\id EST \h एस्‍तर \toc1 एस्‍तर \toc2 एस्‍तर \toc3 एस्‍तर \mt1 एस्‍तर \ip \bd ब्रेक्‍ब मुर:\bd* ब्रेक्‍ब मुर सु बाक्‍मे, मेको मतुंइसीब देंनीम। तन्‍न मोरदेकैमी एस्‍तर आ पर्बम नेल्‍ल ब्रेक्‍शो बाक्‍ब, देंनीम। \em एस्‍तर ९:२०\em* का निक्‍शी मुरुम “एज्राम ब्रेक्‍शो बाक्‍ब” देंनीम। \ip \bd गेना ङा लोव़:\bd* इस्राएलीपुकी ग्‍याइश्‍शा बेबीलोन लाइक्‍चा पुंइसीशो नोले जेरूब-बाबेल नु इस्राएली यरूसलेम लेश्‍शो बाक्‍तेक्‍म। मेको आन दातेमी एज्रा यो बाक्‍त। एको ५३६-४५८ बि. सी. ङा लोव़ बाक्‍ब। मेना एज्रा नु नेहेम्‍याह यरूसलेम सहरमी गेय पशो बाक्‍ताक्‍स। हाग्‍गै नु जकरिया यो बाक्‍सा बाक्‍त। मेना एस्‍तर आ किताब ब्रेक्‍शो बाक्‍त। \ip \bd मारदे ब्रेक्‍शो:\bd* एको किताब परमप्रभुमी आ मुर आन कली दाक्‍शा, श्‍येत रे प्रोंइशो आ पर्बम कोंइशा ब्रेक्‍शो बाक्‍ब। मेना रे यहूदीपुकीमी पुरीम चाड मानेनीम। मेको पुरीम चाड एस्‍तरमी यहूदी आन कली श्‍येत रे प्रोंइशो आ पर्बम मिम्‍तीक चाड का बाक्‍ब। \c 1 \s1 पिप अहासूरस आ ठेयब दुम्‍तीके \p \v 1 एको लोव़ नेल्‍ल अहासूरस माइश्‍शो पिप आ पालाम दुम्‍शो लोव़ बाक्‍ब। अहासूरसमी भारत रे एथीयोपीया माइश्‍शो कूश रागी सम्‍म पा १२७ ओटा रागी आन कली सासन पाइब बाक्‍‍त। \v 2 मेना मेको पिप अहासूरसमी आ राज्‍य ङा सुसा दरवारमी आ ठेयब नित्‍तीकेमी निश्‍शा सासन पाप्‍तु। \v 3 मिनु मेको पिप दुम्‍शो ३ बर्स जाक्‍दीम्‍मेनु, आ हुकुम पाइब मुर नु सरकार ङा गेय पाइब नेल्‍ल आन कली भोज का गेप्‍तु। मेको भोजमी मादी नु पारसी आन ठेयब मुर नु मेको रागी ङा हुकुम पाइब नेल्‍ल जाक्‍शो बाक्‍तेक्‍म। \v 4 मिनु मेको पिपमी १८० नाक्‍त सम्‍म आ राज्‍य ङा शुश शोंप, आ दारस नु आ ठेयब दुम्‍तीके मेको आन कली कोंइताक्‍मी। \v 5 मेको कोंइतीक नाक्‍त नुम्‍मेनु, मेको पिपमी आ दरवार ङा ठेयब नु आइक्‍च मुर नेल्‍ल आन कली ठेयब भोज गेप्‍तु। मिनु मेको भोज सुसा दरवार ङा लाङगाम ७ नाक्‍त सम्‍म दुम्‍‍त। \v 6 मिनु पिप आ दरवार नेल्‍ल दारपाइक्‍चा कली बुश नु नीलो वा क्‍याइश्‍शो बाक्‍तेक्‍म। मेको वापुकी नीलो झुम्‍का पाइश्‍शो दारशो मलमल के बाक्‍तेक्‍म। मिनु मेको वा आन कली बुश नु नीलो डोरी पाइश्‍शो, चांदी के ग्‍याइक्‍तीकेमी शुश क्‍येट लाइब बुश फुल्‍लु के थामम क्‍युक्‍शो बाक्‍तेक्‍म। मेकेर सुन नु चांदी के सेल्‍शो नित्‍तीके बाक्‍तेक्‍मे। मेको बुटा आप्‍शो शुश क्‍येट लाइब बुश, गिगी नु क्‍येर फुल्‍लुम साप्‍शो खप तारी वोइश्‍शो बाक्‍तेक्‍म। \v 7 मिनु मेको मुर आन कली सुन के कचौरामी अङगुर शांबु तूचा गेशो बाक्‍तेक्‍म। मेको कचौरा का का पा अर्को अर्को खाल ङा बुटा आप्‍शो बाक्‍तेक्‍म। मिनु पिपमी मेको आन कली शुश अङगुर शांबु तूचा गेप्‍तु। \v 8 मेको नेल्‍लेमी आंम आंम दाक्‍शो पा तूचा ताम्‍तेक्‍म। मारदे हना पिपम “नेल्‍ल आन कली आंम दाक्‍शो तूचा गेन” दे आ शांबु ख्रेप्‍ब आन कली माइश्‍शो बाक्‍‍त। \s1 पिपीम वास्‍तीमी पिप कली मटिशो \p \v 9 मिनु वास्‍ती पिपीममी यो दरवार ङा मीश मुर आन कली पिप अहासूरस आ दरवारमीन ठेयब भोज का गेप्‍तु। \v 10 मेको भोज दुम्‍शो ७ नाक्‍तीमी पिप अहासूरस अङगुर शांबुम रांइशा, पिपम आ दरवार ङा ७ जना शुश अधिकार पाइश्‍शो गेय पाइब मेहूमान, बिस्‍था, हारबोना, बिग्‍थान, आबाग्‍था, जेथार नु कारकस आन कली \v 11 “पिपीम वास्‍ती कली आ सिरपेच गुम्‍सीशा, मुर नेल्‍ल नु हुकुम पाइब आन ङोंइती आ दारस कोंइचा कली चाक्‍कीन” दे अरेशा सोइक्‍ताक्‍व। मारदे हना मेको पिपीम शुश दारशो बाक्‍‍त। \v 12 तन्‍न पिपीममी पिप आ सोइश्‍शो मुर आन देंशो मबिस्‍से। मोपा वास्‍तीम मबिश्‍शो तशा, मेको पिप हिंचा ङा पा गाइक्‍ताक्‍व। \s1 पिपमी वास्‍ती कली सजाइ गेशो \p \v 13 मिनु पिपमी “मुल मार पचा” दे जोक्‍ब तुइक्‍ब नु लोव़ पाप्‍तु। मेको जोक्‍ब तुइक्‍बमी ङोंइती रे पिप कली अर्ती गेबाक्‍मा बाक्‍त। मिनु ऐन कानुन जोक्‍ब तुइक्‍ब नेल्‍लेमी “मुल मार पचा” दे सल्‍ला पाम्‍तेक्‍म। \v 14 मेको पिप कली सल्‍ला गेब सु बाक्‍मा बाक्‍त, देंशा हना, पारसी नु मादी ङा ७ जना हुकुम पाइब कारशेना, शेथार, अदमाथा, टारशीश, मेरेस, मारसेना नु मेमुकान बाक्‍मा बाक्‍त। मेकोपुकी पिप आ ङोंइती बाक्‍शा, नेल्‍ल क्‍येङा ठेयब अधिकार पा गेय पाइब बाक्‍तेक्‍म। \v 15 मिनु पिप अहासूरसमी मेको आन कली “आं गेय पाइब रे पा आं सोइश्‍शो लोव़ पिपीम वास्‍तीमी मटीव। मोपतीके मेको कली ऐन कानुन कोव़शा मार पचा?” दे हिल्‍लो पाप्‍तु। \v 16 मिनु मेमुकानमी पिप नु आ सरकार ङा हुकुम पाइब नेल्‍ल आन ङोंइती “पिपीम वास्‍तीमी पिप कली ला ममाइ, तन्‍न हुकुम पाइब नेल्‍ल आन कली नु पिप अहासूरस आ रागी ङा मुर नेल्‍ल आन कली मरिम्‍शो पाप्‍तु। \v 17 मुल पिपीम आ मरिम्‍शो पशो मीश मुर नेल्‍लेमी तुइक्‍नीम। मोपतीके मेकोपुकीमी यो आन वोंइश कली आइक्‍च सेल्‍शा मटीनीम। मेकोपुकीमी ‘पिप अहासूरसमी पिपीम वास्‍ती कली आ बाक्‍तीकेमी ब्रेत्‍ताक्‍व, तन्‍न पिपीममी मटीव’ दे लोव़ पाइनीम। \v 18 मिनु पिपीम आ पशो आ पर्बम नेंब मादी नु पारसी ङा सासन