\id ISA \ide UTF-8 \h Annabi Esayi \toc1 Ala xa masenyi Annabi Esayi bɛ \toc2 Annabi Esayi \toc3 Esa \mt Ala xa masenyi Annabi Esayi bɛ \imt Masenyi nde yi Kitaabui xa fe ra \ip Annabi Esayi xa kitaabui findixi masenyi belebele nan na duniɲa birin bɛ. Alatala a xilixi nɛ, a xa Yudaya mangɛe Osiyasi, Yotami, Axasi, nun Xesekiya mali a sago kolonde. Mangɛ ndee nu birama kuyee fɔxɔ ra, ndee nu e yɛtɛ taxuma mangɛ booree ra naxee sɛnbɛ gbo e bɛ. Na birin kui Annabi Esayi naxa a masen e bɛ, a Alatala gbansan nan nɔma mixi malide. Kuye tan findixi wuri sɛnbɛtare nan na. Duniɲa mangɛe fan findixi ibunadama gbansan nan na, naxee mu nɔma sese ra Ala xa maragiri ya ra. Alatala nan findixi duniɲa mangɛ sɛniyɛnxi ra. \ip Isirayila bɔnsɔɛ fu nun firinyi nu fatanxi mangɛya firin nan na. Naxan nu na kɔɔla mabiri, a xili Isirayila. Naxan nu na yirefanyi mabiri, a xili Yudaya. Annabi Esayi xa kitaabui a masenma e firin birin Ala matandixi ki naxɛ, e fa xanin konyiya kui ɲamanɛ ma na xa fe ra. Beenun na xa raba Yudaya, Alatala naxa yi masenyi fi a xa namiɲɔnmɛ ma alako a xa ɲama xa ratanga na birin ma, kɔnɔ ɲama mu tin e tuli matide Ala ra. Mangɛ nde alɔ Xesekiya naxa kata birade Ala fɔxɔ ra, kɔnɔ booree tan mu tin na ra fefe ma. \ip Na kui Ala xa ɲaxankatɛ naxa bira e birin fɔxɔ ra, e fa xanin konyiya kui Babilɔn bɔxi ma. Namiɲɔnmɛ xa kawandi findixi marasi nan na won birin bɛ. Mixi naxan tondima a tuli matide Alatala ra, a xa fe fama nɛ xun nakanade. Kɔnɔ Annabi Esayi xa masenyi luma nɛ alɔ boore namiɲɔnmɛe xa masenyi. E birin a falama a ibunadama xa yunubie a niyama nɛ e xa ɲaxankatɛ sɔtɔ, kɔnɔ e man Ala xa hinnɛ masenma naxan a niyama mixie xa tuubi, e gbilen e xa yunubie fɔxɔ ra, Ala fa e rakisi. \ip Ala xa kisi ɲɔxun. A fɔlɔma duniɲa nan ma, a fa aligiyama li. Mixi naxee birama Ala waxɔnfe fɔxɔ ra, e hɛɛri toma nɛ na ɲɛrɛ kui. Duniɲɛigiri xɔrɔxɔ, kɔnɔ naxan luma Ala xa fe kui, a xunnakeli toma nɛ. Annabi Esayi man a masenma, yi duniɲa na ɲɔn, Ala fama nɛ a xa ɲama rasode a xɔnyi, bɔɲɛsa nun baraka luma dɛnnaxɛ. Na kisi fan. Ala xa won mali na sɔtɔde a xa hinnɛ saabui ra. Amina. \imte Ala xa masenyi Annabi Esayi bɛ \c 1 \s Isirayila xa sɛrɛxɛ kanaxie a xa yunubie xa fe ra \p \v 1 Masenyi naxee goro Amosu xa di Esayi ma, Yudaya nun Darisalamu xa fe ra, Yudaya mangɛe Osiyasi, Yotami, Axasi, nun Xesekiya xa waxati. \b \q \v 2 Alatala nan masenyi tife, \q koore nun bɔxi birin xa e tuli mati a ra. \q Alatala naxɛ, \q «N bara die xuru, n e ramɔ, \q kɔnɔ e bara muruta n ma. \q \v 3 Ninge yati a kanyi kolon, \q sofale fan a kolon a kanyi donse sama a bɛ dɛnnaxɛ. \q Kɔnɔ Isirayila tan mu sese kolon, \q n ma ɲama mu sese fahaamuxi.» \b \q \v 4 Ɲaxankatɛ na yi ɲama yunubitɔɛ bɛ, \q naxan yunubi kote xaninma, \q naxan findixi fe ɲaaxi rabae ra, \q naxan findixi di murutaxie ra. \q E bara mɛ Alatala ra, \q e Isirayila xa Sɛniyɛntɔɛ mabere, \q e e kobe raso a ra. \b \q \v 5 Wo na ɲaxankatɛ fenfe munfe ra? \q Wo tondixi gbilende Alatala ma munse ma? \q Wo bara fura wo xunyi ma, wo tɔɔrɔxi wo bɔɲɛ ma. \q \v 6 Kelife wo sanyi ma han wo xunyi, wo xa fefe mu lanxi. \q Wo xa fie ya mu ixaxi, e mu maxirixi, ture yo mu saxi e ma. \q \v 7 Wo xa bɔxi bara kana, wo xa taae bara gan. \q Si gbɛtɛe na wo xa daxamui donfe wo ya xɔri, \q e na a birin tongofe e yɛtɛ bɛ. \q \v 8 Siyoni taa na a kerenyi ma alɔ bage di xɛ tagi, \q alɔ leele naxan tixi mɛrɛ ma, \q alɔ taa naxan nabilinxi yaxuie ra. \q \v 9 Xa Alatala Sɛnbɛma mu mixi ndee rakisi won bɛ nu, \q won bara lu nu alɔ Sodoma nun Gomora taae. \b \q \v 10 Wo wo tuli mati Alatala xa masenyi ra, \q wo tan naxee maniyaxi Sodoma kuntigie ra. \q Wo xa won Marigi Alatala xa sɛriyɛ ramɛ, \q wo tan naxee luxi alɔ Gomora ɲama. \q \v 11 Alatala naxɛ, \q «N munse rabama wo xa sɛrɛxɛ wuyaxie ra? \q N bara luga yɛxɛ kontonyi sɛrɛxɛe ra, \q n bara luga xuruse bɔrɛgɛxie ture ra. \q Tuurae, yɛxɛɛe nun si kontonyie wuli mu rafan n ma. \q \v 12 Nde wo xilixi fafe ra n ma hɔrɔmɔbanxi tɛtɛ kui, tife ra n ya i? \q \v 13 Wo ba fafe hadiya fufafu ra. \q Surayi xiri mu rafan n ma fefe ma. \q Wo xa kike nɛɛnɛ salie, wo xa malabui lɔxɔɛe, wo xa malanyie, nun wo xa salie xungbee, \q e sese mu rafanxi n ma. \q \v 14 N wo xa kike nɛɛnɛ salie xɔnxi, \q wo xa sali birin bara n bɔɲɛ raɲaaxu n ma. \q \v 15 Wo na wo bɛlɛxɛe itala sali kui tɛmui naxɛ, \q n na n ya ragalima nɛ alako n naxa fa a to. \q Hali wo maxandie bira e boore fɔxɔ ra, \q n mu e ramɛma, barima faxɛtie nan wo ra. \q \v 16 Wo lu fe fiixɛ kui, wo wo yɛtɛ rasɛniyɛn, \q wo ba yunubie rabafe n ya i. \q \v 17 Wo wo matinkan fe fanyi rabade, \q wo lu tinxinyi kui, \q wo mixi kobie makiiti, \q wo kiridie nun kaaɲɛ ginɛe xun mafala.» \b \q \v 18 Alatala naxɛ, «Wo fa, won xa wɔyɛn. \q Hali wo xa yunubie to bara wo manɔxɔ, \q wo nɔma fiixɛde fɔɛn. \q Hali e sa xɔsi nɛ alɔ garɛ gbeeli, \q e nɔma nɛ fiixɛde alɔ xuruse fiixɛ fate maxabe. \q \v 19 Xa wo tin wo tuli matide n na, \q wo yi bɔxi daxamui donma nɛ, \q \v 20 kɔnɔ xa wo sa tondi n natinmɛde, \q santidɛgɛma nan wo sɔntɔma.» \q Alatala xui nan na ki. \b \q \v 21 Yi taa luxi nɛ alɔ ginɛ naxan nu dugutɛgɛxi a xa mɔri ma \q a fa mɛ a ra, a findi langoe ginɛ ra. \q A singe a nu tinxin a fanyi ra, \q kɔnɔ yakɔsi a bara findi faxati ra? \q \v 22 I xa gbeti bara findi se kanaxi ra, \q i xa wɛni bara sunbu ye ra. \q \v 23 I xa mangɛe bara muruta, e findi muɲɛtie ra, \q buɲa tinxintare rafan naxee ma. \q Na kui e mu kiridie malima, \q e mu kiiti fanyi sama kaaɲɛ ginɛ xa tɔɔrɛ xa fe ra. \q \v 24 Alatala Sɛnbɛma xui nan ya, na xa fe ra. \q Isirayila Marigi Ala Sɛnbɛma naxɛ, \q «N ɲaxankatɛ dɔxɔma nɛ n gerefae ma, \q n na n gbe ɲɔxɔ n yaxuie ma. \q \v 25 N gbilenma nɛ n yi sa ra i ma a xɔrɔxɔɛ ra, \q n i rasɛniyɛn alɔ gbeti gbi bama ki naxɛ tɛ ra, \q alako i xa ba tinxintareya ma. \q \v 26 N kiitisa tinxinxie tima nɛ wo xun alɔ singe, \q n marasima fanyie luma nɛ wo tagi alɔ tɛmui dangixi. \q Na dangi xanbi, i xili fama nɛ falade \q ‹Taa tinxinxi naxan dugutɛgɛxi.›» \b \q \v 27 Siyoni xun sarama nɛ tinxinyi ra, \q tuubi mixie kisima nɛ tinxinyi saabui ra. \q \v 28 Kɔnɔ gbaloe goroma nɛ murutɛlae nun yunubitɔɛe ma, \q halaki lu mixie fɔxɔ ra, naxee e kobe soma Alatala ra. \q \v 29 Wo fama nɛ yaagide fɔtɔnyi ra wo nu kuye batuma dɛnnaxɛ. \q Wo yaagi belebele sɔtɔma nɛ na yiree xa fe ra. \q \v 30 Wo fama nɛ lude alɔ wuri bili lisixi, \q ye mu na naxan ma. \q \v 31 Sɛnbɛma sɛnbɛ ɲɔnma nɛ, \q a tan nun a xa wali birin gan, \q a rakisima yo mu lu na. \c 2 \s Ala xa xunnakeli nun a xa xɔnɛ \p \v 1 Amosu xa di Annabi Esayi xa masenyi nan ya Yuda nun Darisalamu xa fe ra. \q \v 2 Waxati dɔnxɔɛ Alatala xa banxi tixi geya naxan fari, \q na fama nɛ lude geyae birin xun ma. \q Si birin e xun tima nɛ na yire itexi ra. \q \v 3 Bɔnsɔɛ wuyaxi sigama nɛ naa, e a fala, \q «Wo fa, won xa te Alatala xa geya fari, \q Yaxuba Marigi Ala xa banxi na dɛnnaxɛ. \q A won xaranma nɛ a xa sɛriyɛ ra, \q alako won xa bira a xa kira fɔxɔ ra.» \q Alatala xa sɛriyɛ minima Siyoni geya ma, \q a xa masenyi fɔlɔma Darisalamu taa kui. \q \v 4 Alatala nan kiiti sama ɲamanɛe tagi, \q a findi si wuyaxi tagi ibama ra. \q E fama e xa santidɛgɛmae xabude kerie nan na, \q e e xa tanbɛe findi wɔrɔtɛe ra. \q Gere ɲɔnma nɛ sie tagi, \q sɔɔriɲa mu matinkanma sɔnɔn. \b \q \v 5 Yaxuba bɔnsɔɛ, wo fa, \q won xa won ɲɛrɛ Alatala xa naiyalanyi ma. \q \v 6 Alatala, i bara i xa ɲama rabolo, \q barima e birama naamunyie fɔxɔ ra, \q naxee kelixi sogetede mabiri. \q Se matoe bara wuya naxee walima alɔ Filisitakae. \q I xa ɲama nun si Ala kolontaree bara lanyi xiri. \q \v 7 I xa ɲama bara xɛɛma nun gbeti gbegbe sɔtɔ, \q e xa naafuli mu ɲɔnma. \q E xa bɔxi bara rafe sɔɔri xa soee nun e ragisee ra. \q \v 8 Kuyee toma nɛ yire birin. \q Kankan a xinbi sinma kuyee bɛ, e naxee masolixi e bɛlɛxɛ ra. \q \v 9 E felenma nɛ e bɛ, e e magoro e batufe ra. \q Na kui, i naxa diɲɛ e ma feo. \b \q \v 10 Wo wo nɔxun fanyee tagi bɔxi ma, \q alako wo xa wo makuya Alatala xa xɔnɛ ra, \q naxan fama a xa nɔrɛ makaabaxi kui. \q \v 11 Adamadi xa yɛtɛ igboya magoroma nɛ, \q mixie xa yɛtɛ iteya kuntin. \q Alatala keren nan a yɛtɛ itema na lɔxɔɛ. \q \v 12 Alatala Sɛnbɛma xa kiiti lɔxɔɛ fama yɛtɛ igboe bɛ. \q Naxee bara e yɛtɛ ite, Ala fama nɛ e ragorode. \q \v 13 A Liban sɛdiri bili nun Basan xa wuri bili itexi birin nagoroma nɛ. \q \v 14 A geya itexi fan bama nɛ. \q \v 15 A mixie xa banxi makantaxie kanama nɛ, \q a e xa tɛtɛe rabira. \q \v 16 A e xa kunkui xungbee radulama nɛ. \q \v 17 Alatala fama nɛ Adamadi xa yɛtɛ igboya ragorode, \q a mixie xa yɛtɛ iteya kuntin. \q Alatala keren nan a yɛtɛ itema na lɔxɔɛ. \q \v 18 Kuye fe birin kanama nɛ. \b \q \v 19 Mixie e nɔxunma nɛ fɔnmɛe tagi gɛmɛ longori ra, \q e yili gema nɛ bɔxi kui, e fa e nɔxun Alatala xa xɔnɛ ma, \q naxan fama a xa nɔrɛ makaabaxi kui, \q a na keli bɔxi rasɛrɛnde tɛmui naxɛ. \q \v 20 Na lɔxɔɛ, mixie fama nɛ e xa kuye wɔlɛde bale nun tuukɛ ma, \q e nu naxee yailanxi xɛɛma nun gbeti ra e batufe ra. \q \v 21 E e nɔxunma nɛ yilie nun fɔnmɛe kui fanye longori ra, \q e xa e makuya Alatala xa xɔnɛ ra, \q naxan fama a xa nɔrɛ makaabaxi kui, \q a na keli bɔxi rasɛrɛnde tɛmui naxɛ. \b \q \v 22 Wo ba wo yɛtɛ taxufe adamadi ra, \q ɲɛngi keren peti na naxan bɛ. \q Tide mundun na a ma? \c 3 \s Ɲaxasi birafe Yudaya kui \p \v 1 Marigi Alatala Sɛnbɛma bara natɛ tongo \q Darisalamu nun Yudaya xun nakanafe ra. \q A xa baloe nun ye ba e yi ra, \q \v 2 a xa e xa ɲalamae nun e xa sɔɔrie ragoro, \q a xa e xa kiitisae nun namiɲɔnmɛe rasabari, \q a xa e xa sematoe nun e xa forie makuya e boore ra, \q \v 3 a xa e xa sɔɔri mangɛe, e xa marasimae, e xa walikɛ fanyie, \q nun e xa mixi kɔɔtaxi birin ba e yi ra. \q \v 4 N fama fonikee nan tide mangɛya ra e xun ma, \q dimɛe nan fama dɔxɔde e fari. \q \v 5 Kankan fuma nɛ a boore ma, \q fonikee tima nɛ xɛmɔxie kanke, \q fuyantee fan bagan mixi binyɛ ma. \b \q \v 6 Na kui, mixi nde a falama nɛ a bari boore nde bɛ, \q «Donma fanyi to na i tan yi ra, \q i xa findi muxu xa yarerati ra, \q i xa mangɛya tongo yi ɲaxasi kui.» \q \v 7 Kɔnɔ a ngaxakerenyi a yaabima nɛ, \q «Seriba mu na n na, \q donma nun donse yo mu na n ma banxi kui. \q Wo naxa n findi ɲama xa mangɛ ra.» \b \q \v 8 Darisalamu na birafe, Yudaya xun na kanafe, \q barima e Alatala matandima e xa wɔyɛnyi nun e xa wali ra, \q e bara muruta Alatala xa mangɛya ma. \q \v 9 E xa kaarinyi findi seede ɲaaxi nan na e xili ma. \q E yunubi rabama kɛnɛ nan ma, \q alɔ Sodomaka naxee mu e xa yunubi nɔxun. \q Ɲaxankatɛ na e bɛ, \q e na gbaloe nan bɛndunfe e yɛtɛ ma na ki. \b \q \v 10 Wo a fala tinxintɔɛ bɛ, a na kira fanyi xɔn ma, \q a fama nɛ a xa tinxinyi sare sɔtɔde. \q \v 11 Ɲaxankatɛ na mixi ɲaaxi tan bɛ, \q gbaloe fama nɛ a lide a ɲaaxi ra, \q a fama nɛ a xa tinxintareya sare sɔtɔde. \b \q \v 12 Dimɛe nan na n ma ɲama ɲaxankatafe, \q ginɛe nan nɔɛ dɔxɔxi a ma, \q mangɛe na a ralɔɛfe kira ɲaaxi xɔn ma. \q \v 13 Kɔnɔ Alatala bara a ikeli kiitisa yire, \q a xa kalamui tinxinxi masen, a xa kiiti sa nɔndi ra. \q \v 14 Alatala na a xa ɲama kuntigie nun a mangɛe makiitife yi wɔyɛnyi ra, \q «Wo bara n ma ɲama xun nakana. Wo bara misikiinɛe muɲa. \q \v 15 Won n ma ɲama halakima munfe ra? \q Wo setaree tɔɔrɔma munfe ra?» \q Marigi Alatala Sɛnbɛma xui nan na ki. \b \q \v 16 Alatala naxɛ, «Siyoni ginɛe findixi yɛtɛ igboe nan na, \q naxee e ɲɛrɛma e xunyi rakelixi, \q e e ɲɛrɛ mɛrɛmɛrɛ ra e sankɔnyi xunmasee nu e xui ramini. \q \v 17 Alatala fama nɛ suuri raminide e xunyi ma, \q a e xunsɛxɛ birin ba e ma.» \p \v 18 Na lɔxɔɛ, Alatala e xa xunmase birin bama nɛ e yi ra: e xa sankɔnyi xunmase tofanyie, e xa kɔnmagore, e xa xunmase naxee misaalixi kike ra, \v 19 e xa tulirasoe, e xa bɛlɛxɛrasoe, e xa mafelenyie, \v 20 e xa xun maxirisee, e xa sankɔnyi xunmasee, e xa bɛlɛtie, e xa labundɛ sasee, e xa makantasee, \v 21 e xa bɛlɛxɛsole xurundɛe, e xa ɲɔɛ xurundɛe, \v 22 e xa xulun dugie, e xa donma kuyee, e xa donma fari igoroe, e xa gbɔnfɔɛe, \v 23 e xa dugie, e xa donma bunmagore, e xa xunmaxirie, nun e xa mafelenyie. Alatala na birin bama nɛ e yi ra. \q \v 24 Se bɔrɔxi nan findima e xa labundɛ ra. \q Luuti nan findima e xa bɛlɛti ra. \q E xunyi dɛnbɛxi bima nɛ. \q Bɛki nan findima e xa dugi ra. \q E fate kiri tofanyi ganma nɛ. \b \q \v 25 Santidɛgɛma e xa mɔrie faxama nɛ, \q e xa ɲalamae faxama gere nan kui. \q \v 26 Siyoni ɲama wa xui minima nɛ sunnunyi kui, \q alɔ kaaɲɛ ginɛ naxan dɔxɔ bɔxi ma, a wa. \c 4 \s Ɲaxankatɛ raɲɔnyi \q \v 1 Na lɔxɔɛ ginɛ solofere a falama nɛ xɛmɛ keren bɛ, \q «Muxu xa baloe nun muxu xa maxirisee xa findi muxu xa kote ra, \q kɔnɔ i tan xa muxu dɔxɔ, i xili xa lu muxu xun, \q alako yaagi xa ba muxu ma.» \b \q \v 2 Na lɔxɔɛ Alatala xa salonyi tofanyi minima nɛ a xa nɔrɛ kui, \q Isirayila bɔxi xa daxamui fanyi xa lu a xa mixie bɛ naxee kisixi. \q \v 3 Mixi naxee fama lude Siyoni nun Darisalamu, \q e findima nɛ sɛniyɛntɔɛe ra naxee xili sɛbɛxi kisi mixie ya ma. \q \v 4 Marigi fama nɛ Siyoni ginɛe xa sɛniyɛntareɲa maxade, \q a Darisalamukae rasɛniyɛn e xa faxɛ tife ma kiiti tinxinxi saabui ra, \q a fa e sare ragbilen e ma. \q \v 5 Na tɛmui Alatala fama Siyoni geya makotode nuxui nun tuuri nan na yanyi ra, \q a tɛ xungbe ramini e xun ma kɔɛ ra. \q A xa nɔrɛ nan luma se birin xun ma, \q \v 6 alɔ bage xungbe naxan niini mixi makantama soge ma, \q a findi yire kantaxi ra tunɛ goro tɛmui. \c 5 \s Alatala xa sansi yire \q \v 1 N xa bɛɛti ba n xanuntenyi bɛ, \q n xanuntenyi naxan bara wɛni xɛ sa. \q Wɛni xɛ nu na n xanuntenyi yi ra bɔxi turaxi ma. \q \v 2 A naxa bɔxi buxa, a gɛmɛe matongo, a sansi fanyie si a ma. \q A naxa tide itexi ti naa tagi, \q a yili ge wɛni bogi bunduma dɛnnaxɛ. \q A ɲɔxɔ nu a ma a sansi fama nɛ wɛni bogi raminide, \q kɔnɔ a bogi kanaxi nan naminixi. \b \q \v 3 Darisalamukae nun Yudayakae, wo kiiti n tan nun n ma wɛni xɛ ma. \q \v 4 Munse man luxi, n mu naxan nabaxi n ma xɛ bɛ? \q Munfe ra n xaxili to nu tixi bogi fanyi ra, a fa bogi kanaxi ramini n bɛ? \q \v 5 N xa a fala wo bɛ n naxan nabama n ma xɛ ra. \q N sansanyi talama nɛ alako xurusee xa a maxin. \q N tɛtɛ bama nɛ alako a xa maboron. \q \v 6 N a raboloma nɛ alako tunbe nun ɲooge xa bula sansi fanyi ɲɔxɔ ra. \q N nuxuie yamarima, e naxa tunɛ yo rayolon a ma. \b \q \v 7 Na wɛni xɛ misaalixi Alatala Sɛnbɛma xa ɲama Isirayila nan na, \q a man misaali Yudaya ɲama fan na. \q Alatala nu wama tinxinyi nan xɔn, kɔnɔ a faxɛ tife nan tun to naa. \q A nu wama fe fanyi nan xɔn, kɔnɔ a wa xui nan tun mɛ naa. \b \q \v 8 Ɲaxankatɛ na mixie bɛ, naxee banxie tima e fari idɔxɔ, \q naxee xɛe dɔxɔma e bore ra, han e bɔxi birin tongo, \q e tan keren gbansan lu naa. \q \v 9 Alatala Sɛnbɛma a masen nɛ n bɛ, \q «Na banxi galie fama nɛ tuxunsande, \q mixi mu sabatima na banxi tofanyie kui fa. \q \v 10 Wɛni xɛ xungbe, bogi dondoronti raminima nɛ. \q Sansi xɔri gbegbe, findima maale dondoronti nan na.» \b \q \v 11 Ɲaxankatɛ na mixie bɛ naxee kelima subaxɛ ma sigafe ra beere fende, \q e fa na min han e ya gbeeli kɔɛ ra. \q \v 12 E kɔrae, maxasee, nun sarae raberema e xa xulunyie kui, \q kɔnɔ e mu Alatala xa wali tan kolonma, e mu a bɛlɛxɛ fɔxi toma. \q \v 13 Na fahaamutareɲa nan a niyama e xa xanin konyiya kui ɲamanɛ ma. \q E xa ɲalamae faxama nɛ kaamɛ ra, \q e xa mixie tɔɔrɔma nɛ ye xɔli ma. \q \v 14 Aligiyama naadɛ rabima nɛ e bɛ, \q Siyoni kuntigie nun e xa ɲama xa so naa, \q a nun taa xurutaree nun mixi ɲaaxie. \q \v 15 Adama xa fe xun nakanama nɛ, \q yɛtɛ igboe xa fe goroma nɛ. \q \v 16 Kɔnɔ Alatala Sɛnbɛma tantuma nɛ a xa tinxinyi xa fe ra. \q Ala Sɛniyɛntɔɛ a yɛtɛ masenma a xa fe fanyie nan saabui ra. \q \v 17 Na tɛmui yɛxɛɛe e dɛ madonma nɛ na yire kanaxie ma alɔ e na e xɔnyi nɛ, \q xɔɲɛe fan baloe toma naa. \b \q \v 18 Ɲaxankatɛ na mixie bɛ, naxee yunubie bɛndunma e yɛtɛ ma wule ra, \q naxee e e yɛtɛ xirima fe ɲaaxie ra alɔ kote naxan xirima sofale fari. \q \v 19 Na mixie nu fa a fala e dɛ ra, \q «Alatala xa a xulun a xa wali raba ra, alako muxu xa a to. \q Isirayila Marigi Ala sago sɛniyɛnxi xa raba, alako muxu xa a kolon.» \b \q \v 20 Ɲaxankatɛ na mixie bɛ, naxee fe ɲaaxi findima fe fanyi ra, \q e fe fanyi findi fe ɲaaxi ra. \q E dimi xili naiyalanyi, \q e naiyalanyi xili dimi. \q Fe xɔnɛ luxi nɛ a bɛ alɔ fe ɲɔxunmɛ, \q fe ɲɔxunmɛ lu e bɛ alɔ fe xɔnɛ. \b \q \v 21 Ɲaxankatɛ na mixie bɛ, naxee e yɛtɛ maɲɔxunxi fe kolonyie ra, \q e e yɛtɛ findi xaxilimae ra. \b \q \v 22 Ɲaxankatɛ na mixie bɛ, naxee xili xungbe sɔtɔma beere minfe kui, \q e fisa e boore bɛ siisi fe kui. \q \v 23 E nɔndi fi funmala ma kɔbiri xa fe ra, \q e nɔndi ba nɔndi kanyi yi ra. \q \v 24 Na mixie xa fe xun nakanama nɛ alɔ sɛxɛ xaraxi ganma ki naxɛ. \q E luma nɛ alɔ sansi naxee sankee bɔrɔma, e fugee yensen alɔ xube, \q barima e bara mɛ Alatala Sɛnbɛma xa sɛriyɛ ra, \q e Isirayila xa Sɛniyɛntɔɛ xa masenyi mabere. \q \v 25 Na nan a ra Alatala bɔɲɛ texi a xa ɲama xili ma, \q a bɛlɛxɛ italaxi, a xa e bɔnbɔ. \q Geyae bara sɛrɛn, binbie bara yensen taa kui. \q Hali na birin to rabaxi, a xa xɔnɛ mu ɲɔnxi, \q a bɛlɛxɛ man italaxi e xili ma. \b \q \v 26 Alatala bara tɔnxuma masen ɲamanɛ ma, \q a e xili e xa fa kelife yire makuye. \q \v 27 Mixi taganxi yo mu na e ya ma, \q mixi yo sanyie mu binyaxi a bun ma, \q mixi yo mu kinsɔnfe a xa xi, \q mixi yo xa bɛlɛti mu fulunxi a tagi, \q mixi yo xa sankiri luuti mu bolonxi. \q \v 28 Na mixie xa xalie ɲɔɛe raxaɲɛnxi, \q e xa tanbɛ woli see birin italaxi a fanyi ra, \q e xa soe toree xɔrɔxɔ alɔ gɛmɛ, \q e xa sɔɔri ragise sanyie xui gbo alɔ turunnaadɛ. \q \v 29 E ɲarandan alɔ yɛtɛ naxan sube suxuma, \q a a xanin yire makuye. \q \v 30 Na lɔxɔɛ e ɲarandanyi mɛma nɛ alɔ baa mɔrɔnyie, \q tɔɔrɛ nan tun toma bɔxi ma, \q naiyalanyi findima dimi nan na, \q nuxui ifɔɔrɔxie lu koore ma. \c 6 \s Esayi findife Ala xa xɛɛra ra \p \v 1 Mangɛ Osiyasi faxa ɲɛ naxan na, n naxa n Marigi Ala to a xa kibanyi itexi kui. A xa nɔrɛ nu gbo, a xa donma xungbe nu italaxi a xa hɔrɔmɔlingira kui. \v 2 Malekɛe nu na a xun ma. Gabutenyi senni nu na kankan bɛ: gabutenyi firin nu e yatagi makotoxi, firin nu e sanyie makotoxi, firin nan nu a niyama e xa ɲɛrɛ koore ma. \v 3 E nu fa a fala e boore bɛ e xui itexi ra, \q Alatala Sɛnbɛma sɛniyɛn han! \q A xa nɔrɛ duniɲa birin lima nɛ! \m \v 4 E xui nu hɔrɔmɔbanxi naadɛe rasɛrɛnma, banxi fa rafe tuuri ra. \p \v 5 Na kui n naxa gbelegbele, «Ɲaxankatɛ na n bɛ, barima n findixi adamadi sɛniyɛntare nan na, naxan sabatixi ɲama sɛniyɛntare ya ma. N yae na n Marigi Ala Sɛnbɛma to, n faxama nɛ!» \p \v 6 Na tɛmui na malekɛ keren naxa tugan, a fa n yire, tɛ wole keren na a yi ra a nu bara naxan tongo sɛrɛxɛbade kui. \v 7 A naxa a dɔxɔ n dɛ ra a fa a fala, «Yi to bara din i dɛ ra, i xa tinxintareya bara ba, i xa yunubi bara xafari.» \p \v 8 N naxa n Marigi xui mɛ a masen na, «N na n nde xɛɛma? Nde sigama xɛɛra ibade muxu bɛ?» N naxa a yaabi, «N tan nan ya. I xa n tan xɛɛ.» \v 9 Awa, a naxa a fala n bɛ, \q «Sa a fala yi ɲama bɛ, \q ‹Wo wo tuli matima n na, kɔnɔ wo mu fahaamui sɔtɔ? \q Wo fe matoma, kɔnɔ wo mu a kui kolon?› \q \v 10 I xa yi ɲama xaxili raxɔrɔxɔ, \q i xa e tuli dɛsɛ, i xa e ya ragali. \q E ya nu nɔma to tide, \q e tuli nu nɔma fe mɛde, \q e xaxili nu nɔma fahaamui sɔtɔde, \q e fa tuubi, e kisi.» \p \v 11 N naxa a maxɔrin, «N marigi, na buma han tɛmui mundun?» A naxa n yaabi, \q «Han e xa taae na gɛ kanade, \q mixie xa ɲɔn naa, e xa banxi xa bira, e xa xɛe xa gan. \q \v 12 Han Alatala na gɛ ɲama xaninde yire makuye, \q e xa bɔxi fa rabɛɲin. \q \v 13 Hali mixi ndee fa kisi naa, \q gbaloe man fama nɛ dinde naa ra.» \b \q «Kɔnɔ wuri bili xungbe na sɛgɛ, \q a sanke sɛniyɛnxi luma nɛ bɔxi bun ma.» \c 7 \s Alatala xa masenyi mangɛ Axasi bɛ \p \v 1 Yudaya mangɛ Axasi xa waxati, naxan findixi Yotami xa di nun Osiyasi xa mamadi ra, Arami mangɛ Resin nun Isirayila mangɛ Peka, Remaliyahu xa di, e naxa siga Darisalamu gerede, kɔnɔ e mu nɔ a ra. \p \v 2 Dawuda bɔnsɔɛ mixie to a kolon a Aramikae bara lanyi xiri Efirami bɔnsɔɛ ra, Mangɛ Axasi nun a xa ɲama naxa sɛrɛn gaaxui kui, alɔ foye wuri bilie ramaxama ki naxɛ. \v 3 Na tɛmui Alatala naxa a masen Annabi Esayi bɛ, «I tan nun i xa di Seyara Yasubu, wo xa siga mangɛ Axasi naralande ye ragatade xungbe xanbi ra, kira naxan sigama dugi xama dɛnnaxɛ. \v 4 A fala a bɛ, ‹I naxa kɔntɔfili. I xa limaniya. Hali i mu gaaxu yi mixi firinyi ra, naxee luma alɔ tɛ xubenxi naxan tuuri tun raminima. I naxa gaaxu Arami mangɛ Resin nun Remaliyahu bɔnsɔɛ ya ra. \v 5 Aramikae, nun Remaliyahu xa mixie Efiramikae bara yanfanteya nan xiri i xun ma na ki, a falafe ra, \v 6 «Won xa Yudaya gere, won xa a ya iso, won xa nɔ a ra, Tabeeli xa findi e xa mangɛ ra.»›» \p \v 7 Kɔnɔ Alatala xa masenyi nan ya na xa fe ra, \q «Na mu sɔɔnɛyama, n mu na rabama feo, \q \v 8 barima Damasi mangɛ Resin nan Arami yamarima. \q Ɲɛ tongo senni nun suuli gbansan nan luxi, \q Efirami bɔnsɔɛ xa yensen. \q \v 9 Samari mangɛ Remaliyahu nan Efirami yamarima. \q Xa wo mu wo yɛtɛ taxu wo Marigi Ala ra, \q wo mu kisima.» \p \v 10 Alatala naxa yi masenyi fan ti Axasi bɛ, a naxɛ, \v 11 «I xa n tan i Marigi Alatala maxandi tɔnxuma ma n ma masenyi xa fe ra.» \v 12 Axasi naxa a yaabi, «N mu sese maxandima i ma, barima n mu wama i tan Alatala matofe siikɛ kui.» \p \v 13 Na kui Annabi Esayi naxa a fala, «Dawuda bɔnsɔɛ, wo luma mixie ratagan na, kɔnɔ yakɔsi wo wama Alatala nan fan nataganfe? \v 14 Alatala yɛtɛ yati fama nɛ tɔnxuma nde fide wo ma: Ginɛ dimɛdi nde fama tɛgɛde, a di bari, a na di xili sa Emanuwɛli, naxan fasarixi, ‹Ala na won ya ma.› \v 15 A xiɲɛ fɛnɛ nun kumi nan donma han a mɔ, a nɔ fe kobi nun fe fanyi tagi raba kolonde. \v 16 Kɔnɔ beenun a xa na simaya sɔtɔ, na mangɛ firinyi i gaaxuxi naxee ra, nee xa bɔxie fama nɛ kanade. \v 17 Na tɛmui Alatala fama nɛ gbaloe nde ra wo xun ma naxan mu kolonxi wo nun wo babae xa waxati kafi Efirami a makuyaxi Yudaya ra tɛmui naxɛ. Alatala Asiriya mangɛ nan xɛɛma wo yire.» \p \v 18 Na lɔxɔɛ, Alatala xɛɛrie rafama nɛ kelife Misira xuree ma, a nun kumie kelife Asiriya bɔxi ma. \v 19 E fama nɛ lude folee kui, gɛmɛ longorie ra, kunsie fari, nun ye yiree. \v 20 Na lɔxɔɛ Marigi fama nɛ Asiriya mangɛ ra kelife xure xungbe naakiri ma, a xa wo rayaagi a ɲaaxi ra, alɔ mixi naxan fate maxabe birin mabima. \v 21 Na lɔxɔɛ, mixi fama ninge keren nun si firin nan gbansan sɔtɔde, \v 22 e xiɲɛ fɛnɛ sɔtɔma naxan na. E luma na nun kumi gbansan nan don na. \v 23 Na lɔxɔɛ, wɛni bili wulu keren nu na xɛ naxan ma, naxan sare nu gbeti kole wulu keren lima, naa findima nɛ tunbe nun baagi yire ra, \v 24 koyinmae xalie wolima dɛnnaxɛ. \v 25 Xɛe nu sama geya naxee fari, tunbe nun baagi dinma nɛ naa ra, mixi yo mu suusa sigade naa sɔnɔn. Naa findima xurusee madonde nan gbansan na. \c 8 \s Annabi Esayi xa di xili safe \p \v 1 Alatala naxa a masen n bɛ, a naxɛ, «I xa kɛɛdi tongo, a sɛbɛ kale ra, ‹Maheri Salali Hasi Basi,› naxan fasarixi ‹Kasarɛ ti, se birin xaninma mafuren mafuren.› \v 2 I xa sɛrɛxɛdubɛ Uri nun Yeberekiya xa di Sakari xili seedee ra n bɛ.» \p \v 3 Na tɛmui, n naxa n maso n ma ginɛ ra, a naxa tɛgɛ a di bari. Alatala naxa a masen n bɛ, «A xili sa, ‹Maheri Salali Hasi Basi.