\id ISA \h यसैया \toc1 यसैया \toc2 यसैया \toc3 यसैया \mt1 यसैया \ip \bd ब्रेक्‍ब मुर:\bd* एको किताब यसैयामी ब्रेक्‍शो बाक्‍त। का निक्‍शी मुरुम चहिं रे अर्को मुर काम ब्रेक्‍शो बाक्‍त देंनीम। मारदे हना मस्‍सीह आ पर्बम ब्रेक्‍शो लोव़ बाक्‍ब। तन्‍न परमप्रभु यावे आ सोक्‍तीम मेको लोव़ पपाइक्‍ब। मेको ब्रेक्‍ब यसैया आंमा यो दुम्‍ने चाप्‍ब। \ip \bd गेना ब्रेक्‍शो:\bd* यसैया पिप उसीजाह ७४०-७३९ बि. सी. परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब दुम्‍शा ब्रेश्‍शो बाक्‍त। आ नोले ङा ब्रेक्‍स पिप सन्‍हेरीब आ लडाइ पचा आ पर्बम बाक्‍ब। मेको ७०१ बि. सी.म बाक्‍शो बाक्‍त। यसैया ४० बर्स परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब बाक्‍शो बाक्‍त। मेकोमी पिप उज्‍जीयाह ७६७-७४०/३९ बि. सी., पिप योथाम ७४०/७३९-७३२/३१ बि. सी., पिप आहास ७३२/३१-७१६/१५ बि. सी. नु पिप हिज्‍‍कीयाह ७१६/१५-६८७/८६ बि. सी. आन सासन पची ना गेय पशो बाक्‍त। \ip \bd मारदे ब्रेक्‍शो:\bd* यसैया आ लोव़: \io1 १. मेना बाक्‍शो मुर आन कली बा‍क्‍त। \em यसैया १:- ३९:-\em* \io1 २. मस्‍सीह, येसु ख्रीस्‍त आ पर्बम बाक्‍त। \em यसैया ४०:-५५:-\em* \io1 ३. रागी नेल्‍ल क्‍येङा नोले मार दुम्‍बा मेको आ पर्बम लोव़। \em यसैया ५६:-६६:-\em* \c 1 \s1 ङोंइती ङा लोव़ \p \v 1 परमप्रभुमी आमोज आ तौ यसैया कली कोंइशो लोव़ एको बाक्‍ब। मार लोव़ कोंइशो बाक्‍त देंशा हना, यहूदा नु यरूसलेम आस पर्बम तशो कोंइताक्‍व। मेना पिप उज्‍जीयाह, योथाम, आहाज नु हिज्‍कीयाहमी सासन पशो बाक्‍तेक्‍म। \em २इतिहास २६:२२\em* \s1 यहूदाम परमप्रभु आ अरेशो मटिशो \p \v 2 सरीङ नु रागीम बाक्‍बपुकी नोफा दाइश्‍शा नेनीन। मारदे हना परमप्रभु यावेमी “गो आं आल आन कली थुल्‍शा, कोल्‍पाइक्‍तामी। मेकोपुकीम चहिं आं कली मटीयीमी। \em ब्‍यवस्‍था ३२:१; ब्‍यवस्‍था ३२:५-६\em* \v 3 ब्‍यफोमी आ होव़प कली तुइक्‍ब। गधामी आ होव़प आ शुंगु तुइक्‍ब। तन्‍न इस्राएल ङा मुर मतुइक्‍ब बाक्‍नीम। आं मुर मरुप्‍ब बाक्‍नीम। \p \v 4 आबी, पापम ब्रीशो रागी, मुरपुकी मरिम्‍शो पतीकेम ब्रीशो बाक्‍नीम। मेको आन आल काइ मरिम्‍शो पाइब दुम्‍तेक्‍म। मेकोपुकी शोर गाक्‍शो बाक्‍नीम। परमप्रभु यावे कली प्रोंइशो बाक्‍नीम। इस्राएली आन का ला बाक्‍शो परमप्रभु आ पर्बम ‘ममाल्‍नीकी’ देंशो बाक्‍नीम। मेकोपुकी नोले शोंइसीशो बाक्‍नीम। \p \v 5 मारदे गो इन कली लेंशा, तुप्‍चा माल्‍ङा? मारदे गे ङोंइती क्‍येङा मटीब दुम्‍नी। इन पिया नेल्‍ल रोइ पशो खोदेंशो बाक्‍ब। गे थशो खोदेंशो बाक्‍नीनी। \em येरमीया २:३०\em* \v 6 पिया रे खोइल सम्‍म तेइ सेस मबाक्‍ब। राक्‍शो गार नु तुप्‍शा हुश यिशो गार ला बाक्‍नीम। मेको नेंने मपुक्‍शो, मफ्रेंशो नु तेल मख्रेक्‍शो बाक्‍नीम। \em ब्‍यवस्‍था २८:३५\em* \p \v 7 इन रागी गोरशो रागी दुम्‍ब। इन ङोंइती इन सहर मीम क्रोइक्‍तेक्‍म। इन ङोंइती इन रू ङा मारेइ मारेइ अर्को रागी ङा मुरपुकीम नेक्‍तेक्‍म। मिनु मेकोपुकीम इन रागी लडाइम खोदेंशो पा ग्रांग्‍ये माग्‍ये सेल्‍तेक्‍म। \v 8 सियोन आ तमी, यरूसलेम, चहिं अङगुर रू खाल पतीक खिं, वोबीस रू खाल पतीक गोठ नु एर ओंथ रे जोरी सत्रुम पुम्‍चा पुंइसीशो सहर खोदेंशो बाक्‍ब” दे लोव़ पाप्‍तु। \v 9 मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी “का निक्‍शी मुर महें‍शो हना, गेपुकी सोदोम नु गोमोररा खोदेंशो दुम्‍नी वा” देंत। \em उत्‍पत्ती १९:२४-२५; रोमी ९:२९\em* \p \v 10 सोदोम ङा सासन पाइबपुकी, परमप्रभु यावे आ लोव़ नेनीन। गोमोररा ङा मुरपुकी आंइ परमप्रभु आ शेंशो लोव़ नेनीन। \v 11 परमप्रभु यावेमी “इन शुश चढ़ेशो आं कली शोर गाक्‍शो बाक्‍ब। गो चोशा चढ़ेशो सांड नु थुल्‍शो बस्‍तु भाव आन बोंसोमी रूती। गो ब्‍यफ, पाठा नु क्‍यारश आन हुश मदाक्‍नुङ। \em भजन संग्रह ४०:७-९; हितोपदेस १५:८; येरमीया ६:२०; आमोस ५:२२\em* \p \v 12 गे आं ङोंइती जाक्‍शा, मोदेंशो चढ़ेचा, दे सुम देंम? आं लाङगा मथेक्‍तीन। \v 13 इन चढ़ेतीके मचाक्‍कीन। इन धूप चढ़ेशो तशा, गो ग्रांग्रा दीती। औंसी नु नाइक्‍तीक नाक्‍ती ङा ग्रुम्‍तीके ङा मरिम्‍शो पाइब आन हुल तचा मदाक्‍नुङ। \em गन्‍ती १०:१०\em* \v 14 इन औंसी नु अरु चाडपुकी काइ मदाक्‍नुङ। मेको आं थुंम ग्रांग्रा दिप्‍ब। मेको आं कली श्‍येत बाक्‍नीम। गो फाल्‍ने मचाप्‍नुङ। \v 15 इन गुइ क्‍युक्‍शा, गो नु लोव़ पनीनु, आं कुल ख्रुइक्‍नुङ। गेपुकीम शुश पुंइतीनी हना यो, गो मनेंनुङ। मारदे हना इन गुइम हुश ख्राक्‍श पशो बाक्‍ब। \em हितोपदेस १:२८; हितोपदेस १५:२९; यूहन्‍ना ९:३१\em* \v 16 गेपुकी चिक्‍सीन। ग्रांग्रा मदिशो दुमीन। मिनु आं ङोंइती इन नाक्‍ती किंत किंत ङा मरिम्‍शो पतीके प्रोनीन। \v 17 रिम्‍शो पचा शेंसीन। ठीक निसाफ पतीक मालीन। दिप्‍चा पुंइसीशो आन कली वारच पने। रोम रोइक्‍च आन कली वारच पने। वोंइश बेक्‍शो मीश मुर आन कली वारच पतीन” देंत। \em येरमीया ७:५-६\em* \p \v 18 मिनु परमप्रभु यावेमी “जाक्‍कीन, गोपुकी बुक्‍शा, लोव़सी पय। इन पाप हुश खोदेंशो लल बाक्‍त हना यो, फुं खोदेंशो बुश दुम्‍ब। शुश लल बाक्‍त हना यो, मेको ऊन खोदेंशो बुश दुम्‍ब। \em यसैया ४४:२२; भजन संग्रह ५१:९\em* \v 19 आं लोव़ नेंशा टीतीनी हना, एको रागी ङा ब्रोव़ब्रोव़शो थोव़क जचा ताइनीनी। \em लेवी २५:१८-१९\em* \v 20 तन्‍न आं लोव़ मनेंतीनी नु मटीतीनी हना, तरवारम क्‍योरचा पुंइसीनीनी” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \em लेवी २६:२५\em* \s1 खतम दुम्‍शो सहर \p \v 21 परमप्रभु यावेमी “आं थमा सुइश्‍शो सहर दोपा तेल्‍लेम दु‍म्‍मे? ठीक निसाफ नु ठीक पतीके मेको नु बाक्‍त। मुल मेको मुर साइक्‍ब मुरुम ब्रीतेक्‍म। \v 22 इ चांदी पुलु खोदेंशो दुम्‍त। इ ब्रोव़शो अङगुर शांबुम ब्‍वाक्‍कु ब्‍वाइक्‍ताक्‍म। \em इजीकीएल २२:१८-२२\em* \v 23 इ सासन पाइबपुकी मटीब नु खुइ आन वारच दुम्‍शा, घूस जशा, क्‍येट ताक्‍चा दाक्‍नीम। मेकोपुकीम रोम रोइक्‍च आन कली ठीक निसाफ मपाइनीम। वोंइश बेक्‍शो मीश मुर आन लोव़ मनेंनीम” देंत। \p \v 24 मोपतीके परमप्रभु, मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे, इस्राएली आन सक्ति पाइश्‍शो परमप्रभु यावेमी “गो आं जोरी सत्रु आन तारी आं गाइश्‍शो मोइश्‍शा, क्‍येक्‍क लेत्‍नुङमी। \v 25 गो इन पर्बम आं गुइ क्‍युक्‍नुङ। गो इन मरिम्‍शो पतीके पुलु खोदेंशो पा फिक्‍शा, इन ग्रांग्रा दिशो नेल्‍ले ग्रुंइनुङ। \em भजन संग्रह ११९:१९\em* \v 26 मिनु गो इ निसाफ पाइब, सासन पाइब नु अर्ती गेब आन कली ङोंइती ङा खोदेंशो सेल्‍नुङ। नोले इ कली ‘ठीक पाइब नु परमप्रभु कली मप्रोंइब सहर’ दे नें वोइक्‍नीम। \em जकरिया ८:३\em* \p \v 27 मिनु सियोन ठीक निसाफ पतीकेमी पाप रे प्रोंइचा पुंइसीब। सहरम बाक्‍ब ठीक पतीकेमी पाप रे प्रोंइचा पुंइसीनीम। \em यसैया ४६:३३\em* \v 28 तन्‍न परमप्रभु यावे आ देंशो लोव़ मटीब, मेको कली प्रोंइबपुकी कालेमीन खतम दुम्‍नीम। परमप्रभु यावे कली प्रोंइबपुकी क्‍याम्‍चा पुंइसीनीम। \v 29 गे रवा आगाम पूजा पशो आ पर्बम मुने दोक्‍नीनी। इन दाक्‍शा योव़शो रवा रू आ पर्बम शुश मुने दोक्‍नीनी। \em यसैया ५७:५; यसैया ६५:३\em* \v 30 गे सोव़शो रवा ङा सफा पाइश्‍शो नु ब्‍वाक्‍कु मतशो रू खोदेंशो दुम्‍नीनी। \v 31 बोल्‍यो मुर झुलो खोदेंशो दुम्‍ब। मेको आ गेय मी आ झिल्‍का खोदेंशो दुम्‍ब। मेको निम्‍फा कालेमीन ब्रसानु, सुइम मकाप्‍नीम” देंत। \c 2 \s1 परमप्रभु आ नोले ङा राज्‍य \p \v 1 आमोज आ तौ यसैयामी यहूदा नेल्‍ल नु यरूसलेम आ पर्बम कोंइशो नु तशो लोव़ एको बाक्‍ब। \v 2 नोले ङा नाक्‍ती परमप्रभु यावे आ खिं सेल्‍शो डांडा, डांडा नेल्‍ल आन क्‍येङा लाइश्‍शो दुम्‍ब। पहाड नेल्‍ल आन क्‍येङा यो लाइश्‍शो दुम्‍ब। मिनु रागी रागी ङा मुर नेल्‍ले मेको डांडाम जाक्‍नीम। \em मीका ४:१-३; यसैया १९:२३; येरमीया ३:१७\em* \v 3 रागी रागी ङा शुश मुर जाक्‍शा “जाक्‍कीन, गोपुकी परमप्रभु यावे आ डांडा ङोइश्‍शा, याकूब आ परमप्रभु आ खिं लय। मेकोमी इं कली आ लां शेंब। मिनु गोपुकी मेको आ लांम गाक्‍नय। मारदे हना परमप्रभु यावे आ शेंशो सियोन डांडा रे नु आ लोव़ यरूसलेम रे नेंसीब” देंनीम। \em ब्‍यवस्‍था ४:६; यूहन्‍ना ४:२२\em* \v 4 मिनु मेकोमी रागी रागी ङा नु जात जात ङा मुर आन कली निसाफ पाइब। मिनु मेकेर ङा मुर आन कली अरेब। मेकोपुकीमी आन तरवार चेम्‍शा, फाली सेल्‍नीम। आन तूतीक चहिं गुये सेल्‍नीम। रागी का ङा मुर अर्को रागी ङा मुर नु लडाइ मपाइनीम। लडाइ पचा मशेंसीनीम। \em यसैया ९:४\em* \s1 मूर्ति पूजा पाइबपुकी \p \v 5 याकूब आ खिं ङा मुर जाक्‍कीन। गोपुकी परमप्रभु यावे आ छेङछेङम गाक्‍य। \v 6 याकूब आ खिं ङा मुर, गे इन ङोंइती ङा लां प्रोंइतीनी। गे इन थुं पूर्ब ङा मुर आन पतीक गेयम ब्रीशो बाक्‍ब। गे पलिस्‍ती खोदेंशो पा लिंक्‍यु कोव़ब दुम्‍तीनी। अर्को जात ङा मुर नु खाल्‍साक्‍नी। \v 7 मेको आन रागी सुन चांदीम ब्रीशो बाक्‍ब। मेको आन शोंप हिक्‍ने मचाप्‍चा ङा बाक्‍ब। मेको आन रागीमी शुश शारा बाक्‍नीम। मेको आन बग्‍गीपुकी हिक्‍ने मचाप्‍चा ङा बाक्‍नीम। \em मीका ५:९\em* \v 8 मेको आन रागी मूर्तिम ब्रीशो बाक्‍ब। मेकोपुकी आंमा सेल्‍शो मूर्ति आ ङोंइती बाप्‍नीम। आंमा गुइमी सेल्‍शो मूर्ति आ ङोंइती पोक्‍च थेक्‍नीम। \v 9 मोपतीके मुरपुकी ब्रेम्‍शो सेल्‍चा पुंइसीनीम। मुर नेल्‍ल आइक्‍च दुम्‍नीम। गे मेको आन कली माफ मगेन। \v 10 परमप्रभु यावे आ हिंच कोंइतीक नु आ छेङछेङ रे पुक्‍खी आगाम ख्रुंइसीन। फुरक आगाम ख्रुंइ‍सीन। \v 11 मुर नेल्‍ल आन ठेयब लेश्‍शो आइक्‍च सेल्‍चा पुंइसीनीम। बोरशो मुर नेल्‍ल ब्रेम्‍शो सेल्‍चा पुंइसीनीम। मेको नाक्‍ती परमप्रभु यावे ला ठेयब दुम्‍ब। \em यसैया २:११\em* \s1 ठेयब नेल्‍ल आइक्‍च सेल्‍शो \p \v 12 मिनु मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी काबु नाक्‍ती ठेयब लेश्‍‍शो, बोरशो मुर नु “गो ठेयब नङ” देंब आन कली आइक्‍च सेल्‍ब। \em येरमीया ४६:१०; इजीकीएल ३०:३; योएल १:१५; आमोस ५:१८; सेफन्‍याह १:१४\em* \v 13 लेबानोन ङा लाइश्‍शो रवापुकी, बाशान ङा बोल्‍यो रवापुकी, \v 14 लाइश्‍शो डांडा नेल्‍ल नु ठेयब पहाड, \v 15 लाइश्‍शो खिं नु बोल्‍यो गारो, \v 16 टारसीस ङा जहाज नेल्‍ल, रिम्‍शो नु शुश क्‍येट लाइब सेल्‍शो थोव़कपुकी \v 17 नु मुर नेल्‍ल आन ठेयब लेश्‍शो आइक्‍च सेल्‍चा पुंइसीनीम। बोरशो मुर नेल्‍ल ब्रेम्‍शो सेल्‍चा पुंइसीनीम। मेको नाक्‍ती परमप्रभु यावे ला ठेयब दुम्‍ब। \em यसैया २:१\em* \v 18 मेना मूर्ति नेल्‍ल जाम्‍नीम। \p \v 19 परमप्रभु यावेमी शुश रागी ङा मुर आन कली हिंच कोंइब नु आ छेङछेङ ङा ठेयब सक्ति जाक्‍मेनु, गे पुक्‍खीम नु खपी आगा ङा ढोडोङगाम ओव़शा ख्रुंइसीन। \v 20 मेको नाक्‍ती मुरपुकीम आन पूजा पचा कली सुन चांदी के सेल्‍शो मूर्ति थाक्‍यु नु पकातिक्‍ती आन ङोंइती ताइक्‍नीम। \em यसैया ३१:७\em* \v 21 परमप्रभु यावे रागी ङा मुर आन कली हिंच कोंइचा कली जाक्‍मेनु, मुरपुकी आ हिंच कोंइतीक छेङछेङ ङा ठेयब सक्तिम मतचा ङा पा पुक्‍खी नु सेरथे फुल्‍लु ङा कापम ख्रुंइसीनीम। \em २थिस्‍सलोनिकी १:९-१०\em* \v 22 मोपतीके नेंम सास मुइक्‍चा पुंइसीशो बेक्‍शा लाइब मुर रे ङोन लने। मेको मारेइ मनम। \c 3 \s1 यरूसलेम नु यहूदा कली निसाफ \p \v 1 मुल परमप्रभु, मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी यहूदा नेल्‍ल नु यरूसलेम रे मारेइ मारेइ लाइक्‍ब। मारेइ मारेइ जचा थोव़क नु ब्‍वाक्‍कु नेल्‍ल यो लाइ‍क्‍ब। \em लेवी २६:२६; इजीकीएल ४:१६\em* \v 2 मिनु बोल्‍यो मुर, लडाइ पाइब मुर, निसाफ पाइब, परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब, लिंक्‍यु कोव़ब, खाल्‍पापुकी, \v 3 मिनु ५० जना आन कप्‍तान, मान पाइक्‍चा पुंइसीब, सल्‍ला गेब, जोक्‍ब तुइक्‍ब, मन्‍तर तन्‍तर पाइब नु नेल्‍ल क्‍येङा जोक्‍ब नेल्‍ल सहर रे योल्‍ब। \v 4 मिनु गो वोंइश आल आन कली मेको आन ठेयब मुर सेल्‍नुङ। मिनु आइक्‍च आलमी मेको आन कली हुकुम पाइनीम। \em उपदेसक १०:६\em* \v 5 मिनु मुरपुकी दिप्‍चा पुंइसीनीम। दिम्‍मुइनीम। आन नेक्‍था ङा मुर आन कली दिप्‍नीम। आलपुकीमी खाल्‍पी खाल्‍पा आन कली मान मपाइनीम। महिक्‍सीशो मुरपुकीमी ठेयब मुर आन कली मान मपाइनीम। \p \v 6 मिनु मुर कामी आ खिं ङा मुर का कली ग्‍याइश्‍शा “इ के फेक्‍तीक वा बाक्‍ब। मोपतीके आंइ हुकुम पाइब दुमो। मिनु मेको ब्रेश्‍शो खिं नेल्‍ल इ अधिकारम बाक्‍नीम” देंब। \v 7 तन्‍न मेको मुरुमी “गो वारच पाइब मनङ। आं खिंमी जचा फेक्‍चा थोव़क मबाक्‍ब। गे आं कली मुर आन कली हुकुम पाइब मसेल्‍यीनी” देंब। \v 8 मिनु यरूसलेम दाइल पांइसीशा गोल्‍त। यहूदा खतम दुम्त। मारदे हना मेकेर ङा मुर आन लोव़ नु आन पतीके परमप्रभु यावे कली काइ मगारचा ङा बाक्‍त। परमप्रभु आंमा मेको आन दातेमी बाक्‍शा यो, मेकोपुकीम महिंथु मरिम्‍शो पना पन बाक्‍नीम। \s1 परमप्रभुमी निसाफ पशो \p \v 9 मेको आन कुलमी आन मरिम्‍शो पशो तुइक्‍पाइक्‍ब। सोदोम ङा मुर खोदेंशो पा मेकोपुकीम आन पाप मख्रुइक्‍थु शोव़नीम। आबी, मेकोपुकीमी आंम कली ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍चा पुंइसीब सेल्‍सीनीम। \em उत्‍पत्ती १९:५-९\em* \v 10 दोस मताइब मुर आन कली रिम्‍शो दुम्‍ब। मारदे हना मेकोमी आ गेय पशो रे जाइब। \v 11 आबी, दोस ताइब कली हिंचा ङा दुम्‍ब। मारदे हना दोपा मरिम्‍शो पवा, मोपा आ मरिम्‍शो पशो ताइब। \v 12 मिनु वोंइश आलपुकीमी आं मुर आन कली दिप्‍नीम। मीश मुरपुकीम मेको आन कली हुकुम पाइनीम। आं मुरपुकी, इन ठेयब मुरपुकीम इन कली दूली लां खोइक्‍पाइश्‍शा, हेंथे गाक्‍पाइक्‍नीम। \p \v 13 परमप्रभु यावेमी निसाफ पचा चिक्‍शो बाक्‍ब। मेकोमी मुर आन कली निसाफ पाइब। \v 14 मिनु परमप्रभु यावेमी आ मुर आन दाते ङा खाल्‍पापुकी नु हुकुम पाइब आन कली निसाफ पाइब। मेकोमी “गे अङगुर रू नेल्‍ल आंम के सेल्‍तीनी। प्रुङग आन के रोइश्‍शो मार मार इन खिंम बाक्‍नीम। \em यसैया ५:७\em* \v 15 दोपा गेपुकीमी आं मुर आन कली मो पने चाप्‍‍नी? प्रुङग आन कली चिनु प्रुङग सेल्‍तीनी” दे परमप्रभु, मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी देंत। \s1 मीश मुर आन कली दोस गेशो \p \v 16 मिनु परमप्रभु यावेमी “मारदे हना सियोन ङा तमीपुकी ठेयब लेश्‍शो बाक्‍नीम। मेको आन पिया पोक्‍शा, आन मिक्‍च हिरशा, कल्‍ली लिक्‍शा, ग्रीपाइश्‍शा गाक्‍नीम। \em १तिमोथी २:९\em* \v 17 मोपतीके गो सियोन ङा तमी आन पिया श्‍येत्‍थ सेल्‍शा, आन ख्रुइश्‍शो कोंइशा मुने तोक्‍नुङमी” दे परमप्रभुम देंत। \p \v 18 मेना गो मेको आन खोइली ङा पांइतीके, मेको आन सुन फू, सुन के गहना, \v 19 आन नोफा सुन, चुरा, कुल सुम्‍तीके, \v 20 कुप्‍नी, खोइलीम पांइतीके, काम्‍बरी, ब्रोव़शो रिना पाइश्‍शो ख्रेक्‍तीके नु आन जन्‍तर, \v 21 छाप थोक्‍तीक औंठी नु मुन्‍द्री, \v 22 आन शुश क्‍येट लाइब वा, आ तार फेक्‍तीक वा, सुम्‍तीक वा, थैली, \v 23 पात्‍लो वा, रिम्‍शो सुती वा, आन पियाम गुप्‍तीक वा नु आन सुम्‍सीतीक वा नेल्‍ल लाइक्‍नुङ। \v 24 मिनु “नोले ब्रोव़शो रिना पाइश्‍शो, ग्रांग्रा दिशो रिना पाइश्‍शो दुम्‍ब। काम्‍बरी किप्‍तीकेमी, डोरी किप्‍चा माल्‍नीम। मेको आन रिम्‍शो सेल्‍शो चां, श्‍येत्‍थ पिया दुम्‍नीम। आन दारशो शुश क्‍येट लाइब फेक्‍तीकेमी, रां सुम्‍चा कली अरन्‍डी फेक्‍चा माल्‍नीम। मेको आन दारस नेल्‍ले लशा, मीम ग्रोइश्‍शो खोदेंशो दुम्‍शा मुने दोक्‍नीम। \v 25 इन वोंइश तरवारम साइक्‍चा पुंइसीनीम। इन लडाइ पाइबपुकी लडाइम बेक्‍नीम। \v 26 सहर ङा लाप्‍चो सुर्ता पा रोंका पाइ‍नीम। सहर श्‍येत्‍थ दुम्‍शा, खपीम निश्‍शो मीश मुर खोदेंशो दुम्‍ब” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \c 4 \p \v 1 मेना ७ जना मीश मुरपुकीमी वोंइश मुर का कली ग्‍याइश्‍शा “गो आंइ जचा थोव़क जाइनीकी। आंइ वा फेक्‍नीकी। आंइ कली इन नें गेशा, आंइ मुने साम्‍शा, आल थिपाइक्‍की” देंनीम। \s1 यरूसलेम लेंशा रिम्‍शो दुम्‍शो \p \v 2 मेको नाक्‍ती परमप्रभु यावे आ राशी दारशो नु थम रिम्‍शो बाक्‍ब। मिनु रागी आ दारसम ब्रोंइशा लीशो इस्राएली आन कली आन थुं बारपाइश्‍शा, ग्‍येरपाइक्‍ब दुम्‍ब। \em येरमीया ३३:१५\em* \v 3 मिनु सु सु सियोन नु यरूसलेमम लीशो बाक्‍मा, मेकोपुकी “परमप्रभु के बाक्‍नीम” दे माइक्‍नीम। मेको आन नें यरूसलेमम ब्रोंइचा कली ब्रेक्‍सीशो बाक्‍नीम। \em यसैया ६:१३; प्रस्‍थान ३२:३२; भजन संग्रह ६९:२९; मलाकी ३:१६\em* \v 4 परमप्रभु यावेमी सियोन ङा तमी नु यरूसलेम ङा मुर आन पाप निसाफ पतीक नु क्‍याम्‍तीकेमी क्‍याम्‍ताक्‍व हना, \v 5 मेना परमप्रभु यावेमी सियोन डांडाम आ बाक्‍तीके खिं नु आ मुर ग्रुम्‍तीक सेल्‍ब। मेकेर नाक्‍ती गोस्‍स नु कुन वोइश्‍शा, नाक्‍दो मी ब्रशो छेङछेङ वोइक्‍ब। मिनु मेको छेङछेङम रागी नेल्‍ल कली सुम्‍ब। \em प्रस्‍थान १३:२१\em* \v 6 मेको सुम्‍तीकेम नाक्‍ती नांम मनाप्‍पाइक्‍तीके, फश गिवार पवानु नु रेउ यिमेनु, फाम्‍सीतीके दुम्‍ब। \c 5 \s1 अङगुर रू ङा कुम्‍सो \p \v 1 गो आं दाक्‍शो कली कुम्‍सो का पाइनुङ। आ अङगुर रू आ पर्बम कुम्‍सो का पाइनुङ। आ दाक्‍शो के अङगुर रू का बाक्‍ब। आ अङगुर रू शुश ग्रेल्‍ब डांडाम बाक्‍ब। \em यसैया ३:१४; येरमीया २:२१; मर्कूस १२:१-९\em* \v 2 मिनु मेकोमी रू दोशा, फुल्‍लु गुप्‍शा ताइक्‍ताक्‍व। मिनु नेल्‍ल क्‍येङा रिम्‍शो अङगुर बोट ख्रुम्‍तु। मेकोमी रू आ दातेमी खाल पतीक खिं का सेल्‍तु। मिनु मेकेर कोल का यो सेल्‍तु। मिनु अङगुर सिप्‍ब दे आस पाप्‍तु। तन्‍न ब्‍वाकी ङा अङगुर कका सित्‍तेक्‍म। \p \v 3 यरूसलेमम बाक्‍ब नु यहूदा ङा मुरपुकी, गो नु आं अङगुर रू आंस दातेमी निसाफ पने। \v 4 आं अङगुर रू कली गो नेल्‍ल पाता। गो मार मपङा ङा? गो अङगुर सिप्‍ब, दे आस पा बाक्‍ती। तन्‍न मारदे ब्‍वाकी ङा अङगुर कका सिम्‍मे? \p \v 5 मिनु मुल गो आं अङगुर रू कली मार पाइनुङा, इन कली देंनुङ। आ थरपु नेल्‍ल ग्रुंइनुङ। मिनु मार मार ओव़नीम। आ गारो नेल्‍ल प्रेश्‍शा ताइक्‍नुङ। मिनु दिम्‍शा ताइश्‍शा पाइनीम। \v 6 गो मेको कली खतम सेल्‍नुङ। मेको कली ममुंइ‍नुङ, मरोक्‍‍नुङ। मिनु चू नु चोंक वाशा, सुम्‍नीम। गो गोस्‍स कली “रेउ मयिपतो” दे माइक्‍नुङ। \p \v 7 मारदे हना मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे आ दाक्‍शो अङगुर रू इस्राएल आ खिं ङा मुर नु यहूदा ङा मुरपुकी बाक्‍नीम। मिनु मेकोम ठीक निसाफ पतीके रिम्‍ताक्‍व। तन्‍न दूली निसाफ पाम्‍तेक्‍म। ठीक पतीके रिम्‍ताक्‍व, तन्‍न मरिम्‍शो पतीके ला दुम्‍त। \s1 मुर आन मरिम्‍शो पशो \p \v 8 आबी, गे शुश खिं नु रू ग्‍याप्‍ब। नोले सुइ मुर इ नेक्‍था मबाक्‍नीम। मारदे हना रू नु खिं नेल्‍ल इ के बाक्‍नीम। \em ब्‍यवस्‍था ५:२१\em* \v 9 मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी “थमा पा इन खिं नेल्‍ल ब्रेत्‍नीम। मेको ब्रेश्‍शो खिं दारशो नु ठेयब बाक्‍तेक्‍म हना यो, मुर मबाक्‍नीम। \v 10 मिनु ५ बिगा अङगुर रूमी बाथ का अङगुर रस ग्रूब। मिनु होमेर का वांचेरम एफाह का अन्‍न ग्रूब” देंत। \em बाथ का २२ लिटर बाक्‍ब। होमेर का २२० लिटर बाक्‍ब। एफाह का २२ लिटर पुक्‍तीक का बाक्‍ब।\em* \p \v 11 आबी, गे राक‍सी तूचा कली सुनी कना बोक्‍बपुकी, नाक्‍दो सम्‍म शांबु तूना तून दुक्‍शा बाक्‍नीनी। \v 12 बीना, तार पाइश्‍शो ठेयब ताप्‍तीके, खैजडी नु बांसुरी नेंशा, शांबु दुक्‍नीनी। तन्‍न परमप्रभु यावे आ पशो प्रेंशा ममिम्‍नीनी। आ गुइ ङा गेय मताइनीनी। \em आमोस ६:५-६; भजन संग्रह ४४:२\em* \v 13 मोपतीके आं मुर मारेइ मतुइक्‍थु आन रागी रे ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍चा पुंइसीनीम। मेको आन ठेयब मुरपुकी शोव़लुम बेक्‍नीम। आन हुल शुश ब्‍वाक्‍कु तूतू दाक्‍नीम। \p \v 14 बेक्‍शो मुर आन बाक्‍तीकेम मेको आन कली दाक्‍चा कली आ शोव़ पाक्‍शो बाक्‍ब। मिनु यरूसलेम ङा ठेयब मुर नेल्‍ल नु मेकेर रेयके पा बाक्‍ब नेल्‍ल नरक आ शोव़म ओव़नीम। \v 15 मुरपुकी बाप्‍शा, ब्रेम्‍शो दुम्‍नीम। ठेयब लेश्‍शो मुर आइक्‍च सेल्‍चा पुंइसीनीम। \v 16 तन्‍न मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे ठीक निसाफ पतीकेम ठेयब बाक्‍ब। मिनु आ का ला बाक्‍शो परमप्रभुम आ ठीक पतीके कोंइब। \em यसैया २:११,१७\em* \v 17 मिनु पाठापुकी आंम रागीम खोदेंशो पा जोइनीम। अर्को रागी ङा मुरपुकीमी शोंप नु लीशो मारेइ मारेइ जाइनीम। \p \v 18 आबी, गे मरिम्‍शो पतीके कली जोल के डोरीम नु पाप कली ठेयब डोरीम पाइश्‍शा, इन नोले कीनीनी। \v 19 गेपुकीमी “मेकोम आ गेय रीब पा पवल। मिनु गो ताइनय। आंइ तचा ङा पा इस्राएली आन का ला बाक्‍शो परमप्रभु आ पचशो दुम्‍ल” देंनीनी। \em येरमीया १७:१५; २पत्रुस ३:४\em* \v 20 आबी, मरिम्‍शो कली रिम्‍शो नु रिम्‍शो कली मरिम्‍शो देंबपुकी, छिङछिङ कली छेङछेङ नु छेङछेङ कली छिङछिङ देंबपुकी नु कशो कली जिज नु जिज कली कशो देंबपुकी श्‍येत जाइब बाक्‍नीनी। \v 21 आबी “गो जोक्‍ब तुइक्‍ब नु निप्‍स पाइश्‍शो नङ” देंबपुकी श्‍येत जाइनीनी। \em हितोपदेस ३:७ रोमी १२:१६\em* \v 22 गेपुकी शांबु तूचा कली बोल्‍यो दुम्‍खु पाइनीनी। राकसी ब्वाइक्‍स जोक्‍ब बाक्‍नीनी। \v 23 गेपुकीम घूस जशा, ठीक मपाइब कली “ठीक पाइब बाक्‍ब” नु ठीक पाइब कली “ठीक मपाइब बाक्‍ब” देंनीनी। \em प्रस्‍थान २३:८\em* \p \v 24 मोपतीके दोपा मीम ठुटा नु सोव़शो घांस नेक्‍बा, मोपा मेको आन शाक्‍श राक्‍ब। मिनु आन फू फुरक खोदेंशो पा बेरशा लाइब। मारदे हना मेकोपुकीमी मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे आ लोव़ मटीम। मिनु इस्राएली आन का ला बाक्‍शो परमप्रभु आ लोव़ आ पर्बम शुक्‍शी पाम्‍तेक्‍म। \p \v 25 मोपतीके परमप्रभु यावे आ मुर आन पर्बम गाइक्‍ताक्‍व। मिनु आ गुइ क्‍युक्‍शा, मेको आन कली तुप्‍तु। मिनु डांडापुकी ख्रिनु कुशा हिम्‍साक्‍म। शुश मुर आन बेक्‍शो रां लांमी ताइश्‍शो खोदेंशो दुम्‍तेक्‍म। मोपा आ गाइक्‍चा मबेक्‍थु, मुल सम्‍म आ गुइ क्‍युक्‍स ङा क्‍युक्‍स बाक्‍ब। \em यसैया ९:१; यसैया १६:२०; यसैया १०:४\em* \p \v 26 मेकोमी छेदर क्‍युक्‍शा ङोन रागी ङा मुर आन कली ब्रेप्‍ब। मिनु रागी आ सुर ङा मुर आन कली लाप पा ब्रेप्‍ब। मिनु मेकोपुकी रीब पा जाक्‍नीम। \v 27 मिनु मेको आन दातेमी सुइ मदाइनीम। दाइल मपांइसीनीम। मगोल्‍नीम। मिनु मइप्‍नीम। मेको आन किप्‍शुर मब्रुइक्‍ब, आन जुत्ता ङा डोरी यो मब्रोइक्‍नीम। \v 28 मेको आन ब्रा हेश्‍शो बाक्‍नीम। आन लिब्रा आप्‍चा कली खुक्‍शो बाक्‍नीम। आन शारा मी आ झिल्‍का खोदेंशो बाक्‍नीम। आन बग्‍गी आन गुगील फश गिवार खोदेंशो बाक्‍नीम। \v 29 मेको आन रेयके गुप्‍स आन ग्रीशो खोदेंशो बाक्‍ब। मेको गुप्‍स आ चाइक्‍ब खोदेंशो पा ङरर ङरर पाइनीम। मेको आन सिखार कली सुइम प्रोंइने मचाप्‍नीम। \v 30 मेको नाक्‍ती समुन्‍द्र ङा ब्‍वाक्‍कु ग्रीशो खोदेंशो पा, इस्राएल ङा मुर आन तारी रेयके पाइनीम। सुइम मेकेर कोव़तेक्‍म हना, छिङछिङ नु श्‍येत ला ताइनीम। गोस्‍सुमी छेङछेङ कली सुम्‍ब। \c 6 \s1 परमप्रभुमी यसैया कली ब्रेश्‍शो \p \v 1 मिनु पिप उज्‍जीयाह बेक्‍शो बर्सम, गो परमप्रभु यावे कली इर ङा ठेयब नित्‍तीकेमी निश्‍शो ताता। आ वा आ सुरमी आ खिं नेल्‍ल ब्रीशो बाक्‍त। \em २इतिहास २६:२२\em* \v 2 मेको आ इर गे स्‍वर्ग ङा गेय पाइब सेराफ बाक्‍शो बाक्‍तेक्‍म। मेको आन के ६, ६ ओटा फ्रां बाक्‍तेक्‍म। मिनु फ्रां निक्‍शीमी आन कुल सुम्‍शो बाक्‍तेक्‍म। फ्रां निक्‍शीम आन खोइली सुम्‍शो बाक्‍तेक्‍म, फ्रां निक्‍शीमी बेरबाक्‍तेक्‍म। \em १राजा २२:१९\em* \v 3 मिनु सेराफ कामी अर्को सेराफ कली “मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे का ला ठेयब सक्ति पाइश्‍शो बाक्‍ब। रागी नेल्‍ले आ छेङछेङम ब्रीशो बाक्‍ब” देंत। \em प्रकाश ४:८\em* \v 4 मेको आन ब्‍वाक्‍शो रेयकेमी परमप्रभु यावे आ खिं ङा जग हिम्‍सीशा, कुनम ब्रीत। \v 5 मिनु गो “आबी, मुल बेक्‍ब दुम्‍ती। मारदे हना गो मरिम्‍शो लोव़ पाइब बाक्‍ती। मिनु मरिम्‍शो लोव़ पाइब आन दातेमी बाक्‍शो बाक्‍नुङ। मो हना यो गो मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे, पिप कली ताता” देंती। \em प्रस्‍थान ३३:२०\em* \p \v 6 मिनु सेराफ का थनारोम चढ़ेतीक ङा मी गुप्‍शा, आं नेक्‍था जाक्‍त। \v 7 मिनु मेकोमी आं शोव़ मीम थिपाइश्‍शा “मुल एको मीम इ शोव़ थिप्‍तु, इ दोस ततीक लोव़ नु इ पाप क्‍याम्‍साक्‍व” देंत। \v 8 मिनु परमप्रभु यावेमी “गो सु कली सोइक्‍नुङा? आंइ पर्बम सु लाइबा?” दे लोव़ पशो नेंता। मिनु “गो बाक्‍ती। आं कली सोइक्‍तीनी” देंती। \v 9 मिनु आं कली “लावो। मेको मुर आन कली ‘नोफा दाइश्‍शा नेंशा यो, मरुप्‍ब दु‍मीन। कोव़शा यो, मतुइक्‍ब दुमीन’ देनो। \em मत्ती १३:१०-१५; यूहन्‍ना १२:४०; प्रेरित २८:२६-२७\em* \v 10 मेको आन थुं खकटा सेलो। आन नोफा मनेंब नु आन मिक्‍च मताइब सेलो। मोदेंशो दुम्‍शा, मेको आन मिक्‍च मताइब नु नोफा मनेंब दुम्‍नीम। मोदेंशो मदुम्‍त हना, मेको आं गे लेत्‍नीम। मिनु गो मेको आन कली सापाइक्‍चा माल्‍नुङ” देंत। \em ब्‍यवस्‍था २९:३; रोमी ११:८\em* \v 11 मिनु गो “परमप्रभु, गेना सम्‍म मो पचा माल्‍नुङा?” देंती। मिनु मेकोमी “सहर ब्रेश्‍शा मुर मबाक्‍तीके मदुम सम्‍म, खिं नेल्‍ल श्‍येत्‍थ नु रागी नेल्‍ल मुर मबाक्‍शो मदुम सम्‍म मोदेंशो पावो। \v 12 गो मुर आन कली ङोन मखेरुमी सम्‍म नु सहर शुश प्रोंइशो मदुम सम्‍म मो पचा माल्‍नुङ। \v 13 मिनु १० भागम भाग का मुर लीतेक्‍म हना, मेकोपुकी यो चोचा पुंइसीनीम। ठेयब नु बोल्‍यो रवा तिम्‍शा हना यो, आन ठुटा लीब। मेको लीशो ठुटा आं मुर, इस्राएल आ वांचेर बाक्‍नीम” देंत। \em आमोस ५:३; यसैया ७:३; यसैया १०:२०-२१\em* \c 7 \s1 यसैयाम आहाज आ थुं बारपाइश्‍शो \p \v 1 आहाज यहूदा ङा पिप बाक्‍त। मेको योथाम आ तौ नु उज्‍जीयाह आ चच बाक्‍त। आहाज आ सासन पची ना अराम ङा पिप रेसीन नु इस्राएल ङा पिप रेमाल्‍याह आ तौ पेकाह लडाइ पथ यरूसलेम जाक्‍ताक्‍स। तन्‍न ग्राने मचाप्‍बेम। \em २राजा १६:५\em* \v 2 मिनु मुरपुकीम दाऊद आ खिं ङा मुर आहाज कली “अराम ङा लडाइ पाइबपुकी एफ्राइम नु गारशा जाक्‍तेक्‍म” दे शेंताक्‍म। मेको नेंशा आहाज नु आ मुर, फशेम रवा हिम्‍शो खोदेंशो पा आन थुं हिम्‍सीमा बाक्‍त। \p \v 3 मिनु परमप्रभु यावेमी यसैया कली “गे नु इ तौ शेआर-याशुब आहाज कली ग्रुम्‍थ लसे। गे मेको कली आइक्‍था दोम्‍ली रे ब्‍वाक्‍कु यितीके, वा मुरब आन गेय पतीके ङा ठेयब लांम थित्‍नीसी। \v 4 मिनु गे मेको कली ‘होस पा, सिक्‍सी पा बाक्‍कीन। महिनीन। इन थुं ग्‍येत्‍थ लुक्‍च मपपतीन। मेको कुन पाइब बुल्‍सी रेसीन, अराम नु रेमाल्‍याह आ तौ पेकाह, आन गाइश्‍शो तशा, महिनीन। इन थुं ग्‍येत्‍थ लुक्‍च मपपतीन। \em यसैया ३०:१५;\em* \v 5 मारदे हना अराम, एफ्राइम आ मुर नु रेमाल्‍याह आ तौ पेकाह नु गारशा, इ कली मरिम्‍शो पचा कली मिम्‍शो बाक्‍‍नीम। \v 6 मेकोपुकीमी गोपुकी यहूदा लशा, यरूसलेम कली पुम्‍शा, ग्राशा ताबेल आ तौ कली मेकेर ङा पिप सेल्‍य’ देंतेक्‍म। \v 7 मोपतीके परमप्रभु, परमप्रभु यावेमी मार देंब देंशा हना ‘मेको आन मिम्‍शो मदुम्‍ब। मो पचा मताइनीम। \v 8 मारदे हना अराम आ पिया दमस्‍कस बाक्‍ब। मिनु दमस्‍कस आ पिया रेसीन बाक्‍ब। मिनु ६५ बर्स नोले एफ्राइम खतम दुम्‍शा, मलीब। \v 9 एफ्राइम आ पिया सामरीया बाक्‍ब। सामरीया आ पिया रेमाल्‍याह आ तौ बाक्‍ब’ गे थमा मसुइक्‍तीनी हना, थमा पा मलीनीनी” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \em २इतिहास २०:२०\em* \s1 परमप्रभु आ चिन्‍ड इम्‍मानुएल \p \v 10 मिनु परमप्रभु यावेमी लेंशा आहाज कली \v 11 “इन परमप्रभु यावे, इन परमप्रभु कली चिन्‍ड का पुंइदीन। उइ बेक्‍शो मुर आन बाक्‍तीक रे हना यो, इर सरीङ रे हना यो चिन्‍ड का पुनीन” दें‍त। \v 12 तन्‍न आहाजमी “गो मपुंइनुङ। परमप्रभु यावे आ थुं मथाम्‍नुङ” दें‍त। \v 13 मिनु यसैयामी “दाऊद आ खिं ङा मुर नेनीन। मुर आन कली दपाइश्‍शो खोदेंशो पा, आं परमप्रभु कली यो दपाइक्‍नीनी? \v 14 मोपतीके परमप्रभुमी इन कली चिन्‍ड का गेब। मेको चिन्‍ड मार बाक्‍ब देंशा हना, कन्‍ने मीश आलम कोव़ज कुरशा तौ का थीब। मेको आ नें इम्‍मानुएल वोइक्‍नीम। \em मत्ती १:२३\em* \v 15 मेको दहि नु खुदो जची ना रेन रिम्‍शो पचा नु मरिम्‍शो मपचा तुइक्‍ब दुम्‍ब। \v 16 मिनु मेको वोंइश आलम मरिम्‍शो मपचा, रिम्‍शो पचा तुइक्‍चा क्‍येङा ङोंइती, इन कली हिंपाइक्‍ब पिप आस रागी श्‍येत्‍थ दुम्‍ब। \v 17 परमप्रभु यावेमी अस्‍सुर ङा पिप आ गुइ रे इन कली, इन मुर आन कली नु इन खिं ङा मुर आन कली हिंचा ङा श्‍येत गेपाइक्‍ब। मोदेंशो श्‍येत एफ्राइम यहूदा रे ब्राम रे गेनायो मदुम्‍शो बाक्‍ब” देंत। \s1 यहूदा कली श्‍येत गेशो \p \v 18 मेको नाक्‍ती परमप्रभु यावेमी इजीप्‍त ङा नील खोला ङा चुरमु नु अस्‍सुर रागी ङा सुरब आन कली लाप पा ब्रेप्‍ब। \v 19 मेकोपुकी जाक्‍शा, बेंसीम, रोंगु आ कापम, चू बुटा तारी नु बस्‍तु भाव योव़तीक नेल्‍लेम बाक्‍नीम। \v 20 मेको नाक्‍त परमप्रभुमी युफ्रेटीस खोला आइक्‍ची हांबु रे क्‍येट थाप्‍शा चाक्‍शो छूराम, अस्‍सुर ङा पिपमी पिया ङा चां नु गिरशी प्रेक्‍पाइक्‍ब। मेको छूरामी गाल शोक्रे यो प्रेक्‍पाइक्‍ब। \em २राजा १५:२९\em* \v 21 मेना मुर कामी बी का नु भेडा निक्‍शी थुल्‍ब। \v 22 मिनु शुश दूध चिम्‍शा दहि जाइब। मारदे हना मेको रागीम लीशो मुर नेल्‍लेमी दहि नु खुदो जाइनीम। \v 23 मेना हजार का शेकेल चांदी लाइब हजार का अङगुर बोट ख्रुम्‍शो रूम चू नु चोंक वानीम। \em शेकेल का ११.५ ग्राम ङा चांदी के क्‍येट बाक्‍ब।\em* \v 24 मोपा चू नु चोंक बाक्‍तीके, मुरपुकी लिब्रा कुरशा मेकेर लाइनीम। \v 25 ङोंइती डांडा ङा दोशा ख्रुम्‍शो रूपुकी मेना चू चोंकम सुम्‍तीके मुरपुकी हिंशा, मेकेर मलाइनीम। बी ब्‍यफ नु क्‍यारश भेडा आन कली दिम्‍पाइक्‍चा कली सोइक्‍नीम। \c 8 \s1 परमप्रभु आ लोव़ पाइब आ तौ \p \v 1 मिनु परमप्रभु यावेमी आं कली “गे ठेयब कागज का चाक्‍को। मिनु रिम्‍शो पा रुप्‍चा ङा पा ‘माहेर-शालाल-हाश-बाज’ ब्रेक्‍तो” देंत। \em माहेर-शालाल-हाश-बाज आ अर्थ गा पा शुश रोइक्‍चा बाक्‍ब।\em* \v 2 मिनु गो जोल मपाइब सांकछी निक्‍शी चढ़ेब उरीयाह नु येबेरेकीयाह आ तौ जकरिया आस कली वोइक्‍तासी। \v 3 मिनु गो आं मीश नु बाक्‍ती। मिनु मेकोमी कोव़ज कुरशा तौ का थिप्‍तु। मिनु परमप्रभु यावेमी आं कली “मेको आ नें माहेर-शालाल-हाश-बाज वोतो। \v 4 मारदे हना मेको आलम आम आफ देंस जोक्‍चा क्‍येङा ङोंइती दमस्‍कस ङा शोंप नु सामरीया ङा रोइश्‍शो नेल्‍ले अस्‍सुर ङा पिपम लाइक्‍ब” देंत। \em यसैया ७:१८; २राजा १६:९\em* \p \v 5 मिनु परमप्रभु यावेमी आं कली लेंशा \v 6 “मेको मुरपुकीम शीलोआ ङा रिम्‍शो ब्‍वाक्‍कु प्रोंइनीम। रेसीन नु रेमाल्‍याह आ तौ आस क्‍येङा हिंशा, मेको आस नोले खोइक्‍तेक्‍म। \v 7 मोपतीके गो यहूदा ङा मुर आन कली श्‍येत गेपाइक्‍चा कली युफ्रेटीस खोला ङा ब्‍वाक्‍कु खोदेंशो पा अस्‍सुर ङा पिप नु आ लडाइ पाइब शुश आन कली चाक्‍नुङमी। मिनु मेको खोला बारशो खोदेंशो पा आ एर ओंथ नेल्‍ल सुम्‍नीम। \v 8 मिनु मेको बारशा, यहूदा आ शुर सम्‍म जाक्‍दीत्‍नीम। आ लडाइ पाइबपुकीमी हाम्‍शो फ्रांम खोदेंशो पा इन रागी नेल्‍ल सुम्‍नीम। तन्‍न इम्‍मानुएल, परमप्रभु यावे गे नु बाक्‍ब” देंत।\em इम्‍मानुएल आ अर्थ “परमप्रभु यावे गे नु बाक्‍ब” देंशो बाक्‍ब।