\id TIT Rough draft and Exegetical check JMW (July 01) \ide UTF-8 \h Tito \toc1 Ala xa masenyi Annabi Pɔlu naxan sɛbɛ Tito ma \toc2 Tito \mt Ala xa masenyi \mt Annabi Pɔlu naxan sɛbɛ Tito ma \imt Masenyi nde yi Kitaabui xa fe ra \ip Yi Kitaabui findixi bataaxɛ nan na Ala xa xɛɛra Pɔlu naxan sɛbɛ danxaniyatɔɛ nde ma naxan nu xili Tito. Girɛkika nan nu a ra naxan nu kafuxi Pɔlu ma Ala xa wali kui. \ip Pɔlu yi bataaxɛ sɛbɛ a ma tɛmui naxɛ, Tito nu na Kirɛti. Kirɛti findixi suri nan na naxan na Miditɛrane baa tagi. Pɔlu nun Tito nu bara siga Kirɛti kawandi tide, Pɔlu fa Tito lu naa a xa na danxaniyatɔɛ ɲamae mali e xa sɛnbɛ sɔtɔ. Pɔlu yi bataaxɛ sɛbɛ nɛ Tito ma a xa marasi nun limaniya fi a ma alako a fan xa Kirɛti danxaniyatɔɛe rasi, a e ralimaniya, a nɔndi makɛnɛn e bɛ. \ip Yi Kitaabui fe gbegbe masenma won bɛ danxaniya nun danxaniyatɔɛ ɲama xa fe ra. A a masenma a won sese mu nɔma kiside won ma wali fanyie saabui ra. Kisi sɔtɔma Ala xa hinnɛ nan tun saabui ra. Xa won bara danxaniya, won bara kisi, won fe birin nabama nɛ fa alako won ɲɛrɛ ki xa tinxin, won xa wali fanyie suxu. \ip Ala xa yi Kitaabui xa masenyi rasabati won bɔɲɛ kui. Ala xa won mali won ma danxaniya xa tilin, won ma wali fanyie xun xa masa. Amina. \imte Ala xa masenyi \imte Annabi Pɔlu naxan sɛbɛ Tito ma \cl Sora \c 1 \s Xɛɛbui \p \v 1 N tan Pɔlu nan yi ki, Ala xa konyi nun a xa Mixi Sugandixi Isa xa xɛɛra. N na walife alako Ala xa ɲama sugandixi xa danxaniya, e man xa nɔndi kolon naxan e raɲɛrɛma Ala xa fe kui. \v 2 Yi danxaniya nun yi nɔndi a niyama nɛ mixi xa a xaxili ti Ala xa kisi ra. Ala, naxan xa laayidi mu kanama, a tan nan yi abadan kisi laayidi won bɛ beenun duniɲa xa daa. \v 3 Waxati to kamali, a naxa a xa xibaaru fanyi makɛnɛn kawandi saabui ra, naxan bara taxu n na Ala won Nakisima xa yaamari ma. \p \v 4 N bara i tan Tito xɛɛbu, naxan bara findi n ma di yati yati ra won ma danxaniya kui. Baba Ala nun a xa Mixi Sugandixi Isa, won Nakisima xa hinnɛ nun bɔɲɛsa fi i ma. \s Tito xa wali Kirɛti danxaniyatɔɛ ɲamae tagi \p \v 5 N bara i lu Kirɛti alako i xa fee yailan naxee yailan daaxi luxi na, i xa mixie sugandi taae birin kui, e xa findi na danxaniyatɔɛ ɲamae xa kuntigie ra. Alɔ n i yamari ki naxɛ, \v 6 danxaniyatɔɛ ɲama kuntigi lanma nɛ a xa findi tinxintɔɛ ra xili fanyi na naxan xun, ginɛ keren kanyi, naxan xa die danxaniyaxi, mixie mu naxee kolon kalabante xurutaree ra. \v 7 Fo yi xunmatie xa findi xɛmɛ tinxinxie nan na barima Ala xa wali nan taxuxi e ra. E naxa findi mixie ra naxee e yɛtɛ igboma, naxee bɔɲɛ tema mafuren, naxee siisima, naxee mawolen, naxee biraxi geeni tinxintare fɔxɔ ra. \v 8 Fo e xa findi xɛmɛe ra naxee fata xɔɲɛ rasɛnɛde, fe fanyi rafan naxee ma, naxee e yɛtɛ xaninma xaxilimaya ra, naxee tinxin, naxee