\id 2KI \h २ राजा \toc1 २ राजा \toc2 २ राजा \toc3 २राजा \mt1 २ राजा \ip \bd ब्रेक्‍ब मुर:\bd* नेल्‍ल क्‍येङा नोले ब्रेक्‍ब, सुइम मतुइक्‍नीम। एको ब्रेक्‍ब मुरुमी यहूदा ङा पिप आन इतिहास ङा किताब नु इस्राएल ङा पिप आन इतिहास ङा किताब तुइश्‍शो बाक्‍त। \ip \bd गेना ब्रेक्‍शो:\bd* ५६१ बि. सी. पिप योयाकीन जेल्‍खान रे प्रोंइचा पुंइसीशो बर्सम बाक्‍त। \ip \bd मार ब्रेक्‍शो:\bd* ङोंइती १राजा नु २राजा हिब्रू लोव़ रे ब्रेक्‍शो किताब का बाक्‍त। मेको ब्रेक्‍ब मुरुमी ग्रीक लोव़ ङा सेप्‍तुआगीन्‍त माइश्‍शो किताब निक्‍शी सेल्‍मे बाक्‍त। राजा किताब निक्‍शी, सामुएल निक्‍शी, यहोसु नु न्‍यायाधीस कली ङोंइती ङा परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब आन किताब देंनीम। मेको किताबपुकीमी मोसामी इस्राएली आन कली इजीप्‍त रे प्रोंइशा बेबीलोन ङा मुर आन कली ग्‍याइश्‍शा लाइश्‍शो सम्‍म ङा लोव़ नेल्‍ल ब्रेक्‍शो बाक्‍ब। \c 1 \s1 एलीयाम पिप कली लोव़ पशो \p \v 1 मिनु आहाब बेक्‍म नोले मोआबमी इस्राएली आन कली मटिवा बाक्‍त। \em २सामुएल ८:२; २राजा ३:४-२७\em* \v 2 अहाज्‍याह सामरीया सहर ङा आ खिं ङा तला तार रे दोक्‍शा, गार दुम्‍माक्‍त। मोपतीके मेकोमी मुर आन कली “लशा, एक्रोन ङा देवता बाल-जेबुब नु पुनीन। गो एको आं गार रे सानुङा देय मसानुङा?” दे हिल्‍लो पचा कली सोइक्‍तीमी बाक्‍त। \em १राजा २२:५२-५४\em* \v 3 तन्‍न परमप्रभु यावे आ स्‍वर्ग ङा गेय पाइबमी तिश्‍बे सहर ङा एलीया कली “बोक्‍शा लशा, सामरीया ङा पिप आ लोव़ कुरब आन कली ग्रुम्‍शा, मेको आन कली ‘मार, इस्राएलम परमप्रभु मबाक्‍बा ङा? मिनु गेपुकी एक्रोन ङा देवता बाल-जेबुब आ बाक्‍तीके हिल्‍लो पथ लनी?’ \em यसैया ८:१९\em* \v 4 मोपतीके परमप्रभु यावेमी अहाज्‍याह कली ‘गे इ रोइ पा गोल्‍तीक रे मबोक्‍नेवे। गे थमा पा बेक्‍नेवे’ देंशो बाक्‍ब, देनीन” देंमाक्‍त। मिनु एलीया गाक्‍माक्‍त। \p \v 5 मिनु मेको लोव़ कुरब मुरपुकी पिप आ बाक्‍तीक लेश्‍शा जाक्‍मा बाक्‍त। मिनु पिपमी “गे मारदे लेश्‍शा जाक्‍नी?” दे हिल्‍लो पामी बाक्‍त। \v 6 मिनु मेकोपुकीमी “गो आंइ कली ग्रुम्‍थ मुर का जाक्‍त। मिनु मेकोमी ‘लेश्‍शा लशा इन कली सोइक्‍ब पिप आ बाक्‍तीक लने। मिनु मेको कली परमप्रभु यावेमी मार, इस्राएलम परमप्रभु मबाक्‍बा ङा? गे एक्रोन ङा देवता बाल-जेबुब कली हिल्‍लो पथ मुर सोइक्‍तीके, मसा‍नीनी, बेक्‍नीनी’ देंत माइक्‍चा” देंमा बाक्‍त। \v 7 मिनु पिपमी मेको आन कली “इन कली ग्रुम्‍शा, मेको लोव़ पाइब मुर दोदेंशो बाक्‍म” दे हिल्‍लो पामी बाक्‍त। \v 8 मिनु मेकोपुकीम “दलओंठ आ चां के प्रोव़शो वा फेक्‍सीशो नु कुशुल के पेटी किम्‍सीशो बाक्‍त” देंमा बाक्‍त। मिनु मेकोमी “मेको तिश्‍बे सहर ङा एलीया बाक्‍ब” देंमाक्‍त। \em इतिहास १६:१७; मत्ती ३:४\em* \p \v 9 मिनु पिपमी ५० जना लडाइ पाइब नु आन कप्‍तान आन कली एलीया आ बाक्‍तीक सोइक्‍तीमी बाक्‍त। मिनु मेको ठेयब मुर डांडा ङोइश्‍शा एलीया आ बाक्‍तीक लमाक्‍त। मेना एलीया डांडाम बाक्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु मेको कप्‍तानमी “परमप्रभु आ मुर, पिपमी इन कली ‘यिन’ देंशो बाक्‍ब” देंमाक्‍त। \v 10 मिनु एलीयामी मेको ५० जना ङा लडाइ पाइब आन कप्‍तान कली “गो परमप्रभु आ मुर बाक्‍ती हना, सरीङ रे मी दोक्‍शा, गे नु इ लडाइ पाइब ५० जना इन कली दाक्‍गल” देंमाक्‍त। मिनु सरीङ रे मी दोक्‍शा, मेको कप्‍तान नु आ लडाइ पाइब ५० जना आन कली दाक्‍गा बाक्‍त। \em लूका ९:५४; प्रकाश ११:५\em* \p \v 11 मिनु मेको नोले पिपमी अर्को ५० जना लडाइ पाइब नु आन कप्‍तान कली एलीया आ बाक्‍तीक सोइक्‍तीमी बाक्‍त। मिनु मेको लडाइ पाइब आन कप्‍तान डांडा ङोइश्‍शा लशा “परमप्रभु आ मुर, पिपमी इन कली ‘रीब पा यिन’ देंत” देंमाक्‍त। \v 12 मिनु एलीयाम “गो परमप्रभु आ मुर बाक्‍ती हना, सरीङ रे मी दोक्‍शा, गे नु इ ५० जना लडाइ पाइब इन कली दाक्‍गल” देंमाक्‍त। मिनु परमप्रभु आ मी सरीङ रे दोक्‍शा, मेको नु मेको आ लडाइ पाइब ५० जना आन कली दाक्‍गा बाक्‍त। \p \v 13 मिनु पिपमी लेंशा ५० जना लडाइ पाइब नु आन कप्‍तान कली सोइक्‍तीमी बाक्‍त। मिनु मेको सोइश्‍शो लडाइ पाइब आन कप्‍तान डांडा ङोइश्‍शा एलीया आ बाक्‍तीक लमाक्‍त। मिनु मेकोमी एलीया आ ङोंइती पोक्‍च थेक्‍शा सेउ पा “परमप्रभु आ मुर, गो नु एको इन गेय पाइब ५० जना आंइ कली शिशी पा ब्रोंइचा गेने। \v 14 ङोंइती ङा ५०, ५० जना लडाइ पाइब नु आन कप्‍तान निक्‍शी आस कली सरीङ रे मी दोक्‍शा, दाक्‍तु। तन्‍न मुल आंइ कली शिशी पा ब्रोंइचा गेने” देंमाक्‍त। \v 15 मिनु परमप्रभु यावे आ स्‍वर्ग ङा गेय पाइबमी एलीया कली “मेको नु उइ ब्रुपो। मेको क्‍येङा महिनो” देंमाक्‍त। मोपतीके एलीया मेको लडाइ पाइब आन कप्‍तान नु पिप आ बाक्‍तीक लमाक्‍त। \v 16 मिनु मेकोमी पिप कली “परमप्रभु यावेमी इन कली ‘मार, इस्राएलम परमप्रभु मबाक्‍बा ङा? मिनु गे मुर आन कली एक्रोन ङा देवता बाल-जेबुब आ बाक्‍तीके हिल्‍लो पथ सोइक्‍तीनी? मोपतीके गे इन गोल्‍तीके रे मबोक्‍नीनी। गे थमा पा बेक्‍नीनी’ देंशो बाक्‍ब” देंमाक्‍त। \p \v 17 मिनु एलीयामी देंशो खोदेंशो पा, परमप्रभु यावे आ लोव़ गाप्‍शा अहाज्‍याह बेक्‍माक्‍त। मिनु मेको आ पा ङा आ लोक्‍ब येहोराम पिप दुम्‍माक्‍त। मारदे हना अहाज्‍याह के तौ मबाक्‍मा बाक्‍त। मेना यहूदा ङा पिप येहो-शाफात आ तौ येहोराम यहूदा ङा पिप दुम्‍शो बर्स निक्‍शी दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। \em येहोराम कली ब्रेत्‍तीक नें योराम यो बाक्‍त।\em*\em २राजा ३:१\em* \v 18 अहाज्‍याह आ पशो अरु गेय, मार, इस्राएल ङा पिप आन इतिहासम ब्रेक्‍शो मबाक्‍बा ङा? \c 2 \s1 परमप्रभुम एलीया कली लाइश्‍शो \p \v 1 परमप्रभु यावेमी एलीया कली फश गिवारम क्‍युक्‍शा स्‍वर्ग लाइक्‍चा चिक्‍शो बाक्‍माक्‍त। मेना एलीया नु एलीशा गिल्‍गाल प्रोंइशा गाक्‍ना गाक्‍न बाक्‍सा बाक्‍त। \v 2 मिनु एलीयामी एलीशा कली “गे एक उइ बाक्‍को। मारदे हना परमप्रभु यावेमी आं कली बेथेल सोइश्‍शो बाक्‍ब” देंमाक्‍त। तन्‍न एलीशामी “परमप्रभु यावे ब्रोंइशा बाक्‍शो खोदेंशो पा नु इन ब्रोंइशा बाक्‍शो खोदेंशो पा, गो इन कली मप्रोंइनुङ” देंमाक्‍त। मोपतीके मेको निक्‍शी बेथेल ब्रुप्‍सा बाक्‍त। \v 3 मिनु मेकेर परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब आन हुल का जाक्‍शा, एलीशा कली “परमप्रभु यावेमी मुलाक्‍ती इन होव़प कली लाइक्‍ब, दे तुइक्‍नीनी?” दे हिल्‍लो पामे बाक्‍त। मिनु एलीशामी “गो तुइक्‍नुङ। गे सिक्‍सी पने” देंमाक्‍त। \p \v 4 मिनु एलीयामी मेको कली “एलीशा गे एक बाक्‍को। मारदे हना परमप्रभु यावेमी आं कली यरीको सोइश्‍शो बाक्‍ब” देंमाक्‍त। तन्‍न मेकोमी “परमप्रभु यावे ब्रोंइशा बाक्‍शो खोदेंशो पा नु इन ब्रोंइशा बाक्‍शो खोदेंशो पा, गो इन कली मप्रोंइनुङ” देंमाक्‍त। मोपतीके मेको निक्‍शी यरीको सम्‍म ब्रुप्‍सा बाक्‍त। \v 5 मिनु यरीकोम परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब आन हुल का जाक्‍शा, एलीशा कली “परमप्रभु यावेमी मुलाक्‍ती इन होव़प कली लाइक्‍ब, दे तुइक्‍नीनी?” दे हिल्‍लो पामे बाक्‍त। मिनु मेकोमी “गो तुइक्‍नुङ। गे सिक्‍सी पने” देंमाक्‍त। \p \v 6 मिनु एलीयामी मेको कली “गे एक उइ बाक्‍को। मारदे हना परमप्रभु यावेम आं कली ‘यर्दन खोला लावो’ दे सोइक्‍ताक्‍यी” देंमाक्‍त। तन्‍न एलीशामी “परमप्रभु यावे ब्रोंइशा बाक्‍शो खोदेंशो पा नु इन ब्रोंइशा बाक्‍शो खोदेंशो पा, गो इन कली मप्रोंइनुङ” देंमाक्‍त। मोपतीके मेको निम्‍फा गाक्‍सा बाक्‍त। \v 7 मिनु ५० जना परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइबपुकीम एलीया नु एलीशा आस नोले खोदमे बाक्‍त। मिनु मेको निक्‍शी यर्दन खोला आ नेक्‍था राप्‍शा बाक्‍सानु, मेकोपुकी ङोन रे कोव़शो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 8 मिनु एलीयामी आ फेक्‍शो वा प्रुइश्‍शा ओल्‍शा यर्दन खोला ङा ब्‍वाक्‍कु तुबा बाक्‍त। मिनु ब्‍वाक्‍कु ग्‍युरा गे नु पेरा गे ब्राशा, सोव़शो लां दुम्‍माक्‍त। मेको निक्‍शी आइक्‍ची हांबु मजाक्‍दीस्‍सा सम्‍म मोपा ब्राशा बाक्‍माक्‍‍त। \em प्रस्‍थान १४:२१-२२; यहोसु ३:१६\em* \p \v 9 मिनु खोला शोक्‍ससा नोले एलीयाम एलीशा कली “आं कली इ रे पा लाइक्‍चा पुंइसीचा क्‍येङा ङोंइती गो इ पर्बम मार पङ?” देंमाक्‍त। मिनु एलीशामी “इन सोक्‍त क्‍येङा भाग निक्‍शी आं कली गेयीनी” देंमाक्‍त। \em ब्‍यवस्‍था २१:१७\em* \v 10 मिनु एलीयामी “गे दा ठेयब लोव़ कका पुंइतीवी। तन्‍न आं कली एक रे क्‍युक्‍शा लाइश्‍शो ताप्‍तीवी हना, मेको इ पुंइ‍शो गाप्‍ब। तन्‍न मताप्‍तीवी हना, मेको इ पुंइशो मगाप्‍ब” देंमाक्‍त। \v 11 मिनु मेको निक्‍शी लोव़ पना पन गाक्‍सा बाक्‍त। मिनु रीब पा मी ब्रशो बग्‍गी नु शारापुकी ग्रूमा बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीमी मेको निक्‍शी आस कली फ्रादमे बाक्‍त। मिनु एलीया फश गिवारम क्‍युक्‍शा इर सरीङ लाइक्‍चा पुंइसे बाक्‍त। \em उत्‍पत्ती ५:२४\em* \v 12 मिनु एलीशाम मेको तशा, वाइ ब्रेश्‍शा “ए आं आफ! ए आं आफ! इस्राएल ङा बग्‍गी नु शारा ङोइक्‍बपुकी” देंमाक्‍त। मिनु मेना रे एलीशाम एलीया कली लेंशा मतवा बाक्‍त। मिनु नोले मेकोमी आ वा जेर खाक्‍गा बाक्‍त। \em २राजा ६:२१; २राजा १३:१४\em* \p \v 13 मिनु एलीशाम एलीया आ दोक्‍शो फेक्‍शो वा गुबा बाक्‍त। मिनु लेश्‍शा यर्दन खोला आ नेक्‍था राम्‍माक्‍त। \v 14 मिनु मेकोमी एलीया आ फेक्‍शो वामी ब्‍वाक्‍कु तुप्‍शा “परमप्रभु यावे, एलीया आ परमप्रभु ते बाक्‍म?” देंमाक्‍त। मिनु ब्‍वाक्‍कु तुबा बाक्‍त। मिनु ब्‍वाक्‍कु ग्‍युरा गे नु पेरा गे ब्रामेनु, मेको ओंथ हांबु शोक्‍से बाक्‍त। \p \v 15 मिनु मेको कोव़शा बाक्‍ब यरीको ङा परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब हुलमी “एलीया आ सोक्‍त एलीशा तार जाक्‍माक्‍त” देंमा बाक्‍त। मिनु मेकोपुकी एलीशा कली ग्रुम्‍थ जाक्‍मा बाक्‍त। मिनु मेको आ ङोंइती खप सम्‍मन बाम्‍मा बाक्‍त। \v 16 मिनु मेकोपुकीम एलीशा कली “कोव़ङीन, गो इन गेय पाइबपुकी नु बोल्‍यो ५० जना मुर बाक्‍नीम। मेकोपुकी लशा, इन होव़प कली माल्‍चा गेने। परमप्रभु यावे आ सोक्‍तीम क्‍युक्‍शा लाइश्‍शा, मेको कली तेकोइ पहाड, बेंसीम वोइश्‍शो बाक्‍म माइ” देंमा बाक्‍त। तन्‍न एलीशाम “ममाइ, मेको आन कली मसोइक्‍तीन” देंमाक्‍त। \v 17 तन्‍न मेकोपुकीम एलीशा कली सोइक्‍तीन कि सोइक्‍तीन देंमा बाक्‍त। मिनु एलीशाम मेको आन कली “लो, मो हना सोइक्‍तीन” देंमाक्‍त। मिनु मेकोपुकीम मेको ५० जना मुर आन कली सोइक्‍तमे बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीम नाक्‍त सां सम्‍म माल्‍शा मथिदमे बाक्‍त। \v 18 मिनु एलीशा यरीकोम बाक्‍मेनु, मेकोपुकी लेश्‍शा, मेको आ बाक्‍तीक जाक्‍मा बाक्‍त। मिनु एलीशाम मेको आन कली “मार, गो इन कली मलन मदेंङा ङा?” दे माइक्‍मी बाक्‍त। \s1 एलीशाम ब्‍वाक्‍कु रिम्‍शो सेल्‍शो \p \v 19 मिनु मेको सहर ङा मुरपुकीम एलीशा कली “एको आंइ सहर रिम्‍शो बाक्‍ब। तन्‍न एकेर ङा ब्‍वाक्‍कु मरिम्‍शो बाक्‍ब। मिनु एको ब्‍वाक्‍कुमी आल शाम्‍पाइक्‍ब” देंमा बाक्‍त। \v 20 मिनु मेकोमी “आं कली नक बोस का गेयीनी। मिनु मेकेर हिक्‍सी कुर पने” देंमाक्‍त। मिनु मेकोपुकीम मोपा चाक्‍गमे बाक्‍त। \v 21 मिनु एलीशा मेको ब्‍वाक्‍कु बुक्‍तीकेम लशा, मेको हिक्‍सी ब्रुइश्‍शा, मेकोमी “परमप्रभु यावेमी मार देंत देंशा हना ‘गो एको ब्‍वाक्‍कु कली रिम्‍शो सेल्‍ता। मुल एकोमी मबेक्‍पाइक्‍ब, मशाम्‍पाइक्‍ब’ देंत” देंमाक्‍त। \v 22 मिनु एलीशा आ देंशो खोदेंशो पा मेको ब्‍वाक्‍कु मुल सम्‍म रिम्‍शो बाक्‍ब। \s1 एलीशा कली शाक्‍शो \p \v 23 मेको नोले एलीशा इर बेथेल लमाक्‍त। मिनु लना लन बाक्‍मेनु, सहर ङा हुल का वोंइश आल जाक्‍शा, मेको कली शाक्‍शा “ए तालु खुइले, इर लावो। ए तालु खुइले, इर लावो” दे ग्रीमा बाक्‍त। \v 24 मिनु मेकोम लेश्‍शा कोव़शा, मेको आन कली परमप्रभु यावे आ नेंमी सराप पाइक्‍मी बाक्‍त। मिनु ब्‍वाकी रे छाउरी वां निक्‍शी ग्रूशा, मेको आन दाते ङा ४२ जना आन कली क्राइ‍श्‍शा साइक्‍मी बाक्‍त। \v 25 मिनु मेको मेकेर रे कारमेल डांडा लमाक्‍त। मिनु नोले सामरीया लेम्‍माक्‍त। \c 3 \s1 येहोराम इस्राएल ङा पिप दुम्‍शो \p \v 1 आहाब आ तौ येहोराम सामरीयाम इस्राएल ङा पिप दुम्‍माक्‍त। मिनु मेकोमी १२ बर्स सासन पवा बाक्‍त। मेना यहूदा ङा पिप येहो-शाफात पिप दुम्‍शो १८ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। \em २राजा १:१७\em* \v 2 मिनु येहोराममी परमप्रभु यावे आ ङोंइती मार मरिम्‍शो बाक्‍मे, मेको पवा बाक्‍त। तन्‍न मेको आ आंम आफोम पशो खोदेंशो चहिं ममाइ। मेकोमी आ आफ आ सेल्‍शो बाल आ थामपुकी प्रेदा बाक्‍त। \em १राजा १६:३२\em* \v 3 मो हना यो मेकोमी नेबात आ तौ येरोबामम इस्राएली आन कली पपाइश्‍शो पाप मप्रोंइथु, पवा बाक्‍त। \p \v 4 मोआब ङा पिप मेशामी भेडा थुल्‍बाक्‍माक्‍त। मिनु मेकोमी गेना हना यो इस्राएल ङा पिप कली लाख का पाठा नु लाख का सांड आन ऊन गेबाक्‍माक्‍त। \v 5 तन्‍न आहाब बेक्‍म नोले मोआब ङा पिपमी इस्राएल ङा पिप कली मटिवा बाक्‍त। \v 6 मोपतीके पिप येहोराम सामरीया रे जाक्‍शा, इस्राएली नेल्‍ल आन कली खुप्‍तीमी बाक्‍त। \v 7 मिनु मेकोमी यहूदा ङा पिप येहो-शाफात कली “मोआब ङा पिपम आं कली मटीयी। गे आं कली मोआब ङा पिप नु लडाइ पचा कली वारच पाइक्‍नीनी” दे लोव़ कुरब मुर सोइक्‍तीमी बाक्‍त। मिनु मेकोमी “गो वारच पाइनुङ। गो गे नु बाक्‍नुङ। आं मुर इन मुर नम। आं शारा नेल्‍ल इन के नम” देंमाक्‍त। \em १राजा २२:४\em* \v 8 मिनु येहो-शाफातमी “गो ते रे लडाइ तोय?” दे हिल्‍लो पवा बाक्‍त। मिनु येहोराममी “एदोम ङा गोरशो रागी रे” देंमाक्‍त। \p \v 9 मोपतीके इस्राएल ङा पिप, यहूदा ङा पिप नु एदोम ङा पिप गारशा, लडाइ पथ लमा बाक्‍त। मिनु मेकोपुकी ७ नाक्‍त सम्‍म गाक्‍मानु, लडाइ पाइब नु आन लाइश्‍शो बी ब्‍यफ आन कली तूतीक ब्‍वाक्‍कु मबाक्‍माक्‍त। \v 10 मिनु इस्राएल ङा पिपमी “आबी, परमप्रभु यावेमी गो पिप सां इं कली मोआबी आन गुइमी जिम्‍मा गेचा कली एक चाक्‍शो बाक्‍त” देंमाक्‍त। \v 11 तन्‍न येहो-शाफातमी “मार एकेर परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब सुइ मबाक्‍नीमी? मेको रे पा गो परमप्रभु यावे कली हिल्‍लो पने चाप्‍नीक” देंमाक्‍त। मिनु इस्राएल ङा पिप आ गेय पाइब आन दाते ङा काम “एलीया आ गुइम ब्‍वाक्‍कु लुक्‍ब शाफात आ तौ एलीशा एक बाक्‍ब” देंमाक्‍त। \em १राजा २२:५,७; १राजा १९:१९-२१\em* \p \v 12 मिनु येहो-शाफातमी “परमप्रभु यावे आ लोव़ मेको नु बाक्‍ब” देंमाक्‍त। मोपतीके इस्राएल ङा पिप, येहो-शाफात नु एदोम ङा पिप एलीशा आ बाक्‍तीक ब्रुम्‍मा बाक्‍त। \p \v 13 मिनु एलीशाम इस्राएल ङा पिप कली “गे नु गो इस के मार बाक्‍बा ङा? इन आम आफ आस नोले दुम्‍ब लोव़ पाइब आन बाक्‍तीक लने” देंमाक्‍त। तन्‍न इस्राएल ङा पिपमी मेको कली “ममाइ, परमप्रभु यावेमी गो पिप सांफा आंइ कली मोआबी आन गुइमी जिम्‍मा गेचा कली एक चाक्‍शो बाक्‍ब” देंमाक्‍त। \v 14 मिनु एलीशामी “गो आं गेय पशो, मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे ब्रोंइशा बाक्‍शो खोदेंशो पा यहूदा ङा पिप येहो-शाफात कली मान मपशो नङ हना, गो इन कली मसेत्‍तु वा, मारेइ मसुदु वा” देंमाक्‍त। \em १राजा १८:१५\em* \v 15 मिनु मेकोमी “तन्‍न मुल आं कली तार पाइश्‍शो ताप्‍तीके ताप्‍ब का चाक्‍कीन” देंमाक्‍त। मिनु मेकोमी तार पाइश्‍शो ताप्‍तीक ताप्‍बमी तबानु, परमप्रभु यावे आ सक्तिम एलीशा कली सुमा बाक्‍त। \em १सामुएल १६:१६\em* \v 16 मिनु मेकोमी “परमप्रभु यावेमी ‘गे एको खोल्‍सा ङा दिंमम दोम्‍ली नु शुश खाल्‍टा दोन’ ” देंमाक्‍त। \v 17 मारदे हना परमप्रभु यावेमी “गे फश गिवार नु रेउ यिशो मताइनीनी। मो हना यो एको दिंम ब्‍वाक्‍कुम ब्रीब। मिनु गे, इन बी ब्‍यफ नु इन शाराम ब्‍वाक्‍कु तूनीनी। \v 18 एको परमप्रभु यावे आ ङोंइती आइक्‍च गेय का ला बाक्‍ब। मेकोमी मोआबी आन कली यो इन गुइम गेब। \v 19 गेपुकीम गारो हिरशो सहर नेल्‍ल नु ठेयब दारशो सहर नेल्‍ल ग्रानीनी। गेपुकीम रिम्‍शो रवा नेल्‍ल तिम्‍नीनी। मिनु ब्‍वाक्‍कु यितीक नेल्‍ल तेक्‍नीनी। मिनु रू नेल्‍लेम फुल्‍लु तेल्‍नीनी, देंशो बाक्‍ब” देंमाक्‍त। \v 20 मिनु आ दीसा सुनी चढ़ेची ना छक लाक्‍चा ङा पा एदोम रे ब्‍वाक्‍कु शाइश्‍शा यिचा गोवा बाक्‍त। मिनु रागी नेल्‍ल ब्‍वाक्‍कुम ब्रीमाक्‍त। \em गन्‍ती २८:४-५\em* \p \v 21 मेना मोआबीपुकीम पिप नेल्‍ल गोपुकी नु लडाइ पथ जाक्‍शो बाक्‍नीम देंशो लोव़ नेन्‍मे बाक्‍त। मोपतीके या चलेने चाप्‍ब वोंइश मुर, ठिटा नु खाल्‍पा नेल्‍ल आन कली ब्रेत्‍मे बाक्‍त। मिनु मेको आन कली लडाइ पचा कली ठीक पामे बाक्‍त। \v 22 मिनु मेकोपुकी आ दीसा सुनी कना बोक्‍मा बाक्‍त। मिनु मेना ब्‍वाक्‍कुम नां टल्‍केशो तांइसीशो बाक्‍माक्‍त। मिनु मोआबीपुकीम मेको आन ङोंइती ङा ब्‍वाक्‍कु नांम हुश खोदेंशो लल तामे बाक्‍त। \v 23 मिनु मेकोपुकीम “एको दा हुश बाक्‍त। मेको पिपपुकी आंम आंमा लडाइ पा साइक्‍मुमा बाक्‍त, थांका। मुल ए मोआबी, मार मार रोइक्‍थ लय” देंमुमा बाक्‍त। \p \v 24 मिनु मोआबी इस्राएली आन बाक्‍तीकेम जाक्‍मानु, इस्राएली ग्रूशा मेको आन कली मप्रोक्‍पदमे सम्‍म लडाइ तोव़मे बाक्‍त। मिनु इस्राएलीम मोआबी आन कली लडाइ तोस ङा तोस पामे बाक्‍त। \v 25 मिनु मेकोपुकीम मेको आन सहर प्रेश्‍शा श्‍येत्‍थ पोक्‍गमे बाक्‍त। मिनु मुर नेल्‍लेमी मेको आन रूम फुल्‍लु का का ताइश्‍शा, तेइ तेइ फुल्‍लुम प्रिंदमे बाक्‍त। मेकोपुकीम ब्‍वाक्‍कु यितीक नेल्‍ल तेक्‍गमे बाक्‍त। मिनु रिम्‍शो रवा नेल्‍ल तिम्‍मे बाक्‍त। मेकोपुकीम किर-हारेसेथ सहर ङा गारो ला हेंदमे बाक्‍त। तन्‍न मेको सहर कली हुरद आप्‍बपुकीम तेक्‍शा लडाइ तोव़मे बाक्‍त। \p \v 26 मिनु मोआब ङा पिपमी लडाइ ब्रुइ‍नुङ, दे तुइश्‍शा, तरवार शेब लडाइ पाइब ७ सहे जना आन कली लाइश्‍शा, एदोम ङा पिप आ बाक्‍तीक ओव़चा कली लमाक्‍त। तन्‍न मेकोमी मो पने मचबा बाक्‍त। \v 27 मिनु मेकोमी आ पा ङा पिप दुम्‍ब आ ङोंइती जरमेशो तौ कली गारोम क्‍योरशा चोशा चढ़ेवा बाक्‍त। मिनु इस्राएली छक लाक्‍शा लेश्‍शा आन रागी लमा बाक्‍त। \c 4 \s1 एलीशामी वारच पशो \p \v 1 मिनु परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब का आ मीश जाक्‍शा ठेयब सेंदा पा एलीशा कली “इन गेय पाइब आं वोंइश बेक्‍त। मेको परमप्रभु यावे कली मान पा हिंब बाक्‍त, दे तुइक्‍नीनी। तन्‍न मुल मेको आ जेर जशो मुर जाक्‍शा आं आल निक्‍शी आस कली वाइल सेल्‍चा कली लाइक्‍चशो बाक्‍ब” देंमाक्‍त। \v 2 मिनु एलीशामी मेको कली “गो इ कली मार पाइनुङा? इ खिंम मार बाक्‍बा? आं कली देनो” देंमाक्‍त। मिनु मेकोमी “गो, इन वाइलीम आं खिंम गर का तेल ङा लाक्‍शा अर्को मारेइ मबाक्‍ब” देंमाक्‍त। \em १राजा १७:१२\em* \v 3 मिनु एलीशामी “इ नेक्‍था ङा मुर आन खिं लशा, श्‍येत्‍थ गर का निक्‍शी ला ममाइ, शुश गर पुंइशा चाक्‍को। \v 4 मिनु गे खिं ओव़शा, इ आल आस कली यो आगा ओंइशा, लाप्‍चो चोक्‍को। मिनु मेको गर ङा तेल अर्को गर नेल्‍लेम कुर पावो। मिनु ब्रीशो गार याक्‍शा वोतो” देंमाक्‍त। \v 5 मिनु मेको मीश मुर एलीशा आ बाक्‍तीक रे गाक्‍माक्‍त। मिनु आ खिं जाक्‍दीश्‍शा, आ आल आस कली खिंङगा ओंइशा लाप्‍चो चोक्‍गा बाक्‍त। मिनु आ चाक्‍शो श्‍येत्‍थ गर शुशेमी तेल प्रिंदा बाक्‍त। \v 6 मिनु मेको गर तेलम ब्रीमा बाक्‍त। मिनु मेकोमी आ तौ कली “अर्को गर चाक्‍को” देंमाक्‍त। मिनु मेकोमी “मुल श्‍येत्‍थ गार का यो मबा” देंमाक्‍त। मिनु तेल यिचा यो देक्‍माक्‍त। \v 7 मिनु मेको लशा, मेको परमप्रभु आ मुर कली शेंदा बाक्‍त। मिनु मेकोमी “लशा मेको तेल लेयङो। मिनु इ जेर थाप्‍तो। मिनु लीशो क्‍येट चहिं इन खिं ङा मुर आन कली थुल्‍चा कली दुम्‍ल” दे मदा बाक्‍त। \s1 एलीशा नु शुनेम ङा मीश मुर \p \v 8 काबु नाक्‍ती एलीशा शुनेम सहर लमाक्‍त। मेकेर शुश शोंप पाइश्‍शो मीश मुर का बाक्‍माक्‍त। मिनु मेकोम एलीशा कली जथ तूथ ब्रेत्‍ता बाक्‍त। मिनु एलीशा मेको मेर गाक्‍मेनु, जथ तूथ ओव़बाक्‍माक्‍त। \em यहोसु १९:१८\em* \v 9 मिनु काबु नाक्‍त मेको मीश मुरुमी आ वोंइश कली “एको गेना हना यो इं लां रे गाक्‍ब मुर थमा पा परमप्रभु आ मुर बाक्‍ब, दे गो तुइक्‍नुङ। \v 10 गो तला तार थरपु हिरशा मेको कली आइक्‍च कोठा का सेल्‍शा गेय। मिनु मेको कोठाम मेको कली खाट का, टेबल का, नित्‍तीक का नु बत्ती का वोइश्‍शा गेचा। मिनु मेको एक जाक्‍मेनु, मेकेर बाक्‍तीक पवल” देंमाक्‍त। \p \v 11 मिनु काबु नाक्‍त एलीशा जाक्‍शा, नाइक्‍चा कली मेको कोठाम लशा गोल्‍माक्‍त। \v 12 मिनु मेकोम आ गेय पाइब गेहाजी कली “मेको शुनेम सहर ङा मीश मुर कली ब्रेश्‍शा कुतो” दे मदा बाक्‍त। मिनु मेकोम, मेको कली ब्रेत्‍ता बाक्‍त। मिनु मेको एलीशा आ ङोंइती जाक्‍माक्‍त। \v 13 मिनु एलीशाम आ गेय पाइब कली “मेको कली ‘गे आं पर्बम इश्‍का श्‍येत पाप्‍तीवी। मुल गो इ कली मार पने चाप्‍नुङा? मार, गो इ पर्बम पिप नु लडाइ पाइब आन ठेयब मुर नु मारेइ लोव़ पशा गेना?’ दे मेको कली हिल्‍लो पावो” दे मदा बाक्‍त। मिनु मेको मीश मुरुमी “गो एक आं मुर आन दातेमीन बाक्‍नुङ” देंमाक्‍त। \v 14 मिनु एलीशाम गेहाजी कली “मो हना मुल गो मेको कली मार पने चाप्‍नुङा?” देंमाक्‍त। मिनु गेहाजीम “मेको के तौ मबाक्‍ब। आ वोंइश खूशो दुम्‍शो बाक्‍ब” देंमाक्‍त। \v 15 मिनु एलीशामी “मेको कली ब्रेत्‍तो” देंमाक्‍त। मिनु गेहाजीम मेको कली ब्रेत्‍तानु, मेको लाप्‍चोम राम्‍माक्‍त। \em २राजा २:२५\em* \v 16 मिनु एलीशामी “अर्को बर्स इ थुकुम तौ का बाक्‍ब” देंमाक्‍त। मिनु मेकोमी “ममाइ, आं प्रभु, गे परमप्रभु आ मुर बाक्‍नीनी। मोपा इन वाइलीम आं कली जोल मपने” देंमाक्‍त। \em उत्‍पत्ती १८:१०,१४\em* \p \v 17 मिनु मेको कोव़ज कुरशो दुम्‍शा, एलीशाम देंम ना तौ का थिमाक्‍त। \p \v 18 मिनु मेको आल कोल्‍शा, काबु आ आफ नु खेत्‍ला आन अन्‍न खुप्‍तीकेम लमाक्‍त। \em २राजा ४:१६\em* \v 19 मिनु मेकोमी आ आफ कली ठेयब सेंदा पा “आं पिया ब्‍वती, आं पिया ब्‍वती” देंमाक्‍त। मिनु आ आफोम आ गेय पाइब का कली “एको कली आ ममा आ बाक्‍तीक लतो” दे मदा बाक्‍त। \em लूका १०:४\em* \v 20 मिनु मेको गेय पाइब मुरुम मेको आल कली आ ममा आ बाक्‍तीक चाक्‍दीदा बाक्‍त। मिनु मेको आल आ ममा आ थुकुम नाक्‍ती उइक्‍थ दुम सम्‍म बाक्‍शा बेक्‍माक्‍त। \v 21 मिनु मेको मीश मुरुमी मेको आल कली इर परमप्रभु आ मुर आ ब्राख्‍येम लाइश्‍शा खोल्‍शा वोइश्‍शा लाप्‍चो चोक्‍शा ग्रूशा गाक्‍माक्‍त। \v 22 मिनु मेकोमी आ वोंइश कली ब्रेश्‍शा “आं कली गेय पाइब का नु गधा का सोइक्‍तीनी। मिनु गो रीब पा परमप्रभु आ मुर बाक्‍तीक लशा लेत्‍नुङ” देंमाक्‍त। \v 23 मिनु आ वोंइशेमी “मुलाक्‍त मारदे लचा माल्‍दे? औंसी यो ममाइ, नाइक्‍तीक नाक्‍त यो ममाइ” दे मदा बाक्‍त। मिनु मेकोमी “लचा माल्‍नुङ” देंमाक्‍त। \v 24 मिनु मेकोमी गधाम लगम पाइश्‍शा, आ गेय पाइब कली “गो नाइक्‍तो मदेंङा सम्‍म खुलो देश मपावो” दे मदा बाक्‍त। \v 25 मोपा मेको गाक्‍शा, परमप्रभु आ मुर बाक्‍तीके कारमेल डांडाम जाक्‍माक्‍त। मिनु परमप्रभु आ मुरुम मेको कली ङोन रेन तशा आ गेय पाइब गेहाजी कली “कोव़ङ, दे मेरे जाक्‍ब शुनेम सहर ङा मीश मुर बाक्‍ब। \v 26 गे दोरशा लशा मेरे कली ‘मार नेल्‍ल रिम्‍शोन बाक्‍बा? मार, इ वोंइश रिम्‍शोन बाक्‍मे? इ आल रिम्‍शोन बाक्‍मे?’ दे हिल्‍लो पावो” दे मदा बाक्‍त। मिनु मेकोम हिल्‍लो पवानु “नेल्‍ल रिम्‍शोन बाक्‍नीम” देंमाक्‍त। \v 27 मिनु मेको परमप्रभु आ मुर बाक्‍तीक डांडाम जाक्‍शा, एलीशा आ खोइल मुबा बाक्‍त। मिनु गेहाजी मेको कली फ्राचा कली जाक्‍मेनु, परमप्रभु आ मुरुम एको कली “मपावो, एको कली ठेयब श्‍येत दुम्‍शो बाक्‍ब। तन्‍न परमप्रभु यावेमी मेको लोव़ ख्रुइश्‍शा, आं कली मशेंदी” देंमाक्‍त। \v 28 मिनु मेको मीश मुरुमी “ए आं प्रभु, मार गो तौ पुंइशो नङा ङा? आं कली आस कोंइशा मोशा मसेल्‍यीनी देंशा पुंइशो मनङा ङा?” देंमाक्‍त। \v 29 मिनु एलीशाम गेहाजी कली “इ किप्‍शुर किम्‍सो। एको आं कोक्‍के कुरशा दोरशा लावो। लांम सुइ ग्रुम्‍तीवी हना, मेकोपुकी नु लोव़ पचा कली मदिक्‍को। सुइमी इ कली लोव़ पाम्‍तेक्‍म हना, मेको आन कली लोव़ मलेत्‍तो। एको आं कोक्‍के लाइश्‍शा, मेको आल आ कुलुम वोतो” दे मदा बाक्‍त। \v 30 तन्‍न मेको आल आ ममामी “परमप्रभु यावे ब्रोंइशा बाक्‍शो खोदेंशो पा नु इन ब्रोंइशा बाक्‍शो खोदेंशो पा गो इन कली मप्रोंइनुङ” देंमाक्‍त। मोपतीके एलीशा बोक्‍शा, मेको मीश मुर आ नोले खोदा बाक्‍त। \v 31 गेहाजी चहिं ङोंइती लशा मेको कोक्‍के मेको आल आ कुलुम वोदा बाक्‍त। तन्‍न मेको मारेइ मदुम्‍माक्‍त। मोपतीके एलीशा कली ग्रुम्‍चा कली गेहाजी लेम्‍माक्‍त। मिनु मेको कली “मेको आल मसेस” देंमाक्‍त। \p \v 32 मिनु एलीशा खिं जाक्‍मेनु, मेको आल कली आ ब्राख्‍येम बेक्‍शो थिदा बाक्‍त। \v 33 मिनु एलीशा आगा ओव़शा लाप्‍चो चोक्‍शा, परमप्रभु यावे कली पुना बाक्‍त। \em प्रेरित ९:४०\em* \v 34 मेको नोले मेको ब्राख्‍येम ङोइश्‍शा, मेको आल आ शोव़म आ शोव़, मेको आ मिक्‍चम आ मिक्‍ची नु मेको आ गुइम आ गुइ वोइश्‍शा, मेको आल तार गोल्‍माक्‍त। मिनु मेको आल होना होन लमाक्‍त। \em १राजा १७:२१\em* \v 35 मिनु एलीशा बोक्‍शा कोठाम एर ओंथ पवा बाक्‍त। मिनु मेको लेंशा खाट ङोइश्‍शा मेको आल कली कोव़ङानु, मेको आलम ७ खेयप हाक्‍च पा, आ मिक्‍च पाक्‍गा बाक्‍त। \v 36 मिनु एलीशाम गेहाजी कली “मेको शुनेम सहर ङा मीश मुर कली ब्रेश्‍शा, एक चाक्‍को” दे मदा बाक्‍त। मिनु मेकोमी मेको कली ब्रेत्‍ता बाक्‍त। मिनु मेको मीश मुर जाक्‍मेनु, एलीशामी मेको कली “इ तौ लतो” दे मदा बाक्‍त। \v 37 मिनु मेको आगा ओव़शा एलीशा आ खोइलीम खप सम्‍मन बाम्‍माक्‍त। मिनु मेको नोले आ तौ लाइश्‍शा ग्रूशा लमाक्‍त। \s1 बोसुम ओश्‍येर बाक्‍शो \p \v 38 मिनु एलीशा लेश्‍शा गिल्‍गाल लमाक्‍त। मेना मेको रागीम ठेयब अन्‍काल दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब आन हुल का मेको आ ङोंइती बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु मेकोम आ गेय पाइब कली “चुप्‍लुम ठेयब बोस का काशा एको परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब आन हुल आन कली खोले क्‍येवो” दे मदा बाक्‍त। \v 39 मेको आन दाते ङा का चहिं गिग खाइ माल्‍थ रू मेर लमाक्‍त। मिनु ब्‍वाकी ङा वोबीस थिदा बाक्‍त। मिनु मेकोम मेको सेक्‍शा पोल्‍टो का पा चाक्‍गा बाक्‍त। मेकोमी मेको मार बाक्‍मे, दे मतुइक्‍थु प्रेक्‍शा खोलेम सुप्‍ता बाक्‍त। \v 40 मिनु मुरपुकीम जामेक्‍ल, दे मेको तेम्‍शा ख्रेत्‍तीमी बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीम जशा, ठेयब सेंदा पा “ए परमप्रभु आ मुर, एको बोसुम दा ओश्‍येर कका बाक्‍त” देंमा बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीम मेको जने मचाप्‍‍मे बाक्‍त। \v 41 मिनु एलीशाम “इच्‍का खोइ फस चाक्‍कीन” देंमाक्‍त। मिनु मेकोम मेको फस बोसुम कुर पवा बाक्‍त। मिनु मेकोमी “मुल मेको आन कली एको जचा गेने” देंमाक्‍त। मेको नोले मेको बोसुम ओश्‍येर मबाक्‍माक्‍त। \s1 सहे का मुर आन कली थुल्‍शो \p \v 42 मिनु बाल-शालीशा ङा मुर काम परमप्रभु आ मुर कली आ ङोंइती मीशो क्‍योव़ज के २० ओटा शोब्‍ले नु नक मीशो अन्‍न चाक्‍शा जाक्‍माक्‍त। मिनु एलीशाम “एको मुर आन कली जचा गेने” देंमाक्‍त। \em मत्ती १५:३३,३७; मत्ती १६:९-१०; यूहन्‍ना ६:९\em* \v 43 मिनु मेको आ गेय पाइबमी “गो एको सहे का मुर आन कली जचा थोव़क दोपा जचा गेनुङमी” देंमाक्‍त। मिनु मेकोमी लेंशा “एको मुर आन कली जचा गेमी। मारदे हना परमप्रभु यावेम ‘मेको नेल्‍लेम जशा यो, इच्‍का हें‍ब’ देंशो बाक्‍ब” देंमाक्‍त। \v 44 मिनु मेकोमी मुर आन ङोंइती ख्रेत्‍तीमी बाक्‍त। मिनु परमप्रभु यावे आ देंशो खोदेंशो पा, मेको मुरपुकीम जशा यो हें‍माक्‍त। \c 5 \s1 नामान कोव़र पशो रे साशो \p \v 1 नामान अराम ङा पिप आ लडाइ पाइब आन ठेयब मुर बाक्‍माक्‍त। मेको आ होव़पम मेको कली शुश दाक्‍बाक्‍माक्‍त। मेको शुश हिक्‍सीशो मुर का बाक्‍माक्‍त। मारदे हना मेकोम पतीकेन परमप्रभु यावेम अराम कली ग्रापाइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु मेको थम सक्ति पाइश्‍शो लडाइ पाइब मुर यो बाक्‍माक्‍त। तन्‍न मेको कोव़र पशो बाक्‍माक्‍त। \v 2 मिनु अराम रे लडाइ पाइबपुकी लशा इस्राएल ङा मीश आल का कली ग्‍याइश्‍शा चाक्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु मेको नामान आ मीश आ गेय पाइब दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। \v 3 मिनु मेकोमी आ होव़पोक्‍म कली “आं होव़प, आं प्रभुमी सामरीयाम बाक्‍ब परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब कली ग्रुम्‍शो हना, मेकोमी आ कोव़र सापद वा” देंमाक्‍त। \v 4 मिनु नामान आ प्रभु पिप बाक्‍तीक लशा, मेको इस्राएल रे चाक्‍शो मीश आल आ देंशो लोव़ नेल्‍ल नेंपदा बाक्‍त। \v 5 मिनु अराम ङा पिपमी “दुम्‍ब, गे लावो। गो इस्राएल ङा पिप कली चिठी का ब्रेक्‍नुङ” देंमाक्‍त। मोपतीके नामान १० टलेन्‍ट चांदी, ६ हजार शेकेल सुन नु १० जोर फेक्‍तीक वा कुरशा लमाक्‍त। \em टलेन्‍ट का ३४ किलो बाक्‍ब। शेकेल का ११.५ ग्राम बाक्‍ब। \em* \v 6 मिनु मेकोमी मेको चिठी इस्राएल ङा पिप आ बाक्‍तीक चाक्‍गा बाक्‍त। मेको चिठीम इस्राएल ङा पिप कली “गो एको चिठी नु आं गेय पाइब ठेयब मुर नामान कली इन बाक्‍तीक सोइक्‍ताक्‍ङ। गे मेको आ कोव़र सापतीन” दे ब्रेक्‍शो बाक्‍माक्‍त। \v 7 मिनु इस्राएल ङा पिपम मेको चिठी पढेवा चोटीन आ वा खाक्‍शा “मार, गो परमप्रभु नङा ङा? मिनु बेक्‍पाइक्‍ने नु सेंपाइक्‍ने चाप्‍नुङा? मेको मुरुम मारदे एको मुर कली आ कोव़र सापाइक्‍चा कली आं बाक्‍तीक सोइक्‍ता? मेकोम गो नु खुज्री माल्‍तु” देंमाक्‍त। \p \v 8 मिनु इस्राएल ङा पिपमी आ वा खाक्‍शो लोव़ परमप्रभु आ मुर एलीशाम नेना बाक्‍त। मिनु मेकोमी पिप कली “गे मारदे इन वा खाक्‍नी? मेको मुर कली एक आं बाक्‍तीक सोइक्‍तीन। मिनु मेकोमी इस्राएलमी परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब मुर का बाक्‍ब, दे तुइक्‍ब” दे लोव़ कुरब मुर सोइक्‍ता बाक्‍त। \v 9 मोपतीके नामान आ बग्‍गी नु शारापुकी चाक्‍शा जाक्‍माक्‍त। मिनु एलीशा आ खिं आ लाप्‍चोमी राम्‍माक्‍त। \v 10 मिनु एलीशाम मेको कली “गे लशा, यर्दन खोलाम ७ खेयप चिक्‍सीचा माल्‍नेवे। मिनु इन श्‍ये ङोंइती ङा खोदेंशो दुम्‍ब। मिनु गे ग्रांग्रा मदिशो दुम्‍नीनी” देंथ मुर का कली सोइक्‍ता बाक्‍त। \v 11 तन्‍न नामान गाइश्‍शा “गो मेको ग्रूशा राप्‍शा, थमा पा, परमप्रभु यावे, आ परमप्रभु आ नें थिशा पुंइशा, आं गार तार आ गुइ वोइश्‍शा, आं कोव़र सापाइक्‍ब, दे मिम्‍शो नङ। \v 12 मार, आबाना, फारपार नु दमस्‍कस ङा खोला मेर ङा ब्‍वाक्‍कु इस्राएल ङा ब्‍वाक्‍कु नेल्‍ल क्‍येङा रिम्‍शो ममाइ ङा? मार, गो मेकेर ङा ब्‍वाक्‍कुम चिक्‍शा साने मचाप्‍नुङा ङा?” दे गाइश्‍शा गाक्‍माक्‍त। \v 13 तन्‍न नामान आ गेय पाइबपुकी जाक्‍शा मेको कली “ए, आंइ आ‍फ, मार परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइबमी इन कली ‘श्‍येत ङा गेय का पने’ देंशो हना, गे मेको मपाइ‍नीनी ङा? मेकोमी इन कली ‘ब्‍वाक्‍कुम चिक्‍शा ग्रांग्रा मदिशो दुमीन’ देंमेनु, मेको मारदे मपाइनीनी?” देंमा बाक्‍त। \v 14 मोपतीके मेको उइ ब्रुम्‍माक्‍त। मिनु परमप्रभु आ मुरुम देंशो खोदेंशो पा, यर्दन खोलाम ७ खेयप चिक्‍से बाक्‍त। मिनु मेको आ श्‍ये नु कुशुल ङोंइती ङा खोदेंशो पा ठिटा आन के खोदेंशो दुम्‍माक्‍त। मिनु मेको ग्रांग्रा मदिशो दुम्‍माक्‍त। \em लेवी १४:७-९; लूका ४:२७\em* \p \v 15 मिनु मेको नु आ मुर नेल्‍ल लेश्‍शा परमप्रभु आ मुर बाक्‍तीके जाक्‍मा बाक्‍त। मिनु मेको एलीशा आ ङोंइती राप्‍शा “इस्राएलम ङा लाक्‍शा, अर्को तेकोइ रागीम परमप्रभु मबाक्‍माक्‍त। मुल गो तुइक्‍ताक्‍ङ। इन गेय पाइब आं गुइ रे कोसेली का ताक्‍कीन” देंमाक्‍त। \em २राजा ५:५\em* \v 16 मिनु परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइबमी “गो आ गेय पशो, परमप्रभु यावे ब्रोंइशा बाक्‍शो खोदेंशो पा, गो मारेइ मब्राइनुङ” देंमाक्‍त। नामानम मेको कली ताक्‍कीन कि ताक्‍कीन देंमाक्‍त। मो हना यो मेको मबिस्‍से बाक्‍त। \v 17 मिनु नामानमी “गे एको मताक्‍नीनी हना, इन गेय पाइब, आं कली भारी निक्‍शी गधाम कुरतीक खप लाइक्‍चा गेयीनी। मारदे हना मुल गो इन गेय पाइबम, परमप्रभु यावे कली ङा लाक्‍शा अरु तेकोइ देवी देवता आन कली चोशा चढ़ेतीक नु अरु चढ़ेतीक मचढ़ेनुङ। \v 18 तन्‍न एको गेय काम ला परमप्रभु यावेम इन गेय पाइब कली माफ गेवल। मेको आं होव़प रिम्‍मोन कली पूजा पथ लमेनु, आं गुइमी ग्‍याइक्‍पाइश्‍शा आगा ओव़ब। मिनु मेकोमी मेकेर पूजा पवानु, गो यो बाप्‍चा माल्‍नुङ। मोपतीके मेको आ पर्बम परमप्रभु यावेमी आ गेय पाइब, आं कली माफ गेयील” देंमाक्‍त। \v 19 मेको नोले एलीशाम मेको कली “इ थुं नाइश्‍शा लावो” दे मदा बाक्‍त। मिनु नामान गाक्‍शा इच्‍का आइक्‍ची जाक्‍दीम्‍मेनु, \v 20 परमप्रभु आ मुर एलीशा आ गेय पाइब गेहाजी आ थुंमी “एको आं होव़पमी दा एको अरामी नामान आ चाक्‍शो मारेइ मब्रथु लेश्‍शा कका सोइक्‍ताक्‍व। मुल गो परमप्रभु यावे ब्रोंइशा बाक्‍शो खोदेंशो पा, गो मेको आ नोले लशा मारेइ थोव़क ताक्‍नुङ” दे मिम्‍ता बाक्‍त। \v 21 मोपतीके गेहाजी नामान आ नोले दोरशा लमाक्‍त। मिनु नामानम मेको कली आ नोनोले दोरशा पिशो तवा बाक्‍त। मिनु मेको कली ग्रुम्‍चा कली नामान आ बग्‍गी रे तोइश्‍शा “मार नेल्‍ल ठीक बाक्‍बा?” दे हिल्‍लो पवा बाक्‍त। \v 22 मिनु गेहाजीम “मारेइ मदुम। तन्‍न आं होव़पमी आं कली एफ्राइम पहाड ङा परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब आन हुल रे ठिटा निक्‍शी जाक्‍ताक्‍स। मिनु शिशी पा मेको आस कली ‘टलेन्‍ट का चांदी नु जोर निक्‍शी वा गेने’ देंथ सोइक्‍ताक्‍यी” देंमाक्‍त। \em टलेन्‍ट का ३४ किलो बाक्‍ब।\em* \v 23 मिनु नामानमी मेको कली “थमा पा गे टलेन्‍ट निक्‍शी लतीन” देंमाक्‍त। मिनु नामानमी गेहाजी कली “लतीन कि लतीन” दे मदा बाक्‍त। मिनु मेको कली टलेन्‍ट निक्‍शी चांदी नु जोर निक्‍शी वा थैलो निक्‍शीम कुर पा, फ्रेंशा गेवा बाक्‍त। मेकोमी मेको आ गेय पाइब निक्‍शी आस कली मेको कुरपाइश्‍शा गेहाजी कली चोव़थ सोइक्‍ता बाक्‍त। \em टलेन्‍ट का ३४ किलो बाक्‍ब। \em* \v 24 मिनु मेको गेहाजी डांडाम जाक्‍शा, मेको गेय पाइब आस गुइ रे ताक्‍शो थोव़क आ खिंम वोदा बाक्‍त। मिनु मेको आस कली चहिं सोइक्‍तीम्‍सी बाक्‍त। मिनु मेको गाक्‍सा बाक्‍त। \p \v 25 मिनु मेको आगा लशा, आ होव़प एलीशा आ ङोंइती राम्‍माक्‍त। मिनु एलीशामी “गेहाजी गे ते लवे” दे हिल्‍लो पवा बाक्‍त। मिनु गेहाजीम “इन गेय पाइब, गो तेइ मलशो बाक्‍नुङ” देंमाक्‍त। \v 26 तन्‍न एलीशाम मेको कली “मार, मेको मुर आ बग्‍गी रे तोइश्‍शा इ कली ग्रुम्‍थ पिमेनु, आं सोक्‍त गे नु मबाक्‍म ङा? मुल क्‍येट, वा, तेल रवा, अङगुर रू, भेडा, ब्‍यफ नु वाइलीम वाइलपुकी आंम के सेल्‍तीक ना बाक्‍बा ङा? \v 27 मुल नामान आ कोव़र पतीक रोइ गे नु इ चच युइ इन खिंम गेना हना यो खोक्‍शा लीब” दे मदा बाक्‍त। मिनु गेहाजी मेको आ ङोंइती रे लमाक्‍त। मिनु मेको फुं खोदेंशो पा बुश पा कोव़र मुमाक्‍त। \c 6 \s1 खा ब्‍वाक्‍कु तार ग्रूशो \p \v 1 परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब आन हुल काम एलीशा कली “एको इं बाक्‍शो खिं इं कली थम आइक्‍च बाक्‍ब। \v 2 मुल गो यर्दन खोला आ नेक्‍था लय। मिनु मेकेर नेल्‍लेम शी चाक्‍शा खिं का सेल्‍सय” देंमा बाक्‍त। मिनु एलीशाम “दुम्‍ब लने” देंमाक्‍त। \v 3 मिनु मेको आन दाते ङा काम “गे यो इन गेय पाइबपुकी नु लाइनीनी?” देंमाक्‍त। मिनु एलीशाम “दुम्‍ब गो यो लाइनुङ” देंमाक्‍त। \v 4 मिनु एलीशा मेकोपुकी नु लमाक्‍त। मिनु मेकोपुकी यर्दन खोला जाक्‍दीश्‍शा रवा तिम्‍चा गोव़मे बाक्‍त। \v 5 मिनु मुर काम रवा तिम्‍ना तिम्‍न पवानु, आ खा बुइश्‍शा ब्‍वाक्‍कुम ओव़माक्‍त। मिनु मेको ठेयब सेंदा पा “आबी, आं प्रभु, मेको दा पुंइशा चाक्‍शो खा कका बाक्‍ब” देंमाक्‍त। \v 6 मिनु मेको परमप्रभु आ मुरुम “मेको ते दोक्‍म” दे हिल्‍लो पवा बाक्‍त। मिनु मेकोम एकेर दोक्‍त, दे कोंइदा बाक्‍त। मिनु एलीशाम मेकेर शी का ख्रोइश्‍शा ब्‍वारदा बाक्‍त। मिनु मेको खा ब्‍वाक्‍कु तार ग्रूमाक्‍त। \v 7 मिनु एलीशाम “शोल्‍शा लतो” देंमाक्‍त। मिनु मेको मुरुम आ गुइ दिंशा शोल्‍शा लदा बाक्‍त। \s1 एलीशाम मिक्‍च मताइब सेल्‍शो \p \v 8 काले अराम ङा पिप इस्राएल नु लडाइ पना पन बाक्‍माक्‍त। मिनु मेकोम आ गेय पाइब लडाइ पाइब आन ठेयब मुरपुकी नु सल्‍ला पा “गो आं बाक्‍तीक मेकेर सेल्‍नुङ” देंमाक्‍त। \v 9 मिनु परमप्रभु आ मुरुम इस्राएल ङा पिप कली “मेकेर रे गाक्‍ची ना होस पा गाक्‍कीन। मारदे हना अरामी मेकेर लशो बाक्‍नीम” देंमाक्‍त। \v 10 मोपतीके इस्राएल ङा पिपमी आ मुर आन कली मेकेर गाक्‍नीनु “होस पा गाक्‍कीन” दे का निक्‍शी खेयप हिंच कोंइदा बाक्‍त। मिनु मेकोपुकी होस पा बाक्‍मा बाक्‍त। \p \v 11 मोपतीके अराम ङा पिपमी “इस्राएल ङा पिपम इं बाक्‍तीक दोपा तुइक्‍ता” दे थाम्‍पा गाइक्‍ता बाक्‍त। मिनु मेकोम आ लडाइ पाइब आन ठेयब मुर आन कली ब्रेश्‍शा “गे इन दाते ङा सुमी चहिं इस्राएल ङा पिप कली लोव़ शेंदीनी? लो, देनीन” देंमाक्‍त। \v 12 मिनु मेको लडाइ पाइब आन ठेयब मुर आन दाते ङा काम “आं प्रभु पिप, आं प्रभु, गो सुइम मो मपक। तन्‍न इस्राएल ङा परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब एलीशाम गे इन इप्‍तीक कोठाम ब्‍वाक्‍शो यो शेंब” देंमाक्‍त। \v 13 मिनु पिपमी “मेको ते बाक्‍मे माल्‍शा तुइश्‍शा जाक्‍कीन। मिनु गो मुर आन कली सोइश्‍शा, मेको कली ग्‍याइक्‍पाइक्‍नुङ” देंमाक्‍त। मिनु मेकोम “मेको दोथान सहरम बाक्‍ब” देंमाक्‍त। \v 14 मिनु पिपम शारा नु बग्‍गी पाइश्‍शो ठेयब सक्ति पाइश्‍शो लडाइ पाइब आन हुल का मेक सोइक्‍ता बाक्‍त। मिनु मेकोपुकी नाक्‍दो लशा, मेको सहर पुम्‍दमे बाक्‍त। \p \v 15 मिनु परमप्रभु आ मुर आ गेय पाइब सुनी कना बोक्‍शा लाङगा ग्रूमाक्‍त। मिनु मेना शारा नु बग्‍गी पाइश्‍शो लडाइ पाइब आन हुलमी सहर पुम्‍शो तवा बाक्‍त। मिनु मेको गेय पाइब लशा आ होव़प कली “आबी, आं प्रभु, मुल मार पय” देंमाक्‍त। \v 16 मिनु मेको परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइबमी “महिनो। मेकोपुकी नु बाक्‍शो आन क्‍येङा गो नु बाक्‍शो शुश बाक्‍नीम” देंमाक्‍त। \v 17 मिनु एलीशामी “परमप्रभु यावे, एको आ मिक्‍च ताइब सेलीन। मिनु एकोम तवल” दे पुना बाक्‍त। मिनु परमप्रभु यावेम मेको गेय पाइब आ मिक्‍च ताइब सेला बाक्‍त। मिनु मेकोमी एलीशा आ एर ओंथ ङा डांडा नेल्‍लेम मी ब्रशो शारा नु बग्‍गीम ब्रीशो तवा बाक्‍त। \em यहोसु ५:१३\em* \v 18 मिनु अरामीपुकी तोइश्‍शा मेको आ बाक्‍तीक पिमानु, एलीशाम परमप्रभु यावे कली “एको मुर आन कली मिक्‍च मताइब सेलीन” दे पुना बाक्‍त। मिनु एलीशाम पुंइशो खोदेंशो पा, परमप्रभु यावेम मेको आन कली मिक्‍च मताइब सेल्‍मी बाक्‍त। \em उत्‍पत्ती १९:११\em* \v 19 मिनु एलीशाम मेको आन कली “एको लां ममाइ। एको सहर यो ममाइ। गे आं नोले खोइय्‍यीनी। मिनु गो इन माल्‍शो मुर आ बाक्‍तीक चाक्‍दीत्‍नन्‍नी” दे माइक्‍मी बाक्‍त। मिनु एलीशाम मेको आन कली सामरीयाम चाक्‍दीम्‍मी बाक्‍त। \p \v 20 मिनु मेकोपुकी सामरीया सहरम जाक्‍दीम्‍मा नोले एलीशाम “ए परमप्रभु यावे, एको मुर आन कली मिक्‍च ताइब सेलीन। मिनु एकोपुकीम लेंशा तने चाप्‍मेक्‍ल” दे पुना बाक्‍त। मिनु परमप्रभु यावेमी मेको आन कली मिक्‍च ताइब सेल्‍मी बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीम कोव़ङमेनु, सामरीया सहरम बाक्‍शो तामे बाक्‍त। \v 21 मिनु इस्राएल ङा पिपमी मेको आन कली तशा, एलीशा कली “आं आफ, मार गो एको आन कली सदुमी। एको आन कली सदुमी?” दे हिल्‍लो पवा बाक्‍त। \v 22 मिनु एलीशाम “मेको आन कली मसतीन। मार, गे आंमा इन लिब्रा नु तरवारम ग्‍याइश्‍शो आन कली साइक्‍ने चाप्‍नीनी ङा? गे एको मुर आन कली जचा तूचा गेने। मिनु एकोपुकी जशा तूशा आन होव़प बाक्‍तीक लमल” देंमाक्‍त। \em लेवी १९:१८; २इतिहास २८:९-१५; हितोपदेस २५:२१-२२\em* \v 23 मिनु पिपमी मेको आन कली ठेयब भोज का सेल्‍शा थुल्‍मी बाक्‍त। मिनु मेकोपुकी जशा तूशा पामे नोले मेको आन कली आन होव़प बाक्‍तीक सोइक्‍तीमी बाक्‍त। मिनु मेको आन होव़प बाक्‍तीक लेम्‍मा बाक्‍त। मेना रे अरामीपुकीमी इस्राएली आन कली लडाइ तोतीक नु मार मार रोइक्‍तीक मपामे बाक्‍त। \s1 सामरीयाम अन्‍काल दुम्‍शो \p \v 24 तन्‍न इच्‍का नाक्‍त नोले अराम ङा पिप बेन-हादादमी आ लडाइ पाइब आन कली खुप्‍शा सामरीयाम सोइश्‍शा, मेको कली एर ओंथ नेल्‍ल रे पुम्‍पदा बाक्‍त। \v 25 मिनु मोपा पुम्‍दमे नोले मेको सहरम थम ठेयब अन्‍काल दुम्‍माक्‍त। मेकेर गधा आ पिया का कली ८० शेकेल चांदी नु काब का ङा ४ भाग, ङा भाग का ढुकुर आन ख्री कली ५ शेकेल चांदी थाप्‍चा माल्‍दा बाक्‍त। \em शेकेल का ११.५ ग्राम बाक्‍ब। काब का १.२ लिटर खोदेंशो पुक्‍तीके बाक्‍ब। काब ङा ४ भाग ङा भाग का, १/४ लिटर खोदेंशो बाक्‍ब।\em* \v 26 काबु नाक्‍त इस्राएल ङा पिप सहर ङा गारो तार हिरसे बाक्‍त। मिनु मीश मुर काम पिप कली “आं प्रभु पिप, आं प्रभु आं कली वारच पाइय्‍यीनी” देंमाक्‍त। \v 27 मिनु पिपमी “परमप्रभु यावेमी इ कली वारच पवल। गो ते रे वारच पाइक्‍नना? अन्‍न तुप्‍तीक रे देय अङगुर ख्राक्‍तीक रे?” देंमाक्‍त। \v 28 मिनु पिपम मेको कली “इ कली मार दु‍म?” दे मदा बाक्‍त। मिनु मेको मीश मुरुम “एको मीश मुरुम आं कली ‘मुलाक्‍ती इ तौ ब्‍वचा योक्‍को। मिनु दीसा चहिं आं तौ ब्‍वय’ देंत। \em ब्‍यवस्‍था २८:५३\em* \v 29 मिनु गो आं तौ कली ब्‍वाइतक। मिनु गो एको कली ‘मुलाक्‍त ब्‍वचा कली इ तौ चाक्‍को’ दे माइक्‍ता। तन्‍न एकोम आ तौ ख्रुइश्‍शा मग्रुंइद” देंमाक्‍त। \v 30 मिनु पिपमी मेको मीश मुर आ लोव़ नेंशा, आ वा खाक्‍गा बाक्‍त। मुरपुकीम मेको कली आगाम अरन्‍डी फेक्‍शो तामे बाक्‍त। मारदे हना मेको सहर ङा गारो तार गाक्‍शो बाक्‍माक्‍त। \v 31 मिनु मेकोम “मुलाक्‍त गो शाफात आ तौ एलीशा आ पिया मख्रोइक्‍ता हना, परमप्रभुम सजाइ ला ममाइ, मेको क्‍येङा यो शुश पाइय्‍यील” देंमाक्‍त। \v 32 मिनु पिपम आ लोव़ कुरब मुर का कली एलीशा आ बाक्‍तीक सोइक्‍ता बाक्‍त। मेना एलीशा खाल्‍पापुकी नु आ खिंम बाक्‍शो बाक्‍माक्‍त। तन्‍न मेको लोव़ कुरब मुर जाक्‍चा क्‍येङा ङोंइती एलीशाम मेको खाल्‍पा आन कली “मेको मुर साइक्‍बम आं पिया ख्रोइक्‍पाइक्‍चा कली मुर सोइश्‍शो गे मतनी? कोव़ङीन, मेको आ लोव़ कुरब जाक्‍मेनु, लाप्‍चो चोक्‍कीन। मिनु थम बोल्‍यो पा नेप्‍शा बाक्‍कीन। मार मेको आ होव़प मेको आ नो‍नोले मपिशो बाक्‍बा ङा?” देंमाक्‍त। \v 33 मिनु एलीशाम मेकोपुकी नु लोव़ पना पन बाक्‍मेनु मेको लोव़ कुरब मुर जाक्‍माक्‍त। मिनु पिपमी “एको खतम दुम्‍तीक परमप्रभु यावे रे जाक्‍शो बाक्‍ब। मुल गो मारदे परमप्रभु यावे कली आस पा बाक्‍नुङा?” देंमाक्‍त। \em आमोस ३:६\em* \c 7 \s1 जचा थोव़क तांइसीब देंशो \p \v 1 एलीशाम “परमप्रभु यावे आ लोव़ नेनीन। परमप्रभु यावेमी ‘दीसा सामरीया ङा ठेयब लाप्‍चो आ ङोंइती शेकेल का चांदीमी सेआह माइश्‍शो पुक्‍तीक का रिम्‍शो फस नु शेकेल का चांदीम पुक्‍तीक निक्‍शी क्‍योव़ज लेयसीब’ देंशो बाक्‍ब” देंमाक्‍त। \em शेकेल का ११.५ ग्राम खोदेंशो बाक्‍ब।