\id 1KI \h १ राजा \toc1 १ राजा \toc2 १ राजा \toc3 १राजा \mt1 १ राजा \ip \bd ब्रेक्‍ब मुर:\bd* नेल्‍ल क्‍येङा नोले ब्रेक्‍ब मुर मतुइक्‍नीम। एको ब्रेक्‍ब मुरुमी यहूदा ङा पिप आन इतिहास नु इस्राएल ङा पिप आन इतिहास ङा किताब तुइश्‍शो बाक्‍त। \ip \bd गेना ब्रेक्‍शो:\bd* एको किताब ५६१ बि. सी. मेर ब्रेक्‍शो दुम्‍चा माल्‍ब। मारदे हना मेना पिप योयाकीन जेल्‍खान रे ग्रूशो बाक्‍त। \ip \bd मार ब्रेक्‍शो:\bd* ङोंइती १राजा नु २राजा हिब्रू लोव़मी ब्रेक्‍शो किताब का बाक्‍त। नेल्‍ल ग्रीक लोव़मी सेप्‍तुआगीन्‍त माइश्‍शो किताबम निक्‍शी सेल्‍मे बाक्‍त। ङोंइती राजा किताब निक्‍शी, सामुएल किताब निक्‍शी, यहोसु नु न्‍यायाधीस किताब कली “परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब आन किताब” देंशो बाक्‍मा बाक्‍त। मेको किताबपुकीमी मोसा रे इस्राएली ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍चा पुंइसीमा सम्‍म ङा लोव़ नेल्‍ल ब्रेक्‍शो बाक्‍त। १राजा किताबमी दाऊद खाल्‍पा दुम्‍शो रे आ तौ सोलोमन नोले ङा यहूदा नु इस्राएल ङा पिप आहाब नु आ तौ अहज्‍याह सम्‍म ङा लोव़ ब्रेक्‍शो बाक्‍ब। \c 1 \s1 अबीशागम पिप कली काल्‍गी पशो \p \v 1 मिनु दाऊद पिप शुश बर्स दुम्‍शा, थम खूशो दुम्‍माक्‍त। मिनु वा फेक्‍सेनु, यो महोमाक्‍त। \v 2 मोपतीके मेको आ गेय पाइबपुकीम मेको कली “आंइ प्रभु पिप इन कली कोव़चा कली नु इन काल्‍गी पचा कली, गो कन्‍ने मीश आल का माल्‍नीकी। मिनु मेको आंइ प्रभु पिप, इन कली होपाइक्‍चा कली इन नु इप्‍ल” देंमा बाक्‍त। \v 3 मिनु मेकोपुकीम इस्राएल रागी नेल्‍लेम दारशो मीश आल का माल्‍मेनु, शुनेम सहर ङा अबीशाग, कन्‍ने मीश आल कली थित्‍मे बाक्‍त। मिनु मेको कली पिप आ बाक्‍तीक चाक्‍ग्‍मे बाक्‍त। \v 4 मेको थम दारशो मीश आल बाक्‍माक्‍त। मिनु मेकोमी पिप कली कोव़चा नु आ काल्‍गी पचा गोवा बाक्‍त। तन्‍न पिप मेको नु मबाक्‍माक्‍त। \s1 अदोनीयाह पिप दुम्‍चा माल्‍शो \p \v 5 मिनु हग्‍गीथ आ तौ अदोनीयाहम आंम कली ठेयब सेल्‍शा “गोन पिप दुम्‍नुङ” देंचा गोवा बाक्‍त। मोपतीके मेकोम बग्‍गीपुकी, शारा ङोइक्‍बपुकी नु आ ङोंइङोंइती दोरपाइक्‍चा कली ५० जना मुर ठीक पवा बाक्‍त। \em २सामुएल ३:४; २सामुएल १५:१\em* \v 6 मिनु मेको आ आफोम मेको कली “गे मारदे मोदेंशो पवी?” दे गेनायो महुइक्‍ता बाक्‍त। अदोनीयाह यो थम दारशो मुर का बाक्‍माक्‍त। मेको अब्‍सालोम क्‍येङा नोले जरमेशो बाक्‍माक्‍त। \v 7 मिनु मेकोमी सेरूयाह आ तौ योआब नु चढ़ेब अबीयाथार नु लोव़ गारपदा बाक्‍त। मिनु मेको निक्‍शीमी अदोनीयाह कली वारच पदसे बाक्‍त। \em १राजा २:२७\em* \v 8 तन्‍न चढ़ेब सादोक, येहो-यादा आ तौ बेनायाह, परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब नाथान, शिमेइ, रेइ नु दाऊद आ लडाइ पाइबपुकी चहिं अदोनीयाह नु मगारमा बाक्‍त। \p \v 9 मिनु अदोनीयाहमी एन-रोगेल आ नेक्‍था ङा सोहेलेथ देंशो फुल्‍लुम भेडा, ब्‍यफ नु दोम्‍शो बस्‍तु भाव चढ़ेवा बाक्‍त। मिनु मेकोमी आ लोक्‍ब नेल्‍ले, पिप आ तौ नेल्‍ले नु पिप आ ठेयब गेय पाइब यहूदा ङा मुर नेल्‍ल आन कली ब्रेत्‍तीमी बाक्‍त। \em यहोसु १५:७-८\em* \v 10 तन्‍न मेकोमी परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब नाथान, बेनायाह, लडाइ पाइबपुकी नु आ लोक्‍ब सोलोमन आन कली चहिं मब्रेत्‍ता बाक्‍त। \p \v 11 मिनु नाथानमी सोलोमन आ ममा बाथ्‍शेबा कली “मार गे हग्‍गीथ आ तौ अदोनीयाह आंइ प्रभु दाऊद आ मतुइक्‍थु पिप दुम्‍त देंशो लोव़ मनेंनी? \v 12 मोपतीके मुल नेनीन। आंम इन कली नु इन तौ सोलोमन कली दोपा प्रोंइने चाम्‍सीबा, मेको आ पर्बम गो इन कली सल्‍ला गेनुङ। \v 13 मुल रीब पा लशा, पिप दाऊद कली ग्रुमीन। मिनु मेको कली ‘आं प्रभु, मार, गे इन वाइलीम नु थमा पा इ तौ सोलोमन आं नोले पिप दुम्‍ब। मिनु मेको आं नित्‍तीकेम निप्‍ब देंशो मननी ङा? मिनु मुल मारदे अदोनीयाह कका पिप दुम्‍मे?’ देनीन। \em १इतिहास २८:५-१०\em* \v 14 मिनु मोपा गे पिप नु लोव़ पना पन बाक्‍नीनु, गो जाक्‍नुङ। मिनु गो इन देंशो लोव़म लोव़ तेम्‍नुङ” देंमाक्‍त। \p \v 15 मिनु बाथ्‍शेबा पिप आ बाक्‍‍तीक कोठाम ओव़माक्‍त। पिप थम खूशो दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मेना शुनेम सहर ङा अबीशागमी मेको आ काल्‍गी पना पन बाक्‍माक्‍त। \v 16 मिनु बाथ्‍शेबाम पिप आ ङोंइती बाप्‍शा आ पोक्‍च थेक्‍शा सेउ पवा बाक्‍त। मिनु पिपम “गे मार पुनी” दे मदा बाक्‍त। \v 17 मिनु मेकोमी पिप कली “आं प्रभु, गे इन वाइलीम, आं कली परमप्रभु यावे, इन परमप्रभु आ ङोंइती कसम जशा ‘इ तौ सोलोमन आं नोले पिप दुम्‍ब। मिनु आं नित्‍तीकेम निप्‍ब’ देंशो ननी। \v 18 तन्‍न मुल अदोनीयाह कका पिप दुम्‍‍त। एको लोव़ आं प्रभु पिपम मतुइश्‍शो बाक्‍नीनी। \v 19 मेकोमी शुश ब्‍यफ नु दोम्‍शो बस्‍तु भाव नु भेडा क्‍योरशा चढ़ेशो बाक्‍ब। मिनु पिप आ आल नेल्‍ले, चढ़ेब अबीयाथार नु लडाइ पाइब आन नेल्‍ल क्‍येङा ठेयब मुर योआब नेल्‍ल आन कली ब्रेश्‍शो बाक्‍ब। तन्‍न इन गेय पाइब सोलोमन कली चहिं मब्रेश्‍शो बाक्‍ब। \v 20 मिनु मुल आं प्रभु पिप, इन नोले सु पिप दुम्‍बा? मिनु इन नित्‍तीकेम सु निप्‍बा, दे तुइक्‍चा कली इस्राएल ङा मुर नेल्‍लेम इन लां कोव़शो बाक्‍नीम। \v 21 मो मदुम्‍‍त हना, नोले गे आं प्रभु पिप इन किकी पिपी नु इप्‍नीनी। मिनु गो नु आं तौ सोलोमन आंस कली मरिम्‍शो पाइब खोदेंशो सेल्‍नीम” दे बाथ्‍शेबाम देंमाक्‍त। \p \v 22 मिनु मेको पिप नु लोव़ पना पन बाक्‍मेनु, परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब नाथान जाक्‍माक्‍त। \v 23 मिनु पिप कली “परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब नाथान जाक्‍शो बाक्‍ब” देंशो लोव़ नेंपदमे बाक्‍त। मिनु नाथान जाक्‍शा, खप सम्‍मन बाप्‍शा, पिप कली सेउ पवा बाक्‍त। \v 24 मिनु नाथानम “आं प्रभु पिपमी ‘अदोनीयाह आं नोले पिप दुम्‍ब। मिनु आं नित्‍तीकेमी निप्‍ब’ देंशो ननी देय मननी? \v 25 मेको मुलाक्‍ती उइ ब्रुप्‍शा शुश ब्‍यफ, दोम्‍शो बस्‍तु भाव नु भेडा क्‍योरशा चढ़ेशो बाक्‍ब। मिनु मेकोम पिप इन आल नेल्‍ले, लडाइ पाइब आन ठेयब मुर योआब नु चढ़ेब अबीयाथार नेल्‍ल आन कली ब्रेश्‍शो बाक्‍ब। मिनु मुल मेको नेल्‍ल मेको आ ङोंइती जना जन, तूना तून ‘पिप अदोनीयाह गेना हना यो ब्रोंइशा बाक्‍ल’ देंना देंन बाक्‍नीम। \v 26 तन्‍न मेकोम इन गेय पाइब आं कली, चढ़ेब सादोक, येहो-यादा आ तौ बेनायाह नु इन गेय पाइब सोलोमन आंइ कली मब्रेत्‍तीकी। \v 27 मार, आं प्रभु पिप इन दें‍तीके मो पशो नमी? मिनु गो इन गेय पाइब आंइ कली चहिं इन नोले सु पिप दुम्‍ब, दे मशेंदीनी” देंमाक्‍त। \s1 दाऊदम सोलोमन कली पिप सेल्‍शो \p \v 28 मिनु पिप दाऊदमी “बाथ्‍शेबा कली आं नेक्‍था ब्रेत्‍तीन” देंमाक्‍त। मिनु मेको पिप आ ङोंइती जाक्‍शा राम्‍माक्‍त। \v 29 मिनु पिपमी “गो आं कली आं श्‍येत नेल्‍ल रे प्रोंइब नु गेना हना यो बाक्‍ब परमप्रभु यावे ब्रोंइशा बाक्‍शो खोदेंशो पा गो कसम जाइनुङ। \v 30 ङोंइती गो परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभु आ नेंमी इ कली ‘इ तौ सोलोमन आं नोले पिप दुम्‍ब। मिनु आं नित्‍तीकेम निश्‍शा, आं पा ङा पिप दुम्‍ब’ देंती। मुलाक्‍त गो मेको कसम जशो खाप्‍नुङ” देंमाक्‍त। \v 31 मिनु बाथ्‍शेबा पिप आ ङोंइती आ पोक्‍च थेक्‍शा बाप्‍शा “आं प्रभु पिप दाऊद गेना हना यो ब्रोंइशा बाक्‍ल” देंमाक्‍त। \p \v 32 मिनु पिप दाऊदम “चढ़ेब सादोक, परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब नाथान नु येहो-यादा आ तौ बेनायाह आन कली ब्रेत्‍तीने” देंमाक्‍त। मिनु मेको पिप आ ङोंइती जाक्‍मा बाक्‍त। \v 33 मिनु पिपम मेको आन कली “गे इन प्रभु, आं ठेयब गेय पाइब आन कली ल‍तीन। मिनु आं तौ सोलोमन कली आं खच्‍चरम ङोइक्‍पाइश्‍शा गिहोन सम्‍म ल‍तीन। \v 34 मिनु मेकेर चढ़ेब सादोक नु परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब नाथानमी मेको कली तेल लुक्‍शा इस्राएल ङा पिप सेल्‍सेक्‍ल। मिनु तुराही ताप्‍शा ‘पिप सोलोमन गेना हना यो ब्रोंइशा बाक्‍ल’ देंमल। \v 35 मिनु मेको आ नोले खोतीन। मेको जाक्‍शा आं नित्‍तीकेम नित्‍चा माल्‍ब। मिनु मेकोम आं पा ङा सासन पचा माल्‍ब। मारदे हना गो मेको कली इस्राएल नु यहूदाम सासन पचा कली योव़ता” देंमाक्‍त। \v 36 मिनु येहो-यादा आ तौ बेनायाहम पिप कली “आमेन। परमप्रभु यावे, आं प्रभु पिप आ परमप्रभुमी मोदेंशोन पवल। \v 37 दोपा परमप्रभु यावे आं प्रभु पिप इन नु बाक्‍मे, मोपान सोलोमन नु यो बाक्‍ल। मिनु मेको आ राज्‍य आं प्रभु पिप दाऊद आ राज्‍य क्‍येङा यो सक्ति पाइश्‍शो सेलल” देंमाक्‍त। \s1 सोलोमन कली पिप सेल्‍शो \p \v 38 मिनु चढ़ेब सादोक, परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब नाथान, येहो-यादा आ तौ बेनायाह नु केरेथी नु पेलेथी उइ ब्रुप्‍शा सोलोमन कली दाऊद पिप आ खच्‍चरम ङोइक्‍पाइश्‍शा गिहोन सम्‍म लदमे बाक्‍त। \em २सामुएल ८:१८\em* \v 39 मिनु चढ़ेब सादोकमी परमप्रभु यावे आ ताम्‍बु रे तेल वोइश्‍शो ग्रोव़ ग्रुंइशा सोलोमन कली लुक्‍शा पिप सेला बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीम तुराही ताप्‍मे बाक्‍त। मिनु मुर नेल्‍लेम ठेयब सेंदा पा “पिप सोलोमन गेना हना यो ब्रोंइशा बाक्‍ल” देंमा बाक्‍त। \em १इतिहास २३:१; २सामुएल २९:२२\em* \v 40 मिनु मुर नेल्‍ल ठेयब सेंदा पा ग्‍येरशा बांसुरी ताप्‍शा, मेको आन नो‍नोले इर ङोइश्‍शा लमा बाक्‍त। मिनु मेको आन ग्‍येरशा रेयके पशोम रागी नेल्‍ल मुरदा बाक्‍त। \p \v 41 मिनु अदोनीयाह नु आ मुरपुकीम मेको रेयके नेन्‍मे बाक्‍त। मेना मेकोपुकीमी नक भोज जने ला थुम्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु योआबमी तुराही ग्रीशो नेंशा “सहरम मार रेयके पामे?” देंमाक्‍त। \v 42 मिनु मेकोमी मो देंन देंना चढ़ेब अबीयाथार आ तौ योनाथन जाक्‍माक्‍त। मिनु अदोनीयाहमी मेको कली “खिंङगा पिवो। गे रिम्‍शो मुर बाक्‍नेवे। मिनु गे थमा पा रिम्‍शो लोव़ चाक्‍गी माइ” देंमाक्‍त। \em २सामुएल १५:२७,३६\em* \v 43 मिनु योनाथनमी अदोनीयाह कली “ममाइ, इं प्रभु पिप दाऊदमी सोलोमन कली पिप सेल्‍तु। \v 44 पिपमी चढ़ेब सादोक, परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब नाथान, येहो-यादा आ तौ बेनायाह नु केरेथी नु पेलेथी आन कली मेको नु सोइक्‍ताक्‍व। मिनु मेकोपुकीम मेको कली पिप आ खच्‍चरम ङोइक्‍पाइश्‍शा लाइक्‍तेक्‍म। \v 45 मिनु चढ़ेब सादोक नु परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब नाथानमी मेको कली गिहोनमी तेल लुक्‍शा, पिप सेल्‍ताक्‍स। मिनु मुल मेकोपुकीम मेको कली ग्‍येरशा इर खिं लाइक्‍तेक्‍म। मोपतीके सहरम रेयके दुम्‍शो बाक्‍ब। गेपुकीम मेको रेयके नेंशो बाक्‍नीनी। \v 46 मुल सोलोमन पिप आ नित्‍तीकेम निप्‍ब। \v 47 मिनु पिप आ खिं ङा ठेयब गेय पाइब मुरपुकीमी इं प्रभु पिप दाऊद कली ‘इन परमप्रभुम इन तौ सोलोमन आ नें इन क्‍येङा यो सक्ति पाइश्‍शो सेलल। मिनु मेको आ नित्‍तीक इन नित्‍तीक क्‍येङा यो सक्ति पाइश्‍शो सेलल’ देंथ लशो बाक्‍नीम। मिनु पिपमी आ खाटमी बाप्‍शा \v 48 ‘परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभु ठेयब बाक्‍ब। मुलाक्‍ती मेकोमी आं सेस बाक्‍ना बाक्‍न, आं कली तपाइक्‍चा कली आं नित्‍तीकेम पिप का निप्‍पाइक्‍तु’ दें‍त” देंमाक्‍त। \p \v 49 मोपतीके अदोनीयाह आ मुरपुकी हिंशा छुल छाल बोक्‍शा आन लां खोदमे बाक्‍त। \v 50 मिनु अदोनीयाह आंमा यो सोलोमन क्‍येङा हिंशा लशा, चढ़ेतीक ङा ग्रोव़ ग्‍याइक्‍ता बाक्‍त। \v 51 मेको नोले सोलोमन कली “अदोनीयाह पिप क्‍‍येङा हिंशा, चढ़ेतीक ङा ग्रोव़ ग्‍याइश्‍शा ‘पिप सोलोमनम आ गेय पाइब आं कली मक्‍योरनुङ, दे कसम जवल’ देंशो बाक्‍ब” देंशो लोव़ नेंपदमे बाक्‍त। \em १राजा २:२८\em* \v 52 मिनु सोलोमनमी “मेकोमी गो ओदेंब पाइब मुर नङ, देंने चाप्‍तु हना, मेको के आ चां का यो महेम्‍ब। तन्‍न मेकोम मरिम्‍शो पशो थिंसाक्‍व हना, मेको थमा पा साइक्‍चा पुंइसीब” देंमाक्‍त। \em २सामुएल १४:११\em* \v 53 मिनु पिप सोलोमनम मुर आन कली सोइश्‍शा, मेको कली चढ़ेतीक रे उइ तोइक्‍पदा बाक्‍त। मिनु अदोनीयाह जाक्‍शा, पिप सोलोमन कली सेउ पवा बाक्‍त। मिनु सोलोमनम मेको कली “इ खिं लावो” दे मदा बाक्‍त। \c 2 \s1 दाऊदमी सोलोमन कली अरेशो \p \v 1 मिनु दाऊद आ बेक्‍ची ना जाक्‍माक्‍त। मिनु मेकोमी आ तौ सोलोमन कली आ बाक्‍शो मारेइ मारेइ जिम्‍मा गेवा बाक्‍त। \v 2 मिनु मेकोमी “गो रागी ङा मुर नेल्‍ल आन खोदेंशो पा बेक्‍नुङ। मोपतीके गे बोल्‍यो नु महिंब दुमो। \v 3 मिनु गे परमप्रभु यावे, इ परमप्रभु आ देंशो टिवो। मेको आ लांम गाक्‍को। मिनु मोसा आ अरेशो लोव़म गेशो खोदेंशो पा परमप्रभु यावे आ फुल्‍लुम मुशा ब्रेक्‍शो लोव़, आ शेंशो, आ देंशो पतीक लोव़ नु आ गेशो अर्ती नेल्‍ल पावो। मिनु गे मार मार पाइनेवे, ते ते लाइनेवे, मेको नेल्‍ल रिम्‍शो दुम्‍ल। \em ब्‍यवस्‍था १७:१४-२०; यहोसु १:७\em* \v 4 परमप्रभु यावेमी आं कली ‘इ तौ चच नेल्‍लेम आंमा दोपा बाक्‍चा माल्‍बा, दे मिम्‍ताक्‍म हना नु आन थुं नु आन सोक्‍त नेल्‍लेम आं कली मप्रोंइथु आं ङोंइती गाक्‍तेक्‍म हना, गेना हना यो इस्राएलम हुकुम पचा कली इ तौ चच का लीब’ दे लोव़ गेशा कबल पशो बाक्‍ब। \p \v 5 सेरूयाह आ तौ योआबम आं कली मार पवा? गे मेको तुइक्‍नेवे। मेकोमी इस्राएल ङा लडाइ पाइब आन ठेयब मुर नेर आ तौ आब्‍नेर नु येथेर आ तौ आमासा आस कली साइक्‍तीम्‍सी। मेको लोव़ गे आंमा तुइश्‍शो बाक्‍नेवे। मेकोमी मेको निम्‍फा आस कली लडाइ मदुम्‍थु, थुं नाइश्‍शा बाक्‍तीक ना साइक्‍तीम्‍सी। मिनु मेको हुशेमीन आ किप्‍‍शुर नु आ जुत्ता दोस ताइब सेल्‍तु। \em २सामुएल ३:२७; २सामुएल २०:१०\em* \v 6 मोपतीके इ जोक्‍ब तुइक्‍‍ब थुंम मार पचा देंबा, मेको पावो। तन्‍न मेको आ बोइश्‍शो चां थुं मनाइक्‍थु बेक्‍शो मुर आन बाक्‍तीकेम लल। \v 7 गिलाद ङा बारजील्‍लाइ आ तौ आन कली चहिं मप्रोंइथु रिम्‍शो पावो। मेको गे नु काथा जाइब आन दातेमी बाक्‍‍म‍ल। गो इ लोक्‍ब अब्‍सालोम क्‍येङा प्रोक्‍शा गाक्‍ङानु, मेकोपुकीम रिम्‍शो पाम्‍‍तेक्‍म। \em २सामुएल १७:२७; २सामुएल १९:३२-४१; २सामुएल १५:-\em* \v 8 मिनु गे बाहुरीम ङा बेन्‍यामीन आ थर ङा गेरा आ तौ शिमेइ कली योव़की पावो। मेकोमी गो महा-नाइम लङा नाक्‍त आं कली थाम्‍पा सराप पाइक्‍ती। नोले मेको यर्दन खोलाम आं कली ग्रुम्‍थ जाक्‍त। मिनु मेना गो मेको कली ‘मसाइक्‍नन’ दे परमप्रभु यावे आ नें थिशा कसम जाता। \em २सामुएल १६:५; २सामुएल १९:१७-२४\em* \v 9 तन्‍न मुल गे मेको कली दोस मताइब ममिम्‍तो। गे जोक्‍ब तुइक्‍ब मुर बाक्‍नेवे। मोपतीके मेको कली मार पचा माल्‍बा, मेको तुइक्‍नेवे। मेको आ बोइश्‍शो चां हुश सुन्‍दा बेक्‍शो मुर आन बाक्‍तीकेम सोइक्‍तो” देंमाक्‍त। \p \v 10 मिनु दाऊद बेक्‍माक्‍त। मिनु दाऊद आ सहरम थिम्‍चा पुंइसे बाक्‍त। \v 11 दाऊदम इस्राएलम ४० बर्स सम्‍म सासन पवा बाक्‍त। मेकोम ७ बर्स हेब्रोनमी नु ३३ बर्स यरूसलेमम सासन पवा बाक्‍त। \em २सामुएल ५:४-५; १इतिहास २९:२७\em* \v 12 मिनु सोलोमन आ आफ दाऊद आ पा ङा पिप दुम्‍माक्‍त। मिनु मेको आ राज्‍य बोल्‍यो दुम्‍माक्‍त। \s1 सोलोमनमी अदोनीयाह साइश्‍शो \p \v 13 मिनु हग्‍गीथ आ तौ अदोनीयाह, सोलोमन आ ममा बाथ्‍शेबा बाक्‍तीक जाक्‍माक्‍त। मिनु बाथ्‍शेबाम मेको कली “मार गे रिम्‍शो मिम्‍शा जाक्‍ङे” दे हिल्‍लो पवा बाक्‍त। मिनु मेकोमी “ओं रिम्‍शो पान जाक्‍ती” देंमाक्‍त। \v 14 मिनु मेकोम लेंशा “गो इन कली लोव़ का देंनुङ” देंमाक्‍त। मिनु मेकोम “दुम्‍ब देंनो” देंमाक्‍त। \v 15 मिनु अदोनीयाहम “राज्‍य आं के बाक्‍त। गे मेको तुइक्‍नीनी। मिनु इस्राएली नेल्‍लेम आं कली पिप दुम्‍ब, दे मिम्‍शो बाक्‍तेक्‍म। तन्‍न मारेइ मारेइ दूली दुम्‍त। मुल राज्‍य आं लोक्‍ब के दुम्‍त। मारदे हना परमप्रभु यावे आ दाक्‍शो मेकोन बाक्‍त। \v 16 मुल गो इन कली लोव़ का पाइनुङ। आं पशो लोव़ मदुम्‍ब मदेनीन” देंमाक्‍त। मिनु मेकोमी “मेको मार बाक्‍बा? देंनो” देंमाक्‍त। \v 17 मिनु अदोनीयाहम “गो शुनेम सहर ङा अबीशाग कली ग्‍युंबे पचा तङल, दे पिप सोलोमन कली पुनीन। मेकोमी इन कली मदुम्‍ब मदेंब” देंमाक्‍त। \em १राजा १:३; २सामुएल ३:७\em* \v 18 मिनु बाथ्‍शेबाम “मेको रिम्‍शो बाक्‍ब। गो इ पर्बम पिप नु लोव़ पाइनुङ” देंमाक्‍त। \p \v 19 मोपतीके बाथ्‍शेबा अदोनीयाह आ पर्बम लोव़ पथ पिप सोलोमन आ बाक्‍तीक लमाक्‍त। मिनु पिप मेको कली मान पथ बोक्‍माक्‍त। मिनु आ ममा आ ङोंइती बाप्‍शा मान पा, आ नित्‍तीकेम निस्‍से बाक्‍त। पिप सोलोमनम आ ममा कली नित्‍चा कली नित्‍तीक का चाक्‍पदा बाक्‍त। मिनु मेको पिप आ ग्‍युरा गे निस्‍से बाक्‍त। \v 20 मिनु मेकोमी “गो गे नु आइक्‍च लोव़ का पचा माल्‍नुङ। मेको आं लोव़ मदुम्‍ब मदेनो” देंमाक्‍त। मिनु पिपमी आ ममा कली “मार देंनीनी? आं ममा गो इन लोव़ मदुम्‍ब मदेंनुङ” देंमाक्‍त। \v 21 मिनु मेकोमी “इ लोक्‍ब अदोनीयाह नु शुनेम सहर ङा अबीशाग आस कली ग्‍युंबे पाइक्‍सी” देंमाक्‍त। \v 22 मिनु पिप सोलोमनम आ ममा कली “गे मारदे शुनेम सहर ङा अबीशाग नु अदोनीयाह आस कली ग्‍युंबे पाइक्‍चा कली पुंइनी? गे मेको कली राज्‍य पुंइतीनी हना यो दुम्‍ब। मारदे हना मेको आं ठेयब लोक्‍ब बाक्‍ब। चढ़ेब अबीयाथार नु सेरूयाह आ तौ योआब आस पर्बम यो पुनीन” देंमाक्‍त। \em १राजा १:६-७\em* \v 23 मिनु पिप सोलोमनम परमप्रभु यावे आ नें थिशा “एको आ पर्बम अदोनीयाह साइक्‍चा मपुंइसाक्‍व हना, परमप्रभुम आं कली थम मरिम्‍शो सजाइ गेयील” दे कसम जवा बाक्‍त। \v 24 मनु “मुल आं कली आं आफ दाऊद आ राज्‍यम वोइक्‍ब नु आ पाइनुङ देंशो लोव़ खाप्‍शा, आं थर आन कली सेल्‍ब परमप्रभु यावे ब्रोंइशा बाक्‍शो खोदेंशो पा, गो कसम जशा देंनुङ, अदोनीयाह मुलाक्‍तीन साइक्‍चा पुंइसीब” देंमाक्‍त। \v 25 मेको नोले पिप सोलोमनम येहो-यादा आ तौ बेनायाह कली “अदोनीयाह कली तुप्‍शा सतो” दे हुकुम गेवा बाक्‍त। मिनु मेकोम अदोनीयाह कली तुप्‍शा सदा बाक्‍त। \p \v 26 मिनु पिपम चढ़ेब अबीयाथार कली “अनाथोथम बाक्‍शो इ खिंम लावो। गे साइक्‍चा पुंइसीब बाक्‍नेवे। मो हना यो मुल गो इ कली मसाइक्‍नन। मारदे हना गे आं आफ दाऊद आ ङोंइती परमप्रभु यावे आ सन्‍दोस कुरब बाक्‍ते। मिनु गे मेको आ श्‍येत नेल्‍लेम बाक्‍शो बाक्‍ते” देंमाक्‍त। \em १राजा १:७; १सामुएल २२:२०-२३; १सामुएल ३०:७; २सामुएल १५:२४\em* \v 27 मोपतीके सोलोमनम अबीयाथार कली परमप्रभु यावे कली चढ़ेतीक गेय रे ग्रुंइदा बाक्‍त। मोपा परमप्रभु यावेमी शिलोम एली आ खिं आ पर्बम देंशो लोव़ गाम्‍माक्‍त। \em १सामुएल २:३१-३२\em* \p \v 28 मिनु मेको लोव़ नेल्‍ल योआबम नेना बाक्‍त। मेको अब्‍सालोम गे ममाइ, तन्‍न अदोनीयाह गे बाक्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु योआब प्रोक्‍शा परमप्रभु यावे आ ताम्‍बुम लमाक्‍त। मिनु चढ़ेतीक आ ग्रोव़ ग्‍याइश्‍शा बाक्‍माक्‍त। \em १राजा १:५१\em* \v 29 मिनु पिप सोलोमनम “योआब प्रोक्‍शा लशा, परमप्रभु यावे आ ताम्‍बुम चढ़ेतीक आ नेक्‍था जाक्‍दीश्‍शा बाक्‍शो बाक्‍ब” देंशो लोव़ नेना बाक्‍त। मिनु मेकोम येहो-यादा आ तौ बेनायाह कली “योआब कली तुप्‍शा सतो” दे अरेशा सोइक्‍ता बाक्‍त। \em प्रस्‍थान २१:१२-१४\em* \v 30 मोपतीके बेनायाह परमप्रभु यावे आ ताम्‍बुम ओव़शा, योआब कली “पिपम लाङगा ग्रूङो देंशो बाक्‍ब” दे मदा बाक्‍त। तन्‍न मेकोम “गो एक उइ बेक्‍नुङ” देंमाक्‍त। मिनु बेनायाहमी लशा पिप कली योआब आ लोव़ नेंपदा बाक्‍त। \v 31 मिनु पिपमी बेनायाह कली “मेको आ देंशो खोदेंशो पावो। मेको कली साइश्‍शा थिमीन। मोपा योआब आ मोशा हुश ख्राक्‍श पोक्‍शो दोस गो नु आं आफ आ खिं रे क्‍याम्‍दीन। \v 32 मिनु परमप्रभु यावेमी मेको आ हुश ख्राक्‍श पोक्‍शो मेको आ पियामीन मोइक्‍ब। मारदे हना मेकोमी आं आफ दाऊद आ मतुइक्‍थु आ क्‍येङा ठीक पाइब इस्राएल ङा लडाइ पाइब आन ठेयब मुर निक्‍शी नेर आ तौ आब्‍नेर नु येथेर आ तौ यहूदा ङा ठेयब मुर आमासा आस कली साइश्‍शो बाक्‍त। \em १राजा २:५\em* \v 33 मेको आस हुश आ दोस गेना हना यो योआब नु मेको आ तौ चच आन पिया तार लील। तन्‍न दाऊद नु मेको आ तौ चच आन तार, मेको आन खिंम नु आन राज्‍यम परमप्रभु यावे आ ङोंइती गेना हना यो थुं नाइश्‍शा बाक्‍तीक दुम्‍ल” देंमाक्‍त। \v 34 मोपतीके येहो-यादा आ तौ बेनायाह इर लमाक्‍त। मिनु योआब कली तुप्‍शा सदा बाक्‍त। मिनु मेको कली गोरशो रागी, आ खिं आ नेक्‍था आ रूम थिम्‍मे बाक्‍त। \v 35 मिनु पिपमी येहो-यादा आ तौ बेनायाह कली योआब आ पा ङा लडाइ पाइब आन ठेयब मुर सेला बाक्‍त। मिनु चढ़ेब अबीयाथार आ पा ङा सादोक कली चढ़ेब सेला बाक्‍त। \em १राजा ४:४\em* \p \v 36 मेको नोले पिपमी शिमेइ कली ब्रथ सोइश्‍शा, मेको कली “यरूसलेममी खिं का सेल्‍शा, मेक उइ बाक्‍को। मिनु सहर प्रोंइशा तेइ मलावो। \v 37 सहर प्रोंइशा, किद्रोन खोल्‍सा शोक्‍साक्‍वे हना, गे थमा पा साइक्‍चा पुंइसीनेवे। मो पाप्‍तीवी हना, इ हुश आ दोस इ पियामीन मोंइसीब” दे मदा बाक्‍त। \v 38 मिनु शिमेइम पिप कली “गे मार देंनी मेको रिम्‍शो बाक्‍ब। आं प्रभु पिपम आ वाइल कली देंशो खोदेंशो पा गो पाइनुङ” देंमाक्‍त। मोपतीके शुश नाक्‍त सम्‍म शिमेइ यरूसलेममीन बाक्‍माक्‍त। \p \v 39 तन्‍न बर्स सां नोले मेको आ वाइल निक्‍शी प्रोक्‍शा, गाथ ङा पिप माकाह आ तौ अकीश आ बाक्‍तीक लसा बाक्‍त। मिनु शिमेइम “इ वाइल निक्‍शी गाथ सहरम बाक्‍ताक्‍स” देंशो लोव़ नेना बाक्‍त। \v 40 मिनु शिमेइ रीब पा आ गधाम लगम पाइश्‍शा, आ वाइल आस कली माल्‍थ गाथ ङा अकीश आ बाक्‍तीक लमाक्‍त। मोपा शिमेइमी गाथ रे आ वाइल निक्‍शी आस कली चाक्‍‍सी बाक्‍त। \v 41 मिनु पिप सोलोमन कली शिमेइ यरूसलेम रे गाथ जाक्‍दीश्‍शा लेश्‍शा जाक्‍शो लोव़ नेंपदमे बाक्‍त। \v 42 मिनु पिपमी शिमेइ कली ब्रथ सोइक्‍ता बाक्‍त। मिनु मेको कली “मार, गो इ कली परमप्रभु यावे आ नें थिशा कसम जपाइश्‍शो मनङा ङा? गे अर्को रागी लचा कली एको सहर रे गाक्‍ते हना, साइक्‍चा पुंइसीनेवे, देंशो मनङा? मिनु मेना गे आं कली ‘इन देंशो लोव़ रिम्‍शो बाक्‍ब देंशो मनवे?’ मेना गे ‘इन देंशो टीनुङ’ देंशो नवे। \v 43 मिनु मारदे गे परमप्रभु यावे आ नें थिशा कसम जशो नु आं देंशो लोव़ मटिवी?” दे हिल्‍लो पवा बाक्‍त। \v 44 मिनु पिपम शिमेइ कली “आं आफ दाऊद आ पर्बम पशो मरिम्‍शो नेल्‍ल गे तुइश्‍शो बाक्‍नेवे। मुल परमप्रभु यावेमी मेको मरिम्‍शो पशो आ क्‍येक्‍क इ पियामीन मोइक्‍ब। \em १राजा २:८\em* \v 45 तन्‍न पिप सोलोमन आसीक ताइब। मिनु परमप्रभु यावे आ ङोंइती दाऊद आ राज्‍य गेना हना यो लीब” देंमाक्‍त। \v 46 मिनु पिपमी येहो-यादा आ तौ बेनायाह कली हुकुम गेवा बाक्‍त। मिनु मेको लशा, शिमेइ कली तुप्‍शा सदा बाक्‍त। मिनु मेको बेक्‍माक्‍त। मोपा पिप सोलोमन आ राज्‍य बोल्‍यो दुम्‍माक्‍त। \c 3 \s1 सोलोमनम तुइक्‍‍तीक थुं पुंइशो \r २इतिहास १:१-१२ \p \v 1 सोलोमन आ ग्‍युंबेम पतीके इजीप्‍त ङा पिप फाराओ आ खिं ङा मुर दुम्‍माक्‍त। मिनु सोलोमनम फाराओ आ तमी नु ग्‍युंबे पवा बाक्‍त। मिनु मेको कली पिप आ खिं, परमप्रभु यावे आ खिं नु यरूसलेम ङा गारो सेल्‍ने मथुमा सम्‍म दाऊद आ सहरम चाक्‍शा वोदा बाक्‍त। \em ब्‍यवस्‍था २३:८; १राजा ११:१-२\em* \v 2 मेना सम्‍म मुरपुकीम डांडा मेर चढ़ेबाक्‍मा बाक्‍त। मारदे हना परमप्रभु यावे आ नें कली मान पा तेकोइ खिं मसेल्‍शो बाक्‍माक्‍त। \p \v 3 सोलोमनम चहिं परमप्रभु यावे कली दाक्‍शा, मेको आ लांम गाक्‍शा आ आफ दाऊद आ पशो खोदेंशो पवा बाक्‍त। तन्‍न मेकोमी डांडा ङा थानम चढ़ेशा, धूप चोइबाक्‍माक्‍त। \v 4 काले पिप सोलोमन गिबोन सहरम मार मार चढ़ेथ लमाक्‍त। मारदे हना मेको डांडा नेल्‍ल क्‍येङा ठेयब चढ़ेतीक बाक्‍माक्‍त। मिनु मेको चढ़ेतीकेम सोलोमनम हजार का मार मार चोशा चढ़ेतीक चढ़ेवा बाक्‍त। \em १इतिहास २१:२९; १राजा ९:२\em* \v 5 मिनु मेको नाक्‍दो परमप्रभु यावे गिबोनम सोलोमन आ ङोमुम जाक्‍शा “गे मार पुंइनेवे, मेको गेनन” देंमाक्‍त। \v 6 मिनु सोलोमनम “गे इन गेय पाइब, आं आफ दाऊद कली इन ठेयब गेना हना यो दाक्‍तीक कोंइताक्‍नी। मारदे हना मेको इन कली मप्रोंइथु, ठीक पाइब नु रिम्‍शो थुं पाइश्‍शो इन नोले खोइक्‍ब मुर बाक्‍‍त। मिनु गे मेको कली इन ठेयब नु गेना हना यो दाक्‍तीके कोंइशो बाक्‍तीनी। मिनु मुलाक्‍ती मेको आ नोले आ नित्‍तीकेम वोइक्‍चा कली मेको कली तौ का गेतीनी। \em १राजा १:४८\em* \v 7 मिनु मुल परमप्रभु यावे, आं परमप्रभु गे इन गेय पाइब, आं कली, आं आफ दाऊद आ पा ङा पिप सेल्‍तीनी। मो हना यो गो आइक्‍च आल का ला बाक्‍नुङ। मिनु गो दोपा लाङगा लचा माल्‍नुङा, दोपा जाक्‍चा माल्‍नुङा, मेको मतुइक्‍नुङ। \v 8 मुल गो इन गेय पाइब इन योव़शो मुर इस्राएली आन दातेम बाक्‍शो बाक्‍नुङ। मेको शुश नु हिक्‍ने मचाप्‍चा ङा बाक्‍नीम। \em १राजा ४:२०\em* \v 9 मोपतीके इन गेय पाइब, आं कली इन मुर आन कली ठीक पा सासन पचा कली रुप्‍तीक थुं गेयीनी। मिनु गो रिम्‍शो नु मरिम्‍शो तिल्‍स जोक्‍नुङ। मो मदुम्‍त हना, एको इश्‍का इन मुर आन कली सुम सासन पने चाप्‍नीमी ङा” देंमाक्‍त। \p \v 10 मिनु परमप्रभु यावे सोलोमनम मेको लोव़ पुंइशो तशा, ग्‍येरसे बाक्‍त। \v 11 मोपतीके परमप्रभुमी मेको कली “गेमी एको लोव़ पुंइतीके, तन्‍न आंम इ पर्बम शुश ब्रोंइतीक, शोंप चेम्‍तीके नु इ जोरी सत्रु आन कली साइक्‍तीक मपुंइतीके, मार ठीक बाक्‍म, दे रुप्‍तीक थुं पुंइतीके, \v 12 मुल गो इ पुंइशो गे‍नुङ। गो थमा पा इ कली जोक्‍तीक तुइक्‍तीक थुं नु रुप्‍तीक थुं गेनन। ङोंइती इ खोदेंशो अर्को सुइ मबाक्‍म। मिनु नोले यो इ खोदेंशो सुइ मदुम्‍नीम। \em ब्‍यवस्‍था २६:१४\em* \v 13 मेको प्रोंइशा यो, गो अर्को इ मपुंइशो यो गेनन। गे मबेक्‍ङे सम्‍म इ कली शोंप नु मान ततीके यो गेनन। तेकोइ पिपपुकी गे नु उइक्‍थ मदुम्‍नीम। \em मत्ती ६:३३\em* \v 14 मिनु गे इ आफ दाऊदम खोदेंशो पा, आं लांम गाक्‍ते हना, आं फुल्‍लुम मुशा ब्रेक्‍शो लोव़ नु आं शेंतीके टिप्‍तीवी हना, गो इ कली शुश ब्रोंइचा गेनन” देंमाक्‍त। \p \v 15 मिनु नोले सोलोमन सेंसे बाक्‍त। मिनु एको दा ङोमु कका बाक्‍‍त, दे तुइक्‍ता बाक्‍त। मिनु मेको नोले यरूसलेम लेम्‍माक्‍त। मिनु परमप्रभु यावे आ कबल पशो सन्‍दोस आ नेक्‍था राम्‍माक्‍त। मिनु मेकेर चोशा चढ़ेतीक नु दुशा बाक्‍तीक आ पर्बम चढ़ेतीके चढ़ेवा बाक्‍त। मिनु मेकोमी आ गेय पाइब नेल्‍ल आन कली भोज का गेमी बाक्‍त। \s1 सोलोमन आ निसाफ \p \v 16 मिनु नोले तेल्‍ले‍म मीश मुर निक्‍शी पिप आ ङोंइती जाक्‍शा, राप्‍‍सा बाक्‍त। \v 17 मिनु मेको आस दाते ङा काम “आं प्रभु, एको मीश मुर नु गो खिं कामीन बाक्‍नस्‍कु। मिनु गो एको नु बाक्‍ङानु, आल का थीता। \v 18 मिनु गो आल थिङा आ नाक्‍त सां नोले एकोमी यो आल का थिप्‍तु। मेकेर गो निक्‍शी ला बाक्‍शो नस्‍कु। मेको खिंम आंस निक्‍शी ङा लाक्‍शा, अर्को सुइ मबाक्‍म। \v 19 मिनु नाक्‍दो एको मीश मुरुम आ तौ कली चिप्‍शा सदा बाक्‍त। \v 20 मिनु नाक्‍दो उइक्‍थ दुम्‍मेनु, गो, इन वाइलीम निन्‍द्रा पङा ना एको बोक्‍शा जाक्‍शा, आं तौ लदा बाक्‍त। मिनु आ बेक्‍शो तौ चहिं आं थुकुम वोदा बाक्‍त। \v 21 मिनु आ दीसा सुनी गो बोक्‍शा ‘आल दूध तुंइदु’ देंङानु दा, आल बेक्‍शो बाक्‍त। तन्‍न गो मेको कली सुनी रिम्‍शो पा शिरशा कोव़ङुनु, मेको आं थिशो तौ ममाइ बाक्‍‍त” देंमाक्‍त। \v 22 मिनु मेको अर्को मीश मुरुम “ममाइ सेस आल आं तौ बाक्‍ब। बेक्‍शो इ के बाक्‍ब” देंमाक्‍त। तन्‍न ङोंइती ङा मीश मुरुम “ममाइ बेक्‍शो तौ इ के बाक्‍ब। सेस चहिं आं तौ बाक्‍ब” देंमाक्‍त। मोपा मेको निक्‍शी पिप आ ङोंइती जिम्‍से बाक्‍त। \p \v 23 मिनु पिपम “कामी ‘सेस तौ आं के बाक्‍ब। बेक्‍शो चहिं इ के बाक्‍ब’ दें‍त। मिनु अर्कोम ‘ममाइ बेक्‍शो तौ इ के बाक्‍ब। सेस चहिं आं तौ बाक्‍ब’ दें‍त” देंमाक्‍त। \v 24 मिनु पिपम “आं कली तरवार का चाक्‍शा गेयीनी” देंमाक्‍त। मिनु मेकोपुकीम पिप कली तरवार का चाक्‍शा गेमे बाक्‍त। \v 25 मिनु पिपम “मेको सेस आल कली उइक्‍थ पा क्‍योरीन। मिनु उइक्‍थ भाग का, का कली नु अर्को उइक्‍थ भाग का अर्को कली गेने” देंमाक्‍त। \v 26 मिनु मेको सेस आल आ ममाम आ तौ कली शिशी पा पिप कली “ए प्रभु, एको सेस आल एकोमीन लदल। एको आल कली मसतीन” देंमाक्‍त। मिनु अर्कोम चहिं “एको आल गे यो लाइक्‍चा मताइनेवे, गो यो लाइक्‍चा मताइनुङ। एको कली उइक्‍थ पा क्‍योरीन” देंमाक्‍त। \em यसैया ४९:१५\em* \v 27 मिनु पिपम आ निसाफ ङा लोव़ नेंपाइश्‍शा “एको सेस आल ङोंइती ङा मीश मुर कली गेने। एको आल कली मसतीन। आल आ ममा एकोन बाक्‍ब” देंमाक्‍त। \v 28 मिनु पिप आ निसाफ नेंशा, इस्राएली नेल्‍ल आन थुंमी रिम्‍शो पशो तुइश्‍शा, हिंमा बाक्‍त। मारदे हना मेकोपुकीम ठीक पा निसाफ पचा कली मेको आ थुंम परमप्रभु आ रुप्‍‍पाइक्‍तीक थुं बाक्‍त, दे तुइक्‍तमे बाक्‍त। \c 4 \s1 सोलोमन आ गेय पाइबपुकी \p \v 1 मोपा पिप सोलोमनम इस्राएल नेल्‍लेम सासन पवा बाक्‍त। \v 2 मेको आ ठेयब गेय पाइब सु सु बाक्‍मा बाक्‍त देंशा हना, सादोक आ तौ अजारयाह चढ़ेब बाक्‍माक्‍त। \v 3 शीशा आ तौ एली-होरेफ नु अहीयाह ब्रेक्‍ब बाक्‍सा बाक्‍त। अहीलुद आ तौ येहो-शाफात हिक्‍शा ब्रेक्‍शा वोइक्‍ब मुर बाक्‍माक्‍त। \v 4 येहो-यादा आ तौ बेनायाह लडाइ पाइब आन ठेयब मुर बाक्‍माक्‍त। सादोक नु अबीयाथार चढ़ेब बाक्‍‍सा बाक्‍त। \em १राजा २:३४-३५; २सामुएल २३:२०\em* \v 5 नाथान आ तौ अजारयाह सासन पाइब आन ठेयब मुर बाक्‍माक्‍त। नाथान आ तौ जाबुद चढ़ेब नु पिप आ वारच बाक्‍माक्‍त। \v 6 अहीशार पिप आ खिं ङा मारेइ मारेइ कोव़ब मुर बाक्‍माक्‍त। अब्‍दा आ तौ अदोनीराम गेय पाइब आन कली कोव़ब बाक्‍माक्‍त। \em १राजा ५:२८\em* \p \v 7 सोलोमनम इस्राएल नेल्‍लेम १२ जना सासन पाइब वोइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। मेकोपुकीम पिप कली नु पिप आ खिं ङा मुर आन कली जचा थोव़क गारपाइक्‍बाक्‍मा बाक्‍त। मेको नेल्‍लेमी बर्सम महिना का का कली जचा थोव़क चाक्‍तीक गेय पाइक्‍बाक्‍मा बाक्‍त। \em १सामुएल ८:११-१८\em* \v 8 मेको आन नें मार मार बाक्मा बाक्‍त देंशा हना, बेन-हुर, एफ्राइम पहाड ङा ठेयब मुर बाक्‍माक्‍त। \em बेन-हुर देंशो हुर आ तौ बाक्‍ब।\em* \v 9 बेन-देकेर, माकाज, शा-आल्‍बीम, बेथ-शेमेश नु एलोन-बेथ-हानान सहर ङा ठेयब मुर बाक्‍माक्‍त। \v 10 बेन-हेसेद, अरुब्‍बोथ ङा ठेयब मुर बाक्‍माक्‍त। मेको आ जिम्‍माम सोकोह नु हेफेर ङा रागी नेल्‍ल बाक्‍मा बाक्‍त। \v 11 बेन-अबीनादाब नाफाथ-डोर ङा ठेयब मुर बाक्‍माक्‍त। बेन-अबीनादाबम सोलोमन आ तमी थाफाथ कली ग्‍युंबे पशो बाक्‍माक्‍त। \em १सामुएल १६:८\em* \v 12 अहीलुद आ तौ बाना तानाक सहर, मेगीददो नु बेथ-शेआन ङा ठेयब मुर बाक्‍माक्‍त। बेथ-शेआन चारेथन आ नेक्‍था नु येज्रेल आ दी बाक्‍ब। मेको बेथ-शेआन रे आबेल-मेहोलाह योकमाम सहर आ अर्को पटटी सम्‍म ङा ठेयब मुर बाक्‍माक्‍त। \v 13 बेन-गेबेर रामोथ-गिलाद ङा ठेयब मुर बाक्‍माक्‍त। मेको आ जिम्‍माम मनस्‍से आ तौ याइर आ गिलादम बाक्‍शो गाउंपुकी बाक्‍मा बाक्‍त। मेको के बाशान रागी ङा अरगोब गारो हिरशो ६० ओटा ठेयब सहर यो बाक्‍मा बाक्‍त। मेको गारो ङा लाप्‍चोम कांसा के आग्‍लो बाक्‍मा बाक्‍त। \em गन्‍ती ३२:४१\em* \v 14 इददो आ तौ अहीनादाब महा-नाइम ङा ठेयब मुर बाक्‍माक्‍त। \v 15 अहीमाज नाप्‍ताली ङा ठेयब मुर बाक्‍माक्‍त। मेकोम सोलोमन आ तमी बासेमाथ नु ग्‍युंबे पशो बाक्‍माक्‍त। \v 16 हुशाइ आ तौ बाना आशेर नु बेआलोथ ङा मुर आन ठेयब मुर बाक्‍माक्‍त। \v 17 पारुआह आ तौ येहो-शाफात इस्‍साकार ङा ठेयब मुर बाक्‍माक्‍त। \v 18 एला आ तौ शिमेइ बेन्‍यामीन रागी ङा ठेयब मुर बाक्‍माक्‍त। \v 19 ऊरी आ तौ गेबेर गिलाद ङा ठेयब मुर बाक्‍माक्‍त। मेको एमोरी आन पिप सीहोन नु बाशान रागी ङा पिप ओग आस रागी ङा यो ठेयब मुर बाक्‍माक्‍त। मिनु यहूदा रागी कली कोव़ब अर्को मुर मबाक्‍मा बाक्‍त। \s1 सोलोमन आ राज्‍य \p \v 20 यहूदा नु इस्राएल ङा मुरपुकी समुन्‍द्र ङा बाल्‍वा खोदेंशो पा शुश बाक्‍मा बाक्‍त। मेकोपुकी जशा तूशा ग्‍येरशा बाक्‍बाक्‍मा बाक्‍त। \em १राजा ३:८; उत्‍पत्ती १३:१६\em* \v 21 सोलोमनम युफ्रेटीस खोला रे पलिस्‍ती आन रागी इजीप्‍त ङा सांद सम्‍म ङा राज्‍यम सासन पशो बाक्‍माक्‍त। मिनु मेको रागीम सोलोमन कली तिरो थाप्‍बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु मेकोपुकी सोलोमन ब्रोंइम सम्‍म मेको आ गेय पाइब दुम्‍शा बाक्‍मा बाक्‍त। \em उत्‍पत्ती १५:१८\em* \p \v 22 सोलोमन आ खिंमी काबु ङा जचा थोव़क ३० कोर रिम्‍शो फस नु ६० कोर अरु फस बाक्मा बाक्‍त। \em कोर का २२० लिटर ङा ठेयब पुक्‍तीके बाक्‍ब। \em* \v 23 मिनु १० ओटा दोम्‍शो ब्‍यफ, २० ओटा खर्कम योव़शो ब्‍यफ नु सहे का क्‍यारश भेडा बाक्‍मा बाक्‍त। मेको प्रोंइशा किश्श, रोको‍श नु दोम्‍शो हांसपुकी यो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 24 मारदे हना मेकोम युफ्रेटीस खोला आ पच्‍छिम गे ङा रागी तिफ्‍साह रे गाजा सम्‍म युफ्रेटीस खोला आ पच्‍छिम गे बाक्‍ब पिप नेल्‍ल आन कली सासन पशो बाक्‍माक्‍त। मेको आ राज्‍य नेल्‍ल लडाइ मदुम्‍थु थुं नाइश्‍शा बाक्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 25 सोलोमन बाक्‍म सम्‍म दान रे बेयर-शेबा सम्‍म यहूदा नु इस्राएल रिम्‍शो दुम्‍शा बाक्‍‍सा बाक्‍त। मुर नेल्‍ल आंम आंम अङगुर नु फोव़शी जशा बाक्‍मा बाक्‍त। \em लेवी २५:१८\em* \v 26 सोलोमन के ४ हजार बग्‍गी कीब शारा आन कली वोइक्‍तीक खिं बाक्‍माक्‍त। मेको के १२ हजार शारा ङोइक्‍ब बाक्‍मा बाक्‍त। \em २इतिहास ९:२५\em* \v 27 मिनु मेको १२ जना सासन पाइबपुकीमी महिना महिनाम पाल्‍पालो पा सोलोमन नु मेको नु बाक्‍शा जाइब आन कली जचा थोव़क चाक्‍बाक्‍मा बाक्‍त। मोपा चाक्‍ग्‍मेनु, मेकोपुकीम तेकोइ थोव़क मख्राइक्‍थु चाक्‍बाक्‍मा बाक्‍त। \v 28 मेकोपुकीमी शारा नु बग्‍गी कीब शारा आन कली यो क्‍योव़ज नु नल चाक्‍बाक्‍मा बाक्‍त। नेल्‍लेम आन पचा ङा गेय पाइबाक्‍मा बाक्‍त। \s1 सोलोमन आ जोक्‍तीक तुइक्‍तीक \p \v 29 परमप्रभुमी सोलोमन कली शुश जोक्‍तीक तुइक्‍तीक थुं गेवा बाक्‍त। मेको आ रुप्‍तीके समुन्‍द्र ङा बाल्‍वा खोदेंशो पा शुश बाक्‍माक्‍त। \v 30 पूर्ब ङा मुर नेल्‍ल नु इजीप्‍त ङा मुर नेल्‍ले आन दातेमी सोलोमन के खोदेंशो जोक्‍‍तीक तुइक्‍तीक थुं सुइ के मबाक्‍मा बाक्‍त। \v 31 मिनु मेको अरु नेल्‍ल आन क्‍येङा जोक्‍ब तुइक्‍ब दुम्‍‍माक्‍त। मेको एज्राह आ खिं ङा एथान नु माहोल आ तौ हेमान, कल्‍कोल नु दारदा आन क्‍येङा यो शुश जोक्‍ब तुइक्‍ब बाक्‍माक्‍त। मिनु मोपा आ जोक्‍तीके तुइक्‍तीके रागी रागी ङा मुर नेल्‍ल आन दातेमी ब्रमाक्‍त। \v 32 मेकोमी हजार सां अर्ती ब्रेक्‍ता बाक्‍त। मिनु हजार का ५ ओटा कुम्‍सो सेला बाक्‍त। \em उपदेसक १२:९\em* \v 33 मेकोमी रवा आन पर्बम लेबानोन ङा लाइश्‍शो रवा रे लाइश्‍शा, गारोम वाब हिस्सोप माइश्‍शो सुप्‍तीक बोट सम्‍म आन पर्बम ब्रेक्‍ता बाक्‍त। मिनु मेकोमी चिक्‍ब, जन्‍तु, खपीम ग्रेशा गाक्‍ब जन्‍तु नु ङांइ नेल्‍ल आन पर्बम यो ब्रेक्‍ता बाक्‍त। \v 34 रागी ङा शुश मुर सोलोमन आ जोक्‍‍तीक तुइक्‍ती नेंचा तुइक्‍चा कली जाक्‍बाक्‍मा बाक्‍त। रागी ङा पिपपुकीम सोलोमन आ पर्बम नेंशा, मेको आ लोव़ नेंचा कली मुर आन कली सोइक्‍बाक्‍मा बाक्‍त। \c 5 \s1 परमप्रभु आ खिं सेल्‍चा चिक्‍शो \r २इतिहास २:- \p \v 1 टायर ङा पिप हीराममी सोलोमन आ आफ आ पा ङा पिप दुम्‍शो बाक्‍ब देंशो लोव़ नेना बाक्‍त। मिनु मेकोमी आ गेय पाइब आन कली सोलोमन आ बाक्‍तीक सोइक्‍ता बाक्‍त। मारदे हना मेको गेना हना यो दाऊद आ वारच दुम्‍शा बाक्‍शो बाक्‍माक्‍त। \em २सामुएल ५:११\em* \v 2 मिनु सोलोमनम हीराम कली लोव़ सोइक्‍ता बाक्‍त। \v 3 मार लोव़ सोइक्‍ता बाक्‍त देंशा हना “परमप्रभु यावे, आं आफ दाऊदम आ परमप्रभु आ नें कली मान पा खिं का सेल्‍चा थुं पशा यो सेल्‍ने मच‍ब। मारदे हना मेको आ एर ओंथ नेल्‍ल ङा जोरी सत्रु नु लडाइ दुम्‍‍तीके नु परमप्रभु यावेमी मग्रापदा सम्‍म मोदेंशो दुम्‍शो बाक्‍‍त। गे मेको लोव़ नेल्‍ल तुइक्‍नीनी। \v 4 तन्‍न मुल परमप्रभु यावे, आं परमप्रभुमी आं कली सुइ नु लडाइ मपपाइक्‍थु, थुं नाइश्‍शा बाक्‍चा गेती। आं कली लडाइ तोशा श्‍येत गेब सुइ मबाक्‍नीम। \v 5 मोपतीके मुल परमप्रभु यावेमी आं आफ दाऊद कली देंशो खोदेंशो पा, गो परमप्रभु यावे, आं परमप्रभु आ नें कली मान पा, खिं का सेलु दें‍ती। परमप्रभु यावेमी आं आफ दाऊद कली ‘गे इ पा ङा पिप दुम्‍‍ब इ तौमी आं कली मान पा खिं का सेल्‍ब’ देंशो बाक्‍त। \em २सामुएल ७:१३\em* \v 6 मोपतीके गे आं कली लेबानोन रे लाइश्‍शो रवा क्‍योरशा चाक्‍चा हुकुम गेयीनी। आं गेय पाइबपुकी, इन गेय पाइबपुकी नु गारशा गेय पाइनीम। मिनु गे इन गेय पाइब आन कली दोशो गाल्‍च गेचा देंनीनी, गो मेको गेनुङमी। सीदोनी खोदेंशो पा शी क्‍योरस जोक्‍ब एक आंइ दातेमी सुइ मबाक्‍नीम” दे लोव़ कुरब मुर सोइक्‍ता बाक्‍त। \p \v 7 मिनु हीरामम सोलोमन आ लोव़ नेंशा थाम्‍पा ग्‍येरसीशा “परमप्रभु यावे ठेयब बाक्‍ब। मारदे हना मेकोम दाऊद कली इश्‍का मुर आन कली सासन पाइब जोक्‍ब तुइक्‍ब तौ का गेप्‍तु” देंमाक्‍त। \em १राजा १०:९\em* \v 8 मिनु हीरामम सोलोमन कली “गो इन सोइश्‍शो लोव़ नेंता। इन माल्‍शो नेल्‍ल गेनुङ। लेबानोन ङा लाइश्‍शो रवा नु अरु रवा आन शी खाप्‍शा गेनुङ। \v 9 आं गेय पाइबपुकीम मेको रवा लेबानोन रे समुन्‍द्र सम्‍म चाक्‍नीम। मिनु गो मेको शी फ्रेंपाइश्‍शा, इन देंतीक सम्‍म समुन्‍द्रम योल्‍पाइश्‍शा सोइक्‍पाइक्‍नुङमी। गो मेको आन कली इन दें‍तीकेम प्राक्‍पाइक्‍नुङमी। मिनु गे मेको लाइक्‍ने चाप्‍नीनी। मिनु गे आं खिं कली जचा थोव़क सोइश्‍शा आं मिम्‍शो ख‍पीन” दे लोव़ कुरब मुर सोइक्‍ता बाक्‍त। \v 10 मोपा हीरामम सोलोमन कली माल्‍शो लेबानोन ङा लाइश्‍शो रवा आ शी नु अरु शी नेल्‍ले सोइक्‍ता बाक्‍त। \v 11 मिनु सोलोमनम चहिं मेको आ पा ङा हीराम आ खिं कली २० हजार कोर चेरब नु २० कोर रिम्‍शो तेल सोइक्‍ता बाक्‍त। मोपा सोलोमनम बर्स बर्सम मेको सोइक्‍ता बाक्‍त। \em कोर का २२० लिटर बाक्‍ब। \em*\em १राजा ५:२\em* \v 12 मिनु परमप्रभु यावेमी कबल पा देंशो खोदेंशो पा सोलोमन कली जोक्‍तीक तुइक्‍तीक थुं गेवा बाक्‍त। मिनु हीराम नु सोलोमन आस दातेमी दुशा बाक्‍तीक दुम्‍माक्‍त। मिनु मेको निम्‍फा गारशा बाक्‍स, दे सल्‍ला पमु‍सा बाक्‍त। \p \v 13 मिनु पिप सोलोमनम इस्राएल नेल्‍ल रे मोशा गेय पाइब ३० हजार मुर आन कली खुप्‍ती‍मी बाक्‍त। \v 14 मिनु मेकोमी मेको आन कली महिना महिनाम १०, १० हजार पा लेबानोनम सोइक्‍ती‍मी बाक्‍त। मोपा मुरपुकी महिना का लेबानोनम नु महिना निक्‍शी आन खिंम बाक्‍मा बाक्‍त। मेको गेय पाइब आन कली कोव़ब अदोनीराम बाक्‍माक्‍त। \em १राजा ४:६\em* \v 15 सोलोमन के ७० हजार कुरब नु ८० हजार फुल्‍लु ख्रोइक्‍ब मुर पहाडम बाक्‍मा बाक्‍त। \v 16 सोलोमन आ गेय पाइब आन कली कोव़ब ३३ सहे ठेयब मुर बाक्‍मा बाक्‍त। \v 17 मिनु पिप आ अरेशो खोदेंशो पा, परमप्रभु यावे आ खिंम जग वोइक्‍चा कली रिम्‍शो पा फुल्‍लु ख्रोइश्‍शा ग्रुंइद‍मे बाक्‍त। \v 18 मोपा सोलोमन नु हीराम आस मुरपुकी नु गेबाल ङा मुरपुकीम खिं सेल्‍चा कली फुल्‍लु ख्रोइश्‍शा शी ठीक सेल्‍मे बाक्‍त। \em यहोसु १३:५; इजीकीएल २७:९\em* \c 6 \s1 सोलोमनम परमप्रभु आ खिं सेल्‍शो \r २इतिहास ३:१-१४ \p \v 1 इस्राएली इजीप्‍त रे ग्रूशा जाक्‍शो ४ सहे ८० बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु सोलोमनम इस्राएली आन कली हुकुम पशो ४ बर्स नु महिना निक्‍शी ङा जिव महिनाम परमप्रभु यावे आ खिं सेल्‍चा गोवा बाक्‍त। \em मत्ती १:१७\em* \v 2 सोलोमनमी परमप्रभु यावे कली सेल्‍शो खिं ६० कुबीत लाइश्‍शो, २० कुबीत ब्रेम्‍शो नु ३० कुबीत ग्‍येत्‍थ लाइश्‍शो बाक्‍माक्‍‍त। \em कुबीत का ०.५ मिटर खोदेंशो बाक्‍ब। \em* \v 3 मेको परमप्रभु यावे आ खिं आ ङोंइती ङा पिंडी आ ब्रेम्‍शो नु आ लाइश्‍शो २० कुबीत बाक्‍माक्‍त। मेको खिं आ ङोंइती गे १० कुबीत लाइश्‍शो ग्रूशो बाक्‍माक्‍त। \em कुबीत का ०.५ मिटर खोदेंशो बाक्‍ब। \em*\em १राजा ७:१५-२१\em* \v 4 मेकोमी खिं आ दी गे गारोम रोक्‍तीक पाइश्‍शो झेलपुकी सेल्‍पदा बाक्‍त। \v 5 नोले मेकेर चोव़खो नु नेल्‍ल क्‍येङा चोव़खो बाक्‍शो खिं आ एर ओंथ ङा गारो नेल्‍लेम बोइश्‍शो कोठापुकी सेल्‍पदा बाक्‍त। \v 6 मिनु नेल्‍ल क्‍येङा आगा ङा तला ५ कुबीत ब्रेम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु दाते ङा तला ६ कुबीत ब्रेम्‍शो नु नेल्‍ल क्‍येङा आ तार ङा तला ७ कुबीत ब्रेम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मेकोमी ठेयब गारो आ एर ओंथ नेल्‍ले लाङगा गे पाइद्रा वोइक्‍चा कली गारो प्रोव़पदा बाक्‍त। मोपा पाइद्रा खिं ङा गारो मओव़चा ङा पा सेल्‍पदा बाक्‍त। \p \v 7 खिं सेल्‍मेनु, फुल्‍लु खांनीमीन ख्रोद‍मे बाक्‍त। मेको खिं सेल्‍मेनु घन, खा नु मारेइ फलाम के या आन रेयके मनेंसे बाक्‍त। \v 8 नेल्‍ल क्‍येङा आगा ङा तला ङा ओव़तीक दक्‍खिन गे बाक्‍माक्‍त। मिनु मेकेर रे दाते ङा नु आ तार ङा तला लचा कली हिरशो थेंकापुकी बाक्‍मा बाक्‍त। \v 9 मोपा मेकोम लेबानोन ङा लाइश्‍शो रवा के पाइद्रा नु फलेक साप्‍शा खिं सेल्‍ने थुम्‍पदा बाक्‍त। \v 10 मेकोम खिं आ एर ओंथ नेल्‍ल आइक्‍च आइक्‍च कोठा सेल्‍पदा बाक्‍त। मेको कोठा नेल्‍ल ५, ५ कुबीत लाइश्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु मेको कोठा नेल्‍ल लेबानोन ङा लाइश्‍शो रवा आ शीम खिं नु बोइश्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। \p \v 11 मिनु परमप्रभु यावेम सोलोमन कली लोव़ पवा बाक्‍त। \v 12 मार लोव़ पवा बाक्‍त देंशा हना “एको इ सेल्‍शो खिं आ पर्बम लोव़ पाइनुङ। गे आं फुल्‍लुम मुशा ब्रेक्‍शो लोव़ पाप्‍तीवी हना, आं देंशो पतीक लोव़ नु आं शेंशो नेल्‍ल पशा, आं लांम गाक्‍ते हना, इ आफ दाऊद नु थोक्‍शा पशो कबल गे नु पाइनुङ। \em २सामुएल ७:१३\em* \v 13 मिनु गो इस्राएल ङा आं आल आन दातेम बाक्‍नुङ। मिनु गो आं मुर इस्राएली आन कली गेनायो मप्रोंइनुङमी” देंमाक्‍त। \em प्रस्‍थान २९:४५\em* \p \v 14 मोपा सोलोमनम परमप्रभु यावे आ खिं सेल्‍ने थुमा बाक्‍त। \em प्रेरित ७:४७\em* \v 15 मेकोमी खिं आगा गे ङा गारोम लेबानोन ङा लाइश्‍शो रवा आ शी के फलेक गारपाइश्‍शा क्‍येप्‍पदा बाक्‍त। खप रे इर ङा शी सम्‍मन शी के फलेक गारपाइश्‍शा क्‍येप्पदा बाक्‍त। मिनु खपीम चहिं अरु रवा ङा फलेक ब्रपदा बाक्‍त। \v 16 सोलोमनमी मेको खिं आगा आ नोले गे २० कुबीत लाइश्‍शो नेल्‍ल क्‍येङा चोव़खो कोठा सेल्‍पदा बाक्‍त। मेको कोठा नेल्‍ले लेबानोन ङा लाइश्‍शो रवा आन फलेक गारपाइश्‍शा क्‍येप्‍पदा बाक्‍त। \em कुबीत का ०.५ मिटर बाक्‍ब। \em* \v 17 मेको नेल्‍ल क्‍येङा चोव़खो कोठा आ ङोंइती ४० कुबीत लाइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। \em १ कुबीत ०,५ खोदेंशो बाक्‍ब।\em* \v 18 मेको खिं आ आगा गे लेबानोन ङा लाइश्‍शो रवा आ शी के फलेकम चहिं लौका नु बोइश्‍शो फू आ बुटा मुशा आप्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। मेको शी नेल्‍ल मोदेंशो बाक्‍मा बाक्‍त। मेकेर फुल्‍लु का यो मतांइसीशो बाक्‍माक्‍त। \v 19 मेको आ खिं आ नेल्‍ल क्‍येङा आगाम चहिं परमप्रभु यावे आ कबल पशो सन्‍दोस वोइक्‍चा कली नेल्‍ल क्‍येङा चोव़खो कोठा सेल्‍पदा बाक्‍त। \v 20 मेको नेल्‍ल क्‍येङा चोव़खो कोठा पुक्‍शो नु २० कुबीत लाइश्‍शो, २० कुबीत ब्रेम्‍शो नु २० कुबीत ग्‍येत्‍थ लाइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु मेकोमी मेकेर नेल्‍ल क्‍येख सुन क्‍येप्‍‍पदा बाक्‍त। मिनु मोदेंशो पा मेकोमी लेबानोन ङा लाइश्‍शो रवा आ शी के सेल्‍शो चढ़ेतीक कली यो सुनम गिल्‍पदा बाक्‍त। \em कुबीत का ०,५ खोदेंशो बाक्‍ब।\em*\em १राजा ७:४८\em* \v 21 सोलोमनम मेको खिं आगा गे नेल्‍ल क्‍येख सुन क्‍येप्‍‍पदा बाक्‍त। मिनु आगा ङा नेल्‍ल क्‍येङा चोव़खो कोठा नेल्‍ल सुन क्‍येप्‍पाइश्‍‍शा, आ ङोंइती सुन के साङलीपुकी क्‍याइक्‍पदा बाक्‍त। \v 22 मोपा मेकोम खिं आगा नेल्‍ल सुन क्‍येप्‍‍पदा बाक्‍त। आगा बाक्‍तीक ङा चढ़ेतीक कली यो सुनम गिल्‍‍पदा बाक्‍त। \p \v 23 मेकोमी परमप्रभु यावे आ खिं आगा ङा चोव़खो बाक्‍तीकेम तेल रवा आ शी के करूब निक्‍शी सेल्‍पदा बाक्‍त। मेको निम्‍फा १०, १० कुबीत ग्‍‍येत्‍थ लाइश्‍शो बाक्‍सा बाक्‍त। \em कुबीत का ०,५ खोदेंशो बाक्‍ब।