\id 2CH \h २ इतिहास \toc1 २ इतिहास \toc2 २ इतिहास \toc3 २इतिहास \mt1 २ इतिहास \ip \bd ब्रेक्‍ब मुर:\bd* एज्रा ब्रेक्‍ब मुर बाक्‍त हना यो, अर्को मुरपुकीम यो लोव़ तेम्‍शो बाक्‍तेक्‍म। \ip \bd गेना दुम्‍शो:\bd* १इतिहास खोदेंशो पा ५३६ बि. सी. सम्‍म ङा इस्राएली आन इतिहास बाक्‍ब। \ip \bd मार ब्रेक्‍शो:\bd* \io1 १. सोलोमन आ सासन पची ना ङा इस्राएली आन इतिहास। \em २इतिहास १:- २इतिहास ९:-\em* \io1 २. यहूदा रागी ङा पिप आन सासन पची ना ङा इस्राएली आन इतिहास। \em २इतिहास १०:-२इतिहास ३६:-\em* \c 1 \s1 सोलोमनम तुइक्‍तीक थुं पुंइशो \r १राजा ३:१-१५ \p \v 1 दाऊद आ तौ सोलोमन पिप दुम्‍शा, आ राज्‍य बोल्‍यो दुम्‍माक्‍त। मारदे हना परमप्रभु यावे, आ परमप्रभु मेको नु बाक्‍शा, मेको कली थाम्‍पा ठेयब मान ताइब सेला बाक्‍त। \em १राजा २:१२,४६\em* \p \v 2 मिनु सोलोमनम इस्राएली नेल्‍ल, हजार हजार नु सहे सहे ङा लडाइ पाइब आन कप्‍तान, निसाफ पाइबपुकी, इस्राएली आन ठेयब मुरपुकी नु आन खिं खिं ङा ठेयब मुर नेल्‍ल खुप्‍शा लोव़ पवा बाक्‍‍त। \v 3 मिनु सोलोमन नु मेको मुर नेल्‍ल गिबोन सहर आ नेक्‍था बाक्‍शो लाइश्‍शो डांडाम लमा बाक्‍‍त। मारदे हना परमप्रभु यावे आ गेय पाइब मोसाम गोरशो रागीम सेल्‍शो परमप्रभु आ ग्रुम्‍तीक ताम्‍बु मेकेर बाक्‍माक्‍त। \em १इतिहास १६:३९\em* \v 4 मिनु दाऊदम ङोंइती परमप्रभु आ कबल पशो सन्‍दोस कली किरयथ-यारीम रे आ ठीक पशो बाक्‍तीके यरूसलेमम चाक्‍शो बाक्‍माक्‍त। मारदे हना मेको कली मेकेर ताम्‍बु का कीशो बाक्‍माक्‍त। \em १इतिहास १३:६; १इतिहास १५:३,२; १इतिहास १६:१\em* \v 5 मिनु हुर आ चच ऊरी आ तौ बेजालेलमी सेल्‍शो कांसा के चोशा चढ़ेतीके परमप्रभु यावे आ बाक्‍तीके आ ङोंइती गिबोनम बाक्‍शो बाक्‍माक्‍त। \em प्रस्‍थान ३८:३-८\em* \v 6 मिनु सोलोमन नु आ खुप्‍शो मुर नेल्‍ल इर परमप्रभु यावे आ ङोंइती जाक्‍मा बाक्‍त। मिनु सोलोमन मेको कांसा के चढ़ेतीक सम्‍म ङोइश्‍शा लमाक्‍त। मेको ग्रुम्‍तीक ताम्‍बु आ ङोंइती बाक्‍शो बाक्‍माक्‍त। मेको आ तारी हजार का चोशा चढ़ेतीक चढ़ेवा बाक्‍त। \v 7 मेको नाक्‍दो परमप्रभुम सोलोमन कली तपांइसे बाक्‍त। मिनु सोलोमन कली “गो इ कली मार गेन? लो पुनो” देंमाक्‍त। \v 8 मिनु सोलोमनम परमप्रभु कली “गे आं आफ दाऊद कली ठेयब नु गेना हना यो दाक्‍तीक कोंइताक्‍नी। मिनु आं कली मेको आ पा ङा पिप सेल्‍शो बाक्‍नीनी। \v 9 मुल आं परमप्रभु यावे, गे आं आफ दाऊद कली गेशो इन लोव़ खाप्‍पीन। मारदे हना गे आं कली एको रागी ङा फुरक खोदेंशो पा हिक्‍ने मचाप्‍चा ङा शुश मुर आन पिप सेल्‍तीनी। \v 10 आं कली एको मुर आन कली सासन पाइब सेल्‍तीनी। मोपतीके आं कली रुप्‍तीक नु तुइक्‍तीक थुं गेयीनी। मिनु आं कली एको मुर नु रिम्‍शो पा बाक्‍चा गेयीनी। मारदे हना एको इश्‍का इन मुर आन कली सुम सासन पने चाप्‍बा ङा?” देंमाक्‍त। \v 11 मिनु परमप्रभुम सोलोमन कली “गे आं मुर आन पिप दुम्‍चा कली रुप्‍तीक नु तुइक्‍तीक थुं पुंइतीवी। तन्‍न गे शुश क्‍येट नु शोंप, मान ततीके, आंम जोरी सत्रु आन कली साइक्‍तीके नु आंम कली शुश ब्रोंइङल, दे मपुनी। \v 12 मोपतीके गो इ कली रुप्‍तीक नु तुइक्‍तीक थुं गेनन। मिनु गो इ कली शुश क्‍येट, शोंप नु मान ततीके यो गेनन। मेको इ क्‍येङा ङोंइती नु इ क्‍येङा नोले ङा तेकोइ पिपपुकीम मतशो बाक्‍नीम” दे मदा बाक्‍त। \v 13 मिनु सोलोमन गिबोन सहर आ नेक्‍था ङा डांडा ग्रुम्‍तीक ताम्‍बु आ बाक्‍‍तीक रे यरूसलेमम जाक्‍शा, इस्राएली आन कली सासन पवा बाक्‍त। \s1 सोलोमन आ शोंप \r १राजा १०:२६-२९ \p \v 14 मिनु सोलोमनम शुश बग्‍गी नु शारापुकी खुप्‍तीमी बाक्‍त। मेको के हजार का ४ सहे बग्‍गी नु हजार का सहे निक्‍शी शारा बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु मेकोमी आ बग्‍गी आन कली बग्‍गी वोइक्‍तीक सहरम वोइक्‍पदा बाक्‍त। तन्‍न का निक्‍शी चहिं आं सहर यरूसलेमम वोइक्‍पदा बाक्‍त। \v 15 सोलोमनम सुन नु चांदी यरूसलेमम बाक्‍शो फुल्‍लु खोदेंशो पा शुश तेला बाक्‍त। मिनु लेबानोन ङा लाइश्‍शो रवा आ शी, शेफेलाह ङा फोव़शी रवा खोदेंशो पा शुश तेला बाक्‍त। \v 16 सोलोमनम शारापुकी इजीप्‍त नु क्‍युए रे ग्‍याप्‍शा, चाक्‍पाइक्‍बाक्‍माक्‍त। मिनु मेको आ ग्‍याप्‍ब लेयबपुकीम क्‍युएम क्‍येट थाप्‍शा ग्‍याप्‍शा चाक्‍बाक्‍मा बाक्‍त। \v 17 मेकोपुकीम इजीप्‍त रे ग्‍याप्‍शा अर्को रागी कली लेयबाक्‍मा बाक्‍त। बग्‍गी का कली ६ सहे चांदी के शेकेल नु शारा का कली सहे का ५० चांदी के शेकेलम लेयबाक्‍मा बाक्‍त। मिनु सोलोमन आ ग्‍याप्‍ब लेयबपुकीमी मेको हित्ती नु अरामी पिप आन कली लेयबाक्‍मा बाक्‍त। \c 2 \s1 परमप्रभु आ खिं सेल्‍चशो \r १राजा ५:१-१८ \p \v 1 मिनु सोलोमनम परमप्रभु यावे कली मान पचा, दे खिं का नु आंम कली दरवार का सेल्‍चा थुं पवा बाक्‍त। \v 2 मिनु सोलोमनमी ७० हजार कुरब मुर, ८० हजार पहाडम फुल्‍लु ख्रोइक्‍चा कली नु मेको गेय पाइब आन कली कोव़ब हजार सां ६ सहे मुर आन कली योव़मी बाक्‍त। \p \v 3 मिनु सोलोमनम टायर ङा पिप हुराम कली “गे आं आफ दाऊद कली आ खिं सेल्‍चा कली लेबानोन ङा लाइश्‍शो रवा आ शी सोइश्‍शो बाक्‍‍तीनी। \em १इतिहास १४:१\em* \v 4 मिनु मुल गो परमप्रभु यावे, आं परमप्रभु कली मान पचा, दे मेको कली खिं का सेल्‍चा दाक्‍नुङ। मिनु मेको खिं परमप्रभु यावे आ ङोंइती ब्रोव़शो रिना पाइश्‍शो धूप चोचा कली, मेकेर नाक्‍त किंत किंत ङा कोंइतीक शोब्‍ले हार हार पा चढ़ेचा कली, नाक्‍दो सुनी चोशा चढ़ेचा कली, नाइक्‍तीक नाक्‍ती, औंसी नाक्‍ती नु परमप्रभु यावेम, आंइ परमप्रभु गेना हना यो ‘मानेन’ दे इस्राएली आन कली गेशो चाड मानेचा कली जिम्‍मा गेचा दाक्‍नुङ। \v 5 गो आं सेल्‍चा चिक्‍शो खिं थम ठेयब नु रिम्‍शो खिं दुम्‍चा माल्‍ब। मारदे हना आंइ परमप्रभु देवी देवता नेल्‍ल आन क्‍येङा ठेयब बाक्‍ब। \v 6 तन्‍न सरीङ नु स्‍वर्गम मेको मरिक्‍ब हना, सुम मेको कली खिं सेल्‍ने चाप्‍बा ङा? मेको कली मार मार चढ़ेचा क्‍येङा लाक्‍शा, आ खिं सेल्‍ब गो सु नङा ङा? \em २इतिहास ६:१८; १राजा ८:२७\em* \v 7 मोपतीके गे आं कली सेल्‍स जोक्‍ब तुइक्‍ब मुर का सोइक्‍तीन। मेको मुरुम सुन, चांदी, कांसा नु फलाम चेम्‍शा, मार मार सेल्‍स जोक्‍चा माल्‍ब। मेकोमी प्‍याजी, लल नु नीलो श्‍येले रे मार मार प्रोव़स जोक्‍चा माल्‍ब। मिनु मार मार मुशा, बुटा आप्‍चा शेंसीशो मुर दुम्‍चा माल्‍ब। मिनु मेकोमी आं आफ दाऊदम योव़शो मारेइ मारेइ पस जोक्‍ब यहूदा नु यरूसलेमम गो नु बाक्‍ब मुरपुकी नु गेय पचा माल्‍ब। \v 8 गे आं कली यो लेबानोन ङा लाइश्‍शो रवा आ शी नु लेबानोन ङा अरु रवा आ शी सोइक्‍तीनी। मारदे हना इन लेबानोन ङा मुरपुकीम रिम्‍शो पा शी ख्रोइक्‍स जोक्‍ब बाक्‍नीम, दे गो तुइक्‍नुङ। आं गेय पाइब इन गेय पाइब नु गेय पाइनीम। \v 9 आं कली शुश शी तिम्‍शा सोइक्‍तीन। मारदे हना गो ठेयब नु दारशो खिं सेल्‍चा दाक्‍नुङ। \v 10 गो इन गेय पाइब रवा तिम्‍ब आन कली २० हजार कोर हिल्‍शो चेरब, २० हजार कोर क्‍योव़ज, २० हजार बाथ अङगुर शांबु नु २० हजार बाथ तेल गेनुङमी” दे लोव़ कुरब मुर सोइक्‍ता बाक्‍त। \em कोर का २२० लिटर पुक्‍तीके बाक्‍ब। बाथ का २२ लिटर बाक्‍ब।\em* \p \v 11 मिनु टायर ङा पिप हुराममी चिठी का ब्रेक्‍शा, सोलोमन कली सोइक्‍ता बाक्‍त। मिनु मेकोमी “परमप्रभु यावेमी आ मुर आन कली दाक्‍तीके, इन कली मेको आन पिप सेल्‍तु। \v 12 सरीङ नु रागी सेल्‍ब परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभु ठेयब बाक्‍ब। मेकोमी पिप दाऊद कली रुप्‍तीक नु तुइक्‍तीक थुं पाइश्‍शो तौ का गेप्‍तु। मेकोमी परमप्रभु यावे कली खिं का नु आंम कली दरवार का सेल्‍ब। \v 13 गो इन कली वारच पाइक्‍चा कली मार मार सेल्‍स शुश जोक्‍ब नु तुइक्‍ब हुराम-अबी कली सोइक्‍नुङ। \em १राजा ७:१३\em* \v 14 मेको दान आ थर ङा मीश मुर आ तौ बाक्‍ब। मेको आ आफ चहिं टायर ङा बाक्‍ब। मेको सुन, चांदी, कांसा, फलाम, हीरा, शी नु प्‍याजी, लल, नीलो श्‍येले नु रिम्‍शो पा किरशो सुती श्‍येले रे प्रोव़शो वा रे मार मार सेल्‍ने चाप्‍ब। मुशा मार मार सेल्‍चा यो जोक्‍ब बाक्‍ब। इन कली मार मार ब्रेक्‍स माल्‍नीनी, मेकोमी पने चाप्‍ब। मेको मारेइ मारेइ जोक्‍ब मुरपुकी नु ठेयब पिप, इन आफ दाऊद आ मारेइ मारेइ सेल्‍बपुकी नु गेय पने चाप्‍ब। \em प्रस्‍थान ३१:२-६\em* \v 15 इन ब्रेक्‍शो खोदेंशो पाइन गेय पाइब आन कली चेरब, क्‍योव़ज, तेल नु अङगुर शांबु सोइक्‍तीन। \v 16 गो इन माल्‍शो शी नेल्‍ल लेबानोनम तिम्‍नीकी। मिनु फ्रेंशा योप्‍पा सहर सम्‍म ठेयब समुन्‍द्र रे पा सोइक्‍नीकी। मिनु गे मेकेर रे यरूसलेम सम्‍म ल‍तीन” दे चिठी ब्रेक्‍शा सोइक्‍ता बाक्‍त। \p \v 17 मिनु सोलोमनम इस्राएलम बाक्‍शो अर्को रागी ङा मुर आन कली हिक्‍पाइक्‍मी बाक्‍त। ङोंइती आ आफ दाऊदमी मुर आन कली हिक्‍पाइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। मुल मेकोपुकी लाख का ५३ हजार ६ सहे वोंइश मुर बाक्‍मा बाक्‍त। \em १इतिहास २२:२\em* \v 18 मेको रे ७० हजार आन कली कुरब, ८० हजार आन कली पहाडम फुल्‍लु ख्रोइक्‍ब नु हजार सां ६ सहे आन कली मेको गेय पाइब आन कली कोव़ब सेल्‍मी बाक्‍त। \c 3 \s1 परमप्रभु यावे कली खिं सेल्‍शो \r १राजा ६:- \p \v 1 मिनु सोलोमनमी यरूसलेम ङा मोरीयाह डांडाम परमप्रभु यावे आ खिं सेल्‍चा गोवा बाक्‍त। ङोंइती परमप्रभु यावेमी आ आफ दाऊद कली मेको मोरीयाह डांडाम कोंइशो बाक्‍माक्‍त। मिनु दाऊदमी “परमप्रभु आ खिं यबुसी ओरनान आ चेरब तुप्‍तीकेम सेल्‍चा माल्‍ब” दे माइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। \em १इतिहास २१:१८-२६\em* \v 2 मिनु सोलोमन पिप दुम्‍शो आ ४ बर्स ङा महिना निक्‍शी ङा नाक्‍त निक्‍शीमी मेको खिं सेल्‍चा गोवा बाक्‍त। \v 3 सोलोमनम परमप्रभु आ खिं दोमो सेल्‍चा थुं पशो बाक्‍माक्‍त देंशा हना, माइत पुक्‍तीके रे आ लाइश्‍शो ६० कुबीत नु आ ब्रेम्‍शो २० कुबीत बाक्‍माक्‍त। \em कुबीत का ०.५ मिटर बाक्‍ब।\em* \v 4 खिं आ ङोंइती २० कुबीत लाइश्‍शो, २० कुबीत ब्रेम्‍शो नु सहे का २० कुबीत ग्‍येत्‍थ लाइश्‍शो पिंडी बाक्‍माक्‍त। मेको आगा ङा गारोमी क्‍येख सुनम गिल्‍पदा बाक्‍त। \v 5 मेको खिं आ आगा नेल्‍ल सला के फलेक क्‍येप्‍पदा बाक्‍त। मिनु नेल्‍ल कली क्‍येख सुनम गिल्‍पदा बाक्‍त। मेको दारपाइक्‍चा कली मेको आ तार खजूर रवा नु सिक्रीपुकी बुटा आप्‍शा सेल्‍पदा बाक्‍त। \v 6 मेको खिं कली दारपाइक्‍चा कली हीरापुकी क्‍येप्‍पदा बाक्‍त। मेको आन माल्‍शो सुन पारवाइम माइक्‍तीके रे चाक्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 7 मिनु मेको खिं आगा नेल्‍ले सुनम गिल्‍पदा बाक्‍त। मेको आ थाम, लाप्‍चो आ पुं ङा शी, गारो नु लाप्‍चो नेल्‍ल गिल्‍पदा बाक्‍त। आन गारोम करूबपुकी मुशा सेल्‍पदा बाक्‍त। \p \v 8 मिनु मेकोमी नेल्‍ल क्‍येङा चोव़खो कोठा सेल्‍पदा बाक्‍त। खिं आ ब्रेम्‍शो आ लाइश्‍शो यो खाल का ङा पा २० कुबीत लाइश्‍शो नु २० कुबीत ब्रेम्‍शो सेल्‍पदा बाक्‍त। मिनु मेकोमी आ आगा नेल्‍ल ६ सहे टलेन्‍ट क्‍येख सुनम गिल्‍पदा बाक्‍त। \em टलेन्‍ट का ३४ किलो बाक्‍ब।\em* \v 9 मेको कांटी ङा सुन नाक्‍शोनु, ५० शेकेल बाक्‍मा बाक्‍त। मेकोमी आ इर गे ङा कोठा यो सुनम गिल्‍पदा बाक्‍त। \em शेकेल का ११.५ ग्राम बाक्‍ब\em* \p \v 10 मिनु मेकोमी नेल्‍ल क्‍येङा चोव़खो कोठा कली करूब निक्‍शी मुशा, सुनम गिल्‍पदा बाक्‍त। \v 11 मेको करूब आस फ्रां नेल्‍ल प्राक्‍शा पुक्‍शोनु, २० कुबीत लाइश्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। मेको करूब आ फ्रां का ५ कुबीत लाइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु मेको वोइश्‍शा, आ फ्रां काम परमप्रभु यावे आ खिं ङा गारो थिशो बाक्‍माक्‍त। मिनु मेको आ अर्को ५ कुबीत लाइश्‍शो फ्रांम चहिं अर्को करूब आ फ्रां थिशो बाक्‍माक्‍त। \v 12 मोपान अर्को करूब आ फ्रां खिं आ अर्को गे ङा गारो थिशा ५ कुबीत लाइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु मेको आ अर्को फ्रांम अर्को ङोंइती ङा करूब आ फ्रांम थिशो बाक्‍माक्‍त, मेको यो ५ कुबीत लाइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। \v 13 मेको करूब आस फ्रां नेल्‍ल पा २० कुबीत प्राक्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। मेको निक्‍शी राप्‍शो बाक्‍सा बाक्‍त। मिनु मेको निक्‍शीमी मेको खिं गे कोव़शो बाक्‍सा बाक्‍त। \v 14 मिनु सोलोमनम फारतीक वा नीलो, प्‍याजी नु लल श्‍येले नु रिम्‍शो पा किरशो सुती श्‍येले रे प्रोव़शो वा के सेल्‍पदा बाक्‍त। मिनु करूब आ बुटा आप्‍शा प्रोव़पदा बाक्‍त। \em प्रस्‍थान २६:३१\em* \s1 परमप्रभु आ खिं ङा थाम निक्‍शी \r १राजा ७:१५-२२ \p \v 15 मिनु खिं आ ङोंइती ३५ कुबीत लाइश्‍शो कांसा के थाम निक्‍शी सेल्‍पदा बाक्‍त। मेको आस कली ५ कुबीत लाइश्‍शो गुप्‍तीके गुप्‍पदा बाक्‍त। \v 16 मेको थाम निक्‍शी आस गुप्‍तीके एर ओंथ हिरचा कली जाली खोदेंशो साङली निक्‍शी सेल्‍पाइश्‍शा, सहे का दारीम सेल्‍शा, मेको दारीम साङलीम क्‍युक्‍पदा बाक्‍त। \v 17 मेको थाम निक्‍शी परमप्रभु यावे आ खिं आ ङोंइती का ग्‍युरा गे, का पेरा गे राप्‍पदा बाक्‍त। मिनु ग्‍युरा गे ङा थाम आ नें याकीन वोदा बाक्‍त। पेरा गे ङा थाम आ नें बोआज वोदा बाक्‍त। \em याकीन आ अर्थ “थुं बारपाइक्‍ब” बाक्‍ब। बोआज आ अर्थ “मेकोमी सक्ति गेब” बाक्‍ब।\em* \c 4 \s1 खिं कली मार मार सेल्‍शो \r १राजा ७:२३-५१ \p \v 1 मिनु सोलोमनमी हुराम-अबी कली २० कुबीत लाइश्‍शो २० कुबीत ब्रेम्‍शो नु १० कुबीत ग्‍येत्‍थ लाइश्‍शो कांसा के चढ़ेतीक का सेल्‍पदा बाक्‍त। \em कुबीत का ०.५ मिटर बाक्‍ब।\em*\em १इतिहास ७:७\em* \p \v 2 मिनु नोले यपाइश्‍शा कांसा के थम ठेयब बोस का सेल्‍पदा बाक्‍त। मेको कली दोम्‍ली देंमा बाक्‍त। मेको सुर का रे अर्को सुर सम्‍म १० कुबीत बाक्‍माक्‍त। मिनु मेको आ ग्‍येत्‍थ लाइश्‍शो ५ कुबीत बाक्‍माक्‍त। मेको आ एर ओंथ पुक्‍शोनु ३० कुबीत बाक्‍माक्‍त। \v 3 मेको दोम्‍ली आ लाङगा गे हार निक्‍शी ब्‍यफ दारपाइक्‍चा कली बाक्‍माक्‍त। कुबीत काम १० ओटा ब्‍यफ बाक्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। मेको बोस नु दारपाइक्‍तीक ब्‍यफ कांसा यपाइक्‍तीक गेय रे कालेमीन सेल्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 4 मेको दोम्‍ली १२ ओटा ब्‍यफ आन तार वोइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। ब्‍यफ सां उत्तर गे कोव़शो, सां पच्‍छिम गे कोव़शो, सां दक्‍खिन गे कोव़शो नु सां पूर्ब गे कोव़शो बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु मेको दोम्‍ली मेको ब्‍यफ आन तार वोइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। मेको ब्‍यफ आन मीलु आगा गे बाक्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 5 मेको दोम्‍ली आ सुर लिली फू आ सफा खोदेंशो पा रोम्‍सीशो बाक्‍माक्‍त। मेको आ सुर लोटा के खोदेंशो बाक्‍माक्‍त। मेको बोस इन्‍ची सां थांइशो बाक्‍माक्‍त। मेको आ आगाम हजार सां बाथ ब्‍वाक्‍कु रिक्‍बाक्‍माक्‍त। \em बाथ का २२ लिटर बाक्‍ब।\em* \p \v 6 मिनु सोलोमनम चिनु तेम्‍शा १० ओटा आइक्‍च कांसा के चिक्‍तीक बोस सेल्‍पदा बाक्‍त। मिनु मेको के ५ ओटा दोम्‍ली आ ग्‍युरा गे नु ५ ओटा आ पेरा गे वोइक्‍पाइक्‍मी बाक्‍त। मिनु चोशा चढ़ेचा कली मार मार मुरचा माल्‍तेक्‍म हना, मेकेर मुरबाक्‍मा बाक्‍त। मेको दोम्‍ली चहिं चढ़ेब आन चिक्‍तीक बाक्‍माक्‍त। \p \v 7 मिनु मोसामी ङोंइती बत्ती दातीक सेल्‍चा शेंशो खोदेंशो पा, १० ओटा सुन के बत्ती दातीक सेल्‍पदा बाक्‍त। मिनु मेको परमप्रभु यावे आ खिंम ५ ओटा दक्‍खिन गे नु ५ ओटा उत्तर गे पा वोइक्‍पदा बाक्‍त। \v 8 मेकोमी १० ओटा टेबल यो सेल्‍शा, परमप्रभु यावे आ खिंम ५ ओटा ग्‍युरा गे नु ५ ओटा पेरा गे पा वोइक्‍पदा बाक्‍त। मिनु सहे का सुन के ब्रुइक्‍तीक बोस यो सेल्‍पदा बाक्‍त। \p \v 9 मेकोमी चढ़ेब आन बाक्‍तीक लाङगा, ठेयब लाङगा नु लाङगा ङा लाप्‍चोपुकी सेल्‍पदा बाक्‍त। मिनु लाप्‍चो आन कली कांसाम गिल्‍पदा बाक्‍त। \v 10 मिनु मेको दोम्‍ली माइश्‍शो ठेयब ब्‍वाक्‍कु वोइक्‍तीके परमप्रभु यावे आ खिं आ दक्‍खिन पूर्ब गे ङा कुनाम वोइक्‍पदा बाक्‍त। \s1 हुराममी मार मार सेल्‍शो \p \v 11 मिनु हुराममी ग्‍योंब, बेल्‍चा नु बोसपुकी सेला बाक्‍त। मोपा हुराममी पिप सोलोमन आ गेशो परमप्रभु आ खिं ङा गेय नेल्‍ल थुमा बाक्‍त। \v 12 हुराममी थाम निक्‍शी, बोस खोदेंशो गुप्‍तीके, मेको आस एर ओंथ क्‍युक्‍शो दारपाइक्‍तीक जाली खोदेंशो साङली सेल्‍शा थुमा बाक्‍त। \v 13 मेको साङलीम क्‍युक्‍चा कली ४ सहे दारीम सेला बाक्‍त। मेको थाम आस ङरम बाक्‍शो गुप्‍तीक बोस आस कली सुम्‍चा कली सेल्‍शो जाली खोदेंशो साङली नु मेको साङलीम हार निक्‍शी पा वोइक्‍चा कली दारीमपुकी, \v 14 बोसपुकी राप्‍पाइश्‍शा वोइक्‍तीके नु बोसपुकी, \v 15 मेको दोम्‍ली माइश्‍शो ठेयब चिक्‍तीके नु मेको आ राप्‍पाइक्‍‍तीके ङा १२ ओटा ब्‍यफपुकी, \v 16 ग्‍योंबपुकी, बेल्‍चापुकी, श्‍ये ग्रुंइतीक कांटापुकी नु मेकेर माल्‍शो मारेइ मारेइ सोलोमनम अरेशो खोदेंशो पा हुराममी परमप्रभु यावे आ खिं कली सेल्‍शो नेल्‍ल टल्‍केपपाइश्‍शो कांसा के बाक्‍मा बाक्‍त। \v 17 मिनु पिपमी मेको नेल्‍ल यर्दन ङा दिंम ङा खपीम, सुक्‍कोथ नु सेरेदाह सहर आस दातेम यपाइश्‍शा सेल्‍पाइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। \v 18 मोपा सोलोमनमी मेकेर शुश कांसा के सेल्‍तीके सेल्‍पदा बाक्‍त। मेको कली दोशो कांसा माल्‍द‍मे, मेको मतुइश्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। \p \v 19 मिनु सोलोमनम परमप्रभु आ खिं कली माल्‍तीक मारेइ मारेइ सुन के चढ़ेतीके, कोंइतीक शोब्‍ले वोइक्‍तीके टेबलपुकी सेल्‍पदा बाक्‍त। \v 20 मिनु मोसाम देंशो खोदेंशो पा नेल्‍ल क्‍येङा चोव़खो कोठा आ ङोंइती दाचा कली क्‍येख सुन के बत्ती दातीक नु आन तेल वोइक्‍तीके सेल्‍पदा बाक्‍त। \v 21 मेकोमी क्‍येख सुन के फू, तेल वोइक्‍तीके नु थनारोपुकी, \v 22 क्‍येख सुन के सल्‍दो क्‍योरतीके, बोसपुकी नु डाडुपुकी नु मी कुरतीके सेल्‍पदा बाक्‍त। मिनु परमप्रभु यावे आ खिं ङा लाप्‍चो, आगा ङा नेल्‍ल क्‍येङा चोव़खो कोठा ङा लाप्‍चो नु ठेयब बाक्‍तीक ङा लाप्‍चो नेल्‍ल सुन के सेल्‍पदा बाक्‍त। \c 5 \s1 कबल पशो सन्‍दोस चाक्‍शो \p \v 1 मिनु सोलोमनम परमप्रभु यावे आ खिं कली पशो गेय नेल्‍ल थुमा नोले, आ आफ दाऊदमी परमप्रभु यावे कली गेशो नेल्‍ल चाक्‍गा बाक्‍त। मेको सुन चांदी नु ग्‍योंब नेल्‍ल मारेइ मारेइ परमप्रभु आ खिं ङा शोंप वोइक्‍तीकेमी वोइक्‍पदा बाक्‍त। \em १इतिहास १८:११; १इतिहास २९:२-४\em* \p \v 2 मिनु नोले सोलोमनम परमप्रभु यावे आ कबल पशो सन्‍दोस दाऊद आ सहर सियोन रे चाक्‍चा कली इस्राएल ङा खाल्‍पापुकी, इस्राएली आन थर थर ङा ठेयब मुर नेल्‍ले नु इस्राएली आन खिं खिं ङा ठेयब मुर आन कली यरूसलेममी बुक्‍चा, दे ब्रेत्‍तीमी बाक्‍त। \v 3 मिनु इस्राएल ङा खुम्‍सीशो मुर नेल्‍ल ७ महिना ङा चाड नाक्‍ती पिप आ ङोंइती जाक्‍मा बाक्‍त। \em लेवी २३:३४\em* \v 4 मिनु इस्राएल ङा खाल्‍पा नेल्‍ल जाक्‍मानु, लेवीपुकीम कबल पशो सन्‍दोस कुरमे बाक्‍त। \v 5 मिनु चढ़ेबपुकी नु लेवीपुकीम सन्‍दोस, ग्रुम्‍तीक ताम्‍बु नु ताम्‍बुम बाक्‍शो ग्‍योंब परमप्रभु आ मारेइ मारेइ थोव़क कुरशा, इर लदमे बाक्‍त। \v 6 मिनु पिप सोलोमन आ ङोंइती बुक्‍शो इस्राएल ङा मुर नेल्‍ले मेको कबल पशो सन्‍दोस आ ङोंइती बाक्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीम हिक्‍ने मचाप्‍चा ङा पा शुश ब्‍यफ नु भेडा चढ़ेमे बाक्‍त। \v 7 मिनु नोले चढ़ेबपुकीम परमप्रभु यावे आ कबल पशो सन्‍दोस आ बाक्‍तीक परमप्रभु यावे आ खिं आ आगा ङा नेल्‍ल क्‍येङा चोव़खो कोठाम चाक्‍शा करूब आस फ्रां आगाम वोदमे बाक्‍त। \v 8 मेको करूब आस फ्रां मेको कबल पशो सन्‍दोस बाक्‍तीक आ तारी प्राक्‍शो बाक्‍सा बाक्‍त। मोपा मेको करूब निक्‍शीमी आस प्राक्‍शो फ्रांम कबल पशो सन्‍दोस नु आ कोक्‍के सुम्‍शो बाक्‍सा बाक्‍त। \v 9 मेको कोक्‍के चहिं थम लाइश्‍शो बाक्‍तीके नेल्‍ल क्‍येङा चोव़खो कोठा रे ठेयब बाक्‍तीकेम तांइसीशो बाक्‍माक्‍त। तन्‍न मेको लाङगा रे मतांइसीबाक्‍माक्‍त। मेको मुल सम्‍म यो बाक्‍नीम। \v 10 मोसामी होरेब डांडाम मेको कबल पशो सन्‍दोस आगा वोइश्‍शो फुल्‍लु निक्‍शी क्‍येङा लाक्‍शा, अरु मारेइ मबाक्‍माक्‍त। मेना परमप्रभु यावेमी इस्राएली इजीप्‍त प्रोंइशा गाक्‍मानु, कबल पशो बाक्‍माक्‍त। \em ब्‍यवस्‍था १०:५; हिब्रू ९:४\em* \p \v 11 मिनु चढ़ेबपुकी नेल्‍ल क्‍येङा चोव़खो कोठा रे ग्रूमा बाक्‍त। मेकेर बाक्‍शो चढ़ेब नेल्‍ले आन पालो मरिम्‍थुन परमप्रभु यावे आ ङोंइती जाक्‍चा कली ठीक सेल्‍सीशो बाक्‍मा बाक्‍त। \em १इतिहास ८:१४; लूका १:८-९\em* \v 12 मिनु कुम्‍सो पाइब लेवी नेल्‍ल, आसाफ, हेमान, येदुथून नु मेको आन तौपुकी, मेको आन खिं खिं ङा वोंइश मुर नेल्‍ल रिम्‍शो पा किरशो श्‍येले रे प्रोव़शो सुती वा फेक्‍सीशा बुप्‍केल, ठेयब नु आइक्‍च तार पाइश्‍शो ताप्‍तीके कुरशा चढ़ेतीक आ पूर्ब गे राम्‍मा बाक्‍त। मिनु मेकोपुकी नु सहे का २० जना चढ़ेब यो बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु मेकोपुकी चहिं तुराही ताप्‍ब बाक्‍मा बाक्‍त। \em १इतिहास १५:१९; १इतिहास १६:३७; १इतिहास १६:४१-४२\em* \v 13 मिनु तुराही ताप्‍बपुकी नु कुम्‍सो पाइबपुकीम खाल का ङा सेंदा पा “परमप्रभु यावे, गे ठेयब बाक्‍नीनी। गे रिम्‍शो पाइब बाक्‍नीनी” दे कुम्‍सो पतीक मेको आन गेय बाक्‍माक्‍त। मिनु मेकोपुकीम तुराही, बुप्‍केल नु अरु ताप्‍तीक ताप्‍शा, परमप्रभु यावे कली “गे रिम्‍शो पाइब बाक्‍नीनी। इन दाक्‍तीके गेना हना यो लीब” दे कुम्‍सो पामे बाक्‍त। मिनु परमप्रभु यावे आ खिं गोस्‍सुम ब्रीमाक्‍त। \em १इतिहास १६:३४; भजन संग्रह १०६:१\em* \v 14 मिनु मेको गोस्‍सुम खिं ब्रीतीके चढ़ेबपुकीम गेय पने मचाप्‍मे बाक्‍त। मारदे हना परमप्रभु यावे आ खिं आ छेङछेङम ब्रीशो बाक्‍माक्‍त। \em १इतिहास ७:१-३; प्रस्‍थान ४०:३५\em* \c 6 \s1 सोलोमनम परमप्रभु नु लोव़ पशो \r १राजा ८:१२-५३ \p \v 1 मिनु सोलोमनम “परमप्रभु यावे, गे ‘गो थम क्‍येर गोस्‍सुम बाक्‍नुङ’ देंशो बाक्‍तीनी। \v 2 गो इन कली गेना हना यो बाक्‍चा कली थम दारशो खिं का सेल्‍ता” देंमाक्‍त। \p \v 3 मिनु नोले पिप खुम्‍सीशो इस्राएली गे हिरशा, नेल्‍ल आन कली आसीक गेमी बाक्‍त। मेना मुर नेल्‍ले राप्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 4 मिनु मेकोमी “परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभु, गे ठेयब बाक्‍नीनी। गे आं आफ दाऊद नु देंशो लोव़ मुल खाप्‍शो बाक्‍नीनी। \v 5 गे आं आफ दाऊद कली ‘गो आं मुर आन कली इजीप्‍त रागी रे ग्रुंइशा चाक्‍गुमी रे मुल सम्‍म आं नें वोइक्‍चा नु आं खिं सेल्‍चा कली इस्राएल ङा तेकोइ थर आन सहर मयोव़ङु। मिनु गो आं मुर इस्राएली आन कली सासन पपाइक्‍चा कली पिप मयोव़ङु। \v 6 तन्‍न गो आं नें कली मान पचा, दे यरूसलेम कली योव़ता। मिनु दाऊद कली आं मुर इस्राएली आन पिप दुम्‍चा कली योव़ता’ देंशो बाक्‍तीनी। \v 7 आं आफ दाऊदम परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभु आ नें कली मान पा खिं का सेल्‍चा कली थुं पशो बाक्‍माक्‍त। \em २सामुएल ७:२-१३\em* \v 8 तन्‍न परमप्रभु यावे, गे आं आफ दाऊद कली ‘गे आं नें कली मान पा खिं का सेल्‍चा थुं पाप्‍तीवी। मेको रिम्‍शो बाक्‍ब। \v 9 मो हना यो गे मेको सेल्‍चा मदुम्‍नेवे। तन्‍न इ तौम आं नें कली मान पा खिं का सेल्‍चा माल्‍ब’ दे माइश्‍शो बाक्‍तीनी। \v 10 मुल परमप्रभु यावे, गे इन देंशो लोव़ खाप्‍तीनी। परमप्रभु यावे, गे इन लोव़ खोदेंशो पा गो आं आफ दाऊद आ पा ङा पिप दुम्‍ती। मिनु गो इस्राएल ङा पिप आ ठेयब नित्‍तीकेम निश्‍शो बाक्‍नुङ। मिनु गो परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभु, इन नें कली मान पा एको खिं सेल्‍ता। \em जकरिया ४:९\em* \v 11 मिनु गो इन कबल पशो सन्‍दोस मेको आगाम वोइक्‍ता। परमप्रभु यावे, इन इस्राएली नु पशो कबल आगाम बाक्‍ब” देंमाक्‍त। \em ब्‍यवस्‍था ९:९; ब्‍यवस्‍था १०:५\em* \s1 परमप्रभु आ खिं जिम्‍मा गेशो \p \v 12 मिनु सोलोमन परमप्रभु यावे कली चढ़ेतीक आ ङोंइती नु इस्राएल ङा खुम्‍सीशो मुर नेल्‍ल आन ङोंइती राप्‍शा, आ गुइ निम्‍फा पोक्‍गा बाक्‍त। \v 13 सोलोमनम ५ कुबीत लाइश्‍शो, ५ कुबीत ब्रेम्‍शो नु कुबीत सां ग्‍येत्‍थ लाइश्‍शो कांसा के राप्‍तीक का सेल्‍पाइश्‍शा, लाङगा आ दातेम वोइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु मेको तार राम्‍माक्‍त। मिनु नोले खुम्‍सीशो इस्राएली नेल्‍ल आन ङोंइती आ पोक्‍च थेक्‍शा, आ गुइ सरीङ गे पोक्‍गा बाक्‍त। \em कुबीत का ०.५ मिटर बाक्‍ब।