पाइब आन मीश मुरपुकीमी, पिप आ सासन पाइब नेल्‍ल आन कली मुलाक्‍त ङा लोव़ पाइनीम। मिनु मीश मुरुमी आन वोंइश आन कली मटिथु, शुश जिचा पोक्‍नीम। \v 19 मोपतीके गे दाक्‍नीनी हना, पिपीम वास्‍ती गे इन ङोंइती गेनायो जाक्‍ने मचबल। मिनु आ पिपीम दुम्‍तीके क्‍याम्‍शा, अर्को मेको क्‍येङा दार‍शो मीश आल कली पिपीम सेलीन। मेको इन सेल्‍शो कानुन पारसी नु मादी आन कानुनमी यो गेनायो मक्‍याम्‍सीचा ङा पा ब्रेक्‍पतीन। \em दानीएल ६:९\em* \v 20 मिनु एको पिप आ ब्रेक्‍पाइश्‍शो लोव़ एको राज्‍य नेल्‍लेमी नेंतेक्‍म हना, ठेयब नु आइक्‍च मीश मुर नेल्‍लेमी आन वोंइश कली मान पाइनीम” देंत। \p \v 21 मिनु मेमुकान आ लोव़ पिप नु सासन पाइबपुकीमी “रिम्‍शो बाक्‍ब” दे दाक्‍ताक्‍म। मिनु पिपमी मेमुकान आ देंशो खोदेंशो पाप्‍तु। \v 22 मिनु मेकोमी आ रागी नेल्‍ले ङा मुर आन आंम आंम ब्रेक्‍स नु आंम आंम लोव़मी “खिं ङा ठेयब वोंइश मुरुमी आंम खिं ङा मुर आन कली अधिकार पचा माल्‍नीम” दे मुर नेल्‍ल आन जात जात ङा ब्रेक्‍स नु आंम आंम लोव़म ब्रेक्‍पाइश्‍शा सोइक्‍ताक्‍व। \em एस्‍तर ३:१२; एस्‍तर ८:९\em* \c 2 \s1 मीश आल खुप्‍शो \p \v 1 मिनु पिप अहासूरस आ गाइक्‍चा बेक्‍म नोले मेकोमी वास्‍ती आ पशो आ पर्बम नु मेको आ पर्बम ब्रेक्‍शो ब्रेक्‍स कली मिम्‍ताक्‍व। \v 2 मिनु पिप आ गेय पाइबपुकीमी पिप कली “इन कली दारशो नु कन्‍ने मीश आल माल्‍पतीन। \v 3 इन राज्‍य ङा, रागी नेल्‍ल ङा दारशो नु कन्‍ने मीश आल चाक्‍चा, दे मेकेर ङा ठेयब मुर आन कली लोव़ सोइक्‍तीन। मिनु मेको मीश आल आन कली सुसा दरवार ङा मीश मुर आन बाक्‍तीकेमी चाक्‍चा माल्‍नीम। मिनु मेको मीश मुर आन कली कोव़ब, इन गेय पाइब हेगे आ जिम्‍मामी वोइक्‍चा माल्‍नीम। मिनु मेको मीश आल आन कली ख्रेक्‍तीक नु ब्रोव़शो रिना पाइक्‍तीक मार मार यो गेचा माल्‍नीम। \v 4 मिनु गे तेको मीश आल कली दाक्‍नीनी, मेको कली वास्‍ती आ पा ङा पिपीम सेलीन” देंतेक्‍म। मिनु पिपमी मेको लोव़ दाक्‍ताक्‍व। मिनु मोदेंशो पाप्‍तु। \s1 सुसा दरवारमी \p \v 5 मिनु सुसा दरवारमी मोरदेकै माइश्‍शो यहूदी मुर का बाक्‍माक्‍त। मेको बेन्‍यामीन थर ङा याइर आ तौ, शिमेइ आ चच, कीश आ युइ बाक्‍माक्‍त। \em १सामुएल ९:१\em* \v 6 बेबीलोन ङा पिप नेबुकदनेसरमी यरूसलेम रे यहूदा रागी ङा पिप येकोन्‍याह नु ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍चा पुंइसीशो आन दातेमी मोरदेकै आ किकी पिपी कीश यो बाक्‍माक्‍त। \em २राजा २४:१५\em* \v 7 मिनु मोरदेकैमी आ बकान्‍छा आ तमी हदस्‍सा कली आ तमी खोदेंशो सेल्‍शा, थुल्‍शा वोइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। मेको के आ आम आफ निम्‍फा बेक्‍शो बाक्‍ताक्‍स। मेकोमी हदस्‍सा कली एस्‍तर नें यो वोइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। एस्‍तर रिम्‍शो नु दारशो मीश आल बाक्‍माक्‍त। मेको आ आम आफ बेक्‍सा नोले मोरदेकैमी मेको कली आंम तमी खोदेंशो पा दाक्‍शा, थुल्‍शो बाक्‍माक्‍त। \em एस्‍तर ८:१\em* \s1 एस्‍तर दरवारम लाइक्‍चा पुंइसीशो \p \v 8 मिनु पिप आ ग्रुंइशो ब्रेक्‍स नेंन्‍मे नोले, शुश मीश आल आन कली सुसा दरवारमी चाक्‍तेक्‍म। मिनु एस्‍तर कली यो अरु मीश आल नु काथा मीश मुर कोव़ब हेगे कली जिम्‍मा गेम्‍तेक्‍म। \v 9 मिनु एस्‍तर कली तशा, मेको हेगे थाम्‍पान ग्येरसाक्‍व। मिनु मेकोमी एस्‍तर कली दारपाइक्‍चा कली ग्‍योम्‍तीक, किप्‍तीक, ख्रेक्‍तीक नु रिम्‍शो जचा थोव़क नेल्‍ल गेप्‍तु। मिनु पिप आ दरवार ङा ७ जना नेल्‍ल क्‍येङा रिम्‍शो गेय पाइब मीश आल यो एस्‍तर कली गेप्‍तु। मिनु मीश मुर आन कली वोइक्‍तीक खिंमी एस्‍तर नु आ कली वारच पाइब आन कली नेल्‍ल आन क्‍येङा रिम्‍शो नु गारशो बाक्‍तीक गेप्‍तु। \v 10 मिनु ङोंइती मोरदेकैमी एस्‍तर कली “इ जात नु इ किकी पिपी सु बाक्‍नीमी, मेको मशोव़ङो” देंशो बाक्‍तीके, एस्‍तरमी सुइ आन कली मेको लोव़ मशोव़शो बाक्‍त। \v 11 एस्‍तर कली दोदेंशो बाक्‍मे? मार पवा, दे तुइक्‍चा कली मोरदेकै नाक्‍त किंत किंत मेको मीश आल बाक्‍तीक खिं आ लाङगा रे एर ओंथ गाक्‍तीक पाइबाक्‍त। \p \v 12 पिप अहासूरस आ बाक्‍तीकेम लचा क्‍येङा ङोंइती मीश आलपुकीमी ६ महिना सम्‍म मूरे तेल ख्रेक्‍सीशा, अर्को ६ महिना ब्रोव़शो रिना पाइश्‍शो तेल नु दारपाइक्‍तीक मार मार ख्रेक्‍सीशा, १२ महिना आंम कली दारपाइक्‍तीक गेय पचा माल्‍बाक्‍तेक्‍म। मोपा १२ महिना जाक्‍दीम नोले पिप अहासूरस आ बाक्‍तीकेमी मीश आल का का पा लचा माल्‍बाक्‍तेक्‍म। \v 13 मिनु मीश आलपुकी पिप आ दरवारम लमानु, मेको आन बाक्‍तीके रे मार मार लाइक्‍चा दाक्‍त्‍मे मेको लाइक्‍चा ताइबाक्‍तेक्‍म। \v 14 मोपा मेकोपुकी नाक्‍दो का का पा पिप आ बाक्‍तीकेम लशा, सुनी मेको अरु मीश आल बाक्‍तीक खिं ङा कोव़ब शा-आश्‍गज माइश्‍शो पिप आ गेय पाइब आ जिम्‍मामी बाक्‍चा कली लेत्‍चा माल्‍बाक्‍तेक्‍म। मिनु पिपमी मेको कली दाक्‍शा आ नें थिशा मब्रेत्‍ता सम्‍म लेंशा पिप आ बाक्‍तीकेम लचा मताइबाक्‍तेक्‍म। \s1 एस्‍तर पिपीम दुम्‍शो \p \v 15 मिनु मोरदेकै आ बकान्‍छा अबीहेल आ तमी एस्‍तर पिप आ बाक्‍तीकेम लतीक पालो जाक्‍‍त। एस्‍तर पिप आ बाक्‍तीकेम लमेनु, मीश आल आन कली कोव़ब ठेयब मुर हेगेम मार मार गेवा, मेको ला लाइश्‍शा लमाक्‍त। अरु मारेइ मपुंइदा बाक्‍त। सु सुमी एस्‍तर कली तामे, मेको नेल्‍लेमी एस्‍तर कली दाक्‍त्‍मे बाक्‍त। \v 16 मिनु एस्‍तर कली पिप अहासूरस आ बाक्‍तीकेम लदमेनु, अहासूरस पिप दुम्‍शो ७ बर्स १० महिना जाक्‍दीश्‍शो बाक्‍माक्‍त। मेको महिना कली तेबेथ महिना देंबाक्‍तेक्‍म। \p \v 17 मिनु पिपमी मीश आल नेल्‍ल आन क्‍येङा एस्‍तर कली दाक्‍ताक्‍व। मिनु अरु आन क्‍येङा मेको कली योव़तु। मिनु एस्‍तर कली पिपीम आ सिरपेच गुप्‍शा, वास्‍ती आ पा ङा आ पिपीम सेल्‍तु। \v 18 मिनु नोले पिपमी एस्‍तर कली मान पचा कली हुकुम पाइब नेल्‍ल नु गेय पाइब आन कली ठेयब भोज का गेप्‍तु। मिनु रागी नेल्‍ल ङा मुर आन कली गेय मपथु बाक्‍चा गेशा, पिपम गेचा माल्‍शो मुर आन कली शुश इनाम गेम्‍तीमी। \s1 मोरदेकैमी पिप कली प्रोंइशो \p \v 19 मेको कन्‍ने मीश आल आन कली लेंशा पिप आ दरवारमी चाक्‍गमेनु, मोरदेकै यो दरवार ङा ठेयब लाप्‍चोम बाक्‍शो बाक्‍त। \v 20 मोरदेकै आ देंशो खोदेंशो पा एस्‍तरमी आ किकी पिपी मार जात ङा बाक्‍मा, सु बाक्‍मा सुइ आन कली मशोव़शो बाक्‍त। मेकोमी आल बाक्‍म ना मोरदेकै कली टिशो खोदेंशो पा, ठेयब दुम्‍शा यो टिप्‍तु। \v 21 मेना मोरदेकै पिप आ दरवार ङा ठेयब लाप्‍चोमी बाक्‍शो बाक्‍त। मिनु सु जाक्‍म, दे कोव़ब, पिप आ ठेयब गेय पाइब बिग्‍थान नु तेरेश माइश्‍शो मुर चुरशा गारशा, पिप अहासूरस कली साइक्‍चा लोव़ पाम्‍से बाक्‍त। \em एस्‍तर ६:१-२\em* \v 22 मिनु मेको आस लोव़ मोरदेकैमी नेंशा तुइश्‍शा, एस्‍तर कली शेंदा बाक्‍त। मिनु एस्‍तरमी मोरदेकै आ नेंमी पिप कली लोव़ नेल्‍ल शोव़तु। \v 23 मिनु मेको लोव़ हिल्‍लो हिक्‍सी पामेनु, थमा बाक्‍त, दे पिपमी तुइक्‍ताक्‍व। मिनु मेको ठेयब गेय पाइब आस कली थामम क्‍युक्‍शा साइक्‍तेक्‍म। मिनु नोले पिप आ ङोंइती मेको लोव़ नेल्‍ल इतिहास ब्रेक्‍तीक किताबमी ब्रेक्‍ताक्‍म। \c 3 \s1 हामान मोरदेकै नु गाइश्‍शो \p \v 1 मिनु नोले पिप अहासूरसमी अगाग आ मुर हम्‍मदाता आ तौ हामान कली आ मान बारपाइक्‍तु। मिनु मेको कली हुकुम पाइब नेल्‍ल आन क्‍येङा ठेयब सेल्‍शा, ठेयब मान गेशा वोइक्‍तु। \em १सामुएल १५:३२; प्रस्‍थान १७:१४-१६\em* \v 2 मिनु पिप आ लोव़ टिशा, दरवार ङा गेय पाइब नेल्‍लेमी दरवार ङा ठेयब लाप्‍चोमी हामान आ ङोंइती बाप्‍शा पोक्‍च थेक्‍शा, सेउ पाम्‍‍तेक्‍म। तन्‍न मोरदेकैमी मोदेंशो पा पोक्‍च थेक्‍शा, सेउ मपावो। \em मत्ती ४:९-१०\em* \v 3 मिनु पिप आ दरवार ङा ठेयब लाप्‍चोम गेय पाइबपुकीमी मोरदेकै कली “गे मारदे पिप आ देंशो मटीनीनी?” दे हिल्‍लो पाम्‍तेक्‍म। \v 4 मिनु नाक्‍त किंत किंत मेकोपुकीमी मेको कली मो पा लोव़ पाम्‍तेक्‍म। तन्‍न मोरदेकैमी मेको आन लोव़ का यो मनेन। मोदेंशो पशो हामानम फाल्‍ने चाप्‍बाक्‍म कों मचाप्‍बाक्‍म, दे कोव़चा कली, मेकोपुकीमी मेको लोव़ हामान कली शोव़तेक्‍म। मारदे हना मोरदेकैमी मेको आन कली “गो यहूदी नङ” देंशो बाक्‍‍त। \v 5 मिनु मोरदेकैमी आ ङोंइती बाप्‍शा, सेउ पा मान मपशो तशा, हामान साप्‍पा चुरमाक्‍त। \s1 यहूदी नेल्‍ल साइक्‍‍च‍शो \p \v 6 मिनु हामानमी मोरदेकै आ जात, आ लोक्‍ब सु बाक्‍मा, दे तुइक्‍ता नोले, मेको कली ला ममाइ, तन्‍न पिप अहासूरस आ राज्‍य ङा यहूदी, मोरदेकै आ जात ङा मुर नेल्‍ल आन कली खतम सेल्‍तीक लां माल्‍तु। \v 7 मिनु अहासूरस पिप दुम्‍शो १२ बर्स दुम्‍शा, आ ङोंइती ङा नि‍सान माइश्‍शो महिनामी हामान आ अर्ती गेब मेको नु गारशा, यहूदी आन कली गेना साइक्‍चा, दे हामान आ ङोंइती जोक्‍ब तुइक्‍ब आन कली साहीत कोव़पाइक्‍तु। मेको साहीत कोव़तीके कली पुर देंतेक्‍म। मिनु मेको साहीत १२ महिना नोले अदार महिनामी ग्रूत। \em प्रस्‍थान १३:४; प्रस्‍थान १२:२; एस्‍तर ९:२४\em* \v 8 मिनु हामानमी पिप अहासूरस कली “इन राज्‍य ङा रागी नेल्‍लेमी मुर आन दातेमी जात का ङा मुर ब्रशा बाक्‍शो बाक्‍नीम। मेकोपुकी अरु मुर रे ब्राशा बाक्‍नीम। मिनु मेको आन पतीके गो नु मगारचा ङा बाक्‍ब। मेकोपुकीमी इन ऐन कानुन मटीनीम। मिनु गेमी मेको आन कली मोदेंशो पचा गेचा मदुम्‍ब। \em ब्‍यवस्‍था ४:५-८\em* \v 9 मोपतीके गे दाक्‍नी‍नी हना, मेको आन कली खतम सेल्‍चा, दे ब्रेक्‍स का ब्रेक्‍पतीन। मिनु गो नोले मेको पिप आ क्‍येट वोइक्‍तीके ङा गेय पाइब आन कली १० हजार टलेन्ट चांदी पिप आ क्‍येट वोइक्‍तीकेमी वोइक्‍चा कली गेनुङ” देंत। \em टलेन्ट का चांदी ३४ किलो बाक्‍ब। \em*\em एस्‍तर ४:७\em* \v 10 मिनु पिपमी आ छाप पाइश्‍शो औंठी प्रुइश्‍शा, यहूदी आन जोरी सत्रु अगाग आ मुर हम्‍मदाता आ तौ हामान कली गेप्‍तु। \v 11 मिनु पिपमी हामान कली “मेको चांदी नु मेको मुरपुकी इन केन बाक्‍नीम। गे मार दाक्‍नीनी मेको पने चाप्‍नीनी” देंत। \p \v 12 मिनु ङोंइती ङा महिना ङा १३ नाक्‍तीमी पिप आ ब्रेक्‍स पाइब आन कली ब्रेत्‍ताक्‍मी। मिनु हामानमी देंशो खोदेंशो पा रागी नेल्‍ल इन