\id HEB Rough: OB. Rework: Dec. 2002. \ide UTF-8 \h Eburu \toc1 Ala xa masenyi Eburu bɔnsɔɛ bɛ \toc2 Eburu \mt Ala xa masenyi \mt Eburu bɔnsɔɛ bɛ \imt Masenyi nde yi Kitaabui xa fe ra \ip Kabi duniɲa sa daa, Alatala na a xa sɛriyɛ masenfe adamadie bɛ. Namiɲɔnmɛ xungbee naxa Ala xui mɛ, e fa na dɛntɛgɛ sa mixie bɛ. Iburahima, Isiyaga, Yaxuba, Yusufu, Munsa, Yosuwe, Dawuda, Sulemani, Esayi, nun Esidirasi, nee birin findixi mixi binyee nan na Ala naxee rawalixi alako a xa sɛriyɛ xa kolon, a xa sɛbɛ Kitaabui kui. A dɔnxɔɛ ra Ala naxa a xa masenyi nde so Annabi Isa yi ra, naxan findixi a xa Mixi Sugandixi ra duniɲa birin bɛ. \ip Isa fatanxi Eburu bɔnsɔɛ nan na alɔ namiɲɔnmɛ dangixie. A naxa na sɛriyɛ birin natinmɛ alɔ Ala nu wama a xɔn ma ki naxɛ. Kɔnɔ Ala nu bara masenyi nɛɛnɛ nde so Isa yi ra, Eburu bɔnsɔɛ mu nu naxan kolon sinden. Na masenyi mu Ala xa sɛriyɛ singe matandixi de, a a rakamalixi nɛ. \ip Singe ra Ala nu bara saatɛ xiri a tan nun adamadie tagi, kɔnɔ yunubi keren gbansan nu nɔma na saatɛ kanade, mixi fa lɔɛ. Isa to fa duniɲa ma, Alatala naxa saatɛ nɛɛnɛ xiri a tan nun adamadie tagi, naxan nɔma yunubie xafaride, mixi fa nɔ kiside. \ip Singe ra Ala nu bara sɛrɛxɛdubɛe ti a tan nun adamadie tagi, e xa findi mixie xa saabui ra. Kɔnɔ e to nu findixi adamadie ra, e fan naxa yunubie raba alɔ booree, e naxa faxa. Na kui, e mu findi saabui fanyie ra. Isa to fa duniɲa ma, Alatala naxa a ti a tan nun adamadie tagi, a naxa findi duniɲa saabui fanyi ra. Yunubi yo mu nu na a ma. Faxɛ mu nu nɔma a makankande. Na kui, Ala naxa a xa fe ite, a xa duniɲa yamari sa keli Ala yirefanyi ma, a magoroxi dɛnnaxɛ. \ip Singe ra Ala nu bara a masen mixie bɛ a e xa xurusee ba sɛrɛxɛ ra e xa yunubie xa fe ra. Na naxa adamadie bɔɲɛ raxara dondoronti, kɔnɔ a mu nɔ e xa yunubi xafaride yati yati. Isa to fa duniɲa ma, Alatala naxa a yamari a xa a yɛtɛ ba sɛrɛxɛ ra duniɲa bɛ. Na kui, adamadie xa yunubie naxa xafari, mixie naxa kisi sɔtɔ naxan mu kanama abadan. \ip Na birin a masenxi nɛ a Ala Isa xɛɛxi nɛ alako a xa a xa sɛriyɛ rakamali, a findi kisi ra bɔnsɔɛ birin bɛ. Xibaaru fanyi nan na ki. Ala xa na raso won bɔɲɛ kui, won xa fahaamui sɔtɔ na ma, a a findixi kisi nan na won bɛ. Amina. \imte Ala xa masenyi \imte Eburu bɔnsɔɛ bɛ \cl Sora \c 1 \s Ala xa xɛɛra \p \v 1 Tɛmui dangixi Ala naxa masenyi ti won benbae bɛ namiɲɔnmɛe saabui ra. A na raba nɛ sanmaya wuyaxi, a na raba nɛ ki wuyaxi ra. \v 2 Kɔnɔ yakɔsi, naxan findixi waxati dɔnxɔɛ ra, Ala a xa masenyi ti won bɛ a xa Di saabui ra. A bara a xa Di findi duniɲa kɛ tongoma ra, a duniɲa daa a xa Di nan saabui ra. \v 3 Yi Di findixi Ala xa nɔrɛ tofanyi nan na, a findixi Ala misaali yati nan na. A duniɲa bun tima a xa masenyi sɛnbɛma nan na. A to gɛ yunubie xafaride, a naxa a magoro Ala Nɔrɛ Kanyi yirefanyi ma ariyanna kui. \p \v 4 Na kui, a tide dangi malekɛe ra, a xili fisamante nan sɔtɔ. \v 5 Ala mu a masenxi malekɛ yo bɛ, \q «N ma di nan i ra, \q to n bara findi i Baba ra.» \p A mu a masenxi malekɛ yo bɛ, \q «N tan findima a Baba ra, \q a tan findima n ma di ra.» \p \v 6 Ala to a xa Di fisamante ramini duniɲa, a naxa a fala, \q «Ala xa malekɛe xa a batu.» \p \v 7 A a masenxi malekɛe xa fe ra, \q «Ala xa malekɛe luma nɛ alɔ foye, \q a xa walikɛe luma nɛ alɔ tɛ.» \p \v 8 Kɔnɔ a a masenxi nɛ a xa Di xa fe ra, \q «Ala, i xa mangɛ kibanyi buma nɛ abadan. \q Tinxinyi nan findixi i xa mangɛya tɔnxuma ra. \q \v 9 Tinxinyi nan nafan i ma. \q Ɲaaxuɲa mu rafan i ma fefe ma. \q Na nan a toxi, Marigi, i Marigi Ala bara i sugandi sɛɛwɛ kui. \q I findixi fisamante nan na dangife i booree ra.» \p \v 10 A man a masenxi nɛ, \q «Marigi, i bara duniɲa ti a fɔlɛ ra, \q i tan nan koore daaxi. \q \v 11 Koore nun bɔxi fama kanade, \q kɔnɔ i tan buma nɛ abadan. \q E forima nɛ alɔ dugi. \q \v 12 I koore nun bɔxi mafindima nɛ \q alɔ donma mafindima ki naxɛ. \q E fama nɛ masarade alɔ sose masarama ki naxɛ. \q Kɔnɔ i tan mu masarama, \q i xa fe mu ɲɔnma abadan.» \p \v 13 Ala mu a masenxi malekɛ yo bɛ, \q «I xa dɔxɔ n yirefanyi ma, \q han n xa gɛ i yaxuie ragorode i sanyi bun ma.» \p \v 14 Malekɛe tan findixi Ala xa walikɛe nan na, fate mu na naxee bɛ, a naxee xɛɛma kisi kɛtongoe malide. \c 2 \s Ala xa sɛrɛxɛ \p \v 1 Won xa won ɲɛngi sa na masenyi xɔn ma a fanyi ra, won naxan mɛxi, alako won naxa kira bɛɲin. \v 2 Ala xa masenyi sɛnbɛ nu gbo, a nu bara naxan so malekɛe yi ra. Adamadi naxee na matandi, e naxa sare xɔrɔxɔɛ sɔtɔ. Xa nee sa sare xɔrɔxɔɛ sɔtɔ, \v 3 won tan go? Xa won kisi xungbe rabolo, won ma fe fa luma di? Won Marigi yati nan singe a masenxi won bɛ, mixi naxee a xui mɛxi e fan bara findi na seedee ra. \v 4 Ala bara e xa seedeɲɔxɔya fari isa tɔnxumae ra, fe magaaxuxie, kaabanako mɔɔli birin, nun buɲae ra Xaxili Sɛniyɛnxi naxee fixi e ma a waxɔnki. \p \v 5 Ala mu mangɛya fima malekɛe ma tina e xa duniɲa yamari, muxu duniɲa naxan xa fe falafe wo bɛ yi ki. \v 6 Yi seedeɲɔxɔya sɛbɛxi Kitaabui kui: \q «Munse lanxi adama ma, \q i to i maɲɔxunma a xa fe ma? \q Munse lanxi adama xa di ma, \q i to i ɲɛngi sama a xa fe xɔn ma? \q \v 7 I bara a ragoro malekɛe bun ma waxati dondoronti kui. \q I bara dariyɛ nun binyɛ fi a ma, \q \v 8 i bara se birin lu a sanyi bun ma.» \p Na kui, Ala to se birin sa a xa mangɛya bun ma, sese mu na a mu naxan yamarima. Kɔnɔ won mu se birin toma a xa mangɛya bun ma sinden. \v 9 Won munse toma? Ala naxa Isa ragoro malekɛe bun ma waxati dondoronti kui, kɔnɔ Isa xa faxɛ naxa findi xunnakeli nun binyɛ ra a bɛ. Na kui, Ala naxa hinnɛ won na, a Isa