\em*\em सेआह का आगा ७,३ लिटर रिक्‍शो ठेयब पाथी खोदेंशो पुक्‍तीके बाक्‍ब। \em*\em २राजा ७:१६-१९\em* \v 2 मिनु पिप कली कुक्‍‍ब लडाइ पाइब आन ठेयब मुरुम परमप्रभु आ मुर कली “परमप्रभु यावेमी आ सरीङ ङा झेल नेल्‍ल रोक्‍तु हना यो, मोदेंशो गेनायो दुम्‍ने मचाप्‍ब” देंमाक्‍त। मिनु एलीशाम “गे मेको इ मिक्‍चीमीन ताइनेवे। तन्‍न जचा चहिं मताइक्‍नेवे” देंमाक्‍त। \s1 सहर पुम्‍चा प्रोंइशो \p \v 3 मिनु मेको सहर ङा लाप्‍चो आ ङोंइती ४ जना कोव़र पशो मुर बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीम “गो मबेक्‍या सम्‍म मारदे एकेर बाक्‍नया? \em लेवी १३:४६\em* \v 4 गो सहर ओव़तय हना, मेकेर ङा अन्‍कालम बेक्‍नय। एक उइ बाक्‍तय हना यो, शोव़लुम बेक्‍नय। मोपतीके गो अरामी आन लडाइ पाइब आन बाक्‍तीकेम लशा, जिम्‍मा गेसय। मिनु मेकोपुकीम इ कली प्रोंइतेक्‍म हना, गो ब्रोंइनय। साइक्‍तेक्‍म हना, यो बेक्‍य” देंमुमा बाक्‍त। \v 5 मिनु मेकोपुकी नाक्‍नाक्‍दो बोक्‍शा अरामी आन बाक्‍तीक गे लमा बाक्‍त। मिनु मेकोपुकी अरामी आन बाक्‍तीक आ नेक्‍था जाक्‍मानु, सुइ आन कली मतामे बाक्‍त। \v 6 मारदे हना परमप्रभुमी अरामी आन कली शारा बग्‍गी नु ठेयब लडाइ पाइब हुल आन रेयके नेंपाइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु मेकोपुकीम आंम आंमा “इस्राएल ङा पिपम गोपुकी नु लडाइ पचा कली हित्ती नु इजीप्‍त ङा पिप कली क्‍येट थाप्‍शा ब्रेत्‍तीमी बाक्‍त, थांका” देंमुमा बाक्‍त। \em २राजा १९:७\em* \v 7 मोपतीक मेकोपुकीम आन बाक्‍तीक ताम्‍बु यो मो हेंथे पा प्रोंइशा, शारा नु गधा यो प्रोंइशा, आन गिंम पोंइचा कली प्रोक्‍मा बाक्‍त। \v 8 मिनु मेको कोव़र पशो मुर अरामी आन बाक्‍तीक जाक्‍दीम्‍मा बाक्‍त। मिनु मेकोपुकी ताम्‍बु काम ओव़शा जशा तूशा बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु सुन चांदी वापुकी एर ओंथ लाइश्‍शा ख्रुइश्‍शा वोदमे बाक्‍त। मेको नोले मेकोपुकी लेंशा अर्को बाक्‍तीकेम ओव़मा बाक्‍त। मिनु मार मार लाइश्‍शा ख्रुइश्‍शा वोदमे बाक्‍त। \p \v 9 मिनु मेकोपुकी आंम आंमा “गो मरिम्‍शो गेय पाइतय। मुलाक्‍ती रिम्‍शो लोव़ नेंपाइक्‍तीक नाक्‍त बाक्‍ब। गोपुकी चहिं सिक्‍सी पा बाक्‍शो बाक्‍नय। दीसा सम्‍म गो ओं पा बाक्‍तय हना, दोस ताइनय। मुल गो रीब पा लशा, पिप आ दरवारम एको लोव़ नेंपाइ‍य्‍य” देंमुमा बाक्‍त। \v 10 मिनु मेकोपुकी लशा, सहर ङा ठेयब लाप्‍चो खाल पाइब आन कली ब्रेश्‍शा “गोपुकी अरामी आन बाक्‍तीक लाइतक। मिनु मेकेर मुर का यो मतक। मारेइ चाल चुल मबा। शारा नु गधापुकी पाइक्‍स ङा पाइक्‍स बाक्‍तेक्‍म। मिनु मुर आन ताम्‍बु यो मो प्रोंइशो बाक्‍तेक्‍म” देंमा बाक्‍त। \v 11 मिनु लाप्‍चो खाल पाइबपुकीम ठेयब सेंदा पा मेको लोव़ पिप आ खिंम नेंपदमे बाक्‍त। \v 12 मिनु पिप नाक्‍दो कना बोक्‍शा, आ गेय पाइब मुर आन कली “गो इन कली लोव़ का पाइनुङ। अरामीपुकीम गो इं कली मार पामे? गो मेको इन कली देंनुङ। गोपुकी शोव़लु बाक्‍शो बाक्‍नय, दे मेकोपुकीम तुइश्‍शो बाक्‍नीम। मोदेंशो मिम्‍शा आन बाक्‍तीक प्रोंइशा, एर ओंथ लशा ख्रुइश्‍शा बाक्‍शो बाक्‍नीम। मेकोपुकीम ‘गोपुकी थमा पा ग्रूनीम। मिनु गो मेको आन कली सेसीन ग्‍याइश्‍शा, सहर ओव़नय’ देंशो बाक्‍नीम” दे माइक्‍मी बाक्‍त। \v 13 मिनु मेको आ गेय पाइब काम “इं सहर ङा ५ ओटा शारा आन कली कोव़थ सोइक्‍तीन। मेकोपुकी एको बेक्‍शो इस्राएली खोदेंशोन दुम्‍नीम। थमा पा मेकोपुकी एक बेक्‍ब इस्राएली खोदेंशोन दुम्‍नीम। मार दुम्‍शो बाक्‍मे, मेको तुइक्‍चा कली सोइक्‍तय” देंमाक्‍त। \v 14 मिनु मेकोपुकीम बग्‍गी निक्‍शी निक्‍‍निक्‍शी शारा ग्रुंइदमे बाक्‍त। मिनु पिपम मेको आन कली “अरामी लडाइ पाइब आन कली मार दुम्‍मे, मेको रुपीन” दे सोइक्‍तीमी बाक्‍त। \v 15 मिनु मेको यर्दन खोला सम्‍मन कोव़न कोव़न लमा बाक्‍त। मिनु अरामी नेल्‍लेम रीब पा प्रोक्‍मानु, लां नेल्‍ल मेको आन प्रोंइशो वासी नु यापुकी तामे बाक्‍त। मिनु क्‍यारी पथ लाइब मुरपुकी लेश्‍शा जाक्‍शा, मेको लोव़ पिप कली शेंदमे बाक्‍त। \p \v 16 मिनु मुरपुकी ग्रूशा, अरामी आन बाक्‍तीक ङा मार मार नेल्‍ल लदमे बाक्‍त। मिनु परमप्रभु यावे आ देंशो खोदेंशो पा सेआह पुक्‍तीक का रिम्‍शो फस शेकेल का चांदीम नु पुक्‍तीक निक्‍शी क्‍योव़ज शेकेल का चांदीम लेयङमे बाक्‍त। \em शेकेल का ११.५ ग्राम चांदी के क्‍येट बाक्‍ब।\em* \v 17 मिनु पिप कली कुक्‍शा गाक्‍ब लडाइ पाइब आन ठेयब मुर कली लाप्‍चोम कोव़ब सेल्‍शा वोदमे बाक्‍त। मिनु मेको कली मुरपुकीम दिम्‍शा सदमे बाक्‍त। मिनु पिप मेको कली ग्रुम्‍थ आ खिंम लमेनु, परमप्रभु आ मुरुम देंशो खोदेंशो पा मेको कली मुरपुकीम ठेयब लाप्‍चोम दिम्‍शा साइश्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 18 परमप्रभु आ मुरुम पिप कली “दीसा सेआह पुक्‍तीक का रिम्‍शो फस शेकेल का चांदीम नु पुक्‍तीक निक्‍शी क्‍योव़ज शेकेल का चांदीम सामरीया ङा ठेयब लाप्‍चो आ ङोंइती लेयसीब” देंशो बाक्‍माक्‍त। \v 19 मिनु मेको लडाइ पाइब आन ठेयब मुरुम परमप्रभु आ मुर कली “परमप्रभु यावेम आ सरीङ ङा झेल रोक्‍तु हना यो, मोदेंशो दुम्‍ने मचाप्‍ब” देंशो बाक्‍माक्‍त। मिनु परमप्रभु आ मुरुम “गे मेको मो पशो ताइनेवे, तन्‍न जचा चहिं मताइक्‍नेवे” देंशो बाक्‍माक्‍त। \v 20 मिनु मेको कली मोदेंशोन दुम्‍माक्‍त। मारदे हना मेको कली मुरपुकीम लाप्‍चोम दिम्‍शा सदमे बाक्‍त। मिनु मेको बेक्‍माक्‍त। \c 8 \s1 शुनेम ङा मीशेम आ रू तशो \p \v 1 तेको मीश मुर आ तौ कली एलीशाम बेक्‍शो रे सेंशो बाक्‍मे, मेको मीश मुर कली एलीशाम “इ खिं ङा मुर नेल्‍ल मेकेर रे गाक्‍कीन। मिनु इच्‍का नाक्‍ती कली ते दुम्‍बा, मेक लशा बाक्‍कीन। मारदे हना परमप्रभु यावेम एको रागीम ७ बर्स सम्‍म अन्‍काल दुम्‍पाइक्‍ब” दे माइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। \em २राजा ४:३५\em* \v 2 मिनु मेको परमप्रभु आ मुरुम देंशो खोदेंशो पा, मेको मीश मुरुम पवा बाक्‍त। मिनु मेको आ खिं ङा मुर नेल्‍ल लाइश्‍शा लमाक्‍त। मिनु लशा पलिस्‍ती आन रागीम ७ बर्स सम्‍म बाक्‍मा बाक्‍त। \v 3 मिनु ७ बर्स नोले मेको पलिस्‍ती आन रागी रे लेश्‍शा जाक्‍माक्‍त। मिनु मेको आ रू नु खिं लेश्‍शा तचा कली पिप आ बाक्‍तीक लमाक्‍त। \v 4 मेना पिप चहिं परमप्रभु आ मुर आ गेय पाइब गेहाजी कली “एलीशाम पशो ठेयब ठेयब गेय नेल्‍ल आं कली शेंदी” दे मेको नु लोव़ पना पन बाक्‍शो बाक्‍माक्‍त। \v 5 मिनु गेहाजीम एलीशाम बेक्‍शो मुर आन कली दोपा सेंपदा, मेको नेल्‍ल पिप कली शेंना शेंन बाक्‍शो बाक्‍माक्‍त। मेना मेको आ तौ बेक्‍शो रे सेंपाइश्‍शो मीश मुर आ रू नु खिं लेश्‍शा तङल, दे पिप आ बाक्‍तीकेम कागज ब्रेक्‍शा गेथ जाक्‍माक्‍त। मिनु गेहाजीम “ए आं प्रभु पिप, एलीशाम बेक्‍शो रे सेंपाइश्‍शो। एको मीश मुर आ तौ बाक्‍ब। मिनु बेक्‍शो रे सेंसीशो आ तौ एकोन बाक्‍ब” देंमाक्‍त। \v 6 मिनु पिपमी मेको मीश मुर कली मेको आ पर्बम हिल्‍लो पवा बाक्‍त। मिनु मेकोमी यो शोव़ङा बाक्‍त। मिनु पिपम आ गेय पाइब ठेयब मुर का कली “एकोम आ रागी प्रोंइशा गाक्‍म नाक्‍त रे मुल सम्‍म ङा मेको रू ङा मारेइ मारेइ एको कली लेश्‍शा गेने” देंमाक्‍त। \s1 हजाएलम बेन-हादाद साइश्‍शो \p \v 7 मिनु एलीशा दमस्‍कस लमाक्‍त। मेना अराम ङा पिप बेन-हादाद रोइ पशो बाक्‍माक्‍त। मिनु मुरपुकीम पिप कली “परमप्रभु आ मुर एक जाक्‍शो बाक्‍ब” दे नेंपदमे बाक्‍त। \v 8 मिनु पिपमी हजाएल कली “कोसेली लाइश्‍शा, परमप्रभु आ मुर कली ग्रुम्‍थ लावो। मेको रे पा परमप्रभु यावे कली ‘गो एको रोइ रे सा‍नुङा देय मसा‍नुङा’ दे हिल्‍लो पपतो” दे अरेवा बाक्‍त। \v 9 मिनु हजाएलम दमस्‍कसम बाक्‍शो रिम्‍शो रिम्‍शो मारेइ मारेइ कोसेली ४० ओटा दल‍ओंठम कुरपाइश्‍शा लमाक्‍त। मिनु मेको आगा ओव़शा परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब आ ङोंइती राम्‍माक्‍त। मिनु मेकोम “इन तौ, अराम ङा पिप बेन-हादादमी आं कली ‘गो आं रोइ रे सानुङा देय मसानुङा’ दे हिल्‍लो पथ सोइक्‍ताक्‍यी” देंमाक्‍त। \v 10 मिनु एलीशाम मेको कली “लशा, पिप कली ‘गे थमा पा सानीनी’ दे मतो” देंमाक्‍त। तन्‍न एलीशाहमी “परमप्रभु यावेम आं कली ‘मेको थमा पा बेक्‍ब’ देंशो बाक्‍ब” देंमाक्‍त। \v 11 मिनु मेकोमी पर ङोशा, हजाएल कली कोव़स ङा कोव़स बाक्‍माक्‍त। मिनु हजाएल मुने पवा बाक्‍त। मिनु मेको परमप्रभु आ मुर ङाक्‍माक्‍त। \em लूका १९:४१-४४\em* \v 12 मिनु हजाएलम “ए आं प्रभु, गे मारदे ङाक्‍नी?” दे हिल्‍लो पवा बाक्‍त। मिनु मेकोमी हजाएल कली “गेम इस्राएल ङा मुर आन कली काइ मरिम्‍शो पशो तुइक्‍नुङ। गे मेको आन दरवारम मी सुइक्‍नेवे। मिनु मेको आन ठिटा मुर आन कली तरवारम क्‍योरनेवे। मेको आन आइक्‍च आल आन कली खपीम राप्‍शा साइक्‍नेवे। मेको आन कोव़ज कुरशो मीश मुर आन कोव़ज पाक्‍नेवे” दे मदा बाक्‍त। \em २राजा १०:३२\em* \v 13 मिनु हजाएलमी “गो महिक्‍शो, कुचुम खोदेंशो मुरुम ओदेंशो ठेयब गेय दोपा पने चाप्‍नुङ ङा?” देंमाक्‍त। मिनु एलीशाम “परमप्रभु यावेम गे अराम ङा पिप दुम्‍नेवे, दे आं कली कोंइशो बाक्‍ब” देंमाक्‍त। \em १राजा १९:१५\em* \v 14 मेको नोले हजाएल एलीशा आ ङोंइती रे गाक्‍माक्‍त। मिनु आ होव़प बेन-हादाद आ बाक्‍तीक लेश्‍शा जाक्‍माक्‍त। मिनु बेन-हादादम “एलीशाम इ कली मार देंमे?” दे हिल्‍लो पवा बाक्‍त। मिनु मेकोमी “गे थमा पा सानीनी नें” दे मदा बाक्‍त। \v 15 तन्‍न आ दीसा हजाएलमी सुम्‍तीक वा का ब्‍वाक्‍कुम नुप्‍शा, पिप आ कुलुमी सुमा बाक्‍त। मिनु मोपा मेको पिप बेक्‍माक्‍त। मिनु बेन-हादाद आ पा ङा हजाएल पिप दुम्‍माक्‍त। \s1 यहूदा ङा पिप येहोराम \r २इतिहास २१:१,५-१०; २इतिहास २२:१-६ \p \v 16 येहो-शाफात आ तौ येहोराम यहूदा ङा पिप दुम्‍शा, सासन पचा गोवा बाक्‍त। मेना इस्राएल ङा पिप आहाब आ तौ येहोराम पिप दुम्‍शो ५ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। \em मेको निक्‍शी आस नें येहोराम बाक्‍त। मेको आस कली योराम यो देंमा बाक्‍त।\em*\em १राजा २२:५१\em* \v 17 येहोराम पिप दुम्‍मेनु, मेको ३२ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु मेकोम यरूसलेममी ८ बर्स सासन पवा बाक्‍त। \v 18 मेको इस्राएल ङा पिप, आहाब आ खिं ङा मुर आन लांम गाक्‍माक्‍त। मारदे हना मेकोम आहाब आ तमी ग्‍युं‍वे पशो बाक्‍माक्‍त। मिनु मेकोम परमप्रभु यावे आ ङोंइती मार मरिम्‍शो बाक्‍मे, मेको पवा बाक्‍त। \v 19 मो हना यो परमप्रभु यावेमी आ गेय पाइब दाऊद आ पर्बम यहूदा कली मक्‍याम्‍दा बाक्‍त। मेकोमी दाऊद कली इ तौ चच का गेना हना यो पिप दुम्‍शा बाक्‍ब, दे कबल पशो बाक्‍माक्‍त। \em २सामुएल ७:११-१६; १राजा ११:३६\em* \p \v 20 येहोरामम पिप पवा ना एदोम ङा मुरुमी यहूदा आ देंशो मटिथु, आंम आन पिप का सेल्‍मे बाक्‍त। \v 21 मोपतीके यहूदा ङा पिप येहोराम आ बग्‍गी नेल्‍ल लाइश्‍शा, आइक्‍ची हांबु जाइर सहरमी लमाक्‍त। मिनु एदोमीपुकीम येहोराम आ बग्‍गी नेल्‍ल नु आ लडाइ पाइब आन ठेयब मुर नेल्‍ल आन कली पुम्‍दमे बाक्‍त। मिनु मेको आ लडाइ पाइबपुकी चहिं प्रोक्‍शा, आन आन खिं लेम्‍मा बाक्‍त। \v 22 मोपतीके एदोम मुल सम्‍म यहूदा रे ब्राशो बाक्‍ब। मेना लिब्‍ना यो यहूदा आ देंशो मटिथु ब्रा‍शो बाक्‍माक्‍त। \v 23 मिनु यहूदा ङा पिप येहोराम आ पशो अरु गेय, मेको आ पशो नेल्‍ल, मार, मेको यहूदा ङा पिप आन इतिहासम ब्रेक्‍शो मबाक्‍बा ङा? \v 24 यहूदा ङा पिप येहोराम बेक्‍माक्‍त। मिनु मेको आ किकी पिपी नु दाऊद आ सहरमी थिम्‍चा पुंइसे बाक्‍त। मिनु मेको आ पा ङा आ तौ अहाज्‍याह पिप दुम्‍माक्‍त। \s1 यहूदा ङा पिप अहाज्‍याह \p \v 25 मिनु यहूदा ङा पिप येहोराम आ तौ अहाज्‍याह यहूदाम पिप दुम्‍माक्‍त। मेना इस्राएल ङा पिप आहाब आ तौ येहोराम पिप दुम्‍शो १२ बर्स दुम्‍शो बाक्माक्‍‍त। \v 26 अहाज्‍याह पिप दुम्‍मेनु २२ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु मेकोम यरूसलेममी बर्स का सासन पवा बाक्‍त। मेको आ ममा आ नें अथाल्‍याह बाक्‍माक्‍त। मेको इस्राएल ङा पिप ओम्री आ चच बाक्‍माक्‍त। \em २राजा ११:१\em* \v 27 अहाज्‍याह आहाब आ खिं ङा मुर आन लांम गाक्‍माक्‍त। मिनु आहाब आ खिं ङा मुरपुकीम खोदेंशो पा परमप्रभु यावे आ ङोंइती मार मरिम्‍शो बाक्‍मे, मेको पवा बाक्‍त। मारदे हना मेको आहाब आ चांइवा दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। \p \v 28 यहूदा ङा पिप अहाज्‍याह नु आहाब आ तौ इस्राएल ङा पिप येहोराम नु गारशा, अराम ङा पिप हजाएल नु लडाइ पचा कली रामोथ-गिलादम लमाक्‍त। तन्‍न अरामीपुकीम येहोराम कली गार सेल्‍मे बाक्‍त। \v 29 मिनु अराम ङा पिप हजाएल नु लडाइ पथ लमेनु, रामाहम गार दुम्‍शो रे साचा कली येहोराम येज्रेल सहरम लमाक्‍त। मिनु यहूदा ङा पिप येहोराम आ तौ अहाज्‍याह इस्राएल ङा पिप आहाब आ तौ येहोराम कली कोव़थ येज्रेल सहर लमाक्‍त। मारदे हना मेको कली गार दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। \em २राजा ९:१४-१६\em* \c 9 \s1 येहू इस्राएल ङा पिप दुम्‍शो \p \v 1 परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब एलीशामी परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब आन हुल ङा का कली ब्रेश्‍शा “इ किप्‍शुर किप्‍शा, एको तेल कुरशा रामोथ-गिलादम लावो। \v 2 मिनु मेक जाक्‍दीश्‍शा, निम्‍शी आ चच, येहो-शाफात आ तौ येहू कली मालो। मिनु मेको कली आ वारचपुकी रे फ्राशा, आगा ङा कोठाम लतो। \v 3 मिनु नोले मेको तेल मेको आ पियाम लुक्‍शा ‘परमप्रभु यावेम इ कली इस्राएल ङा पिप सेल्‍ता’ देंशो बाक्‍ब, दे मतो। मिनु लाप्‍चो ग्रु रोक्‍शा प्रोक्‍को। देश मपावो” दे मदा बाक्‍त। \em १राजा १९:१६\em* \p \v 4 मोपतीके परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब, ठिटा रामोथ-गिलादमी लमाक्‍त। \v 5 मिनु मेको मेक जाक्‍दीम्‍मेनु, येहू लडाइ पाइब आन ठेयब मुरपुकी नु ग्रुम्‍शा काथा बाक्‍शो थिम्‍मी बाक्‍त। मिनु मेकोम येहू कली “लडाइ पाइब आन ठेयब मुरपुकी, गो इन नु लोव़ का पचा माल्‍‍नुङ” देंमाक्‍त। मिनु येहूम “गो आंइ दाते ङा सु नु लोव़ पचा माल्‍नेवे?” देंमाक्‍त। मिनु मेकोम “इन नु” देंमाक्‍त। \v 6 मिनु येहू बोक्‍शा, आगा ङा कोठाम ओव़माक्‍त। मिनु मेको ठिटाम येहू आ पियाम तेल लुक्‍शा “परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुमी ‘गो इ कली आं मुर इस्राएली आन पिप सेल्‍तन। \v 7 गे इ होव़प आहाब आ खिं ङा मुर आन कली साइक्‍चा माल्‍नेवे। मिनु इजेबेलमी आं गेय पा आं लोव़ पाइबपुकी नु आं गेय पाइब मुर आन कली साइश्‍शो आ क्‍येक्‍क लेत्‍नुङ। \v 8 आहाब आ खिं ङा मुर नेल्‍ल बेक्‍चा माल्‍नीम। इस्राएलम मेको आ खिं ङा वोंइश मुर वाइल बाक्‍मल कि मबाक्‍मल, गो नेल्‍ल आन कली साइक्‍नुङमी। \em १राजा १४:१०\em* \v 9 गो आहाब आ खिं कली नेबात आ तौ येरोबाम नु अहीयाह आ तौ बाशा आस खिं खोदेंशो सेल्‍नुङ। \em १राजा १५:२९; १राजा १६:३,११\em* \v 10 इजेबेल कली चहिं येज्रेल ङा रू काम कुचुमम ब्‍वाइनीम। मेको कली सुइम मथिम्‍नीम’ देंशो बाक्‍ब” देंशा, मेको लाप्‍चो ग्रु रोक्‍शा दोरशा प्रोक्‍माक्‍त। \em १राजा २१:२३\em* \p \v 11 मिनु येहू मेको नोले लडाइ पाइब आन ठेयब मुर आन बाक्‍तीक जाक्‍माक्‍त। मिनु मेकोपुकीम मेको कली “मार नेल्‍ल रिम्‍शोन बाक्‍बा? मेको आ निप्‍स ग्‍यशो मुर इ बाक्‍तीक मारदे जाक्‍म?” दे हिल्‍लो पामे बाक्‍त। मिनु येहूमी मेको आन कली “गे मेको मुर कली तुइक्‍नीनी। मिनु मेकोम मार देंबा, मेको यो तुइक्‍नीनी” दे माइक्‍मी बाक्‍त। \v 12 मिनु मेकोपुकीम “गे जोल पाइनीनी। आंइ कली थमा लोव़ पने” देंमा बाक्‍त। मिनु येहूम “मेकोमी आं कली मार देंत देंशा हना, परमप्रभु यावेमी ‘गो इ कली इस्राएल ङा पिप सेल्‍नुङ’ देंशो बाक्‍ब” दे माइक्‍मी बाक्‍त। \v 13 मिनु मेकोपुकीम रीब पा आन आ तार फेक्‍शो वा प्रुइश्‍शा, तला ङोइक्‍तीक थेंका ङा फुल्‍लु तार ब्रामे बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीम तुराही ताप्‍शा, ठेयब सेंदा पा “येहू पिप दुम्‍त” देंमा बाक्‍त। \em मत्ती २१:७\em* \s1 येहूमी येहोराम कली साइश्‍शो \p \v 14 मोपतीके निम्‍शी आ चच येहो-शाफात आ तौ येहूम येहोराम कली मरिम्‍शो पचा गोवा बाक्‍त। मिनु येहोराम नु इस्राएली नेल्‍ले अराम ङा पिप हजाएल आ जोरी सत्रु दुम्‍शा रामोथ-गिलाद कली खाल पामे बाक्‍त। \v 15 तन्‍न पिप येहोराम चहिं आ गार सापाइक्‍चा कली येज्रेल लशो बाक्‍माक्‍त। मेको गार अराम ङा पिप हजाएल नु लडाइ पवानु, अरामीपुकीम सेल्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु येहूमी मेको लडाइ पाइब आन ठेयब मुर आन कली “गे गो नु बाक्‍तीनी हना, सुइ मुर रामोथ-गिलाद सहर रे एको लोव़ शोव़चा कली येज्रेल रे ग्रूचा मतामेक्‍ल” देंमाक्‍त। \em २राजा ८:२८-२९\em* \v 16 मिनु येहू आ बग्‍गीम ङोइश्‍शा येज्रेल लमाक्‍त। मारदे हना येहोराम मेकेर नाइश्‍शा बाक्‍माक्‍त। मिनु यहूदा ङा पिप अहाज्‍याह यो येहोराम कली कोव़थ मेक उइ बाक्‍शो बाक्‍माक्‍त। \p \v 17 मिनु येज्रेल सहर कली कोव़शा खाल पाइबमी येहू नु आ मुर आन कली जाक्‍शो तवा बाक्‍त। मिनु मेकोमी ठेयब सेंदा पा “गो हुल का लडाइ पाइब मुर पिशो तातामी” देंमाक्‍त। मिनु येहोराममी “शारा ङोइक्‍ब का मेको आन कली ग्रुम्‍थ सोइश्‍शा ‘मार, गे रिम्‍शो पथ जाक्‍शो बाक्‍नीनी?’ दे हिल्‍लो पपतो” देंमाक्‍त। \v 18 मिनु मेको शारा ङोइक्‍ब मुर येहू कली ग्रुम्‍थ लशा “पिपमी इन कली ‘मार, गे रिम्‍शो पथ जाक्‍नी?’ दे हिल्‍लो पाप्‍तु” देंमाक्‍त। मिनु येहूम “रिम्‍शो पथ जाक्‍ङल कि मरिम्‍शो पथ जाक्‍ङल, गे मारदे माल्‍दे? आं नोले खोइय्‍यी” दे मदा बाक्‍त। मिनु मेको कोव़शा खाल पाइबमी पिप कली “मेको लोव़ कुरबम मेको आन कली ग्रुम्‍चा दा ग्रुम्‍तु, तन्‍न मेको लेश्‍शा मजा” देंमाक्‍त। \v 19 मिनु पिपमी अर्को शारा ङोइक्‍ब सोइक्‍ता बाक्‍त। मिनु मेको, मेको आन नेक्‍था जाक्‍दीश्‍शा “पिपमी ‘गे रिम्‍शो पथ जाक्‍नी’ दे हिल्‍लो पाप्‍तु” देंमाक्‍त। मिनु येहूम “रिम्‍शो पथ जाक्‍ङल कि मरिम्‍शो पथ जाक्‍ङल इ कली मारदे माल्‍दे, आं नोले खोइय्‍यी” दे मदा बाक्‍त। \v 20 मिनु मेको कोव़शा खाल पाइबमी “मेको लोव़ कुर‍बमी मेको आन कली ग्रुम्‍चा दा ग्रुम्‍तु, तन्‍न मेको यो लेश्‍शा मजा। मेरे बग्‍गी दोरपाइक्‍ब दा निम्‍शी आ चच येहू बाक्‍त। मारदे हना मेकोम निप्‍स ग्‍यशो मुरुमी दोरपाइश्‍शो खोदेंशो पा दोरपाइक्‍ब” देंमाक्‍त। \p \v 21 मिनु येहोराममी “आं बग्‍गी ठीक पने” देंमाक्‍त। मिनु मेकोपुकीम मेको ठीक पामे बाक्‍त। मिनु इस्राएल ङा पिप येहोराम नु यहूदा ङा पिप अहाज्‍याह आस बग्‍गी ङोइश्‍शा येहू कली ग्रुम्‍थ लसा बाक्‍त। मिनु मेको निक्‍शीम येहू कली “येज्रेल सहर नाबोथ आ रूम ग्रुम्‍से बाक्‍त। \em १राजा २१:१\em* \v 22 मिनु येहोरामम येहू कली तशा, मेको कली ‘येहू, गे मार रिम्‍शो मिम्‍शा ग्रुम्‍थ जाक्‍ङे?’ दे हिल्‍लो पवा बाक्‍त। तन्‍न येहूम इ ममा इजेबेलम आ ग्रांग्रा दिशो मूर्ति पूजा पाइब, टुना मुना पाइब। मिनु मार रिम्‍शो पा ग्रुम्‍थ जाक्‍नुङा?” देंमाक्‍त। \v 23 मिनु येहोराममी आ बग्‍गी लेश्‍शा अहाज्‍याह कली “अहाज्‍याह मरिम्‍शो दुम्‍त” देंना देंन प्रोक्‍माक्‍त। \v 24 मिनु येहूम आ लिब्रा कीशा येहोराम आ बला आ दातेमी आबा बाक्‍त। मिनु मेको ब्राम मेको आ लुङ‍गीर ख्रिदा बाक्‍त। मिनु मेको आ बग्‍गीमी गोल्‍माक्‍त। \v 25 मिनु येहूम आ लडाइ पाइब आन ठेयब मुर बिदकार कली “मेरे कली पोक्‍शा येज्रेली नाबोथ आ रूम ताइक्‍तो। गे नु गो मेको आ आफ आहाब नु शाराम काथ काथा लसानु, मेको आ पर्बम परमप्रभु यावेम लोव़ पशो गे तुइश्‍शो बाक्‍नेवे। \em १राजा २१:१९; यसैया १३:१; येरमीया २३:३३-४०\em* \v 26 परमप्रभु यावेमी ‘गो सिनाक्‍ती नाबोथ नु मेको आ आल आन हुश ताता। मिनु गो थमा पा इ कली एको रूमी क्‍येक्‍क लेत्‍नुङ’ देंशो बाक्‍त। मोपतीके मेरे कली पोक्‍शा परमप्रभु यावे आ देंशो खोदेंशो पा मेको रूमीन ताइक्‍तो” दे मदा बाक्‍त। \s1 येहूमी अहाज्‍याह कली साइश्‍शो \p \v 27 मिनु यहूदा ङा पिप अहाज्‍याह मेको तशा, बेथ-हाग्‍गान लतीक लां गे प्रोक्‍माक्‍त। मिनु येहू मेको आ नो‍नोले खेदा पना पन लशा “मेरे कली यो सतीन” देंमाक्‍त। मिनु मेको कली इब्‍लाम ङा गुर ङा ग्‍येत्‍थ लतीक लांम आप्‍शा गार सेल्‍मे बाक्‍त। तन्‍न मेको प्रोक्‍शा मेगीददोम जाक्‍दीम्‍माक्‍त। मिनु मेक उइ बेक्‍माक्‍त। \em २इतिहास २२:७-९\em* \v 28 मिनु मेको आ गेय पाइब ठेयब मुरपुकीम मेको आ बेक्‍शो रां यरूसलेमम लाइश्‍शा दाऊद आ सहरम मेको आ किकी पिप नु आ तुरसुम थिम्‍मे बाक्‍त। \v 29 आहाब आ तौ येहोरामम सासन पवा आ ११ बर्सम अहाज्‍याह यहूदा ङा पिप दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। \s1 येहूमी इजेबेल कली साइश्‍शो \p \v 30 मिनु येहू येज्रेल सहरमी जाक्‍माक्‍त। मार मार दुम्‍मे, मेको नेल्‍ल इजेबेलम नेंशो बाक्‍माक्‍त। मिनु मेकोम आ मिक्‍चीम गाजल ख्रेक्‍से बाक्‍त। मिनु चां मिंसीशा झेल रे उइ लां गे कोव़ङा बाक्‍त। \v 31 मिनु येहू ठेयब लाप्‍चो रे ओव़माक्‍त। मिनु इजेबेलम “ए आंम होव़प कली साइक्‍ब जिम्री, मार, गे रिम्‍शो पथ जाक्‍ङे” दे मदा बाक्‍त। \em १राजा १६:९-१०\em* \v 32 मिनु मेकोमी इर झेल गे कोव़शा ठेयब सेंदा पा “आं गे सु बाक्‍नी? सु बाक्‍नी?” देंमाक्‍त। मिनु का निक्‍शी दरवार ङा गेय पाइब मेको गे कोव़ङमे बाक्‍त। \v 33 मिनु येहूमी “मेको कली झेल रे ताइक्‍तीन” देंमाक्‍त। मिनु मेकोपुकीम इजेबेल कली उइ ताइक्‍तमे बाक्‍त। मिनु मेको आ हुश प्रेक्‍शा कोइ गारोमी नु कोइ शारा आन कली जुक्‍तमे बाक्‍त। \v 34 मेको नोले येहू आगा ओव़शा जचा तूचा थोव़क जवा तूङा बाक्‍त। मिनु मेकोमी “मेको सराप रशो मीश मुर कली लाइश्‍शा थिमीन। मारदे हना मेको पिप आ तमी बाक्‍ब” देंमाक्‍त। \v 35 मिनु मुरपुकी मेको कली थिम्‍चा कली उइ ब्रुम्‍मा बाक्‍त। तन्‍न मेकेर आ पिया, गुइ नु खोइल ङा लाक्‍शा अरु मारेइ मथिदमे बाक्‍त। \v 36 मिनु मेकोपुकी लेश्‍शा जाक्‍शा येहू कली शेंदमे बाक्‍त। मिनु मेकोमी “परमप्रभु यावेम आ गेय पाइब तिश्‍बे सहर ङा एलीया रे पा ‘इजेबेल कली येज्रेल सहरम कुचुमम ब्‍वाइनीम। \em १राजा २१:२३\em* \v 37 इजेबेल आ बेक्‍शो रां येज्रेल सहरम मोव़ल खोदेंशो पा राक्‍ब। मिनु मेको कली एको इजेबेल बाक्ब, दे सुइम मतुइक्‍नीम’ देंशो बाक्‍ब” देंमाक्‍त। \c 10 \s1 आहाब आ तौपुकी साइश्‍शो \p \v 1 आहाब आ ७० जना तौ सामरीया सहरम बाक्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। मोपतीके येहूमी चिठी का ब्रेक्‍शा सामरीयाम, येज्रेल ङा हुकुम पाइब, खाल्‍पा नु आहाब आ तौ आन कली कोव़ब मुर आन कली सोइक्‍ता बाक्‍त। \v 2 मेको चिठीम “गे इन होव़प आ तौ मेकेर बाक्‍तीके, इन बग्‍गी, शारा, गारो हिरशो सहर नु यापुकी बाक्‍तीके, \v 3 गेपुकीमी इन होव़प आ तौ आन दातेमी नेल्‍ल क्‍येङा रिम्‍शो नु नेल्‍ल क्‍येङा निप्‍स पाइश्‍शो, का कली आ आफ आ पा ङा पिप सेलीन। मिनु मेको नोले इन होव़प आ खिं आ पर्बम लडाइ पने” दे ब्रेक्‍शा सोइक्‍तीमी बाक्‍त। \v 4 तन्‍न मेकोपुकी थाम्‍पा हिंशा सुर्ता पा “पिप निक्‍शी ला यो मेको आ ङोंइती राप्‍‍ने मचबेस हना, गो मार पने चाप्‍नया ङा?” देंमुमा बाक्‍त। \v 5 मोपतीके पिप आ खिं ङा खाल पाइबपुकी, सहर ङा हुकुम पाइबपुकी, खाल्‍पापुकी नु आहाब आ तौ आन कली कोव़ब नेल्‍ल गारशा येहू कली “गोपुकी इन गेय पाइब नकी। गे आंइ कली मार देंनीनी, गो मेको पाइनीकी। गो सुइ कली पिप मसेल्‍नीकी। गे मार पचा दाक्‍नीनी, मेको पने” दे लोव़ कुरब मुर सोइक्‍तमे बाक्‍त। \v 6 मिनु येहूमी मेको आन कली अर्को चिठी का ब्रेक्‍शा “गेपुकी आं गे बाक्‍तीनी हना नु आं अरेशो बित्‍नीनी हना, दीसा एं खोइ ना इन होव़प आ तौ आन पिया कुरशा येज्रेल सहरमी जाक्‍कीन” दे ब्रेक्‍शा सोइक्‍ता बाक्‍त। मेना मेको पिप आ ७० जना तौ चहिं आन कली कोव़ब मुर आन खिंमी बाक्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 7 मिनु मेको चिठी मेक जाक्‍दीम्‍मेनु, मेकोपुकीम मेको ७० जना पिप आ तौ आन कली लाइश्‍शा सदमे बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीम मेको आन ख्रोइश्‍शो पिया थुन्‍सेपुकीम कुर पा येज्रेल सहरम सोइक्‍तमे बाक्‍त। \v 8 मिनु लोव़ कुरब मुर जाक्‍शा, येहू कली “मेकोपुकीम पिप आ तौ आन पिया चाक्‍तेक्‍म” देंमाक्‍त। मिनु येहूमी मेको कली “मेको आन कली पुक्‍थ्री निक्‍शी पा पुक्‍शा, सहर ङा ठेयब लाप्‍चो आ ङोंइती दीसा सुनी सम्‍म वोतीन” देंमाक्‍त। \v 9 मिनु आ दीसा सुनी येहू लाङगा ग्रूमाक्‍त। मिनु मेकोम मेकेर राप्‍शा बाक्‍ब नेल्‍ल आन कली “गे दोस ताइब मननी। आंम होव़प कली मरिम्‍शो पा साइक्‍ब मुर दा गो नङ। तन्‍न एको नेल्‍ल आन कली चहिं सुम सदा? \v 10 आहाब आ खिं ङा मुर आन कली परमप्रभु यावेम देंशो लोव़ का यो मोशा मदुम्‍ब। परमप्रभु यावेम आ गेय पाइब एलीया रे पा देंशो लोव़ नेल्‍ल गाप्‍त” देंमाक्‍त। \em १राजा २१:२१\em* \v 11 मोपा येहूमी येज्रेलम लीशो आहाब आ खिं ङा मुर नेल्‍ल, मेको आ ठेयब गेय पाइब मुरपुकी, मेको आ वारच नु मेको आ चढ़ेब, नेल्‍ल आन कली का यो मप्रोंइ‍थु साइक्‍मी बाक्‍त। \em होसे १:४\em* \p \v 12 मेको नोले येहू सामरीया गे लमाक्‍त। मिनु गोठला आन बाक्‍तीक बेथ-एकेद सहरम जाक्‍दीम्‍माक्‍त। \v 13 मिनु मेकेर येहूम यहूदा ङा पिप अहाज्‍याह आ मुर आन कली ग्रुमा बाक्‍त। मिनु येहूमी मेको आन कली “गे सु ननी?” दे हिल्‍लो पामी बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीम “गो पिप अहाज्‍याह आ मुर नकी। मिनु गो पिप तौ आन कली नु ठेयब पिपीमी आ तौ आन कली ग्रुम्‍थ लाइतक” देंमा बाक्‍त। \em २इतिहास २२:८\em* \v 14 मिनु येहूम “एको आन कली सेसीन ग्‍याइक्‍तीन” देंमाक्‍त। मिनु मेकोपुकीम मेको आन कली सेसीन ग्‍याइश्‍शा बेथ-एकेद सहरम सदमे बाक्‍त। मेकोपुकीम मेकेर ४२ जना वोंइश मुर आन कली का यो सेस मप्रोन्‍मे बाक्‍त। \p \v 15 मिनु मेकोम मेकेर रेकाब‍ आ तौ येहो-नादाब आ कली ग्रुम्‍थ पिशो तवा बाक्‍त। मिनु येहूम मेको कली रिम्‍शो पा “मार गो आं थुं इ गे बाक्‍शो खोदेंशो पा, गे यो इ थुं नेल्‍लेम आं गे बाक्‍नेवे?” दे मदा बाक्‍त। मिनु येहो-नादाबम “बाक्‍नुङ” देंमाक्‍त। मिनु येहूमी “मो हना इ गुइ आं कली गेयी” दे मदा बाक्‍त। मिनु मेकोम आ गुइ गेवा बाक्‍त। मिनु येहूम मेको कली लाइश्‍शा आ बग्‍गीम निप्‍पदा बाक्‍त। \em येरमीया ३५:६\em* \v 16 मिनु येहूम मेको कली “गे गो नु पिने। मिनु परमप्रभु यावे कली आं जोंब बोक्‍शा गेय पशो कोव़ङीन” दे मदा बाक्‍त। मिनु मेकोम मेको कली आ बग्‍गीम लदा बाक्‍त। \v 17 मिनु येहू सामरीयाम जाक्‍दीश्‍शा, परमप्रभु यावेमी एलीया कली देंशो खोदेंशो पा, आहाब आ खिं ङा लीशो मुर नेल्‍ल आन कली का यो मप्रोंइ‍थु, साइक्‍मी बाक्‍त। \em १राजा २१:२१\em* \s1 बाल कली चढ़ेब आन कली साइश्‍शो \p \v 18 मिनु येहूमी मुर नेल्‍ल आन कली ब्रेश्‍शा, मेको आन कली “आहाबम दा इच्‍का ला बाल आ पूजा पाप्‍तु। तन्‍न येहूमी मेको क्‍येङा यो थम ठेयब पा पूजा पाइब। \em १राजा १६:३१-३३\em* \v 19 मुल बाल आ लोव़ पाइब नेल्‍ले, मेको आ नोले खोइक्‍ब नेल्‍ल नु मेको कली चढ़ेब नेल्‍ल आन कली ब्रेत्‍तीन। मेकोपुकी का यो मग्राइक्‍मल। मारदे हना गो बाल कली ठेयब पूजा का पाइनुङ। मेको पूजाम मजाक्‍ब सुइ ब्रोंइचा मताइनीम” देंमाक्‍त। तन्‍न येहूम बाल आ नोले खोइक्‍ब नेल्‍ल आन कली साइक्‍चा कली मोपा जोल पशो बाक्‍माक्‍त। \v 20 मिनु येहूम “बाल आ पर्बम चाड का मानेचा माल्‍ब” देंमाक्‍त। मोपतीके मेकोपुकीम मेको लोव़ नेल्‍ल आन कली नेंपदमे बाक्‍त। \v 21 मिनु येहूम मेको लोव़ इस्राएल नेल्‍लेम नेंपाइक्‍चा कली लोव़ कुरब मुर सोइक्‍तीमी बाक्‍त। मिनु बाल आ नोले खोइक्‍ब नेल्‍ल जाक्‍मा बाक्‍त। का यो मलीमा बाक्‍त। मेकोपुकी बाल आ खिंम जाक्‍शा क्राक्‍थ्री चोक्‍थ्री दुम्‍शा एर ङा गारो रे ओंथ ङा गारो सम्‍म दुम्‍मा बाक्‍त। \v 22 मिनु मेकोमी वा वोइक्‍ब आन कली “बाल आ नोले खोइक्‍ब नेल्‍ल आन कली वा ग्रुंइदीन” दे माइक्‍मी बाक्‍त। मिनु मेकोम मेको आन कली वा ग्रुंइदमे बाक्‍त। \v 23 मिनु येहू, रेकाब आ तौ येहो-नादाब नु बाल आ खिं ओव़माक्‍त। मिनु येहूम बाल आ नोले खोइक्‍ब आन कली “होस पा एर ओंथ नेल्‍ल कोव़ङीन। मिनु थमा पा एकेर गे इन दातेम परमप्रभु यावे आ गेय पाइब सुइ मबाक्‍मल। बाल आ नोले खोइक्‍ब ला बाक्‍मल” देंमाक्‍त। \v 24 मिनु मेको क्‍योरशा चढ़ेचा नु चोशा चढ़ेचा कली आगा ओव़सा बाक्‍त। येहूमी लाङगाम ८० जना मुर आन कली योव़शा, मेको आन कली “गो एको मुर आन कली इन जिम्‍मा गेशो बाक्‍नुङ। सुइम का कली यो प्रोक्‍चा गेप्‍तु हना, मेको आ पा ङा मेको प्रोक्‍पाइक्‍ब मुर साइक्‍चा पुंइसीब” देंशो बाक्‍माक्‍त। \v 25 मिनु येहूम मार मार चढ़ेने थुमा चोटी खाल पाइब नु आ दी ङा योव़शो मुर आन ठेयब मुर आन कली “ओव़शा, मेको नेल्‍ल आन कली का यो मप्रोंइथु, क्‍योरशा सतीन” दे हुकुम गेमी बाक्‍त। मोपतीके मेको खाल पाइबपुकी नु योव़शो आन ठेयब मुरपुकीम सुइ आन कली प्रोक्‍चा मगेथु तरवारम क्‍योरशा सदमे बाक्‍त। मिनु मेको आन बेक्‍शो रां लाङगा ग्रुंइशा बाल आ खिं आ लाङगाम ताइक्‍तमे बाक्‍त। \em १राजा १८:४०\em* \v 26 मिनु मेकोपुकीम बाल आ खिं ङा थाम लाङगा ग्रुंइशा चोव़मे बाक्‍त। \v 27 मिनु नोले मेकोपुकीम बाल आ थाम प्रेत्‍मे बाक्‍त। मिनु आ खिं यो प्रेत्‍मे बाक्‍त। मिनु मेको ङाइक्‍तीक खिं सेल्‍मे बाक्‍त। मेको मुल सम्‍म बाक्‍ब। \p \v 28 मोपा येहूमी इस्राएलमी बाल आ नोले खोइक्‍ब नेल्‍ल आन कली क्‍याम्‍दा बाक्‍त। \em १राजा १२:२६-३३\em* \v 29 मो हना यो येहूम इस्राएली आन कली पाप पपाइक्‍ब नेबात आ तौ येरोबाम आ पतीक मप्रोना बाक्‍त। बेथेल नु दान ङा सुन के बाछा आस कली पूजा पतीक गेय में ङा में वोदा बाक्‍त। \v 30 मिनु परमप्रभु यावेम येहू कली “गे आं ङोंइती मार रिम्‍शो बाक्‍मे, मेको पाप्‍तीवी। मिनु आं मिम्‍शो लोव़ आहाब आ खिं ङा मुर नेल्‍ल आन कली पाप्‍तीवी। मोपतीके इ तौ चच ४ पाला सम्‍म इस्राएल ङा पिप दुम्‍नीम” देंमाक्‍त। \v 31 मो हना यो येहूम आ थुं नेल्‍लेम होस पा परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभु आ अरेशो मटिवा बाक्‍त। मेकोमी इस्राएली आन कली पाप पपाइक्‍ब येरोबाम आ पाप पतीक मप्रोना बाक्‍त। \p \v 32 मेना परमप्रभु यावेमी इस्राएल कली आइक्‍च सेल्‍चा गोवा बाक्‍त। मिनु हजाएलमी इस्राएल कली लडाइ पा ग्रामाक्‍त। \em २राजा ८१२\em* \v 33 मिनु यर्दन खोला आ पूर्ब गे गिलाद ङा रागी नेल्‍ल, गाद, रूबेन नु मनस्‍से आन रागी, अरनोन खोला आ नेक्‍था आरोएर, गिलाद ङा लां रे पा बाशान सम्‍म इस्राएली आन कली फ्रूमी बाक्‍त। \v 34 येहू आ पशो अरु गेय, मेको आ पशो नेल्‍ल नु आ सक्ति मार, मेको इस्राएल ङा पिप आन इतिहासम ब्रेक्‍शो मबाक्‍बा ङा? \v 35 मिनु येहू बेक्‍माक्‍त। मिनु मेको सामरीयाम थिम्‍चा पुंइसे बाक्‍त। मिनु मेको आ पा ङा आ तौ येहो-अहाज पिप दुम्‍माक्‍त। \em २राजा १३:१\em* \v 36 येहू सामरीया सहरम बाक्‍शा २८ बर्स इस्राएल कली सासन पवा बाक्‍त। \c 11 \s1 अथाल्‍याह नु योआश \p \v 1 अहाज्‍याह आ ममा अथाल्‍याहम आ तौ कली साइश्‍शो तशा, पिप आ खिं ङा मुर नेल्‍ल आन कली साइक्‍चा गोवा बाक्‍त। \em २राजा ८:२६; २राजा ९:२७\em* \v 2 तन्‍न पिप येहोराम आ तमी, अहाज्‍याह आ समी येहो-शेबा बाक्‍माक्‍त। मेकोमी अहाज्‍याह आ तौ योआश कली मेको साइक्‍चा पुंइसीब पिप आ आल आन दाते रे लाइश्‍शा, मेको आ खाल पाइब मीश मुर नु इप्‍तीके कोठा काम ख्रुइक्‍ता बाक्‍त। मोपा अथाल्‍याहमी मेको आल कली साइक्‍चा मतवा बाक्‍त। \v 3 मिनु मेको आल ६ बर्स सम्‍म मेको नु परमप्रभु यावे आ खिंम ख्रुइश्‍शा बाक्‍माक्‍त। मेना अथाल्‍याहमी सासन पशो बाक्‍माक्‍त। \p \v 4 मिनु ७ बर्सम येहो-यादामी सहे, सहे जना पिप कली कोव़ब केरेती नु खाल पाइब आन ठेयब मुर आन कली परमप्रभु यावे आ खिंम ब्रेश्‍शा चाक्‍मी बाक्‍त। मिनु येहो-यादाम मेको आन कली कबल का पपाइश्‍शा, परमप्रभु यावे आ खिंम कसम जपाइक्‍मी बाक्‍त। मिनु मेको आन कली पिप आ तौ कोंइदीमी बाक्‍त। \em केरेती परमप्रभु यावे आ खिं कोव़ब बाक्‍नीम।\em* \v 5 मिनु येहो-यादामी मेको आन कली “गे मार पचा माल्‍नीनी देंशा हना, सु सु नाइक्‍तीक नाक्‍ती गेय पथ जाक्‍नीनी, मेकोपुकीम भाग सां ङा भाग का पिप आ खिं खाल पने। \v 6 मिनु अर्को भाग का सुर माइश्‍शो लाप्‍चोम बाक्‍कीन। नोले ङा भाग लाप्‍चो खाल पाइब आन नोले गे बाक्‍शा, दरवार कोव़चा माल्‍नीम। \v 7 मिनु गे नाइक्‍तीक नाक्‍ती गेय मपाइब हुल निक्‍शी चहिं परमप्रभु यावे आ खिं खाल पा बाक्‍कीन। \v 8 गे नेल्‍ल आंम आंम गुइम या शेशा, पिप कली खाल पा आ एर ओंथ बाक्‍चा माल्‍नीनी। इन नेक्‍था जाक्‍ब नेल्‍ल आन कली सतीन। पिप ते लत हना यो, गे मेको आ नेक्‍था बाक्‍चा माल्‍नीनी” दे अरेमी बाक्‍त। \p \v 9 मिनु पिप कली कोव़ब आन ठेयब मुरपुकीमी चढ़ेब येहो-यादा आ अरेशो नेल्‍ल पामे बाक्‍त। मेको नेल्‍लेमी आन आन मुर आन कली खुप्‍तमे बाक्‍त। नाइक्‍तीक नाक्‍ती गेय पचा माल्‍शो नु ममाल्‍शो नेल्‍ल चढ़ेब येहो-यादा आ बाक्‍तीक जाक्‍मा बाक्‍त। \v 10 मिनु मेको चढ़ेबम मेको आन कली परमप्रभु यावे आ खिंम बाक्‍शो दाऊद आ तूतीक नु तेक्‍तीक गेमी बाक्‍त। \em २सामुएल ८:७\em* \v 11 मिनु मेको खाल पाइबपुकी आंम आंम या शेशा परमप्रभु यावे आ खिं आ दक्‍खिन रे उत्तर सम्‍म, खिं नु चढ़ेतीक आ एर ओंथ पिप कली खाल पा बाक्‍मा बाक्‍त। \p \v 12 मिनु येहो-यादाम पिप आ तौ कली ग्रुंइदा बाक्‍त। मिनु मेको आ पियाम सिरपेच गुक्‍ता बाक्‍त। मिनु येहो-यादामी मेको कली कबल ङा कागज का गेवा बाक्‍त। मिनु मेको कली तेल लुक्‍शा पिप सेला बाक्‍त। मिनु मुरपुकीम गुइ फ्रोक्‍शा “पिप गेना हना यो ब्रोंइशा बाक्‍ल” देंमा बाक्‍त। \em ब्‍यवस्‍था १७:१८-१९; १राजा १:३९\em* \p \v 13 मिनु अथाल्‍याहमी खाल पाइब नु मुरपुकी ठेयब सेंदा पा रेयके पशो नेना बाक्‍त। मिनु मेको परमप्रभु यावे आ खिंम बाक्‍शो मुर आन नेक्‍था लमाक्‍त। \v 14 मिनु मेकोम कोव़ङानु, पिप थाम आ नेक्‍था राप्‍पाइश्‍शो तवा बाक्‍त। मेको आन पतीक पशा ठेयब मुरपुकी नु तुराही ताप्‍बपुकी पिप आ नेक्‍था बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु रागी ङा मुर नेल्‍ल तुराही ताप्‍ना ताप्‍न ग्‍येरसीशो बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु अथाल्‍याहम आ वा खाक्‍गा बाक्‍त। मिनु ठेयब सेंदा पा “गो नु रागी नेल्‍ल खतम! गो नु रागी नेल्‍ल खतम!” दे वाइ ब्रेम्‍माक्‍त। \v 15 मिनु चढ़ेब येहो-यादामी लडाइ पाइब आन ठेयब मुर आन कली “मेको कली खिं रे ग्रुंइदीन। मेको आ नोले खोइक्‍ब नेल्‍ल आन कली तरवारम स‍तीन। मारदे हना ‘मेको परमप्रभु यावे आ खिंम साइक्‍चा मपुंइसेक्‍ल’ ” देंमाक्‍त। \v 16 मिनु मेको कली ग्‍याइश्‍शा, शारा वोइक्‍तीक लाइश्‍शा, सदमे बाक्‍त। \p \v 17 मेको नोले येहो-यादामी परमप्रभु यावे, पिप नु आ मुर कली कबल का पवा बाक्‍त। मेकोपुकी परमप्रभु यावे आ मुर दुम्‍नीम, दे कबल पवा बाक्‍त। मिनु मेकोम पिप नु मुर आन दातेम यो कबल का पवा बाक्‍त। \v 18 मिनु मेको रागी ङा मुर नेल्‍ल बाल आ खिं लशा, मेको प्रेत्‍मे बाक्‍त। मेकोपुकीम मेको आ चढ़ेतीक नु आ मूर्ति जिक्‍शा ताइक्‍तमे बाक्‍त। मिनु बाल कली चढ़ेब मत्तान कली चढ़ेतीक आ ङोंइती सदमे बाक्‍त। मिनु चढ़ेब येहो-यादाम परमप्रभु यावे आ खिं कली खाल पाइब मुर योव़मी बाक्‍त। \em २राजा १०:२६-२७; न्‍यायाधीस ६:२५\em* \v 19 मिनु येहो-यादामी सहे का जना लडाइ पाइब आन कप्‍तानपुकी, केरेती, खाल पाइबपुकी नु रागी ङा मुर नेल्‍ल आन कली लाइक्‍मी बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीमी पिप कली परमप्रभु यावे आ खिं रे खाल पाइब आन लाप्‍चो लां पा पिप आ खिंम चाक्‍ग‍मे बाक्‍त। मिनु पिप आ नित्‍तीकेम निप्‍पदमे बाक्‍त। \em करेती परमप्रभु यावे आ खिं कोव़ब बाक्‍तेक्‍म।\em* \v 20 मिनु रागी ङा मुर नेल्‍ल ग्‍येरसमा बाक्‍त। मिनु सहरम थुं नाइश्‍शा बाक्‍तीक दुम्‍माक्‍त। मारदे हना अथाल्‍याह तरवारमी साइक्‍चा पुंइसे बाक्‍त। \v 21 योआश पिप दुम्‍मेनु, मेको ७ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। \em योआश नु येहो-आश नें का बाक्‍ब, येहो-आश कली योआश यो बाक्‍ब।\em* \c 12 \s1 योआश यहूदा ङा पिप दुम्‍शो \r २इतिहास २४:- \p \v 1 योआश यहूदा ङा पिप दुम्‍माक्‍त। मेना येहू इस्राएल ङा पिप दुम्‍शो ७ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु योआशमी यरूसलेमम ४० बर्स सासन पवा बाक्‍त। मेको आ ममा आ नें सिबी‍याह बाक्‍माक्‍त। मेको बेयर-शेबा ङा बाक्‍माक्‍त। \v 2 योआशमी चढ़ेब येहो-यादाम शेंशो खोदेंशो पा, ब्रोंइम सम्‍म परमप्रभु यावे आ ङोंइती मार रिम्‍शो बाक्‍मे, मेको पवा बाक्‍त। \v 3 मो हना यो मेकोमी डांडाम बाक्‍शो थानपुकी मताइक्‍ता बाक्‍त। मेना सम्‍म मुरपुकीम मेकेर क्‍योरशा चढ़ेतीक चढ़ेशा, धूप चोव़मे बाक्‍त। \p \v 4 मिनु योआशमी चढ़ेब आन कली “परमप्रभु यावे आ खिंमी मुरपुकीमी आन दाक्‍शा गेशो क्‍येट, मुर आन कली हिक्‍शो नु बोक्‍शो क्‍येट नु मुरपुकीम ग्‍येरशा गेशो क्‍येट नेल्‍ले परमप्रभु यावे आ खिंम वो‍तीन। \em २राजा १४:४; १राजा २२:४४\em* \v 5 चढ़ेबपुकीमी मेको क्‍येट मुर रे ताक्‍चा माल्‍नीम। मिनु परमप्रभु यावे आ खिं ङा बिग्रेशो मार मार बाक्‍मा, मेको सेल्‍पाइक्‍चा माल्‍नीम” देंमाक्‍त। \v 6 तन्‍न योआशमी सासन पवा आ २३ बर्स सम्‍म यो चढ़ेबपुकीम मेको बिग्रेशो मारेइ मसेल्‍पदमे बाक्‍त। \v 7 मोपतीके पिप योआशमी चढ़ेब येहो-यादा नु अरु चढ़ेब आन कली ब्रेश्‍शा “मारदे गे परमप्रभु यावे आ खिं ङा ब्रेश्‍शो मसेल्‍नी? मुल रे गेपुकीम इन कली गेशो क्‍येट मताक्‍कीन। तन्‍न मेको अरु परमप्रभु यावे आ खिं ङा ब्रेश्‍शो सेल्‍ब आन कली कोव़ब आ गुइमी गेचा माल्‍नीनी” देंमाक्‍त। \v 8 मोपतीके चढ़ेबपुकीमी “मुल गो क्‍येट यो मताक्‍य नु बिग्रेशो यो मसेल्‍य” दे सल्‍ला पामे बाक्‍त। \p \v 9 मिनु चढ़ेब येहो-यादामी सन्‍दोस का सेल्‍शा, मेको आ सुम्‍तीकेम पोव़ला का सेला बाक्‍त। मिनु येहो-यादामी मेको सन्‍दोस परमप्रभु यावे आ खिं आगा ओव़तीकेम चढ़ेतीक आ नेक्‍था ग्‍युरा गे वोदा बाक्‍त। मिनु परमप्रभु यावे आ खिं ङा लाप्‍चो कोव़ब चढ़ेबपुकीम परमप्रभु यावे आ खिंम चाक्‍शो क्‍येट नेल्‍ल मेकेर कुर पामे बाक्‍त। \v 10 मिनु मेकोपुकीमी मेको सन्‍दोस “शुश क्‍येट बाक्‍ब” दे तुइक्‍तमेनु, पिप आ ब्रेक्‍ब नु नेल्‍ल क्‍येङा ठेयब चढ़ेब जाक्‍शा, मेको परमप्रभु यावे आ खिं ङा क्‍येट हिक्‍शा थैलोम कुर पा फ्रेंशा वोइक्‍बाक्‍मा बाक्‍त। \v 11 मिनु मेकोपुकीम मेको हिक्‍गमे नोले, मेको परमप्रभु यावे आ खिंम गेय पाइब आन कली कोव़ब मुर कली गेबाक्‍मा बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीम मेको रे परमप्रभु यावे आ खिं सेल्‍ब आन कली गेबाक्‍मा बाक्‍त। मेकोपुकीम मेको क्‍येट शी के गेय पाइब नु सेल्‍ब आन कली गेबाक्‍मा बाक्‍त। \v 12 मेकोपुकीमी मेको क्‍येट गारो प्रोव़ब, फुल्‍लु ख्रोइक्‍ब नु शी नु ख्रोइश्‍शो फुल्‍लु ग्‍याप्‍चा कली गेबाक्‍मा बाक्‍त। मिनु मेको क्‍येट परमप्रभु यावे आ खिं ङा बिग्रेशो सेल्‍चा कली नु परमप्रभु यावे आ खिं ङा अरु मार मार लेंशा सेल्‍चा कली चलेबाक्‍मा बाक्‍त। \v 13 मेकोपुकीम चांदी के बोस, सल्‍दो क्राम्‍तीक थनारो, ग्‍योंब, तुराही नु अरु सुन चांदी के मारेइ मारेइ सेल्‍चा कली परमप्रभु यावे आ खिंम चाक्‍शो क्‍येट रे मसेल्‍पदमे बाक्‍त। \v 14 मारदे हना मेको क्‍येट परमप्रभु यावे आ खिं ङा बिग्रेशो लेंशा सेल्‍ब मुर आन कली गेमे बाक्‍त। \v 15 मिनु मेको गेय पाइब आन कली गेचा कली, मेको आन कोव़ब मुर आन कली गेशो क्‍येट सु सु कली गेनी, मार मार पनी, दे हिल्‍लो मपाइक्‍बाक्‍मा बाक्‍त। मारदे हना मेकोपुकी थमा सुइक्‍चा पुंइसीशो मुर बाक्‍मा बाक्‍त। \em २राजा २२:७\em* \v 16 मिनु दोस आ पर्बम नु पाप आ पर्बम चढ़ेशो क्‍येट चहिं परमप्रभु यावे आ खिं ङा क्‍येट नु मब्वाइक्‍तमे बाक्‍त। मेको चहिं चढ़ेब आन के दुम्‍बाक्‍माक्‍त। \p \v 17 मेना अराम ङा पिप हजाएल इर कुशा, गाथ कली लडाइ तोशा मेको आ के सेला बाक्‍त। मेको नोले हजाएल यरूसलेम नु लडाइ पचा कली मेक गे लमाक्‍त। \v 18 तन्‍न यहूदा ङा पिप योआशमी मेको आ किकी पिपी, यहूदा ङा पिप येहो-शाफात, येहोराम नु अहाज्‍याहम चढ़ेशो परमप्रभु यावे आ खिं ङा क्‍येट नु आंम आ चढ़ेशो थोव़क, परमप्रभु यावे आ खिंम बाक्‍शो थोव़क नु आ दरवारम बाक्‍शो सुन नेल्‍ल अराम ङा पिप हजाएल कली सोइक्‍ता बाक्‍त। मिनु हजाएल यरूसलेम रे लेम्‍माक्‍त। \em २राजा १०:३२\em* \p \v 19 योआश आ पशो अरु गेय नु आ पशो नेल्‍ल, मार, मेको यहूदा ङा पिप आन इतिहासम ब्रेक्‍शो मबाक्‍बा ङा? \em १राजा १५:१८\em* \v 20 मिनु नोले मेको आ गेय पाइब मुरपुकीम मेको कली साइक्‍चा माल्‍मे बाक्‍त। मिनु योआश कली सिल्‍ला सहर ङा लुक्‍च लतीक लां मिल्‍लो माइश्‍शो दरवारम सदमे बाक्‍त। \em २राजा १४:५\em* \v 21 मेको कली साइक्‍ब, योआश आ गेय पाइब शिमेआथ आ तौ योजाकार नु शोमेर आ तौ येहो-जाबाद बाक्‍सा बाक्‍त। मिनु योआश बेक्‍शा आ किकी पिप नु दाऊद आ सहरम थिम्‍चा पुंइसे बाक्‍त। मिनु मेको आ पा ङा आ तौ अमस्‍याह पिप दुम्‍माक्‍त। \em २राजा १४:१\em* \c 13 \s1 इस्राएल ङा पिप येहो-अहाज \p \v 1 येहू आ तौ येहो-अहाज सामरीयाम इस्राएल ङा पिप दुम्‍माक्‍त। मेना यहूदा ङा पिप अहाज्‍याह आ तौ योआशम सासन पशो २३ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु येहो-अहाजम १७ बर्स सासन पवा बाक्‍त। \em २राजा १०:३५\em* \v 2 मेकोमी परमप्रभु यावे आ ङोंइती मार मरिम्‍शो बाक्‍मे, मेको पवा बाक्‍त। मिनु इस्राएली आन कली पाप पपाइक्‍ब नेबात आ तौ येरोबाम आ लांम गाक्‍माक्‍त। मिनु मेकोमी येरोबाम आ लां मप्रोना बाक्‍त। \em १राजा १२:२८-३०\em* \v 3 मोपतीके परमप्रभु यावेमी इस्राएली आन कली तशा गाइक्‍ता बाक्‍त। मिनु मेकोमी मेको आन कली शुश खेयप अराम ङा पिप हजाएल नु मेको आ तौ बेन-हादाद आस गुइमी गेमी बाक्‍त। \em २राजा १०:३२\em* \v 4 तन्‍न येहो-अहाजमी परमप्रभु यावे कली पुना बाक्‍त। मिनु परमप्रभु यावेम मेको आ पुंइशो नेना बाक्‍त। मारदे हना अराम ङा पिपमी इस्राएली आन कली दिप्‍शा श्‍येत गेशो तवा बाक्‍त। \em उत्‍पत्ती १६:१३\em* \v 5 मिनु परमप्रभु यावेमी इस्राएली आन कली प्रोंइब का योव़ङा बाक्‍त। मिनु मेकोपुकी अरामी आन गुइ रे ब्रोंइमा बाक्‍त। मिनु इस्राएली ङोंइती ङा खोदेंशो पा आन आन खिंम बाक्‍चा तामे बाक्‍त। \em २राजा १४:२७\em* \v 6 तन्‍न मेकोपुकीमी इस्राएली आन कली पाप पपाइक्‍ब येरोबाम आ पाप पतीके मप्रोंइथु, पना पन बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु मूर्ति पाइश्‍शो थाम यो सामरीयाम बाक्‍स ङा बाक्‍स दुम्‍माक्‍त। \em १राजा १६:३३\em* \v 7 येहो-अहाज के ५० जना शारा ङोइक्‍ब, १० ओटा बग्‍गी नु १० हजार खोइलीम गाक्‍ब लडाइ पाइब ङा लाक्‍शा अर्को मारेइ मलीशो बाक्‍माक्‍त। मारदे हना अरु आन कली अराम ङा पिपम साइश्‍शा, खप ङा फुरक खोदेंशो सेल्‍शो बाक्‍माक्‍त। \v 8 येहो-अहाज आ पशो अरु गेय, मेको आ पशो नेल्‍ल नु आ सक्ति दोदेंशो बाक्‍मे, मार, मेको इस्राएल ङा पिप आन इतिहासम ब्रेक्‍शो मबाक्‍बा ङा? \v 9 मिनु येहो-अहाज बेक्‍माक्‍त। मिनु मुरपुकीम मेको कली आ किकी पिपी नु सामरीयाम थिम्‍मे बाक्‍त। मिनु मेको आ पा ङा आ तौ योआश पिप दुम्‍माक्‍त। \s1 इस्राएल ङा पिप योआश \p \v 10 मिनु येहो-अहाज आ तौ योआश सामरीयाम इस्राएल ङा पिप दुम्‍माक्‍त। मेना योआश यहूदा ङा पिप दुम्‍शो ३७ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु इस्राएल ङा पिप योआशमी १६ बर्स सासन पवा बाक्‍त। \em यहूदा ङा पिप नु इस्राएल ङा पिप आस नें खाल का ङा बाक्‍त।