\em*\em यसैया ७:१४\em* \s1 यहूदा नु रागी ङा मुर आन कली शेंशो \p \v 9 गे रागी रागी ङा मुर गारशा सुर्ता पने। गे खतम दुम्‍पाइक्‍चा पुंइसीनीनी। गे ङोन रागी ङा मुर नोफा दाइश्‍शा नेनीने। लडाइ पचा कली किप्‍शुर किम्‍सीन। मिनु हिनीन। लडाइ पचा कली ठीक दुमीन। मिनु सुर्ता पने। \v 10 गे सल्‍ला पा लोव़सी गारपाइक्‍नीनी, तन्‍न मेको शोर गाक्‍शो दुम्‍ब। लोव़ पने, तन्‍न इन लोव़ मगाप्‍ब। मारदे हना परमप्रभु गो नु बाक्‍ब। \v 11 मिनु परमप्रभु यावेमी आं गुइ ग्‍याइश्‍शा आं कली लोव़ पा “गे मेको मुर आन खोदेंशो मपावो। मेको आन लांम मगाक्‍को। \v 12 मुरपुकीम अरु आन पर्बम ख्रुइश्‍शा मरिम्‍शो गेय पाइनीम। गे मोदेंशो मपने। मेको मार तशा हिंनीमी, गे मेको तशा महिनीन। इन थुं ग्‍येत्‍थ लुक्‍च मपपतीन। \v 13 मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे ला मिम्‍शा, मेको क्‍येङा हिनीन। मेको कली मान पा हिनीन। \em मत्ती १०:२८\em* \v 14 परमप्रभु इन कली नेल्‍ल क्‍येङा ङोंइती ङा मिम्‍तीके दुम्‍ल। तन्‍न इस्राएल आ खिं निक्‍शी ङा मुर आन कली दाइल पाइक्‍तीके नु लां तेक्‍तीके फुल्‍लु दुम्‍ब। मेको यरूसलेम ङा मुर आन कली रेप्‍पाइक्‍ब ब्‍वारद दुम्‍ब। \em रोमी ९:३३\em* \v 15 मिनु मुर शुश दाइल पाइश्‍शा गोल्‍शा, ब्‍वारदम रेश्‍शा, ग्‍याइक्‍चा पुंइसीनीम। \p \v 16 आं देंशो लोव़ आं शेंसीब आन कली ला नेंपाइक्‍चा कली छाप थोक्‍शा, वोतो” दे माइक्‍ती। \em दानीएल १२:४\em* \v 17 मिनु गो याकूब आ खिं ङा मुर आन क्‍येङा आ कुल ख्रुइक्‍ब परमप्रभु यावे आ लां कोव़शा, रिम्‍शा बाक्‍नुङ। \v 18 मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे सियोन डांडाम बाक्‍ब। परमप्रभु यावेमी आं कली नु आं कली गेशो आलपुकी इस्राएली आन दातेमी चिन्‍ड नु कोंइतीक सेल्‍तीकी। \em यसैया ८:३; यसैया ७:३; हिब्रू २:१३\em* \v 19 मिनु मुरपुकीमी इ कली “बेक्‍शो मुर आन कली हिल्‍लो पावो। लिंक्‍यु कोव़ब चाक्‍को। वोल आन कली लोव़ पपतो” दे लोव़ पाइनीम। मेको वोल आन रेयके नेंसीब। मिनु मार, सेस मुर आन पर्बम बेक्‍शो मुर आन कली हिल्‍लो पचा? मुरपुकीमी आन परमप्रभु कली हिल्‍लो पचा ममाल्‍नीमी ङा? \em २राजा १:३\em* \v 20 गे शेंतीक नु अरेशो लोव़ आ पर्बम परमप्रभु कली हिल्‍लो पचा माल्‍नीनी। अरु लोव़ पाइब मुर काइ मरुप्‍ब बाक्‍नीम। \v 21 मेकोपुकी एको रागीम श्‍येत जशा, शोव़लु बेक्‍शा हिरनीम। मिनु शोव़लुमी गाइश्‍शा, ग्‍येत्‍थ गे कोव़शा, आन पिप नु परमप्रभु कली सराप पाइनीम। \v 22 मेकोपुकीमी खप गे कोव़शा, आन पिया खुक्‍नीम। मिनु मेकेर श्‍येत नु छिङछिङ ताइनीम। हिंचा ङा श्‍येत थम क्‍येर नाक्‍दो ला ताइनीम। मेको आन दातेम छेङछेङ मबाक्‍ब। मिनु आन थुं लुक्‍च लाइब। \c 9 \s1 श्‍येत रे प्रोंइशो \p \v 1 शुश हिंबपुकी नोले छिङछिङम मगाक्‍नीम। ङोंइती परमप्रभु यावेमी जबूलून नु नाप्‍ताली आस रागी महिक्‍‍सी‍शो सेल्‍तु। तन्‍न नोले मेकोमी यर्दन आ आइक्‍ची हांबु, समुन्‍द्र आ नेक्‍था ङा नु रागी रागी ङा मुर आन गालील रागी रिम्‍शो सेल्‍ब। \em भजन संग्रह १०७:१०-१४; २राजा १५:२९; मत्ती ४:१२-१६\em* \v 2 छिङछिङम गाक्‍बपुकीम ठेयब छेङछेङ ताइनीम। थम छिङछिङ ङा रागीम बाक्‍ब आन तार थम छेङछेङ दुम्‍ब। \v 3 परमप्रभु, गे रागी रागी ङा मुर आन कली सोशा बोशा दुम्‍पाइक्‍तीनी। मेको आन कली थाम्‍पान ग्‍येरपाइक्‍तीनी। मेको आन कली इन ङोंइती बाली नाली ओंइची ना खोदेंशो पा ग्‍येरपाइक्‍तीनी। लडाइ ग्राशा, आन रोइश्‍शो मार मार योक्‍सीची ना खोदेंशो पा ग्‍येरपाइक्‍तीनी। \v 4 मेको आन हेल्‍शो जुवा, मेको आन बला ङा भार नु मेको आन कली दिप्‍ब मुर आन कोक्‍के जिक्‍ताक्‍नी। गे मिदयान रागी ङा लडाइम खोदेंशो पा मेको आन कली युक्‍ब आन युक्‍तीके जिक्‍तीनी। \em भजन संग्रह ८१:७; न्‍यायाधीस ७:१४; न्‍यायाधीस १५:२२\em* \v 5 मारदे हना लडाइ पाइब आन जुत्ता नु आन फेक्‍तीक वा नेल्‍ल हुश लुम्‍सीशो बाक्‍नीम। मेको मीम चोतीक दुम्‍नीम। \v 6 मारदे हना आंइ कली आल का थिशो बाक्‍ब। तौ का गेशो बाक्‍ब। मेको आंइ कली रिम्‍शो पा सासन पाइब दुम्‍ब। मेको आ नें मार बाक्‍ब देंशा हना, छक लाक्‍चा ङा गेय पाइब, जोक्‍तीक तुइक्‍तीक अर्ती गेब, सक्ति पाइश्‍शो परमप्रभु, गेना हना यो बाक्‍ब आफ नु थुं नाइश्‍शा बाक्‍चा गेब पिप बाक्‍ब। \em यसैया २२:२२; मीका ५:१; मीका ४:३\em* \v 7 मेको आ अधिकार गेना हना यो बारब। दाऊद आ राज्‍य कली गेना हना यो थुं नाइक्‍तीके दुम्‍ब। मेको आ राज्‍य गेना हना यो ठीक निसाफ नु ठीक पतीकेमी बाक्‍ब। मेको मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी पाइब। \em २सामुएल ७:१२-१३; लूका १:३२; यसैया ११:१-५; भजन संग्रह ७२:३-४\em* \s1 परमप्रभु इस्राएल आ पर्बम गाइश्‍शो \p \v 8 परमप्रभुमी याकूब कली लोव़ का सोइश्‍शो बाक्‍त। मेको इस्राएल रागी कली दुम्‍त। \v 9 मिनु मेको एफ्राइम नु सामरीयाम बाक्‍ब नेल्‍लेम तुइक्‍ताक्‍म। \v 10 मेकोपुकीमी ठेयब लेश्‍शा “इंटाम सेल्‍शो खिं नेल्‍ल ब्रेत्‍तेक्‍म। तन्‍न गोपुकीम चेम्‍शो फुल्‍लुम लेंशा सेल्‍नीकी। आइक्‍च रवा नेल्‍ल तिम्‍तेक्‍म। तन्‍न मेकेर ठेयब दुम्‍ब रवा ख्रुम्‍नीकी” देंनीम। \v 11 मोपतीके परमप्रभु यावेमी मेको आन कली श्‍येत गेब पोक्‍ब। मिनु मेको आन जोरी सत्रु आन कली “गो लडाइ ग्रानीकी” दे मिम्‍पाइक्‍ब। \v 12 मिनु अराम ङा मुर नु रेसीन पूर्ब रे नु पलिस्‍ती ङा मुर पच्‍छिम रे जाक्‍शा, मेकोपुकीमी शुश पाक्‍शो शोव़मी खोदेंशो पा इस्राएली आन कली दाक्‍नीम। मोपा यो परमप्रभु आ गाइश्‍शो मनाइक्‍थु, आ गुइ दिंस ङा दिंस बाक्‍त। \p \v 13 मो हना यो मुर आन कली तुप्‍ब गे मलेम्‍म। मिनु मेकोपुकीमी मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे कली ममाल्‍नीम। \em यसैया १०:३३\em* \v 14 मोपतीके परमप्रभु यावेमी इस्राएल रे पिया नु मीलु क्‍योरतु। खजूर रवा आ राशी नु बुदी मीलु घांस काबुमीन क्‍योरतु। \v 15 खाल्‍पा नु हुकुम पाइबपुकी पिया नम। जोल पा परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइबपुकी चहिं मीलु नम। \v 16 मारदे हना इस्राएल ङा मुर आन कली शेंबपुकीमी हेंथे लां गाक्‍पाइक्‍तेक्‍म। मिनु आन शेंशो नेंबपुकी लां मतुइक्‍ब दुम्‍तेक्‍म। \v 17 मोपतीके परमप्रभु यावेम मेको आन वोंइश आल आन कली तशा, शिशी मपावो। मेको आन रोम रोइक्‍च नु वोंइश बेक्‍शो मीश मुर आन कली तशा यो शिशी मपावो। मारदे हना मेको नेल्‍ल परमप्रभु आ अरेशो मटीब दुम्‍‍शा, काइ मरिम्‍शो पाइब ला बाक्‍तेक्‍म। मिनु नेल्‍लेमी मरिम्‍शो लोव़ पाम्‍तेक्‍म। मोपा यो परमप्रभु आ गाइश्‍शो मनाइक्‍थु, आ गुइ दिंस ङा दिंस बाक्‍त। \p \v 18 परमप्रभु यावे आ अरेशो लोव़ मटीब मी खोदेंशो पा ब्राइब। मिनु मेकोमी चू नु चोंक नेल्‍ल नेक्‍ब। मिनु मेको ब्‍वाकीमी कोक्‍त बुद पा ब्राइब। आ कुन गोस्‍स खोदेंशो पा रोम्‍सीशा सरीङ गे लाइब। \v 19 मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे आ गाइश्‍शोमी रागी नेल्‍ल ग्रोइश्‍शो बाक्‍ब। मिनु मुरपुकी चोतीक शी खोदेंशो दुम्‍तेक्‍म। सुइम सुइ आन कली वारच मपामे। \v 20 मेकोपुकीमी ग्‍युरा गे ङा रोइक्‍ताक्‍म। तन्‍न शोव़लु बेक्‍तेक्‍म। आन पेरा गे ङा ब्‍वाम्‍तेक्‍म। तन्‍न मरूम। मिनु आंम आन खिं ङा मुर आन श्‍ये ब्‍वाम्‍तेक्‍म। \v 21 मनस्‍सेमी एफ्राइम कली ब्‍वाप्‍तु। मिनु एफ्राइममी मनस्‍से कली ब्‍वाप्‍तु। मिनु मेको निक्‍शी यहूदा नु लडाइ पाम्‍ताक्‍स। मोपा यो परमप्रभु आ गाइश्‍शो मनाइक्‍थु, आ गुइ दिंस ङा दिंस बाक्‍त। \c 10 \p \v 1 आबी, सु सुमी ठीक मदुम्‍शो ऐन कानुन सेल्‍नीमी, मुर आन कली दिप्‍चा ङा अरेशो लोव़ ब्रेक्‍नीमी, \em यसैया ५:८-२३\em* \v 2 क्‍येट मथीब आन कली ठीक निसाफ मपाइ‍नीमी, आन मुर आन दाते ङा प्रुङग आन कली ठीक मपाइनीमी, मेकोपुकीम वोंइश बेक्‍शो मीश मुर आन मार मार योल्‍नीमी, रोम रोइक्‍च आन बाक्‍शो नेल्‍ल रोइक्‍नीम। \v 3 मिनु सजाइ गेतीक नाक्‍तीमी मार पाइनीनी? ङोन रे जाक्‍शो हिंचा ङा श्‍येतमी मार पाइनीनी? “वारच पाइय्‍यीनी” दे सु आ बाक्‍तीके प्रोक्‍नीनी? इन शोंप ते वोइक्‍नीनी? \v 4 मेको नाक्‍ती पाइश्‍शो मुर आन दातेमी मबाक्‍‍चा नु साइक्‍चा मपुंइसीचा कली ते प्रोक्‍नीनी? परमप्रभु आ गाइश्‍शो मनाइक्‍थु, आ गुइ दिंस ङा दिंस बाक्‍त। \s1 अस्‍सुर कली सजाइ \p \v 5 आबी, अस्‍सुर रागी, गे आं गाइक्‍तीक ङा कोर्रा, आं गाइक्‍तीके कोक्‍के कुरब दुम्‍ते। \em यसैया १०:१५\em* \v 6 गो अस्‍सुर कली आं कली मटीब रागी कली लडाइ पथ सोइक्‍नुङ। अस्‍सुर कली आं कली गाइक्‍पाइक्‍ब मुर नु सोइक्‍नुङ। मारेइ मारेइ रोइक्‍पाइक्‍चा कली सोइक्‍नुङ। मिनु मेको आन कली लांम दिम्‍पाइक्‍चा कली सोइक्‍नुङ। \v 7 तन्‍न अस्‍सुरम मेको आ थुंम मवोइक्‍थु, मोदेंशो ममिम्‍त। आ थुंमी खतम पोक्‍चा नु रागी रागी क्‍याम्‍चा ला बाक्‍त। \v 8 मिनु अस्‍सुरमी “आं कप्‍तान नेल्‍ल पिप मनमी ङा? \v 9 मार, काल्‍नो सहर कारकेमीश खोदेंशो ममाइ? हमाथ, अरपाद खोदेंशो ममाइ? मिनु सामरीया दमस्‍कस खोदेंशो ममाइ ङा? \v 10 मिनु गो दोपा मूर्तिम ब्रीशो रागी ग्राङा, मोपा गो मेको आन क्‍येङा आइक्‍च मूर्ति बाक्‍शो रागी यरूसलेम नु सामरीया कली ग्रानुङ। \em २राजा १८:३२-३५\em* \v 11 मिनु गो सामरीया नु आ मूर्ति आन कली दोदेंशो पङा, मोदेंशो यरूसलेम नु आ मूर्ति आन कली मपाइनुङा ङा?” देंत। \p \v 12 मिनु परमप्रभुमी सियोन डांडा नु यरूसलेमम पशो गेय थुमा नोले मेकोमी अस्‍सुर ङा ठेयब लेश्‍शो नु बोरशो पिप कली सजाइ गेब। \em यसैया ३७:३६\em* \v 13 मारदे हना मेकोमी “गो आं सक्तिमी पाता। गो आं तुइक्‍तीके नु रुप्‍तीक थुंमी मोदेंशो पाता। गो रागी रागी ङा सांद याक्‍ताक्‍ङ। मेकेर ङा मुर आन शोंप नु मारेइ मारेइ रोइक्‍ताक्‍ङ। गो आं ठेयब सक्तिमी मेको आन पिप आन कली लुक्‍च सोइक्‍ताक्‍ङमी। \v 14 मिनु गो प्रोंइशो चिक्‍ब आन ग्‍योव़ खोदेंशो पा बाक्‍तीक नु मुर आन शोंप थित्‍ता। गो चिक्‍बीम प्रोंइशो ब्‍वोफु खुप्‍शो खोदेंशो पा, रागी रागी कली खुप्‍ताक्‍ङ। मिनु फ्रां हिक्‍शा, तेक्‍ब सुइ मबाक्‍म। मिनु सुइम मारेइ मदेंम” देंत। \p \v 15 खा क्‍येङा खा चलेब ठेयब बाक्‍बा ङा?। आरा क्‍येङा आरा कीब ठेयब बाक्‍बा ङा?। मोदेंशो मदुम्‍त हना कोक्‍केमी कोक्‍के गुप्‍ब कली याम्‍पाइक्‍बा ङा?। मिनु शीमी शी कली गुप्‍ने चाप्‍बा ङा?। \em यसैया १०:५\em* \v 16 मोपतीके परमप्रभु, मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी अस्‍सुर ङा दोम्‍शो लडाइ पाइब मुर आन कली बेक्‍तीक रोइ सोइक्‍नुङ। मिनु मेको आन रां चोशो खोदेंशो पा जेश्‍शा नुप्‍ब। \v 17 मिनु इस्राएली आन छेङछेङ मी दुम्‍ब। मिनु आन का ला बाक्‍शो परमप्रभु नाप्‍पाइक्‍ब दुम्‍ब। मिनु मेकोमी आन चू नु चोंक काबुमी नेक्‍पाइक्‍ब। \em ब्‍यवस्‍था ४:२४\em* \v 18 मिनु ब्‍वाकी ङा दारस नु फल फुल नेल्‍ले मुर खोदेंशो पा सोव़ना सोव़न लाइनीम। मेको आन रां नु थुं निम्‍फा खतम दुम्‍नीम। रोइ पाइब मुर ओंखां पा बेक्‍शा लशो खोदेंशो पा बेक्‍शा लाइनीम। \v 19 मिनु मेको आ ब्‍वा‍की ङा लीशो रवा शुश मबाक्‍नीम। मेको आल कामी यो हिक्‍शा ब्रेक्‍ने चाप्‍ब। \s1 मुर का निक्‍शी ला लेत्‍नीम \p \v 20 मिनु मेको नाक्‍ती इस्राएल ङा लीशो मुरपुकी नु याकूब आ खिं ङा प्रोक्‍शा ब्रोंइशो मुरपुकी लेंशा, आंम कली तुप्‍ब गे मलाइनीम। तन्‍न मेकोपुकी थमा पा परमप्रभु यावे, इस्राएली आन का ला बाक्‍शो परमप्रभु आ नोले खोइक्‍नीम। \em यसैया ६:१३; यसैया ७:३\em* \v 21 मिनु का निक्‍शी याकूब आ मुरपुकी सक्ति पाइश्‍शो परमप्रभु गे लेत्‍नीम। \v 22 इन इस्राएल ङा मुर समुन्‍द्र ङा बाल्‍वा खोदेंशो पा शुश बाक्‍तेक्‍म हना यो, का निक्‍शी ला लेत्‍नीम। अरु चहिं नेल्‍ल साइक्‍चा पुंइसीनीम। मिनु ठीक प‍तीक ठेयब दुम्‍ब। \em रोमी ९:२७\em* \v 23 मारदे हना परमप्रभु, मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी ङोंइती आ देंशो खोदेंशो पा रागी नेल्‍ल खतम सेल्‍ब। \em यसैया २८:२७\em* \p \v 24 मोपतीके परमप्रभु, मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी “सियोनम बाक्‍ब, आं मुरपुकी अस्‍सुर ङा मुर क्‍येङा महिनीन। इन कली इजीप्‍तम खोदेंशो पा कोक्‍केम तुप्‍तेक्‍म हना यो, महिनीन। \v 25 मारदे हना इच्‍का नोले इन पर्बम आं गाइश्‍शो नुप्‍ब। मिनु अस्‍सुर ङा मुर आन कली गाइश्‍शा साइक्‍नुङमी” देंत। \v 26 मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी मेको आन कली कोर्राम युक्‍ब। मेको ओरेब ङा सेरथे फुल्‍लु आ नेक्‍था ङा लडाइम मिदयान कली फ्रुशो खोदेंशो दुम्‍ब। मेकोम इजीप्‍तम खोदेंशो पा आ कोक्‍के समुन्‍द्र तार दिंब। \em न्‍यायाधीस ७:२५; भजन संग्रह ८३:१०; प्रस्‍थान १४:२६-२७\em* \v 27 मेना इन कली गेशो श्‍येत नुप्‍ब। मिनु इन शुर ङा जुवा दोक्‍शा जिक्‍ब। \v 28 इन जोरी सत्रु रिम्‍मोन रे जाक्‍शो आइयाथम जाक्‍दीत्‍तेक्‍म। मिग्रोन लशा, मिकमाश सहरम आन मार मार वोइक्‍नीम। \v 29 मिनु डांडा रे पा लशा, गिबाम बास बाक्‍नीम। रामाह हिंशा ख्रिंख्रि पाइब। सावल आ सहर गेबा ङा मुर प्रोक्‍नीम। \v 30 गाल्‍लीम ङा तमीपुकी ठेयब सेंदा पा ग्रीङीन। गे लाइशाह ङा मुर नेनीन। अनाथोथ ङा मुर मेको आन कली लोव़ लेत्‍तीन। \em १सामुएल २५:४४\em* \v 31 मादमेनाह नु गेबीम ङा मुर ब्रोंइचा कली प्रोक्‍‍नीम। \v 32 मेकोपुकी मुलाक्‍ती नोबम बाक्‍नीम। मिनु मेकोपुकीमी सियोन डांडा ङा तमी नु यरूसलेम आ डांडा गे आन गुइ क्‍युक्‍शा, हिंच कोंइनीम। \em १सामुएल २१:२\em* \p \v 33 मिनु परमप्रभु, मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी मेको आ राशी हिंचा ङा सक्तिम ख्रोइक्‍ब। नेल्‍ल क्‍येङा लाइश्‍शो रवा तिम्‍ब। ठेयब लेश्‍शो आन कली आइक्‍च सेल्‍ब। \v 34 मेकोमी ब्‍वाकी ङा रवा आन कली खाम तिम्‍ब। लेबानोन ङा ठेयब लाइश्‍शो रवा नेल्‍ल दिम्‍नीम। \c 11 \s1 यावे आ सोइश्‍शो पिप \p \v 1 येस्‍से आ ठुटा रे ठोसा का दाप्‍ब। मेको आ शाक्‍श रे वाशो राशीम फल फुल सिप्‍ब। \v 2 मिनु परमप्रभु यावे आ सोक्‍त मेको तारी नाइश्‍शा बाक्‍ब। मेको जोक्‍ब तुइक्‍ब नु रुप्‍तीक सोक्‍त बाक्‍ब। अर्ती गेब नु सक्ति गेब सोक्‍त बाक्‍ब। मेको जोक्‍तीक तुइक्‍तीक थुं गेब नु परमप्रभु यावे कली मान पा हिंब सोक्‍त बाक्‍ब। \v 3 मेको आ दाक्‍शो परमप्रभु यावे कली मान पा हिंचा बाक्‍ब। मेकोमी मुर आन थुं कोव़शा निसाफ पाइब। सुइ आन लोव़ मनेंथु निसाफ पाइब। \v 4 ठीक पतीकेमी प्रुङग आन कली निसाफ पाइब। रागी ङा आइक्‍च नु ठेयब मुर नेल्‍ल आन कली उइक्‍थ पा निसाफ पाइब। मिनु रागी ङा मुर आन कली आ लोव़मी तुप्‍ब। परमप्रभु यावे आ अरेशो लोव़ मटीब आन कली मुइश्‍शा साइक्‍ब। \em २थिस्‍सलोनिकी २:८\em* \v 5 मेको आ ठीक पतीके आ किप्‍शुर किप्‍शो खोदेंशो बाक्‍ब। मेको थमा पा थमा सुइक्‍तीक आ किप्‍तीक बाक्‍ब। \p \v 6 मेना फर नु पाठा काथा बाक्‍नीम। जोइ क्‍यारश आ पाठा नु इप्‍ब। बाछा नु गुप्‍स आ चाइक्‍ब काथा जोइनीम। आइक्‍च आलमी मेको आन कली योव़ब। \em यसैया ६५:२५\em* \v 7 बी नु वां काथा जोइनीम। मेको आन चाइक्‍बपुकी काथा बाक्‍नीम। गुप्‍समी ब्‍यफ खोदेंशो पा नल ब्‍वाइब। \v 8 मिनु दूध तूब आल बुस्‍स आन पोव़लाम ग्‍यारनीम। दूध प्रोंइशो आलमी बीस पाइश्‍शो बुस्‍स आन बाक्‍तीकेम गुइ शुइक्‍नीम। \v 9 आं डांडामी मारेइ श्‍येत नु खतम दुम्‍तीके मबाक्‍ब। मारदे हना दोदेंशो पा ब्‍वाक्‍कुम समुन्‍द्र ब्रीबा, मोदेंशो पा परमप्रभु यावे कली तुइक्‍तीकेम रागी नेल्‍ल ब्रीब। \s1 इस्राएल नु यहूदा ङा लीशो मुर \p \v 10 मिनु मेको नाक्‍ती येस्‍से आ शाक्‍श जात जात ङा मुर आन कली चिन्‍ड दुम्‍ब। मिनु रागी रागी ङा मुर नेल्‍लेमी मेको कली हिल्‍लो पाइ‍नीम। मेको आ बाक्‍तीके छेङछेङम बाक्‍ब। \em रोमी १५:१२\em* \v 11 मेना परमप्रभुमी आ लीशो मुर आन कली लेंशा प्रोंइशा चाक्‍ब। मिनु ते रे प्रोंइशा चाक्‍ब देंशा हना, अस्‍सुर, इजीप्‍त, पथ्रोस, एथीयोपीया, एलाम, शिनार, हमाथ नु समुन्‍द्र आ नेक्‍था रे प्रोंइशा चाक्‍ब। \em इजीकीएल ३७:२१-२२\em* \v 12 मेकोमी रागी रागी ङा मुर आन कली चिन्‍ड का वोइक्‍ब। मिनु इस्राएल ङा प्रोक्‍शो मुर आन कली खुप्‍ब। यहूदा ङा ब्रशो मुर आन कली यो तेइ तेइ रे खुप्‍ब। \v 13 एफ्राइम आ गेहे पतीके जाम्‍शा लाइब। यहूदा कली श्‍येत गेब साइक्‍चा पुंइसीनीम। मेना एफ्राइममी यहूदा कली गेहे मपाइब। मिनु यहूदामी यो एफ्राइम कली श्‍येत मगेब। \v 14 मिनु मेको निक्‍शी पलिस्‍ती नु लडाइ पचा कली पच्‍छिम गे बारनीस। मेकोपुकी गारशा, पूर्ब ङा मुर आन मारेइ मारेइ रोइक्‍नीम। एदोमी नु मोआबी आन कली लडाइ तोइनीम। अम्‍मोनीपुकीमी मेको आन देंशो टीनीम। \v 15 मिनु परमप्रभु यावेमी इजीप्‍त ङा समुन्‍द्र ङा ब्‍वाक्‍कु नेल्‍ल सोव़पाइक्‍ब। मेकोमी युफ्रेटीस तारी यो आ गुइ क्‍युक्‍शा, मेको रे ७ ओटा खोला सेल्‍ब। मिनु मुरपुकी गाक्‍शा शोक्‍शा लाइनीम। \v 16 अस्‍सुर ङा लीशो आ मुर इस्राएली आन कली जाक्‍चा कली ठेयब लां का दुम्‍ब। मेको लां इस्राएली इजीप्‍त रे ग्रूशा गाक्‍शो लां खोदेंशो दुम्‍ब। \em प्रस्‍थान १४:२९\em* \c 12 \s1 श्‍येत रे प्रोंइशोपुकीम कुम्‍सो पशो \p \v 1 मेको नाक्‍ती गेपुकीमी “परमप्रभु यावे, गे रिम्‍शो पाइब बाक्‍नीनी। गे आंइ पर्बम गाइक्‍ताक्‍नी हना यो, इन गाइक्‍चा नाइक्‍साक्‍व। मुल गे आंइ कली लेम्‍नीनी। \v 2 थमा पा, परमप्रभु आं कली पाप रे प्रोंइब बाक्‍ब। गो मेको कली थमा सुइश्‍शा महिंनुङ। मारदे हना परमप्रभु यावे आं कली सक्ति नु बोल गेब बाक्‍ब। मेको आं कली श्‍येत रे प्रोंइब बाक्‍ब” दे कुम्‍सो पाइनीनी। \em प्रस्‍थान १५:२\em* \p \v 3 मेको नाक्‍ती गेपुकी ग्‍येरशा, पाप रे ब्रोंइतीके इनार रे ब्‍वाक्‍कु कीशा प्रिंनीनी। \em यसैया ५५:१; जकरिया १३:१\em* \v 4 मेको नाक्‍ती गेपुकीमी “परमप्रभु यावेमी रिम्‍शो पाप्‍तु” दे मुर आन कली देनीन। मेकोपुकी नु लोव़ पने। मेको आ गेय रागी रागी ङा मुर आन कली तुइक्‍पतीन। आ नें नेल्‍ल क्‍येङा ठेयब बाक्‍ब, दे शेंदीने। \em १इतिहास १६:८; भजन संग्रह १०५:१\em* \v 5 परमप्रभु यावे कली ठेयब सेल्‍तीक कुम्‍सो पने। मारदे हना मेकोमी थम सक्ति पाइश्‍शो गेय पशो बाक्‍ब। एको लोव़ रागी नेल्‍लेमी ब्रपतीन। \v 6 सियोनम बाक्‍बपुकी ठेयब सेंदा पा ग्‍येरशा परमप्रभु कली ठेयब सेल्‍शा कुम्‍सो पने। मारदे हना इस्राएली आन का ला बाक्‍शो परमप्रभु इन दातेमी ठेयब बाक्‍ब। \c 13 \s1 बेबीलोन सहर कली निसाफ पशो \r यसैया २१:१-१०; यसैया ४७:-; येरमीया ५०:५ \p \v 1 आमोज आ तौ यसैयामी बेबीलोन आ पर्बम तशो नु तुइश्‍शो लोव़ एको बाक्‍ब। \em येरमीया २३:३३\em* \v 2 रवा मबाक्‍शो डांडामी छेदर का ख्रुक्‍कीन। मिनु ठेयब सेंदा पा गुइ हिक्‍शा, मेको आन कली ठेयब मुर आन लाप्‍चो रे ओव़पतीन। \v 3 परमप्रभुमी “गो आं मुर आन कली पोक्‍शा, आं ग्‍येरसीशो, बोल्‍यो लडाइ पाइब मुर आन कली आं गाइश्‍शो कोंइचा कली ब्रेत्‍ताक्‍ङमी” देंत। \p \v 4 नेनीन, शुश रागी ङा मुरपुकी डांडामी रेयके पाइनीम। मेको रेयके शुश राज्‍य ङा खुम्‍सीशो मुर आन रेयके बाक्‍ब। मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी ठेयब हुल लडाइ पाइब पोक्‍ब। \v 5 मेकोपुकी ङोन रागी रे जाक्‍नीम। रागी ङा सुर रे पा जाक्‍नीम। मिनु परमप्रभु यावेमी गाइश्‍शा, या शेशा रागी नेल्‍ल खतम सेल्‍पाइक्‍ब। \em योएल १:१५\em* \p \v 6 ठेयब सेंदा पा ङाक्‍कीन। मारदे हना परमप्रभु यावे आ नाक्‍त जाक्‍चशो बाक्‍ब। नेल्‍ल क्‍येङा ठेयब सक्ति पाइश्‍शो परमप्रभु मेको नाक्‍ती खतम पोक्‍थ जाक्‍ब। \v 7 मोपतीके मुर नेल्‍ल आन थुं लुक्‍च लशा, मारेइ पने मचाप्‍नीम। \v 8 मिनु मुरपुकी शुश हिंशा, आन थुं लुक्‍च लशा, शुश सुर्ता पाइनीम। फाल्‍ने मचाप्‍चा ङा पा खाइश्‍शा, आल थिचशो मीश मुर खोदेंशो पा नकचुर पाइनीम। हिंशा आन कुल कोव़मुमानु, ब्रशो मी खोदेंशो तमुइनीम। \p \v 9 नेनीन, परमप्रभु यावे आ नाक्‍ती हिंचा ङा श्‍येतम जाक्‍ब। आ गाइश्‍शो चुरशोमी रागी नेल्‍ल मुर मबाक्‍तीके सेल्‍ब। मिनु पाप पाइब आन कली क्‍याम्‍ब। \v 10 सरीङ ङा सोरुलपुकीम आन छेङछेङ साम्‍नीम। नां दाप्‍ना दाप्‍न छिङछिङ दुम्‍ब। तास्‍लाम छेङछेङ मगेब। \v 11 परमप्रभुमी “गो रागी कली आ मरिम्‍शो पशो आ पर्बम सजाइ गेनुङ। आं अरेशो लोव़ मटिथु, मरिम्‍शो पाइब आन कली सजाइ गेनुङमी। मिनु ठेयब लेश्‍शो आन ठेयब लेत्‍तीके साम्‍पाइक्‍नुङमी। ठेयब श्‍येत गेशा हुकुम पाइब आन कली ब्रेम्‍पाइक्‍नुङमी। \v 12 गो मुर आन कली क्‍येख सुन क्‍येङा यो रिम्‍शो सेल्‍नुङमी। मेको आन कली ओफीर ङा सुन क्‍येङा रिम्‍शो सेल्‍नुङमी। \v 13 मिनु आं गाइक्‍तीक नाक्‍ती गो सरीङ कली हिम्‍पाइक्‍नुङ। रागी यो आं गाइश्‍शोमी आ बाक्‍तीक रे प्रेक्‍शा ग्रूब” दे मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी देंत। \v 14 मुरपुकी खेदा पचा पुंइसीशो किश्‍श नु गोठला मबाक्‍शो भेडा खोदेंशो दुम्‍नीम। मेकोपुकी आंम आंम मुर बाक्‍तीके लाइनीम। आंम आंम रागी मेर प्रोक्‍नीम। \v 15 खेदा पा थित्‍चा पुंइसीशोपुकी तूशा साइक्‍चा पुंइसीनीम। मिनु ग्‍याइक्‍चा पुंइसीशोपुकी तरवारम क्‍योरचा पुंइसीनीम। \v 16 आन आल आन कली आन ङोंइती खपीम राप्‍शा साइश्‍शो ताइनीम। मेको आन खिं ङा मारेइ मारेइ योल्‍नीम। मेको आन मीश बिथोलो पाइनीम। \em भजन संग्रह १३७:८-९\em* \v 17 मिनु परमप्रभुमी “नेनीन, गो मादी आन कली गेपुकी नु लडाइ पपाइक्‍चा कली पोक्‍नुङमी। मेकोपुकीमी सुन चांदी ठेयब ममिम्‍नीम। \v 18 वोंइश आल आन कली लिब्राम साइक्‍नीम। आइक्‍च आल नु ठेयब आल नेल्‍ल आन कली शिशी मपथु साइक्‍नीम। \v 19 ठेयब लेश्‍शो कल्‍दी आन दाक्‍शो नु राज्‍य राज्‍य ङा नेल्‍ल क्‍येङा दारशो बेबीलोन कली सोदोम नु गोमोररा खोदेंशो सेल्‍नुङ। \em उत्‍पत्ती १९:२४-२५\em* \v 20 मिनु मेको सहरम गेनायो लेंशा मुर मबाक्‍नीम। पाला पाला सम्‍म मुर मबाक्‍नीम। मेकेर अराबीपुकीम आन ताम्‍बु मकीनीम। गोठलापुकीमी आन बस्‍तु भाव मनाइक्‍पाइक्‍नीम। \v 21 तन्‍न मेको ब्‍वाकी ङा जन्‍तु आन बाक्‍तीक दुम्‍ब। मेको आन खिंम बुक्‍स ब्रीशो बाक्‍नीम। मेकेर ब्‍वा‍की ङा ग्रीब जन्‍तु, ठेयब चिक्‍ब बाक्‍नीम। मिनु ब्‍वाकी ङा क्‍यारश सिल पाइनीम। \em यसैया २३:१३\em* \v 22 मेको आन श्‍येत्‍थ खिंम फर ग्रीनीम। आन दारशो दरवारमी सिवार ग्रीनीम। मोदेंशो दुम्‍तीक नाक्‍ती जाक्‍चशो बाक्‍ब। मुल रीब पा जाक्‍ब” देंत। \c 14 \s1 इस्राएली कली ग्‍येरपाइश्‍शो \p \v 1 मिनु परमप्रभु यावेमी याकूब कली शिशी पा, इस्राएल कली योव़शा लेंशा मेको आन कली आन रागीमी वोइक्‍ब। मिनु अर्को रागी ङा मुरपुकी याकूब आ खिं ङा मुर नु गारशा बाक्‍नीम। \em जकरिया १:१७\em* \v 2 मेना रागी रागी ङा मुरपुकीमी इस्राएली आन कली आन रागी चोव़दीनीम। इस्राएलीपुकीमी मेको रागी ङा मुर आन कली परमप्रभु यावे आ रागीमी बाक्‍शा, आन वाइलीम वाइल सेल्‍नीम। ङोंइती आन कली ग्‍याइश्‍शा चोक्‍ब आन कली ग्‍याइश्‍शा चोक्‍नीम। मिनु आन कली दिप्‍ब आन कली हुकुम पाइनीम। \em यसैया ४९:२२; लेवी २५:२३\em* \s1 बेबीलोन ङा पिप साइश्‍शो \p \v 3 मिनु परमप्रभु यावेमी इन कली श्‍येत जतीके, खेदा पचा पुंइसीतीके नु शुश गेय पतीक रे नाइक्‍चा गेप्‍तु हना, \v 4 गेपुकीमी बेबीलोन ङा पिप आ पर्बम “मुर आन कली दिप्‍ब, दोपा थुम्‍‍से? आ श्‍येत गेशा हुकुम पतीके, दोपा बेक्‍‍मे?” दे शुक्‍शी लोव़ पाइनीनी। \v 5 परमप्रभु यावेमी आ अरेशो लोव़ मटीब आन कोक्‍के जिक्‍तु। मिनु श्‍येत गेब पिप आ सासन पतीक कोक्‍के रोइक्‍ताक्‍व। \v 6 ङोंइती मेकोमी गाइश्‍शा, मुर आन कली तुप्‍ना तुप्‍न बाक्‍त। मेको पिपपुकीमी रागी रागी कली आन गाइक्‍तीकेमी मनाइक्‍थु खेदा पा श्‍येत गेम्‍तेक्‍म। \v 7 मुल रागी ङा मुर नेल्‍ल सिक्‍सी पा नाइश्‍शा बाक्‍चा ताइनीम। मिनु ग्‍येरशा कुम्‍सो पाइनीम। \v 8 तोव़शी रवापुकी नु लेबानोन ङा लाइश्‍शो रवापुकीमी यो ग्‍येरशा “गे खतम दुमे रे आंइ कली क्‍योरब सुइ मजाक्‍म” देंनीम। \v 9 मिनु बेक्‍शो मुर आन बाक्‍तीकेमी इ जाक्‍दीश्‍शो आ पर्बम ग्रांग्‍‍‍ये माग्‍ये दुम्‍नीम। रागी ङा मुरपुकीमी “इन कली ताक्‍चा कली बोक्‍नीम। रागी रागी नु जात जात ङा पिप आन कली आन नित्‍तीक रे पोक्‍शा राप्‍पाइक्‍नीम। \v 10 मेको नेल्‍लेमी इ कली ‘गे यो आंइ खोदेंशो पा सक्ति मपाइश्‍शो दुमे बाक्‍त। गे यो आंइ खोदेंशो दुम्‍ते। \v 11 इ दारस नु इ ठेयब ताप्‍तीके नेल्‍ले यो बेक्‍शो मुर आन बाक्‍तीके जाक्‍तेक्‍म। लुस्‍पु इ ब्राख्‍ये दुम्‍नीम। बुस्‍स इ फेक्‍तीक दुम्‍ब’। \em इजीकीएल ३२:१८-१९\em* \p \v 12 गे सुनी आ तौ, सुकुर सोरुल, दोपा सरीङ रे दोक्‍ङे? रागी रागी ङा मुर आन कली ग्राब, दोपा क्‍योरचा पुंइसीशा दोक्‍ङे?” देंनीम। \v 13 गे इ थुंमी “गो स्‍वर्ग ङोइश्‍शा लाइनुङ। परमप्रभु आ सोरुल आन क्‍येङा आइक्‍था आं नित्‍तीके वोइक्‍नुङ। मिनु गो उत्तर ङा देवी देवता ग्रुम्‍तीक डांडाम नित्‍नुङ। \em भजन संग्रह ४८:३; इजीकीएल २८:१४\em* \v 14 गो गोस्‍स क्‍येङा ग्‍येत्‍थ ङोइश्‍शा लाइनुङ। मोपा गो नेल्‍ल क्‍येङा ठेयब नु उइक्‍थ दुम्‍नुङ” देंते। \v 15 तन्‍न गे बेक्‍शो मुर आन बाक्‍तीकेम तोक्‍चा पुंइसाक्‍वे। तुरस क्‍येङा यो उइ तोक्‍चा पुंइसाक्‍वे। \v 16 इ कली ताइबपुकीमी “मार, मेरे मुरुम रागी हिम्‍पाइश्‍शा, राज्‍यपुकी ख्रिंख्रि पपदा? \v 17 मेरेम रागी नेल्‍ल गोरशो रागी सेल्‍शा, सहर नेल्‍ल खतम पोक्‍गा? चोक्‍सीशो मुर आन कली आन खिं लेत्‍चा मगेब मुर मेरेन बाक्‍बा?” देंनीम। \v 18 मिनु रागी नेल्‍ल ङा बेक्‍शो पिपपुकी बेक्‍शो पिप आन कली वोइक्‍तीकेम वोइश्‍शो बाक्‍नीम। \v 19 तन्‍न गे सोव़शो राशी खोदेंशो पा इ तुरस रे ङोन ताइक्‍चा पुंइसाक्‍वे। तरवारम तूशा साइश्‍शो मुर बाक्‍तीके लशो मुरपुकी इ सुम्‍तीके दुम्‍तेक्‍म। गे बेक्‍शा दिम्‍शो खोदेंशो दुम्‍ते। \em यसैया ३४:३\em* \v 20 गे अरु पिप खोदेंशो पा थिम्‍चा मपुंइसे। मारदे हना गे इ रागी खतम सेल्‍शा इ मुर आन कली साइक्‍तीवी। मोपतीके मरिम्‍शो पाइब आन चच युइ आन नें गेनायो ममिम्‍सीब। \v 21 आन आफ आन मरिम्‍शो पशो आ पर्बम आन तौ आन कली क्‍योरचा कली ठीक दुमीन। मुर आन रागी कली आंम के सेल्‍ब नु रागी कली सहरम प्रिंब कली बोक्‍चा मगेन। \em प्रस्‍थान २०:५\em* \p \v 22 मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी “गो बेबीलोन ङा मुर आन नें, लीशो नु आन आल नु खिं ङा मुर नेल्‍ल क्‍याम्‍नुङ। \v 23 गो मेको आन सहर काश्‍श आन बाक्‍तीके नु ब्‍वाक्‍कु देम्‍तीके सेल्‍नुङ। गो मेको आन कली खतम सेल्‍ब ब्राक्‍सुम फिक्‍नुङ” दे मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेम देंत। \s1 अस्‍सुर आ सक्ति नुप्‍शो \p \v 24 मिनु मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी कसम जशा “थमा पा, आं ङोंइती मिम्‍शो खोदेंशो पा दुम्‍पाइक्‍नुङ। गो आं देंशो पाइनुङ। \v 25 गो अस्‍सुर ङा मुर आन कली आं रागीम साइश्‍शा, आं डांडा दिम्‍पाइक्‍नुङमी। मोपा आं जुवा ग्रुंइनुङ। मिनु आन श्‍येत आन बला रे फेत्‍नुङ। \v 26 एको रागी नेल्‍ल कली देंशो लोव़ बाक्‍ब। एको रागी रागी नेल्‍ल तार दिंशो गुइ बाक्‍ब। \v 27 मारदे हना मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी मोदेंशो पचा कली मिम्‍शो बाक्‍ब। सुम मेको कली तेक्‍ने चाप्‍बा ङा? आ दिंशो गुइ सुम लेप्‍पाइक्‍ने चाप्‍बा ङा? सुइम मचाप्‍नीम” देंत। \s1 पलिस्‍ती आन कली लोव़ पशो \r येरमीया ४७:- \p \v 28 मिनु पिप आहाज बेक्‍शो बर्सम परमप्रभु यावेमी लोव़ पाप्‍तु। मार लोव़ पाप्‍तु देंशा हना, \em २राजा १६:२०\em* \v 29 “ए पलिस्‍तीपुकी, इन कली तुप्‍ब कोक्‍के जिक्‍त, दे मग्‍येरसीन। मारदे हना बुस्‍स आ चच युइ रे बीस पाइश्‍शो बुस्‍स का ग्रूब। मेको रे बीस पाइश्‍शो बेरब बुस्‍स का ग्रूब। \v 30 नेल्‍ल क्‍येङा ङोंइती जरमेशो, प्रुङग आन दाते ङा मुरुम जचा ताइनीम। मारेइ मथीब मुरपुकी यो महिंथु बाक्‍ने चाप्‍नीम। तन्‍न इन खिं ङा मुर आन कली अन्‍कालम बेक्‍पाइक्‍‍नुङ। मिनु इन लीशो मुर आन कली साइक्नुङ। \v 31 सहर ङा ठेयब लाप्‍चोपुकी, ङाक्‍कीन। सहर नु पलिस्‍ती नेल्‍ल हिंशा ख्रिंख्रि पने। मारदे हना उत्तर रे कुन कु‍शा, ठेयब हुल, नेल्‍ल काथा जाक्‍नीम। \p \v 32 मिनु रागी रागी ङा लोव़ कुरब आन कली मार देंनीनी? परमप्रभु यावेमी सियोन सेल्‍तु। मिनु आ मुर आन दाते ङा क्‍येट मथीब मेकेर रिम्‍शो पा बाक्‍नीम” देंत। \c 15 \s1 मोआबी आन कली श्‍येत \r येरमीया ४८:-; सेफन्‍याह २:८-११ \p \v 1 मिनु परमप्रभु यावेम मोआब आ पर्बम यसैया कली “मारदे हना काबु नाक्‍दोमी आर-मोआब सहर खतम दुम्‍त। मिनु मोआब ग्रांग्‍ये माग्‍ये दुम्‍त। काबु नाक्‍दोमी कीर-मोआब सहर खतम दुम्‍त। मिनु मोआब ग्रांग्‍ये माग्‍ये दुम्‍त। \v 2 दीबोन ङा मुर देवी देवता आन थान लाम्‍तेक्‍म। डांडा ङा थानमी ङाक्‍थ लाम्‍तेक्‍म। मोआबीपुकीमी नेबो नु मेदेबा सहर आस पर्बम रोंका पाइनीम। मेको नेल्‍लेम आन चां नु आन गाल शोक्रे प्रेक्‍शो बाक्‍नीम। \v 3 मेकोपुकी सहर ङा लांमी अरन्‍डी फेक्‍शा, खिं तारी नु बजारम ग्रुम्‍शा रोंका पा ङाक्‍ना ङाक्‍न बाक्‍नीम। \v 4 हेश्‍बोन नु एलेआले सहर ङा मुर वाइ ब्रेश्‍शा ङाक्‍नीम। मेको आन ङाक्‍शो याहास सम्‍म नेंसीब। मोपतीके मोआब ङा लडाइ पाइबपुकी ख्रिंख्रि पा आन थुं लुक्‍च लाइब। \em यसैया १६:९-११\em* \v 5 आं थुं मोआब आ पर्बम वाइ ब्रेश्‍शा ङाक्‍ब। मेकेर ङा मुरपुकी सोआर नु एग्‍लाथ-शेलीशीया प्रोक्‍‍नीम। मेकोपुकी ङाक्‍ना ङाक्‍न लुहीथ ङा डांडा ङोइक्‍नीम। मेकोपुकीमी होरोनाइम ङा लांमी खतम दुम्‍चा आ पर्बम रोंका पाइनीम। \v 6 निम्रीम ङा ब्‍वाक्‍कु सोव़नीम। घांस नेल्‍ल सोव़नीम, नक ख्रुम्‍शो मवानीम। गिगी नेल्‍ल सोव़नीम। \v 7 मोपतीके मेकोपुकीमी आन लीशो मारेइ मारेइ लाइश्‍शा रवा पाइश्‍शो खो‍ल्‍सा आइक्‍ची हांबु लाइक्‍नीम। \v 8 मारदे हना मोआब रागी नेल्‍लेमी मेको आन ङाक्‍शो नेंसीब। मेको आन रोंका पशो एग्‍लाइम नु बेयर-एलीम सम्‍म जाक्‍दीश्‍शो बाक्‍ब। \v 9 मारदे हना दीबोन खोला ङा ब्‍वाक्‍कु हुशेम ब्रीशो बाक्‍त। मोपा यो मेको आन कली चिनु श्‍येत गेनुङ। मोआब रे प्रोक्‍शा ब्रोंइशो नु लीशो मुर आन नोले गुप्‍स का सोइक्‍नुङ” देंत। \c 16 \s1 मोआबीम “वारच पने” देंशो \p \v 1 गेपुकीम सेला सहर रे पा सियोन ङा तमी आ डांडा ङा पिप कली पाठा सोइक्‍तीन। \v 2 आन ग्‍योव़ रे खेरशो एर ओंथ ब्रशा बेरशो चिक्‍ब खोदेंशो पा मोआब ङा तमीपुकी अरनोन खोला आ नेक्‍था बाक्‍नीम। \v 3 गे अर्ती गेशा, ठीक निसाफ पने। नाक्‍त बाक्‍त हना यो, इन वांकु नाक्‍दो ङा खोदेंशो सेलीने। ग्रुंइशो मुर आन कली ख्रुइक्‍तीन। प्रोक्‍ब आन पर्बम मशेंदीन। \v 4 मोआब रे प्रोक्‍शो मुर आन कली गेपुकी नु बाक्‍चा गेने। मेको आन कली साइक्‍ब रे प्रोंइशा, वारच पने। मुर आन कली दिप्‍बपुकी मबाक्‍तेक्‍म हना, खतम दुम्‍तीके नुप्‍त हना, श्‍येत गेबपुकी रागी रे फिक्‍चा पुंइसाक्‍म हना, \v 5 गेना हना यो दाक्‍ब आ नित्‍तीक वोंइसीब। मेको दाऊद आ ताम्‍बुम बाक्‍ब। मिनु मेको नित्‍तीकेमी थमा सुइक्‍चा पुंइसीब ठीक निसाफ पा हुकुम पाइब का निस्‍सीब। मेकोमी रीब पा कुल मकोव़थु, निसाफ पाइब। \p \v 6 गो मोआब आ ठेयब लेश्‍शा पशो लोव़ नेंतय। मेको थम ठेयब लेश्‍शो बाक्‍ब। मेको आ ठेयब लेत्‍तीके नु बोरशा लोव़ पतीके फश खोदेंशो बाक्‍ब। \v 7 मोपतीके मोआबी रोंका पामेक्‍ल। मोआब आ पर्बम रोंका पामेक्‍ल। थाम्‍पा रोंका पने। किर-हारेसेथ ङा अङगुर शोब्‍ले आ पर्बम रोंका पने। \p \v 8 हेश्‍‍बोन ङा रू खतम दुम्‍तेक्‍म। सिब्‍मा ङा अङगुर बोट मलीनीम। मेको आ अङगुर शांबुमी रागी रागी ङा हुकुम पाइब आन कली दुक्‍पाइक्‍तु। मेको आ अङगुर बोट याजेर सम्‍म लशा, गोरशो रागी सम्‍म जाक्‍दीत्‍त। मेको आन शाक्‍श ब्रशा, समुन्‍द्र आ आइक्‍ची हांबु सम्‍म जाक्‍दीत्‍तेक्‍म। \v 9 मोपतीके गो सिब्‍मा ङा अङगुर बोट आ पर्बम याजेर खोदेंब पा ङाक्‍नुङ। गो इस कली आं प्रेक्‍कुम जिप्‍पाइक्‍नुङ। मारदे हना हेश्‍‍बोन नु एलेआले, इस अङगुर नु अन्‍न ओंइची नाक्‍त मजाक्‍ब। \em यसैया १५:४-९\em* \v 10 मिनु ग्रेल्‍शो रू रे ग्‍येरशो सेंदा मनेंसीब। इस अङगुर रूमी ग्‍येरशा कुम्‍सो मपाइनीम। सुइमी अङगुर मख्राक्‍नीम। आन ग्‍येरशा कुम्‍सो पतीके जाम्‍त। \em येरमीया ४८:३३\em* \v 11 मोपतीके मोआब आ पर्बम आं थुं ङाक्‍ब। मिनु कीर-हेरेस आ पर्बम आ थुं खाइक्‍ब। \v 12 मिनु मोआबी आन देवी देवता बाक्‍शो डांडा ङोइश्‍शा, शुश प्रार्थना पाम्‍तेक्‍म हना यो, मेको शोर गाक्‍शो दुम्‍ब। \p \v 13 एको परमप्रभु यावेमी मोआब आ पर्बम ङोंइती देंशो लोव़ बाक्‍ब। \v 14 मुल चहिं परमप्रभु यावेमी “गाल्‍च ताइबम आ बर्स हिक्‍शो खोदेंशो पा बर्स सांमी मोआब आ दारस जाम्‍शा लाइब। मिनु आ ठेयब हुल शुश मलीनीम। मेको आ लीशो मुर शुश मदुम्‍थु, सक्ति मपाइश्‍शो दुम्‍नीम” देंत। \em यसैया २१:१६\em* \c 17 \s1 दमस्‍कस नु इस्राएल कली श्‍येत \r येरमीया ४९:२३-२७; आमोस १:३-५ \p \v 1 मिनु परमप्रभु यावेम दमस्‍कस आ पर्बम यसैया कली “दमस्‍कस सहर खतम दुम्‍शा मलीब। मेकेर ब्रेश्‍शो खिं ला बाक्‍नीम। \v 2 आरोएर ङा सहरपुकी प्रोंइसीशो दुम्‍शा, क्‍यारश भेडा योव़तीके दुम्‍ब। मेको काइ महिक्सीशो नाइक्‍तीक दुम्‍ब। \v 3 एफ्राइम ङा बोल्‍यो दरवार नुप्‍नीम। दमस्‍कस ङा राज्‍य मलीब। अराम ङा लीशो मुरपुकी इस्राएली आन जाम्‍शो छेङछेङ खोदेंशो दुम्‍नीम” दे मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेम देंत। \em २राजा १६:९\em* \p \v 4 मिनु परमप्रभु यावेमी “मेको नाक्‍ती याकूब आ मुर आन रिम्‍स नेल्‍ल लाइब। मेको नेल्‍ल गेयनीम। \v 5 मिनु दोदेंशो पा चेरब रिक्‍ब मुरुमी गुइ कामी चेरब ग्‍याइश्‍शा, अर्को गुइमी रिक्‍बा, मोदेंशो पा रेफाइम ङा बेंसीम सिला गुप्‍तीक बाक्‍ब। \v 6 तेल रवा हिक्‍शा गेडा नेल्‍ल तोक्‍शा यो का निक्‍शी लीशो खोदेंशो पा, मेको आ ङल नु राशीमी का निक्‍शी ला लीनीम” दे परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुमी देंत। \p \v 7 मेको नाक्‍ती मुरपुकीमी आंम कली सेल्‍ब कली मिम्‍नीम। मिनु इस्राएली आन का ला बाक्‍शो परमप्रभु यावे गे कोव़नीम। \v 8 मेकोपुकीम आंम आन गुइमी सेल्‍शो देवी देवता आन कली चढ़ेचा ममिम्‍नीम। आंमा आन सेल्‍शो मूर्ति पाइश्‍शो थाम नु धूप चोतीके कली मकोव़नीम। \p \v 9 मेको नाक्‍ती आन बोल्‍यो सहरपुकी हिव्‍वी नु एमोरी आन प्रोंइ‍शो सहर खोदेंशो दुम्‍नीम। मेको आन सहर इस्राएली आन पर्बम प्रोंइशो बाक्‍तेक्‍म। मेकेर ङा मारेइ मारेइ नेल्‍ल खतम दुम्‍शो बाक्‍तेक्‍म। \p \v 10 मारदे हना गे इन कली पाप रे प्रोंइब परमप्रभु कली प्रेंताक्‍नी। मिनु इन ख्रुइक्‍तीक सेरथे फुल्‍लु कली मफ्रुक्‍नी। गे अर्को रागी ङा रिम्‍शो अङगुर ख्रुम्‍तीनी। \em यसैया ६:२-३; ब्‍यवस्‍था ३२:१५\em* \v 11 गे दारशो बोट ख्रुम्‍तीनी हना यो, मिनु आ दीसा सुनी बोइक्‍पाइक्‍तीनी हना यो, मेकेर खुप्‍चा कली मारेइ मलीब। श्‍येत जतीके नु खाइश्‍शो मसातीके नाक्‍त मोदेंशो दुम्‍ब। \s1 शुश रागी ङा मुर आन हुल \p \v 12 आबी, शुश रागी ङा मुर आन रेयके, समुन्‍द्र ङा ब्‍वाक्‍कु खोदेंशो पा नेंसीब। आबी, रागी रागी ङा मुर आन ग्रीशो बारशो खोला आ रेयके खोदेंशो बाक्‍ब। \v 13 रागी रागी ङा मुरपुकी ठेयब ब्‍वाक्‍कु ग्रीशो खोदेंशो पा ग्रीनीम। तन्‍न परमप्रभुमी मेको आन कली हुइक्‍ब। मिनु मेकोपुकी ङोन प्रोक्‍नीम। मेको डांडा ङा फश गिवारम बेरपाइश्‍शो भूस फुरक खोदेंशो दुम्‍नीम। \v 14 नाक्‍दो हिंचा ङा श्‍येत जाइनीम। नां सोव़चा क्‍येङा ङोंइती मेको नेल्‍ल बेक्‍नीम। आंइ मार मार रोइक्‍ब नु खुइ पाइबपुकी मोदेंशो दुम्‍नीम। \em यसैया ३७:३६\em* \c 18 \s1 कूश रागी आ पर्बम लोव़ पशो \p \v 1 आबी, शुश बेरशो रेयके नेंसीशो एथीयोपीया खोला आ आइक्‍ची हांबुम बाक्‍शो रागी। \em सेफन्‍याह ३:१०\em* \v 2 गे लोव़ कुरब मुर आन कली रीब पा डोंगाम समुन्‍द्रम सोइक्‍ताक्‍वी। गे लोव़ कुरबपुकी, लाइश्‍शो मुर नु रीब पा गेय पाइब मुर आन रागी लन। ङोन नु नेक्‍था ङा मुर नेल्‍ल मेको आन कली तशा हिंनीम। मेको सक्ति पाइश्‍शो नु ग्राब रागी ङा मुर बाक्‍नीम। आन रागी शुश खोलाम चेश्‍शो बाक्‍ब। \p \v 3 गे रागी रागीम बाक्‍ब मुरपुकी, रागी नेल्‍लेम ब्रोंइबपुकी डांडाम छेदर ख्रुक्‍शो ताइतीनी हना, कोव़ङीन। तुराही ताप्‍शो बाक्‍त हना, नेनीन। \v 4 मारदे हना परमप्रभु यावेमी आं कली “गो आं बाक्‍तीके रे पा सिक्‍सी पा कोव़नुङ। नाप्‍शो नां ङा नाक्‍त खोदेंशो नु बाली नाली रिक्‍ची ना हुप्‍शो नांमी गोस्‍स का ग्रूशो खोदेंशो पा सिक्‍सी पा कोव़शा बाक्‍नुङ। \v 5 अङगुर मीचा क्‍येङा ङोंइती फू बोइश्‍शा, गेडा सिप्‍ब, मिनु मीब। मेना मेकोमी अङगुर कली गुयेम मुंइ‍शा, आ बरशो राशी ख्रोइश्‍शा ताइक्‍ब। \v 6 मिनु डांडा ङा ठेयब चिक्‍ब नु रागी ङा जन्‍तु आन कली ब्‍वचा गे‍ब। होश दुम्‍तीके ठेयब चिक्‍ब मेको तारी नित्‍नीम। मिनु हिंउदम ब्‍वाकी ङा जन्‍तुपुकीम मेको ब्‍वशा, मेको आ तारी इप्‍नीम” देंत। \p \v 7 मेना लाइश्‍शो नु दारशो मुरपुकीमी मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे कली मार मार चाक्‍नीम। मिनु मेको आन कली तशा ङोन नु नेक्‍था ङा मुरपुकी हिंनीम। मेकोपुकी सक्ति पाइश्‍शो नु ग्राब रागी ङा मुर बाक्‍नीम। मेको आन रागी खोलाम चेश्‍शो बाक्‍ब। मेको आन मार मार मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे आ बाक्‍तीके सियोन डांडाम चाक्‍नीम। \em भजन संग्रह ६८:३०-३२; प्रेरित ८:२७\em* \c 19 \s1 इजीप्‍त कली निसाफ पशो \r येरमीया ४६:-; इजीकीएल २९:-३२:- \p \v 1 मिनु परमप्रभु यावेम इजीप्‍त आ पर्बम यसैया कली “कोव़ङीन, परमप्रभु यावे रीब पा बेरब गोस्‍सुम इजीप्‍त रागी जाक्‍ब। मेकेर ङा मूर्तिपुकी हिंशा ख्रिंख्रि पाइनीम। इजीप्‍त ङा मुर आन थुं लुक्‍च लाइब। \v 2 गो इजीप्‍त ङा मुर आन कली आंम आंमा लडाइ पपाइक्‍नुङमी। मोपा मेको आन लोक्‍ब नु लडाइ पाइनीम। आन नेक्‍था ङा मुर लडाइ पमुइनीम। सहर सहर लडाइ तोमुइनीम। राज्‍य राज्‍य लडाइ तोमुइनीम। \v 3 मिनु इजीप्‍त ङा मुर आन थुं लुक्‍च लाइब। गो मेको आन मिम्‍शो खतम सेल्‍नुङ। मिनु मेकोपुकीमी आन मूर्ति नु बेक्‍शो मुर आन सल्‍ला नेंचा माल्‍नीम। \v 4 गो इजीप्‍त ङा मुर आन कली शिशी मपथु, सासन पाइब आ गुइमी जिम्‍मा गेनुङमी। मिनु हिंचा ङा पिपमी मेको आन कली सासन पाइब” दे परमप्रभु, मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी देंत। \p \v 5 मिनु नील खोला ङा ब्‍वाक्‍कु सोव़ना सोव़न लशा, ब्‍वाक्‍कु मबाक्‍शो दुम्‍ब। \v 6 मेकेर ङा ब्‍वाक्‍कु रिना पाइब। मिनु इजीप्‍त ङा नील खोला ङा आइक्‍च खोलापुकी सोव़शा शुश मली‍नीम। \v 7 नील खोला आ नेक्‍था दिंम दुम्‍शा, मुरपुकीम रू सेल्‍नीम। तन्‍न आन शोक्‍शो मारेइ मारेइ सोव़शा, फशेम योल्‍ब। \v 8 मिनु ङांइ साइक्‍ब मुर नेल्‍ल रोंका पाइनीम। बोल्‍सी ग्‍यारबपुकी नु ग्‍याइल आप्‍बपुकी “मार पचा, दो पचा” देंनीम। \v 9 श्‍येले सेल्‍ब नु वा प्रोव़बपुकीम सुर्ता पाइनीम। वा प्रोव़ब हिंनीम। \v 10 प्रोव़ना प्रोव़न बाक्‍बपुकी राव किक्‍नीम। मिनु गाल्‍च ताक्‍शा गेय पाइबपुकी रोंका पाइनीम। \p \v 11 सोआन ङा ठेयब मुरपुकी मूर्ख बाक्‍नीम। फाराओ कली अर्ती गेबपुकीम दूली अर्ती गेनीम। गे दोपा फाराओ कली “गो जोक्‍ब तुइक्‍ब नङ। गो साइ ङोंइती ङा पिप आ खिं रे पिशो बाक्‍नुङ” देंने चाप्‍नीनी? \v 12 गे, निप्‍स पाइश्‍शो मुरपुकी ते बाक्‍नी? गेपुकीम मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी इजीप्‍त कली मार पचशो बाक्‍मे, मेको लोव़ पा मुर आन कली तुइक्‍पतीन। \v 13 सोआन ङा ठेयब मुरपुकी मूर्ख दुम्‍तेक्‍म। मेम्‍फीस ङा ठेयब मुरपुकीम जोल लोव़ कली थमा सुइक्‍नीम। मिनु मेको आन नेल्‍ल क्‍येङा ठेयब मुरपुकीमी इजीप्‍त ङा मुर आन कली हेंथे लां खोइक्‍पाइक्‍नीम। \v 14 परमप्रभु यावेमी मेको आन कली ग्रांग्‍ये माग्‍ये पोक्‍तीक सोक्‍तीम प्रिंताक्‍मी। मेकोपुकीम इजीप्‍त रागी कली दुक्‍शो मुर आन मेशो तार गाक्‍शो खोदेंशो सेल्‍तेक्‍म। \v 15 इजीप्‍त रागी कली सुइमी वारच पने मचाप्‍नीम। \p \v 16 मेको नाक्‍ती इजीप्‍त ङा मुर आन थुं मीश मुर आन थुं खोदेंशो दुम्‍ब। मेकोपुकी मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी आ गुइ क्‍युक्‍शो तशा ख्रिंख्रि पा हिंनीम। \v 17 इजीप्‍त रागी ङा मुरपुकी यहूदा ङा मुर आन क्‍येङा हिंनीम। मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी इजीप्‍त रागी कली मार पचशो बाक्‍बा, मेको लोव़ नेंब नेल्‍ल हिंनीम। \s1 रागी सां आन कली आसीक \p \v 18 मिनु मेको नाक्‍त इजीप्‍त रागी ङा ५ ओटा सहरमी कनानी आन लोव़ ब्‍वाक्‍नीम। मिनु सहर ङा मुरपुकीमी, मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे आ नेंमी कसम जाइनीम। मेको सहर का आ नें इर-हेरेस बाक्‍ब। \em इर-हेरेस आ अर्थ नां आ सहर देंसीब।