faxa adamadi birin ɲɔxɔɛ ra. \p \v 10 Ala nan se birin daaxi, se birin na a tan nan bɛ. A man wama adamadi gbegbe xa so a xa nɔrɛ kui. Na kui, a nu lanma a xa e Rakisima xa fe rakamali tɔɔrɛ ra. \v 11 Naxan adamadie rasɛniyɛnma, nun naxee rasɛniyɛnxi, e birin fatanxi Baba keren nan na. Na kui, a mu yaagi e xilide a ngaxakerenyie. \v 12 A naxa a masen, «N i xili masenma nɛ n ngaxakerenyie bɛ, n i matɔxɔma nɛ ɲama tagi.» \v 13 A man naxa a masen, «N nan n ma lanlanteya sama Ala nan ma.» A man naxa a masen, «N na be, muxu nun die Ala naxee fixi n ma.» \p \v 14 Na die to findi fate nun fasɛ ra, Isa fan naxa a yɛtɛ misaali e ra, alako a xa nɔ Ibulisa xun nakanade a yɛtɛ xa faxɛ saabui ra. Faxɛ sɛnbɛ nu na Ibulisa nan yi ra. \v 15 Isa naxa a yɛtɛ misaali a ngaxakerenyie ra alako a xa e ratanga faxɛ xa gaaxui ma e xa duniɲɛigiri kui, naxan luxi alɔ konyiya. \v 16 A na birin naba Iburahima bɔnsɔɛ nan malife ra, a mu a raba malekɛe xa bɛ. \v 17 Na nan a toxi a naxa a yɛtɛ maniya a ngaxakerenyie ra, alako a xa nɔ sɛrɛxɛdubɛ kuntigi wali rabade kinikini nun tinxinyi ra Ala bɛ, a fa findi ɲama xa yunubie xafarima ra. \v 18 Isa fata mixie malide e xa maratantanyi kui, barima a fan maratantanyi nun tɔɔrɛ kolon nɛ. \c 3 \s Isa nun Annabi Munsa \p \v 1 Na kui, n ngaxakerenyi sɛniyɛnxie, wo tan naxee xilixi ariyanna ma, wo xaxili xa ti Isa ra, Ala xa xɛɛra nun a xa sɛrɛxɛdubɛ kuntigi, won danxaniyaxi naxan ma. \v 2 A tinxin nɛ Ala bɛ, naxan nu bara a ti na wali ra, alɔ Annabi Munsa fan a rabaxi ki naxɛ Ala xa banxi kui. \v 3 Isa xa binyɛ dangi Munsa gbe ra, alɔ banxiti xa binyɛ dangixi a xa banxi ra ki naxɛ. \v 4 Banxi birin tixi mixi nde nan saabui ra, kɔnɔ Ala nan duniɲa birin daaxi. \v 5 Annabi Munsa findixi konyi dugutɛgɛ nan na Ala xa banxi kui, alako a xa seedeɲɔxɔya ba masenyi xa fe ra naxan fama tide. \v 6 Kɔnɔ Ala xa Mixi Sugandixi findixi Ala xa Di dugutɛgɛ nan na, naxan Ala xa banxi yamarima. Won tan fan findixi na banxi nan na, xa won lama Isa ra, xa won won xaxili tima a ra, na nan findixi won ma matɔxɔɛ ra. \p \v 7 Na na a ra, wo xa wo ɲɛngi sa Ala Xaxili Sɛniyɛnxi xa masenyi xɔn ma. A sɛbɛxi, \q «Xa wo bara a xui ramɛ to, \q \v 8 wo naxa wo kobe raso a ra, \q alɔ wo a rabaxi ki naxɛ gbengberenyi ma. \q Na tɛmui a nu wo matofe nɛ, \q kɔnɔ wo naxa a matandi. \q \v 9 Mɛnni wo benbae bara kata e xa n mato. \q E naxa n ma wali to ɲɛ tongo naani bun ma. \q \v 10 Na kui, n naxa xɔnɔ na waxati mixie ma. \q N naxa a fala, ‹E bɔɲɛ makuya n na tɛmui birin, \q e mu n ma sɛriyɛ kolon.› \q \v 11 Na na a ra n naxa n kali xɔnɛ kui, \q ‹E mu soma n ma malabui kui feo!›» \b \p \v 12 N ngaxakerenyie, wo xa mɛɛni wo yɛtɛ ma a fanyi ra alako wo bɔɲɛ naxa lu ɲaaxuɲa nun danxaniyatareɲa kui, wo fa gbilen Ala fɔxɔ ra, Ala naxan na na. \v 13 Lɔxɔ yo lɔxɔ wo xa wo bore ralimaniya. Wo xa gbilen na ma lɔxɔɛ birin alako yunubi naxa fa wo nɔ, wo bɔɲɛ fa balan Ala mabiri. \v 14 Xa won sa won xaxili tima Ala xa Mixi Sugandixi ra alɔ won a fɔlɔxi ki naxɛ, lanyi bara lu won nun Isa tagi. \v 15 A sɛbɛxi Kitaabui kui, \q «Xa wo bara a xui ramɛ to, \q wo naxa wo kobe raso a ra, \q alɔ wo a rabaxi ki naxɛ wo to a matandi.» \p \v 16 Nde Ala matandi, e to gɛ a xui ramɛde? Mixie xa mu a ra naxee mini Misira bɔxi ra Annabi Munsa saabui ra? \v 17 Ala xɔnɔ nɛ ndee ma ɲɛ tongo naani bun ma? Mixie xa mu a ra naxee yunubi rabaxi, e fa sɔntɔ gbengberenyi ma? \v 18 Ala a kali nde bɛ a e mu soma a xa malabui yire? Mixie xa mu a ra naxee a matandixi? \v 19 Na kui, won bara a fahaamu a e xa danxaniyatareɲa nan a niya e mu so. \c 4 \s Malabui danxaniyatɔɛe bɛ \p \v 1 Ala xa laayidi, a naxan tongo won bɛ sofe a xa malabude, na mu kanaxi. Wo xa fe birin naba alako sofe na malabude kui a naxa kana wo bɛ. \v 2 Won bara na xibaaru fanyi mɛ alɔ booree a mɛxi ki naxɛ, kɔnɔ a mu sese fanxi e ma e xa danxaniyatareɲa xa fe ra. \v 3 Kɔnɔ won tan naxee bara la a ra, won fama nɛ sode na malabude kui. A sɛbɛxi na xa fe ra, \q «N to xɔnɔ e ma, n naxa n kali, \q e mu soma n ma malabude.» \m Kɔnɔ Ala xa wali bara ɲɔn kabi duniɲa fɔlɛ, \v 4 barima a sɛbɛxi Kitaabui kui na lɔxɔɛ solofere nde xa fe ra, \q «Lɔxɔɛ solofere nde Ala xa wali naxa kamali. A naxa a malabu.» \m \v 5 A man sɛbɛxi Kitaabui kui, «E mu soma n ma malabude.» \p \v 6 Ala nu bara a ɲanige mixi ndee xa so a xa malabude kui, kɔnɔ na mixi singe naxee na xibaaru mɛxi, e mu so e xa danxaniyatareɲa xa fe ra. \v 7 Na nan a toxi Ala bara lɔxɔɛ gbɛtɛ sugandi naxan findixi to ra. Na fe singe to bara dangi a xɔnnakuye ra, Ala man naxa a masen Dawuda saabui ra, \q «Xa wo bara a xui ramɛ to, \q wo naxa wo kobe raso a ra.» \p \v 8 Xa a sa li Yosuwe nu bara malabui fi e ma nu, Ala man mu nu lɔxɔɛ gbɛtɛ xa fe falama nu. \v 9 Han ya malabui luxi Ala xa ɲama bɛ e mu naxan sɔtɔxi sinden. \v 10 Naxan soma Ala xa malabui kui, a a malabuma nɛ a xa wali birin ma, alɔ Ala malabuxi a xa wali kui ki naxɛ. \p \v 11 Won xa fe birin naba sofe ra na malabui kui, alako mixi yo naxa bira tantanyi kui alɔ Isirayilakae a rabaxi ki naxɛ. \v 12 Ala xa masenyi sɛnbɛ gbo, a walima mixi bɔɲɛ ma. A xaaɲɛn dangife santidɛgɛma dɛ firinyi ra. A soma won bɔɲɛ nun won sondonyi nan kui, a so won sɔɔra nun won nadɔxɔdee xɔn. A won sondonyi waxɔnfe nun maɲɔxunyi birin makiiti. \v 13 Nimase yo mu nɔma a nɔxunde Ala ma. Ala fe birin toma nɛ, fe birin dɛntɛgɛ fama sade a tan nan bɛ. \p \v 14 Isa, won ma sɛrɛxɛdubɛ kuntigi xungbe, Ala xa Mixi Sugandixi, a to so ariyanna kui, won fan xa bira won ma danxaniya fɔxɔ ra won bara