\id ROM Carla DeBruin; Rework-JMW \ide UTF-8 \h Rɔma \toc1 Ala xa masenyi Annabi Pɔlu naxan sɛbɛ Rɔma danxaniyatɔɛ ɲama ma \toc2 Rɔma \mt Ala xa masenyi \mt Annabi Pɔlu naxan sɛbɛ \mt Rɔma danxaniyatɔɛ ɲama ma \imt Masenyi nde yi Kitaabui xa fe ra \ip Isa xa fe fɔlɔ Isirayila bɔxi nɛ, kɔnɔ a mu bu na xibaaru fa rayensen yire makuye. Mixi naxee kawandi mɛxi Isa xa fe ra Darisalamu, e naxa siga yire birin na masenyi ra. Mixi gbegbe naxa danxaniya Isa ma na mixi mɔɔlie saabui ra. Annabi Pɔlu fan nu biyaasi raminima alako a xa kawandi ti, si birin xa Isa xa fe kolon. A xa wali nu bara sɔɔnɛya ki fanyi ra, han Isayankae nu toma bɔxi birin ma naxee nu na Rɔma xa mangɛya bun ma. A xa biyaasi saxan nde kui, a naxa bataaxɛ sɛbɛ Isayankae ma naxee nu na Rɔma mangataa. A nu wama sigafe e xɛɛbude, e fan xa a mali a xa kawandi ti yire makuye. \ip Na bataaxɛ findixi yi Kitaabui nan na. Pɔlu nu wama Ala xa kisi xa masenyi xaranfe Rɔmakae ra yi sɛbɛli saabui ra. A bara na kisi xa fe tagi raba a fanyi ra, a xa fiixɛ mixie bɛ naxee nu Yuwifie xa diinɛ kolon, a nun mixi naxee mu gɛxi a kolonde. Na masenyi fɔlɔma yunubi xa fe xaranyi nan ma. Beenun mixi xa kisi kolon, fo a xa a kolon a findixi yunubitɔɛ nan na naxan lanma a xa ɲaxankata yahannama a xa yunubie xa fe ra. Diinɛla yo, diinɛtare yo, e birin na yunubi xa nɔɛ nan bun ma. \ip Na nan a toxi, Pɔlu a masenma won bɛ a a lanma won xa won xaxili ti Ala ra alako won xa kisi sɔtɔ. Mixi mu nɔma a yɛtɛ rakiside a xa yunubie ma. A hayi na Marakisima ma naxan nɔma na rabade a bɛ. Yi Kitaabui na tagi rabama a fanyi ra. A naxɛ a Isa xa sɛrɛxɛ nan gbansan nɔma findide adamadie xunsare ra, e xa yunubie xa xafari. A lanma mixie xa na fe kolon, e xa la a ra. \ip Na dangi xanbi, Pɔlu masenyi gbɛtɛ tima naxan danxaniyatɔɛ ɲɛrɛ ki tagi rabama. Mixi na danxaniya Isa ma, Alatala a Xaxili Sɛniyɛnxi ragoroma nɛ a bɔɲɛ ma, a fa bira Alatala waxɔnfe fɔxɔ ra. Na kanyi gbilenma nɛ fe ɲaaxi fɔxɔ ra, a ti kira fanyi xɔn, a findi misaali ra birin bɛ. Ala na fɔlɔ Isirayila bɔnsɔɛ nɛ, kɔnɔ a wama si birin fan xa so a xa niini bun ma. \ip Ala xa won mali yi Kitaabui saabui ra alako won fan xa yigiyade sɔtɔ Alatala xɔnyi. Amina. \imte Ala xa masenyi \imte Annabi Pɔlu naxan sɛbɛ \imte Rɔma danxaniyatɔɛ ɲama ma \cl Sora \c 1 \s Pɔlu, Isa xa Xibaaru Fanyi kawandila \p \v 1 N tan Pɔlu nan yi ki, Ala xa Mixi Sugandixi Isa xa konyi di. Ala bara n xili n xa findi a xa xɛɛra ra, a n sugandi n xa a xa xibaaru fanyi rayensen yɛ. \p \v 2 Tɛmui dangixi, Ala nu bara a xa yi xibaaru fanyi laayidi a xa namiɲɔnmɛe xui ra Kitaabui sɛniyɛnxi kui. \v 3 Yi xibaaru fanyi findixi a xa Di nan xa fe ra, naxan bari Dawuda bɔnsɔɛ kui a adama ki ma. \v 4 Xaxili Sɛniyɛnxi fan bara a masen sɛnbɛ ra a Ala xa Di na a ra. A na masen a xa marakeli nan saabui ra faxɛ ma. Won Marigi nan na Isa ra, Ala xa Mixi Sugandixi. \v 5 A tan nan saabui a niyaxi Ala hinnɛxi muxu ra muxu xa findi xɛɛrae ra a xili xa fe ra, alako si birin xa danxaniya a ma, e xa bira a fɔxɔ ra. \v 6 Wo fan na na ya ma, Ala xa Mixi Sugandixi Isa wo tan naxee xilixi. \v 7 N yi sɛbɛfe wo tan Rɔmakae nan ma Ala naxee xanuxi, a naxee xilixi wo xa findi a xa sɛniyɛntɔɛe ra. Won Baba Ala nun a xa Mixi Sugandixi Marigi Isa xa hinnɛ nun bɔɲɛsa fi wo ma. \p \v 8 A fɔlɛ ra, n nan n Marigi Ala tantuma nɛ wo birin xa fe ra a xa Mixi Sugandixi Isa saabui ra, barima wo xa danxaniya xili bara din duniɲa birin na. \v 9 N Marigi Ala, n naxan batuma n nii birin na n to a xa Di xa xibaaru fanyi rayensenma, a tan a kolon a n na nɔndi nan falafe wo bɛ. A tan nan n seede ra, fa a fala, n a maxandima wo bɛ tɛmui birin. \v 10 N man Ala maxandima, xa a sago na a ra, a xa a niya n xa nɔ sigade wo xɔnyi fa. \v 11 Barima wo to xɔli na n ma ki fanyi, alako n xa nɔ wo sɛnbɛ sode Ala xa ki ndee ra. \v 12 A xɔli n ma won xa won bore ralimaniya won ma danxaniya saabui ra, won birin xa sɛnbɛ sɔtɔ won bore ra. \p \v 13 N ngaxakerenyie, n wama wo xa a kolon a sanmaya wuyaxi nan yi ki n bara natɛ tongo n xa siga wo xɔnyi n xa sa n ma wali tide nde to wo tagi alɔ n a toxi ki naxɛ ɲamanɛ gbɛtɛe tagi, kɔnɔ han to a mu sɔɔnɛya n bɛ. \v 14 Fo n xa wɔyɛn mixi birin bɛ, taa idɔxɔɛe nun daaxa idɔxɔɛe, xaran mixie nun xarantaree. \v 15 Na na a ra a xɔli n ma ki fanyi n xa xibaaru fanyi kawandi wo tan Rɔmakae fan bɛ. \p \v 16 N mu yaagima Marigi xa xibaaru fanyi masende mixi yo bɛ, barima a tan nan saabui a niyama Ala danxaniyatɔɛ birin nakisima. Yi kisi fixi Yuwifie nan singe ma, a fa fi si gbɛtɛe fan ma. \v 17 Yi xibaaru fanyi bara a makɛnɛn a tinxinyi naxan kelima Ala ma a sɔtɔma danxaniya nan tun saabui ra, alɔ a sɛbɛxi Kitaabui kui ki naxɛ: \q «Mixi tinxinxi kisima danxaniya nan saabui ra.» \s Adamadie tondife Ala xa nɔndi ra \p \v 18 Ala xa xɔnɛ goroma keli koore tinxintaree nun kaafirie xili ma. Yi mixie nɔndi nɔxunma e xa tinxintareya saabui ra. \v 19 Anun mixi nɔma naxan kolonde Ala xa fe kui, a fiixɛxi e bɛ fɔɛn, barima Ala bara a makɛnɛn e bɛ. \v 20 Kabi duniɲa daa tɛmui, Ala naxan mu toma, a naxa a yɛtɛ masen. Adamadi birin nɔma a kolonde a Ala na na yati, naxan sɛnbɛ mu danma, barima yi bara makɛnɛn e bɛ a fiixɛ ra a xa wali fɔxi saabui ra. Na kui, tinxintaree mu nɔma sese falade naxan kiiti fanma e bɛ, \v 21 barima hali e to Ala kolonxi, e bara tondi a tantude, e tondi a binyade a xa mangɛya kui. E xaxili bara bira fe fufafu fɔxɔ ra, e bɔɲɛ bara lu dimi kui. \v 22 E e yɛtɛ matɔxɔma e xa xaxilimaya ra, kɔnɔ e bara findi daxuie ra. \v 23 E bara tondi Ala batude naxan na na abadan, e kuye masolixie batu naxee misaalixi adamadi ra naxan faxama, a nun naxee misaalixi xɔni, sube, nun bubuse ra. \p \v 24 Na nan a niya Ala naxa e rabolo e xa yunubi fee kui, e bɔɲɛ kɛnɛnyi ma. Na kui, e naxa fe mayaagixie raba e bore ra. \v 25 E naxa Ala xa nɔndi masara wule ra, e man fa daali batu, beenun e xa Daali Mangɛ nan batu, a tan naxan lan a xa batu abadan. Amina. \p \v 26 Na na a ra Ala naxa e rabolo e xa bira e waxɔnfe mayaagixie fɔxɔ ra. E xa ginɛe naxa e nun xɛmɛ xa kafuɲɔxɔya masara ginɛ firin xa kafuɲɔxɔya ra. \v 27 Xɛmɛe fan naxa mɛɛ ginɛe xa kafuɲɔxɔya ra, e fa bira e boore xɛmɛe kafuɲɔxɔya fɔxɔ ra. E naxa fe mayaagixie raba e bore ra, e e xa wali kobi sare sɔtɔ naxan daxa. \p \v 28 E to tondi Ala kolonde Ala ra, a naxa e rabolo e yɛtɛ kan xaxili kobie yi, e nu fee raba naxee mu radaxa. \v 29 E bɔɲɛ rafexi tinxintareya mɔɔli birin na: wali kobi rabafe, wasatareya, ɲaaxuɲa. Milanteya, mixi faxafe, mixi tagi isofe, mixi mayendenfe, nun ya ixareya mu ɲɔnma e tagi. \v 30 Naafixie, mixi mafalɛe, Ala yaxuie, konbitie, yɛtɛ igboee nun dɛ igboee nan e ra. E fe kobie xabuma naxee singe mu nu kolon, e ɲan mu e barimixie danxunma. \v 31 Xaxilitare, dugutɛgɛ yanfɛ, kinikinitare, nun hinnɛtare nan na e ra. \v 32 Ala xa sɛriyɛ a masenxi nɛ, a naxee na fee rabama, faxɛ nan daxaxi e bɛ. Hali e to na kolon, e na fe haramuxie nan yati rabama, e man mixi ralimaniyama naxee fan na fe mɔɔli rabama. \c 2 \s Ala xa kiiti \p \v 1 Na kui, xa i mixi yuge makiitima, diɲɛ yo mu na i bɛ, i findi mixi yo ra. I nɛ i boore yuge makiitima, i na i yɛtɛ nan safe geeli, barima i tan naxan mixi yuge makiitima, wo birin wali kobi keren nan xun ma. \v 2 Won birin a kolon a Ala xa kiiti tinxin a na yi mixi mɔɔlie xa wali kobie sare fi. \v 3 I tan naxan mixi yuge makiitima, a man fa li wo birin na wali kobi keren nan xun ma, i ɲɔxɔ a ma a i fama tangade Ala xa kiiti ma? \v 4 Ka i yoxi nɛ Ala ma ba, a xa fanyi nun a xa diɲɛ nun a xa bɔɲɛ bɛxi to gboxi? I mu a kolon a Ala a xa fanyi nan masenma i bɛ alako i xa tuubi? \v 5 Kɔnɔ i to i tuli xɔrɔxɔxi, i tondi tuubide, i na Ala xa xɔnɛ nan nagbofe i yɛtɛ xili ma kiiti sa lɔxɔɛ, Ala xa kiiti tinxinxi makɛnɛnma tɛmui naxɛ. \v 6 Ala kankan xa wali sare fima nɛ. \v 7 Naxee e tunnabɛxi wali fanyi rabafe ma, e xunnakeli, yigi, nun kisi fen Ala ra, Ala kisi fima nɛ e ma. \v 8 Kɔnɔ naxee e yɛtɛ kɛnɛnfe tun nabama, e tondi nɔndi nun tinxinyi ra, e bira fe kobi fɔxɔ ra, Ala xa xɔnɛ nun gbaloe nan tun nagataxi e bɛ. \v 9 Ɲaxankatɛ nun bɔɲɛkanɛ nan luma adamadi birin bɛ naxee fe kobi rabama, a fɔlɔ Yuwifie ma, a sa dɔxɔ si gbɛtɛe ra. \v 10 Kɔnɔ xunnakeli, binyɛ, nun bɔɲɛsa luma mixi birin bɛ naxee fe fanyi rabama, a