\id ACT \h प्रेरित \toc1 प्रेरित \toc2 प्रेरित \toc3 प्रेरित \mt1 प्रेरित \ip \bd ब्रेक्‍ब मुर:\bd* एको किताब लूकाम ब्रेक्‍शो बाक्‍ब। लूका यहूदी मबाक्‍‍थु यो, पावल नु गेय पवा बाक्‍त। \em प्रेरित १६:१०-१७; प्रेरित २०:५-१५; प्रेरित २१:१-१८ नु प्रेरित २७:१-२८:१६ \em* एको किताबमी शुश खेयप “गोपुकी” ब्रेक्‍शो बाक्‍ब। मोपतीके लूका पावल नु काथा बाक्‍शो तुंइसीब। लूका डक्‍टर बाक्‍त। \em कलस्‍सी ४:१४\em* \ip \bd गेना ब्रेक्‍शो:\bd* एको किताब गेना ब्रेक्‍शो बाक्‍मे, मेको रिम्‍शो पा मतुंइसीब। तन्‍न पावल रोम सहरम चोक्‍चा पुंइसीशो बर्स निक्‍शी दुम्‍शो नोले ६३-६४ ए. डी. एको किताब ब्रेक्‍शो बाक्‍चा माल्‍ब। एको किताब मथुम्‍शो किताब का बाक्‍त। मारदे हना लूका ते लमे, सुइमी मतुइक्नीम। ६४ ए. डी.मी रोम सहरम ठेयब मी सुइक्‍तीके नु थमा सुइक्‍ब आन कली खेदा पतीके लूका बेक्‍म कों, प्रोक्‍म कों मारेइ मतुंइसीब। \ip \bd मार ब्रेक्‍शो:\bd* लूका, यहूदी मुर मबाक्‍ब। आ ब्रेक्‍शो “लूका ग्‍येरपाइक्‍तीक” लोव़मी अर्को रागी ङा मुर येसु ख्रीस्‍त आ पतीकेमी पाप रे ब्रोंइचा ताइनीम, दे शुश ब्रेक्‍शो बाक्‍ब। येसु ख्रीस्‍त आ सोइश्‍शो आन पशो गेय नु परमप्रभु यावे आ सोक्‍त आ गेय आ पर्बम शुश ब्रेक्‍शो बाक्‍ब। \c 1 \s1 येसु स्‍वर्ग लाइक्‍चा पुंइसीशो \p \v 1 आं दाक्‍शो थियोफीलस, गो ङोंइती ङा किताबमी परमप्रभु यावे आ बाक्‍तीक लाइक्‍चा मपुंइसे सम्‍म येसुमी मार पवा, मार शेंदा, मेको नेल्‍ल ब्रेक्‍शा, तुइक्‍पाइक्‍ने थुम्‍तन्‍नी। \em लूका १:३\em* \v 2 येसुमी शेंसीब आन कली योव़शा, मेको योव़शो आन कली सोइश्‍शोपुकी नें वोइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। मेको सोइश्‍शो आन कली परमप्रभु यावे आ सोक्‍त रे पा मार शेंचा, मार पचा, नेल्‍ल शेंना शेंन वोइक्‍मी बाक्‍त। \em मत्ती २८:१-२०\em* \v 3 मेको आन कली शेंशो मार बाक्‍माक्‍त देंशा हना, येसु श्‍येत जशा साइक्‍चा पुंइसीशा, बेक्‍शा, बेक्‍शो रे सेंपाइक्‍चा पुंइसीशा, ४० नाक्‍त सम्‍म आ सोइश्‍शो आन कली तपांइसीन सीन परमप्रभु यावे आ राज्‍य ङा लोव़ शेंना शेंन बाक्‍माक्‍त। \v 4 मोदेंशो पा काथा बाक्‍शा, मेको आन कली “परमप्रभु यावेमी आ देंशो लोव़ मखबा सम्‍म यरूसलेम सहरमीन बाक्‍कीन। \em लूका २४:४९; यूहन्‍ना १५:२६\em* \v 5 इन कली ङोंइती मार मार देंङा, मेको लेंशा देंनुङ यूहन्‍नामी मुर आन कली ब्‍वाक्‍कुम खुम्‍शा ग्रुंइताक्‍व। इन कली चहिं परमप्रभु यावेमी आ सोक्‍तीम ख्रुम्‍ब। मेको दुम्‍चा कली शुश नाक्‍त मलीशो बाक्‍ब” दे शेंदीमी बाक्‍त। \em मत्ती ३:११\em* \p \v 6 मिनु येसु नु आ सोइश्‍शोपुकी बुक्‍शा बाक्‍मानु, मेकोपुकीमी येसु कली “प्रभु, गे इस्राएल कली मुल लेंशा आंम राज्‍य सेल्‍नीनी?” दे हिल्‍लो पामे बाक्‍त। \em लूका १९:११; लूका २४:२१ \em* \v 7 मिनु येसुमी “राज्‍य सेल्‍‍चा आं आफ आ गुइमी बाक्‍ब। मिनु गेना सेल्‍चा दाक्‍बा, मेना सेल्‍‍ब। मेको तुइक्‍चा यो ममाल्‍नीनी। \em मत्ती २४:३६\em* \v 8 मार चहिं तुइक्‍चा माल्‍नीनी देंशा हना, परमप्रभु यावे आ सोक्‍त आ सक्ति ताइनीनी। सक्ति तशा यरूसलेम, यहूदीया, सामरीया नु रागी नेल्‍लेमी हिरशा, आं लोव़ शेंशा, आं सांकछी दुम्‍नीनी” दे माइक्‍मी बाक्‍त। \em लूका २४:४८; प्रेरित ८:१\em* \v 9 मिनु मोदेंशो लोव़ पा, मेको आन तना तन ग्‍येत्‍थ ग्‍युक्‍शा, गोस्‍सुमी गिल्‍सीशा सरीङ ग्‍येत्‍थ लमाक्‍त। मिनु नोले मेकोपुकीमी मतामे बाक्‍त। \em मर्कूस १६:१९; लूका २४:५१\em* \v 10 मोपा यो सरीङ गे कोव़ना कोव़न बाक्‍मानु, बुश वा फेक्‍शो मुर निक्‍शी फो फु ग्रूशा, आन ङोंइती राप्‍शो तामे बाक्‍त। \em लूका २४:४\em* \v 11 मिनु मेको निक्‍शीमी “ए गालील ङा मुर, मार सरीङ गे कोव़ना कोव़न बाक्‍नी? येसु इन बाक्‍तीके रे परमप्रभु यावे आ बाक्‍तीके लाइक्‍चा पुंइसाक्‍व। दोपा लशो तनी, मोपा काबु लेश्‍शा यीब, दे तुइक्‍तीने” देंसा बाक्‍त। \em लूका २१:२७\em* \v 12 मिनु मेकोपुकी जैतून डांडा रे यरूसलेम लेम्‍मा बाक्‍त। मेको लां चहिं नाइक्‍तीक नाक्‍त गाक्‍चा दुम्‍तीक लां बाक्‍माक्‍त। \p \v 13 मिनु यरूसलेम सहरम जाक्‍शा ङा मीन, खिं का ङा तला तारी ओव़शा बाक्‍मा बाक्‍त। मोपा बाक्‍बपुकी सु सु बाक्‍मा बाक्‍त देंशा हना, पत्रुस, यूहन्‍ना, याकूब, अन्‍द्रीयास, फिलीप, थोमास, बारथोलोमाइ, मत्ती, अल्‍फयस आ तौ याकूब, सिमोन, मेको कली कनानी यो देंसीब नु याकूब आ तौ यहूदा बाक्‍मा बाक्‍त। \em लूका ६:१३-१६\em* \v 14 मेकोपुकी नु मीश मुरपुकी, येसु आ ममा मरीयम नु येसु आ लोक्‍बपुकी यो बाक्‍मा बाक्‍त। मेको नेल्‍ल थुं का ङा दुम्‍शा, नाक्‍त किंत किंत परमप्रभु यावे कली ठेयब सेल्‍ना सेल्‍न, पुंइना पुंइन बाक्‍बाक्‍मा बाक्‍त। \em यूहन्‍ना ७:३\em* \s1 सोइश्‍शो का तेम्‍शो \p \v 15 मिनु काबु नाक्‍त पत्रुस थमा सुइक्‍ब सहे का २० जना मुर आन दातेमी बाक्‍मा बाक्‍त। \em यूहन्‍ना २१:१५-१९\em* \v 16 मिनु पत्रुस मेको आन दातेमी राप्‍शा, मेको आन कली “आं लोक्‍बपुकी, नेनीने, येसु कली ग्‍याइक्‍ब आन कली लां कोंइब यहूदा आ पर्बम लोव़ का निक्‍शी पाइनुङ। साइ परमप्रभु यावे आ सोक्‍तीमी पिप दाऊद कली मार ब्रेक्‍पाइश्‍शो बाक्‍मे, मेको नेल्‍ल थमा दुम्‍चा माल्‍ब। मिनु मुल थमा दुम्‍त। \em भजन संग्रह ४१:१०\em* \v 17 यहूदा १२ जना शेंसीब आंइ दाते ङा वारच का बाक्‍त। मेको कली यो प्रभुमी गेय का पपाइक्‍चा कली योव़शो बाक्‍त। \v 18 मेकोमी येसु कली ग्‍याइक्‍ब आन कली लां कोंइशा, वारच पा क्‍येट ताक्‍गा बाक्‍त। मिनु मेको क्‍येटमी रू ग्‍यबा बाक्‍त। मोपा मरिम्‍शो गेय पतीके क्‍यूली पा दोक्‍‍शा, आ कोव़ज ब्रोल्‍शा आ क्‍यी ग्रूशा बेक्‍माक्‍त। \em मत्ती २७:३-१०\em* \v 19 मेको आ मरिम्‍शो पशो यरूसलेम सहरमी बाक्‍ब नेल्‍लेमी तुइक्‍ताक्‍म। मिनु मेको रू कली आन लोव़ रे पा आखेल्‍दामा, दे नें वोइक्‍तेक्‍म। आखेल्‍दामा देंशो “हुश आ रू” रुम्‍सीब। \v 20 साइ पिप दाऊदमी ब्रेक्‍शो लोव़मी मार ब्रेक्‍शो बाक्‍ब देंशा हना ‘मेको आ खिं ब्रेश्‍शा बाक्‍ल, मेकेर सुइ बाक्‍चा मतामेक्‍ल, आ पशो गेय अर्को मुरुमी पवल’ दे ब्रेक्‍शो बाक्‍ब। \em भजन संग्रह ६९:२५-२६; भजन संग्रह १०९:८\em* \p \v 21 मुल यहूदा आ पा ङा मुर का योव़चा माल्‍ब। दोदेंशो मुर माल्‍ब देंशा हना, यूहन्‍नामी मुर आन कली ब्‍वाक्‍कुमी ख्रुम्‍शा ग्रुंइशो नाक्‍त रे येसु परमप्रभु यावे आ बाक्‍तीक लाइक्‍चा मपुंइसे सम्‍म, प्रभु येसु नु काथा बाक्‍ब, काथा गाक्‍ब, काथा जाइब मुर का माल्‍ब। \em यूहन्‍ना १५:२७\em* \v 22 मेको मुरुम ‘येसु बेक्‍शा, सेंसीशो ताता’ देंने चाप्‍चा माल्‍ब” दे माइक्‍मी बाक्‍त। \v 23 मिनु आ लोव़ नेंशा बिश्‍शा, आन दाते रे योव़शा, मुर निक्‍शी आस कली नेल्‍ल आन ङोंइती राप्‍पदमे बाक्‍त। मेको आस नें का के योसेफ बारसाबास, आ याइनी नें चहिं युस्‍तस बाक्‍माक्‍त। का के चहिं मत्‍तीयस बाक्‍माक्‍त। \v 24 मिनु मेकोपुकीमी “परमप्रभु, गे मुर नेल्‍ल आन थुं तुइक्‍नीनी। मोपतीके एको निक्‍शीमी तेको कली योव़नीनी, आंइ कली तुइक्‍पतीने। \em प्रेरित ६:६\em* \v 25 मिनु मेको यहूदा आ पा ङा सोइश्‍शो का दुम्‍ल” दे प्रार्थना पामे बाक्‍त। \v 26 मिनु भोट तोक्‍गमे बाक्‍त। भोट तोक्‍गमेनु, मत्‍तीयस ग्रामाक्‍त। मोपा मत्‍तीयस यो सोइश्‍शो का दुम्‍शा तेम्‍सीशा, १२ जना सोइश्‍शो दुम्‍मा बाक्‍त। \em हितोपदेस १६:३३; निसाफ पाइब २१:१७\em* \c 2 \s1 परमप्रभु आ सोक्‍तीम प्रिंचा पुंइसीशो \p \v 1 मिनु पेन्तीकोस नाक्‍त थमा सुइक्‍ब आन ग्रुम्‍तीकेमी देल्‍मा बाक्‍त। \em लेवी २३:१५-२१\em* \v 2 मिनु सरीङ रे हुरुर पा फश खोदेंशो फो ग्रूशा, आन बाक्‍तीक प्रिंशा थुरशा रेयके पवा बाक्‍त। \v 3 मिनु ब्रशो मी खोदेंशो तांइसीशो परमप्रभु यावे आ सोक्‍त का का पा आन तारी जुक्‍ता बाक्‍त। \em मत्ती ३:११\em* \v 4 मिनु परमप्रभु यावे आ सोक्‍तीमी सोइश्‍शो आन कली प्रिंशा, मेको आन कली आन मतुइश्‍शो लोव़ पपाइक्‍मी बाक्‍त। \em प्रेरित ४:३१; प्रेरित १०:४४-४६\em* \v 5 यरूसलेममी परमप्रभु यावे कली मान पा हिंब, रागी नेल्‍ल रे जाक्‍शो यहूदी बाक्‍मा बाक्‍त। \em प्रेरित १३:२६\em* \v 6 मिनु मेकोपुकीमी मेको रेयके नेंशा, खुम्‍सीमा बाक्‍त। मिनु मेकेर आन लोव़ कका ब्‍वाक्‍शो नेंशा छक लाक्‍मा बाक्‍त। \v 7 मिनु छक लाक्‍शा “मेकोपुकी गालील ङा मुर मनमी ङा? तन्‍न इं लोव़ कका ब्‍वाक्‍तेक्‍म। \v 8 गालील ङा मुरपुकीमी दोपा इं लोव़ नेल्‍ल ब्‍वाक्‍स जोक्‍ग्‍मे माइ?” देंमुमा बाक्‍त। \v 9 मो दुम्‍शो ताइबपुकी ते ते ङा बाक्‍मा बाक्‍त देंशा हना, पारथेस, मेदी, एलाम, मेसोपोटामीया, यहूदीया, कापाडोसीया, पोन्‍टस, एसीया, \v 10 फ्रिगीया, पाम्‍फीलीया, इजीप्‍त, लिबीया नु साइरेनी एर ओंथ, रोम, क्रेट नु अरब रागी रे जाक्‍शो यहूदी नु यहूदी दुम्‍शोपुकी बाक्‍मा बाक्‍त। \v 11 मेकोपुकीमी “गो नेल्‍लेमी परमप्रभु यावे आ पशो छक लाक्‍चा ङा गेय आ पर्बम आंइ लोव़ पशो नेंतय। \v 12 मोपा मेको नेंबपुकीमी ‘मार बाक्‍म माइ, मार दुम्‍बा’ देंमुमा बाक्‍त। \v 13 का निक्‍शीमी चहिं ‘शांबु दुक्‍शो बाक्‍तेक्‍म’ ” दे शुक्‍शी पामे बाक्‍त। \s1 साइ ङा लोव़ थमा दुम्‍शो \p \v 14 मिनु पत्रुसमी सोइश्‍शोपुकी नु राप्‍शा, मुर आन कली “इं यहूदी नु यरूसलेममी बाक्‍बपुकी, आं लोव़ रुप्‍चा कली नोफा दाइश्‍शा नेनीने। \v 15 इन मिम्‍शो खोदेंब पा एकोपुकी दुक्‍शो मनमी। मुल सुनी ङा ९ बजेशो बाक्‍ब, दे तुइक्‍तीने। \em भजन संग्रह १६:८-११\em* \v 16 मार रुपीन देंशा हना, साइ परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब योएलमी ब्रेक्‍शो लोव़ मुल थमा दुम्‍त, दे रुपीने। साइ ङा लोव़म मार ब्रेक्‍शो बाक्‍त, देंशा हना \em योएल ३:१-५\em* \v 17 ‘परमप्रभु यावेमी रागी नुप्‍ची नाक्‍त मुर नेल्‍ल आन कली आं सोक्‍तीम प्रिंनुङमी। मिनु इन तमी तौपुकीमी आं लोव़ पाइनीम। ठिटापुकीमी आं कोंइशो ताइनीमी, खाल्‍पापुकीमी ङोमु ताइनीम। \v 18 आं वाइलीम वाइल आन कली यो आं सोक्‍तीम प्रिंनुङमी। मिनु मेकोपुकीमी यो आं लोव़ पाइनीम। \v 19 मेको ठेयब नाक्‍त जाक्‍चा क्‍येङा ङोंइती गो सरीङ नु रागीमी चिन्‍ड नु छक लाक्‍चा ङा गेय कोंइनुङ। हुश यिपाइक्‍नुङ, मी ब्रपाइक्‍नुङ नु ठेयब कुन ग्रूशो तपाइक्‍नुङ। \v 20 नां छिङछिङ दुम्‍ब। तास्‍ला हुश खोदेंशो लल दुम्‍शो तांइसीब। मेको प्रभु आ ठेयब नाक्‍त आ क्‍येङा ङोंइती मोदेंशो दुम्‍ब। \v 21 मिनु सु सुमी प्रभु आ नें थिशा प्रोंइयीकी, दे ब्रेम्‍मा, मेकोपुकी पाप रे प्रोंइचा पुंइसीनीम’ दे परमप्रभु यावेम देंशो बाक्‍ब। \em योएल २:२७-३२\em* \p \v 22 मोपतीके इस्राएल ङा लोक्‍बपुकी, आं लोव़ नेनीने। परमप्रभुमी नासरथ ङा येसु कली योव़शा, सक्ति पाइश्‍शो गेय, चिन्‍ड नु छक लाक्‍चा ङा गेय इन दातेमी कोंइपाइक्‍तु। मेको गे यो तशो तुइश्‍शो बाक्‍नीनी। \v 23 गेपुकीमी येसु कली अरेशो मटीब आन गुइम गेशा, शीम केप्‍शा कांटी थोक्‍शा क्‍याइश्‍शा साइक्‍पाइक्‍तीनी। ङोंइती रे परमप्रभु यावेमी मोदेंशो दुम्‍चा माल्‍ब, दे मिम्‍शा, इन कली मो पचा गेशो बाक्‍माक्‍त, दे रुपीन। \em प्रेरित ४:२८\em* \v 24 गेपुकीमी साइक्‍पाइक्‍तीनी हना यो, परमप्रभुमी येसु कली बेक्‍शो रे सेंताक्‍व। मारदे हना आ गेना हना यो ब्रोंइशा बाक्‍ब परमप्रभु बाक्‍ब। \v 25 मिनु पिप दाऊदमी येसु आ पर्बम ‘प्रभु गेना हना यो आं ग्‍युरा गे बाक्‍ब, दे तुइश्‍शा महिंनुङ। \em भजन संग्रह १६:८-११\em* \v 26 गो ग्‍येरसीशा प्रभु कली ठेयब सेल्‍शा कुम्‍सो पाइनुङ। मारदे हना प्रभु नु काथा बाक्‍शा, गेना हना यो ब्रोंइचा ताइनुङ। \v 27 बेक्‍शा आं रां राक्‍शा लचा मगेब, दे तुइक्‍नुङ। \v 28 परमप्रभुमी ब्रोंइतीक लां कोंइताक्‍यी। मिनु गेना हना यो प्रभु नु ग्‍येरसीशा बाक्‍नुङ’ दे येसु आ पर्बम ब्रेक्‍शो बाक्‍त। \em भजन संग्रह १६:८-१०\em* \v 29 आं लोक्‍बपुकी, इं किकी पिपी दाऊद आ पर्बम का का पा देंने चाप्‍नुङ। दाऊद बेक्‍माक्‍त। मिनु लाइश्‍शा थिम्‍ने थुम्‍मे बाक्‍त। तेकेर थिम्‍मे गोपुकीमी मुल यो तुइक्‍नय। \em १राजा २:१०\em* \v 30 परमप्रभु यावेमी आ लोव़ पाइब दाऊद कली ‘इ चच युइ रे पिप का सेल्‍नुङ’ दे लोव़ गेशो तुइश्‍शो बाक्‍त। \v 31 मिनु दाऊदमी परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब दुम्‍तीके, मेको येसु, मस्‍सीह आ पर्बम लोव़ पाप्‍तु, दे तुइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु मेकोमी ‘मेको बेक्‍शो मुर आन बाक्‍तीकेम मलीब। आ रां मराक्‍बा’ देंशो बाक्‍माक्‍त। \em २सामुएल ७:१२-१३; भजन संग्रह ८९:४-५\em* \v 32 परमप्रभु यावेमी येसु कली बेक्‍शो रे सेंताक्‍व। मेको गो आंइ मिक्‍चीमी ताइतक। \v 33 मिनु येसु परमप्रभु यावे आ ग्‍युरा गे बाक्‍शा, आ आफ रे परमप्रभु यावे आ सोक्‍त ताक्‍शा, आंइ तारी मोइक्‍‍तु। मिनु मार मार नेंनी, मार मार तनी, मेको नेल्‍ल परमप्रभु यावे आ सोक्‍तीम पपाइश्‍शो बाक्‍माक्‍त, दे तुइक्‍तीने। \em यूहन्‍ना १५:२६\em* \v 34 पिप दाऊद सरीङ ग्‍येत्‍थ क्‍युक्‍चा मतवा। तन्‍न दाऊदमी ‘प्रभुमी आं प्रभु कली, आं ग्‍युरा गे बाक्‍को। \em भजन संग्रह ११०:१\em* \v 35 इ जोरी सत्रु आन कली इ खोइल आगाम मवोदुमी सम्‍म आं ग्‍युरा गे बाक्‍को’ दे ब्रेक्‍शो बाक्‍त। मेको लोव़ दाऊद आ पर्बम ममाइ। येसु आ पर्बम ब्रेक्‍शो बाक्‍ब, दे रुपीन। \v 36 मोपतीके इस्राएली नेल्‍लेमी मार तुइक्‍चा माल्‍नीनी देंशा हना, गेपुकीमी शीम केप्‍शा कांटी थोक्‍शा साइक्‍पाइश्‍शो येसु कली परमप्रभु यावेमी प्रभु नु ख्रीस्‍त सेल्‍तु” दे माइक्‍मी बाक्‍त। \em ख्रीस्‍त आ देंशो मस्‍सीह्‍ बाक्‍ब।\em*\em प्रेरित ५:३१\em* \p \v 37 मिनु आ लोव़ नेंब आन थुं खाइक्‍माक्‍त। मिनु पत्रुस नु सोइश्‍शो आन कली “गो मार पक मिनु?” दे हिल्‍लो पामेनु, \em प्रेरित १६:३०; लूका ३:१०\em* \v 38 पत्रुसमी “इन थुं परमप्रभु यावे गे लेश्‍शा, येसु कली थमा सुइश्‍शा, आ नेंमी ब्‍वाक्‍कुम ख्रुम्‍शा ग्रुंइपांइसीने। मिनु इन पाप क्‍याम्‍चा पुंइसीनीनी। परमप्रभु यावे आ सोक्‍तीम प्रिंचा यो पुंइसीनीनी। \em प्रेरित ३:१७-१९; लूका २४:४७\em* \v 39 मारदे हना परमप्रभु यावे आ गेशो लोव़ इन कली, इन तमी तौ चच युइ आन कली नु ङोन रागीम बाक्‍ब आन कली गेशो बाक्‍त। मिनु परमप्रभु आंइ परमप्रभु यावेमी सु सु कली ब्रेश्‍शो बाक्‍मे, मेको आन कली गेशो बाक्‍त” दे शेंदीमी बाक्‍त। \em योएल ३:५\em* \v 40 मिनु पत्रुसमी शुश शेंशा “थमा मसुइक्‍ब मदुमीने। मरिम्‍शो पाइब रे ङोन बाक्‍कीने” दे शुश अर्ती गेशा माइक्‍मी बाक्‍त। \em मत्ती १७:१७; फिलिप्‍पी २:१५\em* \v 41 मिनु शुश मुरुमी पत्रुस आ देंशो बिश्‍शा, ख्रीस्‍त कली थमा सुइश्‍शा, ब्‍वाक्‍कुम ख्रुम्‍शा ग्रुंइचा पुंइसमा बाक्‍त। मोपा ब्‍वाक्‍कुम ख्रुम्‍शा ग्रुंइचा पुंइसीबपुकी हजार सां खोइ दुम्‍मा बाक्‍त। मोपा थमा सुइक्‍ब नु तेम्‍समा बाक्‍त। \v 42 मिनु नेल्‍ल काथा बाक्‍शा, सोइश्‍शोपुकीमी शेंशो लोव़ शेंसीशा, प्रभु भोज जशा, प्रार्थना पना पन बाक्‍बाक्‍मा बाक्‍त। \em प्रेरित २०:७\em* \s1 थुं का ङा दुम्‍शा बाक्‍शो \p \v 43 मिनु सोइश्‍शोपुकीमी परमप्रभु यावे आ सोक्‍त रे पा शुश चिन्‍ड नु छक लाक्‍चा ङा गेय कोंइना कोंइन बाक्‍बाक्‍मा बाक्‍त। मुरपुकीमी मेको आन कली मोदेंशो पशो तशा छक लाक्‍शा हिंबाक्‍मा बाक्‍त। \v 44 थमा सुइक्‍ब नेल्‍ल थुं का दुम्‍शा, आन के बाक्‍शो मारेइ मारेइ नेल्‍ल इं के बाक्‍ब, दे मिम्‍बाक्‍मा बाक्‍त। \em प्रेरित ४:३२-३५\em* \v 45 रू, मारेइ लेयङमेनु, सु सु आन कली माल्‍मा, मेको आन कली योक्‍शा क्‍येट गेशा वारच पाइबाक्‍मा बाक्‍त। \v 46 मिनु नाक्‍त किंत किंत परमप्रभु यावे आ खिंमी ग्रुम्‍शा शेंसीबाक्‍मा बाक्‍त। खिं खिं हिरशा, प्रभु भोज जाइबाक्‍मा बाक्‍त। हाइश्‍शो थुं ङा दुम्‍शा, जचा तूचा योक्‍शा, ग्‍येरसीशो दुम्‍शा, \v 47 परमप्रभु यावे कली ठेयब सेल्‍ना सेल्‍न बाक्‍बाक्‍मा बाक्‍त। मुरपुकीमी मेको आन कली मोदेंशो पशो तशा, रिम्‍शो मिम्‍बाक्‍मा बाक्‍त। प्रभुमी नाक्‍त किंत किंत येसु कली थमा सुइक्‍ब तेम्‍ना तेम्‍न बारपाइक्‍मी बाक्‍त। \em प्रेरित ४:४; प्रेरित ५:१४; प्रेरित ६:७; प्रेरित ११:२१; प्रेरित १४:१\em* \c 3 \s1 खोइली मदुक्‍ब कली सापाइश्‍शो \p \v 1 मिनु काबु पत्रुस नु यूहन्‍ना ३ बजे ङा प्रार्थना पची ना परमप्रभु यावे आ खिंमी जाक्‍सा बाक्‍त। \v 2 मेकेर जरमेसे रेन खोइल मदुक्‍ब मुर का बाक्‍माक्‍त। मेको कली नाक्‍त किंत किंत कुरशा चाक्‍शा, खिं ओव़ब आन कली पुंइदीमील, दे “रिम्‍शो लाप्‍चो” नें पाइश्‍शो लाप्‍चो आ ङोंइती वोइक्‍बाक्‍मा बाक्‍त। \v 3 मिनु मेको पुंइब मुरुमी पत्रुस नु यूहन्‍ना आस कली ओव़चशो तशा, मारेइ गेनीसी कों, दे पुना बाक्‍त। \v 4 मिनु पत्रुस नु यूहन्‍नामी पुंइब कली कोव़शा, पत्रुसमी “ओंथ कोव़स्‍की” देंमाक्‍त। \v 5 मिनु पुंइबमी मार गेयीसी, दे आस पा कोव़सी बाक्‍त। \v 6 मिनु पत्रुसमी “गो नु सुन चांदी मबा। मार बाक्‍मे, मेकोन गेनन। तन्‍न आं के मार मेकोन गेनन। नासरथ ङा येसु ख्रीस्‍त आ नेंमी बोक्‍शा एर ओंथ हिरसो” देंशा, \v 7 पुंइब आ ग्‍युरा गुइ ग्‍याइश्‍शा कीशा छुल पोक्‍शा राप्‍पदा बाक्‍त। राप्‍पदानु, आ खोइल ङा बोंइसे नेल्‍ल दुक्‍ब दुम्‍शा, \v 8 दिव दाव प्रेक्‍शा, एर ओंथ गाक्‍ब दुम्‍माक्‍त। गाक्‍ब दुम्‍शा परमप्रभु यावे कली ठेयब सेल्‍शा, कुम्‍सो पना पन, प्रेक्‍ना प्रेक्‍न पत्रुस नु यूहन्‍ना नु काथा गाक्‍शा, परमप्रभु यावे आ खिं ओव़माक्‍त। \v 9 मिनु मेकेर बाक्‍बपुकीमी मेको पुंइब कली साशा, परमप्रभु यावे कली ठेयब सेल्‍शा गाक्‍शो तशा, \v 10 “रिम्‍शो लाप्‍चो आ ङोंइती बाक्‍ब खोइल मदुक्‍ब दोपा साशा ओं पा गाक्‍मे” दे छक लाक्‍मा बाक्‍त। \v 11 पुंइबमी पत्रुस नु यूहन्‍ना कली काइ मप्रोंइथु काथा गाक्‍शा, पिप सोलोमन नें वोइश्‍शो थाम पाइश्‍शो बाक्‍तीके जाक्‍दीम्‍मा बाक्‍त। मिनु एर ओंथ ङा मुर दोरशा जाक्‍शा पुम्‍दमे बाक्‍त। \em प्रेरित ५:१२; यूहन्‍ना १०:२३\em* \p \v 12 मिनु मोपा पुम्‍शो तशा, पत्रुसमी “इं इस्राएलीपुकी, एको मुर साशो तशा छक लाक्‍तीनी। मिनु गो आंस सक्तिम सापाइश्‍शो बाक्‍माक्‍त, फेस्‍तस दे मिम्‍तीनी? आंस सक्तिम सापाइश्‍शो ममाइ। \v 13 इ किकी पिपी अब्राहाम, इसहाक नु याकूब आन परमप्रभु यावेमी आ गेय पाइब येसु कली ठेयब सेल्‍तु। गेपुकी चहिं मेको कली ग्‍याइक्‍पाइक्‍तीनी। पिलातसमी मेको कली प्रोंइचा थुं पवानु यो, गे मबिस्‍सीनी। \v 14 तन्‍न गेपुकीमी परमप्रभु यावे आ योव़शो नु ठीक पाइब कली तिल्‍तीनी। मुर साइक्‍ब कली प्रोंइशा सोइक्‍चा कली पुंइतीनी। \em मत्ती २७:२०-२१\em* \v 15 मिनु गे ब्रोंइचा गेब कली साइक्‍तीनी। परमप्रभु यावेमी चहिं बेक्‍शो रे सेंताक्‍व। गो मेको तशा, सांकछी दुम्‍ताक्‍क। \v 16 परमप्रभु आ सक्ति येसु नु बाक्‍ब। मिनु येसु आ नें थिशा थमा सुइश्‍शा, सक्ति पाइश्‍शो गेय पचा तांइसीब, दे थमा सुइक्‍नीकी। मिनु आंइ कली थमा सुइश्‍शो तशा, परमप्रभुमी एको मुर कली सापाइश्‍शा कोंइताक्‍व। मिनु साशा सेस दुम्‍शो ताइतीनी। \p \v 17 आं लोक्‍बपुकी, इन ठेयब मुरपुकी नु गे नेल्‍लेमी येसु कली मतुइक्‍थु, साइक्‍पाइक्‍तीनी, दे तुइक्‍नुङ। \em लूका २३:३४\em* \v 18 साइ ङोंइती रे परमप्रभुमी यावे आ लोव़ पाइबपुकी रे ‘ख्रीस्‍त श्‍येत जशा साइक्‍चा पुंइसीब’ दे लोव़ पाइक्‍बाक्‍माक्‍त। परमप्रभु यावेमी मेको लोव़ खाप्‍शो बाक्‍त। \em लूका २४:४४\em* \v 19 मुल चहिं इन थुं परमप्रभु यावे गे लेश्‍शा, ख्रीस्‍त कली थमा सुतीन। मिनु मेकोमी इन पाप क्‍याम्‍ब। \em प्रेरित २:३८\em* \v 20 मिनु मेकोमी इन कली रिम्‍शो बाक्‍चा गेब। मिनु परमप्रभु यावेमी पाप रे प्रोंइब, येसु ख्रीस्‍त इन बाक्‍तीक सोइक्‍ब। मिनु इन थुं नाइक्‍पाइक्‍ब। \v 21 तन्‍न परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइबपुकीमी साइ रे मार मार देंमा, मेको लोव़ थमा मदुम सम्‍म येसु ख्रीस्‍त परमप्रभु यावे नु स्‍वर्गम बाक्‍ब। \v 22 साइ नेसी परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब मोसामी ‘परमप्रभु, इन परमप्रभु यावेमी आं कली योव़शो खोदेंशो पा आ लोव़ पाइब इन मुर आन दाते रे योव़शा, इन कली वारच पाइब नु लां कोंइब सेल्‍ब। मोपा योव़शोमी इन कली मार मार शेंबा, मेको आ लोव़ नेंशा टिने। \em ब्‍यवस्‍था १८:१५,१९\em* \v 23 सु सुमी आ लोव़ मटीमे, मेकोपुकी जाम्‍शा लाइनीम’ दे देंशो बाक्‍त। \v 24 मोसामी देंशो लोव़ ला ममाइ। परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब सामुएल नु अरु शुशेमी मोसामी देंशो खोदेंशो लोव़ पामे बाक्‍त। \v 25 इन किकी पिपी अब्राहाम आ खिं ङा मुर नमी। परमप्रभु यावेमी अब्राहाम कली ‘गे इ खिं ङा मुर रे पा रागी ङा मुर नेल्‍लेमी आसीक राइनीम’ दे कबल पशो बाक्‍माक्‍त। \em उत्‍पत्ती २२:१८\em* \v 26 मोपतीके परमप्रभु यावेमी आ गेय पाइब येसु कली ङोंइती इन बाक्‍तीकेम सोइक्‍ताक्‍व। मारदे हना इन कली आसीक गेशा, इन मरिम्‍शो गेय रे लेत्‍चा, दे मोदेंशो पाप्‍तु, दे रुपीने” दे शेंदीमी बाक्‍त। \em प्रेरित १३:४६\em* \c 4 \s1 कछडीम राप्‍पाइक्‍चा पुंइसीशो \p \v 1 मिनु पत्रुस नु यूहन्‍नामी मोदेंशो शेंना शेंन बाक्‍सानु, चढ़ेबपुकी, परमप्रभु यावे आ खिं ङा ठेयब मुर नु सदुकीपुकी जाक्‍मा बाक्‍त। \em लूका २७:४:५२\em* \v 2 मिनु “येसु बेक्‍शो रे सेंसाक्‍व। मिनु मुर नेल्‍ले यो बेक्‍शो रे सेंसीनीम” दे शेंशो नेंशा, थुं मनुमा बाक्‍त। \em प्रेरित २३:८\em* \v 3 मिनु पत्रुस नु यूहन्‍ना आस कली ग्‍याइक्‍पाइश्‍शा “मुल नां रिक्‍त। मोपतीके कछडीम दीसा बाक्‍चा” दे मेको नाक्‍दो जेल्‍खानमी चोक्‍पदमे बाक्‍त। \v 4 पत्रुस नु यूहन्‍ना आस शेंशो लोव़ नेंशा, थमा सुइक्‍ब ५ हजार जना जाक्‍दीश्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। \em प्रेरित २:४७\em* \p \v 5 मिनु आ दीसा कछडीम बाक्‍चा कली यरूसलेम ङा हुकुम पाइब, जोक्‍ब तुइक्‍ब खाल्‍पापुकी नु सास्‍त्री नेल्‍ल बुक्‍मा बाक्‍त। \v 6 मेना ठेयब चढ़ेब हन्‍नास बाक्‍माक्‍त। ङोंइती ङा ठेयब चढ़ेब काइयाफास, यूहन्‍ना नु अलेकजन्‍डर बाक्‍मा बाक्‍त। ठेयब चढ़ेब आन खिं ङा मुर यो शुश जाक्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। \em लूका ३:१-२\em* \v 7 मेको नेल्‍ल खुम्‍सीशा बाक्‍मानु, पत्रुस नु यूहन्‍ना आस कली जेल्‍खान रे ग्रुंइपाइश्‍शा, आन बाक्‍तीके चाक्‍पाइश्‍शा आन ङोंइती राप्‍पदमे बाक्‍त। मिनु “मेको खोइल मदुक्‍ब मुर कली सु आ सक्तिमी, सु आ नें ब्रशा सापांइसी, लो देनीस” दे हिल्‍लो पामे बाक्‍त। \em मत्ती २१:२३\em* \p \v 8 मिनु पत्रुस परमप्रभु यावे आ सोक्‍तीमी ब्रीशा, मेको आन कली “इं इस्राएल ङा हुकुम पाइब नु खाल्‍पापुकी, आं लोव़ नेनीने। \em मत्ती १०:१९-२०\em* \v 9 मेको खोइल मदुक्‍ब कली खोइल सापाइश्‍शा, रिम्‍शो गेय पाइतस्‍कु। दोपा सापांइस्‍कु, दे तुइक्‍चा दाक्‍नीनी हना, शेंनन्‍नी। \v 10 गे ला ममाइ, तन्‍न इं इस्राएल ङा मुर नेल्‍लेमी रुप्‍चा माल्‍नीम। मेको खोइल मदुक्‍ब मुर नासरथ ङा येसु ख्रीस्‍त आ नें ब्रशा साशा गाक्‍ने चाप्‍ब दुम्‍माक्‍त, दे रुपीने। मेको नासरथ ङा येसु ख्रीस्‍त कली गेपुकीमी शीमी केप्‍शा कांटी थोक्‍शा क्‍याइक्‍पाइश्‍शा साइक्‍पाइक्‍तीनी। तन्‍न परमप्रभु यावेमी मेको कली बेक्‍शो रे सेंताक्‍व। \em प्रेरित ३:६,१३-१६\em* \v 11 खिं सेल्‍बपुकीमी गारो प्रोव़ङमेनु, एको फुल्‍लु मगार, दे ताइक्‍तमे बाक्‍त। मेको मगारथु, ताइश्‍शो फुल्‍लु चहिं सुर ङा जग फुल्‍लु दुम्‍माक्‍त, दे ब्रेक्‍शो लोव़, मेको येसु आ पर्बम ब्रेक्‍शो बाक्‍ब, दे रुपीन। \em मत्ती २१:४२; भजन संग्रह ११८:२२\em* \v 12 मुर आन कली श्‍येत नु पाप रे प्रोंइब येसु ख्रीस्‍त का ला बाक्‍ब। परमप्रभुमी येसु ख्रीस्‍त कली अधिकार गेशा, मुर नेल्‍ल आन क्‍येङा ठेयब सेल्‍तु। मिनु आ नेंमी ला ब्रोंइचा तांइसीब, दे तुइक्‍तीने” दे माइक्‍मी बाक्‍त। \em प्रेरित १०:४३; मत्ती १:२१\em* \p \v 13 पत्रुस नु यूहन्‍ना शुश मशेंसीशो बाक्‍ताक्‍स हना यो, जोक्‍ब तुइक्‍ब खोदेंशो पा महिंथु, ठेयब थुं पा लोव़ पाम्‍से बाक्‍त। मेको लोव़ नेंशा, कछडी पाइबपुकी छक लाक्‍मा बाक्‍त। मिनु मेको निक्‍शी थमा पा येसु नु काथा गाक्‍ब काथा बाक्‍ब बाक्‍सा बाक्‍त, दे तुइक्‍तमे बाक्‍त। \v 14 सापाइक्‍चा पुंइसीशो मुर पत्रुस नु यूहन्‍ना नु काथा राप्‍शा बाक्‍शो तशा, जोल पाम्‍से बाक्‍त देंशा, आस लोव़ जोल सेल्‍ने मचाप्‍थु, मारेइ देंने मचाप्‍मे बाक्‍त। \em प्रेरित ३:८-९\em* \v 15 मिनु पत्रुस, यूहन्‍ना नु साशो मुर सांफा आन कली ग्रुंइशा वोइश्‍शा “मुल मार पया” दे लोव़सी पचा गोव़मे बाक्‍त। \v 16 मिनु लोव़सी पा “खोइल मदुक्‍ब कली सापाइश्‍शा मेको निक्‍शीमी ठेयब छक लाक्‍चा ङा गेय कोंइताक्‍स। इं यरूसलेममी बाक्‍बपुकीमी थमा लोव़ बाक्‍माक्‍त, दे नेल्‍लेमी तुइक्‍नीमी। मिनु गोपुकीमी थमा ममाइ देंने मचाप्‍नय। \em यूहन्‍ना ११:४७\em* \v 17 तन्‍न मोदेंशो लेंशा मदुम्‍ल, दे मेको आस कली मार पचा देंशा हना, मुल ङा मेरे येसु आ नें सुइ कली मतुइक्‍पाइक्‍चा नमी, आ नें ब्रशा सुइ कली मसापाइक्‍चा नम, दे माइक्‍चा नसी” दे सल्‍ला पामे बाक्‍त। \v 18 मिनु पत्रुस नु यूहन्‍ना आस कली खिंम ओंइशा “हेरकादे, मुल ङा मेरे येसु आ नें मब्रचा। सुइ मुर आन कली मशेंचा। मतुइक्‍पाइक्‍चा नम” देंमा बाक्‍त। \v 19 मिनु पत्रुस नु यूहन्‍नामी “परमप्रभु यावे आ देंशो टिचा देय इन देंशो टिचा? एको निक्‍शीमी परमप्रभु यावेमी तेको पचा देंबा, दे आंमा मिम्‍तीने। \em प्रेरित ५:२८-२९\em* \v 20 गो निक्‍शी चहिं आंस मिक्‍चीम तशो नु आंस नोफामी नेंशो लोव़ मदेंथु मचाप्‍नस्‍कु। मेको रुपीन” देंसा बाक्‍त। \v 21 मिनु मेको आस दोस थिन्‍ने मचाप्‍तीके मेकोपुकीमी “हेरकादे, मुल ङा मेरे मोदेंशो गेय मपसे” दे हिंच कोंइशा, लोव़ थोक्‍शा, सोइक्‍तमे बाक्‍त। शुश मुरुमी आस पशो छक लाक्‍चा ङा गेय तशा, परमप्रभु कली ठेयब सेल्‍ना सेल्‍न बाक्‍बाक्‍मा बाक्‍त। \v 22 साशो मुर चहिं ४० बर्स लाक्‍शो बाक्‍माक्‍त। मोपतीके मेको कली साशो तशा, नेल्‍ल छक लाक्‍मा बाक्‍त। \s1 परमप्रभु कली ठेयब सेल्‍शो \p \v 23 मिनु पत्रुस नु यूहन्‍ना प्रोंइचा पुंइसीशा, वारच आन कली ग्रुम्‍थ लसा बाक्‍त। मिनु सु सुमी मार मार पवा, मार मार देंमा, मेको नेल्‍ल शोव़ङसे बाक्‍त। \v 24 मिनु आस लोव़ नेंशा, नेल्‍ल थुं का पा परमप्रभु यावे कली ठेयब सेल्‍शा “परमप्रभु यावे, नेल्‍ल आन कली सासन पाइब, गे सरीङ, रागी, समुन्‍द्र नेल्‍ल सेल्‍तीनी। मिनु मेकेर बाक्‍शो मारेइ मारेइ सेल्‍तीनी। मिनु मेको आन कली कोव़नीनी। \v 25 साइ इन लोव़ पाइब किकी पिपी, आंइ आफ दाऊद कली इन सोक्‍त रे पा ‘अर्को रागी ङा मुरपुकी मारदे गाइक्‍नीमी, मारदे चुरनीमी? मुरपुकीमी मारदे शोर गाक्‍शो दूली मिम्‍नीमी? \v 26 परमप्रभु यावे नु आ तेल लुक्‍शो, ख्रीस्‍त आस जोरी सत्रु दुम्‍शा, रागी ङा पिपपुकी नु हुकुम पाइबपुकी थुं का दुम्‍शा बुक्‍नीम’ देंपाइक्‍तीनी। \em भजन संग्रह २:१-२\em* \v 27 मोपा साइ इन पपाइश्‍शो लोव़ सिनाक्‍त मुलाक्‍त गाम्‍ना गाम्‍न पित। मारदे हना इन सोइश्‍शो, इन गेय पाइब येसु, आ जोरी सत्रु आंइ मिक्‍चीमी ताइतक। पिप हेरोद का, पन्‍तीयस पिलातस का, अर्को रागी ङा मुर नु इस्राएल ङा मुर नेल्‍ल गारशा, आंइ सहरमी बुक्‍शो ताइतक। \em लूका २३:१२\em* \v 28 मेकोपुकीमी इन देंशो ङा लाक्‍शा मारेइ पने मचबेम। इन देंशो ला पने चाप्‍तेक्‍म। \em प्रेरित २:२३\em* \v 29 परमप्रभु, मेकोपुकीमी हिंच कोंइताक्‍म हना यो, महिंथु ठेयब थुं पा इन लोव़ शेंतीक सक्ति तकल, दे पुंइनीकी। \em एफिसी ६:१९\em* \v 30 परमप्रभु यावे, इन गेय पाइब येसु आ नें ब्रशा, सापाइक्‍तीक गेय, छक लाक्‍चा ङा गेय नु चिन्‍ड कोंइने चाप्‍कल, दे पुंइनीकी” दे प्रभु कली ठेयब सेल्‍शा पुन्‍मे बाक्‍त। \v 31 मोदेंशो प्रार्थना पने थुम्‍मे चोटीन ख्रिनु कुशो खोदेंशो पा आन बुक्‍शा बाक्‍तीके एर ओंथ नेल्‍ल हिम्‍से बाक्‍त। मिनु नेल्‍ले परमप्रभु यावे आ सोक्‍तीम प्रिंचा पुंइसमा बाक्‍त। मिनु महिंथु ठेयब थुं पा परमप्रभु आ लोव़ शेंना शेंन गाक्‍बाक्‍मा बाक्‍त। \s1 थमा सुइक्‍ब नेल्‍ल थुं का ङा दुम्‍‍शो \p \v 32 मिनु थमा सुइक्‍ब आन थुं नेल्‍ल कांइचीक दुम्‍शा, मेकोपुकी नु बाक्‍शो मारेइ मारेइ नेल्‍ल इं के मिम्‍बाक्‍मा बाक्‍त। सुइमी यो आं के, इं के मदेंबाक्‍मा बाक्‍त। \em प्रेरित २:४४\em* \v 33 मिनु येसु आ सोइश्‍शोपुकीमी सक्ति पाइश्‍शो लोव़ पा प्रभु येसु बेक्‍शो रे सेंचा पुंइसाक्‍व, दे नेंपाइक्‍बाक्‍मा बाक्‍त। मेको नेल्‍ल शुश आसीक तामे बाक्‍त। \em प्रेरित २:४७\em* \v 34 मोपतीके श्‍येत जाइब का यो मबाक्‍मा बाक्‍त। मारदे हना रू खिं थीबपुकीमी रू खिं का निक्‍शी लेयशा, क्‍येट चाक्‍शा, \em प्रेरित २:४५\em* \v 35 मेको १२ जना सोइश्‍शो आन कली गेशा, सु सु कली माल्‍मा, मेको आन कली योक्‍शा गेचा नमी, दे गेबाक्‍मा बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीमी योक्‍बाक्‍मा बाक्‍त। \v 36 मोदेंशो गेब का चहिं योसेफ माइश्‍शो मुर का बाक्‍माक्‍त। मेको योसेफ साइप्रस रागीमी जरमेशो लेवी आ थर ङा बाक्‍माक्‍त। सोइश्‍शोपुकीमी योसेफ आ याइनी नें बारनाबास वोइश्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। बारनाबास देंशो “आन थुं ग्‍येत्‍थ लुक्‍च दुम्‍शो मुर आन कली आन थुं नाइक्‍पाइक्‍ब” दे रुम्‍सीब। \em प्रेरित ११:२२-२६; प्रेरित १२:२५; प्रेरित १५:२; गलाती २:१कलस्‍सी ४:१० \em* \v 37 मेको बारनाबासमी रू का लेयशा क्‍येट चाक्‍शा, सोइश्‍शो आन गुइमी गेवा बाक्‍त। \c 5 \s1 हनानीया नु सफीरा \p \v 1 मिनु हनानीया नु आ मीश सफीरामी यो आस रू का लेयङसे बाक्‍त। \v 2 मिनु क्‍येट ताक्‍शा, इच्‍का गो वोंइसीस, लीशो चहिं नेल्‍ल ओशो ला, दे सोइश्‍शो आन कली गेचा, दे लोव़सी गारपदसे बाक्‍त। मिनु मोपा मेको लीशो क्‍येट हनानीयामी चोव़दीम्‍माक्‍त। \em प्रेरित ६:३४-३७\em* \v 3 मिनु सोइश्‍शो आन बाक्‍तीके जाक्‍दीश्‍शा, क्‍येट गेवानु, पत्रुसमी “हनानीया, मारदे गे इ थुंम सैतान ओव़चा गेशा, परमप्रभु यावे आ सोक्‍त कली जोल पवी? रू लेयशो क्‍येट नेल्‍ल ओशो ला बाक्‍ब, दे मारदे इच्‍का ख्रुइश्‍शा वोदी? \v 4 मेको रू मलेयसी नु इस केन बाक्‍त। लेयसी नोले मेक रे जाक्‍शो क्‍येट यो इस केन बाक्‍त। मिनु मारदे जोल पसी? गे आंइ कली जोल मपसी, तन्‍न परमप्रभु यावे कली जोल पाइतीसी” दे मदा बाक्‍त। \v 5 मिनु हनानीयामी पत्रुस आ देंशो नेंशा, दिङ गोल्‍शा बेक्‍माक्‍त। मिनु मुरपुकीमी मेको लोव़ नेंशा, शुश हिंमा बाक्‍त। \v 6 मेकेर खुम्‍सीशो ठिटापुकीमी आ बेक्‍शो रां लाइश्‍शा थिम्‍मे बाक्‍त। \p \v 7 मिनु हेररा घन्‍टा सां नोले हनानीया आ मीशेमी आ वोंइश बेक्‍त, दे मतुइक्‍थु, मेकेर जाक्‍माक्‍त। \v 8 मिनु पत्रुसमी “इस रू ओशोमीन लेयसी? लो, देनो” देंमेनु “ओशोमीन लेयतस्‍कु” देंमाक्‍त। \v 9 मिनु पत्रुसमी “गे निक्‍शी गारशा, मोदेंशो पा परमप्रभु यावे आ सोक्‍त कली जोल पचा दुम्‍बा? इ वोंइश कली थिम्‍थ लाइबपुकी लेश्‍शा जाक्‍चाम्‍तेक्‍म। इच्‍ची ना इ कली यो लाइश्‍शा थिम्‍नीम” देंमेनु, मीश मुर यो दिङ गोल्‍शा बेक्‍माक्‍त। \v 10 मिनु ठिटापुकी जाक्‍शा कोव़ङमेनु, सफीरा यो बेक्‍शो तामे बाक्‍त। मिनु लाइश्‍शा आ वोंइश थिम्‍तीके आ नेक्‍था थिम्‍मे बाक्‍त। \v 11 मिनु थमा सुइश्‍शा बुक्‍‍बपुकी नु मेको लोव़ नेंब नेल्‍लेमी “मो देंशो हेंथे पा जोल पचा मदुम्‍बाक्‍माक्‍त” दे तुइश्‍शा, शुश हिंमा बाक्‍त। \s1 सोइश्‍शोपुकीमी गेय पशो \p \v 12 मिनु सोइश्‍शोपुकीमी मुर आन दातेमी शुश चिन्‍ड नु छक लाक्‍चा ङा गेय पाम्‍तेक्‍म। मेको नेल्‍ल सोलोमन नें वोइश्‍शो थाम पाइश्‍शो ठेयब कोठाम बाक्‍बाक्‍मा बाक्‍त। \em प्रेरित ३:११\em* \v 13 थमा मसुइक्‍बपुकी मेकोपुकी नु काथा गाक्‍चा बाक्‍चा हिंशा, मेको आन कली ठेयब सेल्‍शा, आन पर्बम रिम्‍शो लोव़ ला पाइबाक्‍मा बाक्‍त। \v 14 मिनु वोंइश मुर नु मीश मुर शुशेमी प्रभु कली थमा सुइक्‍ब दुम्‍शा, तेम्‍सीन सीन शुश बारना बारन लमा बाक्‍त। \em प्रेरित २:४७\em* \v 15 सोइश्‍शोपुकीमी शुश छक लाक्‍चा ङा गेय पशो तशा, मुरपुकीमी रोइ पाइब आन कली चाक्‍शा, लां पित्‍थ इप्‍पाइश्‍शा, वोइक्‍बाक्‍मा बाक्‍त। मारदे हना पत्रुस मेको लां गाक्‍मेनु, आ वांकुम योइश्‍शा साब, दे मिम्‍शा मो पाइबाक्‍मा बाक्‍त। \em प्रेरित १९:११-१२\em* \v 16 यरूसलेम एर ओंथ सहर ङा रोइ पशो नु वोलम तशो मुर शुश आन कली चाक्‍बाक्‍मा बाक्‍त। मेकोपुकी यो नेल्‍ल साशा लाइबाक्‍मा बाक्‍त। \s1 सोइश्‍शोपुकी खेदा पचा पुंइसीशो \p \v 17 सोइश्‍शोपुकीमी मोदेंशो छक लाक्‍चा ङा गेय पशो तशा, ठेयब चढ़ेब नु सदुकी आन थुंम गेहे पामे बाक्‍त। \em प्रेरित ४:१,६\em* \v 18 मिनु सोइश्‍शो आन कली ग्‍याइक्‍पा लाइश्‍शा, जेल्‍खानमी चोक्‍पदमे बाक्‍त। \v 19 मिनु मेको नाक्‍दो परमप्रभु यावे आ स्‍वर्ग ङा गेय पाइब कामी लाप्‍चो रोक्‍शा, मेको आन कली ग्रुंइदीमी बाक्‍त। \em प्रेरित १२:७\em* \v 20 मिनु ग्रुंइशा “परमप्रभु यावे आ खिं लशा, मुर आन कली येसु आ नेंमी ब्रोंइतीक लां आ पर्बम शेंदीने” दे सोइक्‍तीमी बाक्‍त। \v 21 मेको लोव़ टिशा, सुनी कना परमप्रभु यावे आ खिं जाक्‍दीश्‍शा, ओव़शा शेंचा गोव़मे बाक्‍त। \s1 कछडीमी राप्‍पाइक्‍चा पुंइसीशो \p मेको लोव़ टिशा, सुनी कना परमप्रभु यावे आ खिं जाक्‍दीश्‍शा, ओव़शा शेंचा गोव़मे बाक्‍त। मिनु ठेयब चढ़ेब, मेको नु बाक्‍बपुकी, इस्राएली आन जोक्‍ब तुइक्‍ब खाल्‍पापुकी खुम्‍सीशा “सिनाक्‍त चोक्‍पाइश्‍शो आन कली चाक्‍चा” दे जेल्‍खान सोइक्‍तमे बाक्‍त। \v 22 मिनु गेय पाइबपुकी लशा कोव़ङमेनु, मेको चोक्‍चा पुंइसीशोपुकी मथिदमे बाक्‍त। मिनु लेश्‍शा जाक्‍शा, देंमा बाक्‍त। \v 23 मेकोपुकीमी “जेल्‍खानमी जाक्‍दी‍कानु, खाल पाइब बाक्‍तेक्‍म। लाप्‍चो नेल्‍ल चोक्‍स ङा चोक्‍स बाक्‍तेक्‍म। मिनु आगा कोव़शोनु, इन माल्‍शो मुरपुकी चहिं मबाक्‍म” देंमा बाक्‍त। \v 24 मिनु परमप्रभु यावे आ खिं ङा कप्‍तान नु ठेयब चढ़ेबपुकीमी मेको लोव़ नेंशा “ते लमा, दोपा ओदेंशो दुम्‍मे?” दे छक लाक्‍शा, मुल मार पचा, दे मिम्‍ने मचाप्‍मे बाक्‍त। \v 25 मिनु मुर का जाक्‍शा “सिनाक्‍त गेपुकीमी जेल्‍खानमी चोक्‍पाइश्‍शो मुरपुकीमी परमप्रभु यावे आ खिंमी मुर आन कली शेंना शेंन बाक्‍नीम” देंमाक्‍त। \v 26 मिनु कप्‍तान नु गेय पाइबपुकी परमप्रभु यावे आ खिं लशा, सोइश्‍शो आन कली मारेइ मपथु, चाक्‍ग्‍मे बाक्‍त। “मारदे हना मरिम्‍शो पाइ‍तय हना, मुरपुकीमी इं कली फुल्‍लु आप्‍शा साइक्‍नीम” दे हिंमा बाक्‍त। \p \v 27 मिनु कछडीम चाक्‍शा, आन ङोंइती राप्‍पाइक्‍मी बाक्‍त। \v 28 मिनु ठेयब चढ़ेबमी “येसु आ नें मशेंचा, मुर आन कली मतुइक्‍पाइक्‍चा देंतक। गेपुकीमी चहिं यरूसलेम नेल्‍ल मेको लोव़ फ्रनी बाक्‍त। लोव़ फ्रशो ला ममाइ। मेको येसु कली गोपुकीमी साइश्‍शो, दे आंइ कली दोस गेनी बाक्‍त” दे हुइक्‍तीमी बाक्‍त। \em प्रेरित ४:१८; मत्ती २७:२५\em* \v 29 मिनु पत्रुस नु येसु आ सोइश्‍शो नेल्‍लेमी “गोपुकीमी मुर आन लोव़ क्‍येङा परमप्रभु यावे आ लोव़ टिचा, दे थुं फ्रेंताक्‍क। \em प्रेरित ४:१९; दानीएल ३:१७-१८\em* \v 30 इं किकी पिपी आन परमप्रभु यावेमी गेपुकीमी शीम केप्‍शा, कांटी थोक्‍शा क्‍याइश्‍शा साइक्‍पाइश्‍शो येसु कली बेक्‍शो रे सेंताक्‍व। \em प्रेरित ३:१५\em* \v 31 परमप्रभु यावेमी इस्राएली आन थुं आ गे लेप्‍पाइक्‍ब, लां कोंइब कली नु पाप रे प्रोंइब सेल्‍शा, आ ग्‍युरा गे निप्‍पाइक्‍तु। \em प्रेरित २:३३\em* \v 32 मेको नेल्‍ल आंइ मिक्‍चीमी ताइतक। आ देंशो टीब आन कली परमप्रभु यावेमी आ सोक्‍त गेब। मिनु परमप्रभु यावे आ सोक्‍तीमी ‘मेको लोव़ नेल्‍ल थमा बाक्‍ब’ दे तुइक्‍पाइक्‍ब, दे तुइक्‍तीने” देंमा बाक्‍त। \em लूका २४:४८; यूहन्‍ना १५:२६-२७\em* \v 33 मोदेंशो लोव़ पशो नेंशा, गाइश्‍शा “मेको आन कली मसाइक्‍थु मप्रोंइचा नमी” देंमा बाक्‍त। \s1 गमालीएल आ देंशो पशो \p \v 34 मिनु मेको आन दातेमी गमालीएल माइश्‍शो फरिसी का बाक्‍माक्‍त। मेको निसाफ पतीक आ पर्बम शेंब बाक्‍माक्‍त। मुर नेल्‍लेमी मेको कली मान पाइबाक्‍मा बाक्‍त। मिनु गमालीएलमी मेकेर बाक्‍ब आन कली मोपा गाइश्‍शो तशा, सोइश्‍शो आन कली लाङगा ग्रुंइशा वोइक्‍मी बाक्‍त। \em प्रेरित २२:३\em* \v 35 मिनु कछडीम बाक्‍ब आन दातेमी राप्‍शा, मेको आन कली “आं लोक्‍ब इस्राएलीपुकी, मेको मुर आन कली मार पचा चिक्‍तीनी, मेको होस पा पने। मोपतीके आं लोव़ का निक्‍शी नेनीने। \v 36 साइ थुदास माइश्‍शो आ पर्बम गो नेल्‍लेमी तुइक्‍ताक्‍य। मेकोमी ठेयब सेल्‍सीशा, ४ सहे मुर आन कली आ नोले खोइक्‍ब सेल्‍तु। मिनु थुदास साइक्‍चा पुंइसाक्‍व। मिनु आ नोले खोइक्‍ब नेल्‍ल ब्राशा गाक्‍तेक्‍म। मिनु मेको आन लोव़सी जाम्‍शा लत। \v 37 मेको नोले मुर आन कली हिक्‍तीक बर्समी गालील ङा यहूदा माइश्‍शो मुर का बोक्‍माक्‍त। मेकोमी यो आ नोले खोइक्‍ब मुर सेला बाक्‍त। मेको यो जाम्‍शा लमाक्‍त। मिनु आ नोले खोइक्‍ब नेल्‍ल ब्राशा गाक्‍मा बाक्‍त। \v 38 मोपतीके मेको येसु माइश्‍शो आ नोले खोइक्‍ब आन कली मारेइ मपाइय्‍य। मो प्रोंइशा सोइक्‍तय। मेको आन लोव़ मुरुमी मिम्‍शो लोव़ बाक्‍त हना, मारेइ मदुम्‍थु जाम्‍शा लाइब। \em मत्ती १५:३३\em* \v 39 परमप्रभु यावे आ पशो बाक्‍त हना चहिं, गेपुकीमी तेक्‍शा यो मतेक्‍सीब। मेको ला ममाइ। गेपुकी परमप्रभु यावे कली मरिम्‍शो पाइब दुम्‍नीनी” दे माइक्‍मी बाक्‍त। \v 40 मिनु गमालीएल आ लोव़ नेंशा, बिस्‍समा बाक्‍त। मिनु लाङगाम सोइश्‍शो आन कली खिं गा ब्रेश्‍शा, का का पा युक्‍पदमे बाक्‍त। मिनु “मुल ङा मेरे येसु आ नेंमी शेंशा मगाक्‍कीने” दे प्रोंइशा सोइक्‍तमे बाक्‍त। \em मत्ती १०:१७\em* \v 41 मिनु सोइश्‍शोपुकी ग्‍येरसीशा, मेकेर रे लमा बाक्‍त। मारदे हना “येसु आ नेंमी श्‍येत जचा रिम्‍शो दुम्‍ब” देंमा बाक्‍त। \em मत्ती ५:१०-१२; १पत्रुस ४:१३\em* \v 42 मिनु नाक्‍त किंत किंत परमप्रभु यावे आ खिंमी, आंम आन खिं खिंमी खुम्‍सीशा “येसु परमप्रभु यावे आ सोइश्‍शो ख्रीस्‍त बाक्‍ब” दे शेंना शेंन बाक्‍बाक्‍मा बाक्‍त। \c 6 \s1 गेय पाइब आन कली योव़शो \p \v 1 मेना थमा सुइक्‍बपुकी शुश बारना बारन लमा बाक्‍त। ग्रीक लोव़ नु हिब्रू लोव़ पाइबपुकीमी गन गन पाम्‍तेक्‍म। मारदे हना नाक्‍त किंत किंत योक्‍तीक जचा थोव़क मेको आन वोंइश बेक्‍शो मीश मुरपुकीमी ठीक पा मताइबाक्‍तेक्‍म। \em ग्रीक लोव़ नु हिब्रू लोव़ पाइबपुकी यहूदी बाक्‍तेक्‍म। \em*\em प्रेरित ४:३८\em* \v 2 मेको लोव़ नेंशा सोइश्‍शोपुकीमी थमा सुइक्‍ब नेल्‍ल आन कली ब्रेश्‍शा “आंइ लोक्‍बपुकी, गो परमप्रभु यावे आ लोव़ शेंचा प्रोंइशा, जचा फेक्‍चा योक्‍शा गाक्‍चा आंइ गेय ममाइ। \v 3 मोपतीके मेको योक्‍चा कली मुरपुकी वोइक्‍चा माल्‍नय। दोदेंशो मुर माल्‍नय देंशा हना, मुरपुकीमी हिक्‍शो, परमप्रभु यावे आ सोक्‍तीमी ब्रीशो नु जोक्‍ब तुइक्‍ब ७ जना गेय पाइब मुर योव़चा माल्‍नय। \em १तिमोथी ३:८-१०\em* \v 4 गो चहिं परमप्रभु कली प्रार्थना पना पन शेंथ गाक्‍चा माल्‍नय” देंमा बाक्‍त। \v 5 सोइश्‍शो आन लोव़ नेंशा नेल्‍ल आन थुं नुशा, ७ जना मुर आन कली योव़चा बिस्‍समा बाक्‍त। मिनु सु सु आन कली योव़ङमे बाक्‍त देंशा हना, रिम्‍शो थमा सुइक्‍ब परमप्रभु यावे आ सोक्‍तीम ब्रीशो स्‍तीफानस, फिलीप, प्रोकोरस, निकानोर, तीमोन, परमीनास नु एन्‍टीओक ङा निकोलाउस आन कली योव़ङमे बाक्‍त। निकोलाउस चहिं अर्को रागी ङा मुर बाक्‍शा यो यहूदी दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। \em प्रेरित ८:५\em* \v 6 मिनु योव़शो आन कली सोइश्‍शो आन ङोंइती राप्‍पदमे बाक्‍त। मिनु सोइश्‍शोपुकीमी योव़शो आन तारी आन गुइ वोइश्‍शा, मेको आन पर्बम परमप्रभु कली पुन्‍मे बाक्‍त। \em प्रेरित १:२४; प्रेरित १३:३; प्रेरित १४:२३\em* \v 7 मिनु परमप्रभु यावे आ लोव़ तेइ तेइ बारना बारन ल‍माक्‍त। यरूसलेममी शुश मुर येसु ख्रीस्‍त कली थमा सुइक्‍ब दुम्‍शा, तेम्‍सीन सीन बारना बारन लमा बाक्‍त। चढ़ेब शुश यो थमा सुइक्‍ब दुम्‍मा बाक्‍त। \em प्रेरित २:४७; प्रेरित १९:२०\em* \s1 स्‍तीफासमी लोव़ पशो \p \v 8 मिनु स्‍तीफानस चहिं परमप्रभुमी शुश शिशी नु सक्ति गेचा पुंइसीशो बाक्‍माक्‍त। मोपतीके मुर आन कली शुश चिन्‍ड नु छक लाक्‍चा ङा गेय नु चिनु कोंइशा बाक्‍बाक्‍माक्‍त। \v 9 मिनु लिबेरती माइश्‍शो ग्रुम्‍तीक खिं नु साइरेनी, अलेकजेन्‍द्रीया, सिलीसीया नु एसीया रे जाक्‍शो शेंबपुकीमी स्‍तीफानस नु जिशो बाक्‍तेक्‍म। \v 10 तन्‍न स्‍तीफानस परमप्रभु यावे आ सोक्‍तीम ब्रीशा जोक्‍शो तुइश्‍शो ब्‍वाक्‍मेनु, सुइमी ग्राने मचाप्‍मे बाक्‍त। \em लूका २१:१५\em* \v 11 मोपा ग्राने मचाप्‍तीके सुइ आन मतुइक्‍थु, मुर आन कली पोक्‍शा “मेकोमी इं किकी पिपी मोसा नु परमप्रभु यावे आ पर्बम हेंथे नु ग्रांग्रा दिशो लोव़ पशो नेंतक” दे जोल पा लोव़ ब्रपदमे बाक्‍त। \em मत्ती २६:६०-६६\em* \v 12 मोदेंशो जोल लोव़ पाइब मुर, यहूदी आन जोक्‍ब तुइक्‍ब खाल्‍पा नु सास्‍त्री आन कली पोक्‍गमे बाक्‍त। मेको लोव़ पा ब्रुइबपुकीमी स्‍तीफसनस कली ग्‍याइश्‍शा, कछरीम राप्‍पदमे बाक्‍त। \v 13 मिनु जोल पा सांकछी वोइश्‍शा, मेको आन कली “एको मुरुमी परमप्रभु यावे आ खिं नु परमप्रभु यावे आ अरेशो लोव़ आ पर्बम शुक्‍शी पा हेंथे लोव़ पाइब। \em येरमीया २६:९,११\em* \v 14 मेको नासरथ ङा येसुमी परमप्रभु यावे आ खिं प्रेप्‍ब। मोसामी गेशो पतीके लोव़ प्रोंइशा, नक पतीक वोइक्‍ब, देंशो आंइ नोफामी नेंतक” दे ब्‍वाक्‍पदमे बाक्‍त। \em यूहन्‍ना २:१९\em* \v 15 कछडीम बाक्‍बपुकीमी स्‍तीफानस गे कोव़ङमेनु, आ कुल परमप्रभु यावे आ स्‍वर्ग ङा गेय पाइब आन कुल खोदेंशो पा महिंथु बाक्‍शो तामे बाक्‍त। मिनु कोव़स ङा कोव़स दुम्‍मा बाक्‍त। \c 7 \s1 स्‍तीफानस आ लोव़ \p \v 1 मिनु ठेयब चढ़ेबमी “एको आन देंशो लोव़ थमा देय जोल, लो देनो” देंमेनु, \v 2 स्‍तीफानसमी “आं आफ, बाजे नु आं लोक्‍बपुकी, गो लोव़ का निक्‍शी पाइनुङ। दोपा छेङछेङ नु सक्ति पाइश्‍शो परमप्रभु यावेमी इं किकी पिपी अब्राहाम कली तपांइसे, गो मेको नेल्‍लेमी तुइक्‍नय। \em उत्‍पत्ती ११:- ५०:-; यहोसु २४:३२\em* \v 3 हारान जाक्‍दीत्‍चा क्‍येङा ङोंइती अब्राहाम मेसोपोटामीया रागीम बाक्‍शो बाक्‍माक्‍त। मेकेर बाक्‍मेनु, परमप्रभु यावेमी ‘इ रागी नु इ खिं ङा मुर प्रोंइशा लावो। ते लशा बाक्‍चा माल्‍नेवे, नोले तुइक्‍पाइक्‍नन’ दे माइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। \v 4 मिनु अब्राहाम कल्‍दी आन रागी प्रोंइशा, हारान सहर जाक्‍दीश्‍शा बाक्‍माक्‍त। मिनु आ आफ बेक्‍म नोले परमप्रभुमी अब्राहाम कली हारान रे मुल इं बाक्‍शो रागीमी चाक्‍गा बाक्‍त। \v 5 मेना परमप्रभु यावेमी अब्राहाम कली खोइल थेक्‍तीक रागी यो मगेशो बाक्‍माक्‍त। तन्‍न ‘एको रागी इ चच युइ आन कली गेनुङमी’ दे लोव़ पशो बाक्‍माक्‍त। मेना अब्राहाममी तमी तौ काइ यो मथिशो बाक्‍माक्‍त। \v 6 मिनु परमप्रभु यावेमी ‘नोले इ चच युइ मुर आन रागीमी लाइनीमी। मेको रागी ङा मुरपुकीमी इ मुर आन कली वाइलीम वाइल सेल्‍शा, ४ सहे बर्स सम्‍म श्‍येत गेशा वोइक्‍नीम। \em उत्पत्ती १५:१३-१४; प्रस्‍थान १२:४०\em* \v 7 तन्‍न गो मेको श्‍येत गेब आन कली सजाइ गेनुङमी। इ चच युइ चहिं मेको रागी प्रोंइशा एक लेश्‍शा जाक्‍शा, आं कली ठेयब सेल्‍शा मानेनीम’ दे परमप्रभुमी अब्राहाम कली नोले दुम्‍ब लोव़ तुइक्‍पदा बाक्‍त। \v 8 मिनु नोले परमप्रभुमी अब्राहाम कली ख्रोइक्‍तीक चिनु ङा कबल गेवा बाक्‍त। मिनु अब्राहाममी आ तौ इसहाक थिशो, ८ नाक्‍त दुम्‍मेनु, मेको कली ख्रोइक्‍तीक चिनु ख्रोदा बाक्‍त। इसहाक याकूब आ आफ दुम्‍माक्‍त। मिनु याकूब आ १२ जना तौ आन आफ दुम्‍माक्‍त। मिनु मेको १२ जना तौ इं यहूदी १२ थर दुम्‍मा बाक्‍त। \p \v 9 मिनु याकूब आ तौ आन लोक्‍ब योसेफ कली गेहे पा, मेको कली इजीप्‍त रागी ङा मुर आन कली लेयङमे बाक्‍त। तन्‍न परमप्रभु यावेमी मेको कली कोव़शो बाक्‍माक्‍त। \v 10 मिनु आ श्‍येत रे प्रोंइबाक्‍माक्‍त। मिनु योसेफ इजीप्‍त रागी ङा पिप फाराओ आं ङोंइती जाक्‍मेनु, मेकोमी आ जोक्‍तीक तुइक्‍तीक थुं तशा, योसेफ कली शुश दाक्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु पिप फाराओम योसेफ कली आ रागी ङा ठेयब मुर सेला बाक्‍त। \v 11 मिनु इजीप्‍त नु कनान रागीमी ठेयब अन्‍काल दुम्‍तीके, मुरपुकीमी जचा मतामे बाक्‍त। इं किकी पिपीमी यो जचा मतामे बाक्‍त। \v 12 इजीप्‍तमी अन्‍न ग्‍याप्‍चा तांइसीब देंशो नेंशा, याकूबमी आ तौ आन कली इजीप्‍त सोइक्‍तीमी बाक्‍त। \v 13 मिनु ग्‍याप्‍शा चाक्‍ग्‍मेनु, मजाक्‍दीत्‍थु, लेंशा सोइक्‍तीमी बाक्‍त। मोपा लमानु, योसेफमी आ लोक्‍ब आन कली ‘गो इन लोक्‍ब योसेफ नङ’ दे तुइक्‍पपांइसे बाक्‍त। में ङा मेरे फाराओमी मेकोपुकी योसेफ आ मुर बाक्‍मा बाक्‍त, दे तुइक्‍ता बाक्‍त। \v 14 मिनु योसेफमी आ आफ, आ लोक्‍बपुकी आ खिं ङा मुर नेल्‍ल आन कली इजीप्‍त रागी जाक्‍शा बाक्‍कीन, दे ब्रथ सोइक्‍तीमी बाक्‍त। मेको नेल्‍ल ७५ जना बाक्‍मा बाक्‍त। \v 15 मिनु याकूब इजीप्‍त जाक्‍दीश्‍शा, शुश बर्स बाक्‍शा, मेकेर उइ बेक्‍माक्‍त। नोले इं किकी पिपी याकूब आ तौ यो मेकेर बेक्‍मा बाक्‍त। \v 16 इजीप्‍तमी बेक्‍तेक्‍म हना यो, आन बेक्‍शो रां शेकेम सहर लाइश्‍शा थिम्‍मे बाक्‍त। अब्राहाममी शेकेम सहरम मेको थिम्‍तीके रू हमोर आ तौपुकी रे चांदी गेशा, ग्‍याप्‍शो बाक्‍माक्‍त। \p \v 17 मिनु परमप्रभु यावेमी अब्राहाम कली गेशो लोव़ जाक्‍दीम्‍माक्‍त। मोपतीके इजीप्‍त रागीमी इं मुर बारना बारन लशा, शुश दुम्‍मा बाक्‍त। \em प्रस्‍थान १:-३:-\em* \v 18 मिनु इजीप्‍त रागीमी अर्को पिप दुम्‍माक्‍त। मेको योसेफ नु आ खिं ङा मुर आन कली मतुइक्‍ब बाक्‍माक्‍त। \p \v 19 मेको पिपीमी इं मुर आन कली शिशी मपथु, शुश श्‍येत गेवा बाक्‍त। आल थीब आन कली यो आन आल थुल्‍चा मगेथु ताइक्‍पदा बाक्‍त। \v 20 मेना मोसा जरमेसे बाक्‍त। मेको परमप्रभु यावे आ ङोंइती थम दारशो आल बाक्‍त। मोपतीके आम आफोमी मेको कली महिना सां सम्‍म आस खिंमी ख्रुइश्‍शा थुल्‍से बाक्‍त। \v 21 महिना सां नोले आल कली प्रोन्‍से बाक्‍त। मिनु फाराओ आ तमीमी मेको आल कली थिश्‍शा लाइश्‍शा, आ तौ सेला बाक्‍त। \v 22 मिनु पिप बाक्‍तीक खिंमी बाक्‍मेनु, इजीप्‍त रागी ङा ठेयब मुर आन जोक्‍शो तुइश्‍शो आं यो नेल्‍ल जोक्‍ब तुइक्‍ब दुम्‍माक्‍त। मिनु मोसा आ लोव़ नु आ गेय नेल्‍ल सक्ति पाइश्‍शो दुम्‍माक्‍त। \p \v 23 मिनु मोसा ४० बर्स दुम्‍मेनु, आ लोक्‍ब इस्राएली आन कली ग्रुम्‍चा थुं पवा बाक्‍त। \v 24 मिनु काबु ग्रुम्‍थ लमेनु, इजीप्‍त ङा मुरुमी इस्राएली कली तुप्‍शो तशा, मोसामी इस्राएली कली प्रोंइशा, इजीप्‍ती कली तुप्‍शा सदा बाक्‍त। \v 25 मोसामी ‘परमप्रभुमी आं कली आं लोक्‍ब आन कली श्‍येत रे प्रोंइब सेल्‍ती’ आं लोक्‍बपुकीमी एको आंइ कली श्‍येत रे प्रोंइब बाक्‍माक्‍त, दे रुप्‍शा, आं कली ब्राइनीम, दे मिम्‍शो बाक्‍माक्‍त। आ लोक्‍बपुकीमी चहिं मेको काइ मरुप्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 26 मिनु आ दीसा मोसा लेंशा मेक जाक्‍दीम्‍मेनु, इस्राएली निक्‍शी आस कली जिशो तवा बाक्‍त। मिनु मेको आस कली ‘गे निक्‍शी, वोबु दुम्‍शा यो जिनीसी?’ देंमाक्‍त। \v 27 मिनु मरिम्‍शो पाइबमी गाइश्‍शा मोसा कली ‘गो आंस कली हुकुम नु निसाफ पाइब सुम सेले? \em प्रस्‍थान २:१४\em* \v 28 सिनाक्‍त एकेर इजीप्‍ती कली साइश्‍शो खोदेंशो पा आं कली सदु, देने?’ दे नेप्‍ता बाक्‍त। \v 29 मेको लोव़ नेंशा, मोसा इजीप्‍त रागी रे प्रोक्‍शा, मिदयान रागीम जाक्‍दीम्‍माक्‍त। मेकेर जाक्‍दीश्‍शा बाक्‍मेनु, तौ निक्‍शी थिमाक्‍त। \em प्रस्‍थान १८:३-४\em* \p \v 30 मिदयान जाक्‍दीश्‍शा, बाक्‍शो ४० बर्स दुम्‍माक्‍त। मिनु काबु सीनै डांडा ङा गोरशो रागीमी बाक्‍मेनु, परमप्रभु यावे आ स्‍वर्ग ङा गेय पाइब कामी ब्रशो बुटा कोंइदा बाक्‍त। \v 31 मोसामी मोपा ब्रशो तशा छक लाक्‍शा, ओदेंशो मार ब्रमे, दे आ नेक्‍था लशा कोव़ङा बाक्‍त। मिनु नेक्‍था जाक्‍दीश्‍शा कोव़ङानु, परमप्रभु आ लोव़ नेंना बाक्‍त। \em प्रस्‍थान ३:५-१०\em* \v 32 ‘गो इन किकी पिपी आन परमप्रभु यावे नङ। गो अब्राहाम, इसहाक नु याकूब आन परमप्रभु यावे नङ’ देंशो नेंशा हिंशा, ख्रिंख्रि पा बुटा गे यो कोव़ने मचबा बाक्‍त। \v 33 मिनु परमप्रभु यावेमी ‘इ थेक्‍शा राप्‍शा बाक्‍तीके आं बाक्‍‍तीक बाक्‍ब। मोपतीके इ जुत्ता प्रुइश्‍शा, आं लोव़ नेनो। \v 34 इजीप्‍त रागीम बाक्‍ब आं मुरपुकीमी शुश श्‍येत जाम्‍तेक्‍म, दे तुइक्‍ताक्‍ङ। आन श्‍येत ताता। मिनु आन ङाक्‍शो यो नेंता। मिनु आं मुर आन कली मोदेंशो श्‍येत रे प्रोंइपाइक्‍चा दुम्‍ती, दे इ कली इजीप्‍त सोइक्‍नन’ देंशो नेना बाक्‍त। \v 35 ‘इ कली हुकुम पाइब नु निसाफ पाइब सुम सेले?’ दे खेरचा पुंइसीशो मोसा कली परमप्रभु यावेमी हुकुम पाइब नु प्रोंइब सेल्‍शा, आ स्‍वर्ग ङा गेय पाइब रे बुटाम तपांइसीशा इजीप्‍त सोइक्‍ता बाक्‍त। \p \v 36 मिनु शुश चिन्‍ड नु छक लाक्‍चा ङा गेय कोंइशा, इस्राएली आन कली इजीप्‍त रे ग्रुंइशा, लल समुन्‍द्र चाक्‍दीम्‍मी बाक्‍त। मेकेर यो शुश छक लाक्‍चा ङा गेय कोंइदीमी बाक्‍त। मिनु लल समुन्‍द्र शोक्‍शा ४० बर्स सम्‍म गोरशो रागीमी हिरशा गाक्‍मानु, शुश छक लाक्‍चा ङा गेय पाइबाक्‍माक्‍त। \em प्रस्‍थान ७:१०; प्रस्‍थान १४:२१\em* \v 37 मेको मोसामी इस्राएली आन कली ‘आं खोदेंशो, परमप्रभु यावेमी आ लोव़ पाइब इन दाते रे का योव़शा, आ लोव़ नेंपाइक्‍ब का सेल्‍ब’ दे तुइक्‍पाइक्‍मी बाक्‍त। \em ब्‍यवस्‍था १८:१५\em* \p \v 38 इस्राएलीपुकी गोरशो रागीमी बाक्‍मानु, आन कली लां कोंइब मेको मोसा बाक्‍माक्‍त। सीनै डांडामी परमप्रभु आ सोइश्‍शा आ गेय पाइबमी इं किकी पिपी आन कली लोव़ पवानु, मेको मोसा रे पा नेंपाइक्‍मी बाक्‍त। मेको लोव़ चहिं मजाम्‍थु गेना हना यो लीब लोव़ बाक्‍ब। मुल सम्‍म गो इं कली गारशो लोव़ बाक्‍ब, दे तुइक्‍तीने। \em प्रस्‍थान १९:-; ब्‍यवस्‍था ९:१०\em* \v 39 इं किकी पिपीमी मोसा आ लोव़ मटिथु मनेंथु, मोसा कली प्रोंइशा आन थुं इजीप्‍त रागी गे हिरदमे बाक्‍त। \v 40 मिनु हारून कली ‘इं कली इजीप्‍त रागी रे एक चाक्‍ब मोसा ते लाक्‍गा? बेक्‍म कों प्रोक्‍म कों? मतुंइ‍से। मुल लां कोंइब का माल्‍ताक्‍व। मोपतीके देवता सेल्‍चा गेकी। मिनु मेको इं कली लां कोंइब दुम्‍ल’ दे पुन्‍मे बाक्‍त। \em प्रस्‍थान ३२:१\em* \v 41 मिनु सुन के बाछा आ मूर्ति सेल्‍शा, मार मार क्‍योरशा जारदेमे बाक्‍त। आंम आन गुइमी सेल्‍शो मूर्ति तशा ग्‍येरसीशा, जचा तूचा सेल्‍शा ङा मिन बुक्‍शा जामे तूङमे बाक्‍त। \v 42 मेकोपुकीमी मो पशो तशा, परमप्रभु यावे गाइश्‍शा ‘मेकोपुकी नां नु तास्‍ला कली सेउ पाइब दुम्‍ल’ दे प्रोंइमी बाक्‍त। परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइबमी ‘गे इस्राएलीपुकी, गोरशो रागीम ४० बर्स सम्‍म हिरशा गाक्‍नीनु, मार मार क्‍योरशा जारशा, आं कली चढ़ेनी ङा? \v 43 मो मपनी। गे मोलोक देवता आ ताम्‍बु कुरशा लाइक्‍तीनी। रिफन सोरुल आ मूर्ति सेल्‍शा लाइक्‍तीनी। मोपतीके इन रागी रे बेबीलोन लाइक्‍नन्‍नी’ दे ब्रेक्‍शो बाक्‍त। \em आमोस ५:२५-२७\em* \p \v 44 इं किकी पिपी गोरशो रागीमी हिरसमानु, परमप्रभु यावे आ ताम्‍बु यो कुरशा गाक्‍मा बाक्‍त। परमप्रभु यावे आ ताम्‍बु चहिं दोपा सेल्‍चा, दे परमप्रभु यावेमी मोसा कली कोंइशो खोदेंशो पा मोसामी सेल्‍पाइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। \em प्रस्‍थान २५:९\em* \v 45 मिनु नोले इं किकी पिपी यहोसु मेको आन लां कोंइब दुम्‍शा, मेको ताम्‍बु कुरशा गाक्‍मा बाक्‍त। मिनु कनान रागीमी जाक्‍दीम्‍मानु, मेको ताम्‍बु आन ङोंइती कुरशा गाक्‍शो बाक्‍तेक्‍म। परमप्रभु यावेमी मेकेर बाक्‍ब मुर आन कली ग्राशा खेरशा, मेको रागी आन के सेल्‍शा, मेको ताम्‍बु मेकेन वोदमे बाक्‍त। मिनु पिप दाऊद आ पाला सम्‍म मेको ताम्‍बु मोदेंशोन लीमाक्‍त। \em यहोसु ३:१४; यहोसु १६:१\em* \v 46 पिप दाऊद परमप्रभु यावे आ दाक्‍शो मुर बाक्‍माक्‍त। पिप दाऊदमी परमप्रभु यावे कली दाक्‍शा ‘याकूब आ परमप्रभु यावे कली खिं सेल्‍नुङ’ दे थुं पवा बाक्‍त। \em २सामुएल ७:१-१६; भजन संग्रह १३२:३-५\em* \v 47 तन्‍न आ तौ सोलोमनमी परमप्रभु यावे आ खिं सेला बाक्‍त। \em १राजा ६:-\em* \v 48 मिनु नेल्‍ल क्‍येङा ठेयब मुरुम सेल्‍शो खिंमी मबाक्‍ब। साइ नेसी परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइबमी परमप्रभु यावेमी \v 49 ‘सरीङ आं नित्‍तीके बाक्‍ब। रागीम आं खोइल थेक्‍तीक बाक्‍ब। मोपतीके आं कली दोदेंशो खिं सेल्‍ने चाप्‍नीनी? गो आं नाइक्‍चा कली बाक्‍तीक मार सेल्‍ने चाप्‍नीनी? \v 50 सरीङ नु रागी नेल्‍ल आं सेल्‍शो ममाइ ङा?’ दे परमप्रभुमी देंमाक्‍त” दे लोव़ पवा बाक्‍त। \em यसैया ६६:१-२\em* \p \v 51 “ए, गे परमप्रभु यावे आ लोव़ मनेंथु मटीब फुल्‍लु खोदेंशो थुं पाइश्‍शोपुकी, गे परमप्रभु यावे कली मतुइक्‍ब मुर खोदेंशो पाइनीनी। इन किकी पिपीमी पशो खोदेंशो पा गे यो परमप्रभु यावे आ सोक्‍त आ देंशो मटिथु दूली पाइनीनी। \em प्रस्‍थान १२:९; लेवी २६:४; रोमी २:२८-२९\em* \v 52 इन किकी पिपीमी मार पामे? परमप्रभु आ लोव़ पाइब सु कली श्‍येत मगेमे ङा? नेल्‍ल आन कली श्‍येत गेम्‍तेक्‍म। श्‍येत गेशा ला ममाइ। इन कली पाप रे प्रोंइब ख्रीस्‍त जाक्‍ब, दे लोव़ नेंपा गाक्‍ब आन कली साइक्‍पाइक्‍ना पाइक्‍न बाक्‍तेक्‍म। इन कली पाप रे प्रोंइब ख्रीस्‍त जाक्‍त। मिनु गेपुकीमी मेको कली यो साइक्‍पाइक्‍तीनी। \em २इतिहास ३६:१६; मत्ती २३:३१\em* \v 53 परमप्रभु यावे आ स्‍वर्ग ङा गेय पाइबपुकीमी मार पचा मार मपचा, दे परमप्रभु यावे आ अरेशो लोव़ शेंसीशा योव़सीशो दुम्‍शा यो मटिनी” दे स्‍तीफानसमी हुइक्‍तीमी बाक्‍त। \em प्रस्‍थान २०:१-२१; गलाती ३:१९; हिब्रू २:२\em* \v 54 स्‍तीफानसमी मोदें हुइक्‍तीमीनु, नेल्‍ल गाइश्‍शा, लल गोंगों जिशा, ख्रुइ शेप्‍शा प्रेक्‍मा बाक्‍त। \v 55 स्‍तीफानस चहिं परमप्रभु यावे आ सोक्‍तीम ब्रीशा, सरीङ गे कोव़ङा बाक्‍त। सरीङ गे कोव़ङानु, ठेयब सक्ति पाइश्‍शो नु छेङछेङ पा तांइसीशो परमप्रभु यावे कली तवा बाक्‍त। परमप्रभु आ ग्‍युरा गे रागीम जरमेशो, येसु कली यो राप्‍शा बाक्‍शो तवा बाक्‍त। \v 56 मिनु “लो कोव़ङीन, गो स्‍वर्ग रोक्‍सीशा, परमप्रभु आ ग्‍युरा गे रागीमी जरमेशो कली राप्‍शा बाक्‍शो ताता” दे माइक्‍मी बाक्‍त। \em लूका २२:६९\em* \v 57 मो देंमेनु “एको आ लोव़ मनेंचा” दे शुश रेयके पा, गुइ पोक्‍शा प्रेक्‍शा ग्राम्‍शा ग्‍याइक्‍तमे बाक्‍त। \v 58 मिनु कीशा लाइश्‍शा, सहर रे ग्रुंइशा, फुल्‍लु क्रोम्‍चा गोव़मे बाक्‍त। सांकछीपुकीमी आन वा प्रुइश्‍शा, सावल नें पाइश्‍शो ठिटा का आ ङोंइती वोदमे बाक्‍त। \em लेवी २४:१६; प्रेरित २२:२०\em* \v 59 मेको हुलमी स्‍तीफानस कली फुल्‍लु क्रोम्‍स ङा क्रोम्‍स पामेनु, स्‍तीफानसमी “प्रभु येसु, आं सोक्‍त ताक्‍कीन” दे पुंइदा बाक्‍त। \em लूका २३:४६\em* \v 60 मिनु आ पोक्‍च थेक्‍शा ठेयब सेंदा पा “प्रभु, एको पाप एको आन कली मरल” देंशा, बेक्‍माक्‍त। \em लूका २३:३४\em* \c 8 \s1 थमा सुइक्‍बपुकी खेदा पचा पुंइसीशो \p \v 1 स्‍तीफानस कली साइश्‍शो तशा, सावलमी “एको कली साइक्‍चा माल्‍शो। मिनु साइश्‍शा ठीक पाइतीनी” देंमाक्‍त। स्‍तीफानस कली सादमे नाक्‍त रे यरूसलेम सहरम बाक्‍ब थमा सुइक्‍ब नेल्‍ल आन कली खेदा पा श्‍येत गेचा गोव़मे बाक्‍त। मिनु श्‍येत गेशा प्रोक्‍पदमेनु, मेकोपुकी ब्रशा गाक्‍शा, यहूदीया नु सामरीया रागीमी जाक्‍दीश्‍शा बाक्‍मा बाक्‍त। १२ जना येसु आ सोइश्‍शोपुकी ला यरूसलेम उइ बाक्‍मा बाक्‍त। \em प्रेरित १:८; प्रेरित ११:१९\em* \v 2 परमप्रभु यावे कली मान पा हिंबपुकीमी स्‍तीफानस आ बेक्‍शो रां लाइश्‍शा, थिम्‍मे बाक्‍त। स्‍तीफानस कली साइश्‍शो तशा, थमा सुइक्‍ब नेल्‍ल शुश ङाक्‍मा बाक्‍त। \v 3 सावलमी चहिं “मेको आन थमा सुइश्‍शो क्‍याम्‍चा” दे खिं खिं हिरशा ओव़शा, थमा सुइक्‍ब वोंइश मुर, मीश मुर नेल्‍ल आन कली ग्‍याइक्‍पाइश्‍शा, फ्रेंशा लाइश्‍शा जेल्‍खानमी चोक्‍पाइक्‍बाक्‍माक्‍त। \em प्रेरित ९:१; प्रेरित २२:४; १कोरिन्‍थी १५:९ \em* \s1 येसु आ लोव़ ब्रपाइश्‍शो \p \v 4 प्रोक्‍शा ब्राशा गाक्‍बपुकीमी येसु आ लोव़ तेइ तेइ शेंना शेंन गाक्‍बाक्‍मा बाक्‍त। \v 5 फिलीप सामरीया सहरमी जाक्‍दीश्‍शा, मेकेर बाक्‍ब मुर आन कली “परमप्रभु यावे आ सोइश्‍शो ख्रीस्‍त येसु बाक्‍ब” दे शेंदीमी बाक्‍त। \em प्रेरित ६:५\em* \v 6 फिलीप आ शेंशो लोव़ नेंशा, आ पशो छक लाक्‍चा ङा गेय तशा, नेल्‍लेमी थम नोफा दाइश्‍शा नेन्‍मे बाक्‍त। \v 7 छक लाक्‍चा ङा गेय चहिं मार कोंइबाक्‍माक्‍त देंशा हना, वोलम तशो मुर आन कली वोल खेरशा सापाइक्‍बाक्‍माक्‍त। वोल खेरानु, वोलम तशो मुर वाइ ब्रेश्‍शा, वोल प्रोक्‍बाक्‍माक्‍त। गुइ खोइल मदुक्‍ब मुर शुश आन कली गुइ खोइल दुक्‍ब गाक्‍ब सेल्‍बाक्‍माक्‍त। \em मर्कूस १६:१७\em* \v 8 मोपतीके मेको सहरमी सापाइक्‍चा पुंइसीब मुर नेल्‍ले ग्‍येरसीबाक्‍मा बाक्‍त। \s1 चटक कोंइब सिमोन \p \v 9 मेको सहरमी सिमोन नें पाइश्‍शो मुर का बाक्‍माक्‍त। मेको ङोंइती रे सामरीया रागी ङा मुर आन कली चटक कोंइशा, ठेयब सुंइ‍सीशो बाक्‍माक्‍त। \v 10 सहर ङा मुर नेल्‍लेमी एको मुर परमप्रभु आ सक्ति तशो बाक्‍माक्‍त, दे ठेयब सेल्‍शा, मान पशो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 11 शुश बर्स सम्‍म सिमोनमी चटक पा छक लाक्‍पाइक्‍तीके मुर नेल्‍लेमी सिमोन आ देंशो नोफा दाइश्‍शा आ पशो कोव़शा बाक्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 12 मिनु फिलीप जाक्‍शा, मुर आन कली येसु ख्रीस्‍तमी इं कली पाप रे प्रोंइब, दे परमप्रभु यावे आ राज्‍य ङा लोव़ नु येसु ख्रीस्‍त आ पर्बम नेंपाइक्‍ना पाइक्‍न, शेंना शेंन गाक्‍मेनु, मीश मुर नु वोंइश मुर शुशेमी थमा सुइश्‍शा, ब्‍वाक्‍कुम ख्रुम्‍शा ग्रुंइचा पुंइसमा बाक्‍त। \v 13 शुशेमी थमा सुइश्‍शो तशा, मेको चटक पा गाक्‍ब सिमोन यो थमा सुइक्‍ब दुम्‍शा, ब्‍वाक्‍कुम ख्रुम्‍शा ग्रुंइचा पुंइसे बाक्‍त। मिनु फिलीप कली मप्रोंइथु, काथा गाक्‍बा दुम्‍माक्‍त। फिलीपमी चिन्‍ड नु छक लाक्‍चा ङा गेय कोंइदानु, सिमोन यो छक लाक्‍बाक्‍माक्‍त। \p \v 14 मिनु नोले यरूसलेममी बाक्‍ब सोइश्‍शोपुकीमी “सामरीया ङा मुरपुकीमी परमप्रभु यावे आ लोव़ थमा सुइक्‍ब दुम्‍तेक्‍म” देंशो नेंशा, पत्रुस नु यूहन्‍ना आस कली सामरीया सोइक्‍तमे बाक्‍त। \v 15 मिनु मेको निक्‍शीमी “परमप्रभु यावे आ सोक्‍त थमा सुइक्‍बपुकी नु लील” दे प्रार्थना पथ जाक्‍दीस्‍सा बाक्‍त। \v 16 मारदे हना सामरीया ङा मुर सुइ आन कली परमप्रभु यावे आ सोक्‍त मगेशो बाक्‍माक्‍त। प्रभु येसु आ नेंमी ब्‍वाक्‍कुम ख्रुम्‍शा ग्रुंइचा ला पुंइसीशो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 17 मिनु पत्रुस नु यूहन्‍नामी आस गुइ थमा सुइक्‍ब आन तारी वोइश्‍शा, मेकोपुकी परमप्रभु यावे आ सोक्‍त तामे बाक्‍त। \v 18 मिनु सिमोनमी मेको सोइश्‍शो आस गुइ थमा सुइक्‍ब आन तारी वोइश्‍शा, परमप्रभु यावे आ सोक्‍त गेशो तशा, मेको आस कली “क्‍येट गेनुङ। \v 19 मोदेंशो सक्ति गेयी। गो गुइ वोइश्‍शा, पुनुनु, परमप्रभु यावे आ सोक्‍त मुरपुकीम तामेक्‍ल” दे पुंइदा बाक्‍त। \v 20 मिनु पत्रुसमी “इ क्‍येट गे नुन जाम्‍शा लल। मारदे हना गे परमप्रभु यावे आ गेशो सक्ति क्‍येट थाप्‍शा, ग्‍याप्‍चा तांइसीब, दे मिम्‍ताक्‍‍वी। \v 21 गे मेको गेय पने मचाप्‍नेवे। मारदे हना इ थुं परमप्रभु यावे आ ङोंइती मरिम्‍शो बाक्‍ब। \v 22 गे ओदेंशो मरिम्‍शो थुं पचा प्रोंइशा, इ थुं परमप्रभु यावे गे लेत्‍तो। मिनु परमप्रभुमी इ पाप क्‍याम्‍शा गेबा कों? दे पुनो। \v 23 मुल इ थुं चोशा पापमी ब्रीशो मरिम्‍शो बाक्‍ङे बाक्‍त, दे तुइक्‍ताक्‍ङ” दे पत्रुसमी मदानु, \v 24 सिमोनमी “इन देंशो खोदेंशो मदुम्‍ल, दे आं पर्बम प्रभु कली प्रार्थना पने, हजुर” दे सेउ पवा बाक्‍त। \p \v 25 मिनु पत्रुस नु यूहन्‍नामी प्रभु आ लोव़ नेंपाइक्‍ने थुम्‍शा, यरूसलेम लेस्‍सानु, सामरीया ङा गाउं लांमी शुश मुर आन कली ग्‍येरपाइक्‍ब लोव़ शेंना शेंन लेस्‍सा बाक्‍त। \s1 एथीयोपीया ङा मुर कली शेंशो \p \v 26 काबु परमप्रभु यावे आ स्‍वर्ग ङा गेय पाइब कामी फिलीप कली “छुल बोक्‍शा यरूसलेम रे गाक्‍शा, गाजा लतीक लां लावो” दे माइश्‍शा, मेको लां सोइक्‍ता बाक्‍त। मेको लां गोरशो रागी लतीक लां बाक्‍माक्‍त। \v 27 परमप्रभु यावे आ स्‍वर्ग ङा गेय पाइब आ लोव़ नेंशा, फिलीप छुल बोक्‍शा, गाजा सहर लतीक लां ल‍माक्‍त। मिनु मेको लां गाक्‍मेनु, एथीयोपीया रागी ङा मुर का यो मेको लां लना लन बाक्‍माक्‍त। मेको एथीयोपीया ङा पिपीम कान्‍दाके रे शुश अधिकार तशो, ठेयब मुर बाक्‍माक्‍त। यरूसलेममी परमप्रभु यावे कली मार मार चढ़ेने थुम्‍शा, आ रागी लेश्‍शो बाक्‍माक्‍त। \v 28 मेको बग्‍गीम बाक्‍शा, परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब यसैयामी ब्रेक्‍शो पढेना पढेन बाक्‍माक्‍त। \v 29 मिनु परमप्रभु यावे आ सोक्‍तीमी फिलीप कली “मिरी लन लन पाइश्‍शो बग्‍गी आ नेक्‍था लावो” दे माइक्‍तीके फिलीप दोरशा, मेक जाक्‍दीम्‍माक्‍त। \v 30 जाक्‍दीश्‍शा, ठेयब मुर कली परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब यसैयामी आ ब्रेक्‍शो लोव़ पढेशो नेंशा “इन पढेशो लोव़ नेल्‍ल रुप्‍‍नी?” दे हिल्‍लो पवा बाक्‍त। \v 31 मिनु ठेयब मुरुमी “सुइमी मशेंथु, दोपा रुप्‍ने चाप्‍नुङा ङा?” देंशा, फिलीप कली बग्‍गीम ङोइक्‍पाइश्‍शा निप्‍पाइश्‍शा, किताब कोंइदा बाक्‍त। \v 32 ठेयब मुरुम पढेना पढेन बाक्‍शो लोव़ चहिं “भेडा कली क्‍योरपाइक्‍थ लाइश्‍शो खोदेंब पा मेको कली लाइक्‍तेक्‍म। भेडा पाठा आ ऊन प्रेक्‍ग‍मेनु, ब्‍वालेइ पा बाक्‍शो खोदेंशो पा मेको ब्‍वालेइ पा बाक्‍त। \v 33 महिक्‍सीशो सेल्‍तेक्‍म। दोस गेशा ठीक निसाफ मपथु, दोसी सेल्‍तेक्‍म। आ खिं ङा मुर सु लीबा ङा? आल मथिथु साइक्‍चा पुंइसाक्‍व। मोपतीके आ खिं ङा मुर सुइ मली” दे ब्रेक्‍शो लोव़ बाक्‍माक्‍त। \em यसैया ५३:७-८\em* \v 34 मिनु ठेयब मुरुमी फिलीप कली “परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइबमी आंम आ पर्बम मोदेंशो देंमे देय अरु आन पर्बम मोदेंशो देंमे?” दे हिल्‍लो पवा बाक्‍त। \v 35 मिनु फिलीपमी मेको पढेशो लोव़ रे शेंचा गोशा, परमप्रभु यावे आ ब्रेक्‍पाइश्‍शो लोव़ शुश शेंशा, येसु आ पर्बम नेल्‍ल रुप्‍पदा बाक्‍त। \v 36 मोपा लसा लसा ब्‍वाक्‍कु बाक्‍तीकेमी जाक्‍दीस्‍सा बाक्‍त। मिनु ठेयब मुरुमी “एकेर ब्‍वाक्‍कु बाक्‍त, एको ब्‍वाक्‍कुम ख्रुम्‍शा ग्रुंइचा पुंइसीनुङ, दुम्‍बा?” देंमाक्‍त। \v 37 मिनु फिलीपमी “गे येसु कली थमा सुइक्‍तीनी हना, ब्‍वाक्‍कुम ख्रुम्‍शा ग्रुंइचा शिरनीनी” देंमेनु “गो येसु ख्रीस्‍त परमप्रभु आ तौ बाक्‍ब, दे थमा सुइक्‍ता” देंमाक्‍त। \v 38 मिनु बग्‍गी तिक्‍शा तोइश्‍शा, फिलीपमी ठेयब मुर कली ब्‍वाक्‍कुम ख्रुम्‍शा ग्रुंइदा बाक्‍त। \v 39 मिनु ब्‍वाक्‍कु रे ग्रूशा कुसानु, परमप्रभु यावे आ सोक्‍तीमी फिलीप कली लदा बाक्‍त। मिनु ठेयब मुरुमी मेको मतवा बाक्‍त। मो हना यो थाम्‍पा ग्‍येरसीशा, आ लां खोइश्‍शा गाक्‍माक्‍त। \v 40 नोले फिलीप अस्‍दोद सहरमी ग्रूदीम्‍माक्‍त। मिनु मेकेर रे गाउं गाउं सहर सहरम येसु आ लोव़ नेंपाइक्‍ना पाइक्‍न गाक्‍शा, सिजरिया सहर जाक्‍दीम्‍माक्‍त। \em प्रेरित २१:८-९\em* \c 9 \s1 सावल दमस्‍कस लशो \p \v 1 सावल मुल यो थमा सुइक्‍ब आन कली खेदा पा श्‍येत गेशा साइक्‍नुङमी देंना देंन गाक्‍बाक्‍माक्‍त। \em प्रेरित २२:३-१६; प्रेरित २६:९-१८; प्रेरित ८:३\em* \v 2 मिनु काबु यरूसलेममी बाक्‍ब ठेयब चढ़ेब आन कली ग्रुम्‍शा, दमस्‍कस सहर ङा ग्रुम्‍तीक खिं खिं ङा ठेयब मुर आन कली कागज ब्रेक्‍शा गेचा नङ देंशा पुना बाक्‍त। सावल आ पुंइशो लोव़ मार बाक्‍त देंशा हना “दमस्‍कसमी बाक्‍ब येसु आ लां खोइक्‍ब मीश मुर वोंइश मुर सु सु थिदुमी, मेको नेल्‍ल आन कली ग्‍याइश्‍शा फ्रेंशा, यरूसलेम चाक्‍नुङमी” दे पुंइशो बाक्‍माक्‍त। \v 3 मिनु मोदेंशो कागज ताक्‍शा, दमस्‍कस सहर लशा जाक्‍दीत्‍चावानु, मार दुम्‍माक्‍त देंशा हना, सरीङ रे छेङछेङ फो ग्रूशा, आ एर ओंथ नेल्‍ल कोंइदा बाक्‍त। \em १कोरिन्‍थी १५:८ \em* \v 4 मोपा छेङछेङ तवानु, दिङ गोल्‍माक्‍त। मिनु “सावल, सावल, गे मारदे आं कली खेदा पयी?” देंशो लोव़ नेंना बाक्‍त। \v 5 मोदेंशो नेंशा “प्रभु, गे सु ननी?” दे हिल्‍लो पवानु “इ खेदा पशो येसु गो नङ। \v 6 मुल छुल बोक्‍शा दमस्‍कस सहर लावो। मिनु मेकेर जाक्‍दीश्‍शा, गे मार गेय पचा माल्‍नेवे तुइक्‍पाइक्‍चा पुंइसीनेवे” देंशो लोव़ नेंना बाक्‍त। \v 7 सावल नु काथा गाक्‍बपुकीमी मारेइ मतथु, लोव़ पशो ला नेंशा, वाम ग्‍याम दुम्‍मा बाक्‍त। \v 8 मिनु सावल बोक्‍शा मिक्‍च पाक्‍शा कोव़ङानु, मिक्‍च मताइब दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु आ वारचपुकीमी आ गुइ रे कीशा दमस्‍कसमी चाक्‍दीत्‍मे बाक्‍त। \v 9 दमस्‍कसमी जाक्‍दीश्‍शा यो नाक्‍त सां सम्‍म मिक्‍च मतवा बाक्‍त। जचा तूचा यो, प्रोना बाक्‍त। \s1 सावलमी येसु कली थमा सुइश्‍शो \p \v 10 दमस्‍कसमी हनानीया नें पाइश्‍शो थमा सुइक्‍ब मुर का बाक्‍माक्‍त। प्रभुमी मेको मुर कली कोंइतीक कोंइशा “हनानीया” दे ब्रेत्‍ता बाक्‍त। मिनु “मार देंनी, प्रभु?” देंमेनु \v 11 “छुल बोक्‍शा ग्‍येत्‍थ माइश्‍शो लां लावो। मेकेर जाक्‍दीश्‍शा, यहूदा आ खिं लशा, टारसस ङा सावल माइश्‍शो मुर कली मालो। मेकोमी प्रार्थना पाइब। \v 12 मिनु मेकोमी कोंइतीकेमी हनानीया माइश्‍शो मुर ओव़शा, मिक्‍च तपाइक्‍चा कली आ तारी गुइ वोइश्‍शो तशो बाक्‍ब” देंशो लोव़ नेंना बाक्‍त। \v 13 मिनु हनानीयामी “आमाइ, प्रभु, गो शुश मुर आन शोव़ रे मेको मुर आ पर्बम शुश मरिम्‍शो लोव़ नेंता। मेकोमी यरूसलेममी बाक्‍ब थमा सुइक्‍ब आन कली शुश श्‍येत गेशा, खेदा पना पन बाक्‍ब देंशो नेंता। \v 14 थमा सुइक्‍ब आन कली ग्‍याइश्‍शा फ्रेंशा लाइक्‍चा कली ठेयब चढ़ेबपुकी रे अधिकार तशो बाक्‍माक्‍त, दे तुइक्‍ताक्‍ङ” देंमाक्‍त। \v 15 प्रभुमी “मोदेंशो तुइक्‍ताक्‍वी हना यो, मुल छुल बोक्‍शा लावो। मारदे हना अर्को रागी ङा मुर, पिपपुकी नु इस्राएली आन कली आं नें तुइक्‍पाइक्‍चा, दे गो मेको कली योव़ने थुम्‍ता। \em प्रेरित १३:४६; प्रेरित २६:२; प्रेरित २७:२४\em* \v 16 आं नेंमी शुश श्‍येत जचा माल्‍नेवे देंशा गो मेको कली आंमान तुइक्‍पाइक्‍नुङ” दे प्रभुमी हनानीया कली माइश्‍शा सोइक्‍ता बाक्‍त। \em २कोरिन्‍थी ११:२१-२८\em* \p \v 17 मिनु हनानीया लशा, यहूदा आ खिं जाक्‍दीश्‍शा ओव़शा, सावल तारी आ गुइ चाक्‍शा “आं लोक्‍ब सावल, गे यरूसलेम रे पिवेनु, लांमी इ तशो प्रभु येसुम सोइक्‍ताक्‍यी। मिनु मिक्‍च ताइब दुमो, परमप्रभु यावे आ सोक्‍तीम ब्रीशो दुमो” देंमेनु, \v 18 सावल आ मिक्‍च मारम फारशो बाक्‍मे, मेको दोक्‍शा, मिक्‍च ताइब दुम्‍माक्‍त। मिनु छुल बोक्‍शा, ब्‍वाक्‍कुम ख्रुम्‍शा ग्रुंइचा पुंइसे बाक्‍त। \v 19 मिनु जशा तूशा बोल तेम्‍सीशा, इच्‍का नाक्‍त दमस्‍कस ङा थमा सुइक्‍बपुकी नु काथा बाक्‍माक्‍त। \s1 सावलमी येसु आ लोव़ शेंशो \p \v 20 मिनु सावल ग्रुम्‍तीक खिं खिं लशा “येसु परमप्रभु यावे आ तौ बाक्‍ब” दे शेंना शेंन यहूदी आन कली येसु आ पर्बम शुश लोव़ तुइक्‍पाइक्‍मी बाक्‍त। \v 21 मोदेंशो मेको आ शेंशो नेंशा “आमाइ, यरूसलेममी येसु कली थमा सुइक्‍ब आन कली का यो मवोइक्‍नुङमी देंब मेको ममाइ ङा? इं सहर ङा येसु कली थमा सुइक्‍ब आन कली यो ग्‍याइश्‍शा लाइश्‍शा, ठेयब चढ़ेब आन ङोंइती राप्‍पाइक्‍नुङमी, दे एक जाक्‍शो ममाइ ङा?” दे छक लाक्‍शा देंमुमा बाक्‍त। \em प्रेरित ८:१; प्रेरित २६:१०\em* \v 22 सावलमी शेंना शेंन आ शेंचा सक्ति बारपाइक्‍ना पाइक्‍न “येसु परमप्रभु यावे आ सोइश्‍शो ख्रीस्‍त बाक्‍ब” दे दमस्‍कसम बाक्‍ब यहूदी आन कली शेंदीमी बाक्‍त। मिनु सुइमी लोव़ लेन्‍ने मचाप्‍मे बाक्‍त। \em प्रेरित १८:२८\em* \v 23 मिनु शुश नाक्‍त मोपा शेंना शेंन गाक्‍मेनु, यहूदीपुकी गारशा सावल कली साइक्‍चा माल्‍मे बाक्‍त। \v 24 मिनु सावलमी “आं कली साइक्‍चा माल्‍तीमी” दे तुइक्‍ता बाक्‍त। नाक्‍दो नाक्‍त यहूदीपुकीमी सहर ङा ओव़तीक ग्रूतीक लां मेर मेको कली बाप्‍बाक्‍मा बाक्‍त। \v 25 मोपतीके काबु नाक्‍दो थमा सुइक्‍बपुकीमी सावल कली डोकोमी कुर पशा, डोरीमी क्‍युक्‍शा, सहर ङा गारो आ ची लुक्‍च तोइक्‍पा प्रोक्‍पदमे बाक्‍त। \em २कोरिन्‍थी ११:२२-२३\em* \s1 सावल यरूसलेम लेश्‍शो \p \v 26 सावल दमस्‍कस रे प्रोक्‍शा, यरूसलेम लेश्‍शा जाक्‍दीम्‍माक्‍त। मिनु थमा सुइक्‍ब नु गारशा, काथा बाक्‍चा मला बाक्‍त। तन्‍न मेकोपुकीमी मेको येसु आ नोले खोइक्‍ब दुम्‍त, दे थमा मसुइक्‍थु, हिंशा मब्रामे बाक्‍त। \em गलाती १:१७-१९\em* \v 27 बारनाबासमी चहिं सावल नु सोइश्‍शो आन कली ग्रुम्‍पदा बाक्‍त। मिनु लांमी गाक्‍मेनु, प्रभु कली तशो, प्रभुमी लोव़ पशो, दमस्‍कसमी महिंथु, येसु आ नेंमी शेंशा गाक्‍शो, मेको लोव़ नेल्‍ल बारनाबासमी रुप्‍पाइक्‍मी बाक्‍त। \v 28 मिनु सावल कली ब्रामे बाक्‍त। मिनु सावलमी यरूसलेम सहरमी सुइ सुइ आन कली तशा महिंथु, येसु आ नेंमी शेंना शेंन गाक्‍माक्‍त। \p \v 29 शेंना शेंन गाक्‍मेनु, ग्रीक लोव़ पाइब यहूदीपुकी यो ग्रुम्‍मी बाक्‍त। मिनु हिल्‍लो हिक्‍सी पमुमानु, जिचा बोक्‍माक्‍त। मोदेंशो दुम्‍मेनु, सावल कली साइक्‍चा माल्‍मे बाक्‍त। \v 30 मिनु थमा सुइक्‍ब लोक्‍बपुकीमी साइक्‍चा माल्‍तेक्‍म, दे तुइश्‍शा, सिजरिया सम्‍म चोव़दी‍शा, टारसस सोइक्‍तमे बाक्‍त। \em गलाती १:२१\em* \p \v 31 मिनु यहूदीया, गालील नु सामरीया रागीमी बाक्‍ब थमा सुइक्‍बपुकी खेदा पचा मपुंइसीथु, बाक्‍चा तामे बाक्‍त। थमा सुइक्‍बपुकीमी प्रभु कली मान पा हिंशा, परमप्रभु यावे आ सोक्‍त रे पा वारच पचा पुंइसीशा, आन थुं बारना बारन ल‍माक्‍त। मिनु थमा सुइक्‍ब यो तेम्‍सीन सीन लमा बाक्‍त। \s1 पत्रुस लिडडा जाक्‍दीश्‍शो \p \v 32 पत्रुस शेंना शेंन गाक्‍शा, लिडडा सहर जाक्‍दीम्‍माक्‍त। मिनु मेकेर बाक्‍ब प्रभु आ योव़शो आन कली ग्रु‍मा बाक्‍त। \v 33 मिनु काबु एनीयास माइश्‍शो मुर कली तवा बाक्‍त। एनीयास चहिं आ गुइ खोइल मदुक्‍ब रोइ पशा, ब्राख्‍ये रे बोक्‍ने मचाप्‍शो ८ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। \v 34 मिनु पत्रुसमी “एनीयास, येसु ख्रीस्‍तमी इ कली सापाइक्‍ब। मोपतीके बोक्‍शा, इ ब्राख्‍ये पोक्‍शा वोतो” देंमेनु, एनीयास छुल बोक्‍माक्‍त। \v 35 मिनु लिडडा सहरम नु शारोन रागीमी बाक्‍ब नेल्‍लेमी एनीयास कली मोपा साशो तशा, आन थुं प्रभु गे लेत्‍मे बाक्‍त। \s1 तबीता कली बेक्‍शो रे सेंपाइश्‍शो \p \v 36 योप्‍पा सहरमी तबीता नें पाइश्‍शो थमा सुइक्‍ब मीश मुर का बाक्‍माक्‍त। ग्रीक लोव़मी मेको आ नें दोरकास, किश्‍श रुम्‍सीब। तबीता गेना हना यो सुइ सुइ आन कली रिम्‍शो पाइबाक्‍माक्‍त। मथीब आन कली शुश वारच पाइबाक्‍माक्‍त। \v 37 मेको तबीता रोइ पा बेक्‍माक्‍त। मिनु आ मुरपुकीमी आ बेक्‍शो रां चिक्‍शा, खिं ङा तला तार ङा कोठा लाइश्‍शा वोदमे बाक्‍त। \v 38 लिडडा नु योप्‍पा नेक्‍नेक्‍था बाक्‍नीसी। मोपतीके थमा सुइक्‍बपुकीमी पत्रुस लिडडा जाक्‍शो बाक्‍ब, दे यो नेंशो बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु आन मुर निक्‍शी योव़शा, पत्रुस कली “आंइ बाक्‍तीक रीब जाक्‍शा, वारच पाइक्‍चा नकी” दे ब्रथ सोइक्‍तमे बाक्‍त। \v 39 मिनु पत्रुस मेको आस लोव़ नेंशा मेको नु काथा ल‍माक्‍त। मिनु जाक्‍मेनु, तला तारी लदमे बाक्‍त। तला तारी आन वोंइश बेक्‍शो मारेइ मथीब मीश मुर खुम्‍सीशा ङाक्‍ना ङाक्‍न बाक्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु पत्रुस कली “तबीतामी शुश वारच पाइक्‍तीकी, ओदेंशो वा फेरशा गेतीकी” दे तबीतामी फेरशा गेशो वापुकी कोंइदमे बाक्‍त। \v 40 मिनु पत्रुसमी मेकेर ङाक्‍शा बाक्‍ब नेल्‍ल आन कली लाङगा सोइक्‍तीमी बाक्‍त। मिनु आ पोक्‍च थेक्‍शा, प्रार्थना पवा बाक्‍त। मिनु तबीता आ बेक्‍शो रां गे हिरशा कोव़शा “ए तबीता, छुल बोक्‍को” देंमेनु, तबीतामी आ मिक्‍च पाक्‍शा कोव़ङानु, पत्रुस कली तवा बाक्‍त। \em मर्कूस ५:४१\em* \v 41 मिनु पत्रुसमी आ गुइ कीशा पोक्‍गा बाक्‍त। मिनु लाङगा सोइश्‍शो नु प्रभु आ योव़शो नेल्‍ल आन कली खिं गा ब्रेश्‍शा, तबीता कली बेक्‍शो रे सेंपाइश्‍शो कोंइदा बाक्‍त। \v 42 मोदेंशो दुम्‍त देंशो लोव़ योप्‍पा सहरमी बाक्‍ब नेल्‍लेमी नेन्‍मे बाक्‍त। मिनु शुशेमी प्रभु कली थमा सुदमे बाक्‍त। \v 43 मिनु पत्रुस योप्‍पा ङा कुशुल नोक्‍ब सिमोन आ खिंमी शुश नाक्‍त बाक्‍माक्‍त। \c 10 \s1 कोरनेलीयस आ तशो \p \v 1 सिजरिया सहरमी कोरनेलीयस नें पाइश्‍शो इटाली पल्‍टन ङा कप्‍तान का बाक्‍माक्‍त। \v 2 मेको कप्‍तान परमप्रभु यावे कली मान पा हिंब मुर बाक्‍माक्‍त। आ खिं ङा मुर नेल्‍लेमी यो आ खोदेंशो पा प्रभु कली मान पा टीबाक्‍मा बाक्‍त। मेको कप्‍तानमी मारेइ मथीब आन कली शिशी पा शुश वारच पाइबाक्‍माक्‍त। परमप्रभु कली प्रार्थना पना पन बाक्‍बाक्‍माक्‍त। \v 3 मिनु काबु ३ बजे ङा प्रार्थना पची ना कोंइतीक का तवा बाक्‍त। मेको कोंइतीकेमी परमप्रभु यावे आ स्‍वर्ग ङा गेय पाइब का आ बाक्‍तीकेमी जाक्‍शा “ए कोरनेलीयस” देंमेनु, \v 4 कोरनेलीयसमी हिंशा, कोव़स ङा कोव़स पा “मार देंनी, प्रभु” देंमेनु “इ प्रार्थना पशो, प्रभु कली मान पा टिशो, इ शिशी पा वारच पशो नेल्‍ल परमप्रभु यावेमी तुइश्‍शो बाक्‍ब। \v 5 मुल गे योप्‍पा सहरमी बाक्‍शो सिमोन पत्रुस नें पाइश्‍शो मुर कली ब्रथ सोइक्‍तो। \v 6 मेको सिमोन पत्रुस कुशुल नोक्‍ब सिमोन आ खिंमी बाक्‍ब। मेको आ खिं चहिं समुन्‍द्र आ नेक्‍था बाक्‍ब” देंशा लशो नेना बाक्‍त। \em प्रेरित ९:४३\em* \v 7 मोदेंशो लोव़ देंशो नेंशा, आ गेय पाइब निक्‍शी नु सिपाही का कली ब्रेत्‍ता बाक्‍त। सिपाही यो प्रभु कली मान पा टीब का बाक्‍माक्‍त। \v 8 मिनु मेको मुर सां आन कली मार दुम्‍मे, दोदेंशो लोव़ नेंना, मेको लोव़ नेल्‍ल शेंशा, पत्रुस कली माल्‍शा, चाक्‍चा, दे योप्‍पा सहर सोइक्‍तीमी बाक्‍त। \em प्रेरित ११:५-१७\em* \s1 परमप्रभुम सेल्‍शो कली ग्रांग्रा मदिचा \p \v 9 मिनु आ दीसा नाक्‍त मेकोपुकी लमा लमा योप्‍पा सहर आ नेक्‍था जाक्‍दीम्‍मानु, पत्रुस प्रार्थना पथ खिं तारी ङोंइ‍से बाक्‍त। \v 10 मिनु ङोइश्‍शा बाक्‍मेनु, शोव़लु बेक्‍शा जज दाक्‍माक्‍त। खिं ङा मुरपुकी चहिं क्‍येना क्‍येन बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु पत्रुसमी प्रभुमी कोंइशो कोंइतीक तवा बाक्‍त। \v 11 दोदेंशो तवा बाक्‍त देंशा हना, सरीङ रोक्‍सीशा ठेयब वा का हाम्‍सीशा क्‍युक्‍सीशो खोदेंशो पा खप गे यिशो तवा बाक्‍त। \v 12 मेको वामी मब्‍वचा ङा, ग्रांग्रा दिचा ङा जन्‍तु बुस्‍स चिक्‍ब बाक्‍मा बाक्‍त। \v 13 मिनु “ए पत्रुस, एको आन कली साइश्‍शा ब्‍वामी” देंशो नेंना बाक्‍त। \v 14 मिनु पत्रुसमी “हत्‍तेरी ओदेंशो ग्रांग्रा दिचा ङा दोपा ब्‍वचा नमी ङा, प्रभु? ओदेंशो ग्रांग्रा दिचा ङा गो गेनायो मब्‍वशो नङ” देंमाक्‍त। \em लेवी ११:-; इजीकीएल ४:१४\em* \v 15 मिनु लेंशा “परमप्रभु यावे आ चोव़खो सेल्‍शो कली ग्रांग्रा मदित्‍तो” देंशो नेंना बाक्‍त। \em रोमी १४:१४\em* \v 16 खेयप सां मोदेंशो दुम्‍शा, मेको ठेयब वा सरीङ गे लशो तवा बाक्‍त। \s1 पत्रुस कोरनेलीयस आ खिं लशो \p \v 17 मिनु पत्रुसमी छक लाक्‍शा एको मार बाक्‍म माइ, दे मिम्‍ना मिम्‍न बाक्‍माक्‍त। पत्रुस मोदेंशो मिम्‍स ङा मिम्‍स बाक्‍मेनु, कोरनेलीयसमी सोइश्‍शो मुरपुकी कुशुल नोक्‍ब सिमोन आ खिंमी जाक्‍दीश्‍शा, लाप्‍चो आ ङोंइती राप्‍शा कोव़शा \v 18 “एको खिंमी सिमोन पत्रुस बाक्‍मे?” दे हिल्‍लो पामे बाक्‍त। \v 19 पत्रुसमी मुल यो आ तशो मार बाक्‍म माइ, दे मिम्‍न मिम्‍न बाक्‍मेनु, परमप्रभु यावे आ सोक्‍तीमी मेको कली “इ कली ब्रथ मुर सां जाक्‍तेक्‍मे। \v 20 तोइश्‍शा मेको आन कली ग्रुम्‍थ लावो। मिनु लचा, दे मलचा, दे थुं निक्‍शी मपथु, मेकोपुकी नु लावो। मारदे हना मेकोपुकी आं सोइश्‍शो नम” देंशो नेंना बाक्‍त। \v 21 मिनु पत्रुस फ्रु तोइश्‍शा “इन माल्‍शो मुर गो नङ, आं कली मारदे माल्‍यीनी?” दे हिल्‍लो पवा बाक्‍त। \v 22 मिनु मेकोपुकीमी “कोरनेलीयस आ सोइश्‍शो नकी। कोरनेलीयस कप्‍तान बाक्‍ब। परमप्रभु कली मान पा हिंब, रिम्‍शो मुर बाक्‍ब। यहूदीपुकीमी यो रिम्‍शो मुर बाक्‍ब, दे मिम्‍नीम। परमप्रभु आ स्‍वर्ग ङा गेय पाइब कामी कोरनेलीयस कली ‘योप्‍पा सहरमी सिमोन पत्रुस माइश्‍शो कली माल्‍शा चाक्‍शा आ लोव़ नेंचा’ देंतीके इन कली ब्रथ जाक्‍तक” देंमा बाक्‍त। \v 23 मिनु पत्रुस नु खिं ङा मुरपुकीमी मेको आन कली खिं गा ओंइशा जचा तूचा गेशा, बास गेमे बाक्‍त। मिनु आ दीसा पत्रुस मेकोपुकी नु सिजरिया गे लमाक्‍त। योप्‍पा सहर ङा थमा सुइक्‍ब लोक्‍ब का निक्‍शी यो लमा बाक्‍त। \s1 कोरनेलीयस आ खिंमी \p \v 24 आ दीसा सिजरियामी जाक्‍दीम्‍मा बाक्‍त। कोरनेलीयसमी आ मुर, आ वारच आन कली ब्रेश्‍शा, पत्रुस आ लां कोव़शा बाक्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 25 मिनु पत्रुस कोरनेलीयस आ खिं ओव़चवानु, कोरनेलीयसमी पत्रुस आ ङोंइती बाप्‍शा आ खोइल गुप्‍शा सेउ पवा बाक्‍त। \v 26 मिनु पत्रुसमी कोरनेलीयस आ पिया पोक्‍शा “गो यो इन खोदेंशो मुर ला नङ” देंशा राप्‍पदा बाक्‍त। \em प्रेरित १४:१५; प्रकाश १९:१०\em* \v 27 मिनु लोव़ पना पन खिं गा ओव़सा बाक्‍त। खिं गामी शुश मुर खुम्‍सीशा देल्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 28 मिनु पत्रुसमी मेको देल्‍शा बाक्‍ब आन कली “गो आंइ यहूदी अर्को रागी ङा मुरपुकी नु काथा बाक्‍चा, जचा, आन खिं ओव़चा मदुम्‍ब, दे नेल्‍लेमी तुइक्‍नीनी। मोदेंशो बाक्‍त हना यो, परमप्रभु यावेमी आं कली सुइ आन कली आइक्‍च ममिम्‍चा, दे शेंताक्‍यी। \v 29 मोपतीके गेपुकीमी आं कली ब्रेत्‍तीनीनु, लचा, दे मलचा, दे थुं निक्‍शी मपथु, गिरिक‍कै जाक्‍ती। मारदे ब्रेत्‍तीनी?” देंमाक्‍त। \v 30 मिनु कोरनेलीयसमी “गाबेर नाक्‍त आं खिंमी ३ बजे ङा प्रार्थना पना पन बाक्‍ङानु, जील्‍माक्‍श देंशो वा फेक्‍सीशो मुर का फो ग्रूशा, आं ङोंइती राप्‍शो ताता। \v 31 मेकोमी आं नें थिशा ‘ए कोरनेलीयस, परमप्रभुमी इ प्रार्थना पशो नेंशो बाक्‍ब। इ शिशी पा मथीब आन कली मार मार गेशो तशो बाक्‍ब। \v 32 मोपतीके योप्‍पा सहरमी जाक्‍शा बाक्‍शो सिमोन पत्रुस नें पाइश्‍शो मुर कली ब्रथ सोइक्‍तो। मेको कुशुल नोक्‍ब सिमोन आ खिंमी बाक्‍शो बाक्‍ब। मेको खिं समुन्‍द्र आ नेक्‍था बाक्‍ब’ देंत। \v 33 मोपतीके ब्रथ सोइक्‍ताक्न्‍‍नी। गे बिश्‍शा गिरिक‍कै जाक्‍शा, आंइ कली रिम्‍शो पाइतीनी। परमप्रभु गे नु बाक्‍ब। मिनु परमप्रभु यावेमी इन कली मार शेंपाइक्‍बा, मेको लोव़ नेल्‍ले नेंचा कली खुम्‍सीशा बाक्‍तक” देंमाक्‍त। \v 34 मिनु पत्रुसमी “परमप्रभु यावेमी सुइ आन कली मतिल्‍थु, उइक्‍थ उइक्‍थ मिम्‍ब। \em ब्‍यवस्‍था १०:१७; १सामुएल १६:७; रोमी २:११\em* \v 35 मुर आन के जात रागी मारेइ मकोव़थु, आ कली मान पा हिंशा, आ लोव़ टिशा, रिम्‍शो पाइब आन कली दाक्‍शा, नेल्‍ल आन कली ब्राइब, दे मुल रुप्‍ता। \em यूहन्‍ना १०:१६\em* \v 36 परमप्रभु यावेमी येसु ख्रीस्‍त आ पतीकेम आंइ इस्राएल ङा मुर आन कली ग्‍येरपाइक्‍ब लोव़ नेंपाइक्‍तु। मिनु येसु ख्रीस्‍त नेल्‍ल आन प्रभु बाक्‍ब। \em एफिसी २:१७\em* \v 37 यूहन्‍नामी मुर आन कली शेंशा, ब्‍वाक्‍कुम ख्रुम्‍शा ग्रुंइदा नोले येसु ख्रीस्‍तमी गालील रे गोशा यहूदीया रागीम हिरशा, मुर आन कली शेंना शेंन गाक्‍त। \em मत्ती ४:१२-१७\em* \v 38 परमप्रभु यावेमी मेको नासरथ ङा येसु कली आ सोक्‍तीम प्रिंशा, आ सक्ति पाइश्‍शो सेल्‍तु। मिनु परमप्रभु यावे आ सक्ति पाइश्‍शो दुम्‍शा, तेइ तेइ गाक्‍शा मुर आन कली रिम्‍शो पाप्‍तु। वोलम तशो आन कली वोल खेरशा सापाइक्‍तु। सैतानमी दिप्‍शा वोइश्‍शा श्‍येत गेशो आन कली श्‍येत रे प्रोंइतीमी। मारदे हना परमप्रभु यावे मेको नु बाक्‍त। \em मत्ती ३:१६\em* \v 39 यहूदीया रागी यरूसलेम सहरमी येसुमी मार मार पवा, मार मार दुम्‍मे, मेको नेल्‍ल गो नु आं वारचपुकीमी आंम आंइ मिक्‍चीम ताइतक। येसु शीमी केप्‍शा कांटी थोक्‍शा क्‍याइश्‍शा साइक्चा पुंइसाक्‍व। \v 40 साइक्‍चा पुंइसीशा यो आ बेक्‍शो आ नित्‍थ नाक्‍ती परमप्रभुमी बेक्‍शो रे सेंपाइश्‍शा कोंइताक्‍व। \em १कोरिन्‍थी १५:४-७\em* \v 41 हना यो मुर नेल्‍लेमी मताम। गोपुकीमी चहिं ताइतक। मारदे हना ङोंइती रे गोपुकी सांकछी दुम्‍चा कली योव़शो नकी। येसु बेक्‍शो रे सेंसीशा, गोपुकी नु बाक्‍शा काथा जाइतक, काथा तूतक। \em यूहन्‍ना १४:१९,२२; लूका २४:३०,४३\em* \v 42 मिनु मोदेंशो पा काथा बाक्‍कानु, येसुमी आंइ कली ‘मुर आन कली आं पर्बम शेंदीने। मार शेंचा देंशा हना, परमप्रभु यावेमी येसु कली ब्रोंइशा बाक्‍ब नु बेक्‍शो मुर नेल्‍ल आन कली निसाफ पाइब सेल्‍तु, दे शेंशा गाक्‍कीन’ दे माइक्‍तीकी। \em यूहन्‍ना ५:२२\em* \v 43 सु सुमी येसु कली थमा सुदमे, मेकोपुकी येसु आ नेंमी आन पाप क्‍याम्चा पुंइसीनीम। साइ ङोंइती रे परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइबपुकीमी मोदेंशो देंशो बाक्‍नीम” दे शेंदीमी बाक्‍त। \em यसैया ५३:५-६; येरमीया ३१:३४\em* \s1 मुरपुकी परमप्रभु आ सोक्‍तीम ब्रीशो \p \v 44 पत्रुसमी शेंना शेंन पवानु, परमप्रभु यावेमी आ लोव़ नेंब नेल्‍ल आन कली आ सोक्‍तीमी प्रिंशो बाक्‍त। \v 45 पत्रुस नु काथा जाक्‍शो ख्रोइक्‍तीक चिनु ख्रोइश्‍शो थमा सुइक्‍ब यहूदीपुकीम अर्को रागी ङा मुर यो परमप्रभु यावे आ सोक्‍तीम ब्रीशो तशा छक लाक्‍मा बाक्‍त। \v 46 मेकोपुकीमी परमप्रभु यावे आ सोक्‍तीमी पपाइश्‍शो लोव़ पा परमप्रभु यावे कली ठेयब सेल्‍शो तशा तुइक्‍तमे बाक्‍त। \em प्रेरित २:४\em* \v 47 मिनु पत्रुसमी “मेकोपुकी आंइ खोदेंशो पा परमप्रभु यावे आ सोक्‍तीम प्रिंचा पुंइसाक्‍म। मोपतीके एको आन कली ब्‍वाक्‍कुम ख्रुम्‍शा ग्रुंइचा मदुम्‍ब, दे सुम देंने चाप्‍बा ङा?” देंमाक्‍त। \v 48 मिनु मेको आन कली येसु ख्रीस्‍त आ नेंमी ब्‍वाक्‍कुम ख्रुम्‍शा ग्रुंइपदा बाक्‍त। मिनु मेको नक थमा सुइक्‍बपुकीमी पत्रुस कली “नाक्‍त का निक्‍शी गोपुकी नु बाक्‍कीन” दे तेक्‍गमे बाक्‍त। \c 11 \s1 अर्को रागी ङा मुर \p \v 1 मिनु यरूसलेममी बाक्‍ब सोइश्‍शोपुकी नु यहूदीया रागी तेइ तेइ बाक्‍ब थमा सुइक्‍ब लोक्‍बपुकीमी “अर्को रागी ङा मुरपुकीमी यो परमप्रभु यावे आ लोव़ नेंशा, थमा सुइक्‍ब दुम्‍मा बाक्‍त” देंशो नेन्‍मे बाक्‍त। \v 2 मिनु पत्रुस यरूसलेम लेश्‍शा जाक्‍मेनु, ख्रोइक्‍तीक चिनु ख्रोइश्‍शो थमा सुइक्‍बपुकीमी पत्रुस कली \v 3 “मारदे ख्रोइक्‍तीक चिनु मख्रोइश्‍शोपुकी नु काथा बाक्‍शा जवी” दे लोव़ पोक्‍ग्‍मे बाक्‍त। \em गलाती २:१२\em* \v 4 मिनु पत्रुसमी मेको लोव़ पोक्‍ब आन कली खुप्‍शा, दोपा मोदेंशो