\em* \v 14 मिनु मेकोमी “परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभु, सरीङ नु रागीम इन खोदेंशो सुइ मबाक्‍नीम। गे कबल खाप्‍ब बाक्‍नीनी नु इन कली नेल्‍ल थुंम खोइक्‍ब इन वाइल आन कली गे गेना हना यो दाक्‍नीनी। \v 15 गे इन वाइल, आं आफ दाऊद कली देंशो लोव़ खाप्‍तीनी। इन देंशो लोव़ मुलाक्‍त पाइतीनी। \v 16 मोपतीके परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभु इन गेय पाइब, आं आफ दाऊद कली देंशो लोव़ खपीन। मार देंशो लोव़ खपीन देंशा हना, ‘इस्राएली आन कली सासन पचा कली गेना हना यो इ मुर बाक्‍ब। गे आं ङोंइती गाक्‍शो खोदेंशो पा इ आलपुकीम आं अरेशो लोव़ पाम्‍तेक्‍म हना, इस्राएल ङा ठेयब नित्‍तीकेम पिप दुम्‍चा कली गेना हना यो इ मुर का बाक्‍ब’ देंशो बाक्‍‍तीनी। \em २सामुएल ७:१६\em* \v 17 मिनु मुल परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभु, इन गेय पाइब दाऊद कली देंशो लोव़ थमा दुम्‍पतीन। \p \v 18 मिनु मार, परमप्रभु थमा पा मुर नु रागीम बाक्‍बा ङा? सरीङ नु स्‍वर्गम इन कली मरिक्‍ब हना, इन कली सेल्‍शो खिंम इन कली दोपा रिक्‍बा ङा? \em १इतिहास २:५\em* \v 19 इन गेय पाइब, आं पुंइशो, आं पशो लोव़ नेनीन। परमप्रभु यावे, आं परमप्रभु, आं ब्रेश्‍शो नु आं प्रार्थना नेनीन। \v 20 मिनु इन देंशो लोव़ खोदेंशो पा इन नें कली मान पचा कली सेल्‍शो बाक्‍तीक, एको खिं कली नाक्‍दो नाक्‍ती कोव़ङीन। मिनु इन खिं गे कोव़शा पुनुनु, आं लोव़ नेनीन। \v 21 मिनु इन गेय पाइब नु इस्राएली, इन मुरुम एको खिं गे कोव़शा पुन्‍मेनु, इन स्‍वर्ग ङा बाक्‍तीक रे नेनीन। मिनु नेंशा मेको आन पाप क्‍याम्‍दीन। \p \v 22 सुइम अरु मुर कली पाप पशो बाक्‍त हना, कसम जचा माल्‍ताक्‍व हना, मेको मुर कली इन कली चढ़ेतीक नु इन खिं आ ङोंइती कसम जपाइक्‍तेक्‍म हना, \em ब्‍यवस्‍था २७:२६; प्रस्‍थान २२:१०\em* \v 23 गे स्‍वर्ग रे मेको नेंशा, मार पचा माल्‍बा, मेको पने। मिनु इन गेय पाइब आस दातेम निसाफ पने। दोस ताइब कली सजाइ गेने। मिनु दोस मताइब कली प्रोनीन। दोपा ठीक पवा, मेको आ पशो खोदेंशो पा, मेको कली गेने। \p \v 24 मिनु इस्राएली, इन मुरपुकीमी इन कली पाप पशा, आन जोरी सत्रु नु लडाइ पा ब्रुम्‍तेक्‍म हना, तन्‍न एको इन खिं जाक्‍शा, इन नें थिशा, इन कली पुंइशा, इन गे लेत्‍‍तेक्‍म हना, \em ब्‍यवस्‍था २८:२५\em* \v 25 गे स्‍वर्ग रे मेको आन पुंइशो नेनीन। मिनु इस्राएल ङा मुर आन पाप क्‍याम्‍दीन। मिनु गे मेको आन कली नु आन किकी पिपी आन कली गेशो रागीम लेश्‍शा चाक्‍कीन। \p \v 26 मिनु मेकोपुकीम इन कली पाप पतीके, रेउ मयित हना, मेकोपुकीम इन बाक्‍तीक गे कोव़शा, इन कली पुंइनीम। मिनु गे मेको आन कली सजाइ गेब परमप्रभु बाक्‍नीनी, दे तुइक्‍नीम। मिनु आन पाप रे लेश्‍शा, इन कली पुंइतेक्‍म हना, \em ब्‍यवस्‍था २८:२३-२४\em* \v 27 गे, स्‍वर्ग ङा बाक्‍तीक रे मेको आन पुंइशो लोव़ नेनीन। मिनु इन गेय पाइब, इस्राएली आन पाप क्‍याम्‍दीन। गे मेको आन गाक्‍चा माल्‍शो रिम्‍शो लां कोंइदीन। मिनु गे इन इस्राएल ङा मुर आन कली गेशा आन थेरशो रागीम रेउ यिपतीन। \p \v 28 मिनु रागीम अन्‍काल दुम्‍‍त हना, मुरपुकी बेक्‍तीक रोइ पाम्‍तेक्‍म हना, चेरब सोव़तीक रोइ जाक्‍त हना, बुंखी ङाइक्‍ताक्‍व हना, सल्‍हा सोंपु जोम्‍तेक्‍म हना, आन जोरी सत्रुम आन बाक्‍तीक पुम्‍ताक्‍म हना, दोदेंब हिंचा ङा श्‍येत नु रोइ बोक्‍त हना यो, \v 29 इन इस्राएल ङा मुर नु अरु सुइम आन श्‍येत इन कली शोव़शा, एको खिं गे कोव़शा, आन गुइ पोक्‍शा, इन कली पुंइतेक्‍म हना, \v 30 गे, इन मुर आन पुंइशो इन स्‍वर्ग ङा बाक्‍तीक रे नेनीन। मिनु मेको आन पाप क्‍याम्‍दीन। गे इन मुर आन थुं तुइश्‍शो खोदेंशो पा रिम्‍शो कली रिम्‍शो नु मरिम्‍शो कली मरिम्‍शो पने। मारदे हना गे ला मुर आन थुं तुइक्‍ब बाक्‍नीनी। \em भजन संग्रह १३९:१-४,२३\em* \v 31 मोपा इन कली मान पा हिंशा, मबेक्‍मा सम्‍म इन लां गाक्‍शा नु इन गेशो आन किकी पिपीम थेरशो रागीम रिम्‍शो पा बाक्‍नीम। \p \v 32 मिनु इन मुर, इस्राएली मबाक्‍थु, अर्को रागी ङा मुरपुकीम ङोन रागी रे जाक्‍शा, इन ठेयब नें, इन सक्ति नु इन वारच पतीके नेंशा, एको खिं गे कोव़शा, पुंइतेक्‍म हना, \v 33 गे, इन स्‍वर्ग ङा बाक्‍तीक रे मेको आन पुंइशो नेंशा, मेको अर्को रागी ङा मुर आन पुंइशो गेने। मोपा इस्राएली खोदेंशो पा रागी ङा मुर नेल्‍लेमी इन कली तुइश्‍शा, इन कली मान पा हिंनीम। मिनु मेकोपुकीम आं सेल्‍शो खिंम गे थमा पा बाक्‍नीनी, दे तुइक्‍नीम। \p \v 34 मिनु इन मुरपुकीम आन जोरी सत्रु नु लडाइ पचा कली तेको लां रे सोइक्‍ताक्‍नी हना यो, इन योव़शो सहर नु गोम इन कली मान पा सेल्‍शो खिं गे कोव़शा, पुंइतेक्‍म हना, \em दानीएल ६:११\em* \v 35 गे मेको आन पुंइशो लोव़ इन स्‍वर्ग ङा बाक्‍तीक रे नेंशा आन माल्‍शो गेशा वारच पने। \p \v 36 मिनु मेकोपुकीमी इन कली पाप पाम्‍तेक्‍म हना, मारदे हना पाप मपाइब सुइ मबाक्‍नीम। गे मेको आन कली तशा गाइश्‍शा, मेको आन कली आन जोरी सत्रु आन गुइमी गेतीनी हना, मेकोमी मेको आन कली ग्‍याइश्‍शा, ङोन रागी हना यो, आन नेक्‍था ङा रागी हना यो लाइश्‍शा, चोक्‍तेक्‍म हना, \v 37 मिनु मेको रागीमी मेको आन थुं इन गे लेश्‍शा, मेकोपुकीम ‘गो पाप पाइतक, गो दूली पाइतक, गो काइ मरिम्‍शो पाइतक’ देंशा, \em दानीएल ९:५\em* \v 38 मिनु मेको रागीम आन थुं नेल्‍लेमी इन गे लेश्‍शा, आन किकी पिपीम थेरशो रागी, इन योव़शो सहर नु गो इन कली मान पचा कली सेल्‍शो खिं गे कोव़शा, इन कली पुंइतेक्‍म हना, \v 39 इन स्‍‍वर्ग ङा बाक्‍तीक रे मेको आन पुंइशो लोव़ नेनीन। मिनु मेको आन माल्‍शो गेन। आन पशो पाप नेल्‍ल क्‍याम्‍दीन। \v 40 मुल आं परमप्रभु, मेको खिं रे इन मुर आन लोव़ नेंशा कोव़ङीन। मिनु आन पुंइशो नेनीन। \p \v 41 परमप्रभु यावे, परमप्रभु, मुल बोक्‍कीन। गे नु इन सक्ति ङा कबल पशो सन्‍दोस इन नाइश्‍शा बाक्‍तीकेम जाक्‍कीन। परमप्रभु यावे, परमप्रभु, इन कली चढ़ेबपुकीम इन मुर आन कली पाप क्‍याम्‍तीक गेय पपतीन। मिनु इन कली थमा सुइक्‍ब इन रिम्‍शो पशो तशा ग्‍येरसमल। \em भजन संग्रह १३२:८\em* \v 42 परमप्रभु यावे, परमप्रभु, गे इन तेल लुक्‍शो मुर, आं कली मप्रोंइयीनी। इन गेय पाइब दाऊद कली पशो इन गेना हना यो दाक्‍तीक मिम्‍तीन” दे सोलोमनम परमप्रभु कली देंमाक्‍त। \em भजन संग्रह ८९:४-५\em* \c 7 \s1 परमप्रभु आ खिंमी चाड मानेशो \r १राजा ८:५४-६६ \p \v 1 मिनु सोलोमनम मेको पुंइने थुमा नोले सरीङ रे मी यिमाक्‍त। मिनु मेको मीम चोशा चढ़ेशो नु अरु चढ़ेशो नेल्‍ल नेक्‍गा बाक्‍त। मिनु परमप्रभु यावे आ छेङछेङम आ खिं कली ब्रीमाक्‍त। \em लेवी ९:२४; १राजा १८:३८; प्रस्‍थान ४०:३४\em* \v 2 मिनु परमप्रभु यावे आ खिं आ छेङछेङम ब्रीतीके, चढ़ेबपुकी परमप्रभु यावे आ खिं ओव़ने मचब्‍मे बाक्‍त। \v 3 इस्राएली नेल्‍लेमी मेको मी यिशा नु परमप्रभु यावे आ खिं आ तार छेङछेङ बाक्‍शो तामे बाक्‍त। मेकोपुकीमी खप सम्‍मन बाप्‍शा “परमप्रभु यावे, गे रिम्‍शो पाइब बाक्‍नीनी। इन दाक्‍तीके गेना हना यो लीब” देंशा, ठेयब सेल्‍मे बाक्‍त। \em २इतिहास ५:१३-१४; भजन संग्रह १०६:१\em* \p \v 4 मिनु नोले पिप नु मुर नेल्‍लेमी परमप्रभु यावे आ ङोंइती चढ़ेमे बाक्‍त। \v 5 मिनु पिप सोलोमनम २२ हजार ब्‍यफ नु लाख का, २० हजार भेडा चढ़ेवा बाक्‍त। मोपा पिप नु मुर नेल्‍लेमी मेको खिं परमप्रभु कली जिम्‍मा गेमे बाक्‍त। \v 6 चढ़ेब आन पालो खोदेंशो पा बाक्‍मा बाक्‍त। लेवीपुकी परमप्रभु यावे कली ताप्‍तीक ताप्‍चा कली आन ताप्‍तीके शेशा बाक्‍मा बाक्‍त। पिप दाऊदम मेको ताप्‍तीकपुकी परमप्रभु यावे कली ठेयब सेल्‍चा कली “आ दाक्‍चा गेना हना यो लीब” दे कुम्‍सो पचा कली, परमप्रभु यावे कली ठेयब सेल्‍ची ना कली सेल्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु लेवीपुकीमी कुम्‍सो पामे बाक्‍त। चढ़ेबपुकी कोव़मुशा तुराही ताप्मे बाक्‍त। मेना इस्राएली नेल्‍ल राप्‍शा बाक्‍मा बाक्‍त। \em २इतिहास ४:१\em* \p \v 7 मिनु नोले सोलोमनम परमप्रभु यावे आ खिं आ ङोंइती ङा लाङगा परमप्रभु कली जिम्‍मा गेवा बाक्‍त। मिनु मेकेर चोशा चढ़ेतीक चढ़ेवा बाक्‍त। दुशा बाक्‍चा आ पर्बम चढ़ेशो आन बोंसो यो चढ़ेवा बाक्‍त। मारदे हना मेको आ सेल्‍शो कांसा के चढ़ेतीकेम चोशा चढ़ेशो, अन्‍न चढ़ेशो नु बोंसो चढ़ेचा कली मरिक्‍ता बाक्‍त। \em २इतिहास ४:१\em* \p \v 8 मेना सोलोमनम ७ नाक्‍ती सम्‍म चाड सेला बाक्‍‍त। मिनु इस्राएली नेल्‍ले मेको नु बाक्‍मा बाक्‍त। लेबो-हमाथ रे इजीप्‍त ङा खोला सम्‍म शुश मुरुमी ७ नाक्‍त सम्‍म चाड मानेमे बाक्‍त। \v 9 मिनु मेकोपुकीमी ८ नाक्‍तीम परमप्रभु यावे कली ठेयब ग्रुम्‍तीक का सेल्‍मे बाक्‍त। मारदे हना मेकोपुकीम चढ़ेतीक ङा जिम्‍मा गेतीके ७ नाक्‍त सम्‍म मानेमे बाक्‍त। मिनु नोले ७ नाक्‍त ङा चाड यो मानेमे बाक्‍त। \em गन्‍ती ७:१०\em* \v 10 मिनु ७ महिना ङा २३ नाक्‍तीम सोलोमनम मुर आन कली आन खिं खिं सोइक्‍तीमी बाक्‍त। मेकोपुकी थुं नाइश्‍शा, थम ग्‍येरसीशा लमा बाक्‍‍त। मारदे हना परमप्रभु यावेमी दाऊद, सोलोमन नु आ मुर आन कली थम रिम्‍शो पवा बाक्‍त। \v 11 मो पा सोलोमनम परमप्रभु यावे आ खिं नु आ दरवार सेल्‍ने थुमा बाक्‍त। मिनु परमप्रभु यावे आ खिं नु आ खिं सेल्‍चा थुं पा रिम्‍शो पा थुमा बाक्‍त। \s1 परमप्रभुमी लोव़ पशो \r १राजा ९:१-९ \p \v 12 मिनु नोले परमप्रभु यावे नाक्‍दो सोलोमन आ ङोंइती तपांइसीशा, मेको कली “गो इ पुंइशो लोव़ नेंता। मिनु गो मेको खिं मुरपुकीमी आं कली मेकेर चढ़ेचा कली योव़ता। \em ब्‍यवस्‍था १२:५-६; यसैया ५६:७; मर्कूस ११:१७; यूहन्‍ना २:१६\em* \v 13 गो सरीङ कली चोक्‍शो खोदेंशो पा रेउ मयिपाइक्‍ता हना, गो रागी कली खतम पोक्‍चा कली सल्‍हा सोइक्‍ताक्‍ङ हना, आं मुर आन दातेम बेक्‍तीक रोइ पपाइक्‍ता हना, \v 14 मिनु आं मुरपुकी ब्रेम्‍शो दुम्‍शा, आं कली पुंइशा, आं कली माल्‍तेक्‍म हना, आन मरिम्‍शो लां रे लेत्‍‍तेक्‍म हना, गो स्‍वर्ग रे मेको आन पुंइशो नेंनुङ। मिनु मेको आन पाप क्‍याम्‍नुङ। मिनु गो मेको आन रागी कली ङोंइती ङा खोदेंशो पा रिम्‍शो सेल्‍नुङ। \v 15 मिनु मेको बाक्‍तीकेमी मुरपुकीम आं कली पुंइशो लोव़ गो कोव़शा नोफा दाइक्‍नुङ। \em २इतिहास ६:४०\em* \v 16 मारदे हना गो आं नें गेना हना यो बाक्‍चा कली एको खिं कली योव़ता। एको आं के ला बाक्‍ब। गो मेको कली कोव़नुङ। आं थुं गेना हना यो मेकेर बाक्‍ब। \v 17 मिनु गे चहिं इ आफ दाऊद आं ङोंइती गाक्‍शो खोदेंशो पा गाक्‍तेवे नु आं इन कली शेंशो फुल्‍लुम मुशा ब्रेक्‍‍शो लोव़ नु आ निसाफ पतीक लोव़ नेल्‍ल पाप्‍तीवी हना, \v 18 गो इ राज्‍य बोल्‍यो नु ठेयब सेल्‍नुङ। गो इ आफ दाऊद कली कबल पशो खोदेंशो पा इ कली यो ‘गेना हना यो इस्राएली आन कली सासन पचा कली इ खिं ङा मुर का बाक्‍ब’ दे कबल पाइनुङ। \em २इतिहास ६:१६\em* \p \v 19 तन्‍न गे नोले शोंइसीशा, गो इ ङोंइती वोइश्‍शो आं फुल्‍लुम मुशा ब्रेक्‍शो लोव़ नु आं शेंतीके मटिप्‍तीवी हना, नु लशा अर्को देवी देवता आन कली सेउ पा पूजा पाप्‍तीवी हना, \v 20 गो इन कली गेशो रागी रे ग्रुंइनुङ। मिनु गो आं नें बाक्‍शो खिं प्रोंइनुङ, काइ मकोव़नुङ। मिनु गो एको कली जात जात ङा मुर आन दातेमी खि‍सी नु शुक्‍शी पाइक्‍तीक सेल्‍नुङ। \em ब्‍यवस्‍था २८:६३; १राजा १४:१५\em* \v 21 मिनु एको खिं आ पर्बम मार देंनीमी? मुल ठेयब दारशो बाक्‍ब। तन्‍न नोले एको लां रे गाक्‍ब मुर नेल्‍ल छक लाक्‍शा ‘मारदे परमप्रभु यावेम एको रागी नु एको खिं ओदेंशो सेला?’ दे हिल्‍लो पाइनीम। \em ब्‍यवस्‍था २९:२३-२८; येरमीया २२:८-९\em* \v 22 मिनु लेंशा मुरपुकीम ‘मारदे हना मेकोपुकीमी परमप्रभु यावे, आन किकी पिपी आन परमप्रभुमी मेको आन कली इजीप्‍त रे ग्रुंइशा चाक्‍ब परमप्रभु यावे कली प्रोंइतेक्‍म। मिनु अर्को देवी देवता आंम के सेल्‍शा, पूजा पा गेय पाम्‍तेक्‍म। मोपतीके परमप्रभु यावेमी मेको आन कली मोदेंशो श्‍येत गेप्‍तु’ दे लोव़ लेत्‍नीम” देंमा बाक्‍त। \c 8 \s1 सोलोमन आ अरु पतीके \r १राजा ९:१०-२८ \p \v 1 मिनु सोलोमनम परमप्रभु यावे आ खिं नु आ दरवार सेल्‍चा कली २० बर्स माल्‍दा बाक्‍त। \v 2 मिनु पिप हुरामम सोलोमन कली सहरपुकी गेवा बाक्‍त। मिनु सोलोमन मेको सहर आन कली लेंशा सेला बाक्‍त। मेकेर इस्राएल ङा मुर आन कली बाक्‍पाइक्मी बाक्‍त। \p \v 3 मिनु सोलोमन हमाथ-सोबा लशा, लडाइ पा मेको आ के सेला बाक्‍‍त। \v 4 मिनु गोरशो रागीमी तदमोर माइश्‍शो सहर सेला बाक्‍त। मिनु हमाथम यो मार मार वोइक्‍तीक सहरपुकी सेला बाक्‍त। \v 5 मेकोमी आइक्‍था ङा बेथ-होरोन नु आइदी ङा बेथ-होरोन यो सेला बाक्‍त। मिनु गारो हिरशो, ठेयब लाप्‍चो वोइश्‍शो नु आग्‍लो पाइश्‍शो बोल्‍यो सहर दुम्‍मा बाक्‍त। \v 6 मेकोमी बालाथ सहर नु सोलोमन आ मार मार वोइक्‍तीक सहरपुकी सेला बाक्‍त। मिनु बग्‍गी वोइक्‍तीक सहर नु शारा आन कली वोइक्‍तीक सहरपुकी सेला बाक्‍त। मेकोमी यरूसलेम, लेबानोनम नु आ राज्‍य नेल्‍लेमी आ दाक्‍शो खोदेंशो पा सहरपुकी सेला बाक्‍त। \v 7 हित्ती, एमोरी, परिज्‍जी, हिव्‍वी नु यबुसी इस्राएली मबाक्‍शो मुर, \v 8 आन चच युइ इस्राएल रागीम लीशो बाक्‍मा बाक्‍त। मारदे हना मेको आन कली मसाइक्‍थु, ब्रोंइचा गेशो बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु सोलोमनम मेको आन कली वाइल सेल्‍शा, गेय पपदा बाक्‍त। मेको मुल सम्‍म मोदेंशोन बाक्‍नीम। \em यहोसु १६:१०\em* \v 9 तन्‍न सोलोमनम इस्राएल ङा मुर रे मोदेंशो वाइल गेय पचा कली सुइ मलदा बाक्‍त। मेको आन कली लडाइ पाइब, आन ठेयब मुर, आ बग्‍गी चलेब नु शारा ङोइक्‍ब आन कप्‍तान सेल्‍मी बाक्‍त। \v 10 पिप सोलोमन के सहे निक्‍शी ५० जना अधिकार पाइश्‍शो मुर बाक्‍मा बाक्‍त। मेकोपुकी मुर आन कली कोव़ब बाक्‍मा बाक्‍त। \p \v 11 मिनु सोलोमनम फाराओ आ तमी कली दाऊद आ सहर रे मेको कली सेल्‍शो खिंम चाक्‍गा बाक्‍त। मारदे हना मेकोमी “आं मीश इस्राएल ङा पिप दाऊद आ खिंमी बाक्‍चा मदुम्‍ब। मारदे हना मेको परमप्रभु यावे आ कबल पशो सन्‍दोस बाक्‍शो, परमप्रभु आ बाक्‍तीक ला बाक्‍ब” देंमाक्‍त। \em १राजा ३:३\em* \p \v 12 मिनु नोले सोलोमनम परमप्रभु यावे आ खिं ङा पिंडी आ ङोंइती वोइश्‍शो आ सेल्‍शो चढ़ेतीकेम परमप्रभु यावे कली चोशा चढ़ेतीके चढ़ेवा बाक्‍त। \em २इतिहास ४:१\em* \v 13 मोसा आ अरेशो खोदेंशो पा नाइक्‍तीक नाक्‍ती, औंसी नाक्‍ती, बर्स ङा चाड सां बोरब ओख्‍ती मसुप्‍शो जिज शोब्‍ले जतीक चाड, ७ नाक्‍त ङा चाड नु गोठ सेल्‍शा बाक्‍तीक चाड मानेतीक नु नाक्‍त किंत किंत चढ़ेचा माल्‍शो चढ़ेतीक चढ़ेवा बाक्‍त। \em लेवी २३:-; गन्‍ती २८:२,४,११,१७,२६; गन्‍ती २९:१२\em* \v 14 सोलोमन आ आफ दाऊदम ब्रेक्‍शो अरेशो लोव़ खोदेंशो पा, तेको चढ़ेबम गेना चढ़ेचा माल्‍बा, आन पालोम पतीक गेय नेल्‍ल देंशो बाक्‍माक्‍त। मिनु लेवीपुकीमी परमप्रभु यावे कली ठेयब सेल्‍तीक कुम्‍सो पचा कली नु चढ़ेब आन कली वारच पचा कली बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु लाप्‍चो खाल पाइब आन कली आन हुल हुल पा योव़शा, तेको तेको लाप्‍चोम बाक्‍चा माल्‍दा मोपा वोइक्‍पाइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। मारदे हना परमप्रभु आ मुर दाऊद मोदेंशो अरेशो बाक्‍त। \em १इतिहास २३:- १इतिहास २६:-\em* \v 15 मिनु चढ़ेबपुकी नु लेवीपुकीम पिप आ अरेशो नेल्‍ल ठीक पा पामे बाक्‍त। मोपा मेकोपुकीमी शोंप वोइक्‍तीक कोठा यो कोव़ङमे बाक्‍त। \p \v 16 सोलोमनम परमप्रभु यावे आ खिं ङा जग दोवा रे नेल्‍ल मथुमा सम्‍म मोदेंशो दुम्‍‍माक्‍त। \p \v 17 मेको नोले सोलोमन ठेयब समुन्‍द्र आ नेक्‍था एदोम रागी ङा एस्‍योन-गेबेर नु एलोथ लमाक्‍त। \v 18 मिनु पिप हुराममी आ गेय पाइबपुकी, आ जहाजपुकी नु जहाज चलेब आन कली सोलोमन कली वारच पचा कली ठेयब समुन्‍द्रम सोइक्‍ता बाक्‍त। मेकोपुकी सोलोमन आ गेय पाइबपुकी नु ओफीर लशा, ४ सहे ५० टलेन्‍ट सुन ग्‍याप्‍शा चाक्‍शा, पिप सोलोमन कली गेमे बाक्‍त। \em टलेन्‍ट का ३४ किलो बाक्‍ब।\em* \c 9 \s1 शेबा ङा पिपीम जाक्‍शो \r १राजा १०:१-१३ \p \v 1 शेबा ङा पिपीममी सोलोमन आ शुश नें चलेशो नेना बाक्‍त। मिनु मेकोमी सोलोमन कली नाक्‍चा कली लेन्‍ने मचाप्‍चा ङा लोव़ हिल्‍लो पथ यरूसलेमम जाक्‍माक्‍त। मेको शुश मुर नु जाक्‍शा, शुश दल‍ओंठम मस्‍लापुकी, शुश सुन नु हीरापुकी कुर पा जाक्‍माक्‍त। मिनु मेकोमी सोलोमन कली ग्रुम्‍शा, आ थुंम बाक्‍शो लोव़ नेल्‍ल हिल्‍लो पवा बाक्‍त। \em मत्ती १२:४२\em* \v 2 मिनु सोलोमनमी आ हिल्‍लो पशो लोव़ नेल्‍ल लेत्‍‍ता बाक्‍त। मेकोमी तेको लोव़ हिल्‍लो पवा, मेको लोव़ सोलोमनम मारेइ श्‍येत मलाक्‍थु, लेत्‍‍ता बाक्‍त। \v 3 मिनु शेबा ङा पिपीममी सोलोमन आ रुप्‍तीक थुं नेल्‍ल तशा, मेको आ सेल्‍शो खिं, \v 4 मेको आ टेबल ङा जचा थोव़क, मेको आ एर ओंथ निश्‍शो आ सरकार ङा ठेयब मुरपुकी, मेको आ गेय पाइब आन दारशो वा, अरु आन फेक्‍तीके नु पिप कली तूचा गेब आन वा कोव़स ङा कोव़स दुम्‍माक्‍त। मिनु परमप्रभु यावे आ खिं लशा, मेको आ चोशा चढ़ेशो तशा, शुश छक लाक्‍माक्‍‍त। \p \v 5 मिनु मेकोमी पिप कली “आं रागीम इन पतीके नु शुश रुप्‍तीक थुं आ पर्बम नेंशो लोव़ नेल्‍ल थमा बाक्‍त। \v 6 तन्‍न गो जाक्‍शा, आंमा मतङा सम्‍म मेको आन देंशो लोव़ थमा मसुदु। मेकोपुकीमी आं कली इन रुप्‍तीक थुं आ पर्बम नेल्‍ल लोव़ मशोव़ङमे बाक्‍त। इच्‍का ला शोव़ङमे बाक्‍त। तन्‍न गे शुश रुप्‍तीक थुं पाइश्‍शो बाक्‍तीनी। \v 7 इन मुर ग्‍येरशो मुर बाक्‍नीमी। नाक्‍त किंत किंत इन ङोंइती गेय पाइबपुकीम इन रुप्‍तीक थुं ङा लोव़ नेंशा, ग्‍येरसीशो बाक्‍नीमी। \v 8 परमप्रभु यावे, इन परमप्रभु ठेयब बाक्‍ब। इन कली तशा ग्‍येरसीशा आ ठेयब नित्‍तीकेमी इन कली निप्‍पाइश्‍शा, आ पा ङा पिप सेल्‍तु। मारदे हना परमप्रभु यावे, इन परमप्रभुम इस्राएली आन कली दाक्‍शा, गेना हना यो बाक्‍पाइक्‍चा थुं पाप्‍तु। मोपतीके इन कली मेकेर ठीक निसाफ पचा नु ठीक पतीके शेंचा, दे आन पिप सेल्‍तु” देंमाक्‍त। \em १इतिहास २९:२३\em* \v 9 मिनु नोले मेकोमी पिप कली सहे का २० टलेन्‍ट सुन शुश मस्‍ला नु शुश हीरा गेवा बाक्‍त। शेबा ङा पिपीममी सोलोमन कली गेशो मस्‍लापुकी, थम रिम्‍शो बाक्‍शा तेइ मथिंसीब बाक्‍माक्‍त। \em टलेन्‍ट का ३४ किलो बाक्‍ब।\em* \p \v 10 मिनु मेको नेल्‍ल प्रोंइशा, पिप हुराम नु सोलोमन आस गेय पाइबपुकीम ओफीर रे सुन चाक्‍गमे बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीमी शुश क्‍येट लाइब शी नु हीरापुकी यो चाक्‍गमे बाक्‍त। \v 11 मिनु पिपमी मेको शी रे परमप्रभु यावे आ खिं नु दरवार कली थेंका सेला बाक्‍त। कुम्‍सो पाइब आन कली ठेयब नु आइक्च तार पाइश्‍शो ताप्‍तीकपुकी सेला बाक्‍त। ङोंइती मोदेंशो रिम्‍शो शी यहूदा रागीम गेनायो मबाक्‍शो बाक्‍माक्‍त। \p \v 12 मिनु पिप सोलोमनम शेबा ङा पिपीम कली आ चाक्‍शा गेशो कोसेली क्‍येङा यो शुश आ माल्‍शो मारेइ मारेइ गेवा बाक्‍त। मिनु नोले मेको आ गेय पाइबपुकी नु आ रागी लेम्‍माक्‍त। \s1 सोलोमन आ शोंप नु आ मान तशो \r १राजा १०:१४-२९ \p \v 13 सोलोमन आ बाक्‍तीकेम बर्स काम ६ सहे ६६ टलेन्‍ट सुन ताक्‍बाक्‍माक्‍त। \em टलेन्‍ट का ३४ किलो बाक्‍ब।\em* \v 14 मेको प्रोंइशा, आ ग्‍याप्‍ब लेयबपुकीमी यो चाक्‍बाक्‍मा बाक्‍त। अराब रागी ङा पिपपुकी नु रागी रागी ङा सासन पाइबपुकीमी यो सोलोमन कली सुन नु चांदी चाक्‍बाक्‍‍मा बाक्‍त। \v 15 मिनु पिप सोलोमनमी तुप्‍शो सुन के सहे निक्‍शी लडाइ पाइब आन कली ठेयब तेक्‍तीक सेला बाक्‍‍त। मेको तेक्‍तीक का सेल्‍चा कली ६ सहे शेकेल सुन माल्‍मा बाक्‍त। \em शेकेल का ११.५ ग्राम ङा चांदी के क्‍येट बाक्‍ब।\em* \v 16 मेकोमी लेंशा तुप्‍शो सुन के सहे सां आइक्‍च तेक्‍तीक सेला बाक्‍‍त। मेको तेक्‍तीक का सेल्‍चा कली सहे सां शेकेल सुन माल्‍मा बाक्‍त। मिनु पिपमी मेको नेल्‍ल लेबानोन ब्‍वाकी ङा खिंम वोइक्‍पदा बाक्‍त। \em १राजा ७:२\em* \v 17 मिनु पिपम हात्ती आ दारा के ठेयब नित्‍तीक का सेल्‍शा, मेको कली क्‍येख सुनम गिल्‍पदा बाक्‍त। \v 18 मेको ठेयब नित्‍तीके आ ङोंइती ६ ओटा थेंका नु सुन के खोइल वोइक्‍तीक बोंइसीशो बाक्‍माक्‍त। मेको ठेयब नित्‍तीक आ निम्‍फा पटटी गुइ वोइक्‍तीक बाक्‍माक्‍त। मेको गुइ वोइक्‍तीक निम्‍फा पटटी गे राप्‍शो गुप्‍स का का सेल्‍शो बाक्‍माक्‍त। \v 19 मेको ६ ओटा थेंकामी थेंका कामी एर गे गुप्‍स का, ओंथ गे गुप्‍स का पा १२ ओटा गुप्‍स सेल्‍शो बाक्‍माक्‍त। तेकोइ राज्‍यम मोदेंशो ठेयब नित्‍तीके गेनायो मसेल्‍शो बाक्‍माक्‍त। \v 20 सोलोमन आ तूतीक बोस नेल्‍ल सुन के बाक्‍माक्‍त। मिनु लेबानोन ब्‍वाकी ङा खिं ङा बोस नेल्‍ले क्‍येख सुन के बाक्‍मा बाक्‍त। चांदी के मारेइ मसेल्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। मारदे हना सोलोमन आ पालाम चांदी मारेइ खोदेंशो मबाक्‍माक्‍त। \v 21 हुराम आ गेय पाइबपुकी पिप सोलोमन आ जहाजपुकी नु टारसीस ङा बाक्‍त। मिनु बर्स सां सांमी मेको पिप आ जहाजपुकीम सुन, चांदी, हात्ती आ दारा, मोरपुकी नु मजुरपुकी चाक्‍बाक्‍मा बाक्‍त। \p \v 22 मोपा पिप सोलोमन शोंप पाइश्‍शो नु रुप्‍तीक थुंम रागी ङा पिप नेल्‍ल आन क्‍येङा ठेयब दुम्‍माक्‍त। \v 23 मिनु परमप्रभुम सोलोमन कली गेशो रुप्‍तीक थुं ङा लोव़ नेंचा कली रागी रागी ङा पिप नेल्‍ले मेको कली ग्रुम्‍थ जाक्‍बाक्‍मा बाक्‍त। \v 24 मिनु मेको कली ग्रुम्‍थ जाक्‍ब नेल्‍लेमी सुन नु चांदी के मार मार, फेक्‍तीक वापुकी, यापुकी, मस्‍लापुकी, शारापुकी नु खच्‍चरपुकी बर्स बर्सम कोसेली चाक्‍बाक्‍मा बाक्‍त। \p \v 25 सोलोमन के ४ हजार शारा नु बग्‍गीपुकी वोइक्‍तीक खिं बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु मेको के १२ हजार शारा बाक्‍मा बाक्‍त। मेकोमी शारा नु बग्‍गी आन कली बग्‍गी वोइक्‍तीक सहरम नु का निक्‍शी चहिं आं नु यरूसलेममी वोइक्‍पाइक्‍बाक्‍माक्‍त। \em २इतिहास १:१४-१७; १राजा ५:६\em* \v 26 मेकोमी युफ्रेटीस खोला रे पलिस्‍ती आन रागी नु इजीप्‍त आ सांद सम्‍म सासन पवा बाक्‍त। \v 27 पिपमी फुल्‍लु खोदेंशो पा यरूसलेम सहरम चांदी तेला बाक्‍त। लेबानोन ङा ठेयब रवा आ शी शेफेलाहम बाक्‍शो फोव़शी रवा खोदेंशो पा शुश तेला बाक्‍त। \v 28 सोलोमन आ शारापुकी चहिं इजीप्‍त नु अरु नेल्‍ल रागी रे ग्‍याप्‍शा चाक्‍बाक्‍मा बाक्‍त। \s1 सोलोमन बेक्‍शो \r १राजा ११:४१-४३ \p \v 29 मिनु पिप सोलोमन आ ङोंइती रे ङा नोले सम्‍म पशो नेल्‍ल परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब नाथान आ इतिहासम मब्रेक्‍शो बाक्‍बा ङा? मिनु शिलो ङा नोले दुम्‍ब लोव़ पाइब अहीयाहम मब्रेक्‍शो बाक्‍बा ङा? इददोमी नेबात आ तौ येरोबाम आ पर्बम तशो मब्रेक्‍शो बाक्‍बा ङा? \v 30 सोलोमनम यरूसलेमम बाक्‍शा, इस्राएल नेल्‍ल कली ४० बर्स सासन पवा बाक्‍त। \v 31 मिनु सोलोमन बेक्‍माक्‍त। मिनु मुरपुकीम मेको कली आ आफ दाऊद आ सहरमी थिम्‍मे बाक्‍त। मिनु मेको आ पा ङा आ तौ रेहोबाम पिप दुम्‍माक्‍त। \em १राजा १४:२१\em* \c 10 \s1 पिप रेहोबामम अर्ती मनेंशो \r १राजा १२:१-२४ \p \v 1 रेहोबाम शेकेमम लमाक्‍त। मारदे हना इस्राएली नेल्‍ल मेको कली पिप सेल्‍चा कली शेकेमम जाक्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 2 मिनु नेबात आ तौ येरोबामम मेको लोव़ नेनानु, इजीप्‍त उइ बाक्‍शो बाक्‍माक्‍त। मेको सोलोमन पिप क्‍येङा प्रोक्‍शा इजीप्‍त लशो बाक्‍माक्‍त। मिनु येरोबाम इजीप्‍त रागी रे लेम्‍माक्‍त। \v 3 मिनु मुरपुकीम मेको कली ब्रेत्‍थ सोइक्‍तमे बाक्‍त। मिनु मेको नु इस्राएली नेल्‍ल रेहोबाम आ बाक्‍तीक जाक्‍शा, मेको कली \v 4 “इन आफोम आंइ कली हेल्‍शो गेय पपाइश्‍शो बाक्‍त। मुल गे इन आफोम गेशो हेल्‍शो गेय इच्‍का सोपी पाइतीनी हना, गो इन कली गेय पाइनीकी” देंमा बाक्‍त। \v 5 मिनु रेहोबामम “आं कली नाक्‍त सां सम्‍म मिम्‍चा गेयीनी। मिनु लेंशा जाक्‍कीन” दे सोइक्‍तीमी बाक्‍त। मोपतीके मुरपुकी लेश्‍शा लमा बाक्‍त। \p \v 6 मिनु नोले पिप रेहोबामम आ आफ सोलोमन ब्रोंइशा बाक्‍मेनु, अर्ती गेब खाल्‍पापुकी नु अर्ती पुंइशा “एको मुर आन कली मार लोव़ लेत्‍तुमी? गे मार अर्ती गेनीनी?” दे हिल्‍लो पवा बाक्‍त। \v 7 मिनु मेकोपुकीम “गे एको मुर आन कली शिशी पा रिम्‍शो लोव़ पाइतीनी हना, मेकोपुकी गेना हना यो इन गेय पाइब दुम्‍नीम” दे अर्ती गेमे बाक्‍त। \v 8 तन्‍न मेकोमी मेको खाल्‍पा आन अर्ती मनेना बाक्‍त। मिनु आ नु कोल्‍शो ठिटा आन अर्ती पुंइशा \v 9 “मेकोपुकीम आं आफोम आन कली गेशो हेल्‍शो गेय सोपी सेल्‍चा कली पुंइतेक्‍म। मिनु गो मेको आन कली मार लोव़ लेत्‍तुमी? गे मार अर्ती गेनीनी?” दे हिल्‍लो पवा बाक्‍त। \v 10 मिनु मेको नु काथा कोल्‍शो ठिटापुकीम “इन आफोम आंइ कली हेल्‍शो गेय गेशो बाक्‍त। मुल मेको सोपी सेल्‍शा गेकी, दे पुंइब मुर आन कली ‘आं आइक्‍च ब्रेप्‍चो आं आफ आ क्रातो क्‍येङा ठेयब बाक्‍ब। \v 11 आं आफोम इन कली हेल्‍शो गेय पपाइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। तन्‍न मुल गो मेको क्‍येङा हेल्‍शो गेय पपाइक्‍नुङ। आं आफोम इन कली कोक्‍केम तुप्‍पाइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। तन्‍न मुल गो इन कली बिच्‍छीम क्राइक्‍पाइक्‍न‍न्‍नी’ मतीन” दे अर्ती गेमे बाक्‍त। \p \v 12 मिनु येरोबाम नु मेको मुर नेल्‍ल पिप रेहोबामम देंशो खोदेंशो पा नाक्‍त सां नोले रेहोबाम आ बाक्‍तीकेम जाक्‍मा बाक्‍त। \v 13 मिनु पिपम मेको मुर आन कली मरिम्‍शो लोव़ पाइमी बाक्‍त। मारदे हना मेकोमी खाल्‍पा आन गेशो अर्ती मनेना बाक्‍त। \v 14 मिनु मेको ठिटापुकीम गेशो अर्ती बिश्‍शा, मेको आन कली “आं आफोम इन कली हेल्‍शो गेय गेशो बाक्‍माक्‍त। तन्‍न मुल गो मेको क्‍येङा हेल्‍शो गेय गेनुङ। आं आफोम इन कली तुप्‍पाइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। तन्‍न