fɔlɔ Yuwifie ma, a sa dɔxɔ si gbɛtɛe ra, \v 11 barima Ala tan mu mixi yo rafisa a boore bɛ. \p \v 12 Yunubitɔɛe naxee birin mu Ala xa sɛriyɛ kolon Annabi Munsa naxan fixi, e bɔnɔma nɛ, kɔnɔ e mu makiitima na sɛriyɛ ra. Yunubitɔɛe naxee sɛriyɛ kolon Annabi Munsa naxan fixi, e tan nan makiitima na sɛriyɛ ra. \v 13 Naxee e tuli matima Ala xa sɛriyɛ ra, nee xa mu findixi tinxintɔɛe ra Ala ya i. Naxee Ala xa sɛriyɛ rabatuma, nee nan findima tinxintɔɛe ra. \v 14 Annabi Munsa mu Ala xa sɛriyɛ so si gbɛtɛe yi, naxee mu findi Yuwifie ra. Kɔnɔ e na Ala xa sɛriyɛ rabatu tɛmui naxɛ e yɛtɛ ɲanige ma, e bara a kolon a lanma e xa naxan naba, hali e to mu Ala xa sɛriyɛ sɔtɔ. \v 15 E bara a masen a Ala xa sɛriyɛ sɛbɛxi e bɔɲɛ ma. Won a kolon a nɔndi na a ra barima e xaxili e rasima, «Yi ɲanige mu fan,» xa na mu, «Yi ɲanige nan fan.» \v 16 A rabama na ki nɛ, Ala nɛ kiiti sama lɔxɔ naxɛ a xa Mixi Sugandixi Isa saabui ra, a mixie gundo birin makiiti. N xibaaru fanyi naxan kawandima, a na nan masenxi. \s Yuwifie nun Munsa xa sɛriyɛ \p \v 17 Kɔnɔ i tan naxɛ a Yuwifi nan na i ra. I xaxili tixi Munsa xa Sɛriyɛ nan na. I a maɲɔxunxi a i kisima na nan saabui ra. I to bara Ala kolon, na na a ra i i yɛtɛ igboma. \v 18 I Ala sago kolon. I fata fe fanyi sugandide barima i Ala xa sɛriyɛ xaranxi. \v 19 I laxi a ra a i tan nan findixi dɔnxuie raɲɛrɛma ra, a i tan nan findixi tɛ radɛxɛ ra mixie bɛ naxee na dimi kui. \v 20 I laxi a ra a i tan nan findixi xaxilitaree rasima nun dimɛe karamɔxɔe ra, barima lɔnni nun nɔndi birin na i yi ra i to diinɛ sɛriyɛ kolonxi. \v 21 I tan naxan boore xaranma, i mu i yɛtɛ xaranma! I tan naxan mixie tuli ibama muɲɛ tife ra, i muɲɛ tima! \v 22 I tan naxan a falama a mixie naxa yɛnɛ raba, i yɛnɛ rabama! I tan naxan yele na kuye batufe ra, i kuye batude see muɲama! \v 23 I tan naxan i yɛtɛ igboma i to Ala xa sɛriyɛ kolonxi, i na Ala yelebufe nɛ na ki, i na a xa sɛriyɛ matandife! \v 24 Na na a ra, a sɛbɛxi Kitaabui kui, «Si gbɛtɛe Ala bɛxuma wo tan Isirayilakae xa fe ra.» \p \v 25 Sunnɛ tide na na nɛ xa i sa Ala xa sɛriyɛ rabatuxi. Kɔnɔ xa i sa a xa sɛriyɛ matandima, i xa sunnɛ bara findi i bɛ sunnatareya ra. \v 26 Na kui, xa a sa li sunnatare sa ɲɛrɛ Ala xa sɛriyɛ ma, a a rabatu, a xa sunnatareya mu findima a bɛ sunnɛ xa ra? \v 27 Naxee mu sunnaxi e fate bɛndɛ ma, kɔnɔ e Ala xa sɛriyɛ rabatuxi, nee wali ki nan fama i makiitide. Mixi sunnaxi nan i ra, Ala xa sɛriyɛ sɛbɛxi na i yi, kɔnɔ i Ala xa sɛriyɛ matandima. \v 28 I naxan masenma kɛnɛ ma mixie ya i, na xa mu i findixi Yuwifi ra. Tɔnxuma naxan toma i fate ma, na xa mu a masenxi a i sunnaxi yati. \v 29 Mixi findife Yuwifi ra, na kolonma bɔɲɛ nan ma. Sunnɛ yɛtɛ yɛtɛ fan, sunnɛ na a ra naxan sɔtɔma bɔɲɛ ma, Xaxili Sɛniyɛnxi saabui ra. A mu kelima diinɛ sɛriyɛ sɛbɛxi xa ma. Sunnɛ na mixi naxan bɔɲɛ ma, a xa matɔxɔɛ mu kelima mixi xa ma, a kelima Ala nan ma. \c 3 \p \v 1 Tide mundun fa na findife Yuwifi ra? Sunnɛ tide na na yire? \v 2 Iyo, yi fee tide gbo ki fanyi. A fɔlɛ ra, Ala a xa masenyi taxu Yuwifie nan na. \v 3 Kɔnɔ xa a sa li go, ndee na e ya ma e kobe rasoxi Ala ra, na nɔma a niyade Ala fan xa a kobe raso e ra? \v 4 Astɔfulahi. Adamadi birin findixi wule falɛ nan na, kɔnɔ a xa kolon a Ala nɔndi kanyi mu nɔma wule falade. A sɛbɛxi Kitaabui kui: \q «Na kui, i xa wɔyɛnyi findima nɔndi nan na. \q Kiiti luma i tan nan bɛ tɛmui birin.» \p \v 5 Kɔnɔ xa won ma tinxintareya fa a masenma nɛ mixie bɛ a Ala tinxin, won fa na ma di? Ala na xɔnɔ won ma, won xa a fala a mu tinxin? (N wɔyɛnfe nɛ alɔ mixie wɔyɛnma ki naxɛ.) \v 6 Astɔfulahi! Xa Ala mu tinxin, a duniɲa makiitima di? \p \v 7 Nde nɔma a falade, «Xa n ma wule Ala xa nɔndi makɛnɛnma duniɲa bɛ alako Ala xa tantui sɔtɔ, munfe ra a fa n findima yunubitɔɛ ra?» \v 8 Won ɲan xa a fala, «Won xa fe ɲaaxi raba alako a xa sa findi fe fanyi ra.» Muxu xili kanɛe na nan falama muxu xun ma, a muxu xa masenyi nan na ki. Kɔnɔ Ala na e makiiti, e fan e sare sɔtɔma nɛ. \s Adamadie xa tinxintareya \p \v 9 Won munse falama fa? Won xa a fala a won tan Yuwifie tinxin dangi si gbɛtɛe ra? Ade, na mu a ra feo, barima alɔ won ɲan bara a to, Yuwifie ba, si gbɛtɛe ba, birin na yunubi nan xa nɔɛ bun ma. \v 10 A sɛbɛxi: \q «Mixi yo mu tinxin, \q2 hali mixi keren. \q \v 11 Fe kolonyi yo mu na, \q2 mixi yo mu Ala fenfe. \q \v 12 Birin bara kira fanyi bɛɲin, \q2 e birin xun bara rakana. \q Mixi yo mu na naxan fe fanyi rabama, \q2 hali mixi keren, a mu na. \q \v 13 E dɛ findixi gaburi dɛ ibixi nan na, \q2 e nɛnyi findixi mixi mayenden se nan na. \q Bɔximase xɔnɛ nan minima e dɛ kiri ra, \q2 \v 14 dankɛ nun wɔyɛn xɔnɛ nan e dɛ rafexi. \q \v 15 E sanyi xulun wuli raminife ra, \q2 \v 16 e dangi dɛdɛ, e kanari nun nimisɛ nan luma e xanbi ra. \q \v 17 E mu bɔɲɛsa kira kolon, \q2 \v 18 e mu Ala yaragaaxui kolon.» \p \v 19 Won a kolon Ala xa sɛriyɛ naxan birin masenxi, a a masenxi mixie nan bɛ naxee na a xa sɛriyɛ nɔɛ bun ma, alako dɛ birin xa balan, sɛriyɛ xa birin suxu Ala ya i. \v 20 Na kui, adamadi yo mu findima tinxintɔɛ ra Ala ya i sɛriyɛ rabatufe saabui ra, barima sɛriyɛ tan yunubi nan tun makɛnɛnma, adamadi xa a kolon a yunubitɔɛ na a ra. \s Tinxinyi naxan kelima Ala ma, \s naxan sɔtɔma danxaniya saabui ra \p \v 21 Kɔnɔ yakɔsi, tinxinyi bara makɛnɛn naxan mu kelima sɛriyɛ rabatufe ma. A kelima Ala yɛtɛ nan ma, alɔ a sɛbɛxi sɛriyɛ nun namiɲɔnmɛe xa Kitaabuie kui ki naxɛ. \v 22 Yi tinxinyi naxan kelima Ala ma a sɔtɔma danxaniya nan saabui ra, birin a sɔtɔ naxee danxaniyaxi Ala xa Mixi Sugandixi Isa ma. Ala mu mixi yo rafisaxi a boore bɛ, \v 23 barima birin findixi yunubitɔɛ nan na, birin bara gan Ala xa nɔrɛ ra, \v 24 birin tinxinyi sɔtɔma Ala xa hinnɛ nan tun saabui ra. Ala adama kima yi tinxinyi ra won xunsarama Isa nan saabui ra, a xa Mixi Sugandixi. \v 25 Ala a tan nan findi sɛrɛxɛ ra, a wuli raminixi nɛ alako naxee na danxaniya a ma, e xa yunubie xa xafari. Yi a masenxi nɛ a Ala tinxin, barima a xa diɲɛ kui, a nu bara adamadie xa yunubie lu na e mu makiiti, e naxee rabaxi waxati dangixi. \v 26 Kɔnɔ yi waxati Ala bara a xa tinxinyi masen alako birin xa a kolon a a tinxin, e man xa a kolon a a tan nan tinxinyi fima mixi ma naxan danxaniyaxi Isa ma. \p \v 27 Na kui, mixi fa a yɛtɛ igboma munse xa fe ra? Fefe! Munfe ra? Mixi nɔma a yɛtɛ matɔxɔde a to diinɛ sɛriyɛ rabatuxi? Ade, barima tinxinyi sɔtɔma danxaniya nan tun saabui ra. \v 28 Won a kolon a danxaniya nan mixi matinxinma Ala ya i, sɛriyɛ xa kɛwalie xa mu a ra. \v 29 Ka Ala findixi Yuwifie gbansan nan Marigi Ala ra? Si gbɛtɛe fan Marigi Ala xa mu a ra? Iyo, si gbɛtɛe fan Marigi Ala nan yati a ra, \v 30 barima Ala keren peti na a ra. A tan nan mixi sunnaxie matinxinma a ya i danxaniya saabui ra, a man tinxinyi fima sunnataree fan ma na danxaniya kerenyi nan saabui ra. \v 31 Won fa na ma di? Won xa a fala a Ala xa sɛriyɛ tide mu na won to danxaniyaxi Isa ma? Astɔfulahi! Won ɲan bara Ala xa sɛriyɛ tide ramini. \c 4 \s Iburahima findife tinxintɔɛ ra Ala ya i danxaniya saabui ra \p \v 1 Won xa misaali tongo Iburahima ma, won tan Yuwifie benba. A munse kolon yi xa fe ra? \v 2 Xa a sa li nu Iburahima findi tinxintɔɛ ra a xa wali nan saabui ra, a nu nɔma a yɛtɛ matɔxɔde, kɔnɔ Ala tan ya i mu a ra. \v 3 Kitaabui munse falaxi na xa fe ra? «Iburahima naxa danxaniya Ala ma, Ala naxa na findi tinxinyi ra a bɛ.» \v 4 Walikɛ na a sare sɔtɔ, na mu findima a bɛ ki xa ra, barima a xa wali sare na a ra a lanma a xa naxan sɔtɔ. \v 5 Kɔnɔ mixi naxan xaxili mu tixi a xa wali ra, naxan danxaniyaxi Marigi ma naxan mixi kobi findima tinxintɔɛ ra, Ala na kanyi xa danxaniya findima a bɛ tinxinyi nan na. \v 6 Dawuda fan a masen nɛ a hɛɛri na mixi bɛ Ala bara naxan findi tinxintɔɛ ra a ya i, bafe a xa walie ra: \q \v 7 «Hɛɛri na mixie bɛ, \q2 Ala bara diɲɛ naxee xa wali kobie ma, \q2 naxee xa yunubie bara xafari. \q \v 8 Hɛɛri na mixi bɛ, \q2 Ala mu naxan xa yunubi rabaxi maxɔrinma.» \p \v 9 Na kui, yi hɛɛri naxan ma fe falaxi, mixi sunnaxie gbansan nan a sɔtɔma, ka mixi sunnataree fan nɔma a sɔtɔde? Won ɲan bara a fala a Iburahima to danxaniya Ala ma, Ala a xa danxaniya nan findi tinxinyi ra a bɛ. \v 10 Na rabaxi a bɛ mun tɛmui? A to nu sunnaxi ba, ka a to mu nu sunnaxi? Ala na rabaxi a bɛ tɛmui naxɛ, Iburahima mu nu