naxan makɛnɛn. \v 15 Won ma sɛrɛxɛdubɛ kuntigi won ma sɛnbɛtareya kolon, a kinikinixi won ma na nan ma. Sentanɛ naxa kata a ratantande mɔɔli birin na alɔ won tan, kɔnɔ a mu a nɔ. \v 16 Na na a ra, won xa won maso a xa hinnɛ kibanyi ra lanlanteya ra, alako won xa kinikini nun hinnɛ sɔtɔ a tɛmui. \c 5 \s Isa won ma sɛrɛxɛdubɛ kuntigi \p \v 1 Sɛrɛxɛdubɛ kuntigi birin tongoxi adamadie nan ya ma, a fa ti Ala xa wali ra adamadie bɛ, alako a xa hadiya nun sɛrɛxɛ mɔɔli birin ba yunubie xa fe ra. \v 2 A mixie xa fe kolon naxee na dimi kui, e lɔɛxi, barima a fan na e ya ma, a tantanma. \v 3 A xa sɛnbɛtareya a niyama nɛ a xa sɛrɛxɛ ba a yɛtɛ xa yunubie bɛ, a nun ɲama xa yunubie xa fe ra. \p \v 4 Mixi mu nɔma yi binyɛ sɔtɔde a yɛtɛ ra, fo Ala a xili alɔ a Haruna xili ki naxɛ. \v 5 Ala xa Mixi Sugandixi fan mu sɛrɛxɛdubɛ kuntigi binyɛ sɔtɔ a yɛtɛ xa ra. Ala nan a fixi a ma, a falafe ra, \q «To i bara findi n ma di ra. \q N tan fan bara findi i Baba ra.» \p \v 6 A man sɛbɛxi Kitaabui kui, \q «I bara findi sɛrɛxɛdubɛ ra abadan, \q Melekisedeki mɔɔli.» \p \v 7 Isa bara a xui ite Ala maxandi ra a xa duniɲɛigiri kui, a bara a makula, a na wafe. A na raba nɛ barima a a kolon a Ala nan nu nɔma a ratangade faxɛ ma. Ala bara a xa duba suxu, barima a nu bara tin lufe a xa yaamari bun ma. \v 8 Isa findixi Ala xa Di nan na, kɔnɔ na kui a naxa a matinkan fo a xa Ala rabatu hali na findixi tɔɔrɛ nan na a bɛ. \v 9 Isa xa fe to kamali, a naxa findi saabui ra a mantonyie birin xa abadan kisi sɔtɔ. \v 10 Ala naxa a ti sɛrɛxɛdubɛ kuntigi ra Melekisedeki daaxi. \p \v 11 Fe gbegbe na na kui muxu wama naxan masenfe wo bɛ, kɔnɔ na tagi rabafe xɔrɔxɔ, barima wo mu soma fee kui mafurenyi ra. \v 12 A nu lanma wo xa findi karamɔxɔ ra yi waxati, kɔnɔ han yakɔsi wo hayi na karamɔxɔ nde ma naxan wo xaranma Ala xa masenyi singee ra. Wo mu fata fe tilinxi fahaamude sinden, alɔ diyɔrɛ naxan mu fata sube donde, fo a xa xiɲɛ min sinden. \v 13 Mixi naxan hayi na Ala xa na masenyi singee ma, a mu gɛxi tinxinyi kolonde, a mu mɔxi a xa danxaniya kui. A luxi alɔ diyɔrɛ naxan xiɲɛ gbansan minma. \v 14 Kɔnɔ mixi naxan mɔxi a xa danxaniya kui, naxan bara gɛ tinxinyi nun tinxintareya tagi raba kolonde, a nɔma nɛ xaranyi tilinxi fan kolonde. A tan luxi alɔ xɛmɔxi naxan baloma sube fanyi ra. \c 6 \s Ala xa sɛriyɛ tilinxi \p \v 1 Na nan a toxi won lanma won xa siga yare ma Ala xa Mixi Sugandixi xa xaranyi kui. Won xa dangi na masenyi singee ra, won xa so fe tilinxie kui. Na masenyi singee nan ya: wali ɲaaxi bɛɲinfe naxan mixi xaninma yahannama, \v 2 danxaniyafe Ala ma, xunxafe ye xɔɔra, bɛlɛxɛ safe mixie ma, kelife faxɛ ma, nun Ala xa kiiti dɔnxɔɛ. \v 3 Xa Ala tin, won xa siga yare ma won ma xaranyi kui. \p \v 4 Mixi naxan bara gɛ Ala xa naiyalanyi tode, naxan bara Ala xa ki nɛmunnɛmun, Ala Xaxili Sɛniyɛnxi bara lu naxan bɛ, \v 5 naxan bara a kolon a Ala xa masenyi fan, naxan bara Ala sɛnbɛ kolon naxan fama rawalide waxati naxan sa fama, \v 6 xa a sa li na mixi mɔɔli bara danxaniya bɛɲin, a mu nɔma tuubide sɔnɔn. A luxi alɔ a man bara Ala xa Di mabanban wuri magalanbuxi ma, a fa a rayaagi ɲama ya xɔri. \p \v 7 Bɔxi naxan bara tunɛ ye sɔtɔ a fanyi ra, a fa sansi ramini a kanyi bɛ, Ala baraka ragoroma nɛ a ma. \v 8 Kɔnɔ bɔxi naxan tunbe nun ɲooge tun naminima, na bɔxi mu fan. A gbe mu luxi a xa danka, a raɲɔnyi a fa gan. \p \v 9 Muxu xanuntenyie, hali muxu xa wɔyɛnyi xɔrɔxɔ, muxu bara la a ra wo na kira fanyi nan xɔn, naxan findi kisi kira ra. \v 10 Ala tinxin, a mu nɛɛmuma wo xa wali ma. A wo xa xanunteya kolon, wo naxan masenxi wo xa wali kui a xili ra, a nun wo naxan masenxi sɛniyɛntɔɛe bɛ. Han ya wo na na wali nan kui. \v 11 Muxu wama nɛ wo xa wo tunnabɛxi na birin kui han a raɲɔnyi, alako wo xa fe sɔtɔ wo wo xaxili tixi naxan na. \v 12 Wo naxa wo tunnaxɔnɔ. Wo xa bira danxaniyatɔɛe xa misaali fɔxɔ ra, naxee kɛ sɔtɔma Ala naxan laayidixi e bɛ. E na sɔtɔma e xa danxaniya nun e xa tunnabɛxi nan saabui ra. \p \v 13 Ala to laayidi tongo Iburahima bɛ, a mu nɔ a kalide fe nde ra naxan gbo a bɛ. Na na a ra, a naxa a kali a yɛtɛ ra, \v 14 a falafe ra, \q «N baraka sama nɛ i xa fe. I bɔnsɔɛ wuyama nɛ.» \m \v 15 Iburahima to gɛ mamɛ tide, Ala naxa a xa laayidi rakamali a bɛ. \v 16 Adama a kalima fe nde ra naxan gbo a bɛ. Na marakali sɛnbɛ fima nɛ a xa wɔyɛnyi ma, alako mixi naxa nɔ na matandide. \v 17 Na nan a toxi, Ala fan naxa a rakali alako mixie, na laayidi tongoxi naxee bɛ, e xa a kolon Ala xa natɛ mu masarama. \v 18 Ala naxa na laayidi tongo, a man naxa a rakali, alako won xa nɔ limaniya xungbe sɔtɔde. Wule yo mu na na fe firinyi kui. Won bara fe birin nabolo a xa fe ra, won fa won xaxili ti a ra. \v 19 Mixi xaxili tife Ala ra, a luma nɛ alɔ hanga naxan banbanxi ye bun ma. Won fan won xaxili tima Ala ra na ki nɛ naxan na a xa hɔrɔmɔlingira kui dugi gbakuxi xanbi ra, \v 20 Isa soxi dɛnnaxɛ won ya ra, a xa findi won ma sɛrɛxɛdubɛ kuntigi ra abadan, alɔ Melekisedeki. \c 7 \s Sɛrɛxɛdubɛ Melekisedeki \p \v 1 Melekisedeki nan nu na Salamu mangɛ ra, a man nu findixi Ala Xili Xungbe Kanyi xa sɛrɛxɛdubɛ nan na. Iburahima to gɛ mangɛ ndee xun nakanade, Melekisedeki naxa sa naralan a ra, a duba a bɛ. \v 2 Iburahima naxa farilɛ fi a ma. Melekisedeki xili fasarixi yi ki «mangɛ tinxinxi.» A man nu findixi Salamu mangɛ nan na, naxan xili fasarima yi ki «bɔɲɛsa mangɛ.» \v 3 A baba mu kolon, a nga mu kolon, a xa taruxui mu kolon. A xa simaya fɔlɔxi tɛmui naxɛ, a nun a ɲɔn tɛmui, na fan mu kolon. Na kui, a luxi nɛ alɔ Ala xa Di, naxan findixi sɛrɛxɛdubɛ ra abadan. \p \v 4 Wo a mato Melekisedeki tide nu gboxi ki naxɛ. Hali won baba Iburahima, a naxan sɔtɔ a wasaso se ra, a naxa na farilɛ fi a ma. \v 5 Ala xa sɛriyɛ a falama ɲama xa farilɛ so Lewi bɔnsɔɛ yi ra, naxan findixi sɛrɛxɛdubɛe ra. Na ɲama fan kelixi Iburahima bɔnsɔɛ nɛ, e findi Lewi ngaxakerenyie nan na. \p \v 6 Kɔnɔ Melekisedeki tan, hali a to mu nu na Lewi bɔnsɔɛ xa taruxui kui, Iburahima naxa farilɛ so a yi ra. Melekisedeki naxa duba Iburahima laayidi kanyi bɛ. \v 7 Birin a kolon mixi naxan dubama a boore bɛ, a tide gbo na kanyi bɛ. \p \v 8 Lewi xa mixi naxee farilɛ rasuxuma, e faxama nɛ, kɔnɔ Melekisedeki tan mu faxaxi. \v 9 Na kui, a luxi nɛ alɔ Lewi, naxan luma farilɛ rasuxu ra, a nu bara farilɛ fi Melekisedeki ma Iburahima saabui ra, \v 10 barima Lewi bɔnsɔɛ nu na a benba Iburahima fate i, a naralan Melekisedeki ra tɛmui naxɛ. \p \v 11 Xa a sa li fe birin nu nɔma kamalide Lewi bɔnsɔɛ xa sɛrɛxɛdubɛɲa saabui ra nu, ɲama Ala xa sɛriyɛ sɔtɔxi naxan na, e hayi mu nu na Melekisedeki xa sɛrɛxɛdubɛɲa ma nu, naxan mu fatanxi Haruna bɔnsɔɛ ra. \v 12 Sɛrɛxɛdubɛɲa na masara, yaamari fan xa masara. \p \v 13 Yi masenyi birin falaxi mixi naxan ma fe ra, a kelixi bɔnsɔɛ nɛ sɛrɛxɛdubɛ mu na bɔnsɔɛ naxɛ. \v 14 Birin a kolon a won Marigi kelixi Yuda bɔnsɔɛ nɛ. Annabi Munsa mu yaamari yo fi na bɔnsɔɛ mixie ma e xa sɛrɛxɛdubɛ wali raba. \p \v 15 Muxu naxan masenxi, a fiixɛ, barima sɛrɛxɛdubɛ gbɛtɛ bara mini, naxan maniya Melekisedeki ra, \v 16 naxan mu findixi sɛrɛxɛdubɛ ra a bɔnsɔɛ xa fe ra. Na kanyi findixi sɛrɛxɛdubɛ ra, barima faxɛ mu nɔ a ra. \v 17 Yi seedeɲɔxɔya bara raba a xa fe ra, \q «I findixi sɛrɛxɛdubɛ nan na abadan, Melekisedeki daaxi.» \p \v 18 Yaamari singe bara ba na a xa sɛnbɛtareya xa fe ra, a mu nu nɔma a xa wali rabade. \v 19 Na yaamari mu nɔ fefe rakamalide, kɔnɔ fe nɛɛnɛ bara mini won xaxili tima naxan na, naxan nɔma won malide won makɔrɛde Ala ra. \p \v 20 Na fe nɛɛnɛ mu tixi marakali xanbi. \v 21 Sɛrɛxɛdubɛ singee bara wali suxu marakali xanbi, kɔnɔ Isa nan findixi sɛrɛxɛdubɛ ra yi marakali ra Ala naxan masenxi, \q «Marigi bara a kali, a mu a xa natɛ masarama: \q I tan nan findixi sɛrɛxɛdubɛ ra abadan.» \m \v 22 Na kui, Ala bara saatɛ tongo won bɛ Isa saabui ra, naxan fan boore bɛ. \p \v 23 Na xanbi, sɛrɛxɛdubɛ singee nu wuya, barima e to faxa, mixi gbɛtɛe nu tima e ɲɔxɔɛ ra. \v 24 Kɔnɔ Isa tan mu faxama, a buma nɛ abadan. A xa sɛrɛxɛdubɛɲa mu radangima mixi gbɛtɛe ma. \v 25 Na nan a toxi a nɔma mixi rakiside naxan a makɔrɛma Ala ra a tan saabui ra. A ɲiɲɛ to a ra, a nɔma findide e xa saabui fanyi ra Ala yire abadan. \p \v 26 Won hayi na na sɛrɛxɛdubɛ kuntigi mɔɔli nan ma naxan sɛniyɛn, yunubi mu na naxan ma, naxan mu fe ɲaaxi yo kolon, naxan mu luma yunubitɔɛe ya ma, naxan xa fe itexi dangife koore ra. \v 27 Isa mu luma alɔ boore sɛrɛxɛdubɛ kuntigie, naxee lanma e xa sɛrɛxɛ ba lɔxɔ yo lɔxɔ e xa yunubie xa fe ra, a nun ɲama xa yunubie xa fe ra. A tan bara a yɛtɛ ba sɛrɛxɛ ra kerenyi ra. \v 28 Yaamari singe nu mixi sɛnbɛtaree nan tima sɛrɛxɛdubɛ kuntigie ra, kɔnɔ na marakali nɛɛnɛ naxan faxi na yaamari singe dangi xanbi, a bara Ala xa Di ti sɛrɛxɛdubɛ kuntigi ra, naxan bara gɛ kamalide abadan. \c 8 \s Ala xa saatɛ nɛɛnɛ \p \v 1 Masenyi xunyi nan ya: Won ma sɛrɛxɛdubɛ kuntigi magoroxi Ala Xili Xungbe Kanyi xa kibanyi yirefanyi ma ariyanna kui. \v 2 A walima Ala xa hɔrɔmɔlingira yati yati nan kui, Marigi naxan tixi, adamadie bɛlɛxɛ fɔxi mu naxan na. \p \v 3 Sɛrɛxɛdubɛ kuntigi birin lanma a xa sɛrɛxɛ mɔɔli birin ba Ala bɛ. Na kui a nu lanma se nde xa lu yi sɛrɛxɛdubɛ fan yi ra a naxan bama sɛrɛxɛ ra. \v 4 Xa won ma sɛrɛxɛdubɛ kuntigi nu na duniɲa nu, a mu nu findima sɛrɛxɛdubɛ ra nu, barima Ala xa yaamari ɲan bara mixi gbɛtɛe ti na sɛrɛxɛ wali ra. \p \v 5 Na mixie Ala batuma hɔrɔmɔlingira nan kui, naxan misaalixi hɔrɔmɔlingira ra naxan na ariyanna. Na nan a toxi Ala naxa Annabi Munsa yamari hɔrɔmɔlingira tife ra, a falafe ra, \q «A mato a fanyi ra, \q i xa hɔrɔmɔlingira ti \q alɔ a masenxi i bɛ geya fari ki naxɛ.» \m \v 6 Kɔnɔ yakɔsi Ala xa Mixi Sugandixi bara wali sɔtɔ naxan tide gbo boore sɛrɛxɛdubɛe xa wali bɛ tife ra Ala nun adamadie tagi. A tide gbo barima a faxi saatɛ naxan na, na fan saatɛ fori bɛ. A xa saatɛ mabanbanxi laayidie nan na, naxee fan dangi laayidi forie ra. \p \v 7 Xa na saatɛ singe nu nɔma a xa wali rabade nu, Ala mu fama a firin nde ra nu. \v 8 Ala naxa yi marakɔrɔsi raba ɲama ra, \q «Marigi xa masenyi nan ya: \q Waxati na fafe, \q n saatɛ nɛɛnɛ tongoma Isirayila nun Yudaya ɲama bɛ tɛmui naxɛ. \q \v 9 Na mu luma alɔ na saatɛ singe \q n naxan tongo e benbae bɛ, \q n e ramini Misira bɔxi ra tɛmui naxɛ. \q E to n ma saatɛ bɛɲin, \q n fan naxa e bɛɲin. \q Marigi xa masenyi nan na ki. \q \v 10 Saatɛ nan ya n naxan tongoma Isirayila ɲama bɛ, \q na waxati dangi xanbi. \q Marigi xa masenyi nan ya: \q N nan n ma sɛriyɛ rasoma nɛ e xaxili kui, \q n a sɛbɛ e sondonyi ma. \q N findima e Marigi Ala nan na, \q e fan findi n ma ɲama ra. \q \v 11 Mixi yo mu a boore matinkanma, \q mixi yo mu a falama a ngaxakerenyi bɛ, \q ‹I xa Ala kolon,› \q barima na waxati e birin n kolonma nɛ, \q kelife mixi xuri ma han mixi xungbe. \q \v 12 N diɲɛma nɛ e xa tinxintareya ma, \q n e xa yunubie xafarima nɛ.» \b \p \v 13 A to yi saatɛ xili fala saatɛ nɛɛnɛ, a bara boore findi saatɛ fori ra. Saatɛ fori tan lanma a xa ba na, a tide mu na sɔnɔn. \c 9 \s Ala xa Mixi Sugandixi xa sɛrɛxɛ \p \v 1 Saatɛ singe bun ma, yaamari ndee nu na batui xa fe ra, nun Ala xa