\id JDG \ide UTF-8 \h Kiitisae \toc1 Ala xa Masenyi Kiitisae bɛ \toc2 Kiitisae \toc3 Kit \mt Ala xa Masenyi Kiitisae bɛ \imt Masenyi nde yi Kitaabui xa fe ra \ip Annabi Munsa to Isirayila ɲama ramini Misira bɔxi ra, Annabi Yosuwe naxa e xanin Kanaan. Alatala nu bara saatɛ tongo Annabi Iburahima bɛ, a Isirayila bɔnsɔɛe fama na bɔxi sɔtɔde, a findi e gbe ra. Na birin naxa raba alɔ Ala a masen ki naxɛ, Annabi Yosuwe fa laaxira. Na taruxui birin sɛbɛxi kitaabui kui naxan xili «Ala xa Masenyi Annabi Yosuwe bɛ.» \ip Na dangi xanbi, Isirayila die naxa sabati Kanaan bɔxi ma, Ala dɛnnaxɛ fi e ma. Kɔnɔ e nu bara mixi naxee keri naa, nee man naxa Isirayila gere fɔlɔ. Alatala yati naxa a lu e xa na raba, barima Isirayila nu na gbilenfe Ala xui fɔxɔ ra. Na tɔɔrɛ to Isirayila li, e naxa ratu Alatala xa sɛriyɛ ma, e fa bira a fɔxɔ ra alɔ a lan ki naxɛ. Na kui, Ala fan naxa e mali alako e xa nɔ e yaxuie ra. A nu na rabama mixi sɛniyɛnxie nan saabui ra naxee findi Isirayila «kiitisae» ra. Na birin sɛbɛxi kitaabui kui naxan xili «Ala xa Masenyi Kiitisae bɛ.» \ip Na taruxui lɔnni xungbe masenma won bɛ. Xa won gbilen Alatala fɔxɔ ra, a fe fanyi naxan fixi won ma, a nee bama nɛ won yi ra, won fa tɔɔrɔ a ɲaaxi ra. Kɔnɔ Ala mu tinma won xa lu na tɔɔrɛ mɔɔli kui, barima a won xanuxi. Xa won bara won ma yunubi kolon, won fa na masen Ala bɛ, won a mayandi a xa diɲɛ, a mu tondima. Ala bɔɲɛ fan, a sɛnbɛ gbo. Xa a sa a li won bara tɔɔrɛ sɔtɔ won ma yunubi saabui ra, Ala wama won malife alako won xa gbilen a xa kira ma. Won Marigi mu tinma won xa lɔɛ, a fe birin nabama won bɛ alako won xa lu sɛniyɛnyi kui sɛɛwɛ sɔtɔma dɛnnaxɛ. \ip Ala xa won mali won ma duniɲɛigiri kui. Amina. \imte Ala xa Masenyi Kiitisae bɛ \c 1 \s Isirayila Kanaan bɔxi sɔtɔfe \p \v 1 Yosuwe faxa xanbi, Isirayilakae naxa Alatala maxɔrin, «Nde singe kelima muxu ya ma tefe ra Kanaankae gerede?» \v 2 Alatala naxa e yaabi, «Yuda bɔnsɔɛ nan tema. N bara bɔxi sa e sagoe.» \v 3 Yuda bɔnsɔɛ naxa a fala e ngaxakerenyi Simeyɔnkae bɛ, «Won birin xa siga e dɛnnaxɛ soxi muxu yi ra, won xa sa Kanaankae gere. Na dangi xanbi, won birin nan sigama e dɛnnaxɛ soxi wo tan fan yi ra.» Simeyɔn bɔnsɔɛ naxa tin na ra. \p \v 4 Yudayakae to te, Alatala naxa Kanaankae nun Perisikae sa e sagoe. E naxa xɛmɛ wulu fu faxa Beseki. \v 5 Na kui e naxa Kanaankae nun Perisikae bɔnbɔ. E to Beseki mangɛ li naa, e naxa na fan gere. \v 6 A naxa a gi, kɔnɔ e naxa bira a fɔxɔ ra han e naxa a suxu, e fa a bɛlɛxɛkurae nun a sankurae mabolon. \v 7 Adoni Beseki naxa a fala, «Tɛmui dangixi, n tan bara mangɛ tongo solofere suxu, n e bɛlɛxɛkurae nun e sankurae bolon. E naxa e dɛge donse ra naxan nu birama n dɛgede. Yakɔsi Ala na na sare ragbilenfe n ma.» E naxa a xanin Darisalamu, a naxa faxa mɛnni. \p \v 8 Yuda bɔnsɔɛ naxa Darisalamu gere. E to a suxu, e naxa mɛnnikae sɔntɔ santidɛgɛma ra, e taa gan. \v 9 Na dangi xanbi, e man naxa goro Kanaankae gerede, naxee nu sabatixi Isirayila geyae fari, Negewi gbengberenyi nun Sefela bɔxi mabiri. \p \v 10 Yuda bɔnsɔɛ naxa siga Kanaankae gerede, naxee nu sabatixi Hebiron, dɛnnaxɛ xili nu falama singe ra nu Kiriyati Ariba. E naxa Sɛsayi, Aximan, nun Talama bɔnbɔ. \v 11 E naxa keli mɛnni sigafe ra Debirikae gerede, dɛnnaxɛ xili nu falama singe ra nu Kiriyati Sifa. \v 12 Kalebi naxa a masen, «Mixi naxan Kiriyati Sifa masɔtɔma n bɛ, n nan ma di ginɛ Akasa fima nɛ na kanyi ma, a findi a xa ginɛ ra.» \v 13 Kenasi xa di xɛmɛ Otiniyeli, Kalebi xunya nan na masɔtɔ. Kalebi fa a xa di ginɛ Akasa fi a ma. \p \v 14 Lɔxɔɛ nde Akasa naxa a fala Otiniyeli bɛ, a xa a bitanyi mayandi a xa xɛ nde fi a ma. Akasa to goro a xa sofale fari, Kalebi naxa a maxɔrin, «I wama munse xɔn?» \v 15 A naxa a yaabi, «N wama nɛ i xa fe fanyi nde raba n bɛ. I bara bɔxi nde so n yi ra yirefanyi ma. I xa ye dula nde fan fi n ma.» Kalebi naxa tin na ra, a fa ye dula ndee fi a ma. Keren nu na fuge, boore nu na labe. \p \v 16 Annabi Munsa bitanyi Kenika xa die naxa keli Yeriko, taa naxan xili «Tugi taa,» e nun Yuda bɔnsɔɛ. E naxa siga sabatide gbengberenyi Yudaya bɔxi ma, Negewi Aradi yirefanyi ma. E naxa sabati ɲama tagi. \v 17 Yudayakae nun e ngaxakerenyi Simeyɔnkae naxa siga Kanaankae gerede, naxee nu sabatixi Sefati. E naxa na taa ratɔn. Na nan a toxi a xili falama Horoma. \v 18 E man naxa Gasa, Asikalɔn, nun Ekiron masɔtɔ, a nun e xa bɔxie. \v 19 Alatala nun Yuda bɔnsɔɛ nan nu a ra. E naxa Isirayila geyae masɔtɔ, kɔnɔ e mu nɔ mixie ra naxee nu sabatixi lanbanyi ma, barima sɔɔri ragisee wure daaxi nan nu na e yi ra. \p \v 20 E naxa Hebiron so Kalebi yi ra, alɔ Annabi Munsa a fala ki naxɛ. Kalebi naxa Anaki xa di saxanyie keri naa. \v 21 Bunyamin xa die mu nɔ Yebusukae keride, naxee nu sabatixi Darisalamu. Han to Yebusukae sabatixi Darisalamu Bunyamin bɔnsɔɛ ya ma. \p \v 22 Yusufu bɔnsɔɛ naxa Beteli gere. E nun Alatala nan birin nu a ra. \v 23 E naxa mixi xɛɛ Beteli, e xa mɛnni mato. Yi taa xili nu falama nɛ singe ra nu Lusi. \v 24 Na xɛɛrae naxa xɛmɛ nde to, a na minife taa kui. E naxa a fala a bɛ, «Taa sode masen muxu bɛ. Muxu fan fe fanyi rabama nɛ i bɛ na tɛmui.» \v 25 A to taa sode masen e bɛ, e naxa mɛnnikae faxa santidɛgɛma ra, kɔnɔ e naxa yi xɛmɛ nun a xa denbaya lu na. \v 26 Yi xɛmɛ naxa siga Xitikae xa bɔxi ma, a naxa taa ti, a Lusi xili sa a xun. Han to na xili nan falama na xun. \p \v 27 Kɔnɔ Manasi bɔnsɔɛ mu nɔ Beti Saan, Taanaki, Dɔrɔ, Yibeleyami, Megido, nun e xa bɔxie masɔtɔde. Kanaankae mu tin kelide na bɔxi ma. \v 28 Isirayila to sɛnbɛ sɔtɔ a fanyi ra, e naxa Kanaankae findi e xa konyie ra, kɔnɔ e mu e keri. \p \v 29 Efirami bɔnsɔɛ fan mu nɔ Kanaankae keride naxee nu sabatixi Geseri. Kanaankae naxa lu naa Efiramikae ya ma. \p \v 30 Sabulon bɔnsɔɛ fan mu nɔ Kanaankae keride naxee nu sabatixi Kitiron nun Nahaloli. Kanaankae naxa lu naa Sabulonkae ya ma, kɔnɔ Isirayilakae naxa e findi e xa konyie ra. \p \v 31 Aseri bɔnsɔɛ fan mu nɔ Ako, Sidɔn, Axalabi, Akisibu, Xeleba, Afeki, nun Rexobo masɔtɔde. \v 32 Na nan a toxi Aserikae naxa sabati Kanaankae tagi na bɔxi ma. \v 33 Nafatali bɔnsɔɛ fan mu nɔ Beti Semesi nun Beti Anati masɔtɔde. Nafatalikae naxa sabati Kanaankae tagi na bɔxi ma. Beti Semesikae nun Beti Anatikae naxa findi e xa konyie ra. \p \v 34 Dana bɔnsɔɛ fan mu nɔ Amorikae keride Isirayila geya bunyie. Na nan a toxi Danakae naxa sabati geyae fari. \v 35 Amorikae naxa wa lufe Xɛrɛsɛ geya, Ayalon, nun Saalabimi, kɔnɔ Yusufu bɔnsɔɛ naxa sɛnbɛ sɔtɔ, e Amorikae findi e xa konyie ra. \v 36 Amorikae xa naaninyi nu fɔlɔxi Akarabimi, a siga han Sɛla. \c 2 \s Isirayila Alatala xa saatɛ kanafe \p \v 1 Alatala xa malekɛ naxa keli Giligali, a siga Bokin. A naxa a masen Isirayilakae bɛ, «N bara wo tongo Misira, n fa wo xun ti bɔxi ra, n dɛnnaxɛ saatɛ tongo marakali ra wo benbae bɛ. N nu bara a fala, ‹N mu n ma saatɛ kanama abadan.› \v 2 A mu lan wo tan xa saatɛ tongo yi bɔxi mixie bɛ. A nu lan nɛ wo xa e xa sɛrɛxɛbadee rabira, kɔnɔ wo mu n ma yaamari suxu! Wo yi wali mɔɔli rabaxi munfe ra? \v 3 Na nan a toxi, n xa a fala wo bɛ, n mu fama e keride wo ya ra. E fama lude wo sɛɛti ma nɛ. E xa alae findima gantanyi nan na wo bɛ.» \p \v 4 Alatala xa malekɛ to gɛ yi wɔyɛnyi masende Isirayilakae bɛ, e naxa wa e xui itexi ra. \v 5 E naxa Bokin xili fala yi yire xun, e fa sɛrɛxɛe ba Alatala bɛ. \s Yosuwe xa faxɛ \p \v 6 Yosuwe to ɲama bɛɲin, Isirayilakae naxa siga e xa bɔxi masɔtɔde naxan nu findixi e kɛ ra. \v 7 Ɲama naxa Alatala xa sɛriyɛ suxu Yosuwe xa waxati kui, nun forie xa waxati kui, naxee xa simaya dangi Yosuwe ra, naxee nu bara Alatala xa kaabanakoe to, a naxee rabaxi Isirayila bɛ. \v 8 Nunu xa di Yosuwe, Alatala xa konyi, naxa laaxira a xa simaya ɲɛ kɛmɛ ɲɛ fu ma. \v 9 E naxa a ragata a xa bɔxi ma naxan findi a kɛ ra, Timinati Xɛrɛsɛ, Efirami geya yire, Gaasi geya kɔɔla biri. \p \v 10 Yosuwe xunlanmae birin to faxa, mixi gbɛtɛe naxa mini naxee mu Alatala kolon. E mu a kolon a nu bara naxan naba Isirayila bɛ. \v 11 Na tɛmui Isirayilakae naxa fe raba naxan mu rafan Alatala ma. E naxa tuubi Bali kuyee bɛ. \v 12 E naxa Alatala finsiriwali, e benbae Marigi Alatala, naxan e ramini Misira bɔxi ma. E naxa bira ala gbɛtɛe fɔxɔ ra, e rabilinyi mixie nu ala naxee batufe, e nu fa e felen nee bɛ. E naxa Alatala raɲaaxu, \v 13 e a finsiriwali, e Bali kuyee nun Asitarate kuyee batu. \p \v 14 Alatala naxa xɔnɔ Isirayila ma, a naxa e sa e wuru mixie bɛlɛxɛ. A naxa e sara e yaxuie ma e rabilinyi. E mu fa nɔ tide e yaxuie ya ra sɔnɔn. \v 15 E nu sigama gere sode dɛnnaxɛ birin, Alatala nan nu e bɔnbɔma, a nu fe ɲaaxi dɔxɔ e ma, alɔ a nu bara a masen e bɛ ki naxɛ marakali ra. E naxa tɔɔrɔ ki fanyi. \v 16 Alatala naxa kiitisae rakeli, e xa e ratanga e wuru mixie ma. \v 17 Kɔnɔ Isirayilakae mu tin e tuli matide na kiitisae ra, barima e nu wama ala gbɛtɛe nan batufe, e xa e felen e bɛ. E naxa gbilen e benbae xa kira fɔxɔ ra mafuren. E benbae nu bara bira Alatala xa sɛriyɛ fɔxɔ ra, kɔnɔ e tan mu tin na ra feo. \p \v 18 Alatala to nu kiitisamae rakelima, a naxa e mali e xa simaya birin kui alako Isirayilakae xa ratanga e yaxuie ma. Alatala nu kinikinima e ma e xa tɔɔrɛ birin kui. \v 19 Kɔnɔ kiitisa to bara faxa, e man naxa bira ala gbɛtɛe fɔxɔ ra dangife e babae ra. E naxa e batu, e felen bɔxi ma e bɛ. E mu sese ba e xa wali kobie ra, e bɔɲɛ xɔrɔxɔxi tun. \p \v 20 Na kui Alatala bɔɲɛ naxa te Isirayilakae xili ma, a fa a masen, «Yi ɲama bara e kobe ti n ma saatɛ ra n naxan tongo e benbae bɛ. E bara n xui matandi. \v 21 Na kui, n tan fan mu fama si keren keride e ya ra sɔnɔn, naxee nu na yi bɔxi ma Yosuwe faxa tɛmui naxɛ. \v 22 N fama Isirayilakae matode xa e tinma, xa e mu tinma, birade Alatala xa kira fɔxɔ ra alɔ e benbae a raba ki naxɛ.» \v 23 Alatala naxa yi sie lu naa, a mu naxee saxi Yosuwe sagoe. A mu gbata e keride sɔnɔn. \c 3 \s Ala Isirayilakae matofe \p \v 1 Alatala naxa yi sie lu Kanaan bɔxi ma alako e xa Isirayilakae mato, naxee mu nu na gere singee kolon. \v 2 Na rabaxi nɛ alako Isirayila lanfanmae xa na gere xa fe kolon, naxee mu nu a kolonxi nu. \v 3 Si naxee lu Kanaan bɔxi ma, nee nan yi ki: Filisitakae xa mangɛ suuli, Kanaankae birin, Sidɔnkae, nun Hiwikae naxee nu sabatixi Liban geyae fari, kelife Bali Xerimon geya ma, a sa dɔxɔ Xamata sode dɛ ra. \p \v 4 Yi sie lu nɛ naa alako Alatala xa Isirayilakae mato, a xa a kolon xa e sa birama a xa sɛriyɛ fɔxɔ ra, a naxan sɛbɛ e babae bɛ Annabi Munsa saabui ra. \v 5 Isirayilakae naxa sabati Kanaankae, Xitikae, Amorikae, Perisikae, Hiwikae, nun Yebusukae tagi. \v 6 Isirayilakae naxa mɛnnikae xa di ginɛe dɔxɔ, e fan naxa e xa di ginɛe fi mɛnnikae xa di xɛmɛe ma. Isirayilakae man naxa e xa alae batu. \d Kiitisa mixi fu nun firin \s Otiniyeli, Isirayila kiitisa \p \v 7 Isirayilakae naxa fe ɲaaxi raba naxan mu rafan Alatala ma. E naxa nɛɛmu Alatala ma, e Marigi Ala, e fa Bali kuyee nun Aseri wuri masolixi batu. \v 8 Alatala naxa xɔnɔ Isirayila ma, a fa e sa Kusan Risatayimi sago, Mesopotamiya mangɛ, Isirayilakae nu na naxan xa yaamari bun ma ɲɛ solomasaxan. \v 9 Isirayilakae to Alatala xili e xui itexi ra, a naxa marakisima ramini e bɛ, Kenasi xa di Otiniyeli, Kalebi xunya. \v 10 Alatala Xaxili naxa goro a ma. A naxa findi Isirayila kiitisa ra. A to siga gere sode, Alatala naxa Mesopotamiya mangɛ, Kusan Risatayimi, sa a sago sɛnbɛ ra. \v 11 Bɔxi naxa lu bɔɲɛsa kui ɲɛ tongo naani. Na tɛmui Kenasi xa di Otiniyeli naxa faxa. \s Exudu, Isirayila kiitisa \p \v 12 Isirayilakae