› \v 4 Beenun na di xa mɔ, a fa nɔ a falade, ‹N nga, n ba,› Asiriya mangɛ fama nɛ naafuli xaninde a naxan toma Damasi taa kui nun Samari bɔxi ma.» \p \v 5 Alatala man naxa a masen n bɛ, a naxɛ, \q \v 6 «Yi ɲama to bara Silowa xure xa baraka bɛɲin, \q Ala naxan fixi e ma, \q e fa bira Resin nun Remaliyahu xa di xa fe fɔxɔ ra, \q \v 7 n tan Alatala fama nɛ banbaranyi xungbe ra e xili ma, \q naxan findi Asiriya mangɛ yɛtɛ igboe ra. \q A sɛnbɛ luma nɛ alɔ banbaranyi naxan kelima xure, \q a fa dangi bɔxi birin ma, \q \v 8 a din Yudaya ra, a te han a gbe mu nu luxi mɛnnikae fan xa madula. \q Emanuwɛli, na fama nɛ wo xa bɔxi birin xun nakanade.» \b \q \v 9 «Wo tan ɲamanɛ naxee na duniɲa, \q wo gere xui rate, kɔnɔ wo xun nakanama nɛ. \q Wo wo yɛtɛ yailan gere xili ma, kɔnɔ wo faxama nɛ. \q Wo xa ti gere ki ma, kɔnɔ wo birama nɛ. \q \v 10 Wo natɛe tongo, kɔnɔ a mu sɔɔnɛyama. \q Wo lanyi xiri wo boore tagi, kɔnɔ wo mu tima nɛ, \q barima Ala na muxu ya ma.» \p \v 11 Alatala naxa n nasi sɛnbɛ ra, a falafe ra n bɛ, a n naxa bira yi ɲama ɲɛrɛ ki kobi fɔxɔ ra. A naxɛ, \q \v 12 «I naxa yanfanteya xili fala fe ma, yi ɲama a falama fe naxan ma yanfanteya. \q I naxa gaaxu fe ya ra, yi ɲama gaaxuma fe naxan ya ra. \q \v 13 I xa Mangɛ Alatala nan kolon sɛniyɛntɔɛ ra, \q i xa xanmɛ a tan nan xa fe ra, \q i xa gaaxu a tan nan ya ra. \q \v 14 Na kui a findima nɛ wo bɛ yire sɛniyɛnxi ra. \q Kɔnɔ Isirayila bɔnsɔɛ firinyie bɛ, \q a findima nɛ gɛmɛ ra e dinma naxan na, e fa bira, \q a findima nɛ gantanyi ra Darisalamukae bɛ. \q \v 15 Mixi gbegbe e sanyi radinma nɛ a ra, \q e bira, e e maxɔnɔ, e xanin konyiya kui.» \p \v 16 Yi seedeɲɔxɔya naxan sɛbɛxi, wo xa tɔnxuma sa a ma, wo xa a ragata n ma fɔxirabirɛe yire. \v 17 N tan xaxili tixi Alatala ra, naxan a kobe soxi Yaxuba bɔnsɔɛ ra sinden. N bara n ma lanlanteya sa a ma. \v 18 N tan nun n ma die, Alatala naxee fixi n ma, muxu findixi tɔnxumae nan na Isirayila bɔxi ma Mangɛ Alatala bɛ, naxan sabatixi Siyoni geya fari. \p \v 19 Mixi ndee a falama wo bɛ, wo xa siga karamɔxɔɛe yire, naxee mixi faxaxie rawɔyɛnma makɔyikɔyi ra, wo xa gundo kolon. Kɔnɔ a mu lanma mixie xa e xa maxɔrinyie ti e Marigi Ala tan ma? A lanma mixi baloxi xa maxɔrinyi ti mixi faxaxi ma? \v 20 Won xa won tuli mati Ala xa sɛriyɛ ra a seedeɲɔxɔya fixi naxan ma. Xa na mu a ra, ɲama luma dimi nan tun kui, \v 21 E bɔxi igirima kaamɛ nun kɔntɔfili nan na. Kaamɛ na xɔrɔxɔ e ma tɛmui naxɛ, e e ya ratema nɛ koore ma, e e xa mangɛ nun e Marigi Ala danka. \v 22 E na gɛ na rabade, e fa e ya ragoro duniɲa ma, e mu sese toma fo tɔɔrɛ, dimi, nun bɔɲɛsatareya. \c 9 \p \v 1 Kɔnɔ na dimi mu luma bɔxi ma abadan, tɔɔrɛ mu nɔma na ɲama ra. Sabulon nun Nafatali bɔxi halaki nɛ tɛmui dangixi, kɔnɔ na bɔxi naxan xili falama «ɲamanɛ xa Galile,» na fama nɛ nɔrɔde kelife baa dɛ ra, han Yurudɛn naakiri ma. \s Di naxan findima mangɛ ra \q \v 2 Ɲama naxan nu na a ɲɛrɛfe dimi kui, \q e bara naiyalanyi xungbe to. \q Tɔɔrɛ xa nɔɛ nu na naxee fari, \q naiyalanyi xungbe bara yanba e ma. \q \v 3 Alatala, i bara na ɲama xun nakeli, \q i bara sɛɛwɛ xungbe fi e ma. \q E sɛɛwaxi i ya ra \q alɔ mixie sɛɛwama sansi xaba tɛmui ki naxɛ, \q alɔ mixie sɛɛwama harige sɔtɔfe ra ki naxɛ. \b \q \v 4 E sɛɛwaxi barima kote binye naxan nu dɛtɛnxi e ma, \q i bara na ba naa, \q luxusinyi naxan nu e bɔnbɔma e fari ma, \q i bara na kana alɔ i Madiyankae rabira tɛmui naxɛ. \q \v 5 E yaxuie xa sankiri naxee nu e maboronma, \q e donma naxee nɔxɔxi wuli ra, \q nee birin bara wɔlɛ tɛ xɔɔra, e gan feo. \q \v 6 Barima Ala bara a niya won xa di nde sɔtɔ, \q a mangɛya fixi naxan ma. \q Na di fama xilide yi ki nɛ: \q Marasima fisamante, Ala Sɛnbɛma, \q Baba naxan buma abadan, Bɔɲɛsa Mangɛ. \q \v 7 A xa mangɛya nun a xa bɔɲɛsa mu ɲɔnma. \q A dɔxɔma nɛ Dawuda xa kibanyi kui abadan. \q A na mangɛya rabama tinxinyi nun nɔndi nan na, \q kelife yakɔsi ma han dan mu naxan ma. \q Mangɛ Alatala fama na nan nabade, \q barima a mu wama a firin nde xɔn. \b \q \v 8 Marigi nu bara kiiti ɲaaxi sa Yaxuba bɔnsɔɛ ma, \q a naxan dɔxɔ Isirayila ma. \q \v 9 Efiramikae nun Samarikae nu bara na kolon, \q kɔnɔ e naxa a fala e xa yɛtɛ igboya kui, \q \v 10 «Biriki banxi bara bira, \q kɔnɔ muxu fama a tide gɛmɛ masolixie nan na. \q Sikomoro bilie bara sɛgɛ, \q kɔnɔ muxu fama sɛdiri bilie side e ɲɔxɔɛ ra.» \q \v 11 Na wɔyɛnyi ma Alatala fama nɛ Resin yaxuie rageenide e xili ma, \q \v 12 A fama nɛ Aramikae ra kelife sogetede, \q A fa Filisitakae fan na keli sogegorode, \q alako e xa Isirayilakae sɔntɔ a ɲaaxi ra. \q Hali na birin to raba, \q Alatala xa xɔnɛ mu gbilenxi e fɔxɔ ra, \q a bɛlɛxɛ man itexi e xili ma, \q \v 13 barima ɲama tan tondi nɛ a yɛtɛ ragbilende a bɔnbɔma ma, \q e mu Mangɛ Alatala fen. \q \v 14 Na kui Alatala Isirayila xunyi nun a xuli bolonma nɛ, \q a tugi bili nun kale xunxuri rabirama nɛ. \q \v 15 Isirayila xunyi na a xa yareratie nan na, \q a xuli na a xa namiɲɔnmɛ wule falɛe nan na. \q \v 16 Na yareratie bara ɲama ralɔɛ, \q e bara e ifu. \q \v 17 Na nan a ra, Alatala mu ɲɛlɛxinma e xa fonikee ra, \q a mu kinikinima e xa kiridie nun kaaɲɛ ginɛe ma, \q barima e birin yunubi ɲaaxie rabama, \q wɔyɛn kobie nan tun minima e dɛ i. \b \q \v 18 Gbaloe na fafe e ma alɔ tɛ naxan na fili ma, \q a fa ɲooge ɲaaxi nun tunbe birin gan, \q tuuri fa te koore ma. \q \v 19 Mangɛ Alatala xa xɔnɛ bara duniɲa rasɛrɛn, \q adamadie bara lu alɔ tɛ naxee e boore gan, mixi yo mu kisi. \q \v 20 E bara e boore muɲa naxan nu na e yirefanyi ma, \q kɔnɔ e naxa lu kaamɛ kui. \q E bara nde muɲa naxan nu na e kɔɔla ma, \q kɔnɔ e mu wasa, kankan naxa din a boore ra. \q \v 21 Manasikae bara Efiramikae tɔɔrɔ, \q Efiramikae bara Manasikae tɔɔrɔ, \q e firin bara din Yudaya ra. \b \q Hali na birin to raba, \q Alatala xa xɔnɛ mu gbilenxi e fɔxɔ ra, \q a bɛlɛxɛ man itexi e xili ma. \c 10 \s Alatala xɔnɔfe yarerati ɲaaxie ma \q \v 1 Ɲaxankatɛ na yareratie bɛ, \q naxee yaamari ɲaaxie sɛbɛma, naxee tɔɔɲɛgɛ tima, \q \v 2 alako e xa misikiinɛ tɔɔrɔ kiiti ɲaaxi ra, \q e tinxintareya raba setaree ra naxan baloe bama kaaɲɛ ginɛe nun kiridie yi ra. \q \v 3 Wo munse rabama dɛntɛgɛ sa lɔxɔɛ Alatala ya i? \q Wo wo xaxili tima nde ra alako wo xa ratanga? \q \v 4 Wo birama nɛ geelimanie bun ma, wo bɔnɔ mixi faxaxie ya ma. \q Hali na birin to rabama, \q Alatala xa xɔnɛ mu gbilenma wo fɔxɔ ra, \q a bɛlɛxɛ man itema nɛ wo xili ma. \s Asiriya xa ɲaxankatɛ \q \v 5 Ɲaxankatɛ na Asiriya bɛ, \q naxan findixi n ma wuri bɔnbɔ ti se ra n ma xɔnɛ kui. \q N ma gbendegela na a ra. \q \v 6 N e tan nan xɛɛma ɲamanɛ murutaxi xili ma, \q n e tan nan nasigama ɲama xili ma, naxan n naxɔnɔxi, \q alako e xa naafuli ba na ɲama yi ra, \q e fa e maboron taa kui alɔ boora. \b \q \v 7 Kɔnɔ Asiriyakae xa natɛ tan nu na fe gbɛtɛ nan ma. \q E nu bara natɛ tongo e xa e xun nakana kerenyi ra, \q alɔ e luma a raba ra duniɲa ma ki naxɛ. \q \v 8 E xa mangɛ naxɛ, «N ma sɔɔri yareratie birin mu findixi mangɛe xa ra? \q \v 9 Kalano taa mu sɔntɔ xɛ alɔ Karakemisi? \q Xamata fan mu faxa xɛ alɔ Arapadi? \q Samari mu kana xɛ alɔ Damasi? \q \v 10 Xa n bara nɔ na bɔxie ra a nun e xa kuyee, \q kuye naxee sɛnbɛ gbo Darisalamu nun Samari gbee bɛ, \q \v 11 n mu na mɔɔli rabama xɛ Darisalamu fan nun a xa kuyee ra? \q N naxan nabaxi Samari nun a xa kuye ra, \q n mu nɔma xɛ na fan nabade Darisalamu ra xɛ?» \p \v 12 «Kɔnɔ n tan Alatala na gɛ n ma wali birin nakamalide Siyoni geya fari nun Darisalamu, n fama nɛ n ya rafindide Asiriya mangɛ ma, n a xa yɛtɛ igboya sare ragbilen a ma, \v 13 barima a luma a fala ra, \q ‹N bara yi birin naba n yɛtɛ sɛnbɛ ra, \q n ma fahaamui nan a niya duniɲa bɔxi birin xa lu n yi ra, \q n bara sie xa naafuli tongo n yɛtɛ bɛ, \q n bara nɔ mangɛ birin na, n findixi mangɛ sɛnbɛma nan na. \q \v 14 N bara n bɛlɛxɛ itala sie xa bannaya tagi, \q n fa naafuli tongo alɔ mixi xɔni xɛlɛe bama a tɛɛ kui ki naxɛ. \q Mixi yo mu nɔ tɔnyi dɔxɔde n ma.›» \b \q \v 15 «Bera kole a yɛtɛ matɔxɔma a rawalima bɛ? \q Sɛra a yɛtɛ matɔxɔma kamudɛri bɛ? \q Bɔnbɔ wuri nɔma mixi bɛlɛxɛ ratede? \q Luxusinyi nɔma mixi bɔnbɔde? \q \v 16 Na kui Alatala Sɛnbɛma fama nɛ a xa sɔɔri xungbee xɔside, \q a fa e gan tɛ xɔrɔxɔɛ ra. \q \v 17 Isirayila Marigi Alatala luma nɛ alɔ tɛ sɛniyɛnxi, \q naxan e xa tunbe nun baagi birin ganma lɔxɔ keren. \q \v 18 Isirayila xa fɔtɔnyi nun a xa xɛe xun fama nɛ kanade alɔ furema naxan na xɔsife. \q \v 19 Dimɛdi yati nɔma a xa wuri bili dɔnxɔɛe kɔntide naxee luma a xa fɔtɔnyie kui.» \s Isirayila mixi dɔnxɔɛe \q \v 20 Na lɔxɔɛ Isirayila mixi dɔnxɔɛe mu e xaxili tima mixie ra sɔnɔn, \q naxee nu bara nɔ e ra. \q Yaxuba bɔnsɔɛ e xaxili tima Alatala nan na, \q naxan findixi Isirayila xa Sɛniyɛntɔɛ ra. \q \v 21 Yaxuba bɔnsɔɛ mixi dɔnxɔɛe fama nɛ gbilende Ala Sɛnbɛma ma. \q \v 22 Isirayila, hali i xa ɲama sa gbo nɛ \q alɔ mɛyɛnyi naxan na baa dɛ ra, \q dondoronti nan tun gbilenma e xɔnyi. \q Alatala bara natɛ tongo tinxinyi kui Isirayilakae sɔntɔfe ra. \q \v 23 Alatala Sɛnbɛma fama nɛ na natɛ rakamalide bɔxi birin kanafe ra. \b \q \v 24 Na kui Alatala Sɛnbɛma bara yi masenyi ti, a naxɛ, \q «Wo tan, n ma ɲama naxan sabatixi Siyoni, \q hali wo mu gaaxu Asiriyakae ya ra, \q naxee na wo bɔnbɔfe luxusinyi nun wuri ra, \q alɔ Misirakae nu a rabama ki naxɛ. \q \v 25 A gbe mu luxi n ma xɔnɛ xa gbilen wo fɔxɔ ra, \q a fa e tan xun nakana.» \b \q \v 26 Alatala Sɛnbɛma fama nɛ a xa luxusinyi itede e xili ma, \q alɔ a naxan naba Madiyankae xa mangɛ Orebi ra. \q A fama nɛ a xa yisuxuwuri itede baa xun ma, \q alɔ a raba Misira bɔxi ma ki naxɛ. \q \v 27 Na lɔxɔɛ Ala wo xa kote binye bama nɛ wo tunki ma e naxan saxi wo xun ma. \q Wo xun nakelima nɛ han na kote birin ba wo xun ma. \b \q \v 28 Wo yaxuie soma nɛ Ayata, e dangi Migiron ra, e kote nde lu Mikimasi. \q \v 29 E dangima mɛnni nɛ, e yonkin Gebali. \q Gaaxui Ramakae suxuma nɛ, \q mixie e gima nɛ Sɔlu xa bɔxi ma Gibeya. \q \v 30 Bati Galimukae na wafe. \q «Layisakae, wo xa wo tuli mati. \q Anatɔtikae, wo makinikini.» \q \v 31 Madamenakae na yesenfe, \q Gebimikae na e nɔxunfe. \q \v 32 Na lɔxɔɛ na yaxuie danma Nobo nɛ, \q e e bɛlɛxɛ ramaxa Siyoni geya xili ma Darisalamu. \b \q \v 33 Marigi Alatala Sɛnbɛma mato, \q a na wuri bili salonyi bolonfe sɛnbɛ ra. \q A na wuri bili itexi rabirafe bɔxi ma. \q \v 34 A fama nɛ Liban fɔtɔnyi belebele fɔnde a xa bera ra. \c 11 \s Al Masiihu xa mangɛya \q \v 1 Salonyi nde bulama nɛ Yisayi bɔnsɔɛ ma, \q a sanke a niyama nɛ a xa bogi fanyi ramini. \q \v 2 Alatala Xaxili goroma nɛ a ma, \q a findi fahaamui, kolonyi, marasi, sɛnbɛ, nun Ala yaragaaxui ra. \q \v 3 A sɛɛwama nɛ Alatala xa yaragaaxui kui. \q A mu kiiti sama fe toxi xa na mu a ra fe mɛxi tun xa ma. \q \v 4 A misikiinɛe makiitima nɛ tinxinyi ra, \q a natɛ fanyi tongo setaree bɛ. \q A duniɲa makiitima nɛ a xɔrɔxɔɛ ra, \q a yaamari fi mixi ɲaaxie xa sɔntɔ. \q \v 5 A fe birin nabama tinxinyi nan na, \q a xa laayidi mu kanama feo. \b \q \v 6 Na lɔxɔɛ, wulai bare nun yɛxɛɛ luma nɛ yire keren, \q xulumase nun si, ninge yɔrɛ nun yɛtɛ, \q e birin luma nɛ yire keren, \q dimɛdi nde fa e dɛ madon. \q \v 7 Ninge nun baratɛ e dɛ madonma nɛ yire keren, \q e xa die sa yire keren. \q Yɛtɛ nun ninge birin fama sɛxɛ nan donde. \q \v 8 Na lɔxɔɛ diyɔrɛ berema nɛ tanbalunbe ra, \q dimɛdi a bɛlɛxɛ raso sagale yili kui. \q \v 9 Fe xɔrɔxɔɛ yo mu sɔtɔma n tan Alatala xa geya sɛniyɛnxi fari, \q duniɲa birin n kolonma nɛ alɔ yɛxɛe baa kolonma ki naxɛ. \b \q \v 10 Na lɔxɔɛ, Yisayi bɔnsɔɛ findima tɔnxuma nan na si birin bɛ, \q e fa e xun ti a ra binyɛ kui. \b \q \v 11 Na lɔxɔɛ, Alatala man a xɔnyɛ italama nɛ \q a xa ɲama dɔnxɔɛ rakisife ra, \q naxee nu luma Asiriya, Misira, Patirosi, Kusi, Elama, Sinara, Xamata, nun baa surie ma. \q \v 12 A tɔnxuma masenma nɛ si birin bɛ. \q A Isirayila nun Yudaya mixie malanma nɛ, \q naxee nu rayensenxi duniɲa tunxun naani ma. \q \v 13 Efirami bɔnsɔɛ xa tɔɔnɛ ɲɔnma nɛ, \q Yuda bɔnsɔɛ xa gere masofe fan ɲɔnma nɛ. \q Efirami bɔɲɛ xinbelima nɛ Yudaya mabiri, \q Yudaya fan gere luma nɛ. \q \v 14 E lanma nɛ Filisitakae gerefe ma sogetede mabiri, \q e e yaxuie fan gere naxee na sogegorode mabiri. \q E nɔma nɛ Edonkae nun Mowabakae ra, \q Amonikae fan lu e sagoe. \q \v 15 Alatala baa itaxun nɛ a xa ɲama bɛ e to keli Misira bɔxi ma. \q A Efirati xure fan itaxunma nɛ a xa foye magaaxuxi ra, \q a fa findi kira ra, ɲama naxee igirima e xaraxi ra. \q \v 16 Alatala kira fima nɛ a xa ɲama dɔnxɔɛ ma, \q alako e xa keli Asiriya, alɔ e benbae Isirayilakae mini Misira bɔxi ra ki naxɛ. \c 12 \s Marakisi Mangɛ xa matɔxɔɛ \q \v 1 Na lɔxɔɛ wo fama nɛ a falade, \q «Muxu bara i tan Alatala matɔxɔ. \q I nu bara xɔnɔ muxu ma, \q kɔnɔ i xa xɔnɛ bara gbilen muxu fɔxɔ ra, \q i fa muxu madundu. \q \v 2 Muxu Rakisima nan na Ala ra. \q Muxu bara la i ra, sese mu muxu magaaxuma sɔnɔn, \q barima i tan Alatala nan na muxu sɛnbɛ ra, \q i tan nan na muxu xa kisi ra. \q Na bara a niya muxu xa bɛɛti ba i matɔxɔfe ra.» \b \q \v 3 Wo fama nɛ ye bade kisi dulonyi kui sɛɛwɛ ra. \q \v 4 Na lɔxɔɛ, wo fama nɛ a falade, \q «Wo xa Alatala matɔxɔ, \q wo xa a xili masen duniɲa bɛ, \q wo xa a xa wali fanyie fala ɲamanɛ ma. \q \v 5 Wo xa Alatala matɔxɔ bɛɛtie ra a xa kaabanakoe xa fe ra. \q Wo xa duniɲa birin nakolon a xa nɔrɛ ra. \q \v 6 Wo tan Siyonikae, wo xa wo xui ramini sɛɛwɛ ra, \q barima Isirayila xa Sɛniyɛntɔɛ sɛnbɛ gbo wo tagi!» \c 13 \s Babilɔn xa fe raɲɔnyi \p \v 1 Alatala xa masenyi Amosi xa di Annabi Esayi bɛ Babilɔn xili ma. \q \v 2 Wo tɔnxuma raba geya fari, \q wo wo xui rate e yamarife ra, \q e xa kuntigie xa naadɛe igbusan. \q \v 3 N bara yaamari fi n ma mixi sugandixie ma, \q n bara n ma ɲalamae xili n ma xɔnɛ masende xunnakeli kui. \b \q \v 4 Ɲama xui wunduma geyae fari, \q ɲamae na e malanfe naa. \q Mangɛ Alatala na a xa sɔɔrie xilife gere ma, \q \v 5 e kelixi yire makuye koore baanyi. \q Alatala nun a xa mixie fama nɛ yi bɔxi ɲaxankatade a xa xɔnɛ kui. \b \q \v 6 Wo xa gbelegbele tɔɔrɛ kui, \q barima Alatala xa lɔxɔɛ bara makɔrɛ, \q a na fafe alɔ gbaloe naxan kelixi Ala Sɛnbɛma ma. \q \v 7 Mixie sɛnbɛ ɲɔnma nɛ, \q limaniya ba e bɔɲɛ ma. \q \v 8 Gaaxui nun tɔɔrɛ nɔma nɛ e ra, \q e e kutun xɔnɛ bɛ alɔ ginɛ di furi na keli a ra. \q Gaaxui belebele toma nɛ e yatagie ma. \b \q \v 9 Alatala xa lɔxɔɛ xɔrɔxɔɛ na fafe, \q a fama nɛ a xa xɔnɛ ra naxan bɔxi xun nakanama, \q naxan yunubitɔɛe sɔntɔma. \q \v 10 Tunbuie xa yanbɛ ɲɔnma nɛ, \q soge ifɔɔrɔma nɛ, kike mu yanbama sɔnɔn. \q \v 11 N duniɲa ratɔnma nɛ a xa fe ɲaaxi xa fe ra, \q n yunubitɔɛ ɲaxankata e xa yunubie xa fe ra. \q N yɛtɛ igboe xun nakanama nɛ, \q n funmalae xa nɔɛ rabira. \q \v 12 N adamadie xurunma nɛ, \q alɔ xɛɛma fanyi xurunma ki naxɛ. \q \v 13 N tan Mangɛ Alatala, \q n koore nun bɔxi rasɛrɛnma nɛ n ma xɔnɛ kui. \q \v 14 Mixie luma nɛ e gi ra alɔ bole naxan na wula i, \q e lu alɔ xuruse kantama mu naxan fɔxɔ ra. \q E gbilenma nɛ e xɔnyi e kelixi dɛnnaxɛ. \q \v 15 E naxee suxuma kira ra, e fama nɛ e sɔxɔde tanbɛ ra, \q e fa faxade santidɛgɛma ra. \q \v 16 E xa die sɔntɔma nɛ a ɲaaxi ra e ya xɔri, \q e xa banxie kasara, e xa ginɛe masa e ya xɔri. \b \q \v 17 N na birin nabama Medekae nan saabui ra, \q gbeti nun xɛɛma mu naxee madaxuma. \q \v 18 E xa xalie fonikee rabirama nɛ, \q e mu kinikinima diyɔrɛe ma, \q e mu kinikinima dimɛdie ma. \q \v 19 Alatala nan Babilɔn xa fe xun nakanama, \q alɔ a rabaxi Sodoma nun Gomora ra ki naxɛ. \q Babilɔn, naxan xa nɔrɛ gbo duniɲa ma, \q a birama nɛ a xa yɛtɛ igboɲa kui. \q \v 20 Mixi yo mu sabatima mɛnni sɔnɔn. \q Hali biyaasilae nun xuruse dɛmadonyie mu yonkinma naa. \q \v 21 Wulai subee gbansan nan luma naa. \q Wulai baree nun xundie nan xima naa banxi kanaxie kui. \q Wulai sie toma nɛ naa tuganfe ra. \q Sikɔtɛ toma nɛ naa e tuganma. \q \v 22 Xulumasee nan luma e xui ramini ra mangɛ banxie kui, \q wulai baree e ɲɛrɛ na longori birin. \q Babilɔn ɲaxankata tɛmui bara a li, \q a gbe mu luxi sɔnɔn. \c 14 \s Babilɔn xa ɲaxankatɛ \p \v 1 Alatala kinikinima nɛ Yaxuba bɔnsɔɛ ma, a fa e rasabati e xɔnyi Isirayila bɔxi ma. Xɔɲɛe fan kafuma nɛ e ma, e lu lanyi kui Yaxuba bɔnsɔɛ ya ma. \v 2 Sie e malima nɛ sabatide e xɔnyi, na sie fa findi Isirayila xa konyie ra. Mixi naxee nu bara e suxu, e tan yati bara findi Isirayila xa konyie ra. \p \v 3 Alatala na malabui fi wo ma wo xa tɔɔrɛ nun fe xɔrɔxɔɛ xa fe ra tɛmui naxɛ, a fa wo ramini wo xa konyiɲa wali xɔrɔxɔɛ kui naxan nu bara dɔxɔ wo ma, \v 4 wo fama nɛ yi masenyi tide Babilɔn mangɛ bɛ, \q «Munse ɲaxankatɛ kanyi ralɔɛxi? \q A tɔɔrɛ naxan dɔxɔxi mixie ma, na ɲɔnxi di? \q \v 5 Alatala bara mixi ɲaaxi xa wuri bɔnbɔ ti se ibolon, \q a bara mangɛ kobi xa munyaati igira, \q \v 6 naxan nu ɲamae bɔnbɔma a xa bɔɲɛ te ra, naxan mu danma \q naxan nu nɔɛ dɔxɔma ɲamanɛe ma a xa xɔnɛ kui.» \b \q \v 7 «Yakɔsi duniɲa na malabui nun xaxilisa nan kui fa, \q birin na e xui itefe sɛɛwɛ kui. \q \v 8 Hali wuri bili naxee na Liban, e na ɲɛlɛxinfe i xa fe danyi ra, e nu fa a fala, \q ‹Kafi i bira, mixi yo mu muxu fɔnma sɔnɔn.› \q \v 9 Aligiyama na a yailanfe i fafe ra. \q Kuntigie furee rakelima nɛ i ya ra aligiyama dimi kui, \q si mangɛe birin nakelima nɛ e xa kibanyie kui, \q \v 10 i rasɛnɛfe yi wɔyɛnyi ra, \q ‹I fan sɛnbɛ bara kana alɔ muxu tan, \q won birin bara lu yire keren. \q \v 11 I xa yɛtɛ igboya bara ragoro gaburi kui, \q i xa sigie bara dundu, kulie bara lu i xa sade ma.›» \b \q \v 12 «I bara bira kelife koore ma, \q i tan naxan nu yanbama alɔ subaxɛ looloe. \q E bara i rabira bɔxi, i tan naxan nu nɔxi ɲamanɛe ra. \q \v 13 I nu a fala nɛ i bɔɲɛ kui, \q ‹N tan tema nɛ han ariyanna, \q n findi naa mangɛ ra, n dɔxɔ n ma kibanyi kui \q malanyi ya ma naxan nabama na geya sɛniyɛnxi fari. \q \v 14 N tema nɛ nuxui fari, n lu alɔ Ala Sɛnbɛma.›» \b \q \v 15 «Kɔnɔ i xa nate bara kana, e bara i ragoro kelife koore ma han gaburi kui, \q i xa lu yili tilinxi kui aligiyama. \q \v 16 Faxa mixi naxee i toma naa, \q nee e ya banbanma nɛ i ra, e fa a maɲɔxun, \q ‹Yi nan findixi na mixi ra naxan nu duniɲa imaxama, \q naxan nu mangɛya kanama, \q \v 17 naxan nu duniɲa findima gbengberenyi ra a xa taae kanafe ra, \q naxan nu tondima a xa geelimanie bɛɲinde?›» \b \q \v 18 «Ɲamanɛ mangɛe birin nagataxi e xa gaburi binyɛ nan kui, \q \v 19 kɔnɔ i tan mu ragataxi i xa gaburi kui, \q alɔ salonyi naxan sɛgɛma wuri ma, \q alɔ sɔɔri naxan faxaxi santidɛgɛma ra a lu a booree furee ya ma, \q e birin fa goro aligiyama yili kui. \q \v 20 Binyɛ yo mu luma i xa ɲɔn fe kui alɔ e tan, \q barima i bara i xa bɔxi tuxunsan, i bara i xa ɲama sɔntɔ.» \b \q «Mixi ɲaaxi xa die xili nɛɛmuma nɛ duniɲa ra. \q \v 21 E xa die kɔn xa raxaba e babae xa yunubie xa fe ra, \q e naxa e ikeli fa, e bɔxi sɔtɔ e taae tima dɛnnaxɛ. \q \v 22 N tan Alatala Sɛnbɛma kelima nɛ e xili ma, \q n Babilɔn xili nun a bɔnsɔɛ dɔnxɔɛ raɲɔnma nɛ, \q e xa di yo mu luma naa. \q \v 23 N e xɔnyi findima xundi yire nan na ye ɲaaxi luma dɛnnaxɛ. \q N nee xun nakanama feo.» \q Alatala Sɛnbɛma xa masenyi nan na ki. \s Asiriya xa ɲaxankatɛ \q \v 24 Mangɛ Alatala bara a kali yi masenyi ra, \q «N natɛ naxan tongoxi a fama kamalide, \q n waxɔnfe mu kanama. \q \v 25 N Asiriya butuxunma nɛ n ma bɔxi kui, \q n e boronma nɛ n ma geyae fari. \q E xa nɔɛ bama nɛ n ma ɲama fari, \q n e xa kote bama nɛ n ma mixie xun.» \b \q \v 26 Natɛ nan na ki naxan tongoxi duniɲa birin xili ma. \q Alatala Sɛnbɛma bɛlɛxɛ nan na ki, \q a naxan italaxi ɲamanɛe birin xili ma. \q \v 27 Alatala bara na natɛ tongo. Nde na kanama? \q Alatala nan bɛlɛxɛ italaxi. Nde na isoma? \s Filisita xa ɲaxankatɛ \p \v 28 Mangɛ Axasi faxa ɲɛ naxan na, Ala yi masenyi nan ti, \q \v 29 «Filisitakae, wo naxa sɛɛwa wo yaxuie birafe ra. \q Kelife bɔximase nde ma, bɔximase gbɛtɛ nan barima, \q naxan xulun, a xɔnɔ na singe bɛ. \q \v 30 Na kui, misikiinɛe fama nɛ balode, \q tɔɔrɔmixie malabuma nɛ xaxilisa kui, \q kɔnɔ wo tan Filisitakae, n wo faxama nɛ kaamɛ ra, \q n wo bɔnsɔɛ dɔnxɔɛ sɔntɔma nɛ. \q \v 31 Wa xui xa mini wo ya ma, limaniya xa ba wo yi! \q Tuuri fɔɔrɛ na tefe kɔɔla biri ra, \q sɔɔri yo mu baxi e ra.» \b \q \v 32 Yaabi mundun fima sie xa xɛɛrae ma? \q E a falama nɛ, «Alatala nan Siyoni xa fe mabanbanxi, \q a a xa ɲama tɔɔrɔxi kanta.» \c 15 \s Mowaba xa ɲaxankatɛ \q \v 1 Masenyi nan ya Mowaba xa fe ra: \q A xa taa Ari xun bara rakana kɔɛ keren kui. \q A xa taa Kiri xun bara rakana kɔɛ keren kui. \q \v 2 Dibonkae sigama nɛ wade e xa kuyee yire. \q Mowabakae na wafe e xa taae Nebo nun Medeba xa fe ra, \q e e xunyi bii, e e dɛ xabee maxaba sunnunyi kui. \q \v 3 E ɲɔnyi dugie ragoroma e ma kira ra. \q E birin wama nɛ e xui itexi ra e xa banxie kɔn na nun e xa taa malandee kui. \q \v 4 Xɛsibɔnkae nun Eleyalekae na gbelegbelefe, \q e wa xui sa mɛma han Yahasi taa kui. \q Mowaba sɔɔrie na gbelegbelefe na nan ma, \q limaniya bara ba e yi ra. \b \q \v 5 N bɔɲɛ fan na wafe Mowabakae xa fe ra. \q E xa mixie e gima nɛ han Sowari taa, han Egelati Selisiya taa. \q E tema nɛ wa ra Luxiti, \q e wa Xoronayimi kira ra, \q \v 6 barima Nimirin xure bara xɔri, \q fiilie bara xara, sansie bara kana, burɛxɛ xinde yo mu na sɔnɔn. \q \v 7 Na bara a niya e xa e xa se dɔnxɔɛe xanin konde yire xure fɛ ma. \q \v 8 Mowaba wa xui mɛma nɛ naaninyie ra, \q han Egelayimi, han Beera Elimi. \q \v 9 Dimɔn xuree ragbeelixi wuli ra, \q kɔnɔ n mu gɛxi sinden. \q Gbaloe dinma nɛ Mowabakae birin na, \q naxee e gima, nun naxee luma e xa bɔxi ma. \c 16 \s Mowabakae dɛmɛri fenfe Darisalamu \q \v 1 Wo xa yɛxɛɛ kontonyi nde rasanba bɔxi mangɛ xɔn ma, \q kelife Sela naxan na Mowaba wula i, han Siyoni geya tofanyi. \q \v 2 Mowaba ginɛe e gima nɛ Arinon xure igiridee, \q kɔnɔ e luma nɛ alɔ xɔni naxee kerixi e tɛɛ kui. \q \v 3 Mowabakae naxɛ, «Darisalamukae, wo xa wo bore to, \q wo xa natɛ nde tongo muxu xa fe ra. \q Wo xa muxu nɔxun wo xɔnyi, \q wo naxa muxu yanfa won yaxuie ma. \q \v 4 Wo xa Mowabakae ratanga kasarati ma, \q naxee kantari fenma wo xɔnyi, wo xa e makanta.» \b \q Kasarati fama sigade, \q a xa natɛ mu kamalima bɔxi kanafe ra. \q \v 5 Mangɛ kibanyi fama nɛ mabanbande dugutɛgɛya ra. \q Tinxintɔɛ nde naxan fatanxi Dawuda bɔnsɔɛ ra, \q naxan kiiti sama nɔndi ra tinxintɔɛe bɛ, \q a fama nɛ a magorode a xa kibanyi kui. \b \q \v 6 Muxu bara Mowabakae xa yɛtɛ igboɲa kolon. \q A ɲɔxɔ a ma a fisa mixi birin bɛ. \q A a yɛtɛ matɔxɔma tɛmui birin, \q kɔnɔ nɔndi yo mu na na matɔxɔɛ kui. \q \v 7 Yakɔsi Mowabakae na wafe e xa bɔxi xa fe ra, \q e na sunnunyi kui Kire Xareseti xa daxamui kanɛ xa fe ra. \q \v 8 Xɛsibɔn nun Sibima wɛni bilie bara kana. \q Ɲamanɛ mangɛe bara nee birin kana, \q naxee nu sigama Yaasɛri taa mabiri, han gbengberenyi ma, han baa dɛ ra. \q \v 9 Na kui n fan wama nɛ Yaasɛri sɛɛti ma Sibima wɛni xɛ xa fe ra. \q N yaye Xɛsibɔn nun Eleyale lima nɛ, \q barima wo mu sɛɛwɛ xui raminima sɔnɔn wo xa xɛe nun wo xa wɛni bogie xa fe ra. \q \v 10 Sɛɛwɛ xui bara ɲɔn wo xa sansi yiree. \q Ɲɛlɛxin xui mu mɛma wo xa wɛni xɛe yire sɔnɔn. \q Wɛni yailanmae mu wɛni bogi bunduma sɔnɔn, \q e mu ɲɛlɛxin sigi sama na wali xa fe ra. \q \v 11 N bɔɲɛ na tɔɔrɔfe Mowaba xa fe ra, \q n sondonyi na wafe Kiri Xareseti xa fe ra. \q \v 12 Mowabakae bara mini sigafe ra e xa kuyee yire, \q e xa sa e xa alae makula, \q kɔnɔ na fan findima fe fufafu nan na. \b \p \v 13 Alatala xa masenyi nan na ki Mowaba xa fe ra, naxan masenxi tɛmui dangixi. \v 14 Kɔnɔ yakɔsi Alatala naxɛ, «Beenun ɲɛ saxan xa kamali, alɔ a kamalima walikɛ bɛ a xa lanyi kui ki naxɛ, Mowabakae xa xunnakeli ɲɔnma nɛ, a xa ɲama mabere. Mixi dondoronti nan natangama gbaloe ma.» \c 17 \s Damasi xa ɲaxankatɛ \p \v 1 Masenyi nan ya Damasi xa fe ra: \q Damasi taa xun nakanama nɛ. \q \v 2 Aroweri taae rabɛɲinma nɛ, \q e findi fiili ra xuruse dɛ madonma dɛnnaxɛ. \q Mixi yo mu luma naa naxan xurusee tɔɔrɔma. \q \v 3 Efirami taa makantaxi xun nakanama nɛ. \q Damasi mu findima mangataa ra sɔnɔn. \q Arami mixi dɔnxɔɛe luma nɛ alɔ Isirayilakae. \b \q \v 4 «Na lɔxɔɛ Yaxuba xa dariyɛ xurunma nɛ, \q a fate xɔsima nɛ. \q \v 5 A luma nɛ alɔ xɛɛ xaba tɛmui Refa gulunba kui. \q Sansie tixi, e xabamae fa e xaba. \q \v 6 Bogi keren keren nan luma a sansi kɔn na, \q alɔ Oliwi bogi keren keren luma a bili kɔn na ki naxɛ, \q firin xa na mu a ra saxan lu a kɔn na, \q naani xa na mu a ra suuli to salonyi keren ma.» \q Isirayila Marigi Alatala xa masenyi nan na ki. \p \v 7 Na lɔxɔɛ mixie fama nɛ Daali Marigi tode, naxan findixi Isirayila xa Sɛniyɛntɔɛ ra. \v 8 E mu e ya rafindima kuyee ma sɔnɔn, e bɛlɛxɛ naxee yailanxi. E mu sigama surayi gande e xa wuri masolixie yire, e bɛlɛxɛ sole naxee rafalaxi. \p \v 9 Na lɔxɔɛ e xa taa sɛnbɛmae rabɛɲinma nɛ, e findi fɔtɔnyi ra geya fari, alɔ Amori xa taae rabɛɲin ki naxɛ Isirayilakae ya ra. A birin kanama nɛ. \q \v 10 Wo bara nɛɛmu wo Rakisima Ala ma, \q naxan findixi wo kantama ra. \q Wo bara sansi fanyi si naxan kelixi yire makuye. \q \v 11 Wo to e si, e naxa bula wo ya xɔri na kuye iba gɛɛsɛgɛ. \q E naxa fuga keren na, kɔnɔ a xaba tɛmui wo mu bogi yo toma naa. \q Wo luma tɔɔrɛ nan tun kui. \b \q \v 12 Ɲaxankatɛ xungbe nan na ki. \q Ɲama gbegbe na wundufe alɔ baa mɔrɔnyi, \q e na sɔnxɔɛ ratefe alɔ susui belebele. \q \v 13 Kɔnɔ hali e wundu, \q e e gima nɛ Alatala xa xaaɲɛ ya ra, \q e siga yire makuye alɔ foye maale lagi xaninma ki naxɛ, \q alɔ foye sɛxɛ xaninma ki naxɛ geyae fari, \q alɔ turunnaadɛ xube rakelima ki naxɛ. \q \v 14 E fama gere ra nunmare tɛmui nɛ, \q kɔnɔ beenun kuye xa iba, sese mu luma naa sɔnɔn. \q Naxee dusuma won xun na, e fu won ma, \q nee xa fe rabama na ki nɛ. \q Naxee baganma won ma, e won ma naafuli tongo, e xa fe raɲɔnma na ki nɛ. \c 18 \s Kusi xa ɲaxankatɛ \q \v 1 Wo tan naxee na Kusi xuree naakiri ma, \q xɔni gabutenyi xui mɛma dɛnnaxɛ, \q \v 2 naxee xɛɛrae xɛɛma kunkui kui baa ma. \b \q N tan bara xɛɛrae xulunxie xɛɛ na si ma, \q si bɔnsɔɛ kuye rayabuxi, \q naxan magaaxu kabi e fɔlɛ gere xa fe ra, \q naxan sabatixi bɔxi ma xure wuyaxi na dɛnnaxɛ. \b \q \v 3 Wo tan duniɲa mixi birin, naxee sabatixi wo xa bɔxi ma, \q wo na tɔnxuma to geya fari, wo wo ya ti na ra. \q Wo na sare xui mɛ, wo wo tuli mati na ra, \q \v 4 barima Alatala yi nan masenxi n bɛ, a naxɛ, \q «N magoroxi n xɔnyi xaxilisa kui, \q alɔ wuyenyi luxi sansi ma sogofure tɛmui ki naxɛ, \q alɔ nuxui na ti xɛ xun ma ɲɛmɛ ra.» \q \v 5 Beenun sansi xaba tɛmui xa a li, \q sansi na gɛ fugade, kɔnɔ a bogi mu minixi sinden, \q Alatala fama nɛ sansi fuge bolonde finɛ ra, \q a fa salonyie yati masɛgɛ. \q \v 6 A bogi nan luma xɔnie nun wulai sube bɛ, \q e naxan donma sogofure nun ɲɛmɛ ra. \q \v 7 Na tɛmui si sɛnbɛma nde fama nɛ hadiya ra Mangɛ Alatala bɛ, \q si bɔnsɔɛ kuye, rayabuxi, \q naxan magaaxu yire birin, \q naxan xa xui fala xɔnɔ. \q E fama na hadiya ra Siyoni geya nan fari, \q Alatala Sɛnbɛma xili matɔxɔma dɛnnaxɛ. \c 19 \s Misira xa ɲaxankatɛ nun e xa kisi \q \v 1 Ɲaxankatɛ na Misira bɛ. \q Alatala na fafe Misirakae xili ma nuxui fari. \q E xa kuyee na sɛrɛnfe a ya ra, \q gaaxui bara lu e bɔɲɛ ma. \b \q \v 2 N Misirakae radinma nɛ e boore ra, \q kankan nu fa a ngaxakerenyi nun a dɛ fan boore gere taa nun mangɛya xa fe ra. \q \v 3 Limaniya bama nɛ Misirakae yi ra, \q n e xa natɛ birin kana nɛ e ra. \q E marasi fenma nɛ e xa alae ra, \q e e benba faxaxie maxandi sematoee nun duuree saabui ra. \q \v 4 N Misirakae soma nɛ mangɛe yi ra naxee xa fe maxɔrɔxɔ, \q naxee xa yaamari findi tɔɔrɛ ra ɲama bɛ. \q Alatala Sɛnbɛma xa masenyi nan ya. \b \q \v 5 Baa nun xuree ye xɔrima nɛ. \q \v 6 Ye naxan luma xureguli, a bɔrɔma nɛ, a xiri ɲaaxi fa te. \q Sansi birin naxee na xure dɛ ra e lisima nɛ. \q \v 7 Hali naxee na Nili xure xungbe dɛ ra, a soma baa ma dɛnnaxɛ, e fan lisima nɛ. \q Xɛ naxee na xure dɛ ra, e xarama nɛ, foye fa a birin xanin. \q \v 8 Yɛxɛ suxui birin wama nɛ, \q naxee kɔnyi nun yɛlɛ wolima xure ma. \q \v 9 Naxee gɛsɛ rawalima, e fan luma nɛ tɔɔrɛ kui, limaniya ba e yi ra. \q \v 10 Naxee dugie rawalima, e xun nakanama nɛ, e bɔɲɛ raɲaaxu e ma. \b \q \v 11 Sowan mangɛe mu sese fahaamuma, \q Firawuna xa marasie mu xaxili fanyi yo sɔtɔxi yi fe kui. \q Mixi a falama di Firawuna bɛ, \q «Muxu tan findixi lɔnnilae nan na, \q mangɛ forie xa die nan muxu ra?» \q \v 12 Wo xa lɔnnilae na minden? \q E xa wo rakolon Mangɛ Alatala fama naxan nabade Misira ra. \q \v 13 Sowan mangɛe findixi xaxilitare nan na, \q Nofa mangɛe mu gɛxi fahaamui sɔtɔde. \q Misira bɔnsɔɛ yareratie na Misirakae ralɔɛfe nɛ. \q \v 14 Marigi bara e xaxili ya iso, \q alako e xa Misirakae ralɔɛ e xa fe birin kui, \q e fa lu alɔ siisila naxan birama a xa bɔxunyi ma. \q \v 15 Misirakae mu nɔma sese ra e xa mangɛe nun e xa kuntigie saabui ra. \p \v 16 Na lɔxɔɛ Misirakae na Mangɛ Alatala xa sɛnbɛ to, e sɛrɛnma nɛ gaaxui kui alɔ ginɛe. \v 17 Yudaya xili nan fama Misirakae magaaxude a ɲaaxi ra, fe ma Alatala Sɛnbɛma naxan natɛxi e xili ma. \p \v 18 Na lɔxɔɛ taa suuli nan luma Misira bɔxi ma, naxee Kanaan xui falama, e man lu Alatala Sɛnbɛma yi ra. Na taa nde fama nɛ xilide Heresi. \p \v 19 Na lɔxɔɛ sɛrɛxɛbade keren luma nɛ Alatala bɛ Misira bɔxi tagi, tɔnxuma gɛmɛ fan tima nɛ a bɛ Misira naaninyi ra. \v 20 Na findima Alatala Sɛnbɛma xa tɔnxuma nun seedeɲɔxɔya nan na Misira bɛ. E na e xui rate Alatala ma, a marakisima xɛɛma nɛ e ratangade e xa ɲaxankatamae ma. \p \v 21 Na lɔxɔɛ Alatala a yɛtɛ masenma nɛ Misirakae bɛ, e fa a kolon Ala ra. E fama a batude sɛrɛxɛ nun sansi xɔri hadiya nan na, e kɛrɛ tongo a bɛ e naxan nakamalima. \v 22 Alatala gbaloe ragoroma nɛ Misirakae ma, kɔnɔ e na e yɛtɛ ragbilen a ma, Alatala man kinikinima nɛ e ma a xa hinnɛ ra. \p \v 23 Na lɔxɔɛ kira luma nɛ Misira nun Asiriya tagi. Asiriyakae sigama nɛ Misira, Misirakae fan siga Asiriya. E malanma nɛ yire keren Alatala batufe ra. \p \v 24 Na lɔxɔɛ Isirayila, Misira, nun Asiriya, barakɛ luma nɛ e saxanyi birin ma duniɲa. \v 25 Alatala Sɛnbɛma dubama nɛ e bɛ, a a masen, «Barakɛ xa lu n ma ɲama Misira ma, barakɛ xa lu n ma daalise Asiriya bɛ, barakɛ xa lu n kɛ tongoma Isirayila bɛ.» \c 20 \s Tɔnxuma Misira nun Kusi xa fe ra \p \v 1 Asiriya mangɛ Saragɔn to a xa sɔɔri mangɛ xɛ Asidodi taa gerede, a fa nɔ a ra, a a suxu, \v 2 Alatala naxa yaamari nde fi Amosu xa di Annabi Esayi ma. A naxɛ, «I xa i xa sunnunyi dugi nun i xa sankiri ba, i lu na ki fa.» Esayi naxa a rabatu, a fa a ɲɛrɛ a mageli ra. \p \v 3 Ɲɛ saxan to dangi, Alatala naxa a masen, «N ma konyi Esayi a ɲɛrɛxi a mageli nan na yi ɲɛ saxan bun ma tɔnxuma ki ma Misira nun Kusi xa fe ra. \v 4 Asiriya mangɛ fama Misiraka nun Kusika mixi suxuxie xaninde na ki nɛ. Dimɛdie nun forie birin sigama e mageli nan na yaagi kui. \v 5 Mixi naxee xaxili nu tixi Misira nun Kusi ra, e luma gaaxui nun yaagi nan kui. \v 6 Na lɔxɔɛ naxee nu sabatixi baa dɛ ra e a falama nɛ, ‹Fe mato naxan nabaxi Misirakae nun Kusikae ra. Muxu xaxili nu tixi e tan nan na e xa muxu ratanga Asiriya ma. Yakɔsi muxu fa ratangama di fa?›» \c 21 \s Babilɔn xa ɲaxankatɛ \p \v 1 Ɲaxankatɛ masenyi nan ya gbengberenyi bɛ naxan na baa dɛ ra. \q Mixi magaaxuxie na fafe alɔ turunnaadɛ \q kelife Negewi gbengberenyi ma fe xɔrɔxɔɛ kelima dɛnnaxɛ. \b \q \v 2 N bara laamatunyi magaaxuxi to. \q «Yanfante na yanfɛ tife, kasarati na kasarɛ tife. \q Elama, gere ti a bɛ. Mediya, a rabilin. \q N fama tɔɔrɛ dande Babilɔn findixi naxan saabui ra.» \b \q \v 3 «Na kui n fate yati na tɔɔrɔfe alɔ ginɛ di furi na keli a ra. \q N naxan to, n naxan mɛ, na bara n kaaba. \q \v 4 N bɔɲɛ na tɔɔrɔfe, n na sɛrɛnfe gaaxui kui. \q N nu na bɔɲɛsa mamɛfe alako n xa malabui sɔtɔ, \q kɔnɔ yakɔsi na bara findi fe magaaxuxi ra n bɛ.» \b \q \v 5 «Donse yailan, won xa won dɛgɛ yire keren. \q Sɔɔri yareratie wo wo xa kanta see yailan.» \q \v 6 Alatala a masen nɛ n bɛ, a naxɛ, \q «Yire makantɛ ti, alako a fe naxan toma a xa na masen wo bɛ. \q \v 7 A fama nɛ sɔɔrie tode firin firin na, soee, sofalee, nun ɲɔxɔmɛe fari. \q A xa e mato a fanyi ra.» \b \q \v 8 A mu bu, yire makantɛ naxa a xui ramini alɔ yɛtɛ xaaɲɛ, a falafe ra, \q «Lɔxɔ yo lɔxɔ n tima naa fe matode, \q kɔɛ yo kɔɛ n mamɛ tima naa. \q \v 9 N sɔɔri ragie toma fa ra firin firin na. \q E naxɛ, ‹Babilɔn bara bira, \q e xa kuyee birin saxi bɔxi ma xuntun xuntunyi ra.› \q \v 10 Wo tan n ma ɲama naxan bara bɔnbɔ alɔ maale naxan na lonyi ma, \q Isirayila Marigi Alatala Sɛnbɛma xa masenyi nan yi ki.» \s Duma xa ɲaxankatɛ \q \v 11 Ɲaxankatɛ na Dumakae bɛ. \q Mixi nde n xilima kelife Seyiri, a naxɛ, \q «Yire kantama, munse rabaxi yi kɔɛ ra? \q Munse dangixi naa?» \q \v 12 Yire kantama fa a yaabi, \q «Kuye na ibafe, kɔnɔ kɔɛ man soma nɛ. \q Xa wo wama na kolonfe, \q wo man xa fa n maxɔrin. \q Iyo, wo man xa fa.» \s Arabu xa ɲaxankatɛ \q \v 13 Ɲaxankatɛ na Arabue bɛ. \q Wo tan Dedanka naxee yonkinma kɔɛ ra Arabu wula i, \q \v 14 wo xa fa ye ra mixie bɛ ye xɔli na naxee ma. \q Temakae wo xa fa taami ra mixi bɛ \q \v 15 naxee na e gife santidɛgɛma ya ra naxan wama e faxafe, \q naxee na e gife xali ya ra naxan wama e sɔntɔfe. \p \v 16 Alatala yi nan masenxi n bɛ, «Ɲɛ keren nan tun luxi Kedari xa fe xa dan, alɔ walikɛ ɲɛ kɔntima ki naxɛ. \v 17 Kedari xa sɔɔrie xa xalie xurunma nɛ.» Alatala nan xui a ra, Isirayila Marigi Ala. \c 22 \s Darisalamu xa ɲaxankatɛ \q \v 1 Ɲaxankatɛ na gulunba bɛ toe tima dɛnnaxɛ. \q Munse a niyaxi wo birin texi wo xa banxie fari? \q \v 2 Singe wo nu xulunyi rabama, wo nu wo xui ite ɲɛlɛxinyi kui, \q kɔnɔ yakɔsi wo xa fe na di? \q Wo xa mixie mu faxa santidɛgɛma ra, \q e mu faxa gere kui. \q \v 3 Wo xa mangɛe nan tun e gixi e siga yire makuye. \q Mixi naxee luxi, nee bara suxu gere yo mu so. \q \v 4 Na kui n naxa a fala, «Wo n lu na, n xa wa a xɔrɔxɔɛ ra. \q Wo naxa kata n madundufe ra n ma ɲama xa kasarɛ ma.» \b \q \v 5 Alatala Sɛnbɛma xa lɔxɔɛ ya isoxi nan nu a ra, \q kasarɛ nun tɔɔrɛ nu gboxi tɛmui naxɛ gulunba kui toe tima dɛnnaxɛ. \q Tɛtɛ nu birama, sɔnxɔɛ nu tema geya fari. \q \v 6 Elamakae e xa xali sase gbakuma e ma, \q e nu sigama sɔɔri ragisee kui nun soe fari. \q Kirikae e xa wure lefae mabama. \q \v 7 Sɔɔri nu bara wuya wo xa gulunba fanyie kui, \q e nu wuya wo xa taa naadɛ ra. \q \v 8 Sese mu luxi wo nun wo yaxuie tagi sɔnɔn. \q Na lɔxɔɛ wo naxa geresosee tongo naxan nu nu mangɛ xa banxi kui. \q \v 9 Wo naxa a to yale gbegbe nu bara ti Dawuda xa taa tɛtɛ ma. \q Wo naxa ye ragata yire nde lanbanyi. \q \v 10 Wo naxa Darisalamu banxie mato, wo fa nde rabira alako wo xa tɛtɛ sɛnbɛ so. \q \v 11 Wo naxa ye ragatade yailan tɛtɛ firinyie tagi, \q ye sama naxan kui kelife ye ragatade fori. \q Kɔnɔ wo mu wo ya rafindixi Ala ma naxan nu bara na fori yailan. \q Wo mu la a yailanma ra naxan nu bara natɛ tongo na wali xa fe ra kafi a rakuya. \q \v 12 N Marigi Alatala nu bara xili ti na lɔxɔɛ ɲama xa wa sunnunyi kui, \q wo xa wo xunyie bi, wo xa sunnunyi dugi ragoro wo ma. \q \v 13 Kɔnɔ wo mu tin na ra, wo naxa xulunyi ti ɲɛlɛxinyi kui, \q wo ninge nun yɛxɛɛ faxa wo naxee donma, \q wo wɛni min a falafe ra, \q «Won xa won dɛge, won xa wo min, barima tina won faxama nɛ.» \q \v 14 Alatala Sɛnbɛma bara a masen n bɛ, a naxɛ, \q «Wo xa yi yunubi tan mu xafarima han wo faxa lɔxɔɛ.» \q Mangɛ Alatala xui nan yi ki. \b \p \v 15 N Mangɛ Alatala naxa a masen n bɛ, a naxɛ, \q «Siga mangɛ banxi xunyi Sebina yire, a fala a bɛ, \q \v 16 ‹I gbe na munse ra be? \q Nde na i bɛ be naxan a niyama i xa gaburi tofanyi ge yi geya fari? \q \v 17 A gbe mu luxi, Alatala xa i suxu, a xa i woli yire makuye. \q A i maxirima nɛ alɔ kote, \q \v 18 a i woli bɔxi belebele nde ma. \q I tan nun i xa sɔɔri ragise fanyie xa fe ɲɔnma mɛnni nɛ, \q i tan naxan i xa mangɛ bɔnsɔɛ rayaagi. \q \v 19 N i kerima nɛ i xa walide, \q n i tide bama nɛ i yi ra.›» \p \v 20 «Na lɔxɔɛ n Xilikiya xa di Eliyakimi xilima nɛ, a xa n ma wali raba. \v 21 N i xa mangɛ guba ragoroma nɛ a ma, n i xa bɛlɛti xiri a tagi, n fa i xa mangɛya fi a ma. A findima Darisalamukae nun Yudayakae baba nan na. \v 22 N Dawuda xa mangɛya saabi soma nɛ a yi ra. A na naadɛ nde rabi, mixi yo mu a balanma. A na naadɛ nde balan, mixi yo mu a rabima. \v 23 A fama nɛ binyɛ ra a baba bɔnsɔɛ bɛ. N a tima nɛ alɔ wuri di naxan banbanxi a fanyi ra banxi bili ma, \v 24 a baba bɔnsɔɛ xa fe birin gbakuma naxan na, fe xunxurie nun fe xungbee.» \p \v 25 Mangɛ Alatala man naxa a masen, «Kɔnɔ lɔxɔɛ nde na wuri di naxan nu banbanxi a fanyi ra banxi bili ma, a fama nɛ bolonde, a bira a nun fe naxan birin nu gbakuxi a ra.» Alatala xui nan na ki. \c 23 \s Tire xa ɲaxankatɛ \q \v 1 Ɲaxankatɛ na Tirekae bɛ. \q «Tarasisi kunkui kanyie, wo xa wo wa xui ite, \q barima Tire bɔxi xun bara rakana. \q Banxi mu luma naa sɔnɔn, \q wafu birin bara kana.» \q Sipirika ndee xa masenyi nan na ki. \b \q \v 2 Wo wo sabari, wo tan naxee sabatixi baa dɛ ra, \q wo tan naxee findixi yulɛe ra Sidɔn taa kui, \q wo tan naxee bara naafuli sɔtɔ yulɛya ra wafu dɛ saabui ra. \q \v 3 Baa bara a niya wo xa sansi xɔri sɔtɔ kelife Sixori. \q Daxamui naxan mini Nili xure dɛ ra, na nan findixi bannaya ra wo bɛ. \q Ɲamanɛe xa makiti xungbe raba nɛ wo xɔnyi. \b \q \v 4 Sidɔnkae, wo yaagi, \q wo tan naxee xa nɔɛ nu na baa xun ma. \q Xui nde minima kelife baa ma, a naxɛ, \q «N luxi nɛ alɔ di baritare, \q naxan mu di bari xɔnɛ kolon, \q naxan mu di yo barima, \q naxan mu di yo ramɔma, xɛmɛ xa na mu a ra ginɛ.» \q \v 5 Misirakae na na xibaaru mɛ Tire xa fe ra, \q e fama nɛ gaaxude. \b \q \v 6 Wo xa siga Tarasisi. \q Wo tan naxee na baa dɛ ra, wo xa wo wa xui ite. \q \v 7 Singe wo xa taa nu na ɲɛlɛxinyi nan kui, \q kɔnɔ yakɔsi nde wo xa mixie xaninxi yire makuye? \q \v 8 Nde yi natɛ tongoxi Tire xili ma, \q a tan naxan nu mangɛ tima, \q a tan naxan xa yulɛe nu findixi kuntigie ra, \q a tan naxan xa yulɛe nu binyaxi duniɲa birin ma? \q \v 9 Alatala Sɛnbɛma nan yi natɛ tongoxi, \q alako yɛtɛ igboya xa kana, \q xili xungbe kanyie xa magoro. \b \q \v 10 Tarasisikae, wo xa bɔxi rawali \q alɔ a rabama Nili xure dɛ ra ki naxɛ, \q barima Sidɔn nun Tire xa wafue mu na sɔnɔn. \q \v 11 Alatala bara a bɛlɛxɛ itala baa xun ma, \q a bara mangɛyae rasɛrɛn. \q A bara yaamari fi Fenisiya xa yire makantaxie xa kana. \q \v 12 A naxɛ, «I tan Sidɔn taa tofanyi, \q i mu luma bere ra sɔnɔn, \q e fama nɛ i xun nakanade feo. \q Hali wo wo gi Sipiri suri ma, \q wo mu bɔɲɛsa sɔtɔma. \q \v 13 Kalide bɔxi mato ba. E xun bara rakana. \q Asiriyakae bara sa wulai subee sagoe. \q E bara e xa yire makantaxie rabilin, \q e fa e gere han sese mu luxi sɔnɔn.» \b \q \v 14 «Tarasisi kunkui kanyie, wo xa wo wa xui ite, \q barima wo xa wafu makantaxi xun bara rakana.» \p \v 15 Tire luma nɛɛmui nan kui han ɲɛ tongo solofere, mangɛ keren xa bui xasabi. Ɲɛ tongo solofere raɲɔnyi, fe fama rabade Tire bɛ alɔ a falaxi sigi kui langoe ginɛ xa fe ra ki naxɛ, \q \v 16 «I tan langoe ginɛ, birin nɛɛmuxi naxan ma, \q i xa kɔra bɔnbɔ a fanyi ra taa kui, \q i xa sigi sa alako mixie xa ratu i xa fe ma.» \p \v 17 Ɲɛ tongo solofere raɲɔnyi, Marigi a ya rafindima nɛ Tire ma. A gbilenma nɛ a xa langoeɲa fori ma, a a yɛtɛ sa duniɲa mangɛyae birin sagoe kɔbiri xa fe ra. \v 18 Kɔnɔ a xa geeni fama rawalide Alatala xa fe nan kui. A mu nɔma na ragatade a yɛtɛ bɛ, a luma mixie nan bɛ naxee birama Alatala fɔxɔ ra, alako e xa donma fanyie nun baloe gbegbe sɔtɔ. \c 24 \s Duniɲa xa ɲaxankatɛ \q \v 1 Alatala fama nɛ duniɲa kanade, \q sese mu lu bɔxi ma sɔnɔn, \q adamadie yensenma nɛ. \q \v 2 Mixi birin luma tɔɔrɛ nan kui: \q sɛrɛxɛdubɛ nun ɲama, kuntigi nun konyi, \q ginɛ banxi kanyi nun konyi ginɛ, yulɛ nun saresoe, \q yefu ti nun setare, doni tongoe nun doni kanyi. \q \v 3 Duniɲa fama nɛ kanade, \q a isee birin ɲɔnma nɛ a ma. \q Alatala xui nan na ki. \b \q \v 4 Duniɲa tuxunsanma nɛ, a ixarama nɛ, \q kuntigie yati halakima nɛ. \q \v 5 Duniɲa mixie bara duniɲa kɔsɔ, \q e bara e kobe so sɛriyɛ ra, \q e Ala xa yaamarie matandi, \q e a xa saatɛ kana. \q \v 6 Na nan a ra Alatala duniɲa halakima, \q na kote dusu adamadie xun na, \q duniɲa mixie mu gbo sɔnɔn. \q \v 7 Xɛ xaba tɛmui sansie xurunma nɛ, \q xɛ xabae nimisa. \q \v 8 Sanbanyi nun kɔra xui danma nɛ, \q xulunyi yensen. \q \v 9 Mixie mu e sɛɛwama sigi xui ra, \q donse yati mu rafanma e ma. \q \v 10 Taa kanaxi luma na ki nɛ tun, \q a banxie birin balan. \q \v 11 Sɔnxɔɛ tema nɛ taa kui minse nun donse xa fe ra. \q Sɛɛwɛ bara ɲɔn, ɲɛlɛxinyi bara siga. \q \v 12 Sɔntɔɛ nan tun luma taa kui fa, \q taa naadɛ kana feo. \b \q \v 13 Na ɲaxankatɛ na ɲɔn duniɲa bɛndɛ fuɲi fari ɲamanɛe tagi, \q na luma nɛ alɔ oliwi bili naxan imaxama alako a bogie xa ba, \q na luma nɛ alɔ sansi tɔnsɔɛ keren keren naxee luma xɛ ma xɛ xabae dangi xanbi. \b \q \v 14 Kɔnɔ naxee na sogegorode biri, \q nee e xui itema nɛ sɛɛwɛ ra, \q e bɛɛti ba Alatala matɔxɔfe ra. \q \v 15 Naxee na sogetede biri, \q nee Alatala matɔxɔma nɛ, \q e Isirayila Marigi Alatala xili matɔxɔ baa surie ma. \q \v 16 Kelife duniɲa tunxun naanie ra, \q won bɛɛti mɛma nɛ naxan a falama, \q «Nɔrɛ kanyi nan Tinxintɔɛ ra.» \b \q Kɔnɔ n tan naxa e yaabi, \q «N xun nakanafe, n fate na bafe n ma. \q Ɲaxankatɛ na n bɛ. \q Tinxintaree bara n yanfa a ɲaaxi ra.» \q \v 17 Gbaloe nan wo lima, wo tan duniɲa mixie. \q \v 18 Naxan na a gi na gbaloe ya ra, a birama yili nan kui. \q Naxan na te na yili kui, yɛlɛ nan dusuma a xun na. \q Koore walaxɛ birama nɛ, \q bɔxi fan sɛrɛn. \q \v 19 Duniɲa kanama nɛ, a ibɔɔ, a sɛrɛn. \q \v 20 A dagalanma nɛ alɔ siisila, \q a imaxa alɔ bage turunnaadɛ mini tɛmui, \q barima a xa yunubie bara gbo. \q A birama nɛ, a mu kelima sɔnɔn. \b \q \v 21 Na lɔxɔɛ Alatala koore daalie nun duniɲa mangɛe ɲaxankatama nɛ e xa walie ma. \q \v 22 E fama nɛ malande yire keren alɔ geelimanie naxee na geeli kui. \q E buma nɛ naa han e fa kiiti. \q \v 23 Kike nun soge lɔɛma nɛ, \q Mangɛ Alatala yaamari tima nɛ Siyoni geya fari Darisalamu \q forie ya i a nɔrɛ fanyi bun ma. \c 25 \s Tɔɔrɔmixi xa kantari na Ala nan na \q \v 1 Alatala, n Marigi na i tan nan na. \q N i xili matɔxɔma nɛ i xa fe makaabaxie xa fe ra, \q i naxee natɛxi kabi tɛmui xɔnkuye dugutɛgɛɲa kui. \q \v 2 I bara muxu yaxuie xa taa makantaxi rabira, \q a findi gɛmɛ yensenxie ra naxan mu tima sɔnɔn. \q \v 3 Na nan a ra ɲama sɛnbɛmae i matɔxɔma nɛ, \q si ɲaaxie fa i binyade. \q \v 4 I findixi misikiinɛ xa kantari nan na, \q yire makantaxi tɔɔrɔmixi luma dɛnnaxɛ. \q I luxi alɔ banxi fanyi turunnaadɛ kui, \q alɔ bage naxan tixi soge ya ma. \q Si ɲaaxi maniyaxi turunnaadɛ nan na naxan bɔnbɔma banxi ra, \q \v 5 a lu alɔ wuyenyi naxan na gbengberenyi ma. \q I ɲamanɛ xa sɔnxɔɛ raxinbelima nɛ, \q alɔ nuxui niini nde bama soge xa wuyenyi ra ki naxɛ. \q Na ɲama ɲaaxi xa sigi sa danma na ki nɛ. \b \q \v 6 Yi geya fari, Alatala Sɛnbɛma fama nɛ xulunyi belebele tide, \q ɲama birin xa minse nun donse ɲɔxunmɛe li naa. \q \v 7 Yi geya fari, Alatala fama nɛ mafelenyi bade bɔnsɔɛ birin ma, \q \v 8 a saya xa fe kanama nɛ abadan. \q Won Marigi Alatala yaye mafurukuma nɛ yatagi birin ma, \q a a xa ɲama xa yaagi birin ba duniɲa ya xɔri. \q Alatala xui nan na ki. \q \v 9 Na lɔxɔɛ e a falama nɛ, \q «Won Marigi Ala nan yi ki won won xaxili tixi naxan na. \q A bara won nakisi. \q Alatala nan yi ki won won xaxili tixi naxan na. \q Won xa sɛɛwa a xa kisi ra.» \b \q \v 10 Alatala xɔnyɛ luma nɛ yi geya fari, \q kɔnɔ Mowabakae maboronma nɛ alɔ sɛxɛ. \q \v 11 E katama nɛ e xa e ba a yi ra, \q kɔnɔ Alatala e xa yɛtɛ igboya ragoroma nɛ, \q a e sɛnbɛ birin ɲɔn. \q \v 12 A e xa yire makantaxie rabirama nɛ, \q a na birin butuxun han a findi xube ra. \q A e xa yɛtɛ igboya ragoroma nɛ feo. \c 26 \s Taa sɛnbɛma xa bɛɛti \p \v 1 Na lɔxɔɛ e yi bɛɛti nan bama Yudaya bɔxi ma: \q Ala bara taa sɛnbɛma fi won ma, \q naxan xa tɛtɛ findima kisi ra won bɛ. \q \v 2 Naadɛ xa rabi, ɲama tinxinxi xa so, \q ɲama naxan mu lanlanteya kana. \q \v 3 Mixi naxan ɲanige fan, \q a findima bɔɲɛsa kanyi nan na, barima a laxi i ra. \b \q \v 4 Wo wo yɛtɛ taxu Alatala ra tɛmui birin, \q barima Alatala nan na Ala ra naxan na abadan, \q naxan sɛnbɛ gbo alɔ fanye. \q \v 5 A bara yɛtɛ igboe ragoro, \q a e xa taa itexi igoro, a findi xube ra, \q \v 6 misikiinɛe nun setaree naxan iboronma. \b \q \v 7 I tan Alatala tinxinxi, i tinxintɔɛ xa fe sɔɔnɛyama nɛ. \q \v 8 Muxu ɲɛrɛma i xa sɛriyɛ nan ma, muxu xaxili tixi i ra. \q Muxu i xili matɔxɔma muxu bɔɲɛ birin na. \q \v 9 Muxu nii yati hayi na i ma kɔɛ ra, a i fenma gɛɛsɛgɛ. \q I na i xa kiiti sa duniɲa ma, \q na nan duniɲa mixie matinkanma tinxinyi ra. \q \v 10 Kɔnɔ mixi ɲaaxie tan, hali e kinikini e ma, \q e mu birama tinxinyi fɔxɔ ra. \q Hali ɲama birin birama tinxinyi fɔxɔ ra, \q e tan tondima nɛ gbilende fe ɲaaxi fɔxɔ ra, \q e mu gaaxuma Alatala xa mangɛya ya ra. \q \v 11 Alatala, i sɛnbɛ gbo, kɔnɔ e mu na toma. \q I xanunteya naxan saxi i xa ɲama ma, a niya e xa na to, \q na xa findi e bɛ yaagi ra, i xa tɛ fa e gan. \b \q \v 12 Alatala, i bara bɔɲɛsa fi muxu ma, \q barima i tan nan muxu xa wali birin nakamalima muxu bɛ. \q \v 13 Muxu Marigi Alatala, marigi gbɛtɛe bara nɔɛ dɔxɔ muxu ma bafe ra i tan na, \q kɔnɔ muxu i tan nan keren batuma. \q \v 14 Na marigie bara faxa, e mu baloma sɔnɔn, e nii mu kelima abadan. \q I bara keli e xili ma, i e sɔntɔ. \q I bara e xa fe birin nalɔɛ. \q \v 15 Alatala, i bara i xa ɲamanɛ ragbo yɛ, \q i bara e xa bɔxi naaninyie masara, bɔxi xa gbo. \q I bara matɔxɔɛ sɔtɔ na fe kui. \b \q \v 16 Alatala, e nu na i fenfe i xa ɲaxankatɛ kui, \q e fa i maxandi. \q \v 17 E nu e xui itema i ma alɔ ginɛ naxan na di barife tɔɔrɛ kui. \q \v 18 Muxu bara tɔɔrɔ na di barife kui, \q kɔnɔ na fe findixi fufafu nan na. \q Muxu mu wali yo rabaxi naxan findixi kisi ra duniɲa bɛ, \q e mu kisi sɔtɔ muxu saabui ra. \q \v 19 Kɔnɔ i tan nan faxa mixie rakelima faxɛ ma. \q «Wo tan naxee saxi bɛndɛ bun ma, \q wo xa keli, wo xa sɛɛwa. \q Wo luxi nɛ alɔ xini soge naxan ralɔɛma. \q Wo fan nalɔɛma na ki nɛ.» \b \q \v 20 N ma ɲama, wo xa gbilen wo xɔnyi, \q wo xa naadɛ balan saabi ra. \q Wo xa wo nɔxun dondoronti han yi xɔnɛ xa dangi sinden. \q \v 21 Alatala fama nɛ kelife a xɔnyi, \q a fa duniɲa mixie ratɔn e xa yunubie xa fe ra. \q Bɔxi wuli dɛntɛgɛma nɛ a naxan minxi, \q a mu mixi faxaxie ragatama sɔnɔn. \c 27 \s Isirayila xa kisi \q \v 1 Na lɔxɔɛ, Alatala ninginangɛ magaaxuxi ɲaxankatama nɛ a xa santidɛgɛma xungbe ra. \q Na xili Lewitan, a sabatixi baa nan ma. \q A suxufe xɔrɔxɔ, barima a salaxun a gbe ra, \q kɔnɔ Alatala a sɔntɔma