\id GAL \ide UTF-8 \h Galati \toc1 Ala xa masenyi Annabi Pɔlu naxan sɛbɛ Galati danxaniyatɔɛ ɲama ma \toc2 Galati \mt Ala xa masenyi \mt Annabi Pɔlu naxan sɛbɛ \mt Galati danxaniyatɔɛ ɲama ma \imt Masenyi nde yi Kitaabui xa fe ra \ip Yi Kitaabui findixi bataaxɛ nan na Ala xa xɛɛra Pɔlu naxan sɛbɛ danxaniyatɔɛ ɲama ma, naxee nu sabatixi Galati bɔxi ma. Tɛmui dangixi, Pɔlu nu bara kawandi ti naa, alako mixie xa danxaniya Isa ma. Na birin sɛbɛxi Isa xa Xɛɛrae xa Taruxui kui, Sora 13 nun 14. \ip Isa xa wali to fɔlɔ Isirayila bɔxi ma, danxaniyatɔɛ singee Yuwifie nan nu gbo e ya ma. (Yuwifi xili ba, Isirayila xili ba, bɔnsɔɛ keren nan xili a ra.) E naxa la a ra a Isa nan findixi Ala xa Mixi Sugandixi ra, e xa namiɲɔnmɛe naxan xa fe masen e xa Kitaabui kui. E mu Isa xa sɛriyɛ tongoxi alɔ diinɛ nɛɛnɛ, barima e a toxi ki naxɛ, Isa xa sɛriyɛ bara Yuwifie xa diinɛ rakamali, alɔ Ala nu bara a masen ki naxɛ. Na kui, e to findi Isayankae ra, e mu e xa diinɛ sɛriyɛ rabɛɲin naxan nu sɛbɛxi Tawureta Munsa nun Yabura Dawuda kui. E naxa Isa xa sɛriyɛ sa sɛriyɛ boore fari. \ip Na sese mu nu findixi fe xɔrɔxɔɛ ra na kawandi nu tima tɛmui naxɛ Yuwifie nan gbansan bɛ, kɔnɔ Isa xa xɛɛrae to na masenyi kawandi si gbɛtɛe bɛ, fe ndee naxa mini. Si gbɛtɛe tan to findi Isayankae ra, e tan mu nu tinxi Yuwifie xa naamunyie xa sa Isa xa sɛriyɛ fari, barima Isa xa sɛriyɛ nu bara e wasa. \ip Na kui, Yuwifi Isayanka ndee naxa si gbɛtɛ Isayankae xili kana e xa sunnatareya xa fe ra. E naxa a fala a Isayanka naxan mu sunnaxi, a mu gɛxi kisi sɔtɔde. Pɔlu to na xaxili mɛ, a naxa na fe matandi, a falafe ra xa kisi sɔtɔma Isa xa sɛrɛxɛ saabui nan na, mixi hayi mu na sunnɛ ma kisi xa fe ra. A mu a fala sunnɛ mu fan. A a fala nɛ sunnɛ, xa na mu a ra yaamari gbɛtɛ, a mu nɔma mixi rakiside. Isa xa sɛrɛxɛ nan gbansan nɔma na rabade. \ip Na galanbui naxan so Yuwifi Isayankae nun si gbɛtɛe Isayankae tagi, a nɔma xaxili gbegbe fide won fan ma. Diinɛ fee na na, a lanma won xa naxee raba, kɔnɔ e mu won nakisima. Naamunyi ndee na na, won nɔma naxee rabade, kɔnɔ a mu lanma won xa e findi teku ra kisi xa fe ra. Na birin tagi rasafe ndedi xɔrɔxɔ, kɔnɔ Ala xa Kitaabuie nɔma lɔnni fide won ma nee xa fe ra. \ip Bafe na fe ra, Annabi Pɔlu xa Kitaabui Galati danxaniyatɔɛe bɛ, a man danxaniyatɔɛ ɲɛrɛ ki masenma won bɛ. Xanunteya nan findixi Isayankae xa yaamari singe ra. Ala Xaxili Sɛniyɛnxi, naxan sabatixi danxaniyatɔɛ bɔɲɛ kui, na nan a raɲɛrɛma Ala xa kira xɔn ma. Na tide gbo, barima xa na mu a ra Sentanɛ fe birin nabama nɛ alako a xa a raɲɛrɛ kira gbɛtɛ xɔn ma, naxan findixi yunubi kira ra. Ala xa won natanga na ma. Amina. \imte Ala xa masenyi \imte Annabi Pɔlu naxan sɛbɛ \imte Galati danxaniyatɔɛ ɲama ma \cl Sora \c 1 \s Xɛɛbui \p \v 1-2 N tan Pɔlu nun n ngaxakerenyie, muxu bara danxaniyatɔɛ ɲamae xɛɛbu naxee na Galati bɔxi ma. Mixi yo mu n xɛɛxi. Ala xa Mixi Sugandixi Isa nun Baba Ala naxan a rakelixi faxɛ ma, e tan nan n xɛɛxi. \v 3 Won Baba Ala nun won Marigi Isa, Ala xa Mixi Sugandixi, e xa hinnɛ nun bɔɲɛsa fi wo ma. \v 4 Isa a yɛtɛ baxi sɛrɛxɛ ra won ma yunubie xafarife nan na, a xa won natanga yi waxati ɲaaxi ma, alɔ won Baba Ala wama a xɔn ma ki naxɛ. \v 5 Tantui na Ala bɛ abadan. Amina. \s Galatikae gbilenfe Ala xa kira fɔxɔ ra \p \v 6 N dɛ bara ixara wo to gbilenfe wo xilima fɔxɔ ra yi ikɔrɛxi ra, naxan bara wo xili a xa Mixi Sugandixi xa hinnɛ saabui ra. Wo na birafe masenyi gbɛtɛ nan fɔxɔ ra, \v 7 naxan mu findixi masenyi fanyi ra. Mixi ndee wama wo xaxili ifufe, e xa Ala xa Mixi Sugandixi xa xibaaru fanyi mafindi. \p \v 8 Kɔnɔ xa a sa li muxu tan, xa na mu a ra Ala xa malekɛ nde naxa masenyi ti wo bɛ, naxan mu lanxi na masenyi fanyi ma naxan masenxi wo bɛ a singe ra, dankari na na kanyi bɛ. \v 9 N xa gbilen na ma a firin nde. Xa mixi yo fa masenyi nde tide wo bɛ, naxan mu lanxi na masenyi fanyi ma naxan masenxi wo bɛ a singe ra, dankari na na kanyi bɛ. \s Pɔlu xa xɛɛraya \p \v 10 Na kui, n na nde sago rabafe, ibunadama ba ka Ala? Wo ɲɔxɔ a ma a n wama adamadi sago nan nabafe? Xa na na a ra nu, n mu findima Ala xa Mixi Sugandixi xa konyi ra. \v 11 N ngaxakerenyie, n xa a fala wo bɛ a n xibaaru fanyi naxan ibama a mu fatanxi adama xaxili xa ra. \v 12 N mu a sɔtɔ mixi xa ra. Mixi yo mu n xaranxi a ra. Ala xa Mixi Sugandixi Isa yati nan a masenxi n bɛ. \p \v 13 Wo bara a mɛ a singe n nu biraxi Yuwifie xa diinɛ fɔxɔ ra sɛnbɛ ra ki naxɛ. N nu Ala xa danxaniyatɔɛ ɲamae ɲaxankatama nɛ a ɲaaxi ra alako n xa e sɔntɔ. \v 14 N xaranyi naxan nabaxi Yuwifie xa diinɛ kui, a dangi n booree xa xaranyi ra. N nu birama n benbae xa naamunyie fɔxɔ ra sɛnbɛ nan na. \p \v 15 Kɔnɔ Ala nu bara n sugandi kafi n bari tɛmui. A naxa n xili a xa hinnɛ ra, \v 16 a fa a xa Di masen n bɛ, alako n xa a xa fe kawandi ti si gbɛtɛe tagi. A to n xili na ma, n mu marasi fen mixi yo ra, \v 17 n mu siga Darisalamu mixie yire naxee singe findi Isa xa xɛɛrae ra n tan bɛ. N naxa siga keren na Arabu bɔxi ma. Na dangi xanbi n naxa gbilen Damasi taa kui. \p \v 18 Ɲɛ saxan to dangi, n naxa siga Darisalamu, alako n xa Piyɛri kolon. N naxa lu a xɔnyi xi fu nun suuli. \v 19 N mu Isa xa xɛɛra gbɛtɛ to na tɛmui, fo Isa xunya Yaki. \v 20 N xa a fala wo bɛ Ala ya xɔri, n naxan sɛbɛfe wo ma, wule yo mu na a kui. \p \v 21 Na ɲɛrɛ dangi xanbi, n naxa siga Siriya nun Silisi bɔxi ma. \v 22 Isayanka ɲamae naxee nu na Yudaya, nee mu nu n kolonxi na tɛmui, \v 23 kɔnɔ e nu bara a mɛ a mixi naxan nu e tɔɔrɔma, a a bara findi danxaniya kawandila ra. «Singe a nu wama na danxaniya xun nakanafe, kɔnɔ yakɔsi a na a kawandife.» \v 24 Na kui, e naxa Ala matɔxɔ n ma fe ra. \c 