man naxa fe ɲaaxi raba naxan mu rafan Alatala ma. Na nan a toxi, Alatala naxa sɛnbɛ so Mowaba mangɛ Egilon yi ra Isirayila xili ma, naxan nu bara fe ɲaaxi raba Alatala ya i. \v 13 Egilon naxa Amonikae nun Amalɛkikae xili, e birin xa Isirayila gere. Na kui e naxa Tugi taa masɔtɔ. \v 14 Isirayilakae naxa lu Mowaba mangɛ Egilon xa yaamari bun ma ɲɛ fu nun solomasaxan. \p \v 15 Isirayilakae to Alatala xili e xui itexi ra, a naxa marakisima ramini e bɛ, Gera Bunyaminka xa di Exudu, naxan nu walima a kɔɔla bɛlɛxɛ ra. Isirayilakae naxa a xɛɛ, a xa duuti xanin Mowaba mangɛ Egilon xɔn. \v 16 Exudu naxa santidɛgɛma dɛ firin yailan, naxan xa kuyɛ nɔngɔn ya keren lima, a fa a nɔxun a xa donma bun ma a yirefanyi tabe fari. \v 17 A naxa duuti fi Mowaba mangɛ Egilon ma, naxan fate xungbo a gbe ra. \v 18 A to gɛ duuti fide, a naxa xɛmɛe ragbilen naxee nu bara na kote xanin. \p \v 19 Exudu to kuyee li naxee nu na Giligali, a naxa gbilen Egilon yire, a fa a fala, «Mangɛ, n wama gundo nde falafe i bɛ.» Mangɛ naxa a fala booree bɛ, «Wo wo magbilen sinden.» Naxee birin nu na a sɛɛti ma, e naxa e magbilen. \v 20 Exudu naxa a maso Egilon na, naxan nu dɔxɔxi a xa konkoe itexi xinbelixi kui, dɛnnaxɛ nu yailanxi a keren peti bɛ. Exudu naxa a fala a bɛ, «Ala bara n xɛɛ, n xa yi masenyi fala i bɛ.» Egilon naxa keli a xa dɔxɔse kui. \v 21 Na tɛmui Exudu naxa a xa santidɛgɛma ba a tɛɛ i a kɔɔla bɛlɛxɛ ra a yirefanyi sɛɛti, a Egilon furi sɔxɔ a ra. \v 22 A kole nun a fɛ birin naxa so a furi, a mini a fari. Ture naxa raxi a xun ma, barima a bara santidɛgɛma lu naa. \p \v 23 Exudu to mini konkoe kui, a naxa naadɛ balan a xun ma saabi ra. \v 24 Na dangi xanbi, mangɛ xa konyie naxa fa. E naxa a to konkoe itexi naadɛ balanxi. E nu fa a fala, «A na fe nde nan xun ma banxi xinbelixi kui.» \v 25 E naxa mamɛ ti han, kɔnɔ mangɛ to mu nu konkoe itexi naadɛ rabima, e naxa saabi tongo, e na rabi. E naxa e xa mangɛ to bɔxi ma, a bara faxa. \p \v 26 E nu mamɛ tife tɛmui naxɛ, Exudu nu bara a gi. A naxa dangi kuyee yire ra, a sa a yɛtɛ ratanga Seyira biri. \v 27 A fɛfɛ so, a naxa feri fe. Isirayilakae naxee nu na Efirami geyae fari, e naxa goro, e naxa ti a xanbi ra. \v 28 A naxa a fala e bɛ, «Wo bira n fɔxɔ ra, barima Alatala bara wo yaxui Mowabakae sa wo sagoe.» E naxa bira a fɔxɔ ra, e siga, e sa ti Yurudɛn xure dɛ Mowaba biri ra. E mu tin mixi gbɛtɛ xa xure igiri mɛnni. \v 29 Na waxati bun ma, e naxa Mowabaka xɛmɛ gbangbalanyi mixi wulu fu faxa. Mixi yo mu nɔ a gide e ya ma. \v 30 Na lɔxɔɛ Isirayilakae naxa Mowabakae rayaagi. Bɔxi naxa lu bɔɲɛsa kui ɲɛ tongo solomasaxan. \s Samagari, Isirayila kiitisa \p \v 31 Na to dangi, Anati xa di Samagari naxa findi kiitisa ra. A naxa Filisitaka xɛmɛ mixi kɛmɛ senni faxa ninge raɲɛrɛ wuri ra. Na kui a fan naxa Isirayila ratanga. \c 4 \s Debora, Isirayila kiitisa \p \v 1 Isirayilakae man naxa fe ɲaaxi raba naxan mu rafan Alatala ma. Exudu nu bara faxa na tɛmui. \v 2 Alatala fan naxa e sa Yabini sagoe, Kanaan mangɛ nde, naxan nu na Xasori. Sisera, a xa sɔɔrie xunyi, nu sabatixi Xaroseti Goyimi. \v 3 Isirayilakae naxa Alatala xili e xui itexi ra, barima sɔɔri ragise wure daaxi kɛmɛ solomanaani nan nu na Yabini yi ra. A naxa Isirayilakae tɔɔrɔ a ɲaaxi ra ɲɛ mɔxɔɲɛn bun ma. \p \v 4 Na waxati kui, Debora namiɲɔnmɛ ginɛ, Lapidoti xa ginɛ, nan nu kiitisa ra Isirayila bɔxi ma. \v 5 A nu kiiti sama tugi bunyi nɛ, naxan xili «Debora xa tugi,» Raama nun Beteli tagi, Efirami geyae ma. Isirayilakae nu sigama a yire, a xa e xa kiiti sa. \p \v 6 Debora naxa Kedesika Abinowami xa di Baraki xili, naxan nu na Nafatali bɔnsɔɛ xa bɔxi ma, a fa a fala a bɛ, «Isirayila Marigi Alatala yi yaamari nan soxi i yi ra. I xa Nafatalikae nun Sabulonkae xɛmɛ wulu fu xanin Taboro geya fari. \v 7 N fama Sisera, Yabini xa sɔɔri mangɛ, bɛndunde i ma Kison xure mabiri. N a xa sɔɔri birin nun e ragisee sama nɛ i sago.» \v 8 Baraki naxa a fala a bɛ, «Xa won birin nan a ra, n sigama, kɔnɔ xa won birin mu a ra, n mu sigama feo.» \v 9 Debora naxa a yaabi, «Na kui, won birin nan sigama, kɔnɔ i mu fama matɔxɔɛ yo sɔtɔde na kui, barima Alatala fama Sisera sade ginɛ nde nan sagoe.» Na tɛmui, Debora nun Baraki naxa siga Kedesi. \p \v 10 Baraki naxa Nafatalikae nun Sabulonkae maxili Kedesi. Xɛmɛ mixi wulu fu naxa bira a fɔxɔ ra. Debora fan nu na e ya ma. \v 11 Heberi Kenika nu bara gbilen a bɔnsɔɛ fɔxɔ ra, naxan findi Xobabo xa die ra, Annabi Munsa bitanyi xɛmɛma. Heberi nu bara a xa kiri banxi ti Saananimi, wuri belebele nde bun, Kedesi fɛ ma. \p \v 12 Mixi nde to a fala Sisera bɛ, a Abinowami xa di Baraki bara te Taboro geya fari, \v 13 a naxa a xa sɔɔri birin nun a xa sɔɔri ragise kɛmɛ solomanaani xun lan Kison xure, kelife Xaroseti Goyimi. \v 14 Na tɛmui Debora naxa a fala Baraki bɛ, «Keli, to Alatala fama Sisera sade i sagoe. Alatala nan tima i ya ra.» Baraki naxa goro Taboro geya fari, xɛmɛ mixi wulu fu biraxi a fɔxɔ ra. \v 15 Alatala naxa Sisera nun a xa sɔɔri birin nagi Baraki xa santidɛgɛma xɛɲɛnxi ya ra. Sisera naxa goro a xa sɔɔri ragise kui, a a gi a sanyi ra. \v 16 Baraki naxa Sisera xa geresoe keri han Xaroseti Goyimi, e xa sɔɔri ragisee kui. Baraki xa sɔɔrie naxa e birin faxa santidɛgɛma ra, mixi keren mu lu. \p \v 17 Sisera naxa a gi a sanyi ra, a sa a nɔxun Yayeli xa kiri banxi kui, Heberi Kenika xa ginɛ. A na rabaxi nɛ barima lanyi nu na Xasori mangɛ Yabini nun Heberi Kenika xabilɛ tagi. \v 18 Yayeli naxa mini Sisera ya ra, a fa a fala a bɛ, «N marigi, fa be, i nɔxun n xɔnyi, hali i mu gaaxu.» A naxa sa a nɔxun Yayeli xa kiri banxi kui sade dugi bun ma. \v 19 Sisera naxa a fala Yayeli bɛ, «N bara i maxandi, n ki ye ra, n xa a min. Ye xɔli na n ma.» Yayeli naxa xiɲɛ sase dɛ rabi, a a so a yi. Sisera to a min, Yayeli naxa gbilen a makoto ra. \v 20 A man naxa a fala Yayeli bɛ, «Ti kiri banxi sode dɛ ra. Xa mixi nde fa sa i maxɔrin a falafe ra, ‹Mixi nde mu soxi be?›, i xa na kanyi yaabi, ‹Ade.›» \p \v 21 Heberi xa ginɛ Yayeli naxa kiri banxi mabanban wuri nde tongo, dɛrɛma suxuxi a yi. Xi xɔli nu bara gɛ Sisera nɔde taganyi saabui ra. A naxa a makɔrɛ Sisera ra dɔyin, a fa na wuri banban a gbɛgbɛ xɔnyi ma han a sɔti bɔxi. Sisera naxa faxa keren na. \v 22 Yayeli naxa mini Baraki ya ra, naxan nu na birafe Sisera fɔxɔ ra. A naxa a fala a bɛ, «Fa be, i xɛmɛ naxan fenfe, n xa a masen i bɛ.» Baraki naxa so Yayeli xɔnyi, a fa Sisera faxaxi to, wuri banbanxi a gbɛgbɛ xɔnyi. \p \v 23 Na lɔxɔɛ Alatala naxa Kanaan bɔxi mangɛ Yabini rayaagi Isirayilakae ya xɔri. \v 24 Isirayilakae bɛlɛxɛ sa Kanaan mangɛ Yabini ma na ki nɛ a xuri xuri ra, han e naxa a faxa. \c 5 \s Debora xa bɛɛti \p \v 1 Na lɔxɔɛ, Abinowami xa di Baraki nun Debora naxa yi bɛɛti ba: \q \v 2 «Alatala tantu! \q Isirayila sɛnbɛmae bara keli. \q Ɲama fan bara tin na gere ra. \q \v 3 Mangɛe, mangɛdie, wo wo tuli mati a fanyi ra. \q N tan bɛɛti bama nɛ, n a bama Alatala nan bɛ. \q N xa Isirayila Marigi Alatala binya bɛɛti ra. \q \v 4 Alatala, i to keli Seyiri, Edonkae xa bɔxi ma, \q bɔxi naxa sɛrɛn, \q koore nuxui naxa tunɛ ragoro. \q \v 5 Geyae naxa xɔyɔ Alatala ya i, \q yi Turusinina geya fan naxa sɛrɛn Isirayila Marigi Alatala ya i. \q \v 6 Yayeli nun Anati xa di Samagari waxati, \q mixi mu nu nɔma biyaaside muɲɛtie xa fe ra. \q \v 7 Isirayilakae mu nu nɔma lude daaxae sɔnɔn, \q e birin naxa keli naa, \q han n tan Debora minixi tɛmui naxɛ. \q N bara findi Isirayila nga ra. \q \v 8 E nu bara ala nɛɛnɛe batu fɔlɔ. \q Gere nu bara fa han taa naadɛe ra, \q sɔɔri makantase nun tanbɛ yo mu nu na Isirayilaka mixi wulu tongo naani yi ra.» \b \q \v 9 «Alatala tantu! \q N bɔɲɛ na Isirayila mangɛe nun ɲama fɔxɔ ra, \q naxee e yɛtɛ ɲanigexi. \q \v 10 Wo tan naxee tema sofale ginɛ fiixɛe fari, \q wo tan naxee dɔxɔma dugi fanyi fari, \q wo tan naxee ɲɛrɛma kira ra, wo wo maɲɔxun. \q \v 11 Naxee ye bama kɔlɔnyi ra, \q e Alatala tantuma a xa fe fanyie ma. \q Alatala fe fanyi raba nɛ Isirayila bɛ, \q a xa ɲama tixi taa sode dɛ ra tɛmui naxɛ.» \b \q \v 12 «Debora, xunu! \q Xunu, i xa bɛɛti ba. \q Abinowami xa di Baraki, keli! \q I xa yaxuie xanin. \q \v 13 Alatala naxa xunnakeli fi a xa ɲama fanyi ma, \q a naxa n xun nakeli sɛnbɛmae tagi. \q \v 14 Efiramikae naxa fa, \q naxee kelixi Amalɛkikae xa bɔxi ma, \q Bunyaminkae naxa bira e fɔxɔ ra. \q Makiri mangɛe fan naxa goro, \q a nun Sabulon yareratie. \q \v 15 Isakari mangɛe naxa lu Debora sɛɛti ma. \q E naxa Baraki mali, \q e goro geya bunyi, \q kɔnɔ Rubenkae tan naxa wɔyɛn han. \q \v 16 Wo luxi wo xa xurusee tagi munfe ra, \q wo nu fa wo tuli mati e wa xui ra? \q Rubenkae tan fo wɔyɛnyi ɲɔntare. \q \v 17 Galadikae fan naxa lu Yurudɛn naakiri ma. \q Danakae lu e xa kunkuie fɛ ma munfe ra? \q Aserikae fan naxa lu wafu ra, baa dɛ. \q \v 18 Sabulonkae tan naxa ti faxɛ ya i. \q Nafatalikae fan naxa suusa gere ra.» \b \q \v 19 «Mangɛe naxa fa. \q Kanaan mangɛe naxa fa gere sode Taanaki, Megido xure dɛ ra, \q kɔnɔ e mu harige nun gbeti yo sɔtɔ na kui. \q \v 20 Koore naxa gere so, \q tunbuie naxa Sisera gere. \q \v 21 Kison xure fori naxa e xanin. \q N bɔɲɛ xa sɛnbɛ so, \q n xa siga yare! \q \v 22 Na tɛmui, sɔɔrie naxa e xa soe ragi. \q E naxa e xulun, e gbataxi. \q \v 23 Alatala xa malekɛ naxa a fala, \q ‹Wo xa Merosi danka. \q Wo xa Merosikae birin danka. \q E mu nu biraxi Alatala fɔxɔ ra sɛnbɛmae tagi.›» \b \q \v 24 «Yayeli barakatɔɛ ginɛ nan a ra, \q Heberi Kenika xa ginɛ. \q Barakatɔɛ belebele nan a ra ginɛe tagi, \q naxee sabatixi kiri banxi kui. \q \v 25 Sisera to ye makula, a naxa xiɲɛ fi a ma. \q A naxa xiɲɛ fanyi so a yi ra pɔɔti tofanyi kui. \q \v 26 Kiri banxi mabanban wuri suxuxi a yi, \q dɛrɛma fan na a yirefanyi bɛlɛxɛ. \q A naxa a banban Sisera xunyi, \q a xunyi naxa bɔɔ. \q \v 27 Sisera xa fe naxa dan Yayeli bun ma, \q a saxi bɔxi, a naxa faxa. \q Sisera xa fe naxa dan Yayeli bun ma, \q a saxi bɔxi, a naxa faxa.» \b \q \v 28 «Sisera nga tixi wundɛri ra, \q a a falama, ‹Munfe ra a ragise mu nu fa sinden? \q Munfe ra a sɔɔri ragisee buxi fade?› \q \v 29 A xa lɔnnilae naxa a yaabi yi wɔyɛnyi ra, \q \v 30 ‹Tɛmunde e mu na e harige see xa tongofe? \q E mu na nee xa itaxunfe? \q Ginɛ keren sɔɔri keren, \q xa na mu a ra sɔɔri keren, ginɛ firin. \q E e wasaso se maɲingixie ra naxee nu rafan Sisera ma, \q e e wasaso donma maɲingi dinxie ra. \q Donma maɲingixi keren, donma dinxi firin, \q xunnakeli kanyi xa na sɔtɔ.› \q \v 31 Alatala, i yaxuie birin xa halaki na ki nɛ, \q kɔnɔ i xanuntenyie xa yanba alɔ soge itexi.» \p Na dangi xanbi, bɔxi naxa lu xaxilisa kui ɲɛ tongo naani. \c 6 \s Gedeyon findife kiitisa ra \p \v 1 Isirayilakae man naxa fe kobi raba Alatala ya i naxan mu rafan a ma. A naxa e sa Madiyankae xa nɔɛ bun ma han ɲɛ solofere. \v 2 Madiyankae naxa fe xɔrɔxɔɛe dɔxɔ Isirayila ma. Na nan a to, Isirayilakae naxa folee ge geya fari, e yɛtɛ makantadee yailan gɛmɛ longori ra. \v 3 Isirayilakae na xɛ sa tɛmui naxɛ, Madiyankae, Amalɛkikae, nun bɔnsɔɛ gbɛtɛe naxee kelima sogegorode, nee nu tema nɛ, e ti e kanke. \v 4 E nu lu e fɛ ma e xa Isirayilakae xa daxamui birin kana han Gasa. E mu nu sese luma Isirayila, hali bɔxi daxamuie, yɛxɛɛe, ningee, xa na mu a ra sofalee. \v 5 Na mixie nu tema tɛmui naxɛ, nun e xa xurusee ra, kiri banxie, nun ɲɔxɔmɛe, e nu luma nɛ alɔ katoe gali naxan kasarɛ rabama bɔxi ma. \p \v 6 Madiyankae to Isirayila findi setare bɔxi ra, Isirayilakae naxa Alatala maxandi. \v 7 E to Alatala makula Madiyankae xa fe ra, \v 8 Alatala naxa namiɲɔnmɛ keren xɛɛ e ma. A naxa a fala e bɛ, «Isirayila Marigi Alatala xa masenyi nan yi ki, ‹N bara wo ramini Misira bɔxi ma, wo nu na konyiya kui dɛnnaxɛ. \v 9 N bara wo ba Misirakae bɛlɛxɛ, a nun wo yaxui birin. N bara e keri wo ya ra, n fa e xa bɔxi fi wo ma. \v 10 N bara a masen wo bɛ, «N tan nan na Alatala ra, wo Marigi Ala. Wo naxa gaaxu Amorikae xa alae ya ra, wo sabatixi bɔxi naxee ma.» Kɔnɔ wo mu biraxi n xui fɔxɔ ra.