\em*\em यसैया ६५:१६; येरमीया १२:१६\em* \v 19 मेको नाक्‍ती इजीप्‍त रागी आ दातेमी परमप्रभु यावे कली चढ़ेतीके का सेल्‍नीम। मिनु मेको आ सांदमी परमप्रभु यावे कली थाम का सेल्‍‍नीम। \em लेवी २६:१\em* \v 20 मेको थाम इजीप्‍त रागीमी मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे कली मिम्‍तीक चिन्‍ड का दुम्‍ब। मारदे हना मेकोपुकीमी श्‍येत गेचा पुंइसीतीके परमप्रभु यावे कली “वारच पाइक्‍की” दे लोव़ पाइनीम। मिनु परमप्रभु यावेमी मेको आन कली आन श्‍येत रे प्रोंइब का सोइक्‍ब। मेकोमी लडाइ पा मेको आन कली श्‍येत रे प्रोंइब। \v 21 मिनु परमप्रभु यावेमी आंम कली इजीप्‍त ङा मुर आन ङोंइती तुइक्‍पांइसीब। मिनु मेको नाक्‍त इजीप्‍त ङा मुरपुकीमी परमप्रभु यावे कली थमा सुइक्‍नीम। मिनु मार मार चोशा चढ़ेतीक चढ़ेशा, कबल पा, आन पशो कबल खाप्‍नीम। \em यसैया ६६:१९\em* \v 22 परमप्रभु यावेमी इजीप्‍त ङा मुर आन कली तुप्‍ब। मिनु सापाइक्‍ब। मिनु मेकोपुकी परमप्रभु यावे आ नोले खोइक्‍नीम। मिनु मेको आन पुंइशो लोव़ नेंशा। मेको आन कली सापाइक्‍ब। \p \v 23 मिनु मेको नाक्‍ती इजीप्‍त रे अस्‍सुर सम्‍म ठेयब लां का दुम्‍ब। मिनु अस्‍सुर रागी ङा मुरपुकी इजीप्‍त जाक्‍नीम। इजीप्‍त ङा मुरपुकी अस्‍सुर लाइ‍नीम। मिनु इजीप्‍त नु अस्‍सुर ङा मुर गारशा परमप्रभु यावे कली ठेयब सेल्‍नीम। \p \v 24 मिनु मेको नाक्‍ती इजीप्‍त, अस्‍सुर नु इस्राएल नेल्‍ल क्‍येङा नोले ङा इस्राएल रागी दुम्‍ब। मेको रागी रागी आन दातेमी मेको सांफा आसीक ताइब दुम्‍नीम। \em ब्‍यवस्‍था ४:२०; रोमी १५:१०\em* \v 25 मिनु मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी आसीक गेशा मेको आन कली “आं इजीप्‍त ङा मुर, आं सेल्‍शो अस्‍सुर रागी नु आं योव़शो इस्राएल ङा मुरपुकी आसीक रमल” देंब। \c 20 \s1 अस्‍सुरमी ग्राशो \p \v 1 मिनु अस्‍सुर ङा पिप सारगोन आ सासनमी आ कप्‍तान लडाइ पथ लशा, अश्‍दोद सहर ग्रा‍त। \em २राजा १८:१७\em* \v 2 मेना परमप्रभु यावेमी आमोज आ तौ यसैया कली “इ फेक्‍शो अरन्‍डी नु जुत्ता प्रुतो” देंत। मिनु मोपा यसैया जुत्ता मलिक्‍थु, वा मफेक्‍थु, शिश्रा गाक्‍चा गोप्‍तु। \v 3 मिनु परमप्रभु यावेमी “आं गेय पाइब यसैया दोपा शिश्रा नु जुत्ता मलिक्‍थु बर्स सां सम्‍म इजीप्‍त नु एथीयोपीयाम चिन्‍ड कोंइचा कली गाक्‍मे, \v 4 मोपा अस्‍सुर ङा पिपमी इजीप्‍त रागी नु एथीयोपीया ङा मुर आन कली ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍ब। ठिटा नु खूशो नेल्‍ल आन कली शिश्रा, जुत्ता मलिक्‍पाइक्‍‍थु नु देल्‍लो तपाइश्‍शा लाइश्‍शा, इजीप्‍त कली मुने तोक्‍ब। \v 5 मिनु सु सुमी ‘एथीयोपीया ङा मुरुम आंइ कली वारच पाइनीम। इजीप्‍त बोल्‍यो बाक्‍ब’ देंनीमी, मेको नेल्‍ल मुने दोक्‍नीम। \v 6 मिनु मेको नाक्‍ती समुन्‍द्र आ नेक्‍था बाक्‍ब मुरपुकीमी ‘कोव़ङीन, ङोंइती वारच पा अस्‍सुर नु लडाइ पन, दे ब्रेश्‍शो रागी आस कली अस्‍सुर ङा पिपम ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍तु। गो मुल दोपा ब्रोंइचा’ देंनीम” देंत। \c 21 \s1 बेबीलोन आ पर्बम लोव़ पशो \r यसैया १३:-; यसैया १४:- \p \v 1 मिनु परमप्रभु यावेम समुन्‍द्र आ नेक्‍था ङा गोरशो रागी आ पर्बम यसैया कली “नेगेब रे फश पिना पिन बाक्‍ब। मेको गोरशो रागी रे पीब। मेको हिंचा ङा रागी बाक्‍ब। \v 2 गो हिंचा ङा लोव़ का नेंता। श्‍येत गेबपुकीम श्‍येत ला गेनीम। खतम पोक्‍‍बपुकीमी खतम ला पोक्‍नीमी। एलाम, गे कुवो। गे लशा, मादी रागी ङा मुर पुम्‍दीने। गो मेको आन हुक‍यी पचा तेक्‍नुङ” देंत। \v 3 मोपतीके आं पोक्‍च ख्रिंख्रि पाइनीम। गो सुत्‍केरी रोइ पशो आल थिचशो मीश मुर खोदेंशो दुम्‍ती। गो राप्‍ने मचाप्‍थु, नेंने नु तने मचाप्‍चा ङा श्‍येत जशो बाक्‍नुङ। \v 4 गो ग्रांग्‍ये माग्‍ये दुम्‍शो बाक्‍नुङ। आं दाक्‍शो हाम्‍सोमी नाइक्‍चा मलुनु, आं कली ख्रिंख्रि पपाइक्‍ती। \v 5 मेकोपुकीमी जचा कली ठीक सेल्‍नीम। वा ब्राइनीम। जाइनीम, तूनीम। ए, कप्‍तानपुकी, बोक्‍कीन इन तेक्‍तीक तेल ख्रेक्‍तीन। \v 6 मारदे हना परमप्रभुमी आं कली “कोव़ब मुर का वोतो। मेकोम मार ताइबा, शोव़ङल। \v 7 मेकोमी शारा ङोइक्‍ब आन कली जोड जोड पा जाक्‍ना जाक्‍न ताइब, गधा ङोइक्‍ब नु दलओंठ ङोइक्‍ब ताप्‍तु हना, शुश कोव़शा, नोफा दाइश्‍शा नेनल” देंत। \v 8 मिनु कोव़ब मुरुमी गुप्‍स खोदेंशो पा, ठेयब सेंदा पा “परमप्रभु, गो नाक्‍दो नाक्‍ती खाल पतीकेमी खाल पा राप्‍शा बाक्‍शो बाक्‍नुङ। \v 9 कोव़ङीन, शारा ङोइक्‍ब जोर जोर पा जाक्‍ना जाक्‍न बाक्‍नीम” देंत। मिनु मेकोमी “बेबीलोन ब्रुत। मेको आन देवी देवता आन मूर्ति नेल्‍ले खपीम ताइक्‍चा पुंइसाक्‍म” देंत। \em प्रकाश १८:२\em* \v 10 गे आं तुप्‍शो नु क्राप्‍शो रागी ङा मुरपुकी, मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभु रे नेंशो लोव़ गो इन कली देंती। \s1 एदोम आ पर्बम पशो लोव़ \r येरमीया ४९:७-२२,२८-३३ \p \v 11 मिनु परमप्रभु यावेमी दुमा आ पर्बम यसैया कली \em ब्‍यवस्‍था २:५\em* \v 12 गो सेइर रे सेंदा का नेंता। मेको सेंदामी “ए, खाल पाइब मुर, नाक्‍दो दोशो दुम्‍मे? दोशो लीमे? ए, खाल पाइब नाक्‍दो दोशो दुम्‍मे? दोशो लीमे?” देंत। मिनु खाल पाइबमी “नां सोव़ब, मिनु नां रिक्‍ब। मारेइ हिल्‍लो पचा बाक्‍त हना, आं बाक्‍तीक जाक्‍कीन। मिनु हिल्‍लो पयीनी” देंत। \s1 अराब रागी आ पर्बम पशो लोव़ \p \v 13 मिनु परमप्रभु यावेमी गोरशो रागी आ यसैया कली “ए, अराब रागी ङा मुरपुकी गे अराब ङा मुर मबाक्‍तीकेमी बाक्‍स बाक्‍चा माल्‍नीनी। गे दलओंठ ङोइश्‍शा देदान आ थर ङा ग्‍याप्‍ब लेयब पिने। \v 14 तेमा रागी ङा मुरपुकी, ब्‍वाक्‍कु तूतू दाक्‍ब आन कली ब्‍वाक्‍कु चाक्‍कीन। प्रोक्‍शा जाक्‍ब आन कली शोब्‍ले कुर‍शा, ग्रुम्‍थ लने। \v 15 मारदे हना मेकोपुकी शोइश्‍शो तरवार, खुक्‍शो लिब्रा नु ठेयब लडाइ रे ब्रोंइशा जाक्‍शो बाक्‍नीम” देंत। \p \v 16 मिनु परमप्रभुमी आं कली “गाल्‍च ताइबम आ बर्स हिक्‍शो खोदेंशो पा बर्स का नोले केदार आ दारस नेल्‍ल जाम्‍ब। \em यसैया १६:१४\em* \v 17 मिनु केदार ङा लडाइ पाइब लिब्रा आप्‍ब मुर का निक्‍शी ला लीनीम। मारदे हना एको परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभु आ देंशो लोव़ बाक्‍ब” देंत। \c 22 \s1 यरूसलेम आ पर्बम लोव़ पशो \p \v 1 मिनु परमप्रभु यावेमी कोंइतीक बेंसी आ पर्बम यसैया कली “गे नेल्‍ल मार दुम्‍नी ङा मीन, नेल्‍ल इन खिं तार ङोंइसीनी? \v 2 गे, ग्रांग्‍ये माग्‍ये नु रेयकेम ब्रीशो सहर, इ बेक्‍शो मुरपुकी तरवारम क्‍योरशा साइश्‍शो मनम। लडाइम साइश्‍शो यो मनम। \v 3 इ सासन पाइब कालेम प्रोक्‍तेक्‍म। लिब्रा मआप्‍थु ग्‍याइक्‍चा पुंइसाक्‍म। ङोंइती सु सु ङोन प्रोक्‍तेक्‍म हना यो, मेको कालेम ग्‍याइक्‍चा पुंइसाक्‍म। \v 4 मोपतीके गो आं कली मकोव़यीनी। गो हुइ हुइ पा ङाक्‍नुङ। आं कली लेम्‍चा थुं मपने। मारदे हना आं दाक्‍शो मुर खतम दुम्‍तेक्‍म” देंत। \em येरमीया ८:२३\em* \v 5 मिनु नाक्‍त काम परमप्रभु, मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी कोंइतीक बेंसीम दिम्‍शा ताइश्‍शा नु ग्रांग्‍ये माग्‍ये पपाइक्‍ब। गारो प्रेश्‍शो डांडा सम्‍म “वारच पने” दे वाइ ब्रेश्‍शो सेंदा नेंसीब। \v 6 एलाममी ब्रा कुरतीके कुरतु। मुरपुकी बग्‍गी ङोइश्‍शा गाक्‍चा गोम्‍तेक्‍म। कीर सहर ङा मुरपुकीमी तेक्‍तीके शोल्‍तेक्‍म। \v 7 इ रिम्‍शो बेंसी बग्‍गीम ब्रीशो बाक्‍नीम। शारा ङोइक्‍ब सहर ङा ठेयब लाप्‍चो आ ङोंइती ठीक दुम्‍शो बाक्‍नीम। \v 8 परमप्रभुमी यहूदा आ सुम्‍तीके हुक्‍तु। मेको नाक्‍ती गेपुकी पिप आ या वोइक्‍तीके, ब्‍वाकी ङा खिं मिम्‍ताक्‍नी। \v 9 मिनु गेपुकीमी दाऊद आ सहर ङा खिं शुश रेक्‍शो ताइतीनी। मिनु आइदी दोम्‍ली ङा ब्‍वाक्‍कु ताप्‍तीनी। \em यसैया ७:३\em* \v 10 मिनु गे यरूसलेम ङा खिं हिक्‍शा, प्रेश्‍शा, सहर ङा गारो बोल्‍यो सेल्‍तीनी। \em येरमीया ३३:४\em* \v 11 मिनु गे सहर ङा गारो निक्‍शी आस दातेमी माइत दोम्‍ली ङा ब्‍वाक्‍कु तेम्‍तीनी। तन्‍न इन कली मोदेंशो पपाइक्‍ब कली ममिम्‍तीनी। ङोंइती रे नेल्‍ल सेल्‍ब कली चहिं मान मपनी। \p \v 12 मेको नाक्‍ती परमप्रभु, मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी ङाक्‍चा, रोंका पचा, चां ख्रोइक्‍चा नु अरन्‍डी फेक्‍पाइक्‍चा कली इन कली ब्रेत्‍ताक्‍व। \em आमोस ८:१०\em* \v 13 तन्‍न गेपुकीमी ग्‍येरशा, ब्‍यफ नु भेडा क्‍योरशा, ब्‍वशा, अङगुर शांबु तूशा “लो, जय ब्‍वय, तूय, मारदे हना दीसा बेक्‍नय” देंतीनी। \em १कोरिन्‍थी १५:३२\em* \v 14 मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी आं कली “मेको इन मरिम्‍शो पशो मबेक्‍नी सम्‍म लीब” दे परमप्रभु, मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी देंत। \s1 एल्‍याकीम कली योव़शो \p \v 15 मिनु परमप्रभु, मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी “गे खिं नेल्‍ल कली कोव़ब शेब्‍ना आ बाक्‍तीकेम लावो। \em यसैया ३६:३\em* \v 16 मिनु मेको कली ‘गे मार पना पन बाक्‍नीनी? गे इ के एकेर मार बाक्‍बा ङा। एकेर इ मुर सु बाक्‍नीमी। मारदे डांडामी तुरस मुपदी? मारदे सेरथे फुल्‍लु आगाम मुर बाक्‍तीके सेल्‍नी?’ देंत \v 17 परमप्रभु यावेमी इन कली एक रे मरिम्‍शो पा ङोन ताइक्‍ब। इन कली बोल्‍यो पा ग्‍याइक्‍ब। \v 18 इ कली हिरशा हुरद आप्‍शो खोदेंशो पा ठेयब रागीमी ताइक्‍ब। मिनु गे मेक उइ बेक्‍नेवे। इ दारशो बग्‍गी यो मेक उइ लीनीम। गे इ होव़प आ खिं कली मुने तोक्‍ब बाक्‍नेवे \v 19 गो इ कली इ गेय रे ग्रुंइशा, आइक्‍च सेल्‍नन। \p \v 20 मेको नाक्‍ती गो हिल्‍कीयाह आ तौ आं गेय पाइब एल्‍याकीम कली ब्रेत्‍नुङ। \v 21 मिनु गो मेको कली इ वा फेक्‍पाइक्‍नुङ। इ किप्‍शुर किप्‍पाइक्‍नुङ। मिनु इ अधिकार मेको कली गेनुङ। मिनु मेको यरूसलेम नु यहूदा ङा मुर आन आफ दुम्‍ब। \em उत्‍पत्ती ४५:८\em* \v 22 गो दाऊद आ खिं ङा सांचो मेको कली गेनुङ। मेकोमी रोक्‍ब, सुइम मचोक्‍नीम। मेकोमी चोक्‍ब सुइम मरोक्‍नीम। \em प्रकाश ३:७\em* \v 23 मिनु गो मेको कली किला खोदेंशो पा सारो खपीम ग्रुक्‍नुङ। मेको आ किकी पिपी आन खिं ङा मान पाइक्‍चा पुंइसीब दुम्‍ब। \v 24 मिनु आ आफ आ खिं ङा ठेयब मुर नु आल चच युइ नेल्‍ले मेको आ अधिकारम बाक्‍नीम। खिं ङा बोस नेल्‍ल मेको आ अधिकारम बाक्‍नीम” देंत। \v 25 मेको नाक्‍ती मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी “मेको सारो खपीम ग्रुक्‍शो किला हिम्‍पाइक्‍ब। मेको कली क्‍योरशा ताइक्‍नीम। मिनु आ पतीक अधिकार नेल्‍ल जाम्‍ब” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \c 23 \s1 टायर आ पर्बम लोव़ पशो \r इजीकीएल २६:-२८:- \p \v 1 मिनु परमप्रभु यावेमी टायर आ पर्बम यसैया कली “गे, टारसीस ङा जहाजपुकी रोंका पने। मारदे हना टायर खतम दुम्‍शो बाक्‍ब। मेकेर खिं नु जहाज नाइक्‍तीके मलीब। साइप्रस टापु रे जाक्‍ब आन कली नेंपाइश्‍शो बाक्‍तेक्‍म। \em इजीकीएल २७:१२\em* \v 2 समुन्‍द्र आ नेक्‍था बाक्‍बपुकी रोंका पने। गे सीदोन ङा ग्‍याप्‍ब लेयबपुकी इन मुर समुन्‍द्र शोक्‍साक्‍म। \v 3 इन मुर ठेयब ब्‍वाक्‍कु शोक्‍शा, लशो बाक्‍तेक्‍म। शीहोरम शोक्‍शो अन्‍न नु नील खोला आ एर ओंथ खुप्‍शो इन ग्‍याप्‍तीक लेयतीक बाक्‍त। मिनु गे रागी रागी ङा मुर आन ग्‍याप्‍ब लेयब बाक्‍तीनी। \v 4 सीदोन, गे मुने पावो। मारदे हना समुन्‍द्र ङा बोल्‍यो टायर सहरमी ‘गो सुत्‍केरी रोइ मपङ। गो आल मथिङ। गो वोंइश आल नु मीश आल आन कली मथुलु’ देंतीनी। \v 5 इजीप्‍त रागीम टायर आ पर्बम लोव़ जाक्‍दीम्‍मेनु, मेकेर ङा मुर हिंनीम। \v 6 गेपुकी टारशीश शोक्‍शा, लने। समुन्‍द्र आ नेक्‍था बाक्‍ब मुरपुकी रोंका पने। \v 7 मार, मेको इन ठेयब सहर बाक्‍बा ङा? मेको साइ ङोंइती रेन बाक्‍शो सहर बाक्‍त। मेकेर ङा ग्‍याप्‍ब लेयब मुरपुकी ङोन ङोन सम्‍म लाम्‍तेक्‍म। \v 8 सुमी टायर कली मोदेंशो पचा मिम्‍ता? ङोंइती टायर सिरपेच योक्‍ब बाक्‍त। आ ग्‍याप्‍ब लेयब मुर पिप आ तौ खोदेंशो बाक्‍तेक्‍म। आ ग्‍याप्‍ब लेयबपुकी रागीम मान पाइक्‍चा पुंइसीब बाक्‍तेक्‍म। \v 9 मिनु मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी मेको मिम्‍ताक्‍व। आ शुश दारस आ पर्बम ठेयब लेत्‍तीके खतम सेल्‍चा नु आ मान पाइक्‍चा पुंइसीब आन कली मुने तोक्‍चा कली मिम्‍ताक्‍व। \v 10 टारशीश ङा जहाजपुकी इन रागी लने। मुल रे मेकेर जहाज नाइक्‍तीके मबाक्‍ब। \em इजीकीएल २७:१२\em* \v 11 परमप्रभु आ गुइ समुन्‍द्र तार दिंशो बाक्‍ब। मिनु राज्‍य राज्‍य आन कली हिम्‍पाइश्‍शो बाक्‍ब। परमप्रभु यावेमी कनान रागी ङा बोल्‍यो दरवार आन कली खतम सेल्‍चा” दे अरेशो बाक्‍ब। \v 12 मिनु मेकोमी “गे दिप्चा पुंइसी‍शो कन्‍ने तमी सीदोन, मुल रे ठेयब लेश्‍शो मबाक्‍नेवे। बोक्‍को, साइप्रस टापु गे लावो। गे मेकेर यो इ थुं नाइश्‍शा बाक्‍चा मताइनेवे” देंत। \p \v 13 कल्‍दी ङा मुर आन रागी कोव़ङीन। अस्‍सुरम ममाइ, कल्‍दीपुकीम सहर नेल्‍ल मुर मबाक्‍तीके सेल्‍तेक्‍म। मेको टायर सहर ब्‍वाकी ङा जन्‍तु आन बाक्‍तीक सेल्‍तेक्‍म। मेको सहर पुम्‍चा कली लाइश्‍शो खिं सेल्‍तेक्‍म। सहर ङा दरवार प्रेत्‍तेक्‍म। सहर नेल्‍ल खतम सेल्‍‍तेक्‍म। \v 14 टारशीश ङा जहाजपुकी रोंका पने। मारदे हना इन बोल्‍यो दुम्‍तीके प्रेत्‍‍तेक्‍म। \p \v 15 मिनु नोले टायर ७० बर्स, पिप का आ ब्रोंइतीके बर्स खोदेंशो, मदुम्‍म सम्‍म प्रेंचा पुंइसीब। मिनु मेको ७० बर्स नोले टायर सहर तेल्‍लेम आ कुम्‍सो देंशो खोदेंशो दुम्‍ब। \v 16 गे प्रेंसीशो तेल्‍लेम, इ बीना रिम्‍शो पा ताप्‍शा, सहरम हिरसो। शुश कुम्‍सो पावो। मिनु इ कली फ्रुक्‍नीमी कों? \v 17 मिनु ७० बर्स नोले परमप्रभु यावेमी टायर सहर कली मिम्‍ब। मिनु मेकोम लेंशा आ तेल्‍लेम पशो ङा क्‍येट ताइब। मिनु मेकोमी तेको तेको रागी ङा राज्‍य ङा पिपपुकी नु तेल्‍लेम पाइब। \v 18 मिनु आ तेल्‍लेम पा चेम्‍शो क्‍येट परमप्रभु यावे के दुम्‍ब। मेको क्‍येट महेंनीम। आ चेम्‍शो क्‍येट परमप्रभु यावे आ ङोंइती बाक्‍ब। मेको क्‍येट मुर आन कली जचा फेक्‍चा कली गेनीम। \c 24 \s1 रागी नेल्‍ल आन कली निसाफ \p \v 1 परमप्रभु यावेमी रागी नेल्‍ल मुर मबाक्‍तीक सेल्‍ब। नेल्‍ल श्‍येत्‍थ सेल्‍ब। रागी कली ग्‍येत्‍थ लुक्‍च पा मेकेर ङा मुर नेल्‍ल आन कली ब्रपाइक्‍ब। \v 2 मुर आन कली दोदेंशो दुम्‍बा, चढ़ेब आन कली यो मोदेंशो दुम्‍ब। वाइल आन कली दोदेंशो दुम्‍बा, आन होव़प आन कली यो मोदेंशो दुम्‍ब। वाइलीम आन कली दोदेंशो दुम्‍बा, आन होव़पोक्‍म आन कली यो मोदेंशो दुम्‍ब। ग्‍याप्‍ब आन कली दोदेंशो दुम्‍बा, लेयब आन कली यो मोदेंशो दुम्‍ब। जेर थुइक्‍ब आन कली दोदेंशो दुम्‍बा, जेर गेब आन कली यो मोदेंशो दुम्‍ब। \v 3 रागी थमा पा श्‍येत्‍थ नु मुर मबाक्‍तीके दुम्‍ब। मारदे हना मेको परमप्रभु यावे आ देंशो लोव़ बाक्‍ब। \p \v 4 रागी फू खोदेंशो पा सोल सुल बेक्‍ब। रागी नेल्‍ले मोदेंशो दुम्‍नीम। रागी ङा मान पाइक्‍चा पुंइसीब नेल्‍ल बेक्‍नीम। \v 5 रागीम बाक्‍ब मुरपुकीमी रागी कली खतम सेल्‍नीम। मारदे हना मेकोपुकीमी परमप्रभु यावे आ अरेशो मटीम। परमप्रभु आ फुल्‍लुम मुशा ब्रेक्‍शो लोव़ कली ममिम्‍तेम। आ गेना हना यो लीब कबल पशो मखबेम। \v 6 मोपतीके सरापमी रागी कली खतम सेल्‍शो बाक्‍ब। मिनु मेकेर बाक्‍ब आन पापम पतीके श्‍येत जाइ‍नीम। का निक्‍शी ला लीनीम। \v 7 अङगुर शांबु ग्‍युरब। अङगुर बोट सोव़नीम। ङोंइती ग्‍येरसीशा बाक्‍ब मुर नेल्‍ल हुकयी पाइनीम। \v 8 बाजा ताप्‍ब आन ग्‍येरशो रेयके मनेंसीब। ग्‍येरशो मुर आन सेंदा मलीब। बीना ताप्ब आन रेयके जाम्‍ब। \v 9 मुल रे अङगुर शांबु तूङमेनु, कुम्‍सो मपाइनीम। राकसी तूब आन कली राकसी काइब। \v 10 मेको ग्रांग्‍ये माग्‍ये सहर खतम दुम्‍ब। मेको खिं ङा लाप्‍चो नेल्‍ल चोक्‍सीशा, सुइ ओव़ने मचाप्‍नीम। \v 11 लां गाक्‍ब मुरपुकी अङगुर शांबु मबाक्‍तीके सुर्ता पाइनीम। ग्‍येरसीतीके नेल्‍ल नुप्‍ब। रागी ङा ग्‍येरसीतीके जाम्‍त। \v 12 सहर मुर मबाक्‍तीक दुम्‍शा, आ गारो ङा ठेयब लाप्‍चो ब्रेत्‍तेक्‍म। \v 13 मोदेंशो रागी नु रागी रागी ङा मुर आन कली दुम्‍चा माल्‍ब। तेल रवा आन फल थेप्‍शा नु अङगुर सेक्‍शा यो सीला लीशो खोदेंशो पा रागी नेल्‍ल मोदेंशो दुम्‍चा माल्‍ब। \p \v 14 मिनु मेको लीशो मुरपुकी ग्‍येरशा ठेयब सेंदा पा “परमप्रभु यावे ठेयब बाक्‍ब” दे पच्‍छिम रे कुम्‍सो पाइनीम। \v 15 मोपतीके पूर्ब ङा मुर “परमप्रभु यावे ठेयब बाक्‍ब” दे मेको कली ठेयब सेलीन। समुन्‍द्र आ नेक्‍था बाक्‍ब आन कली “परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभु आ नें कली मान पने” देंमानु, मेको कली मान पाइनीम। \v 16 गो रागी आ सुर रे परमप्रभु कली ठेयब सेल्‍तीक कुम्‍सो पशो नेंतय। ठीक पाइब, परमप्रभु कली ठेयब सेल्‍तीक कुम्‍सो बाक्‍नीम। तन्‍न गो शुश श्‍येत जाइब दुम्‍ती। आबी, गो श्‍येत जाइब दुम्‍ती। मारदे हना दूली पाइबम, मुल सम्‍म दूली पाइनीम। मिनु मेको क्‍येङा यो दूली पाइनीम। \p \v 17 गे रागी ङा मुरपुकी, इन ङोंइती शुश हिंचा ङा बाक्‍ब। इन ङोंइती बिक्‍तीके नु ब्‍वारद बाक्‍नीम। \v 18 मिनु सु सु शुश हिंचा ङा रेयके नेंशा प्रोक्‍नीमी, मेको बिक्‍तीकेम बिक्‍नीम। सु सु बिक्‍तीके रे ग्रूनीमी, मेको ब्‍वारदम रेत्‍नीम। मारदे हना सरीङ ङा झेल रोक्‍सीशो बाक्‍नीम। मिनु रागी आ जग हिम्‍सीशो बाक्‍ब। \em येरमीया ४८:४३-४४; आमोस ५:१९; उत्‍पत्ती ७:११\em* \v 19 मिनु रागी एश्‍शा, ब्रोल्‍ब। ख्रिनुम हिम्‍सीब। \em २पत्रुस ३:१०\em* \v 20 रागी अङगुर शांबुम दुक्‍शो मुर खोदेंशो पा एर ओंथ हिम्‍सीब। ख्रिनुम हिम्‍शो कटेरा खोदेंशो पा हिम्‍सीब। मुर आन हेंथे पतीकेमी मेको मोदेंशो सेल्‍तु। मिनु रागी गेनायो मबोक्‍चा ङा पा गोल्‍ब। \p \v 21 मेको नाक्‍ती परमप्रभु यावेमी स्‍वर्गम बाक्‍ब सक्ति पाइश्‍शो आन कली सजाइ गेब। मिनु रागी कली सासन पाइब पिप आन कली सजाइ गेब। \em दानीएल १०:१३; येरमीया ४६:२५\em* \v 22 जेल्‍खानम खुम्‍सीशो मुर खोदेंशो पा बिक्‍तीकेमी खुम्‍सीचा पुंइसीनीम। मेको जेल्खानम चोक्‍चा पुंइसीशा, शुश नाक्‍त नोले सजाइ ताइनीम। \v 23 मेना तास्‍ला लल जीब, नां आ छेङछेङ जाम्‍ब। मारदे हना मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी सियोन डांडा नु यरूसलेमम सासन पाइब। खाल्‍पा आन ङोंइती आ छेङछेङ कोंइब। \c 25 \s1 ग्‍येरशा कुम्‍सो पशो \p \v 1 परमप्रभु यावे, आं परमप्रभु बाक्‍नीनी। गो इन कली मान पशा, इन नें ठेयब बाक्‍ब, दे कुम्‍सो पाइनुङ। मारदे हना गे छक लाक्‍चा ङा गेय पाइतीनी। इन ङोंइती मिम्‍शो मप्रोंइथु, थमा पा थुम्‍तीनी। \v 2 मारदे हना गे सहर कली फुल्‍लु तेल्‍तीके खोदेंशो सेल्‍तीनी। गारो हिरशो सहर कली प्रेत्‍तीनी। अर्को रागी ङा मुर आन दरवार मुल मली। मिनु मेको गेनायो मसेल्‍नीम। \v 3 मोपतीके बोल्‍यो मुरपुकीम इन कली मान पाइनीम। बोल्‍यो राज्‍यपुकी इन क्‍येङा हिंनीम। \v 4 मारदे हना गे प्रुङग नु मारेइ मथीब आन कली वारच पाइब बाक्‍तीनी। फश गिवार पवानु, फाम्‍सीतीके नु नां पवानु, सितल थेरतीके बाक्‍तीनी। मारदे हना मेको शिशी मपाइक्‍ब आन गाइक्‍चा, फश गिवार गारोम थोक्‍सीशो खोदेंशो बाक्‍ब। \em यसैया ४:६\em* \v 5 सोव़शो रागीमी नांम नाप्‍पाइश्‍शो खोदेंशो पा, अर्को रागी ङा मुर आन रेयके पतीक साम्‍तीनी। नां कली गोस्‍सुम सुम्‍शो खोदेंशो पा, शिशी मपाइब आन ग्राशा ग्‍येरशा पतीके कुम्‍सो तेक्‍तीनी। \s1 परमप्रभु आ गेशो भोज \p \v 6 मिनु मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी सियोन डांडामी रागी नेल्‍ल ङा मुर आन कली थम ठेयब भोज का सेल्‍ब। ब्रोव़शो नु चोक्‍शो अङगुर शांबु नु ब्रोव़शो जचा थोव़क के भोज गेब। \em मत्ती २२:२-४\em* \v 7 मिनु मेकोमी मेको डांडामी जात जात ङा मुर आन थुं ङा सुम्‍तीके हुक्‍ब। रागी रागी ङा मुर आन सुम्‍तीके हुक्‍ब। मेना मेकोमी मुर आन कली मबेक्‍पाइक्‍ब। \v 8 मेना परमप्रभु, परमप्रभु यावेमी मुर नेल्‍ल आन प्रेक्‍कु फिक्‍ब। आ मुर आन कली मदाक्‍तीके रागी नेल्‍ल रे ग्रुंइब। मारदे हना परमप्रभु यावेमी मेको लोव़ पाप्‍तु। \em १कोरिन्‍थी १५:५५; प्रकाश ७:१७\em* \v 9 मिनु मेको नाक्‍ती मुरपुकीमी “कोव़ङीन, मेको आंइ परमप्रभु बाक्‍ब। गो मेको आ लां कोव़तक। मिनु मेकोम आंइ कली श्‍येत रे प्रोंइतु। मेको आंइ रिम्‍शा बाक्‍शो परमप्रभु यावे बाक्‍ब। गोपुकी आ प्रोंइशो तशा ग्‍येरसाक्‍क। \em भजन संग्रह ४८:१५\em* \v 10 मारदे हना परमप्रभु यावे आ गुइ मेको डांडा तार बाक्‍ब। मिनु मोआब रागी ङा मुर आन बाक्‍तीके दिम्‍चा पुंइसीनीम। मेको नेल्‍ल मोव़ल वोइक्‍तीके खोदेंशो पा दिम्‍चा पुंइसीनीम। \v 11 मिनु दोपा दोम्‍ली ग्‍यारब मुरपुकीमी आन गुइ दिंनीमी, मोपा मेकोपुकीमी आन गुइ दिंनीम। मिनु परमप्रभुमी मेको आन ठेयब लेश्‍शो नु आन सक्ति आइक्‍च सेल्‍ब। \v 12 मिनु आ बोल्‍यो नु लाइश्‍शो गारो प्रेश्‍शा, आइक्‍च सेल्‍शा, खप नु उइक्‍थ सेल्‍ब। मिनु फुरक दुम्‍पाइक्‍ब” देंनीम। \c 26 \s1 परमप्रभु आ मुर आन कुम्‍सो \p \v 1 मेको नाक्‍ती यहूदा रागी ङा मुरपुकीम मार कुम्‍सो पाइनीम देंशा हना “आंइ सहर बोल्‍यो बाक्‍ब। परमप्रभुमी आंइ कली ग्राचा गेब। लडाइ पाइब आन कली ओव़ने मचाप्‍तीके गारो हिरब। \v 2 मेको सहर ङा गारो ङा लाप्‍चो रोक्‍कीन। ठीक पाइब नु परमप्रभु यावे कली थमा सुइक्‍चा मप्रोंइब ओव़ने चाप्‍मेक्‍ल। \em भजन संग्रह ११८:२०\em* \v 3 गे ग्‍येत्‍थ लुक्‍च मदुम्‍ब थुं पाइश्‍शो मुर आन कली थुं नाइक्‍चा गेनीनी। मारदे हना मेकोपुकी इन कली थमा सुइक्‍ब बाक्‍नीम। \v 4 गे परमप्रभु यावे कली गेना हना यो थमा सुतीन। मारदे हना परमप्रभु यावे गेना हना यो बाक्‍ब, सेरथे फुल्‍लु का बाक्‍ब। \em ब्‍यवस्‍था ३२:४\em* \v 5 मारदे हना मेकोमी ठेयब लेश्‍शो मुर ब्रेम्‍पाइक्‍तु। आन सहर कली आइक्‍च सेल्‍शा, खपीम वोइश्‍शा, फुरक नु उइक्‍थ सेल्‍तु। \v 6 मुरपुकीम मेको कली दिम्‍नीम। प्रुङग मुरपुकीमी मेको कली दिम्‍नीम। क्‍येट मथीबम यो मेको कली दिम्‍नीम। \p \v 7 ठीक निसाफ पाइब आ लां ग्‍येत्‍थ बाक्‍ब। गे ठीक पाइब आ लां थेल्‍तीनी। \v 8 परमप्रभु यावे, गो इन निसाफ पतीके कली रिम्‍नीकी। आंइ थुं नेल्‍लेमी इन नें नु इन कली मिम्‍शा बाक्‍नीकी। \v 9 गो नाक्‍दो इन कली शुश मिम्‍नुङ। गो आं थुंमी इन कली माल्‍ना माल्‍न बाक्‍नुङ। मारदे हना गे रागी ङा मुर आन कली निसाफ पाइतीनी हना, रागीम बाक्‍बपुकीमी ठीक पतीके शेंसीनीम। \em भजन संग्रह ६३:७\em* \v 10 परमप्रभु यावे आ अरेशो लोव़ मटीब मुरपुकीमी शिशी ताम्‍तेक्‍म हना यो, ठीक पतीके मशेंसीनीम। मेकोपुकीम ठीक पाइब आन रागीमी दूली पाइनीम। मिनु परमप्रभु यावे कली मान मपाइनीम। \v 11 परमप्रभु यावे, इन गुइ मेको आन पर्बम क्‍युक्‍शो बाक्‍तीनी हना यो, मेकोपुकीमी मतुइक्‍नीम। गे इन मुर आन कली दाक्‍शो तशा, मेकोपुकी मुने दोक्‍मल। इन जोरी सत्रु आन कली नेक्‍ब मीमी मेको आन कली यो नेक्गल। \em यसैया ३७:३२\em* \v 12 परमप्रभु यावे, गे आंइ कली थुं नाइक्‍चा गेनीनी। मारदे हना मार रिम्‍शो पका, मेको नेल्‍ल इन रे पा पिशो बाक्‍ब। \em यसैया ९:६\em* \v 13 आंइ परमप्रभु यावे अरु ठेयब मुरुम आंइ कली हुकुम पाम्‍तेक्‍म। तन्‍न गे का ला आंइ कली अरेब बाक्‍नीनी। \v 14 बेक्‍शो मुर मब्रोंइनीम। वांकु मबोक्‍नीम। मारदे हना गे मेको आन कली साइश्‍शा, मेको आन कली मिम्‍तीक यो क्‍याम्‍ताक्‍नी। \v 15 तन्‍न गे रागी ङा मुर आन कली सोपाइश्‍शा बोपाइश्‍शा शुश सेल्‍तीनी। गे मान ताइब बाक्‍नीनी। गे मेको रागी कली ठेयब सेल्‍तीनी। \v 16 परमप्रभु यावे, मेको मुरपुकीमी श्‍येत जशा, इन कली माल्‍तेक्‍म। इन गेशो सजाइ तशा, आइक्‍च सेंदाम इन कली पुंइतेक्‍म। \em होसे ५:१५\em* \v 17 दोपा आल थिचा चिक्‍शो मीश मुरुम आ आल थिची ना वाइ ब्रेश्‍शा, रोम्‍सीबा, मोपा परमप्रभु यावे, गो इन ङोंइती बाक्‍तक। \em यूहन्‍ना १७:२१; प्रकाश १२:२\em* \v 18 मिनु गोपुकी यो कोव़ज कुरशा रोम्‍साक्‍क। तन्‍न फश ला थीतक। गोपुकी आंइ रागी कली प्रोंइने मचाप्‍क। मिनु आल थिशा यो शुश दुम्‍ने मचाप्‍क। \v 19 इन बेक्‍शो मुरपुकी लेंशा ब्रोंइनीम। आन बेक्‍शो रां सेंसीनीम। गे फुरकुम बाक्‍बपुकी, बोक्‍कीन। ग्‍येरसीशा कुम्‍सो पने। मारदे हना इन सुनी ङा सीत छेङछेङम ब्रशो बाक्‍ब। मिनु रागीमी शुश ङोंइती बेक्‍शो मुर आन कली ग्रुंइब। \em इजीकीएल ३७:१-१४; मत्ती २७:५२-५३\em* \p \v 20 आं मुरपुकी जाक्‍शा, इन खिं ओव़ङीन। मिनु इन नोले लाप्‍चो चोक्‍कीन। गाइक्‍चा मनुम्म सम्‍म इच्‍का नाक्‍ती ख्रुंइ‍सीन। \em मत्ती ६:६\em* \v 21 मारदे हना परमप्रभु यावे आ बाक्‍तीके रे जाक्‍ब। मिनु रागीम बाक्‍ब मरिम्‍शो पाइब आन कली सजाइ गेब। मिनु रागी तार देम्‍शो हुश नु साइश्‍शो मुर नेल्‍ल मख्रुइक्‍थु कोंइब” दे कुम्‍सो पाइनीम। \em उत्‍पत्ती ४:१०-११; प्रकाश १८:२४\em* \c 27 \s1 इस्राएल कली श्‍येत रे प्रोंइशो \p \v 1 मेको नाक्‍ती परमप्रभु यावेमी आ हिंचा ङा, ठेयब नु सक्ति पाइश्‍शो तरवारमी खेदा पना पन लेव्‍याथन माइश्‍शो बुस्‍स कली सजाइ गेब। ग्रेशा गाक्‍ब बुस्‍स लेव्‍याथन नु समुन्‍द्रम बाक्‍ब ठेयब जन्‍तु कली साइक्‍ब। \em भजन संग्रह ७४:१४\em* \s1 अङगुर रू आ पर्बम नक कुम्‍सो \p \v 2 मिनु मेको नाक्‍ती “नेल्‍ल क्‍येङा रिम्‍शो अङगुर रू का बाक्‍ब” दे कुम्‍सो पने। \em यसैया ५:१-७\em* \v 3 गो, परमप्रभु यावेमी मेको कली गेना हना यो कोव़शा, ब्‍वाक्‍कु लुक्‍नुङ। मरिम्‍शो मदुम्‍ल, दे गो मेको कली नाक्‍दो नाक्‍ती कोव़नुङ। \v 4 गो मगाइक्‍नुङ। चू चोंक वाम हना, गो मेको आन कली लडाइ तोशो खोदेंशो पा, तुल्‍शा चोङमी वा। \v 5 मोदेंशो मदुम्‍त हना, मेको गो नु गारशा, आं कली वारच सेल्‍ब। आं कली वारच सेल्‍ब। \v 6 मिनु नोले ङा नाक्‍तीमी याकूबम आ शाक्‍श थोक्‍ब। इस्राएल फू बोइश्‍शा, नक राशी दाप्‍ब। मिनु रागी नेल्‍ल मेको आन फल फुलमी ब्रीब। \v 7 मार, परमप्रभुमी आ कली तुप्‍ब आन कली तुप्‍शो खोदेंशो पा मेको आन कली यो तुप्‍बा? परमप्रभुम आ कली साइक्‍ब आन कली साइश्‍शो खोदेंशो पा मेको यो साइक्‍चा पुंइसमा? \em येरमीया ३०:११\em* \v 8 ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍चा पुंइसीशो रागी रे ग्रुंइशो मुर नु लडाइ पाइतीनी। परमप्रभुमी मेको आन कली मुइश्‍शा, पूर्ब ङा फश पवानु, ठेयब फश गिवारमी योल्‍पाइक्‍ब। \v 9 मोपतीके मेको रे पा याकूब आ मुर आन दोस क्‍याम्‍सीब। मेको आन पाप पशो आ पर्बम मो पचा पुंइसीशो बाक्‍तेक्‍म। मेकोमी चढ़ेतीके ङा फुल्‍लु खरी खोदेंशो पा फस सेल्‍ब। मिनु मूर्ति पाइश्‍शो थाम नु धूप चोशा चढ़ेतीक काइ मलीपाइक्‍ब। \em लेवी २६:३०\em* \v 10 मारदे हना गारो हिरशो सहर मुर मबाक्‍तीके दुम्‍त। मेकेर गोरशो रागी खोदेंशो पा मुर मबाक्‍नीम। मेकेर बाछा जोशा नांइ‍सीनीम। मिनु आ राशी ब्‍वाइनीम। \v 11 मिनु मेको आ राशी सोव़शा, जिक्‍नीम। मिनु मीश मुरपुकी जाक्‍शा, चोचा कली शी खुप्‍‍नीम। मारदे हना मेकोपुकी रुप्‍तीक मपाइश्‍शो थर ङा मुर बाक्‍नीम। मोपतीके मेको आन कली सेल्‍बमी मेको आन कली शिशी मपाइब। \em येरमीया ४:२२; ब्‍यवस्‍था ३२:१८\em* \p \v 12 मिनु मेको नाक्‍ती परमप्रभु यावेमी युफ्रेटीस खोला रे इजीप्‍त ङा ब्‍वाक्‍कु मबाक्‍शो खोला सम्‍म अन्‍न तुप्‍ब। गे इस्राएल ङा मुरपुकी का का पा खुप्‍चा पुंइसीनीनी। \v 13 मेको नाक्‍ती ठेयब तुराही का ग्रीब। मिनु अस्‍सुर रागीम जाम्‍शो नु इजीप्‍त रागीम खेदा पचा पुंइसीशो मुरपुकी जाक्‍नीम। मिनु यरूसलेम ङा परमप्रभु यावे आ डांडामी आ कली ठेयब सेल्‍नीम। \em यसैया ११:११-१२; योएल ३:५\em* \c 28 \s1 सामरीया कली निसाफ \p \v 1 आबी, गे एफ्राइम ङा दुक्‍शो ठेयब लेश्‍शो मुरपुकी, इन दारस फू खोदेंशो पा बेक्‍ब। मेकेर ब्रोव़शो जाइब नु दुक्‍शो मुर ला बाक्‍नीम। अङगुर शांबुम मेको आन कली नेक्‍शो बाक्‍ब। \v 2 कोव़ङीन, परमप्रभु नु बोल्‍यो नु सक्ति पाइश्‍शो का बाक्‍ब। मेको मुप्‍स ब्‍वांइसीशो फश गिवार खोदेंशो बाक्‍ब। शुश रेउ ब्‍वांइसीशो फश गिवार खोदेंशो बाक्‍ब। परमप्रभुमी मेको कली रागी तार तोक्‍ब। \em २राजा १७:५-६\em* \v 3 एफ्राइम ङा दुक्‍शो मुर आन दारशो माला कली दिम्‍शा ताइश्‍शा पाइ‍नीम। \v 4 मिनु मेको आ पिया ङा दारस, फू खोदेंशो पा बेक्‍ब। मेकेर ब्रोव़शो जाइब ला बाक्‍नीम। मेको नेल्‍ल क्‍येङा ङोंइती मीशो फोव़शी खोदेंशो बाक्‍नीम। सुम मेको ताइबा, मेकोम सेक्‍शा ब्‍वाइब। \p \v 5 मेको नाक्‍ती मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे आ लीशो मुर आन कली छेङछेङ पा ब्रशो सिरपेच नु पियाम चुइक्‍तीके दुम्‍ब। \v 6 निसाफ पाइब कली ठीक पतीक सोक्‍त दुम्‍ब। मिनु लडाइ पाइब आन कली सहर ङा लाप्‍चो रे खेरतीक सक्ति गेब दुम्‍ब। \s1 चढ़ेब नु परमप्रभु आ लोव़ पाइब \p \v 7 चढ़ेब नु परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइबपुकी यो अङगुर शांबुम दुक्‍नीम। राकसीम दुक्‍शा, दिङ दाङ गोल्‍चा चिक्‍शा गाक्‍शो बाक्‍नीम। चढ़ेब नु परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइबपुकी राक‍सीम दुक्‍शा गाक्‍नीम। अङगुर शांबुम दुक्‍तीके आन मिम्‍तीके ग्रांग्‍ये माग्‍ये दुम्‍त। मेकोपुकी राकसीम दुक्‍शा, दिङ दाङ गोल्‍चा चिक्‍शा गाक्‍शो बाक्‍नीम। मेकोपुकीम फश लोव़ ला पाइनीम। मतुइक्‍थु दूली निसाफ पाइनीम। \v 8 मेको आन जतीक मेर नेल्‍ले आन मेशोम ब्रीशो बाक्‍नीम। नेल्‍ल ग्रांग्रा दिशो बाक्‍ब। \p \v 9 मेकोपुकीमी सु आन कली जोक्‍तीक तुइक्‍तीक लोव़ रुप्‍पाइक्‍नीमी? सु कली आन देंशो लोव़ शेंनीमी ङा? मेकोपुकीमी नक दूध प्रोंइशो आल आन कली शेंचा चिक्‍त्‍मे? \v 10 मेकोपुकीम “परमप्रभु आ ब्रेक्‍शा अरेशो पावो कि पावो, पावो कि पावो, पावो कि पावो। इच्‍का एकेर इच्‍का मेकेर” देंनीमी। \p \v 11 थमा पा, मेकोमी अर्को रागी ङा मरुप्‍चा ङा लोव़ पा, आ मुर आन कली शेंब। \em ब्‍यवस्‍था २८:४९; येरमीया ५:१५; १कोरिन्‍थी १४:२१\em* \v 12 मिनु परमप्रभुमी मेको आन कली “मेको थुं नाइक्‍तीक बाक्‍ब। गे दशो मुर आन कली नाइक्‍चा गेने। थुं बारपाइक्‍तीक एकोन बाक्‍ब” देंत। मो हना यो मेकोपुकीमी मनेंथु मटीमे। \em यसैया ३०:१५; मत्ती ११:२८-२९\em* \v 13 मोपतीके परमप्रभु यावे आ लोव़ मेको आन कली यो आन खोदेंशो पा मरुप्‍चा ङा लोव़ दुम्‍ब। मिनु “ब्रेक्शो, अरेशो पावो कि पावो, पावो कि पावो, पावो कि पावो। इच्‍का एकेर, इच्‍का मेकेर” देंशो बाक्‍ब। मिनु मेकोपुकी लशा, नोले गे गोल्‍शा आन गुइ खोइली जिक्‍नीम। मिनु ब्‍वारदम रेश्‍शा, ग्‍याइक्‍चा पुंइसीनीम। \p \v 14 मोपतीके गे शुक्‍शी पाइबपुकी, परमप्रभु यावे आ लोव़ नेनीन। गे यरूसलेम ङा मुर आन कली हुकुम पाइनीनी। \v 15 मिनु गेपुकीमी “गोपुकीमी बेक्‍पाइक्‍ब नु कबल पमुशो बाक्‍नीकी। बेक्‍शो मुर आन बाक्‍तीके नु सल्‍ला पाइतक। ठेयब श्‍येत जाक्‍त हना यो, आंइ कली मारेइ मदुम्‍ब। मारदे हना जोल पतीके नु गारशा ख्रुइश्‍शो बाक्‍नीकी। दूली पतीकेमी फाम्‍सीशो बाक्‍नीकी” देंतीनी। \v 16 मोपतीके परमप्रभु, परमप्रभु यावेमी “कोव़ङीन गो सियोन डांडाम जग फुल्‍लु का वोइक्‍नुङ। मेको रिम्‍शो नु बोल्‍यो सुर ङा फुल्‍लु बाक्‍ब। मेको शुश क्‍येट लाइब थम बोल्‍यो जग ङा फुल्‍लु बाक्‍ब। सु सु मेको कली थमा सुइक्‍नीमी, मेको आन थुं लुक्‍च मलाइब। \em भजन संग्रह ११८:२२; एफिसी २:२०; यसैया ७:९\em* \v 17 गो ठीक निसाफ कली गारो प्रोव़ची ना क्‍युक्‍तीक डोरी खोदेंशो सेल्‍नुङ। मिनु ठीक पतीके कली घन्‍टी खोदेंशो सेल्‍नुङ। मिनु मुप्‍सीम मेको जोल पा ख्रुइक्‍तीके खतम सेल्‍ब। ब्‍वाक्‍कुमी फाम्‍सीतीके योल्‍ब। \v 18 मेना इन बेक्‍पाइक्‍ब नु पशो कबल नुप्‍ब। इन बेक्‍शो मुर आन बाक्‍तीक नु पशो सल्‍ला जाम्‍ब। मिनु मेको हिंचा ङा श्‍येत जतीक जाक्‍शा, इन कली सुम्‍ब। \v 19 मेको गिश खेयप जाक्‍त हना यो, इन कली सुम्‍ब। मारदे हना मेको सुनी कुस कुस जाक्‍ब। नाक्‍दो नाक्‍ती यो जाक्‍ब। मेको लोव़ रुप्‍चा चहिं शुश हिंचा ङा बाक्‍ब। \v 20 मुर दिंसामानु ‘इप्‍तीके आइक्‍च दुम्‍ब। फेक्‍तीक वामी सुम्‍समानु’ आन रां मसुम्‍ब” देंत। \p \v 21 मारदे हना परमप्रभु यावे पेराजीम डांडाम बोक्‍शो खोदेंशो पा बोक्‍ब। मेको गिबोन ङा बेंसीम गाइश्‍शो खोदेंशो पा गाइक्‍ब। मोपा मेकोम आ गेय पाइब। मेको आ गेय छक लाक्‍चा ङा बाक्‍ब। मिनु मरुप्‍चा ङा बाक्‍ब। \em २सामुएल ५:२०; १इतिहास १४:११; १इतिहास १४:१६\em* \v 22 शुक्‍शी लोव़ मपने। मो पाइतीनी हना इन कली फ्रेंशो डोरी खांइसीब। मारदे हना परमप्रभु, मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी “रागी नेल्‍ल खतम सेल्‍नुङ” देंशो नेंता। \em यसैया १०:२२-२३\em* \p \v 23 नेनीन, आं लोव़ नेनीन। नोफा दाइश्‍शा, होस पा बाक्‍शा आं लोव़ नेनीन। \v 24 मार, शोक्‍चा कली ब्‍यफ वाक्‍ब मुरुमी गेना हना यो ब्‍यफ वाक्‍बा? मार, गेना हना यो कुटीम दोशा, रू थेल्‍नीनी? \v 25 डल्‍ला प्रोल्‍चा कली लेडको पशा, सोंप नु मस्‍ला मशोक्‍नीमी? चेरब मशोक्‍नीमी? क्‍योव़ज रूम क्‍योव़ज शोक्‍नीम। मिनु मोव़ल कली भूस फ्राइनीम। \v 26 मारदे हना आन परमप्रभुमी मेको आन कली रिम्‍शो पा शेंताक्‍व। \p \v 27 सोंप कली दांइ मपाइनीम। मस्‍ला कली तूलीमी मतुप्‍नीम। सोंप कली आइक्‍च कोक्‍के नु मस्‍ला कली सिरकनामी तुप्‍नीम। \v 28 शोब्‍ले चोचा कली चेरब हिल्‍नीम। तन्‍न मतुप्‍नीम। फस सेल्‍चा कली दांइ मपाइनीम। \v 29 मेको मोदेंशो नेल्‍ल मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी शेंशो बाक्‍ब। मेको अर्ती गेतीकेम छक लाक्‍चा ङा नु तुइक्‍तीकेम नेल्‍ल क्‍येङा ठेयब बाक्‍ब। \c 29 \s1 अरीएल सहर कली श्‍येत दुम्‍शो \p \v 1 आबी, अरीएल, अरीएल सहर। दाऊद मेकेर बाक्‍शो बाक्‍त। गे मेकेर बर्स बर्स बाक्‍शा, चाड मानेन मानेन बाक्‍तीनी। \em अरीएल चढ़ेतीक बाक्‍तीके यरूसलेम आ याइनी नें बाक्‍ब।