2 \s Pɔlu nun Isa xa xɛɛrae \p \v 1 Ɲɛ fu nun naani to dangi kelife na biyaasi singe ma, n man naxa gbilen Darisalamu. Baranabasi nun Tito nu na n fɔxɔ ra. \v 2 Ala nu bara a masen n bɛ n xa siga naa alako n xa dɛntɛgɛ sa e bɛ n xibaaru fanyi naxan ibama si gbɛtɛe tagi. N mu na dɛntɛgɛ sa e birin xa bɛ, fo danxaniyatɔɛ kuntigie, barima n mu nu wama n ma wali xun xa rakana. \p \v 3 Kɔnɔ hali Tito Girɛkika naxan nu na n fɔxɔ ra, e mu a karaxan a xa sunna. \v 4 Mixi sunnafe nu bara findi ɲɔxɔnsɔsɔɛ ra muxu tagi, barima mixi nde naxee mu findixi danxaniyatɔɛe ra, nee naxa so muxu ya ma gundo kui. E nu wama won ma xɔrɛya nan nabɛnfe, Ala xa Mixi Sugandixi Isa naxan fixi won ma, alako won man xa gbilen konyiya kui. \v 5 Kɔnɔ muxu mu tin na xaxili ra fefe ma, alako wo naxa ba Isa xa nɔndi kira xɔn ma. \p \v 6 N mu n xaxili tixi mixie ra ɲama biraxi naxee fɔxɔ ra, barima Ala mu mixi yo rafisama a boore bɛ. E tan mu sese sa n ma masenyi fari. \v 7 E naxa a to Ala nan na xɛɛraya taxuxi n na, n xa Isa xa xibaaru fanyi iba si gbɛtɛe bɛ, alɔ Piyɛri a rabama Yuwifie bɛ ki naxɛ. \v 8 Ala naxan Piyɛri xɛɛ a xa wali rabade Yuwifie tagi, a tan nan n fan xɛɛ a xa wali rabade si gbɛtɛe tagi. \v 9 Yaki, Piyɛri, nun Yaya naxee findixi kuntigi xungbee ra danxaniyatɔɛe tagi, e naxa n nun Baranabasi rasɛnɛ a ngaxakeren ki ma e to a kolon Ala hinnɛxi n na ki naxɛ. E naxa lan a ma a muxu xa xɛɛraya raba si gbɛtɛe tagi, e tan fan xa a raba Yuwifie tagi. \v 10 E man naxa muxu mayandi muxu xa setaree mali muxu xa wali kui. Fe nan na ki n nu wama naxan nabafe a fanyi ra. \s Yuwifie nun si gbɛtɛe \p \v 11 Piyɛri to fa Antiyɔki, n naxa a matandi, barima a nu bara tantan. \v 12 Beenun Yaki xa mixi ndee xa siga a yire, a nu a dɛgema a nun si gbɛtɛe. Kɔnɔ e to a xɔnyi li, a naxa gbilen mixie fɔxɔ ra naxee findixi si gbɛtɛe ra. A nu bara gaaxu Yaki xa mixie ya ra, barima e nu laxi a ra a danxaniyatɔɛe lanxi nɛ e xa sunna. \v 13 Yuwifi gbɛtɛe naxa bira a xa filankafuiɲa fɔxɔ ra, han e naxa Baranabasi fan natantan. \p \v 14 N to e xa tinxintareya to, naxan mu lanxi Ala xa nɔndi ma, n naxa a fala Piyɛri bɛ e birin ya xɔri, «Hali i to findixi Yuwifi ra, i na ɲɛrɛfe si gbɛtɛe xa naamunyi ki nan ma, naxan mu findi Yuwifi xa naamunyi ra. Munfe ra i a falama si gbɛtɛe bɛ e xa ɲɛrɛ Yuwifie ɲɛrɛ ki ma?» \p \v 15 Won tan naxee barixi Yuwifiya kui, naxee mu findixi yunubitɔɛe ra si gbɛtɛe tagi, \v 16 won a kolon mixi yo mu nɔma Ala xa sɛriyɛ birin nabatude, a fa lu a mu tantan na xa a findi tinxintɔɛ ra. A findima tinxintɔɛ ra a to danxaniyaxi Ala xa Mixi Sugandixi Isa ma. Na kui, won bara danxaniya Ala xa Mixi Sugandixi Isa ma, alako won xa tinxin na danxaniya saabui ra. Won mu nɔma Ala xa sɛriyɛ birin natinmɛde, han won xa findi tinxintɔɛe ra. Mixi yo mu nɔma Ala xa sɛriyɛ birin natinmɛde, han a fa findi tinxintɔɛ ra. \p \v 17 Xa won na tinxinyi fenfe Ala xa Mixi Sugandixi saabui ra, won fa yunubi nde raba, na a masenma yunubi rafan Ala xa Mixi Sugandixi ma? Astɔfulahi. \v 18 N mu lama a ra sɔnɔn n nɔma Ala xa yaamari birin natinmɛde, han n xa findi tinxintɔɛ ra. Xa a sa li n bara gbilen na xaxili ma, na mu findi Ala xa sɛriyɛ ra. \v 19 N to a to n mu nɔma Ala xa sɛriyɛ birin natinmɛde, n naxa na xaxili lu na, alako n ma ɲɛrɛ ki fanyi xa findi tantui ra Ala bɛ. \v 20 Ala xa Mixi Sugandixi faxa ki naxɛ wuri magalanbuxi ma, n waxɔnfe fan bara faxa na ki. Yakɔsi n mu birama n waxɔnfe fɔxɔ ra. Ala xa Mixi Sugandixi nan n ma duniɲɛigiri raɲɛrɛma. N n ma duniɲɛigiri raɲɛrɛma danxaniya nan saabui ra. N bara danxaniya Ala xa Di ma naxan a yɛtɛ baxi sɛrɛxɛ ra n bɛ a xa xanunteya xa fe ra. \v 21 N mu tinma Ala xa hinnɛ rabolode. Xa a sa li n nɔma Ala xa yaamarie ratinmɛde han n xa findi tinxintɔɛ ra, a lima Ala xa Mixi Sugandixi xa faxɛ tide yo mu na won ma kisi xa fe ra. \c 3 \s Danxaniyatɔɛe findixi Iburahima xa die nan na \p \v 1 Wo tan Galatika xaxilitaree, nde wo madaxuxi? A masenxi nɛ wo bɛ a fiixɛ ra a Ala xa Mixi Sugandixi banban nɛ wuri magalanbuxi ma. \v 2 Wo a fala n bɛ munse a niyaxi wo xa Ala Xaxili Sɛniyɛnxi sɔtɔ. Wo a sɔtɔxi Ala xa sɛriyɛ ratinmɛfe nan saabui ra, ka wo a sɔtɔxi nɛ barima wo danxaniyaxi Ala xa masenyi ma wo naxan mɛxi? \v 3 Wo xaxili mu na? Singe wo xaxili nu tixi Ala Xaxili Sɛniyɛnxi nan na, kɔnɔ yakɔsi wo laxi wo yɛtɛ kan sɛnbɛ nan na. Munfe ra? \v 4 Wo bara tɔɔrɔ Ala Xaxili sɔtɔfe ra, yakɔsi munfe ra wo wama na bɛɲinfe? Na bara findi fe fufafu ra wo bɛ? \v 5 Ala a Xaxili Sɛniyɛnxi fima wo ma, a man kaabanakoe rabama wo tagi. A wo kima nɛ, barima wo bara a xa sɛriyɛe rabatu, ka a wo kima nɛ barima wo bara danxaniya Ala xa masenyi ma wo naxan mɛxi? \p \v 6 Wo xa Iburahima xa fe mato. A to danxaniya Ala ma, a naxa tinxinyi sɔtɔ Ala mabiri. \v 7 Na nan na ki, mixi naxan danxaniya Ala ma, na bara findi Iburahima xa di ra. \v 8 Kitaabui na nan yati fala beenun a xa raba, a falafe ra Ala fama si gbɛtɛe ratinxinde e xa danxaniya saabui ra. A naxa na masenyi fanyi masen singe nu, a to a fala Iburahima bɛ, «Si birin fama nɛ duba sɔtɔde i tan saabui ra.» \v 9 Na kui, danxaniyatɔɛ birin duba sɔtɔma nɛ alɔ Iburahima danxaniyatɔɛ. \v 10 Mixi naxan katama Ala xa yaamarie ratinmɛde alako a xa kisi sɔtɔ, na findixi mixi dankaxi nan na, barima a sɛbɛxi Kitaabui kui, «Mixi naxan mu yaamari birin nabama, naxee sɛbɛxi Ala xa sɛriyɛ Kitaabui kui, a dankaxi.» \v 11 Mixi yo mu nɔma Ala xa yaamarie birin nabatude, na xa a findi tinxintɔɛ ra. A sɛbɛxi Kitaabui kui, «Tinxintɔɛ kisima a xa danxaniya nan saabui ra.» \p \v 12 A man sɛbɛxi, «Mixi naxan Ala xa yaamarie birin nabatuma, a kisima nee nan saabui