›» \p \v 11 Alatala xa malekɛ naxa so Ofara daaxa kui, a naxa dɔxɔ wuri bili bun ma, naxan tixi Yowasi xɔnyi, naxan nu na Abiyesa bɔnsɔɛ ya ma. Yowasi xa di Gedeyon nu na mɛngi bɔnbɔfe yili kui wɛni bogi nu bunduma dɛnnaxɛ, alako a xa a nɔxun Madiyankae ma. \v 12 Alatala xa malekɛ naxa mini a ma, a fa a fala a bɛ, «I tan geresoe fanyi, wo nun Alatala birin nan a ra.» \v 13 Gedeyon naxa a fala a bɛ, «N Marigi, xa muxu nun Alatala birin nan a ra, yi fe xɔrɔxɔɛ birin fa muxu lixi munfe ra? A xa kaabanakoe na minden? Muxu babae bara kaabanako nde madɔxɔ muxu bɛ. E naxɛ, ‹Alatala nan muxu ramini Misira ra.› Yakɔsi Alatala bara won nabɛɲin, a won sa Madiyankae sago.» \p \v 14 Alatala naxa a masen a bɛ, «I sɛnbɛ so. I fama nɛ Isirayila ratangade Madiyankae bɛlɛxɛ. N tan xa mu i xɛɛxi?» \v 15 A naxa a yaabi, «N Marigi, n tan nɔma Isirayila ratangade a yaxuie ma? N xabilɛ xa setareɲa dangi xabilɛ birin gbe ra Manasi bɔnsɔɛ ya ma. N baba xa di dɔnxɔɛ na n tan nan na.» \v 16 Alatala naxa a masen a bɛ, «Kɔnɔ won birin nan a ra. Na kui i fama Madiyankae birin bɔnbɔde alɔ i na mixi keren nan bɔnbɔfe.» \v 17 Gedeyon naxa a yaabi, «Xa i bara hinnɛ n na, tɔnxuma nde masen n bɛ, naxan a masenma i tan yati nan wɔyɛnxi n bɛ. \v 18 Yandi, i naxa i makuya be ra, beemanu n xa fa n ma sɛrɛxɛ ra i bɛ.» Alatala naxa a fala, «N luma be han i fama tɛmui naxɛ.» \p \v 19 Gedeyon naxa siga, a sa si yɔrɛ keren faxa, a farin busali keren nafala taami lɛbinitare ra. A naxa sube sa debe kui, a naxa bɔrɛ sa bɔrɛ sase kui, a naxa e dɛntɛgɛ Alatala bɛ wuri bili bun ma. \v 20 Alatala xa malekɛ naxa a masen a bɛ, «Sube nun taami lɛbinitare tongo, i xa e sa yi gɛmɛ fari, i bɔrɛ sa a ma.» Gedeyon to ge na rabade, \v 21 Alatala xa malekɛ naxa a yisuxuwuri itala, a naxa a din sube nun taami lɛbinitare ra. Na kui tɛ naxa dɛxɛ gɛmɛ ma, a sube nun taami lɛbinitare birin gan. Na xanbi Alatala xa malekɛ naxa lɔɛ a ma. \v 22 Gedeyon to a to Alatala xa malekɛ yati nan a ra, a naxa a fala, «N Marigi Alatala! N bara Alatala xa malekɛ to, a tixi n ya i.» \v 23 Alatala naxa a masen a bɛ, «Hali i mu gaaxu, i mu faxama. I bɔɲɛ xa sa.» \v 24 Gedeyon naxa sɛrɛxɛbade yailan Alatala bɛ mɛnni, a fa a xili fala na xun, «Alatala xa bɔɲɛsa.» Han to, mɛnni na Ofara, Abiyesa xabilɛ na dɛnnaxɛ. \p \v 25 Na lɔxɔɛ kɔɛ ra Alatala naxa a masen Gedeyon bɛ, «I baba xa tuura tongo, naxan bara ɲɛ solofere sɔtɔ. I xa i baba xa Bali kuye sɛrɛxɛbade kana, a nun na Aseri wuri masolixi, naxan tixi a xun. \v 26 Na dangi xanbi, i xa sɛrɛxɛbade gbɛtɛ yailan i Marigi Alatala bɛ yi yire magaaxuxi fari. I xa na tuura ba sɛrɛxɛ gan daaxi ra. Na Aseri wuri masolixi, i naxan kanama, na xa findi yege ra na sɛrɛxɛ ganse ra.» \p \v 27 Gedeyon naxa mixi fu tongo a xa konyie ya ma, a na birin naba, Alatala naxan masenxi a bɛ. A na raba kɔɛ nan na, barima a nu gaaxuxi a baba xa mixie nun taakae ya ra. \v 28 Taakae to keli subaxɛ ma, e naxa a to Bali kuye sɛrɛxɛbade rabiraxi, Aseri wuri masolixi naxan nu tixi a xun ma, na fan nabiraxi. E man naxa tuura to naxan baxi sɛrɛxɛ gan daaxi ra sɛrɛxɛbade nɛɛnɛ fari. \v 29 E naxa e boore maxɔrin, «Nde yi rabaxi?» E to na fe fen, e fa a fala e boore bɛ, «Yowasi xa di Gedeyon nan fɔxi a ra.» \v 30 Na kui taakae naxa a fala Yowasi bɛ, «I xa di ramini, a xa faxa, barima a bara Bali kuye sɛrɛxɛbade kana, a man bara Aseri wuri masolixi rabira, naxan nu tixi a xun.» \p \v 31 Yowasi naxa mixie yaabi, naxee nu tixi a kanke, «Wo tan nan Bali xun mafalama? Wo tan nan a ratangama? Mixi yo naxan Bali xun mafala, na kanyi nan singe faxama beemanu kuye xa iba. Xa Ala nan na Bali ra, a tan xa a yɛtɛ xun mafala, barima e a tan nan xa sɛrɛxɛbade rabiraxi.» \v 32 Na lɔxɔɛ, e naxa Yerubaali xili fala Gedeyon xun ma, e nu fa a fala, «Bali xa a yɛtɛ xun mafala, barima a bara a xa sɛrɛxɛbade rabira.» \p \v 33 Madiyankae, Amalɛkikae, nun bɔnsɔɛ gbɛtɛe naxee keli sogetede, nee naxa e malan, e fa Yurudɛn igiri, e lu Yisireeli geya bunyi. \v 34 Alatala Xaxili naxa lu Gedeyon bɛ. A naxa feri fe, a xa Abiyeseri bɔnsɔɛ maxili alako e birin xa bira a fɔxɔ ra. \v 35 A naxa xɛɛrae xɛɛ Manasi bɔxi ma, nee fan xa bira a fɔxɔ ra. A man naxa xɛɛrae xɛɛ Aseri, Sabulon, nun Nafatali bɔxi ma, mɛnnikae fan naxa kafu a ma. \p \v 36 Gedeyon naxa a fala Alatala bɛ, «Xa i wama Isirayila ratangafe n saabui ra, alɔ i a masenxi ki naxɛ, i xa yi raba n bɛ. \v 37 N xa yɛxɛɛ kiri itala lonyi xun, a xa lu mɛnni kɔɛ ra. Xa xini dɔxɔ yɛxɛɛ kiri nan kansan ma, bɔxi tan nabilinyi naxa xara, n fama a kolonde na tɛmui nɛ, i tan nan Isirayila ratangama n saabui ra, alɔ i a masenxi ki naxɛ.» \v 38 A naxa na raba na ki. Na kuye iba, a naxa keli subaxɛ ma, a yɛxɛɛ kiri bundu alako a xa a kolon xa xini dɔxɔxi kiri ma. Ye, pɔɔti ya keren naxa mini na kui. \p \v 39 Gedeyon man naxa a fala Ala bɛ, «Hali i bɔɲɛ mu te n xili ma, n ma wɔyɛn dɔnxɔɛ nan yi ki. N man waxi seedeɲɔxɔya nan matofe yi kiri ra. Kiri kansan xa xara, xini xa bɔxi birin bunda.» \v 40 Na kɔɛ ra, Ala naxa na raba na ki. Kiri kansan naxa xara, xini fa bɔxi birin bunda. \c 7 \s Madiyankae masɔtɔɛ \p \v 1 Yerubaali, naxan findi Gedeyon na, a nun ɲama naxan birin nu biraxi a fɔxɔ ra, e naxa keli subaxɛ ma, e sa kuru Xarodi dulonyi fɛ ma. Madiyankae nu malanxi kɔɔla biri More geya bunyi. \v 2 Alatala naxa a masen Gedeyon bɛ, «I xa sɔɔrie bara gbo yɛ. Xa n bara Madiyankae sa e sagoe, Isirayilakae fama nɛ e yɛtɛ wasude n na, e a fala, ‹Muxu tan nan muxu yɛtɛ kan natangaxi.› \v 3 I xa ɲama yaamari, ‹Gaaxui bara naxee birin sɛrɛn, e xa gbilen Galadi geya yire.›» Xɛmɛ mixi wulu mɔxɔɲɛn a nun firin naxa gbilen, kɔnɔ xɛmɛ mixi wulu fu tan naxa lu naa. \p \v 4 Alatala naxa a masen Gedeyon bɛ, «Han ya ɲama man gbo. Goro e ra xure biri, n fama e mayegetide mɛnni nɛ. N na a fala i bɛ naxan na, wo nun yi nan sigama, wo nun na kanyi xa siga. N na a fala xɛmɛ naxan birin na, e mu sigama, nee naxa bira i fɔxɔ ra.» \p \v 5 A naxa ɲama ragoro xure dɛ ra. Alatala naxa a masen Gedeyon bɛ, «Naxee birin na ye kɔn e nɛnyi ra alɔ bare, i xa nee ti e xati ma. Naxee fan birin na e xinbi sin, e ye min, i xa nee fan ti e xati ma.» \v 6 Naxee birin ye kɔ e bɛlɛxɛ kui, e naxa a min, e kɔnti naxa siga xɛmɛ mixi kɛmɛ saxan. Ɲama dɔnxɔɛ naxa e xinbi sin, e nu fa ye kɔn e nɛnyi ra. \v 7 Alatala naxa a masen Gedeyon bɛ, «Yi xɛmɛ mixi kɛmɛ saxan naxee ye kɔxi e bɛlɛxɛ kui, n fama wo ratangade e tan nan saabui ra. N Madiyankae sama nɛ i sago. Yi ɲama dɔnxɔɛ, kankan xa siga a xɔnyi.» E naxa fandɛ tongo a nun feri naxee nu na ɲamae yi. \v 8 Gedeyon naxa e ragbilen e xɔnyi, na xɛmɛ mixi kɛmɛ saxan gbansan naxa lu a yire. Madiyan xa sɔɔrie nu na a labe ra geya bunyi. \p \v 9 Na kɔɛ ra Alatala naxa a masen Gedeyon bɛ, «I xa goro Madiyan sɔɔrie yire, barima n bara e sa i sagoe. \v 10 Xa gaaxui na i ma yi gere xa fe ra, wo nun i xa konyi Pura xa goro Madiyankae yire. \v 11 I naxan mɛma naa, na fama i ralimaniyade. Goro e xa sɔɔrie yire sinden.» A tan nun a xa konyi Pura naxa goro, han sɔɔrie yonkinde fɛ ma. \p \v 12 Madiyankae, Amalɛkikae, nun bɔnsɔɛ gbɛtɛe naxee keli sogetede, nu na geya bunyi. E wuya alɔ katoe. E xa ɲɔxɔmɛ fan nu wuya alɔ mɛyɛnyi naxan na baa dɛ ra. \v 13 Gedeyon to naa li, xɛmɛ nde naxa a xa xiye fala a boore bɛ. A naxa a masen, «N yi xiye nan saxi. N taami ganxi nan toxi a firifirima Madiyan sɔɔrie yonkinde. A naxa a bɔnbɔ kiri banxi nde ra, a a rabira.» \v 14 A boore naxa a yaabi, «A mu findixi sese ra fo Gedeyon xa santidɛgɛma, Yowasi xa di Isirayilaka. Ala bara Madiyankae nun e xa sɔɔrie sa a sago.» \v 15 Gedeyon to gɛ xiye xa fe tagi raba ramɛde, a naxa a felen bɔxi ma, a Ala tantu. Na xanbi, a naxa gbilen Isirayila sɔɔrie yire, a a fala e bɛ, «Wo keli, barima Alatala bara Madiyan sɔɔrie sa won sagoe.» \p \v 16 A naxa yi xɛmɛ mixi kɛmɛ saxan itaxun dɔxɔ saxan na. A fa feri nun fɛɲɛ lanmadie so e birin yi ra, tɛ na fɛɲɛe kui. \v 17 A naxa a fala e bɛ, «Wo xa n mato, n na naxan naba, wo fan xa na raba. N nɛfɛ sɔɔrie yire li, n na naxan naba, wo fan xa na raba. \v 18 Muxu feri fema tɛmui naxɛ, wo fan xa wo gbe fe sɔɔrie yonkinde rabilinyi. Wo xa a fala wo xui itexi ra, ‹Alatala nun Gedeyon bɛ!›» \p \v 19 Gedeyon nun a xa sɔɔri mixi kɛmɛ saxan, naxa Madiyan sɔɔrie yire li, e e xa yire makantade masara kɔɛ tagi tɛmui naxɛ. E naxa feri fe, e fɛɲɛe ibɔɔ. \v 20 Yi mixi kuru saxanyie naxa feri fe, e naxa fɛɲɛe ibɔɔ, tɛ suxuxi e kɔɔla bɛlɛxɛe ra, feri suxuxi e yirefanyi bɛlɛxɛe ra e naxan fema. E nu fa a fala e xui itexi ra, «Won xa gere so Alatala nun Gedeyon bɛ.» \v 21 E birin naxa ti e tide, Madiyan sɔɔrie rabilinyi. Madiyankae naxa e gi, e siga sɔnxɔ ra. \v 22 Isirayila sɔɔri mixi kɛmɛ saxanyie nu feri fe tɛmui naxɛ, Alatala naxa a niya Madiyankae xa e boore faxa santidɛgɛma ra. Sɔɔri dɔnxɔɛe naxa e gi han Beti Sita, Serera mabiri, han Abeli Mexola, Tabati mabiri. \p \v 23 Isirayila xɛmɛe naxa e malan, Nafatalikae, Aserikae, nun Manasikae. E birin naxa Madiyankae keri. \v 24 Gedeyon naxa xɛɛrae xɛɛ Efirami geyae yire, e xa a fala, «Wo goro Madiyankae ya ra, wo singe xa ti Yurudɛn xure igirima dɛnnaxɛ han Beti Baara.» Na kui Efirami xɛmɛe naxa e malan, e siga Yurudɛn xure igirima dɛnnaxɛ, han Beti Baara. \v 25 E naxa Madiyankae xa mangɛ firinyie suxu, Orebi nun Seebi. E naxa Orebi faxa Orebi fanye yire, e naxa Seebi faxa Seebi wɛni bogi bunduma dɛnnaxɛ. E naxa Madiyankae keri, e fa Orebi nun Seebi xunyie ra Gedeyon xɔn Yurudɛn fɛ ma. \c 8 \s Madiyankae bɔnbɔfe \p \v 1 Efirami xɛmɛe naxa a fala Gedeyon bɛ, «I yi mɔɔli rabaxi muxu ra munfe ra? I to siga Madiyankae gerede, munfe ra i mu muxu xili, won birin xa siga?» Sɔnxɔɛ belebele naxa bira a i e tagi. \v 2 A naxa e yaabi, «Wo naxan nabaxi, na dangi n gbe rabaxi ra pon. Efiramikae xa wali lanmadi tide gbo Abiyeseri bɔnsɔɛe xa wali xungbe bɛ. \v 3 Alatala Madiyankae xa mangɛe Orebi nun Seebi saxi wo tan nan sago. N munse rabaxi naxan tide gbo na bɛ?» A to gɛ wɔyɛnde, e bɔɲɛ naxa goro. \p \v 4 Hali Gedeyon nun a xa sɔɔrie mixi kɛmɛ saxanyie to nu taganxi, e Yurudɛn igiri nɛ Madiyankae kerife ra. \v 5 A naxa a fala Sukɔtikae bɛ, «N bara wo maxandi, wo taami nde so n ma mixie yi ra, barima e bara tagan. N na Madiyankae xa mangɛe Sɛba nun Salamuna nan kerife.» \v 6 Sukɔti mangɛe naxa Gedeyon yaabi, «Wo ɲan bara gɛ Sɛba nun Salamuna suxude? A lanma muxu xa taami so i xa sɔɔrie yi ra munfe ra?» \v 7 Gedeyon naxa a fala, «Alatala na Sɛba nun Salamuna sa n sago tɛmui naxɛ, n fama wo fatee mabɔɔde gbengberen yire tunbee nan na.» \p \v 8 Gedeyon naxa keli mɛnni, a siga Peniyeli. A naxa mɛnnikae fan makula taami ra. Peniyelikae fan naxa a yaabi alɔ Sukɔti mixie a yaabi ki naxɛ. \v 9 A naxa a fala nee fan bɛ, «N na xunnakeli sɔtɔ, n fama be wo xa taa tɛtɛ birin nabirade.» \p \v 10 Sɛba nun Salamuna nu na Karakore, e nun e xa sɔɔri mixi wulu fu nun suuli ɲɔndɔn. E tan gbansan nan nu luxi. Sɔɔri mixi wulu kɛmɛ mixi wulu mɔxɔɲɛn nu bara faxa santidɛgɛma ra bɔnsɔɛe ya ma naxee kelixi sogetede. \v 11 Gedeyon naxa te kira xɔn ma Noba nun Yogbeha sogetede biri. A naxa sɔɔrie bɔnbɔ naa, naxee nu laxi a ra a gere mu e lima sɔnɔn. \v 12 Madiyan mangɛe Sɛba nun Salamuna fan naxa e gi. Gedeyon naxa bira e fɔxɔ ra, han a e suxu, a fa e xa sɔɔrie birin nagi. \p \v 13 Yowasi xa di Gedeyon to fa kelife gere sode Xɛrɛsɛ geya fari, \v 14 a naxa Sukɔti fonike nde suxu, a a karaxan a xa Sukɔti mangɛe nun kuntigie xilie sɛbɛ a bɛ. Nee naxa lan mixi tongo solofere a nun solofere ma. \v 15 Gedeyon naxa siga Sukɔti, a a fala e bɛ, «Sɛba nun Salamuna nan yi ki, wo n konbi naxee xa fe ra. Wo naxa a fala, ‹Wo ɲan bara gɛ Sɛba nun Salamuna suxude? A lanma muxu xa taami so i xa sɔɔrie yi ra munfe ra?