hɔrɔmɔlingira xa fe ra, naxan nu na duniɲa. \v 2 Na hɔrɔmɔlingira to ti, yire nde nu na naxan nu xili yire sɛniyɛnxi. Lanpui nu na a kui, a nun teebili sɛrɛxɛ taami nu saxi naxan ma. \v 3 Yire sɛniyɛnxi firin nde nu na dugi gbakuxi xanbi ra, naxan nu sɛniyɛn dangife boore ra. \v 4 Surayi ganse xɛɛma daaxi nun saatɛ kankira nu na na yire kui. Xɛɛma nu saxi saatɛ kankira birin ma. Tɔnbili xɛɛma daaxi mana nu ragataxi naxan kui, Haruna xa xuli naxan fuga, a nun walaxɛe, saatɛ sɛbɛxi naxee ma, e birin nu na na saatɛ kankira kui. \v 5 Ala xa malekɛ nɔrɔxi masolixi firinyi nu tixi saatɛ kankira fari, e yunubi xafari yire makoto. A mu lanma won xa so na wɔyɛnyi birin kui yakɔsi. \p \v 6 Na yire to gɛ yailande na ki, sɛrɛxɛdubɛe nu luma so ra na yire sɛniyɛnxi singe nan kui, e e xa wali raba naa. \v 7 Kɔnɔ sɛrɛxɛdubɛ kuntigi nan gbansan nu nɔma sode na yire sɛniyɛnxi firin nde kui. Ɲɛ yo ɲɛ a nu soma naa sanmaya keren, a wuli xanin a xa yunubie nun ɲama xa yunubie xa fe ra e naxan naba a kolontareya ma. \v 8 Na kui, Ala Xaxili Sɛniyɛnxi nu wama a masenfe nɛ a yire naxan nu sɛniyɛn dangife yire birin na, a mɛnni mu nu rabixi mixie bɛ na hɔrɔmɔlingira singe xa waxati. \v 9 Na birin findixi misaali nan na yi waxati mixie bɛ. A a masenma a na sɛrɛxɛ birin mu nɔma batulae xaxili rasɛniyɛnde. \v 10 Na yaamari singee, donse, minse, nun sali ye xa fe ra, e nu fixi mixie ma e xa yunubie nan xa fe ra, han waxati nɛɛnɛ fama tɛmui naxɛ. \p \v 11 Ala xa Mixi Sugandixi to findi won ma sɛrɛxɛdubɛ kuntigi ra, a bara fa hɛɛri ra, a naxan sɔtɔ won bɛ. A bara so Ala xa hɔrɔmɔlingira fanyi kui, adamadi mu naxan yailanxi yi bɛndɛ fuɲi fari. \v 12 Kɔnɔ a mu so si kontonyi nun ninge wuli xa ra, a so na yire sɛniyɛnxi fisamante kui a yɛtɛ wuli nan na. A so nɛ kerenyi ra, barima na nu findixi xunsare nan na adamadi bɛ naxan mu ɲɔnma abadan. \v 13 Xa si kontonyi nun tura wuli, a nun tɛ xube naxan fatanxi ninge sɛrɛxɛ ra a sa mixi sɛniyɛntaree ma, xa na fe mɔɔli nɔma mixi rasɛniyɛnde nu, \v 14 Ala xa Mixi Sugandixi wuli mu dangima xɛ na ra? A naxa a yɛtɛ ba sɛrɛxɛ kamalixi ra Ala bɛ, Ala Xaxili Sɛniyɛnxi xa yaamari bun ma, alako a xa won xaxili rasɛniyɛn wali ɲaaxie ma, naxee won faxama. A na raba nɛ won bɛ alako won xa Ala Ɲiɲɛ batu. \p \v 15 Na kui, a bara findi saabui ra yi saatɛ nɛɛnɛ xa fe ra, mixi xilixie xa kɛ sɔtɔ naxan buma abadan, alɔ a laayidixi e bɛ ki naxɛ. A faxa na nan ma, a findi xunsare ra yunubie xa fe ra naxee rabaxi na saatɛ fori xa waxati bun ma. \v 16 Saatɛ naxan findi kɛ fe ra, na mu kamalima sinden, fo saatɛ tongoma faxa. \v 17 Kɛ mu nɔma sɔtɔde beenun saatɛtongoe xa faxa. A mu sɔtɔma saatɛtongoe baloxi tɛmui naxɛ. \v 18 Na nan a toxi na saatɛ singe mu tongoma wuli xanbi. \v 19 Annabi Munsa to Ala xa sɛriyɛ masen ɲama bɛ, a naxa ningee nun si kontonyie wuli tongo, a nun ye, a fa na kasan Kitaabui nun ɲama ma se nde ra naxan yailanxi hisopi burɛxɛ nun yɛxɛɛ xabe gbeeli ra, a fa a fala, a naxɛ, \v 20 «Wuli nan ya naxan saatɛ xirima wo nun Ala tagi.» \v 21 Annabi Munsa man naxa wuli kasan hɔrɔmɔlingira ma, a nun hɔrɔmɔlingira yirabase birin ma. \v 22 A sɛriyɛ ki ma, fayida se birin nasɛniyɛnma wuli nan na. Yunubi mu xafarima wuli ifili xanbi. \p \v 23 A nu lanma se naxee misaalixi fee ra ariyanna kui, e xa rasɛniyɛn sɛrɛxɛe ra. Ariyanna xa marasɛniyɛnyi rabama sɛrɛxɛe nan na naxee fan booree bɛ. \v 24 Ala xa Mixi Sugandixi mu soxi hɔrɔmɔlingira xa kui adamadie naxan yailanxi, naxan misaalixi hɔrɔmɔlingira ra naxan na ariyanna. A so ariyanna yati nan kui, alako a xa won ma dɛntɛgɛ sa Ala bɛ. \v 25 A mu soxi naa sanya wuyaxi, alɔ sɛrɛxɛdubɛ kuntigi naxan soma Ala xa hɔrɔmɔlingira kui ɲɛ yo ɲɛ wuli nde ra, naxan mu findixi a gbe ra. \v 26 Xa a nu na ki nɛ nu, Ala xa Mixi Sugandixi nu lanma nɛ a xa tɔɔrɔ sanmaya wuyaxi kabi duniɲa fɔlɛ ra. Kɔnɔ na mu a ra. Yakɔsi yi waxati dɔnxɔɛ, a naxa mini sanmaya keren, alako a xa yunubi xa fe kana a yɛtɛ sɛrɛxɛ saabui ra. \v 27 Adamadie faxama nɛ sanya keren, e fa makiiti. \v 28 Ala xa Mixi Sugandixi fan bara faxa sanmaya keren, alako a xa yunubi ba mixi gbegbe ma. A man fama nɛ a firin nde, kɔnɔ na waxati a mu fama yunubie xa fe xa ra, a fama mixie nan bɛ naxee xaxili tixi kisi ra. \c 10 \s Isa xa sɛrɛxɛ \p \v 1 Annabi Munsa xa sɛriyɛ misaalixi fe fanyi nan na naxan fama fade. A findixi misaali gbansan nan na. Na nan a toxi a Annabi Munsa xa sɛriyɛ mu nɔma Ala batulae rasɛniyɛnde kerenyi ra, na sɛrɛxɛe saabui ra naxee bama ɲɛ yo ɲɛ. \v 2 Xa a sa li a nu nɔma e rasɛniyɛnde nu, mixie mu nu luma sɛrɛxɛe ba ra tɛmui birin, barima sɛrɛxɛ keren gbansan nu nɔma e xa yunubi birin xafaride kerenyi ra, na yunubi xa fe maɲɔxunyi yati mu luma e xunyi. \v 3 Kɔnɔ ɲɛ yo ɲɛ na sɛrɛxɛe findima maratuse nan na mixie bɛ a yunubie na e ma. \v 4 Tura nun si kontonyi wuli mu nɔma yunubie bade. \p \v 5 Na nan a toxi, Ala xa Mixi Sugandixi to so duniɲa, a naxa a masen Ala bɛ, \q «I mu wama sɛrɛxɛ xɔn. \q I mu wama hadiya xɔn. \q I bara fate yailan n bɛ. \q \v 6 I mu wama sɛrɛxɛ gan daaxi xɔn ma, \q i mu wama sɛrɛxɛ yunubi xafari daaxi fan xɔn ma. \q \v 7 N naxa a masen, ‹N bara fa. \q A sɛbɛxi n ma fe ra Kitaabui kui, \q Ala, n na fafe i sago rabade.