\em*\em योआश नु येहो-आश नें का बाक्‍ब, येहो-आश कली योआश यो देंशो बाक्‍त। \em* \v 11 मेकोमी परमप्रभु यावे आ ङोंइती मार मरिम्‍शो बाक्‍मे, मेको पवा बाक्‍त। मिनु इस्राएली आन कली पाप पपाइक्‍ब नेबात आ तौ येरोबाम आ लांम गाक्‍माक्‍त। मिनु मेकोमी येरोबाम आ लां मप्रोना बाक्‍त। \v 12 योआश आ पशो अरु गेय, मेको आ पशो नेल्‍ल, यहूदा ङा पिप अमस्‍‍याह नु लडाइ पा सक्ति कोंइशो, मार, मेको इस्राएल ङा पिप आन इतिहासम ब्रेक्‍शो मबाक्‍बा ङा? \em २राजा १४:८-१६\em* \v 13 मिनु योआश बेक्‍माक्‍त। मेको आ पा ङा येरोबाम पिप दुम्‍माक्‍त। योआश इस्राएल ङा पिपपुकी नु सामरीयाम थिम्‍चा पुंइसे बाक्‍त। \em २राजा १४:२३\em* \s1 एलीशा बेक्‍शो \p \v 14 एलीशा रोइ पवा बाक्‍त। मिनु नोले मेको रोइ रे बेक्‍माक्‍त। मिनु इस्राएल ङा पिप योआश मेको कली कोव़‍थ लमाक्‍त। मिनु मेको आ ङोंइती ङाक्‍शा “ए, आं आफ! ए, आं आफ! इस्राएल ङा बग्‍गी नु शारा ङोइक्‍बपुकी” देंमाक्‍त। \em २राजा २:१२\em* \v 15 मिनु एलीशामी मेको कली “लिब्रा का नु ब्रा गुपो” देंमाक्‍त। मिनु मेकोम लिब्रा नु ब्रा गुबा बाक्‍त। \v 16 मिनु मेकोमी इस्राएल ङा पिप कली “लिब्रा खुक्‍को” देंमाक्‍त। मिनु मेकोम खुक्‍गा बाक्‍त। मिनु एलीशामी आ गुइ पिप आ गुइ तार वोदा बाक्‍त। \v 17 मिनु एलीशामी “पूर्ब गे ङा झेल रोक्‍को” दे मदा बाक्‍त। मिनु रोक्‍गा बाक्‍त। मिनु एलीशाम मेको कली “ब्रा आ‍पो” दे मदा बाक्‍त। मिनु मेकोमी आबा बाक्‍त। मिनु एलीशाम “परमप्रभु यावे आ अराम रागी कली ग्रातीक ब्रा बाक्‍त। गे अफेक सहरमी अरामी आन कली लडाइ पा ग्रानीनी” दे मदा बाक्‍त। \v 18 मिनु लेंशा मेकोम “ब्रापुकी गुपो” देंमाक्‍त। मिनु मेकोमी गुबा बाक्‍त। मिनु मेकोमी इस्राएल ङा पिप कली “खप तुपो” देंमाक्‍त। मिनु पिपम खेयप सां तुप्‍शा नांइ‍से बाक्‍त। \v 19 मिनु परमप्रभु आ मुरुमी गाइश्‍शा मेको कली “गे खपीम ५, ६ खेयप तुप्‍‍चा माल्‍शो नवे। मिनु गे अराम कली गेना हना यो कली ग्राङे वा। तन्‍न मुल गे अराम कली खेयप सां ला ग्रानेवे” दे मदा बाक्‍त। \p \v 20 मेको नोले एलीशा बेक्‍माक्‍त। मुरपुकीम मेको कली थिम्‍मे बाक्‍त। मोआब ङा रोइक्‍बपुकी बर्स बर्समी मेको रागी ओव़बाक्‍मा बाक्‍त। \v 21 काले इस्राएलीपुकीम बेक्‍शो मुर का थिम्‍‍मेनु मोदेंशो रोइक्‍ब मोआबी आन कली तामे बाक्‍त। मोपतीके मेकोपुकीम मेको बेक्‍शो मुर एलीशा वोइक्‍तीकेमी ताइश्‍शा, प्रोक्‍मा बाक्‍त। मिनु मेको बेक्‍शो मुरुम एलीशा आ रुश थिवा चोटी सेस दुम्‍शा बोक्‍‍माक्‍त। \p \v 22 मिनु अराम ङा पिप हजाएलमी इस्राएल कली श्‍येत गेस ङा गेस बाक्‍माक्‍त। मेना येहो-अहाजम इस्राएलम सासन पशो बाक्‍माक्‍त। \v 23 तन्‍न परमप्रभु यावेमी अब्राहाम, इसहाक नु याकूब नु पशो कबलम पतीके, मेको आन कली शिशी पाइक्‍मी बाक्‍त। मेकोम मेको आन कली मिम्‍तीमी बाक्‍त। मिनु परमप्रभु यावेमी मेको आन कली साइक्‍चा नु आ ङोंइती रे तिल्‍चा थुं मपवा बाक्‍त। \em लेवी २६:४२\em* \p \v 24 मिनु अराम ङा पिप हजाएल बेक्‍माक्‍त। मिनु मेको आ पा ङा आ तौ बेन-हादाद पिप दुम्‍माक्‍त। \v 25 मिनु येहो-अहाज आ तौ योआशमी आ आफ रे हजाएल आ तौ बेन-हादादम लडाइ पा ग्राशो सहरपुकी लेंशा ताक्‍गा बाक्‍त। योआशमी खेयप सां मेको कली ग्रामाक्‍त। मिनु मोपा मेकोमी इस्राएल ङा सहरपुकी लेंशा आं के सेला बाक्‍त। \em २राजा १३:१९\em* \c 14 \s1 यहूदा ङा पिप अमस्‍याह \r २इतिहास २५:- \p \v 1 योआश आ तौ अमस्‍याह यहूदा ङा पिप दुम्‍माक्‍त। मेना यो-आहाज आ तौ योआश इस्राएल ङा पिप दुम्‍शो बर्स निक्‍शी दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। \em योआश नु येहो-आश नें का बाक्‍ब, येहो-आश कली योआश यो देंशो बाक्‍त।\em*\em २राजा १२:२२\em* \v 2 यहूदा ङा पिप अमस्‍याह पिप दुम्‍मेनु २५ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु मेकोमी यरूसलेमम २९ बर्स सासन पवा बाक्‍त। मेको आ ममा आ नें येहो-अददीन बाक्‍माक्‍त। मेको यरूसलेम ङा बाक्‍माक्‍त। \v 3 अमस्‍याहमी परमप्रभु यावे आ ङोंइती मार रिम्‍शो बाक्‍मे, मेको पवा बाक्‍त। तन्‍न मेको आ किकी दाऊदमी पशो खोदेंशो चहिं मपवा बाक्‍त। मेकोमी आ आफ योआशमी पशो खोदेंशो पवा बाक्‍त। \em २राजा १२:३-४\em* \v 4 मो हना यो मेकोमी डांडाम बाक्‍शो थानपुकी मताइक्‍ता बाक्‍त। मेना सम्‍म मुरपुकीम मेकेर क्‍योरशा चढ़ेतीक चढ़ेशा, धूप चोव़मे बाक्‍त। \v 5 मेकोमी आ राज्‍य ङा गेय बोल्‍यो सेला नोले, आ आफ कली साइक्‍ब, आ गेय पाइब आन कली साइक्‍मी बाक्‍त। \em २राजा १२:२१:२२; २सामुएल ३:३०\em* \v 6 तन्‍न मेकोमी मोसा आ अरेशो किताबम ब्रेक्‍शो खोदेंशो पा “तमी तौ आन पाप आ पर्बम आन आम आफ आस कली मसतीन। मिनु आम आफ आस पाप आ पर्बम यो आन तमी तौ आन कली मसतीन। सुम पाप पाइनीमी मेको ला साइक्‍चा पुंइसमल” देंशो, मेकोमी परमप्रभु यावे आ लोव़ टिशा, नेल्‍ल आंम आन पशो पापम ला साइक्‍चा पुंइसीनीम। \em ब्‍यवस्‍था २४:१६\em* \p \v 7 मेकोम हिक्‍सी के बेंसीम १० हजार एदोमी आन कली साइक्‍मी बाक्‍त। मिनु लडाइम सेला सहर ग्राशा, मेको आ नें योकतेल वोदा बाक्‍त। मेको सहर आ नें मुल सम्‍म मेकोन बाक्‍ब। \v 8 मेको नोले अमस्‍याहम इस्राएल ङा पिप येहू आ चच येहो-अहाज आ तौ योआश कली लडाइ पतीक लोव़ पा “जाक्‍को, गो नु आं ङोंइती राप्‍शा लडाइ पावो” दे लडाइ पचा कली लोव़ कुरब मुर सोइक्‍ता बाक्‍त। \v 9 तन्‍न इस्राएल ङा पिप योआशम यहूदा ङा पिप अमस्‍याह कली “लेबानोन ङा चू बुटा काम लेबानोन ङा लाइश्‍शो रवा का कली ‘इ तमी आं तौ नु ग्‍युं‍बे पचा गेवो’ देंमाक्‍त। तन्‍न लेबानोन ङा ब्‍वाकीमी बाक्‍ब जन्‍तु का मेको मेर पा पिमाक्‍त। मिनु मेकोम चू बुटा कली दिम्‍शा ताइश्‍शा पवा बाक्‍त। \em न्‍यायाधीस ९:१४\em* \v 10 गे एदोम कली ग्राशा, ठेयब लेश्‍शो दुम्‍तीनी। इन ग्राशोम ग्‍येरसीने। तन्‍न इन खिंमी सिक्‍सी पा बाक्‍कीन। आंम इन कली नु यहूदा कली मारदे खतम सेल्‍चा दाक्‍नीनी?” देंपाइक्‍थ लोव़ कुरब मुर का सोइक्‍ता बाक्‍त। \p \v 11 मो हना यो अमस्‍याहमी मेको लोव़ मनेना बाक्‍त। मोपतीके इस्राएल ङा पिप योआशमी लडाइ तोवा बाक्‍त। मिनु मेको नु यहूदा ङा पिप अमस्‍याह यहूदा ङा बेथ-शेमेशम लडाइ पाम्‍से बाक्‍त। \em यहोसु १५:१०\em* \v 12 मिनु यहूदा ङा पिप इस्राएली आन क्‍येङा ब्रुमाक्‍त। मिनु मुर नेल्‍ल प्रोक्‍मा बाक्‍त। \v 13 मिनु इस्राएल ङा पिप योआशमी यहूदा ङा पिप अहाज्‍याह आ चच, योआश आ तौ अमस्‍याह कली बेथ-शेमेशमी ग्‍याइक्‍ता बाक्‍त। मिनु मेको नोले योआश यरूसलेम लेश्‍शा जाक्‍माक्‍त। मिनु इस्राएल ङा पिपमी यरूसलेम ङा गारो एफ्राइम ङा ठेयब लाप्‍चो रे कुना ङा ठेयब लाप्‍चो सम्‍म ४ सहे कुबीत प्रेप्‍पदा बाक्‍त। \em कुबीत का आधा मिटर खोदेंशो बाक्‍ब। \em* \v 14 मेकोमी परमप्रभु यावे आ खिंम बाक्‍शो नु पिप आ खिंम थिश्‍शो सुन चांदी नु ग्‍योंब नेल्‍ल नु मुर यो ग्‍याइश्‍शा लदा बाक्‍त। मिनु नोले सामरीया लेम्‍माक्‍त। \p \v 15 मेको योआश आ पशो अरु गेय, आ पशो नेल्‍ल, आ सक्ति नु यहूदा ङा पिप अमस्‍याह नु पशो लडाइ, मार, मेको नेल्‍ल इस्राएल ङा पिप आन इतिहासम ब्रेक्‍शो मबाक्‍बा ङा? \v 16 मिनु योआश बेक्‍माक्‍त। मिनु इस्राएल ङा पिपपुकी नु सामरीयाम थिम्‍चा पुंइसे बाक्‍त। मिनु मेको आ पा ङा आ तौ येरोबाम पिप दुम्‍माक्‍त। \em २राजा १३:१३\em* \p \v 17 यहूदा ङा पिप योआश आ तौ अमस्‍याह, इस्राएल ङा पिप येहो-अहाज आ तौ योआश क्‍येङा १५ बर्स शुश ब्रोंइमाक्‍त। \v 18 अमस्‍याह आ पशो अरु गेय, मार, मेको यहूदा ङा पिप आन इतिहासम ब्रेक्‍शो मबाक्‍बा ङा? \v 19 मिनु यरूसलेम सहरम मुरपुकीमी मेको कली साइक्‍चा माल्‍मे बाक्‍त। मोपतीके मेको लाकीश सहरम प्रोक्‍माक्‍त। तन्‍न मेको कली खेदा पाइब मुर सोइश्‍शा मेक उइ साइक्‍पदमे बाक्‍त। \em २राजा १२:२१\em* \v 20 मिनु मेको आ बेक्‍शो रां शाराम कुर पा यरूसलेम चाक्‍गमे बाक्‍त। मिनु मेको कली आ किकी पिपी नु दाऊद आ सहरम थिम्‍मे बाक्‍त। \v 21 मिनु यहूदा ङा मुर नेल्‍लेम १६ बर्स दुम्‍शो अमस्‍याह आ तौ अजारयाह कली मेको आ पा ङा पिप सेल्‍मे बाक्‍त। \em २राजा १५:१-२\em* \v 22 मेकोमी अमस्‍याह बेक्‍ने थुमा नोले एलाथ सहर लेंशा सेल्‍शा लेश्‍शा ताक्‍गा बाक्‍त। \em २राजा १६:६\em* \s1 येरोबाम इस्राएल ङा पिप दुम्‍शो \p \v 23 मिनु योआश आ तौ येरोबाम सामरीया सहरम इस्राएल ङा पिप दुम्‍माक्‍त। मेना योआश आ तौ अमस्‍याह यहूदा ङा पिप दुम्‍शो १५ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु येरोबाम ४१ बर्स सासन पवा बाक्‍त। \em होसे १:१; आमोस १:१\em* \v 24 मेकोमी परमप्रभु यावे आ ङोंइती मार मरिम्‍शो बाक्‍मे, मेको पवा बाक्‍त। मिनु इस्राएली आन कली पाप पपाइक्‍ब नेबात आ तौ येरोबाम आ लांम गाक्‍माक्‍त। मिनु मेकोमी येरोबाम आ लां मप्रोना बाक्‍त। \em १राजा १२:२८-३०\em* \v 25 मिनु परमप्रभु यावे आ गेय पाइब नु आ लोव़ पाइब इस्राएल ङा गाथ-हफेर सहर ङा अमीत्‍तै आ तौ योना आ पशो परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभु आ लोव़ गाम्‍माक्‍त। लेबो-हमाथ रे अराबाह ङा समुन्‍द्र सम्‍म इस्राएल ङा सांद लेंशा सेल्‍ब येरोबाम बाक्‍माक्‍त। \em योना १:१\em* \v 26 मारदे हना परमप्रभु यावेमी इस्राएली आन कली शुश श्‍येत जशो तवा बाक्‍त। वाइल दुम्‍शो नु मदुम्‍शो सुइ मलीमा बाक्‍त। इस्राएली आन कली वारच पाइब सुइ मबाक्‍मा बाक्‍त। \v 27 परमप्रभु यावेमी इस्राएल कली रागी रे क्‍याम्‍चा मदेंतीके, मेकोमी योआश आ तौ येरोबाममी मेको आन कली प्रोंइमी बाक्‍त। \em २राजा १३:५\em* \p \v 28 येरोबाम आ पशो अरु गेय, मेको आ पशो नेल्‍ल, आ सक्ति, मेको आ लडाइ पशो नु दोपा यहूदा ङा दमस्‍कस नु हमाथ सहर लेंशा इस्राएल के सेला, मार, मेको इस्राएल ङा पिप आन इतिहासम ब्रेक्‍शो मबाक्‍बा ङा? \v 29 मिनु येरोबाम बेक्‍माक्‍त। मिनु इस्राएल ङा पिप नु थिम्‍चा पुंइसे बाक्‍त। मिनु मेको आ पा ङा आ तौ जकरिया पिप दुम्‍माक्‍त। \em २राजा १५:८\em* \c 15 \s1 यहूदा ङा पिप अजारयाह \p \v 1 मिनु अमस्‍याह आ तौ अजारयाह यहूदा ङा पिप दुम्‍माक्‍त। मेना येरोबाम इस्राएल ङा पिप दुम्‍शो २७ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। \em २इतिहास २६:-; २राजा १४:२१\em* \v 2 मिनु अजारयाह पिप दुम्‍मेनु १६ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु मेकोम यरूसलेममी ५२ बर्स सासन पवा बाक्‍त। मेको आ ममा आ नें येकोल्‍याह बाक्‍माक्‍त। मेको यरूसलेम ङा बाक्‍माक्‍त। \v 3 मेकोम आ आफ अमस्‍याह खोदेंशो पा, परमप्रभु यावे आ ङोंइती मार रिम्‍शो बाक्‍मे, मेको पवा बाक्‍त। \v 4 मो हना यो मेकोमी डांडाम बाक्‍शो थानपुकी मताइक्‍ता बाक्‍त। मेना सम्‍म मुरपुकीम मेकेर चढ़ेतीक चढ़ेशा धूप चोव़मे बाक्‍त। \em २राजा १४:३-४\em* \v 5 मिनु परमप्रभु यावेमी पिप कली कोव़र मुपदा बाक्‍त। मिनु मेको मबेक्म सम्‍म आ कान खिं काम बाक्‍चा माल्‍दा बाक्‍त। मिनु पिप आ तौ योथाममी पिप आ दरवार ङा मारेइ मारेइ गेय पशा, राज्‍य ङा मुर आन कली सासन पवा बाक्‍त। \em लेवी १३:४६\em* \v 6 अजारयाह आ पशो अरु गेय, मेको आ पशो नेल्‍ल, मार, मेको यहूदा ङा पिप आन इतिहासम ब्रेक्‍शो मबाक्‍बा ङा? \v 7 मिनु अजारयाह बेक्‍माक्‍त। मिनु आ किकी पिपी नु दाऊद आ सहरम थिम्‍चा पुंइसे बाक्‍त। मिनु मेको आ पा ङा आ तौ योथाम पिप दुम्‍माक्‍त। \em २राजा १५:३२\em* \s1 इस्राएल ङा पिप जकरिया \p \v 8 मिनु येरोबाम आ तौ जकरिया सामरीयाम इस्राएल ङा पिप दुम्‍माक्‍त। मेना अजारयाह यहूदा ङा पिप दुम्‍शो ३८ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु जकरियामी ६ महिना सासन पवा बाक्‍त। \em २राजा १४:२९\em* \v 9 मेकोमी आ किकी पिपी खोदेंशो पा, परमप्रभु यावे आ ङोंइती मार मरिम्‍शो बाक्‍मे, मेको पवा बाक्‍त। मिनु इस्राएली आन कली पाप पपाइक्‍ब नेबात आ तौ येरोबाम आ लांम गाक्‍माक्‍त। \em १राजा १२:२८-३०; आमोस ७:९\em* \v 10 याबेश आ तौ शाल्‍लुममी जकरिया कली साइक्‍चा मला बाक्‍त। मिनु शाल्‍लुममी मेको कली मुर आन दातेमीन तुप्‍शा सदा बाक्‍त। मिनु मेको आ पा ङा शाल्‍लुम पिप दुम्‍माक्‍त। \v 11 जकरिया आ पशो अरु गेय, मेको आ पशो नेल्‍ल, इस्राएल ङा पिप आन इतिहासम ब्रेक्‍शो बाक्‍ब। \v 12 मोपा परमप्रभु यावेम येहू कली “इ मुर ४ पाला सम्‍म पिप दुम्‍नीम” देंशो लोव़ गाम्‍माक्‍त। मिनु मोदेंशोन दुम्‍माक्‍त। \em २राजा १०:३०\em* \s1 इस्राएल ङा पिप शाल्‍लुम \p \v 13 मिनु याबेश आ तौ शाल्‍लुम सामरीयाम पिप दुम्‍माक्‍त। मेना उज्‍जीयाह यहूदा ङा पिप दुम्‍शो ३९ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु शाल्‍लुममी सामरीया सहरम महिना का सासन पवा बाक्‍त। \v 14 मेको नोले गादी आ तौ मेनाहेम तिरचा सहर रे सामरीयाम कुमाक्‍त। मिनु मेकोमी याबेश आ तौ शाल्‍लुम कली तुप्‍शा सदा बाक्‍त। मिनु मेको कली साइश्‍शा, आ पा ङा पिप दुम्‍माक्‍त। \v 15 शाल्‍लुम आ पशो अरु गेय, मेको आ पशो नेल्‍ल नु जकरिया कली साइश्‍शो मेको इस्राएल ङा पिप आन इतिहासम ब्रेक्‍शो बाक्‍ब। \v 16 मेना मेनाहेममी तिरचा सहर रे लाइश्‍शा, तिफ्‍साह नु मेको आ एर ओंथ बाक्‍शो रागी नेल्‍ल आन कली लडाइ तोव़मी बाक्‍त। मारदे हना मेकोपुकीम मेको कली ठेयब लाप्‍चो रोक्‍शा मगेमे बाक्‍त। मेकोम तिफ्‍साह कली खतम सेला बाक्‍त। मिनु आल कुरशो मीश मुर नेल्‍ल आन कोव़ज पाक्‍मी बाक्‍त। \em तिफसाह ताप्‍पुआह सहर आ हिब्रू नें बाक्ब। यहोसु १२:२४; २राजा ८:१२\em* \s1 इस्राएल ङा पिप मेनाहेम \p \v 17 गादी आ तौ मेनाहेम इस्राएल ङा पिप दुम्‍माक्‍त। मेना अजारयाह यहूदा ङा पिप दुम्‍शो ३९ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु मेनाहेम सामरीयाम १० बर्स सासन पवा बाक्‍त। \v 18 मेकोमी परमप्रभु यावे आ ङोंइती मार मरिम्‍शो बाक्‍मे, मेको पवा बाक्‍त। मिनु मेकोमी ब्रोंइम सम्‍म इस्राएली आन कली पाप पपाइक्‍ब नेबात आ तौ येरोबाम आ लां मप्रोना बाक्‍त। \v 19 मिनु अस्‍सुर ङा पिप पुलमी मेको रागी कली लडाइ तोवा बाक्‍त। मिनु मेनाहेममी आ राज्‍य बोल्‍यो सेल्‍चा कली, पुल कली हजार का टलेन्‍ट, चांदी गेवा बाक्‍त। \em टलेन्‍ट का ३४ किलो बाक्‍ब। \em*\em २राजा १५:२९\em* \v 20 मेनाहेममी मेको क्‍येट इस्राएल ङा शोंप पाइश्‍शो मुर रे पोक्‍‍गा बाक्‍त। मिनु मेकेर ङा मुरपुकीमी अस्‍सुर ङा पिप कली ५० शेकेल चांदी गेचा माल्‍बाक्‍मा बाक्‍त। मोपतीके अस्‍सुर ङा पिप मेको रागीम मबाक्‍थु, आ रागी लेश्‍शा लमाक्‍त। \em शेकेल का ११.५ ग्राम खोदेंशो बाक्‍ब। \em*\em २राजा २३:३५\em* \v 21 मेनाहेम आ पशो अरु गेय, मेको आ पशो नेल्‍ल, मार, मेको इस्राएल ङा पिप आन इतिहासम ब्रेक्‍शो मबाक्‍बा ङा?। \v 22 मिनु मेनाहेम बेक्‍माक्‍त। मिनु मेको आ पा ङा आ तौ पेकाहीयाह पिप दुम्‍माक्‍त। \s1 इस्राएल ङा पिप पेकाहीयाह \p \v 23 मिनु मेनाहेम आ तौ पेकाहीयाहम सामरीयाम इस्राएल ङा पिप दुम्‍माक्‍त। मेना अजारयाह यहूदा ङा पिप दुम्‍शो ५० बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु पेकाहीयाह बर्स निक्‍शी सासन पवा बाक्‍त। \v 24 मेकोमी परमप्रभु यावे आ ङोंइती मार मरिम्‍शो बाक्‍मे, मेको पवा बाक्‍त। मिनु इस्राएली आन कली पाप पपाइक्‍ब नेबात आ तौ येरोबाम आ लांम गाक्‍माक्‍त। \v 25 मिनु मेको आ लडाइ पाइब आन कप्‍तान रेमाल्‍याह आ तौ पेकाहमी मेको पिप कली साइक्‍चा मला बाक्‍त। मिनु मेकोम गिलाद ङा ५० जना मुर आन कली लाइश्‍‍शा सामरीया ङा पिप पेकाहीयाह आ दरवारम ओव़शा, मेको कली सदा बाक्‍त। मिनु अरगोब नु अरीएह आस कली यो सांइ‍सी बाक्‍त। मोपा पेकाह आ पा ङा पिप दुम्‍माक्‍त। \em २राजा १५:१०,१५,३०\em* \v 26 पेकाहीयाह आ पशो अरु गेय, मेको आ पशो नेल्‍ल, इस्राएल ङा पिप आन इतिहासम ब्रेक्‍शो बाक्‍ब। \s1 इस्राएल ङा पिप पेकाह \p \v 27 रेमाल्‍याह आ तौ पेकाह सामरीयाम इस्राएल ङा पिप दुम्‍माक्‍त। मेना अजारयाह यहूदा ङा पिप दुम्‍शो ५२ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु पेकाहमी २० बर्स सासन पवा बाक्‍त। \v 28 मेकोमी परमप्रभु यावे आ ङोंइती मार मरिम्‍शो बाक्‍मे, मेको पवा बाक्‍त। मिनु इस्राएली आन कली पाप पपाइक्‍ब नेबात आ तौ येरोबाम आ लांम गाक्‍माक्‍त। मिनु मेकोमी येरोबाम आ लां मप्रोना बाक्‍त। \p \v 29 इस्राएल ङा पिप पेकाहमी सासन पवा ना अस्‍सुर ङा पिप तिग्‍लात-पिलेसेरमी लडाइ तोशा, इयोन, आबेल-बेथ-माकाह, यानोह, केदेश, हासोर, गिलाद, गालील रागी नु नाप्‍ताली आ रागी नेल्‍ल आ के सेल्‍शा, मेकेर ङा मुर आन कली ग्‍याइश्‍शा अस्‍सुर लाइक्‍मी बाक्‍त। \em १इतिहास ५:२६\em* \v 30 मिनु एलाह आ तौ होशेआमी रेमाल्‍याह आ तौ पेकाह कली साइक्‍चा मला बाक्‍त। मिनु पेकाह कली तुप्‍शा सदा बाक्‍त। मिनु मेको आ पा ङा पिप दुम्‍माक्‍त। मेना यहूदामी उज्‍जीयाह आ तौ योथामम सासन पशो २० बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। \em २राजा १७:१; २राजा १५:२५\em* \v 31 पेकाह आ पशो अरु गेय, मेको आ पशो नेल्‍ल इस्राएल ङा पिप आन इतिहासम ब्रेक्‍शो बाक्‍ब। \s1 यहूदा ङा पिप योथाम \p \v 32 मिनु उज्‍जीयाह आ तौ योथाम यहूदा ङा पिप दुम्‍माक्‍त। मेना रेमाल्‍याह आ तौ पेकाह इस्राएल ङा पिप दुम्‍शो बर्स निक्‍शी दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। \em २इतिहास २७:१-७\em* \v 33 योथाम पिप दुम्‍मेनु २५ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु मेकोम यरूसलेमम १६ बर्स सासन पवा बाक्‍त। मेको आ ममा आ नें येरुशा बाक्‍माक्‍त। मेको सादोक आ तमी बाक्‍माक्‍त। \v 34 मेकोम आ आफ उज्‍जीयाह खोदेंशो पा, परमप्रभु यावे आ ङोंइती मार रिम्‍शो बाक्‍मे, मेको पवा बाक्‍त। \em २राजा १५:३,४\em* \v 35 मो हना यो मेकोमी डांडा ङा थानपुकी मताइक्‍ता बाक्‍त। मेना सम्‍म मुरपुकीम मेकेर चढ़ेतीक चढ़ेशा, धूप चोव़मे बाक्‍त। मेकोमी परमप्रभु यावे आ खिं ङा उत्तर गे ङा ठेयब लाप्‍चो यो सेल्‍पदा बाक्‍त। \v 36 योथाम आ पशो अरु गेय, मेको आ पशो नेल्‍ल, मार, मेको यहूदा ङा पिप आन इतिहासम ब्रेक्‍शो मबाक्‍बा ङा? \v 37 मेना परमप्रभु यावेमी अराम ङा पिप रेसीन नु रेमाल्‍याह आ तौ पेकाह आस कली यहूदा नु लडाइ प‍चा कली क्‍युक्‍सी बाक्‍त। \em २राजा १६:५\em* \v 38 मिनु योथाम बेक्‍माक्‍त। मिनु मेको दाऊद आ सहरम आ किकी पिपी नु थिम्‍चा पुंइसे बाक्‍त। मिनु मेको आ पा ङा आ तौ आहाज पिप दुम्‍माक्‍त। \c 16 \s1 यहूदा ङा पिप आहाज \p \v 1 मिनु योथाम आ तौ आहाज यहूदा ङा पिप दुम्‍माक्‍त। मेना रेमाल्‍याह आ तौ पेकाह इस्राएल ङा पिप दुम्‍शो १७ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। \em २इतिहास २८:१-६\em* \v 2 आहाज पिप दुम्‍मेनु २० बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु मेकोमी यरूसलेमम १६ बर्स सासन पवा बाक्‍त। मेकोमी आ किकी दाऊदम खोदेंशो पा परमप्रभु यावे, आ परमप्रभु आ ङोंइती मार रिम्‍शो बाक्‍मे, मेको मपवा बाक्‍त। \v 3 मेको इस्राएल ङा पिप आन लांम गाक्‍माक्‍त। मेकोमी आ तौ कली चोशा चढ़ेवा बाक्‍त। मोदेंशो ग्रांग्रा दि‍शो गेय पशो आ पर्बम परमप्रभु यावेमी ङोंइती रागी रागी ङा मुर आन कली इस्राएल रे ग्रुंइशो बाक्‍माक्‍त। \em लेवी १८:२१\em* \v 4 मेकोमी डांडा ङा थानम, पहाड मेर नु गिग रवा आन पुं नेल्‍लेमी चढ़ेतीक चढ़ेशा धूप चोवा बाक्‍त। \p \v 5 मिनु अराम ङा पिप रेसीन नु इस्राएल ङा पिप रेमाल्‍याह आ तौ पेकाहमी यरूसलेम कली लडाइ तोशा पुम्‍दमे बाक्‍त। तन्‍न मेकोम आहाज कली ग्राने मचाप्‍से बाक्‍त। \em यसैया ७:१-९\em* \v 6 मेना अराम ङा पिपमी रेसीन एलाथ ङा यहूदी आन कली खेरशा, एलाथ सहर एदोमी आन कली गेवा बाक्‍त। मिनु एदोम ङा मुर मुल सम्‍म मेकेर बाक्‍शो बाक्‍नीम। \em २राजा १४:२२\em* \v 7 मिनु आहाजम अस्‍सुर ङा पिप तिग्‍लात-पिलेसेर कली “गो इन गेय पाइब नु इन तौ नङ। आं कली लडाइ तोइब अराम नु इस्राएल ङा पिप रे प्रोंइचा नङ। मेकोपुकीम आं कली लडाइ तोशो बाक्‍नीम” देंशा लोव़ कुरब मुर सोइक्‍ता बाक्‍त। \em २इतिहास २८:१६-२७\em* \v 8 मिनु आहाजमी परमप्रभु यावे आ खिंम बाक्‍शो नु पिप आ खिंम बाक्‍शो सुन नु चांदी नेल्‍ल अस्‍सुर ङा पिप कली कोसेली सोइक्‍ता बाक्‍त। \em १राजा १५:१८\em* \v 9 मिनु अस्‍सुर ङा पिपमी मेको आ लोव़ नेना बाक्‍त। मिनु दमस्‍कस कली लडाइ तोशा मेको आ के सेला बाक्‍त। मेकोमी मेकेर ङा मुर आन कली ग्‍याइश्‍शा कीर सहर लाइक्‍मी बाक्‍त। मिनु नोले रेसीन कली सदा बाक्‍त। \p \v 10 मिनु पिप आहाज, अस्‍सुर ङा पिप तिग्‍लात-पिलेसेर कली ग्रुम्‍थ दमस्‍कस लमाक्‍त। मिनु मेकोमी दमस्‍कसम चढ़ेतीक का तवा बाक्‍त। मिनु मेको दोदेंशो बाक्‍मे, मेको नेल्‍ल ब्रेक्‍शा चढ़ेब उरीयाह आ बाक्‍तीक सोइक्‍ता बाक्‍त। \v 11 मिनु चढ़ेब उरीयाहम दमस्‍कस रे पिप आहाजम सोइश्‍शो ब्रेक्‍स खोदेंशो पा, चढ़ेतीक का सेला बाक्‍त। मिनु मेकोमी मेको चढ़ेतीक पिप आहाज दमस्‍कस रे जाक्‍चा क्‍येङा ङोंइतीन सेल्‍ने थुमा बाक्‍त। \v 12 मिनु पिप दमस्‍कस रे लेश्‍शा जाक्‍शा, मेको चढ़ेतीक कोव़ङा बाक्‍त। मिनु पिपम चढ़ेतीक आ नेक्‍था लशा ङोंइसे बाक्‍त। \v 13 मेकोम मेकेर चोशा चढ़ेतीके नु अन्‍न चढ़ेतीके चढ़ेवा बाक्‍त। मिनु तूचा थोव़क चढ़ेतीक लुक्‍शा दुशा बाक्‍चा आ पर्बम चढ़ेशो आ हुश मेको तार ब्रुइक्‍ता बाक्‍त। \v 14 मेकोमी परमप्रभु यावे आ खिं आ ङोंइती बाक्‍शो कांसा के चढ़ेतीक परमप्रभु यावे आ खिं नु चढ़ेतीक आस दातेम मबाक्‍ल, दे याक्‍ता बाक्‍त। नक चढ़ेतीक लाइश्‍शा, मेकेर वोदा बाक्‍त। मेको माइत चढ़ेतीक चहिं उत्तर गे वोदा बाक्‍त। \v 15 मेको नोले पिप आहाजमी चढ़ेब उरीयाह कली “एको ठेयब नक चढ़ेतीकम सुनी चोशा चढ़ेतीके नु नाक्‍दो ङा अन्‍न चढ़ेतीके, पिप आ चोशा चढ़ेतीके, मेको आ अन्‍न चढ़ेतीके, रागी ङा मुर नेल्‍ल आन चोशा चढ़ेतीके नु मेको आन अन्‍न चढ़ेतीके नु तूचा थोव़क चढ़ेतीके चढ़ेवो। चढ़ेतीकेम चोशा चढ़ेतीक नु चढ़ेशो नेल्‍ल आन हुश ब्रुइक्‍चा माल्‍ब। तन्‍न मेको कांसा के चढ़ेतीके चहिं