sunnaxi. \v 11 Na xanbi, a naxa sunna alako a xa findi tɔnxuma ra naxan a masenma a Ala bara a xa danxaniya findi tinxinyi ra a bɛ beenun a xa sunna. Na kui, a naxa findi danxaniyatɔɛ birin benba ra naxee mu sunnaxi, Ala bara naxee xa danxaniya findi tinxinyi ra e bɛ. \v 12 A tan nan findixi mixi sunnaxie fan benba ra naxee mu e xaxili tima e xa sunnɛ ra, kɔnɔ naxee man ɲɛrɛma danxaniya kui alɔ won benba Iburahima ɲɛrɛ ki naxɛ beenun a xa sunna. \p \v 13 Ala laayidi tongo nɛ Iburahima nun a bɔnsɔɛ bɛ, a e fama duniɲa sɔtɔde kɛ ra. Kɔnɔ na laayidi mu keli a xa diinɛ sɛriyɛ rabatufe xa ma. A kelixi tinxinyi nan ma a naxan sɔtɔ danxaniya saabui ra. \v 14 Xa a sa li nu sɛriyɛ rabatufe nan a niyama mixie xa findi kɛtongoe ra, danxaniya tide yo mu luma na fa, Ala xa laayidi fan bara kana na tɛmui. \v 15 Barima sɛriyɛ fama Ala xa xɔnɛ nan na, kɔnɔ sɛriyɛ mu na dɛnnaxɛ, sɛriyɛ matandi fan mu na. \p \v 16 Na kui, Ala xa laayidi sɔtɔma danxaniya nan saabui ra, alako a xa findi Ala xa hinnɛ ra Iburahima xa die birin bɛ, birin xa a sɔtɔ. A mu findima sɛriyɛ rabatumae gbansan xa gbe ra, kɔnɔ birin gbe na a ra naxee danxaniyaxi alɔ Iburahima. A bara findi won birin benba ra \v 17 alɔ a sɛbɛxi ki naxɛ, «N bara i findi si gbegbe benba ra.» A findixi won benba ra Ala nan ya i, a danxaniya naxan ma, naxan nii rasoma faxamixie fate, naxan se birin daaxi. \p \v 18 Iburahima to danxaniya, a naxa la a ra a Ala fama a xa laayidi rakamalide alɔ a falaxi a bɛ ki naxɛ, «I bɔnsɔɛ wuyama yi ki nɛ.» A naxa a xaxili ti na ra hali a ya to mu nu tixi sese ra naxan a masenma a bɛ a na fe fama nɛ rakamalide. Na kui, a naxa findi si gbegbe benba ra. \v 19 Iburahima nu bara simaya ɲɛ kɛmɛ ɲɔndɔn sɔtɔ, a xa simaya nu bara xurun, a xa ginɛ Sara fan mu nu nɔma di baride sɔnɔn. Kɔnɔ hali a to na birin fahaamu, sese mu ba Iburahima xa danxaniya ra. \v 20 A mu siikɛ Ala xa laayidi ma, a xa danxaniya ɲan naxa sɛnbɛ sɔtɔ, a nu Ala batu. \v 21 A nu laxi a ra feo, a Ala nɔma a xa laayidi rakamalide. \v 22 Na na a ra «Ala naxa na findi tinxinyi ra a bɛ.» \v 23 Kɔnɔ Kitaabui naxan masenxi a falafe ra, «Ala naxa na findi tinxinyi ra a bɛ,» na mu sɛbɛ Iburahima gbansan xa bɛ. \v 24 A sɛbɛxi won tan nan fan yati bɛ, won tan naxee danxaniyaxi Ala ma naxan won Marigi Isa rakeli faxɛ ma. Ala won fan ma danxaniya findima nɛ tinxinyi ra won bɛ. \v 25 Won Marigi faxa won ma yunubie nan ma fe ra, a man naxa keli faxɛ ma, alako won xa findi tinxintɔɛe ra Ala ya i. \c 5 \s Lanyi luxi won nun Ala tagi Isa nan saabui ra \p \v 1 Na kui won to bara findi tinxintɔɛe ra Ala ya i danxaniya saabui ra, lanyi nun bɔɲɛsa bara lu won nun Ala tagi won Marigi Isa saabui ra, Ala xa Mixi Sugandixi. \v 2 Won ma danxaniya Marigi Isa ma, na bara won naso Ala xa hinnɛ kui won fa sabatixi naxan ma. Won sɛɛwaxi nan fa a ra won xaxili to tixi Ala xa nɔrɛ ra. \v 3 Dangi na fan na, won man sɛɛwama won ma tɔɔrɛ kui, barima won a kolon a tɔɔrɛ duluxɔtɔya nan naminima. \v 4 Won ma tunnabɛxi fan a niyama nɛ won xa yuge fanyi sɔtɔ naxan Ala kɛnɛnma. Na yuge mɔɔli fan a niyama nɛ won xa won xaxili ti Ala ra. \v 5 Won man mu yaagima won xaxili to tixi Ala ra, barima Ala bara a xa xanunteya xɛlɛ won bɔɲɛ kui a Xaxili Sɛniyɛnxi saabui ra a bara naxan fi won ma. \p \v 6 Waxati to kamali, won sɛnbɛ yo mu nu na tɛmui naxɛ, Ala xa Mixi Sugandixi naxa faxa yunubitɔɛe bɛ. \v 7 A xɔrɔxɔ ki fanyi mixi diɲɛfe a nii ma tinxin mixi xa fe ra. Kɔnɔ tɛmunde, mixi nde fan nɔma limaniyade a xa faxamixi fanyi nde bɛ. \v 8 Kɔnɔ Ala a xa xanunteya masenxi won bɛ yi nan na: Won nu findixi yunubitɔɛe ra tɛmui naxɛ, Ala xa Mixi Sugandixi naxa diɲɛ a nii ma won ma fe ra. \p \v 9 Na kui, won to bara findi tinxintɔɛe ra Ala ya i Isa xa sɛrɛxɛ saabui ra, won xa a kolon a man mu taganma won nakiside Ala xa gbaloe ma. \v 10 Barima won nu findixi Ala yaxuie ra tɛmui naxɛ, a xa Di xa faxɛ saabui naxa won tagi yailan, yakɔsi won nun Ala tagi to bara yailan, won a kolon a won nakisima nɛ a xa Di xa kisi saabui ra. \v 11 Na man fari, won sɛɛwaxi nɛ Ala ra a xa Mixi Sugandixi Marigi Isa saabui ra, naxan bara won nun Ala tagi yailan. \s Adama fafe faxɛ ra, \s Isa fafe kisi ra \p \v 12 Na kui, yunubi naxa so duniɲa mixi keren saabui ra. Faxɛ fan naxa so duniɲa yunubi xa fe ra, a din mixi birin na barima adamadie birin bara yunubi raba. \v 13 Yunubi nu na duniɲa ma beenun Ala xa a xa sɛriyɛ fi Annabi Munsa ma, kɔnɔ xa sɛriyɛ mu na, yunubi fan mu na mixi yo ma. \v 14 Kɔnɔ faxɛ tan nu na duniɲa ma, keli won benba Adama ma han Annabi Munsa, hali na mixie xa yunubi to mu nu luxi alɔ won benba Adama gbe naxan Ala xui yati matandi. \p Adama nu misaalixi mixi nan na naxan nu fafe. \v 15 Kɔnɔ Ala won kixi naxan na, na nun Benba Adama xa yunubi keren mu a ra. Iyo, adamadi gbegbe faxaxi yi mixi keren xa yunubi nan saabui ra, kɔnɔ Ala xa hinnɛ dangi na ra ki fanyi, barima a adamadie kixi a xa Mixi Sugandixi Isa naxan na, na bara mixi gbegbe rakisi a xa hinnɛ saabui ra. \v 16 Adama xa yunubi nun Ala adamadie kixi naxan na, e fɔxi tagi ikuya. Mixi keren xa yunubi to makiiti, gbaloe nan fa. Kɔnɔ Ala adamadie kixi naxan na, a fa mixi gbegbe xa yunubi raba xanbi nɛ, a fa fɛɛrɛ ra mixi matinxinma ki naxɛ Ala ya i. \v 17 Mixi keren xa yunubi raba naxa a niya faxɛ xa nɔ duniɲa ra, kɔnɔ Ala xa Mixi Sugandixi Isa wali fɔxi dangi na ra pon! Adamadie naxee bara Ala xa hinnɛ sɔtɔ naxan dande mu na, a nun a xa tinxinyi a won kixi naxan na, nee nɔɛ sɔtɔma kisi kui mixi keren nan saabui ra, naxan findi Ala xa Mixi Sugandixi Isa ra. \p \v 18 Na kui, mixi keren xa yunubi naxa a niya adamadie birin xa lu yunubi xa gbaloe bun ma, kɔnɔ mixi keren xa wali tinxinxi nan man tinxinyi nun kisi fima adamadie birin ma. \v 19 Alɔ mixi keren to Ala xa yaamari matandi, adamadi birin naxa findi yunubitɔɛe ra na mixi kerenyi saabui ra, adamadi gbegbe man findima tinxintɔɛe ra Ala ya i mixi keren nan fan saabui ra a to Ala xa yaamari rabatu. \p \v 20 Sɛriyɛ fi nɛ yunubi xa gbo. Kɔnɔ yunubi to gbo, Ala xa hinnɛ naxa gbo ki fanyi dangi na ra! \v 21 Na kui, yunubi xa nɔɛ findixi faxɛ nan na, kɔnɔ Ala xa hinnɛ xa nɔɛ findima tinxinyi nan na alako mixi xa kisi abadan. Na birin nabama won Marigi Isa nan saabui ra, Ala xa Mixi Sugandixi. \c 6 \s Konyiya naxan mixi xaninma faxɛ ma, \s nun konyiya naxan mixi xaninma kisi ma \p \v 1 Won fa munse falama fa? Won man xa nu lu yunubi raba ra, alako Ala xa hinnɛ xun xa masa? \v 2 Astɔfulahi! Won bara won kobe so yunubi ra alɔ faxamixi a kobe soma duniɲa ra ki naxɛ. Won man fa nɔma ɲɛrɛde yunubi kui di? \v 3 Won tan birin naxee bara won xunxa ye xɔɔra, won nun Ala xa Mixi Sugandixi Isa nan fa a ra fa. Wo mu a kolon a won xunxafe ye xɔɔra na bara misaali Isa xa faxɛ ra? \v 4 Won xunxafe ye xɔɔra saabui ra, won nun Marigi Isa bara faxa, won man bara sa gaburi a sɛɛti ma. Yi rabaxi nɛ alako won fan xa duniɲɛigiri nɛɛnɛ tongo, alɔ Ala xa Mixi Sugandixi keli faxamixie tagi ki naxɛ Baba Ala sɛnbɛ makaabaxi saabui ra. \p \v 5 Na kui, xa won nun Marigi Isa bara findi keren na won won xunxaxi ye xɔɔra tɛmui naxɛ a xa faxɛ ma misaali ra, won man fama nɛ rakelide faxɛ ma alɔ a tan. \v 6 Won xa a kolon a won ma fe fori bara banban wuri magalanbuxi ma a nun Marigi Isa ra, alako won yuge fori xa masara naxan nu yunubi rabama, won naxa findi yunubi xa konyie ra sɔnɔn. \v 7 Barima xa mixi bara faxa, a kanyi bara gbilen yunubi rabafe fɔxɔ ra. \v 8 Yakɔsi, xa won bara faxa won nun Ala xa Mixi Sugandixi, won man laxi a ra a won kisima nɛ won nun a tan, \v 9 barima won a kolon a Ala xa Mixi Sugandixi to bara rakeli faxɛ ma na ki a mu faxama sɔnɔn. Faxɛ xa nɔɛ yo mu na a fari sɔnɔn. \v 10 A to faxa, yunubi mu sese nɔma a ra sɔnɔn. A to bara rakeli faxɛ ma, a fa kisixi Ala nan bɛ. \v 11 Na kui, wo xa wo yɛtɛ to faxamixi ra yunubi tan mabiri. Wo man to kisixi, wo bara findi Ala nan xa kisi mixi ra a xa Mixi Sugandixi Isa saabui ra. \p \v 12 Na nan a toxi a mu lan yunubi xa nɔ wo nii ra sɔnɔn, alako wo naxa bira wo nii waxɔnfe kobie fɔxɔ ra. \v 13 Wo naxa wo fate rabolo yunubi yi, a xa findi fe kobi rabase ra. Wo xa wo yɛtɛ birin sa Ala sagoe alɔ mixi naxee kelixi faxɛ ma, e kisi. Wo fate birin xa findi tinxinyi rabase nan na Ala bɛ \v 14 Na kui, wo naxa a lu yunubi xa nɔ wo ra, barima sɛriyɛ xa nɔɛ mu wo fari sɔnɔn. Wo fa na Ala xa hinnɛ nan kui. \p \v 15 Won fa na ma di? Sɛriyɛ xa nɔɛ to mu won fari sɔnɔn won to fa na Ala xa hinnɛ nan kui, won xa yunubi raba yire? Astɔfulahi! \v 16 Wo mu a kolon a wo na wo yɛtɛ findi mixi nde xa konyi ra, fo wo xa a xa yaamari birin nabatu? Wo mu a kolon a wo na naxan xa yaamari rabatu, na nan findixi wo marigi ra, a na fa findi yunubi ra naxan wo xaninma faxɛ ma, xa na mu a findi Ala ra naxan wo xaninma kisi ma? \v 17 Kɔnɔ Ala tantu! Wo tan naxee nu findixi yunubi xa konyie ra, nɔndi to kawandi wo bɛ, wo na nan nabatufe fa wo bɔɲɛ birin na. \v 18 Wo bara xɔrɛya yunubi xa konyiya ma, wo fa findixi Ala xa konyie nan na, alako wo xa bira tinxinyi fɔxɔ ra. \v 19 N wɔyɛnfe nɛ wo bɛ alɔ mixie wɔyɛnma ki naxɛ, alako wo xa fahaamui sɔtɔ. Singe ra nu, wo nu wo yɛtɛ findixi yunubi xa konyie nan na, wo xa wali kobie nu siga xun masa ra tun. Kɔnɔ yakɔsi, wo xa findi tinxinyi nan xa konyie ra, wo lu sɛniyɛnyi kira xɔn. \p \v 20 Wo to nu na yunubi xa konyiya kui, tinxinyi xa nɔɛ yo mu nu na wo fari. \v 21 Wo nu ɲɛrɛma fe kobi naxee kui, wo fa yaagixi naxee ra to, nee munse fanxi wo ma? Faxɛ gbansan nan fama na fe mɔɔlie xanbi ra. \v 22 Kɔnɔ yakɔsi, wo to bara mini yunubi xa konyiya kui, wo findi Ala xa konyie ra, wo sɛniyɛnyi nan sɔtɔfe yi ki naxan a niyama wo xa kisi abadan. \v 23 Barima yunubi sare findixi faxɛ nan na, kɔnɔ Ala xa ki findixi a xa hinnɛ nan na: Won xa kisi abadan won Marigi Isa saabui ra, Ala xa Mixi Sugandixi. \c 7 \s Danxaniyatɔɛ xa yɛtɛ sɔtɔɛ sɛriyɛ yi \p \v 1 N ngaxakerenyie, wo to sɛriyɛ kolon, wo mu a kolon a sɛriyɛ xa nɔɛ na mixi fari han a xa simaya dande gbansan nɛ? \v 2 Na kui, ginɛ naxan xa futi bara xiri, a na futi sɛriyɛ bun ma han a xa mɔri xa simaya dan tɛmui nɛ. Kɔnɔ xa a xa mɔri xa simaya dan, na futi sɛriyɛ fan bara dan. \v 3 Xa a sa li a xa mɔri na duniɲa ma, a tan fa dɔxɔ xɛmɛ gbɛtɛ xɔn, a bara findi yɛnɛla ra. Kɔnɔ xa a xa mɔri faxa, a fan bara fulun na futi sɛriyɛ ma. Hali a dɔxɔ xɛmɛ gbɛtɛ xɔn ma kɔrɛ, yɛnɛla mu a ra. \p \v 4 N ngaxakerenyie, a na na ki nɛ wo fan bɛ. Wo fan bara lu alɔ faxamixie sɛriyɛ tan mabiri, Ala xa Mixi Sugandixi xa faxɛ saabui ra. Wo fa findixi gbɛtɛ nan gbe ra, a tan naxan kelixi faxamixie tagi, alako won xa wali fanyi raba Ala bɛ. \v 5 Barima, won to nu ɲɛrɛma won yɛtɛ waxɔnfe kobie ma, sɛriyɛ nu won bɔɲɛ ratema yunubi rabafe ma. Won to nu biraxi na waxɔnfe kobie fɔxɔ ra, nee nu won xun tixi faxɛ nan na. \v 6 Kɔnɔ yakɔsi fa, won bara xɔrɛya sɔtɔ sɛriyɛ xa konyiya ma, won lu alɔ faxamixie sɛriyɛ tan mabiri. Na kui, won mu fa walima Ala bɛ a kɛɲa fori xa ma sɔnɔn, alɔ won to nu na sɛriyɛ sɛbɛxi xa nɔɛ bun ma tɛmui naxɛ. Won fa walima Ala bɛ a kɛɲa nɛɛnɛ nan na, Ala Xaxili Sɛniyɛnxi saabui ra. \s Sɛriyɛ nun yunubi \p \v 7 Won fa na ma di? Sɛriyɛ findixi yunubi nan na? Astɔfulahi! Sɛriyɛ nan a niya n xa yunubi kolon, barima n mu milanteya kolonma nu xa sɛriyɛ xa mu a fala n bɛ nu, «I naxa mila.» \v 8 Kɔnɔ yunubi naxa fɛɛrɛ sɔtɔ yaamari ra, a milanteya mɔɔli birin naso n bɔɲɛ ma, barima sɛriyɛ mu na dɛnnaxɛ, yunubi fan mu luma naa. \v 9 Singe ra n nu baloxi sɛriyɛtareya nan kui, kɔnɔ sɛriyɛ to fa, yunubi naxa balo n bɔɲɛ kui fa, a n findi faxamixi ra. \v 10 Yaamari naxan nu lan a xa findi kisi ra, na naxa findi n bɛ faxɛ ra, \v 11 barima yunubi to fɛɛrɛ sɔtɔ yaamari ra, a naxa n mayenden, a n faxa yaamari saabui ra. \p \v 12 Na kui, sɛriyɛ sɛniyɛn, yaamari fan sɛniyɛn, a tinxin, a man fan. \v 13 Won xa a fala fa, a fe fanyi bara findi faxɛ ra n bɛ? Astɔfulahi! Yunubi nan findixi faxɛ ra n bɛ fe fanyi saabui ra, alako yunubi xa makɛnɛn yunubi ra, a xa mini a yunubi ki yati ma yaamari saabui ra. \p \v 14 Won a kolon a sɛriyɛ kelixi Ala nan ma, kɔnɔ n tan findixi adamadi nan na, yunubi xa konyi. \v 15 N naxan nabama, n mu a ya yo kolon, barima n wama n xa naxan naba, n mu na xa rabama. N fe naxan xɔnxi, n na nan yati rabama. \v 16 Xa a sa li n fe rabama n mu wama n xa naxan naba, na a masenma nɛ a n bara la a ra a sɛriyɛ fan. \v 17 Na kui, n tan yɛtɛ yati xa mu yi fe rabafe. Yunubi naxan na n bɔɲɛ ma, na nan a rabafe, \v 18 barima n a kolon, a fe fanyi yo mu na n bɔɲɛ ma n yɛtɛ fate bɛndɛ tan kɛɲa ma. Natɛ na n bɛ n xa fe fanyi raba, kɔnɔ nɔɛ mu na n bɛ n xa a raba. \v 19 N wama fe fanyi naxan nabafe, n mu na xa rabama. N mu wama fe kobi naxan nabafe, n na nan yati rabama. \v 20 Na kui, xa a sa li n fe rabama n mu wama naxan nabafe, n tan yɛtɛ yati xa mu a rabafe. Yunubi naxan na n bɔɲɛ ma, na nan na a rabafe. \p \v 21 Na kui, n yi fe nan toxi n ma duniɲɛigiri kui: N na wa fe fanyi rabafe, n mu nɔma fefe ra fo fe kobi. \v 22 N bɔɲɛ tan kui, Ala xa sɛriyɛ rafan n ma, \v 23 kɔnɔ n fe gbɛtɛ nan toma n ma, naxan a niyama n xa yunubi raba. Yi fe naxan n xaninma yunubi ma, a sɛriyɛ gerema naxan nafan n xaxili ma, a n findi a xa konyi ra. \v 24 N ɲaxankataxi mato! Nde nɔma n nakiside yi fate bɛndɛ xa nɔɛ ma naxan na n xaninfe faxɛ ma? \v 25 Tantui xa rasiga Ala ma naxan won nakisima won Marigi Isa saabui ra, a xa Mixi Sugandixi! \p Na kui, n xaxili tan ma, n bara findi Ala xa sɛriyɛ xa konyi ra, kɔnɔ n fate bɛndɛ tan ma, n findixi sɛriyɛ xa konyi nan na naxan n natutunma yunubi ma. \c 8 \s Isayankae xa kalamutareɲa \p \v 1 Na kui, kiiti mu kanama mixie ra sɔnɔn naxee danxaniyaxi Ala xa Mixi Sugandixi Isa ma, naxee na Isa i, \v 2 barima Ala Xaxili Sɛniyɛnxi xa sɛriyɛ naxan kisi fima, a bara won namini yunubi nun faxɛ xa sɛriyɛ xa nɔɛ bun ma Marigi Isa saabui ra. \v 3 Diinɛ sɛriyɛ mu nɔ naxan na, barima mixi waxɔnfe kobi nu bara a rahalaki, Ala tan na nan nabaxi. A naxa mixi xa yunubi sɛnbɛ xun nakana a to a xa Di xɛɛ yunubitɔɛ fate bɛndɛ maniyɛ ra a xa findi yunubi sɛrɛxɛ ra. \v 4 Na rabaxi nɛ, alako sɛriyɛ tinxinyi naxan masenxi, a xa nɔ rakamalide won bɛ, won tan naxee mu ɲɛrɛfe adama waxɔnfe kobi ma, won tan naxee na ɲɛrɛfe Ala Xaxili Sɛniyɛnxi ma. \p \v 5 Naxee ɲɛrɛma adama waxɔnfe ma, e xaxili rafexi adama waxɔnfe nan na. Kɔnɔ naxee ɲɛrɛma Ala Xaxili Sɛniyɛnxi ma, e tan nafexi Ala Xaxili Sɛniyɛnxi waxɔnfe nan na. \v 6 Naxee e xaxili luxi fe kobi rabafe ma, e xun tixi faxɛ nan na. Kɔnɔ naxee e xaxili luxi Ala Xaxili Sɛniyɛnxi xa fe ma, e kisi nun bɔɲɛsa nan sɔtɔma. \v 7 Naxee e xaxili luxi e yɛtɛ waxɔnfe yi, e findixi Ala yaxuie nan na. E mu Ala xa sɛriyɛ rabatuma, e ɲan mu nɔma a rabatude. \v 8 Naxee biraxi e yɛtɛ waxɔnfe fɔxɔ ra, e xa fe mu nɔma Ala kɛnɛnde. \p \v 9 Kɔnɔ wo tan mu na wo yɛtɛ sagoe sɔnɔn. Xa Ala Xaxili Sɛniyɛnxi sabatixi wo i, wo fa na Ala Xaxili Sɛniyɛnxi nan sagoe. Ala xa Mixi Sugandixi Xaxili mu na naxan yo yi ra, na kanyi mu findixi Isa gbe ra. \v 10 Xa wo nun Ala xa Mixi Sugandixi bara findi keren na, wo fate bɛndɛ tan faxama yunubi nan ma fe ra, kɔnɔ Ala Xaxili Sɛniyɛnxi tan wo rakisima nɛ barima wo bara matinxin Ala ya i. \v 11 Ala nan Isa rakeli faxamixie tagi. Xa a tan Ala Xaxili nan sabatixi wo i, a tan naxan a xa Mixi Sugandixi rakeli faxɛ ma, a man fama nɛ wo fate bɛndɛ rakiside a Xaxili saabui ra naxan sabatixi wo i. \p \v 12 Na kui, n ngaxakerenyie, doni nde na won ma, kɔnɔ a mu na won ma won yɛtɛ fate bɛndɛ xa sɛɛti xɛ. A mu lan won man xa lu a sagoe sɔnɔn won man xa a waxɔnfe kobi raba. \v 13 Xa wo ɲɛrɛ fate bɛndɛ waxɔnfe kobie ma, wo faxama nɛ, kɔnɔ xa wo gbilen e fɔxɔ ra Ala Xaxili Sɛniyɛnxi saabui ra, wo kisima nɛ, \v 14 barima Ala Xaxili Sɛniyɛnxi mixi naxee birin naɲɛrɛma, e tan findixi Ala xa die nan na. \v 15 Ala mu xaxili fixi wo ma naxan man wo findima gaaxui xa konyie ra. A a yɛtɛ Xaxili Sɛniyɛnxi nan fixi wo ma naxan wo findixi a xa die ra, naxan a niyama won xa nɔ won xui itede Ala ma, won na a xili, «N Ba, n Ba!» \v 16 Na kui, Ala Xaxili Sɛniyɛnxi nun won yɛtɛ xaxili a masenma a won findixi Ala xa die nan na. \v 17 Anun, won to findixi a xa die ra, won bara findi Ala xa kɛtongoe ra, won nun a xa Mixi Sugandixi. Barima, xa won tɔɔrɔ a xa tɔɔrɛ, won man fama nɛ xunnakeli sɔtɔde alɔ a tan. \s Danxaniyatɔɛe xaxili tide \p \v 18 N laxi a ra won tɔɔrɛ naxan tima yi duniɲa ma yi ki, a nun won fama xunnakeli naxan sɔtɔde, e tagi ikuya ki fanyi! E ɲan mu nɔma sade e boore ma. \v 19 Daali birin mamɛ tife waxati ra, Ala a xa die makɛnɛnma tɛmui naxɛ, \v 20 barima