\em* \v 2 मो हना यो, गो मेको कली श्‍येत गेनुङ। मेकेर ङाक्‍शा, रोंका पाइनीम। यरूसलेम आं कली अरीएल का बाक्‍ब। \v 3 गो दाऊदम खोदेंशो पा इ कली पुम्‍पाइक्‍नुङ। गारो ङोइक्‍चा कली लाइश्‍शो खिं सेल्‍पाइक्‍नुङ। गो मोदेंशो गेय शुश पपाइक्‍नुङ। \em लूका १९:४३\em* \v 4 गे उइ खप रे लोव़ पाइक्‍नेवे। मिनु फुरक रे पा ब्‍वाक्‍नेवे। इ लोव़ फुरक रे नेंसीब। इ सेंदा वोल आन सेंदा खोदेंशो पा खप आगा रे ग्रूब। इ लोव़ फुरक आगा रे पा आइक्‍च सेंदा पा नेंसीब। \p \v 5 तन्‍न इ जोरी सत्रु आन हुल फुरक खोदेंशो पा शुश दुम्‍नीम। सक्ति पाइश्‍शोपुकी बेरशो भूस खोदेंशो दुम्‍नीम। मेको नेल्‍ल याम कामी दुम्‍ब। \v 6 मिनु मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे इ कली ग्रुम्‍थ जाक्‍ब। मेको बुंबु, ख्रिनु ठेयब रेयके नु जाक्‍ब। मेको हिरशो फश गिवार नु ठेयब मी नु जाक्‍ब। \v 7 रागी रागी ङा शुश मुरुमी अरीएल नु लडाइ पाइ‍नीम। लडाइ पाइब नेल्‍लेमी मेको आन बोल्‍यो दरवार प्रेश्‍शा, श्‍येत गेनीम। मेको ङोमु तशो नु नाक्‍दो कोंइतीक तशो खोदेंशो पा दुम्‍ब। \v 8 दोदेंशो पा शोव़लु बेक्‍शो मुर आन ङोमुम जशो ताइनीमी, मिनु सेंसीमानु शोव़लुम बाक्‍नीमी। दोदेंशो पा तूतू दाक्‍ब मुरुमी ङोमुम तूशो ताइनीमी, मिनु सेंसीमानु आन लाक्‍चा सोव़शो बाक्‍बा, मोदेंशो पा सियोन डांडा नु लडाइ पाइब रागी रागी ङा मुरपुकी दुम्‍नीम। \s1 परमप्रभु यावे आ गेय \p \v 9 छक लाक्‍शा कोव़ङीन। मिक्‍च क्रिप्‍शा, मिक्‍च मताइब दुमीन। दुक्‍शो दुमीन। तन्‍न अङगुर शांबुम ममाइ। गोल्‍चा चिक्‍शा गाक्‍कीन, तन्‍न राकसीम ममाइ। \v 10 मारदे हना परमप्रभु यावेमी इन तार शुश निन्‍द्रा पपाइक्‍ब सोक्‍ती मोइश्‍शो बाक्‍ब। मेकोमी गे परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब इन कली मिक्‍च मताइब सेल्‍तु। मिनु इन पिया सुम्‍तु। \v 11 मेको इन कली कोंइशो लोव़ नेल्‍ले, इन कली छाप थोक्‍शो किताब खोदेंशो दुम्‍त। मेको पढेस जोक्‍ब कली “पढेवो” दे गेतीनी हना, मेकोमी “गो पढेने मचाप्‍नुङ, मारदे हना एको छाप थोक्‍शो किताब बाक्‍ब” देंब। \v 12 मेको पढेस मजोक्‍ब कली गेशा “एको पढेवो” देंतीनी हना, मेकोमी “गो पढेस मजोक्‍नुङ” देंब। \p \v 13 परमप्रभु यावेमी “एको मुरपुकी लोव़ पशा आं नेक्‍था जाक्‍नीम। मिनु आन शोव़मी आं कली ठेयब सेल्‍नीम। तन्‍न आन थुंम चहिं आं क्‍येङा ङोन बाक्‍नीम। मेको आन आं कली मान पतीके मुर आन शेंशो ला बाक्‍ब। \em यसैया १:१५; यसैया ५८:२-३; मत्ती १५:८-९\em* \v 14 मोपतीके गो एको मुर आन दातेमी छक लाक्‍चा ङा, हिंचा ङा नु मरुप्‍चा ङा गेय पाइनुङ। मेको आन जोक्‍ब तुइक्‍ब मुर आन तुइक्‍तीके जाम्‍शा लाइब। निप्‍स खाप्‍शो गेय पाइब आन निप्‍स खाप्‍तीके ख्रुइक्‍चा पुंइसीनीम। \em १कोरिन्‍थी १:१९; मत्ती ११:२५\em* \p \v 15 गे सु सुमी आंमा मिम्‍शा पशो गेय परमप्रभु यावे आ ङोंइती ख्रुइक्‍नीनी नु छिङछिङम गेय पशा, इं कली सुम ताइबा ङा? इं कली सुम तुइक्‍बा ङा?” देंनीनी। \em भजन संग्रह १०:११\em* \v 16 गे दूली पाइबपुकी, खप के ग्‍योंब सेल्‍ब मुर खप खोदेंशो मिम्‍सीबा? मिनु सेल्‍शो थोव़कमी आ कली सेल्‍ब कली “मेकोम आं कली मसेल्‍यी” देंबा ङा? सेल्‍सीशोमी सेल्‍ब कली “मेको मारेइ मरुप्‍‍ब बाक्‍ब” देंने चाप्‍बा? \em यसैया ४५:९\em* \s1 नो‍ले रिम्‍शो दुम्‍ब, दे आस पशो \p \v 17 मिनु इच्‍का नोले लेबानोन फल फुल रू दुम्‍ब। फल फुल रू चहिं ब्‍वाकी खोदेंशो दुम्‍ब। \v 18 मेको नाक्‍ती नोफा मनेंबपुकी किताब ङा लोव़ नेंनीम। गेना हना यो छिङछिङम बाक्‍ब, मिक्‍च मताइबपुकी मिक्‍च ताइब दुम्‍नीम। \em यसैया ३५:५; मत्ती ११:५\em* \v 19 मिनु ब्रेम्‍शो मुर परमप्रभु यावे कली मिम्‍शा ग्‍येरसीनीम। मिनु क्‍येट मथीबपुकी इस्राएली आन परमप्रभु यावे कली मिम्‍शा थाम्‍पा ग्‍येरसीनीम। \v 20 मारदे हना हिंचा ङा मरिम्‍शो पाइब मलीनीम। शुक्‍शी पाइबपुकी जाम्‍शा लाइनीम। मरिम्‍शो पचा माल्‍बपुकी साइक्‍चा पुंइसीनीम। \v 21 मेकोपुकीमी मुर आन कली निसाफ पतीकेमी ब्रुपाइक्‍नीम। मिनु ठीक पाइब नु निसाफ पाइब कली ब्‍वारदम रेप्‍पाइक्‍नीम। मारेइ मरिम्‍शो मपाइब कली मोशा दोस गेपाइक्‍नीम। \em आमोस ५:१०\em* \p \v 22 मोपतीके अब्राहाम कली प्रोंइब परमप्रभु यावेमी याकूब आ खिं ङा मुर आन कली “मुल रे याकूब आ खिं ङा मुर मुने मदोक्‍नीम। आन कुल ग्‍येरसीशो तांइसीनीम। \v 23 मिनु मेकोमी आन आल आन दातेम, आं पशो गेय, ताइनीम। मिनु आं नें ठेयब सेल्‍नीम। याकूब आ का ला बाक्‍शो परमप्रभु यावे कली तशा मान पा हिंनीम। इस्राएली आन परमप्रभु कली तशा मान पा हिंनीम। \v 24 मिनु काइ मरुप्‍ब मुरपुकी रुप्‍ब दुम्‍नीम। मिनु गन गन पाइबपुकी परमप्रभु आ शेंतीके लोव़ नेंनीम” देंत। \c 30 \s1 मुरुम इजीप्‍त कली थमा सुइश्‍शो \p \v 1 मिनु परमप्रभु यावेमी “आबी, गे काइ मटीब आलपुकी, गे आंम इन मिम्‍शो पाइनीनी। तन्‍न आं देंशो मटीनीनी। गे कबल का पाइनीनी। तन्‍न आं दाक्‍शो मिम्‍शो कबल ममाइ। पाप तारी पाप तेम्‍नीनी। \em यसैया १:२\em* \v 2 मेकोपुकीमी आं अर्ती आ पर्बम हिल्‍लो मपथु, इजीप्‍त रागी लाइनीम। मिनु मेकेर ङा पिप फाराओम वारच पपांइसीनीम। मेकोपुकीमी इजीप्‍त रागीम फाम्‍सीचा माल्‍नीम। \em २राजा १८:२१\em* \v 3 मिनु फाराओ आ वारच पतीकेम इन कली मुने तोक्‍‍ब। मिनु इजीप्‍त रागीम फाम्‍सीचा माल्‍तीके इन कली थम आइक्‍च सेल्‍ब। \v 4 मिनु इजीप्‍त ङा ठेयब मुरपुकी सोआन नु मेको आन सोइश्‍शोपुकी हानेस जाक्‍दीश्‍शो बाक्‍नीम। \v 5 मेको नेल्‍ल मुने दोक्‍नीम। मारदे हना इन कली वारच पने मचाप्‍थु, शोर गाक्‍शो दुम्‍‍नीम। तन्‍न इन कली मुने दोक्‍ब नु शिशी मताइब सेल्‍‍नीम। \p \v 6 मिनु परमप्रभु यावेमी दक्‍खिन ङा नेगेब ङा जन्‍तु आन पर्बम यसैया कली मेको रागी हिंचा ङा नु श्‍येत ङा रागी बाक्‍ब। मेकेर गुप्‍सनी नु ग्रीब गुप्‍स, बुस्‍स नु बीस पाइश्‍शो बेरब बुस्‍स बाक्‍नीम। मिनु मुरपुकीमी आन शोंप गधा आन तारी नु शुश क्‍येट लाइब थोव़क दलओंठ आन तारी कुरपाइश्‍शा गाक्‍नीम। मेको शोर गाक्‍शो नु वारच मपाइब आन कली गेचा कली कुरपाइक्‍नीम। \em ब्‍यवस्‍था ८:१५\em* \v 7 मारदे हना इजीप्‍त ङा मुर आन वारच पतीके शोर गाक्‍शो नु थमा पा वारच मपतीके बाक्‍ब। मोपतीके गो मेको कली लोव़ मपाइब, राहाब, दे नें वोइक्‍ता” देंत। \em भजन संग्रह ८९:११\em* \s1 परमप्रभु कली मटीबपुकी \p \v 8 मिनु परमप्रभु यावेमी यसैया कली “मुल गे लावो, मेको मुर आन ङोंइती आं लोव़ फुल्‍लु तार ब्रेक्‍तो। मिनु किताबम ब्रेक्‍तो। नोले सम्‍म लील, दे नु गेना हना यो सांकछी दुम्‍पाइक्‍चा कली ब्रेक्‍तो। \v 9 मारदे हना एको मुर काइ मटीब बाक्‍नीम। थमा मसुइक्‍ब आल बाक्‍नीम। मेको आलपुकीमी परमप्रभु यावे आ शेंतीक लोव़ नेंचा मदाक्‍नीम। \v 10 मेकोपुकीमी नोले दुम्‍ब लोव़ ताइब आन कली ‘मतने। मकोव़ङीन’ देंनीम। मिनु परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब आन कली ‘ठीक पचा आ पर्बम आंइ कली लोव़ मपने। जोल पा हना यो, आंइ दाक्‍शो लोव़ ला पने। \em आमोस २:१२\em* \v 11 परमप्रभु यावे आ लां प्रोनीन। एर ओंथ लने। इस्राएली आन का ला बाक्‍शो परमप्रभु आ पर्बम मशेंदीन’ देंनीम” देंत। \v 12 मोपतीके इस्राएली आन का ला बाक्‍शो परमप्रभुम “मारदे हना गेपुकीमी आं देंशो नेंचा मदाक्‍नीनी, मुर आन कली दिप्‍तीके नु दूली पतीके कली ला थमा सुइक्‍नीनी। मिनु मेको पाइनीनी। \v 13 मोपा इन मरिम्‍शो पशो ब्रेत्‍चा चिक्‍शो लाइश्‍शो गारो खोदेंशो दुम्‍शो बाक्‍ब। मेको इन मतुइक्‍थु याम काम ब्रेप्‍ब। \v 14 दोदेंशो पा मुरुमी खप के ग्‍योंब बोल्‍यो पा प्रोल्‍नीमी, मेको के चुप्‍लु रे मी कोइला गुप्‍चा नु कुवा रे ब्‍वाक्‍कु ताप्‍चा ङा टुक्रा का यो मलीबा, मोदेंशो पा प्रोल्‍चा पुंइसीनीनी” देंत। \p \v 15 मिनु परमप्रभु, इस्राएली आन का ला बाक्‍शो परमप्रभु यावेमी “आं गे लेश्‍शा, सिक्‍सी पा बाक्‍नी हना, ब्रोंइनी वा। सिक्‍सी पा बाक्‍तीनी नु थमा सुइक्‍तीनी हना, गे बोल्‍यो दुम्‍नी वा। तन्‍न गे मटिनी। \em यसैया ७:४; प्रस्‍थान १४:१४\em* \v 16 गेपुकीमी ‘ममाइ, गो शारा ङोइश्‍शा प्रोक्‍नीकी’ देंनीनी ‘मोपतीके गे प्रोक्‍चा माल्‍नीनी’ देंत। मिनु गेपुकीमी ‘रीब पा दोरब शारा ङोइक्‍नीकी’ देंनीनी। मोपतीके इन कली खेदा पाइबपुकी यो दोरनीम। \v 17 मिनु मुर कामी हिंच कोंइशोमी, हजार का मुर प्रोक्‍नीम। ५ जना मुरुम हिंच कोंइशोमी नेल्‍ल प्रोक्‍शा, डांडा तारी कोक्‍के का ख्रुक्‍शो खोदेंशो पा लीनीनी। डांडा तार ङा छे‍दर का खोदेंशो पा लीनीनी” देंत। \em ब्‍यवस्‍था ३२:३०\em* \s1 परमप्रभुम सियोन नु कबल पशो \p \v 18 मुल सम्‍म परमप्रभु यावेमी इन कली शिशी पचा कली रिम्‍ब। इन कली आ दाक्‍तीके कोंइचा कली बोक्‍ब। मारदे हना परमप्रभु यावे ठीक निसाफ पाइब परमप्रभु बाक्‍ब। सु सुम मेको कली रिम्‍नीमी, मेको ग्‍येरसीशो बाक्‍नीम। \v 19 यरूसलेमम बाक्‍ब सियोन ङा मुरपुकी, गे लेंशा मङाक्‍नीनी। मेकोमी इन ब्रेश्‍शो नेंशा, इन कली थमा पा शिशी पाइब। इन लोव़ नेंशा, लोव़ लेप्‍ब। \em यसैया ६५:२४\em* \v 20 परमप्रभुमी इन कली श्‍येत ङा शोब्‍ले नु श्‍येत ङा ब्‍वाक्‍कु गेप्‍तु हना यो, मुल रे इन कली शेंब मख्रुंइ‍सीब। गेपुकीमी इन कली शेंब कली ताइनीनी। \v 21 मिनु गेपुकीमी “ग्‍युरा लां लङ कों, पेरा लां लङ” देंनीनु, इन नोले लोव़ कामी “लां मेकोन बाक्‍ब, मेको लां गाक्‍कीन” देंशो नेंनीनी। \em ब्‍यवस्‍था ५:३२\em* \v 22 मेना इन मुशा सेल्‍शो चांदी नु सुनम गिल्‍शो मूर्तिपुकी ग्रांग्रा दीनीनी। गे मेको आन कली ग्रांग्रा दिचा ङा वा खोदेंशो पा ताइक्‍नीनी। मिनु मेको आन कली “ङोन लने” दे ताइक्‍नीनी। \em यसैया २७:९\em* \p \v 23 मिनु परमप्रभुमी इन शोक्‍शो रू कली रेउ यिपाइश्‍शा, अन्‍न सिप्‍पाइक्‍ब। मिनु अन्‍न ग्रेल्‍शा, शुश जचा ताइनीनी। मेना इन बी ब्‍यफ ठेयब दिंममी जोइनीम। \v 24 इन गेय पपाइश्‍शो ब्‍यफ नु गधापुकीमी ग्‍योलोम क्राप्‍शा, हिक्‍सी सुप्‍शो जचा थोव़क जाइनीम। \v 25 आइक्‍च नु ठेयब डांडा नेल्‍ल रे ब्‍वाक्‍कु बुक्‍शा, खोल्‍सा नु खोला यिशा, ठेयब लडाइ दुम नाक्‍ती गारो ङा लाइश्‍शो खिं यो ब्रेत्‍नीम। \v 26 मिनु तास्‍ला आ छेङछेङ नां आ छेङछेङ खोदेंशो दुम्‍ब। नां आ छेङछेङ चहिं ७ ओटा नां आ छेङछेङ खोदेंशो दुम्‍ब। मेको ७ नाक्‍त ङा छेङछेङ दुम्‍ब। मेना परमप्रभु यावेमी आ मुर आन गार फ्रेंब। तुप्‍शो गार सापाइक्‍ब। \s1 अस्‍सुर कली निसाफ प‍शो \p \v 27 कोव़ङीन, परमप्रभु यावे ङोन रे जाक्‍ना जाक्‍न बाक्‍ब। आ गाइश्‍शो मी खोदेंशो पा ब्रशा, शुश कुन ग्रूब। आ शोव़ चुरचामी ब्रीशो नु आ लें ग्राव ग्रु दाक्‍ब मी खोदेंशो बाक्‍ब। \v 28 आ सास शुर सम्‍म ख्रुम्‍ब बारशो खोला खोदेंशो बाक्‍ब। मिनु मेकोमी रागी रागी ङा मुर आन कली खतम सेल्‍तीक ग्‍योलोम क्राप्‍शा, आन शोव़मी हेंथे लां कोंइब लगम पाइक्‍ब। \p \v 29 गेपुकी चाड मानेतीक नाक्‍दोम कुम्‍सो पशो खोदेंशो पा ग्‍येरसीनीनी। गेपुकी बांसुरी ताप्‍बपुकी नु परमप्रभु यावे, इस्राएली आन सेरथे फुल्‍लु आ डांडा लाइब खोदेंशो पा ग्‍येरसीशो मुर बाक्‍नीनी। \em ब्‍यवस्‍था १६:१४\em* \v 30 मिनु परमप्रभु यावेमी आ ठेयब सेंदामी लोव़ पशा नेंपाइक्‍ब। मेकोमी गाइश्‍शा चुरशा, आ गुइ याम पाइश्‍शा, मारेइ मारेइ नेक्‍ब मी ब्रपाइश्‍शा, बुंबु पपाइश्‍शा, रेउ नु मुप्‍स यिपाइश्‍शा कोंइब। \v 31 मिनु परमप्रभु यावेमी अस्‍सुर ङा मुर आन कली कोक्‍केम तेप्‍ब। मेको आ सेंदा नेंशा, अस्‍सुर ङा मुर साप्‍पान हिंनीम। \em २राजा १९:३५-३७\em* \v 32 मिनु परमप्रभु यावेमी गिश खेयप तुप्‍बा, मीश खेयप खैजडी नु बीना ताप्‍शो नेंसीब। परमप्रभु आंमा अस्‍सुर ङा मुरपुकी नु लडाइ पाइब। \v 33 मारदे हना ङोंइती रे ठेयब चोतीके का सेल्‍शो बाक्‍त। मेको थमा पा पिप कली सेल्‍शो बाक्‍त। मेको शुश लुक्‍च लशो नु ब्रेम्‍शो बाक्‍त। मेकेर मी नु शुश शी बाक्‍त। परमप्रभु यावे आ मुइश्‍शो गन्‍धक खोदेंशो पा मेको मी ब्राइ‍ब। \c 31 \s1 परमप्रभुमी यरूसलेम कली कोव़ब \p \v 1 आबी, इजीप्‍त रागी कली “वारच पाइक्‍की” दे लाइबपुकी, मेकोपुकी शारा कली थमा सुइक्‍ब बाक्‍नीम। बग्‍गी कली थमा सुइक्‍नीम। मारदे हना मेकेर शुश बाक्‍नीम। शारा ङोइक्‍ब आन कली थमा सुइक्‍नीम। मारदे हना मेको शुश बोल्‍यो बाक्‍नीम। तन्‍न मेकोपुकीम इस्राएली आन का ला बाक्‍शो परमप्रभु यावे कली ममिम्‍थु, हिल्‍लो मपाइनीम। \em यसैया ३०:१-२; भजन संग्रह २०:८\em* \v 2 मो हना यो परमप्रभु तुइक्‍ब बाक्‍ब। मिनु श्‍येत दुम्‍पाइक्‍ब। आ मिम्‍शो पशा, मरिम्‍शो पाइब आन खिं नु मेको आन कली वारच पाइब नु लडाइ पाइब। \em आमोस ३:६; गन्‍ती २३:१९\em* \v 3 इजीप्‍त ङा मुर, मुर ला बाक्‍नीम। मेको परमप्रभु मनम। आन शारा बेक्‍ब बाक्‍नीम। सोक्‍त मनम। परमप्रभु यावेमी आ गुइ दिंदानु, वारच पाइब दाइल पांइसीनीम। मिनु वारच पपांइसीब नेल्‍ले कालेमी बेक्‍नीम। \s1 अस्‍सुर कली निसाफ \p \v 4 मिनु परमप्रभु यावेमी आं कली “गुप्‍स कि गुप्‍स आ चाइक्‍ब आन सिखार तारी ङरर ङरर पाइनीमी। गोठलापुकीमी मेको आन सिखार रोइक्‍चा, दे जाक्‍तेक्‍म हना, गुप्‍स मेको आन ग्रीशो नेंशा महिंनीम। मेको आन पशो रेयकेमी गुप्‍स आन कली मप्रोक्‍पाइक्‍ब। मोपा मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे सियोन डांडा नु आ आइक्‍च डांडामी लडाइ पथ यीब। \v 5 दोपा चिक्‍बपुकीमी आन चाइक्‍ब आन तार फिल फिल पा कोव़थ बेरनीमी, मोपा मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी यरूसलेम कली कोव़ब। मेको कली कोव़शा, प्रोंइशा, आ नेक्‍था बाक्‍शा खाल पाइ‍ब। \em मत्ती २३:३७\em* \p \v 6 ए इस्राएली, गे हेंथे पा शुश ङोन लाइबपुकी, परमप्रभु गे ले‍तीन। \em येरमीया ७:३-५\em* \v 7 मारदे हना मेको नाक्‍ती गे नेल्‍लेमी इन सुन नु चांदी के मूर्ति नेल्‍ल बेरपाइक्‍‍नीनी। गे मेको पाप पा इन आंम गुइमी सेल्‍तीनी। \em यसैया २:२०\em* \v 8 मेना अस्‍सुर तरवारम साइक्‍चा पुंइसीब। तन्‍न मेको तरवार बेक्‍शा लाइब मुर के ममाइ। मेकोमी नेल्‍ल आन कली खतम सेल्‍ब। मेको तरवार तशा मुर नेल्‍ल प्रोक्‍नीम। मिनु आन ठिटापुकी वाइल दुम्‍नीम। \em यसैया ३७:३६\em* \v 9 अस्‍सुर ङा पिप, सेरथे फुल्‍लु खोदेंशो बोल्‍यो बाक्‍त हना यो, हिंशा प्रोक्‍ब। आ कप्‍तान आन छेदर प्रोंइशा प्रोक्‍नीम। परमप्रभु यावेमी आं चुप्‍लु सियोनम नु आं मी यरूसलेमम बाक्‍ब” देंत। \em ब्‍यवस्‍था ३२:३१\em* \c 32 \s1 नोले ङा राज्‍य \p \v 1 कोव़ङीन, नोले ठीक पाइब पिप काम सासन पाइब। ठेयब मुर नेल्‍लेमी ठीक निसाफ पाइनीम। \em यसैया ३३:१७; येरमीया २३:५\em* \v 2 मिनु मेको मुर नेल्‍ल फश रे ख्रुंइसीतीके, रेउ यिमेनु फाम्‍सीतीके, सोव़शो रागीमी ब्‍वाक्‍कु यितीके नु थम होश रागीमी ठेयब सेरथे फुल्‍लु आ वांकु खोदेंशो बाक्‍नीम। \v 3 कोव़ब मुर आन मिक्‍च ब्राब्रा मदुम्‍नीम। नेंबपुकीमी नोफा दाइश्‍शा नेंनीम। \v 4 रिम्‍शो पा रुप्‍ने मचाप्‍बपुकीमी तुइक्‍तीक शेंनीम। लेम्‍से पाइबपुकी रिम्‍शो पा ब्‍वाक्‍ने चाप्‍नीम। \em यसैया ३५:६\em* \v 5 मेना मुरुमी मूर्ख आन कली रिम्‍शो थुं पाइश्‍शो मुर मदेंनीम। खुइ नु जोल पाइब आन कली हाइश्‍शो मुर मदेंनीम। \em हितोपदेस २८:१६\em* \v 6 मारदे हना मूर्ख मुर मूर्ख लोव़ ला पाइनीम। मेको आन थुंमी मरिम्‍शो पचा ला मिम्‍शा बाक्‍नीम। परमप्रभु यावे कली मटीनीम। मेको आ पर्बम दूली शेंनीम। शोव़लु बेक्‍ब आन थुं श्‍येत्‍थ लीपाइक्‍नीम। मिनु तूतू दाक्‍ब आन कली तूचा मगेनीम। \v 7 मोदेंशो मरिम्‍शो पाइब आन गेय मरिम्‍शो बाक्‍ब। परमप्रभु यावे आ अरेशो मटीबम “दोपा आं दाक्‍शो पने चाप्‍नुङा?” दे प्रुङग आन कली जोल पा नु मारेइ मथीबम ठीक लोव़ पाम्‍तेक्‍म हना यो, मेको आन कली खतम सेल्‍नीम। \v 8 तन्‍न रिम्‍शो थुं पाइश्‍शो मुरपुकीमी रिम्‍शो गेय ला मिम्‍नीम। मिनु गेना हना यो रिम्‍शो गेय पा बाक्‍नीम। \s1 परमप्रभु आ सोक्‍त जाक्‍ब \p \v 9 गे ठेयब लेश्‍शो मीश मुरपुकी बोक्‍कीन। मिनु आं लोव़ नेनीन। गे काइ महिंथु बाक्‍ब तमीपुकी इन नोफा दाइश्‍शा, आं लोव़ नेनीन। \em यसैया ३:१६-४:१\em* \v 10 गे काइ महिंबपुकी बर्स का नोले श्‍येत जशा ख्रिंख्रि पाइनीनी। मारदे हना अङगुर सेक्‍चा मताइनीनी। फल फुल मसित्‍नीम। \v 11 गे ठेयब लेश्‍शो मीश मुर ख्रिंख्रि पने। गे काइ महिंबपुकी ख्रिंख्रि पा हिनीन। इन वा प्रुइश्‍शा अरन्‍डी फेक्‍सीन। \v 12 इन रिम्‍शो रू नु अङगुर बोट आन पर्बम इन कुचु तुप्‍शा ङाक्‍कीन। \v 13 आं मुर आन रूम चू नु चोंक वानीम। ग्‍येरसीशो मुर आन खिं नु सहर नेल्‍ल मोदेंशो दुम्‍ब। \v 14 मारदे हना दरवार ङा मुर नेल्‍ल प्रोक्‍नीम। शुश मुर बाक्‍शो सहर श्‍येत्‍थ दुम्‍ब। ओफेल माइश्‍शो ग्‍येत्‍थ लुक्‍च गाक्‍तीक लां नु मेकेर खाल पाइब मुर आन बाक्‍तीक गेना हना यो पुक्‍खी दुम्‍नीम। मेकेर ब्‍वाकी ङा गधा ग्‍येरसीशा बाक्‍नीम। मिनु क्‍यारश भेडा आन जोतीक दुम्‍ब। \v 15 मिनु नोले परमप्रभु यावेमी आ सोक्‍ती इं तार मोइक्‍ब। मेना मुर मबाक्‍तीके गोरशो रागी ग्रेल्‍शो रू दुम्‍ब। मिनु मेको ग्रेल्‍शो रू ब्‍वाकी खोदेंशो दुम्‍ब। \em यसैया ४४:३; यसैया २९:१७\em* \s1 थुं नाइश्‍शा बाक्‍तीक राज्‍य \p \v 16 मेना मुर मबाक्‍तीके रागीमी ठीक निसाफ पाइनीम। ठीक पाइबपुकी ग्रेल्‍शो रूमी बाक्‍नीम। \v 17 ठीक पतीकेम थुं नाइक्‍चा गे‍ब। ठीक पतीके आ सित्‍तीके सिक्‍सी पा बाक्‍चा नु गेना हना यो थमा सुइक्‍चा बाक्‍ब। \v 18 आं मुरपुकी थुं नाइश्‍शा, महिंथु बाक्‍तीकेम बाक्‍नीम। लडाइ मदुम्‍थु, रिम्‍शो बाक्‍तीकेमी सिक्‍सी पा बाक्‍नीम। \em येरमीया ३३:१६\em* \v 19 तन्‍न ब्‍वाकी नेल्‍ल जाम्‍शा लाइब। सहर श्‍येत्‍थ दुम्‍ब। \v 20 ब्‍वाक्‍कु आ नेक्‍था वांचेर शोक्‍बपुकी गे ग्‍येरसीशो मुर बाक्‍नीनी। गे गधा नु बी ब्‍यफ आन कली जोथ मो सोइक्‍ने चाप्‍नीनी। \c 33 \s1 सियोन कली खतम पोक्‍ब रे प्रोंइशो \p \v 1 आबी, गे खतम पोक्‍ब, मुल सम्‍म गे खतम पोक्‍चा मपुंइसीशो बाक्‍नेवे। गे रोइक्‍ब बाक्‍नेवे। तन्‍न सुइमी मारेइ मरोइक्‍थु, गे खतम पोक्‍चा पुंइसीनेवे। मिनु इ रोइक्‍चा नुप्‍‍त हना, इ मारेइ मारेइ रोइक्‍चा पुंइसीनेवे। \em मत्ती ७:२\em* \p \v 2 परमप्रभु यावे, आंइ कली शिशी पाइक्‍की। गो इन कली रिम्‍ना रिम्‍न बाक्‍नीकी। गे सुनी कुस कुस आंइ सक्ति दुमीन। श्‍येत जची ना आंइ कली प्रोंइब दुमीन। \v 3 शुश रेयके नेंशा, जात जात ङा मुर प्रोक्‍नीम। इन सक्ति तशा, रागी रागी ङा मुर एर ओंथ ब्राइनीम। \v 4 मेकोपुकीमी सल्‍हा खोदेंशो पा शुश मारेइ मारेइ रोइक्‍नीम। दोपा सल्‍हा प्रेक्‍शा दोरनीमी, मोपा मुरपुकी प्रेक्‍शा रोइक्‍चा कली दोरनीम। \v 5 परमप्रभु यावे मान ताइब बाक्‍ब। मेको इर, आ बाक्‍तीकेमी बाक्‍ब। मेकोमी सियोन ङा मुर आन कली ठीक निसाफ नु ठीक पतीके पपाइक्‍ब। \v 6 मिनु सियोन इ नाक्‍ती नेल्‍ल रिम्‍शो दुम्‍ब। मेना शुश पाप रे प्रोंइतीके, तुइक्‍तीके नु जोक्‍तीक गे नु बाक्‍‍ब। सियोन ङा मुर आन शोंप परमप्रभु यावे कली मान पा हिंचा बाक्‍ब। \p \v 7 नेनीन, मेको आन बोल्‍यो मुरपुकी लांम ग्रीनीमी। गारपइक्‍तीक लोव़ चाक्‍ब मुर हुइ हुइ पा ङाक्‍‍नीम। \em यसैया २९:१\em* \v 8 ठेयब लां श्‍येत्‍थ दुम्‍शो बाक्‍नीम। मुर मेको लांम मगाक्‍नीम। गारपाइक्‍तीक लोव़ क्‍याम्‍सीशो बाक्‍ब। सांकछीपुकी महिक्‍सीब दुम्‍शो बाक्‍नीम। आन कसम जशो जाम्‍त। आन पचा माल्‍शो गेय मपाइनीम। \v 9 रागी रोंका पशा, गोरशो दुम्‍शो बाक्‍ब। लेबानोन मुने दोक्‍शा, बेक्‍त। शारोन गोरशो रागी खोदेंशो दुम्‍त। बाशान नु कारमेलम आस सफा तोक्‍नीस। \p \v 10 परमप्रभु यावेमी “मुल गो बोक्‍नुङ। गो गेय पचा गोइनुङ। गो मान पाइक्‍चा पुंइसीनुङ। \v 11 गेपुकीम भूस के कोव़ज कुरशा, पराल थीनीनी। इन सास मी बाक्‍ब। मेकोमी इन कली दाक्‍ब। \v 12 मिनु जात जात ङा मुर बुलु खोदेंशो पा ब्राइ‍नीम। मेकोपुकी क्‍योरशो चू मीम जेश्‍शो खोदेंशो पा जेत्‍चा पुंइसीनीम। \p \v 13 गे ङोन रागी ङा मुरपुकी, गो मार पशो बाक्‍नुङा, मेको नेनीन। गे आं नेक्‍था बाक्‍बपुकी आं सक्ति तुइक्‍तीन। \v 14 सियोनम बाक्‍ब पाप पाइबपुकी हिं‍नीम। परमप्रभु यावे आ अरेशो मटीब ख्रिंख्रि पाइनीम। सु खतम पोक्‍ब मी नु ब्रोंइशा बाक्‍ने चाप्‍बा? आंइ दातेमी सु गेना हना यो ब्रशो मी नु ब्रोंइशा बाक्‍ने चाप्‍बा?” देंत। \em यसैया १०:१७; येरमीया २३:२९\em* \v 15 सु ठीक पाइबा, रिम्‍शो थुं ङा लोव़ पाइबा, गेयी कि गेयी, दे क्‍येट मताक्‍बा, सुम घूस मजाइ‍बा नु “हुश ख्राक्‍श पोक्‍य” देंमानु, मेको आन लोव़ मटीबा नु मरिम्‍शो पाइब आन पशो काइ तचा मदाक्‍बा। \em भजन संग्रह १५:-; भजन संग्रह २४:३-४\em* \v 16 मेको इर ङा मुर बाक्‍नीम। मेको आन ख्रुंइसीतीके सेरथे फुल्‍लु के सेल्‍शो दरवार बाक्‍ब। मेकोमी आन जचा थोव़क ताइनीम। मेको आन ब्‍वाक्‍कु बुक्‍तीके शुश दुम्‍ब। \s1 मान ताइब पिप आ रागी \p \v 17 गेपुकीमी पिप कली आ दारसम ग्‍योम्‍सीशा ताइनीनी। मिनु मेकोपुकीमी ठेयब रागी कली ताइनीम। \v 18 मिनु गेपुकी इन ङोंइती ङा हिंतीके मिम्‍नीनी। हिक्‍ब मुर ते लमा? क्‍येट पोक्‍ब मुर ते लाक्‍ग‍मे? मिनु मेको लाइश्‍शो खिं हिक्‍ब ते बाक्‍मा? \v 19 गेपुकीम मेको मटीब मुर आन कली मुल रे मताइनीनी। मरुप्‍चा ङा लोव़ पाइब मुर आन कली लेंशा मताइनीनी। \em यसैया २८:११; ब्‍यवस्‍था २८:४९-५०\em* \v 20 गो आंइ देंशो ना ङा चाड मानेतीक सहर सियोन कली कोव़ङीन। गे सिक्‍सी पा बाक्‍ब मुर आन सहर यरूसलेम कली ताइनीनी। यरूसलेम गेनायो मयाक्‍सीब ताम्‍बु खोदेंशो बाक्‍ब। मेको आ किला गेनायो मतुल्‍सीब। आ डोरी गेनायो मप्रोंइसीब। \v 21 मेकेर आंइ मान तशो, परमप्रभु यावे गो नु बाक्‍ब। मेकेर ठेयब खोला नु नादी बाक्‍नीम। मेकेर दाप्‍लोम शाक्‍तीक डोंगा मगाक्‍नीम। मेकेर ठेयब जहाजपुकी यो लने मचाप्‍नीम। \v 22 मारदे हना परमप्रभु यावे आंइ कली निसाफ पाइब बाक्‍ब। परमप्रभु यावे आंइ कली सासन पाइब बाक्‍ब। परमप्रभु यावे आंइ पिप बाक्‍ब। मेकोमी आंइ कली श्‍येत रे प्रोंइब। \v 23 गे इन जहाज ङा डोरी शुंइसीशो बाक्‍नीम। मुरपुकीम मेको डोंगा आ दातेम बाक्‍शो थाम बोल्‍यो पा राप्‍पाइश्‍शा सेल्‍ने मचबेम। मेकोपुकीम मेको आ वा क्‍युक्‍ने मचबेम। मेना रोइश्‍शो मार मार शुश योक्‍सीनीम। खोइल मदुक्‍बपुकीम यो रोइश्‍शो मार मार रे आन भाग ताक्‍नीम। \v 24 सियोनम बाक्‍ब सुइमी “गो रोइ पशो बाक्‍नुङ” मदेंनीम। मेकेर बाक्‍ब मुर आन मरिम्‍शो पशो क्‍याम्‍चा पुंइसीशो बाक्नीम। \em जकरिया १२:८\em* \c 34 \s1 एदोम कली निसाफ \p \v 1 गे रागी रागी ङा मुर, आं नेक्‍था जाक्‍कीने। जात जात ङा मुर नोफा दाइश्‍शा नेनीन। रागी नु रागीम बाक्‍शो मारेइ मारेइम नेन्‍मेक्‍ल। \v 2 मारदे हना परमप्रभु यावे रागी रागी नेल्‍ल आन पर्बम गाइक्‍ब। मेको आन लडाइ पाइब आन पर्बम चुरब। मेको आन कली क्‍याम्‍चा कली साइक्‍ब कली गेशो बाक्‍ब। \v 3 मेको साइश्‍शो मुर आन कली ताइक्‍नीम। मेको आन रिना कुइ‍ब। डांडापुकी मेको आन हुशेम जित्‍नीम। \v 4 सरीङ ङा मारेइ मारेइ जाम्‍नीम। सरीङ कागज खोदेंशो पा ओल्‍सीब। सोरुल अङगुर बोट आ सोव़शो सफा नु फोव़शी रवा आ सोव़शो गेडा खोदेंशो दुम्‍नीम। \em प्रकाश ६:१३-१४\em* \p \v 5 परमप्रभुमी “आं तरवारम सरीङमी गेय थुम्‍शा नोले, गो एदोम तारी लाइनुङ। गो मेकेर ङा मुर आन कली निसाफ पाइनुङ” देंत। \em ब्‍यवस्‍था ३२:४१-४२; येरमीया ४९:७-२२\em* \v 6 परमप्रभु यावे आ तरवार हुशेम ग्रुम्‍शो बाक्‍ब। बोंसो लुम्‍सीशो बाक्‍ब। मेको क्‍यारश भेडा आन हुश नु बोका आन चिच ङा बोंसो लुम्‍सीशो बाक्‍ब। मारदे हना बोज्रामी परमप्रभु यावेमी ठेयब चढ़ेतीक गेय पाइब। एदोम रागीमी शुश मुर आन कली साइक्‍ब। \em यसैया ६३:१\em* \v 7 ब्‍वाकी ङा ब्‍यफ मुरपुक नु गोल्‍नीम। बाछापुकी बोल्‍यो सांढे ब्‍यफपुक नु गोल्‍नीम। मेको आन रागी हुशेम जारशो बाक्‍ब। मेकेर ङा खप बोंसोम ब्रीशो बाक्‍ब। \p \v 8 काबु परमप्रभु यावे आ क्‍येक्‍क लेत्‍तीक नाक्‍त बाक्‍ब। सियोन आ पर्बम ठीक सेल्‍चा कली क्‍येक्‍क लेत्‍तीक बर्स का बाक्‍ब। \em यसैया ६३:४\em* \v 9 मेना एदोम ङा खोलापुकी अलकत्रा दुम्‍नीम। मिनु आ खप चहिं गन्‍धक दुम्‍ब। एदोम रागी ब्रशो अलकत्रा दुम्‍ब। \em उत्‍पत्ती १९:२४\em* \v 10 मेको नाक्‍दो नाक्‍त गेनायो मकाप्‍ब। आ कुन गेना हना यो कुस ङा कुस बाक्‍ब। मेको पाला पाला सम्‍म गोरशो रागी दुम्‍शा बाक्‍ब। मेकेर रे सुइ मगाक्‍नीम। \em मलाकी १:४\em* \v 11 तन्‍न मेकेर ठेयब चिक्‍ब नु काइश्‍श आन बाक्‍तीके दुम्‍ब। मेकेर हुहुचील नु खदपुकी बाक्‍नीम। परमप्रभुमी मेको रागी कली ग्रांग्‍ये माग्‍ये सेल्‍ब। आ ठेयब मुर मार पचा दो पचा दुम्‍नीम। \v 12 मेको रागी कली राज्‍य मदेंनीम। मेकेर हुकुम पाइब सुइ मलीम। \v 13 मेको आन दरवारम चू वानीम। मेको आन बोल्‍यो दरवारम चूले नु चोंक वानीम। मेकेर सिवार नु ठेयब चिक्‍ब आन बाक्‍तीके दुम्‍ब। \em यसैया १३:२१-२२\em* \v 14 मेकेर वां नु फर ग्रुम्‍नीम। वोल ब्रेम्‍मुइनीम। ब्‍वाकी ङा वोलम आ वारच कली ब्रेप्‍ब। नाक्‍दो ङा वोल मेकेर बास बाक्‍नीम। \v 15 मेकेर बुक्‍‍सुम ग्‍योव़ सेल्‍शा, ब्‍वोफु पा पुक्‍शा, चाइक्‍ब ग्रुंइब। मेकेर ब्‍वारदे ग्रुम्‍शा, निक्‍शी निक्‍शी पा बाक्‍नीम। \v 16 परमप्रभु यावे आ किताबम माल्‍शा पढेने। मेकेर नेल्‍ल ब्रेक्‍शो बाक्‍ब। मेको नेल्‍ल निक्‍शी निक्‍शी बाक्‍नीमी। मारदे हना परमप्रभु यावेमी लोव़ पा मेको आन कली अरेप्‍तु। आ सोक्‍तीमी मोदेंशो दुम्‍पाइश्‍शो बाक्‍ब। \em प्रस्‍थान ३२:३२\em* \v 17 परमप्रभुमी मेको आन कली मेको रागी पुक्‍शा योक्‍शा, गेशो बाक्‍ब। मेको रागी गेना हना यो मेको आन के दुम्‍शा, पाला पाला सम्‍म मेकेर बाक्‍नीम। \c 35 \s1 परमप्रभु आ मुर ग्‍येरसीशो \p \v 1 मुर मबाक्‍शो नु ब्‍वाक्‍कु मबाक्‍शो रागी ग्‍येरसीनीम। गोरशो रागी ग्‍येरसीशा शुश फू बोइक्‍पाइक्‍ब। \em यसैया ३२:१५\em* \v 2 मिनु मेको थाम्‍पा बोइश्‍शा, ग्‍येरसीशा कुम्‍सो पना पन बाक्नीम। लेबानोन, आ दारस मेकोम ताइब। कारमेल नु शारोन आन मान ततीक मेको कली गेशो बाक्‍ब। मेकोपुकीमी परमप्रभु यावे आ मान ततीके नु आंइ परमप्रभु आ छेङछेङ ताइनीम। \p \v 3 इन मारेइ पने मचाप्‍ब गुइ बोल्‍यो सेलीन। इन ख्रिंख्रि पाइब पोक्‍च बोल्‍यो सेलीन। \em हिब्रू १२:१२\em* \v 4 हिंब थुं पाइश्‍शो मुर आन कली “इन थुं फ्रेंदीन। महिनीन” दे मतीन। इन परमप्रभु एक बाक्‍ब। मेको क्‍येक्‍क लेत्‍चा कली जाक्‍ब। परमप्रभुमी हिंचा ङा सजाइ गेब। मेको जाक्‍शा इन कली प्रोंइब। \p \v 5 मेना मिक्‍च मताइबपुकीमी ताइनीम। नोफा मनेंबपुकीमी नेंनीम। \em यसैया २९:१८\em* \v 6 खोइल मदुक्‍ब मुर किश्‍श खोदेंशो पा प्रेक्‍नीम। मब्‍वाक्‍बपुकीम ग्‍येरसीशा कुम्‍सो पाइनीम। मारदे हना मुर मबाक्‍तीकेम ब्‍वाक्‍कु बुक्‍नीम। गोरशो रागीमी खोला यीनीम। \v 7 मिनु थम होश बाल्‍वा दोम्‍ली दुम्‍ब। सोव़शो खप रे ब्‍वाक्‍कु बुक्‍ब। मिनु सिवार आन बाक्‍तीकेमी घांस नु बुदी मीलु वानीम। \em यसैया ४१:१८\em* \p \v 8 मेकेर ठेयब लां का दुम्‍ब। मेको लां कली “परमप्रभु यावे आ लां बाक्‍ब” दे नें वोइक्‍नीम। ग्रांग्रा दिशो मुर मेको लां लचा मताइनीम। परमप्रभु आ मुर ला मेको लां लचा ताइनीम। सु सु मेको लां लाइनीमी, मेकोपुकी मूर्ख बाक्‍तेक्‍म हना यो, मजाम्‍नीम। \em यसैया ५६:३-८; येरमीया ३१:८\em* \v 9 मेकेर गुप्‍स मबाक्‍नीमी। मुर ब्‍वाइब जन्‍तु यो मलाइनीम, मबाक्‍नीम। तन्‍न पाप रे प्रोंइशो मुर ला मेको लां गाक्‍नीम। \v 10 परमप्रभु यावेमी श्‍येत रे प्रोंइशो मुर ला लेश्‍शा जाक्‍नीम। मिनु सियोनमी कुम्‍सो पना पन ओव़नीम। मेकोपुकी गेना हना यो ग्‍येरसीशा बाक्‍नीम। ग्‍येरसीना सीन बाक्‍नीम। आन श्‍येत जशा, हुक‍यी पतीके लेश्‍शा मजाक्‍ब। \em यसैया ५१:११; प्रकाश २१:४\em* \c 36 \s1 सन्‍हेरीबम यहूदा नु लडाइ पशो \r २राजा १८:१३-२राजा १९:३७; २इतिहास ३२:१-२३ \p \v 1 पिप हिज्‍कीयाहम सासनम पवा आ १४ बर्सम, अस्‍सुर ङा पिप सन्‍हेरीबम यहूदा ङा गारो हिरशो सहर आन कली लडाइ पा ग्रा‍त। \v 2 मिनु अस्‍सुर ङा पिपम लाकीश ङा राब्‍शाके माइश्‍शो, आ कप्‍तान नु लडाइ पाइब शुश पिप हिज्‍कीयाह आ बाक्‍तीके यरूसलेममी सोइक्‍ताक्‍व। मिनु मेको आइक्‍था दोम्‍ली ङा ब्‍वाक्‍कु यितीके वा मुरब आन रू ङा लांमी राप्‍तेक्‍म। \em यसैया ७:३\em* \v 3 मिनु दरवार कोव़ब, हिल्‍कीयाह आ तौ एल्‍याकीम, पिप आ ब्रेक्‍ब शेब्‍ना नु आसाफ आ तौ योआह लाङगा ग्रूशा मेको आन बाक्‍तीक लाम्‍तेक्‍म। \em यसैया २२:२०\em* \p \v 4 मिनु राब्‍शाकेमी मेको आन कली “गे हिज्‍कीयाह कली अस्‍सुर ङा ठेयब पिपमी इन कली मार देंत देंशा हना, ‘गे मार कली आस पा थमा सुइक्‍नीनी? \v 5 गे इन फश लोव़म लडाइ दोपा पचा तुइक्‍तीक नु लडाइ पतीक सक्ति बाक्‍बा? गे आं कली मटिथु, सु कली आस पा थमा सुइक्‍नेवे? \v 6 गे जिक्‍शो कोक्‍के खोदेंशो इजीप्‍त कली थमा सुइक्‍नेवे? सु सु मेको कोक्‍के तिक्‍शा गाक्‍नीमी, मेको आन गुइ थोक्‍ब। सु सुमी इजीप्‍त ङा पिप फाराओ कली थमा सुइक्‍नीमी, मेको कोक्‍केम थोक्‍शो खोदेंशो दुम्‍नीम। इजीप्‍त ङा फाराओ मोदेंशो बाक्‍ब’ दे मतीन। \em इजीकीएल २९:६-७\em* \v 7 तन्‍न गे, आं कली ‘गोपुकी परमप्रभु यावे, आंइ परमप्रभु कली थमा सुइक्‍नीकी’ देंतीनी हना, हिज्‍कीयाहमी मेको आ थान नु आ चढ़ेतीकेपुकी मप्रेंदा ङा? मिनु यहूदा नु यरूसलेमम बाक्‍ब आन कली ‘गे एको चढ़ेतीके आ ङोंइती चढ़ेचा माल्‍नीनी’ मदेंमे? \em २राजा १८:४\em* \v 8 गे आं होव़प, अस्‍सुर ङा पिप नु बाजी पावो। मिनु इ के शारा ङोइक्‍ब मुर बाक्‍तेक्‍म हना, गो इ कली हजार निक्‍शी शारा गेनन। \v 9 गे बग्‍गी नु शारा ङोइक्‍ब आन पर्बम इजीप्‍त कली थमा सुइक्‍नेवे। गे आं होव़प आ नेल्‍ल क्‍येङा आइक्‍च कप्‍तान का कली यो खेरने मचाप्‍नेवे। \v 10 मार, गो एको रागी खतम सेल्‍चा कली परमप्रभु यावे कली हिल्‍लो मपथु, जाक्‍ङा ङा? परमप्रभु यावेम आं कली ‘लावो, मेको रागी कली खतम सेलो’ दे माइक्‍ती” देंत। \p \v 11 मिनु एल्‍याकीम, शेब्‍ना नु योआहमी मेको राब्‍शाके कली “इन गेय पाइबपुकी नु अरामी लोव़ ब्‍वाक्‍कीन। गो मेको लोव़ रुप्‍नीकी। गारोम बाक्‍ब मुर नेल्‍ल आन नेंचा ङा पा यहूदी लोव़ पा मब्‍वाक्‍कीन” देंतेक्‍म। \v 12 तन्‍न राब्‍शाकेमी “मार, आं होव़पमी इन होव़प नु इन कली ला लोव़ पथ सोइक्‍ती ङा? गारोम बाक्‍ब मुरपुकीम यो रुप्‍चा माल्‍नीमी। मारदे हना मेकोपुकीम यो इन खोदेंशो पा आन ख्री जचा नु आन चारना‍क तूचा माल्‍नीम” देंत। \p \v 13 नोले मेको राब्‍शाकेमी मुर आन नेक्‍था राप्‍शा यहूदी आन लोव़मी ठेयब सेंदा पा “अस्‍सुर ङा ठेयब पिप आ लोव़ नेनीन। \v 14 मेकोमी मार देंत हना ‘हिज्‍कीयाह आ जोल लोव़ थमा मसुतीन। मेकोम इन कली प्रोंइने मचाप्‍ब। \v 15 हिज्‍कीयाहमी इन कली “परमप्रभु यावेम इन कली रिम्‍शो पाइब। परमप्रभु यावेमी इन कली थमा पा श्‍येत रे प्रोंइब। एको सहर अस्‍सुर ङा पिप आ गुइमी मदुम्‍ब” देंशो लोव़ थमा मसुतीन। \v 16 हिज्‍कीयाह आ लोव़ मनेनीन, मारदे हना अस्‍सुर ङा पिपमी इन कली “गो नु गारीन। मेकेर रे ग्रूशा आं बाक्‍तीके जाक्‍कीन। मो पाइतीनी हना, गे नेल्‍ल इन रू ङा अङगुर बोट नु इन फोव़शी रवा ताइनीनी। मिनु इन आंम कुवा ङा ब्‍वाक्‍कु तूचा ताइनीनी। \em १राजा ५:५; मीका ४:४\em* \v 17 मिनु नोले गो इन कली आंम रागी खोदेंशो अर्को रागी काम लाइक्‍नन्‍नी। मेको रागीम शुश अन्‍न नु अङगुर शांबु बाक्‍ब। मेको शोब्‍ले नु अङगुर रूम ब्रीशो रागी बाक्‍ब” देंत। \v 18 हिज्‍कीयाहमी इन कली “परमप्रभु यावेमी इं कली श्‍येत रे प्रोंइब” देंशा, हेंथे लां कोंइ‍चा मगेने। मार, रागी रागी ङा देवी देवता काम यो आन रागी अस्‍सुर ङा पिप आ गुइ प्रोंइने चाप्‍मे ङा? \em यसैया ३७:१२\em* \v 19 हमाथ नु अरपाद ङा देवी देवता ते लाक्‍गमे? सेफारवाइम ङा देवी देवता ते लाक्‍गमे? मेकोपुकीमी सामरीया कली अस्‍सुर आ पिप गुइ रे प्रोंइने चाप्‍मे ङा? \v 20 एको रागी नेल्‍ले ङा तेको देवी देवताम आ रागी आं गुइ रे प्रोंइने चाप्‍बा ङा? मार, परमप्रभु यावेमी यरूसलेम कली आं गुइ रे प्रोंइने चाप्‍बा ङा?’ ” देंत। \p \v 21 तन्‍न मेकोपुकी सिक्‍सी पा बाक्‍शा, राब्‍शाके कली काइ लोव़ मलेत्‍तेम। मारदे हना पिपमी मेको आन कली “लोव़ मलेत्‍तीन” दे माइश्‍शो बाक्‍‍त। \v 22 मिनु दरवार कोव़ब, हिल्‍कीयाह आ तौ, एल्‍याकीम, ब्रेक्‍ब शेब्‍ना नु इतिहास ब्रेक्‍ब आसाफ आ तौ, योआहम आन वा खाक्‍शा हिज्‍कीयाह आ ङोंइती जाक्‍शा, मेको राब्‍शाके आ लोव़ नेल्‍ल शोव़तेक्‍म। \c 37 \s1 यरूसलेम कली प्रोंइशो \p \v 1 मिनु पिप हिज्‍कीयाहमी मेको लोव़ नेंशा, आ वा खाक्‍शा, अरन्‍डी फेक्‍शा परमप्रभु यावे आ खिं लत। \v 2 मिनु मेकोमी आ दरवार कोव़ब एल्‍याकीम, ब्रेक्‍ब शेब्‍ना नु चढ़ेब आन दाते ङा खूशो आन कली अरन्‍डी फेक्‍पाइश्‍शा, आमोज आ तौ यसैया आ बाक्‍तीक सोइक्‍ताक्‍व। \v 3 मिनु मेकोपुकीमी यसैया कली “हिज्‍कीयाहमी ‘मुलाक्‍ती श्‍येत जतीके, तुप्‍पांइसीतीके नु शुक्‍शी पाइक्‍चा पुंइसीतीके नाक्‍त बाक्‍ब। आल थिचशो मीश मुरुमी आल थिचावानु, थिचा कली बोल मबाक्‍शो खोदेंशो दुम्‍त। \v 4 इन परमप्रभु यावे, इन परमप्रभुमी राब्‍शाके आ लोव़ नेंना माइ। अस्‍सुर ङा पिपमी मेको कली गेना हना यो ब्रोंइशा बाक्‍ब परमप्रभु कली शुक्‍शी पथ सोइक्‍ताक्‍व। मेको आ लोव़ नेंशा, परमप्रभु यावे, इन परमप्रभुमी मेको कली सजाइ गेबा कों? मोपतीके लीशो मुर आन पर्बम पुनीन’ देंत” दे मेकोपुकीमी देंतेक्‍म। \p \v 5 मोपा हिज्‍कीयाह आ मुरपुकी यसैया आ बाक्‍तीक जाक्‍मानु, \v 6 यसैयामी मेको आन कली “गेपुकीमी पिप कली ‘परमप्रभु यावेम इन कली मार देंशो बाक्‍ब देंशा हना, इन नेंशो अस्‍सुर ङा पिप आ मुरुमी आं कली शुक्‍शी पशो लोव़ आ पर्बम महिनीन। \v 7 गो मेको कली हिंब थुं का गेनुङ। मिनु हिंचा ङा लोव़ नेंशा, मेको आ रागी लेश्‍शा लाइब। मिनु गो मेको कली आ रागीम क्‍योरशा साइक्‍पाइक्‍नुङ देंत’ दे मतीन” दे माइक्‍तीमी। \p \v 8 मिनु राब्‍शाके आ पिप बाक्‍तीके लेम्‍मेनु “पिपम लाकीश प्रोंइतु” देंशो लोव़ नेना बाक्‍त। मिनु लमेनु, अस्‍सुर ङा पिप लिब्‍ना ङा मुर नु लडाइ पना पन बाक्‍शो थिदा बाक्‍त। \v 9 अस्‍सुर ङा पिपमी एथीयोपीया ङा पिप तिरहाकाह “गे नु लडाइ पथ जाक्‍ना जाक्‍न बाक्‍ब” देंशो लोव़ नेना बाक्‍त। मिनु मेको लोव़ नेंशा, हिज्‍कीयाह आ बाक्‍तीकेमी आ मुर आन कली लोव़ कुरब पा सोइक्‍ताक्‍व। \v 10 मार लोव़ सोइक्‍ताक्‍व देंशा हना, यहूदा ङा पिप हिज्‍कीयाह कली “इन थमा सुइश्‍शो परमप्रभुमी इन कली दूली लां मखोइक्‍पांइसीन। ‘यरूसलेम अस्‍सुर ङा पिप आ गुइमी मदुम्‍ब’ देंनीनी। \v 11 गे अस्‍सुर ङा पिपपुकीमी रागी नेल्‍ल आन कली क्‍याम्‍शो, लोव़ नेंशो बाक्‍नीनी। मार गे चहिं ब्रोंइनीनी ङा? \v 12 आं किकी पिपीम क्‍याम्‍शो रागी रागी गोजान, हारान, रेचेफ नु तेलास्‍सारम बाक्‍शो एदेन ङा मुर आन देवी देवतामी मेको रागी प्रोंइने चाप्‍मे ङा? \em यसैया ३६:१८\em* \v 13 हमाथ, अरपाद, सेफारवाइम, हेना नु इव्‍वाह ङा पिपपुकी ते लाक्‍ग‍मे? दे मतीन” देंत। \s1 हिज्‍कीयाह आ पुंइशो \p \v 14 मिनु हिज्‍कीयाहमी मेको लोव़ कुरब मुर आन गुइ रे मेको चिठी ताक्‍शा, पढेप्‍तु। मिनु मेको चिठी परमप्रभु यावे आ खिं लाइश्‍शा, परमप्रभु यावे आ ङोंइती प्राक्‍शा वोइक्‍तु। \v 15 मिनु हिज्‍कीयाहमी परमप्रभु यावे कली \v 16 “मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभु, गे करूब आस तार बाक्‍ब बाक्‍नीनी। गे ला रागी नेल्‍ल ङा राज्‍य ङा परमप्रभु बाक्‍नीनी। सरीङ नु रागी इन सेल्‍शो बाक्‍नीस। \v 17 परमप्रभु यावे, आं लोव़ नेनीन। परमप्रभु यावे, कोव़ङीन। सन्‍हेरीबमी गेना हना यो ब्रोंइशा बाक्‍ब परमप्रभु, इन कली शुक्‍शी पथ सोइश्‍शो लोव़ नेनीन। \v 18 परमप्रभु यावे, थमा पा अस्‍सुर ङा पिपपुकीमी रागी रागी नेल्‍ल क्‍याम्‍ताक्‍म। \v 19 मेको आन देवी देवता मीम हुम्‍ताक्‍म। मारदे हना मेकोपुकी मुर आन गुइमी सेल्‍शो, शी नु फुल्‍लु के बाक्‍नीम। मेकोपुकी इन खोदेंशो मनम। मोपतीके खतम सेल्‍चा पुंइसाक्‍म। \v 20 परमप्रभु यावे, आंइ परमप्रभु, मुल आंइ कली सन्‍हेरीब आ गुइ रे प्रोनीन। रागी नेल्‍ल ङा मुरपुकीम गे ला परमप्रभु यावे बाक्‍नीनी, दे तुइक्‍तमेक्‍ल” दे पुंइशा, लोव़ पाप्‍‍तु। \em यसैया ४०:५; दानीएल ६:२७\em* \s1 यसैयामी पिप कली लोव़ पशो \p \v 21 नोले आमोज आ तौ यसैयामी हिज्‍कीयाह कली “परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुमी ‘अस्‍सुर ङा पिप सन्‍हेरीब आ पर्बम इ पशो लोव़ गो नेंता’ देंत। \v 22 परमप्रभु यावेमी सन्‍हेरीब आ पर्बम मार देंत देंशा हना ‘सियोन ङा कन्‍ने तमी इ पर्बम शुक्‍शी पा रिश्‍शो बाक्‍ब। यरूसलेम ङा तमीमी इ नोले कोव़शा, आ पिया हिक्‍शो बाक्‍ब। \p \v 23 गे सु कली शुक्‍शी पवी? सु आ पर्बम गे ठेयब लेश्‍शो लोव़ पवी? गे इस्राएली आन का ला बाक्‍शो परमप्रभु आ ङोंइती ठेयब लेश्‍शो दुमे? \v 24 मिनु इ सोइश्‍शो गेय पाइब मुर रे पा परमप्रभु कली शुक्‍शी लोव़ पपाइक्‍‍तीवी’ देंत। मिनु गे ‘आं शुश बग्‍गीमी डांडा ङोंइसाक्‍यी। लेबानोन नेल्‍ल ङोंइसाक्‍यी। गो मेकेर ङा लाइश्‍शो रवा नु रिम्‍शो रवा नेल्‍ले आन कली तिम्‍तामी। गो नेल्‍ल क्‍येङा इर नु ङोन नु ठेयब ब्‍वाकी सम्‍म जाक्‍दीत्‍ती। \em यसैया १४:८\em* \p \v 25 गो इनार दोशा ब्‍वाक्‍कु तूता। आ खोइलीमी इजीप्‍त ङा ठेयब खोला नेल्‍ल सोव़पाइक्‍ता, दे शुक्‍शी पपाइक्‍तीवी। \p \v 26 गो आं ङोंइती मिम्‍शो, गे मतुइक्‍ती? आं ङोंइती मिम्‍शो गो मुल पाइनुङ। गे गारो हिरशो सहर आन कली फुल्‍लु तेल्‍तीक सेल्‍चा माल्‍नेवे। \v 27 मेकेर ङा मुर आन सक्ति जाम्‍शा, हिंब दुम्‍शा, मुने पा, मारेइ पने मचबेम। मेकोपुकी रू ङा घांस नु खिं तार वाशो घांस खोदेंशो दुम्‍तेक्‍म। मेको वाचा क्‍येङा ङोंइती सोव़ब। \p \v 28 गो इ बोक्‍शो, इ निश्‍शो नेल्‍ल तुइक्‍नुङ। इ लशो, पिशो तुइक्‍नुङ। मिनु गे आं पर्बम गाइक्‍ताक्‍वी। \v 29 मारदे हना गे आं पर्बम गाइक्‍तीनु, इ ठेयब लेश्‍शो नेंता। मोपतीके गो इ नेंम बोल्‍सी का ब्‍वेक्‍नुङ। मिनु इ शोव़मी लगम पाइश्‍शा इ जाक्‍शो लां लेप्‍पाइश्‍शा सोइक्‍नन’ देंत, दे मतीन” दे मुर सोइताक्‍मी। \p \v 30 मिनु परमप्रभु यावेमी हिज्‍कीयाह कली “इ कली एको चिन्‍ड दुम्‍ब। मुलाक्‍त थोचे आंमा वा‍शो बाली नाली जाइनीनी। माइक्‍थी आंमा दोक्‍शा वाशो बाली नाली जाइनीनी। तन्‍न न्‍युं चहिं आंमा शोक्‍शा खुप्‍तीन। अङगुर ख्रुम्‍शा जने। \v 31 यहूदा आ खिं ङा लीशोपुकी लेंशा, सोशा बोशा, शाक्‍श थोक्‍शा, फल सित्‍नीम। शुश दुम्‍नीम। \v 32 मारदे हना यरूसलेम रे लीशोपुकी लाइनीमी। सियोन डांडा रे हुल का ब्रोंइशोपुकी ग्रूनीम। मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी, गो मेको पाइनुङ” देंत। \em यसैया ९:६\em* \p \v 33 मोपतीके परमप्रभु यावेमी अस्‍सुर ङा पिप आ पर्बम “मेको सहरम मजाक्‍ब। ब्रा का यो मआप्‍ब। सहर आ ङोंइती ब्रा तेक्‍तीके मकुरनीम। सहर ओव़चा कली गारो ङोइक्‍तीक मसेल्‍नीम। \v 34 मेको तेको लां जाक्‍मे, मेको लां लेप्‍ब। सहर मओव़ब। \v 35 गो मेको सहर कली आं पर्बम नु आं गेय पाइब दाऊद आ पर्बम आन गुइ रे प्रोंइशा, वोइक्‍नुङ” देंत। \p \v 36 मिनु परमप्रभु यावे आ स्‍वर्ग ङा गेय पाइब का अस्‍सुर ङा मुर आन बाक्‍तीकेम लशा, लाख का ८५ हजार जना मुर सदा बाक्‍त। मिनु मुरपुकी सुनी बोक्‍शा कोव़ङमेनु, बेक्‍शो मुर ला ताम्‍तेक्‍म। \em यसैया १७:१४; यसैया ३१:८\em* \v 37 मो दुम्‍मेनु अस्‍सुर ङा पिप सन्‍हेरीब लेश्‍शा लशा निनवे सहरम बाक्‍त। \v 38 मिनु आ देवता निस्रोक आ खिंमी बाप्‍शा पूजा पना पन बाक्‍मेनु, आ तौ अद्राम्‍मेलेक नु शरेसेरमी मेको कली तरवारमी क्‍योरशा साइक्‍ताक्‍स। मिनु मेको निक्‍शी प्रोक्‍शा, आरारात रागी लाम्‍ताक्‍स। मिनु मेको आ पा ङा आ तौ एसर-हददोन पिप दुम्‍‍‍त। \c 38 \s1 हिज्‍कीयाह रोइ पशो \r २राजा २०:१-११; २इतिहास ३२:२४ \p \v 1 मेना हिज्‍कीयाह रोइ पा बेक्‍चा चिक्‍ता बाक्‍त। मिनु परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब आमोज आ तौ, यसैया जाक्‍शा, पिप कली “परमप्रभु यावेमी इन कली ‘गे बेक्‍नेवे, मब्रोंइनेवे। इ खिं नेल्‍ल ठीक सेलो’ देंत” दे माइक्‍तु। \v 2 मिनु हिज्‍कीयाहमी, आ कुल गारो गे हिरशा, परमप्रभु यावे कली \v 3 “परमप्रभु यावे, गो इन ङोंइती थमा पा थुं निक्‍शी मपथु, बाक्‍ती। मेको मिम्‍तीने। गो इन ङोंइती नेल्‍ल रिम्‍शो पाता” देंत। मिनु हिज्‍कीयाह शुश ङाक्‍त। \em २राजा १८:२-६\em* \p \v 4 मिनु परमप्रभु यावेमी यसैया कली \v 5 “हिज्‍कीयाह आ बाक्‍तीक लावो। मेको कली परमप्रभु यावे, इ किकी दाऊद आ परमप्रभुमी इ कली ‘गो इ पुंइशो लोव़ नेंता। इ प्रेक्‍कु ताता। नेनो, गो इ ब्रोंइतीक नाक्‍ती १५ बर्स तेम्‍नुङ। \v 6 मिनु गो इ कली नु एको सहर कली अस्‍सुर ङा पिप आ गुइ रे प्रोंइनुङ। एको सहर कली वारच पाइनुङ। \p \v 7 परमप्रभु यावेमी आ देंशो पाइब दे इ कली आ गेशो चिन्‍ड मार बाक्‍ब देंशा हना, \v 8 आहाज आ घरी आ वांकु उइ लने थुम्‍शो बाक्‍ब। मेको कली परमप्रभु यावेमी १० खेयप नोले लेप्‍पाइक्‍ब’ दे मतो” देंत। मिनु नां आ वांकु लाक्‍ने थुम्‍शा यो, १० खेयप नोले लेत्‍त। \s1 हिज्‍कीयाह आ ब्रेक्‍शो लोव़ \p \v 9 यहूदा ङा पिप हिज्‍कीयाह रोइ पा साम नोले आ ब्रेक्‍शो लोव़ मार बाक्‍त देंशा हना, \v 10 गो थम रिम्‍शो पा बाक्‍ना बाक्‍न, बेक्‍शो मुर आन बाक्‍तीके लचा माल्‍नुङ। \v 11 मिनु गो परमप्रभु यावे कली “गो परमप्रभु यावे, इन कली ब्रोंइशो मुर आन रागी मताइनुङ। गो मुल मुर आन कली मताइनुङ। रागीम बाक्‍ब आन कली मताइनुङमी। \em भजन संग्रह २७:१३\em* \v 12 आं बाक्‍तीक खिं, गोठ खोदेंशो पा, प्रेश्‍शा आं रे ङोन याक्‍ताक्‍म। तोव़ प्रोव़बमी वा तोल्‍शो खोदेंशो पा, गो आं ब्रोंइतीक नाक्‍त तोल्‍शो बाक्‍नुङ। गो तोव़ रे ख्रोइक्‍चा पुंइसाक्‍ङ। नाक्‍दो नाक्‍ती आं कली बेक्‍पाइक्‍नीनी” दे परमप्रभु कली लोव़ पाता। \v 13 सुनी सम्‍म आं थुं कली रिम्‍पाइक्‍ना पाइक्‍न बाक्‍ती। गुप्‍सम खोदेंशो पा आं खोइल जिक्‍ताक्‍यीनी। काबु नाक्‍दो नाक्‍तीमी गे आं कली खतम पोक्‍तीनी। \v 14 गो बेल्‍लुम नु बोकुला खोदेंशो पा ग्रीती। ढुकुर खोदेंशो पा रोंका पाता। गो शुश ग्‍येत्‍थ कोव़तीके आ मिक्‍च पारताक्‍यी। आं थुं लुक्‍च लत। गो “परमप्रभु, गो श्‍येत जाइनुङ। आं कली वारच पाइय्‍यीनी। \v 15 तन्‍न गो मार देंनुङा ङा? मारदे हना गे आं कली लोव़ पाइतीनी। मोदेंशो आंमा पाइतीनी। आं निन्‍द्रा नेल्‍ल प्रोक्‍त। आं थुं लुक्‍च लत हना यो गो इन कली ठेयब सेल्‍नुङ। \v 16 परमप्रभु, मोदेंशो श्‍येत रे मुर ब्रोंइनीम। आं थुं यो मेको रे ब्रोंइब। गे आं कली सापाइश्‍शा, ब्रोंइचा गेतीनी। \v 17 एको श्‍येत थमा पा आं कली ब्रोंइचा कली बाक्‍त। गे आं कली दाक्‍शा, श्‍येत रे ग्रुंइताक्‍यीनी। मारदे हना गे आं पाप नेल्‍ल क्‍याम्‍ताक्‍नी। \em भजन संग्रह ३२:५; मीका ७:१८-१९\em* \v 18 बेक्‍शो मुर आन बाक्‍तीकेमी इन कली ठेयब मसेल्‍ब। बेक्‍पाइक्‍बम इन कली ठेयब सेल्‍ने मचाप्‍ब। बेक्‍शो मुरुम इन वारच पाइक्‍तीक आस मपाइनीम। \em भजन संग्रह ६:६; भजन संग्रह ११५:१७\em* \v 19 ब्रोंइशोपुकीम ला इन कली ‘गे रिम्‍शो पाइब बाक्‍नीनी’ देंनीमी। मिनु गो मुलाक्‍ती मोदेंशो पाइनुङ। आफपुकीमी गे थमा सुइक्‍चा माल्‍शो बाक्‍नीनी, दे आन आल आन कली शेंनीम” दे हिज्‍कीयाहमी देंत। \p \v 20 परमप्रभु यावेमी आं कली श्‍येत रे प्रोंइब। मोपतीके गोपुकीमी तार पाइश्‍शो ताप्‍तीके ताप्‍शा कुम्‍सो पाइनीकी। गो ब्रोंइका सम्‍म मोदेंशो पाइनीकी। परमप्रभु यावे आ खिंमी कुम्‍सो पा ताप्‍शा बाक्‍नीकी, दे हिज्‍कीयाहमी ब्रेक्‍शो बाक्‍त। \p \v 21 मिनु यसैयामी “सापाइक्‍चा कली फोव़शी रवा आ फल रे सेल्‍शो ओख्‍ती चाक्‍शा, एको गार तार ख्रेक्‍चा माल्‍नीनी” देंत। \em यसैया ३८:२१-२२, यसैया ३८:६ नु ७ आन दातेमी वोइक्‍चा माल्‍ब। २राजा २०:७-८ मोदेंशो बाक्‍ब।\em* \v 22 ङोंइती हिज्‍कीयाहमी “गो परमप्रभु यावे आ खिं लचा ताइनुङ, देंशो चिन्‍ड, मार दुम्‍बा ङा?” दे हिल्‍लो पशो बाक्‍‍त। \c 39 \s1 बेबीलोन रे मुर जाक्‍शो \r २राजा २०:१२-१९; २इतिहास ३२:२७-३१ \p \v 1 मेना बेबीलोन ङा पिप बालादन आ तौ मेरोदाक-बालादानमी हिज्‍कीयाह कली चिठी नु कोसेली कुर पाइश्‍शा, मुर आन कली सोइक्‍ता बाक्‍त। मारदे हना मेकोमी “हिज्‍कीयाह रोइ पशा, छक लाक्‍चा ङा पा सात” देंशो लोव़ नेना बाक्‍त। \v 2 मिनु हिज्‍कीयाहमी मेको आन कली तशा, ग्‍येरशा आ शोंप वोइक्‍तीके खिं नेल्‍ल कोंइदा बाक्‍त। मार कोंइदा बाक्‍त देंशा हना, सुन चांदी, मस्‍लापुकी, रिम्‍शो शुश क्‍येट लाइब थोव़क, तेल, आ या वोइक्‍तीके नेल्‍ल नु आ शोंप नेल्‍ले कोंइदा बाक्‍त। आ खिं नु आ रागीमी मेको आन कली मकोंइशो मारेइ मलीमाक्‍त। \v 3 मिनु परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब यसैया, पिप हिज्‍कीयाह आ बाक्‍तीके जाक्‍शा “मेको मुरपुकीम मार देंमा, ते रे जाक्‍मा?” देंत। मिनु हिज्‍कीयाहमी “एकोपुकी ङोन रागी बेबीलोन रे जाक्‍शो नम” देंत। \v 4 मिनु “मेकोपुकीम इन खिंमी मार मार तामे?” दे हिल्‍लो पाप्‍तु। मिनु हिज्‍कीयाहमी “आं खिंमी बाक्‍शो मारेइ मारेइ ताम्‍तेक्‍म। मेको आन कली मारेइ मारेइ कोंइताक्‍ङ” देंत। \p \v 5 मिनु यसैयामी हिज्‍कीयाह कली “मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे आ लोव़ नेनीन \v 6 ‘इ खिंम बाक्‍शो, इ किकी पिपीमी तेल्‍शा वोइश्‍शो मुल सम्‍म बाक्‍शो मारेइ मारेइ काबु बेबीलोन चाक्‍दीत्‍नीम। मारेइ मलीनीम’ दे परमप्रभु यावेमी देंत। \em २राजा २४:१३\em* \v 7 मिनु इ तौ कोइ कोइ आन कली लाइश्‍शा, बेबीलोन ङा पिप आ दरवारमी गेय पाइब सेल्‍नीम” दें‍त। \v 8 मिनु हिज्‍कीयाहमी यसैया कली “इ देंशो परमप्रभु यावे आ लोव़ रिम्‍शो बाक्‍ब” देंत। मारदे हना मेकोम “गो ब्रोंइङा सम्‍म लडाइ मदुम्‍ब रिम्‍शो दुम्‍ब” दे मिम्‍शो बाक्‍माक्‍त। \c 40 \s1 इस्राएली आन थुं बारपाइश्‍शो \p \v 1 इन परमप्रभुमी “आं मुर आन कली लेम्‍दीन, लेम्‍दीन। \v 2 यरूसलेम कली आ थुं बारपाइक्‍तीके लोव़ पने। आ श्‍येत नुप्‍त। आ मरिम्‍शो पशो क्‍याम्‍शो बाक्‍ब। मारदे हना परमप्रभु यावे रे पा आ मरिम्‍शो पशो आ पर्बम निक्‍शी खेयप सजाइ ताप्‍तु” देंत। \em होसे २:१६; येरमीया १६:१८\em* \p \v 3 मिनु ब्रेप्‍ब मुर आ सेंदा कामी “मुर मबाक्‍तीकेमी परमप्रभु यावे आ लां सेलीन। गोरशो रागीमी इं परमप्रभु कली लां रिम्‍शो पा फुल्‍लु ग्रोक्‍शा थेलीने। \em लूका ३:४-६; यूहन्‍ना १:२३\em* \v 4 बेंसी नेल्‍ले ग्‍येत्‍थ पोक्‍चा पुंइसीनीम। डांडा नु पहाड फ्रेम्‍चा पुंइसीनीम। दिंम मदुम्‍शो बाक्‍तीके दिंम दुम्‍चा माल्‍ब। फुल्‍लु बाक्‍तीके रिम्‍शो दुम्‍चा माल्‍नीम। \em यसैया ४९:११\em* \v 5 मेना परमप्रभु यावे आ छेङछेङ ग्रूब। मेको मुर नेल्‍लेम ताइनीम। मारदे हना परमप्रभु यावेमी एको लोव़ देंशो बाक्‍ब” दे लोव़ पाप्‍तु। \p \v 6 मिनु लोव़ पाइब कामी आं कली “शेंदो” देंत। मिनु गो “मार शेंनुङा?” दे हिल्‍लो पाता। मिनु मेकोमी “मुर नेल्‍ले घांस खोदेंशो बाक्‍नीम। मेको आन दारस नेल्‍ल रू ङा फू खोदेंशो बाक्‍ब। \em भजन संग्रह ९०:५-६; याकूब १:१०-११\em* \v 7 घांस सोव़ब, मिनु आ फू हेम्‍ब। मारदे हना परमप्रभु यावेमी मेको आन कली मुइक्‍ब। मुर थमा पा घांस खोदेंशो बाक्‍नीम। \v 8 घांस सोव़ब, आ फू हेम्‍ब। तन्‍न आंइ परमप्रभु आ लोव़ गेना हना यो लीब” देंत। \em भजन संग्रह ११९:८५; लूका २१:३३\em* \v 9 “गे ठेयब डांडा ङोंइसीन। सियोन रिम्‍शो लोव़ कुरब बाक्‍ब। ठेयब सेंदा पा शेंदो। यरूसलेम रिम्‍शो लोव़ कुरब बाक्‍ब। महिंथु, ठेयब सेंदा पा शेंदो। यहूदा सहर ङा मुर आन कली ‘इन परमप्रभु एकेर बाक्‍ब’ देनो। \v 10 कोव़ङीन, परमप्रभु, परमप्रभु यावे सक्ति पाइश्‍शो दुम्‍शा जाक्‍ब। मिनु हुकुम पाइब। आ इनाम आ नु बाक्‍ब। आ गेतीके आ ङोंइती बाक्‍ब। \em यसैया ६२:११\em* \v 11 आ बगाल कली गोठलाम खोदेंशो पा योव़ब। मेकोमी आ पाठा पाठी आन कली मुप्‍शा कुरब। दूध तुंइब आन कली आन चाप्‍चा ङा पा गाक्‍पाइश्‍शा खुल्‍ब। \em यूहन्‍ना १०:११\em* \s1 परमप्रभु यावे आ पशो \p \v 12 सुमी ब्‍वाक्‍कु नेल्‍ल आ योलम पुक्‍गा? सुमी सरीङ बित्‍ताम थाप्‍ता? सुमी रागी ङा फुरक पुक्‍तीकेम पुक्‍गा? सुमी डांडा आन कली नाक्‍शा, पहाड आन कली नाक्‍तीक तारी वोदा? \v 13 परमप्रभु यावे आ सोक्‍त कली सुम शेंदा? आ कली अर्ती गेब सु बाक्‍बा? \em रोमी ११:३४; १कोरिन्‍थी २:१६\em* \v 14 सुम मेको कली मेको नेल्‍ल रुप्‍चा कली अर्ती गेवा? सुम मेको कली ठीक निसाफ पचा कली शेंदा? \v 15 रागी रागी ङा मुर नेल्‍ले चिरशो गर ङा लीशो ब्‍वाक्‍कु खोदेंशो नु नाक्‍तीकेम लीशो फुरक खोदेंशो बाक्‍नीम। टापु आन कली फुरक खोदेंशो पा बेरपाइक्‍ब। \v 16 लेबानोन ङा ब्‍वाकी ङा शी मी मुइक्‍चा कली मगार‍ब। मेकेर ङा जन्‍तुपुकी चोशा चढ़ेचा कली मजाक्‍दीत्‍नीम। \v 17 रागी रागी ङा मुरपुकी मेको आ ङोंइती मारेइ मनम। मेको श्‍येत्‍थ नु मारेइ मबाक्‍शो बाक्‍नीम, दे मिम्‍ब। \p \v 18 मिनु गे परमप्रभु कली सु नु थाप्‍नीनी? मिनु सु आं नेक्‍था वोइक्‍ने चाप्‍नीनी। \em यसैया ४६:५; प्रस्‍थान २०:४; प्रेरित १७:२९\em* \v 19 मूर्ति का? मूर्ति चेम्‍बमी मूर्ति कली यपाइक्‍ब। सुन चेम्‍बमी मेको सुनम ख्रुम्‍ब। मेको कली चांदी के साङली सेल्‍‍ब। \v 20 का निक्‍शीमी कोसेली गेचा कली बोल्‍यो, मराक्‍चा ङा शी योव़नीम। शी के गेय पाइब जोक्‍ब मुर का माल्‍ब। मिनु मेकोमी महिक्‍सीचा ङा पा मूर्ति सेल्‍पाइक्‍ब। \p \v 21 गेपुकी मतुइक्‍तीनी, मनेंनी? ङोंइती रे इन कली मशेंदमे? रागी सेल्‍चा रे गे मरुप्‍नी? \v 22 एको रागी नेल्‍ल आन तार बाक्‍ब, मेकोन बाक्‍ब। रागीम बाक्‍बपुकी माले खोदेंशो बाक्‍नीम। मेकोमी सरीङ कली वा खोदेंशो पा प्राक्‍ब। मिनु मेको मुर आन कली ताम्‍बु खोदेंशो दुम्‍ब। \v 23 मेकोमी सासन पाइब आन कली शोर गाक्‍शो सेल्‍ब। हुकुम पाइब जाम्‍शा लाइनीम। \p \v 24 मेकोपुकी का निक्‍शी ला शोक्‍सीशो बाक्‍नीम। का निक्‍शी ला ख्रुम्‍सीशो बाक्‍नीम। शाक्‍श थोक्‍ची ना दुम्‍मेनु, मेको आन तार मुइक्‍ब। मिनु मेको बेक्‍नीमी। मिनु फश गिवारमी पराल खोदेंशो पा योल्‍ब। \v 25 आं कली सु नु थाप्‍नीनी। मिनु गो नु उइक्‍थ सु बाक्‍बा?” दे का ला बाक्‍शो परमप्रभुम देंत। \v 26 गेपुकी ग्‍येत्‍थ कोव़ङीन। मेको आन कली सुम सेला? मेकोमी शुश राप्‍पाइश्‍शा, मेको आन कली हिक्‍ब। मेको आन नें थिशा, ब्रेप्‍ब। मारदे हना मेको आ ठेयब सक्तिम पतीके का यो मजाम्‍नीम। \em भजन संग्रह १४७:४; उत्‍पत्ती १:१४-१८\em* \p \v 27 गे मारदे ए याकूब, देंनीनी? इस्राएलीपुकी “मारदे आं लां परमप्रभु यावे, आं परमप्रभु आ ङोंइती ख्रुइश्‍शो बाक्‍ब देंनीनी?। मारदे आं कली पशो दूली निसाफ मतुइक्‍ब” देंनीनी? \v 28 मिनु “मार, गे मतुइक्‍तीनी, मनेंनी? परमप्रभु यावे गेना हना यो बाक्‍ब परमप्रभु बाक्‍ब। मेको रागी रागी कली सेल्‍ब बाक्‍ब। मेको मथाइब नु मदाइब। आ तुइक्‍तीके नेल्‍ल क्‍येङा ठेयब बाक्‍ब। \v 29 मेकोमी दाइब आन कली बोल गेब। मचाप्‍ब आन कली सक्ति गेब। \v 30 ठिटापुकी यो दशा थाइनीम। मिनु मचाप्‍थु गोल्‍नीम। \v 31 तन्‍न परमप्रभु यावे आ लां कोव़बपुकी नक सक्ति ताइनीम। ककाकुली खोदेंशो पा आन फ्रां प्राक्‍शा बेरशा ग्‍येत्‍थ लाइनीम। मेकोपुकी दोरशा, मदाइनीम। गाक्‍शा यो मथाइनीम” देंत। \em भजन संग्रह १०३:५\em* \c 41 \s1 परमप्रभुमी मुर आन कली ब्रेश्‍शो \p \v 1 परमप्रभु यावेमी “समुन्‍द्र आ नेक्‍था बाक्‍ब मुरपुकी सिक्‍सी पा आं लोव़ नेनीन। जात जात ङा मुरपुकीम आन सक्ति लेंशा तामेक्‍ल। मिनु मेकोपुकी आं नेक्‍था जाक्‍शा, लोव़ पामेक्‍ल। गो काथा निसाफ पतीकेम बुक्‍य। \p \v 2 सुमी पूर्ब रे आ गेय पचा कली ग्राब का कली पोक्‍गा? मेकोमी रागी रागी ङा मुर आन कली आ गुइम गेब। मेकोमी पिप आन कली दिम्‍शा, आ तरवारम मेको आन कली फुरक खोदेंशो सेल्‍ब। आ लिब्रामी फशेम बेरशो भूस खोदेंशो सेल्‍ब। \em यसैया ४४:२८; यसैया ४५:१,१३; यसैया ४८:१४-१५\em* \v 3 मेकोमी मेको आन कली खेदा पवानु, मारेइ मदुम्‍थु आ खोइलीम लां कली हेरा मथीनीम। \v 4 मेको सुमी पपाइश्‍शा पवा? सुम साइ ङोंइती रे पाला पाला ङा मुर आन कली ब्रेत्‍‍ता? गो परमप्रभु यावे, नेल्‍ल क्‍येङा ङोंइती ङा नु नेल्‍ल क्‍येङा नोले ङा नङ। \em यसैया ४४:६; यसैया ४८:१२; प्रकाश १८:१७\em* \v 5 समुन्‍द्र आ नेक्‍था बाक्‍ब मुरपुकी मेको तशा, हिंनीम। रागी आ सुर सम्‍म हिम्‍सीब। मिनु मेकोपुकी जाक्‍शा, आं नेक्‍था पिम्‍तेक्‍म। \v 6 वारच पमुशा, आन थुं बारपाइक्‍मु‍शा ‘ठेयब थुं पावो’ देंमुइनीम। \v 7 मिनु दारशो थोव़क सेल्‍स जोक्‍बमी चेम्‍ब आ थुं बारपाइक्‍ब। घन तुप्‍बमी चेम्‍ब आ थुं बारपाइश्‍शा ‘एको रिम्‍शो दुम्‍त’ देंशा, महिम्‍सेक्‍ल, दे कांटी थोक्‍ब” देंत। \s1 इस्राएली आन कली लोव़ पशो \p \v 8 मिनु परमप्रभु यावेमी “आं गेय पाइब इस्राएल, आं योव़शो याकूब, आं वारच अब्राहाम आ चच युइ बाक्‍ब। \em यसैया ४२:१९; यसैया ४३:१०; यसैया ४४:१,२१; यसैया ४५:४; भजन संग्रह १३५:४; याकूब २:२३\em* \v 9 इ कली रागी आ सुर रे ब्रेत्‍ताक्‍न। नेल्‍ल क्‍येङा ङोन रे चाक्‍शा, गो इ कली ‘गे आं गेय पाइब बाक्‍नेवे’ देंती। गो इ कली योव़ता। मिनु गो गे नु बाक्‍नुङ। \v 10 महिनो, मारदे हना गो गे नु बाक्‍नुङ। आइक्‍च थुं मपावो। मारदे हना गो इ परमप्रभु नङ। गो इ कली बोल्‍यो सेल्‍शा, वारच पाइनुङ। गो इ कली आं ग्राब ग्‍युरा गुइमी वारच पाइनुङ। \em यसैया ४३:१\em* \p \v 11 गे नु गाइक्‍ब नेल्‍ल मुने दोक्‍शा, शिशी मताइ‍नीम। इ जोरी सत्रु नेल्‍ल फश खोदेंशो दुम्‍शा, जाम्‍शा लाइनीम। \v 12 गे मेको आन कली माल्तीवी हना यो, मथित्‍नेवे। इ कली लडाइ तोइबपुकी फश खोदेंशो दुम्‍शा, जाम्‍शा लाइनीम। \v 13 मिनु गो परमप्रभु यावे, इ परमप्रभुमी इ ग्‍युरा गुइ ग्‍याइक्‍नुङ। मिनु गो इ कली ‘महिनो’ देंशा, वारच पाइनुङ। \p \v 14 गे महिक्‍सीशो याकूब महिनो। इच्‍कका ला लीशो इस्राएलीपुकी महिनीन। गो इ कली वारच पाइ‍नुङ, दे परमप्रभु यावेमी देंत। इ कली पाप रे प्रोंइब इस्राएली आन का ला बाक्‍शो परमप्रभु, गो नङ। \em यसैया ४३:३\em* \v 15 मुल गो इ कली हेल्‍शो अन्‍न तुप्‍तीके सेल्‍नुङ। मेको हेश्‍शो, नक नु ख्रुइ पाइश्‍शो बाक्‍ब। गे डांडा आन कली तुप्‍शा, फस सेल्‍नेवे। पहाड आन कली भूस खोदेंशो सेल्‍नेवे। \v 16 गे मेको आन कली हारशा, फशेम योल्‍पाइक्‍नेवे। मिनु फश गिवारम मेको आन कली एर ओंथ फ्रशा योल्‍ब। मेना गे परमप्रभु यावे कली तुइश्‍शा, ग्‍येरनेवे। इस्राएली आन का ला बाक्‍शो परमप्रभु आ मुर दुम्‍‍शा, ग्‍येरसीनेवे” देंत। \p \v 17 मेकोमी लेंशा “प्रुङग नु क्‍येट मथीबम ब्‍वाक्‍कु माल्‍नीम। तन्‍न मथित्‍नीम। मेकोपुकी तूतू दाक्‍शा, आन लाकचा सोव़ब। गो, परमप्रभु यावेमी, मेको आन लोव़ नेंनुङ। मिनु गो, इस्राएली आन परमप्रभुमी मेको आन कली मप्रोंइथु, मेको नु बाक्‍नुङ। \v 18 गो गोरशो डांडामी ब्‍वाक्‍कु ग्रू‍पाइक्‍नुङ। बेंसीमी ब्‍वाक्‍कु बुक्‍पाइक्‍नुङ। गो मुर मबाक्‍तीकेम ब्‍वाक्‍कु देम्‍शो नु सोव़शो रागीम ब्‍वाक्‍कु बुक्‍पा ग्रूपाइक्‍नुङ। \em यसैया ३५:१,७; यसैया ४३:१९; प्रस्‍थान १७:६; भजन संग्रह १०७:३५\em* \v 19 मुर मबाक्‍तीकेमी लेबानोन ङा लाइश्‍शो रवा वापाइक्‍नुङ। बोल्‍यो रवा, तेल रवा नु शुश अरु रवा ख्रुम्‍नुङ। गोरशो रागीमी तोव़शी नु अरु रवा यो ख्रुम्‍नुङ। \v 20 मुर नेल्‍लेमी परमप्रभु यावे आ पशो बाक्‍ब, दे तशा, तुइश्‍‍शा, मिम्‍शा रुप्‍चा माल्‍नीम। इस्राएली आन का ला बाक्‍शो परमप्रभुमी मोदेंशो सेल्‍तु” देंत। \s1 मूर्तिमी सक्ति कोंइदमेक्‍ल, देंशो \p \v 21 परमप्रभु यावेमी “इन लोव़ मार बाक्‍बा, देनीन। थमा बाक्‍ब, दे कोंइदीन, दे गो, याकूब आ पिपमी देंनुङ। \v 22 मेको आन कली चाक्ग‍मेक्‍ल। मिनु मार मार दुम्‍मे, मेको देनीन। ङोंइती मार दुम्‍मे, मेको लोव़ पने। गे मेको आन कली मिम्‍शा, नोले मार दुम्‍बा, तुइक्‍चा कली शेंदीन। \em यसैया ४३:८,९; यसैया ४४:७\em* \v 23 नोले मार दुम्‍बा आंइ कली तुइक्‍पतीन। मोपा ला गे गेय पने चाप्‍ब बाक्‍नीनी, दे तुइक्‍नीकी। गे रिम्‍शो पने कि मरिम्‍शो पने। मोपा गो इन कली तशा तुइश्‍शा शुश हिं‍नीकी। \v 24 गे मारेइ मननी। इन पशो नेल्‍ल फश बाक्‍ब। सु सुमी इन कली योव़नीमी मेकोपुकी ग्रांग्रा दिशो बाक्‍नीम। \p \v 25 गो उत्तर रे का कली ब्रेत्‍ताक्‍ङ। मिनु मेको जाक्‍त। नां दाप्‍तीके रे आं नेंमी लोव़ पाइब ब्रेत्‍ताक्‍ङ। मेकोम ठेयब मुर आन तारी खप दिम्‍शो खोदेंशो पा दिम्‍ब। खप के ग्‍योंब सेल्‍बम दोदेंशो पा खप नीबा, मोदेंशो पा मेको आन कली नीब। \v 26 सुमी ङोंइती रे आंइ कली तुइक्‍पदा? मेको गो तुइक्‍चा माल्‍नीकी। मिनु सुमी ङोंइती शेंदा? ‘मेको ठीक बाक्‍ब’ देंने चाप्‍नीकी। सुइमी मशेंदेम, सुइमी लोव़ मपामे। मिनु सुइमी इन पशो लोव़ मनेनेम। \v 27 मिनु गो ङोंइती सियोन कली शेंताक्‍ङ। गो यरूसलेम कली ग्‍येरपाइक्‍ब लोव़ पाइब का सोइक्‍ताक्‍ङ। \em यसैया ५२:७\em* \v 28 तन्‍न गो कोव़ङुनु, सुइ मथिदु। अर्ती गेब सुइ मबाक्‍म। गो हिल्‍लो पाता, सुइम लोव़ मलेत्‍तीनी। \v 29 मेको नेल्‍ल फश बाक्‍नीम। आन गेय नेल्‍ल फश बाक्‍ब। मिनु देवी देवता आन मूर्ति फश बाक्‍नीम” देंत। \c 42 \s1 परमप्रभु यावे आ गेय पाइब \p \v 1 परमप्रभुमी “आं गेय पाइब कली कोव़ङीन। गो मेको कली सक्ति गेनुङ। आं योव़शो गेय पाइब तशा, आं थुं ग्‍येरसीब। गो मेको कली आं सोक्‍तीम प्रिंताक्‍ङ। मेकोमी रागी रागी ङा मुर आन कली ठीक निसाफ पाइ‍ब। \em यसैया ४९:१-६; यसैया ५०:४-११; यसैया ५२:१३-यसैया ५३:१२; मत्ती १२:१८-२१; मत्ती ३:१७\em* \v 2 मेकोमी जिचा मपोक्‍ब। शुश रेयके मपाइब। लां पित्‍थ आ सेंदा मनेंसीब। \v 3 मेकोमी जिक्‍चशो किन्‍दा मजिक्‍ब, काप्‍चशो मी यो मकाप्‍ब। मेकोमी थमा पा ठीक निसाफ पाइब। \em भजन संग्रह ३४:१९\em* \v 4 मेकोम रागी नेल्‍लेम मुर आन कली ठीक निसाफ पतीक लां मकोंइदा सम्‍म ग्‍युम्‍शा मगोल्‍ब। समुन्‍द्र आ नेक्‍थाम बाक्‍ब मुरपुकी आ शेंशो नेंचा दाक्‍शा, मेको कली रिम्‍नीम” देंत। \p \v 5 मेको परमप्रभु, परमप्रभु यावे आ लोव़ बाक्‍ब। मेकोमी सरीङ कली सेल्‍शा प्राक्‍तु। मिनु रागी खप फ्राशा, मेकेर मार मार वापाइक्‍तु। मेकोमी मेकेर बाक्‍शो मुर आन कली आ ब्रोंइतीक गेब। मेकेर बाक्‍ब आन कली यो आ सोक्‍त गेब। \em उत्‍पत्ती १:-\em* \v 6 मेकोमी “गो, परमप्रभु यावे नङ। गो इ कली आं ठीक पतीकेमी ब्रेत्‍ताक्‍न। गो इ गुइ ग्‍याइश्‍शा, इ कली कोव़शा बाक्‍नुङ। गो मुर आन पा ङा इ कली आं कबल खाप्‍ब सेल्‍तन। रागी रागी ङा मुर आन कली छेङछेङ दुम्‍पाइक्‍चा कली सोइक्‍ताक्‍न। \em यसैया ४९:६,८\em* \v 7 मारदे सोइक्‍ताक्‍न देंशा हना, मिक्‍च मताइब आन कली तपाइक्‍चा, जेल्‍खानम बाक्‍ब आन कली प्रोंइचा नु छिङछिङ रे ग्रुंइचा कली सोइक्‍ताक्‍न। \em यसैया ३५:५; यसैया ४५:१९; भजन संग्रह १२६:१-४\em* \v 8 गो, परमप्रभु यावे नङ। आं नें मेकोन बाक्‍ब। आं मान ततीक अरु आन कली मगेनुङमी। आं ठेयब दुम्‍तीके मूर्ति आन कली मगेनुङमी। \em प्रस्‍थान ३:१५; यसैया ४८:११\em* \v 9 कोव़ङीन, ङोंइती ङा देंशो लोव़ दुम्‍ने थुम्‍तु। गो दुम्‍चा क्‍येङा ङोंइती नक लोव़ शेंनुङ। मेको दुम्‍चा क्‍येङा ङोंइती इन कली तुइक्‍पाइक्‍नुङ” देंत। \em यसैया ४८:६\em* \s1 रागी ङा मुरपुकीम कुम्‍सो पामेक्‍ल \p \v 10 परमप्रभु यावे कली नक कुम्‍सो का पने। रागी आ सुर ङा मुरपुकी परमप्रभु यावे कली कुम्‍सो पशा ठेयब सेलीन। समुन्‍द्र नु समुन्द्रम बाक्‍बपुकी परमप्रभु कली ठेयब सेलीन। समुन्‍द्र आ नेक्‍था बाक्‍ब नेल्‍लेमी मेको कली ठेयब सेलीन। \em भजन संग्रह ३३:३\em* \v 11 गोरशो रागी नु मेकेर ङा सहर कुम्‍सो पने। केदार आ बाक्‍तीक ङा मुर नेल्‍ले कुम्‍सो पने। सेला ङा मुरपुकी ग्‍येरशा कुम्‍सो पने। डांडा तार रे ठेयब सेंदा पा ग्रीङीन। \v 12 मेकोपुकीमी परमप्रभु यावे कली मान पा‍मेक्‍ल। मिनु “परमप्रभु यावे गिश ठेयब बाक्‍बा” दे समुन्‍द्र आ नेक्‍था बाक्‍ब मुर आन कली शेंदमेक्‍ल। \v 13 परमप्रभु यावे बोल्‍यो लडाइ पाइब खोदेंशो पा ग्रूब। लडाइ पाइब खोदेंशो पा आ जोंब बोक्‍पाइक्‍ब। मेको ठेयब रेयके पा ग्रीब। मिनु आ जोरी सत्रु आन कली आ ठेयब सक्ति कोंइब। \p \v 14 मिनु “गो शुश सिक्‍सी पा बाक्‍ती, ब्‍वालेइ पा आंम कली तेक्‍शा बाक्‍ती। मुल आल थिचशो मीश मुर बुदी, वाइ ब्रेत्‍नुङ। आं सोक्‍त कीनुङ। \v 15 गो डांडा नु पहाड आन कली गोरशो सेल्‍नुङ। गिगी मारेइ मारेइ सोव़पाइक्‍नुङ। गो ब्‍वाक्‍कु बाक्‍तीक कली सोव़शो रागी सेल्‍नुङ। दोम्‍ली सोव़पाइक्‍नुङ। \v 16 मिनु मिक्‍च मताइब आन कली आन मतुइश्‍शो लांमी खुल्‍नुङमी। आन मतुइश्‍शो गाक्‍तीक लांमी गाक्‍पाइक्‍नुङमी। मेको आन ङोंइती बाक्‍शो छिङछिङ कली छेङछेङ सेल्‍नुङ। मिनु फुल्‍लु बाक्‍तीक कली दिंम सेल्‍नुङ। एको मप्रोंइथु पाइनुङ। \em यसैया ४०:४\em* \v 17 मुशा सेल्‍शो मूर्ति नु चेम्‍शा सेल्‍शो मूर्ति आन कली थमा सुइश्‍शा ‘गे आं देवी देवता बाक्‍नीनी’ देंबपुकी गिम्‍सीशा, मुने दोक्‍नीम” देंत। \p \v 18 परमप्रभु यावेम “गे नोफा मनेंबपुकी नेनीन। गे मिक्‍च मताइबपुकी एक कोव़ङीन। \em यसैया ४३:८\em* \v 19 आं गेय पाइब खोदेंशो पा मिक्‍च मताइब सु बाक्‍नीमी? आं सोइश्‍शो लोव़ कुरब खोदेंशो नोफा मनेंब सु बाक्‍नीमी? सु आं कली जिम्‍मा गेंसीशो खोदेंशो मिक्‍च मताइब बाक्‍नीमी? सु परमप्रभु यावे आ गेय पाइब खोदेंशो मिक्‍च मताइब बाक्‍नीमी ङा? \em यसैया ४१:८\em* \v 20 मेकोमी शुश मार मार ताइब। तन्‍न मकोव़ब। मेको नोफा नेंब बाक्‍ब, तन्‍न मनेंब” देंत। \em यसैया ५३:१\em* \p \v 21 परमप्रभु यावेमी आ ठीक पतीके तशा, ग्‍येरसीशो बाक्‍त। मेकोमी आ शेंतीके ठेयब सेल्‍शा नु थम रिम्‍शो दुम्‍पाइक्‍‍ब। \v 22 तन्‍न मेको मुरपुकी रोइश्‍शो नु खुइ पचा पुंइसीशो बाक्‍नीम। मेको नेल्‍ल बिक्‍तीकेमी बिक्‍शो नु जेल्‍खानमी ख्रुइश्‍शो बाक्‍नीम। मेको सिखार खोदेंशो दुम्‍शो बाक्‍नीम। मेको आन कली प्रोंइब सुइ मबाक्‍ब। मेको रोइक्‍चा पुंइसीब दुम्‍शो बाक्‍नीम। मिनु “मेको आन कली लेंशा गेने” देंब सुइ मबाक्‍ब। \v 23 इन दातेमी मेको नेंशा वारच पाइब, सु बाक्‍बा? मुल रे नोफा दाइश्‍शा, होस पा बाक्‍ब, सु बाक्‍बा? \v 24 सुमी याकूब आ मुर आन कली रोइक्‍ब आन गुइमी गेवा? सुमी इस्राएली आन कली खुइ आन गुइमी गेवा? मेको पपाइक्‍ब परमप्रभु यावे ममाइ? मेकोपुकीम मेको कली पाप पाम्‍तेक्‍म। मेकोपुकी मेको आ लांम गाक्‍ने मबिस्‍सम नु आ अरेशो मटीम। \v 25 मोपतीके परमप्रभु यावे मेको आन पर्बम शुश गाइक्‍ताक्‍व। मेको आन कली लडाइ ङा श्‍येत दुम्‍पाइक्‍तु। मेको आन एर ओंथ नेल्‍ल मी जेत्‍ताक्‍व। मो हना यो मेकोपुकीमी काइ मरुबेम। मी जेश्‍‍शा यो आन थुं परमप्रभु यावे गे मलेत्‍तेम। \c 43 \s1 परमप्रभुमी पाप रे प्रोंइशो \p \v 1 याकूब, इ कली नु इस्राएल कली सेल्‍ब परमप्रभु यावेमी “महिनीन। इन कली पाप रे प्रोंइता। गो इन नें थिशा ब्रेत्‍ती। गे आं मुर बाक्‍नीनी। \v 2 गे ब्‍वाक्‍कु शोक्‍शा, गाक्‍चा माल्‍ते हना यो, गो गे नु बाक्‍नुङ। खोला शोक्‍साक्‍वे हना यो, मेकोम इ कली मयोल्‍ब। मीम