \s1 इस्राएली आन कली प्रोंइशो \p \v 1 मिनु परमप्रभु यावेमी आं कली \v 2 “लावो, परमप्रभु यावेमी यरूसलेम कली मार देंत देंशा हना ‘गे इ ठिटी बाक्‍ची ना आं कली ग्‍युम्‍लीम खोदेंशो पा दाक्‍ताक्‍यी। गे आं कली मारेइ मशोक्‍शो गोरशो रागीमी आं नोले खोइक्‍ती। गो मेको मिम्‍नुङ। \em होसे २:१६; होसे १३:५\em* \v 3 इस्राएल आंम परमप्रभु यावे कली आ का ला बाक्‍शो ग्‍युम्‍ली खोदेंशो बाक्‍त। मेको, आ गेय ङा ङोंइती ङा फल खोदेंशो बाक्‍त। मेको कली नेक्‍‍ब नेल्‍ल दोस ताइब दुम्‍तेक्‍म। मेको श्‍येत जाम्‍तेक्‍म’ देनो” दे माइक्‍ती। \em प्रस्‍थान २८:३६; आमोस ६:१; याकूब १:१८\em* \p \v 4 गे याकूब आ खिं ङा मुर नु इस्राएल आ खिं ङा मुर नेल्‍ले, परमप्रभु यावे आ लोव़ नेनीन। \v 5 परमप्रभु यावेमी मार देंत देंशा हना “इन किकी पिपीम आं कली मार, दोस गेयीमी? मारदे आं कली प्रोंइशा, ङोन लमा? मेकोपुकी शोर गाक्‍शो मूर्ति आन नोले खोइक्‍तेक्‍म। मिनु मेको यो शोर गाक्‍शो दुम्‍तेक्‍म। \em मीका ६:३\em* \v 6 मेकोपुकीमी ‘आंइ कली इजीप्‍त रागी रे ग्रुंइब परमप्रभु यावे ते बाक्‍बा? मेकोमी आंइ कली गोरशो रागीम लां कोंइशा गाक्‍पाइक्‍तु। मेको मुर मबाक्‍तीक गोरशो रागी नु शुश खाल्‍टा बाक्‍शो रागी बाक्‍त। ब्‍वाक्‍कु मबाक्‍शो नु छिङछिङ ङा रागी बाक्‍त। मेको सुइ मगाक्‍तीक नु सुइ मुर मबाक्‍तीक रागी बाक्‍त’ देंतेक्‍म। \em ब्‍यवस्‍था ८:१५\em* \v 7 गो इन कली रिम्‍शो रागीम चाक्‍तन्‍नी। मेकेर ङा फल नु रिम्‍शो थोव़क जपाइक्‍चा कली चाक्‍तन्‍नी। तन्‍न गेपुकी जाक्‍शा, आं रागी मरिम्‍शो सेल्‍तीनी। आं रागी कली ग्रांग्रा दिशो सेल्‍तीनी। \em ब्‍यवस्‍था १:२५; न्‍यायाधीस २:१-२\em* \v 8 चढ़ेबपुकीम ‘परमप्रभु यावे ते बाक्‍बा?’ मदेंम। आं अरेशो लोव़ शेंबपुकीम आं कली मतुइक्‍तीमी। सासन पाइबपुकी आं कली ममिम्‍थु, हेंथे गाक्‍तेक्‍म। आं लोव़ पाइबपुकीम बाल देवता आ नेंम नोले दुम्‍ब लोव़ पाम्‍तेक्‍म। मिनु शोर गाक्‍शो मूर्ति आन नोले खोइक्‍तेक्‍म” देंत। \p \v 9 मोपतीके परमप्रभु यावेमी “गो इन कली लेंशा दोस गेचा माल्‍नुङ। गो इन चच युइ आन कली दोस गेनुङ। \v 10 कित्तीम माइश्‍शो साइप्रस ङा समुन्‍द्र आ नेक्‍था बाक्‍ब आन कली कोव़ङीन। केदारमी क्‍यारी पाइब मुर सोइश्‍शा कोव़ङीन। मार, मेकेर मोदेंशो गेय दुम्‍शो बाक्‍बा? \v 11 मार, तेकोइ रागी ङा मुरुम आन देवी देवता फाइश्‍शो बाक्‍नीमी ङा? मेको परमप्रभु मनम हना यो, मफाइक्‍नीम। तन्‍न आं मुरपुकीम आन ठेयब सक्ति पाइश्‍शो कली शोर गाक्‍शो मूर्तिपुकी नु फाइक्‍तेक्‍म। \em रोमी १:२३\em* \v 12 गे सरीङम बाक्‍बपुकी एको लोव़ नेंशा हिंशा, छक लाक्‍कीन। मिनु थाम्‍पा हिंशा थिर थिर पा ख्रिंख्रि पने। \v 13 मारदे हना आं मुरपुकीम निक्‍शी खेयप मरिम्‍शो पाम्‍तेक्‍म। मेकोपुकीमी, ब्रोंइतीक ब्‍वाक्‍कु बुक्‍तीके, आं कली प्रोंइतेक्‍म। मिनु आंम कली सोव़शो रागीमी ब्‍वाक्‍कु मदेम्‍तीक इनार दोम्‍तेक्‍म। \em येरमीया १७:१३; भजन संग्रह ३६:१०; यूहन्‍ना ७:३८\em* \p \v 14 मार, इस्राएल वाइल का बाक्‍बा? आ होव़प आ खिंम जरमेशो वाइल का बाक्‍बा ङा? मेको मारदे रोइक्‍चा पुंइसे? \v 15 गुप्‍सपुकी मेको कली तशा ग्रीनीम। ठेयब सेंदा पा ग्रीनीम। मेकोपुकीमी आ रागी कली मुर मबाक्‍तीके सेल्‍तेक्‍म। मेको आ सहर नेल्‍ल ब्रेत्‍तेक्‍म। मिनु मेकेर मुर मबाक्‍नीम। \em येरमीया ४:७\em* \v 16 मेम्‍फीस नु ताहपनेस ङा मुरपुकीम इन पिया ङा सिरपेच पुइक्‍तेक्‍म। \em येरमीया ४४:१\em* \v 17 इन कली लां कोंइब, इन परमप्रभु यावे कली प्रोंइशा, गे मोदेंशो श्‍येत आंमा इन कली मचाक्‍नी ङा? \v 18 गे मारदे इजीप्‍त रागी लाइनीनी? नील खोला ङा ब्‍वाक्‍कु तूथ लाइनीनी? गे अस्‍सुर रागी लनीनु, मार रिम्‍शो दुम्‍बा ङा? गे युफ्रेटीस खोला ङा ब्‍वाक्‍कु तूथ लाइनीनी? \v 19 इन परमप्रभु यावे आ अरेशो लोव़ मटि‍तीकेमी इन कली सजाइ गेब। इन प्रोंइशोमी इन कली हुइक्‍ब। गेपुकीम इन परमप्रभु यावे कली प्रोंइशो थम मरिम्‍शो नु इन थुं कशो दुम्‍शो बाक्‍ब, दे तुइक्‍तीन। मिनु आं कली मान पा हिंतीके गे नु मबाक्‍ब” दे परमप्रभु, मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी देंत। \p \v 20 परमप्रभु यावेमी “साइ ङोंइती रे गे इ जुवा जिक्‍तीवी। मिनु इ डोरी प्रोइक्‍तीवी। मिनु गे ‘गो इ गेय मपाइनुङ’ देंते। गे डांडा नु रवा नेल्‍ल आन पुंम तेल्‍लेम पाप्‍तीवी। \em यसैया ५७:५५; इजीकीएल ६:१३\em* \v 21 गो इ कली नेल्‍ल क्‍येङा रिम्‍शो अङगुर बोट ख्रुम्‍ता। गे दोपा मरिम्‍शो दुम्‍शा ब्‍वाकी ङा अङगुर बोट खोदेंशो दुमे? \em भजन संग्रह ८०:९; यसैया ५:१-४\em* \v 22 गे इ कली मार, मार, हिक्‍सी नु शुश साबुनम चिक्‍‍साक्‍वे हना यो, इ दोस ततीके लुम्‍सीशो आं ङोंइती बाक्‍ब” दे परमप्रभु, परमप्रभु यावेमी देंत। \v 23 मिनु “गे ‘गो ग्रांग्रा मदिशो नङ’ दे दोपा देंने चाप्‍नेवे? ‘गो बाल देवता आ नोले मखोइश्‍शो बाक्‍नुङ’ दे गे दोपा देंने चाप्‍नेवे? गे बेंसीम मार, पवी? मेको मिम्‍तो। गे थाम्‍पा एर ओंथ दोरशा गाक्‍ब दल‍ओंठ बाक्‍नेवे। \v 24 गे गोरशो रागीम बाक्‍चा दाक्‍ब, फश नाम्‍शा गाक्‍ब ब्‍वाकी ङा गधैनी बाक्‍नेवे। मेको आ डागो माल्‍तीके सुम तेक्‍ने चाप्‍बा ङा? सु सुमी मेको कली माल्‍नीमी, मेको मदाइनीम। मारदे हना ब्‍वांइसीतीक महिनाम मेको कली थित्‍नीम। \v 25 इ खोइल शिश्रा मगाक्‍को। गे तूतू दाक्‍शा खिं रे मलावो। तन्‍न गे ‘एको मोशा बाक्‍ब। मारदे हना गो अर्को रागी ङा देवता आन कली दाक्‍ताक्‍ङ। मिनु मेको आन नोले खोइक्‍नुङ’ देंते। \p \v 26 दोपा खुइ ग्‍याइक्‍चा पुंइसेनु, मुने दोक्‍बा, मोपा इस्राएल आ खिं ङा मुरपुकी मुने दोक्‍नीम। मेकोपुकी, आन पिपी, आन ठेयब मुरपुकी, आन चढ़ेबपुकी नु मेको आन जोल पा परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइबपुकी मुने दोक्‍नीम। \v 27 मेकोपुकीमी रवा कली ‘गे आं आफ नवे’ मिनु फुल्‍लु कली ‘गे आं कली जरमेब नवे’ देंनीम। मेकोपुकीमी आं कली आन ची हिरशा कोंइशो बाक्‍नीम। आन कुल ममाइ। मो हना यो मेको श्‍येत जामे नाक्‍ती जाक्‍शा ‘आंइ कली प्रोंइकी’ देंनीम। \em येरमीया ७:२४; येरमीया १८:१७; येरमीया ३२:३३\em* \v 28 तन्‍न आंम इन सेल्‍शो देवी देवता ते लाक्‍गमे? मेकोपुकीमी इन कली प्रोंइने चाप्‍तेक्‍म हना, इन श्‍येत जची ना मेको आन कली जाक्‍प‍तीन। मारदे हना यहूदा, गे इ के गिश सहर बाक्‍मा, मिश देवी देवता बाक्‍नीम। \em ब्‍यवस्‍था ३२:३७-३८; न्‍यायाधीस १०:१४; येरमीया ११:१३\em* \p \v 29 गेपुकीम मारदे आं कली गन गन पाइनीनी? गे नेल्‍ल आं कली काइ मटीब दुम्‍शो बाक्‍नीनी। \v 30 गो इन आल आन कली मोशा तुप्‍ता‍मी। गो मेको आन कली शेंचा दाक्‍ताक्‍ङ। तन्‍न मबिस्‍सम। इन कली सोइश्‍शो आं लोव़ पाइब इन तरवारमी साइक्‍चा पुंइसाक्‍म। गेपुकी ग्रु दाक्‍ब गुप्‍स खोदेंशो बाक्‍नीनी। \em यसैया १:५; मत्ती ५:१२; मत्ती २२:६; मत्ती २३:३७; मर्कूस १२:५\em* \v 31 मिनु गे, मुल ङा पाला ङा मुरपुकी, परमप्रभु यावे आ लोव़ मिम्‍तीन। मार, गो इस्राएली आन कली मुर मबाक्‍शो रागी नु थम छिङछिङ ङा रागी दुम्‍ङा ङा? मारदे आं मुरपुकीम ‘गो आंइ कली हिरचा कली सुइम तेक्‍ने मचाप्‍ब। गो इन ङोंइती गेनायो लेंशा मजाक्‍नीकी’ देंमा? \v 32 मार, मीश आलम आ सुन चांदी नु ग्‍युम्‍लीम आ ग्‍युंबे पशो दारशो वा प्रेंने चाप्‍नीमी ङा? तन्‍न आं मुरपुकीम दा आं कली शुश नाक्‍ती रे प्रेंताक्‍यीमी। \p \v 33 गे दाक्‍मुतीक माल्‍शा गाक्‍चा कली शुश जोक्‍ब बाक्‍नेवे? मिनु गे परमप्रभु यावे आ अरेशो लोव़ मटीब मीश मुर अरु लां शेंशा गाक्‍पाइक्‍तीवी। \v 34 इ फेक्‍शो वाम दोस मताइब नु प्रुङग आन हुश लुम्‍सीशो बाक्‍ब। मिनु गेमी मेको आन कली खिं प्रोल्‍शा खिं ओव़शो मथिदी। मेको मोदेंशो नेल्‍ल दुम्‍ना दुम्‍न यो, \em येरमीया २६:२०-२३; प्रस्‍थान २३:७\em* \v 35 गे ‘गो दोस मताइब बाक्‍नुङ। मेको थमा पा गो नु मगाइक्‍ब’ देंनेवे। मारदे हना गेमी ‘गो पाप मपङ’ देंतीके गो इ कली निसाफ पाइनुङ। \em यसैया ४३:२५-२६\em* \v 36 गे इ गाक्‍तीक लां फाइक्‍ना फाइक्‍न एर ओंथ पाइक्‍नेवे? दोपा अस्‍सुरम इ कली मुने दोक्‍पदा। मोपान इजीप्‍तमी यो इ मुने तोक्‍ब। \em २राजा २२:३३-३५; यसैया ३०:३\em* \v 37 गे मेकेर रे यो हिंचा ङा पा प्रोक्‍चा माल्‍नेवे। मारदे हना परमप्रभु यावेमी थमा सुइक्‍चा कली योव़शो आन कली आ नेक्‍था मजाक्‍चा ङा पा तिल्‍तु। मेको आन वारच पतीके इ कली शोर गाक्‍शो बाक्‍ब” दे परमप्रभुम देंत। \c 3 \s1 नाता ख्रोइश्‍शो \p \v 1 मिनु परमप्रभु यावेमी “वोंइश मुरुमी आ मीश कली प्रोंइ‍शा, छोड पत्र गेप्‍तु हना, मेको मीश मुर अर्को वोंइश मुर आ मीश दुम्‍त हना, मेको वोंइश मुरुम लेंशा आ मीश कली चाक्‍बा कों? मो दुम्‍त हना मेको रागी ग्रांग्रा दिशो मदुम्‍बा ङा? गे चहिं तेल्‍ले‍म का खोदेंशो पा शुश आन बाक्‍तीके जाक्‍दीश्‍शो बाक्‍ते। मिनु मार, गे आं गे लेश्‍शा जाक्‍नेवे?” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \em ब्‍यवस्‍था २४:१-४\em* \v 2 परमप्रभु यावेम “इर कोव़ङो। गोरशो डांडा मेर कोव़ङो। गे सु नु मइ‍मे? गे मुर मबाक्‍तीके अराब खोदेंशो पा लांमी बाक्‍शा, गे नु इप्‍ब मुर आन कली रिम्‍ना रिम्‍न बाक्‍ते। गे इ तेल्‍लेम पतीके नु आं अरेशो मटितीकेम मेको रागी ग्रांग्रा दिशो सेल्‍तीवी। \em होसे ४:१३\em* \v 3 मोपतीके रेउ मयिशो बाक्‍त। मिनु बर्खा ङा रेउ मयी। मो हना यो गे मुने मपाइश्‍शो बाक्‍नेवे। गे इ मुनेम लल मजिनेवे। \em येरमीया ३:१९; येरमीया ३१:९; यसैया ६३:१६\em* \v 4 मार, गे मुल नक आं कली ‘आं आफ, आं ठिटी रे ङा वारच, देंते। \v 5 मार, मेको गेना हना यो गाइक्‍स ङा गाइक्‍स बाक्‍बा ङा? मार, इन गाइक्‍चा गेना हना यो बाक्‍बा ङा?’ दे आं कली ब्रेत्‍ते। मिनु गे ओदेंशो लोव़ पाइनेवे। तन्‍न मार मरिम्‍शो बाक्‍मे, मेको नेल्‍ल पाप्‍तीवी” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \s1 थमा मसुइक्‍ब इस्राएली \p \v 6 योसीयाहम सासन पची ना परमप्रभु यावेमी आं कली “थमा सुइक्‍ने मचाप्‍ब इस्राएलम मार, पवा, मतवी? मेकोमी डांडा नेल्‍ल ङोइश्‍शा, गिगी रवा नेल्‍ल आन पुंम तेल्‍लेम पाप्‍तु। \em येरमीया २:२०\em* \v 7 मेकोमी मोदेंशो नेल्‍ल पा आं गे लेप्‍ब, दे मिम्‍ताक्‍ङ। तन्‍न मेको मले। मिनु मेको नेल्‍ले जोल पाइब आ लोक्‍ब यहूदाम ताप्‍तु। \em २कोरिन्‍थी ७:८-९; इजीकीएल २३:२,४१\em* \v 8 मेको थमा सुइक्‍ने मचाप्‍ब इस्राएल कली आ शुश तेल्‍लेम पतीके, गो छोड पत्र गेशा, सोइक्‍ताक्‍ङ, दे तुइश्‍शो बाक्‍त। मो हना यो आ लोक्‍ब देंखु पशो यहूदामी मेको तशा महिंथु। मेकोमी यो तेल्‍लेम पाप्‍तु। \v 9 इस्राएलमी आ तेल्‍लेम पतीके थम आइक्‍च मिम्‍ताक्‍व। मेकोमी फुल्‍लु नु रवापुकी नु यो लशा तेल्‍ले‍म पा रागी ग्रांग्रा दिशो सेल्‍तु। \v 10 मेको नेल्‍ल दुम्‍त हना यो, मेको आ लोक्‍ब देंखु पशो यहूदा आ थुं नेल्‍लेमी आं गे मले। आं गे लेश्‍शो खोदेंशो ला पखु पाप्‍तु” दे परमप्रभु यावेम देंत। \p \v 11 मिनु नोले परमप्रभु यावेमी आं कली “थमा सुइक्‍ने मचाप्‍ब इस्राएल, जोल पा मरिम्‍शो पाइब यहूदा क्‍येङा ठीक पाइब दुम्‍त। \v 12 ‘गे लावो। मिनु एको लोव़ उत्तर गे शेंदीमी। थमा सुइक्‍ने मचाप्‍ब इस्राएल, परमप्रभु यावेम लेतो। गो इ कली तशा मगाइक्‍नुङ। मारदे हना गो शिशी पाइब नङ। गो गेना हना यो मगाइक्‍नुङ’। \em प्रस्‍थान ३४:६;\em* \v 13 गे ‘गो पापी नङ। गो आं परमप्रभु यावे कली काइ मटीब दुम्‍ती। मिनु गिगी रवा नेल्‍ल आन पुंमी अरु देवी देवता आन कली दाक्‍ताक्‍ङ’ देंते। मिनु आं देंशो मटिवी। इ पाप शोव़ङो, दे मतो” देंत। \v 14 मिनु परमप्रभु यावेम मेको आन कली “लेतीन। थमा सुइक्‍ने मचाप्‍ब आलपुकी लेतीन। मारदे हना गो इन होव़प नङ। गो सहर रे मुर का कली नु खिं रे मुर निक्‍शी आस कली योव़नुङमी। मिनु इन कली सियोनम चाक्‍नन्‍नी। \em यसैया ६:१३\em* \p \v 15 मिनु गो इन कली आं थुं नु गारब गोठलापुकी गेनुङ। मिनु मेको जोक्‍ब नु रुप्‍ब दुम्‍शा, इन कली थुल्‍नीम। \em येरमीया २३:३-४; यसैया ४४:२८; इजीकीएल ३४:२३\em* \v 16 गे रागीम सोशा बोशा शुश दुम्‍तीनी हना, मुरपुकीम गेनायो ‘परमप्रभु यावे आ कबल पशो सन्‍दोस’ मदेंनीम” देंत। मिनु परमप्रभु यावेम “मेकोपुकीमी मेको कली ममिम्‍नीम। मेको कली सुइमी ममाल्‍‍नीम। मेको खोदेंशो लेंशा अर्को यो मसेल्‍नीम। \em गन्‍ती १०:३३-३६; २राजा २५:८-९; हिब्रू ४:१४-१६\em* \v 17 मेना यरूसलेम कली ‘परमप्रभु यावे आ ठेयब नित्‍तीके’ देंनीम। मिनु रागी रागी ङा मुर नेल्‍ल मेकेर देल्‍नीम। मुर नेल्‍ल परमप्रभु यावे आ नेक्‍था यरूसलेमम देल्‍नीम। मेना रे आन थुं ङा मरिम्‍शो लोव़ मपाइ‍नीम। \em प्रस्‍थान १७:१६; यसैया २:२-४; मत्ती ४:२\em* \v 18 मेको नाक्‍ती यहूदा आ खिं ङा मुर, इस्राएल आ खिं ङा मुरपुकी नु गारनीम। मिनु मेकोपुकी कालेम उत्तर रे पा इन किकी पिपी आन कली गेशो रागीम जाक्‍नीम। \em यसैया १:१-१३\em* \p \v 19 मिनु गो इन कली आंम आल आन दातेमी बाक्‍चा गेनुङ। गो इन कली रिम्‍शो रागी का गेनुङ। मेको रागी नेल्‍ल आन दाते ङा नेल्‍ल क्‍येङा दारशो रिम्‍शो रागी बाक्‍ब। मिनु गे आं कली ‘आं आफ’ देंनीनी। गे नोले मशोइक्‍ब दुम्‍नीनी, दे मिम्‍ताक्‍ङ। \em ब्‍यवस्‍था ७:६; ब्‍यवस्‍था ३२:६; ब्‍यवस्‍था ८:७; येरमीया ३:४\em* \v 20 तन्‍न दोपा थमा सुइक्‍ने मचाप्‍ब मीश मुरुम आ वोंइश कली प्रोंइबा, मोपा गे थमा सुइक्‍ने मचाप्‍ब, इस्राएल, गे आं कली प्रोंइती” दे परमप्रभु यावेम देंत। \p \v 21 गोरशो डांडाम वाइ ब्रेश्‍शो सेंदा का नेंसीब। मेको इस्राएल आ आल आन शुश ङाक्‍शो सेंदा बाक्‍ब। मारदे हना मेकोपुकी दूली लांम गाक्‍शो बाक्‍तेक्‍म। मेकोपुकीमी परमप्रभु यावे, आन परमप्रभु कली प्रेंशो बाक्‍तेक्‍म। \em येरमीया ३:२\em* \v 22 मिनु मेकोमी “थमा सुइक्‍ने मचाप्‍ब आलपुकी लेतीन। इन थमा सुइक्‍ने मचाप्‍तीके सापाइक्‍नन्‍नी” देंत। मिनु मेकोपुकीमी “दुम्‍ब, गो इन गे लेश्‍शा, जाक्‍नीकी। मारदे हना गे परमप्रभु यावे, आंइ परमप्रभु बाक्‍नीनी। \v 23 थमा पा, पहाड ङा देवी देवता आन थान जोल बाक्‍नीम। डांडा मेर ठेयब चाड सेल्‍तीके नेल्‍ल जोल बाक्‍नीम। थमा पा परमप्रभु यावे, आंइ परमप्रभु इस्राएल कली पाप रे प्रोंइब बाक्‍ब। \v 24 गोपुकी आंइ ठिटा ठिटी रेन मेको मुने तोक्‍ब गेयमी आंइ किकी पिपी रे श्‍येत पा गेय पशो नेल्‍ल नेक्‍‍तु। मेको आन क्‍यारश भेडा, आन बी ब्‍यफ नु आन तमी तौ आन कली नेक्‍‍तु। \v 25 मुल गो इं मुनेम ग्रुम्‍य। मिनु इं दोस त‍तीकेमी इं कली सुमल। मारदे हना गो परमप्रभु यावे, इं परमप्रभु कली पाप पाइतय। इं किकी पिपी नु गो इं ठिटा ठिटी रेन मुल सम्‍म परमप्रभु यावे, इं परमप्रभु आ देंशो मटिशो बाक्‍तय” देंतेक्‍म। \em येरमीया १४:७,२०\em* \c 4 \s1 परमप्रभुमी इस्राएल कली ब्रेश्‍शो \p \v 1 परमप्रभु यावेम “गे इस्राएलीपुकी, आं गे लेश्‍शा जाक्‍तीनी हना, गेपुकीम इन ग्रांग्रा दिशो थोव़क आं ङोंइती रे ताइक्‍ताक्‍नी हना, गेपुकी हेंथे मगाक्‍ब दुम्‍नीनी। \v 2 कसम जची ना गेपुकीम ‘परमप्रभु यावे ब्रोंइशा बाक्‍शो खोदेंशो पा’ दे कसम जाइतीनी हना, गे थमा लोव़ पा, ठीक निसाफ पाइब नु रिम्‍शो थुं पाइब मुर दुम्‍तीनी हना, रागी रागी ङा मुर परमप्रभु आ नें थि‍शा आसीक पमुइनीम। मिनु मेकोपुकी आ आल दुम्‍तीके ग्‍येरसीनीम” देंत। \em ब्‍यवस्‍था १०:२०; यसैया ६५:१६\em* \v 3 मिनु परमप्रभु यावेमी यहूदा ङा मुर नु यरूसलेमम बाक्‍ब आन कली “इन कोक्‍त रूमी डल्‍ला थोक्‍तीन। चू आन दातेमी मशोक्‍कीन। \em इजीकीएल १०:१२\em* \v 4 परमप्रभु यावे आ पर्बम ख्रोइक्‍तीक चिनु ख्रोंइसीन। तन्‍न इन थुंम ख्रोइक्‍तीक चिनु ख्रोंइसीन। गे यहूदा ङा मुरपुकी नु यरूसलेममी बाक्‍ब वोंइशमुरपुकी, मो मपाइतीनी हना, इन मरिम्‍शो पतीके आं गाइक्‍चा मी खोदेंशो पा ब्रशा ग्रूब। मिनु सुइम काप्‍ने मचाप्‍चा ङा पा मेकोमी जेप्‍ब” देंत। \em येरमीया ९:२५; ब्‍यवस्‍था १०:१६; रोमी २:२९; कलस्‍सी २:११; येरमीया ६:७,१०\em* \s1 उत्तर रे श्‍येत जाक्‍शो \p \v 5 परमप्रभु यावेमी “यहूदामी शेंदीन। मिनु यरूसलेमम उरदी पने। गे रागी नेल्‍लेमी तुराही तपीन। ठेयब सेंदा पा ‘नेल्‍ल ग्रुम्‍य। मिनु गो ठेयब गारो हिरशो सहरमी प्रोक्‍य’ \v 6 सियोन गे लचा कली छेदर क्‍युक्‍कीन। ब्रोंइचा आ पर्बम देश मपथु रीब पा प्रोक्‍शा लने। मारदे हना गो उत्तर रे ठेयब श्‍येत नु खतम दुम्‍तीके चाक्‍नुङ। \em येरमीया १:१४\em* \v 7 गुप्‍स का आ पुक्‍खी रे ग्रूशा, जाक्‍शो बाक्‍ब। रागी रागी कली खतम पोक्‍ब का ग्रूब। मेको आ बाक्‍तीक रे ग्रूशा, इन रागी कली मुर मबाक्‍तीके सेल्‍ब। इन सहर ङा खिं नेल्‍ल ब्रेत्‍‍नीम। मेकेर मुर बाक्‍ने मचाप्‍नीम। \em येरमीया २:१५; येरमीया ५:६; येरमीया २५:३८; येरमीया ४९:१९; येरमीया ५०:४४\em* \v 8 मोपतीके अरन्‍डी फेक्‍शा रोंका पने। मिनु ङाक्‍कीन” देंत। मारदे हना परमप्रभु यावे आ हिंचा ङा पा गाइश्‍शो इं रे मयाक्‍सीशो बाक्‍ब। \em येरमीया ६:२६\em* \p \v 9 मिनु परमप्रभु यावेम “मेको नाक्‍ती पिप नु हुकुम पाइब नेल्‍ल आन थुं लुक्‍च लाइब। चढ़ेबपुकी हिंशा ग्‍येत्‍थ लुक्‍च दुम्‍नीम। मिनु परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइबपुकी ग्रीचोक पा हिंनीम” देंत। \v 10 मिनु गो “परमप्रभु, ए परमप्रभु यावे, गो आंइ शुरमी तरवार जाक्‍मेनु यो, गे ‘इन थुं नाइश्‍शा बाक्‍कीन’ दे गे एको मुर नु यरूसलेम कली मरिम्‍शो पा जोल पाइश्‍शो बाक्‍तीनी” देंती। \em येरमीया ६:१४\em* \p \v 11 परमप्रभुमी “मेना मार लोव़ पाइनीम देंशा हना ‘एको मुर नु यरूसलेम कली गोरशो रागी ङा डांडा रे होश फश आं प्रुङग मुर आन बाक्‍तीक जाक्‍ब। तन्‍न मेको फशेम क्राप्‍चा यो मदुम्‍ब, हारचा यो मदुम्‍ब। \v 12 मेको फशेम मेको पने मचाप्‍ब। मारदे हना मेको शुश बोल्‍यो फश गिवार बाक्‍ब। मिनु गो मेको आन कली निसाफ पतीक लोव़ पाइनुङमी। \v 13 कोव़ङीन, मेको गोस्‍स खोदेंशो पा गाक्‍शो बाक्‍ब। मेको आ बग्‍गी फश गिवार खोदेंशो पा जाक्‍नीम। मेको आ शारा ककाकुली आन क्‍येङा रीब पा दोरनीम। आबी, गो खतम दुम्‍तय’ दे लोव़ पाइनीमी” देंत। \v 14 मिनु परमप्रभु यावेम “ए यरूसलेम, गे पाप रे ब्रोंइचा तचा कली इ थुं इ परमप्रभु यावे कली मटितीके रे चिक्‍सो। गेना सम्‍म इ मरिम्‍शो मिम्‍तीक इ थुंम बाक्‍चा गेनेवे? \em येरमीया ६:८; यसैया १:१४\em* \v 15 दान रे सेंदा कामी ‘एफ्राइम डांडा रे खतम दुम्‍तीके जाक्‍ब’। \v 16 रागी रागी ङा मुर आन कली एको लोव़ पावो। एक जाक्‍तेक्‍म। यरूसलेम कली ङोन रागी रे सहर पुम्‍चा कली लडाइ पाइब जाक्‍शो बाक्‍नीम। मिनु यहूदा ङा सहर आन पर्बम लडाइ पा ग्रीनीमी। \v 17 मेकोपुकी रू खाल पाइक्‍बपुकी खोदेंशो पा, एर ओंथ नेल्‍ल हिरशा बाक्‍शो बाक्‍नीम। मारदे हना मेकेर ङा मुरपुकी आं कली काइ मटीब बाक्‍नीम” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \em येरमीया १:१५; येरमीया ६:३\em* \v 18 मिनु परमप्रभु यावेमी “इ दूली लां गाक्‍तीके नु इ पतीके इ कली मोदेंशो दुम्‍शो बाक्‍त। इ सजाइ मेकोन बाक्‍ब। मेको शुश कशो बाक्‍ब। मिनु मेकोमी इ थुं खाइक्‍पाइक्‍तु” देंत। \p \v 19 मिनु गो हिंती, हिंती। गो श्‍येत जशा हुकयी पाइनुङ। आं लुङगीर खाइश्‍शा, तुक तुक पाप्‍तु। गो सिक्‍सी पा बाक्‍ने मचाप्‍नुङ। मारदे हना गो तुराही ताप्‍शो नें‍ता। मेको लडाइ ङा रेयके बाक्‍ब। \v 20 खतम दुम्‍तीक तार खतम दुम्‍तीक जाक्‍ब। रागी नेल्‍ल मुर मबाक्‍तीक दुम्‍त। आं ताम्‍बु नु फारतीक वा नेल्‍ल याम काम खतम दुम्‍तेक्‍म। \v 21 गो गेना सम्‍म लडाइ ङा छेदर तचा माल्‍नुङा? मिनु गेना सम्‍म तुराही ताप्‍शो नेंचा माल्‍नुङा? \v 22 आं मुर मूर्ख बाक्‍नीम। मेकोपुकीमी आं कली मतुइक्‍नीम। मेको निप्‍स मपाइश्‍शो आल बाक्‍नीम। मेको आन के रुप्‍तीक मबाक्‍ब। मेको मरिम्‍शो पचा कली जोक्‍ब बाक्‍नीम। तन्‍न रिम्‍शो पस मजोक्‍नीम। \em यसैया २७:११\em* \p \v 23 मिनु “गो रागी कली कोव़ता। मेको मारेइ मबा। मिनु मेकेर नेल्‍ल श्‍येत्‍थ बाक्‍त। मिनु सरीङ गे कोव़ङुनु, मेकेर मारेइ छेङछेङ मबाक्‍म। \em उत्‍पत्ती १:२\em* \v 24 मिनु गो डांडा आन कली कोव़ङुनु, मेकोपुकी ख्रिंख्रि पशो बाक्‍तेक्‍म। पहाड नेल्‍ल एर ओंथ हिम्‍‍सीशो बाक्‍तेक्‍म। \v 25 मिनु गो कोव़ङुनु, सुइ मबाक्‍शो बाक्‍त। सरीङ ङा चिक्‍ब नेल्‍ल बेरशा प्रोक्‍ने थुम्‍शो बाक्‍तेक्‍म। \v 26 मिनु कोव़ङुनु, रिम्‍शो खप बाक्‍शो रू नेल्‍ल गोरशो रागी दुम्‍तेक्‍म। मिनु मेकेर ङा सहर नेल्‍ल ब्रेश्‍शो बाक्‍तेक्‍म। मोदेंशो पा परमप्रभु यावेमी आ शुश गाइक्‍तीकेमी पाप्‍तु” देंती। \v 27 मिनु परमप्रभु यावेम मार, देंत देंशा हना “रागी नेल्‍ल मुर मबाक्‍तीके दुम्‍त हना यो, गो मेको नेल्‍ल मक्‍याम्‍नुङमी। \em येरमीया ५:१८; येरमीया १०:२४; येरमीया १८:३-८; आमोस ९:८\em* \v 28 मोपतीके रागीम रोंका पचा माल्‍ब। मिनु सरीङ छिङछिङ दुम्‍चा माल्‍ब। मारदे हना गो लोव़ पाता। गो ङोंइती मिम्‍ताक्‍ङ। आं थुं मलेप्‍ब। आं थुं महिरब। \p \v 29 शारा ङोइक्‍बपुकी नु लिब्रा आप्‍ब आन सेंदा नेंशा, सहर नेल्‍ल ङा मुरपुकी प्रोक्‍शो बाक्‍नीम। मिनु मेको ब्‍वाकीम प्रोक्‍शा ख्रुइक्‍नीम। का निक्‍शी फुल्‍लु तार ङोइश्‍शा लाइनीम। सहर नेल्‍ल प्रोंइशो बाक्‍नीम। मेकेर सुइ मबाक्‍नीम। \v 30 गे गोरशो सेल्‍चा पुंइसीशो रागी मार, पना पन बाक्‍ङे? गे लल वाम ग्‍योम्‍सीशा, सुन के गहना पांइसीशा, आंम कली ग्‍योम्‍सीशो आ अर्थ मार, बाक्‍बा? गे मारदे गाजल ख्रेक्‍सीशा इ मिक्‍च ठेयब सेल्‍नेवे? आंम कली दारशो सेल्‍चा मोशान बाक्‍ब। इ कली दाक्‍ब मुरपुकीम इ कली ग्रांग्रा दिश्‍शो बाक्‍नीम। इ कली साइक्‍चा माल्‍शो बाक्‍नीम। \v 31 गो सुत्‍केरी रोइ पशो मीश मुर आ सेंदा खोदेंशो नेंता। मेको ङोंइती ङा आल थिचा चिक्‍शो मीश मुर आ सेंदा खोदेंशो बाक्‍त। सियोन आ तमीमी आ गुइ दिंशा आ सास कीशा ‘आबी, आं कली साइक्‍ब आन ङोंइती थाइनुङ’ देंत” दे परमप्रभु देंत। \c 5 \s1 मुर का यो रिम्‍शो मबाक्‍नीम देंशो \p \v 1 परमप्रभुमी “यरूसलेम ङा लां आ एर ओंथ कोव़शा गाक्‍को। नेल्‍ल कोव़शा इ तशो नेल्‍ल ब्रेक्‍तो। आ लाङगा मेर माल्‍शा कोव़ङो। मिनु मेकेर ठीक गेय पाइब नु थमा लोव़ माल्‍ब मुर का यो थित्‍तीवी हना, गो यरूसलेम कली माफ गेनुङ। \em उत्‍पत्ती १८:२२-३२\em* \v 2 मेकोपुकीमी ‘परमप्रभु यावे ब्रोंइशा बाक्‍शो खोदेंशो पा’ दे कसम जाइनीम। मो हना यो मेकोपुकीमी जोल लोव़ पाइनीम” देंत। \em येरमीया ४:२\em* \v 3 मिनु “परमप्रभु यावे, गे थमा लोव़ तचा ममाल्‍नीनी ङा? गे मेको आन कली तुप्‍तीनी। तन्‍न मेकोपुकी मखा‍इक्‍म। गे मेको आन कली खतम सेल्‍‍तीनी। तन्‍न मेकोपुकीमी इन देंशो पचा मबित्‍‍नीम। मेकोपुकीम आन कुल फुल्‍लु क्‍येङा यो खकटा सेल्‍तेक्‍म। मेकोपुकी लेश्‍शा जाक्‍ने मबिस्‍सम। \em येरमीया २:३०; येरमीया७:२८; येरमीया ९:२; यसैया ४८:४\em* \v 4 मेकोपुकी दा प्रुङग ला बाक्नी‍म। मेकोपुकी मूर्ख बाक्‍नीम। मारदे हना मेकोपुकीम परमप्रभु यावे आ लां मतुइक्‍नीम। आन परमप्रभु आ अरेशो मतुइक्‍नीम। \v 5 गो शुश क्‍येट थीब मुर आन बाक्‍तीके लशा, मेको आन कली लोव़ पाइनुङ। मेकोपुकीम थमा पा परमप्रभु यावे आ लां, आन परमप्रभु आ अरेशो यो तुइक्‍नीम” देंती। तन्‍न मेकोपुकी खाल का ङा दुम्‍शा, जुवा जिक्‍शो बाक्‍तेक्‍म। मिनु डोरी यो प्रोइश्‍शो बाक्‍तेक्‍म। \em येरमीया २:२०\em* \p \v 6 मोपतीके परमप्रभुमी “ब्‍वाकी ङा गुप्‍स कामी मेको आन कली ग्राम्‍शा साइक्‍ब। गोरशो रागी ङा फर कामी मेको आन कली खतम सेल्‍ब। जोइ का मेको आन सहर कोव़ना कोव़न बाक्‍शो बाक्‍ब। सु मेकेर रे ग्रूबा, मेकोमी मेको कली क्राइश्‍शा चोकटा लाम्‍टा सेल्‍ब। मारदे हना मेकोपुकी शुश हेंथे गाक्‍ब बाक्‍नीम। मेको आन मटितीके ठेयब बाक्‍ब” देंत। \em येरमीया ४:७\em* \p \v 7 मिनु परमप्रभु यावेम “गो इन कली दोपा माफ गेने चाप्‍नुङा ङा? इन आलपुकीम आं कली प्रोंइतेक्‍म। मिनु परमप्रभु आ नेंम ममाइ, अर्को देवी देवता आन नेंमी कसम जाम्‍तेक्‍म। गो मेको आन माल्‍शो नेल्‍ल खाप्‍ता हना यो, मेकोपुकीम तेल्‍लेम पाम्‍तेक्‍म। मिनु तेल्‍ले‍म आन खिंम क्राक्‍थ्री चोक्‍थ्री दुम्‍तेक्‍म। \v 8 मेकोपुकी थाम्‍पा दोम्‍शो, गेय मपाइब शारा खोदेंशो बाक्‍नीम। मेको आंम नेक्‍था ङा मुर आन मीश आन पर्बम ग्रीनीम। \em इजीकीएल २२:११\em* \v 9 मार, गो एको आ पर्बम मेको आन कली सजाइ मगेनुङमी ङा? मार, गो ओदेंशो रागी ङा मुर आन कली क्‍येक्‍क मलेत्‍नुङमी?” दे परमप्रभु यावेम देंत। \em येरमीया ५:२९; येरमीया ९:८\em* \p \v 10 परमप्रभु यावेम आं कली “गे मेको आन अङगुर बोट दिम्‍शा ताइश्‍शा पावो। तन्‍न नेल्‍ल श्‍येत्‍थ मपोक्‍को। मेको आ राशी इत्‍तो। मारदे हना मेको परमप्रभु यावे आ मुर मनम। \v 11 मारदे हना इस्राएल नु यहूदा ङा मुरपुकीम थमा पा प्रोंइतीमी” देंत। \v 12 मेकोपुकीमी परमप्रभु यावे आ पर्बम “मेको मतुइक्‍नीकी। मेकोमी मारेइ मपाइ‍ब। गो मारेइ मरिम्‍शो मताइनीक। गो लडाइ नु अन्‍काल मताइ‍नीक। \v 13 परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइबपुकी फश बाक्‍नीम। मारदे हना परमप्रभु यावे आ लोव़ मेकोपुकी नु मबा। तन्‍न मेको लोव़ मेको मो देंब आन कली दुम्‍ब” देंतेक्‍म। \p \v 14 मोपतीके परमप्रभु यावे, मुर नेल्‍ल आन परमप्रभुमी मार देंत देंशा हना “मेकोपुकीमी मोदेंशो लोव़ पतीके, गो आं लोव़ इ शोव़म मी खोदेंशो सेल्‍नुङ। मेको मुर आन कली शी सेल्‍नुङ। मिनु मेको मीम नेल्‍ल आन कली दाक्‍ब सेल्‍नुङमी। \v 15 ए इस्राएल, इन कली खतम सेल्‍चा कली ङोन रागी ङा मुर चाक्‍नुङ। मेको रागी ङा मुरपुकी शुश बोल पाइश्‍शो बाक्‍नीम। आन रागी साइ ङोंइती ङा बाक्‍ब। गे मेको मुर आन लोव़ मतुइक्‍नीनी। आन ब्‍वाक्‍शो मरुप्‍नीनी। \em येरमीया ६:२२; यसैया २८:१\em* \v 16 मेको आन ब्रा कुरतीके रोक्‍शो तुरस खोदेंशो बाक्‍नीम। मेको मुर नेल्‍ल थम सक्ति पाइश्‍शो लडाइ पाइब बाक्‍नीम। \v 17 मेकोपुकीमी इन खुप्‍शो अन्‍न नु जचा थोव़क नेल्‍ल नेक्‍नीम। मिनु इन तमी तौ नेल्‍ल आन कली यो लाइक्‍नीम। मेकोपुकीमी इन क्‍यारश भेडा नु बी ब्‍यफ नेल्‍ल नेक्‍नीम। मेकोपुकीमी इन अङगुर नु फोव़शी नेल्‍ल नेक्‍नीम। मिनु इन थमा सुइश्‍शो बोल्‍यो गारो हिरशो सहर नेल्‍ल तरवारम क्‍याम्‍नीम। \p \v 18 मो हना यो, गो मेको नाक्‍ती इन कली नेल्‍ल मसाइक्‍पाइक्‍नुङ। \em येरमीया ४:२७\em* \v 19 मिनु इन मुरपुकीम ‘मारदे इं परमप्रभु यावे, इं परमप्रभुमी इं कली ओदेंशो पवा?’ दे हिलो पाम्‍तेक्‍म हना, गे मेको आन कली ‘गेपुकीम दोपा आं कली प्रोंइशा, आंम रागीम अरु देवी देवता आन कली पूजा पनी, मोपा मुल गेपुकीम इन मतुइश्‍शो रागीम अर्को रागी ङा मुर आन गेय पाइनीनी’ देंशो बाक्‍ब माइक्‍मी। \em येरमीया १६:१०-१४\em* \p \v 20 याकूब आ मुर आन कली एको लोव़ माइक्‍मी। यहूदामी एको लोव़ ठेयब सेंदा पा नेल्‍ल आन कली नेंपाइक्‍मी। \em यसैया ६:९-१०; मत्ती ८:१८\em* \v 21 गे मूर्ख नु मिम्‍तीक मपाइश्‍शो मुरपुकी, एको लोव़ नेनीन। इन मिक्‍ची बाक्‍ब, तन्‍न मताइनीनी। इन नोफा बाक्‍ब, तन्‍न मनेंनीनी। \v 22 मार, गे आं कली मान पा हिंचा ममाल्‍नीनी ङा? गे आं ङोंइती ख्रिंख्रि मपाइनीनी? गो समुन्‍द्र आ सांद कली बाल्‍वा वोइक्‍ता। आ छाल बोक्‍तेक्‍म हना यो, मेको कली ख्राक्‍ने मचाप्‍नीम। मेकोपुकी शुश बोल पाम्‍तेक्‍म हना यो, मेको कली लाक्‍ने मचाप्‍नीम। ठेयब रेयके पाम्‍तेक्‍म हना यो, लाक्‍ने मचाप्‍नीम। \em बजन संग्रह १०४:९\em* \v 23 तन्‍न मेको मुर आन थुं खकटा नु काइ मटीब बाक्‍ब। मेकोपुकी हिरशा लाम्‍तेक्‍म। \v 24 मेकोपुकीमी ‘गोपुकी परमप्रभु यावे, इं परमप्रभु कली मान पा हिंय। मेकोमी माल्‍ची ना रेउ गेब। मेकोम बर्खा नु हिंउद ङा रेउ गेब। मिनु अन्‍न रिक्‍शा खुप्‍ची ना ङा नाक्‍ती गेब’ मदेंम” देंत। \em ब्‍यवस्‍था ११:१४\em* \v 25 परमप्रभु यावेमी “इन मरिम्‍शो पशोम एको नेल्‍ल मरिम्‍शो दुम्‍त। इन पाप आ पर्बम गे मेको रिम्‍शो मताइनीनी। \em यसैया ५९:२\em* \v 26 आं मुर आन दातेमी मरिम्‍शो पाइब मुर बाक्‍नीम। मेकोपुकी चिक्‍ब साइक्‍ब मुर खोदेंशो पा, बाप्‍शा बाक्‍शो बाक्‍नीम। मेकोपुकीम मुर आन कली ग्‍याइक्‍चा कली ब्‍वारद दाइक्‍नीम। \v 27 चिक्‍बीम ब्रीशो ओगील खोदेंशो पा, मेको आन खिं खुइ पशो थोव़कम ब्रीशो बाक्‍ब। मोपतीके मेको ठेयब मुर नु शुश क्‍येट थीब दुम्‍तेक्‍म। \v 28 मेकोपुकी दोम्‍शा लल जिशो नु शोंप पाइश्‍शो दुम्‍शो बाक्‍नीम। मेको आन परमप्रभु यावे आ अरेशो मटितीके कली तेक्‍तीक मारेइ मबाक्‍ब। मेकोपुकीम रोम रोइक्‍च आन कली रिम्‍शो दुम्‍ल, दे मेको आन कली ठीक निसाफ मगेनीम। मेकोपुकीमी क्‍येट मथीब आन कली वारच पा ठीक निसाफ मपाइनीम। \em प्रस्‍थान २२:२१; यसैया १:१७\em* \v 29 मार, एको आ पर्बम, गो मेको आन कली सजाइ मगेनुङमी? मिनु गो एको रागी ङा मुर आन कली क्‍येक्‍क मलेत्‍नुङमी?” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \em येरमीया ५:९\em* \p \v 30 मिनु परमप्रभु यावेम “एको रागीम ग्रांग्रा दिचा ङा नु शुश हिंचा ङा श्‍येत दुम्‍त। \v 31 परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइबपुकीम जोल पा लोव़ पाइनीम। दोपा परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइबपुकीम जोल पा लोव़ पाइनीमी, मोपा चढ़ेबपुकीम मुर आन कली हुकुम पाइनीम। मिनु आं मुरपुकी चहिं मोदेंशोन दुम्‍चा दाक्‍नीम। तन्‍न नोले ङा नाक्‍ती मार, पाइनीनी?” देंत। \em इजीकीएल १३:६\em* \c 6 \s1 यरूसलेम कली पुम्‍शो \p \v 1 परमप्रभु यावेमी “बेन्‍यामीन आ आलपुकी ब्रोंइशा बाक्‍चा कली यरूसलेम रे प्रोक्‍कीन। तेकोहा सहरमी तुराही ताप्‍पीन। बेथ-हक्‍केरेम तार चिन्‍ड कोंइशा वोतीन। मारदे हना उत्तर रे मरिम्‍शो पतीक नु खतम दुम्‍तीके यिशो बाक्‍ब। \em आमोस १:१; येरमीया १:१४\em* \v 2 सियोन सहर दारशो योव़तीके खोदेंशो बाक्‍ब। तन्‍न सियोन आ तमी क्‍याम्‍चा पुंइसीब। \v 3 गोठला आन हुल सुन्‍दा मेको नु लडाइ पचा कली जाक्‍‍नीम। मेकोपुकीमी आन ताम्‍बु आ एर ओंथ कीनीम। मिनु नेल्‍लेम मेको आन हुल योव़शा खतम सेल्‍नीम” देंशो बाक्‍ब। \em येरमीया ४:१७\em* \v 4 मिनु मेकोपुकीम “मेको नु लडाइ पचा कली ठीक दुमीन। बोक्‍कीन। गोपुकीम नाक्‍त उइक्‍थ दुम्‍मेनु, मेको कली लडाइ तोय। नाक्‍ती लाक्‍ना लाक्‍न बाक्‍ब। नाक्‍दो ङा वांकु लाइश्‍शो दुम्‍ना दुम्‍न बाक्‍ब। \v 5 बोक्‍कीन। गो नाक्‍दो मेको कली लडाइ तोय। मिनु मेको आ दरवार प्रेय्‍य” देंनीम। \v 6 मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेम “मेको आ रवापुकी क्‍योरशा तिमीन। मिनु यरूसलेम ङा गारो ङोइक्‍तीक सेलीन। मेको सहर कली सजाइ गेचा माल्‍ब। मेको सहर मरिम्‍शो पतीकेम ब्रीशो बाक्‍ब। \v 7 इनारम दोपा आ ब्‍वाक्‍कु बारपाइक्‍बा, मोपा मेकोमी आ परमप्रभु यावे आ अरेशो मटितीके बारपाइक्‍ब। मेको आ आगाम काइ मरिम्‍शो पतीक नु मारेइ मारेइ खतम पोक्‍तीक आ पर्बम लोव़ नेंसीब। मेको आ रोइ नु आ सेल्‍शो गार गेना हना यो आं ङोंइती बाक्‍नीम। \v 8 गे यरूसलेम, एको इ कली अरेशो मपाप्‍तीवी हना, गो इ कली तशा ग्रांग्रा दिशा प्रोंइ‍नुङ। गो इ कली गोरशो नु मुर मबाक्‍शो सेल्‍नुङ” देंत। \p \v 9 मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी मार देंत, देंशा हना “गे अङगुर रिम्‍शो पा सिला पशो खोदेंशो पा इस्राएल ङा लीशो मुर आन कली सिला पने। अङगुर सेक्‍ब मुर खोदेंशो पा राशी ग्‍याइश्‍शा, फल सिला पने। \p \v 10 गो सु कली लोव़ पा हिंच कोंइदु? आं लोव़ सुम नेंबा? मेकोपुकीम नेंने मचाप्‍नीम। मेको आन नोफा सुशो बाक्‍नीम। परमप्रभु यावे आ लोव़ आ पर्बम गाइक्‍नीम। मेको नेंचा मदाक्‍नीम” देंत। \em येरमीया ४:४; प्रेरित ७:५१\em* \v 11 तन्‍न गो परमप्रभु यावे आ गाइक्‍तीकेम ब्रीशो बाक्‍नुङ। गो मेको हेरा तेक्‍‍ने मचाप्‍नुङ। मिनु मेकोमी “मेको लां मेर गाक्‍ब आल आन तार मोतो। बुक्‍शा बाक्‍शो ठिटा आन तार मोतो। मीश वोंइश निम्‍फा लाइक्‍चा पुंइसीनीस। खाल्‍पा नु खूशो लाइक्‍चा पुंइसीनीम। \v 12 मारदे हना गो आं गुइ मेको रागीम बाक्‍ब आन तार दिंनुङ, मेको आन खिं अर्को आन के दुम्‍नीम। आन रू नु आन मीश यो अरु आन के दुम्‍नीम” दे परमप्रभु यावेम देंत। \p \v 13 परमप्रभु यावेमी “नेल्‍ल क्‍येङा आइक्‍च मुर रे नेल्‍ल क्‍येङा ठेयब सम्‍म ठीक पा मचेम्‍शो क्‍येट तचा कली शिंम दुम्‍शो बाक्‍नीम। परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब रे चढ़ेब सम्‍म नेल्‍ल जोल पाइब दुम्‍शो बाक्‍नीम। \em येरमीया ८:१०-१२; इजीकीएल १३:१०-१६; १थिस्‍सलोनिकी ५:३\em* \v 14 मेकोपुकीमी आं मुर आन कली ममिम्‍थु, आन गार सापाइक्‍खु पशो बाक्‍नीम। मेकोपुकीमी थुं नाइक्‍तीक मबाक्‍त हना यो ‘नांइ‍सीन, नांइ‍सीन’ देंनीम। \v 15 मेकोपुकीमी मुने दोक्‍चा ङा गेय पाम्‍तेक्‍म। ग्रांग्रा दिशो गेय पाम्‍तेक्‍म। तन्‍न मेकोपुकी मुने मदोक्‍‍म। मुनेम लल जिचा देंशो मार, बाक्‍बा, दे मतुइक्‍ते‍म। मोपतीके साइक्‍चा पुंइसीशो आन दातेमी साइक्‍चा पुंइसीनीम। गो मेको आन कली सजाइ गेङानु, मेको खतम दुम्‍नीम” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \v 16 मिनु परमप्रभु यावेम मार, देंत देंशा हना “लां ब्रा‍तीकेम राप्‍शा कोव़ङीन। माइत लां आ पर्बम हिल्‍लो पने। मेको रिम्‍शो लां ते बाक्‍बा, दे हिल्‍लो पने। मिनु मेको लांमीन गाक्‍कीन। मिनु इन थुं ना‍इक्‍चा ताइनीनी। तन्‍न मेकोपुकीम ‘गो मेक मगाक्‍नीकी’ देंनीम। \em मत्ती ११:२९\em* \v 17 गो इन कली खाल पाइबपुकी योव़तामी। मिनु गो इन कली ‘तुराही ताप्‍शो नोफा दाइश्‍शा नेनीन’ देंती। तन्‍न मेकोपुकीम ‘गो मनेंनीकी’ देंतेक्‍म। \v 18 मोपतीके गे रागी रागी ङा मुर नेनीन। बुक्‍तीक ङा मुर नेल्‍लेमी मेको आन कली मार, दुम्‍बा, दे तुइक्‍तीन। \v 19 रागी नेल्‍ल नेनीन। गो एको मुर आन कली ठेयब श्‍येत चाक्‍नुङ। मेको श्‍येत आन पशो आ पा ङा बाक्‍ब। मारदे हना मेकोपुकीमी आं पचा देंशो लोव़ मपामे। मिनु आं शेंशो लोव़ काइ मटीम। \em यसैया १:२\em* \v 20 गो शेबा रे चाक्‍शो धूप ममाल्‍नुङ। ङोन रागी रे चाक्‍शो बिक्‍च यो ममाल्‍नुङ। गो इन चोशा चढ़ेशो मब्राइ‍नुङ। गो इन क्‍योरशा चढ़ेशोम मग्‍येरनुङ” देंत। \em भजन संग्रह ४०:७; यसैया १:११-१५\em* \v 21 मोपतीके परमप्रभु यावेम मार, देंत देंशा हना “कोव़ङीन, गो एको मुर आन ङोंइती दाइल पाइक्‍तीके थोव़क वोइक्‍नुङ। मिनु आम आफ, आलपुकी कालेम नु आन नेक्‍था ङा मुर नु आन वारच काले‍म खतम दुम्‍नीम” देंत। \p \v 22 परमप्रभु यावेमी “कोव़ङीन, उत्तर ङा रागी रे हुल का मुर जाक्‍नीम। रागी आ सुर रे ठेयब रागी ङा मुर बारशा जाक्‍नीम। \em येरमीया ५:१५; ब्‍यवस्‍था २८:४९\em* \v 23 मेकोपुकी लिब्रा नु तरवार शेशा ठीक दुम्‍शो बाक्‍नीम। मेकोपुकी मरिम्‍शो पाइब नु काइ शिशी मपाइ‍ब बाक्‍नीम। आन रेयके समुन्‍द्र ग्रीशो खोदेंशो बाक्‍ब। मेकोपुकी शारा ङोइश्‍शा सियोन आ तमी, इ कली लडाइ तोचा कली ठीक दुम्‍शो बाक्‍नीम” देंत। \em येरमीया ५०:४२\em* \p \v 24 गोपुकीम मेको आन पर्बम मारेइ मारेइ लोव़ नेंतक। मिनु आंइ गुइ खोइली योक्‍त। गो शुश हिंतक। गो सुत्‍केरी रोइ पशो मीश मुर खोदेंशो दुम्‍तक। \v 25 “रू मेर मलने। लां मेर मगाक्‍कीन। मारदे हना इन जोरी सत्रु आन गुइमी तरवार बाक्‍ब। मिनु एर ओंथ नेल्‍ल शुश हिंतीक बाक्‍ब” देंशो नेंतक। \em येरमीया २०:३\em* \p \v 26 मिनु “आं श्‍येत जाइब मुरपुकी अरन्‍डी फेक्‍सीन। मिनु इन पिया तारी पुलु फुंइसीन। का ला बाक्‍शो आल बेक्‍शो आ पर्बम खोदेंशो पा रोंका पने। मारदे हना आंइ कली साइक्‍ब याम काम जाक्‍ब” देंत। \em येरमीया ४:८; आमोस ८:१०\em* \p \v 27 परमप्रभु यावेमी “गो इ कली आं मुर आन पशो नाक्‍ब नु रिम्‍शो सेल्‍ब सेल्‍तन। मोपा गे मेको आन पशो तुइश्‍शा, मार, पाइनीमी, दे नाक्‍ने चाप्‍नेवे। \v 28 मेको नेल्‍ल आन थुं खकटा बाक्‍शा, काइ मटीब बाक्‍नीम। मेकोपुकी जोल पा सांकछी बाक्‍ब नु गाक्‍नीमी। मेकोपुकी कांसा नु फलाम खोदेंशो खकटा बाक्‍नीम। मेको नेल्‍ल मरिम्‍शो बाक्‍नीम। \em इजीकीएल २२:१८\em* \v 29 मुरुमी यपाइक्‍चा कली भाटी कीना कीन मी ठेयब सेल्‍नीम। तन्‍न यपाइक्‍तीक गेय मोशा दुम्‍त। मारदे हना परमप्रभु यावे आ अरेशो मटीब आन कली तिल्‍शो बाक्‍नीम। \v 30 तन्‍न मेको आन कली मरिम्‍शो तिल्‍शो चांदी, दे नें वोइक्‍नीम। मारदे हना परमप्रभु यावेम मेको आन कली तिल्शो बाक्‍त” देंत। \em १राजा ९:७\em* \c 7 \s1 येरमीया कली लोव़ पपाइश्‍शो \r येरमीया २६:- \p \v 1 परमप्रभु यावेम येरमीया कली, \v 2 “गे आं खिं ङा लाप्‍चोम राप्‍शा ‘गे यहूदा ङा मुर नेल्‍ल परमप्रभु यावे आ लोव़ नेनीन। गे परमप्रभु यावे कली ठेयब सेल्‍चा कली एक जाक्‍ब यहूदा ङा मुर परमप्रभु यावे आ लोव़ नेनीन’ देनो” देंत। \v 3 मुर नेल्‍ल परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुमी मार, देंत देंशा हना “इन गाक्‍तीक लां नु इन पशो नेल्‍ल रिम्‍शो सेलीन। मो पाइतीनी हना, गो गेपुकी नु एकेर बाक्‍नुङ। \em येरमीया १८:११; येरमीया २५:५; येरमीया २६:१३; यसैया १:१६\em* \v 4 मिनु ‘एको परमप्रभु यावे आ खिं बाक्‍ब। एको परमप्रभु यावे आ खिं बाक्‍ब। एको परमप्रभु यावे आ खिं बाक्‍ब’ देंशो जोल लोव़ थमा मसुतीन। \p \v 5 गेपुकीम थमा पा इन गाक्‍तीक लां नु इन पशो रिम्‍शो सेल्‍तीनी हना, गे थमा पा अरु मुर आन कली ठीक नु रिम्‍शो पाइतीनी हना, \v 6 गेपुकीमी अर्को रागी ङा मुर आन कली, रोम रोइक्‍च नु आन वोंइश बेक्‍शो मीश मुर आन कली मदिप्‍तीनी हना, दोस मताइब मुर आन कली मसाइक्‍तीनी हना नु आंम इन कली श्‍येत सेल्‍चा, दे देवी देवता आन नोले मखोइक्‍तीनी हना, \em येरमीया ५:२८\em* \v 7 गो गेपुकी नु एक बाक्‍नुङ। साइ ङोंइती इन किकी पिपी आन कली गेशो रागीम गेना हना यो गेपुकी नु बाक्‍नुङ। \p \v 8 तन्‍न गेपुकी दा जोल लोव़ कली थमा सुइक्‍‍नीनी। मेको नेल्‍ल मोशा बाक्‍नीम। \v 9 गेपुकीम खुइ पाइनीनी, मुर साइक्‍नीनी, मुर आन मीश नु इप्‍नीनी, जोल पा कसम जाइनीनी, बाल देवता कली पूजा पाइनीनी नु इन मतुइश्‍शो देवी देवता आन नोले खोइक्‍नीनी। \em होसे ४:२\em* \v 10 मो हना यो आं ङोंइती आं नें बाक्‍शो खिंम राप्‍शा बाक्‍नीनी। आं ङोंइती राप्‍शा ‘गो रिम्‍शो बाक्‍नीकी’ देंनीनी। मेकेर रे लेश्‍शा इन ग्रांग्रा दिचा ङा गेय लेंशा पाइनीनी। \v 11 मार, आं नेंमी बाक्‍शो आं खिं इन ङोंइती रोइक्‍ब आन बाक्‍तीक खिं दुम्‍मे? गो यो इन कली कोव़ना कोव़न बाक्‍नुङ। \em मत्ती २१:१३\em* \v 12 मुल आं बाक्‍तीक शिलो लने। गो मेकेर ङोंइती आं नेंमी बाक्‍तीक सेल्‍शो नङ। मिनु गो इस्राएल ङा मुर आन कली आं अरेशो मटितीके मार पदु? मेकेर लशा कोव़ङीन। \em यहोसु १८:१; १सामुएल ४:४,१२; भजन संग्रह ७८:६०\em* \v 13 मिनु गेपुकीम एको नेल्‍ल पना पन बाक्‍नीनु, गो इन कली गेना हना यो लोव़ पाता। तन्‍न गेपुकीम मनेंनी। गो इन कली ब्रेत्‍ताक्‍न्‍नी, तन्‍न गेपुकीम लोव़ मलेत्‍तीनी। \em येरमीया २५:३; यसैया ६५:१२\em* \v 14 मोपतीके गो मेको आं नेंम सेल्‍शो खिं कली नु इन किकी पिपी नु इन कली गेशो रागी कली शिलो खोदेंशो सेल्‍नुङ। गे मेको खिं कली थमा सुइक्‍तीनी। \v 