duniɲa birin na Sentanɛ xa nɔɛ bun ma, tide yo mu naxan ma. Na mu kelixi duniɲa yɛtɛ xa ma, a kelixi Ala nan ma. Kɔnɔ na birin kui xaxili tide luxi birin bɛ. \v 21 Waxati fama fade daali fulunma tɛmui naxɛ kanari xa konyiya bun, a fan xɔrɛya nun xunnakeli sɔtɔ a nun Ala xa die ra. \v 22 Won a kolon, a kabi a fɔlɛ han to, daali birin na a kui iwafe nɛ tɔɔrɛ kui, alɔ ginɛ di furi na keli a ra. \v 23 Kɔnɔ daali gbansan xa mu a ra. Hali won tan naxee bara Ala Xaxili Sɛniyɛnxi sɔtɔ a xa ki singe ra, won tan yati na won kui iwafe, han Ala won findima a xa die ra tɛmui naxɛ, a won fate nɔrɔ. \v 24 Won xaxili to ti a ra, na nan a ra won bara kisi, kɔnɔ won xaxili man tixi a ra. Kɔnɔ xa mixi ya fe to a xaxili nu tixi naxan na, na kanyi mu a xaxili tima na ra sɔnɔn. Mixi nɔma a xaxili tide fe nde ra a ɲan bara naxan sɔtɔ? \v 25 Kɔnɔ xa won xaxili tixi fe nde ra won mu naxan toxi sinden, won na mamɛma tunnabɛxi nan kui. \p \v 26 Ala Xaxili Sɛniyɛnxi fan fama nɛ won malide won ma sɛnbɛtareya kui. Won mu a kolon a lan won xa maxandi naxan naba, kɔnɔ Ala Xaxili Sɛniyɛnxi nan Ala maxandima won bɛ mayandi xui ra naxan mu nɔma masarade wɔyɛnyi ra. \v 27 Anun, Ala, naxan won bɔɲɛ ma fe kolon, a a Xaxili Sɛniyɛnxi xa maxandie kolon, barima Xaxili Sɛniyɛnxi maxandi tima sɛniyɛntɔɛe bɛ Ala sagoe nan ma. \p \v 28 Won man a kolon a Ala walima fe birin kui a xanuntenyie xa munafanyi nan bɛ, a bara naxee xili a yɛtɛ sagoe ma. \v 29 Barima Ala bara mixi naxee sugandi, a nu e kolon kabi fe fɔlɔ fɔlɛ, a naxa a ragiri e ma e xa findi a xa Di maniyɛe ra, alako a xa Di tan xa findi di singe ra a ngaxakerenyi gbegbe tagi. \v 30 A bara na ragiri naxee ma, a man bara e xili. A bara naxee xili, a man bara e findi tinxintɔɛe ra a ya i. A bara naxee findi tinxintɔɛe ra, a man bara xunnakeli fi e ma. \s Ala xa xanunteya a xa die bɛ \p \v 31 Won munse falama na kui fa? Ala to na won bɛ, nde fa nɔma tide won kanke? \v 32 A tan naxan mu tondi a xa Di yati ma, a a ba sɛrɛxɛ ra won birin bɛ, a mu fama xɛ won kide se birin na safe ra a xa Di xun ma? \v 33 Nde nɔma Ala xa mixi sugandixie kalamude? Ala yɛtɛ nan e findixi tinxintɔɛe ra a ya i. \v 34 Nde fa kiiti rakanama e ra sɔnɔn? Ala xa Mixi Sugandixi Isa naxan faxa, Ala naxan man nakeli faxɛ ma, a magoroxi Ala yirefanyi ma, a nu a maxandi won bɛ. \v 35 Nde fa won bama Ala xa Mixi Sugandixi xa xanunteya yi? Munse nɔma na ra? Tɔɔrɛ, ka xɔrɔxɔɛ, ka ɲaxankatɛ, ka kaamɛ, ka lufe xɛɲɛ ra, ka fitinɛ, ka santidɛgɛma? \v 36 Alɔ a sɛbɛxi ki naxɛ, \q «Fɛɛɲɛn, e muxu faxama i tan nan ma fe ra. \q E muxu findixi yɛxɛɛe nan na e naxee kɔn naxabama.» \m \v 37 Kɔnɔ na birin kui, won bara nɔɛ sɔtɔ na fe birin xun ma won xanuntenyi saabui ra. \v 38 Barima n laxi a ra, a sese mu nɔma won bade Ala xa xanunteya yi. A findi faxɛ ra ba, gbaloe ba, malekɛ ba, ɲinnɛe ba, yi waxati ba, waxati naxan sa fama ba, sɛnbɛma naxee kuye ma ba, \v 39 naxan birin na duniɲa xun ma, naxan birin na bɔxi bun ma, a findi daali yo ra, e sese mu nɔma won nun Ala xa xanunteya rafatande, a bara naxan masen won bɛ won Marigi Isa saabui ra, a xa Mixi Sugandixi! \c 9 \s Ala xa sugandi \p \v 1 N xa nɔndi fala wo bɛ. N mu wule falama barima n findixi Ala xa Mixi Sugandixi gbe nan na. N sondonyi nun Ala Xaxili Sɛniyɛnxi fan findixi seedee nan na, a nɔndi nan a ra \v 2 n bɔɲɛ sunnunxi ki fanyi, danyi mu naxan ma, \v 3 n ngaxakerenyie xa fe ra. Xa a sa e malima nɛ nu, n tinxi a ra n tan yɛtɛ yati xa dankɛ sɔtɔ, muxu nun Ala xa Mixi Sugandixi xa fatan e tan ma fe ra, n barenyie muxu nun naxee si keren a ra. \v 4 Yuwifie nan na e ra, Ala naxee sugandi e xa findi a xa die ra, a naxa a xa nɔrɛ masen e bɛ. Ala saatɛe nun laayidie tongo e tan nan bɛ, a a xa sɛriyɛ nun a batu ki fi e ma. \v 5 E tan nan bɔnsɔɛ benbae na Kitaabuie kui, Ala xa Mixi Sugandixi fan kelixi e tan nan bɔnsɔɛ tagi a fate bɛndɛ ki ma. Tantui nun batui xa rasiga Ala ma abadan, a tan naxan na birin xun ma. Amina. \p \v 6 Kɔnɔ a mu luxi xɛ alɔ Ala xa laayidi kanaxi nɛ. Barima naxee keli Isirayila bɔnsɔɛ, e birin xa mu findi Isirayila die yati ra. \v 7 E to barixi Iburahima bɔnsɔɛ, na mu a falaxi xɛ de a e birin nan findixi a xa die yati ra, barima Ala a masen nɛ Iburahima bɛ, «Isiyaga nan fama findide i bɔnsɔɛ ra n naxan laayidi i bɛ.» \v 8 Yi a masenxi nɛ, a di naxee bari Iburahima bɛ a fate bɛndɛ ki ma, nee xa mu findixi Ala xa die ra. Kɔnɔ di naxee bari Ala xa laayidi saabui ra, nee nan findi Iburahima bɔnsɔɛ ra Ala ya i. \v 9 Barima Ala yi nan laayidi Iburahima bɛ, «N gbilenma tamuna yi tɛmui ɲɔndɔn, n a lima Sara bara di xɛmɛ sɔtɔ.» \p \v 10 Na gbansan fan mu a ra. Won benba Isiyaga nan findixi Rebeka xa di firin birin baba ra. \v 11 Kɔnɔ beenun gulie xa bari e xa fe fanyi xa na mu fe ɲaaxi nde raba, Ala naxa di keren sugandi e firin tagi alako a sagoe xa raba. \v 12 Yi di mu sugandi kɛwalie yo xa fe ra. Na sugandi findixi Ala xa xili nan na. Na kui, Ala naxa a masen Rebeka bɛ, «Fori nan luma a xunya xa nɔɛ bun ma.» \v 13 Alɔ a sɛbɛxi Kitaabui kui ki naxɛ, «N bara Yaxuba xanu, kɔnɔ n bara mɛɛ Esayu tan na.» \p \v 14 Won fa na ma di? Won xa a fala a Ala mu tinxin? Astɔfulahi! \v 15 Ala a masen nɛ Munsa bɛ, «N hinnɛma mixi nan na n na wa hinnɛfe naxan na. N kinikinima mixi nan ma n na wa kinikinife naxan ma.» \v 16 Na kui, Ala xa sugandi mu kelima mixi waxɔnfe xa ma, xa na mu mixi xa katɛ ma. A kelima Ala xa hinnɛ nɛ. \v 17 A sɛbɛxi Kitaabui kui, Ala naxa a fala Firawuna bɛ, «N i rakelixi nɛ, n mangɛya fi i ma, alako n xa n sɛnbɛ masen i saabui ra, duniɲa birin xa n xili kolon.» \v 18 Na kui, a hinnɛma mixi ra a na wa hinnɛfe naxan yo ra, a man mixi sondonyi raxɔrɔxɔma a na wa naxan sondonyi raxɔrɔxɔfe. \p \v 19 Nde nɔma a falade n bɛ, «Ala fa kote sama mixi xun ma munfe ra? Mixi nɔma tondide a xa maragiri ra yire?» \v 20 Kɔnɔ i tan adamadi findixi nde ra i to fa Ala matandima? Fɛɲɛ yailanxi xa a fala a yailanma bɛ, «Munfe ra i n yailanxi yi ki?» \v 21 A di, fɛɲɛ yailanyi na fɛɲɛ firin yailan bɛndɛ keren na, a mu nɔma fɛɲɛ keren yailande wali nde xa fe ra naxan tide gbo, a boore fan yailan wali nde xa fe ra naxan tide mu gbo? \v 22 Xa a sa li Ala wama a xa xɔnɛ nun a sɛnbɛ masenfe, a mu nɔma na rabade xɛ? Kɔnɔ a xa sabari xungbe kui, Ala diɲɛxi mixie ma a xɔnɔxi naxee ma, gbaloe ragataxi naxee bɛ. \v 23 A yi rabaxi nɛ alako a xa a xa nɔrɛ makaabaxi masen a to hinnɛma mixie ra, a nu bara naxee sugandi kabi a fɔlɛ, e xa nɔrɛ sɔtɔ. \v 24 Won tan nan findixi na mixie ra a bara naxee xili keli si birin kui. Yuwifie gbansan mu a ra. \v 25 A a masenxi Annabi Hose xa Kitaabui kui, \q «Naxee mu findixi n ma mixie ra, \q n e xili falama ‹n ma mixie.› \q Naxan mu findixi n ma ɲama xanuxi ra, \q n a xili falama ‹n ma ɲama xanuxi.›» \q \v 26 «Ala man a fala e bɛ dɛnnaxɛ, ‹N ma ɲama mu wo ra,› \q a e xili falama nɛ naa, ‹Ala xa die, Ala naxan na na.›» \p \v 27 Annabi Esayi fan a xui ite nɛ a to nu kawandi tima Isirayila xa fe ra, \q «Hali Isirayila mixie wuya alɔ mɛyɛn xɔri naxan na baa dɛ, \q a dɔnxɔɛ di nan tun kisima, \q \v 28 barima Ala naxan masenxi, \q a a rabama nɛ duniɲa ma, \q a a rakamali kerenyi ra.» \m \v 29 Annabi Esayi man a masen nɛ, \q «Xa Ala Sɛnbɛ Birin Kanyi mu bɔnsɔɛ nde lu won bɛ nu, \q won luma nɛ nu alɔ Sodoma, \q won maniyama Gomora nan na nu.» \p \v 30 Won fa na ma di? Si gbɛtɛ naxee mu nu katama e xa tinxinyi sɔtɔ Ala ya i, e tan bara fa a sɔtɔ danxaniya saabui ra, \v 31 kɔnɔ Isirayila ɲama naxan nu katama e xa sɛriyɛ rabatu alako e xa tinxinyi sɔtɔ Ala ya i, e tan mu nɔ na sɛriyɛ rabatude. \v 32 Munfe ra? Barima e mu bira tinxinyi fɔxɔ ra danxaniya saabui ra, e ɲɔxɔ a ma a e nɔma a sɔtɔde e xa kɛwalie saabui ra. E bara e sanyi radin gɛmɛ ra naxan xili falama, «mixi rabira gɛmɛ». \v 33 Alɔ a sɛbɛxi Kitaabui kui ki naxɛ, \q «Wo a mato, n bara gɛmɛ dɔxɔ Siyoni, \q mixie e san nadinma naxan na, \q gɛmɛ naxan mixie rabirama. \q Kɔnɔ naxan yo danxaniya a ma, na kanyi mu yaagima.» \c 10 \s Isirayila tinxinyi naxan sɔtɔma danxaniya saabui ra \p \v 1 N ngaxakerenyie, n bɔɲɛ waxɔnfe birin na naxan na, Yuwifie xa kisi sɔtɔ. N ma Ala maxandi nan na ki e bɛ. \v 2 N na e seede ra, a e sɛnbɛ saxi Ala xa fee kui, kɔnɔ na mu kelixi lɔnni xa ma. \v 3 E to mu a kolon Ala mixi matinxinma a ya i ki naxɛ, e naxa kata e xa e yɛtɛ kan matinxin. Na kui, e mu e yɛtɛ magoro Ala bɛ a tan xa tinxinyi fi e ma. \v 4 Ala xa Mixi Sugandixi bara gɛ Munsa xa sɛriyɛ rakamalide, alako naxan yo na danxaniya a ma, na kanyi xa tinxinyi sɔtɔ. \p \v 5 Annabi Munsa to nu tinxinyi xa fe masenfe naxan sɔtɔma sɛriyɛ rabatufe ma, a yi nan sɛbɛ Kitaabui kui, «Mixi naxan yi sɛriyɛ rabatuma a simaya sɔtɔma nɛ a saabui ra.» \v 6 Kɔnɔ a to nu tinxinyi xa fe masenfe naxan sɔtɔma danxaniya saabui ra, a yi nan sɛbɛ, \q «I naxa i yɛtɛ maxɔrin, \q ‹Nde tema koore?