nɛ. \b \q \v 2 Na lɔxɔɛ, wo xa bɛɛti ba n ma wɛni bili fanyie xa fe ra. \q \v 3 N tan Alatala nan na a kantama ra. \q N ye sama nɛ a ma tɛmui birin. \q N a kantama nɛ kɔɛ nun yanyi ra alako mixi yo naxa a tɔɔrɔ. \q \v 4 N xɔnɔ xɔnɔ, kɔnɔ xa n sa tunbee li naa, \q n e gerema nɛ, n tɛ din e ra. \q \v 5 Xa a sa li e naxa fa n yire lanyi xiride, \q n tinma nɛ a ra a fanyi ra. \b \q \v 6 Lɔxɔɛ na fafe, Yaxuba bɔnsɔɛ a sanke sɔrɔnma nɛ, \q Isirayila bɔnsɔɛ a salonyie nun a fugee ramini, \q a duniɲa rafe a bogie ra. \b \q \v 7 Alatala Yaxuba bɔnsɔɛ bɔnbɔ nɛ, alɔ a e yaxuie bɔnbɔ ki naxɛ? \q A e faxa nɛ, alɔ a e faxa ki naxɛ? \q \v 8 A xa xɔnɛ naxa din e ra, a e xanin alɔ foye xungbe. \q \v 9 Yaxuba bɔnsɔɛ xa yunubie xafari na ki nɛ. \q Na kui, e naxa kuye sɛrɛxɛbadee kana, \q e naxa Asera wuri masolixie ba e xa bɔxi ma, \q e naxa kuye xa surayi gansee kana. \q \v 10 Taa sɛnbɛmae bara kiro, \q e findi nɛ yire rabɛɲinxi ra alɔ gbengberenyi. \q Ningee nu luma naa e dɛmadonde, \q e e sa, e mɛnni wuri burɛxɛ birin don. \q \v 11 Wuri salonyie na xara, ginɛe nu e gan tɛ ra. \q Ɲama xaxilitare nan nu a ra. \q E daali mangɛ mu kinikinixi e ma na nan ma. \q Naxan e daaxi, na mu hinnɛxi e ra. \p \v 12 Na lɔxɔɛ, Alatala wuri bilie imaxama nɛ, keli Efirati xure dɛ ra han Misira xure dɛ ra. A wo tan Isirayila xa die birin matongoma nɛ keren keren. \p \v 13 Na lɔxɔɛ, feri xungbe fema nɛ, alako mixi naxee nu lɔɛxi Asiriya bɔxi ma, a nun naxee nu yensenxi Misira bɔxi ma, e birin gbilenma nɛ, e fa suyidi Alatala bɛ geya sɛniyɛnxi fari Darisalamu. \c 28 \s Ɲaxankatɛ na Samari bɛ \q \v 1 Ɲaxankatɛ na Efirami taa yɛtɛ igboe siisilae bɛ, \q naxan tixi gulunba koore ra, \q kɔnɔ a xa tofanyi luxi nɛ alɔ sansi fuge lisixi. \q \v 2 Sɛnbɛmae nan fafe yi ki Marigi xili ra, \q naxan luxi alɔ turunnaadɛ foye xungbe, \q alɔ balabalan tunɛ naxan sɛnbɛ Samari xun nagoroma. \q \v 3 Efirami taa yɛtɛ igboe siisilae birama nɛ, e maboron. \q \v 4 Na sansi fuge lisixi naxan tixi gulunba koore ra, \q a luxi nɛ alɔ xɔrɛ bogi mɔxi naxan donma kerenyi ra. \b \q \v 5 Na lɔxɔɛ, Alatala Sɛnbɛma luma nɛ alɔ mangɛ katanyi tofanyi a xa ɲama dɔnxɔɛe bɛ. \q \v 6 A xaxili tinxinxi fima nɛ kiitisae ma, \q a sɛnbɛ fi sɔɔrie ma naxee na gere kui. \b \q \v 7 Kɔnɔ wo xa sɛrɛxɛdubɛe nun namiɲɔnmɛe bara lɔɛ. \q Beere e dagalanma nɛ, \q e daxu laamatunyi to tɛmui, \q e mu fata fe tagi rabade. \q \v 8 E tixi e yɛtɛ xa bɔxunyi tagi, e birin nɔxɔxi a ɲaaxi ra. \b \q \v 9 «Ala wama e xaranfe? \q A fahaamui fima e ma? \q E luxi alɔ diyɔrɛ naxee dɛ baxi e nga xiɲɛ ra. \q \v 10 Fo a xa wɔyɛn e bɛ diyɔrɛ daaxi.» \b \q \v 11 Alatala fama a masende yi ɲama bɛ xɔɲɛ saabui ra, \q \v 12 «Malabude nan yi ki, wo xa wo malabu. \q Yire raxaraxi na a ra.» \q Kɔnɔ e mu tin e tuli matide a ra. \q \v 13 Na kui Alatala fama nɛ masenyi tide e bɛ diyɔrɛ daaxi, \q alako e xun xa rakana, yaxuie xa e suxu, e e xanin. \b \q \v 14 Awa, wo tan mixi mayelee, \q wo tan naxee Darisalamu yamarima, \q wo wo tuli mati Alatala xa masenyi ra. \q \v 15 Wo naxɛ, «Muxu nun saya bara saata, \q muxu nun gaburi bara lanyi xiri. \q Gbaloe yo mu muxu lima won ma kantari kui.» \q Kɔnɔ e na e nɔxunfe wule xanbi ra. \q \v 16 Alatala e yaabima nɛ, \q «N bara gɛmɛ hagigɛ dɔxɔ Siyoni, \q gɛmɛ fanyi naxan mu kanama. \q Limaniya mu bama mixi yi ra naxan a taxuma na gɛmɛ ra. \q \v 17 N bara tinxinyi ti sɛriyɛ ra, n bara nɔndi sa kiiti ki ra. \q Wo xa wule naxee findixi wo xa kantari ra, \q banbaranyi fama nɛ e xaninde. \q \v 18 Wo xa saatɛ, wo nun saya ra, a kanama nɛ, \q wo xa lanyi, wo nun gaburi ra, a fulunma nɛ. \q Gbaloe nɔma nɛ wo ra a fanyi ra. \q \v 19 Fe xɔrɔxɔɛ na wo li, a wo xun nakanama nɛ, \q gɛɛsɛgɛ yo gɛɛsɛgɛ, fɛɛɲɛn yo fɛɛɲɛn, kɔɛ yo kɔɛ. \q Wo na so yi fe kui, wo ifuma nɛ gaaxui ra.» \b \q \v 20 «Wo xa sade xurun, wo mu nɔma wo sade a ma. \q Wo xa xinbeli dugi xurun, a mu wo kantama xinbeli ra. \q \v 21 Alatala kelima nɛ alɔ a keli Perasimi geya fari ki naxɛ, \q a xɔnɔma nɛ alɔ a xɔnɔ Gabayon gulunba kui ki naxɛ, \q alako a xa a xa wali makaabaxi raba. \q \v 22 Na kui wo ba mayele tife, \q alako a naxa fa gbilen wo xiri ra, \q barima Ala bara a xa natɛ masen n bɛ bɔxi kanafe ra.» \b \q \v 23 «Wo wo tuli mati n xui ra, \q wo wo tuli mati n ma masenyi ra. \q \v 24 Xɛ sa xɛ buxama tɛmui birin? \q A bɛndɛ ramaxama lɔxɔɛ birin? \q \v 25 A na gɛ bɔxi buxade, a mu sansi garansanma? \q A mu sansi xɔri birin wolima a ki ma? \q \v 26 A Marigi Ala a xaran a si ki ra. \q \v 27 Sansi mɔɔli nde mu bɔnbɔma wure ra, \q a bɔnbɔma wuri nan na. \q \v 28 Sansi mɔɔli gbɛtɛ nɔma bɔnbɔde wure ra, \q kɔnɔ a mu radangima a i. \q \v 29 Na wali ki birin fatanxi Alatala Sɛnbɛma nan ma. \q A xa walie makaaba, a xa fe fanyie gbo.» \c 29 \s Ɲaxankatɛ na Darisalamu bɛ \q \v 1 Ɲaxankatɛ na Ariyɛli taa bɛ, \q mangɛ Dawuda nu sabatixi dɛnnaxɛ. \q Wo xa nu wo xa salie raba ra ɲɛ yo ɲɛ alɔ wo darixi a ra ki naxɛ, \q \v 2 kɔnɔ n fama nɛ Ariyɛli xa tɛtɛ rabilinde, \q a fa tɔɔrɔ gere kui, a xa lu alɔ sɛrɛxɛbade naxan dɛxɛxi. \q \v 3 N fama nɛ wo rabilinde n ma sɔɔrie ra, \q muxu xa wali raba wo xa tɛtɛ kanade. \q \v 4 Wo xa fe fama nɛ magorode han a lu alɔ wo xui na minife bɔxi nan bun ma. \q Wo xa wɔyɛnyi makɔlikɔlima nɛ kelife gaburi kui. \q \v 5 Wo yaxuie wuyama nɛ alɔ xubutanyi, \q e xa sɔɔrie luma nɛ alɔ maale lagi foye ma. \q Kɔnɔ na tɛmui ya magirɛ keren kui, \q \v 6 Alatala Sɛnbɛma fama nɛ sesarinyi nun galanyi ra, \q bɔxi sɛrɛnma nɛ, turunnaadɛ goroma nɛ, tɛ minima nɛ. \q \v 7 Na tɛmui Ariyɛli yaxuie lɔɛma nɛ keren na, \q e fa lu alɔ xiye ɲaaxi mixi raxunuma tɛmui naxɛ. \q Na sɔɔrie nun e xa gereso wali birin ɲɔnma nɛ feo. \q \v 8 A luma nɛ alɔ kaamɛtɔɛ naxan xiye sa a na a dɛgefe, \q kɔnɔ a fa xunu kaamɛ ra a ma. \q A luma nɛ alɔ mixi naxan xiye sa a na ye minfe, \q kɔnɔ a fa xunu ye xɔli ra a ma. \q A luma na ki nɛ na sɔɔri gali xa fe ra naxan na Siyoni mixie gerefe. \b \q \v 9 A xa findi wo bɛ tɛrɛnna ra, wo dɛ xa ixara. \q Wo wo yae raxi, wo xa findi dɔnxuie ra. \q Wo na dagalanfe siisi daaxi, kɔnɔ beere mu a ra. \q \v 10 Alatala nan wo raxixi, \q a bara wo xa namiɲɔnmɛe yae balan, \q a bara wo xa sematoe xunyi makoto. \p \v 11 Yi laamatunyi luxi nɛ alɔ sɛbɛli matɔnxumaxi. Na soma mixi nan yi naxan fata a xarande alako a xa a xaran, kɔnɔ a fa a yaabi, «N mu nɔma a xarande wo bɛ, barima a balanxi tɔnxuma ra.» \v 12 Xa na mu a ra, a luxi alɔ sɛbɛli naxan soma mixi xarantare yi ra alako a xa a xaran, kɔnɔ a fa a yaabi, «N tan mu fata a xarande.» \q \v 13 Alatala xa masenyi nan ya: \q «Yi ɲama bara fa, e xa n matɔxɔ e dɛ ra, kɔnɔ e bɔɲɛ tan makuya n na. \q E xa batui findixi adamadie xa yaamari ratinmɛfe nan tun na. \q \v 14 Na nan a toxi n man yi ɲama dɛ ixarama nɛ kaabanakoe ra. \q Lɔnnilae xa lɔnni mu gɛma na kolonde, \q fe kolonyie mu soma na fe kui. \q \v 15 Ɲaxankatɛ na mixie bɛ naxee e nɔxunma Alatala ma natɛ kobi rabafe ra. \q E to e xa walie rabama dimi nan kui, \q e maɲɔxun, ‹Nde muxu toxi? Nde a kolon muxu naxan nabama?› \q \v 16 Wo xa daxuɲa sɛnbɛ gbo. \q Bɛndɛ nɔma lude alɔ a yailanma? \q Se yailanxi nɔma a falade a yailanma bɛ, a mu n yailanxi? \q Fɛɲɛ nɔma a falade a yailanma bɛ, a xaxili mu fan?» \b \q \v 17 A gbe mu luxi Liban wondi xa masara xɛ ra, \q xɛ fan xa masara wondi ra. \q \v 18 Na lɔxɔɛ, tuli xɔrie kitaabui xaranmae xui mɛma nɛ, \q dɔnxuie fan minima nɛ dimi xɔɔra, e se to. \q \v 19 Yɛtɛ magoroe sɛɛwama nɛ Alatala ra, \q misikiinɛe sɛɛwama nɛ Isirayila xa Sɛniyɛntɔɛ ra. \q \v 20 Funmala mu luma naa sɔnɔn, \q mixi mayele lɔɛma nɛ. \q Fe kobi rabae lɔɛma nɛ. \q \v 21 E mixi tɔɔɲɛgɛma wule ra, e gantanyi italama tinxintɔɛe bɛ. \b \q \v 22 Yaxuba bɔnsɔɛ Marigi xa masenyi nan ya naxan Iburahima xun saraxi: \q «To dangi xanbi, Yaxuba bɔnsɔɛ mu yaagima sɔnɔn, \q a bɔɲɛ mu raɲaaxuma a ma. \q \v 23 A xa die na n ma walie to e tagi, \q e n xili binyama nɛ, \q e e magoroma nɛ Yaxuba xa Sɛniyɛntɔɛ bɛ, \q e gaaxuma nɛ Isirayila Marigi Ala ya ra. \q \v 24 Mixi ifuxi fahaamui sɔtɔma nɛ, \q sɔnxɔɛ ratee tinma nɛ lɔnni ra.» \c 30 \s Ɲaxankatɛ bɔnsɔɛ murutɛla bɛ \q \v 1 Alatala xa masenyi nan ya, \q «Ɲaxankatɛ na bɔnsɔɛ murutɛla bɛ. \q E natɛe tongoma, naxee mu kelixi n tan ma. \q E saatɛe xirima, n Xaxili mu e yamarixi naxee ra. \q Na kui e yunubi xun masama tun. \q \v 2 E sigama Misira, e e yɛtɛ taxu mɛnni mangɛ ra. \q E wama lufe a xa kantɛ bun ma. \q E na birin naba n tan xanbi. \q \v 3 Misira mangɛ xa kantɛ findima yaagi nan na wo bɛ, \q lufe a xa niini bun ma na wo tɔɔrɔma nɛ tun. \q \v 4 Hali wo kuntigie xɛɛ Sowan nun Xanɛsi Misira bɔxi ma, \q \v 5 e birin fama lude yaagi nan kui na ɲama xa fe ra naxan mu e malima. \q E mu wo dɛmɛnma, e wo rayaagima tun.» \b \q \v 6 Ɲaxankatɛ na Negewi gbengberenyi subee bɛ. \q E bɔxi xɔrɔxɔɛ nan igirima yɛtɛe nun bɔximasee na dɛnnaxɛ, \q e xa bannaya xaninfe ra sofalee nun ɲɔxɔmɛe fari ɲama xɔn ma, \q naxan mu fata e malide fefe ma. \q \v 7 Misira xa mali findima fe fufafu nan tun na! \q Na nan a ra, n naxa yi xili sa a xun ma: Turunnaadɛ taganxi. \b \q \v 8 Yi fe sɛbɛ walaxɛ ma e bɛ, \q a sɛbɛ buki ma alako a xa findi seede ra abadan. \q \v 9 Ɲama murutɛla nan a ra, naxan a booree madaxuma, \q naxan mu wama a tuli matife Alatala xa sɛriyɛ ra. \q \v 10 E a falama sematoe bɛ, «Wo naxa laamatunyie to.» \q E a falama namiɲɔnmɛe bɛ, «Wo naxa masenyi tinxinxi ti.» \q E naxɛ, «Wo xa masenyi ɲɔxunmɛe ti, \q wo xa wɔyɛn fanyi fala, hali nɔndi mu a ra. \q \v 11 Wo xa keli yi kira xɔn ma, \q wo xa Isirayila xa Sɛniyɛntɔɛ masenyi lu naa.» \b \q \v 12 Isirayila xa Sɛniyɛntɔɛ xa yaabi nan ya, \q «Wo to tondi yi masenyi ra, \q wo fa la tɔɔrɛ nun madaxui ra, \q \v 13 yi yunubi luma nɛ wo bɛ alɔ tɛtɛ kanaxi, \q naxan birama tɛrɛnna ra. \q \v 14 A kanama nɛ alɔ fɛɲɛ kanaxi, \q hali tɛ kɔ se, xa na mu a ra ye base mu mini a kui.» \b \q \v 15 Marigi Ala naxan findixi Isirayila Sɛniyɛntɔɛ ra, a xa masenyi nan ya: \q «Xa wo gbilen n ma, wo fa wo raxara, \q n wo rakisima nɛ. \q Xa wo dɔxɔ, wo fa wo taxu n na, \q n sɛnbɛ fima nɛ wo ma. \q Kɔnɔ wo mu tin na ra. \q \v 16 Wo naxɛ, ‹Ade, muxu tan muxu gima soee nan fari.› \q Awa yire, wo fama gide. \q Wo naxɛ, ‹Muxu tan muxu gima soe xulunxie nan fari.› \q Awa yire, kɔnɔ wo kerimae xulun wo bɛ. \q \v 17 Wo wulu keren, wo gima nɛ wo yaxui keren ya ra. \q Xa yaxui suuli na a ra, wo birin wo gima nɛ, \q wo fa lu alɔ geya wuri keren gbansan tixi naxan fari.» \q \v 18 Kɔnɔ na kui Alatala na mamɛ tife alako a xa hinnɛ wo ra. \q A fama nɛ kelide, a kinikini wo ma, \q barima Alatala tinxin. \q Sɛɛwɛ na mixi bɛ, naxan a xaxili tixi a ra. \b \q \v 19 Siyonikae, wo tan naxee sabatixi Darisalamu, \q wo mu yaye raminima sɔnɔn. \q Wo na a xili, a hinnɛma nɛ wo ra, \q a na wo xui mɛ, a wo yaabima nɛ keren na. \q \v 20 Hali wo Marigi a niya wo xa lu fe xɔrɔxɔɛ kui, \q wo karamɔxɔɛe mu e nɔxunma wo ma sɔnɔn, \q wo fama nɛ e tode wo yae ra. \q \v 21 Wo na siga yirefanyi ma, wo na siga kɔɔla ma, \q wo fama nɛ masenyi mɛde wo xanbi ra naxan a falama wo bɛ, \q «Kira fanyi nan ya, wo xa wo ɲɛrɛ a xɔn ma.» \q \v 22 Na kui wo xa kuye naxee yailanxi gbeti nun xɛɛma ra, \q wo fama nɛ nee wolide alɔ se sɛniyɛntaree, \q wo fa a fala, «Wo keli be!» \b \q \v 23 Na tɛmui Alatala tunɛ rafama nɛ wo xa sansie ma, \q wo xa bɔxi daxamui gboma nɛ. \q Na tɛmui wo xa xurusee sigama nɛ e dɛmadonde fiili xungbee ma. \q \v 24 Ninge nun sofale naxee xɛ buxama, \q e fama se fanyi nan donde naxan nafalaxi e bɛ. \q \v 25 Xuree wuyama nɛ wo xa geyae fari. \q Na tɛmui faxɛ xungbe nan tima, \q yire sɛnbɛma itexie rabirama nɛ. \q \v 26 Alatala fama nɛ a xa ɲama xa maxɔnɛe nun fie rayalande. \q Na lɔxɔɛ kike yanbama nɛ alɔ soge, \q soge xa yanbɛ fan xun masama nɛ dɔxɔ solofere. \b \q \v 27 Alatala na fafe kelife yire makuye, \q a xɔnɔxi a xɔrɔxɔɛ ra, a fama nɛ tuuri belebele kui. \q Tɛ minima nɛ a kɛrɛ kui xɔnɛ xa fe ra. \q \v 28 A ɲɛngi luxi nɛ alɔ banbaranyi naxan tema han mixi kɔnyi. \q A ɲamanɛe suxuma nɛ, \q a karafoe sa e ma, a se nde raso e banganyie ra, \q a e xanin yire e mu wama sigafe dɛnnaxɛ. \b \q \v 29 Kɔnɔ wo tan bɛɛti bama nɛ na lɔxɔɛ alɔ sali tɛmui, \q wo bɔɲɛe sɛɛwama nɛ alɔ mixi naxee xule fema sigafe ra Alatala xa geya fari, \q Alatala naxan luxi alɔ fanye Isirayila bɛ. \q \v 30 Alatala a xui xaaɲɛ raminima nɛ, \q a a sɛnbɛ masenma nɛ xɔnɛ belebele nun tɛ kasarɛ ra. \q A fama nɛ sesarinyi, galanyi, tunɛ xungbe, turunnaadɛ, nun balabalanyi ra. \q \v 31 Alatala xui fama nɛ Asiriyakae butuxunde, \q a e rabira a xa mangɛya ra. \q \v 32 A na e bɔnbɔ wuri xɔrɔxɔɛ ra tɛmui naxɛ, \q a xa ɲama bɛɛti bama nɛ maxasee nun kɔrae xui ra. \q \v 33 Tɛ yire bara yailan mangɛ xili ma a rakuya. \q A tilin, a igbo. \q Yege gbegbe malanxi na tɛ belebele xa fe ra. \q Alatala ɲɛngi luxi nɛ alɔ tɛ ɲaaxi naxan ganma a fanyi ra. \c 31 \s Misira xa mali \q \v 1 Ɲaxankatɛ na wo bɛ, \q wo tan naxee wo yɛtɛ taxuma Misira ra, \q wo tan naxee lama e xa sɔɔri ragise wuyaxie ra, \q wo tan naxee e xa soe ragimae matoma. \q Wo mu Isirayila xa Sɛniyɛntɔɛ fenma, \q wo mu wama Alatala xa mali xɔn ma. \q \v 2 Kɔnɔ Ala xaxili nan gbo, \q a fata ɲaxankatɛ ragorode mixie ma. \q A xui mu kanama. \q A kelima ɲama ɲaaxi xili ma, \q naxee mixi kobie malima. \q \v 3 Misirakae mu findixi Ala ra, \q adamadie nan tun na e ra. \q E xa soee mu findixi xaxili xa ra, \q sube nan tun na e ra. \q Alatala na keli tɛmui naxɛ mixie xili ma, \q naxan mali tima yo, naxan mali fenma yo, \q a e birin halakima nɛ. \b \q \v 4 Alatala xa masenyi nan ya: \q «Yɛtɛ na yirindin a xa sube suxuxi xun ma, \q hali xuruse dɛmadonyi gbegbee katama nɛ a keride, \q a mu gaaxuma e xa sɔnxɔɛ rate ya ra, \q a mu kelima na sube xun ma fefe ma. \q Alatala Sɛnbɛma fan goroma nɛ gere sode Siyoni geya fari na ki nɛ. \q \v 5 Alatala Sɛnbɛma Darisalamu makantama nɛ, \q alɔ xɔni a gabutenyie italama a yɔrɛe xun ma ki naxɛ, \q a e kanta, a e rakisi, a a ti e xun ma.» \p \v 6 Isirayilakae, wo xa gbilen Ala ma wo bara wo makuya naxan na. \v 7 Na lɔxɔɛ wo fama nɛ wo xa kuyee rabɛɲinde wo naxee yailanxi gbeti nun xɛɛma ra yunubi xa fe ra. \q \v 8 «Asiriyakae fama nɛ sɔntɔde santidɛgɛma ra, \q naxan mu fatanxi ɲɛngi kanyi ra. \q E e gima nɛ na ya ra, e xa fonikee xaninma nɛ konyiya kui. \q \v 9 E xa yire makantaxi birama nɛ gaaxui kui, \q limaniya bama nɛ e xa sɔɔri mangɛe yi ra gere fa tɛmui.» \q Alatala xa masenyi nan na ki, \q naxan na gere tɛ radɛxɛma Siyoni geya ma Darisalamu kui. \c 32 \s Mangɛya tinxinxi \q \v 1 Mangɛ fama nɛ mangɛya raɲɛrɛde tinxinyi ra, \q a xa kuntigie kiiti sama nɛ sɛriyɛ ki ma. \q \v 2 Kankan luma nɛ alɔ banxi fanyi turunnaadɛ dinma naxan na, \q alɔ xure naxee ye xaninma gbengberen yire, \q alɔ gɛmɛ niini bɔxi ixaraxi ma. \q \v 3 Na tɛmui ya naxee se fenma, nee se igbɛma nɛ. \q Tuli naxee e matima, nee fe mɛma nɛ. \q \v 4 Xaxilitaree fama nɛ fahaamui sɔtɔde, \q boboe nɛnyi fama nɛ kelide, nee fa wɔyɛn a fanyi ra. \q \v 5 Mixi kobi mu xilima kuntigi, \q mixi tinxintare mu binyɛ sɔtɔma sɔnɔn, \q \v 6 barima e mu nɔndi falama, e mu fe fanyi maɲɔxunma. \q A fe sɛniyɛnxi bɔtɛ rabama, a wule falama Alatala xa fe ra, \q a kaamɛtɔɛ luma a xa kaamɛ kui, \q a tondi ye ma mixi bɛ, ye xɔli na naxan ma. \q \v 7 Mixi ɲaaxi wali ki mu fan, \q a a mato a misikiinɛ xun nakanama tɔɔɲɛgɛ ra ki naxɛ. \q \v 8 Kɔnɔ mixi fanyi tan a matoma nɛ a fe fanyi rabama ki naxɛ, \q a xun nakeli a xa wali fanyi saabui ra, \b \q \v 9 Banna ginɛe, wo xa wo tuli mati n xui ra. \q Wo tan naxee laxi wo yɛtɛ ra, wo xa n ma masenyi ramɛ. \q \v 10 Beenun ɲɛ keren xa dangi, wo sɛrɛnma nɛ gaaxui ra, \q wo tan naxee laxi wo yɛtɛ ra, \q barima wɛni bogie kanama nɛ, \q xɛ xabɛ fan mu fanma. \q \v 11 Banna ginɛe, wo xa wo magoro, \q wo tan naxee laxi wo yɛtɛ ra, wo xa gaaxu. \q Wo xa wo xa dugi fanyi masara kaaɲɛ dugi ra. \q \v 12 Wo xa wa wo xa wɛni bogi nun xɛ kanaxie xa fe ra. \q \v 13 Wo xa wa n ma ɲama xa bɔxi xa fe ra, \q naxan bara findi ɲooge nun tunbe yire ra. \q Wo xa wa wo xa taae xa fe ra ɲɛlɛxinyi ɲɔnxi dɛnnaxɛ. \q \v 14 Wo xa yire makantaxi raboloma nɛ, \q wo xa taa fanyi findima nɛ wula ra, \q sofale nun xurusee dɛ madonma dɛnnaxɛ. \q \v 15 A luma na ki nɛ han Ala a Xaxili Sɛniyɛnxi ragoroma won ma tɛmui naxɛ keli koore ma. \q Na tɛmui na gbengberenyi findima nɛ sansi yire ra, \q a gbo yɛ alɔ fɔtɔnyi. \q \v 16 Sɛriyɛ raɲɛrɛma nɛ gbengberenyi ma, \q tinxinyi fan sabatima nɛ sansi yire. \q \v 17 Tinxinyi xa wali findima bɔɲɛsa nan na, \q a findi xaxilisa nun kantari ra waxati birin. \q \v 18 N ma ɲama luma nɛ naa bɔɲɛsa kui, maraxarɛ kui. \q \v 19 Hali fɔtɔnyi kana, taa bira, \q \v 20 hɛɛri nan luma wo bɛ, \q wo tan naxee sansi sima xure dɛ ra, \q wo tan naxee tinma wo xa ningee nun wo xa sofalee xa e dɛ madon. \c 33 \s Gbaloe nun kisi \q \v 1 Ɲaxankatɛ na i bɛ, i tan naxan gbaloe rabama. \q Ɲaxankatɛ na i bɛ, i tan naxan yanfɛ tima. \q I na gɛ na rabade, i xun fa rakana, yanfɛ gbilen i ma. \b \q \v 2 Alatala hinnɛ muxu ra, muxu xaxili tixi i tan nan na. \q I xa muxu sɛnbɛ xun masa, i xa muxu ratanga fe xɔrɔxɔɛ ma. \q \v 3 Sie e gima nɛ i xui ya ra, \q ɲamanɛe yensenma nɛ i xa gere xui ra. \b \q \v 4 Wo tan sie, mixie fama nɛ wo xa naafuli suxude, \q alɔ katoe dinma xɛ ra ki naxɛ. \b \q \v 5 Wo tan Siyonikae, Alatala gbo, a sabatixi koore nan ma. \q A tinxinyi nun nɔndi fima nɛ wo ma. \q \v 6 A wo bun ti. \q A kisi, xaxili fanyi, nun fahaamui ragatama nɛ wo bɛ, \q wo tan naxee gaaxuma a ya ra. \b \q \v 7 Wo a mato, ɲalamae nun xɛɛrae na wafe tande. \q \v 8 Mixi yo mu toma kirae ma sɔnɔn. \q Saatɛ bara kana, saatɛ seedee bara yaagi, binyɛ yo mu na sɔnɔn. \q \v 9 Bɔxi na sunnunyi nun halaki nan kui. \q Liban xa mɛrɛ bara maxara, \q Basan nun Karemele fɔtɔnyi burɛxɛe na yolonfe. \b \q \v 10 Alatala naxɛ, «Yakɔsi n kelima nɛ fa, wo fa n matɔxɔ. \q \v 11 Wo to natɛ fufafu tongo, wo man fe fufafu nan sɔtɔma. \q Wo ɲɛngi luxi nɛ alɔ tɛ naxan fama wo gande. \q \v 12 Tɛ dinma nɛ sie ra, e gan alɔ tunbe masɛgɛxi, sese mu lu.» \b \q \v 13 Wo tan naxee makuya n na, wo xa wo tuli mati n ma fe rabaxie ra. \q Wo tan naxee makɔrɛ n na, wo xa la n sɛnbɛ ra. \q \v 14 Yunubitɔɛ naxee na Siyoni, e bara gaaxu. \q Alatala yaxuie bara sɛrɛn fɔlɔ. \q «Nde nɔma lude tɛ kasarati sɛɛti ma? \q Nde ratangama tɛ xubentare ma won ya ma?» \q \v 15 Mixi nan a ra naxan ɲɛrɛma tinxinyi ra, \q naxan nɔndi falama, naxan tondima geeni sɔtɔ ki ɲaaxi ra, \q naxan mu a bɛlɛxɛ italama buɲa kobi bɛ, \q naxan mu a tuli matima mixi faxafe natɛ tongoe ra, \q naxan mu a xaxili tima fe ɲaaxi ra. \q \v 16 Na mixi mɔɔli tan sabatima nɛ geya fari yire makantaxi kui, \q a baloe nun ye sɔtɔ a fanyi ra. \b \q \v 17 Wo yae mangɛ toma nɛ a xa tofanyi kui, \q wo man fa bɔxi to naxan xa gboe mu ɲɔnma. \q \v 18 Wo ratuma nɛ wo gaaxu ki ma, a falafe ra, \q «Na mangɛ na minden? Duuti maxili go? Yire makantaxi xunmato go?» \q \v 19 Wo mu fama na bɔnsɔɛ yɛtɛ igboe tode sɔnɔn, \q naxee xa xui fahaamufe xɔrɔxɔ. \b \q \v 20 Siyoni mato, won ma sali rabama dɛnnaxɛ. \q Mɛnni wo Darisalamu toma nɛ, \q taa naxan naxaraxi, ɲama naxan mu talama e xɔnyi sɔnɔn. \q \v 21 Won Marigi Sɛnbɛma luma nɛ naa won ya ma xuree sɛɛti ma. \q Won yaxuie mu nɔma tide na xuree ma e xa kunkuie kui, \q \v 22 barima Alatala nan na won ma kiitisa ra, \q a sɛriyɛ yati nan fima won ma. \q Alatala nan na won ma Mangɛ ra, \q a won natangama fe ɲaaxi nan ma. \b \q \v 23 Wo tan sie, wo xa luutie bara yɔntɔn, \q wo xa kunkui wuri mu tixi, \q wo xa bɛla mu gɛxi italade. \q Na kui wo xa naafuli fama nɛ xaninde, \q hali mabɛnyie nɔma na rabade. \q \v 24 Siyonika yo mu a falama, «N mu yalanxi.» \q E xa yunubie fama nɛ xafaride. \c 34 \s Edon xa kiiti \q \v 1 Wo wo maso, wo tan ɲamanɛe, alako wo xa wo tuli mati. \q Sie, wo xa wo tuli mati n na a fanyi ra. \q Duniɲa ɲama birin xa e tuli mati n ma masenyi ra, \q \v 2 barima Alatala xɔnɔxi ɲamanɛ nun e xa sɔɔri gaali birin ma. \q A fama nɛ dinde e ra, a e ratɔn. \q \v 3 E xa mixi faxaxie mu ragatama. \q E binbie bɔrɔma nɛ, e xiri fa te koore ma. \q E wuli ifilima nɛ geyae ma. \b \q \v 4 Hali tunbui naxee na koore ma, e birama nɛ, \q alɔ burɛxɛe nun xɔrɛe birama ki naxɛ. \q Koore walaxɛ makuntanma nɛ alɔ dagi. \q \v 5 Alatala naxɛ, «N ma santidɛgɛma na gɛ na wali ra, \q a goroma nɛ Edon ɲama xili ma, \q n fa e sɔntɔ kiiti xa fe ra.» \q \v 6 Wuli na Alatala xa santidɛgɛma ma. \q A bara gɛ sɛrɛxɛ kɔn naxabade a ra, \q xurusee wuli nun ture na a ma. \q Alatala na sɛrɛxɛ nde kɔn naxabafe Bosara, \q a na faxɛ tife a ɲaaxi ra Edon bɔxi ma. \q \v 7 Ɲama sɔntɔma nɛ, sɛxɛ ningee nun tuurae fan faxa, \q han bɔxi yati bara nɔxɔ na wuli birin na. \q \v 8 Alatala xa natɛ nan na ki, \q alako Siyoni gbe xa ɲɔxɔ Edon xa yaxuya xa fe ra. \q \v 9 Edon xa xuree nun bɔxi luma nɛ alɔ dole, a fa lu gan na. \q \v 10 A mu xubenma kɔɛ nun yanyi ra, \q a tuuri luma nɛ te ra tun. \q Mɛnni findima gbengberenyi yire nan na abadan, \q mixi yo mu dangima naa sɔnɔn. \q \v 11 Xɔni nun wulai sube mɔɔli birin luma nɛ naa. \q Alatala bara natɛ tongo mɛnni xa findi gbengberen yire ra. \q \v 12 Mɛnni mangɛ mu sese toma naa e yamarima rabama naxan xun na, \q e xa kuntigie yensenma nɛ feo. \q \v 13 Mɛnni xa yire makantaxie findima tunbee yire, \q e xa taae luma nɛ alɔ wulai, wule baree nun xɔnie luma dɛnnaxɛ. \q \v 14 Wulai subee mɔɔli birin sabatima naa, \q \v 15 Bɔximase a xalɛ sama nɛ naa, \q a fa e rasɛgɛ, a e kanta. \q Hali yubɛe sabatima mɛnni nɛ, e fa die rasɛgɛ. \q \v 16 Alatala xa sɛbɛli mato a fanyi ra. \q Yi sube birin fama nɛ lude naa, e fa wuya. \q Alatala bara na natɛ tongo, a Xaxili yati fama nɛ na rakamalide. \q \v 17 A tan nan yati e xa fe matoma, a na bɔxi itaxun e ra, \q a fa findi e gbe ra abadan. \c 35 \s Ala xa kira \q \v 1 Ɲɛlɛxinyi xa lu gbengberen yire, \q sɛɛwɛ xa lu wulai alɔ sansi fugaxie yire. \q \v 2 Sansi tofanyie xa lu naa, sɛɛwɛ xui xa ite. \q A xa lu alɔ Liban fɔtɔnyi, a xa tofan alɔ Karemele geya nun Sarɔn yire. \q Won Marigi Alatala xa nɔrɛ toma nɛ naa a fanyi ra. \b \q \v 3 Wo tan naxee bara gaaxu han wo bɛlɛxɛ mu se suxuma, wo xinbi fa sɛrɛn, \q wo sɛnbɛ xa so. \q \v 4 Wo a fala mixie bɛ naxee bara gaaxu, \q «Wo xa limaniya, hali wo mu gaaxu! \q Wo Marigi Ala bara fa wo gbe ɲɔxɔde. \q A fama wo rakiside a sɛnbɛ ra.» \q \v 5 Na tɛmui, dɔnxuie ya rabɔɔma nɛ, tulixɔrie fe mɛma nɛ. \q \v 6 Mabɛnyie tuganma nɛ alɔ xeli, boboe fan sɛɛwɛ xui raminima nɛ, \q barima xuree minima nɛ gbengberenyi ma. \q \v 7 Bɔxi maxaraxi mafindima nɛ baa ra, \q dulonyi minima nɛ gbengberen yire. \q Wulai baree xɔnyi bara findi ye yire ra. \q \v 8 Kira mabama naa naxan xili falama, «Kira Sɛniyɛnxi.» \q Mixi sɛniyɛntare mu dangima mɛnni, fo naxan lanma a xa dangi na. \q Xaxilitaree mu tima na kira xɔn ma. \q \v 9 Yɛtɛe nun burunyi sube mu toma naa, fo lasiri mixi. \q \v 10 Alatala naxee xɔrɛyaxi, nee nan gbilenma e xɔnyi na kira xɔn ma. \q E soma nɛ Siyoni sɛɛwɛ ra naxan mu ɲɔnma. \q E ɲɛlɛxinma nɛ tun. \q Sunnunyi nun tɔɔrɛ bama nɛ e ma abadan. \c 36 \s Asiriya mangɛ xa masenyi \p \v 1 Mangɛ Xesekiya xa mangɛya ɲɛ fu nun naani nde ra, Asiriya mangɛ Senaxeribi naxa nɔ Yudaya taa sɛnbɛmae ra. \v 2 A to gɛ na rabade, Asiriya mangɛ naxa a xa sɔɔri mangɛ xɛɛ Darisalamu mangɛ xɔn ma, kelife ra Lakisi, a tan nun a xa sɔɔri sɛnbɛmae. E naxa ti ye yire xungbe fɛ ma, mixie nu garɛ soma dɛnnaxɛ. \v 3 Xilikiya xa di Eliyakimi, mangɛ xa banxi xunyi, mangɛ xa sɛbɛliti Sebena, nun Asafi xa di Yowa, naxan findixi mangɛ xa kɛɛdi ragatɛ ra, nee naxa mini Asiriyakae ralande. \p \v 4 Asiriya mangɛ rasima singe naxa yi masenyi ti e bɛ, «Wo a fala Xesekiya bɛ, Asiriya mangɛ xungbe yi nan masenxi, ‹I xaxili tixi munse ra? \v 5 I wɔyɛn fufafu nan tun falaxi! I ɲɔxɔ a ma i bara fɛɛrɛ nun sɛnbɛ sɔtɔ n gerefe ra? I laxi nde ra, naxan a niyama i xa n matandi? \v 6 I i xa lanlanteya saxi Misirakae nan ma fa? E luxi alɔ wuri ponpoe naxan girama, a fa i sɔxɔ i kilɔnma a ra tɛmui naxɛ. Misira mangɛ Firawuna na na ki nɛ mixi birin bɛ, naxee e xaxili tixi a ra. \v 7 Tɛmunde wo n yaabima nɛ, «Muxu xaxili tixi muxu Marigi Alatala nan na.» Kɔnɔ n xa a fala wo bɛ Xesekiya bara gɛ sɛrɛxɛbadee kanade geyae fari, a fa a fala Yudayakae nun Darisalamukae bɛ, «Wo Alatala batu Darisalamu xa sɛrɛxɛbade gbansan nɛ.»