मुल गो इन कली बिच्‍छीम क्राइक्‍पाइक्‍नन्‍नी” दे माइक्‍मी बाक्‍त। \v 15 मिनु पिपम मेको मुर आन लोव़ मनेना बाक्‍त। मारदे हना परमप्रभुमी शिलो ङा अहीयाह रे पा नेबात आ तौ येरोबाम आ पर्बम देंशो लोव़ खाप्‍चा कली परमप्रभु यावेम मोदेंशो पपाइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। \em १राजा ११:२९-३१\em* \s1 यहूदा थर नु उत्तर ङा इस्राएली ब्राशो \p \v 16 मिनु उत्तरम बाक्‍ब इस्राएलीपुकी नेल्‍लेमी “पिपम आंइ देंशो मबिप्‍ब” दे तुइक्‍तमे बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीमी पिप कली “दाऊद नु आंइ के मार भाग बाक्‍बा ङा? येस्‍से आ तौ नु आंइ के मार बाक्‍बा ङा? गे इस्राएलीपुकी, आंम ताम्‍बुम लने। मुल दाऊद आ खिं ङा मुर, गे आंमा इन खिं कली कोव़ङीन” देंमा बाक्‍त। मोपतीके इस्राएली नेल्‍ल आन ताम्‍बुम लमा बाक्‍त। \v 17 तन्‍न रेहोबामम यहूदा ङा सहरम बाक्‍ब इस्राएली आन कली सासन पा बाक्‍माक्‍त। \v 18 मिनु पिप रेहोबाममी आ गेय पाइब आन कली कोव़ब हदोराम कली मुर आन बाक्‍तीकेम सोइक्‍ता बाक्‍त। तन्‍न इस्राएलीपुकीम मेको कली फुल्‍लु आप्‍शा सदमे बाक्‍त। मिनु पिप रीब पा दयु प्रेक्‍‍शा आ बग्‍गी ङोइश्‍शा, यरूसलेम लमाक्‍त। \v 19 मिनु मेको नाक्‍ती रे मुल सम्‍म उत्तरम बाक्‍ब इस्राएलीपुकीम दाऊद आ खिं ङा मुरपुकी नु मदुथु, सासन पचा मगेशो बाक्‍नीम। \c 11 \s1 रेहोबाम यरूसलेम लेश्‍शो \p \v 1 मिनु रेहोबाम यरूसलेमम लेश्‍शा, आंम राज्‍य लेंशा ताक्‍चा कली यहूदा नु बेन्‍यामीन थर ङा लाख का ८० हजार बोल्‍यो लडाइ पाइब मुरपुकी इस्राएली नु लडाइ पचा कली खुप्‍ता बाक्‍त। \em १राजा १२:२१-२४\em* \v 2 तन्‍न परमप्रभु यावे आ लोव़ परमप्रभु आ मुर शेमायाह कली जाक्‍माक्‍त। \v 3 मिनु परमप्रभुमी शेमायाह कली “सोलोमन आ तौ यहूदा ङा पिप रेहोबाम, इस्राएलम बाक्‍ब यहूदा ङा मुर नु बेन्‍यामीन ङा मुर नेल्‍ल आन कली, \v 4 परमप्रभु यावेमी मार देंब देंशा हना ‘गे इन लोक्‍बपुकी नु लडाइ पथ इर ङोइश्‍शा मलने। गे नेल्‍ल इन खिं लेश्‍शा लने। मारदे हना एको नेल्‍ल आं रे पा पिशो बाक्‍ब’ दे माइक्‍मी” देंमाक्‍त। मोपतीके मेकोपुकीम परमप्रभु यावे आ लोव़ टि‍शा, येरोबाम नु लडाइ पचा थुं मपामे बाक्‍त। \s1 रेहोबामम यहूदा कली बोल्‍यो सेल्‍शो \p \v 5 मिनु रेहोबाम यरूसलेमम बाक्‍शा, यहूदा ङा सहरपुकी बोल्‍यो सेला बाक्‍त। \v 6 मेकोमी बेथलेहेम, एताम, तेकोहा, \v 7 बेथ-सुर, सोको, अदुल्‍लाम, \v 8 गाथ, मारेशा, जीफ, \v 9 अदोरैम, लाकीश, आजेका, \v 10 सोराह, आइयालोन नु हेब्रोन बोल्‍यो सेला बाक्‍त। मेको सहरपुकी यहूदा नु बेन्‍यामीनम बाक्‍मा बाक्‍त। \v 11 मिनु मेकोमी मेको सहरपुकी थम बोल्‍यो सेला बाक्‍त। मिनु मेकेर कप्‍तानपुकी योव़शा वोदा बाक्‍त। मिनु जचा थोव़क, तेल, अङगुर शांबु खेक्‍शा वोइक्‍पदा बाक्‍त। \v 12 मिनु मेकोमी सहर नेल्‍लेम ठेयब तेक्‍तीक नु तूतीकपुकी, तेल्‍शा वोइक्‍पदा बाक्‍त। मिनु मेको सहर नेल्‍ल थम बोल्‍यो सेला बाक्‍त। मोपा मेकोमी यहूदा नु बेन्‍यामीन आ राज्‍य बोल्‍यो सेल्‍शा सासन पवा बाक्‍त। \p \v 13 इस्राएल रागीम ब्राशा बाक्‍शो चढ़ेब नु लेवीपुकी नेल्‍ल आन बाक्‍तीक रे रेहोबाम आ बाक्‍तीक जाक्‍मा बाक्‍त। \v 14 लेवीपुकीम आन बाक्‍तीक नेल्‍ले प्रोंइशा, यहूदा नु यरूसलेमम बाक्‍थ जाक्‍मा बाक्‍त। मारदे हना येरोबाम नु आ तौपुकीमी मेको आन कली परमप्रभु यावे कली चढ़ेतीक गेय पचा मगेमे बाक्‍त। \em २इतिहास १३:९\em* \v 15 मिनु येरोबाममी डांडा ङा थानम आ सेल्‍शो क्‍यारश आ मूर्ति नु बाछा आन मूर्ति पूजा पचा कली आ चढ़ेब वोइक्‍पदा बाक्‍त। \v 16 मिनु सु सुमी परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभु कली खोइक्‍चा थुं पशो बाक्‍मा, मेको इस्राएली नेल्‍ल परमप्रभु यावे, आन किकी पिपी आन परमप्रभु कली चढ़ेथ यरूसलेम सहरम लमा बाक्‍त। मिनु लेवीपुकी मेको आन नोले खोदमे बाक्‍त। \em १राजा १२:२६-२७\em* \v 17 मेकोपुकीम यहूदा ङा राज्‍य बोल्‍यो सेल्‍शा, बर्स सां सम्‍म सोलोमन आ तौ रेहोबाम कली वारच पदमे बाक्‍त। मारदे हना मेकोपुकी बर्स सां सम्‍म दाऊद नु सोलोमन आस रिम्‍शो लांम गाक्‍मा बाक्‍त। \p \v 18 मिनु रेहोबामम महलाथ कली ग्‍युंबे पा चाक्‍गा बाक्‍त। मेको आ आफ दाऊद आ तौ येरीमोथ नु मेको आ ममा चहिं येस्‍से आ तौ एलीआब आ तमी अबीहेल बाक्‍माक्‍त। \em १सामुएल १६:६\em* \v 19 मेकोमी रेहोबाम कली येऊशा, शेमारयाह नु चाहम तौ थिवा बाक्‍त। \v 20 मेको आ नोले रेहोबाममी अब्‍सालोम आ तमी माकाह कली ग्‍युंबे पवा बाक्‍त। मेकोमी अबीयाह, अत्‍तै, जीजा नु शेलोमीथ थीमी बाक्‍त। \v 21 मिनु रेहोबाममी आ ग्‍युंबे पशो मीशपुकी नु अरु मीश आन क्‍येङा अब्‍सालोम आ तमी माकाह कली शुश दाक्‍बाक्‍माक्‍त। मेको के १८ जना ग्‍युंबे पशो मीश नु ६० जना अरु मीश बाक्‍मा बाक्‍त। मेको के २८ जना तौ नु ६० जना तमी बाक्‍मा बाक्‍त। \v 22 रेहोबामम आ तौ नेल्‍ल आन दाते ङा माकाह आ तौ अबीयाह कली आ नोले, आ पा ङा पिप सेल्‍चा कली मिम्‍ता बाक्‍त। \v 23 मिनु मेकोमी रुप्‍तीक थुं पा अर्को तौ आन कली यहूदा नु बेन्‍यामीन ङा रागी ङा बोल्‍यो सहरम सासन पाइब सेला बाक्‍त। मेको आन कली मार मार माल्‍मा, शुश गेशा, मेको आन कली शुश मीश आल, मीश सेल्‍चा कली चाक्‍शा गेवा बाक्‍त। \em २इतिहास २१:३\em* \c 12 \s1 यहूदा कली लडाइ तोशो \r १राजा १४:२५-३१ \p \v 1 रेहोबाम आ राज्‍य बोल्‍यो दुम नोले मेको सक्ति पाइश्‍शो दुम्‍माक्‍त। मिनु मेकोमी परमप्रभु यावे आ अरेशो लोव़ प्रोना बाक्‍त। मिनु मेको नु इस्राएली नेल्‍लेमी यो परमप्रभु यावे आ अरेशो लोव़ प्रोन्‍मे बाक्‍त। \v 2 मिनु रेहोबामम पिप पशो ५ बर्स दुम्‍मेनु, इजीप्‍त ङा पिप शीशक यरूसलेम कली लडाइ तोचा कली जाक्‍माक्‍त। मारदे हना इस्राएलीपुकीमी परमप्रभु यावे कली प्रोंइशो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 3 पिप शीशक हजार का सहे निक्‍शी बग्‍गी नु ६० हजार शारा ङोइक्‍ब लडाइ पाइबपुकी चाक्‍शा जाक्‍माक्‍‍त। शीशक नु इजीप्‍त रे हिक्‍ने मचाप्‍चा ङा पा लिबीया, सुक्‍कीम नु एथीयोपीया ङा लडाइ पाइब मेको नु जाक्‍मा बाक्‍त। \v 4 मिनु मेकोमी यहूदा ङा बोल्‍यो सहरपुकी ग्राना ग्रान यरूसलेम सम्‍म जाक्‍माक्‍त। \em २इतिहास ११:५-१०\em* \v 5 मिनु परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब शेमायाह नु रेहोबाम यहूदा ङा ठेयब मुर आन बाक्‍तीक जाक्‍सा बाक्‍त। मेकोपुकी शीशक आ लडाइ तोशो रे ब्रोंइचा कली प्रोक्‍शा, यरूसलेमम बुक्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु शेमायाहम मेको आन कली “परमप्रभु यावेमी मार देंत देंशा हना ‘गेपुकीम आं कली प्रोंइतीनी। मोपतीके गो इन कली प्रोंइशा, शीशक आ गुइमी गेतन्‍नी’ देंशो बाक्‍ब” दे माइक्‍मी बाक्‍त। \v 6 मिनु इस्राएल ङा ठेयब मुरपुकी नु पिप आन थुं ब्रेम्‍शो दुम्‍शा “परमप्रभु यावेम थमा लोव़ पवा बाक्‍त” देंमा बाक्‍त। \v 7 मिनु परमप्रभु यावेमी मेको आन थुं ब्रेम्‍शो दुम्‍शो तशा, मेको शेमायाह कली “मेकोपुकी ब्रेम्‍शो दुम्‍तीके, गो मेको आन कली खतम मसेल्‍नुङमी। तन्‍न गो मेको आन कली ब्रोंइचा गेनुङमी। आं गाइश्‍शो शीशक आ पतीके रे पा यरूसलेमम ममोइक्‍नुङ। \v 8 मो हना यो मेकोपुकी मेको शीशक आ गेय पाइब दुम्‍नीम। मोपा मेकोपुकीमी आं कली गेय पचा नु अर्को राज्‍य ङा मुर आन कली गेय पचा गिश फरक दुम्‍बाक्‍मे, मेको तुइक्‍नीम” देंशो बाक्‍माक्‍त। \p \v 9 मिनु इजीप्‍त ङा पिप शीशकम यरूसलेम कली लडाइ तोशा ग्राशा, परमप्रभु यावे आ खिं ङा शोंप नु पिप आ दरवार ङा शोंप लदा बाक्‍त। मिनु सोलोमन आ सेल्‍शो सुन के तेक्‍तीकपुकी यो योल्‍दा बाक्‍त। \v 10 मिनु पिप रेहोबामम मेको सुन के तेक्‍तीक आन पा ङा कांसा के तेक्‍तीक सेल्‍शा, पिप आ दरवार ङा लाप्‍चो खाल पाइब आन ठेयब मुर आन कली जिम्‍मा गेशा वोइक्‍पदा बाक्‍त। \v 11 मिनु पिप परमप्रभु यावे आ खिं ओव़मेनु, मेको खाल पाइबपुकीम मेको तेक्‍तीक कुरशा, मेको नु आगा ओव़बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु नोले मेकोपुकीम मेको तेक्‍तीक खाल पाइब आन बाक्‍तीकेम वोइक्‍बाक्‍मा बाक्‍त। \v 12 मारदे हना परमप्रभु यावेमी रेहोबाम ब्रेम्‍शो दुम्‍शो तशा, मेको आ पर्बम गाइक्‍तीके प्रोना बाक्‍त। मिनु नेल्‍ल खतम मसेला बाक्‍त। मिनु यहूदामी रिम्‍शो दुम्‍शो यो बारना बारन लमाक्‍त। \em २इतिहास ३२:२६\em* \p \v 13 मोपा पिप रेहोबाममी यरूसलेममी आ राज्‍य बोल्‍यो सेल्‍शा, सासन पवा बाक्‍त। रेहोबाम पिप दुम्‍मेनु, ४१ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु मेकोमी यरूसलेम सहरम १७ बर्स सासन पवा बाक्‍त। परमप्रभु यावेम इस्राएल ङा थर नेल्‍ल आन दाते रे आ नें कली मान पा बाक्‍चा, दे यरूसलेम सहर योव़शो बाक्‍माक्‍त। रेहोबाम आ ममा आ नें नामा बाक्‍माक्‍त। मेको अम्‍मोनी बाक्‍माक्‍त। \em २इतिहास ६:२०\em* \v 14 रेहोबामम मरिम्‍शो पवा बाक्‍त। मारदे हना मेकोमी आ थुं नेल्‍लेमी परमप्रभु यावे आ नोले मखोदा बाक्‍त। \p \v 15 मिनु रेहोबाम आ ङोंइती रे ङा नोले सम्‍म पशो नेल्‍ल परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब शेमायाह नु इददोम इतिहासम मब्रेक्‍शो बाक्‍बा ङा? मेकोपुकीम मुर आन किकी पिपी ब्रेक्‍तसे बाक्‍त। रेहोबाम नु येरोबाम आस दातेमी गेना हना यो लडाइ दुम्‍‍ना दुम्‍न बाक्‍माक्‍त। \em २इतिहास १३:२२\em* \v 16 मिनु रेहोबाम बेक्‍माक्‍‍त। मिनु मुरपुकीम मेको कली दाऊद आ सहर, यरूसलेममी थिम्‍मे बाक्‍त। मिनु आ तौ अबीयाह पिप दुम्‍माक्‍त। \c 13 \s1 अबीयाह यहूदा ङा पिप दुम्‍शो \r १राजा १५:३-८ \p \v 1 येरोबाम पिप पशो १८ बर्स दुम्‍मेनु, अबीयाह यहूदा ङा पिप दुम्‍माक्‍त। \v 2 मेकोमी बर्स सां यरूसलेमम सासन पवा बाक्‍त। आ ममा गिबा सहर ङा उरीएल आ तमी मीकाया बाक्‍माक्‍त। मिनु अबीयाह नु येरोबाम आस दातेम लडाइ दुम्‍ना दुम्‍न बाक्‍माक्‍त। \v 3 अबीयाहमी लडाइ पचा कली थम बोल्‍यो ४ लाख लडाइ पाइबपुकी ठीक पवा बाक्‍त। येरोबामम चहिं ८ लाख बोल्‍यो लडाइ पाइबपुकी खुप्‍ता बाक्‍त। \v 4 मिनु अबीयाह एफ्राइम ङा पहाड रागी ङा सेमाराइम डांडाम राप्‍शा, ठेयब सेंदा पा “येरोबाम नु इस्राएल ङा मुर नेल्‍ल, आं लोव़ नेनीन। \v 5 मार, गे परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभु दाऊद नु गेना हना यो लीब हिक्‍सी कबल पशो मतुइक्‍नीनी? मेको कबल मार बाक्‍ब देंशा हना, मेको इस्राएली आन राज्‍य नेल्‍ल दाऊद नु आ तौ आन कली गेना हना यो कली गेशो बाक्‍ब, दे मतुइक्‍नीनी? \em लेवी २:१३; गन्‍ती १८:१९\em* \v 6 मो हना यो दाऊद आ तौ सोलोमन आ गेय पाइब नेबात आ तौ येरोबामम आ होव़प कली मटिथु, मेको आ पर्बम मरिम्‍शो पाप्‍तु। \v 7 मिनु शोर गाक्‍शो मुरपुकी मेको नु बाक्‍शा, सोलोमन आ तौ रेहोबाम कली शुक्‍शी पाम्‍तेक्‍म। मेना रेहोबाम आइक्‍च बाक्‍माक्‍त। मोपतीके मारेइ पने मचाप्‍बा बाक्‍त। \p \v 8 मुल गे दाऊद आ तौम सासन पशो, परमप्रभु यावे आ राज्‍य नु लडाइ पचा कली मिम्‍शो बाक्‍नीनी? गेपुकी थमा पा ठेयब हुल का बाक्‍नीनी। मार, गेपुकी नु येरोबामम सेल्‍शो सुन के बाछापुकी इन देवता दुम्‍चा कली गे नु बाक्‍नीमी? गे ग्रासीब, दे मिम्‍नीनी? \em १राजा २२:२८\em* \v 9 मार, गेपुकीम हारून आ चच युइ परमप्रभु यावे कली चढ़ेब लेवी आन कली खेरशा, आंम मुर आन कली योव़शा, अर्को रागी खोदेंशो पा चढ़ेबपुकी मसेल्‍नी ङा? सुइ मुरुम चढ़ेब दुम्‍चा कली बाछा का नु ७ ओटा सांड चाक्‍शा जाक्‍त हना, गे मेको कली चढ़ेब सेल्‍नीनी। मिनु मेको मारेइ पने मचाप्‍ब मूर्ति कली चढ़ेब दुम्‍ब। \em प्रस्‍थान २१:४८; २इतिहास ११:१५\em* \v 10 तन्‍न परमप्रभु यावे आंइ परमप्रभु बाक्‍ब। मिनु गोपुकीम मेको कली मप्रोंइक। मिनु परमप्रभु यावे कली चढ़ेब हारून आ चच युइ बाक्‍नीम। मिनु लेवीपुकीमी मेको आन कली वारच पाइनीम। \v 11 मेकोपुकीम नाक्‍दो नु सुनी परमप्रभु यावे कली चोशा चढ़ेतीक चढ़ेनीम। मेकोपुकीम ब्रोव़शो रिना पाइश्‍शो धूप चोइनीम। मेकोपुकीम कोंइतीक शोब्‍ले लहर पा क्‍येख सुन के टेबलम वोइक्‍नीम। मेकोपुकी नाक्‍दो कुस कुस सुन के बत्ती दातीकेम बत्ती दानीम। मोपा गोपुकीम आंइ परमप्रभु यावेम देंशो नेल्‍ल थमा पा पाइनीकी। तन्‍न गेपुकीम मेको कली प्रोंइतीनी। \em गन्‍ती २८:३-८\em* \v 12 परमप्रभु गोपुकी नु बाक्‍शा, आंइ ङोंइती गाक्‍ब। मेको आ चढ़ेब आन तुराही गे नु लडाइ पचा कली ताप्‍चा चिक्‍शो बाक्‍नीम। गे इस्राएली मुरपुकी, गे परमप्रभु यावे, इन किकी पिपी आन परमप्रभु नु लडाइ मपने। गे मग्रानीनी” देंमाक्‍त। \em गन्‍ती १०:९\em* \p \v 13 येरोबामम नोले रे जाक्‍शा लडाइ पचा कली हुल का बाप्‍पाइश्‍शा वोइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु मेको आन लडाइ पाइब आन ठेयब हुलम चहिं यहूदा नु लडाइ पामे बाक्‍त। येरोबाम आ बाप्‍पाइश्‍शो हुल चहिं नोले रे जाक्‍मा बाक्‍त। \v 14 मिनु यहूदा ङा मुरपुकीम लेश्‍शा कोव़ङमेनु, लडाइ आन ङोंइती नु नोले यो बाक्‍माक्‍त, दे तुइक्‍तमे बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीम “वारच पाइक्‍की” दे परमप्रभु यावे कली वाइ ब्रेश्‍शा थोव़मे बाक्‍त। मिनु चढ़ेबपुकीम आन तुराही ताप्‍मे बाक्‍त। \v 15 मिनु यहूदा ङा मुरपुकी लडाइ पचा कली वाइ ब्रेश्‍शा, ग्रीमा बाक्‍त। मोपा ग्रीमानु, परमप्रभुमी येरोबाम नु इस्राएली नेल्‍ल आन कली अबीयाह नु यहूदा ङा मुर आन ङोंइती ब्रुपदा बाक्‍त। \v 16 मिनु इस्राएलीपुकी यहूदा ङा मुर आन ङोंइती रे प्रोक्‍मा बाक्‍त। मिनु परमप्रभुमी मेको आन कली यहूदा ङा मुर आन गुइमी गेवा बाक्‍त। \v 17 मोपा अबीयाह नु आ लडाइ पाइबपुकीम इस्राएली आन कली खतम पोक्‍शा, ग्रामा बाक्‍त। मिनु इस्राएल ङा योव़शो बोल्‍यो लडाइ पाइब ५ लाख मुर साइक्‍चा पुंइसमा बाक्‍त। \v 18 मेना इस्राएलीपुकी ब्रुशा, दिप्‍चा पुंइसमा बाक्‍त। मिनु यहूदा ङा मुरपुकी ग्रामा बाक्‍त। मारदे हना मेकोपुकीमी परमप्रभु यावे, आन किकी पिपी आन परमप्रभु कली थमा सुइश्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 19 अबीयाहमी येरोबाम कली खेदा पवा बाक्‍त। मिनु मेकोमी बेथेल सहर नु आ एर ओंथ ङा गाउंपुकी, येशाना सहर नु आ एर ओंथ ङा गाउंपुकी नु एफ्रोन सहर नु आ एर ओंथ ङा गाउंपुकी आंम के सेला बाक्‍त। \v 20 मिनु अबीयाह आ पालाम येरोबामम लेंशा लडाइ तोने मचबा बाक्‍त। मिनु परमप्रभु यावेमी येरोबाम कली रोइ पपाइश्‍शा, बेक्‍पदा बाक्‍त। \v 21 मिनु अबीयाह बोल्‍यो दुम्‍माक्‍त। मेकोमी १४ जना मीश चाक्‍गा बाक्‍त। मिनु मेको २२ जना तौ नु १६ जना तमी आन आफ दुम्‍माक्‍त। \v 22 अबीयाह आ पशो नेल्‍ले, दोपा बाक्‍मे मार मार पवा, परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब इददो आ किताबम ब्रेक्‍शो बाक्‍ब। \em २इतिहास १२:१५\em* \c 14 \s1 आसा यहूदा ङा पिप दुम्‍शो \r १राजा १५:९-१२ \p \v 1 मिनु अबीयाह बेक्‍माक्‍त। मिनु मुरपुकीम मेको कली दाऊद आ सहरमी थिम्‍मे बाक्‍त। मिनु मेको आ पा ङा आ तौ आसा पिप दुम्‍माक्‍त। मेकोमी सासन पवानु, आ रागीमी १० बर्स सम्‍म लडाइ मदुम्‍माक्‍त। \v 2 मिनु आसामी परमप्रभु यावे, आ परमप्रभु आ ङोंइती मार रिम्‍शो नु ठीक बाक्‍मे, मेकोन पवा बाक्‍त। \v 3 मेकोमी यहूदामी अर्को रागी ङा चढ़ेतीकपुकी नु डांडा ङा थानपुकी प्रेश्‍शा, ख्रुक्‍शो फुल्‍लु नु मूर्ति पाइश्‍शो थाम खोल्‍पाइश्‍शा ताइक्‍तीमी बाक्‍त। \p \v 4 मिनु मेकोमी यहूदा ङा मुर आन कली परमप्रभु यावे, आन किकी पिपी आन परमप्रभु आ माल्‍‍शा, आ अरेशो नु आ शेंशो लोव़ नेल्‍ल पचा, दे सासन पवा बाक्‍त। \v 5 मेकोमी यहूदा ङा नेल्‍ल सहरम बाक्‍शो डांडा ङा थान नु धूप चोतीके यो प्रेश्‍शा गेवा बाक्‍त। मेको आ सासनमी आ राज्‍य नाइक्‍चा तवा बाक्‍त। \em २इतिहास १५:१५\em* \v 6 मेकोमी रागीम लडाइ मदुम्‍‍तीके यहूदा ङा सहर कली बोल्‍यो सेला बाक्‍त। मेना मेको नु सुइम लडाइ मपामे बाक्‍त। मारदे हना परमप्रभु यावेम मेको कली नाइक्‍चा गेशो बाक्‍माक्‍त। \em २इतिहास १५:१५\em* \p \v 7 मिनु आसामी यहूदा ङा मुर आन कली “एको सहरपुकी सेल्‍य। एको आन एर ओंथ नेल्‍ल गारो हिरशा लाइश्‍शो खिं नु ठेयब आग्‍लो पाइश्‍शो लाप्‍चोपुकी सेल्‍शा बोल्‍यो सेल्‍य। मारदे हना गोपुकीम परमप्रभु यावे, इं परमप्रभु कली माल्‍शा, मेको रागी इं के बाक्‍ब। मिनु मेकोमी इं कली थुं नाइक्‍चा गेप्‍तु” देंमाक्‍त। मोपतीके मेकोपुकीम सेल्‍तीक गेय पा सोशो बोशो दुम्‍मा बाक्‍त। \v 8 आसा के ठेयब तेक्‍तीक नु तूतीक बाक्‍मा बाक्‍त। यहूदा रे जाक्‍शो लाख सां लडाइ पाइब बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु बेन्‍यामीन रे जाक्‍शो लाख निक्‍शी ८० हजार आइक्‍च तेक्‍तीक नु लिब्रा आप्‍ब लडाइ पाइबपुकी बाक्‍मा बाक्‍त। मेको नेल्‍ल बोल्‍यो सक्ति पाइश्‍शो लडाइ पाइबपुकी बाक्‍मा बाक्‍त। \v 9 एथीयोपीया ङा जेराहमी मेकोपुकी नु लडाइ पचा कली हजार हजार लडाइ पाइबपुकी नु सहे सां बग्‍गी चाक्‍शा, मारेशा सम्‍म जाक्‍मा बाक्‍त। \p \v 10 मिनु मेकोपुकी जाक्‍मानु, आसा मेको कली ग्रुम्‍थ लमाक्‍त। मिनु मेकोपुकी मारेशा आ नेक्‍था सेफाथाह ङा दिंमम लडाइ पामे बाक्‍त। \p \v 11 मिनु आसामी परमप्रभु यावे, आ परमप्रभु कली “परमप्रभु यावे, गे सक्ति पाइश्‍शो नु सक्ति मपाइश्‍शो मुर आन कली वारच पने चाप्‍नीनी। सु कली वारच पचा दाक्‍नीनी, मेकोन चाप्‍नीनी। परमप्रभु यावे, आंइ परमप्रभु, आंइ कली वारच पाइय्‍यीकी। मारदे हना गो इन कली थमा सुइक्‍नीकी। मिनु गोपुकी इन नेंमी एको इश्‍का लडाइ पाइब नु लडाइ पथ जाक्‍तक। परमप्रभु यावे, आंइ परमप्रभु, इन कली सुइ मुरुम ग्राने मचाप्‍नीम” दे पुना बाक्‍त। \em १सामुएल १४:६\em* \v 12 मिनु परमप्रभु यावेम आसा नु यहूदा ङा मुर आन ङोंइती एथीयोपीया ङा मुर नु लडाइ पा ग्रापदा बाक्‍त। मिनु एथीयोपीया ङा मुर प्रोक्‍मा बाक्‍त। \v 13 मिनु आसा नु मेको आ लडाइ पाइबपुकीम मेको आन कली गेरार सम्‍म खेदा पामे बाक्‍त। एथीयोपीया ङा मुर नेल्‍ल साइक्‍चा पुंइसमा बाक्‍त। मारदे हना परमप्रभु यावे आ लडाइ पाइबपुकीमी मेकोपुकी नु लडाइ पामे बाक्‍त। मिनु यहूदा ङा मुरपुकीम मारेइ मारेइ रोइश्‍शा शुश लदमे बाक्‍त। \v 14 मोपा लशा, मेकोपुकीम गेरार आ एर ओंथ ङा सहर नेल्‍ल खतम पोक्‍गमे बाक्‍त। मारदे हना मेक ङा मुरपुकी परमप्रभु यावे आ पशो तशा शुश हिंमा बाक्‍त। मिनु यहूदा ङा मुरपुकीमी मेको सहर ङा मारेइ मारेइ रोइक्‍तमे बाक्‍त। मारदे हना मेकेर शुश रोइक्‍चा ङा मार मार बाक्‍मा बाक्‍त। \v 15 मेकोपुकीमी ताम्‍बुम बाक्‍शो बस्‍तु भाव थुल्‍ब आन कली यो खेदा पा मेको आन शुश क्‍यारश भेडा दलओंठ रोइश्‍शा, यरूसलेम लेम्‍मा बाक्‍त। \c 15 \s1 आसा आ रिम्‍शो गेय \p \v 1 मिनु परमप्रभु आ सोक्‍तीम ओदेद आ तौ अजारयाह कली सुमा बाक्‍त। \v 2 मिनु मेको आसा कली ग्रुम्‍थ लशा, मेको कली “आसा, यहूदा ङा मुर नु बेन्‍यामीन ङा मुर नेल्‍ले, आं लोव़ नेनीन। परमप्रभु यावे गे नु बाक्‍ब। मेको गे नु बाक्‍ब। गेपुकीम मेको कली माल्‍तीनी हना, गे थित्‍नीनी। तन्‍न गेपुकीमी मेको कली प्रोंइतीनी हना, मेकोमी यो इन कली प्रोंइब। \v 3 इस्राएली शुश बर्स सम्‍म थमा ङा परमप्रभु नु मबाक्‍शो बाक्‍तेक्‍म। मेको आन कली शेंब चढ़ेब का यो मबाक्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु परमप्रभु आ अरेशो लोव़ यो मतुइक्‍तेम। \em होसे ३:४\em* \v 4 तन्‍न मेकोपुकीम श्‍येत जामेनु, परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभु गे लेश्‍शा, माल्‍शा, मेको कली थित्‍तेक्‍म। मिनु मेको आन कली वारच पाप्‍तु। \em येरमीया २९:१३-१४\em* \v 5 मेना सुइ लाङगा लशा, रिम्‍शो पा जाक्‍ने मचाप्‍शो बाक्‍‍तेक्‍म। मारदे हना मेकेर शोर गाक्‍शो शुश मुर बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु रागीम बाक्‍ब नेल्‍लेमी श्‍येत जाम्‍तेक्‍म। \v 6 मेको नेल्‍ल ठेयब श्‍येतम बाक्‍‍तेक्‍म। रागी नु रागी लडाइ पाम्‍तेक्‍म। सहर नु सहर यो लडाइ पाम्‍तेक्‍म। मारदे हना परमप्रभुमी मेको आन कली मार मार श्‍येत गेना गेन बाक्‍त। \em लूका २१:१०\em* \v 7 तन्‍न गे इन थुं बारपाइश्‍शा बोल्‍यो दुम्‍शा, गेय पने। मारदे हना गे इन पशो गेय ङा इनाम ताइनीनी” देंमाक्‍त। \em १कोरिन्‍थी १५:५८\em* \p \v 8 मिनु आसाम परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब ओदेद आ तौ अजारयाह आ लोव़ नेंशा, आ थुं बारपदा बाक्‍त। मिनु यहूदा, बेन्‍यामीन नु सहर नेल्‍लेमी नु आ ग्राशो एफ्राइम ङा पहाड रागी ङा सहरपुकीम बाक्‍शो ग्रांग्रा दिचा ङा मूर्ति नेल्‍ल लाइश्‍शा, खतम पोक्‍गा बाक्‍त। मिनु परमप्रभु यावे आ खिं ङा पिंडी आ ङोंइती बाक्‍शो परमप्रभु यावे कली चढ़ेतीक यो लेंशा सेल्‍पदा बाक्‍त। \v 9 मिनु आसामी यहूदा ङा मुर, बेन्‍यामीन ङा मुर नु मेको नु बाक्‍ब एफ्राइम, मनस्‍से नु सिमियोन रे प्रोक्‍शो मुर नेल्‍ल खुप्‍ता बाक्‍त। मेकेर बाक्‍ब एफ्राइम, मनस्‍से नु सिमियोन ङा मुरपुकी परमप्रभु यावे पिप आसा नु बाक्‍ब, दे तुइश्‍शा, इस्राएल रे प्रोक्‍शा, यहूदामी जाक्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। मारदे हना परमप्रभु यावे, आ परमप्रभु यावे मेको नु बाक्‍शो तुइश्‍शा, इस्राएल ङा शुश मुरपुकी यहूदाम बाक्‍थ जाक्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। \em २इतिहास ११:१६; येरमीया ४१:५\em* \v 10 आसा पिप दुम्‍शो १५ बर्स ङा महिना सांम मेको नेल्‍ले यरूसलेममी बुक्‍मा बाक्‍त। \v 11 मिनु मेको नाक्‍ती मेकोपुकीमी लडाइम रोइश्‍शा चाक्‍शो ७ सहे ब्‍यफ नु ७ हजार क्‍यारश भेडा चढ़ेमे बाक्‍त। \v 12 मिनु मेकोपुकीम आन थुं नेल्‍लेमी परमप्रभु यावे, आन किकी पिपी आन परमप्रभु आ नोले खोइक्‍चा, दे कबल पामे बाक्‍त। \em यहोसु २४:२५\em* \v 13 मिनु सु सुमी परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभु आ नोले खोइक्‍चा मबिस्‍से, मेको साइक्‍चा पुंइसे बाक्‍त। खाल्‍पा बाक्‍त हना यो, ठिटा बाक्‍त हना यो, मीश मुर बाक्‍त हना यो, वोंइश मुर बाक्‍त हना यो साइक्‍चा पुंइसे बाक्‍त। \v 14 मिनु मेको मुर नेल्‍लेमी “परमप्रभु यावे आ नोले खोइक्‍नय” दे कसम जशा, ग्‍येरसीशा ठेयब सेंदा पा, तुराही नु ग्रोव़ ताप्‍मे बाक्‍त। \v 15 यहूदा ङा मुर नेल्‍लेमी मेको कसम जतीके ग्‍येरसमा बाक्‍त। मारदे हना मेकोपुकीमी आन थुं नेल्‍लेमी परमप्रभु यावे कली खोइक्‍चा थमा पा दाक्‍तमे बाक्‍त। मिनु परमप्रभु कली थिश्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। मोपतीके परमप्रभु यावेमी मेको नेल्‍ल आन रागीमी लडाइ मदुम्‍पाइक्‍थु, आन थुं नाइक्‍चा गेवा बाक्‍त। \em २इतिहास १४:५-६; २इतिहास २०:३०\em* \p \v 16 पिप आसामी आ बगे माकाह कली यो पिप आ ममा आ गेय रे ग्रुंइदा बाक्‍त। मारदे हना मेकोमी अशेराह देवी आ ग्रांग्रा दिचा ङा मूर्ति सेल्‍पदा बाक्‍त। आसामी मेको मूर्ति क्‍योरशा जिक्‍शा फस सेल्‍शा किद्रोन ङा खोलाम चोवा बाक्‍त। \em १राजा १५:१३-१५\em* \v 17 तन्‍न मेकोमी डांडा ङा थान नेल्‍ल इस्राएल रे मग्रुंइदा बाक्‍त। मो हना यो आसा मबेक्‍म सम्‍म आ थुं नेल्‍लेमी परमप्रभु यावे आ मुर दुम्‍शा बाक्‍माक्‍त। \v 18 मेकोमी आ आफोम परमप्रभु कली गेशो थोव़क नु आ गेशो थोव़क सुन चांदी नु ग्‍योंबपुकी परमप्रभु आ खिंम चाक्‍गा बाक्‍त। \v 19 आसा पिप दुम्‍मेनु, ३५ बर्स सम्‍म लडाइ का यो मदुम्‍माक्‍त। \c 16 \s1 पिप आसा आ नोले ङा बर्सपुकी \r १राजा १५:१६-२४ \p \v 1 पिप आसाम सासन पशो ३६ बर्सम इस्राएल ङा पिप बाशामी यहूदा कली लडाइ तोवा बाक्‍त। मिनु पिप बाशामी यहूदा ङा पिप आसा आ रागी ओव़तीक नु ग्रूतीक लां नेल्‍ल तेक्‍चा कली रामाह सहर कली बोल्‍यो सेला बाक्‍त। \v 2 मिनु आसामी परमप्रभु यावे आ खिं नु पिप आ दरवार ङा शोंप वोइक्‍तीक रे सुन नु चांदी ग्रुंइशा, दमस्‍कस सहरम बाक्‍शो अराम ङा पिप बेन-हादाद कली सोइश्‍शा, मेको कली \v 3 “इन आफ नु आं आफ आस दातेम गारशो खोदेंशो पा, गे नु गो यो गारस। मुल गो इन कली सुन नु चांदी सोइक्‍ताक्‍ङ। मोपतीके इस्राएल ङा पिप बाशा नु गारशो लोव़ प्रोनीन। मिनु मेकोमी आं कली पचशो लडाइ मपवल” दे लोव़ सोइक्‍ता बाक्‍त। \v 4 मिनु बेन-हादादम पिप आसा आ लोव़ बिस्‍से बाक्‍त। मिनु मेकोमी आ लडाइ पाइब आन कप्‍तान आन कली “इस्राएल ङा सहर आन कली लडाइ तोन” दे हुकुम पवा बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीम इयोन सहर, दान सहर, आबेल-मैम सहर नु नाप्‍ताली आन मार मार वोइक्‍तीक सहर आन के सेल्‍मे बाक्‍त। \v 5 मिनु बाशामी मेको लोव़ नेंशा, रामाह कली बोल्‍यो सेल्‍चा प्रोंइशा, आ गेय नेल्‍ल तेक्‍गा बाक्‍त। \v 6 मिनु नोले पिप आसामी यहूदा ङा मुर नेल्‍ल आन कली खुप्‍शा, रामाह लाइश्‍शा, रामाह सहर ङा सेल्‍तीक फुल्‍लु नु शी नेल्‍ल कुरपाइश्‍शा लदा बाक्‍त। बाशाम मेको फुल्‍लु नु शी रामाह सहर बोल्‍यो सेल्‍चा कली मेकेर वोइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु पिप आसाम मेको चाक्‍शो फुल्‍लु नु शीम गेबा नु मिस्‍पा सहर आस कली बोल्‍यो सेला बाक्‍त। \s1 परमप्रभु आ लोव़ पाइब हानानी \p \v 7 मेना परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब हानानी यहूदा ङा पिप आसा आ बाक्‍तीकेम जाक्‍शा, मेको कली “गे अराम ङा पिप कली थमा सुइक्‍तीनी नु परमप्रभु यावे, इन परमप्रभु कली थमा मसुइक्‍नी। मोपतीके इस्राएल ङा पिप आ लडाइ पाइब इन ङोंइती रे प्रोक्‍चा ताम्‍तेक्‍म। \v 