sɛniyɛn, naxee nɔxi e yɛtɛ ra. \v 9 Fo nɔndi masenyi xa lu e yi ra alɔ e xaranxi a ra ki naxɛ. Na nan a toma e fan nɔma kawandi tide a nɔndi ki ma, e man nɔ na nɔndi matandie ra. \p \v 10 Na matanditi mɔɔli gbegbe na na, a gbengbenyi sunna mixie ya ma. E dɛ wuya, mixi yanfafe rafan e ma. \v 11 Fo won xa e dɛ balan. E bara denbaya ndee kana, barima e na e xaranfe fee nan na naxee mu daxa. E na birin nabama e yɛtɛ xa geeni tinxintareya nan ma fe ra. \v 12 E xa namiɲɔnmɛ nde nan yati a fala, «Kirɛtikae wule nun e furi nan tun kolon. E tunnaxɔnɔ, e man ɲaaxu alɔ bɔximase.» \v 13 Nɔndi nan yati na a ra. N na a falafe na nan ma, i xa wɔyɛn e ma a xɔrɔxɔɛ ra alako e xa danxaniya a fiixɛ ra, \v 14 e xa ba Yuwifi xa kuye taalie danxunfe. E xa ba mixie xa yaamarie danxunfe naxee bara mɛɛ nɔndi ra. \v 15 Se birin sɛniyɛn sɛniyɛntɔɛe bɛ, kɔnɔ sese mu sɛniyɛn sɛniyɛntaree nun danxaniyataree tan bɛ. E xaxili nun e sondonyi birin bara manɔxɔ. \v 16 E Ala kolonfe falama e dɛ ra, kɔnɔ e xa wali a masenma a e mu a kolon feo! E xa fefe mu fan. Sɛriyɛ matandie nan e ra, naxee mu nɔma wali fanyi yo rabade. \c 2 \s Danxaniyatɔɛe xaranfe nɔndi ra naxan ɲɛrɛ ki masenma e bɛ \p \v 1 Kɔnɔ i tan xa nu danxaniyatɔɛe xaran nɔndi masenyi nan na. \p \v 2 I xa a masen xɛmɔxie bɛ e xa taxasi, e xa ɲɛrɛ a binyamixi ki ma, e xa e yɛtɛ xanin xaxilimaya ra, e xa bira nɔndi nan fɔxɔ ra e xa danxaniya kui, xanunteya kui, a nun tunnabɛxiya kui. \p \v 3 Na kui, i man xa a masen ginɛ mɔxie bɛ, e xa ɲɛrɛ sɛniyɛnyi kui, e naxa findi mixi mafalɛe ra, e naxa siisi. E xa nu marasi fanyi fi \v 4 sungbutunyie ma alako e xa e xa mɔrie nun e xa die xanu. \v 5 E man xa e rasi e xa e yɛtɛ xanin xaxilimaya ra, e xa sɛniyɛn, e xa banxi walie suxu, e yuge xa fan, e xa e yɛtɛ magoro e xa mɔrie bɛ, alako Ala xa masenyi naxa bɛxu. \p \v 6 I man xa sɛgɛtalae fan nasi e xa e yɛtɛ xanin xaxilimaya ra \v 7 fe birin kui. I tan yɛtɛ xa findi misaali ra e bɛ i xa wali fanyie saabui ra. I xa kawandi xa findi nɔndi nun sɔɔbɛ ra. \v 8 I xa masenyi xa tinxin, alako i matandimae xa yaagi, barima e mu fefe kobi kolon e naxan falama won ma fe ra. \p \v 9 I xa a masen konyie bɛ, e xa e yɛtɛ magoro e marigie bɛ fe birin kui. E xa e raɲɛlɛxin, e naxa e matandi, \v 10 e naxa sese muɲa, e xa a masen a e marigie nɔma lade e ra ki fanyi. Na konyi mɔɔli binyɛ fima nɛ won Nakisima Ala xa masenyi ma fe birin kui. \p \v 11 A lanma won xa ɲɛrɛ yi mɔɔli ra barima Ala xa hinnɛ bara makɛnɛn, naxan nɔma findide kisi ra mixi birin bɛ. \v 12 A xa hinnɛ won xaranma alako won xa gbilen tinxintareya nun duniɲa fee fɔxɔ ra, won xa won yɛtɛ xanin xaxilimaya ra, won xa won ma duniɲɛigiri raɲɛrɛ tinxinyi nun Ala yaragaaxui kui. \v 13 Won to na yi duniɲa ma, won na fe fanyi nan mamɛfe won