›» \v 16 Na kui a naxa taa kuntigie suxu, a e bɔnbɔ gbengberen yire tunbee ra. \v 17 A naxa Peniyeli tɛtɛ fan nabira, a fa mɛnnikae faxa. \p \v 18 Gedeyon naxa Sɛba nun Salamuna maxɔrin, «Wo mixi naxee faxa Taboro, e nu na di?» E naxa a yaabi, «E nu nɛ alɔ i tan. E birin nu luxi alɔ mangɛdie.» \v 19 Gedeyon naxa a fala e bɛ, «N taarae nan nu na e ra, n nga xa die. N bara n kali Alatala ɲiɲɛ ra, xa wo mu e faxa nu, n fan mu wo faxama nu.» \v 20 A naxa a fala Yeteri bɛ, a xa di singe, «E faxa!» Kɔnɔ Yeteri mu a xa santidɛgɛma ba a tɛɛ i, barima fonike nan nu a ra, a gaaxuxi. \v 21 Sɛba nun Salamuna naxa a fala Gedeyon bɛ, «Xa xɛmɛ nan i ra, i tan yɛtɛ yati xa muxu faxa.» Gedeyon naxa keli keren na, a e faxa. A naxa kɔnmagoree ba e xa ɲɔxɔmɛe kɔn ma. \p \v 22 Isirayila xɛmɛe naxa a fala Gedeyon bɛ, «I xa findi muxu xa mangɛ ra, na dangi xanbi i xa di, nun na xa di. I bara muxu ratanga Madiyankae ma.» \v 23 Gedeyon naxa a fala e bɛ, «N tan nun n ma di, muxu mu findima wo xa mangɛ ra. Alatala nan na wo xa mangɛ ra.» \p \v 24 Gedeyon man naxa wɔyɛn e bɛ. A naxɛ, «Xa wo bara tin, a xɔli n ma kankan xa xurundɛ keren so n yi ra, wo naxan sɔtɔxi wo wasaso see ra gere kui.» Xurundɛ xɛɛma daaxi nu soxi Madiyankae bɛlɛxɛee ra, barima e kelixi Sumayila bɔnsɔɛ nɛ. \v 25 E naxa a fala, «Muxu bara tin na ra.» E fa dugi itala, e birin fa e xa xurundɛ keren keren sa dugi kui e naxan sɔtɔ wasaso see ra. \p \v 26 Gedeyon xɛɛma naxan maxɔrin, a binyɛ naxa siga han kilo mɔxɔɲɛn, bafe xunmasee ra, tuli rasoe, donma gbeeli Madiyan mangɛ daaxi, a nun ɲɔxɔmɛ kɔnmagore. \v 27 Gedeyon naxa sɛrɛxɛdubɛ kuntigi donma yailan na xɛɛma ra, a a ti Ofara, a xa taa kui. A raɲɔnyi, na naxa findi gantanyi ra Gedeyon nun a xa denbaya bɛ, barima Isirayilakae birin naxa na findi e xa ala ra. \p \v 28 Isirayilakae naxa Madiyan lu e xa nɔɛ bun ma, nee mu xunnakeli sɔtɔ sɔnɔn. Bɔxi naxa lu bɔɲɛsa kui ɲɛ tongo naani Gedeyon xa simaya kui. \v 29 Yowasi xa di Yerubaali naxa gbilen a xɔnyi. \v 30 Gedeyon naxa di tongo solofere bari, barima ginɛ gbegbe nan nu dɔxɔxi a xɔn. \v 31 A xa konyi ginɛ naxan nu na Sikemi, na fan naxa di xɛmɛ bari a bɛ. A naxa Abimeleki xili fala a xun. \v 32 Yowasi xa di, Gedeyon naxa faxa simaya fanyi kui. E naxa a ragata Yowasi xa gaburi yire Ofara, Abiyesa bɔnsɔɛ nu na dɛnnaxɛ. \p \v 33 Gedeyon to faxa, Isirayilakae man naxa Alatala bɛɲin, e xa Bali kuyee batu. E naxa Bali Beriti findi e xa ala ra. \v 34 Isirayilakae naxa nɛɛmu e Marigi Alatala ma, naxan e ratanga e yaxui birin bɛlɛxɛ i, naxee nu e rabilinxi. \v 35 E mu dugutɛgɛɲa rasiga Yerubaali xa denbaya ma fefe ma, hali a to nu bara fe fanyi gbegbe raba Isirayila bɛ. \c 9 \s Abimeleki findife mangɛ ra \p \v 1 Yerubaali xa di Abimeleki naxa siga Sikemi a nga xunyie yire. A naxa yi masenyi ti a nga xabilɛ bɛ, \v 2 «Katarabi Sikemi kuntigie birin ma, ‹Wo wama a xɔn ma Yerubaali xa di tongo solofere birin xa findi wo xa mangɛe ra, ka mixi keren gbansan xa findi wo xa mangɛ ra? Wo xa wo ratu a ma, won findixi wuli keren fasɛ keren nan na.›» \v 3 A nga xunyie naxa na masenyi birin tagi raba Sikemi kuntigie bɛ. Kuntigie naxa tin birafe Abimeleki fɔxɔ ra, barima e ngaxakerenyi nan nu a ra. \v 4 E naxa gbeti kilo solomasaxan fi a ma, kelife Bali Beriti xa salide kui. Abimeleki naxa kɔbiri so xɛmɛ rabɛɲinxie nun kalabantee yi ra, alako e xa bira a fɔxɔ ra. \p \v 5 A naxa siga a baba xɔnyi Ofara, a a xunyae birin faxa. Yerubaali xa di tongo solofere birin naxa faxa fanye keren fari, fo Yotami, Yerubaali xa di dɔnxɔɛ, naxan nu bara a nɔxun e ma. \v 6 Sikemi kuntigie nun Beti Milo ɲama birin naxa e malan Sikemi, gɛmɛ belebele nun wuri tofanyi tixi dɛnnaxɛ. E naxa Abimeleki findi mangɛ ra mɛnni. \p \v 7 Yotami to na fe mɛ, a naxa siga a sa ti Garisimi geya fari, a fa a fala a xui itexi ra, «Sikemi kuntigie, xa wo wama nɛ Ala xa a tuli mati wo ra, wo xa wo tuli mati n tan na. \v 8 Lɔxɔɛ nde, wuri bilie naxa a natɛ e xa mangɛ keren sugandi. E naxa a fala oliwi bili bɛ, ‹Findi muxu xa mangɛ ra.› \v 9 Kɔnɔ oliwi bili naxa e yaabi, ‹N tan mu gbilenma n ture raminife fɔxɔ ra, ture naxan findima binya se ra Ala nun mixie bɛ, alako n xa nu sa n iyan wuri bilie xun.›» \p \v 10 «Wuri bilie naxa a fala xɔrɛ bili bɛ, ‹I tan xa fa be, i xa findi muxu xa mangɛ ra.› \v 11 Kɔnɔ xɔrɛ bili naxa a fala e bɛ, ‹N tan mu gbilenma n bogi ɲɔxunmɛ fanyi raminife fɔxɔ ra, alako kansan n xa nu sa n iyan wuri bilie xun.›» \p \v 12 «Wuri bilie naxa a fala wɛni bili bɛ, ‹I tan xa fa be, i xa findi muxu xa mangɛ ra.› \v 13 Kɔnɔ wɛni bili naxa e yaabi, ‹N tan mu gbilenma n ma wɛni raminife fɔxɔ ra naxan Ala nun mixie rasɛɛwama, alako kansan n xa nu sa n iyan wuri bilie xun.›» \p \v 14 «Na kui wuri bilie naxa a fala tunbe kunsi bɛ, ‹I tan xa fa be, i xa findi muxu xa mangɛ ra.› \v 15 Tunbe kunsi naxa wuri bilie yaabi, ‹Xa wo waxi ɲanige fanyi nan nabafe n bɛ alako n xa findi wo xa mangɛ ra, wo fa be, wo xa fa lu n niini bun ma. Xa na mu a ra, tɛ minima nɛ tunbe kunsi kui, a Liban wuri bili fanyi birin gan.›» \p \v 16 Yotami man naxa a masen e bɛ, «Yakɔsi, wo tan Abimeleki findife mangɛ ra, wo a rabaxi tinxinyi nan ma? Wo fe fanyi nan nabaxi Yerubaali nun a xa denbaya ra na ki? Wo a xa fe fanyi sare ragbilenxi a ma na ki nɛ? \v 17 N baba gere soxi nɛ wo tan bɛ, a a nii fi gere ma, a wo ratanga Madiyankae bɛlɛxɛ i. \v 18 Kɔnɔ wo tan, wo bara keli n baba xa denbaya xili ma to lɔxɔɛ, wo bara a xa di xɛmɛ mixi tongo solofere faxa fanye keren fari, wo fa Abimeleki findi mangɛ ra kuntigie xun ma Sikemi. Wo bara Gedeyon xa konyi ginɛ xa di findi wo xa mangɛ ra, barima wo ngaxakerenyi lanxi a tan nan ma. \v 19 Xa na birin kelixi ɲanige fanyi nun tinxinyi nan ma Yerubaali nun a xa denbaya mabiri, awa wo tan nun Abimeleki xa rafan wo boore ma. \v 20 Xa na mu a ra, tɛ xa mini Abimeleki, a xa Sikemi kuntigie nun Beti Milo mixie gan. Tɛ xa mini e fan ma, a xa Abimeleki gan!» \v 21 Yotami naxa keli naa, a sa a nɔxun Beeri, dɛnnaxɛ makuya a taara Abimeleki ra. \p \v 22 Abimeleki naxa Isirayila yamari ɲɛ saxan bun ma. \v 23 Na tɛmui, Ala naxa xaxili kobi raso Abimeleki nun Sikemi kuntigie tagi. Sikemi kuntigie fa Abimeleki yanfa. \v 24 Na kui e birin xa e xa fe ɲaaxi sare sɔtɔ. Abimeleki nu bara a ngaxakerenyie faxa, Yerubaali xa di tongo solofere. Sikemikae nu bara Abimeleki mali na faxɛ tife ra. \v 25 Sikemi kuntigie naxa mixie ti yanfanteya ra Abimeleki xili ma geyae xun tagi, e nu mixie fɛtɛnkɛn naxee nu dangima kira ra e yire. Abimeleki naxa na fe mɛ. \p \v 26 Lɔxɔɛ nde Ebedi xa di Gaali nun a xunyae naxa fa Sikemi. Taa kuntigie naxa lanlanteya sa a ma. \v 27 E birin naxa siga wɛni bilie yire, e xa wɛni bogi ba. E naxa na bogie bundu, e fa xulunyi ti. E naxa so e xa ala batude kui, e naxa e dɛge, e e min, e fa Abimeleki danka. \v 28 Ebedi xa di Gaali naxa a fala e bɛ, «Won tan Sikemikae luxi Abimeleki xa nɔɛ bun ma munfe ra? Yerubaali xa di xa mu lanxi a ma? Abimeleki mu Sebulu xa findixi taa gomina ra? A lanma wo xa lu Hamori xa mixie tan xa yaamari bun ma, barima Hamori nan Sikemi benba ra. Won luxi Abimeleki xa mangɛya bun ma munfe ra? \v 29 Xa Sikemikae fa bira n tan fɔxɔ ra nu, n Abimeleki kerima nɛ keren na.» Na masenyi dangi xanbi, Gaali naxa a fala Abimeleki bɛ, «I xa sɔɔrie ramini, won xa gere.» \p \v 30 Sebulu, taa gomina to Ebedi xa di Gaali xa masenyi mɛ, a bɔɲɛ naxa te. \v 31 A naxa xɛɛrae xɛɛ gundoɲɔxɔɲa ra Abimeleki xɔn, e xa a fala a bɛ, «Ebedi xa di Gaali nun a xunyae bara fa Sikemi, e na taa mixie bɔɲɛ ratefe i xili ma. \v 32 Keli, i xa fa to kɔɛ ra, i tan nun ɲama naxan birin biraxi i fɔxɔ ra, wo xa taa mɛlɛn. \v 33 Subaxɛ, i xa keli, i fa taa suxu. Gaali nun a xa mixie na ti wo ya ra, wo xa wo sɛnbɛ masen e bɛ.» \p \v 34 Abimeleki nun a xa sɔɔri xundɛ naani naxa keli kɔɛ ra, e sa Sikemi mɛlɛn. \v 35 Ebedi xa di Gaali to keli gɛɛsɛgɛ, a sa ti taa sode dɛ ra, Abimeleki nun a xa sɔɔrie naxa mini kɛnɛ ma. \v 36 Gaali to sɔɔrie to, a naxa a fala Sebulu bɛ, «Ɲama nde nan na gorofe geya fari yi ki.» Sebulu naxa a yaabi, «I geya niini nan findixi mixie ra na ki.» \v 37 Gaali man naxa a fala, «Ɲama yati nan na gorofe taa kui yi ki. Ɲama gbɛtɛ fan na fafe sematoe xa wuri bili kira xɔn.» \v 38 Sebulu naxa a yaabi, «I xa wɔyɛn xungbe na minden, i tan naxan nu a falama, ‹Sikemi luxi Abimeleki xa yaamari bun ma munfe ra?› I mu nu yi mixie konbi xɛ? Siga, i sa e gere.» \p \v 39 Gaali naxa ti Sikemi kuntigie ya ra, e naxa Abimeleki gere. \v 40 Mixi gbegbe naxa faxa taa sode dɛ ra. Abimeleki naxa Gaali keri \v 41 han Aruma. Sebulu naxa Gaali ngaxakerenyie keri Sikemi kui, hali keren, a mu lu naa. \p \v 42 Na kuye iba, ɲama naxa siga daaxa. Abimeleki to na fe kolon, \v 43 a naxa sɔɔrie tongo, a e itaxun xundɛ saxan na. E naxa e nɔxun daaxa han ɲama birin naxa mini, e fa keli e xili ma, e e bɔnbɔ. \v 44 Abimeleki xa xundɛ naxa sa ti taa sode dɛ ra. Boore xundɛ firinyi naxa sin na mixie ma, naxee nu na daaxa, e naxa e birin sɔntɔ. \v 45 Abimeleki naxa gere so na taa ma yanyi birin, han a naxa nɔ a ra, a mɛnnikae birin faxa. A man naxa na taa rabira, a fɔxɛ sa na ma. \p \v 46 Sikemikae naxee luxi, e to na fe mɛ, e naxa so Eli Beriti kuye xa salide kui. \v 47 E naxa sa a fala Abimeleki bɛ, a Sikemi taa kuntigie bara malan salide kui. \v 48 Na kui Abimeleki naxa te Salamon geya fari nun ɲama naxan nu biraxi a fɔxɔ ra. Abimeleki naxa beera suxu a bɛlɛxɛ. A naxa wuri salonyi nde sɛgɛ, a a sa a kɔn ma. Na xanbi, a naxa a fala ɲama bɛ naxan nu biraxi a fɔxɔ ra, «Wo bara a to n naxan nabaxi? Wo fan xa na mɔɔli raba mafuren mafuren.» \v 49 Ɲama birin naxa wuri salonyi keren keren sɛgɛ, e fa bira Abimeleki fɔxɔ ra. E naxa na wurie ti na salide sode dɛ ra, e fa tɛ so, e mixi birin gan. Sikemika wulu keren, ginɛe nun xɛmɛe, naxa sɔntɔ na ki. \p \v 50 Na dangi xanbi, Abimeleki naxa siga Tebeti, a xa mɛnnikae gere. A to yonkinde yailan mɛnni, a naxa nɔ Tebeti ra. \v 51 Makantade itexi nde nu na taa tagi, xɛmɛe nun ginɛe naxa sa e nɔxun mɛnni, a nun taa kuntigie. E naxa na balan e xun ma, e tixi na fari. \p \v 52 Abimeleki to mɛnni li, a naxa makɔrɛ a naadɛ ra alako a xa tɛ sa na ma. \v 53 Na nan lan ginɛ nde naxa mɛngi din se gɛmɛ daaxi sin Abimeleki xunyi, a xunyi naxa bɔɔ. \v 54 Abimeleki naxa a fala a xa fonike bɛ, naxan nu a xa geresose xaninma, a naxɛ, «I xa santidɛgɛma ba a tɛɛ i, i xa n naɲɔn, alako mixi naxa a fala ginɛ nan n faxaxi.» Na kui na fonike naxa a sɔxɔ santidɛgɛma ra, a a faxa. \v 55 Isirayila xɛmɛe to a to Abimeleki bara faxa, e birin naxa gbilen e xɔnyi. \p \v 56 Na kui Ala Abimeleki xa wali kobi ragbilen nɛ a ma, a naxan naba a baba ra, a xunya tongo solofere faxafe ra. \v 57 Ala na tɔɔrɛ birin nagbilen nɛ Sikemikae ma e xa kobiɲa sare ra. Yerubaali xa di xɛmɛ Yotami