15 मिनु गो इन कली आं ङोंइती रे ग्रुंइनन्‍नी। गो इन कली, इन लोक्‍ब एफ्राइम आ आल नेल्‍ल आन कली खोदेंशो पा खेरनन्‍नी” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \em २राजा १७:१८,२०,२३\em* \p \v 16 परमप्रभु यावेम आं कली “गे मेको मुर आन पर्बम मपुनो। मेको मुर आन पर्बम मारेइ मपुनो। मेको आन पर्बम आं कली लोव़ मपावो। मारदे हना गो इ पुंइशो मनेंनुङ। \em येरमीया ११:१४; येरमीया १४:११; येरमीया ३७:३; येरमीया ४२:२; प्रस्‍थान ३२:१-११; १सामुएल १२:२३\em* \v 17 गे मेको यहूदा ङा सहर नु यरूसलेम ङा लां मेर पशो मतवी? \em येरमीया १९:१३; येरमीया ४४:१७-१९; यसैया ६:५,११\em* \v 18 मेको आन आलपुकीम शी खुप्‍नीम। आन आफपुकीम मी मुइक्‍नीम। मिनु मीश मुरपुकीम सरीङ ङा पिपीम कली बटुक चोचा कली फस नीनीम। अरु देवी देवता आन कली तूचा थोव़क चढ़ेनीम। आं कली गाइक्‍पाइक्‍चा कली मो पाइनीम। \v 19 मिनु मार, मेकोपुकीमी आं कली गाइक्‍पाइक्‍चा कली मो पशो मनमी ङा? मिनु मार, मेकोपुकीमी श्‍येत जचा कली मो पशो मन‍मी ङा?” देंत \v 20 मोपतीके परमप्रभु, परमप्रभु यावेम “आं गाइश्‍शो नु आं चुरशो मेकेर मोइक्‍चा माल्‍ब। मुर, बी ब्‍यफ, क्‍यारश भेडा, रू ङा रवा नु रागी ङा मारेइ मारेइ आन तारी मोइक्‍चा माल्‍ब। मेको मकाप्‍ब मीम नेल्‍ल दाक्‍ब” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \p \v 21 मिनु मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुमी मार देंत देंशा हना “इन चोशा चढ़ेतीकेम क्‍योरशा चढ़ेतीके तेम्‍दीन। मिनु मेको श्‍ये ब्‍वने। \em १सामुएल १५:२२; भजन संग्रह ५०:७-१५; होसे ८:१३; मीका ६:६-८\em* \v 22 मारदे हना इन किकी पिपी आन कली इजीप्‍त रे ग्रुंइशा चाक्‍शो नाक्‍ती, गो मेको आन कली चोशा चढ़ेतीक नु क्‍योरशा चढ़ेतीक आ पर्बम लोव़ मपङ। मिनु मेको आन कली मअरेङमी। \v 23 तन्‍न गो मेको आन कली मार अरेतीक का गेतामी देंशा हना ‘आं देंशो टिने। मिनु गो इन परमप्रभु नङ। मिनु गे आं मुर दुम्‍नीनी। गो इन कली तेको लां लचा, दे अरेनुङा, मेको लां गाक्‍कीन। मो पाइतीनी हना, इन कली रिम्‍शो दुम्‍ब’ देंती। \em येरमीया ११:४; येरमीया २४:७; येरमीया ३०:२२; येरमीया ३१:१,३३; येरमीया ३२:३८; लेवी २६:१२; इजीकीएल ११:२०; इजीकीएल १४:११; इजीकीएल ३४:३०; इजीकीएल ३७:२७\em* \v 24 तन्‍न मेकोपुकीमी आं अरेशो मटीम। आं लोव़ मनेनेम। मेको आन खकटा थुं ङा मरिम्‍शो पतीकेमी आंम दला दाक्‍स पाम्‍तेक्‍म। आन ची हिरताक्‍म, आं कुल गे मकोव़यीमी। \em येरमीया ११:८; यसैया ६५:२\em* \v 25 इन किकी पिपी इजीप्‍त रे ग्रूशा जाक्‍मा रे मुल सम्‍म नाक्‍त किंत किंत आं गेय पाइब, आं लोव़ पाइब नेल्‍ल आन कली मेको आन बाक्‍तीके सोइक्‍ताक्‍ङमी। \em येरमीया २५:४\em* \v 26 तन्‍न मेकोपुकीमी आं लोव़ मनेनेम। आं लोव़मी आन नोफा मदाइक्‍तेम। मटीब ला दुम्‍तेक्‍म। मिनु मेकोपुकीमी आन किकी पिपी आन क्‍येङा यो शुश मरिम्‍शो पाम्‍‍तेक्‍म। \em येरमीया १६:१२\em* \p \v 27 मिनु गे मेको आन कली एको लोव़ नेल्‍ल देंचा माल्‍नेवे। तन्‍न मेकोपुकीमी इ लोव़ मनेंनीम। गे मेको आन कली ब्रेत्‍तीनु, यो मेकोपुकीमी इ लोव़ मलेत्‍नीम। \v 28 गे मेको आन कली ‘एको परमप्रभु यावे, आन परमप्रभु आ लोव़ मटीब रागी ङा मुर बाक्‍नीम। सजाइ ताम्‍तेक्‍म हना यो, मरुबेम। मिनु मेको आ पचा माल्‍ब देंशो मपामे। थमा लोव़ जाम्‍त। मेकोपुकीम जोल ला पाइनीम। \em येरमीया ५:१\em* \v 29 गे इ चां प्रेक्‍शा ताइक्‍तो। मिनु गोरशो डांडा मेर रोंका पा गाक्‍को। मारदे हना परमप्रभु यावेमी आ कली गाइक्‍पाइक्‍ब आन पाला ङा मुर आन कली प्रोंइशा तिल्‍तु’ दे‍नो” देंत। \em मीका १:३६\em* \s1 मुर साइक्‍तीक बेंसी \p \v 30 परमप्रभु यावेम “यहूदा ङा मुरपुकीम आं ङोंइती मरिम्‍शो पशो बाक्‍नीम। मेकोपुकीमी आं नेंम सेल्‍शो खिंम आन ग्रांग्रा दिशो थोव़क वोइक्‍तेक्‍म। मोपा आं खिं ग्रांग्रा दिशो दुम्‍त। \em येरमीया ३४:३२; २राजा २१:४-५\em* \v 31 मिनु मेकोपुकीमी तोफेथम आन थान सेल्‍तेक्‍म। मेको हिन्‍नोम आ तौ आ बेंसी बाक्‍ब। मेकेर आंम तमी तौ आन कली मीम चोशा चढ़ेम्‍तेक्‍म। गो मोदेंशो गेनायो ममिम्‍तु, मेको आन कली यो मअरेङमी। \em येरमीया १९:५-७; येरमीया ३२:३६; लेवी १८:२१\em* \v 32 मोपतीके होस पा बाक्‍कीन। मेको बेंसी कली तोफेथ नु हिन्‍नोम आ तौ आ बेंसी देंचा प्रोंइनीम। शुश नाक्‍त रिम्‍चा ममाल्‍नीनी। तन्‍न मुर साइक्‍तीक बेंसी, दे नें वोइक्‍नीम। मारदे हना तोफेथमी आन बेक्‍शो मुर मरिक्‍थ्री थिम्‍नीम। \em येरमीया १९:६\em* \v 33 मिनु मेको मुर आन बेक्‍शो रां सरीङ ङा चिक्‍बपुकी नु रागी ङा जन्‍तु आन कली ब्‍वतीक दुम्‍ब। मेको आन कली हिंच कोंइशा, प्रोक्‍पाइक्‍ब सुइ मबाक्‍नीम। \em येरमीया ९:२१\em* \v 34 मिनु गो यहूदा ङा सहर नु यरूसलेम ङा लां रे थुं नाइश्‍शा बाक्‍तीक, ग्‍येरशो सेंदा नु ग्‍युम्‍ली ग्‍युम्‍ले आन सेंदा क्‍याम्‍नुङ। मारदे हना रागी मुर मबाक्‍तीके दुम्‍ब” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \em येरमीया १६:९; येरमीया २५:१०; येरमीया ३३:११\em* \c 8 \s1 “मारेइ मारेइ मोशा दुम्‍नीम” देंशो \p \v 1 परमप्रभु यावेम “मेना यहूदा ङा पिप आन रुश, सरकार आ गेय पाइब आन रुश, चढ़ेब आन रुश, परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब आन रुश नु यरूसलेममी बाक्‍ब मुर आन रुश मेको आन तुरस रे याक्‍नीम। \v 2 मिनु मेको रुश नेल्‍ल, नां, तास्‍ला नु सोरुल आन ङोंइती फ्रचा माल्‍नीम। मारदे हना मेको मुरपुकीमी मेको आन कली गेय पा शुश दाक्‍ताक्‍म। मेको आन नोले खोइक्‍ब दुम्‍‍तेक्‍म। मेको आन कली लां कोंइब सेल्‍शा पूजा पाम्‍तेक्‍म। मेको रुश आन कली खुप्‍शा थिम्‍चा मदुम्‍ब। मेको खप कली मोव़ल दुम्‍चा माल्‍नीम। \em ब्‍यवस्‍था ४:१९\em* \v 3 एको मरिम्‍शो खिं ङा लीशो मुर नेल्‍लेमी, ते प्रोक्‍पाइक्‍तामी हना यो, मार देंनीम देंशा हना ‘गो ब्रोंइचा क्‍येङा यो बेक्‍चा दाक्‍नीकी’ देंनीम” दे मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी देंत। \s1 पाप कली सजाइ \p \v 4 गे मेको आन कली परमप्रभु यावेमी मार देंत, देंशा हना “मुरपुकी गोल्‍नीमी। मिनु मार, मेको लेंशा मबोक्‍नीमी ङा? मिनु सुइ लां जाम्‍शा ग्‍युरा पेरा गे लमानु, मेकोपुकी लेश्‍शा मजाक्‍नीमी ङा? \v 5 मो हना यो एको मुरपुकी मारदे ची हिरशा गाक्‍मा? मारदे मेको नोले शोंइसीना सीन बाक्‍नीमी? आन मरिम्‍शो पतीके मप्रोंइथु, लेश्‍शा जाक्‍ने मबित्‍नीम। \v 6 गो, आं नोफा दाइश्‍शा नेंनुनु, मेकोपुकीम आं कली ठीक लोव़ मपाइनीम। आन मटिशो आ पर्बम माफ मपुंइनीम। मेकोपुकीमी ‘गो मरिम्‍शो पाता’ मदेंनीम। नेल्‍ल आन दला दाक्‍स पाइनीम। मेकोपुकी शारा खोदेंशो पा लडाइम दोरनीम। \v 7 सरीङम बेरब सारसम आ लची ना नु लेत्‍ची ना तुइक्‍ब। मिनु ढुकुर, बेल्‍लुम नु बोकुला आन लची ना नु लेत्‍ची ना तुइक्‍नीम। तन्‍न आं मुरपुकीमी आंम परमप्रभु यावे आ देंशो पतीक लोव़ मतुइक्‍नीम। \em यसैया १:३\em* \p \v 8 मिनु गेपुकीम दोपा ‘गो जोक्‍ब तुइक्‍ब बाक्‍नीकी। मिनु परमप्रभु यावे आ अरेशो लोव़ गो नु बाक्‍ब’ देंने चाप्‍नीनी? थमा पा देंशा हना, सास्‍त्री आन जोल पा ब्रेक्‍शोम मेको आन कली जोल सेल्‍शो बाक्‍ब। \em सास्‍त्री ब्रेक्‍चा जोक्‍ब मुर बाक्‍नीम\em* \v 9 जोक्‍ब तुइक्‍ब मुरपुकी मुने तोक्‍चा पुंइसीनीम। मेकोपुकी हिंनीम। मेकोपुकी लाइक्‍चा पुंइसीनीम। मारदे हना मेकोपुकी परमप्रभु यावे आ लोव़ मटीनीम। मेको आन जोक्‍तीक तुइक्‍तीक मार बाक्‍म माइ? \v 10 मोपतीके गो मेको आन मीश अरु आन कली नु मेको आन रू लडाइ ग्राब आन कली गेनुङमी। नेल्‍ल क्‍येङा आइक्‍च मुर रे नेल्‍ल क्‍येङा ठेयब सम्‍म ठीक पा मचेम्‍शो क्‍येट तचा कली शिंम बाक्‍नीम। परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब रे चढ़ेब सम्‍म नेल्‍ल जोल पाइब दुम्‍शो बाक्‍नीम। \em येरमीया ६:१३-१५; यसैया ५६:११\em* \v 11 मेकोपुकीमी आं मुर आन कली ममिम्‍थु, आन गार सापाइक्‍खु पशो बाक्‍नीम। मेकोपुकीमी थुं नाइक्‍तीक मबाक्‍त हना यो ‘नांइ‍सीन, नांइ‍सीन’ देंनीम। \v 12 मेकोपुकीमी मुने दोक्‍चा ङा गेय पाम्‍तेक्‍म। ग्रांग्रा दिशो गेय पाम्‍तेक्‍म। तन्‍न मेकोपुकी मुने मदोक्‍‍म। मुनेम लल जिचा देंशो मार, बाक्‍बा, दे मतुइक्‍ते‍म। मोपतीके साइक्‍चा पुंइसीशो आन दातेमी साइक्‍चा पुंइसीनीम। गो मेको आन कली सजाइ गेनुङ। मिनु मेको खतम दुम्‍नीम” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \v 13 परमप्रभु यावेम “गो, अङगुर सेक्‍‍नुङ देंङानु बोटम अङगुर मबाक्‍म। फोव़शी रवाम फोव़शी मबाक्‍म। मेको आन सफा यो सोव़तेक्‍‍म। मेकोपुकी आं गेशो यो रोइक्‍चा पुंइसीनीम” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \p \v 14 मुरुमी “गो मारदे एकेर निश्‍शा बाक्‍या। मुर आन कली पुक्‍शा, गो गारो हिरशो सहर आ आगा मेर प्रोक्‍य। मिनु मेकेरेन बेक्‍य। मारदे हना परमप्रभु इं परमप्रभु यावेम इं कली बेक्‍पाइक्‍चा कली सोइश्‍शो बाक्‍ब। मिनु इं कली बीस ब्‍वाइश्‍शो ब्‍वाक्‍कु तूचा गेप्‍तु। मारदे हना गो परमप्रभु यावे कली पाप पाइतय। \em येरमीया ९:१४\em* \v 15 गोपुकीम थुं नाइश्‍शा बाक्‍तीक आस पाइतय। तन्‍न मारेइ रिम्‍शो मदुम। साचा आ पर्बम रिम्‍ताक्‍य। तन्‍न शुश हिंतीक ला दुम्‍त” देंतेक्‍म। \em येरमीया १४:१९\em* \p \v 16 मिनु “दान रे जोरी सत्रु आन शारा आन सोंव सोंव पशो नेंसाक्‍व। मेको आन शारा आन ग्रीशो आ पर्बम रागी नेल्‍ल ख्रिंख्रि पाइब। मेकोपुकी रागी नु मेकेर बाक्‍शो मारेइ मारेइ, सहर नु मेकेर बाक्‍ब नेल्‍ल आन कली दाक्‍चा कली जाक्‍शो बाक्‍नीम। \em येरमीया ४:१५\em* \v 17 कोव़ङीन, गो इन दातेम बीस पाइश्‍शो बुस्‍सपुकी सोइक्‍नुङमी। मेको बुस्‍स आन कली मारेइ मन्‍तर तन्‍तर मराइब। मिनु मेकोपुकीमी इन कली कोक्‍नीम” दे परमप्रभु यावेम देंत। \p \v 18 मिनु “गो आं ग्‍येरसीतीक नेल्‍ल जाम्‍त। गो आं थुं खाइक्‍ती। \em येरमीया ४:१९\em* \v 19 श्‍येत जशो आं मुर आन ङाक्‍शो नेनीन। ङोन रागी रे नेनीन। मार, परमप्रभु यावे सियोनम मबाक्‍शो बाक्‍बा ङा? मेको आ पिप मेकेर मबाक्‍शो बाक्‍बा? मारदे मेकोपुकीमी आं कली आन मूर्ति नु आन शोर गाक्‍शो अर्को रागी ङा देवी देवता आन पर्बम गाइक्‍पाइय्‍यीमी? \v 20 बाली नाली रिक्‍ची ना लाक्‍तु। बर्खा नुप्‍त। मो हना यो इं श्‍येत रे ब्रोंइची ना मजा। \v 21 आं श्‍येत जशो मुर आ पर्बम गो रोंका पा थुं खाइक्‍ती। \v 22 मिनु गिलादमी मारेइ ख्रेक्‍तीक मबाक्‍बा? मार, मेकेर इ कली ओख्‍ती पाइब मबाक्‍बा? मारदे आं श्‍येत जशो मुर मसामा?” देंत। \em येरमीया ४६:११\em* \c 9 \s1 परमप्रभुमी लोव़ पशो \p \v 1 परमप्रभुमी “आं पिया ब्‍वाक्‍कु बुक्‍तीक दुम्‍शो हना, नु आं मिक्‍ची प्रेक्‍कु बुक्‍तीक दुम्‍शो हना, गो नाक्‍दो नाक्‍ती ङाक्‍ङ वा। श्‍येत जशो साइश्‍शो आं मुर आन पर्बम ङाक्‍ङ वा। \em येरमीया १३:१७; लूका १९:४१\em* \v 2 गोरशो रागीम मुर आन कली बास बाक्‍तीक बाक्‍शो हना, गो आं मुर आन कली प्रोंइशा, मेकेर लशा बाक्‍ङ वा। मिनु मेको आन रे ङोन लङ वा। मारदे हना मेको नेल्‍ल आन नाता ख्रोइश्‍शा अरु नु इप्‍‍नीम। मेको नेल्‍ल मरिम्‍शो हुल का बाक्‍नीम। \v 3 मेकोपुकीम जोल पस ला जोक्‍नीम। मोपा जोल पतीकेमी रागी ङा ठेयब मुर दुम्‍तेक्‍म। थमा लोव़ पतीकेमी ममाइ। मेकोपुकी मरिम्‍शो पशो का रे अर्को मरिम्‍शो पाइनीम। मिनु आं कली मतुइक्‍नीम। \em येरमीया ५:१\em* \p \v 4 आंम नेक्‍था ङा मुरपुकी रे होस पा बाक्‍कीन। आंम लोक्‍ब आन कली यो थमा मसुतीन। मारदे हना इन लोक्‍ब नेल्‍ल मिक्‍च सिल्‍ब बाक्‍नीम। मिनु इन नेक्‍था ङा मुरपुकी हिरशा, इन पर्बम जोल पा दोस गेना गेन बाक्‍नीम। \em येरमीया १२:६; भजन संग्रह ४१:१०; मीका ७:५-६\em* \v 5 मेको नेल्‍लेम आन नेक्‍था ङा मुर आन कली जोल पाइनीम। सुइमी थमा लोव़ मपाइनीम। मेकोपुकीम जोल पचा शेंसीशो बाक्‍नीम। मेकोपुकीम मरिम्‍शो ला पाइनीम। \v 6 मेकेर दिम्‍मुतीके नु जोल पमुतीके ला बाक्‍ब। मेकोपुकीमी आं कली तुइक्चा मदाक्‍नीम” दे परमप्रभुमी यावे, मुर नेल्‍ल आन परमप्रभुमी देंत। \v 7 मोपतीके मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेम “गो मेको आन कली यपाइश्‍शा नाक्‍नुङमी। पाप पाइब आं मुर आन कली गो अरु मार पने चाप्‍नुङा ङा? \v 8 मेको आन लें बीस पाइश्‍शो ब्रा खोदेंशो बाक्‍ब। मेकोपुकीम जोल लोव़ ला पाइनीम। मुर नेल्‍लेम आन नेक्‍था ङा मुर नु रिम्‍शो लोव़ पखु पाइनीम। तन्‍न आन थुंमी दोपा मेको कली ब्‍वारद दाइक्‍चा, दे मिम्‍नीम। \em बजन संग्रह १२:३\em* \v 9 मार, मोदेंशो पशो आ पर्बम गो मेको आन कली सजाइ मगेनुङमी? ओदेंशो रागी ङा मुर आन कली गो सजाइ गेचा माल्‍नुङ” दे परमप्रभु यावेम देंत। \em येरमीया ५:९,२९\em* \p \v 10 गे डांडा आन पर्बम ङाक्‍शा रोंका पने। मिनु गोरशो रागी ङा योव़तीक आन पर्बम बिलाना पने। मेको गोरशो सेल्‍शो बाक्‍नीम। मेकेर सुइ मगाक्‍नीम। मिनु मेकेर बी ब्‍यफ क्‍‍यारश भेडा आन ग्रीशो मनेंसीब। सरीङ ङा चिक्‍ब नु जन्‍तु नेल्‍ल प्रोक्‍शा लाम्‍तेक्‍म। \em येरमीया ४:२५; येरमीया १२:४\em* \v 11 गो यरूसलेम कली खिं ब्रेश्‍शा देल्‍तीके सेल्‍नुङ। सिवार आन बाक्‍तीके सेल्‍नुङ। गो यहूदा ङा सहर आन कली मुर मबाक्‍तीके सेल्‍नुङमी। मिनु मेकेर सुइ मबाक्‍नीम। \em येरमीया २६:१८\em* \p \v 12 मेको लोव़ रुप्‍चा कली जोक्‍ब तुइक्‍ब सु बाक्‍बा ङा? परमप्रभु यावेम सु कली लोव़ पवा, मेकोमी एको शेंने चाप्‍ब। मारदे मेको रागीम ब्रेश्‍शो खिं ला बाक्‍नीमी? मारदे मेको मुर मबाक्‍तीके खोदेंशो दुम्‍शा, सुइ लने मचाप्‍चा ङा पा, श्‍येत्‍थ दुम्‍शो बाक्‍बा? \em लूका १९:४२\em* \v 13 मारदे हना मेकोपुकीमी आन ङोंइती वोइश्‍शो आं अरेशो लोव़ प्रोंइतेक्‍म। आं देंशो मटिथु आन दला दाक्‍स पाम्‍तेक्‍म। \v 14 मेको आन खकटा थुंमी आन दला दाक्‍स पा बाल देवता आ नोले खोइक्‍तेक्‍म। मेको आन किकी पिपी शेंशो लांम गाक्‍तेक्‍म। \em येरमीया ७:२४\em* \v 15 मोपतीके परमप्रभु यावे, मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु, इस्राएली आन परमप्रभुमी “गो एको मुर आन कली कशो थोव़क उम्‍नुङमी। मिनु तूचा कली बीस ब्‍वाइश्‍शो ब्‍वाक्‍कु तूपाइक्‍नुङमी। \em येरमीया २३:१५; येरमीया ८:१४\em* \v 16 गो मेको आन कली रागी रागी ङा मुर आन दातेमी फ्राइनुङमी। मेकेर आन मतुइश्‍शो नु आन किकी पिपी आन मतुइश्‍शो मुर बाक्‍नीम। मिनु गो मेको आन कली मसदुमी सम्‍म मेको आन नो‍नोले तरवार सोइक्‍नुङ” देंत। \em लेवी २६:३३\em* \p \v 17 मिनु मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी “मुल मिम्‍तीन। रोंका पाइब मीश मुर आन कली ब्रेत्‍तीन। मेको आन दाते ङा नेल्‍ल क्‍येङा रोंका पस जोक्‍ब कली ब्रेत्‍थ सोइक्‍तीन” देंत \v 18 मेकोपुकीमी “रीब पा जाक्‍मल। मिनु आंइ पर्बम रोंका पामेक्‍ल। इं मिक्‍च नेल्‍ल प्रेक्‍कु मदुम सम्‍म नु इं मिक्‍च आ पारला रे ब्‍वाक्‍कु खोदेंशो पा प्रेक्‍कु मदोक्‍म सम्‍म, मेकोपुकीमी रोंका पामेक्‍ल। \v 19 सियोन रे रोंका पशो नेंसाक्‍व। गोपुकी खतम दुम्‍तय। गोपुकी मुनेम सुम्‍सीशो बाक्‍नय। गोपुकीम आंइ रागी प्रोंइचा माल्‍नीकी। मारदे हना मेकोपुकीम आंइ खिं प्रेत्‍तेक्‍म” देंतेक्‍म। \p \v 20 मिनु गे मीश मुरपुकी परमप्रभु यावे आ लोव़ नेनीन। मेको आ लोव़ नेंचा कली इन नोफा दाइक्‍तीन। इन तमी आन कली रोंका पचा शेंदीन। आंम नेक्‍था ङा मुर नु रोंका पतीक शेंमुने। \v 21 बेक्‍पाइक्‍ब झेल रे ङोइश्‍शा आंइ बाक्‍तीकेम ओव़त। मेको आंइ आल आन कली लां रे नु आंइ ठिटा आन कली बुक्‍शा बाक्‍तीक रे साइक्‍चा कली जाक्‍त। \v 22 परमप्रभु यावेमी “गे मुर आन कली मोदेंशो लोव़ पावो ‘मुर आन बेक्‍शो रां रूम मोव़ल खोदेंशो पा दोक्‍नीम। अन्‍न खुप्‍ब मुर आन नोले प्रोंइशो अन्‍न खोदेंशो पा, गोल्‍शा लीशो बाक्‍नीम। मिनु मेको आन कली सुइम सिला मपाइनीम’ देनो” देंत। \em येरमीया ७:३३; येरमीया १४:१६; येरमीया १६:४; येरमीया २५:३३; भजन संग्रह ७९:२\em* \s1 मार आ पर्बम नें बोरपाइक्‍चा \p \v 23 परमप्रभु यावेम “जोक्‍ब तुइक्‍ब मुरपुकी आन जोक्‍तीक तुइक्‍तीक आ पर्बम ठेयब मलेम्‍मल। सक्ति पाइश्‍शो मुरपुकी आन सक्ति आ पर्बम ठेयब मलेम्‍मल। शुश शोंप पाइश्‍शो मुरपुकी आन शुश शोंपोम ठेयब मलेम्‍मल। \v 24 तन्‍न सु ठेयब लेत्‍नीमी, मेकोपुकीम ‘गो परमप्रभु यावे कली तुइक्‍नुङ’ देंमल ‘मेको थमा पा परमप्रभु यावे बाक्‍ब, दे तुइक्‍नुङ, दे नें बोरपाइक्‍ने चाप्‍नीम। परमप्रभु यावेमी रागी कली शिशी पाइब, ठीक निसाफ नु ठीक पाइब बाक्‍ब’ देंमल। मारदे हना मेको आं दाक्‍शो बाक्‍ब, दे ग्‍येरसीनुङ” दे परमप्रभु यावेम देंत। \em १कोरिन्‍थी १:३१; २कोरिन्‍थी १०:१७\em* \s1 चिनु मख्रोइश्‍शो खोदेंशो दुम्‍शो \p \v 25 परमप्रभु यावेम “रांम ला ख्रोइक्‍तीक चिनु ख्रोइश्‍शो मुर आन ग्रुम्‍तीक नाक्‍ती थमा पा जाक्‍ब। \v 26 गो इजीप्‍त, यहूदा, एदोम, अम्‍मोन, मोआब नु गोरशो रागीम बाक्‍ब, आन चां एर ओंथ ख्रोइक्‍ब मुर नेल्‍ल आन कली ग्रुम्‍नुङ। मारदे हना मेको नेल्‍ल ख्रोइक्‍तीक चि‍नु मख्रोइश्‍शो बाक्‍नीम। मिनु इस्राएल आ खिं ङा मुर नेल्‍ल यो आन थुंम ख्रोइक्‍तीक चिनु मख्रोइश्‍शो बाक्‍नीम” देंत। \em लेवी १९:२७; येरमीया ४:४; लेवी २६:४१; ब्‍यवस्‍था ३०:६\em* \c 10 \s1 परमप्रभु नु मूर्ति \p \v 1 गे इस्राएल आ खिं ङा मुरपुकी, परमप्रभु यावेम इन कली मार, देंमे, मेको नेनीन। \v 2 परमप्रभु यावेम “रागी रागी ङा मुर आन पतीक मशेंसीने। सरीङ ङा चिन्‍ड तशा, महिनीन। रागी रागी ङा मुरपुकी मेको तशा हिंनीम। \em प्रस्थान २३:२४; २राजा २१:६\em* \v 3 मारदे हना जात जात ङा मुर आन पतीक जोल बाक्‍ब। मेकोपुकीमी ब्‍वाकी ङा रवा का तिम्‍नीम। मिनु शी के मार, मार, सेल्‍ब जोक्‍बमी मुशा मूर्ति सेल्‍नीम। \em यसैया ४४:१३-१७\em* \v 4 मिनु मुरपुकीमी, मेको कली सुन नु चांदीम गिल्‍‍नीम। मिनु मेको महिम्‍‍सेक्‍ल दे घनमी कांटी थोक्‍नीम। मिनु मेको महिम्‍सीब। \v 5 मेको आन मूर्ति वोबी‍स रूम वोइश्‍शो खेरच खोदेंशो बाक्‍नीम। मेको ब्‍वाक्‍ने मचाप्‍नीम। मेको आन कली कुरचा माल्‍नीम। मारदे हना मेकोपुकी गाक्‍ने मचाप्‍नीम। मेको तशा महिनीन। मारदे हना मेकोपुकीमी मारेइ मरिम्‍शो पने मचाप्‍नीम। मारेइ रिम्‍शो यो पने मचाप्‍नीम” देंत। \em भजन संग्रह ११५:७; यसैया ४६:७\em* \p \v 6 परमप्रभु यावे, इन खोदेंशो सुइ मबाक्‍नीम। गे ठेयब बाक्‍नीनी। मिनु इन सक्तिमी इन नें ठेयब सेल्‍तीनी। \em भजन संग्रह ८६:८\em* \v 7 गे रागी रागी ङा पिप, इन कली सुम मान पा महिंनीमी ङा? गे मान पाइक्‍चा शिरशो बाक्‍नीनी। रागी रागी ङा मुर आन जोक्‍ब तुइक्‍ब नु मेको आन राज्‍य नेल्‍लेमी इन खोदेंशो सुइ मबाक्‍नीम। \p \v 8 मूर्ति आन शेंतीक निप्‍स मपाइश्‍शो नु मूर्ख लोव़ बाक्‍ब। मेको शी क्‍येङा रिम्‍शो मबाक्‍ब। \v 9 टारशीश रे तुप्‍शो चांदी चाक्‍नीम। मिनु उफाज रागी रे सुन चाक्‍नीम। मेको मार मार सेल्‍स जोक्‍ब नु सुन चेम्‍बपुकी आन गेय बाक्‍ब। मिनु मेको आन कली नीलो नु प्‍याजी रङ ङा वा फेक्‍पाइक्‍नीम। मेको नेल्‍ल मार मार सेल्‍स जोक्‍ब मुर आन गेय बाक्‍नीम। \v 10 तन्‍न परमप्रभु यावे थमा ङा परमप्रभु बाक्‍ब। मेको ब्रोंइशा बाक्‍ब परमप्रभु नु गेना हना यो लीब पिप बाक्‍ब। मेको गाइक्‍तानु, रागीम ख्रिनु कुइब। मिनु रागी रागी ङा मुरपुकीम मेको आ गाइश्‍शो फाल्‍ने मचाप्‍नीम। \em येरमीया ५:२\em* \p \v 11 गे मेको आन कली “मेको सरीङ नु रागी मसेल्‍ब देवी देवता रागी नु सरीङ आगा रे क्‍याम्‍चा पुंइसीनीम। \v 12 तन्‍न मेकोमी आ सक्तिमी रागी सेल्‍तु। मेकोमी आ जोक्‍तीक तुइक्‍तीकेमी रागी रागी कली वोइक्‍तु। मिनु मेकोमी आ रुप्‍तीकेम सरीङ प्राक्‍तु। \em येरमीया ५१:१५-१९\em* \v 13 मेकोमी लोव़ पवानु, सरीङ रे रेउ यीब। मेकोमी रागी आ सुर रे गोस्‍स आन कली पोक्‍ब। मेकोमी रेउ नु चिला पपाइक्‍ब। मिनु फश आ बाक्‍तीक रे फश पपाइक्‍ब। \em भजन संग्रह १३५:७\em* \v 14 मुर नेल्‍ल निप्‍स मपाइश्‍शो नु मारेइ मतुइक्‍ब बाक्‍नीम। सुन चेम्‍ब नेल्‍ल आन मूर्तिम पतीके मुने दोक्‍नीम। मेको आन मूर्तिपुकी जोल बाक्‍नीम। मेको आन के सोक्‍त मबाक्‍ब। \em यसैया ४५:१६\em* \v 15 मेको शोर गाक्‍शो ला बाक्‍नीम। मुर आन मिम्‍शो ला बाक्‍नीम। मेको आन कली सजाइ गेशोनु, जाम्‍नीम। \v 16 परमप्रभु यावे, याकूब आ भाग बाक्‍ब। मेको मारेइ मारेइ सेल्‍ब बाक्‍ब। मिनु इस्राएल मेको आ शोंप बाक्‍ब। मेको आ नें मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे बाक्‍ब” देनो। \em ब्‍यवस्‍था ३२:९\em* \s1 सजाइ जाक्‍ब देंशो \p \v 17 गे पुम्‍चा पुंइसीशो सहर इ कुम्‍लो खप रे गुपो। \v 18 मारदे हना परमप्रभु यावेम “गो मेको रागी ङा मुर आन कली ताइक्‍नुङमी। मेको आन कली शुश श्‍येत गेनुङमी। मिनु मेकोपुकीम तुइक्‍नीम” देंत। \p \v 19 आबी, तन्‍न आं गार आ पर्बम हिंती। आं गार मसाब। तन्‍न गो आंम कली “थमा पा, एको आं सजाइ बाक्‍ब। गो एको फाल्‍चा माल्‍नुङ” देंती। \v 20 आं ताम्‍बु ब्रेत्‍त। मेको आ डोरी नेल्‍ल ब्रोइक्‍तेक्‍म। आं आलपुकी गाक्‍तेक्‍म। मुल मेकोपुकी मबाक्‍नीम। मुल आं ताम्‍बु कीशा गेब नु आं बाक्‍तीकेम फारतीक वा वोइश्‍शा गेब सुइ मबाक्‍नीम। \v 21 गोठलापुकी निप्‍स मपाइश्‍शो बाक्‍नीम। मेकोपुकीमी परमप्रभु यावे कली हिल्‍लो मपाइनीम। मोपतीके मेकोपुकी रिम्‍शो मदुम्‍नीम। मेको आन क्‍यारश भेडा नेल्‍ल ब्राम्‍तेक्‍म। \em येरमीया २३:१\em* \p \v 22 रेयके का जाक्‍शो बाक्‍ब। मेको नेनीन। उत्तर रागी रे ठेयब ग्रांग्‍ये माग्‍ये दुम्‍शो बाक्‍ब। मेकोमी यहूदा इन सहरपुकी मुर मबाक्‍तीके सेल्‍ब। मेको सिवार आन बाक्‍तीक दुम्‍नीम। \em येरमीया १:१४\em* \s1 येरमीया आ पुंइशो लोव़ \p \v 23 परमप्रभु यावे, मुर आन ब्रोंइतीक आंम आन गुइम मबाक्‍ब, गो मेको तुइक्‍नुङ। बेक्‍शा लाइब मुरपुकीम आंम लां आंमा सेल्‍ने मचाप्‍नीम। \em हितोपदेस १६:९\em* \v 24 परमप्रभु यावे, आं कली रिम्‍शो सेल्‍यीनी। तन्‍न ठीक निसाफ पतीकेम ला रिम्‍शो सेल्‍यीनी। इन गाइक्‍तीकेम ममाइ। मो दुम्‍त हना, गे आं कली साइक्‍नीनी। \em येरमीया ३०:११; येरमीया ४६:२८; भजन संग्रह ६:२; हबकुक १:१२\em* \p \v 25 इन कली मतुइक्‍ब रागी रागी ङा मुर नु इन नें थिचा मदाक्‍ब जात जात ङा मुर आन तार इन गाइक्‍तीक मोतीन। मारदे हना मेकोपुकीमी याकूब कली नेक्‍शा दाक्‍शा पशो बाक्‍नीम। मेकोपुकीमी मेको कली थमा पा दाक्‍शो बाक्‍नीम। मिनु मेको आ बाक्‍तीक मुर मबाक्‍तीके सेल्‍शो बाक्‍नीम। \c 11 \s1 कबल क्‍याम्‍शो \p \v 1 परमप्रभु यावेम येरमीया कली, \v 2 “गे एको कबल ङा लोव़ नेनो। मिनु यहूदा ङा मुरपुकी नु यरूसलेममी बाक्‍ब आन कली लोव़ पावो। \v 3 गे मेको आन कली ‘इस्राएली आन परमप्रभु यावेम मार देंत देंशा हना, सु सुमी एको कबल मखाप्‍नीमी, मेको सराप राइनीम। \em ब्‍यवस्‍था २७:२६;\em* \v 4 गो मेको कबल ङा पचा माल्‍शो गेय इन किकी पिपी आन कली श्‍येत जतीक इजीप्‍त रागी रे ग्रुंइची ना अरेशो नङमी। गो मेको आन कली आं अरेशो यो टिने। इन कली अरेशो लोव़ नेल्‍ल पा आं मुर दुम्‍नीनी। मिनु गो इन परमप्रभु दुम्‍नुङ। \em येरमीया ७:२३\em* \v 5 गो इन किकी पिपी आन कली दूध नु खुदो शुश बाक्‍शो रागी का गेनन्‍नी, दे कसम जशो खाप्‍नुङ। मिनु मेको रागी मुल इन अधिकारम बाक्‍ब’ देनो” देंत। मिनु गो “परमप्रभु यावे, मोदेंशो दुम्‍ल” दे लोव़ लेत्‍ताक्‍ङ। \em प्रस्‍थान ३:८\em* \p \v 6 मिनु परमप्रभु यावेम आं कली “यहूदा ङा सहर नेल्‍लेम नु यरूसलेम ङा लां मेर एको कबल ङा लोव़ उरदी पा, मेको कबल ङा लोव़ नेंशा पने। \v 7 गो इन किकी पिपी आन कली इजीप्‍त रे प्रोंइशा चाक्‍गुमी रे मुल सम्‍म ‘आं लोव़ टिने’ दे अरेना अरेन बाक्‍ती। \em येरमीया २५:४\em* \v 8 तन्‍न मेकोपुकीमी आन नोफा मदाइक्‍तेम। आं देंशो लोव़ मटीमे। मेको आ पा ङा मेकोपुकीमी आन खकटा थुंमी मरिम्‍शो पा काइ मटीमे। गो मेको आन कली आं कबल ङा लोव़ नेल्‍ल पने, दे अरेता। तन्‍न मेको पने मबिस्‍सम” देंत। \em येरमीया ३:१७; येरमीया ७:२६; येरमीया १३:१०; येरमीया १८:१२; ब्‍यवस्‍था २८:१५-६८\em* \p \v 9 मिनु परमप्रभु यावेम आं कली “यहूदा ङा मुरपुकी नु यरूसलेममी बाक्‍बपुकीम मरिम्‍शो पचा मिम्‍नीम। \v 10 मेको आन किकी पिपी आन मरिम्‍शो पतीक गे लेश्‍शा लाम्‍तेक्‍म। आं अरेशो मटीम। पाप गे लेश्‍शा लाम्‍तेक्‍म। अरु देवी देवता आन कली पूजा पा, मेको आन नोले खोइक्‍तेक्‍म। गो मेको आन किकी पिपी नु पशो कबल इस्राएल आ खिं ङा मुर नु यहूदा आ खिं ङा मुर नेल्‍लेमी क्‍याम्‍ताक्‍म” देंत। \v 11 मोपतीके परमप्रभु यावेमी “गो थमा पा, मेको आन कली ठेयब श्‍येत गेनुङमी। मिनु मेको रे प्रोक्‍ने मचाप्‍नीम। आं कली पुंइतेक्‍म हना यो, गो मेको आन लोव़ मनेंनुङ। \em भजन संग्रह १८:४२; यसैया १:१५; इजीकीएल ८:१८\em* \v 12 मिनु नोले यहूदा सहर ङा मुरपुकी नु यरूसलेमम बाक्‍ब मुरपुकीमी लशा, मेको आन पूजा पशो देवी देवता आन कली पुंइनीम। तन्‍न मेकोपुकीमी मेको आन कली आन श्‍येत रे गेनायो मप्रोंइनीम। \em येरमीया २:२८; ब्‍यवस्‍था ३२:३७-३८\em* \v 13 यहूदा, इ के दोशो सहर बाक्‍मा, मोशो इ देवी देवता दुम्‍तेक्‍म। यरूसलेममी गिश लां बाक्‍मा, मीश मुने दोक्‍तीक बाल देवता कली चढ़ेतीक सेल्‍तेक्‍म। \v 14 येरमीया, गे मेको जात ङा मुर आन पर्बम मपुनो। मेको आन पर्बम ङाक्‍शा प्रार्थना पा मपुनो। मारदे हना मेकोपुकी श्‍येत जामे ना मेको आन पुंइशो मनेंनुङ। \em येरमीया ७:१६\em* \v 15 आं दाक्‍शो मुरपुकी आं खिं ओव़चा मार अधिकार बाक्‍बा? मेको नेल्‍ल मरिम्‍शो पाइब बाक्‍नीम। आं कली चढ़ेशो श्‍येम इन कली सजाइ गेतीक रे तेक्‍ने चाप्‍बा ङा? मिनु गे ग्‍येरने चाप्‍नीनी” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \em रोमी ११:२८; होसे ८:१३\em* \v 16 परमप्रभु यावेम इन कली रिम्‍शो फल सिप्‍ब दारशो गिगी तेल रवा, दे नें वोइक्‍तु। तन्‍न मेकोम ठेयब फश गिवार पपाइश्‍शा, मेको कली मी सुइक्‍ब। मिनु मेकोम आ राशी आन कली दाक्‍ब। \v 17 मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेम इन कली ख्रुम्‍तु। मिनु मेकोमी इन कली मरिम्‍शो पचशो बाक्‍ब। मारदे हना इस्राएल आ खिं ङा मुर नु यहूदा आ खिं ङा मुरुम मरिम्‍शो पाम्‍तेक्‍म। परमप्रभुमी “मेकोपुकीमी बाल देवता कली मार मार चढ़ेशा आं कली गाइक्‍पाइक्‍तीमी” देंत। \s1 येरमीया कली साइक्‍चा माल्‍शो \p \v 18 परमप्रभु यावेम आं कली मेको मुरपुकीम मार पचा माल्‍शो बाक्‍मा, मेको कोंइशा तुइक्‍पाइक्‍ती। गे आं कली, आन मरिम्‍शो पचशो कोंइताक्‍यीनी। \v 19 गो साइक्‍चा कली लाइश्‍शो मारेइ पने मचाप्‍ब पाठा का खोदेंशो बाक्‍ती। मेकोपुकीमी आं पर्बम “एको रवा कली आ फल सुन्‍दा तिम्‍य। एको कली ब्रोंइशा बाक्‍ब आन रागी रे क्‍योरशा ताइक्‍तय। मिनु एको आ नें गेनायो ममिम्‍सेक्‍ल” देंशा मरिम्‍शो पशो गो मतुइक्‍तु। \em यसैया ५३:७\em* \v 20 तन्‍न गे, मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे, ठीक पा निसाफ पाइनीनी। मिनु थुं नु सोक्‍त नाक्‍शा कोव़नीनी। गेमी मेको आन कली क्‍येक्‍क लेश्‍शो गो कोव़चा तङल। मारदे हना गो इन कली आं निसाफ पतीक जिम्‍मा गेशो बाक्‍नुङ। \em भजन संग्रह ७:१०; येरमीया १७:१०; येरमीया २०:१२\em* \p \v 21 मोपतीके आं कली साइक्‍चा माल्‍ब अनाथोथ ङा मुर आन पर्बम परमप्रभु यावेम “मेको मुरपुकीम इ कली ‘परमप्रभु यावे आ नेंमी लोव़ मपावो। लोव़ पाप्‍तीवी हना, गे आंइ गुइ रे बेक्‍नेवे’ देंनीम। \em येरमीया १:१\em* \v 22 मोपतीके मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेम ‘गो मेको आन कली सजाइ गेनुङमी। मेको आन ठिटा मुरपुकी तरवारम क्‍योरशा साइक्‍चा पुंइसीनीम। मिनु मेको आन तमी तौ चहिं अन्‍कालम बेक्‍नीम। \v 23 मेकोपुकी सुइ मब्रोंइनीम। मारदे हना मेको आन कली सजाइ गेतीक बर्सम गो अनाथोथ ङा मुर आन तार ठेयब श्‍येत चाक्‍नुङ’ ” देंशो बाक्‍ब। \c 12 \s1 येरमीयामी लोव़ पशो \p \v 1 परमप्रभु यावे, गो इन कली दोस गेता हना, गे ठीक पाइब बाक्‍नीनी। तन्‍न गो आं निसाफ इन ङोंइती वोइक्‍नुङ। दोस ताइबपुकी मारदे सोशा बोशा लाइ‍नीमी? थमा मसुइक्‍ब मुर मारदे रिम्‍शो दुम्‍ना दुम्‍न बाक्‍नीमी? \em भजन संग्रह ७३:३\em* \v 2 गे मेको आन कली ख्रुम्तीनी। मिनु मेकोपुकीमी शाक्‍श थोक्‍शा, बारशा, फल गेनीम। मेको आन लोव़म ला इन नेक्‍था बाक्‍नीम। तन्‍न मेको आन थुंमी इन क्‍येङा ङोन बाक्‍नीम। \v 3 मो हना यो परमप्रभु यावे, गे आं कली तुइक्‍नीनी। गे आं कली कोव़शा, नाक्‍नीनी। आं थुं गे नु बाक्‍ब। मेको आन कली साइक्‍चा कली लाइश्‍शो भेडा खोदेंशो पा, कीशा लतीन। मिनु साइक्‍तीक नाक्‍त कली तिल्‍शा वोतीन। \em भजन संग्रह १३९:१\em* \v 4 रागीम गेना सम्‍म रोंका पाइबा? मिनु रू ङा घांस गेना सम्‍म सोल सुल बेक्‍नीमी? मेकेर बाक्‍बपुकीम परमप्रभु यावे आ अरेशो लोव़ मटितीके, मेकेर ङा जन्‍तु नु चिक्‍ब नेल्‍ल बेक्‍तेक्‍म। मोपा मेकोपुकीमी “आंइ कली मार, दुम्‍शो बाक्‍बा, मेकोमी मारेइ मतुइक्‍ब” दें‍नीम। \em येरमीया ९:९\em* \s1 परमप्रभुम लोव़ लेश्‍शो \p \v 5 परमप्रभु यावेम “गे दोरब मुरपुकी नु दोरते हना, मेकोपुकीमी इ कली दपाइक्‍तेक्‍मी हना, गे शारा नु दोपा दोरने चाप्‍नेवे? गे मारेइ मदुम्‍तीकेमी गोल्‍ते हना, यर्दन खोला ङा ब्‍वाकीम मार पाइनेवे? \v 6 इ लोक्‍बपुकी नु इ खिं ङा मुरपुकीमी इ कली मरिम्‍शो पाम्‍तेक्‍म हना, मेकोपुकी इ पर्बम ठेयब सेंदा पा रेयके पा जाक्‍नीम। मेकोपुकीमी गे नु रिम्‍शो लोव़ पाम्‍तेक्‍म हना यो, मेको आन कली थमा मसुइक्‍मी। \p \v 7 गो आं खिं प्रोंइता। आं थेरशो रू प्रोंइता। मिनु आं दाक्‍शो कली आ जोरी सत्रु आन गुइमी गेता। \v 8 आ थेरशो रू ब्‍वाकी ङा गुप्‍स खोदेंशो दुम्‍त। मेको आं कली कोव़शा ग्रीब। मोपतीके गो मेको कली काइ मदाक्‍नुङ। \v 9 मार, मेको सिवार आं थेरशो रू तशा गेहे पाइबा ङा? आं ङोंइती छिर छिर पाइश्‍शो सिखारी चिक्‍ब खोदेंशो मदुम ङा? मेको कली अर्को सिखारी चिक्‍बपुकीम पुम्‍शा राम्‍शी तोव़मेक्‍ल। लावो, लशा ब्‍वाकी ङा जन्‍तु नेल्‍ल आन कली पुक्‍मी। मिनु मेको कली ब्‍वपाइक्‍चा कली चाक्‍मी। \em यसैया ५६:९\em* \v 10 शुश गोठलापुकीम आं अङगुर रू खतम सेल्‍तेक्‍म। मेकोपुकीमी आं भाग दिम्‍शा ताइश्‍शा पाम्‍तेक्‍म। मेकोपुकीमी आं दारशो भाग कली गोरशो रागी खोदेंशो पा मुर मबाक्‍तीक सेल्‍तेक्‍म। \em येरमीया ६:३\em* \v 11 मेकोपुकीम रागी गोरशो सेल्‍तेक्‍म। मेको रागी कली आं ङोंइती सोव़शो नु सुइ मबाक्‍तीक सेल्‍तेक्‍म। रागी नेल्‍ल गोरशो सेल्‍तेक्‍म। मिनु सुइ आन थुं मखाइ” देंत। \v 12 गोरशो रागी ङा डांडा मेर नेल्‍ल श्‍येत्‍थ पोक्‍बपुकी क्राक्‍थ्री चोक्‍थ्री पा जाक्‍शो बाक्‍नीम। मारदे हना परमप्रभु यावे आ तरवारम रागी आ सुर का रे अर्को सुर सम्‍म क्‍योरब। मिनु सुइ मब्रोंइनीम। \v 13 मेकोपुकीमी चेरब शोक्‍नीम। मिनु चू सिप्‍पाइक्‍नीम। मेकोपुकीमी श्‍येत पा गेय पाइनीम, तन्‍न नेल्‍ल शोर गाक्‍ब। मोपतीके मेको आन ख्रुम्‍शा मुने दोक्‍शो आंमा फाल्‍मेक्‍ल। मारदे हना परमप्रभु यावे आ ठेयब पा गाइश्‍शो इन तार जुक्‍शो बाक्‍ब। \em होसे ८:७\em* \p \v 14 परमप्रभु यावेमी आं कली मरिम्‍शो पाइब आं नेक्‍था ङा मुर आन पर्बम “गो आं मुर इस्राएली आन कली गेशो, मेको आन किकी पिपी आन शोंप रोइश्‍शो बाक्‍नीम। मोपतीके गो मेको आन कली आन रागी रे तुल्‍शा ताइक्‍नुङमी। मिनु गो यहूदा आ खिं ङा आ मुर आन कली मेको आन दाते रे तिल्‍नुङमी। \v 15 तन्‍न गो मेको आन कली तुलुमी नोले लेंशा शिशी पाइक्‍नुङमी। मिनु मेको नेल्‍ल आन कली आन आन किकी पिपी आन शोंप गेशा, आन रागीम लेंशा चाक्‍नुङमी। \v 16 मिनु मेकोपुकीमी मोपा बाल आ नेंम कसम जाम्‍तेक्‍म, मोपा आं मुर आन लां थमा पा शेंताक्‍म हना, मेकोपुकीम परमप्रभु यावे ब्रोंइशा बाक्‍शो खोदेंशो पा, आं नेंम कसम जाइनीम। आं मुर आन पतीके रिम्‍शो पा शेंसाक्‍म हना, मेकोपुकी आं मुर आन दातेमी बाक्‍चा ताइनीम। \em ब्‍यवस्‍था ६:१८; येरमीया ४:२\em* \v 17 तन्‍न तेकोइ जात ङा मुरुम मेको लोव़ मनेंतेक्‍म हना, गो मेको आन कली तुल्‍शा ताइक्‍नुङमी” दे परमप्रभु यावेम देंशो बाक्‍ब। \c 13 \s1 सुती के धोती \p \v 1 परमप्रभु यावेम आं कली “लशा सुती के धोती का ग्यापो। मिनु मेको पांइसो। तन्‍न मेको कली ब्‍वाक्‍कुम जित्‍चा मगेवो” दे माइक्‍ती। \v 2 मोपतीके गो परमप्रभु यावेम देंशो खोदेंशो पा, सुती के धोती का ग्‍याप्‍शा पांइसाक्‍यी। \v 3 मिनु लेंशा परमप्रभु यावेम आं कली \v 4 “बोक्‍को, इ ग्‍याप्‍शा पांइसीशो धोती कुरशा मुल युफ्रेटीस लावो। मिनु सेरथे फुल्‍लु आ आगाम बाक्‍शो जेश्‍शो फुल्‍लुम मेको ख्रुइश्‍शा वोतो” दे माइक्‍ती। \v 5 मोपतीके गो परमप्रभु यावेम देंशो खोदेंशो पा, मेको युफ्रेटीसम ख्रुइश्‍शा वोइक्‍ता। \v 6 मिनु शुश नाक्‍त नोले परमप्रभु यावेम आं कली “बोक्‍को, युफ्रेटीस लावो। मिनु मेकेर गो ङोंइती इ कली ख्रुइश्‍शा वोतो देंशो धोती चाक्‍को” दे माइक्‍ती। \v 7 मिनु गो युफ्रेटीसम लती। मिनु आं ख्रुइश्‍शा वोइक्‍तीक रे मेको धोती दोशा ग्रुंइताक्‍ङ। तन्‍न मेको धोती नेल्‍ल मुक्‍ने थुमा बाक्‍त। मेको थमा पा, शोर गाक्‍शो दुम्‍माक्‍त। \p \v 8 मिनु परमप्रभु यावेम आं कली मार देंत देंशा हना, \v 9 “ओदेंशो पा गो यहूदा आ ठेयब लेत्‍तीक नु यरूसलेम आ थाम्‍पा ठेयब लेत्‍तीक खतम पोक्‍नुङ। \v 10 मेको मरिम्‍शो पाइब मुरपुकीम आं लोव़ नेंने मबिस्‍सम। मेकोपुकीमी आन खकटा थुंमी आन दला दाक्‍स पतीकेमी अरु देवी देवता आन कली पूजा पचा कली नु मेको आन गेय पचा कली लाम्‍तेक्‍म। मिनु मेकोपुकी एको धोती खोदेंशो दुम्‍नीम। मेको थमा पा शोर गाक्‍शो बाक्‍ब। \em येरमीया ११:८\em* \v 11 मारदे हना दोपा मुरुम आ धोती रांम पांइसीशो बाक्‍बा, मोपा गो इस्राएल आ खिं ङा मुर नेल्‍ल नु यहूदा आ खिं ङा मुर नेल्‍ल आन कली आं मुर दुम्‍मल, दे आं नेक्‍था वोइक्‍तामी। आं कली मान पामेक्‍ल, आं कली ठेयब सेल्‍मेक्‍ल, आं दारसम ग्‍योम्‍सीमल, दे पांइसाक्‍यी। तन्‍न मेकोपुकीमी आं देंशो लोव़ आन नोफा मदाइक्‍तेम” दे परमप्रभु यावेम देंत। \s1 अङगुर शांबुम ब्रीशो गर \p \v 12 परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुमी “गर नेल्‍ल अङगुर शांबुम ब्रीचा माल्‍नीम देंशो बाक्‍ब” दे माइक्‍मी। मिनु मेकोपुकीम “गर नेल्‍ल अङगुर शांबुम ब्रीचा माल्‍ब, दे गो मतुइक्‍नीकी ङा?” देंतेक्‍म हना, \v 13 गे मेको आन कली परमप्रभु यावेम इन कली मार देंत देंशा हना “गो एको रागी नेल्‍ल ङा मुर आन कली, दाऊद पिप आ बाक्‍तीकेम बाक्‍ब पिप आन कली, चढ़ेबपुकी, परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइबपुकी नु यरूसलेममी बाक्‍ब नेल्‍ल आन कली दुक्‍पाइक्‍नुङमी। \em येरमीया २५:१५-२८; यसैया ५१:१७\em* \v 14 गो मुर आन कली जिपाइक्‍नुङमी। गो आम आफ नु आन तमी तौ आन दातेमी जिपाइक्‍नुङमी। गो मेको आन कली दाक्‍शा, शिशी पा साइक्‍तीक रे आं थुं मलेत्‍नुङ, दे परमप्रभु यावेम” देंत। \v 15 नोफा दाइश्‍शा नेनीन। ठेयब लेश्‍शो मदुमीन। मारदे हना परमप्रभु यावेम लोव़ पाप्‍तु। \v 16 मिनु “गे परमप्रभु यावे, इन परमप्रभुम छिङछिङ चाक्‍चा क्‍येङा ङोंइती मेको कली ‘ठेयब सेलीन’। नां रिक्‍चा क्‍‍येङा ङोंइती डांडा मेर इन खोइल दाइल पाइक्‍चा क्‍येङा ङोंइती मेको कली ‘परमप्रभु यावे ठेयब बाक्‍ब’ देनीन। गे हाम्‍सो आस पाइनीनी, तन्‍न मेकोमी छिङछिङ सेल्‍शा थम क्‍येर सेल्‍ब। \v 17 तन्‍न गेपुकीम मेको मनेंतीनी हना, गो इन ठेयब लेश्‍शो आ पतीके, गो आं थुंम सुइ आन मतुइक्‍चा ङा पा ङाक्‍नुङ। परमप्रभु यावे आ हुल ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍चा पुंइसीतीके गो हुइ हुइ पा ङाक्‍नुङ। मिनु आं मिक्‍च रे प्रेक्‍कु दोक्‍ब। \em येरमीया ८:२३; येरमीया १४:१७; लूका १९:४१\em* \p \v 18 पिप नु पिप आ ममा आस कली ‘इन नित्‍तीक रे उइ तोंइ‍सीन। मारदे हना इन पिया रे इन ठेयब दुम्‍तीक सिरपेच दोक्‍ब’ माइक्‍सी” देंत। \em २राजा २४:१-१६; यसैया ६२:३; बिलाप ५:१६\em* \v 19 नेगेब रागी ङा सहर आन लाप्‍चो चोक्‍सीनीम। मिनु मेको आन कली रोक्‍ब सुइ मबाक्‍नीम। यहूदा ङा मुर नेल्‍ल ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍चा पुंइसीशो बाक्‍नीम। मेको आन कली थमा पा ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍तेक्‍म। \p \v 20 ए यरूसलेम, उत्तर रे जाक्‍ब जोरी सत्रु आन कली कोव़ङो। इ कली गेशो बगाल, इ दारशो भेडा ते बाक्‍नीमी? \v 21 गेमी आंम मुर सेल्‍चा कली इ लेम्‍शो मुर आन कली परमप्रभु यावेम इ कली हुकुम पाइब सेल्‍ब। मिनु गे मार, देंनेवे? मार, सुत्‍केरी दुम्‍चशो मीश मुर खोदेंशो पा, इ कली श्‍येत मदुम्‍बा ङा? \v 22 “मिनु गे इ थुंम ‘आं कली मारदे ओदेंशो श्‍येत दुम्‍मे’ देंनेवे। गेमी शुश मरिम्‍शो पतीके इ गुने क्‍युक्‍साक्‍वे। मिनु इ रांमी मरिम्‍शो पाइक्‍चा पुंइसाक्‍वे। \em यसैया ४७:२-३; इजीकीएल १६:३७\em* \v 23 मार, एथीयोपीयामी आ कुशुल ङा रङ फाइक्‍ने चाप्‍बा ङा? मार, जोइमी आ चां ङा थोप्‍ला फाइक्‍ने चाप्‍बा ङा? गे मरिम्‍शो पचा बानी दुम्‍तीके रिम्‍शो पने मचाप्‍नेवे। \v 24 गो इ कली गोरशो रागी रे जाक्‍शो फशेम योल्‍शो भूस खोदेंशो पा फ्राइ‍नन। \v 25 इ कली वोइश्‍शो आं गेशो भाग मेकोन बाक्‍ब” देंशो बाक्‍ब। परमप्रभु यावेम “गेमी आं कली प्रेंशो बाक्‍नेवे। मिनु जोल आन कली थमा सुइश्‍शो बाक्‍नेवे। \v 26 गो आंमा इ गुने इ शोव़ सम्‍मन क्‍युक्‍नुङ। मिनु मोपा इ मुने नेल्‍ल तांइसीब। \v 27 गो पहाडीम नु रू मेर इ पशो ग्रांग्रा दिशो गेय ताता। इ मुरपुकी नु इप्‍शो, इ रेयके पशो नु इ मुने मपथु, तेल्‍लेम दुम्‍शो तशो बाक्‍नुङ। आबी आबी, यरूसलेम गे ग्रांग्रा दिशो दुम्‍नेवे। गेना सम्‍म मोदेंशो बाक्‍नेवे?” देंत। \c 14 \s1 रागी नेल्‍ल सोव़शो \p \v 1 परमप्रभु यावेमी रेउ मयिचा आ पर्बम येरमीया कली मार, लोव़ पाप्‍तु देंशा हना, \v 2 “यहूदा रोंका पाइब। मेको आ सहर ङा ठेयब लाप्‍चोपुकी सक्ति मपाइश्‍शो दुम्‍शो बाक्‍नीम। मेकोपुकी रू आ पर्बम सुर्ता पाइनीम। मिनु यरूसलेम आ वाइ ब्रेश्‍शो सरीङ सम्‍म जाक्‍दीश्‍शो बाक्‍ब। \v 3 मेकेर ङा ठेयब मुरपुकीम आन वाइल आन कली ब्‍वाक्‍कु ब्रथ सोइक्‍नीम। मिनु मेकोपुकी कुवाम लमानु ब्‍वाक्‍कु मथित्‍नीम। मिनु मेकोपुकी श्‍येत्‍थ ग्‍योंब कुरशा लेश्‍शा जाक्‍नीम। मिनु मेकोपुकी मुने दोक्‍शा मारेइ पने मचाप्‍ब दुम्‍शा, आमाइ, दे हिंशा आन पिया सुम्‍सीनीम। \v 4 रागीम रेउ मयितीके रागी नेल्‍ल सोव़शा जेश्‍शो बाक्‍ब। रू ङा गेय पाइबपुकी मारेइ पने मचाप्‍ब दुम्‍शा, आमाइ, दे आन कुल सुम्‍सीनीम। \em योएल १:११\em* \v 5 घांस मबाक्‍तीके ब्‍वाकी ङा किश्‍शेमी यो आ नक जरमेशो पाठा प्रोंइशा गाक्‍ब। \v 6 ब्‍वाकी ङा गधापुकी गोरशो डांडाम राप्‍शा सिवार खोदेंशो पा ग्रीनीम। गिगी जोतीक ठाउं मबाक्‍तीके मेको आन मिक्‍ची ब्रा ब्रा दुम्‍नीम। \p \v 7 मिनु आंइ मरिम्‍शो पशोम आंइ पर्बम सांकछी गेम्‍तेक्‍म हना, परमप्रभु यावे, गे इन नें आ पर्बम शिशी पने। मारदे हना गो इन कली प्रोंइशा, थम मरिम्‍शो दुम्‍तक। गोपुकीम इन पर्बम पाप पशो बाक्‍त‍क। \em दानीएल ९:४-९\em* \v 8 ए इस्राएल आ आस पतीके, श्‍येत जवानु मेको कली प्रोंइब, गे एको रागीम मारदे अर्को रागी ङा मुर खोदेंशो दुम्‍नीनी? गे मारदे नाक्‍दो का ला बाक्‍ब, लां गाक्‍ब मुर खोदेंशो दुम्‍नीनी? \v 9 गे मारदे इन थुं ग्‍येत्‍थ लुक्‍च दुम्‍शा बाक्‍शो मुर खोदेंशो दुम्‍नीनी? मारदे प्रोंइने मचाप्‍ब सक्ति मबाक्‍शो लडाइ पाइब खोदेंशो दुम्‍नीनी? परमप्रभु यावे, गे आंइ दातेम बाक्‍शो बाक्‍नीनी। गो इन नेंमी ब्रेत्‍‍चा पुंइसीशो बाक्‍नीकी। आंइ कली मप्रोनीन” देंनीम। \em येरमीया १५:१६; यसैया ४३:७\em* \p \v 10 परमप्रभु यावेमी मेको मुर आन पर्बम “मेकोपुकी थमा पा हिरना हिरन बाक्‍नीम। हेंथे गाक्‍चा दाक्‍नीमी। थमा पा ठीक लां मगाक्‍‍नीम। मोपतीके परमप्रभु यावेम मेको आन कली मब्राइब। मुल मेकोमी आन मरिम्‍शो पशो आ पर्बम मिम्‍ब। मिनु मेको आन कली आन पाप आ पर्बम सजाइ गेब” देंत। \p \v 11 मिनु परमप्रभु यावेम आं कली “एको जात ङा मुर आन कली रिम्‍शो दुम्‍पाइक्‍चा कली मपुनो। \em येरमीया ११:१४; येरमीया ७:१६\em* \v 12 मेकोपुकी माइजा बाक्‍तेक्‍म हना यो, गो मेको आन पुंइशो मनेंनुङ। मेकोपुकीमी चोशा चढ़ेतीके, अन्‍न चढ़ेतीके चढ़ेम्‍तेक्‍म हना यो, गो मेको आन कली मब्राइ‍नुङमी। मेको आ पा ङा गो मेको आन कली, तरवार, अन्‍काल नु बेक्‍तीक रोइम साइक्‍नुङमी” दे माइक्‍ती। \em यसैया ५८:३; येरमीया ६:२०\em* \s1 परमप्रभु आ लोव़ जोल पाइबपुकी \p \v 13 मिनु गो “परमप्रभु यावे, कोव़ङीन। इन लोव़ पाइबपुकीम दा मेको आन कली ‘गे तरवारम साइक्‍चा मपुंइसीनीनी। अन्‍काल मपाइनीनी। मिनु शुश नाक्‍ती सम्‍म एको रागीम थुं नाइश्‍शा बाक्‍चा ताइनीनी’ देंशो बाक्‍नीम” देंती। \v 14 मिनु परमप्रभु यावेम आं कली “आं लोव़ पाइबपुकीम दा आं नेंम जोल पा लोव़ पशो बाक्‍नीम। गो मेको आन कली मसोइक्‍तुमी। गो मेको आन कली लोव़ मपङ। मेकोपुकीमी इन कली जोल पा, लिंक्‍यु कोव़शा, फश लोव़ पाइनीम। आन थुं ङा जोल लोव़ पाइनीम। \em येरमीया २३:२१-२२; येरमीया २७:९,१४,१५; येरमीया २९:८-९; इजीकीएल १३:६\em* \v 15 मोपतीके परमप्रभु यावेम मेको आ लोव़ पाइब आन पर्बम, सुम आ नेंम लोव़ पाइनीमी, मेको आन कली सोइश्‍शो मनङ। मो हना यो मेकोपुकीम ‘तरवार नु अन्‍कालम एको रागी कली मताइब’ देंशो बाक्‍नीम। मुल तरवार नु अन्‍कालमीन जोल पा आं लोव़ पाइबपुकी साइक्‍चा पुंइसीनीम। \em ब्‍यवस्‍था १८:२०\em* \v 16 मिनु जोल पा आं लोव़ नेंपाइक्‍चा पुंइसीबपुकी चहिं तरवार नु अन्‍कालम पतीके यरूसलेम ङा लां मेर ताइक्‍चा पुंइसीनीम। मेको, मेको आन मीश नु मेको आन तमी तौ आन कली थिम्‍ब सुइ मबाक्‍नीम। मारदे हना गो मेको आन तचा ङा श्‍येत मेको आन तारी मोइक्‍नुङ” दे माइक्‍ती। \em येरमीया ९:२१\em* \p \v 17 गे मेको आन कली “आं मिक्‍च रे नाक्‍दो नाक्‍ती प्रेक्‍कु यिशा बाक्‍ल। मारदे हना आं मुर, ग्‍युं‍बे मपशो तमी थाम्‍पा श्‍येत जशो बाक्‍ब। ठेयब गार दुम्‍चा ङा पा मेको तुप्‍चा पुंइसीशो बाक्‍ब। \em येरमीया१३:१७\em* \v 18 गो मेको रागी लती हना, तरवारम साइक्‍चा पुंइसीशोपुकी ताइक्‍नुङमी। गो मेकेर ङा सहरम ओव़ती हना, मेकेर अन्‍काल पशो मुरपुकी ताइनुङमी। परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइबपुकी नु चढ़ेब नेल्‍ल मारेइ मतुइक्‍थु, आन गेय पना पन बाक्‍नीम” दे माइक्‍ती। \p \v 19 मिनु गो “मार, गे यहूदा कली थमा पा प्रोंइने थुम्‍शो बाक्‍नीनी? मार, गे सियोन कली ग्रांग्रा दिश्‍शो बाक्‍नीनी? गे आंइ कली मारदे मसापाइक्‍चा ङा पा तुप्‍नी? गोपुकी थुं नाइश्‍शा बाक्‍तीक आस पाइतक, तन्‍न मारेइ रिम्‍शो मदुम। सानीकी कों दे आंस पाइतक, तन्‍न हिंतीक कका जाक्‍त। \em येरमीया ८:१५\em* \v 20 परमप्रभु यावे, गोपुकीम इन अरेशो लोव़ मटिशो नु आंइ किकी पिपी आन मरिम्‍शो पशो शोव़नीकी। गोपुकीम थमा पा इन ङोंइती पाप पशो बाक्‍नीकी। \em येरमीया ३:२५; भजन संग्रह ५१:५-७; भजन संग्रह १०६:६\em* \v 21 इन नें आ पर्बम आंइ कली शोर गाक्‍शो ममिम्‍तीन। गो इन सक्ति पाइश्‍शो नित्‍तीक कली आइक्‍च मसेल्‍पाइक्‍नीकी। इन पशो कबल मिम्‍तीन। गे मेको मक्‍याम्‍दीन। \v 22 रागी रागी ङा मुर आन देवी देवता आन दाते ङा तेकोइमी रेउ यिपाइक्‍ने चाप्‍नीमी ङा? मार, सरीङ आमा रेउ यिपाइक्‍ने चाप्‍बा ङा? मेको पाइब गे परमप्रभु यावे, आंइ परमप्रभु मननी ङा? मोपतीके गो इन कली आस पाइ‍नीकी। मारदे हना गे ला एको नेल्‍ल पने चाप्‍नीनी” देंती। \c 15 \s1 परमप्रभुम लोव़ लेश्‍शो \p \v 1 मिनु परमप्रभु यावेमी आं कली “मोसा नु सामुएलमी आं ङोंइती जाक्‍शा पुंइ‍ताक्‍स हना यो, आं थुं एको जात ङा मुर आन गे मलेप्‍ब। मेको आन कली आं ङोंइती रे ग्रुंइदीमी। मेको आन कली लचा गेमी। \em प्रस्‍थान ३२:११; १सामुएल ७:९; इजीकीएल १४:१४\em* \v 2 मिनु मेकोपुकीमी ‘गो ते लाइ‍नीकी?’ दे इ कली हिल्‍लो पाम्‍तेक्‍म हना, गे मेको आन कली परमप्रभु यावेमी ‘बेक्‍तीक रोइ पा बेक्‍चा ब्रेक्‍सीशो बाक्‍तीनी हना, बेक्‍तीक गेन लने। तरवारम साइक्‍चा पुंइसीचा ब्रेक्‍सीशो बाक्‍तीनी हना, तरवार गेन लने। शोव़लुम बेक्‍चा ब्रेक्‍सीशो बाक्‍तीनी हना, शोव़लुमीन बेक्‍कीन। ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍चा पुंइसीचा ब्रेक्‍सीशो बाक्‍तीनी हना, ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍चा पुंइसीन’ देनो। \em येरमीया ४३:११; जकरिया ११:९\em* \v 3 गो मेको आन कली ४ ओटा साइक्‍तीक श्‍येत सोइक्‍नुङमी। गो साइक्‍चा कली तरवार, कीशा लाइक्‍चा कली कुचुम, दाक्‍पाइक्‍चा कली नु खतम सेल्‍चा कली सरीङ ङा चिक्‍ब नु रागी ङा जन्‍तु सोइक्‍नुङमी। \em इजीकीएल १४:२१; येरमीया ७:३३\em* \v 4 यहूदा ङा पिप हिज्‍कीयाह आ तौ मनस्‍सेम यरूसलेममी मार पशो बाक्‍मे, मेको आ पर्बम गो मेको कली खतम पोक्‍नुङ। मिनु मेको तशा रागी ङा राज्‍य नेल्‍लेम ‘आबी, आबी’ दे हिंनीम। \em २राजा २१:११-१६; २राजा २३:२६\em* \v 5 गे यरूसलेम, सुमी इ कली शिशी पाइबा? इ पर्बम सुम रोंका पाइबा? गे दोदेंशो बाक्‍नी? दे हिल्‍लो पचा कली सु दिक्‍बा? \v 6 गे आं कली प्रोंइशो बाक्‍नेवे। गे नोले शोंइसीन सीन बाक्‍नेवे। मोपतीके गो आं गुइ क्‍युक्‍शा इ कली साइक्‍नुङ। मुल गो आं गाइश्‍शो मतेक्‍नुङ। \v 7 गो मेको आन कली राज्‍य ङा सहर ङा ठेयब लाप्‍चोमी ग्‍योलोम हारशो खोदेंशो हारताक्‍ङ। गो आं मुर आन कली शुश श्‍येत गेशा खतम सेल्‍ता। मारदे हना मेको आन मरिम्‍शो पतीक रे मलेम्‍म। \em मत्ती ३:१२\em* \v 8 मेको आन वोंइश बेक्‍शो मीश मुरपुकी समुन्‍द्र ङा बाल्‍वा क्‍येङा शुश दुम्‍तेक्‍म। नाक्‍ती उइक्‍थ दुम्‍मेनु, तौ नु आन ममा आन पर्बम साइक्‍ब का चाक्‍नुङ। गो कालेम मेको आन तार सुर्ता पतीक नु ग्रीचोक पा हिंतीके चाक्‍नुङ। \v 9 मिनु ७ जना बेक्‍शो तौ आन ममा थत। नाक्‍ती बाक्‍ना बाक्‍न मेको आ नां लाक्‍तु। मिनु मेको मुने दोक्‍शा शुक्‍शी पाइक्‍चा पुंइसाक्‍व। मेको क्‍येङा यो ब्रोंइशो आन कली आन जोरी सत्रुम तरवारम क्‍योरपाइश्‍शा, साइक्‍पाइक्‍नुङमी” दे परमप्रभु यावेम देंत। \em आमोस ८:९\em* \p \v 10 आं ममा, मारदे आं कली जरमेनी। गो आं कली रागी नेल्‍लेम सुइ सुइम जिचा पोक्‍शा, गो नु सुइ मदुइनीम। गो मेको आन कली ना जेर गेशो बाक्‍नुङा, ना मेको आन रे जेर ज‍शो बाक्‍नुङा। मो हना यो मुर नेल्‍लेम आं कली सराप पाइनीम। \em येरमीया २०:१४\em* \v 11 परमप्रभु यावेम आं कली “थमा पा, गो इ कली रिम्‍शो पा, प्रोंइनन। गो थमा पा श्‍येत नु मरिम्‍शो दुम्‍मेनु इ जोरी सत्रु आन कली, इ गेय पपाइक्‍नुङमी। \v 12 मार, मुरुमी उत्तर ङा फलाम नु कांसा जिक्‍ने चाप्‍बा ङा? \v 13 इन पापम पतीके इन रागी नेल्‍लेम इन शोंप नु इन मारेइ मारेइ गो मोशान रोइश्‍शो मार मार खोदेंशो पा योक्‍शा गेनुङमी। \em येरमीया १७:३\em* \v 14 गो इन कली आंम इन मतुइश्‍शो रागीम इन जोरी सत्रु आन वाइल सेल्‍नुङ। मारदे हना आं गाइश्‍शोम मी का जेप्‍ब। मेको गेना हना यो ब्रशा बाक्‍ब” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \v 15 मिनु गो “परमप्रभु यावे, गे नेल्‍ल तुइश्‍शो बाक्‍नीनी। आं कली मिम्‍तीन। मिनु आं कली कोव़ङीन। आं कली श्‍येत गेब आन कली क्‍येक्‍क लेत्‍तीन। गे मेको आन पर्बम शुश फाल्‍शा बाक्‍नीनी। आं कली मसाइय्‍‍यीनी। गो इन पर्बम शुक्‍शी पाइक्‍चा पुंइसाक्‍यी, गे मेको तुइक्‍नीनी। \v 16 इन लोव़ बाक्‍त हना, गो नोफा दाइश्‍शा नेंता। मेको आं कली ग्‍येरतीक नु आं थुं कली नाइक्‍पाइक्‍ब दुम्‍त। मारदे हना परमप्रभु यावे, मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु, गो इन के नङ। \em ब्‍यवस्‍था ८:३; ब्‍यवस्‍था ३२:४६-४७; इजीकीएल ३:१-३; प्रकाश १०:८-९\em* \v 17 गो दला दाक्‍स पा बाक्‍ब आन हुलम गेनायो मल‍ङ। गो मेकोपुकी नु मग्‍येरसीङ। गो आं कान बाक्‍ती। मारदे हना इन गुइ आं तार बाक्‍त। मिनु गे आं कली गाइक्‍तीकेम प्रिंशो बाक्‍तीनी। \v 18 आं श्‍येत जतीक मारदे मनुम्‍मे? मिनु आं गार मारदे मसाब दुम्‍मे? गे आं कली मरिम्‍शो नु ब्‍वाक्‍कु मबाक्‍शो खोला खोदेंशो दुम्‍तीनी” देंती। \p \v 19 मोपतीके परमप्रभु यावेम “गे थमा पा लेत्‍ते हना, गो इ कली लेंशा ब्राइनुङ। गे आं ङोंइती रपो। रिम्‍शो लोव़ ला पाप्‍तीवी हना नु फश लोव़ मपाप्‍तीवी हना, गे आं लोव़ पाइब दुम्‍नेवे। मिनु एको मुरपुकी इ गे लेत्‍नीम। तन्‍न गे मेको आन गे मलेतो। \v 20 गो इ कली, एको मुर आन ङोंइती कांसा के बोल्‍यो गारो सेल्‍नन। मेकोपुकीमी इ कली लडाइ तोइनीम। तन्‍न इ क्‍येङा मग्रानीम। मारदे हना गो इ कली प्रोंइचा कली नु वारच पाइक्‍चा कली गे नु बाक्‍नुङ। \em येरमीया १:१८-१९\em* \v 21 गो इ कली आं अरेशो मटीब आन गुइ रे प्रोंइनन। मिनु शिशी मपाइक्‍ब आन गुइ रे यो प्रोंइनन” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \c 16 \s1 परमप्रभुम निसाफ पशो \p \v 1 मिनु परमप्रभु यावेमी आं कली मार देंत देंशा हना \v 2 “गेमी एको रागीम ग्‍युंबे पचा नु तमी तौ थिचा मदुम्‍नेवे” देंत। \v 3 मारदे हना एको रागीम जरमेशो तमी तौपुकी नु आन आंम आफ आन पर्बम परमप्रभु यावेम \v 4 “मेकोपुकी मसाब रोइम बेक्‍नीम। मेको आन पर्बम सुइम रोंका मपाइनीम। मेको आन कली सुइम मथिम्‍नीम। मेकोपुकी खपीम मोव़ल खोदेंशो पा बाक्‍नीम। मेको तरवार नु अन्‍कालम बेक्‍नीम। आन बेक्‍शो रां सरीङ ङा चिक्‍ब नु रागी ङा जन्‍तु आन ब्‍वतीक थोव़क दुम्‍नीम” देंत। \em येरमीया ९:२१\em* \p \v 5 मारदे हना परमप्रभु यावेम “गे मुर बेक्‍शो खिंमी रोंका पथ नु रोंका पाइब आन कली लेम्‍थ मलावो। मारदे हना गो मेको जात ङा मुर रे थुं नाइक्‍तीक, गेना हना यो दाक्‍तीके नु शिशी पतीके लाइक्‍ने थुम्‍ता। \v 6 एको रागीम आइक्‍च नु ठेयब नेल्‍ल बेक्‍नीम। मेको आन कली सुइम मथिम्‍नीम। मेको आन पर्बम सुइम रोंका मपाइनीम। आंम रां रिक्‍सीब नु चां प्रेक्‍ब सुइ मबाक्‍नीम। \em येरमीया ४१:५; येरमीया ४७:५; येरमीया ४८:३७८; लेवी १९:२७-२८; ब्‍यवस्‍था १४:१\em* \v 7 मिनु बेक्‍ब आन पर्बम रोंका पाइब नु आम आफ आस कली लेम्‍चा कली सुइम तूचा थोव़क मगेनीम। \v 8 गे भोज पशो खिंम मओव़ङो। मिनु मेकोपुकी नु जचा तूचा कली मनिस्‍सो। \v 9 मारदे हना मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुमी ‘गो एको रागी रे इन पालाम, इन ङोंइती रे थुं नाइश्‍शा बाक्‍तीक, ग्‍येरशो सेंदा नु ग्‍युम्‍ली ग्‍युम्‍ले आस सेंदा क्‍याम्‍नुङ’। \em येरमीया ७:३४\em* \v 10 मिनु गे एको मुर आन कली एको लोव़ नेल्‍ल देंनेनु, मेकोपुकीमी इ कली ‘मारदे परमप्रभु यावेम आंइ कली ओदेंशो ठेयब मरिम्‍शो दुम्‍तीक देंमे? आंइ मरिम्‍शो पशो मार बाक्‍बा? गो परमप्रभु यावे, आंइ परमप्रभु कली मार पाप पका ङा?’ देंनीम। \em येरमीया ५:१९\em* \v 11 मिनु गे मेको आन कली ‘इन किकी पिपीमी आं कली प्रोंइशा, देवी देवता आन नोले खोइश्‍शा, मेको आन कली पूजा पा ठेयब सेल्‍तेक्‍म। मोपा आं कली प्रोंइशा आं अरेशो मपामे। \v 12 गेपुकीमी इन किकी पिपी आन क्‍येङा शुश मरिम्‍शो पाइतीनी। नेनीन, गे एकेर बाक्‍ब नेल्‍लेमी इन खकटा थुंमी इन दला दाक्‍स पाइनीनी। मिनु गे आं लोव़ नेंचा मदाक्‍नीनी। \em येरमीया ७:२६\em* \v 13 मोपतीके गो इन कली इन मतुइश्‍शो रागी नु इन किकी पिपी आन मतुइश्‍शो रागीम ताइक्‍नन्‍नी। मिनु गेपुकीम मेकेर नाक्‍दो नाक्‍ती देवी देवता आन कली पूजा पाइनीनी। मारदे हना गो इन कली शिशी मपाइ‍नुङ’ देनो” दे परमप्रभुमी आं कली देंत। \em ब्‍यवस्‍था २८:६४\em* \p \v 14 मिनु परमप्रभु यावेमी “परमप्रभु यावे ब्रोंइशा बाक्‍शो नु मुर आन कली इजीप्‍त रागी रे ग्रुंइशा एक चाक्‍शो खोदेंशो पा मदेंतीक नाक्‍ती थमा पा जाक्‍नीम। \v 15 तन्‍न मार देंनीम देंशा हना, मेकोपुकीमी ‘परमप्रभु यावे ब्रोंइशा बाक्‍शो नु इस्राएली आन कली उत्तर ङा रागी नु तेको तेको रागी रे चाक्‍शो खोदेंशो पा’ देंनीम। मारदे हना गो मेको आन कली आन किकी पिपी आन कली गेशो रागीम चाक्‍नुङमी। \em येरमीया २३:७-८\em* \v 16 मुल गो शुश ग्‍याइल आप्‍ब आन कली ब्रेश्‍शा सोइक्‍नुङमी। मिनु मेकोपुकीमी मेको आन कली ग्‍याइक्‍नीम। नोले गो लेंशा शुश सिखारी आन कली ब्रेश्‍शा सोइक्‍नुङमी। मिनु मेकोपुकीमी, मेको आन कली तेकोइ डांडा नु तेकोइ पहाड नु सेरथे फुल्‍लु ङा का‍क्‍पे रे माल्‍शा ग्रुंइनीम। \v 17 मारदे हना गो मेको आन लां नेल्‍ल तुइक्‍नुङ। मेको आं ङोंइती मख्रुइश्‍शो बाक्‍नीम। मेको आन मरिम्‍शो पशो यो आं ङोंइती मख्रुइश्‍शो बाक्‍ब। \em अय्‍युब ३४:२१\em* \v 18 गो मेको आन मरिम्‍शो पशो नु आन पाप आ पर्बम मेको आन कली निक्‍शी खेयप सजाइ गेनुङमी। मारदे हना मेकोपुकीमी सोक्‍ती मपाइश्‍शो मूर्तिपुकीम आं रागी ग्रांग्रा दिशो सेल्‍तेक्‍म। मिनु आं थेरशो रू आन ग्रांग्रा दिशो देवी देवताम प्रिंताक्‍म” देंत। \em यसैया ४०:२\em* \v 19 मिनु मेकोपुकीमी “परमप्रभु यावे, गे आं सक्ति नु आं ख्रुइश्‍शा, ब्रोंइशा बाक्‍तीक बाक्‍नीनी। गे श्‍येत जची ना आं ख्रुइक्‍तीके बाक्‍नीनी। रागी रागी ङा मुर रागी ङा सुर रे इन ङोंइती जाक्‍नीम। मिनु मेकोपुकीमी ‘आंइ किकी पिपी आन देवी देवता जोल ला बाक्‍तेक्‍म। मेको शोर गाक्‍शो बाक्‍तेक्‍म। \em भजन संग्रह ३६:७\em* \v 20 मार, बेक्‍शा लाइब मुरपुकीम आंम देवी देवता सेल्‍ने चाप्‍नीमी ङा? तन्‍न मेकोपुकी देवी देवता मनम’ देंनीम। \v 21 मोपतीके गो मेको आन कली थमा पा रुप्‍पाइक्‍नुङमी। गो मेको आन कली आं सक्ति नु आं ठेयब दुम्‍तीके आ पर्बम शेंनुङमी। मिनु मेकोपुकीमी आं नें यावे बाक्‍ब, दे तुइक्‍नीम” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \em प्रस्‍थान ३:१२\em* \c 17 \s1 पाप रे प्रोंइतीके नु निसाफ \p \v 1 परमप्रभु यावेमी “यहूदा आ पाप फलाम के मुतीकेम मुशा ब्रेक्‍शो बाक्‍ब। मेको हीरा पाइश्‍शो मुतीकेमी आन थुं नु आन चढ़ेतीक ङा ग्रोव़पुकीम मुशा ब्रेक्‍शो बाक्‍ब। \em २राजा २३:४-१८\em* \v 2 मेको आन आलपुकीमी यो आन चढ़ेतीक नु आन मूर्ति पाइश्‍शो थाम आन कली मिम्‍नीम। मेको नेल्‍ल गिगी रवा आन पुंम नु लाइश्‍शो पहाड तार बाक्‍तेक्‍म। \v 3 मेको डांडा तार नु रूम बाक्‍तेक्‍म। मिनु इन रागी ङा शोंप नु इन रिम्‍शो मारेइ मारेइ थोव़क नेल्‍ल इन पाप पतीकेम रोइक्‍पाइक्‍नुङ। \em येरमीया १५:१३\em* \v 4 इन पाप पतीकेम गो इन कली गेशो, इन थेरशो रू साम्‍नीनी। मिनु गो इन कली इन मतुइश्‍शो रागीम इन जोरी सत्रु आन वाइल दुम्‍पाइक्‍नन्‍नी। मारदे हना आं गाइक्‍तीके मी ब्रशो खोदेंशो बाक्‍ब। मिनु मेको गेना हना यो ब्रस ङा ब्रस बाक्‍ब” देंत। \p \v 5 परमप्रभु यावेम मार देंत देंशा हना “सु सुमी मुर आन कली थमा सुइक्‍नीमी, मेको सराप राइनीम। आन रां ङा सक्तिम थमा सुइक्‍ब यो सराप राइनीम। मारदे हना मेको आन थुं परमप्रभु यावे रे ङोन लशो बाक्‍ब। \em भजन संग्रह ११८:८; भजन संग्रह १४६:३; २इतिहास ३२:८\em* \v 6 मेको गोरशो रागी ङा पोथ्रा रवा खोदेंशो बाक्‍‍नीम। मेकोमी रिम्‍शो दुम्‍मेनु यो, मारेइ मताइनीम। मेको मुर मबाक्‍तीक रागी ङा नेल्‍ल क्‍येङा सोव़शो खपीम नु हिक्‍सी बाक्‍शो रागीम बाक्नीम। \em येरमीया ४८:६\em* \p \v 7 परमप्रभु यावे कली थमा सुइक्‍ब मुर आसीक रशो बाक्‍नीम। मेकोपुकीम परमप्रभु यावे कली आस पशो बाक्‍नीम। \em बजन संग्रह १४६:५\em* \v 8 मेको ब्‍वाक्‍कु आ नेक्‍था ख्रुम्‍शो रवा खोदेंशो बाक्‍‍नीम। मेकोमी आन शाक्‍श खोला आ सुर सम्‍म चाक्‍दीत्‍नीम। मेको हुप्‍तानु, महिंनीम। मेको आन सफापुकी गेना हना यो गिगी बाक्‍नीम। नां पवानु मेको मारेइ सुर्ता मपाइनीम। मेको गेना हना यो फल सिप्‍ब बाक्‍नीम” देंत। \em भजन संग्रह १:३\em* \p \v 9 मुर आन थुं नेल्‍ल क्‍येङा जोल पाइब बाक्‍ब। गेना हना यो दूली पाइब बाक्‍ब। मेको कली सुम रुप्‍ने चाप्‍बा ङा? \em १सामुएल १६:७; बजन संग्रह ७:१०; हितोपदेस १५:११; रोमी २:६\em* \v 10 गो, परमप्रभु यावेमी मुर आन कली नाक्‍नुङ। आन थुंम मार बाक्‍मे, मेको कोव़नुङ। आन गाक्‍शो लां नु आन पशो कोव़शा, इनाम गेनुङमी। \p \v 11 मुर, आंम आ मपशो ब्‍वोफु पुप्‍ब क्‍येन्‍रे खोदेंशो बाक्‍ब। मेकोमी हेंथे पा शोंप चेम्‍ब। मेको आ ब्रोंइतीक नाक्‍ती उइक्‍थ दुम्‍मेनु, मेको आ शोंपोम मेको मुर कली प्रोंइब। मिनु आ बेक्‍ची ना मेको कली मूर्ख मिम्‍सीब। \em लूका १२:२०\em* \p \v 12 ङोंइती रे मान तशा बाक्‍शो इन सक्ति पाइश्‍शो नित्‍तीके आंइ ब्रोंइशा बाक्‍तीक बाक्‍ब। \em येरमीया ३:१७\em* \v 13 गे इस्राएली आन आस पशो परमप्रभु यावे, इन कली प्रोंइब नेल्‍ल मुने दोक्‍नीम। इन कली प्रोंइशा गाक्‍ब मुर नेल्‍ल फुरकुम नें ब्रेक्‍शो खोदेंशो ला बाक्‍नीम। मारदे हना मेकोपुकीमी गेना हना यो ब्रोंइचा गेब ब्‍वाक्‍कु, परमप्रभु यावे कली प्रोंइशो बाक्‍नीम। \em येरमीया २:१३\em* \s1 येरमीया आ पुंइशो \p \v 14 मिनु गो “परमप्रभु यावे आं कली सापाइय्‍यीनी। मिनु गो सानुङ। आं कली प्रोंइयीनी। मिनु गो ब्रोंइनुङ। मारदे हना गे आं सक्ति बाक्‍नीनी। \em प्रस्‍थान १५:२६; बजन संग्रह ६:३\em* \v 15 मेकोपुकीमी आं कली ‘परमप्रभु यावे आ लोव़ ते बाक्‍म? मुल मेको नेल्‍ल गाप्‍ल’ देंतेक्‍म। \em बजन संग्रह ५:१९\em* \v 16 तन्‍न गो इन गोठला दुम्‍तीक रे मप्रोक्‍ङ। गे तुइक्‍नीनी। गो नोले ङा नाक्‍ती सुर्ता पचा ममाल्‍नुङ, दे मिम्‍शो बाक्‍नुङ। गो मार देंङा, मेको इन ङोंइती बाक्‍ब। \v 17 गे आं कली हिंपाइक्‍ब मदुमीन। गो खतम दुम्‍‍चा ङा नाक्‍ती गेन आं ख्रुंइसीतीके बाक्‍‍नीनी। \v 18 आं कली खेदा पाइब आन कली मुने तोक्‍कीन। तन्‍न आं कली चहिं मुने मतोक्‍यीनी। मेकोपुकी हिंमल। तन्‍न आं कली चहिं हिंतीक रे प्रोंइ‍यीनी। मेको आन ठेयब श्‍येत ङा नाक्‍त चाक्‍कीन। मेको आन कली निक्‍शी खेयप ङा श्‍येतम सतीन” देंती। \em बजन संग्रह ३५:४\em* \s1 नाइक्‍तीक नाक्‍त आ पर्बम लोव़ \p \v 19 परमप्रभु यावेम आं कली “गे मुर आन ओव़तीक ठेयब लाप्‍चो आ नेक्‍था रपो। मेको लाप्‍चो रे यहूदा ङा पिप लाङगा खिंङगा पाइब। यरूसलेम ङा गारो ङा लाप्‍चो नेल्‍ल आन ङोंइती लशा रपो। \em नेहेम्‍याह १३:१५-२२\em* \v 20 मिनु मेको आन कली ‘एको ठेयब लाप्‍चो रे पा आगा ओव़ब यहूदा ङा पिप, मेकेर ङा मुर नेल्‍ल नु यरूसलेममी बाक्‍ब मुर नेल्‍ल परमप्रभु यावे आ लोव़ नेनीन’ देनो” देंत। \v 21 परमप्रभु यावेमी “गेपुकी होस पा बाक्‍कीन। मिनु गे नाइक्‍तीक नाक्‍त ठेयब लाप्‍चो आगाम मारेइ भारी मकुरीन। यरूसलेम ङा गारो ङा ठेयब लाप्‍चो रे पा आगा मारेइ मओंइदीन। \em प्रस्‍थान २०:८-१०\em* \v 22 ‘गेपुकी नाइक्‍तीक नाक्‍ती इन खिं रे भारी मकुरीन। मेको नाक्‍ती मारेइ गेय मपने। गो इन किकी पिपी आन कली शेंशो खोदेंशो पा नाइक्‍तीक नाक्‍त कली अरु नाक्‍ती खोदेंशो मपने। मारदे हना मेको आं नाक्‍त बाक्‍ब’ देंती। \em यसैया ५६:२\em* \v 23 तन्‍न मेकोपुकीमी मनेनेम। आन नोफा मदाइक्‍तेम। मिनु मेको आन थुं खकटा दुम्‍तीके मटीमे नु शेंशो नेंने मबिस्‍सम। \em येरमीया ११:८\em* \v 24 तन्‍न गेपुकीम आं लोव़ नेंतीनी हना, नाइक्‍तीक नाक्‍ती सहर नु ठेयब लाप्‍चो रे मारेइ भारी आगा मओंइताक्‍नी हना नु नाइक्‍तीक नाक्‍त आं नाक्‍त मिम्‍शा, मारेइ गेय मपाइतीनी हना, \v 25 दाऊद आ नित्‍तीकेम निप्‍ब पिप, आन गेय पाइब मुरपुकी एको सहर ङा ठेयब लाप्‍चो रे शाराम कीशो बग्‍गीम ङोइश्‍शा ओव़नीम। यहूदा ङा मुर नु यरूसलेममी बाक्‍ब जाक्‍नीम। मिनु एको सहरमी गेना हना यो मुर शुश बाक्‍नीम। \em येरमीया २२:४\em* \v 26 मिनु यहूदा ङा सहर रे नु यरूसलेम आ एर ओंथ ङा गाउं रे, बेन्‍यामीन आ रागी रे, शेफेलाह ङा दिंम रे, पहाड रे नु नेगेब रे चोशा चढ़ेतीके, क्‍योरशा चढ़ेतीके, अन्‍न चढ़ेतीके, धूप चढ़ेतीक नु ‘गे रिम्‍शो पाइब बाक्‍नीनी’ दे चढ़ेतीके चाक्‍शा, परमप्रभु यावे आ खिंम जाक्‍नीम। \v 27 तन्‍न गेपुकीम आं लोव़ मनेंतीनी हना, नाइक्‍तीक नाक्‍ती आं नाक्‍त बाक्‍ब, दे ममिम्‍ताक्‍नी हना नु नाइक्‍तीक नाक्‍त भारी कुरशा यरूसलेम ङा ठेयब लाप्‍चो आगा ओव़तीनी हना, आं देंशो मबिस्‍साक्‍नी हना, गो यरूसलेम ङा ठेयब लाप्‍चोमी गेनायो मकाप्‍ब मी जेत्‍नुङ। मिनु मेकोमी यरूसलेम ङा दरवार दाक्‍ब” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \em इजीकीएल २०:१२-१३\em* \c 18 \s1 खप के ग्‍योंब सेल्‍ब \p \v 1 परमप्रभु यावेमी आं कली मार लोव़ पाप्‍तु देंशा हना \v 2 मेकोमी “उइ खप के ग्‍योंब सेल्‍ब आ खिं लावो। मिनु गो इ कली आं लोव़ नेंपाइक्‍नुङ” देंत। \v 3 मोपतीके गो उइ खप के ग्‍योंब सेल्‍ब आ खिं लती। मिनु मेकेर मेकोमी आ गुगील हिरशा गेय पाप्‍तु। \v 4 मिनु मेको आ सेल्‍शो खप के ग्‍योंब आ गुइम वारसाक्‍व। मिनु मेकोमी मेको खप के आ दाक्‍शो अर्को ग्‍योंब का सेल्‍तु। \p \v 5 मिनु परमप्रभु यावेमी आं कली \v 6 “इस्राएल आ खिं ङा मुर, एको खप के ग्‍योंब सेल्‍बमी खोदेंशो पा गो इन कली पाइक्‍ने मचाप्‍नुङा ङा? इस्राएल आ खिं ङा मुर, मेको खप के ग्‍योंब सेल्‍ब आ गुइम खप बाक्‍शो खोदेंशो पा, गे यो आं गुइम खप खोदेंशो बाक्‍नीनी। \em यसैया ४५:९; रोमी ९:२१\em* \v 7 गो याम कामीन तेकोइ रागी, तेकोइ राज्‍य आन कली तुल्‍शा ताइश्‍शा, जिक्‍शा खतम सेल्‍नुङ। गो मेको पने चाप्‍नुङ। \em येरमीया १:१०\em* \v 8 तन्‍न मेको आ देंशो रागी ङा मुर आन मरिम्‍शो पतीक रे आं गे लेत्‍तेक्‍म हना, गो आं मिम्‍शो मेको आन कली ठेयब श्‍येत गेतीक रे फाइक्‍नुङ। श्‍येत मगेनुङमी। \em येरमीया २६:३; इजीकीएल ३३:११; जोना ३:१०\em* \v 9 मिनु अर्को याम काम गो तेकोइ रागी, तेकोइ राज्‍य आन कली सेल्‍शा वोइक्‍ने चाप्‍नुङ। \v 10 तन्‍न मेकोपुकीम आं लोव़ मनेंथु, आं ङोंइती मरिम्‍शो पाम्‍तेक्‍म हना, गो मेको आन कली रिम्‍शो मसेल्‍नुङमी। \v 11 मोपतीके गे यहूदा ङा मुर आन कली नु यरूसलेममी बाक्‍ब मुर आन कली परमप्रभु यावेम इन कली मार देंत देंशा हना ‘नेनीन, गो इन कली मरिम्‍शो पाइ‍नुङ। गो इन कली श्‍येत गे‍नुङ। मोपतीके गे इन मरिम्‍शो लां रे लेतीन। मिनु इन लां नु इन पतीके रिम्‍शो सेलीन’ देंनो। \em येरमीया ७:३\em* \v 12 तन्‍न मेकोपुकीमी ‘मो पचा मोशा बाक्‍ब। गो आंइ मिम्‍शो पाइनीकी। गो आंइ थुं खकटा सेल्‍नीकी, दे लोव़ लेत्‍ताक्‍म’ देंनीम” देंत। \em येरमीया ६:६; येरमीया ११:८\em* \p \v 13 मोपतीके परमप्रभु यावेम “रागी रागी ङा मुर आन दातेम लशा हिल्‍लो पावो। ओदेंशो लोव़ सुम नेंशो बाक्‍नीमी? ग्‍युंबे मपशो मीश आल इस्राएलम थम ग्रांग्रा दिशो गेय पशो बाक्‍ब। \v 14 मार, लेबानोन ङा फुं सिरीयोन रोंगु आ काक्‍पे रे जाम्‍बा?। मार, आ बुक्‍तीके पहाड रे ग्रूशा यिशो खोला ङा शाइश्‍शो ब्‍वाक्‍कु सोव़बा ङा?। \v 15 तन्‍न आं मुरपुकीम आं कली प्रेंताक्‍म। मेकोपुकीमी शोर गाक्‍शो मूर्ति आन कली चोशा चढ़ेम्‍तेक्‍म। मेको माइत लांम दाइल पपांइसाक्‍म। मिनु मेकोपुकी मेको माइत ठेयब लां प्रोंइ‍शा, आइक्‍च लां मेर गाक्‍तेक्‍म। \v 16 मेकोपुकीम आन रागी हिंचा ङा सेल्‍तेक्‍म। मिनु मेको रागी गेना हना यो शुक्‍शी पतीक दुम्‍त। मेकेर रे सु सु गाक्‍मा मेको ग्रीचोक पा हिंनीम। मिनु ‘आबी, आबी’ देंनीम। \em येरमीया १९:८\em* \v 17 गो मेको आन कली पूर्ब ङा फशेम खोदेंशो पा आन जोरी सत्रु आन ङोंइती एर ओंथ ब्रपाइक्‍नुङमी। मेको आन हिंचा ङा नाक्‍ती गो मेको आन कली आं ची कोंइनुङमी। आं कुल मकोंइनुङमी” देंत। \em येरमीया २:२७\em* \p \v 18 मिनु मेकोपुकीम “मुल गोपुकीम येरमीया कली दोस गेय। मारदे हना चढ़ेब आन शेंशो लोव़ मग्‍याम्‍ब। जोक्‍ब तुइक्‍ब आन अर्ती यो मग्‍याम्‍ब। मिनु परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब आन देंशो लोव़ यो मजाम्‍ब। मोपतीके मुल गो येरमीया कली दोस गेय। मिनु मेको आ देंशो तेकोइ लोव़ मनेंय” देंतेक्‍म। \p \v 19 मिनु येरमीयामी “परमप्रभु यावे आं लोव़ नेनीन। आं कली दोस गेबपुकीम मार देंनीमी, मेको नेनीन। \v 20 मार, रिम्‍शो आ पा ङा मरिम्‍शो पांइसीबा ङा? मो हना यो आं कली खाल्‍टा दोशो बाक्‍तेक्‍म। गो मेको आन पर्बम पुंइना पुंइन बाक्‍ती, मेको मिम्‍तीन। मेको आन कली वारच पचा कली नु इन गाइश्‍शो तेक्‍चा कली पुंइता। \v 21 मोपतीके मेको आन आल आन कली अन्‍काल पपतीन। मेको आन कली तरवारम साइक्‍पतीन। मेको आन मीश आल मबाक्‍शो नु आन वोंइश बेक्‍शो मीश मुर दुम्‍मल। मेको आन वोंइश मुर बेक्‍तीक रोइम बेक्‍मल। मेको आन ठिटा वोंइश मुरपुकी लडाइम तरवारम साइक्‍चा पुंइसमल। \v 22 गेमी मेको आन कली आन मतुइक्‍थु साइक्‍ब चाक्‍नीनु, मेको आन खिं रे ङाक्‍शो ब्रेश्‍शो नेंसेक्‍ल। मारदे हना मेकोपुकीमी आं कली ग्‍याइक्‍चा कली खाल्‍टा दोशो बाक्‍तेक्‍म। मिनु आं खोइल फ्रिम्‍चा कली ख्रुइश्‍शा ब्‍वारद दाइश्‍शो बाक्‍तेक्‍म। \v 23 मिनु परमप्रभु यावे, आं कली साइक्‍चा माल्‍शो नु मरिम्‍शो पाइब नेल्‍ल आन कली तुइक्‍ताक्‍नी। मेको आन मरिम्‍शो पशो माफ मगेने। इन ङोंइती रे मेको आन पाप मतिलीन। मेको इन ङोंइती दाइल पांइसीमल। गे गाइक्‍तीनीनु, मेको आन कली मार पचा माल्‍बा, मेको पने” देंत। \em मत्ती ६:१५\em* \c 19 \s1 ब्रोल्‍शो गर \p \v 1 परमप्रभु यावेमी “लशा खप के ग्‍योंब सेल्‍ब रे ब्‍वाक्‍कु कुर पतीक ग्‍योंब का ग्यापो। मिनु का निक्‍शी मुर आन दाते ङा खाल्‍पा नु का निक्‍शी चढ़ेब आन कली लाइक्‍मी। \v 2 मिनु गे हिन्‍नोम आ तौ आ बेंसीम बाक्‍शो गम्‍टे लाप्‍चोम लावो। गो इ कली मार शेंदु, मेको लोव़ मेकेर ठेयब सेंदा पा नेंपाइक्‍मी। \em येरमीया ७:३१\em* \v 3 यहूदा ङा पिप नु यरूसलेमम बाक्‍ब मुरपुकी परमप्रभु यावे आ लोव़ नेनीन। मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुमी ‘आं लोव़ नेनीन। गो एको रागीम थम मरिम्‍शो दुम्‍पाइक्‍नुङ’ मेको आ पर्बम लोव़ नेंब नेल्‍ल आन नोफा दाइक्‍नीम। \em २राजा २१:१२\em* \v 4 मेको मुरपुकीमी आं कली प्रोंइतीमी। मिनु एकेर अर्को रागी ङा देवी देवता आन कली चढ़ेशा, एको रागी ग्रांग्रा दिशो सेल्‍तेक्‍म। मेको देवी देवता आन किकी पिपी नु यहूदा ङा पिपम यो मतुइश्‍शो बाक्‍तेक्‍म। मिनु मेकोपुकीम रागी कली दोस मताइब आन हुशेम प्रिंताक्‍म। \v 5 मेकोपुकीमी आंम आल आन कली बाल देवता कली मीम चोशा चढ़ेचा कली डांडाम थान सेल्‍ना सेल्‍न बाक्‍तेक्‍म। मेको मो पन, दे गो मअरेङमी। गो मेको मशेंदुमी। मोदेंशो गेनायो ममिम्‍तु। \em येरमीया ७:३१-३३; लेवी १८:२१\em* \v 6 मोपतीके होस पा बाक्‍कीन। मेको बेंसी कली तोफेथ नु हिन्‍नोम आ तौ आ बेंसी, दे वोइश्‍शो नें प्रोंइनीम। मेको शुश नाक्‍त रिम्‍चा ममाल्‍नीनी। तन्‍न मेको कली मुर साइक्‍तीक बेंसी, दे नें वोइक्‍नीम। \em येरमीया ७:३२\em* \v 7 गो एको रागीमी यहूदा नु यरूसलेम आस मिम्‍शो मदुम्‍पाइक्‍नुङ। गो मेको आन कली आन जोरी सत्रु आन ङोंइती तरवारम साइक्‍पाइक्‍नुङमी। सु सुम मेको आन कली साइक्‍चा दाक्‍नीमी, मेको आन गुइम गेनुङमी। आन बेक्‍शो रां चहिं सरीङ ङा चिक्‍ब नु रागीम बाक्‍ब ब्‍वाकी ङा जन्‍तु आन कली ब्‍वचा गेनुङमी। \v 8 मिनु गो मेको सहर कली हिंचा ङा सेल्‍नुङ। मिनु मेको सहर गेना हना यो शुक्‍शी पतीक दुम्‍ब। मेकेर रे सु सु गाक्‍मा, मेको ग्रीचोक पा हिंनीम। मिनु आ खतम दुम्‍तीके आ पर्बम आबी, आबी देंनीम। \em येरमीया १८:१६\em* \v 9 मेको आन कली आन तमी तौ आन श्‍ये ब्‍वपाइक्‍नुङमी। सहर पुम्‍तीके मुर नेल्‍ल आन नेक्‍था ङा मुर आन श्‍ये ब्‍‍वाइनीम। आन जोरी सत्रु नु मेको आन कली साइक्‍चा माल्‍ब आन गेशो श्‍येतम मोदेंशो पाइनीम। \em लेवी २६:२९; ब्‍यवस्‍था २८:५३\em* \p \v 10 मिनु नोले गे मेको ब्‍वाक्‍कु कुर पतीक खप के ग्‍योंब, गे नु लाइब आन ङोंइती प्रोलो। \v 11 मिनु गे मेको आन कली मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी ‘दोपा खप के ग्‍योंब सेल्‍ब आ ग्‍योंब गेनायो मबोंइसीचा ङा पा ब्रोल्‍मे, मोपा गो मेको मुर आन कली नु एको सहर आन कली प्रोल्‍नुङ। तोफेथमी मुर थिम्‍तीक मनुम्‍म सम्‍म बेक्‍शो मुर थिम्‍नीम। \em यसैया ३०:१२-१४; येरमीया ७:३२\em* \v 12 गो एको सहर नु एकेर बाक्‍ब मुर आन कली मो पाइक्‍नुङमी। गो एको सहर कली तोफेथ खोदेंशो सेल्‍नुङ। \v 13 यरूसलेम ङा खिंपुकी नु यहूदा ङा पिप आन खिंपुकी तोफेथ खोदेंशो पा ग्रांग्रा दिचा ङा दुम्‍नीम। तेको तेको खिं तारी सरीङ ङा नां, तास्‍ला नु सोरुल आन कली चढ़ेशा, अरु देवी देवता आन कली तूचा थोव़क चढ़ेमे, मेको खिं नेल्‍ल ग्रांग्रा दिचा ङा दुम्‍नीम’ देनो” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \em येरमीया ३२:२९; २राजा २३:१२; सेफन्‍याह १:३\em* \p \v 14 मिनु परमप्रभु यावेमी येरमीया कली लोव़ पथ, तोफेथ सोइक्‍ताक्‍व। मिनु येरमीया मेकेर रे जाक्‍शा, परमप्रभु यावे आ खिं ङा लाङगाम बाक्‍शा, मुर नेल्‍ल आन कली \v 15 मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुमी मार देंत देंशा हना “गो एको सहर नु आ नेक्‍था ङा सहर ङा मुर नेल्‍ल आन कली आं ङोंइती देंशो ठेयब श्‍येत जपाइक्‍नुङमी। मारदे हना मेको आन थुं खकटा बाक्‍ब। मिनु आं लोव़ नेंचा मदाक्‍नीम” दे माइक्‍तीमी। \c 20 \s1 येरमीया नु चढ़ेब पश्‍हुर \p \v 1 मिनु इम्‍मेर आ तौ चढ़ेब पश्‍हुर परमप्रभु यावे आ खिंम गेय पाइब आन ठेयब मुर बाक्‍त। मेकोमी येरमीया आ लोव़ पशो नेंतु। \v 2 मिनु पश्‍हुरमी परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब येरमीया कली तुप्‍‍तु। मिनु परमप्रभु यावे आ खिंम बाक्‍शो बेन्‍यामीन आ इर तला ङा लाप्‍चोम बाक्‍शो ठेंङरो थोक्‍ताक्‍व। \em प्रेरित १६:२४\em* \v 3 मिनु आ दीसा पश्‍हुरमी येरमीया कली ठेंङरो रे ग्रुंइदानु, येरमीयामी मेको कली “परमप्रभु यावेम इ नें पश्‍हुर मवोइक्थु ‘एर ओंथ नेल्‍ल रे हिंतीक’ दे इ नें वोइक्‍तु। \em येरमीया २०:१०; येरमीया ६:२५; येरमीया ४६:५; येरमीया ४९:२९; बजन संग्रह ३१:१४\em* \v 4 मारदे हना परमप्रभु यावेमी गो इ कली नु इ वारच नेल्‍ल आन कली शुश हिंचा ङा सेल्‍नुङ। मेकोपुकी इ ङोंइती आन जोरी सत्रु आन तरवारम साइक्‍चा पुंइसीनीम। गो यहूदा नु मेको आ मुर नेल्‍ल आन कली बेबीलोन ङा पिप आ गुइम गेनुङमी। मेकोमी मेको आन कली ग्‍याइश्‍शा बेबीलोन लाइक्‍ब। मिनु तरवारम साइक्‍ब। \v 5 गो एको सहर ङा शोंप नेल्‍ल, आ चेम्‍शो क्‍येट नेल्‍ल, आ शुश क्‍येट लाइब थोव़क नेल्‍ल नु यहूदा ङा पिप आन शोंप नेल्‍ल आन जोरी सत्रु आन कली गेनुङमी। मेकोपुकीमी आन मारेइ मारेइ रोइश्‍शा, मेको आन कली ग्‍याइश्‍शा बेबीलोन लाइक्‍नीम। \em यहोसु ३९:६\em* \v 6 पश्‍हुर, गे नु इ खिंम बाक्‍ब नेल्‍ल ग्‍याइक्‍चा पुंइसीशा बेबीलोनम लाइ‍नीनी। गे बेबीलोन लशा, मेकेर बेक्‍नीनी। इन कली मेकेर थिम्‍नीम। गे परमप्रभु आ लोव़ दूली सेल्‍शा, शेंताक्वी। इ लोव़ नेंब इ वारच नेल्‍ल इ खोदेंशो पा थिम्‍चा पुंइसीनीम” देंत। \s1 येरमीयाम उजुर पशो \p \v 7 मिनु येरमीयाम “परमप्रभु यावे, गे आं कली लेम्‍शा, इन लोव़ पाइब सेल्‍तीनी। मिनु गो इन लेम्‍शो लोव़ नेंशा बिस्‍साक्‍यी। इन सक्तिमी आं कली ग्रातीनी। मुल नाक्‍त रेन मुरुम आं कली शुक्‍शी पाइ‍नीम। मुर नेल्‍लेमी आं कली शुक्‍शी पाइनीमी। \em येरमीया १:५-७\em* \v 8 गो लोव़ पची ना ठेयब सेंदा पा लोव़ पचा माल्‍नुङ। गो हुश ख्राक्‍श बोक्‍चा नु खतम दुम्‍चा आ पर्बम ला ग्रीनुङ। परमप्रभु यावे आ लोव़ नाक्‍त रेन आं कली शुक्‍शी पाइक्‍तीक नु मरिम्‍शो पाइक्‍तीके दुम्‍त। \v 9 गो मेको आ पर्बम लोव़ मपाइनुङ। आ नें थिशा लेंशा लोव़ मपाइनुङ देंती हना यो, आ थुंमी ब्रशो मी खोदेंशो दुम्‍त। आं रुशपुकीम तेक्‍शा वोदुनु, मी खोदेंशो दुम्‍त। गो मेको कली तेक्‍शा दती। गो थमा पा, मेको कली तेक्‍ने मचाप्‍नुङ। \em १कोरिन्‍थी ९:१६\em* \v 10 गो शुश मुरपुकीम नोफा मुइक्मुशा लोव़ पशो नेंता। मेकोपुकीमी ‘एर ओंथ नेल्‍ल हिंचा ङा श्‍येत बाक्‍ब। येरमीया कली दोस गेय। मेको आ पर्बम उजुर पय’ देंनीम। आं नेक्‍था ङा वारच नेल्‍लेमी ‘गेना दाइल पांइसीबा’ दे आं कली कोव़नीम। मिनु लेंशा ‘गो मेको आ पर्बम लोव़ पा मेको कली ग्राने चाप्‍नीकी। गो मेको क्‍येङा ग्राशा क्‍येक्‍क लेत्‍नय’ देंतेक्‍म” देंत। \em येरमीया २०:३; येरमीया १८:१८\em* \v 11 तन्‍न परमप्रभु यावे बोल्‍यो लडाइ पाइब का खोदेंशो पा गो नु बाक्‍ब। मोपतीके आं कली खेदा पाइबपुकी दाइल पांइसीशा, गोल्‍नीम। मिनु मेकोपुकीम आं कली मग्रानीम। मेको थाम्‍पा मुने दोक्‍नीम। मारदे हना मेको आन मरिम्‍शो पशो गेनायो मप्रेंसीब। \em येरमीया १:८,१९\em* \v 12 मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे, गे ठीक पाइब आन कली नाक्‍शा कोव़नीनी। गे मुर आन थुं नु आन मिम्‍तीके कोव़नीनी। आं कली मेको आन कली क्‍येक्‍क लेश्‍शो तचा गेयीनी। मारदे हना गो आं निसाफ पतीके इन कली जिम्‍मा गेता। \em येरमीया ११:२०\em* \p \v 13 मिनु “परमप्रभु यावे कली कुम्‍सो पने। परमप्रभु यावे ठेयब बाक्‍ब” दे कुम्‍सो पने। मेकोमी क्‍येट मथीब आन कली मरिम्‍शो पाइब आन गुइ रे प्रोंइतु। \p \v 14 गो आं जरमेशो नाक्‍त सराप रल। आं ममाम आं कली जरमेशो नाक्‍त आसीक मतवल। \em येरमीया १५:१०; अय्‍युब ३:३-११; अय्‍युब १०:१८\em* \v 15 आं आफ कली “इ के आल का जरमेसाक्‍व। तौ का जरमेसाक्‍व” दे लोव़ शेंब सराप रल। मेकोमी आं आफ कली ग्‍येरपाइक्‍तु। \v 16 परमप्रभु यावेमी मेको मुर कली शिशी मपथु, मेको मुर खतम पोक्‍शो सहर खोदेंशो दुम्‍ल। मेकोमी सुनी ङाक्‍शो ब्रेश्‍शो नु नाक्‍ती लडाइ ङा तुराही ताप्‍शो नेनल। \em उत्‍पत्ती १९:२४-२८\em* \v 17 मारदे हना मेकोमी आं कली आं ममा आ कोव़ज उइ मसाइय्‍यी। मो दुम्‍शो हना, आं ममा, आं तुरस दुम वा। मिनु आ कोव़ज गेना हना यो ठेयब दुम वा। \v 18 गो मारदे कोव़ज रे ग्रूङा? गो शुश गेय नु सुर्ता पचा कली जरमेसाक्‍यी। मिनु नाक्‍त किंत किंत मुने दोक्‍चा कली जरमेसाक्‍यी। \c 21 \s1 पिप सिदकीयाह आ पुंइशो मनेंशो \p \v 1 मिनु पिप सिदकीयाहम माल्‍कीयाह आ तौ पश्‍हुर नु मासेयाह आ तौ चढ़ेब सेफन्‍याह आस कली लोव़ कुर पा येरमीया आ बाक्‍तीकेम सोइक्‍ताक्‍सी। मेना परमप्रभु यावेमी येरमीया कली लोव़ पाप्‍तु। \em येरमीया ३९:१-१०; येरमीया २९:२५-२६; येरमीया ३७:३; येरमीया ५२:२४\em* \v 2 मेको निक्‍शीमी “हजुर, परमप्रभु यावे कली आंइ पर्बम हिल्‍लो पने। मारदे हना बेबीलोन ङा पिप नेबुकदरेसरमी आंइ कली लडाइ तोन तोन बाक्‍ब। साइ ङोंइती शुश खेयप पशो खोदेंशो पा परमप्रभु यावेमी आंइ पर्बम छक लाक्‍चा ङा गेय पाइबा कों? मिनु मोपा मेकोपुकी आंइ रे पा लेश्‍शा लाइनीमी कों?” देंताक्‍से। \v 3 मिनु येरमीयामी मेको आस कली \v 4 “परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुमी मार लोव़ पाप्‍तु देंशा हना, गे सिदकीयाह कली ‘गारो आ लाङगाम बाक्‍शो इन कली पुम्‍ब बेबीलोन ङा पिप नु कल्‍दी नु लडाइ पशो इन गुइ ङा यापुकी इन गे लेप्‍पाइक्‍नुङ। मिनु गो मेको आन कली खुप्‍शा, एको सहर आगाम ओंइनुङमी। \v 5 गो आं दिंशो गुइ, सक्ति नु आं थाम्‍पा गाइश्‍शा, चुरशा नु ग्‍युश्रा बोक्‍शा, गे नु लडाइ पाइनुङ। \v 6 गो एको सहरम बाक्‍ब मुर नु बस्‍तु भाव नेल्‍ल आन कली साइक्‍नुङमी। मिनु मेकोपुकी ठेयब बेक्‍तीक रोइम बेक्‍नीम’ देंत, दे मतीस। \v 7 मिनु नोले परमप्रभु यावेमी ‘गो यहूदा ङा पिप सिदकीयाह, मेको आ गेय पाइबपुकी नु मेको सहर ङा बेक्‍तीक रोइ, तरवार नु अन्‍काल रे ब्रोंइशो मुर आन कली बेबीलोन ङा पिप नेबुकदरेसर आ गुइम गेनुङमी। गो मेको आन कली साइक्‍चा माल्‍ब आन जोरी सत्रु आन गुइम जिम्‍मा गेनुङमी। मिनु मेकोमी मेको आन कली तरवारम साइक्‍पाइक्‍ब। मेकोमी मेको आन कली शिशी मपथु, मप्रोंइब नु दाक्‍तीके मकोंइथु, साइक्‍पाइक्‍ब’ मतीस” दे माइक्‍तीम्‍सी। \p \v 8 मेकोमी “गेमी मेको मुर आन कली ‘परमप्रभु यावेमी “गो इन ङोंइती ब्रोंइशा बाक्‍तीक नु बेक्‍तीक लां वोइक्‍ता। \em ब्‍यवस्‍था ३०:१५\em* \v 9 मेको सहरम बाक्‍ब मुर तरवार, अन्‍काल नु मुर बेक्‍तीक रोइम बेक्‍चा माल्‍नीम। तन्‍न सु लाङगा ग्रूशा, इन कली पुम्‍ब कल्‍दी आन कली जिम्‍मा गेंसीबा, मेको ब्रोंइब। मेकोम आ सोक्‍त ला प्रोंइब। \em येरमीया ३८:२\em* \v 10 गो एको सहर कली थमा पा क्‍याम्‍नुङ। रिम्‍शो पचा कली ममिम्‍नुङ। एको सहर बेबीलोन ङा पिप आ गुइम गेनुङ। मेकोमी एको सहर कली मीम क्रोइक्‍ब” देंत’ देनो” देंत। \em येरमीया ३४:२\em* \p \v 11 परमप्रभु यावेम “यहूदा ङा पिप आ खिं ङा मुर आन कली ‘परमप्रभु यावे आ लोव़ नेनीन। \v 12 गे दाऊद आ खिं ङा मुर सुनी कुस कुस ठीक निसाफ पने। रोइक्‍चा पुंइसीशो आन कली मरिम्‍शो पाइब आन गुइ रे प्रोनीन। मो मपाइतीनी हना, इन मरिम्‍शो पतीके आं गाइक्‍तीके मी खोदेंशो पा ब्राइब। मेको सुइम काप्‍ने मचाप्‍चा ङा पा ब्राइब। \em येरमीया २२:३; येरमीया ७:२०\em* \v 13 एको दिंमम बाक्‍बपुकी रोंगु तार सेल्‍शो सहर गो इन कली लडाइ तोइनुङ। गे आंइ कली जाक्‍शा, सुम लडाइ तोइबा ङा? “आंइ ख्रुइक्‍तीके सु ओव़ने चाप्‍बा ङा? आंइ बाक्‍तीकेम सु ओव़ने चाप्‍बा ङा?” देंनीनी। \v 14 गो इन कली इन पशो खोदेंशो पा कोव़शा, सजाइ गे‍नन्‍नी। गो इन ब्‍वाकीम मी सुइक्‍नुङ। मिनु मेकोमी इन एर ओंथ बाक्‍शो मारेइ मारेइ नेक्‍ब, दे परमप्रभु यावेमी देंत’ देनो” देंत। \em गलाती ६:७; इजीकीएल २१:३\em* \c 22 \s1 पिप शाल्‍लुम येहो-याकीम नु कोन्‍‍याह \p \v 1 परमप्रभु यावेम “उइ यहूदा ङा पिप आ दरवारम लशा, मेकेर मार लोव़ पचा माल्‍नेवे देंशा हना, \v 2 ‘दाऊद आ नित्‍तीकेम निप्‍ब, यहूदा ङा पिप, इन गेय पाइबपुकी नु मेको ठेयब लाप्‍चो रे ओव़बपुकी परमप्रभु यावे आ लोव़ नेनीन। \v 3 परमप्रभु यावेमी मार देंत देंशा हना “गे ठीक निसाफ पने। ठीक गेय पने। रोइक्‍चा पुंइसीशो आन कली मरिम्‍शो पाइब आन गुइ रे प्रोनीन। अर्को रागी ङा मुर, रोम रोइक्‍च नु आन वोंइश बेक्‍शो मीश मुर आन कली मरिम्‍शो मपने। मिनु एको रागीम मारेइ दोस मताइब आन हुश मशाइक्‍पतीन। \em येरमीया २१:१२\em* \v 4 मारदे हना गेपुकीम थमा पा एको आं लोव़ पाइतीनी हना, एको दरवार ङा ठेयब लाप्‍चो रे पा ओव़शा, दाऊद आ नित्‍तीकेम निप्‍ब पिप गेना हना यो बाक्‍ब। मेको बग्‍गी नु शाराम जाक्‍शा, मेको आ गेय पाइब मुरपुकी नु अरु मुरपुकी नु ओव़ब”। \em येरमीया १७:२३\em* \v 5 तन्‍न गेपुकीम एको आं लोव़ मपाइतीनी हना, परमप्रभु यावेम “गो आं नेंमी कसम जशा, एको दरवार क्‍याम्‍नुङ” दे मतो’ ” देंत। \em १राजा ९:८\em* \v 6 मारदे हना यहूदा ङा पिप आ दरवार आ पर्बम परमप्रभु यावेमी “गे आं कली गिलाद नु लेबानोन ङा डांडा खोदेंशो बाक्‍नेवे। गो इ कली गोरशो रागी नु मुर मबाक्‍शो सहर खोदेंशो सेल्‍नुङ, दे कसम जाता। \v 7 गो इ कली या कुरशा, खतम सेल्‍ब आन कली ठीक पाइनुङ। मेकोपुकीम इ नेल्‍ल क्‍येङा रिम्‍शो लाइश्‍शो लेबानोन ङा रवा तिम्‍नीम। मिनु मीम हुम्‍नीम। \v 8 मिनु शुश रागी रागी ङा मुरपुकी एको सहर रे पा लाइनीम। मिनु मेको नेल्‍लेमी ‘परमप्रभु यावेम, मारदे एको ठेयब सहर कली ओदेंशो पवा?’ देंमुइनीम। \v 9 मिनु मेको आन कली ‘मारदे हना मेकोपुकीमी परमप्रभु यावे, आन परमप्रभु आ कबल पशो प्रोंइशा, देवी देवता आन कली पूजा पा, मेको आन कली गेय पाम्‍तेक्‍म’ देंशा लोव़ लेत्‍चा पुंइसीनी” देंनीम। \v 10 बेक्‍शा लशो आन पर्बम मङाक्‍कीन। मेको आन पर्बम रोंका मपने। मेको क्‍येङा यो ग्‍याइश्‍शा लाइश्‍शो मुर आन पर्बम ङाक्‍कीन। मारदे हना मेको गेनायो मलेप्‍ब। मेकोमी आ रागी गेनायो मताइब। \em २राजा २३:२९-३४\em* \s1 पिप शाल्‍लुम आ पर्बम लोव़ \p \v 11 परमप्रभु यावेम यहूदा ङा पिप योसीयाह आ तौ शाल्‍लुम आ पर्बम लोव़ पाइब। मेको आ आफ आ पा ङा यहूदा ङा पिप दुम्‍त। मिनु मुल मेको एक रे लत। मेको एक लेश्‍शा मजाक्‍ब।\em शाल्‍लुम कली योआहास यो देंनीम। \em*\em १इतिहास ३:१५; २इतिहास ३६:१-४\em* \v 12 मेको कली तेको रागीम ग्‍याइश्‍शा लद‍मे। मेको मेक उइ बेक्‍ब। मेकोमी एको रागी लेंशा गेनायो मताइब। \v 13 “आबी, आबी, सुमी पाप पतीकेमी आ खिं सेल्‍बा, सुम आ खिं ङा आइक्‍था ङा कोठा ठीक मपतीकेमी सेल्‍बा, मेकोमी आ नेक्‍था ङा मुर आन कली मोशा गेय पपाइक्‍ब। मिनु मेको आन कली आन गेय पशो ङा गाल्‍च मगेब। \em २राजा २४:१४; मीका ३:१०; लेवी १९:१३; याकूब ५:४\em* \v 14 मेकोमी ‘गो आं कली तला तार शुश ठेयब कोठा पाइश्‍शो खिं का सेल्‍नुङ’ देंब। मेकोमी झेलपुकी सेल्‍ब। मेको कली लेबानोन ङा लाइश्‍शो रवा आ शीम क्‍येप्‍शा, मेको कली लल रङ ख्रेक्‍ब। \v 15 मार, गे पिप नवे? मारदे हना गे गारो नेल्‍ल बोल्‍यो शीम क्‍येप्‍नेवे? इ आफ नु जचा तूचा थोव़क बाक्‍त। मेकोमी ठीक निसाफ नु ठीक गेय पाप्‍तु। मिनु मेको कली रिम्‍शोन दुम्‍त। \v 16 मेकोमी प्रुङग नु मारेइ मथीब आन कली ठीक निसाफ पाप्‍तु। मिनु मेको कली रिम्‍शोन दुम्‍त। मेको आं कली तुइक्‍ब मुरुम पाइनीम” दे परमप्रभु यावेम देंत। \v 17 तन्‍न इ मिक्‍च नु इ थुंम ठीक पा मचेम्‍शो क्‍येट ला बाक्‍ब। गे दोस मताइब आन हुश शाइक्‍पाइक्‍नेवे। गे मुर आन कली दिप्‍शा हुश ख्राक्‍श पोक्‍नेवे। मरिम्‍शो पचा नु रोइक्‍चा ला दाक्‍नेवे। \v 18 मोपतीके परमप्रभु यावेम “यहूदा ङा पिप योसीयाह आ तौ येहो-याकीम आ पर्बम ‘आबी, मुरपुकीमी मेको आ पर्बम रोंका पची ना आं लोक्‍ब, आबी, आ समी मदेंनीम’ मेको आ पर्बम मङाक्‍नीम। मिनु ‘आबी, आं प्रभु, आबी, मान ताइब पिप’ दे मेको आ पर्बम मङाक्‍नीमी। \em २राजा २३:३४\em* \v 19 मेको कली गधा का थिम्‍शो खोदेंशो पा, कीशा लाइश्‍शा यरूसलेम ङा ठेयब लाप्‍चो आ ङोंइती ग्रुंइशा ताइक्‍नीम” देंत। \em येरमीया ३६:३०\em* \p \v 20 लेबानोनम लशा ठेयब सेंदा पा ग्रीङो। इ सेंदा बाशानम नेंपाइक्‍मी। अबारीम पहाड रे ठेयब सेंदा पा ग्रीङो। मारदे हना इ दाक्‍शो मुर नेल्‍ल बेक्‍तेक्‍म। \v 21 गे रिम्‍शो पा बाक्‍ङेनु, गो इ कली लोव़ पाता। तन्‍न गे “गो मेको मनेंनुङ” देंते। गे ठिटा बाक्‍ङे ना रेन मोदेंशो बाक्‍ते। गे आं देंशो मटिवी। \v 22 इ गोठला नेल्‍ल आन कली फशेम बेर पाइश्‍शा योल्‍ब। मिनु इ वारच नेल्‍ल ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍चा पुंइसीनीम। मेना गे इ मरिम्‍शो गेयम पतीके मुने दोक्‍शा, आमाइ, मेको श्‍येत नेल्‍ल परमप्रभु यावे आ अरेशो मटितीके दुम्‍शो बाक्‍ब। \v 23 लेबानोनम बाक्‍ब मुर, लेबानोन ङा लाइश्‍शो रवा आन दातेमी खिं सेल्‍ब मुरपुकी, श्‍येत नु सुत्‍केरी रोइ पशो खोदेंशो दुम्‍तीनी हना, दोपा हुकयी पाइनीनी। \p \v 24 परमप्रभु यावेम “गो दोपा ब्रोंइशा बाक्‍ङा, मोपा यहूदा ङा पिप येहो-याकीम आ तौ कोन्‍याह माइश्‍शो येहो-याकीम कली ‘गे आं ग्‍युरा गुइ ङा छाप थोक्‍तीक औंठी नवे हना, गो इ कली ग्रुंइशा ताइक्‍तन वा।\em कोन्‍याह कली योयाकीम यो देंनीम।\em*\em २राजा २४:८-१६; येरमीया २४:१\em* \v 25 गो इ कली साइक्‍चा माल्‍ब मुर आन गुइम गेनन। गे मेको आन कली तशा हिंनेवे। गो इ कली मेको बेबीलोन ङा पिप नेबुकदरेसर नु कल्‍दी आन गुइम गेनन। \v 26 गो गे नु इ कली जरमेब इ ममा इस कली अर्को रागीम ताइक्‍नन्‍सी। मिनु गे निम्‍फा मेकेर बेक्‍नीसी। \v 27 तन्‍न मेको आस लेत्‍चा माल्‍शो रागीम, लेत्‍चा मताइनीस। \v 28 मार, एको कोन्‍याह माइश्‍शो मुर सुइम मदाक्‍शो ब्रोल्‍शो ग्‍योंब खोदेंशो बाक्‍बा ङा? मेको मोदेंशो ग्‍योंब कली सुइम ममाल्‍नीम। मोपतीके मेको नु मेको आ आल आन मतुइश्‍शो रागीम ताइक्‍चा पुंइसीनीमी?’ ” देंत। \em कोन्‍याह माइश्‍शो येहो-याकीम आ तौ कली येकोन्‍याह यो देंनीम। येरमीया २४:१\em* \v 29 ए रागी, रागी ङा मुर नेल्‍ल, परमप्रभु यावे आ लोव़ नेनीन। \v 30 परमप्रभु यावेमी “मेको मुर आ नें क्‍याम्‍सीब, दे ब्रेक्‍शा वोतो। मेको मुर बाक्‍म सम्‍म मारेइ पने मचाप्‍ब। मेको आल मपाइश्‍शो मुर दुम्‍ब। मारदे हना मेको के तेकोइ मुर रिम्‍शो मदुम्‍नीम। मेको आ चच युइ दाऊद आ नित्‍तीकेम नित्‍चा मताइनीम। मेकोपुकीमी यहूदा आ नित्‍तीकेम निश्‍शा हुकुम पचा मताइनीम” देंत। \em १इतिहास ३:१७-२४\em* \c 23 \s1 मरिम्‍शो गोठला आन पर्बम लोव़ \p \v 1 परमप्रभु यावेमी “आबी, गे आं भेडा आन कली एर ओंथ ब्रपाइक्‍ब गोठला” देंत। \em इजीकीएल १४:-; येरमीया १०:२१; जकरिया ११:५\em* \v 2 मोपतीके परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुमी आ मुर आन कली योव़ब गोठला आन पर्बम “गेपुकीम आं बगाल आन कली फ्राइतीनी। मिनु मेको आन कली खेरतीनी। मेको आन कली मकोव़नी। मोपतीके गो इन मरिम्‍शो पशो आ पर्बम कोव़नुङ। इन कली सजाइ गेनुङ” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \v 3 परमप्रभु यावेमी “गो आं लीशो बगाल नेल्‍ल आन कली इन खेरशो रागी रे खुप्‍शा लेश्‍शा, आन बगालम चाक्‍नुङमी। मिनु मेकोपुकी मेकेर सोशा बोशा शुश दुम्‍नीम। \v 4 गो मेको आन कली योव़ब गोठलापुकी वोइक्‍नुङमी। मिनु मेको आन कली योव़नीम। मेना भेडा महिंनीम। सुर्ता मपाइनीम। मेको आन दाते ङा का यो मजाम्‍नीम” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \em येरमीया ३:१५\em* \p \v 5 परमप्रभु यावेम “गो दाऊद आ मुर रे ठीक पाइब राशी का वा‍पाइक्‍नुङ। मेको नाक्‍त थमा पा जाक्‍ना जाक्‍न बाक्‍ब। पिप कामी आ जोक्‍तीक तुइक्‍तीकेम सासन पाइब। मिनु मेकोमी आ रागीमी ठीक निसाफ नु ठीक गेय पाइब। \em जकरिया ३:८; यसैया ३२:१\em* \v 6 मेकोम सासन पवा ना यहूदा श्‍येत रे प्रोंइचा पुंइसीब। मिनु इस्राएल मारेइ मदुम्‍थु बाक्‍ब। मेको आ नेंम मेकोपुकी तुइक्‍चा पुंइसीनीमी। मेको आ नें ‘परमप्रभु यावे आंइ कली ठीक पाइब बाक्‍ब’ देंनीम” देंत। \em ब्‍यवस्‍था ३३:२८; येरमीया ३३:१६; यसैया ४५:२४\em* \p \v 7 मिनु परमप्रभु यावेमी “परमप्रभु यावे ब्रोंइशा बाक्‍शो खोदेंशो नु मुर आन कली इजीप्‍त रागी रे ग्रुंइशा एक चाक्‍शो मदेंतीक नाक्‍ती थमा पा जाक्‍नीम। \v 8 तन्‍न मार देंनीम देंशा हना, मेकोपुकीमी ‘परमप्रभु यावे ब्रोंइशा बाक्‍शो खोदेंशो नु इस्राएली आन चच युइ आन कली उत्तर ङा रागी नु तेको तेको रागी रे चाक्‍शो’ देंनीम। मारदे हना मेको आन रागीम बाक्‍चा ताइनीम” देंत। \em येरमीया १६:१४-१५\em* \s1 दूली लोव़ पाइब \r इजीकीएल १३:२-१६ \p \v 9 परमप्रभु यावेम आ लोव़ पाइब आन पर्बम लोव़ पशो बाक्‍ब। मेको नेंशा आं थुं जिक्‍त। आं रुश नेल्‍ल ख्रिंख्रि पाइनीम। गो दुक्‍शो मुर खोदेंशो दुम्‍ती। गो अङगुर शांबु शुश तूशा दुक्‍शो खोदेंशो दुम्‍ती। गो परमप्रभु यावे आ पर्बम नु आ लोव़ आ पर्बम मोदेंशो दुम्‍ती। \v 10 मारदे हना एको रागी तेल्‍लेम पतीकेम ब्रीशो बाक्‍ब। सराप रतीके, रागीम रोंका पाइब। मुर मबाक्‍तीके बस्‍तु योव़तीके सोव़तेक्‍म। परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब आन पतीके काइ मरिम्‍शो बाक्‍ब। आन सक्ति दूली पा चलेनीम। \em येरमीया १२:४\em* \v 11 परमप्रभु यावेमी “आं लोव़ पाइब नु चढ़ेब नेल्‍ल आं कली ममानेब दुम्‍तेक्‍म। मेकोपुकीमी आं खिंमी यो आं अरेशो लोव़ मटीनीम। \em येरमीया ५:३१\em* \v 12 मोपतीके मेको आन लां छिङछिङ दुम्‍शा ग्रेक्‍ब दुम्‍ब। मिनु मेकोपुकी मेकेर गाक्‍मानु, ग्रेक्‍शा गोल्‍नीम। मारदे हना गो मेको आन कली सजाइ ततीक बर्सम ठेयब श्‍‍येत गेनुङ। \em येरमीया १३:१६; बजन संग्रह ३५:६\em* \v 13 गो सामरीया ङा आं लोव़ पाइब आन दातेमी ग्रांग्रा दिशो गेय ताता। मेकोपुकीमी बाल देवता आ नेंम नोले दुम्‍ब लोव़ पाम्‍तेक्‍म। मिनु आं मुर इस्राएली आन कली हेंथे लां खोइक्‍पाइक्‍तेक्‍म। \em ब्‍यवस्‍था १८:२०-२२; यसैया १:१०; इजीकीएल १३:२३\em* \v 14 तन्‍न यरूसलेम ङा आं लोव़ पाइब आन दातेम सामरीया क्‍येङा यो ग्रांग्रा दिचा ङा गेय ताता। मेकोपुकीम तेल्‍लेम पशा जोल ला पाइनीम। मरिम्‍शो पाइब आन कली बोल्‍यो सेल्‍नी‍म। मोपतीके सुइ मुर परमप्रभु यावे आ अरेशो मटितीक रे मलेत्‍नीम। मेको नेल्‍ल आं कली सोदोम खोदेंशो नु यरूसलेम ङा मुरपुकी चहिं गोमोररा खोदेंशो दुम्‍तेक्‍म” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \v 15 मोपतीके मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेम आ लोव़ पाइब आन पर्बम “गो मेको आन कली कशो थोव़क उम्‍नुङमी। मिनु तूचा कली बीस ब्‍वाइश्‍‍शो ब्‍वाक्‍कु तूचा गेनुङमी। मारदे हना यरूसलेम ङा परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब रेन रागी नेल्‍लेम परमप्रभु यावे कली थमा मसुइश्‍शो बाक्‍नीम” देंत। \em येरमीया ९:१५\em* \p \v 16 मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेम “गेपुकी आं लोव़ पाइब आन लोव़ मनेनीन। मेकोपुकीमी जोल लोव़ पा इन कली हेंथे गाक्‍पाइक्‍नीम। परमप्रभु यावे आ लोव़ ममाइ, तन्‍न आन थुंम मिम्‍शो लोव़ नु आन ङोमु तशो ना ङा लोव़ शेंनीम। आन खकटा थुं कली खोइश्‍शा गाक्‍ब आन कली ‘गे ठेयब श्‍येत मताइनीनी’ देंनीम। \em येरमीया ६:१३-१४; येरमीया १४:१४\em* \v 17 मेकोपुकीम आं लोव़ मदाक्‍ब आन कली गेना हना यो ‘परमप्रभु यावे इन कली थुं नाइश्‍शा बाक्‍तीक दुम्‍ब’ देंनीम। मिनु मेकोपुकीम मटिथु आन थुं ङा मिम्‍शोम गाक्‍ब आन कली ‘इन कली मारेइ हिंचा ङा श्‍येत मदुम्‍ब’ देंनीम। \v 18 तन्‍न सु परमप्रभु यावे आ लोव़ नेंचा नु रुप्‍चा कली मेको आ अर्ती गेतीकेम बाक्‍म ङा? सुम मेको आ लोव़ शेंचा कली नोफा दाइश्‍शा नेंशो बाक्‍म ङा? \v 19 कोव़ङीन परमप्रभु यावे आ गाइश्‍शो फश गिवार खोदेंशो पा बोक्‍ब। परमप्रभु यावे आ अरेशो लोव़ मटीब आन पियामी फश गिवार जुक्‍ब। \v 20 परमप्रभु यावे आ गाइश्‍शो मलेप्‍ब। आ मिम्‍शो नेल्‍ल पने थुमा नोले ला लेप्‍ब। नोले ङा नाक्‍ती एको लोव़ रिम्‍शो पा रुप्‍नीनी। \v 21 मेको आं लोव़ पाइब आन कली गो मसोइक्‍तुमी। मो हना यो मेकोपुकी आन लोव़ कुरशा दोरशा लाम्‍तेक्‍म। गो मेकोपुकी नु लोव़ मपङ। मो हना यो मेकोपुकीमी लोव़ पाम्‍तेक्‍म। \em येरमीया १४:१४\em* \v 22 मेकोपुकी आं अर्ती गेतीकेमी बाक्‍शो हना, मेकोपुकीमी आं मुर आन कली आं लोव़ नेंचा ङा पा देंम वा। मिनु मेको आन कली आन मरिम्‍शो लां नु आन मरिम्‍शो गेय रे लेत्‍तेक्‍म वा” देंत। \p \v 23 परमप्रभु यावेम “मार, गो नेक्‍था ङा ला परमप्रभु यावे नङा ङा? ङोन ङा चहिं परमप्रभु मनङा ङा? \v 24 मिनु मुर आं ङोंइती रे ख्रुइश्‍शा बाक्‍ने चाप्‍नीमी ङा? मिनु गो मेको आन कली तने मचाप्‍नुङमी ङा? मार, सरीङ नु रागी निम्‍फा कली गो प्रिंने मचाप्‍नुङा ङा?” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \em बजन संग्रह १३९:७-१६ \em* \v 25 मिनु मेकोमी “गो आं नेंमी जोल पाइब आन लोव़ नेंता। गो ङोमु ताता। गो ङोमु ताता। \v 26 गेना सम्‍म मोदेंशो दुम्‍बा? मेको आं लोव़ पाइब आन थुं गेना आं गे लेप्‍बा? मेको जोल पाइब आंम थुं ङा दूली लोव़ पाइबपुकी गेना आं गे लेत्‍नीमी। \v 27 मेकोपुकीमी आन ङोमु आन पर्बम लोव़ पा आं नें प्रेंपाइक्‍चा माल्‍नीम। आन किकी पिपी खोदेंशो पा आं नें आ पा ङा बाल आ नें ठेयब सेल्‍शा, आन ङोमु ङा लोव़ शेंमुम्‍तेक्‍म। \em न्‍यायाधीस ३:७\em* \v 28 सुइ आं लोव़ पाइबम ङोमु ताप्‍तु हना, आ ङोमु शोव़ङल। तन्‍न सुइ नु आं लोव़ बाक्‍त हना, मेकोमी थमा पा आं लोव़ शेंदल। पराल नु चेरब मगारनीस” देंत। \v 29 परमप्रभु यावेमी “मार, आं लोव़ मी खोदेंशो मबाक्‍बा ङा? मेको सेरथे फुल्‍लु कली प्रोल्‍ब घन खोदेंशो मबाक्‍बा ङा?” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \em हिब्रू ४:१२\em* \v 30 मिनु परमप्रभु यावेमी “कोव़ङीन, गो मेको आन कली देंशो लोव़ खोदेंशो पा, मेकोपुकीमी अरु आन कली देंशो आं लोव़ आंम के सेल्‍शा, खुइ पा शेंनीम। मोदेंशो पा आं लोव़ पाइब आन कली काइ मदाक्‍नुङ। \v 31 कोव़ङीन, मेकोपुकीमी आंम थुं ङा लोव़ पशा ‘परमप्रभु यावे आ लोव़ बाक्‍ब’ देंनीम। गो मोदेंशो लोव़ पाइब आन कली काइ मदाक्‍नुङ। \v 32 कोव़ङीन, मेकोपुकी जोल पा ङोमु ङा लोव़ पाइब बाक्‍नीम। गो मोदेंशो पा आं लोव़ पाइब आन कली काइ मदाक्‍नुङ। मेको आन जोल शेंतीकेमी आं मुर आन कली हेंथे लां खोइक्‍पाइक्‍नीम। मेकोपुकी काइ महिंब बाक्‍नीम। गो मेको आन कली मसोइक्‍तुमी। गो मेको आन कली मयोव़ङुमी। मोपतीके मेको आन लोव़ मुर आन कली शोर गाक्‍शो बाक्‍ब” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \em येरमीया १४:१४\em* \s1 जोल पाइब आन लोव़ \p \v 33 मिनु मुर का, आं लोव़ पाइब का कि चढ़ेब काम इ कली “परमप्रभु यावे आ देंशो श्‍येत लोव़ मार बाक्‍बा?” दे इ कली हिल्‍लो पाप्‍तु हना, गे मेको कली “मेको श्‍येत गे बाक्‍नीनी” देनो। मिनु परमप्रभु यावेमी “गो इन कली ताइक्‍नन्‍नी, देंत, माइक्‍मी” देंत। \em २राजा ९:५५; यसैया १३:१\em* \v 34 परमप्रभु यावेम “तेकोइ आं लोव़ पाइब, तेकोइ चढ़ेब नु अरु सुइमी ‘एको परमप्रभु यावे आ देंशो श्‍येत बाक्‍ब’ देंतेक्‍म हना, गो मेको आन कली नु मेको आन खिं ङा मुर आन कली सजाइ गेनुङमी” देंत, दे माइक्‍मी। \v 35 मिनु इन दातेम अर्को कली “परमप्रभु यावेम मार लोव़ पवा? दे हिल्‍लो पचा माल्‍नीनी। \v 36 तन्‍न गे लेंशा ‘परमप्रभु यावे आ देंशो श्‍येत लोव़ बाक्‍ब’ मदेनीन। मारदे हना मुर नेल्‍ल आन पशो लोव़ श्‍येत दुम्‍ब। मोपा गेपुकीम ब्रोंइ‍शा बाक्‍ब परमप्रभु, मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे, इं परमप्रभु आ लोव़ दूली सेल्‍नीनी। \v 37 मिनु गे आं लोव़ पाइब नेल्‍ल आन कली ‘परमप्रभु यावेम इन कली मार, लोव़ लेत्‍ता? परमप्रभु यावेम मार लोव़ पवा?’ दे हिल्‍लो पचा माल्‍नेवे। \v 38 तन्‍न गेपुकीमी ‘एको परमप्रभु यावे आ देंशो श्‍येत ङा लोव़ बाक्‍ब’ देंनीनी। मोपतीके परमप्रभु यावेमी ‘मारदे हना गे परमप्रभु यावे आ देंशो श्‍येत ङा लोव़ बाक्‍ब’ देंतीनी। तन्‍न गो इन कली ‘एको परमप्रभु यावे आ देंशो श्‍येत बाक्‍ब, मदेनीन’ देंती। \v 39 मोपतीके गो थमा पा इन कली क्‍युक्‍शा, आं ङोंइती रे ताइक्‍नुङ। इन कली नु इन किकी पिपी आन कली गेशो सहर पोक्‍शा ताइक्‍नुङ। \v 40 मिनु गो इन कली गेना हना यो शिशी मपथु, गेना हना यो मुने दोक्‍पाइक्‍नन्‍नी। मेको गेना यो मप्रेंसीब” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \em येरमीया २०:११\em* \c 24 \s1 रिम्‍शो नु मरिम्‍शो फोव़शी गेडा \p \v 1 बेबीलोन ङा पिप नेबुकदरेसरमी यहूदा ङा पिप येहो-याकीम आ तौ येकोन्‍याह, यहूदा ङा पिप आ गेय पाइब, मार मार सेल्‍स जोक्‍ब नु तुप्‍तील आन कली यरूसलेमम ग्‍याइश्‍शा बेबीलोन लदा बाक्‍त। मेको नोले परमप्रभु यावेमी आं कली आ खिं आ ङोंइती डालो निक्‍शी फोव़शी गेडा कोंइताक्‍यी।\em येहो-याकीम आ नें २राजा २४:६ योयाकीन बाक्‍ब। तन्‍न येरमीया किताबम २२:२४ आ नें कोन्‍याह बाक्‍ब। मिनु येरमीया २४:१ येकोन्‍याह यो देंनीम।\em*\em २राजा २४:१४-१६\em* \v 2 मिनु डालो कामी ङोंइती ङा थम रिम्‍शो मीशो फोव़शी गेडा बाक्‍तेक्‍म। तन्‍न अर्को डालोम काइ मरिम्‍शो फोव़शी गेडा बाक्‍तेक्‍म। मेको जचा यो मदुम्‍चा ङा थम मरिम्‍शो बाक्‍तेक्‍म। \v 3 मिनु परमप्रभु यावेम आं कली “येरमीया गे मार, तवी” दे माइक्‍ती। मिनु गो “फोव़शी गेडा तातामी। थम रिम्‍शो फोव़शी गेडा नु थम मरिम्‍शो फोव़शी गेडा बाक्‍तेक्‍म। मेको मरिम्‍शो फोव़शी गेडा जचा यो मदुम्‍चा ङा बाक्‍नीम” देंती। \p \v 4 मिनु परमप्रभु यावेमी आं कली \em इजीकीएल ११:१४-२१\em* \v 5 परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुमी “मेको रिम्‍शो फोव़शी गेडा खोदेंशो पा, गो यहूदा रे बेबीलोन रागीम ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍चा पुंइसीशो आन कली मिम्‍नुङ। गो मेको आन कली एकेर रे कल्‍दी आन रागीम सोइक्‍ताक्‍ङ। \v 6 गो मेको आन कली रिम्‍शो दुम्‍पाइक्‍चा कली कोव़नुङ। मिनु गो मेको आन कली एको रागीम लेश्‍शा चाक्‍नुङमी। गो मेको आन थुं बारपाइक्‍नुङमी। आन थुं लुक्‍च मलपाइक्‍नुङमी। गो मेको आन कली ख्रुम्‍नुङमी। मतुल्‍नुङमी। \em येरमीया १:१०; येरमीया ३१:२८\em* \v 7 मिनु गो मेको आन कली ‘गो परमप्रभु यावे नङ’ दे आं कली तुइक्‍तीक थुं गेनुङमी। मेकोपुकी आं मुर दुम्‍नीम। मिनु गो मेको आन परमप्रभु दुम्‍नुङ। मारदे हना मेको आन थुं नेल्‍लेमी आं गे लेत्‍नीम। \em येरमीया ३१:३३-३४; येरमीया ७:२३\em* \p \v 8 तन्‍न गो मेको जचान मदुम्‍चा ङा काइ मदारशो फोव़शी गेडा खोदेंशो पा यहूदा ङा पिप सिदकीयाह, मेको आ सरकार ङा गेय पाइब, यरूसलेम ङा लीशो मुरपुकी नु इजीप्‍त रागीमी बाक्‍ब आन कली मरिम्‍शो पाइनुङ। \em २राजा २४:१७-२०; ब्‍यवस्‍था २:३१; येरमीया २९:१६-१९\em* \v 9 गो मेको आन कली रागी ङा राज्‍य नेल्‍लेमी शुश हिंचा ङा नु काइ मरिम्‍शो सेल्‍नुङ। मेको आन कली शिशी मताइब, शुक्‍शी लोव़ नु सराप पाइक्‍चा पुंइसीब सेल्‍नुङमी। मेको आन कली खेरशो रागी नेल्‍लेम मोदेंशो पाइनुङमी। \em १राजा ९:७\em* \v 10 गो मेको आन कली तरवार, अन्‍काल नु मुर बेक्‍तीक रोइ सोइक्‍नुङ। मेको आन कली नु आन किकी पिपी आन कली गेशो रागी रे मेको नेल्‍ल मबेक्‍मा सम्‍म मो पाइनुङ” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \c 25 \s1 ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍चा पुंइसीब \p \v 1 मिनु परमप्रभु यावेमी येरमीया कली यहूदा ङा मुर आन पर्बम लोव़ पाप्‍तु। मेना यहूदा ङा पिप योसीयाह आ तौ येहो-याकीमपिप दुम्‍शो ४ बर्स दुम्‍मेनु, बेबीलोन ङा पिप नेबुकदरेसर पिप दुम्‍शो बर्स का दुम्‍शो बाक्‍त। \em येरमीया ३६:१\em* \v 2 मिनु परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब येरमीयामी यहूदा ङा मुर नेल्‍ल नु यरूसलेममी बाक्‍ब मुर नेल्‍ल आन कली मेको लोव़ पाप्‍तु। \v 3 यहूदा ङा पिप आमोन आ तौ योसीयाह पिप दुम्‍शो १३ बर्स रे मुल २३ बर्स सम्‍म परमप्रभु यावेमी आं कली लोव़ पना पन बाक्‍त। मिनु गो मेको लोव़ इन कली शेंस ङा शेंस बाक्‍शो बाक्‍ती। तन्‍न गेपुकीम इन नोफा मदाइक्‍तीनी। \em येरमीया १:२; येरमीया ३६:२\em* \v 4 मिनु परमप्रभु यावेम आ लोव़ पाइब आन कली मोदें लोव़ पथ सोइक्‍स ङा सोइक्‍स पाप्‍तु हना यो, गेपुकीम मेको आन लोव़ मनेंनी। इन नोफा मदाइक्‍तीनी। \em येरमीया ७:२५-२६; येरमीया ११:७; येरमीया २६:५; येरमीया २८:८; येरमीया २९:१९; येरमीया ४४:४; २इतिहास ३६:१५-१६\em* \v 5 मेकोमी “गे नेल्‍ल इन मरिम्‍शो पशो नु परमप्रभु यावे आ अरेशो मटितीके रे लेतीन। मिनु परमप्रभु यावेम इन कली नु इन किकी पिपी आन कली गेना हना यो कली गेशो रागीम बाक्‍चा ताइनीनी। \em येरमीया ७:३\em* \v 6 अर्को रागी ङा देवी देवता आन कली पूजा पशा, ठेयब सेल्‍चा कली मेको आन नोले मखोतीन। इन गुइम सेल्‍शोमी आं कली मगाइक्‍पाइय्‍यीनी। मिनु गो इन कली मारेइ श्‍येत मगेनुङ” देंशो बाक्‍त। \v 7 परमप्रभु यावेमी “तन्‍न गेपुकीम आं लोव़मी नोफा मदाइक्‍तीनी। इन गुइम सेल्‍शोमी आं कली गाइक्‍पाइक्‍तीनी। मिनु गेपुकी आंमान सजाइ ताइब सेल्‍सीशो बाक्‍नीनी” देंत। \p \v 8 मोपतीके मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी “मारदे हना गेपुकीम आं लोव़ मटिनी। \v 9 गो उत्तर ङा जात नेल्‍ल नु आं गेय पाइब बेबीलोन ङा पिप नेबुकदरेसर कली ब्रेश्‍शा चाक्‍नुङमी। गो मेको आन कली एको रागी ङा मुर नु एर ओंथ ङा जात नेल्‍ल आन पर्बम चाक्‍नुङमी। मिनु गो मेको नेल्‍ल आन कली साइक्‍पाइक्‍नुङमी। गो मेको आन कली शुश हिंचा ङा, शुक्‍शी पाइक्‍चा पुंइसीब नु शिशी मताइब सेल्‍नुङमी। \em दानीएल ३:३१-३३\em* \v 10 मिनु गो मेको आन रे थुं नाइश्‍शा बाक्‍तीके, ग्‍येरशो सेंदा नु ग्‍युम्‍ली ग्‍युम्‍ले आन सेंदा क्‍याम्‍नुङ। यात ग्री‍शो नु बत्ती आ हाम्‍सो नेल्‍ल योल्‍नुङ। \em येरमीया ७:३४\em* \v 11 एको रागी ङा खिं नेल्‍ल ब्रेश्‍शो नु मुर मबाक्‍शो दुम्‍नीम। मिनु एको जात ङा मुरपुकी ७० बर्स सम्‍म बेबीलोन ङा पिप आ वाइल दुम्‍नीम। \em २इतिहास ३६:२१; येरमीया २९:१०; एज्रा १:१-२\em* \v 12 तन्‍न ७० बर्स गाम नोले, गो बेबीलोन ङा पिप नु कल्‍दी आन रागी कली मेको आन मरिम्‍शो पशो ङा सजाइ गेनुङ। मेको आन रागी गेना हना यो मुर मबाक्‍तीके सेल्‍नुङमी” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \v 13 परमप्रभु यावेमी “मेको रागी कली आं देंशो लोव़ नेल्‍ल, एको किताबम ब्रेक्‍शो लोव़ नु आं लोव़ पाइब येरमीयामी रागी रागी नेल्‍ल ङा मुर आन कली पशो नोले दुम्‍ब लोव़ नेल्‍ल मेको रागीम मोइक्‍नुङ। \v 14 मिनु रागी रागी ङा मुर नु ठेयब पिपमी यहूदा ङा मुर आन कली वाइल सेल्‍नीम। गो मेको आन पशो नु आन गुइमी सेल्‍शो कोव़शा, मेको आन कली क्‍येक्‍क लेत्‍नुङमी” देंत। \em येरमीया २७:७\em* \s1 परमप्रभु आ गाइश्‍शो कचौरा \p \v 15 मिनु परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुमी आं कली “आं गुइ रे आं गाइश्‍शोमी ब्रीशो अङगुर शांबु बाक्‍शो कचौरा ताक्‍को। मिनु इ कली सोइश्‍शो रागी रागी ङा मुर नेल्‍ल आन कली तूपाइक्‍मी। \em येरमीया ५१:७; यसैया ५१:१७; प्रकाश १४:१०\em* \v 16 मेकोपुकीमी मेको तूशा, दिङ दाङ गोल्‍शा, मारेइ मिम्‍ने मचाप्‍नीम। मारदे हना गो मेको आन दातेमी तरवार सोइक्‍नुङ” देंत। \p \v 17 मोपतीके गो मेको कचौरा परमप्रभु यावे आ गुइ रे ताक्‍ता। मिनु गो परमप्रभु यावेमी सोइश्‍शो रागी नेल्‍ल नु मुर नेल्‍ल आन कली तूपाइक्‍तामी। \v 18 मिनु मुलाक्‍ती तशो खोदेंशो पा यरूसलेम नु यहूदा ङा सहर नेल्‍ल आन कली श्‍येत्‍थ नु मुर मबाक्‍तीके सेलो। मेकेर ङा पिप नु आन सरकार आ गेय पाइब मुर खतम दुम्‍नीम। मेको सहर शुक्‍शी पाइक्‍चा नु सराप पाइक्‍चा पुंइसीब दुम्‍त। \v 19 मेको प्रोंइशा यो इजीप्‍त ङा पिप फाराओ, मेको आ गेय पाइब मुर नेल्‍ले, मेको आ सरकार ङा मुरपुकी नु मेको आ मुर नेल्‍ल आन कली, \v 20 मेकेर बाक्‍ब अर्को रागी ङा मुर नेल्‍ले, ऊज रागी ङा पिप नेल्‍ले, पलिस्‍ती आन पिप नेल्‍ले, अश्‍कलोन, गाजा, एक्रोन नु अश्‍दोद सहरम लीशा बाक्‍शो मुर नेल्‍ल आन कली, \v 21 एदोम, मोआब नु अम्‍मोन ङा मुर नेल्‍ल आन कली, \v 22 टायर नु सीदोन ङा पिप नेल्‍ले, समुन्‍द्र आइक्‍ची हांबु ङा पिप नेल्‍ल आन कली, \v 23 देदान, तेमा, बूज नु आन चां एर ओंथ ख्रोइक्‍ब नेल्‍ल आन कली, \em येरमीया ९:२५\em* \v 24 अराब रागी ङा पिप नेल्‍ल, गोरशो रागीम बाक्‍ब अर्को रागी ङा मुर आन पिप नेल्‍ल आन कली, \v 25 जिम्री ङा पिप, एलाम ङा पिप नु मादी ङा पिप नेल्‍ल आन कली, \v 26 मिनु उत्तर गे आ नेक्‍था नु ङोन बाक्‍ब पिप नेल्‍ल आन कली का का पा तूपाइक्‍तामी। मिनु नोले अर्को रागीम बाक्‍शो राज्‍य नेल्‍ल ङा मुर आन कली तूपाइक्‍तामी। मिनु मेको नेल्‍ल आन नोले शेशाक ङा पिपमी यो मेको तूचा माल्‍ब। \em शेशाक बेबीलोन आ अर्को नें बाक्‍ब। येरमीया ५१:४१ \em* \p \v 27 मिनु नोले गे मेको आन कली “मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुमी मार देंत देंशा हना ‘गे मेको तूशा दुक्‍शा मेने। मिनु गेना यो मबोक्‍चा ङा पा गोलीन। गो इन दातेम सोइश्‍शो तरवार आ पर्बम मो दुम्‍ब’ दे माइक्‍मी। \p \v 28 तन्‍न मेकोपुकीमी इ गुइ रे मेको कचौरा तूने मबिस्‍साक्‍म हना, गे मेको आन कली मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी ‘गेपुकीम मेको तूचान माल्‍नीनी’ देंशो बाक्‍ब” दे माइक्‍मी। \v 29 मेकोमी “कोव़ङीन, मुल गो आं नेंम वोइश्‍शो सहर कली श्‍येत गेचा चिक्‍शो बाक्‍नुङ। मिनु मार, गेपुकी चहिं सजाइ मतथु ब्रोंइनीनी ङा? इन कली सजाइ मगे‍थु मप्रोंइसीब। मारदे हना गो रागीम बाक्‍ब मुर नेल्‍ल आन पर्बम तरवार का ठीक पशो बाक्‍ती, दे मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी देंत” दे माइक्‍मी। \em इजीकीएल ९:६; १पत्रुस ४:१७; येरमीया ४९:१२\em* \v 30 परमप्रभु यावेमी “मुल गे मेको नेल्‍ल आन पर्बम एको आं लोव़ पावो। मेको आन कली ‘परमप्रभु यावे इर आ बाक्‍तीक रे ब्‍वाक्‍ब। आ बाक्‍तीक रे आ सेंदा ग्रुंइब। मिनु आंम रागी आ पर्बम मेको ठेयब सेंदा पा ब्‍वाक्‍ब। रागीम बाक्‍ब नेल्‍ल आन पर्बम अङगुर ख्राक्‍‍ब खोदेंशो पा ग्रीब। \em होसे ११:१०; योएल ४:१६; आमोस १:२\em* \v 31 मेको रेयके पा, थोप्‍ला दाइश्‍शो, रागी ङा सुर सम्‍म नेंसीब। मारदे हना परमप्रभु यावेम रागी रागी आन कली दोस गेब। मिनु मेकोमी मुर नेल्‍ल आन कली निसाफ पाइब। मिनु दोस ताइब तरवारम क्‍योरचा पुंइसीनीम’ दे माइक्‍मी” देंत। \v 32 मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी “कोव़ङीन शुश श्‍येत दुम्‍तीक रागी का रे अर्को रागी सम्‍म ब्रना ब्रन लाइब। रागी आ सुर रे हिंचा ङा फश गिवार जाक्‍ना जाक्‍न बाक्‍ब” देंत। \v 33 मेको नाक्‍ती परमप्रभु यावे आ साइश्‍शोपुकी रागी आ सुर का रे अर्को सुर सम्‍म बाक्‍नीम। मेको आन पर्बम सुइ रोंका मपाइनीम। मेको बेक्‍शो मुर आन कली सुइमी खुप्‍शा मथिम्‍नीम। मेको आन कली सुइम मथिम्‍नीम। मेकोपुकी खपीम मोव़ल खोदेंशो दुम्‍नीम। \em येरमीया ९:२१\em* \v 34 गे गोठलापुकी रोंका पने। मिनु वाइ ब्रेश्‍शा ङाक्‍कीन। गे मेको बगाल ङा लां कोंइबपुकी पुलुम दिङ दाङ गोलीन। मारदे हना इन कली क्‍योरशा साइक्‍तीक नाक्‍त जाक्‍शो बाक्‍ब। गेपुकी गोल्‍नीनी। मिनु शुश क्‍येट लाइब ग्‍योंब खोदेंशो पा प्रोल्‍चा पुंइसीनीनी। \em येरमीया २३:१\em* \v 35 गोठला आन कली प्रोक्‍तीक तेइ मबाक्‍ब। बगाल ङा लां कोंइब आन ब्रोंइतीक लां तेइ मबाक्‍ब। \v 36 गोठला आन ङाक्‍शो नेनीन। बगाल आन कली लां कोंइब आन हिंमा क्‍येम्‍स पशो नेनीन। मारदे हना परमप्रभु यावेम मेको आन बस्‍तु योव़तीके क्‍याम्‍चा चिक्‍शो बाक्‍ब। \v 37 परमप्रभु यावे आ ठेयब पा गाइश्‍शोम मेको रिम्‍शो बस्‍तु योव़तीके खतम दुम्‍नीम। \v 38 गुप्‍सम खोदेंशो पा मेकोमी आ बाक्‍तीके प्रोंइतु। मारदे हना मेको आन रागी साइक्‍ब तरवार नु परमप्रभु आ गाइक्‍तीक आ पर्बम मुर मबाक्‍‍तीके दुम्‍त। \em येरमीया ४:७\em* \c 26 \s1 येरमीया कली हिंच कोंइशो \r येरमीया ७:- \p \v 1 यहूदा ङा पिप योसीयाह आ तौ येहो-याकीममी सासन पवा आ ङोंइती ङा बर्सम परमप्रभु यावेमी आं कली लोव़ पाप्‍तु। \em २राजा २३:३४-३७\em* \v 2 परमप्रभु यावेमी मार देंत, देंशा हना “आं खिं ङा लाङगाम रपो। मिनु आं कली ठेयब सेल्‍चा कली जाक्‍ब यहूदा सहर ङा मुर नेल्‍ल आन कली गो इ कली देंशो लोव़ नेल्‍ल मेको आन कली देनो। लोव़ का यो मफेवो। \v 3 मिनु मेको नेंशा, मेको नेल्‍ल आन मरिम्‍शो लां रे लेत्‍नीमी, कों? मिनु मेको आन मरिम्‍शो पशो आ पर्बम मेको आन कली ठेयब श्‍येत चाक्‍तीक रे आं थुं फाइक्‍नुङा, कों? गो मेको आन तार चाक्‍चशो खतम दुम्‍तीक मचाक्‍नुङा, कों? \em येरमीया १८:८; येरमीया ३६:३\em* \v 4 गेमी मेको आन कली ‘परमप्रभु यावेम आं लोव़ मार बाक्‍ब देंशा हना, गे आं लोव़ पशो नोफा दाइश्‍शा मनेंतीनी हना, गो इन ङोंइती वोइश्‍शो आं अरेशो मपाइतीनी हना, \v 5 गो गेना हना यो इन बाक्‍तीकेम सोइश्‍शो आं गेय पाइब, आं लोव़ पाइब आन लोव़ नोफा दाइश्‍शा मनेंतीनी हना, गेपुकीम मेको रिम्‍शो पा मनेंशो बाक्‍तीनी हना, \em येरमीया २५:४\em* \v 6 गो मेको खिं कली शिलो खोदेंशो सेल्‍नुङ। मिनु मेको सहर कली रागी नेल्‍ल ङा मुर नेल्‍ल आन दातेमी सराप राइब सेल्‍नुङ’ देनो” देंत। \em २राजा २५:९; येरमीया ७:१२\em* \p \v 7 मिनु चढ़ेबपुकी, परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइबपुकी नु मुर नेल्‍लेमी परमप्रभु यावे आ खिंम येरमीयामी देंशो लोव़ नेंतेक्‍म। \v 8 मिनु परमप्रभु यावे आ अरेशो लोव़ नेल्‍ल, येरमीयाम मुर नेल्‍ल आन कली नेंपाइक्‍ने थुमा चोटी चढ़ेबपुकी, परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइबपुकी नु मुर नेल्‍लेम मेको कली ग्‍याइश्‍शा “गे साइक्‍चान पुंइसीनेवे। \v 9 गे मारदे परमप्रभु यावे आ नेंम लोव़ पा ‘एको खिं शिलो खोदेंशो दुम्‍ब। मिनु एको सहर चहिं श्‍येत्‍थ नु मुर मबाक्‍तीके दुम्‍ब’ देने” देंशा, परमप्रभु यावे आ खिंम येरमीया आ एर ओंथ मरिक्‍थ्री पा मुर देल्‍तेक्‍म। \p \v 10 मिनु यहूदा ङा सरकार आ गेय पाइब मुरपुकीम मेको लोव़ नेंशा, मेकोपुकी पिप आ खिं रे परमप्रभु यावे आ खिंम जाक्‍तेक्‍म। मिनु परमप्रभु यावे आ खिं ङा नक लाप्‍चो आ ङोंइती बाक्‍तेक्‍म। \v 11 मिनु चढ़ेबपुकी नु परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइबपुकीम, सरकार आ गेय पाइब मुरपुकी नु मुर नेल्‍ल आन कली “एको मुर कली साइक्‍चान माल्‍ब। मारदे हना एकोमी एको सहर आ पर्बम मरिम्‍शो पा परमप्रभु यावे आ लोव़ पाप्‍तु। मेको गेपुकीम आंमा यो नेंतीनी” देंतेक्‍म। \em प्रेरित ६:१३\em* \p \v 12 मिनु येरमीयामी सरकार आ गेय पाइब नु अरु मुर नेल्‍ल आन कली “परमप्रभु यावेम आं कली एको खिं नु एको सहर आ पर्बम इन नेंशो लोव़ पचा कली सोइश्‍शो बाक्‍ब। \v 13 मुल गेपुकीम इन पतीक नु इन गेय रिम्‍शो सेलीन। मिनु आंम परमप्रभु यावे, इन परमप्रभु आ अरेशो टिने। मिनु परमप्रभु यावेम इन कली खतम पोक्‍तीक रे आ थुं लेप्‍ब। \em येरमीया ७:३\em* \v 14 गो इन गुइम बाक्‍शो बाक्‍नुङ। इन कली मार रिम्‍शो नु ठीक दुम्‍बा, मेको पाइय्‍यीनी। \v 15 तन्‍न गे एको तुइक्‍तीन। गेपुकीम आं कली साइक्‍तीनी हना, आंम इन तारी, एको सहर तारी नु एकेर बाक्‍ब आन तारी दोस मताइब मुर का आ हुश शाइक्‍पाइश्‍शो दोस चाक्‍नीनी। मारदे हना परमप्रभु यावेम इन कली एको लोव़ नेल्‍ल नेंपाइक्‍चा कली आं कली सोइश्‍शो बाक्‍त” देंत। \em प्रस्‍थान २३:७; मत्ती २७:४,२५\em* \p \v 16 मिनु सरकार आ गेय पाइब मुर नु अरु मुर नेल्‍लेम, चढ़ेबपुकी नु परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब आन कली “एको मुर साइक्‍चा पुंइसीचा ङा मुर ममाइ। एको मुरुम इं कली परमप्रभु यावे, इं परमप्रभु आ नेंम एको लोव़ नेंपाइक्‍तु” देंतेक्‍म। \v 17 मिनु मेको रागी ङा शेंब खाल्‍पा का निक्‍शी बोक्‍शा, मेको देल्‍शा बाक्‍शो मुर आन कली \v 18 “यहूदा ङा पिप हिज्‍कीयाह आ पालाम मोरेशेथ ङा मीकाहम परमप्रभु यावे आ लोव़ पशो बाक्‍त। मेकोमी यहूदा ङा मुर नेल्‍ल आन कली ‘मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेम सियोन कली रू खोदेंशो पा वाक्‍सीब। यरूसलेम चहिं फुल्‍लु तेल्‍शो खोदेंशो दुम्‍ब। परमप्रभु यावे आ खिं चहिं रवापुकी वाशा सुम्‍शो डांडा खोदेंशो दुम्‍ब’ देंशो बाक्‍त” देंतेक्‍म। \em मीका १:१; मीका ३:१२; येरमीया ९:१०\em* \v 19 मिनु मेकोपुकीमी “मार, यहूदा ङा पिप हिज्‍कीयाह नु यहूदा ङा अरु सुइ मुरुम मेको कली सदमे ङा? मिनु मार, परमप्रभु यावे क्‍येङा हिंशा हिज्‍कीयाहम मेको आ शिशी ममला ङा? मिनु परमप्रभु यावेम मेको आन तार चाक्‍चशो खतम पोक्‍तीक रे आ थुं मलेत्‍ता ङा? तन्‍न गोपुकीम आंम इं तार ठेयब खतम दुम्‍तीक चाक्‍चा चिक्‍शो बाक्‍तय” देंतेक्‍म। \em येरमीया १८:८\em* \p \v 20 मेकोपुकी नु अर्को मुर का यो बाक्‍त। मेकोमी परमप्रभु यावे आ नेंमी लोव़ पाप्‍तु। मेको किरयथ-यारीमम बाक्‍ब शेमायाह आ तौ उरीयाह बाक्‍त। मेकोमी यो मेको रागी नु मेको सहर आस पर्बम येरमीयामी खोदेंशो पा परमप्रभु यावेम मरिम्‍शो पचशो आ पर्बम लोव़ पाप्‍तु। \em यहोसु १:५९\em* \v 21 मिनु पिप येहो-याकीम नु मेको आ ठेयब मुरपुकी, आ कप्‍तान नेल्‍लेम उरीयाह आ पशो लोव़ नेंतेक्‍म। मिनु पिपम मेको कली साइक्‍चा माल्‍तु। तन्‍न मेको लोव़ नेंशा उरीयाह हिंत। मिनु प्रोक्‍शा इजीप्‍त रागी लत। \v 22 मो हना यो येहो-याकीममी आकबोर आ तौ एल्‍नाथान नु मेको नु अर्को मुरपुकी इजीप्‍त रागीम सोइक्‍ताक्‍व। \v 23 मिनु मेकोपुकीमी उरीयाह कली इजीप्‍त रे चाक्‍तेक्‍म। मिनु पिप येहो-याकीम आ ङोंइती राप्‍पाइक्‍तेक्‍म। मिनु पिपम मेको कली साइक्‍चा कली तरवार आप्‍पाइक्‍तु। मिनु मेको आ बेक्‍शो रां आइक्‍च आइक्‍च मुर आन कली ताइक्‍तीकेम ताइक्‍पाइक्‍तु। \p \v 24 तन्‍न शाफान आ तौ अहीकामम मुल यो येरमीया आ पोन बोक्‍शा लोव़ पाप्‍तु। मोपतीके येरमीया साइक्‍पांइ‍सीचा कली मुर आन गुइम जिम्‍मा गेचा मपुंइसे। \em २राजा २२:१२\em* \c 27 \s1 यहूदामी नेबुकदनेसर आ गेय पशो \p \v 1 यहूदा ङा पिप योसीयाह आ तौ सिदकीयाहम सासन पवा आ ङोंइती ङा बर्सम परमप्रभु यावेम आं कली लोव़ पाप्‍तु। \em २राजा २४:१७-१८\em* \v 2 परमप्रभु यावेमी मार लोव़ पाप्‍तु देंशा हना “कुशुल के डोरी नु थरपु ङा शी के जुवा का सेलो। मिनु मेको इ शुरम लाम्‍सो। \em येरमीया २८:१०\em* \v 3 मिनु यहूदा ङा पिप सिदकीयाह आ बाक्‍तीके यरूसलेममी जाक्‍ब लोव़ कुरब आन कली एदोम, मोआब, अम्‍मोन, टायर नु सीदोन ङा पिप आन बाक्‍तीकेम मेको लोव़ सोइक्‍तीमी। \em येरमीया २५:२१-२२\em* \v 4 मेको आन होव़प आन कली एको लोव़ पा ‘मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे इस्राएली आन परमप्रभुम गेपुकीम इन होव़प आन कली \v 5 एको रागी, एको रागीम बाक्‍ब मुरपुकी, बस्‍तु भाव नु जन्‍तु नेल्‍ल आन कली आं ठेयब सक्ति नु आं बोलम सेल्‍शो नङ। मिनु गो सु कली गेचा दाक्‍नुङ, मेको कली गेनुङ। \em येरमीया १२:१७\em* \v 6 मुल गेपुकी नु इन रागी नेल्‍ल आं गेय पाइब बेबीलोन ङा पिप नेबुकदनेसर आ गुइम गेता। ब्‍वाकी ङा जन्‍तु आन कली यो सासन पाइब सेल्‍ता। \em येरमीया २५:९; यसैया ४५:१,८; इजीकीएल २६:७; दानीएल २:३८\em* \v 7 मेको आंम इन रागी आ रिम्‍शो दुम्‍ची मजाक्‍म सम्‍म रागी रागी नेल्‍ल ङा मुरपुकीम मेको आ तौ नु मेको आ चच आन गेय पचा माल्‍नीम। मेको नोले शुश रागी नु ठेयब पिपपुकीमी मेको कली आन वाइल सेल्‍नीम। \p \v 8 तन्‍न तेकोइ रागी तेकोइ राज्‍य नु पिपम बेबीलोन ङा पिप नेबुकदनेसर आ वाइल दुम्‍चा नु मेको आ जुवा आन शुरम वोइक्‍ने मबिस्‍साक्‍म हना, गो मेको रागी ङा मुर आन कली तरवार, अन्‍काल नु मुर बेक्‍तीक रोइम सजाइ गेनुङमी। गो मेको आन कली मसाइक्‍पदुमी सम्‍म मो पाइनुङ’ दे परमप्रभु यावेम देंत। \v 9 मोपतीके गेपुकी ‘बेबीलोन ङा पिप आ वाइल दुम्‍चा माल्‍नीनी’ देंब, इन नोले दुम्‍ब लोव़ पाइबपुकी, लिंक्‍यु कोव़बपुकी, ङोमु ङा लोव़ शेंबपुकी, टुना मुना नु मन्‍तर तन्‍तर पाइक्‍ब आन लोव़ मनेनीन। \em येरमीया १४:१३-१४\em* \v 10 मारदे हना मेकोपुकीमी इन कली देंशो नोले दुम्‍ब लोव़ जोल बाक्‍ब। मेको लोव़ पतीके इन रागी रे ङोन खेरचा पुंइसीनीनी। गो इन कली खेरनुङ। मिनु गेपुकी बेक्‍नीनी। \v 11 तन्‍न तेको रागी आ शुर बेबीलोन ङा पिप आ जुवा आगाम वोइक्‍बा, मेको आ वाइल दुम्‍बा, मेको रागी ङा मुर आन कली गो आन रागीमीन दोचा कोक्‍‍चा नु बाक्‍चा गेनुङमी” दे परमप्रभु यावेम देंत। \p \v 12 मिनु गो मेको लोव़ यहूदा ङा पिप सिदकीयाह कली देंती। मेको कली “बेबीलोन ङा पिप आ जुवा इन शुरम वोतीन। मिनु मेको नु मेको आ मुर आन वाइल दुमीन। मिनु गे ब्रोंइनीनी। \v 13 परमप्रभु यावेम बेबीलोन ङा पिप आ वाइल मदुम्‍ब, रागी ङा मुर आन कली गे तरवार, अन्‍काल नु मुर बेक्‍तीक रोइम बेक्‍चा माल्‍नीनी। मारदे गे नु इन मुर बेक्‍चा दाक्‍नीनी? \v 14 गेपुकीम ‘बेबीलोन ङा पिप आ वाइल दुम्‍चा ममाल्‍नीनी देंब जोल पा परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब आन लोव़ मनेनीन। मारदे हना मेकोपुकीमी इन कली जोल पना पन बाक्‍नीम’ देंनीनी। \em येरमीया १४:१४\em* \v 15 परमप्रभु यावेम ‘गो मेको आन कली मसोइक्‍तुमी। तन्‍न मेकोपुकीम आं नेंम जोल पा लोव़ पाइनीम। मेको आन लोव़ नेंतीनी हना, गो इन कली एको रागी रे खेरनन्‍नी। मिनु गे बेक्‍नीनी। गेपुकी नु इन कली जोल पा लोव़ पाइब मो दुम्‍नीनी’ देंती” देंत। \p \v 16 मिनु गो चढ़ेब नु मेको मुर नेल्‍ल आन कली “परमप्रभु यावेमी ‘गेपुकी इन कली जोल पा आं लोव़ पाइब आन लोव़ मनेनीन। मेकोपुकीमी परमप्रभु यावे आ खिं ङा ग्‍योंब नु बो‍सपुकी रीब पा बेबीलोन रे चाक्‍सीब’ देंनीम। मेकोपुकीमी इन कली जोल पा नोले दुम्‍ब लोव़ पाइनीम। \em येरमीया २८:३; २इतिहास ३६:१०\em* \v 17 मेको आन लोव़ मनेनीन। बेबीलोन ङा पिप आ वाइल दु‍मीने। मिनु गेपुकी ब्रोंइनीनी। मारदे गेपुकीम एको सहर कली मुर मबाक्‍तीके दुम्‍पाइक्‍नीनी? \v 18 मेकोपुकी थमा पा परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब बाक्‍तेक्‍म हना नु मेकोपुकी नु परमप्रभु यावे आ लोव़ बाक्‍त हना, परमप्रभु यावे आ खिंम बाक्‍शो, यहूदा ङा पिप आ खिंम बाक्‍शो नु यरूसलेममी बाक्‍शो मार मार बेबीलोन मलदमेक्‍ल, दे मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे कली पुन्‍मेक्‍ल। \v 19 मारदे हना मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी थाम, कांसा के ठेयब चिक्‍तीके बोस, मेको आ कांसा के नित्‍तीके नु सहरम लीशो बोस आन पर्बम लोव़ पाप्‍तु। \em १राजा ७:१५-३९; २राजा २५:१३-१७\em* \v 20 मेको बेबीलोन ङा पिप नेबुकदनेसरमी यहूदा ङा पिप येहो-याकीम आ तौ येकोन्‍याह माइश्‍शो येकोन्‍याह नु यहूदा नु यरूसलेम ङा ठेयब मुर नेल्‍ल आन कली यरूसलेम रे ग्‍याइश्‍शा लदमेनु, मेको बोस मलद। \em येहो-याकीम आ नें २राजा २४:६ योयाकीन बाक्‍ब। तन्‍न येरमीया किताबम २२:२४ आ नें कोन्‍याह बाक्‍ब। मिनु येरमीया २४:१ येकोन्‍याह यो देंनीम।