›» \q Ala xa Mixi Sugandixi mu goroxi xɛ keli koore ma? \q \v 7 «Xa na mu a ra i i yɛtɛ maxɔrin, \q ‹Nde goroma bɔxi bun?›» \q Ala xa Mixi Sugandixi mu kelixi faxamixie xa tagi? \q \v 8 Kitaabui munse masenxi? \q «Ala xa masenyi makɔrɛ i ra. \q A na i dɛ kiri ma, \q a na i bɔɲɛ fan ma.» \m Na masenyi findixi danxaniya masenyi nan na muxu naxan kawandife: \v 9 A i na a fala i dɛ ra a Marigi nan na Isa ra, i man naxa la a ra i bɔɲɛ kui a Ala bara a rakeli faxamixie tagi, i kisima nɛ. \v 10 Mixi danxaniyama yi masenyi ma a bɔɲɛ nan kui, a tinxinyi sɔtɔ Ala ya i. A na la a ra, a a falama a dɛ nan na, a kisi sɔtɔ. \v 11 Kitaabui a masenxi, «Mixi yo danxaniya a ma, a kanyi mu yaagima.» \v 12 Tagi rasa yo mu na Yuwifie nun si gbɛtɛe tagi. Marigi keren nan na e birin bɛ, a man mixi birin kima ki fanyi ra naxee na a xili. \v 13 Alɔ Kitaabui a masenxi ki naxɛ, «Naxan yo na Alatala xili, na kanyi kisima nɛ.» \p \v 14 Kɔnɔ na kui, e nɔma a xilide di xa e mu danxaniyaxi a ma? E fa danxaniyama a ma di xa e mu nu a xa fe mɛ? E fa a xa fe mɛma di xa mixi yo mu e kawandima? \v 15 Na kawandi fan tima e bɛ di xa mixie mu xɛɛxi na fe ma? A sɛbɛxi, «Xɛɛrae, naxee fama xibaaru fanyi ra, e fafe fan ki fanyi!» \p \v 16 Kɔnɔ birin xa mu yi xibaaru fanyi suxuxi, barima Annabi Esayi a masen nɛ, «Marigi, nde laxi muxu xa masenyi ra?» \v 17 Na kui, mixie danxaniyama nɛ e to bara Ala xa masenyi ramɛ. E Ala xa masenyi ramɛma a xa Mixi Sugandixi xa masenyi nan saabui ra. \v 18 Kɔnɔ n xa maxɔrinyi ti, e mu yi masenyi ramɛxi xɛ? Iyo xɛ, barima Kitaabui naxɛ, \q «E xui bara mini duniɲa birin ma, \q e xa masenyi bara siga han duniɲa dande.» \m \v 19 N man xa maxɔrinyi ti, Isirayila ɲama mu masenyi fahaamuxi xɛ? Yaabi fɔlɛ ra, Ala yi nan masen Annabi Munsa saabui ra, \q «N a niyama nɛ wo mixie tɔɔnɛ \q naxee ɲan mu findixi si yati ra. \q N a niyama nɛ wo bɔɲɛ xa te si fahaamutare ma.» \q \v 20 Annabi Esayi fan naxa xɛɛra iba limaniya ra Ala to yi masenyi fi a ma, \q «Mixie bara n to naxee mu nu n fenma. \q N bara n yɛtɛ masen mixie bɛ naxee mu nu n maxɔrinma sese ma.» \m \v 21 Kɔnɔ Isirayila xa fe ra, a naxɛ, \q «Keli sogetede ma han sogegorode, \q n bɛlɛxɛe italaxi yi ɲama bɛ, \q naxan n xui matandima, \q naxan tondima n bɛ.» \c 11 \s Ala mu mɛɛxi Isirayila ra \p \v 1 Na kui, n xa maxɔrinyi ti, Ala mɛɛxi nɛ a xa ɲama ra? Astɔfulahi! N tan yɛtɛ findixi Isirayilaka nan na, Iburahima xa mamadi, kelife Bunyamin bɔnsɔɛ. \v 2 Ala mu mɛɛxi a xa ɲama ra a bara naxan sugandi nu. Wo mu a kolon Kitaabui naxan masenxi Annabi Eliya xa fe ra, a to a xui rasiga Ala ma Isirayila xili ma? \v 3 A naxɛ, «Marigi, e bara i xa namiɲɔnmɛe faxa, e bara i xa sɛrɛxɛbadee rabira. N keren peti nan fa luxi, e katafe e xa n tan fan faxa.» \v 4 Ala fa a yaabi di? A naxɛ, «N bara mixi wulu solofere ragata n yɛtɛ bɛ naxee mu nu e xinbi sin Baali kuye bɛ.» \v 5 A man na na ki nɛ yakɔsi. Ala xa ɲama dɔnxɔɛ luxi, a bara naxee sugandi a xa hinnɛ saabui ra. \v 6 Kɔnɔ xa a bara e sugandi hinnɛ saabui ra, kɛwali saabui xa mu a ra sɔnɔn, xa na mu Ala xa hinnɛ mu findima hinnɛ yati yati ra nu. \p \v 7 Won fa na ma di? Isirayila nu naxan fenfe a mu a sɔtɔ, kɔnɔ Ala nu bara naxee sugandi, nee tan bara a sɔtɔ. A dɔnxɔɛe tan bɔɲɛe naxa balan. \v 8 A sɛbɛxi, \q «Ala naxa e xaxili dɔnxu, \q a a niya e yae mu se to, \q e tulie mu fe mɛ, \q han yi to lɔxɔɛ.» \m \v 9 Annabi Dawuda fan naxa a masen, \q «E xa xulunyie xa findi gantanyi ra e bɛ, \q yɛlɛ naxan e suxuma, \q gɛmɛ naxan e rabirama. \q Na xa findi e xa wali sare ra. \q \v 10 E ya xa rafɔɔrɔ, e xa dɔnxu. \q E xa kunkurun e xa tɔɔrɛ bun ma waxati birin.» \p \v 11 Na kui, n man xa maxɔrinyi ti, Isirayilakae to bara tantan, e bira, e mu nɔma rakelide sɔnɔn? Astɔfulahi! Kɔnɔ e xa tantanyi bara a niya si gbɛtɛe birin xa nɔ kisi sɔtɔde, alako na kisi xɔli xa Isirayilakae fan suxu. \v 12 A di, xa e xa tantanyi findixi hɛɛri xungbe nan na duniɲa bɛ, a findi barakɛ ra si gbɛtɛe fan bɛ, e xa fe na rakamali, hɛɛri nun barakɛ xun mu masama xɛ ki fanyi? \p \v 13 N xa fa wɔyɛn wo bɛ, wo tan naxee mu findixi Isirayilakae ra. N to findixi xɛɛra ra wo tan si gbɛtɛe bɛ, n sɛɛwama nɛ n ma wali ra, n a matɔxɔ, \v 14 alako tɛmunde na xa a niya n boore Yuwifie xa mila n ma masenyi ma, ndee xa nɔ kiside e ya ma. \v 15 Ala a kobe sofe e ra, xa na bara a niya lanyi xa so Ala nun duniɲa tagi, a di, Ala e ragbilenfe a yɛtɛ ma, na mu luma xɛ alɔ mixi na rakeli faxamixie ya ma? \v 16 Xa sansi xɔri xun singe bara fi Ala ma, a dɔnxɔɛ birin bara findi a gbe ra. Xa wuri bili sanke bara fi Ala ma, a salonyie fan bara findi a gbe ra. \p \v 17 A luxi nɛ alɔ oliwi bili salonyi ndee na xaba a bili ma alako wula oliwi salonyie xa dafu na xabade ra. I tan misaalixi na wula oliwi salonyi nan na, naxan baloma na oliwi bili saabui ra, i dafuxi naxan na. \v 18 Na kui, i naxa i yɛtɛ igbo na salonyi xabaxie ma. Beenun i xa i yɛtɛ igbo, i maɲɔxun sinden, a i tan xa mu wuri bili sanke rabaloxi. Wuri bili sanke nan i tan nabaloxi. \v 19 Kɔnɔ i fama nɛ a falade, «Wuri salonyie xabaxi nɛ alako n tan xa dafu e xabade ra.» \v 20 Nɔndi na a ra. E xaba e xa danxaniyatareɲa nan ma, i fan dafuxi naa i xa danxaniya nan ma fe ra. Kɔnɔ i naxa i yɛtɛ igbo. I ɲan xa gaaxu, \v 21 barima xa Ala mu oliwi bili fanyi salon singee lu na, a mu i fan luma na de! \v 22 Na kui, i ɲɔxɔ sa a xɔn ma a Ala xa fanyi gbo, kɔnɔ a xa fe man maxɔrɔxɔ. A xa fe maxɔrɔxɔ mixie nan ma naxee bara a xa kira bɛɲin, kɔnɔ a xa fanyi gbo i tan bɛ xa i luma a xa fanyi kira xɔn ma. Xa na mu a ra a i fan ma fe rabama nɛ alɔ a na oliwi salonyi xa fe raba ki naxɛ. \v 23 Yuwifie fan, xa e e xa danxaniyatareɲa bɛɲin, e man fama dafude wuri bili ra, e xaba naxan ma, barima Ala sɛnbɛ gbo. A tan nɔma e ragbilende e lude fori. \v 24 I tan nu findixi wula oliwi salonyi nan na, naxan xabaxi a dafu oliwi bili gbɛtɛ ma, wo nun naxan keren mu a ra. Xa Ala bara na raba i bɛ, a mu taganma oliwi bili fanyi salonyi ragbilende a lude fori, a a dafu na oliwi bili fanyi ma, e nun naxan keren a ra. \p \v 25 N ngaxakerenyie, n waxi nɛ wo xa yi gundo kolon, alako wo naxa wo yɛtɛ maɲɔxun lɔnnilae ra. Isirayilakae bɔɲɛ balanxi nɛ sinden, han beenun si gbɛtɛ danxaniyatɔɛe kɔnti xa kamali. \v 26 Na kui, Isirayila birin fama nɛ rakiside, alɔ a sɛbɛxi ki naxɛ: \q «Mixi xunsarama fama nɛ keli Siyoni, \q a Yaxuba bɔnsɔɛ ba Ala kolontareya fɔxɔ ra. \q \v 27 Saatɛ nan na ki n naxan tongoma e bɛ, \q n na e xa yunubie xafari lɔxɔ naxɛ.» \p \v 28 Yuwifie to tondixi Ala xa Xibaaru Fanyi ra, e findixi Ala yaxuie ra wo tan nan ma munafanyi xa fe ra. Kɔnɔ Ala to e sugandi a yɛtɛ bɛ, a e xanuxi e benbae nan ma fe ra, \v 29 barima xa Ala bara a ɲanige a xa mixi ndee xili, a xa e baraka, na fe mu kanama feo! \v 30 Singe ra nu wo nu findixi Ala matandilae nan na, kɔnɔ yakɔsi wo hinnɛ sɔtɔxi Yuwifie nan ma Ala matandi saabui ra. \v 31 E tan bara fa findi Ala matandilae ra alako wo tan xa hinnɛ sɔtɔ Ala yi, na xanbi, a man xa hinnɛ e fan na. \v 32 Na kui, Ala bara adama birin lu tinxintareya xa nɔɛ bun ma alako a xa hinnɛ e birin na. \s Ala batui \q \v 33 Ee! Danyi mu na Ala xa munafanyi ma! \q A xaxili nun a xa fahaamui tilinyi dan mu na! \q A xa natɛ tongoxi kui mu kolonma, \q a ɲɛrɛ ki mu fahaamuma! \q \v 34 Nde Marigi xa maɲɔxunyi kolon? \q Nde nɔma a raside? \q \v 35 Nde bara a doni, \q a naxan xa doni ragbilenma a ma? \q \v 36 Se birin kelixi a tan nan ma, \q se birin baloxi a tan nan saabui ra, \q a se birin daaxi a yɛtɛ nan bɛ. \q Tantui na a bɛ abadan! Amina. \c 12 \s Ala xa ɲama ɲɛrɛ ki \p \v 1 Na kui, n ngaxakerenyie, Ala to bara hinnɛ wo ra, n bara wo maxandi wo xa wo yɛtɛ ba sɛrɛxɛ ra Ala bɛ, sɛrɛxɛ sɛniyɛnxi naxan bama a