8 मार, ङोंइती एथीयेपीया लिबीया ङा लडाइ पाइबपुकी शुश मबाक्‍मा? बग्‍गी नु शारा ङोइक्‍ब हिक्ने मचाप्‍चा ङा शुश मबाक्‍मा? मेना गे परमप्रभु यावे कली थमा सुइक्‍तीनी। मिनु मेकोमी नेल्‍ल आन कली इन गुइमी गेप्‍तु। \em २इतिहास १४:८-१२\em* \v 9 परमप्रभु यावेमी सु आन थुंम थमा पा मेको नु बाक्‍बा, मेकोमी रागी नेल्‍लेम माल्‍ना माल्‍न मेको कली कोव़शा, मेको आन कली बोल्‍यो सेल्‍ब। गे अराम ङा पिप नु गारशा मरिम्‍शो पाइतीनी। मुल रे गे लडाइ पस ङा पस बाक्‍चा माल्‍नीनी” देंमाक्‍त। \em हितोपदेस १५:३\em* \v 10 मिनु परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइबम मोदेंशो लोव़ पा, आसा कली शुश गाइक्‍पदा बाक्‍त। मिनु मेको कली फ्रेंशा चोक्‍शा वोइक्‍पदा बाक्‍त। मेना पिप आसामी का निक्‍शी अरु मुर आन कली यो काइ मरिम्‍शो पवा बाक्‍त। \em २इतिहास १८:२६; मत्ती १४:३\em* \p \v 11 पिप आसा आ पशो, ङोंइती नु नोले ङा नेल्‍ल, मेको यहूदा नु इस्राएल ङा पिप आन इतिहास ङा किताबम ब्रेक्‍शो बाक्‍नीम। \v 12 आसाम सासन पशो ३९ बर्स दुम्‍मेनु, आ खोइली राक्‍तीक रोइ पवा बाक्‍त। मिनु मेको रोइ शुश ठेयब दुम्‍माक्‍त। शुश रोइ पवा बाक्‍त हना यो परमप्रभु यावे आ वारच पशो कली ममाल्‍थु, ओख्‍ती ख्रेक्‍ब आन कली मला बाक्‍त। \v 13 मिनु आसा आ सासन पशो ४१ बर्स दुम्‍मेनु मेको बेक्‍माक्‍त। \v 14 मिनु मुरपुकीमी दाऊद आ सहरम आसामी सेल्‍पांइसीशो बेक्‍शो मुर कली वोइक्‍तीक कोठामी वोदमे बाक्‍त। मेकेर जोक्‍ब मुरुमी थम ब्रोव़शो मार मार ब्‍वाइश्‍शा ब्रोव़शो रिना पाइब घांस सेल्‍शा, मेको आ तारी वोदमे बाक्‍त। मिनु मुरपुकीम मेको पिप कली मान पचा, दे थम ठेयब मी मुइक्‍तमे बाक्‍त। \em २इतिहास २१:१९; येरमीया ३४:५\em* \c 17 \s1 यहूदा ङा पिप येहो-शाफात \p \v 1 मिनु पिप आसा बेक्‍म नोले आ तौ येहो-शाफात पिप दुम्‍माक्‍त। मिनु मेकोमी “इस्राएल कली तेक्‍नुङ” दे आ लडाइ पाइब बोल्‍यो सेला बाक्‍त। \v 2 मेकोमी यहूदा ङा बोल्‍यो सेल्‍शो सहर नेल्‍लेमी लडाइ पाइबपुकी वोदा बाक्‍त। मिनु यहूदा नेल्‍ल नु आ आफ आसाम ग्राशो एफ्राइम ङा सहरपुकी यो खाल पचा कली लडाइ पाइब वोदा बाक्‍त। \v 3 मिनु परमप्रभु यावे येहो-शाफात नु बाक्‍माक्‍त। मारदे हना मेको आ किकी पिपी दाऊद आ ङोंइती ङा नाक्‍ती रिम्‍शो पा गाक्‍शो खोदेंशो पा गाक्‍माक्‍त। मेकोमी वारच पचा कली बाल देवता आन कली ममला बाक्‍त। \v 4 तन्‍न मेको परमप्रभु यावे, आ आफ आ परमप्रभु आ नोले खोदा बाक्‍त। मिनु मेको आ शेंशो पवा बाक्‍त। मेको इस्राएल ङा पिप आन लांम मगाक्‍माक्‍त। \v 5 मोपतीके परमप्रभु यावेम मेको आ राज्‍य बोल्‍यो सेला बाक्‍त। मिनु यहूदा ङा मुर नेल्‍लेमी येहो-शाफात कली मार मार चाक्‍गमे बाक्‍त। मिनु मेको शुश शोंप पाइश्‍शो नु मान ताइब दुम्‍माक्‍त। \em २इतिहास १८:१\em* \v 6 मेकोमी परमप्रभु यावे आ लांम गाक्‍चा कली काइ महिंथु आ थुं बारपदा बाक्‍त। मेकोम यहूदाम बाक्‍शो डांडा ङा थान नु मूर्ति पाइश्‍शो थाम प्रेश्‍शा ताइक्‍ता बाक्‍त। \p \v 7 मेकोमी सासन पशो आ बर्स सांमी आ राज्‍य ङा ठेयब गेय पाइब बेन-हेल, ओबदिया, जकरिया, नेथनेल नु मीकाया आन कली यहूदा ङा सहरपुकीम मुर आन कली शेंचा कली सोइक्‍तीमी बाक्‍त। \v 8 मेकोपुकी नु लेवीपुकी बाक्‍मा बाक्‍त। मेको लेवीपुकी सु सु बाक्‍मा बाक्‍त देंशा हना, शेमायाह, नेथन्‍याह, जेबदीयाह, आसाहेल, शेमीरामोथ, येहो-नाथान, अदोनीयाह, तोबीयाह, तोबा-दोनीयाह बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु मेको नु चढ़ेब एली-शामा नु येहोराम यो बाक्‍सा बाक्‍त। \v 9 मेकोपुकीम परमप्रभु यावे आ अरेतीक लोव़ ङा किताब मेको नु बाक्‍शो बाक्‍त। यहूदा ङा सहर नेल्‍ल ङा मुर आन कली शेंदमे बाक्‍त। \s1 येहो-शाफात आ सक्ति \p \v 10 मिनु यहूदा आ एर ओंथ बाक्‍शो राज्‍य ङा मुर नेल्‍ल परमप्रभु यावे क्‍येङा हिंमा बाक्‍त। मोपतीके मेकोपुकीम येहो-शाफात नु लडाइ मपामे बाक्‍त। \v 11 पलिस्‍ती आन दातेमी का निक्‍शीमी येहो-शाफात कली आन गेचा माल्‍शो चांदी चाक्‍गमे बाक्‍त। मिनु अराबीपुकीमी यो मेको कली ७ हजार ७ सहे सांड नु ७ हजार ७ सहे बोका चाक्‍गमे बाक्‍त। \em १राजा ५:१\em* \v 12 मिनु येहो-शाफात शुश सक्ति पाइश्‍शो दुम्‍माक्‍त। मेकोमी यहूदामी गारो हिरशा, बोल्‍यो दरवार नु मार मार वोइक्‍तीक सहरपुकी सेला बाक्‍त। \v 13 मेकोमी यहूदा ङा सहरपुकीम शुश सेल्‍तीक गेय यो पवा बाक्‍त। यरूसलेम सहरम लडाइ पाइब नु थम बोल्‍यो लडाइ पस जोक्‍ब मुर बाक्‍मा बाक्‍त। \v 14 मेको यहूदा ङा मुर आन खिं खिं ङा हजार हजार लडाइ पाइब आन कप्‍तान आदनाह बाक्‍माक्‍त। मेको नु लाख सां सक्ति पाइश्‍शो लडाइ पाइब बाक्‍मा बाक्‍त। \v 15 मेको आ नोले ङा येहो-हानान बाक्‍माक्‍त। मेको लाख निक्‍शी ८० हजार लडाइ पाइब आन कप्‍तान बाक्‍माक्‍त। \v 16 मेको आ नोले ङा जिक्री आ तौ अमासीयाह बाक्‍माक्‍त। मेको परमप्रभु यावे आ गेय पाइब कली कोव़ब यो बाक्‍माक्‍त। मेको लाख निक्‍शी सक्ति पाइश्‍शो लडाइ पाइब आन कप्‍तान बाक्‍माक्‍त। \v 17 बेन्‍यामीन आ थर ङा एली-आदा बोल्‍यो लडाइ पाइब बाक्‍माक्‍त। मेको नु लाख निक्‍शी लिब्रा आप्‍ब नु तेतीक कुरब बाक्‍मा बाक्‍त। \v 18 मिनु मेको आ नोले ङा येहो-जाबाद बाक्‍माक्‍त। मेको नु लाख का ८० हजार या कुरशो लडाइ पाइब बाक्‍मा बाक्‍त। \v 19 मिनु मेको नेल्‍ल पिप आ लडाइ पाइब बाक्‍मा बाक्‍त। मेको प्रोंइशा अरु लडाइ पाइबपुकी यो यहूदा ङा गारो हिरशो सहरम बाक्‍मा बाक्‍त। \c 18 \s1 मीकायाम आहाब कली लोव़ पशो \r १राजा २२:- \p \v 1 मिनु पिप येहो-शाफात शुश शोंप पाइश्‍शो, मान ताइब नु थाम्‍पा ठेयब मुर दुम्‍माक्‍त। मिनु मेकोमी आहाब आ खिं ङा मुर नु ग्‍युंबे पा नाता सेला बाक्‍त। \v 2 मिनु इच्‍का बर्स नोले मेको आहाब कली ग्रुम्‍थ सामरीया लमाक्‍त। मिनु आहाबम मेको नु आ मुर आन कली थुल्‍चा, दे शुश भेडा नु ब्‍यफ क्‍योरा बाक्‍त। मिनु आहाबमी येहो-शाफात कली रामोथ-गिलाद नु लडाइ पचा कली क्‍युक्‍गा बाक्‍त। \v 3 मिनु इस्राएल ङा पिप आहाबमी यहूदा ङा पिप येहो-शाफात कली “रामोथ-गिलाद नु लडाइ पचा कली गे आं कली वारच पाइक्‍नीनी?” देंमाक्‍त। मिनु मेकोमी “गो गे नु बाक्‍नुङ। आं मुर इन मुर यो बाक्‍नीम। एको लडाइम गो इन कली वारच पाइक्‍नीकी” देंमाक्‍त। \p \v 4 तन्‍न येहो-शाफातमी इस्राएल ङा पिप कली “गे ङोंइती परमप्रभु यावेम मेको लडाइ आ पर्बम मार देंबा? पुनीन” देंमाक्‍त। \em २राजा ३:११\em* \v 5 मिनु इस्राएल ङा पिपमी ४ सहे आ नोले दुम्‍ब लोव़ पाइब आन कली पुक्‍शा, मेको आन कली “गो रामोथ-गिलाद कली लडाइ तोङ देय मतोङ?” दे हिल्‍लो पामी बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीम “लडाइ तोने। मारदे हना परमप्रभुम मेको आन कली इन गुइम गेब” देंमा बाक्‍त। \v 6 तन्‍न येहो-शाफातमी “परमप्रभु यावे कली हिल्‍लो पचा कली थमा पा परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब एकेर सुइ मबाक्‍नीमी?” दे हिल्‍लो पवा बाक्‍त। \v 7 मिनु इस्राएल ङा पिपमी येहो-शाफात कली “परमप्रभु यावे कली हिल्‍लो पचा कली मुर का बाक्‍ब। मेको इम्‍लाह आ तौ मीकाया बाक्‍ब। तन्‍न गो मेको कली काइ मदाक्‍नुङ। मारदे हना आं पर्बम गेनायो रिम्‍शो लोव़ मपाइब। मेकोमी मरिम्‍शो लोव़ ङा लाक्‍शा अरु मारेइ मदेंब” देंमाक्‍त। मिनु येहो-शाफातमी “पिपम मोदेंशो लोव़ पचा मदुम्‍ब” देंमाक्‍त। \v 8 मिनु इस्राएल ङा पिपम आ गेय पाइब का कली ब्रेश्‍शा “इम्‍लाह आ तौ मीकाया कली रीब पा चाक्‍को” दे ब्र‍थ सोइक्‍ता बाक्‍त। \v 9 मेना इस्राएल ङा पिप नु यहूदा ङा पिप येहो-शाफात आस आस पिपम फेक्‍तीक वा फेक्‍शा, सामरीया ङा ठेयब लाप्‍चो ओव़तीक ङा चेरब तुप्‍तीक दिंमम आस आस ठेयब नित्‍तीकेमी बाक्‍शो बाक्‍सा बाक्‍त। मिनु मेको नोले दुम्‍ब लोव़ पाइब नेल्‍ल मेको आस ङोंइती नोले दुम्‍ब लोव़ पन पन बाक्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 10 मेको आन दाते ङा केनानाह आ तौ सिदकीयाहमी फलाम के ग्रोव़ सेल्‍सीशो बाक्‍माक्‍त। मिनु मेकोमी “परमप्रभु यावेम मार देंत देंशा हना ‘एको ग्रोव़म गेम अराम ङा मुर आन कली ख्रुशा खतम पोक्‍नीनी’ देंशो बाक्‍ब” देंमाक्‍त। \v 11 मिनु अरु नोले दुम्‍ब लोव़ पाइब नेल्‍लेम यो मोदेंशो लोव़ पशो बाक्‍मा बाक्‍त। मेकोपुकीम “रामोथ-गिलाद कली लडाइ तोशा ग्राङीन। मारदे हना मेको परमप्रभु यावेम पिप आ गुइमी गेब” देंमा बाक्‍त। \p \v 12 मिनु मीकाया कली ब्रेश्‍शा चाक्‍ब मुरुम मीकाया कली “नेनीन, अरु नोले दुम्‍ब लोव़ पाइबपुकी नेल्‍ल थुं का दुम्‍शा, पिप कली रिम्‍शो लोव़ पशो बाक्‍नीम। मिनु इन लोव़ यो मेको आन देंशो नु गारचा ङा रिम्‍शो लोव़ पने” देंमाक्‍त। \v 13 तन्‍न मीकायाम “परमप्रभु यावे ब्रोंइशा बाक्‍शो खोदेंशो पा, आं परमप्रभुम मार देंबा, मेको लोव़ ला पाइनुङ” देंमाक्‍त। \p \v 14 मिनु पिप आ बाक्‍तीक जाक्‍मेनु, पिप आहाबमी मेको कली “मीकाया, गो रामोथ-गिलाद कली लडाइ तोक देय मतोक” दे मदा बाक्‍त। मिनु मेकोमी “लडाइ तोने। मिनु ग्राङीन। मारदे हना परमप्रभु यावेमी मेको इन गुइम गेब” देंमाक्‍त। \v 15 तन्‍न पिपम मेको कली “परमप्रभु यावे आ नेंम थमा लोव़ ला पचा, दे गिश खेयप इ कली कसम जपाइक्‍नना?” दे मदा बाक्‍त। \v 16 मिनु नोले मीकायाम “गो इस्राएली नेल्‍ल आन कली गोठला मबाक्‍शो भेडा खोदेंशो पा पहाडम ब्रशो ताता। मिनु परमप्रभु यावेमी ‘मेको मुर आन के होव़प मबा। मेको नेल्‍ल थुं नाइश्‍शा आन खिं लेम्‍मल’ देंशो नेंता” देंमाक्‍त। \em मत्ती ९:३६\em* \v 17 मिनु इस्राएल ङा पिपम येहो-शाफात कली “मार, एकोम आं पर्बम मरिम्‍शो लोव़ ङा लाक्‍शा अरु मारेइ मदेंब, खतम लोव़ ला देंब, दे गो इन कली मदेंङा ङा?” देंमाक्‍त। \p \v 18 मिनु मीकायाम “मुल परमप्रभु यावे आ लोव़ नेनीन। गो परमप्रभु यावे कली आ ठेयब नित्‍तीकेम निश्‍शो ताता। मिनु आ स्‍वर्ग ङा गेय पाइब नेल्‍ले आ ग्‍युरा गे नु आ पेरा गे राप्‍शो बाक्‍तेक्‍म। \em यसैया ६:१\em* \v 19 मिनु परमप्रभु यावेमी ‘इस्राएल ङा पिप आहाब कली रामोथ-गिलाद नु लडाइ पा साइक्‍चा पुंइसीचा कली सुमी मेको कली जोल पाइबा?’ देंशो नेंता। मिनु काम लोव़ का पाप्‍तु, अर्कोमी अर्को लोव़ पाप्‍तु। \v 20 नोले सोक्‍त का परमप्रभु यावे आ ङोंइती जाक्‍शा ‘गो मेको कली जोल पाइनुड’ देंत। \em अय्‍युब १:६\em* \v 21 मिनु परमप्रभु यावेमी ‘दोपा?’ दे हिल्‍लो पाप्‍तु। मिनु मेकोमी ‘गो लशा आहाब आ नोले दुम्‍ब लोव़ पाइब नेल्‍ल आन शोव़म जोल पाइब सोक्‍त दुम्‍नुङ’ देंत। मिनु परमप्रभु यावेमी ‘गे मेको कली जोल पावो। गे मेको पने चाप्‍नेवे। लावो’ देंत। \v 22 लो कोव़ङीन, परमप्रभु यावेमी इन नोले दुम्‍ब लोव़ पाइब आन शोव़म जोल पाइब सोक्‍त का वोइश्‍शो बाक्‍त। परमप्रभु यावेम इन कली खतम सेल्‍चा थुं पने थुम्‍शो बाक्‍ब” देंमाक्‍त। \p \v 23 मिनु केनानाह आ तौ सिदकीयाह इर ङोइश्‍शा लशा, मीकाया आ चोव़चो राप्‍शा “दोपा परमप्रभु यावे आ सोक्‍त आं रे पा गे नु लोव़ पथ लम” देंमाक्‍त। \v 24 मिनु मीकायाम “मेको गे हिंशा, आगा ङा कोठामी ख्रुंइसे नाक्‍ती कका तुइक्‍नेवे” देंमाक्‍त। \v 25 मिनु नोले इस्राएल ङा पिपम “मीकाया कली लाइश्‍शा, सहर कली हुकुम पाइब आमोन नु पिप आ तौ योआश आस कली गेन। मिनु मेको आस कली \v 26 ‘पिप आ देंशो मार बाक्‍ब देंशा हना, मेको मुर कली जेल्‍खानम चोक्‍शा वोतीन। रिम्‍शो पा लेश्‍शा मजाक्‍ङा सम्‍म, एको कली इच्‍का शोब्‍ले नु ब्‍वाक्‍कु ला गेने’ दे पिपम हुकुम पशो बाक्‍ब देनीन” देंमाक्‍त। \em २इतिहास १६:१०\em* \v 27 मिनु मीकायामी “गे रिम्‍शो पा लेश्‍शा जाक्‍तीनी हना, परमप्रभु यावे आं रे मब्‍वाक्‍शो बाक्‍माक्‍त, देंनुङ” देंमाक्‍त। मिनु मेकोमी चिनु लोव़ तेम्‍शा “मुर नेल्‍लेमी आं लोव़ नोफा दाइश्‍शा नेनीन” देंमाक्‍त। \s1 आहाब साइक्‍चा पुंइसीशो \p \v 28 मिनु इस्राएल ङा पिप नु यहूदा ङा पिप येहो-शाफात रामोथ-गिलाद ग्‍येत्‍थ लसा बाक्‍त। \v 29 मिनु इस्राएल ङा पिपम येहो-शाफात कली “गो मतुइक्‍चा ङा पा अर्को वा फेक्‍शा, लडाइम लाइनुङ। तन्‍न गे इन पिपम फेक्‍तीक वा फेक्‍शा बाक्‍कीन” देंमाक्‍त। मोपा इस्राएल ङा पिप अर्को वा फेक्‍शा, लडाइम लमाक्‍त। \v 30 मिनु अराम ङा पिपम आ बग्‍गी चलेब आन कप्‍तान आन कली “इस्राएल ङा पिप कली ङा लाक्‍शा, अरु आइक्‍च ठेयब सुइ नु लडाइ मपने” दे माइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। \v 31 मिनु बग्‍गी चलेब आन कप्‍तानमी येहो-शाफात कली तशा “मेकोन इस्राएल ङा पिप बाक्‍ब” देंमाक्‍त। मिनु मेको कली लडाइ तोथ लमा बाक्‍त। तन्‍न येहो-शाफात ठेयब सेंदा पा वाइ ब्रेम्‍माक्‍त। मिनु परमप्रभु यावेमी मेको कली वारच पशा, मेको बग्‍गी चलेब आन कली मेकेर रे लेप्‍पदा बाक्‍त। \v 32 मारदे हना बग्‍गी चलेब लडाइ पाइब आन कप्‍तानपुकीमी “एको इस्राएल ङा पिप मबाक्‍माक्‍त” दे तुइश्‍शा, मेको कली खेदा पचा प्रोन्‍मे बाक्‍त। \v 33 तन्‍न मुर काम आ लिब्रा खुक्‍शा, हेंथे पा ब्रा आप्‍शा सोइक्‍ता बाक्‍त। मिनु मेको ब्रामी इस्राएल ङा पिप आ कुचु सुम्‍तीके नु कुचु तेक्‍तीक आस दातेम ख्रवा बाक्‍त। मिनु पिपम आ बग्‍गी चलेब कली “बग्‍गी हिरशा लडाइ रे ग्रुंइदी। आं कली ब्राम ख्रशा गार सेल्‍ती” दे मदा बाक्‍त। \v 34 मेको लडाइ नाक्‍त रेन दुम्‍ना दुम्‍न लमाक्‍त। मिनु इस्राएल ङा पिप आ बग्‍गीम राप्‍शा, अरामी नु लडाइ पशो कोव़ङा बाक्‍त। मेको नाक्‍त रे मोपान बाक्‍माक्‍त। मिनु नां लाक्‍गानु, मेको बेक्‍माक्‍त। \c 19 \s1 येहूमी येहो-शाफात कली लोव़ पशो \p \v 1 मिनु यहूदा ङा पिप येहो-शाफात मारेइ मदुम्‍थु आ दरवार यरूसलेम लेश्‍शा जाक्‍माक्‍त। \v 2 मिनु परमप्रभु यावे आ नोले दुम्‍ब लोव़ पाइब हानानी आ तौ येहू मेको कली ग्रुम्‍थ जाक्‍माक्‍त। मिनु मेकोमी येहो-शाफात कली “मार, मरिम्‍शो पाइब कली वारच पाइश्‍शा, परमप्रभु यावे आ जोरी सत्रु कली दाक्‍चा ठीक बाक्‍बा? इन पशो तशा परमप्रभु यावे इन पर्बम गाइक्‍ताक्‍व। \v 3 मो हना यो गे का निक्‍शी रिम्‍शो गेय यो पशो बाक्‍नीनी। गे रागी रे मूर्ति थाम आन कली ग्रुंइताक्‍नी। मिनु परमप्रभु आ नोले खोइक्‍चा थुं पाइतीनी” देंमाक्‍त। \em २इतिहास १७:३,६\em* \s1 निसाफ पाइबपुकी वोइश्‍शो \p \v 4 येहो-शाफात आ दरवार यरूसलेमम बाक्‍माक्‍त। मिनु मेको लेंशा बेयर-शेबा रे एफ्राइम ङा पहाड ङा मुर आन बाक्‍तीक लशा, मेको आन कली लेंशा परमप्रभु यावे, आन किकी पिपी आन परमप्रभु गे लेश्‍शा चाक्‍मी बाक्‍त। \v 5 मेकोमी यहूदा ङा बोल्‍यो सहर नेल्‍लेमी निसाफ पाइबपुकी वोदा बाक्‍त। \v 6 मिनु मेकोमी मेको निसाफ पाइब आन कली “गेपुकीम मार पाइनीनी, मेको मिम्‍तीन। गेपुकीम निसाफ नेंपाइक्‍नीनु, मुर आन कली ममाइ तन्‍न परमप्रभु यावे आ ङोंइती निसाफ पाइनीनी। गे निसाफ पची ना मेको गे नु बाक्‍ब। \em ब्‍यवस्‍था १:१७\em* \v 7 परमप्रभु यावे कली मान पा हिनीन। होस पा निसाफ पने। मारदे हना परमप्रभु यावे, इं परमप्रभुमी दूली निसाफ मपाइब। मेको कुल मकोव़ब नु घूस मताक्‍ब निसाफ पाइब बाक्‍ब” देंमाक्‍त। \em प्रस्‍थान १८:२१; ब्‍यवस्‍था १०:१७; रोमी २:३१\em* \p \v 8 येहो-शाफातम यरूसलेममी लेवीपुकी, चढ़ेबपुकी नु इस्राएल ङा खिं खिं आन ठेयब मुर आन कली परमप्रभु यावे आ ङोंइती निसाफ पचा कली नु जीब आन दातेमी गारपाइक्‍चा कली वोइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु मेकोपुकी यरूसलेमम बाक्‍बाक्‍मा बाक्‍त। \em ब्‍यवस्‍था १७:८-९; ब्‍यवस्‍था १९:१७\em* \v 9 मिनु मेकोमी मेको आन कली “इन गेय दोपा पचा देंशा हना, इन पशो नेल्‍लेमी परमप्रभु यावे कली मान पा हिंशा, थमा सुइक्‍चा ङा दुम्‍शा, इन थुं नेल्‍लेमी पचा माल्‍नीनी। \v 10 मिनु अरु सहर ङा आइक्‍च निसाफ पाइब इन लोक्‍ब, इन बाक्‍तीक सहरम इन कली हिल्‍लो पचा कली जाक्‍नीमी। मार बाक्‍त हना यो, मुर साइश्‍शो आ पर्बम बाक्‍त हना यो, परमप्रभु यावे आ अरेशो लोव़ आ पर्बम बाक्‍त हना यो, शेंतीक लोव़ आ पर्बम बाक्‍त हना यो, फुल्‍लुम मुशा ब्रेक्‍शो लोव़ नु निसाफ पतीक लोव़ बाक्‍त हना यो, गे मेको आन कली शेंचा माल्‍नीनी। मोपा मेकोपुकीमी दूली मपथु, परमप्रभु यावे आ ङोंइती पाप मपाइनीम। मेकोपुकीम मरिम्‍शो पाम्‍तेक्‍म हना, परमप्रभु इन पर्बम नु इन लोक्‍ब, आइक्‍च निसाफ पाइब आन पर्बम गाइक्‍ब। पाप मपथु, रिम्‍शो शेंदीने। \v 11 परमप्रभु यावे आ पर्बम तुइक्‍ब नु इन कली वारच पाइब ठेयब चढ़ेब अमारयाह बाक्‍ब। मिनु पिप नु राज्‍य आ पर्बम तुइक्‍ब यहूदा आ थर ङा मुर आन ठेयब मुर इश्‍माएल आ तौ जेबदीयाह इन कली वारच पाइब बाक्‍ब। लेवीपुकीम चहिं इन निसाफ पची ना ब्रेक्‍ब नु मार मार वारच पाइब बाक्‍नीम। महिंथु इन गेय पने। परमप्रभु यावे रिम्‍शो पाइबपुकी नु बाक्‍ल” दे अर्ती गेमी बाक्‍त। \c 20 \s1 येहो-शाफातम ग्राशो \p \v 1 मिनु नोले मोआबी अम्‍मोनी नु का निक्‍शी सेइर डांडा रे अर्को जात ङा मेउनी माइश्‍शो मुरपुकी येहो-शाफात नु लडाइ पथ जाक्‍मा बाक्‍त। \v 2 मिनु मुरपुकीमी येहो-शाफात कली “थम ठेयब हुल का लडाइ पाइब एदोम रे इन कली लडाइ तोचा कली जाक्‍शो बाक्‍नीम। मेकोपुकी हिक्‍सी समुन्‍द्र आ आइक्‍ची हांबु रे पिना पिन बाक्‍नीम। मेको हासासोन-तामार जाक्‍दीत्‍तेक्‍म” दे लोव़ नेंपदमे बाक्‍त। मेको रागी कली एन-गेदी यो देंनीम। \v 3 मिनु येहो-शाफातम हिंशा, परमप्रभु यावे कली पुंइचा, दे थुं पवा बाक्‍त। यहूदा रागी ङा मुर नेल्‍ल कली “माइजा बाक्‍कीन” दे हुकुम पवा बाक्‍त। \v 4 मिनु यहूदा ङा मुरपुकी परमप्रभु यावे कली “वारच पाइक्‍की” दे पुंइचा कली बुक्‍मा बाक्‍त। यहूदा रागी ङा सहर नेल्‍ल ङा मुरपुकी परमप्रभु यावे कली पुंइथ जाक्‍मा बाक्‍त। \em २इतिहास १५:९-१५\em* \p \v 5 मिनु येहो-शाफात परमप्रभु यावे आ खिं ङा नक लाङगामी यहूदा नु यरूसलेम ङा खुम्‍सीशो मुर आन ङोंइती राप्‍शा \v 6 “आंइ परमप्रभु यावे, आंइ किकी पिपी आन परमप्रभु गे स्‍वर्गम बाक्‍ब परमप्रभु मननी ङा? गे रागी रागी ङा राज्‍य सासन पाइब मननी ङा? सक्ति नु अधिकार नेल्‍ल इन के बाक्‍ब। गे इन क्‍येङा ग्राब सुइ मबाक्‍नीम। \em उत्‍पत्ती १८:२५; १इतिहास २९:१२\em* \v 7 आंइ परमप्रभु, मार, गे इन मुर इस्राएली जाक्‍‍मानु, एको रागी ङा मुर आन कली मखेरनी ङा? इन वारच अब्राहाम नु आ चच युइ आन कली मेको रागी गेना हना यो कली गेशो मननी ङा? \v 8 मेकोपुकी मेकेर बाक्‍शो बाक्‍तेक्‍म। मिनु इन नें कली मान पचा, दे इन कली बाक्‍तीक खिं का सेल्‍शो बाक्‍तेक्‍म। \v 9 मेकोपुकीम ‘आंइ कली ठेयब श्‍येत दुम्‍त हना, लडाइ दुम्‍त हना, निसाफ पतीके, मुर बेक्‍तीक रोइ, अन्‍काल दुम्‍त हना, इन खिं इन ङोंइती राप्‍नीकी। मारदे हना इन नें कली मान पशो खिं रे आंइ श्‍येत जशा पुंइशो लोव़ नेंशा, आंइ कली प्रोंइनीनी’ दे पुंइतेक्‍म। \em २इतिहास ६:२८-३०\em* \v 10 आंइ किकी पिपी इजीप्‍त रे जाक्‍मानु, गे इस्राएली आन कली ‘अम्‍मोनी, मोआबी नु सेइर डांडा ङा मुर आन रागी मओव़ङीन’ देंशो बाक्‍तीनी। मोपतीके मेकोपुकी एर ओंथ रे हिरशा, मेको आन कली खतम मसेल्‍थु लमा बाक्‍त। \em ब्‍यवस्‍था २:४,५,९,१९\em* \v 11 तन्‍न मुल कोव़ङीन, एको मुरपुकीम आंइ कली दोदेंशो पा क्‍येक्‍क लेत्‍नीमी। गे आंइ कली गेशो आंइ थेरशो रागी रे आंइ कली खेरचा कली जाक्‍शो बाक्‍नीम। \v 12 आंइ परमप्रभु, गे मेको आन कली निसाफ मपाइनीनी ङा? मारदे हना गोपुकी एको शुश मुर आन ङोंइती मारेइ पने मचाप्‍ब बाक्‍नीकी। मुल गो मार पचा माल्‍नीकी मारेइ मतुइक्‍नीकी। तन्‍न गो इन गे कोव़नीकी” दे पुना बाक्‍त। \p \v 13 मिनु यहूदा ङा मुर नेल्‍ले, मेको आन मीशपुकी, आन आल ब्रेप्‍च नेल्‍ल परमप्रभु यावे आ ङोंइती राम्‍मा बाक्‍त। \v 14 मिनु परमप्रभु यावे आ सोक्‍तीम खुम्‍सीशो मुर नेल्‍ल आन दातेमी आसाफ आ खिं ङा लेवी याहासीएल कली सुमा बाक्‍त। मेको जकरिया आ तौ, बेनायाह आ चच बाक्‍माक्‍त। आ अरु किकी पिपी यिएल नु मत्तन्‍याह बाक्‍सा बाक्‍त। \v 15 मिनु मेकोमी “यहूदा नु यरूसलेमम बाक्‍ब मुर नेल्‍ले नु पिप येहो-शाफात नेनीन। परमप्रभु यावेमी इन कली मार देंब देंशा हना ‘गे एको लडाइ पाइब आन ठेयब हुल तशा महिनीन। इन थुं लुक्‍च मलल। मारदे हना एको लडाइ परमप्रभु के बाक्‍ब। इन के ममाइ। \em प्रस्‍थान १४:१३-१४\em* \v 16 दीसा मेकोपुकी नु लडाइ पथ ब्रुपीन। मेकोपुकी जीज ङा ग्‍येत्‍थ ल‍तीक लां रे पा कुइनीम। मिनु गेपुकीम मेको आन कली येरूएल ङा गोरशो रागी ङा बरखे खोला क्‍येङा आइदी ग्रुम्‍नीनी। \p \v 17 यहूदा नु यरूसलेम ङा मुर, गेपुकीम एको लडाइ पचा ममाल्‍नीनी। आं देंतीकेम लने। मिनु रिम्‍शा बाक्‍कीन। इन पा ङा गो परमप्रभु यावेम लडाइ पा ग्राशो, कोव़ङीन। महिनीन। इन थुं लुक्‍च मलल। गे ग्रूशा, मेकोपुकी नु लडाइ पथ लने। मारदे हना परमप्रभु यावे गेपुकी नु बाक्‍ब’ ” देंमाक्‍त। \p \v 18 मिनु येहो-शाफातम खपीम बाप्‍शा सेउ पवा बाक्‍त। मिनु यहूदा नु यरूसलेमम बाक्‍ब मुर नेल्‍ल परमप्रभु यावे आ ङोंइती बाप्‍शा, परमप्रभु यावे कली ठेयब सेल्‍मे बाक्‍त। \v 19 मिनु लेवी, कोहाथ नु कोराह आन मुर बोक्‍शा परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभु कली ठेयब सेंदा पा ठेयब सेल्‍तीक कुम्‍सो पामे बाक्‍त। \p \v 20 मिनु मेकोपुकी सुनी कना बोक्‍शा, तेकोहा सहर ङा गोरशो रागीम लमा बाक्‍त। मिनु मेकोपुकी ग्रूशा लमानु, येहो-शाफातम “यहूदा नु यरूसलेमम बाक्‍ब मुर नेल्‍लेम आं लोव़ नेनीन। गे परमप्रभु यावे, इन परमप्रभु कली थमा सुतीन। मिनु गे ग्रानीनी। परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब आन लोव़ थमा सुइश्‍शा बाक्‍कीन” देंमाक्‍त। \em यसैया ७:९; यसैया १८:१६\em* \v 21 मिनु मेकोमी मुरपुकी नु सल्‍ला पशा, लडाइ पाइब आन ङोंइती रिम्‍शो वा फेक्‍शा, परमप्रभु यावे कली ठेयब सेल्‍तीक कुम्‍सो पाइब योव़मी बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीम “परमप्रभु यावे कली ‘गे रिम्‍शो पाइब बाक्‍नीनी। मारदे हना इन दाक्‍तीक गेना हना यो लीब’ ” दे कुम्‍सो पामे बाक्‍त। \em भजन संग्रह १०६:१\em* \v 22 मिनु मेकोपुकीम कुम्‍सो पा परमप्रभु यावे कली ठेयब सेल्‍मे चोटीन परमप्रभु यावेमी बाप्‍ब हुल का वोदा बाक्‍त। मिनु यहूदा नु लडाइ पथ जाक्‍ब अम्‍मोनी, मोआबी नु सेइर डांडा ङा मुर आन कली क्‍याम्‍दा बाक्‍त। \v 23 मिनु मार दुम्‍माक्‍त देंशा हना, अम्‍मोनी नु मोआबी गारशा सेइर डांडा ङा मुर आन कली लडाइ पा सदमे बाक्‍त। मेको आन कली साइक्‍ने थुम्‍मे नोले, लीशो मुरपुकी आंम आंमा साइक्‍मुमा बाक्‍त। \p \v 24 मिनु यहूदा ङा मुरपुकी गोरशो रागी ङा कोव़तीक लाइश्‍शो खिं जाक्‍शा, लडाइ पाइब आन कली कोव़ङमेनु, मेको आन कली शोल्‍मो पा खपीम गोल्‍शा बेक्‍शो तामे बाक्‍त। मेको आन दाते ङा का सम्‍म यो प्रोक्‍ने मचाप्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 25 मिनु येहो-शाफात नु आ मुरपुकी मार मार रोइक्‍थ जाक्‍मा बाक्‍त देंशा हना, मार मार वासी, सुन चांदी के शोंप मार मार थोव़क थित्‍मे आंम कली कुरने मचाप्‍चा ङा पा रोइक्‍तमे बाक्‍त। मिनु मेको आन बस्‍तु भाव यो लदमे बाक्‍त। मेकोपुकीम नाक्‍त सां सम्‍म मेको रोइश्‍शो मार मार खुप्‍तमे बाक्‍त। मारदे हना मेको थम शुश बाक्‍माक्‍त। \v 26 मिनु ४ नाक्‍ती मेकोपुकी बेराकाह ङा दिंमम ग्रुम्‍मा बाक्‍त। मिनु मेकेर परमप्रभु यावे कली ठेयब सेल्‍मे बाक्‍त। मुल सम्‍म मेको आ नें बेराकाह ङा दिंम लीशो बाक्‍ब। \em बेराकाह आ अर्थ आसीक बाक्‍ब।