\em* \v 21 मिनु मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुमी ‘आं खिंमी लीशो बोसपुकी, यहूदा ङा पिप आ दरवारमी वोइश्‍शो बोसपुकी नु यरूसलेममी प्रोंइशो ग्‍योंबपुकी बाक्‍नीम। \v 22 मेको नेल्‍ल आन कली बेबीलोनम चाक्‍दीत्‍नीम। मिनु गो मेको आन पर्बम मकोव़ङु सम्‍म मेको मेकेर बाक्‍चा माल्‍‍नीम’ देंशो बाक्‍ब। मिनु ‘गो मेको आन कली लेंशा लेश्‍शा चाक्‍नुङमी। मिनु लेंशा आन बाक्‍तीकेमी वोइक्‍नुङमी’ दे परमप्रभु यावेमी देंत” दे माइक्‍ती। \em एज्रा १:१,११\em* \c 28 \s1 हनन्‍याहम जोल पशो \p \v 1 मेको बर्समीन यहूदा ङा पिप सिदकीयाहम सासन पशो ४ बर्स ५ महिनाम गिबोनम बाक्‍ब अज्‍जुर आ तौ परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब हनान्‍याहम परमप्रभु यावे आ खिंम चढ़ेब नु मुर नेल्‍ल आन ङोंइती लोव़ पा, आं कली \em २इतिहास १:३,१३\em* \v 2 “मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुमी ‘गो बेबीलोन ङा पिप आ जुवा जिक्‍ता। \v 3 बेबीलोन ङा पिप नेबुकदनेसरमी आं खिं ङा मार मार नु ग्‍योंब एकेर रे बेबीलोनम लाइश्‍शो बाक्‍मे, मेको नेल्‍ल बर्स निक्‍शी क्‍येङा ङोंइती गो लेश्‍शा एक चाक्‍नुङमी। \em येरमीया २७:१६\em* \v 4 मिनु गो यहूदा ङा पिप येहो-याकीम आ तौ येकोन्‍याह नु यहूदा रे ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍चा पुंइसीशो नेल्‍ल आन कली बेबीलोन रे चाक्‍नुङमी। मारदे हना गो बेबीलोन ङा पिप आ जुवा जिक्‍शा गेनुङ’ ” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \em येरमीया २७:२०\em* \p \v 5 मिनु नोले परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब येरमीयाम परमप्रभु यावे आ खिंम राप्‍शा बाक्‍शो चढ़ेब नु मुर नेल्‍ल आन ङोंइती मेको परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब हनान्‍याह कली \v 6 “आमेन, परमप्रभु यावेम मो पवल। परमप्रभु यावेमी इ पशो लोव़ खबल। परमप्रभु यावे आ खिं ङा मार मार ग्‍योंबपुकी नु ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍चा पुंइसीशो नेल्‍ल आन कली बेबीलोन रे लेश्‍शा चाक्‍गल। \v 7 तन्‍न इ ङोंइती नु मुर नेल्‍ल आन ङोंइती नेंचा ङा पा आं देंशो लोव़ नेनो। \v 8 गे नु गो इस ङोंइती जाक्‍ब साइ ङा परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइबपुकीमी शुश रागी नु ठेयब राज्‍य आन पर्बम लडाइ, अन्‍काल नु मुर बेक्‍तीक रोइ आन पर्बम लोव़ पामे बाक्‍त। \v 9 तेको परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइबम थुं नाइश्‍शा बाक्‍तीक आ पर्बम लोव़ पवा, मेको आ लोव़ गाप्‍त हना ला, मेको थमा पा परमप्रभु यावेम सोइश्‍शो आ लोव़ पाइब बाक्‍ब, दे तुंइसीब” दे माइक्‍तु। \em ब्‍यवस्‍था १८:२१-२२\em* \p \v 10 मिनु नोले परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब हनान्‍याहम परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब येरमीया आ शुर रे मेको जुवा शोल्‍शा जिक्‍तु। \v 11 मिनु हनान्‍याहम मुर नेल्‍ल आन ङोंइती “परमप्रभु यावेमी मार देंत देंशा हना ‘गो मोपा बर्स निक्‍शी क्‍येङा ङोंइती रागी रागी ङा मुर नेल्‍ल आन शुर रे बेबीलोन ङा पिप नेबुकदनेसर आ जुवा जिक्‍शा गेनुङ’ ” देंत। मेना परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब येरमीया आ लां खोइक्‍तु। \em येरमीया २९:१०\em* \p \v 12 मिनु परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब हनान्‍याहम, परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब येरमीया आ शुर ङा जुवा जिक्‍शा गेवा आ इच्‍का नोले परमप्रभु यावेम येरमीया कली लोव़ पाप्‍तु। \v 13 मार लोव़ पाप्‍तु देंशा हना “लशा, हनान्‍याह कली परमप्रभु यावेमी इ कली मार देंत देंशा हना ‘गे शी के जुवा जिक्‍तीवी। तन्‍न गो मेको आ पा ङा फलाम के जुवा चाक्‍नुङ’ देंशो बाक्‍ब मतो” देंत। \v 14 मिनु मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुमी “बेबीलोन ङा पिप नेबुकदनेसर आ वाइलीम वाइल दुम्‍पाइक्‍चा कली गो रागी नेल्‍ल ङा मुर नेल्‍ल आन शुरम फलाम के जुवा लाप्‍नुङमी। थमा पा, मेको आ वाइलीम वाइल दुम्‍नीम। गो ब्‍वाकी ङा जन्‍तु आन कली यो आ सासनमी गेतामी, देंशो बाक्‍ब, देनो” देंत। \em ब्‍यवस्‍था २८:४८; येरमीया २७:६\em* \v 15 मिनु परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब येरमीयाम, परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब हनान्‍याह कली “ए हनान्‍याह, नेनो। परमप्रभु यावेमी इ कली मसोइक्‍त। मिनु गे एको मुर आन कली जोल लोव़ पा थमा सुइक्‍पाइश्‍शो बाक्‍नेवे। \v 16 मोपतीके परमप्रभु यावेम ‘गो इ कली एको रागी रे तिल्‍चा चिक्‍शो बाक्‍नुङ। गे एको बर्सम बेक्‍नेवे। मारदे हना गे परमप्रभु यावे कली काइ मटिथु जोल लोव़ पाप्‍तीवी’ देंत” देंत। \p \v 17 मिनु मेको बर्स ङा ७ महिनाम जोल पा परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब हनान्‍याह बेक्‍त। \c 29 \s1 येरमीया आ ब्रेक्‍स \p \v 1 परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब येरमीयामी, यरूसलेम ङा ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍चा पुंइसीशो आन दाते ङा ब्रोंइशा लीशो खाल्‍पा आन कली एको चिठी ब्रेक्‍शा सोइक्‍ताक्‍व। बेबीलोन ङा पिप नेबुकदनेसरम यरूसलेम रे चढ़ेब, परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब नु मुर नेल्‍ल आन कली ग्‍याइश्‍शा बेबीलोन लाइश्‍शो बाक्‍त। \v 2 पिप येकोन्‍याह आ ममा, दरवार ङा ठेयब मुरपुकी, यहूदा नु यरूसलेम ङा सरकार आ गेय पाइब, रिम्‍शो पा मारेइ मारेइ सेल्‍स जोल्‍ब मुर नु तुप्‍तीलपुकी यरूसलेम रे ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍चा पुंइसीमा नोले मेको चिठी ब्रेक्‍शो बाक्‍ब। \em येहो-याकीम आ नें २राजा २४:६ योयाकीन बाक्‍ब। तन्‍न येरमीया २२:२४ आ नें कोन्‍याह बाक्‍ब। मिनु येरमीया २४:१ येकोन्‍याह यो देंनीम।\em*\em २राजा २४:१४-१५\em* \v 3 मेकोमी मेको चिठी शाफान आ तौ एलासाह नु हिल्‍कीयाह आ तौ गेमारयाह आस गुइम सोइक्‍ताक्‍व। मेको यहूदा ङा पिप सिदकीयाहम पिप नेबुकदनेसर कली गेन, दे बेबीलोनम सोइश्‍शो बाक्‍त। मेको चिठीम मार ब्रेक्‍शो बाक्‍त देंशा हना, \v 4 मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुमी मार ब्रेक्‍पाइश्‍शो बाक्‍त, देंशा हना “यरूसलेम रे बेबीलोनम ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍चा पुंइसीशो नेल्‍ल आन कली \v 5 गेपुकी मेकेर खिं सेल्‍शा बाक्‍कीन। रूम मार मार शोक्‍शा जने। \v 6 ग्‍युंबे पा, तमी तौ थिने। इन तौ आन कली चाइमी चाक्‍कीन। इन तमी आन कली ग्‍युंबे पा गेने। मिनु मेकोपुकीमी तमी तौ थीमेक्‍ल। मेकेर गेपुकी सोशा बोशा शुश दुमीन। जाम्‍शा मलने। \v 7 गो इन कली ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍पाइश्‍शो सहर कली रिम्‍शो मिम्‍तीन। मिनु मेको आ पर्बम परमप्रभु यावे कली पुनीन। मारदे हना मेको कली रिम्‍शो दुम्‍चा इन कली यो रिम्‍शो दुम्‍चा बाक्‍ब” देंशो बाक्‍त। \v 8 मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुमी “इन दातेम बाक्‍ब परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइबपुकी नु लिंक्‍यु कोव़बपुकीम इन कली जोल पा थमा मसुइक्‍पदमेक्‍ल। आन ङोमु ङा लोव़ मनेनीन। \em येरमीया १४:१४\em* \v 9 मेकोपुकीमी जोल पा आं नेंमी नोले दुम्‍ब लोव़ पाइनीम। मेको आन कली गो मसोइक्‍तुमी” दे परमप्रभु यावेम देंशो बाक्‍ब। \p \v 10 परमप्रभु यावेमी “बेबीलोनम मो पशो ७० बर्स गाम नोले गो इन बाक्‍तीक जाक्‍नुङ। मिनु इन कली एको रागीम लेश्‍शा चाक्‍नुङ, दे आं शिशी पा देंशो लोव़ खाप्‍नुङ। \em येरमीया २५:११-१३\em* \v 11 मारदे हना गो इन पर्बम शुश मिम्‍शो बाक्‍नुङ। गो मेको मिम्‍शो तुइक्‍नुङ। आं मिम्‍शो इन कली रिम्‍शो दुम्‍चा कली बाक्‍ब। मरिम्‍शो दुम्‍पाइक्‍चा कली ममाइ। \v 12 गेपुकीम आं नेक्‍था जाक्‍शा पुंइनीनु, गो इन पुंइशो नेंनुङ। \v 13 गेपुकीम इन थुं नेल्‍लेमी आं कली माल्‍तीनी हना, थित्‍नीनी। \em येरमीया ३०:३; ब्‍यवस्‍था ४:२९; यसैया ५५:६\em* \v 14 मिनु गो इन कली थिप्‍पांइसीनुङ। इन जाम्‍शो शोंप इन कली गेनुङ। गो इन कली ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍पाइश्‍शो रागी नेल्‍ल रे खुप्‍नुङ। तेको रागी रे इन कली ग्‍याइक्‍पदु, मेको रागीमी लेश्‍‍शा चाक्‍नन्‍नी” देंत। \em येरमीया ३०:३; येरमीया ३३:२६\em* \p \v 15 गेपुकीम “परमप्रभु यावेम आंइ पर्बम बेबीलोनमी आ लोव़ पाइबपुकी योव़तु” देंतीनी। \v 16 परमप्रभु यावेमी दाऊद आ नित्‍तीकेम निप्‍ब पिप नु एको सहरम बाक्‍ब मुर नेल्‍ल, इन नेक्‍था ङा मुरपुकी नु ग्‍याइश्‍शा लाइक्चा मपुंइसीशो आन पर्बम मार देंत देंशा हना, \v 17 मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी “गो मेको आन पर्बम तरवार, अन्‍काल नु मुर बेक्‍तीक रोइ सोइक्‍नुङ। मिनु गो मेको आन कली राक्‍शो फोव़शी गेडा खोदेंशो सेल्‍नुङमी। मिनु मेको थाम्‍पा राक्‍शा ब्‍वचा मदुम्‍चा ङा बाक्‍नीम। \em येरमीया २४:८-१०\em* \v 18 गो मेको आन कली तरवार, अन्‍काल नु बेक्‍चा ङा रोइमी खेदा पाइनुङमी। मिनु गो मेको आन कली राज्‍य नेल्‍लेमी शुश हिंचा ङा सेल्‍नुङमी। मेकोपुकी आं खेरशो रागी नेल्‍ल आन दातेमी, सराप पाइक्‍तीके, शुश हिंतीके, शुक्‍शी पाइक्‍तीके नु मुने तोक्‍तीके सेल्‍नुङमी। \em ब्‍यवस्‍था २८:३७\em* \v 19 मारदे हना मेकोपुकीमी आं लोव़ मनेनेम। गो आं गेय नु आं लोव़ पाइब आन कली सोइक्‍ना सोइक्‍न बाक्‍ती हना यो मेको आन लोव़ मनेनेम” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \em येरमीया २५:४\em* \v 20 मोपतीके गे यरूसलेम रे बेबीलोनम सोइश्‍शो ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍चा पुंइसीशो मुल परमप्रभु यावे आ लोव़ नेनीन। \v 21 मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुमी “कोलायाह आ तौ आहाब नु मासेयाह आ तौ सिदकीयाहम आं नेंमी जोल पाम्‍ताक्‍स। ‘गो मेको आस कली बेबीलोन ङा पिप नेबुकदरेसर आ गुइमी गेनुङसी। मिनु मेकोमी इन ङोंइती मेको आस कली साइक्‍ब। \v 22 मेको आस पतीकेन यहूदा रे बेबीलोनम ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍चा पुंइसीशो आन दातेमी सराप पाइनीम। परमप्रभु यावेम इ कली सिदकीयाह नु आहाब आस कली खोदेंशो सेलल। बेबीलोन ङा पिप नेबुकदनेसरमी मेको आस कली मीम हुम्‍शो बाक्‍त’ देंनीम। \v 23 मारदे हना मेको निक्‍शीमी इस्राएलम थम ग्रांग्रा दिशो गेय पशो बाक्‍ताक्‍स। मेको निक्‍शी आस नेक्‍था ङा मुर आन मीश नु इप्‍शो बाक्‍ताक्‍स। मिनु मेकोम आं मअरेशो लोव़ पाम्‍ताक्‍स। गो मेको नेल्‍ल तुइक्‍नुङ। मिनु गो मेको आ सांकछी बाक्‍नुङ” दे परमप्रभु यावेम देंत। \s1 शेमायाह कली लोव़ सोइश्‍शो \p \v 24 मिनु गे नेहेलाम ङा शे‍मायाह कली \v 25 “मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुमी ‘गे इ नेंमी यरूसलेम ङा मुर नेल्‍ल आन कली, मासेयाह, चढ़ेब आ तौ सेफन्‍याह नु अरु चढ़ेब नेल्‍ल आन कली चिठी ब्रेक्‍ताक्‍वी। गे सेफन्‍याह कली \em येरमीया २१:१\em* \v 26 परमप्रभु यावेम इ कली चढ़ेब येहो-यादा आ पा ङा चढ़ेब सेल्‍तु’ मोपतीके गे परमप्रभु यावे आ खिं ङा ठेयब मुर दुम्‍शा, मेको जिम्‍मा ताक्‍नेवे। गे मेकेर आन निप्‍स ग्राइश्‍शो नु जोल पा परमप्रभु यावे आ लोव़ पखु पाइब आन कली ठेंङरो थोक्‍शा, आन शुरम फलाम क्‍युक्‍शा वोतो। \em येहो-यादा कली यो-यादा यो ब्रेक्‍शो बाक्‍ब।\em*\em इजीकीएल ९:७; येरमीया २०:२\em* \v 27 मिनु गे ‘इन दाते ङा परमप्रभु यावे आ लोव़ पखु पाइब अनाथोथ ङा येरमीया कली मारदे महुइक्‍तीनी?’ \v 28 मेकोमी बेबीलोनम आंइ कली ओदेंशो लोव़ सोइक्‍ताक्‍व। गे शुश बर्स मेकेर बाक्‍चा माल्‍नीनी। मोपतीके खिं सेल्‍शा बाक्‍कीन। मिनु रूम मार मार शोक्‍शा जने” दे ब्रेक्‍शो बाक्‍त। \p \v 29 मिनु चढ़ेब सेफन्‍याहम मेको चिठी पढेशा परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब येरमीया कली नेंपाइक्‍तु। \v 30 मिनु मेना परमप्रभु यावेम येरमीया कली लोव़ पाप्‍तु। \v 31 नेहेलाम ङा शेमायाह आ पर्बम मार लोव़ पाप्‍तु देंशा हना “ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍चा पुंइसीशो नेल्‍ल आन कली एको लोव़ सोइक्‍तो। शेमायाहम इन कली नोले दुम्‍ब लोव़ पाप्‍तु। तन्‍न गो मेको कली मसोइक्‍तु। मेकोमी आं लोव़ पा, इन कली जोल लोव़मी थमा सुइक्‍पाइक्‍तु। \v 32 मोपतीके गो नेहेलाम ङा शेमायाह नु मेको आ चच युइ आन कली सजाइ गेनुङमी। मेको आ मुर सुइमी आं मुर रिम्‍शो दुम्‍शो तचा मताइनीम। मारदे हना मेकोमी आं कली मटिथु आं पर्बम दूली लोव़ पाप्‍तु” दे परमप्रभु यावेमी येरमीया कली देंत। \c 30 \s1 इस्राएल कली लेंशा सेल्‍शो \p \v 1 मिनु परमप्रभु यावेम येरमीया कली लोव़ पाप्‍तु। \v 2 परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुमी येरमीया कली मार लोव़ पाप्‍तु देंशा हना “गो इ कली देंशो लोव़ नेल्‍ल किताबमी ब्रेक्‍तो। \v 3 आं मुर इस्राएली नु यहूदा ङा मुर आन थुं लेश्‍शा नाइक्‍चा गेतीक नाक्‍त थमा पा जाक्‍ब। मिनु गो मेको आन किकी पिपी आन कली गेशो रागीम लेंशा लाइक्‍नुङमी। मिनु मेकोपुकीमी मेको रागी आंम के सेल्‍नीम” देंत। \em येरमीया २९:१४\em* \p \v 4 इस्राएल नु यहूदा आस पर्बम परमप्रभु यावे आ लोव़ मार बाक्‍त देंशा हना \v 5 “शुश हिंब नु ग्रीब आन सेंदा नेंसीब। थुं नाइश्‍शा बाक्‍तीक जाम्‍त। \v 6 मार, वोंइश मुरुम आल थिने चाप्‍नीमी ङा? दे हिल्‍लो पने। मारदे वोंइश मुर नेल्‍ल सुत्‍केरी रोइ पशो खोदेंशो पा आन गुइम आन क्रातो दिप्‍शो ताइ‍नुङमी? मारदे मुर नेल्‍ल आन कुल बुश दुम्‍शो बाक्‍नीमी? \v 7 आबी, मेको नाक्‍त दोदेंशो हिंचा ङा नाक्‍त दुम्‍बा। मेको नाक्‍ती खोदेंशो अर्को तेकोइ नाक्‍ती मदुम्‍नीम। मेको नाक्‍ती याकूब कली शुश हिंचा ङा श्‍येत जतीक नाक्‍ती दुम्‍ब। तन्‍न मेको श्‍येत रे प्रोंइचा पुंइसीब” देंत। \em योएल २:११; सेफन्‍याह १:१४-१५\em* \p \v 8 मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी “गो मेको नाक्‍ती मेको आन बला रे जुवा जिक्‍नुङ। मिनु गो मेको आन कली फ्रेंशो रे प्रोंइनुङमी। मिनु अर्को रागी ङा मुरपुकीम मेको आन कली गेनायो वाइल मसेल्‍नीम। \em येरमीया २३:५; येरमीया २७:१२; इजीकीएल ३४:२३; होसे ३:५\em* \v 9 तन्‍न मेकोपुकीम परमप्रभु यावे, आन परमप्रभु, आं कली नु आं सेल्‍शो पिप दाऊद आ गेय पाइनीम। \v 10 गे आं गेय पाइब याकूब महिनो। गे इस्राएल सुर्ता मपावो। गो इ कली ङोन रागी रे चाक्‍नुङ। इ आल आन कली ग्‍याइश्‍शा लाइश्‍शो रागी रे प्रोंइशा चाक्‍नुङ। याकूब कली लेंशा थुं नाइश्‍शा, हेम्‍मा पा बाक्‍तीक दुम्‍ब। मेको कली सुइम हिंच कोंइने मचाप्‍नीम। \em येरमीया ४६:२७; यसैया ४३:५-६\em* \v 11 मारदे हना गो इ कली प्रोंइचा कली गे नु बाक्‍नुङ। इन कली फ्रशा वोइश्‍शो रागी रागी ङा मुर नेल्‍ल आन कली साइक्‍नुङमी। तन्‍न गो इ कली गेनायो मक्‍याम्‍नुङ। गो इ कली ठीक सजाइ गेनुङ। गो इ कली थमा पा सजाइ मगेथु, मप्रोंइनुङ” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \em येरमीया १०:२४; ब्‍यवस्‍था ८:५\em* \p \v 12 मिनु परमप्रभु यावेम “इ गार मसाब। मेको मरिम्‍शो बाक्‍ब। \em येरमीया १५:१८\em* \v 13 सुइ इ पोन मबोक्‍ब। इ गार सापाइक्‍तीक ओख्‍ती मबाक्‍ब। इ कली सापाइक्‍तीक मारेइ मबाक्‍ब। \v 14 इ वारच नेल्‍लेम इ कली प्रेंने थुम्‍तेक्‍म। मेकोपुकीमी इ कली गेनायो ममिम्‍नीम। गो इ ठेयब दोस तशो नु इ शुश पाप आ पर्बम पतीके जोरी सत्रुम खोदेंशो पा तुप्‍तन। मिनु शिशी मपाइक्‍बम खोदेंशो पा गो इ कली सजाइ गेतन। \v 15 मारदे गे इ मसाब गार आ पर्बम वाइ ब्रेश्‍शा ङाक्‍नेवे? इ खाइश्‍शो मसाब। मारदे हना इ दोस तशो नु इ शुश पाप पशो आ पर्बम गो इ कली मो पाइश्‍शो बाक्‍नुङ। \v 16 मोपतीके गे इ कली दाक्‍ब नेल्‍ल दाक्‍चा पुंइसीनीम। इ जोरी सत्रु नेल्‍ल ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍चा पुंइसीनीम। इ कली रोइक्‍बपुकी रोइक्‍चा पुंइसीनीम। इ कली खतम पोक्‍ब आन कली गो खतम पोक्‍नुङमी। \em यसैया ३३:१; इजीकीएल ३९:१०\em* \v 17 गो इ कली लेंशा ङोंइती ङा खोदेंशो मारेइ मदुम्‍शो सेल्‍नुङ। मिनु इ गारपुकी सापाइक्‍नुङमी। मारदे हना इ कली ‘प्रोंइचा पुंइसीशो नु सुइम मिम्‍चा मपुंइसीशो सियोन’ देंनीम” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \em येरमीया ३३:६; यसैया ५७:१८-१९\em* \p \v 18 परमप्रभु यावेमी “गो याकूब आ ताम्‍बु ङा शोंप लेंशा गेनुङ। मिनु मेको आ बाक्‍तीक रागी कली शिशी पाइनुङ। मेको सहर ङा ब्रेश्‍शो नेल्‍ल आ डांडामी लेंशा सेल्‍सीब। मिनु आ दरवार लेंशा ङोंइती ङा आ बाक्‍तीकेमी सेल्‍सीब। \v 19 मेकेर ‘गे रिम्‍शो पाइब बाक्‍नीनी’ दे कुम्‍सो पशो नु थुं नाइश्‍शा बाक्‍शो ग्‍येरशो सेंदा नेंसीब। गो मेको आन कली शुश सेल्‍नुङमी। मिनु मेकोपुकी इच्‍का का ला मदुम्‍नीम। गो मेको आन कली मान ताइब सेल्‍नुङमी। मिनु मेको आन कली सुइम शुक्‍शी मपाइनीम। \v 20 मेको आन आलपुकी ङोंइती ङा खोदेंशोन दुम्‍नीम। मिनु मेको आन ग्रुम्‍तीके आं ङोंइती बाक्‍ब। मेको आन कली दिप्‍ब नेल्‍ल आन कली गो सजाइ गेनुङमी। \v 21 मेको आन कली हुकुम पाइब मेको आन दाते ङा का दुम्‍ब। मेको आन कली सासन पाइब आंम आन मुर बाक्‍ब। गो मेको कली आं नेक्‍था चाक्‍नुङ। मिनु मेको आं नेक्‍था जाक्‍ब। मारदे हना आं नेक्‍था आंमा सु जाक्‍बा ङा?” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \em येरमीया ३०:९\em* \v 22 परमप्रभु यावेम “गे आं मुर दुम्‍नीनी। मिनु गो इन परमप्रभु दुम्‍नुङ” देंत। \em येरमीया ७:२३\em* \p \v 23 नेनीन, परमप्रभु यावे आ गाइश्‍शोम फश गिवार बोक्‍ब। मेको आ अरेशो मटीब आन पियाम जुक्‍ब। \em येरमीया २३:१९-२०\em* \v 24 परमप्रभु यावे आ थुंम मिम्‍शो मगाम्‍म सम्‍म मेको आ चुरशो मनांइसीब। गेपुकीमी नोले ङा नाक्‍ती मेको रुप्‍‍नीनी। \c 31 \s1 परमप्रभुम इस्राएल कली दाक्‍शो \p \v 1 परमप्रभु यावेमी “गो इस्राएली आन खिं नेल्‍ल ङा मुर आन परमप्रभु दुम्‍नुङ। मिनु मेकोपुकी आं मुर दुम्‍नीम” देंशो बाक्‍ब। \em येरमीया ७:२३\em* \v 2 परमप्रभु यावेमी “तरवार रे ब्रोंइशो मुरपुकीम गोरशो रागीम शिशी ताम्‍तेक्‍म। इस्राएल कली नाइक्‍पाइक्‍चा दाक्‍ताक्‍व हना, \v 3 परमप्रभु यावे ङोन आ बाक्‍तीके रे जाक्‍ब। मिनु मेकोमी ‘गो इ कली गेना हना यो लीब दाक्‍तीकेम दाक्‍ताक्‍‍न। मोपतीके गो इ कली दाक्‍चा मप्रोंइनु‍ङ। \v 4 गो इ कली लेंशा सेल्‍नुङ। गे लें‍शा सेल्‍चा पुंइसीनेवे। मिनु गे कन्‍ने मीश आल, इस्राएल, गे लेंशा इ खैजडी शेशा, ग्‍येरसीशोपुकी नु सिल पथ लाइनेवे। \v 5 गे सामरीया ङा डांडा मेर लेंशा अङगुर ख्रुम्‍नेवे। मेको रू ङा गेय पाइबपुकीम ख्रुम्‍नीम। मिनु मेको आ फल जशा ग्‍येरसीनीम। \v 6 मेना एफ्राइम पहाड ङा खाल पाइबपुकीम जाक्‍कीन, गोपुकी सियोनम बाक्‍ब परमप्रभु यावे, इं परमप्रभु आ बाक्‍तीक लय’ दे ब्रेत्‍तीक नाक्‍त जाक्‍ब” देंत। \p \v 7 परमप्रभु यावेमी “याकूब आ पर्बम ग्‍येरशा ठेयब सेंदा पा कुम्‍सो पने। मिनु रागी रागी ङा नेल्‍ल क्‍येङा ठेयब रागी आ पर्बम ठेयब सेंदा पा ग्रीङीन। मिनु परमप्रभु यावेम आ मुर आन कली श्‍येत रे प्रोंइतु। इस्राएल ङा लीशो आन कली प्रोंइतु। \v 8 नेनीन, गो मेको आन कली उत्तर ङा रागी रे चाक्‍नुङमी। मिनु गो मेको आन कली रागी ङा सुर रे खुप्‍नुङमी। मेकोपुकी आन दातेमी मिक्‍च मताइब, गुइ खोइल मदुक्‍ब, कोव़ज कुरशो मीश मुर नु सुत्‍केरी रोइ पशो मीश मुर यो बाक्‍नीम। मेको आन ठेयब हुल लेश्‍शा एकेर जाक्‍चा माल्‍नीम। \em यसैया ३५:८-१०; इजीकीएल ३४:१६\em* \v 9 मेकोपुकी ङाक्‍ना ङाक्‍न जाक्‍नीम। गो मेको आन कली शिशी पा लेश्‍शा चाक्‍नुङमी। गो मेको आन कली खोला आ नेक्‍था गाक्‍पाइक्‍नुङमी। दाइल मपांइसीचा ङा पित्‍थ लांम खुल्‍नुङमी। मारदे हना गो इस्राएल आ आफ दुम्‍शो बाक्‍नुङ। मिनु एफ्राइम आं ङोंइती जरमेशो तौ बाक्‍ब। \p \v 10 गे रागी रागी ङा मुरपुकी, परमप्रभु यावे आ लोव़ नेनीन। ङोन ङा समुन्‍द्र आ नेक्‍था ङा रागी नेल्‍ल आन कली नेंपतीन। मेको आन कली ‘इस्राएल कली ब्रपाइक्‍बम मेको आन कली ग्रुम्‍पाइक्‍ब। मिनु गोठलाम आन बगाल आन कली खाल पशो खोदेंशो पा, मेकोमी इस्राएली आन कली कोव़ब’ देंत। \v 11 मारदे हना परमप्रभु यावेम याकूब आ मुर आन कली प्रोंइतु। मिनु मेकोम आन कली आन क्‍येङा बोल्‍यो मुर आन गुइ रे प्रोंइतु। \v 12 मेकोपुकी जाक्‍शा इर सियोनम ठेयब सेंदा पा कुम्‍सो पाइनीम। मेकोपुकीम परमप्रभु यावे आ रिम्‍शो पशो आ पर्बम ग्‍येरनीम। अन्‍न, अङगुर शांबु नु तेल तशा, क्‍यारश भेडा आन पाठा नु बी ब्‍यफ आन कली तशा ग्‍येरनीम। मेको ब्‍वाक्‍कुम जिश्‍शो फल फुल रू खोदेंशो दुम्‍नीम। मेकोपुकी लेंशा गेनायो सुर्ता मपाइनीम। \em येरमीया ५८:१\em* \v 13 मेना ठिटी मीश मुर ग्‍येरशा सिल पाइनीम। ठिटा नु खाल्‍पा ग्‍येरनीम। गो मेको आन रोंका पतीके ग्‍येरतीकेम फाइक्‍नुङ। गो मेको आन थुं बार पाइश्‍शा, सुर्ता पतीक आ पा ङा ग्‍येरतीक थुं गेनुङमी। \v 14 गो चढ़ेब आन कली शुश गेशा रूपाइक्‍नुङमी। मिनु आं मुरपुकी आं शुश गेशोम रूशा ग्‍येरनीम” दे परमप्रभु यावेम देंत। \p \v 15 परमप्रभु यावेम “रामाम सेंदा का नेंसाक्‍व। मेको रोंका पशो नु हिशेक पा ङाक्‍शो बाक्‍ब। राहेल आ आल आन पर्बम ङाक्‍ब। मेको लेम्‍शोनु, मबिस्‍से। मारदे हना मेको आ आल बेक्‍तेक्‍म” देंत। \em उत्‍पत्ती ३५:१६-२०; १सामुएल १०:२; मत्ती २:१८\em* \v 16 परमप्रभु यावेमी “ङाक्‍चा नाइक्‍तीन। इन मिक्‍च रे प्रेक्‍कु मतोक्‍कीन। मारदे हना इन गेय ङा इनाम ताइनीनी। मेको आन जोरी सत्रु आन रागी रे लेश्‍शा जाक्‍नीम। \v 17 नोले इन रिम्‍शो दुम्‍तीक लां कोव़नीनी। इन तमी तौ आंम आन रागीम लेश्‍शा जाक्‍नीम” देंत। \p \v 18 परमप्रभु यावेम “गो एफ्राइम आ ङाक्‍शा पुंइशो नेंता” देंत। मिनु एफ्राइममी “गे आं कली शेंताक्‍यीनी। गो इन शेंशो रुप्‍ता। गो मटीब बोहोर खोदेंशो बाक्‍ती। आं कली लेत्‍चा गेयीनी। गो लेत्‍चा ताइनुङ। मारदे हना गे परमप्रभु यावे, गे आं परमप्रभु बाक्‍नीनी। \v 19 गो नोले शोंइसीशा, इन गे लेत्‍ती। आं हेंथे पशो तुइक्‍तु नोले आं कुचु तुप्‍ता। गो मुने दोक्‍ती। मारदे हना गो आं ठिटा ना ङा पाप कुरशो बाक्‍ती” दे ङाक्‍शा देंत। \v 20 मिनु “मार, एफ्राइम आं दाक्‍शो तौ ममाइ ङा? मेको आ पर्बम गो मग्‍येरनुङा? गो मेको कली हुइक्‍ताक्‍ङ हना यो, मेको कली मिम्‍ना मिम्न बाक्‍ती। मोपतीके गो मेको कली मुल सम्‍म दाक्‍नुङ। गो मेको कली थमा पा शिशी पाइक्‍नुङ” दे परमप्रभु यावेम देंत। \em यसैया ४९:१५; होसे ११:८\em* \p \v 21 लां तुइक्‍तीक चिन्‍ड वोतो। लां कोंइतीक थाम ख्रुक्‍को। गे तेको ठेयब लां रे लाइनेवे, मेको लां रिम्‍शो पा मिम्‍तो। गे कन्‍ने मीश आल इस्राएल, लेतो। इ सहरम ले‍तो। \v 22 गे काइ मटीब तमी, गे गेना सम्‍म रिम्‍नेवे? मारदे हना परमप्रभु यावेम मेको रागी ङा मुर आन पशो नक सेल्‍तु। मेको मीश मुरुम वोंइश मुर कली दाक्‍ब। \p \v 23 मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुमी “गो मेको आन शोंप लेश्‍शा गेता हना, मेकोपुकीमी लेंशा यहूदा रागी नु मेको आ सहरपुकीम ‘गे ठीक पाइब नु परमप्रभु यावे आ डांडा, परमप्रभु यावेमी इ कली आसीक गेवल’ देंनीम। \em जकरिया ८:३\em* \v 24 यहूदा नु मेको आ सहर नेल्‍ले काथा बाक्‍नीम। रू ङा गेय पाइब नु आन बगाल नु हिरब गोठला नेल्‍ल काथा बाक्‍नीम। \v 25 गो दशो आन कली लेंशा बोल्‍यो सेल्‍नुङमी। मिनु थशो आन कली लेंशा बोल गे‍नुङमी” देंत। \v 26 गो ओशोमीन सेंसाक्‍यी। मिनु एर ओंथ कोव़शा, गो रिम्‍शो पा इप्‍ती, दे तुइक्‍ताक्‍ङ। \v 27 मिनु परमप्रभु यावेमी “गो इस्राएल आ खिं ङा मुर, यहूदा आ खिं ङा मुर नु क्‍यारश भेडा, बी ब्‍यफ आन कली सोशा बोशा दुम्‍पाइक्‍‍तीक नाक्‍त थमा पा चाक्‍नुङ। \v 28 गो दोपा मेको आन कली तुल्‍चा, प्रेत्‍चा, ताइक्‍चा नु खतम पोक्‍चा कली मरिम्‍शो पङा, मोपा गो मेको आन कली सेल्‍चा नु ख्रुम्‍चा कली कोव़नुङ। \em येरमीया १:१०\em* \v 29 मेको नाक्‍ती मुरपुकीम लेंशा ‘आम आफोम ग्‍युरशो अङगुर ब्‍वाम्‍तेक्‍म। मिनु आन आल आन ख्रुइ ग्रिम्‍तेक्‍म’ मदेंनीम। \em इजीकीएल १८:२; प्रस्‍थान २०:५; बिलाना ५:७\em* \v 30 तन्‍न मुर नेल्‍ल आन पाप आ पर्बम बेक्‍नीम। सुम ग्‍युरशो अङगुर ब्‍वाइबा, मेको आ ख्रुइ ग्रिम्‍ब” देंत। \p \v 31 परमप्रभु यावेमी “गो इस्राएल आ खिं ङा मुर नु यहूदा आ खिं ङा मुर नु नक कबल का पाइनुङ। मेको नाक्‍ती थमा पा जाक्‍ना जाक्‍न बाक्‍नीम। \em हिब्रू ८:८-१२\em* \v 32 मेको कबल मेको आन किकी पिपी आन कली इजीप्‍त रे ग्रुंइची ना पशो कबल खोदेंशो ममाइ। गो मेको आन वोंइश खोदेंशो बाक्‍ती हना यो, मेकोपुकीमी मेको कबल मखबेम। \v 33 तन्‍न इस्राएल आ खिं ङा मुर नोले ङा नाक्‍ती ङा कबल मार बाक्‍त देंशा हना, गो आं अरेशो मेको आन थुंम वोइक्‍नुङ। मिनु आन थुंम मेको ब्रेक्‍शा गेनुङमी। मिनु गो मेको आन परमप्रभु दुम्‍नुङ। मिनु मेकोपुकी आं मुर दुम्‍नीम। \em इजीकीएल ११:१९; हिब्रू १०:१६-१७; येरमीया ७:२३\em* \v 34 मेना रे परमप्रभु यावे कली तुइक्‍तीन, दे मुर कामी अर्को कली मशेंनीम। मारदे हना आइक्‍च रे ठेयब नेल्‍लेम आं कली तुइक्‍नीम। गो मेको आन मरिम्‍शो पशो माफ गेनुङमी। मिनु लेंशा गेनायो मेको आन पाप ममिम्‍नुङ” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \em येरमीया ३३:८; यसैया ४३:२५; रोमी ११:२६-२७\em* \p \v 35 मेको परमप्रभु यावेम नाक्‍ती हाम्‍सो सेल्‍चा कली नां वोइक्‍तु। मिनु तास्‍ला आ लां कोंइताक्‍व। नाक्‍दो हाम्‍सो सेल्‍चा कली सोरुल वोइक्‍तु। मेकोमी समुन्‍द्र आ छाल पोक्‍चा कली शाक्‍तु। मेको आ नें मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे बाक्‍ब। \v 36 मिनु परमप्रभु यावेमी “आं ङोंइती नां, तास्‍ला नु सोरुल जाम्‍तेक्‍म हना ला, इस्राएली यो आं ङोंइती रागी का मदुम्‍नीम” देंत। \em येरमीया ३३:२५; रोमी ११:१\em* \p \v 37 परमप्रभु यावेमी “सरीङ कली पुक्‍ने जाप्‍त हना, रागी आ जग माल्‍शा ग्रुंइने चाम्‍साक्‍व हना, ला गो इस्राएल आ आल आन कली तिल्‍नुङमी” देंत। \p \v 38 परमप्रभु यावेम “हानानेल आ लाइश्‍शो खिं रे सुर ङा ठेयब लाप्‍चो सम्‍म आं नेंम लेंशा सहर सेल्‍तीक नाक्‍ती थमा पा जाक्‍ना जाक्‍न बाक्‍नीम। \v 39 पुक्‍तीक डोरी मेको रे पा गारेब ङा डांडा सम्‍म जाक्‍दीप्‍ब। मिनु मेको रे हिरशा गोआह सम्‍म जाक्‍दीप्‍ब। \v 40 बेक्‍शो मुर आन बेंसी नेल्‍ल पुलु ताइक्‍तीक दिंम नु किद्रोन कोल्‍सा सम्‍म ङा रू नेल्‍ल नु शारा लाप्‍चो ङा कुना सम्‍म परमप्रभु यावे के दुम्‍ब। मिनु मेको गेनायो तुल्‍शा खतम मपोक्‍सीब” देंत। \c 32 \s1 येरमीयामी रू ग्‍याप्‍शो \p \v 1 परमप्रभु यावेम येरमीया कली लोव़ पाप्‍तु। मेना यहूदा ङा पिप सिदकीयाहम सासन पशो १० बर्स दुम्‍मेनु, नेबुकदरेसर आ सासन पशो १८ बर्स दुम्‍शो बाक्‍त। \v 2 मेना बेबीलोन ङा पिप आ लडाइ पाइबपुकीम यरूसलेम पुम्‍ताक्‍म। परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब येरमीया चहिं यहूदा ङा पिप आ दरवार खाल पाइब मुर आ जेल्‍खानम बाक्‍त। मेको यहूदा ङा पिप आ लाङगाम बाक्‍त। \em २राजा २५:१-२\em* \v 3 यहूदा ङा पिप सिदकीयाहम मेको कली मेकेर चोक्‍शो बाक्‍त। मिनु मेकोमी “गे मारदे मोदेंशो पा परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइनेवे? परमप्रभु यावेमी ‘गो एको सहर बेबीलोन ङा पिप आ गुइम गेचशो बाक्‍नुङ। मिनु मेकोमी एको आंम के सेल्‍ब। \em येरमीया २१:७; येरमीया ३४:२\em* \v 4 यहूदा ङा पिप सिदकीयाह कल्‍दी आन गुइ रे मब्रोंइब। मेको थमा पा बेबीलोन ङा पिप आ गुइम गेचा पुंइसीब। मिनु मेको नु कोव़मुशा, लोव़ पाइब। \v 5 मेकोमी सिदकीयाह कली बेबीलोन लाइक्‍ब। मिनु गो मेको कली मकोव़ङु सम्‍म मेकेर बाक्‍ब। गे कल्‍दी नु लडाइ पाप्‍तीवी हना मग्रा‍नेवे’ दे परमप्रभु यावे आ लोव़ पवी” देंशा चोक्‍शो बाक्‍त। \em येरमीया ५२:११\em* \p \v 6 मिनु येरमीयामी परमप्रभु यावेम आं कली लोव़ पाप्‍तु। मार लोव़ पाप्‍तु देंशा हना, \v 7 “इ बकान्‍छा शाल्‍लुम आ तौ हनामेल इ बाक्‍तीक जाक्‍शा, इ कली ‘अनाथोथम बाक्‍शो आं रू ग्‍यापीन। मारदे हना ग्‍याप्‍‍चा अधिकार इन के बाक्‍ब’ देंब” देंत। \em लेवी २५:२५; रूथ ४:३-४\em* \v 8 मिनु नोले परमप्रभु यावेम देंशो खोदेंशो पा आं बकान्‍छा आ तौ हनामेल पिप आ खिं खाल पाइब आन लाङगा जाक्‍शा, मेकोमी “बेन्‍यामीन आ रागी अनाथोथम बाक्‍शो आं रू ग्यापीन। मेको ग्‍याप्‍चा अधिकार इन केन बाक्‍ब। मोपतीके गे मेको ग्‍याम्‍सीन” देंत। मिनु गो एको परमप्रभु यावे आ लोव़ बाक्‍माक्‍त, दे तुइक्‍ताक्‍ङ। \p \v 9 मोपतीके गो आं बकान्‍छा आ तौ हनामेल आ अनाथोथम बाक्‍शो रू ग्‍याप्‍ता। मिनु गो मेको कली चांदी के १७ शेकेल नाक्‍शा गेता। \em शेकेल का ११.५ ग्राम ङा चांदी के क्येट बाक्‍ब। \em* \v 10 मिनु गो कागज ब्रेक्‍शा, छाप थोक्‍शा सांकछीपुकी वोइश्‍शा चांदी के शेकेल नाक्‍शा गेता। \v 11 मिनु गो आं रू ग्‍याप्‍शो ब्रेक्‍शो छाप थोक्‍शो कागज ताक्‍ता। छाप थोक्‍शो नु छाप मथोक्‍शो कागज यो ताक्‍ता। \v 12 मिनु गो मेको रू ग्‍याप्‍शो ब्रेक्‍शो कागज आं बकान्‍छा आ तौ हनामेलम आ ङोंइती, सांकछी नु पिप कली खाल पाइब आ लाङगाम बाक्‍शो यहूदी आन ङोंइती माहसेयाह आ चच, नेरीयाह आ तौ बारुक कली गेता। मेको सांकछी नेल्‍ल आन नें यो कागजम ब्रेक्‍शो बाक्‍तेक्‍म। \v 13 गो मेको नेल्‍ल आन ङोंइती बारुक कली \v 14 “मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुमी मार देंत देंशा हना, मेको शुश नाक्‍त सम्‍म लील, दे मेको रू ग्‍याप्‍शो कागज, छाप थोक्‍शो नु मथोक्‍शो, निम्‍फा खप के ग्‍योंब कामी कुर पावो” देंत। \v 15 मारदे हना मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुमी “मेको रागीमी खिं, रू नु अङगुर रू ग्‍याप्‍नीम” देंत। \em येरमीया ३२:१५\em* \p \v 16 मिनु गो नेरीयाह आ तौ बारुक कली मेको रू ग्‍याप्‍शो कागज गेङा नोले, गो परमप्रभु यावे कली एको लोव़ पा \v 17 “परमप्रभु, परमप्रभु यावे, इन ठेयब सक्ति नु दिंशो गुइम गे सरीङ नु रागी सेल्‍तीनी। इन कली मारेइ गेय मचाप्‍चा ङा मबाक्‍ब। \em येरमीया २७:५; उत्‍पत्ती १८:१४; लूका १:३७\em* \v 18 हजार हजार पाला सम्‍म इन गेना हना यो दाक्‍तीक कोंइनीनी। तन्‍न आम आफ आन हेंथे पशो आन नोले जाक्‍ब आन आल आन कली रपाइक्‍नीनी। गे ठेयब नु सक्ति पाइश्‍शो परमप्रभु बाक्‍नीनी। इन नें मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे बाक्‍ब। \em प्रस्‍थान २०:५-६\em* \v 19 इन अर्ती ठेयब नु इन गेय नेल्‍ल क्‍येङा सक्ति पाइश्‍शो बाक्‍नीम। मुर आन पशो मारेइ मारेइ इन ङोंइती तचा ङा पा बाक्‍नीम। गे मुर नेल्‍ल आन कली कोव़नीनी। गे नेल्‍ल आन लां नु आन पशो तशा इनाम गेनीनी। \em रोमी २:६\em* \v 20 गे इजीप्‍त रागीमी चिन्‍ड नु छक लाक्‍चा ङा गेय कोंइताक्‍नी। मिनु मुल सम्‍म इस्राएल नु मुर नेल्‍ल आन दातेमी इन नें ठेयब सेल्‍तीनी। \v 21 गे इन मुर इस्राएली आन कली इजीप्‍त रे चिन्‍ड नु छक लाक्‍चा ङा गेय इन सक्ति नु बोल नु शुश हिंचा ङा श्‍येत कोंइशा ग्रुंइताक्‍नी। \v 22 मिनु गे मेको आन किकी पिपी आन कली कसम जशो, मेको दूध नु खुदो शुश बाक्‍शो रागी गेतीनी। \v 23 मिनु मेकोपुकी ओव़शा, मेको रागी आन के सेल्‍‍तेक्‍म। तन्‍न मेकोपुकीमी इन देंशो, इन अरेशो नु मार पचा माल्‍बा शेंशो मबिस्‍सम। गे मेको आन कली पन देंशा शेंशो लोव़ मेकोपुकीमी मटीमे। मोपतीके गे एको ठेयब श्‍‍येत नेल्‍ल मेको आन तार चाक्‍तीनी। \v 24 कोव़ङीन, एको सहर आन के सेल्‍चा कली नु गारो ङोइक्‍चा कली लां सेल्‍चा कली मार मार तेल्‍तेक्‍म। मेको सहर कली तरवार, अन्‍काल नु मुर बेक्‍तीक रोइम पतीके, मेको लडाइ तोइब कल्‍दी आन गुइम दुम्‍त। गे मार देंनी, मेको दुम्‍त। गे आंमा ताइनीनी। \v 25 मो हना यो परमप्रभु, परमप्रभु यावे, गे आं कली ‘एको सहर कल्‍दी आन गुइम दुम्‍त हना यो, क्‍येट गेशा, सांकछी आन कली ब्रेश्‍शा, रू ग्‍यापो’ देंतीनी” दे येरमीया देंत। \p \v 26 मिनु परमप्रभु यावेम येरमीया कली लोव़ पाप्‍तु। \v 27 मार, लोव़ पाप्‍तु देंशा हना “गो परमप्रभु यावे, ब्रोंइशो नेल्‍ल आन परमप्रभु नङ। मार, तेकोइ गेय आं पने मचाप्‍चा ङा बाक्‍बा ङा?” देंत। \em गन्‍ती १६:२२; येरमीया ३२:१७\em* \v 28 मोपतीके परमप्रभु यावेमी “गो एको सहर कल्‍दी आन गुइ नु बेबीलोन ङा पिप नेबुकदरेसर आ गुइम गेचा चिक्‍ताक्‍ङ। मिनु मेकोमी एको सहर ग्राब। \v 29 एको सहर कली लडाइ तोइब कल्‍दी जाक्‍शा मी सुइक्‍नीम। तेको खिं तारी आं कली गाइक्‍पाइक्‍चा कली बाल देवता कली चढ़ेमे नु देवी देवता आन कली तूचा थोव़क चढ़ेशा लुक्‍‍तमे, मेको नेल्‍ल क्रोइक्‍नीम। \em येरमीया १७:१३\em* \v 30 मारदे हना इस्राएल ङा मुर नु यहूदा ङा मुरुम आन ठिटा रेन आं ङोंइती मरिम्‍शो गेय ङा लाक्‍शा अरु मारेइ मपामे। थमा पा इस्राएल ङा मुरपुकीम आन गुइ ङा गेयम आं कली गाइक्‍पाइक्‍चा ङा लाक्‍शा, अरु मारेइ मपामे। \v 31 एको सहर सेल्‍मे नाक्‍त रे मुल सम्‍म आं कली गाइक्‍पाइश्‍शा, चुरपाइश्‍शा पतीमी। मोपा गो एको कली आं ङोंइती रे तिल्‍नुङ। \v 32 मेको इस्राएल नु यहूदा ङा मुरपुकीमी आं कली गाइक्‍पाइक्‍चा कली आन मरिम्‍शो पशो आन पर्बम पाइनुङ। मेको आन पिप, आन सरकार ङा गेय पाइब, आन चढ़ेब, आं लोव़ पाइबपुकी, यहूदा ङा मुरपुकी नु यरूसलेममी बाक्‍बपुकी नेल्‍लेम मोदेंशो पाम्‍तेक्‍म। \v 33 मेकोपुकीमी आं कली आन ची हिरशा कोंइशो बाक्‍नीम। आन कुल ममाइ। गो मेको आन कली शेंना शेंन बाक्‍ती हना यो, मनेनेम रिम्‍शो पचा कली ममिम्‍तेम। \em येरमीया २:२७\em* \v 34 मेकोपुकीमी आं नें वोइश्‍शो खिंम आन ग्रांग्रा दिशो देवी देवता वोइक्‍तेक्‍म। मिनु आं खिं कली ग्रांग्रा दिशो सेल्‍तेक्‍म। \v 35 मेकोपुकीम हिन्‍नोम आ तौ आ बेंसीम बाल देवता आन थान सेल्‍तेक्‍म। मिनु मेकोपुकीमी मेकेर आन तमी तौ आन कली मोलेक कली चोशा चढ़ेम्‍तेक्‍म। गो मेको आन कली मेको मअरेङमी। गो मेको गेनायो ममिम्‍तु। मोदेंशो ग्रांग्रा दिशो गेय पशा, यहूदा ङा मुर आन कली पाप पपाइक्‍तेक्‍म” देंत। \em येरमीया ७:३१; येरमीया १९:५; इजीकीएल २०:२५-२६\em* \p \v 36 मोपतीके परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुमी “गेपुकीमी एको सहर आ पर्बम ‘तरवार, अन्‍काल नु मुर बेक्‍तीक रोइम बेबीलोन ङा पिप आ गुइम गेशो बाक्‍ब’ देंनीनी। \v 37 कोव़ङीन, गो मेको आन कली आं गाइश्‍शो, चुरशो नु ठेयब ग्‍युश्रा बोक्‍तीकेमी तेको रागीम खेरुमी, मेको रागी नेल्‍ल रे ग्रुम्‍पाइक्‍नुङमी। गो मेको आन कली लेंशा एको रागीम लेश्‍शा चाक्‍नुङमी। मिनु मेको आन कली रिम्‍शो पा मारेइ मदुम्‍थु बाक्‍पाइक्‍नुङमी। \em ब्‍यवस्‍था ३०:३\em* \v 38 मिनु मेकोपुकी आं मुर दुम्‍नीम। मिनु गो मेको आन परमप्रभु दुम्‍नुङ। \em येरमीया ७:२३\em* \v 39 गो मेको आन कली थुं का दुम्‍तीक नु गाक्‍तीक लां का गेनुङमी। मेकोपुकी गेना हना यो आं कली मान पा हिंनीम। मेको आंम आन कली नु आन आल आन कली रिम्‍शो दुम्‍ब। \em इजीकीएल ३६:२७\em* \v 40 गो मेकोपुकी नु गेना हना यो लीब कबल का पाइनुङ। गो मेको आन कली रिम्‍शो पचा कली गेनायो मप्रोंइनुङ। मिनु गो मेको आन थुंमी आं कली मान पा हिंतीके वोइक्‍नुङ। मोपा मेकोपुकीम आं कली मप्रोंइनीम। \em येरमीया ३१:३१-३४\em* \v 41 गो मेको आन कली रिम्‍शो पना पन ग्‍येरसीनुङ। मिनु थमा पा गो आं थुं नु आं सोक्‍त नेल्‍लेम मेको आन कली एको रागीम वोइक्‍नुङमी” देंत। \em ब्‍यवस्‍था २८:६३; आमोस ९:१५\em* \p \v 42 परमप्रभु यावेमी “दोपा गो एको मुर आन कली ओं पा शुश श्‍येत गेङा, मोपा गो मुल आं देंशो रिम्‍शो पतीक नेल्‍लेम, मेको आन कली रिम्‍शो पाइक्‍नुङमी। \v 43 एको रागीम रू ग्‍याप्‍नीम। मेको आ पर्बम गेपुकीम ‘एको मुर नु बस्‍तु भाव मारेइ मबाक्‍शो रागी बाक्‍ब। मारदे हना एको कल्‍दी आन गुइम गेशो बाक्‍ब’ देंनीनी। \v 44 मेकोपुकीम क्‍येटीम रू ग्‍याप्‍नीम। मेको आन नें ब्रेक्‍शो ग्‍याप्‍शो कागज, सांकछी वोइश्‍शा, छाप थोक्‍नीम। मोदेंशो बेन्‍यामीन आ रागी, यरूसलेम आ एर ओंथ, यहूदा ङा सहरम, पहाडीम, शेफेलाहम नु नेगेबम मोदेंशो पाइनीम। मारदे हना गो मेको आन शोंप लेश्‍शा गे‍नुङ” दे परमप्रभु यावेम देंत। \em येरमीया ३२:१५; येरमीया २९:१४,३०\em* \c 33 \s1 “यरूसलेम लेंशा सेल्‍नुङ” देंशो \p \v 1 परमप्रभु यावेमी येरमीया कली पिप आ दरवार खाल पाइब मुर आ जेल्‍खानम बाक्‍मेनु निक्‍शी खेयप लोव़ पाप्‍तु। \em येरमीया ३२:२\em* \v 2 मिनु रागी सेल्‍ब परमप्रभु यावेमी लोव़ पाप्‍तु। मेको रागी बोल्‍यो सेल्‍ब आं नें यावे बाक्‍ब। \v 3 मेकोमी “आं कली ब्रेत्‍ती। मिनु गो इ कली लोव़ लेत्‍नुङ। मिनु गो इ मतुइश्‍शो ठेयब नु ख्रुइश्‍शो थोव़क शेंनुङ” देंत। \v 4 इस्राएली आन परमप्रभु यावेमी “एको सहर ङा खिं नु यहूदा ङा पिप आन खिं प्रेश्‍शा, कल्‍दी नु लडाइ पचा कली सहर आगा रे यो गारो ङोइक्‍तीक लां सेल्‍नीम। \em यसैया २२:१०\em* \v 5 कल्‍दी सहर ओव़शा लडाइ पाइनीम। मेकोपुकीमी मेको खिं कली बेक्‍शो मुर आन रांमी प्रिंनीम। गो आं गाइश्‍शो नु चुरशोम साइश्‍शो मुर आन बेक्‍शो रांम प्रिंनीम। मारदे हना आं अरेशो लोव़ मटीब आन पतीके एको सहर रे आं कुल ख्रुइक्‍ताक्‍ङ। \v 6 गो आं मुर आन कली सापाइक्‍नुङमी। मिनु गो मेको आन कली सापाइश्‍शा, आन माल्‍शो गेशा मारेइ मदुम्‍थु रिम्‍शो पा बाक्‍चा गेनुङमी। \em येरमीया ३०:१७\em* \v 7 गो यहूदा नु इस्राएल ङा मुर आन शोंप लेश्‍शा गे‍नुङमी। मिनु मेको आन कली ङोंइती ङा खोदेंशो सेल्‍नुङमी। \em येरमीया २९:१४; येरमीया २४:६\em* \v 8 गो आं पर्बम पशो आन हेंथे पतीके नु पाप नेल्‍ल रे मेको आन कली ठीक सेल्‍नुङमी। मिनु गो मेको आन हेंथे पशो नु पाप पशो माफ गेनुङमी। \em येरमीया ३१:३४; येरमीया ५०:२०\em* \v 9 मिनु एको सहर आं ङोंइती ग्‍येरपाइक्‍तीक, ठेयब सेल्‍तीके नु आं कली मान पतीके दुम्‍ब। मिनु रागी रागी ङा मुरुम गो इस्राएली आन कली मार मार रिम्‍शो पशो नेंनीम। मिनु मेको आन कली रिम्‍शो नु आन माल्‍शो क्‍येङा शुश गेशो तशा आं पर्बम हिंशा ख्रिंख्रि पाइनीम” देंत। \p \v 10 परमप्रभु यावेमी “मेको सहर आ पर्बम गेपुकीम ‘एको मुर नु बस्‍तु भाव मारेइ मबाक्‍शो रागी बाक्‍ब। यहूदा ङा सहर नु यरूसलेम ङा लां गाक्‍ब मुर नु बस्‍तु भाव, जन्‍तु मबाक्‍थु, श्‍‍येत्‍थ दुम्‍शो बाक्‍ब। मेको मारेइ मबाक्‍शो सहरम लेंशा, \em येरमीया ३२:४३\em* \v 11 थुं नाइश्‍शा बाक्‍तीक, ग्‍येरशो सेंदा, ग्‍युम्‍ली ग्‍युम्‍ले आन सेंदा, कुम्‍सो पशो सेंदा नु परमप्रभु यावे आ खिंम, गे रिम्‍शो पाइब बाक्‍नीनी’ देंशा सेंदा लेंशा नेंसीब। मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे कली ‘परमप्रभु यावे, गे शिशी पाइब बाक्‍नीनी’ देनीन। मारदे हना मेको रिम्‍शो पाइब बाक्‍ब। मेको आ दाक्‍तीक गेना हना यो बाक्‍ब। गो रागी ङा मुर आन कली ङोंइती ङा खोदेंशो पा थुं नाइक्‍चा गेनुङ” दे परमप्रभु यावेम देंत। \em येरमीया ७:३४; एज्रा ३:११; बजन संग्रह १०६:१\em* \p \v 12 मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी “मुर नु क्‍यारश भेडा, बी ब्‍यफ मबाक्‍शो रागीम लेंशा सहर नेल्‍लेमी गोठला आन क्‍यारश भेडा नाइक्‍तीक नु योव़तीक दुम्‍ब। \v 13 मिनु पहाड ङा सहर, शेफेलाह, नेगेब बेन्‍यामीन आ रागी यरूसलेम आ एर ओंथ नु यहूदा ङा सहरम गोठलापुकीमी क्‍यारश भेडा लेंशा हिक्‍शा ओंइनीम” दे परमप्रभु यावेम देंत। \em येरमीया ३२:४४\em* \s1 दाऊद नु लेवी कली पशो कबल \p \v 14 परमप्रभु यावेम “इस्राएल आ खिं ङा मुर नु यहूदा आ खिं ङा मुर आन कली आं थोक्‍शा पशो लोव़ खाप्‍तीक नाक्‍त थमा पा जाक्‍ना जाक्‍न बाक्‍नीम। \em येरमीया २३:५-६; जकरिया ३:८\em* \v 15 मेको नाक्‍ती, मेना गो दाऊद आ खिं रे ठीक पाइब राशी का दाप्‍पाइक्‍नुङ। मिनु मेकोमी रागीम ठीक निसाफ नु ठीक गेय पाइब। \v 16 मेको नाक्‍ती