ɲiɲɛ ra, naxan nafanxi Ala ma. Na nan findima wo xa batui xɔri ra. \v 2 Wo naxa wo ɲɛrɛ yi duniɲa mixie ɲɛrɛ ki ma. Wo xa a lu Ala xa wo ɲɛrɛ ki fori masara, a bɔɲɛ nɛɛnɛ nun xaxili nɛɛnɛ fi wo ma. Na kui, wo nɔma nɛ Ala waxɔnfe fanyi kolonde, naxan a kɛnɛnxi, naxan kamalixi. \p \v 3 Ala to hinnɛ n na, a n findi a xa xɛɛra ra, n xa wo rasi: Wo naxa wo yɛtɛ sa yire, wo xa fe mu dɛnnaxande lixi. Wo naxa wo yɛtɛ igbo, wo xa wo yɛtɛ mato danxaniya xasabi nan ma, Ala bara naxan fi kankan ma. \v 4 Fate keren nan na kankan bɛ, kɔnɔ na fate salonsee wuya. Fate salonse birin nun a gbe wali. \v 5 Won fan na na ki nɛ. Hali won to wuyaxi, won birin bara findi fate keren na Ala xa Mixi Sugandixi saabui ra. Won luxi nɛ alɔ fate salonsee naxee fatuxi Isa fate ra won man fatu won bore ra, won birin findi fate keren na. \p \v 6 Ala won kima kie ra naxee dɔxɔ wuya. A na rabama a xa hinnɛ bɛrɛ nan ma a bara naxan ɲanige kankan bɛ. Xa a mixi nde kixi a xa nɔ wɔyɛnde Ala xili ra, na kanyi xa wɔyɛn Ala xili ra a xa danxaniya xasabi ma. \v 7 Xa a nde kixi mixi mali wali nan na, na kanyi xa mixie mali. Xa a nde kixi mixi kawandife nan na, na kanyi xa kawandi ti. \v 8 Xa a nde kixi mixi ralimaniyafe nan na, na kanyi xa mixie ralimaniya. Xa a nde findi mixi ra naxan ki tima, na kanyi xa mixie ki a fanyi ra. Xa a nde findi yarerati ra, a kanyi xa na raba a ki ma. Xa a nde findi tɔɔrɔmixie malima ra, a kanyi xa na raba sɛɛwɛ ra. \p \v 9 Wo xa mixie xanu bɔɲɛ fiixɛ ra. Wo xa fe kobi xɔn, wo xa fe fanyi suxu wo sɛnbɛ birin na. \v 10 Wo xa wo bore xanu ngaxakerenya xanunteya nan na. Wo xa wo bore binya dangife wo yɛtɛ ra. \v 11 Wo tun naxa raxɔnɔ, wo xa wo tunnabɛxi. Wo xa wakili wo bɔɲɛ birin na. Wo xa wali wo Marigi bɛ. \v 12 Wo xa sɛɛwa fe ma wo xaxili tixi naxan na. Wo xa duluxɔtɔ wo xa tɔɔrɛ kui. Wo naxa tagan Ala maxandide. \v 13 Wo xa sɛniyɛntɔɛe mali e xa tɔɔrɛ kui. Wo xa xɔɲɛe rasɛnɛ. \p \v 14 Wo xa Ala maxandi mixie bɛ naxee wo ɲaxankatama. Wo xa duba e bɛ, wo naxa e danka. \v 15 Wo xa sɛɛwa booree xa sɛɛwɛ, wo xa sunnun boore xa sunnunyi. \v 16 Wo xa lan wo bore ma. Wo naxa wo yɛtɛ igbo, yɛtɛ magore nan xa rafan wo ma. Wo naxa wo yɛtɛ maɲɔxun lɔnnilae ra. \p \v 17 Wo naxa fe kobi ɲɔxɔ fe kobi ra. Wo xa kata mixie xa wo kolon fe fanyi rabae nan na. \v 18 Wo xa wo nɔ fe birin naba alako lanyi xa lu wo nun mixi birin tagi. \v 19 N xanuntenyie, wo naxa wo gbeɲɔxɔ wo yɛtɛ ra, wo xa na lu Ala ma, barima a sɛbɛxi Kitaabui kui, \q «Ala naxɛ, n tan nan wo gbeɲɔxɔma, \q n tan nan fe kobi ragbilenma a rabama ma.» \m \v 20 A man sɛbɛxi, \q «Xa kaamɛ na i yaxui ma, i xa a ki donse ra. \q Xa ye xɔli na a ma, i xa a ki ye ra. \q Na kui a luxi nɛ alɔ i na tɛ wolee ibaganfe a xunyi ma.» \m \v 21 Wo naxa tin fe kobi xa nɔ wo ra, wo tan nan xa fe kobi nɔ, fe fanyi raba ra. \c 13 \s Ala waxɔnfe \p \v 1 Birin xa a yɛtɛ magoro a xa mangɛe bɛ, barima mangɛya birin kelima Ala nan ma, a na a ragiri naxan ma. \v 2 Na nan a ra, mixi naxan na mangɛ matandi, na kanyi Ala nan xa yaamari matandixi. A fama nɛ a xa na wali kobi sare sɔtɔde. \v 3 Wali fanyi rabae mu gaaxuma mangɛe ya ra, wali kobi rabae nan gaaxuma e ya ra. Xa i mu wama i xa gaaxu mangɛ ya ra, i xa lu kira fanyi nan xɔn ma. Na kui, mangɛ fama nɛ i matɔxɔde, \v 4 barima mangɛ walima Ala nan bɛ wo xa munafanyi xa fe ra. Kɔnɔ xa i fe kobi raba, a lanma i xa gaaxu, barima santidɛgɛma mu na mangɛ yi fufafu xa ra. A to na Ala xa wali nan na, a Ala xa xɔnɛ nan masenma fe kobi rabae xili ma. \v 5 Na nan a toxi, fo wo xa wo yɛtɛ magoro nɛ mangɛe bɛ. Wo na rabama na ɲaxankatɛ xa fe gaaxui ma, a nun man wo bɔɲɛ nan yati wama wo xa a raba na ki. \p \v 6 Wo lan wo xa duuti fi na nan ma, barima duuti maxilie fan na Ala xa yaamari nan na. \v 7 Wo kankan gbe so a yi, a lan a xa naxan sɔtɔ. Wo duuti so duuti maxilie yi, wo wo magoro mixie bɛ wo lanma wo xa wo magoro naxee bɛ, wo mixie binya wo lan wo xa naxee binya. \p \v 8 Mixi yo xa doni naxa lu wo ma, wo xa xanunteya nan lan a xa lu wo bore bɛ, barima naxan na a boore maxanu, a bara sɛriyɛ rakamali. \v 9 Ala xa yaamarie alɔ, «I naxa yɛnɛ raba, i naxa mixi faxa, i naxa muɲɛ ti, i naxa mila,» a nun yaamari gbɛtɛe birin, nee malanxi findixi masenyi keren nan na: I xa i boore xanu alɔ i yɛtɛ yati. \v 10 I na i boore xanu, i mu fefe kobi niyama a ra. Na na a ra, i boore xanufe findixi Ala xa sɛriyɛ birin nabatufe nan na. \p \v 11 Na fe birin kui, wo a kolon won na waxati naxɛ. Xunu tɛmui bara a li xi xɔli ma, kisi bara makɔrɛ won na dangi waxati ra won danxaniyaxi tɛmui naxɛ. \v 12 Kɔɛ bara masiga, a gbe mu luxi kuye xa iba. Won xa Sentanɛ xa dimi walie bɛɲin, won fa Ala xa naiyalanyi ma, won xa a xa geresosee tongo. \v 13 Won xa ɲɛrɛ tinxinyi kui alɔ a lanma won xa ɲɛrɛ ki naxɛ Ala xa naiyalanyi kui. Won naxa siga xulun ɲaaxi, won naxa siisi, won naxa yɛnɛ nun langoeɲa raba, won xa gere nun tɔɔnɛ lu na. \v 14 Wo xa Ala xa Mixi Sugandixi Isa xa fe nan suxu, wo naxa bira wo fate bɛndɛ waxɔnfe fɔxɔ ra. \c 14 \p \v 1 Wo xa danxaniyatɔɛ rasɛnɛ hali a xa danxaniya mu tilin. Wo naxa a rakiiti a xa maɲɔxunyi birin xa fe ra. \v 2 Mixi nde nɔma lade a ra, a donse birin radaxaxi a bɛ, kɔnɔ mixi gbɛtɛ naxan xa danxaniya mu tilin, a nɔma lade a ra a sansi bogi gbansan nan nadaxaxi a bɛ. \v 3 Mixi naxan donse mɔɔli birin donma, na mu lan a xa a boore raɲaaxu naxan tondima donse nde donfe ra. Mixi naxan mu sube donma, na kanyi fan mu lan a xa a boore makiiti naxan sube donma, barima Ala na kanyi fan nasɛnɛma nɛ. \v 4 Nde i findixi kiitisa ra mixi gbɛtɛ xa konyi xun ma? A na ti a marigi ya i a xa wali xa fe ra, a xan ba, a mu xan ba, na na a tan nun a marigi nan tagi. Anun, a xanma nɛ, barima Marigi Ala nɔma a raxande. \p \v 5 Mixi nde nɔma lade a ra a lɔxɔɛe tide gbo e boore bɛ, kɔnɔ mixi gbɛtɛ tan bɛ, lɔxɔɛ birin lan. Kankan laxi naxan na, a xa la a ra a bɔɲɛ nan yati ma. \v 6 Naxan laxi a ra a lɔxɔɛe tide gbo e boore bɛ, na kanyi laxi a ra Marigi nan bɛ. Naxan donse mɔɔli birin donma, a kanyi a rabama Marigi nan bɛ, barima a tantui rasigama Ala ma a xa baloe xa fe ra. Mixi naxan mu donse nde donma, na kanyi fan na rabama Marigi nan bɛ, barima a fan tantui rasigama Ala ma. \p \v 7 Mixi yo gbe mu a yɛtɛ ra, keli yi duniɲa, han laaxira. \v 8 Xa won balo, xa won faxa, na birin nabama Marigi nan bɛ. Xa won baloxi, xa won faxaxi, won findixi Marigi gbe nan na, \v 9 barima Ala xa Mixi Sugandixi faxa nɛ, a man keli faxɛ ma, alako a xa findi mixi faxaxie nun a baloxie Marigi ra. \v 10 Munfe ra i tan fa i boore makiitima? Munfe ra i a raɲaaxuma? Won birin mu fama tide xɛ Ala ya i kiiti lɔxɔɛ? \v 11 A sɛbɛxi Kitaabui kui, \q Marigi naxɛ, «N xa nɔndi masen wo bɛ. \q Birin fama nɛ e xinbi sinde n bɛ. \q Adamadi dɛ birin fama a masende, a n tan nan na Ala ra.» \m \v 12 Kankan fama nɛ a xa wali dɛntɛgɛde Ala bɛ. \p \v 13 Na kui, won naxa won bore makiiti. Won xa fe birin nan naba alako won naxa won ngaxakerenyi ratantan. \v 14 N to danxaniyaxi Marigi Isa ma, n a kolon, n man laxi a ra, a donse yo mu na naxan findixi donse sɛniyɛntare ra. Kɔnɔ xa i xaxili bara siikɛ donse nde xa sɛniyɛntareɲa ma, na bara findi i bɛ se sɛniyɛntare ra. \v 15 Xa a sa li i donse nde donma naxan i ngaxakerenyi tɔɔrɔma, i mu ɲɛrɛfe xanunteya xa ma. I xa donse xa fe naxa a niya i ngaxakerenyi xa gan kisi ra, Ala xa Mixi Sugandixi faxa naxan ma fe ra. \v 16 Na kui, a mu lan mixie xa fe kobi fala se nde xa fe ra, naxan findixi a fanyi ra wo bɛ. \v 17 Ala xa mangɛya niini mu findixi donse nun minse fe xa ra. A findixi tinxinyi nun sɛɛwɛ fe nan na, Ala Xaxili Sɛniyɛnxi saabui ra. \v 18 Mixi naxan walima Ala xa Mixi Sugandixi bɛ yi mɔɔli ra, a rafanma nɛ Ala ma, a rafan mixie fan ma. \p \v 19 Na kui, won xa fe birin naba alako lanyi xa lu won tagi, won xa won bore xa danxaniya sɛnbɛ so. \v 20 I naxa Ala xa wali xun nakana donse nde xa fe ra. A nɔndi ki ma, donse birin daxa, kɔnɔ a mu lan mixi yo xa donse nde don naxan a ngaxakerenyi ratantanma. \v 21 Hali mixi mu sube yo don, a mu wɛni yo min, a mu fefe yo raba naxan a ngaxakerenyi ratantanma, na nan fan. \p \v 22 Maɲɔxunyi yo na i bɛ yi xa fe ra, i xa a lu i nun Ala tagi. Sɛɛwɛ na mixi bɛ naxan mu a yɛtɛ ratɔnma a xa maɲɔxunyi saabui ra. \v 23 Kɔnɔ xa mixi donse nde