\em* \v 27 मेको नोले यहूदा नु यरूसलेम ङा मुर नेल्‍लेमी येहो-शाफात कली ङोंइती गाक्‍पाइश्‍शा, ग्‍येरसीशा यरूसलेम लेम्‍मा बाक्‍त। मारदे हना परमप्रभु यावेमी मेको आन कली आन जोरी सत्रु रे ग्रापाइश्‍शा, थम ग्‍येरसीशो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 28 मिनु मेकोपुकीम ठेयब नु आइक्‍च तार पाइश्‍शो ताप्‍तीके नु तुराही ताम्‍ना ताम्‍न यरूसलेमम परमप्रभु यावे आ खिं जाक्‍मा बाक्‍त। \v 29 परमप्रभु यावेमी इस्राएल आ जोरी सत्रु नु लडाइ पा ग्रामाक्‍त देंशो लोव़ नेंशा, रागी रागी ङा राज्‍य ङा मुर नेल्‍ल परमप्रभु क्‍येङा हिंमा बाक्‍त। \v 30 मिनु येहो-शाफात आ राज्‍यम लडाइ मदुम्‍थु, नांइसे बाक्‍त। मारदे हना आ परमप्रभुमी मेको रागी कली एर ओंथ नेल्‍ल रे नाइक्‍पदा बाक्‍त। \em २इतिहास १५:१५\em* \s1 येहो-शाफात आ सासन \r १राजा २२:४१-५० \p \v 31 मोपा येहो-शाफातम यहूदाम सासन पवा बाक्‍त। मेको पिप दुम्‍मेनु, ३५ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मेकोमी यरूसलेम मी २५ बर्स सासन पवा बाक्‍त। मेको आ ममा आ नें अजुबाह बाक्‍माक्‍त। मेको शिल्‍ही आ तमी बाक्‍माक्‍त। \v 32 येहो-शाफात आ आफ आसा आ लांम गाक्‍माक्‍त। मिनु मेको लां रे ग्‍युरा पेरा मपवा बाक्‍त। मेकोमी परमप्रभु यावे आ ङोंइती मार ठीक बाक्‍मे, मेको पवा बाक्‍त। \v 33 मो हना यो मेकोमी डांडा ङा थानपुकी नेल्‍ल मप्रेदा बाक्‍त। मिनु मुरपुकीम आन थुं आन किकी पिपी आन परमप्रभु गे मलेत्‍मे बाक्‍त। \p \v 34 मिनु हानानी आ तौ येहूम येहो-शाफात आ पशो ङोंइती रे नोले सम्‍म नेल्‍ल इस्राएल ङा पिप आन इतिहासम ब्रेक्‍शा, वोइश्‍शो बाक्‍ब। \p \v 35 मिनु नोले यहूदा ङा पिप येहो-शाफात, इस्राएल ङा काइ मरिम्‍शो पाइब पिप अहाज्‍याह नु वारच्‍बु दुम्‍माक्‍त। मेको काइ मरिम्‍शो पाइब बाक्‍माक्‍त। \em १राजा २२:५२-५४\em* \v 36 मेकोमी टारशीश लशा ग्‍याप्‍तीक लेयतीक गेय पचा कली जहाजपुकी सेल्‍चा कली अहाज्‍याह नु गारमाक्‍त। मिनु मेको ठेयब जहाजपुकी एस्‍योन-गेबेरम सेल्‍मे बाक्‍त। \v 37 मारेशा ङा दोदा-वाहु आ तौ एलीएजेरमी येहो-शाफात आ पर्बम परमप्रभु आ लोव़ पवा बाक्‍त। मेकोमी “गे अहाज्‍‍याह नु वारच्‍बु दुम्‍‍तीके, परमप्रभु यावेम इन गेय खतम सेल्‍ब” देंमाक्‍त। मिनु मेको ठेयब जहाजपुकी खतम दुम्‍मा बाक्‍त। टारशीश लचा मतामे बाक्‍त। \c 21 \s1 यहूदा ङा पिप येहोराम \r १राजा २२:५१; २राजा ८:१६-२२ \p \v 1 मिनु येहो-शाफात बेक्‍माक्‍‍त। मिनु मुरपुकीमी मेको आ किकी पिपी आन कली थिम्‍तीके दाऊद आ सहरम थिम्‍मे बाक्‍त। मिनु आ तौ येहोराम पिप दुम्‍माक्‍त। \v 2 येहो-शाफात आ तौपुकी, येहोराम नु आ लोक्‍बपुकी अजारयाह, येहीएल जकरिया, अजारयाह, मिकाएल नु शेफत्‍याह बाक्‍मा बाक्‍त। मेको नेल्‍ल यहूदा ङा पिप येहो-शाफात आ तौ बाक्‍मा बाक्‍त। \v 3 मेको आन आफोम मेको आन कली सुन, चांदी, शुश क्‍येट लाइब शोंप नु यहूदा ङा बोल्‍यो सहरपुकी यो गेशो बाक्‍माक्‍त। तन्‍न मेको राज्‍य येहोराम कली गेवा बाक्‍त। मारदे हना मेको आ ङोंइती थिशो तौ बाक्‍माक्‍त। \s1 पिप येहोराम आ मरिम्‍शो पशो \p \v 4 मिनु येहोराम आ आफ आ पा ङा सासन पा बोल्‍यो दुम्‍शा, मेकोमी आ लोक्‍ब नेल्‍ल नु इस्राएल ङा का निक्‍शी ठेयब मुर आन कली तरवारम क्‍योरशा साइक्‍मी बाक्‍त। \v 5 येहोराम पिप दुम्‍मेनु, ३२ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मेकोमी यरूसलेम ८ बर्स सासन पवा बाक्‍त। \v 6 मेकोमी आहाब आ खिं ङा मुर खोदेंशो पा इस्राएल ङा पिप आन लांम गाक्‍माक्‍त। मारदे हना मेको आ मीश पिप आहाब आ तमी बाक्‍माक्‍त। मेकोमी परमप्रभु यावे आ ङोंइती मार मरिम्‍शो बाक्‍मे, मेको पवा बाक्‍त। \v 7 मो हना यो परमप्रभु यावेमी दाऊद नु पशो कबल आ पतीके दाऊद आ खिं ङा मुर आन कली साइक्‍चा मदाक्‍ता बाक्‍त। मारदे हना मेकोमी दाऊद नु आ तौ चच युइ आन कली “इ खिं रे गेना हना यो इस्राएली आन कली सासन पाइब का बाक्‍ब” देंशो बाक्‍माक्‍त। \em २सामुएल ७:१२; १राजा ११:३६; भजन संग्रह १३२:१७\em* \p \v 8 मिनु येहोराममी सासन पवानु, एदोम ङा मुर यहूदा नु मदुथु, आंम आ राज्‍य सेल्‍शा, आंम पिप सेल्‍मे बाक्‍त। \v 9 मोपतीके येहोराम आ लडाइ पाइबपुकी, कप्‍तान नु आ बग्‍गी नेल्‍ल लाइश्‍शा, एदोम गे लमाक्‍त। मेकोपुकी नाक्‍दो बोक्‍शा, आंम कली, आ कप्‍तान नु आ बग्‍गी कली पुम्‍ब एदोमी नु लडाइ पा खेरमे बाक्‍त। \v 10 एदोम मुल सम्‍म यहूदा ङा सासन पाइब नु मदुशो बाक्‍ब। मेना लिब्‍ना यो येहोराम आ मरिम्‍शो सासन आ पर्बम बोक्‍माक्‍त। मारदे हना येहोरामम परमप्रभु यावे, आ किकी पिपी आन परमप्रभु कली प्रोंइशो बाक्‍माक्‍त। \p \v 11 मेकोमी यहूदा ङा पहाडमी डांडा ङा थानपुकी सेला बाक्‍त। मिनु मेकोमी यरूसलेमम बाक्‍ब मुर आन कली मूर्ति पूजा पा परमप्रभु कली प्रोंइपाइक्‍मी बाक्‍त। मिनु यहूदा कली दूली लांम गाक्‍पदा बाक्‍त। \v 12 मिनु येहोराममी परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब एलीया रे चिठी का तवा बाक्‍त। मिनु मेको चिठीमी “परमप्रभु यावेमी मार देंत देंशा हना, परमप्रभु यावे, इन किकी पिपी दाऊद आ परमप्रभुम ‘गे इ आफ येहो-शाफात नु यहूदा ङा पिप आसा खोदेंशो पा मेको आन लांम मगाक्‍ङे। \v 13 तन्‍न गे आहाब आ खिं ङा मुर खोदेंशो पा इस्राएल ङा पिप आ लांम गाक्‍शा, आहाबमी इस्राएली आन कली परमप्रभु प्रोंइपाइश्‍शो हेंथे गाक्‍शो खोदेंशो पा, गे यहूदा नु यरूसलेम ङा मुर आन कली मूर्ति पूजा पपाइश्‍शा, परमप्रभु कली प्रोंइपाइक्‍तीवी। मिनु इ आफ आ तौपुकी, इ लोक्‍ब आन कली यो साइक्‍तीवी। मेकोपुकी इं क्‍येङा रिम्‍शो मुर बाक्‍‍तेक्‍म। \v 14 मेको इ पतीके परमप्रभु यावेमी इ खिं ङा मुर, इ तौपुकी, इ मीशपुकी नु इ मुर नेल्‍ल आन कली मुर बेक्‍तीक रोइ पपाइक्‍नुङ। \v 15 मिनु गे मसा‍ब कोव़ज ङा रोइ पाइनेवे। मिनु मेको रोइम पतीके इ कोव़ज राक्‍शा इ गा क्‍यी नाक्‍त किंत किंत ग्रूनीम’ देंशो बाक्‍ब” दे ब्रेक्‍शो बाक्‍माक्‍त। \p \v 16 मिनु मेको नोले परमप्रभु यावेमी येहोराम नु लडाइ पपाइक्‍चा कली पलिस्‍ती नु एथीयोपीया आ नेक्‍था बाक्‍ब अराबी आन कली क्‍युक्‍मी बाक्‍त। \v 17 मिनु मेकोपुकीम यहूदा कली लडाइ तोशा, आ आगा ओव़मा बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीम पिप आ दरवारम थिश्‍शो शोंप नेल्‍ल, मेको आ तौपुकी नु मेको आ मीशपुकी नेल्‍ल लदमे बाक्‍त। मेको आ कान्‍छा तौ येहो-अहाज ङा लाक्‍शा अर्को तौ मलीमा बाक्‍त। \em येहो-अहाज कली अहाज्‍याह यो देंनीम।\em* \p \v 18 मेको नेल्‍ल दुम नोले परमप्रभु यावेमी येहोराम कली मसाक्‍ब कोव़ज राक्‍तीक रोइ पपदा बाक्‍त। \v 19 मिनु मेको रोइ पा बर्स निक्‍शी नोले आ कोव़ज राक्‍शा, आ गा क्‍यी ग्रूशा, शुश श्‍येत जशा बेक्‍माक्‍त। मिनु मेको आ मुरपुकीम मेको आ किकी पिपी आन पर्बम पशो खोदेंशो पा मेको कली मान पचा कली ठेयब मी ममुइक्‍तमे बाक्‍त। \em २इतिहास १६:१४\em* \v 20 मेको पिप दुम्‍मेनु, ३२ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मेकोमी यरूसलेमम ८ बर्स सासन पवा बाक्‍त। मेको बेक्‍मेनु सुइम रोंका मपामे बाक्‍त। मिनु मुरपुकीमी मेको कली दाऊद आ सहरमी थिम्‍मे बाक्‍त। तन्‍न पिप आन कली थिम्‍तीकेम मथिम्‍मे बाक्‍त। \em २इतिहास २४:२५\em* \c 22 \s1 यहूदा ङा पिप अहाज्‍याह \r २राजा ८:२५-२९ \p \v 1 मेको नोले यरूसलेम ङा मुरपुकीम मेको आ पा ङा मेको आ कान्‍छा तौ अहाज्‍याह कली पिप सेल्‍मे बाक्‍त। मारदे हना अराबी नु जाक्‍शोपुकीम मेको अरु तौ आन कली साइश्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। मोपतीके येहोराम आ कान्‍छा तौ अहाज्‍याह यहूदा ङा पिप दुम्‍माक्‍त। \v 2 अहाज्‍याह पिप दुम्‍मेनु, २२ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मेकोमी यरूसलेमम बर्स का सासन पवा बाक्‍त। मेको आ ममा आ नें अथाल्‍याह बाक्‍माक्‍त। मेको ओम्री आ चच बाक्‍माक्‍त। \v 3 मेको यो आहाब आ खिं ङा मुर खोदेंशो पा मेको आन लांम गाक्‍माक्‍त। मारदे हना आ ममामी मेको कली परमप्रभु यावे आ अरेशो मटिचा कली अर्ती गेवा बाक्‍त। \v 4 मेकोमी यो आहाब आ खिं ङा मुर खोदेंशो पा परमप्रभु यावे आ ङोंइती मार मरिम्‍शो बाक्‍मे, मेको पवा बाक्‍त। मारदे हना आ आफ बेक्‍म नोले मेको मुरपुकीमी अर्ती गेशा, मेको कली खतम सेल्‍मे बाक्‍त। \v 5 मेकोमी आन गेशो अर्ती रामोथ-गिलादम अराम ङा पिप हजाएल नु लडाइ पचा कली इस्राएल ङा पिप आहाब आ तौ येहोराम नु वारच्‍बु दुम्‍चा बिस्‍से बाक्‍त। मिनु अरामीपुकीम मेको कली गार सेल्‍मे बाक्‍त। \v 6 मिनु योराम रामाह सहरम अराम ङा पिप हजाएल नु लडाइम दुम्‍शो गार साचा कली येज्रेलम लेश्‍शा लमाक्‍त। मिनु यहूदा ङा पिप येहोराम आ तौ अहाज्‍याह, आहाब आ तौ, योराम कली ग्रुम्‍थ येज्रेलम लमाक्‍त। मारदे हना मेको रोइ पशो बाक्‍माक्‍त। \em येहोराम योराम यो देंनीम।\em* \p \v 7 तन्‍न परमप्रभु आ मिम्‍शो खोदेंशो पा योराम नु अहाज्‍याह ग्रुम्‍सानु, अहाज्‍याह आ बेक्‍तीक दुम्‍माक्‍त। मेको ग्रुम्‍शा, अहाज्‍याह नु येहोराम निम्‍शी आ तौ येहू कली ग्रुम्‍थ लसा बाक्‍त। परमप्रभु यावेमी आहाब आ खिं ङा मुर आन कली थुम्‍पाइक्‍चा कली येहू कली योव़शो बाक्‍माक्‍त। \em १राजा १९:१६; २राजा ९:६-७\em* \v 8 मिनु येहूम आहाब आ खिं ङा मुर आन कली सदानु, अहाज्‍याह आ गेय पाइब यहूदा ङा ठेयब मुरपुकी नु मेको नु पिशो आ लोक्‍ब आन तौ आन कली यो थिश्‍शा साइक्‍मी बाक्‍त। \em २राजा १०:१२-१४\em* \v 9 मेको नोले मेकोमी अहाज्‍याह कली मला बाक्‍त। मिनु येहू आ मुरपुकीम मेको कली सामरीयाम थित्‍मे बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीम अहाज्‍याह कली येहू आ बाक्‍तीक चाक्‍शा सदमे बाक्‍त। मिनु मुरपुकीम मेको आ पर्बम “आ थुं नेल्‍लेमी परमप्रभु यावे आ नोले खोइक्‍ब येहो-शाफात आ चच एकोन बाक्‍ब” दे थिम्‍मे बाक्‍त। मेको नोले अहाज्‍याह आ खिं ङा मुर सासन पाइब सुइ मलीमा बाक्‍त। \em २राजा ९:२७-२९\em* \s1 अथाल्‍याह नु योआश \r २राजा ११:- \p \v 10 मिनु अहाज्‍याह आ ममा अथाल्‍याहम आ तौ साइश्‍शो तुइश्‍शा, मेकोमी यहूदा ङा पिप आ खिं ङा मुर नेल्‍ल आन कली साइक्‍चा कली बोक्‍माक्‍त। \v 11 तन्‍न पिप येहोराम आ तमी येहो-शबेआथम अहाज्‍याह आ तौ योआश कली साइक्‍चा चिक्‍शो पिप आ तौ आन दाते रे प्रेंइशा लदा बाक्‍त। मिनु मेको कली कोव़ब नु मेको आल आस कली इप्‍तीक कोठा कामी ख्रुइश्‍शा, वोइक्‍सी बाक्‍त। पिप येहोराम आ तमी येहो-शेबा चढ़ेब येहो-यादा आ मीश बाक्‍माक्‍त। मारदे हना अहाज्‍याह आ दिदी बाक्‍तीके, मेकोमी योआश कली अथाल्‍याह आ गुइ रे प्रोंइशा ख्रुइश्‍शा वोइक्‍पदा बाक्‍त। मिनु अथाल्‍याहम मेको कली साइक्‍चा मतवा बाक्‍त। \v 12 मेको रागीम अथाल्‍याहम सासन पवानु, योआश मेकोपुकी नु ६ बर्स सम्‍म परमप्रभु आ खिंम ख्रुइश्‍शा बाक्‍माक्‍त। \c 23 \s1 योआश यहूदा ङा पिप दुम्‍‍शो \p \v 1 मिनु ७ बर्सम येहो-यादा महिंब दुम्‍शा, सक्ति कोंइदा बाक्‍त। मेकोमी सहे सहे ङा लडाइ पाइब आन कप्‍तानपुकी, येरोहाम आ तौ अजारयाह, येहो-हानान आ तौ इश्‍माएल, ओबेद आ तौ अजारयाह, अदायाह आ तौ मासेयाह नु जिक्री आ तौ एली-शाफात नु सल्‍ला पवा बाक्‍त। \v 2 मिनु यहूदा ङा सहरपुकी रे लेवीपुकी नु इस्राएल ङा खिं खिं ङा ठेयब मुर आन कली यरूसलेमम ग्रुम्‍पाइक्‍चा कली यहूदा नेल्‍लेमी लोव़ सोइश्‍शा, मेकोपुकी जाक्‍मा बाक्‍त। \v 3 मिनु मेकेर जाक्‍ब खुम्‍सीशो नेल्‍लेमी परमप्रभु आ खिंम पिप आ तौ योआश नु कबल पामे बाक्‍त। मिनु येहो-यादाम मेको आन कली “परमप्रभु यावेमी दाऊद आ तौ चच आन पर्बम देंशो लोव़ खोदेंशो पा पिप आ तौ पिप दुम्‍चा माल्‍ब। \v 4 मुल गेपुकीम मार पचा माल्‍नीनी देंशा हना, नाइक्‍तीक नाक्‍ती गेय पाइब चढ़ेबपुकी नु लेवीपुकी भाग सांमी भाग का ठेयब लाप्‍चोमी बाक्‍कीन। \v 5 मिनु अर्को भाग का पिप आ दरवारम बाक्‍चा माल्‍नीम। अर्को भाग काम दरवार आ लाङगा ङा ठेयब लाप्‍चो खाल पने। मिनु अरु मुर नेल्‍ल परमप्रभु यावे आ लाङगाम बाक्‍चा माल्‍नीम। \v 6 चढ़ेबपुकी नु गेय पाइब लेवीपुकी ङा लाक्‍शा, अरु सुइ आन कली परमप्रभु यावे आ खिं ओव़चा मगेचा नम। मेकोपुकी ला ओव़ने चाप्‍नीम। मारदे हना मेकोपुकी परमप्रभु यावे आ ङोंइती ठीक सेल्‍शो बाक्‍नीम। मिनु अरु मुर नेल्‍लेम परमप्रभु यावे आ ब्रेक्‍शो अरेशो लोव़ टिशा पचा माल्‍नीम। \v 7 लेवीपुकी नेल्‍ले आन आन या शेशा, पिप आ एर ओंथ बाक्‍चा माल्‍नीम। सुइ परमप्रभु यावे आ खिं ओव़तेक्‍म हना, मेको कली साइक्‍चा माल्‍नीम। पिप ते लत हना यो, मेकोपुकी मेको नुन लचा माल्‍नीनी” दे माइक्‍मी बाक्‍त। \p \v 8 मिनु चढ़ेब येहो-यादाम देंशो खोदेंशो पा लेवीपुकी नु यहूदा ङा मुरपुकी नेल्‍लेमी पामे बाक्‍त। मेको नेल्‍लेम नाइक्‍तीक नाक्‍ती गेय पाइब आंम मुर आन कली नु गेय थुम्‍शा नाइश्‍शो आन कली चाक्‍गमे बाक्‍त। मारदे हना चढ़ेब यहोयादाम सुइ आन कली मप्रोंइशो बाक्‍माक्‍त। \v 9 मिनु चढ़ेब येहो-यादाम लडाइ पाइब आन कप्‍तान आन कली परमप्रभु आ खिंम बाक्‍शो दाऊद आ सेल्‍शो तूतीक नु आइक्‍च नु ठेयब तेक्‍तीकपुकी गेमी बाक्‍त। \v 10 मिनु मेकोमी मुर नेल्‍ल आन कली आन गुइ गुइमी या शेशा पिप कली खाल पचा कली वोइक्‍मी बाक्‍त। मेको आन कली दक्‍खिन रे उत्तर सम्‍म नु चढ़ेतीक आ एर ओंथ हिरशा खिं नेल्‍ल कली खाल पपाइश्‍शा वोइक्‍मी बाक्‍त। \v 11 मेको नोले येहो-यादाम पिप आ तौ कली लाङगा ग्रुंइदा बाक्‍त। मिनु मेको आ पियाम सिरपेच गुप्‍शा, पिप दुम्‍तीक कागज गेशा, यहोयादा नु आ तौपुकीम मेको कली पिप सेल्‍शा, तेल लुक्‍तमे बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीम ठेयब सेंदा पा “पिप शुश ब्रोंइशा बाक्‍ल” दे ग्रीमा बाक्‍त। \p \v 12 मिनु अथाल्‍याहमी मुरपुकीमी आन पिप कली ठेयब सेल्‍शा शुश रेयके पशो नेना बाक्‍त। मिनु मेको परमप्रभु यावे आ खिं मुर आन बाक्‍तीकेम जाक्‍माक्‍त। \v 13 मिनु कोव़ङानु, पिप कली थाम आ नेक्‍था लाप्‍चोम राप्‍शा बाक्‍शो तवा बाक्‍त। मिनु कप्‍तानपुकी नु तुराही ताप्‍बपुकी पिप आ एर ओंथ बाक्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु मेको रागी ङा मुर नेल्‍ल पिप आ ङोंइती ग्‍येरशा, तुराही ताप्‍ना ताप्‍न बाक्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु कुम्‍सो पाइबपुकी ताप्‍तीक ताप्‍शा, मुर नेल्‍ल आन ङोंइती कुम्‍सो पना पन बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु अथाल्‍याहमी आ वा खाक्‍शा, ठेयब सेंदा पा “गो नु रागी नेल्‍ल खतम! गो नु रागी नेल्‍ल खतम!” दे शुश गाइश्‍शा ग्रीमाक्‍त। \v 14 मिनु चढ़ेब येहो-यादाम लडाइ पाइब आन कप्‍तान आन कली “मेको कली मुर आन दाते रे ग्रुंइदीन। मेको आ नोले खोइक्‍ब नेल्‍ल आन कली तरवारम क्‍योरशा सतीन। मेको आन कली परमप्रभु यावे आ खिं आगाम मसतीन” दे अरेमी बाक्‍त। \v 15 मिनु मेकोपुकीम मेको कली ग्‍याइक्‍तमे बाक्‍त। मिनु पिप आ दरवार ङा शारा लाप्‍चोम लाइश्‍शा, सदमे बाक्‍त। \p \v 16 मेको नोले येहो-यादामी, मुर नेल्‍ल नु पिप कली परमप्रभु यावे आ मुर दुम्‍चा माल्‍ब, दे कबल पवा बाक्‍त। \em २इतिहास १५:१२\em* \v 17 मिनु मुरपुकी नेल्‍ल बाल देवता आ खिं ओव़शा, प्रेत्‍मे बाक्‍त। मेको कली चढ़ेतीक नु आ मूर्ति नेल्‍ल फस पोक्‍गमे बाक्‍त। मिनु बाल कली चढ़ेब मत्तान कली चढ़ेतीक आन ङोंइती सदमे बाक्‍त। \v 18 मिनु येहो-यादामी “दाऊदमी देंशो खोदेंशो पा परमप्रभु यावे आ खिं कोव़चा कली लेवी आ थर ङा चढ़ेब आन कली जिम्‍मा गेमी बाक्‍त। ङोंइती दाऊदम मोसामी ब्रेक्‍शो परमप्रभु यावे आ अरेशो लोव़ खोदेंशो पा कुम्‍सो पन पन ग्‍येरना ग्‍येरन परमप्रभु यावे कली चोशा चढ़ेतीक चढ़ेचा माल्‍नीम” दे अरेशो बाक्‍माक्‍त। \em २इतिहास ७:६; २इतिहास २९:१५-३०\em* \v 19 येहो-यादाम मारेइ पा ग्रांग्रा दिशो दुम्‍शो मुर आन कली ओव़चा मगेचा कली परमप्रभु यावे आ खिं ङा लाप्‍चोम खाल पाइबपुकी वोइक्‍पदा बाक्‍त। \v 20 मिनु मेकोमी कप्‍तानपुकी, ठेयब मुरपुकी, मुर आन कली हुकुम पाइबपुकी नु रागी ङा मुर नेल्‍ल आन कली लाइश्‍शा, पिप कली परमप्रभु यावे आ खिं रे पा आइक्‍था ङा लाप्‍चो रे ओव़शा, पिप आ दरवारम चाक्‍गा बाक्‍त। मिनु पिप कली पिप आ ठेयब नित्‍तीकेम निप्‍पदा बाक्‍त। \v 21 मिनु रागी ङा मुर नेल्‍ल ग्‍येरसमा बाक्‍त। मिनु अथाल्‍याह तरवारम क्‍योरशा साइक्‍चा पुंइसे नोले सहरमी थुं नाइश्‍शा बाक्‍तीक दुम्‍माक्‍त। \c 24 \s1 परमप्रभु आ खिं लेंशा सेल्‍शो \r २राजा १२:१-१७ \p \v 1 योआश पिप दुम्‍मेनु, ७ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मेकोमी यरूसलेमम ४० बर्स सासन पवा बाक्‍त। मेको आ ममा आ नें बेयर-शेबा ङा सिबी‍याह बाक्‍माक्‍त। \v 2 मिनु योआशम चढ़ेब येहो-यादा ब्रोंइम सम्‍म परमप्रभु यावे आ ङोंइती मार ठीक बाक्‍मे, मेको पवा बाक्‍त। \v 3 येहो-यादामी मेको कली मीश निक्‍शी योव़ङा बाक्‍त। मिनु मेको तमी तौ आन आफ दुम्‍माक्‍त। \p \v 4 मेको आ इच्‍का नोले योआशम परमप्रभु यावे आ खिं लेंशा ठीक सेल्‍चा थुं पवा बाक्‍त। \v 5 मिनु मेकोमी चढ़ेब नु लेवी आन कली ब्रेश्‍शा “यहूदा ङा सहरपुकीम लशा, इस्राएली नेल्‍ल आन रे परमप्रभु आ खिं लेंशा ठीक सेल्‍चा कली मेको आन बर्स बर्सम गेतीक क्‍येट पोक्‍कीन। एको गेय रीब पा पने” देंमाक्‍त। तन्‍न लेवीपुकीम मेको गेय रीब पा मपामे बाक्‍त। \v 6 मोपतीके पिपम ठेयब चढ़ेब येहो-यादा कली ब्रेश्‍शा “परमप्रभु यावे आ गेय पाइब मोसामी गोरशो रागीमी मुर आन कली ‘परमप्रभु यावेमी लोव़ पतीक ताम्‍बु कली क्‍येट गेचा माल्‍नीम’ देंशो बाक्‍ब। मारदे गे लेवीपुकी, यहूदा नु यरूसलेम ङा मुर रे पोक्‍चा माल्‍शो क्‍येट रीब पा मचाक्‍नीनी?” दे हिल्‍लो पवा बाक्‍त। \v 7 ङोंइती मेको काइ परमप्रभु कली मटीब मीश मुर अथाल्‍याह नु आ नोले खोइबपुकीम परमप्रभु आ खिं ओव़शा, मेकेर ङा परमप्रभु यावे आ थोव़क नेल्‍ल बाल देवता आ पूजा पतीकेम चलेशो बाक्‍मा बाक्‍त। \em २इतिहास २२:३-४\em* \p \v 8 मिनु पिपम मेको आन कली सन्‍दोस का सेल्‍पाइश्‍शा “परमप्रभु यावे आ खिं ङा ठेयब लाप्‍चो आ लाङगाम वोतीन” दे अरेमी बाक्‍त। \v 9 मिनु मेकोपुकीम यहूदा नु यरूसलेम ङा मुर नेल्‍ल आन कली “परमप्रभु आ गेय पाइब मोसाम गोरशो रागीम इस्राएली आन कली देंशो थाप्‍चा माल्‍शो क्‍येट मुरपुकीम परमप्रभु यावे आ खिंम चाक्‍चा माल्‍नीम” देंशा नेंपदमे बाक्‍त। \v 10 मिनु ठेयब मुरपुकी नु मुर नेल्‍लेमी ग्‍येरशा, आन गेचा माल्‍शो क्‍येट चाक्‍शा, मेको सन्‍दोस मब्रीम सम्‍म मेकेर कुर पामे बाक्‍त। \v 11 मिनु लेवीपुकीम पिप आ सरकार ङा गेय पाइब आन बाक्‍तीकेम सन्‍दोस चाक्‍गमेनु, मेकोपुकीम दोशो क्‍येट बाक्‍मे, मेको कोव़बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु पिप आ ब्रेक्‍ब मुरुम मेको ब्रेक्‍शा, ठेयब चढ़ेब आ गेय पाइबपुकीम मेको सन्‍दोस श्‍येत्‍थ सेल्‍शा, लेंशा आ बाक्‍तीकेम लाइश्‍शा वोइक्‍बाक्‍मा बाक्‍त। मेकोपुकीम नाक्‍त किंत किंत मो पा शुश क्‍येट खुप्‍तमे बाक्‍त। \v 12 मिनु पिप नु येहो-यादाम मेको क्‍येट परमप्रभु यावे आ खिं ङा गेय पाइब आन कली कोव़ब मुर कली गेमी बाक्‍त। मेकोपुकीम चहिं गारो प्रोक्‍ब मुर, शी के गेय पाइब नु फलाम नु कांसा के गेय पाइब आन कली ब्रेश्‍शा, गाल्‍च गेशा, लेंशा परमप्रभु यावे आ खिं सेल्‍पदमे बाक्‍त। \v 13 मिनु मेको गेय पाइबपुकीमी शुश गेय पा लेंशा ठीक पतीके गेय रिम्‍शो दुम्‍ना दुम्‍न लमाक्‍त। मेकोपुकीम परमप्रभु आ खिं ङोंइती ङा खोदेंशो पा ठीक नु बोल्‍यो सेल्‍मे बाक्‍त। \v 14 मिनु मेकोपुकीम गेय थुम्‍मे नोले मेको लीशो क्‍येट पिप नु येहो-यादा आस कली लेश्‍शा गेमे बाक्‍त। मिनु मेको क्‍येटीम परमप्रभु यावे आ खिं कली ग्‍योंबपुकी सेल्‍मे बाक्‍त। गेय पचा कली, चोशा चढ़ेचा कली माल्‍तीक थोव़कपुकी नु सुन नु चांदी के डाडुपुकी नु ग्‍योंबपुकी सेल्‍मे बाक्‍त। यहोयादा बाक्‍म सम्‍म परमप्रभु यावे आ खिंम नाक्‍त किंत किंत चोशा चढ़ेतीक चढ़ेमे बाक्‍त। \p \v 15 मिनु येहो-यादा शुश ब्रोंइशा खूशो दुम्‍शा, सहे का ३० बर्स दुम्‍मेनु, बेक्‍माक्‍त। \em १इतिहास २९:२८\em* \v 16 मिनु मुरपुकीम मेको कली दाऊद आ सहरम पिप आन कली थिम्‍तीकेमी थिम्‍मे बाक्‍त। मारदे हना मेकोमी इस्राएलमी रिम्‍शो पवा बाक्‍त। परमप्रभु नु आ खिं कली यो थम रिम्‍शो पवा बाक्‍त। \s1 पिप योआश आ मरिम्‍शो पशो \p \v 17 मिनु येहो-यादा बेक्‍म नोले यहूदा ङा सरकार आ गेय पाइब पिप योआश कली ग्रुम्‍थ जाक्‍शा, मेको कली सेउ पामे बाक्‍त। मिनु पिपम मेको आन लोव़ नेना बाक्‍त। \v 18 मिनु मेकोपुकीम परमप्रभु यावे, आन किकी पिपी आन परमप्रभु आ खिं प्रोंइशा, अशेराह आ मूर्ति पाइश्‍शो थाम नु अरु मूर्ति आन कली पूजा पामे बाक्‍त। मोपतीके परमप्रभु यावे यहूदा नु यरूसलेम ङा मुर आन पाप आ पर्बम गाइक्‍ता बाक्‍त। \v 19 मो हना यो परमप्रभु यावेम मेको आन कली आ गे लेप्‍पाइक्‍चा कली आ लोव़ पाइबपुकी सोइक्‍तीमी बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीम मेको आन मरिम्‍शो पशो कोंइदमे बाक्‍त। तन्‍न मुरपुकीम मेको आन लोव़ मनेन्‍मे बाक्‍त। \p \v 20 मिनु परमप्रभु आ सोक्‍तीम चढ़ेब येहो-यादा आ तौ जकरिया कली सुमा बाक्‍त। मिनु मेको मुर आन ङोंइती राप्‍शा मेको आन कली “परमप्रभुमी मार देंशो बाक्‍त, देंशा हना, ‘गे मारदे परमप्रभु यावे आ शेंशो मपाइनीनी? मोपतीके गे गेना हना यो श्‍येत जशा, रिम्‍शो मदुम्‍नीनी। गेपुकीम परमप्रभु यावे कली प्रोंइतीके, मेकोमी यो इन कली प्रोंइशो बाक्‍ब’ देंशो बाक्‍ब” देंमाक्‍त। \em मत्ती २३:३५; हिब्रू ११:३७\em* \v 21 तन्‍न मेकोपुकीम जकरिया आ पर्बम गारशा, पिप आ हुकुम पतीकेमी जकरिया कली परमप्रभु यावे आ खिं ङा लाङगाम फुल्‍लु आप्‍शा सदमे बाक्‍त। \v 22 पिप योआशम जकरिया आ आफ येहो-यादाम आ कली रिम्‍शो पशो नेल्‍ल प्रेंदा बाक्‍त। मिनु मेको आ तौ कली सदा बाक्‍त। मिनु आ बेक्‍ची ना जकरियामी “परमप्रभु यावेम एको तशा, क्‍येक्‍क लेत्‍तल” देंमाक्‍त। \em २इतिहास २३:-\em* \p \v 23 मिनु मेको बर्स नुप्‍ची ना अराम रागी ङा लडाइ पाइबपुकी योआश नु लडाइ पथ जाक्‍मा बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीम यहूदा नु यरूसलेम जाक्‍शा, मेकेर ङा मुर आन दाते ङा सरकार ङा गेय पाइब नु ठेयब मुर नेल्‍ले आन कली सदमे बाक्‍त। मिनु आन रोइश्‍शो मारेइ मारेइ दमस्‍कस ङा पिप कली सोइक्‍तमे बाक्‍त। \em २राजा १२:१८-२२\em* \v 24 अराम ङा लडाइ पाइब इच्‍का ला बाक्‍‍तेक्‍म हना यो, परमप्रभु यावेमी इस्राएल ङा शुश लडाइ पाइब आन कली मेको आन गुइमी गेमी बाक्‍त। मारदे हना यहूदा ङा मुरपुकीम परमप्रभु यावे, आन किकी पिपी आन परमप्रभु कली प्रोंइशो बाक्‍मा बाक्‍त। मोदेंशो पा योआशमी निसाफ नु सजाइ तवा बाक्‍त। \p \v 25 मिनु अराम रागी ङा लडाइ पाइबपुकीमी पिप कली शुश गार सेल्‍शा, गाक्‍मा नोले, पिप आ ठेयब गेय पाइबपुकीमी गारशा, चढ़ेब येहो-यादा आ तौ कली साइश्‍शो आ क्‍येक्‍क लेत्‍चा कली पिप आ ब्राख्‍येम बाक्‍मेनु, सदमे बाक्‍त। मोपा मेको बेक्‍माक्‍त। मिनु मुरपुकीम मेको कली दाऊद आ सहरमी थिम्‍मे बाक्‍त। तन्‍न पिप आन कली थिम्‍तीकेम मथिम्‍मे बाक्‍त। \em २इतिहास २१:२०\em* \v 26 मेको कली साइक्‍ब अम्‍मोनी मीश मुर शिमेआथ आ तौ जाबाद नु मोआबी मीश मुर शिम्रीथ आ तौ येहो-जाबाद बाक्‍सा बाक्‍त। \v 27 योआश आ चच युइ आन पर्बम ब्रेक्‍शो लोव़, मेको आ थाप्‍चा माल्‍शो क्‍येट आ पर्बम लोव़ नु दोपा मेकोमी लेंशा परमप्रभु आ खिं सेला, मेको नेल्‍ल पिप आन किताबम ब्रेक्‍शो बाक्‍ब। मिनु मेको आ पा ङा आ तौ अमस्‍याह पिप दुम्‍माक्‍त। \c 25 \s1 यहूदा ङा पिप अमस्‍याह \r २राजा १४:१-२० \p \v 1 अमस्‍याह पिप दुम्‍मेनु, २५ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मेकोमी यरूसलेममी २९ बर्स सासन पवा बाक्‍त। मेको आ ममा आ नें येहो-अदान बाक्‍माक्‍त। मेको यरूसलेम ङा बाक्‍माक्‍त। \v 2 मेकोमी परमप्रभु यावे आ ङोंइती मार ठीक बाक्‍मे, मेको पवा बाक्‍त। तन्‍न आ थुं नेल्‍लेम ममाइ। \v 3 मेकोमी आ राज्‍य ङा सासन बोल्‍यो दुम नोले, आ आफ कली साइक्‍ब, आ गेय पाइब आस कली सांइ‍सी बाक्‍त। \em २इतिहास २४:२५\em* \v 4 तन्‍न मेको आस आल आन कली मसदा बाक्‍त। मारदे हना मोसा आ किताबम ब्रेक्‍शो परमप्रभु यावे आ अरेशो “आम आफ आन तमी तौ आन पर्बम नु तमी तौ आन आम आफ आन पर्बम साइक्‍चा मदुम्‍ब। सुम पाप पाइबा, मेको साइक्‍चा पुंइसीब” देंशो परमप्रभु यावे आ लोव़ टिवा बाक्‍त। \em ब्‍यवस्‍था २४:१६\em* \p \v 5 मिनु अमस्‍याहम यहूदा नु बेन्‍यामीन ङा मुर नेल्‍ल आन कली ग्रुम्‍पाइश्‍शा, आन खिं खिं ङा मुर हजार हजार आन कली कप्‍तान का का नु सहे सहे ङा आन कली कप्‍तान का का वोइक्‍पदा बाक्‍त। मेकोमी २० बर्स गाप्‍शो नु मेको क्‍येङा लाक्‍शो मुर नेल्‍ल आन कली पुक्‍मी बाक्‍त। मेको आन कली हिक्‍शोनु, लाख सां बाक्‍मा बाक्‍त। मेको नेल्‍ल लडाइ पने चाप्‍ब बाक्‍मा बाक्‍त। तूतीक नु तेक्‍तीक चलेने चाप्‍ब बाक्‍मा बाक्‍त। \v 6 मेकोमी इस्राएल रे लाख का बोल्‍यो लडाइ पाइब आन कली ब्रेश्‍शा, सहे का टलेन्‍ट चांदी गेवा बाक्‍त। \em टलेन्‍ट का ३४ किलो बाक्‍ब।\em* \v 7 तन्‍न परमप्रभु आ मुर का मेको आन बाक्‍तीक जाक्‍शा “आं पिप, इस्राएल ङा लडाइ पाइब आन कली गे नु मलाइक्‍मी। मारदे हना परमप्रभु यावे इस्राएलीपुकी नु एफ्राइम आ थर ङा मुर नेल्‍ल नु मबाक्‍ब। \v 8 गे मोपा बोल्‍यो दुम्‍शा बाक्‍शो मिम्‍तीनी नु इस्राएल ङा लडाइ पाइब लाइक्‍तीनी हना, परमप्रभुम इन कली इन जोरी सत्रु आन ङोंइती ब्रुपाइक्‍ब। मारदे हना ग्रापाइक्‍तीक नु ब्रुपाइक्‍तीक सक्ति परमप्रभु आ गुइम बाक्‍ब” देंमाक्‍त। \v 9 मिनु अमस्‍याहम परमप्रभु आ मुर कली “इस्राएली लडाइ पाइब आन पर्बम गेशो मेको सहे का टलेन्‍ट चांदी आ पर्बम गो मार पाइनुङा?” दे हिल्‍लो पवा बाक्‍त। मिनु परमप्रभु आ मुरुम “परमप्रभु यावेम इन कली मेको क्‍येङा यो शुश गेने चाप्‍ब” देंमाक्‍त। \v 10 मोपतीके पिप अमस्‍याहम एफ्राइम रे जाक्‍शो लडाइ पाइब आन कली आन खिं लेश्‍शा सोइक्‍तीमी बाक्‍त। मिनु मेकोपुकी यहूदा नु शुश गाइक्‍तमे बाक्‍त। मिनु थाम्‍पा चुरशा, आन खिं लेश्‍शा लमा बाक्‍मा बाक्‍त। \p \v 11 मिनु अमस्‍याहम बोल पा महिंथु थुं बारपाइश्‍शा, आ लडाइ पाइब आन कली हिक्‍सी दिंमम लाइक्‍मी बाक्‍त। मिनु मेकेर सेइर ङा १० हजार मुर आन कली साइक्‍मी बाक्‍त। \v 12 मिनु यहूदा ङा लडाइ पाइबपुकीम अर्को १० हजार मुर आन कली सेसीन ग्‍याइश्‍‍शा, मेको आन कली ठेयब सेरथे फुल्‍लु तार लाइश्‍शा, नेप्‍शा ख्रीङमे बाक्‍त। ख्रीशो नेल्‍ले चोकटा लाम्‍टा दुम्‍शा बेक्‍मा बाक्‍त। \v 13 मेना अमस्‍याहम लडाइम मलाइक्‍थु, खिं लेश्‍शा सोइश्‍शो लडाइ पाइबपुकीम यहूदा ङा सहरपुकी सामरीया रे बेथ-होरोन सम्‍म मारेइ मारेइ रोइक्‍तमे बाक्‍त। मेकोपुकीम मेकेर हजार सां मुर आन कली सदमे बाक्‍त। मिनु शुश मार मार रोइश्‍शा लदमे बाक्‍त। \p \v 14 मिनु अमस्‍याहम एदोमी आन कली ग्राशा लेम्‍मेनु, सेइर ङा मुर आन देवतापुकी चाक्‍शा आ देवता सेला बाक्‍त। मिनु मेकोमी मेको देवता आन कली पूजा पा मेको आन कली चढ़ेवा बाक्‍त। \v 15 मोपतीके परमप्रभु यावे अमस्‍याह नु गाइश्‍शा, आ लोव़ पाइब का सोइक्‍ता बाक्‍त। मिनु मेकोमी “गे मारदे आ मुर आन कली लायो इ गुइ रे प्रोंइने मचाप्‍ब देवता आन नोले खोदी?” दे हिल्‍लो पवा बाक्‍त। \v 16 मिनु मेकोमी लोव़ पना पन, पिपमी “मार गोपुकीम इन कली पिप कली अर्ती गेब सेल्‍शो नकी ङा? ब्‍वाले पावो। मारदे साइक्‍चा पुंइसीनेवे?” दे मदा बाक्‍त। मिनु मेको परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइबम सिक्‍सी पचा क्‍येङा ङोंइती “गेम ओं पाइतीनी, आं लोव़ मनेंतीके परमप्रभुमी इन कली थमा पा खतम पोक्‍चा थुं पवा बाक्‍त। गो तुइक्‍नुङ” देंमाक्‍त। \p \v 17 मेको नोले यहूदा ङा पिप अमस्‍याहम आ अर्ती गेबपुकी नु सल्‍ला पा इस्राएल ङा पिप येहू आ चच येहो-अहाज आ तौ योआश कली “जाक्‍को। गे नु गो लडाइ पस” दे मदा बाक्‍त। \v 18 तन्‍न इस्राएल ङा पिप योआशमी यहूदा ङा पिप अमस्‍याह कली कथा का देंमाक्‍त। मार कथा देंमाक्‍त देंशा हना “लेबानोन ङा चू बुटा कामी लेबानोन ङा लाइश्‍शो रवा का कली ‘इ तमी आं तौ नु ग्‍युंबे पचा गेवो’ देंमाक्‍त। तन्‍न लेबानोन ङा ब्‍वाकी ङा जन्‍तु का मेको रे पा पिमेनु, मेको चू बुटा कली दिम्‍शा लाक्‍गा बाक्‍त। \em न्‍यायाधीस ९:१४\em* \v 19 गे एदोम कली ग्राती, दे बोरशा ठेयब मले‍‍तो। गे इ खिं उइ बाक्‍को। गे मारदे आंम कली नु यहूदा कली खतम पोक्‍चा माल्‍नेवे?” दे लोव़ लेत्‍ता बाक्‍त। \p \v 20 तन्‍न अमस्‍याहम मेको लोव़ मनेना बाक्‍त। मोपतीके परमप्रभुमी मेको कली मुर आन गुइमी गेवा बाक्‍त। मारदे हना मेकोपुकीम एदोम ङा देवता आन कली खोइश्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 21 मिनु इस्राएल ङा पिप योआश ङोंइती लमाक्‍त। मिनु मेको नु यहूदा ङा पिप अमस्‍याह यहूदा ङा बेथ-शेमेशम लडाइ पाम्‍से बाक्‍त। \v 22 मिनु यहूदा ङा मुरपुकी इस्राएली आन क्‍येङा ब्रुमा बाक्‍त। मिनु मेको नेल्‍ल आन खिं प्रोक्‍मा बाक्‍त। \v 23 मिनु इस्राएल ङा पिप योआशमी योआश आ तौ, अहाज्‍याह आ चच, यहूदा ङा पिप अमस्‍याह कली बेथ-शेमेशम ग्‍याइश्‍शा यरूसलेमम चाक्‍गा बाक्‍त। मिनु मेकोमी एफ्राइम ङा ठेयब लाप्‍चो रे सुर ङा ठेयब लाप्‍चो सम्‍म ङा ४ सहे कुबीत लाइश्‍शो गारो प्रेदा बाक्‍त। \em कुबीत का ०.