यहूदा श्‍येत रे प्रोंइचा पुंइसीब। मिनु यरूसलेम मारेइ मदुम्‍थु बाक्‍ब। मिनु मेको आ नें आंइ कली ठीक सेल्‍ब परमप्रभु यावे” देंनीम। \em ब्‍यवस्‍था ३३:२८\em* \p \v 17 मारदे हना परमप्रभु यावेम “गेना हना यो दाऊद आ खिं ङा मुर का इस्राएलमी पिप दुम्‍ब। \em २सामुएल ७:१२-१३; १राजा ९:५; भजन संग्रह ८९:३०\em* \v 18 गेना हना यो लेवी आ थर ङा चढ़ेब का आं ङोंइती चोशा चढ़ेचा कली, अन्‍न चढ़ेचा कली नु क्‍योरशा चढ़ेचा कली बाक्‍ब” देंत। \em गन्‍ती २५:१२-१३; नेहेम्‍याह १३:२९\em* \p \v 19 परमप्रभु यावेम येरमीया कली लोव़ पाप्‍तु। \v 20 मार, लोव़ पाप्‍तु देंशा हना “गेपुकीमी गो नु नाक्‍दो पशो कबल नु नाक्‍त पशो कबल क्‍याम्‍ने चाप्‍तीनी हना, नाक्‍दो नु नाक्‍ती आं देंशो ना मदुम्‍तेक्‍म हना, \em येरमीया ३१:३५-३६; उत्‍पत्ती ८:२२\em* \v 21 ला आं गेय पाइब दाऊद नु आ तौ का पिप दुम्‍ब, देंशो कबल क्‍याम्‍ने चाप्‍नीनी। मिनु गो आं लेवी थर ङा मुर चढ़ेब नु पशो कबल यो क्‍याम्‍ने चाप्‍नीनी। \em गन्‍ती २५:१२-१३; हिब्रू ९:११-१४\em* \v 22 दोपा सरीङ ङा सोरुल हिक्ने मचाप्‍चा ङा बाक्‍नीमी नु समुन्‍द्र ङा बाल्‍वा पुक्‍ने मचाप्‍चा ङा बाक्‍बा, मोपा गो आं गेय पाइब दाऊद आ चच युइ नु आं कली गेय पाइब लेवी आ थर ङा मुर आन कली सोपाइश्‍शा बोपाइश्‍शा शुश सेल्‍नुङमी” देंत। \em उत्‍पत्ती १५:५\em* \p \v 23 परमप्रभु यावेम येरमीया कली लोव़ पाप्‍तु। \v 24 मार लोव़ पाप्‍तु देंशा हना “मेको मुरपुकी मार, देंना देंन बाक्‍मा, मार, गे मनेंनी? मेकोपुकीमी ‘परमप्रभु यावे आ योव़शो खिं निक्‍शी ङा मुर आन कली प्रोंइशा तिल्‍शो बाक्‍ब’ देंतेक्‍म। मो देंतीके मेको मुरपुकीमी आं मुर आन कली आइक्‍च सेल्‍शा, मुल रे रागी का यो मनम, दे मिम्‍नीम” देंत। \v 25 परमप्रभु यावेमी “गो नाक्‍दो नु नाक्‍त नु आं कबल मपाता हना, सरीङ, रागीम आं देंशो मपाम्‍तेक्‍म हना, \v 26 गो याकूब आ आल नु आं गेय पाइब दाऊद आ चच युइ आन कली तिल्‍नुङमी। मोपा मेको अब्राहाम, इसहाक नु याकूब आन मुर आन कली पिप दुम्‍चा कली मयोव़नुङमी। तन्‍न गो मेको ङोंइती खोदेंशो पा, मेको आन थुं नाइक्‍चा गेनुङमी। मिनु मेको आन कली शिशी पाइनुङमी” देंत। \c 34 \s1 सिदकीयाह कली हिंच कोंइशो \p \v 1 परमप्रभु यावेम येरमीया कली बेबीलोन ङा पिप नेबुकदरेसर, मेको आ लडाइ पाइब नेल्‍ल, रागी ङा राज्‍य नेल्‍ल नु मेको आ सासन पशो रागी ङा मुर नेल्‍लेम यरूसलेम नु आ एर ओंथ ङा सहर नेल्‍ल आन कली लडाइ तोम्‍तेक्‍म। मेना इस्राएली आन परमप्रभु यावेमी येरमीया आं कली लोव़ पाप्‍तु। \em येरमीया ५२:४; २राजा २५:१-२\em* \v 2 मिनु परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुमी आं कली “यहूदा ङा पिप सिदकीयाह आ बाक्‍तीक लावो। मिनु मेको कली परमप्रभु यावेमी ‘गो एको सहर बेबीलोन ङा पिप आ गुइम गेनुङ। मिनु मेकोमी एको सहर कली मीम क्रोइक्‍ब। \em येरमीया २१:१०\em* \v 3 गे मेको आ गुइ रे ब्रोंइचा मताइ‍नेवे। गे थमा पा ग्‍याइक्‍चा पुंइसीशा मेको आ गुइम दुम्‍नेवे। गे बेबीलोन ङा पिप कली तशा, मेको नु कोव़मुशा लोव़ पाइनेवे’ दे बेबीलोन लचा माल्‍नेवे” देंत। \em येरमीया ३२:४\em* \v 4 मो हना यो ए यहूदा ङा पिप सिदकीयाह, परमप्रभु यावे आ लोव़ नेनीन “गे तरवारम साइक्‍चा मपुंइसीनीनी। \em येरमीया ५२:११\em* \v 5 गे इन थुं नाइश्‍शा बेक्‍नीनी। मिनु दोपा इन किकी पिपी इन ङोंइती ङा पिप आन कली मुरपुकीमी ब्रोव़शो रिना पाइब थोव़क चोशा थिम्‍मे, मोपा मेकोपुकीमी इन कली यो थिम्‍नीम। इन पर्बम ‘आंइ प्रभु’ दे रोंका पाइनीम। गो मेको लोव़ पाता, दे नेल्‍लेम नेंचा ङा पा देनो” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \em २इतिहास १६:१४; येरमीया २२:१८\em* \p \v 6 मिनु येरमीयामी मेको लोव़ नेल्‍ल यरूसलेममी यहूदा ङा पिप सिदकीयाह कली देंत। \v 7 बेबीलोन ङा पिप आ लडाइ पाइब मुरपुकी यरूसलेम नु यहूदा ङा अरु सहर नु लडाइ पना पन बाक्‍शो बाक्‍तेक्‍म। लाकीश नु आजेका नु यो मेकोपुकीमी लडाइ पचा मप्रोंइशो बाक्‍तेक्‍म। मेको यहूदा ङा गारो हिरशो सहर निक्‍शी ला लीशो बाक्‍ताक्‍स। \s1 वाइल आन कली प्रोंइतीक बर्स \p \v 8 मेना परमप्रभु यावेम येरमीया कली लोव़ पाप्‍तु। मेना यहूदा ङा पिप सिदकीयाहम यरूसलेम ङा मुर नेल्‍ल नु वाइलीम वाइल नेल्‍ल आन कली प्रोंइचा माल्‍नीम, दे कबल पशो बाक्‍त। \em येरमीया ३४:१४\em* \v 9 मेना मुर नेल्‍लेम आंम हिब्रू वाइलीम वाइल आन कली प्रोंइचा माल्‍तेक्‍म। सुइम यो आंम हिब्रू लोक्‍ब आन कली वाइलीम वाइल सेल्‍चा मदुम। \v 10 मिनु मेको लोव़ टीब ठेयब मुर नु कबल टीब मुर नेल्‍लेमी आंम आन वाइलीम वाइल आन कली प्रोंइचा नु लेंशा अर्को वाइलीम वाइल मवोइक्‍चा नम, देंशो बिस्‍साक्‍म। मिनु मेकोपुकी गारशा, मेको आन कली प्रोंइतेक्‍म। \v 11 मिनु नोले लेंशा मेकोपुकीमी आन थुं लेश्‍शा आन प्रोंइशो वाइलीम वाइल आन कली लेंशा चाक्‍शा वाइलीम वाइल सेल्‍तेक्‍म। \v 12 मिनु परमप्रभु यावेम येरमीया कली लोव़ पाप्‍तु। \v 13 मार, लोव़ पाप्‍तु देंशा हना “परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुमी ‘गो मेको आन किकी पिपी आन कली इजीप्‍त रागी ङा वाइलीम वाइल दुम्‍तीक खिं रे प्रोंइशा चाक्‍तामी। मिनु गो मेकोपुकी नु कबल पाता। \v 14 तेकोइ ७ बर्सम इन कली लेयसीशो मुर इन हिब्रू लोक्‍बम इन कली ६ बर्स गेय पवा नोले, ७ बर्सम मेको कली प्रोंइचा माल्‍ब’ देंती। तन्‍न इन किकी पिपीम आं लोव़ मटीम। आन नोफान मदाइक्‍तेम। \em प्रस्‍थान २१:२; लेवी २५:३९-४१; ब्‍यवस्‍था १५:१२\em* \v 15 गेपुकीम चहिं नक माफ पुंइशा आं ङोंइती नेल्‍ल आन कली प्रोंइचा नम, देंशो लोव़ ठीक पाइतीनी। मिनु गेपुकीमी आं नें बाक्‍तीक खिंम आं ङोंइती कबल का पाइतीनी। \em लेवी २५:१०\em* \v 16 तन्‍न नोले इन थुं फाइश्‍शा आं नें ग्रांग्रा दिशो सेल्‍तीनी। गे नेल्‍लेम इन ङोंइती प्रोंइशो वाइलीम वाइल आन कली लेश्‍शा चाक्‍‍तीनी, देंशो बाक्‍ब” देंत। \v 17 मोपतीके परमप्रभु यावेमी “गेपुकीम आं देंशो मटिनी। मिनु आंम रागी ङा आंम नेक्‍था ङा मुर नु आंम वारच आन कली वाइलीम वाइल दुम्‍तीक रे मप्रोंइनी। मोपतीके गो मुल इन कली प्रोंइनन्‍नी। गो इन कली तरवार, मुर बेक्‍तीक रोइ नु अन्‍कालम साइक्‍पाइक्‍चा कली प्रोंइनन्‍नी। गो इन कली राज्‍य नेल्‍लेम शुश हिंचा ङा सेल्‍नन्‍नी। \v 18 आं कबल क्‍याम्‍ब नु आं ङोंइती पशो कबल ङा पतीके मपाइब मुर आन कली बाछा खोदेंशो सेल्‍नुङमी। मेको कली फेके निक्‍शी सेल्‍तेक्‍म। मिनु मेको आ दाते रे गाक्‍तेक्‍म। \v 19 मिनु मेको बाछा आ फेके निक्‍शी आस दाते रे गाक्‍ब यहूदा नु यरूसलेम ङा सरकार आ गेय पाइब, दरवार ङा ठेयब मुरपुकी, चढ़ेबपुकी नु रागी ङा मुर नेल्‍ल \v 20 आन जोरी सत्रु आन गुइम नु आन कली साइक्‍चा माल्‍ब आन गुइम गेचा पुंइसीनीम। मेको आन बेक्‍शो रां सरीङ ङा चिक्‍ब नु रागी ङा जन्‍तु आन ब्‍वतीक दुम्‍ब। \em येरमीया ७:३३\em* \v 21 यहूदा ङा पिप सिदकीयाह नु मेको आ सरकार ङा गेय पाइब आन कली साइक्‍चा माल्‍ब, आन जोरी सत्रु आन गुइम नु बेबीलोन ङा पिप आ लडाइ पाइब आन गुइम गेनुङमी। मेको लडाइ पाइबपुकी इन रे लेश्‍शा लशो बाक्‍तेक्‍म” देंत। \em येरमीया ३७:५\em* \v 22 परमप्रभु यावेमी “गो मेको आन कली अरेनुङमी। मिनु गो मेको आन कली एको सहरमी लेश्‍शा चाक्‍नुङमी। मेकोपुकीमी एको सहर नु लडाइ पा ग्रानीम। मिनु एको कली क्रोइक्‍नीम। मिनु गो यहूदा ङा सहर कली मुर मबाक्‍शो सेल्‍नुङ” देंत। \em येरमीया ३७:८\em* \c 35 \s1 येरमीया नु रेकाबी \p \v 1 यहूदा ङा पिप योसीयाह आ तौ येहो-याकीमम सासन पवा ना परमप्रभु यावेम येरमीया कली लोव़ पाप्‍तु। \em २राजा २३:३४\em* \v 2 मार, लोव़ पाप्‍तु देंशा हना “गे रेकाबी आन खिं लशा, मेकोपुकी नु लोव़ पावो। मेको आन कली परमप्रभु यावे आ खिं ङा कोठा कामी ओंइदीमी। मिनु मेको आन कली अङगुर शांबु ख्रेत्‍तीमी” देंत। \em १इतिहास २:५५\em* \v 3 मोपतीके गो हाबासीन्‍याह आ तौ येरमीया, आ तौ याजन्‍याह नु मेको आ लोक्‍बपुकी, मेको आ तौ नेल्‍ल नु रेकाबी आन खिं ङा मुर नेल्‍ल आन कली लाइक्‍तामी। \v 4 मिनु गो मेको आन कली परमप्रभु यावे आ खिंम परमप्रभु आ मुर हानान आ तौ आन कोठाम चाक्‍तामी। हानान परमप्रभु आ मुर यिग्‍दाल्‍याह आ तौ बाक्‍त। मेको कोठा चहिं ठेयब मुर आन कोठा आ नेक्‍था बाक्‍त। मेको शाल्‍लुम आ तौ लाप्‍चो खाल पाइब, मासेयाह आ कोठा आ तार बाक्‍त। \v 5 मेको नोले गो अङगुर शांबु आ गर नु बोटकोपुकी रेकाबी आन ङोंइती वोइक्‍ता। मिनु मेको आन कली “अङगुर शांबु तूङीन” दे माइक्‍तामी। \v 6 तन्‍न मेकोपुकीमी “गो अङगुर शांबु मतूनीकी। मारदे हना रेकाब आ तौ आंइ किकी योनादाबम आंइ कली ‘गेपुकी नु इन आलपुकीम गेनायो अङगुर शांबु मतूङीन। \em २राजा १०:१५\em* \v 7 मेको प्रोंइशा यो गेपुकीम गेनायो खिं मसेलीन। वांचेर मशोक्‍कीन। अङगुर मख्रुमीन। गेपुकीम मोदेंशो गेय गेनायो मपने। तन्‍न इन बाक्‍शो रागीम शुश सम्‍म ब्रोंइमल, दे गेना हना यो ताम्‍बुपुकीम बाक्‍शा हिरशा गाक्‍कीन’ दे शेंशो बाक्‍त। \v 8 मिनु गो आंइ किकी रेकाब आ तौ योनादाब आ शेंशो नेल्‍ल पाइतक। गोपुकी आंमा नु आंइ मीशपुकी नु आंइ तमी तौ नेल्‍लेम गेनायो अङगुर शांबु मतूक। \v 9 गो बाक्‍चा कली खिं यो मसेल्‍नीकी। अङगुर रू, अरु रू नु वांचेर गोपुकी नु मबाक्‍ब। \v 10 गो ताम्‍बुम बाक्‍शा, आंइ किकी योनादाबम शेंशो नेल्‍ल पाइतक। \v 11 तन्‍न बेबीलोन ङा पिप नेबुकदरेसरमी एको रागी कली लडाइ तोप्‍तु। मिनु गोपुकीम ‘कल्‍दी नु अरामी आन लडाइ पाइबपुकी रे प्रोक्‍चा कली यरूसलेम लय’ देंतक। मोपतीके गो यरूसलेममी बाक्‍शो बाक्‍नीकी” देंतेक्‍म। \p \v 12 मिनु नोले परमप्रभु यावेम येरमीया कली लोव़ पाप्‍तु। \v 13 मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुमी मार लोव़ पाप्‍तु देंशा हना “गे यहूदा ङा मुर नु यरूसलेममी बाक्‍ब आन कली लशा ‘मार, गे आं देंशो मपाइनीनी? मिनु आं लोव़ मटी‍नीनी?’ देंत” दे माइक्‍मी। \v 14 परमप्रभु यावेमी “मार, रेकाब आ तौ योनादाबम आ चच युइ आन कली ‘गेपुकीम अङगुर शांबु मतूङीन’ दे शेंशो लोव़ मेकोपुकी टीनीमी। मोपतीके मेकोपुकीमी मुल सम्‍म अङगुर शांबु मतूनीम। मारदे हना मेकोपुकीमी आन किकी पिपीम शेंशो टिशो बाक्‍नीम। तन्‍न गो इन कली लोव़ पना पन बाक्‍ती। मो हना यो गेपुकीम आं लोव़ मटिनी। \em येरमीया २५:४\em* \v 15 गो इन कली आं गेय नु आं लोव़ पाइब आन कली सोइक्‍ना सोइक्‍न बाक्‍ती। मेकोपुकीमी इन कली ‘गे नेल्‍ल इन मरिम्‍शो लां रे लेतीन। मिनु इन मरिम्‍शो गेय रिम्‍शो सेलीन। मिनु देवी देवता आन कली पूजा पचा नु आन नोले खोइक्‍चा प्रोनीन। मिनु गे इन किकी पिपी आन कली गेशो रागीम बाक्‍चा ताइनीनी’ देंती। तन्‍न गेपुकीम आं देंशो लोव़ मनेंनी नु मटिनी। \em मत्ती २३:३७\em* \v 16 रेकाब आ तौ योनादाब आ चच युइमी आन किकी पिपीमी अरेशो टीनीम। तन्‍न एको मुरपुकीम आं देंशो मटिशो बाक्‍नीम” देंत। \v 17 मोपतीके मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुमी “नेनीन, गो यहूदा नु यरूसलेमम बाक्‍ब मुर आन कली आं देंशो ठेयब श्‍येत नेल्‍ल चाक्‍‍नुङ। मारदे हना गो मेको आन कली लोव़ पाता, तन्‍न मेकोपुकीमी मनेनेम। गो मेको आन कली ब्रेत्‍ताक्‍ङमी, तन्‍न मेकोपुकीमी लोव़ मलेत्‍तीमी” देंत। \em येरमीया ७:१३-१५\em* \p \v 18 मिनु येरमीयामी रेकाबी आन चच युइ आन कली “मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुमी गेपुकीम इन किकी योनादाब आ देंशो टिना टिन नु मेको आ शेंशो नेल्‍ल नु इन कली अरेशो नेल्‍ल पाइतीनी। \v 19 मोपतीके रेकाब आ तौ योनादाब आ चच युइ का गेना हना यो आं ङोंइती बाक्‍चा ताइब” दे मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुम देंत। \c 36 \s1 येहो-याकीमम तोल्‍शो कागज चोशो \p \v 1 यहूदा ङा पिप योसीयाह आ तौ येहो-याकीममी सासन पवा आ ४ बर्सम परमप्रभु यावेम येरमीया कली लोव़ पाप्‍तु। \em येरमीया २५:१\em* \v 2 मार लोव़ पाप्‍तु देंशा हना “गो योसीयाहम सासन पवा रे मुल सम्‍म इ कली इस्राएल, यहूदा नु रागी नेल्‍ल ङा मुर आन पर्बम देंशो लोव़ नेल्‍ल कागजम ब्रेक्‍तो। \em येरमीया २५:३\em* \v 3 मो दुम्‍मेनु, गो मेको आन कली गे‍चशो ठेयब श्‍येत दुम्‍तीके आ पर्बम यहूदा ङा मुरपुकीम तुइश्‍शा, आन मरिम्‍शो पतीके रे लेत्‍नीमी कों? मिनु गो मेको आन मरिम्‍शो पशो नु आन पाप पशो क्‍याम्‍शा गेनुङमी” देंत। \em येरमीया २६:३\em* \p \v 4 मिनु येरमीयामी नेरीयाह आ तौ बारुक कली ब्रेप्‍पाइक्‍तु। मिनु बारुकम येरमीयामी ब्रेक्‍पाइश्‍शो परमप्रभु यावेम देंशो लोव़ नेल्‍ल कागजम ब्रेक्‍ताक्‍व। \em येरमीया ३२:१२; येरमीया ४५:१\em* \v 5 मिनु येरमीयामी बारुक कली “गो परमप्रभु यावे आ खिं लने मचाप्‍नुङ। \v 6 मोपतीके गे तेकोइ माइजा बाक्‍तीक नाक्‍त परमप्रभु यावे आ खिं लशा, आं इ कली ब्रेक्‍पाइश्‍शो कागजम बाक्‍शो लोव़ मुरपुकीम नेंचा ङा पा पढेशा नेंपाइक्‍मी। यहूदा ङा सहर रे जाक्‍शो मुर नेल्‍लेम नेंचा ङा पा पढेशा नेंपाइक्‍मी। \v 7 मो दुम्‍मेनु मेकोपुकीमी आन पुंइशो लोव़ परमप्रभु यावे आ नेक्‍था चाक्‍नीमी, कों? मिनु मेको नेल्‍लेम आन मरिम्‍शो लां प्रोंइनीमी, कों? मारदे हना परमप्रभु यावेम आ मुर आन पर्बम गाइश्‍शा चुरशा देंशो लोव़ ठेयब बाक्‍ब” देंत। \v 8 मिनु नेरीयाह आ तौ बारुकम परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब येरमीया आ देंशो नेल्‍ल पाप्‍तु। मेकोमी मेको परमप्रभु यावे आ लोव़ ब्रेक्‍शो कागज परमप्रभु यावे आ खिंम पढेशा नेंपाइक्‍तीमी। \p \v 9 यहूदा ङा पिप योसीयाह आ तौ येहो-याकीम आ सासन पशो ५ बर्स ९ महिनाम यरूसलेममी बाक्‍शो मुर नेल्‍ल नु यहूदा ङा सहर रे जाक्‍शो मुर आन कली यरूसलेमम परमप्रभु यावे आ ङोंइती नेल्‍ल आन कली नेंपाइश्‍शा माइजा बाक्‍तीक लोव़ पाम्‍तेक्‍म। \v 10 मिनु बारुकमी येरमीया आ ब्रेक्‍पाइश्‍शो लोव़ परमप्रभु यावे आ खिंम मुर नेल्‍लेमी नेंचा ङा पा पढेप्‍तु। मेकोमी मेको लोव़ ब्रेक्‍ब शाफान आ तौ गेमारयाह आ बाक्‍तीके परमप्रभु यावे आ खिं ङा नक लाप्‍चो आ नेक्‍था ङा कोठाम बाक्‍शा, पढेप्‍तु। \em २राजा २२:३\em* \p \v 11 मिनु गेमारयाह आ तौ शाफान आ चच मीकायामी मेको कागजम ब्रेक्‍शो परमप्रभु यावे आ लोव़ नेल्‍ल नेंतु। \v 12 मिनु मेको तोइश्‍शा, पिप आ खिंम ब्रेक्‍ब आ बाक्‍तीके ओव़दीत्‍त। मेकेर ठेयब मुर नेल्‍ल बाक्‍तेक्‍म। मेकेर सु सु बाक्‍तेक्‍म देंशा हना, ब्रेक्‍ब एली-शामा, शेमायाह आ तौ देलायाह, आकबोर आ तौ एल्‍नाथान, शाफान आ तौ गेमारयाह नु हनान्‍याह आ तौ सिदकीयाह बाक्‍तेक्‍म। \em येरमीया २६:२२\em* \v 13 मिनु मीकायामी बारुकम मुर नेल्‍लेम नेंचा ङा पा पढेशो लोव़ नेल्‍ल नेंतु। मिनु मेको लोव़ नेल्‍ल मेको आन कली शेंताक्‍मी। \v 14 मिनु ठेयब मुर नेल्‍ल गारशा, नेथन्‍याह आ तौ शेलेम्‍याह आ चच कूशी आ युइ येहूदी कली “लशा, नेरीयाह आ तौ बारुक कली मुर आन कली पढेशा नेंपाइश्‍शो कागज कुरशा एक जाक्‍को मतो” दे सोइक्‍ताक्‍मे। मोपतीके गेदाल्‍याह आ तौ बारुक मेको कुरशा, आन बाक्‍तीके जाक्‍त। \em २राजा २२:११\em* \v 15 मिनु मेकोपुकीमी मेको कली “निश्‍शा, मेको आंइ कली पढेशा नेंपाइक्‍की” देंतेक्‍म। मोपतीके बारुकम मेको आन कली, मेको पढेशा नेंपाइक्‍तीमी। \v 16 मिनु मेकोपुकीमी मेको पढेशो नेल्‍ल नेंशा हिंशा आन कुल कोव़मुम्‍तेक्‍म। मिनु मेकोपुकीमी बारुक कली “गोपुकीम एको लोव़ नेल्‍ल पिप कली नेंपाइक्‍चा माल्‍नीकी” देंतेक्‍म। \v 17 मिनु मेकोपुकीमी बारुक कली “गे एको लोव़ नेल्‍ल दोपा ब्रेक्‍ती? आंइ कली शेंदीकी। येरमीयामी इ कली ब्रेक्‍पदा?” दे हिल्‍लो पाम्‍तेक्‍म। \v 18 मिनु बारुकम “मेकोमी आं कली एको लोव़ नेल्‍ल ब्रेक्‍पाइक्‍ती। मिनु गो एको कागज मसीम ब्रेक्‍ताक्‍ङ” दे माइक्‍तीमी। \v 19 मिनु मेको ठेयब मुरपुकीम बारुक कली “गे नु येरमीया निम्‍फा लशा, ख्रुंइसीस। गे निक्‍शी ते बाक्‍सी, दे सुइम मतुइक्‍तमेक्‍ल” दे माइक्‍तेक्‍म। \em येरमीया २५:८-११; येरमीया ७:२०; येरमीया ९:९-१०\em* \p \v 20 मिनु मेकोपुकीमी मेको कागज ब्रेक्‍ब एली-शामा आ कोठाम वोइश्‍शा, पिप आ बाक्‍तीक लशा, पिप कली मेको लोव़ नेल्‍ल शेंताक्‍मे। \v 21 मिनु पिपमी मेको कली “कागज चाक्‍को” दे येहूदी कली सोइक्‍ताक्‍व। मिनु मेकोमी ब्रेक्‍ब एली-शामा आ कोठा रे ग्रुंइशा चाक्‍तु। मिनु येहूदीम पिप नु पिप आ नेक्‍था बाक्‍ब ठेयब मुर आन कली मेको पढेशा नेंपाइक्‍तु। \v 22 मेना मेको बर्स ङा ९ महिना बाक्‍तीके, पिप हिंउदम बाक्‍तीके, खिंम बाक्‍शो बाक्‍त। मेको आ ङोंइती मी ब्रशो बाक्‍त। \v 23 मिनु येहूदीम सां नु ४ हरप पढेने थुमानु, पिपम कागज ख्रोइक्‍तीकेम ख्रोइश्‍शा, मीम हुम्‍ताक्‍व। मेको तोल्‍शो कागज नेल्‍ल मनुम्‍म सम्‍म पिपम मो पना पन बाक्‍त। \v 24 पिप नु मेको आ गेय पाइबपुकी मेको लोव़ नेंशा महिंम। मेकोपुकीमी आन वा यो मखाक्‍गेम। \v 25 एल्‍नाथान, देलायाह नु गेमारयाहम पिप कली “मेको कागज मचोने” दे पुन्‍मेनु यो, पिपमी मेको आन लोव़ मनेन। \v 26 मेको आ पा ङा पिपमी आ तौ येराहमेल, अज्रीएल आ तौ सेरायाह नु अब्‍देल आ तौ शेलेम्‍याह आन कली मेको ब्रेक्‍ब बारुक नु परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब येरमीया कली फ्रेंशा चाक्‍चा नस, दे हुकुम गेम्‍तीमी। तन्‍न परमप्रभु यावेम मेको आस कली ख्रुइक्‍ने थुम्‍शो बाक्‍त। \p \v 27 मिनु येरमीयामी ब्रेक्‍पाइश्‍शो बारुकम ब्रेक्‍शो मेको तोल्‍शो कागज पिपम चोने थुमा नोले, परमप्रभु यावेमी येरमीया कली \v 28 “अर्को कागज काम यहूदा ङा पिप येहो-याकीममी चोशो ङोंइती ङा कागजम बाक्‍शो लोव़ नेल्‍ल लेंशा ब्रेक्‍तो” देंत। \v 29 मिनु गे यहूदा ङा पिप येहो-याकीम आ पर्बम परमप्रभु यावेम “गे मेको तोल्‍शो कागज चोप्‍तीवी। मिनु गे बारुक कली गे मारदे बेबीलोन ङा पिप थमा पा जाक्‍शा, एको रागी श्‍येत्‍थ पोक्‍ब। मिनु मेकोमी मुर नु बस्‍तु भाव नेल्‍ल आन कली साइक्‍ब, दे कागजम ब्रेक्‍ती?” देंते। \v 30 मोपतीके परमप्रभु यावेमी यहूदा ङा पिप येहो-याकीम आ पर्बम “मुल रे दाऊद आ नित्‍तीकेम मेको आ चच युइ तेकोइ मनित्‍नीम। मेको पिप आ बेक्‍शो रां नाक्‍त नांम नु नाक्‍दो फुरशेम जिप्‍पाइक्‍चा ङा पा तांइसीब। \em येरमीया २२:३०; येरमीया २२:१९\em* \v 31 गो मेको कली, मेको आ आल आन कली नु आ गेय पाइब आन कली आन मरिम्‍शो पशो आ पर्बम सजाइ गेनुङमी। गो मेको आन कली, यरूसलेममी बाक्‍ब आन कली नु यहूदामी बाक्‍ब नेल्‍ल आन कली आं देंशो ठेयब श्‍येत नेल्‍ल गेनुङ। मारदे हना मेकोपुकीमी आं देंशो लोव़ मनेनेम” देंत। \p \v 32 मिनु येरमीयामी अर्को कागज का चाक्‍शा नेरीयाह आ तौ ब्रेक्‍ब बारुक कली गेप्‍तु। मिनु मेकोमी येरमीयाम देंशो खोदेंशो पा यहूदा ङा पिप येहो-याकीममी मीम चोशो कागज ङा लोव़ नेल्‍ल मेको कागजम ब्रेक्‍ताक्‍व। मिनु येरमीयामी अरु शुश लोव़ यो मेकेर तेम्‍ताक्‍व। \c 37 \s1 येरमीया कली चोक्‍शो \p \v 1 बेबीलोन ङा पिप नेबुकदरेसरमी योसीयाह आ तौ सिदकीयाह कली यहूदा ङा पिप सेल्‍शो बाक्‍त। मिनु येहो-याकीम आ तौ कोन्‍याह आ पा ङा मेकोमी सासन पचा गोप्‍तु। \em येहो-याकीम आ अर्को नें कोन्‍याह बाक्‍ब।\em*\em २राजा २४:१७\em* \v 2 मिनु मेको, मेको आ गेय पाइबपुकी नु मेको रागी ङा मुर नेल्‍लेम परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब येरमीया आ देंशो परमप्रभु यावे आ लोव़ मनेंनेम। \p \v 3 मो हना यो पिप सिदकीयाहम शेलेम्‍याह आ तौ येहुकल नु मासेयाह आ तौ चढ़ेब सेफन्‍याह आस कली परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब येरमीया आ बाक्‍तीकेम “आंइ पर्बम इं परमप्रभु यावे नु पुंइशा गेने” देंथ, मुर सोइक्‍ताक्‍व। \em येरमीया ७:१६; येरमीया ४२:२\em* \v 4 मेना सम्‍म येरमीया मुर आन दातेमी एर ओंथ गाक्‍ना गाक्‍न बाक्‍त। मारदे हना मेना सम्‍म मचोक्‍सीशो बाक्‍त। \v 5 मेना फाराओ आ लडाइ पाइबपुकी इजीप्‍त रे जाक्‍शो बाक्‍तेक्‍म। मिनु कल्‍दी ङा मुरपुकीमी यरूसलेम कली एर ओंथ नेल्‍ल रे पुम्‍शो लोव़ नेंतेक्‍म। मिनु मेकोपुकी यरूसलेम रे नोले शोंइसाक्‍म। \p \v 6 मिनु परमप्रभु यावेम येरमीया कली लोव़ पाप्‍तु। \v 7 मार लोव़ पाप्‍तु देंशा हना “परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुमी ‘यहूदा ङा पिपम आं कली हिल्‍लो पथ इ बाक्‍तीक सोइक्‍ताक्‍व। मेको कली इ कली वारच पाइक्‍थ जाक्‍ब फाराओ आ लडाइ पाइब आन रागी इजीप्‍त लेश्‍शा लाइनीम, दे मतो। \v 8 मिनु कल्‍दी लेश्‍शा जाक्‍नीम। मिनु एको सहर कली लडाइ तोइनीम। मिनु मेकोपुकीमी एको सहर ग्राशा, मीम क्रोइक्‍नीम’ देंशो बाक्‍ब, देंत, मतो” देंत। \em येरमीया ३४:२२\em* \v 9 परमप्रभु यावेमी “गेपुकीमी कल्‍दीम थमा पा आंइ कली लडाइ तोइनीम, दे मिम्‍तीन। मारदे हना मो पाइनीम। \v 10 गेपुकी नु लडाइ पाइब कल्‍दी नेल्‍ल आन कली गे ग्रातीनी हना, मेको आन गार दुम्‍शोपुकी ला आन ताम्‍बुम लीतेक्‍म हना यो, मेकोपुकी जाक्‍शा एको सहर कली मी सुइक्‍नीम” देंत। \p \v 11 फाराओ आ लडाइ पाइबपुकीम पतीके कल्‍दी यरूसलेम रे नोले शोंइसीची ना \v 12 येरमीया आं रू ङा भाग ताक्‍चा कली यरूसलेम रे ग्रूशा बेन्‍यामीन आ रागी गे लचा गोप्‍तु। \em येरमीया ३२:८-९\em* \v 13 मिनु मेको बेन्‍यामीन लाप्‍चोमी जाक्‍दीम्‍मेनु, हनान्‍याह आ चच शेलेम्‍याह आ तौ खाल पाइब आन ठेयब मुर इरीयाहम येरमीया कली ग्‍याइश्‍शा “गे प्रोक्‍शा कल्‍दी आन बाक्‍तीकेम लशो बाक्‍नेवे” देंत। \v 14 मिनु येरमीयामी “एको लोव़ थमा ममाइ। गो कल्‍दी आन बाक्‍तीके प्रोक्‍शा लशो मनङ” देंत। तन्‍न इरीयाहम मेको आ लोव़ मनेन। मिनु मेकोमी येरमीया कली ग्‍याइश्‍शा ठेयब मुर आन बाक्‍तीके चाक्‍तु। \v 15 मिनु मेकोपुकी येरमीया तशा गाइक्‍ताक्‍म। मिनु मेको कली तुप्‍शा, ब्रेक्‍ब योनाथन आ खिंम चोक्‍शा वोइक्‍तेक्‍म। मारदे हना मेको खिं जेल्‍खान सेल्‍शो बाक्‍तेक्‍म। \em येरमीया २०:२\em* \v 16 मेकोपुकीमी येरमीया कली जेल्‍खानम चोक्‍तेक्‍म। मिनु येरमीया थम छिङछिङम शुश नाक्‍त सम्‍म बाक्‍त। \p \v 17 मिनु पिप सिदकीयाहम मेको कली ग्रुंइथ सोइक्‍ताक्‍व। मिनु मेको कली दरवारम चाक्‍शा सुइम मतुइक्‍चा ङा पा “मार, परमप्रभु यावे रे पा मारेइ लोव़ बाक्‍मे?” दे हिल्‍लो पाप्‍तु। मिनु येरमीयामी “ओं, बाक्‍ब। गे बेबीलोन ङा पिप आ गुइम गेचा पुंइसीनीनी, देंशो बाक्‍ब” देंत। \v 18 मिनु येरमीयामी पिप सिदकीयाह कली “गो इन कली, इन गेय पाइब ठेयब मुर आन कली नु एको मुर आन कली मार पङा ङा? गे मारदे आं कली जेल्खानम चोक्‍यीनी? \v 19 इन कली नु एको रागी कली लडाइ तोचा कली बेबीलोन ङा पिप मजाक्‍ब, दे इन कली देंब, परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइबपुकी ते बाक्‍मा? \v 20 तन्‍न मुल आं प्रभु, पिप गो इन कली पुंइनुङ। आं पुंइशो लोव़ नेनीन। आं देंचा माल्‍शो लोव़ इन ङोंइती देंचा तङल। गो आं कली ब्रेक्‍ब योनाथन आ खिंम मसोइक्‍तीनी। मो दुम्‍त हना, गो मेकेर बेक्‍नुङ” देंत। \v 21 मिनु पिप सिदकीयाह आ हुकुममी येरमीया पिप आ दरवार खाल पाइब मुर आ जेल्‍खानम वोइक्‍चा पुंइसाक्‍व। मिनु सहर ङा शोब्‍ले चोतीक रे मनुम्म सम्‍म, नाक्‍त किंत किंत मेको कली शोब्‍ले चाक्‍शा गेम्‍तेक्‍म। मोपा येरमीया पिप आ दरवार खाल पाइब आ जेल्‍खान ङा लाङगाम बाक्‍त। \em येरमीया ३२:२\em* \c 38 \s1 येरमीया कली इनारमी तोक्‍शो \p \v 1 मिनु मत्तान आ तौ शेफत्‍याह, पश्‍हुर आ तौ गेदाल्‍याह, शेलेम्‍याह आ तौ युकल नु माल्‍कीयाह आ तौ पश्‍हुरमी येरमीयामी मुर नेल्‍ल आन कली देंशो लोव़ नेंतेक्‍म। मेको आ लोव़ मार बाक्‍त देंशा हना, \em येरमीया २१:१\em* \v 2 परमप्रभु यावेम “सु सु एको सहरमी बाक्‍नीमी, मेकोपुकी तरवार, अन्‍काल नु मुर बेक्‍तीक रोइम बेक्‍नीम। तन्‍न सु सु गुइ पोक्‍शा, कल्‍दी आन बाक्‍तीके जाक्‍दीत्‍नीमी, मेकोपुकी चहिं ब्रोंइनीम। मेको आन गिंम प्रोंइशा लडाइ रे ब्रोंइनीम” देंशो बाक्‍त। \em येरमीया २१:९\em* \v 3 मिनु परमप्रभु यावेमी “एको सहर थमा पा बेबीलोन ङा पिप आ लडाइ पाइब आन गुइम दुम्‍ब। मिनु मेकोपुकीमी एको सहर आन के सेल्‍नीम” देंत, दे येरमीयाम देंशो बाक्‍त। \v 4 मिनु ठेयब मुरपुकीम पिप कली “एको मुर कली साइक्‍चा माल्‍ब। मारदे हना एकोमी ओदेंशो लोव़ पा, एको सहरमी लीशो लडाइ पाइब नु मुर नेल्‍ल आन थुं लुक्‍च लपाइश्‍शो बाक्‍ब। एको मुरुम मुर आन कली रिम्‍शो ममाइ मरिम्‍शो प‍चा दाक्‍ब” देंतेक्‍म। \v 5 मिनु पिप सिदकीयाहम “मेको इन गुइमीन बाक्‍ब। गो इन कली मारेइ पने मचाप्‍नुङ” दे माइक्‍तीमी। \v 6 मोपतीके मेकोपुकीमी येरमीया कली लाइश्‍शा, पिप आ तौ माल्‍कीयाह आ इनारम तोक्‍तेक्‍म। मेको इनार पिप आ दरवार खाल पाइब आ लाङगाम बाक्‍त। मिनु मेकेर डोरीम फ्रेंशा इनारम तोक्‍तेक्‍म। मेको इनारमी ब्‍वाक्‍कु मबाक्‍माक्‍त। हिलो ला बाक्‍माक्‍त। मिनु येरमीया मेको हिलोम ग्रुम्‍‍त। \p \v 7 मेकेर पिप आ खिंम गेय पाइब एबेद-मेलेक नें पाइश्‍शो मुर का बाक्‍त। मेको एथीयोपीया ङा बाक्‍त। मेकोमी येरमीया कली इनारम तोक्‍शो नेंतु। मेना पिप बेन्‍यामीन लाप्‍चोमी बाक्‍शो बाक्‍त। \em येरमीया ३९:१५-१८\em* \v 8 मिनु एबेद-मेलेक पिप आ खिं रे लशा पिप कली \v 9 “आं प्रभु, आं पिप, एको मुरपुकीम परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब येरमीया कली इनारम तोक्‍शा मरिम्‍शो पाम्‍तेक्‍म। सहरम शोब्‍ले नुम नोले मेको मेकेर शोव़लुम बेक्‍ब” देंत। \v 10 मिनु पिपम कूशी, एथीयोपीया ङा एबेद-मेलेक कली “एक रे मुर सां आन कली लाइश्‍शा, मेको परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब येरमीया कली बेक्‍चा क्‍येङा ङोंइती इनार रे ग्रुंइदीन” दे अरेप्‍तु। \em का निक्‍शी मुरुमी ३० जना मुर ब्रेश्‍शो बाक्‍ब।\em* \v 11 मोपतीके एबेद-मेलेकम मेको मुर आन कली लाइक्‍तु। मिनु पिप आ खिं ङा मार मार वोइक्‍तीक आगा ङा कोठाम लत। मिनु मेकेर रे माइत जेक्‍शो वासी ग्रुंइताक्‍व। मिनु मेकोमी येरमीया कली मेको वासी डोरीम फ्रेंशा तोक्‍तु। \v 12 मिनु एथीयोपीया ङा एबेद-मेलेकमी येरमीया कली “इ बला आगा नु डोरी आन दातेमी एको माइत जेक्‍शो वासी वोतो” देंत। मिनु येरमीयामी मो पाप्‍तु। \v 13 मिनु मेकोपुकीमी डोरीम येरमीया कली इनार रे ग्रुंइताक्‍मे। मेको नोले येरमीया पिप आ दरवार खाल पाइब मुर आ जेल्‍खान ङा लाङगाम बाक्‍त। \s1 सिदकीयाहम लेंशा हिल्‍लो पशो \p \v 14 मिनु पिप सिदकीयाहम परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब येरमीया कली ब्रेत्‍थ सोइक्‍ताक्‍व। मिनु परमप्रभु यावे आ खिं ङा निक्‍शी लाप्‍चो नोले ङा ठेयब लाप्‍चो आ ङोंइती चाक्‍पाइक्‍तीमी। मिनु पिपम येरमीया कली “गो इ कली लोव़ का निक्‍शी हिल्‍लो पाइनुङ। आं ङोंइती गे मारेइ लोव़ मख्रुइक्‍तो” दे माइक्‍तु। \v 15 मिनु येरमीयामी सिदकीयाह कली “गो इन कली लोव़ पाता हना, गे आं कली साइक्‍नीनी। गो इन कली अर्ती गेतन्‍नी हना, गे मेको मनेंनीनी” देंत। \v 16 मिनु पिप सिदकीयाहम सुइ आन मतुइक्‍चा ङा पा, येरमीया नु कसम जशा “परमप्रभु यावे ब्रोंइशा बाक्‍शो खोदेंशो पा, गो इं कली सोक्‍त गेप्‍तु। गो मेको आ नेंमी कसम जशा देंनुङ। गो इ कली मसाइक्‍नुङ। गो इ कली साइक्‍चा माल्‍ब मुर आन गुइम मगेनन” देंत। \em येरमीया ३८:४-५\em* \p \v 17 मिनु येरमीयामी सिदकीयाह कली “मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुमी ‘गे बेबीलोन ङा पिप आ ठेयब मुर आन कली आंमान जिम्‍मा गेसाक्‍नी हना, इन सोक्‍त ब्रोंइब। मिनु एको सहर क्रोइक्‍चा मपुंइसीब। मिनु इन खिं ङा मुरपुकी यो ब्रोंइनीमी। \v 18 तन्‍न गे आंमान बेबीलोन ङा पिप आ ठेयब मुर आन गुइम जिम्‍मा मगेसाक्‍नी हना, एको सहर कल्‍दी आन गुइम गेंसीब। मिनु मेकोपुकीमी एको कली क्रोइक्‍नीम। मिनु गे मेको आन गुइ रे मब्रोंइनीनी’ देंशो बाक्‍ब” देंत। \v 19 मिनु पिप सिदकीयाहम येरमीया कली “कल्‍दी आन बाक्‍तीकेम प्रोक्‍शा लशो यहूदीपुकी तशा, गो हिंशो बाक्‍नुङ। मारदे हना कल्‍दीपुकीम आं कली मेको आन गुइम जिम्‍मा गेतीमी हना, मेकोपुकीमी आं कली मरिम्‍शो पाइक्‍नीम” देंत। \v 20 मिनु येरमीयामी “मेकोपुकीमी इन कली मेको आन गुइम जिम्‍मा मगेनीम। गो इन कली देंशो परमप्रभु यावे आ लोव़ टिने। मिनु इन कली रिम्‍शो दुम्‍ब। इन सोक्‍ती यो ब्रोंइब। \v 21 तन्‍न गे मेको आन गुइम जिम्‍मा गेंसीने मबिस्‍साक्‍नी हना, परमप्रभु यावेम आं कली कोंइशो एकोन बाक्‍ब। \v 22 यहूदा ङा पिप आ दरवारम प्रोंइसीशो मीश मुर नेल्‍ल बेबीलोन ङा पिप आ ठेयब मुर आन बाक्‍तीके लाइक्‍नीम। मिनु मेको मीश मुरपुकीम इन कली ‘इन थमा सुइश्‍शो इन वारचपुकीम इन कली जोल पाम्‍तेक्‍म। मुल इन खोइली हिलोम ग्रुम्‍शो बाक्‍ब। इन वारचपुकीम इन कली प्रोंइशो बाक्‍नीम’ देंनीम। \v 23 इन मीशपुकी नु इन आल नेल्‍ल कल्‍दी आन बाक्‍तीके चाक्‍दीत्‍नीम। गे आंमा यो कल्‍दी आन गुइ रे ब्रोंइचा मताइनीनी। बेबीलोन ङा पिपम इन कली ग्‍याइक्‍ब। मिनु एको सहर चहिं क्रोइक्‍नीम, देंशो बाक्‍ब” देंत। \em येरमीया ३२:४; येरमीया ३४:३\em* \p \v 24 मिनु सिदकीयाहम येरमीया कली “एको लोव़सी पशो सुइम मतुइक्‍तमेक्‍ल। मो मदुम्‍त हना, गे साइक्‍चा पुंइसीनेवे। \v 25 गो गे नु लोव़ पशो ठेयब मुरपुकीम तुइक्‍ताक्‍म हना, मिनु इ बाक्‍तीक जाक्‍शा ‘पिप कली मार, देंनी? मिनु पिपम मार, देंमे? आंइ रे मारेइ लोव़ मख्रुइक्‍तीन। मो पाइतीनी हना गो इन कली साइक्‍नीकी, दे इ कली हिल्‍लो पाम्‍तेक्‍म हना, \v 26 गेमी मेको आन कली “गो आं कली साइक्‍चा कली योनाथन आ खिंम मसोइक्‍तीनी” दे गो पिप नु लोव़ का ला पाता’ देनो” दे माइक्‍तु। \v 27 मिनु ठेयब मुर नेल्‍ल येरमीया आ बाक्‍तीक जाक्‍शा, हिल्‍लो पाम्‍तेक्‍म। मिनु मेकोमी पिपम देंशो खोदेंशो पा, मेको आन कली माइक्‍तीमी। मोपतीके मेकोपुकीमी मेको कली अरु मारेइ हिल्‍लो मपामे। मारदे हना पिप नु येरमीया आस दातेम पशो लोव़ सुइम मतुइ‍क्‍तेम। \v 28 मिनु यरूसलेम ग्रातीक नाक्‍त सम्‍म येरमीया पिप आ दरवार खाल पाइब मुर आ लाङगा ङा जेल्‍खानम बाक्‍शो बाक्‍त। \em येरमीया ३७:२१\em* \c 39 \s1 यरूसलेम क्‍याम्‍चा पुंइसीशो \p \v 1 यहूदा ङा पिप सिदकीयाहम सासन पवा आ ९ बर्स १० महिनाम बेबीलोन ङा पिप नेबुकदरेसर नु मेको आ लडाइ पाइब नेल्‍ल जाक्‍शा, यरूसलेम कली लडाइ तोशा एर ओंथ नेल्‍ल रे पुम्‍ताक्‍म। \em येरमीया ५२:४-१६; २राजा २५:१-१२\em* \v 2 मिनु सिदकीयाहम सासन पशो ११ बर्स ४ महिना ९ नाक्‍ती मेको सहर ङा गारो प्रेश्‍शा ओव़तेक्‍म। \v 3 मिनु यरूसलेम ग्राशा, बेबीलोन ङा पिप आ ठेयब मुर नेल्‍ल जाक्‍शा दाते ङा लाप्‍चोमी बाक्‍तेक्‍म। नेरगल-शरेसेर, साम्‍गार-नेबो, सारसेकीम नेल्‍ल क्‍येङा ठेयब निसाफ पाइब नेरगल-शरेसेर नु बेबीलोन ङा पिप आ ठेयब गेय पाइब मुर नेल्‍ल जाक्‍शा बाक्‍तेक्‍म। \v 4 मिनु यहूदा ङा पिप सिदकीयाह नु आ लडाइ पाइब नेल्‍लेम मेको आन कली ताम्‍तेक्‍म। मिनु मेकोपुकी गारो निक्‍शी आस दातेम बाक्‍शो लाप्‍चो, पिप आ फल फुल रू रे पा नाक्‍दोन सहर रे प्रोक्‍शा, अराबाह गे लाम्‍तेक्‍म। \v 5 तन्‍न कल्‍दी आन लडाइ पाइबपुकीम मेको आन कली खेदा पाम्‍तेक्‍म। मिनु सिदकीयाह कली यरीको ङा दिंमम थित्‍तेक्‍म। मिनु मेकोपुकीमी मेको कली ग्‍याइश्‍शा, हमाथ रागी ङा रिब्‍ला देंशो सहरमी बेबीलोन ङा पिप नेबुकदरेसर आ बाक्‍तीके चाक्‍दीत्‍तेक्‍म। मिनु मेकोमी सिदकीयाह कली सजाइ गेतीक देंत। \v 6 मेको रिब्‍लामी बेबीलोन ङा पिपम सिदकीयाह आ तौ आन कली आ ङोंइतीन साइक्‍तीमी। मिनु यहूदा ङा ठेयब मुर आन कली यो साइक्‍तीमी। \v 7 मेकोमी सिदकीयाह आ मिक्‍ची फेत्‍ताक्‍व। मिनु बेबीलोन लाइक्‍चा कली साङलोमी फ्रेंपाइक्‍तु। \v 8 कल्‍दीपुकीम पिप आ दरवार नु मुर आन खिंम मी सुइक्‍ताक्‍मे। मिनु यरूसलेम ङा गारो प्रेत्‍तेक्‍म। \v 9 मिनु पिप कली कोव़ब आन कप्‍तानम नेबुजरादानमी सहरमी प्रोंइचा पुंइसीशो लीशो मुरपुकी, मेको आन बाक्‍तीक प्रोक्‍शा जाक्‍ब नु अरु लीशो मुर आन कली फ्रेंशा बेबीलोन लाइक्‍तीमी। \v 10 तन्‍न पिप कली कोव़ब आन कप्‍तान नेबुजरादानमी मारेइ मपाइश्‍शो प्रुङग आन कली यहूदा रागीमी प्रोंइशा वोइक्‍तीमी। मिनु मेको आन कली मेकोमी अङगुर रू नु अरु रूपुकी गेम्‍तीमी। \p \v 11 मिनु बेबीलोन ङा पिप नेबुकदरेसरमी आ कली कोव़ब आन कप्‍तान नेबुजरादान कली येरमीया आ पर्बम \v 12 “मेको कली लाइश्‍शा, रिम्‍शो पा कोव़शा वोतीन। मेको कली मारेइ मरिम्‍शो मपावो। मेकोमी इ कली देंशो खोदेंशो पा, गे मेको कली पावो” दे माइक्‍तु। \em येरमीया ४०:४\em* \v 13 मोपतीके पिप कली कोव़ब आन कप्‍तान नेबुजरादान, नेल्‍ल क्‍येङा ठेयब मुर नेबुशाज्‍बान, निसाफ पाइब ठेयब मुर नेरगल-शरेसेर नु बेबीलोन ङा पिप आ अरु ठेयब मुरपुकीम \v 14 मुर सोइश्‍शा, येरमीया कली जेल्‍खान ङा लाङगा रे चाक्‍पाइक्‍तेक्‍म। मेको कली आ खिंम लाइक्‍तीक जिम्‍मा शाफान आ चच अहीकाम आ तौ गेदाल्‍याह कली गेम्‍तेक्‍म। मोपा येरमीया आ मुरपुकी नु बाक्‍त। \em येरमीया ३८:२८; येरमीया ४०:५-६,१४-१६\em* \p \v 15 मिनु येरमीया जेल्‍खान ङा लाङगाम बाक्‍मेनु, परमप्रभु यावेम \em येरमीया ३८:७\em* \v 16 मार, लोव़ पशो बाक्‍त देंशा हना “लशा, कूशी एथीयोपीया ङा मुर एबेद-मेलेक कली ‘मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुमी रिम्‍शो पा ममाइ, तन्‍न श्‍येत गेशा, एको सहर आ पर्बम गो मार पाइनुङ देंशो बाक्‍ङा, मेको खाप्‍चा चिक्‍शो बाक्‍नुङ। मेको इ ङोंइतीन मेको नाक्‍ती दुम्‍ब। \v 17 तन्‍न गो इ कली मेको नाक्‍ती प्रोंइनन। मिनु गे तेको मुर आन क्‍येङा हिंनेवे मेको आन गुइम मदुम्‍नेवे’ देंत मतो। \v 18 परमप्रभु यावेमी ‘गो इ कली थमा पा प्रोंइनन। गे तरवारम साइक्‍चा मपुंइसीनेवे। गे लडाइ रे इ गिंम प्रोंइशा प्रोक्‍नेवे। मारदे हना गे आं कली थमा सुइश्‍शो बाक्‍नेवे देंशो बाक्‍ब’ दे मतो” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \c 40 \s1 येरमीया कली प्रोंइशो \p \v 1 मिनु पिप कली कोव़ब आन कप्‍तान नेबुजरादानमी, येरमीया कली साङलोमी फ्रेंशा यरूसलेम नु यहूदा ङा फ्रेंशो मुरपुकी नु बेबीलोन लाइक्‍चा चिक्‍शो थिदा बाक्‍त। मिनु येरमीयामी रामाह प्रोना नोले परमप्रभु यावेमी मेको कली लोव़ पाप्‍तु। \em येरमीया ३९:११-१४\em* \v 2 मिनु पिप कली कोव़ब आन कप्‍तानमी येरमीया कली थिश्‍शा, मेको कली “परमप्रभु यावे, इ परमप्रभुम एको रागीम ठेयब श्‍येत गे‍तीक आ पर्बम लोव़ पशो बाक्‍त। \v 3 मुल परमप्रभु यावेम एको रागी क्‍याम्‍ताक्‍व। मिनु मेकोमी आ देंशो खोदेंशो पाप्‍तु। मारदे हना गेपुकीम परमप्रभु यावे कली पाप पाइतीनी। मिनु मेको आ देंशो मटिनी। मोपतीके इन कली ओदेंशो दुम्‍त। \v 4 तन्‍न मुलाक्‍ती गो इ गुइ ङा साङलो प्रुइक्‍ताक्‍‍न। गे गो नु बेबीलोन लचा दाक्‍नेवे हना, गाक्‍को। गो इ कली रिम्‍शो पा कोव़नुङ। तन्‍न गे गो नु बेबीलोन लल मदाक्‍ते हना, बाक्‍को। कोव़ङो, एको रागी नेल्‍ल इ ङोंइती बाक्‍ब। गे ते लल दाक्‍नेवे, मेक लने चाप्‍नेवे” दे माइक्‍तु। \em येरमीया ३९:१२\em* \v 5 मो हना यो येरमीया लचा चिक्‍तानु नेबुजरादानमी लेश्‍शा कोव़शा “शाफान आ तौ अहीकाम आ चच गेदाल्‍याह आ बाक्‍तीक लावो। मेको कली बेबीलोन ङा पिपम यहूदा राज्‍य ङा हुकुम पाइब सेल्‍शो बाक्‍ब। मेकेर मेको नु अरु मुरपुकी नु बाक्‍को। गे ते लत दाक्‍ङे, मेक लावो” माइक्‍तु। मिनु मेको पिप कली कोव़ब कप्‍तानमी मेको कली जचा थोव़क नु अरु कोसेलीपुकी गेप्‍तु। मिनु मेको कली प्रोंइतु। \em येरमीया ३९:१४\em* \v 6 मोपतीके येरमीया अहीकाम आ तौ गेदाल्‍याह आ बाक्‍तीके मिस्‍पा सहर लत। मिनु मेको नु रागीम प्रोंइशा वोइश्‍शो मुरपुकी नु बाक्‍त। \s1 गेदाल्‍याह यहूदाम हुकुम प‍शो \p \v 7 मिनु लडाइ पाइब आन ठेयब मुर नेल्‍ल नु आन मुरपुकीमी “बेबीलोन ङा पिपमी अहीकाम आ तौ गेदाल्‍याह कली मेको रागी ङा हुकुम पाइब सेल्‍तु। मिनु मेको रागी ङा नेल्‍ल आन क्‍येङा प्रुङग मीश मुर, आल नु प्रुङग मुर आन कली फ्रेंशा बेबीलोन मलाइश्‍शो मेको गेदाल्‍याह नु बाक्‍नीम” देंशो नेंतेक्‍म। \em २राजा २५:२२-२४\em* \v 8 मिनु मेको नेल्‍ल मिस्‍पा सहरम गेदाल्‍याह आ बाक्‍तीकेम लाम्‍‍तेक्‍म। नेथन्‍याह आ तौ इश्‍माएल, कारेआह आ तौ योहानान नु योनाथन, तन्‍हुमेथ आ तौ सेरायाह, नेतोफाह आ मुर एफाइ आ तौपुकी, माकाथी आ तौ येजन्‍याह नु मेको आन मुर नेल्‍ल लाम्‍‍तेक्‍म। \em येरमीया ४१:१,११\em* \v 9 मिनु शाफान आ चच अहीकाम आ तौ गेदाल्‍याहम मेकोपुकी नु मेको आन मुर नु कसम जशा “कल्‍दी आन गेय पचा कली महिनीन। रागीम बाक्‍शा बेबीलोन ङा पिप आ गेय पने। मिनु इन कली रिम्‍शो दुम्‍ब। \v 10 गो इं बाक्‍तीक जाक्‍ब कल्‍दी आन ङोंइती इन ठेयब मुर दुम्‍शा लोव़ पचा कली मिस्पा सहरमी बाक्‍नुङ। गेपुकीम चहिं अङगुर, बर्खाम सिप्‍ब फल फुल नु तेल इन ग्‍योंबुम वोतीन। मिनु इन योव़शो सहरमी बाक्‍कीन” दे माइक्‍तीमी। \v 11 मिनु मोआब, अम्‍मोन, एदोम नु अर्को रागीपुकीम बाक्‍ब यहूदी नेल्‍लेम मेको लोव़ नेंतेक्‍म। बेबीलोन ङा पिपम का निक्‍शी मुर आन कली यहूदामी प्रोंइशा वोइश्‍शो बाक्‍ब, दे नेंतेक्‍म। मिनु शाफान आ चच अहीकाम आ तौ गेदाल्‍याह कली मेकेर ङा हुकुम पाइब सेल्‍शा वोइश्‍शो बाक्‍ब, दे यो नेंतेक्‍म। \v 12 मिनु नोले यहूदी नेल्‍ल ते ते ब्रशो बाक्‍मा, मेक मेक रे लेश्‍शा, यहूदा रागी मिस्‍पाम गेदाल्‍याह आ बाक्‍तीकेम जाक्‍तेक्‍म। मिनु मेकोपुकीम शुश फल फुल नु अङगुर नु पोव़शी खुप्‍ताक्‍मे। \p \v 13 मिनु कारेआह आ तौ योहानान नु गाउं गाउंम बाक्‍शो लडाइ पाइब मुर आन ठेयब मुर गेदाल्‍याह आ बाक्‍तीके मिस्‍पाम जाक्‍तेक्‍म। \v 14 मिनु मेको कली “अम्‍मोनी आन पिप बालीसमी नेथन्‍याह आ तौ इश्‍माएल कली इन कली साइक्‍चा कली सोइश्‍शो बाक्‍ब, दे तुइक्‍नीनी?” देंतेक्‍म। तन्‍न अहीकाम आ तौ गेदाल्‍याहम मेको आन लोव़ थमा मसुद। \v 15 मिनु कारेआह आ तौ योहानानम मिस्पाम गेदाल्‍याह कली “सुइम मतुइक्‍चा ङा पा नेथन्‍याह आ तौ इश्‍माएल कली साइक्‍चा कली आं कली हुकुम गेयीनी। एको लोव़ सुइम मतुइक्‍नीम। इन एर ओंथ नेल्‍ल देल्‍शो यहूदी आन कली ब्रपाइक्‍चा कली नु यहूदामी लीशो आन कली साइक्‍चा कली मेकोमी मारदे इन कली साइक्‍चा मला?” देंत। \v 16 तन्‍न अहीकाम आ तौ गेदाल्‍याहम कारेआह आ तौ योहानान कली “गे मोदेंशो गेय मपावो। मारदे हना इश्‍माएल आ पर्बम इ पशो लोव़ थमा ममाइ” दे माइक्‍तु। \c 41 \s1 गेदाल्‍याह कली साइश्‍शो \r २राजा २५:२५ \p \v 1 मिनु मेको ७ महिनाम पिप आ खिं ङा मुर एली-शामा आ चच नेथन्‍याह आ तौ इश्‍माएल नु पिप आ नेल्‍ल क्‍येङा ठेयब गेय पाइब अरु १० जना मुर मिस्‍पा सहरम अहीकाम आ तौ गेदाल्‍याह आ बाक्‍तीके जाक्‍तेक्‍म। मेको नेल्‍ल मेकेर काथा शोब्‍ले जन जन बाक्‍तेक्‍म। \em येरमीया ४०:८\em* \v 2 मेना नेथन्‍याह आ तौ इश्‍माएल नु मेको १० जना मुर बोक्‍शा, बेबीलोन ङा पिपम हुकुम पाइब सेल्‍शा वोइश्‍शो शाफान आ चच अहीकाम आ तौ गेदाल्‍याह कली तरवारम क्‍योरशा साइक्‍तेक्‍म। \em येरमीया ४०:५\em* \v 3 मिनु इश्‍माएलमी मिस्‍पाम गेदाल्‍याह नु बाक्‍शो यहूदी नेल्‍ल नु मेकेर बाक्‍शो लडाइ पाइब कल्‍दी आन कली यो साइक्‍तीमी। \p \v 4 मिनु मुरपुकीमी गेदाल्‍याह साइश्‍शो लोव़ तुइक्‍चा क्‍येङा ङोंइती आ दीसा सुनी, \v 5 शेकेम, शिलो नु सामरीया रे आन गाल शोक्रे प्रेक्‍‍शो, आन वा खाक्‍शो नु आन रां चेश्‍शो ८० जना मुरपुकी परमप्रभु यावे आ खिंम अन्‍न चढ़ेचा कली नु धूप चोचा कली जाक्‍तेक्‍म। \em येरमीया १६:६\em* \v 6 नेथन्‍याह आ तौ इश्‍माएल मिस्‍पा रे ङाक्‍ना ङाक्‍न, मेको आन कली ग्रुम्‍थ जाक्‍त। मिनु मेको आन कली ग्रुम्‍शा मेकोमी “अहीकाम आ तौ गेदाल्‍याह आ बाक्‍तीक जाक्‍कीन” देंत। \v 7 मिनु मेकोपुकी सहर आ आगा ओव़तेक्‍म। मिनु नेथन्‍याह आ तौ इश्‍माएल नु मेको आ मुरपुकीम मेको आन कली साइक्‍तेक्‍म। मिनु मेको आन बेक्‍शो रां इनार काम ताइक्‍ताक्‍म। \v 8 तन्‍न मेको आन दाते ङा १० जना मुरपुकीम इश्‍माएल कली “आंइ कली मसाइक्‍की। गोपुकी नु रू कामी ख्रुइश्‍शा, वोइश्‍शो चेरब क्‍योव़जी तेल नु खुदो बाक्‍नीम” देंतेक्‍म। मोपतीके मेकोमी मेको आन कली प्रोंइतीमी। मेको आन कली अरु नु मसद। \p \v 9 मेको इनारम इश्‍माएलमी मुर आन कली साइश्‍शा ताइश्‍शो बाक्‍त। मेको इनार पिप आसाम इस्राएल ङा पिप बाशा क्‍येङा हिंशा ब्रोंइचा कली दोशो बाक्‍त। नेथन्‍याह आ तौ इश्‍माएलमी मेको इनार आ साइश्‍शो मुरपुकीम प्रिंताक्‍व। \em १राजा १५:१६-२४\em* \v 10 मेको नोले इश्‍माएलमी, मिस्‍पाम बाक्‍शो लीशो मुर नेल्‍ल, पिप आ तमीपुकी नु अरु मुर नेल्‍ल आन कली ग्‍याइक्‍ताक्‍मी। मेको आन कली पिप कली कोव़ब आन कप्‍तान नेबुजरादानमी अहीकाम आ तौ गेदाल्‍याह आ गुइम गेशो बाक्‍त। मिनु नेथन्‍याह आ तौ इश्‍माएलम मेको नेल्‍ल आन कली ग्‍याइश्‍शा खोला आइक्‍ची हांबु अम्‍मोनी आन रागीम लाइक्‍चा कली गाक्‍त। \p \v 11 मिनु कारेआह आ तौ योहानान नु मेको नु बाक्‍शो लडाइ पाइब आन ठेयब मुर नेल्‍लेम नेथन्‍याह आ तौ इश्‍माएलमी मरिम्‍शो पशो नेल्‍ल नेंतेक्‍म। \em येरमीया ४०:८,१३-१६\em* \v 12 मिनु मेको नेल्‍लेम आन मुर नेल्‍ल आन कली लाइश्‍शा नेथन्‍याह आ तौ इश्‍माएल नु लडाइ पथ गाक्‍तेक्‍म। मिनु मेकोपुकीमी मेको कली गिबोन ङा ठेयब दोम्‍ली आ नेक्‍था थित्‍तेक्‍म। \em २सामुएल २:१३\em* \v 13 मिनु इश्‍माएलम ग्‍याइश्‍शा लाइश्‍‍शो मेको नु बाक्‍शो मुरपुकीम, कारेआह आ तौ योहानान नु मेको नु बाक्‍शो लडाइ पाइब आन ठेयब मुर नेल्‍ल आन कली तशा, ग्‍येरसाक्‍म। \v 14 मिनु इश्‍माएलमी मिस्‍पा रे ग्‍याइश्‍शा लाइश्‍शो मुर नेल्‍ल कारेआह आ तौ योहानान आ बाक्‍तीके लेश्‍शा जाक्‍तेक्‍म। \v 15 तन्‍न नेथन्‍याह आ तौ इश्‍माएल नु ८ जना अरु मुर योहानान रे प्रोक्‍शा अम्‍मोनी आन रागी लाम्‍तेक्‍म। \p \v 16 मिनु अहीकाम आ तौ गेदाल्‍याह कली सदमे नोले, नेथन्‍याह आ तौ इश्‍माएलमी गिबोन रे चाक्‍शो ब्रोंइशो आन कली लडाइ पाइबपुकी, मीश मुरपुकी, आलपुकी नु दरवारम गेय पाइब मुर आन कली, कारेआह आ तौ योहानान नु मेको नु बाक्‍शो लडाइ पाइब आन ठेयब मुरपुकीम गिबोन रे लेत्‍‍‍ताक्‍म। \v 17 मिनु मेकोपुकी इजीप्‍त लचा कली मिम्‍शा बेथलेहेम ङा गेरुथ-किम्‍हामम बास बाक्‍तेक्‍म। \em २सामुएल १९:३८; येरमीया ४३:७\em* \v 18 मेकोपुकी कल्‍दी आन क्‍येङा हिंशो बाक्‍तेक्‍म। मारदे हना बेबीलोन ङा पिपमी मेको रागी कली योव़शा वोइश्‍शो हुकुम पाइब अहीकाम आ तौ गेदाल्‍याह कली नेथन्‍याह आ तौ इश्‍माएलमी साइश्‍शो बाक्‍त। \c 42 \s1 इजीप्‍त लशो \p \v 1 मिनु लडाइ पाइब आन ठेयब मुर नेल्‍ले, कारेआह आ तौ योहानान, होशायाह आ तौ येजन्‍याह नु आइक्‍च ठेयब मुर नेल्‍ले \em येजन्‍याह कली अजारयाह यो ब्रेक्‍नीम।