ra.» Xaxili firin nan a ra. Naxan a xaxili tima danxaniya ra, a mu nɔma a xaxili tide yaamarie ratinmɛfe ra. \v 13 Ala xa Mixi Sugandixi bara won xunsara dankɛ ma, won naxan sɔtɔ barima won mu a xa yaamari birin natinmɛxi. A won xunsara nɛ, a to won ma dankɛ tongo a xa kote ra. A findi mixi dankaxi ra a faxa ki nan ma, barima a sɛbɛxi Kitaabui kui, «Dankɛ na mixi bɛ naxan gbakuma wuri ma.» \v 14 A bara won xunsara alako Ala hɛɛri naxan fixi Iburahima ma, a xa dangi si gbɛtɛe ma Ala xa Mixi Sugandixi Isa saabui ra. Na kui, won ma danxaniya saabui ra, won nɔma Ala Xaxili Sɛniyɛnxi sɔtɔde naxan laayidixi won bɛ. \s Ala xa saatɛ nun ibunadama xa wali \p \v 15 N ngaxakerenyie, n xa misaali nde masen wo bɛ. Mixi mu nɔma saatɛ masarade, xa na mu a ra a kanade, saatɛ naxan tongoxi ibunadama xa sɛriyɛ ki ma. Annabi Iburahima xa saatɛ luma na ki nɛ. \v 16 Ala naxa laayidi ndee tongo Iburahima nun a xa di bɛ. Kitaabui mu a falama «die,» wɔyɛnyi naxan wama a falafe «mixi wuyaxi.» Kitaabui a falama «a nun a xa di.» Wɔyɛnyi na a ra naxan wama a falafe «mixi keren.» Na mixi keren findixi Ala xa Mixi Sugandixi nan na. \v 17 N wama naxan falafe wo bɛ, a Ala xa sɛriyɛ, naxan sɛbɛxi ɲɛ kɛmɛ naani ɲɛ tongo saxan dangi xanbi Ala xa saatɛtongoe Iburahima bɛ, na sɛriyɛ mu nɔma na laayidi singe kanade. \v 18 Xa won kisi sɔtɔma kɛ ra, barima won Ala xa yaamarie ratinmɛma, won mu a sɔtɔma sɔnɔn Ala xa laayidi saabui ra. Ala a fi Iburahima ma laayidi nan na a yɛtɛ xa hinnɛ xa fe ra. \p \v 19 Xa na nan a ra, munfe ra Ala a niya a xa yaamarie xa sɛbɛ Kitaabui kui? A a xa yaamarie sɛbɛ nɛ yunubie xa fe ra, beenun a xa Di laayidixi xa fa. Malekɛe naxa fa na sɛriyɛ ra, e na so saabui nde yi ra. \v 20 Saabui tan luma mixi firin nan tagi, kɔnɔ Ala tan, keren nan a ra. \p \v 21 Ala xa sɛriyɛ nun Ala xa laayidie e boore matandima? Ade de! Xa won nu nɔma kisi sɔtɔde Ala xa yaamarie rabatui nan na nu, na nu nɔma nɛ won findide tinxintɔɛe ra. \v 22 Kɔnɔ Ala xa Kitaabui a masenxi nɛ won bɛ a duniɲa mixi birin Ala xa yaamarie matandima, e findi yunubitɔɛe ra. Na kui, Ala naxan laayidixi mixie bɛ, naxee lama a ra, e fa danxaniya Ala xa Mixi Sugandixi Isa ma, e nɔma na sɔtɔde. \p \v 23 Beenun mixi xa nɔ kisi sɔtɔde danxaniya saabui ra, won nu na katafe Ala xa yaamarie ratinmɛde, alako won xa kisi, kɔnɔ won mu nɔ. \v 24 Na kui, sɛriyɛ bara won xuru han beenun Ala xa Mixi Sugandixi xa fa alako won xa tinxinyi sɔtɔ danxaniya saabui ra. \v 25 Kɔnɔ danxaniya to bara fa, won mu na sɛriyɛ xa xurui bun ma sɔnɔn, \v 26 barima wo birin bara findi Ala xa die ra, wo to danxaniyaxi Ala xa Mixi Sugandixi Isa ma. \v 27 Wo tan naxee bara wo xunxa ye xɔɔra Ala xa Mixi Sugandixi xili ra, wo nun Ala xa Mixi Sugandixi nan fa a ra. \v 28 Yuwifi nun Girɛki, konyi nun xɔrɛ, xɛmɛ nun ginɛ, wo birin