५ मिटर बाक्‍ब।\em* \v 24 मेकोमी ओबेद-एदोम आ खाल पशो परमप्रभु आ खिंम बाक्‍शो सुन चांदी, ग्‍योंबपुकी नु पिप आ खिंम बाक्‍शो सुन चांदी शुश क्‍येट लाइब थोव़कपुकी नु मुर आन कली ग्‍याइश्‍शा लाइश्‍शा, सामरीया लेम्‍माक्‍त। पिप आ मुर आन कली यो ग्‍याइश्‍शा लाइश्‍शा, सामरीया लेम्‍माक्‍त। \em इतिहास २६:१३,१५\em* \p \v 25 इस्राएल ङा पिप येहो-अहाज आ तौ योआश क्‍येङा यहूदा ङा पिप योआश आ तौ अमस्‍याह १५ बर्स शुश ब्रोंइमाक्‍त। \v 26 अमस्‍याह आ पशो, आ ङोंइती रे नोले सम्‍म नेल्‍ल यहूदा नु इस्राएल ङा पिप आन इतिहासम ब्रेक्‍शो बाक्‍ब। \v 27 मेको अमस्‍याह परमप्रभु यावे रे ङोन दुम नाक्‍त रे यरूसलेमम मेको कली साइक्‍चा, दे सल्‍ला पा गारशो बाक्‍मा बाक्‍त। मेको प्रोक्‍शा ब्रोंइचा कली लाकीशम लमाक्‍त। तन्‍न मेकोपुकीम लाकीशम आ नोनोले खेदा पाइब मुर सोइश्‍शा, मेको कली मेक उइ साइक्‍पदमे बाक्‍त। \em २इतिहास २४:२५\em* \v 28 मेको नोले मेको आ बेक्‍शो रां शाराम कुर पा, यरूसलेम चाक्‍गमे बाक्‍त। मिनु मुरपुकीमी मेको कली आ किकी पिपी आन कली थिम्‍तीके दाऊद आ सहरम थिम्‍मे बाक्‍त। \c 26 \s1 यहूदा ङा पिप उज्‍जीयाह \r २राजा १४:२१-२२; २राजा १५:१-७ \p \v 1 मिनु यहूदा ङा मुरपुकी नेल्‍लेम १६ बर्स दुम्‍शो अमस्‍याह आ तौ उज्‍जीयाह कली मेको आ आफ आ पा ङा पिप सेल्‍मे बाक्‍त। \v 2 मिनु अमस्‍याह बेक्‍म नोले उज्‍जीयाहमी एलोथ सहर लेंशा ताक्‍शा, यहूदा कली लेश्‍शा गेशा, रिम्‍शो सेला बाक्‍त। \v 3 उज्‍जीयाह पिप दुम्‍मेनु, मेको १६ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मेकोमी यरूसलेमम ५२ बर्स सासन पवा बाक्‍त। मेको आ ममा आ नें येकोल्‍याह बाक्‍माक्‍त। मेको यरूसलेम ङा बाक्‍माक्‍त। \v 4 मेकोमी आ आफ अमस्‍याह खोदेंशो पा परमप्रभु यावे आ ङोंइती मार ठीक बाक्‍मे, मेको पवा बाक्‍त। \em २इतिहास २५:२\em* \v 5 मेना जकरिया पिप कली परमप्रभु यावे कली मान पा हिंचा आ पर्बम शेंब बाक्‍माक्‍त। मिनु पिपमी जकरिया आ पालाम परमप्रभु यावे आ नोले खोइक्‍ना खोइक्‍न बाक्‍माक्‍त। मोपा खोदा सम्‍म परमप्रभुम अमस्‍याह आ पशो नेल्‍ल रिम्‍शो दुम्‍पदा बाक्‍त। \p \v 6 मिनु मेको पलिस्‍ती नु लडाइ पचा कली लडाइ पतीकेम लमाक्‍त। मिनु मेकोमी गाथ, याब्‍नेह नु अश्‍दोद कली ग्राशा, गारो प्रेश्‍शा गेवा बाक्‍त। मिनु मेकोमी अश्‍दोद नु आ नेक्‍था पलिस्‍ती रागी आन दातेम अरु सहरपुकी सेला बाक्‍त। \v 7 परमप्रभुमी मेको कली पलिस्‍ती, गुर-बालम बाक्‍ब अराबीपुकी नु मेउनीपुकी नु लडाइ दुम्‍‍तीकेम वारच पदा बाक्‍त। \v 8 मिनु अम्‍मोनीपुकीमी उज्‍जीयाह कली आन गेचा माल्‍शो मार मार गेमे बाक्‍त। मिनु मेको आ सोशो बोशो लोव़ इजीप्‍त आ नेक्‍था सम्‍म जाक्‍दीम्‍माक्‍त। मारदे हना मेको शुश सक्ति पाइश्‍शो दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। \v 9 मेकोमी यरूसलेमम गारो ङा सुर ङा ठेयब लाप्‍चो, बेंसी ङा ठेयब लाप्‍चो नु गारो आ सुर हिरतीकेमी यो लाइश्‍शो खिंपुकी सेला बाक्‍त। मिनु मेको कली बोल्‍यो सेला बाक्‍त। \v 10 मेकोमी गोरशो रागीम अरु लाइश्‍शो खिंपुकी सेला बाक्‍त। मिनु मेकोमी शुश इनारपुकी दोपाइक्‍मी बाक्‍त। मारदे हना मेको के शेफेलाह नु दिंममी शुश बी ब्‍यफ बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु मेको के पहाडम नु रिम्‍शो खप ङा दिंमम रू दोइब नु अङगुर रू कोव़ब मुरपुकी बाक्‍मा बाक्‍त। मारदे हना मेको खेतीपाती पचा दाक्‍ब मुर बाक्‍माक्‍त। \v 11 मेको प्रोंइशा, उज्‍जीयाह के बोल्‍यो लडाइ पाइब शुश बाक्‍मा बाक्‍त। मेकोपुकी गेना हना यो लडाइ पचा कली ठीक दुम्‍शा बाक्‍बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु मेको लडाइ पाइब आन ब्रेक्‍ब यिएल नु पुक्‍ब मासेयाहम मेको आन कली हुल हुल सेल्‍शा, पिप आ कप्‍तान हनान्‍याहम देंशो खोदेंशो पा पाम्‍से बाक्‍त। \v 12 खिं खिं ङा बोल्‍यो सक्ति पाइश्‍शो लडाइ पाइब हजार निक्‍शी ६ सहे बाक्‍मा बाक्‍त। \v 13 मेको ठेयब मुर आन हुकुममी पिप कली आ जोरी सत्रु रे वारच पाइक्‍चा कली लाख सां ७ हजार ५ सहे बोल्‍यो लडाइ पाइब आन हुल का यो बाक्‍माक्‍त। \v 14 मिनु उज्‍जीयाहमी लडाइ पाइब नेल्‍ल आन कली तेक्‍तीके, तूतीक, फलाम के टोपी, कुचुम पांइतीके, लिब्रा नु हुरद आप्‍तीक फुल्‍लु ठीक पा गेवा बाक्‍त। \v 15 मेकोमी यरूसलेम ङा गारो ङा लाइश्‍शो खिं तारी नु सुरपुकीम जोक्‍ब मुर आन सेल्‍शो ब्रा आप्‍तीक नु ठेयब फुल्‍लु आप्‍तीक वोइक्‍पदा बाक्‍त। आ ठेयब दुम्‍तीके तेइ तेइ ब्रशो बाक्‍माक्‍त। मेको सक्ति पाइश्‍शो दुम्‍माक्‍त। मारदे हना परमप्रभुमी मेको कली छक लाक्‍चा ङा पा वारच पवा बाक्‍त। मेको आ पर्बम शुश लोव़ ब्रशो बाक्‍माक्‍त। \p \v 16 मोपा मेको सक्ति पाइश्‍शो दुम्‍‍तीके ठेयब लेश्‍शा, खतम दुम्‍माक्‍त। मेकोमी परमप्रभु यावे, आ परमप्रभु कली मटिथु, धूप चोतीकेम धूप चोचा कली परमप्रभु यावे आ खिं ओव़माक्‍त। \em २इतिहास २५:१९\em* \v 17 तन्‍न चढ़ेब अजारयाह नु अरु परमप्रभु यावे कली चढ़ेब बोल्‍यो नु महिंब ८० जना मुरुमी मेको आ नोले खोदमे बाक्‍त। \v 18 मिनु पिप उज्‍जीयाह कली तेक्‍चा, दे “पिप उज्‍जीयाह परमप्रभु यावे कली धूप चोतीक गेय इन के ममाइ। एको गेय पचा कली जिम्‍मा गेशो हारून आ चच युइ चढ़ेब आन के बाक्‍ब। परमप्रभु यावे आ बाक्‍तीक रे ग्रूङीन। मारदे हना गे दूली पाइतीनी। मिनु मुल परमप्रभु यावेमी इन कली मारेइ मान मगेपाइक्‍ब” दे मदमे बाक्‍त। \em गन्‍ती १८:७; प्रस्‍थान ३०:७\em* \v 19 मिनु गुइम थनौरो शेशा धूप चोचा कली ठीक दुम्‍शो पिप गाइक्‍ता बाक्‍त। मिनु मेको चढ़ेबपुकी नु गाइक्‍ना गाइक्‍नन आ कुप्‍फीम कोव़र ग्रूमाक्‍त। मेको नेल्‍ल चढ़ेब आन ङोंइती, परमप्रभु यावे आ खिं आगाम नु धूप चढ़ेतीक आ ङोंइती दुम्‍माक्‍त। \v 20 मिनु ठेयब चढ़ेब अजारयाह नु अरु चढ़ेबपुकीम मेको कली कोव़ना कोव़न मेको आ कुप्‍फीम कोर ग्रूशो तशा, मेको कली रीब पा परमप्रभु यावे आ खिं रे लाङगा ग्रुंइदमे बाक्‍त। मेको आंमा यो रीब पा लाङगा ग्रूचा माल्‍शो बाक्‍माक्‍त। मारदे हना परमप्रभु यावेम मेको कली मेको रोइमी आप्‍शो बाक्‍माक्‍त। \v 21 मिनु पिप उज्‍जीयाह आ बेक्‍ची नाक्‍त सम्‍मन कोव़री दुम्‍शा बाक्‍माक्‍त। मेको कोव़री दुम्‍शा खिं काम आ कान बाक्‍चा माल्‍दा बाक्‍त। मेको परमप्रभु यावे आ खिं रे तिल्‍चा पुंइसे बाक्‍त। मिनु मेको आ तौ योथाममी दरवार कली कोव़शा, मुर आन कली सासन पचा गोवा बाक्‍त। \em गन्‍ती ५:२\em* \v 22 उज्‍जीयाह आ पशो नेल्‍ल ङोंइती रे नोले सम्‍म ङा गेय नेल्‍ल आमोज आ तौ परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब यसैयाम ब्रेक्‍शो बाक्‍ब। \em यसैया ६:१; यसैया १:१\em* \v 23 मिनु उज्‍जीयाह बेक्‍माक्‍‍त। मिनु मेकोपुकीमी आ किकी पिपी आन कली थिम्‍तीके आ नेक्‍था ङा रू काम थिम्‍मे बाक्‍त। मारदे हना मुरपुकीम “कोव़री का बाक्‍ब” देंमा बाक्‍त। मिनु मेको आ पा ङा आ तौ योथाम पिप दुम्‍माक्‍त। \c 27 \s1 यहूदा ङा पिप योथाम \r २राजा १५:३२-३८ \p \v 1 योथाम पिप दुम्‍मेनु, २५ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मेकोमी यरूसलेमम १६ बर्स सासन पवा बाक्‍त। मेको आ ममा आ नें येरुशाह बाक्‍माक्‍त। मेको सादोक आ तमी बाक्‍माक्‍त। \v 2 मेकोमी आ आफ उज्‍जीयाह खोदेंशो पा परमप्रभु यावे आ ङोंइती मार ठीक बाक्‍मे, मेको पवा बाक्‍त। तन्‍न मेको आ आफ खोदेंशो पा परमप्रभु यावे आ खिं मओव़माक्‍त। मो हना यो मुर आन मरिम्‍शो गेय पस ङा पस बाक्‍मा बाक्‍त। \em २इतिहास २६:२६\em* \v 3 मेकोमी परमप्रभु यावे आ खिं ङा आइक्‍था ङा लाप्‍चो लेंशा सेला बाक्‍त। मिनु मेकोमी ओफेल ङा गारोम शुश गेय पा बोल्‍यो पा सेला बाक्‍त। \v 4 मेकोमी यहूदा ङा पहाडमी यो सहरपुकी सेला बाक्‍त। मिनु ब्‍वाकी ङा डांडापुकीम बोल्‍यो दरवार नु लाइश्‍शो खिंपुकी सेला बाक्‍त। \em २इतिहास २६:१०\em* \v 5 मिनु योथाममी अम्‍मोनी आन पिप नु लडाइ पा मेको आन कली ग्रामाक्‍त। मिनु मेको बर्स अम्‍मोनीपुकीम मेको कली सहे का टलेन्‍ट चांदी, १० हजार कोर चेरब नु १० हजार कोर क्‍योव़ज गेमे बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीम आ नोले ङा बर्स नु मेको क्‍येङा नोले ङा बर्सम यो मोपान तिरो थाप्‍तमे बाक्‍त। \em टलेन्‍ट का ३४ किलो बाक्‍ब। कोर का २२० लिटर खोदेंशो बाक्‍ब।\em* \v 6 मिनु योथामम परमप्रभु यावे, आ परमप्रभु आ ङोंइती रिम्‍शो गेय पतीके मेको थम सक्ति पाइश्‍शो दुम्‍माक्‍त। \v 7 योथामम मार मार पवा, मेको आ पशो लडाइ नेल्‍ले नु आ गाक्‍शो लां इस्राएल नु यहूदा ङा पिप आन इतिहासम ब्रेक्‍शो बाक्‍ब। \v 8 मेको पिप दुम्‍मेनु, २५ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु मेकोमी यरूसलेमम १६ बर्स सासन पवा बाक्‍त। \v 9 मिनु योथाम बेक्‍माक्‍त। मिनु मुरपुकीमी मेको कली दाऊद आ सहरम थिम्‍मे बाक्‍त। मिनु आ नोले मेको आ तौ आहाज पिप दुम्‍माक्‍त। \c 28 \s1 यहूदा ङा पिप आहाज \p \v 1 आहाज पिप दुम्‍मेनु, २० बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मेकोमी यरूसलेमम १६ बर्स सासन पवा बाक्‍त। मेकोमी आ किकी पिपी दाऊद खोदेंशो पा परमप्रभु यावे आ ङोंइती मार ठीक बाक्‍मे, मेको मपवा बाक्‍त। \v 2 मेको इस्राएल ङा पिप आन लांम गाक्‍माक्‍त। मिनु चेम्‍शा बाल देवता आ मूर्तिपुकी सेला बाक्‍त। \v 3 मिनु पिप आहाजम बेन-हिन्‍नोम आ बेंसीम धूप चढ़ेवा बाक्‍त। आहाजमी रागी रागी ङा मुर आन ग्रांग्रा दिशो गेय खोदेंशो पा, आ तौ आन कली मीम चोशा चढ़ेवा बाक्‍त। मोपतीके परमप्रभु यावेमी रागी रागी ङा मुर आन कली इस्राएली आन ङोंइती रे खेरशो बाक्‍माक्‍त। \em ब्‍यवस्‍था १८:९-१२\em* \v 4 मेकोमी डांडा ङा थानपुकीम चढ़ेवा बाक्‍त। मिनु नेल्‍ल डांडाम नु ठेयब रवा आ पुंम चढ़ेतीक चढ़ेशा धूप चोवा बाक्‍त। \em १राजा १४:२२-२३\em* \p \v 5 मोपतीके परमप्रभु यावे, आ परमप्रभुमी मेको कली अराम ङा पिप नु ब्रुपाइश्‍शा, मेको आ गुइमी गेवा बाक्‍त। मिनु मेकोमी पिप आहाज आ शुश मुर आन कली ग्‍याइश्‍शा, दमस्‍कसम लदा बाक्‍त। मेको इस्राएल ङा पिप नु यो ब्रुमाक्‍त। मिनु मेको पिपम शुश मुर आन कली सदा बाक्‍त। \v 6 रेमाल्‍याह आ तौ पेकाहमी काबुमीन यहूदा ङा लाख का २० हजार मुर आन कली साइक्‍मी बाक्‍त। मेको नेल्‍ल बोल्‍यो लडाइ पाइब बाक्‍मा बाक्‍त। मारदे हना यहूदा ङा मुरपुकीम परमप्रभु यावे, आन किकी पिपी आन परमप्रभु कली प्रोंइशो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 7 एफ्राइम ङा जिक्री माइश्‍शो बोल्‍यो लडाइ पाइब मुर काम पिप आ तौ मासेयाह, पिप आ दरवार कोव़ब कप्‍तान अज्रीकाम नु पिप आ ठेयब ब्रेक्‍ब एल्‍काना आन कली साइक्‍मी बाक्‍त। \p \v 8 इस्राएलीपुकीमी लाख निक्‍शी आन थर थर ङा मुर ग्‍याइश्‍शा लदमे बाक्‍त। मेको मीश मुर, तमी नु तौ बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीम शुश मार मार यो रोइश्‍शा, नेल्‍ल सामरीया लदमे बाक्‍त। \v 9 तन्‍न मेकेर ओदेद नें पाइश्‍शो परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब का बाक्‍माक्‍त। मिनु लडाइ पाइबपुकी सामरीया लेम्‍मानु, मेको आन कली ग्रुम्‍थ जाक्‍माक्‍त। मिनु मेकोमी मेको लडाइ पाइब आन कली “परमप्रभु यावे, इन किकी पिपी आन परमप्रभु यहूदा ङा मुरपुकी नु गाइक्‍तीके, मेकोमी मेको आन कली इन गुइमी गेप्‍तु। तन्‍न गेपुकीम इन गाइक्‍तीकेम मेको आन कली साइक्‍तीनी। मेको मो पशो इर स्‍वर्ग सम्‍म जाक्‍दीश्‍शो बाक्‍ब। \em लेवी १९:१८\em* \v 10 मुल गे यहूदा नु यरूसलेम ङा मीश मुर, वोंइश मुर नेल्‍ल आन कली इन वाइलीम वाइल सेल्‍चा थुं पाइनीनी। गेपुकीम परमप्रभु यावे, इन परमप्रभु आ ङोंइती पाप ला पाइनीनी। अरु मार पाइनीनी? \v 11 मुल आं लोव़ नेनीन। इन ग्‍याइश्‍शो आंम मुर आन कली प्रोंइशा लेत्‍चा गेने। मारदे हना परमप्रभु यावे इन कली तशा शुश चुरशो बाक्‍ब” देंमाक्‍त। \v 12 मिनु लेंशा का निक्‍शी एफ्राइम ङा ठेयब मुर योहानान आ तौ अजारयाह, मेशील्‍लेमोथ आ तौ बेरेक्‍याह, शाल्‍लुम आ तौ येहीज्‍क्‍याह नु हादले आ तौ आमासाम लडाइ रे लेश्‍शा जाक्‍शो आन कली ग्रुम्‍शा, \v 13 मेको आन कली “गेपुकीम एको ग्‍याइश्‍शो आन कली एक चाक्‍चा मदुम्‍ब। गेपुकीम मार मिम्‍शो बाक्‍नी? मेको आ पर्बम गोपुकीम परमप्रभु यावे आ ङोंइती दोस ताइनीकी। मार, गेपुकीम इं मरिम्‍शो पशो नु इं पाप तेम्‍चा दाक्‍नीनी? मार, इं पाप ठेयब मबाक्‍बा ङा? परमप्रभु यावे इस्राएल आ पर्बम ङोंइती रे गाइक्‍ना गाइक्‍न बाक्‍ब” दे मदमे बाक्‍त। \v 14 मोपतीके लडाइ पाइबपुकीम ग्‍याइश्‍शोपुकी नु आन रोइश्‍शो मारेइ मारेइ मेको आन ठेयब मुर नु मेको देल्‍शा बाक्‍शो मुर आन ङोंइती प्रोन्‍मे बाक्‍त। \v 15 मिनु ठेयब मुरपुकीमी नें थिशा का निक्‍शी मुर आन कली ब्रेत्‍मे बाक्‍त। मेको ब्रेश्‍शो मुरपुकीम ग्‍याइश्‍शा चाक्‍शो शिश्रा मुर आन कली रोइश्‍शो वा फेक्‍पदमे बाक्‍त। जुत्ता मुइक्‍पदमे बाक्‍त। जचा नु तूचा गेशा, तेल ख्रेक्‍तमे बाक्‍त। मिनु थाम्‍पा दशो नु गाक्‍ने मचाप्‍ब मुर आन कली गधा ङोइक्‍पा, खजूर रवा आ सहर, यरीको आन खिं खिं सम्‍म चोक्‍ङमे बाक्‍त। मिनु मेकोपुकी सामरीया लेम्‍मा बाक्‍त। \em २राजा ६:२२; हितोपदेस २५:२१-२२\em* \p \v 16 मेना पिप आहाजम अस्‍सुर ङा पिप कली “वारच पाइक्‍की” दे पुंइथ मुर सोइक्‍ता बाक्‍त। \v 17 मारदे हना एदोमीपुकीम लेंशा लडाइ पा यहूदा कली ग्राशा, मेकेर ङा मुर आन कली ग्‍याइश्‍शा लाइश्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 18 पलिस्‍तीपुकीमी यो यहूदा ङा शेफेलाह नु नेगेब ङा सहरपुकी रोइक्‍तमे बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीम बेथ-शेमेश, आइयालोन, गेदे-रोथ, सोको नु मेको आ गाउंपुकी, तिम्‍नाह नु मेको आ गाउंपुकी, गिम्‍जो नु मेको आ गाउंपुकी आंम के सेल्‍शा बाक्‍मा बाक्‍त। \em यहोसु १५:१०\em* \v 19 यहूदा ङा पिप आहाजम पतीकेन परमप्रभु यावेम यहूदा कली थम आइक्‍च सेल्‍शो बाक्‍माक्‍त। मारदे हना पिप आहाजम थम मरिम्‍शो पा परमप्रभु यावे कली प्रोंइ‍शो बाक्‍माक्‍त। \v 20 मिनु अस्‍सुर ङा पिप ति‍ल्‍गथ-पिलेसेर मेको कली वारच पाइक्‍थ जाक्‍माक्‍त। तन्‍न मेकोमी मेको कली वारच पाइक्‍चा आ पा ङा श्‍येत कका गेवा बाक्‍त। \v 21 मिनु आहाजम परमप्रभु यावे आ खिं, पिप आ दरवार नु आ ठेयब मुर आन खिं रे मार मार लाइश्‍शा, अस्‍सुर ङा पिप कली “वारच पाइय्‍यीकी” दे गेवा बाक्‍त। तन्‍न मेको नेल्‍ल मोशा दुम्‍माक्‍त। \p \v 22 मोपा पिप आहाज दोशो श्‍येत जवा, मोशोन परमप्रभु यावे क्‍येङा ङोन दुम्‍माक्‍त। \v 23 मेकोमी आंम कली ब्रुपाइक्‍ब दमस्‍कस ङा देवता आन कली चढ़ेवा बाक्‍त। मारदे हना मेकोमी “अराम ङा पिप आ देवतापुकीम मेको आन कली वारच पाइक्‍तेक्‍म। गो यो मेको आन कली मार मार चढ़ेनुङ। मिनु आं कली यो वारच पाइय्‍यीमील” दे मिम्‍ता बाक्‍त। तन्‍न मेको देवतापुकी मेको कली नु इस्राएली नेल्‍ल आन कली खतम पोक्‍तीक दुम्‍माक्‍त। \v 24 मेको नोले आहाजमी परमप्रभु आ खिं ङा ग्‍योंबपुकी खुप्‍शा, ख्रोइश्‍शा बिग्रेवा बाक्‍त। मिनु परमप्रभु यावे आ खिं ङा लाप्‍चो चोक्‍गा बाक्‍त। मिनु मेकोमी यरूसलेमम तेइ तेइ थानपुकी सेला बाक्‍त। \v 25 मिनु यहूदा ङा सहर सहरमी डांडा ङा थानपुकी सेला बाक्‍त। अरु देवता आन कली मार मार चढ़ेवा बाक्‍त। मोपा मेकोमी परमप्रभु यावे, आंम किकी पिपी आन परमप्रभु कली थाम्‍पा गाइक्‍पदा बाक्‍त। \v 26 मिनु मेकोमी नोले सम्‍म मार मार पवा नु आ ङोंइती नु नोले ङा गाक्‍शो लां नेल्‍ल, यहूदा नु इस्राएल ङा पिप आन किताबम ब्रेक्‍शो बाक्‍ब। \v 27 मिनु आहाज बेक्‍मा‍क्‍त। मिनु मुरपुकीम मेको कली यरूसलेम सहरम थिम्‍मे बाक्‍त। तन्‍न मेकोपुकीम मेको कली इस्राएल ङा पिप आन कली थिम्‍तीकेम मथिम्‍मे बाक्‍त। मिनु मेको आ पा ङा आ तौ हिज्‍कीयाह पिप दुम्‍माक्‍त। \em २इतिहास २१:२०\em* \c 29 \s1 यहूदा ङा पिप हिज्‍कीयाह \p \v 1 हिज्‍कीयाह पिप दुम्‍मेनु २५ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मेकोमी यरूसलेमम २९ बर्स सासन पवा बाक्‍त। मेको आ ममा आ नें अबीयाह बाक्‍माक्‍त। मेको जकरिया आ तमी बाक्‍माक्‍त। \v 2 मेकोमी आ किकी पिपी दाऊदम पशो खोदेंशो पा परमप्रभु यावे आ ङोंइती मार ठीक बाक्‍मे, मेको पवा बाक्‍त। \s1 परमप्रभु आ खिं ङा गेय \p \v 3 मिनु मेको पिप दुम्‍शो ङोंइती ङा बर्स ङा ङोंइती ङा महिनाम मेकोमी परमप्रभु यावे आ खिं ङा लाप्‍चोपुकी रोक्‍शा, मेको आन कली सेल्‍पदा बाक्‍त। \em २इतिहास २८:२४\em* \v 4 मेकोमी चढ़ेब नु लेवी आन कली पुक्‍शा पूर्ब ङा लाङगाम ग्रुम्‍पाइक्‍मी बाक्‍त। \v 5 मिनु मेकोमी मेको आन कली “लेवीपुकी, आं लोव़ नेनीन। मुल गेपुकी आंम कली परमप्रभु यावे आ ङोंइती ठीक सेल्‍सीन। मिनु परमप्रभु यावे, इन किकी पिपी आन परमप्रभु आ खिं ठीक सेलीन। मिनु परमप्रभु यावे आ बाक्‍तीक रे ग्रांग्रा दिशो नेल्‍ल ग्रुंइशा ताइक्‍तीन। \v 6 मारदे हना इं किकी पिपीम परमप्रभु यावे कली प्रोंइशा, परमप्रभु यावे, इं परमप्रभु आ ङोंइती मार मरिम्‍शो बाक्‍मे, मेको पाम्‍तेक्‍म। मेकोपुकीम मेको कली प्रोंइशा, मेको आ बाक्‍तीक आ पर्बम मारेइ ममिम्‍तेम। मेकोपुकीम परमप्रभु यावे आ खिं कली हिरशान मकोव़ङेम। \v 7 मेकोपुकीम पिंडी ङा लाप्‍चोपुकी यो चोक्‍तेक्‍म। बत्ती काप्‍ताक्‍म। मेकोपुकीम इस्राएली आन परमप्रभु आ खिंम धूप चोचा नु चोशा चढ़ेचा प्रोंइतेक्‍म। \v 8 मोपतीके परमप्रभु यावे यहूदा नु यरूसलेम आस पर्बम गाइक्‍ताक्‍व। मिनु मेकोमी मेको आन कली आन रागी आ नेक्‍था ङा मुर आन ङोंइती ग्रांग्रा दित्‍चा ङा शुक्‍शी पचा ङा नु तोक्‍चा पुंइसीब सेल्‍तु। मेको गे आंमा तशो बाक्‍नीनी। \v 9 मोपतीके इं आफ तरवारम क्‍योरशा साइक्‍चा पुंइसाक्‍म। मिनु इं तमी तौ नु इं मीश ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍चा पुंइसाक्‍म। \em २इतिहास २८:५-८\em* \v 10 मिनु मुल गो परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभु नु कबल पचा थुं पशो बाक्‍नुङ। मोपा इं पर्बम गाइश्‍शो बेक्‍बा कों? \v 11 मोपतीके आं तौपुकी, मुल देश मपने। मारदे हना गे परमप्रभु यावे आ ङोंइती राप्‍शा आ गेय पचा कली नु मेको कली चढ़ेचा कली योव़सीशो बाक्‍नीनी” देंमाक्‍त। \p \v 12 मिनु लेवीपुकी गेय पचा कली बोक्‍मा बाक्‍त। मेको सु सु बाक्‍मा बाक्‍त देंशा हना, कोहाथी रे अमासै आ तौ माहाथ, अजारयाह आ तौ योएल, मेरारी रे अब्‍दी आ तौ कीश नु येहल्‍लेल आ तौ अजारयाह, गेरशोनी रे जिम्‍माह आ तौ योआह नु योआह आ तौ एदेन, \v 13 एली-जाफान रे शिम्री नु येहुएल, आसाफ रे जकरिया नु मत्तन्‍याह, \v 14 हेमान रे येहुएल नु शिमेइ, येदुथून रे शेमायाह नु उज्‍जीएल, मेको लेवीपुकी बाक्‍मा बाक्‍त। \v 15 मिनु मेकोपुकीम आन आन लोक्‍ब आन कली खुप्‍तमे बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीम आंम कली परमप्रभु यावे आ ङोंइती ठीक सेल्‍सीमा बाक्‍त। मिनु पिपम परमप्रभु यावेमी देंशो खोदेंशो पा हुकुम पवा बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीम परमप्रभु यावे आ खिं ओव़शा, ग्रांग्रा दि‍शो मार मार ग्रुंइदमे बाक्‍त। \v 16 मिनु चढ़ेबपुकी परमप्रभु यावे आ खिं ओव़मा बाक्‍त। मोपा ओव़शा, मेकेर बाक्‍शो ग्रांग्रा दिशो थोव़क नेल्‍ल ग्रुंइशा लाङगाम तेल्‍मे बाक्‍त। मिनु लेवीपुकीम मेको गुप्‍शा, किद्रोन खोल्‍साम लाइश्‍शा ताइक्‍तमे बाक्‍त। \v 17 मेकोपुकीम ङोंइती ङा महिना ङा ङोंइती ङा नाक्‍ती ठीक सेल्‍तीक गेय पचा गोव़मे बाक्‍त। मिनु ८ नाक्‍तीम मेकोपुकी पिंडी सम्‍म जाक्‍दीम्‍मा बाक्‍त। मिनु अर्को ८ नाक्‍ती नोले मेकोपुकीम परमप्रभु यावे आ खिं नेल्‍ले ठीक से‍ल्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीम ङोंइती ङा महिना ङा १६ नाक्‍तीम मेको गेय थुम्‍मे बाक्‍त। \p \v 18 मेको नोले मेकोपुकी पिप हिज्‍कीयाह आ बाक्‍तीक लशा “गोपुकीम परमप्रभु यावे शोब्‍ले लहर पा वोइक्‍तीक टेबल नु मेको आ मारेइ मारेइ ठीक सेल्‍ने थुम्‍तक। \v 19 मिनु पिप आहाजम पिप पवा ना, परमप्रभु यावे कली प्रोंइशा, तिल्‍शा वोइश्‍शो थोव़कपुकी नेल्‍ल ठीक सेल्‍शा, आन आन बाक्‍तीकेम वोइक्‍तक। मुल मेको परमप्रभु यावे कली चढ़ेतीक आ ङोंइती वोइश्‍शो बाक्‍नीम” देंमा बाक्‍त। \p \v 20 मिनु पिप हिज्‍कीयाह सुनी कना बोक्‍शा, सहर ङा ठेयब मुर आन कली पुक्‍पाइश्‍शा, परमप्रभु यावे आ खिं ग्‍येत्‍थ लमा बाक्‍त। \v 21 मेकोपुकीम ७ ओटा ब्‍यफ, ७ ओटा सांड, ७ ओटा पाठा नु ७ ओटा बोका चाक्‍गमे बाक्‍त। मेको नेल्‍ले राज्‍य, परमप्रभु यावे आ बाक्‍तीक नु यहूदा आ पाप आ पर्बम चढ़ेचा कली बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु पिपम मेको नेल्‍ल हारून आ चच युइ, चढ़ेब आन कली परमप्रभु यावे आ चढ़ेतीकेम चढ़ेचा, दे हुकुम पवा बाक्‍त। \p \v 22 मेकोपुकीम मेको ब्‍यफ आन कली क्‍योरमे बाक्‍त। मिनु चढ़ेबपुकीम मेको आन हुश ताक्‍शा चढ़ेतीकेम ब्रुइक्‍तमे बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीम सांड आन कली क्‍योरमे बाक्‍त। मिनु मेको आन हुश ताक्‍शा चढ़ेतीकेम ब्रुइक्‍तमे बाक्‍त। मिनु पाठा आन कली क्‍योरशा, मेको आन हुश ताक्‍शा चढ़ेतीकेम ब्रुइक्‍तमे बाक्‍त। \v 23 मिनु मेको नोले मेकोपुकीम पाप आ पर्बम चढ़ेतीक बोका आन कली पिप नु मुर आन ङोंइती चाक्‍गमे बाक्‍त। मिनु पिप नु मुरपुकीम मेको आन तार आन आन गुइ वोदमे बाक्‍त। \em लेवी १६:१५-२२\em* \v 24 मिनु चढ़ेबपुकीम मेको बोका क्‍योरशा, आन हुश पाप आ पर्बम चढ़ेतीकेम चढ़ेमे बाक्‍त। इस्राएली नेल्‍ल आन पर्बम पाप क्‍याम्‍तीक गेय पामे बाक्‍त। मारदे हना पिपम चोशा चढ़ेतीक नु पाप आ पर्बम चढ़ेतीक इस्राएली नेल्‍ल आन पर्बम चढ़ेचा माल्‍ब, दे अरेशो बाक्‍माक्‍त। \p \v 25 मिनु पिपम लेवी आन कली परमप्रभु यावे आ खिंम बुप्‍केल नु ठेयब नु आइक्‍च तार पाइश्‍शो ताप्‍तीके ताप्‍चा कली ठीक दुम्‍पाइक्‍मी बाक्‍त। मारदे हना ङोंइती दाऊदम, परमप्रभु यावे आ लोव़ ताइब, गाद नु नाथान रे पा मोदेंशो शेंशो बाक्‍माक्‍त। \em १इतिहास २५:१\em* \v 26 मिनु लेवीपुकीम दाऊद आ सेल्‍शो ताप्‍तीकपुकी नु चढ़ेबपुकीम तुराही शेशा राम्‍मा बाक्‍त। \v 27 मिनु हिज्‍कीयाहम चोशा चढ़ेशो चढ़ेतीकेम चढ़ेचा माल्‍नीम, दे हुकुम पवा बाक्‍त। मिनु चोशा चढ़ेतीकेम चढ़ेचा गोव़मेनु, परमप्रभु यावे कली कुम्‍सो पामे बाक्‍त। तुराही नु इस्राएल ङा पिप दाऊदमी सेल्‍शो ताप्‍तीक मेको कुम्‍सो नु ताप्‍मे बाक्‍त। \em १इतिहास २३:५\em* \v 28 मिनु खुम्‍सीशो मुर नेल्‍ले बाप्‍शा, परमप्रभु यावे कली ठेयब सेल्‍मे बाक्‍त। कुम्‍सो पाइबपुकीम कुम्‍सो पामे बाक्‍त। मिनु तुराही ताप्‍बपुकीम तुराही ताप्‍मे बाक्‍त। चोशा चढ़ेतीक मनुम्‍म सम्‍म मोदेंशो पामे बाक्‍त। \v 29 मिनु चढ़ेशो नुम नोले पिप नु मेकेर बाक्‍ब नेल्‍लेमी बाप्‍शा ठेयब सेल्‍मे बाक्‍त। \v 30 मिनु पिप हिज्‍कीयाह नु मेको आ सरकार ङा ठेयब मुरपुकीम लेवी आन कली दाऊद नु परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब आसाफ आ ब्रेक्‍शो कुम्‍सो पा परमप्रभु यावे कली ठेयब सेल्‍पदमे बाक्‍त। मोपा मेकोपुकीम थाम्‍पा ग्‍येरसीशा परमप्रभु यावे आ ङोंइती बाप्‍शा ठेयब सेल्‍मे बाक्‍त। \em २इतिहास २३:१८\em* \p \v 31 मिनु हिज्‍कीयाहम “मुल गे आंमा परमप्रभु यावे कली जिम्‍मा गेसाक्‍नी। गेपुकीम चढ़ेतीक नु ‘गे रिम्‍शो पाइब बाक्‍नीनी’ दे चढ़ेतीके चाक्‍शा परमप्रभु यावे आ खिंम जाक्‍कीन” देंमाक्‍त। मोपतीके खुम्‍सीशो मुरपुकीम चढ़ेतीक नु “गे रिम्‍शो पाइब बाक्‍नीनी” दे चढ़ेतीक कुरशा जाक्‍मा बाक्‍त। मिनु सुइमी ग्‍येरसीशा चोशा चढ़ेतीके चाक्‍चा दाक्‍ताक्‍म हना, मेको पामे बाक्‍त। \v 32 मिनु मेको खुम्‍सीशो मुरपुकीम चाक्‍शो चोशा चढ़ेतीक हिक्‍शोनु, ७० ओटा ब्‍यफ, सहे का सांड नु सहे निक्‍शी पाठा बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु मेको नेल्‍ल परमप्रभु यावे कली चोशा चढ़ेचा कली बाक्‍मा बाक्‍त। \v 33 मिनु परमप्रभु यावे कली चढ़ेचा कली गेशो ६ सहे ब्‍यफ नु हजार सां भेडा बाक्‍मा बाक्‍त। \v 34 तन्‍न चढ़ेबपुकी इच्‍का ला बाक्‍तीके मेको चोशा चढ़ेशो नेल्‍ल आन कुशुल उक्‍ने मचाप्‍‍मे बाक्‍त। मोपतीके मेको आन लोक्‍ब लेवीपुकीम मेको गेय नेल्‍ल मनुम्म सम्‍म नु अरु चढ़ेबपुकीम आंम कली परमप्रभु यावे आ ङोंइती ठीक मसेल्‍मे सम्‍म वारच पामे बाक्‍त। मारदे हना आंम कली परमप्रभु यावे आ ङोंइती ठीक सेल्‍चामी चढ़ेब आन क्‍येङा लेवीपुकी थम होस पाइक्‍बाक्‍मा बाक्‍त। \em २इतिहास ३:३,१६,१७\em* \v 35 चोशा चढ़ेतीक नेल्‍ल नु दुशा बाक्‍चा आ पर्बम चढ़ेशो आ बोंसो नु चोशा चढ़ेशो कली तूचा थोव़क चढ़ेतीक शुश बाक्‍मा बाक्‍त। मोपा परमप्रभु यावे आ खिं ङा पतीक गेय ङोंइती ङा खोदेंशो पा रिम्‍शो दुम्‍माक्‍त। \em लेवी ३:१६; गन्‍ती १५:४-१०\em* \v 36 मिनु हिज्‍कीयाह नु मुर नेल्‍ल थाम्‍पा ग्‍येरसमा बाक्‍त। मारदे हना परमप्रभुम आ मुर आन कली पशो रीब पा छक लाक्‍चा ङा पा दुम्‍माक्‍त। \c 30 \s1 पास्‍सा चाड मानेशो \p \v 1 मिनु हिज्‍कीयाहम इस्राएली नु यहूदा ङा मुर आन कली “यरूसलेमम बाक्‍शो परमप्रभु यावे आ खिंम परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभु कली पास्‍सा चाड मानेथ जाक्‍कीन” दे ब्रेत्‍ता बाक्‍त। मिनु मेकोमी एफ्राइम नु मनस्‍से ङा मुर आन कली यो चिठी ब्रेक्‍शा ब्रेत्‍ता बाक्‍त। \em २इतिहास ३५:१\em* \v 2 मिनु पिप, आ सरकार ङा ठेयब मुर नु यरूसलेमम खुम्‍सीशो मुर नेल्‍लेम निक्‍शी महिनाम पास्‍सा चाड मानेचा कली लोव़ गारपदमे बाक्‍त। \v 3 मेकोपुकीम ङोंइती परमप्रभुम देंशो खोदेंशो पा मानेने मचाप्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। मारदे हना शुश चढ़ेबपुकीम आंम कली परमप्रभु यावे आ ङोंइती ठीक मसेल्‍सीशो बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु मुरपुकी यो यरूसलेमम मदेल्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 4 मिनु पिप नु खुम्‍सीशो मुर नेल्‍लेमी मेको चाड मानेतीक लोव़ आ पर्बम “ठीक बाक्‍ब” देंमा बाक्‍त। \v 5 मिनु मेकोपुकीम दक्‍खिन ङा बेयर-शेबा रे उत्तर ङा दान सम्‍म ङा इस्राएली नेल्‍ल आन कली परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभु आ पर्बम पास्‍सा चाड मानेचा कली यरूसलेमम जाक्‍चा माल्‍मा बाक्‍त। एको क्‍येङा ङोंइती इश्‍का मुर दुम्‍शा, एको चाड ममानेशो बाक्‍‍मा बाक्‍त। \v 6 मिनु पिप नु आ सरकार ङा ठेयब मुरुम ब्रेक्‍शो चिठी चोक्‍ब मुरपुकी पिप आ देंशो खोदेंशो पा यहूदा नु इस्राएलम लमा बाक्‍त। मिनु मेको चिठीम मार ब्रेक्‍शो बाक्‍माक्‍त देंशा हना “इस्राएली परमप्रभु यावे, इन किकी पिपी अब्राहाम, इसहाक नु इस्राएल आन परमप्रभु गे लेत्‍तीन। मेना मेकोमी अस्‍सुर ङा पिपम मलाइश्‍शो लीशो मुर आन कली लेंशा कोव़ब। \em इस्राएल याकूब आ नें बाक्‍ब।