donma a siikɛxi naxan ma fe ra, na kanyi bara kiiti kana a yɛtɛ bɛ, barima a bara fe raba a mu laxi naxan na. Mixi mu laxi fe naxan na, na tan bara findi yunubi fe ra a bɛ. \c 15 \s Danxaniyatɔɛe malife \p \v 1 Won tan naxee xa danxaniya tilin, a lanma won xa diɲɛ mixie bɛ naxee xa danxaniya mu tilin. Won naxa won yɛtɛ waxɔnfe gbansan xa fen. \v 2 Kankan xa a boore nan xa hɛɛri fen, naxan nɔma a malide a xa danxaniya xun xa masa. \v 3 Ala xa Mixi Sugandixi mu a yɛtɛ waxɔnfe xa fen. A a fala nɛ alɔ a sɛbɛxi Kitaabui kui ki naxɛ, \q «Konbie naxee ilanxi i ra, \q nee n tan nan lixi.» \m \v 4 Fe naxan birin sɛbɛxi Kitaabui kui waxati dangixi, e sɛbɛxi nɛ alako won xa fahaamui sɔtɔ, won xa won tunnabɛxi, won xa limaniya, alako xaxili tide xa lu won bɛ. \v 5 Ala, a tan naxan tunnabɛxiya nun limaniya fima, a xa lanyi raso wo tagi alɔ a xa Mixi Sugandixi Isa a masenxi wo bɛ ki naxɛ, \v 6 alako wo xa Ala matɔxɔ xaxili nun xui keren na, a tan naxan findixi a xa Mixi Sugandixi nun won Marigi Isa Baba ra. \p \v 7 Na kui, wo xa wo bore rasɛnɛ alɔ Ala xa Mixi Sugandixi wo rasɛnɛ ki naxɛ, alako Ala xa matɔxɔɛ sɔtɔ. \v 8 N xa a fala wo bɛ, Ala xa Mixi Sugandixi wali nɛ Yuwifie bɛ alako a xa a masen a Ala na a xui xanbi ra a to bara a xa laayidie rakamali a naxee tongo e benbae bɛ. \v 9 Si gbɛtɛe fan Ala matɔxɔma a xa hinnɛ xa fe ra, alɔ a sɛbɛxi Kitaabui kui ki naxɛ, \q «Na nan a ra n i matɔxɔma si birin tagi, \q n bɛɛti bama nɛ i xili xa binyɛ bun ma.» \m \v 10 A man sɛbɛxi, \q «Si gbɛtɛe, wo nun Ala xa ɲama xa sɛɛwa.» \m \v 11 A man sɛbɛxi, \q «Wo tan ɲamanɛe birin, \q wo Marigi matɔxɔ, \q si birin xa a tantu.» \m \v 12 Annabi Esayi man naxa a masen, \q «Yisayi xa di fama nɛ. \q A findima nɛ mangɛ ra si birin xun ma, \q e fan e xaxili tima nɛ a ra.» \m \v 13 Ala, a tan naxan xaxili tide fima, a xa wo rafe sɛɛwɛ nun bɔɲɛsa ra danxaniya kui a mɔɔli birin na. Na kui, xaxili tide luma nɛ wo bɛ tɛmui birin, Ala Xaxili Sɛniyɛnxi xa sɛnbɛ saabui ra. \s Pɔlu xa wali \p \v 14 N ngaxakerenyie, n tan a kolon wo bɔɲɛ fan, wo bara lɔnni sɔtɔ a fanyi ra, wo fata wo bore raside. \v 15 Kɔnɔ n to sɛbɛli tixi wo ma, n ma masenyi ndee findixi masenyi xɔrɔxɔɛe nan na alako n xa wo ratu, barima Ala to hinnɛxi n na, \v 16 a bara n findi a xa Mixi Sugandixi Isa xa walikɛ ra sigafe ra si gbɛtɛe ma. Na kui, n sɛrɛxɛdubɛ wali nan nabama n to Ala xa xibaaru fanyi kawandima si gbɛtɛe bɛ, alako Ala Xaxili Sɛniyɛnxi xa e findi sɛrɛxɛ sɛniyɛnxi ra naxan Ala kɛnɛnma. \p \v 17 Na birin kui, n nun Ala xa Mixi Sugandixi Isa to a ra, n nɔma sɛɛwade n ma wali ra Ala bɛ, \v 18 barima n mu suusama fefe xa fe falade fo Ala xa Mixi Sugandixi bara naxan naba n saabui ra, alako si gbɛtɛe xa Ala xui rabatu. A bara na raba n ma masenyie nun n ma kɛwalie saabui ra, \v 19 kaabanakoe nun tɔnxumae xa sɛnbɛ saabui ra, a nun Ala Xaxili Sɛniyɛnxi sɛnbɛ saabui ra. Na kui, kelife Darisalamu han a sa dɔxɔ Iliri ra, n bara Ala xa Mixi Sugandixi xa xibaaru fanyi rayensen yɛ. \v 20 Na birin kui, n kataxi nɛ n xa mixie kawandi Isa xa xibaaru fanyi ra naxee mu Ala xa Mixi Sugandixi kolon. N mu wa na rabafe kawandila gbɛtɛ dangi fɔxi. \v 21 Alɔ a sɛbɛxi Kitaabui kui ki naxɛ, \q «A xa fe singe mu nu fala naxee bɛ, \q e fama nɛ a kolonde. \q Mixi naxee singe mu nu a xa fe mɛ, \q e fama nɛ a fahaamude.» \m \v 22 Yi wali nan a niyaxi n mu nɔxi sigade wo yire. \p \v 23 Yakɔsi n ma wali bara ɲɔn yi bɔxie ma. N nu bara wa sigafe wo yire kabi ɲɛ wuyaxi. \v 24 A xɔli n ma n xa dangi wo yire n na kira suxu sigafe ra Sipanyi bɔxi ma. Won xa lu yire keren waxati nde ma alako n xa ɲɛlɛxin wo tofe ra, a xɔli n ma wo xa n mali sigafe ra Sipanyi. \v 25 Yakɔsi n na sigafe Darisalamu sɛniyɛntɔɛe malide, \v 26 barima danxaniyatɔɛ ɲamae naxee na Masedon nun Akayi bɔxi ma, e a ɲanige nɛ e xa e harige nde malan, e xa a rasanba Darisalamu misikiinɛe ma naxee na na sɛniyɛntɔɛe ya ma. \v 27 E tan nan a ɲanigexi. Anun, a lanma e xa na natɛ tongo barima Yuwifie to findi saabui ra e tan si gbɛtɛe bɛ Ala xa fee kui, a lan nɛ e fan xa Yuwifie mali baloe fe ra. \v 28 Na kui, n na gɛ na wali ra, n yi kɔbiri so e yi danxaniyatɔɛe bara naxan nasanba, n dangima wo yire sigafe ra Sipanyi bɔxi ma. \v 29 N a kolon n to sigafe wo yire, na findima Ala xa Mixi Sugandixi xa barakɛ nan na wo bɛ. \p \v 30 N ngaxakerenyie, n bara wo mayandi won Marigi Isa Ala xa Mixi Sugandixi xa fe ra, a nun xanunteya xa fe ra naxan kelima Ala Xaxili Sɛniyɛnxi ma, wo xa n mali, wo xa wakili n bɛ Ala maxandi kui. \v 31 Wo Ala maxandi n bɛ a xa n natanga Yudaya danxaniyataree ma, a nun man, Darisalamu sɛniyɛntɔɛe xa ɲɛlɛxin e malise ra n sigafe naxan na e xɔn. \v 32 Na kui, xa Ala tin, n wo yire lima sɛɛwɛ kui, won nɔ won bore sɛnbɛ sode. \v 33 Ala, a tan naxan bɔɲɛsa fima, a xa lu wo birin sɛɛti ma. Amina. \c 16 \s Xɛɛbui \p \v 1 N bara wa won ngaxakerenyi ginɛma Fowebe masenfe wo bɛ, naxan danxaniyatɔɛ ɲama malima Senxereya taa kui. \v 2 Wo xa a rasɛnɛ Isayanka ki ma, alɔ a lanma sɛniyɛntɔɛe xa a raba ki naxɛ. Xa a hayi na se nde ma, wo xa a mali, barima a fan bara n tan nun mixi gbegbe mali. \p \v 3 Wo xa Pirisila nun Akila xɛɛbu n bɛ, n walibooree Ala xa Mixi Sugandixi Isa xa fe kui. \v 4 E fe birin naba nɛ e xa n nii ratanga beenun e xa e yɛtɛ ratanga. Bafe n tan na, si gbɛtɛe danxaniyatɔɛ ɲamae birin e tantuma na fe ma. \v 5 Wo man xa danxaniyatɔɛ ɲama xɛɛbu naxan e malanma e xɔnyi. \p Wo xa n xanuntenyi Epeneto xɛɛbu n bɛ. A tan nan singe danxaniya Ala xa Mixi Sugandixi ma Asi bɔxi ma. \v 6 Wo xa Mariyama xɛɛbu n bɛ, naxan bara wali wo ya ma ki fanyi. \v 7 Wo xa n boore Yuwifie Andironiku nun Yuniya xɛɛbu, muxu nun naxee bara sa geeli. Ala xa xɛɛrae nan e ra, naxee bara kolon a fanyi ra, naxee singe danxaniya n bɛ Ala xa Mixi Sugandixi ma. \v 8 Wo xa Anpiliyatu xɛɛbu n bɛ, n xanuntenyi Marigi fɔxɔ ra. \v 9 Wo xa muxu waliboore Urubano nun n xanuntenyi Sitaxusi xɛɛbu. \v 10 Wo xa Apɛlɛsi xɛɛbu, naxan bara a xa danxaniya masen Ala xa Mixi Sugandixi ma. Wo xa Arisitobulo xa mixie xɛɛbu n bɛ. \v 11 Wo xa n boore Yuwifi Herodiyon xɛɛbu n bɛ. Wo xa Narisiso xa mixie xɛɛbu n bɛ, naxee danxaniyaxi Marigi ma. \p \v 12 Wo xa Tirifena nun Tirifosa xɛɛbu n bɛ. Ginɛe naxee e ra, e walima Marigi bɛ. Wo xa n xanuntenyi Peresidi xɛɛbu. A fan bara wali Marigi bɛ ki fanyi. \v 13 Wo Rufu xɛɛbu, naxan sugandixi Marigi xa fe kui. Wo a nga fan xɛɛbu n bɛ, naxan bara lu n bɛ alɔ n fan nga. \v 14 Wo xa Asinkirito, Felegon, Heremɛsi, Patiroba, nun Heremasi xɛɛbu n bɛ, a nun ngaxakerenyie birin naxee na e xɔnyi. \v 15 Wo xa Filologo, Yuli, Nerewu nun a maaginɛ xɛɛbu, a nun Olimipa nun sɛniyɛntɔɛ birin naxee na e xɔnyi. \v 16 Wo xa wo bore xɛɛbu sunbui sɛniyɛnxi ra. Ala xa Mixi Sugandixi xa danxaniyatɔɛ ɲamae birin wo xɛɛbu. \p \v 17 N ngaxakerenyie, n xa wo rasi, wo xa wo yɛtɛ ratanga mixie ma, naxee lanyi kanama wo tagi, e nu fa mixi ratantan xaranyi ma wo bara naxan sɔtɔ. Wo xa wo makuya e ra. \v 18 Na mixi mɔɔlie mu walima won Marigi Ala xa Mixi Sugandixi xa bɛ. E birama e yɛtɛ furi nan fɔxɔ ra, e nu fa lɔnnitaree madaxu wɔyɛn ɲɔxunmɛe nun matɔxɔɛ ra. \v 19 Mixi birin a kolon a wo Ala xui rabatuma. N ɲɛlɛxinxi wo ra, kɔnɔ a xɔli n ma wo xa fahaamui sɔtɔ fe fanyi ma, wo naxa wo manɔxɔ fe kobi ra. \v 20 Ala, a tan naxan bɔɲɛsa fima, a gbe mu luxi a xa Sentanɛ ibutuxun wo sanyi bun. Won Marigi Isa xa hinnɛ wo ra. \p \v 21 N waliboore Timote wo xɛɛbu, a nun Lususi, Yason, nun Sosipateri, n boore Yuwifie. \v 22 N tan Teritiyo naxan bara yi bataaxɛ sɛbɛ, n fan bara wo xɛɛbu Marigi xili ra. \v 23-24 Gayu fan wo xɛɛbu, naxan findixi n tan nun danxaniyatɔɛ ɲama birin yatigi ra. Erasito, naxan findixi taa naafuli ragatama ra, a fan wo xɛɛbu, a nun won ngaxakerenyi Karatusi. \p \v 25 Matɔxɔɛ na Ala bɛ, naxan nɔma wo sɛnbɛ sode danxaniya kui, alɔ n Marigi Isa xa xibaaru fanyi naxan kawandima a masenxi ki naxɛ. Na xibaaru fanyi gundo fe nan masenma naxan nu ragataxi kabi tɛmui xɔnnakuye, \v 26 kɔnɔ naxan bara fa makɛnɛn alako si birin xa a kolon namiɲɔnmɛe xa sɛbɛlie saabui ra, Ala naxee yamarixi. Na kui, birin xa danxaniya Ala ma, Ala naxan na na, e a xui rabatu. \v 27 Ala, a tan keren naxan fe birin kolon, matɔxɔɛ na a bɛ a xa Mixi Sugandixi Isa saabui ra abadan. Amina!