keren Ala xa Mixi Sugandixi Isa i. \v 29 Xa wo bara findi Isa Ala xa Mixi Sugandixi gbe ra, wo bara findi Iburahima xa die nun kɛtongoe ra alɔ Ala a laayidixi ki naxɛ. \c 4 \s Konyi nun di \p \v 1 N wama naxan falafe, kɛ tongoma, a dimɛdi tɛmui, hali a baba kɛ to findixi a gbe ra, a luxi alɔ konyi naxan mu gɛxi a yɛtɛ sɔtɔde. \v 2 A luma yatigie nun karamɔxɔe xa yaamari nan bun ma, han a baba na tin tɛmui naxɛ a xa a yɛtɛ sɔtɔ. \v 3 Won tan fan to mu nu Ala xa Mixi Sugandixi Isa kolon, won nu luxi nɛ alɔ dimɛdie. Won nu na duniɲa fe kobie xa konyiya nan bun ma. \v 4 Waxati to kamali, Ala naxa a xa Di xɛɛ duniɲa ma ginɛ nde saabui ra. A naxa bari Ala xa sɛriyɛ bun ma, \v 5 alako a xa mixie xunsara naxee nu na Ala xa sɛriyɛ xa kiiti bun ma. A naxa won xunsara alako won xa findi Ala xa die ra. \v 6 Wo to findi a xa die ra, Ala naxa a xa Di Xaxili raso wo bɔɲɛ i, xaxili naxan xili tima, «n Ba.» \v 7 Na nan a ra wo bara mini konyiya kui, wo bara findi Ala xa die ra. Wo to findixi a xa die ra, Ala man bara wo findi a kɛtongoe ra. \p \v 8 Singe wo mu nu Ala kolon. Duniɲa fe kobie nan nu findixi wo marigi ra, a fa li nee nun Ala tagi ikuya. \v 9 Yakɔsi wo bara Ala kolon. Ala bara wo fan kolon. Munse fa a niyaxi sɔnɔn wo man gbilenma na duniɲa fee ma naxee sɛnbɛ nun tide mu gbo? Wo man wama lufe e xa konyiya bun ma? \v 10 Wo man bara bira yaamarie fɔxɔ ra, naxee a falama lɔxɔɛ ndee nun kike ndee tide gbo e boore bɛ. Wo waxati ndee nun ɲɛ ndee rafisa e boore bɛ. \v 11 N gaaxu nɛ wo naxa n ma xaranyi rabolo, n ma wali xa lu n ma fu. \p \v 12 N ngaxakerenyie, n bara wo mayandi, wo lu alɔ n tan, barima n fan luxi nɛ alɔ wo tan. Wo mu fe kobi yo raba n na. \v 13 Wo a kolon a n ma fure nan a niya, a singe singe n xa wo kawandi Isa xa masenyi fanyi ra. \v 14 Na nu xɔrɔxɔ wo bɛ, kɔnɔ n ma fe mu wo bɔɲɛ raɲaaxu wo ma, wo mu wo makuya n na. Wo n nasɛnɛ nɛ alɔ Ala xa malekɛ nde, xa na mu a ra Ala xa Mixi Sugandixi Isa. \v 15 Wo xa na sɛɛwɛ fori na minden? Singe n ma fe nu rafan wo ma han wo nu nɔma tinde wo yae yati bade n bɛ. \v 16 N nɔndi falafe wo bɛ, na bara a niya n xa findi wo yaxui ra? \v 17 Na mixie wama wo xa bira e fɔxɔ ra, kɔnɔ na mu findima fe fanyi ra wo bɛ. E wama won tagi isofe, alako wo xa lu e tan mabiri. \v 18 Xa wo gbata fe fanyi rabafe ra, na mu ɲaaxu. Wo xa na mɔɔli raba tɛmui birin, hali n mu na wo yire. \v 19 N ma die, n man na tɔɔrɔfe wo bɛ alɔ ginɛ xa tɔɔrɛ ditinyi ra, han Ala xa Mixi Sugandixi ɲɛrɛ ki sabatima wo i tɛmui naxɛ. \v 20 A xɔli n ma won birin xa lu yire keren, alako won xa won bore fahaamu, barima yakɔsi n bara hanmɛ wo xa fe ra. \s Hagara nun Sara xa misaali \p \v 21 Wo tan naxee wama kisi sɔtɔfe Ala xa yaamarie ratinmɛfe saabui ra, wo mu a kolon Ala xa sɛriyɛ naxan falaxi? \v 22 A sɛbɛxi Kitaabui kui a di firin