\em*\em प्रस्‍थान ३७:७-९\em* \v 24 करूब आ फ्रां का ५ कुबीत लाइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु अर्को यो ५ कुबीत लाइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु फ्रां का आ ङर रे अर्को फ्रां आ ङर सम्‍म १० कुबीत लाइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। \v 25 मोपान अर्को करूब आ फ्रां यो १० कुबीत लाइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। मारदे हना मेको करूब निम्‍फा उइक्‍थ उइक्‍थ पा खाल का ङा बाक्‍सा बाक्‍त। \v 26 मेको करूब निम्‍फा खाल का ङा पा १०, १० कुबीत लाइश्‍शो बाक्‍सा बाक्‍त। \v 27 मिनु मेकोमी मेको करूब आस कली परमप्रभु यावे आ खिं ङा नेल्‍ल क्‍येङा चोव़खो कोठाम वोदा बाक्‍त। मेको करूब आस फ्रां प्राक्‍पाइश्‍शा सेल्‍शो बाक्‍माक्‍त। मोपा करूब का आ फ्रां कामी गारो का कली नु अर्को करूब आ फ्रां कामी अर्को गारो कली थिशो बाक्‍माक्‍त। मिनु मेको आस अर्को फ्रां चहिं दातेम थिमुशो बाक्‍सा बाक्‍त। \v 28 मिनु मेकोमी मेको करूब आस कली यो सुनम गिल्‍पदा बाक्‍त। \p \v 29 मेकोमी परमप्रभु यावे आ खिं ङा नेल्‍ल क्‍येङा चोव़खो कोठा आ एर ओंथ नेल्‍ल, गारो नेल्‍ल करूब, खजूर रवा नु बोइश्‍शो फु आन बुटा मुशा आप्‍पदा बाक्‍त। मेको चोव़खो कोठा आगा नु लाङगा नेल्‍ल मोदेंशो पा मुशा बुटा आप्‍पदा बाक्‍त। \v 30 मिनु मेकोमी परमप्रभु यावे आ खिं ङा नेल्‍ल क्‍येङा चोव़खो कोठा ङा खप नेल्‍ल सुन ब्रपदा बाक्‍त। \p \v 31 मेकोमी नेल्‍ल क्‍येङा चोव़खो कोठा ओव़चा कली तेल रवा आ शी के लाप्‍चो निक्‍शी सेल्‍पदा बाक्‍त। मेको लाप्‍चो ङा शी ५ सुर पाइश्‍शो पा सेल्‍पदा बाक्‍त। \v 32 मिनु मेकोम तेल रवा आ शी के लाप्‍चो निक्‍शीम करूब, खजूर रवा नु बोइश्‍शो फु आन बुटा मुशा आप्‍पदा बाक्‍त। मिनु सुनम गिल्‍पदा बाक्‍त। \p \v 33 मेको खिं ङा लाप्‍चो ङा शी यो तेल रवा आ शी के ४ पाटे पा सेल्‍पदा बाक्‍त। \v 34 मिनु मेकोमी अरु शी के लाप्‍चो निक्‍शी सेल्‍पदा बाक्‍त। मेको आगा नु लाङगा ङा लाप्‍चो हिरब लाप्‍चो बाक्‍सा बाक्‍त। \v 35 मिनु मेकोमी मेकेर नेल्‍ल करूब, खजूर रवा नु बोइश्‍शो फु आन बुटा मुशा आप्‍पदा बाक्‍त। मिनु सुनम गिल्‍पदा बाक्‍त। \v 36 मिनु मेकोमी खिं आगा ङा गारो यो ख्रोइश्‍शो फुल्‍लु सां खेयप ख्रोप्‍शा क्‍येप्‍शा, मेको आ तारी लेबानोन ङा लाइश्‍शो रवा के फलेकम सुम्‍पदा बाक्‍त। \p \v 37 सोलोमनमी सासन पवा आ ४ बर्स जिव माइश्‍शो महिनामी परमप्रभु यावे आ खिं आ जग वोदमे बाक्‍त। \em १राजा ६:१\em* \v 38 मिनु ११ बर्स ङा बुल माइश्‍शो महिनामी मेको खिं नेल्‍ले सेल्‍ने थुम्‍मे बाक्‍त। मेको सेल्‍चा कली ७ बर्स माल्‍दा बाक्‍त। \c 7 \s1 सोलोमनम आ खिं सेल्‍शो \p \v 1 सोलोमन आ खिं सेल्‍चा कली १३ बर्स माल्‍दा बाक्‍त। मिनु मेकोमी आ खिं नु मारेइ मारेइ सेल्‍ने थुमा बाक्‍त। \em १राजा ९:१०\em* \v 2 मेकोमी लेबानोन ङा ब्‍वाकी माइश्‍शो खिं सेला बाक्‍त। मेको खिं सहे का कुबीत लाइश्‍शो, ५० कुबीत ब्रेम्‍शो नु ३० कुबीत ग्‍येत्‍थ लाइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। मेको खिं ४ लहर लेबानोन ङा लाइश्‍शो रवा आ शी के थाम पाइश्‍शो बाक्‍माक्‍‍त। मिनु मेको आ तार लेबानोन ङा लाइश्‍शो रवा आ पाइद्रा वोदा बाक्‍त। \em कुबीत का ०.५ मिटर खोदेंशो बाक्‍ब। \em*\em यसैया २२:८\em* \v 3 मेको नेल्‍ल लेबानोन ङा लाइश्‍शो रवा आ शी के फलेकम साप्‍शो बाक्‍माक्‍त। मेको थाम लहर कामी १५ ओटा पा, लहर सांमी ४५ ओटा बाक्‍मा बाक्‍त। \v 4 मेकेर लहर सां पा झेलपुकी वोइश्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। मेकोपुकी एर ओंथ पा कोव़मुशो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 5 लाप्‍चो ङा शी नेल्‍ल ४ पाटे बाक्‍मा बाक्‍त। मेको यो नेल्‍ल लहर सां पा कोव़मुशो बाक्‍मा बाक्‍त। \p \v 6 मेकोमी ५० कुबीत लाइश्‍शो नु ३० कुबीत ब्रेम्‍शो थाम पाइश्‍शो ठेयब पिंडी सेल्‍पदा बाक्‍त। मिनु मेको आ ङोंइती थाम पाइश्‍शो ओव़तीक बाक्‍माक्‍त। मेको आ ङोंइती इप्‍तीक का यो बाक्‍माक्‍‍त। \p \v 7 मेकोमी निसाफ पचा कली ठेयब नित्‍तीके बाक्‍शो कोठा का सेल्‍पदा बाक्‍त। मेको कली निसाफ पतीक कोठा, दे नें वोदा बाक्‍त। मिनु मेकोमी मेको कोठा नेल्‍ले इर रे उइ सम्‍म लेबानोन ङा लाइश्‍शो रवा आ शी के फलेक क्‍येप्‍पदा बाक्‍त। \p \v 8 मेकोम मेको निसाफ पतीक खिं आ नोले आ बाक्‍तीक खिं सेल्‍पदा बाक्‍त। मेको खिं ङोंइती ङा खिं खोदेंशो पा सेल्‍पदा बाक्‍त। मिनु सोलोमनमी आ ग्‍युंबे पा चाक्‍शो फाराओ आ तमी कली यो मोदेंशोन खिं सेल्‍पदा बाक्‍त। \em १राजा ३:१\em* \p \v 9 मेको खिं नेल्‍ल शुश क्‍येट लाइब फुल्‍लु रे पा सेल्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। मेको फुल्‍लु नेल्‍ले गारपा अराम ख्रोइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। मेको खिं इर रे उइ सम्‍म नु खिंङगा रे लाङगा सम्‍म मोदेंशो फुल्‍लु के सेल्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 10 मेको आ जग फुल्‍लु ठेयब नु शुश क्‍येट लाइब बाक्‍मा बाक्‍त। मेको पुक्‍शोनु कोइ १० कुबीत लाइश्‍शो, कोइ ८ कुबीत लाइश्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 11 मेको आ तार शुश क्‍येट लाइब, थम गारपा ख्रोइश्‍शो फुल्‍लु ब्रपदा बाक्‍त। मिनु मेको तार लेबानोन ङा लाइश्‍शो रवा आ शी के फलेक गारपा ब्रपदा बाक्‍‍त। \v 12 मिनु ठेयब लाङगाम एर ओंथ नेल्‍ल ख्रोइश्‍शा गारपाइश्‍शो फुल्‍लु सां खेयप ब्रशा, फुल्‍लु तार लेबानोन ङा लाइश्‍शो रवा आ शी के फलेक ब्रशो बाक्‍माक्‍त। मिनु परमप्रभु यावे आ खिं आगा ङा लाङगा नु आ पिंडी यो मोदेंशोन बाक्‍माक्‍त। \em १राजा ६:३६\em* \s1 हुराम आ गेय \r २इतिहास ३:१५-५:१ \p \v 13 पिप सोलोमनम हुराम कली टायर रे ब्रेत्‍थ सोइक्‍ता बाक्‍त। \em २इतिहास २:१३-१४\em* \v 14 मेको आ ममा नाप्‍ताली आ खिं ङा आ वोंइश बेक्‍शो मीश मुर का बाक्‍माक्‍त। मेको आ आफ टायर ङा थाम्‍पा कांसा के गेय पस जोक्‍ब मुर बाक्‍माक्‍त। मोपतीके हुराम यो थाम्‍पा कांसा के गेय पस जोक्‍ब बाक्‍माक्‍त। मिनु मेको पिप सोलोमन आ बाक्‍तीक जाक्‍माक्‍त। मिनु आ कली गेशो गेय नेल्‍ल पवा बाक्‍त। \s1 कांसा के थाम निक्‍शी \p \v 15 मेकोम यपाइश्‍शा कांसा के थाम निक्‍शी सेला बाक्‍त। मेको थाम का १८ कुबीत लाइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। मेको आ एर ओंथ नेल्‍ल १२ कुबीत बाक्‍माक्‍त। मिनु अर्को यो मोदेंशोन बाक्‍माक्‍त। \em कुबीत का ०.५ मिटर खोदेंशो बाक्‍त। \em*\em २राजा २५:१७\em* \v 16 मिनु मेकोमी मेको थाम आस ङरम पिया वोइक्‍चा कली यपाइश्‍शो कांसा के पिया निक्‍शी सेला बाक्‍त। मेको निम्‍फा ५, ५ कुबीत लाइश्‍शो बाक्‍सा बाक्‍त। \v 17 मेकोमी थाम आ पिया कली बुटा आप्‍शो जाली के ७ ओटा झुम्‍का सेला बाक्‍त। मिनु अर्को थाम कली यो मोदेंशोन सेला बाक्‍त। \v 18 मिनु मेको थाम आ पिया ग्‍योम्‍चा कली कांसा के जाली नेल्‍ल आन एर ओंथ लहर निक्‍शी बुटा आप्‍शो दारीमपुकी सेला बाक्‍त। मिनु मेकोम अर्को कली यो मोदेंशो पान सेला बाक्‍त। \v 19 मिनु मेको पिंडी ङा थाम आन पिया ४, ४ कुबीत लाइश्‍शो लिली फू खोदेंशो पा सेला बाक्‍त। \v 20 मिनु मेको थाम आ पियामी कचौरा खोदेंशो बाक्‍तीकेम जाली थाम आ पिया आ एर ओंथ नेल्‍ल लहर लहर पा सहे निक्‍शी दारीम क्‍याइक्‍चा कली सेला बाक्‍त। मिनु अर्को थाम कली यो मोदेंशोन सेला बाक्‍त। \v 21 मिनु मेकोमी परमप्रभु यावे आ खिं आ पिंडीम मेको थाम निक्‍शी राप्‍पदा बाक्‍त। मिनु दक्‍खिन गे ङा थाम आ नें याकीन वोदा बाक्‍त। मिनु उत्तर गे ङा थाम आ नें बोआज वोदा बाक्‍त। \v 22 मेको थाम आस पिया लिली फू खोदेंशो बाक्‍मा बाक्‍त। मोपा मेको थाम आस गेय नुम्‍माक्‍‍त। \s1 कांसा के ठेयब बोस \p \v 23 मिनु मेकोमी कांसा के यपाइश्‍शा ब्‍वाक्‍कु वोइक्‍तीक ठेयब बोस का सेला बाक्‍त। मेको आ सुर का रे अर्को सुर सम्‍म १० कुबीत बाक्‍माक्‍त। मेको ५ कुबीत ग्‍येत्‍थ लाइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। मेको आ एर ओंथ पुक्‍शोनु ३० कुबीत बाक्‍‍बाक्‍त। \v 24 मेको ठेयब बोस आ एर ओंथ नेल्‍ल ङा सुरमी कुबीत काम १०, १० ओटा लौका आ बुटा आप्‍शा ग्रुंइशो बाक्‍माक्‍त। मोपा मेको ठेयब बोसुम लहर निक्‍शी लौका सेला बाक्‍त। \v 25 मेको ठेयब बोस १२ ओटा ब्‍यफ आन तार वोइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। मेको ब्‍यफ सां उत्तर गे, सां पच्‍छिम गे, सां दक्‍खिन गे नु सां पूर्ब गे कोव़शो बाक्‍मा बाक्‍त। मेको ब्‍यफ नेल्‍ल लाङगा गे हिरशो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 26 मेको बोस ४ आंइची थांइशो बाक्‍माक्‍त। मिनु मेको आ शोव़ चहिं कचौरा नु बोइक्‍चशो लिली फू खोदेंशो बाक्‍माक्‍त। मेकेर हजार निक्‍शी बाथ ब्‍वाक्‍कु रिक्‍बाक्‍माक्‍त। \em बाथ का २२ लिटर खोदेंशो बाक्‍ब। \em* \s1 कांसा के १० ओटा चिक्‍तीक \p \v 27 मिनु मेकोमी कांसा के १० ओटा अरु निप्‍पाइक्‍‍तीक सेला बाक्‍त। मेको नेल्‍ल ४, ४ कुबीत लाइश्‍शो ४, ४ कुबीत ब्रेम्‍शो नु ३, ३ कुबीत ग्‍येत्‍थ लाइश्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। \em कुबीत का ०.५ मिटर खोदेंशो बाक्‍त। \em* \v 28 मेको निप्‍पाइक्‍‍तीक आन खोइली आन दातेमी बोइक्‍तीके बाक्‍मा बाक्‍त। \v 29 मेको वोइक्‍तीकेमी ब्‍यफ, गुप्‍स नु करूब आन बुटा आप्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। मेको आन दी गे यो झुम्‍का क्‍‍याइश्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 30 मेको निप्‍पाइक्‍‍तीक नेल्‍लेम कांसा के ४, ४ ओटा गुगील बाक्‍मा बाक्‍त। मेको बोस आन पुंमी तिक्‍‍तीक क्‍येप्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। मेको झुम्‍का आन नेक्‍था बाक्‍मा बाक्‍त। \v 31 मेको आन रोक्‍तीक कुबीत का ग्‍येत्‍थ लाइश्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। मेको कुल कुल देंशो बाक्‍मा बाक्‍त। मेको कुबीत का नु आधा ब्रेम्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु मेको आन रोक्‍तीकेमी बुटा आप्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु मेको निप्‍पाइक्‍‍तीक चहिं कुल कुल देंशो ममाइ ४ पाटे बाक्‍मा बाक्‍त। \v 32 मेको ४ ओटा गुगील आगा गे बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु मेको गुगील आन बोइक्‍तीक नु बोइश्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। मेको गुगील नेल्‍ल कुबीत का नु आधा ङा बाक्‍मा बाक्‍त। \v 33 मेको गुगील बग्‍गी आन गुगील खोदेंशो पा सेल्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। मेको आन गुगील नु आन मारेइ मारेइ यपाइश्‍शा सेल्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 34 मेको निप्‍पाइक्‍‍तीक आन तिक्‍तीक ४ पाटे बाक्‍मा बाक्‍त। मेको नेल्‍ल टुक्रा का के सेल्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 35 मेको निप्‍पाइक्‍‍तीक आन तार आधा आधा कुबीत ग्‍येत्‍थ लाइश्‍शो कुल कुल देंशो सुर बाक्‍मा बाक्‍त। मेको निप्‍पाइक्‍‍तीक आन तार बाक्‍शा, मेको नु टुक्रा का के बाक्‍मा बाक्‍त। \v 36 मिनु मेकोमी मेकेर तेक तेक श्‍येत्‍थ बाक्‍मा, मेक मेक गुप्‍स, करूब नु खजूर रवा आन बुटा आबा बाक्‍त। मेको आन एर ओंथ नेल्‍ल मुशा सेल्‍शो कांसा के मालापुकी सेला बाक्‍त। \v 37 मोपा मेकोमी मेको १० ओटा निप्‍पाइक्‍‍तीक सेला बाक्‍त। मेको नेल्‍ल खाल का ङा पा सेला बाक्‍त। \p \v 38 मेको नोले मेकोम कांसा के १० ओटा चिक्‍तीक बोस सेला बाक्‍त। मेको नेल्‍लेमी ४०, ४० बाथ ब्‍वाक्‍कु रिक्‍बाक्‍मा बाक्‍त। मेको पुक्‍शोनु ४, ४ कुबीत ङा बाक्‍मा बाक्‍त। मेको निप्‍पाइक्‍‍तीक नेल्‍ल आन कली का का बाक्‍मा बाक्‍त। \em बाथ का २२ लिटर खोदेंशो बाक्‍ब। \em* \v 39 मिनु मेकोमी ५ ओटा निप्‍पाइक्‍‍तीके खिं आ दक्‍खिन गे नु ५ ओटा खिं आ उत्तर गे वोदा बाक्‍त। मिनु ठेयब बोस चहिं परमप्रभु यावे आ खिं आ दक्‍खिन पूर्ब गे वोदा बाक्‍त। \s1 परमप्रभु आ खिं ङा मार मार \p \v 40 हुराममी बोसपुकी, पुलु ताप्‍तीक नु ग्‍योंबपुकी सेला बाक्‍त। मोपा हुराममी पिप सोलोमन आ देंशो खोदेंशो पा परमप्रभु यावे आ खिं ङा मारेइ मारेइ सेल्‍ने थुमा बाक्‍त। \v 41 थाम निक्‍शी, मेको आस ङर सुम्‍चा कली कचौरा खोदेंशो पिया निक्‍शी, मेको थाम आस पिया ग्‍योम्‍तीक बुटा आप्‍शो जाली निक्‍शी, \v 42 मेको जाली निक्‍शी आस कली ४ सहे दारीम, मेको कचौरा खोदेंशो पिया पाइश्‍शो थाम निक्‍शी आस कली सुम्‍तीक जाली आस कली लहर निक्‍शी दारीम, \v 43 मेको १० ओटा निप्‍पाइक्‍‍तीक आन कली १० ओटा बोस, \v 44 ठेयब बोस का मेको आगा ङा १२ ओटा ब्‍यफ सेल्‍ने थुमा बाक्‍त। \p \v 45 हुराममी बोसपुकी, पुलु ताप्‍तीक नु ग्‍योंबपुकी सेला बाक्‍त। मोपा हुराममी पिप सोलोमन आ देंशो खोदेंशो पा परमप्रभु यावे आ खिं ङा मारेइ मारेइ सेल्‍ने थुमा बाक्‍त। मेको नेल्‍ल टल्‍केशो कांसा के बाक्‍मा बाक्‍त। \v 46 मेको नेल्‍ल पिपम यर्दन खोला ङा दिंम सुक्‍कोथ नु चारेथन आस दातेमी मार मार यपाइक्‍तीकेम यपाइश्‍शा, सेल्‍पाइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। \v 47 सोलोमनम मेको मिश का थोव़क सेल्‍तीके, मेको नेल्‍ल मनाक्‍थुन वोदमे बाक्‍त। मेको सेल्‍चा कली दोशो कांसा माल्‍दा, मेको यो मनाक्‍तमे बाक्‍त। \p \v 48 मिनु सोलोमनम परमप्रभु यावे आ खिं दारपाइक्‍चा कली मारेइ मारेइ थोव़क नेल्‍ल सेल्‍पदा बाक्‍त। मेकोमी सुन के चढ़ेतीके नु कोंइतीक शोब्‍ले वोइक्‍तीक सुन के टेबल यो सेल्‍पदा बाक्‍त। \v 49 क्‍येख सुन के बत्ती दातीक सेल्‍पाइश्‍शा, नेल्‍ल क्‍येङा चोव़खो बाक्‍तीक कोठाम दक्‍खिन गे ५ ओटा नु उत्तर गे ५ ओटा पा वोइक्‍पदा बाक्‍त। सुन के फू खोदेंशो बुटा, सुन के बत्ती दातीक, सुन के थनारो, \v 50 क्‍येख सुन के ग्‍योंब, सल्‍दो ख्रोइक्‍तीक कांइची, बोसपुकी थनौरो, कोइला कुरतीके, ब्‍वाक्‍कु ब्रुइक्‍तीक डाडु, कचौरा, थनौरो, नेल्‍ल क्‍येङा चोव़खो कोठा ङा लाप्‍चो नु अरु लाप्‍चो ङा हेक्‍तीक नेल्‍ल क्‍येख सुन के सेल्‍पदा बाक्‍त। \p \v 51 मिनु पिप सोलोमनम परमप्रभु यावे आ खिं ङा गेय नेल्‍ल थुम्‍पदा बाक्‍त। मिनु मेकोमी आ आफ दाऊदमी जिम्‍मा गेशो थोव़कपुकी, सुन, चांदी नु दारपाइक्‍तीक चाक्‍पाइश्‍शा, परमप्रभु यावे आ खिं ङा शोंप वोइक्‍तीकेमी वोइक्‍पाइक्‍मी बाक्‍त। \c 8 \s1 कबल पशो सन्‍दोस चाक्‍शो \r २इतिहास ५:७-७,१० \p \v 1 मिनु नोले सोलोमनम इस्राएल ङा खाल्‍पा, इस्राएल ङा थर थर ङा ठेयब मुर नु इस्राएली आन खिं खिं ङा मुर आन कली दाऊद आ सहर, सियोन रे परमप्रभु यावे आ कबल पशो सन्‍दोस चाक्‍चा कली यरूसलेम सहरम बुक्‍चा कली ब्रेप्‍पाइक्‍मी बाक्‍त। \v 2 मिनु एथानीम माइश्‍शो ७ महिना ङा चाड नाक्‍ती, इस्राएल ङा मुर नेल्‍ल पिप सोलोमन आ ङोंइती बुक्‍मा बाक्‍त। \v 3 मिनु इस्राएल ङा खाल्‍पा नेल्‍ल जाक्‍ने थुम्‍मे नोले, चढ़ेबपुकीमी परमप्रभु यावे आ सन्‍दोस कुरमे बाक्‍त। \v 4 मिनु चढ़ेब नु लेवीपुकीमी परमप्रभु यावे आ सन्‍दोस नु ग्रुम्‍तीक ताम्‍बुम बाक्‍शो परमप्रभु आ मारेइ मारेइ कुरशा, इर लदमे बाक्‍त। \v 5 मिनु पिप सोलोमन इस्राएल ङा मुर नेल्‍ले नु मेको आ ङोंइती बुक्‍ब नेल्‍लेम, सन्‍दोस आ ङोंइती हिक्‍ने मचाप्‍चा ङा पा भेडा नु ब्‍यफ क्‍योरशा चढ़ेमे बाक्‍त। \em २सामुएल ६:१३\em* \v 6 मिनु नोले चढ़ेबपुकीम परमप्रभु यावे आ कबल पशो सन्‍दोस खिं ङा नेल्‍ल क्‍येङा चोव़खो बाक्‍तीकेम चाक्‍शा करूब आस फ्रां आगाम वोदमे बाक्‍त। \em २सामुएल ६:१७; १राजा ६:२७\em* \v 7 मारदे हना मेको करूब आस फ्रांम सन्‍दोस नु कुरतीक कोक्‍के कली सुम्‍शो बाक्‍सा बाक्‍त। \v 8 मेको कुरतीक कोक्‍के थम लाइश्‍शो बाक्‍तीके, मेको आन सुर नेल्‍ल क्‍येङा चोव़खो बाक्‍तीक आ ङोंइती रे तांइसीबाक्‍मा बाक्‍त। तन्‍न नेल्‍ल क्‍येङा चोव़खो बाक्‍तीक आ लाङगा रे मतांइसी बाक्‍मा बाक्‍त। मेको मुल सम्‍म मेकेर बाक्‍नीम। \em प्रस्‍थान २५:१३-१५\em* \v 9 मिनु होरेब डांडाम परमप्रभु यावेमी इस्राएली आन कली इजीप्‍त रे ग्रुंइची ना कबल पशो बाक्‍त। मेना मोसामी मेको कबल पशो लोव़ मु‍शा ब्रेक्‍शो फुल्‍लु निक्‍शी सन्‍दोसम कुर पा वोदा बाक्‍त। मेको सन्‍दोसम फुल्‍लु निक्‍शी ङा लाक्‍शा अर्को मारेइ मबाक्‍माक्‍त। \em प्रस्‍थान २५:२१; ब्‍यवस्‍था १०:५\em* \v 10 मिनु चढ़ेब नेल्‍ल क्‍येङा चोव़खो बाक्‍तीक रे ग्रूमानु, परमप्रभु यावे आ खिं गोस्‍सुम ब्रीमाक्‍त। \v 11 मिनु मेकेर गोस्‍सुम सुम्‍तीके चढ़ेबपुकीम गेय पने मचाप्‍मे बाक्‍त। मारदे हना परमप्रभु यावे आ छेङछेङम आ खिं ब्रीशो बाक्‍माक्‍त। \em प्रस्‍थान ४०:३४-३५\em* \p \v 12 मिनु सोलोमनमी “परमप्रभु यावे क्‍येर गोस्‍सुम बाक्‍ब देंशो बाक्‍ब। \em प्रस्‍थान २०:२१\em* \v 13 गो इन कली गेना हना यो बाक्‍चा कली गारचा ङा खिं का सेल्‍ता” देंमाक्‍त। \p \v 14 मिनु पिपमी लेश्‍शा कोव़शा, इस्राएल ङा बुक्‍शो मुर नेल्‍ल आन कली आसीक गेमी बाक्‍त। मेना मेकोपुकी चहिं राप्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 15 मिनु मेकोमी “परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभु ठेयब बाक्‍ल। मेकोमी आं आफ दाऊद नु कबल पा, मुल मेको खाप्‍तु। \v 16 मारदे हना मेकोमी ‘गो आं मुर आन कली इजीप्‍त रे ग्रुंइशा चाक्‍गु रे मुल सम्‍म इस्राएल ङा तेकोइ थर ङा मुर आन सहरम आं नें बाक्‍ल, दे आं खिं सेल्‍चा कली मयोव़ङु। तन्‍न गो आं मुर इस्राएली आन कली सासन पचा कली दाऊद कली योव़ता’ देंत। \v 17 आं आफ दाऊदमी परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभु आ नें कली मान पा खिं का सेल्‍चा मिम्‍शो बाक्‍त। \em २सामुएल ७:-\em* \v 18 तन्‍न परमप्रभु यावेमी आं आफ दाऊद कली ‘गे आं नें कली मान पा खिं का सेल्‍चा मिम्‍ताक्‍वी, मेको रिम्‍शो बाक्‍त। \v 19 मो हना यो गे मेको खिं मसेल्‍नेवे। तन्‍न इ तौमी आं नें कली मान पा खिं का सेल्‍ब’ देंशो बाक्‍‍तीनी। \v 20 मुल परमप्रभु यावेमी ‘गो पाइनुङ’ देंशो लोव़ खाप्‍तु। गो आं आफ दाऊद आ पा ङा पिप दुम्‍शो बाक्‍नुङ। मिनु परमप्रभु यावेमी ‘पाइनुङ’ देंशो खोदेंशो पा गो इस्राएल ङा पिप दुम्‍ती। मिनु परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभु आ नें कली मान पा एको खिं सेल्‍ता। \v 21 गो मेकेर परमप्रभु यावे आ कबल पशो सन्‍दोस बाक्‍‍तीके का सेल्‍ता। परमप्रभु यावेमी इं किकी पिपी आन कली इजीप्‍त रागी रे ग्रुंइशा चाक्‍गानु, मेकोपुकी नु कबल पशो बाक्‍माक्‍त” देंमाक्‍त। \s1 सोलोमन आ प्रार्थना \p \v 22 मिनु सोलोमनम इस्राएल ङा बुक्‍शो मुर नेल्‍ल आन दातेम परमप्रभु यावे कली चढ़ेतीक आ ङोंइती राप्‍शा, आ गुइ सरीङ गे क्‍युक्‍गा बाक्‍त। \v 23 मिनु मेकोमी “परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभु इर स्‍वर्गम नु रागीम इन खोदेंशो अर्को तेकोइ परमप्रभु मबाक्‍नीम। इन कली आन थुं नेल्‍लेमी नोले खोइक्‍ब, इन गेय पाइब आन कली पशो कबल खाप्‍शा, मेको आन कली गेना हना यो दाक्‍नीनी। \v 24 गे इन गेय पाइब, आं आफ दाऊद नु पशो कबल खाप्‍तीनी। मुलाक्‍ती ‘गो पाइनुङ’ देंशो कबल थमा पा खाप्‍तीनी। \v 25 मोपतीके परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभु इन गेय पाइब आं आफ दाऊद नु पशो कबल खाप्‍पीन। गे मेको नु कबल पा ‘गेना हना यो इ तौ चच रे इस्राएलम पिप दुम्‍नीम। तन्‍न मेकोपुकी इ खोदेंशो पा आं ङोंइती होस पा गाक्‍तेक्‍म हना, ला मोदेंशो दुम्‍ब’ देंशो बाक्‍तीनी। \v 26 मोपतीके इस्राएली आन परमप्रभु, इन गेय पाइब आं आफ दाऊद कली ‘गो पाइनुङ’ देंशो लोव़ खाप्‍पीन” देंमाक्‍त। \p \v 27 मेकोमी “मार, थमा पा परमप्रभु रागीम बाक्‍बा ङा? कोव़ङीन, इर ङा ठेयब सरीङम ला यो गे मरिक्‍नीनी हना, एको आं सेल्‍शो खिंम दोपा रिक्‍नीनी ङा? \em यसैया ६६:१; प्रेरित १७:२४\em* \v 28 मो हना यो परमप्रभु यावे, आं परमप्रभु इन गेय पाइब आं प्रार्थना नु आं पुंइशो लोव़ नेनीन। मुलाक्‍ती इन गेय पाइबमी इन ङोंइती ठेयब सेंदा पा पुंइशो लोव़ नेनीन। \v 29 मिनु नाक्‍दो नाक्‍ती एको खिं कली कोव़ङीन। गे ‘गो एको खिंम बाक्‍नुङ’ देंशो बाक्‍तीनी। मोपतीके इन गेय पाइब आं लोव़ नेनीन। \em जकरिया १२:४; प्रस्‍थान २:२४\em* \v 30 इन गेय पाइब नु इन मुर इस्राएलीम एको खिं गे कोव़शा पुंइतेक्‍म हना, मेको आन पुंइशो गेन। मेको आन लोव़ इर इन बाक्‍तीक रे नेनीन। मिनु गे मेको आन पुंइशो गेशा, माफ गेने। \p \v 31 सुइ मुरुमी आ नेक्‍था ङा मुर आन पर्बम मरिम्‍शो पा कसम जपाइक्‍तु हना, मेकोम मेको कसम एको इन खिं ङा चढ़ेतीक आ ङोंइती जाप्‍तु हना, \v 32 गे इर स्‍वर्गम मेको आन लोव़ नेंशा, निसाफ पने। मिनु दोस ताइब आ मरिम्‍शो पशो आ पियामी मोइक्‍तीन। मिनु ठीक पाइब कली दोस मताइब बाक्‍ब देंनीन। मोपा ठीक पाइब कली रिम्‍शो पाइब दुमीन। \p \v 33 मिनु इन मुर, इस्राएलीपुकीमी पाप पशा आन जोरी सत्रु नु ब्रुशा, इन गे लेश्‍शा ‘गे आंइ परमप्रभु यावे बाक्‍नीनी’ दे एको इन खिं गे कोव़शा पुंइतेक्‍म हना, \v 34 इर स्‍वर्ग रे मेको आन पुंइशो नेनीन। मिनु इन मुर इस्राएली आन पाप माफ गेन। मिनु मेको आन किकी पिपी आन कली गेशो रागीम लेश्‍शा चाक्‍कीन। \p \v 35 मिनु इन मुरपुकीमी पाप पतीके सरीङ चोक्‍सीशा रेउ मयित हना, इन गेशो सजाइ तुइश्‍शा, ‘गे आंइ परमप्रभु यावे बाक्‍नीनी’ दे आन पशो पाप प्रोंइतेक्‍म हना, \em १राजा १७:१\em* \v 36 इर स्‍वर्ग रे मेको आन पुंइशो लोव़ नेंशा, इन गेय पाइब, इन मुर इस्राएली आन पाप माफ गेने। मेको आन पचा माल्‍शो शेंदीन। मिनु मेको आन कली गेशो रागीमी रेउ यिपतीन। \p \v 37 मेको रागीम अन्‍काल दुम्‍‍त हना, मुर बेक्‍तीक रोइ जाक्‍त हना, बाली नाली सोव़तीक नु बुक्‍खी ङाइक्‍तीक रोइ जाक्‍त हना, सल्‍हा माले नु बुस्‍स जाक्‍तेक्‍म हना, मेको आन तेकोइ सहरम जोरी सत्रुम पुम्‍ताक्‍म हना, मारेइ श्‍येत नु मारेइ रोइ जाक्‍त हना, \v 38 इन मुर इस्राएली सुइम आन थुंम श्‍येत जशा, एको इन खिं गे कोव़शा आन गुइ क्‍युक्‍शा पुन्‍मेनु, इन बाक्‍तीक इर स्‍वर्ग रे मेको आन पुंइशो नेनीन। \v 39 गे मुर नेल्‍ल आन थुं तुइक्‍तीके, इन बाक्‍तीक स्‍वर्ग रे मेको आन लोव़ नेंशा, आन पशो कोव़शा माफ गेने। मारदे हना गे ला मुर नेल्‍ल आन थुं तुइक्‍ब बाक्‍नीनी। \em भजन संग्रह १३९:१-२\em* \v 40 मिनु मेकोपुकी इन कली मान पा हिंशा, आंइ किकी पिपी आन कली इन गेशो रागीम बाक्‍नीम। \p \v 41 मिनु इन मुर इस्राएली ममाइ, तन्‍न अर्को रागी ङा मुर सुइमी इन कली तुइश्‍शा ङोन ङोन रागी रे जाक्‍तेक्‍म हना, \em गन्‍ती १५:१४-१६\em* \v 42 मेकोपुकीम इन ठेयब नें, इन ठेयब सक्ति नु इन वारच पतीके नेंशो बाक्‍तेक्‍म। मोदेंशो मुर जाक्‍शा, एको खिं गे कोव़शा पुंइतेक्‍म हना, \v 43 गे मेको आन लोव़ इन बाक्‍तीक स्‍वर्ग रे नेंशा, मेको अर्को रागी ङा मुर आन पुंइशो नेल्‍ल गेने। मिनु इन मुर इस्राएली खोदेंशो पा रागी ङा मुर नेल्‍लेम इन नें तुइक्‍तमेक्‍ल। मिनु इन कली मान पा हिंमल। गे एको आं सेल्‍शो खिंम बाक्‍नीनी, दे तुइक्‍तमेक्‍ल। \p \v 44 मिनु इन मुर आन जोरी सत्रु नु लडाइ पथ लाम्‍तेक्‍म हना, गे मेको आन कली तेइ सोइक्‍ताक्‍नी हना, मेकोपुकीम एको इन योव़शो सहर नु गोम इन कली सेल्‍शो एको खिं गे कोव़शा, पुंइतेक्‍म