सरकार ङा गेय पाइब नु जात जात ङा मुर आन ठेयब मुर नु रागी रागी ङा हुकुम पाइब आन कली मेको मुर नेल्‍ल आन जात जात ङा ब्रेक्‍स नु आंम आंम लोव़म ब्रेक्‍पदा बाक्‍त। मेको ब्रेक्‍सम पिप अहासूरस आ छाप थोक्‍शा, मेको आ नेंमी ब्रेक्‍शो बाक्‍त। \v 13 मिनु मेको सोइश्‍शो मुरपुकीमी मेको ब्रेक्‍स रीब रीब पा पिप आ रागी ङा मुर नेल्‍ल आन कली सोइक्‍तमे बाक्‍त। मेको ब्रेक्‍समी मार ब्रेक्‍शो बाक्‍त देंशा हना, अदार माइश्‍शो महिना ङा १३ नाक्‍त, काबुमीन यहूदी नेल्‍ल आन कली साइक्‍चा माल्‍नीम। वोंइश आल रे खाल्‍पा सम्‍म नु मीश मुर नु आल ब्रेप्‍च नेल्‍ल आन कली यो साइक्‍चा माल्‍नीम। मिनु यहूदी आन शोंप नेल्‍ल रोइक्‍चा माल्‍नीम, दे ब्रेक्‍शो बाक्‍त। \v 14 मिनु मेको नाक्‍त कली सासीशा बाक्‍चा, दे जात नेल्‍ल ङा मुर आन कली तुइक्‍पाइक्‍चा, दे लेंशा ब्रेक्‍स का ब्रेक्‍शा, रागी ङा मुर नेल्‍ल आन कली का का पा गेशा, उरदी पचा कली सोइक्‍ताक्‍म। \v 15 पिपम मेको लोव़ चोव़थ लाइक्‍ब आन कली रीब रीब पा सोइक्‍ताक्‍व। मिनु सुसा दरवारमी यो मेको लोव़ ब्रपाइक्‍तेक्‍म। मो पामे नोले पिप नु हामान तूचा कली निस्‍साक्‍स। तन्‍न सुसा सहरम चहिं खाल बाल बोक्‍त। \c 4 \s1 यहूदी आन कली प्रोंइचा माल्‍शो \p \v 1 मिनु मोरदेकैमी मेको लोव़ नेल्‍ल तुइश्‍शा, आ वा खाक्‍तु। मिनु अरन्‍डी फेक्‍शा, पुलु मोंइसीशा, ठेयब सेंदामी रोंका पना पन सहरम हिरसाक्‍व। \v 2 मिनु मोपा दरवार ङा ठेयब लाप्‍चो आ ङोंइती जाक्‍त। तन्‍न अरन्‍डी फेक्‍शो सुइ मुर दरवार ङा ठेयब लाप्‍चो रे ओव़चा मताइबाक्‍तेक्‍म। \v 3 पिप आ सोइश्‍शो मेको लोव़ नेंशा, रागी नेल्‍ल ङा यहूदी माइजा बाक्‍शा, ङाक्‍शा, रोंका पाम्‍तेक्‍म। मिनु मेको आन दाते ङा शुश मुर अरन्‍डी फेक्‍शा, पुलु तारी निस्‍साक्‍म। \v 4 मिनु पिपीम एस्‍तर आ गेय पाइबपुकी जाक्‍शा, एस्‍तर कली मेको लोव़ शोव़तेक्‍म। पिपीममी मेको नेंशा, शुश सुर्ता पाप्‍तु। मिनु “अरन्‍डी प्रुइश्‍शा वा फेक्‍सीन” दे मोरदेकै कली वा सोइक्‍ताक्‍व। तन्‍न मोरदेकैमी मेको वा ताक्‍ने मबिस्‍से। \v 5 मोपतीके एस्‍तरमी पिप आ वोइश्‍शो आ गेय पाइब हथाक कली ब्रेश्‍शा “मोरदेकै कली मार श्‍येत दुम्‍मे? मिनु मेको श्‍येत दोपा दुम्‍मे?” दे हिल्‍लो पथ सोइक्‍ताक्‍व। \v 6 मिनु हथाक पिप आ दरवार ङा ठेयब लाप्‍चो आ ङोंइती ठेयब लाङगामी मोरदेकै कली ग्रुम्‍थ लत। \v 7 मिनु मोरदेकैमी आंम कली मार दुम्‍मे, मेको नेल्‍ल हथाक कली देंत। मिनु हामानमी यहूदी नेल्‍ल आन कली साइक्‍चा, दे पिप आ क्‍येट वोइक्‍तीकेमी दोशो क्‍येट वोइक्‍चा, दे लोव़ पवा, मेको यो हथाक कली शेंताक्‍व। \em एस्‍तर ३:९\em* \v 8 मिनु मोरदेकैमी सुसामी यहूदी आन कली साइक्‍चा, दे पिप आ लोव़ ब्रेक्‍शो ब्रेक्‍स यो एस्‍तर कली कोंइशा, तुइक्‍पाइक्‍चा, दे हथाक कली गेप्‍तु। मिनु मेकोमी हथाक कली “आंम मुरुम शिशी तामेक्‍ल, दे पिप कली नमो सिमो पचा कली एस्‍तर पिप आ बाक्‍तीकेमी लचा माल्‍ब देनीन” देंत। \p \v 9 मिनु हथाक एस्‍तर आ बाक्‍तीकेम लशा, मोरदेकै आ देंशो नेल्‍ल देंत। \v 10 मिनु एस्‍तरमी हथाक कली मोरदेकै आ बाक्‍तीकेमी सोइश्‍शा, \v 11 “पिप आ गेय पाइब नु रागी ङा मुर नेल्‍ल पिपमी मब्रेत्‍थु, वोंइश मुर नु मीश मुर सुइ पिप आ ङोंइती लाम्‍तेक्‍म हना, साइक्‍चा पुंइसीनीम। मेको ऐन कानुनम ब्रेक्‍शो बाक्‍ब। तन्‍न पिपमी आ राज दन्‍ड मेको मुर गे दिंशा कोंइताक्‍व हना ला, मेको मुर ब्रोंइचा ताइब। मिनु गो ३० नाक्‍त सम्‍म मब्रेस्‍सीशो बाक्‍नुङ” दे देंचा कली सोइक्‍ताक्‍व। \em एस्‍तर ५:२; एस्‍तर ८:४\em* \p \v 12 मिनु मोपा हथाकमी मोरदेकै कली एस्‍तर आ सोइश्‍शो लोव़ नेल्‍ल शोव़तु। \v 13 मिनु मोरदेकैमी हथाक कली पिपीम कली “गे पिप आ दरवारम बाक्‍ते हना यो, यहूदी नेल्‍ल आन दातेमी गे ला ‘साइक्‍चा मपुंइसीनुङ’ दे ममिम्‍तो। \v 14 मो देंशो दुम्‍मेनु, गे सिक्‍सी पा बाक्‍तीनी हना, यहूदी आन कली वारच पा प्रोंइचा कली अर्को मुर रे यो जाक्‍ब। तन्‍न गे नु इं आफ आ खिं ङा मुरपुकी चहिं खतम दुम्‍चा माल्‍नीम। गे यहूदी आन कली प्रोंइचा कली पिपीम दुम्‍शो बाक्‍नेवे, कों?” दे एस्‍तर कली माइक्‍चा, दे हथाक कली सोइक्‍ताक्‍व। \em उत्‍पत्ती ४५:७\em* \s1 यहूदीपुकी माइजा बाक्‍शो \p \v 15 मिनु एस्‍तरमी मोरदेकै कली \v 16 “सुसा सहरमी लशा, यहूदी नेल्‍ल आन कली आं पर्बम माइजा बाक्‍चा कली पुक्‍कीन। नाक्‍त सां नु नाक्‍दो सां सम्‍म मारेइ मजने, मारेइ मतूङीन। मिनु गो नु आं गेय पाइबपुकी यो गे खोदेंशो पा माइजा बाक्‍नीकी। मिनु में नोले ऐन कानुनमी मगेशो बाक्‍त हना यो, गो पिप आ बाक्‍तीकेम लाइनुङ। गो खतम दुम्‍ती हना, यो दुम्‍ङल” दे लोव़ सोइक्‍ताक्‍व। \v 17 मिनु मोरदेकै लशा, एस्‍तर आ देंशो खोदेंशो पाप्‍तु। \c 5 \s1 एस्‍तर पिप आ ङोंइती जाक्‍शो \p \v 1 मिनु नाक्‍त सां नोले एस्‍तरमी पिपीम आ फेक्‍तीके फेक्‍साक्‍व। मोपा लशा, पिप आ दरवार आ लाङगाम बाक्‍शा, खिं गे कोव़शा, राप्‍त। मेना पिप आ खिंमी आ ठेयब नित्‍तीकेमी निश्‍शा, लाप्‍चो गे कोव़शा, बाक्‍शो बाक्‍त। \v 2 