nan nu na Iburahima yi ra. Konyi ginɛ naxa keren bari a bɛ, xɔrɛ ginɛ fan naxa di gbɛtɛ bari a bɛ. \v 23 A naxan sɔtɔ konyi ginɛ saabui ra, na barixi nɛ alɔ ibunadama birin barixi ki naxɛ, kɔnɔ a naxan sɔtɔ xɔrɛ ginɛ saabui ra, a barixi laayidi nan kui. \v 24 Na ginɛ firinyi misaalixi saatɛ firin nan na. Saatɛ naxan xirixi Sinayi geya fari nan a niyama mixi xa lu konyiya kui. Hagara misaalixi na saatɛ nan na, \v 25 naxan xirixi Sinayi geya fari Arabu bɔxi ma. A misaalixi Darisalamu fan na, naxan na konyiya kui a nun a xa die. \v 26 Kɔnɔ Darisalamu naxan na ariyanna, xɔrɛ taa nan a ra. Won nga nan na ki. \v 27 A sɛbɛxi Kitaabui kui, \q «I tan naxan mu di barima, i xa ɲɛlɛxin. \q I tan naxan mu di bari tɔɔrɛ kolon, \q i xui ramini, a ite ɲɛlɛxinyi kui, \q barima ginɛ naxan xa xɛmɛ bara mɛɛ a ra, \q a xa di wuyama nɛ, \q dangi xɛmɛ taa idɔxɔɛ ra.» \p \v 28 Wo tan ngaxakerenyie, wo bara findi laayidi die ra alɔ Isiyaga. \v 29 Na waxati, di naxan barixi ibunadama ki ma, a naxa di boore tɔɔrɔ, naxan barixi Ala Xaxili sɛnbɛ saabui ra. Han ya a na na ki nɛ. \v 30 Munse sɛbɛxi Kitaabui kui? A sɛbɛxi, «I xa konyi ginɛ nun a xa di keri, barima konyi ginɛ xa di nun xɔrɛ ginɛ xa di mu kɛ itaxunma.» \v 31 N ngaxakerenyie, na nan a ra won mu findixi konyi ginɛ xa die xa ra. Won findixi xɔrɛ ginɛ xa die nan na. \c 5 \s Danxaniyatɔɛ xa xɔrɛya \p \v 1 Ala xa Mixi Sugandixi bara won xunsara, alako won xa xɔrɛya sɔtɔ. Na kui, wo xa ti a fanyi ra. Wo naxa tin konyiya nde yo xa dɔxɔ wo fari sɔnɔn. \p \v 2 N tan Pɔlu, n xa nɔndi fala wo bɛ, xa wo tin na mixie xa wo sunna, Ala xa Mixi Sugandixi xa wali tide yo mu na wo bɛ sɔnɔn. \v 3 N man xa a fala wo bɛ, xɛmɛ naxan tinma e xa a sunna, a lanma a xa Ala xa yaamari birin natinmɛ. \v 4 Wo tan naxee wama tinxinyi sɔtɔfe yaamarie ratinmɛfe saabui ra, wo nun Ala xa Mixi Sugandixi tagi bara ikuya. Ala mu hinnɛma wo ra sɔnɔn. \v 5 Won won xaxili tima Ala Xaxili ra won ma danxaniya kui, alako won xa tinxinyi sɔtɔ won xaxili tima naxan na. \v 6 Xa mixi biraxi Ala xa Mixi Sugandixi Isa fɔxɔ ra, sunnɛ nun sunnatareya tide yo mu na a bɛ. Fe keren nan tide gbo: Mixi xa danxaniya Ala ma, a xa mixi xanu. \p \v 7 Wo nu na ɲɛrɛfe a fanyi ra. Pe, nde a niyaxi wo xa nɔndi rabolo? \v 8 Naxan wo bɛndunxi na ki, na mu findixi Ala ra naxan wo xili. \v 9 Lɛbini dondoronti nɔma farin gbegbe ratede. \v 10 N bara la wo ra Ala saabui ra, mixi yo fa a xa fa wo ya iso, wo mu tinma na xaxili mɔɔli ra. Na kanyi fama nɛ a sare sɔtɔde. \v 11 N ngaxakerenyie, xa a li nu han ya n na kawandi tife mixie xa sunna, munfe ra Yuwifie luma n ɲaxankata ra? Xa a sa li nu n na kawandi mɔɔli tima, Isa xa sɛrɛxɛ wuri magalanbuxi ma, a mu findima wɔyɛn xɔrɔxɔɛ ra mixie bɛ nu. \v 12 N wama nɛ naxee na wo ya isofe, hali e mu a dan sunnɛ fe gbansan ma. E xa