›» \p \v 8 «Xa i sa nɔma soe ragi wulu firin sɔtɔde i xa ɲama ya ma, n marigi Asiriya mangɛ soe fima nɛ i ma, e naxee ragima. \v 9 Hali i i xaxili ti Misirakae ra, soe ragie nun gisee xa fe ra, i sɛnbɛ xurun n ma mangɛ xa mixi xuri di nde nɔfe ra. \v 10 Bafe na ra, wo Marigi Alatala xa mu waxi n xa be gere? Alatala nan a falaxi n bɛ, ‹Siga, i na bɔxi kana.›» \p \v 11 Na tɛmui Eliyakimi, Sebena, nun Yowa naxa a fala Asiriya mangɛ rasima bɛ, «Yandi, i xa wɔyɛn muxu bɛ Arami xui ra, muxu tan i xa konyie na xui fahaamuma. I naxa wɔyɛn muxu bɛ Yuda xui ra ɲama ya xɔri naxan na tɛtɛ fari ma.» \v 12 Kɔnɔ Asiriya mangɛ rasima naxa e yaabi, «N marigi n xɛɛxi yi masenyi falade i xa mangɛ nun i tan nan gbansan bɛ? N mu wɔyɛnfe yi mixie fan xa bɛ, naxee dɔxɔxi tɛtɛ fari yi ki, naxee fama e yɛtɛ xa gbi fuxi donde nun e yɛtɛ xɔli minde nun wo tan na?» \p \v 13 Mangɛ rasima naxa keli, a a fala a xui itexi ra Yudaya xui ra, a naxɛ, «Wo wo tuli mati Asiriya mangɛ xungbe xa masenyi ra, \v 14 ‹Wo naxa tin Xesekiya xa wo madaxu, barima a mu fata wo ratangade n bɛlɛxɛ i! \v 15 Wo naxa tin a xa wo madaxu wo xaxili tife Alatala ra, a falafe ra, «Alatala muxu rakisima nɛ, yi taa mu luma Asiriyakae xa mangɛ sagoe.» \v 16 Wo naxa wo tuli mati Xesekiya ra de! Asiriya mangɛ yi nan falaxi, «Xa wo tin lude n ma yaamari bun ma, kankan fama nɛ a xa xɛɛ bogisee donde, kankan a xa kɔlɔnyi ye min, \v 17 han n sa fama wo xaninde bɔxi nde ma tɛmui naxɛ, naxan luxi alɔ wo xa bɔxi, mɛngi nun wɛni fanyi, taami nun wɛni xɛe na dɛnnaxɛ.» \v 18 Wo naxa wo tuli mati Xesekiya ra, naxan wama wo madaxufe a falafe ra, «Marigi Alatala won nakisima nɛ.» Si gbɛtɛe xa alae nɔ nɛ e xa mixie bade Asiriya mangɛ bɛlɛxɛ i? \v 19 Xamata nun Arapadi xa alae go? Sefarawayimi, Hena nun Iwa xa alae go? Nee bara Samari ba n bɛlɛxɛ i? \v 20 Ɲamanɛe birin xa alae ya ma, ala mundun a xa mixie rakisixi n bɛlɛxɛ i? Alatala tan nɔma Darisalamu ratangade n ma?›» \p \v 21 Ɲama naxa dundu, e mu a yaabi, barima mangɛ a fala nɛ, «Wo naxa a yaabi de.» \v 22 Xilikiya xa di Eliyakimi, mangɛ xa banxi xunyi, Sebena sɛbɛliti, nun Asafi xa di Yowa kɛɛdi ragatɛ, nee naxa siga mangɛ Xesekiya yire e xa sosee ibɔɔxi ra e ma sunnunyi kui, e fa Asiriya mangɛ rasima xa masenyi dɛntɛgɛ a bɛ. \c 37 \s Mangɛ Xesekiya marasi fenfe Annabi Esayi ra \p \v 1 Mangɛ Xesekiya to na fe mɛ, a naxa a xa donma ibɔɔ a ma, a bɛki dugi ragoro a ma sunnunyi kui, a fa siga Alatala xa banxi kui. \v 2 A naxa a xa banxi xunyi Eliyakimi, a xa sɛbɛliti Sebena, nun sɛrɛxɛdubɛ forie xɛɛ Amosu xa di Annabi Esayi xɔn, bɛki dugi ragoroxi e ma. \v 3 E naxa a fala a bɛ, Xesekiya yi nan falaxi, «To findixi sunnunyi, ɲaxankatɛ, nun bɔɲɛ maɲaaxu lɔxɔɛ nan na. A luxi alɔ die bari tɛmui bara a li, kɔnɔ sɛnbɛ mu na sɔnɔn e xa bari. \v 4 I Marigi Alatala na Asiriya mangɛ xa xɛɛra xa masenyi mɛ Ala ɲiɲɛ rasɔtɔfe ra, tɛmunde a a ɲaxankatama nɛ a xa na wɔyɛnyie ma. I xa Ala maxandi alako won ma mixi dɔnxɔɛe naxa faxa.» \p \v 5 Mangɛ Xesekiya xa mixie naxa siga Annabi Esayi yire. \v 6 Esayi naxa a masen e bɛ, «Wo a fala wo xa mangɛ bɛ, Alatala yi masenyi nan tixi, ‹I naxa gaaxu Asiriya mangɛ xa xɛɛrae xa marasɔtɔɛe xa fe ra, a naxee falaxi n bɛ. \v 7 N fama a xaxili mafindide xibaarui nde ra, a fa gbilen a xɔnyi. N a faxama santidɛgɛma ra mɛnni nɛ.›» \p \v 8 Mangɛ xa xɛɛra to gbilen Asiriya mangɛ yire, a naxa a li a xa mangɛ nu bara keli Lakisi, a nu na Libina gerefe. \v 9 Na tɛmui Asiriya mangɛ naxa a kolon a Kusi mangɛ Tirihaka na fafe a gerede. Na kui a man naxa xɛɛrae xɛɛ Xesekiya ma, a falafe ra, \v 10 «Wo a fala Yudaya mangɛ Xesekiya bɛ, ‹I xa ala, i laxi naxan na, na naxa i madaxu de a falafe ra, «Darisalamu mu luma Asiriya mangɛ bɛlɛxɛ i.» \v 11 I a kolon a fanyi ra Asiriya mangɛe naxan nabaxi ɲamanɛe birin na. E e sɔntɔ nɛ a ɲaaxi ra. I tan fa fama i bade n yi ra di? \v 12 N benbae si naxee bɔnbɔ, e xa alae e ratanga nɛ, alɔ Gosan, Xarani, Resefa, nun Eden bɔnsɔɛ naxee na Teli Asari? \v 13 Xamata mangɛ, Arapadi mangɛ, Sefarawayimi mangɛ, Hena mangɛ, nun Iwa mangɛ na minden?›» \p \v 14 Xesekiya naxa bataaxɛ rasuxu xɛɛrae yi ra, a naxa a xaran. Na dangi xanbi, a naxa te Alatala xa banxi, a a itala Alatala ya i. \v 15 Xesekiya naxa Alatala maxandi, a naxɛ, \v 16 «Isirayila Marigi Alatala, naxan magoroxi malekɛe tagi, i tan nan na duniɲa birin Marigi ra, i tan nan koore nun bɔxi daaxi. \v 17 Alatala, i i tuli mati a fanyi ra, i xa Senaxeribi xa masenyi ramɛ, naxan a xa mixi xɛɛxi Ala Ɲiɲɛ rasɔtɔde. \v 18 Alatala, nɔndi na a ra, Asiriya mangɛe bara si birin sɔntɔ, a e xa fe xun nakana. \v 19 E naxa nee xa alae woli tɛ i, e e kana. A nɔndi ki ma, na kuyee mu findixi Ala ra, barima ibunadama nan nee yailanxi wuri nun gɛmɛ ra. \v 20 Yandi, muxu Marigi Alatala, i xa muxu ratanga Senaxeribi ma, alako duniɲa birin xa a kolon, a i tan nan keren na Ala ra.» \p \v 21 Awa, Amosu xa di Annabi Esayi naxa xɛɛra xɛɛ mangɛ Xesekiya ma, a naxɛ, «Isirayila Marigi Alatala yi nan masenxi, ‹N bara i xa maxandi suxu i naxan tixi Asiriya mangɛ Senaxeribi xa fe ra. \v 22 Alatala xa masenyi nan ya a xili ma, \q Siyoni taa fama nɛ yode i ma, \q Darisalamu tofanyi fa i maberede. \q \v 23 I nde konbixi, i nde maberexi? \q I sɔnxɔxi nde ma? \q I bara i yɛtɛ igbo Isirayila Sɛniyɛntɔɛ ma. \q \v 24 I xa xɛɛrae bara Marigi rasɔtɔ. \q I bara a fala, «N tan bara te han Liban geyae fari n ma gisee kui. \q N sɛdiri wuri itexie fɔn, \q n sipirɛ wuri tofanyie sɛgɛ fɔtɔnyi dɛɲɛxi kui. \q \v 25 N tigie ge ɲamanɛe ma, n e ye min. \q N Nili xure sɛnkinɛe birin xɔrima nɛ n sanyie ra.»›» \b \q \v 26 Alatala naxɛ, «I mu a mɛxi ba, \q n bara yi fee natɛ nu a rakuya, \q kafi n i daa tɛmui? \q N fa na e rabafe nɛ. \q I tan findixi taa sɛnbɛmae sɔntɔma nan tun na, \q \v 27 na taa mixie sɛnbɛ mu na e xa ti wo kanke. \q Gaaxui nun yaagi nan tun e sɔtɔma. \q E luma nɛ alɔ ɲooge xare, alɔ sɛxɛ naxan na banxi kɔn na, \q alɔ mɛngi bili naxan xarama beenun a xa bogi. \q \v 28 Kɔnɔ n i dɔxɔ tɛmui, i mini tɛmui sigafe ra gere sode, i fa tɛmui, n na birin kolon. \q I man na n matandi, n na fan kolon. \q \v 29 I to bara n matandi na ki, i i yɛtɛ igbo n ma, \q n na n ma xurundɛ gbakuma nɛ i ɲɔɛ ra, \q n na n ma karafoe sɔti i dɛ kui, \q n i ragbilen i kelide.» \b \q \v 30 Alatala naxɛ, «Xesekiya, tɔnxuma nan ya i bɛ: \q Toofare wo sansi xɔri yolonxi nan donma. \q Tamuna wo sansi bali nan donma. \q Kɔnɔ tamuna boore, wo sansie nan donma wo naxee sima wo e xaba, \q wo wɛni min naxan kelima wɛni bilie ma, wo naxee sima. \q \v 31 Yuda bɔnsɔɛe naxee kisima, \q nee luma nɛ alɔ wuri bili \q naxan sanke na bɔxi bun ma, \q a fa a bogi ramini. \q \v 32 Barima mixi ndee ratangama nɛ faxɛ ma Darisalamu, \q Siyoni mixi ndee kisima nɛ. \q Alatala Sɛnbɛma a mafurama nɛ na birin nabade.» \p \v 33 Na kui, Alatala yi masenyi nan tixi Asiriya mangɛ xa fe ra, \q «A mu soma yi taa kui, \q a mu xali yo wolima be, \q a mu tima wo kanke a xa wure lefa ra, \q a mu bɛndɛ matema tuganfe ra wo xa tɛtɛ ra. \q \v 34 A gbilenma a fa kira nan na, \q a mu soma yi taa kui! \q Alatala xa masenyi nan na ki. \q \v 35 N yi taa makantama nɛ, \q n a rakisima nɛ n xili nun n ma konyi Dawuda xa fe ra.» \p \v 36 Na kɔɛ ra Alatala xa malekɛ naxa mini, a sa Asiriyaka wulu kɛmɛ tongo solomasaxan nun suuli faxa. A dɔnxɔɛe to keli gɛɛsɛgɛ, e naxa na furee to e ya ma. \v 37 Na kui, Asiriya mangɛ Senaxeribi naxa gbilen a xɔnyi Ninewe. \v 38 Lɔxɔɛ nde, a to nu na salife a xa ala Nisiri xa banxi kui, Adarameleki nun Sareseri naxa a faxa santidɛgɛma ra, e e gi Ararati bɔxi ma. Esarixadoni naxa ti mangɛ ra a baba Senaxeribi ɲɔxɔɛ ra. \c 38 \s Xesekiya xa yalanyi \p \v 1 Na lɔxɔɛe mangɛ Xesekiya naxa fura a ɲaaxi ra. A gbe mu nu luxi a xa faxa. Amosu xa di Annabi Esayi naxa siga a yire, a a fala a bɛ, Alatala yi nan masenxi, «I xa yaamarie fi i xa mixie ma, barima i na faxafe nɛ yi ki, i mu kisima yi fure ma.» \v 2 Xesekiya naxa a yatagi mafindi banxi xalɛ ma, a Alatala maxandi, a naxɛ, \v 3 «Alatala, yandi hinnɛ n na, i a kolon n nan ɲɛrɛxi nɛ kira tinxinxi nan xɔn ma n ma duniɲɛigiri kui n bɔɲɛ fiixɛ ra. N mu i matandi, n mu gbilen i waxɔnfe fɔxɔ ra.» Xesekiya naxa wa ki fanyi ra. \p \v 4 Annabi Esayi mu nu gɛxi minide mangɛ banxi tɛtɛ kui, Alatala man naxa a masen a bɛ, a naxɛ, \v 5 «Gbilen i xa sa a fala n ma ɲama yarerati Xesekiya bɛ, i benba Dawuda Marigi Alatala yi nan masenxi, ‹N bara i xa maxandi mɛ, n bara i yaye to. N i yalanma nɛ, a xi saxan nde. N ɲɛ fu nun suuli sama nɛ i xa simaya xun ma. \v 6 N i tan nun yi taa ratangama nɛ Asiriya mangɛ ma. N yi taa makantama nɛ n ma konyi Dawuda xa fe ra.›» \p \v 7 Annabi Esayi naxa a yaabi, «Yi nan findima Alatala xa tɔnxuma ra i bɛ, alako i xa a kolon a Alatala a xa masenyi rakamalima nɛ. \v 8 Ala naxɛ, ‹N a niyama nɛ soge niini xa gbilen a xanbi xanbi ma dɔxɔ fu Axasi tede ma.›» Na tɛmui, soge niini naxa magbilen a xanbi xanbi ma dɔxɔ fu a goroxi ki naxɛ. \p \v 9 Yudaya mangɛ Xesekiya xa bɛɛti nan ya, a naxan sɛbɛxi a to yalan a xa fure ma: \q \v 10 N nu a fala nɛ nu, \q «A lanma n xa laaxira yi waxati fanyi n ma duniɲɛigiri kui? \q N ma simaya xa dunke na ki?» \q \v 11 N man nu a fala nɛ nu, \q «N mu Alatala toma yi duniɲa ma sɔnɔn, \q n man mu ibunadama yo toma fa naxan sabatixi yi bɛndɛ fuɲi fari. \q \v 12 N ma lingira bara tongo n xun, \q alɔ xuruse kantɛ xa leele italama ki naxɛ. \q N ma simaya na mafilinfe alɔ mabɔɛ xa gɛsɛ. \q Mabɔɛ na gɛ gɛsɛ sɔxɔde, a dɔnxɔɛ naxan luxi, a na xaba. \q Alatala, i tan fan, beenun nunmare xa so, i bara n ma simaya raɲɔn. \q \v 13 N naxa mamɛ ti han gɛɛsɛgɛ, \q kɔnɔ i bara n xɔrie igira alɔ yɛtɛ a rabama ki naxɛ. \q Beenun kɔɛ xa so, i bara dan ti n ma simaya ma. \q \v 14 N nu n xui xurudi raminima nɛ alɔ debelin xɔni, \q n nu wama nɛ alɔ ganbɛ sunnunxi. \q N nu n ya rate koore ma, n nu fa a fala, \q ‹N Marigi n na tɔɔrɔfe, i xa n mali.›» \b \q \v 15 «N nɔma na tagi rabade di? \q A tan yati bara n yaabi, a fa n ma duba suxu. \q Na kui n fama n ɲɛrɛde yɛtɛ magore nan kui n ma simaya birin na. \q \v 16 N Marigi, ibunadama kisima na ki nɛ. \q N ɲɛngife to na nan ma.» \b \q «I tan bara n ma yalanyi ragbilen n ma, n xa kisi. \q \v 17 I bara n mali na tɔɔrɛ kui. \q I xa xanunteya bara n natanga faxɛ ma, \q i bara n ma yunubie birin woli i kobe ra. \q \v 18 I a kolon a n ma gaburi mu findima matɔxɔɛ ra i bɛ, \q saya mu i matɔxɔma, \q faxa mixie fan mu i tantuma bɛɛti ra. \q Naxee goroma gaburi kui, \q nee xaxili mu tixi i xa hinnɛ ra sɔnɔn. \q \v 19 Mixi ɲiɲɛ nan i matɔxɔma, alɔ n na i matɔxɔfe ki naxɛ to lɔxɔɛ. \q Babae masenyi tima e xa die bɛ i xa hinnɛ xa fe ra.» \b \q \v 20 Alatala bara n nakisi. \q Won xa bɛɛti ba a bɛ kɔrae ra a xa hɔrɔmɔbanxi kui. \q Won xa lu na raba ra won ma simaya birin na. \b \p \v 21 Annabi Esayi nu bara a fala, a e xa fa xɔrɛ bogi yailan, e a fatu mangɛ Xesekiya xa fi ma, alako a xa yalan. \v 22 Xesekiya nu bara a yaabi, «Tɔnxuma mundun a niyama n xa a kolon n man nɔma tede Alatala xa hɔrɔmɔbanxi?» \c 39 \s Xesekiya Babilɔn mangɛ xa xɛɛrae rasɛnɛfe \p \v 1 Na tɛmui Babilɔn mangɛ Merodaki Baladan naxa bataaxɛ nun buɲa rasanba Xesekiya ma, barima a nu bara Xesekiya furafe nun a yalanfe mɛ. \v 2 Xesekiya naxa na xɛɛrae rasɛnɛ, a a xa naafuli birin masen e bɛ, alɔ gbeti, xɛɛma, surayi, labundɛ nun ture xiri ɲɔxunmɛ, a xa geresose ragatade nun a xa bannaya birin na dɛnnaxɛ. Sese mu lu, Xesekiya mu naxan masen e bɛ a xa banxi nun a xa bɔxi kui. \v 3 Na dangi xanbi, Annabi Esayi naxa fa Xesekiya yire, a a maxɔrin, «Na mixie munse falaxi i bɛ? E kelixi minden?» Xesekiya naxa a yaabi, «E kelixi bɔxi makuye nde nɛ, dɛnnaxɛ xili Babilɔn.» \v 4 Esayi man naxa a maxɔrin, «E munse matoxi i xa banxi kui?» Xesekiya naxa a yaabi, «Se naxan birin na n ma banxi kui. Sese mu luxi n xɔnyi n mu naxan masenxi e bɛ.» \p \v 5 Na kui, Annabi Esayi naxa a fala Xesekiya bɛ, «I tuli mati Alatala xa masenyi ra, \v 6 ‹Lɔxɔɛ na fafe, yi mixie fama nɛ i harige birin xaninde Babilɔn, i benbae naxan luxi i yi ra. Alatala xa masenyi nan na ki. \v 7 E fama nɛ i xa die suxude, i naxee barixi, e e bana Babilɔn mangɛ bɛ.›» \v 8 Xesekiya naxa a fala Esayi bɛ, «Alatala xa masenyi i naxan tixi, a fan.» A na fala nɛ barima a naxɛ, «Bɔɲɛsa nun kantari tan luma nɛ be, n ma simaya birin kui.» \c 40 \s Ala a xa ɲama xunsarafe \q \v 1 Ala xa masenyi nan ya: \q «Wo xa n ma ɲama madundu e xa tɔɔrɛ kui. \q \v 2 Wo xa a fala Darisalamu bɛ a a xa ɲaxankatɛ bara ɲɔn, \q a xa yunubie sare bara gɛ fide, \q a Alatala bara na ragbilen a ma han dɔxɔ firin.» \b \q \v 3 Mixi nde na a xui raminife gbengberen yire a falafe ra, \q «Wo xa kira yailan Alatala bɛ, \q wo sankira matinxin wo Marigi ya ra. \q \v 4 Gulunba xa ite, geya xa igoro, \q kira ɲaaxi xa yailan a fanyi ra. \q \v 5 Alatala xa nɔrɛ makɛnɛnma nɛ daali birin ya xɔri.» \q Alatala xa masenyi yati nan na ki. \b \q \v 6 Mixi nde bara a fala n bɛ, «I xui rate.» \q N bara a yaabi, «N xa munse fala?» \q A naxɛ, «Adama xa nɔrɛ luxi nɛ alɔ sansie. \q \v 7 E lisima nɛ, Alatala xa foye e fuge kana. \q Adamadie maniyaxi sansie nan na. \q \v 8 Sansie xarama nɛ, e fuge kana, \q kɔnɔ Alatala tan xa masenyi mu kanama abadan.» \b \q \v 9 Siyoni, i xa te geya itexi nde fari. \q Darisalamu, i xa i xui ite sɛnbɛ ra limaniya kui. \q A fala Yudaya taae bɛ, «Wo Marigi Ala na be.» \q \v 10 Marigi Alatala na fafe sɛnbɛ ra, nɔɛ xanxi a bɛlɛxɛ i. \q Xunnakeli na a bɛ. \q \v 11 A mɛɛnima nɛ a xa xurusee ma, \q a a xa yɛxɛ yɔrɛe tongoma nɛ, a e sa a kanke ma, \q a e ngae ragbɛngbɛn. \b \q \v 12 Nde baa ye maniyaxi a bɛlɛxɛ kui? \q Nde koore walaxɛ maniyaxi? \q Nde duniɲa bɛndɛ maniyaxi? \q Nde geyae dɔxɔxi sikeeli ra? \q \v 13 Nde Alatala Xaxili kolon? \q Nde nɔma marasi fide a ma? \q \v 14 Nde a yamarima? Nde a matinkanma? \q Nde fe kolonyi masenma a bɛ? \q Nde a masenma a bɛ se yailanma ki naxɛ? \b \q \v 15 Ɲamanɛe luxi nɛ a bɛ alɔ se xunxurie. \q A e rakelima nɛ a fanyi ra. \q \v 16 Liban sube birin nalanxi mu sɛrɛxɛ gan daaxi lima naxan daxa a bɛ, \q Liban fɔtɔnyi belebele mu yege lima a xa sɛrɛxɛ ganfe ra. \q \v 17 Sese mu ɲamanɛe ra a ya i, e findixi a bɛ fe fufafu nan na. \q \v 18 Wo wama Ala maniyafe nde ra? \q Wo a misaalima munse ra? \q \v 19 Yirawali kuye nan masolima, \q xabui xɛɛma radin a ma, \q a fa gbeti yɔlɔnxɔnyie yailan a kuye gbakuma naxan na. \q \v 20 Setaree wuri nde nan fenma naxan mu kanama mafuren mafuren, \q a mixi fen naxan fata a masolide alako a naxa bira. \b \q \v 21 Wo mu a kolon? Wo mu na fe mɛxi kabi tɛmui xɔnkuye? \q Wo mu na fahaamuxi kabi duniɲa daa tɛmui? \q \v 22 A tan nan sabatixi duniɲa birin xun ma. \q Duniɲa mixie luxi nɛ a bɛ alɔ katoee. \q A tan koore walaxɛ italaxi nɛ alɔ dugi naxan sama leele ma. \q \v 23 A tan nan mangɛe xun nakanama, a mixi xungbee xa fe magoro. \q \v 24 E luxi nɛ alɔ sansi naxan si to, \q kɔnɔ beenu e xa mɔ, a fa wuyenyi radin e ma naxan e xarama gben. \q Na tɛmui foye xungbe e xaninma nɛ alɔ sɛxɛ xare. \b \q \v 25 Ala Sɛniyɛntɔɛ xa masenyi nan ya: \q «Wo n tan Ala maniyama nde ra? \q N misaalixi nde bɛ? \q \v 26 Wo wo yae rakeli koore ma. \q Nde na se yanbaxie daaxi? \q Ala nan e yamarima, a e xilie kolon. \q A sɛnbɛ xa saabui ra, sese mu luxi e ma.» \b \q \v 27 «Na kui, wo tan n ma ɲama, \q naxan fatanxi Yaxuba ra, naxan findixi Isirayila ra, \q munfe ra wo a falama, \q ‹Alatala mu fe toxi naxan dɔxɔxi muxu ma. \q Muxu Marigi Alatala mu wama muxu gbe ɲɔxɔfe.› \q \v 28 Wo mu a kolon? Wo mu na fe mɛxi? \q Alatala findixi Ala nan na kabi abadan, \q a duniɲa yati nan daaxi a fɔlɛ ra. \q A mu taganma, danyi mu na a xaxili ma. \q \v 29 A sɛnbɛ fima nɛ mixi taganxi ma, \q a limaniya fi sɛnbɛtaree ma. \q \v 30 Hali dimɛdie e taganma, sɛgɛtalae birama, \q \v 31 kɔnɔ naxee e xaxili tima Alatala ra, \q nee sɛnbɛ nɛɛnɛ sɔtɔma nɛ, e fa tugan alɔ sɛgɛe. \q E e ɲɛrɛ, e e gi, e mu taganma fefe ma.» \c 41 \s Ala nan na Isirayila xa mali ra \q \v 1 «Ɲamanɛe, wo wo sabari. \q Si yensenxie, wo limaniya, \q wo xa wo maso n ma kiiti yire ra.» \b \q \v 2 «Nde mixi tixi kira xɔn ma keli sogetede, \q wo xa kiiti sama naxan xili ra? \q Nde ɲamanɛe saxi a sagoe, a mangɛe xa fe igoro a bɛ? \q A xa santidɛgɛma e xun nakanama nɛ, a xa xali e rayensen yɛ. \q \v 3 A e kerima nɛ sɛnbɛ ra, a man siga yire gbɛtɛ na rabade. \q \v 4 Nde na fee ragirixi a xa yaamari ra kabi duniɲa fɔlɛ? \q N tan Alatala, naxan na fe fɔlɛ nun fe raɲɔnyi ra, \q n tan bara na mɔɔli birin nagiri.» \b \q \v 5 «Ɲamanɛe gaaxuma nɛ na birin ya ra, \q sie sɛrɛn gaaxui ra duniɲa birin. \q \v 6 E limaniya fima e bore ma, a falafe ra, ‹Wo wo sɛnbɛ so!› \q \v 7 Yirawalie e bore malima alako xɛɛma xa sa kuye ma. \q E naxɛ, ‹A fan na ki nɛ.› \q E kuye banbanma lantumae ra alako a naxa fa bira.» \b \q \v 8 «Kɔnɔ wo tan Isirayila findixi n ma konyi nan na. \q N wo tan Yaxuba bɔnsɔɛ nan sugandixi, \q naxan fatanxi n xanuntenyi Iburahima bɔnsɔɛ. \q \v 9 N wo tongoxi duniɲa tunxunyie nan na, a falafe ra, \q ‹N ma konyi sugandixie nan wo ra, n mu mɛma naxee ra.› \q \v 10 Wo naxa gaaxu, barima n na wo fɔxɔ ra. \q Wo naxa kɔntɔfili, barima n tan nan na wo Marigi Ala ra. \q N sɛnbɛ fima wo ma n bɛlɛxɛ tinxinxi nan na.» \b \q \v 11 «Naxee birin wo maberefe, e fama yaagi nan tun sɔtɔde. \q Naxee wo fenfe gere ra, e halakima nɛ, e ɲɔn. \q \v 12 Wo na wo yaxuie fen, wo mu fama e tode, barima e lɔɛma nɛ. \q Naxee wo fenma gere ra, nee ɲɔnma nɛ. \q \v 13 Na rabama nɛ barima n tan nan na wo Marigi Alatala ra, \q naxan wo bɛlɛxɛ rasuxu, \q a a fala, ‹Wo naxa gaaxu, n fafe wo malide.› \q \v 14 Yaxuba bɔnsɔɛ, wo naxa gaaxu. \q Isirayila, wo wo sɛnbɛ so. \q Hali wo findixi mixi xunxurie nan na alɔ kuli di, \q n tan naxan lanxi wo Rakisima ma, naxan findixi wo xa Sɛniyɛntɔɛ ra, \q n tan yɛtɛ yati fama nɛ wo malide. \q N xui nan na ki.» \b \q \v 15 «N a niyama nɛ wo xa sɛnbɛ magaaxuxi sɔtɔ wo yaxuie ya ra. \q Wo luma nɛ alɔ wure wali se naxan geyae rabɔɔma, a e findi xube ra. \q \v 16 Wo yaxuie rayensenma nɛ \q alɔ xɛ sa naxee maale bɔnbɔ, foye fa maale lagi xanin. \q Wo sɛɛwama nɛ Alatala ra, \q wo Isirayila xa Sɛniyɛntɔɛ tantuma nɛ.» \b \q \v 17 «Misikiinɛe nun setaree ye fenma, kɔnɔ e mu a toma. \q E nɛnyi xarama ye xɔli ra. \q Kɔnɔ n tan Alatala, n e xa maxandi tongoma nɛ. \q N tan Isirayila Marigi Ala, n mu nɛɛmuma e ma. \q \v 18 N xuree rabɔɔma nɛ geya maxaraxie ma, \q n dulonyi raminima ma gulunbae kui. \q N gbengberenyi mafindima nɛ ye yire ra. \q \v 19 N sɛdiri, kasiya, miriti, nun oliwi wuri bilie sima nɛ gbengberenyi ma. \q N sipirɛ, orimi, nun buyisi sansi bilie si wula i, \q \v 20 alako ɲama xa na to, e fa fahaamui sɔtɔ, \q a na birin findixi Isirayila xa Sɛniyɛntɔɛ Alatala sɛnbɛ wali nan na.» \b \q \v 21 Alatala naxɛ, «Wo fa, wo wo xa marakɔrɔsi masen n bɛ. \q Wo xa na birin tagi raba a fanyi ra Yaxuba Marigi bɛ. \q \v 22 Wo xa fa wo xa kuyee ra alako e xa a fala muxu bɛ fe naxee fama rabade. \q Fe naxee singe rabaxi, e xa e raba ki fala muxu bɛ, \q alako muxu xa xaxili sɔtɔ na kui. \q E xa a fala muxu bɛ fe naxan fama rabade, \q \v 23 alako muxu xa a kolon a e findixi alae nan na. \q E xa fe nde raba, a na findi fefe yo ra, \q naxan nɔma muxu dɛ ixarade, muxu xa gaaxu e ya ra. \q \v 24 Wo tan kuyee, ‹Wo mu nɔma na sese ra, wo tide yo mu na. \q Mixi naxan wo batuma, na mixi findixi mixi xɔnxi nan na.›» \b \q \v 25 «N bara mixi nde rakeli kɔɔla mabiri, \q a fama n xili ra kelife sogetede mabiri. \q A mangɛe iboronma nɛ alɔ fɛɲɛ rafalɛ bɛndɛ iboronma ki naxɛ. \q \v 26 Nde na fe masenxi kabi a fɔlɛ, alako muxu xa na kolon beenun a xa raba? \q Nde na falaxi, alako muxu xa a kolon nɔndi falɛ nan a ra? \q Kuye yo mu na fe masen. \q Kuye yo mu na xibaarui fi. \q Kuye yo mu e xui ite. \q \v 27 N tan nan na singe masen Siyoni bɛ, \q ‹Yi nan fama rabade.› \q N tan xɛɛra nan xɛɛ Darisalamu. \q \v 28 N naxan toma yi kuyee tagi, \q keren mu na naxan nɔma masenyi nde tide, \q naxan nɔma n ma maxɔrinyie yaabide. \q \v 29 Wo xa e mato: Kuye fufafu nan e ra! \q E wali fɔxi yo mu na! \q Sese mu na yi kuyee ra!» \c 42 \s Alatala xa Konyi Sugandixi \q \v 1 N ma Konyi Sugandixi nan yi ki, n ɲɔxɔ saxi naxan xɔn ma, \q n naxan xanuma n nii birin na. \q N bara n Xaxili ragoro a ma. \q A tinxinyi masenma nɛ ɲamanɛe bɛ, \q \v 2 kɔnɔ a mu xaaɲɛma e ma, a mu sɔnxɔɛ ratema e ma, \q a mu a yɛtɛ igboma. \q \v 3 A mu kale kuntinxi igirama, a mu lanpui dɛxɛ xuri raxubenma. \q A kiiti sama a sɛriyɛ ki nan ma. \q \v 4 A mu dagalanma, a mu birama, \q han a gɛ tinxinyi rasabatide duniɲa ma. \q Ɲamanɛe xaxili tima a xa yaamari tinxinxi nan na. \q \v 5 Alatala Nɔndi Kanyi xa masenyi nan ya, \q Ala naxan koore daa, a a walaxɛ itala, \q naxan bɔxi daa, a nun se birin naxan toma naa, \q naxan ɲɛngi fixi duniɲa mixie ma, alako e xa duniɲa igiri. \b \q \v 6 «N tan Alatala nan na, \q naxan i xɛɛxi, naxan i makantaxi, \q naxan a niya i xa findi saatɛ saabui ra ibunadama bɛ, \q naxan a niya i xa findi naiyalanyi ra ɲamanɛe bɛ, \q \v 7 alako i xa dɔnxuie ya rabɔɔ, i xa geelimanie ramini geeli, \q i xa mixie xɔrɛya naxee na dimi kui.» \b \q \v 8 «Alatala nan n na, n xili nan na ki. \q N mu wama n firin nde xɔn, \q n mu tinma n ma matɔxɔɛ xa fi kuyee ma. \q \v 9 N ma masenyi singee bara rakamali, \q n man fe nɛɛnɛ masenma nɛ wo bɛ naxan fama rakamalide. \q N nee xa fe rakolon wo ra beenu e xa raba.» \b \q \v 10 «Wo xa bɛɛti nɛɛnɛ ba Alatala bɛ, \q wo a matɔxɔ sa keli duniɲa baanyi ra, \q wo tan naxee biyaasima baa xun ma, \q wo tan naxee baloma baa kui, \q wo tan naxee sabatixi ɲamanɛe kui. \q \v 11 Gbengberenyi nun taae xa e xui ite, \q Kedarikae sabatixi dɛnnaxɛ. \q Selakae xa e sɛɛwɛ xui ite geyae fari. \q \v 12 E xa Alatala matɔxɔ alɔ a lan a xa matɔxɔ ki naxɛ. \q Ɲamanɛ birin xa a matɔxɔ. \q \v 13 Alatala minima nɛ alɔ ɲalama, \q a bɔɲɛ te gere xa fe ra, a gereso xui ramini sɛnbɛ ra.» \b \q \v 14 «Kabi a rakuya n sabarixi, n dunduxi, n nan n yɛtɛ suxuxi. \q Kɔnɔ yakɔsi n nan n xui raminima alɔ ginɛ naxan di barife. \q \v 15 N sansie ralisima nɛ geyae fari, \q geya findi gbengberenyi ra. \q N xuree mafindima nɛ xare ra, \q n ye yiree xɔri. \q \v 16 N dɔnxuie raɲɛrɛma nɛ kira nde ra, e mu naxan kolon, \q n dimi findi e bɛ naiyalanyi ra, \q n bɔxi magexi findi bɔxi saxi ra e ɲɛrɛma dɛnnaxɛ. \q N na nan yati rabama e bɛ, n mu e rabɛɲinma. \q \v 17 Naxee e xaxili tixi kuyee ra, \q e gbilenma nɛ yaagi kui. \q Na kuyee yailanxi wure raxunuxi nan tun na, \q kɔnɔ na mixie a falama e bɛ, ‹Wo findixi won ma alae nan na.