मिनु पिपमी पिपीम एस्‍तर कली दरवार ङा लाङगामी राप्‍शा बाक्‍शो तशा, मेको कली शिशी पा, आ शेशा बाक्‍शो राज दन्‍ड एस्‍तर गे दिं‍ताक्‍व। मिनु एस्‍तर पिशा, मेको कोक्‍के आ ङर थिप्‍तु। \em एस्‍तर ४:११\em* \v 3 मिनु पिपमी मेको कली “पिपीम एस्‍तर, मारदे जाक्‍नी? गे मार माल्‍नीनी? आं रागी उइक्‍थ इन कली गेचा माल्‍ताक्‍यी हना यो, मेको इन कली गेनन्‍नी” देंत। \em मर्कूस ६:२३\em* \v 4 मिनु एस्‍तरमी “हजुर, गे दाक्‍‍नीनी हना, मुल नाक्‍दो गो इन कली सेल्‍शो भोजमी गे हामान नु काथा जाक्‍कीने” देंत। \v 5 मिनु पिपमी एस्‍तर आ देंशो पचा कली हामान कली ब्रेत्‍चा कली मुर सोइक्‍ताक्‍व। मिनु पिप नु हामान एस्‍तरमी सेल्‍शो भोज जथ लाम्‍ताक्‍स। \v 6 मिनु पिपमी अङगुर शांबु तूशा, एस्‍तर कली “गे मार दाक्‍नीनी? गो इन कली गेनन्‍नी। आं रागी उइक्‍थ पुंइतीनी हना यो, गो मेको इन कली गेनन्‍नी” देंत। \v 7 मिनु एस्‍तरमी सेउ पा “गो लोव़ का पुंइचा दाक्‍नुङ। \v 8 मिनु गो इन शिशी ताता हना, गे आं पुंइशो गेचा दाक्‍ताक्‍नी हना, हजुर, दीसा यो गे निक्‍शी मुलाक्‍त ङा खोदेंशो पा, आं सेल्‍शो भोजम जाक्‍कीन। मेना गो इन हिल्‍लो पशो लोव़ लेत्‍नुङ” देंत। \em एस्‍तर ६:१४\em* \s1 हामानम आंम कली ठेयब सेल्‍सीशो \p \v 9 मिनु मेको नाक्‍त हामान शुश ग्‍येरसीशा, आ थुं जाव बोरपा लत। तन्‍न हामानमी मोरदेकै कली दरवार ङा ठेयब लाप्‍चोमी बाक्‍शो नु आ ङोंइती बाप्‍शा मान मपशो तशा, चुरशा लां मताव। \v 10 मो दुम्‍त हना यो, हामानमी आ चुरशो मकोंइथु, आ खिं लत। मिनु आ खिं जाक्‍दीश्‍शा, आ वारच आन कली नु आ मीश जेरेश कली ब्रेत्‍थ सोइक्‍ताक्‍व। \v 11 मिनु मेको आन कली “आं शोंप, आं थेरशो रू नु शुश तौ बाक्‍नीम। मिनु पिपमी सासन पाइब नु गेय पाइब नेल्‍ल आन क्‍येङा आं कली शुश मान गेशो बाक्‍ब” दे आ नें बोरपाइश्‍शा लोव़ पाप्‍तु। \v 12 मिनु हामानमी “मोशो ला ममाइ, पिपीम एस्‍तरमी सेल्‍शो भोजमी आं कली ला ब्रेत्‍ताक्‍यी। मिनु दीसा यो पिप नु लचा कली आं कली ब्रेश्‍शो बाक्‍ब। \v 13 तन्‍न मेको यहूदी मोरदेकै कली दरवार ङा लाप्‍चोम बाक्‍शो तङानु, आंम कली मारेइ खोइ मलाक्‍ङ” देंत। \v 14 मिनु आ मीश जेरेश नु आ वारच नेल्‍लेमी “५० कुबीत लाइश्‍शो थाम का ग्रुक्‍तीने। मिनु सुनी कना मोरदेकै कली मेकेर क्‍युक्‍शा साइक्‍चा कली पिप नु लोव़ पने। मिनु ग्‍येरशा, पिप नु भोज जथ लने” देंतेक्‍म। मिनु हामानमी मेको लोव़ दाक्‍ताक्‍व। मिनु मेकोमी मुर कली क्‍युक्‍शा साइक्‍तीक थाम का ग्रुक्‍पाइक्‍तु। \em कुबीत का आधा मिटर खोदेंशो बाक्‍ब।\em* \c 6 \s1 मोरदेकैमी ठेयब मान तशो \p \v 1 मिनु मेको नाक्‍दो पिप इप्‍ने मचब। मिनु पिपमी इतिहास ब्रेक्‍शो किताब चाक्‍पाइक्‍तु। मिनु मेको पढेपपाइश्‍शा नेंतु। \em एस्‍तर २:२१-२२\em* \v 2 मिनु मेको किताबमी पिप आ लाप्‍चोम बाक्‍ब बिग्‍थान नु तेरेश माइश्‍शो ठेयब लाप्‍चोम गेय पाइब निक्‍शीमी चुरशा पिप अहासूरस कली साइक्‍चा माल्‍शो लोव़ नु मोरदेकैमी पिप कली तुइक्‍पाइश्‍शो आ पर्बम ब्रेक्‍शो बाक्‍त। \v 3 मिनु पिपमी “एको ओं पशो आ पर्बम मोरदेकै कली मारेइ मान नु दर्जा गेशो बाक्‍मे?” दे हिल्‍लो पाप्‍तु। मिनु मेकेर बाक्‍ब पिप आ गेय पाइबपुकीमी “मोरदेकै आ पर्बम मारेइ मपशो बाक्‍ब” देंतेक्‍म। \v 4 मिनु पिपमी “लाङगाम सु बाक्‍मे?” दे हिल्‍लो पाप्‍तु। मेना हामानमी आ ग्रुक्‍शो, मुर कली क्‍युक्‍शा साइक्‍तीक थाममी “मोरदेकै कली साइक्‍चा गेयीनी” दे पिप कली पुंइथ लाङगामी नक जाक्‍शो बाक्‍त। \em एस्‍तर ५:१४\em* \v 5 मिनु पिप आ गेय पाइबपुकीमी “हामान लाङगामी राप्‍शा बाक्‍त” देंतेक्‍म। मिनु पिपमी “मेको कली खिं गा ब्रेत्‍तीन” देंत। \v 6 मिनु हामान खिं गा ओव़मेनु, पिपमी मेको कली “पिप आंमान मान गेचा दाक्‍शो मुर कली मार पचा माल्‍बा?” दे हिल्‍लो पाप्‍तु। मिनु हामानमी आ थुं थुंमी “आं ङा लाक्‍शा, तेको मुर कली पिपमी मान गेचा दाक्‍बा ङा?” दे मिम्‍ताक्‍व। \v 7 मिनु मेकोमी पिप कली “पिप सु कली मान गेचा दाक्‍नीनी, \v 8 मेको कली पिप आ ङोंइती फेक्‍शो वा नु पिया ग्‍योम्‍सीशो पिप आ शारा चाक्‍पतीने। \em दानीएल ५:२९\em* \v 9 मिनु मेको पिप आ ङोंइती फेक्‍शो वा नु आ शारा नेल्‍ल आन क्‍येङा मान तशो मुर कली गेचा माल्‍ब। मिनु नेल्‍ल क्‍येङा अधिकार पाइश्‍शो मुरुमी पिपम मान गेचा दाक्‍शो मुर कली फेक्‍तल। मिनु मेको कली शारा ङोइक्‍पाइश्‍शा, सहर ङा लांमी गाक्‍पाइक्‍चा माल्‍ब। मिनु नेल्‍लेमी ‘पिपमी मान गेचा दाक्‍शो मुर कली मार पवा, मेको कोव़ङीन’ देंना देंन हिरदमेक्‍ल” देंत। \em उत्‍पत्ती ४१:४२-४३\em* \v 10 मिनु पिपमी हामान कली “गे इ देंशो खोदेंशो पा फेक्‍तीक नु शारा मुल कना चाक्‍शा, लाप्‍चोम बाक्‍ब यहूदी मोरदेकै कली मोदेंशो पावो। इ देंशो का यो मख्राइक्‍थु, पावो” दे माइक्‍तु। \p \v 11 मिनु हामानमी फेक्‍तीक वा नु शारा चाक्‍शा, मोरदेकै कली मेको वा फेक्‍शा, शाराम ङोइक्‍पाइश्‍शा, सहर ङा लां मेर लाइश्‍शा, आ ङोंइती “पिपमी मान गेचा दाक्‍शो मुर कली मार पवा, मेको कोव़ङीन” देंना देंन