हना, \v 45 गे स्‍वर्ग रे मेको आन पुंइशो नेनीन। मिनु मेको आन कली वारच पतीन। \p \v 46 मेकोपुकीम पाप पाम्‍तेक्‍म हना, मारदे हना पाप मपाइब सुइ मबाक्‍नीम। मिनु गे इन गाइश्‍शोमी आन जोरी सत्रु आन गुइम गेतीनी। मिनु मेकोपुकीम मेको आन कली आन रागीम ग्‍याइश्‍शा लाइक्‍तेक्‍म हना, \em भजन संग्रह १४:३-४; रोमी ३:२३\em* \v 47 मिनु मेकोपुकीम आन कली ग्‍याइश्‍शा लाइश्‍शो रागीम श्‍येत जशा ‘गो पाप पाइतक। दूली पा काइ मरिम्‍शो पाइतक’ देंतेक्‍म हना, \em नेहेम्‍याह ९:३३; दानीएल ९:५\em* \v 48 मिनु मेको आन ग्‍याइश्‍शा लाइश्‍शो जोरी सत्रु आन रागीमी आन थुं नेल्‍लेम इन गे लेत्‍तेक्‍म हना, मेको आन किकी पिपी आन कली इन गेशो रागी नु इन योव़शो एको सहर नु इन नें कली मान पा आं सेल्‍शो खिं गे कोव़शा, इन कली पुंइतेक्‍म हना, \em दानीएल ६:११\em* \v 49 इन बाक्‍तीक इर स्‍वर्ग रे मेको आन पुंइशो लोव़ नेंशा, आन माल्‍शो गेन। मिनु मेको आन कली वारच पतीन। \v 50 मिनु मेको इन मुर आन पाप नु हेंथे पशो नेल्‍ल माफ गेने। मिनु मेको आन जोरी सत्रुम शिशी पपतीन। \v 51 मारदे हना मेकोपुकी इन खिं ङा मुर बाक्‍नीम। गे मेको आन कली शुश श्‍येत गेतीके इजीप्‍त रागी रे ग्रुंइशा चाक्‍तीनी। \v 52 मिनु गे इन गेय पाइब नु इन मुर इस्राएली आन कली कोव़ङीन। मेको आन पुंइशो लोव़ गेना हना यो नेनीन। मिनु मेकोपुकीम इन कली ब्रेम्‍मानु, मेको आन ब्रेश्‍शो नेनीन। \v 53 मारदे हना गे मेको आन कली इन मुर सेल्‍चा कली, रागी नेल्‍ल ङा मुर आन दाते रे योव़शा तिल्‍तीनी। मोपा आंइ किकी पिपी आन कली इजीप्‍त रे ग्रुंइशा चाक्‍नीनु, इन गेय पाइब मोसा कली मोदेंशो लोव़ पशो बाक्‍तीनी” देंमाक्‍त। \em प्रस्‍थान १९:५-६\em* \p \v 54 मोपा सोलोमनम परमप्रभु यावे कली प्रार्थना पा पुंइने थुमा बाक्‍त। मिनु मेको परमप्रभु यावे कली चढ़ेतीक आ ङोंइती रे बोक्‍माक्‍त। मेकेर सरीङ गे कोव़शा आ गुइ क्‍युक्‍शा आ पोक्‍च थेक्‍शा प्रार्थना पशो बाक्‍माक्‍त। \v 55 मिनु मेको राप्‍‍शा, ठेयब सेंदा पा बुक्‍शा बाक्‍शो इस्राएली नेल्‍ल आन कली आसीक गेमी बाक्‍त। \p \v 56 मेकोमी “आ मुर इस्राएली आन कली आ देंशो खोदेंशो पा नाइक्‍चा गेब परमप्रभु यावे ठेयब बाक्‍ल। मेकोम आ गेय पाइब मोसा रे पा पाइनुङ देंशो रिम्‍शो गेय नेल्‍ले का सम्‍म यो मख्राइक्‍थु, पाप्‍तु। \em यहोसु २१:४५\em* \v 57 परमप्रभु यावे इं परमप्रभु इं किकी पिपी नु बाक्‍शो खोदेंशो पा गोपुकी नु यो बाक्‍ल। मेकोमी इं कली गेनायो मप्रोनल। \v 58 मेकोमी इं किकी पिपी आन कली शेंशो लोव़, आ फुल्‍लुम मुशा ब्रेक्‍शो लोव़ नु आ ठीक पतीक लोव़ पना पन, इन थुं नेल्‍लेमी मेको आ लांम गाक्‍कीन। \v 59 गो इं परमप्रभु यावे आ ङोंइती पुंइशो लोव़ नाक्‍दो नाक्‍ती परमप्रभु यावे, इं परमप्रभु आ ङोंइती बाक्‍ल। मिनु मेकोमी नाक्‍त किंत किंत आ गेय पाइब नु आ मुर इस्राएली इं माल्‍शो गेशा, वारच पवल। \v 60 मिनु रागी ङा मुर नेल्‍लेमी परमप्रभु यावे ला परमप्रभु बाक्‍ब, दे तुइक्‍नीम। मिनु मेको ङा लाक्‍शा अर्को सुइ परमप्रभु मबाक्‍ब, दे यो तुइक्‍नीम। \v 61 मोपतीके इं थुं नेल्‍लेमी परमप्रभु यावे, इं परमप्रभु कली जिम्‍मा गेसय। मुलाक्‍त खोदेंशो पा गोपुकीमी आ फुल्‍लुम मुशा ब्रेक्‍शो लोव़ टिना टिन, आ शेंशो पना पन बाक्‍य” देंमाक्‍त। \s1 परमप्रभु आ खिं जिम्‍मा गेशो \p \v 62 मिनु नोले पिप नु इस्राएली नेल्‍लेमी परमप्रभु यावे आ ङोंइती चढ़ेतीक चढ़े‍मे बाक्‍त। \v 63 सोलोमनमी दुशा बाक्‍चा आ पर्बम २२ हजार ब्‍यफ नु लाख का २० हजार भेडा चढ़ेवा बाक्‍त। मोपा पिप नु इस्राएल ङा मुर नेल्‍लेमी परमप्रभु यावे आ खिं कली जिम्‍मा गेमे बाक्‍त। \v 64 मेको नाक्‍त पिपमी परमप्रभु यावे आ खिं आ ङोंइती बाक्‍शो लाङगा आ दाते ङा लाङगा कली यो तिला बाक्‍त। मारदे हना मेकोमी मेकेर चोशा चढ़ेतीके, अन्‍न चढ़ेतीके नु दुशा बाक्‍चा आ पर्बम चढ़ेतीके आन बोंसो चढ़ेवा बाक्‍त। अन्‍न चढ़ेतीके, दुशा बाक्‍चा आ पर्बम चढ़ेतीके नु चोशा चढ़ेतीक आन बोंसो वोइक्‍चा कली मेको परमप्रभु यावे आ ङोंइती बाक्‍शो कांसा के चढ़ेतीके आइक्‍च दुम्‍माक्‍त। \p \v 65 मिनु सोलोमन नु मेको नु बुक्‍शा बाक्‍शो इस्राएली लेबो-हमाथ रे इजीप्‍त ङा खोला सम्‍म ङा ठेयब हुल नेल्‍लेमी परमप्रभु यावे, इं परमप्रभु आ ङोंइती मेको नाक्‍त रे ७ नाक्‍त सम्‍म नु अर्को ७ नाक्‍त तेम्‍शा, नेल्‍ल पा १४ नाक्‍त सम्‍म चाड मानेमे बाक्‍त। \v 66 मिनु आ दीसा मेकोमी मुर आन कली आन खिं सोइक्‍ती‍मी बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीम पिप कली ठेयब सेल्‍मे बाक्‍त। मिनु परमप्रभु यावेमी आ गेय पाइब दाऊद नु आ मुर इस्राएली आन कली रिम्‍शो पशो तशा, ग्‍येरना ग्‍येरन आन आन खिं लमा बाक्‍त। \c 9 \s1 परमप्रभुमी लोव़ पशो \r २इतिहास ७:११-२२ \p \v 1 मिनु सोलोमनम परमप्रभु यावे आ खिं, पिप आ खिं नु आ सेल्‍चा दाक्‍शो मारेइ मारेइ नेल्‍ल सेल्‍ने थुमा बाक्‍त। \v 2 मेना परमप्रभु यावेम सोलोमन कली गिबोनम लोव़ पशो खोदेंशो पा लेंशा लोव़ पवा बाक्‍त। \em १राजा ३:५\em* \v 3 मिनु परमप्रभु यावेमी मेको कली “गो इ आं ङोंइती पशो प्रार्थना नु इ पुंइशो लोव़ नेंता। गो एको इ सेल्‍शो खिं कली आं के सेल्‍ता। मिनु गो गेना हना यो एकेर बाक्‍नुङ। आं थुं एकेर बाक्‍शा, गो एको खिं कली गेना हना यो कोव़नुङ। \em १राजा ८:२९\em* \v 4 मिनु गे चहिं ब्रेम्‍शो दुम्‍शा, इ आफ दाऊद खोदेंशो पा आं ङोंइती गेना हना यो रिम्‍शो पाइब नु रिम्‍शो थुं पाइश्‍शो दुम्‍ते हना, आं इ कली शेंशो नेल्‍ल पना पन, आं फुल्‍लुम मुशा ब्रेक्‍शो लोव़ नु आं निसाफ पतीक लोव़ नेल्‍ल पाप्‍तीवी हना, \v 5 गो इ राज्‍य इस्राएल कली गेना हना यो बोल्‍यो दुम्‍पाइक्‍नुङ। मिनु गो इ आफ दाऊद कली ‘इ तौ चच रे गेना हना यो इस्राएलम पिप दुम्‍नीम’ दे कबल पशो खोदेंशो पा गे नु यो कबल पाइनुङ। \em २सामुएल ७:१२; येरमीया ३३:१७\em* \p \v 6 तन्‍न गे नु इ आलपुकी आं नोले खोइक्‍चा प्रोंइशा, गो इन ङोंइती वोइश्‍शो आं शेंशो नु आं फुल्‍लुम मुशा ब्रेक्‍शो लोव़ मपाइतीनी हना नु देवी देवता आन कली पूजा पाइतीनी हना, \v 7 गो इस्राएली आन कली आं गेशो रागी रे खेरनुङमी। मिनु एको आं कली सेल्‍शो खिं कली प्रोंइशा मकोव़नुङ। मिनु इस्राएली चहिं मुर नेल्‍ल आन दातेमी मुने दोक्‍शा, ग्रांग्रा दित्‍तीक दुम्‍नीम। \em ब्‍यवस्‍था ४:२६; ब्‍यवस्‍था ८:१९-२०; मत्ती २३:३८\em* \v 8 एको खिं ब्रेश्‍शा, फुल्‍लु देल्‍शो दुम्‍ब। मिनु नोले एकेर गाक्‍ब मुर नेल्‍ल छक लाक्‍नीम। मिनु मुरपुकीमी मेको तशा ‘मारदे परमप्रभु यावेमी एको खिं नु एको रागी कली ओं पवा, माइ?’ दे शुक्‍शी पाइनीम। \v 9 मिनु मुरपुकीमी ‘मेकोपुकीमी परमप्रभु यावे, आन परमप्रभुम मेको आन किकी पिपी आन कली इजीप्‍त रागी रे ग्रुंइशा चाक्‍तु हना यो, मेको कली प्रोंइशा, देवी देवता आन कली मानेशा, पूजा पाम्‍तेक्‍म। मोपतीके परमप्रभु यावेमी मेको आन कली मोदेंशो श्‍येत गेप्‍तु’ देंनीम” देंमाक्‍त। \s1 सोलोमन नु हीराम \r २इतिहास ८:७-११ \p \v 10 सोलोमन कली परमप्रभु यावे आ खिं नु आ बाक्‍तीक खिं सेल्‍चा कली २० बर्स माल्‍दा बाक्‍त। \em १राजा ६:३८; १राजा ७:१\em* \v 11 टायर ङा पिप हीराममी सोलोमन कली माल्‍शो लेबानोन ङा लाइश्‍शो रवा आ शी, अरु शी, सुन नु आ माल्‍शो नेल्‍ल गेशो बाक्‍माक्‍त। मोपतीके पिप सोलोमनमी हीराम कली गालील रागी ङा २० ओटा सहर गेवा बाक्‍त। \em २इतिहास ८:२\em* \v 12 मिनु हीरामम टायर रे मेको सोलोमन आ गेशो सहरपुकी कोव़थ लमाक्‍त। मिनु मेकोम मेको सहर मदाक्‍ता बाक्‍त। \v 13 मिनु मेकोमी सोलोमन कली “आं लोक्‍ब, मेको इ गेशो सहरपुकी दा दोकका देंशो बाक्‍तेक्‍मे” देंमाक्‍त। मिनु मेकोम मेको सहर आन कली “काबुल रागी” देंशो नें वोदा बाक्‍त। मेको सहर आन नें मुल सम्‍म मेकोन बाक्‍नीम। \v 14 मिनु हीराममी पिप सोलोमन कली सहे का २० टलेन्‍ट सुन सोइक्‍ता बाक्‍त। \em टलेन्‍ट का ३४ किलो बाक्‍ब। \em* \s1 सोलोमन आ गेय पाइब \p \v 15 पिप सोलोमनम पपाइश्‍शो गेय मार मार बाक्‍त देंशा हना, परमप्रभु यावे आ खिं, आ बाक्‍तीक खिं, मिल्‍लो माइश्‍शो बोल्‍यो दरवार, यरूसलेम ङा गारो, हासोर, मेगीददो नु गेजेर सहर सेल्‍पदा बाक्‍त। \v 16 इजीप्‍त ङा पिप फाराओम गेजेर सहर कली लडाइ तोशा ग्राशा, मेकेर मी सुइश्‍शो बाक्‍माक्‍‍त। मेकोम मेकेर बाक्‍ब कनानी आन कली साइश्‍शा, मेको सहर आ तमी, सोलोमन आ मीश कली दाइजो गेशो बाक्‍माक्‍त। \em यहोसु १६:१०; १राजा ३:१\em* \v 17 मिनु सोलोमनम गेजेर सहर, बेथ-होरोन, \v 18 बालाथ नु मेको गोरशो रागी ङा तामार नु आ एर ओंथ ङा रागी, \v 19 सोलोमन आ मार मार वोइक्‍तीक सहरपुकी, आ बग्‍गी नु शारा वोइक्‍तीके नु शारा ङोइक्‍ब आन कली बाक्‍चा कली सहरपुकी यो सेल्‍पदा बाक्‍त। सोलोमनमी यरूसलेम, लेबानोन नु आ सासन पशो राज्‍य नेल्‍लेमी मार सेल्‍चा दाक्‍शो बाक्‍मे, मेको सेल्‍ने थुमा बाक्‍त। \em १राजा १०:२६\em* \v 20 मिनु लीशो एमोरी, हित्ती, परिज्‍जी, हिव्‍वी नु यबुसी चहिं इस्राएली आन थर ङा मुर मबाक्‍मा बाक्‍त। \v 21 इस्राएलीपुकीमी मेको रागीम लीशो मेको आन चच युइ आन कली काइ मवोइक्‍थु साइक्‍ने मचाप्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। सोलोमनमी मेको आन कली गेय पाइब वाइल सेल्‍शा वोइक्‍मी बाक्‍त। मेको मुल सम्‍म मोपान बाक्‍शो बाक्‍नीम। \em यहोसु १६:१०\em* \v 22 तन्‍न सोलोमनम इस्राएली सुइ आन कली वाइलीम वाइल मसेल्‍मी बाक्‍त। मेकोपुकी चहिं लडाइ पाइब, लडाइ पाइब आन ठेयब मुर, कप्‍तान, बग्‍गी चलेब आन ठेयब मुर नु शारा ङोइक्‍ब सेल्‍मी बाक्‍त। \p \v 23 मिनु सोलोमन आ ठेयब गेय पाइब ५ सहे ५० जना बाक्‍मा बाक्‍त। मेकोपुकी गेय पाइब आन कली कोव़ब बाक्‍मा बाक्‍त। \p \v 24 मिनु फाराओ आ तमी दाऊद आ सहर रे पिप सोलोमनम सेल्‍शा गेशो आंम खिंम लमाक्‍त। सोलोमनमी मिल्‍लो माइश्‍शो बोल्‍यो दरवार यो सेल्‍पदा बाक्‍त। \p \v 25 मिनु सोलोमनमी परमप्रभु यावे कली सेल्‍शो चढ़ेतीकेमी बर्सम खेयप सां परमप्रभु यावे आ ङोंइती चोशा चढ़ेतीक नु दुशा बाक्‍चा आ पर्बम चढ़ेतीक चढ़ेशा धूप यो चोशा चढ़ेवा बाक्‍त। मोपा मेकोम परमप्रभु यावे आ खिं ङा गेय नेल्‍ल पवा बाक्‍त। \s1 सोलोमनम जहाज सेल्‍पाइश्‍शो \p \v 26 मिनु पिप सोलोमनम लल समुन्‍द्र आ शुंइच एदोम रागी एलोथ आ नेक्‍था एस्‍योन-गेबेर सहरम जहाजपुकी यो सेल्‍पदा बाक्‍त। \em गन्‍ती ३३:३५; २इतिहास ८:१७-१८\em* \v 27 हीराममी समुन्‍द्र आ पर्बम तुइक्‍ब नु जहाजम गेय पाइब मुर सोलोमन आ गेय पाइबपुकी नु गेय पपाइक्‍चा कली सोइक्‍ती‍मी बाक्‍त। \em १राजा १०:११\em* \v 28 मिनु मेकोपुकी जहाजम ओफीर लमा बाक्‍त। मिनु मेकेर रे ४ सहे २० टलेन्‍ट सुन चाक्‍ग्‍मे बाक्‍त। मिनु मेको पिप सोलोमन कली गेमे बाक्‍त। \em उत्‍पत्ती १०:२९\em* \c 10 \s1 शेबा ङा पिपीम जाक्‍शो \r २इतिहास ९:१-१२ \p \v 1 शेबा ङा पिपीममी सोलोमन आ रिम्‍शो पशो नेल्‍ल, परमप्रभु यावे आ ठेयब नें नु आ पशो नेल्‍ल नेना बाक्‍त। मिनु लोव़ लेन्‍ने मचाप्‍चा ङा लोव़ कुरशा सोलोमन कली नाक्‍चा कली जाक्‍माक्‍त। \em मत्ती १२:४२; १राजा ५:१४\em* \v 2 मेको शुश मुर नु शुश मस्‍ला, सुन नु शुश क्‍येट लाइब हीरा दलओंठम कुरपाइश्‍शा यरूसलेम जाक्‍माक्‍त। मिनु आ थुंम बाक्‍शो लोव़ नेल्‍ल सोलोमन कली देंमाक्‍त। \v 3 मिनु सोलोमनम मेको आ हिल्‍लो पशो लोव़ नेल्‍ल लेत्‍ता बाक्‍त। मेको हिल्‍लो पशो लोव़ लेत्‍चा कली पिप कली मारेइ श्‍येत मदुम्‍माक्‍त। \v 4 मिनु शेबा ङा पिपीममी सोलोमन आ जोक्‍तीक तुइक्‍तीक नेल्‍ले, मेको आ सेल्‍शो पिप आ खिं, \v 5 मेको आ जचा थोव़क, मेको आ एर ओंथ बाक्‍ब आ ठेयब गेय पाइब आन बाक्‍तीके, आ गेय पाइब आन गेय पशो, मेको आन फेक्‍शो वा, आ ग्‍योंबपुकी, परमप्रभु यावे आ खिंम चोशा चढ़ेतीकपुकी तशा, शुश छक लाक्‍माक्‍त। \p \v 6 मिनु मेकोमी पिप कली “गो आं रागीमी इन गेय नु जोक्‍तीक तुइक्‍‍तीक आ पर्बम लोव़ नेंता। \v 7 तन्‍न गो आंमा जाक्‍शा, मतङा सम्‍म थमा मसुदु। मेको आं कली नें‍शो दा उइक्‍थ लाइ यो मनें‍शो बाक्‍ती। इन जोक्‍तीक तुइक्‍तीक, इन पशो गेय नु इन शोंप आ पर्बम आं नेंशो क्‍येङा यो शुश बाक्‍त। \v 8 इन मीशपुकी नु इन गेय पाइबपुकीमी गेना हना यो इन जोक्‍शो तुइश्‍‍शो लोव़ नेंशा ग्‍येरसीशो बाक्‍नीमी। \v 9 मिनु परमप्रभु यावे, इन परमप्रभु ठेयब बाक्‍ब। मेकोमी इन कली दाक्‍शा इस्राएल कली सासन पचा कली पिप सेल्‍तु। परमप्रभु यावेमी इस्राएली आन कली गेना हना यो दाक्‍ताक्‍व। मोपतीके मेकोमी इन कली ठीक निसाफ पचा नु ठीक पचा कली मेको आन पिप सेल्‍शो बाक्‍त” देंमाक्‍त। \em १राजा ५:२१\em* \v 10 मिनु नोले मेकोमी पिप कली सहे का २० टलेन्‍ट सुन, शुश मस्‍लापुकी नु शुश क्‍येट लाइब हीरापुकी गेवा बाक्‍त। शेबा ङा पिपीममी सोलोमन कली गेशो खोदेंशो पा शुश मस्‍ला ङोंइती सुइम मचाक्‍गमे बाक्‍त। \em टलेन्‍ट का ३४ किलो बाक्‍ब। \em* \p \v 11 मेको नेल्‍ल प्रोंइशा यो हीराम आ जहाजपुकीम ओफीर रे सुन चाक्‍बाक्‍मा बाक्‍त। मेकोपुकीमी जहाजम सिरी खन्‍ड के शुश क्‍येट लाइब शी नु हीरापुकी चाक्‍बाक्‍मा बाक्‍त। \em १राजा ९:२७-२८\em* \v 12 मिनु पिपमी मेको सिरी खन्‍ड के शी रे परमप्रभु यावे आ खिं नु आ बाक्‍तीके खिं कली क्रेसी ङा ग्‍याइक्‍तीक सेल्‍पदा बाक्‍त। मिनु कुम्‍सो पाइब आन कली बीना नु तार पाइश्‍शो ताप्‍तीक यो मेको शी के सेल्‍पदा बाक्‍त। मेको मोदेंशो पा सिरी खन्‍ड के शी गेना यो मचाक्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु मेना रे मुल सम्‍म यो गेनायो मतांइसीशो बाक्‍ब। \p \v 13 मिनु पिप सोलोमनम शेबा ङा पिपीम कली आ गेशो प्रोंइशा यो आ दाक्‍शा पुंइशो थोव़क नेल्‍ल गेवा बाक्‍त। मेको नोले मेको आ गेय पाइब नेल्‍ल लाइश्‍शा आ रागी लेम्‍माक्‍त। \s1 सोलोमन आ शोंप \r २इतिहास ९:१३-२८ \p \v 14 सोलोमन आ बाक्‍तीकेम बर्स बर्सम जाक्‍शो सुन सहे सां ६६ टलेन्‍ट दुम्‍बाक्‍माक्‍त। \em टलेन्‍ट का ३४ किलो बाक्‍ब। \em* \v 15 मेको प्रोंइशा, ग्‍याप्‍ब लेयब आन चाक्‍शो, अराब रागी ङा पिपपुकी नु अर्को रागी ङा सासन पाइबपुकी रे यो सुन जाक्‍बाक्‍माक्‍त। \v 16 मिनु पिप सोलोमनम तुप्‍शा सेल्‍शो सुन के सहे निक्‍शी ठेयब तेक्‍तीक सेल्‍पदा बाक्‍त। मेको का सेल्‍चा कली ६ सहे शेकेल सुन माल्‍दा बाक्‍त। \em शेकेल का ११.५ ग्राम खोदेंशो बाक्‍ब। \em*\em १राजा १४:२६\em* \v 17 मेकोमी तुप्‍शो सुन के सहे सां आइक्‍च आइक्‍च तेक्‍तीक यो सेल्‍पदा बाक्‍त। मेको का सेल्‍चा कली सहे सां शेकेल सुन माल्‍दा बाक्‍त। मिनु पिपमी मेको नेल्‍ल लेबानोन ङा ब्‍वाकी माइश्‍शो खिंम वोइक्‍पाइक्‍मी बाक्‍त। \em १राजा ७:२\em* \v 18 मिनु पिपम हात्ती आ दारा के ठेयब नित्‍‍तीक का सेल्‍शा, मेको कली क्‍येख सुनमी गिल्‍पदा बाक्‍त। \v 19 मेको नित्‍तीक तार ङोइक्‍तीक ६ ओटा थेंका बाक्‍मा बाक्‍त। मेको नित्‍तीक आ नोले गे कुल कुल पा सेल्‍शो बाक्‍माक्‍त। मेको नित्‍तीक आ निम्‍फा गे गुइ वोइक्‍तीक पाइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। मेको गुइ वोइक्‍तीक आस नेक्‍था गुप्‍स निक्‍शी सेल्‍शो बाक्‍माक्‍त। \v 20 मेको ६ ओटा थेंका नेल्‍लेम एर गे का, ओंथ गे का पा १२ ओटा गुप्‍स बाक्‍मा बाक्‍त। मेको मोदेंशो नित्‍तीके तेकोइ राज्‍य ङा पिप आन पर्बम मसेल्‍शो बाक्‍माक्‍त। \v 21 पिप सोलोमन आ तूतीक कचौरा नेल्‍ल सुन के बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु लेबानोन ङा ब्‍वाकी माइश्‍शो पिप आ खिंम बाक्‍शो ग्‍योंब नेल्‍ले क्‍येख सुन के बाक्‍मा बाक्‍त। चांदी के मारेइ मबाक्‍मा बाक्‍त। मारदे हना सोलोमन आ पालाम चांदी मारेइ खोदेंशो मबाक्‍माक्‍त। \v 22 मिनु पिप नु हीराम आस जहाजपुकी टारसीस गे लाइबाक्‍मा बाक्‍त। मिनु बर्स सां सांमी मेको जहाजम काले टारसीस रे सुन, चांदी, हात्ती आन ख्रुइ, बुदी नु मजुर चाक्‍शा, जाक्‍बाक्‍मा बाक्‍त। \p \v 23 मोपा सोलोमन आ शोंप नु आ जोक्‍तीक तुइक्‍तीकेमी पिप नेल्‍ल आन क्‍येङा ठेयब दुम्‍माक्‍त। \v 24 रागी नेल्‍ल ङा मुरपुकी परमप्रभुम सोलोमन कली गेशो जोक्‍शो तुइश्‍शो लोव़ नेंचा कली जाक्‍‍बाक्‍मा बाक्‍त। \v 25 मेको मोपा जाक्‍ब नेल्‍लेमी बर्स बर्सम कोसेली सुन चांदी के मार मार, फेक्‍तीक वा, यापुकी, मस्‍ला, शारा नु खच्‍चर चाक्‍बाक्‍मा बाक्‍त। \p \v 26 सोलोमनम शुश बग्‍गी नु शारा तेल्‍मी बाक्‍त। मेको के १४ सहे बग्‍गी नु १२ हजार शारा बाक्‍मा बाक्‍त। मेकोमी बग्‍गी आन कली बग्‍गी वोइक्‍तीक सहरम वोदा बाक्‍त। का निक्‍शी आन कली चहिं आं नुन यरूसलेमम वोइक्‍मी बाक्‍त। \em १राजा ५:६\em* \v 27 पिपमी यरूसलेमम चांदी फुल्‍लु खोदेंशो पा तेल्‍मी बाक्‍त। मिनु लेबानोन ङा लाइश्‍शो रवा आ शी चहिं शेफेलाह ङा फोव़शी रवा खोदेंशो पा शुश तेल्‍मी बाक्‍त। \v 28 सोलोमन आ शारा इजीप्‍त नु क्‍युए रे ग्‍याप्‍शा चाक्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 29 मेकोपुकीम इजीप्‍त रे ६ सहे शेकेल चांदीम बग्‍गी नु सहे का ५० शेकेल चांदीम शारा ग्‍याप्‍बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु पिप आ ग्‍याप्‍ब लेयबपुकीम हित्ती आन पिप नु अराम ङा पिप नेल्‍ल आन कली लेयबाक्‍मा बाक्‍त। \em शेकेल का ११.५ ग्राम, तोला का खोदेंशो बाक्‍ब। \em* \c 11 \s1 सोलोमन आ मीशपुकी \p \v 1 पिप सोलोमनम फाराओ आ तमी ग्‍युंबे पा यो, मेकोमी शुश अर्को रागी ङा मीश मुर, मोआबी, अम्मोनी, एदोमी, सीदोनी नु हित्ती आन कली दाक्‍तीमी बाक्‍त। \em ब्‍यवस्‍था १७:१७\em* \v 2 परमप्रभु यावेमी इस्राएली आन कली मेको रागी ङा मुर आन पर्बम “गेपुकीम मेको आन कली ग्‍युंबे पचा मदुम्‍नीनी। मारदे हना मेकोपुकीम थमा पा इन थुं आन देवी देवता आन नोले खोइक्‍पाइक्‍नीम” देंशो बाक्‍माक्‍त। तन्‍न सोलोमनम मेको आन कली दाक्‍तीमी बाक्‍त। \em प्रस्‍थान ३४:१६\em* \v 3 मेको के ७ सहे ग्‍युंबे पशो मीश नु सहे सां अरु नोले चाक्‍शो मीश बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीम आ थुं क्‍याल्‍पदमे बाक्‍त। \v 4 मिनु सोलोमन खूशो दुम्‍मेनु, मेको आ मीशपुकीम आ थुं अरु देवी देवता आन गे हिरपदमे बाक्‍त। मिनु मेको आ आफ दाऊद आ थुंम खोदेंशो पा आ थुं नेल्‍लेम परमप्रभु यावे, आ परमप्रभु आ नोले मखोदा बाक्‍त। \v 5 मोपा सोलोमन सीदोनी आन अश्‍‍तोरेथ देवी नु अम्‍मोनी आन ग्रांग्रा दिशो मूर्ति मोलोक आस नोले खोदा बाक्‍त। \em मोलोक नु मोलेक नें वोइश्‍शो देवता मिल्‍कोम यो बाक्‍त।\em* \v 6 मोपा सोलोमनम परमप्रभु यावे आ ङोंइती मार मरिम्‍शो बाक्‍मे, मेको पवा बाक्‍त। मेको आ आफ दाऊद खोदेंशो पा आ थुं नेल्‍लेमी परमप्रभु यावे आ नोले मखोदा बाक्‍त। \v 7 मिनु सोलोमनम मोआब ङा ग्रांग्रा दिशो मूर्ति केमोश नु अम्‍मोनी आन ग्रांग्रा दिशो मूर्ति मोलेक आस कली यरूसलेम आ पूर्ब गे ङा डांडा काम पूजा पतीक थान सेला बाक्‍त। \em गन्‍ती २१:२९; २राजा २३:१३\em* \v 8 मेकोमी अर्को रागी ङा आ मीश नेल्‍ल आन कली मोदेंशो पवा बाक्‍त। मेकोपुकीमी आन देवी देवता आन कली धूप चोशा चढ़ेमे बाक्‍त। \p \v 9 मिनु परमप्रभु यावे सोलोमन क्‍येङा गाइक्‍ता बाक्‍त। मारदे हना परमप्रभुमी मेको नु खेयप निक्‍शी लोव़ पशो बाक्‍त हना यो, मेको परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभु रे ङोन लशो बाक्‍माक्‍त। \em १राजा ३:५; १राजा ९:२\em* \v 10 परमप्रभु यावेमी सोलोमन कली “अरु देवी देवता आन नोले मखोतो” देंशो बाक्‍माक्‍त। मो हना यो सोलोमनम परमप्रभु यावे आ शेंशो मपवा बाक्‍त। \v 11 मोपतीके परमप्रभु यावेम इस्राएली आन पिप सोलोमन कली “इ मो पशो, आं कबल प्रोंइशो नु इ कली पावो, दे आं फुल्‍लुम मुशा ब्रेक्‍शो लोव़ मटितीके गो थमा पा एको इ राज्‍य रोइश्‍शा इ गेय पाइब कली गेनुङ। \em १सामुएल १५:२८\em* \v 12 मो हना यो इ आफ दाऊद आ पर्बम इ पालामी मो मपाइनुङ। गो एको राज्‍य इ तौ आ पालाम रोइक्‍नुङ। \em १राजा १२:१९\em* \v 13 तन्‍न गो राज्‍य नेल्‍ल मरोइक्‍नुङ। आं गेय पाइब दाऊद नु आं योव़शो सहर यरूसलेम आस पर्बम इस्राएल ङा थर का इ तौ कली गेनुङ” देंमाक्‍त। \s1 सोलोमन आ जोरी सत्रु \p \v 14 मिनु परमप्रभु यावेमी इस्राएली आन मुर एदोम ङा पिप आ खिं ङा मुर हादाद कली सोलोमन आ जोरी सत्रु सेल्‍शा पोक्‍गा बाक्‍त। \v 15 ङोंइती दाऊदम एदोमी नु लडाइ पवानु, मेको आ लडाइ पाइब आन ठेयब मुर योआबमी मेकेर बेक्‍शो मुर आन कली थिम्‍थ लमेनु, मेको रागी ङा वोंइश मुर नेल्‍ल आन कली साइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। \em २सामुएल ८:१४\em* \v 16 मेना योआब नु इस्राएली नेल्‍लेम एदोम ङा वोंइश मुर नेल्‍ल आन कली साइक्‍ने मथुम्‍मे सम्‍म मेकेर ६ महिना बाक्‍मा बाक्‍त। \v 17 मेना हादाद आलन बाक्‍माक्‍त। मिनु आ आफ आ गेय पाइब का निक्‍शी एदोमी नु प्रोक्‍शा इजीप्‍त लशो बाक्‍माक्‍त। \v 18 मिनु मेकोपुकी मिदयान रे पारानम जाक्‍मा बाक्‍त। मिनु पारान रे सुइ मुर आन कली लाइश्‍शा इजीप्‍त ङा पिप फाराओ आ बाक्‍तीके लशो बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु फाराओमी हादाद कली आ रागीम खिं का रू नु जचा तूचा थोव़क गार पा गेशा वोइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। \v 19 फाराओमी हादाद कली शुश दाक्‍ता बाक्‍त। मिनु मेकोम आ मीश पिपीम तहपेनेस आ लोक्‍ब का गेशा ग्‍युंबे पदा बाक्‍त। \v 20 मिनु तहपेनेस आ लोक्‍बमी हादाद रे गेनुबाथ नें पाइश्‍शो तौ का थिवा बाक्‍त। मिनु तहपनेसमी मेको आल कली दूध प्रोंइपाइश्‍शा फाराओ आ खिंम थुला बाक्‍त। मिनु गेनुबाथ फाराओ आ आलपुकी नुन कोल्‍माक्‍त। \v 21 मिनु हादाद इजीप्‍तम बाक्‍मेनु, मेकोम दाऊद बेक्‍शो नु मेको आ लडाइ पाइब आन ठेयब मुर योआब यो बेक्‍ने थुम्‍शो लोव़ नेना बाक्‍त। मिनु हादादम फाराओ कली “आं कली आं रागी लेत्‍चा गेयीनी” देंमाक्‍त। \v 22 तन्‍न फाराओम मेको कली “आं रागीम इन कली मार मजाक्‍दीम्‍मे? मिनु ‘आं रागी लेश्‍शा लाइनुङ’ देंनी” दे हिल्‍लो पवा बाक्‍त। मिनु मेकोमी “मारेइ माल्‍शो मबाक्‍ब। तन्‍न आं कली लचा गेयीनी” देंमाक्‍त। \p \v 23 मिनु परमप्रभुम सोलोमन आ पर्बम अर्को जोरी सत्रु का यो पोक्‍गा बाक्‍त। मेको एल-आदा आ तौ रेसोन बाक्‍माक्‍त। मेको आ होव़प सोबाह ङा पिप हादादेजेर रे प्रोक्‍शा लशो बाक्‍माक्‍त। \em २सामुएल ८:३\em* \v 24 मिनु दाऊदम सोबाह ङा लडाइ पाइब आन कली सदानु, मेको रेसोनमी आ मुर आन कली खुप्‍ता बाक्‍त। मिनु मेको मरिम्‍शो पाइब आन हुल ङा ठेयब मुर दुम्‍माक्‍त। मिनु मेको मरिम्‍शो पाइब आन हुल दमस्‍कस लमा बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीम मेकेर ग्राशा दमस्‍कस आन के सेल्‍मे बाक्‍त। मिनु मेको मेकेर ङा पिप दुम्‍माक्‍त। \em २सामुएल १०:१८\em* \v 25 रेसोन सोलोमन बाक्‍म सम्‍मन इस्राएल आ जोरी सत्रु दुम्‍माक्‍त। मिनु हादाद आ मरिम्‍शो पशोम, मेकोम मरिम्‍शो तेम्‍दा बाक्‍त। मिनु अरामम हुकुम पवा बाक्‍त। मिनु मेको इस्राएल आ जोरी सत्रु दुम्‍‍माक्‍त। \s1 येरोबाम जोरी सत्रु दुम्‍शो \p \v 26 एफ्राइम आ थर, सेरेदाह सहर ङा नेबात आ तौ येरोबाम सोलोमन आ गेय पाइब बाक्‍माक्‍त। मेको आ ममा आ नें सेरूआह बाक्‍माक्‍त। मेको आ वोंइश बेक्‍शो मीश मुर बाक्‍माक्‍त। मेको येरोबाममी यो सोलोमन कली श्‍येत गेचा गोवा बाक्‍त। \v 27 मेकोमी पिप कली मार पवा बाक्‍त देंशा हना, सोलोमनम मेको कली मिल्‍लो बोल्‍यो दरवार सेल्‍पाइश्‍शो नु आ आफ दाऊद आ सहर ङा ब्रेश्‍शो गारो सुपाइश्शो बाक्‍माक्‍त। \em १राजा ९:१५,२४\em* \v 28 येरोबाम थाम्‍पा गेय पाइब मुर का बाक्‍माक्‍त। मेको ठिटा मुर आ गेय पशो तशा, सोलोमनमी मेको कली योसेफ आ खिं ङा गेय पाइब आन कली कोव़ब मुर सेला बाक्‍त। \v 29 मिनु येरोबाम यरूसलेम रे अर्को रागी लना लन बाक्‍माक्‍त। मेना परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब शिलो सहर ङा अहीयाहमी मेको कली लांम ग्रुमा बाक्‍त। अहीयाहम नक वा फेक्‍शो बाक्‍माक्‍त। लांम ग्रुम्‍सानु मेको निक्‍शी ला बाक्‍सा बाक्‍त। \v 30 मिनु अहीयाहमी मेको आ फेक्‍शो नक वा खाक्‍शा १२ टुक्रा सेला बाक्‍त। \v 31 मिनु मेकोमी येरोबाम कली “१० टुक्रा गुम्‍सो। मारदे हना परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुमी ‘गो एको राज्‍य सोलोमन आ गुइ रे रोइक्‍नुङ। मिनु इ कली १० थर गेनन। \em १राजा १२:१५; १राजा १४:२\em* \v 32 थर का मेको केन लीब। आं गेय पाइब दाऊद नु यरूसलेम आ पर्बम मोदेंशो दुम्‍ब। मारदे हना गो यरूसलेम सहर इस्राएली आन थर नेल्‍ल आन दाते रे आं के दुम्‍पाइश्‍शा योव़ता। \em भजन संग्रह १३२:१३\em* \v 33 मेकोमी आं कली प्रोंइतीके, गो मो पाइनुङ। मेकोमी सीदोनी आन देवी अश्‍‍तोरेथ, मोआब ङा देवता केमोश नु अम्‍मोनी आन देवता मोलेक कली पूजा पाप्‍तु। मेको आं लांम मगा। मेकोमी आं ङोंइती मार ठीक बाक्‍मे, मेको मपावो। मेकोम आ आफ दाऊदम पशो खोदेंशो पा, आं फुल्‍लुम मुशा ब्रेक्‍शो लोव़ नु आं निसाफ पतीक लोव़ मपावो। \em मोलेक देवता कली मिल्‍कोम यो देंशो बाक्‍त।\em* \v 34 मो हना यो गो मेको आ राज्‍य नेल्‍ल मरोइक्‍नुङ। गो मेको कली मबेक्‍म सम्‍म सासन पाइब सेल्‍नुङ। मेको आं योव़शो गेय पाइब नु आं शेंशो नु आं फुल्‍लुम मुशा ब्रेक्‍शो लोव़ टीब दाऊद आ पर्बम मोदेंशो पाइनुङ। \em २सामुएल ७:१२\em* \v 35 तन्‍न गो मेको आ राज्‍य आ तौ रे १० थर रोइश्‍शा इ कली गेनन। \v 36 थर का चहिं गो मेको आ तौ कली गेनुङ। मोपा आं योव़शा बाक्‍शो सहर यरूसलेमम आं गेय पाइब दाऊद आ मुर का लीमल। \em १राजा १५:४; २राजा ८:१९\em* \v 37 गो इ कली सासन पपाइक्‍नुङ। गे इ दाक्‍शो नेल्‍ल आन कली सासन पाइनेवे। गे इस्राएल ङा पिप दुम्‍नेवे। \v 38 मिनु गे आं गेय पाइब दाऊद खोदेंशो पा आं शेंशो नेल्‍ल पाप्‍तीवी नु आं लांम गाक्‍ते हना, आं ङोंइती मार ठीक बाक्‍मे, मेको नेल्‍ल पाप्‍‍तीवी हना, आं फुल्‍लुम मुशा ब्रेक्‍शो लोव़ नु आं शेंशो नेल्‍ल आं गेय पाइब दाऊदम खोदेंशो पा टिप्‍‍तीवी हना, गो गे नु बाक्‍नुङ। गो इ खिं कली गेना हना यो लीपाइक्‍नुङ। मिनु इस्राएल इ कली गेनन। \em १राजा ९:४\em* \v 39 मिनु गो दाऊद आ चच युइ आन कली सजाइ गे‍नुङमी। तन्‍न गेना हना यो कली ममाइ’ दे परमप्रभुम देंशो बाक्‍ब” देंमाक्‍त। \v 40 मोपतीके सोलोमनमी येरोबाम कली साइक्‍चा मला बाक्‍त। तन्‍न येरोबाम इजीप्‍त ङा पिप शीशक आ बाक्‍तीक प्रोक्‍शा लमाक्‍त। मिनु सोलोमन मबेक्‍म सम्‍म मेकेर बाक्‍माक्‍त। \em १राजा १४:२५\em* \s1 सोलोमन बेक्‍शो \p \v 41 मिनु सोलोमनम पशो अरु गेय, आ जोक्‍तीक तुइक्‍तीक, मार, मेको सोलोमन आ इतिहासम ब्रेक्‍शो मबाक्‍बा ङा? \em २इतिहास ९:२९-३१\em* \v 42 सोलोमनमी यरूसलेमम बाक्‍शा, इस्राएली नेल्‍ल आन कली ४० बर्स सम्‍म सासन पवा बाक्‍त। \v 43 मिनु नोले मेको बेक्‍माक्‍त। मिनु आ आफ दाऊद आ सहरमी थिम्‍चा पुंइसे बाक्‍त। मिनु मेको आ पा ङा आ तौ रेहोबाम पिप दुम्‍माक्‍त। \c 12 \s1 रेहोबामम इस्राएल कली मरिम्‍शो पशो \r २इतिहास १०:- \p \v 1 रेहोबाम शेकेम सहर लमाक्‍त। मारदे हना इस्राएली नेल्‍ले मेको कली पिप सेल्‍चा कली मेकेर लशो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 2 मिनु नेबात आ तौ येरोबामम मेको लोव़ नेना बाक्‍त। मेको मेना सम्‍म इजीप्‍त रागीमी बाक्‍शो बाक्‍माक्‍त। मेको सोलोमन पिप क्‍येङा प्रोक्‍शा, लशो बाक्‍माक्‍त। मिनु येरोबाम इजीप्‍त रे लेम्‍माक्‍त। \em १राजा ११:४०\em* \v 3 मोपतीके मुरपुकीम येरोबाम कली ब्रेत्‍थ सोइक्‍तमे बाक्‍त। मिनु मेको नु इस्राएली नेल्‍ल जाक्‍शा रेहोबाम कली \v 4 “इन आफोमी आंइ कली शुश श्‍येत गेप्‍तु। मिनु मुल गे इन आफ खोदेंशो मपथु, आंइ कली मोदेंशो श्‍येत रे प्रोनीन। मिनु गो इन गेय पाइब दुम्‍नीकी” देंमा बाक्‍त। \v 5 मिनु रेहोबामम मेको आन कली “आं कली नाक्‍त सां सम्‍म मिम्‍चा गेयीनी। मिनु लेंशा जाक्‍कीन” देंमाक्‍त। मोपतीके मुरपुकी खिं लमा बाक्‍त। \p \v 6 मिनु पिप रेहोबाममी आ आफ सोलोमन आ पाला ङा सल्‍ला गेब खाल्‍पापुकी नु सल्‍ला पुंइशा “एको मुर आन कली गो मार देंङ, गे मार सल्‍ला गेनीनी?” दे हिल्‍लो पामी बाक्‍त। \v 7 मिनु मेकोपुकीमी “मुलाक्‍त गे मेको मुर आन कली रिम्‍शो पाइतीनी हना, गे मेको आन गेय पाइब खोदेंशो दुमीन। मिनु मेको आन कली रिम्‍शो लोव़ पने। मिनु नोले मेकोपुकी गेना हना यो इन गेय पाइब दुम्‍नीम” देंमा बाक्‍त। \v 8 तन्‍न मेकोमी मेको खाल्‍पा आन सल्‍ला मबिस्‍से बाक्‍त। मिनु मेकोमी आ खोदेंशो आ नु कोल्‍शो सल्‍ला गेब ठिटा आन कली सल्‍ला पुना बाक्‍त। \v 9 मिनु मेकोमी मेको आन कली “गे मार देंनीनी? मुरपुकीमी ‘इन आफोम शुश श्‍येत गेप्‍तु’ देंतेक्‍म। मुल गो मेको आन कली मार देंचा माल्‍नुङा?” दे हिल्‍लो पामी बाक्‍त। \v 10 मिनु मेको नु कोल्‍शो ठिटापुकीम मेको कली “इन कली ‘इन आफोम शुश श्‍येत गेप्‍तु, मुल गे आंइ कली मेको श्‍येत रे प्रोनीन’ देंब आन कली गे मार देंचा माल्‍नीनी देंशा हना ‘आं आइक्‍च ब्रेप्‍चो आं आफ आ क्रातो क्‍येङा यो ठेयब बाक्‍ब। \v 11 आं आफोम इन कली श्‍येत गेप्‍तु। मुल गो इन कली मेको क्‍येङा यो शुश श्‍येत गे‍नुङ। आं आफोम इन कली कोक्‍केम तुप्‍पाइश्‍शो बाक्‍त। तन्‍न मुल गो इन कली बिच्‍छीम क्राइक्‍‍पाइक्‍नन्‍नी’ दे मतीन” देंमा बाक्‍त। \p \v 12 मिनु पिपमी नाक्‍त सां नोले जाक्‍कीन, दे सोइश्‍शो येरोबाम नु मुर नेल्‍ले पिप रेहोबाम आ बाक्‍तीक जाक्‍मा बाक्‍त। \v 13 मिनु पिपमी मेको खाल्‍पा आन गेशो सल्‍ला मनेंथु, मेको आन कली मरिम्‍शो लोव़ पाइक्‍मी बाक्‍त। \em हितोपदेस १५:१\em* \v 14 मेको ठिटा आन गेशो सल्‍ला बिश्‍शा, मुर आन कली “आं आफोम इन कली श्‍येत गेप्‍तु। मुल गो इन कली मेको क्‍येङा यो शुश श्‍येत गेनुङ। आं आफोमी इन कली कोक्‍केम तुप्‍पाइश्‍शो बाक्‍त। तन्‍न मुल गो इन कली बिच्‍छीम क्राइक्‍‍पाइक्‍नन्‍नी” दे मा‍इक्‍मी बाक्‍त। \v 15 मोपा पिपम मेको मुर आन लोव़ मनेना बाक्‍त। मारदे हना, शिलो सहर ङा अहीयाह रे पा नेबात आ तौ येरोबाम कली देंशो लोव़ गाप्‍चा कली परमप्रभु यावेमी मोदेंशो पशो बाक्‍माक्‍त। \em १राजा ११:२९-३१\em* \s1 येरोबाम कली पिप सेल्‍चशो \p \v 16 मिनु इस्राएली नेल्‍लेमी पिपम मेको आन लोव़ मनेंशो तुइश्‍शा, मेकोपुकीम पिप कली “दाऊद नु आंइ के ततीक मार बाक्‍बा ङा? येस्‍से आ तौ नु आंइ के ततीक मारेइ मबाक्‍ब। इस्राएली, आंम आंम खिं लेतीन। दाऊद गे आंम थुती थाती पांइसो” देंमा बाक्‍त। मोपतीके इस्राएली आन आन खिं लेम्‍मा बाक्‍त। \em २सामुएल २०:१\em* \v 17 तन्‍न पिप रेहोबामम यहूदा ङा सहरम बाक्‍ब इस्राएली आन कली सासन पना पन बाक्‍माक्‍त। \v 18 मिनु पिप रेहोबामम वाइल आन गेय कोव़ब अदोराम कली सोइक्‍ता बाक्‍त। तन्‍न इस्राएली नेल्‍लेम मेको कली फुल्‍लु आप्‍शा सदमे बाक्‍त। मोपतीके पिप रेहोबाम रीब पा आ बग्‍गी ङोइश्‍शा यरूसलेम प्रोक्‍माक्‍त। \v 19 मोपतीके मेको नाक्‍त रे मुल सम्‍म इस्राएलीपुकी दाऊद आ खिं ङा मुर नु जोरी सत्रु दुम्‍शो बाक्‍नीम। \s1 येरोबाम इस्राएल ङा पिप दुम्‍शो \r २इतिहास ११:१-४ \p \v 20 मिनु इस्राएली नेल्‍लेमी “येरोबाम लेश्‍शा जाक्‍शो बाक्‍ब” देंशो लोव़ नेंशा, मेको कली ब्रेत्‍थ सोइक्‍तमे बाक्‍त। मिनु मेको कली इस्राएल ङा पिप सेल्‍मे बाक्‍त। यहूदा आ थर ङा मुर ला दाऊद आ खिं ङा मुर आ नोले खोदमे बाक्‍त। \p \v 21 मिनु सोलोमन आ तौ रेहोबाम यरूसलेमम जाक्‍शा, इस्राएली नु लडाइ पा आ राज्‍य लेत्‍चा कली यहूदा नु बेन्‍यामीन आस थर ङा लाख का ८० हजार लडाइ पाइब आन कली खुप्‍ती‍मी बाक्‍त। \v 22 तन्‍न परमप्रभुमी आ मुर शेमायाह कली लोव़ पवा बाक्‍त। \v 23 मार लोव़ पवा बाक्‍त देंशा हना “सोलोमन आ तौ यहूदा ङा पिप रेहोबाम, यहूदा नु बेन्‍यामीन आस थर ङा मुर नेल्‍ल नु लीशो मुर आन कली, \v 24 परमप्रभु यावेमी ‘गेपुकी आंम लोक्‍ब इस्राएली नु लडाइ पचा कली इर मलने। गे नेल्‍ल इन खिं खिं लेश्‍शा लने। मारदे हना एको आं मिम्‍शा पशो बाक्‍ब’ देंनो” देंमाक्‍त। मोपतीके मेकोपुकी परमप्रभु यावे आ देंशो खोदेंशो पा लडाइ पथ मलथु, आन खिं खिं लेश्‍शा लमा बाक्‍त। \s1 येरोबाम आ पाप \p \v 25 मेको नोले येरोबाममी एफ्राइम ङा पहाडम बाक्‍शो शेकेम सहर सेला बाक्‍त। मिनु आ रागी बोल्‍यो सेल्‍शा, मेकेर बाक्‍माक्‍त। मेकेर रे लशा मेकोम पेनुएल सहर सेला बाक्‍त। \v 26 मिनु येरोबामम आ थुंमी “एको राज्‍य दाऊद आ खिं गेन लेश्‍शा लाइब। \v 27 एको मुरपुकी गेना हना यो परमप्रभु यावे आ खिं यरूसलेमम चढ़ेथ लाम्‍तेक्‍म हना, मेको आन थुं आन ठेयब मुर यहूदा आ खिं ङा पिप रेहोबाम गे लेप्‍ब। मेकोपुकीम आं कली साइश्‍शा यहूदा ङा पिप रेहोबाम गे लेत्‍नीम” दे मिम्‍शो बाक्‍माक्‍त। \v 28 मिनु पिपम सल्‍ला पा सुन के बाछा निक्‍शी सेल्‍पदा बाक्‍त। मिनु मेकोम मुर आन कली “गे मुल यरूसलेम लशा शुश श्‍येत जाइनीनी। इस्राएली, इन कली, इजीप्‍त रे ग्रुंइशा चाक्‍ब देवता एकेन बाक्‍नीम” दे माइक्‍मी बाक्‍त। \em प्रस्‍थान ३२:४,८\em* \v 29 मिनु मेकोमी मेको बाछा का बेथेल सहरम नु का चहिं दानम वोदा बाक्‍त। \em न्‍यायाधीस १८:३०\em* \v 30 मिनु मेको मो पशो इस्राएलमी पाप दुम्‍माक्‍त। मुरपुकी मेको देवता आस कली पूजा पचा कली बेथेल नु दान सम्‍म लाइबाक्‍मा बाक्‍त। \em १राजा १४:१६\em* \v 31 मिनु येरोबामम डांडा तार यो पूजा पतीक थानपुकी सेला बाक्‍त। मिनु मेकेर लेवी आन मुर मबाक्‍तेक्‍म हना यो अर्को थर ङा मुर रे चढ़ेबपुकी योव़शा वोइक्‍मी बाक्‍त। \v 32 मिनु येरोबामम ८ महिना ङा १५ नाक्‍त यहूदा ङा चाड खोदेंशो पा चाड का मानेतीक नाक्‍त सेला बाक्‍त। मिनु थानपुकीम क्‍योरशा चढ़ेपपाइक्‍मी बाक्‍त। मेकोमी आ सेल्‍शो बाछा आस कली यो मार मार क्‍योरशा चढ़ेपपाइक्‍मी बाक्‍त। मेकोमी बेथेलम आ सेल्‍शो डांडा ङा थानपुकीमी यो चढ़ेब आन कली योव़शा वोइक्‍मी बाक्‍त। \v 33 मेकोम ८ महिना ङा १५ नाक्‍त आ देंशो ना बेथेल ङा आ सेल्‍शो चढ़ेतीकेम मार मार चढ़ेवा बाक्‍त। मोपा मेकोम इस्राएली आन कली चाड का मानेतीक नाक्‍त सेला बाक्‍त। मिनु मेकोमी धूप चोवा बाक्‍त। \c 13 \s1 यहूदा रे जाक्‍शो परमप्रभु आ मुर \p \v 1 मिनु येरोबाम धूप चोचा कली चढ़ेतीक आ नेक्‍था राम्‍मेनु, परमप्रभु आ मुर का परमप्रभु यावे आ लोव़ कुरशा यहूदा रे बेथेलम जाक्‍माक्‍त। \v 2 मिनु मेकोमी मेको चढ़ेतीक आ पर्बम परमप्रभु यावे आ लोव़ पा “ए चढ़ेतीके! ए चढ़ेतीके! परमप्रभु यावेमी ‘दाऊद आ खिं रे योसीयाह नें पाइश्‍शो आल का जरमेब। मिनु मेकोमी इर थान ङा धूप चोइब चढ़ेब आन कली क्‍योरशा इ तार चढ़ेब। मेको आन रुश इ तार चोइब’ देंशो बाक्‍ब” देंमाक्‍त। \em २राजा २३:१६,२०\em* \v 3 मेको नाक्‍त मेको मुरुमी चि‍न्‍ड का कोंइदा बाक्‍त। मेकोमी “परमप्रभु यावे आ लोव़ आ चिन्‍ड मार बाक्‍ब देंशा हना, मेको चढ़ेतीक ब्रेप्‍ब। मिनु मेकेर बाक्‍शो पुलु चहिं लाङगाम ब्राइब” देंमाक्‍त। \v 4 मिनु येरोबामम परमप्रभु आ मुरुम बेथेल ङा चढ़ेतीक आ पर्बम ठेयब सेंदा पा देंशो लोव़ नेना बाक्‍त। मिनु मेकोम चढ़ेतीक रे आ गुइ दिंशा “मेरे कली ग्‍याइक्‍तीन” देंमाक्‍त। तन्‍न येरोबाम आ गुइ मुक्‍ने मचबा बाक्‍त। \v 5 परमप्रभु यावे आ लोव़मी आ मुर रे देंशो लोव़ गाप्‍शा, चढ़ेतीक ब्रेम्‍माक्‍त। पुलु यो लाङगाम ब्रमाक्‍त। \v 6 मिनु पिपमी परमप्रभु आ मुर कली “आं गुइ ङोंइती ङा खोदेंशो दुम्‍ल, दे परमप्रभु यावे, इन परमप्रभु कली आं पर्बम पुनीन” देंमाक्‍त। मिनु पिप आ देंशो खोदेंशो पा मेको परमप्रभु आ मुरुम परमप्रभु यावे कली पुना बाक्‍त। मिनु पिप आ गुइ ङोंइती ङा खोदेंशो दुम्‍माक्‍त। \em प्रस्‍थान ८:४\em* \v 7 मिनु पिपम परमप्रभु आ मुर कली “गो नु आं खिं गाक्‍कीन। मिनु मारेइ जचा थोव़क जने। मिनु गो इन कली कोसेली गेन‍न्‍नी” देंमाक्‍त। \v 8 तन्‍न मेको परमप्रभु आ मुरुमी पिप कली “गे आं कली इन राज्‍य उइक्‍थ पा योक्‍शा गेतीनी हना यो, गो इन खिं मलाइनुङ। गो जचा थोव़क यो मजाइनुङ, ब्‍वाक्‍कु यो मतूनुङ। \v 9 मारदे हना परमप्रभु यावेमी आं कली ‘गे मेकेर जचा थोव़क मजावो। ब्‍वाक्‍कु यो मतूङो। मिनु इ लशो लां रे लेश्‍शा मपिवो’ देंशो बाक्‍ब” देंमाक्‍त। \v 10 मोपतीके मेको अर्को लां रे पा लेम्‍माक्‍त। ङोंइती बेथेल जाक्‍शो लां रे मलेम्‍माक्‍त। \p \v 11 मेना बेथेलमी खूशो परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब मुर का बाक्‍माक्‍त। मिनु मेको आ तौपुकी जाक्‍शा, मेको नाक्‍त परमप्रभु आ मुरुम बेथेलम पशो गेय नेल्‍ल शेंदमे बाक्‍त। मेकोपुकीम मेकोमी पिप कली देंशो लोव़ यो आन आफ कली शेंदमे बाक्‍त। \v 12 मिनु मेको आन आफोमी मेको आन कली “मेको तेको लां रे लम?” दे हिल्‍लो पामी बाक्‍त। मिनु आ तौपुकीम यहूदा रे जाक्‍शो मेको परमप्रभु आ मुर लशो लां कोंइदमे बाक्‍त। \v 13 मिनु मेकोमी आ तौ आन कली “आं कली गधा काम लगम पाइश्‍शा गेयीनी” दे माइक्‍मी बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीम मेको कली गधा काम लगम पाइश्‍शा गेमे बाक्‍त। मिनु मेको गधाम ङोइश्‍शा, मेको मुर आ नोले खोदा बाक्‍त। \v 14 मिनु मेकोमी परमप्रभु आ मुर माल्‍शा, मेको कली रवा आ पुंमी नाइश्‍शा बाक्‍शो थिदा बाक्‍त। मिनु मेकोमी मेको कली “यहूदा रे जाक्‍शो परमप्रभु आ मुर गेन ननी?” दे हिल्‍लो पवा बाक्‍त। मिनु मेकोम “ओं, गोन नङ” देंमाक्‍त। \v 15 मिनु मेकोमी मेको कली “गो नु आं खिं लशा, मारेइ जचा थोव़क जने” देंमाक्‍त। \v 16 तन्‍न मेकोमी “गो गे नु लेश्‍शा लने मचाप्‍नुङ। इन खिंम ओव़ने मचाप्‍नुङ। गो एको रागीम मारेइ जने तूने मचाप्‍नुङ। \v 17 मारदे हना परमप्रभु यावेमी ‘गे मेको रागीम जचा थोव़क मजावो। ब्‍वाक्‍कु यो मतूङो। इ लशो लां रे मले‍तो’ देंशो बाक्‍ब” देंमाक्‍त। \v 18 मिनु मेको परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब खूशोमी मेको कली “गो यो इन खोदेंशो परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब नङ। मिनु परमप्रभु यावे आ स्‍वर्ग ङा गेय पाइब काम गो नु जचा तूचा कली इन कली आं खिंम चाक्‍चा माल्‍नेवे दें‍त” देंमाक्‍त। तन्‍न मेकोमी मेको कली जोल पाइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। \v 19 नोले मेको परमप्रभु आ मुर लेश्‍शा, मेको नु लमाक्‍त। मिनु मेको आ खिंम जवा तूङा बाक्‍त। \p \v 20 मिनु मेकोपुकी जना जन बाक्‍मानु, परमप्रभु यावेमी मेको लेश्‍शा चाक्‍ब, आ लोव़ पाइब खूशो कली लोव़ पपदा बाक्‍त। \v 21 मिनु मेकोमी यहूदा रे जाक्‍शो, परमप्रभु आ मुर कली ठेयब सेंदा पा “परमप्रभु यावेमी ‘गे परमप्रभु यावे आ लोव़ मटि‍वी। मिनु गे परमप्रभु यावे, इ परमप्रभु आ अरेशो मटिवी। \v 22 मेको आ मजावो, मतूङो देंशो रागीम लेश्‍शा, जथ तूथ जाक्‍ते। मोपतीके मुल इ बेक्‍शो रां इ किकी पिपी आन तुरसुम मथिम्‍सीब’ देंशो बाक्‍ब” देंमाक्‍त। \v 23 मिनु मेको परमप्रभु आ मरुम जने तूने थुमा नोले, मेको कली लेश्‍शा चाक्‍ब परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब खूशोमी मेको कली आ लगम पाइश्‍शो गधा गेवा बाक्‍त। \v 24 मिनु मेको लना लन बाक्‍मेनु लांम गुप्‍स का ग्रूशा मेको कली सदा बाक्‍त। मिनु मेको आ बेक्‍शो रां लांम गोल्‍शा लीमाक्‍त। गधा मेको आ नेक्‍थान राप्‍शा बाक्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु गुप्‍स यो मेको आ नेक्‍था राप्‍शा बाक्‍शो बाक्‍माक्‍त। \em १राजा २०:३६\em* \v 25 मिनु मेको लां रे पा गाक्‍ब मुरपुकीम मेको आ बेक्‍शो रां लांम गोल्‍शा बाक्‍शो नु गुप्‍स मेको आ नेक्‍थान बाक्‍शो तामे बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीम मेको खूशो परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब आ सहर लशा, मेको लोव़ शोव़ङमे बाक्‍त। \p \v 26 मिनु मेको कली लां रे लेश्‍शा चाक्‍ब मेको खूशो परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइबमी मेको लोव़ नेना बाक्‍त। मिनु मेकोम “मेको परमप्रभु आ मुर बाक्‍ब। मेकोम परमप्रभु यावे आ लोव़ मटिशो बाक्‍त। मोपतीके परमप्रभु यावेम मेको कली गुप्‍स कली गेवा बाक्‍त। मिनु परमप्रभु यावेम मेको आ पर्बम पशो लोव़ गाप्‍चा कली गुप्‍सम मेको कली सदा बाक्‍त” देंमाक्‍त \v 27 मिनु मेको परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब खूशोमी आ तौ आन कली “आं कली गधा काम लगम पाइश्‍शा गेयीनी” दे माइक्‍मी बाक्‍त। मिनु गधाम लगम पाइश्‍शा गेमे बाक्‍त। \v 28 मिनु मेको लमेनु, मेको मुर बेक्‍शा लांम गोल्‍शा बाक्‍शो नु गधा नु गुप्‍स मेको आ नेक्‍था राप्‍शा बाक्‍शो थिदा बाक्‍त। मेको गुप्‍सम मेको बेक्‍शो मुर कली मब्‍वशो बाक्‍माक्‍त। गधा कली यो मसाइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। \v 29 मिनु मेको परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब खूशोमी मेको परमप्रभु आ मुर आ बेक्‍शो रां गुप्‍शा गधाम वोदा बाक्‍त। मिनु मेको आ पर्बम रोंका पा थिम्‍चा कली आ सहरमी चाक्‍गा बाक्‍त। \v 30 मिनु मेकोम मेको बेक्‍शो मुर कली आ तुरसुमीन थिमा बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीम “ए आंइ लोक्‍ब, ए आंइ लोक्‍ब” दे रोंका पामे बाक्‍त। \em येरमीया २२:१८\em* \v 31 मिनु मेको कली थिम्‍ने थुम्‍शा, मेको परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब खूशोमी आ तौ आन कली “गो बेक्‍ङा नोले आं कली यो मेकेर वोतीन। आं रुश मेको परमप्रभु आ मुर आ नेक्‍था लीमल। \v 32 मारदे हना मेको मुर आ देंशो, बेथेलम बाक्‍शो परमप्रभु यावे कली चढ़ेतीक नु सामरीया सहर ङा डांडा ङा थान आन पर्बम देंशो नेल्‍ल थमा पा गाप्‍ब” देंमाक्‍त। \p \v 33 मिनु मेको नोले यो येरोबामम आ मरिम्‍शो पतीक मप्रोना बाक्‍त। मेकोम डांडाम बाक्‍शो थानम थर नेल्‍ल ङा मुर रे चढ़ेब योव़शा वोइक्‍ना वोइक्‍न बाक्‍माक्‍त। सुइ मुर चढ़ेब दुम्‍चा दाक्‍ताक्‍व हना, मेको कली तेकोइ डांडा का ङा चढ़ेब सेल्‍शा वोदा बाक्‍त। \em १राजा १२:३१; प्रस्‍थान २८:४१\em* \v 34 मेको येरोबाम आ खिं ङा पाप बाक्‍त। मोपतीके मेको आ खिं मलीथु, रागी रे क्‍याम्‍चा पुंइसे बाक्‍त। \c 14 \s1 येरोबाम आ तौ बेक्‍शो \p \v 1 मिनु येरोबाम आ तौ अबीयाह रोइ पवा बाक्‍त। \v 2 मिनु येरोबाममी आ मीश कली “गे येरोबाम आ मीश नवे, दे मुरुम मतुइक्‍पाइक्‍चा ङा पा वा फेक्‍सो। मिनु शिलो सहरम लावो। मेकेर परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब अहीयाह बाक्‍ब। मेकोम आं कली एको मुर आन पिप दुम्‍नेवे देंशो बाक्‍त। \em १राजा ११:२९-३१\em* \v 3 मिनु गे १० ओटा शोब्‍ले, आइक्‍च बटुक नु गर का खुदो लाइश्‍शा, मेको आ बाक्‍तीक लावो। मिनु मेकोमी आल कली मार दुम्‍बा, मेको इ कली शेंब” दे मदा बाक्‍त। \p \v 4 मोपतीके येरोबाम आ मीशेम मेकोम देंशो खोदेंशो पवा बाक्‍त। मिनु मेको रीब पा शिलो अहीयाह आ खिं लमाक्‍त। मेना अहीयाह मिक्‍च मताइब दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मारदे हना मेको खूशो दुम्‍‍शो बाक्‍माक्‍त। \v 5 तन्‍न परमप्रभु यावेमी अहीयाह कली “येरोबाम आ मीश आ रोइ पशो तौ आ पर्बम इ कली हिल्‍लो पथ जाक्‍ब। मिनु गे मेको कली आं देंशो लोव़ मतो” देंमाक्‍त। मिनु मेको अर्को मीश मुर दुम्‍खु पा जाक्‍माक्‍त। \v 6 मिनु अहीयाहमी आ लाप्‍चोम खोइल थेक्‍शो नेंशा, मेको कली “ए येरोबाम आ मीश खिंङगा पिवो। गे मारदे अर्को मीश मुर खोदेंशो दुम्‍खु पवी? गो इ कली मरिम्‍शो लोव़ देंचा माल्‍नुङ। \v 7 गे येरोबाम कली परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुमी ‘गो इ कली मुर आन दाते ङा ठेयब मुर सेल्‍ता। मिनु आं मुर इस्राएली, आन कली सासन पाइब सेल्‍तन। \em १राजा ११:३७\em* \v 8 गो दाऊद आ खिं ङा मुर रे राज्‍य ख्रोइश्‍शा, इ कली गेतन। तन्‍न गे आं गेय पाइब दाऊद खोदेंशो मदुमे। मेकोमी आं ङोंइती मार ठीक बाक्‍मे, मेको पना पन आं देंशो टिप्‍तु। मिनु आ थुं नेल्‍लेम आं नोले खोइक्‍ती। \v 9 तन्‍न गे इ क्‍येङा ङोंइती ङा मुर नेल्‍ल आन क्‍येङा यो शुश मरिम्‍शो पाप्‍तीवी। गे इ कली यपाइश्‍शा देवी देवता आन मूर्ति सेल्‍शा, आं कली गाइक्‍पाइक्‍ती। मिनु गे नोले शोंइसाक्‍वे। \v 10 मोपतीके गो येरोबाम आ खिंम श्‍येत चाक्‍शा, मरिम्‍शो पाइनुङ। गो इस्राएलम बाक्‍शो येरोबाम आ खिं ङा वोंइश मुर, वाइल बाक्‍तेक्‍म हना यो, अरु मुर बाक्‍तेक्‍म हना यो, नेल्‍ल आन कली साइक्‍नुङमी। गो मेको आन कली मनुम्‍मा सम्‍म येरोबाम आ खिं कली गोबर चोशो खोदेंशो पा चोइनुङ। \em १राजा १५:२९; १राजा २१:२१\em* \v 11 सहरम बेक्‍शो येरोबाम आ खिं ङा मुर आन कली कुचुमम ब्‍वाइनीम। मिनु रू मेर बेक्‍शो आन कली चिक्‍बीम ब्‍वाइनीम’ दे परमप्रभु यावेमी देंशो बाक्‍ब। \em १राजा १६:४; १राजा २१:२४\em* \v 12 मुल गे लेश्‍शा इ खिं लावो। गे सहरम ओव़ङे चोटी इ आल बेक्‍ब। \v 13 मिनु इस्राएली नेल्‍लेमी मेको आ पर्बम रोंका पा, मेको कली थिम्‍नीम। मारदे हना मेको का ला रिम्‍शो पा थिम्‍चा पुंइसीब बाक्‍त। परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुमी मेको आल कली दाक्‍ताक्‍व। \v 14 मिनु परमप्रभु यावेमी इस्राएलमी पिप का सेल्‍ब। मेकोमी येरोबाम आ खिं कली क्‍याम्‍ब। मेको मुलाक्‍तीन बाक्‍ब। \em १राजा १५:२९\em* \p \v 15 परमप्रभु यावेम इस्राएल कली ब्‍वाक्‍कुम एर ओंथ पा हिम्‍‍शो बुदी मीलु घांस खोदेंशो सेल्‍ब। मेकोमी इस्राएली आन किकी पिपी आन कली गेशो, एको रिम्‍शो