दुम्‍मे, मेको नेल्‍ल रुप्‍पाइक्‍चा कली \v 5 “गो योप्‍पा सहरमी बाक्‍ती। मिनु काबु मार दुम्‍त देंशा हना, प्रार्थना पना पन बाक्‍ङानु, प्रभुमी कोंइतीक कोंइताक्‍यी। सरीङ रोक्‍सीशा ठेयब वा का हाम्‍सीशा क्‍युक्‍सीशो खोदेंशो पा खप गे यिशो ताता। मिनु आं नेक्‍था जाक्‍शा दिक्‍त। \em प्रेरित १०:९-४८\em* \v 6 मिनु गो गीशा कोव़ङुनु, मब्‍वचा ङा, ग्रांग्रा दिचा ङा, जन्‍तु, खोते नु चिक्‍ब तातामी। \v 7 मिनु ‘ए पत्रुस, मेको साइश्‍शा ब्‍वामी’ देंशो नेंता। \v 8 मिनु गोमी ‘हत्‍तेरी, ओदेंशो ग्रांग्रा दिचा ङा दोपा ब्‍वचा नमी ङा, प्रभु, ओदेंशो ग्रांग्रा दिशो गेनायो मब्‍वशो नङ’ देंती। \v 9 मिनु ‘परमप्रभु यावेमी चोव़खो सेल्‍शो कली गे ग्रांग्रा मदित्‍तो’ दे सरीङ रे देंशो नेंता। \v 10 खेयप सां मोदेंशो दुम्‍शा, मेको ठेयब वा सरीङ गे लेश्‍शा लत। \v 11 मोदेंशो दु‍मे चोटीन सिजरिया रे आं कली ब्रथ सोइश्‍शो मुर सां आं बाक्‍शो खिंमी जाक्‍तेक्‍म। \v 12 मिनु परमप्रभु यावे आ सोक्‍तीमी ‘मेको आन जात मार नमी? दे ममिम्‍थु मेकोपुकी नु काथा लावो’ देंतीके गो मेकोपुकी नु लती। मुल एकेर गो नु बाक्‍ब थमा सुइक्‍ब ६ जना लोक्‍ब गो नु लाम्‍तेक्‍म। गो काथा गाक्‍शा, कोरनेलीयस आ खिं जाक्‍दीश्‍शा ओव़तक। \v 13 आ खिं ओव़शा बाक्‍कानु, कोरनेलीयसमी आंइ कली ‘परमप्रभु यावे आ स्‍वर्ग ङा गेय पाइब का आं ङोंइती राप्‍शा, मेकोमी योप्‍पा सहरमी जाक्‍शा बाक्‍शो सिमोन पत्रुस कली ब्रथ सोइक्‍तो। \v 14 मेकोमी जाक्‍शा, गे नु इ खिं ङा मुर नेल्‍ले आन कली गेना हना यो ब्रोंइशा बाक्‍तीक लोव़ शेंब, दे माइक्‍ती’ देंत। \p \v 15 मिनु गो मेकेर खुम्‍सीशा बाक्‍ब आन कली ख्रीस्‍त आ लोव़ शेंदुनु, साइ गोपुकी खोदेंशो पा मेकोपुकी यो परमप्रभु यावे आ सोक्‍तीम पिंचा पुंइसाक्‍म। \em प्रेरित २:१-४\em* \v 16 परमप्रभु यावे आ सोक्‍तीम ब्रीचा पुंइसीशो तशा, गो इं प्रभु आ देंशो लोव़ ति फ्रुक्‍ता। प्रभुमी मार देंत देंशा हना ‘यूहन्‍नामी मुर आन कली ब्‍वाक्‍कुमी ख्रुम्‍शा ग्रुंइताक्‍व। गे चहिं परमप्रभु यावे आ सोक्‍तीमी ख्रुम्‍चा पुंइसीनीनी’ देंत। \em प्रेरित १:५\em* \v 17 गोपुकीमी प्रभु येसु ख्रीस्‍त कली थमा सुइक्‍तीके परमप्रभु यावे आ सोक्‍तीम पिंचा पुंइसाक्‍य। मिनु अर्को रागी ङा मुरपुकीमी यो येसु ख्रीस्‍त कली थमा सुइक्‍तीके आ सोक्‍तीम पिंचा पुंइसाक्‍म। मोदेंशो दुम्‍शो तशा, मार पाइनुङा? गो परमप्रभु आ पशो गेय तेक्‍ने चाप्‍नङा?” दे रुप्‍पाइक्‍मी बाक्‍त। \v 18 पत्रुसम मो देंशो नेंशा, मेको आन पोक्‍शो लोव़ साम्‍शा “मोदेंशो बाक्‍त हना, परमप्रभु यावेमी इं कली गेशो खोदेंशो पा अर्को रागी ङा मुर आन कली यो आन थुं लेप्‍पा आन पाप क्‍याम्‍बाक्‍माक्‍त” दे परमप्रभु यावे कली ठेयब सेल्‍मे बाक्‍त। \s1 अर्को रागीम येसु आ लोव़ शेंशो \p \v 19 स्‍तीफानस साइक्‍चा पुंइसे नोले खेदा पचा पुंइसीशा, प्रोक्‍शा गाक्‍शो थमा सुइक्‍ब का निक्‍शी फोनीसीया, का निक्‍शी साइप्रस, का निक्‍शी एन्‍टीओक जाक्‍दीश्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीमी येसु आ लोव़ यहूदी आन कली ला शेंदमे बाक्‍त। \em प्रेरित ८:१-४\em* \v 20 साइप्रस नु साइरेनी रे एन्‍टीओक सहर जाक्‍दीश्‍शो थमा सुइक्‍ब का निक्‍शीमी चहिं अरु ग्रीस रागी ङा मुर आन कली यो प्रभु येसु आ पर्बम शेंदमे बाक्‍त। \v 21 मोदेंशो शेंब आन कली प्रभुमी सक्ति गेवा बाक्‍त। मिनु मेको आन लोव़ नेंशा, शुश मुरुमी थमा सुइश्‍शा, आन थुं प्रभु गे हिरदमे बाक्‍त। \em प्रेरित २:४७\em* \p \v 22 एन्‍टीओक सहरमी शुश मुर थमा सुइक्‍ब दुम्‍तेक्‍म, दे यरूसलेममी बाक्‍ब थमा सुइक्‍बपुकीमी यो नेन्‍मे बाक्‍त। मिनु बारनाबास कली रुप्‍थ सोइक्‍तमे बाक्‍त। \em प्रेरित ४:३६\em* \v 23 बारनाबास एन्‍टीओकम जाक्‍दीश्‍शा, परमप्रभु यावेमी शुश मुर आन कली शिशी पा आन थुं लेप्‍पाइश्‍शो तशा थाम्‍पा ग्‍येरसे बाक्‍त। मिनु मेको आन कली “मार दुम्‍त हना यो, प्रभु कली मप्रोंइचा, है” दे आन थमा सुइक्‍तीक थुं बारपाइक्‍मी बाक्‍त। \v 24 बारनाबास रिम्‍शो मुर बाक्‍माक्‍त। परमप्रभु यावे आ सोक्‍तीमी ब्रीशा, खोइल थेक्‍शो खोदेंशो पा थमा सुइक्‍बाक्‍माक्‍त। आ पशो तशा, आ लोव़ नेंशा, शुश मुरुमी प्रभु कली थमा सुइक्‍ब दुम्‍मा बाक्‍त। \em प्रेरित ५:१४\em* \s1 ख्रीस्‍तीयन नें वोइक्‍चा पुंइसीशो \p \v 25 मिनु नोले बारनाबास सावल माल्‍थ टारसस सहर ल‍माक्‍त। \em प्रेरित ९:३०\em* \v 26 मिनु थिश्‍शा एन्‍टीओकम जाक्‍शा बाक्‍सा बाक्‍त। मिनु बर्स का सम्‍म थमा सुइक्‍बपुकी नु काथा बाक्‍शा, शुश मुर आन कली प्रभु आ लोव़ शेंना शेंन बाक्‍सा बाक्‍त। एन्‍टीओक सहरमीन येसु आ लां खोइक्‍ब नेल्‍ल क्‍येङा ङोंइती “ख्रीस्‍तीयन” दे नें वोइक्‍चा पुंइसमा बाक्‍त। मेना रे मेको नें लीमाक्‍त। \em गलाती २:११\em* \s1 श्‍येत जाइब आन कली क्‍येट सोइश्‍शो \p \v 27 मिनु काबु परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइबपुकी यरूसलेम रे यिशा, एन्‍टीओकम जाक्‍मा बाक्‍त। \em प्रेरित १३:१; प्रेरित १५:३२\em* \v 28 मेको आन दातेमी अगाबस नें पाइश्‍शो मुर का बाक्‍माक्‍त। मिनु काबु थमा सुइक्‍बपुकी खुम्‍सीशा बाक्‍मानु, अगाबसमी परमप्रभु यावे आ सोक्‍त रे पा “रागी नेल्‍लेमी अन्‍काल दुम्‍शा, जचा मतांइसीब” दे लोव़ पवा बाक्‍त। मेको लोव़ पिप क्‍लौदीयस आ सासनम थमा दुम्‍माक्‍त। \em प्रेरित २१:१०\em* \v 29 अन्‍काल दुम्‍ब देंशो तुइश्‍शा, एन्‍टीओक ङा थमा सुइक्‍बपुकीमी “यहूदीया रागीमी बाक्‍ब थमा सुइक्‍ब आन कली वारच पाइक्‍चा माल्‍ब, मोपतीके क्‍येट पोक्‍य” देंमा बाक्‍त। \v 30 मिनु नेल्‍लेमी दो दोशो चाप्‍मे, मो मोशो क्‍येट पोक्‍शा, यरूसलेममी बाक्‍ब थमा सुइक्‍ब आन शेंब खाल्‍पा आन कली गेचा नमी, दे बारनाबास नु सावल आस कली चोव़थ सोइक्‍तमे बाक्‍त। \em प्रेरित १२:२५; १कोरिन्‍थी १६:१-४\em* \c 12 \s1 पत्रुस जेल्‍खान रे प्रोंइचा पुंइसीशो \p \v 1 मेको बर्समी पिप हेरोदमी यरूसलेम सहरम बाक्‍ब थमा सुइक्‍ब का निक्‍शी आन कली खेदा पा ग्‍याइश्‍शा, शुश श्‍येत गेमी बाक्‍त। \v 2 यूहन्‍ना आ लोक्‍ब याकूब कली तरवारमी क्‍योरपा साइक्‍पदा बाक्‍त। \em मत्ती २०:२०-२३\em* \v 3 हेरोदमी “आं पशो तशा यहूदीपुकी ग्‍येरसीनीम” दे तुइश्‍शा, मोदेंशो खेदा पना पन ल‍माक्‍त। मिनु पत्रुस कली यो ग्‍याइक्‍पदा बाक्‍त। पत्रुस कली ग्‍याइक्‍पदानु, बोरब ओख्‍ती मसुप्‍शो शोब्‍ले जतीक चाड जाक्‍शो बाक्‍माक्‍त। \v 4 मोपतीके पास्‍सा चाड थुम्‍शा, मुर आन ङोंइती राप्‍पाइक्‍चा, दे जेल्‍खानमी चोक्‍शा, ४, ४ जना पालो पालो पा बाक्‍कीन, दे १६ जना सिपाही वोइक्‍पदा बाक्‍त। \v 5 पत्रुस जेल्‍खानमी चोक्‍सीशा बाक्‍मेनु, थमा सुइक्‍ब नेल्‍ल थुं का दुम्‍शा “पत्रुस कली कोव़ङीने, प्रोंइशा सोइक्‍तीने” दे प्रार्थना पा बाक्‍मा बाक्‍त। \p \v 6 हेरोदमी पत्रुस कली मुर आन ङोंइती राप्‍पाइक्‍चा देंशो नाक्‍त आ ङोंइती नाक्‍दो पत्रुस साङलो निक्‍शीमी पाइश्‍शा, सिपाही निक्‍शी आस दातेम इप्‍पाइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। लाप्‍चो आ ङोंइती यो खाल पाइबपुकी बाक्‍मा बाक्‍त। \v 7 मिनु मार दुम्‍माक्‍त देंशा हना, परमप्रभु यावे आ स्‍वर्ग ङा गेय पाइब का फो ग्रूशा, पत्रुस आ ङोंइती राम्‍माक्‍त। मिनु कोठा छेङछेङ तांइसे बाक्‍त। मिनु परमप्रभु यावे आ स्‍वर्ग ङा गेय पाइबमी पत्रुस कली “छुल बोक्‍को” दे चुशा पोक्‍गा बाक्‍त। मिनु बोक्‍मेनु, आ गुइमी पाइश्‍शो साङलो बुइश्‍शा खपीमी देल्‍माक्‍त। \em प्रेरित ५:१९\em* \v 8 मिनु “किप्‍शुर किम्‍सो, इ जुत्ता मुंइ‍सो” देंमेनु, पत्रुसमी किप्‍शुर किप्‍शा, जुत्ता मुंइ‍से बाक्‍त। मिनु “इ किप्‍शुर किप्‍शा रुक्‍शा, आं नोले खोइय्‍यी” देंमाक्‍त। \v 9 मिनु पत्रुस मेको आ नोनोले खोइश्‍शा, कोठा रे ग्रूसा बाक्‍त। पत्रुसमी चहिं एको नेल्‍ल गो कोंइतीक तना तन बाक्‍नुङ, दे मिम्‍ता बाक्‍त। थमा कोठा रे ग्रूङा बाक्‍त, दे मतुइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। \v 10 मिनु कोठा रे ग्रूशा, ङोंइती बाक्‍ब खाल पाइब कली लाक्‍शा, नोले बाक्‍ब कली यो लाक्‍शा, फलाम के सेल्‍शो ठेयब लाप्‍चो जाक्‍दीस्‍सा बाक्‍त। मेकेर जाक्‍दीस्‍सानु, लाप्‍चो रोक्‍से बाक्‍त। मिनु ग्रूशा गाक्‍सा बाक्‍त। मिनु लां का लाग्‍सेनु, परमप्रभु यावे आ स्‍वर्ग ङा गेय पाइबमी पत्रुस कली प्रोंइशा गाक्‍माक्‍त। \v 11 मेना ब्रङ सेंसीशा “परमप्रभुमी पिप हेरोद नु आं कली खेदा पाइब यहूदी आन गुइ रे प्रोंइथ, आ गेय पाइब सोइश्‍शा प्रोंइयी बाक्‍त” दे तुइक्‍ता बाक्‍त। \p \v 12 मेको तुइश्‍शा मर्कूस, यूहन्‍ना नें यो वोइश्‍शो, आ ममा मरीयम आ खिं गे लमाक्‍त। मरीयम आ खिंमी थमा सुइक्‍ब शुश खुम्‍सीशा, प्रार्थना पना पन बाक्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। \em प्रेरित १२:२५; प्रेरित १३:५,१३; प्रेरित १५:३७\em* \v 13 मिनु पत्रुस जाक्‍शा, लाङगा ङा लाप्‍चो ख्रोकोल पदा बाक्‍त। मिनु रोदा माइश्‍शो गेय पाइब मीश मुरुम सु जाक्‍मे, दे कोव़थ ग्रू‍माक्‍त। \v 14 मिनु पत्रुस आ सेंदा नेंशा, पत्रुस जाक्‍माक्‍त, दे तुइश्‍शा, लाप्‍चो मरोक्‍थु फ्रा लेश्‍शा, खिं गामी बाक्‍शो आन कली “आमाइ, लाप्‍चो ङोंइती राप्‍शा बाक्‍ब दा पत्रुस कका बाक्‍त” दे माइक्‍मी बाक्‍त। \v 15 मोदेंशो नेंशा “गे मार निप्‍स ग्‍यशो लोव़ पवी?” दे आ देंशो थमा मसुदमे बाक्‍त। रोदामी चहिं लोव़ थोक्‍शा, “थमान पत्रुस जाक्‍त” देंमेनु “मो हना पत्रुस ममाइ। पत्रुस कली कोव़ब परमप्रभु यावे आ स्‍वर्ग ङा गेय पाइब बाक्‍म माइ?” देंमा बाक्‍त। \v 16 मोपा लोव़ पना पन बाक्‍मानु, पत्रुसमी लाप्‍चो ख्रोकोल पाइक्‍स ङा पाइक्‍स बाक्‍माक्‍त। मिनु नोले लाप्‍चो रोक्‍शा कोव़ङमेनु, पत्रुस कली तशा “आल्‍लेइ” दे छक लाक्‍मा बाक्‍त। \v 17 मिनु पत्रुस ओव़शा आ गुइ हिक्‍शा, आ शोव़ थीप थीप पा सिक्‍सी पा नेनीन देंशा, दोपा प्रभुमी जेल्‍खान रे प्रोंइशा सोइक्‍ता, मेको नेल्‍ल तुइक्‍पाइक्‍मी बाक्‍त। मिनु “याकूब नु इं थमा सुइक्‍ब लोक्‍ब नेल्‍ल आन कली एको लोव़ नेंपतीन, है” देंशा, मेकेर रे गाक्‍माक्‍त। \p \v 18 जेल्‍खानमी चहिं मार दुम्‍माक्‍त देंशा हना, सुनी कना सिपाही नु खाल पाइबपुकीमी पत्रुस कली मतामे बाक्‍त। मिनु शुश हिंशा, मार दुम्‍मे, ते लाक्‍गा, दे वाइ की ब्रेम्‍मा बाक्‍त। \em प्रेरित ५:२१-२२\em* \v 19 मिनु पिप हेरोदमी पत्रुस कली माल्‍थ सोइक्‍तीमी बाक्‍त। माल्‍ना माल्‍न गाक्‍मानु, यो तेइ मथिदमे बाक्‍त। मिनु थिन्‍ने मचाप्‍शो तशा, पिपमी खाल पाइब आन कली ब्रेश्‍शा हिल्‍लो हिक्‍सी पशा यो मारेइ तुइक्‍ने मचाप्‍तीके खाल पाइब सिपाही आन कली साइक्‍पाइक्‍मी बाक्‍त। मिनु यहूदीया रागी रे सिजरिया सहर याक्‍सीशा बाक्‍माक्‍त। \s1 पिप हेरोदमी सजाइ तशो \p \v 20 पिप हेरोद मेकेर बाक्‍मेनु, टायर नु सीदोन सहर ङा मुर आन कली तशा चुरमाक्‍त। मोपतीके मेकोपुकीमी मुर निक्‍शी का योव़शा, ब्‍लास्‍तस नें पाइश्‍शो पिप आ ठेयब गेय पाइब मुर नु गारशा, पिप कली ग्रुम्‍थ जाक्‍मा बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीमी “दुशा गारशा बाक्‍य, सरकार” दे सेउ पदमे बाक्‍त। मारदे हना पिप हेरोद आ रागी रे मचाक्‍थु जचा मजाक्‍दीम्‍माक्‍त। \em इजीकीएल २७:१७\em* \p \v 21 मिनु काबु पिप हेरोदमी रकारी वा फेक्‍शा, आ ठेयब नित्‍तीकेमी निश्‍शा, मेको आन कली आ लोव़ नेंपाइक्‍मी बाक्‍त। \v 22 मिनु आ लोव़ नेंशा “मुर आ लोव़ ममाइ, देवता आ लोव़ बाक्‍माक्‍त” देंशा, रेयके पा पिप कली ठेयब सेल्‍मे बाक्‍त। \em इजीकीएल २८:२\em* \v 23 पिप हेरोदमी परमप्रभु यावे कली मान मपथु, आंमान ठेयब सेल्‍सीतीके परमप्रभु यावे आ स्‍वर्ग ङा गेय पाइबमी मेको कली रोइ पपदा बाक्‍त। मिनु मेको हेरोद लुस्‍पु जोल्‍शा बेक्‍माक्‍त। \em दानीएल ५:२०\em* \p \v 24 परमप्रभु यावे आ लोव़ तेइ तेइ ब्रशा, शुश मुर थमा सुइक्‍ब दुम्‍मा बाक्‍त। \em प्रेरित ६:७\em* \v 25 बारनाबास नु सावल यरूसलेममी क्‍येट चोव़ने थुम्‍शा, एन्‍टीओक लेस्‍सा बाक्‍त। लेस्‍सानु, मर्कूस कली यो लदसे बाक्‍त। मर्कूस कली यूहन्‍ना नें यो वोइश्‍शो बाक्‍त। \em प्रेरित ११:२९-३०; प्रेरित १३:५\em* \c 13 \s1 शेंब आस कली सोइश्‍शो \p \v 1 एन्‍टीओक सहर ङा थमा सुइक्‍ब आन दातेमी परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइ‍ब नु शेंब का निक्‍शी यो बाक्‍मा बाक्‍त। मोदेंशो मुर सु सु बाक्‍मा बाक्‍त देंशा हना, बारनाबास, क्‍येर माइश्‍शो सिमियोन, साइरेनी ङा लुसीयस, पिप हेरोद आ गेय पाइब मानाएन नु सावल बाक्‍मा बाक्‍त। \em प्रेरित ११:२७; १कोरिन्‍थी १२:२८\em* \v 2 मिनु काबु थमा सुइक्‍बपुकी खुम्‍सीशा माइजा बाक्‍शा, प्रार्थना पना पन प्रभु कली ठेयब सेल्‍ना सेल्‍न बाक्‍मानु, परमप्रभु यावे आ सोक्‍तीमी “बारनाबास नु सावल आस कली आं गेय पथ योव़तासी। मोपतीके मेको आस कली आं गेय पचा कली सोइक्‍तीने” दे तुइक्‍पाइक्‍मी बाक्‍त। \em प्रेरित ९:१५\em* \v 3 मिनु माइजा बाक्‍शा, प्रार्थना पा आसीक गेशा, प्रभु आ गेय पथ सोइक्‍तमे बाक्‍त। \em प्रेरित ६:६\em* \p \v 4 मिनु मेको निक्‍शी परमप्रभु यावे आ सोक्‍तीमी योव़शा सोइक्‍तीके एन्‍टीओक सहर रे ब्रुप्‍शा, सिलुसीया सहरमी जाक्‍दीस्‍सा बाक्‍त। मेकेर जहाज ङोइश्‍शा समुन्‍द्र शोक्‍शा, साइप्रस टापु जाक्‍दीस्‍सा बाक्‍त। \v 5 मिनु सलामीस सहर जाक्‍दीश्‍शा, यहूदी आन ग्रुम्‍तीक खिं लशा, परमप्रभु यावे आ लोव़ शेंदसे बाक्‍त। एन्‍टीओक रे काथा गाक्‍शा, यूहन्‍ना मर्कूसमी मेको आस कली वारच पस ङा पस बाक्‍माक्‍त। \em प्रेरित १२:१२,२५\em* \s1 चटक कोंइब कली हुइश्‍शो \p \v 6 मिनु साइप्रस टापु नेल्‍ल हिरशा, गाक्‍मा गाक्‍मा पाफोस सहरमी जाक्‍दीम्‍मा बाक्‍त। मेकेर जाक्‍दीश्‍शा बाक्‍मानु, बार-येसु माइश्‍शो चटक कोंइब, यहूदी मुर का ग्रुम्‍मे बाक्‍त। मेको “परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब नङ” देंखु पा गाक्‍बाक्‍माक्‍त। \v 7 मेको चटक कोंइब सेरगीयस-पावल नें पाइश्‍शो हुकुम पाइब आ खिंमी बाक्‍बाक्‍माक्‍त। मेको हुकुम पाइब जोक्‍ब तुइक्‍ब मुर बाक्‍माक्‍त। मिनु काबु बारनाबास नु सावल आस कली ब्रेश्‍शा “परमप्रभु यावे आ लोव़ गो यो नेंनुङ” दे माइक्‍सी बाक्‍त। \v 8 मेको चटक कोंइब बार-येसु कली ग्रीक लोव़मी एलुमास यो देंबाक्‍मा बाक्‍त। मिनु मेकोमी हुकुम पाइब कली बारनाबास नु सावल आस शेंशो लोव़ थमा सुइक्‍चशो तशा “मेको आस शेंशो थमा मसुतीन” दे हुकुम पाइब आ थुं हिरपाइक्‍चा मला बाक्‍त। \v 9 सावल कली पावल यो देंनीमी। मिनु पावलमी चटक कोंइबमी हुकुम पाइब आ थुं हिरपाइक्‍चा माल्‍शो तुइश्‍शा, परमप्रभु यावे आ सोक्‍तीम ब्रीशा सक्ति पाइश्‍शो दुम्‍शा, चटक कोंइब कली मिक्‍च मयाक्‍थु कोव़स ङा कोव़स पा \v 10 “गे सैतान आ तौ नवे। रिम्‍शो मदाक्‍थु, मरिम्‍शो ला दाक्‍नेवे। प्रभुमी सेल्‍शो रिम्‍शो लां कली मरिम्‍शो सेल्‍चा थुं पवी? मरिम्‍शो थुं पाइश्‍शो बाक्‍ते। मोपतीके प्रभुमी इ कली मुल सजाइ गेब। \v 11 गे मिक्‍च मताइब दुम्‍शा, शुश नाक्‍त सम्‍म छेङछेङ मताइनेवे” दे हुइक्‍ता बाक्‍त। मो देंम चोटीन मेको चटक कोंइब मिक्‍च मताइब दुम्‍शा, आ गुइ कीशा लां कोंइब मुर माल्‍दा बाक्‍त। \v 12 मिनु हुकुम पाइबमी चटक कोंइब कली मिक्‍च मताइब दुम्‍शो तशा छक लाक्‍माक्‍त। मिनु “मेको आस लोव़ प्रभु आ सक्ति पाइश्‍शो लोव़ बाक्‍माक्‍त” दे रुप्‍शा, प्रभु कली थमा सुइक्‍ब दुम्‍माक्‍त। \s1 पिसीदीया ङा एन्‍टीओकम शेंशो \p \v 13 मिनु पावल नु आ वारचपुकी पाफोस सहरमी जहाज ङोइश्‍शा समुन्‍द्र शोक्‍शा, पाम्‍फीलीया रागी ङा पेरगा सहरमी जाक्‍दीम्‍मा बाक्‍त। यूहन्‍ना मर्कूस चहिं पावल नु बारनाबास आस कली प्रोंइशा, यरूसलेम लेम्‍माक्‍त। \em प्रेरित १५:३८\em* \v 14 पावल नु बारनाबास पेरगा रे गाक्‍शा, पिसीदीया रागी ङा एन्‍टीओक सहरमी जाक्‍दीस्‍सा बाक्‍त। मिनु नाइक्‍तीक नाक्‍ती ग्रुम्‍तीक खिं लशा, मेकेर देल्‍शो मुरपुकी नु निश्‍शा बाक्‍सा बाक्‍त। \v 15 मिनु ग्रुम्‍तीक खिं ङा ठेयब मुरपुकीमी मोसा नु परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइबमी ब्रेक्‍शो लोव़ पढेपा नेंपाइक्‍ने थुम्‍शा, पावल नु बारनाबास आस कली ब्रेश्‍शा “आंइ लोक्‍ब निक्‍शी, मुर आन कली शेंशा, आन थुं बारपाइक्‍चा ङा लोव़ बाक्‍त हना, शेंदीसे” दे आस कली लोव़ पचा गेमे बाक्‍त। \em प्रेरित १५:२१\em* \v 16 मिनु पावल राप्‍शा “इस्राएली नु परमप्रभु यावे कली मान पा हिंबपुकी, इन नोफा दाइश्‍शा, नेनीन। \v 17 इस्राएली आन परमप्रभु यावेमी आंइ किकी पिपी आन कली योव़शा, इजीप्‍त रागीमी बाक्‍मानु, शुश सोशा बोशा ठेयब जात दुम्‍पाइक्‍मी बाक्‍त। मिनु शुश सक्ति पाइश्‍शो गेय कोंइशा, मेको आन कली श्‍येत रे प्रोंइशा ग्रुंइदीमी बाक्‍त। \em प्रस्‍थान १२:३७,४०,४१; प्रस्‍थान १४:८\em* \v 18 मिनु ४० बर्स सम्‍म गोरशो रागीमी लां कोंइना कोंइन लाइक्‍मीनु, मेकोपुकीमी आ लोव़ मटिम्‍तेक्‍म हना यो, फाल्‍शा रिम्‍शो पाइक्‍मी बाक्‍त। \em भजन संग्रह १०६:१३-३३\em* \v 19 कनान रागीमी बाक्‍ब ७ रागी ङा मुर नेल्‍ल आन कली साइश्‍शा, मेको आन रागी आंइ किकी पिपी आन कली गेवा बाक्‍त। \em ब्‍यवस्‍था ७:१; यहोसु १४:२\em* \v 20 मोपा ४ सहे ५० बर्स बाक्‍शा नोले निसाफ पाइब योव़शा वोदा बाक्‍त। नोले परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब सामुएल कली अधिकार गेवा बाक्‍त। \em न्‍यायाधीस २:१६; १सामुएल ३:२०\em* \v 21 सामुएल आ पालामी आंइ किकी पिपीमी ‘आंइ कली सासन पाइब पिप का गेचा नकी’ दे पुन्‍मे बाक्‍त। मिनु परमप्रभु यावेमी बेन्‍यामीन थर ङा कीश आ तौ सावल कली योव़शा, आन पिप सेला बाक्‍त। मिनु सावल ४० बर्स सम्‍म पिप दुम्‍माक्‍त। \em १सामुएल ८:५; १सामुएल १०:२१-१४\em* \v 22 मिनु परमप्रभु यावेमी सावल नु आ खिं ङा मुर आन कली पिप दुम्‍चा रे तिल्‍शा, दाऊद कली पिप सेला बाक्‍त। दाऊद आ पर्बम परमप्रभु यावेमी ‘येस्‍से आ तौ दाऊद आं मिम्‍शो खोदेंशो पा आं यो मिम्‍ब। मिनु गो नु गारब। आं दाक्‍शो पाइब, दे तुइक्‍नुङ’ देंशो बाक्‍त। \em १सामुएल १३:१४\em* \v 23 परमप्रभु यावेमी इस्राएली आन कली पाप रे प्रोंइब का सोइक्‍नुङ, दे लोव़ गेशो बाक्‍माक्‍त। मेको पाप रे प्रोंइब दाऊद आ खिं ङा येसु बाक्‍ब। \em यसैया ११:१\em* \v 24 येसुम शेंचा क्‍येङा ङोंइती ब्‍वाक्‍कुम ख्रुम्‍शा ग्रुंइब यूहन्‍नामी इस्राएली आन कली ‘पाप पचा प्रोंइशा, इन थुं परमप्रभु यावे गे लेत्‍तीन’ दे शेंशो बाक्‍माक्‍त। \em लूका ३:३\em* \v 25 मोपा शेंदानु, मुर आन कली ‘आं कली तशा, पाप रे प्रोंइब एको बाक्‍म कोर में? मदेनीन। गो मनङ। तन्‍न मुल जाक्‍चशो बाक्‍ब। गो मेको आ ङोंइती बाप्‍शा, आ जुत्ता प्रुइक्‍चा यो मशिरनुङ’ दे शेंशो बाक्‍माक्‍त। \em लूका ३:१५; यूहन्‍ना १:२०; मर्कूस १:७; लूका ३:१६; यूहन्‍ना १:२७\em* \p \v 26 आं लोक्‍बपुकी, अब्राहाम आ खिं ङा मुर बाक्‍तीनी हना यो, परमप्रभु यावे कली मान पा हिंब अर्को रागी ङा मुर बाक्‍तीनी हना यो, गो नेल्‍ल इं कली परमप्रभुमी पाप रे ब्रोंइतीक लोव़ नेंपाइक्‍ब। \v 27 यरूसलेममी बाक्‍बपुकी नु आन ठेयब मुरपुकीमी येसु पाप रे प्रोंइब बाक्‍ब, दे मरुबेम। नाइक्‍तीक नाक्‍त किंत किंत परमप्रभु यावेमी ब्रेक्‍पाइश्‍शो लोव़ पढेशा नेंशा यो रुप्‍‍ने मचबेम। मोपा मारेइ रुप्‍‍ने मचाप्‍तीके येसु कली दोस गेम्‍तेक्‍म। आन मो पशोमी साइ ङा ब्रेक्‍शो लोव़ नेल्‍ल थमा सेल्‍तेक्‍म। \em यूहन्‍ना १६:३\em* \v 28 साइक्‍चा पुंइसीचा ङा दोस ग्रुंइने मचाप्‍तेक्‍म हना यो, हुकुम पाइब पिलातस कली मेको मुर साइक्‍चा पुंइसीब बाक्‍ब, दे साइक्‍पाइक्‍तेक्‍म। \em मत्ती २७:२२-२३\em* \v 29 मिनु साइ ङा ब्रेक्‍शो लोव़ नेल्‍ल थमा दुम्‍पाइक्‍तेक्‍म। येसु शीम क्‍येप्‍शा कांटी थोक्‍शा क्‍याइश्‍शा साइश्‍शा खपीम फ्रुप्‍शा, आ बेक्‍शो रां थिम्‍तेक्‍म। \em मत्ती २७:५९-६०\em* \v 30 तन्‍न परमप्रभु यावेमी मेको कली बेक्‍शो रे सेंताक्‍व। \em प्रेरित ३:१५\em* \v 31 मिनु गालील रे यरूसलेम सम्‍म येसु नु काथा गाक्‍ब आन कली बेक्‍शो रे सेंसीशा शुश नाक्‍त तपांइसाक्‍व। मोदेंशो पा येसु कली सेंसीशो ताइबपुकीमी ‘येसु बेक्‍शो रे सेंचा पुंइसाक्‍व। मुल यो ब्रोंइशो बाक्‍ब। आंइ मिक्‍चीमी ताइतक’ दे शेंना शेंन गाक्‍नीम। \v 32 परमप्रभु यावेमी इं किकी पिपी आन कली ङोंइती पशो लोव़ पाप रे प्रोंइब का सोइश्‍शा खाप्‍शो, ग्‍येरपाइक्‍तीक लोव़ इन कली शेंनीकी। \v 33 मेको लोव़ साइ परमप्रभु यावेमी ब्रेक्‍पाइश्‍शो लोव़ नु गारब। मारदे हना भजन संग्रह कामी ‘गे आं तौ नवे। मुलाक्‍ती गो इ कली थीतन’ दे ब्रेक्‍शो बाक्‍ब। \em भजन संग्रह २:७\em* \v 34 लेंशा मबेक्‍चा ङा नु मराक्‍चा ङा पा बेक्‍शो रे सेंसीशो आ पर्बम परमप्रभुमी ‘दाऊद कली गेशो खोदेंशो पा गो इ कली आसीक गेनन’ दे ब्रेक्‍पाइश्‍शो बाक्‍ब। \em यसैया ५५:३\em* \v 35 मोपतीके दाऊदमी भजन संग्रह कामी ‘परमप्रभु यावे, इन योव़शो तौ कली बेक्‍शा लशा यो, राक्‍चा मगेनीनी’ दे ब्रेक्‍शो बाक्‍त। \em भजन संग्रह १६:१०; प्रेरित २:२७\em* \v 36 दाऊदमी मेको लोव़ ब्रेक्‍शो बाक्‍त हना यो, आंम पर्बम ममाइ। मारदे हना दाऊदमी परमप्रभु यावेमी गेशो सासन पने थुम्‍शा बेक्‍शा, आ किकी पिपी आन कली थिम्‍तीकेमी थिम्‍चा पुंइसीशा राक्‍शा ल‍माक्‍त। \v 37 येसु चहिं बेक्‍शा मरा। मारदे हना परमप्रभु यावेमी मेको कली बेक्‍शो रे सेंताक्‍व। \v 38 मोपतीके आं लोक्‍बपुकी, आं लोव़ रुपीने। मेको येसुमी मुर आन पाप क्‍याम्‍शा गेब, दे इन कली शेंनीकी। \em रोमी ८:३-४\em* \v 39 येसु कली थमा सुइक्‍ब नेल्‍ल आन पाप क्‍याम्‍चा पुंइसीनीम। मिनु आन पाप क्‍याम्‍चा पुंइसीशा, परमप्रभु आ ङोंइती पाप मपथु बाक्‍शो तांइसीनीम। मोसामी ब्रेक्‍शो लोव़मी इन पाप क्‍याम्‍ने मचाप्‍ब। मारदे हना मेको लोव़ नेल्‍ल टिने मचाप्‍तीके पापी दुम्‍तीनी। \em रोमी १०:४\em* \v 40 मोपतीके होस पांइसीने। साइ परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइबमी \v 41 ‘ए, गे शुक्‍शी पाइबपुकी, छक लाक्‍चा ङा पा पुलु दुम्‍शा लने। मारदे हना गो इन पालामीन गेय का पाइनुङ। तन्‍न गे थमा मसुइक्‍नीनी। मिनु सुइमी इन कली शेंताक्‍म हना यो गे थमा मसुइक्‍नीनी’ ” दे पावलमी शेंदीमी बाक्‍त। \em हबकुक १:५\em* \p \v 42 मिनु ग्रुम्‍तीक खिं रे ग्रूशा गाक्‍चाम्‍सेनु, आस लोव़ नेंबपुकीमी “मुल जाक्‍शो नाइक्‍तीक नाक्‍ती लेंशा शेंचा नकी” दे पुन्‍मे बाक्‍त। \v 43 मिनु गाक्‍सानु, यहूदी नु यहूदी धर्म मानेब शुशेमी मेको आस नोले खोदमे बाक्‍त। मेको निक्‍शीमी “परमप्रभु यावेमी इन कली शिशी पा ख्रीस्‍त कली थमा सुइक्‍ब सेल्‍तु। मुल ङा मेरे मेको थमा सुइक्‍तीक मप्रोनीन” दे मदसे बाक्‍त। \s1 खेरचा पुंइसीशो \p \v 44 मिनु नाइक्‍तीक नाक्‍त जाक्‍मेनु, सहर ङा मुर नेल्‍ल जाक्‍शा, परमप्रभु यावे आ लोव़ शेंशो नेंथ देल्‍मा बाक्‍त। \v 45 मोपा शुश मुर देल्‍शो तशा, यहूदी आन थुं चोव़मे बाक्‍त। मिनु पावलमी लोव़ शेंदानु, मेकोपुकीमी आ लोव़ ख्रोइश्‍शा, जिचा पोक्‍ग्‍मे बाक्‍त। \v 46 मिनु पावल नु बारनाबासमी यो महिंथु ठेयब थुं पा “अरु आन क्‍येङा ङोंइती इन कली परमप्रभु यावे आ लोव़ नेंपाइक्‍चा माल्‍शो। गेपुकीमी चहिं मनेंनीनी, नोफा मदाइक्‍नीनी, थमा मसुइक्‍नीनी। इन मोदेंशो पशोमी गेना हना यो ब्रोंइशा बाक्‍चा मताइनीनी। जाम्‍शा लाइनीकी, दे तुइक्‍तीने। मुल ङा मेरे इन कली शेंचा प्रोंइशा, अर्को रागी ङा मुर आन कली शेंथ गाक्‍नस्‍कु। \em प्रेरित ३:२५-२६; मत्ती १०:५-६\em* \v 47 आंमा शेंब दुम्‍शा, गाक्‍शो मनस्‍कु। परमप्रभु यावेमी आंस कली आ लोव़ शेंब सेल्‍तु। मिनु मेकोमी ‘गो इ कली नेल्‍ल रागी ङा, नेल्‍ल जात ङा मुर आन कली लां कोंइशा, छेङछेङ दुम्‍शा रुप्‍पाइक्‍चा कली सोइक्‍ताक्‍ङ’ दे ब्रेक्‍शो बाक्‍ब” देंसा बाक्‍त। \em यसैया ४९:६\em* \v 48 मिनु अर्को रागी ङा मुरपुकीमी “मुल गो यो पाप रे ब्रोंइचा ताइबाक्‍तक” दे रुप्‍शा थाम्‍पा ग्‍येरसीशा, परमप्रभु यावे कली ठेयब सेल्‍मे बाक्‍त। परमप्रभु यावेमी ङोंइती रे योव़शोपुकीमी ख्रीस्‍त कली थमा सुइश्‍शा, गेना हना यो ब्रोंइशा बाक्‍चा ताइब दुम्‍मा बाक्‍त। \em रोमी ८:२९-३०\em* \p \v 49 मिनु ख्रीस्‍त आ पर्बम शेंशो लोव़ मेको रागीमी तेइ तेइ ब्रमाक्‍त। \v 50 ख्रीस्‍त कली थमा मसुइक्‍ब यहूदीपुकीमी यहूदी धर्म मानेब ठेयब मीश मुर नु सहर ङा सरकार ङा ठेयब मुर आन कली पोक्‍शा, पावल नु बारनाबास आस कली मेको रागी रे ग्रुंइदमे बाक्‍त। \v 51 मेको निक्‍शी चहिं आस खोइल ङा फुरकु थुर थुर पा ताइश्‍शा, गाक्‍शा आइकोनीयम सहरमी जाक्‍दीस्‍सा बाक्‍त। \em प्रेरित १६:८; मत्ती १०:१४\em* \v 52 एन्‍टीओक सहरम बाक्‍ब थमा सुइक्‍बपुकी चहिं ग्‍येरसीशा, परमप्रभु यावे आ सोक्‍तीम प्रिंचा पुंइसमा बाक्‍त। \c 14 \s1 आइकोनीयम सहरमी शेंशो \p \v 1 पावल नु बारनाबास आइकोनीयम सहरमी जाक्‍दीश्‍शा, यहूदी आन ग्रुम्‍तीक खिं लशा, मेकेर खुम्‍सीशा बाक्‍शो आन कली ख्रीस्‍त आ लोव़ शेंना शेंन बाक्‍सा बाक्‍त। मिनु ख्रीस्‍त आ लोव़ नेंशा, यहूदी नु ग्रीक शुशेमी थमा सुदमे बाक्‍त। \v 2 मिनु थमा मसुइक्‍ब यहूदीपुकीमी अर्को रागी ङा मुर आन कली पोक्‍शा “मेको आस शेंशो लोव़ मनेंचा” दे आन थुं हिरपा मरिम्‍शो पचा गोव़मे बाक्‍त। \v 3 मो दुम्‍शा यो पावल नु बारनाबास शुश नाक्‍त सम्‍म मेकेर शेंना शेंन बाक्‍सा बाक्‍त। ठेयब थुं पा सुइ आन कली तशा महिंथु, ख्रीस्‍त आ लोव़ शेंदसेनु, प्रभुमी चिन्‍ड नु छक लाक्‍चा ङा गेय पचा कली सक्ति गेशा, आस शेंशो लोव़ थमा सेला बाक्‍त। \em प्रेरित १९:११; हिब्रू २:४\em* \v 4 आस लोव़ नेंशा, चिन्‍ड नु छक लाक्‍चा ङा गेय पशो तशा, सहर ङा मुरपुकी ब्राशा, का निक्‍शी थमा मसुइक्‍ब यहूदीपुकी नु गारमा बाक्‍त, का निक्‍शी ख्रीस्‍त आ सोइश्‍शो नु गारमा बाक्‍त। \v 5 मिनु अर्को रागी ङा मुर, यहूदी नु आन हुकुम पाइब गारशा “शेंब आस कली फुल्‍लु आप्‍शा मसाइक्‍थु मप्रोंइचा नसी” दे साइक्‍चा माल्‍मे बाक्‍त। \em २तिमोथी ३:११\em* \v 6 मिनु पावल नु बारनाबासमी मेको आन मो पशो तुइश्‍शा, सहर रे प्रोक्‍शा, लाइकाओनीया रागी ङा लिस्‍त्रा नु डेरबे सहर लसा बाक्‍त। \v 7 मिनु मेकेर एर ओंथ ङा गाउं गाउं हिरना हिरन ख्रीस्‍त आ लोव़ शेंना शेंन गाक्‍सा बाक्‍त। \s1 लिस्‍त्रा सहरम शेंशो \p \v 8 मिनु लिस्‍त्रा सहरमी जरमेसे रे गाक्‍ने मचाप्‍ब आ खोइल मदुक्‍ब मुर का बाक्‍माक्‍त। \v 9 काबु मेको खोइल मदुक्‍ब मुरुमी पावल आ शेंशो लोव़ थाम्‍पा नोफा दाइश्‍शा नेंना बाक्‍त। मिनु पावलमी मोपा नोफा दाइश्‍शा नेंशो तशा, मेकोमी साबाक्‍ती, दे थमा सुदा बाक्‍त, दे तुइश्‍शा, \em मत्ती ९:२८\em* \v 10 मेको कली मिक्‍च मयाक्‍थु कोव़शा, ठेयब सेंदा पा “इ खोइल दिंशा बोक्‍शा रपो” दे मदा बाक्‍त। मो मदानु, मेको छुल बोक्‍शा राप्‍शा एर ओंथ गाक्‍माक्‍त। \v 11 मिनु मोपा सापाइश्‍शो तशा, छक लाक्‍शा, मेकेर देल्‍शोपुकीमी आन लाइकाओनीया ङा लोव़ पा “इं देवता मुर खोदेंशो दुम्‍शा यिशा, गोपुकी नु काथा बाक्‍सा बाक्‍त” देंमुमा बाक्‍त। \em प्रेरित २८:६\em* \v 12 मिनु बारनाबास कली जिउस नु पावल कली हेरमेस, दे देवता आस नें वोदमे बाक्‍त। मारदे हना पावल चहिं लोव़ पस जोक्‍बाक्‍माक्‍त। \p \v 13 सहर ओव़तीक आ नेक्‍था जिउस देवता आ थान सेल्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु जिउस कली चढ़ेबमी चढे़चा कली ब्‍यफ नु फू माला चाक्‍पाइक्‍मी बाक्‍त। \v 14 मिनु बारनाबास नु पावलमी मेकोपुकीमी गो इंस कली देवता मानेशा हुश जारशा चढ़ेचशो बाक्‍नीमी, दे तुइश्‍शा, आस वा खाक्‍शा दोरशा लशा, मुर आन दातेमी जाक्‍दीस्‍सा