मोरदेकै कली हिरताक्‍व। \v 12 मिनु नोले मोरदेकै पिप आ दरवार ङा ठेयब लाप्‍चोम लेत्‍त। मिनु हामान चहिं मुने पा कुल सुम्‍शा दोरोर पा दोरशा, आ खिं लत। \v 13 मिनु मेकोमी आ मीश जेरेश नु आ वारच नेल्‍ल आन कली मार दुम्‍मे, मेको नेल्‍ल का का पा शोव़तु। मिनु मेको आ वारचपुकी नु आ मीशेमी मेको कली “इन जोरी सत्रु मोरदेकै, यहूदी बाक्‍त हना, गे मेको कली मारेइ पने मचाप्‍नीनी। मुल गे मेको आ ङोंइती खतम दुम्‍नीनी” देंतेक्‍म। \p \v 14 मोपा लोव़ पना पन बाक्‍मेनु, पिप आ गेय पाइबपुकी जाक्‍शा, हामान कली पिपीम एस्‍तरमी सेल्‍शो भोज जचा कली लाइक्‍तेक्‍म। \em एस्‍तर ५:८\em* \c 7 \s1 एस्‍तरमी पिप कली पुंइशो लोव़ \p \v 1 मिनु पिप नु हामान, निम्‍फा पिपीम एस्‍तरमी सेल्‍शो भोज जथ लाम्‍ताक्‍स। \v 2 मिनु मेको नाक्‍त यो पिप अङगुर शांबु तूशा, एस्‍तर कली “गे मार दाक्‍नीनी? मेको इन कली गेनन्‍नी। आं रागी उइक्‍थ पा पुंइतीनी हना यो, गो मेको इन कली गेनन्‍नी” देंत। \v 3 मिनु पिपीम एस्‍तरमी “गोमी इन शिशी तशो बाक्‍ती नु गे दाक्‍ताक्‍नी हना, गो नु आं जात ङा मुर आन कली साइक्‍चा रे प्रोनीन। \v 4 मारदे हना गो नु आं जात ङा मुर नेल्‍ल क्‍याम्‍चा, साइक्‍चा नु खतम दुम्‍चा कली लेयसीशो बाक्‍नीकी। गो वाइलीम वाइल सेल्‍चा कली ला लेयसीशो बाक्‍तक हना, गो सिक्‍सी पा बाक्‍ङ वा। मारदे हना मेको आइक्‍च लोव़मी पिप कली मारेइ श्‍येत मदुम वा” देंत। \v 5 मिनु पिप अहासूरसमी पिपीम एस्‍तर कली “मोदेंशो पचा माल्‍ब मुर सु बाक्‍बा? मिनु मेको मुर ते बाक्‍बा?” दे हिल्‍लो पाप्‍तु। \v 6 मिनु एस्‍तरमी “मेको श्‍येत गेब, मरिम्‍शो मुर एको हामान बाक्‍ब” देंत। मिनु हामान पिप नु पिपीम आ ङोंइती हिंशा, सेंदा का यो ग्रुंइने मचब। \s1 हामानम साइक्‍चा पुंइसीशो \p \v 7 मिनु पिप चुरशा, भोज रे छुल बोक्‍शा, दरवार ङा फू रूमी लत। हामानमी चहिं “पिपमी आ थुंमी आं कली खतम पचा मिम्‍ताक्‍व” दे तुइश्‍शा, पिपीम एस्‍तर नु माफ पुंइचा कली आ बाक्‍तीक उइ बाक्‍त। \v 8 मिनु पिप फू रू रे लेश्‍शा, भोज जतीक कोठाम जाक्‍मेनु, हामान चहिं एस्‍तर आ इप्‍तीकेम बाप्‍शा, आ नेक्‍था गुर ब्‍वेशा बाक्‍शो ताप्‍तु। मिनु पिपमी ठेयब सेंदामी “मार, मेकोमी पिपीम कली आं ङोंइती थिचा मिम्‍बा?” देंत। मिनु पिपम मोदेंशो देंम नोले, पिप आ गेय पाइबपुकीमी हामान आ कुल सुम्‍तेक्‍म। \v 9 मिनु पिप नु बाक्‍शा, गेय पाइब आन दाते ङा हारबोना माइश्‍शो कामी “हामान आ खिं आ नेक्‍था इन कली रिम्‍शो पाइब नु प्रोंइब मोरदेकै कली क्‍युक्‍शा साइक्‍चा कली ५० कुबीत लाइश्‍शो मुर साइक्‍तीक थाम ग्रुक्‍शा वोइश्‍शो बाक्‍ब” देंत। मिनु पिपमी “मुल हामान कली मेको थाममी क्‍युक्‍शा सतीन” देंत। \em कुबीत का आधा मिटर खोदेंशो बाक्‍ब।\em* \v 10 मिनु मेकोपुकीमी मोरदेकै कली साइक्‍चा, दे ग्रुक्‍शो थाममी, हामान कली लाइश्‍शा क्‍युक्‍तेक्‍म। मिनु पिप आ थुं नांइसाक्‍व। \c 8 \s1 यहूदीपुकीम अधिकार तशो \p \v 1 मिनु मेको नाक्‍त पिप अहासूरसमी यहूदी आन जोरी सत्रु हामान आ खिं पिपीम एस्‍तर कली गेप्‍तु। मारदे हना एस्‍तरमी पिप कली “गो मोरदेकै आ खिं ङा मुर का नङ” दे शेंतीके, मोरदेकै पिप आ बाक्‍तीकेम जाक्‍चा माल्‍ताक्‍व। \em एस्‍तर २:७\em* \v 2 मिनु पिपमी हामान रे रोइश्‍‍शो अधिकार ङा छाप थोक्‍तीक औंठी प्रुइश्‍शा, मोरदेकै कली गेप्‍तु। मिनु एस्‍तरमी मोरदेकै कली हामान आ खिं कली अधिकार पाइब सेल्‍तु। \em एस्‍तर ३:१०\em* \s1 पिपीम एस्‍तरमी लेंशा पुंइशो \p \v 3 मिनु एस्‍तरमी लेंशा पिप आ खोइलीम बाप्‍शा, ङाक्‍शा नमो सिमो पा “अगाग आ मुर हामानमी यहूदी आन पर्बम ब्रेक्‍शो मरिम्‍शो ब्रेक्‍स क्‍याम्‍शा गेन” दे पुंइतु। \v 4 मिनु पिपमी आ राज दन्‍ड एस्‍तर गे शुक्‍तु। मिनु एस्‍तर बोक्‍शा, पिप आ ङोंइती राप्‍त। \em एस्‍तर ४:११; एस्‍तर ५:२\em* \v 5 मिनु एस्‍तरमी “पिपम दाक्‍‍नीनी नु गो इन शिशी ताता नु आं देंशो लोव़ गे दाक्‍‍नीनी नु आं देंशो नेंनीनी हना, अगाग आ मुर हम्‍मदाता आ तौ हामानमी इन राज्‍य ङा हुकुम पाइब नेल्‍ल आन कली ‘यहूदी नेल्‍ल आन कली साइक्‍चा’ दे ब्रेक्‍शा सोइश्‍शो ब्रेक्‍स नेल्‍ल क्‍याम्‍चा, दे ब्रेक्‍स का ब्रेक्‍शा सोइक्‍तीन। \v 6 मारदे हना आं जात नु आं खिं ङा मुरपुकी खतम दुम्‍शो गो दोपा फाल्‍ने चाप्‍नुङा ङा?” देंत। \v 7 मिनु पिप अहासूरसमी पिपीम एस्‍तर नु यहूदी मोरदेकै कली “हामानमी यहूदी आन कली खतम सेल्‍चा माल्‍तीके, मेको आ खिं पिपीम एस्‍तर कली गेता। मारदे हना हामान क्‍युक्‍शा साइक्‍चा पुंइसाक्‍व। \v 8 मुल आं नेंमी इन दाक्‍स पा यहूदी आन कली रिम्‍शो दुम्‍चा आ पर्बम नक ब्रेक्‍स का ब्रेक्‍तीन। मिनु मेकोमी आं छाप थोक्‍तीन। मारदे हना पिप आ नेंमी ब्रेक्‍शा, आं छाप थोक्‍शो हुकुम गेनायो क्‍याम्‍ने मचाम्‍सीब” देंत। \s1 मोरदेकै आ सोइश्‍शो ब्रेक्‍स \p \v 9 मिनु सिवान माइश्‍शो ३ महिना ङा २३ नाक्‍तीम पिपम आ ब्रेक्‍स पाइब मुर आन कली ब्रेत्‍ताक्‍मी। मेकोपुकीमी मोरदेकै आ देंशो खोदेंशो पा यहूदी, सरकार ङा गेय पाइब, मान ताइब नु रागी