xa dankɛ naxa e birin nayarabi. \c 10 \s Isirayila kiitisa Tola \p \v 1 Abimeleki to faxa, Puwa xa di Tola, Dodo xa mamadi, naxan fatanxi Isakari bɔnsɔɛ ra, a naxa keli a xa Isirayila ratanga. A nu sabatixi Samiri nɛ, Efirami geyae fari. \v 2 A naxa findi kiitisa ra Isirayila ɲɛ mɔxɔɲɛn nun saxan. Na xanbi a naxa faxa, e sa a ragata Samiri. \s Isirayila kiitisa Yayiri \p \v 3 Tola to dangi, Yayiri Galadika naxa keli, a findi Isirayila kiitisa ra ɲɛ mɔxɔɲɛn nun firin. \v 4 Di tongo saxan nan nu na a bɛ. E nu ɲɛrɛma sofale tongo saxan nan fari, e nu taa tongo saxan yamarima Galadi bɔxi ma. Han to na taae xili falama Yayiri xa taae. \v 5 Yayiri naxa faxa, e sa a ragata Kamon. \s Isirayila kiitisa Yefite \p \v 6 Isirayilakae man naxa fee raba naxan mu rafan Alatala ma. E naxa Bali nun Asitarate kuye batu, Aramikae xa alae, Sidɔnkae xa alae, Mowabakae xa alae, Amonikae xa alae, a nun Filisitakae xa alae. E naxa Alatala finsiriwali, e tondi tuubide a bɛ. \v 7 Alatala bɔɲɛ naxa te Isirayila xili ma, a fa e sa Filisitakae nun Amonikae sagoe. \v 8 E naxa Isirayilakae tɔɔrɔ, e e ɲaxankata na ɲɛ bun ma. E man naxa Isirayilakae ɲaxankata naxee fan nu sabatixi Yurudɛn naakiri ma, Amonikae xa bɔxi ma, ɲɛ fu nun solomasaxan bun ma. \v 9 Amonikae naxa dangi Yurudɛn na, alako e xa sa Yudaya, Bunyamin, nun Efirami fan gere. Isirayila bɔɲɛ tɔɔrɔ nɛ ki fanyi na waxati. \p \v 10 Isirayilakae naxa Alatala xili e xui itexi ra, e nu fa a fala, «Muxu bara yunubi raba i ra, barima muxu bara gbilen muxu Marigi Ala fɔxɔ ra, muxu man bara Bali kuyee batu.» \v 11 Alatala naxa a masen Isirayilakae bɛ, «Misirakae, Amorikae, Amonikae, Filisitakae, \v 12 Sidɔnkae, Amalɛkikae, nun Mayonkae to wo tɔɔrɔ, wo naxa n xili wo xui itexi ra. Na tɛmui, n mu wo ba xɛ e sagoe? \v 13 Kɔnɔ wo tan bara n finisiriwali, wo fa ala gbɛtɛe batu. Na nan a toxi n mu wo ratangama sɔnɔn. \v 14 Wo sa sɔnxɔ wo xa alae ra, wo naxee sugandixi. E xa wo ratanga wo xa tɔɔrɛe ma.» \p \v 15 Isirayilakae naxa a masen Alatala bɛ, «Muxu bara yunubi raba. I xa i waxɔnfe raba muxu ra, kɔnɔ yandi i xa muxu rakisi to.» \v 16 Na tɛmui e naxa gbilen si gbɛtɛe xa alae fɔxɔ ra, e fa Alatala batu. Alatala nu bara kinikini e ma e xa tɔɔrɛ kui. \p \v 17 Amonikae naxa e malan, e sa kuru Galadi. Isirayilakae fan naxa e malan, e sa kuru Misipa. \v 18 Galadi ɲama nun mangɛe nu fa a fala e boore bɛ, «Xɛmɛ mundun fama yi gere fɔlɔde Amonikae ma? Na kanyi nan findima Galadikae xa mangɛ ra.» \c 11 \s Isirayila kiitisa Yefite \p \v 1 Yefite Galadika, gereso hagigɛ nan nu na a ra. Langoe ginɛ nde nun Galadi nan ma di nu a ra. \v 2 Galadi xa ginɛ naxa die bari a bɛ. Na ginɛ xa die naxa mɔ, e fa Yefite keri, e a fala a bɛ, «I mu fama muxu baba kɛ sɔtɔde, barima ginɛ gbɛtɛ nan ma di lanxi i ma.» \v 3 Yefite naxa keli, a makuya a taarae ra, a sa sabati Tobo bɔxi ma. Mɛnni xɛmɛ rabɛɲinxie naxa lu a fɛ ma, e xa bira a fɔxɔ ra. \p \v 4 Na dangi xanbi, Amonikae to Isirayilakae gere, \v 5 Galadi forie naxa siga Yefite fende Tobo bɔxi ma. \v 6 E naxa a fala Yefite bɛ, «Won xɛɛ, i xa findi muxu xa yarerati ra alako won xa Amonikae gere.» \v 7 Yefite naxa Galadi forie yaabi, «Wo mu n xɔnxi xɛ? Wo mu n keri n baba xa banxi kui? Munfe ra wo n fenma yakɔsi wo xa tɔɔrɛ kui?» \p \v 8 Galadi forie naxa a fala Yefite bɛ, «Na fe yati nan a xɛɛxi muxu faxi i yire yakɔsi, alako won birin xa siga, i xa Amonikae gere, i man xa findi Galadikae birin xa mangɛ ra.» \v 9 Yefite naxa Galadi forie yaabi, «Xa wo n nagbilen alako n xa Amonikae gere, xa a sa a li Alatala naxa e sa n sagoe, n tan yati nan findima wo xa mangɛ ra.» \v 10 Galadi forie naxa a fala Yefite bɛ, «Alatala bara findi won seede ra, muxu fama i xa wɔyɛnyi rakamalide.» \v 11 Yefite nun Galadi forie naxa siga, ɲama naxa a findi e xa mangɛ nun e xa sɔɔrie yarerati ra. Yefite naxa gbilen a xa masenyi birin ma Alatala ya i Misipa. \p \v 12 Yefite naxa xɛɛrae xɛɛ Amonikae xa mangɛ xɔn, e xa a fala a bɛ, «Munfe ra i faxi n gerede n ma bɔxi ma?» \v 13 Amonikae xa mangɛ naxa Yefite xa xɛɛrae yaabi, «Isirayilakae to keli Misira, e naxa n ma bɔxi birin tongo fɔlɔfe Arinon xure ma, sa dɔxɔ Yaboko xure ra, han Yurudɛn xure. I xa na ragbilen n ma lanyi kui.» \p \v 14 Yefite man naxa xɛɛrae xɛɛ Amonikae xa mangɛ xɔn. \v 15 E xa a fala a bɛ, «Yefite wɔyɛn xui nan yi ki. Isirayilakae mu Mowaba bɔxi nun Amoni bɔxi yo tongoxi. \v 16 Isirayila ɲama to keli Misira bɔxi ma, e naxa e ɲɛrɛ gbengberenyi ma han Xulunyumi Baa, e fa so Kadesi. \v 17 Na tɛmui Isirayila naxa xɛɛrae xɛɛ Edon mangɛ xɔn, e xa a fala a bɛ, ‹A lu muxu xa dangi i xa bɔxi ma.› Kɔnɔ Edon mangɛ mu tin na ra fefe ma. E naxa xɛɛrae xɛɛ Mowaba mangɛ fan xɔn. A naxa tondi, Isirayilakae fa lu Kadesi.» \p \v 18 «Na dangi xanbi, e naxa Edon bɔxi nun Mowaba bɔxi mabilin gbengberenyi ma. E e ɲɛrɛ Mowaba bɔxi sogetede biri, han e Arinon xure igiri. Na kui e mu soxi Mowaba bɔxi ma, barima Arinon findixi Mowaba xa naaninyi nan na. \v 19 Na tɛmui Isirayilakae naxa xɛɛrae xɛɛ Sixɔn xɔn, Amorikae xa mangɛ naxan nu na Xɛsibɔn. Isirayilakae naxa a fala a bɛ, ‹A lu muxu xa mini i xa bɔxi ra, muxu xa siga muxu xa bɔxi ma Ala naxan sugandixi muxu bɛ.› \v 20 Kɔnɔ Sixɔn mu tin Isirayilakae xa mini a xa bɔxi ra. A naxa a xa ɲama birin malan, e naxa kuru Yahasi, e Isirayila gere. \v 21 Isirayila Marigi Alatala naxa Sixɔn nun a xa ɲama sa Isirayila sagoe. Isirayilakae naxa nɔ e ra, e fa sabati Amorikae xa bɔxi birin ma, \v 22 fɔlɔfe Arinon xure ma, sa dɔxɔ Yaboko xure ra, fɔlɔfe gbengberenyi ma, sa dɔxɔ Yurudɛn na.» \p \v 23 «Isirayila Marigi Alatala bara Amorikae xa bɔxi fi muxu ma, i tan wama na bɔxi bafe muxu yi munfe ra? \v 24 I xa ala Kemosi, a bɔxi naxan soxi i yi ra, i mu i wasasoma nɛ? Muxu fan, muxu Marigi Alatala bɔxi naxan birin soxi muxu yi ra, muxu na suxuma nɛ. \v 25 I ɲɔxɔ a ma i sɛnbɛ dangixi nɛ Balaki ra, Siporo xa di, Mowaba mangɛ? Na tan mu tin Isirayila gerede fefe ma. \v 26 Ɲɛ kɛmɛ saxan nan yi ki, Isirayila sabatixi Xɛsibɔn nun a rabilinyie, Aroweri nun a rabilinyie, a nun taa birin naxee na Arinon xure dɛ ra. Munfe ra wo mu e rasuxu na waxati bun ma? \v 27 N tan mu haakɛ yo rabaxi i ra. I tan nan fe ɲaaxi rabafe n na, gere tife n bɛ. Alatala, kiitisa xungbe, a xa Isirayilakae nun Amonikae makiiti to lɔxɔɛ.» \p \v 28 Amonikae xa mangɛ mu tin a tuli matide Yefite xa masenyi ra. \v 29 Alatala Xaxili naxa goro Yefite ma. Yefite naxa Galadi nun Manasi igiri. A naxa dangi Misipa ra Galadi bɔxi ma. A naxa siga han Amonikae xa bɔxi ma. \v 30 Yefite naxa laayidi tongo Alatala bɛ, a a fala a bɛ, «Xa i sa Amonikae birin sa n sagoe, \v 31 naxan singe na mini n ma banxi naadɛ ra fafe n nalande, n nɛ gbilenma kelife ra Amonikae xa bɔxi ma sɛɛwɛ kui tɛmui naxɛ, na kanyi bama sɛrɛxɛ gan daaxi nan na Marigi Alatala bɛ.» \p \v 32 Yefite naxa siga Amonikae xa bɔxi ma e gerede. Alatala naxa e sa a sago. \v 33 A naxa e bɔnbɔ a xɔrɔxɔɛ ra fɔlɔ Aroweri ma, sa dɔxɔ Miniti biri ra, taa mɔxɔɲɛn, han Habila Keramimi. Amonikae naxa lu yaagi kui Isirayilakae ya i. \s Yefite xa di ginɛ \p \v 34 Yefite naxa gbilen Misipa. A to a xɔnyi li, a xa di ginɛ naxa mini a ralande. A nu fare boronma maxasee xui ra. A xa di kerenyi nan nu a ra, di xɛmɛ mu nu na, di ginɛ gbɛtɛ fan mu nu na a bɛ. \v 35 A fɛfɛ a xa di ginɛ to, a naxa a xa donmae ibɔɔ, a a fala, «N ma di ginɛ, i bara n naso tɔɔrɛ xungbe kui, i bara a niya n xa sunnun a ɲaaxi ra. N bara laayidi tongo Alatala bɛ, n mu nɔma gbilende na ma sɔnɔn.» \p \v 36 A xa di ginɛ naxa a fala a bɛ, «N baba, i laayidi naxan tongo Alatala bɛ, i xa na rakamali. I naxan fala Alatala bɛ, i xa na raba n na, barima Alatala bara i gbeɲɔxɔ i yaxui Amonikae ma.» \v 37 A man naxa a fala a baba bɛ, «I xa fe keren naba n bɛ. I xa mamɛ ti kike firin alako n xa siga geyae fari, a nun n booree, muxu xa wa ti barima n mu fama dɔxɔde xɛmɛ xɔn.» \v 38 A baba naxa a yaabi, «Siga.» A naxa a xa di ginɛ mamɛ kike firin. A nun a booree naxa siga wa tide geyae fari, barima a mu fama dɔxɔde xɛmɛ xɔn. \p \v 39 Na kike firinyie raɲɔnyi, a naxa gbilen a baba yire. A baba naxa a xa laayidi tongoxi rakamali. A xa di mu nu xɛmɛ fe kolonxi. Na nan a toxi Isirayilakae naxa yi naamunyi ramini: \v 40 Ɲɛ birin Isirayila ginɛdimɛdie Yefite Galadika xa di ginɛ xa kinikini rabama nɛ xi naani, alako e xa ratu a xa fe ma. \c 12 \s Efiramikae nun Galadikae xa gere \p \v 1 Efirami xɛmɛe naxa e malan, e Yurudɛn igiri. E to Sefon li, e naxa a fala Yefite bɛ, «Munfe ra i sigaxi Amonikae gerede, i mu muxu xili alako won birin xa siga? Muxu fama tɛ nan sade i xa banxi ma, wo birin xa gan.» \v 2 Yefite naxa e yaabi, «N tan nun n ma ɲama, nu na lantareya belebele nan kui yi ki, muxu nun Amonikae ra. N wo maxili tɛmui naxɛ, wo mu tin fade n bade e sagoe. \v 3 N to a to wo mu fafe n natangade, n naxa te Amonikae gerede, hali na to findi fe xɔrɔxɔɛ ra n bɛ. Alatala naxa e sa n sago. Wo faxi n gerede munfe ra?» \p \v 4 Yefite naxa Galadi xɛmɛe birin malan, e xa Efiramikae gere. Galadi xɛmɛe naxa Efiramikae bɔnbɔ, barima e nu bara a fala, «Wo tan Galadikae, wo wo gixi nɛ kelife Efirami, wo siga Manasi bɔxi ma.» \v 5 Na gere dangi xanbi, Galadikae naxa ti Yurudɛn xure igiride ra gbilenfe ra Efirami bɔxi ma. Efiramika nde na wa gbilenfe a xɔnyi kelife gere yire, fo a xa a fala na Galadikae bɛ, «N wama Yurudɛn igirife.» Galadikae na kanyi maxɔrinma nɛ, «Efiramika nan na i ra?» A na e yaabi, «Ade,» \v 6 Galadikae man a falama a bɛ, «Awa, a fala ba ‹Xiboleti›.» Efiramikae to mu fata na falade, e tan nu a falama nɛ, «Kiboleti.» Na kui Galadikae a kolonma na kanyi findixi Efiramika nan na naxan wama a gife. E a kɔn naxabama keren na mɛnni Yurudɛn xure igiride ra. Efiramika mixi wulu tongo naani nun firin sɔntɔ na ki nɛ. \p \v 7 Yefite Galadika naxa findi Isirayila kiitisa ra ɲɛ senni bun ma. A to faxa, a naxa ragata Galadi taae tagi. \s Isirayila kiitisa Ibisan \p \v 8 Yefite dangi xanbi, Ibisan Bɛtɛlɛɛmuka naxa findi kiitisa ra Isirayila. \v 9 A naxa di xɛmɛ tongo saxan nun di ginɛ tongo saxan bari. A naxa a xa di ginɛe fi bɔnsɔɛ gbɛtɛ xɛmɛe ma. A man naxa ginɛ tongo saxan fan fen bɔnsɔɛ gbɛtɛe ra a xa di xɛmɛe bɛ. A naxa findi Isirayila kiitisa ra ɲɛ solofere bun ma. \v 10 Ibisan to faxa, a naxa ragata Bɛtɛlɛɛmu. \s Isirayila kiitisa Elon \p \v 11 Ibisan dangi xanbi, Elon Sabulonka naxa findi kiitisa ra Isirayila bɔxi ma ɲɛ fu bun ma. \v 12 A to faxa, a naxa ragata Ayalon, Sabulon bɔxi ma. \s Isirayila kiitisa Abadon \p \v 13 Ibisan dangi xanbi, Hileli xa di Abadon Piratonka naxa findi kiitisa ra Isirayila. \v 14 A naxa di tongo naani nun mamadi tongo saxan sɔtɔ, e te sofale tongo solofere fari. A naxa findi Isirayila kiitisa ra ɲɛ solomasaxan bun ma. \v 15 Hileli xa di Abadon Piratonka to faxa, a naxa ragata Piraton Efirami bɔxi ma, Amalɛkikae xa geya fari. \c 13 \s Samison barife \p \v 1 Isirayilakae man naxa fe ɲaaxi raba Alatala ya i. Na nan a toxi Alatala naxa e lu Filisitakae sagoe ɲɛ tongo naani bun ma. \p \v 2 Dana bɔnsɔɛ mixi nde nu na Soraha naxan xili Manowa. Dibaritare nan nu a xa ginɛ ra. \v 3 Alatala xa malekɛ naxa mini na ginɛ ma, a fa a fala a bɛ, «Hali dibaritare to i ra, i fama tɛgɛde, i fa di xɛmɛ bari. \v 4 I naxa sese min naxan nɔma i siiside. I naxa sese don naxan mu sɛniyɛnxi, \v 5 barima i fama tɛgɛde, i di xɛmɛ bari. I naxa a xunyi bi, barima yi di fixi Ala nan ma beenu a xa bari. Na kui a xili ‹Ala xa Nasari.