बाक्‍त। \v 15 मिनु ठेयब सेंदा पा “ए गेपुकी, मार पचानी? गो देवता मनस्‍कु, इन खोदेंशो मुर कका नस्‍कु। इन कली ग्‍येरपाइक्‍ब लोव़ शेंथ जाक्‍शो नस्‍कु। मूर्ति पूजा पचा प्रोंइशा, गेना हना यो ब्रोंइशा बाक्‍ब परमप्रभु यावे गे इन थुं हिरदीने। मेकोमी सरीङ, रागी, समुन्‍द्र नु मेकेर मार मार बाक्‍मा, मेको नेल्‍ल सेल्‍शो बाक्‍ब, दे तुइक्‍तीने। \em प्रेरित १०:२६\em* \v 16 साइ ङोंइती रे मुल सम्‍म परमप्रभु यावेमी रागी नेल्‍ल आन कली आन दला दाक्‍स पचा गेशो बाक्‍त। \em प्रेरित १७:३०\em* \v 17 आन दला दाक्‍स पा बाक्‍तेक्‍म हना यो, परमप्रभुमी मेको आन कली तुइक्‍पांइसीन सीन बाक्‍त। दोपा तुइक्‍पांइसीन सीन बाक्‍त देंशा हना, रेउ यिपा मार मार वापा इन कली जाक्‍दीत्‍चा ङा पा जचा नु फेक्‍चा गेशा, ग्‍येरशा बाक्‍चा गेशो बाक्‍त” देंसा बाक्‍त। \v 18 मिनु देवता मानेशा हुश जारशा चढ़ेचा ममाल्‍ब देंसानु यो, हेरर हेररा चढ़ेमे बाक्‍त। \p \v 19 मिनु नोले एन्‍टीओक नु आइकोनीयम सहर रे थमा मसुइक्‍ब यहूदीपुकी जाक्‍मा बाक्‍त। मेकोपुकीमी सहर ङा मुर आन कली पोक्‍शा, पावल कली साइक्‍चा कली फुल्‍लु क्रोम्‍पदमे बाक्‍त। मिनु बेक्‍त, दे आ रां लाइश्‍शा, सहर रे ग्रुंइशा ताइक्‍तमे बाक्‍त। \em २कोरिन्‍थी ११:२५; २तिमोथी ३:११\em* \v 20 मिनु थमा सुइक्‍बपुकी कोव़थ लशा, पावल आ एर ओंथ राम्‍मानु, सेंसीशा बोक्‍शा सहर लेम्‍माक्‍त। मिनु आ दीसा बारनाबास नु गाक्‍शा, डेरबे सहर जाक्‍दीस्‍सा बाक्‍त। \s1 एन्‍टीओक लेश्‍शो \p \v 21 मिनु डेरबे सहरमी शुश मुर आन कली येसु आ ग्‍येरपाइक्‍ब लोव़ शेंशा रुप्‍पदसेनु, शुश मुरुमी थमा सुदमे बाक्‍त। मिनु मेकेर रे लशा लेंशा लिस्‍त्रा, आइकोनीयम नु पिसीदीया ङा एन्‍टीओकमी जाक्‍दीस्‍सा बाक्‍त। \v 22 मेको सांफा सहर ङा थमा सुइक्‍ब आन कली “मार दुम्‍त हना यो, थमा सुइक्‍चा मप्रोनीन। इन खोइल थेक्‍शा बाक्‍कीने। ख्रीस्‍त आ नेंमी शुश श्‍येत जचा पुंइसीशा ला परमप्रभु यावे आ राज्‍य ओव़चा ताइनय, दे रुपीने” दे आन थुं बारपदसे बाक्‍त। \em रोमी ५:३-५; १थिस्‍सलोनिकी ३:३\em* \v 23 मिनु ते ते थमा सुइक्‍बपुकी ग्रुम्‍शा बाक्‍मा, मेक मेक शेंब खाल्‍पापुकी वोइक्‍ना वोइक्‍न, माइजा बाक्‍शा, प्रार्थना पना पन, प्रभु कली थमा सुइश्‍शा, थमा सुइक्‍ब आन कली प्रभु आ गुइमी जिम्‍मा गेना गेन गाक्‍सा बाक्‍त। \em प्रेरित ६:६\em* \v 24 मिनु पिसीदीया रागी रे गाक्‍शा, पाम्‍फीलीया रागी जाक्‍दीस्‍सा बाक्‍त। \v 25 मिनु पेरगा सहरमी ख्रीस्‍त आ लोव़ शेंशा, मेकेर रे ब्रुप्‍शा अत्‍तलीया जाक्‍दीस्‍सा बाक्‍त। \v 26 अत्‍तालीया सहरमी जहाज ङोइश्‍शा, समुन्‍द्र शोक्‍शा, एन्‍टीओक सहरम जाक्‍दीस्‍सा बाक्‍त। ङोंइती एन्‍टीओकम बाक्‍सानु, परमप्रभु यावेमी मेको आस कली ख्रीस्‍त आ लोव़ शेंथ योव़शो बाक्‍माक्‍त। मिनु थमा सुइक्‍बपुकीमी मेको आस कली प्रभु कली जिम्‍मा गेशा, शेंथ सोइश्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु मुल शेंने थुम्‍शा लेश्‍शा जाक्‍सा बाक्‍त। \em प्रेरित १३:१-२\em* \v 27 मिनु जाक्‍शा थमा सुइक्‍ब आन कली खुप्‍शा, दोपा परमप्रभु यावेमी आं नु बाक्‍शा गेय पपाइश्‍शा आसीक गेवा, दोपा अर्को रागी ङा मुर आन कली थमा सुइक्‍पा, पाप रे ब्रोंइतीक लां कोंइशा, आ मुर सेला, मेको लोव़ नेल्‍ल तुइक्‍पदसे बाक्‍त। \em १कोरिन्‍थी १६:९\em* \v 28 मिनु शुश नाक्‍त सम्‍म थमा सुइक्‍बपुकी नु काथा बाक्‍सा बाक्‍त। \c 15 \s1 ख्रोइक्‍तीक चिनु आ पर्बम लोव़ \p \v 1 मिनु नोले यहूदीया रागी रे मुरपुकी यिशा, एन्‍टीओकमी जाक्‍मा बाक्‍त। मेकोपुकीमी “साइ मोसामी देंशो ख्रोइक्‍तीक चिनु ख्रोइक्‍चा माल्‍ब। मपाइतीनी हना, पाप रे ब्रोंइचा मताइनीनी” दे शेंबाक्‍मा बाक्‍त। \em गलाती ५:२\em* \v 2 मिनु पावल नु बारनाबासमी मोदें शेंशो नेंशा, मेको आन शेंशो लोव़ मबिस्‍सा बाक्‍त। मेकोपुकीमी ख्रोइक्‍तीक चिनु ख्रोइक्‍चा माल्‍ब देंमा बाक्‍त। पावल नु बारनाबासमी चहिं ख्रोइक्‍चा ममाल्‍ब, देंसा बाक्‍त। मिनु लोव़ निक्‍शी दुम्‍तीके थमा सुइक्‍ब आन थुं ग्‍याल्‍माक्‍त। मिनु पावल, बारनाबास नु का निक्‍शी आन कली योव़शा, यरूसलेममी बाक्‍ब सोइश्‍शोपुकी नु ग्रुम्‍तीके ङा शेंब खाल्‍पा आन कली हिल्‍ल‍ो पथ सोइक्‍तमे बाक्‍त। \em गलाती २:१\em* \v 3 मिनु योव़शा सोइक्‍चा पुंइसीशोपुकी एन्‍टीओक रे गाक्‍शा, यरूसलेम ङा लां खोइश्‍शा ङोंइती फोनीसीया, नोले सामरीया रागीमी जाक्‍दीम्‍मा बाक्‍त। मिनु ते ते जाक्‍दीम्‍मा, मेक मेक ङा थमा सुइक्‍ब आन कली ग्रुम्‍शा “अर्को रागी ङा मुरपुकीमी यो ख्रीस्‍त कली थमा सुइश्‍शा, पाप रे ब्रोंइचा ताम्‍तेक्‍म” दे तुइक्‍पाइक्‍ना पाइक्‍न गाक्‍मा बाक्‍त। मिनु नेंबपुकी शुश ग्‍येरसमा बाक्‍त। \s1 अर्को रागी ङा मुर आन पर्बम सल्‍ला पशो \p \v 4 मिनु यरूसलेममी जाक्‍दीम्‍मानु, थमा सुइक्‍बपुकी, ख्रीस्‍त आ सोइश्‍शो, थमा सुइक्‍ब आन शेंब खाल्‍पा नेल्‍लेमी मान पा ब्रामे बाक्‍त। मिनु परमप्रभु यावेमी पपाइश्‍शो गेय दोपा पामे, मार दुम्‍मे, मेको लोव़ नेल्‍ल देंमा बाक्‍त। \v 5 थमा सुइक्‍ब का निक्‍शी फरिसी बाक्‍मा बाक्‍त। मेकोपुकीमी बोक्‍शा “अर्को रागी ङा मुरपुकीमी ख्रीस्‍त कली थमा सुइक्‍ब दुम्‍मानु, इं यहूदी धर्म ङा ख्रोइक्‍तीक चिनु ख्रोइक्‍चा माल्‍नीम, मोसामी अरेशो नेल्‍ल पचा माल्‍नीम” देंमा बाक्‍त। \v 6 मिनु ख्रीस्‍त आ सोइश्‍शोपुकी नु थमा सुइक्‍ब शेंब खाल्‍पापुकी खुम्‍सीशा “मेको लोव़ निक्‍शीमी तेको लोव़ टिशा पचा?” दे लोव़सी पमुमा बाक्‍त। \p \v 7 मिनु शुश लोव़ पमुमानु, पत्रुस बोक्‍शा “आं लोक्‍बपुकी, नोफा दाइश्‍शा नेनीने, ख्रीस्‍त आ लोव़ ब्रचा गोवानु, परमप्रभु यावेमी अर्को रागी ङा मुर आन कली शेंशा, ग्‍येरपाइक्‍ब लोव़ थमा सुइक्‍पाइक्‍थ, आं कली योव़ती, दे तुइश्‍शो ननी। \em प्रेरित १०:४४; प्रेरित ११:१५\em* \v 8 मुर नेल्‍ल आन थुं तुइक्‍ब परमप्रभु यावेमी यहूदी इं कली गेशो खोदेंशो पा अर्को रागी ङा मुर आन कली यो आन थुंमी आ सोक्‍त गेप्‍तु। \v 9 मेकोपुकीमी येसु ख्रीस्‍त कली थमा सुइक्‍तीकेमी माफ तशा, गो नेल्‍ल का दुम्‍शो बाक्‍नीकी। \v 10 परमप्रभु यावेमी मेको आन कली रिम्‍शो सेल्‍तु, दे तुइश्‍शा, इं किकी पिपीमी लाइ यो कुरने मचाप्‍चा ङा भारी मेको आन कली कुरपाइक्‍चा दुम्‍बा ङा? परमप्रभु क्‍येङा लाक्‍शा जोक्‍ब तुइक्‍ब दुम्‍चा शिरबा ङा? \em मत्ती २३:४; गलाती ५:१\em* \v 11 मारदे हना प्रभु येसुमी इं कली शिशी पतीके पाप रे ब्रोंइचा ताइतय, दे थमा सुइक्‍तय। मेकोपुकीमी इं खोदेंशो पा प्रभु आ शिशी तशा थमा सुइक्‍ब दुम्‍तेक्‍म” दे पत्रुसमी माइक्‍मी बाक्‍त। मिनु नेल्‍ल ब्‍वालेइ पामे बाक्‍त। \em गलाती २:१६; एफिसी ४:२-१०\em* \p \v 12 मिनु बारनाबास नु पावल आस पालो लोव़ पचा गोम्‍से बाक्‍त। अर्को रागी ङा मुरपुकी नु बाक्‍सानु, दोपा परमप्रभु यावेमी चिन्‍ड नु छक लाक्‍चा ङा गेय पपदा, मेको लोव़ नेल्‍ल तुइक्‍पदसे बाक्‍त। \v 13 मेको लोव़ पने थुम्‍से नोले याकूबमी “आं लोक्‍बपुकी, इन नोफा दाइश्‍शा, आं लोव़ नेनीने। \em प्रेरित २१:१८; गलाती २:९\em* \v 14 परमप्रभु यावेमी अर्को रागी ङा मुर आन कली यो योव़शा, आ मुर सेल्‍तु, दे सिमोनमी तुइक्‍पाइक्‍तु। नेल्‍ल क्‍येङा ङोंइती दोदेंशो दुम्‍मे, मार दुम्‍मे, मेको लोव़ शेंताक्‍व। \v 15 अर्को रागी ङा मुर आन कली योव़शा, आ मुर सेल्‍तु, दे साइ नेसी परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइबपुकीमी ब्रेक्‍शो आन लोव़ नु गारब। \v 16 ‘मेको नेल्‍ल दुम्‍शा नोले गो लेश्‍शा जाक्‍नुङ। मिनु साइ दाऊदमी सेल्‍पाइश्‍शो ब्रेश्‍शो खिं लेंशा सेल्‍नुङ। मार मार ब्रेश्‍शो बाक्‍मा, मेको नेल्‍ल गो नक सेल्‍शा वोइक्‍नुङ। \v 17 मारदे हना योव़चा पुंइसीशो अर्को रागी ङा मुरपुकीमी आं कली तुइश्‍शा, आं मुर दुम्‍मल, दे मो पाइक्‍नुङ। \v 18 साइ रे गो मोदेंशो लोव़ तुइक्‍पाइक्‍ना पाइक्‍न पिती’ दे ब्रेक्‍शो बाक्‍ब। \em आमोस ९:११-१२\em* \v 19 मोपतीके परमप्रभु यावे आ देंशो तुइश्‍शा, दोदेंशो मिम्‍चा माल्‍नय देंशा हना, अर्को रागी ङा थमा सुइक्‍ब आन कली श्‍येत मगेचा। \v 20 मेको आन कली ‘मूर्ति कली चढ़ेशो मजचा, तेल्‍लेम मपचा, हुश मचुइक्‍थु साइश्‍शो श्‍ये मब्‍वचा, हुश मब्‍वचा’ दे चिठी ब्रेक्‍शो बाक्‍त। \em लेवी १९:४; लेवी १९:२९; लेवी ३:१७\em* \v 21 परमप्रभुमी मोसा कली ब्रेक्‍पाइश्‍शो लोव़ चहिं तुइक्‍नीम। मारदे हना साइ रे नाइक्‍तीक नाक्‍त इं ग्रुम्‍तीक खिंमी नेंशा तुइक्‍नीम” दे माइक्‍मी बाक्‍त। \em प्रेरित १३:१५\em* \s1 अर्को रागी ङा मुर आन कली चिठी \p \v 22 मिनु याकूब आ लोव़ नेंशा, नेल्‍ल थुं का दुम्‍शा, आ देंशो बिस्‍समा बाक्‍त। मिनु चिठी ब्रेक्‍शा, मेको चिठी चोव़थ मुर योव़शा, पावल नु बारनाबास, नु काथा एन्‍टीओक सोइक्‍चा, दे सल्‍ला पामे बाक्‍त। मेको योव़शो का यहूदा नु का सिलास बाक्‍सा बाक्‍त। यहूदा आ याइनी नें बारसाबास बाक्‍माक्‍त। यहूदा नु सिलास थमा सुइक्‍ब आन कली शेंब खाल्‍पा बाक्‍सा बाक्‍त। \v 23 मेको चिठीम चहिं “एन्‍टीओक, सिरीया नु सिलीसीया ङा अर्को रागी ङा येसु ख्रीस्‍त कली थमा सुइक्‍ब आंइ लोक्‍बपुकी, गो यरूसलेम सहरम बाक्‍ब ख्रीस्‍त आ सोइश्‍शो, आंइ ग्रुम्‍तीक ङा शेंब खाल्‍पा नु थमा सुइक्‍ब लोक्‍ब नेल्‍लेमी इन कली ‘रिम्‍शो बाक्‍कीन’ देंशा ब्रेक्‍शा सोइक्‍ताक्‍क। \v 24 गोपुकी नु बाक्‍ब का निक्‍शी इन बाक्‍तीकेमी जाक्‍शा, इन थुं क्‍याल्‍तेक्‍म देंशो लोव़ नेंतक। मेको आंइ सोइश्‍शो मबाक्‍नीम। \v 25 मोपतीके गो नेल्‍ल थुं का दुम्‍शा, मुल इन थुं नाइक्‍पाइक्‍चा कली इं दाक्‍शो बारनाबास नु पावल नु काथा लोव़ कुरब मुर इन बाक्‍तीक सोइश्‍शो बाक्‍नीकी। \v 26 बारनाबास नु पावल इं प्रभु येसु ख्रीस्‍त आ नेंमी बेक्‍चा यो महिंब बाक्‍नीसी। \v 27 आंइ मिम्‍शो नु आंइ देंशो नेल्‍ल मेको आंइ सोइश्‍शो यहूदा नु सिलास निक्‍शीमी इन कली तुइक्‍पाइक्‍नीसी। मिनु गे लोव़ नेल्‍ल तुइक्‍नीनी। \v 28 इन कली रुप्‍पाइक्‍चा माल्‍शो लोव़ चहिं परमप्रभु यावे आ सोक्‍तीमी आंइ कली रुप्‍पाइश्‍शो लोव़ बाक्‍ब। मिनु मेको लोव़ इन कली शेंनीकी। इन कली हेल्‍शो भारी कुरपा गाक्‍पाइश्‍शो खोदेंशो लोव़ ममाइ। \v 29 मेको लोव़ मार बाक्‍ब देंशा हना ‘मूर्ति कली चढ़ेशो मजचा, हुश मब्‍वचा, हुश मचुइक्‍थु साइश्‍शो श्‍ये मब्‍वचा, तेल्‍लेम मपचा’ एको लोव़ टीतीनी हना, गे रिम्‍शो दुम्‍नीनी। आंइ लोव़ ओशोन बाक्‍ब” दे ब्रेक्‍शो बाक्‍माक्‍त। \p \v 30 मिनु यरूसलेम रे ब्रुप्‍शा एन्‍टीओक जाक्‍दीश्‍शा, थमा सुइक्‍ब आन कली ब्रेश्‍शा, मेको चिठी गेम्‍से बाक्‍त। \v 31 मिनु मेकोपुकीमी चिठी प्राक्‍शा पढेशा, ग्‍येरसमा बाक्‍त। \v 32 यहूदा नु सिलास परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब यो बाक्‍सा बाक्‍त। मिनु मेको निक्‍शीमी शुश लोव़ पा लोक्‍ब आन थुं बारपदसे बाक्‍त। \em प्रेरित ११:२७; प्रेरित १३:१\em* \v 33 मिनु शुश नाक्‍ती एन्‍टीओकम शेंना शेंन बाक्‍शा, यरूसलेम लेत्‍ची ना यहूदा ला लेम्‍माक्‍त। \v 34 सिलास चहिं एक उइ बाक्‍नुङ, दे बाक्‍माक्‍त। \v 35 पावल नु बारनाबास एन्‍टीओकम बाक्‍शा अरु नु गारशा, प्रभु आ लोव़ तुइक्‍पाइक्‍ना पाइक्‍न शेंना शेंन बाक्‍सा बाक्‍त। \s1 पावल नु बारनाबास ब्राशो \p \v 36 मिनु काबु पावलमी बारनाबास कली “ङोंइती ते ते प्रभु आ लोव़ शेंथ हिरससा, मेक मेक ङा थमा सुइक्‍बपुकी दो पामे, मार पामे, कोव़थ लस” देंमाक्‍त। \v 37 मिनु बारनाबासमी “यूहन्‍ना, आ याइनी नें मर्कूस कली यो काथा लाइश्‍शा लस” देंमाक्‍त। \em प्रेरित १२:१२,२५\em* \v 38 पावलम चहिं मलाइक्‍चा, दे मबिस्‍से बाक्‍त। मारदे हना ङोंइती काथा गाक्‍शा, पाम्‍फीलीया रागीमी बाक्‍मानु, गेय प्रोंइशा आ का ला लेश्‍शो बाक्‍‍माक्‍त। \em प्रेरित १३:१३\em* \v 39 मिनु बारनाबास लाइक्‍चा, पावलमी मलाइक्‍चा देंतीके मेको आस लोव़ मगारथु, जिशा ब्रासा बाक्‍त। मिनु बारनाबासमी मर्कूस कली लाइश्‍शा, जहाज ङोइश्‍शा साइप्रस लमाक्‍त। \v 40 पावलम चहिं सिलास कली योव़ङा बाक्‍त। मिनु थमा सुइक्‍बपुकीमी परमप्रभु यावेमी पावल नु सिलास आस कली रिम्‍शो कोव़ङल, आसीक गेवल, दे प्रार्थना पशा सोइक्‍तमे बाक्‍त। \v 41 मिनु मेकेर रे लशा, सिरीया नु सिलीसीया रागीमी जाक्‍दीश्‍शा, थमा सुइक्‍ब आन थुं बारपदसे बाक्‍त। \c 16 \s1 तिमोथी कली योव़शो \p \v 1 मिनु डेरबे सहरमी जाक्‍दीश्‍शा, मेकेर रे लशा, लिस्‍त्रा सहरमी जाक्‍दीस्‍सा बाक्‍त। मिनु लिस्‍त्रामी तिमोथी नें पाइश्‍शो थमा सुइक्‍ब का ग्रुम्‍से बाक्‍त। तिमोथी आ ममा ख्रीस्‍त कली थमा सुइक्‍ब यहूदी जात ङा बाक्‍माक्‍त। आ आफ चहिं ग्रीक बाक्‍माक्‍त। \em प्रेरित १७:१४; प्रेरित १९:२२; प्रेरित २०:४; फिलिप्‍पी २:१९-२२; १थिस्‍सलोनिकी ३:२,६; २तिमोथी १:५\em* \v 2 लिस्‍त्रा नु आइकोनीयम सहरमी बाक्‍ब थमा सुइक्‍ब नेल्‍लेमी तिमोथी रिम्‍शो मुर बाक्‍ब देंबाक्‍मा बाक्‍त। \v 3 मिनु पावलमी तिमोथी कली गेय पाइब वारच सेल्‍शा, काथा लाइक्‍चा देंमाक्‍त। मिनु यहूदीपुकीमी तिल्‍शा मवोदमेक्‍ल, दे ख्रोइक्‍तीक चिनु ख्रोइक्‍पदा बाक्‍त। मारदे हना तिमोथी आ आफ ग्रीक बाक्‍ब, दे नेल्‍लेमी तुइश्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। \em गलाती २:३\em* \v 4 मिनु काथा लाइश्‍शा, गाउं सहर हिरना हिरन गाक्‍शा, थमा सुइक्‍ब आन कली ग्रुम्‍शा, यरूसलेमम बाक्‍ब ख्रीस्‍त आ सोइश्‍शोपुकी नु ग्रुम्‍तीक ङा शेंब खाल्‍पा आन देंशो लोव़ नेंपदमे बाक्‍त। \em प्रेरित १५:२३-२९\em* \v 5 मोदेंशो नेंपा गाक्‍मानु, थमा सुइक्‍ब आन थुं बारपदमे बाक्‍त। मिनु नाक्‍त किंत किंत थमा सुइक्‍बपुकी तेम्‍सीशा, शुश दुम्‍मा बाक्‍त। \s1 परमप्रभु आ सोक्‍तीमी लां कोंइशो \p \v 6 मिनु परमप्रभु यावे आ सोक्‍तीमी पावल नु आ वारच आस कली एसीयामी शेंचा मगेतीके फ्रिगीया नु गलातीया रागी लमा बाक्‍त। \em प्रेरित १८:२३\em* \v 7 मिनु माइसीया आ नेक्‍था जाक्‍दीश्‍शा, मुल बिथीनीया रागी ओव़चा, दे थुं पामे बाक्‍त। तन्‍न येसु आ सोक्‍तीमी लचा मगेमी बाक्‍त। \v 8 मोपतीके माइसीया लां रे पा ब्रुप्‍शा, त्रोआस सहरम जाक्‍दीम्‍मा बाक्‍त। \s1 मासीडोनीया लशो \p \v 9 मिनु त्रोआस सहरमी बाक्‍मानु, काबु नाक्‍दो प्रभुमी पावल कली कोंइतीक कोंइदा बाक्‍त। मार कोंइदा बाक्‍त देंशा हना, मासीडोनीया रागी ङा मुर का पावल आ ङोंइती राप्‍शा “आंइ मासीडोनीया रागी पिशा, आंइ कली वारच पाइक्‍चा नकी, हजुर” दे पुंइशो तवा बाक्‍त। \v 10 मेको कोंइतीक तशा, पावल छुल बोक्‍शा “मासीडोनीया लय” देंत। मोपतीके गो यो सासाक्‍क। प्रभुमी मासीडोनीया ङा मुर आन कली ग्‍येरपाइक्‍तीक लोव़ शेंथ सोइक्‍ता बाक्‍त, दे नेल्‍लेमी रुप्‍तक। \v 11 मिनु त्रोआस सहरमी जहाज ङोइश्‍शा तेइ महिरथु, सामोथ्रेस टापु लां पा आ दीसा नाक्‍ती निआपोलीस सहरमी जाक्‍दीत्‍तक। \v 12 मेकेर जाक्‍दीश्‍शा जहाज रे तोंइ‍साक्‍क। मिनु गाक्‍शा फिलिप्‍पी सहरमी जाक्‍दीत्‍तक। फिलिप्‍पी मासीडोनीया रागी ङा ठेयब सहर का बाक्‍ब। मेको रागी रोमी आन गुइमी बाक्‍माक्‍त। गोपुकी फिलिप्‍पी सहरमी इच्‍का नाक्‍ती बाक्‍तक। \p \v 13 मिनु नाइक्‍तीक नाक्‍त सहर रे ग्रूशा, खोला आ नेक्‍था लाइतक। मारदे हना खोला आ नेक्‍थामी यहूदी आन प्रार्थना पथ बुक्‍तीक बाक्‍म कों, दे मिम्‍शा, मेक जाक्‍दीत्‍तक। मिनु जाक्‍दीक्‍कानु, मीश मुरपुकी खुम्‍सीशा बाक्‍शो थित्‍तक। \v 14 मिनु मेको आन कली लोव़सी पना पन येसु आं लोव़ शेंताक्‍क। आंइ लोव़ नेंब का चहिं थिआटीरा सहर रे जाक्‍शो वा पसल दाइक्‍ब लिडीया नें पाइश्‍शो मीश मुर का बाक्‍त। मेको लिडीया परमप्रभु यावे कली मान पा ठेयब सेल्‍ब बाक्‍बाक्‍माक्‍त। मेकोमी पावल आ लोव़ थम नोफा दाइश्‍शा नेंतु। मिनु प्रभुमी रुप्‍चा थुं गेप्‍तु। \v 15 मिनु थमा सुइक्‍ब दुम्‍शा, ब्‍वाक्‍कुम ख्रुम्‍शा ग्रुंइचा पुंइसाक्‍व। आ खिं ङा मुर नेल्‍ले यो थमा सुइक्‍ब दुम्‍शा, ब्‍वाक्‍कुम ख्रुम्‍शा ग्रुंइचा पुंइसाक्‍म। ब्‍वाक्‍कुम ख्रुम्‍शा ग्रुंइचा पुंइसीशा नोले लिडीयामी “गेपुकीमी प्रभु कली थमा सुइक्‍ब बाक्‍माक्‍त, दे मिम्‍ताक्‍यीनी हना, आं खिंमी बास बाक्‍थ जाक्‍कीन। आं खिंमी मजाक्‍थु मदुम्‍ब” दे माइक्‍तीकी। मिनु लिडीया आ खिं लशा बाक्‍तक। \s1 येसु आ नें थिशा वोल खेरशो \p \v 16 मेकेर बाक्‍शा गो प्रार्थना पथ खोला आ नेक्‍था लना लन पकानु, काबु वाइलीम मीश आल का लांमी ग्रुम्‍तक। मेको मीश आल वोलम गेशो सक्ति तशा, मुर आन कली नोले दुम्‍ब लोव़ नेल्‍ल तुइक्‍पाइक्‍बाक्‍माक्‍त। मोपा आ होव़प आन कली शुश क्‍येट चेम्‍शा गेबाक्‍माक्‍त। \v 17 मिनु लांमी ग्रुम्‍शा, आंइ नोले खोइश्‍शा “एको मुर नेल्‍ल क्‍येङा ठेयब परमप्रभु यावे आ गेय पाइब नमी। पाप रे दोपा ब्रोंइचा, दे शेंशा गाक्‍ब नमी, इन कली लां कोंइब नमी” दे रेयके पना पन पित। \em मर्कूस १:२४,३४\em* \v 18 नाक्‍त किंत किंत मेकोमी मोदेंशा, रेयके पवानु, पावल ब्रीताक्‍व। मिनु काबु पावल नोले हिरशा, कोव़शा वोल कली “गो येसु ख्रीस्‍त आ नें थिशा ग्रूशा लावो, देंनुङ” दे हुइश्‍शा खेरतु। \em मर्कूस १६:१७\em* \v 19 मिनु वोल ग्रूशा, लम ङा मेरे नोले दुम्‍ब लोव़ तुइक्‍तीक सक्ति जाम्‍त। मिनु आ होव़पपुकीमी क्‍येट का यो मतामे। मिनु चुरशा, पावल नु सिलास आस कली ग्‍याइश्‍शा कीशा, सहर ङा दिंम कामी चाक्‍शा, ठेयब मुर निसाफ पाइब आन ङोंइती राप्‍पाइक्‍तेक्‍म। \v 20 मिनु “एको मुर यहूदी नसी। इं सहरमी जाक्‍शा, मुर आन थुं ग्‍याल्‍पाइश्‍शा शुश श्‍येत गेम्‍ताक्‍से। \em प्रेरित १७:६\em* \v 21 इं रोमी ऐन कानुनम मगारचा ङा दूली शेंशा, आस पतीके पपाइक्‍चा बोल पाम्‍ताक्‍स” दे दोस गेम्‍तेक्‍म। \v 22 एर ओंथ जाक्‍शा देल्‍शोपुकीमी यो “एको आस कली तुप्‍चा माल्‍ब” दे रेयके पाम्‍तेक्‍म। मिनु निसाफ पाइबपुकीमी पावल नु सिलास आस कली आस फेक्‍शो वा प्रुइश्‍शा, कोक्‍केम तुप्‍पाइक्‍तेक्‍म। \em २कोरिन्‍थी ११:२५; फिलिप्‍पी १:३०; १थिस्‍सलोनिकी २:२\em* \s1 जेल्‍खानम चोक्‍चा पुंइसीशो \p \v 23 मिनु तुप्‍शा जेल्‍खानमी चोक्‍चा देंतेक्‍म। मिनु जेल्‍खान ङा ठेयब मुर कली “प्रोक्‍ने मचाप्‍चा ङा पा चोक्‍पाइश्‍शा वोतो” दे माइक्‍तेक्‍म। \v 24 मिनु मेकोमी मेको आस कली नेल्‍ल क्‍येङा आगा ङा कोठा लाइश्‍शा, ठेंङरो थोक्‍शा वोइक्‍पदा बाक्‍त। \p \v 25 नाक्‍दो पावल नु सिलासमी प्रार्थना पा कुम्‍सो पा परमप्रभु यावे कली ठेयब सेल्‍से बाक्‍त। आस प्रार्थना नु कुम्‍सो पशो जेल्‍खानमी चोक्‍सीशो नेल्‍लेमी नेन्‍मे बाक्‍त। \v 26 मिनु प्रार्थना नु कुम्‍सो पना पन बाक्‍सानु, ठेयब ख्रिनु कुशा, जेल्‍खान ङा जग यो हिम्‍पदा बाक्‍त। ख्रिनुमी हिम्‍दानु, लाप्‍चो नेल्‍ल रोक्‍समा बाक्‍त। जेल्‍खानमी चोक्‍सीशो आन साङलो, ठेंङरो नेल्‍ल ब्रुइक्‍मा बाक्‍त। \v 27 मो दुम्‍मेनु, जेल्‍खान ङा ठेयब मुर ग्री‍चोक पा सेंसीशा छुल बोक्‍माक्‍त। मिनु लाप्‍चो नेल्‍ल रोक्‍सीशो तशा “आमाइ, चोक्‍शो नेल्‍ल प्रोक्‍शा गाक्‍मा बाक्‍त। मार पङा” दे आ तरवार ग्रि शोइश्‍शा, क्‍योरसीशा बेक्‍नुङ, दे क्‍योरसीचा मला बाक्‍त। \v 28 मिनु पावलमी क्‍योरसीचशो तशा “ए मपावो, मपावो, सुइ मप्रोक्‍क। नेल्‍ल बाक्‍तक” दे ब्रेम्‍माक्‍त। \v 29 मिनु बत्ती दाशा गेयीनी देंशा, चोक्‍शो आन बाक्‍तीके पावल नु सिलास आस ङोंइती लशा, ख्रिंख्रि पा बाम्‍माक्‍त। \v 30 मिनु मेको आस कली ग्रुंइशा “हजुर, आं पशो पाप मार पा क्‍याम्‍सीबा?” दे हिल्‍लो पवा बाक्‍त। \em प्रेरित २:३७\em* \v 31 मिनु पावल नु सिलासमी “प्रभु येसु कली थमा सुतो। मिनु गे नु इ खिं ङा मुर नेल्‍लेमी पाप क्‍याम्‍चा पुंइसीशा गेना हना यो ब्रोंइशा बाक्‍चा ताइनीनी” देंसा बाक्‍त। \v 32 मिनु मेको ठेयब मुर नु आ खिं ङा मुर नेल्‍ल आन कली प्रभु आ लोव़ तुइक्‍पदसे बाक्‍त। \v 33 मिनु ठेयब मुर नु आ खिं ङा मुर नेल्‍लेमी थमा सुइश्‍शा ब्‍वाक्‍कुमी ख्रुम्‍शा ग्रुंइचा पुंइसमा बाक्‍त। पावल नु सिलास आस तुप्‍शो गार नेल्‍ल चिक्‍तमे बाक्‍त। \v 34 मिनु आ खिं लाइश्‍शा, जचा तूचा सेल्‍शा थुल्‍मे बाक्‍त। मिनु नेल्‍लेमी “परमप्रभु यावे कली थमा सुइक्‍ब दुम्‍तय” दे थाम्‍पा ग्‍येरसमा बाक्‍त। \p \v 35 आ दीसा सुनी ठेयब मुर निसाफ पाइबपुकीमी “मेको आस कली प्रोंइचा न‍सी” दे सिपाही आन कली जेल्‍खानमी सोइक्‍तमे बाक्‍त। \v 36 मिनु जेल्‍खान ङा ठेयब मुरुमी पावल कली “गे इस कली प्रोंइचा नसी, दे निसाफ पाइबपुकीम सिपाही कली सोइक्‍ताक्‍मे। सुइमी इस कली दोस गेने मचाप्‍नीम। रिम्‍शो पा लसे” देंमाक्‍त। \v 37 मिनु पावलमी सिपाही आन कली “गो मोशा मलाइनस्‍कु। मारदे हना सिनाक्‍त आंस कली मारेइ मरुप्‍थु दोस का यो मग्रुंइथु मुर नेल्‍ल आन कुल तुप्‍तीस्‍कीमी। तुप्‍शा ला ममाइ, जेल्‍खानमी यो चोक्‍तीस्‍कीमी। गो रोमी यो नस्‍कु। मिनु मो पचा मदुम्‍ब। आंस कली सुइ आन मतुइक्‍थु ख्रुइश्‍शा प्रोंइशा सोइक्‍चा मगारब। गो लसीन मलाइनस्‍कु। सिनाक्‍त आंस कली चोक्‍पाइक्‍बपुकी जाक्‍शा ग्रुंइदीस्‍कीमील” देंशा सिपाही आन कली लेश्‍शा सोइक्‍ता बाक्‍त। \em प्रेरित २२:२५\em* \v 38 मिनु सिपहीपुकी लशा, पावल आ देंशो लोव़ मेको चोक्‍पाइक्‍ब आन कली देंमा बाक्‍त। मिनु मेको निक्‍शी रोमी यो बाक्‍सा बाक्‍त देंशो नेंशा हिंमा बाक्‍त। \v 39 मिनु हिंशा “लो, प्रोंइथ लचा माल्‍ब” देंशा जेल्‍खानमी जाक्‍मा बाक्‍त। मिनु पावल नु सिलास आस कली “गो इस कली मतुइक्‍थु चोक्‍पाइश्‍शो, मगाइक्‍तीसे, आंइ सहर प्रोंइशा, रिम्‍शो पा लसे” दे मिलो शिलो पा ग्रुंइशा सोइक्‍तमे बाक्‍त। \v 40 मिनु जेल्‍खान रे ग्रूशा, लिडीया आ खिं जाक्‍ताक्‍स। मिनु पावल नु आ वारचपुकीमी थमा सुइक्‍ब आन कली ग्रुम्‍शा, आन थुं बारपाइश्‍शा वोइश्‍शा गाक्‍तेक्‍म। \c 17 \s1 थिस्‍सलोनीकी सहरम शेंशो \p \v 1 मिनु मेकेर रे लशा, अम्‍फी-पोलीस नु आपोल्‍लोनीया सहरमी हिरशा, थिस्‍सलोनीकी सहरमी जाक्‍दीम्‍मा बाक्‍त। मेकेर यहूदी आन ग्रुम्‍तीक खिं का बाक्‍माक्‍त। \em १थिस्‍सलोनिकी २:२\em* \v 2 पावल हिरशा गाक्‍मेनु, सहर सहर ङा यहूदी आन ग्रुम्‍तीक खिं खिं ओव़शा शेंबाक्‍माक्‍त। मोपा थिस्‍सलोनीकी सहरमी यो ग्रुम्‍तीक खिं लशा, शेंचा गोवा बाक्‍त। \v 3 नाइक्‍तीक नाक्‍ती सां सम्‍म परमप्रभु यावे आ लोव़ रे पा यहूदी आन कली “पाप रे प्रोंइब ख्रीस्‍त शुश श्‍येत जशा बेक्‍चा माल्‍ब। मिनु बेक्‍शो रे सेंसीचा माल्‍ब, दे ब्रेक्‍शो बाक्‍ब। मेको मोदेंशो श्‍येत जशा बेक्‍शा, बेक्‍शो रे सेंसीशो ख्रीस्‍त चहिं येसु बाक्‍त, दे रुपीने” दे शेंदीमी बाक्‍त। \em लूका २४:२६-२७, ४५-४६\em* \v 4 पावल आ लोव़ नेंशा “आ देंशो थमा बाक्‍माक्‍त” दे यहूदी का निक्‍शी थमा सुइक्‍ब दुम्‍शा, पावल नु सिलास नु गारमा बाक्‍त। परमप्रभु यावे कली मान पाइब ग्रीकपुकी नु ठेयब नें चलेशो मीश मुरपुकी शुशेमी यो पावल आ शेंशो नेंशा थमा सुदमे बाक्‍त। \em १थिस्‍सलोनिकी १:१; २थिस्‍सलोनिकी १:१\em* \p \v 5 शुश मुर आन कली थमा सुइश्‍शो तशा, थमा मसुइक्‍ब यहूदी आन थुं चोव़मी बाक्‍त। मिनु हेंथे गाक्‍ब गेय मपाइश्‍शो मुर आन कली खुप्‍शा, सहरमी मरिम्‍शो मुर आन कली पोक्‍पाइश्‍शा, ठेयब रेयके पपदमे बाक्‍त। मिनु पावल नु सिलास यासोन आ खिंमी बाक्‍सा बाक्‍त, दाप्‍शा, यासोन आ खिं लशा “मेको आस कली ग्रुंइशा, आंइ गुइमी गेचा नकी” दे रेयके पामे बाक्‍त। \v 6 तन्‍न पावल नु सिलास मेको खिंमी मबाक्‍शो बाक्‍सा बाक्‍त। मिनु मेको आस कली मथित्‍थु, यासोन नु थमा सुइक्‍ब आन कली ग्‍याइश्‍शा कीशा लाइश्‍शा, ठेयब मुर आन ङोंइती चाक्‍दीत्‍मे बाक्‍त। मेकोपुकीमी “नेल्‍ल रागी ङा मुर आन कली आन थुं ग्‍याल्‍पाइश्‍शा, दूली पपाइक्‍बपुकी इं सहरमी यो जाक्‍तेक्‍म। \em प्रेरित १६:२०\em* \v 7 मिनु एको यासोनमी मेको आन कली बास गेशा थुल्‍शा वोइक्‍तीमी। मेकोपुकीमी इं रोमी पिप सिजर कली ममानेचा। येसु कका पिप बाक्‍ब, दे शेंना शेंन गाक्‍नीम” दे दोस गेमे बाक्‍त। \em लूका २३:२\em* \v 8 मेको लोव़ नेंशा ठेयब मुर नु अरु नेल्‍ल आन थुं ग्‍याल्‍मा बाक्‍त। \v 9 मिनु यासोन नु आ वारच आन कली क्‍येट थाप्‍पाइश्‍शा प्रोंइशा सोइक्‍तमे बाक्‍त। \v 10 मिनु थमा सुइक्‍बपुकीमी पावल, सिलास नु तिमोथी आन कली में नाक्‍दोन छुल छाल पोक्‍शा, बेरोइया सहर गे सोइक्‍तमे बाक्‍त। मिनु बेरोइया सहरमी जाक्‍दीश्‍शा, यहूदी आन ग्रुम्‍तीक खिं लशा, शेंचा गोव़मे बाक्‍त। \s1 बेरोइया सहरमी शेंशो \p \v 11 बेरोइया सहर ङा यहूदीपुकीमी थिस्‍सलोनीकी ङा मुर आन पशो खोदेंशो मपामे बाक्‍त। तन्‍न नोफा दाइश्‍शा पावल नु सिलास आस लोव़ नेंशा परमप्रभुमी ब्रेक्‍पाइश्‍शो लोव़ नु मेको आस शेंशो लोव़ गारबा देय मगारबा कोव़चा कली नाक्‍त किंत किंत जाक्‍मा बाक्‍त। \em यूहन्‍ना ५:३९\em* \v 12 मिनु शुश मुरुमी थमा सुदमे बाक्‍त। ग्रीक रागी ङा नें चलेशो मीश मुर वोंइश मुर यो शुश थमा सुइक्‍ब दुम्‍मा बाक्‍त। \p \v 13 मिनु थिस्‍सलोनीकी सहरमी बाक्‍ब यहूदीपुकीमी “पावलमी बेरोइया सहरमी परमप्रभु यावे आ लोव़ शेंबाक्‍माक्‍त” देंशो नेंशा जाक्‍शा, मुर आन कली पोक्‍शा दूली पपाइश्‍शा, पावल कली खेदा पचा गोपदमे बाक्‍त। \v 14 मिनु थमा सुइक्‍बपुकीमी पावल कली समुन्‍द्र आ नेक्‍था गे सोइक्‍तमे बाक्‍त। सिलास नु तिमोथी चहिं मेक उइ बाक्‍सा बाक्‍त। \em प्रेरित १६:१\em* \s1 एथेन्‍स सहरमी शेंशो \p \v 15 पावल कली चोव़दीबपुकीमी एथेन्‍स सहर सम्‍म चोव़दीमा बाक्‍त। मिनु लेत्‍चामेनु, पावलमी मेको आन कली “सिलास नु तिमोथी आस कली आं बाक्‍तीके रीब पा सोइक्‍चा नसी” दे सोइक्‍तीमी बाक्‍त। \p \v 16 मिनु पावल एथेन्‍स सहरम मेको आस कली रिम्‍शा बाक्‍मेनु, सहरमी हिरशा गाक्‍माक्‍त। मिनु सहरमी गाक्‍मेनु, तेइ तेइ शुश मूर्ति सेल्‍शा वोइश्‍शो तशा, आ थुं मनुमाक्‍त। \v 17 मिनु यहूदी आन ग्रुम्‍तीक खिं लशा, यहूदी नु परमप्रभु कली मान पाइब अर्को रागी ङा मुर आन कली येसु आ पर्बम लोव़सी पना पन बाक्‍माक्‍त। नाक्‍त किंत किंत सहरमी हिरशा, लांमी सु सु आन कली ग्रुम्‍मी, मेको नेल्‍ल आन कली येसु आ पर्बम शेंना शेंन गाक्‍माक्‍त। \v 18 मोपा मुर आन कली ग्रुमानु, इपीक्‍युरीपुकी, स्‍तोइकीपुकी नु यो ग्रुम्‍शा लोव़ पवा बाक्‍त। मेकोपुकीमी पावल आ शेंशो नेंशा का निक्‍शीमी “एकोमी मार हेंथे फश लोव़ पना पन गाक्‍बाक्‍मे” देंमा बाक्‍त। का निक्‍शीमी चहिं “फश लोव़ ममाइ। मुल सम्‍म इं मतुइश्‍शो देवता आ पर्बम शेंबाक्‍त” देंमा बाक्‍त। देवता आ पर्बम शेंबाक्‍त, दे मारदे देंमा बाक्‍त देंशा हना, पावलमी “येसु आ ग्‍येरपाइक्‍ब लोव़ नु बेक्‍शो रे सेंसीशा ब्रोंइत” दे शेंबाक्‍माक्‍त। \em १कोरिन्‍थी ४:१२\em* \v 19 मिनु मेकोपुकी पावल कली अरीयोपागस माइश्‍शो आन देल्‍शा बाक्‍तीकेमी लोव़ पथ चाक्‍दीत्‍मे बाक्‍त। \v 20 मिनु मेकोपुकीमी “गो मारेइ मतुइक्‍नीकी। गो आंइ कली शेंदीने, रुप्‍पतीने। इन शेंशो लोव़ मार में, दे रुप्‍चा दाक्‍नीकी” देंमा बाक्‍त \v 21 एथेन्‍स ङा मुर नु एथेन्‍स सहरमी बाक्‍ब नेल्‍लेमी नक नक लोव़ पचा नु नेंचा कली नाक्‍त किंत किंत हिरशा माल्‍शा बाक्‍बाक्‍मा बाक्‍त। \p \v 22 मिनु पावल अरीयोपागसमी राप्‍शा “एथेन्‍स सहरम बाक्‍बपुकी, गो इन सहरमी हिरशा गाक्‍ङानु, तेइ तेइ मूर्ति सेल्‍शा वोइश्‍शो ताता। मोपतीके गे मूर्ति आन कली सेउ पाइबाक्‍तीनी, पूजा पाइबाक्‍तीनी, दे रुप्‍ता। \v 23 इन पूजा पशो मूर्ति कोव़ना कोव़न गाक्‍ङानु, मूर्ति कामी ‘मतुइश्‍शो देवता’ दे मुशा ब्रेक्‍शा वोइश्‍शो ताता। मुल सम्‍म इन मतुइक्‍थु मानेशो परमप्रभु आ पर्बम गो इन कली शेंथ जाक्‍ती। \v 24 सरीङ रागीमी मार मार बाक्‍मा मेको नेल्‍ल परमप्रभुमी सेल्‍शो नम। मोपतीके सरीङ रागी सेल्‍ब परमप्रभु मुरुमी सेल्‍शो थान मन्‍दीरमी मबाक्‍ब। \em १कोरिन्‍थी ८:२७\em* \v 25 मुरपुकीमी परमप्रभु कली मारेइ गेचा ममाल्‍नीमी। आं कका रागीमी बाक्‍ब नेल्‍ल आन कली ब्रोंइतीक सोक्‍त नु आन माल्‍शो नेल्‍ल गेशो बाक्‍ब। \em भजन संग्रह ५०:९-१२\em* \v 26 ङोंइती मुर का सेल्‍शा, मेको मुर रे पा नेल्‍ल रागी ङा मुर सेल्‍तीमी। दोशो ब्रोंइचा, ते बाक्‍चा, मेको नेल्‍ल परमप्रभुमी पने थुम्‍शो बाक्‍ब। \em ब्‍यवस्‍था ३२:८\em* \v 27 मुरपुकीमी परमप्रभु यावे कली माल्‍शा थिश्‍शा, मुर आन कली सेल्‍शा रागीमी वोइक्‍तीमी। मेको मुर आन क्‍येङा ङोन मबाक्‍ब, इं नेक्‍थान बाक्‍शो बाक्‍ब। \em यसैया ५५:६\em* \v 28 मारदे हना परमप्रभु नु काथा बाक्‍शा ब्रोंइनय, दे तुइक्‍नय। गेपुकी नु बाक्‍ब ब्रेक्‍ब मुर कामी ‘गो नेल्‍ल परमप्रभु आ तमी तौ नय’ दे ब्रेक्‍शो बाक्‍त। \v 29 गोपुकी परमप्रभु यावे आ तमी तौ दुम्‍शा, मुर आन मिम्‍शो आन गुइमी सेल्‍शो सुन चांदी फुल्‍लु मार मार के मूर्ति तशा, परमप्रभु मोदेंशो बाक्‍ब, दे मिम्‍चा मदुम्‍ब। \em उत्‍पत्ती १:२७; यसैया ४०:१८\em* \v 30 मुल सम्‍म गे मतुइक्‍तीनी। मिनु मतुइक्‍थु देवता आन कली सेउ पाइबाक्‍तीनी। मतुइक्‍थु मो पशो तुइश्‍शा, परमप्रभु यावेमी इन कली दोस मगेब। मुल चहिं परमप्रभुमी मुर नेल्‍ल आन कली ‘इन थुं आं गे लेत्‍तीन’ दे ब्रेप्‍ब। \em प्रेरित १४:१६; लूका २४:४७\em* \v 31 मारदे हना काबु नेल्‍ल आन कली ठीक पा निसाफ पाइब। मेको निसाफ पची नाक्‍त परमप्रभुमी योव़शा वोइश्‍शो बाक्‍ब। निसाफ पाइब यो योव़शा वोइश्‍शो बाक्‍ब। मेको निसाफ पाइब कली ‘आं योव़शो बाक्‍ब’ दे कोंइचा कली बेक्‍शो रे सेंताक्‍व” दे पावलमी शेंदीमी बाक्‍त। \em प्रेरित १०:४२; मत्ती २५:३१-३३\em* \p \v 32 मिनु बेक्‍शो रे सेंचा पुंइसाक्‍व, मुर नेल्‍ल बेक्‍शो रे सेंचा पुंइसीनीम, दे शेंशो नेंशा, का निक्‍शीमी “एको फश लोव़ पाइक्‍बाक्‍त, है” दे रिस्‍समा बाक्‍त। का निक्‍शीमी चहिं “इन शेंशो रिम्‍शो लाक्‍तक, लेंशा नेंनीकी” दे गाक्‍मा बाक्‍त। \v 33 मिनु पावल मेकेर रे ल‍माक्‍त। \v 34 का निक्‍शीमी आ लोव़ थमा सुइश्‍शा, पावल नु गारमा बाक्‍त। मोदेंशो आ नु गारब का डियोनीसीयस नें पाइश्‍शो अरीयोपागस ङा मुर बाक्‍माक्‍त। का डामारीस नें पाइश्‍शो मीश मुर बाक्‍माक्‍त। अरु यो बाक्‍मा बाक्‍त। \c 18 \s1 कोरिन्‍थ सहरम शेंशो \p \v 1 मिनु नोले पावल एथेन्‍स रे लशा, कोरिन्‍थ सहरमी जाक्‍दीम्‍माक्‍त। \v 2 मिनु कोरिन्‍थ सहरम बाक्‍मेनु, नक इटाली रे जाक्‍शो अक्‍वीला नें पाइश्‍शो यहूदी नु आ मीश प्रिस्‍कीला आस कली ग्रुम्‍सी बाक्‍त। अक्‍वीला पोन्‍टसमी जरमेशो बाक्‍माक्‍त। मेको निक्‍शी ङोंइती रोम सहरमी बाक्‍शो बाक्‍सा बाक्‍त। तन्‍न क्‍लौदीयस माइश्‍शो रोमी पिपमी यहूदी नेल्‍ल आन कली रोम सहरम बाक्‍चा मगेथु, ग्रुंइशा सोइक्‍तीके गाक्‍शा, कोरिन्‍थ सहरम जाक्‍शो बाक्‍सा बाक्‍त। \em रोमी १६:३\em* \v 3 मिनु पावल अक्‍वीला नु प्रिस्कीला ग्रुम्‍शा, मेको नु काथा बाक्‍माक्‍त। मारदे हना ङोंइती पावल मेको आस खोदेंशो पा ताम्‍बु सेल्‍ब बाक्‍माक्‍त। मिनु सांफा दुम्‍शा गारशा, गेय पामे बाक्‍त। \em प्रेरित २०:३४; १कोरिन्‍थी ४:१२\em* \v 4 नाइक्‍तीक नाक्‍ती पावल यहूदी आन ग्रुम्‍तीक खिं लशा, यहूदी नु ग्रीक नेल्‍ल आन कली ख्रीस्‍त आ पर्बम रुप्‍पदुमी, दे शेंबाक्‍माक्‍त। \p \v 5 मिनु नोले सिलास नु तिमोथी मासीडोनीया रे जाक्‍शा, मेक जाक्‍सा बाक्‍त। मिनु पावलमी “शेंचा गेय ला पाइनुङ” देंशा, यहूदी आन कली “येसु मेको ख्रीस्‍त बाक्‍ब, दे रुपीन” दे शेंना शेंन गाक्‍बाक्‍माक्‍त। \em प्रेरित १७:१४-१५: २कोरिन्‍थी १:१९\em* \v 6 मिनु यहूदीपुकीमी आ शेंशो थमा मसुइक्‍थु शुक्‍शी पामेनु, पावलमी आ फेक्‍शो वा ङा फुरकु थुर थुर पा मेको आन कली “गे बेक्‍शा जाम्‍शा लाइतीनी हना, आं कली मारेइ देंचा मताइनीनी। मुल ङा मेरे यहूदी इन कली शेंचा प्रोंइशा, अर्को रागी ङा मुर आन कली शेंथ गाक्‍नुङ” दे मेको आन कली प्रोंइशा गाक्‍माक्‍त। \em प्रेरित १३:५१; नेहेम्‍याह ५:१५; प्रेरित २०:२६\em* \p \v 7 मिनु परमप्रभु यावे कली मान पाइब तीतीयस-युस्‍तस नें पाइश्‍शो मुर आ खिं लशा, मेकेर शेंचा गोवा बाक्‍त। मेको आ खिं ग्रुम्‍तीक खिं आ नेक्‍थान बाक्‍माक्‍त। \v 8 ग्रुम्‍तीक खिं ङा क्रिस्‍पस माइश्‍शो ठेयब मुर नु आ खिं ङा मुर नेल्‍ल प्रभु कली थमा सुइक्‍ब दुम्‍मा बाक्‍त। कोरिन्‍थी शुशेमी यो पावल आ शेंशो नेंशा, थमा सुइश्‍शा ब्‍वाक्‍कुम ख्रुम्‍शा ग्रुंइचा पुंइसमा बाक्‍त। \em १कोरिन्‍थी १:१४\em* \p \v 9 मिनु काबु नाक्‍दो प्रभुमी पावल कली कोंइतीक कोंइदानु “सुइ कली तशा महिनो। शेंस ङा शेंस बाक्‍को। \em येरमीया १:८; १कोरिन्‍थी २:३\em* \v 10 मारदे हना गे नु काथा बाक्‍शा, इ कली कोव़नन। मिनु सुइमी इ कली मरिम्‍शो पने मचाप्‍नीम। मेको सहरमी बाक्‍ब शुश मुर आन कली योव़ने थुम्‍ता” देंशो नेंना बाक्‍त। \em यूहन्‍ना १०:१६\em* \v 11 मिनु पावल बर्स का ६ महिना सम्‍म कोरिन्‍थ सहरमी परमप्रभु यावे आ लोव़ शेंना शेंन बाक्‍माक्‍त। \s1 हुकुम पाइब आ ङोंइती रुप्पाइश्‍शो \p \v 12 आकाया रागीमी गाल्‍लीयो माइश्‍शो हुकुम पाइब बाक्‍मेनु, यहूदीपुकी खुम्‍सीशा, पावल कली ग्‍याइश्‍शा, हुकुम पाइब आ ङोंइती चाक्‍दीत्‍मे बाक्‍त। \v 13 मिनु मेकोपुकीमी “एको मुरुम ‘परमप्रभु यावे आ अरेशो लोव़ मगारचा ङा पा परमप्रभु कली ठेयब सेल्‍चा माल्‍ब’ दे मुर आन कली शेंब” दे दोस गेमे बाक्‍त। \v 14 मिनु पावलमी एको गेशो दोस आ पर्बम लोव़ लेत्‍चा चिक्‍शो, गाल्‍लीयोमी लोव़ पचा मगेथु, दोस गेब यहूदी आन कली “एको मुर मरिम्‍शो पशा, खुइ पा मुर आन कली साइश्‍शो हना, इन लोव़ नेंशा गो निसाफ पङ वा। \em प्रेरित २५:१८-२०\em* \v 15 तन्‍न लोव़, नें नु इन परमप्रभु यावे आ अरेशो लोव़ आ पर्बम बाक्‍त हना, गो मेको निसाफ पचा मदाक्‍नुङ। गे आंमा गारीने” दे हुइश्‍शा सोइक्‍तीमी बाक्‍त। \em यूहन्‍ना १८:३१\em* \v 16 मिनु मेको आन कली सोइक्‍ता बाक्‍त। \v 17 यहूदीपुकीमी ग्रुम्‍तीक खिं ङा ठेयब मुर सोस्‍थेनेस कली ग्‍याइश्‍शा, हुकुम पाइब आ ङोंइती तुप्‍मे बाक्‍त। मोपा तुम्‍मुमानु यो, गाल्‍लीयोमी मारेइ मपवा बाक्‍त। \s1 थमा सुइक्‍ब आन थुं बारपाइश्‍शो \p \v 18 मोदेंशो दुम्‍शा नोले पावल शुश नाक्‍ती सम्‍म कोरिन्‍थ सहरम बाक्‍माक्‍त। मिनु अक्वीला नु नोले थमा सुइक्‍ब लोक्‍ब आन कली “लो, मुल लची जाक्‍ती” देंशा, जहाज ङोइश्‍शा, सिरीया गे लमाक्‍त। अक्‍वीला नु प्रिस्‍कीला यो पावल नु सिरीया गे लसा बाक्‍त। केन्‍क्रेया सहरमी जाक्‍दीश्‍शा, पावलमी आ चां प्रेक्‍गा बाक्‍त। मारदे हना कसम जशो बाक्‍माक्‍त। \em प्रेरित २१:२४-२६\em* \v 19 मिनु एफिसस सहरमी जाक्‍दीश्‍शा, प्रिस्‍कीला नु अक्‍वीला आस कली “लो, गे एके बाक्‍कीसे” दे प्रोंइशा वोइक्‍सी बाक्‍त। मिनु पावल चहिं ग्रुम्‍तीक खिं लशा, यहूदीपुकी नु लोव़सी पचा गोवा बाक्‍त। \v 20 मिनु यहूदीपुकीमी “इच्‍का नाक्‍त बाक्‍शा शेंदीकी” देंमानु “गो बाक्‍ने मचाप्‍नुङ। \v 21 परमप्रभु यावेमी लेश्‍शा सोइक्‍ताक्‍यी हना, लेश्‍शा जाक्‍शा शेंनन्‍नी” दे एफिसस रे लशा जहाज ङोंइसे बाक्‍त। \em याकूब ४:१५\em* \v 22 मिनु सिजरियामी जाक्‍दीश्‍शा, यरूसलेम ग्‍येत्थ लशा, थमा सुइक्‍ब आन कली ग्रुम्‍शा, एन्‍टीओकमी जाक्‍दीम्‍माक्‍त। \em प्रेरित २१:१५\em* \v 23 मिनु इच्‍का नाक्‍त एन्‍टीओकमी बाक्‍शा, मेकेर रे लशा, गलातीया नु फ्रिगीया रागीमी जाक्‍दीश्‍शा, तेइ तेइ हिरशा, थमा सुइक्‍ब आन कली ग्रुम्‍शा, आन थुं बारपाइक्‍तीक लोव़ पना पन गाक्‍माक्‍त। \s1 आपोल्‍लोसमी एफिससम शेंशो \p \v 24 मिनु एफिसस सहरमी मार दुम्‍माक्‍त देंशा हना, अलेकजेन्‍द्रीया रागीमी जरमेशो आपोल्‍लोस माइश्‍शो यहूदी मुर का जाक्‍माक्‍त। मेको शुश पढेशा, परमप्रभु यावे आ लोव़ रुप्‍शा, अरु आन कली यो रुप्‍पाइक्‍ने चाप्‍ब बाक्‍माक्‍त। \em १कोरिन्थी ३:५-६\em* \v 25 प्रभु येसु आ पर्बम शेंसीशा जोक्‍शो बाक्‍माक्‍त। सक्ति पाइश्‍शो लोव़ पने चाप्‍ब बाक्‍माक्‍त। मिनु येसु आ लोव़ दोदेंशो बाक्‍मे, मोदेंशोन शेंबाक्‍माक्‍त। ब्‍वाक्‍कुम ख्रुम्‍शा ग्रुंइचा आ पर्बम चहिं यूहन्‍नामी दोदेंशो पशो बाक्‍मे, मेको ला तुइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। \em प्रेरित १९:३\em* \p \v 26 मिनु मेको एफिससमी जाक्‍दीम रे यहूदी आन ग्रुम्‍तीक खिंमी शेंचा गोवा बाक्‍त। सुइ कली तशा महिंथु, येसु आ पर्बम शेंदा बाक्‍त। मिनु प्रिस्‍कीला नु अक्वीलामी आपोल्‍लोस आ शेंशो नेंशा, आस खिं लाइश्‍शा, परमप्रभु यावे आ पर्बम शुश लोव़ तेम्‍शा रुप्‍पदसे बाक्‍त। \p \v 27 मिनु काबु आपोल्‍लोसमी “आकाया रागीमी हिरशा, शेंथ लाइनुङ” देंमेनु, थमा सुइक्‍ब लोक्‍बपुकीमी “दुम्‍ब” देंमा बाक्‍त। मिनु आकाया रागीमी बाक्‍ब थमा सुइक्‍ब आन कली चिठी ब्रेक्‍शा “आपोल्‍लोस इन बाक्‍तीके जाक्‍मेनु, मान पा ब्रने, आ लोव़ नेनीने” दे ब्रेक्‍शा सोइक्‍तमे बाक्‍त। मिनु मेकेर जाक्‍दीश्‍शा, थमा सुइक्‍ब आन कली ग्रुम्‍शा, आन थुं बारपाइक्‍मी बाक्‍त। \v 28 थमा मसुइक्‍ब यहूदी नु लोव़ पवानु, परमप्रभु यावे आ लोव़ रे पा शेंशा, येसु मेको ख्रीस्‍त बाक्‍ब, दे लोव़ शेंदा बाक्‍त। मिनु यहूदीपुकीमी मारेइ देंने मचाप्‍मे बाक्‍त। \em प्रेरित ९:२२; प्रेरित १७:३\em* \c 19 \s1 परमप्रभु आ सोक्‍त आ पर्बम शेंशो \p \v 1 आपोल्‍लोस मोपा शेंना शेंन गाक्‍शा, कोरिन्‍थ सहरमी जाक्‍दीम्‍माक्‍त। पावल चहिं एफिससमी जाक्‍दीम्‍माक्‍त। मिनु प्रभु आ लां खोइक्‍ब आन कली ग्रुमा बाक्‍त। \v 2 मिनु पावलमी मेको आन कली “गेपुकीमी थमा सुइक्‍ब दुम्‍नीनु, परमप्रभु यावे आ सोक्‍तीम प्रिंचा पुंइसीनी?” दे हिल्‍लो पवानु “ममाइ, गो परमप्रभु यावे आ सोक्‍त मतुइक्‍नीकी। मेको आ पर्बम मनेंशो यो बाक्‍नीक” देंमा बाक्‍त। \em प्रेरित २:३८\em* \v 3 मिनु पावलमी “मो हना सु आ नेंमी ब्‍वाक्‍कुम ख्रुम्‍शा ग्रुंइचा पुंइसीनी?” दे हिल्‍लो पवानु “यूहन्‍नामी देंशो टिशा, ब्‍वाक्‍कुमी ख्रुम्‍शा ग्रुंइचा पुंइसाक्‍क” देंमा बाक्‍त। \v 4 मिनु पावलमी “यूहन्‍नामी मुर आन कली ‘पाप पचा प्रोंइशा इन थुं परमप्रभु यावे गे लेत्‍तीने। मिनु आं नोले जाक्‍ब कली थमा सुतीने’ दे ब्‍वाक्‍कुम ख्रुम्‍शा ग्रुंइदीमी बाक्‍त। यूहन्‍ना आ नोले जाक्‍शो चहिं येसु बाक्‍ब” दे शेंदीमी बाक्‍त। \em मत्ती ३:११\em* \v 5 पावल आ लोव़ नेंशा, मेकोपुकीमी “लो दुम्‍ब” दे येसु आ नेंमी ब्‍वाक्‍कुमी ख्रुम्‍शा ग्रुंइचा पुंइसमा बाक्‍त। \v 6 मिनु पावलमी आ गुइ आन पिया तारी वोदानु, परमप्रभु यावे आ सोक्‍तीम ब्रीमा बाक्‍त। मिनु आन मतुइश्‍शो लोव़ पा प्रभु कली ठेयब सेल्‍मे बाक्‍त। मिनु परमप्रभु यावे आ सोक्‍तीम गेशो लोव़ पामे बाक्‍त। \em प्रेरित ८:१७; प्रेरित १०:४४,४६\em* \v 7 मोदेंशो दुम्‍शोपुकी १२ जना खोइ बाक्‍मा बाक्‍त। \s1 पावल एफिससम बाक्‍शो \p \v 8 मिनु पावल महिना सां सम्‍म यहूदी ग्रुम्‍तीक खिंमी परमप्रभु यावे आ राज्‍य ङा लोव़ शेंना शेंन बाक्‍माक्‍त। सुइ तशा महिंथु, ठेयब थुं पा “थमा सुइश्‍शा परमप्रभु यावे आ राज्‍य ओव़ङीन” दे शेंना शेंन बाक्‍माक्‍त। \v 9 मिनु आ लोव़ नेंबपुकीमी थमा मसुइक्‍थु, नक लां आ पर्बम ग्रुम्‍तीक खिंमी शुक्‍शी लोव़ पतीके मेको मेकेर शेंचा प्रोना बाक्‍त। मिनु शेंसीचा दाक्‍ब आन कली चहिं काथा लाइश्‍शा, टिरान्‍नस आ इस्‍कुलमी नेंचा दाक्‍ब आन कली खुप्‍शा, नाक्‍त किंत किंत शेंना शेंन बाक्‍माक्‍त। \v 10 मिनु बर्स निक्‍शी सम्‍म मोपा शेंना शेंन बाक्‍माक्‍त। मोपतीके एसीया ङा यहूदी नु ग्रीक नेल्‍लेमी परमप्रभु यावे आ लोव़ नेंचा तामे बाक्‍त। \s1 पावलमी छक लाक्‍चा ङा गेय पशो \p \v 11 मिनु परमप्रभु यावेमी शुश छक लाक्‍चा ङा गेय पावल आ गुइ रे पा कोंइदा बाक्‍त। \em प्रेरित १४:३; २कोरिन्‍थी १२:१२\em* \v 12 मुरपुकीमी आन फेक्‍शो वा, रूमाल लाइश्‍शा, पावल कली थीबाक्‍मा बाक्‍त। मिनु लेश्‍शा चाक्‍शा रोइ पाइब आन कली थीपदमेनु, साबाक्‍मा बाक्‍त। वोलमी तशो आन वोल ग्रूशा प्रोक्‍बाक्‍मा बाक्‍त। \em प्रेरित ५:१५\em* \v 13 मिनु वोल आन कली खेरशा गाक्‍ब यहूदी का निक्‍शीमी पावल आ तस खोइश्‍शा, प्रभु येसु आ नें थिशा, वोल ग्रुंइशा खेरचा गोव़मे बाक्‍त। मेकोपुकीमी “पावलमी शेंशो येसु आ नेंमी ग्रूङो” दे वोल आन कली खेरचा बोल पाइबाक्‍मा बाक्‍त। \em लूका ९:४९\em* \v 14 यहूदी ङा ठेयब चढ़ेब स्‍केवा माइश्‍शो मुर आ ७ जना तौपुकीमी मोदेंशो पाइबाक्‍मा बाक्‍त। \v 15 मिनु काबु वोलमी मेको आन कली “येसु कली तुइक्‍नुङ। पावल कली यो तुइक्‍नुङ, गेपुकी चहिं सु ननी?” देंमाक्‍त। \v 16 मिनु वोलम थिशो मुरुमी प्रेक्‍शा, ग्राम्‍शा, ग्‍याइश्‍शा खोल्‍शा तुप्‍स ङा तुप्‍स पा हुश चुइश्‍शा, मेको आन वा खाक्‍शा, शिश्रा सेल्‍मी बाक्‍त। मिनु नेल्‍ल प्रोक्‍मा बाक्‍त। \v 17 मेको लोव़ तेइ तेइ ब्रशा, एफिससमी बाक्‍ब यहूदी नु ग्रीक नेल्‍लेमी नेन्‍मे बाक्‍त। मिनु “येसु आ नेंमी हेंथे मब्‍वाक्‍चा बाक्‍माक्‍त” दे रुप्‍शा हिंशा, प्रभु येसु आ नें कली मान पा ठेयब सेल्‍मे बाक्‍त। \v 18 मिनु येसु कली थमा सुइक्‍चा क्‍येङा ङोंइती आन मन्‍तर तन्‍तर पशो आ पर्बम “मुल ङा मेरे मपाइनीकी” दे थमा सुइक्‍ब नेल्‍ल आन कली नेंपदमे बाक्‍त। \v 19 मिनु शुश मन्‍तर तन्‍तर पाइब आन मन्‍तर तन्‍तर ङा किताब चाक्‍शा, मेको मुर आन ङोंइती चोव़मे बाक्‍त। मेको किताब कली ५० हजार चांदी के द्राकमे थाप्‍शो बाक्‍माक्‍त। \em द्राकमे का देनार यो देंशो बाक्‍त। मेको नाक्‍त का ङा गाल्‍च चांदी के क्‍येट बाक्‍ब। \em* \s1 परमप्रभु आ लोव़ बारशा लशो \p \v 20 मिनु परमप्रभु यावे आ लोव़ तेइ तेइ ब्रशा सक्ति पाइश्‍शो दुम्‍शा बारना बारन लमाक्‍त। \em प्रेरित १२:२४\em* \v 21 मेको नोले पावलमी “गो मासीडोनीया नु आकाया लां पा यरूसलेममी जाक्‍दीत्‍नुङ। मेकेर काबु निक्‍बु बाक्‍शा, रोम सहर मजाक्‍दीत्‍थु मप्रोंइनुङ” दे थुं पवा बाक्‍त। \em प्रेरित २३:११\em* \v 22 मोदेंशो थुं पशा, तिमोथी नु इरास्‍तस आस कली मासीडोनीया सोइक्‍तीम्‍सी बाक्‍त। आं चहिं एसीया उइ बाक्‍माक्‍त। \em २तिमोथी ४:२०\em* \s1 मूर्ति सेल्‍बपुकी गाइश्‍शो \p \v 23 एफिससमी बाक्‍मेनु, मार दुम्‍माक्‍त देंशा हना, प्रभु आ नक लां खोइक्‍चा आ पर्बम राम्‍शी पोक्‍चा गोव़मे बाक्‍त। \em २कोरिन्‍थी १:८-९\em* \v 24 मारदे हना देमेत्रीयस माइश्‍शो सुन चांदी चेम्‍ब मुर कामी सुन के आरतेमीस देवी आ मूर्ति सेल्‍शा लेयशा, शुश क्‍येट चेम्‍‍बाक्‍माक्‍त। मूर्ति चेम्‍ब शुश बाक्‍मा बाक्‍त। मेकोमी शुश मुर आन कली गेय गेशो बाक्‍माक्‍त। \em आरतेमीस लतीन लोव़मी दिआना बाक्‍‍ब।\em* \v 25 मिनु काबु मेको आन कली ब्रेश्‍शा, खुप्‍शा “आं वारचपुकी, आं लोव़ का निक्‍शी नेनीने। मूर्ति चेम्‍शा लेयशा क्‍येट चेम्‍शो नय, दे गो नेल्‍लेमी तुइक्‍नय। \v 26 मुल चहिं एको पावल नें पाइश्‍शो मुरुमी एसीया नेल्‍ल हिरने थुम्‍शा, इं एफिससमी जाक्‍शा, मुर नेल्‍ल आन कली ‘मुर आन गुइ रे सेल्‍शो मूर्ति देवी ममाइ’ देंशा शुश मुर आन थुंमी मूर्ति पूजा पचा प्रोंइपाइक्‍तीमी। मेको इं मिक्‍चीम ताइतय। \v 27 मोदेंशो दुम्‍शा, इं गेय ला जाम्‍शो ममाइ, इं मानेशो आरतेमीस ठेयब देवी आ मन्‍दीर आ नें यो जाम्‍शा लचा चिक्‍ताक्‍व। मुरपुकीमी मेको कली सेउ पचा प्रोंइचाम्‍तेक्‍मे। साइ एसीयामी बाक्‍ब नेल्‍लेमी ठेयब सेल्‍शा, मान पना पन बाक्‍शो नमी, मुल मारेइ मान मलीब” दे आन थुं खुरपाइक्‍मी बाक्‍त। \v 28 मिनु मेकोपुकीमी “इं एफिसस ङा आरतेमीस देवी नेल्‍ल क्‍येङा ठेयब देवी बाक्‍ब” दे शुश रेयके पचा गोव़मे बाक्‍त। \v 29 मिनु मोदेंशो पा सहर नेल्‍ल ठेयब रेय‍के दुम्‍माक्‍त। मुरपुकी दोरशा जाक्‍शा, सहर ङा दिंममी खुम्‍समा बाक्‍त। मासीडोनीया रे जाक्‍शो पावल नु काथा गाक्‍ब गायस नु अरीस्‍तारकस आस कली ग्‍याइश्‍शा, मेको दिंममी चाक्‍ग्‍मे बाक्‍त। \em प्रेरित २०:४\em* \v 30 मिनु पावलमी मोदेंशो दुम्‍शो तशा, गो यो देल्‍तीकेमी लाइनुङ देंमेनु, थमा सुइक्‍बपुकीमी लचा मगेमे बाक्‍त। \v 31 एसीया रागी ङा सरकार आ गेय पाइब ङोंइती ङा आ वारचपुकीमी यो “मेक लचा मदुम्‍ब, है” दे लोव़ नेंपाइक्‍थ मुर सोइक्‍तमे बाक्‍त। \v 32 दिंममी देल्‍शोपुकीमी कामी लोव़ का, अर्कोमी अर्को लोव़ पा रेयके ला पामे बाक्‍त। तन्‍न मारदे देल्‍शो, मारदे रेयके पशो, मेको लोव़ हुलपुकीमी मारेइ मतुइक्‍तमे बाक्‍त। \v 33 मिनु यहूदीपुकीमी पोक्‍शो अलेकजन्‍डर कली हुल आन ङोंइती राप्‍पाइश्‍शा “लो, लोव़ पावो” दे मदमेनु, मेकोमी आ गुइ हिम्‍शा “सिक्‍सी पा आं लोव़ नेनीने, नेल्‍ल रुप्‍पाइक्‍नन्‍नी” देंमाक्‍त। \v 34 तन्‍न आ लोव़ पशो रे “एको यहूदी कका बाक्‍माक्‍त” दे तुइश्‍शा “इं एफिसस ङा आरतेमीस देवी नेल्‍ल क्‍येङा ठेयब देवी बाक्‍ब, जाइ आरतेमीस, जाइ आरतेमीस” दे घन्‍टा निक्‍शी सम्‍म रेयके पस ङा पस ग्रीमे बाक्‍त। \p \v 35 मिनु नोले सहर ङा ठेयब मुरुमी मेको आन कली रेयके पचा नाइक्‍पाइक्‍मी बाक्‍त। मिनु “इं एफिसीपुकी, आं लोव़ नेनीने। इं एफिसस सहरमी बाक्‍ब आरतेमीस देवी आ मन्‍दीर, आ नें यो नेल्‍ल क्‍येङा ठेयब बाक्‍ब, दे मुर नेल्‍लेमी ममिम्‍नीमी ङा? सरीङ रे दोक्‍शो मूर्ति कली मान पा ठेयब मसेल्‍नीमी ङा? \v 36 रागी रागीम बाक्‍ब मुर नेल्‍लेमी मानेशा ठेयब सेल्‍नीमी। मिनु गेपुकीमी मार रेयके पनी? मोदेंशो रेयके पचा मदुम्‍ब। \v 37 गेपुकीमी ग्‍याइश्‍शा चाक्‍शो मुर निक्‍शीमी आरतेमीस देवी आ मन्‍दीर आ नें मक्‍याम्‍देस, देवी कली शुक्‍शी लोव़ यो मपाम्‍स, मारेइ मरिम्‍शो मपाम्‍स। \v 38 देमेत्रीयस नु आ वारचपुकीमी सुइ कली मुददा पचा थुं पाम्‍तेक्‍म हना, निसाफ पाइब आ ङोंइती लशा, उजुर पचा माल्‍शो। निसाफ पाइब आ ङोंइती चाक्‍शा, दोस ग्रुंइचा माल्‍शो। \v 39 निसाफ पाइबमी गारपाइक्‍ने मचाप्‍तु हना, गो सहर ङा ठेयब जोक्‍ब तुइक्‍ब नेल्‍ल बुक्‍शा, लोव़ पा गेनीकी। \v 40 तन्‍न मुलाक्‍ती खोदेंशो रेयके पचा मदुम्‍ब। मोदेंशो पाइतय हना, गो नेल्‍ल मरिम्‍शो पा दोसी दुम्‍नय, दे रुपीने। मारदे हना एको रेयके मारदे दुम्‍मे, मेको देंने मचाप्‍नय” दे माइक्‍मी बाक्‍त। \v 41 मो देंने थुम्‍शा, मुर आन कली आन खिं खिं सोइक्‍तीमी बाक्‍त। \c 20 \s1 मासीडोनीया नु ग्रीसमी शेंशो \p \v 1 मिनु मेको रेयके नाइक्‍तमे नोले पावलमी थमा सुइक्‍ब आन कली ब्रेश्‍शा खुप्‍शा “थमा सुइक्‍चा मप्रोंइथु, इन थुं बारपा बाक्‍कीन” देंशा आन कली मेक उइ प्रोंइशा मासीडोनीया लमाक्‍त। \em २कोरिन्‍थी २:१३\em* \v 2 मासीडोनीयामी हिरना हिरन थमा सुइक्‍ब आन कली ग्रुम्‍शा शेंशा, आन थुं बारपाइक्‍ना पाइक्‍न गाक्‍शा, ग्रीस रागी जाक्‍दीम्‍माक्‍त। \v 3 मिनु ग्रीस रागीमी महिना सां सम्‍म बाक्‍शा “मुल जहाज ङोइश्‍शा, सिरीया गे लाइनुङ” दे लचावानु “यहूदीपुकीमी आं कली ग्‍याइक्‍चा कली लां बाप्‍शो बाक्‍नीम” दे तुइश्‍शा, जहाज ङोइश्‍शा मलथु, गाक्‍शा मासीडोनीया लमाक्‍त। \v 4 पावल नु काथा गाक्‍ब सु सु बाक्‍मा बाक्‍त देंशा हना, बेरोइया ङा पुरोस आ तौ सोपाटेर, थिस्‍सलोनीकी सहर ङा अरीस्‍तारकस नु सेकुन्‍दस, डेरबे ङा गायस, तिमोथी, एसीया ङा तिखीकस नु त्रोफीमस बाक्‍मा बाक्‍त। \em प्रेरित १७:१०; प्रेरित १९:२०; प्रेरित १६:३; एफिसी ६:२१; प्रेरित २१:२९\em* \v 5 मेकोपुकी गो आंइ क्‍येङा ङोंइती लशा, त्रोआस सहरमी रिम्‍शा बाक्‍मा बाक्‍त। \v 6 बोरब ओख्‍ती मसुप्‍शो शोब्‍ले जची नाक्‍त लाक्‍शा, फिलिप्‍पी सहर रे जहाज ङोइश्‍शा, ५ नाक्‍त नोले त्रोआस सहरमी जाक्‍दीत्‍तक। मेकेर आंइ वारच आन कली ग्रुम्‍शा, ७ नाक्‍त मेक उइ बाक्‍तक। \s1 त्रोआसमी बाक्‍शो \p \v 7 आइतबार नाक्‍त प्रभु भोज जथ खुम्‍साक्‍क। मिनु पावलमी दीसा लचा माल्‍ब देंशा, नाक्‍दो उइक्‍थ दुम सम्‍म शुश लोव़ पाप्‍तु। \em मत्ती २८:१; प्रेरित २:४२,४६\em* \v 8 आंइ बाक्‍शो तला तारी ङा कोठा शुश बत्ती दाशो बाक्‍त। \v 9 मेकेर युतीकस नें पाइश्‍शो ठिटा मुर का झेलमी निश्‍शो बाक्‍त। मिनु पावलमी शेंना शेंन शुश लाइश्‍शो लोव़ पवानु, युतीकस मुकु जिशा निन्‍द्रा पाप्‍तु। मिनु तला सां तार रे दोक्‍त। मिनु मुरपुकी कोव़थ लमानु, बेक्‍ने थुम्‍शो थित्‍तेक्‍म। \v 10 मिनु पावल यो यिशा बाप्‍शा आ रां मुप्‍शा, एर ओंथ बाक्‍ब आन कली “मबेक्‍शो बाक्‍त। मोपतीके महिनीन” दे माइक्‍तीमी। \em १राजा १७:२१\em* \v 11 मिनु लेश्‍शा कुशा, प्रभु भोज जने थुम्‍शा नां दाप्‍ची सम्‍म शेंना शेंन बाक्‍त। मिनु गो आंइ लची जाक्‍मेनु, \v 12 मेको ठिटा कली सेस तशा, नेल्‍ल आंइ थुं नाइश्‍शा ग्‍येरसाक्‍क। \s1 मिलेटस जाक्‍दीश्‍शो \p \v 13 मिनु पावलमी “गे जहाज ङोइश्‍शा, अस्‍सोस सहर लने। गो चहिं गाक्‍शा इन कली ग्रुम्‍नन्‍नी” देंशा आंइ कली जहाजमी ङोइक्‍पाइश्‍शा सोइक्‍ताक्‍की। मिनु अस्‍सोसमी जाक्‍दीत्‍तक। \v 14 मिनु अस्‍सोस सहरमी ग्रुम्‍शा, पावल यो जहाजमी ङोइश्‍शा गो नेल्‍ल मितीलेनेमी सहर जाक्‍दीत्‍तक। \v 15 आ दीसा नाक्‍त खिओस हांबु जाक्‍दीत्‍तक। आ नित्‍थ नाक्‍त सामोसमी जाक्‍दीत्‍तक। मिनु आ सांबु नाक्‍त मिलेटस जाक्‍दीत्‍तक। \v 16 पावलमी “पेन्तीकोस चाड मानेचा कली यरूसलेम जाक्‍दीत्‍चा माल्‍ब। मोपतीके लांमी मग्‍योल्‍चा, एसीयामी मनाइक्‍चा। एफिससमी यो मनाइक्‍चा” देंतीके मनाइक्‍थु गाक्‍तक। \em प्रेरित १८:२१\em* \s1 एफिसी आन कली लोव़ पशो \p \v 17 मिलेटसमी जाक्‍दीश्‍शा, पावलमी एफिससमी बाक्‍ब थमा सुइक्‍ब आन शेंब खाल्‍पा आन कली “मिलेटसमी ग्रुम्‍थ जाक्‍कीने” दे ब्रथ सोइक्‍ताक्‍व। \v 18 मिनु मेकोपुकी जाक्‍मानु, पावलमी मेको आन कली “नेल्‍ल क्‍येङा ङोंइती इन एसीया रागी जाक्‍ङा रे मुल सम्‍म गेपुकी नु बाक्‍शा, गो मार शेंदन्‍नी दोपा लां कोंइदन्‍नी, दोपा गेपुकी नु बाक्‍ङा, मेको नेल्‍ल तुइक्‍नीनी। \em प्रेरित १८:१९; प्रेरित १९:१०\em* \v 19 गो प्रभु आ वाइल दुम्‍शा, ठेयब मलेत्‍थु प्रभु आ गेय पना पन गाक्‍ती। मोपा गाक्‍ङानु, यहूदीपुकीमी खेदा पा शुश श्‍येत गेशा, आं थुं खाइक्‍पा ङाक्‍पाइक्‍तीमी। \v 20 मो पाम्‍तेक्‍म हना यो, गो इन खिं खिं हिरशा, इन कली ग्रुम्‍शा, का का पा शेंशा, इन कली रिम्‍शो दुम्‍ल, दे तुइक्‍पाइक्‍तन्‍नी। खिं खिं हिरशा ला ममाइ। गाउं सहरमी यो हिरशा, मुर आन बुक्‍तीकेमी जाक्‍दीश्‍शा, शेंना शेंन गाक्‍ती। \v 21 मोदेंशो शेंशा गाक्‍शा यहूदी, ग्रीक नु नेल्‍ल रागी ङा मुर आन कली ‘पाप पचा प्रोंइशा, परमप्रभु यावे गे लेश्‍शा, इं प्रभु येसु ख्रीस्‍त कली थमा सुइक्‍य’ दे शेंना शेंन गाक्‍ती। \v 22 मिनु मुल परमप्रभु यावे आ सोक्‍तीमी देंशो टिशा, यरूसलेम गे ङा लां खोइश्‍शा गाक्शो बाक्‍‍नुङ। यरूसलेममी जाक्‍दीश्‍शा, आं कली मार दुम्‍बा, दे मतुइक्‍नुङ। \em प्रेरित १९:२१\em* \v 23 लोव़ का ला तुइक्‍नुङ। मारदे हना सहर गाउं तेइ तेइ हिरशा गाक्‍ङानु, परमप्रभु यावे आ सोक्‍त रे पा लोव़ पाइबमी ‘यरूसलेम जाक्‍दीश्‍शा, शुश श्‍येत जाइनेवे। जेल्‍खानमी चोक्‍चा पुंइसीनेवे’ दे नेंपाइक्‍तीमी। \em प्रेरित ९:१६; प्रेरित २१:४,११\em* \v 24 गो साइक्‍चा पुंइसाक्‍ङ हना यो, एको आं गिंम मारेइ ममिम्‍नुङ। प्रभु येसुमी आं कली पपाइश्‍शो लोव़ ‘परमप्रभु यावेमी मुर आन कली शिशी पाइब’ आ ग्‍येरपाइक्‍ब लोव़ कली तुइक्‍पाइक्‍‍नुङ। \em प्रेरित २१:१३; २तिमोथी ४:७\em* \v 25 गो इन कली परमप्रभु यावे आ राज्‍य ङा लोव़ नेल्‍ल तुइक्‍पाइक्‍ने थुम्‍तन्‍नी। मुल ङा मेरे मग्रुम्‍नय, दे तुइक्‍नुङ। \v 26 बेक्‍शा जाम्‍शा लाइतीनी हना यो, आं के मारेइ दोस मदुम्‍ब, इन कली थमा पा देंनुङ। \em इजीकीएल ३:१७-१९; प्रेरित १८:६\em* \v 27 मारदे हना परमप्रभु यावेमी शेंपाइश्‍शो लोव़ का यो मख्रुइक्‍थु नेल्‍ल शेंताक्‍न्‍‍नी। \v 28 गे आंम कली कोव़ङीने। परमप्रभु यावे आ सोक्‍तीमी इन कली थमा सुइक्‍ब आन कली कोव़ब सेल्‍तु। गे परमप्रभु यावे आ मुर आन कली मुर आन कली कोव़ब रिम्‍शो गोठला दुमीन। मारदे हना मेकोपुकी आ तौ आ हुशेम ग्‍याप्‍शो बाक्‍नीमी। \em १तिमोथी ४:१६; १पत्रुस ५:२-४\em* \v 29 गो इन कली प्रोंइशा वोइश्‍शा, गाक्‍ङा नोले फरमी बी क्‍यारश आन कली खेदा पशो खोदेंशो पा खेदा पचा पुंइसीनीनी। \em मत्ती ७:१५\em* \v 30 गेपुकी नु काथा गाक्‍ब थमा सुइक्‍बपुकी यो मोदेंशो खेदा पाइब फर खोदेंशो दुम्‍नीम। मेकोपुकीमी दूली लोव़ शेंशा, थमा सुइक्‍ब आन थुं ग्‍येत्‍थ लुक्‍च क्‍याल्‍पाइश्‍शा, आन नोले खोइक्‍ब सेल्‍नीम, दे तुइक्‍नुङ। \em १यूहन्‍ना २:१८-१९\em* \v 31 मोपतीके होस पांइसीने। बर्स सां सम्‍म श्‍येत पा ङाक्‍थ्री दुम्‍शा, गोमी इन कली शेंशो, वारच पशो काइ मप्रेंदीने। \v 32 मुल गो इन कली परमप्रभु यावे आ गुइमी जिम्‍मा गेनुङ। प्रभुमी इन कली शिशी पा आ लोव़ नेल्‍ल रुप्‍चा गेशा, इन थुं बारना बारन लपाइश्‍शा, आ मुर नेल्‍ल आन कली गेतीक आसीक गेब, दे तुइक्‍नुङ। \v 33 गेपुकी नु बाक्‍ङानु, इन बाक्‍शो सुन चांदी वा नेल्‍ल तशा मवाल्‍ङ। मारेइ मताक्‍गु। \v 34 गो आंम आं गुइमी गेय पना पन जाता। गो नु काथा गाक्‍ब आन कली यो गोन थुल्‍तामी। \em प्रेरित १८:३; १कोरिन्‍थी ४:१२; १थिस्‍सलोनिकी २:९\em* \v 35 गो मार पाता हना यो, मचाप्‍ब आन कली वारच पाइक्‍चा नमी, दे गेय पा कोंइताक्‍न्‍न। प्रभु येसु आ शेंशो लोव़मी ‘ताक्‍चा क्‍येङा गेचा रिम्‍शो बाक्‍ब’ ” देंत। \v 36 मेको लोव़ पने थुम्‍शा, आ पोक्‍च थेक्‍शा मेकोपुकी नु प्रार्थना पाप्‍तु। \em प्रेरित २१:५\em* \v 37 पावलमी “मुल ङा मेरे मग्रुम्‍नय” देंशो लोव़मी नेल्‍ल ङाक्‍तेक्‍म। \v 38 मिनु पावल कली “लेंशा मतांइसीब” दे मुप्‍शा पुक्‍पु पशा, जहाज सम्‍म चोव़तेक्‍म। \c 21 \s1 टायर सहरमी जाक्‍दीश्‍शो \p \v 1 मिनु गो पावल नु गाक्‍ब नेल्‍ले जहाजमी ङोइश्‍शा, मिलेटस रे लशा, कोस टापुमी जाक्‍दीत्‍तक। आ दीसा नाक्‍ती रोदोस लाक्‍शा, पतारा सहर जाक्‍दीत्‍तक। \v 2 पतारामी जहाज रे तोइश्‍शा, फोनीसीया लाइब जहाज ङोइश्‍शा लाइतक। \v 3 साइप्रस टापु तांइसीतीक जाक्‍दीश्‍शा, साइप्रस गे मलथु, आइदी रे पा ग्रीशा लशा, सिरीया रागी ङा टायर सहरमी जाक्‍दीश्‍शा तोंइ‍साक्‍क। मारदे हना मेको जहाजमी कुर‍शो भारी शोल्‍चा माल्‍शो बाक्‍त। \v 4 मिनु सहर लशा, थमा सुइक्‍ब आन बाक्‍तीके माल्‍शा, ७ नाक्‍त सम्‍म मेकोपुकी नु बाक्‍तक। मिनु थमा सुइक्‍बपुकीमी परमप्रभु यावे आ सोक्‍त रे पा लोव़ पा पावल कली “यरूसलेम मलावो” दे माइक्‍तेक्‍म। \em प्रेरित २०:२३\em* \v 5 साता का नोले “गो आंइ लां खोइक्‍नीकी” देंकानु, मीश मुर वोंइश मुर, आल ब्रेप्‍च नेल्‍लेमी चोव़थ सहर लाक्‍शा समुन्‍द्र आ नेक्‍था सम्‍म चाक्‍तेक्‍म। मिनु पोक्‍च थेक्‍शा प्रार्थना पशा ब्राशा, \em प्रेरित २०:३६\em* \v 6 गोपुकी जहाज ङोंइ‍साक्‍का, मेकोपुकी चहिं आन खिं खिं लेश्‍शा लाम्‍तेक्‍म। \s1 पावल सिजरियाम बाक्‍शो \p \v 7 मिनु टायर रे लशा, तोलेमाइस जाक्‍दीश्‍शा तोंइ‍साक्‍क। मिनु थमा सुइक्‍ब आन कली ग्रुम्‍थ लशा, काबु काथा बाक्‍तक। \v 8 मिनु आ दीसा नाक्‍ती सिजरिया जाक्‍दीश्‍शा तोंइ‍साक्‍क। मिनु ग्‍येरपाइक्‍ब लोव़ शेंब फिलीप आ खिं लशा बाक्‍तक। योव़शो गेय पाइब ७ जना ङा फिलीप का बाक्‍शो बाक्‍त। \em प्रेरित ६:५; प्रेरित ८:४०\em* \v 9 फिलीप के ४ जना ग्‍युंबे मपशो तमी बाक्‍तेक्‍म। मेकोपुकी परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब बाक्‍तेक्‍म। \p \v 10 मोपा फिलीप आ खिंमी बाक्‍कानु, काबु अगाबस माइश्‍शो परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब मुर का यहूदीया रागी रे यिशा, आंइ बाक्‍तीकेमी जाक्‍त। \em प्रेरित ११:२८\em* \v 11 मिनु गोपुकी नु बाक्‍शा, पावल आ किप्‍शुरम आंम गुइ खोइल फ्रेंसीशा, “परमप्रभु यावे आ सोक्‍तीमी ‘एको किप्‍शुर किप्‍ब मुर कली यरूसलेमम जाक्‍दीश्‍शा बाक्‍मेनु, यहूदीपुकीमी