परमप्रभु यावे कली मारेइ लोव़ हिल्‍लो पची ना गो मेकेर चढ़ेशा हिल्‍लो पाइनुङ” दे मदा बाक्‍त। \v 16 मिनु चढ़ेब उरीयाहम पिप आहाज आ देंशो नेल्‍ल पवा बाक्‍त। \p \v 17 मेको नोले पिप आहाजमी चिक्‍तीक बोस आन नित्‍तीकपुकी मेको आन एर ओंथ ङा चिक्‍तीक बोस ग्रुंइ‍पदा बाक्‍त। मिनु मेको आ नेक्‍था बाक्‍शो ब्‍वाक्‍कु कुर पतीक ठेयब बोस कली ब्‍यफ आन तार रे ग्रुंइपदा बाक्‍त। मिनु मेको ठेयब बोस कली फुल्‍लुम तिक्‍शा वोइक्‍पदा बाक्‍त। \em १राजा ७:२३-३९\em* \v 18 मेकोमी परमप्रभु यावे आ खिंम सेल्‍शो नाइक्‍तीक नाक्‍त कली सेल्‍शो ठेयब कोठा नु परमप्रभु यावे आ खिं ङा लाङगा पिप आ खिं रे ओव़तीक अस्‍सुर ङा पिप आ पर्बम अर्को सेला बाक्‍त। \v 19 आहाज आ पशो अरु गेय नु मेको आ पशो नेल्‍ल, मार, मेको यहूदा ङा पिप आन इतिहासम ब्रेक्‍शो मबाक्‍बा ङा? \v 20 मिनु आहाज बेक्‍माक्‍त। मिनु दाऊद आ सहरमी आ किकी पिपी नु थिम्‍चा पुंइसे बाक्‍त। मिनु मेको आ पा ङा आ तौ हिज्‍कीयाह पिप दुम्‍माक्‍त। \em २राजा १८:१\em* \c 17 \s1 इस्राएल ङा पिप होशेआ \p \v 1 एलाह आ तौ होशेआ सामरीयाम इस्राएल ङा पिप दुम्‍माक्‍त। मेना यहूदा ङा पिप आहाज पिप दुम्‍शो १२ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु होशेआम ९ बर्स सासन पवा बाक्‍त। \em २राजा १८:९-१२; २राजा १५:३०\em* \v 2 मेकोम परमप्रभु यावे आ ङोंइती मार मरिम्‍शो बाक्‍मे, मेको पवा बाक्‍त। तन्‍न आ ङोंइती ङा इस्राएल ङा पिप आन पशो खोदेंशो चहिं मपवा बाक्‍त। \v 3 मिनु अस्‍सुर ङा पिप शाल्‍मानेसेर होशेआ कली लडाइ तोथ जाक्‍माक्‍त। मिनु होशेआमी मेको कली तिरो थाप्‍चा माल्‍दा बाक्‍त। \v 4 तन्‍न अस्‍सुर ङा पिपमी होशेआम आ कली मटिशो तवा बाक्‍त। मारदे हना मेकोमी इजीप्‍त ङा पिप सो कली लोव़ कुरब मुर सोइश्‍शो तुइक्‍ता बाक्‍त। मिनु बर्स बर्सम गेतीक तिरो यो अस्‍सुर ङा पिप कली मथाप्‍ता बाक्‍त। मोपतीके अस्‍सुर ङा पिपमी मेको कली ग्‍याइश्‍शा जेल्‍खानम चोक्‍गा बाक्‍त। \em होसे १२:२\em* \p \v 5 मिनु अस्‍सुर ङा पिपम रागी नेल्‍ल आन कली लडाइ तोशा, सामरीया जाक्‍माक्‍त। मिनु मेको कली लडाइ तोशा, बर्स सां सम्‍म पुम्‍दा बाक्‍त। \em यसैया २८:२\em* \v 6 अस्‍सुर ङा पिपमी होशेआम सासन पशो ९ बर्स दुम्‍मेनु, सामरीया कली ग्रामाक्‍त। मेकोमी इस्राएल ङा मुर आन कली ग्‍याइश्‍शा अस्‍सुर लाइक्‍मी बाक्‍त। मिनु मेको आन कली हालाह सहर नु गोजान ङा खोला हाबोर आ नेक्‍था नु मादी आन सहरम वोइक्‍मी बाक्‍त। \s1 इस्राएली ग्‍याइक्‍चा पुंइसीशो \p \v 7 मारदे मोदेंशो दुम्‍शो बाक्‍त देंशा हना, परमप्रभु यावे, आन परमप्रभुम मेको आन कली इजीप्‍त रागी ङा पिप फाराओ आ गुइ रे ग्रुंइशा चाक्‍गा रे इस्राएलीपुकीम देवी देवता आन कली पूजा पशो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 8 मेकोपुकीम परमप्रभु यावेमी आन ङोंइती ग्रुंइशो रागी रागी ङा मुर आन पतीके पशो बाक्‍मा बाक्‍त। इस्राएल ङा पिप आन पशो मरिम्‍शो गेय नेल्‍ल पशो बाक्‍मा बाक्‍त। मेकोपुकीमी परमप्रभु यावे कली मटिशो बाक्‍मा बाक्‍त। \em २राजा १६:३\em* \v 9 इस्राएल ङा मुरपुकीम परमप्रभु यावे, आन परमप्रभु आ ङोंइती ख्रुइश्‍शा मरिम्‍शो पशो बाक्‍मा बाक्‍त। खाल पतीक लाइश्‍शो खिं रे सहर नेल्‍लेम आंम कली थान सेल्‍मे बाक्‍त। \v 10 मेकोपुकीम डांडा नेल्‍ल नु शुश गिग रवा आन पुंमी ख्रुक्‍शो फुल्‍लु नु मूर्ति पाइश्‍शो थामपुकी सेल्‍मे बाक्‍त। \em २राजा १६:४; १राजा १४:२३\em* \v 11 मेकोपुकीम परमप्रभु यावेमी मेको आन ङोंइती रे ग्रुंइशो रागी रागी ङा मुर खोदेंशो पा डांडा ङा थानम धूप चोव़मे बाक्‍त। मेकोपुकीम परमप्रभु यावे आ अरेशो काइ मटिथु, गाइक्‍पदमे बाक्‍त। \v 12 मेकोपुकीमी मूर्ति पूजा पामे बाक्‍त। ङोंइती परमप्रभु यावेमी “मोदेंशो पचा मदुम्‍ब” देंशो बाक्‍माक्‍त। \v 13 मो हना यो परमप्रभु यावेमी आ लोव़ पाइब नु आ कोंइतीक ताइब नेल्‍ल रे पा इस्राएल नु यहूदा ङा मुर आन कली “गे इन मरिम्‍शो लां रे लेतीन। आं शेंशो, आं फुल्‍लुम मुशा ब्रेक्‍शो लोव़ नु इन किकी पिपी आन कली गेशा आं अरेशो नेल्‍ल पने” दे आ गेय पाइबपुकीमी मेको आन कली थाम्‍पा हिंच कोंइपदा बाक्‍त। \v 14 तन्‍न मेकोपुकीम आन थमा मसुइक्‍ब किकी पिपी खोदेंशो पा परमप्रभु यावे आ लोव़ मनेंथु, काइ मटीमे बाक्‍त। \v 15 मेकोपुकीम मेको आ फुल्‍लुम मुशा ब्रेक्‍शो लोव़, मेको आन किकी पिपी नु पशो कबल नु हिंच कोंइशो ममिम्‍तमे बाक्‍त। मेकोपुकी शोर गाक्‍शो मूर्ति आन नोले खोइश्‍शा, आंमा यो शोर गाक्‍शो दुम्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। मेको आन एर ओंथ बाक्‍ब रागी रागी ङा मुर आन नोले खोदमे बाक्‍त। परमप्रभु यावेमी मेको आन कली “गे मेको आन पशो खोदेंशो मपने” देंशा, अरेशो बाक्‍माक्‍त। \em प्रस्‍थान २३:२४\em* \v 16 मेकोपुकीम परमप्रभु यावे, आन परमप्रभु आ शेंशो मटिथु, आंम कली यपाइश्‍शा बाछा निक्‍शी नु मूर्ति पाइश्‍शो थाम का सेल्‍समा बाक्‍त। मेकोपुकी नां, तास्‍ला नु सोरुल आन ङोंइती बाम्‍मा बाक्‍त। मिनु बाल देवता कली पूजा पामे बाक्‍त। \em १राजा १२:२८; १राजा १६:३३\em* \v 17 मेकोपुकीम आंम तमी तौ आन कली क्‍योरशा चोशा चढ़ेमे बाक्‍त। मिनु लिंक्‍यु कोव़शा, मन्‍तर तन्‍तर पामे बाक्‍त। मिनु परमप्रभु यावे आ ङोंइती मार मरिम्‍शो बाक्‍मे, मेको पना पन बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु मेको कली गाइक्‍पदमे बाक्‍त। \em लेवी १८:२१\em* \v 18 मोपतीके परमप्रभु यावे इस्राएल आ पर्बम थाम्‍पा गाइक्‍ता बाक्‍त। मिनु मेको आन कली आ ङोंइती रे खेरमी बाक्‍त। यहूदा आ थर ङा मुर ला प्रोंइशा वोइक्‍चा पुंइसमा बाक्‍त। \p \v 19 मिनु यहूदा आ मुरपुकीम यो परमप्रभु यावे, आन परमप्रभु आ शेंशो लोव़ मटीमे बाक्‍त। मेकोपुकीम इस्राएली आन पशो पामे बाक्‍त। \v 20 मोपतीके परमप्रभु यावेम इस्राएल आ चच युइ नेल्‍ल आन कली प्रोंइमी बाक्‍त। मिनु मेको आन कली सजाइ गेशा, रोइक्‍ब आन गुइमी गेमी बाक्‍त। आ ङोंइती रे मखेरा सम्‍म मो पवा बाक्‍त। \p \v 21 मेकोमी “इस्राएली आन कली दाऊद आ खिं रे तिल्‍नुङ” दे नेबात आ तौ येरोबाम कली पिप सेल्‍पदा बाक्‍त। मिनु येरोबामम इस्राएली आन कली परमप्रभु यावे कली प्रोंइपाइश्‍शा, ठेयब पाप पपाइक्‍मी बाक्‍त। \em १राजा १२:२०\em* \v 22 मिनु इस्राएलीपुकीम येरोबाम आ पपाइश्‍शो पाप नेल्‍ल पामे बाक्‍त। मिनु मेको मप्रोन्‍मे बाक्‍त। \v 23 परमप्रभु यावेमी आ गेय पा, आ लोव़ पाइबपुकी रे ङोंइती देंशो खोदेंशो पा इस्राएली आन कली आ ङोंइती रे खेरमी बाक्‍त। मोपतीके इस्राएलीपुकी आंम आन रागी रे अस्‍सुर रागीम ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍चा पुंइसमा बाक्‍त। मिनु मुल सम्‍म मेक उइ बाक्‍शो बाक्‍नीमी। \em ब्‍यवस्‍था २८:६३-६४\em* \s1 सामरीयाम अर्को रागी ङा मुर वोइश्‍शो \p \v 24 मेको नोले अस्‍सुर ङा पिपमी बेबीलोन, कूथाह, अव्‍वा, हमाथ नु सेफारवाइम रे मुरपुकी चाक्‍मी बाक्‍त। मिनु मेको आन कली इस्राएली आन पा ङा सामरीया ङा सहरपुकीम बाक्‍पाइक्‍मी बाक्‍त। मेकोपुकी सामरीया आंम के सेल्‍शा मेकेर बाक्‍मा बाक्‍त। \v 25 मिनु ङोंइती मेकोपुकी मेकेर बाक्‍मानु, परमप्रभु यावे कली ममानेमे बाक्‍त। मोपतीके परमप्रभु यावेमी मेको आन दातेमी गुप्‍स सोइक्‍तीमी बाक्‍त। मिनु मेको गुप्‍सपुकीम कोइ कोइ आन कली सदमे बाक्‍त। \em होसे १३:८\em* \v 26 मिनु मेकोपुकीमी अस्‍सुर ङा पिप कली “गे इन सोइश्‍शो रागी रागी ङा मुर सामरीया ङा सहरम बाक्‍नीम। मेकोपुकीमी मेको रागी ङा परमप्रभु आ अरेशो मतुइक्‍‍नीम। मोपतीके परमप्रभुम मेको आन दातेमी गुप्‍स सोइक्‍ताक्‍व। मारदे हना मेकोपुकी मेको रागी ङा परमप्रभु कली मतुइक्‍तीके ठेयब सेल्‍स मजोक्‍तीके, मेको गुप्‍समी मुर आन कली साइक्‍तेक्‍‍म” दे लोव़ कुरब मुर सोइक्‍तमे बाक्‍त। \v 27 मिनु अस्‍सुर ङा पिपमी “सामरीया रे ग्‍याइश्‍शा लाइश्‍शो अस्‍सुर रागीम चाक्‍शो तेकोइ चढ़ेब का मेक बाक्‍चा कली लेश्‍शा सोइक्‍तमेक्‍ल। मिनु मेकोमी मेको रागी ङा परमप्रभु आ अरेशो लोव़ मुर आन कली शेंचा माल्‍ब” दे अरेवा बाक्‍त। \v 28 मोपतीके ङोंइती सामरीया रे ग्‍याइश्‍शा लाइश्‍शो चढ़ेब का बेथेलम लेश्‍शा जाक्‍शा, मेकेर बाक्‍माक्‍त। मिनु मेकोमी मुर आन कली परमप्रभु यावे कली दोपा ठेयब सेल्‍चा माल्‍नीमी मेको शेंदीमी बाक्‍त। \p \v 29 मो हना यो रागी रागी ङा मुरपुकीम आंम आन बाक्‍तीके सहर सहरम आन देवी देवता सेल्‍शा, मेको डांडा ङा थानम वोदमे बाक्‍त। मोपा आन बाक्‍शो सहर नेल्‍लेमी सामरीया ङा मुर आन सेल्‍शो डांडा ङा थान यो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 30 बेबीलोन ङा मुरपुकीम आन देवता सुक्‍कोथ-बेनोथ सेल्‍मे बाक्‍त। कूथ ङा मुरपुकीम नेरगल सेल्‍मे बाक्‍त। हमाथ ङा मुरपुकीम अशीमा सेल्‍मे बाक्‍त। \v 31 अव्‍वा सहर ङा मुरपुकीम निभाज नु तारतक सेल्‍मे बाक्‍त। मिनु सेफारवाइम ङा मुरपुकीमी आन आल आन कली आन देवता अद्राम्‍मेलेक नु अनाम्‍मेलेक आस कली चोशा चढ़ेमे बाक्‍त। \em २राजा १७:३१\em* \v 32 मेकोपुकीम परमप्रभु यावे कली यो ठेयब सेल्‍मे बाक्‍त। मिनु डांडा ङा थानमी अरु मुर आन कली चढ़ेब सेल्‍मे बाक्‍त। मेकोपुकीमी डांडा ङा थानपुकीम मुर आन पर्बम चढ़ेमे बाक्‍त। \em १राजा १२:३१\em* \v 33 मिनु मोपा मेकोपुकीम परमप्रभु यावे कली ठेयब सेल्‍शा, आंम आन देवी देवता आन कली यो पूजा पामे बाक्‍त। तेको रागी रे चाक्‍शो बाक्‍मा, मेको आन देवी देवता आन पतीक पशा, पूजा पामे बाक्‍त। \v 34 मेकोपुकीमी मुलाक्‍त सम्‍म मोदेंशो पना पन बाक्‍नीम। मिनु मेकोपुकीमी परमप्रभु यावे कली मान पा महिंनीम। मेको आ फुल्‍लुम मुशा ब्रेक्‍शो लोव़, आ निसाफ पतीक लोव़, आ अरेशो नु आ शेंशो मपामे बाक्‍त। परमप्रभु यावेमी मोदेंशो पचा माल्‍नीनी, दे इस्राएल माइश्‍शो याकूब आ आल आन कली अरेशो बाक्‍माक्‍त। \em उत्‍पत्ती ३२:२९\em* \v 35 परमप्रभु यावेमी इस्राएली नु कबल का पवा बाक्‍त। मिनु मेकोमी इस्राएली आन कली “गेपुकीम देवी देवता आन कली ममानेन। मेको आन ङोंइती मब‍पीन। मेको आन गेय मपने। मेको आन कली मारेइ मचढ़ेन। \em प्रस्‍थान २३:२४\em* \v 36 मिनु आ सक्ति नु आ क्‍युक्‍शो गुइम इन कली इजीप्‍त रे ग्रुंइशा एक चाक्‍ब परमप्रभु यावे कली ला ठेयब सेलीन। मेको आ ङोंइती ला बाप्‍पीन। मेको कली ला चढ़ेचा माल्‍नीनी” देंमाक्‍त। \v 37 मेकोमी इन कली “आं फुल्‍लुम मुशा ब्रेक्‍शो लोव़ नु आं पतीके लोव़, आं अरेशो नु आं शेंशो लोव़ नेल्‍ल शुश होस पा गेना हना यो पचा माल्‍नीनी। गेपुकीमी देवी देवता आन कली मानेचा मदुम्‍नीनी। \v 38 गेपुकीम गो नु पशो कबल मप्रेंदीन। मिनु देवी देवता आन कली मानेचा मदुम्‍नीनी। \v 39 तन्‍न गेपुकीम परमप्रभु यावे, इन परमप्रभु कली ला ठेयब सेलीन। मेकोमी इन कली इन जोरी सत्रु आन गुइ रे प्रोंइब” दे अरेशो बाक्‍माक्‍त। \em ब्‍यवस्‍था ६:१२-१९\em* \v 40 मो हना यो मेकोपुकीम मेको लोव़ मनेन्‍मे बाक्‍त। मिनु मेको आन ङोंइती ङा पशो खोदेंशो पामे बाक्‍त। \p \v 41 मेको रागी रागी ङा मुरपुकीमी परमप्रभु यावे कली ठेयब सेल्‍शा यो आन मुशा सेल्‍शो मूर्ति आन कली पूजा पामे बाक्‍त। मुल सम्‍म आन चच युइमी आन किकी पिपीम पशो खोदेंशो पना पन बाक्‍नीम। \c 18 \s1 यहूदा ङा पिप हिज्‍कीयाह \r २इतिहास २९:-३१:- \p \v 1 आहाज आ तौ हिज्‍कीयाह यहूदा ङा पिप दुम्‍माक्‍त। मेना एलाह आ तौ होशेआ इस्राएल ङा पिप दुम्‍शो बर्स सां दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। \em २राजा १६:२०\em* \v 2 मिनु हिज्‍कीयाह पिप दुम्‍मेनु, २५ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मेकोमी यरूसलेमम २९ बर्स सासन पवा बाक्‍त। मेको आ ममा आ नें आबी बाक्‍माक्‍त। मेको जकरिया आ तमी बाक्‍माक्‍त। \v 3 मेकोम आ किकी दाऊदम खोदेंशो पा, परमप्रभु यावे आ ङोंइती मार रिम्‍शो बाक्‍मे, मेको पवा बाक्‍त। \em २राजा २०:३\em* \v 4 मेकोम डांडा ङा थानपुकी प्रेश्‍शा, ताइक्‍तीमी बाक्‍त। ख्रुक्‍शो फुल्‍लु जिक्‍शा, मूर्ति पाइश्‍शो थाम क्‍योरशा ताइक्‍तीमी बाक्‍त। मेकोमी मोसा आ सेल्‍शो कांसा के बुस्‍स कली टुक्रा टुक्रा पवा बाक्‍त। मारदे हना मेना सम्‍म इस्राएलीपुकीम मेको कली धूप चोइबाक्‍मा बाक्‍त। मेकोपुकीम मेको कली नहुश्‍तन देंबाक्‍मा बाक्‍त। \em २राजा १५:३५; गन्‍ती २१:८-९\em* \v 5 हिज्‍कीयाहम परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभु कली थमा सुदा बाक्‍त। मेको आ क्‍येङा ङोंइती ङा नु आ क्‍येङा नोले ङा यहूदा ङा पिप नेल्‍ले मेको खोदेंशो मदुम्‍मा बाक्‍त। \em २राजा २३:२५\em* \v 6 मेकोमी परमप्रभु यावे आ नोले खोइक्‍चा गेनायो मप्रोना बाक्‍त। मिनु परमप्रभु यावेमी मोसा कली शेंशो लोव़ नेल्‍ल टिवा बाक्‍त। \v 7 मिनु परमप्रभु यावे मेको नु बाक्‍माक्‍त। मेको आ पशो गेय नेल्‍लेमी रिम्‍शो दुम्‍माक्‍त। मेको अस्‍सुर ङा पिप कली मटीब दुम्‍माक्‍त। मिनु मेको आ देंशो मपवा बाक्‍त। \v 8 मेकोमी पलिस्‍ती आन रागी गाजा रे खाल पाइब आन लाइश्‍शो खिं नु गारो हिरशो सहर नेल्‍ल ग्रामाक्‍त। \s1 सामरीया खतम दुम्‍शो \p \v 9 हिज्‍कीयाहमी सासन पशो ४ बर्स दुम्‍माक्‍त। इस्राएल ङा पिप एलाह आ तौ होशेआम सासन पशो ७ बर्स दुम्‍मेनु, अस्‍सुर ङा पिप शाल्‍मानेसेरमी सामरीया कली लडाइ तोशा पुम्‍दा बाक्‍त। \em २राजा १७:३-६\em* \v 10 मिनु अस्‍सुरीपुकीमी मेको सहर कली बर्स सां सम्‍म पुम्‍शा, आन के सेल्‍मे बाक्‍त। मेना हिज्‍कीयाह पिप दुम्‍शो ६ बर्स नु इस्राएल ङा पिप होशेआ पिप दुम्‍शो ९ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु अस्‍सुर ङा पिपमी सामरीया ग्रामाक्‍त। \v 11 मिनु मेकोमी इस्राएली आन कली ग्‍याइश्‍शा अस्‍सुर लाइक्‍मी बाक्‍त। मिनु मेको आन कली हालाह, गोजान ङा खोला हाबोर आ नेक्‍था नु मादी आन सहरम बाक्‍पाइक्‍मी बाक्‍त। \v 12 मारदे हना मेकोपुकीमी परमप्रभु यावे, आन परमप्रभु आ देंशो मटिथु, आ कबल पशो हेंथे पशो बाक्‍मा बाक्‍त। परमप्रभु यावे आ गेय पाइब मोसामी शेंशो लोव़ मनेंशो नु मटिशो बाक्‍मा बाक्‍त। \s1 यरूसलेम कली लडाइ तोशो \r २इतिहास ३२:१-१९; यसैया ३६:- \p \v 13 पिप हिज्‍कीयाहमी सासन पशो १४ बर्स दुम्‍मेनु, अस्‍सुर ङा पिप सन्‍हेरीबमी यहूदा ङा गारो हिरशो सहर नेल्‍ल कली लडाइ तोशा ग्रामाक्‍त। \v 14 मोपतीके यहूदा ङा पिप हिज्‍कीयाहमी लाकीश सहरम बाक्‍ब अस्‍सुर ङा पिप कली “गो मरिम्‍शो पाता। आं रागी रे लेतीन। मिनु गे आं कली मार देंनीनी, मेको पाइ‍नुङ” दे लोव़ कुरब मुर सोइक्‍ता बाक्‍त। मिनु अस्‍सुर ङा पिपम हिज्‍कीयाह कली सहे सां टलेन्‍ट चांदी नु ३० टलेन्‍ट सुन थाप्‍पदा बाक्‍त। \em टलेन्‍ट का ३४ किलो बाक्‍ब। \em* \v 15 मिनु हिज्‍कीयाहमी परमप्रभु यावे आ खिं नु पिप आ खिंम थिश्‍शो चांदी नेल्‍ल मेको कली गेवा बाक्‍त। \em २राजा १६:८\em* \v 16 मेना हिज्‍कीयाहमी परमप्रभु यावे आ खिं ङा लाप्‍चो नु लाप्‍चो ङा शीम आंम आ गिल्‍शो सुन नेल्‍ल शोल्‍शा, अस्‍सुर ङा पिप कली गेवा बाक्‍त। \s1 सन्‍हेरीबम हिंच कोंइशो \p \v 17 मिनु अस्‍सुर ङा पिपम लडाइ पाइब आन नेल्‍ल क्‍येङा ठेयब मुर तारतान, दरवार ङा ठेयब मुर राब्‍सारीस, पिप आ ठेयब गेय पाइब राब्‍शाके नु ठेयब हुल का लडाइ पाइब आन कली लाकीश रे पिप हिज्‍कीयाह आ बाक्‍तीक यरूसलेम सहरम सोइक्‍तीमी बाक्‍त। मिनु मेकोपुकी यरूसलेम जाक्‍मा बाक्‍त। मिनु आइक्‍था दोम्‍ली ङा ब्‍वाक्‍कु शाइक्‍तीक वा मुरब आन लांमी जाक्‍शा राम्‍मा बाक्‍त। \em यसैया ७:३\em* \v 18 मिनु मेकोपुकीम पिप कली ब्रेत्‍मे बाक्‍त। मिनु पिप आ खिं ङा ठेयब मुर हिल्‍कीयाह आ तौ दरवार कोव़ब एल्‍याकीम, ब्रेक्‍ब शेब्‍ना नु आसाफ आ तौ पिप आ लोव़ कुरब योआह मेको आन कली ग्रुम्‍थ जाक्‍मा बाक्‍त। \p \v 19 मिनु राब्‍शाकेमी मेको आन कली “हिज्‍कीयाह कली, ठेयब पिप, अस्‍सुर ङा पिपमी, मार देंब देंशा हना, गे सु कली तशा, महिंब बाक्‍नीनी? \v 20 गे लोव़ पा ला लडाइ ग्रानीनी ङा? सुम इन कली वारच पा आं क्‍येङा महिंथु, आं कली मटि‍पदा? \v 21 गे इजीप्‍त रागीम इन कली वारच पाइब, दे मिम्‍नीनी। मेको जिक्‍शो किन्‍दा खोदेंशो बाक्‍ब। मेकोमी ‘वारच पाइब’ देंब आन गुइ थोक्‍ब। ‘मेकोमी वारच पाइब’ देंब नेल्‍ल आन कली इजीप्‍त ङा पिप फाराओ मोदेंशोन बाक्‍ब। \v 22 तन्‍न गे आं कली ‘गो परमप्रभु यावे, आंइ परमप्रभु आ मुर नकी। मेकोम आंइ कली वारच पाइब’ देंतीनी हना, मार, हिज्‍कीयाहम मेको डांडा ङा थान नु चढ़ेतीक प्रेश्‍शा यहूदा नु यरूसलेम सहर ङा मुर आन कली ‘गेपुकीम यरूसलेमम बाक्‍शो चढ़ेतीकेम ला चढ़ेचा माल्‍नीनी’ मदेंम ङा? \em ब्‍यवस्‍था १२:१४\em* \v 23 मुल आं होव़प अस्‍सुर ङा पिप नु गारीन। इन के मिश ङा शारा ङोइक्‍ब बाक्‍‍तेक्‍म हना, गो इन कली हजार निक्‍शी शारा गेनन्‍नी। \v 24 आं होव़प आ नेल्‍ल क्‍येङा आइक्‍च लडाइ पाइब आन ठेयब मुर का कली ला यो दोपा नोले शोइक्‍पाइक्‍ने चाप्‍नीनी ङा? गे बग्‍गी नु शारा ङोइक्‍ब आन पर्बम इजीप्‍त कली थमा सुइश्‍शो बाक्‍नीनी। \v 25 मिनु अर्को लोव़, मार गो एको रागीम परमप्रभु यावे नु सल्‍ला मपथु खतम पोक्‍थ जाक्‍ङा ङा? परमप्रभु यावेमी आं कली ‘एको रागीम लडाइ पा खतम पोक्‍को’ देंशो बाक्‍ब” देंमाक्‍त। \p \v 26 मिनु हिल्‍कीयाह आ तौ एल्‍याकीम, शेब्‍ना नु योआहमी मेको लडाइ पाइब आन ठेयब मुर राब्शाके कली “शिशी पा, इन वाइल गोपुकी नु अरामी लोव़म ब्‍वाक्‍कीन। मारदे हना गो मेको लोव़ रुप्‍नीकी। गारोम बाक्‍ब मुर नेल्‍लेम नेंचा ङा पा यहूदी लोव़म मब्‍वाक्‍कीन” देंमा बाक्‍त। \v 27 तन्‍न राब्‍शाकेम मेको आन कली “मार, आं होव़पमी एको लोव़ इन कली नु इन होव़प कली ला नेंपाइक्‍चा कली सोइश्‍शो बाक्‍बा ङा? मार, गारोम बाक्‍ब मुर नेल्‍ल आन कली यो ममाइ ङा? गेपुकीम खोदेंशो पा, मेकोपुकीम यो आन ख्री चारनाक जचा तूचा माल्‍नीम” देंमाक्‍त। \p \v 28 मिनु मेको लडाइ पाइब आन ठेयब मुर राब्‍शाके राप्‍शा यहूदी लोव़मी ठेयब सेंदा पा “ठेयब पिप, अस्‍सुर ङा पिप आ लोव़ नेनीन। \v 29 मेकोमी मार देंत देंशा हना ‘हिज्‍कीयाहमी इन कली जोल पशो थमा मसुतीन। मारदे हना मेकोमी इन कली आं गुइ रे प्रोंइने मचाप्‍ब’ देंत। \v 30 हिज्‍कीयाहमी ‘परमप्रभु यावेम थमा पा इं कली श्‍येत रे प्रोंइब। मिनु एको सहर अस्‍सुर ङा पिप आ गुइम मदुम्‍ब’ दे इन कली परमप्रभु यावे कली थमा मसुइक्‍पदल। \v 31 हिज्‍कीयाह आ लोव़ मनेनीन। अस्‍सुर ङा पिपम ‘गो नु गारीन। मिनु ग्रूशा आं बाक्‍तीक जाक्‍कीन। मिनु गेपुकीमी इन अङगुर रू ङा अङगुर नु इन रवा ङा फोव़शी जचा ताइनीनी। इन इनार ङा ब्‍वाक्‍कु तूचा ताइनीनी। \em १राजा ५:५\em* \v 32 गो जाक्‍शा इन कली आंम इन रागी खोदेंशो रागीम लाइक्‍नन्‍नी। मेको रागी अन्‍न नु अङगुर शांबु, शोब्‍ले नु अङगुर रू, तेल रवा नु खुदो बाक्‍शो रागी बाक्‍ब। गेपुकी बेक्‍तीक आ पा ङा ब्रोंइतीक योव़ङीन। हिज्‍कीयाह आ लोव़ मनेनीन, मेकोम इन कली “परमप्रभु यावेमी इं कली प्रोंइब” दे जोल पाइब। \v 33 मार रागी रागी ङा तेकोइ देवी देवताम आन रागी कली अस्‍सुर ङा पिप आ गुइ रे प्रोंइने चाप्‍शो बाक्‍नीमी ङा? \em यसैया १०:१०-११ \em* \v 34 हमाथ नु अरपाद ङा देवी देवता ते लाक्‍गमे? सेफारवाइम, हेना नु इव्‍वाह ङा देवी देवता ते बाक्‍मा? मार, मेकोपुकीम सामरीया कली आं गुइ रे प्रोंइने चाप्‍मे ङा? \v 35 मार, मेको रागी ङा देवी देवता आन दाते ङा तेकोइमी आ रागी कली आं गुइ रे प्रोंइने चबा ङा? मिनु परमप्रभु यावेमी यरूसलेम कली आं गुइ रे दोपा प्रोंइने चाप्‍बा ङा?’ ” दे इस्राएली आन कली देंमाक्‍त। \em दानीएल ३:१५\em* \p \v 36 तन्‍न मुर नेल्‍ल सिक्‍सी पा बाक्‍शा, लोव़ का यो मलेत्‍मे बाक्‍त। मारदे हना पिपमी मेको आन कली “सुइम लोव़ मलेत्‍चा” दे अरेशो बाक्‍माक्‍त। \v 37 मिनु पिप, हिल्‍कीयाह आ तौ दरवार कोव़ब एल्‍याकीम, ब्रेक्‍ब शेब्‍ना नु आसाफ आ तौ पिप आ लोव़ कुरब योआहम आन वा खाक्‍गमे बाक्‍त। मिनु हिज्‍कीयाह आ बाक्‍तीक जाक्‍शा, राब्‍शाके आ लोव़ नेंपदमे बाक्‍त। \c 19 \s1 हिज्‍कीयाहम परमप्रभु नु लोव़ पशो \r २इतिहास ३२:२०-२३; यसैया ३७:१-७ \p \v 1 मिनु पिप हिज्‍कीयाहम मेको लोव़ नेंशा, आ वा खाक्‍गा बाक्‍त। मिनु अरन्‍डी फेक्‍शा, परमप्रभु यावे आ खिं लमाक्‍त। \v 2 मेकोमी दरवार कोव़ब एल्‍याकीम, ब्रेक्‍ब शेब्‍ना नु ठेयब चढ़ेब आन कली अरन्‍डी फेक्‍पाइश्‍शा, परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब आमोज आ तौ यसैया आ बाक्‍तीकेम सोइक्‍तीमी बाक्‍त। \v 3 मिनु मेकोपुकीमी यसैया कली “हिज्‍कीयाहमी ‘मुलाक्‍ती श्‍येत जतीक, हुइक्‍चा पुंइसीतीक नु मुने दोक्‍तीक नाक्‍त बाक्‍ब। दोपा आल थिचा चिक्‍शो मीश मुर कली आल थिचा कली बोल मबाक्‍बा, मोदेंशो दुम्‍शो बाक्‍ब। \v 4 परमप्रभु यावे, इन परमप्रभुमी अस्‍सुर ङा पिपमी सोइश्‍शो मेको राब्‍शाके आ लोव़ नेल्‍ल नेंना माइ। आ होव़प, अस्‍सुर ङा पिपमी ब्रोंइशा बाक्‍शो परमप्रभु कली शुक्‍शी पथ सोइश्‍शो बाक्‍ब। मिनु परमप्रभु यावे, इन परमप्रभुमी आ नेंशो लोव़ आ पर्बम मेको कली हुइक्‍बा कों। मोपतीके मुल लीशो मुर आन पर्बम प्रार्थना पने’ देंत” देंमा बाक्‍त। \em १सामुएल १७:१०; २राजा १८:३५\em* \v 5 मिनु पिप हिज्‍कीयाह आ सोइश्‍शो गेय पाइबपुकी यसैया आ बाक्‍तीकेम बाक्‍मानु, \v 6 यसैयामी मेको आन कली “परमप्रभु यावेमी इन होव़प कली ‘इ नेंशो लोव़म महिनो। अस्‍सुर ङा पिप आ गेय पाइबपुकीमी आं कली शुक्‍शी पशो लोव़ नेंता। \v 7 गो मेको आ थुंम सोक्‍त का कुर पाइ‍नुङ। मिनु मेकोमी लोव़ का नेंब। मिनु मेको आ रागी लेश्‍शा लाइब। मेकेर गो मेको कली तरवारम साइक्‍पाइक्‍नुङ’ देंत, दे मतीन” दे माइक्‍मी बाक्‍त। \em २राजा १९:९; २राजा १९:३५-३७\em* \p \v 8 मिनु राब्‍शाकेमी “अस्‍सुर ङा पिपमी लाकीश प्रोंइतु” देंशो लोव़ नेना बाक्‍त। मिनु मेको लेम्‍माक्‍त। मिनु मेकोमी पिप कली लिब्‍ना नु लडाइ पना पन बाक्‍शो थिदा बाक्‍त। \v 9 मिनु मेको पिपमी “एथीयोपीया ङा पिप तिरहाकाह गे नु लडाइ पचा कली पिना पिन बाक्‍ब” देंशो लोव़ नेना बाक्‍त। मोपतीके मेकोमी यहूदा ङा पिप हिज्‍कीयाह आ बाक्‍तीकेम लोव़ कुरब मुर सोइश्‍शा, \v 10 यहूदा ङा पिप हिज्‍कीयाह कली “यरूसलेम अस्‍सुर ङा पिप आ गुइम मदुम्‍ब, दे थोक्‍शा लोव़ पाइब इ थमा सुइश्‍शो परमप्रभुमी इ कली जोल मपवल। \v 11 अस्‍सुर ङा पिपमी रागी नेल्‍ल आन कली मार पवा, मेको आन कली दोपा खतम पोक्‍गा, मेको थमा पा नेंतीनी। मिनु मार, ‘गो ब्रोंइनुङ’ दे आस पाइनीनी? \v 12 मार, आं किकी पिपी आन क्‍याम्‍शो रागी रागी ङा देवी देवताम मेको आन कली प्रोंइने चाप्‍ने ङा? गोजान, हारान, रेचेफ नु तेलास्‍सार सहरम बाक्‍ब एदेन ङा मुर आन देवी देवता ते लाक्‍गमे? \v 13 हमाथ, अरपाद सेफारवाइम सहर, हेना नु इव्‍वाह ङा पिप ते लाक्‍गमे?” देंपाइक्‍चा कली मुर सोइक्‍ता बाक्‍त। \s1 हिज्‍कीयाह आ पुंइशो लोव़ \p \v 14 मिनु हिज्‍कीयाह मेको चिठी चाक्‍ब मुर आन गुइ रे ताक्‍शा पढेवा बाक्‍त। मिनु परमप्रभु यावे आ खिं लमाक्‍त। मिनु मेको परमप्रभु यावे आ ङोंइती प्राक्‍शा वोदा बाक्‍त। \v 15 मिनु हिज्‍कीयाहम मेको परमप्रभु यावे आ ङोंइती प्राक्‍शा वोइश्‍शा “परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभु गे करूब आन तार बाक्‍नीनी। रागी ङा राज्‍य नेल्‍लेम गे का ला परमप्रभु बाक्‍नीनी। गे रागी नु सरीङ सेल्‍ब बाक्‍नीनी। \em प्रस्‍थान २५:२२; भजन संग्रह ८०:२\em* \v 16 परमप्रभु यावे आं लोव़ नेनीन। परमप्रभु यावे कोव़ङीन, सन्‍हेरीबम ब्रोंइशा बाक्‍शो परमप्रभु, इन कली शुक्‍शी पा सोइश्‍शो लोव़ नेनीन। \v 17 परमप्रभु यावे, अस्‍सुर ङा पिपपुकीम रागी रागी ङा मुर नु आन रागी कली खतम पोक्‍तेक्‍म। एको थमा बाक्‍ब। \v 18 मेकोपुकीमी मेको आन देवी देवता आन कली मीम हुम्‍शा नेक्‍पाइक्‍तेक्‍म। मारदे हना मेको परमप्रभु मनम। मेको मुरुमी सेल्‍शो शी नु फुल्‍लु के ला बाक्‍तेक्‍म। मोपतीके मेको खतम दुम्‍तेक्‍म। \v 19 मुल परमप्रभु यावे, आंइ परमप्रभु आंइ कली मेको आ गुइ रे प्रोनीन, दे पुंइनुङ। मिनु रागी नेल्‍ल ङा मुरपुकीम परमप्रभु यावे, गे का ला परमप्रभु बाक्‍नीनी, दे तुइक्‍तमेक्‍ल” दे पुना बाक्‍त। \s1 यसैयामी सन्‍हेरीब खतम दुम्‍ब देंशो \p \v 20 मिनु आमोज आ तौ यसैयाम हिज्‍कीयाह कली “परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुमी मार देंत देंशा हना ‘गो अस्‍सुर ङा पिप सन्‍हेरीब आ पर्बम इ पुंइशो लोव़ नेंता’ देंत। \v 21 सन्‍हेरीब आ पर्बम परमप्रभु यावे आ देंशो लोव़ मार बाक्‍ब देंशा हना ‘सियोन ङा तमीमी इ कली शुक्‍शी पाइब। मिनु गे प्रोक्‍शा लवेनु, यरूसलेम ङा तमीमी आ पिया हिक्‍ब। \p \v 22 गे सु कली शाक्‍शा शुक्‍शी पवी? गे सुका आ पर्बम ठेयब लेश्‍शा लोव़ पवी? मेको इस्राएली आन का ला बाक्‍शो परमप्रभु यावे आ पर्बम बाक्‍ब। \v 23 गे इ लोव़ कुरबपुकी सोइश्‍शा, परमप्रभु यावे कली शुक्‍शी पाप्‍‍तीवी’। मिनु गे ‘गो आं शुश बग्‍गीम ठेयब पहाड ङोंइसाक्‍यी। गो लेबानोन ङा नेल्‍ल क्‍येङा ङोन ङोंइसाक्‍यी। गो मेकेर ङा नेल्‍ल क्‍येङा लाइश्‍शो रवा नु मेकेर ङा नेल्‍ल क्‍येङा रिम्‍शो अरु रवा तिम्‍तामी। गो मेको आ सुर सम्‍म ङा नेल्‍ल क्‍येङा ठेयब ब्‍वाकीम जाक्‍दीत्‍ती। \v 24 गो इनार दोशा, अर्को रागी ङा ब्‍वाक्‍कु तूता। गो आं खोइलीम दिम्‍शा इजीप्‍त रागी ङा खोला नेल्‍ल सोव़पाइक्‍तामी’ देंशो बाक्‍नेवे। \p \v 25 गे ‘गो साइ ङोंइती रे मेको नेल्‍ल देंशो नङ। गो मेको साइ रे मो पाइनुङ देंशो नङ। मुल गो मेको थुम्‍ता। मार, मेको मनेंशो बाक्‍नीनी? गे गारो हिरशो सहर आन कली प्रेश्‍शा, फुल्‍लु तेल्‍शो खोदेंशो सेल्‍शो बाक्‍‍‍नेवे। \v 26 मिनु मेको सहर ङा मुर आन सोक्‍त जाम्‍शा आन थुं लुक्‍च लत। मेकोपुकी रू ङा कल्‍लो घांस खोदेंशो दुम्‍तेक्‍म। मेकोपुकी खिं तार वाशो घांस खोदेंशो दुम्‍शा, वामा चोटीन सोव़शो बाक्‍नीम। \p \v 27 गो इ बाक्‍शो बोक्‍शो नेल्‍ल तुइक्‍नुङ। गो इ लाङगा खिंङगा पशो नेल्‍ल तुइक्‍नुङ। मिनु आं पर्बम इ गाइश्‍शो तुइक्‍नुङ। \v 28 मारदे हना गेम आं पर्बम गाइश्‍शा, इ ठेयब लेश्‍शो लोव़ पशो नेंता। मोपतीके गो इ नेंमी आं बोल्‍सी ब्‍वेक्‍नुङ। इ शोव़मी लगम पाइक्‍नुङ। मिनु गो इ जाक्‍शो लां रेन लेप्‍पाइक्‍नन’ दे परमप्रभु यावेमी सन्‍हेरीब आ पर्बम देंत” देंमाक्‍त। \p \v 29 मिनु लेंशा “मेको नेल्‍ल थमा दुम्‍ब, दे मार चिन्‍ड दुम्‍ब देंशा हना, गेपुकी एको बर्स आंमा वाशो जाइनीनी। मिनु नोले ङा बर्स मेको रे वाशो जाइनीनी। मिनु बर्स सांमी गेपुकीम शोक्‍शा खुप्‍शा जने, अङगुर ख्रुम्‍शा जने। \v 30 मिनु यहूदा आ खिं ङा ब्रोंइशा लीशोपुकीम रागीम शाक्‍श थोक्‍नीम। मिनु रागी तार फल सित्‍नीम। \v 31 मारदे हना यरूसलेम रे लीशो मुरपुकी लाइनीम। सियोन डांडा रे हुल का ब्रोंइशो मुर ग्रूशा जाक्‍नीम। मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावेमी आ जोंब बोक्‍शा मेको पाइब” देंमाक्‍त। \em यसैया ९:६\em* \p \v 32 मिनु परमप्रभु यावेमी अस्‍सुर ङा पिप आ पर्बम “सन्‍हेरीब एको सहरम मओव़ब। एको सहरम ब्रा का यो मआप्‍ब। मेको आ तेक्‍तीक कुरशा एको सहर आ ङोंइती मजाक्‍ब। सहर ओव़चा कली गारो ङोइक्‍तीक मसेल्‍ब। \v 33 मेको आ जाक्‍शो लां रेन लेश्‍शा लाइब। मेको सहरम मओव़ब। \v 34 मारदे हना गो आंम आं पर्बम नु आं गेय पाइब दाऊद आ पर्बम मेको सहर कली वारच पा प्रोंइनुङ” देंमाक्‍त। \em २राजा २०:६\em* \p \v 35 मिनु मेको नाक्‍दो परमप्रभु यावे आ स्‍वर्ग ङा गेय पाइब का जाक्‍माक्‍त। मिनु मेकोमी अस्‍सुर ङा पिप आ लडाइ पाइब आन बाक्‍तीकेम ओव़शा, लाख का ८५ हजार मुर आन कली साइक्‍मी बाक्‍त। मिनु आ दीसा सुनी मुरपुकी बोक्‍मानु मेकेर बेक्‍शो मुर ला तामे बाक्‍त। \em यसैया ३७:३६-३८\em* \v 36 मोपतीके अस्‍सुर ङा पिप सन्‍हेरीब ताम्‍बु पोक्‍शा लेश्‍शा आ खिं निनवे ल‍माक्‍त। \v 37 मिनु मेको काबु आ देवता निस्रोक आ खिंमी पूजा पना पन बाक्‍मेनु, मेको आ तौ अद्राम्‍मेलेक नु शरेसेरमी मेको कली तरवारम क्‍योरशा सदसे बाक्‍त। मिनु प्रोक्‍शा आरारात रागी लसा बाक्‍त। मिनु मेको आ पा ङा आ तौ एसर-हददोन पिप दुम्‍माक्‍त। \em २राजा १९:७\em* \c 20 \s1 हिज्‍कीयाह रोइ पशो \r २इतिहास ३२:२४-२६; यसैया ३८:१-८ \p \v 1 मेना हिज्‍कीयाह रोइ पा बेक्‍चा चिक्‍ता बाक्‍त। मिनु आमोज आ तौ परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब यसैया हिज्‍कीयाह आ बाक्‍तीक जाक्‍शा, “परमप्रभु यावेमी इन कली मार देंत देंशा हना ‘इन खिं ङा मुर आन कली इन अरेचा माल्‍शो लोव़ अरेने। मारदे हना गे बेक्‍नीनी। मसानीनी’ देंत” देंमाक्‍त। \v 2 मिनु हिज्‍कीयाह गारो गे हिरशा, परमप्रभु यावे कली पुना बाक्‍त। \v 3 मेकोमी “परमप्रभु यावे, गो इन ङोंइती रिम्‍शो पा बाक्‍ती। गो इन कली गेनायो मप्रोंइथु आं थुं नेल्‍लेमी इन नोले खोइक्‍ता। इन ङोंइती मार रिम्‍शो बाक्‍मे, मेको पाता, मेको मिम्‍तीन” दे आ थुं खाइश्‍शा ङाक्‍माक्‍त। \v 4 मिनु यसैया दाते ङा लाङगा रे ग्रूचा क्‍येङा ङोंइती परमप्रभु यावेम मेको कली लोव़ पवा बाक्‍त। \v 5 मार लोव़ पवा बाक्‍त देंशा हना “लेश्‍शा लशा, परमप्रभु यावे इ किकी दाऊद आ परमप्रभुमी ‘आं मुर आन कली सासन पाइब हिज्‍कीयाह कली “गो इ पुंइशो लोव़ नेंता। मिनु इ प्रेक्‍कु ताता। गो इ कली सापाइक्‍नुङ। मिनु नाक्‍त सां नोले गे परमप्रभु यावे आ खिं लाइनेवे। \v 6 गो इ ब्रोंइतीक नाक्‍त १५ बर्स तेम्‍नुङ। मिनु इ कली नु एको सहर कली अस्‍सुर ङा पिप आ गुइ रे प्रोंइनुङ। गो आं पर्बम नु आं गेय पाइब दाऊद आ पर्बम एको सहर कली वारच पा प्रोंइनुङ” देंत’ देनो” देंमाक्‍त। \em २राजा १९:३४\em* \v 7 मिनु यसैयामी “मेको कली सापाइक्‍चा कली आ कानम फोव़शी गेडा शेप्‍शा ख्रेक्‍तीन” देंमाक्‍त। मिनु मुरपुकीम मेको आ कानम फोव़शी गेडा शेप्‍शा ख्रेक्‍तमे बाक्‍त। \p \v 8 मिनु हिज्‍कीयाहमी यसैया कली “गो सानुङ, मिनु नाक्‍त सां नोले परमप्रभु यावे आ खिं लाइनुङ, दे परमप्रभु यावेमी आं कली दोपा तुइक्‍पाइक्‍बा?” दे हिल्‍लो पवा बाक्‍‍त। \v 9 मिनु यसैयामी “परमप्रभु यावेमी आ देंशो थमा पा पाइब, दे इन कली मार कोंइब देंशा हना, नां आ वांकु १० खेयप ङोंइती गे ग्रेल देय नोले गे लेल्‍ल?” दे हिल्‍लो पवा बाक्‍त। \v 10 मिनु हिज्‍कीयाहम “नां आ वांकु १० खेयप ङोंइती ग्रेचा दा आ गेयन बाक्‍ब। मेको १० खेयप नोले गे लेत्‍चा माल्‍ब” देंमाक्‍त। \v 11 मिनु परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब यसैयाम, परमप्रभु यावे कली पुना बाक्‍त। मिनु परमप्रभु यावेमी आहाज आ नां आ वांकु कोंइतीके १० खेयप नोले गे लेप्‍प‍दा बाक्‍त। \s1 बेबीलोन ङा पिप आ लोव़ \r २इतिहास ३२:३१; यसैया ३९:- \p \v 12 मेना बेबीलोन ङा पिप बालादन आ तौ मेरोदाक-बालादानमी हिज्‍कीयाह आ बाक्‍तीकेम कोसेली नु चिठी कुर पा मुर सोइक्‍ता बाक्‍त। मारदे हना मेकोम हिज्‍कीयाह रोइ पा साशो बाक्‍ब देंशो नेना बाक्‍त। \v 13 मिनु हिज्‍कीयाहम मेको चिठी चाक्‍ब मुर आन कली मान पाइक्‍मी बाक्‍त। मिनु मेको आन कली आ शोंप वोइक्‍तीकेम नेल्‍ल कोंइदा बाक्‍त। सुन चांदी, मस्‍ला, ब्रोव़शो रिना पाइश्‍शो ख्रेक्‍तीक तेल, आ यापुकी नु आ मार मार वोइक्‍तीकेम बाक्‍शो मारेइ मारेइ थोव़क कोंइदीमी बाक्‍त। हिज्‍कीयाह आ खिंम नु आ नेक्‍थाम बाक्‍शो मेको आन कली मकोंइशो मारेइ मलीमाक्‍त। \v 14 मिनु नोले परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब यसैया जाक्‍शा, पिप हिज्‍कीयाह कली “मेको मुरपुकीम मार देंमा? मेकोपुकी ते रे जाक्‍शो नमी?” दे हिल्‍लो पवा बाक्‍त। मिनु हिज्‍कीयाहमी “एकोपुकी ङोन रागी बेबीलोन रे जाक्‍शो नम” देंमाक्‍त। \v 15 मिनु मेकोमी “मेकोपुकीम इन खिंम मार मार तामे?” दे हिल्‍लो पवा बाक्‍त। मिनु हिज्‍कीयाहम “एकोपुकीम आं खिंम बाक्‍शो नेल्‍ल ताम्‍तेक्‍म। आं मार मार वोइक्‍तीक खिंम बाक्‍शो मतशो मारेइ मली” देंमाक्‍त। \p \v 16 मिनु यसैयाम हिज्‍कीयाह कली “परमप्रभु यावे आ लोव़ नेनीन। \v 17 परमप्रभु यावेमी ‘काबु नाक्‍त इ खिंम बाक्‍शो मारेइ मारेइ थोव़क नु इ किकी पिपी नु इन आंम तेल्‍शो थोव़क नेल्‍ल बेबीलोनम चाक्‍दीत्‍नीम। मारेइ मप्रोंइनीम। \em २राजा २४:१३-१४\em* \v 18 मेकोपुकीम इन तौ का निक्‍शी यो लाइक्‍नीम। मिनु मेकोपुकी बेबीलोन ङा पिप आ दरवारमी गेय पाइब दुम्‍नीम’ दे परमप्रभु यावे देंत” देंमाक्‍त। \em दानीएल १:३-४\em* \v 19 मिनु हिज्‍कीयाहम यसैया कली “इन देंशो परमप्रभु यावे आ लोव़ रिम्‍शोन बाक्‍ब” देंमाक्‍त। मारदे हना मेकोमी “आं पाला सम्‍म थुं नाइश्‍शा बाक्‍तीक दुम्‍ब” दे मिम्‍ता बाक्‍त। \em २राजा २२:२०\em* \s1 हिज्‍कीयाह बेक्‍शो \p \v 20 हिज्‍कीयाह आ पशो अरु गेय, मेको आ सक्ति, मेको आ दोम्‍ली नु ब्‍वाक्‍कु लतीके सेल्‍शो, सहर कली ब्‍वाक्‍कु चाक्‍शो, मार, मेको नेल्‍ल यहूदा ङा पिप आन इतिहासम ब्रेक्‍शो मबाक्‍बा ङा? \v 21 मिनु हिज्‍कीयाह बेक्‍माक्‍त। मिनु मेको आ पा ङा आ तौ मनस्‍से पिप दुम्‍माक्‍त। \c 21 \s1 यहूदा ङा पिप मनस्‍से \r २इतिहास ३३:- \p \v 1 मनस्‍से पिप दुम्‍मेनु, १२ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु मेकोम यरूसलेमम ५५ बर्स सासन पवा बाक्‍त। मेको आ ममा आ नें हेफ्‍सीबाह बाक्‍माक्‍त। \v 2 मेकोम परमप्रभु यावे आ ङोंइती मार मरिम्‍शो बाक्‍मे, मेको पवा बाक्‍त। परमप्रभु यावेमी इस्राएली आन ङोंइती रे खेरशो रागी रागी ङा मुर आन ग्रांग्रा दिशो गेय पवा बाक्‍त। \v 3 मेकोमी आ आफ हिज्‍कीयाहमी खतम पोक्‍शो डांडा ङा थानपुकी लेंशा सेला बाक्‍त। मेकोम इस्राएल ङा पिप आहाब खोदेंशो पा बाल कली चढ़ेतीक नु मूर्ति पाइश्‍शो थाम सेला बाक्‍त। इस्राएल ङा पिप आहाब खोदेंशो पा मेकोमी नां तास्‍ला नु सोरुल आन कली खुम्‍की पा बाप्‍शा पूजा पवा बाक्‍त। \em १राजा १६:३३\em* \v 4 मेकोमी परमप्रभु यावे आ खिंमी मेको देवी देवता आन कली चढ़ेतीकपुकी सेला बाक्‍त। परमप्रभु यावेमी मेको खिं आ पर्बम “यरूसलेमम गो आं नें वोइक्‍नुङ” देंशो बाक्‍माक्‍त। \v 5 मिनु मेकोमी परमप्रभु यावे आ खिं आ लाङगा निम्‍फामी नां तास्‍ला नु सोरुल आन कली चढ़ेतीक सेला बाक्‍त। \em २राजा २३:१२\em* \v 6 मेकोमी आ तौ कली चोशा चढ़ेवा बाक्‍त। मिनु मन्‍तर तन्‍तर, टुना मुना पा, बेक्‍शो मुर रे लोव़ पचा गेशा, लिंक्‍यु कोव़ङा बाक्‍त। मेकोम परमप्रभु यावे आ ङोंइती शुश मरिम्‍शो पवा बाक्‍त। मिनु मेको कली थाम्‍पा गाइक्‍पदा बाक्‍त। \em २राजा १६:३; लेवी १८:२१\em* \v 7 मेकोम आ मुशा सेल्‍शो अशेराह देवी आ मूर्ति परमप्रभु यावे आ खिंम वोदा बाक्‍त। परमप्रभु यावेमी मेको खिं आ पर्बम दाऊद नु आ तौ सोलोमन आस कली “गो एको इस्राएल आ थर नेल्‍ल आन रे आं योव़शो यरूसलेम सहर ङा एको खिंम आं नें गेना हना यो वोइक्‍नुङ। \em १राजा ८:२९; १राजा ९:३\em* \v 8 मिनु इस्राएलीम आं शेंशो होस पना पन बाक्‍तेक्‍म हना, मोसा रे पा, मेको आन कली आं अरेशो पना पन बाक्‍तेक्‍म हना, मेको आन किकी पिपी आन कली आ गेशो रागी प्रोंइशा गाक्‍चा ममाल्‍नीम। \v 9 तन्‍न मुरपुकीम मेको नेंसीन मनेन्‍मे बाक्‍त। मनस्‍सेम मेको आन कली हेंथे लां खोइक्‍पाइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु मेकोपुकीम परमप्रभु यावेम इस्राएली आन ङोंइती रे खतम पोक्‍शो रागी रागी ङा मुर आन क्‍येङा यो शुश मरिम्‍शो पामे बाक्‍त” देंमाक्‍त। \p \v 10 मिनु परमप्रभु यावेम आ गेय पा आ लोव़ पाइब आन रे पा \v 11 “यहूदा ङा पिप मनस्‍सेम एको ग्रांग्रा दिशो गेय पशो बाक्‍ब। मेकोम ङोंइती बाक्‍शो एमोरी आन क्‍येङा यो शुश ग्रांग्रा दिशो गेय पशो बाक्‍ब। मिनु मेकोमी यहूदा ङा मुर आन कली मूर्ति पूजामी पाप पपाइश्‍शो बाक्‍ब” देंमाक्‍त। \v 12 मोपतीके परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुमी “गो यरूसलेम नु यहूदाम शुश खतम दुम्‍तीक चाक्‍नुङ। मेको नेंब आन नोफामी ग्रीब। \em यसैया १९:३\em* \v 13 गो सामरीया कली पुक्‍तीकेमी यरूसलेम कली पुक्‍नुङ। गो आहाब आ खिं कली थाप्‍शो डोरीम यरूसलेम कली थाप्‍नुङ। मुरपुकीम दोपा थाल शेक्‍शा गुक्‍शा वोइक्‍नीमी, मोपा गो यरूसलेम कली शेक्‍शा गुक्‍शा वोइक्‍नुङ। \v 14 गो आं लीशो मुर आन कली प्रोंइ‍शा सोइक्‍नुङमी। मिनु मेको आन कली आन जोरी सत्रु आन गुइमी गेनुङमी। मेको आन जोरी सत्रुम ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍चा पुंइसीनीम। \v 15 मारदे हना मेकोपुकीम आं ङोंइती मार मरिम्‍शो बाक्‍मे, मेको पाम्‍तेक्‍म। मेको आन किकी पिपी आन कली इजीप्‍त रे ग्रुंइशा चाक्‍गु रे मुल सम्‍म आं कली गाइक्‍पाइक्‍स ङा गाइक्‍पाइक्‍स बाक्‍शो बाक्‍नीम” देंमाक्‍त। \p \v 16 मेको क्‍येङा लाक्‍शा यो मनस्‍सेम दोस मताइब शुश मुर आन हुश शाइक्‍पाइश्‍शा, यरूसलेम आ सुर का रे अर्को सुर सम्‍म प्रिंदा बाक्‍त। मिनु मेकोम यहूदा कली पाप पपदा बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीम परमप्रभु यावे आ ङोंइती मार मरिम्‍शो बाक्‍मे, मेको पामे बाक्‍त। \em २राजा २४:४; भजन संग्रह १०६:३८\em* \p \v 17 मनस्‍से आ पशो अरु गेय, मेको आ पशो नेल्‍ल, मेको आ पशो पाप, मार, मेको यहूदा ङा पिप आन इतिहासम ब्रेक्‍शो मबाक्‍बा ङा? \v 18 मिनु मनस्‍से बेक्‍माक्‍त। मिनु मेको उज्‍जा आ खिं ङा रूम थिम्‍चा पुंइसे बाक्‍त। मिनु मेको आ पा ङा आ तौ आमोन पिप दुम्‍माक्‍त। \s1 यहूदा ङा पिप आमोन \p \v 19 आमोन पिप दुम्‍मेनु २२ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मेकोम यरूसलेमम बर्स निक्‍‍शी सासन पवा बाक्‍त। मेको आ ममा आ नें मेशुल्‍लेमेथ बाक्‍माक्‍त। मेको योत्‍बाह ङा हारुच आ तमी बाक्‍माक्‍त। \v 20 मेकोम आ आफ मनस्‍से खोदेंशो पा, परमप्रभु यावे आ ङोंइती मार मरिम्‍शो बाक्‍मे, मेको पवा बाक्‍त। \v 21 मेको आ आफ आ लांम गाक्‍माक्‍त। मिनु आ आफोम पूजा पशो मूर्ति आन ङोंइती खुम्‍की पा बाम्‍माक्‍त। मिनु मेको आन कली पूजा पवा बाक्‍त। \v 22 मेकोम परमप्रभु यावे, आ किकी पिपी आन परमप्रभु कली प्रोना बाक्‍त। मेको परमप्रभु यावे आ लांम मगाक्‍माक्‍त। \v 23 आमोन आ गेय पाइबपुकीम मेको कली साइक्‍चा माल्‍मे बाक्‍त। मिनु मेको कली पिप आ खिंमीन सदमे बाक्‍त। \v 24 मिनु मेको रागी ङा मुरपुकीम मेको पिप आमोन कली साइक्‍ब मुर नेल्‍ल आन कली सदमे बाक्‍त। मिनु मेको आ तौ योसीयाह कली आ पा ङा पिप सेल्‍मे बाक्‍त। \v 25 आमोन आ पशो अरु गेय, मेको आ पशो नेल्‍ल, मार, मेको यहूदा ङा पिप आन इतिहासम ब्रेक्‍शो मबाक्‍बा ङा? \v 26 मिनु मेको बेक्‍शा उज्‍जा आ तुरसुम थिम्‍चा पुंइसे बाक्‍त। मिनु मेको आ पा ङा आ तौ योसीयाह पिप दुम्‍माक्‍त। \c 22 \s1 परमप्रभु आ अरेशो लोव़ थिश्‍शो \r २इतिहास ३४:१-२८ \p \v 1 योसीयाह पिप दुम्‍मेनु ८ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु मेकोमी यरूसलेमम ३१ बर्स सासन पवा बाक्‍त। मेको आ ममा आ नें येदीदाह बाक्‍माक्‍त। मेको बोस्‍कत ङा अदायाह आ तमी बाक्‍माक्‍त। \v 2 योसीयाहमी परमप्रभु यावे आ ङोंइती मार रिम्‍शो बाक्‍मे, मेको पवा बाक्‍त। मेको ग्‍युरा पेरा मपथु, आ किकी दाऊद आ लांम गाक्‍माक्‍त। \em २राजा १८:३\em* \p \v 3 योसीयाह पिप दुम्‍मे आ १८ बर्सम मेकोमी मेशुल्‍लाम आ चच असाल्‍याह आ तौ ब्रेक्‍ब शाफान कली परमप्रभु यावे आ खिंम सोइक्‍ता बाक्‍त। \v 4 योसीयाहम मेको कली “ठेयब चढ़ेब हिल्‍कीयाह आ बाक्‍तीक लावो। मिनु लाप्‍चो खाल पाइबपुकीम ताक्‍शो, मुरपुकीम परमप्रभु यावे आ खिंम चाक्‍शो क्‍येट ठीक पा वोइक्‍चा माल्‍नीम, दे मतो। \em २राजा १२:११\em* \v 5 मिनु मेको परमप्रभु यावे आ खिंम बाक्‍ब ठेयब गेय पाइब आन कली गेचा नम। मिनु मेकोपुकीम परमप्रभु यावे आ खिंम बिग्रेशो मार मार सेल्‍ब आन कली गेमेक्‍ल। \v 6 मेकोपुकीम परमप्रभु यावे आ खिं ङा बिग्रेशो लेंशा सेल्‍चा कली शी सेल्‍ब, गारो प्रोव़ब नु मार मार सेल्‍ब आन कली गेमेक्‍ल। मिनु शी नु ख्रोइश्‍शो फुल्‍लुपुकी ग्‍याप्‍मेक्‍ल। \v 7 मेको आन कली गेशो क्‍येट ब्रेक्‍शा वोइक्‍चा ममाल्‍नीम। मारदे हना मेकोपुकी थमा सुइश्‍शो गेय पाइब बाक्‍नीम” दे मदा बाक्‍त। \em २राजा १७:१६\em* \p \v 8 मिनु ठेयब चढ़ेब हिल्‍कीयाहम ब्रेक्‍ब शाफान कली “गो परमप्रभु यावे आ खिंम अरेशो लोव़ ब्रेक्‍शो कागज थित्‍ता” देंमाक्‍त। मिनु हिल्‍कीयाहमी मेको कागज शाफान कली गेवा बाक्‍त। मिनु शाफानमी मेको पढेवा बाक्‍त। \v 9 मिनु मेको ब्रेक्‍ब शाफान पिप आ बाक्‍तीक लशा मेको कली “इन गेय पाइबपुकी परमप्रभु यावे आ खिंम लशा, मेकेर ङा क्‍येट परमप्रभु यावे आ खिं ङा गेय कोव़ब आन कली गेम्‍तेक्‍म” देंमाक्‍त। \v 10 मिनु नोले मेको ब्रेक्‍ब शाफानमी पिप कली “चढ़ेब हिल्‍कीयाहम आं कली कागज का गेती” दे शेंदा बाक्‍त। मिनु नोले शाफानम मेको ठेयब सेंदा पा पढेशा पिप कली नेंपदा बाक्‍त। \p \v 11 मिनु पिपमी मेको कागज ङा लोव़ नेंशा, आ वा खाक्‍गा बाक्‍त। \v 12 मिनु नोले पिपमी चढ़ेब हिल्‍कीयाह, शाफान आ तौ अहीकाम, मीकाया आ तौ आकबोर, ब्रेक्‍ब शाफान नु पिप आ गेय पाइब आसायाह आन कली \em येरमीया २६:२४\em* \v 13 “गे आं पर्बम, आं मुर आन पर्बम नु यहूदा आ पर्बम मेको थिश्‍शो कागजमी मार ब्रेक्‍शो बाक्‍मे, दे परमप्रभु यावे कली हिल्‍लो पथ लने। मारदे हना परमप्रभु यावे थाम्‍पा गाइश्‍शो बाक्‍ब। इं किकी पिपीम एको कागजम ब्रेक्‍शो लोव़ मटीमे। मेकोपुकीम इं पर्बम मेकेर ब्रेक्‍शो लोव़ नेल्‍ल मपाम” देंमाक्‍त। \p \v 14 मोपतीके चढ़ेब हिल्‍कीयाह, अहीकाम, आकबोर, शाफान नु आसायाह पिप आ खिंम वासी कोव़ब हारहास आ चच, तिकवाह आ तौ शाल्‍लुम आ मीश परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब हुल्‍दा आ बाक्‍तीके यरूसलेमम हिल्‍लो पथ लमा बाक्‍त। मेको आ खिं यरूसलेम ङा नक सहरम बाक्‍बाक्‍माक्‍त। \v 15 मिनु हुल्‍दामी मेको आन कली “परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुम इन कली आं बाक्‍तीके सोइक्‍ब कली मार देंत देंशा हना \v 16 मेकोमी ‘यहूदा ङा पिपम मेको कागजम पढेशो श्‍येत ङा लोव़, गो मेको श्‍येत यहूदा नु मेकेर बाक्‍ब मुर आन कली थमा पा गेनुङ। \v 17 मारदे हना मेकोपुकीम आं कली प्रोंइशा, देवी देवता आन कली धूप चोम्‍तेक्‍म। मिनु आन गुइम सेल्‍शो मूर्ति रे पा आं कली गाइक्‍पाइक्‍तीमी। मोपतीके गो एको रागी आ पर्बम गाइक्‍ताक्‍यी। मिनु मेको गाइश्‍‍शो मनाइक्‍ब’ देंत। \em ब्‍यवस्‍था ३१:२९; ब्‍यवस्‍था ३२:२१-२३\em* \v 18 परमप्रभु यावे कली हिल्‍लो पथ सोइक्‍ब यहूदा ङा पिप कली परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुमी मार देंत देंशा हना ‘गे आं लोव़ नेंतीवी। \v 19 गे आं कली टिचा दाक्‍शा, इ थुं आं ङोंइती ब्रेम्‍शो दुम्‍शा, गे सुर्ता पा इ वा खाक्‍शो ताता। मारदे हना गो यहूदा रागी नु मेकेर ङा मुर आन पर्बम सराप रशा, मुर मबाक्‍तीक दुम्‍ब, देंती। गे मेको आ पर्बम आं ङोंइती ङाक्‍शो नेंता। \v 20 मिनु गे इ थुं नाइश्‍शा बेक्‍नेवे। मिनु गो यहूदा कली गेशो ठेयब श्‍येत गे तचा ममाल्‍नेवे’ दे मतो” दे परमप्रभुमी देंमाक्‍त। मिनु मेकोपुकीम मेको लोव़ पिप आ बाक्‍तीकेम चाक्‍गमे बाक्‍त। \em २राजा २०:१९; यसैया ५७:१-२\em* \c 23 \s1 योसीयाहम परमप्रभु आ लोव़ टिशो \r २इतिहास ३४:२९-३५:२५ \p \v 1 मिनु नोले पिपम यहूदा नु यरूसलेम ङा खाल्‍पा नेल्‍ल आन कली आ ङोंइती बुक्‍चा, दे ब्रेत्‍थ सोइक्‍तीमी बाक्‍त। \v 2 मिनु पिप परमप्रभु यावे आ खिं लमाक्‍त। मिनु मेको नु यहूदा ङा मुर नेल्‍ल, यरूसलेम ङा मुर, चढ़ेबपुकी, परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइबपुकी नु आइक्‍च नु ठेयब मुर नेल्‍ल पिप नु परमप्रभु यावे आ खिं लमा बाक्‍त। मिनु पिपमी नेल्‍ल नेंशा, परमप्रभु यावे आ खिंम थिश्‍शो कबल ङा लोव़ ब्रेक्‍शो कागज पढेवा बाक्‍त। \v 3 मिनु पिप थाम आ पुंम राप्‍शा, परमप्रभु यावे आ ङोंइती कबल का