›» \p \v 8 Singe a naxa a masen, \q «I mu wama sɛrɛxɛ yo xɔn ma. \q E mu rafan i ma. \q I mu wama hadiya yo xɔn ma. \q I mu wama sɛrɛxɛ gan daaxi xɔn ma, \q i mu wama sɛrɛxɛ yunubi xafari daaxi fan xɔn ma.» \m A nu bara na fala hali na yaamari to nu toma a xa sɛriyɛ kui. \v 9 Na dangi xanbi, a bara a masen, \q «Ala, n na be. N bara fa i sago rabade.» \m Na kui, a naxa fe singe ba na, alako fe firin nde xa ti. \v 10 Na ɲanige nan a niyaxi won nasɛniyɛnxi Ala xa Mixi Sugandixi Isa fate saabui ra, naxan baxi sɛrɛxɛ ra kerenyi ra. \p \v 11 Sɛrɛxɛdubɛ birin e xa wali rabama lɔxɔ yo lɔxɔ. E luma sɛrɛxɛe ba ra naxee mu nɔma yunubie xafaride. \v 12 Kɔnɔ Isa tan, a to gɛ sɛrɛxɛ keren bade yunubie xa fe ra, a naxa a magoro Ala yirefanyi ma, a luma dɛnnaxɛ abadan. \v 13 A na a mamɛfe a xa ti a yaxuie ma, \v 14 barima a bara mixie rakamali kerenyi ra, a naxee rasɛniyɛnxi a xa sɛrɛxɛ kerenyi saabui ra. \p \v 15 Ala Xaxili Sɛniyɛnxi na tagi rabama won bɛ yi masenyi ra. A singe, a naxa a masen, \q \v 16 «Saatɛ nan ya n naxan tongoma Isirayila bɔnsɔɛ bɛ: \q Na waxati na dangi, \q n nan n ma sɛriyɛ luma nɛ e bɔɲɛ ma, \q n na sɛbɛma nɛ e sondonyi ma.» \m \v 17 A man naxa a masen, \q «N mu ratuma e xa yunubie \q nun e xa wali kobie ma sɔnɔn.» \m \v 18 Yunubi na gɛ xafaride tɛmui naxɛ, sɛrɛxɛ mu bama na yunubi xa fe ra sɔnɔn. \p \v 19 N ngaxakerenyie, na kui won bara limaniya sɔtɔ sofe ra na yire sɛniyɛnxi fisamante kui Isa wuli saabui ra. \v 20 Isa bara na kisi kira nɛɛnɛ rabi won bɛ, alako won xa dangi na dugi ra naxan gbakuxi hɔrɔmɔlingira kui a fate saabui ra. \v 21 Won ma sɛrɛxɛdubɛ kuntigi to tixi Ala xa banxi xunyi ra, \v 22 won xa won makɔrɛ Ala ra bɔɲɛ fiixɛ nun danxaniya ra. Na danxaniya won nalimaniyama nɛ, barima won bɔɲɛ rasɛniyɛnxi won ma yunubie ma, won fate fan maxaxi ye tinse ra. \v 23 Won xa won xaxili ti Ala ra tunnabɛxi kui, barima naxan laayidi tongoxi won bɛ, a mu nɔma na kanade. \v 24 Won xa mɛɛni won bore ma, alako won xa won bore ralimaniya won xa lu xanunteya nun wali fanyi kui. \v 25 Won naxa won ma malanyie rabolo de, alɔ ndee na a rabafe ki naxɛ. A lanma won xa won bore ralimaniya. Won to a kolon Ala xa lɔxɔɛ na fafe, won naxa tagan na ma. \p \v 26 Xa a sa li, won Ala xa nɔndi kolon, kɔnɔ won man nu fa lu yunubi raba ra won ɲanige ra, sɛrɛxɛ gbɛtɛ mu na sɔnɔn naxan nɔma won ma yunubie xafaride, \v 27 fo gaaxui xungbe Ala xa kiiti ya ra, naxan findima tɛ mankanɛ ra a matandilae bɛ. \v 28 Xa mixi nde Annabi Munsa xa sɛriyɛ matandi, e a faxama nɛ kinikinitareɲa kui, seede firin xa na mu a ra saxan xa seedeɲɔxɔya saabui ra. \v 29 Kɔnɔ ɲaxankatɛ dangima na tan na mixie bɛ, naxee Ala xa Di maboronma e sanyi ra, e a xa saatɛ wuli rasɔtɔ naxan e rasɛniyɛnxi, e Ala Xaxili rasɔtɔma naxan hinnɛxi e ra. \v 30 Won yi masenyi kanyi kolon, \q «N tan nan mixi gbeɲɔxɔma, \q n tan nan e sare fima e ma.» \m A man sɛbɛxi, «Marigi fama nɛ a xa ɲama makiitide.» \v 31 Ala Ɲiɲɛ xa ɲaxankatɛ magaaxu. \p \v 32 Wo xa ratu na lɔxɔɛ singee ma. Wo to naiyalanyi to, wo naxa wo tunnabɛxi gere xɔrɔxɔɛ kui naxan findixi tɔɔrɛ ra wo bɛ. \v 33 E naxa wo konbi, e naxa wo ɲaxankata ɲama ya xɔri. Wo fan naxa lu mixie sɛɛti ma, naxee bara na tɔɔrɛ mɔɔli sɔtɔ. \v 34 Wo naxa kinikini geelimanie ma, wo naxa tin a ra sɛɛwɛ kui e xa wo harige ba wo yi ra, barima wo a kolon harige nde na wo bɛ naxan dangi na boore ra pon, a bu abadan. \p \v 35 Wo naxa fe rabolo, wo xaxili tixi naxan na, barima na sare gbo. \v 36 Wo hayi na tunnabɛxi ma, alako wo xa Ala sago rakamali, wo fa fe sɔtɔ a naxan laayidixi wo bɛ. \v 37 A sɛbɛxi, \q «A gbe mu luxi sɔnɔn. \q Naxan lanma a xa fa, a fama nɛ, \q a mu dugundima. \q \v 38 N ma tinxintɔɛ kisima nɛ danxaniya saabui ra. \q Kɔnɔ xa a sa li a man naxa gbilen xanbi, \q n mu ɲɛlɛxinma a xa fe ra.» \m \v 39 Won mu findixi fe rabɛɲinyie xa ra, naxee xa fe xun nakanama. Won tan findixi danxaniyatɔɛe nan na, naxee kisima. \c 11 \s Danxaniya \p \v 1 Danxaniya kanyi, a a xaxili tima fe nde ra a laxi naxan na. Hali a mu na fe toma a ya ra, a a kolon nɔndi nan a ra. \v 2 Won benbae xili fanyi sɔtɔ na nan ma. \p \v 3 Danxaniya saabui ra, won a kolon a Ala nan duniɲa daaxi a xa masenyi ra. Se naxan toma naa a fatanxi fe nan na naxan mu toma. \p \v 4 Danxaniya saabui ra, Habila naxa sɛrɛxɛ ba Ala bɛ naxan nu fan dangife Kabila gbe ra. Ala naxa na sɛrɛxɛ suxu, a Habila findi tinxintɔɛ ra a xa danxaniya saabui ra. Hali Habila to faxaxi, a naxan nabaxi danxaniya ra na findima nɛ masenyi ra won bɛ. \p \v 5 Danxaniya saabui ra, Enoki naxa te koore ma, a mu faxa. Mixi yo mu nɔ a tode, barima Ala nu bara a rate koore ma. Beenun a xa te, Ala nu bara a masen a Enoki rafan a ma. \v 6 Mixi mu nɔma rafande Ala ma danxaniya xanbi. Mixi naxan a makɔrɛma Ala ra, a lanma a xa la a ra a Ala na na, a nun a xa la a ra a Ala mixie nan sare fima naxee a fenma. \p \v 7 Danxaniya saabui ra, Nuha naxa kunkui banban alako a xa denbaya xa kisi. Ala nu bara banbaranyi xa fe fala a bɛ beenun a xa duniɲa li. Nuha nu gaaxu Ala ya ra. A xa danxaniya a masenma kiiti bara kana duniɲa bɛ. Nuha naxa tinxinyi sɔtɔ kɛ ra a xa danxaniya saabui ra. \p \v 8 Danxaniya saabui ra, Iburahima naxa Ala xui ratinmɛ sigafe ra bɔxi ma a mu dɛnnaxan kolon, alako a xa mɛnni sɔtɔ kɛ ra. \v 9 Danxaniya saabui ra, Iburahima naxa sabati na bɔxi ma, Ala nu bara naxan laayidi a bɛ. A naxa lu mɛnni alɔ xɔɲɛ a xa kiri banxie kui, alɔ Isiyaga nun Yaxuba, naxee findixi na kɛtongoe ra. \v 10 A nu na a mamɛfe a xa taa sɛnbɛma sɔtɔ, Ala taa naxan kɔɔrinxi, a a ti. \p \v 11 Danxaniya saabui ra, Sara dibaritare fan naxa nɔ di baride ɲɛlɛxɛforiɲa kui, barima a nu laxi a ra a Ala mu a xa laayidi kanama. \v 12 Na nan a to, xɛmɛ keren saabui ra, xɛmɔxi naxan mu nu nɔma di sɔtɔde sɔnɔn, na naxa bɔnsɔɛ xungbe sɔtɔ, «naxan xasabi maniyaxi tunbuie xasabi ra naxee na koore ma, a nun