रागी रे खेरब। मिनु मेको आन कली युफ्रेटीस खोला आ आइक्‍ची हांबुम एर ओंथ ब्रपाइक्‍ब। मारदे हना मेकोपुकीम देवी आ मूर्ति पाइश्‍शो थाम सेल्‍शा, परमप्रभु यावे कली गाइक्‍पाइक्‍तेक्‍म। \em २राजा १७:२३\em* \v 16 मिनु मेकोमी येरोबामम मरिम्‍शो पतीके नु इस्राएली आन कली मरिम्‍शो पपाइश्‍शो आ पर्बम इस्राएल कली प्रोंइब” देंमाक्‍त। \em १राजा १२:२८-३०; १राजा १३:३४\em* \p \v 17 मिनु येरोबाम आ मीश बोक्‍शा, आ खिं तिरचा सहर लेम्‍माक्‍त। मिनु मेको आ खिं ङा लाप्‍चो जाक्‍मेनु, आल बेक्‍माक्‍त। \v 18 मिनु परमप्रभु यावेम आ गेय पाइब, अहीयाह रे पा देंशो खोदेंशो पा इस्राएली नेल्‍लेमी मेको आ पर्बम रोंका पा थिम्‍मे बाक्‍त। \p \v 19 येरोबाम आ पशो अरु गेय, मेको आ पशो लडाइपुकी, मेकोम दोदेंशो पा सासन पवा, मेको नेल्‍ल इस्राएल ङा पिप आन इतिहासम ब्रेक्‍शो बाक्‍ब। \v 20 येरोबाममी २२ बर्स सासन पवा बाक्‍त। मिनु मेको बेक्‍माक्‍त। मिनु मेको आ पा ङा आ तौ नादाब पिप दुम्‍माक्‍त। \em १राजा १५:२५\em* \s1 यहूदा ङा पिप रेहोबाम \r २इतिहास १२:- \p \v 21 मिनु सोलोमन आ तौ रेहोबाम यहूदा ङा पिप दुम्‍माक्‍त। मेको ४१ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मेकोम यरूसलेम सहरम १७ बर्स सासन पवा बाक्‍त। परमप्रभु यावेमी इस्राएली आन थर नेल्‍ल आन दातेम बाक्‍चा कली मेको सहर योव़शो बाक्‍माक्‍त। रेहोबाम आ ममा आ नें नामा बाक्‍माक्‍त। मेको अम्‍मोनी का बाक्‍माक्‍त। \em १राजा १२:१७\em* \v 22 यहूदा ङा मुरपुकीम परमप्रभु यावे आ ङोंइती मार मरिम्‍शो बाक्‍मे, मेको पामे बाक्‍त। मेकोपुकीमी आन किकी पिपीम मरिम्‍शो पशो क्‍येङा यो शुश मरिम्‍शो पामे बाक्‍त। परमप्रभु यावे कली थाम्‍पा रुश पपदमे बाक्‍त। \v 23 मेकोपुकीम इर डांडा डांडा ङा थानम, देवी आ मूर्ति पाइश्‍शो थाम नु लाइश्‍शो डांडा ङा शुश सफा पाइश्‍शो रवा आन आगाम थान सेल्‍समा बाक्‍त। \em २राजा १६:१-४\em* \v 24 मेको रागी ङा थानम तेल्‍लेम वोंइश मुरपुकी यो बाक्‍मा बाक्‍त। मेकोपुकीमी परमप्रभु यावेमी आन ङोंइती रे खेरशो रागी रागी ङा मुर आन ग्रांग्रा दिशो नेल्‍ल पामे बाक्‍त। \p \v 25 मिनु रेहोबामम सासन पवा आ ५ बर्सम इजीप्‍त ङा पिप शीशकमी यरूसलेम कली लडाइ तोवा बाक्‍त। \em १राजा ११:४०\em* \v 26 मिनु मेकोमी परमप्रभु यावे आ खिं नु पिप आ खिं ङा शुश क्‍येट लाइब मारेइ मारेइ रोइश्‍शा लदा बाक्‍त। मेकोम सोलोमन आ सेल्‍शो सुन के तेक्‍तीक नेल्‍ल योल्‍दा बाक्‍त। \em १राजा १०:१६\em* \v 27 मिनु पिप रेहोबामम मेको आ पा ङा कांसा के तेक्‍तीक सेल्‍शा, पिप आ खिं ङा लाप्‍चो खाल पाइब आन ठेयब मुर आन कली जिम्‍मा गेमी बाक्‍त। \v 28 मिनु पिप परमप्रभु यावे आ खिंम ओव़मेनु, मेको खाल पाइबपुकीम मेको तेक्‍तीके कुरबाक्‍मा बाक्‍त। मिनु नोले लेश्‍शा चाक्‍शा खाल पाइब आन कोठाम वोइक्‍बाक्‍मा बाक्‍त। \p \v 29 रेहोबाम आ पशो अरु गेय, मेको आ पशो नेल्‍ले मार, मेको यहूदा ङा पिप आन इतिहासम ब्रेक्‍शो मबाक्‍बा ङा? \v 30 रेहोबाम नु येरोबाम आस दातेम गेना हना यो लडाइ दुम्‍स ङा दुम्‍स बाक्‍माक्‍त। \v 31 मिनु रेहोबाम बेक्‍माक्‍त। मिनु मेको आ किकी पिपी नु दाऊद आ सहरम थिम्‍चा पुंइसे बाक्‍त। मेको आ ममा आ नें नामा बाक्‍माक्‍त। मेको अम्‍मोनी बाक्‍माक्‍त। मिनु रेहोबाम आ पा ङा आ तौ अबीयाम पिप दुम्‍माक्‍त। \c 15 \s1 यहूदा ङा पिप अबीयाम \p \v 1 मिनु अबीयाम यहूदा ङा पिप दुम्‍माक्‍त। मेना नेबात आ तौ येरोबाम पिप दुम्‍शो १८ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। \em २इतिहास १३:-\em* \v 2 मेकोमी यरूसलेमम बर्स सां सासन पवा बाक्‍त। मेको आ ममा आ नें माकाह बाक्‍माक्‍त। मेको अबीशालोम आ तमी बाक्‍माक्‍त। \v 3 मेकोमी आ आफ खोदेंशो पा मरिम्‍शो पवा बाक्‍‍त। मेको आ किकी दाऊद खोदेंशो पा, आ थुं नेल्‍लेमी परमप्रभु यावे, आ परमप्रभु आ नोले मखोदा बाक्‍त। \v 4 मो हना यो परमप्रभु यावे, मेको आ परमप्रभुमी दाऊद आ पर्बम अबीयाम आ पा ङा पिप दुम्‍पाइक्‍चा कली तौ का गेवा बाक्‍त। मोपा यरूसलेम बोल्‍यो सेला बाक्‍‍त। \em १राजा ११:३६\em* \v 5 मारदे हना दाऊदमी परमप्रभु यावे आ ङोंइती ठीक पशो बाक्‍माक्‍त। मेको परमप्रभु यावे आ देंशो रे एर ओंथ मपवा बाक्‍त। मेकोमी हित्ती उरीयाह कली मरिम्‍शो पशो ङा लाक्‍शा अरु मारेइ मरिम्‍शो मपवा बाक्‍त। \em २सामुएल ११:-; २सामुएल १२:९\em* \v 6 रेहोबाम नु येरोबाम आस दातेमी लडाइ दुम्‍स ङा दुम्‍स बाक्‍माक्‍त। अबीयाम ब्रोंइम सम्‍म मोदेंशो दुम्‍‍माक्‍त। \v 7 अबीयाम आ पशो अरु गेय, मेको आ पशो नेल्‍ले, मार, मेको यहूदा ङा पिप आन इतिहासम ब्रेक्‍शो मबाक्‍बा ङा? अबीयाम नु येरोबाम आस दातेम गेना हना यो लडाइ दुम्‍स ङा दुम्‍स बाक्‍माक्‍त। \v 8 मिनु अबीयाम बेक्‍माक्‍त। मिनु मेको दाऊद आ सहरमी थिम्‍चा पुंइसे बाक्‍त। मिनु मेको आ पा ङा आ तौ आसा पिप दुम्‍माक्‍त। \s1 यहूदा ङा पिप आसा \p \v 9 आसा यहूदा ङा पिप दुम्‍माक्‍त। मेना इस्राएल ङा पिप येरोबाम पिप दुम्‍शो २० बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। \v 10 मिनु आसामी यरूसलेममी ४१ बर्स सासन पवा बाक्‍त। मेको आ बगे अबीशालोम आ तमी माकाह बाक्‍माक्‍त। \v 11 आसामी आ किकी दाऊद खोदेंशो पा, परमप्रभु यावे आ ङोंइती मार ठीक बाक्‍मे, मेको पवा बाक्‍त। \v 12 मेकोमी थानम बाक्‍ब तेल्‍लेम वोंइश मुर आन कली रागी रे ग्रुंइदीमी बाक्‍त। मिनु मेकोमी आ किकी पिपपुकीम सेल्‍शो मूर्ति नेल्‍ल ताइक्‍ती‍मी बाक्‍त। \em २राजा २३:७; २इतिहास १४:१-४\em* \v 13 मिनु आ बगे माकाह कली राज्‍य ङा ममा रे ग्रुंइदा बाक्‍त। मारदे हना मेकोमी अशेराह देवी आ ग्रांग्रा दिशो थाम पाइश्‍शो मूर्ति का सेल्‍सीशो बाक्‍माक्‍त। आसामी मेको मूर्ति पाइश्‍शो थाम क्‍‍योरशा खोल्‍शा किद्रोन खोल्‍साम चोपाइक्‍मी बाक्‍त। \v 14 मेकोमी इर डांडा ङा थान चहिं मप्रेत्‍तीके लीमा बाक्‍त। तन्‍न आसा ब्रोंइम सम्‍म आ थुं नेल्‍लेमी परमप्रभु यावे आ नोले खोदा बाक्‍त। \em १राजा २२:४४\em* \v 15 मेकोमी आं नु आ आफोम चढ़ेशो सुन, चांदी नु अरु मार मार परमप्रभु यावे आ खिंम चाक्‍पाइक्‍मी बाक्‍त। \p \v 16 मेको पिप आसा नु इस्राएल ङा पिप बाशा आस दातेम गेना हना यो लडाइ दुम्‍स ङा दुम्‍स बाक्‍माक्‍त। \em २इतिहास १६:१-६\em* \v 17 इस्राएल ङा पिप बाशामी यहूदा कली लडाइ तोवा बाक्‍त। मिनु सुइ आन कली यहूदा ङा पिप आसा आ रागी लचा मगेथु, रामाह सहरम गारो प्रोव़शा तेक्‍गा बाक्‍त। \v 18 मोपतीके आसामी परमप्रभु यावे आ खिं नु दरवार ङा लीशो सुन नु चांदी नेल्‍ल लाइश्‍शा, आ गेय पाइब आन कली गेमी बाक्‍त। पिप आसामी मेको नेल्‍ल आ गेय पाइब आन कली गेशा, पिप ताब्रीमोन आ तौ, अराम ङा हेज्‍योन आ चच, पिप बेन-हादाद आ बाक्‍तीक सोइक्‍ती‍मी बाक्‍त। मेको दमस्‍कस सहरम बाक्‍शो बाक्‍माक्‍त। \em २राजा १२:१९\em* \v 19 मिनु पिप आसामी पिप बेन-हादाद कली “इस आफ गारशो खोदेंशो पा, गो यो गारस। गो एको सुन नु चांदी कोसेली सोइक्‍ताक्‍ङ। मुल इस्राएल ङा पिप बाशा नु पशो कबल प्रोनीन। मिनु मेकोमी आं रागी प्रोनल” दे सल्‍ला पचा कली मुर सोइक्‍ता बाक्‍त। \v 20 मिनु बेन-हादादमी पिप आसा आ देंशो बिस्‍से बाक्‍त। मिनु मेकोमी आ लडाइ पाइब आन ठेयब मुर आन कली इस्राएल ङा सहर नु लडाइ पथ सोइक्‍ता बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीम इयोन, दान, आबेल-बेथ-माकाह किन्‍नेरोथ नेल्‍ल नु नाप्‍ताली आ रागी नेल्‍ल ग्रामा बाक्‍त। \em २राजा १५:२९\em* \v 21 मिनु बाशामी मेको लोव़ नेंशा, रामाह सहर कली बोल्‍यो सेल्‍चा प्रोना बाक्‍त। मिनु तिरचा लेश्‍शा लमाक्‍त। \v 22 मिनु पिप आसामी यहूदा ङा मुर नेल्‍ल आन कली “बाशामी रामाह कली बोल्‍यो सेल्‍चा कली तेल्‍शो शी फुल्‍लु चाक्‍कीन” दे अरेमी बाक्‍त। मिनु पिप आसामी मेको शी फुल्‍लुमी बेन्‍यामीन ङा गेबा नु मिस्‍पा सहर सेला बाक्‍त। \v 23 आसा आ पशो अरु गेय, मेको आ सक्ति, मेको आ पतीके, मेको आ सेल्‍शो सहर, मार, मेको यहूदा ङा पिप आन इतिहासम ब्रेक्‍शो मबाक्‍बा ङा? मिनु मेको खूशो दुम्‍मेनु, आ खोइल रोइ पवा बाक्‍त। \em २इतिहास १६:११-१४\em* \v 24 मिनु आसा बेक्‍माक्‍त। मिनु मेको आ किकी पिपी नु दाऊद आ सहरम थिम्‍चा पुंइसे बाक्‍त। मिनु मेको आ पा ङा तौ येहो-शाफात पिप दुम्‍माक्‍त। \em १राजा २२:४१\em* \s1 इस्राएल ङा पिप नादाब \p \v 25 येरोबाम आ तौ नादाब इस्राएल ङा पिप दुम्‍माक्‍त। मेना आसा यहूदा ङा पिप दुम्‍शो बर्स निक्‍शी दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु पिप नादाबमी इस्राएलम बर्स निक्‍शी सासन पवा बाक्‍त। \v 26 मेकोम परमप्रभु यावे आ ङोंइती मार मरिम्‍शो बाक्‍मे, मेको पवा बाक्‍त। मेको आ आफोम खोदेंशो पा पाप पा मेको आ लांम गाक्‍माक्‍त। मिनु आ आफोमी इस्राएली आन कली पपाइश्‍शो पाप यो पवा बाक्‍त। \em १राजा १२:२८-३०\em* \p \v 27 मिनु इस्‍साकार आ खिं ङा मुर अहीयाह आ तौ बाशाम मेको कली मरिम्‍शो पचा गोवा बाक्‍त। मिनु बाशामी मेको कली गिब्बेथोन सहरम तुप्‍शा सदा बाक्‍त। मेको गिब्बेथोन सहर नादाब नु इस्राएली नेल्‍लेम पुम्‍शा वोइश्‍शो, पलिस्‍ती आन सहर बाक्‍माक्‍त। \em यहोसु १९:४४\em* \v 28 मिनु यहूदा ङा पिप आसा पिप दुम्‍शो बर्स सां दुम्‍मेनु, बाशामी नादाब कली सदा बाक्‍त। मिनु मेको आ पा ङा पिप दुम्‍माक्‍त। \v 29 मिनु मेको पिप दुम चोटीन येरोबाम आ खिं ङा मुर नेल्‍ल आन कली साइक्‍मी बाक्‍त। मेकोम येरोबाम आ खिं ङा सेस बाक्‍शो नेल्‍ल आन कली साइक्‍मी बाक्‍त। मोपा परमप्रभु यावेमी आ गेय पाइब शिलो ङा अहीयाह रे पा देंशो लोव़ नेल्‍ल खबा बाक्‍त। \em १राजा १४:१०-११\em* \v 30 येरोबाम आ पशो पाप, मेकोमी इस्राएली आन कली पपाइश्‍शो पापम पतीके नु मेकोमी परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभु कली गाइक्‍पाइक्‍तीके मो दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। \v 31 नादाबमी पशो अरु गेय, मेको आ पशो नेल्‍ल, मार, मेको इस्राएल ङा पिप आन इतिहासम ब्रेक्‍शो मबाक्‍बा ङा? \v 32 पिप आसा नु इस्राएल ङा पिप बाशा आस दातेमी गेना हना यो लडाइ दुम्‍स ङा दुम्‍स बाक्‍माक्‍त। \s1 इस्राएल ङा पिप बाशा \p \v 33 मिनु अहीयाह आ तौ बाशामी इस्राएलम सासन पवा बाक्‍त। मेना आसा यहूदा ङा पिप दुम्‍शो बर्स सां दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु बाशा तिरचा सहरम बाक्‍शा २४ बर्स इस्राएल कली सासन पवा बाक्‍त। \v 34 मिनु मेको येरोबाम आ लांम गाक्‍शा, मेकोमी इस्राएली आन कली पपाइश्‍शो पाप पशा, परमप्रभु यावे आ ङोंइती मार मरिम्‍शो बाक्‍मे, मेको नेल्‍ल पवा बाक्‍‍त। \c 16 \p \v 1 मेको नोले परमप्रभु यावेम बाशा आ पर्बम हानानी आ तौ येहू कली लोव़ पवा बाक्‍त। \v 2 मार लोव़ पवा बाक्‍त देंशा हना “गो इ कली फुरक रे पोक्‍शा आं मुर इस्राएली आन ठेयब मुर सेल्‍तन। तन्‍न गे येरोबाम आ लांम गाक्‍शा, आं मुर इस्राएली आन कली पाप पपाइक्‍तीवी। मिनु मेको आन पापम पतीके आं कली गाइक्‍पाइक्‍तीमी। \em १राजा १४:७\em* \v 3 मोपतीके गो बाशा नु आ खिं कली खतम पोक्‍चा चिक्‍शो बाक्‍नुङ। मिनु गो इ खिं कली नेबात आ तौ येरोबाम आ खिं खोदेंशो सेल्‍नुङ। \em १राजा १५:२९\em* \v 4 बाशा, इ खिं ङा सहरम बेक्‍शो मुर आन कली कुचुमम ब्‍वाइनीम। मिनु रूम बेक्‍शो मुर आन कली चिक्‍बपुकीम ब्‍वाइनीम” देंमाक्‍त। \em १राजा १४:११\em* \p \v 5 बाशा आ पशो नु अरु गेय, मेको आ सक्ति, मार, मेको इस्राएल ङा पिप आन इतिहासम ब्रेक्‍शो मबाक्‍बा ङा? \v 6 मिनु बाशा बेक्‍माक्‍त। मिनु तिरचा सहरम आ किकी पिपी आ नेक्‍था थिम्‍चा पुंइसे बाक्‍त। मिनु मेको आ पा ङा आ तौ एलाह पिप दुम्‍माक्‍त। \v 7 ङोंइती परमप्रभु यावेमी हानानी आ तौ, आ लोव़ पाइब येहू कली बाशा नु आ खिं ङा मुर आन पर्बम लोव़ पशो बाक्‍माक्‍त। मेकोमी परमप्रभु यावे आ ङोंइती मरिम्‍शो पा गाइक्‍पाइक्‍तीके, येरोबाम आ खिं ङा मुर खोदेंशो दुम्‍तीके नु येरोबाम नु आ खिं ङा मुर आन कली खतम पोक्‍तीके हानानी आ तौ, आ लोव़ पाइब येहू कली मोदेंशो लोव़ पशो बाक्‍माक्‍त। \s1 इस्राएल ङा पिप एलाह \p \v 8 बाशा आ तौ एलाह इस्राएल ङा पिप दुम्‍माक्‍त। मेना आसा यहूदा ङा पिप दुम्‍शो २६ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु एलाहम तिरचा सहरम बाक्‍शा, बर्स निक्‍शी इस्राएल कली सासन पवा बाक्‍त। \v 9 मिनु मेको आ लडाइ पाइब बग्‍गी चलेब, आन भाग निक्‍शीमी भाग का ङा ठेयब मुर जिम्रीमी मेको कली मरिम्‍शो पचा गोवा बाक्‍त। मेना पिप एलाह तिरचा सहरम आ खिं ङा मारेइ मारेइ कोव़ब अरचा आ खिं तिरचा सहरम बाक्‍शा, तूशा दुक्‍शो बाक्‍माक्‍त। \v 10 मिनु जिम्री आगा ओव़शा, मेको कली तुप्‍शा सदा बाक्‍त। मिनु मेको आ पा ङा पिप दुम्‍माक्‍त। मेना आसा यहूदामी पिप दुम्‍शो २७ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। \em २राजा ९:३१\em* \p \v 11 मिनु जिम्री पिप दुम चोटीन बाशा आ खिं ङा मुर नेल्‍ल आन कली साइक्‍मी बाक्‍त। मेकोम बाशा आ खिं ङा मुर, मेको आ वारचपुकी नु आ नाता गोव़ता वोंइश मुर नेल्‍ल आन कली का यो मप्रोंइ‍थु साइक्मी बाक्‍त। \v 12 परमप्रभु यावेमी बाशा आ पर्बम आ लोव़ पाइब येहू रे देंशो खोदेंशो पा, जिम्रीमी बाशा आ मुर नेल्‍ल आन कली साइक्‍मी बाक्‍त। \v 13 बाशा नु मेको आ तौ एलाहमी पशो पाप नु इस्राएली आन कली पपाइश्‍शो पाप आ पतीके, आन शोर गाक्‍शो मूर्ति सेल्‍तीके नु परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभु कली गाइक्‍पाइक्‍तीके मोदेंशो दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। \v 14 एलाह आ पशो नु अरु गेय नेल्‍ले, मार, इस्राएल ङा पिप आन इतिहासम ब्रेक्‍शो मबाक्‍बा ङा? \s1 इस्राएल ङा पिप जिम्री \p \v 15 मिनु जिम्रीम तिरचा सहरम ७ नाक्‍त सासन पवा बाक्‍त। मेना आसा यहूदा ङा पिप दुम्‍शो २७ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। लडाइ पाइबपुकी चहिं पलिस्‍ती आन सहर गिब्‍बेथोन आ नेक्‍था बाक्‍तीक सेल्‍शा बाक्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। \em १राजा १५:२७\em* \v 16 मिनु बाक्‍तीक सेल्‍शा बाक्‍ब इस्राएलीपुकीमी जिम्री आ पशो नु पिप कली साइश्‍शो लोव़ नेंशा, मेको नाक्‍तीन मेकोपुकीमी आन बाक्‍तीक उइ लडाइ पाइब आन ठेयब मुर ओम्री कली इस्राएल ङा पिप सेल्‍मे बाक्‍त। \v 17 मिनु ओम्री नु इस्राएल ङा लडाइ पाइब नेल्‍लेम गिब्‍बेथोन प्रोंइशा तिरचा कली पुम्‍दमे बाक्‍त। \v 18 मिनु जिम्रीमी सहर ग्राशो तवा चोटी पिप आ खिं ओव़शा मी सुइश्‍शा, आंमा यो दुप्‍शा बेक्‍माक्‍त। \em २सामुएल १७:२३\em* \v 19 मेकोम परमप्रभु यावे आ ङोंइती मार मरिम्‍शो बाक्‍मे, मेको पशा, येरोबाम आ लांम गाक्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु येरोबाम आ पशो पाप नु इस्राएली आन कली पपाइश्‍शो पाप पतीकेम मेको मोदेंशो दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। \v 20 जिम्री आ पशो नु अरु गेय, एलाह कली मरिम्‍शो पशो, मार, मेको इस्राएल ङा पिप आन इतिहासम ब्रेक्‍शो मबाक्‍बा ङा? \s1 इस्राएल ङा पिप ओम्री \p \v 21 मेको नोले इस्राएल ङा मुरपुकी हुल निक्‍शी दुम्‍मा बाक्‍त। हुल काम गिनाथ आ तौ तिब्‍नी कली पिप सेल्‍चा कली वारच पदमे बाक्‍त। मिनु हुल का चहिं ओम्री आ नोले खोदमे बाक्‍त। \v 22 तन्‍न ओम्री आ नोले खोइक्‍बपुकी गिनाथ आ तौ तिब्‍नी आ नोले खोइक्‍ब आन क्‍येङा बोल्‍यो बाक्‍मा बाक्‍त। मोपतीके तिब्‍नी कली साइश्‍शा, ओम्री पिप दुम्‍माक्‍त। \v 23 मोपा ओम्री इस्राएल ङा पिप दुम्‍माक्‍त। मेना आसा यहूदाम पिप दुम्‍शो ३१ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। ओम्रीमी नेल्‍ल पा १२ बर्स सासन पवा बाक्‍त। मेकोम ६ बर्स तिरचा सहरम बाक्‍शा, सासन पवा बाक्‍त। \p \v 24 मेकोम टलेन्‍ट निक्‍शी चांदीम शेमेर आ गुइ रे सामरीया ङा डांडा ग्‍याप्‍शा, मेकेर गारो हिरशो सहर का सेला बाक्‍त। मिनु मेको सहर ङा होव़प शेमेर आ नें रे पा मेको आ नें सामरीया वोदा बाक्‍त। \em टलेन्‍ट का ३४ किलो बाक्‍ब। \em* \p \v 25 तन्‍न ओम्रीमी परमप्रभु यावे आ ङोंइती मार मरिम्‍शो बाक्‍मे, मेको पवा बाक्‍त। मेकोम आ ङोंइती ङा पिप नेल्‍ल आन क्‍येङा शुश मरिम्‍शो पवा बाक्‍‍त। \em मीका ६:१६\em* \v 26 मेको नेबात आ तौ येरोबाम आ पाप ङा लांम गाक्माक्‍‍त। मेकोमी मेको पाप इस्राएली आन कली पपाइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु मेकोपुकीम मेको पाप पा आन ग्रांग्रा दिशो मूर्ति आन पर्बम परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभु कली गाइक्‍पाइश्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 27 ओम्री आ पशो नु अरु गेय, मेको आ सक्ति कोंइतीके नेल्‍ल, मार, मेको इस्राएल ङा पिप आन इतिहासम ब्रेक्‍शो मबाक्‍बा ङा? \v 28 मिनु ओम्री बेक्‍माक्‍त। मिनु सामरीया सहरम थिम्‍चा पुंइसे बाक्‍त। मिनु मेको आ पा ङा आ तौ आहाब पिप दुम्‍माक्‍त। \s1 आहाब इस्राएल ङा पिप दुम्‍शो \p \v 29 ओम्री आ तौ आहाब इस्राएल ङा पिप दुम्‍माक्‍त। मेना आसा यहूदा ङा पिप दुम्‍शो ३८ बर्स दुम्शो बाक्‍माक्‍त। ओम्री आ तौ आहाब सामरीया सहरम बाक्‍शा, इस्राएल कली २२ बर्स सासन पवा बाक्‍त। \v 30 मिनु ओम्री आ तौ आहाबमी परमप्रभु यावे आ ङोंइती पिप नेल्‍ल आन क्‍येङा मरिम्‍शो पवा बाक्‍‍त। \v 31 नेबात आ तौ येरोबाम आ पाप ङा लांम गाक्‍चा, मेको कली मारेइ खोदेंशो मदुम्‍माक्‍त। मेकोम सीदोन ङा पिप एथ-बाल आ तमी इजेबेल कली ग्‍युंबे पवा बाक्‍त। मिनु बाल देवता कली पूजा पा ठेयब सेला बाक्‍‍त। \v 32 मेकोम सामरीयाम बाल आ खिंम बाल कली चढ़ेतीक का सेला बाक्‍त। \em २राजा ३:२; २राजा १०:२७-२८; २राजा ११:१८\em* \v 33 आहाबम अशेराह देवी आ मूर्ति पाइश्‍शो थाम का यो सेल्‍पदा बाक्‍त। मिनु मेकोम आ क्‍येङा ङोंइती ङा इस्राएल ङा पिप आन क्‍येङा परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभु कली शुश गाइक्‍पाइक्‍तीक गेय पवा बाक्‍त। \v 34 आहाबम सासन पवा ना बेथेल ङा हीएलमी यरीको सहर लेंशा सेला बाक्‍त। मेको आ जग वोदमेनु, मेको आ ङोंइती जरमेशो तौ अबीराम बेक्‍माक्‍त। मिनु मेको आ ठेयब लाप्‍चो वोदमेनु, मेको आ कान्‍छा तौ सेगुब बेक्‍माक्‍त। मोपा परमप्रभु यावेमी नून आ तौ यहोसु रे पा देंशो लोव़ खबा बाक्‍त। \em यहोसु ६:२६\em* \c 17 \s1 खदपुकीम एलीया कली थुल्‍शो \p \v 1 मिनु गिलाद ङा तिश्‍बे सहर ङा एलीयाम आहाब कली “परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभु ब्रोंइशा बाक्‍शो खोदेंशो पा, गो मेको आ ङोंइती राप्‍शा गेय पाइनुङ। इस्राएलम रेउ नु सीत मारेइ मयीब” देंमाक्‍त। \em १राजा ८:३५; लूका ४:२५; याकूब ५:१७; प्रकाश ११:६\em* \v 2 मिनु परमप्रभु यावेमी एलीया कली लोव़ पवा बाक्‍त। \v 3 मार लोव़ पवा बाक्‍त देंशा हना “एको रागी प्रोंइशा, पूर्ब गे लावो। मिनु यर्दन आ पूर्ब गे बाक्‍शो केरीथ खोलाम लशा ख्रुइश्‍शा बाक्‍को। \v 4 गे मेको खोला ङा ब्‍वाक्‍कु तूङो। मिनु गो इ कली थुल्‍चा कली मेकेर ङा खद आन कली अरेता” देंमाक्‍त। \v 5 मिनु मेकोमी परमप्रभु यावे आ देंशो खोदेंशो पवा बाक्‍त। मिनु मेको यर्दन आ पूर्बम बाक्‍शो केरीथ खोला लशा, ख्रुइश्‍शा बाक्‍माक्‍त। \v 6 मिनु खदपुकीम मेको कली नाक्‍दो सुनी शोब्‍ले नु श्‍ये चाक्‍शा, गेमे बाक्‍त। मिनु एलीया मेको खोला ङा ब्‍वाक्‍कु तूशा बाक्‍माक्‍त। \v 7 इच्‍का नाक्‍त नोले रेउ मयितीके मेको खोला ङा ब्‍वाक्‍कु सोव़माक्‍त। \s1 चारेफाथ ङा मीश मुर \p \v 8 मिनु परमप्रभु यावेमी मेको कली लोव़ पवा बाक्‍त। \v 9 मार लोव़ पवा बाक्‍त देंशा हना “मुल गे सीदोन ङा चारेफाथ सहर लावो। गो मेकेर इ कली थुल्‍चा कली आ वोंइश बेक्‍शो मीश मुर का कली अरेता” देंमाक्‍त। \em लूका ४:२५-२६\em* \v 10 मोपतीके मेको चारेफाथ सहरम लमाक्‍त। मिनु मेको चारेफाथ सहर ङा ठेयब लाप्‍चोम जाक्‍दीम्‍मेनु, आ वोंइश बेक्‍शो मीश मुर का शी खुम्‍ना खुम्‍न बाक्‍शो तवा बाक्‍त। मिनु मेको कली ब्रेश्‍शा “आं कली शिशी पा लोटा का ब्‍वाक्‍कु तूचा गेयी। मिनु गो तूनुङ” देंमाक्‍त। \v 11 मिनु मेको मीश मुर ब्‍वाक्‍कु ब्रथ लन लना, लेंशा ब्रेश्‍शा “आं कली शिशी पा टुक्रा का शोब्‍ले यो पिश्‍शा गेयी” देंमाक्‍त। \v 12 तन्‍न मेकोमी “परमप्रभु यावे, इन परमप्रभु ब्रोंइशा बाक्‍शो खोदेंशो पा बोसुम मुठी का फस नु ढुङग्रोम इच्‍का खोइ तेल ङा लाक्‍शा, आं खिंम मारेइ मबाक्‍ब। गो इच्‍का खोइ शी खुप्‍शा, खिं लशा, गो नु आ तौ आंस कली शोब्‍ले सेल्‍नुङ। मिनु गो मेको जशा, बेक्‍नस्‍कु” देंमाक्‍त। \v 13 मिनु एलीयाम मेको कली “महिनो, खिं लशा इ देंशो खोदेंशो पावो। तन्‍न मेको क्‍येङा ङोंइती बटुक का सेल्‍शा, एक आं बाक्‍तीक चाक्‍को। मिनु मेको नोले इस कली जचा थोव़क सेलो। \v 14 मारदे हना परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभुमी ‘गो रागीम रेउ मयिपदु सम्‍म फस मनुप्‍ब। मिनु ढुङग्रो ङा तेल यो मनुप्‍ब’ देंशो बाक्‍ब” देंमाक्‍त। \em २राजा ४:२-४\em* \v 15 मिनु मेको मीश मुर लशा एलीयाम देंशो खोदेंशो पवा बाक्‍त। मिनु मेको नेल्‍ल आन कली शुश नाक्‍त सम्‍म जचा थोव़क गाम्‍माक्‍‍त। \v 16 मारदे हना एलीया रे पा परमप्रभु यावेम देंशो खोदेंशो पा बोस ङा फस मनुम्‍माक्‍त। मिनु ढुङग्रो ङा तेल यो मनुम्‍माक्‍त। \p \v 17 इच्‍का नाक्‍त नोले मेको मीश मुर, मेको खिं ङा होव़पोक्‍म आ तौ रोइ पवा बाक्‍त। मिनु मेको नाक्‍त किंत किंत मरिम्‍शो दुम्‍ना दुम्‍न लमाक्‍त। मिनु नोले बेक्‍माक्‍त। \v 18 मिनु मेको मीश मुरुम एलीया कली “परमप्रभु आ मुर, गे नु गो इस दातेम मार मरिम्‍शो दुम्‍शो बाक्‍बा? मार, गे आं पाप कोंइशा, आं तौ कली साइक्‍थ जाक्‍नी?” देंमाक्‍त। \v 19 मिनु एलीयाम “इ तौ आं कली गेयी” देंमाक्‍त। मिनु मेकोमी मेको आ तौ आ गुइ रे ताक्‍शा आ बाक्‍तीक तला तार लदा बाक्‍त। मिनु मेको कली आ ब्राख्‍येम वोदा बाक्‍त। \v 20 मेको नोले मेकोमी ठेयब सेंदा पा परमप्रभु यावे कली “परमप्रभु यावे, आं परमप्रभु, गो सुका आ खिंम बाक्‍ङा, मेको आ तौ बेक्‍पा मेको वोंइश बेक्‍शो मीश मुर कली मारदे श्‍येत गेनी” देंमाक्‍त। \v 21 मिनु मेको सां खेयप मेको बेक्‍शो आल तार गोल्‍माक्‍त। मिनु ठेयब सेंदा पा, परमप्रभु यावे कली “परमप्रभु यावे, आं परमप्रभु, एको आल कली लेंशा ब्रोंइपतीन” देंमाक्‍त। \em २राजा ४:३४; प्रेरित २०:१०\em* \v 22 मिनु परमप्रभु यावेमी एलीया आ पुंइशो लोव़ नेना बाक्‍त। मिनु मेको आल ब्रोंइमाक्‍त। \v 23 मिनु एलीयाम मेको कली पोक्‍शा तला तार रे आगा यिदा बाक्‍त। मिनु मेको आ ममा कली गेशा “कोव़ङो, इ तौ ब्रोंइत” दे मदा बाक्‍त। \em लूका ७:१५; हिब्रू ११:३५\em* \v 24 मिनु मेको मीश मुरुमी एलीया कली “गे परमप्रभु आ मुर बाक्‍नीनी, दे मुल गो थमा पा तुइक्‍ताक्‍ङ। मिनु इन देंशो परमप्रभु यावे आ लोव़ थमा बाक्‍त” देंमाक्‍त। \c 18 \s1 एलीया नु ओबदिया ग्रुम्‍शो \p \v 1 मिनु परमप्रभु यावेम रागी सोव़शो शुश नाक्‍त नोले बर्स सांमी एलीया कली लोव़ पवा बाक्‍त। मार लोव़ पवा बाक्‍त देंशा हना “गे लशा, आहाब कली ग्रुमो। मिनु गो रागीम रेउ यिपाइक्‍नुङ” देंमाक्‍त। \v 2 मोपतीके एलीया आहाब कली ग्रुम्‍थ लमाक्‍त। मेना सामरीया सहरम ठेयब अन्‍काल दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। \v 3 मिनु आहाबमी आ खिं कोव़ब ओबदिया कली ब्रेत्‍थ सोइक्‍ता बाक्‍त। मेको ओबदिया परमप्रभु यावे कली शुश मान पा हिंशा, थमा सुइक्‍ब मुर का बाक्‍माक्‍त। \v 4 इजेबेलम परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब आन कली साइक्‍ना साइक्‍न बाक्‍मेनु, ओबदियामी मेको आन दाते ङा सहे का जना आन कली लाइश्‍शा, मेको आन कली प्रोंइचा कली जचा तूचा थोव़क गेशा ५०, ५० जना ङा हुल पा पुक्‍खी निक्‍शीम ख्रुइश्‍शा वोइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। \v 5 मिनु आहाबम ओबदिया कली “रागी ङा ब्‍वाक्‍कु बुक्‍तीके, खोल्‍सा मेर लावो। गो शारा नु खच्‍चर आन कली प्रोंइचा कली घांस थित्‍नसा कों? मोपा इं बस्‍तु भाव आन कली साइक्‍चा ममाल्‍नया कों?” दें‍माक्‍त। \v 6 मिनु मेको निक्‍शीमी कोव़चा कली रागी योक्‍स‍सा बाक्‍त। मिनु आहाब का गे नु ओबदिया अर्को गे लसा बाक्‍त। \p \v 7 मिनु ओबदिया लांम गाक्‍ना गाक्‍न बाक्‍मेनु, एलीयाम मेको कली ग्रुमा बाक्‍त। मिनु ओबदियामी मेको कली तुइश्‍शा खप सम्‍मन बाप्‍शा सेउ पा “आं प्रभु, गे थमा पा एलीयान ननी?” देंमाक्‍त। \v 8 मिनु एलीयाम “ओं, गो नङ। गे लशा इ होव़प कली ‘एलीया एक बाक्‍त’ मतो” देंमाक्‍त। \v 9 मिनु ओबदियामी “गो मार मरिम्‍शो पङा ङा? गे इन गेय पाइब, आं कली साइक्‍पाइक्‍चा कली आहाब आ गुइम गेनीनी? \v 10 परमप्रभु यावे, इन परमप्रभु गेना हना यो ब्रोंइशा बाक्‍शो खोदेंशो पा, आं होव़पम इन कली रागी रागी नु राज्‍य नेल्‍लेम माल्‍थ सोइक्‍ताक्‍व। तेकोइ रागी नु राज्‍य मलीशो बाक्‍ब। मिनु मेकोपुकीमी ‘एलीया एक मबाक्‍ब। गो थमा पा मेको कली थिन्‍ने मचाप्‍का’ देंमानु, मेको कसम जचा माल्‍तेक्‍म। \v 11 तन्‍न मुल गे आं कली लावो, इ होव़प कली ‘एलीया एक बाक्‍त, देंनो’ दें‍तीनी। \v 12 गो इन कली प्रोनु चोटी परमप्रभु यावे आ सोक्‍तीम इन कली लाइक्‍ब। मिनु गो लशा आहाब कली मो देंङानु, मेकोमी इन कली मथित्‍तु हना, आं कली साइक्‍ब। मो हना यो, गो, इन गेय पाइब, आं आल रेन परमप्रभु यावे कली मान पा हिंशा, थमा सुइक्‍ब बाक्‍नुङ। \v 13 आं प्रभु, इजेबेलम परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब आन कली साइक्‍ना साइक्‍न बाक्‍मेनु, गो मार पङा, मेको गे मनेंनी ङा? गो मेको आन दाते ङा सहे का जना आन कली ५०, ५० जना पा पुक्‍खीम ख्रुइश्‍शा वोइक्‍तामी। मिनु मेको आन कली जचा तूचा गेतामी। \v 14 मिनु मुल गे आं कली लावो, इ होव़प कली ‘एलीया एक बाक्‍त’ देंनो, दें‍तीनी। मेकोमी आं कली थमा पा साइक्‍ब” देंमाक्‍त। \v 15 मिनु एलीयामी “गो मेको आ ङोंइती बाक्‍शो मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु यावे ब्रोंइशा बाक्‍शो खोदेंशो पा, मुलाक्‍ती थमा पा आहाब कली ग्रुम्‍नुङ” देंमाक्‍त। \v 16 मिनु ओबदिया आहाब कली ग्रुम्‍थ लमाक्‍त। मिनु मेको कली मेको लोव़ शेंदा बाक्‍त। मिनु आहाब एलीया कली ग्रुम्‍थ जाक्‍‍माक्‍त। \s1 एलीया कारमेल डांडाम बाक्‍शो \p \v 17 मिनु आहाबमी एलीया कली तशा, मेको कली “इस्राएल कली श्‍येत गेब गेन नवे?” दे मदा बाक्‍त। \em येरमीया ३८:४\em* \v 18 मिनु एलीयाम “इस्राएल कली श्‍येत गेब गो मनङ। तन्‍न गे नु इन आफ आ खिं ङा मुर इस्राएल कली श्‍येत गेब ननी। मारदे हना गे परमप्रभु यावे आ शेंतीक प्रोंइशा, बाल देवता आ नोले खोइश्‍शो बाक्‍तीनी। \em १राजा १६:३१-३३\em* \v 19 मोपतीके मुल कारमेल डांडाम इस्राएल ङा मुर नेल्‍ल आं कली ग्रुम्‍पाइक्‍चा कली ब्रेत्‍तीन। मिनु इजेबेलम थुल्‍शा वोइश्‍शो बाल देवता आ नोले दुम्‍ब लोव़ पाइब ४ सहे ५० जना मुर नु अशेराह देवी आ नोले दुम्‍ब लोव़ पाइब ४ सहे जना मुर नेल्‍ल आन कली यो ब्रेत्‍तीन” देंमाक्‍त। \p \v 20 मोपतीके आहाबमी इस्राएली नेल्‍ल आन कली लोव़ सोइक्‍ती‍मी बाक्‍त। मिनु बाल नु अशेराह देवी आस नोले दुम्‍ब लोव़ पाइब नेल्‍ल आन कली कारमेल डांडाम पुक्‍मी बाक्‍त। \v 21 मिनु एलीया मुर नेल्‍ल आन ङोंइती राप्‍शा “गे गेना सम्‍म थुं निक्‍शी पा बाक्‍नीनी? परमप्रभु यावे, थमा परमप्रभु बाक्‍ब देंनीनी हना, मेको आ नोले खोतीन। बालन परमप्रभु बाक्‍ब देंनीनी हना, मेको आ नोले खोतीन” देंमाक्‍त। तन्‍न मुरपुकीम लोव़ का यो मलेत्‍थु, सिक्‍सी पा बाक्‍मा बाक्‍त। \em यहोसु २४:१४; मत्ती ६:२४\em* \v 22 मिनु एलीयाम मेको आन कली “परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब गो आं का ला लीती। तन्‍न बाल आ नोले दुम्‍ब लोव़ पाइब ४ सहे ५० जना बाक्‍नीम। \v 23 मुल आंइ कली ब्‍यफ निक्‍शी चाक्‍शा गेने। मिनु मेकोपुकीम का योव़सीशा मेको कली क्‍योरशा चेक्‍शा, शी तार वोइश्‍शा, मी मसुइक्‍थु वोइक्‍चा माल्‍नीम। गो यो मेको अर्को कली क्‍योरशा मो पान शी तार वोइश्‍शा मी मसुइक्‍‍थु वोइक्‍नुङ। \v 24 मिनु गे इन देवता आ नें थिशा, मेको कली पुनीन। गो परमप्रभु यावे आ नें थिशा, मेको कली पुंइनुङ। मिनु पुंइशो नेंशा, मी सोइक्‍ब, परमप्रभु बाक्‍ब” देंमाक्‍त। मिनु मुर नेल्‍लेमी “दुम्‍ब इन देंशो लोव़ ठीक बाक्‍ब” देंमा बाक्‍त। \em उत्‍पत्ती १५:१७\em* \v 25 मिनु एलीयाम बाल आ लोव़ पाइब नेल्‍ल आन कली “गे ङोंइती ब्‍यफ का योव़शा, मेको कली क्‍योरीन। मारदे हना गे शुश बाक्‍नीनी। मिनु इन देवता आ नें थिशा पुनीन। तन्‍न मी मसुइक्‍तीन” दे माइक्‍मी बाक्‍त। \v 26 मोपतीके मेको आन योव़शो ब्‍यफ लांइसीशा, क्‍योरशा चढ़ेशा, बाल आ नें थिशा सुनी रे नाक्‍त सम्‍म “ए बाल! आंइ कली लोव़ लेत्‍तीकी” दे ग्रीमा बाक्‍त। तन्‍न मेकेर मारेइ मदुम्‍माक्‍त। मारेइ सेंदा यो मनेंसे बाक्‍त। मिनु मेकोपुकी मेको आन सेल्‍शो चढ़ेतीक आ एर ओंथ प्रेक्‍ना प्रेक्‍न सिल पामे बाक्‍त। \v 27 मिनु नाक्‍त उइक्‍थ दुम्‍मेनु, एलीयाम मेको आन कली “मुल यो ठेयब सेंदा पा ग्रीङीन। मेको थमा पा देवता बाक्‍ब। मेको मिम्‍ना मिम्‍न बाक्‍म माइ, ना हिरथ गाक्‍म कों? ना ङोन लम कों? ना इप्‍शा बाक्‍म कों? मेको कली पोक्‍चा माल्‍ब” दे शुक्‍शी पा लोव़ पवा बाक्‍त। \v 28 मोपतीके मेको चिनु ठेयब सेंदा पा ग्रीमा बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीम आन रिती थिती पा आंम आन रां तरवार नु भालाम चेस्‍सीशा, हुश चुंइसमा बाक्‍त। \v 29 मोपा नाक्‍त रे नाक्‍दो चढ़ेची ना सम्‍म ग्रीना ग्रीन बाक्‍मा बाक्‍त। तन्‍न मेकेर मारेइ मदुम्‍माक्‍त। मारेइ सेंदा यो मनेंसे बाक्‍त। मी यो मयिमाक्‍त। \p \v 30 मिनु एलीयाम मुर नेल्‍ल आन कली “आं नेक्‍था जाक्‍कीन” देंमाक्‍त। मिनु मेको नेल्‍ल मेको आ नेक्‍था जाक्‍मा बाक्‍त। मिनु मेकोम ङोंइती ब्रेश्‍शो परमप्रभु यावे कली चढ़ेतीके लेंशा सेला बाक्‍त। \v 31 मिनु एलीयाम १२ ओटा फुल्‍लु चाक्‍मी बाक्‍त। मेको याकूब आ १२ जना तौ आन थर का का पा १२ ओटा फुल्‍लु गुबा बाक्‍त। ङोंइती परमप्रभु यावेमी याकूब कली “इ नें इस्राएल दुम्‍ब” देंशो बाक्‍माक्‍त। \em प्रस्‍थान २४:४; उत्‍पत्ती ३२:२९\em* \v 32 मिनु मेकोमी मेको फुल्‍लु रे परमप्रभु यावे आ नेंम चढ़ेतीक का सेला बाक्‍त। मिनु मेको चढ़ेतीक कली एर ओंथ हिरशा, कुला दोवा बाक्‍त। मेकेर सेआह अन्‍न पुक्‍तीक बोस निक्‍शी रिक्‍ब बाक्‍माक्‍त। \em सेआह का ७.३ लिटर बाक्‍ब। \em* \v 33 मिनु नोले शी गार पाइश्‍शा, मेको ब्‍यफ क्‍योरशा चेक्‍शा, मेको शी तार वोदा बाक्‍त। मिनु मेकोमी मुर आन कली “गे ४ गाग्री ब्‍वाक्‍कु चाक्‍शा, एको चोशा चढ़ेतीक नु शी तार लुक्‍तीन” दे माइक्‍मी बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीम मो पामे बाक्‍त। \v 34 मिनु नोले मेकोमी “मेको लेंशा पने” देंमाक्‍त। मिनु मेकोपुकीम मो पामे बाक्‍त। मिनु मेकोम लेंशा “चीनु खेयप सां मो पने” देंमाक्‍त। मिनु मेकोपुकीम खेयप सां यो मो पामे बाक्‍त। \v 35 मिनु चढ़ेतीक आ एर ओंथ ङा कुला नेल्‍ल ब्‍वाक्‍कु ब्रीशा क्‍युम्‍माक्‍त। \p \v 36 मिनु नाक्‍त किंत किंत ङा नाक्‍दो ङा चढ़ेची ना परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब एलीयामी मेको आ चढ़ेतीक आ ङोंइती लशा “परमप्रभु यावे, अब्राहाम, इसहाक नु इस्राएल आ परमप्रभु, गे का ला इस्राएल रागीम परमप्रभु बाक्‍नीनी, दे मुलाक्‍ती एको आन कली तुइक्‍पतीन। मिनु गो इन गेय पाइब बाक्‍नुङ। मिनु गो एको नेल्‍ल इन देंतीके पशो बाक्‍नुङ, दे यो एको आन कली तुइक्पतीन। \v 37 आं लोव़ लेत्‍तीनी। परमप्रभु यावे, आं लोव़ लेत्‍तीनी। मिनु एको मुरपुकीम गेन परमप्रभु यावे, थमा परमप्रभु बाक्‍नीनी, दे तुइक्‍तमेक्‍ल। एको आन थुं लेप्‍पाइक्‍ब गेन बाक्‍नीनी” देंमाक्‍त। \v 38 मिनु इर रे परमप्रभु यावे आ मी यिशा चोशा चढ़ेतीके, चोशा चढ़ेतीक ङा शी, फुल्‍लु नु खप नेल्‍ल नेक्‍गा बाक्‍त। मिनु मेको कुला ङा ब्‍वाक्‍कु यो सोव़माक्‍त। \em लेवी ९:२४\em* \v 39 मिनु मुर नेल्‍ल मेको तशा, खुम्‍की पा बाप्‍शा “परमप्रभु यावे, थमा पा परमप्रभु बाक्‍माक्‍त। परमप्रभु यावे, थमा पा परमप्रभु बाक्‍माक्‍त” देंमा बाक्‍त। \v 40 मिनु एलीयामी मेको आन कली “बाल आ लोव़ पाइब आन कली ग्‍याइक्‍तीन। का यो प्रोक्‍चा मतामेक्‍ल” दे माइक्‍मी बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीम मेको आन कली ग्‍याइक्‍तमे बाक्‍त। मिनु एलीयाम मेको आन कली किशोन खोल्‍साम लाइश्‍शा साइक्‍मी बाक्‍त। \em प्रस्‍थान २२:१९; ब्‍यवस्‍था १३:६-९\em* \p \v 41 मिनु एलीयाम आहाब कली “लशा जने तूङीन। मारदे हना गो ठेयब रेउ आ रेयके नेंता” देंमाक्‍त। \em याकूब ५:१८\em* \v 42 मिनु आहाब जचा तूचा कली लमाक्‍त। तन्‍न एलीया चहिं कारमेल डांडा ङोइश्‍शा, मेकेर आ पिया पोक्‍चीम ख्रेप्‍शा बाक्‍माक्‍त। \v 43 मिनु मेकोमी आ गेय पाइब कली “लशा, समुन्‍द्र गे कोव़ङो” दे मदा बाक्‍त। मिनु मेको लशा कोव़ङा बाक्‍त। मिनु मेकोमी “मेकेर मारेइ मबा” देंमाक्‍त। मिनु एलीयामी मेको कली “७ खेयप मेकेर लशा, कोव़ङो” दे सोइक्‍ता बाक्‍त। \v 44 मिनु ७ खेयप ङा पाली मेकोमी “मुर आ गुइ खोमो गोस्‍स का समुन्‍द्र रे बोक्‍शो ताता” देंमाक्‍त। मिनु एलीयाम मेको कली “मुल लशा आहाब कली ‘इन बग्‍गी ठीक पा, उइ खिं लने। मो मपाइतीनी हना, इन कली रेउम तेक्‍‍ब’ दे मतो” देंमाक्‍त। \v 45 मिनु क्‍येर गोस्‍सुम सरीङ सुम्‍शा, फश गिवार पा ठेयब रेउ यिचा गोवा बाक्‍त। मिनु आहाब आ बग्‍गी ङोइश्‍शा येज्रेल सहर लमाक्‍त। \v 46 मिनु परमप्रभु यावेमी एलीया कली थिवा बाक्‍त। मिनु मेको आ फेक्‍शो वा खाइश्‍शा आहाब आ ङोंइङोंइती येज्रेल ङा ठेयब लाप्‍चो सम्‍म दोरशा लमाक्‍त। \c 19 \s1 एलीया प्रोक्‍शा, होरेब डांडा ल‍शो \p \v 1 मिनु आहाबमी इजेबेल कली एलीया आ पशो गेय नेल्‍ल नु मेकोमी दोपा देवी देवता आन लोव़ पाइब नेल्‍ल आन कली तरवारम सदा, मेको नेल्‍ल शेंदा बाक्‍त। \v 2 मिनु इजेबेलम एलीया आ बाक्‍तीकेम “गे दोपा मेको आन कली सदी, मोपा गो दीसा एं ना सम्‍म इ कली मसाइक्‍तन हना, देवतापुकीम आं कली यो मोदेंशोन पाइय्‍यीमील। मेको क्‍येङा यो शुश पाइय्‍यीमील” देंथ लोव़ कुरब मुर सोइक्‍ता बाक्‍त। \v 3 मिनु एलीया हिंशा, प्रोक्‍माक्‍त। मिनु मेको प्रोक्‍शा यहूदा ङा बेयर-शेबा जाक्‍माक्‍त। मिनु मेकोमी आ गेय पाइब कली मेक उइ प्रोना बाक्‍त। \p \v 4 मिनु आं चहिं काबु ङा लां ङोन गोरशो रागीम ओव़माक्‍त। मिनु मेको बुटा आगाम निश्‍शा, परमप्रभु यावे कली “मुल नुप्‍त। आ सोक्‍त ब्रने। मारदे हना गो आं किकी पिपी आन क्‍येङा रिम्‍शो मनङ” देंमाक्‍त। \em अय्‍युब ७:१५; योना ४:३\em* \v 5 मिनु नोले बुटा आ आगामीन गोल्‍शा निन्‍द्रा पवा बाक्‍त। मेना परमप्रभु यावे आ स्‍वर्ग ङा गेय पाइब कामी मेको कली ब्रा थिशा “बोक्‍शा जावो” देंमाक्‍त। \v 6 मिनु मेकोमी बोक्‍शा, एर ओंथ कोव़ङानु, आ पिया गे चोशो होश शोब्‍ले का नु ढुङग्रो का ब्‍वाक्‍कु तवा बाक्‍त। मिनु मेकोम मेको जशा तूशा लेंशा इम्‍माक्‍त। \v 7 मिनु परमप्रभु यावे आ स्‍वर्ग ङा गेय पाइब लेंशा जाक्‍शा, मेको कली थिशा “बोक्‍शा जावो। इ लां थम लाइश्‍शो बाक्‍ब” देंमाक्‍त। \v 8 मोपतीके मेको बोक्‍शा, जवा तूङा बाक्‍त। मिनु मेको आ बोलम मेको ४० नाक्‍त नु ४० नाक्‍दो सम्‍म गाक्‍शा, परमप्रभु आ डांडा होरेब जाक्‍दीम्‍माक्‍त। \em प्रस्‍थान २४:१८\em* \v 9 मिनु मेकेर ङा पुक्‍खी काम ओव़शा, मेक उइ नां सोंइदा बाक्‍त। मेकेर बाक्‍मेनु, परमप्रभु यावेम मेको कली “एलीया, गे एक मार पा बाक्‍ङे?” दे हिल्‍लो पवा बाक्‍त। \v 10 मिनु मेकोमी “परमप्रभु यावे, मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु, गो इन पर्बम शुश गेय पाता। इस्राएलीमी इन कबल प्रोंइतेक्‍म। इन कली चढ़ेतीक प्रेत्‍तेक्‍म। मिनु इन लोव़ पाइब आन कली तरवारम क्‍योरशा साइक्‍तेक्‍म। गो आं का ला लीशो बाक्‍नुङ। मिनु मुल मेकोपुकीमी आं कली यो साइक्‍चा माल्‍शो बाक्‍नीम” देंमाक्‍त। \em भजन संग्रह ६९:१०; यसैया ४९:४; १राजा १८:२२; रोमी ११:३\em* \p \v 11 मिनु परमप्रभु यावेमी “ग्रूङो, आं ङोंइती डांडाम रपो” देंमाक्‍त। मारदे हना परमप्रभु यावे मेकेर रे लन लन बाक्‍माक्‍त। मिनु परमप्रभु यावे आ ङोंइङोंइती ठेयब फश गिवार डांडा आन कली प्रोल्‍ना प्रोल्‍न नु फुल्‍लु आन कली ख्रिन्‍ना ख्रिन्‍न जाक्‍माक्‍त। तन्‍न परमप्रभु यावे मेको फशेम मबाक्‍माक्‍त। मेको आ नोले ठेयब ख्रिनु कुमाक्‍त। तन्‍न परमप्रभु यावे मेको ख्रिनुमी यो मबाक्‍माक्‍त। \em प्रस्‍थान ३३:२२\em* \v 12 मिनु मेको ख्रिनु आ नोले मी का जाक्‍माक्‍त। तन्‍न मेको मीमी यो परमप्रभु यावे मबाक्‍माक्‍त। मिनु मी आ नोले इम्‍चीली सेंदा का जाक्‍माक्‍त। \v 13 मिनु एलीयामी मेको सेंदा नेंशा, आ वामी आ कुल सुम्‍से बाक्‍त। मिनु लाङगा ग्रूशा पुक्‍खी आ ङोंइती राम्‍माक्‍त। मिनु मेको आइक्‍च सेंदाम “एलीया गे एक मार पन पन बाक्‍ङे?” देंमाक्‍त। \v 14 मिनु मेकोमी “परमप्रभु यावे, मुर नेल्‍ल आन परमप्रभु गो इन पर्बम शुश गेय पाता। इस्राएलीमी इन कबल प्रोंइतेक्‍म। इन कली चढ़ेतीक प्रेत्‍तेक्‍म। मिनु इन लोव़ पाइब आन कली तरवारम क्‍योरशा साइक्‍तेक्‍म। गो आं का ला लीशो बाक्‍नुङ। मिनु मुल मेकोपुकीमी आं कली यो साइक्‍चा माल्‍शो बाक्‍नीम” देंमाक्‍त। \v 15 मिनु परमप्रभु यावेम मेको कली “गे तेको लां रे जाक्‍शो बाक्‍ङे, मेको लां रे पा लेश्‍शा दमस्‍कस ङा गोरशो रागीम लावो। मिनु गे मेको सहर जाक्‍दीश्‍शा, हजाएल कली अराम ङा पिप सेलो। \em २राजा ८:१३,१५\em* \v 16 मिनु निम्‍शी आ तौ येहू कली यो इस्राएल ङा पिप सेलो। आबेल-मेहोलाह ङा शाफात आ तौ एलीशा कली इ पा ङा आं लोव़ पाइब से‍लो। \em २राजा ९:२-३\em* \v 17 मिनु हजाएल आ तरवार रे ब्रोंइशो आन कली येहूमी साइक्‍ब। मिनु येहू आ तरवार रे ब्रोंइशो आन कली एलीशामी साइक्‍ब। \v 18 मो हना यो, गो ७ हजार जना आन कली इस्राएलम प्रोंइशा वोइक्‍नुङमी। मेकोपुकीमी बाल आ ङोंइती आन पोक्‍च मथेक्‍शो बाक्‍नीम। मिनु मेकोपुकीम बाल कली पुक्‍पु मपाइश्‍शो बाक्‍नीम” देंमाक्‍त। \em रोमी ११:४\em* \s1 एलीयामी एलीशा कली ब्रेश्‍शो \p \v 19 मिनु एलीया मेकेर रे लमाक्‍त। मिनु शाफात आ तौ एलीशा कली ग्रुमा बाक्‍त। मेको १२ हाल ब्‍यफ वाक्‍ना वाक्‍न बाक्‍माक्‍त। मेको चहिं मेको नेल्‍ल क्‍येङा नोले ङा हाल वाक्‍ना वाक्‍न बाक्‍माक्‍त। मिनु एलीया लशा, आ फेक्‍शो वा मेको आ तार कोप्‍ता बाक्‍त। \v 20 मिनु एलीशामी आ ब्‍यफ प्रोंइशा, एलीया आ नोनोले दोरमाक्‍त। मिनु मेकोम “आं कली आं आंम आफ आस कली पुक्‍पु पाइक्‍चा गेयीनी। मिनु इन नोले खोइक्‍नुङ” देंमाक्‍त। मिनु एलीयाम “लावो, गो इ कली मार पङा मेको मिम्‍तो” दे मदा बाक्‍त। \em लूका ९:६१-६२\em* \v 21 मिनु एलीशाम एलीया कली प्रोंइशा लमाक्‍त। मिनु मेकोमी आ हाल ब्‍यफ लाइश्‍शा क्‍योरा बाक्‍त। मिनु मेकोम हलो चोशा श्‍ये क्‍येवा बाक्‍त। मिनु मुर आन कली ब्‍वचा गेमी बाक्‍त। मिनु मुरपुकीम ब्‍वामे बाक्‍त। मिनु मेको नोले एलीया आ नोले खोदा बाक्‍त। मिनु मेको आ गेय पाइब दुम्‍माक्‍त। \c 20 \s1 बेन-हादादम लडाइ तोशो \p \v 1 अराम ङा पिप बेन-हादादम आ लडाइ पाइब नेल्‍ल आन कली खुप्‍ती‍मी बाक्‍त। मिनु मेकोमी ३२ जना पिप, मेको आन शारा नु बग्‍गीपुकी लाइश्‍शा, सामरीया सहर कली पुम्‍शा लडाइ तोवा बाक्‍त। \v 2 मेकोमी लोव़ कुरब आन कली सहरम सोइश्‍शा, इस्राएल ङा पिप आहाब कली “बेन-हादाद आ लोव़ नेनीन, \v 3 ‘इन सुन चांदी आं के नम। इन नेल्‍ल क्‍येङा दारशो मीश नु इन तमी तौ यो आं केन नम’ दें‍त” देनीन, दे सोइक्‍ती‍मी बाक्‍त। \v 4 मिनु इस्राएल ङा पिपमी मेको आन कली “आं प्रभु, पिप इन देंशो खोदेंशो पा ‘गो नु बाक्‍शो मारेइ मारेइ इन केन नम, दें‍त’ मतीन” दे सोइक्‍ती‍मी बाक्‍त। \v 5 मिनु लेंशा बेन-हादादमी लोव़ कुरब सोइश्‍शा “इन सुन चांदी, इन मीश नु इन तमी तौ नेल्‍ल आं कली गेन। \v 6 गो दीसा एं ना आं गेय पाइब आन कली, इन खिं नु इन ठेयब गेय पाइब आन खिंमी इन शुश क्‍येट लाइब थोव़क ब्रथ सोइक्‍नुङमी। मेकोपुकीमी आन दाक्‍शो मारेइ मारेइ लाइक्‍नीम” दे लोव़ कुरब सोइक्‍ता बाक्‍त। \p \v 7 मिनु इस्राएल ङा पिपम आ रागी ङा खाल्‍पा नेल्‍ल आन कली ब्रेश्‍शा, मेको आन कली “गे तुइश्‍शो बाक्‍नीनी। मेको मुरुम लडाइ पचा कली खुज्री माल्‍ना माल्‍न बाक्‍ब। मेकोम आं मीश, आं आलपुकी नु आं सुन चांदी आ केन नम देंमेनु यो, गो मारेइ मदेंङ” देंमाक्‍त। \v 8 मिनु खाल्‍पा नु मुर नेल्‍लेमी मेको कली “मेको आ लोव़ मनेनीन। गे मेको आ देंशो मबिस्‍सीन” देंमा बाक्‍त। \v 9 मोपतीके मेकोमी बेन-हादाद आ लोव़ कुरब आन कली “आं प्रभु पिप कली ‘आं ठेयब पिप आ ङोंइती पुंइशो नेल्‍ल गेनुङ। तन्‍न मुल इन पुंइशो लोव़ गो गेने मचाप्‍नुङ’ मुल लशा गेपुकीम बेन-हादाद कली एको लोव़ मतीन” दे माइश्‍शा सोइक्‍ती‍मी बाक्‍त। मिनु मेको लोव़ कुरबपुकी लशा, आन होव़प बेन-हादाद कली शोव़ङमे बाक्‍त। \v 10 मिनु बेन-हादादम आहाब कली “गो नु शुश लडाइ पाइब बाक्‍नीम। आं लडाइ पा ग्राशो सामरीया ङा फुरक, आं लडाइ पाइब आन कली योल का का गेचा कली यो मगाप्‍‍ब। मेको गाप्‍त हना, देवतापुकीम आं कली खतम पोय्‍यीमील” देंथ मुर सोइक्‍ता बाक्‍त। \v 11 मिनु मेको आन कली इस्राएल ङा पिपमी “मेको कली ‘लडाइ ग्राचा गेना गेना, मुल कना मार ठेयब लेश्‍शो लोव़ पाइनेवे’ दें‍त, मतीन” दे सोइक्‍ती‍मी बाक्‍त। \v 12 मेना बेन-हादाद नु अरु पिप आन बाक्‍तीकेम शांबु दुक्‍शा बाक्‍मानु, मेको लोव़ नेना बाक्‍त। मिनु मेकोमी रीब पा आ लडाइ पाइब आन कली “लडाइ पचा ठीक दुमीन” दे हुकुम गेमी बाक्‍त। मिनु मेकोपुकी मेको सहर कली लडाइ तोचा कली ठीक दुम्‍मा बाक्‍त। \s1 आहाबमी बेन-हादाद कली फ्रुशो \p \v 13 मेना परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब का इस्राएल ङा पिप आहाब आ बाक्‍तीक जाक्‍शा, मेको कली “परमप्रभु यावेमी ‘मार, गे एको ठेयब हुल लडाइ पाइब आन कली तवी? कोव़ङो, गो मुलाक्‍तीन मेको आन कली इ गुइमी गेनुङ। मिनु गोन परमप्रभु यावे नङ, दे तुइक्‍नेवे’ देंत” दें‍माक्‍त। \v 14 मिनु आहाबमी “तन्‍न मेको सुम पाइबा?” दे हिल्‍लो पवा बाक्‍‍त। मिनु परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइबमी “परमप्रभु यावेम ‘हुकुम पाइब ठेयब मुर आन गेय पाइब ठिटापुकीम लडाइ पाइनीम’ ” देंमाक्‍त। मिनु पिपमी “लडाइ सुम गोचा माल्‍बा?” दे हिल्‍लो पवा बाक्‍‍त। मिनु मेको परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइबम “गे गोचा माल्‍नीनी” देंमाक्‍त। \v 15 मिनु आहाबमी मेको हुकुम पाइब ठेयब मुर आन गेय पाइब सहे निक्‍शी ३२ जना ठिटा आन कली खुप्‍थ सोइक्‍ती‍मी बाक्‍त। मिनु नोले इस्राएली नेल्‍ल आन कली पुक्‍मी बाक्‍त। मेको नेल्‍ले ७ हजार बाक्‍मा बाक्‍त। \p \v 16 मिनु नाक्‍त उइक्‍थ दुम्‍मेनु, बेन-हादाद नु मेको आ वारच ३२ जना पिप आन बाक्‍तीकेमी दुक्‍शो बाक्‍मा ना मेकोपुकी ग्रू‍मा बाक्‍त। \v 17 मिनु मेको हुकुम पाइब आन गेय पाइब ठिटापुकी ङोंइती बारमा बाक्‍त। मेना बेन-हादादमी क्‍यारी पाइबपुकी सोइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु मेकोपुकी जाक्‍शा “सामरीया रे मुरपुकी पिशो बाक्‍नीम” देंमा बाक्‍त। \v 18 मिनु बेन-हादादम “मेकोपुकी गारचा कली जाक्‍शो बाक्‍तेक्‍म हना, मेको आन कली सेसीन ग्‍याइक्‍तीन। लडाइ पथ जाक्‍शो बाक्‍तेक्‍म हना यो, सेसीन ग्‍याइक्‍तीन” दे माइक्‍मी बाक्‍त। \p \v 19 मिनु मेको हुकुम पाइब ठेयब मुर आन गेय पाइब ठिटापुकी सहर रे लाङगा ग्रू‍मानु, आहाब आ अरु लडाइ पाइबपुकी मेको आन नोले खोइश्‍शा ग्रूमा बाक्‍त। \v 20 मिनु नेल्‍लेमी आन जोरी सत्रु आन कली सदमे बाक्‍त। मिनु मो दुम्‍मेनु अरामी प्रोक्मा बाक्‍त। मिनु इस्राएलीपुकीम मेको आन कली खेदा पा‍मे बाक्‍त। तन्‍न अराम ङा पिप बेन-हादाद आ शारा ङोइश्‍शा, अरु शारा ङोइक्‍बपुकी नु प्रोक्‍माक्‍त। \v 21 मिनु इस्राएल ङा पिप ङोंइती बारशा, शारा नु बग्‍गी आन कली ग्रामाक्‍त। मिनु अरामी शुश आन कली साइक्मी बाक्‍त। \p \v 22 मिनु नोले मेको परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब इस्राएल ङा पिप आ बाक्‍तीक जाक्‍शा, मेको कली “इन लडाइ पाइब आन कली ठीक पा वोतीन। मार पचा माल्‍बा, मेको रिम्‍शो पा मिम्‍तीन। मारदे हना मुल जाक्‍शो बर्सम अराम ङा पिपम लेंशा गेपुकी नु लडाइ पाइब” देंमाक्‍त। \p \v 23 मिनु अराम ङा पिप आ गेय पाइबपुकीम आन पिप कली “मेको आन देवता पहाड ङा देवता बाक्‍नीम। मोपतीके मेकोपुकी इं क्‍येङा शुश बोल्‍यो बाक्‍नीम। मुल गोपुकीम मेको आन कली दिंमम लडाइ पाइतय हना, थमा पा गो मेको आन क्‍येङा बोल्‍यो दुम्‍नय। \v 24 मुल गे मार पचा माल्‍नीनी देंशा हना, एको पिप आन कली लडाइ पाइब आन ठेयब मुर रे ग्रुंइदीन। मिनु मेको आन पा ङा अर्को मुर योव़ङीन। \v 25 ङोंइती बेक्‍शो लडाइ पाइब आन खोदेंशो पा, अर्को लडाइ पाइब आन हुल का सेलीन। शारा ङोइक्‍ब आन कली शारा नु बग्‍गी ङोइक्‍ब आन कली बग्‍गी ठीक पने। मिनु नोले गो इस्राएली नु दिंमम लडाइ पथ लय। मिनु गो थमा पा मेको आन क्‍येङा बोल्‍यो दुम्‍नय” देंमा बाक्‍त। मिनु बेन-हादादमी मेको आन सल्‍ला बिश्‍शा, मेको आन देंशो खोदेंशो पवा बाक्‍त। \p \v 26 मिनु मेको जाक्‍शो बर्सम