पवा बाक्‍त। मेको कबल मार बाक्‍त देंशा हना, “गो परमप्रभु यावे आ शेंशो, आ देंशो लोव़, आ फुल्‍लुम मुशा ब्रेक्‍शो लोव़ आं थुं नु रां नेल्‍लेमी टिशा पाइनुङ। मोपा एको कागजम ब्रेक्‍शो कबल ङा लोव़ नेल्‍ल खाप्‍नुङ” देंमाक्‍त। मिनु मेको नोले मुर नेल्‍लेमी “गोपुकीम यो मेको कबल खाप्‍नीकी” देंमा बाक्‍त। \em प्रस्‍थान २४:३-८; यहोसु २४:२५\em* \p \v 4 मेको नोले पिपमी नेल्‍ल क्‍येङा ठेयब चढ़ेब हिल्‍कीयाह, मेको आ नोले ङा अरु चढ़ेबपुकी नु लाप्‍चो खाल पाइब आन कली “परमप्रभु यावे आ खिं रे बाल देवता, अशेराह देवी, नां तास्‍ला नु सोरुल आन कली सेल्‍शो मारेइ मारेइ बोसपुकी ग्रुंइदीन” दे अरेवा बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीमी मेको नेल्‍ल यरूसलेम ङा किद्रोन खोल्‍साम चोव़मे बाक्‍त। मिनु पुलु चहिं बेथेलम लदमे बाक्‍त। \em २राजा २१:३\em* \v 5 ङोंइती यहूदा ङा पिपपुकीम यहूदा ङा सहर नु यरूसलेम ङा डांडा ङा थानम बाक्‍शो देवी देवता आन कली चढ़ेब आन कली वोइश्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। मेकोपुकीमी बाल, नां, तास्‍ला, सोरुल आन कली धूप चोइबाक्‍मा बाक्‍त। मिनु पिपम मेको आन कली ग्रुंइपदा बाक्‍त। \v 6 मेकोमी अशेराह देवी आ मूर्ति पाइश्‍शो थाम परमप्रभु यावे आ खिं यरूसलेम रे ग्रुंइशा, किद्रोन खोल्‍साम लाइश्‍शा चोपाइक्‍मी बाक्‍त। मिनु मुरपुकीम मेको कली फुरक सेल्‍मे बाक्‍त। मिनु मेको आइक्‍च मुर आन तुरसुम फ्रामे बाक्‍त। \em २राजा २१:७\em* \v 7 मेकोमी तेल्‍लेम वोंइश मुर आन बाक्‍तीक प्रेत्‍मे बाक्‍त। मेको खिं, अशेराह देवी आ मूर्ति कली नु मीश मुर आन तोव़ प्रोव़तीके परमप्रभु यावे आ खिं आ नेक्‍था बाक्‍शो बाक्‍माक्‍त। \em १राजा १४:२४\em* \v 8 योसीयाहमी यहूदा ङा सहर रे चढ़ेब नेल्‍ल आन कली ग्रुंइदीमी बाक्‍त। मिनु गेबा सहर रे बेयर-शेबा सम्‍म ङा डांडा ङा थान आन कली ग्रांग्रा दिशो सेल्‍पदा बाक्‍त। मेकोमी सहर ङा लाप्‍चो ङा देवता थानपुकी प्रेप्‍पदा बाक्‍त। मेको सहर ङा सासन पाइब यहोसु आ लाप्‍चो आ ङोंइती गे बाक्‍माक्‍त। मेको सहर ङा ठेयब लाप्‍चो आ पेरा गे बाक्‍माक्‍त। \v 9 मेको डांडा ङा थान ङा गेय पाइब चढ़ेबपुकीम यरूसलेम ङा परमप्रभु यावे आ खिं ङा चढ़ेतीकेम जाक्‍ने मचाप्‍बमे बाक्‍त। तन्‍न मेकोपुकीम आन वारच चढ़ेबपुकी नु बोरब ओख्‍ती मसुप्‍शो शोब्‍ले जाइ‍बाक्‍मा बाक्‍त। \v 10 मिनु पिप योसीयाहम मोलेक कली आन तमी तौ क्‍योरशा चढ़ेथ मजाक्‍मल, दे बेन-हिन्‍नोम बेंसीम बाक्‍शो तोफेथ थान कली ग्रांग्रा दिशो सेल्‍पदा बाक्‍त। \em २राजा १७:१७; लेवी १८:२१\em* \v 11 मेकोम यहूदा ङा पिपपुकीम परमप्रभु यावे आ खिं ओव़तीक लाप्‍चो आ ङोंइती नां कली मान पचा कली सेल्‍शो शारा प्रेश्‍शा ताइक्‍पाइक्‍मी बाक्‍त। मेको चहिं नाथान-मेलेक नें पाइश्‍शो मुर आ कोठा आ नेक्‍था बाक्‍माक्‍त। मिनु योसीयाहम नां कली मान पचा कली सेल्‍शो बग्‍गीपुकी क्रोइक्‍पाइक्‍मी बाक्‍त। \v 12 आहाज आ तार ङा कोठा ङा कौसीम यहूदा ङा पिपपुकीम सेल्‍शो चढ़ेतीकपुकी नु परमप्रभु यावे आ खिं ङा लाङगा निम्‍फा गे ङा मनस्‍सेम सेल्‍शो चढ़ेतीकपुकी प्रेश्‍शा, फस पोक्‍शा, मेको नेल्‍ल किद्रोन खोल्‍साम ताइक्‍पदा बाक्‍त। \em २इतिहास २८:२४; २राजा २१:४-५\em* \v 13 मिनु पिपमी यरूसलेम आ पूर्ब गे बाक्‍शो डांडा ङा थान ग्रांग्रा दिशो सेल्‍पदा बाक्‍त। मेको खतम सेल्‍ब डांडा आ दक्‍खिन गे बाक्‍माक्‍त। मिनु मेकेर पिप सोलोमनमी सीदोनी आन ग्रांग्रा दिशो अश्‍‍तोरेथ देवी आ मूर्ति, मोआब ङा ग्रांग्रा दिशो देवता केमोश आ मूर्ति नु अम्‍मोनी आन ग्रांग्रा दिशो देवता मोलेक आ मूर्ति आन थान सेल्‍पाइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु योसीयाहमी मेको आ सेल्‍शो पूजा पतीक थान प्रेश्‍शा ग्रांग्रा दिशो सेल्‍पदा बाक्‍त।\em मेको मोलेक देवता कली मिल्‍कोम यो देंशो बाक्‍त।\em*\em १राजा ११:७\em* \v 14 मिनु योसीयाहमी थान ङा ख्रुक्‍शो फुल्‍लु जिक्‍शा फस पोक्‍पाइक्‍मी बाक्‍त। मिनु मूर्ति पाइश्‍शो थाम एश्‍शा मेको आ बाक्‍तीकेम मुर आन रुशेम प्रिंपाइक्‍मी बाक्‍त। \p \v 15 मिनु मेकोम इस्राएली आन कली पाप पपाइक्‍ब नेबात आ तौ येरोबामम बेथेल ङा डांडाम सेल्‍शो थान यो प्रेप्‍पदा बाक्‍त। मेकोम चढ़ेतीक नु थाम यो खतम सेल्‍पदा बाक्‍त। मेको थान क्रोइश्‍शा, पुलु सेल्‍पदा बाक्‍त। मेकोमी मेको मूर्ति पाइश्‍शो थाम यो चोपदा बाक्‍त। मिनु मेको कली फस पोक्पदा बाक्‍त। मेकोम अशेराह आ थाम यो चोपदा बाक्‍त। \em १राजा १२:३२\em* \v 16 मेको नोले योसीयाहम एर ओंथ कोव़ङा बाक्‍त। मिनु मेकोमी डांडाम बाक्‍शो तुरसपुकी तवा बाक्‍त। मिनु मेकोमी तुरस रे रुश ग्रुंइपदा बाक्‍त। मिनु मेकोम चढ़ेतीक ग्रांग्रा दिशो सेल्‍चा कली मेको चढ़ेतीकेम चोपाइक्‍मी बाक्‍त। परमप्रभु आ मुरुमी, येरोबाम चढ़ेतीकेम बाक्‍मेनु, देंशो परमप्रभु यावे आ लोव़ गाप्‍चा कली योसीयाहमी मो पवा बाक्‍त। मिनु पिपमी एर ओंथ कोव़शा, मोदेंशो नोले दुम्‍ब लोव़ पाइब परमप्रभु आ मुर आ तुरस तवा बाक्‍त। \em १राजा १३:२\em* \v 17 मिनु पिपमी “मेरे आं तशो तुरस सु के बाक्‍मे?” दे हिल्‍लो पामी बाक्‍त। मिनु मेको सहर ङा मुरपुकीमी “मेरे परमप्रभु आ मुर आ तुरस बाक्‍ब। मेको यहूदा रे जाक्‍शा, बेथेल ङा चढ़ेतीकमी येरोबाम आ ङोंइती मुल इन पशो गेय आ पर्बम नोले दुम्‍ब लोव़ पाइब, परमप्रभु आ मुर आ तुरस बाक्‍ब” देंमा बाक्‍त। \em १राजा १३:३०-३२\em* \v 18 मिनु मेकोमी “मो हना बाक्‍चा गेन। सुइम मेको आ रुश मथिने” देंमाक्‍त। मोपतीके मुरपुकीम मेको सामरीया रे जाक्‍शो परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब आ रुश नु यहूदा रे जाक्‍शो परमप्रभु आ मुर आ रुश चहिं मशोल्‍मे बाक्‍त। \v 19 मिनु मेको प्रोंइशा पिप योसीयाहम इस्राएल ङा पिपपुकीम सामरीया ङा सहरपुकीम सेल्‍पाइश्‍शो डांडा ङा थान प्रेप्‍पदा बाक्‍त। मुरपुकीमी मेको थान सेल्‍शा पूजा पा परमप्रभु यावे कली गाइक्‍पाइश्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु योसीयाहमी मेको आन कली बेथेलम पशो खोदेंशो ग्रांग्रा दिशो सेल्‍पाइक्‍मी बाक्‍त। \v 20 पिप योसीयाहमी मेको डांडा ङा थानपुकीम बाक्‍शो चढ़ेतीक तार आन चढ़ेब नेल्‍ल साइक्‍पाइक्‍मी बाक्‍त। मिनु मेको चढ़ेतीक आन तार मुर आन रुश चोपाइक्‍मी बाक्‍त। मिनु मेको नोले यरूसलेम लेम्‍माक्‍त। \s1 पास्‍सा नाक्‍त ङा चाड लेंशा मानेशो \p \v 21 मिनु पिपमी मुर नेल्‍ल आन कली “परमप्रभु यावे, इन परमप्रभु आ कबल ङा लोव़ ब्रेक्‍शो खोदेंशो पा पास्‍सा नाक्‍त ङा चाड मानेचा माल्‍नीनी” दे माइक्‍मी बाक्‍त। \em ब्‍यवस्‍था १६:१-८; यहोसु ५:१०-११\em* \v 22 इस्राएली आन कली निसाफ पाइबपुकीम हुकुम पामे रे नु इस्राएल नु यहूदा ङा पिपपुकीम सासन पामे ना रे मुल सम्‍म मोदेंशो पा पास्‍सा चाड ममानेशो बाक्‍मा बाक्‍त। \em न्‍यायाधीस २:१०,१६,१७\em* \v 23 तन्‍न पिप योसीयाहम सासन पवा आ १८ बर्सम यरूसलेमम मेको परमप्रभु यावे आ पास्‍सा नाक्‍त ङा चाड मानेमे बाक्‍त। \p \v 24 परमप्रभु यावे आ खिंमी चढ़ेब हिल्‍कीयाहमी थिश्‍शो ब्रेक्‍शो लोव़ खाप्‍चा कली योसीयाहम बेक्‍शो मुर नु लोव़ पाइब, लिंक्‍यु कोव़ब नु खिं ङा मूर्ति नेल्‍ल, यहूदा नु यरूसलेमम बाक्‍शो ग्रांग्रा दिशो मारेइ मारेइ नेल्‍ल ताइक्‍पाइक्‍मी बाक्‍त। \em लेवी २०:२७; ब्‍यवस्‍था २९:१६-१७\em* \v 25 मोपा योसीयाह खोदेंशो पा आ थुं नेल्‍ले आ रां नेल्‍ले नु आ सक्ति नेल्‍लेमी मोसा आ ब्रेक्‍शो लोव़ टिशा गाक्‍शा परमप्रभु यावे गे लेप्‍ब मेको आ ङोंइती नु नोले तेकोइ पिप मदुम्‍मा बाक्‍त। \em २राजा १८:५; ब्‍यवस्‍था ६:५\em* \p \v 26 मो हना यो परमप्रभु यावेम आ ठेयब पा गाइश्‍शो चुरशो मलेत्‍ता बाक्‍त। यहूदा आ पर्बम मेको आ गाइश्‍शो मनांइसे बाक्‍त। मिनु मनस्‍सेमी यो मेको कली थाम्‍पा गाइक्‍पाइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। \em २राजा २१:११-१६\em* \v 27 मिनु परमप्रभु यावेमी “गो दोपा इस्राएल कली ग्रुंइदु, मोपा यहूदा कली यो आं ङोंइती रे ग्रुंइनुङ। मिनु गो आं योव़शो यरूसलेम सहर नु आं नें बाक्‍ब देंशो आं खिं प्रोंइनुङ” देंशो बाक्‍माक्‍त। \em २राजा १७:१८; १राजा ८:२९\em* \s1 योसीयाह बेक्‍शो \r २इतिहास ३६:१-८ \p \v 28 योसीयाह आ पशो अरु गेय, मेको आ पशो नेल्‍ल, मार, मेको यहूदा ङा पिप आन इतिहासम ब्रेक्‍शो मबाक्‍बा ङा? \v 29 पिप योसीयाहम सासन पवा ना इजीप्‍त ङा पिप फाराओ नेको अस्‍सुर ङा पिप नु लडाइ पचा कली युफ्रेटीस खोला गे लमाक्‍त। मिनु पिप योसीयाह फाराओ नेको नु लडाइ पचा कली मेकेर लमाक्‍त। तन्‍न नेकोम योसीयाह नु लडाइ पा मेको कली मेगीददोम सदा बाक्‍त। \v 30 मिनु मेको आ गेय पाइबपुकीम मेको आ बेक्‍शो रां बग्‍गीम कुर पा मेगीददो रे यरूसलेमम चाक्‍गमे बाक्‍त। मिनु मेको कली आ तुरसुमीन वोद‍मे बाक्‍त। मिनु मेको रागी ङा मुरपुकीम मेको आ तौ येहो-अहाज कली तेल लुक्‍शा, मेको आ पा ङा पिप सेल्‍मे बाक्‍त। \s1 यहूदा ङा पिप येहो-अहाज \p \v 31 येहो-अहाज पिप दुम्‍मेनु २३ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मेकोम यरूसलेममी महिना सां सासन पवा बाक्‍त। मेको आ ममा आ नें हामुतल बाक्‍माक्‍त। मेको लिब्‍ना ङा येरमीया आ तमी बाक्‍माक्‍त। \v 32 मेकोमी आ किकी पिपी खोदेंशो पा, परमप्रभु यावे आ ङोंइती मार मरिम्‍शो बाक्‍मे, मेको पवा बाक्‍त। \v 33 मिनु फाराओ नेकोमी मेकोम यरूसलेमम सासन मपवल, दे साङलोम फ्रेंशा हमाथ रागी ङा रिब्‍लामी चोक्‍शा वोदा बाक्‍त। मिनु मेकोमी यहूदा कली सहे का टलेन्‍ट चांदी नु टलेन्‍ट का सुन तिरो थाप्‍पदा बाक्‍त। \em टलेन्‍ट का ३४ किलो बाक्‍ब। \em*\em इजीकीएल १९:४\em* \v 34 मिनु फाराओ नेकोमी योसीयाह आ तौ एल्‍याकीम कली मेको आ आफ योसीयाह आ पा ङा पिप सेल्‍शा वोदा बाक्‍त। मिनु फाराओ नेकोमी मेको आ नें एल्‍याकीम रे येहो-याकीम वोदा बाक्‍त। तन्‍न मेकोमी येहो-अहाज कली इजीप्‍त रागी लदा बाक्‍त। मिनु मेको इजीप्‍त उइ बेक्‍माक्‍त। \em १इतिहास ३:१५\em* \v 35 मिनु फाराओ नेको आ पुंइशो सुन नु चांदी थाप्‍चा कली येहो-याकीमम आ रागी ङा मुर आन कली तिरो थाप्‍पाइक्‍मी बाक्‍त। मिनु देंशो खोइ तिरो थाप्‍चा कली मेकोमी आ रागी ङा मुरपुकी रे सुन नु चांदी पोक्‍गा बाक्‍त। \em २राजा १५:२०\em* \s1 यहूदा ङा पिप येहो-याकीम \p \v 36 येहो-याकीम पिप दुम्‍मेनु मेको २५ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मेकोम यरूसलेममी ११ बर्स सासन पवा बाक्‍त। मेको आ ममा आ नें जेबीदाह बाक्‍माक्‍त। मेको रूमाह सहर ङा पेदायाह आ तमी बाक्‍माक्‍त। \v 37 मिनु मेकोमी आ किकी पिपी खोदेंशो पा, परमप्रभु यावे आ ङोंइती मार मरिम्‍शो बाक्‍मे, मेको पवा बाक्‍त। \c 24 \s1 नेबुकदनेसरमी लडाइ तोशो \p \v 1 येहो-याकीममी सासन पवा ना बेबीलोन ङा पिप नेबुकदनेसर मेको रागी नु लडाइ पथ जाक्‍माक्‍त। मिनु बर्स सां सम्‍म येहो-याकीम मेको आ सासनम बाक्‍माक्‍त। तन्‍न बर्स सां नोले मेकोमी आ थुं फाइश्‍शा, नेबुकदनेसर कली मटिवा बाक्‍त। \em येरमीया २२:१३-१९\em* \v 2 मिनु परमप्रभु यावेमी यहूदा नु लडाइ पचा कली कल्‍दी, अरामी, मोआबी नु अम्‍मोनी आन कली सोइक्‍तीमी बाक्‍त। परमप्रभु यावेमी आ गेय पा आ लोव़ पाइब आन देंशो खोदेंशो दुम्‍पाइश्‍शा यहूदा कली खतम पोक्‍पाइक्‍चा कली मेको आन कली सोइक्‍तीमी बाक्‍त। \v 3 परमप्रभु यावेमी आ मिम्‍शो खाप्‍शा, मनस्‍से आ पशो मरिम्‍शो नु आ पाप आ पर्बम मेको आन कली आ ङोंइती रे ग्रुंइचा कली मो पशो बाक्‍माक्‍त। \em २राजा २१:१०-१६; २राजा २३:२६-२७\em* \v 4 मारदे हना मनस्‍सेम दोस मताइब मुर आन कली साइश्‍शा, यरूसलेम कली हुशेम प्रिंशो बाक्‍माक्‍त। मिनु परमप्रभु यावेमी मेको कली माफ गेने मबिश्‍शो बाक्‍माक्‍त। \v 5 मिनु येहो-याकीम आ पशो अरु गेय, मेको आ पशो नेल्‍ल, मार, मेको यहूदा ङा पिप आन इतिहासम ब्रेक्‍शो मबाक्‍बा ङा? \v 6 मिनु येहो-याकीन बेक्‍माक्‍त। मिनु मेको आ पा ङा आ तौ येहो-याकीन पिप दुम्‍माक्‍त। \v 7 इजीप्‍त ङा पिप आ रागी प्रोना नोले लेंशा मजाक्‍माक्‍त। मारदे हना बेबीलोन ङा पिपम इजीप्‍त ङा खोला रे युफ्रेटीस खोला सम्‍म ङा रागी नेल्‍ल आ के सेल्‍शो बाक्‍माक्‍त। \s1 यहूदा ङा पिप येहो-याकीन \r २इतिहास ३६:९-१० \p \v 8 येहो-याकीन पिप दुम्‍मेनु १८ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मेकोमी यरूसलेमम महिना सां सासन पवा बाक्‍त। मेको आ ममा आ नें नहुश्‍ता बाक्‍माक्‍त। मेको यरूसलेम ङा एल्‍नाथान आ तमी बाक्‍माक्‍त। \em येरमीया २२:२४-३०\em* \v 9 येहो-याकीनमी आ आफ खोदेंशो पा, परमप्रभु यावे आ ङोंइती मार मरिम्‍शो बाक्‍मे, मेको पवा बाक्‍त। \p \v 10 मेना बेबीलोन ङा पिप नेबुकदनेसर आ लडाइ पाइबपुकी यरूसलेमम लडाइ पथ जाक्‍शा, मेको सहर कली पुम्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 11 मिनु आ लडाइ पाइबपुकीम मेको सहर पुम्‍दमेनु, बेबीलोन ङा पिप नेबुकदनेसर जाक्‍माक्‍त। \v 12 मिनु यहूदा ङा पिप येहो-याकीन, नेबुकदनेसर कली जिम्‍मा गेसे बाक्‍त। मिनु मेको नु मेको आ ममा, आ गेय पाइबपुकी, आ ठेयब मुरपुकी नु आ लडाइ पाइब आन ठेयब मुर नेल्‍ल बेबीलोन ङा पिप कली जिम्‍मा गेसमा बाक्‍त। मिनु बेबीलोन ङा पिपम सासन पवा आ ८ बर्सम येहो-याकीन कली ग्‍याइश्‍शा चोक्‍गा बाक्‍त। \p \v 13 मेकोमी परमप्रभु यावे आ खिं ङा शोंप नु पिप आ खिं ङा शोंप नेल्‍ल लदा बाक्‍त। मेकोमी सोलोमनम सेल्‍शो परमप्रभु यावे आ खिं ङा सुन के बोस ख्रोइश्‍शा लदा बाक्‍त। मोपा परमप्रभु यावे आ देंशो लोव़ गाम्‍माक्‍त। \em २राजा २०:१७\em* \v 14 मेकोपुकीम यरूसलेम ङा ठेयब मुर, लडाइ पाइब आन ठेयब मुर नेल्‍ल, लडाइ पाइब नेल्‍ल १० हजार मार मार सेल्‍स जोक्‍ब नु तुप्‍तील नेल्‍ल ग्‍याइश्‍शा लदा बाक्‍त। थम प्रुङग आन कली ला प्रोंइशा वोदा बाक्‍त। \em येरमीया २४:१\em* \v 15 नेबुकदनेसरमी येहो-याकीन कली ग्‍याइश्‍शा बेबीलोनम लदा बाक्‍त। पिप आ ममा, पिप आ मीशपुकी, मेको आ ठेयब गेय पाइबपुकी नु नेल्‍ल क्‍येङा जोक्‍ब तुइक्‍ब आन कली यरूसलेम रे ग्‍याइश्‍शा बेबीलोन लदा बाक्‍त। \em येरमीया २२:२६\em* \v 16 बेबीलोन ङा पिपमी ७ हजार बोल्‍यो लडाइ पाइब नु हजार का मार मार सेल्‍स जोक्‍न नु तुप्‍तील आन कली ग्‍याइश्‍शा बेबीलोन लाइक्‍मी बाक्‍त। मेको नेल्‍ल लडाइ पचा कली बोल्‍यो मुर बाक्‍मा बाक्‍त। \v 17 बेबीलोन ङा पिपमी येहो-याकीन आ बकान्‍छा मत्तन्‍याह कली मेको आ पा ङा पिप सेला बाक्‍त। मिनु मेको आ नें सिदकीयाह वोदा बाक्‍त। \s1 यहूदा ङा पिप सिदकीयाह \r २इतिहास ३६:११-२१; येरमीया ५२:१-३० \p \v 18 सिदकीयाह पिप दुम्‍मेनु, मेको २१ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु मेकोमी यरूसलेमम ११ बर्स सासन पवा बाक्‍त। मेको आ ममा आ नें हामुतल बाक्‍माक्‍त। मेको लिब्‍ना सहर ङा येरमीया आ तमी बाक्‍माक्‍त। \v 19 मेकोम येहो-याकीमम पशो खोदेंशो पा परमप्रभु यावे आ ङोंइती मार मरिम्‍शो बाक्‍मे, मेको पवा बाक्‍त। \em २राजा २३:३७\em* \v 20 मिनु परमप्रभु यावे आ गाइश्‍शोम पतीके यरूसलेम नु यहूदा ङा मुर नेल्‍ल आन कली आ ङोंइती रे ग्रुंइदीमी बाक्‍त। मिनु नोले सिदकीयाहमी बेबीलोन ङा पिप कली मटिवा बाक्‍त। \em २राजा २३:२७\em* \c 25 \s1 यरूसलेम खतम दुम्‍शो \p \v 1 सिदकीयाहम सासन पशो ९ बर्स १० महिना ङा १० नाक्‍त बेबीलोन ङा पिप नेबुकदनेसर आ लडाइ पाइब नेल्‍ल चाक्‍शा यरूसलेम नु लडाइ पथ जाक्‍माक्‍त। मिनु यरूसलेम कली पुम्‍शा एर ओंथ गारो ङोइक्‍तीक सेल्‍मे बाक्‍त। \em येरमीया ३४:१\em* \v 2 पिप सिदकीयाहमी सासन पशो ११ बर्स दुम्‍मेनु, सहर पुम्‍दमे बाक्‍त। \v 3 मिनु मेको ४ महिना ङा ९ नाक्‍त सहरम थम ठेयब अन्‍काल दुम्‍माक्‍त। मिनु मेको रागीम मुर आन कली जचा थोव़क मारेइ मबाक्‍माक्‍त। \v 4 मेना पिप नु लडाइ पाइब नेल्‍ल गारो होइश्‍शा, नाक्‍दो प्रोक्‍मा बाक्‍त। मेको पिप आ रू रे गारो निक्‍शी आस दाते ङा लाप्‍चो रे कल्‍दीपुकी सहर आ एर ओंथ बाक्‍तेक्‍म हना यो, प्रोक्‍मा बाक्‍त। मोपा मेकोपुकी अराबाह गे प्रोक्‍मा बाक्‍त। \v 5 तन्‍न कल्‍दी ङा लडाइ पाइबपुकीम पिप कली खेदा पामे बाक्‍त। मिनु मेको कली यरीको ङा दिंममी थि‍त्‍मे बाक्‍त। आ लडाइ पाइब नेल्‍ल मेको कली प्रोंइशा एर ओंथ ब्रमा बाक्‍त। \v 6 मिनु मेको कली ग्‍याइश्‍शा बेबीलोन ङा पिप आ ङोंइती रिब्‍ला सहरम चाक्‍गमे बाक्‍त। मिनु मेकोमी मेको आन कली निसाफ पवा बाक्‍त। \v 7 मेकोपुकीम सिदकीयाह आ तौ आन कली मेको आ ङोंइतीन सदमे बाक्‍त। मिनु नोले सिदकीयाह आ मिक्‍च पुक्‍तमे बाक्‍त। मिनु मेको कली कांसा के साङलोम पाइश्‍शा बेबीलोन लदमे बाक्‍त। \em २सामुएल १२:१०\em* \s1 यहूदा ङा मुर आन कली लाइश्‍शो \p \v 8 बेबीलोन ङा पिप नेबुकदनेसरमी सासन पशो १९ बर्स ५ महिना ङा ७ नाक्‍त, नेबुकदनेसर कली खाल पाइब आन ठेयब मुर नेबुजरादान यरूसलेम जाक्‍माक्‍त। \v 9 मिनु मेकोमी परमप्रभु यावे आ खिं, पिप आ दरवार, यरूसलेम सहर ङा खिं नेल्‍ल नु ठेयब खिं नेल्‍ल मी सुइक्‍ता बाक्‍त। \v 10 मेको पिप कली खाल पाइब आन ठेयब मुर आ हुकुमम बाक्‍शो कल्‍दी लडाइ पाइबपुकीम यरूसलेम आ एर ओंथ ङा गारो नेल्‍ल प्रेत्‍मे बाक्‍त। \v 11 मेको पिप कली खाल पाइब आन ठेयब मुर नेबुजरादानमी सहरम प्रोंइचा पुंइसीशो मुर नु अरु बेबीलोन ङा पिप कली जिम्‍मा गेंसीशो मुर आन कली ग्‍याइश्‍शा बेबीलोन लाइक्‍मी बाक्‍त। \v 12 तन्‍न मेको पिप कली खाल पाइब आन ठेयब मुरुम अङगुर रू रोक्‍चा नु रू दोचा कली थम प्रुङग आन कली चहिं प्रोंइशा वोइक्‍मी बाक्‍त। \p \v 13 मिनु कल्‍दीपुकीमी परमप्रभु यावे आ खिंम बाक्‍शो कांसा के थामपुकी, निप्‍‍पाइक्‍तीकपुकी नु कांसा के ठेयब बोस प्रोल्‍शा आइक्‍च सेल्‍शा बेबीलोन लदमे बाक्‍त। \em येरमीया २७:१९-२२\em* \v 14 मेकोपुकीम ग्‍योंबपुकी, बेल्‍चापुकी, सल्‍दो थेप्‍तीके थनारोपुकी, कचौरापुकी, थनौरोपुकी नु चढ़ेतीकेम चलेतीक कांसा के मारेइ मारेइ ग्‍योंब नेल्‍ल लदमे बाक्‍त। \v 15 मेकोपुकीमी मी कुरतीके नु बोस नेल्‍ले लदमे बाक्‍त। मिनु पिप कली खाल पाइब आन ठेयब मुरुमी सुन नु चांदीम सेल्‍शो मारेइ मारेइ लदा बाक्‍त। \v 16 सोलोमनमी परमप्रभु यावे आ खिं कली सेल्‍शो थाम निक्‍शी, ठेयब बोस नु निप्‍‍पाइक्‍तीक सेल्‍शो कांसा नाक्‍ने मचाप्‍चा ङा बाक्‍मा बाक्‍त। \em १राजा ७:१५; १राजा ७:२३; १राजा ७:२७\em* \v 17 मेको थाम का १८ कुबीत लाइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु मेको थाम का आ पिया कुबीत सां लाइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु मेको कांसा के जालीम आ एर ओंथ क्‍युक्‍शा हिरशो दारीम बाक्‍माक्‍त। अर्को थाम यो जालीम हिरशा मेको खोदेंशो पा सेल्‍शो बाक्‍माक्‍त। \em कुबीत का आधा मिटर खोदेंशो बाक्‍ब। \em* \p \v 18 मिनु पिप कली खाल पाइब आन ठेयब मुरुम ठेयब चढ़ेब सेरायाह नु मेको आ दी ङा सेफन्‍याह नु लाप्‍चो कोव़ब सां आन कली यो ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍मी बाक्‍त। \v 19 मेकोमी सहरम मुल यो लीशो आन दाते ङा लडाइ पाइब आन ठेयब मुर नु ५ जना पिप कली सल्‍ला गेब आन कली यो लाइक्‍मी बाक्‍त। मेकोम रागी ङा मुर आन कली लडाइ पाइब मुर सेल्‍चा कली योव़ब ब्रेक्‍ब ठेयब मुर नु सहरम थिश्‍शो ६० जना मुर आन कली यो लाइक्‍मी बाक्‍त। \v 20 मेको पिप कली खाल पाइब आन ठेयब मुर नेबुजरादानमी मेको आन कली बेबीलोन ङा पिप आ बाक्‍तीक रिब्‍ला सहरम चाक्‍मी बाक्‍त। \v 21 मिनु बेबीलोन ङा पिपम मेको आन कली हमाथ आ रागीम रिब्‍लाम साइक्‍पाइक्‍मी बाक्‍त। मोपा यहूदा ङा मुर आन रागी रे ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍चा पुंइसमा बाक्‍त। \em २राजा २३:३३\em* \s1 गेदाल्‍याहमी सासन पशो \r येरमीया ४०:५; येरमीया ४१:३ \p \v 22 बेबीलोन ङा पिप नेबुकदनेसरमी शाफान आ चच अहीकाम आ तौ गेदाल्‍याह कली यहूदाम प्रोंइशा वोइश्‍शो इच्‍का खोइ मुर आन कली सासन पाइब सेल्‍शा वोदा बाक्‍त। \v 23 मिनु लडाइ पाइब आन ठेयब मुर नेल्‍ल नु मेको आन मुरपुकीम बेबीलोन ङा पिपम गेदाल्‍याह कली सासन पाइब सेल्‍शो लोव़ नेन्‍मे बाक्‍त। मिनु मेको नेल्‍ल गेदाल्‍याह आ बाक्‍तीके मिस्‍पा सहरम जाक्‍मा बाक्‍त। मेको नेथन्‍याह आ तौ इश्‍माएल, कारेआह आ तौ योहानान, नेतोफाह सहर ङा तन्‍हुमेथ आ तौ सेरायाह, माकाथी आ तौ याजन्‍याह नु मेको आन मुरपुकी जाक्‍मा बाक्‍त। \v 24 मिनु गेदाल्‍याहमी मेकोपुकी नु आन मुर आन कली कसम जशा रिम्‍शो लोव़ पाइक्‍मी बाक्‍त। मिनु मेकोम “कल्‍दी ङा ठेयब मुर आन कली तशा महिनीन। रागीम बाक्‍कीन। मिनु बेबीलोन ङा पिप आ गेय पने। मिनु इन कली रिम्‍शो दुम्‍ब” दे माइक्‍मी बाक्‍त। \v 25 तन्‍न ७ महिनाम पिप आ खिं ङा मुर एली-शामा आ चच, नेथन्‍याह आ तौ इश्‍माएलम १० जना मुर आन कली चाक्‍शा जाक्‍माक्‍त। मिनु मेकोमी गेदाल्‍याह नु मेको नु मिस्‍पा सहरम बाक्‍ब यहूदा नु कल्‍दी ङा मुर आन कली तुप्‍शा साइक्‍मी बाक्‍त। \v 26 मोपतीके कल्‍दी आन क्‍येङा हिंशा आइक्‍च रे ठेयब मुर नु लडाइ पाइब आन ठेयब मुर नेल्‍ल प्रोक्‍शा इजीप्‍त रागी जाक्‍दीम्‍मा बाक्‍त। \em ब्‍यवस्‍था २८:६८\em* \s1 येहो-याकीन कली प्रोंइशो \r येरमीया ५२:३१-३४ \p \v 27 यहूदा ङा पिप येहो-याकीन ग्‍याइश्‍शा लाइश्‍शो ३७ बर्स, १२ महिना ङा २७ नाक्‍त दुम्‍मेनु, प्रोंइचा पुंइसे बाक्‍त। मिनु एवील-मेरोदक बेबीलोन ङा पिप दुम्‍शा सासन पशो आ ङोंइती ङा बर्सम मेको कली प्रोना बाक्‍त। \em २राजा २४:१५\em* \v 28 मेकोमी येहो-याकीन कली रिम्‍शो लोव़ पवा बाक्‍त। मिनु मेको कली बेबीलोनम बाक्‍शो पिप आन दातेमी नेल्‍ल क्‍येङा ठेयब सेला बाक्‍त। \v 29 मोपा येहो-याकीनमी आ चोक्‍सीशो वा प्रुदा बाक्‍त। मिनु आ लीशो नाक्‍त नेल्‍ल पिप नु बाक्‍शा जवा बाक्‍त। \v 30 बेबीलोन ङा पिपमी मेको कली ब्रोंइम सम्‍म नाक्‍त किंत किंत आ माल्‍शो मारेइ मारेइ गेवा बाक्‍त।