› A tan nan Isirayilakae rakisi fɔlɔma Filisitakae ma.» \p \v 6 Na ginɛ naxa siga, a sa a fala a xa mɔri bɛ, «Ala xa mixi nde bara fa n yire, a luxi n bɛ alɔ Ala xa malekɛ. A magaaxu. N mu a maxɔrin a kelixi dɛnnaxɛ, a fan mu a xili fala n bɛ. \v 7 A naxa a masen n bɛ, ‹I fama tɛgɛde, i fa di xɛmɛ bari. I naxa sese min naxan nɔma i siiside. I naxa sese don naxan mu sɛniyɛnxi, barima yi di fixi Ala nan ma beenu a xa bari, han a laaxirama tɛmui naxɛ. Ala xa Nasari na a ra.›» \p \v 8 Manowa naxa Alatala maxandi yi ki, «N Marigi, i man xa i xa mixi xɛɛ muxu xɔn ma alako a xa muxu xaran na di xuru ki ra.» \v 9 Ala naxa Manowa xa dubɛ suxu, a man naxa a xa malekɛ xɛɛ a xa ginɛ xɔn ma. Manowa xa ginɛ nu dɔxɔxi xɛ ma a xa mɔri mu nu na naa. \v 10 A to a to, a naxa a gi keren na, a sa a fala a xa mɔri bɛ, «Xɛmɛ naxan fa n yire, a man bara fa.» \p \v 11 Manowa naxa keli, a bira a xa ginɛ fɔxɔ ra. A to na xɛmɛ li, a naxa a maxɔrin, «I tan nan wɔyɛn n ma ginɛ ra?» A naxa a yaabi, «Iyo.» \v 12 Manowa man naxa a maxɔrin, «I xa masenyi na kamali tɛmui naxɛ, a lanma muxu xa na di xuru di?» \v 13 Alatala xa malekɛ naxa a yaabi, «I xa ginɛ xa a raba alɔ n a fala a bɛ ki naxɛ. \v 14 A naxa wɛni sansi bogi yo don, a naxa wɛni nun a maniyɛ min, a naxa donse sɛniyɛntare don. A xa na birin naba alɔ n a fala a bɛ ki naxɛ.» \p \v 15 Manowa naxa a fala Alatala xa malekɛ bɛ, «I xa lu be sinden, muxu xa si ɲin i bɛ.» \v 16 Alatala xa malekɛ naxa a yaabi, «Hali n lu be, n mu i xa donse donma, kɔnɔ xa i wama sɛrɛxɛ gan daaxi tan bafe Alatala bɛ, na fan.» Manowa mu nu a kolon Alatala xa malekɛ nan a ra. \v 17 Manowa naxa a maxɔrin, «I xili di? Muxu xa na kolon alako muxu xa i matɔxɔ i xa masenyi kamalima tɛmui naxɛ.» \v 18 Alatala xa malekɛ naxa a maxɔrin, «I wama n xili kolonfe munfe ra? Gundo nan a ra.» \p \v 19 Manowa naxa na si nun farin nde ba sɛrɛxɛ gan daaxi ra fanye nde fari Alatala bɛ. Na tɛmui kaabanako nde naxa raba e ya xɔri. \v 20 Na tɛ nu na tefe koore ma tɛmui naxɛ, Alatala xa malekɛ fan naxa te koore ma na tɛ kui. Manowa nun a xa ginɛ to na to, e naxa e felen bɔxi ma. \v 21 Alatala xa malekɛ to siga, Manowa nun a xa ginɛ mu nu a to sɔnɔn. E naxa a kolon Alatala xa malekɛ yati yati nan nu a ra. \v 22 Manowa naxa a fala a xa ginɛ bɛ, «Won fama faxade ya barima won bara Ala yati yati to.» \v 23 A xa ginɛ naxa a yaabi, «Xa Alatala wama won faxafe nu, a mu won ma sɛrɛxɛ gan daaxi suxuma nu, a mu na kaabanako masenma won bɛ nu.» \p \v 24 Na dangi xanbi, Manowa xa ginɛ naxa di bari. E naxa a xili fala Samison. A naxa mɔ Alatala xa barakɛ kui. \v 25 Alatala Xaxili naxa goro Samison ma a singe ra Maxane Dana, taa naxan na Soraha nun Esetayoli tagi. \c 14 \s Samison xa ginɛ Filisitaka \p \v 1 Lɔxɔɛ nde Samison naxa siga Timina. Mɛnni a naxa sungbutunyi Filisitaka nde to. \v 2 A to gbilen a baba xɔnyi, a naxa a fala a baba nun a nga bɛ, «N bara Filisitaka sungbutunyi nde to Timina. Wo xa na fen n bɛ a xa findi n ma ginɛ ra.» \v 3 A baba nun a nga naxa a fala a bɛ, «Munfe ra i mu ginɛ fen i ngaxakerenyie ya ma, xa na mu a ra won bɔnsɔɛ ya ma? Na mu fisa Filisitaka nde bɛ, na ɲama sunnatare?» Samison naxa a baba yaabi, «Na fen n bɛ. A tan nan nafan n ma.» \v 4 A baba nun a nga mu nu a kolon na birin kelixi Alatala nan ma. A nu na gere fenfe Filisitakae ra, barima na waxati e nu na Isirayilakae yamarife. \p \v 5 Samison nun a baba nun a nga naxa goro Timina. E to wɛni bilie yire li, yɛtɛ nde naxa mini Samison ma, a xa a faxa. \v 6 Alatala Xaxili naxa goro a ma alako a xa nɔ yɛtɛ ibɔɔde a bɛlɛxɛ ra alɔ si yɔrɛ, hali geresose yo to mu nu na a yi ra. A mu na fe fala a baba nun a nga bɛ. \v 7 E naxa siga wɔyɛnde na sungbutunyi ra, naxan bara rafan Samison ma ki fanyi. \p \v 8 Na biyaasi dangi xanbi, Samison naxa gbilen Timina na sungbutunyi yire, a xa a findi a xa ginɛ ra. Beenun a xa a li, a naxa mini kira ra, alako a xa na yɛtɛ binbinyi mato. A naxa kumi tɛɛ li naa, e ture na yɛtɛ xɔrie longori ra. \v 9 A naxa nde tongo a bɛlɛxɛ ra, a xa a kɔn kira xɔn ma. A to gbilen a bari mixie yire, a naxa nde fi nee fan ma. E naxa a kɔn, kɔnɔ Samison mu a fala e bɛ na kumi kelixi dɛnnaxɛ. \p \v 10 Samison baba fan naxa goro na sungbutunyi xɔnyi. Na tɛmui Samison naxa xulunyi ti naa, alɔ sɛgɛtalae darixi a ra ki naxɛ. \v 11 Na sungbutunyi xa mixie to Samison to, e naxa mixi tongo saxan xili naxan luma a sɛɛti ma. \v 12 Samison naxa a fala e bɛ, «N xa taali nde sa wo bun ma. Xa wo nɔ na tagi rabade n bɛ beenu yi xulunyi xi solofere xa ba a ra, n donma nun dugi tongo saxan fima wo ma. \v 13 Kɔnɔ xa wo mu nɔ n ma taali tagi rabade n bɛ, wo keren keren ma birin donma nun dugi tofanyi fima n tan nan ma.» E naxa a fala a bɛ, «Awa yire, i xa taali fala. Muxu muxu tuli matixi i ra.» \v 14 Na kui a naxa taali nde fala e bɛ, «Naxan se donma, a donse raminima. Se ɲɔxunmɛ kelixi sɛnbɛma nan ma.» E naxa na taali fen xi saxan bun ma, kɔnɔ e mu nɔ na kolonde. \p \v 15 A xi naani nde, e naxa a fala Samison xa ginɛ bɛ, «Wɔyɛn i xa mɔri bɛ alako a xa na taali tagi raba muxu bɛ, xa na mu a ra muxu fama i tan nun i baba xa denbaya gande. A mu lanma wo xa muxu xili be, wo xa fa muxu muɲa.» \p \v 16 Samison xa ginɛ naxa wa fɔlɔ a xa mɔri ya i, a a fala a bɛ, «N mu rafan i ma. I bara n xɔn, xa na mu a ra i na taali tagi rabama nɛ n bɛ nu.» A naxa a yaabi, «N mu naxan fala n nga nun n baba bɛ, n na falama i tan nan bɛ?» \v 17 Na ginɛ naxa wa Samison ya i xi solofere bun ma, na xulunyi tɛmui. Xulunyi lɔxɔɛ dɔnxɔɛ a naxa na taali tagi raba a xa ginɛ bɛ, barima a nu na a tɔɔrɔfe tun. Na tɛmui na ginɛ naxa na taali tagi raba a xa mixie bɛ. \p \v 18 Beenun soge dula tɛmui xi solofere nde, taakae naxa Samison xa taali fasari a bɛ yi maxɔrinyi ra, «Munse ɲɔxun kumi bɛ, munse sɛnbɛ gbo yɛtɛ bɛ?» Samison naxa e yaabi, «Xa wo mu n ma ginɛ mafuruku nu, wo mu nɔma n ma taali kui kolonde feo.» \p \v 19 Na dangi xanbi, Alatala Xaxili naxa goro Samison ma. A naxa siga Asikalɔn, a xɛmɛ tongo saxan faxa, a e xa donmae nun dugie tongo, a nee fi mixie ma naxee nu bara na taali tagi raba a bɛ. Na tɛmui Samison naxa gbilen a baba xɔnyi, a xɔnɔxi a ɲaaxi ra. \v 20 Na kui Filisitakae naxa Samison xa ginɛ fi xɛmɛ gbɛtɛ ma, xulunyi binyɛ fixi naxan ma. \c 15 \s Samison Filisitakae gerefe \p \v 1 Xɛ xaba tɛmui, Samison naxa si xanin a xa ginɛ xɔn. A naxa a fala a bitanyi bɛ, «A xɔli n ma n tan nun n ma ginɛ xa lu yire keren.» A bitanyi mu tin na ra, \v 2 a fa a fala Samison bɛ, «N ɲɔxɔ a ma i mɛɛxi a ra nɛ, na nan a ra, n bara a fi na xɛmɛ ma i xa xulunyi binyɛ fi naxan ma. I xa a xunya dɔxɔ, na fan a bɛ pon.» \p \v 3 Samison naxa a yaabi, «Yi biyaasi, xa n fe ɲaaxi raba wo tan Filisitakae ra, wo tan nan a niyaxi.» \v 4 A naxa siga, a xulumase kɛmɛ saxan suxu. A naxa nee xuli xiri e boore ra firin firin na, a sɛxɛ maxiri e xulie ra. \v 5 A naxa sɛxɛ radɛxɛ naxan nu maxirixi e xulie ra, a e rabɛɲin Filisitakae xa xɛe ma. Tɛ naxa xɛe birin gan, sansi naxan nu kotoxi xɛe ma, a nun sansi naxan mu nu xabaxi sinden. Hali oliwi bili naxee nu na mɛnni, e fan gan nɛ. \v 6 Filisitakae naxa e booree maxɔrin, «Nde yi wali rabaxi?» Mixi ndee naxa e yaabi, «Samison fɔxi nan a ra, barima a bitanyi Timinaka bara a xa ginɛ fi xɛmɛ ma, a tan Samison xa xulunyi binyɛ fi naxan ma.» Na kui Filisitakae naxa siga na ginɛ nun a baba gande. \p \v 7 Samison naxa a fala e bɛ, «Xa wo a raba na ki, n fan n gbeɲɔxɔma nɛ wo ma.» \v 8 A naxa e gere a ɲaaxi ra, a mixi gbegbe faxa. Na xanbi, a naxa siga, a lu fɔnmɛ kui Etami geya mabiri. \p \v 9 Filisitakae naxa sɔɔrie xɛɛ Yudaya Lexi mabiri. \v 10 Yudayakae naxa e maxɔrin, «Wo faxi muxu gerede munfe ra?» E naxa e yaabi, «Muxu faxi Samison nan suxude, muxu xa fe ɲaaxi raba a ra alɔ a a rabaxi muxu ra ki naxɛ.» \p \v 11 Yudayakae xɛmɛ wulu saxan naxa siga Samison fɔxɔ ra Etami geya yire. E naxa a fala a bɛ, «I munse rabaxi muxu ra yi ki? I mu a kolon won na Filisitakae xa yaamari nan bun ma?» Samison naxa e yaabi, «N e xa fe ɲaaxi nan tun sare ragbilenxi e ma.» \v 12 Yudayakae naxa a fala a bɛ, «Muxu faxi be i xiride nɛ, muxu xa i so e yi ra.» Samison naxa a fala e bɛ «Wo xa wo rakali xa wo tan mu fama n faxade.» \v 13 E naxa a fala a bɛ, «Won bara lan na ma. Muxu mu i faxama. Muxu xa i xiri, muxu xa i so Filisitakae yi ra tun.» E naxa a xiri luuti nɛɛnɛ firin na, e a xanin. \p \v 14 E to Lexi li, Filisitakae naxa sɔnxɔɛ rate. Alatala Xaxili naxa goro Samison ma, a na luutie bolon alɔ gɛsɛ ganxi bolonma ki naxɛ. \v 15 A naxa sofale banganyi xɔri nde tongo bɔxi ma, a Filisitakae mixi wulu keren faxa na ra. \v 16 Samison naxa a fala, «N bara sofale banganyi xɔri sɔtɔ, sofale keren sofale gbegbe ya ma. N bara xɛmɛ wulu keren faxa sofale banganyi xɔri ra.» \v 17 A to gɛ na masenyi ra, a naxa na banganyi xɔri wɔlɛ. Mɛnni xili naxa sa Ramati Lexi, «Banganyi xɔri geya.» \p \v 18 Ye xɔli xɔrɔxɔɛ naxa Samison suxu. A naxa Alatala maxandi, «I bara a niya n xa xutu sɔtɔ yi mixie ma. N mali alako n naxa faxa ye xɔli ma, yi mixi sunnataree naxa fa n xanin e xɔnyi.» \v 19 Ala naxa fanye ibɔɔ Lexi mabiri, ye naxa mini. Samison to ye min, a man naxa sɛnbɛ sɔtɔ, a bɔɲɛ naxa sa. E naxa na yire xili fala «Hakore dulonyi.» Han ya na dulonyi na Lexi mabiri. \v 20 Samison naxa bu kiiti sa ra Isirayila ɲɛ mɔxɔɲɛn Filisitakae xa waxati. \c 16 \s Samison nun Dalila \p \v 1 Lɔxɔɛ nde Samison naxa siga Gasa. A to langoe nde to naa, a naxa so a xɔnyi. \v 2 Gasakae naxa a kolon Samison nu na na. E naxa mɛnni mɛlɛn, alako kuye na iba e xa a faxa taa sode dɛ ra. \v 3 Kɔɛ tagi Samison naxa keli, a taa naadɛ suxu, nun a gbakuxi wure naxee ra wurie ma, a na birin tala, a a dɔxɔ a tunki fari. A naxa a xanin geya fari naxan na Hebiron ya tagi. \p \v 4 Na dangi xanbi, Samison naxa ginɛ nde kolon Soreki gulunba naxan xili Dalila. Samison naxa na ginɛ xanu. \v 5 Filisitakae xa mangɛe naxa siga na ginɛ xɔn, e a fala a bɛ, «I xa a kolon Samison sɛnbɛ kelixi dɛnnaxɛ, alako muxu xa nɔ a ra. Xa i gɛ na kolonde, muxu a xirima nɛ, muxu keren keren ma fa kɔbiri kole wulu keren nun kɔbiri kole kɛmɛ fi i ma.» \p \v 6 Na tɛmui Dalila naxa a fala Samison bɛ, «Yandi, i xa i gundo fala n bɛ, i sɛnbɛ sɔtɔma ki naxɛ. Mixi nɔma munse rabade, e xa i xiri, e nɔ i ra?» \v 7 Samison naxa a yaabi, «Xa e n xirima luuti nɛɛnɛ ra, naxee mu nu xara sinden, n sɛnbɛ bama n yi, n luma nɛ alɔ xɛmɛ booree.» \p \v 8 Filisitakae naxa luuti nɛɛnɛ xaratare solofere xanin Dalila xɔn ma. A naxa Samison xiri e ra. \v 9 Filisitakae naxa a xa konkoe mɛlɛn. Dalila naxa a xui ramini Samison ma, «Filisitakae bara fa i suxude.» Samison naxa na luutie bolon keren na, alɔ gɛsɛ naxan ganxi. Na tɛmui e mu nɔ a sɛnbɛ gundo kolonde. \p \v 10 Dalila naxa a fala Samison bɛ, «I wama n madaxufe nɛ. I bara wule fala n bɛ. Yakɔsi, yandi, i xa i gundo fala n bɛ. E nɔma i xiride munse ra?» \v 11 Samison naxa a fala a bɛ, «Xa mixi n xirima luuti nɛɛnɛe ra, sese mu nu xiri naxee ra, n sɛnbɛ luma alɔ adamadi birin na ki naxɛ.» \v 12 Dalila to gɛ a xiride luuti nɛɛnɛe ra, a naxa gbelegbele, «Samison, Filisitakae bara fa i suxude!» Filisitakae nu bara a xa konkoe mɛlɛn. Samison naxa luuti bolon a xirixi naxan na alɔ gɛsɛ bolonma ki naxɛ. \p \v 13 Dalila naxa a fala Samison bɛ, «Han to i na n madaxufe, i wule nan tun falafe n bɛ. A fala n bɛ a lanma i xa xiri se naxan na.» Samison naxa a yaabi, «N xunsɛxɛ, naxan dɛnbɛxi solofere ra, xa i na birin dɛgɛ mabɔɛ dugi ra, wo naxa dugi sɔxɔ se fan sɔti n xunsɛxɛ kui, a sa sɔrɔn bɔxi, n sɛnbɛ luma alɔ adamadi birin na ki naxɛ.» \v 14 Dalila to gɛ dugi sɔxɔ se sode a fanyi ra, a man naxa gbelegbele, «Samison, Filisitakae bara fa i suxude!» Samison naxa xunu, a naxa dugi sɔxɔ se birin tala. \p \v 15 Dalila naxa a fala Samison bɛ, «I naxɛ a marafanyi na won tagi, kɔnɔ n ma xanunteya mu na i bɛ. A sanya saxan nan ya i n madaxuma. Han to i tondixi i gundo falade n bɛ, i sɛnbɛ kelixi dɛnnaxɛ ma.» \v 16 Lɔxɔɛ birin Dalila nu a tɔɔrɔma yi wɔyɛnyi mɔɔli ra. A to dɔxɔ a ra, \v 17 Samison naxa a gundo fala a bɛ, a naxɛ, «Kafi n bari tɛmui n xunyi mu bixi, barima e n fixi Ala nan ma, Ala xa Nasari nan n na. Xa n xunyi bi, n sɛnbɛ luma alɔ adamadi birin gbe na ki naxɛ.» \p \v 18 Dalila to a kolon Samison bara nɔndi yati yati fala a bɛ, a naxa Filisita mangɛe xili, a fa a fala e bɛ, «Wo man xa fa, barima yi biyaasi a bara a xa gundo fala n bɛ.» Filisita mangɛ naxa siga a xɔnyi, e man kɔbiri xanin e saataxi naxan ma. \v 19 Dalila naxa Samison raxi, a saxi a sanyi ma. A naxa xɛmɛ nde xili, a naxa Samison xunsɛxɛ dɛnbɛxi solofere maxaba. Na bara a niya Dalila xa nɔ a ra. A sɛnbɛ birin nu bara siga. \p \v 20 Na tɛmui Dalila naxa gbelegbele, «Samison, Filisitakae bara fa i suxude!» Samison to xunu, a naxa a fala a yɛtɛ bɛ, «N man xa mini yi fe kui alɔ boore biyaasi.» A mu a kolon Alatala nu bara a rabɛɲin. \v 21 Filisitakae naxa a suxu, e a yae sɔxɔ, e a xanin Gasa. Mɛnni e naxa a xiri yɔlɔnxɔnyi yɔxui daaxi ra geeli kui, a xa nu se binyee mayindigilin, naxan sansi xɔri luxutama. \s Samison xa faxɛ \p \v 22 Na waxati a xunsɛxɛ, naxan nu bixi, na naxa mini fɔlɔ. \v 23 Lɔxɔɛ nde Filisita mangɛe naxa e malan, e xa sɛrɛxɛ xungbe ba e xa kuye Dagɔn bɛ ɲɛlɛxinyi kui. E naxa a fala, «Won ma ala bara Samison sa won sagoe!» \v 24 Ɲama to Dagɔn to, e naxa a matɔxɔ, e fa a fala, «Won ma ala bara won yaxui sa won sagoe, naxan bara won ma bɔxi kana, a man bara won ma mixie faxa.» \v 25 Na sɛɛwɛ kui, e naxa a fala, «Won xa Samison xili, won xa a mayele.» E naxa fa a ra kelife geeli kui, e a xiri e xa salide sanyie ra. E naxa a findi mayele se ra. \p \v 26 Samison naxa a fala a raɲɛrɛma bɛ, «A lu n bɛlɛxɛ xa sa salide sanyie ma, n xa n kilɔn e ra.» \v 27 Xɛmɛ nun ginɛ gbegbe nu na salide kui. Filisita mangɛe fan nu na. Na birin findi mixi wulu saxan nan na, e birin nu fa Samison mayele. \v 28 Samison naxa Alatala maxandi, «N Marigi Alatala, i xa ratu n ma. N bara i mayandi, Ala, sɛnbɛ fi n ma alako n xa n gbeɲɔxɔ Filisitakae ma n yae xa fe ra.» \v 29 Samison naxa a kilɔn na salide sanyie ra, keren na a yirefanyi ma, keren na a kɔɔla ma. \v 30 Samison naxa a fala, «N xa faxa n nun Filisitakae ra.» A naxa salide sanyie tutun a sɛnbɛ birin na. Salide naxa bira Filisitakae nun mangɛe ma, naxee nu na salide kui. Filisitaka naxee faxa na fe kui, na kɔnti dangi mixie ra Samison naxee faxa a xa duniɲɛigiri birin kui. \p \v 31 A xunyae nun a baba xa denbaya birin naxa goro naa a fure tongode. E naxa a ragata Soraha nun Esetayoli tagi, a baba Manowa xa gaburi kui. Samison nu bara Isirayila yamari ɲɛ mɔxɔɲɛn beenu a xa faxa. \c 17 \s Ala maxandife Mike xa banxi kui \p \v 1 Xɛmɛ nde nu na Efirami geyae fari naxan xili Mike. \v 2 A naxa a fala a nga bɛ, «I xa gbeti kilo fu nun keren a nun a tagi, naxan muɲaxi i ma, a na n xɔnyi. N bara i xui mɛ, i to nu na muɲɛti dankafe. N tan nan na tongoxi.» A nga naxa a fala, «Alatala xa n ma di baraka.» \v 3 A naxa yi gbeti kilo fu nun keren a nun kilo tagi so a nga yi ra. A nga fa a fala a bɛ, «N tan yi gbeti fima Alatala nan ma. N a raxunuma nɛ, a xa findi kuye ra n ma di bɛ. N fama yi gbeti ragbilende i ma na ki nɛ.» \p \v 4 A to gbeti so a nga yi ra, a nga naxa gbeti kilo firin nun a tagi so xabui yi ra. A naxa a raxunu, a a yailan kuye ra. E fa na ti Mike xa banxi kui. \v 5 Mike kuye batude nde sɔtɔ na ki nɛ. A naxa sɛrɛxɛdubɛ xa dugi nun kuye gbɛtɛe yailan. A naxa a xa di nde findi sɛrɛxɛdubɛ ra. \p \v 6 Na waxati kui, mangɛ yo mu nu na Isirayila. Kankan nu a waxɔnfe nan tun nabama. \v 7 Fonike nde nu na naxan kelixi Bɛtɛlɛɛmu Yudaya bɔxi ma. Lewi bɔnsɔɛ nan nu a ra. \v 8 Yi xɛmɛ naxa keli Bɛtɛlɛɛmu Yudaya bɔxi ma, a xa yire gbɛtɛ fen a sabatima dɛnnaxɛ. A naxa ɲɛrɛ han a Efirami geyae li, Mike xa banxi nu na dɛnnaxɛ. \v 9 Mike naxa a maxɔrin, «I kelixi minden?» A naxa a yaabi, «Lewika nan n na. N kelixi Bɛtɛlɛɛmu Yudaya bɔxi nan ma. N na yire fenfe n sabatima dɛnnaxɛ.» \v 10 Mike naxa a fala a bɛ, «Won birin xa lu be. I xa findi n ma denbaya xa sɛrɛxɛdubɛ ra, n xaxili tima naxan na. N gbeti kilo firin fima i ma ɲɛ keren kui, a nun sosee nun donsee.» Na Lewi bɔnsɔɛ mixi naxa tin na ra, \v 11 a xa lu Mike yire. Mike naxa mɛɛni a ma, a lu alɔ a xa di. \v 12 Mike naxa a findi a xa sɛrɛxɛdubɛ ra, a fa lu a xa banxi kui. \v 13 Mike fa a fala, «Yakɔsi n bara a kolon Alatala fa fe fanyi rabama nɛ n bɛ, barima Lewi bɔnsɔɛ mixi nan na n ma sɛrɛxɛdubɛ ra.» \c 18 \s Danakae sabatife Layisa \p \v 1 Na waxati mangɛ yo mu nu na Isirayila. Dana bɔnsɔɛ fan nu na bɔxi fenfe e luma dɛnnaxɛ, barima e mu nu kɛ sɔtɔxi Isirayila bɔnsɔɛe ya ma sinden. \v 2 Danakae naxa xɛmɛ gbangbalanyi mixi suuli mayegeti e bɔnsɔɛ ya ma, naxee nu na Soraha nun Esetayoli. E naxa e xɛɛ, e xa Isirayila bɔxi rabɛn. E naxa a fala xɛɛrae bɛ, «Wo siga na bɔxi rabɛnde.» E naxa Mike xa banxi li Efirami geyae ma. E naxa xi naa. \v 3 E nu na mɛnni tɛmui naxɛ, e naxa na fonike Lewika xui rakɔrɔsi. E naxa a maxɔrin, «Nde faxi i ra be? I munse rabafe yi yire? I na be munfe ra?» \v 4 A naxa e yaabi, «Mike bara fe fanyi raba n bɛ, a wali sare fima n ma, n xa findi a xa sɛrɛxɛdubɛ ra.» \v 5 E naxa a fala a bɛ, «Ala maxɔrin muxu bɛ alako muxu xa nɔ a kolonde xa muxu xa biyaasi sɔɔnɛyama nɛ.» \v 6 Na sɛrɛxɛdubɛ naxa e yaabi, «Wo siga bɔɲɛsa kui, barima wo nun Alatala birin nan a ra.» \p \v 7 Yi xɛmɛ suulie naxa siga, e so Layisa. E naxa a to, mɛnnikae sabatixi bɔɲɛsa kui, alɔ Sidɔnkae darixi a ra ki naxɛ. Si gbɛtɛ yo mu nu na naxan e tɔɔrɔma, xa na mu a ra e yamarima. E nu bara makuya Sidɔnkae ra, e mu lanyi yo xiri e nun bɔnsɔɛ gbɛtɛ tagi. \p \v 8 Yi xɛmɛ mixi suuli to gbilen Soraha nun Esetayoli, e ngaxakerenyie naxa e maxɔrin, «Wo munse toxi naa?» \v 9 E naxa e yaabi, «Wo keli, won xɛɛ. Won xa sa mɛnnikae gere, barima bɔxi fanyi na e yi ra. Won xa won xulun. Won xa siga naa keren na, won xa na bɔxi sɔtɔ! \v 10 Wo na so naa, wo a toma nɛ mɛnnikae bɔɲɛ saxi lɛpu. Bɔxi belebele na e yi ra, Ala bara na sa wo bɛlɛxɛ. Yire nan a ra, sese mu na yi duniɲa bɛndɛ fuɲi fari naxan mu na na.» \p \v 11 Dana bɔnsɔɛ sɔɔri mixi kɛmɛ senni naxa keli Soraha nun Esetayoli, geresose na e yi ra. \v 12 E naxa te, e sa kuru Kiriyati Yeyarimi Yudaya bɔxi ma. Na nan a toxi, han to yire naxan na Kiriyati Yeyarimi xanbi ra, na xili falama Maxane Dana. \v 13 E naxa keli mɛnni, e siga Efirami geyae yire, han Mike xa banxi nu na dɛnnaxɛ. \p \v 14 Na tɛmui yi xɛmɛ mixi suuli naxee siga Layisa bɔxi rabɛnde, nee naxa a fala e ngaxakerenyie bɛ, «Wo a kolon yi banxie kui sɛrɛxɛdubɛ kuntigi donma na na, a nun kuye masolixi, nun kuye naxan nafalaxi yɔxui ra. Wo xa na birin mato.» \v 15 E naxa so na fonike Lewika xɔnyi, naxan nu na Mike xa banxi kui. E naxa a xɛɛbu. \v 16 Dana bɔnsɔɛ sɔɔri mixi kɛmɛ senni nu tixi naadɛ ra, geresose na e yi ra. \v 17 Yi xɛmɛ suuli naxee siga bɔxi rabɛnde, nee naxa so banxi kui, e naxa kuye masolixi tongo, a nun sɛrɛxɛdubɛ kuntigi xa donma, kuyee, nun na kuye naxan nu raxunuxi. Sɛrɛxɛdubɛ nu tixi banxi sode dɛ ra, a nun yi sɔɔri mixi kɛmɛ senni, e xa geresose suxuxi e yi. \p \v 18 E to gɛ kuye masolixi tongode Mike xa banxi kui, a nun sɛrɛxɛdubɛ kuntigi xa donma, kuyee, nun kuye naxan nu raxunuxi, sɛrɛxɛdubɛ naxa a fala e bɛ, «Wo na munse rabafe?» \v 19 E naxa a yaabi, «Dundu, i naxa sese fala. I xa bira muxu fɔxɔ ra tun. I xa findi muxu xa sɛrɛxɛdubɛ ra, muxu xaxili tima naxan na. A lanma i xa findi sɛrɛxɛdubɛ ra mixi keren ma denbaya bɛ, ka Isirayila bɔnsɔɛ nde bɛ?» \v 20 Sɛrɛxɛdubɛ naxa sɛɛwa na wɔyɛnyi ra. A naxa sɛrɛxɛdubɛ kuntigi xa donma, kuyee, nun na kuye masolixi tongo, a naxa bira e fɔxɔ ra. \p \v 21 E naxa ti kira xɔn ma, dimɛe, xurusee, nun kote na e ya ra. \v 22 E to makuya Mike xa banxi ra, Mike dɔxɔbooree naxa e malan, e fa bira Dana xa die fɔxɔ ra. \v 23 E naxa sɔnxɔɛ rate Dana xa die ma. Danakae naxa a fala Mike bɛ, «Munse niyaxi? I wama gere sofe munfe ra?» \v 24 A naxa e yaabi, «Wo bara n ma kuyee nun n ma sɛrɛxɛdubɛ xanin. Munse fa luma n yi? N wo gerema na nan ma.» \v 25 Dana xa die naxa a fala a bɛ, «I naxa sɔnxɔ muxu ra, xa na mu xɛmɛ ndee fama wo bɔnbɔde xɔnɛ ra. Na kui i fama nɛ gande i tan nun i xa denbaya ra.» \v 26 E to na fala, e naxa siga. Mike naxa a kolon e sɛnbɛ gbo a bɛ, na na a niya, a naxa gbilen a xɔnyi. \p \v 27 E naxa Mike xa see nun a xa sɛrɛxɛdubɛ xanin Layisa. E naxa mɛnnikae faxa santidɛgɛma ra, e na taa birin gan. Layisakae mu nu sese kolon barima e bɔɲɛ nu saxi, yaxui yo mu nu na e yi ra. \v 28 Mixi yo mu nɔ e ratangade, barima e nu makuya Sidɔn na, dari mu nu na e nun si gbɛtɛe tagi. E nu na geya bunyi Beti Rexobo biri. Dana xa die naxa gbilen Layisa taa ti ra a firin nde, e sabati naa. \v 29 E naxa e baba Isirayilaka Dana xili sa na taa xun, naxan singe nu xili Layisa. \v 30 Dana xa die naxa Mike xa kuye ti naa. Gerisomi xa di Yonatan, Munsa xa mamadi, naxa findi Dana bɔnsɔɛ xa sɛrɛxɛdubɛ ra, han e yaxuie e xanin ɲamanɛ ma tɛmui naxɛ. \v 31 E nu Mike xa kuye nan batuma, Ala xa banxi nu na Silo waxati naxan ma. \c 19 \s Fe ɲaaxi Bunyamin bɔxi ma \p \v 1 Mangɛ yo mu nu na Isirayila bɔxi ma na tɛmui. Lewika nde, naxan nu na Efirami geyae yire, naxa konyi ginɛ nde fen Bɛtɛlɛɛmu Yudaya bɔxi ma. \v 2 Kɔnɔ na ginɛ naxa yɛnɛ raba, a keli a xa mɔri xun ma, a siga Bɛtɛlɛɛmu Yudaya bɔxi ma a baba xɔnyi. A to kike naani raba naa, \v 3 a xa mɔri naxa siga a yire alako e xa lan fe keren ma. A xa konyi fonike naxa a mati, e siga sofale firin fari. Na ginɛ naxa a raso a baba xɔnyi. Na ginɛ baba to na xɛmɛ to, a naxa a rasɛnɛ sɛɛwɛ ra. \v 4 A bitanyi naxa a makankan, e fa lu a xɔnyi xi saxan. A naxa e yigiya a fanyi ra. \p \v 5 Xi naani nde, Lewika naxa kurun a xa kote yailan na, kɔnɔ a bitanyi naxa a fala a bɛ, «I dɛ iba taami ra sinden, wo fa siga.» \v 6 E naxa dɔxɔ, e naxa e dɛge yire keren. Na xanbi a bitanyi naxa a fala a bɛ, «I xa xi be to kɔɛ ra. I xa tin na ra alako i bɔɲɛ xa rafan i ma.» \v 7 Na ginɛ xa mɔri naxa keli, a xa siga, kɔnɔ a bitanyi naxa a karaxan a xa na kɔɛ radangi naa. \p \v 8 Xi suuli nde, a man naxa kurun, a xa siga. A bitanyi man naxa a fala a bɛ, «N bara i mayandi, i xa i dɛ iba sinden, i fa siga nunmare ra.» E man naxa e dɛge yire keren. \v 9 Na xɛmɛ to keli, a xa siga, a tan nun a xa ginɛ, nun a xa fonike konyi, a bitanyi man naxa a mayandi, «I bara a to, kɔɛ na sofe. Wo xa xi be to, i bɔɲɛ xa rafan i ma. Tina wo xa kurun, wo xa siga wo xɔnyi.» \v 10 Na ginɛ xa mɔri mu tin na ra. A naxa keli, a nun a xa ginɛ naxa dɔxɔ sofale firinyie fari, e siga Yebusu biri ra, naxan findixi Darisalamu ra. \v 11 E makɔrɛxi Yebusu ra tɛmui naxɛ, nunmare nu bara so. Yi fonike konyi naxa a fala a marigi bɛ, «Won xa ti be Yebusu taa kui, won xa xi be.» \v 12 A marigi naxa a yaabi, «Won mu soma taa i si gbɛtɛ sabatixi dɛnnaxɛ. Won xa xi Isirayila taa nde nɛ Gibiya.» \v 13 A man naxa a fala a xa fonike konyi bɛ, «Won xɛɛ, won xa so Gibiya, xa na mu Rama, won xa xi mɛnni.» \v 14 E naxa