›» \b \q \v 18 «Tulixɔrie, wo wo tuli mati. \q Dɔnxuie, wo wo ya ti n na. \q \v 19 Nde dɔnxuxi, xa n ma konyi xa mu a ra? \q Nde tuli xɔrixi, xa n n ma xɛɛra xa mu a ra? \q Nde dɔnxuxi, xa n ma konyi bɔɲɛ saxi xa mu a ra? \q \v 20 Wo bara fe gbegbe to, kɔnɔ wo mu wo ɲɔxɔ saxi e xɔn ma. \q E bara e tuli mati, kɔnɔ e mu fefe fahaamuxi. \q \v 21 Tinxinyi to rafan Alatala ma, \q a bara wa a xa sɛriyɛ binyafe, ɲama xa a kolon. \q \v 22 Kɔnɔ yi ɲama xun bara rakana, \q e suxuxi yili nun geeli nan kui. \q E yaxuie bara e xanin, mixi yo mu na naxan e rakisima, \q mixi yo mu na naxan maxandi tima e bɛ e xa gbilen.» \b \q \v 23 Nde a tuli matima na fee ra wo ya ma? \q Nde a ɲɔxɔ sama na fee xɔn ma tɛmui naxan sa fama? \q \v 24 Nde Yaxuba soxi muɲɛti yi ra? \q Nde Isirayila soxi kasaratie yi ra? \q Alatala xa mu a ra, won yunubi rabaxi naxan na? \q E mu waxi ɲɛrɛfe a xa kira xa xɔn ma, \q e man mu e tuli matixi a xa sɛriyɛ xa ra. \q \v 25 Na kui a naxa a xa xɔnɛ dusu Isirayila xun na, \q a niya gere xa e xun nakana. \q Na tɛ bara dɛxɛ e rabilinyi, \q kɔnɔ e mu e ɲɔxɔ saxi na xɔn ma. \c 43 \s Isirayila Rakisima kerenyi \q \v 1 Alatala xa masenyi nan ya, \q naxan Yaxuba daaxi, \q naxan Isirayila yailanxi bɛndɛ ra: \q «Hali wo mu gaaxu, barima n bara wo xun sara, \q n bara wo xili wo xili ra, barima n gbe nan wo ra. \q \v 2 Wo na baa igiri, won birin nan a ra. \q Wo na xure igiri, a mu wo xaninma. \q Wo na dangi tɛ xɔɔra, a mu wo ganma, a mu wo tɔɔrɔma, \q \v 3 barima n tan Alatala nan na wo Marigi Ala ra, \q Isirayila xa Sɛniyɛntɔɛ, wo Rakisima. \q N Misira nan fixi i xunsare ra, \q n Etiyopi nun Seba fixi wo ɲɔxɔɛ nan na. \q \v 4 Wo tide to gbo n bɛ n ma xanunteya xa fe ra, \q n mixie nan bama wo ɲɔxɔɛ ra, n ɲama fi wo nii rakisife ra. \q \v 5 Wo naxa gaaxu, n na wo fɔxɔ ra. \q N fama nɛ wo bɔnsɔɛ ra, kelife sogetede nun sogegorode mabiri, \q \v 6 n fama wo xilide kelife yirefanyi nun kɔɔla ma. \q ‹Wo fa n ma die ra, kelife yire makuye, \q \v 7 e birin naxee xilixi n xili ra, \q n naxan daaxi n ma nɔrɛ xa fe ra.› \q \v 8 Ɲamae xa fa naxee ya na kɔnɔ e mu se toma, \q e tuli na kɔnɔ e mu fe mɛma. \q \v 9 Ɲamae nun sie xa e malan. \q Nde na e ya ma naxan nu bara yi fe masen won bɛ beenu a xa raba? \q E xa seedee ramini, naxee nɔma a fe rafiixɛde, \q alako booree xa a kolon a nɔndi na a ra.» \b \q \v 10 Alatala xa masenyi nan ya, \q «Wo tan nan na n ma seedee ra, n ma konyi sugandixi, \q alako wo xa n kolon, wo xa la n na. \q Ala yo mu nu na n ya ra, Ala yo mu fama n xanbi ra. \q \v 11 N tan keren nan na Alatala ra. \q Mixi rakisima yo mu na bafe n tan na. \q \v 12 N tan nan nɔndi masenxi, n tan nan wo rakisixi, \q n tan nan fe nɛɛnɛ masenma wo bɛ. \q Ala xɔɲɛ nde xa mu n na wo tagi. \q Wo tan nan na n ma seedee ra a n keren nan na Ala ra. \q \v 13 Kabi fɔlɔ fɔlɛ n tan nan Ala ra. \q Mixi yo mu nɔma mixi bade n bɛlɛxɛ, \q mixi yo mu nɔma n ma fe rabaxi masarade.» \b \q \v 14 Alatala xa masenyi nan ya, \q Ala naxan wo xun sara, \q Ala naxan findixi Isirayila xa Sɛniyɛntɔɛ ra. \q A naxɛ, «N yaamari fima nɛ Babilɔn geelimanie xa fa e xa kunkuie kui, \q e nu laxi naxee ra. \q \v 15 Alatala na n tan nan na, wo xa Sɛniyɛntɔɛ, \q naxan Isirayila daa, naxan findixi wo xa mangɛ ra.» \b \q \v 16 Alatala xa masenyi nan ya, Ala naxan kira bɔɔ baa tagi, \q naxan dangide ramini mɔrɔnyie xɔɔra, \q \v 17 naxan a niya sɔɔri ragi see nun soe ragie xa kata dangide mɛnni, \q e fa lu baa xɔɔra abadan, e mu te. \q Na sɔɔri gali xubenxi nɛ alɔ lanpui xubenma ki naxɛ. \q \v 18 «Wo naxa wo maɲɔxun fe singee ma, \q wo fe forie lu na. \q \v 19 Wo mu a toxi, n na fe nɛɛnɛe rabafe? \q Wo mu gɛxi na kolonde? \q N na kira nde bɔɔfe gbengberenyi ma, \q n na xuree raminife yire maxaraxi ma. \q \v 20 Burunyi daalise n matɔxɔma, \q alɔ wulai bare nun xundi, barima n ye raminima gbengberenyi ma, \q n xure xungbee rabɔɔ yire maxaraxi ma, \q alako n ma ɲama sugandixi xa ye min, \q \v 21 alako n ɲama naxan daaxi a xa n matɔxɔ.» \b \q \v 22 «Yaxuba, wo mu maxandi tima n xili ra. \q Isirayila, wo mu fefe rabafe birafe ra n fɔxɔ ra. \q \v 23 Wo mu tin yɛxɛɛe bade sɛrɛxɛ ra n bɛ, \q wo mu tin n binyade sɛrɛxɛe ra. \q N mu kote dɔxɔxi wo xun ma sansi sɛrɛxɛ ra, \q n mu wo karaxan surayi ganfe ra. \q \v 24 Wo mu labundɛ fanyi sara n bɛ, \q wo mu ninge ture gbegbe ba sɛrɛxɛ ra. \q Wo naxan nabaxi, wo bara n natagan wo xa yunubie ra, \q wo bara n naxɔnɔ wo xa ɲaaxuɲa ra.» \b \q \v 25 «N tan nan a ra, naxan i xa yunubie xafarima n xili xa fe ra, \q n fa nɛɛmu i xa yunubie ma feo. \q \v 26 I xa i xa fe dangixi masen n bɛ, \q won xa a mato kiiti na ki naxɛ. \q \v 27 I benba singe yunubi raba nɛ. \q I xa yarerati muruta nɛ n xili ma. \q \v 28 Na nan a ra, n fama i xa sɛrɛxɛdubɛe rayaagide, \q naxee walima n ma hɔrɔmɔlingira kui. \q N a niyama nɛ Yaxuba bɔnsɔɛ xun xa rakana, \q Isirayila bɔnsɔɛ xa yaagi.» \c 44 \s Kuye yailanma xa wali \q \v 1 «N ma konyi Yaxuba bɔnsɔɛ, wo xa wo tuli mati, \q n ma ɲama sugandixi Isirayila, wo xa n xui ramɛ. \q \v 2 Alatala xa masenyi nan ya, \q naxan wo daaxi wo nga tɛɛgɛ i, \q naxan wo bun tima. \q N ma konyi Yaxuba, hali i mu hanmɛ, \q wo tan Yesurun n naxan sugandixi, \q \v 3 barima n ye ragoroma nɛ wo xa bɔxi maxaraxi ma, \q n xure raminima nɛ gbengberen yire ma. \q N nan n Xaxili ragoroma nɛ wo bɔnsɔɛ ma, \q n barakɛ sama nɛ wo xa die ma. \q \v 4 E fanma nɛ alɔ ɲooge naxan toma fiili tagi, \q alɔ wuri naxee sixi xure dɛ i. \q \v 5 Nde a falama nɛ, ‹Alatala gbe nan n na,› \q a Yaxuba xili sa a xun ma. \q Nde a sɛbɛma nɛ a bɛlɛxɛ ma, ‹Alatala gbe,› \q a Isirayila xili sa a xun ma.» \b \q \v 6 «Alatala xa masenyi nan ya, \q Alatala Sɛnbɛma naxan findixi Isirayila mangɛ nun a rakisima ra. \q N tan nan na fe fɔlɛ ra, n tan nan na fe raɲɔnyi ra. \q Ala gbɛtɛ yo mu na bafe n tan na. \q \v 7 Nde maniyaxi n tan na? A xa na fala. \q Na kanyi xa wɔyɛn ba, a xa fe dangixi masen kabi n ma ɲama daa tɛmui. \q A xa fe masen naxan fama rabade, iyo a xa na fala kɛnɛ ma. \q \v 8 Wo naxa gaaxu, wo naxa sɛrɛn. \q N mu na masenxi wo bɛ xɛ, beenu na fee xa raba? \q N ma seedee nan wo ra. \q Ala gbɛtɛ na na, ba n tan na? \q Ade, fanye gbɛtɛ mu na hali keren.» \b \q \v 9 Fuyantee nan kuye yailanmae ra. \q E xa wali tide yo mu na. \q E xa seedee ya mu na, e xaxili ifuxi. \q E fama lude na yaagi nan kui. \q \v 10 Nde kuye yailanma, naxan mu nɔma a malide fefe ra? \q \v 11 Na kanyie yaagima nɛ. \q Adamadi nan tun na e ra. \q E birin xa e malan, e xa ti n ya ra. \q N e birin nagoroma nɛ gaaxui nun ɲaxankatɛ ra. \b \q \v 12 Kuye yailanma wure xabuma tɛ xɔɔra, \q a kuyee yailan dɛrɛma ra, a a rawali a yɛtɛ sɛnbɛ ra. \q Kaamɛ nun ye xɔli luma nɛ a suxu ra, a fa tagan. \q \v 13 Kamudɛri luuti italama nɛ a maniyafe ra, a a kɔɔrin. \q A wali fɔlɔ wali see ra, \q a a yailan han a lu alɔ mixi tofanyi naxan tima a xa banxi kui. \q \v 14 A nu wuri ndee si fɔtɔnyi yire, \q a mamɛ ti han tunɛ ye a ramɔ, a fa a sɛgɛ. \q \v 15 A nde findi yege ra, alako xinbeli naxa a suxu, \q a nde rawali taami ganfe ra. \q Kɔnɔ naxan luxi, a na findi ala ra a naxan batuma, \q a kuye rafala, a suyidi a bɛ. \q \v 16 A sɛɛti findi yege ra, \q a sube ganma naxan na, \q a fa a dɛge, a a fala, «Yi tɛ fan. Xinbeli mu n suxuma be.» \q \v 17 A wuri dɔnxɔɛ nan findima a xa kuye ala ra, \q a suyidi naxan bɛ a batufe ra. \q A maxandi ti a bɛ, a falafe ra, \q «N nakisi, barima i tan nan n ma ala ra.» \q \v 18 Kɔnɔ na mixi mu gɛxi fahaamui sɔtɔde. \q A luxi alɔ dɔnxui naxan mu se toma, \q a xaxili mu fata fee tagi rabade. \q \v 19 Sese mu a a bɔɲɛ ratima sɔnɔn, a xa a maɲɔxun, \q «N bara wuri sɛɛti sa tɛ i, \q alako n xa taami nun sube gan a tɛ wole ra n naxan donma. \q A lanma n xa na wuri dɔnxɔɛ rafala kuye ra Ala naxan xɔnma? \q N xa n suyidi wuri xuntunyi bɛ?» \q \v 20 Na kuye yailanma birama se nan fɔxɔ ra naxan findima tɛ xube ra. \q A bɔɲɛ bara a yɛtɛ yanfa. \q A mu fata a yɛtɛ rakiside, \q a man mu xaxili sɔtɔ a falafe ra, «N naxan tixi n bɛlɛxɛ ra wule ala nan a ra.» \b \q \v 21 «Yaxuba bɔnsɔɛ, wo xa ratu yi fee ma, \q wo tan Isirayila ɲama naxan findixi n ma konyi ra. \q N wo daa nɛ, alako wo xa findi n ma konyi ra. \q Isirayila, n mu nɛɛmuma wo ma. \q \v 22 N bara wo xa yunubie xafari, wo naxan sɔtɔ wo xa murutɛ kui, \q n bara nee ba naa alɔ nuxui bama koore ma ki naxɛ. \q Wo xa gbilen n ma, barima n bara wo xun sara.» \b \q \v 23 Koore xa sɛɛwa Alatala xa wali xa fe ra. \q Bɔxi bunyi xa a xui ramini. \q Geyae xa e xui ite alɔ wuri naxee na fɔtɔnyi kui, \q barima Alatala bara Yaxuba xun sara, \q a bara a nɔrɛ masen Isirayila ya ma. \b \q \v 24 Wo Rakisima Alatala xa masenyi nan ya naxan wo rafalaxi wo nga tɛɛgɛ, \q «N tan, Alatala nan n na, naxan fe birin daaxi, \q naxan koore itala, \q naxan bɔxi rafala a bɛlɛxɛ ra, \q \v 25 naxan namiɲɔnmɛ wule falɛe xa tɔnxumae kana, \q naxan sematoe rayaagi, \q naxan lɔnnilae xa marasi mafindi lɔnnitareɲa ra, \q \v 26 naxan a xa namiɲɔnmɛ konyie xa masenyie rakamali, \q naxan a xa xɛɛrae xui findi nɔndi ra, \q naxan a masenma Darisalamu xa fe ra, ‹Ɲama fama sabatide naa,› \q naxan a masenma Yudaya taae xa fe ra, ‹E man fama nɛ tide,› \q \v 27 naxan a falama baa bɛ, ‹Xara, n i xa ye raxɔrima nɛ,› \q \v 28 naxan mangɛ Sirusi xɛɛma a sago rabade, alɔ xuruse madonyi a rabama ki naxɛ, \q naxan a masenma Darisalamu xa fe ra, ‹A man xa ti,› \q naxan a masenma hɔrɔmɔbanxi xa fe ra, ‹A man xa ti!›» \c 45 \s Ala xa wali nun Sirusi \q \v 1 Alatala xa masenyi nan ya a xa mixi sugandixi Sirusi bɛ, \q a naxan xɛɛxi ɲamanɛe xun nakanafe ra, e xa lu a xa yaamari bun ma, \q a naadɛ rabixi naxan bɛ alako a xa wali xa sɔɔnɛya. \q \v 2 «N tima nɛ i ya ra, n tentenyi magoro i bɛ, \q n wure gbeeli naadɛe kana, n wure naadɛe yensen yɛ i ya ra. \q \v 3 N naafuli nɔxunxi fima nɛ i ma, \q alako i xa a kolon n tan nan Isirayila Marigi Alatala ra, \q naxan i xilixi i xili yati ra. \q \v 4 N ma konyi Yaxuba xa fe ra, \q n ma ɲama sugandixi Isirayila, \q n i xilixi i xili nan na, n binyɛ fima nɛ i ma hali i to mu n kolonxi sinden. \q \v 5 N tan nan na Alatala ra, \q Ala gbɛtɛ yo mu na bafe n tan na. \q N sɛnbɛ fima nɛ i ma hali i to mu n kolonxi sinden. \q \v 6 Na kui mixi birin fama nɛ a kolonde a Ala kerenyi nan n na, \q kelife sogetede han sogegorode, \q Ala gbɛtɛ yo mu na. \q \v 7 N tan nan koore iyalanma, n dimi rasin, \q n tan nan hɛri raminima, n gbaloe raba. \q N tan Alatala na n na fee birin nabama.» \b \q \v 8 «Tunɛ ye xa goro kelife koore ma, nuxui xa rabi ye raminife ra. \q Bɔxi fan xa rabi na ye sɔtɔfe ra. \q Kisi xa sɔtɔ alɔ sansi bulama ki naxɛ, tinxinyi xa lu na. \q N tan Alatala nan na birin daaxi.» \b \q \v 9 Ɲaxankatɛ na mixi bɛ, naxan a yailanma matandima, \q naxan findixi fɛɲɛ xuntunyi tun na. \q Bɛndɛ doloxi a falama fɛɲɛ yailanma bɛ, \q «I n yailanfe munse ra? I xa wali mu fan!» \q \v 10 Ɲaxankatɛ na mixi bɛ, naxan a falama a baba nun a nga bɛ, \q «Wo munse barixi?» \b \q \v 11 Alatala xa masenyi nan ya, \q Isirayila xa Sɛniyɛntɔɛ naxan wo daaxi, \q «Wo wama n maxɔrinfe tina fe nan ma n naxan nabama n ma die ra? \q Wo wama n yamarife n ma wali xa fe nan na? \q \v 12 N tan nan bɔxi yailanxi, n fa mixi daa a fari. \q N tan nan koore itala n bɛlɛxɛ ra, n tunbuie yamari. \q \v 13 N tan nan man Sirusi xɛɛma n ma tinxinyi xa fe ra. \q N kira rabɔɔma nɛ a bɛ alako a xa n ma taa ti, \q a xa n ma ɲama xɔrɔya xunsare xanbi.» \q Alatala xa masenyi nan na ki. \b \q \v 14 Alatala xa masenyi nan ya, \q «Misira nun Etiyopi xa naafuli luma nɛ i yi ra, \q Sebakae findima nɛ i xa konyie ra, \q e bira i fɔxɔ ra yɔlɔnxɔnyi kui, e suyidi i bɛ, e a fala i bɛ, \q ‹Ala na i fɔxɔ ra, a maniyɛ mu na, Ala gbɛtɛ mu na.›» \b \q \v 15 Isirayila Marigi Ala, a Rakisima, \q Ala nan i ra, naxan mu a yɛtɛ masenma kɛnɛ ma. \q \v 16 Kuye yailanmae fama nɛ lude yaagi kui, e e birin xanin, \q \v 17 kɔnɔ Alatala Isirayila tan rakisima nɛ abadan, \q a mu fama yaagide feo. \q \v 18 Alatala naxan koore daaxi, naxan firin nde mu na, \q naxan duniɲa daaxi a ki nun a kɛɲa nan ma, \q a fa adamadie rasabati a ma, \q a fa a fala, «Alatala nan na, Ala gbɛtɛ yo mu na. \q \v 19 N mu wɔyɛnxi dunxui xa ra de. \q N mu a fala Yaxuba bɔnsɔɛ bɛ e xa n fen na ki tun. \q N tan Alatala nɔndi nan falama, n tinxinyi nan masenma.» \b \q \v 20 «Wo wo malan, wo fa, wo wo maso, wo tan mixi gixie kelife ɲamanɛe ma, \q Kuye batuie mu sese kolon, \q e kuye maxandima naxee mu nɔma mixi rakiside. \q \v 21 Wo wo xui ramini, wo xa marakolonyi ti e bɛ. \q E xa e bore rasi. \q Nde yi masenyi tixi kabi tɛmui xɔnkuye? N tan xa mu a ra? \q Ala gbɛtɛ yo mu na bafe n tan na, \q Ala naxan tinxin, naxan mixi rakisima. \q \v 22 Wo xa gbilen n ma, wo tan naxee kelima duniɲa tunxunyie ma, \q alako wo xa kisi sɔtɔ, \q barima Ala gbɛtɛ yo mu na bafe n tan na. \q \v 23 N bara n kali n yɛtɛ ra nɔndi ki ma, \q n ma masenyi mu kanama fefe ma. \q Xinbi birin sinma nɛ n bun ma, \q kali birin nabama n tan nan xili ra. \q \v 24 Ɲama a falama nɛ n bɛ, \q ‹Tinxinyi nun sɛnbɛ toma i tan Alatala nan gbansan yi.›» \b \q Mixi naxee nu murutaxi a ma, \q e fama nɛ a yire yaagi kui. \q \v 25 Kɔnɔ Isirayila bɔnsɔɛ gbe ɲɔxɔma nɛ Alatala saabui ra, \q e fa xunnakeli sɔtɔ. \c 46 \s Babilɔn xa alae \q \v 1 Babilɔn xa kuye Beli a xinbi sinma. \q A xa kuye Nebo fan a felenma bɔxi ma. \q Sofalee e bɛndunma xanin se fari. \q Na kote binya, a sofalee rataganma nɛ. \q \v 2 E mu nɔ na kuyee ratangade. \q E birin xa siga konyiya kui. \b \q \v 3 «Yaxuba bɔnsɔɛ, wo wo tuli mati n na. \q Isirayilaka naxee luxi, wo wo tuli mati n na. \q Kabi wo barixi tɛmui naxɛ, n bara wo xanin n bɛlɛxɛ, n bara wo bun ti. \q \v 4 N nu na raba nɛ han wo fori waxati. \q Wo xunsɛxɛ to nu fiixɛma, n tan nan man nu wo bun tima. \q N to wo daa, n man nu wo malima nɛ, n wo xanin, n wo rakisi. \q \v 5 Wo n ma maniyɛ toma minden? Wo n firin nde kolon? \q \v 6 Naafuli kanyi xɛɛma nun gbeti raminima, a a sa sikeeli fari, \q alako xabui xa kuye nde yailan a bɛ, \q a a xinbi sinma naxan bɛ a batufe ra. \q \v 7 E na tongo, e a dɔxɔ e tunki fari, e a xanin yire, e a tima dɛnnaxɛ. \q Mɛnni a tixi tun, a mu sigama dɛdɛ. \q Hali mixi nde a mawa a bɛ, a mu a yaabima, \q a mu mixi ratangama a xa tɔɔrɛ ma.» \b \q \v 8 «Wo tan murutɛlae, wo xa ratu na fee ma, alako wo xa nɔ kiside. \q \v 9 Wo xa ratu n naxan nabaxi tɛmui dangixi. \q Ala gbɛtɛ yo mu na bafe n tan na, n firin nde mu na. \q \v 10 Ala gbɛtɛ mu na naxan fe masenma beenun a xa raba, \q naxan nɔma a falade, \q ‹N waxɔnfe fama nɛ rakamalide. N tan nan a ragirima.› \q \v 11 N tan nan xɔni nde xilima kelife sogetede mabiri, \q naxan n waxɔnfe rabama n bɛ. \q Iyo, n naxan falaxi, n a rabama nɛ, \q n naxan natɛxi, n a rakamalima nɛ. \q \v 12 Wo wo tuli mati n na, wo tan naxee xaxili xɔrɔxɔ, \q wo tan naxee makuyaxi tinxinyi ra. \q \v 13 N ma kiiti tinxinxi bara makɔrɛ, a mu makuya feo. \q N fama n ma kisi fan na, a mu buma. \q N Siyon rakisima nɛ, \q N nan n ma nɔrɛ ragoroma nɛ Isirayila ma.» \c 47 \s Babilɔn birafe \q \v 1 «Babilɔn taa, keli i xa kibanyi kui, i dɔxɔ bɔxi ma. \q I xa tofanyi nun i xa bannaya bama nɛ i yi. \q \v 2 Wali see tongo kuri sofe ra. \q I xa mafelenyi bama nɛ i ma, i xa dugi mate, i xure igiri i mageli ra. \q \v 3 I ɲaibɔma nɛ yaagi kui, \q n fama nɛ n gbe ɲɔxɔde kinikini xanbi.» \q \v 4 Alatala Sɛnbɛma nan findi muxu xunsarama ra, Isirayila xa Sɛniyɛntɔɛ. \b \q \v 5 «Babilɔn ɲama, wo dɔxɔ, wo wo dɛ balan. \q Wo xa mangɛya bara ɲɔn. \q \v 6 N nu xɔnɔxi n ma ɲama ma, n fa e kɛ tongomae xun nakana. \q N naxa e lu wo sagoe, kɔnɔ wo mu kinikini e ma fefe ma. \q Hali forie, wo bara e ɲaxankata a ɲaaxi ra. \q \v 7 Wo nu a falama nɛ, ‹N ma mangɛya mu ɲɔnma abadan!› \q Kɔnɔ wo mu wo ɲɔxɔ saxi fe xɔn ma naxan nɔma wo lide.» \b \q \v 8 «Yakɔsi wo wo tuli mati n na, \q wo tan banna naxee a maɲɔxunxi a fefe mu nɔma wo tɔɔrɔde, \q naxee a falama, ‹N keren nan tide gbo duniɲa, \q n mu findima kaaɲɛ ra, n ma die mu bama n yi.› \q \v 9 Kɔnɔ n xa a fala wo bɛ, na fe firinyie wo lima nɛ fɛɛɲɛn keren kui. \q Wo ganma nɛ wo xa die ra, wo findi kaaɲɛ ra \q hali wo duureya nun karamɔxɔ wali rawuya. \q \v 10 Wo nu laxi wo xa ɲaaxuɲa nan na, \q wo ɲɔxɔ a ma na mu toma. \q Wo xa fe kolonyi bara wo madaxu. \q Wo bara a fala wo bɔɲɛ ma, ‹N keren nan be, n tan nan gbansan tide gbo.› \q \v 11 Gbaloe fama nɛ wo lide, wo mu nɔma wo yɛtɛ ratangade naxan ma wo xa naafuli ra, \q gbaloe naxan wo tɛrɛnnama.» \b \q \v 12 «Wo to laxi na fe mɔɔli nan na, wo xa lu wo xa duureya, \q nun wo xa manduruya kui wo darixi naxan na. \q Wo a maɲɔxun a na sɔɔnɛyama nɛ wo bɛ, wo fa geeni wo yaxui xun ma, \q \v 13 kɔnɔ na birin fama nɛ wo ratagande. \q Wo xa se matoe xili, naxee koore matoma, \q e fe fala naxan fama wo lide. \q \v 14 Nee tan fan luma nɛ alɔ sɛxɛ naxan ganma tɛ ra. \q E mu nɔma e yɛtɛ rakiside tɛ xɔɔra. \q Sese mu luma e yi ra, hali tɛ xunxuri e dɔxɔma naxan sɛɛti ma xinbeli tɛmui. \q \v 15 E mu nɔma fefe rabade wo bɛ, \q hali wo to bara wo xaxili ti e ra kabi wo dimɛdi tɛmui. \q E sigama nɛ yare e xa kira ɲaaxi xɔn ma. \q Mixi yo mu nɔma wo rakiside.» \c 48 \s Isirayila nun Ala xa lanyi \q \v 1 «Yaxuba bɔnsɔɛ naxan xili Isirayila, naxan fatanxi Yudaya ra, \q wo wo tuli mati n na. \q Wo tan naxee wo kalima Alatala xili ra, \q wo tan naxee Isirayila Marigi Ala maxandima tinxintareya kui, \q \v 2 wo tan naxee wo yɛtɛ xilima Taa Sɛniyɛnxi Kanyie, \q wo tan naxee wo xaxili tima Isirayila Marigi Alatala ra, \q \v 3 n naxan masenxi wo bɛ tɛmui dangixi, n bara gɛ na ragiride. \q \v 4 N to a kolon wo xaxili xɔrɔxɔ alɔ wure, \q \v 5 n naxa wo rakolon na fe ra beenun a xa raba, \q alako wo naxa fa a fala, \q ‹Muxu xa kuye wuri daaxie nun wure daaxie nan na fe natɛxi.› \q \v 6 Wo bara na mɛ? Wo bara so na fe kui?» \b \q «Yakɔsi n fe nɛɛnɛe masenma nɛ wo bɛ, \q naxee nu bara nɔxun wo ma. \q \v 7 Nee minixi yi waxati nɛ, \q wo mu nu naxee kolon. \q Na kui wo mu nɔma a falade, ‹Iyo, muxu nu nee kolon.› \q \v 8 Wo mu na fee fahaamuxi tɛmui dangixi barima wo tuli xɔrɔxɔ. \q Yanfantee nan wo ra kabi wo bari tɛmui. \q \v 9 N xili xa fe ra, n mu n ma xɔnɛ ramini wo ma kerenyi ra. \q N ma matɔxɔɛ xa fe ra, n mu wo rabolo. \q \v 10 N bara wo mato, \q kɔnɔ n mu a rabaxi alɔ xabui a rabama ki naxɛ gbeti ra. \q N wo matoma tɔɔrɛ nan saabui ra. \q \v 11 N yi rabama n yɛtɛ bɛ alako n xili naxa kana, \q alako n ma matɔxɔɛ naxa fi n firin nde ma.» \b \q \v 12 «Yaxuba bɔnsɔɛ, wo wo tuli mati n na. \q Isirayila n naxan xilixi, wo wo tuli mati n na. \q N tan nan na a singe ra, n tan nan na a dɔnxɔɛ ra. \q \v 13 N bɛlɛxɛ nan duniɲa bunyi saxi, \q n sɛnbɛ nan koore italaxi. \q N na e xili, e tima nɛ keren na.» \b \q \v 14 «Wo xa wo malan, wo xa wo tuli mati n na. \q Kuye mundun bara yi fe masen wo bɛ beenun a xa raba? \q Alatala bara mixi nde sugandi naxan a sagoe rabama Babilɔn na, \q naxan e xili xun nakanama. \q \v 15 Iyo, n tan yati bara n ma masenyi ti, \q n bara a xili, a xa na wali rakamali.» \b \q \v 16 «Wo wo maso n na, wo xa wo tuli mati. \q Kabi a fɔlɛ, n mu wɔyɛn dunxui ra. \q Na fe rabama n ya xɔri.» \b \q Yakɔsi, n Marigi Alatala na n xɛɛfe, a a Xaxili ragoroxi n ma. \b \q \v 17 Wo Rakisima Alatala, Isirayila xa Sɛniyɛntɔɛ, a xa masenyi nan ya, \q «N tan findixi wo Marigi Alatala nan na, \q naxan wo xa fe sɔɔnɛya ki masenma, \q naxan wo raɲɛrɛma ɲɛrɛ ki fanyi ra. \q \v 18 Xa wo wo ɲɔxɔ sa n ma sɛriyɛ xɔn ma nu, \q bɔɲɛsa nun kisi nu gboma nɛ wo yi ra alɔ ye naxan na baa ma. \q \v 19 Wo bɔnsɔɛ nu wuyama nɛ alɔ mɛyɛnyi naxan na baa dɛ ra, \q wo xa die xilie mu nu bama n ya i. \q \v 20 Wo xa keli Babilɔn sɛɛwɛ xui ra. \q Wo xa na masen duniɲa birin bɛ. \q Wo xa a fala, ‹Alatala bara a konyi Yaxuba xun sara.› \q \v 21 Ye xɔli mu luma e ma gbengberenyi ma, \q a fanye ibɔɔma, a ye ramini a kui. \q \v 22 Mixi ɲaaxi xa fe mu sɔɔnɛyama.» \q Alatala xa masenyi nan na ki. \c 49 \s Alatala xa konyi \q \v 1 Si yensenxie, wo xa wo tuli mati n na. \q Yire makuyee, wo xa wo ɲɔxɔ sa n wɔyɛn xui xɔn ma. \q Alatala n xili nɛ kabi n nga tɛgɛ, \q a naxa n xili fala beenun n xa mini foye ra. \q \v 2 A naxa n dɛ lu alɔ santidɛgɛma xɛɲɛnxi a bɛlɛxɛ, \q a naxa n findi xali ɲɔɛ rameluxi ra, \q a naxa n sa a xa xali gbɔnfɔɛ kui. \q \v 3 A naxa a fala n bɛ, «Isirayila, n ma konyi nan i ra, \q n na n ma nɔrɛ masenma naxan saabui ra.» \q \v 4 Kɔnɔ n naxa a yaabi, «N ma wali mu sɔɔnɛyaxi, \q n bara kata, kɔnɔ fufafu na a ra. \q N ma wali sare na n Marigi Alatala nan yi.» \b \q \v 5 Na kui Alatala naxa masenyi nde ti, \q naxan n daa n nga tɛgɛ i, n xa findi a xa konyi ra, \q alako n xa Yaxuba bɔnsɔɛ ragbilen a ma, \q Isirayila ɲama man xa malan a fɛ ma. \q Alatala bara binyɛ xungbe fi n ma, \q a tan naxan findixi n sɛnbɛ ra. \q \v 6 A naxɛ, «Yaxuba bɔnsɔɛ Isirayila ragbilenfe n ma, \q wali na a ra naxan xurun i bɛ n ma konyi. \q N man i findima nɛ naiyalanyi ra si gbɛtɛe bɛ, \q alako n ma kisi xa masen duniɲa yire birin.» \b \q \v 7 Alatala xa masenyi nan ya, \q Alatala naxan findixi Isirayila Xunsarama ra, Isirayila xa Sɛniyɛntɔɛ, \q won bɔnsɔɛ naxan xɔnxi, \q naxan walixi mangɛe bɛ, \q «Mangɛe na wo to, e tima nɛ, \q kuntigie na wo to, e e xinbi sinma nɛ wo bun ma, \q barima dugutɛgɛ Alatala naxan Isirayila xa Sɛniyɛntɔɛ ra, \q na nan wo sugandixi.» \b \q \v 8 Alatala xa masenyi nan ya, \q «N wo yaabima yaabi tɛmui nɛ, \q n wo rakisima kisi lɔxɔɛ nɛ. \q N wo makantama nɛ, \q n wo tima nɛ alɔ ɲama n saatɛ tongo naxan bɛ, \q alako wo xa bɔxi xa fan, naxan kanaxi a xa yailan. \q \v 9 Geelimanie minima nɛ, \q mixi naxee na dimi xɔɔra, nee xɔrɛya sɔtɔma nɛ. \q \v 10 E luma nɛ alɔ xurusee naxee e dɛmadonma fiilie ma, \q kaamɛ nun ye xɔli mu e suxuma, \q kuyefure nun soge xɔnɛ mu e tɔɔrɔma. \q E rahinnɛma nan luma e raɲɛrɛ ra, \q a e xun ti dulon yire ra. \q \v 11 Tentenyi ragoroma nɛ, yili rafe, alako e xa kira xa fan. \q \v 12 E fama nɛ kelife yire makuye, \q kelife kɔɔla nun sogegorode ma, \q kelife Asuwan bɔxi ma.» \b \q \v 13 «Naxee na koore ma, e xa e sɛɛwɛ xui ite, \q naxee na bɔxi ma, e xa ɲɛlɛxin, \q naxee na geyae fari, e xa bɛɛti ba, \q barima Alatala a xa ɲama madunduma nɛ, \q a kinikini tɔɔrɔ mixie ma.» \b \q \v 14 Kɔnɔ Siyonkae nu a falama nɛ, \q «Alatala bara muxu rabolo, \q Muxu Marigi bara nɛɛmu muxu ma.» \b \q \v 15 «Dingɛ nɔma nɛɛmude a xa diyɔrɛ ma? \q A mu kinikinima xɛ a xa di ma? \q Hali a tan nɛɛmu, \q n tan mu nɛɛmuma wo ma. \q \v 16 Wo xilie korinxi n bɛlɛxɛ kui, \q n yae tixi nɛ i xa banxi ra tɛmui birin. \q \v 17 Wo xa die na gbilenfe wo xɔnyi. \q Naxee wo tɔɔrɔxi, nee na kelife wo xun ma. \q \v 18 Wo wo ya ite. Wo xa die bara e malan, e na fafe. \q N tan Alatala bara n kali n yɛtɛ ra, \q wo xa mixie fama nɛ lude wo sɛɛti ma, \q alɔ dugi tofanyie luma ginɛ ma ki naxɛ a xa futi xiri lɔxɔɛ.» \b \q \v 19 «Hali wo yaxuie to wo xɔnyi kanaxi, e wo xa ɲama rayensen yɛ, \q yakɔsi wo fama nɛ wuyade han wo gbo wo xa bɔxi bɛ. \q Mixi naxee kasarɛ tixi wo xɔnyi, e bara siga. \q \v 20 Wo xa di naxee barixi yi tɔɔrɔ waxati, \q e fama nɛ a falade, ‹Be xurun won bɛ. \q Won xa yire nɛɛnɛ ti won luma dɛnnaxɛ.