mɛyɛnyi xasabi ra naxan na baa dɛ ra. E kɔnti mu nɔma kolonde.» \p \v 13 Yi mixie bara faxa e xa danxaniya kui, e mu fee sɔtɔ naxee nu laayidixi e bɛ. E nu laxi a ra a fanyi ra, a na laayidie mu kanama. E nu a kolon a e findixi «xɔɲɛe nan na duniɲa bɛndɛ fuɲi fari.» \v 14 Mixi naxee na fe mɔɔlie falama, e a masenfe nɛ a e na taa gbɛtɛ fenfe e sabatima dɛnnaxɛ. \v 15 Xa e kelide xɔli nu bara e suxu nu, e nu nɔma gbilende naa. \v 16 Kɔnɔ e nu taa gbɛtɛ fenma naxan fan e kelide bɛ, taa naxan na ariyanna. Na kui, Ala mu yaagixi e ra, e xa a xili e Marigi Ala, barima a nu bara taa yailan e bɛ. \p \v 17 Danxaniya saabui ra, Iburahima mu tondi Isiyaga bade sɛrɛxɛ ra, Ala nu a matoma tɛmui naxɛ. A mu tondi a xa di kerenyi bade sɛrɛxɛ ra, di naxan nu laayidixi a bɛ, \v 18 Ala nu bara a fala naxan ma fe ra, \q «Isiyaga nan findima i bɔnsɔɛ ra, \q i xili luma naxan xun ma.» \m \v 19 Iburahima nu a kolon a Ala sɛnbɛ gbo, hali Isiyaga faxa, a nu nɔma na rakelide faxɛ ma. Fayida na nan naba misaali ra, barima Ala a xa di ragbilen nɛ a ma. \p \v 20 Danxaniya saabui ra, Isiyaga naxa duba Yaxuba nun Esayu bɛ e xa simaya xa fe ra. \p \v 21 Danxaniya saabui ra, Yaxuba naxa duba Yusufu xa die bɛ, a nu luxi dondoronti a xa faxa. A naxa Ala batu, a yi masuxuxi a xa xuli ra. \p \v 22 Danxaniya saabui ra, Yusufu naxa masenyi ti a xa saya makɔrɛ, a lanma e xa naxan naba a fure ra Isirayilakae minima Misira bɔxi ra tɛmui naxɛ. \p \v 23 Danxaniya saabui ra, Munsa to bari, a barimae naxa a nɔxun kike saxan bun ma a xa tofanyi xa fe ra, e mu gaaxu mangɛ xa yaamari ya ra. \v 24 Danxaniya saabui ra, Munsa to mɔ, a naxa tondi findide Firawuna xa di ginɛ xa di ra. \v 25 A naxa wa a xɔn ma, a xa tɔɔrɛ sɔtɔ Ala xa ɲama ya ma, dinɛ a xa ɲɛlɛxin yunubi ra waxati dunkedi bun ma. \v 26 A bara a kolon Ala xa Mixi Sugandixi xa magore nan fan dangi Misira naafuli ra. A nu sare matoma a fama naxan sɔtɔde yare. \v 27 Danxaniya saabui ra, Munsa naxa keli Misira bɔxi ma, a mu gaaxu Firawuna xa xɔnɛ ya ra. A naxa a tunnabɛxi, barima a nu gaaxuxi Ala nan ya ra, naxan mu toma. \v 28 Danxaniya saabui ra, Munsa naxa Sayamalekɛ Dangi Sali raba, a wuli kasan naadɛe ma, alako sayamalekɛ naxa Isirayilakae xa di singee faxa. \p \v 29 Danxaniya saabui ra, Isirayilakae naxa Xulunyumi baa igiri a xaraxi ra. Misirakae to bira e fɔxɔ ra, e naxa madula ye xɔɔra. \p \v 30 Danxaniya saabui ra, Yeriko tɛtɛ naxa bira a yɛtɛ ra, Isirayilakae to gɛ a rabilinde xi solofere bun ma. \p \v 31 Danxaniya saabui ra, langoe ginɛ Raxabi naxa kisi kaafirie ya ma, barima a nu bara Isirayilaka yire rabɛnyie yigiya a fanyi ra. \p \v 32 N munse sama na fari sɔnɔn? Waxati mu luma n bɛ n xa Gedeyon, Baraki, Samison, Yefite, Dawuda, Samuweli, nun namiɲɔnmɛe xa fee fala. \v 33 Danxaniya saabui ra, e naxa nɔ mangataae ra, e naxa ɲɛrɛ tinxinyi kui, e naxa fe laayidixi sɔtɔ, e naxa nɔ yɛtɛ xaaɲɛe ra, \v 34 e naxa ratanga tɛ xungbe nun santidɛgɛma ma, e xa sɛnbɛtareya naxa findi sɛnbɛ ra, e naxa sɛnbɛ sɔtɔ gere kui, e fa sɔɔri galie keri. \v 35 Ginɛ ndee naxa e ngaxakerenyi faxaxie to, naxee rakelixi faxɛ ma. Mixi ndee naxa ɲaxankata, e tondi minide na tɔɔrɛ kui, alako e xa marakeli fanyi sɔtɔ. \v 36 Mixi ndee naxa bɔnbɔ, e mayele sɔtɔ, e lu geeli kui, e xirixi yɔlɔnxɔnyi ra. \v 37 Mixi ndee naxa magɔnɔ, e naxa tɔɔrɔ, e naxa a ibolon, e naxa faxa santidɛgɛma ra. Ndee naxa lintan, yɛxɛɛ nun si kiri ragoroxi e ma, se birin baxi e yi ra, e ɲaxankataxi, e halakixi, \v 38 e nu fa lintan gbengberenyi ma, geyae longori ra, fɔnmɛe nun yilie kui. A mu nu lanma duniɲa mixie xa na binyɛ sɔtɔ na danxaniyatɔɛe xa lu e ya ma. \v 39 Na mixi naxan birin xili fanyi sɔtɔ e xa danxaniya saabui ra, e mu fee sɔtɔ naxee nu laayidixi e bɛ. \v 40 Ala mu tin e xa fe xa kamali won xanbi. A bara fe fanyi ɲanige won bɛ naxan dangi fe singe ra. \c 12 \s Tunnabɛxi \p \v 1 Na danxaniyatɔɛ gali, naxee bara e xa danxaniya masen duniɲa bɛ, e man xa findi misaali ra won bɛ. Won xa fe birin nun yunubi birin nabolo naxan won tɔɔrɔma won ma ɲɛrɛ kui. Won xa won gi tunnabɛxi ra kira xɔn ma Ala naxan saxi won ya ra. \v 2 Won xa won ya ti Isa ra, naxan danxaniya kira rabixi won bɛ, naxan fama won ma danxaniya rakamalide. Isa tin nɛ wuri magalanbuxi xa tɔɔrɛ ra, alako a xa sɛɛwa yare. A mu gaaxu na yaagi ra. Na kui, a xa faxɛ dangi xanbi, a naxa a magoro Ala xa kibanyi yirefanyi ma. \p \v 3 Wo xa ratu a xa misaali ma, a tɔɔrɔxi ki naxɛ yunubitɔɛe saabui ra, alako wo naxa tagan, limaniya naxa ba wo yi ra. \v 4 Wo mu yunubi gerexi sinden, han wo wuli xa mini. \v 5 Wo tan, Ala xa die, wo bara nɛɛmu Ala xa masenyi ma wo ralimaniyaxi naxan na, a falafe ra, \q «N ma di, i naxa yo Marigi xa marakɔrɔsi ma, \q limaniya naxa ba i yi ra, a i xuruma tɛmui naxɛ. \q \v 6 Marigi a xanuntenyi nan xuruma. \q A naxee birin kolonxi a xa die ra, a e ɲaxankata.» \p \v 7 Wo xa tin na ra, barima Ala na wo xurufe nɛ alɔ a xa die. Di mundun na, naxan baba mu a xuruma? \v 8 Xa Ala mu wo xuruma, alɔ di birin xuruma ki naxɛ, a luxi nɛ alɔ wo mu findixi a xa die ra, a lima a halalɛ mu wo ra. \v 9 Won babae won xuruma duniɲa, won fan e binya. A mu lanma won xa tin a ra, Baba Ala naxan na ariyanna, a xa won xuru alako won xa kisi? \v 10 Won babae nu won xuruma waxati di nan bun ma e yɛtɛ xaxili ra, kɔnɔ Ala tan won xuruma won ma munafanyi yati nan ma fe ra, alako won xa lu Ala xa sɛniyɛnyi kui. \v 11 Na xurui xɔrɔxɔ, a mu mixi rasɛɛwama a fɔlɛ, kɔnɔ a dɔnxɔɛ ra, a fɔxi tinxinxi raminima nɛ yare bɔɲɛsa kui. \p \v 12 Na na a ra, wo