गाक्‍शा लवेनु, मेकोम इ कली मजेप्‍ब। मेको मीम इ कली मदाक्‍ब। \em प्रस्‍थान १४:२१; भजन संग्रह ६६:१२; दानीएल ३:२५-२७\em* \v 3 मारदे हना गो परमप्रभु यावे, इ परमप्रभु नङ। गो इस्राएली आन का ला बाक्‍शो परमप्रभु नङ। गो इ कली पाप रे प्रोंइब नङ। गो इजीप्‍त रागी इ पा ङा गेता। मिनु एथीयोपीया नु सेबा रागी इ कली प्रोंइचा कली गेता। \em यसैया ४१:१४\em* \v 4 मारदे हना गे आं योव़शो मुर बाक्‍नीनी। गे मान ताइब दुम्‍नीनी। गो इन कली दाक्‍नुङ। मोपतीके गो इन पा ङा अरु मुर आन कली गेनुङ। इन बेक्‍चा आ पा ङा रागी रागी ङा मुर आन कली गेतामी। \v 5 महिनीन, गो गेपुकी नु बाक्‍नुङ। गो इन आल आन कली नां दाप्‍तीक पूर्ब रे चाक्‍नुङ। मिनु नां पेरतीके पच्‍छिम रे खुप्‍शा तेल्‍नुङ। \em यसैया ११:११-१६; येरमीया ३०:१०\em* \v 6 गो उत्तर कली ‘प्रोंइशा सोइक्‍तीमी’ माइक्‍नुङ। दक्‍खिन कली ‘मतेक्‍मी’ आं तौ आन कली ङोन रागी रे चाक्‍कीन। मिनु आं तमी आन कली रागी आ सुर रे चाक्‍कीन। \v 7 आं नेंम ब्रेत्‍चा पुंइसीशो मुर नेल्‍ल चाक्‍कीन। गो मेको आन कली आं कली ठेयब सेल्‍चा कली वोइक्‍तामी। मेको आन कली सेल्‍ब गो नङ। \em येरमीया १४:९\em* \p \v 8 मेको मिक्‍च बाक्‍शा यो मताइब, नोफा बाक्‍शा यो मनेंब आन कली ग्रुंइदीन। \v 9 रागी रागी ङा मुर नेल्‍ल खुम्‍समल। जात जात ङा मुर नेल्‍ल बुक्‍‍मल। मेको आन दातेमी सुमी एको लोव़ पवा? मुल मार दुम्‍मे? सुम ङोंइती मेको नोले दुम्‍ब लोव़ पवा? आ सांकछी ब्रेश्‍शा, चाक्गल। मिनु मुरुमी मेको नेंशा ‘थमा बाक्‍ब’ देंमल” देंत। \em यसैया ४१:२२,२६\em* \v 10 परमप्रभु यावेमी “गेपुकी आं सांकछी बाक्‍नीनी। मिनु गे आं योव़शो गेय पाइब बाक्‍नीनी। गे आं कली तुइश्‍शा थमा सुइक्‍ब दुम्‍शो बाक्‍नीनी। मिनु गो परमप्रभु नङ, दे रुप्‍नीनी। आं ङोंइती सुइ परमप्रभु मबा, आं नोले यो सुइ परमप्रभु मदुम्‍नीम। \em यसैया ४४:३\em* \v 11 गो परमप्रभु यावे नङ। आं क्‍येङा लाक्‍शा पाप रे प्रोंइब मबाक्‍ब। \em यसैया ४५:२१; ब्‍यवस्‍था ३२:३९\em* \v 12 इन दातेमी देवी देवता मबाक्‍थु, गो इन कली शेंशा, पाप रे प्रोंइशा, लोव़ नेंपाइक्‍ता। गे आं सांकछी बाक्‍नीनी। \v 13 गो परमप्रभु नङ। नोले सम्‍म गो मेको नङ। सुइमी आं गुइ रे प्रोंइने मचाप्‍‍ब। गो गेय पङानु, सुइमी आं कली तेक्‍ने मचाप्‍ब” देंत। \p \v 14 मिनु परमप्रभु यावे, इन कली पाप रे प्रोंइब, इस्राएली आन का ला बाक्‍शो परमप्रभुमी “इन पा ङा गो बेबीलोन सहर कली लडाइ पाइब सोइक्नुङ। मेको आन ठेयब लाप्‍चो ङा आग्‍लो जिक्‍नुङ। गो कल्‍दी आन ग्रीतीक कली रोंका पपाइक्‍नुङ। \v 15 गो, इन परमप्रभु यावे, इन का ला बाक्‍शो परमप्रभु नङ। गो इस्राएल कली सेल्‍ब, इन पिप नङ” देंत। \v 16 मिनु परमप्रभु यावेमी “सुमी समुन्‍द्रमी लां का सेल्‍बा? सुमी ठेयब ब्‍वाक्‍कुमी गाक्‍तीक लां सेल्‍बा ङा? \em प्रस्‍थान १४:२२; यहोसु ३:१६\em* \v 17 सुमी बग्‍गी नु शारा, लडाइ पाइब नु बोल्‍यो मुर आन कली मेको लांम सोइक्‍ता? मेकोपुकी गोल्‍शा, बोक्‍ने मचाप्‍नीम। मेकोपुकी सल्‍दो खोदेंशो पा ग्‍याइश्‍शा काप्‍चा पुंइसीनीम। \em प्रस्‍थान १४:२३-२८\em* \v 18 ङोंइती ङा दुम्‍शो ममिम्‍तीन। साइ ङोंइती मार दुम्‍मे, मेको ममिम्‍तीन। \v 19 गो नक गेय का पचा चिक्‍शो बाक्‍नुङ। मुल मेको दुम्‍चशो बाक्‍ब। गे मेको मतुइक्‍नीनी? गो मुर मबाक्‍तीकेम लां का सेल्‍‍नुङ। \em यसैया ४१:१८\em* \v 20 मिनु ब्‍वाकी ङा जन्‍तु, सिवार नु ठेयब चिक्‍बपुकीमी आं कली मान पाइ‍नीम। मारदे हना गो मुर मबाक्‍तीकेमी रेउ यिपाइक्नुङ। गोरशो रागीमी खोला शाइक्‍पाइक्‍नुङ। आं योव़शो मुर आन कली तूचा गेचा, दे गो गोरशो रागीमी खोला शाइक्‍पाइक्‍नुङ। \v 21 आं कली ठेयब सेल्‍चा कली मेको मुर आन कली सेल्‍तामी। \em १पत्रुस २:९\em* \p \v 22 तन्‍न याकूब, गे आं कली ठेयब मसेली। इस्राएल, गे आं नोले खोइक्‍चा आ पर्बम मारेइ ममिम्‍ती। \v 23 गे इ भेडा आं कली चोशा मचढ़ेयी। इ चढ़ेशोमी आं कली मान मपवी। गो इ कली जचा थोव़क चढ़ेचा माल्‍नेवे, दे श्‍येत मगेङ। धूप चोचा माल्‍नेवे, दे मदेंङ। \em यसैया १:११-१५\em* \v 24 गे आं कली ब्रोव़शो रिना पाइब थोव़क ग्‍याप्‍शा मचाक्‍गी। इ चढ़ेशो आन बोंसो मगेयी। तन्‍न इ पाप पतीकेमी गे आं कली श्‍येत गेप्‍तीवी। इ मरिम्‍शो पतीकेमी आं कली श्‍येत जपाइक्‍ती। \em २कोरिन्‍थी ५:२१\em* \p \v 25 गो नङ, इ हेंथे पशो क्‍याम्‍नुङ। गो मेको आं पर्बम पाइनुङ। गो इ पाप लेंशा ममिम्‍नुङ। \em यसैया ४४:२२; येरमीया ३१:३४\em* \v 26 आं कली दोस गेयी। निसाफ पथ लय। दोपा गे आं ङोंइती ठीक बाक्‍नेवे, मेको लोव़ पावो। \v 27 इ ङोंइती ङा किकीम पाप पाप्‍‍तु। गे नु गारशा लोव़ पाइबम आं कली मरिम्‍शो पाम्‍तेक्‍म। \em यसैया ४१:८; उत्‍पत्ती ३५:११-१२\em* \v 28 मोपतीके गो आं खिंम चढ़ेब आन कली ‘गेय पचा मदुम्‍ब’ सेल्‍तामी। गो याकूब कली खतम सेल्‍ता। मिनु इस्राएल शुक्‍शी पाइक्‍चा पुंइसीब सेल्‍ता” दे परमप्रभुमी देंत। \c 44 \s1 थमा पा इस्राएली मुर दुम्‍शो \p \v 1 मिनु “याकूब, आं गेय पाइब, मुल नेनो। आं योव़शो इस्राएल, नेनो। \v 2 इ कली कोव़जीम सेल्‍शा, वारच पाइब परमप्रभु यावेमी ‘आं गेय पाइब याकूब महिनो। येशुरुन गो इ कली योव़ता। \em यशुरुन इस्राएल आ नें का बाक्‍ब।\em*\em ब्‍यवस्‍था ३२:१५\em* \v 3 मारदे हना गो सोव़शो रागी तारी ब्‍वाक्‍कु लुक्‍नुङ। सोव़शो खपीम खोला शाइक्‍पाइक्‍नुङ। गो इ चच युइ आन तारी आं सोक्‍त मोइक्‍नुङ। इ आल आन कली आसीक गेनुङ’। \em यसैया ३२:१५; योएल ३:१\em* \v 4 मेकोपुकी घांस खोदेंशो पा शुश बारनीम। ब्‍वाक्‍कु आ नेक्‍था वाशो रवा खोदेंशो दुम्‍नीम। \v 5 मिनु कामी ‘गो परमप्रभु यावे आ मुर नङ’ देंब। अर्कोमी ‘आ नें याकूब बाक्‍ब’ देंब। मिनु अर्कोमी ‘गो परमप्रभु यावे आ मुर नङ’ दे आ गुइम ब्रेक्‍शा ‘आं नें इस्राएल बाक्‍ब’ देंब” देंत। \p \v 6 मिनु परमप्रभु यावे, इस्राएली आन पिप नु मेको आन कली पाप रे प्रोंइब, मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी “गो नेल्‍ल क्‍येङा ङोंइती नु नेल्‍ल क्‍येङा नोले ङा नङ। गो आं ङा लाक्‍शा, अरु परमप्रभु मबाक्‍नीम। \em यसैया ४१:४; यसैया ४३:११; प्रकाश १:१७\em* \p \v 7 सु आं खोदेंशो बाक्‍बा? मेकोमी ‘गो परमप्रभु खोदेंशो नङ’ दे उरदी पवल। मेकोमी आं ङोंइती देंल। सुम साइ ङोंइती नोले दुम्‍तीक लोव़ पवा? मुल मार दुम्‍बा? मेकोमी देंल। \em यसैया ४१:२२; ब्‍यवस्‍था १८:२२\em* \v 8 गे ख्रिंख्रि पा महिनीन। गो साइ रे इन कली मदेंङा ङा? गेपुकी आं सांकछी बाक्‍नीनी। गो आं ङा लाक्‍शा अरु परमप्रभु बाक्‍नीमी? आं क्‍येङा लाक्‍शा अरु सेरथे फुल्‍लु मबाक्‍ब। गो मेको मतुइक्‍नुङ” देंत। \em १सामुएल २:२\em* \s1 मूर्ति शोर गाक्‍शो बाक्नीम \p \v 9 मिनु “मूर्ति सेल्‍ब नेल्‍ल फश खोदेंशो बाक्‍नीम। मेको आन सेल्‍चा दाक्‍शो मूर्ति शोर गाक्‍शो बाक्‍नीम। मेको आन पर्बम शेंबपुकी मिक्‍च मताइब खोदेंशो दुम्‍शा, मारेइ मतुइक्‍नीम। मोपतीके मेको मुने दोक्‍नीम। \em यसैया ४५:१६; भजन संग्रह ११५:४-८; येरमीया १०:३-१६\em* \v 10 सुम यपाइश्‍शा मुशा रिम्‍शो गेय पने मचाप्‍ब देवता आ मूर्ति सेल्‍बा? \v 11 मेको आ नोले खोइक्‍ब नेल्‍ल मुने दोक्‍नीम। मेको मूर्ति सेल्‍चा जोक्‍ब मुर ला बाक्‍नीम। मेकोपुकी बुक्‍‍शा, राम्‍मल। ग्रीचोक पा हिंमल। मिनु गेना हना यो मुने दोक्‍मल। \em यसैया ४२:१७\em* \p \v 12 तुप्‍तीलमी मूर्ति चेम्‍ब। मेकोमी मीम गेय पाइब। बोल्‍यो गुइमी घनमी तुप्‍शा सेल्‍ब। मेको शोव़लु बेक्‍शा, आ बोल साम्‍ब। ब्‍वाक्‍कु मतूथु, गेय पने मचाप्‍ब। \em यसैया ४०:१८-२०\em* \v 13 शी मुइबमी शी कली श्‍येलेम थाप्‍शा, ब्रेक्‍स पा बस्‍लाम क्‍योक्‍शा, लेंशा थाप्‍शा, कोव़शा ब्रेक्‍स पाइब। मिनु मुर खोदेंशो पा सेल्‍ब। दारशो मुर खोदेंशो पा सेल्‍ब। मिनु नोले मन्‍दीरम निप्‍पाइक्‍‍ब। \v 14 मेकोमी लेबानोन ङा लाइश्‍शो रवा तिम्‍ब। ब्‍वाकी ङा बोल्‍यो शी के रवा का योव़शा ब्‍वाकी ङा अरु रवा नु कोल्‍पाइक्‍ब। लेबानोन ङा लाइश्‍शो रवा का ख्रुम्‍ब। मेको तारी रेउ यिशा, मेको ठेयब दुम्‍ब। मिनु मेकोमी सला रवा का ख्रुम्‍ब। रेउम मेको कली कोल्‍पाइक्‍ब। \v 15 मेको रवा आ शी चोचा कली दुम्‍ब। मेको शी रे मी मुइश्‍शा थेरब। मेको शी चोशा, शोब्‍ले चोइब। मेको शी रेन मूर्ति यो सेल्‍शा, आ ङोंइती सेउ पा बाप्‍ब। \v 16 मेकोमी आधा शी चोशा, मेको तार श्‍ये चोइब। मेको ब्‍वशा रूशा, मी थेरब। मिनु मेकोमी ‘गो होती, मी थेरचा ताता’ देंत। \v 17 मिनु आ लीशो शी रे मूर्ति का सेल्‍ब। मिनु मेको आ ङोंइती बाप्शा पूजा पाइब। मिनु मेको कली ‘आं कली श्‍येत रे प्रोंइ‍यीनी। मारदे हना गे आं परमप्रभु बाक्‍नीनी’ दे पुंइब” देंत। \p \v 18 मेको मुरपुकीमी मारेइ मतुइक्‍थु, मरुप्‍नीम। मारदे हना मेको मिक्‍च मताइनीमी। आन थुं मरोक्‍सीशो बाक्‍ब। मेकोपुकी मारेइ मरुप्‍ब बाक्‍नीम। \v 19 सुइमी मारेइ ममिम्‍ब कामी “गो मेको शी आधा मीम चोता। मेको मी तारी शोब्‍ले चोशा, श्‍ये वाल्‍शा ब्‍वाता। मुल गो मेको आ लीशो ठुटा रे ग्रांग्रा दिशो मूर्ति सेल्चा दुम्‍बा ङा? गो मेको आ ङोंइती बाप्चा दुम्‍बा ङा?” देंब सुइ मबाक्‍ब। \v 20 सु सुमी पुलु कली सेउ पाइनीमी, मेको आन दूली थुंमी दूली मिम्‍पाइश्‍शो बाक्‍नीम। मेकोमी आंम कली प्रोंइने मचाप्‍ब। मिनु “आंइ सेल्‍शो मूर्ति जोल बाक्‍ब” मदेंनीम। \s1 इस्राएली आन कली प्रोंइशो \p \v 21 याकूब गे एको लोव़ मिम्‍तो। इस्राएल मिम्‍तो। मारदे हना गे आं गेय पाइब बाक्‍नेवे। गो इ कली सेल्‍तन, गे आं गेय पाइब बाक्‍नेवे। इस्राएल इ कली मप्रेंनन। \em यसैया ४१:८\em* \v 22 गो इ पाप गोस्‍स खोदेंशो पा जाम्‍पाइक्‍ता। इ हेंथे पशो यो क्‍याम्‍ताक्‍ङ। गे आं गे लेतो। मारदे हना गो इ कली पाप रे प्रोंइतन। \em यसैया ४३:२५\em* \p \v 23 गे सरीङ कुम्‍सो पावो। रागी नेल्‍ल रेयके पा, शुश कुम्‍सो पने। गे डांडा, ब्‍वाकी नु रवा नेल्‍लेमी कुम्‍सो पने। मारदे हना परमप्रभु यावेमी याकूब कली श्‍येत रे प्रोंइतु। इस्राएल रागीमी आं नें ठेयब सेल्‍शो बाक्‍ब। \em यसैया ४९:१३; यसैया ५५:१२; भजन संग्रह ९६:११-१३\em* \s1 पिप कोरेस कली गोठला वोइश्‍शो \p \v 24 मिनु परमप्रभु यावे, इ कली श्‍येत रे प्रोंइब, इ कली कोव़जीम सेल्‍बमी “गो मारेइ मारेइ सेल्‍ब परमप्रभु यावे नङ। गो आं कामी सरीङ प्राक्‍ता। रागी वोइक्‍ता। \em यसैया ४५:१२\em* \v 25 गो जोल पाइब आन नोले दुम्‍ब लोव़ शोर गाक्‍शो सेल्‍नुङ। लिंक्‍यु कोव़ब आन निप्‍स क्‍यातामी। जोक्‍ब तुइक्‍ब आन कली दिप्‍शा, मेको आन जोक्‍तीके तुइक्‍तीके नेल्‍ल मूर्ख सेल्‍ता। \em यसैया २९:१४\em* \v 26 गो आं गेय पाइब आ लोव़ थमा बाक्‍ब। मिनु आं सोइश्‍शो लोव़ कुरबम आं देंशो पाइब। गो यरूसलेम आ पर्बम ‘मेकेर शुश मुर दुम्‍नीम’ देंनुङ। मिनु यहूदा ङा सहर लेंशा सेल्‍चा पुंइसीनीम। मेको आन प्रेश्‍शो खिं नक सेल्‍नुङ। \v 27 गो शुश लुक्‍च लशो ब्‍वाक्‍कु सोव़पाइक्‍नुङ। गो इ खोला आन कली सोव़पाइक्‍नुङ। \em यहोसु ४:२३\em* \v 28 कोरेस आं गोठला बाक्‍ब। मेकोमी आं मिम्‍शो गेय पाइब। मेकोमी ‘यरूसलेम लेंशा सेल्‍चा माल्‍ब’ देंब। आं खिं आ पर्बम ‘नक जग सेल्‍नुङ’ ” देंत। \em २इतिहास ३६:२३; एज्रा १:१-४\em* \c 45 \s1 परमप्रभुमी कोरेस कली योव़‍‍शो \p \v 1 मिनु परमप्रभु यावेमी कोरेस कली तेल लुक्‍शा, आ ग्‍युरा गुइ ग्‍याइक्‍ता बाक्‍त। मारदे मो पवा बाक्‍त देंशा हना, रागी रागी ङा मुर आन कली फ्रुपाइक्‍चा, रागी रागी ङा पिप आन कली मुने तोक्‍चा नु आ ङोंइती लाप्‍चो रोक्‍शा, मचोक्‍चा कली बाक्‍त। \em यसैया ४१:२\em* \v 2 परमप्रभु यावेमी मेको कली “गो इ ङोंइङोंइती गाक्‍नुङ। डांडा आन कली दिंम सेल्‍नुङ। कांसा के लाप्‍चो जिक्‍नुङ। फलाम के आ‍ग्‍लो जिक्‍नुङ। \v 3 गो इ कली हिंचा ङा छिङछिङम वोइश्‍शो शोंप गेनुङ। इ कली ख्रुइश्‍शा वोइश्‍शो सुन चांदी गेनुङ। मिनु गे, परमप्रभु यावेमी इ कली नें थिशा ब्रेप्‍ब, इस्राएली आन परमप्रभु, गो नङ, दे तुइक्‍नेवे। \v 4 आं गेय पाइब, याकूब, आ योव़शो इस्राएल कली गो इ नें थिशा, ब्रेत्‍नुङ। गो इ कली ठेयब नें गेशा ब्रेत्‍ताक्‍ङ हना यो, गे आं कली मतुइक्‍ती। \v 5 गो परमप्रभु यावे नङ। गो आं ङा लाक्‍शा सुइ परमप्रभु मबाक्‍ब। गे आं कली मतुइक्‍ताक्‍यी हना यो, गो इ कली ठीक सेल्‍तन। \em प्रस्‍थान २०:३\em* \v 6 इ कली मार पचा कली ठीक सेल्‍तन देंशा हना, नां दाप्‍तीक रे नां पेरतीक सम्‍म गो आं ङा लाक्‍शा अरु सुइ परमप्रभु मबाक्‍ब, दे मुर नेल्‍ल आन कली तुइक्‍पाइक्‍चा कली ठीक सेल्‍तन। गो परमप्रभु यावे नङ, गो आं ङा लाक्‍शा अरु सुइ परमप्रभु मबाक्‍ब। \v 7 गो छेङछेङ नु छिङछिङ सेल्‍ब नङ। गो थुं नाइक्‍पाइक्‍ब नु श्‍येत जपाइक्‍ब सेल्‍ब नङ। गो, परमप्रभु यावेमी, मेको नेल्‍ल पाइनुङ। \em आमोस ३:६\em* \p \v 8 सरीङ, रेउ यिपतो। ठीक पतीके रेउ खोदेंशो पा यिल। रागी रोक्‍सेक्‍ल, पाप रे प्रोंइतीके ठोसा खोदेंशो पा ग्रूब। मेको ठीक पतीके नु कालेमीन कोल्‍सल। मेको नेल्‍ल सेल्‍ब, गो, परमप्रभु यावे नङ। \p \v 9 आबी, सुमी आ कली सेल्‍ब कली दोस गेबा, मेको गर आ गम्‍टे का खोदेंशो बाक्‍ब। मार, खपीमी खप के ग्‍योंब सेल्‍ब कली ‘मार पवी?’ देंबा ङा? गेयमी गेय पाइब कली ‘मजोक्‍ब बाक्‍ते’ देंबा ङा? \em अय्‍युब ४०:२; यसैया २९:१६; येरमीया १८:६; रोमी ९:२०\em* \v 10 आबी, सुमी आ आफ कली ‘मारदे आं कली सेल्‍यी?’ मिनु मीश मुर कली ‘गे मारदे आल थितीक रोइ पाइनेवे?’ ” देंब। \v 11 मिनु परमप्रभु यावे, इस्राएली आन का ला बाक्‍शो परमप्रभु यावे नु इस्राएल कली सेल्‍बमी, मार देंब देंशा हना “गे आं कली ‘आं आल ते लाइनीनी’ दे हिल्‍लो पाइनेवे? आं गेय आ पर्बम आं कली अरेचा माल्‍नेवे? \v 12 गो रागी नु रागीम बाक्‍ब मुर आन कली सेल्‍ता। गो आं गुइमी सरीङ प्राक्‍ता। मिनु मेकेर मार मार बाक्‍मा, मेको नेल्‍ल सेल्‍तामी। \em यसैया ४४:२४\em* \v 13 गो कोरेस कली ठीक पचा कली पोक्‍ता। गो मेको आ लां नेल्‍ल दिंम सेल्‍नुङ। मेकोमी आं सहर सेल्‍चा माल्‍ब। मिनु मेकोमी ग्‍याइश्‍शा लाइश्‍शो मुर आन कली प्रोंइब। मेकोम क्‍येट नु मारेइ कोसेली मताक्‍ब” दे मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी देंत। \em यसैया ४१:२\em* \s1 परमप्रभुम श्‍येत रे प्रोंइब देंशो \p \v 14 मिनु परमप्रभु यावेमी “इजीप्‍त ङा शोंप, एथीयोपीया ङा मारेइ मारेइ नु साबा रागी ङा लाइश्‍शो मुरपुकी इ के दुम्‍नीम। मेको इ नोले खोइक्‍नीम। मेकोपुकी फ्रेंशो दुम्‍शा, इ गे जाक्‍शा, इ ङोंइती बाप्‍शा ‘थमा पा परमप्रभु गे नु बाक्‍ब। मेको ङा लाक्‍शा अरु सुइ परमप्रभु मबाक्‍ब’ दे पुंइनीम” देंत। \v 15 थमा पा, गे परमप्रभु बाक्‍नीनी। गे ख्रुंइसीशो बाक्‍नीनी। गे इस्राएली आन परमप्रभु, श्‍येत रे प्रोंइब बाक्‍नीनी। \em रोमी ११:३३; यसैया ४३:११\em* \v 16 मूर्ति सेल्‍ब नेल्‍ल मुने दोक्‍शा, कालेम आन कुल राव किक्‍शा लाइनीम। \em यसैया ४४:९-११\em* \v 17 तन्‍न परमप्रभु यावेमी इस्राएल कली श्‍येत रे प्रोंइब। मेको गेना हना यो लीब श्‍येत रे प्रोंइतीकेमी बाक्‍ब। गे गेना हना यो मुने मदोक्‍थु, इन कुल मकिक्‍पाइक्‍नीनी। \p \v 18 मिनु परमप्रभु यावे सरीङ नु रागी सेल्‍ब बाक्‍ब। मुर मबाक्‍तीके मसेल्‍थु, मुर आन कली बाक्‍तीक सेल्‍तु। मेकोमी “गो परमप्रभु यावे नङ। आं ङा लाक्‍शा अरु सुइ परमप्रभु मबाक्‍ब। \v 19 गो छिङछिङ ङा रागीमी ख्रुइश्‍शो लोव़ मपङ। गो याकूब आ आल आन कली ‘गे आं कली खल्बलम मालीने’ मदेंङ। गो, परमप्रभु यावेमी थमा नु ठीक लोव़ ला पाइनुङ” देंत। \em यसैया ४८:१६\em* \s1 मूर्तिम बेबीलोन प्रोंइने मचाप्‍नीम \p \v 20 मिनु परमप्रभु यावेमी “गे नेल्‍ल खुम्‍सीशा बुक्‍कीन। गे रागी रागी ङा लीशो मुर आं नेक्‍था जाक्‍कीन। शी के मूर्ति कुरबपुकी मारेइ मतुइक्‍ब बाक्‍नीमी। मेकोपुकीमी आन मूर्ति कली पुंइना पुंइन बाक्‍नीमी। तन्‍न मेकोपुकीमी श्येत रे प्रोंइने मचाप्‍नीम। \v 21 इ लोव़ शेंशा, लोव़ पावो। लोव़ पमुने। साइ ङोंइती एको लोव़ सुम देंमे? सुमी तुइक्‍पदा? मेको नोले दुम्‍ब लोव़ सुम पवा? गो, परमप्रभु यावे मनङा ङा? आं ङा लाक्‍शा, अरु सुइ परमप्रभु मबाक्‍ब। गो ठीक पाइब नु श्‍येत रे प्रोंइब परमप्रभु यावे नङ। आं ङा लाक्‍शा, अरु सुइ परमप्रभु मबाक्‍ब। \p \v 22 आं गे ले‍तीन। मिनु पाप रे प्रोंइचा पुंइसीन। रागी ङा सुर सम्‍म मो पने। मारदे हना गो परमप्रभु नङ। आं ङा लाक्‍शा अरु सुइ परमप्रभु मबाक्‍ब। \v 23 गो आं नेंमी कसम जाता। गो ठीक लोव़ पाता। एको लोव़ मक्‍याम्‍सीब। मुर नेल्‍ले आं ङोंइती पोक्‍च थेक्‍चा माल्‍नीम। आं नेंमी कसम जचा माल्‍नीम। \em रोमी १४:११; फिलिप्‍पी २:१०-११\em* \p \v 24 ‘परमप्रभु यावे ला ठीक पतीके नु सक्ति गेब बाक्‍ब’ दे कसम जाइनीम। परमप्रभु यावे कली मटीब नेल्‍ल आं बाक्‍तीकेम जाक्‍शा मुने दोक्‍चा माल्‍नीम। \em येरमीया २३:६\em* \v 25 इस्राएल आ चच युइ नेल्‍लेम ‘परमप्रभु यावेमी इं कली ठीक सेल्‍ब। गोपुकी आ मुर दुम्‍तय’ दे ग्‍येरसीनीम” देंत। \em येरमीया ९:२२-२३\em* \c 46 \s1 बेबीलोन ङा मूर्ति खतम दुम्‍शो \p \v 1 बेल गुर ब्‍वेत। नेबो दिङ गोल्‍त। मेको आन मूर्तिपुकी बी ब्‍यफ आन कली कुरपाइक्‍नीम। इन कुरशो थोव़क गे दशो बी ब्‍यफ आन कली कुरपाइक्‍नीनी। \em येरमीया ५०:२\em* \v 2 मिनु मेकोपुकी कालेम दिङ गोल्‍शा, गुर ब्‍वेनीम। आन भारी प्रोंइने मचाप्‍‍नीम। मिनु आंमा ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍चा पुंइसीनीम। \p \v 3 “याकूब आ खिं ङा मुर, आं लोव़ नेनीन। इस्राएल आ खिं ङा लीशो मुरपुकी आं लोव़ नेनीन। गे जरमेसीनी रे इन कली कुरता। गे कोव़जीम बाक्‍नी रेन इन कली कुरता। \v 4 गेपुकी खूशो दुम्‍नी सम्‍म गो खाल का ङा बाक्‍नुङ। इन चां बोइक्‍म सम्‍म यो इन कली कुरनन्‍नी। गो इन कली सेल्‍शा, कुरनुङ। इन कली कुरशा, पाप रे प्रोंइनन्‍नी। \em भजन संग्रह ७१:१८\em* \p \v 5 गेपुकी आं कली सु नु थाप्‍नीनी, सु नु उइक्‍थ बाक्‍त देंनीनी। आं कली सु खोदेंशो बाक्‍त देंनीनी? \em यसैया ४४:९-२०\em* \v 6 मिनु शुश सुन थीब नु चांदी नाक्‍बपुकीमी चेम्‍ब कली ब्रेत्‍नीम। मिनु मेको रे मूर्ति सेल्‍पाइक्‍नीम। मेको आ ङोंइती बाप्‍शा पूजा पाइनीम। \v 7 मिनु मेको कली गुप्‍शा, बलाम कुरशा, लाइश्‍शा, आ बाक्‍तीकेम वोदमेनु, मेकेर मदुक्‍थु, मगाक्‍थु बाक्‍ब। सुइमी मेको आ ङोंइती जाक्‍शा ‘प्रोंइ‍यीनी’ देंत हना, मेकोमी लोव़ मलेप्‍ब। सुइ आन कली श्‍येत रे प्रोंइने मचाप्‍ब” देंत। \em १राजा १८:२६\em* \s1 परमप्रभुम आ मिम्‍शो पाइब \p \v 8 मिनु “गे हेंथे गाक्‍बपुकी, आं देंशो मिम्‍तीन। साइ ङा लोव़ इन थुंम वोतीन। \v 9 साइ ङोंइती ङा माइत लोव़ मिम्‍तीन। मारदे हना गो परमप्रभु नङ, आं ङा लाक्‍शा, अरु सुइ परमप्रभु मबाक्‍नीम। गो परमप्रभु नङ, आं खोदेंशो सुइ मबाक्‍नीम। \em यसैया ४४:६\em* \v 10 गो साइ ङोंइती रे नोले सम्‍म मार दुम्‍मे, नेल्‍ल शेंनुङ। ङोंइती रे मुल सम्‍म मदुम्‍शो यो देंनुङ। मिनु गो आं मिम्‍शो मफाइक्‍थु, नेल्‍ल पाइनुङ। आ मिम्‍शो नेल्‍ल खाप्‍नुङ। \v 11 गो पूर्ब रे सिखार ग्‍यारब चिक्‍ब का ब्रेत्‍नुङ। मिनु ङोन रागी रे आं मिम्‍शो नेल्‍ल पाइब मुर का कली ब्रेत्‍नुङ। गो आं देंशो लोव़ खाप्‍नुङ। आं मिम्‍शो पाइनुङ। \em यसैया ४१:२\em* \p \v 12 गे खकटा थुं पाइश्‍शोपुकी नेनीन। गे पाप रे प्रोंइतीके रे शुश ङोन बाक्‍नीनी। \v 13 आं पाप रे प्रोंइतीक चाक्‍नुङ, मेको ङोन मबाक्‍ब। गो इन कली रीब पा पाप रे प्रोंइनुङ। गो आं पाप रे प्रोंइतीक सियोनम वोइक्‍नुङ। इस्राएल कली आं छेङछेङ गेनुङ” देंत। \c 47 \s1 बेबीलोन सहर खतम दुम्‍शो \p \v 1 मिनु “गे कन्‍ने तमी बेबीलोन तोइश्‍शा फुरकुम निस्‍सो। बेबीलोन ङा कल्‍दी आ तमी, ठेयब नित्‍तीक मबाक्‍थु, खपीम निस्‍सो। मारदे हना मुल रे इन कली ‘दारशो नु अरु आन क्‍येङा शुश दाक्‍शो तमी’ मदेंनीम। \v 2 फस हिल्‍दो। इ कुल सुम्‍सीशो वा हाक्‍सो। इ गुने ग्‍येत्‍थ क्‍युक्‍सो फिला कोंइशा खोला शोक्‍सो। \v 3 इ वा हुक्‍शा, इ शिश्रा रां कोंइचा माल्‍नेवे। इ मुने दोक्‍तीके तांइसीब। गो इ कली क्‍येक्‍क लेत्‍नुङ। गो सुइ कली मप्रोंइनुङमी। \em नहुम ३:५\em* \v 4 आंइ कली श्‍येत रे प्रोंइब, मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे, इस्राएली आन का ला बाक्‍शो परमप्रभु बाक्‍ब। \p \v 5 कल्‍दी आ तमी ब्‍वालेइ पा छिङछिङम लशा निस्‍सो। मारदे हना गे मुल रे राज्‍यपुकी ङा पिपीम माइक्‍चा मपुंइसीनेवे। \v 6 गो आं मुर आन कली तशा गाइश्‍शा, मेको आन कली ‘आं मुर मनम’ खोदेंशो सेल्‍ता‍मी। मेना इ गुइमी गेता‍मी। मिनु गे मेको आन कली काइ शिशी मपदी। खूशो आन कली यो श्‍येत गेशा, हेल्‍शो जवा लाप्‍ताक्‍वी। \em जकरिया १:१५\em* \v 7 मिनु गे ‘गो गेना हना यो पिपीम बाक्‍नुङ’ देंते। गे आं मुर आन कली मरिम्‍शो पाप्‍तीवी। नोले मार दुम्‍बा, मेको ममिम्‍ती। \p \v 8 मोपतीके गे दला दाक्‍स पाइब, नेनो। गे रिम्‍शो पा महिंथु बाक्‍ते। इ थुंमी ‘गो ठेयब नङ, आं क्‍येङा लाक्‍शो अरु सुइ मबाक्‍ब। गो वोंइश बेक्‍शो मीश मुर मदुम्‍नुङ। आं आल बेक्‍शो मताइनुङ’ देंते। \em सेफन्‍याह २:१५; प्रकाश १८:७\em* \v 9 वोंइश बेक्‍शो मीश मुर दुम्‍तीके श्‍‍येत नेल्‍ल ताइनेवे। इ आल बेक्‍शो ताइनेवे। नाक्‍ती का, याम कामीन एको श्‍येत निक्‍शी इ कली दुम्‍नीस। शुश मन्‍तर तन्‍तर, ठेयब सक्ति पाइश्‍शो टुना मुना पाप्‍तीवी हना यो, मो दुम्‍शो ताइनेवे। \p \v 10 गे, परमप्रभु यावे आ अरेशो मटिथु ‘आं कली सुइम मताइब’ दे हेम्‍मा पा बाक्‍शा, मिम्‍ताक्‍वी। मिनु इ शुश तुइक्‍तीके नु जोक्‍तीकेम इ कली दूली लां खोइक्‍पाइक्‍तु। इ थुंमी ‘गो नङ। आं क्‍येङा लाक्‍शो अरु सुइ मबाक्‍नीम’ देंते। \em भजन संग्रह १०:११\em* \v 11 तन्‍न मुल गे शुश श्‍येत जाइनेवे। इ मन्‍तर तन्‍तरमी तिक्‍ने मचाप्‍नेवे। गे शुश हिंचा ङा श्‍येत जाइनेवे। गे मेको तेक्‍ने मचाप्‍नेवे। मुल सम्‍म मतुइश्‍शो जाम्‍तीक नु नुप्‍तीक इ तारी जाक्‍ब। \p \v 12 गे इ टुना मुना नु मन्‍तर तन्‍तर शुश पावो। गे आल रेन मोदेंशो पाप्‍तीवी। मेको पवीनु, ठीक दुम्‍बा कों? मेको श्‍येत मजाक्‍बा कों? \em दानीएल २:२\em* \v 13 गे शुश अर्ती नेंशा दशो बाक्‍नेवे। मिनु कल्‍दीपुकीमी सरीङ कोव़शा, इ कली पाप रे प्रोन्‍मेक्‍ल। मिनु सोरुल कोव़बमी औंसीमी इ कली मार दुम्‍बा, मेको देंमल। \p \v 14 मेकोपुकी ठुटा दुम्‍नीम। मिनु मीम मेको आन कली नेक्‍ब। आंमा मेको मी रे प्रोंइसीने मचाप्‍‍नीम। मेको मी थेरचा ङा मदुम्‍थु, आ ङोंइती बाक्‍ने मचाप्‍नीम। \v 15 गे नु गेय पाइब मुरपुकी मोदेंशो मुर बाक्‍नीमी। गे आल रेन मेकोपुकी नु ग्‍याप्‍तीक लेयती गेय पाप्‍तीवी। मेको का का पा आन आंम लां खोइक्‍नीम। मिनु इ कली प्रोंइब सुइ मबाक्‍नीम” देंत। \c 48 \s1 परमप्रभुम नोले दुम्‍ब लोव़ शेंशो \p \v 1 मिनु परमप्रभु यावेमी “याकूब आ खिं ङा मुर, नेनीन। इन कली इस्राएल नें वोइश्‍शो बाक्‍ब। गे यहूदा आ चच युइ बाक्‍नीनी। गे परमप्रभु यावे आ नें थिशा, कसम जाइनीनी। गे इस्राएली आन परमप्रभु कली ठेयब सेल्‍खु पाइनीनी। \em यसैया ५१:१\em* \v 2 मेकोपुकी आंम आंमा ‘गोपुकी परमप्रभु आ योव़शो सहर ङा नकी’ देंनीम। इस्राएली आन परमप्रभु आ पर्बम मेकोम आंइ कली कोव़ब” दे मिम्‍नीनी। मेको आ नें मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे बाक्‍ब। \p \v 3 गो इन कली साइ ङोंइती ङा लोव़ ङोंइती रेन शेंताक्‍‍न्‍नी। गो लोव़ पा नेंपाइक्‍तन्‍नी। नोले गो मेको याम काम पाता। मिनु दुम्‍तेक्‍म। \v 4 गे मटीब बाक्‍नीनी। इन शुर फलाम खोदेंशो बाक्‍ब। इन कुप्‍फी कांसा खोदेंशो बाक्‍ब। गो मेको तुइश्‍शो बाक्‍नुङ। \v 5 मोपतीके गो इन कली मेको दुम्‍चा क्‍येङा ङोंइती शेंताक्‍न्‍नी। मिनु गे “मेको आं मूर्तिम पाप्‍तु। आं मुशा सेल्‍शो मूर्तिम नु आं चेम्‍शा सेल्‍शो मूर्तिमी मेको पाप्‍तु” देंने मचाप्‍नी। \p \v 6 गे मेको नेल्‍ल नेंशो बाक्‍नीनी। मुल गे नेल्‍ल कोव़ङीन। मिनु मेको आ पर्बम लोव़ मपाइनीनी? मुल रे गो इन कली नक लोव़ नेंपाइक्‍नन्‍नी। इन मतुइश्‍शो ख्रुइश्‍शो लोव़ शेंनन्‍नी। \v 7 मेको ङोंइती ङा ममाइ, गो मेको मुल पाता। ङोंइती मनेंशो ननी। मिनु गेपुकीमी “गो ङोंइती रे तुइश्‍शो नकी” देंने मचाप्‍नीनी। \v 8 गे मेको मनेंशो मतुइश्‍शो बाक्‍नीनी। साइ ङोंइती रे नोफा मनेंब बाक्‍तीनी। गे जोल पा गेय पाइब बाक्‍नीनी। मेको गो तुइक्‍ताक्‍ङ। आल रेन गे काइ मटीब बाक्‍तीनी, दे तुइक्‍ताक्‍ङ। \p \v 9 आं नें आ पर्बम आं गाइक्‍तीके तेक्‍नुङ। आं कली ठेयब सेल्‍तीके, गो इन पर्बम आं गाइक्‍तीके तेक्‍नुङ। इन कली मसाइक्‍चा कली मो पाइनुङ। \v 10 कोव़ङीन, गो इन कली यपाइक्‍ता, तन्‍न चांदी खोदेंशो पा ममाइ। शुश श्‍येत जपाइश्‍शा, नाक्‍ताक्‍न्‍नी। \em ब्‍यवस्‍था ४:२०\em* \v 11 गो आं पर्बम पाइनुङ। मारदे आं नें ग्रांग्रा दिशो सेल्‍चा गेनुङा? आं छेङछेङ नु सक्ति अरु आन कली मगेनुङमी। \em यसैया ४२:८\em* \s1 इस्राएल कली पाप रे प्रोंइशो \p \v 12 याकूब आं लोव़ नेनो। आं ब्रेश्‍शो इस्राएल नेनो। “गो, गो नङ। गो नेल्‍ल क्‍येङा ङोंइती नु नेल्‍ल क्‍येङा नोले ङा नङ। \v 13 गो रागी आ जग वोइक्‍ता। आं ग्‍युरा गुइमी सरीङ प्राक्‍ता। मेको आन कली ब्रेत्‍तुनु नेल्‍ल ग्रूशा राप्‍नीम। \p \v 14 गे नेल्‍ले खुम्‍सीशा, आं लोव़ नेनीन। मेको आन दातेमी सुम मोदेंशो शेंदा? परमप्रभु यावेम मेको आन कली दाक्‍ब। मिनु मेको बेबीलोन आ पर्बम बोक्‍ब। कल्‍दी ङा मुर आन कली लडाइ तोइ‍ब। \em यसैया ४१:२\em* \v 15 गो एको लोव़ पाता। गो मेको कली ब्रेश्‍शा, चाक्‍ता। मिनु मेकोमी आं मिम्‍शो गेय रिम्‍शो पा पाइब। \v 16 आं नेक्‍था जाक्‍शा, एको लोव़ नेनीन। गो ङोंइती रे ख्रुइश्‍शो लोव़ काइ मपङ। एको गोशो रे गो बाक्‍शो नङ। मुल परमप्रभु, परमप्रभु यावेमी आ सोक्‍त गेशा, आं कली सोइक्‍ताक्‍यी” देंत। \em यसैया ४५:१९\em* \s1 बेबीलोन रे ग्रूङीन देंशो \p \v 17 इन कली श्‍येत रे प्रोंइब इस्राएली आन का ला बाक्‍शो परमप्रभुमी “गो परमप्रभु यावे, इन परमप्रभु नङ। गो इन कली रिम्‍शो दुम्‍चा कली शेंनुङ। मिनु तेको लां लचा माल्‍नीनी, मेको कोंइनुङ। \v 18 गेपुकी आं शेंशो टिशो ननी हना, इन सोशा बोशा लतीके ठेयब खोला खोदेंशो दुम वा। इन रिम्‍शो दुम्‍तीके समुन्‍द्र खोदेंशो दुम वा। \em ब्‍यवस्‍था ५:२९\em* \v 19 मिनु इन आल समुन्‍द्र ङा बाल्‍वा खोदेंशो पा शुश दुम वा। मिनु इन चच युइ अन्‍न खोदेंशो पा शुश दुम वा। आन नें गेनायो मक्‍याम्‍स वा। मिनु आं ङोंइती रे खतम मदुम वा। \em उत्‍पत्ती २२:१७\em* \p \v 20 ‘बेबीलोन रे ग्रूङीन। कल्‍दी आन रागी रे प्रोक्‍कीन’ दे ठेयब सेंदा पा नेल्‍ल आन कली नेंपतीन। रागी ङा सुर सम्‍म नेंपतीन। गेपुकीमी ‘परमप्रभु यावेमी आ गेय पाइब याकूब कली पाप रे प्रोंइतु’ दे नेंपतीन” देंत। \em येरमीया ५१:६; प्रकाश १८:४\em* \v 21 मेकोमी मेको आन कली गोरशो रागीम लदानु, मेकोपुकी ब्‍वाक्‍कु तूतू मदाक्‍म। मारदे हना मेकोमी सेरथे फुल्‍लु रे ब्‍वाक्‍कु बुक्‍पाइक्‍तु। सेरथे फुल्‍लु प्रोलानु, शुश ब्‍वाक्‍कु ग्रूत। \v 22 परमप्रभु यावेमी “आं अरेशो लोव़ मटीब आन थुं नाइक्‍चा मताइनीम” देंत। \em यसैया ५७:२१\em* \c 49 \s1 परमप्रभु यावे आ गेय पाइब \r यसैया ४२:१-४ \p \v 1 गे समुन्‍द्र आ नेक्‍था बाक्‍बपुकी, होस पने। गे ङोन रागी ङा मुरपुकी, होस पने। परमप्रभु यावेमी आं कली आ जरमेचा क्‍येङा ङोंइती रेन ब्रेश्‍शो बाक्‍त। गो आं ममा आ कोव़जीम बाक्‍ङानु, मेकोमी आं कली नें गेती। \v 2 मेकोमी आं शोव़ हेश्‍शो तरवार खोदेंशो सेल्‍तु। आं कली आ गुइमी सुम्‍शा, ख्रुइक्‍ताक्‍यी। मेकोमी आं कली हेश्‍शो ब्रा खोदेंशो सेल्‍शा, आ ब्रा कुरतीकेम कुर पा ख्रुइश्‍शा वोइक्‍ती। \em हिब्रू ४:१२; प्रकाश १:१६; यसैया ५१:१६\em* \v 3 मिनु आं कली “गे आं गेय पाइब बाक्‍नेवे। गे इस्राएल नवे। इ पतीकेमी आं सक्ति कोंइ‍नुङ” देंत। \v 4 मिनु गो “गो मो गेय पाता। आं बोल मो खेरता। गो मार पचा माल्‍नुङा। मेको परमप्रभु यावे नु बाक्‍ब। आं परमप्रभुमी आं तचा माल्‍शो गेब” देंती। \em १कोरिन्‍थी १५:५८\em* \p \v 5 मुल परमप्रभु यावेम आ गेय पाइब सेल्‍ती। मिनु गो याकूब कली आ गे लेप्‍पाइक्‍चा कली नु इस्राएल मेको आ नेक्‍था खुप्‍शा वोइक्‍चा कली मेकोमी आं कली आं ममा आ कोव़जीम सेल्‍ती। मारदे हना गो परमप्रभु यावे आ ङोंइती मान ताइब दुम्‍ती। आं परमप्रभु आं सक्ति दुम्‍त। \v 6 मिनु मेकोमी “याकूब आ थर ङा मुरपुकी नु इस्राएल ङा लीशो मुर आन कली ङोंइती ङा खोदेंशो सेल्‍चा कली इ कली आइक्‍च गेय का बाक्‍ब। गो इ कली रागी रागी ङा मुर आन कली छेङछेङ दुम्‍पाइक्‍नुङ। मिनु मेको आं पाप रे प्रोंइतीके रागी ङा सुर सम्‍म ब्रल” देंत। \em यसैया ४२:६; यसैया ६०:३; लूका २:१२; प्रेरित १३:४७\em* \p \v 7 परमप्रभु यावेम, इस्राएली आन श्‍येत रे प्रोंइब, इस्राएली आन का ला बाक्‍शो परमप्रभु यावेमी काइ मदाक्‍शो नु रागी ङा मुरुम खेदा पचा पुंइसीशो नु हुकुम पाइब आन वाइल आन कली “पिपपुकी मेको कली तशा, राप्‍नीम। हुकुम पाइबम आ देंशो पाइब परमप्रभु यावे आ ङोंइती बाप्‍नीम। इ कली योव़ब इस्राएली आन का ला बाक्‍शो परमप्रभु आ ङोंइती बाप्‍नीम” देंत। \s1 इस्राएली कली पाप रे प्रोंइब \p \v 8 मिनु परमप्रभु यावेमी “शिशी पतीक नाक्‍त गो इ लोव़ नेंशा, लोव़ लेत्‍ताक्‍न। प्रोंइतीके नाक्‍त गो इ कली वारच पाता। गो इ कली कोव़शा, आं कबल ङा मुर सेल्‍ता। गो रागी लेंशा सेल्‍चा कली मोदेंशो पाता। इन थेरशो रू लेंशा इन कली गेचा कली मो पाता। \em भजन संग्रह ६९:१४; २कोरिन्‍थी ६:२; यसैया ४२:६\em* \v 9 गो जेल्‍खानम बाक्‍ब आन कली ‘ग्रूङीन’, छिङछिङम बाक्‍ब आन कली ‘छेङछेङम ग्रूङीन’ देंचा कली ब्रेत्‍ताक्‍न। मेकोपुकी आं भेडा बाक्‍नीम। लांमी जोचा ताइनीम। गोरशो डांडा मेको आन रिम्‍शो पा जोतीके बाक्‍तीके दुम्‍ब। \v 10 शोव़लु मबेक्‍नीम, तूतू मदाक्‍नीम। नां नु होश फश नु नांमी मेको आन कली मनाप्‍ब। मारदे हना मेको आन कली शिशी पाइबमी मेको आन कली खुल्‍ब। \em प्रकाश ७:१६\em* \v 11 मिनु गो आं डांडा नेल्‍ले लां सेल्‍नुङ। आं ठेयब लां रिम्‍शो पा सेल्‍पाइक्‍नुङ। \em यसैया ४०:४\em* \v 12 नेनीन, मेकोपुकी ङोन रे जाक्‍नीम। मेकोपुकी उत्तर रे पच्‍छिम रे नु स्‍येने रागी रे जाक्‍नीम” देंत। \em स्‍येने रागी इजीप्‍त आ दक्‍खिनम यहूदी आन बाक्‍तीके का बाक्‍ब। मेको कली आस्‍वान यो देंनीम।\em*\em लूका १३:२९\em* \p \v 13 सरीङ, ग्‍येरसीशा कुम्‍सो पावो। रागी, ग्‍येरसो। डांडापुकी ग्‍येरशा, कुम्‍सो पने। मारदे हना परमप्रभु यावेमी आ मुर आन कली लेम्‍‍ताक्‍व। मेकोमी श्‍येत जाइब आन कली शिशी पाइब। \em यसैया ४४:२३\em* \s1 सियोन ङा शुश मुर \p \v 14 तन्‍न सियोनमी “आं परमप्रभु यावे, परमप्रभुम आं कली प्रोंइशा प्रेंताक्‍यी” देंत। \v 15 मिनु परमप्रभुम “सुइ मीश मुरुम आ दूध तूब आल कली प्रेंबा ङा? आंम आ आल कली शिशी मपाइबा ङा? मेकोम आ आल कली प्रेंने चाप्‍तु हना यो, गो इ कली मप्रेंनुङ। \em उत्‍पत्ती २१:१६; १राजा ३:२६; येरमीया ३१:२०\em* \v 16 कोव़ङो, गो इ कली आं गुइमी ब्रेक्‍ताक्‍न। इ गारोपुकी गेना हना यो आं ङोंइती बाक्‍नीम। \v 17 इ तमी तौ रीब पा जाक्‍नीम। इ कली खतम पोक्‍ब ग्रूशा लाइनीम” देंत। \v 18 कोव़ङो, मिक्‍च हिरशा कोव़ङो। मेको नेल्‍ल ग्रुम्‍शा, इ बाक्‍तीक जाक्‍नीम। परमप्रभु यावेमी “गो ब्रोंइशा बाक्‍शो खोदेंशो पा, गे मेको लेश्‍शा जाक्‍ब आन कली माला खोदेंशो पा रेल्‍सीचा माल्‍नेवे। ग्‍युम्‍ली खोदेंशो पा मेकोपुकीमी ग्‍योम्‍सीचा माल्‍नेवे। \em यसैया ६०:४\em* \v 19 थमा पा इ प्रेश्‍शो खिं, मुर मबाक्‍शो रागी नु इ खतम दुम्‍शो रागीम मुर मरिक्‍थ्री दुम्‍नीम। इ जोरी सत्रु ङोन लाइनीम। \v 20 इन ब्राची ना ङा जरमेशो आलपुकीमी इ कली ‘एको रागीम आंइ कली मरिक्‍त, अर्को बाक्‍तीक रू गेकी’ देंनीम। \em यसैया ५४:१\em* \v 21 मिनु गे इ थुंमी ‘एको आलपुकी आं कली सुम थिशा गेयी? गो आल मथीब दुम्‍शो बाक्‍ती। आं रागी रे ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍चा पुंइसाक्‍यी। सुम मेको आन कली थुल्‍शा कोल्‍पदा? गो दा आं का ला लीशो बाक्‍ती। एको ते रे जाक्‍मा?’ दे मिम्‍नेवे” देंत। \p \v 22 मिनु परमप्रभु, परमप्रभु यावेमी “गो आं गुइ रागी रागी गे दिं‍नुङ। गो जात जात ङा मुर आन ङोंइती आं छेदर ख्रुक्‍शा कोंइनुङ। मिनु मेकोपुकीमी इ तौ आन कली कुचुम मुप्‍शा नु इ तमी आन कली चीम कुरशा चाक्‍नीम। \em यसैया ६०:४\em* \v 23 मिनु पिपपुकी इ कली कोव़ब आफ नु पिपीमपुकी इ कली दूध तुंइब ममा दुम्‍नीम। मेकोपुकी इ ङोंइती बाप्‍शा, इ फुरक लुम्‍सीशो खोइली तुक्‍नीम। मिनु गो परमप्रभु यावे नङ, दे तुइक्‍नेवे। आं लां रिम्‍शा बाक्‍बपुकी मुने मदोक्‍नीम” देंत। \em भजन संग्रह ७२:९; यसैया ६०:१६\em* \p \v 24 बोल्‍यो मुर आन रोइश्‍शो सिखार सुम रोइक्‍ने चाप्‍नीमी ङा? हिंचा ङा पिपम चोक्‍शो मुर आन कली सुम प्रोंइने चाप्‍नीमी ङा? \v 25 तन्‍न परमप्रभु यावेमी “बोल्‍यो मुर आन ग्‍याइश्‍शो मुरपुकी यो लाइक्‍‍चा पुंइसीनीम। हिंचा ङा पिपम चोक्‍शोपुकी प्रोंइचा पुंइसीनी। गे नु लडाइ पाइबपुकी नु गो लडाइ पाइनुङ। इ आल आन कली गो कोव़शा प्रोंइनुङ। \em मत्ती १२:२९\em* \v 26 इ कली श्‍येत गेब आन कली आंम आन श्‍ये ब्‍वपाइक्‍नुङ। मेकोपुकी अङगुर शांबुम दुक्‍शो खोदेंशो पा आंम आन हुशेम दुक्‍नीम। मिनु मुर नेल्‍लेमी ‘गो इ कली श्‍येत रे प्रोंइब, इ परमप्रभु यावे नङ। गो इ कली पाप रे प्रोंइब, याकूब आ सक्ति पाइश्‍शो परमप्रभु नङ’ दे तुइक्‍नीम” देंत। \c 50 \s1 परमप्रभुम इस्राएली कली हुइश्‍शो \p \v 1 मिनु परमप्रभु यावेमी “गोम इन ममा कली प्रोंइशा गेशो छोड पत्र ते बाक्‍म? गो तेको आं कली जेर गेब कली इन कली ले‍यन्‍नी? ममाइ, गे इन पापम पतीके लेयसीशो ननी। इन हेंथे पतीकेमी इन ममा प्रोंइचा पुंइसीशो बाक्‍ब। \em यसैया ५४:६; ब्‍यवस्‍था २४:१; यसैया ५२:३\em* \v 2 गो जाक्‍ङानु, मारदे सुइ मबाक्‍मा? गो ब्रेङङानु, मारदे सुइमी लोव़ मलेत्‍ता? आं गुइ इन कली पाप रे प्रोंइने मचाप्‍चा ङा दुम्‍शो बाक्‍मे? इन कली प्रोंइने चाप्‍तीक सक्ति गो नु मबाक्‍बा? गो हुइक्‍तुनु, समुन्‍द्र सोव़ब। खोलापुकी ब्‍वाक्‍कु मबाक्‍शो गोरशो रागी सेल्‍नुङ। ब्‍वाक्‍कु मबाक्‍तीके ङांइपुकी बेक्‍शा, राक्‍शा, रिना पाइनीम। \em यसैया ५९:१; गन्‍ती ११:२३; प्रस्‍थान १४:२१\em* \v 3 गो सरीङ कली छिङछिङम गिल्‍शा, अरन्‍डी फेक्‍पाइक्‍नुङ” देंत। \s1 परमप्रभु आ गेय पाइबमी टिशो \r यसैया ४२:१-४ \p \v 4 परमप्रभु, परमप्रभु यावेमी आं कली शेंब सेल्‍ती। गो मचाप्‍शो मुर आन कली लोव़ पा आन थुं बारपाइक्‍ब दुम्‍ती। मेकोम आं कली सुनी कुस कुस पोक्‍ब। आं कली शेंसीब खोदेंशो पा नोफा दाइश्‍शा नेंब सेल्‍ब। \v 5 परमप्रभु, परमप्रभु यावेमी आं कली आ लोव़ नेंपाइक्‍ती। मिनु गो आ लोव़ टिशा, नोले मशोंइसीङ। \em भजन संग्रह ४०:७\em* \v 6 गो आं ची तुप्‍ब आन कली तुप्‍चा गेतामी। गाल शोक्रे ब्‍विप्‍ब आन कली चोव़चो दाइश्‍शा गेतामी। गो शुक्‍शी पाइक्‍चा नु तोक्‍चा पुंइसीतीक रे आं कुल मख्रुइक्‍तु। \em यूहन्‍ना १९:१; मत्ती २६:६७-६८\em* \p \v 7 तन्‍न परमप्रभु, परमप्रभु यावेमी आं कली वारच पाइक्‍ती। मोपतीके गो शिशी मताइब मदुम्‍ङ। आं कुल शेरा‍ल फुल्‍लु खोदेंशो सेल्‍ता। गो मुने मदोक्‍नुङ, दे तुइश्‍शो नङ। \em इजीकीएल ३:८-९\em* \v 8 “गे रिम्‍शो पाइब बाक्‍नेवे” देंब आं नेक्‍था बाक्‍ब। गो नु सु लडाइ पाइबा? कालेमी बोक्‍शा राप्‍य। दोस गेब, सु बाक्‍मा? मेको आं ङोंइती जाक्‍मल। \em रोमी ८:३३\em* \v 9 परमप्रभु, परमप्रभु यावेमी आं कली वारच पाइब। आं कली दोस गेब, सु बाक्‍नीमी? मेको नेल्‍ले फेक्‍शो वा खोदेंशो पा माइत दुम्‍नीम। मिनु तुम्‍बुम मेको कली नेक्‍‍नीम। \p \v 10 इन दातेमी परमप्रभु यावे कली मान पा हिंब सु बाक्‍नी? मिनु आं गेय पाइब आं देंशो टीब सु बाक्‍नी? मेको छिङछिङम गाक्‍शा, छेङछेङ काइ मताइब बाक्‍त हना यो, परमप्रभु यावेम “आं कली श्‍येत रे प्रोंइब” दे थमा सुइश्‍शा, आ परमप्रभु कली जिम्‍मा गेंसीशो बाक्‍ब। \v 11 गे नेल्‍ल खिं सुइक्‍ब बाक्‍नीनी। कोक्‍त सुइक्‍ब बाक्‍नीनी। इन सुइश्‍शो मीम गाक्‍कीन। गे आं गुइ रे मार ताइनीनी? गे गोल्‍शा शुश श्‍येत जाइनीनी। \c 51 \s1 सियोन आ थुं बारपाइश्‍शो \p \v 1 परमप्रभु यावे कली माल्‍ब नु ठीक पचा दाक्‍ब आन कली “आं लोव़ नेनीन। तेको सेरथे फुल्‍लु रे मुचा पुंइसीशो बाक्‍नी नु तेको खप रे दो‍शा ग्रुंइचा पुंइसीनी, मेको कली कोव़ङीन। \em यसैया ४८:१; ब्‍यवस्‍था ३३:२८\em* \v 2 इन किकी पिपी अब्राहाम नु इन कली थीब सारा आस कली कोव़ङीन। मारदे हना गो मेको कली आ का बाक्‍मेनु, ब्रेत्‍ताक्‍ङ। मिनु मेको कली आसीक गेशा, आ चच युइ आन कली सोपाइश्‍शा बोपाइश्‍शा शुश सेल्‍ताक्‍मी” देंत। \em यसैया ४१:८; उत्‍पत्ती १२:१-२\em* \v 3 परमप्रभु यावेमी सियोन आ थुं बारपाइक्‍ब। आ खतम सेल्‍शो बाक्‍तीके नेल्‍ल नक सेल्‍ब। आ मुर मबाक्‍तीके कली एदेन खोदेंशो सेल्‍ब। आ गोरशो रागी कली परमप्रभु यावे आ रू खोदेंशो सेल्‍ब। मेकेर शुश ग्‍येरनीम। “गे रिम्‍शो पाइब बाक्‍नीनी” दे कुम्‍सो पशो नेंसीब। \em उत्‍पत्ती २:८\em* \p \v 4 मिनु परमप्रभुमी “आं मुरपुकी, आं लोव़ नेनीन। आं रागी ङा मुरपुकी इन नोफा दाइक्‍तीन। मारदे हना गो आं लोव़ शेंनुङ। आं ठीक निसाफ जात जात ङा मुर आन कली तुइक्‍पाइक्‍नुङ। मेको आन कली छेङछेङ दुम्‍ब। \v 5 गो आं ठीक पतीके रीब पा चाक्‍नुङ। गो ग्राचा चिक्‍शो बाक्‍नुङ। मिनु गो जात जात ङा मुर आन कली निसाफ पाइनुङ। समुन्‍द्र आ नेक्‍था बाक्‍ब मुरपुकीम आं लां कोव़नीम। आं वारच पतीके रिम्‍नीम। \em यसैया ४२:४\em* \v 6 मिनु सरीङ गे कोव़ङीन। खप गे कोव़ङीन। मारदे हना सरीङ कुन खोदेंशो पा जाम्‍ब। रागी वा खोदेंशो पा जेक्‍ब। रागीम बाक्‍ब मुर नेल्‍ल भुस्‍ना खोदेंशो पा बेक्‍नीम। आं पाप रे प्रोंइतीके चहिं गेना हना यो लीशा बाक्‍ब। आं ग्रातीके गेनायो मनुप्‍‍ब। \em भजन संग्रह १०२:२६-२७; मत्ती २४:३५\em* \p \v 7 गे ठीक पतीके तुइक्‍बपुकी आं लोव़ नेनीन। आं शेंशो थुंमी वोइक्‍ब मुर आं लोव़ नेनीन। मुर आन शुक्‍शी पशो नेंशा महिनीन। मेको आन तोक्‍शा पशो लोव़ नेंशा सुर्ता मपने। \em यसैया मत्ती ५:११\em* \v 8 मारदे हना तुम्‍बुम वा नेक्‍शो खोदेंशो पा, मेको आन कली नेक्‍नीम। बुस्‍सुम ऊन ख्रोइश्‍शो खोदेंशो पा ख्रोइक्‍नीम। आं ग्राचा चहिं गेना हना यो लीशा बाक्‍ब। आं पाप रे प्रोंइतीके पाला पाला नेल्‍ल आन कली लीब” देंत। \s1 परमप्रभु यावे आ गेय \p \v 9 परमप्रभु यावे सेंसीन, सेंसीन। सक्ति पाइश्‍शो दुमीन। साइ ङोंइती आंइ किकी पिपी आन कली पशो खोदेंशो पा, पने। साइ गे राहाब माइश्‍शो समुन्‍द्र ङा जन्‍तु कली मसाइक्‍नी ङा? ठेयब बुस्‍स कली मतूदीनी ङा? \em भजन संग्रह ८९:११\em* \v 10 समुन्‍द्र सोव़पाइक्‍ब, गे मननी ङा? गे समुन्‍द्र कली चेश्‍शा आ पुंम लां मसेल्‍नी ङा? इन पाप रे प्रोंइशो, इन मुर आन कली शोक्‍पाइक्‍चा कली मोदेंशो पाइतीनी। \em प्रस्‍थान १४:२१-२२\em* \v 11 परमप्रभु यावे आ प्रोंइशोपुकी लेत्‍नीम। मेकोपुकी कुम्‍सो पना पन सियोनम जाक्‍नीम। मिनु गेना हना यो ग्‍येरशा बाक्‍नीम। शुश ग्‍येरतीके, मेको आन श्‍येत नु हुक‍यी पतीके जाम्‍शा लाइ‍ब। \em यसैया ३५:१०\em* \p \v 12 परमप्रभुमी “गो इन कली थुं बारपाइक्‍ब नङ। गे मुर तशा, मारदे हिंनीनी? मुरपुकी घांस खोदेंशो पा बेक्‍नीम। \em भजन संग्रह ५६:५; मत्ती १०:२८; यसैया ४०:१,६\em* \v 13 गे इन कली सेल्‍ब परमप्रभु यावे कली प्रेंताक्‍नी। मेकोमी सरीङ प्राक्‍तु। रागी आ जग वोइक्‍तु। इन कली श्‍येत गेब मुर गाइक्‍तमेनु, गे नाक्‍त किंत किंत हिंनीनी। मेकोमी इन कली खतम सेल्‍चा चिक्‍शो बाक्‍त। तन्‍न मुल आ गाइश्‍शो ते लाक्‍गा? \em यसैया ४४:२४\em* \v 14 मिनु चोक्‍सीशा गु बाप्‍शो मुर कली रीब पा प्रोंइनीम। मेकोपुकी मबेक्‍नीम। गेना हना यो जचा ताइनीम। \v 15 मारदे हना गो परमप्रभु यावे, इन परमप्रभु नङ। गो समुन्‍द्र ङा छाल पोक्‍नुङ। आं नें मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे बाक्‍ब। \em येरमीया ३१:३५\em* \v 16 गो इ कली आं लोव़ पपाइक्‍ता। गो इ कली आं गुइ ङा वांकुमी सुम्‍शा वोइक्‍तन। सरीङ प्राक्‍ब नु रागी आ जग वोइक्‍ब गो नङ। मिनु सियोन कली ‘गे आं मुर बाक्‍नीनी’ देंशो बाक्‍नुङ” देंत। \s1 दिप्‍चा पुंइसीशो यरूसलेम बोक्‍को \p \v 17 यरूसलेम बोक्‍को। परमप्रभु यावे इ पर्बम गाइश्‍शा, श्‍येत तूचा गेप्‍तु। गे दिङ दाङ गोल्‍पाइक्‍ब कचौरा तूशा श्‍येत्‍थ सेल्‍तीवी। \em भजन संग्रह ६०:५; भजन संग्रह ७५:९; येरमीया १३:१२-१३; प्रकाश १६:१९\em* \v 18 मेको आ थिशो आल आन दातेमी, मुर आन कली शेंब सुइ मबाक्‍म। आ कोल्‍शो आल आन दातेमी मेको आन कली लां कोंइब सुइ मबाक्‍म। \v 19 इ कली श्‍येत निक्‍शी जाक्‍‍ताक्‍स। मेको लां नेल्‍लेम गोल्‍शो बाक्‍नीम। ङोंइती ङा श्‍येत इन सहर प्रेश्‍शा, खतम दुम्‍तीके नु नोले ङा श्‍येत अन्‍काल नु लडाइम, बेक्‍तीके बाक्‍त। सुम इ थुं बारपाइक्‍बा? \v 20 इ आलपुकी थाम्‍तेक्‍म। मेको लांम गोल्‍शो बाक्‍नीम। मेको ब्‍वारदम रेश्‍शो रोकोश खोदेंशो दुम्‍शो बाक्‍नीम। परमप्रभु यावे आ गाइक्‍तीके नु हुइक्‍तीके मोदेंशो दुम्‍शो बाक्‍नीम। \em बिलाप २:११,१९\em* \p \v 21 मोपतीके गे गार पाइश्‍शो मुर नेनीन। गे दुक्‍शो बाक्‍नीनी, तन्‍न अङगुर शांबुम ममाइ। \v 22 परमप्रभु यावे, इ होव़प दुम्‍शा परमप्रभुमी “गो आं मुर आन कली वारच पाइब बाक्‍नुङ। गो इ दिङ दाङ गोल्‍पाइक्‍ब कचौरा इ गुइ रे लाइक्‍ता। मुल रे गे आं गाइक्‍तीक कचौरा लेंशा तूचा ममाल्‍नेवे। \v 23 मिनु इ कली श्‍येत गेब आ गुइमी मेको कचौरा गेनुङ। ङोंइती मेकोपुकीमी इ कली लांम बाप्पो। ‘इ तारी गाक्नीक’ देंतेक्‍म। मिनु गे इ ची गाक्‍तीक लां खोदेंशो सेल्‍तीवी” देंत। \em भजन संग्रह १२९:३\em* \c 52 \s1 परमप्रभुम सियोन कली ब्रेश्‍शो \p \v 1 मिनु परमप्रभुमी “बोक्‍को। सियोन बोक्‍को। सक्ति पाइश्‍शो दुमो। इ दारशो वा फेक्‍सो। यरूसलेम, गे परमप्रभु यावे आ सहर बाक्‍नेवे। मुल रे ख्रोइक्‍तीक चिनु मख्रोइश्‍शो नु ग्रांग्रा दिचा ङा मुर मेकेर ओव़ने मचाप्‍नीम। \v 2 यरूसलेम, इ फुरक थुर थुर पांइसो। बोक्‍को। गे ग्‍याइश्‍शा चोक्‍चा पुंइसीशो सियोन आ तमी, इ शुर ङा साङलो प्रुतो” देंत। \p \v 3 परमप्रभु यावेमी “गे मोशान लेयसाक्‍नी। मिनु मोशान प्रोंइचा पुंइसीनीनी। \em यसैया ५०:१\em* \v 4 साइ ङोंइती आं मुर उइ इजीप्‍त रागीम अर्को रागी ङा मुर दुम्‍थ लाम्‍तेक्‍म। मिनु अस्‍सुर ङा मुरपुकीमी यो मेको आन कली मोशान श्‍येत गेम्‍तेक्‍म” दे परमप्रभु, परमप्रभु यावेमी देंत। \em उत्‍पत्ती ४६:५-६; २राजा १७:६\em* \v 5 मिनु परमप्रभु यावेमी “गो मार पाइनुङा ङा? आं मुर आन कली मोशान लाइक्‍तेक्‍म। मेको आन कली हुकुम पाइबपुकीमी ठेयब लेश्‍शो लोव़ पा नाक्‍त रे आं नें आ पर्बम शुक्‍शी पाइनीम। \em इजीकीएल ३६:२०\em* \v 6 मोपतीके आं मुर आन कली आं नें तुइक्‍पाइक्‍नुङमी। काबु नाक्‍ती मेकोपुकीमी ‘गो मेको लोव़ पाइब बाक्‍नुङ’ दे तुइक्‍चा माल्‍नीम” देंत। \s1 ग्‍येरपाइक्‍ब लोव़ \p \v 7 डांडा मेरे ग्‍येरपाइक्‍ब लोव़ शेंशा गाक्‍ब आन खोइली शुश रिम्‍शो बाक्‍नीम। मेकोपुकीमी थुं नाइक्‍चा आ पर्बम लोव़ शेंनीम। मेकोपुकी रिम्‍शो लोव़ पाइब बाक्‍नीम। पाप रे प्रोंइतीक शेंनीम। सियोन कली “इ परमप्रभुम सासन पाइब” देंनीम। \em यसैया ४१:२७; नहुम २:१; रोमी १०:१५\em* \v 8 नेनीन, इ कली कोव़ब नेल्‍लेमी ठेयब सेंदा पा ग्‍येरशा कुम्‍सो पाइनीम। मारदे हना मेकोमी परमप्रभु यावे सियोन गे लशा लेश्‍शा पिशो ताइनीम। \em यसैया ६२:६; इजीकीएल ३:१७\em* \v 9 यरूसलेम ङा ब्रेश्‍शो खिं ग्‍येरशा कुम्‍सो पने। मारदे हना परमप्रभु यावेमी आ मुर आन थुं बारपाइक्‍तु। मिनु मेकोमी यरूसलेम कली श्‍येत रे प्रोंइतु। \v 10 परमप्रभु यावेमी रागी रागी ङा मुर आन ङोंइती आ सक्ति कोंइताक्‍व। मिनु रागी आ सुर सम्‍म ङा मुर नेल्‍लेमी आंइ परमप्रभुमी दोपा पाप रे प्रोंइबा, मेको ताइनीम। \p \v 11 ग्रूङीन, ग्रूङीन, मेकेर रे ग्रूङीन। ग्रांग्रा दिशो थोव़क मथिने। मेको आन दाते रे ग्रूङीन। परमप्रभु यावे आ खिं ङा मार मार कुरबपुकी परमप्रभु आ ङोंइती जाक्‍शा, इन कली ठीक सेलीन। \v 12 मारदे हना गे रीब पा लचा ममाल्‍नीनी। प्रोक्‍शा लचा यो ममाल्‍नीनी। मारदे हना परमप्रभु यावे इन ङोंइती गाक्‍ब। मिनु मेको इस्राएली आन परमप्रभुमी इन कली लां कोंइशा खुल्‍ब। \em प्रस्‍थान १२:११; ब्‍यवस्‍था १६:३; प्रस्‍थान १३:२१\em* \s1 परमप्रभु आ गेय पाइब \r यसैया ४२:१-४ \p \v 13 कोव़ङीन, आं गेय पाइबम ग्राना ग्रान गाक्‍ब। मेको मान पा ठेयब सेल्‍चा पुंइसीशा, थम ठेयब दुम्‍ब। \v 14 मिनु शुश मुर मेको कली तशा हिंतेक्‍म। मारदे हना मेको काइ मरिम्‍शो तांइसीशो बाक्‍त। मुर मोदेंशो मरिम्‍शो मतांइसीनीम। आ रां यो मुर आन रां क्‍येङा मरिम्‍शो बाक्‍त। मिनु मेको कली तशा, मुरपुकी हिंतेक्‍म। \v 15 मिनु मेकोमी रागी रागी ङा शुश मुर आन कली छक लाक्‍पाइक्‍ब। मिनु पिपपुकी मेको कली तशा, सिक्‍सी पा बाक्‍नीम। मारदे हना मेको आन ङोंइती गेनायो मशेंसीशो ताइनीम। मेको आन मनेंशो लोव़ आ पर्बम शुश मिम्‍चा माल्‍नीमी। \em यसैया ६५:१; रोमी १५:२१\em* \c 53 \s1 परमप्रभु यावे आ गेय पाइब \p \v 1 आंइ नेंशो लोव़ सुम थमा सुदमे ङा? मिनु परमप्रभु यावे आ सक्ति सुम तामे ङा? \em यूहन्‍ना १२:३८; रोमी १०:१६; यसैया ५२:१०\em* \v 2 मेको आ ङोंइती बिरवा खोदेंशो पा कोल्‍त। सोव़शो खपीम शाक्‍श खोदेंशो पा कोल्‍‍त। मिनु मुरुम मेको कली कोव़चा थुं मपाम। मेको दारशो नु मान ताइब खोदेंशो काइ मतांइसीशो बाक्‍त। मेको मदारशो ममाल्‍चा ङा मुर खोदेंशो बाक्‍त। \em यसैया ११:१\em* \v 3 मिनु अरुमी मेको कली ग्रांग्रा दिशा प्रोंइतेक्‍म। मेको श्‍येत जाइब नु रोइ पाइक्‍ब बाक्‍त। मेको कली तशा, मुरुम आन कुल ख्रुइक्‍ताक्‍म। मेको ग्रांग्रा दित्‍चा पुंइसेनु, सुइम महिक्‍गेम। \em भजन संग्रह २२:७-८; मर्कूस ९:१२\em* \p \v 4 थमा पा मेकोमी आंइ श्‍येत कुरतु, आंइ रोइ पतीक नेल्‍ल लाइक्‍तु। मो हना यो गोपुकीमी मेको कली परमप्रभुमी सजाइ गेशा, तुप्‍शा, दिप्‍शो खोदेंशो लाक्‍तक। \em मत्ती ८:१७\em* \v 5 तन्‍न मेको आंइ हेंथे पतीके आ पर्बम तुप्‍शा गार सेल्‍चा पुंइसाक्‍व। आंइ मरिम्‍शो पशो आ पर्बम साइक्‍चा पुंइसाक्‍व। आंइ कली पाप रे प्रोंइ‍चा कली सजाइ ताप्‍तु। मेको कली तुप्‍शो गारमी गोपुकी सातक। \em रोमी ४:२५; १पत्रुस २:२४\em* \v 6 गो नेल्‍ले भेडा खोदेंशो दुम्‍शा लां साम्‍तक। गो नेल्‍ले आंम आंमा लां खोइक्‍तक। परमप्रभु यावेमी आंइ मरिम्‍शो पशो नेल्‍ले मेको आ तारी वोइक्‍तु। \em १पत्रुस २:२५; १यूहन्‍ना ३:५\em* \p \v 7 मिनु मुरपुकीमी मेको कली दिप्‍शा श्‍येत गेम्‍तेक्‍म। मिनु श्‍येत जशा यो सिक्‍सी पा मारेइ मदें। साइक्‍चा चिक्‍शो पाठा खोदेंशो पा सिक्‍सी पा बाक्‍त। मिनु ऊन ख्रोइक्‍ब आन ङोंइती बाक्‍शो भेडा खोदेंशो पा सिक्‍सी पाप्‍तु। मेको आन कली लोव़ का यो मपव। \em मर्कूस १४:६५; यूहन्‍ना १:२९; प्रेरित ८:३२\em* \v 8 मिनु मेको कली दूली निसाफ पा साइक्‍तेक्‍म। नोले मेको कली मार दुम्‍बा, सुम मेको मिम्‍ने चाप्‍बा ङा? मेको ब्रोंइशो मुर आन बाक्‍तीक रे साइक्‍चा पुंइसाक्‍व। मुर आन हेंथे पतीके मेको सजाइ तशा साइक्‍चा पुंइसाक्‍व। \v 9 मुरपुकीमी मेको कली परमप्रभु यावे आ अरेशो मटीब आन कली थिम्‍तीकेमी थिम्‍तेक्‍म। आ तुरस क्‍येट थीब नु बाक्‍त। मेकोमी गेना हना यो ठीक ला पाप्‍तु। मिनु जोल मपव हना यो मेको कली मो पाम्‍तेक्‍म। \em १पत्रुस २:२२; १यूहन्‍ना ३:५\em* \p \v 10 परमप्रभु यावेमी मेको कली मोदेंशो पा तुप्‍शा, श्‍येत गेचा दाक्‍ताक्‍व। मेकोमी आ रां पाप क्‍याम्‍चा कली चढ़ेप्‍तु। मो हना यो मेको कली आ आल खोदेंशो शुश थमा सुइक्‍ब आन कली ताइब। मिनु शुश नाक्‍त सम्‍म ब्रोंइब। मेको आ पतीके नेल्‍ल परमप्रभु यावे आ दाक्‍शो गेय दुम्‍ब। \em लेवी ५:१५; मत्ती २०:२८; भजन संग्रह २०:३१\em* \v 11 मेको आ श्‍येत जशो रे मेकोमी छेङछेङ ताइब। मेको आ तुइक्‍तीकेमी शुश मुर आन कली ठीक पतीके तुइक्पाइक्‍ब। मेकोमी आन मरिम्‍शो पशो कुरब। \em १कोरिन्‍थी १:३०; यूहन्‍ना १:२९\em* \v 12 मोपतीके गो मेको कली ठेयब नु सक्ति पाइश्‍शो नु वोइक्‍नुङ। मेकोमी बोल्‍यो मुर नु मार मार योक्‍सीब। मारदे हना मेको साइक्‍ब नु मरिम्‍शो मुरपुकी नु हिक्‍सीचा पुंइसाक्‍व। शुश पापी आन पाप कुरतु। मिनु हेंथे गाक्‍ब मुर आन पर्बम परमप्रभु यावे कली पुंइतु। \em मर्कूस १५:२८; लूका २२:३७; लूका २३:३३-३४\em* \c 54 \s1 परमप्रभुम सियोन कली दाक्‍शो \p \v 1 मिनु परमप्रभु यावेमी “गे आल मथीब मीश मुर, कुम्‍सो पावो। आल थितीक रोइ गेनायो मपशो मीश मुर, कुम्‍सो पा ग्‍येरसो। मारदे हना ग्‍युंबे पशो मीश मुर आ आल क्‍येङा, आ का ला बाक्‍ब मीश मुर आ आल शुश दुम्‍नीम। \em यसैया ४९:२०; गलाती ४:२७\em* \v 2 इ ताम्‍बु ठेयब सेलो। इ बाक्‍तीक ङा ब्रतीक ब्रावो। शिंम मदुमो। इ ताम्‍बु ङा डोरी लाइश्‍शो सेलो। आ किलापुकी रिम्‍शो पा ख्रुक्‍को। \v 3 मारदे हना गे शुश दुम्‍शा, ग्‍युरा पेरा गे ब्राइनीनी। मिनु इ चच युइमी रागी रागी ङा मुर आन कली हुकुम पाइनीम। मिनु मुर मबाक्‍तीके मुर शुश दुम्‍शा ब्रीनीम। \p \v 4 गे महिनो। मारदे हना गे मुने मदोक्‍नेवे। इ थुं लुक्‍च लचा मगेवो। गे शिशी ताइनेवे। गे इ ठिटी बाक्‍ङे ना ङा मुने प्रेंनेवे। इ वोंइश बेक्‍शो ना ङा श्‍येत लेंशा ममिम्‍नेवे। \em भजन संग्रह २५:७; येरमीया ५१:५\em* \v 5 मारदे हना इ कली सेल्‍ब इ वोंइश बाक्‍‍ब। मेको आ नें मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे बाक्‍ब। इ कली श्‍येत रे प्रोंइब इस्राएली आन का ला बाक्‍शो परमप्रभु बाक्‍ब। मेको आ नें रागी नेल्‍ल ङा परमप्रभु बाक्‍ब। \v 6 मारदे हना परमप्रभु यावेमी इ कली प्रोंइसीशो नु थुं लुक्‍च लशो मीश मुर कली खोदेंशो पा ब्रेत्‍ताक्‍व। मुल गे ठिटी ना चाक्‍शा नोले प्रोंइ‍शो मीश आल खोदेंशो बाक्‍नेवे। \em यसैया ५०:१\em* \v 7 गो इ कली याम का प्रोंइतन। तन्‍न गो इ कली शुश शिशी पा लेंशा खुप्‍ताक्‍न। \em भजन संग्रह ३०:६\em* \v 8 गो शुश गाइश्‍शा, याम का आं कुल इ ङोंइती रे ख्रुइक्‍ताक्‍ङ। तन्‍न आं गेना हना यो दाक्‍तीकेमी इ कली शिशी पाइनन” दे इ कली पाप रे प्रोंइब परमप्रभु यावेमी देंत। \em यसैया ६०:१०; बिलाप ३:३१-३२\em* \p \v 9 मिनु लेंशा “मेको आं कली नोआह आ नाक्‍ती खोदेंशो बाक्‍ब। दोपा गो नोआह आ पाला ङा ब्‍वाक्‍कुम लेंशा रागी कली मसुम्‍ब, दे कसम जङा, मोपा गे नु मगाइक्‍नुङ, दे कसम जाता। मिनु गो इ कली महुइक्‍नुङ। \em उत्‍पत्ती ९:११-१७\em* \v 10 डांडापुकी याक्‍सीनीम, पहाडपुकी हिम्‍सीनीम। तन्‍न आं गेना हना यो दाक्‍तीक इ क्‍येङा ङोन मलाइब। इ थुं नाइक्‍चा गेब कबल मक्‍याम्‍सीब” दे इ कली शिशी पाइब परमप्रभु यावेमी देंत। \em इजीकीएल ३७:२६\em* \p \v 11 मिनु लेंशा “गे श्‍येत जाइब, फश गिवारम राप्‍चा पुंइसीशा, थुं बारपाइक्‍चा मपुंइसीशो, गो इ गारो बोल्‍यो सेल्‍नुङ। मिनु इ जग साफीर माइश्‍शो नीलो हीरा के सेल्‍नुङ। \em प्रकाश २१:१८-२१\em* \v 12 इ खिं रूबीन माइश्‍शो लल हीराम साप्‍नुङ। इ सहर ङा ठेयब लाप्‍चो सिसा खोदेंशो हीराम सेल्‍नुङ। इ कली हिरशो गारो नेल्‍ले हीरा के सेल्‍नुङ” देंत। \v 13 मिनु परमप्रभु यावेमी इ तमी तौ नेल्‍ल आन कली शेंब। मेको आन थुं नाइश्‍शा हेम्‍मा पा बाक्‍चा ताइनीम। \em यूहन्‍ना ६:४५\em* \v 14 मिनु ठीक पतीकेमी इ कली बोल्‍यो सेल्‍ब। गे श्‍येत गेब आन क्‍येङा ङोन बाक्‍नेवे। मिनु गे काइ महिंनेवे। मारदे हना हिंचा ङा श्‍येत इ नेक्‍था मजाक्‍ब। \v 15 मिनु “सुइ इ कली श्‍येत गेचा कली खुम्‍साक्‍म हना, आं पशो ममाइ। सुमी इ कली लडाइ तोइबा, मेको इ पर्बम साइक्‍चा पुंइसीनीम। \v 16 कोव़ङीन, गो तुप्‍तीलपुकी सेल्‍तामी। मेकोपुकीमी मी मुइश्‍शा, लडाइ पचा कली या सेल्‍नीम। गो खतम सेल्‍चा कली खतम सेल्‍ब कली यो सेल्‍ता। गो मारेइ मारेइ खतम सेल्‍ब आन कली यो सेल्‍तामी। \em २सामुएल २४:१६\em* \v 17 गे नु लडाइ पचा कली सेल्‍शो यामी मग्रानीम। इ कली सुमी निसाफ पची ना दोस गेबा, मेको नेल्‍ल फ्रुचा पुंइसीनीम। मोपा ग्रातीके परमप्रभु यावे आं गेय पाइब आन अङस बाक्‍ब। मेको आं गेशो ठीक पतीके बाक्‍ब” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \c 55 \s1 रागी नेल्‍ल ङा मुर आन कली ब्रेश्‍शो \p \v 1 मिनु परमप्रभु यावेमी “तूतू दाक्‍बपुकी ब्‍वाक्‍कु बाक्‍तीकेम जाक्‍कीन। क्‍येट मथीबपुकी यो जाक्‍कीन। मिनु ग्‍याप्‍शा जने। क्‍येट मथाप्‍थु, मोशा अङगुर शांबु नु दूध ग्‍यापीन। \em यूहन्‍ना ७:३७; प्रकाश २२:१७\em* \v 2 मारदे जचा मदुम्‍शो थोव़क कली क्‍येट थाप्‍नीनी? मारदे मरूपाइक्‍ब थोव़क कली इन चेम्‍शो क्‍येट थाप्‍नीनी? आं लोव़ नोफा दाइश्‍शा नेनीन। रिम्‍शो थोव़क जने। मिनु ब्रोव़शो जशा, ग्‍येरसीने। \v 3 इन नोफा दाइश्‍शा, आं गे जाक्‍कीन। नेंशा, ब्रोंइनीनी। गे ब्रोंइशा बाक्‍चा कली आं लोव़ नेनीन। मिनु गो गेपुकी नु गेना हना यो लीब कबल का पाइनुङ। दाऊद कली खोदेंशो पा इन कली यो गेना हना यो दाक्‍नुङ। \em २सामुएल ७:८-१६; येरमीया ३१:३१-३४; प्रेरित १३:३४\em* \v 4 नेनीन, गो मेको कली जात जात ङा मुर आन कली सांकछी सेल्‍ता। जात जात ङा मुर आन कली ठेयब मुर नु हुकुम पाइब सेल्‍ता। \v 5 नेनीन, गे इन मतुइश्‍शो रागी रागी ङा मुर आन कली ब्रेत्‍नीनी। मिनु इन कली मतुइश्‍शो रागी रागी ङा मुरपुकी इन गे जाक्‍नीम। परमप्रभु यावे, इन परमप्रभु, इस्राएली आन का ला बाक्‍शो परमप्रभु आ पर्बम मेकोपुकी जाक्‍नीम। मारदे हना मेकोमी इन कली आ खोदेंशो रिम्‍शो पा सेल्‍शो बाक्‍त” देंत। \p \v 6 परमप्रभु यावे कली मथिन्‍नी सम्‍म मालीने। मेको आ नेक्‍था बाक्‍मेनु, मेको कली पुनीन। \em येरमीया २९:१३-१४; आमोस ५:४\em* \v 7 परमप्रभु यावे आ अरेशो मटीबमी आन लां प्रोन्‍मेक्‍ल। मिनु ठीक मपाइबमी आन मरिम्‍शो मिम्‍शो प्रोन्‍मेक्‍ल। परमप्रभु यावे गे लेम्‍मल। मिनु मेकोमी मेको आन कली शिशी पाइब। मेकोपुकी आंइ परमप्रभु गे लेम्‍मल। मारदे हना मेकोमी शुश माफ गेब। \em इजीकीएल १८:२७; इजीकीएल ३३:१; भजन संग्रह १३०:४\em* \v 8 परमप्रभु यावेमी “आं मिम्‍शो इन मिम्‍शो खोदेंशो ममाइ, इन लां आं लां खोदेंशो ममाइ। \em रोमी ११:३३\em* \v 9 सरीङ, रागी क्‍येङा इर बाक्‍शो खोदेंशो पा आं लां, इन लां क्‍येङा इर बाक्‍ब। मिनु आं मिम्‍शो इन मिम्‍शो, क्‍येङा इर बाक्‍ब। \v 10 सरीङ रे रेउ नु फुं यिशा, मोशीन मलेप्‍ब। मेकोमी खप जिप्‍पाइश्‍शा बाली नाली ग्रेल्‍पाइक्‍ब। शोक्‍ब कली वांचेर गेशा, मुर आन कली जचा गेब। \v 11 आ लोव़ यो मोदेंशो बाक्‍ब। मेको श्‍येत्‍थ मलेप्‍ब। गो मेको कली मार पथ सोइक्‍तु, मेको पाइब। आं दाक्‍शो थमा पा पाइब। आं मिम्‍शो पाइब। \em मत्ती १३:८\em* \p \v 12 मिनु गेपुकी ग्‍येरसीशा लाइनीनी। रिम्‍शो पा लेत्‍नीनी। इन ङोंइती डांडा नु पहाड कुम्‍सो पाइनीम। मिनु ब्‍वाकी ङा रवा नेल्‍लेमी गुइ फ्रोक्‍नीम। \em यसैया ४४:२३\em* \v 13 मिनु चू आन पा ङा सला रवा नु चूले आन पा ङा दारशो आइक्‍च फू रवा वानीम” देंत। मेको परमप्रभु यावे कली मिम्‍तीके नु गेना हना यो मजाम्‍थु, चिन्‍ड का दुम्‍शा बाक्‍ब। \em यसैया ४१:१९-२०\em* \c 56 \s1 नाइक्‍तीक नाक्‍ती आसीक ताइनीम \p \v 1 मिनु परमप्रभु यावेमी “ठीक निसाफ पने। मार ठीक बाक्‍मे मेको पने। मारदे हना आं पाप रे प्रोंइतीक रीब पा जाक्‍ब। मेना गो ग्राब बाक्‍नुङ, दे नेल्‍लेम तुइक्‍नीम। \v 2 सु मेको पाइबा, मेको ग्‍येरसीशो मुर दुम्‍‍ब। आं नाइक्‍तीक नाक्‍ती नाइक्‍ब नु अरु नाक्‍ती खोदेंशो पा गेय मपाइब नु मरिम्‍शो मपाइब, ग्‍येरसीशो मुर बाक्‍ब” देंत। \em यसैया ५८:१३; उत्‍पत्ती २:२-३; प्रस्‍थान १६:२३; प्रस्‍थान २०:८; येरमीया १७:२१-२२\em* \p \v 3 परमप्रभु यावे आ लोव़ टीब अर्को रागी ङा मुरुम “परमप्रभु यावेमी आं कली आ मुर रे तिल्‍ब” देंचा मगेने। मिनु आल मथीबपुकीमी “गो सोव़शो रवा खोदेंशो नकी” देंचा मगेने। \em यसैया १४:१; ब्‍यवस्‍था २३:२\em* \v 4 मारदे हना परमप्रभु यावेमी “आल मथीब मुरुमी आं नाइक्‍तीक नाक्‍ती नाइश्‍शा, आं दाक्शो पाम्‍तेक्‍म नु आं कबल मप्रोंइथु बाक्‍तेक्‍म हना, \v 5 गो मेको आन कली आं खिंमी नु आ गारोमी मिम्‍तीके नु ठेयब नें गेनुङमी। आं तमी तौ आन क्‍येङा मेको आन कली रिम्‍शो नें गेनुङमी। मेको आन कली गेना हना यो लीब नें गेनुङमी। मेको आन नें मख्रोंइसीब दुम्‍ब। \p \v 6 मिनु परमप्रभु यावे आ नोले खोइक्‍ब, अर्को रागी ङा मुरपुकी, सु सुमी आं कली ठेयब सेल्‍नीमी, आं कली दाक्नीमी, आं गेय पाइब दुम्‍नीमी, नाइक्‍तीक नाक्‍ती नाइश्‍शा, अरु नाक्‍त खोदेंशो गेय मपाइनीमी नु आं कबल पना पन बाक्‍नीमी। \v 7 मेको नेल्‍ल आन कली आं योव़शो डांडाम चाक्नुङमी। आं प्रार्थना पतीक खिं ओंइशा, ग्‍येरपाइक्‍नुङमी। मेको आन चोशा चढ़ेशो नु अरु चढ़ेशो आं कली चढ़ेतीकेम ब्राइनुङ। मारदे हना आं खिं रागी ङा मुर नेल्‍ल आन कली प्रार्थना पतीक खिं देंनीम” देंत। \em मर्कूस ११:१७\em* \v 8 मोदेंशो लोव़ पाइब परमप्रभु, परमप्रभु यावेमी खेरशो इस्राएली आन कली खुप्‍ब। मिनु “गो मेको आन कली अरु खुप्‍शो मुर नु देल्‍पाइक्‍नुङ। मेकोपुकी नु बाक्‍पाइक्‍चा कली तेम्‍नुङमी” देंत। \s1 कोव़ब आन कली हुइश्‍शो \p \v 9 परमप्रभु यावेमी “गे जन्‍तु नेल्‍ल नु ब्‍वाकीम बाक्‍ब जन्‍तु नेल्‍लेम, जाक्‍शा ब्‍वने। \em येरमीया १२:९\em* \v 10 इस्राएली आन कली कोव़ब मुर मिक्‍च मताइब खोदेंशो बाक्‍नीम। मेको मारेइ मजोक्‍ब मतुइक्‍ब बाक्‍नीम। मेकोपुकी सिक्‍सी पा बाक्‍शा, होक्‍ने मचाप्‍ब कुचुम खोदेंशो बाक्‍नीम। मेको ङोमु तचा, इप्‍चा नु निन्‍द्रा पचा ला दाक्‍नीम। \em इजीकीएल ३:१७; इजीकीएल ३३:६-९\em* \v 11 कुचुमपुकी शुश जचा ब्‍वचा दाक्‍नीम। गेनायो मरूनीम। मेको गोठला यो मोदेंशो मरुप्‍ब बाक्‍नीम। मेको नेल्‍ल आंम आन लां खोइक्‍ब बाक्‍नीम। मारेइ मारेइ आंम के सेल्‍चा दाक्‍‍नीम। मेको नेल्‍ल खाल का ङा बाक्‍नीम। \em येरमीया ६:१३\em* \v 12 मेकोपुकीमी ‘जाक्‍कीन, अङगुर शांबु ग्‍याप्‍य। राकसी तूशा, दुक्‍य। दीसा यो मुलाक्‍त ङा खोदेंशो दुम्‍ब। मेको क्‍येङा यो रिम्‍शो दुम्‍ब’ देंनीम” देंत। \c 57 \s1 परमप्रभु कली मटीबपुकी \p \v 1 ठीक पाइब बेक्‍नीम। सुइमी मेको आन पर्बम सुर्ता मपाइनीम। परमप्रभु यावे कली मप्रोंइथु, दाक्‍बपुकी लाइक्‍चा पुंइसीनीम। मारदे मो पाइनीमी, मेको सुइमी मरुप्‍नीम। ठीक पाइब हिंचा ङा श्‍येत दुम्‍चा क्‍येङा ङोंइती लाइक्‍चा पुंइसीनीम। \em मीका ७:२\em* \v 2 मेकोपुकी थुं नाइश्‍शा बाक्‍तीकेम लाइनीम। रिम्‍शो थुं पाइश्‍शो मुर आंम आन बाक्‍तीकेम नाइश्‍शा बाक्‍नीम। \em २राजा २२:२०; दानीएल १२:१३\em* \s1 मूर्ति पूजा पाइबपुकी \p \v 3 “तन्‍न गेपुकी एक जाक्‍कीन। गे मन्‍तर तन्‍तर पाइब आ तमी तौ नु हेंथे गाक्‍ब वोंइश मुर नु तेल्‍लेम आ आलपुकी एक जाक्‍कीन। \em होसे २:४\em* \v 4 गे सुका आ पर्बम शुक्‍शी लोव़ पनी। सुका आ पर्बम इन शोव़ रोक्‍नी? मारदे इन लें ग्रुंइनीनी? मार, गे हेंथे पाइब आन तमी तौ मननी ङा? गे जोल पा थिशो आल बाक्‍नीनी। \em २राजा १६:२-४; येरमीया २:२०,२३,२४\em* \v 5 गे ठेयब रवा आन पुंमी तेल्‍लेम खोदेंशो पा, मूर्ति पूजा पाइनीनी। गे गिगी रवा नेल्‍ल आन पुंमी मोदेंशो पाइनीनी। गे इन आल आन कली खोल्‍सा नु सेरथे फुल्‍लुमी चढ़ेनीनी। \v 6 बेंसी ङा खोला ङा रिम्‍शो फुल्‍लु इन कली वारच पाइब बाक्‍नीम। मेको आन कली तूचा थोव़क चढ़ेतीनी। मिनु अन्‍न यो चढ़ेतीनी। मार, गो मेको कोव़शा इन पर्बम सिक्‍सी पा बाक्‍नुङा ङा? \v 7 गे लाइश्‍शो नु ठेयब डांडामी इन ब्राख्‍ये सेल्‍तीनी। गे मेकेर चढ़ेथ लाइतीनी। \v 8 मिनु इन लाप्‍चो ङा शीम नु लाप्‍चो आ नोलेमी इन देवी देवता आन चिन्‍ड वोइक्‍तीनी। गे आं कली प्रोंइशा, इन ब्राख्‍ये हुक्‍तीनी। गे मोदेंशो पशा, इन ब्राख्‍‍ये ठेयब सेल्‍तीनी। गे इन पर्बम मेको नु कबल पाइतीनी। गे मेकोपुकी नु बाक्‍चा दाक्‍ताक्‍नी। मिनु मेको आन शिश्रा रां कोव़तीनी। \v 9 गेपुकी तेल कुरशा मोलेक आ बाक्‍तीक लाइतीनी। ब्रोव़शो रिना पाइब तेल शुश सेल्‍तीनी। गेपुकीमी इन लोव़ कुरब आन कली ङोन सम्‍म सोइक्‍ताक्‍नी। बेक्‍शो मुर आन बाक्‍तीके सम्‍म सोइक्‍ताक्‍नी। \v 10 गेपुकी इन लाइश्‍शो लां गाक्‍तीके दाइतीनी। मो हना यो मेको शोर गाक्‍शो दुम्‍त मदेंनी। गेपुकी नक सक्ति ताइतीनी। मोपतीके मेको आन नोले खोइक्‍चा मप्रोंइनी। \em येरमीया २:२५\em* \p \v 11 गे सु क्‍येङा शुश हिंशा, जोल पनी? मिनु आं कली मफ्रुक्‍थु ममिम्‍तीनी। गो सिक्‍सी पा बाक्‍शा, आं मिक्‍च क्रिप्‍ताक्‍ङ। मिनु गे आं कली तशा महिंनी? \em भजन संग्रह ५०:२१\em* \v 12 गो इन ठीक पशो नु इन गेय तुइक्‍पाइक्‍नन्‍नी। तन्‍न मेको इन कली मारेइ रिम्‍शो मदुम्‍ब। \v 13 गेपुकी श्‍येत जशा, थोनीनु, इन खुप्‍शो मूर्तिपुकीम इन कली प्रोन्‍मेक्‍ल। तन्‍न फशेमी मेको आन कली बेरपाइश्‍शा योल्‍ब। मुइश्‍शोमी मेको जाम्‍शा लाइनीम। तन्‍न सु सु आं गे जाक्‍शा पुंइसीनीमी, रागी मेको आन के दुम्‍ब। मिनु आं डांडा मेको आन के दुम्‍ब” देंत। \em भजन संग्रह ३७:९-११\em* \s1 परमप्रभुम पाप रे प्रोंइब \p \v 14 मिनु परमप्रभुमी “सेलीन, सेलीन। रिम्‍शो लां सेलीने। आं मुर आन गाक्‍तीक लां ङा दाइल पाइब फुल्‍लु याक्‍तीन” देंत। \em यसैया ४०:३; यसैया ६२:१०\em* \v 15 मिनु ठेयब नु इर ङा, गेना हना यो बाक्‍ब आ नें का ला बाक्‍शो परमप्रभुमी “गो नेल्‍ल क्‍येङा इर ङा आं बाक्‍तीकेमी बाक्‍नुङ। मिनु गो थुं लुक्‍च लशो नु दिप्‍चा पुंइसीशो मुर नु बाक्‍नुङ। गो दिप्‍शो मुर नु आन थुं लुक्‍च लशो आन थुं बारपाइक्‍चा कली मेकोपुकी नु बाक्‍नुङ। \em भजन संग्रह ११३:५-९; यसैया ६६:१-२; भजन संग्रह ५०:१९\em* \v 16 मिनु गो गेना हना यो दोस मगेनुङ। गाइक्‍स ङा गाइक्‍स मबाक्‍नुङ। मोपा बाक्‍ती हना, आंम आं सेल्‍शो मुर आन थुं थाइब। \em भजन संग्रह १०३:९\em* \v 17 मेको आन परमप्रभु यावे आ अरेशो मटि‍थु, शिं‍म दुम्‍तीके गाइक्‍ताक्‍ङ। गो मेको आन कली तुप्‍शा थाइश्‍शा गाइक्‍ताक्‍ङ। तन्‍न मेकोपुकी नोले शोंइसीशा आंम आन लां लाम्‍तेक्‍म। \v 18 गो मेको आन पशो ताता। तन्‍न गो मेको आन कली सापाइक्‍नुङमी। मेको आन कली कुक्‍शा, आन थुं बारपाङक्‍नुङमी। मेको आन दाते ङा रोंका पाइब आन कली थुं बारपाइक्‍तीक लोव़ पाइनुङ” देंत। \em प्रस्‍थान १५:२६\em* \v 19 मिनु परमप्रभु यावेमी “ङोन नु नेक्‍था बाक्‍ब नेल्‍ल आन थुं नाइश्‍शा बाक्‍मल। मिनु गो मेको आन कली सापाइक्‍नुङमी। \em गन्‍ती ६:२६; लूका २:१४; एफिसी २:१७; प्रस्‍थान १५:२६-; येरमीया १७:१४; यहूदा १:१३; यसैया ४८:२२; हितोपदेस २८:१\em* \v 20 तन्‍न आं अरेशो लोव़ मटीबपुकी समुन्‍द्र ङा फशेम क्‍युक्‍शो समुन्‍द्र ङा ब्‍वाक्‍कु खोदेंशो बाक्‍नीम। गेना हना यो रेयके पाइब ब्‍वाक्‍कु खोदेंशो बाक्‍नीम। मेको ब्‍वाक्‍कुमी ग्रांग्रा दिचा ङा थोव़क नु हिलो ग्रुंइब” देंत। \v 21 आं परमप्रभुमी “आं अरेशो मटीब आन थुं नाइश्‍शा बाक्‍चा मताइनीम” देंत। \c 58 \s1 माइजा बाक्‍चा आ पर्बम शेंशो \p \v 1 मिनु परमप्रभु यावेमी “ठेयब सेंदा पा ग्रीङो। तुराही खोदेंशो पा ठेयब सेंदा पावो। आं मुर आन काइ मटिशो नु याकूब आ खिं ङा मुर आन पाप तुइक्‍पाइक्‍मी। \em मीका ३:८\em* \v 2 मेकोपुकी मटीब बाक्‍तेक्‍म हना यो, आं कली नाक्‍त किंत किंत माल्‍नीम। आं लां तुइक्‍चा दाक्‍नीम। मेकोपुकी ठीक पाइब रागी ङा मुर खोदेंशो दुम्‍शा, आन परमप्रभु, आं ठीक पतीक लोव़ मप्रोंइशो खोदेंशो बाक्‍नीम। मिनु आं कली ठीक निसाफ पुंइनीम। परमप्रभु आ नेक्‍था जाक्‍चा दाक्‍नीम। \em यसैया २९:१३-१४\em* \v 3 मेकोपुकीमी ‘गो मारदे माइजा बाक्‍का? गे मताइनीनी। गो मारदे आंम कली ब्रेम्‍शो सेल्‍का? गे मतुइक्‍तीनी’ देंतेक्‍म। गे इन माइजा बाक्‍ची ना इन आंम मिम्‍शो पाइनीनी। मिनु इन गेय पाइब नेल्‍ल आन कली दिप्‍नीनी। \em येरमीया १४:१२\em* \v 4 गेपुकी जिशा खेशा तुम्‍मुचा कली ला माइजा बाक्‍नीनी। इन मुडकीमी तुप्‍चा कली ला माइजा बाक्‍नीनी। मोदेंशो माइजा बाक्‍शा, इन सेंदा इर सम्‍म मजाक्‍दीप्‍ब। \v 5 आं योव़शो माइजा बाक्‍तीक मोदेंशो बाक्‍बा ङा? मार, आंम कली काबु ला ब्रेम्‍शो सेल्‍चा? बुदी मीलु घांस गुक्‍शो खोदेंशो पा इन पिया खुक्‍शा, अरन्‍डी फेक्‍शो नु पुलु तार निश्‍शो कली माइजा बाक्‍शो देंनीनी? मेको परमप्रभु यावे आ दाक्शो बाक्‍ब, देंनीनी? \em जकरिया ७:५-६; मत्ती ६:१६-१८\em* \p \v 6 आं दाक्‍शो माइजा बाक्‍तीके मार बाक्‍ब, देंशा हना, ठीक निसाफ मतशो आन कली प्रोंइचा नु दिप्‍शा श्‍येत गेचा पुंइसीशो आन जुवा प्रुइक्‍चा बाक्‍ब। \v 7 आंम जचा थोव़क शोव़लु बेक्‍ब नु योक्‍चा, खिं मबाक्शो नु प्रुङग आन कली इन खिंम बाक्‍चा गेचा, शिश्रा बाक्‍ब आन कली वा फेक्‍चा गेचा नु इन लोक्‍ब आन कली वारच पचा, आं दाक्‍शो माइजा बाक्‍तीक बाक्‍ब। \em ब्‍यवस्‍था १५:११; इजीकीएल १८:७; मत्ती २५:३५-३६\em* \v 8 मो पाइतीनी हना, गे सुनी ङा नां दाप्‍शो खोदेंशो दुम्‍नीनी। मिनु गे रीब पा सानीनी। इन कली वारच पाइब इन ङोंइती गाक्‍ब। परमप्रभु यावे आ छेङछेङमी इन नोले खोइक्‍ब। \em भजन संग्रह ३७:६; यसैया ५२:१२\em* \p \v 9 मेना गे पुंइनीनी। मिनु परमप्रभु यावेमी लोव़ लेप्‍ब। मिनु गे ‘वारच पने’ दे थोइनीनी। मिनु मेकोमी ‘गो एके बाक्‍ती’ देंब। गे इन दाते रे मरिम्‍शो पतीक जुवा ताइक्‍ताक्‍नी हना, ब्रेप्‍चो पोक्‍शा, मरिम्‍शो लोव़ पचा प्रोंइतीनी हना, रिम्‍शो दुम्‍ब। \em यसैया ३०:१९\em* \v 10 गे शोव़लु बेक्‍ब आन कली इन जचा थोव़क गेतीनी हना, श्‍येत जाइब आन माल्‍शो गेतीनी हना, इन छेङछेङ छिङछिङम ब्राइब। इन नाक्‍दो ङा छिङछिङ नाक्‍ती ङा छेङछेङ खोदेंशो दुम्‍ब। \v 11 मिनु परमप्रभु यावेमी इन कली गेना हना यो लां कोंइब। गे श्‍येत जनी ना इन माल्‍शो नेल्‍ल गेब। मिनु इन रुश बोल्‍यो सेल्‍ब। गे ब्‍वाक्‍कु लाब्‍वेशो फल फुल रू खोदेंशो बाक्‍नीनी। गे गेनायो मसोव़ब ब्‍वाक्‍कु बुक्‍तीके खोदेंशो दुम्‍नीनी। \em येरमीया ३१:१२\em* \v 12 मिनु गे इन साइ ङा ब्रेश्‍शो खिंपुकी लेंशा सेल्‍नीनी। साइ ङोंइती ङा सेल्‍शो जग लेंशा वोइक्‍नीनी। मिनु इन कली गारो सेल्‍ब, खिं सेल्‍ब नु लां लेंशा सेल्‍ब, दे नें वोइक्‍नीम। \em यसैया ६१:४\em* \p \v 13 गे नाइक्‍तीक नाक्‍ती अर्को नाक्‍त खोदेंशो मसेल्‍तीनी हना, मेको आं नाक्‍तीमी इन गेय मपाइतीनी हना नु आं योव़शो नाक्‍त कली रिम्‍शो नाक्‍त बाक्‍ब देंतीनी हना, परमप्रभु यावे आ नाक्‍त ठेयब बाक्‍ब देंतीनी हना, गे मेको नाक्‍ती कली ठेयब सेल्‍शा, इन गेय मपाइतीनी हना, इन दला दाक्‍स मपाइतीनी हना, \em यसैया ५६:२-४\em* \v 14 गेपुकी परमप्रभु यावे कली मिम्‍शा ग्‍येरसीनी वा। मिनु गो इन माल्‍शो नेल्‍ल गेन्‍नी वा। मिनु गो इन किकी याकूब आ शोंप जचा गेनन्‍नी वा” दे परमप्रभु यावे आ देंशो बाक्‍ब। \c 59 \s1 परमप्रभुम पाप क्‍याम्‍ब \p \v 1 कोव़ङीन, परमप्रभु यावे आ मुर आन कली पाप रे प्रोंइतीक सक्ति मपाइश्‍शो मदुम्‍शो बाक्‍ब। आ नोफा मथांइशो बाक्‍ब। \em यसैया ५०:२\em* \v 2 इन मरिम्‍शो पतीकेमी इन कली इन परमप्रभु रे फ्राशो बाक्‍ब। इन पाप आ पर्बम इन ङोंइती रे आ कुल ख्रुइश्‍शो बाक्‍ब। मोपतीके इन लोव़ मनेंब। \v 3 इन गुइ हुश लुम्‍सीशो बाक्‍नीम। गे नेल्‍ल मरिम्‍शो पाइब बाक्‍नीनी। गे जोल पना पन बाक्‍तीनी। गे ओल ओल लोव़ पाइनीनी। \em यसैया १:१५\em* \v 4 सुइमी ठीक निसाफ मपाइनीम। सुइमी ठीक निसाफ पाइक्‍चा मपुंइसीनी। गे जाम्‍शा लाइब कली थमा सुइश्‍शा, जोल