› \q \v 21 Na tɛmui wo fama nɛ a falade, \q ‹Nde yi die barixi n bɛ? \q Mixi rabɛɲinxi nan nu na n na. \q Ala nu bara n nabolo, a mɛɛ n na. \q Nde yi die ramɔxi? \q N keren peti nan nu a ra. \q Yi die kelixi minden?›» \b \q \v 22 Won Marigi Alatala xa masenyi nan ya, \q «N nan n bɛlɛxɛ itema nɛ ɲamanɛe bɛ, \q n tɔnxuma masen e bɛ, \q alako e xa fa wo xa di xɛmɛe ra e bɛlɛxɛ, \q e xa fa wo xa di ginɛe ra e tunki ma. \q \v 23 Mangɛe mɛɛnima nɛ wo xa die ma, \q mangɛ ginɛe e ramɔ. \q Na mixi xungbee e xinbi sinma nɛ wo bun ma, \q e wo sanyie masunbuma nɛ. \q Na kui wo fama nɛ a kolonde a Alatala na n tan nan na. \q Mixi naxee e xaxili tima n na, na kanyi mu yaagima.» \b \q \v 24 Sɔɔri xa se tongoxi nɔma rasuxude a yi ra? \q Sɛnbɛma xa mixi suxuxi nɔma bade a yi ra? \q \v 25 Alatala wo yaabima yi ki nɛ: \q «Iyo, n sɔɔri xa se tongoxi rasuxuma nɛ a yi ra, \q n sɛnbɛma xa mixi suxuxi bama nɛ a yi ra. \q N wo gerefae gerema nɛ, n wo xa die rakisi. \q \v 26 Naxee wo ɲaxankatama, e fama nɛ e yɛtɛ sube donde, \q e siisima nɛ e yɛtɛ wuli ra. \q Na kui ibunadama birin a kolonma nɛ, \q a n tan nan Alatala ra, wo Rakisima, wo Xunsarama, Yaxuba xa Sɛnbɛma.» \c 50 \s Yunubi sare \q \v 1 Alatala xa masenyi nan ya: \q «N kɛɛdi mundun sɛbɛxi n xa mɛɛ wo nga ra? \q N sare mundun sɔtɔxi wo matife ra? \q Wo matixi wo yɛtɛ xa yunubie nan ma fe ra. \q N mɛɛxi wo nga ra a xa matandi nan ma. \q \v 2 Munfe ra wo mu n yaabima? \q Munfe ra wo mu tima n ya ra? \q Wo a maɲɔxunxi nɛ n bɛlɛxɛ mu fata wo fulunde? \q Wo a maɲɔxunxi nɛ n sɛnbɛ mu nɔma wo rakiside? \q N ma wɔyɛn keren nɔma baa xarade. \q N nɔma xure findide gbengberenyi ra, yɛxɛe xa faxa, e xa bɔrɔ. \q \v 3 N fata koore rafɔɔrɔde, \q alɔ mixi na kaaɲɛ dugi ragoroxi a ma.» \b \q \v 4 N Marigi Alatala bara masenyi so n yi ra \q naxan nɔma mixi taganxi malide. \q A n na naxunuma gɛɛsɛgɛ birin, a n tuli ibama, \q alako n xa n tuli mati a ra alɔ xarandi fanyi. \q \v 5 N Marigi Alatala bara n tuli rabi, \q n tan mu tondima birade a fɔxɔ ra. \q \v 6 N nan n fari tima nɛ n yaxuie xa n bɔnbɔ. \q N na n xɛrɛ fan tima nɛ e xa n dɛ xabe matala. \q N mu n ya tagi nɔxun e xa konbie ma, \q n mu tondi e xa e dɛ ye bɔxun n ma. \b \q \v 7 N Marigi Alatala to n mali, \q n mu yaagi, n mu n gi. \q N luma nɛ alɔ fanye, barima n a kolon n mu luma yaagi kui. \q \v 8 Naxan n gbe ɲɔxɔma a na n sɛɛti ma. \q Nde wama n sɔnxɔfe? Won xa wɔyɛn. \q Nde wama n kalamufe? Kiiti xa sa. \q \v 9 N Marigi Alatala nan n malife. \q Nde nɔma a ra? \q E xa kalamui kanama nɛ alɔ dugi fori teese naxan donma. \b \q \v 10 Nde gaaxuma Alatala ya ra wo ya ma, \q a Ala xa konyi xui suxu? \q Naxan birin na ɲɛrɛfe dimi xɔɔra naiyalanyi xanbi, \q a xa a xaxili ti Alatala xili ra, a la a ra. \q \v 11 N xa a fala wo bɛ, \q wo tan naxee tɛ radɛxɛma, \q wo fa tanbɛ raxaɲɛnma gere xili ma, \q N fama nɛ wo tɔɔrɔde a xɔrɔxɔɛ ra. \c 51 \s Isirayila fatanxi dɛnnaxɛ ra \q \v 1 «Wo wo tuli mati n na, wo tan naxee tinxinyi nun Alatala fenfe. \q Wo xa wo ya ti fanye ra Alatala wo raminixi dɛnnaxɛ. \q \v 2 Wo xa wo ya ti wo baba Iburahima nun wo nga Sara ra naxee wo barixi. \q N to a xili a keren nan nu a ra, \q kɔnɔ n to gɛ dubade a bɛ, \q a findi nɛ bɔnsɔɛ wuyaxi benba ra. \q \v 3 Alatala Siyon madunduma nɛ, \q a kinikini a xa kasarɛ birin ma. \q Alatala a xa gbengberenyi findima nɛ yire fanyi ra alɔ Eden bɔxi, \q a a xa bɔxi ratofanma nɛ alɔ a darixi a ra ki naxɛ. \q Sɛɛwɛ nun ɲɛlɛxinyi lu naa, \q suuki nun bɛɛti ba tɛmui birin.» \b \q \v 4 «N ma ɲama, wo wo tuli mati n na. \q N ma si, wo xa n xui ramɛ. \q Sɛriyɛ fatanxi n tan nan na, \q n ma kiiti tinxinxi findima nɛ naiyalanyi ra sie bɛ. \q \v 5 N ma kiiti tinxinxi bara makɔrɛ, \q n ma kisi na fafe, \q sie fama nɛ e xaxili tide n sɛnbɛ ra. \q \v 6 Wo wo ya rate koore ma. \q Mɛnni lɔɛma nɛ alɔ foye tuuri ralɔɛma ki naxɛ. \q Wo wo ya ti bɔxi ra. \q Mɛnni ɲɔnma nɛ alɔ dugi fori. \q Mɛnnikae faxama nɛ alɔ tugitugi. \q Kɔnɔ n ma kisi tan abadan nan a ra, \q n ma tinxinyi mu kanama.» \b \q \v 7 «Wo xa wo tuli mati n xui ra, wo naxan kolon tinxinyi ra. \q N ma sɛriyɛ sabatixi wo bɔɲɛ kui. \q Wo naxa gaaxu mixie xa mabere ya ra, \q wo naxa wo gi e xa sɔnxɔɛ ya ra. \q \v 8 Nimase xunxurie e donma nɛ alɔ dugi, \q teese e raɲɔn alɔ gɛsɛ fute. \q Kɔnɔ n ma tinxinyi buma nɛ abadan, \q n ma kisi luma nɛ bɔnsɔɛ ya ma tɛmui birin.» \b \q \v 9 Alatala, i xa keli sɛnbɛ ra. \q I xa keli alɔ singe ra. \q I tan xa mu Misirakae bɔnbɔ alɔ wulai sube magaaxuxi? \q \v 10 I tan xa mu baa xungbe raxɔri, \q i fa kira ibɔɔ baa tagi i xa mixi rakisixie dangima dɛnnaxɛ? \q \v 11 Alatala xa mixi xɔrɛyaxie gbilenma nɛ, \q e fa so Siyon kui bɛɛti ra, sɛɛwɛ nan luma e bɛ abadan. \q E bɔɲɛ rafanxi e ma, ɲɛlɛxinyi luma nɛ e sondonyi kui. \q Nimisɛ nun yaye makuyama nɛ e ra. \b \q \v 12 «N tan nan wo bɔɲɛ madunduma. \q Nde nɔma gaaxude adamadi ya ra, \q naxan faxama, naxan ɲɔnma alɔ sɛxɛ? \q \v 13 Munfe ra wo fa nɛɛmuxi wo daalima Alatala ma, \q naxan koore italaxi, a bɔxi bunyi sa? \q Munfe ra wo luma gaaxui kui tɛmui birin wo yaxuie ya ra naxee wama wo tɔɔrɔfe? \q Wo gaaxuma e ya ra munfe ra? \q \v 14 A gbe mu luxi, wo xa geelimanie fama nɛ xɔrɛya sɔtɔde, \q e mu faxama geeli kui, \q e mu faxama kaamɛ ra. \q \v 15 N tan nan na wo Marigi Alatala ra, \q naxan baa imaxama, a mɔrɔnyie ramini. \q N xili nɛ Alatala Sɛnbɛma. \q \v 16 N nan n ma masenyi saxi nɛ i dɛ i, \q n na n bɛlɛxɛ ti i xun ma, \q n tan naxan koore itala, n bɔxi bunyi sa, \q naxan Siyonkae xilima, ‹N ma ɲama.›» \b \q \v 17 «Darisalamukae, wo keli keren na, \q wo tan naxee Alatala xa minse xɔrɔxɔɛ minxi, \q wo tan naxee a xa xɔnɛ kolonxi, \q a to din wo ra, a fa a lu wo xa bira alɔ siisilae. \q \v 18 A xa di yo mu nu na naxan a malima a xa ɲɛrɛ kui, \q naxan lu a sɛɛti ma a suxufe ra. \q \v 19 Na gbaloe xɔrɔxɔɛ bara wo sɔtɔ, \q kasarɛ nun sɔntɔɛ, kaamɛ nun gere, \q nde nɔma wo madundude? \q \v 20 Wo xa die bara bira, e saxi kira xunyi ra, \q alɔ xeli naxan suxuxi yɛlɛ ra. \q Alatala xa xɔnɛ bara din e ra, \q a bara e ɲaxankata a ɲaaxi ra.» \b \q \v 21 Na kui wo tan tɔɔrɔmixie, wo xa wo tuli mati yi masenyi ra \q wo tan naxee luxi alɔ siisilae beere xanbi. \q \v 22 Wo Marigi Alatala naxan a xa ɲama makantama, \q a xa masenyi nan ya, \q «Awa, n mu xɔnɔxi wo ma sɔnɔn, \q na xɔnɛ mu wo lima sɔnɔn. \q \v 23 N ma xɔnɛ sigama wo yaxuie nan ma naxee bara wo tɔɔrɔ, \q e fa a fala ‹Wo wo felen bɔxi ma, muxu xa ti wo fari.› \q E bara wo tɔɔrɔ na ki, e fa ɲɛrɛ wo fari alɔ bɔxi.» \c 52 \s Xibaaru fanyi Darisalamu bɛ \q \v 1 Siyonikae, wo xa keli sɛnbɛ ra, \q wo xa dugi tofanyi ragoro wo ma, wo tan taa sɛniyɛnxi. \q Sunnataree nun sɛniyɛntaree mu soma wo xɔnyi sɔnɔn. \q \v 2 Darisalamukae, wo xa keli, wo xube ba wo ma, wo dɔxɔ kibanyi kui. \q Yɔlɔnxɔnyi xa ba wo kɔnyi ma. \q \v 3 Alatala xa masenyi nan ya, \q «E wo matixi nɛ fufafu, wo xun mu sarama kɔbiri ra.» \q \v 4 Alatala Sɛnbɛma xa masenyi nan ya, \q «Singe n ma ɲama nu na Misira bɔxi nan ma konyiya kui. \q Na dangi xanbi, Asiriyakae naxa e ɲaxankata, e e xanin. \q \v 5 Yakɔsi na findixi munse ra n bɛ? \q E bara n ma ɲama xanin fufafu, e fa yo e ma e xa yaamari kui.» \q Alatala xa masenyi nan ya, \q «Tɛmui birin n xili na kanafe. \q \v 6 Na kui n bara natɛ tongo a n ma ɲama fama nɛ n xili kolonde, \q e fa a kolon a n tan nan yi masenyi tixi, a n tan nan na e sɛɛti ma.» \b \q \v 7 Xɛɛra tofe fa ra geya fari, fe fanyi na a ra. \q A fama nɛ xibaaru fanyi ra naxan bɔɲɛsa fima mixi ma, \q naxan findima kisi ra, \q naxan a masenma Siyoni bɛ, «Wo Marigi Ala nan mangɛ ra!» \q \v 8 Wo wo tuli mati wo kantamae ra, \q e bara e xui ite sɛɛwɛ ra. \q Alatala na gbilen Siyoni, e fama nɛ a tode e yae ra. \q \v 9 Darisalamukae, wo birin xa wo xui ite sɛɛwɛ ra, \q barima Alatala na a xa ɲama mayotofe, \q a na Darisalamu xun sarafe. \q \v 10 Alatala na a sɛnbɛ sɛniyɛnxi masenfe ɲamanɛ ma. \q Duniɲa birin fama nɛ Alatala xa kisi tode. \b \q \v 11 Wo siga, wo siga. \q Wo naxa wo maso se sɛniyɛntare yo ra. \q Wo xa mini na kui sɛniyɛnyi kui, \q wo tan naxee hɔrɔmɔlingira see xaninma Alatala bɛ. \q \v 12 Kɔntɔfili naxa a niya wo xa gbata, \q gaaxui naxa a niya wo xa wo gi, \q barima Alatala nan tixi wo ya ra, \q Isirayila Marigi Ala nan tixi wo xanbi ra. \b \q \v 13 «N ma konyi xa fe sɔɔnɛyama nɛ, \q a xa fe te, a xun nakeli, a tide xungbe sɔtɔ. \q \v 14 A xa fe magore findima tɛrɛnna nan na mixi gbegbe bɛ, \q a lahalɛ mafindi, a mu lu adama ki ma sɔnɔn, \q \v 15 a man mangɛe dɛ ixarama nɛ marasɛniyɛnyi ra, \q a naxan fima bɔnsɔɛ gbegbe ma. \q E findima nɛ seedee ra fe nde ma, \q e mu naxan singe toxi, \q e fahaamui sɔtɔma nɛ fe nde xa fe ra, \q e mu naxan singe mɛxi.» \c 53 \s Ala xa konyi findife sɛrɛxɛ ra \q \v 1 Nde laxi won ma masenyi ra? \q Nde Alatala sɛnbɛ toxi? \q \v 2 A xa konyi lu nɛ alɔ sansi xuri, naxan tixi bɔxi xare ma. \q A to ki mu nu rayabu, a xa tofanyi mu gbo. \q \v 3 Mixi raɲaaxuxi nan nu a ra ɲama mu tinxi naxan na. \q Tɔɔrɔmixi nan nu a ra, naxan darixi ɲaxankatɛ ra. \q Mixie mu tinxi e ya tide a bɛ. \q E nu yo a ma, e mu tide yo fixi a ma. \b \q \v 4 A bara won ma tɔɔrɛ findi a gbe ra, \q a bara won ma kɔntɔfili findi a gbe ra. \q Won tan bara a maɲɔxun a Ala nan a dankaxi, \q a a xa tɔɔrɛ fatanxi Ala nan na. \q \v 5 Kɔnɔ a sɔxɔ nɛ won ma yunubie xa fe ra, \q a butuxun won ma ɲaaxuɲa xa fe ra. \q A ɲaxankatɛ sɔtɔ nɛ alako won xa yalanyi sɔtɔ, \q a xa fie findixi kisi nan na won bɛ. \q \v 6 Won birin nu lɔɛxi nɛ alɔ xuruse naxee yensenma wula i, \q kankan naxa siga a xa kira xɔn ma. \q Kɔnɔ Alatala bara won ma yunubie kote dɔxɔ a xun. \b \q \v 7 Tɔɔrɛ nun fe xɔrɔxɔɛ to a li, \q a mu a dɛ rabi hali keren. \q A lu nɛ alɔ yɛxɛɛ naxan xaninfe a faxade. \q A a sabari nɛ tɔɔrɛ kui, \q alɔ yɛxɛɛ xabe maxaba tɛmui. \q \v 8 A to gɛ kiiti tinxintare sɔtɔde, a naxa faxa. \q Nde nɔ a bade duniɲa mixie yi ra? \q A ɲaxankataxi n ma ɲama xa yunubie nan ma fe ra. \q \v 9 E nu wama a fure ragatafe mixi ɲaaxie nan ya ma, \q kɔnɔ a raɲɔnyi a ragata mixi bannaxie nan ya ma, \q barima a mu mixi tɔɔrɔ, a mu mixi madaxu. \b \q \v 10 Alatala bara natɛ tongo a xa a ɲaxankata tɔɔrɛ ra, \q kɔnɔ sɛrɛxɛ na ba yunubie xa fe ra, \q a fama nɛ a bɔnsɔɛ tode, a bu abadan. \q Alatala waxɔnfe rakamalima a tan nan saabui ra. \q \v 11 A na gɛ a xa wali rabade, \q a fama nɛ sɛɛwade. \b \q «N ma konyi tinxinxi ɲama findima nɛ tinxintɔɛe ra, \q a e xun sara e xa yunubie xa fe ra. \q \v 12 N tide xungbe soma nɛ a yi ra, \q a xunnakeli sare sɔtɔ sɛnbɛ ra, \q a to faxa matandilae yi ra, \q a nu bara a yɛtɛ fi sɛrɛxɛ ra mixi gbegbe xa yunubie xa fe ra.» \c 54 \s Siyoni xa xunnakeli \q \v 1 «Dibaritare, naxee mu nɔma di baride, wo xa sɛɛwa, \q wo xa bɛɛti ba, wo tan naxee mu di sɔtɔxi sinden. \q Wo fama nɛ di wuyaxi sɔtɔde dangife ginɛ gbɛtɛe ra. \q Alatala xa masenyi nan na ki.» \b \q \v 2 «Wo xa wo xɔnyi raxungbo, \q wo xa nde sa wo xa banxie xa gboe xun, \q wo xa na birin yailan a fanyi ra, \q \v 3 barima wo yiriwama nɛ yirefanyi nun kɔɔla ma wo xa bɔxi kui. \q Wo xa mixie ɲamanɛ nde mixie kerima nɛ, \q e fa sabati e xa taae kui. \q \v 4 Hali wo mu hanmɛ, wo mu yaagi yo sɔtɔma. \q Wo naxa gaaxu na ya ra, wo xa fe mu ragoroma nɛ. \q Wo fama nɛ nɛɛmude na yaagi xa fe ra wo naxan sɔtɔ wo fonike tɛmui, \q wo mu lu ra maɲɔxun na wo xa kaaɲɛ fe ra, \q \v 5 barima wo Daali Mangɛ mɛɛnima wo ma \q alɔ xɛmɛ mɛɛnima a xa ginɛ ma ki naxɛ, \q naxan xili falama wo Marigi Alatala Sɛnbɛma, \q naxan findixi Isirayila xa Sɛniyɛntɔɛ ra, \q naxan wo Rakisima, \q naxan xili Ala duniɲa kanyi. \q \v 6 Alatala fama nɛ wo ragbilende a ma, \q alɔ ginɛ naxan nu bara rabolo, a fa lu tɔɔrɛ kui, \q alɔ sungbutunyi naxan xa mɔri bara mɛɛ a ra. \q Alatala xa masenyi nan na ki.» \b \q \v 7 «Ala naxɛ, ‹N i rabolo nɛ tɛmui dunke di, \q kɔnɔ n man i masoma nɛ n na n ma xanunteya xungbe kui. \q \v 8 N i keri bɔɲɛte xungbe nan kui tɛmui dunke di, \q kɔnɔ n man kinikinima nɛ i ma marafanyi kui abadan.› \q N tan Alatala wo kantama xa masenyi nan na ki.» \b \q \v 9 «A luma nɛ n bɛ alɔ Nuha xa tɛmui, \q n to n kali a banbaranyi mu duniɲa kanama sɔnɔn. \q N bara n kali a n mu xɔnɔma wo ma, n mu wo sɔntɔma sɔnɔn. \q \v 10 Hali geyae sa sɛrɛnfe nɛ, tentenyie naxa gira a ra, \q n ma xanunteya mu nɔma xurunde wo bɛ, \q n mu ma bɔɲɛsa saatɛ kanama n naxan tongoxi won bɛ. \q Alatala xa masenyi nan na ki naxan kinikinima wo ma.» \b \q \v 11 «Wo tan bɔnsɔɛ ɲaxankataxi, \q naxee bara tɔɔrɔ kinikinitareɲa kui, \q n man wo xa taa tima nɛ gɛmɛ fanyi fari, \q n wo raxunma diyaman na, \q \v 12 N wo xa yire itexi yailanma gɛmɛ tofanyie nan na, \q n wo xa naadɛe raxunma gɛmɛ rayabuxie ra, \q n wo xa tɛtɛ ti gɛmɛ yanbaxie ra. \q \v 13 Wo xa die birin birama nɛ Alatala fɔxɔ ra, \q e xa fe birin sɔɔnɛya. \q \v 14 N to wo gbe ɲɔxɔma, \q wo man fama nɛ tide sɛnbɛ ra. \q Wo yaxuie mu wo tɔɔrɔma sɔnɔn, \q wo mu luma gaaxui kui. \q Wo mu gaaxuma fefe ya ra sɔnɔn. \q \v 15 Xa gere sa bula wo xili ma, \q na mu kelixi n tan xa ma. \q N xa a fala wo bɛ, wo gerefae xa fe kanama nɛ. \q \v 16 N tan nan xabui daa, \q naxan wure raxunuma tɛ ra, a fa geresose yailan. \q Na kui n man fa sɔɔri daa, naxan a yaxuie xa fe kanama. \q \v 17 Kɔnɔ geresose naxan birin yailanxi wo tan xili ma, \q n a niyama nɛ e mu wo li fefe ma. \q Naxan yo wo tɔɔɲɛgɛ, kiiti nan kanama na kanyi ra. \q Alatala a xa konyie gbe ɲɔxɔma nɛ. \q Alatala xa masenyi nan na ki.» \c 55 \s Ala xa kisi ibunadama bɛ \q \v 1 «Ye xɔli na wo tan naxee ma, \q wo fa ye yire, wo xa fa ye min. \q Hali kɔbiri mu na wo yi ra, \q wo fa, wo xa fa donse sɔtɔ, wo xa wo dɛge. \q Wo fa, wo xa wɛni nun xiɲɛ min hali wo mu a sare fi. \q \v 2 Munfe ra wo kɔbiri bama see xa fe ra naxee mu findi baloe ra? \q Munfe ra wo wali rabama naxan tide mu na wo bɛ? \q Wo wo tuli mati n na, \q wo xa wo balo fe fanyi ra naxan sɛɛwɛ fima wo ma. \q \v 3 Wo wo tuli mati n na, \q wo xa fa n yire alako wo xa baloe sɔtɔ. \q Na kui n fama xanunteya saatɛ xiride won tagi naxan mu kanama. \q Na luma nɛ alɔ n saatɛ naxan xiri Annabi Dawuda nun n tan tagi a sɛriyɛ ki ma, \q \v 4 n naxan tixi seede ra sie bɛ, \q a findi mangɛ xungbe ra e bɛ. \q \v 5 Wo fama nɛ sie xilide wo mu naxee kolon, \q sie fama nɛ wo yire naxee mu nu wo kolon, \q barima wo Marigi Alatala, Isirayila xa Sɛniyɛntɔɛ fama nɛ binyɛ fide wo ma. \q \v 6 Wo xa gbilen Alatala ma, a to nɔma tode. \q Wo xa a xili, a to na yire makɔrɛxi. \q \v 7 Mixi ɲaaxi xa gbilen a xa kira kobi fɔxɔ ra, \q yunubitɔɛ xa a xa natɛ lu naa. \q A xa gbilen won Marigi Alatala ma, \q alako a xa kinikini a ma, \q a xa a xa yunubie xafari. \q \v 8 N ma maɲɔxunyie nun wo tan xa maɲɔxunyie, e keren mu a ra. \q N ma kirae nun wo xa kirae fan, e keren mu a ra. \q Alatala xa masenyi nan na ki.» \b \q \v 9 «Koore makuyaxi bɔxi ra ki naxɛ, \q n ma kira makuyaxi wo gbee ra na ki nɛ. \q N ma maɲɔxunyie makuya wo gbee ra pon. \q \v 10 Tunɛ na goro bɔxi ma, \q a mu gbilenma fo a bɔxi bunda, a sansie rafan, naxee adamadie birin nabaloma. \q \v 11 N ma masenyi fan na na ki nɛ naxan minima n dɛ i. \q A mu gbilenma n ma fo a n sagoe rakamali, \q a n waxɔnfe raba, n a xɛɛxi naxan ma. \q \v 12 Wo minima sɛɛwɛ nun bɔɲɛsa nan kui, \q geyae yati ɲɛlɛxinyi sigi sama nɛ wo ya ra, \q daaxa sansie e bɛlɛxɛ bɔnbɔma nɛ wo bɛ. \q \v 13 Sipirɛ wuri bulama nɛ tunbe sansi nu na dɛnnaxɛ, \q wuri gbɛtɛe bulama nɛ ɲooge ɲaaxi nu na dɛnnaxɛ. \q Na birin findima tɔnxuma nan na Alatala xa fe ra, \q tɔnxuma naxan mu kanama abadan.» \c 56 \s Bɔnsɔɛ gbɛtɛe kisi sɔtɔfe \q \v 1 Alatala xa masenyi nan ya: \q «Wo bira nɔndi nun tinxinyi fɔxɔ ra, \q barima n ma kisi na fafe, \q a gbe mu luxi n ma tinxinyi xa to. \q \v 2 Baraka na mixi bɛ naxan walima na ki, \q naxan na sɛriyɛ suxuma a fanyi ra, \q naxan a ɲɔxɔ sama malabu lɔxɔɛ xa fe xɔn ma, \q a mu a mabere, a mu a bɛlɛxɛ ti wali ɲaaxi ma.» \b \q \v 3 «Xɔɲɛ naxan a xaxili ti Alatala ra, na naxa a fala, \q ‹Alatala n bama nɛ a xa ɲama ya ma n ma xɔɲɛya xa fe ra.› \q Mixi banaxi naxa a fala, \q ‹N luxi nɛ Ala bɛ alɔ wuri xaraxi naxan tide mu gbo.›» \q \v 4 Alatala xa masenyi nan ya: \q «Mixi banaxi naxee e ɲɔxɔ sama malabui lɔxɔɛ xa fe xɔn ma, \q naxee n waxɔnfe rabama, \q naxee n ma saatɛ mabanbanma, \q \v 5 n tɔnxuma nde tima nɛ nee bɛ n ma banxi kui, \q naxan tide dangi di barife ra. \q N e xili xungboma nɛ abadan, \q na binyɛ mu bama e ma fefe ma. \q \v 6 Xɔɲɛ naxee e xaxili tima Alatala ra, \q e bira a xili fɔxɔ ra xanunteya kui, \q e a batu, \q e e ɲɔxɔ sa a xa malabui lɔxɔɛ xa fe xɔn ma, \q e mu a mabere, \q naxee n ma saatɛ mabanbanma, \q \v 7 n e xaninma nɛ n ma geya sɛniyɛnxi ma, \q e xa sɛɛwa n ma banxi kui mixi n maxandima dɛnnaxɛ. \q N e xa sɛrɛxɛ gan daaxi nun e xa sɛrɛxɛ gbɛtɛe suxuma nɛ n ma sɛrɛxɛbade fari, \q barima n ma banxi xili falama nɛ ‹Salide banxi si birin bɛ.› \q \v 8 Alatala xa masenyi nan ya, Ala naxan Isirayila di rayensenxie malanma, \q a naxɛ, ‹N man e malanma nɛ n yire.›» \b \q \v 9 Wo tan sube naxee na burunyi, wo fa wo dɛ madon. \q \v 10 E kantamae luxi nɛ alɔ dɔnxuie, \q e mu gɛxi fahaamui sɔtɔde. \q E luxi nɛ alɔ bare naxee mu nɔma wonwonde, \q e saxi tɛmui birin, xi xɔli nan tun ɲɔxun e bɛ. \q \v 11 E luxi nɛ alɔ bare naxee mu lugama e xa donse ra. \q E luxi nɛ alɔ xuruse kantɛe naxee mu gɛxi fahaamui sɔtɔde, \q kankan biraxi a yɛtɛ xa kira nan fɔxɔ ra geeni xa fe ra. \q \v 12 E a falama e booree bɛ, \q «Wo fa, won xa beere fen, won xa sisi. \q Tina fan won xa gbilen na raba ra. \q Tɛmunde tina fama nɛ fisade to bɛ.» \c 57 \s Bɔɲɛsa kanyi \q \v 1 Tinxintɔɛ na saya kira xɔn ma, \q kɔnɔ mixi yo mu a ɲɔxɔ sa na hinnɛtɔɛ xa fe xɔn ma. \q Mixie mu a kolon a Ala nan tinxintɔɛe bama tɔɔrɛ kui. \q \v 2 Naxan luma tinxinyi xa kira xɔn ma, \q a malabui fanyi sɔtɔma nɛ yare. \b \q \v 3 «Kɔnɔ wo tan sematoe bɔnsɔɛ, \q naxee fatanxi yɛnɛ nun langoeɲa ra, wo fa be. \q \v 4 Wo nde mayelefe? Wo nde maberefe wo dɛ ra? \q Matandilae nan wo ra naxee fatanxi wule falɛe ra. \q \v 5 Wo yɛnɛ rabama wurie bun ma mixi kuyee batuma dɛnnaxɛ. \q Wo die faxama sɛrɛxɛ ra fole kui na kuyee bɛ. \q \v 6 Na kuyee findixi wo xa alae nan na wo birama naxee fɔxɔ ra. \q Wo minse sɛrɛxɛ bama e bɛ, wo sansi xɔri fima e ma. \q A mu lanma n xa n gbe ɲɔxɔ na fe ma?» \b \q \v 7 «Wo bara sade yailan geya fari wo sɛrɛxɛe bama dɛnnaxɛ. \q \v 8 Wo wo xa kuye tɔnxumae tima wo xa naadɛ sɛɛti ma. \q Wo bara gbilen n tan fɔxɔ ra, wo fa kuyee xili e xa sa wo fɛ ma sade ma. \q Wo to gɛ saatɛ xiride wo bore tagi, wo naxa sade fe raba. \q \v 9 Wo bara ture nun labundɛ xanin wo xa mangɛ xɔn, \q wo bara xɛɛrae xɛɛ han aligiyama. \q \v 10 Na birin findixi taganyi nan na wo bɛ, \q kɔnɔ wo man tondixi gbilende na fɔxɔ ra. \q Wo wo sɛnbɛ nan tun sofe, lufe ra na kira xɔn ma.» \b \q \v 11 «Pe, wo kɔntɔfilixi nde xa fe ra, naxan a niyama wo xa nɛɛmu n ma? \q Wo gaaxuxi nde ya ra, naxan a niyama wo mu n ma fe mato sɔnɔn? \q Munse a niyaxi wo xa n yanfa? \q N to dunduxi a xɔnkuye ra, na nan a niyaxi wo mu gaaxuxi n ya ra sɔnɔn? \q \v 12 N wo makiitima nɛ wo xa wali ma, wo naxan xilima wali fanyi. \q Na mu fanma wo bɛ fefe ma. \q \v 13 Wo xa wo xa kuyee xili. \q Won xa a mato xa e nɔma wo malide. \q Foye e xaninma nɛ! \q Kɔnɔ naxan yo na a xaxili ti n tan na, \q a yi bɔxi sɔtɔma nɛ kɛ ra, \q a te n ma geya sɛniyɛnxi nan fari.» \b \q \v 14 Alatala a falama nɛ, \q «Wo wakili, wo xa kira yailan, \q wo xa se ɲaaxi birin ba n ma ɲama ya ra!» \q \v 15 Marigi Ala, naxan ma fe mu kanama abadan, \q naxan xili sɛniyɛn, a xa masenyi nan ya, \q «N sabatixi koore nan na sɛniyɛnyi kui. \q N mixi xilima nɛ n sɛɛti ma naxan bɔɲɛ tɔɔrɔxi, \q naxan bara a yɛtɛ magoro. \q N wama e ralimaniyafe, \q n wama e xun nakelife. \q \v 16 N mu wama n ma xɔnɛ xa bu e fɔxɔ ra, \q xa na mu n na n xaxili fixi mixi naxee ma, nee taganma nɛ. \q \v 17 Isirayila to mila yunubi rabafe ma, \q n naxa e ɲaxankata, n e rabolo, \q kɔnɔ e xa murutɛ nan tun xun nu masama. \q \v 18 N bara e wali ki yati to, \q kɔnɔ n e dandanma nɛ, n e mali, n e bɔɲɛ dɔxɔ, \q \v 19 alako e man xa bɛɛti ba n bɛ. \q N tan Alatala naxɛ, \q ‹Bɔɲɛsa xa lu yire makuyekae bɛ! \q N e rayalanma nɛ.› \q \v 20 Kɔnɔ mixi ɲaaxie tan luma nɛ alɔ baa mɔrɔnyie, \q naxee mu raxara, naxee nɔxɔɛ tun natema. \q \v 21 N tan Alatala naxɛ, \q ‹Bɔɲɛsa yo mu na mixi ɲaaxie tan bɛ.›» \c 58 \s Sunyi fanyi \q \v 1 «I xa i xui ite alɔ sara fe xui, \q a falafe ra n ma ɲama bɛ e bara muruta, \q Yaxuba bɔnsɔɛ bara yunubi sɔtɔ. \q \v 2 Lɔxɔ yo lɔxɔ e ya rafindixi n ma. \q A luxi nɛ alɔ e wama n waxɔnyi nan kolonfe, \q alɔ ɲama naxan wama tinxinyi xɔn, \q naxan mu gbilenxi Ala xa yaamari fɔxɔ ra. \q E n maxandima kiiti tinxinxi safe ra, \q a luxi nɛ alɔ e na wa Ala xa makɔrɛ e ra.» \b \q \v 3 «Kɔnɔ e a falama, ‹Munfe ra muxu sunma, \q kɔnɔ i mu a suxuma? \q Munfe ra muxu muxu suyidima i bɛ, kɔnɔ i mu a toma?› \q N xa a fala wo bɛ wo xa sunyi kui wo wo yɛtɛ waxɔnfe nan tun nabama, \q wo kote xɔrɔxɔɛ dɔxɔ wo xa walikɛe xun ma. \q \v 4 Wo sunxi tɛmui naxɛ, wo wo bore gerema, \q wo sɔnxɔɛ ratema, wo wo bore bɔnbɔ mixi kobiɲa kui. \q N mu na sunyi mɔɔli suxuma feo! \q \v 5 N wama sunyi naxan xɔn, na findima mixi xa suyidi nan tun na? \q Mixi a tigi tife bɔxi, alɔ maale mɔxi foye naxan ramaxama, \q na keren findima sunyi ra? \q Sunnunyi dugi ragorofe mixi ma, xube tefe mixi xunyi ra, \q na xili falama sunyi fanyi naxan nafan Alatala ma?» \b \q \v 6 «N wama sunyi mɔɔli naxan xɔn, \q wo xa gbilen tinxintareya fɔxɔ ra, wo xa kote xɔrɔxɔɛ ba mixi xun ma. \q Geelimani xa xɔrɛya, kote xɔrɔxɔɛ xa ba mixi xun ma. \q \v 7 Wo xa donse fi kaamɛtɔɛ ma, \q wo xa xide fi mixi ma a mu naxan yi, \q wo xa dugi ragoro mixi ma a mu naxan yi, \q wo naxa a lu wo ngaxakerenyi xa siga a bɛlɛxɛ igeli ra. \q \v 8 Na kui wo yanbama nɛ alɔ subaxɛ looloe, \q wo yalanma mafuren mafuren, \q wo xa tinxinyi kolonma nɛ wo ya ra, \q Alatala xa nɔrɛ wo kantama nɛ wo xanbi ra. \q \v 9 Na tɛmui wo Alatala maxandima nɛ, a fa na suxu. \q Wo na a xili a xa wo mali, a wo xa xili ratinma nɛ, ‹N na be.›» \b \q «Xa wo mu mixi tɔɔrɔma, \q xa wo mu mixi tɔɔɲɛgɛma, \q \v 10 xa wo kaamɛtɔɛ malima, \q xa wo tɔɔrɔmixi kima, \q na kui wo yanbama nɛ dimi kui, wo fa dimi kana alɔ soge yanyi tagi. \q \v 11 Alatala wo raɲɛrɛma nɛ tɛmui birin, \q a wo hayi fanma nɛ wo bɛ hali tɛmui xɔrɔxɔɛ kui. \q A sɛnbɛ fima nɛ wo ma, \q wo fa lu alɔ laakɔɛ ye mu xɔrima naxan ma. \q \v 12 Wo xa ɲama fama nɛ wo xa yire kanaxie tide alɔ a singe. \q E fama nɛ wo xili falade, ‹Taa bilitie, banxitie, nun taa yalanmae.