xaxili tixi naxan na. Won na Ala xa Mixi Sugandixi Isa xa nɔrɛ nan mamɛfe, won Nakisima Marigi Ala. \v 14 A tan nan a yɛtɛ fi won bɛ, alako a xa won xunsara won ma yunubie xa fe ra, a xa ɲama nde rasɛniyɛn e xa findi a yɛtɛ gbe ra, naxee sɛnbɛ soxi wali fanyie rabafe ma. \p \v 15 I xa mixie kawandi yi fee ra. I xa mixie ralimaniya. I xa e rasi. I xa nɔndi makɛnɛn e bɛ i sɛnbɛ birin na. Mixi yo naxa yo i ma. \c 3 \s Isayanka ɲɛrɛ ki \p \v 1 I xa e ratu, e xa e yɛtɛ magoro mangɛe nun mangasanyi bɛ, e xa e xa yaamarie suxu. E xa gbata wali fanyi mɔɔli birin nabafe ra, \v 2 e naxa mixi yo mafala, e naxa gere so, e xa marafanyi nun bɔɲɛ fanyi masen birin bɛ. \p \v 3 A singe won fan nu daxuɲa nan nabama. Yaamari matandimae nan nu won na. Won nu bara lɔɛ kira xɔn. Won nu bara bira won yɛtɛ waxɔnfe fɔxɔ ra a nun duniɲa fe mɔɔli birin fɔxɔ ra, han na nu bara won findi konyie ra. Won nu won ma duniɲa xaninma ɲaaxuɲa, tɔɔnɛ, gbɛsɛnxɔnnanteya, nun maraɲaaxuɲa nan kui. Won fan mu nu rafan mixie ma. \p \v 4 Kɔnɔ won Nakisima Ala to a xa bɔɲɛ fanyi nun a xa xanunteya makɛnɛn, a naxa kisi fi won ma. \v 5 A mu won nakisixi won ma wali fanyie xa fe xa ma, a won nakisixi a xa kinikini nan ma, won xunxafe ye xɔɔra a nun a Xaxili Sɛniyɛnxi saabui ra. Na bara a niya won xa bari a nɛɛnɛ ra, won ma duniɲɛigiri birin xa masara. \v 6 Ala bara won ki! A bara a Xaxili Sɛniyɛnxi ragoro won ma won Nakisima Isa saabui ra. \p \v 7 Na kui, won ma yunubie to bara xafari a xa hinnɛ saabui ra, won bara nɔ findide kɛtongoe ra, won bara won xaxili ti abadan kisi ra. \v 8 Nɔndi masenxi nan na ki. A xɔli n ma i xa na fee masen a fanyi ra, alako naxee bara danxaniya Ala ma, e xa fe birin naba alako e xa bira fe fanyi raba fɔxɔ ra. Na fee findixi fe hagigɛ fanyie nan na mixi birin bɛ. \p \v 9 Kɔnɔ i naxa i gbe raso mixie xa wɔyɛn fufafu ya ma. E naxan falama benbae xa fe ra, e xa gbɛsɛnxɔnnɛya, e xa gere wɔyɛnyi Ala xa sɛriyɛ xa fe ra, e sese tide mu na. \v 10 Naxan yo mixie tagi isoma, i xa a rasi keren, i xa a rasi firin. Xa na birin kui a mu i xui mɛ, i xa a rabolo, \v 11 barima i a kolon a na mixi mɔɔli mu fan. A bara a yɛtɛ danka a xa tinxintareya ra. \s Masenyi dɔnxɔɛ \p \v 12 N na Aritema xa na mu Tikike xɛɛ i ma, i xa fe birin naba alako i xa n li Nikopoli, barima n bara a ɲanige n xa ɲɛmɛ radangi naa. \v 13 Fe birin naba alako i xa sɛriyɛ karamɔxɔ Senasi nun Apolosi mali e xa biyaasi kui. E mali, e hayi na se naxan birin ma, e xa a sɔtɔ. \v 14 A lanma danxaniyatɔɛ naxee na won ma kɔnti ma, e xa e matinkan tunnabɛxi ra wali fanyie ma, alako e xa mixie hayi xɔrɔxɔɛe fan, e naxa fa lu na ki fufafu. \p \v 15 Naxee na n fɛ ma be, e birin i xɛɛbu. I xa won xanuntenyie danxaniyatɔɛe birin xɛɛbu muxu bɛ. \p Ala xa hinnɛ wo birin na.