रागी आन कली हुकुम पाइब भारत रे कूश माइश्‍शो एथीयोपीया सम्‍म ङा १२७ ओटा रागी नेल्‍लेमी मुर नेल्‍ल आन ब्रेक्‍स नु आंम आंम लोव़म नु यहूदी आन कली आंम आंम आन ब्रेक्‍स नु आंम आंम आन लोव़म पिप आ अरेशो लोव़ ब्रेक्‍ताक्‍म। \v 10 मोपा मेको ब्रेक्‍स कली पिप अहासूरस आ नेंमी ब्रेक्‍शा, पिप आ छाप थोक्‍ताक्‍व। मिनु मेको ब्रेक्‍स कली शारा दोरपाइक्‍ब आन कली गेशा, थाम्‍पान दोरपा चोव़थ सोइक्‍ताक्‍म। मेको आन ङोइश्‍शो शारा पिप आ नेल्‍ल क्‍येङा रिम्‍शो शारा बाक्‍तेक्‍म। \v 11 मेको ब्रेक्‍समी मार ब्रेक्‍शो बाक्‍त देंशा हना “सहर नेल्‍ल ङा यहूदी बुक्‍शा, आंम कली खतम पाइबपुकी रे प्रोंइसीमल। मिनु मेकोपुकीमी तेको तेको जात ङा नु तेको तेको रागी ङा बुक्‍शो मुर, सु सुम आन मीश नु आन आल आन कली श्‍येत गेमे, मेको आन कली काबुमीन क्‍याम्‍चा, साइक्‍चा नु खतम सेल्‍चा कली बुक्‍चा माल्‍नीम। मिनु मेकोपुकीमी श्‍येत गेब मुर आन मारेइ मारेइ रोइक्‍ने चाप्‍नीम। \em एस्‍तर ३:१३; एस्‍तर ९:७-१०,१५,१६\em* \v 12 पिप अहासूरसमी आ रागी नेल्‍लेमी मेको श्‍येत गेब आन कली अदार माइश्‍शो १२ महिना ङा १३ नाक्‍तीम खतम सेल्‍चा माल्‍ब” दे ब्रेक्‍शो बाक्‍त। \v 13 मिनु मेको ब्रेक्‍स नेल्‍ल रागी ङा मुर आन कली तुइक्‍पाइक्‍चा कली लेंशा मोदेंशोन ब्रेक्‍स ब्रेक्‍शा, उरदी पपाइक्‍चा, दे लोव़ सोइक्‍ताक्‍म। मिनु यहूदी चहिं मेको नाक्‍त आन जोरी सत्रु आन कली क्‍येक्‍क लेत्‍चा कली सासीशा बाक्‍मल, दे यहूदी आन कली अरेशा ब्रेक्‍शा सोइक्‍ताक्‍म। \v 14 मिनु पिपमी मेको शारा ङोइक्‍ब आन कली आ देंशो लोव़ चोव़थ शारा ङोइक्‍पा थाम्‍पान दोरपाइश्‍शा सोइक्‍ताक्‍व। मिनु मेको लोव़ सुसा दरवार रे योक्‍चा गोम्‍तेक्‍म। \s1 यहूदी आन ग्‍येरतीक नाक्‍त \p \v 15 मिनु मोरदेकै पिप आ बाक्‍तीक रे दरवार ङा ठेयब नीलो नु बुश फेक्‍तीक वा फेक्‍शा, पियाजी रङ ङा बरखी रुक्‍शा, पियामी सुन के ठेयब सिरपेच गुप्‍शा, सहर लत। मिनु मोरदेकै कली तशा, सुसा सहर ङा मुरपुकी थाम्‍पान ग्‍येरसाक्‍म। \v 16 मिनु यहूदी आन कली मेको नाक्‍त आन थुं बारपाइक्‍तीके, शुश ग्‍येरतीके नु मान ततीके नाक्‍त दुम्‍त। \v 17 मिनु पिप आ ब्रेक्‍स नु आ हुकुम जाक्‍दीशो नेल्‍ल रागी नु सहर नेल्‍लेमी यहूदी साप्‍पा ग्‍येरसाक्‍म। मिनु मेको नाक्‍त चाड सेल्‍शा, भोज जाम्‍तेक्‍म। मिनु मेको रागी ङा शुश मुर यहूदी दुम्‍तेक्‍म। मारदे हना मुर नेल्‍ल यहूदी आन कली तशा हिंतेक्‍म। \c 9 \s1 यहूदीपुकीम ग्राशो \p \v 1 मिनु अदार माइश्‍शो १२ महिना ङा १३ नाक्‍त पिप आ ब्रेक्‍शो लोव़ खाप्‍तीक नाक्‍त जाक्‍त। मेको नाक्‍त यहूदी आन जोरी सत्रुमी यहूदी आन कली साइक्‍चा मिम्‍शो बाक्‍तेक्‍म। तन्‍न मुल यहूदीपुकीम कका आन जोरी सत्रु आन कली साइक्‍तीक नाक्‍त जाक्‍त। \v 2 मेको नाक्‍त पिप अहासूरस आ रागी नु सहर ङा यहूदी नेल्‍ल आन जोरी सत्रु आन कली साइक्‍चा, दे बुक्‍तेक्‍म। मिनु मेको यहूदी आन कली सुइमी तेक्‍ने मचबेम। मारदे हना यहूदी आन कली तशा, मुर नेल्‍ल शुश हिंतेक्‍म। \v 3 मिनु मोरदेकै कली तशा, हिंतीके रागी नेल्‍ल ङा हुकुम पाइबपुकी, सरकार ङा गेय पाइबपुकी नु ठेयब मुर नेल्‍लेमी यहूदी आन कली वारच पाम्‍तेक्‍म। \v 4 मोरदेकै पिप आ दरवारमी ठेयब मुर दुम्‍त। मिनु रागी नेल्‍लेमी आ नें तुइक्‍ताक्‍म। मोपा मेको आ सक्ति बारना बारन लत। \v 5 मिनु यहूदीपुकीम आन जोरी सत्रु आन कली तरवारम तूशा, क्‍योरशा साइश्‍शा थुम्‍तेक्‍म। यहूदीपुकीमी आन कली खेदा पाइब मुर आन कली मार पचा दाक्‍तमे, मेको पाम्‍तेक्‍म। \v 6 यहूदीपुकीमी सुसा दरवारमी ५ सहे मुर आन कली साइक्‍तेक्‍म। \v 7 मिनु मेको हम्‍मदाता आ तौ हामान आ १० जना तौ पारशान-दाता, दाल्‍फोन, अस्‍पाता, \v 8 पोराता, अदाल्‍या, अरीदाता, \v 9 पारमश्‍ता, अरीसाइ, अरीदाइ नु वाइजाता बाक्‍तेक्‍म। \em उत्‍पत्ती १४:२१-२४\em* \v 10 मिनु मेको यहूदी आन जोरी सत्रु हम्‍मदाता आ तौ हामान आ १० जना तौ कली यो साइक्‍तेक्‍म। मेको आन शोंप नु आन थेरशो रू चहिं मरोइक्‍तेम। \p \v 11 मिनु मेको नाक्‍त सुसा दरवारमी गिश मुर आन कली सदमे, मेको पिप कली शोव़तेक्‍म। \v 12 मिनु पिपमी पिपीम एस्‍तर कली “सुसा दरवारमी यहूदीपुकीमी ५ सहे मुर नु हामान आ १० जना तौ नेल्‍ल आन कली साइक्‍तेक्‍म। मिनु अरु आं रागीपुकीमी मार मार पामे माइ? गे मार पुंइतीनी हना यो, मेको गेनन्‍नी। चिनु मार पुंइनीनी? मेको दुम्‍ब” देंत। \v 13 मिनु एस्‍तरमी “हजुर, गे दाक्‍‍नीनी हना, दीसा यो सुसा सहरमी यहूदीपुकीम मुलाक्‍त ङा खोदेंशो पचा तामेक्‍ल, दे हुकुम पने। मिनु हामान आ साइश्‍शो १० जना तौ आन कली क्‍युक्‍तीक थाममी क्‍युक्‍पतीन” देंत। \v 14 मिनु पिपमी “मोदेंशोन पामेक्‍ल” दे हुकुम पाप्‍तु। मिनु सुसा सहरमी पिप आ हुकुम खोदेंशो पा, हामान आ साइश्‍शो तौ नेल्‍ल आन कली थामम क्‍युक्‍तेक्‍म। \v 15 मिनु सुसा सहरम बाक्‍शो यहूदीपुकी अदार महिना ङा १४ नाक्‍तीमी लेंशा बुक्‍तेक्‍म। मिनु सुसा सहरमी ३ सहे मुर साइक्‍तेक्‍म। तन्‍न मेको आन शोंप नु आन थेरशो रू मारेइ मरोइक्‍तेम। \v 16 