ɲɛrɛ han soge dula tɛmui. E nu bara makɔrɛ Gibiya ra, Bunyamin bɔnsɔɛ xa bɔxi ma. \v 15 E naxa so Gibiya, e xa xi naa. E naxa ti taa tagi, kɔnɔ mixi yo mu tin e yigiyade. \p \v 16 Fori nde, naxan keli Efirami geyae mabiri, kɔnɔ a nu sabatixi Gibiya nɛ, a naxa so taa kui nunmare, kelife walide xɛ ma. Mɛnni mixie tan Bunyamin xa die nan nu e ra. \v 17 Na fori to xɔɲɛe to taa tagi, a naxa e maxɔrin, «Wo kelixi minden? Wo sigafe minden?» \v 18 E naxa a yaabi, «Muxu kelixi Bɛtɛlɛɛmu Yudaya bɔxi nan ma, muxu na sigafe Efirami geyae ma, n sabatixi dɛnnaxɛ. N kelixi Bɛtɛlɛɛmu Yudaya bɔxi nan ma, n na sigafe Alatala xa banxi, kɔnɔ n mu yigiya sɔtɔxi sinden. \v 19 Ɲooge nun burɛxɛ na muxu yi muxu xa sofale naxan donma. Taami nun wɛni fan na muxu yi muxu naxan donma, n tan, n ma ginɛ, nun n ma fonike konyi. Sese mu luxi naxan mu na muxu yi ra.» \v 20 Na fori naxa a fala a bɛ, «Ala xa wo bɔɲɛ sa. N bara wo yigiya, wo mu luma taa tagi to kɔɛ ra.» \v 21 A naxa e xanin a xa banxi kui, a ɲooge so sofalee yi. Biyaasilae to e sanyie maxa, e naxa e dɛge, e naxa e min. \p \v 22 E to nu na e dɛgefe, taa mixi rabɛɲinxie naxa fa, e naxa banxi bilin, e naadɛ kɔnkɔn sɛnbɛ ra. E nu fa a fala fori bɛ, banxi kanyi, «Xɛmɛ naxan soxi i xa banxi kui, a ramini alako muxu xa yɛnɛ raba a ra.» \v 23 Banxi kanyi naxa mini, a a fala e bɛ, «Ade, n ngaxakerenyie, wo naxa yi fe ɲaaxi raba n ma xɔɲɛ ra. N bara wo mayandi. Yi xɛmɛ bara so n xɔnyi, wo naxa yi yunubi xɔnxi raba a ra. \v 24 N ma di ginɛdimɛdi nan yi ki, a nun yi xɛmɛ xa ginɛ, n xa nee ramini wo ma, wo xa wo waxɔnfe raba e ra. Kɔnɔ wo naxa na fe xɔnxi mɔɔli raba yi xɛmɛ ra.» \v 25 Yi xɛmɛe mu tin e tuli matide a ra. Na kui, xɛmɛ naxa a xa ginɛ suxu, a a ramini e ma tande. E naxa a kolon ginɛ ra, e fa a maxi na kɔɛ birin na han gɛɛsɛgɛ. Kuye to iba, e naxa a bɛɲin. \p \v 26 Subaxɛ yi ginɛ naxa fa, a bira banxi dɛ ra, a xa mɔri yigiyaxi dɛnnaxɛ. A naxa lu naa han gɛɛsɛgɛ. \v 27 Gɛɛsɛgɛ a xa mɔri naxa keli, a xa siga. A to naadɛ rabi, a naxa a xa ginɛ to banxi sode dɛ ra, a bɛlɛxɛ saxi naadɛ gonyi ma. \v 28 A naxa a fala a xa ginɛ bɛ, «Won xɛɛ,» kɔnɔ a mu a yaabi. A nu bara faxa. Na kui a naxa a sa a xa sofale fari, a siga a xɔnyi. \v 29 A to so a xɔnyi, a naxa finɛ tongo, a naxa a xa ginɛ ibolon a salonsee ma dɔxɔ fu nun firin. A naxa na xuntunyie rasanba Isirayila bɔnsɔɛ fu nun firinyie ma. \p \v 30 Naxee birin na to, e naxa a fala, «Kafi Isirayilakae naxa keli Misira bɔxi ma, han to, yi fe ɲaaxi mɔɔli mu nu raba sinden. Won xa lu yire keren, wo xa natɛ tongo yi xa fe ra.» \c 20 \s Isirayilakae nun Bunyamin bɔnsɔɛ gerefe \p \v 1 Isirayilakae birin, fɔlɔ Dana ma, sa dɔxɔ Beriseeba nun Galadi ra, e naxa e malan Ala ya i Misipa. \v 2 Isirayila bɔnsɔɛe kuntigi birin nu na Ala xa ɲama xa malanyi. Sɔɔri wulu kɛmɛ naani nu na, e birin fata santidɛgɛma ra. \v 3 Bunyaminkae naxa a kolon Isirayilakae nu malanxi Misipa. \p Isirayilakae naxa a fala na Lewika bɛ a xa yi fe ɲaaxi dɛntɛgɛ sa e bɛ. \v 4 Na kui Lewika naxan ma ginɛ faxaxi, a naxa a masen e bɛ, «Muxu nun n ma ginɛ naxa Gibiya li Bunyamin bɔxi ma, muxu xa xi naa. \v 5 Gibiya xɛmɛe naxa keli n xili ma kɔɛ ra. E naxa banxi bilin n nu na dɛnnaxɛ, e xa n faxa. E naxa e waxɔnfe raba n ma ginɛ ra han na faxa. \v 6 N naxa a fure ibolon bolon, n naxa a xuntunyie rasanba Isirayila bɔnsɔɛ birin ma, e xa a kolon yi fe ɲaaxi naxan nabaxi Isirayila bɔxi ma. \v 7 Yakɔsi, Isirayilakae birin, wo xa wɔyɛn, wo xa kiiti sa.» \p \v 8 Ɲama birin naxa lan a ma mixi yo naxa gbilen a xɔnyi, \v 9 fo e xa mixie sugandi sinden naxee tema Gibiya xili ma. \v 10 E naxa a fala, «Xɛmɛ fu yo xɛmɛ fu, won xa keren xɛɛ a xa donse fen sɔɔrie bɛ. Naxee luxi, e xa te Gibiya e xa wali ɲaaxi sare ragbilen mɛnnikae ma, naxee bara fe xɔnxi raba Isirayila bɔxi ma.» \v 11 Na kui Isirayila xɛmɛ birin naxa e malan na taa xili ma. \p \v 12 Isirayila bɔnsɔɛe naxa xɛɛrae xɛɛ Bunyamin xabilɛ birin ma, e xa e maxɔrin, «Yi fe ɲaaxi mɔɔli dangixi wo tagi di? \v 13 Wo xa na Gibiyaka mixi ɲaaxie so muxu yi ra, muxu xa e faxa alako yi yunubi xa ba Isirayila ma.» Bunyaminkae naxa tondi e ngaxakerenyi Isirayilakae xui suxude. \v 14 E naxa keli e xa taae kui, e fan xa malan Gibiya Isirayilakae gerede. \v 15 Santidɛgɛma kanyi wulu mɔxɔɲɛn nun senni nu na Bunyaminkae ya ma, nun Gibiyaka mixi kɛmɛ solofere naxee sugandixi gere xili ma. \v 16 Sɔɔri yi matinxinxi kɛmɛ solofere nu na e ya ma, naxee fata gɛmɛ wolide laati ra e kɔɔla bɛlɛxɛ ra. E fata se birin gɔnɔde na ra. \v 17 Isirayilaka sɔɔrie santidɛgɛma kanyie nu lanxi xɛmɛ wulu kɛmɛ naani bafe Bunyaminkae ra. \v 18 E naxa te Beteli, e Ala maxɔrin, «Nde singe tema muxu ya ma a xa Bunyaminkae gere?» Alatala naxa e yaabi, «Yudayakae singe xa na gere fɔlɔ.» \p \v 19 Gɛɛsɛgɛ, Isirayilakae naxa kuru Gibiya xili ma. \v 20 E naxa Bunyaminkae gere Gibiya ya tagi. \v 21 Bunyaminka naxee keli Gibiya, nee naxa Isirayilaka wulu mɔxɔɲɛn nun firin faxa. \v 22 Na dangi xanbi, Isirayilakae naxa limaniya, e man naxa te Bunyaminkae xili ma, e nu na dɛnnaxɛ na lɔxɔɛ singe. \v 23 E man naxa te Beteli, e naxa wa han nunmare, e fa Alatala maxɔrin, «A lanma muxu man xa Bunyaminkae gere, muxu ngaxakerenyie?» Alatala naxa e yaabi, «Wo e gere.» \p \v 24 Awa na xi firin nde, Isirayilakae man naxa te Bunyamin xa die xili ma. \v 25 Na lɔxɔɛ Bunyaminka naxee keli Gibiya naxa Isirayila xɛmɛ wulu fu nun solomasaxan faxa santidɛgɛma ra. \v 26 Na tɛmui Isirayilakae birin naxa te Beteli, e naxa wa Alatala ya i. E naxa sunyi suxu han nunmare, e sɛrɛxɛ gan daaxi nun xanunteya sɛrɛxɛ ba Alatala bɛ. \v 27 E naxa Alatala xa marasi fen. Na waxati Ala xa saatɛ kankira nu na Beteli. \v 28 Finexasi, Eleyasari xa di, Haruna xa mamadi, nu a ɲɛngi saxi na birin xɔn ma. E naxa Ala maxɔrin, «A lanma muxu man xa te Bunyaminkae xili ma, muxu ngaxakerenyie, ka a lanma muxu xa gere lu naa?» Alatala naxa e yaabi, «Wo man xa gere so. Tina n e sama wo sagoe.» \p \v 29 Na tɛmui Isirayilakae naxa Gibiya mɛlɛn. \v 30 E to te Bunyaminkae xili ma Gibiya ya tagi e nu na dɛnnaxɛ boore biyaasi, \v 31 Bunyamin xa die naxa mini e gerede. E naxa mixi tongo saxan faxa Beteli nun Gibiya kirae xɔn ma. \v 32 Bunyaminkae naxa a fala e booree bɛ, «Won man na e bɔnbɔfe nɛ yi ki alɔ a singe,» kɔnɔ Isirayilakae tan nu bara a fala e boore bɛ, «Won xa won makuya taa ra, e xa bira won fɔxɔ ra kirae xɔn ma.» \p \v 33 Isirayila xɛmɛe naxa e malan Bali Tamari. Naxee nu na Gibiya mɛlɛnfe, nee fan naxa mini kɛnɛ ma. \v 34 Isirayila sɔɔri fanyi wulu fu naxa Gibiya gere a ɲaaxi ra. Bunyaminkae mu gɛxi a kolonde gbaloe nu bara e li. \v 35 Alatala naxa Bunyamin bɔnsɔɛ bɔnbɔ Isirayila ya xɔri. Xɛmɛ santidɛgɛma kanyi wulu mɔxɔɲɛn nun suuli, xɛmɛ kɛmɛ naxa faxa na lɔxɔɛ. \v 36 Bunyamin xa die naxa a kolon e mu geenixi yi biyaasi. Isirayilakae naxa a lu e xa gbilen Gibiya mabiri, barima e a kolon sɔɔri gbɛtɛe nu na e mɛlɛnfe. \p \v 37 Sɔɔri naxee nu Gibiya mɛlɛnfe, nee naxa so taa kui keren na, e mixi birin faxa santidɛgɛma ra. \v 38 E nu bara lan a ma e xa tɛ so taa ra, tuuri gbegbe xa te koore ma. \v 39 Isirayilaka booree to na to, e naxa e mafindi Bunyaminkae xili ma. Bunyaminkae to bara mixi tongo saxan faxa, e naxa a fala e boore bɛ, «Won na e bɔnbɔfe nɛ yi ki alɔ a singe.» \v 40 Kɔnɔ e to tuuri to te ra koore ma kelife e xa taa kui, \v 41 Bunyaminkae naxa gaaxu na gbaloe ya ra. Isirayilakae naxa e mafindi, e xa e gere. \p \v 42 Bunyaminkae naxa gbilen e fɔxɔ ra, e e gi gbengberen kira xɔn ma. Sɔɔri naxee nu na taa kui, nee mu tin e xa e ba e yi. E naxa bira e fɔxɔ ra, e e faxa, barima e nu bara makɔrɛ e ra. \v 43 Isirayilakae naxa e rabilin, e bira e fɔxɔ ra Gibiya fuge ra. \v 44 Bunyamin sɔɔri fanyi wulu fu nun solomasaxan naxa faxa na gere kui. \v 45 Xɛmɛ wulu suuli naxa faxa, naxee nu bara e gi gbengberen kira xɔn ma, sigafe ra Rimɔn geya mabiri. Xɛmɛ wulu firin naxa faxa, naxee nu bara e gi han Gidomi. \v 46 Na lɔxɔɛ Bunyamin sɔɔri fanyi wulu mɔxɔɲɛn nun suuli naxa faxa, e birin santidɛgɛma kanyi. \v 47 Xɛmɛ kɛmɛ senni, naxee nu bara e gi gbengberenyi Rimɔn geya mabiri, naxa lu mɛnni kike naani. \v 48 Isirayilakae naxa bira Bunyamin xa die fɔxɔ ra e xa taa birin kui. E naxa e faxa santidɛgɛma ra, xɛmɛe nun xurusee. E naxa tɛ fan so e xa taa birin na. \c 21 \s Bunyamin bɔnsɔɛ xa ginɛ sɔtɔɛ \p \v 1 Isirayila xɛmɛe nu bara e yɛtɛ rakali Misipa, a falafe ra, «Mixi yo naxa a xa di ginɛ fi Bunyaminka nde ma.» \v 2 Ɲama naxa siga Beteli, e naxa lu Ala ya i han nunmare. E naxa wa e xui itexi ra. \v 3 E nu fa a fala, «Isirayila Marigi Alatala bɔnsɔɛ nde baxi muxu ra munfe ra?» \v 4 Na kuye iba, e naxa keli subaxɛ ma, e sɛrɛxɛbade yailan, e fa sɛrɛxɛ gan daaxi nun xanunteya sɛrɛxɛ ba Ala bɛ. \v 5 Isirayilakae naxa a maxɔrin, «Xabilɛ mundun mu na won ya ma to naxan mu faxi Alatala xa malanyi?» E nu bara e rakali mixi xili ma naxan mu fama Alatala xa malanyi Misipa. E nu bara a fala na kanyi xa faxa. \p \v 6 Isirayilakae naxa kinikini e ngaxakerenyi Bunyaminkae ma, e nu fa a fala, «To lɔxɔɛ bɔnsɔɛ keren bara ba Isirayila ra. \v 7 Won munse rabama e bɛ alako e xa ginɛe sɔtɔ, barima won tan bara won kali Alatala ra, won mu won ma di ginɛe fima e ma?» \v 8 Na kui, e naxa a fala, «Xabilɛ nde na Isirayila bɔnsɔɛe ya ma naxan mu te Alatala yire Misipa?» E naxa a mato fa Yabɛsi Galadi mixi yo mu nu na e ya ma. \p \v 9 E to ɲama mato, e naxa a kolon Yabɛsi Galadi xabilɛ mu nu na e ya ma. \v 10 Ɲama naxa sɔɔri wulu fu nun firin xɛɛ Yabɛsi Galadi e xa mixi birin, ginɛe nun dimɛdie, faxa santidɛgɛma ra. \v 11 «Wo lan nɛ wo xa mɛnni xɛmɛ birin faxa. Wo man xa ginɛe faxa naxee mu findixi ginɛdimɛdi ra.» \v 12 E naxa ginɛdimɛdi kɛmɛ naani li Yabɛsi Galadi, naxee mu xɛmɛ fe kolon. E naxa e xanin Silo Kanaan bɔxi ma. \p \v 13 Ɲama birin naxa xɛɛrae xɛɛ Bunyamin xa die xɔn ma naxee nu na Rimɔn geya mabiri. E naxa lanyi wɔyɛnyi masen e bɛ. \v 14 Na tɛmui Bunyaminkae naxa gbilen Isirayila bɔxi ma. Isirayilakae naxa Yabɛsi Galadi ginɛe so e yi ra, kɔnɔ e birin mu ginɛ sɔtɔ. \p \v 15 Ɲama naxa kinikini e ma, barima Alatala nu bara a ragiri nde xa ba Isirayila bɔnsɔɛe ra. \v 16 Forie naxa a fala, «Won munse rabama e bɛ alako naxee mu ginɛ sɔtɔ, e fan xa ginɛ ndee dɔxɔ? Bunyaminka ginɛ birin bara faxa. \v 17 A lanma e xa kɛ tongoe sɔtɔ, alako bɔnsɔɛ nde naxa ba Isirayila ya ma. \v 18 Kɔnɔ won mu nɔma won ma die sode e yi ra, barima won bara won nakali, ‹Mixi naxan a xa di ginɛ fima Bunyaminka nde ma, na kanyi xa danka.›» \p \v 19 «Awa, won naxan nabama, na nan yi ki. Ɲɛ yo ɲɛ sali nde rabama Silo, Beteli kɔɔla ma, Beteli nun Sikemi kira fuge ra, Lebona yirefanyi ma.» \v 20 E naxa a fala Bunyaminkae bɛ, «Wo siga, wo sa wo nɔxun wɛni bilie xɔɔra. \v 21 Silo ginɛe na mini fare boronde, wo xa mini wɛni bilie xɔɔra, wo xa Silo ginɛ ndee tongo wo yɛtɛ bɛ, wo man xa gbilen Bunyamin bɔxi ma. \v 22 Xa e baba, xa na mu a ra e taarae, fa wo kalamude muxu xɔn, muxu a falama nɛ e bɛ, ‹Wo xa diɲɛ e ma muxu xa fe ra, barima muxu mu ginɛ sɔtɔxi e xa sɔɔri birin bɛ. Wo tan xa mu wo xa die fixi e ma. Na kui wo mu na marakali kanaxi.›» \p \v 23 Bunyamin xa die naxa na birin naba. E naxa ginɛ tongo e xa kɔnti ma ginɛe ya ma, naxee nu na fare boronfe. E naxa e xanin e xa bɔxi ma, e man naxa e xa taae ti, e sabati naa. \v 24 Isirayilakae fan naxa gbilen e xɔnyi, e bɔnsɔɛ nun xabilɛ nu na bɔxi naxan ma. \v 25 Na waxati mangɛ yo mu nu na Isirayila. Kankan nu a waxɔnfe nan nabama.