\em* \v 7 गेपुकी इन किकी पिपी नु आंम मुर खोदेंशो मदुमीन। मेकोपुकीम परमप्रभु यावे, इन किकी पिपी आन परमप्रभु कली प्रोंइतेक्‍म। मोपतीके परमप्रभु यावेमी मेको आन कली खतम सेला बाक्‍त। मेको आंमा तशो बाक्‍नीनी। \v 8 गेपुकी इन किकी पिपी खोदेंशो पा काइ मटीब मदुमीन। तन्‍न परमप्रभु यावे कली आ अरेशो टिशा, आ बाक्‍तीकेम जाक्‍कीन। मिनु ‘मेको गेना हना यो आं बाक्‍तीकेम बाक्‍ब’ देंशो बाक्‍ब। गे परमप्रभु यावे कली गेय पने। मोपा इन पर्बम आ गाइश्‍शो बेक्‍बा, कों? \v 9 गे परमप्रभु यावे गे लेत्‍तीनी हना, ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍चा पुंइसीशो इन खिं खिं ङा मुर नु इन आलपुकीम ग्‍याइक्‍ब मुर रे शिशी तशा, मेकोपुकी एको रागीम लेश्‍शा जाक्‍नीम। मारदे हना परमप्रभु यावे, इन परमप्रभु दाक्‍ब नु शिशी पाइब बाक्‍ब। गेपुकी मेको गे लेत्‍तीनी हना, मेको यो इन गे लेप्‍ब” दे ब्रेक्‍शो बाक्‍माक्‍त। \p \v 10 मिनु मेको चिठी चोक्‍बपुकी एफ्राइम नु मनस्‍से आस सहर सहर नेल्‍ल हिरशा जबूलून सम्‍म जाक्‍दीम्‍मा बाक्‍त। तन्‍न मुरपुकीम मेको आन कली रिश्‍शा शुक्‍शी पामे बाक्‍त। \v 11 मो हना यो आशेर, मनस्‍से नु जबूलून ङा मुर का निक्‍शी ब्रेम्‍शो दुम्‍शा यरूसलेम लमा बाक्‍त। \em २इतिहास ११:१६\em* \v 12 परमप्रभु यावेमी यहूदा ङा मुर यो थुं का दुम्‍पदा बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीमी पिप नु सरकार ङा ठेयब मुर आन कली देंशो, परमप्रभु यावे आ लोव़ खोदेंशो पा पामे बाक्‍त। \p \v 13 मिनु शुश मुर महिना निक्‍शीम बोरब ओख्‍ती मसुप्‍शो शोब्‍ले ङा चाड मानेचा कली यरूसलेमम जाक्‍मा बाक्‍त। मेकेर शुश मुर खुम्‍सीशो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 14 मिनु मेकोपुकीम यरूसलेम आ एर ओंथ बाक्‍शो चढ़ेतीकपुकी नु धूप चोतीक प्रेश्‍शा, किद्रोन खोल्‍साम लाइश्‍शा ताइक्‍तमे बाक्‍त। \v 15 मिनु मेकोपुकीम महिना निक्‍शी ङा १४ नाक्‍ती पास्‍सा चाड मानेतीक पाठा क्‍योरमे बाक्‍त। मिनु चढ़ेब नु लेवी परमप्रभु यावे आ ङोंइती आंम कली ठीक मसेल्‍तीके मुने दोक्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु मुल आंम कली ठीक सेल्‍शा, परमप्रभु यावे आ खिंम चोशा चढ़ेतीक चढ़ेमे बाक्‍त। \em गन्‍ती ९:१०-१३\em* \v 16 परमप्रभु आ मुर मोसा आ ब्रेक्‍शो अरेशो लोव़ खोदेंशो पा मेको आन गेय पतीकेम बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु लेवीपुकीम चाक्‍शो हुश चढ़ेबपुकीम ताक्‍शा ब्रुइक्‍तमे बाक्‍त। \v 17 तन्‍न मेको शुश खुम्‍सीशो मुर परमप्रभु यावे आ ङोंइती आंम कली ठीक सेल्‍ने मचाप्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। मोपतीके लेवीपुकीमी मेको मुर आन पर्बम आन पास्‍सा चाड ङा पाठा क्‍योरचा माल्‍मा बाक्‍त। \v 18 मिनु एफ्राइम, मनस्‍से, इस्‍साकार नु जबूलून रागी रे जाक्‍शो शुश मुरपुकी परमप्रभु यावे आ ङोंइती आंम कली ठीक मसेल्‍सीशो बाक्‍मा बाक्‍त। मो हना यो मेकोपुकीम परमप्रभु यावे अरेशो मपथु, पास्‍सा चाड मानेमे बाक्‍त। \em प्रस्‍थान १२:-\em* \v 19 तन्‍न हिज्‍कीयाहम मेको आन पर्बम “परमप्रभु यावे गे शिशी पाइब बाक्‍नीनी। सु सुमी आन थुं नेल्‍लेमी इन कली, परमप्रभु यावे, आन किकी पिपी आन परमप्रभु खोइक्‍चा दाक्‍बा नु इन देंशो खोदेंशो पा आंम कली ठीक सेल्‍ने मचाप्‍शो बाक्‍मा, मेको आन कली मारेइ मपन” दे पुना बाक्‍त। \v 20 मिनु परमप्रभु यावेम हिज्‍कीयाह आ पुंइशो लोव़ नेना बाक्‍त। मिनु मुर आन कली सापाइक्‍मी बाक्‍त। \em २इतिहास ७:१४\em* \v 21 मिनु यरूसलेमम जाक्‍ब इस्राएली नेल्‍लेमी ७ नाक्‍त सम्‍म थाम्‍पा ग्‍येरसीशा बोरब ओख्‍ती मसुप्‍शो शोब्‍ले ङा चाड मानेमे बाक्‍त। मिनु लेवी नु चढ़ेबपुकीम ठेयब सेंदाम कुम्‍सो पा, ताप्‍तीक ताप्‍शा, नाक्‍त किंत किंत परमप्रभु यावे कली ठेयब सेल्‍मे बाक्‍त। \v 22 मिनु हिज्‍कीयाहम परमप्रभु यावे आ गेय रिम्‍शो पस जोक्‍ब लेवी आन कली लोव़ पा आन थुं बारपाइक्‍मी बाक्‍त। मिनु मुरपुकीम मेको चाड ङा जचा थोव़क ७ नाक्‍ती सम्‍म जना जन बाक्‍मा बाक्‍त। मेकोपुकीम दुशा बाक्‍चा आ पर्बम चढ़ेतीक चढ़ेशा, परमप्रभु यावे, आन किकी पिपी आन परमप्रभु कली “गे रिम्‍शो पाइब बाक्‍नीनी” दे ग्‍येरसीशा बाक्‍मा बाक्‍त। \p \v 23 मिनु खुम्‍सीशो मुर नेल्‍लेमी अर्को ७ नाक्‍त सम्‍म चाड मानेचा कली लोव़ गारपदमे बाक्‍त। मोपतीके मेकोपुकीम अर्को ७ नाक्‍ती सम्‍म यो ग्‍येरशा मेको चाड मानेमे बाक्‍त। \v 24 यहूदा ङा पिप हिज्‍कीयाहम मेको खुम्‍सीशो मुर आन कली हजार का ब्‍यफ नु ७ हजार भेडा चढ़ेचा कली गेमी बाक्‍त। मिनु सरकार ङा ठेयब मुरपुकीम मेको खुम्‍सीशो मुर आन कली हजार का ब्‍यफ नु १० हजार भेडा गेमी बाक्‍त। शुश चढ़ेबपुकीम यो आंम कली परमप्रभु यावे आ ङोंइती ठीक सेल्‍सीमा बाक्‍त। \v 25 मिनु यहूदा ङा खुम्‍सीशो मुर नेल्‍ले, चढ़ेब नु लेवीपुकी नेल्‍ल, इस्राएल रे जाक्‍शो मुरपुकी नु इस्राएल रे प्रोक्‍शो यहूदाम बाक्‍ब मुर नेल्‍ले ग्‍येरसीशो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 26 मोपा यरूसलेमम थम ठेयब ग्‍येरसीतीक दुम्‍माक्‍त। मेको मोदेंशो इस्राएल ङा पिप दाऊद आ तौ सोलोमन आ पाला रे गेनायो मदुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। \v 27 मिनु चढ़ेबपुकी नु लेवीपुकी बोक्‍शा मुर आन कली आसीक गेमे बाक्‍त। मेको आन पुंइशो लोव़ परमप्रभु यावे आ बाक्‍तीक स्‍वर्ग सम्‍म नेंसे बाक्‍त। \c 31 \s1 मुरपुकीम थान प्रेश्‍शो \p \v 1 मिनु मेको नेल्‍ल नुप्‍शा नोले यरूसलेम जाक्‍शो इस्राएली नेल्‍ल यहूदा ङा सहरपुकीम लशा, पूजा पतीक ख्रुक्‍शो फुल्‍लु प्रेत्‍मे बाक्‍त। मूर्ति पाइश्‍शो थाम खोल्‍मे बाक्‍त। यहूदा, बेन्‍यामीन, एफ्राइम नु मनस्‍से रागी नेल्‍ल ङा डांडा ङा थान बुल बाल उइश्‍शा ताइक्‍तमे बाक्‍त। मिनु नोले इस्राएली आन आन सहर नु आन आन बाक्‍तीकेम लेम्‍मा बाक्‍त। \em २इतिहास २९:-; ब्‍यवस्‍था ७:५; २राजा १८:४\em* \s1 चढ़ेब आन भाग \p \v 2 पिप हिज्‍कीयाहमी चढ़ेब नु लेवी आन कली आन गेय गेना पचा दे पालो पालो पा वोइक्‍पदा बाक्‍त। मिनु चढ़ेब नु लेवी आन कली परमप्रभु यावे कली चोशा चढ़ेतीक चढ़ेचा नु दुशा बाक्‍चा आ पर्बम चढ़ेचा, परमप्रभु यावे कली “गे रिम्‍शो पाइब बाक्‍नीनी” दे कुम्‍सो पा, ठेयब सेल्‍तीक कुम्‍सो नु परमप्रभु यावे आ बाक्‍तीक ङा लाप्‍चो आ ङोंइती गेय पचा कली आन पालो योक्‍शा गेशो बाक्‍त। \v 3 मिनु पिपम आ गोठ रे चोशा चढ़ेचा कली मार गेशो बाक्‍माक्‍त देंशा हना, नाक्‍दो ङा चोशा चढ़ेतीके, सुनी ङा चोशा चढ़ेतीके, नाइक्‍तीक नाक्‍त ङा चोशा चढ़ेतीके, औंसी ङा चोशा चढ़ेतीके नु देंशो चाड नेल्‍ल कली चोशा चढ़ेतीक गेशो बाक्‍माक्‍त। परमप्रभु यावे आ अरेशो लोव़ दोपा ब्रेक्‍शो बाक्‍मे, मोपा पवा बाक्‍त। \em गन्‍ती २८:-\em* \v 4 मिनु चढ़ेब नु लेवीपुकीम परमप्रभु यावे आ अरेशो लोव़ ङा गेय पस ङा पस बाक्‍मल, दे पिपम यरूसलेमम बाक्‍ब मुर आन कली मेको आन गेचा माल्‍शो भाग चढ़ेब नु लेवी आन कली गेचा माल्‍नीम, दे हुकुम पवा बाक्‍त। \v 5 मिनु मुरपुकीम पिप आ हुकुम नेन्‍मे चोटीन आन नेल्‍ल क्‍येङा ङोंइती ङा मीशो नु सिश्‍शो अन्‍न, नक अङगुर शांबु, तेल, खुदो नु आन रूम सिश्‍शो मार मार शुश चाक्‍शा गेमे बाक्‍त। मेकोपुकीम आन मारेइ मारेइ के १० भागम भाग का चाक्‍गमे बाक्‍त। \em प्रस्‍थान २३:१९; ब्‍यवस्‍था १४:२२-२३\em* \v 6 मिनु इस्राएल नु यहूदा ङा सहरपुकीम बाक्‍ब मुरपुकीम यो आन १० भाग ङा भाग का बी ब्‍यफ नु क्‍यारश भेडा चाक्‍गमे बाक्‍त। परमप्रभु यावे, आन परमप्रभु कली गेशो थोव़क रे १० भाग ङा भाग का चाक्‍शा तेल्‍मे बाक्‍त। \em लेवी २७:३२\em* \v 7 मेकोपुकीम बर्स ङा महिना सांमी चाक्‍शा तेल्‍चा गोव़मे बाक्‍त। मिनु ७ महिनाम चाक्‍ने थुम्‍मे बाक्‍त। \v 8 मिनु हिज्‍कीयाह नु मेको आ सरकार ङा ठेयब मुर जाक्‍शा, मेको तेल्‍शो थोव़क तशा, परमप्रभु यावे नु आ मुर इस्राएली आन कली “गे रिम्‍शो पाइब बाक्‍नीनी” देंमा बाक्‍त। \v 9 मिनु हिज्‍कीयाहमी मेको तेल्‍शो थोव़क आन पर्बम चढ़ेब नु लेवी आन कली हिल्‍लो हिक्‍सी पामी बाक्‍त। \v 10 मिनु सादोक आ खिं ङा मुर, ठेयब चढ़ेब अजारयाहम “मुरपुकीम परमप्रभु यावे आ खिं कली आन भाग चाक्‍गमे रे आंइ कली जचा गाप्‍त। मिनु शुश मार मार हेंशो यो बाक्‍ब। मारदे हना परमप्रभु यावेम आ मुर आन कली शुश आसीक गेशो बाक्‍ब। मिनु एको इश्‍का मार मार हेंशो यो बाक्‍ब” देंमाक्‍त। \p \v 11 मिनु नोले हिज्‍कीयाहमी “परमप्रभु यावे आ खिंमी मार मार वोइक्‍तीक कोठापुकी सेलीन” दे हुकुम पवा बाक्‍त। मिनु मेको सेल्‍मे बाक्‍त। \v 12 मिनु मुर नेल्‍लेमी जोल मपथु, आन १० भाग ङा भाग का नु परमप्रभु कली गेशो नेल्‍ल चाक्‍गमे बाक्‍त। मेको १० भाग ङा भाग का ताक्‍शो कोव़ब ठेयब लेवी कोनन्‍याह बाक्‍माक्‍त। मिनु मेको आ लोक्‍ब शिमेइ चहिं मेको आ दी ङा ठेयब मुर बाक्‍माक्‍त। \v 13 मिनु पिप हिज्‍कीयाह नु परमप्रभु आ खिं ङा ठेयब मुर अजारयाहमी कोनन्‍याह नु आ लोक्‍ब शिमेइ आस कली वारच पाइब येहीएल, अज‍जीयाह, नाहाथ, आसाहेल, येरीमोथ, योजाबाद, एलीएल, इस्‍माक्‍याह, माहाथ नु बेनायाह आन कली योव़शा वोइक्‍पदसे बाक्‍त। \v 14 मिनु इम्‍नाह आ तौ कोरे पूर्ब ङा लाप्‍चो खाल पाइब लेवी बाक्‍माक्‍त। मेकोमी मुर आन परमप्रभु कली ग्‍येरशा चढ़ेतीक गेशो मारेइ मारेइ कोव़ब बाक्‍माक्‍त। मिनु चढ़ेशो, चाक्‍शो मारेइ मारेइ परमप्रभु यावे कली नु सु सु कली योक्‍चा माल्‍बा, मेको नेल्‍ल कोव़ब बाक्‍माक्‍त। \v 15 मिनु कोरे कली चढ़ेब आन सहरम वारच पाइब एदेन, मीन्‍यामीन, येशुआ, शेमायाह, अमारयाह नु शेकन्‍याह बाक्‍मा बाक्‍त। मेकोपुकीम पालो पालो पा गेय पाइब चढ़ेब खाल्‍पा नु ठिटा नेल्‍ल आन कली खाल का ङा पा थमा पा जोल मपथु, योक्‍तीक गेय पामे बाक्‍त। \v 16 मोपतीके सु सु आन भाग गेचा पुंइसीब बाक्‍मा, परमप्रभु यावे आ खिं ङा गेय पाइब परमप्रभु यावे आ लोव़ खोदेंशो पालो पालो पा आन नें ब्रेक्‍तीक कागजम ब्रेक्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। बर्स सां लाक्‍शो वोंइश आल आन नें ब्रेक्‍शो बाक्‍माक्‍त। \v 17 मेको चढ़ेब आन खिं खिं कोव़शा, ब्रेक्‍सीशो बाक्‍मा बाक्‍त। लेवीपुकी २० बर्स लाक्‍शो, आन पचा ङा गेय नु पालो कोव़शा ब्रेक्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 18 चढ़ेब, आन आइक्‍च आल, आन मीश, आन तमी तौ नेल्‍ल आन नें ब्रेक्‍शो बाक्‍माक्‍त। मारदे हना मेकोपुकीम “परमप्रभु यावे आ गेय ला पाइनीकी” दे थुं पशो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 19 मिनु हारून आ तौ ङा चढ़ेब वोंइश मुरपुकी सहर आन नेक्‍था ङा योक्‍तीकेम बाक्‍शो, चढ़ेब आन दातेमी सु सु वोंइश मुर आन नें ब्रेक्‍शो बाक्‍मा, मेको आन भाग गेचा पुंइसमा बाक्‍त। मिनु चढ़ेब नु लेवी आन दातेमी सु सु आन नें ब्रेक्‍शो बाक्‍मा, मेको गेचा पुंइसमा बाक्‍त। \p \v 20 मिनु हिज्‍कीयाहम यहूदा नेल्‍लेमी मोदेंशो पवा बाक्‍त। मेकोमी परमप्रभु यावे, आ परमप्रभु आ ङोंइती मार रिम्‍शो, मार ठीक नु थमा सुइक्‍चा पुंइसीशो बाक्‍मे, मेको पवा बाक्‍त। \v 21 मेकोमी परमप्रभु यावे आ खिं ङा गेय पतीके, परमप्रभु यावे आ अरेशो लोव़ नु आ शेंशो तुइक्‍तीकेमी आ परमप्रभु कली आ थुं नेल्‍लेमी मला बाक्‍त। मिनु आ पशो नेल्‍लेमी रिम्‍शो दुम्‍माक्‍त। \em भजन संग्रह १:३\em* \c 32 \s1 सन्‍हेरीबम लडाइ पशो \r २राजा १८:१३-१९,३७; यसैया ३६:-; यसैया ३७:- \p \v 1 मिनु हिज्‍कीयाहम मेको रिम्‍शो गेय नेल्‍ले पने थुमा नोले, अस्‍सुर ङा पिप सन्‍हेरीब यहूदा ओव़शा “यहूदा ङा बोल्‍यो सहरपुकी आंम के सेल्‍नुङ” दे मिम्‍शा, मेको सहरपुकी आ नेक्‍था ताम्‍बु कीङा बाक्‍त। \v 2 मिनु हिज्‍कीयाहमी सन्‍हेरीब जाक्‍शा, यरूसलेम कली लडाइ तोचा चिक्‍शो तवा चोटीन \v 3 मेकोमी सहर ङा लाङगा ङा ब्‍वाक्‍कु बुक्‍तीके तेक्‍चा, दे सरकार ङा ठेयब मुर नु कप्‍तानपुकी नु सल्‍ला पवा बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीमी पिप कली वारच पामे बाक्‍त। \v 4 मेकोपुकीम शुश मुर खुप्‍शा, आन रागी रे ब्‍वाक्‍कु बुक्‍तीक नु खोल्‍सा नेल्‍ल तेक्‍गमे बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीम “अस्‍सुर ङा पिपपुकी एक जाक्‍शा, शुश ब्‍वाक्‍कु तूचा मतामेक्‍ल” देंमा बाक्‍त। \v 5 मिनु हिज्‍कीयाहम शुश बोल पा सहर ङा ब्रेश्‍शो गारो नेल्‍ल सेल्‍पदा बाक्‍त। मिनु आ तार लाइश्‍शो खिंपुकी सेल्‍पदा बाक्‍त। मिनु मेकोमी गारो ङा लाङगा गे अर्को गारो सेल्‍पदा बाक्‍त। मिनु दाऊद आ सहर ङा गारो तिक्‍चा कली खप तेल्‍पदा बाक्‍त। मिनु मेकोमी शुश या नु तेक्‍तीक यो सेल्‍पदा बाक्‍त। \em २इतिहास २५:२३;\em* \v 6 मेकोमी लडाइ पाइब आन कप्‍तान योव़शा, मेको आन कली सहर ङा ठेयब लाप्‍चो आ ङोंइती ङा दिंममी पुक्‍शा, मेको आन कली आन थुं बारपाइश्‍शा \v 7 “बोल्‍यो नु महिंब दुमीन। अस्‍सुर ङा पिप नु मेको आ चाक्‍शो शुश मुर तशा, महिनीन। मारदे हना मेकोपुकी नु बाक्‍शो क्‍येङा गोपुकी नु बाक्‍शो का थम ठेयब बाक्‍ब। \v 8 मेको नु शुश मुर ला बाक्‍नीम। तन्‍न गोपुकी नु परमप्रभु यावे, इं परमप्रभु बाक्‍ब। मेकोमी इं कली वारच पा इं पा ङा लडाइ पाइब” दे यहूदा ङा पिप हिज्‍कीयाहमी मुर आन थुं बारपदा बाक्‍त। \em येरमीया १७:५-६\em* \p \v 9 मेको नोले अस्‍सुर ङा पिप सन्‍हेरीबम आ लडाइ पाइब लाकीशम बाक्‍मानु, यहूदा ङा पिप हिज्‍कीयाह नु यरूसलेम ङा मुर नेल्‍ल आन कली लोव़ नेंपाइक्‍चा कली मुरपुकी सोइक्‍ता बाक्‍त। \v 10 मिनु मेकोपुकीम “अस्‍सुर ङा पिप सन्‍हेरीबम मार लोव़ पाइब देंशा हना, गे एर ओंथ रे पुम्‍शो यरूसलेम सहरम दोपा ब्रोंइने चाप्‍नीनी, दे सु कली थमा सुइक्‍नीनी? \v 11 पिप हिज्‍कीयाहमी ‘परमप्रभु यावे, इं परमप्रभु कली अस्‍सुर ङा पिप आ गुइ रे प्रोंइब, दे जोल मपवा? तन्‍न मेकोमी इन बाक्‍तीकेमीन अन्‍काल नु ब्‍वाक्‍कु तूतू दाक्‍पाइश्‍शा, इन कली बेक्‍पाइक्‍चा कली मोदेंशो लोव़ पशो बाक्‍ब। \v 12 मार, मेको हिज्‍कीयाहमी डांडा ङा थान नु आ चढ़ेतीक बुल बाल एश्‍शा खतम मपोक्‍पदा? मिनु यहूदा नु यरूसलेम ङा मुर नेल्‍ल आन कली, चढ़ेतीक काम पूजा पा नु मेकेर ला चढ़ेचा’ मदेंम ङा? \v 13 गो नु आं किकी पिपीम अर्को रागी जात जात ङा मुर आन कली मार पाइक्‍का, मेको गेपुकीम मतुइश्‍शो बाक्‍नीनी ङा? मार, मेको रागी रागी ङा मुर आन देवताम मेको रागी आन कली आं गुइ रे प्रोंइने चाप्‍मे ङा? \v 14 आं किकी पिपीम खतम पोक्‍शो रागी रागी ङा मुर आन देवता आन दाते ङा तेको देवताम आं गुइ रे आ मुर आन कली प्रोंइने चबा ङा? मिनु दोपा इन परमप्रभुमी इन कली आं गुइ रे प्रोंइने चाप्‍बा? \v 15 मोपतीके हिज्‍कीयाहम इन कली जोल पा दूली लां खोइक्‍पाइक्‍चा मगेन। मेको कली थमा मसुतीन। मिनु तेकोइ देवतापुकीम आन रागी नु राज्‍य ङा मुर आन कली आं किकी पिपी नु आं गुइ रे प्रोंइने मचाप्‍शो बाक्‍तेक्‍म हना, इन परमप्रभुमी इन कली आं गुइ रे दोपा प्रोंइने चाप्‍बा ङा? देंशो बाक्‍ब मतीन” देंमाक्‍त। \p \v 16 मिनु सन्‍हेरीब आ गेय पाइबपुकीमी परमप्रभु यावे नु मेको आ गेय पाइब हिज्‍कीयाह आ पर्बम चिनु मरिम्‍शो लोव़ तेम्‍शा, लोव़ पामे बाक्‍त। \v 17 पिप सन्‍हेरीबम परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभु कली यो तोक्‍शा लोव़ पा चिठी ब्रेक्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु मेको चिठीम मार ब्रेक्‍शो बाक्‍माक्‍त देंशा हना “दोपा अर्को रागी रागी ङा मुर आन देवतापुकीम आन मुर आन कली आं गुइ रे प्रोंइने मचाप्‍मे, मोपा हिज्‍कीयाह आ परमप्रभुमी यो आ मुर आन कली आं गुइ रे प्रोंइने मचाप्‍ब” दे ब्रेक्‍शो बाक्‍माक्‍त। \v 18 मिनु मेकोपुकीम सहर आन के सेल्‍चा कली यरूसलेम ङा गारो तार राप्‍ब मुर आन कली हिंच कोंइचा कली ठेयब सेंदा पा यहूदी आन लोव़मी मेको चिठीम ब्रेक्‍शो लोव़ पा ग्रीमा बाक्‍त। \v 19 मेकोपुकीम मुर आन गुइम सेल्‍शो रागी ङा देवता आन कली खोदेंशो पा यरूसलेम ङा परमप्रभु कली तोक्‍शा लोव़ पामे बाक्‍त। \s1 सन्‍हेरीब कली मुने दोक्‍पाइश्‍शो \p \v 20 मेना पिप हिज्‍कीयाह नु आमोज आ तौ परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब यसैयाम परमप्रभु कली ठेयब सेंदा पा पुन्‍से बाक्‍त। \v 21 मिनु परमप्रभु यावेम आ स्‍वर्ग ङा गेय पाइब का अस्‍सुर ङा पिप आ बाक्‍तीकेम सोइश्‍शा, आ बोल्‍यो लडाइ पाइबपुकी, आ कप्‍तानपुकी नु आ ठेयब मुरपुकी नेल्‍ल साइक्‍पदा बाक्‍त। मिनु सन्‍हेरीब मुने दोक्‍शा आ रागी लेम्‍माक्‍त। मिनु मेको आ देवता थान ओव़मेनु, आ तौ का निक्‍शीमी तरवारम क्‍योरशा सदमे बाक्‍त। \v 22 मोपा परमप्रभु यावेम हिज्‍कीयाह नु यरूसलेमम बाक्‍ब मुर आन कली अस्‍सुर ङा पिप सन्‍हेरीब नु मेको आन जोरी सत्रु नेल्‍ल आन गुइ रे प्रोना बाक्‍त। परमप्रभु यावेमी मेको रागी कली नाइक्‍चा गेवा बाक्‍त। \v 23 मिनु शुश मुरपुकीम यरूसलेमम परमप्रभु यावे कली मार मार चाक्‍गमे बाक्‍त। मिनु यहूदा ङा पिप हिज्‍कीयाह कली शुश शोंप चाक्‍गमे बाक्‍त। मोपा रागी रागी ङा मुर नेल्‍लेमी मेको कली मान पामे बाक्‍त। \s1 हिज्‍कीयाह रोइ पशो \r २राजा २०:-; यसैया ३८:-; यसैया ३९:- \p \v 24 मिनु नोले हिज्‍कीयाह शुश रोइ पा बेक्‍चा चिक्‍ता बाक्‍त। मिनु मेकोमी परमप्रभु यावे कली पुना बाक्‍त। मिनु परमप्रभु यावेमी मेको कली लोव़ लेश्‍शा, चिन्‍ड का गेवा बाक्‍त। \v 25 तन्‍न हिज्‍कीयाहमी परमप्रभु यावेमी मेको कली रिम्‍शो पशोमी “गे रिम्‍शो पाइब बाक्‍नीनी” मदेंथु ठेयब लेश्‍शो दुम्‍‍माक्‍त। मोपतीके परमप्रभु यहूदा नु यरूसलेम आ पर्बम गाइक्‍ता बाक्‍त। \v 26 मिनु हिज्‍कीयाह नु यरूसलेम ङा मुर नेल्‍लेम ब्रेम्‍शो सेल्‍सीमे बाक्‍त। मोपतीके परमप्रभु यावे हिज्‍कीयाह आ पालाम मेकोपुकी नु मगाइक्‍ता बाक्‍त। \s1 हिज्‍कीयाह आ नोले ङा नाक्‍ती \p \v 27 हिज्‍कीयाह शुश शोंप पाइश्‍शो नु मान ताइब मुर दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मेकोमी आ सुन चांदी, हीरापुकी, मस्‍लापुकी तेक्‍तीकपुकी नु अरु मार मार शुश क्‍येट लाइब वोइक्‍तीक खिंपुकी सेला बाक्‍त। \v 28 शुश अन्‍न, नक अङगुर शांबु नु तेल वोइक्‍तीक खिंपुकी सेला बाक्‍त। मिनु शुश बी ब्‍यफ नु क्‍यारश भेडा आन कली ठेयब गोठपुकी सेला बाक्‍त। \v 29 मेकोमी आंम कली सहरपुकी सेला बाक्‍त। मेको के बी ब्‍यफ नु क्‍यारश भेडा शुश बाक्‍मा बाक्‍त। मारदे हना परमप्रभुम मेको कली थमा पा शुश शोंप गेशो बाक्‍माक्‍त। \v 30 मेको हिज्‍कीयाहमी गिहोन आ आइक्‍था ङा बुक्‍शो ब्‍वाक्‍कु तेक्‍शा उइ दाऊद आ सहर आ पच्‍छिम गे शाइक्‍पाइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। मेको आ पशो गेय नेल्‍ले रिम्‍शो दुम्‍शा, सोशो बोशो दुम्‍माक्‍त। \v 31 मिनु बेबीलोन ङा सरकार ङा ठेयब मुर आन सोइश्‍शो मुर मेको रागीम तांइसीशो छक लाक्‍चा चिन्‍ड आ पर्बम हिल्‍लो पथ जाक्‍मा बाक्‍त। तन्‍न परमप्रभुम हिज्‍कीयाह कली नाक्‍शा कोव़चा कली नु मेको आ थुंम बाक्‍शो मार बाक्‍बा, दे तुइक्‍चा कली वारच मपवा बाक्‍त।। \s1 हिज्‍कीयाह बेक्‍शो \p \v 32 हिज्‍कीयाह आ नोले ङा गेय नु आ रिम्‍शो पशो आमोज आ तौ परमप्रभु यावे आ लोव़ ताइब यसैया आ यहूदा ङा पिप आन किताबम ब्रेक्‍शो बाक्‍ब। \v 33 मिनु हिज्‍कीयाह बेक्‍माक्‍त। मिनु मुरपुकीम मेको कली दाऊद आ चच युइ आन कली थिम्‍तीक देम्‍सीलो मेर थि‍म्‍मे बाक्‍त। मिनु मेको बेक्‍मेनु, यहूदा नु यरूसलेम ङा मुर नेल्‍लेमी मान पामे बाक्‍त। मिनु मेको आ नोले आ तौ मनस्‍से पिप दुम्‍माक्‍त। \em २इतिहास १६:१४\em* \c 33 \s1 यहूदा ङा पिप मनस्‍से \r २राजा २१:१-१८ \p \v 1 मनस्‍से पिप दुम्‍मेनु, १२ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मेकोमी यरूसलेमम ५५ बर्स सासन पवा बाक्‍त। \v 2 मेको परमप्रभु यावेम इस्राएली आन ङोंइती रे खेरशो रागी रागी ङा मुर आन ग्रांग्रा दिशो लांम गाक्‍माक्‍त। मिनु परमप्रभु यावे आ ङोंइती मार मरिम्‍शो बाक्‍मे, मेको पवा बाक्‍त। \em ब्‍यवस्‍था १८:९\em* \v 3 मेकोमी आ आफ हिज्‍कीयाहम खतम पोक्‍शो डांडा ङा थान लेंशा सेला बाक्‍त। मिनु मेकोमी बाल देवता आन कली चढ़ेतीक सेला बाक्‍त। मेकोमी मूर्ति पाइश्‍शो थाम यो सेला बाक्‍त। मेकोमी सरीङ ङा सोरुल आन कली पूजा पा बाप्‍शा, सेउ पवा बाक्‍त। \em २राजा १८:४\em* \v 4 मेकोमी परमप्रभु यावे आ खिंम चढ़ेतीकपुकी सेला बाक्‍त। मेको खिं आ पर्बम परमप्रभु यावेम “यरूसलेमम आं नें गेना हना यो लीब” देंशो बाक्‍माक्‍त। \em ब्‍यवस्‍था १२:५,११; १राजा ९:३\em* \v 5 मेकोमी सरीङ ङा सोरुल आन कली परमप्रभु यावे आ खिं ङा लाङगा निम्‍फाम चढ़ेतीक सेला बाक्‍त। \v 6 मेकोमी आ तौ कली बेन-हिन्‍नोम आ बेंसीम चोशा चढ़ेवा बाक्‍त। मन्‍तर तन्‍तर, टुना मुना पा नु लिंक्‍यु कोव़ङा बाक्‍त। मेकोमी टुना मुना पा नु बेक्‍शो मुर नु लोव़ पवा बाक्‍त। मिनु जादू कली गेय पपदा बाक्‍त। मोपा परमप्रभु यावे आ ङोंइती थम मरिम्‍शो पवा बाक्‍त। मिनु मेको कली गाइक्‍पदा बाक्‍त। \em २इतिहास २८:३; लेवी २०:६\em* \v 7 मेकोमी मुपाइश्‍शो मूर्ति परमप्रभु आ खिंम वोइक्‍पदा बाक्‍त। मेको खिं आ पर्बम परमप्रभुम दाऊद नु आ तौ सोलोमन आस कली “गो इस्राएल ङा थर नेल्‍ल आन दाते रे यरूसलेम कली योव़ता। मिनु यरूसलेमम बाक्‍शो एको खिंम गेना हना यो आं नें वोइक्‍नुङ। \v 8 मेकोपुकीम मोसामी गेशो आं शेंशो अरेशो लोव़ नेल्‍ल पशा, फुल्‍लुम मुशा ब्रेक्‍शो लोव़ नु निसाफ पतीक लोव़ होस पा रिम्‍शो पा पाम्‍तेक्‍म हना, गो आन किकी पिपी आन कली गेशो इस्राएल रागी रे इस्राएली आन कली मग्रुंइनुङमी” देंशो बाक्‍माक्‍त। \v 9 मनस्‍सेम यहूदा नु यरूसलेम ङा मुर आन कली थम दूली लां खोइक्‍पाइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। परमप्रभु यावेमी इस्राएली आन ङोंइती खतम पोक्‍शो रागी रागी ङा मुर आन क्‍येङा यो शुश मरिम्‍शो पपाइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। \p \v 10 परमप्रभु यावेम मनस्‍से नु आ मुर आन कली लोव़ पवा बाक्‍त। तन्‍न मेकोपुकी