\em* \v 2 परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब येरमीया आ बाक्‍तीके जाक्‍तेक्‍म। मिनु मेको कली “गो आंइ पुंइशो नेनीन। मिनु परमप्रभु यावे, इन परमप्रभु कली आंइ पर्बम नु लीशो मुर नेल्‍ल आन पर्बम पुनीन। मारदे हना शुश मुर रे का निक्‍शी ला लीतक। मेको गे आंमा ताइतीनी। \em येरमीया ३७:३\em* \v 3 मिनु परमप्रभु यावे, इन परमप्रभुम गो ते लचा माल्‍नीकी, मार पचा माल्‍नीकी, मेको कोंइदल, दे पुनीन” देंतेक्‍म। \v 4 मिनु परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब येरमीयामी मेको आन कली “दुम्‍ब। गो इन पर्बम इन देंशो खोदेंशो पा परमप्रभु यावे इन परमप्रभु कली पुंइनुङ। मिनु परमप्रभु यावेम मार देंमे, मेको नेल्‍ल इन कली शेंनुङ। गो इन ङोंइती मारेइ लोव़ मख्रुइक्‍नुङ” देंत। \v 5 मिनु मेकोपुकीमी येरमीया कली “परमप्रभु यावे, इन परमप्रभुमी कोंइशो नु आंइ कली देंशो लोव़ गोपुकीम मपाइतक हना, परमप्रभु यावे आंइ पर्बम थमा नु ठीक लोव़ पाइब सांकछी दुम्‍ल। \v 6 मेको रिम्‍शो दुम्‍ल कि मरिम्‍शो दुम्‍ल। गो परमप्रभु यावे, इं परमप्रभु आ बाक्‍तीक इन कली सोइक्‍ताक्‍क। गोपुकीम मेको आ अरेशो टीनीकी। मिनु परमप्रभु यावे, इं परमप्रभु आ लोव़ टितीके, गो आंइ कली रिम्‍शो दुम्‍ल” देंतेक्‍म। \p \v 7 मिनु १० नाक्‍त नोले परमप्रभु यावेम येरमीया कली लोव़ पाप्‍तु। \v 8 मिनु येरमीयामी कारेआह आ तौ योहानान नु मेको नु बाक्‍शो लडाइ पाइब आन ठेयब मुर नेल्‍ल, आइक्‍ची नु ठेयब मुर नेल्‍ल आन कली ब्रेत्‍ताक्‍मी। \v 9 मिनु येरमीयामी मेको आन कली “गे आं कली परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभु आ ङोंइती पुंइथ सोइक्‍ताक्‍यीनी। \v 10 मिनु परमप्रभु यावेमी इन कली ‘एको रागीमीन बाक्‍तीनी हना, गो इन कली रिम्‍शो सेल्‍नन्‍नी, मप्रेत्नन्‍नी। गो इन कली ख्रुम्‍नन्‍नी, मतुल्‍नन्‍नी। मारदे हना गो इन कली खतम पोक्‍शो आ पर्बम आं थुं खाइश्‍शो बाक्‍नुङ। \em येरमीया १:१०\em* \v 11 मुल गे बेबीलोन ङा पिप क्‍येङा महिनीन। मारदे हना गो इन कली मेको आ गुइ रे प्रोंइचा नु श्‍येत मगेपाइक्‍चा कली गेपुकी नु बाक्‍शो बाक्‍नुङ। \v 12 गो इन कली शिशी पाइक्‍नन्‍नी। मिनु मेकोमी इन कली शिशी पा इन बाक्‍शो रागीमीन वोइक्‍ब’ देंशो बाक्‍ब। \v 13 तन्‍न गेपुकीम परमप्रभु यावे, इन परमप्रभु आ लोव़ मटीतीनी हना ‘गोपुकी एको रागीम मबाक्‍नीकी’ देंतीनी हना, \em येरमीया २९:१७-१८\em* \v 14 गोपुकी इजीप्‍त लशा बाक्‍नीकी। मारदे हना मेकेर लडाइ मतांइसीब, तुराही ताप्‍शो सेंदा मनेंसीब, शोब्‍ले जचा मतथु शोव़लुम मबेक्‍सीब। गो मेकेन बाक्‍नीकी देंतीनी हना, \v 15 यहूदा ङा लीशोपुकी, परमप्रभु यावे आ लोव़ नेनीन। मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुम ‘गेपुकी इजीप्‍त लशा मेकेर बाक्‍चा कली थमा पा मिम्‍शो बाक्‍तीनी हना, \v 16 तेको तरवार रे पा गे हिंशा प्रोक्‍शो बाक्‍नी, मेको तरवारमी इन कली इजीप्‍तमी साइक्‍ब। मिनु तेको अन्‍काल रे पा, गे हिंशो बाक्‍नी, मेको इजीप्‍तमी इन नोनोले जाक्‍ब। मिनु गे मेकेर बेक्‍नीनी। \v 17 सु सु इजीप्‍त लशा बाक्‍नीमी, मेको नेल्‍ल तरवार, अन्‍काल नु मुर बेक्‍ती रोइम बेक्‍नीम। गो इन कली खतम पोक्‍तीक रे का यो मब्रोंइनीनी’ देंशो बाक्‍ब” देंत। \p \v 18 मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुम “दोपा आं गाइश्‍शो नु चुरशो यरूसलेमम बाक्‍ब मुर आन तार मोंइसे, मोपान गेपुकी इजीप्‍त लाइतीनी हना, आं चुरतीके इन तार मोंइसीब। इन श्‍येत जशो तशा मुर हिंनीम। गेपुकी सराप राइब नु शुक्‍शी पाइक्‍चा पुंइसीब दुम्‍नीनी। गेपुकीम लेंशा एको रागी गेनायो कोव़चा मताइनीनी” देंशो बाक्‍ब। \em येरमीया २५:९; येरमीया ४४:१२\em* \v 19 ए यहूदा ङा लीशोपुकी, परमप्रभु यावेमी इन कली “गेपुकी इजीप्‍त मलने, देंशो लोव़ तुइश्‍शा वोतीन। मुलाक्‍ती गो इन कली हिंच कोंइशा लोव़ पाता। \v 20 गेपुकीम ठेयब मरिम्‍शो का पाइतीनी। गेपुकीम आं कली परमप्रभु यावे, इन परमप्रभु आ ङोंइती परमप्रभु यावेम, आंइ परमप्रभु मार देंबा, मेको नेल्‍ल आंइ कली शेंदीकी। मिनु गो मेको नेल्‍ल पाइनीकी देंतीनी। \v 21 मुलाक्‍ती गो मेको नेल्‍ल इन कली शेंताक्‍न्‍नी। परमप्रभु यावे, इन परमप्रभुम मार देंचा, दे सोइक्‍ती, मेको लोव़ इन कली देंती, तन्‍न मुल सम्‍म मटिशो बाक्‍नीनी। \v 22 मोपतीके मुल एको लोव़ थमा पा तुइश्‍शा वोतीन। इन बाक्‍चा कली लचा दाक्‍शो रागीमीन गेपुकी तरवार, अन्‍काल नु मुर बेक्‍तीक रोइम बेक्‍नीनी देंशो बाक्‍ब” देंत। \c 43 \s1 येरमीया इजीप्‍त लाइक्‍चा पुंइसीशो \p \v 1 मिनु येरमीयामी परमप्रभु यावे, आन परमप्रभु आ पशो लोव़ नेल्‍ल मेको आन कली देंने थुम्‍तु। परमप्रभु यावे, आन परमप्रभुमी येरमीया कली मेको आन कली मेको लोव़ पथ सोइश्‍शो बाक्‍त। \v 2 मिनु होशायाह आ तौ अजारयाह कारेआह आ तौ योहानान नु मटीब मुर नेल्‍लेम येरमीया कली “गे जोल पाइतीनी। गेपुकी इजीप्‍तम बाक्‍थ लचा मदुम्‍नीनी देंचा कली परमप्रभु यावे, आंइ परमप्रभुमी इन कली सोइश्‍शो ममाइ। \em येरमीया ४२:१९\em* \v 3 तन्‍न कल्‍दीपुकीम आंइ कली सदमेक्‍ल कि ग्‍याइश्‍शा बेबीलोनमी लदमेक्‍ल, दे मिम्‍शा, नेरीयाह आ तौ बारुकमी इन कली आंइ पर्बम मरिम्‍शो पचा कली क्‍युक्‍शो बाक्‍ब” देंतेक्‍म। \em येरमीया ३६:३२\em* \v 4 मोपतीके कारेआह आ तौ योहानान, लडाइ पाइब आन ठेयब मुर नेल्‍ले नु अरु मुर नेल्‍लेम यहूदामी बाक्‍चा माल्‍ब, देंशो परमप्रभु यावे आ लोव़ मटीम। \v 5 मेको आ पा ङा कारेआह आ तौ योहानान नु लडाइ पाइब आन ठेयब मुर नेल्‍लेम यहूदामी बाक्‍शो मुर नेल्‍ल आन कली, जात जात ङा मुर आन दातेम ब्रशा लेंशा यहूदामी बाक्‍थ जाक्‍शो मुर नेल्‍ल आन कली खुप्‍शा लाइक्‍तेक्‍म। \v 6 मेकोपुकीम पिप कली कोव़ब आन कप्‍तान नेबुजरादानमी शाफान आ चच अहीकाम आ तौ गेदाल्‍याह आ गुइम गेशो, मीश मुरपुकी, वोंइश मुरपुकी, आल ब्रेप्‍चपुकी, पिप आ तमीपुकी, येरमीया नु नेरीयाह आ तौ बारुक कली यो लाइक्‍तेक्‍म। \v 7 मोपा परमप्रभु यावे आ अरेशो मटिथु, मेकोपुकी इजीप्‍त लाम्‍तेक्‍म। मिनु ताहपनेसम जाक्‍दीत्‍तेक्‍म। \em येरमीया ४२:१४-१७; २राजा २५:२६\em* \p \v 8 मिनु परमप्रभु यावेम ताहपनेसम येरमीया कली लोव़ पाप्‍तु। \v 9 मार लोव़ पाप्‍तु देंशा हना “इ गुइमी ठेयब ठेयब फुल्‍लु क्‍युक्‍को। मिनु यहूदीपुकीम कोव़ना कोव़न बाक्‍मानु, ताहपनेसम बाक्‍शो फाराओ, आ दरवार ङा आगा ओव़तीक लांमी ख्रुइश्‍शा थिम्‍शा वोतो। \v 10 मिनु मेको आन कली मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुमी ‘गो आं गेय पाइब बेबीलोन ङा पिप नेबुकदरेसर कली ब्रेत्‍नुङ। मिनु आं ख्रुइश्‍शा वोइश्‍शो एको फुल्‍लु तार गो मेको आ नित्‍तीके सेल्‍नुङ। मेकोमी मेको तार आ बाक्‍तीक ताम्‍बु कीब। \em येरमीया २५:९\em* \v 11 मेको जाक्‍शा इजीप्‍त कली लडाइ तोइब। मिनु बेक्‍तीक रोइम बेक्‍चा ब्रेक्‍शो, बेक्‍तीक रोइ पा बेक्‍नीम। ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍चा पुंइसीचा ब्रेक्‍शो, ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍चा पुंइसीनीम। मिनु तरवारम साइक्‍चा पुंइसीचा ब्रेक्‍शो, तरवार साइक्‍चा पुंइसीनीम। \em येरमीया १५:२\em* \v 12 मेकोमी इजीप्‍त ङा मूर्ति आन खिंम मी सुइक्‍ब। मेकोमी मेको आन खिं आन कली क्रोइक्‍ब। मिनु मेको देवी देवता आन कली लाइक्‍ब। मिनु गोठलापुकीम दोपा आन वा रे नेक्‍स गुप्‍नीमी, मोपा मेकोमी इजीप्‍त रागी ङा मूर्ति आन कली गुप्‍शा ताइब। मिनु मारेइ मदुम्‍थु आ रागी लेप्‍ब। \em येरमीया ४६:२५\em* \v 13 मेकोमी इजीप्‍त ङा हेल्‍योपोलीस सहरम बाक्‍शो नां आ मूर्ति बाक्‍शो थामपुकी प्रेप्‍ब। मिनु इजीप्‍त ङा देवी देवता आन खिंम मी सुइक्‍ब’ देंशो बाक्‍ब” देंत। \c 44 \s1 मूर्ति पूजा पतीके जाम्‍शो \p \v 1 परमप्रभु यावेमी येरमीया कली इजीप्‍त मिग्‍दोल, ताहपनेस, मेम्‍फीस नु पथ्रोस रागीम बाक्‍ब यहूदी नेल्‍ल आन पर्बम लोव़ पाप्‍तु। \em येरमीया ४३:७\em* \v 2 मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुमी मार लोव़ पाप्‍तु देंशा हना “गो यरूसलेम नु यहूदा ङा सहर नेल्‍ल आन कली शुश श्‍येत गेता। गेपुकीमी मेको आंमा ताइतीनी। मेको सहर कोव़ङीन। मुर मबाक्‍तीके श्येत्‍थ दुम्‍शो बाक्‍नीम। \v 3 मारदे मोदेंशो दुम्‍त देंशा हना, मेकेर ङा मुरुमी आं अरेशो मटिथु, गाइक्‍पाइक्‍‍तीमी। मेकोपुकीमी देवी देवता आन कली चढ़ेशा मेको आन नोले खोइक्‍तेक्‍म। ङोंइती मेकोपुकी, गेपुकी नु इन किकी पिपीमी यो मेको आन कली मतुइश्‍‍शो बाक्‍तेक्‍म। \v 4 मो हना यो गो आं गेय पाइब आं लोव़ पाइब आन कली मेको आन बाक्‍तीके सोइक्‍ना सोइक्‍न ‘गो इन कली मेको आं काइ मदाक्‍शो ग्रांग्रा दि‍शो गेय मपन’ देंपाइक्‍तामी। \em येरमीया २५:४\em* \v 5 तन्‍न मेकोपुकीमी मनेनेम। आन नोफान मदाइक्‍तेम। मेको आं अरेशो मटितीक रे मलेम्‍म। मेकोपुकीमी देवी देवता आन कली चढ़ेचा मप्रोनेम। \v 6 मोपतीके गो यहूदा ङा सहर नु यरूसलेम ङा लांम आं शुश गाइश्‍शो नु चुरशो मोइक्‍ता। मिनु मेको सहर ब्रेश्‍शो नु मुर मबाक्‍तीके दुम्‍तेक्‍म। मुलाक्‍ती मोदेंशो बाक्‍ब” देंत। \v 7 मिनु मुल मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुमी “मारदे गेपुकीम आंम इन कली मोदेंशो श्‍येत गेनीनी? यहूदा आ दाते रे मीश मुर, वोंइश मुर, आल नु दूध तूब आल नेल्‍ल आन कली तिल्‍पाइश्‍शा, सुइ इन कली मलीपाइक्‍नी। \em येरमीया ४२:२२\em* \v 8 मारदे गेपुकीमी इन गेयमी आं कली गाइक्‍पाइक्‍नीनी? मारदे गे इजीप्‍तमी बाक्‍शा, देवी देवता आन कली चढ़ेशा आं कली गाइक्‍पाइक्‍नीनी? गेपुकी क्‍याम्चा पुंइसीशा, रागी ङा मुर नेल्‍ल आन दातेमी सराप चीले राइब नु शुक्‍शी पाइक्‍चा पुंइसीब दुम्‍नीनी। \v 9 गे इन किकी पिपी आन मरिम्‍शो पशो प्रेंदीनी? यहूदा ङा पिप नु आन पिपीम आन मरिम्‍शो पशो, इन आंम मरिम्‍शो पशो, इन मीशेमी यहूदा रागीम नु यरूसलेम ङा लांमी मरिम्‍शो पशो प्रेंदीनी? \em येरमीया ७:१७-१८\em* \v 10 मुल सम्‍म मेकोपुकीमी आंम कली ब्रेम्‍शो मसेल्‍सम। आं कली मान पा महिंम। गो आं अरेशो नु आं फुल्‍लुम मुशा ब्रेक्‍शो लोव़ इन ङोंइती नु इन किकी पिपी आन ङोंइती वोइक्‍ता। मिनु मेको, गेपुकी नु इन किकी पिपीमी मटिनी” देंत। \p \v 11 मोपतीके मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुमी “गो इन कली ठेयब श्‍येत गेशा, यहूदा ङा मुर नेल्‍ल आन कली क्‍याम्‍नुङ। \em आमोस ९:४\em* \v 12 इजीप्‍त लशा बाक्‍चा कली मिम्‍ब यहूदा ङा लीशो मुर नेल्‍ल थमा पा जाम्‍शा लाइनीम। मेको नेल्‍ल इजीप्‍तमी साइक्‍चा पुंइसीनीमी। तरवार नु अन्‍कालमी बेक्‍नीम। ठेयब नु आइक्‍च नेल्‍ल तरवार नु अन्‍कालमी बेक्‍नीम। इन श्‍येत जशो तशा मुर हिंनीम। गेपुकी सराप राइब नु शुक्‍शी पाइक्‍चा पुंइसीब दुम्‍नीनी। \em येरमीया ४२:१४-१७\em* \v 13 गो दोपा यरूसलेम कली तरवार, अन्‍काल नु मुर बेक्‍तीक रोइम सजाइ गेङा, मोपा इजीप्‍तम बाक्‍ब आन कली यो सजाइ गेनुङमी। \v 14 मोपा इजीप्‍तम बाक्‍शो यहूदा ङा लीशो मुर सुइ प्रोक्‍चा मताइनीम। सुइ मब्रोंइनीम। मिनु सुइ यहूदा रागी लेत्‍चा मताइनीम। मो हना यो मेकेर बाक्‍चा कली लचा दाक्‍नीम। ङोंइती प्रोक्‍शा लशो का निक्‍शी ला लेत्‍चा ताइनीमी” देंत। \p \v 15 मिनु आन मीशेम देवी देवता आन कली चढ़ेशो तुइक्‍ब वोंइश मुर नेल्‍ल, ठेयब हुल मीश मुर नु इजीप्‍त रागी ङा पथ्रोस रागीमी बाक्‍ब नेल्‍लेमी येरमीया कली \em यसैया ११:१\em* \v 16 “गे परमप्रभु यावे आ नेंमी आंइ कली पशो लोव़ गो मनेंनीकी। \v 17 मेको आ पा ङा आंइ कसम जशो खाप्‍नीकी। गोपुकी सरीङ ङा पिपीम कली चढ़ेशा, मेको कली तूचा थोव़क लुक्‍नीकी। गोपुकी, आंइ किकी पिपी, आंइ पिपीपुकी नु आंइ ठेयब मुरपुकीम यहूदा ङा सहर नु यरूसलेम ङा लांम मोदेंशो पाम्‍तेक्‍म। मेना गोपुकी शुश जचा ताइतक। मिनु आंइ माल्‍शो क्‍येङा शुश तशा, श्‍येत मजक। \em येरमीया ७:१७-१८; होसे २:७\em* \v 18 तन्‍न गोपुकीम सरीङ ङा पिपीम कली चढ़ेचा प्रोंइशो रे नु तूचा थोव़क लुक्‍चा प्रोंइशो रे मारेइ मतक। तरवार नु अन्‍कालम जाम्‍ना जाम्‍न लाइतक” देंतेक्‍म। \v 19 मिनु मीश मुरपुकीम “गो थमा पा सरीङ ङा पिपीम कली चढ़ेना ढ़ेन बाक्‍नीकी। मिनु मेको कली तूचा थोव़क लुक्‍नीकी। आंइ वोंइशेम वारच मप‍थु, मेको कली बटुक चोका नु तूचा थोव़क लुक्‍तका ङा?” दे लोव़ पाम्‍तेक्‍म। \em गन्‍ती ११-१३\em* \p \v 20 मिनु येरमीयामी आ कली लोव़ लेप्‍ब वोंइश मुर नु मीश मुर नेल्‍ल आन कली \v 21 “गेपुकी, इन किकी पिपी, इन पिप, इन ठेयब मुर नु एको रागी ङा मुरपुकीम यहूदा ङा सहर नु यरूसलेम ङा लांम चढ़ेशो परमप्रभु यावेम मतुइक्‍बा ङा? मार, मेकोमी ममिम्‍ता ङा? \v 22 परमप्रभु यावेम इन मरिम्‍शो पशो नु इन पशो ग्रांग्रा दिशो गेय तशा फाल्‍ने मचब। मोपतीके इन रागी श्‍येत्‍थ नु मुर मबाक्‍तीके दुम्‍त। सराप चीले रशा, मुर मबाक्‍शो रागी दुम्‍त। मेको मुल सम्‍म मोदेंशोन बाक्‍ब। \v 23 इन चोशा चढ़ेतीके, इन परमप्रभु यावे कली पाप पशो, आ देंशो मटिशो नु आ अरेशो, आ फुल्‍लुम मुशा ब्रेक्‍शो लोव़ नु आ शेंशो मटितीके इन कली ठेयब श्‍येत दुम्‍त। मेको आ पर्बम श्‍येत जाइ‍‍नीनी” दे माइक्‍तीमी। \p \v 24 मिनु येरमीयामी मेको मुर नेल्‍ल नु मीश मुर नेल्‍ल आन कली “गे इजीप्‍तम बाक्‍ब यहूदा ङा मुर नेल्‍ल परमप्रभु यावे आ लोव़ नेनीन। \v 25 मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुमी ‘गे नु इन मीश, इन देंशो, गोपुकीमी आंइ कसम जशो खाप्‍नीकी। गो सरीङ ङा पिपीम कली धूप चढ़ेशा, मेको कली तूचा थोव़क लुक्‍नीकी’ दे इन कसम जशो थमा पा खपीन। \v 26 मोपतीके गे इजीप्‍तम बाक्‍ब यहूदी नेल्‍ल परमप्रभु यावे आ लोव़ नेनीन। परमप्रभु यावेमी गो आं ठेयब नेंमी कसम जाइनुङ। मुल मेको इजीप्‍त रागीम बाक्‍ब यहूदा ङा मुर आन शोव़ रे ‘परमप्रभु, परमप्रभु यावे ब्रोंइशा बाक्‍शो खोदेंशो पा’ दे देंतीकेमी आं नें गेनायो मदेंनीम। \v 27 मारदे हना गो मेको आन कली रिम्‍शो पचा कली ममाइ, मरिम्‍शो पचा कली कोव़ना कोव़न बाक्‍नुङ। इजीप्‍तम बाक्‍ब यहूदी नेल्‍ल मनुम्‍मा सम्‍म तरवार नु अन्‍कालम बेक्‍नीम। \em आमोस ९:४\em* \v 28 तरवार रे ब्रोंइशोपुकी इजीप्‍त रे यहूदा रागीमी का निक्‍शी ला लेत्‍चा ताइनीम। मिनु इजीप्‍तम बाक्‍ब यहूदा ङा मुर नेल्‍लेमी ‘आं देंशो थमा बाक्‍म देय मेको आन लोव़ थमा बाक्‍ब’ दे नोले तुइक्‍नीम” देंत। \v 29 मिनु परमप्रभु यावेम “आं देंशो थमा पा पाइनुङ। मेको आ चिन्‍ड मार बाक्‍ब देंशा हना, गो इन कली मेको रागीमी सजाइ गेनुङ। मेको नोले गो आ देंशो पाइनुङ, दे इन कली तुइक्‍तीके बाक्‍ब” देंत। \v 30 परमप्रभु यावेम “गो इजीप्‍त ङा पिप फाराओ होफ्रा कली आ जोरी सत्रु नु मेको कली साइक्‍चा माल्‍ब आन गुइमी गेनुङ। दोपा गो यहूदा ङा पिप सिदकीयाह कली आ जोरी सत्रु बेबीलोन ङा पिप नेबुकदरेसर आ गुइमी गेङा, मोपा इजीप्‍त ङा पिप कली साइक्‍ब आन गुइमी गेनुङ” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \em इजीकीएल २९:१९\em* \c 45 \s1 बारुक कली अरेशो \p \v 1 यहूदा ङा पिप योसीयाह आ तौ येहो-याकीममी सासन पवा आ ४ बर्सम नेरीयाह आ तौ बारुकमी परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब येरमीया आ ब्रेक्‍पाइश्‍शो लोव़ कागजम ब्रेक्‍ना ब्रेक्‍न बाक्‍मेनु, येरमीयामी बारुक कली \em येरमीया ३६:४\em* \v 2 परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुमी इ कली मार देंब देंशा हना, \v 3 गे “आबी, आबी, आं कली मार दुम्‍बा। परमप्रभु यावेमी आं श्‍येतम सुर्ता पतीक तेम्‍ताक्‍व। गो हुकयी पना पन दती। गो तेइ नाइक्‍चा मतङ” देंते। \v 4 गे मेको कली “परमप्रभु यावेमी ‘आं ङोंइती सेल्‍शो मुल प्रेत्‍नुङ। गो मार ख्रुमु मेको नेल्‍ल तुल्‍शा ताइक्‍नुङ। मेको रागी नेल्‍ल कली दुम्‍ब। \v 5 मिनु गे आंम इ कली मारेइ मारेइ ठेयब थोव़क माल्‍नेवे? गे मेको ममालो। मारदे हना गो मुर नेल्‍ल आन कली ठेयब श्‍येत जपाइक्‍नुङमी। तन्‍न गे ते लाइनेवे, मेके गो इ कली लडाइ रे ब्रोंइचा गेनुङ’ ” दे परमप्रभु यावेमी बारुक आ पर्बम देंत। \em येरमीया ३९:१८; येरमीया ४३:४-६\em* \c 46 \s1 इजीप्‍त रागी आ पर्बम शेंशो \r येरमीया ४६:-; येरमीया ५१:-; यसैया १९:-; इजीकीएल २९:- ३२:- \p \v 1 परमप्रभु यावेम रागी रागी आन पर्बम आ लोव़ पाइब येरमीया कली लोव़ पाप्‍तु। \v 2 मार लोव़ पाप्‍तु देंशा हना “इजीप्‍त रागी आ पर्बम, इजीप्‍त ङा पिप फाराओ नेको आ लडाइ पाइबपुकी युफ्रेटीस खोला आ नेक्‍था कारकेमीश सहरमी बाक्‍शो बाक्‍तेक्‍म। यहूदा ङा पिप योसीयाह आ तौ येहो-याकीममी सासन पवा आ ४ बर्सम बेबीलोन ङा पिप नेबुकदनेसरमी लडाइ तोशा ग्रा‍त। \em २राजा २३:२९\em* \v 3 आइक्‍च नु ठेयब तेक्‍तीक ठीक पने। लडाइ पचा कली ङोंइती बारीन। \v 4 शाराम लगम पाइक्‍तीन। शारा ङोंइसीन। कांसा के ताकी गुक्‍शा इन तूतीक शेप्‍पीन। इन कांसा के फेक्‍तीक फेक्‍सीन। \v 5 गो मारदे मेको आन कली हिंशो तङमी? मेकोपुकी नोले शोंइसीशो बाक्‍नीम। मेको आन लडाइ पाइबपुकी आन थुं लुक्‍च लत। मेकोपुकी रीब पा प्रोक्‍तेक्‍म। मेकोपुकीमी नोले लेश्‍शा मकोव़नीम। तेइ तेइ हिंतीकेइ हिंतीके बाक्‍ब” दे परमप्रभु यावेम देंत। \em येरमीया २०:३\em* \p \v 6 परमप्रभु यावेमी “रीब पा प्रोक्‍ब यो प्रोक्‍ने मचाप्‍नीम। लडाइ पाइबपुकी यो ब्रोंइचा मताइनीम। मेकोपुकी उत्तर गे ङा युफ्रेटीस खोलाम दाइल पांइसीशा गोल्‍नीम। \p \v 7 एको नील खोला खोदेंशो पा बारशा जाक्‍ब, अरु ठेयब खोला बोक्‍शा कुशो खोदेंशो पा जाक्‍ब, सु बाक्‍मे? \v 8 इजीप्‍त रागी नील खोला खोदेंशो पा बारशा जाक्‍ब। ठेयब खोला बोक्‍शा कुशो खोदेंशो पा जाक्‍ब। मेकोमी ‘आं कली बारशा रागी कली सुम्‍चा गेने। सहर नु मेकेर ङा मुर आन कली साइक्‍चा गेयीनी। \v 9 शारापुकी दोरशा ङोंइती लने। बग्‍गी खुल्‍बपुकी थाम्‍पा दोरपतीन। लडाइ पाइबपुकी बारीने। कूश एथीयोपीया नु पूत ङा मुरपुकीमी तेक्‍तीक कुरनीम। लूद ङा मुरपुकीमी लिब्रा आप्‍नीम। \v 10 मेको नाक्‍ती परमप्रभु, मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे आ नाक्‍त बाक्‍ब। मेको क्‍येक्‍क लेत्‍तीक नाक्‍ती बाक्‍ब। आंम जोरी सत्रु आन कली क्‍येक्‍क लेत्‍तीक नाक्‍ती बाक्‍ब। मुरुम तरवारम साइक्‍नीम। तरवार हुश तूशा, आ तूतू दाक्‍शो रू‍ब। मारदे हना मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी उत्तर गे ङा रागीमी, युफ्रेटीस खोला आ नेक्‍था क्‍योरशा चढ़ेब। \em यसैया २:१२; ब्‍यवस्‍था ३२:४१-४२\em* \v 11 गे कन्‍ने मीश आल इजीप्‍त, इर गिलादम लशा ख्रेक्‍तीके चाक्‍को। गे शोर गाक्‍शो शुश खाल ङा ओख्‍ती ख्रेक्‍साक्‍वे। तन्‍न गे मसानेवे। \em येरमीया ८:२२\em* \v 12 रागी रागी ङा मुरपुकीम इ मुने दोक्‍शो लोव़ नेंतेक्‍म। इ वाइ ब्रेश्‍शोम रागी नेल्‍ल ब्रीब। मारदे हना लडाइ पाइब, लडाइ पाइब नु थोक्‍मुइनीम। मिनु मेको नेल्‍ल काले‍मी गोल्‍नीम’ ” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \p \v 13 परमप्रभु यावेम बेबीलोन ङा पिप नेबुकदरेसरम इजीप्‍त कली लडाइ तोथ जाक्‍‍चा आ पर्बम येरमीया कली लोव़ पाप्‍तु। \v 14 मार लोव़ पाप्‍तु देंशा हना “इजीप्‍तमी एको लोव़ नेंपतो। मिग्‍दोलमी एको लोव़ नेंपतो। मेम्‍फीस नु ताहपनेसमी यो एको लोव़ नेंपतो। गे नेल्‍ल ठीक दुम्‍शा आंम आंम राप्‍तीकेम र‍पीन। मारदे हना तरवारम इन एर ओंथ नेल्‍ल साइक्‍तु। \v 15 मारदे इ बोल्‍यो लडाइ पाइब प्रोक्‍नीमी। मारदे बोक्‍शा मराप्‍नीमी? मारदे हना परमप्रभु यावेम मेको आन कली साइक्‍तु। \v 16 इ लडाइ पाइबपुकी थोक्‍मुशा गोल्‍नीम। मिनु मेकोपुकीमी ‘लो, इं मुर आन बाक्‍तीक लय। इं जरमेशो रागी लेश्‍शा लय’ दे साइक्‍ब तरवार आ पर्बम मो देंमुइनीम। \v 17 इजीप्‍त ङा पिप फाराओ कली फश लोव़ पाइब, दे नें वोतीन। मेकोम आ गेय पतीक नाक्‍ती साम्‍तु” देंत। \p \v 18 परमप्रभु, पिपमी “आं ब्रोंइशा बाक्‍शो खोदेंशो पा” देंत। मेको पिप आ नें मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे बाक्‍ब। पहाड आन दाते ङा ताबोर पहाड खोदेंशो पा का जाक्‍ब। मेको समुन्‍द्र आ नेक्‍था ङा कारमेल खोदेंशो पा जाक्‍ब। \v 19 गे इजीप्‍त ङा दारशो तमी ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍चा पुंइसीचा कली इ मार मार कुम्‍लो पावो। मारदे हना मेम्‍फीस श्‍येत्‍थ दुम्‍ब। मेको खिं नेल्‍ल ब्रेश्‍शा, मुर मबाक्‍तीके दुम्‍ब। \p \v 20 इजीप्‍त रागी दारशो मगिक्‍शो बी का खोदेंशो बाक्‍ब। तन्‍न उत्तर रे डांस का जाक्‍ब। \v 21 मेको आ गाल्‍च ताक्‍शा लडाइ पाइबपुकी यो दोम्‍शो बाछा खोदेंशो बाक्‍नीम। मेको यो नेल्‍ल हिरशा लशा काथा प्रोक्‍तेक्‍म। मेको राप्‍शा मदिक्‍नीम। मारदे हना मेको आन हिंचा ङा श्‍येत जतीक नाक्‍ती जाक्‍शो बाक्‍ब। मेको आन सजाइ तची ना जाक्‍त। \p \v 22 मेकोमी ग्रेशा गाक्‍शा, प्रोक्‍शो बुस्‍सुम खोदेंशो पा रेयके पाइब। मारदे हना आ जोरी सत्रु ङोंइती बारशा, खा कुरशा रवा तिम्‍ब मुर खोदेंशो पा जाक्‍नीम। \v 23 परमप्रभु यावेमी “मेकोपुकीमी आ ब्‍वाकी नेल्‍ल तिम्‍चा माल्‍नीम। मारदे हना हिक्‍ने मचाप्‍चा ङा बाक्‍नीम। मेकोपुकी सल्‍हा क्‍येङा शुश बाक्‍नीम” देंत। \v 24 मिनु इजीप्‍त आ तमी मुने तोक्‍चा पुंइसीब। मेको उत्तर रे जाक्‍ब मुर आन गुइम जिम्‍मा गेचा पुंइसीब। \p \v 25 मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुम “गो थेबेस सहर ङा आमोन फाराओ, इजीप्‍त रागी नु आ देवी देवता नु आ पिप आन कली सजाइ गेनुङ। गो फाराओ नु मेको आ सक्ति कली थमा सुइक्‍ब नेल्‍ल आन कली सजाइ गेनुङ। \em येरमीया ४३:१२-१३; यसैया २४:२१\em* \v 26 गो मेको आन कली साइक्‍चा माल्‍ब बेबीलोन ङा पिप नेबुकदरेसर नु आ लडाइ पाइब आन ठेयब मुर आन गुइमी गेनुङमी। मेको नोले इजीप्‍त रागी ङोंइती ङा खोदेंशो पा मुर बाक्‍तीक रागी दुम्‍ब” दे परमप्रभु यावेम देंत। \em इजीकीएल २९:१४\em* \p \v 27 मेकोमी “आं गेय पाइब याकूब, गे महिनो। इस्राएल गे सुर्ता मपावो। गो इ कली ङोन रागी रे प्रोंइनुङ। इ चच युइ आन कली ग्‍याइश्‍शा लाइश्‍शा, वोइश्‍शो रागी रे प्रोंइशा चाक्‍नुङमी। याकूब लेंशा श्‍येत मजथु, थुं नाइश्‍शा बाक्‍ब। मिनु मेको कली सुइम हिंच मकोंइनीम। \em येरमीया ३०:१०\em* \v 28 आं गेय पाइब याकूब गे महिनो। मारदे हना गो गे नु बाक्‍शो बाक्‍नुङ। गो इ कली तेको रागी ङा मुर आन दातेमी ब्रपदु, मेको रागी ङा मुर नेल्‍ल आन कली क्‍याम्‍‍नुङमी। तन्‍न गो इ कली मक्‍याम्‍‍नुङ। गो इ कली ठीक सजाइ गे‍नुङ। गो इ कली सजाइ मगेथु मप्रोंइनुङ” देंत। \em येरमीया १०:२४; येरमीया ३०:११\em* \c 47 \s1 पलिस्‍ती आन पर्बम देंशो लोव़ \r यसैया १४:२९-३२; इजीकीएल २५:१५-१७ \p \v 1 फाराओमी गाजा कली लडाइ तोचा क्‍येङा ङोंइती, पलिस्‍ती आन पर्बम परमप्रभु यावेम आ लोव़ पाइब येरमीया कली लोव़ पाप्‍तु। \v 2 परमप्रभु यावेमी मार लोव़ पाप्‍तु देंशा हना “कोव़ङीन उत्तर रे ब्‍वाक्‍कु बारशा यिशो बाक्‍ब। मेकोमी रागी नु मेकेर बाक्‍शो मारेइ मारेइ आन कली सुम्‍ब। सहरपुकी नु मेकेर बाक्‍शो नेल्‍ल आन कली ख्रुम्‍ब। मिनु मुर नेल्‍ल वाइ ब्रेत्‍नीम। मेको रागीम बाक्‍ब मुर नेल्‍ल ङाक्‍नीम। \v 3 प्रेक्‍शा दोरशा गाक्‍ब शारा आन खोइली आ रेयके नु जोरी सत्रु आन बग्‍गी आन रेयकेमी आफपुकीम आन आल आन कली वारच पाइक्‍चा कली मलेत्‍नीम। मेको आन गुइ तिक्‍ने मचाप्‍ब दुम्‍शा ग्‍युक्‍शो बाक्‍नीम। \v 4 मारदे हना पलिस्‍ती नेल्‍ल आन कली खतम पोक्‍शा साइक्‍तीक नाक्‍ती जाक्‍शो बाक्‍ब। टायर नु सीदोन आस कली वारच पाइक्‍ने चाप्‍ब नेल्‍ल बेक्‍नीम। मारदे हना परमप्रभु यावेम पलिस्‍ती आन कली साइक्‍चा चिक्‍शो बाक्‍ब। काफ्‍‍तोर ङा टापु आ शुंइचीम रे जाक्‍शो लीशो नेल्‍ल आन कली साइक्‍चा चिक्‍शो बाक्‍ब। \em आमोस १:६-७; सेफन्‍याह २:४; जकरिया ९:५; यूहन्‍ना १:२२; येरमीया १६:६; येरमीया ४८:३७;\em*\em आमोस ९:७\em* \v 5 गाजाम रोंका पचा कली आ चां प्रेक्‍शो बाक्‍ब। अश्‍कलोन खतम दुम्‍शा, सिक्‍सी पाइब। गे लीशो अनाकीमपुकी गेना सम्‍म इन रां चेंइसीनीनी?” देंशो बाक्‍ब। \v 6 “परमप्रभु यावे आ तरवार, गे ग्रीचा गेना नाइक्‍नेवे? इन तरवार खोतम पिप्‍तीन। गे नाइश्‍शा सिक्‍सी पा बाक्‍कीन। \v 7 गे दोपा सिक्‍सी पा बाक्‍ने चाप्‍नीनी? मारदे हना परमप्रभु यावेमी मेको कली अरेशो बाक्‍ब। मेकोमी मेको कली अश्‍कलोन नु समुन्‍द्र आ शुंइच ङा रागी आन कली गेय पचा कली अरेशो बाक्‍ब?” देंत। \c 48 \s1 मोआब आ पर्बम लोव़ \r यसैया १५:-; यसैया १६:-; इजीकीएल २५:८-११; आमोस २:१-३; सेफन्‍याह २:८-११ \p \v 1 मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुमी मोआब आ पर्बम मार लोव़ पाप्‍तु देंशा हना “नेबो सहर मुर मबाक्‍तीके दुम्‍ब। किरयथ-थाइम मुने दोक्‍ब। मेको ब्रुत। मेको आ बोल्‍यो दरवार नेल्‍ल मुने तोक्‍शा प्रेश्‍शा ताइक्‍चा पुंइसाक्‍म। \v 2 मुल रे मोआब कली ठेयब मसेल्‍नीम। मुरपुकीम हेश्‍बोनम लोव़ गारपाइक्‍तेक्‍म। मेकोपुकीमी ‘जाक्‍कीन, गो मेको कली रागी का मदुम्‍चा ङा सेल्‍य। ए मादमेन सहर, इ कली यो सिक्‍सी पपाइक्‍नीम। इ कली तरवार शेशा खेदा पाइनीम’ देंतेक्‍म। \p \v 3 नेनीन, होरोनाइम रे वाइ ब्रेश्‍शो नेंसीब। खतम दुम्‍तीके नु क्‍याम्‍तीके आ पर्बम ङाक्‍शो नेंसीब। \v 4 मोआब आ आलपुकीमी ‘मोआब खतम पोक्‍चा पुंइसाक्‍व’ दे वाइ ब्रेश्‍शा ङाक्‍नीम। \v 5 मेकोपुकी लुहीथ ङा ग्‍येत्‍थ लांमी हिशेक पा ङाक्‍ना ङाक्‍न ङोइक्‍नीम। मारदे हना होरोनाइम ङा लुक्‍च लतीक लांमी श्‍येत जशा ङाक्‍शो नेंसीब। \v 6 प्रोक्‍कीन, आंम कली प्रोंइचा कली दोरीन। गोरशो रागी ङा गधा खोदेंशो दुमीन। \em येरमीया १७:६\em* \v 7 गेपुकीम इन गेय नु इन शोंपोम थमा सुइक्‍तीनी। गेपुकी यो ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍चा पुंइसीनीनी। केमोश देवता आ चढ़ेब नु आ नोले खोइक्‍ब मुरपुकी नु ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍चा पुंइसीब। \em गन्‍ती २१:२९; न्‍यायाधीस ११:२४; १राजा ११:७\em* \v 8 खतम पोक्‍ब सहर नेल्‍लेम जाक्‍ब। मिनु सहर का यो मप्रोंइसीब। बेंसी क्‍याम्‍‍सीब। मिनु दिंम खतम दुम्‍ब। परमप्रभु यावे आ देंशो मोदेंशो बाक्‍त। \p \v 9 मोआब कली फ्रां गेन। मारदे हना मेको थमा पा ब्रुइब। मेको आ सहर श्‍येत्‍थ दुम्‍शा, मुर मबाक्‍तीके दुम्‍नीम” देंत। \p \v 10 सु सुमी परमप्रभु यावे आ गेय देश पा पाइनीमी, मेको सराप राइनीम। आंम तरवार कली हुश ख्राक्‍श पोक्‍तीके रे तेक्‍ब सराप राइ‍नीमी। \v 11 मोआब आ ठिटा रेन नांइ‍सीशा बाक्‍शो बाक्‍ब। मेको गरमी कुर पा वोइश्‍शो अङगुर शांबु खोदेंशो बाक्‍ब। मेको ग्‍योंब का रे अर्को ग्‍योंबुम मले‍शो बाक्‍ब। मेको ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍चा मपुंइसीशो बाक्‍ब। मोपतीके मेको ङोंइती ङा खोदेंशोन बाक्‍ब। मेको आ ब्रोव़शो रिना मजाम्‍शो बाक्‍ब। \em सेफन्‍याह १:१२\em* \p \v 12 मोपतीके परमप्रभु यावेमी “गो गर रे मोइक्‍ब आन कली मेको आ बाक्‍तीके सोइक्‍नुङमी। मिनु मेकोपुकीमी मेको मोइश्‍शा, गर श्‍येत्‍थ सेल्‍शा प्रोल्‍नीम। मेको नाक्‍त थमा पा जाक्‍ना जाक्‍न बाक्‍ब। \v 13 दोपा इस्राएल आ मुर आंम थमा सुइश्‍शो बेथेल रे पा मुने तोक्‍चा पुंइसमा, मोपा मोआब यो केमोश रे पा मुने तोक्‍चा पुंइसीब। \p \v 14 गेपुकीम ‘गोपुकी बोल्‍यो नु सक्ति पाइश्‍शो लडाइ पाइब बाक्‍नीकी’ दे दोपा देंने चाप्‍नीनी? \v 15 मोआब नु आ सहर आन कली खतम पोक्‍ब जाक्‍त। मेको आ नेल्‍ल क्‍येङा रिम्‍शो ठिटा मुर नेल्‍ल साइक्‍चा पुंइसीचा कली लाम्‍तेक्‍‍म” दे पिपम देंत। मेको आ नें मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे बाक्‍ब। \v 16 मेकोमी “हिंचा ङा श्‍येत जतीक नाक्‍ती मोआब आ नेक्‍था जाक्‍शो बाक्‍ब। मेको आ श्‍येत जतीके रीब पा जाक्‍ब। \v 17 मेको आ एर ओंथ बाक्‍ब नेल्‍ल नु मेको आ पशो तुइक्‍ब नेल्‍ल मेको आ पर्बम रोंका पने। मिनु ‘दोपा सक्ति पाइश्‍शो राज्‍य क्‍याम्‍चा पुंइसे। पिप आ कोक्‍के दोपा जिक्‍मे’ देनीन। \p \v 18 ए दीबोन ङा तमी, गे ठेयब नित्‍तीके रे तोइश्‍शा, सोव़शो रागीम निस्‍सो। मारदे हना मोआब कली खतम पोक्‍ब इ कली लडाइ तोचा कली जाक्‍त। मेकोमी इ गारो हिरशो सहर नेल्‍ल खतम पोक्‍तु। \v 19 आरोएर सहरम बाक्‍बपुकी लांमी राप्‍शा कोव़ङीन। प्रोक्‍शो वोंइश मुर नु मीश मुर आन कली ‘मार, दुम्‍मे’ दे हिल्‍लो पने। \v 20 मोआब ब्रुत। मेको मुने दोक्‍त। रोंका पा ङाक्‍कीन। ‘मोआब मुर मबाक्‍तीक दुम्‍त’ दे अरनोन खोला आ शुंइचीम लशा देनीन। \v 21 डांडा तार ङा दिंमम निसाफ पतीके नाक्‍ती जाक्‍शो बाक्‍ब। होलोन, याहसाह नु मेफा-आथ, \v 22 दीबोन, नेबो नु बेथ-दिब्‍लाथाइम आन तारी, \v 23 किरयथ-थाइम बेथ-गामुल नु बेथ-मेओन, \v 24 केरयोथ, बोज्रा नु मोआब आ नेक्‍था नु ङोन ङा सहर नेल्‍ल आन तारी निसाफ पतीके जाक्‍शो बाक्‍ब। \v 25 मोआब आ ग्रोव़ ख्रोइक्‍साक्‍व। मिनु मेको आ गुइ जिक्‍त” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \v 26 मिनु लेंशा “मेको कली दुक्‍पतीन। मारदे हना मेको ठेयब लेश्‍शो बाक्‍ब। मोआब आ मेशोमी दिङ दाङ गोल्‍ल। मिनु मेको शुक्‍शी पाइक्‍चा पुंइसीब दुम्‍ल। \em येरमीया २५:१५\em* \v 27 मार, गे इस्राएल कली शुक्‍शी पशो मनवे? मेको खुइ आन दातेमी ग्‍याइक्‍चा पुंइसे ङा, मेको आ पर्बम लोव़ पामेनु, इ पिया हिक्‍शा शुक्‍शी पवी? \p \v 28 मोआबम बाक्‍बपुकी, इन सहर प्रोंइशा, फुल्‍लु मेर लशा बाक्‍कीन। रोंगु ङा ढोडोङगा आ शोव़म ग्‍योव़ सेल्‍ब ढुकुर खोदेंशो दुमीन। \v 29 गो मोआब आ ठेयब लेश्‍शो आ पर्बम लोव़ नेंतक। मेको आ ठेयब दुम्‍तीके, बोरतीके, ठेयब लेत्‍तीके नु थुं ङा ठेयब दुम्‍तीके आ पर्बम नेंतक। \v 30 गो मेको आ ठेयब लेश्‍शो तुइक्‍‍नुङ। तन्‍न मेको आ ठेयब लेश्‍शो मारेइ मबाक्‍ब। मिनु मेको आ गेय जाम्‍शा लाइब बाक्‍ब। \v 31 मोपतीके गो मोआब आ पर्बम रोंका पाइनुङ। गो मोआब नेल्‍ल आन पर्बम ङाक्‍नुङ। गो कीर-हेरेस ङा मुर आन पर्बम हिशेक पाइनुङ। \v 32 गो याजेर ङाक्‍शो क्‍येङा इ पर्बम शुश ङाक्‍नुङ। ए सिब्‍मा ङा अङगुर बोटपुकी, इन राशी समुन्‍द्र आ आइक्‍ची हांबु जाक्‍दीत्‍तेक्‍म। मेकोपुकी याजेर ङा समुन्‍द्र सम्‍म जाक्‍दीत्‍तेक्‍म। इ मीशो फल फुल नु इ अङगुर खतम पोक्‍ब जाक्‍तेक्‍म। \v 33 मोआब ङा फल फुल रू रे ग्‍येरतीक नु थुं नाइ‍श्‍शा बाक्‍तीके जाम्‍ने थुम्‍तु। गो अङगुर ख्राक्‍तीक तेक्‍ता। सुइमी ग्‍येरशा ग्रीशा, मख्राक्‍‍नीम। मेको आन वाइ ब्रेश्‍शो ग्‍येरशा वाइ ब्रेश्‍शो ममाइ। \p \v 34 हेश्‍बोन नु एलेआले वाइ ब्रेत्‍नीस। मेको याहास सम्‍म नेंसीब। सोआर रे होरोनाइम, एग्‍लाथ-शेलीशीया सम्‍म वाइ ब्रेश्‍शो नेंसीब। मारदे हना निम्रीम ङा ब्‍वाक्‍कु यो सोव़ने थुम्‍शो बाक्‍ब। \v 35 गो मोआब कली खतम सेल्‍नुङ। डांडा ङा थानम चढ़ेब नु देवी देवता आन कली धूप चोइब आन कली खतम सेल्‍नुङमी” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \v 36 मिनु परमप्रभु यावेमी “मोपतीके आं थुं बांसुरीम खोदेंशो पा मोआब आ पर्बम रोंका पाइब। आं थुं कीर-हेरेस ङा मुर आन पर्बम बांसुरीम खोदेंशो पा रोंका पाइब। मेको आन चेम्‍शो शोंप नेल्‍ल जाम्‍त। \em यसैया १५:७\em* \p \v 37 मेको नेल्‍लेम आन चां प्रेक्‍शो बाक्‍नीम। मिनु आन गल शोक्रे यो ख्रोइश्‍शो बाक्‍नीम। मेको नेल्‍ल आन गुइ चेश्‍शो बाक्‍नीम। मिनु आन क्रातो भाङग्रामी गिल्‍सीशो बाक्‍नीम। \em येरमीया १६:६\em* \v 38 मोआबी आन खिं तारी नु लां मेर रोंका पशो ङा लाक्‍शा अर्को मारेइ मनेंसीब। मारदे हना गो मोआब कली सुइम ममाल्‍चा ङा ग्‍योंब खोदेंशो पा प्रोल्‍ता” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \v 39 मेको दोपा ब्रोल्‍मे, मोपा रोंका पाइनीम। मोआब दोपा मुने दोक्‍शा आ कुल ख्रुइक्‍ता, मोपा मोआब आ एर ओंथ बाक्‍ब नेल्‍लेम मेको आन पर्बम शुक्‍शी पा हिं‍शा कोव़चा ङा दुम्‍शो बाक्‍ब। \v 40 मिनु परमप्रभु यावेमी “कोव़ङीन, मेको ककाकुली खोदेंशो पा जुक्‍ब। मेको आ फ्रां हाम्‍शा, मोआब तारी जुक्‍ब। \em येरमीया ४९:२२\em* \v 41 केरयोथ नु अरु सहर ब्रुइनीम। आन जोरी सत्रुमी मेको आन हिरशो सहर आन के सेल्‍नीम। मेको नाक्‍ती मोआब ङा लडाइ पाइब आन थुं सुत्‍केरी रोइ प‍शो मीश मुर आन थुं खोदेंशो दुम्‍नीम। \v 42 मोआब रागी का दुम्‍शा मलीचा ङा पा खतम दुम्‍त। मारदे हना मेको परमप्रभु यावे आ ङोंइती ठेयब लेश्‍शो बाक्‍त। \v 43 मोआबम बाक्‍बपुकी इन ङोंइती हिंचा ङा बिक्‍तीके नु ब्‍वारद बाक्‍नीम। \em यसैया २४:१७-१८\em* \v 44 हिंचा ङा श्‍येत रे प्रोक्‍ब बिक्‍तीकेम बिक्‍नीम। मिनु बिक्‍तीके रे ङोइश्‍शा ग्रूब ब्‍वारदम रेत्‍चा पुंइसीनीम। मारदे हना गो मोआब कली आ सजाइ गेतीक बर्सम मोदेंशो पाइनुङ” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \p \v 45 परमप्रभु यावेमी “प्रोक्‍बपुकी हेश्‍बोन आ वांकुमी दिक्‍नीम। मारदे हना हेश्‍बोन रे मी का ग्रूत। सीहोन आ खिं रे मी ग्रूत। मेकोमी मोआब आ कुप्‍फ नु जीब नु मरिम्‍शो पाइब आन पिया जेप्‍ब। \em गन्‍ती २१:२८-२९\em* \v 46 आबी, आबी, मोआब, केमोश देवता आ मुर बेक्‍तेक्‍म। इ तौपुकी ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍चा पुंइसाक्‍म। इ तमी ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍चा पुंइसाक्‍म। \v 47 मो हना यो गो नोले ङा नाक्‍ती मोआब आ शोंप लेश्‍शा गेनुङ। मोपा मोआब आ निसाफ नुप्‍त” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \c 49 \s1 अम्‍मोन आ पर्बम लोव़ \r इजीकीएल २५:३-७; आमोस १:१३-१५; सेफन्‍याह २:८-११ \p \v 1 अम्‍मोनी आन पर्बम परमप्रभु यावेमी “मार, इस्राएल आ तौपुकी मबाक्‍नीमी? मार, मेको आ हक ताइब सुइ मबाक्‍नीमी? मारदे मिल्‍कोम देवता आ मुरपुकीमी गाद आ बाक्‍तीके आन के सेल्‍मे? मिनु मारदे मिल्‍कोम आ मुर सहरम बाक्‍थ लमा?” देंत। \em मिल्‍कोम देवता मोलेक यो देंनीम।