›» \b \q \v 13 «Xa wo malabui lɔxɔɛ sɛriyɛ rabatu, \q xa wo mu wo waxɔnfe raba n ma lɔxɔɛ sɛniyɛnxi kui, \q xa wo sɛɛwa na lɔxɔɛ xa fe ra, \q wo a binya wo xa ɲɛrɛ ki fanyi ra, wo mu tin wɔyɛnyi fufafu ra, \q \v 14 na kui wo fama nɛ sɛɛwade Alatala xa fe kui, \q n fa wo xa fe ite wo xa bɔxi fanyi ma, \q wo xa ɲɛlɛxinyi na wo benba Yaxuba kɛ nan na.» \b \q Alatala xa masenyi nan na ki. \c 59 \s Tinxintareɲa raɲɔnyi \q \v 1 Alatala fata wo rakiside, \q a fata wo xa duba ramɛde, \q \v 2 kɔnɔ wo xa wali ɲaaxi nan wo makuyaxi wo Marigi Ala ra, \q wo xa yunubie nan a yatagi nɔxunxi wo ma. \q Na nan a ra, a mu wo xa maxandi suxuma. \q \v 3 Wuli na wo bɛlɛxɛe ma, yunubi na wo ma. \q Wo wule falama, fe ɲaaxi na wo dɛ kui. \q \v 4 Mixi yo mu birama kiiti tinxinxi fɔxɔ ra, \q nɔndi tide mu na wo xa kiitife kui. \q Wo birama wɔyɛnyi fufafu nan fɔxɔ ra, \q wo wulee falama naxee tɔɔrɛ nun fe ɲaaxi raminima. \q \v 5 Wo luxi nɛ alɔ bɔximase xɛlɛ. \q Naxan na donma, a kanyi faxama nɛ. \q Na xalɛ na bula, bɔximase nan minima. \q Wo luxi nɛ alɔ sayɛlɛ. \q \v 6 A gɛsɛ mu findima dugi ra. \q A naxan yailanma na mu nɔma a makotode. \q Fe ɲaaxi na a ra, naxan mu tinxin feo. \q \v 7 E xulun fe ɲaaxi rabade, \q e gbata mixi tɔɔɲɛgɛde, e a faxa. \q E xa maɲɔxunyi kobi, e fe xun nakanama nan tun. \q \v 8 E mu wama bɔɲɛsa xɔn ma, \q tinxinyi yo mu na e xa kira xɔn ma. \q E kira madalinxie nan yailanxi, \q naxan mixi xun tima tinxintareya xɔn. \b \q \v 9 Na nan a ra, won makuyaxi tinxinyi ra, \q a mu nɔma won lide. \q Won naiyalanyi nan fenma, \q kɔnɔ dimi nan tun sinma won ma. \q Won kuye iba nan mamɛfe, kɔnɔ won luma kɔɛ tan nan kui. \q \v 10 Won na won santide fenfe alɔ dɔnxui naxan ɲɛrɛma a yire masuxu ma. \q Won birama yanyi ra, alɔ won na ɲɛrɛfe dimi nan kui. \q Won luxi nɛ alɔ mixi faxaxi sɛnbɛmae tagi. \q \v 11 Won xurundunma alɔ burun subee, \q won wa xui raminima alɔ ganbɛ. \q Won gbe ɲɔxɔɛ nan fenfe, kɔnɔ won mu a sɔtɔma. \q Won xaxili tixi kisi nan na, kɔnɔ a makuya won na. \b \q \v 12 Muxu na na ki nɛ, barima muxu xa yunubie wuya, \q e findixi seede nan na muxu xilima. \q Muxu xa yunubie toma nɛ muxu ya ma, \q muxu bara e kolon, muxu bara muxu ti e ra. \q \v 13 Muxu bara i matandi, muxu bara i yanfa. \q Muxu bara gbilen muxu Marigi Ala fɔxɔ ra. \q Muxu bara fe xɔrɔxɔɛ dɔxɔ muxu ngaxakerenyie ma, \q muxu bara wule fala naxee fatanxi muxu bɔɲɛ kui. \q \v 14 Muxu nun tinxinyi tagi ikuya. \q Nɔndi mu toma won ya ma sɔnɔn. Yanfanteya gbo. \q \v 15 Nɔndi to xɔnɔ, tinxintɔɛ nan tun tɔɔrɔma. \b \q Alatala to a to, a tinxinyi mu na sɔnɔn, na mu rafan a ma. \q \v 16 A a toxi nɛ mixi yo mu nimisaxi, \q a a dɛ rawa Alatala xɔn ma na fe ma. \q Na kui a bara na kisi wali suxu a yɛtɛ ra a xa tinxinyi xa fe ma. \q \v 17 A xa tinxinyi luxi nɛ alɔ kanke makantase, \q a xa kisi lu alɔ a xunyi makantase. \q Gbeɲɔxɔɛ luxi nɛ a bɛ alɔ donma a naxan nagoroma a ma, \q a xa wakili lu a bɛ alɔ xinbeli donma. \q \v 18 Ala kankan sare fima nɛ a xa wali ra, \q a xɔnɔ a yaxuie ma yire makuye, a e sare fi. \q \v 19 Ibunadama gaaxuma nɛ Alatala xili ya ra, \q e a xa nɔrɛ binya kelife sogetede ma han sogegorode, \q barima Alatala sɛnbɛ e lima nɛ alɔ ye naxan diki bɔɔma a ra. \b \q \v 20 «Xunsarama na fafe Siyon, \q Yaxuba bɔnsɔɛ bɛ naxee tuubima e xa yunubie xa fe ra. \q Alatala xa masenyi nan na ki.» \b \q \v 21 Alatala naxɛ, «N ma saatɛ nan ya e bɛ: \q ‹N Xaxili naxan goroxi i ma, \q na n ma masenyi naxan saxi i dɛ i, \q nee mu kelima wo xun ma, \q nee mu kelima wo xa die xun ma, \q nee mu kelima e fan xa die xun ma abadan.› \q Alatala xa masenyi nan na ki.» \c 60 \s Darisalamu xa dariyɛ \q \v 1 «Wo keli, wo xa naiyalanyi bara fa, \q Alatala xa nɔrɛ bara ti wo ma. \q \v 2 Dimi bara dusu bɔxi birin xun na, \q kuye bara ifɔɔrɔ na ɲamae ma, \q kɔnɔ Alatala bara ti wo xun ma, \q a xa nɔrɛ bara lu wo ya ma. \q \v 3 Ɲamanɛe fama nɛ wo xa nɔrɛ ma, \q mangɛe bɛndunma nɛ wo xa looloe xa yanbɛ ma.» \b \q \v 4 «Wo wo ya rage wo rabilinyi. \q E birin malanxi wo yire, \q wo xa die fafe kelife yire makuye, \q wo xa di ginɛe dɔxɔxi mixie tunki fari. \q \v 5 Wo na na to, wo sɛɛwama nɛ hɛri ra, \q wo bɔɲɛ ɲɛlɛxin. \q Bannaya naxan na baa naakiri ma a findima nɛ wo gbe ra, \q ɲamanɛe xa bannaya fa lu wo xɔnyi. \q \v 6 Ɲɔxɔmɛ gali wuyama nɛ wo xa bɔxi ma, \q fafe ra kelife Madiyan nun Efa bɔxi ma. \q Naxee fama kelife Seeba, \q e fama xɛɛma nun surayi nan na, \q e nu Alatala matɔxɔ. \q \v 7 Kedari xa xurusee malanma nɛ wo xɔnyi, \q Nebayoti yɛxɛɛ kontonyie lu wo sagoe, \q ndee ba sɛrɛxɛ gan daaxi ra n ma sɛrɛxɛbade fari. \q N ma hɔrɔmɔbanxi yanbama nɛ n ma nɔrɛ ra.» \b \q \v 8 «Laaba fiixɛe ɲɛrɛma koore ma alɔ ganbɛ naxee gbilenma e xɔnyi. \q \v 9 Ɲamanɛe xaxili tixi n na, \q Tarasisi kunkuie na yare fafe ra wo xa die ra kelife yire makuye. \q E fama nɛ gbeti nun xɛɛma ra wo Marigi Alatala binyafe ra, \q Isirayila xa Sɛniyɛntɔɛ naxan bara wo xun nakeli.» \b \q \v 10 «Xɔɲɛe yati fama nɛ wo xa tɛtɛ rakelide, \q ɲamanɛe mangɛe walima nɛ wo bɛ. \q Hali n to wo ɲaxankata n ma xɔnɛ kui, \q n fama nɛ hinnɛde wo ra n ma kinikini xa fe ra. \q \v 11 Hali wo mu wo xa taa naadɛe balan, \q barima mixie fama nɛ naafuli ra kelife ɲamanɛ ma, \q e xa mangɛe tixi yare. \q \v 12 Si yo naxan tondima walide wo bɛ, a xun nakanama nɛ.» \b \q \v 13 «Liban xa wuri fanyie xaninma nɛ wo xɔnyi, \q alako n ma hɔrɔmɔbanxi xa rakeli, \q nɔrɛ xa lu n sanyi tide. \q \v 14 Wo gerefae xa die fama nɛ e yɛtɛ magorode wo bɛ, \q wo yaxuie e xinbi sin wo bun ma. \q E fama nɛ wo xili falade, ‹Siyoni, Isirayila Marigi Sɛniyɛnxi Alatala xa taa.›» \b \q \v 15 «Hali n wo rabolo nɛ nu, \q mixi yo mu lu wo xa bɔxi ma, \q n fama nɛ wo findide si xungbe ra, \q naxan luma xunnakeli kui abadan. \q \v 16 Ɲamanɛe xa mangɛe xiɲɛ fima nɛ wo ma. \q Na kui wo a kolonma nɛ a n tan nan na Alatala ra, \q wo Rakisima, wo Xunsarama, Yaxuba Marigi Sɛnbɛma. \q \v 17 N xɛɛma fima nɛ wo ma wure gbeeli ɲɔxɔɛ ra, \q n gbeti fi wo ma wure ɲɔxɔɛ ra, \q n wure gbeeli fi wo ma wuri ɲɔxɔɛ ra, \q n wure fi wo ma gɛmɛ ɲɔxɔɛ ra. \q Bɔɲɛsa nun tinxinyi nan findima wo xa mangɛe ra. \q \v 18 Fe kobi mu toma wo xa bɔxi ma, \q gbaloe mu wo xɔnyi lima. \q Wo xa tɛtɛ xili falama nɛ ‹Kisi,› \q wo xa taa naadɛ xili fala ‹Matɔxɔɛ.› \q \v 19 Soge xa mu yire iyalanma wo bɛ yanyi ra sɔnɔn, \q kike xa mu yire iyalanma wo bɛ kɔɛ ra sɔnɔn. \q A kelima Alatala yati nan ma, \q a a xa nɔrɛ fima nɛ wo ma abadan. \q \v 20 Soge nun kike mu dulama sɔnɔn, \q Alatala nan findima wo xa naiyalanyi ra tɛmui birin. \q Wo xa sunnunyi tɛmui ɲɔnma nɛ. \q \v 21 Wo xa ɲama luma tinxinyi nan kui, \q wo xa bɔxi lu wo bɛ abadan. \q Wo luxi nɛ alɔ sansi solie n naxee sixi n bɛlɛxɛ ra, \q alako n xa n ma nɔrɛ masen duniɲa bɛ. \q \v 22 Hali wo xurun, wo sɛnbɛ luma nɛ alɔ gali belebele. \q Alatala nan n na. \q N yi wali rabama nɛ mafuren mafuren.» \c 61 \s Ala xa xɛɛra kisixi \q \v 1 N Marigi Alatala Xaxili na n ma, \q barima a bara n sugandi xibaaru fanyi kawandide tɔɔrɔmixie bɛ, \q n xa e bɔɲɛ nimisaxi rayalan. \q A bara n xɛɛ geelimanie xɔrɛyade, \q n xa mixie ramini e xa dimi kui. \q \v 2 N xa mixie rakolon a Alatala xa hinnɛ tɛmui bara fa, \q a e gbe ɲɔxɔma nɛ. \q A fama nɛ e madundude, \q \v 3 a xa hinnɛ ra a naxan fima Siyonikae ma, naxee na sunnunyi kui. \q A dariyɛ fima nɛ e ma e xa tɔɔrɛ ɲɔxɔɛ ra, \q a e wa xui madunduma sɛɛwɛ nan na. \q E xa nimisɛ findima matɔxɔɛ nan na. \q E xili falama nɛ «Konde fanyi Alatala naxan sixi,» \q alako a xa a nɔrɛ masen duniɲa ma. \q \v 4 E e xa taa kanaxi yailanma nɛ, \q e e xa tɛtɛ biraxi rakeli, \q e xa yire kanaxi fori findi yire fanyi ra. \q \v 5 Xɔɲɛe fama nɛ wo xa xurusee dɛ madonde, \q e wo xa xɛe rawalima nɛ. \q \v 6 Wo tan xili falama nɛ «Alatala xa sɛrɛxɛdubɛ, \q naxee Ala xa wali rabama.» \b \q \v 7 «N ma ɲama xa yaagi masarama hɛɛri gbegbe nan na, \q e kɛ belebele nan sɔtɔma e xa yaagi ɲɔxɔ ra. \q E yire belebele sɔtɔma nɛ e xa bɔxi singe tagi, \q e fa sɛɛwa abadan.» \b \q \v 8 «Tinxinyi nan nafan n tan Alatala ma, \q kɔnɔ funmaya raɲaaxu n ma ki fanyi. \q N mixi sare fima n xui bɛrɛ nan na, \q n mu n ma saatɛ kanama abadan. \q \v 9 E bɔnsɔɛ kolonma nɛ sie tagi, \q e bɔnsɔɛ luma nɛ bɔnsɔɛ gbɛtɛ ya ma. \q Mixi naxee e toma, \q e a kolon Alatala xa ɲama barakaxi nan e ra.» \b \q \v 10 N bara sɛɛwa Alatala ra ki fanyi, \q n ɲɛlɛxinxi n Marigi Ala xa fe ra, \q barima a bara n nakisi, \q a bara n matinxin, \q alɔ guba ragoroma mixi ma ki naxɛ. \q A luxi nɛ alɔ tɔnxuma naxan tima sɛrɛxɛdubɛ xun ma, \q alɔ kɔnmagore naxan gbakuma kɔn ma. \q \v 11 Alatala tinxinyi nun matɔxɔɛ raminima nɛ duniɲa ya ma, \q alɔ sansi xɔrie findima solie ra ki naxɛ laakɔɛ tagi. \c 62 \s Siyoni xa futi \q \v 1 «N mu dunduma Siyoni xa fe ra, \q n mu taganma Darisalamu xa fe ra, \q han e gbe ɲɔxɔma tɛmui naxɛ, \q han e kisi sɔtɔ. \q \v 2 Na tɛmui ɲamanɛe wo xa tinxinyi toma nɛ, \q e xa mangɛe kaabama nɛ wo xa dariyɛ ma. \q Alatala xili nɛɛnɛ fima nɛ wo ma. \q \v 3 Wo findima nɛ ɲama tofanyi ra Alatala bɛlɛxɛ kui, \q wo xa mangɛya yanba a yi. \q \v 4 E mu wo xili falama sɔnɔn ‹Bɔxi raboloxi,› \q xa na mu a ra ‹Bɔxi kanaxi.› \q E wo xili falama nɛ ‹N ma baatɛ,› \q e wo xa bɔxi xili fala ‹Ginɛ dɔxɔɛ.› \q E wo xilima na ki nɛ barima Ala wo xanuxi, \q a bara wo xa bɔxi tongo a yɛtɛ bɛ \q alɔ xɛmɛ ginɛ tongoma ki naxɛ. \q \v 5 Wo fan wo xa bɔxi tongoma wo yɛtɛ bɛ na ki nɛ, \q Ala fan ɲɛlɛxin wo ra. \q \v 6 N kantamae tima nɛ Darisalamu tɛtɛ fari, \q naxee luma Ala maxandi ra wo bɛ yanyi nun kɔɛ ra. \q Wo tan naxee Alatala xilima, \q wo naxa tagan na raba ra, \q \v 7 wo naxa wo sabari \q han a xa Darisalamu rasabati, \q a fa findi tantui ra duniɲa birin ma.» \b \q \v 8 Alatala a kalixi nɛ a sɛnbɛ ra, \q «N mu i xa donse sama i yaxuie bɛlɛxɛ sɔnɔn, \q e mu wo xa wɛni nɛɛnɛ minma \q wo naxan nawalixi. \q \v 9 Naxee xɛ sama, nee nan a donma tantui ra Alatala bɛ. \q Naxee wɛni bogi bunduma, nee nan a minma n ma hɔrɔmɔbanxi buntunyi ra.» \b \q \v 10 «Wo mini taa kui naadɛe ra, \q wo sa n ma ɲama xa kira rafala! \q Wo a yailan, wo gɛmɛe ba kirae ra! \q Wo xa tɔnxuma ti sie bɛ. \q \v 11 Alatala xa masenyi nan yi ki duniɲa bɛ, \q ‹Wo a fala Siyonikae bɛ, \q Wo Rakisima na fafe. \q A fama wo sare ra.› \q \v 12 E xili falama nɛ ‹Ɲama Sɛniyɛnxi,› \q Alatala naxan xun saraxi. \q Wo xili falama nɛ ‹Ɲama fenxi,› ‹Ɲama naxan mu raboloxi.›» \c 63 \s Gbeɲɔxɔɛ lɔxɔɛ \q \v 1 Nde na fafe kelife Edon bɔxi ma, \q dugi gbeeli ragoroxi naxan ma, \q dugi naxan yailanxi Bosara taa kui? \q A sɛnbɛ gbo, a tofan. \q A fa a fala, «N xa a fala wo bɛ nɔndi ki ma, \q n faxi wo rakiside nɛ!» \b \q \v 2 «Munfe ra i xa dugi gbeelixi alɔ mixi naxan wɛni bogi bunduma?» \q \v 3 «N tan keren bara wali alɔ mixi naxan wɛni bunduma. \q Si yo mu n malixi na wali kui. \q N bara e boron n ma xɔnɛ kui, \q e wuli fa kasan n ma dugi ma han a gbeeli soe. \q \v 4 N bɔɲɛ nu wama gbe ɲɔxɔɛ nan xɔn. \q Xunsare tɛmui bara a li. \q \v 5 N mu mixi to naxan n malima, \q na kui n bara kisi wali suxu n yɛtɛ ra, \q n ma xɔnɛ fa n tutun yare. \q \v 6 N bara sie boron n ma xɔnɛ kui, \q e fa lu alɔ siisilae, e wuli lu bɔxi ma.» \b \q \v 7 N Alatala xa hinnɛ fe falama nɛ wo bɛ. \q Won xa a tantu a xa fe rabaxie xa fe ra, \q a naxan nabaxi won bɛ. \q A bara fe fanyi wuyaxi raba Isirayila bɔnsɔɛ bɛ, \q a xa hinnɛ nun kinikini saabui ra. \q \v 8 A a fala nɛ, «N laxi a ra n ma ɲama nan yi ki, \q maifuya mu na naxee ya ma!» \q Na kui a naxa findi e rakisima ra. \q \v 9 E xa tɔɔrɛ xa fe nu a tɔɔrɔma, \q kɔnɔ a fafe bara findi e xunsare ra. \q A bara e tongo, \q a e xanin a xa xanunteya nun kinikini kui kabi tɛmui xɔn kuye. \q \v 10 Kɔnɔ e naxa muruta a ma, \q e fa a Xaxili Sɛniyɛnxi tɔɔrɔ. \q Na kui a naxa e bɛɲin, \q a findi e yaxui ra e gerefa. \b \q \v 11 Ɲama bara a maɲɔxun fe singee ma, \q naxan nabaxi Annabi Munsa xa waxati. \q E bara e yɛtɛ maxɔrin, \q «Ala naxan Isirayilakae ragiri Xulunyumi baa ma, \q na na minden? \q Ala naxan a xa ɲama tongo alɔ xuruse dɛmadonyi, \q na na minden? \q Ala naxan a Xaxili Sɛniyɛnxi ragoro a xa ɲama ma, \q na na minden? \q \v 12 Ala naxan Munsa mali a sɛnbɛ karalanke ra, \q naxan baa ibɔɔ e ya ra e ragirife ra, \q alako a xili xa binya abadan, \q \v 13 na na minden?» \q Na kui e mu bira. \q E sɛnbɛ nu gbo alɔ soe naxan a gima. \q \v 14 Alatala Xaxili nu malabui fima e ma, \q e fa lu alɔ ninge naxan ɲooge donma fiili ma. \q I bara i xa ɲama raɲɛrɛ na ki. \q I bara xili fanyi sɔtɔ na ma. \b \q \v 15 I xa i ya ragoro keli koore ma, \q kelife i xa kibanyi sɛniyɛnxi kui, \q naxan itexi, naxan luma nɔrɛ kui, \q i fa a mato i xa xanunteya nun sɛnbɛ na e yɛtɛ masenfe di? \q I xa hinnɛ nun kinikini makuya muxu ra. \q \v 16 Kɔnɔ hali Iburahima nun Isirayila nɛɛmu muxu ma, \q i tan nan na muxu Baba ra. \q Alatala nan muxu Baba ra, \q muxu Xunsarama kabi tɛmui xɔnkuye. \q \v 17 Munfe ra i a niyama, muxu xa i xa kira rabɛɲin? \q Munfe ra i muxu bɔɲɛ xɔrɔxɔma han muxu xa susa i ra? \q Muxu Marigi, i xa muxu ragbilen i xa yaragaaxui kui. \q \v 18 I xa hɔrɔmɔbanxi nu na muxu bɛlɛxɛ, \q kɔnɔ yakɔsi muxu yaxuie bara mɛnni boron. \q \v 19 I gbe nan muxu ra kabi tɛmui xɔnkuye, \q kɔnɔ e tan mu tinxi i xa yaamari ra, \q e mu i xili falama. \b \q Xa i sa koore rabi nɛ nu gorofe ra duniɲa, \q geyae sɛrɛnma nɛ i ya ra nu. \c 64 \s Isirayila xa maxɔrinyi \q \v 2 Duniɲa rakolon i xili sɛnbɛma ra, \q alako sie xa sɛrɛn gaaxui kui i ya ra. \q A xa lu alɔ yege naxan dɛxɛma, \q a fa ye satun a xɔrɔxɔɛ ra. \q \v 3 I bara kaabanakoe raba naxee bara muxu tɛrɛnna, \q i bara goro, geyae fa sɛrɛn i ya ra. \q \v 4 Yi fe mɔɔli mu kolonxi sinden. \q I keren nan bara na fe mɔɔli kolon, \q i tan naxan mixi malima naxee laxi i ra. \q \v 5 I fa nɛ mixi malide naxee tinma tinxinyi ra, \q naxee wama birafe i xa kira fɔxɔ ra. \b \q Kɔnɔ muxu tan bara yunubi raba, \q i fa xɔnɔ muxu ma. \q Muxu nɔma kiside sɔnɔn? \q \v 6 Muxu birin bara findi mixi sɛniyɛntare ra. \q Muxu naxan nabama i bɛ a nɔxɔxi alɔ dunkobi. \q Muxu xa fe luxi nɛ alɔ burɛxɛ lisixi. \q Muxu xa yunubie na muxu xaninfe alɔ foye burɛxɛ xaninma ki naxɛ. \q \v 7 Kɔnɔ mixi yo mu na muxu ya ma naxan i xilima, \q e mu i xa fe suxuma, \q barima i bara i yɛtɛ makuya muxu ra, \q i bara muxu tɔɔrɔ muxu xa yunubi xa fe ra. \b \q \v 8 Kɔnɔ yakɔsi, Muxu Marigi, Muxu Baba, \q muxu bara lu alɔ bɛndɛ doloxi i yi ra, \q i naxan nawalima a xa findi fɛɲɛ tofanyi ra. \q Muxu tan nan i bɛlɛxɛ wali fɔxi masenma. \q \v 9 I naxa xɔnɔ muxu ma Marigi. \q I naxa ratu muxu xa yunubie ma. \q I ya ti muxu ra, i xa ɲama. \q \v 10 I xa taa sɛniyɛnxie bara findi gbengberen yire ra, \q Siyoni bara findi yire maxaraxi ra, \q Darisalamu bara kana, \q \v 11 i xa hɔrɔmɔbanxi muxu nu sɛɛwaxi naxan na, \q na bara gan. \q Muxu harige fanyi birin bara kana. \q \v 12 Na birin kui, i tondixi muxu malide? \q I i sabarima han mun tɛmui? \q I muxu ɲaxankatama nan tui? \c 65 \s Kiiti nun kisi \q \v 1 «N bara n yɛtɛ masen mixie be naxee mu nu n xilixi, \q mixie bara n to naxee mu nu n fenma. \q N bara a fala, ‹N tan nan ya,› \q si nde bɛ naxan mu nu xilima. \q \v 2 N na n bɛlɛxɛ ti nɛ lɔxɔɛ birin ɲama tuli xɔrɔxɔxi bɛ, \q naxan ɲɛrɛma kira ɲaaxi xɔn e yɛtɛ waxɔnyi fenfe ra. \q \v 3 Na ɲama katama tɛmui birin n naxɔnɔfe ra. \q E sɛrɛxɛe bama sansi yire, \q e surayi fan gan sɛrɛxɛ ra e xa alae bɛ. \q \v 4 E dɔxɔma gaburi sɛɛti ma kɔɛ ra, \q e xɔsɛ sube don, a nun se sɛniyɛntare gbɛtɛe. \q \v 5 E a falama mixie bɛ, ‹Wo naxa wo maso n na de, \q barima n sɛniyɛnxi dangife wo ra.› \q Na mixi mɔɔli xa fe xɔrɔxɔ \q alɔ tuuri naxan tema tɛ yire, a siga mixi ma.» \b \q \v 6 «Yi nan sɛbɛxi n ya i, \q N mu dunduma na ma feo. \q N na sare birin fima nɛ e ma. \q \v 7 N tan wo Marigi naxɛ, \q ‹N wo xa yunubi sare fima nɛ, \q wo tan nun wo benbae ma, \q barima wo nu sɛrɛxɛe bama geyae nan fari, \q wo nu fe ɲaaxi raba n na mɛnni. \q Na kui n wo xa yunubi sare fima nɛ wo ma, \q wo xa fe ɲaaxie xa fe ra.›» \b \q \v 8 Alatala xa masenyi nan ya, \q «Mixi na bogi nde bundufe tɛmui naxɛ, \q e fa wa na bogi wɔlɛfe, \q mixi gbɛtɛ a falama nɛ e bɛ, \q ‹I naxa na wɔlɛ. Ye nde man luxi a kui.› \q N fan na mɔɔli rabama nɛ n fɔxirabirɛe ra. \q N mu e birin ɲaxankatama. \q \v 9 N Yaxuba xa di ndee rakelima nɛ, \q n Yuda xa di ndee ki n ma geyae ra. \q N na n ma geyae fima nɛ n ma ɲama sugandixi ma, \q e xa sabati naa, a fa findi e kɛ ra. \q \v 10 Sarɔn fiili fima nɛ e ma e xurusee madonma dɛnnaxɛ, \q Akori gulunba findima malabude nan na e xa gɔɔrɛ be. \q N na birin nabama nɛ n ma ɲama bɛ naxan n fenma.» \b \q \v 11 «Kɔnɔ wo tan naxee wo kobe soxi n tan Alatala ra, \q wo fa nɛɛmu n ma geya sɛniyɛnxi ma, \q wo fa sɛrɛxɛ ba wo xa alae bɛ, \q naxan xilima Gadi ‹Xunnafanyi kanyi› \q xa na mu a ra, naxan xilima Meni ‹Maragiri kanyi,› \q \v 12 n bara natɛ tongo wo tan ɲaxankatama santidɛgɛma nan na, \q wo birin fa faxa. \q N bara wo xili, kɔnɔ wo mu fa. \q N bara wɔyɛn, kɔnɔ wo mu wo tuli mati. \q Wo bara fe ɲaaxi raba naxan mu rafan n ma feo.» \b \q \v 13 Na kui wo Marigi Ala yi nan fala, \q «N ma konyie e dɛgema nɛ, \q kɔnɔ n wo tan luma kaamɛ nan kui. \q N ma konyie e minma, \q kɔnɔ ye xɔli luma nɛ wo tan ma. \q N ma konyie sɛɛwama nɛ, \q kɔnɔ yaagi dusuma nɛ wo tan xun na. \q \v 14 N ma konyie bɛɛti bama sɛɛwɛ nan kui, \q kɔnɔ wo tan wama nɛ tɔɔrɛ kui, wo bɔɲɛ fa raɲaaxu wo ma. \q \v 15 Wo xili findima nɛ dankɛ ra n ma ɲama tagi. \q Alatala Sɛnbɛma wo faxama nɛ, \q kɔnɔ a xili nɛɛnɛ fima nɛ a xa konyie ma. \q \v 16 Mixi naxan dubɛ rabama yi bɔxi ma, \q a na rabama Nɔndi nan kui Ala xili ra. \q Mixi naxan kali tima yi bɔxi ma, \q a na rabama Nɔndi nan kui Ala xili ra. \q Tɔɔrɛ dangixi nɛɛmuma nɛ n na, a ba n ya i.» \b \q \v 17 «Wo xa a kolon n fama nɛ koore nun bɔxi nɛɛnɛ daade. \q Mixi mu ratuma fe forie ma sɔnɔn. \q \v 18 Kɔnɔ n ma daali, wo xa sɛɛwa abadan, \q barima n Darisalamu daama nɛ a xa wo rasɛɛwa han. \q \v 19 N sɛɛwama nɛ Darisalamu tagi, \q n fe fanyi raba n ma mixie bɛ, \q wa xui mu mɛma sɔnɔn. \q \v 20 Di yo mu faxama a yɔrɛ ra sɔnɔn, \q mixi mɔxi yo fan mu faxama fo a xa simaya kamali. \q Mixi naxan ɲɛ kɛmɛ simaya sɔtɔma, a fa faxa, \q a luma nɛ alɔ a na faxa a dimɛdi tɛmui, \q a findi mixi dankaxi ra. \q \v 21 E banxie tima nɛ, e sabati e kui. \q E wuri bilie sima nɛ, e e bogi don. \q \v 22 E mu banxie tima sɔnɔn, mixi gbɛtɛe fa sabati nee kui. \q E mu sansi sima sɔnɔn, mixi gbɛtɛe fa na bogi don. \q N ma ɲama buma nɛ, alɔ wuri xungbee. \q N ma mixi sugandixie sɛɛwama nɛ e xa wali ra. \q \v 23 E mu walima fu ra, \q e xa die mu gbaloe sɔtɔma. \q E findima Ala bɔnsɔɛ barakaxi nan na, \q e tan nun e xa die luma na ki nɛ abadan. \q \v 24 Beenu e xa n maxandi, a lima nɛ n ɲan bara e xui suxu. \q Beenu e xa gɛ fe nde falade, n ɲan bara na mɛ. \q \v 25 Xulumase nun si luma nɛ kulɛ keren. \q Yɛtɛ nun ninge ɲooge donma nɛ yire keren. \q Kɔnɔ bɔximase luma a balo ra xubutanyi nan na. \q E mu fe yo kanama n ma geya sɛniyɛnxi fari.» \q Alatala xa masenyi nan na ki. \c 66 \s Kiiti nun kisi \q \v 1 Marigi xa masenyi nan ya, \q «Koore nan na n ma kibanyi ra, \q duniɲa nan na n san tide ra. \q Banxi mɔɔli mundun nɔma tide n tan bɛ? \q Yire mundun nɔma findide n malabude ra? \q \v 2 N bɛlɛxɛ nan see birin nafalaxi naxee na duniɲa.» \q Alatala xa masenyi nan na ki. \b \q «Mixi naxan nafan n ma, \q a findixi yɛtɛ magore nan na, \q a gaaxu n ya ra, a n xui suxu. \q \v 3 Kɔnɔ mixi naxan ninge bama sɛrɛxɛ ra gbansan, \q na tan luma nɛ alɔ faxɛti. \q Mixi naxan yɛxɛɛ bama sɛrɛxɛ ra gbansan, \q na tan luma nɛ alɔ mixi naxan bare kɔnyi girama. \q Mixi naxan sansi xɔri bama sɛrɛxɛ ra gbansan, \q na tan luma nɛ alɔ mixi naxan xɔsɛ wuli bama sɛrɛxɛ ra. \q Mixi naxan surayi ganma sɛrɛxɛ ra gbansan, \q na tan luma nɛ alɔ kuye batui. \q E bara e xa kira sugandi, \q kira naxan findixi sɛniyɛntareɲa xɔnxi ra. \q \v 4 Na kui n fan e ɲaxankatama nɛ, \q n fe magaaxuxi ragoroma nɛ e ma, \q barima n to e xili, e mu n ma xili ratinxi, \q n to wɔyɛn, e mu e tuli mati n na. \q E bara fe ɲaaxi raba n ya xɔri, \q e bara kira sugandi, naxan mu rafan n ma.» \b \q \v 5 Wo xa wo tuli mati Alatala xui ra, \q wo tan naxee gaaxuxi a ya ra, \q «Wo ngaxakerenyi naxee wo xɔnma, \q e wo keri n xili xa fe ra, e naxɛ, \q ‹Wo xa Alatala tantu alako muxu xa wo xa sɛɛwɛ to.› \q Kɔnɔ e fama nɛ yaagide. \q \v 6 Wo bara na sɔnxɔɛ mɛ kelife taa kui, \q kelife Ala xa hɔrɔmɔbanxi kui? \q Alatala na a yaxuie sare fife. \q Na findixi na xui nan na wo naxan mɛma.» \b \q \v 7 Beenu di bari xɔnɛ xa a li, \q a ɲan gɛ di baride. \q Beenu tɔɔrɛ xa fa, \q a ɲan bara di xɛmɛ sɔtɔ. \q \v 8 Nde singe bara yi fe mɔɔli mɛ? \q Nde singe bara yi fe mɔɔli to? \q Ɲamanɛ nɔma findide a ra lɔxɔɛ keren kui? \q Bɔnsɔɛ nɔma sɛnbɛ sɔtɔde tɛmui keren kui? \q Kɔnɔ Siyoni bara foye to keren na. \q \v 9 Wo Marigi Alatala naxɛ, \q «N mixi malima han e di bari tɛmui, n fa e rabolo na kui? \q Ginɛ furi na mɔ, n mu fama na di bari sɔɔnɛyade xɛ?» \q \v 10 Wo tan Darisalamu rafan naxee ma, \q wo xa sɛɛwa a xa fe ra. \q Wo tan naxee wama a bɛ, \q wo xa ɲɛlɛxin a xa fe ra. \q \v 11 Wo fama nɛ a xiɲɛ minde han wo luga, \q wo bɔɲɛsa sɔtɔ a saabui ra, \q a wo hayi birin fan. \q \v 12 Alatala xa masenyi nan ya, \q «N bɔɲɛsa fima nɛ a ma alɔ xure xungbe, \q n ɲamanɛ naafuli xaninma nɛ a xɔn ma alɔ banbaranyi. \q A fama nɛ mɛɛnide wo ma alɔ dingɛ mɛɛnima a xa di ma ki naxɛ. \q \v 13 N wo xa tɔɔrɛ bama nɛ wo ma alɔ dingɛ a xa di xa tɔɔrɛ bama ki naxɛ. \q Na birin toma nɛ Darisalamu.» \b \q \v 14 Wo na na to, wo bɔɲɛ sɛɛwama nɛ, \q wo xa fe sɔɔnɛya alɔ ɲooge naxan toma fiili ma. \q Alatala a sɛnbɛ masenma nɛ a xa konyie bɛ, \q a yaxui fama nɛ a xa xɔnɛ kolonde. \q \v 15 Alatala nan na ki, a na fafe tɛ xɔɔra, \q a ɲɛrɛma foye xungbe fari. \q A a xa xɔnɛ ragoroma nɛ sɛnbɛ ra, \q a ɲaxankatɛ ti tɛ ra. \q \v 16 Alatala a xa kiiti sama nɛ tɛ nun santidɛgɛma ra, \q a fa mixi gbegbe sɔntɔde. \p \v 17 Alatala naxɛ, «Mixi naxee sɛrɛxɛ bama wondi kui, e fa xɔsɛ nun bale sube don, a nun donse sɛniyɛntare gbɛtɛe Alatala naxee xɔnxi, e xa fe fama nɛ raɲɔnde kerenyi ra.» \p \v 18 «N fama nɛ si birin malande, si naxee xui wuyaxi falama, n fa n ma nɔrɛ masen e bɛ e xa fe rabaxie nun e xa maɲɔxunyie xa fe ra. \v 19 N tɔnxuma nde luma nɛ e tagi, n fa e xa mixi kisixie xɛɛ bɔnsɔɛe tagi, alɔ Tarasisi, Pulu, Ludu xali wolie, Tubali, Yawani, nun si gbɛtɛ naxee na yire makuyee, naxee mu n xili kolon, naxee mu n ma nɔrɛ toxi sinden. N ma xɛɛrae fama nɛ n ma nɔrɛ masende e bɛ. \v 20 E man fama nɛ wo ngaxakerenyie ra naxee toma na ɲamanɛe tagi. E fama nɛ e ra n ma geya sɛniyɛnxi fari alɔ sɛrɛxɛ fama ki naxɛ. E fama nɛ e ra soee nun ɲɔxɔmɛe fari, e tixi sarɛtie kui. E fama nɛ na birin na alɔ Isirayilakae fama e xa hadiyae ra sesase sɛniyɛnxie kui ki naxɛ Alatala xa hɔrɔmɔbanxi kui. \v 21 N sɛrɛxɛdubɛ ndee sugandima nɛ e fan ya ma, e xa lu Lewi bɔnsɔɛ sɛɛti ma.» \p \v 22 «N tan Alatala, n xa a fala wo bɛ, a n fama nɛ koore nɛɛnɛ nun bɔxi nɛɛnɛ yailande wo bɛ. Na buma ki naxɛ, wo xili nun wo bɔnsɔɛ buma na ki nɛ abadan. \v 23 Keli kike nɛɛnɛ sɛrɛxɛ ma han kike nɛɛnɛ sɛrɛxɛ gbɛtɛ, keli malabu lɔxɔɛ ma han malabu lɔxɔɛ gbɛtɛ, ibunadama birin fama nɛ suyidide n ya i. \v 24 E mixi faxaxie toma nɛ naxee murutaxi n ma. Nimasee e furee donma nɛ, tɛ fan e sube gan, e fa findi fe magaaxuxi ra adamadie bɛ.»