मबिस्‍समा बाक्‍त। \v 11 मोपतीके परमप्रभु यावेम मेकोपुकी नु लडाइ पपाइक्‍चा कली अस्‍सुर ङा पिप आ लडाइ पाइब आन कप्‍तान आन कली चाक्‍मी बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीम मनस्‍से कली ग्‍याइश्‍शा मेको आ शोव़म बोल्‍सी ब्‍वेक्‍तमे बाक्‍त। मिनु मेको कली कांसा के साङलोम पाइश्‍शा बेबीलोन लदमे बाक्‍त। \v 12 मिनु मेको मोपा श्‍येत जवानु, परमप्रभु यावे, आ परमप्रभु आ शिशी मला बाक्‍त। मिनु आ किकी पिपी आन परमप्रभु आ ङोंइती आ थुं ब्रेम्‍पदा बाक्‍त। \v 13 मिनु मेकोमी परमप्रभु कली पुना बाक्‍त। मिनु परमप्रभुम मेको आ पुंइशो नेंशा, लेंशा यरूसलेमम चाक्‍गा बाक्‍त। मिनु लेंशा मेकेर ङा पिप सेला बाक्‍त। मिनु मोपा मनस्‍सेम परमप्रभु यावे, थमा परमप्रभु बाक्‍ब, दे तुइक्‍ता बाक्‍त। \em १राजा १८:३९\em* \p \v 14 मिनु मेको लेश्‍शा नोले दाऊद आ सहर ङा लाङगाम अर्को गारो गिहोन आ पच्‍छिम गे सेला बाक्‍त। मेको ओफेल हिरशा, ङांइ लाप्‍चो सम्‍म सेला बाक्‍त। मेकोमी मेको गारो शुश दुइश्‍शो सेला बाक्‍त। मिनु मेकोमी यहूदा ङा बोल्‍यो सहर नेल्‍लेमी कप्‍तानपुकी वोइक्‍पदा बाक्‍त। \em २इतिहास २७:३\em* \v 15 मेकोमी अर्को रागी ङा देवतापुकी नु मुशा सेल्‍शो मूर्ति परमप्रभु यावे आ खिं रे ग्रुंइदा बाक्‍त। मिनु आ परमप्रभु यावे आ खिं बाक्‍शो डांडाम नु यरूसलेमम सेल्‍शो चढ़ेतीक नेल्‍ल ताइक्‍ता बाक्‍त। मिनु मेको नेल्‍ल आन कली सहर रे ग्रुंइशा ताइक्‍ता बाक्‍त। \v 16 मिनु नोले मेकोमी परमप्रभु यावे कली चढ़ेतीके लेंशा सेल्‍शा, मेकेर दुशा बाक्‍चा आ पर्बम चढ़ेतीक नु “गे रिम्‍शो पाइब बाक्‍नीनी” दे चढ़ेतीक चढ़ेवा बाक्‍त। मिनु यहूदा ङा मुर आन कली परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभु कली ला गेय पचा, दे हुकुम पवा बाक्‍त। \v 17 मेना सम्‍म मुरपुकीम डांडा ङा थानम चढ़ेमे बाक्‍त। तन्‍न परमप्रभु यावे, आन परमप्रभु कली चढ़ेमे बाक्‍त। \p \v 18 मिनु मनस्‍सेम अरु मार मार पवा, आ परमप्रभु कली पशो पुंइतीक लोव़, नु परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभु आ नेंमी आ लोव़ पाइब आन लोव़ नेल्‍ल इस्राएल ङा पिप आन इतिहासम ब्रेक्‍शो बाक्‍ब। \v 19 मेको आ पुंइतीक लोव़ नु परमप्रभुम आ पुंइशो दोपा नेना, आ ब्रेम्‍शो दुम्‍चा क्‍येङा ङोंइती पशो पाप नेल्‍ल नु आ परमप्रभु कली थमा मसुइक्‍थु, डांडा ङा थान ते ते सेला, मूर्ति पाइश्‍शो थाम नु मूर्ति वोइश्‍शो नेल्‍ल परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब आन इतिहासम ब्रेक्‍शो बाक्‍ब। \v 20 मिनु मनस्‍से बेक्‍माक्‍‍त। मिनु मुरपुकीम आ दरवार ङा बाक्‍तीकेम थिम्‍मे बाक्‍त। मेको आ नोले आ तौ आमोन पिप दुम्‍माक्‍त। \s1 यहूदा ङा पिप आमोन \r २राजा २१:१९-२६ \p \v 21 आमोन पिप दुम्‍मेनु, २२ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मेकोमी बर्स निक्‍शी यरूसलेमम सासन पवा बाक्‍त। \v 22 मेकोमी आ आफ मनस्‍से खोदेंशो पा परमप्रभु यावे आ ङोंइती मार मरिम्‍शो बाक्‍मे, मेको पवा बाक्‍त। आमोनमी आ आफ मनस्‍सेम सेल्‍शो मूर्ति नेल्‍ले आन कली चढ़ेशा, पूजा पवा बाक्‍त। \v 23 तन्‍न मेकोमी आ आफ मनस्‍से खोदेंशो पा परमप्रभु यावे आ ङोंइती आंम कली ब्रेम्‍शो मसेला बाक्‍त। आमोन आ पशो मरिम्‍शो शुश बारना बारन लमाक्‍त। \v 24 मिनु आमोन आ दरवारम गेय पाइबपुकीम लोव़ गारपाइश्‍शा, मेको कली सदमे बाक्‍त। \v 25 तन्‍न मेको रागी ङा मुरपुकीम पिप आमोन कली साइक्‍ब आन कली यो सदमे बाक्‍त। मिनु आ तौ योसीयाह कली मेको आ आफ आ पा ङा पिप सेल्‍मे बाक्‍त। \c 34 \s1 यहूदा ङा पिप योसीयाह \r २राजा २२:१-२; २राजा २३:४-१४ \p \v 1 योसीयाह पिप दुम्‍मेनु, ८ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मेकोमी यरूसलेमम ३१ बर्स सासन पवा बाक्‍त। \v 2 मेकोमी परमप्रभु यावे आ ङोंइती मार ठीक बाक्‍मे, मेको पवा बाक्‍त। मेको ग्‍युरा पेरा मपथु, आ किकी पिपी दाऊद आ लांम गाक्‍माक्‍त। \em २इतिहास २९:२\em* \s1 मूर्ति पूजा थुम्‍पाइश्‍शो \p \v 3 मेकोमी सासन पशो ८ बर्स दुम्‍मेनु, ठिटा बाक्‍ना बाक्‍ना आ किकी पिपी दाऊद आ परमप्रभु कली माल्‍चा गोवा बाक्‍त। मिनु सासन पशो १२ बर्समी यहूदा नु यरूसलेम डांडा ङा थानपुकी, मूर्ति पाइश्‍शो थामपुकी नु मुशा नु चेम्‍शा सेल्‍शो मूर्तिपुकी ताइक्‍चा गोवा बाक्‍त। \em लेवी २६:३०\em* \v 4 मिनु पिप आ ङोंइती बाल देवता आन चढ़ेतीकपुकी प्रेप्‍पदा बाक्‍त। मिनु मेको इच्‍का इर बाक्‍शो धूप चोतीकपुकी नु चढ़ेतीक प्रोल्‍शा खतम पोक्‍गा बाक्‍त। मिनु मेकोमी मूर्ति पाइश्‍शो थाम, चेम्‍शा सेल्‍शो मूर्तिपुकी फस पोक्‍मी बाक्‍त। मिनु मेको कली चढ़ेब आन तुरस तारी फ्रवा बाक्‍त। \v 5 मिनु मेकोमी चढ़ेब आन रुश यो आन चढ़ेतीकेम चोवा बाक्‍त। मोपा मेकोमी यहूदा नु यरूसलेम कली ग्रांग्रा मदिशो सेला बाक्‍त। \em १राजा १३:२\em* \v 6 मेकोमी मनस्‍से, एफ्राइम, सिमियोन नु नाप्‍ताली आन सहर सम्‍म नु मेको आन एर ओंथ ब्रेश्‍शो खिंम बाक्‍शो \em २इतिहास ३१:१\em* \v 7 अशेराह आ चढ़ेतीकपुकी प्रेश्‍शा नु मूर्ति पाइश्‍शो थामपुकी नु मूर्ति नेल्‍ल फस पोक्‍गा बाक्‍त। मिनु मेकोमी इस्राएल रागी नेल्‍ल ङा धूप चोतीक खतम पोक्‍गा बाक्‍त। मिनु नोले मेको यरूसलेम लेम्‍माक्‍त। \s1 परमप्रभु आ खिं ठीक सेल्‍शो \r २राजा २२:३-२०; २३:१-३ \p \v 8 मेकोमी आ सासन पशो १८ बर्सम रागी नु परमप्रभु यावे आ खिं ग्रांग्रा मदिशो सेल्‍ने थुमा नोले, असाल्‍याह आ तौ शाफान, सहर ङा हुकुम पाइब मासेयाह नु राज्‍य ङा ब्रेक्‍ब यो-आहाज आ तौ योआह आन कली परमप्रभु यावे, आ परमप्रभु आ खिं बिग्रेशो सेल्‍थ सोइक्‍तीमी बाक्‍त। \v 9 मिनु मेकोपुकी ठेयब चढ़ेब हिल्‍कीयाह आ बाक्‍तीक जाक्‍शा, परमप्रभु आ खिंम चाक्‍शो क्‍येट मेको कली गेमे बाक्‍त। मेको क्‍येट लाप्‍चो खाल पाइब लेवीपुकीम मनस्‍से, एफ्राइम नु इस्राएल ङा लीशो मुर नेल्‍ल रे, यहूदा, बेन्‍यामीन नु यरूसलेमम बाक्‍ब मुर नेल्‍ल रे खुप्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 10 मिनु मेकोपुकीमी मेको क्‍येट परमप्रभु यावे आ खिंम गेय पाइब आन कली कोव़ब आन कली गेमे बाक्‍त। मिनु मेको कोव़बपुकीमी गेय पाइब आन कली गेमे बाक्‍त। मेको क्‍येट बिग्रेशो सेल्‍तीक गेय नु मेको कली ङोंइती ङा खोदेंशो सेल्‍तीक गेय पचा कली माल्‍मा बाक्‍त। \v 11 मेकोपुकीम मेको यहूदा ङा पिपपुकीम प्रोंइशो खिं लेंशा रिम्‍शो सेल्‍चा कली माल्‍मा बाक्‍त। मेको क्‍येट शी सेल्‍ब आन कली शी, दालीन, ग्रोव़लो ग्‍याप्‍चा कली गेमे बाक्‍त। मिनु गारो प्रोव़ब आन कली ख्रोइश्‍शो फुल्‍लु ग्‍याप्‍चा कली गेमे बाक्‍त। \v 12 मिनु मुरपुकीम रिम्‍शो गेय पामे बाक्‍त। मिनु लेवीपुकी मेरारी आ तौ याहाथ नु ओबदिया, कोहाथ आ तौ जकरिया नु मेशुल्‍लाम गेय पाइब आन कली कोव़ब वोइश्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। अरु लेवीपुकी ताप्‍तीक ताप्‍स शुश जोक्‍ब बाक्‍मा बाक्‍त। \v 13 मेकोपुकी कुरब मुर कोव़चा कली नु गेय चलेचा कली वोइश्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। का निक्‍शी लेवीपुकी ब्रेक्‍ब, का निक्‍शी मार माल्‍बा, मार बाक्‍बा, तुइक्‍चा कली नु का निक्‍शी लाप्‍चो खाल पाइब बाक्‍मा बाक्‍त। \s1 अरेशो लोव़ ङा किताब थिश्‍शो \p \v 14 मेकोपुकीम परमप्रभु यावे आ खिंम चाक्‍शो क्‍येट ग्रुंइदमेनु, चढ़ेब हिल्‍कीयाहम मोसा रे पा गेशो परमप्रभु यावे आ अरेशो लोव़ ब्रेक्‍शो किताब थिदा बाक्‍त। \v 15 मिनु हिल्‍कीयाहम ब्रेक्‍ब शाफान कली “गो परमप्रभु यावे आ खिंम आ अरेशो लोव़ ब्रेक्‍शो किताब थिश्‍शो बाक्‍नुङ” दे मदा बाक्‍त। मिनु हिल्‍कीयाहम मेको किताब शाफान कली गेवा बाक्‍त। \v 16 मिनु शाफानम मेको किताब पिप आ बाक्‍तीक चाक्‍शा “इन गेशो गेय नेल्‍ल इन गेय पाइबपुकीम पशो बाक्‍नीम। \v 17 मेकोपुकीम परमप्रभु यावे आ खिंम बाक्‍शो क्‍येट मेकेर ङा कोव़ब मुर नु गेय पाइब आन कली गेशो बाक्‍नीम” देंमाक्‍त। \v 18 मिनु ब्रेक्‍ब शाफानम पिप कली “चढ़ेब हिल्‍कीयाहम आं कली किताब का गेशो बाक्‍ब” दे शेंदा बाक्‍त। मिनु शाफानम मेको किताब पिप आ ङोंइती पढेशा नेंपदा बाक्‍त। \p \v 19 मिनु पिपम मेको अरेशो लोव़ ब्रेक्‍शो किताबम ब्रेक्‍शो लोव़ नेना नोले थुं खाइश्‍शा, आ वा खाक्‍गा बाक्‍त। \v 20 मिनु पिपमी हिल्‍कीयाह, शाफान आ तौ अहीकाम, मीकाह आ तौ अब्‍दोन, ब्रेक्‍ब शाफान नु पिप कली गेय पाइब आसायाह आन कली, \v 21 “गो नु इस्राएल नु यहूदाम लीशो मुर आन पर्बम परमप्रभु यावे कली हिल्‍लो पने। मेको थिश्‍शो किताबम ब्रेक्‍शो लोव़ गो नु आंइ किकी पिपीम मटितीके परमप्रभु यावे गोपुकी नु शुश गाइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। मेको ब्रेक्‍शो लोव़ गो मपक” देंमाक्‍त। \p \v 22 मोपतीके हिल्‍कीयाह नु पिपम सोइश्‍शो मुरपुकी परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब हुल्‍दा आ बाक्‍तीकेम हिल्‍लो पथ लमा बाक्‍त। मेको पिप आ दरवार ङा वासी कोव़ब हास्रा आ चच तोखाथ आ तौ शाल्‍लुम आ मीशे बाक्‍माक्‍त। मेको यरूसलेम ङा नक सहरम बाक्‍बाक्‍माक्‍त। मिनु मेको कली नेल्‍ल लोव़ देंमा बाक्‍त। \v 23 मिनु हुल्‍दाम मेको आन कली “परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुम मार देंत देंशा हना, गे आं बाक्‍तीकेम सोइक्‍ब मुर कली \v 24 परमप्रभु यावेम ‘यहूदा ङा पिप आ ङोंइती पढेशो किताबम ब्रेक्‍शो सराप नेल्‍ल खाप्‍चा कली, गो एको रागी नु एकेर बाक्‍ब मुर नेल्‍ल आन कली खतम पोक्‍नुङमी। \em ब्‍यवस्‍था २८:१५-६८\em* \v 25 मारदे हना मेकोपुकीम आं कली प्रोंइशा, अर्को देवी देवता आन कली चढ़ेशो बाक्‍नीम। मिनु मेकोपुकीम आंम आन गुइम सेल्‍शो मूर्तिम आं कली गाइक्‍पाइश्‍शो बाक्‍नीम। मोपतीके गो मेको रागी तशा गाइक्‍ताक्‍ङ। मिनु आं गाइश्‍शो मबेक्‍ब’ दें‍त। \v 26 तन्‍न परमप्रभु यावे कली हिल्‍लो पथ इन कली सोइक्‍ब यहूदा ङा पिप कली परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुम मार देंत देंशा हना \v 27 ‘गे परमप्रभु यावेमी मेको रागी नु आ मुर आ पर्बम ब्रेक्‍शो लोव़ नेंशा, इ थुंम परमप्रभु आ ङोंइती ब्रेम्‍शो सेल्‍शा, इ वा खाक्‍शा, ङाक्‍शा, इ पशो लोव़ नेंता। \em २इतिहास ३३:१२-१३\em* \v 28 मोपतीके गे एको खतम दुम्‍तीके मताइनेवे। गे थुं नाइश्‍शा बेक्‍नेवे। मिनु इ किकी पिपी आन कली थिम्‍तीकेम थिम्‍चा पुंइसीनेवे’ दे मतीने” देंमाक्‍त। मिनु सोइश्‍शोपुकीमी हुल्‍दा आ देंशो पिप कली मदमे बाक्‍त। \p \v 29 मेको नोले पिपम यहूदा नु यरूसलेम ङा खाल्‍पा नेल्‍ल आन कली ग्रुम्‍चा, दे ब्रेत्‍थ सोइक्‍ता बाक्‍त। \v 30 मिनु पिप परमप्रभु यावे आ खिं लमाक्‍त। मिनु यहूदा ङा मुर नेल्‍ल, यरूसलेमम बाक्‍ब मुरपुकी, चढ़ेब नु लेवीपुकी, आइक्‍च नु ठेयब मुर नेल्‍लेम मेको आ नोले खोदमे बाक्‍त। मिनु पिपम परमप्रभु यावे आ खिंम थिश्‍शो आ कबल ङा किताब पढेशा नेंपाइक्‍मी बाक्‍त। \v 31 मिनु पिप आ बाक्‍तीकेम राप्‍शा, परमप्रभु यावे नु कबल का पवा बाक्‍त। मार कबल पवा बाक्‍त देंशा हना, परमप्रभु यावे आ नोले खोइक्‍चा, मेको आ शेंतीके, आ देंशो नु आ फुल्‍लुम मुशा ब्रेक्‍शो लोव़ थुं नेल्‍लेमी पचा नु मेको किताबम ब्रेक्‍शो कबल ङा लोव़ नेल्‍ल पचा कली कबल पवा बाक्‍त। \em २इतिहास १५:१२\em* \v 32 मेको नोले यरूसलेम नु बेन्‍यामीन रे जाक्‍शो मुर नेल्‍ल आन कली मेको ब्रेक्‍शो लोव़ खाप्‍नीकी, दे कसम जपाइक्‍मी बाक्‍त। मिनु यरूसलेमम बाक्‍ब मुरपुकीम आन किकी पिपी आन परमप्रभु आ कबल खाप्‍मे बाक्‍त। \v 33 मिनु योसीयाहम इस्राएली आन रागी नेल्‍ल रे ग्रांग्रा दिशो मूर्ति नेल्‍ल ग्रुंइशा ताइक्‍ता बाक्‍त। मिनु इस्राएलम बाक्‍ब मुर नेल्‍ल आन कली परमप्रभु यावे, आंम परमप्रभु आ नोले ठेयब सेल्‍पदा बाक्‍त। मेको पिप ब्रोंइम सम्‍म मुरपुकीम परमप्रभु यावे, आन किकी पिपी आन परमप्रभु कली खोदमे बाक्‍त। \c 35 \s1 योसीयाहम पास्‍सा चाड मानेशो \r २राजा २३:२१-२३ \p \v 1 योसीयाहमी यरूसलेममी परमप्रभु यावे कली पास्‍सा चाड मानेवा बाक्‍त। मिनु मुरपुकीमी ङोंइती ङा महिना ङा १४ नाक्‍ती पास्‍सा चाड ङा पाठा क्‍योरमे बाक्‍त। \em प्रस्‍थान १२:६\em* \v 2 मिनु पिपमी चढ़ेब आन कली आन आन गेय गेमी बाक्‍त। मिनु मेकोमी परमप्रभु यावे आ खिंम गेय पचा, दे आन थुं बारपाइक्‍मी बाक्‍त। \v 3 मिनु लेवीपुकी इस्राएली आन कली शेंब बाक्‍मा बाक्‍त। मेकोपुकी परमप्रभु यावे आ गेय ला पाइब बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु पिपमी मेको आन कली “इस्राएल ङा पिप दाऊद आ तौ सोलोमनम सेल्‍शो परमप्रभु यावे आ कबल पशो सन्‍दोस परमप्रभु यावे आ खिंम वोतीन। मुल रे गेपुकीमी मेको कली इन बालाम कुरचा ममाल्‍नीनी। मुल परमप्रभु यावे, इन परमप्रभु नु आ मुर इस्राएली आन गेय पने। \em २इतिहास ५:४-५; १इतिहास २३:२६,२८; प्रस्‍थान २५:१३-१५\em* \v 4 इस्राएल ङा पिप दाऊद नु आ तौ सोलोमनम ब्रेक्‍शा गेशो लोव़ टिने। \em १इतिहास २३:-\em* \v 5 गे परमप्रभु यावे आ खिंम इन पालोम इन किकी पिपी आन खिं खिं ङा मुर गारशा गेय पने। मिनु गेना हना यो खिं खिंमी परमप्रभु यावे कली गेय पाइब लेवी चढ़ेब आन कली वारच पचा कली बाक्‍चा माल्‍नीनी। \v 6 मिनु गे परमप्रभु यावे आ ङोंइती ठीक सेल्‍सीन। पास्‍सा ङा पाठा क्‍योरीन। दोशो मुरुम मेको पाठा ब्‍वने चाप्‍नीम, मोशो ला ब्रेत्‍तीन। मोसा रे पा परमप्रभु यावे आ देंशो लोव़ टिशा, गेय पने” देंमाक्‍त। \p \v 7 मिनु योसीयाहम मेकेर बुक्‍ब मुर नेल्‍ल आन कली पास्‍सा चाड मानेचा, दे ३० हजार क्‍यारश भेडा पाठा नु हजार सां ब्‍यफ गेमी बाक्‍त। पिपमी मेको नेल्‍ल आंम आ गोठ रे पा गेवा बाक्‍त। \v 8 मिनु मेको आ सरकार ङा गेय पाइबपुकीमी थुं रे ग्‍येरशा मुर आन कली चढ़ेब नु लेवी आन कली मार मार गेमे बाक्‍त। परमप्रभु यावे आ खिं ङा ठेयब गेय पाइब हिल्‍कीयाह, जकरियामी नु येहीएलम, चढ़ेब आन कली पास्‍सा चाड कली हजार निक्‍शी ६ सहे क्‍यारश भेडा पाठा नु सहे सां ब्‍यफ गेमे बाक्‍त। \v 9 मिनु लेवी आन ठेयब मुर कोनन्‍याह नु मेको आ लोक्‍बपुकी, शेमायाह नु नेथनेल, हशाब्‍याह, यिएल नु योजाबादमी ५ हजार क्‍यारश भेडा पाठा नु ५ सहे ब्‍यफ गेमे बाक्‍त। \p \v 10 मिनु चढ़ेतीक गेय ठीक सेल्‍ने थुम्‍मे नोले चढ़ेब आन बाक्‍तीकेम बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु लेवी आन आन हुल पिपम देंशो खोदेंशो पा राम्‍मा बाक्‍त। \v 11 मिनु मेकोपुकीम पास्‍सा चाड ङा पाठा क्‍योरमे बाक्‍त। मिनु लेवीपुकीम गेशो हुश चढ़ेबपुकीम ताक्‍शा, चढ़ेतीकेम ब्रुइक्‍तमे बाक्‍त। मिनु लेवीपुकीम चहिं मेको आ कुशुल उक्‍ग्‍मे बाक्‍त। \v 12 मिनु मेकोपुकीम मोसा आ किताबम ब्रेक्‍शो खोदेंशो पा मुर आन खिं खिं ङा हुल आन कली योक्‍चा, दे परमप्रभु यावे कली चोशा चढ़ेतीक श्‍ये तिल्‍शा वोदमे बाक्‍त। मिनु ब्‍यफ आन कली यो मो देंशो पामे बाक्‍त। नोले चढ़ेबपुकीमी मेको चढ़ेचा माल्‍मा बाक्‍त। \v 13 मिनु पतीके लोव़म ब्रेक्‍शो खोदेंशो पा पास्‍सा चाड ङा श्‍ये मीम चोव़मे बाक्‍त। मिनु परमप्रभु यावे कली गेशो श्‍ये खरकुंडा, कराइ नु तस्‍लाम लोप्‍मे बाक्‍त। मिनु मेको मुर नेल्‍ले आन कली रीब पा योक्‍शा गेमे बाक्‍त। \em प्रस्‍थान १२:३-१०\em* \v 14 मेको नोले आंम कली नु चढ़ेब आन कली जचा थोव़क ठीक पामे बाक्‍त। हारून आ खिं ङा चढ़ेबपुकी नाक्‍दो सम्‍मन चोशा चढ़ेतीक नु बोंसो चढ़ेतीक गेय पचा माल्‍मा बाक्‍त। \v 15 दाऊद आ देंशो खोदेंशो पा आसाफ आ चच युइ कुम्‍सो पाइबपुकी आसाफ, हेमान नु पिप कली परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब येदुथून आन बाक्‍तीकेम बाक्‍मा बाक्‍त। पिप दाऊदम देंशो खोदेंशो पा मेकोपुकीम पामे बाक्‍त। लाप्‍चो खाल पाइबपुकीमी आन गेय प्रोंइचा ममाल्‍मा बाक्‍त। मारदे हना आन लोक्‍ब लेवीपुकीम मेको आन कली जचा थोव़क चाक्‍शा गेमे बाक्‍त। \em १इतिहास २५:-; १इतिहास २६:१-९\em* \p \v 16 मोपा पिप योसीयाह आ देंशो खोदेंशो पा परमप्रभु यावे कली पचा माल्‍शो गेय ठीक पशो बाक्‍माक्‍त। पास्‍सा चाड मानेचा नु परमप्रभु यावे आ चढ़ेतीकेम चोशा चढ़ेतीक चढ़ेशो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 17 मेना मेकेर बाक्‍ब इस्राएली नेल्‍लेमी पास्‍सा चाड मानेमे बाक्‍त। मिनु ७ नाक्‍त सम्‍म बोरब ओख्‍ती मसुप्‍शो शोब्‍ले ङा चाड मानेमे बाक्‍त। \v 18 परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब सामुएल आ पाला रे मेना सम्‍म मोदेंशो पा पास्‍सा चाड इस्राएलम गेनायो ममानेशो बाक्‍मा बाक्‍त। पिप योसीयाहम खोदेंशो पा तेकोइ पिपम मोदेंशो ठेयब पास्‍सा चाड ममानेशो बाक्‍मा बाक्‍त। चढ़ेबपुकी, लेवीपुकी नु यहूदा नु यरूसलेमम बाक्‍ब मुरपुकी नु मेकेर जाक्‍शो इस्राएल ङा मुरपुकीम मानेमे बाक्‍त। \em २इतिहास ३०:२६\em* \v 19 योसीयाहम सासन पशो १८ बर्स दुम्‍मेनु, मेको पास्‍सा चाड मानेशो बाक्‍मा बाक्‍त। \s1 योसीयाह बेक्‍शो \r २राजा २३:२८-३० \p \v 20 मिनु योसीयाहम परमप्रभु यावे आ खिं ङा गेय नेल्‍ल गारपदा नोले इजीप्‍त रागी ङा पिप नेको, युफ्रेटीस खोला आ शुंइच ङा कारकेमीश सहर कली लडाइ तोचा कली ग्रूमाक्‍त। मिनु योसीयाह मेकोपुकी नु लडाइ पथ लमाक्‍त। \v 21 तन्‍न नेकोमी “यहूदा ङा पिप, गे नु गो इस दातेम मार जितीक खेतीक दुम्‍शो बाक्‍बा ङा? मुलाक्‍ती गो गे नु लडाइ पचा कली जाक्‍शो मनङ। तन्‍न गो आं लडाइ तोशो मुरपुकी नु ला गाइश्‍शो बाक्‍नुङ। परमप्रभुम आं कली ‘रीब पा लशा लडाइ पावो’ देंशो बाक्‍ब। मोपतीके परमप्रभु आ पर्बम मरिम्‍शो पा मबोक्‍कीन। मेको गो नु बाक्‍शो बाक्‍ब। बोक्‍तीनी हना, मेकोमी इन कली खतम पोक्‍ब” दे आ लोव़ पाइब आन कली सोइक्‍ता बाक्‍त। \v 22 मो हना यो योसीयाहम मेको आ देंशो लोव़ मनेना बाक्‍त। तन्‍न मेको नेको नु लडाइ पचा कली अर्को वा फेक्‍से बाक्‍त। मेकोमी नेको आ देंशो परमप्रभु आ लोव़ मनेना बाक्‍त। मिनु मेको मेगीददो ङा दिंमम मेको नु लडाइ पचा कली रीब पा लमाक्‍त। \v 23 मिनु लिब्रा आप्‍बपुकीम पिप योसीयाह कली आप्‍मे बाक्‍त। मिनु पिपम आ गेय पाइब मुर कली “आं कली लडाइ पतीक रे ग्रुंइदो। मारदे हना गो ठेयब गार दुम्‍शो बाक्‍नुङ” दे मदा बाक्‍त। \v 24 मोपतीके आ गेय पाइबपुकीम मेको कली आ बग्‍गी रे ग्रुंइशा, अर्को बग्‍गीम कुर पा यरूसलेम सहरम चाक्‍गमे बाक्‍त। मिनु मेको मेकेर बेक्‍माक्‍त। मिनु मुरपुकीमी मेको कली आ किकी पिपी आन कली थिम्‍तीकेम थिम्‍मे बाक्‍त। मिनु यहूदा नु यरूसलेम ङा मुरपुकीम योसीयाह आ पर्बम रोंका पामे बाक्‍त। \v 25 मिनु येरमीयाम यो योसीयाह आ पर्बम रोंका पशो कुम्‍सो सेला बाक्‍त। मिनु कुम्‍सो पाइब मीश मुर वोंइश मुर नेल्‍लेमी मुल सम्‍म मेको रोंका पतीक कुम्‍सो पा योसीयाह कली मिम्‍नीम। मिनु मेको रोंका पतीक कुम्‍सो इस्राएली आन पतीके दुम्‍शो बाक्‍ब। मेको कुम्‍सो बिलाप किताबपुकी बाक्‍नीम। \v 26 मिनु योसीयाह आ पतीके, परमप्रभु यावे आ अरेशो टिशो, \v 27 मेको आ पशो ङोंइती रे नोले सम्‍म इस्राएल नु यहूदा ङा पिपी आन ब्रेक्‍शो बाक्‍ब। \c 36 \s1 यहूदा ङा पिप येहो-अहाज \r २राजा २३:३०-२४:१७ \p \v 1 मिनु मेको रागी ङा मुरपुकीम योसीयाह आ तौ येहो-अहाज कली चाक्‍शा, यरूसलेमम मेको आ आफ आ पा ङा पिप सेल्‍मे बाक्‍त। \v 2 येहो-अहाज पिप दुम्‍मेनु २३ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मेकोमी यरूसलेमम महिना सां सासन पवा बाक्‍त। \v 3 मिनु इजीप्‍त ङा पिपम मेको कली पिप रे ग्रुंइदा बाक्‍त। मिनु यरूसलेम कली सहे का टलेन्‍ट चांदी नु टलेन्‍ट का सुन तिरो थाप्‍पदा बाक्‍त। \em टलेन्‍ट का ३४ किलो बाक्‍ब।\em* \v 4 मिनु इजीप्‍त ङा पिपम येहो-अहाज आ लोक्‍ब एल्‍याकीम कली यहूदा नु यरूसलेम ङा पिप सेला बाक्‍त। मिनु मेकोमी मेको आ नें फाइश्‍शा येहो-याकीम वोदा बाक्‍त। मिनु नेकोम आ लोक्‍ब येहो-अहाज कली इजीप्‍त रागी लदा बाक्‍त। \em येरमीया २२:४-१२\em* \s1 यहूदा ङा पिप येहो-याकीम \p \v 5 मिनु येहो-याकीम पिप दुम्‍मेनु, २५ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मेकोमी यरूसलेमम ११ बर्स सासन पवा बाक्‍त। \v 6 मेकोमी आ परमप्रभु यावे आ ङोंइती मार मरिम्‍शो बाक्‍मे, मेको पवा बाक्‍त। मिनु बेबीलोन ङा पिप नेबुकदनेसरम मेको आ रागी कली लडाइ तोशा, मेको कली कांसा के साङलोम फ्रेंशा बेबीलोन लदा बाक्‍त। \em येरमीया २२:१८\em* \v 7 नेबुकदनेसरम परमप्रभु यावे आ खिं ङा ग्‍योंबपुकी का निक्‍शी लाइश्‍शा, बेबीलोनम आ दरवारम वोदा बाक्‍त। \em एज्रा १:७\em* \v 8 मिनु येहो-याकीम आ पशो, आ पशो ग्रांग्रा दिशो नु आ दोस तशो गेय नेल्‍ल इस्राएल नु यहूदा ङा पिप आन इतिहासम ब्रेक्‍शो बाक्‍ब। मिनु मेको आ नोले मेको आ तौ येहो-याकीन पिप दुम्‍माक्‍त। \s1 यहूदा ङा पिप येहो-याकीन \p \v 9 येहो-याकीन पिप दुम्‍मेनु, ८ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु मेकोमी यरूसलेमम महिना सां नु १० नाक्‍ती सासन पवा बाक्‍त। मिनु मेकोमी परमप्रभु यावे आ ङोंइती मार मरिम्‍शो बाक्‍मे, मेको पवा बाक्‍त। \em येहो-याकीन पिप दुम्‍‍मेनु, २राजामी १८ बर्स देंब। २राजा २४:८\em* \v 10 मिनु बर्खा जाक्‍चावानु, पिप नेबुकदनेसरम मुर सोइश्‍शा परमप्रभु यावे आ खिं ङा रिम्‍शो रिम्‍शो ग्‍योंबपुकी नु मेको पिप कली बेबीलोनम चाक्‍पदा बाक्‍त। मिनु मेकोमी मेको पिप आ खिं ङा मुर का सिदकीयाह कली यहूदा नु यरूसलेम ङा पिप सेला बाक्‍त। \em येरमीया २२:२४-३०\em* \s1 यहूदा ङा पिप सिदकीयाह \r २राजा १४:१८-२५; येरमीया ५२:१-३० \p \v 11 सिदकीयाह पिप दुम्‍मेनु २१ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मेकोमी यरूसलेमम ११ बर्स सासन पवा बाक्‍त। \v 12 मेकोमी आ परमप्रभु यावे आ ङोंइती मार मरिम्‍शो बाक्‍मे, मेको पवा बाक्‍त। परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब येरमीयाम मेको कली परमप्रभु यावे आ लोव़ पशो बाक्‍माक्‍त। तन्‍न पिपमी मेको आ ङोंइती आ थुं कली ब्रेम्‍शो मसेला बाक्‍त। \em येरमीया ३७:-; ३८:-\em* \v 13 मिनु पिप नेबुकदनेसरमी मेको कली परमप्रभु आ नेंम कसम जपदा बाक्‍त। तन्‍न मेको पिप कली यो मरिम्‍शो पवा बाक्‍त। मेको मरिम्‍शो पाइब नु काइ मटीब दुम्‍शा, परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभु गे लेन्‍ने मबिस्‍से बाक्‍त। \v 14 मेको प्रोंइशा, चढ़ेब नु मुरपुकीम थाम्‍पा मरिम्‍शो पा, रागी रागी ङा मुर आन ग्रांग्रा दिशो गेयपुकी नेल्‍ल पामे बाक्‍त। मोपा यरूसलेम ङा परमप्रभु यावे आ खिं ग्रांग्रा दिशो सेल्‍मे बाक्‍त। \em ब्‍यवस्‍था १८:९\em* \s1 यरूसलेम खतम दुम्‍शो \p \v 15 मिनु परमप्रभु यावे, आन किकी पिपी आन परमप्रभुमी आ लोव़ पाइबपुकी मेको आन दातेम सोइक्‍ना सोइक्‍न बाक्‍शो बाक्‍माक्‍त। मारदे हना आ मुर नु आ बाक्‍तीक कली शिशी पाइक्‍बाक्‍माक्‍त। \v 16 तन्‍न परमप्रभु आ लोव़ पाइब आन कली शुक्‍शी पामे बाक्‍त। आ लोव़ मटिथु, आ लोव़ पाइब आन कली तोक्‍शा लोव़ पामे बाक्‍त। मोपतीके परमप्रभु यावे आ गाइश्‍शो मबेक्‍माक्‍त। \em लूका २०:१०-१२; प्रेरित ७:५२\em* \s1 यहूदा ग्‍याइक्‍चा पुंइसीशो \p \v 17 मिनु परमप्रभुम मेको आन कली लडाइ तोपाइक्‍चा कली कल्‍दी आन पिप कली चाक्‍गा बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीमी मेको आन आल आन कली परमप्रभु यावे आ बाक्‍तीक खिंम तरवारम क्‍योरशा सदमे बाक्‍त। मेकोपुकीमी वोंइश आल नु मीश आल आन कली, खाल्‍पा नु खूशो आन कली काइ शिशी मपामे बाक्‍त। परमप्रभुम मेको नेल्‍ल आन कली पिप नेबुकदनेसर आ गुइमी गेमी बाक्‍त। \v 18 मिनु मेकोमी परमप्रभु आ खिं ङा आइक्‍च ठेयब ग्‍योंब नेल्‍ल, मेकेर ङा शोंप नु दरवार नु सरकार ङा गेय पाइब आन खिं ङा शोंप नेल्‍ल बेबीलोन लदमे बाक्‍त। \v 19 मेकोपुकीम परमप्रभु आ खिंम मी सुइक्‍तमे बाक्‍त। यरूसलेम सहर ङा गारो प्रेत्‍मे बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीम सहर ङा दरवार नेल्‍लेम मी सुइश्‍शा, आगा बाक्‍शो शोंप खतम सेल्‍मे बाक्‍त। \em येरमीया २६:६\em* \v 20 मिनु मेकोमी तरवार रे ब्रोंइशो नेल्‍ल आन कली फ्रेंशा बेबीलोन लदमे बाक्‍त। मिनु पारसी आ राज्‍य मजाक्‍म सम्‍म मेकोपुकीम, मेको ग्‍याइक्‍चा पुंइसीब आन तमी तौ आन कली वाइलीम वाइल सेल्‍मे बाक्‍त। \v 21 मिनु परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब येरमीया रे पा देंशो परमप्रभु यावे आ लोव़ गाप्‍चा कली ७० बर्स मगाम सम्‍म इस्राएल रागीम आ नाइक्‍तीक नाक्‍ती मानेवा बाक्‍त। मेको रागीम ७० बर्स सम्‍म श्‍येत्‍थ दुम्‍मेनु, आ नाइक्‍तीक नाक्‍ती मानेवा बाक्‍त। \em येरमीया २५:११; लेवी २६:३४; बिलाप २:६\em* \s1 कोरेस आ देंशो लोव़ \r एज्रा १:१-३ \p \v 22 मिनु पारसी ङा पिप कोरेसमी पिप पवा आ ङोंइती ङा बर्सम येरमीया आ देंशो परमप्रभु यावे आ लोव़ गाप्‍चा कली परमप्रभु यावेम पारसी ङा पिप आ थुंमी लोव़ पवा बाक्‍त। मिनु मेकोमी आ ठेयब राज्‍य नेल्‍लेम लोव़ पा ब्रेक्‍शा, उरदी पपदा बाक्‍त। \em येरमीया २९:१०; यसैया ४४:२८\em* \v 23 फारसी ङा पिप कोरेसम मार उरदी पपदा बाक्‍त। देंशा हना “परमप्रभु यावे, स्‍वर्ग ङा परमप्रभुम रागी ङा राज्‍य नेल्‍ल आं कली गेशो बाक्‍ब। मिनु मेकोमी आं कली यहूदा ङा यरूसलेमम आ कली खिं का सेल्‍चा कली अरेशो बाक्‍ब। इन दातेम बाक्‍शो मेको आ मुर बाक्‍‍तेक्‍म हना ‘परमप्रभु यावे, आ परमप्रभु मेको नु बाक्‍ल। मिनु मेको यरूसलेम लमल’ देंनुङ” देंमाक्‍त।