पाइनीनी। मेकोपुकीम हेंथे पतीकेम ब्रीशा, मरिम्‍शो पतीके ला थीनीम। \em भजन संग्रह ७:१५\em* \v 5 बीस पाइश्‍शो बुस्‍स आ ब्‍वोफु रे चाइक्‍ब पुक्‍नीम। माख्रा आ जाल प्रोव़नीम। मेको ब्‍वोफु जाइब बेक्‍नीम। ब्‍वोफु दिम्‍शा पुक्‍तेक्‍म हना, बुस्‍स ग्रूब। \v 6 मेको जाल फेक्‍सीचा नु सुम्‍सीचा मदुम्‍ब। मेको आन सेल्‍शो थोव़कमी आन रां सुम्‍ने मचाप्‍नीम। मेको आन गेय मरिम्‍शो पतीक गेय बाक्‍ब। मेको हुश ख्राक्‍श पोक्‍ब बाक्‍नीम। \v 7 मेकोपुकी मरिम्‍शो पचा कली ला दोरनीम। दोस मताइब आन कली साइक्‍चा कली चुइक्‍नीम। मेको आन मिम्‍शो मरिम्‍शो बाक्‍ब। आन लांमी बिग्रेतीक नु खतम पोक्‍तीक बाक्‍ब। \em रोमी ३:१५-१७; हितोपदेस १:१६; येरमीया २:३४\em* \v 8 मेकोपुकीम थुं नाइक्‍पाइक्‍तीक आ पर्बम मारेइ मतुइक्‍नीम। मेको आन लांम ठीक निसाफ मबाक्‍ब। मेकोपुकी हेंथे लां खोइक्‍नीम। सु सु मेको हेंथे लां गाक्‍नीमी, मेको यो थुं नाइश्‍शा बाक्‍चा मताइनीम। \p \v 9 मोपतीके ठीक निसाफ पतीके आंइ क्‍येङा ङोन बाक्‍ब। गो ठीक पतीके मताइनीकी। गोपुकी छेङछेङ ङा लां कली कोव़नीकी, तन्‍न छिङछिङ ला बाक्‍ब। गो नाक्‍त ङा हाम्‍सो माल्‍नीकी, तन्‍न छिङछिङ ला बाक्‍ब। \v 10 मिक्‍च मताइब खोदेंशो पा गारो सुल्‍शा गाक्‍नीकी। मिक्‍च मपाइश्‍शो मुर खोदेंशो पा सुल्‍‍नीकी। नाक्‍दो खोदेंशो पा नाक्‍ती यो दाइल पांइ‍सीनीकी। गो बोल्‍यो मुर आन दातेम बेक्‍शो मुर खोदेंशो दुम्‍तक। \em ब्‍यवस्‍था २८:२९\em* \v 11 गो नेल्‍ल वां खोदेंशो पा ग्रीनीकी। ढुकुर खोदेंशो पा रोंका पाइनीकी। गो ठीक निसाफ माल्‍ना माल्‍न बाक्‍नीकी, तन्‍न मथित्‍नीकी। पाप रे ब्रोंइतीक माल्‍नीकी, तन्‍न मेको आंइ क्‍येङा ङोन बाक्‍ब। \v 12 इन ङोंइती आंइ हेंथे पशो शुश बाक्‍ब। आंइ पशो पापमी इन कली तुइक्‍पाइक्‍ब। गो मरिम्‍शो पाइब बाक्‍नीकी, दे तुइक्‍नीकी। आंइ हेंथे पशो थमा पा गोपुकी नु बाक्‍ब। गोपुकी आंइ मरिम्‍शो पशो तुइक्‍नीकी। \em येरमीया १४:७\em* \v 13 गोपुकी हेंथे गाक्‍शा, परमप्रभु यावे रे नोले शोंइसाक्‍क। आंइ परमप्रभु आ नोले खोइक्‍चा प्रोंइतक। आंइ लोव़ मुर आन कली दिप्‍चा नु परमप्रभु यावे कली मटिचा ङा बाक्‍ब। गोपुकी जोल कली थमा सुइश्‍शा, ब्रपाइश्‍शो बाक्‍तक। \v 14 मिनु ठीक निसाफ मबाक्‍ब। ठीक पतीके ङोन बाक्‍ब। सुइ सुइमी जोल पाइनीम। मिनु रिम्‍शो थुं पाइश्‍शो मुर बाक्‍ने मचाप्‍नीम। \v 15 थमा पतीक तेइ मथिंसीब। रिम्‍शो पाइब आन मारेइ मारेइ रोइक्‍चा पुंइसीनीम। मिनु परमप्रभु यावेमी मेको ताप्‍तु। मिनु ठीक निसाफ मबा, दे थम गाइश्‍शो बाक्‍त। \p \v 16 मिनु वारच पाइब सुइ मबाक्‍शो तशा, छक लाक्‍त। मोपतीके मेकोमी आंम आ सक्तिम ग्रात। आ ठीक पतीकेम आ कली वारच पाइक्‍तु। \em इजीकीएल १३:४-५\em* \v 17 मेकोमी ठीक पतीके कांसा के फेक्‍तीके खोदेंशो पा फेक्‍शा, पाप रे प्रोंइतीक ताकी खोदेंशो पा गुक्‍साक्‍व। क्‍येक्‍क लेत्‍तीक वा खोदेंशो पा फेक्‍साक्‍व। आ थुंमी थमा पा पाइनुङ, दे वा खोदेंशो पा रुक्‍साक्‍व। \v 18 परमप्रभुमी मेको आन पशो खोदेंशो पा मेको आन कली क्‍येक्‍क लेप्‍ब। आ जोरी आन कली आ गाइश्‍शो कोंइब। आ सत्रु आन कली क्‍येक्‍क लेप्‍ब। समुन्‍द्र आ नेक्‍था बाक्‍ब आन कली क्‍येक्‍क लेप्‍ब। \v 19 मिनु नां पेरतीकेमी बाक्‍ब मुरपुकीमी परमप्रभु यावे कली मान पा हिंनीम। नां दाप्‍तीक ङा मुरपुकी परमप्रभु यावे आ छेङछेङ तशा, मान पा हिंनीम। मारदे हना मेको परमप्रभु यावे बारशो खोला खोदेंशो पा जाक्‍ब। मिनु आ फशेमी मेको आन कली मुइश्‍शा खेरब। \p \v 20 मिनु सियोनम का जाक्‍ब। मिनु मेकेर ङा मुर आन कली पाप रे प्रोंइब। मेकोमी हेंथे पतीके रे लेप्‍ब याकूब आ खिं ङा मुर आन कली \em रोमी ११:२६\em* \v 21 “गो नु पशो कबल मार बाक्‍त देंशा हना, आं सोक्‍त इन तार बाक्‍ब। गो आं लोव़ इन शोव़म कुर पाता। मेकेर गेना हना यो बाक्‍शा इन आलपुकीम मेको लोव़ पना पन बाक्‍नीमी। मेको लोव़ गेना हना यो इन चच युइम यो पना पन बाक्‍नीम” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \em येरमीया १:९\em* \c 60 \s1 सियोन आ छेङछेङ जाक्‍शो \p \v 1 परमप्रभुम “बोक्‍को। मिनु ग्‍येरसो। मारदे हना इ छेङछेङ जाक्‍शो बाक्‍ब। परमप्रभु यावे आ छेङछेङ इ तार जाक्‍शो बाक्‍ब। \v 2 छिङछिङम रागी कली सुम्‍तु। क्‍येर नाक्‍दोमी जात जात ङा मुर आन कली सुम्‍तु। तन्‍न परमप्रभु यावे इ तारी ग्रूब। आ छेङछेङ इ तारी तांइसीब। \v 3 रागी रागी ङा मुरपुकी इ छेङछेङम जाक्‍नीम। पिपपुकी इ सुनी ङा छेङछेङम जाक्‍नीम। \em यसैया २:२-३; प्रकाश २१:२४\em* \p \v 4 इ मिक्‍च हिरशा, कोव़ङो। इ मुर नेल्‍ल ग्रुम्‍शा, इ बाक्‍तीके जाक्‍नीम। इ तौपुकी ङोन रागी रे जाक्‍नीम। इ तमी आन कली मुप्‍शा कुरशा चाक्‍नीम। \em यसैया ४९:१८; यसैया ४९:२२; यसैया ६६:१२\em* \v 5 गे मेको तशा थाम्‍पा ग्‍येरनेवे। इ थुं ग्‍येरसीशा प्रेक्‍ब। मारदे हना समुन्‍द्रम चाक्‍शो मारेइ मारेइ इ के दुम्‍ब। रागी रागी ङा शोंप नेल्‍ल इ के दुम्‍नीम। \v 6 गे शुश दलओंठ ताइनेवे। मिदयान नु एफाह ङा दलओंठ आन चाइक्‍बपुकीमी इ रागी ब्रीनीम। मिनु शेबा रे यो चाक्‍नीम। मेकोपुकीमी सुन नु धूप चाक्‍शा ‘परमप्रभु यावे ठेयब बाक्‍ब’ दे ग्‍येरशा आं पर्बम शेंनीम। \em भजन संग्रह ७२:१०; मत्ती २:१-११\em* \v 7 केदार ङा क्‍यारश भेडा नेल्‍ल इ बाक्‍तीकेमी देल्‍नीम। नेबायोथ ङा सांडपुकीमी इ गेय पाइनीम। मेकोपुकी आं कली चढ़ेतीकेम गारचा ङा बाक्‍नीम। मिनु गो आं दारशो खिं ग्‍योम्‍नुङ। \p \v 8 गोस्‍स खोदेंशो पा बेरब नु ढुकुर आ बाक्‍तीकेम बेरशा लशो खोदेंशो पा बेरबपुकी सु बाक्‍मा? \v 9 समुन्‍द्र आ नेक्‍था ङा मुरपुकीम आं लां कोव़नीम। ङोंइती टारसीस ङा जहाजम इ आल आन कली ङोन रागी रे चाक्‍नीम। मेको आन सुन चांदी यो मेकोपुकी नु बाक्‍ब। मेको परमप्रभु यावे, इ परमप्रभु आ नेंमी जाक्‍नीम। इस्राएली आन का ला बाक्‍शो परमप्रभु आ पर्बम चाक्‍ब। मारदे हना मेकोमी इन कली दारशो सेल्‍शो बाक्‍ब। \em यसैया ४२:४; यसैया ५५:५\em* \v 10 मिनु अर्को रागी ङा मुरपुकीम इ गारो प्रोव़शा हिरनीम। मेको आन पिपपुकीमी इ गेय पाइनीम। ङोंइती गाइश्‍शा, इ कली तुप्‍तन। तन्‍न मुल आं दाक्‍तीकेमी शिशी पाइक्‍तन। \em यसैया ५४:८\em* \v 11 इ सहर ङा गारो ङा लाप्‍चो रोक्‍स ङा रोक्‍स बाक्‍नीम। नाक्‍दो नाक्‍ती इ लाप्‍चो मचोक्‍शो बाक्‍नीम। मोपा रागी रागी ङा मुरपुकीमी आन शोंप चाक्‍नीम। मेको आन पिप आन ङोंइती गाक्‍नीम। \em प्रकाश २:२५-२६\em* \v 12 मिनु तेक तेको रागी नु तेक तेको राज्‍य ङा मुरपुकीमी इ गेय मपाइनीमी, मेकोपुकी खतम दुम्‍नीम। थमा पा क्‍याम्‍चा पुंइसीनीम। \v 13 लेबानोन ङा दारस इ बाक्‍तीके चाक्‍नीम। मेकेर ङा लाइश्‍शो रवा आन शी आं बाक्‍तीके दारपाइक्‍चा कली चाक्‍नीम। मोपा गो आं बाक्‍तीके दारपाइक्‍नुङ। \v 14 इ कली दिप्‍ब आन चच युइ इ बाक्‍तीकेम जाक्‍‍शा बाप्‍‍नीम। इ कली ग्रांग्रा दीब नेल्‍ल इ खोइलीम बाप्‍नीम। मिनु मेकोपुकीमी इ कली ‘परमप्रभु यावे आ सहर नु इस्राएली आन का ला बाक्‍शो परमप्रभु आ सियोन’ देंनीम। \em यसैया १४:२\em* \v 15 ङोंइती गे प्रोंइचा पुंइसीशो नु काइ मदाक्‍चा पुंइसीशो बाक्‍ते। इ रागी रे पा सुइ मगाक्‍बाक्‍तेक्‍म। मुल गो इ कली गेना हना यो मान तपाइश्‍शा, पाला पाला सम्‍म ग्‍येरसीतीके सेल्‍नन। \em यसैया ४९:१४\em* \v 16 गे रागी रागी ङा दूध तूनेवे। मिनु गे पिप आन दूध तूनेवे। मिनु गो इ कली श्‍येत रे प्रोंइब बाक्‍नुङ। याकूब आ सक्ति पाइश्‍शो परमप्रभु इ कली पाप रे प्रोंइब बाक्‍नुङ, दे तुइक्‍नेवे। \em यसैया ४९:२०\em* \p \v 17 मिनु गो कांसा आ पा ङा सुन चाक्‍नुङ। फलाम आ पा ङा चांदी चाक्‍नुङ। शी आ पा ङा कांसा नु फुल्‍लु आ पा ङा फलाम चाक्‍नुङ। मिनु गो थुं नाइक्‍तीके इ कली कोव़ब सेल्‍नुङ। ठीक पतीके इ ठेयब मुर सेल्‍नुङ। \v 18 मो दुम नोले इ रागीमी हुश ख्राक्‍श पोक्‍शो आ पर्बम मनेंसीब। इ सांदम खतम दुम्‍शो लोव़ मनेंसीब। तन्‍न गे इ गारो कली पाप रे प्रोंइतीके नें वोइक्‍नेवे। गारो ङा ठेयब लाप्‍चो आन कली ठेयब सेल्‍तीक नें वोइक्‍नेवे। \s1 परमप्रभु सियोन ङा छेङछेङ बाक्‍ब \p \v 19 मेना इ कली नाक्‍त ङा नां छेङछेङ मदुम्‍ब। नाक्‍दो तास्‍ला हाम्‍सो मदुम्‍ब। मारदे हना इ परमप्रभु इ कली गेना हना यो छेङछेङ बाक्‍ब। मिनु इ परमप्रभु इ दारस बाक्‍ब। \em यसैया २४:२३; प्रकाश २१:२३; प्रकाश २२:५\em* \v 20 मिनु मेना रे इ नां गेनायो मलाक्‍ब। मिनु इ तास्‍ला यो मलाक्‍ब। मारदे हना परमप्रभु यावे गेना हना यो इ छेङछेङ बाक्‍ब। इ रोंका पतीक नाक्‍ती नुप्‍त। \em यूहन्‍ना ८:१२; याकूब १:१७\em* \v 21 इ रागी ङा मुर नेल्‍ल ठीक पाइब दुम्‍नीम। मेको आन बाक्‍तीके रागी गेना हना यो आन के दुम्‍ब। मेकोपुकी आं ख्रुम्‍शो बाक्‍नीम। मेकोपुकी आं सेल्‍शो मुर दुम्‍शा, आं कली ठेयब सेल्‍नीम। \v 22 मेको नेल्‍ल क्‍येङा महिक्‍सीशो थर का दुम्‍नीम। मिनु नेल्‍ल क्‍येङा आइक्‍च मुरपुकी ठेयब रागी ब्रीशा, सक्ति पाइश्‍शो दुम्‍नीम। मेना गो, परमप्रभु यावेमी मेको रीब पा पाइनुङ” देंत। \c 61 \s1 सियोन कली श्‍येत रे प्रोंइतीके \p \v 1 “परमप्रभु, परमप्रभु यावे आ सोक्‍त आं तार बाक्‍ब। मारदे हना परमप्रभु यावेमी तेल लुक्‍‍ताक्‍यी। मेकोमी आं कली दिप्‍‍शो प्रुङग मुर आन कली ग्‍येरपाइक्‍ब लोव़ नेंपाइक्‍चा कली, थुं जिक्‍शो आन कली आन थुं बारपाइक्‍चा कली, चोक्‍चा पुंइसीशो मुर आन कली प्रोंइ‍चा कली नु जेल्‍खान बाक्‍ब आन कली ग्रुंइचा कली सोइक्‍ताक्‍यी। \em यसैया १:२; मत्ती ११:५; लूका ४:१८-१९\em* \v 2 मिनु आं कली परमप्रभु यावे आ शिशी पाइब बर्स नु आंइ परमप्रभु आ क्‍येक्‍क लेत्‍तीक नाक्‍त नु रोंका पाइब आन थुं बारपाइक्‍तीक नाक्‍त बाक्‍ब, दे तुइक्‍पाइक्‍चा कली यो सोइक्‍ताक्‍यी। \em लेवी २५:१०,१३; यसैया ६३:४\em* \v 3 मेकोमी आं कली सियोनम रोंका पाइब आन कली पुलु आ पा ङा दारशो पियाम ग्‍योम्‍तीके ग्‍योम्‍पाइक्‍चा कली, हिशेक आ पा ङा ब्रोव़शो रिना पाइब तेल ख्रेक्‍चा कली नु आइक्‍च थुं दुम्‍तीके आ पा ङा ठेयब सेल्‍तीक थुं फेक्‍तीक खोदेंशो पा फेक्‍पाइक्‍चा कली सोइक्‍ताक्‍यी। मेको मुर आन कली ‘ठीक पतीके रवा’ दे नें वोइक्‍तेक्‍म। मेको परमप्रभु यावे आ ख्रुम्‍शो आ दारस कोंइतीके बाक्‍नीम। \v 4 मिनु मेकोपुकीमी साइ ङोंइती खतम दुम्‍शो ब्रेश्‍शो माइत खिंपुकी लेंशा सेल्‍नीम। मेकोमी ब्रेश्‍शो सहर लेंशा सेल्‍नीम। मिनु शुश पाला रे मुर मबाक्‍थु, श्‍‍येत्‍थ दुम्‍शो सहर लेंशा सेल्‍नीम। \em यसैया ५८:१२\em* \p \v 5 मिनु अर्को रागी ङा मुर जाक्‍शा, इन क्‍यारश भेडा योव़नीम। मेकोपुकीमी इन रू दोइनीम। इन अङगुर बोट मुंइ‍नीम। \em यसैया ६०:१०\em* \v 6 तन्‍न इन कली ‘परमप्रभु यावे कली चढ़ेब नम’ देंनीम। मिनु ‘आंइ परमप्रभु आ गेय पाइब नम’ दे यो देंनीम। गेपुकीमी रागी रागी ङा मुर आन शोंप ताइनीनी। मिनु मेको आन शोंपोम ग्‍येरनीनी। \em प्रस्‍थान १९:६; १पत्रुस २:५,९\em* \v 7 मारदे हना गे अरु क्‍येङा निक्‍शी खेयप मुने दोक्‍तीनी। मिनु इन कली ग्रांग्रा दित्‍ताक्‍म। मोपतीके गे इन रागीमी निक्‍शी खेयप रू ताइनीनी। मिनु गेना हना यो ग्‍येरसीतीके गे नु बाक्‍ब। \p \v 8 गो, परमप्रभु यावेमी, ठीक पतीके दाक्‍नुङ। रोइक्‍तीक नु हेंथे पतीक गेय काइ मदाक्‍नुङ। गो मेको आन कली थमा पा आन पशो खोदेंशो पा गेनुङमी। गो मेकोपुकी नु गेना हना यो लीब कबल पाइनुङ। \em यसैया ५४:१०; यसैया ५५:३\em* \v 9 मिनु रागी रागी ङा मुरुम मेको आन चच युइ आन कली तुइक्‍नीम। मिनु जात जात ङा मुरुम मेको आन आल आन कली तुइक्‍नीम। मेको आन कली ताइब नेल्‍लेमी ‘मेरे परमप्रभु यावे रे पा आसीक तशो मुर बाक्‍नीम’ देंनीम। \v 10 गो परमप्रभु यावे कली मिम्‍शा, ग्‍येरसीनुङ। आं थुं नेल्‍लेमी आं परमप्रभु कली मान पाइनुङ। मारदे हना मेकोमी आं कली पाप रे प्रोंइतीके वा खोदेंशो पा फेक्‍पाइश्‍शा, ठीक पतीकेमी सुम्‍ती। दोदेंशो पा ग्‍युम्‍लेम माहुर चुइक्‍सीबा नु ग्‍युम्‍लीम ग्‍योम्‍सीबा, मोदेंशो पा परमप्रभु यावेमी आं कली ग्‍योम्‍ताक्‍यी। \em मत्ती २२:११-१२\em* \v 11 दोपा रूमी बाली नाली वापाइक्‍बा नु मेकेर वांचेर वापाइक्‍बा, मोपा परमप्रभु, परमप्रभु यावेमी ठीक पतीके नु ठेयब सेल्‍तीके रागी रागी ङा मुर आन ङोंइती दुम्‍पाइक्‍ब” देंत। \c 62 \s1 सियोन आ नोले ङा दारस \p \v 1 परमप्रभु यावेमी “गो सियोन आ पर्बम सिक्‍सी पा मबाक्‍नुङ। यरूसलेम आ पर्बम गो मनांइसीनुङ। मेको आ ठीक पतीके सुनी ङा छेङछेङ खोदेंशो पा मग्रूम सम्‍म नु आ पाप रे प्रोंइचा पुंइसीतीके ब्रशो तोव़शी खोदेंशो मदुम सम्‍म मनांइसीनुङ। \v 2 मिनु रागी रागी ङा मुरुमी इ ठीक पशो ताइनीम। मिनु पिप नेल्‍लेमी इ छेङछेङ ताइनीमी। मिनु इ कली नक नें थिशा ब्रेत्‍नीमी। मेको नें परमप्रभु यावेमी वोइश्‍शो बाक्‍ब। \em यसैया ६५:१५; प्रकाश २:१७\em* \v 3 गे परमप्रभु यावे आ गुइमी दारशो सिरपेच का दुम्‍नेवे। मिनु इ परमप्रभु आ गुइमी गे पिपीम आन सुन फू खोदेंशो दुम्‍नेवे। \em २तिमोथी ४:८\em* \v 4 मिनु गे मेना रे ‘ताइक्‍चा पुंइसीशो’ माइक्‍चा मपुंइसीनेवे। इ रागी मुर मबाक्‍तीके रागी माइक्‍चा मपुंइसीब। ‘गो इ कली तशा ग्‍येरसाक्‍यी’ दे नें वोइक्‍चा पुंइसीनेवे। इ रागी ग्‍युंबे पशो खोदेंशो दुम्‍ब। मारदे हना परमप्रभु यावे इ कली तशा ग्‍येरसीब। इ रागी ग्‍युंबे पशो खोदेंशो दुम्‍ब। \em यसैया ५४:६; यसैया ६०:१५; होसे २:२१\em* \v 5 दोपा ठिटा वोंइश मुरुम मीश आल कली ग्‍युंबे पाइबा, मोपा इ कली सेल्‍बमी इ कली ग्‍युं‍बे पाइब। मिनु दोपा ग्‍युम्‍ले आ ग्‍युम्‍ली कली तशा ग्‍येरसीबा, मोपा परमप्रभु इ कली तशा ग्‍येरसीब। \v 6 यरूसलेम, गो इ गारो तार खाल पाइब मुर वोइक्‍ता। मेकोपुकी नाक्‍दो नाक्‍ती सिक्‍सी पा मबाक्‍नीम। परमप्रभु यावे कली मिम्‍पाइक्‍बपुकी, मनांइसीन” देंत। \em यसैया ५२:८\em* \v 7 परमप्रभु यावेम यरूसलेम कली बोल्‍यो नु ठेयब मसेला सम्‍म मेको कली यो नाइक्‍चा मगेन। मिनु रागी नेल्‍ल ङा मुर आन ङोंइती तुइक्‍पाइक्‍चा कली मेको पने। \v 8 परमप्रभु यावेमी आ ग्‍युरा गुइ क्‍युक्‍शा, कसम जाप्‍तु। मार कसम जाप्‍तु देंशा हना “मुल रे गो इ अन्‍न इ जोरी सत्रु आन कली जचा मगेनुङ। मिनु अर्को रागी ङा मुर आन कली इ अङगुर शांबु तूचा मगेनुङ। मारदे हना गे मेको आ पर्बम शुश श्‍येत पाप्‍तीवी। \em यसैया ६५:२१-२२\em* \v 9 सु सुमी अन्‍न ओंइनीमी, मेकोपुकीमी जचा ताइनीम। मिनु आं कली ठेयब सेल्‍नीम। मिनु सु सुमी खुप्‍नीमी, मेकोपुकीमी आं खिं ङा लाङगाम तूनीम” दे कसम जाप्‍तु। \p \v 10 ओव़ङीन, ठेयब लाप्‍चो रे ओव़ङीन। मिनु मुर आन गाक्‍तीके लां थेल्‍शा, सेलीन। ठेयब लां रे फुल्‍लु याक्‍तीन। जात जात ङा मुर आन कली चिन्‍ड वोतीन। \em यसैया ५७:१४\em* \v 11 परमप्रभु यावेमी रागी आ सुर सम्‍म ङा मुर नेल्‍ल आन कली “सियोन आ तमी कली ‘इ कली पाप रे प्रोंइब जाक्‍ना जाक्‍न बाक्‍ब। इ कली गेतीक इनाम मेको नु बाक्‍ब। मेको इ ततीक इनाम आ ङोंइती गाक्‍ब’ देंशो बाक्‍ब। \em जकरिया ९:९; यसैया ४०:९-१०\em* \v 12 मिनु मेको आन कली ‘परमप्रभु यावे आ मुर नम। परमप्रभु यावे आ पाप रे प्रोंइशो मुर नम’ दे ब्रेत्‍नीम। मिनु इ कली ‘माल्‍शा, थिश्‍शो नु गेनायो मप्रोंइसीब सहर’ माइक्‍चा पुंइसीनेवे” दे कसम जशा, लोव़ पशो बाक्‍ब। \em यसैया ३५:१०\em* \c 63 \s1 परमप्रभुमी एदोम कली सजाइ गेशो \p \v 1 एदोम रे सु जाक्‍ना जाक्‍न बाक्‍बा? लल जिशो वा फेक्‍शा, बोज्रा रे जाक्‍ब सु बाक्‍मे? मेको दारशो वा फेक्‍‍शा, ठेयब सक्तिमी गाक्‍ब सु बाक्‍म। “गो ठीक पतीके लोव़ पाइनुङ। गो पाप रे प्रोंइतीक सक्ति पाइश्‍शो नङ” देंत। \em यसैया ३४:६\em* \p \v 2 मिनु गो “इन फेक्‍शो वा मारदे लल जिशो बाक्‍मे? मारदे इन वा अङगुर ख्राक्‍ब आन के खोदेंशो दुम्‍मे?” देंती। \em प्रकाश १९:१३\em* \v 3 मिनु मेकोमी “गो आं कान अङगुर ख्राक्‍ता। गो नु जात जात ङा मुर सुइ मबाक्‍म। मिनु गो गाइश्‍शा, मेको आन कली ख्राक्‍ता। चुरशा मेको आन कली दिम्‍ताक्‍ङमी। मेको आन रस आं वाम ब्रुंइसाक्‍व। मिनु आं वा नेल्‍ल लल दुम्‍त। \em योएल ४:१३; प्रकाश १४:२०\em* \v 4 मारदे हना आं थुंम क्‍येक्‍क लेत्‍तीक नाक्‍त बाक्‍त। मिनु आं मुर आन कली प्रोंइतीके बर्स जाक्‍शो बाक्‍ब। \em यसैया १३:९; यसैया ३४:८; यसैया ६१:२\em* \v 5 मिनु एर ओंथ कोव़ङुनु, वारच पाइब सुइ मबाक्‍म। मिनु गो नु गेय पाइब सुइ मबाक्‍म। मोपतीके गो आं सक्तिमी ग्राती। आं गाइक्‍तीकेमी आं कली वारच पाइक्‍ती। \v 6 मिनु गो गाइश्‍शा जात जात ङा मुर आन कली दिम्‍ताक्‍ङमी। गो चुरशा मेको आन कली खतम सेल्‍तामी। गो मेको आन हुश खपीम जारताक्‍ङ” देंत। \em यसैया ५१:१७\em* \s1 परमप्रभु आ शिशी पशो मिम्‍शो \p \v 7 गो परमप्रभु यावे आ मुर आन कली शिशी पतीक गेय मिम्‍नुङ। मारदे हना मेको आ पर्बम परमप्रभु यावे कली ठेयब सेल्‍चा माल्‍नीकी। मिनु आंइ कली मार मार पशो आ पर्बम, इस्राएल आ खिं ङा मुर आन कली शुश दाक्‍ताक्‍व। मिनु मेको आन कली शिशी कोंइशा, गेना हना यो दाक्‍शो बाक्‍त। मोपतीके मेको कली ठेयब सेल्‍चा माल्‍नीकी। \v 8 मेकोमी “मेकोपुकी थमा पा आं मुर बाक्‍नीम जोल मपाइब आल बाक्‍नीम” देंत। मोपतीके परमप्रभु यावे मेको आन कली श्‍येत रे प्रोंइब दुम्‍त। \em ब्‍यवस्‍था ३२:५,२०\em* \v 9 मेको आन श्‍येत तशा, आं सोइश्‍शो मुर ममाइ, परमप्रभु यावे आ स्‍वर्ग ङा गेय पाइब यो ममाइ, परमप्रभुमी मेको आन कली प्रोंइतु। आ दाक्‍तीके नु शिशी पतीकेमी मेको आन कली साइ ङोंइती रे पाप रे प्रोंइशा, मेको आन कली मुप्‍‍शा, कुरशो बाक्‍त। \em प्रस्‍थान ३३:१४-१५\em* \v 10 तन्‍न मेकोपुकीमी काइ मटिथु, आ सोक्‍त कली थुं खाइक्‍पाइक्‍तेक्‍म। मोपतीके परमप्रभु यावे मेको आन जोरी सत्रु दुम्‍शा, आंमा मेकोपुकी नु लडाइ पाप्‍तु। \v 11 मिनु नोले मेकोपुकीमी साइ ङोंइती ङा नाक्‍ती मिम्‍ताक्‍म। मेको आ गेय पाइब मोसा आ पाला ना ङा नाक्‍ती मिम्‍ताक्‍म। मिनु मेकोपुकीमी “समुन्‍द्र रे पा गोठला नु आ बगाल ग्रुंइब ते बाक्‍म? मेको आन कली परमप्रभु यावे आ सोक्‍त वोइक्‍ब, ते बाक्‍मे? \em प्रस्‍थान २:५; गन्‍ती ११:१७\em* \v 12 सुमी आ सक्ति पाइश्‍शो गुइ मोसा आ ग्‍युरा गे गाक्‍चा कली वोदा? सुमी आंम कली गेना हना यो आ नें लीपाइक्‍चा कली समुन्‍द्रम लां सेला? \em प्रस्‍थान १४:२९\em* \v 13 सुम मेको आन कली समुन्‍द्र आगा ङा लां रे पा खुला? मेकोमी गोरशो रागीम शारा आन कली गाक्‍पाइश्‍शो खोदेंशो पा दाइल मपपाइक्‍थु, गाक्‍पाइक्‍तु। \v 14 बी ब्‍यफ बेंसी ब्रुप्‍शो खोदेंशो पा परमप्रभु यावे आ सोक्‍तीम मेको आन कली नाइक्‍पाइक्‍तु। इन नें ठेयब सेल्‍चा कली इन मुर आन कली मोदेंशो पा खुल्‍तीनी। \p \v 15 सरीङ ङा इन छेङछेङ ङा बाक्‍तीके रे उइ कोव़ङीन। इन वारच पचा दाक्‍तीके नु इन सक्ति ते बाक्‍मे? इन थुं ङा आंइ कली दाक्‍तीके नु इन शिशी पतीके ते बाक्‍म? गो मेको मतक। \em ब्‍यवस्‍था २६:१५\em* \v 16 गे आंइ आफ बाक्‍नीनी। मिनु अब्राहाममी आंइ कली मतुइश्‍‍शो बाक्‍त। इस्राएलम आंइ कली मतव। गे, परमप्रभु यावे, आंइ आफ, आंइ श्‍येत रे प्रोंइब बाक्‍नीनी। मेको साइ रे इन नें बाक्‍ब। \em ब्‍यवस्‍था ३२:६\em* \v 17 परमप्रभु यावे, गे मारदे आंइ कली इन लां रे हेंथे गाक्‍चा गेकी। गे मारदे आंइ कली इन कली मान पा महिंब दुम्‍चा कली आंइ थुं खकटा सेल्‍नी? गे इन गेय पाइब आन पर्बम नु इन जात ङा मुर आन पर्बम लेतीन। \em यसैया ५७:१७\em* \v 18 इन योव़शो मुरपुकी इच्‍का नाक्‍त सम्‍म ला एको रागीम बाक्‍चा ताम्‍तेक्‍म। तन्‍न मुल आंइ जोरी सत्रुमी इन योव़शो बाक्‍तीके खतम सेल्‍तेक्‍म। \em बजन संग्रह ७९:१\em* \v 19 गोपुकी ङोंइती रे इन सासन पशो मुर खोदेंशो मदुम्‍क। इन नेंमी ब्रेत्‍चा पुंइसीशो मुर खोदेंशो मदुम्‍क” देंतेक्‍म। \c 64 \p \v 1 परमप्रभु यावे, गे सरीङ रोक्‍शा, यिनी हना, रिम्‍शो दुम वा। इन ङोंइती डांडा हिम्‍सीम वा। \v 2 मिनु दोपा मीम सोव़शो राशी जेप्‍बा, मिनु ब्‍वाक्‍कु ब्रुइक्‍पाइक्‍बा, मोपा इन जोरी सत्रु आन कली इन नें तुइक्‍पतीन। मिनु रागी रागी ङा मुर इन ङोंइती हिंशा ख्रिंख्रि पाइनीम। \v 3 मिनु गे आंइ ममिम्‍शो हिंचा ङा ठेयब गेय पाइनीनी। गे यिनीनु, इन ङोंइती डांडा ख्रिंख्रि पाइनीम। \em १कोरिन्‍थी २:९\em* \v 4 सु सुमी मेको कली रिम्‍नीमी, मेकोमी, मेको आन पर्बम गेय पाइब। मारदे हना साइ ङोंइती रे गे ङा लाक्‍शा अरु परमप्रभु बाक्‍ब, दे सुइम मनेंशो नु मतशो बाक्‍तेक्‍म। \em प्रस्‍थान ३२:५-१०\em* \v 5 गे ग्‍येरशा ठीक पतीके मिम्‍शा पाइब आन कली वारच पाइब बाक्‍नीनी। मेको मुरपुकी इन लांम गाक्‍शा, इन कली मिम्‍ब बाक्‍नीम। गे आंइ पाप पशो आ पर्बम गाइक्‍ताक्‍नी। मारदे हना गे ख्रुंइसाक्‍नी। मिनु गो हेंथे गाक्‍तक। \v 6 गो नेल्‍ल ग्रांग्रा दिशो मुर खोदेंशो दुम्‍तक। आंइ ठीक पतीके नेल्‍ल ग्रांग्रा दिशो लुम्‍सीशो वा खोदेंशो दुम्‍त। गो सफा खोदेंशो पा सोल सुल बेक्‍नीकी। आंइ मरिम्‍शो पशो फश खोदेंशो दुम्‍शा, आंइ कली बेरपाइक्‍ब। \v 7 मिनु इन नें थीब सुइ मबाक्‍नीमी। इन कली थिचा माल्‍ब सुइ मबाक्‍नीम। मारदे हना गे आंइ ङोंइती रे इन कुल ख्रुइक्‍ताक्‍नी। आंइ मरिम्‍शो पतीके मतेक्‍नी। \em यसैया ६३:१६; यसैया ४५:९; बिलाप ४:२; रोमी ९:२१\em* \v 8 मो हना यो परमप्रभु यावे, गे आंइ आफ बाक्‍नीनी। गो खप नकी, गे खप के ग्‍योंब सेल्‍ब बाक्‍नीनी। गो नेल्‍ले इन सेल्‍शो नकी। \v 9 परमप्रभु यावे, शुश मगाइक्‍तीने। आंइ मरिम्‍शो पशो गेना हना यो ममिम्‍तीन। आंइ कली कोव़ङीन, गो नेल्‍ल इन मुर बाक्‍नीकी। \v 10 इन योव़शो सहरपुकी गोरशो रागी दुम्‍शो बाक्‍ब। सियोन यो गोरशो रागी दुम्‍शो बाक्‍ब। यरूसलेम मुर मबाक्‍तीके दुम्‍शो बाक्‍ब। \em भजन संग्रह २४:७\em* \v 11 आंइ योव़शो नु दारशो, आंइ किकी पिपपुकीमी इन कली ठेयब सेल्‍शो खिं मीम ग्रोइक्‍त। आंइ दाक्‍शो खिं नेल्‍ले ब्रेन्‍ने थुम्‍तेक्‍म। \v 12 परमप्रभु यावे, गे मेको तशा यो, सिक्‍सी पा बाक्‍नीनी? ब्‍वालेइ पा बाक्‍शा, आंइ कली सजाइ जपाइक्‍नीनी? \c 65 \s1 परमप्रभुमी सजाइ गेशो \p \v 1 परमप्रभु यावेमी “गो आं कली मतुइक्‍ब आन कली माल्‍ब सेल्‍तामी। आं कली ममाल्‍बमी आं कली थित्‍तीमी। आं नें मथीब रागी ङा मुर आन कली गो ‘गो एके बाक्‍ती। गो एके बाक्‍ती’ दे माइक्‍तामी। \em रोमी १०:२०\em* \v 2 गो काइ मटीब मुर आन कली नाक्‍त रे आं गुइ हाम्‍शा वारच पाइक्‍चा माल्‍ता। मेकोपुकी आंम आन दला दाक्‍स पा मरिम्‍शो लां ला खोइक्‍तेक्‍म। \em रोमी १०:२१\em* \v 3 मेको मुरपुकीमी आं कली गेना हना यो गाइक्‍पाइक्‍स ङा गाइक्‍पाइक्‍स पा फू बारीम चढ़ेनीम। इंटा तारी धूप चोइनीम। \v 4 मेकोपुकी तुरस आगाम बाक्‍शा, ख्रुंइसीशा नां सोंइताम। मेकोपुकीमी पोव़ श्‍ये ब्‍वाइनीम। आन ग्‍योंबुम ग्रांग्रा दिशो श्‍ये क्‍येनीम। \em यसैया ६६:१७; लेवी १:७\em* \v 5 मेकोपुकीमी ‘गे मेके उइ बाक्‍कीन। आंइ नेक्‍था मपिने। मारदे हना इन थिशो मजाइनुङ’ देंनीम। मेकोपुकी आं कली मरिम्‍शो रिना पाइश्‍शो कुन खोदेंशो दुम्‍शा, गेना हना यो ब्रशो मी बाक्‍नीमी। \v 6 कोव़ङीन, आं ङोंइती मार ब्रेक्‍शो बाक्‍त देंशा हना ‘गो सिक्‍सी पा मबाक्‍नुङ। तन्‍न गो क्‍येक्‍क लेत्‍नुङ। गो थमा पा क्‍येक्‍क लेत्‍नुङ’। \v 7 गो इन मरिम्‍शो पशो नु इन किकी पिपी आन मरिम्‍शो पशो कालेमी क्‍येक्‍क लेत्‍नुङ। मेकोपुकीमी डांडा तार धूप चोशा, आं कली शुक्‍शी पाइक्‍तीमी। मिनु गो इन पशो आ क्‍येक्‍क लेत्‍नन्‍नी” दे परमप्रभु यावेमी देंत। मारदे हना मेकोपुकीमी डांडाम धूप चोशा, पहाड मेर आं पर्बम शुक्‍शी लोव़ पाम्‍तेक्‍म। मेको आन पशो पाप आन थुकुम प्रिंशा क्‍येक्‍क लेत्‍नुङमी। \v 8 मिनु परमप्रभु यावेमी “दोपा अङगुर आगाम रस बाक्‍बा, मिनु ‘मेको कली मताइक्‍चा, रस बाक्‍ब’ देंनीमी, मोपा मबिग्रेचा कली आ आगाम आसीक बाक्‍ब। गो मेको आं गेय पाइब आन पर्बम मोदेंशो पाइनुङ। \em यसैया ६:१३; उत्‍पत्ती १८:२६-३२\em* \v 9 मिनु गो याकूब आ चच युइ रे जाक्‍पाइक्‍नुङ। मिनु यहूदा आ थर ङा आं डांडा ताइब मुर ग्रुंइनुङ। मेको आं योव़शो मुर आन के दुम्‍शा, आं गेय पाइब आन बाक्‍तीके दुम्‍ब। \v 10 मिनु शारोन आं मुर आन क्‍यारश भेडा योव़तीके नु आकोर माइश्‍शो दिंमम बी ब्‍यफ जोपाइक्‍तीके दुम्‍ब। मेको आं कली माल्‍ब आन कली दुम्‍ब। \em यसैया ३३:९; यहोसु ७:२६\em* \v 11 तन्‍न गे परमप्रभु यावे कली प्रोंइबपुकी, आं योव़शो डांडा प्रेंबपुकी गाद देवता कली चढ़ेतीके सेल्‍नीनी। मिनु गे मेनी देवी कली ब्‍वाइश्‍शो तूतीके चढ़ेनीनी। \v 12 गो इन कली तरवारम साइक्‍पाइक्‍चा कली जिम्‍मा गेनन्‍नी। गे क्‍योरपांइसीचा कली गुर ब्‍वेनीनी। मारदे हना गो इन कली ब्रेत्‍तुनु, गे आं लोव़ मलेत्‍तीनी। गो लोव़ पङानु, गे मनेंनी। गो आं ङोंइती मरिम्‍शो नु आं मदाक्‍शो गेय ला योव़शा, पाइतीनी” देंत। \em यसैया ६६:४; येरमीया ७:१३\em* \v 13 मोपतीके परमप्रभु यावेमी “आं गेय पाइबपुकी जचा ताइनीम। गे चहिं शोव़लु बेक्‍नीनी। आं गेय पाइब तूचा ताइनीम। गे चहिं तूतू दाक्‍शा बाक्‍नीनी। आं गेय पाइबपुकी ग्‍येरनीमी, गे चहिं मुने दोक्‍नीनी। \em यसैया ५५:१\em* \v 14 आं गेय पाइबपुकी थुंम ग्‍येरसीशा, कुम्‍सो पाइनीमी। गेपुकी चहिं श्‍येत जशा, इन थुं लुक्‍च लशा खाइश्‍शा, वाइ ब्रेश्‍शा ङाक्‍नीनी। \v 15 आं योव़शोपुकीमी सराप पची ना इन नें थीनीम। मिनु नोले गो परमप्रभु, परमप्रभु यावेमी इन कली साइक्‍नन्‍नी। तन्‍न आं गेय पाइब आन कली नक नें वोइक्‍नुङमी। \em यसैया ६२:२\em* \v 16 मिनु सु सुम रागीमी आसीक पुंइनीमी, मेकोपुकी थमा सुइक्‍चा पुंइसीब परमप्रभु आ नेंमी आसीक ताइनीम। मिनु रागीमी सु सुमी कसम जाइनीमी, मेकोपुकीमी थमा सुइक्‍चा पुंइसीब परमप्रभु आ नेंमी कसम जाइनीमी। मारदे हना ङोंइती ङा श्‍येत नुप्‍शा, प्रेंने थुम्‍शो बाक्‍नीम। मिनु आं ङोंइती रे ख्रुंइसीशो बाक्‍नीम। \em यसैया १९:१८; येरमीया ४:२\em* \s1 नक सरीङ नु नक रागी \p \v 17 मिनु गो नक सरीङ नु नक रागी सेल्‍नुङ। ङोंइती ङा नेल्‍ल प्रेंशा, लेंशा मारेइ ममिम्‍सीब। \em यसैया ६६:२२; २पत्रुस ३:१३; प्रकाश २१:१\em* \v 18 गेपुकी आं सेल्‍शोमी शुश ग्‍येरसीने। मारदे हना गो यरूसलेम कली कुम्‍सो पपाइश्‍शा, आ मुर नेल्‍ल आन कली ग्‍येरपाइक्‍नुङमी। \em यसैया ६६:२२; यसैया ३५:१०; यसैया २५:८; प्रकाश २१:४\em* \v 19 गो यरूसलेम तशा ग्‍येरसीनुङ, आं मुर आन कली तशा, आं थुं ग्‍येरशा प्रेक्‍ब। मेना मेकेर ङाक्‍शो नु श्‍येत जशा ङाक्‍शो मनेंसीब। \v 20 का निक्‍शी नाक्‍त ला ब्रोंइब आल मेकेर मबाक्‍नीम। मिनु मेकेर सुइ यो खूशो दुम्‍चा क्‍येङा ङोंइती मबेक्‍नीम। सहे का बर्स ब्रोंइशा बेक्‍ब कली ठिटा देंनीम। मिनु सहे का बर्स मगाप्‍थु, बेक्‍ब मुर कली ‘सराप रशो मुर का बाक्‍त’ देंनीम। \em जकरिया ८:४\em* \v 21 मेकोपुकी खिं सेल्‍शा, बाक्‍नीम। मिनु मेकेर अङगुर ख्रुम्‍शा, ग्‍येरशा ब्‍वाइनीम। \em यसैया ६२:८\em* \v 22 आंम आन सेल्‍शो खिंमी अरु मबाक्‍नीम। आन ख्रुम्‍शो अङगुर अरुम मब्‍वाइनीम। आं मुरपुकी रवा खोदेंशो पा शुश बर्स ब्रोंइनीम। आं योव़शो मुरपुकीम आंम आन गुइ ङा गेय ग्‍येरशा जाइनीम। \em ब्‍यवस्‍था २८:३०; अय्‍युब १४:७\em* \v 23 मेकोपुकीमी मोशा गेय मपाइनीम। श्‍येत जपाइक्‍चा कली आल मथीनीम। मारदे हना मेकोपुकी परमप्रभु यावे आ आसीक ताइब आन आल बाक्‍नीम। मिनु आन आल मेको नु बाक्‍नीम। \v 24 मिनु गो मेको आन पुंइचा क्‍येङा ङोंइती, लोव़ लेत्‍नुङमी। आन लोव़ पन पना नेंनुङ। \em यसैया ३०:१९; यसैया ५८:९\em* \v 25 मेना फर नु पाठा काथ काथा जोइनीसी। गुप्‍सम चहिं ब्‍यफोम खोदेंशो पा पराल ब्‍वाइब। बुस्‍सुम खप जाइब। आं योव़शो डांडामी मारेइमी मरिम्‍शो मपाइनीम” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \em यसैया ११:६-९; उत्‍पत्ती ३:१४\em* \c 66 \s1 निसाफ पशो \p \v 1 मिनु परमप्रभु यावेमी “स्‍वर्ग आं नित्‍तीके नु रागी आं खोइल वोइक्‍तीक बाक्‍ब। गे आं कली दोदेंशो खिं सेल्‍ने चाप्‍‍‍नीनी? तेकेर नाइक्‍नुङा? \em १राजा ८:२७; बिलाप २:१; प्रेरित ४:४९; प्रेरित १७:२४\em* \v 2 मारेइ मारेइ आं सेल्‍शो मनमी ङा? मोपतीके मेको नेल्‍ल आं के नम” दे परमप्रभु यावेम देंत। मिनु लेंशा “मो हना यो गो आं लोव़ नेंशा, हिंशा, ख्रिंख्रि पा श्‍येत जाइब नु आ थुं जिक्‍‍शो मुर आन कली कोव़नुङ। \p \v 3 मिनु सुमी ब्‍यफ साइक्‍बा, मेको मुर साइक्‍ब खोदेंशो बाक्‍ब। सुमी पाठा का चढ़ेबा, मेको कुचुम आ शुर जिक्‍ब खोदेंशो बाक्‍ब। सुमी अन्‍न चढ़ेबा, मेको पोव़ आ हुश चढ़ेब खोदेंशो बाक्‍ब। सुमी मिम्‍शा चढ़ेतीके धूप चोइबा, मेको मूर्ति पूजा पाइब खोदेंशो बाक्‍ब। मेको आन दला दाक्‍स पाइनीमी। आन ग्रांग्रा दिशो गेयमी ग्‍येरसीनीमी। \em १सामुएल १५:२२-२३\em* \v 4 गो मेको आन कली शुक्‍शी पाइनुङ। मिनु आन हिंशो श्‍येत आन तार मोइक्‍नुङ। मारदे हना गो मेको आन कली ब्रेङङानु, लोव़ मलेत्‍तेम। गो लोव़ पाता। तन्‍न मेकोपुकीम आं लोव़ मनेनेम। आं ङोंइती मरिम्‍शो पाम्‍तेक्‍म। आं मदाक्‍शो ला पाम्‍तेक्‍म” देंत। \em यसैया ६५:१२\em* \s1 परमप्रभुम सियोन कली ठीक सेल्‍शो \p \v 5 परमप्रभु यावे आ लोव़ क्‍येङा हिंशा, ख्रिंख्रि पाइबपुकीम “आं लोव़ नेनीन। इन लोक्‍बपुकीमी गेपुकी आं मुर दुम्तीके इन कली काइ मदाक्‍थु, तिल्‍नीम। मेकोपुकीमी ‘परमप्रभु यावे कली ठेयब सेलल। मिनु गो इन ग्‍येरशा बाक्‍शो तकल’ देंनीम। तन्‍न मेकोपुकी मुने दोक्‍नीम। \em लूका ६:२२\em* \p \v 6 नेनीने, सहर रे ठेयब रेयके नेंसीब। परमप्रभु यावे आ खिं रे सेंदा का नेंसीब। मेको परमप्रभु यावे आ सेंदा बाक्‍ब। आ जोरी सत्रु आन कली क्‍येक्‍क लेत्‍चा कली ठेयब सेंदा पा लोव़ पाइब” देंतेक्‍म। \p \v 7 मिनु परमप्रभु यावेमी “सियोनमी सुत्‍केरी रोइ पचा क्‍येङा ङोंइती आल थिप्‍तु। सुत्‍केरी रोइ पचा क्‍येङा ङोंइती तौ का थिप्‍तु। \v 8 मोदेंशो लोव़ सुम नेन्‍मे, सुम तामे? मार, नाक्‍त कामी रागी का दुम्‍बा ङा? याम कामी रागी का जरमेसीबा ङा? सियोनमी सुत्‍केरी रोइ पचा चिक्‍तानु, आलपुकी थिप्‍तु। \v 9 गो आल थिचा चिक्‍पाइश्‍शा ङा मीन, थिचा मगेनुङा ङा? गो आल थिचा गेबमी, तेक्‍नुङा ङा?” दे इन परमप्रभुमी देंत। \em यसैया ३७:३\em* \p \v 10 मिनु गे यरूसलेम कली दाक्‍ब नेल्‍लेमी मेको नु ग्‍येरसीन। गे मेको आ पर्बम रोंका पाइब नेल्‍ल ग्‍येरसीन। \v 11 गेपुकी मेको आ दूध युप्‍शा, रूशा, इन थुं बारपतीन। मेको आ रिम्‍स तशा ग्‍येरसीने। \em यसैया ६०:१६\em* \p \v 12 मारदे हना परमप्रभु यावेमी “गो ठेयब खोला खोदेंशो पा मार मार गेनुङ। मिनु बारशो खोला खोदेंशो पा रागी रागी ङा मुर आन शोंप गेनुङ। मिनु गे जाइनीनी। गेपुकी मुप्‍शा, कुरचा पुंइसीनीनी। थुकुम ग्‍यारपाइक्‍चा पुंइसीनीनी। \em यसैया ६०:४\em* \v 13 दोपा आल आ ममामी आल आ थुं बारपाइक्‍बा, मोपा गो इन कली इन थुं बारपाइक्‍नन्‍नी। गे यरूसलेम सहरमी इन थुं बारपाइक्‍चा पुंइसीनीनी। \em बजन संग्रह १३१:२\em* \p \v 14 गेपुकी मेको कली तशा, शुश ग्‍येरशा, इन थुं बारपाइक्‍नीनी। गे घांस बारशो खोदेंशो पा बारनीनी” देंत। परमप्रभु यावेमी आ गेय पाइब आन कली वारच पाइब, दे मुर नेल्‍लेमी तुइक्‍नीम। मेको आ जोरी सत्रु आन पर्बम गाइक्‍ब। \v 15 परमप्रभु यावे मी नु जाक्‍ब। आ बग्‍गीपुकी फश गिवार खोदेंशो पा गाक्‍नीम। आ गाइश्‍शो चुरशोमी क्‍येक्‍क लेप्‍ब। आ हुइक्‍तीके हुरुर पा ब्रशो मी खोदेंशो बाक्‍ब। \em बजन संग्रह ५०:३; प्रकाश १९:११-१५\em* \v 16 मारदे हना परमप्रभु यावेमी मीमी निसाफ पाइब। मुर नेल्‍ल आन कली आ तरवारम निसाफ पाइब। मिनु परमप्रभु यावेमी मोपा साइश्‍शो शुश दुम्‍‍नीम। \v 17 मिनु “सु सु देवी देवता आन ङोंइती जाक्‍चा कली चोव़खेसीशा, आंम कली ठीक सेल्‍नीमी, फू रू लशा, मेको रू आ दातेमी बाक्‍ब पोव़ श्‍ये ब्‍वाइब आ नोले खोइश्‍शा, मेको यो पोव़ श्‍ये ब्‍वशा, ग्रांग्रा दिचा ङा थोव़कपुकी नु यिच ब्‍वाइनीमी, मेकोपुकी कालेमी साइक्‍चा पुंइसीनीम” देंत। \em यसैया ६५:३-५; इजीकीएल ८:११\em* \p \v 18 परमप्रभु यावेमी “गो मेको आन पतीके नु आन मिम्‍तीके तुइक्‍नुङ। मिनु रागी रागी ङा मुर नेल्‍ल नु नेल्‍ल खाल ङा लोव़ पाइब मुर आन कली खुप्‍नुङ। मिनु मेको मुर जाक्‍शा, आं छेङछेङ ताइनीम। \v 19 मिनु गो मेको आन दातेमी चिन्‍ड का वोइक्‍नुङ। मिनु मेको आन दाते ङा प्रोंइशो आन कली रागी रागीम सोइक्‍नुङमी। गो मेको आन कली टारशीश, पूत नु लूद सोइक्‍नुङमी। लूद ङा मुर चहिं लिब्रा आप्‍ब बाक्‍‍नीम। गो तूबल, यावान नु समुन्‍द्र आ नेक्‍था ङा रागी मेर सोइक्‍नुङमी। मेकोपुकीमी आं नें मतुइक्‍ब आं छेङछेङ मताइब रागी रागी ङा मुर आन कली आं पर्बम शेंनीम। \em मत्ती १८:१९\em*\em तूबल नु यवान ग्रीस रागी बाक्‍ब।\em* \v 20 मिनु इन लोक्‍ब नेल्‍ल आन कली रागी रागी रे परमप्रभु यावे आ ङोंइती चढ़ेशो खोदेंशो पा यरूसलेमम चाक्‍नीम। मेकोपुकी शारा, बग्‍गी, कुरतीके, गधा नु दलओंठम ङोइक्‍पाइश्‍शा, आं योव़शो डांडाम चाक्‍चा पुंइसीनीम। दोपा इस्राएलीपुकीमी आन अन्‍न चढ़ेतीके सफा ग्‍योंबुम परमप्रभु यावे आ खिं चाक्‍नीमी, मोपा मेकोपुकीमी पाइनीम। \em यसैया ६०:३-७\em* \v 21 गो मेको आन दाते रे चढ़ेब नु लेवी योव़नुङमी” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \p \v 22 मिनु “दोपा आं सेल्‍शो नक सरीङ नु नक रागी आं ङोंइती गेना हना यो बाक्‍बा, मोपा इन नें नु इन चच युइ आन नें गेना हना यो लीनीम। \em यसैया ६५:१७\em* \v 23 मिनु नोले औंसी रे औंसी सम्‍म नु नाइक्‍तीक नाक्‍ती रे नाइक्‍तीक नाक्‍ती सम्‍म मुर नेल्‍ले आं कली ठेयब सेल्‍चा कली आं ङोंइती जाक्‍नीम। \em गन्‍ती १०:१०\em* \p \v 24 मिनु मेकोपुकी ग्रूशा आं कली काइ मटीब आन बेक्‍शो रां कोव़थ लाइनीम। मेको आन लुस्‍पु मबेक्‍नीम, आन मी यो मकाप्‍ब। मेको मुर नेल्‍ल आन कली ग्रांग्रा दितीके दुम्‍नीम” दे परमप्रभु यावेमी देंत। \em मर्कूस ९:४८\em*