मिनु पिप आ रागी ङा यहूदीपुकी आंम कली आन जोरी सत्रु रे प्रोंइचा कली बुक्‍तेक्‍म। मिनु मेकोपुकीमी आंम कली काइ मदाक्‍ब ७५ हजार जना मुर आन कली साइक्‍तेक्‍म। मोपा मेकोपुकीमी आन जोरी सत्रु रे थुं नाइक्‍चा ताम्‍तेक्‍म। तन्‍न मेको आन शोंप नु आन थेरशो रू चहिं मारेइ मरोइक्‍तेम। \s1 पुरीम चाड सेल्‍शो \p \v 17 मिनु मेको नेल्‍ल अदार माइश्‍शो महिना ङा १३ नाक्‍तीम पाम्‍तेक्‍म। मिनु मेकोपुकी आ दीसा १४ नाक्‍तीम नांइसाक्‍म। मिनु मेको नाक्‍त चाड का सेल्‍शा, ग्‍येरतीक नाक्‍त सेल्‍तेक्‍म। \v 18 सुसा सहरम बाक्‍ब यहूदीपुकी चहिं अदार महिना ङा १३ नु १४ नाक्‍त बुक्‍तेक्‍म। मिनु १५ नाक्‍त नांइसाक्‍म। मिनु मेको नाक्‍त चाड का सेल्‍शा, ग्‍येरतीक नाक्‍त सेल्‍तेक्‍म। \v 19 मोपतीके ङोन ङोन गाउं ङा नु अर्को सहरम बाक्‍ब यहूदीपुकीमी अदार माइश्‍शो महिना ङा १४ नाक्‍त, नाइक्‍तीक नाक्‍त, चाड नु ग्‍येरतीक नाक्‍त सेल्‍नीम। मेको नाक्‍त मेकोपुकीमी कोसेली गेमुइनीम। \p \v 20 मिनु मोरदेकैमी मार मार दुम्‍मे, मेको नेल्‍ल ब्रेक्‍ताक्‍व। मिनु पिप अहासूरस आ नेक्‍था नु ङोन ङा रागीम बाक्‍ब यहूदी नेल्‍ल आन कली सोइक्‍ताक्‍व। \v 21 मिनु मेकोमी मार ब्रेक्‍ताक्‍व देंशा हना “अदार महिना ङा १४ नु १५ नाक्‍त यहूदी नेल्‍लेमी बर्स बर्समी चाड नु ग्‍येरतीक नाक्‍त सेल्‍चा माल्‍नीम। \v 22 मारदे हना मेको नाक्‍त यहूदी आन जोरी सत्रु रे नाइक्‍चा ताम्‍तेक्‍म। मिनु मेको महिनामी आन थुं लुक्‍च ल‍तीक रे ग्‍येरशो थुं दुम्‍तेक्‍म। मिनु आन रोंका पतीके रे ठेयब ग्‍येरतीक नाक्‍त फांइसाक्‍व। मेकोपुकीमी मेको नाक्‍त चाड का सेल्‍शा, ग्‍येरतीक नाक्‍त सेल्‍चा माल्‍नीम। मिनु कोसेली सोइक्‍मुशा, प्रुङग आन कली मार मार गेचा माल्‍नीम” दे ब्रेक्‍शो बाक्‍त। \v 23 मोपतीके यहूदीपुकीमी मोरदेकै आ ब्रेक्‍शो खोदेंशो पचा गोम्‍तेक्‍म। मिनु मेको मोदेंशो पा गेना हना यो पचा कली आन लोव़ थोक्‍ताक्‍म। \v 24 ङोंइती यहूदी आन जोरी सत्रु अगाग आ मुर हम्‍मदाता आ तौ हामानमी यहूदी आन कली खतम सेल्‍चा नु साइक्‍चा कली मेको पुर माइश्‍शो साहीत कोव़पाइश्‍शो बाक्‍त। \em एस्‍तर ३:७\em* \v 25 मिनु मेको लोव़ पिप कली तुइक्‍पदमे नोले पिपमी, ब्रेक्‍स पा यहूदी आन कली मरिम्‍शो नु श्‍येत गेचा मिम्‍शो नेल्‍ल हामान आंम आ पियामी कोप्‍ताक्‍व। मिनु मेको नु आ तौ थामम क्‍युक्‍शा साइक्‍चा पुंइसाक्‍म, दे छाप आप्‍शो ब्रेक्‍तीक का ब्रेक्‍शा ग्रुंइ‍ताक्‍व। \em एस्‍तर ७:१०\em* \v 26 मेको पुर माइश्‍शो साहीत कोव़शा थोक्‍शो बाक्‍त। मिनु मेको नाक्‍त निक्‍शी कली पुरीम नें वोइक्‍तेक्‍म। मिनु मोरदेकै आ ब्रेक्‍शो, यहूदी आंमा आन तशो नु अरु आन देंशो लोव़ नेंशा, \v 27 यहूदीपुकीमी आंम आन कली नु आन चच युइ आन कली नु सु सु यहूदी दुम्‍चा दाक्‍नीमी, मेको नेल्‍ल आन कली गेना हना यो बर्स बर्समी मेको नाक्‍त निक्‍शी “पुरीम माइश्‍शो चाड मानेचा माल्‍ब” दे रिती थिती वोइक्‍तेक्‍म। दोदेंशो ब्रेक्‍शो बाक्‍मे, मोदेंशो पचा माल्‍तेक्‍म। \v 28 मिनु नेल्‍ल आन पालामी, नेल्‍ल आन खिं ङा मुरपुकीमी, रागी नेल्‍लेमी नु सहर नेल्‍लेमी मेको नाक्‍त निक्‍शी कली मिम्‍शा, चाड सेल्‍चा माल्‍नीम। मिनु यहूदी आन दातेमी मेको पुरीम चाड कली गेनायो मप्रेंदमेक्‍ल। गेना हना यो मिम्‍तमेक्‍ल। \p \v 29 मिनु अबीहेल आ तमी एस्‍तर पिपीम नु मेको यहूदी मोरदेकैमी दोपा नु गेना मेको पुरीम माइश्‍शो चाड सेल्‍चा, मेको आ पर्बम शुश ब्रेक्‍ताक्‍स। \v 30 मिनु मोरदेकैमी पिप अहासूरस आ राज्‍य ङा १२७ ओटा रागीम बाक्‍शो यहूदी आन कली चिठी ब्रेक्‍शा सोइक्‍ताक्‍व। मार ब्रेक्‍शो बाक्‍त देंशा हना “इन थुं नाइश्‍शा, आं ङोंइती ब्रेक्‍शो पुरीम चाड मानेचा मप्रोनीन” दे ब्रेक्‍शो बाक्‍त। \v 31 मिनु मेको यहूदी मोरदेकै नु पिपीम एस्‍तरमी दोदेंशो देंसा, मोदेंशो पा पुरीम चाड ठीक नाक्‍तीमी पचा कली ब्रेक्‍शो बाक्‍त। मिनु यहूदीपुकीमी आंम कली नु आन चच युइ आन कली “मेको पुरीम चाड पचा माल्‍ब” दे आन थुंमी मिम्‍चा माल्‍नीम। मेको माइजा बाक्‍तीक नाक्‍त आन रोंका पशो नेल्‍ल मिम्‍चा माल्‍नीम। \v 32 मिनु एस्‍तर आ हुकुममी मेको पुरीम ङा लोव़ नुप्‍त। मिनु मेको लोव़ किताबम ब्रेक्‍शा वोइक्‍तेक्‍म। \c 10 \s1 मोरदेकै आ पाला ङा यहूदीपुकी \p \v 1 मिनु पिप अहासूरसमी आ रागी ङा मुर आन कली नु समुन्‍द्र ङा टापुपुकीम बाक्‍ब मुर आन कली तिरो थाप्‍पाइक्‍तु। \v 2 पिप अहासूरस आ अधिकार नु सक्ति आन पर्बम नु दोपा मेकोमी मोरदेकै कली ठेयब गेय पपदा, मेको आ पर्बम मादी नु पारसी पिप आन इतिहास ङा किताबमी ब्रेक्‍शो बाक्‍ब। \em एस्‍तर २:८,१५\em* \v 3 मेको यहूदी मोरदेकै पिप अहासूरस आ नोले, मेको आ रागी ङा नेल्‍ल क्‍येङा ठेयब मुर दुम्‍त। मेको यहूदी आन दातेमी यो नेल्‍ल क्‍येङा ठेयब मान तशो मुर बाक्‍त। मिनु आ लोक्‍बपुकीमी मेको कली शुश दाक्‍ताक्‍म। मारदे हना मेकोमी आ मुर आन कली रिम्‍शो नु आन थुं नुचा ङा गेय पाप्‍तु। मिनु मेकोमी नेल्‍ल रिम्‍शो दुम्‍ल, दे आ जात ङा मुर आन पर्बम पिप कली लोव़ पाप्‍तु।