एको ओं पा फ्रेंनीमी। मिनु अर्को रागी ङा मुर आन गुइमी जिम्‍मा गेनीमी’ ” दे नोले दुम्‍ब लोव़ पाप्‍तु। \em प्रेरित २०:२३\em* \v 12 अगाबस आ मोदेंशो लोव़ नेंशा, गो नेल्‍लेमी पावल कली “यरूसलेम मलावो, लचा मदुम्‍ब” दे माइक्‍तक। \em मत्ती १६:२२\em* \v 13 पावलमी चहिं “मारदे ङाक्‍शा ब्रेश्‍शा, आं थुं खाइक्‍पाइक्‍नीनी? मलथु मप्रोंइनुङ। यरूसलेम जाक्‍दीश्‍शा, प्रभु येसु आ नेंमी फ्रेंसीचा ला ममाइ, बेक्‍चा माल्‍ती हना यो, बेक्‍नुङ” देंत। \em प्रेरित २०:२४\em* \v 14 मिनु मलथु मप्रोंइबाक्‍माक्‍त, दे रुप्‍शा, गोपुकीमी “लो, मो हना प्रभु आ दाक्‍शो दुम्‍ल” देंतक। \em लूका २२:४२\em* \s1 पावल यरूसलेमम जाक्‍दीश्‍शो \p \v 15 मिनु नोले यरूसलेम लाइतक। \v 16 सिजरिया ङा थमा सुइक्‍बपुकी यो गो नु गाक्‍तेक्‍म। यरूसलेममी जाक्‍दीश्‍शा, मेको गो नु गाक्‍बपुकीमी मनासोन आ खिंमी बास बाक्‍चा, दे चाक्‍दीत्‍तेक्‍म। मनासोन चहिं साइप्रस टापु ङा बाक्‍माक्‍त। साइ ङोंइती रे ख्रीस्‍त कली थमा सुइक्‍ब बाक्‍माक्‍त। \v 17 यरूसलेममी जाक्‍दीक्‍कानु, मेकेर बाक्‍ब थमा सुइक्‍बपुकीमी आंइ कली तशा ग्‍येरशा ब्राइतीकी। \v 18 जाक्‍दीश्‍शो आ दीसा पावलमी आंइ कली याकूब आ खिं लाइश्‍शा, थमा सुइक्‍ब आन कली शेंब खाल्‍पा नु ग्रुम्‍पाइक्‍तु। \em प्रेरित १५:१३\em* \v 19 मिनु ग्रुम्‍शा सेउ पमुशा, पावलमी अर्को रागी ङा मुर आन कली ख्रीस्‍त आ पर्बम शेंना शेंन गाक्‍मेनु, परमप्रभु यावेमी दोपा ठेयब गेय पपाइश्‍शो बाक्‍मे, मेको लोव़ नेल्‍ल का का पा रुप्‍पाइक्‍तीमी। \v 20 आ लोव़ नेंशा, परमप्रभु यावे कली ठेयब सेल्‍तेक्‍म। मिनु मेकोपुकीमी पावल कली “आंइ लोक्‍ब, इ देंशो नेल्‍ल रिम्‍शो बाक्‍ब। तन्‍न गो इ कली लोव़ का निक्‍शी देंनीकी। इं यहूदीपुकी हजार हजार जना ख्रीस्‍त कली थमा सुइक्‍ब दुम्‍तेक्‍म, दे तुइक्‍नेवे। मेकोपुकीमी थमा सुइश्‍शा यो इं यहूदी अरेशो लोव़ काइ मप्रोंइथु पचा माल्‍ब देंनीमी। \em प्रेरित १५:१\em* \v 21 मेकोपुकीमी ‘पावलमी अर्को रागी ङा मुर नु बाक्‍ब यहूदी आन कली मोसामी अरेशो लोव़ पचा प्रोनीने, इन आल आन कली ख्रोइक्‍तीक चिनु मख्रोतीन’ दे शेंना शेंन गाक्‍ब, देंशो नेंशो बाक्‍नीमी। \em प्रेरित १६:३\em* \v 22 पावल यरूसलेम जाक्‍माक्‍त, दे तुइक्‍नीम। \v 23 आंइ देंशो पावो। मिनु मेको लोव़ जाम्‍ब। गो नु बाक्‍ब ४ जना मुर कसम पशो बाक्‍तेक्‍म। \em प्रेरित १८:१८\em* \v 24 मोपतीके मेकोपुकी नु गारशा आन कसम जशो खाप्‍चा कली लावो। मिनु चोव़खो दुम्‍शा, नेल्‍लेमी इन चां प्रेक्‍सीने। चां प्रेक्‍शो ङा चहिं गे क्‍येट थाप्‍तीन। मो पाइतीनी हना, सुइमी मारेइ दोस गेने मचाप्‍नीमी। इं यहूदी अरेशो नेल्‍ल पशो बाक्‍ब, दे नेल्‍लेमी तुइक्‍नीमी। \v 25 अर्को रागी ङा ख्रीस्‍त कली थमा सुइक्‍ब कली चहिं दोदेंशो शेंचा, दे ङोंइती कना ब्रेक्‍शा सोइक्‍ने थुम्‍तक। मेको आन कली ‘मूर्ति कली चढ़ेशो मजचा, हुश मब्‍वचा, हुश मचुइक्‍थु साइश्‍शो श्‍ये मब्‍वचा, तेल्‍लेम मपचा’ दे नेंपाइक्‍ने थुम्‍तक” दे माइक्‍तेक्‍म। \em प्रेरित १५:२१,२९\em* \v 26 मिनु पावलमी मेको आन लोव़ नेंशा, आ दीसा मेको ४ जना नु काथा लशा चोव़खेचा पुंइसीशा, परमप्रभु यावे आ खिं ओव़शा, चोव़खेतीक नाक्‍त गेना नुप्‍बा नु नोले चढ़ेचा, दे चढ़ेब आन कली तुइक्‍पदमे बाक्‍त। \em गन्‍ती ६:१३-२१; १कोरिन्‍थी ९:२०\em* \s1 पावल कली ग्‍याइश्‍शो \p \v 27 मेको चोव़खेतीक ७ नाक्‍त दुम्‍चा चिक्‍तानु, यहूदीपुकी एसीया रे जाक्‍शा पावल कली ग्‍याइक्‍तमे बाक्‍त। मेकोपुकीमी पावल कली परमप्रभु यावे आ खिंमी बाक्‍शो तशो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 28 मिनु पावल कली ग्‍याइश्‍शा, मेकेर बाक्‍ब मुर आन कली “इं इस्राएली, नेल्‍ल कोव़थ पिन, है। गो आंइ ग्‍याइश्‍शो मुर तेइ तेइ हिरशा, नेल्‍ल मुर आन कली इं यहूदी आ पर्बम मरिम्‍शो लोव़ पशो बाक्‍त। इं अरेशो मपचा, दे दूली शेंबाक्‍त। परमप्रभु यावे आ खिं आ पर्बम शुक्‍शी लोव़ पाइक्‍बाक्‍त। मोशो ला ममाइ, अर्को रागी ङा ग्रीक आन कली परमप्रभु यावे आ खिंमी लाइश्‍शा ओंइशा, ग्रांग्रा दिशो सेल्‍‍शो आंइ मिक्‍चीमी ताइतक” दे शुश रेयके पा दोस गेमे बाक्‍त। \em प्रेरित ६:१३; इजीकीएल ४४:७\em* \v 29 परमप्रभु यावे आ खिं ग्रांग्रा दिशो सेल्‍‍शो बाक्‍माक्‍त, दे मारदे देंमा देंशा हना, एफिसस सहर ङा त्रोफीमस कली सहरमी पावल नु काथा गाक्‍शो तशा, परमप्रभु यावे आ खिं लाइश्‍शा, ओंइने थुमा बाक्‍त, दे मिम्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। \em प्रेरित २०:४; २तिमोथी ४:२०\em* \p \v 30 पावल कली दोस गेशो लोव़ सहर नेल्‍ल ब्रीमाक्‍त। मिनु सहर ङा मुरपुकी दोरशा जाक्‍शा, शुश रेयके पामे बाक्‍त। पावल कली ग्‍याइश्‍शा कीशा परमप्रभु यावे आ खिं रे ग्रुंइशा लदमे बाक्‍त। मिनु परमप्रभु यावे आ खिं ङा खाल पाइबपुकीमी ठेयब लाप्‍चो नेल्‍ल ग्रु ग्रा चोक्ग‍मे बाक्‍त। \v 31 मिनु मेको रेयके पाइबपुकीमी पावल कली साइक्‍चा चिक्‍तमेनु, यरूसलेमम बाक्‍ब रोमी लडाइ पाइब आन ठेयब मुरुमी “सहरम क्‍योरमुशा साइक्‍मुचा चिक्‍ताक्‍म” देंशो नेंशा, \v 32 आ सिपाही आन कली लाइश्‍शा दोरशा जाक्‍दीम्‍माक्‍त। मिनु मेकोपुकी जाक्‍शो तशा, पावल कली तुप्‍चा प्रोन्‍मे बाक्‍त। \v 33 मिनु लडाइ पाइब आन ठेयब मुरुम पावल कली ग्‍याइक्‍पाइश्‍शा, साङलो निक्‍शी लिक्‍तीने देंशा लिक्‍पाइश्‍शा आ ङोंइती राप्‍पदा बाक्‍त। मिनु “एको मुर ते ङा बाक्‍मे? मार पवा?” दे मुर आन कली हिल्‍लो पचा गोवा बाक्‍त। \em प्रेरित २०:२३\em* \v 34 मिनु नेल्‍लेमी रेयके पामेनु, लडाइ पाइब आन ठेयब मुरुमी मारेइ रुप्‍ने मचबा बाक्‍त। मोपतीके सिपाही आन बाक्‍तीकेम लाइक्‍चा माल्‍ब, दे लदमे बाक्‍त। \v 35 मिनु सिपाही आन बाक्‍तीके जाक्‍दीश्‍शा, पावल कली कुरशा, तला तारी लदमे बाक्‍त। \v 36 मारदे हना मुरपुकीमी “मेको कली मसाइक्‍थु मप्रोंइनीकी” दे रेयके पा कोक्‍के शेशा, मेको आन नोले खोइश्‍शा लमा बाक्‍त। \em प्रेरित २२:२२; लूका २३:१८\em* \p \v 37 मिनु तला तारी कुरशा ओंइदमेनु, पावलमी लडाइ पाइब आन ठेयब मुर कली ग्रीक लोव़ रे पा “हजुर, गो लोव़ का निक्‍शी पचा ताइनङा कों?” देंमेनु, मेको छक लाक्‍शा “ओहो, ग्रीक लोव़ यो ब्‍वाक्‍स जोक्‍बाक्‍ते। \v 38 इजीप्‍त रागी ङा ४ हजार खुइ आन कली गोरशो रागीमी लां कोंइब मुर दा मनवे” देंमाक्‍त। \v 39 मिनु पावलमी “गो इजीप्‍ती मनङ। सिलीसीया ङा टारसस सहरमी जरमेशो यहूदी का नङ। टारसस सहर तेइ तेइ नेल्‍लेमी आं नें तुइक्‍नीमी। गे यो तुइक्‍नीनी माइ। मेको मुर आन कली लोव़ का निक्‍शी पचा गेयीनी” देंमाक्‍त। \v 40 मिनु लडाइ पाइब आन ठेयब मुरुमी “लो, लोव़ पचा गेनन” देंमाक्‍त। मिनु पावल ग्रूशा तला तारी ङा लाङगाम राप्‍शा “लो, सिक्‍सी पा आं लोव़ नेनीने” दे गुइ हिक्‍ता बाक्‍त। मिनु पावलमी हिब्रू लोव़ पा, मुर नेल्‍ल सिक्‍सी पामे बाक्‍त। \c 22 \s1 पावलमी सांकछी गेशो \p \v 1 मिनु पावलमी हिब्रू लोव़ पा “आं आफ नु लोक्‍बपुकी, लोव़ का निक्‍शी नेनीने” देंमेनु, मेकोपुकी थम सिक्‍सी पा नोफा दाइश्‍शा बाक्‍मा बाक्‍त। \v 2 मारदे हना पावलमी हिब्रू लोव़ पवानु, मेकोपुकी क्‍येङा सिक्‍सी पामे बाक्‍त। \em प्रेरित २१:४०\em* \v 3 मिनु मेकोमी “गो सिलीसीया ङा टारसस सहरमी जरमेशो यहूदी नङ। आल रे इं यरूसलेममी बाक्‍शो नङ। आं कली शेंब गमालीएल बाक्‍ब। मेको ठेयब शेंबमी आं कली इं किकी पिपी आन अरेशो लोव़ नेल्‍ल शेंताक्‍यी। मिनु गो मेको नेल्‍ल पना पन बाक्‍ती। इन पशो खोदेंशो पा गो यो थुं का पा परमप्रभु यावे कली मान पा बोल पाता। \em प्रेरित ९:१-२९; प्रेरित २६:९-२०; प्रेरित ५:५४\em* \v 4 मोपा बाक्‍ङानु, ख्रीस्‍त आ लां खोइक्‍ब आन कली साइक्‍चा सम्‍म ङा श्‍येत गेतामी। मीश मुर वोंइश मुर आन कली खेदा पा ग्‍याइक्‍पाइश्‍शा, जेल्‍खानमी चोक्‍पाइक्‍तामी। \em प्रेरित ८:३\em* \v 5 एको आं देंशो थमा बाक्ब, दे ठेयब चढ़ेब नु जोक्‍ब तुइक्‍ब खाल्‍पा नेल्‍लेम तुइक्‍नीमी। मेकोपुकीमी दमस्‍कसमी बाक्‍ब यहूदी ग्रुम्‍तीक खिं ङा ठेयब मुर आन कली चिठी ब्रेक्‍शा, ख्रीस्‍त कली थमा सुइक्‍ब आन कली ग्‍याइश्‍शा यरूसलेम चाक्‍चा, दे अधिकार गेतीमी। मिनु थमा सुइक्‍ब आन कली ग्‍याइक्‍थ दमस्‍कस लती। \p \v 6 दमस्‍कस सहर जाक्‍दीत्‍चाङानु, १२ बजे खोइ दुम्‍शो बाक्‍त। मिनु मार दुम्‍त देंशा हना, सरीङ रे जेव हाक्‍सीशा यिशा, एर ओंथ नेल्‍ल थम छेङछेङ दुम्‍त। \v 7 मिनु गो दिङ गोल्‍ती। मिनु ‘सावल, सावल मारदे आं कली खेदा पा श्‍येत गेयी?’ देंशो नेंता। \v 8 मिनु गो ‘प्रभु सु ननी?’ दे हिल्‍लो पङानु ‘गेमी खेदा पशो नासरथ ङा येसु नङ’ देंशो नेंता। \v 9 गो नु काथा गाक्‍बपुकीमी छेङछेङ दुम्‍शो ताम्‍तेक्‍मे। लोव़ पशो चहिं मारेइ मनेनेम। \v 10 मिनु गो ‘प्रभु, मुल गो मार पाइनुङा?’ देंङानु, प्रभुमी ‘मुल छुल बोक्‍शा दमस्‍कस लावो। मेकेर जाक्‍दी‍नेनु, मार पचा माल्‍नेवे, मेको नेल्‍ल तुइक्‍पाइक्‍चा पुंइसीनेवे’ देंशो नेंता। \v 11 मेको छेङछेङम पतीके गो मिक्‍च मताइब दुम्‍ती। मिनु गो नु काथा गाक्‍ब वारचपुकीमी आं गुइ ग्‍याइश्‍शा कीशा, दमस्‍कस सहरमी चाक्‍दीत्‍तीमी। \p \v 12 दमस्‍कसमी हनानीया नें पाइश्‍शो मुर का बाक्‍माक्‍त। परमप्रभु यावे आ अरेशो नेल्‍ल टिशा, रिम्‍शो पाइब बाक्‍माक्‍त। मेकेर बाक्‍ब यहूदी नेल्‍लेमी मेको आ पर्बम ‘रिम्‍शो पाइब बाक्‍ब’ दें‍मा बाक्‍त। \v 13 मेको मुर आं कली ग्रुम्‍थ जाक्‍त। मिनु आं ङोंइती राप्‍शा ‘आं लोक्‍ब सावल, मिक्‍च ताइब दुमो’ देंमेनु, गो मिक्‍च ताइब दुम्‍शा, आं ङोंइती राप्‍शो ताता। \v 14 मिनु हनानीयामी ‘इं किकी पिपीमी आन परमप्रभु यावेमी इ कली योव़शा, आ दाक्‍शो पचा, दे तुइक्‍पाइक्‍ते। मेको ठीक पाइब कली तशा, आ लोव़ नेंतीवी। \v 15 दोदेंशो पा ग्रुमी, मार लोव़ नेंनी, मेको नेल्‍ल शुश मुर आन कली तुइक्‍पाइक्‍नेवे। \v 16 मुल कोव़शा मबाक्‍को, छुल बोक्‍शा प्रार्थना पा, हे प्रभु येसु, आं पशो पाप क्‍याम्‍शा गेयीनी, दे पुंइशा, ब्‍वाक्‍कुमी ख्रुम्‍शा ग्रुंइने पुंइसो’ दे माइक्‍ती। \p \v 17 मिनु नोले यरूसलेम लेत्‍ती। मिनु काबु परमप्रभु यावे आ खिंमी प्रार्थना पा बाक्‍ङानु, प्रभुमी कोंइतीक कोंइदीनु, \v 18 गो प्रभु कली ताता। मिनु प्रभुमी ‘यरूसलेम थु प्रोनो। मारदे हना एकेर बाक्‍बपुकीमी गेमी आं पर्बम शेंशो लोव़ मनेंनीम’ देंत। \v 19 मिनु गो ‘प्रभु, गो थमा सुइक्‍ब आन कली जेल्‍खानमी चोक्‍पाइक्‍तामी। ग्रुम्‍तीक खिं खिं हिरशा, थमा सुइक्‍ब आन कली माल्‍शा तुप्‍पाइक्‍तामी, दे तुइक्‍नीमी। \v 20 इन पर्बम लोव़ पाइब स्‍तीफानस कली फुल्‍लु क्रोम्‍शा सदमेनु, रिम्‍शो पाइतीनी, दे माइक्‍तामी। साइक्‍ब आन प्रुइश्‍शा वोइश्‍शो वा खाल पा बाक्‍शो नङ। मेको लोव़ नेल्‍लेम तुइश्‍शो बाक्‍नीम’ देंङानु, \em प्रेरित ७:५८; प्रेरित ८:१\em* \v 21 प्रभुमी ‘मेकेर रे लावो। मारदे हना ङोन ङोन बाक्‍ब अर्को रागी ङा मुर आन कली आं पर्बम शेंथ सोइक्‍नन’ देंत” दे पावलमी देंमाक्‍त। \em प्रेरित १३:२\em* \v 22 ङोन ङोन बाक्‍ब अर्को रागी ङा मुर आन कली ख्रीस्‍त आ पर्बम शेंथ सोइश्‍शो नङ देंमे चोटीन आ लोव़ थुम्‍चा मगेथु “एको कली मसाइक्‍थु मप्रोंइय। ओं देंशो मुर कली ब्रोंइचा गेचा मदुम्‍ब” दे शुश रेयके पामे बाक्‍त। \em प्रेरित २१:३६\em* \v 23 मिनु आन जोंब बोक्‍शा, आन फेक्‍शो वा बेरपा फुरक फ्रशा, राम्‍शी पोक्‍शा, मरिम्‍शो पामे बाक्‍त। \v 24 मिनु लडाइ पाइब आन ठेयब मुरुमी मेकोपुकीमी मोदेंशो मरिम्‍शो पशो तशा, पावल कली आगा ओंइपदा बाक्‍त। मिनु मुरपुकीमी एको मुर कली तशा, मारदे आन जोंब बोक्‍मा, एकोमी मार मरिम्‍शो पवा, दे तुइक्‍चा कली कोर्रामी युक्‍शा, हिल्‍लो पने, दे आ सिपाही आन गुइमी गेमी बाक्‍त। \v 25 मिनु सिपाहीपुकीमी पावल कली फ्रेंशा कोर्रामी युक्‍चा चिक्‍तमेनु, पावलमी मेकेर आ नेक्‍था राप्‍शा बाक्‍ब कप्‍तान कली “इं रोमी ऐन कानुनमी रोमी नागरिक आन कली मारेइ दोस मग्रुंइथु, गे कोर्रामी युक्‍चा ताइनीनी?” देंमाक्‍त। \em प्रेरित १६:३७; प्रेरित २३:२७\em* \v 26 मिनु कप्‍तानमी मुल मार पचा, दे सिपाही आन ठेयब मुर कली हिल्‍लो पथ लमाक्‍त। मिनु “कोर्रामी युक्‍चा पुंइसीचा ङा मुर ममाइ बाक्‍त। आं यो रोमी नागरिक बाक्‍त” दे तुइक्‍पदा बाक्‍त। \v 27 मिनु लडाइ पाइब आन ठेयब मुर पिशा “गे थमान रोमी नागरिक नवे? लो देंनो” देंमेनु “नङ, हजुर” देंमाक्‍त। \v 28 मिनु लडाइ पाइब आन ठेयब मुर “गो शुश क्‍येट थाप्‍शा, रोमी नागरिक दुम्‍शो नङ” देंमेनु, पावलमी “गो दा जरमेशो रेन रोमी नङ, हजुर” देंमाक्‍त। \v 29 मेको लोव़ नेंशा, कोर्रामी युक्‍शा हिल्‍लो पचा चिक्‍बपुकीमी “हेत्‍त, मो पचा मदुम्‍शो बाक्‍माक्‍त” देंमा बाक्‍त। मेको मुर रोमी नागरिक बाक्‍माक्‍त, दे तुइक्‍तमे ङा मेरे लडाइ पाइब आन ठेयब मुर यो हिंमाक्‍त। मारदे हना रोमी नागरिक आन कली फ्रेंपाइक्‍चा लायो मदुम्‍बाक्‍माक्‍त। \v 30 मिनु मेको लडाइ पाइब आन ठेयब मुर “मेको मुर आ दोस मार बाक्‍म?” दे रुप्‍चा माला बाक्‍त। मोपतीके आ दीसा नाक्‍ती ठेयब चढ़ेब नु कछडी बाक्‍ब मुर आन कली खुप्‍पाइश्‍शा, पावल कली आ गुइ ङा साङलो प्रुइश्‍शा लाइश्‍शा, खुम्‍सीशो मुर आन ङोंइती राप्‍पदा बाक्‍त। \c 23 \s1 पावल कली कछडी राप्‍पाइश्‍शो \p \v 1 मिनु पावल मेको आन ङोंइती राप्‍शा, आन कली मिक्‍च मयाक्‍थु कोव़शा, “आं लोक्‍बपुकी, गो साइ रे मुल सम्‍म आं तुइश्‍शो जोक्‍शो रिम्‍शो ला पाता। एको लोव़ थमा बाक्‍ब, दे परमप्रभुमी तुइक्‍ब” देंमेनु, \em प्रेरित २४:१६\em* \v 2 हनानीया माइश्‍शो ठेयब चढ़ेबमी पावल आ नेक्‍था बाक्‍ब आन कली “मेरे आ शोव़ रोप्‍तीने” देंमाक्‍त। \v 3 मिनु पावलमी “परमप्रभु यावेमी इ कली कका इ शोव़ रोप्‍तेक्‍ल। ब्रेत्‍चशो गारोमी, बुलु ब्रुइश्‍शा, बुबु पा तांइसीशो खोदेंशो नवे। अरेशो लोव़मी दोदेंशो पा ब्रेक्‍शो बाक्‍मे, मोदेंशो पा आं कली निसाफ पचा माल्‍शो नवे। गे अरेशो लोव़ क्‍येङा दूली पा आं कली तुप्‍चा माल्‍ब, देंते” देंमाक्‍त। \em मत्ती २३:२७\em* \v 4 मिनु एर ओंथ बाक्‍बपुकीमी पावल कली “परमप्रभु यावेमी योव़शा वोइश्‍शो ठेयब चढ़ेब कली मोदेंशो लोव़ पचा दुम्‍बा?” देंमा बाक्‍त। \v 5 पावलमी “मेको मोदेंशो ठेयब चढ़ेब, दे मतुइक्‍तु, आं लोक्‍बपुकी। तुइश्‍शो नङ हना, मोदेंशो लोव़ मदेंङ वा। मारदे हना परमप्रभु यावे आ ब्रेक्‍पाइश्‍शो लोव़मी ‘इन कली अधिकार पचा, दे वोइश्‍शो आन कली मरिम्‍शो लोव़ मपचा’ दे ब्रेक्‍शो बाक्‍ब” देंमाक्‍त। \em प्रस्‍थान २२:२८\em* \p \v 6 मिनु पावलमी कछडीम बाक्‍बपुकी का निक्‍शी सदुकी, का निक्‍शी फरिसी बाक्‍नीम, दे तुइश्‍शा, ठेयब सेंदा पा “आं लोक्‍बपुकी, गो फरिसी नङ। गो फरिसी आ तौ नङ। बेक्‍शो रे सेंसीशा ब्रोंइचा तांइसीब, दे थमा सुइश्‍शो लोव़मी आं कली दोस गेशा, मुददा कोप्‍ताक्‍यीमी” देंमाक्‍त। \em प्रेरित २२:३; प्रेरित २६:५; गलाती १:१४\em* \v 7 मो देंमेनु, फरिसी नु सदुकी ब्राशा, जिचा गोव़मे बाक्‍त। \v 8 मारदे हना सदुकीपुकीमी बेक्‍शो रे मसेंसीनीम, स्‍वर्ग ङा गेय पाइबपुकी मबाक्‍नीम नु परमप्रभु यावे आ सोक्‍त मबाक्‍ब देंनीम। तन्‍न फरिसीपुकीमी चहिं मेको नेल्‍ल बाक्‍ब देंनीम। \em मत्ती २२:२३\em* \v 9 मोपतीके आन जिचा बारना बारन लशा, शुश रेयके पामे बाक्‍त। मिनु फरिसी ङा शेंब का निक्‍शीमी बोक्‍शा “एको मुर के मारेइ दोस मबाक्‍ब, दे मिम्‍नीकी। मुर आ मिक्‍चीम मतांइसीब का नु लोव़ पवा कों? परमप्रभु यावे आ स्‍वर्ग ङा गेय पाइब नु लोव़ पवा कों? मोदेंशो यो दुम्‍ने चाप्‍ब” देंमा बाक्‍त। \em प्रेरित २५:२५\em* \v 10 मिनु आन जिचा बारना बारन लशा, तुम्‍मुचा गोव़मे बाक्‍त। मिनु लडाइ पाइब आन ठेयब मुर “पावल कली साइक्‍नीमी कोर में” दे हिंशा, सिपाही आन कली ब्रेश्‍शा, पावल कली ग्रुंइशा, सिपाही आन बाक्‍तीके लेश्‍शा चाक्‍पदा बाक्‍त। \v 11 मिनु मेको नाक्‍दो प्रभुमी पावल आ नेक्‍था जाक्‍शा “दोपा यरूसलेममी आं पर्बम शेंदीमी, मोपा रोम सहरमी यो आं पर्बम शेंशा सांकछी दुम्‍नेवे। मोपतीके महिंथु, ठेयब थुं पा बाक्‍को” देंमाक्‍त। \em प्रेरित १:८; प्रेरित २५:११-१२; प्रेरित २७:२३-२४\em* \s1 पावल कली साइक्‍चा माल्‍शो \p \v 12 मिनु आ दीसा सुनी यहूदीपुकीमी “पावल कली साइश्‍शो मतया सम्‍म मारेइ मजय, मतूय” दे कसम जशा, पावल कली साइक्‍चा सल्‍ला पामे बाक्‍त। \v 13 मोदेंशो पा कसम जाइब ४० जना क्‍येङा शुश बाक्‍मा बाक्‍त। \v 14 मेकोपुकीमी ठेयब चढ़ेब नु यहूदी आन जोक्‍ब तुइक्‍ब खाल्‍पा आन कली ग्रुम्‍थ लशा “पावल कली साइश्‍शो मतका सम्‍म गो मारेइ मजाइनीकी मतूनीकी, दे कसम जाइतक। \v 15 मोपतीके गे ठेयब मुर नेल्‍लेमी गारशा, लडाइ पाइब आन ठेयब मुर कली ‘पावल कली मारेइ मारेइ हिल्‍लो पाइनीकी। मिनु एकेर सोइक्‍तीन’ दे मतीन। मिनु एर लां रे ग्रुंइशा पिदमेनु, लां उइ साइक्‍नीकी” देंमा बाक्‍त। \p \v 16 मेको लोव़ पावल आ भानीजमी नेंना बाक्‍त। मिनु सिपाही बाक्‍तीके लशा, पावल कली माल्‍शा ग्रुम्‍शा तुइक्‍पदा बाक्‍त। \v 17 मिनु पावलमी कप्‍तान का ब्रेश्‍शा “एको ठिटा कली लडाइ पाइब आन ठेयब मुर नु ग्रुम्‍पतीने। मारदे हना लोव़ का निक्‍शी तुइक्‍पाइक्‍चा माल्‍ताक्‍व” देंमाक्‍त। \v 18 मिनु कप्‍तानमी ठिटा कली लडाइ पाइब आन ठेयब मुर आ बाक्‍तीके चाक्‍दीश्‍शा “हजुर, चोक्‍सीशो पावलमी आं कली ब्रेश्‍शा, एको ठिटा कली इन बाक्‍तीके चाक्‍दीत्‍चा। मारदे हना इन कली लोव़ का निक्‍शी तुइक्‍पाइक्‍चा माल्‍ताक्‍व देंशा, हजुर, इन बाक्‍तीक चोव़थ सोइक्‍ताक्‍यी” देंमाक्‍त। \v 19 मिनु लडाइ पाइब आन ठेयब मुरुमी पावल आ भानीज कली गुइमी ग्‍याइश्‍शा, सुइ मबाक्‍तीक कोठामी लाइश्‍शा “मार देंचा दाक्‍नेवे, लो देनो” दे हिल्‍लो पवानु, \v 20 पावल आ भानीजमी “हजुर, यहूदीपुकीमी गारशा, पावल कली ग्रुंइशा, आंइ बाक्‍तीके सोइक्‍तीने। लोव़ का निक्‍शी हिल्‍लो पचा माल्‍ताक्‍व देंखु पा इन कली पुंइनीम। \v 21 मेको आन लोव़ मनेंचा। मारदे हना ४० जना क्‍येङा शुश मुरुमी पावल कली साइक्‍चा, दे लांम बाप्‍शा बाक्‍नीम। मेकोपुकीमी ‘पावल कली साइश्‍शो मतका सम्‍म मारेइ मजाइनीकी, मतूनीकी’ दे कसम जने थुम्‍तेक्‍म। मिनु हजुरमी पावल कली गेना सोइक्‍बा, तेको लां रे सोइक्‍बा, दे योव़की पा बाक्‍शो बाक्नीम” देंमाक्‍त। \v 22 मिनु लडाइ पाइब आन ठेयब मुर “एको लोव़ सुइ कली मशेंदो” देंशा सोइक्‍ता बाक्‍त। \s1 पावल कली सिजरिया सोइश्‍शो \p \v 23 मिनु लडाइ पाइब आन ठेयब मुरुमी कप्‍तान निक्‍शी आस कली ब्रेश्‍शा “एको चोक्‍सीशो पावल कली सिजरिया सहर चोव़दीचा माल्‍ताक्‍व। मोपतीके गे निक्‍शीमी आपो नाक्‍दो ९ बजे सहे निक्‍शी सिपाही, ७० जना शारा ङोइक्‍ब नु सहे निक्‍शी भाला शेयब आन कली साशा वोतीसे। \v 24 पावल कली यो शारा का साशा वोतीसे। लांमी पावल कली सुइमी मारेइ पाइक्‍ने मचाप्‍मेक्‍ल, दे रिम्‍शो पा हुकुम पाइब फेलीक्‍स आ ङोंइती चाक्‍दीत्‍तीसे” दे माइक्‍सी बाक्‍त। \v 25 मिनु हुकुम पाइब कली चिठी ब्रेक्‍ता बाक्‍त। \v 26 मेको चिठीमी “हुकुम पाइब फेलीक्‍स हजुर, गो क्‍लौदीयस लिसीयस आं के नमस्‍ते। हजुर, आं के लोव़ का निक्‍शी नेनीने। \v 27 एको मुर कली यहूदीपुकीमी ग्‍याइश्‍शा, हेरर हेररा साइक्‍तेक्‍म। साइक्‍चाम्‍तेक्‍म देंशो नेंशा, गो सिपाही आन कली लाइश्‍शा, आन गुइ रे प्रोंइता। रोमी नागरिक बाक्‍माक्‍त, दे यो तुइक्‍ताक्‍ङ। \em प्रेरित २१:३३; प्रेरित २२:२५\em* \v 28 एको के मार दोस बाक्‍मे? दे हिल्‍लो पथ यहूदी आन कछडमी लाइक्‍पाइक्‍ता। \em प्रेरित २२:३०\em* \v 29 हिल्‍लो हिक्‍सी पामेनु, यहूदी आन अरेतीक लोव़ आ पर्बम दोस गेमे बाक्‍त। जेल्‍खानमी चोक्‍चा, साइक्‍चा पुंइसीचा ङा गेय मारेइ मपशो बाक्‍त, दे रुप्‍ता। \v 30 मिनु यहूदीपुकीमी ‘मेको कली साइक्‍चा, दे गारशो बाक्‍नीम’ देंशो नेंशा, हजुर, इन बाक्‍तीक सोइक्‍ताक्‍ङ। एको कली दोस गेब आन कली ‘सिजरिया ङा हुकुम पाइब आ बाक्‍तीक लने’ दे माइक्‍नुङमी” दे ब्रेक्‍ता बाक्‍त। \p \v 31 मिनु लडाइ पाइब आन ठेयब मुरुमी दोदेंशो देंमे, मोदेंशो पा कप्‍तान नु सिपाहीपुकीमी पावल कली लाइश्‍शा गाक्‍मा बाक्‍त। मिनु नाक्‍दो रे गाक्‍शा, एन्‍तीपात्रीसमी जाक्‍दीम्‍मा बाक्‍त। \v 32 मिनु आ दीसा खोइलीमी गाक्‍बपुकी यरूसलेम लेम्‍मा बाक्‍त। शारा ङोइक्‍बपुकीमी पावल कली सिजरिया चाक्‍दीत्‍मे बाक्‍त। \v 33 मिनु चाक्‍दीश्‍शा, पावल नु चिठी मेको हुकुम पाइब कली जिम्‍मा गेमे बाक्‍त। \v 34 मिनु मेकोमी चिठी पढेशा, पावल कली “इ खिं ते में? तेको रागी ङा नवे?” दे हिल्‍लो पवानु “सिलीसीया रागी ङा नङ, हजुर” देंमाक्‍त। \em प्रेरित २२:३\em* \v 35 मिनु हुकुम पाइबमी “लो मो हना इ कली दोस गेबपुकी जाक्‍मल। मिनु इ मुददा कोव़नुङ” देंशा हेरोद आ दरवारमी लाइश्‍शा, खाल पाइब आन दातेमी वोइक्‍पदा बाक्‍त। \c 24 \s1 हुकुम पाइब आ ङोंइती राप्‍पाइश्‍शो \p \v 1 मिनु ५ नाक्‍त नोले ठेयब चढ़ेब हनानीया, यहूदी आन जोक्‍ब तुइक्‍ब खाल्‍पा का निक्‍शी नु तेरतुल्‍लस नें पाइश्‍शो निसाफ पाइब का सिजरियामी जाक्‍मा बाक्‍त। मिनु हुकुम पाइब आ ङोंइती पावल कली दोस गेमे बाक्‍त। \v 2 मिनु कछडी बाक्‍मा नाक्‍ती पावल कली हुकुम पाइब आ ङोंइती राप्‍पदमेनु, तेरतुल्‍लस निसाफ पाइबमी दोस गेशा “माननीय फेलीक्‍स सरकार, हजुर, इन रिम्‍शो पा हुकुम पशोमी गो यहूदी नेल्‍ल थुं नाइश्‍शा बाक्‍चा ताइतक। आंइ रागी रिम्‍शो सेल्‍चा कली नक लां कोंइताक्‍नी। मिनु नेल्‍ल आंइ कली थम रिम्‍शो दुम्‍त। \v 3 इन पशो मारेइ मारेइ रिम्‍शो बाक्‍ब, दे गो नेल्‍लेमी तुइक्‍नीकी। \v 4 हजुर, कली शुश मक्‍योल्‍चा, दे मिम्‍नुङ। तन्‍न लोव़ का चहिं पचा गेयीनी। \v 5 मेको इन ङोंइती राप्‍पा वोइश्‍शो मुर कली गो रिम्‍शो पा तुइक्‍नीकी। मेको मुर थम हिंचा ङा रोइ खोदेंशो बाक्‍ब। रागी रागी हिरशा गाक्‍मेनु, यहूदी आन कली पोक्‍शा मरिम्‍शो पपाइक्‍बाक्‍त। एको नासरथ ङा दूली थमा सुइक्‍ब आन ठेयब मुर बाक्‍ब। \em प्रेरित १७:६\em* \v 6 मोशो ला ममाइ, काबु परमप्रभु यावे आ खिं ग्रांग्रा पचशो बाक्‍त। मिनु गोपुकीमी ग्‍याइश्‍शा, मो पचा मगेक। गो आंइ धर्म ङा अरेतीक लोव़ कोव़शा, सजाइ पाइक्‍चा देंशो नकी। \em प्रेरित २१:२८-२९\em* \v 7 तन्‍न लिसीयस लडाइ पाइब आन ठेयब मुरुम लोव़ पचा मगेथु, आ सिपाहीपुकी चाक्‍शा, आंइ कली हिंम हिंम पा आंइ गुइ रे रोइश्‍शा लाइक्‍तु। \v 8 मेकोमी आंइ कली ‘मेको मुर आ दोस मार बाक्‍मे, मेको लोव़ हुकुम पाइब फेलीक्‍स कली मतीन’ दे हजुर, इन बाक्‍तीके सोइक्‍ताक्‍की। मुल एको मुर कली गे आंमान हिल्‍लो पना पन आ दोस नेल्‍ल ग्रुंइने चाप्‍नीनी। मिनु आंइ गेशो दोस थमा बाक्‍माक्‍त, दे तुइक्‍नीनी” देंमाक्‍त। \v 9 मेकेर बाक्‍ब यहूदीपुकीमी यो “एको लोव़ थमा बाक्‍ब” दे निसाफ पाइब आ देंशो लोव़ थोक्‍शा देंमा बाक्‍त। \p \v 10 मिनु हुकुम पाइबमी पावल कली लोव़ पचा गेवा बाक्‍त। मिनु पावलमी “हुकुम पाइब, हजुर, एको रागीम शुश बर्स ङोंइती रे निसाफ पाइब बाक्‍नीनी, दे तुइश्‍शा, गो ग्‍येरसीशा ठेयब थुं पा आन गेशो दोस नेंशा लोव़ लेत्‍नुङ। मार लोव़ बाक्‍मे, मेको लोव़ नेल्‍ल देंनुङ। \v 11 परमप्रभु कली मान पथ, गो एसीया रे यरूसलेममी जाक्‍शो १२ नाक्‍त लाइ यो लाक्‍शो मबाक्‍ब। आं देंशो थमा मदाप्‍तीनी हना, सु कली हिल्‍लो पाइतीनी हना यो, नेल्‍लेमी देंनीम। \em प्रेरित २१:१७\em* \v 12 गो यरूसलेममी बाक्‍ङानु, परमप्रभु यावे आ खिंमी, ग्रुम्‍तीक खिंमी, सहर तेइ तेइ हिरशा, सुइ कली जिचा पोक्‍चा ङा लोव़ मपङ। मुर आन कली पोक्‍शा मरिम्‍शो यो मपपदुमी। सुइमी मोदेंशो मरिम्‍शो पशो ताइतक देंने मचाप्‍नीम। \v 13 आं कली शुश अरु दोस यो गेतीमी। तन्‍न थमा पा ग्रुंइशा कोंइने मचबेम। \v 14 लोव़ का चहिं हजुर, इन कली रुप्‍पाइक्‍नन्‍नी, गो येसु ख्रीस्‍त आ लां खोइश्‍शा गाक्‍नुङ। मेकोपुकीमी मेको लां दूली बाक्‍ब, दे मिम्‍शो बाक्‍नीम। ख्रीस्‍त आ लां खोइश्‍शा, साइ आं किकी पिपी आन परमप्रभु यावे कली ठेयब सेल्‍नुङ। गो मोसा आ अरेशो लोव़ नु परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइबपुकीमी ब्रेक्‍शो लोव़ नेल्‍ल थमा सुइक्‍नुङ। \v 15 गो नु अर्को यो ठीक पाइब नु ठीक मपाइब बेक्‍शो रे सेंसीचा पुंइसीनीम, दे थमा सुइक्‍नीकी। \em दानीएल १२:२; यूहन्‍ना ५:२८-२९\em* \v 16 मोपतीके गो परमप्रभु यावे नु मुर आन ङोंइती रिम्‍शो पाइनुङ, दे आं थुं फ्रेंशा बाक्‍नुङ। \em प्रेरित २३:१\em* \p \v 17 मिनु मुल मार देंनुङ देंशा हना, गो शुश बर्स मुर आन रागीमी हिरथ लशा, साबेर गाबेर यरूसलेम लेश्‍शा जाक्‍ती। आंम आंइ यहूदी मारेइ मथीब आन कली मार मार गेथ नु परमप्रभु यावे कली मार मार चढ़ेथ लेश्‍शा जाक्‍ती। \em रोमी १५:२५-२६; गलाती २:१०\em* \v 18 गो चोव़खो दुम्‍शा, परमप्रभु कली मार मार चढ़ेङानु, मेकोपुकीमी परमप्रभु यावे आ खिंमी ततीमी। मेना गो आं का ला बाक्‍शो नङ। मुर आन कली पोक्‍शा, मरिम्‍शो यो मपङ। मोदेंशो एकोपुकीमी यो मतशो बाक्‍नीम। \em प्रेरित २१:२७\em* \v 19 एसीया रे जाक्‍शो यहूदीपुकी यो परमप्रभु यावे आ खिंमी बाक्‍तेक्‍म। मेकोपुकीमी आं कली दोस गेचा गोम्‍तेक्‍म। गो दोस गेचा पुंइसीब मुर नङ हना, मेकोपुकी एकेर जाक्‍शा, हजुर इन ङोंइती देंचा माल्‍शो नमी। \v 20 साबेर यरूसलेममी कछडी पामेनु, मुल इन ङोंइती जाक्‍शोपुकी यो बाक्‍शो नम। आं कली मार दोस ग्रुंइदमे, मेको लोव़ हजुर, इन कली तुइक्‍पाइक्‍चा माल्‍शो नमी। \v 21 आं देंशो लोव़ का आ पर्बम दोस गेतीमी, दे तुइक्‍नुङ। मेको आं देंशो लोव़ मार बाक्‍ब देंशा हना ‘मुर बेक्‍शो रे सेंसीनीम’ दे थमा सुइक्‍नुङ। मेको आ पर्बम आं कली मुददा कोप्‍ताक्‍यीमी। मिनु इन ङोंइती राप्‍पाइय्‍यीनी, दे माइक्‍तामी। मिनु मुल इन ङोंइती राप्‍पाइक्‍तीमी” दे पावलमी देंमाक्‍त। \em प्रेरित २३:६\em* \p \v 22 मिनु फेलीक्‍स, हुकुम पाइबमी, ख्रीस्‍त आ लां खोइक्‍चा आ पर्बम शुश लोव़ तुइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। मोपतीके “लिसीयस, लडाइ पाइब आन ठेयब मुर, जाक्‍शा नोले ला इन लोव़ नेंशा, निसाफ कोव़शा ख्रोइश्‍शा गेनन्‍नी” दे बैठक पोक्‍शा सोइक्‍तीमी बाक्‍त। \em प्रेरित २३:२६\em* \v 23 पावल कली कप्‍तान आ गुइमी जिम्‍मा गेशा “सिपाहीपुकीमी कोव़शा, एर ओंथ गाक्‍चा गेचा। आ वारच जाक्‍तेक्‍म हना, ग्रुम्‍चा गेचा” दे वोइक्‍पदा बाक्‍त। \em प्रेरित २७:३\em* \s1 पावल सांकछी दुम्‍शो \p \v 24 इच्‍का नाक्‍त नोले हुकुम पाइब फेलीक्‍स नु आ मीश द्रुसील्‍ला जाक्‍सा बाक्‍त। आ मीश यहूदी तमी बाक्‍माक्‍त। मिनु पावल कली चाक्‍पाइश्‍शा, ख्रीस्‍त कली थमा सुइक्‍चा आ पर्बम लोव़ पपदसे बाक्‍त। \v 25 मिनु पावलमी “ठीक पशो नु ठीक मपशो मार बाक्‍बा, इं थुं नु रां कली दोपा अरेचा नु परमप्रभुमी मुर नेल्‍ल आन कली निसाफ पाइब” दे शेंदानु, फेलीक्‍स हिंशा “लो मोक्‍ल, मुलाक्‍ती ओशो ला लोव़ पय। इ लोव़ दीसा नित्‍थ लेंशा नेंनुङ” दे सोइक्‍ता बाक्‍त। \v 26 फेलीक्‍समी “पावलमी क्‍येट सुइक्‍बा कों” दे यो आस पशो बाक्‍माक्‍त। मिनु लेंशा ब्रेप्‍बाक्‍माक्‍त। \v 27 मोपा ब्रेत्‍ता ब्रेत्‍ता बर्स निक्‍शी योल्‍माक्‍त। मिनु फेलीक्‍स अर्को रागीमी याक्‍से बाक्‍त। आ पा ङा हुकुम पाइब पोरसीयस फेस्‍तस जाक्‍माक्‍त। फेलीक्‍समी यहूदी आन कली ग्‍येरपाइक्‍चा, दे पावल आ मुददा मख्रोइक्‍थु, चोक्‍स ङा चोक्‍स वोइश्‍शा गाक्‍माक्‍त। \c 25 \s1 फेस्‍तस आ ङोंइती राप्‍‍पाइश्‍शो \p \v 1 फेस्‍तस हुकुम पाइब दुम्‍शा, आ सांबु नाक्‍ती सिजरिया रे गाक्‍शा, यरूसलेम ग्‍येत्‍थ लमाक्‍त। \v 2 मिनु यरूसलेममी बाक्‍मेनु, ठेयब चढ़ेबपुकी यहूदी आन ठेयब मुरपुकीमी ग्रुम्‍थ जाक्‍शा, फेस्‍तस कली पावल आ पर्बम लोव़ पामे बाक्‍त। \v 3 मार देंमा बाक्‍त देंशा हना “पावल कली यरूसलेम लेश्‍शा सोइश्‍शा, आ मुददा कोव़चा माल्‍ताक्‍व” दे शुश लोव़ पा पुन्‍मे बाक्‍त। मारदे हना, लांमी बाप्‍शा, साइक्‍चा, दे लोव़ पशो बाक्‍मा बाक्‍त। \em प्रेरित २३:१५\em* \v 4 मिनु हुकुम पाइब फेस्‍तसमी मेको आन लोव़ नेंशा, आन पुंइशो मगेथु “पावल कली सिजरियामी चोक्‍स ङा चोक्‍स वोइश्‍शा पिती। मुल शुश नाक्‍त मबाक्‍थु, मेरेन लेश्‍शा लाइनुङ। \v 5 मोपतीके अधिकार तशो इन मुर का निक्‍शी योव़शा, गो नु सोइक्‍तीने। मिनु सिजरियामी जाक्‍दीश्‍शा, मुददा कोव़नुङ। मेको मुरुमी मरिम्‍शो पशो बाक्‍त हना, दोस ग्रुंइने चाम्‍सीब” दे माइक्‍मी बाक्‍त। \v 6 मिनु ८, १० नाक्‍त बाक्‍शा, सिजरिया लेश्‍शा यि‍माक्‍त। मिनु आ दीसा नाक्‍ती कछडी वोइश्‍शा, पावल कली चाक्‍पाइश्‍शा, आ ङोंइती राप्‍पदा बाक्‍त। \v 7 मिनु आ ङोंइती राप्‍पदानु, यरूसलेम रे जाक्‍शो यहूदीपुकीमी शुश दोस गेमे बाक्‍त। तन्‍न लोव़ का यो थमा बाक्‍ब, दे कोंइने मचाप्‍मे बाक्‍त। \p \v 8 मिनु पावलमी “आंइ यहूदी आन अरेशो लोव़ का यो दूली मपङ। परमप्रभु यावे खिं ग्रांग्रा मपङ। रोमी पिप सिजर कली यो मरिम्‍शो मदेंङ” देंमाक्‍त। \v 9 फेस्‍तसमी यहूदी आन कली ग्‍येरपाइक्‍चा दाक्‍ता बाक्‍त। मोपतीके पावल कली “गे यरूसलेम लचा दाक्‍नेवे? इ मुददा मेरेन कोव़शा गेनन, दुम्‍बा?” दे हिल्‍लो पवा बाक्‍त। \v 10 मिनु पावलमी “मदुम्‍ब हजुर, मारदे हना सिजर आ निसाफ पाइबपुकीमी कका आं मुददा कोव़चा माल्‍नीम। यहूदी आन कली मरिम्‍शो मारेइ मपङ, दे हजुर, गे यो तुइक्‍नीनी। \v 11 गो दू्ली पाइब दुम्‍शा, साइक्‍चा पुंइसीचा ङा बाक्‍ती हना, सजाइ जाइनुङ। बेक्‍चा यो महिंनुङ। आं कली दोस गेबपुकीमी दोस ग्रुंइने मचाप्‍तेक्‍म हना, आन गुइमी दोपा गेचा पुंइसीनुङा? सिजर पिपी कली आं मुददा कोव़चा गेने, देंनुङ” दे मदा बाक्‍त। \em प्रेरित २३:११; प्रेरित २८:१९\em* \v 12 मिनु फेस्‍तसमी आ मुरपुकी नु पावल आ मुददा मार पचा, दो पचा, दे लोव़सी पने थुम्‍शा, पावल कली “गे सिजर पिप कली इ मुददा कोव़चा गेचा देंते। मोपतीके सिजर पिप आ बाक्‍तीके सोइक्‍नन” दे माइश्‍शा, कछडी पोक्‍शा सोइक्‍तीमी बाक्‍त। \s1 अग्रीप्‍पा नु फेस्‍तस लोव़ पशो \p \v 13 मिनु इच्‍का नाक्‍त नोले पिप अग्रीप्‍पा नु बेरनीस हुकुम पाइब फेस्‍तस कली ग्रुम्‍थ सिजरिया जाक्‍सा बाक्‍त। \v 14 मिनु शुश नाक्‍त बाक्‍सानु, फेस्‍तसमी पिप कली पावल आ पर्बम “एक फेलीक्‍समी मुददा मख्रोइक्‍थु चोक्‍शा वोइश्‍शो मुर का बाक्‍ब। \em प्रेरित २४:२७\em* \v 15 मिनु यरूसलेम लङानु, ठेयब चढ़ेब नु यहूदी आन शेंब खाल्‍पापुकीमी एको मुर आ पर्बम नेल्‍ल तुइक्‍पाइक्‍तीमी। शुश दोस गेम्‍तेक्‍म। मिनु मेको कली सजाइ गेचा, दे पुंइतेक्‍म। \v 16 गो मेको आन कली ‘कछडी वोइश्‍शा, दोस गेबपुकी नु दोस गेचा पुंइसीब कली मग्रुम्‍पाइक्‍थु, दोस मग्रुंइथु, सजाइ गेचा आंइ रोमी ऐन कानुनम मगारब। दोस गेचा पुंइसीबमी एको आन देंशो थमा बाक्‍ब, दे मदेंम सम्‍म सजाइ गेचा मदुम’ दे माइक्‍तामी। \em प्रेरित २२:२५\em* \v 17 मिनु दोस गेबपुकी एक जाक्‍मा आ दीसा नाक्‍त कछडी वोइश्‍शा ग्रुम्‍पदुमीनु, \v 18 एको मुरुमी मुर साइश्‍शो बाक्‍मे कों, दे मिम्‍शो नङ। तन्‍न दोस गेमेनु, दोस मारेइ मबा। \v 19 आन जिमुशो दा आन धर्म आ पर्बम कका बाक्‍माक्‍त। लोव़ का दोपा परमप्रभु कली मान पचा आ पर्बम, लोव़ का येसु माइश्‍शो मुर आ पर्बम बाक्‍माक्‍त। यहूदीपुकीमी मेको मुर बेक्‍त देंबाक्‍तेक्‍म। तन्‍न पावलमी चहिं बेक्‍शो रे सेंसीशा ब्रोंइशो बाक्‍ब देंबाक्‍त। \v 20 मिनु गो मार पङ, दो पङ दुम्‍ती। मोपतीके गो पावल कली ‘यरूसलेम लशा, मेरेन इ मुददा कोव़चा दुम्‍बा?’ दे हिल्‍लो पाता। \v 21 मो देंङानु, पावलमी ‘अगस्‍टस कली आं मुददा कोव़चा गेने। सिजर आ बाक्‍तीकेमी मसोइक्‍तीनी सम्‍म चोक्‍शा वोइय्‍‍यीनी’ दे पुंइतु। मिनु गो रिम्‍शो पा वोइक्‍पाइक्‍ता। मिनु गेना सोइक्‍तु, दे लां कोव़ना कोव़न बाक्‍ती” देंमाक्‍त। \v 22 मिनु अग्रीप्‍पामी फेस्‍तस कली “गो मेको मुर आ लोव़ नेंचा दाक्‍नुङ” देंमेनु “सरकार, दीसान इन ङोंइती राप्‍पाइक्‍नुङ” देंमाक्‍त। \em लूका २२:८\em* \s1 अग्रीप्‍पा आ ङोंइती राप्‍‍पाइश्‍शो \p \v 23 मिनु आ दीसा अग्रीप्‍पा नु बेरनीस नु सहर ङा सरकार आ ठेयब मुरपुकीमी सरकारी वा फेक्‍शा जाक्‍शा, दरवारमी देल्‍मा बाक्‍त। मिनु फेस्‍तसमी पावल कली चाक्‍पाइश्‍शा, नेल्‍ल आन ङोंइती राप्‍पदा बाक्‍त। \v 24 मिनु फेस्‍तसमी “सरकार अग्रीप्‍पा, एकेर देल्‍शो हजुरपुकी, आं लोव़ का निक्‍शी नेनीने। एको इन ङोंइती राप्‍पाइश्‍शो मुर कोव़ङीने। यहूदी नेल्‍लेमी एको कली मरिम्‍शो मुर, दे दोस गेनीमी। यरूसलेम नु एकेर कछडी वोदमेनु ‘मेको कली साइक्‍चा माल्‍ब’ देंन देंन रेयके पाम्‍तेक्‍म। \em प्रेरित २२:२२\em* \v 25 गो चहिं मो देंशो साइक्‍चा पुंइसीब मुर मतङ। मिनु एकोमी यो रोमी पिप सिजर अगस्‍टस कली आं मुददा कोव़चा गेने, दे पुंइतु। मिनु सिजर आ बाक्‍तीके सोइक्‍तु देंती। \v 26 तन्‍न सिजर कली एको मुर आ पर्बम मार लोव़ ब्रेक्‍चा ङा? आ दोस ग्रुंइने मचबु। मोपतीके मुलाक्‍ती अग्रीप्‍पा सरकार नु हजुर नेल्‍ल इन ङोंइती राप्‍पाइक्‍ता। गो नेल्‍लेमी हिल्‍लो हिक्‍सी पा दोस ग्रुंइताक्‍य हना, सिजर पिप कली ब्रेक्‍शा सोइक्‍ने चाप्‍नुङ। \v 27 मारदे हना ओं पा ग्‍याइश्‍शा फ्रेंशो मुर कली दोस का यो मग्रुंइथु, सिजर पिप बाक्‍तीके सोइक्‍ताक्‍ङ हना, मुने दोक्‍सीब, दे मिम्‍ताक्‍ङ” देंमाक्‍त। \c 26 \s1 पावलमी सांकछी गेशो \p \v 1 मिनु पिप अग्रीप्‍पामी पावल कली “इ लोव़ मार बाक्‍मे, मेको देनो” दे लोव़ पचा गेवा बाक्‍त। मिनु पावलमी गुइ का पोक्‍शा, \v 2 “अग्रीप्‍पा सरकार, यहूदीपुकीमी शुश दोस गेतीमी। मिनु मेको दोस आ पर्बम हजुर नु लोव़ पचा तङानु, गो ग्‍येरसाक्‍यी। \v 3 मारदे हना यहूदी आन पतीके नु गारचा ङा मगारचा ङा लोव़ नेल्‍ल हजुरमी, रिम्‍शो पा तुइश्‍शो बाक्‍नीनी। लोव़ शुश बाक्‍ब। मोपतीके मब्रीथु, हजुरमी, नेंशा गेचा नङ। \v 4 गो आल रे यरूसलेममी बाक्‍शा, यहूदी नेल्‍लेमी आं कली तुइश्‍शो बाक्‍नीमी। \v 5 मेकोपुकी गो शुश धर्म पाइब फरिसी का बाक्‍ती, दे ङोंइती रे तुइक्‍नीमी। मेकोपुकीमी गो फरिसी का बाक्‍ती, दे सांकछी दुम्‍ने चाप्‍नीम। \em प्रेरित २३:६; फिलिप्‍पी ३:५\em* \v 6 परमप्रभु यावेमी आंइ किकी पिपी आन कली लोव़ गेशो बाक्‍माक्‍त। मिनु मेको लोव़ आ पर्बम दोस ताइब दुम्‍ती। \em प्रेरित २८:२०\em* \v 7 मिनु मेको लोव़ नेल्‍ल खाप्‍ब, दे आंइ १२ थर ङा यहूदी नेल्‍लेमी थमा सुइश्‍शा, परमप्रभु यावे कली नाक्‍दो नाक्‍त ठेयब सेल्‍शा बाक्‍नीकी। मेको आन थमा सुइश्‍शो खोदेंशो पा गो यो थमा सुइक्‍ब का नङ। मेको थमा सुइश्‍शो आ पर्बम आं कली दोस गेतीमी, अग्रीप्‍पा सरकार। \em प्रेरित २४:१५\em* \v 8 परमप्रभु यावेमी बेक्‍शा लशो आन कली सेंपाइश्‍शा गेना हना यो ब्रोंइशा बाक्‍चा गेब देंशो लोव़ थमा सुइक्‍तीक लोव़ ममाइ ङा? हजुरपुकी, एको लोव़ मारदे थमा सुइक्‍ने मचाप्‍नीनी? \em प्रेरित २३:८\em* \p \v 9 साइ गो दोपा यो मेको नासरथ ङा येसु आ नें क्‍याम्‍चा, दे मिम्‍शो नङ। \em प्रेरित ९:१-२९; प्रेरित २२:३-२१\em* \v 10 यरूसलेममी मेको आ नें क्‍याम्‍तीक गेय पा गाक्‍ती। ठेयब चढ़ेबपुकी रे अधिकार तशा, थमा सुइक्‍ब शुश आन कली जेल्‍खानमी चोक्‍पाइक्‍तामी। मोशो ला ममाइ, थमा सुइक्‍ब आन कली सदमेनु, गोमी ‘रिम्‍शो पाइतीनी’ देंती। \v 11 थमा सुइक्‍ब आन कली आंइ ग्रुम्‍तीक खिं खिंमी कीशा चाक्‍शा तुप्‍शा, येसु आ नें मरिम्‍शो सेल्‍पाइश्‍शा, मुल ङा मेरे मेको लां मखोइक्‍नीकी देंपाइक्‍तामी। नेल्‍ल आन कली साइक्‍पाइक्‍नुङमी, दे जोंब बोक्‍शा गाक्‍ती। यरूसलेममी ला ममाइ, ङोन ङोन रागी लशा, खेदा पा श्‍येत गेतामी। \p \v 12 मोपा श्‍येत गेना गेन गाक्‍ङानु, काबु ठेयब चढ़ेब आन अधिकार तशा, वारच नु गारशा, दमस्‍कस सहर गे लाइतक। \v 13 अग्रीप्‍पा सरकार हजुर, मुल नोफा दाइश्‍शा नेनीन। नाक्‍ती उइक्‍थ दुम्‍मेनु गाक्‍कानु, मार दुम्‍त देंशा हना, नां पशो क्‍येङा छेङछेङ सरीङ रे यिशा, आंइ एर ओंथ कोंइताक्‍व। \v 14 मोदेंशो छेङछेङ दुम्‍शो तशा, गो नेल्‍ल दिङ दाङ गोल्‍तक। मिनु हिब्रू लोव़ पा आं नें थिशा ‘सावल, सावल आं कली मारदे खेदा पा श्‍येत गेयी? गे आंमा श्‍येत जाइनेवे’ दे लोव़ पशो नेंता। \v 15 मिनु गोमी ‘प्रभु, सु ननी’ दे हिल्‍लो पङानु ‘इ खेदा पशो येसु नङ। \v 16 मुल छुल बोक्‍को। इ कली योव़शा आं लोव़ नेंपाइक्‍ब सेल्‍तन। मुलाक्‍त इ कली तपांइसाक्‍यी। मुल ङा मेरे इ कली तपांइसीन सीन बाक्‍नुङ। मिनु मुलाक्‍ती तशो नेंशो खोदेंशो पा नोले यो नेंनेवे, ताइनेवे। मेको लोव़ नेल्‍ल नेंपाइक्‍ब सेल्‍तन। \v 17 आं लोव़ शेंथ सोइक्‍नन। आं लोव़ नेंपा गाक्‍ङेनु, यहूदी नु अर्को रागी ङा मुर आन गुइ रे प्रोंइनुङ। \v 18 मारदे हना मेकोपुकी मिक्‍च ताइब दुम्‍मल। छिङछिङमी बाक्‍शोपुकी छेङछेङमी बाक्‍चा तामेक्‍ल। सैतान आ अधिकारमी बाक्‍शोपुकी परमप्रभु यावे आ अधिकारमी बाक्‍ब दुम्‍मल। मेको आन पाप क्‍याम्‍चा पुंइसीशा, आं कली थमा सुइश्‍शोमी आं मुरपुकी नु काथा दुम्‍शा, आं मुर दुम्‍मल’ देंशो नेंता। \em प्रेरित २०:३२\em* \p \v 19 अग्रीप्‍पा सरकार, परमप्रभुमी कोंइशो कोंइतीक तशा, आ लोव़ नेंशा, मेको लोव़ टीब दुम्‍ती। \em गलाती १:१६\em* \v 20 दमस्‍कसमी जाक्‍दीश्‍शा, लोव़ शेंचा गोव़ता। मिनु यरूसलेममी, यहूदीया रागी हिरशा गाक्‍ती। अर्को रागी ङा मुर आन रागी रागी हिरशा गाक्‍ती। मोपा गाक्‍ङानु, मुर आन कली ‘पाप पचा प्रोंइशा, इन थुं परमप्रभु यावे गे हिरदीने। मिनु परमप्रभु कली शिरशो गेय पा इन थुं थमा पा हिरशो बाक्‍त, दे कोंइदीने’ दे शेंना शेंन गाक्‍ती। \v 21 मोदेंशो शेंशो आ पर्बम यहूदीपुकीमी परमप्रभु यावे आ खिंमी ग्‍याइश्‍शा दोस गेशा, साइक्‍चा पुंइसीब, दे साइक्‍चा माल्‍तीमी। \em प्रेरित २१:३०-३१\em* \v 22 खेदा पा शुश श्‍येत गेयीमीनु, परमप्रभु यावेमी श्‍येत फाल्‍तीक सक्ति गेती। मोपतीके गो ठेयब थुं पा इन ङोंइती राप्‍शा, ठेयब मुर आइक्‍च मुर नेल्‍ल इन कली आं लोव़ मोसा नु परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब आन लोव़ नु गारब, दे रुपीन। \em लूका २४:४४-४७\em* \v 23 मेकोपुकीमी ‘ख्रीस्‍तम श्‍येत जचा माल्‍ब’ दे ब्रेक्‍शो बाक्‍शो बाक्‍तेक्‍म। मिनु बेक्‍शो रे सेंसीशा ब्रोंइशा बाक्‍ब। बेक्‍शो रे सेंचा पुंइसीबपुकीमी नेल्‍ल आन क्‍येङा ङोंइती मेको येसु ख्रीस्‍त बेक्‍शो रे सेंसाक्‍व। मिनु मोपा यहूदी नु अर्को रागी ङा मुर नेल्‍ल आन कली छेङछेङ दुम्‍शो खोदेंशो पा आन लां कोंइब दुम्‍त” दे पावलमी सांकछी गेशा शेंदीमी बाक्‍त। \em १कोरिन्‍थी १५:२०\em* \v 24 मोपा लोव़ पना पन लदानु, हुकुम पाइब फेस्‍तसमी आ लोव़ ख्रोइश्‍शा “पावल, गे बौला, शुश शेंसीशा जोक्‍ब तुइक्‍ब दुम्‍शा, निप्‍स ग्‍यशो कका दु‍मे बाक्‍त” दे ठेयब सेंदा पा देंमेनु, \v 25 पावलमी “माननीय फेस्‍तस हजुर, गो बौला मनङ। गो थमा पा आं तुइश्‍शो रिम्‍शो लोव़ पाता। \v 26 अग्रीप्‍पा सरकारमी आं देंशो लोव़ नेल्‍ल रुप्‍शो बाक्‍ब, दे तुइक्‍ताक्‍ङ। मोपतीके आं ग्राकी लोक्‍शा लोव़ पाता। सरकारमी ख्रीस्‍त आ पर्बम ब्रशो शुश लोव़ नेंशा रुप्‍शो बाक्‍माक्‍त। ख्रीस्‍त आ पर्बम दुम्‍शो चहिं का निक्‍शीमी ला तुइश्‍शो मनमी। शुशेमी तुइश्‍शो बाक्‍नीमी। \em यूहन्‍ना १८:२०\em* \v 27 अग्रीप्‍पा सरकार, परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब आन लोव़ थमा सुइक्‍नुङ मदेंतीनी हना यो, इन थुंमी थमा सुइक्‍नीनी, दे तुइक्‍ताक्‍ङ” देंमाक्‍त। \v 28 मिनु पिप अग्रीप्‍पामी “लोव़ का निक्‍शीमी गो ख्रीस्‍त कली थमा सुइक्‍ब दुम्‍ती” देंमेनु, \v 29 पावलमी “लोव़ का निक्‍शी पशा हना यो, शुश पशा हना यो, दोपा यो आं खोदेंशो दु‍मीन, दे मिम्‍नुङ। सरकार ला ममाइ, एकेर खुम्‍सीशा बाक्‍ब नेल्‍ल आं खोदेंशो दुम्‍मल। तन्‍न ग्‍याइश्‍शा साङलोम पाइश्‍शा जेल्‍खानमी चोक्‍चा चहिं मपुंइसमल, दे पुंइ‍नुङ” देंमाक्‍त। \v 30 मो देंमेनु, पिप छुल बोक्‍शा गाक्‍माक्‍त। मिनु हुकुम पाइब, बेरनीस नु मेकेर बाक्‍ब नेल्‍ल छुल छाल बोक्‍शा गाक्‍मा बाक्‍त। \v 31 मिनु गाक्‍मानु “एको मुर रिम्‍शो बाक्‍माक्‍त, जेल्‍खानमी चोक्‍चा ङा, साइक्‍चा पुंइसीचा ङा मबा” देंमुशा गाक्‍मा बाक्‍त। \v 32 मिनु पिप अग्रीप्‍पामी हुकुम पाइब फेस्‍तस कली “एको मुरुमी सिजर कली आं मुददा कोव़चा गेने, दे मपुंइशो हना, प्रोंइशा सोइक्‍ने चाप्‍स वा” देंमाक्‍त। \em प्रेरित २५:११\em* \c 27 \s1 पावल कली रोम सोइश्‍शो \p \v 1 मिनु पावल कली सिजर बाक्‍तीके इटाली सोइक्‍ची जाक्‍माक्‍त। मिनु पावल नु अरु चोक्‍चा पुंइसीशो का निक्‍शी आन कली अगस्‍टस पल्‍टन ङा युलीयस नें पाइश्‍शो कप्‍तान आ गुइमी जिम्‍मा गेमे बाक्‍त। मिनु गो पावल आ वारच का निक्‍शी यो सासाक्‍क। \em प्रेरित २५:१२\em* \v 2 सिजरिया रे लशा, अद्रामीत्‍तीयम जाक्‍दीश्‍शा, एसीया लाइब जहाज ङोइश्‍शा लाइतक। मासीडोनीया ङा थिस्‍सलोनीकी रे जाक्‍शो अरीस्‍तारकस पावल आ वारच का यो गोपुकी नु लत। \em प्रेरित २०:४\em* \v 3 मेकेर रे लशा, आ दीसा नाक्‍त सीदोन जाक्‍दीत्‍तक। मेकेर जाक्‍दीक्‍कानु, कप्‍तान युलीयसमी पावल कली रिम्‍शो पा आ वारच आन कली ग्रुम्‍थ लचा गेप्‍तु। मिनु मेकोपुकीमी पावल कली रिम्‍शो पाम्‍तेक्‍म। \em प्रेरित २४:२३; प्रेरित २८:१६\em* \v 4 मिनु लेश्‍शा जाक्‍शा, जहाज ङोइश्‍शा, लाइतक। मिनु साइप्रस आ नेक्‍नेक्‍था जाक्‍दीत्‍तक। मारदे हना फश गिवारमी आइदी लां लचा मगेव। \v 5 मिनु सिलीसीया नु पाम्‍फीलीया रागी आस दी ङा लां पा लिसीया रागी ङा मिरा सहरमी जाक्‍दीश्‍शा तोंइ‍साक्‍क। \v 6 मिनु कप्‍तानमी अलेकजेन्‍द्रीया रे जाक्‍शो इटाली लाइब जहाज थिश्‍शा, नेल्‍ल आंइ कली मेकोमी ङोइक्‍पाइक्‍तीकी। \v 7 मिनु लकानु, शुश फश गिवार पा तेक्‍तीके श्‍येत पा ओंखां ओंखां लशा, क्‍नीदोस रागी आ नेक्‍था जाक्‍दीत्‍तक। फश गिवार मलीथु, आइक्‍था रे पा साल्‍मोने नु क्रेट टापु आस नेक्‍नेक्‍था लां रे पा लाइतक। \v 8 मिनु श्‍येत पा क्रेट टापु ङा जहाज नाइक्‍तीके जाक्‍दीत्‍तक। मेको जहाज नाइक्‍तीके दारशो जहाज नाइक्‍तीक नें वोइश्‍शो बाक्‍त। मेको लासेया सहर आ नेक्‍था सेल्‍शो बाक्‍त। \p \v 9 फश गिवारमी तेक्‍तीके क्रेटमी जाक्‍दीत्‍चा यो शुश नाक्‍त लाक्‍शा, माइजा बाक्‍तीक लाइ यो लाक्‍तु। में ङा मेरे जहाज चलेचा हिंचा पाइब। \em २कोरिन्‍थी ११:२५-२६; लेवी १६:२९\em* \v 10 मोपतीके पावलमी जहाज चलेब आन कली “हजुरपुकी, एक ङा लाक्‍शा लाइतय हना, फश गिवारमी योल्‍ब। जहाज नु जहाजमी कुर पशो थोव़क नेल्‍ल जाम्‍ब, गोपुकी यो ब्रोंइचा मताइनय दे तुइश्‍शो बाक्‍नुङ। मोपतीके मलचा” देंत। \v 11 कप्‍तानमी चहिं पावल आ देंशो लोव़ थमा मसुइक्‍थु, जहाज आ होव़प नु चलेब आन लोव़ नेंतु। \v 12 मेकोपुकीमी “हिउंदमी एकेर बाक्‍चा मदुम्‍ब” देंतेक्‍म। मो देंमानु, अरुमी यो “मो हना फोनीक‍स गे लचा” देंतेक्‍म। फोनीकसमी जाक्‍दीन्‍ने चाप्‍नय। मिनु मेकेरेन हिउंद लाक्‍चा रिम्‍शो दुम्‍ब देंतीके लाइतक। फोनीकस चहिं क्रेट टापु ङा नेल्‍ल क्‍येङा पच्‍छिममी बाक्‍ब। \p \v 13 मिनु लना लन बाक्‍कानु, दक्‍खिन रे इचीची फश पवानु, मुल रिम्‍शो चलेसीब देंशा, जहाज तिक्‍तीके क्‍युक्‍शा वोइश्‍शा, क्रेट आ नेक्‍था लां लाइतक। \v 14 मिनु में चोटीन टापु रे फश गिवार यिशा सुम्‍तु। मोदेंशो फश गिवार कली उत्तर पूर्ब ङा फश, दे नें वोइश्‍शो बाक्‍ब। \v 15 मोपा सुम्‍कीनु, जहाज लतीक लां लाइक्‍ने मचबेम। मोपतीके फश गिवारमी तेइ योल्‍दल, दे चलेचा प्रोंइतेक्‍म। \v 16 मिनु कौदा माइश्‍शो टापु आ ता जाक्‍दीश्‍शा, टापुमी फश गिवार इचीची फारताक्‍व। मिनु शुश श्‍येत पा इम्‍ची डोंगा ब्‍वाक्‍कुम तोक्‍शा, मेको डोंगा रे गेय पा जहाज कली ठेयब ठेयब डोरीम फ्रेंशा बोल्‍यो सेल्‍तेक्‍म। \v 17 मिनु सिरतीस माइश्‍शो बाल्‍वा बाक्‍तीकेमी जहाज मओव़दील, दे जहाज कीब वा फ्रुप्‍शा, ओंखां ओंखां पा जहाज लचा गेम्‍तेक्‍म। \v 18 फश गिवार काइ यो मनाइक्‍थु पना पन बाक्‍त। मिनु आ दीसा जहाज सोपी दुम्‍ल, दे जहाजमी कुर पशो भारी शोल्‍शा ताइक्‍ताक्‍मे। \v 19 मिनु आ नित्‍थ नाक्‍ती जहाज कली माल्‍शो थोव़क यो ताइक्‍ताक्‍मे। मिनु शुश नाक्‍ती सम्‍म फश गिवार पना पन नां तास्‍ला सोरुल मारेइ मतांइसे। \v 20 मिनु गोपुकीम ब्रोंइचा मतांइसीबाक्‍त, बेक्‍सीबाक्‍त देंतक। \p \v 21 गो शुश नाक्‍ती सम्‍म मारेइ मजथु बाक्‍तक। मिनु पावलमी जहाज चलेब आन ङोंइती राप्‍शा “हजुरपुकी, साबेर आं देंशो लोव़ टिचा माल्‍शो ननी। गोमी क्रेट मलचा देंती। गेपुकीमी आं देंशो टिशो ननी हना, जहाजमी कुर पशो नु जहाज ङा थोव़क मारेइ ताइक्‍चा ममाल्‍द वा। गो यो ओदेंशो श्‍येत मजय वा। \v 22 मुल मोदेंशो दुम्‍त हना यो, इन थुं बारपा बाक्‍कीने। मारदे हना सुइ यो मबेक्‍नय। जहाज ला जाम्‍शा लाइब, दे तुइक्‍ताक्‍ङ। \v 23 दोपा तुइक्‍ताक्‍ङ देंशा हना, गो परमप्रभु यावे कली ठेयब सेल्‍नुङ, मेको आ मुर नङ। परमप्रभु यावेमी आ स्‍वर्ग ङा गेय पाइब का कली सोइश्‍शा, सिनाक्‍दो आं ङोंइती राप्‍शो ताता। \v 24 मेकोमी ‘पावल, महिनो। गे सिजर पिप आ ङोंइती राप्‍चा माल्‍‍नेवे। ब्‍वाक्‍कुम ग्रुम्‍शा मबेक्‍नेवे। परमप्रभु यावेमी गे नु बाक्‍ब नेल्‍ल यो मबेक्‍थु, इन कली गेप्‍तु’ दे माइक्‍ती। \em प्रेरित २३:११\em* \v 25 मोपतीके इन थुं बार पा बाक्‍कीन, हजुरपुकी। परमप्रभुमी आ देंशो का यो मप्रोंइथु, नेल्‍ल खाप्‍ब, दे थमा सुइक्‍नुङ। \em प्रेरित २८:१\em* \v 26 मुल जहाज टापु जाक्‍दीश्‍शा, ख्रा दिक्‍ब, दे तुइक्‍नुङ” दे माइक्‍तीमी। \p \v 27 मिनु १४ नाक्‍त मोपा योल्‍स ङा योल्‍स पा अद्रीया समुन्‍द्र लाक्‍शा, काबु नाक्‍दो जहाज चलेबपुकीमी तेक कका ङा रागी तांइसीशो खोदेंशो ताम्‍तेक्‍म। \v 28 मिनु ब्‍वाक्‍कु पुक्‍तीके ख्रुम्‍शा पुक्‍गमेनु, २० ओरग्‍या बाक्‍त। मिनु इच्‍ची नोले बारशा लशा लेंशा पुक्‍गमेनु, १५ ओरग्‍या बाक्‍त। \em ओरग्‍या का १,८५ मिटर बाक्‍ब।\em* \v 29 मिनु सेरथे फुल्‍लुम थोक्‍सीशा, जहाज बिग्रेसीब देंशा जहाज तिक्‍तीके ४ ओटा तोक्‍शा, जहाज कली तिक्‍शा नाइक्‍पाइक्‍तेक्‍म। मिनु गेना नां सोव़बा, दे रिम्‍शा बाक्‍तक। \v 30 नां मसोव़थु जहाजम गेय पाइबपुकीमी जहाज तिक्‍तीके तोक्‍खु पा आइक्‍च डोंगा तोक्‍शा, जहाज प्रोंइशा प्रोक्‍चा माल्‍मे बाक्‍त। \v 31 मिनु पावलमी मेको आन मो पचशो तुइश्‍शा, कप्‍तान कली “मेकोपुकी प्रोक्‍शा गाक्‍तेक्‍म हना, गो नेल्‍ल ग्रुम्‍शा बेक्‍नय” दे माइक्‍तु। \v 32 मिनु सिपाहीपुकीमी डोंगा ङा डोरी ख्रोइश्‍शा तोक्‍शा, मेको आन कली प्रोक्‍चा मगेम। \p \v 33 मिनु नां सोव़मेनु पावलमी नेल्‍ल आन कली “मजशो, मइप्‍शो मुलाक्‍त १४ नाक्‍त दुम्‍त। \v 34 मोपतीके मुल इच्‍ची खोइ जय। मिनु बोल ताइनय। महिनीन। मारदे हना सुइ के चां का यो महेम्‍ब” दे नेल्‍ल आंइ थुं बारपाइक्‍तु। \em मत्ती १०:३०\em* \v 35 मिनु शोब्‍ले आ गुइमी शेशा, प्रभु कली “गे रिम्‍शो पाइब बाक्‍नीनी” देंशा, जिक्‍शा नेल्‍ल आंइ कली योक्‍तु। \v 36 मिनु नेल्‍ल आंइ थुं बारशा जाइतक। \v 37 मेको जहाजमी २७६ जना मुर बाक्‍शो नकी। \v 38 मिनु रूथ्री जशा, जहाजमी कुर पशो चेरब ताइक्‍ताक्‍म। \p \v 39 मिनु नां सोव़मेनु, मेको ङोंइती तांइसीशो रागी मार रागी बाक्‍मे, दे मतुइक्‍तक। बाल्‍वा ला तांइसाक्‍व। \v 40 मेको बाल्‍वा बाक्‍तीके चाक्‍दीश्‍शा, जहाज तिक्‍तीके ख्रोइश्‍शा, ब्‍वाक्‍कुमी प्रोंइतेक्‍म। मिनु चलेतीके आ डोरी प्राक्‍शा, वा क्‍युक्‍शा वोइश्‍शा, फशेमी जहाज कली गाक्‍पा बाल्‍वा गे लाइक्‍तेक्‍म। \v 41 मो पामेनु, जहाज बाल्‍वामी ओव़दीश्‍शा, आ शोव़ ग्रुक्‍साक्‍व। आ मीलु चहिं ब्‍वाक्‍कुम आप्‍शा जिक्‍त। \v 42 एको चोक्‍सीशा लाइश्‍शोपुकी प्रोक्‍नीमी कोर में, दे हिंशा, सिपाहीपुकीमी मेको आन कली प्रोक्‍चा मगेथु साइक्‍चा, दे मिम्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 43 कप्‍तानमी चहिं “पावल कली मसाइक्‍थु ब्रोंइचा गेचा” दे आ थुं फ्रेंशो बाक्‍माक्‍त। मोपतीके सुइ कली साइक्‍चा मगेव। दोम्‍ली ग्‍यारस जोक्‍ब आन कली दोम्‍ली ग्‍यारशा रागीमी ग्रूङीन, दे सोइक्‍ताक्‍मी। \v 44 दोम्‍ली ग्‍यारस मजोक्‍बपुकीमी चहिं जहाज ङा शी फलेक ग्‍याइश्‍शा ङोइश्‍शा रागीमी ग्रूमल देंत। मोपा सुइ मग्रुम्‍थु नेल्‍ल ब्रोंइशा रागीमी ग्रूतक। \em प्रेरित २७:२२-२५\em* \c 28 \s1 माल्‍टाम बाक्‍शो \p \v 1 मेको रागीमी ग्रूकानु, माल्‍टा नें पाइश्‍शो टापु बाक्‍माक्‍त, दे तुइक्‍ताक्‍क। \v 2 मेको टापुमी बाक्‍बपुकीमी आंइ कली तशा, शिशी पा शुश रिम्‍शो पा वारच पाम्‍तेक्‍म। मेकेर थम ग्‍यू पा रेउ यित। मोपतीके मेकोपुकीमी मी मुइश्‍शा थेरपाइक्‍तीकी। \em २कोरिन्‍थी ११:२७\em* \v 3 मी थेरना थेरन बाक्‍कानु, पावलमी एर ओंथ ङा शी खुप्‍शा चाक्‍शा चोवानु, मीम होशा ग्रूशो बुस्‍स कामी आ गुइमी गिल्‍शा कोक्‍‍तु। \v 4 टापुमी बाक्‍बपुकीमी पावल आ गुइ बुस्‍सुम गिल्‍शो तशा “एको मुर मुर साइक्‍ब बाक्‍माक्‍त। समुन्‍द्रमी फश गिवार पा ग्रुम्‍शा हेररा बेक्‍शा यो ब्रोंइशा, रागीमी ग्रूशा यो बुस्‍सुमी कोक्‍शा बेक्‍ब दुम्‍त” देंमुम्‍तेक्‍म। \v 5 पावलमी आ गुइ थुर थुर पा बुस्‍स कली मीम हुम्‍ताक्‍व। मिनु आ कली मारेइ मदुम। \em मर्कूस १६:१८\em* \v 6 मुरपुकीमी पावल कली कोव़स ङा कोव़स पाम्‍तेक्‍म। मारदे हना बुस्‍सुमी कोक्‍शो मुर इच्‍ची होम्‍शा बेक्‍ब, दे मिम्‍शो बाक्‍मा बाक्‍म। मिनु कोव़स ङा कोव़स बाक्‍मानु, मारेइ मदुम। मोपतीके आन थुं हिरशा “मुर साइक्‍ब मुर ममाइ, देवता कका बाक्‍माक्‍त, है” देंमुम्‍तेक्‍म। \em प्रेरित १४:११\em* \s1 ठेयब मुर आ आफ सापाइश्‍शो \p \v 7 मेको टापु ङा ठेयब मुर आ नें पुब्‍लीयस बाक्‍माक्‍त। आंइ जाक्‍दीत्‍तीके आ नेक्‍था पुब्‍लीयस आ रू, खिं बाक्‍त। मिनु पुब्‍लीयसमी आंइ कली ग्रुम्‍शा, आ खिं लाइश्‍शा, नाक्‍त सां सम्‍म बास जचा तूचा गेशा रिम्‍शो पाइक्‍तीकी। \v 8 पुब्‍लीयस आ खिंमी बा‍स बाक्‍कानु, आ आफ ख्‍युर पा जरो पा रोइ पशो बाक्‍त। मिनु पावलमी रोइ पाइब कली ग्रुम्‍थ लशा, आ गुइ मेको तारी वोइश्‍शा, प्रार्थना पा सापाइक्‍तु। \v 9 मोपा सापाइश्‍शो तशा, टापु ङा रोइ पशो मुरपुकी जाक्‍शा, आन रोइ सापांइसाक्‍म। \v 10 मिनु टापु ङा मुर नेल्‍लेमी ग्‍येरसीशा, आंइ कली मार मार चाक्‍शा गेम्‍तेक्‍म। गाक्‍चकानु लांमी जचा कली लाम्‍जी कुम्‍ज सेल्‍शा कुरपा सोइक्‍ताक्‍म। \s1 रोम जाक्‍दीश्‍शो \p \v 11 मेको टापुमी महिना सां सम्‍म बाक्‍तक। अलेकजेन्‍द्रीया रे जाक्‍शो कस्‍तोर नु पोल्‍लुक्‍स माइश्‍शो जौंले आस नें पाइश्‍शो जहाज माल्‍टामी हिउंदमी बाक्‍बाक्‍माक्‍त। मिनु हिउंद लाक्‍शा, मेको जहाज ङोइश्‍शा गे लाइतक। \v 12 मिनु सिराकुसमी जाक्‍दीश्‍शा, नाक्‍त सां सम्‍म बाक्‍तक। \v 13 मेकेर रे लशा इच्‍ची हेरशा, रेगीयम जाक्‍दीत्‍तक। मिनु आ दीसा दक्‍खिन रे फश पशोमी नाक्‍त निक्‍शीमी पुटेओलीमी जाक्‍दीत्‍तक। \v 14 मेकेर जाक्‍दीश्‍शा, जहाज रे तोइश्‍शा, सहर लाइतक। मिनु थमा सुइक्‍ब लोक्‍ब आन कली ग्रुम्‍कानु, मेकोपुकीमी “बाक्‍कीन, बाक्‍कीन” देंतीके ७ नाक्‍त सम्‍म बाक्‍तक। मिनु रोम सहर गे लाइतक। \v 15 रोम सहरमी बाक्‍ब थमा सुइक्‍ब लोक्‍ब ते गुम्‍थ जाक्‍चाम्‍तेक्‍म देंशो नेंशा, सां-पाटी नु अप्‍पीयस बजारमी ग्रुम्‍थ जाक्‍तेक्‍म। पावलमी मेको थमा सुइक्‍ब आन कली तशा, आ थुं बारशा, परमप्रभु यावे कली “गे रिम्‍शो पाइब बाक्‍नीनी” दे ठेयब सेल्‍तु। \v 16 मिनु रोम सहरमी जाक्‍दीत्‍तक। जाक्‍दीश्‍शो रे पावल ते ते बाक्‍चा दाक्‍ता, मेक मेक बाक्‍चा गेम्‍तेक्‍म। आ कली कोव़ब सिपाही का वोइक्‍तेक्‍म। \em प्रेरित २७:३\em* \s1 रोममी यहूदी आन कली ग्रुम्‍शो \p \v 17 रोम सहरम जाक्‍दीश्‍शो आ सांबु नाक्‍ती पावलमी रोममी बाक्‍ब यहूदी आन ठेयब मुर ब्रेश्‍शा खुप्‍ताक्‍मी। मिनु मेको आन कली “आं लोक्‍बपुकी, आं लोव़ का निक्‍शी नेनीन। इं यहूदी नु इं किकी पिपी आन पतीके पना पन बाक्‍ती हना यो, यरूसलेममी बाक्‍ब लोक्‍बपुकीमी आं कली दोस गेशा ग्‍याइश्‍शा, रोमी सरकार आन गुइमी गेतीमी। \em प्रेरित २३:१\em* \v 18 मिनु रोमी निसाफ पाइबपुकीमी हिल्‍लो हिक्‍सी पशा ङा मिन, आं कली प्रोंइचा देंतेक्‍म। मारदे हना साइक्‍चा ङा सजाइ गेचा पुंइसीब मारेइ दोस ग्रुंइने मचबेम। \v 19 यहूदी लोक्‍बपुकीमी प्रोंइचा मदुम्‍ब देंना देंन बाक्‍मानु, गोमी सिजर कली आं मुददा कोव़चा गेने, दे पुंइता। पिप आ ङोंइती इं यहूदी सुइ आन कली मारेइ दोस मगेनुङमी। \em प्रेरित २५:११\em* \v 20 इन कली एको लोव़ नेल्‍ल रुप्‍पाइक्‍थ ब्रेश्‍शा खुप्‍ताक्‍न्‍नी। आं दोस चहिं मार बाक्‍ब देंशा हना, इं इस्राएलीपुकीमी परमप्रभु यावेमी पाप रे प्रोंइब ख्रीस्‍त कली रागीमी सोइश्‍शो देंशो लोव़ थमा सुइश्‍शो आ पर्बम साङलो पाइक्‍चा पुंइसाक्‍ङ” दे माइक्‍तीमी। \em प्रेरित २६:६-७\em* \v 21 मिनु मेकोपुकीमी पावल आ लोव़ नेंशा “इ पर्बम यहूदीया रे लोव़, चिठी का यो मजा। मेक रे एक जाक्‍शो लोक्‍ब सुइमी इ पर्बम मरिम्‍शो लोव़ पा दोस मगेम। \v 22 गोपुकीमी एको नक थमा सुइक्‍तीके आ पर्बम चहिं लोव़ नेंतक। मेको लोव़ तेक तेक ब्रामे, मेक मेक जिचा पोक्‍ग्‍मे बाक्‍त, दे तुइश्‍शो नकी। मोदेंशो दुम्‍त हना यो, गो इ मिम्‍शो तुइक्‍चा दाक्‍नीकी, लेंशा ग्रुम्‍चा” दे लोव़सी थुम्‍शा गाक्‍तेक्‍म। \em प्रेरित २४:१४; लूका २:३४\em* \s1 यहूदीपुकीम ख्रीस्‍त आ लोव़ नेंशो \p \v 23 मिनु ग्रुम्‍ची नाक्‍ती पावल आ बाक्‍तीकेमी शुश मुर खुम्‍साक्‍म। मिनु सुनी रे नाक्‍दो सम्‍म पावलमी मेको आन कली एको लोव़ नेल्‍ल रुप्‍पपाइक्‍तीमी। मोसा आ अरेशो नु परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब आन ब्रेक्‍शो लोव़ रे शेंशा, परमप्रभु यावे आ सोइश्‍शो ख्रीस्‍त चहिं येसु बाक्‍ब देंशा, परमप्रभु यावे आ राज्‍य ङा लोव़ शेंताक्‍व। \v 24 आ लोव़ नेंबपुकी का निक्‍शीमी आ देंशो थमा बाक्‍त, दे थमा सुइक्‍तेक्‍म। का निक्‍शीमी चहिं थमा मसुदेम। \v 25 थमा सुइक्‍ब नु थमा मसुइक्‍ब दुम्‍शा ब्रातेक्‍म। मिनु गाक्‍चामेनु, पावलमी थमा मसुइक्‍ब आन कली “परमप्रभु यावे आ सोक्‍तीम परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब यसैया इन किकी पिपी आन पर्बम ठीक लोव़ पशो बाक्‍त। \v 26 मेकोमी ‘मेको मुर आन कली ग्रुम्‍थ लावो। मेको आन कली “नेंचा दा नेंनीन। तन्‍न गे यो मरुप्‍नीनी। कोव़चा दा कोव़नीन। तन्‍न मताइनीनी। \v 27 मेको मुर आन थुं ग्‍याम्‍शो बाक्‍नीम। आन नोफा थांइशो बाक्‍नीम। आन मिक्‍च क्रिप्‍शो बाक्‍नीम। मोदेंशो मपशो नम हना, आन मिक्‍चीमी ताम वा, आन नोफाम नेंनेम वा, थुंमी रुबेम वा, आं गे ले‍म वा, गो सापदुमी वा” दे ब्रेक्‍शो बाक्‍त’। \em यसैया ६:९-१०\em* \v 28 परमप्रभु यावेमी अर्को रागी ङा मुर आन, कली आ लोव़ नेंपाइक्‍ब। मेकोपुकीमी नोफा दाइश्‍शा नेंशा टीनीम, दे तुइक्‍तीन” दे माइक्‍तीमी। \v 29 पावलमी मेको आन कली मोदेंशो लोव़ पवानु, यहूदी लाम्‍तेक्‍म। का निक्‍शीमी “आ लोव़ थमा बाक्‍ब” देंतेक्‍म, का निक्‍शीमी “थमा ममाइ” देंतेक्‍म। मिनु हेरर हेररा जिशा बोक्‍तेक्‍म। \em प्रेरित १३:४६\em* \s1 पावलमी सांकछी गेचा तशो \p \v 30 मिनु पावल बर्स निक्‍शी सम्‍म मुर आ खिंमी क्‍येट थाप्‍शा बाक्‍मेनु, शुश मुर पावल कली ग्रुम्‍थ जाक्‍मा बाक्‍त। मेको ग्रुम्‍थ जाक्‍ब आन कली “निस्‍सीने, बाक्‍कीने, लोव़सी पय” दे शुश लोव़ शेंबाक्‍माक्‍त। \v 31 शेंचा मदुम्‍ब, दे सुइमी मदेंबाक्‍मा बाक्‍त। मिनु ठेयब थुं पा परमप्रभु यावे आ राज्‍य नु प्रभु येसु ख्रीस्‍त आ पर्बम शेंना शेंन बाक्‍माक्‍त। \em एफिसी ६:२०\em*