xa wo sɛnbɛ so, wo tan naxee bɛlɛxɛe taganxi, naxee xinbi tɔɔrɔxi. \v 13 Wo xa wo ɲɛrɛ kira tinxinxi xɔn ma, alako mabɛnyie naxa telexun, e xa yalan. \v 14 Lanyi xa lu wo nun mixie tagi. Wo xa lu sɛniyɛnyi kui, xa na mu a ra wo mu Marigi toma. \v 15 Wo xa mɛɛni wo bore ma, alako mixi yo naxa mini Ala xa hinnɛ kui. Wo naxa lu xɔnɔ ra wo bore ma, na fa mixi gbegbe tɔɔrɔ wo ya ma. \v 16 Wo mɛɛni de! Wo naxa yɛnɛ raba. Wo naxa sɛriyɛ kana alɔ Esayu, naxan a xa foriɲa tide masaraxi bande lenge keren xa fe ra. \v 17 Wo a kolon a to nu waxi a baba xa duba a bɛ, a xa foriɲa kɛ sɔtɔ, a baba naxa tondi. Esayu naxa a mayandi yaye ra, kɔnɔ a baba mu tin na ra. \p \v 18 Wo mu wo makɔrɛ na yire ra wo xa wo bɛlɛxɛ din a ra alɔ Isirayilakae fe naxan to gbengberenyi ma. Tɛ nun nuxui fɔɔrɛ nu na geya fari dɛnnaxɛ, foye xungbe nu bɔnbɔ a ra. \v 19 Wo mu sara xui nun Ala xui magaaxui mɛxi. Isirayilakae to na mɛ, e naxa Munsa mayandi alako e naxa na xui mɛ sɔnɔn. \v 20 E naxa gaaxu Ala xa yaamari ya ra, «Mixi nun sube yo din yi geya ra, na kanyi fama nɛ magɔnɔde, a faxa.» \v 21 Na fe nu magaaxu han Annabi Munsa naxa a fala, «N bara gaaxu han n bara sɛrɛn.» \p \v 22 Kɔnɔ wo tan bara wo maso Siyoni geya yire ra, Ala Ɲiɲɛ xa taa naxan na ariyanna, Darisalamu naxan na koore ma, malekɛ wulu wulu malanxi dɛnnaxɛ sɛɛwɛ kui. \v 23 Ala xa ɲama fan na na, naxee xili sɛbɛxi buki kui ariyanna. E findixi Ala xa di singee nan na. Duniɲa Makiitima Ala na mɛnni nɛ, a nun tinxintɔɛ nii naxee xa fe bara kamali. \v 24 Isa fan na naa, naxan bara findi saabui ra saatɛ nɛɛnɛ rakamalife ra, naxan wuli bara findi sɛrɛxɛ ra. Na fan dangi Habila gbe sɛrɛxɛ ra. \p \v 25 Wo naxa tondi Ala xa masenyi ra. Mixi naxee tixi duniɲa bɛndɛ fuɲi fari, e to tondi na masenyi ra, e naxa ɲaxankatɛ sɔtɔ. Yakɔsi, won munse sɔtɔma sɔnɔn xa a sa li won tondima masenyi ra, naxan fatanxi Ala yati yati ra naxan na koore ma? \v 26 Singe Ala xui naxa bɔxi rasɛrɛn, kɔnɔ yakɔsi a bara laayidi tongo, «N man bɔxi rasɛrɛnma nɛ, kɔnɔ yi biyaasi n koore fan nasɛrɛnma nɛ.» \v 27 A to a fala, «n man,» na nu wama a masenfe nɛ a se daaxi birin nasɛrɛnma nɛ, a fa kana. Fe naxan mu rasɛrɛnma, na nan luma, a mu kana. \v 28 Won fama lude mangɛya niini naxan bun ma, na tan mu sɛrɛnma, na mu kanama. Na kui, won xa Ala tantu, won xa a batu yaragaaxui nun binyɛ ra a wama naxan xɔn, \v 29 barima won Marigi Ala luxi nɛ alɔ tɛ naxan se birin ganma. \c 13 \s Marasi danxaniyatɔɛe bɛ \p \v 1 Wo xa wo tunnabɛxi wo bore maxanufe ra ngaxakerenya kui. \v 2 Wo xa xɔɲɛ rasɛnɛ a fanyi ra. Mixi ndee xɔɲɛ yigiyama nɛ, a fa sa li e mu a kolon xa malekɛ na a ra. \v 3 Wo xa ratu geelimanie ma nun mixie ma naxee ɲaxankataxi. Wo xa fe fanyi raba e bɛ alɔ wo birin na fate bɛndɛ keren nan kui. \p \v 4 Wo birin xa futi binya. Yɛnɛ nun langoeɲa naxa lu wo ya ma, barima Ala fama nɛ na sɛniyɛntareɲa makiitide. \v 5 Wo naxa a lu kɔbiri xa fe milɛ xa wo raɲɛrɛ. Naxan na wo yi, wo xa wo wasa so nɛ. Ala yati naxa a masen, «N mu i rabɛɲinma, n mu i raboloma.» \v 6 Na nan a toxi won nɔma a falade limaniya ra, «N Marigi n dɛmɛnma, n mu gaaxuma. Adama tan nɔma munse rabade n na kɔrɛ?» \v 7 Wo xa ratu wo xa yareratie ma, naxee bara Ala xa masenyi masen wo bɛ. Wo xa e ɲɛrɛ ki mato, e xa danxaniya xa findi misaali ra wo bɛ. \p \v 8 Ala xa Mixi Sugandixi Isa mu masarama. A nu na ki naxɛ xoro, a man na na ki nɛ to, a man luma na ki nɛ abadan, na birin kɛɲa keren. \v 9 Wo naxa bira xaranyi mɔɔli gbɛtɛe fɔxɔ ra. Wo bɔɲɛ xa sɛnbɛ so Ala xa hinnɛ saabui ra. Yaamarie, donse raharamuxie xa fe ra, nee mu nɔma wo malide. \v 10 Hɔrɔmɔlingira walikɛe mu nɔma sɛrɛxɛ donde naxan baxi won tan bɛ. \v 11 Sɛrɛxɛdubɛ kuntigi xuruse wuli bama nɛ sɛrɛxɛ ra hɔrɔmɔlingira kui yunubie xa fe ra, kɔnɔ na xuruse fate tan ganma nɛ taa fari ma. \v 12 Na nan a toxi, Isa fan to wa ɲama rasɛniyɛnfe a yɛtɛ wuli saabui ra, a naxa ɲaxankata taa fari ma. \v 13 Won fan xa bira a fɔxɔ ra na yaagi kui taa fari ma, \v 14 barima won na taa naxan kui, a mu buma. Won taa nan fenfe naxan fama fade. \p \v 15 Won xa tantui fi Ala ma sɛrɛxɛ ra tɛmui birin Isa saabui ra. Na sɛrɛxɛ findima won ma masenyi nan na naxan a xili matɔxɔma. \v 16 Wo man naxa nɛɛmu fe fanyie rabade mixie bɛ. Wo xa wo booree ki, barima na fe mɔɔlie findima sɛrɛxɛe nan na naxee rafanxi Ala ma. \v 17 Wo xa wo xa yareratie xui ratinmɛ, wo xa e xa yaamarie suxu, barima e na mɛɛnife wo ma, alako wo naxa gbilen Ala fɔxɔ ra, xa na mu a ra na dɛntɛgɛ sa fama nɛ e tɔɔrɔde. Wo xa fe birin naba alako e xa nɔ na dɛntɛgɛ sade sɛɛwɛ kui bɔɲɛ mawa xanbi, barima na nan findima wo xa munafanyi ra. \p \v 18 Wo xa Ala maxandi muxu bɛ, barima muxu a kolon muxu xaxili fiixɛ, muxu wama ɲɛrɛfe fe fanyi mɔɔli birin nan kui. \v 19 Wo man xa Ala maxandi muxu bɛ, alako n xa nɔ gbilende wo yire mafuren mafuren. \p \v 20 Ala naxan bɔɲɛsa fima mixi ma, Ala naxan won Marigi Isa rakeli faxɛ ma, Isa naxan mɛɛnima a xa mixie ma a xa saatɛ wuli saabui ra, saatɛ naxan mu kanama abadan, \v 21 Ala xa fɛɛrɛ birin fi wo ma alako wo xa nɔ a sago rabade. Ala xa fe lu won bɔɲɛ ma naxan nafan a ma a xa Mixi Sugandixi Isa saabui ra. Matɔxɔɛ na a bɛ abadan. Amina. \p \v 22 N ngaxakerenyie, wo xa wo haakɛ to n bɛ yi masenyi xa fe ra, barima n mu wɔyɛnyi xɔnkuyaxi a gbe ra. \v 23 Wo xa a kolon won ngaxakerenyi Timote bara a yɛtɛ sɔtɔ. Xa a mu bu fade, muxu birin fama nɛ wo yire. \v 24 Wo xa wo xa yareratie nun sɛniyɛntɔɛ birin xɛɛbu muxu bɛ. Italikae naxee na be, e fan bara wo xɛɛbu. \v 25 Ala xa hinnɛ wo birin na.