\em*\em १राजा ११:५\em* \v 2 मोपतीके परमप्रभु यावेमी “गो अम्‍मोनी आन रब्‍बाह कली लडाइ ङा तुराही ताप्‍शो नेंपाइक्‍नुङ। मेको श्‍येत्‍थ डांडा खोदेंशो दुम्‍ब। मिनु मेको आ एर ओंथ ङा गाउं मीम क्रोइक्‍चा पुंइसीनीम। मेना इस्राएलमी आ कली रोइक्‍ब आन कली रोइक्‍ब” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \p \v 3 परमप्रभु यावेमी “हेश्‍बोन रोंका पावो। मारदे हना ऐ सहर खतम पोक्‍शो बाक्‍ब। गे रब्‍बाह ङा तमी, वाइ ब्रेश्‍शा ङाक्‍कीन। भाङग्रा फेंसी‍शा रोंका पने। वाम ग्‍याम दुम्‍शा एर ओंथ दोरीन। मारदे हना मिल्‍कोम, आ चढ़ेबपुकी नु आ नोले खोइक्‍ब ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍चा पुंइसाक्‍म। \v 4 गे मारदे इ सक्तिम ठेयब लेश्‍शा बाक्‍नेवे? इ सक्ति ग्‍युम्‍ब। गे हेंथे गाक्‍ब तमी, गे इ शोंप कली थमा सुइश्‍शा ‘सुमी आं कली लडाइ तोइबा ङा’ देंनेवे। \v 5 गो परमप्रभु, मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे नङ। गो इ नेक्‍था बाक्‍ब मुर रे हिंतीक श्‍येत गेपाइक्‍नुङ। गे नेल्‍ल एर ओंथ फ्रचा पुंइसीनीनी। मिनु प्रोक्‍शो आन कली खुप्‍ब सुइ मबाक्‍नीम। \v 6 मो हना यो गो नोले अम्‍मोनी आन शोंप लेश्‍शा गे‍नुङ” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \em येरमीया ४८:४७\em* \s1 एदोम आ पर्बम लोव़ \r यसैया २१:११; यसैया ३४:५-१५; इजीकीएल २५:१२-१४; आमोस १:११-१२ \p \v 7 मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी एदोम आ पर्बम “मुल तेमान सहरम तुइक्‍तीक मबाक्‍बा ङा? मार, रुप्‍ब मुर आन अर्ती जाम्‍शा लमे? मार, मेको आन रुप्‍तीक योल्‍मे? \v 8 ए देदानम बाक्‍बपुकी, लेश्‍शा प्रोक्‍कीन। लुक्‍च लने। मारदे हना गो एसाव कली सजाइ गेची ना मेको कली हिंचा ङा श्‍येत गे‍नुङ। \v 9 अङगुर सेक्‍बपुकी इ बाक्‍तीके जाक्‍तेक्‍म हना, मार, मेकोपुकीम अरु सीला गुप्‍तीके मप्रोंइनीमी ङा? मार, नाक्‍दो खुइ जाक्‍शो नम हना, मेकोपुकीमी आन कली माल्‍शो थोव़क ला मलाइक्‍नीमी ङा? \v 10 तन्‍न गो एसाव कली शिश्रा सेल्‍ता। गो मेको आ ख्रुइक्‍तीक नेल्‍ल तांइसीतीके सेल्‍ता। मिनु मेको ख्रुइक्‍चा मताइब। मेको आ आल, आ खिं ङा मुर, आ नेक्‍था बाक्‍ब नु आंमा यो मली। \v 11 इ रोम रोइक्‍च आन कली प्रोंइशा वोतो। गो मेको आन कली कोव़नुङमी। मिनु वोंइश बेक्‍शो मीश मुरपुकीमी यो आं कली थमा सुइक्‍चा तामेक्‍ल” देंत। \p \v 12 परमप्रभु यावेमी “श्येत ङा कचौरा तूचा ममाल्‍शोमी यो मेको तूचा माल्‍ताक्‍व हना, मार, गे सजाइ मतथु ब्रोंइचा ताइनेवे? गे सजाइ तचा माल्‍नेवे। गे मेको तूचा माल्‍नेवे। \em येरमीया २५:१५,२८,२९; भजन संग्रह १३७:७\em* \v 13 मारदे हना बोज्रा ब्रेश्‍शा हिंचा ङा, शुक्‍शी पाइक्‍चा पुंइसीब, श्‍येत्‍थ नु सराप पाइक्‍तीके दुम्‍ब, दे आं नेंम कसम जाता। मिनु आ सहर नेल्‍ले गेना हना यो कली ब्रेश्‍शा लीनीम” देंत। \v 14 गो परमप्रभु यावे आ लोव़ कुरब रे पा लोव़ का नेंता। लोव़ कुरब का रागी रागी ङा मुर आन पर्बम सोइश्‍शो बाक्‍ब। मेकोमी “लडाइ तोचा कली बुक्‍कीन। लडाइ पचा कली सासीन” देंत। \v 15 परमप्रभु यावेम “मुल गो इ कली रागी रागी आन दाते ङा नेल्‍ल क्‍येङा आइक्‍च सेल्‍नन। मुरपुकीमी इ कली महिक्‍नीम। \v 16 गे सेरथे फुल्‍लु आ पुक्‍खीम बाक्‍नेवे। इ हिंच कोंइतीके नु इ थुं ङा ठेयब लेत्‍तीकेमी इ कली जोल पाम्‍‍ताक्‍स। गे डांडा ङा बाक्‍तीक आंम के सेल्‍तीवी। गेमी इ बाक्‍तीक ककाकुली आ ग्‍योव़ खोदेंशो पा इर सेल्‍तीवी हना यो, गो इ कली मेकेर रे उइ तोक्‍नन” दे परमप्रभु यावेम देंशो बाक्‍ब। \v 17 परमप्रभु यावेम “एदोम थम हिंचा ङा दुम्‍ब। सु सु मेकेर लाइनीमी, मेको एदोम आ शुश श्‍येत तशा हिंनीमी। मिनु शुक्‍शी पाइनीम। \v 18 दोपा सोदोम, गोमोररा नु मेको आस एर ओंथ ङा सहर नेल्‍ल श्‍येत्‍थ दुम्‍मा, मोपा मेकेर सुइ मलीनीम। सुइ मबाक्‍नीम। \em येरमीया ५०:४०; यसैया १:९\em* \v 19 यर्दन आ नेक्‍था ङा ठेयब ब्‍वाकी रे बस्‍तु भाव योव़तीकेम गुप्‍स जाक्‍शो खोदेंशो पा गो एदोम कली याम कामी मेको आ रागी रे ग्रुंइनुङ। गो सु कली सासन पचा कली योव़ङु, मेको कली गेनुङ। आं खोदेंशो सु बाक्‍बा? आं कली सुम अरेने चाप्‍बा ङा? तेको गोठला आं ङोंइती राप्‍ने चाप्‍बा ङा?” दे परमप्रभु यावेमी देंत \em येरमीया ५०:४४-४६\em* \v 20 मोपतीके परमप्रभु यावेम एदोम आ पर्बम पचा चिक्‍शो गेय नु तेमान सहरम बाक्‍ब आन पर्बम मेको आ मिम्‍शो दोदेंशो बाक्‍बा, मेको नेनीन। थमा पा बगाल ङा आइक्‍च कीशा लाइक्‍चा पुंइसीनीम। मेको आन पतीके आन योव़तीक खतम दुम्‍ब। \v 21 मेको आन गोल्शो रेयकेमी रागी ख्रिंख्रि पाइब। मेको आन वाइ ब्रेश्‍शो लल समुन्‍द्र सम्‍म नेंसीब। \v 22 कोव़ङीन, मेको ककाकुली खोदेंशो पा बेरशा जाक्‍ब। मिनु मेको जुक्‍शा बोज्रा तार मेको आ फ्रां हाम्‍ब। मेको नाक्‍ती एदोम ङा लडाइ पाइब आन थुं सुत्‍केरी रोइ प‍शो मीश मुर आन थुं खोदेंशो दुम्‍ब। \em येरमीया ४८:४०\em* \s1 दमस्‍कस आ पर्बम लोव़ \r यसैया १७:१-३; आमोस १:३-५ \p \v 23 परमप्रभु यावेमी दमस्‍कस आ पर्बम “हमाथ नु अरपाद वाम ग्‍याम दुम्‍शो बाक्‍नीस। मारदे हना मेको निक्‍शीमी मरिम्‍शो लोव़ नेंताक्‍स। मेको हिंशा आस थुं ग्‍येत्‍थ लुक्‍च दुम्‍शो बाक्‍नीस। मिनु समुन्‍द्र खोदेंशो पा सिक्‍सी पा बाक्‍ने मचाप्‍नीस। \v 24 दमस्‍कस मचाप्‍ब दुम्‍शो बाक्‍ब। मेको प्रोक्‍त। मेको शुश हिंब। मेको सुत्‍केरी रोइ पशो मीश मुर खोदेंशो पा सुर्ता पा हिंब। \v 25 दोपा मेको नें चलेशो सहर प्रोंइचा पुंइसे? मेको सहर ङा मुर शुश ग्‍येरसाक्‍म। \v 26 मुल मेको आ ठिटा मुरपुकी लां मेर गोल्‍नीम। मिनु मेको नाक्‍ती मेको आ लडाइ पाइब नेल्‍ल खतम दुम्‍नीम। \v 27 गो दमस्‍कस ङा गारोपुकीम मी सुइक्‍नुङमी। मेकोमी बेन-हादाद आ गारो हिरशो सहर खतम सेल्‍ब” दे मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेम देंत। \s1 केदार नु हासोर आस पर्बम लोव़ \p \v 28 बेबीलोन ङा पिप नेबुकदरेसरम केदार नु हासोर आस कली ग्रात। एको केदार नु हासोर आस पर्बम पशो लोव़ बाक्‍ब। मिनु परमप्रभु यावेमी “बोक्‍कीन। केदार मेर लने। पूर्ब ङा मुर आन कली खतम पोक्‍कीन। \em यसैया २१:१६-१७; यहोसु ११:१०\em* \v 29 मेको आन ताम्‍बु, मेको आन क्‍यारश भेडा, मेको आन वासी नु आन मारेइ मारेइ लतीन। आन दल‍ओंठ रोइश्‍शा आंम के सेल्‍सीन। मिनु मुरपुकीम ‘एर ओंथ नेल्‍ल हिंचा ङा श्‍येत बाक्‍ब’ दे ग्रीचा माल्‍नीम। \em येरमीया २०:३\em* \v 30 ए, हासोरम बाक्‍बपुकी, रीब पा प्रोक्‍कीन। लुक्‍च लशा ख्रुइश्‍शा बाक्‍कीन। बेबीलोन ङा पिप नेबुकदरेसरमी इन कली मरिम्‍शो पचा मिम्‍शो बाक्‍ब। मेकोम इन कली मरिम्‍शो पचा कली गेय का पशो बाक्‍ब” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \v 31 मिनु “बेबीलोन ङा पिप नेबुकदनेसरमी इन कली श्‍येत गेचा मिम्‍ब। इन कली मरिम्‍शो पचा मिम्‍ताक्‍व। बोक्‍कीन, थुं नाइश्‍शा रिम्‍‍शो पा बाक्‍ब मुर गे बारीन। मेको रागी ङा मुर आन के ठेयब लाप्‍चो नु चोक्‍तीके मबाक्‍नीम। मेको रागी ङा मुर अरु क्‍येङा ङोन बाक्‍नीम। \v 32 मेको आन दलओंठ रोइक्‍चा पुंइसीनीम। आन बी ब्‍यफ यो रोइक्‍चा पुंइसीनीम। मेको चां प्रेक्‍शो मुर आन कली तेइ तेइ ब्रपाइक्‍नुङमी। मिनु मेको आन कली हिंचा ङा श्‍येत गे‍नुङ। \em येरमीया २५:२३\em* \v 33 हासोर सिवार आन बाक्‍तीके दुम्‍ब। मेको गेना हना यो कली मुर मबाक्‍तीक रागी दुम्‍ब। मेकेर सुइ मबाक्‍नीम, मेकेर सुइ मुर बाक्‍थ मलाइनीम” दे परमप्रभु यावेम देंत। \em येरमीया ४९:१३\em* \s1 एलाम आ पर्बम लोव़ \p \v 34 यहूदा ङा पिप सिदकीयाहम सासन पचा गोवा ना परमप्रभु यावेम आ लोव़ पाइब येरमीया कली एलाम आ पर्बम लोव़ पाप्‍तु। \em येरमीया २५:२५\em* \v 35 मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेम मार लोव़ पाप्‍तु देंशा हना “गो एलाम आ लिब्रा जिक्‍नुङ। मेको आन लिब्रा आन ठेयब सक्ति बाक्‍ब। \em यसैया २२:६\em* \v 36 गो एलाम ङा मुर आन कली सरीङ आ एर ओंथ नेल्‍ल रे फश गिवार पपाइश्‍शा एर ओंथ ब्रपाइक्‍नुङमी। एलाम ङा ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍चा पुंइसीशो नेल्‍ल रागी रागीम ब्राइनीम। \v 37 मेको एलाम ङा मुर आन कली, आन जोरी सत्रु नु मेको आन कली साइक्‍चा माल्‍ब आन ङोंइती शुश हिंब सेल्‍नुङमी। गो मेको आन कली ठेयब श्‍येत गेनुङ। गो मेको आन कली साइक्‍ने मथुमु सम्‍म मेको आन नोले तरवार सोइक्‍नुङ। \em इजीकीएल ३२:२४\em* \v 38 गो आं नित्‍तीके एलामम सेल्‍नुङ। मिनु मेकेर ङा पिपी नु मेको आन ठेयब मुर आन कली साइक्‍नुङमी” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \v 39 परमप्रभु यावेमी “मो हना यो गो मुल नोले ङा नाक्‍ती एलाम ङा मुर आन शोंप लेश्‍शा गे‍नुङमी” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \c 50 \s1 बेबीलोन आ पर्बम लोव़ \r यसैया १३:-; यसैया १४:- \p \v 1 परमप्रभु यावेम बेबीलोन नु कल्‍दी आन रागी आ पर्बम येरमीया कली लोव़ पाप्‍तु। \em यसैया ४६:१\em* \v 2 मार लोव़ पाप्‍तु देंशा हना “रागी रागी ङा मुर आन दातेमी एको लोव़ नेंपतो। छेदर पोक्‍शा नेल्‍ल आन कली नेंपाइश्‍शा ठेयब सेंदा पा देनो। लोव़ का यो मख्रुइक्‍तो। बेबीलोन ब्रुत। बेल देवता मुने दोक्‍त। मेरोदक देवता सुर्ता पाइब। मेको आन मूर्ति मुने दोक्‍नीम। मेको सुर्ता पाइनीम। \em बेल बेबीलोन सहर ङा देवता बाक्‍ब।\em* \v 3 उत्तर रे रागी का ङा मुरपुकीम मेको कली लडाइ तोइनीम। मिनु मेको आ रागी श्‍येत्‍थ सेल्‍नीम। मेकेर सुइ मबाक्‍नीम। मुर नु जन्‍तु नेल्‍ल प्रोक्‍नीम। \p \v 4 मेको नाक्‍ती इस्राएल ङा मुरपुकी नु यहूदा ङा मुरपुकी काथा ङाक्‍ना ङाक्‍न परमप्रभु यावे, आन परमप्रभु कली माल्‍थ गाक्‍नीम। \em येरमीया ३१:९\em* \v 5 मेकोपुकीमी ‘सियोन गे लतीक लां ते बाक्‍बा?’ दे हिल्‍लो पाइनीम। मिनु ‘इन गाक्‍शो लांन बाक्‍ब’ देंनीम। मेकोपुकीमी गेना हना यो लीब मप्रेंतीके कबल पा परमप्रभु यावे कली जिम्‍मा गेंसीनीम। \em येरमीया ३२:४०\em* \v 6 आं मुरपुकी जाम्‍शो भेडा खोदेंशो बाक्‍तेक्‍म। मेको आन गोठलापुकीम मेको आन कली हेंथे गाक्‍पाइश्‍शो बाक्‍तेक्‍म। मिनु मेको आन कली डांडा मेर हिरपाइश्‍शो बाक्‍तेक्‍म। मेकोपुकी डांडा पहाड सम्‍म हिरसाक्‍म। मिनु आन गोठ प्रेंताक्‍मे। \em येरमीया २३:१\em* \v 7 मेको आन कली थिप्‍बपुकीम मेको आन कली नेक्‍तेक्‍म। मिनु मेको आन जोरी सत्रुमी ‘गो दोसी मनकी। मारदे हना मेकोपुकीमी परमप्रभु यावे कली पाप पाम्‍तेक्‍म। मेको आन ठीक पा जोतीके नु आन किकी पिपी आन आस पशो, परमप्रभु यावे बाक्‍त’ देंतेक्‍म। \p \v 8 बेबीलोन रे प्रोक्‍कीन। कल्‍दी आन रागी प्रोनीन। मिनु क्‍यारश भेडा आन कली लां कोंइब बोका खोदेंशो दुमीन। \em येरमीया ५१:६; यसैया ४८:२०\em* \v 9 मारदे हना गो उत्तर रे ठेयब रागी रागी ङा लडाइ पाइब आन कली बेबीलोन आ पर्बम क्‍युक्‍शो बाक्‍नुङ। मेकोपुकी लडाइ पचा कली सासीनीम। मिनु मेको कली लडाइ तोइनीम। मेको आन ब्रा थाम्‍पा लडाइ पस जोक्‍ब मुर खोदेंशो बाक्‍नीम। मेकोपुकी मोशा मलेत्‍नीम। \v 10 मोपा कल्‍दी रागी रोइक्‍चा पुंइसीब। मिनु मेको कली रोइक्‍ब नेल्‍ल रू‍नीम” दे परमप्रभु यावेम देंत। \p \v 11 परमप्रभु यावेम “गे ग्‍येरसीनीनी। शुश ग्‍येरसीने। गे आं शोंप रोइक्‍ब बाक्‍नीनी। दांइ पाइब मगिक्‍शो बी खोदेंशो पा प्रेनीनी। गे शारा खोदेंशो पा ग्रीनीनी। \v 12 इन ममा थाम्‍पा मुने दोक्‍ब। इन कली जरमे‍ब शिशी मताइब। मेको इन रागी रागी आन दातेमी नेल्‍ल क्‍येङा आइक्‍च दुम्‍ब। मेको मुर मबाक्‍तीके सोव़शो रागी नु गोरशो रागी दुम्‍ब। \v 13 परमप्रभु यावे आ चुर‍तीकेमी मेकेर सुइ मबाक्‍नीम। मेको थम श्‍येत्‍थ रागी दुम्‍ब। बेबीलोन रे पा गाक्‍ब मेको तशा हिंनीम। मिनु मेको आ श्‍येत तशा शुक्‍शी पाइनीम। \em येरमीया ५१:३७\em* \v 14 गे लिब्रा आप्‍बपुकी, बेबीलोन आ एर ओंथ इन बाक्‍तीकेम राप्‍शा बाक्‍कीन। ब्रा कली का यो महेक्‍थु आप्‍पीन। मारदे हना मेकोमी परमप्रभु यावे कली पाप पाप्‍तु। \v 15 मेको आ एर ओंथ नेल्‍ल बाक्‍शा, ठेयब सेंदा पा ग्रीङीन। मेको इन कली जिम्‍मा गेंसीब। मेको आ बोल्‍यो दरवार एत्‍तेक्‍म। मेको आ गारो प्रेत्‍चा पुंइसीशा दोक्‍तेक्‍म। मारदे हना मेको परमप्रभु यावे आ क्‍येक्‍क लेश्‍शो बाक्‍ब। मेको कली क्‍येक्‍क लेत्‍तीन। मेकोमी अरु आन कली पाइश्‍शो खोदेंशो पा मेको कली यो पतीन। \em प्रकाश १८:६\em* \v 16 गे बेबीलोनम वांचेर शोक्‍ब आन कली खेरीन। मीशो अन्‍न रिक्‍ब आन कली खेरीन। खतम पोक्‍ब तरवारम पतीके नेल्‍ल आन कली आन आन खिं ङा मुर आन बाक्‍तीके लेश्‍शा लचा गेने। मेको नेल्‍ल आन आन रागी प्रोक्‍चा माल्‍नीम। \p \v 17 इस्राएल गुप्‍सपुकीम खेदा पा एर ओंथ ब्रपाइश्‍शो भेडा खोदेंशो दुम्‍शो बाक्‍ब। मेको कली ङोंइती अस्‍सुर ङा पिपम दाक्‍तु। मिनु नेल्‍ल क्‍येङा नोले बेबीलोन ङा पिप नेबुकदरेसरमी मेको आ रुश नेल्‍ल नेक्‍तु” देंत। \v 18 मोपतीके मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुमी “गो बेबीलोन ङा पिप नु मेको आ रागी कली अस्‍सुर ङा पिप कली सजाइ गेशो खोदेंशो पा, सजाइ गेनुङ। \em २राजा १९:३५\em* \v 19 गो इस्राएल कली आं कली योव़तीकेम लेश्‍शा चाक्‍नुङ। मिनु मेको कारमेल नु बाशान मेर जोइ‍ब। एफ्राइम नु गिलाद ङा पहाड मेर मेको आ शोव़लु बेक्‍शो रूब। \v 20 मेको नाक्‍ती इस्राएल आ मरिम्‍शो पशो माल्‍शा कोव़शा हना यो, मथिंसीब। यहूदा आ पाप माल्‍शा हना यो, मथिंसीब। मारदे हना गो आं प्रोंइशा वोइश्‍शो लीशो आन कली आन पाप माफ गेतामी। \em येरमीया ३३:७-८\em* \p \v 21 मेराथाइम रागी कली लडाइ तोने। पेकोद आ मुर आन कली लडाइ तोने। मिनु नेल्‍ल खतम पोक्‍कीन। गो इन कली अरेशो खोदेंशो पा, नेल्‍ल पने” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \v 22 लडाइ ङा रेयके नु ठेयब खतम दुम्‍तीके आन नेक्‍था बाक्‍ब। \v 23 दोपा रागी नेल्‍ल ङा घन जिक्‍शा फस दुम्‍मे, मोपा बेबीलोन रागी रागी आन दातेमी शुश हिंचा ङा दुम्‍ब। \em येरमीया ५१:२०\em* \v 24 बेबीलोन, गो इ कली ब्‍वारद का दाइक्‍ताक्‍ङ। गे मतुइक्‍थु ग्‍याइक्‍चा पुंइसीनेवे। मिनु इ कली थिश्‍शा, ग्‍याइक्‍चा ताइतक। मारदे हना गे परमप्रभु यावे कली मरिम्‍शो पशो बाक्‍ते। \v 25 परमप्रभु यावेम आ या वोइक्‍तीक खिं रोक्‍तु। मिनु आ चुर‍शो ङा या ग्रुंइताक्‍व। मारदे हना मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी कल्‍दी आन रागीम गेय का पचा माल्‍ब। \v 26 मेको आ एर ओंथ नेल्‍ल रे लडाइ पथ जाक्‍कीन। मेको आ अन्‍न वोइक्‍तीक खिं रोक्‍कीन। मेको कली अन्‍न खोदेंशो पा तेलीन। मेको कली मारेइ मली‍शो खतम सेलीन। मेको के मारेइ मलील। \v 27 मेको आ सांढे ब्‍यफ नेल्‍ल सतीन। मेको आन कली क्‍योरचा कली लतीन। आबी, आबी, मेको आन नाक्‍ती जाक्‍त। मेको आन कली सजाइ गेतीक नाक्‍ती जाक्‍त। \p \v 28 मिनु परमप्रभुमी “नेनीन, बेबीलोन रे प्रोक्‍ब मुर नु मेकेर बाक्‍ब अर्को रागी रे प्रोक्‍शो मुरुम सियोनम ‘परमप्रभु यावे, आंइ परमप्रभुमी क्‍येक्‍क लेप्‍ब। आ खिं आ पर्बम क्‍येक्‍क लेप्‍ब’ दे नेल्‍लेम नेंचा ङा पा शेंनीम। \p \v 29 बेबीलोनी आन कली लिब्रा आप्‍बपुकी ब्रेत्‍तीन। लिब्रा आप्‍ब नेल्‍ल आन कली ब्रेत्‍तीन। मेको आ एर ओंथ नेल्‍ल ताम्‍बु कीशा मुर आन कली तेक्‍कीन। मेकेर रे सुइ ब्रोंइचा मतामेक्‍ल। मेको आ पशो खोदेंशो पा मेको कली क्‍येक्‍क लेत्‍तीन। मेकोमी पशो खोदेंशो पा, मेको कली यो पतीन। मारदे हना मेकोमी इस्राएली आन का ला बाक्‍शो परमप्रभु यावे कली शुक्‍शी पाप्‍तु। \em येरमीया ५०:१५\em* \v 30 मोपतीके मेको आ ठिटा मुरपुकी लां मेर गोल्‍नीम। मिनु मेको आ लडाइ पाइब नेल्‍ल खतम दुम्‍नीम” दे परमप्रभु यावेम देंत। \p \v 31 परमप्रभु, मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी “गो इ कली ठेयब लेश्‍शो दुम्‍तीके काइ मदाक्‍नुङ। इ नाक्‍ती जाक्‍त। इ कली सजाइ गेतीक नाक्‍ती जाक्‍त। \v 32 ठेयब लेश्‍शो मुर दाइल पा गोल्‍ब। मेको कली पोक्‍ब सुइ मबाक्‍नीम। मिनु गो मेको आ सहरम मी सुइक्‍नुङ। मेको मीम मेको आ एर ओंथ बाक्‍ब नेल्‍ल आन कली दाक्‍ब” देंत। \p \v 33 मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी “इस्राएल ङा मुर नु यहूदा ङा मुर श्‍येत गेचा नु दिप्‍चा पुंइसीनीम। मेको आन कली ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍बपुकीम मेको आन कली लचा मगेनीम। \v 34 मो हना यो मेको आन कली श्‍येत रे प्रोंइब सक्ति पाइश्‍शो बाक्‍ब। मेको आ नें मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे बाक्‍ब। मेकोमी मेको आन कली आ सक्तिमी थमा पा वारच पाइब। मिनु रागी कली रिम्‍शो दुम्‍पाइक्‍ने चाप्‍ब। तन्‍न बेबीलोनम बाक्‍ब आन कली चहिं थुं नाइक्‍चा मगेब” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \p \v 35 मिनु परमप्रभु यावेमी “कल्‍दी आन कली तरवार का जाक्‍त। बेबीलोनम बाक्‍ब नेल्‍ल आन कली, आन ठेयब मुर आन कली नु आन जोक्‍ब तुइक्‍ब मुर आन कली यो तरवार जाक्‍त। \v 36 मेको आ जादू कली यो तरवार का जाक्‍त। मोपतीके मेकोपुकी मूर्ख दुम्‍नीम। मेको आ लडाइ पाइब आन कली यो तरवार का जाक्‍त। मिनु मेको खतम दुम्‍नीम। \v 37 मेको आ शारा, आ बग्‍गी नु मेको आन दातेम बाक्‍ब अर्को रागी ङा लडाइ पाइब आन कली साइक्‍चा कली तरवार जाक्‍त। मोपतीके मेकोपुकी मीश मुर खोदेंशो दुम्‍नीम। मेको आ शोंप नेल्‍ल आन कली तरवार जाक्‍त। मेको नेल्‍ल रोइक्‍तीक दुम्‍ब। \em येरमीया ५१:३०\em* \v 38 मेको आ ब्‍वाक्‍कु सोव़चा कली काइ रेउ मयी। मारदे हना मेको शुश मूर्ति आन रागी बाक्‍ब। मिनु मेको आ देवी देवता आन पर्बम निप्‍स ग्राइश्‍शो खोदेंशो दुम्‍‍ब। \p \v 39 मोपतीके बेबीलोन सहरम ब्‍वाकी ङा जन्‍तु नु फरपुकी बाक्‍नीम। मिनु मेकेर ठेयब चिक्‍ब बास बाक्‍नीम। मेकेर मुल लेंशा नेल्‍ल पाला सम्‍म मुर मबाक्‍नीम। \v 40 मिनु सोदोम, गोमोररा नु मेको आस एर ओंथ ङा गाउं आन कली लोक्‍शो खोदेंशो पा बेबीलोन सहरमी सुइ मबाक्‍नीम। मेकेर मुर मबाक्‍तीके दुम्‍ब” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \em येरमीया ४९:१८; उत्‍पत्ती १९:२४-२५\em* \p \v 41 कोव़ङीन, मुरपुकी उत्तर रे जाक्‍ना जाक्‍न बाक्‍नीम। शुश जात ङा नु शुश पिप आन जोंब बोक्‍शा ङोन रागी रे जाक्‍‍नीम। \em येरमीया १:१४\em* \v 42 मेकोपुकी लिब्रा नु तूतीक कुरशो, थम मरिम्‍शो पाइब नु शिशी मपाइक्‍ब बाक्‍नीम। मेको आन रेयके समुन्‍द्र ग्रीशो खोदेंशो बाक्‍ब। मेकोपुकी शारा ङोइश्‍शा जाक्‍नीम। मेको लडाइ तोचा कली आन बाक्‍तीकेम राप्‍नीम। बेबीलोन आ तमी, इ कली लडाइ तोचा कली जाक्‍नीम। \em येरमीया ६:२३\em* \v 43 मिनु बेबीलोन ङा पिपम मेको आन पर्बम लोव़ नेंतु। मिनु आ थुं लुक्‍च लत। मेको सुत्‍केरी रोइ पशो मीश मुर खोदेंशो पा सुर्ता पा हिंत। \p \v 44 यर्दन आ नेक्‍था ङा ठेयब ब्‍वाकी रे बस्‍तु योव़तीकेम गुप्‍स जाक्‍शो खोदेंशो पा गो मेको कली याम कामी मेको आ रागी रे ग्रुंइनुङ। गो सु कली सासन पचा कली योव़ङु, मेको कली गेनुङ। आं खोदेंशो सु बाक्‍बा? आं कली सुम अरेने चाप्‍बा ङा? तेको गोठला आं ङोंइती राप्‍ने चाप्‍बा ङा? \em येरमीया ४९:१९\em* \v 45 मोपतीके परमप्रभु यावेम बेबीलोन आ पर्बम पचा चिक्‍शो गेय नु कल्‍दी रागी ङा मुर आन पर्बम मिम्‍शो दोदेंशो बाक्‍बा, मेको नेनीन। थमा पा लाइक्‍चा पुंइसीनीम। बेबीलोन ङा प्रुङग मुर आन कली यो कीशा लाइक्‍चा पुंइसीनीम। मेको आन बाक्‍तीक मेको तशा हिंब। \v 46 बेबीलोन कली ग्रामानु, मेको आन रेयकेम रागी ख्रिंख्रि पाइब। मेको आन वाइ ब्रेश्‍शो रागी रागी ङा मुर आन दातेमी नेंसीब। \c 51 \s1 बेबीलोन खतम दुम्‍शो \p \v 1 मिनु परमप्रभु यावेमी “गो बेबीलोन नु लेब-कमाइ ङा मुर आन पर्बम खतम सेल्‍ब फश गिवार कली सोइक्‍नुङ। \em खतम सेल्‍ब फश गिवार कली यो खतम सेल्‍ब सोक्‍त देंसीब।\em* \v 2 गो बेबीलोन कली क्राप्‍ब मुर सोइक्‍नुङमी। मेकोपुकीम बेबीलोन आ श्‍येत जतीक नाक्‍ती आ एर ओंथ नेल्‍ल रे जाक्‍शा, मेको आ रागी श्‍येत्‍थ सेल्‍नीम। \em येरमीया १५:७\em* \v 3 लिब्रा आप्‍बम आ लिब्रामी ब्रा मचुइक्‍तल। मिनु लडाइ पाइबमी आ लडाइ ङा वा मफेक्‍सेक्‍ल। मेको आ ठिटा मुर आन कली मप्रोनीन। मेको आ लडाइ पाइब नेल्‍ल आन कली सतीन। \v 4 मेकोपुकी कल्‍दी आन रागीम साइक्‍चा पुंइसीनीम। मेकोपुकी आ लां मेर गार दुम्‍शा गोल्‍नीम। \v 5 मिनु इस्राएल नु यहूदा परमप्रभु, मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे रे मप्रोंइसीशो बाक्‍ब। मेको आन रागी इस्राएली आन का ला बाक्‍शो परमप्रभु यावे कली पापम ब्रीशो बाक्‍ब। \em यसैया ५४:४; येरमीया ५०:२९\em* \p \v 6 बेबीलोन आ दाते रे प्रोक्‍कीन। मुर नेल्‍ल आंम आंम गिंम प्रोंइचा कली प्रोक्‍कीन। मेको आ दोसम पतीकेम गे मबेक्‍कीन। मारदे हना मेको परमप्रभु यावे आ क्‍येक्‍क लेत्‍तीक नाक्‍ती बाक्‍ब। मेकोमी मेको कली आ तचा माल्‍शो सजाइ गेब। \em येरमीया ५०:८; प्रकाश १८:४\em* \v 7 बेबीलोन परमप्रभु यावे आ गुइम सुन के कचौरा का बाक्‍त। मेकोमी रागी नेल्‍ल ङा मुर आन कली दुक्‍पाइक्‍तु। रागी रागी ङा मुरपुकीम मेको आ अङगुर शांबु तूतेक्‍म। मोपतीके मेको रागी ङा मुर निप्‍स ग्‍यशो दुम्‍तेक्‍म। \em प्रकाश १७:४; येरमीया २५:१५; प्रकाश १८:३\em* \v 8 बेबीलोन याम कामी गोल्‍त। मिनु टुक्रा टुक्रा सेल्‍चा पुंइसाक्‍व। मेको आ पर्बम रोंका पने। मेको आ गारम ख्रेक्‍चा कली ख्रेक्‍तीक चाक्‍कीन। मो पशोनु, मेको साबा कों। \em यसैया २१:९\em* \v 9 गोपुकीम बेबीलोन कली सापाइय्य वा। तन्‍न मेको मसाब। गो मेको कली प्रोंइतक। मिनु आंम आंम रागी लेत्‍तक। मारदे हना मेको आ निसाफ पशो सजाइ स्‍वर्ग सम्‍म जाक्‍दीश्‍शो बाक्‍ब। मेको सरीङ सम्‍म बोक्‍शो बाक्‍ब। \v 10 परमप्रभु यावेमी आंइ ठीक पतीके कोंइताक्‍व। जाक्‍कीन, मिनु इं परमप्रभु यावेमी मार पवा, मेको सियोनमी नेंपाइश्‍शा देंय। \p \v 11 इन ब्रा शेप्‍पीन। मिनु ब्रा कुरतीक प्रिंदीन। परमप्रभु यावेम मादी आन पिप कली लडाइ पपाइक्‍तु। मारदे हना मेकोमी बेबीलोन कली खतम सेल्‍चा कली मिम्‍ताक्‍व। मेको आ खिं आ पर्बम क्‍येक्‍क लेत्‍तीके बाक्‍ब। \em यसैया १३:१७; येरमीया ५०:२८\em* \v 12 बेबीलोन ङा गारो आ ङोंइती छेदर ख्रुक्‍‍कीन। शुश कोव़ब वोतीन। खाल पाइब वोतीन। बाप्‍ब आन कली ठीक पा वोतीन। परमप्रभु यावेमी बेबीलोन ङा मुर आन पर्बम आ मिम्‍शो पाप्‍तु। \v 13 गे शुश ब्‍वाक्‍कु आ नेक्‍था बाक्‍नेवे। इ शोंप शुश बाक्‍नीम। मुल इ नाक्‍ती जाक्‍त। इ ब्रोंइतीक नाक्‍त नुप्‍त। \em प्रकाश १७:१\em* \v 14 मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेम आ नेंम कसम जाप्‍तु। गो थमा पा सल्‍हा खोदेंशो पा लडाइ पाइब मुर जाक्‍पाइश्‍शा, इ रागी प्रिंनुङमी। मिनु मेकोपुकीमी इ क्‍येङा ग्राशो आ पर्बम ठेयब सेंदा पा रेयके पाइनीम। \p \v 15 मेकोमी रागी कली आ सक्तिम सेल्‍तु। मेकोमी आ तुइक्‍तीकेम रागी कली वोइक्‍तु। मेकोमी आ रुप्‍तीकेम सरीङ प्राक्‍तु। \em येरमीया १०:१२-१६\em* \v 16 मेकोमी लोव़ पवानु, सरीङमी रेउ यिशा, गरङ गुरुङ पाइब। मेकोमी रागी आ सुर रे गोस्‍स पोक्‍ब। रेउ नु काथ काथा चिला दाप्‍पाइक्‍ब। मिनु फश आ बाक्‍तीक रे ग्रुंइशा, फश पपाइक्‍ब। \em बजन संग्रह १३५:७\em* \v 17 मुर नेल्‍ल मूर्ख नु मजोक्‍ब मतुइक्‍ब बाक्‍नीम। सुन चेम्‍ब नेल्‍ल आन मूर्तिम पतीके मुने दोक्‍नीम। मारदे हना मेको आन सेल्‍शो मूर्ति सोक्‍त मपाइश्‍शो जोल बाक्‍नीम। \v 18 मेको शोर गाक्‍शो बाक्‍नीम। मेको मुर आन मिम्‍शो ला बाक्‍नीम। मेको आन कली सजाइ गेशोनु, मेकोपुकी खतम दुम्‍नीम। \v 19 परमप्रभु यावे मेको खोदेंशो ममाइ। परमप्रभु यावे याकूब आ भाग बाक्‍ब। मेको आन खोदेंशो ममाइ। मारदे हना परमप्रभु यावे मारेइ मारेइ सेल्‍ब बाक्‍ब। मिनु इस्राएली मेको आ मुर बाक्‍नीम। मेको आ नें मुर नेल्‍ल आन यावे बाक्‍ब। \p \v 20 बेबीलोन, गे लडाइ पचा कली आं तुप्‍‍तीके नु लडाइ पतीक या बाक्‍नेवे। गो इ रे पा रागी रागी ङा मुर आन कली तुप्‍ता‍मी। गो इ रे पा राज्‍य आन कली खतम पोक्‍‍तामी। \em येरमीया ५०:२३\em* \v 21 गो इ रे पा शारा नु शारा ङोइक्‍ब आन कली तुप्‍तामी। गो इ रे पा बग्‍गी नु बग्‍गी चलेब आन कली तुप्‍ता‍मी। \v 22 गो इ रे पा वोंइश मुर नु मीश मुर आन कली तुप्‍ता‍मी। गो इ रे पा खूशो नु ठिटा आन कली तुप्‍ता‍मी। गो इ रे पा ठिटी नु ठिटा आन कली तुप्‍ता‍मी। \v 23 गो इ रे पा गोठला नु मेको आ बगाल कली तुप्‍तामी। गो इ रे पा रू दोइब नु आन ब्‍यफ आन कली तुप्‍ता‍मी। गो इ रे पा सरकार आ गेय पाइब नु हुकुम पाइब आन कली तुप्‍ता‍मी। \v 24 गो इ ङोंइती बेबीलोन नु कल्‍दी रागीम बाक्‍ब मुर नेल्‍लेम सियोनम मरिम्‍शो पशो आ पर्बम क्‍येक्‍क लेत्‍नुङ” दे परमप्रभु यावेम देंत। \em येरमीया ५०:२९; अय्‍युब १:१७\em* \p \v 25 परमप्रभु यावेमी “गे मारेइ मारेइ आन कली साइक्‍ब डांडा, गो इ कली काइ मदाक्‍नुङ। गे रागी नेल्‍ल खतम सेल्‍नेवे। गो आं गुइ दिशा, इ कली रोंगु रे उइ तोक्‍नन। मिनु कोक्‍त जेश्‍शो डांडा सेल्‍नन। \v 26 खिं ङा सुर वोइक्‍चा कली इ रे पा फुल्‍लु का यो मलाइक्‍नीम। जग वोइक्‍चा कली यो इ फुल्‍लु मलाइक्‍नीम। तन्‍न गे गेना हना यो कली श्‍येत्थ रागी दुम्‍चा माल्‍नेवे” दे परमप्रभु यावेम देंत। \p \v 27 मिनु परमप्रभु यावेमी “गे रागीम छेदर का ख्रुक्‍कीन। रागी रागी आन दातेमी तुराही तपीन। मेको नु लडाइ पचा कली रागी रागी ङा मुर आन कली ठीक सेलीन। राज्‍य आन कली बेबीलोन नु लडाइ पचा कली पोक्‍कीन। आरारात, मिन्‍नी नु अश्‍केनजमी बेबीलोन नु लडाइ पाइब आन ठेयब मुर का योव़ङीन। सल्‍हा आन हुल खोदेंशो पा शुश शारा चाक्‍कीन। \em यसैया १३:३ उत्‍पत्ती १०:३\em* \v 28 मेको नु लडाइ पचा कली रागी रागी ङा मुर आन कली पोक्‍कीन। मादी आन पिप, मेको आन हुकुम पाइब, मेको आन ठेयब मुर नु मेको आन हुकुम पशो रागी नेल्‍ल ङा मुर आन कली पोक्‍कीन” देंत। \v 29 ख्रिनु कुशा रागी ख्रिंख्रि पाइब। मारदे हना परमप्रभु यावेम बेबीलोन कली श्‍येत्‍थ नु मुर मबाक्‍तीके सेल्‍नुङ देंशो लोव़ गाप्‍ब। \v 30 बेबीलोन ङा लडाइ पाइबपुकीम लडाइ पचा प्रोंइतेक्‍म। मेको आन बोल्‍यो दरवारम बाक्‍नीम। मेको आन सक्ति जाम्‍त। मेकोपुकी मीश मुर खोदेंशो दुम्‍तेक्‍म। मेको आन खिंम मी सुइक्‍ने थुम्‍तेक्‍म। मेको आन लाप्‍चो ङा आग्‍लो जिक्‍शो बाक्‍नीम। \em येरमीया ५०:३७\em* \v 31 लोव़ कुरबम अर्को लोव़ कुरब आन कली लांम ग्रुम्‍नीम। मेकोपुकीमी बेबीलोन ङा पिप कली “मेको सहर नेल्‍ल ग्रातेक्‍म। \v 32 मिनु खोला शोक्‍तीके ग्रातेक्‍म। जोरी सत्रु आन कली ओव़चा मगेचा कली सेल्‍शो तेक्‍तीक नेल्‍ल मी सुइक्‍ताक्‍मे। मिनु लडाइ पाइबपुकी शुश हिंशा वाम ग्‍याम दुम्‍तेक्‍म” देंशा पिप कली लोव़ नेंपाइक्‍नीम। \v 33 मिनु मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुमी “बेबीलोन आ तमी दांइ पतीक खला का खोदेंशो दुम्‍ब। मेको दिप्‍चा पुंइसीब। इच्‍का नोले रिक्‍ची नाक्‍ती रीब पा जाक्‍ब” देंत। \p \v 34 सियोनमी “बेबीलोन ङा पिप नेबुकदरेसरमी आं कली दाक्‍ती। आं कली खतम सेल्‍ती। आं कली श्‍येत्‍थ गर खोदेंशो सेल्‍ती। आं कली अजीङगरम खोदेंशो पा दाक्‍ती। मिनु ब्रोव़शो जचा थोव़कम खोदेंशो पा आ कोव़ज प्रिंताक्‍व। मिनु नोले आं कली ताइक्‍ताक्‍यी। \v 35 आं मुर आन कली साइश्‍शो आ पर्बम बेबीलोन क्‍येक्‍क लेत्‍चा पुंइसीब” देंत। सियोन ङा यरूसलेममी “कल्‍दी रागीम बाक्‍ब मुरपुकीम ‘आं हुश आ क्‍येक्‍क लेत्‍चा पुंइसीनीम’ देंचा माल्‍नीम” देंत। \v 36 मोपतीके परमप्रभु यावेमी “गो इ पोन बोक्‍नुङ। गो इ कली गेशो श्‍येत आ क्‍येक्‍क लेत्‍‍नुङ। गो मेको आ समुन्‍द्र सोव़पाइक्‍नुङ। आ ब्‍वाक्‍कु बुक्‍तीके यो सोव़पाइक्‍नुङ। \v 37 मिनु बेबीलोन खिं ब्रेश्‍शा देल्‍शो, सिवार आन बाक्‍तीके, हिंचा ङा नु शुक्‍शी पाइक्‍चा पुंइसीतीके नु मुर मबाक्‍तीक दुम्‍ब। \em येरमीया ५०:१३\em* \p \v 38 मेकेर ङा मुर नेल्‍ल गुप्‍स खोदेंशो पा ग्रीनीम। मेकोपुकी गुप्‍स आन चाइक्‍ब खोदेंशो पा ङरर ङरर पाइनीम। \v 39 नोले मेकोपुकी बोक्‍शा, मार मार माल्‍मेनु, गो मेको आन कली तूतीक ख्रेत्‍नुङ। मिनु गो मेको आन कली रिश्‍शा ग्‍यारशा मपामे सम्‍म दुक्‍पाइक्‍नुङमी। मिनु गेना हना यो कली इप्‍नीम। मिनु गेनायो मसेंसीनीम” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \v 40 मिनु परमप्रभु यावेमी “गो मेको आन कली क्‍योरचा कली कीशा लाइश्‍शो पाठा, सांड नु क्‍यारश खोदेंशो पा चाक्‍नुङमी। \p \v 41 शेशाक सहर कली दोपा ग्राने चाप्‍मे? रागी नेल्‍ल ङा ठेयब नु दारशो सहर ब्रुत। बेबीलोन दोपा रागी रागी आन दातेमी शुश हिंचा ङा दुम्‍मे? \em शेशाक बेबीलोन कली अरु नें का बाक्‍ब।\em*\em येरमीया २५:२६\em* \v 42 समुन्‍द्र ङोइश्‍शा बेबीलोन कली सुम्‍तु। समुन्‍द्र आ ग्रीशो छालम मेको कली सुम्‍तु। \v 43 मेको आ सहरपुकी हिंचा ङा दुम्‍‍तेक्‍म। सोव़शो, गोरशो नु मुर मबाक्‍तीके दुम्तेक्‍म। मेको रे पा सुइ मगाक्‍नीम। \v 44 गो बेबीलोन ङा बेल देवता कली सजाइ गेनुङ। मिनु आ दाक्‍शो थोव़क मेपाइक्‍नुङ। मुल रागी रागी ङा मुर मेकेर चोक्‍थ्री क्राक्‍थ्री पा मलाइक्‍नीम। बेबीलोन आ गारो ब्रेत्‍त। \em येरमीया ५०:२; यसैया ४६:१\em* \p \v 45 आं मुरपुकी मेकेर रे ग्रूशा पिने। गे नेल्‍ल ब्रोंइचा कली प्रोक्‍कीन। परमप्रभु यावे आ ठेयब पा गाइश्‍शो रे प्रोक्‍कीन। \v 46 रागीम मारेइ रेयके नेंनीनु, इन थुं ग्‍येत्‍थ लुक्‍च मदुमीन। महिनीन। एको बर्सम खाल का ङा रेयके नु अर्को बर्सम अर्को खाल ङा रेयके नेंसीब। मेको रागीम हुश ख्राक्‍श पोक्‍शोनु, सासन पाइब कामी अर्को सासन पाइब कली जिचा तोशो रेयके बाक्‍ब। \p \v 47 गो बेबीलोन ङा मूर्ति आन कली सजाइ गेनुङमी। मेको आ रागी नेल्‍ल मुने दोक्‍नीम। मिनु मेको आ मुर नेल्‍ल मेको आ दातेमी साइक्‍चा पुंइसीनीम। मोदेंशो नाक्‍ती थमा पा जाक्‍ब। \v 48 मिनु नोले सरीङ, रागी नु मेकेर बाक्‍ब नेल्‍लेमी बेबीलोन ब्रुशो आ पर्बम ग्‍येरशा वाइ ब्रेत्‍नीम। मारदे हना मेको आन कली क्‍येक्‍क लेप्‍ब उत्तर रे जाक्‍नीम” दे परमप्रभु यावेम देंत। \em प्रकाश १८:२०\em* \v 49 परमप्रभु यावेमी “इस्राएली आन कली साइक्‍तीके बेबीलोन ब्रुचा माल्‍ब। बेबीलोनम रागी ङा मुर आन कली साइक्‍तीके बेबीलोन यो साइक्‍चा पुंइसीब। \p \v 50 गे तरवार रे ब्रोंइशा प्रोक्‍कीन। देश मपने। ङोन रागीम बाक्‍शा, परमप्रभु यावे कली मिम्‍तीन। यरूसलेम इन थुंम वोतीन” देंत। \em भजन संग्रह १३७:५\em* \v 51 मेकोपुकीमी “आंइ कली शुक्‍शी पाइश्‍शो नेंशा, गो मुने दोक्‍तक। गो आंइ कुल सुम्‍तक। मारदे हना परमप्रभु यावे आ खिंम अर्को रागी ङा मुर जाक्‍शा ओव़तेक्‍म” देंतेक्‍म। \p \v 52 परमप्रभु यावेमी “गो मेको आ रागी नेल्‍लेमी आन मूर्ति आन कली सजाइ गेनुङमी। मिनु मेकेर गार दुम्‍शो मुर हुकयी पाइनीम। मेको नाक्‍ती थमा पा जाक्‍ब। \v 53 बेबीलोन इर सरीङ सम्‍म बोक्‍त हना यो, आ इर ङा सहर बोल्‍यो सेल्‍तु हना यो, गो मेको कली खतम सेल्‍बपुकी सोइक्‍नुङमी” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \em उत्‍पत्ती ११:४; यसैया १४:१३\em* \p \v 54 परमप्रभु यावेम “बेबीलोन रे वाइ ब्रेश्‍शो सेंदा नेंसीब। कल्‍दी ङा मुर आन रागी रे मारेइ मारेइ प्रेश्‍शो रेयके नेंसीब। \v 55 परमप्रभु यावेम बेबीलोन कली श्‍येत्‍थ सेल्‍ब। मिनु मेको आ ठेयब सेंदा सिक्‍सी पपाइक्‍ब। मेको आ छाल समुन्‍द्र खोदेंशो पा रेयके पाइब। \v 56 बेबीलोन कली खतम पोक्‍ब जाक्‍ब। बेबीलोन ङा लडाइ पाइबपुकी ग्‍याइक्‍चा पुंइसीनीम। मेको आन लिब्रा जिक्‍नीम। मारदे हना परमप्रभु यावे क्‍येक्‍क लेप्‍ब बाक्‍ब। मेकोमी आ पशो आ पा ङा नेल्‍ल गेब। \em ब्‍यवस्‍था ३२:३९-४१\em* \v 57 गो मेको आ सरकार ङा गेय पाइब, जोक्‍ब तुइक्‍ब, मेको आ हुकुम पाइब, नु आ लडाइ पाइब नेल्‍ल आन कली दुक्‍पाइक्‍नुङमी। मिनु मेकोपुकी गेना हना यो कली इप्‍नीम। लेंशा मबोक्‍नीम” दे पिपम देंत। मेको पिप आ नें मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे बाक्‍ब। \p \v 58 मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेम “बेबीलोन ङा ब्रेम्‍शो गारो दिंम दुम्‍ब। मिनु मेको आ लाइश्‍शो ठेयब लाप्‍चोपुकी मीम नेक्‍ब। मुरपुकी मोशा गेय पाइनीम। रागी रागी ङा मुर आन श्‍येत पा पशो गेय नेल्‍ल मी कली ला दुम्‍ब” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \em हबकुक २:१३\em* \p \v 59 परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब येरमीयामी माहसेयाह आ चच नेरीयाह आ तौ सेरायाह पिप आ गेय पाइब कली अरेप्‍तु। मिनु मेको यहूदा ङा पिप सिदकीयाहम सासन पवा आ ४ बर्सम पिप नु बेबीलोन लशो बाक्‍त। \em येरमीया ३६:४\em* \v 60 येरमीयामी बेबीलोनम जाक्‍चा चिक्‍शो श्‍येत आ पर्बम ङा लोव़ कागज काम ब्रेक्‍ताक्‍व। बेबीलोन आ पर्बम नेल्‍ल ब्रेक्‍ताक्‍व। \em येरमीया ५०:१-५०,५८\em* \v 61 मिनु येरमीयाम सेरायाह कली “गे बेबीलोनम जाक्‍दीनेनु, एको लोव़ नेल्‍ल पढेवो। \v 62 ‘परमप्रभु यावे, गे एको रागी कली खतम पोक्‍नुङ’ देंतीनी। ‘एकेर मुर नु बी ब्‍यफ, क्‍यारश भेडा, मारेइ बास मबाक्‍चा ङा पा श्‍येत्‍थ रागी सेल्‍नुङ। एको गेना हना यो मुर मबाक्‍तीके दुम्‍ब’ देंतीनी” देनो। \v 63 मोपा एको कागज पढेने थुम्‍शा, फुल्‍लु काम फ्रेंशा युफ्रेटीस खोलाम ताइक्‍तो। \em प्रकाश १८:२१\em* \v 64 मिनु “कागज ब्‍वाक्‍कुम ग्रुम्‍शो खोदेंशो पा बेबीलोन आं चाक्‍शो श्‍येत आ पर्बम ग्रुम्‍ब। मेको गेनायो ग्रूने मचाप्‍ब, देंचा माल्‍नेवे” देंत। मोपा येरमीया आ लोव़ नुप्‍त। \c 52 \s1 यरूसलेम खतम दुम्‍शो \r येरमीया ३९:१-१०; २राजा २४:१८-२५-७; २इतिहास ३६:११-२१ \p \v 1 सिदकीयाह पिप दुम्‍मेनु, २१ बर्स दुम्‍शो बाक्‍त। मिनु मेकोम यरूसलेममी ११ बर्स सासन पाप्‍तु। मेको आ ममा आ नें हामुतल बाक्‍त। मेको लिब्‍ना ङा येरमीया आ तमी बाक्‍त। \v 2 मिनु मेकोम येहो-याकीममी खोदेंशो पा परमप्रभु यावे आ ङोंइती मार मरिम्‍शो बाक्‍मे, मेको पाप्‍तु। \v 3 मिनु यरूसलेम नु यहूदा ङा मुरपुकीमी परमप्रभु यावे कली शुश गाइक्‍पाइक्‍तेक्‍म। मोपतीके मेकोमी मेको आन कली आ ङोंइती रे तिल्‍तु। मिनु बेबीलोन ङा पिप सिदकीयाहम कली मटीव। \v 4 सिदकीयाहम सासन पवा आ ९ बर्स, १० महिना, १० नाक्‍त बेबीलोन ङा पिप नेबुकदरेसरमी आ लडाइ पाइब नेल्‍ल कुरशा, यरूसलेम नु लडाइ पथ जाक्‍त। मिनु मेकोपुकीमी सहर आ लाङगा रे पुम्‍ताक्‍म। सहर ङा गारो ङोइक्‍चा कली एर ओंथ ङोइक्‍तीक सेल्‍तेक्‍म। \v 5 मोपा पिप सिदकीयाहम सासन पवा आ ११ बर्सम सहर आ एर ओंथ नेल्‍ल रे पुम्‍ताक्‍म। \v 6 मिनु ४ महिना ङा ९ नाक्‍ती सहरम थम ठेयब अन्‍काल दुम्‍त। मिनु मेको सहर आ आगामी जचा कली मारेइ मबा। \v 7 मिनु सहर ङा गारो प्रेत्‍तेक्‍म। मिनु लडाइ पाइब नेल्‍ल प्रोक्‍तेक्‍म। कल्‍दी ङा मुरपुकी सहर आ एर ओंथ बाक्‍तेक्‍म। मो हना यो मेकोपुकी पिप आ फल फुल रू ङा गारो निक्‍शी आस दाते ङा लाप्‍चो रे पा ग्रूशा प्रोक्‍तेक्‍म। मिनु मेकोपुकी अराबाह रागी गे लाम्‍तेक्‍म। \v 8 तन्‍न कल्‍दी ङा लडाइ पाइबपुकीम पिप सिदकीयाह कली खेदा पाम्‍तेक्‍म। मिनु मेको कली यरीको ङा दिंमम थित्‍तेक्‍म। मेको आ लडाइ पाइब नेल्‍ल ब्रशा एर ओंथ दुम्‍तेक्‍म। \v 9 मिनु मेको ग्‍याइक्‍चा पुंइसाक्‍व। मिनु मेकोपुकीमी पिप कली हमाथ रागी ङा रिब्‍लामी बेबीलोन ङा पिप आ ङोंइती चाक्‍तेक्‍म। मिनु मेकेर बेबीलोन ङा पिपमी मेको कली आ सजाइ नेंपाइक्‍तु। \v 10 मेको रिब्‍लामी बेबीलोन ङा पिपमी सिदकीयाह आ तौ आन कली मेको आ ङोंइतीन साइक्‍तीमी। मिनु यहूदा ङा ठेयब मुर नेल्‍ल आन कली यो रिब्‍लाम साइक्‍तीमी। \v 11 मिनु मेकोमी पिप सिदकीयाह आ मिक्‍च फेत्‍ताक्‍व। मिनु मेको कली कांसा के साङलोमी पाइक्‍ताक्‍म। मिनु मेको कली बेबीलोनमी लाइश्‍शा मबेक्‍म सम्‍म चोक्‍शा वोइक्‍तु। \em येरमीया ३२:५\em* \p \v 12 बेबीलोन ङा पिप नेबुकदरेसरमी सासन पवा आ १९ बर्स ५ महिना १० नाक्‍ती पिप कली खाल पाइब आन कप्‍तान नेबुजरादान यरूसलेममी जाक्‍त। \v 13 मिनु मेकोमी परमप्रभु यावे आ खिं, पिप आ दरवार नु यरूसलेम ङा खिं नेल्‍लेम मी सुइक्‍ताक्‍व। मेकोमी ठेयब खिं नेल्‍लेम मी सुइक्‍ताक्‍व। \v 14 मिनु पिप कली खाल पाइब आन कप्‍तान नु बाक्‍शो कल्‍दी ङा लडाइ पाइब नेल्‍लेम यरूसलेम आ एर ओंथ बाक्‍शो गारो नेल्‍ल प्रेत्‍तेक्‍म। \v 15 मिनु पिप कली खाल पाइब आन कप्‍तान नेबुजरादानमी नेल्‍ल आन क्‍येङा प्रुङग, सहरम प्रोंइशा वोइश्‍शो मुरपुकी बेबीलोन ङा पिप आ बाक्‍तीके प्रोक्‍शा जाक्‍दीश्‍शो मुरपुकी नु लीशो मार, मार, सेल्‍स जोक्‍ब मुर आन कली ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍तीमी। \v 16 तन्‍न पिप कली खाल पाइब आन कप्‍तान नेबुजरादानमी रागी ङा अङगुर रू नु अरु रूम गेय पचा कली, थम प्रुङग आन कली ला प्रोंइशा वोइक्‍तीमी। \p \v 17 कल्‍दीपुकीम परमप्रभु यावे आ खिंम बाक्‍शो कांसा के थामपुकी, कांसा के ठेयब चिक्‍तीके बोस, मेको आ कांसा के नित्‍तीके लाइक्‍तेक्‍म। कल्‍दीपुकीमी मेको नेल्‍ल प्रोल्‍शा, बेबीलोन लाइक्‍तेक्‍म। \em येरमीया २७:१९-२२; १राजा ७:१५-३९; २राजा २५:१३-१७\em* \v 18 मेकोपुकीमी बोसपुकी, बेल्‍चापुकी, सल्‍दो ख्रोइक्‍तीक कांइची, अरु बोसपुकी, डाडु नु कांसा के बोस नेल्‍ल नु चढ़ेचा कली माल्‍शो मारेइ मारेइ लाइक्‍तेक्‍म। \v 19 पिप कली खाल पाइब आन कप्‍तानम सुन नु चांदीम सेल्‍शो आइक्‍च लोटापुकी, कोइला कुर पतीक, बोसपुकी, बत्ती दा‍तीकपुकी, डाडु, तूचा थोव़क चढ़ेशोनु माल्‍तीक बोसपुकी नेल्‍ल लाइक्‍तु। \em १राजा ७:१५-३७\em* \v 20 पिप सोलोमनम परमप्रभु यावे आ खिं कली सेल्‍पाइश्‍शो ठेयब थाम निक्‍शी, कांसा के ठेयब चिक्‍तीके बोस मेको आगाम बाक्‍शो १२ ओटा कांसा के ब्‍यफ नु मेको आगाम बाक्‍शो नित्‍तीके बाक्‍तेक्‍म। मेको आन कांसा नाक्‍ने मचाप्‍चा ङा शुश बाक्‍त। \v 21 मेको थाम निम्‍फा १८, १८ कुबीत लाइश्‍शो, १२, १२ कुबीत ब्रेम्‍शो नु आस थांइशो ४, ४ अङगुल बाक्‍ताक्‍स। मिनु आस आगा चहिं श्‍येत्‍थ बाक्‍ताक्‍स। \em कुबीत का ०.५ मिटर खोदेंशो बाक्‍ब।\em* \v 22 मेको आ तार कांसा के पिया पाइश्‍शो बाक्‍त। मेको आ पिया ५ कुबीत लाइश्‍शो बाक्‍त। मेको आ पिया कांसा के जाली नु दारीम आ बुटामी एर ओंथ नेल्‍ल हिरशो बाक्‍त। मिनु अर्को थाम यो ङोंइती ङा खोदेंशो पा सेल्‍शो बाक्‍त। \v 23 मेको आस एर ओंथ नेल्‍ल ९६ ओटा दारीम बाक्‍तेक्‍म। मेको आस एर ओंथ नेल्‍ल ङा जाली कली हिरशो दारीम सहे का बाक्‍तेक्‍म। \p \v 24 मिनु पिप कली खाल पाइब आन कप्‍तानमी ठेयब चढ़ेब सेरायाह, मेको आ नोले ङा चढ़ेब सेफन्‍याह नु लाप्‍चो खाल पाइब सां आन कली ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍तीमी। \v 25 मिनु मेकोमी सहरम मेना सम्‍म लीशो लडाइ पाइब आन कली कोव़ब कप्‍तान का नु पिप कली अर्ती गेब ७ जना मुर आन कली ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍तीमी। मेको रागीम लडाइ पाइब आन कली पुक्‍ब आन कप्‍तान आ ब्रेक्‍ब मुर नु सहरमी थिश्‍शो अरु ६० जना वोंइश मुर आन कली यो ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍तीमी। \v 26 मिनु मेको पिप कली खाल पाइब कप्‍तान नेबुजरादानमी मेको आन कली लाइश्‍शा रिब्‍लामी बेबीलोन ङा पिप आ बाक्‍तीकेम चाक्‍तीमी। \v 27 मिनु बेबीलोन ङा पिपम मेको आन कली हमाथ रागी रिब्‍ला सहरम साइक्‍तु। मोपा मेकोपुकी यहूदा आ रागी रे ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍चा पुंइसाक्‍म। \p \v 28 मिनु नेबुकदरेसरमी सासन पवा आ ७ बर्सम ग्‍याइश्‍शा लाइश्‍शो मुरपुकी हिक्‍शोनु, हजार सां २३ जना यहूदी बाक्‍तेक्‍म। \v 29 मेकोमी सासन पवा आ १८ बर्सम यरूसलेम रे ८ सहे ३२ जना आन कली ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍तु। \v 30 मेकोम सासन पशो २३ बर्स दुम्‍मेनु, पिप कली खाल पाइब आन कप्‍तान नेबुजरादानमी ७ सहे ४५ जना यहूदी आन कली ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍तीमी। मिनु मेको मुर नेल्‍ल पा ४ हजार ६ सहे जना बाक्‍तेक्‍म। \s1 येहो-याकीन कली प्रोंइशो \r २राजा २५:२७-३० \p \v 31 यहूदा ङा पिप येहो-याकीन कली ग्‍याइश्‍शा लाइश्‍शो ३७ बर्समी एवील-मेरोदक बेबीलोन ङा पिप दुम्‍त। मेको आ सासन पशो १२ महिना २५ नाक्‍ती दुम्‍मेनु, मेकोमी यहूदा ङा पिप येहो-याकीन कली चोक्‍तीक रे प्रोंइपाइक्‍तु। \v 32 मेकोमी मेको नु रिम्‍शो पा लोव़ पा बेबीलोनम आं नु बाक्‍शो पिप नेल्‍ल आन क्‍येङा ठेयब सेल्‍शा, मेको कली मान गेशा वोइक्‍तु। \v 33 मोपा येहो-याकीनमी आ जेल्‍खानम फेक्‍तीक वा प्रुइश्‍शा, आ लीशो नाक्‍ती नेल्‍ल पिप नु जशा बाक्‍शा पाप्‍‍तु। \v 34 बेबीलोन ङा पिपमी येहो-याकीन कली नाक्‍त किंत किंत मेको मबेक्‍म सम्‍म आ माल्‍शो मारेइ मारेइ गेप्‍तु।