बेन-हादादम लडाइ पचा कली अरामी आन कली पुक्‍मी बाक्‍त। मिनु इस्राएली नु लडाइ पचा कली अफेक सहर गे लमा बाक्‍त। \v 27 मिनु इस्राएली यो खुम्‍सीशा, जशा तूशा, मेको नु लडाइ पचा कली हुल हुल पा ग्रूमा बाक्‍त। इस्राएलीम अरामी आन ङोंइती गे आन बाक्‍तीक सेल्‍मे बाक्‍त। मेकोपुकी क्‍यारश आन आइक्‍च हुल निक्‍शी खोदेंशो बाक्‍मा बाक्‍त। तन्‍न अरामी चहिं मेको रागी ङा दिंम एर ओंथ नेल्‍ल ब्रीशा बाक्‍मा बाक्‍त। \v 28 मिनु परमप्रभु आ मुर का इस्राएल ङा पिप आ बाक्‍तीकेम जाक्‍शा, मेको कली “परमप्रभु यावेम ‘अरामीपुकीम परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभु पहाड ङा देवता ला बाक्‍ब। बेंसी ङा देवता ममाइ, दे मिम्‍शो बाक्‍नीम। मोपतीके गो एको ठेयब हुल लडाइ पाइब आन कली इ गुइमी गेनुङ। मिनु गे गोन परमप्रभु यावे नङ, दे तुइक्‍नेवे’ देंत” देंमाक्‍त। \em प्रस्‍थान ७:५\em* \v 29 मिनु मेको आन ङोंइती आन बाक्‍तीकेम कोव़मुशा ७ नाक्‍त सम्‍म बाक्‍मा बाक्‍त। मिनु नोले ७ नाक्‍तीम लडाइ पामे बाक्‍त। मिनु इस्राएलीपुकीम काबुम अरामी आन खोइलीम गाक्‍ब लडाइ पाइब लाख का आन कली सदमे बाक्‍त। \v 30 मिनु मेको आन दाते ङा लीशोपुकी अफेक ङा सहरम प्रोक्‍मा बाक्‍त। मिनु मेकेर ङा गारो ब्रेश्‍शा १७ हजार आन कली चिप्‍ता बाक्‍त। बेन-हादाद चहिं सहर ओव़शा, ख्रुइश्‍शा बाक्‍माक्‍त। \v 31 मिनु मेको आ गेय पाइबपुकीम मेको कली “गोपुकीमी इस्राएल आ खिं ङा पिपपुकी दा शिशी पाइब बाक्‍नीम देंशो लोव़ नेंशो बाक्‍नीकी। मोपतीके क्रातोम अरन्‍डी फेक्‍सीय। मिनु पियाम डोरी फ्रेंसीशा इस्राएल ङा पिप आ बाक्‍तीक लय। मिनु मेकोम इन कली ब्रोंइचा गेबा कों?” देंमा बाक्‍त। \v 32 मोपतीके मेकोपुकीमी आन क्रातोम अरन्‍डी फेक्‍शा, आन पियाम डोरी फ्रेंसीशा इस्राएल ङा पिप आ बाक्‍तीक लशा मेको कली “इन वाइल बेन-हादादम ‘गो आं कली ब्रोंइचा गेयीमी’ देंशो बाक्‍ब” देंमा बाक्‍त। मिनु पिपमी “मार, मेको मुल यो सेसीन बाक्‍मे? मेको आं लोक्‍ब बाक्‍ब” देंमाक्‍त। \v 33 मिनु मेको मुरपुकीम पिप आ लोव़ रिम्‍शो बाक्‍माक्‍त दाप्‍शा “ओं, इन लोक्‍ब बेन-हादाद मुल यो सेसीन बाक्‍ब” देंमा बाक्‍त। मिनु पिपमी मेको आन कली “लशा, मेको कली एक चाक्‍कीन” देंमाक्‍त। मिनु बेन-हादाद ग्रूशा जाक्‍मेनु, आहाबम मेको कली आ बग्‍गीम ङोइक्‍पदा बाक्‍त। \v 34 मिनु बेन-हादादमी मेको कली “आं आफोम इन आफ रे ग्राशो सहर नेल्‍ल गो लेश्‍शा गेनन्‍नी। मिनु आं आफोम सामरीयाम पशो खोदेंशो पा, गे यो दमस्कसम ग्‍याप्‍तीक लेयतीक सेल्‍ने चाप्‍नीनी” देंमाक्‍त। मिनु इस्राएल ङा पिप आहाबमी “मेको सल्‍लाम पतीके गो इ कली प्रोंइनन” देंमाक्‍त। मोपा आहाबमी दुचा आ पर्बम लोव़ पा, मेको कली प्रोना बाक्‍त। \s1 आहाब कली दोस गेशो \p \v 35 मिनु परमप्रभु यावे आ लोव़ पा, मेको आ लोव़ पाइब आन दाते ङा काम आ वारच का कली “आं कली तुब्‍यी” देंमाक्‍त। तन्‍न मेकोमी तुप्‍ने मबिस्‍से बाक्‍त। \v 36 मिनु मेको परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइबमी “गे परमप्रभु यावे आ अरेशो लोव़ मटितीके आं कली प्रोंइशा लवे चोटीन इ कली गुप्‍स काम साइक्‍ब” देंमाक्‍त। मिनु मेको लम नोले गुप्‍स काम थिश्‍शा, मेको कली सदा बाक्‍त। \em १राजा १३:२४\em* \v 37 मिनु मेको परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइबमी अर्को मुर का कली ग्रुम्‍‍शा, मेको कली “आं कली तुब्‍‍‍यी” देंमाक्‍त। मोपतीके मेकोमी मेको कली तुप्‍शा, गार सेला बाक्‍त। \v 38 मिनु मेको परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब लशा, मतुइक्‍पांइसीचा ङा पा आ मिक्‍चीम वा फ्रेंशा पिप कली लांम रिम्‍दा बाक्‍त। \v 39 मिनु पिप मेको आ नेक्‍था रे लमेनु, मेकोमी पिप कली ब्रेश्‍शा “गो इन वाइल लडाइ पतीकेम जाक्‍दीश्‍शो नङ। मिनु मेकेर लडाइ पाइब मुर काम फ्रेंशो मुर का चाक्‍शा आं बाक्‍तीक जाक्‍त। मिनु मेकोमी आं कली ‘एको मुर जिम्‍मा ब्रावो। एको मुर दोकका पा प्रोक्‍त हना, एको आ पा ङा गे बेक्‍चा माल्‍नेवे कि टलेन्‍ट का चांदी थाप्‍चा माल्‍नेवे’ दें‍त। \em टलेन्‍ट का ३४ किलो बाक्‍ब।\em*\em २राजा १०:२४\em* \v 40 मिनु गो, इन वाइल, गेय पा बाक्‍ङा सम्‍म, मेको ग्‍याइश्‍शो मुर प्रोक्‍माक्‍त” देंमाक्‍त। मिनु इस्राएल ङा पिपमी मेको कली “गे इ निसाफ आंमान पाप्‍तीवी। मेकोन इ कली पतीक निसाफ बाक्‍ब” देंमाक्‍त। \v 41 मिनु मेको परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइबमी रीब पा आ मिक्‍चीम फ्रेंशो वा प्रुदा बाक्‍त। मिनु इस्राएल ङा पिपम मेको कली परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब का बाक्‍त, दे तुइक्‍ता बाक्‍त। \v 42 मिनु मेकोमी पिप कली “परमप्रभु यावेमी ‘गो साइक्‍चा कली ठीक पशो मुर कली गे प्रोंइतीवी। मोपतीके मेको आ पा ङा गे बेक्‍चा माल्‍नेवे। मिनु मेको आ मुर आन पा ङा इ मुर बेक्‍चा माल्‍नीम’ देंत” देंमाक्‍त। \v 43 मिनु इस्राएल ङा पिपमी “मार लोव़ पवा?” दे गाइश्‍शा, आ खिं सामरीयाम जाक्‍माक्‍त। \c 21 \s1 नाबोथ आ अङगुर रू \p \v 1 इच्‍का नाक्‍त नोले मार दुम्‍माक्‍त देंशा हना, येज्रेल सहर ङा नाबोथ माइश्‍शो मुर का बाक्‍माक्‍त। मेको के अङगुर रू का बाक्‍माक्‍त। मेको अङगुर रू येज्रेल सहर सामरीया ङा पिप आहाब आ दरवार आ नेक्‍था बाक्‍माक्‍त। \v 2 काबु नाक्‍ती आहाबमी नाबोथ कली “इ अङगुर रू आं कली गिग खाइ ख्रुम्‍चा कली गेयी। मारदे हना मेको आं खिं आ नेक्‍था बाक्‍ब। मेको आ पा ङा गो इ कली अर्को मेको क्‍येङा रिम्‍शो अङगुर रू का गेनन। क्‍येट देंनेवे हना यो, क्‍येट गेन‍न” देंमाक्‍त। \v 3 तन्‍न नाबोथमी आहाब कली “परमप्रभु यावे आ ङोंइती मोदेंशो पने मचाप्‍नुङ। गो आं किकी पिपी आन गेशो रू इन कली गेने मचाप्‍नुङ” देंमाक्‍त। \v 4 मोपतीके आहाब आ थुं खुरसीशा गाइश्‍शा आ खिं लमाक्‍त। मारदे हना येज्रेली नाबोथमी “आं किकी पिपी आन गेशो रू इन कली मगेनुङ” देंशो बाक्‍माक्‍त। मिनु मेको आ कुल किरशा आ ब्राख्‍येम इप्‍शा बाक्‍माक्‍त। जने यो मबिस्‍से बाक्‍त। \p \v 5 मिनु मेको आ मीश इजेबेल जाक्‍शा, मेको कली “गे मारदे इन थुं खुरसीनी? मारदे मारेइ जने मबिस्‍सीनी?” दे हिल्‍लो पवा बाक्‍त। \v 6 मिनु मेकोम इजेबेल कली “गो येज्रेली नाबोथ कली ‘इ अङगुर रू ग्‍याप्‍चा गेयी कि इ दाक्‍शो रू नु फाइक्‍‍स’ माइक्‍ता। तन्‍न मेकोम ‘गो आं अङगुर रू इन कली मगेन‍न्‍नी’ दें‍त” देंमाक्‍त। \v 7 मिनु मेको आ मीश इजेबेलम मेको कली “गे इस्राएल ङा पिप बाक्‍नीनी। मिनु गे मोदेंशो पाइनीनी? बोक्‍शा, जने तूङीन। मिनु ग्‍येरसीने। गो येज्रेली नाबोथ आ अङगुर रू इन कली गेन‍न्‍नी” देंमाक्‍त। \p \v 8 मिनु इजेबेलम आहाब आ नेंमी चिठी का ब्रेक्‍ता बाक्‍त। मिनु मेकेर पिप आ छाप थोक्‍ता बाक्‍त। मिनु मेको नाबोथ आ सहर ङा खाल्‍पा नु ठेयब मुर आन कली सोइक्‍ता बाक्‍त। \v 9 मेकोम मेको चिठीमी “ ‘माइजा बाक्‍तीक नाक्‍त का बाक्‍ब’ देंनीन। मिनु नाबोथ कली मरिम्‍शो पाइब आन नित्‍तीकेम निप्‍पतीन। \v 10 मिनु मरिम्‍शो पाइब मुर निक्‍शी आस कली मेको आ ङोंइती निप्‍पाइश्‍शा, एकोम ‘परमप्रभु नु पिप कली सराप पशो बाक्‍ब’ दे दोस गेपतीन। मिनु मेको नोले मेको कली लाङगा ग्रुंइशा फुल्‍लु आप्‍शा सतीन” दे ब्रेक्‍ता बाक्‍त। \em ब्‍यवस्‍था १७:६; मत्ती २६:५९-६१; प्रस्‍थान २२:२७\em* \v 11 मिनु इजेबेलम मेको आन कली चिठीम ब्रेक्‍शो खोदेंशो पा, मेको सहर ङा मुर, खाल्‍पा नु मेकेर ङा ठेयब मुरपुकीम पामे बाक्‍त। \v 12 मिनु मेकोपुकीम माइजा बाक्‍तीक नाक्‍त का सेल्‍मे बाक्‍त। मिनु नाबोथ कली मरिम्‍शो पाइब आन कली निप्‍पाइक्‍तीकेम निप्‍पदमे बाक्‍त। \v 13 मिनु मेको नोले मेको मरिम्‍शो पाइब मुर निक्‍शी जाक्‍शा, मेको आ ङोंइती निस्‍ससा बाक्‍त। मिनु मेको निक्‍शीमी “नाबोथम परमप्रभु नु पिप कली सराप पशो बाक्‍ब” दे नेल्‍लेम नेंचा ङा पा दोस गेम्‍से बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीम मेको कली लाङगा ग्रुंइशा फुल्‍लु आप्‍शा सदमे बाक्‍त। \v 14 मेको नोले मेकोपुकीमी इजेबेल कली “नाबोथ कली फुल्‍लु आप्‍शा साइक्‍तक” दे लोव़ कुरब मुर सोइक्‍तमे बाक्‍त। \p \v 15 मिनु इजेबेलम नाबोथ कली फुल्‍लु आप्‍शा साइक्‍तेक्‍म देंशो लोव़ नेंना चोटीन आहाब कली “मुल बोक्‍शा येज्रेल सहर ङा नाबोथम इन कली लेयने मबिश्‍शो रू इन के सेलीन। मारदे हना मेको बेक्‍त” देंमाक्‍त। \v 16 मिनु नाबोथ बेक्‍माक्‍त देंशो लोव़ नेंशा, आहाब बोक्‍शा येज्रेल सहर ङा नाबोथ आ अङगुर रू हिरशा आंम के सेल्‍थ लमाक्‍त। \p \v 17 मिनु परमप्रभु यावेमी तिश्‍बे सहर ङा एलीया कली लोव़ पवा बाक्‍त। \v 18 मार लोव़ पवा बाक्‍त देंशा हना “इस्राएल ङा पिप आहाब कली ग्रुम्‍थ उइ लावो। मेको सामरीयाम बाक्‍शो नाबोथ आ अङगुर रू आंम के सेल्‍थ लशो बाक्‍ब। \v 19 गे मेको कली परमप्रभु यावेमी ‘मार, गे मुर का कली साइश्‍शा, मेको आ रू इ के मसेली ङा?’ दें‍त, मतो। मिनु मेको कली परमप्रभु यावेमी ‘नाबोथ आ हुश कुचुमम तुक्‍तीकेमीन इ हुश यो कुचुमम तुक्‍नीम’ दें‍त, मतो” देंमाक्‍त। \em १राजा २२:३८\em* \p \v 20 मिनु आहाबमी एलीया कली “आं सत्रु, गे आं कली थिय्‍यी?” दे मदा बाक्‍त। मिनु मेकोम “ओं, गो इ कली थित्‍तन। मारदे हना गे परमप्रभु यावे आ ङोंइती मार मरिम्‍शो बाक्‍मे, मेको ला पना पन बाक्‍ते। \v 21 मोपतीके परमप्रभु यावेमी ‘मुल गो इ तार शुश श्‍येत कोप्‍नुङ। गो इस्राएल रागीम बाक्‍ब, गे नु इ खिं ङा वोंइश मुर नेल्‍ल आन कली साइक्‍नुङमी। वाइल बाक्‍मल कि प्रोंइचा पुंइसीशो बाक्‍मल, नेल्‍ल आन कली साइक्‍नुङमी। \em २राजा ९:७-८\em* \v 22 मिनु गो इ खिं कली नेबात आ तौ येरोबाम नु अहीयाह आ तौ बाशा आस खिं कली पाइश्‍शो खोदेंशो पाइनुङ। मारदे हना गे आं कली गाइक्‍पाइक्‍तीके नु इस्राएल कली पाप पपाइक्‍तीके, मो पाइनुङ’ देंत। \em १राजा १५:२९; १राजा १६:११-१२\em* \v 23 मिनु परमप्रभु यावेम इजेबेल आ पर्बम ‘कुचुमपुकीम इजेबेल कली येज्रेल सहरम ब्‍वाइनीम। \em २राजा ९:३३-३६\em* \v 24 सहरम बेक्‍शो आहाब आ खिं ङा मुर आन कली कुचुमम ब्‍वाइनीम। मिनु रूम बेक्‍शो आन कली चिक्‍बपुकीम ब्‍वाइनीम’ देंत” देंमाक्‍त। \em १राजा १४:११; १राजा १६:४; १राजा २१:२४\em* \p \v 25 आहाबम आ मीश इजेबेल आ लोव़ नेंशा, परमप्रभु यावे आ ङोंइती काइ मरिम्‍शो पवा बाक्‍त। मोदेंशो मुर अर्को सुइ मबाक्‍मा बाक्‍त। \v 26 मेको परमप्रभु यावेमी इस्राएली आन ङोंइती रे खेरशो एमोरी खोदेंशो पा मेको आन ग्रांग्रा दिशो मूर्ति आन नोले खोदा बाक्‍त। \p \v 27 मिनु आहाबम मेको लोव़ नेंशा, आ वा खाक्‍गा बाक्‍त। मिनु अरन्‍डी फेक्‍शा माइजा बाक्‍माक्‍त। मेको अरन्‍डी फेक्‍शा आ थुं लुक्‍च लशा इम्‍माक्‍त। \v 28 मिनु परमप्रभु यावेम तिश्‍बे सहर ङा एलीया कली लोव़ पवा बाक्‍त। \v 29 मार लोव़ पवा बाक्‍त देंशा हना “आहाब आं ङोंइती ब्रेम्‍शो दुम्‍शो तवी? मारदे हना मेको ब्रेम्‍शो दुम्‍तीके गो मेको आ पालाम ठेयब श्‍येत मदुम्‍पाइक्‍नुङ। तन्‍न मेको आ तौ आ पालाम मेको आ खिंम ठेयब श्‍येत चाक्‍नुङ” देंमाक्‍त। \em २राजा ९:२६\em* \c 22 \s1 मीकायामी लोव़ पशो \r २इतिहास १८:- \p \v 1 मिनु बर्स सां सम्‍म अरामी नु इस्राएली आन दातेमी लडाइ मदुम्‍माक्‍‍त। \v 2 तन्‍न बर्स सां नोले यहूदा ङा पिप येहो-शाफात इस्राएल ङा पिप कली ग्रुम्‍थ ब्रुम्‍माक्‍‍त। \em १राजा २२:४१\em* \v 3 मिनु इस्राएल ङा पिपमी आ गेय पाइब आन कली “गे नेल्‍लेम रामोथ-गिलाद इं के बाक्‍ब, दे तुइक्‍नीनी। मो हना यो गो मेको अराम ङा पिप रे लेश्‍शा ताक्‍चा कली मारेइ मपशो बाक्‍नय” देंमाक्‍त। \em यहोसु २१:३८\em* \v 4 मोपतीके मेकोम येहो-शाफात कली “रामोथ-गिलाद कली लडाइ तोचा कली गे आं कली वारच पाइक्‍नीनी?” दे हिल्‍लो पवा बाक्‍त। मिनु येहो-शाफातमी इस्राएल ङा पिप कली “गो इन खोदेंशो नङ। आं मुरपुकी इन मुर नम। आं शारा नेल्‍ल इन केन नम” देंमाक्‍त। \em २राजा ३:७\em* \p \v 5 तन्‍न येहो-शाफातम इस्राएल ङा पिप कली “ङोंइती परमप्रभु यावे कली हिल्‍लो पने” देंमाक्‍त। \v 6 मोपतीके इस्राएल ङा पिपम ४ सहे जना खोइ परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब आन कली पुक्‍शा, मेको आन कली “गो रामोथ-गिलाद कली लडाइ तोङ देय मतोङ” दे हिल्‍लो पामी बाक्‍त। मिनु मेकोपुकीमी “तोन, परमप्रभु यावेम मेको इन गुइमी गेब” देंमा बाक्‍त। \v 7 मिनु येहो-शाफातम “हिल्‍लो पचा कली परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब अर्को सुइ मबाक्‍नीमी” देंमाक्‍त। \em २राजा ३:११\em* \v 8 मिनु इस्राएल ङा पिपम येहो-शाफात कली “परमप्रभु यावे कली हिल्‍लो पचा कली अर्को का बाक्‍ब। मेको इम्‍लाह आ तौ मीकाया बाक्‍ब। तन्‍न गो मेको मुर कली काइ मदाक्‍नुङ। मारदे हना मेकोम आं पर्बम गेनायो रिम्‍शो लोव़ मपाइब। गेना हना यो मरिम्‍शो लोव़ ला पाइब” देंमाक्‍त। मिनु येहो-शाफातमी पिप कली “पिपम मोदेंशो लोव़ मपवल” देंमाक्‍त। \em २इतिहास १८:७-२७\em* \v 9 मिनु इस्राएल ङा पिपम आ मुर आन दाते ङा का कली ब्रेश्‍शा “इम्‍लाह आ तौ मीकाया कली रीब पा चाक्‍को” दे मदा बाक्‍त। \v 10 मिनु इस्राएल ङा पिप नु यहूदा ङा पिप येहो-शाफात पिपम फेक्‍तीक वा फेक्‍शा सामरीया ङा ठेयब लाप्‍चो आ ङोंइती आस आस नित्‍तीकेम निश्‍शा बाक्‍शो बाक्‍सा बाक्‍त। मिनु परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब नेल्‍ले मेको आस ङोंइती बाक्‍शा नोले दुम्‍ब लोव़ पना पन बाक्‍शो बाक्‍मा बाक्‍त। \v 11 मेको आन दाते ङा का केनानाह आ तौ सिदकीयाहमी चहिं फलाम के ग्रोव़ सेल्‍सीशो बाक्‍माक्‍त। मिनु मेकोमी “परमप्रभु यावेमी ‘गे एको ग्रोव़मी अरामी आन कली नेल्‍ल मबेक्‍मा सम्‍म ख्रुइक्‍नीनी’ देंत” देंमाक्‍त। \v 12 मिनु परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब नेल्‍लेमी मेको मोदेंशोन लोव़ पशो बाक्‍मा बाक्‍त। मेकोपुकीमी “रामोथ-गिलाद कली लडाइ तोशा रीब पा ग्राङीन। मारदे हना परमप्रभु यावेम मेको पिप इन गुइमी गेब” देंशो बाक्‍मा बाक्‍त। \p \v 13 मिनु मीकाया कली ब्रेश्‍शा चाक्‍ब मुरुम मेको कली “परमप्रभु यावे आ लोव़ पाइब नेल्‍लेमी लोव़ का पा पिप कली ग्‍येरपाइश्‍शो बाक्‍नीम। गे यो मेको आन खोदेंशो पा रिम्‍शो लोव़ पने” देंमाक्‍त। \v 14 तन्‍न मीकायाम चहिं “गो परमप्रभु यावे गेना हना यो ब्रोंइशा बाक्‍शो खोदेंशो पा परमप्रभु यावेमी आं कली मार देंबा, मेको ला देंनुङ” देंमाक्‍त। \p \v 15 मिनु मीकाया पिप आ ङोंइती जाक्‍मेनु, पिपमी मेको कली “मीकाया, गो रामोथ-गिलाद कली लडाइ तोङ देय मतोङ?” दे हिल्‍लो पवा बाक्‍‍त। मिनु मेकोमी “लडाइ तोने। मिनु ग्राङीन। मारदे हना परमप्रभु यावेमी मेको इन गुइमी गे‍ब” देंमाक्‍त। \v 16 मिनु पिपमी मेको कली “परमप्रभु यावे आ नेंमी थमा लोव़ ला पचा, दे गिश खेयप कसम जपाइक्‍नना?” देंमाक्‍त। \v 17 मिनु मीकायामी “गो इस्राएली नेल्‍ल आन कली गोठला मबाक्‍शो भेडा खोदेंशो पा, डांडा मेर ब्रशो तातामी। मिनु परमप्रभु यावेमी ‘मेको मुर आन ठेयब मुर मबाक्‍ब। मेको नेल्‍ल आन थुं नाइश्‍शा आन खिं लमल’ देंशो बाक्‍ब” देंमाक्‍त। \em गन्‍ती २७:१७; मत्ती ९:३६\em* \v 18 मिनु इस्राएल ङा पिपम येहो-शाफात कली “मार एकोम आं पर्बम मरिम्‍शो लोव़ ङा लाक्‍शा अर्को मारेइ मदेंब, देंङा ममाइ ङा?” देंमाक्‍त। \p \v 19 मिनु मीकायामी लोव़ तेम्‍शा “एको परमप्रभु यावे आ लोव़ नेनीन। गो परमप्रभु यावे आ स्‍वर्ग ङा गेय पाइब नेल्‍ल आन कली आ ग्‍युरा गे नु आ पेरा गे राप्‍पाइश्‍शा, परमप्रभु यावे आ नित्‍तीकेम बाक्‍शो ताता। \em २इतिहास १८:१८; अय्‍युब १:६; यसैया ६:१\em* \v 20 मिनु परमप्रभु यावेमी ‘आहाब कली रामोथ-गिलाद नु लडाइ पपाइश्‍शा, मेको कली साइक्‍पाइक्‍चा कली सुम क्‍युक्‍बा?’ दें‍त। मिनु काम लोव़ का पाप्‍तु, अर्कोम अर्को लोव़ पाप्‍तु। \v 21 मिनु नोले का जाक्‍शा, परमप्रभु यावे आ ङोंइती राप्‍शा ‘गो मेको आ थुं क्‍याक्‍नुङ’ दें‍त। \em यसैया १९:१४\em* \v 22 मिनु परमप्रभु यावेमी मेको कली ‘दोपा?’ दे हिल्‍लो पाप्‍तु। मिनु मेकोमी ‘गो लशा मेको आ नोले दुम्‍ब लोव़ पाइब नेल्‍ल आन शोव़मी जोल पाइब सोक्‍त का दुम्‍नुङ’ दें‍त। मिनु परमप्रभु यावेम मेको कली ‘गे थमा पा मेको कली क्‍युक्‍ने चाप्‍नेवे। गे लावो। मिनु इ देंशो पावो’ दें‍त। \em १यूहन्‍ना ४:६\em* \v 23 मोपतीके परमप्रभु यावेम इन नोले दुम्‍ब लोव़ पाइब नेल्‍ल आन शोव़मी जोल पाइब सोक्‍त कुर पशो बाक्‍ब। परमप्रभु यावेम इन कली खतम दुम्‍‍तीक नाक्‍त चाक्‍शो आ पर्बम नेंपाइक्‍ने थुम्‍शो बाक्‍ब” देंमाक्‍त। \p \v 24 मिनु केनानाह आ तौ सिदकीयाह, इर ङोइश्‍शा मीकाया आ चोव़चो रबा बाक्‍त। मिनु मेको कली “दोपा परमप्रभु यावे आ सोक्‍त आं रे पा इ थुंम ब्‍वाक्‍थ जाक्‍मे?” देंमाक्‍त। \v 25 मिनु मीकायाम “गे आंमा आगा ङा कोठाम ख्रुइक्‍थ लवे नाक्‍त, तुइक्‍नेवे” दे मदा बाक्‍त। \v 26 मिनु इस्राएल ङा पिपम “मीकाया कली ग्‍याइक्‍तीन। मिनु सहर ङा ठेयब मुर आमोन नु पिप आ तौ योआश आस जिम्‍माम गेने। \v 27 मिनु एको मुर कली चोक्‍शा वोतीन। गो रिम्‍शो पा लेश्‍शा मजाक्‍ङा सम्‍म एको कली शोब्‍ले नु ब्‍वाक्‍कु ङा लाक्‍शा अरु मारेइ मगेने” देंमाक्‍त। \v 28 मिनु मीकायाम मेको कली “गे रिम्‍शो पा लेश्‍शा जाक्‍तीनी हना, परमप्रभु यावे गो नु मब्‍वाक्‍शो बाक्‍माक्‍त, देंनुङ” देंमाक्‍त। मिनु मेकोम चिनु लोव़ तेम्‍शा “गे नेल्‍लेम एको लोव़ नेंशा, इन थुंम वोतीन” देंमाक्‍त। \s1 आहाब साइक्‍चा पुंइसीशो \p \v 29 मिनु इस्राएल ङा पिप नु यहूदा ङा पिप येहो-शाफात रामोथ-गिलाद लसा बाक्‍त। \v 30 मिनु इस्राएल ङा पिपम येहो-शाफात कली “गो मतुइक्‍चा ङा वा फेक्‍शा लडाइ पथ लाइनुङ। तन्‍न गे इन फेक्‍तीक वा फेक्‍शा बाक्‍कीन” देंमाक्‍त। मिनु इस्राएल ङा पिप मतुइक्‍पांइसीचा ङा वा फेक्‍शा लडाइ पथ लमाक्‍त। \v 31 मिनु अराम ङा पिपम आ ३२ जना बग्‍गी ङोइश्‍शा लडाइ पाइब आन ठेयब मुर आन कली “इस्राएल ङा पिप ङा लाक्‍शा अरु आइक्‍च ठेयब सुइ नु लडाइ मपने” दे हुकुम गेशो बाक्‍माक्‍त। \v 32 मिनु बग्‍गी ङोइश्‍शा, लडाइ पाइब आन ठेयब मुरपुकीम येहो-शाफात कली तशा “थमा पा इस्राएल ङा पिप मेकोन बाक्‍ब” देंशा, मेको नु लडाइ पचा कली ल‍मा बाक्‍त। तन्‍न येहो-शाफात ठेयब सेंदा पा वाइ ब्रेम्‍माक्‍त। \v 33 मिनु मेको बग्‍गी ङोइश्‍शा, लडाइ पाइब आन ठेयब मुरपुकीम “एको दा इस्राएल ङा पिप ममाइ बाक्‍माक्‍त” दे तुइक्‍तमे बाक्‍त। मिनु मेको कली खेदा पचा प्रोंइशा लेम्‍मा बाक्‍त। \v 34 तन्‍न मुर कामी आ लिब्रा खुक्‍शा, हेंथे पा ब्रा आप्‍शा सोइक्‍ता बाक्‍त। मिनु मेको ब्रामी इस्राएल ङा पिप आ कुचु तेक्‍तीक पाता आ बोंइसेम ख्रवा बाक्‍त। मिनु पिपम आ बग्‍गी खुल्‍ब कली “बग्‍गी हिरशा लडाइ रे ग्रुंइदी। गो ठेयब गार दुम्‍शो बाक्‍नुङ” देंमाक्‍त। \v 35 मिनु नाक्‍त रे ठेयब लडाइ दुम्‍माक्‍त। पिप चहिं आ बग्‍गीम अरामी आन ङोंइती राप्‍शा बाक्‍शो बाक्‍माक्‍त। मेको आ गार रे ग्रूशो हुश बग्‍गी आगामीन शाइश्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु मेको पिप मेको नाक्‍दोन बेक्‍माक्‍त। \v 36 मिनु नां लाक्‍गा नोले लडाइ पाइब आन हुलम “मुर नेल्‍ल इन सहर सहर नु इन बाक्‍तीक लने” देंशो लोव़ नेन्‍मे बाक्‍त। \p \v 37 मोपा पिप बेक्‍माक्‍त। मिनु मुरपुकीम मेको कली सामरीयाम चाक्‍शा थिम्‍मे बाक्‍त। \v 38 मिनु मेकोपुकीम मेको बग्‍गी सामरीया ङा दोम्‍ली काम मुरमे बाक्‍त। मेकेर कुचुमपुकीम आ हुश तुक्‍गमे बाक्‍त। तेल्‍लेमपुकी मेकेर जाक्‍शा, चिक्‍सी‍मा बाक्‍त। मोपा परमप्रभु यावे आ देंशो खोदेंशो दुम्‍माक्‍त। \em १राजा २१:१९; २राजा ९:२५-२६\em* \v 39 आहाब आ पशो अरु गेय, मेको आ पशो नेल्‍ले, मेको आ सेल्‍शो हात्ती आन ख्रुइ के खिं नु मेको आ सेल्‍शो सहरपुकी, मार, मेको इस्राएल ङा पिप आन इतिहासम ब्रेक्‍शो मबाक्‍बा ङा? \v 40 मोपा आहाब बेक्‍माक्‍त। मिनु मेको आ पा ङा आ तौ अहाज्‍याह पिप दुम्‍माक्‍त। \s1 यहूदा ङा पिप येहो-शाफात \r २इतिहास २०:३१-२१:१ \p \v 41 आसा आ तौ येहो-शाफात यहूदा ङा पिप दुम्‍माक्‍त। मेना इस्राएल ङा पिप आहाबम सासन पशो ४ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। \em १राजा १५:२४\em* \v 42 येहो-शाफात पिप दुम्‍मेनु ३५ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। मिनु मेकोम यरूसलेमम २५ बर्स सासन पवा बाक्‍त। मेको आ ममा आ नें अजुबाह बाक्‍माक्‍त। मेको शिल्‍ही आ तमी बाक्‍माक्‍त। \v 43 मेको गेना हना यो आ आफ आसा आ लांम गाक्‍माक्‍त। मिनु मेको रे गेनायो मलेम्‍माक्‍त। मेकोमी परमप्रभु यावे आ ङोंइती मार रिम्‍शो बाक्‍मे, मेको पवा बाक्‍त। मो हना यो मेकोम डांडा मेर सेल्‍शो थानपुकी मप्रेदा बाक्‍त। मिनु मेना सम्‍म मुरपुकीम मेकेर पूजा पना पन धूप चोना चोन बाक्‍मा बाक्‍त। \v 44 येहो-शाफात इस्राएल ङा पिप नु यो गारशा बाक्‍माक्‍त। \em १राजा १५:१४; २राजा १२:४\em* \p \v 45 येहो-शाफात आ पशो अरु गेय, आ सक्ति कोंइशो, मेको आ लडाइ पशो, मार, मेको यहूदा ङा पिप आन इतिहासम ब्रेक्‍शो मबाक्‍बा ङा? \v 46 मेकोमी आ आफ आसा आ पालाम लीशो थान ङा तेल्‍लेम वोंइश मुर आन कली क्‍याम्‍दा बाक्‍त। \em २इतिहास १७:-२०:-\em* \p \v 47 मेना एदोमम सुइ पिप मबाक्‍मा बाक्‍त। मिनु मेकेर सोइश्‍शो मुर कामी मेको रागीम सासन पवा बाक्‍त। \em १राजा १५:१२\em* \v 48 येहो-शाफातम ओफीर रे सुन चाक्‍चा कली टारसीस ङा खोदेंशो पा जहाजपुकी सेल्‍पदा बाक्‍त। तन्‍न मेकोपुकी एस्‍योन-गेबेरम बिग्रेतीके समुन्‍द्रम लने मचाप्‍‍मे बाक्‍त। \v 49 मेना आहाब आ तौ अहाज्‍याहम येहो-शाफात कली “इन गेय पाइबपुकी आं गेय पाइब नु जहाजम लचा गेने” देंमाक्‍त। तन्‍न येहो-शाफात मबिस्‍से बाक्‍त। \em १राजा ९:२८\em* \v 50 मिनु नोले येहो-शाफात बेक्‍माक्‍त। मिनु मेको आ आफ दाऊद आ सहरम थिम्‍चा पुंइसे बाक्‍त। मिनु मेको आ पा ङा आ तौ येहोराम पिप दुम्‍माक्‍त। \s1 इस्राएल ङा पिप अहाज्‍याह \p \v 51 आहाब आ तौ अहाज्‍याह सामरीयाम इस्राएल ङा पिप दुम्‍माक्‍त। मिनु मेकोम बर्स निक्‍शी इस्राएलम सासन पवा बाक्‍त। मेना यहूदा ङा पिप येहो-शाफात पिप दुम्‍शो १७ बर्स दुम्‍शो बाक्‍माक्‍त। \em २राजा ८:१६\em* \v 52 पिप अहाज्‍याहमी परमप्रभु यावे आ ङोंइती मार मरिम्‍शो बाक्‍मे, मेको पवा बाक्‍त। मेको आ आंम आफ नु इस्राएली आन कली पाप पपाइक्‍ब नेबात आ तौ येरोबाम आ लांम गाक्‍माक्‍त। \em १राजा २२:४०\em* \v 53 मेकोम बाल देवता कली पूजा पवा बाक्‍त। मेकोमी आ आफोम परमप्रभु यावे, इस्राएली आन परमप्रभु कली गाइक्‍पाइश्‍शो खोदेंशो पा, मेकोमी यो परमप्रभु कली गाइक्‍पदा बाक्‍त। \em १राजा १२:२८-३०\em*