e xɛmɛya birin ba na. \s Danxaniyatɔɛ ɲɛrɛ ki \p \v 13 N ngaxakerenyie, Ala wama wo xa lu xɔrɛya kui, kɔnɔ wo naxa na xɔrɛya mafindi yunubi ra. Wo wo bore mali xanunteya kui. \v 14 Ala xa sɛriyɛ birin na yi yaamari kerenyi nan kui: Wo xa wo boore adamadi xanu alɔ wo yɛtɛ. \v 15 Xa wo luma wo bore tɔɔrɔ ra, wo nu wo bore ɲaxankata, wo a niya dɔyin, xa na mu a ra wo wo bore xa fe xun nakanama nɛ. \p \v 16 N wama naxan falafe wo bɛ, wo xa a lu Ala Xaxili xa wo raɲɛrɛ. Wo naxa bira wo yɛtɛ waxɔnfe ɲaaxie fɔxɔ ra. \v 17 Adama waxɔnfe ɲaaxi nun Ala Xaxili sɛniyɛnxi, a keren mu a ra. Na firinyi na e bore gerefe, alako wo naxa wo waxɔnfe raba. \v 18 Xa Ala Xaxili na wo raɲɛrɛfe, wo xaxili mu tima wo xa yaamari ratinmɛxie ra sɔnɔn. \p \v 19 Yunubitɔɛ waxɔnfee nan ya: langoeɲa, sɛniyɛntareɲa, sɔn kobi, \v 20 kuye batufe, duureya, xɔnnanteya, lantareya, tɔɔnɛ, bɔɲɛ tefe, geeni fenfe i yɛtɛ bɛ, sɔnxɔfe, boore rafisafe a boore bɛ, \v 21 milanteya, siisife, xulunyi ɲaaxie, nun na maniyɛe. N man xa a fala wo bɛ, mixi naxee ɲɛrɛma na ki, e mu ariyanna sɔtɔma kɛ ra muku. \p \v 22 Kɔnɔ Ala Xaxili Sɛniyɛnxi xa kɛwalie nan ya: xanunteya, sɛɛwɛ, bɔɲɛsa, diɲɛ, yarawasɛ, fanyi, lanlanteya, \v 23 bɔɲɛ bɛxiya, nun yɛtɛ suxui. Tɔnyi yo mu na na fe mɔɔlie ma. \v 24 Ala xa Mixi Sugandixi Isa fɔxirabirɛe bara yunubitɔɛ waxɔnfe rabɛɲin a nun fe ɲaaxi birin. \v 25 Won to kisi sɔtɔ Ala Xaxili Sɛniyɛnxi saabui ra, won xa bira a fɔxɔ ra. \v 26 Won naxa won yɛtɛ igbo, won naxa won bore raxɔnɔ, won naxa mila won bore ma. \c 6 \s Danxaniyatɔɛe xa mali \p \v 1 N ngaxakerenyie, xa wo bara mixi nde suxu yunubi kui, wo tan naxee xa danxaniya tilinxi, wo xa a mafuruku alako a xa gbilen Ala ma. Kɔnɔ wo xa wo ɲɛngi sa wo yɛtɛ xɔn ma, alako wo fan naxa bira na yunubi kui. \v 2 Wo wo bore mali wo xa kote xaninde. Na kui, wo Ala xa Mixi Sugandixi xa sɛriyɛ nan natinmɛma. \v 3 Xa mixi a yɛtɛ igboma, a na a yɛtɛ madaxufe. \v 4 Kankan xa a yɛtɛ ɲɛrɛ ki mato, xa a fan, xa a mu fan. A naxa a boore ɲɛrɛ ki mato, a fa a fala, «N fan boore bɛ.» Na kui, a xa a yɛtɛ keren gbansan mato, \v 5 alako kankan xa a yɛtɛ xa kote xanin. \p \v 6 Mixi naxan xaranyi sɔtɔma Ala xa masenyi xa fe ra, a lanma a xa a karamɔxɔ ki fe fanyi mɔɔli birin na. \p \v 7 Mixi yo naxa wo madaxu. Adamadi mu nɔma Ala madaxude. Kankan fama a yɛtɛ xa wali sare sɔtɔde nɛ. \v 8 Mixi naxan birama a yɛtɛ waxɔnfe ɲaaxi fɔxɔ ra, a fama nɛ sɔntɔde na xaxili kobi xa fe ra. Kɔnɔ mixi naxan birama Ala Xaxili waxɔnfe fɔxɔ ra, a fama kiside Ala Xaxili nan saabui ra. \v 9 Won naxa tagan fe fanyi rabafe ra. Xa won mu tagan, won fama nɛ sare fanyi sɔtɔde a waxati. \v 10 Xa won nɔma fe fanyi nde rabade, won xa a raba mixi birin bɛ. A gbengbenyi won xa a raba won ngaxakerenyi danxaniyatɔɛe bɛ dangife mixi birin na. \s Ɲungui \p \v 11 Wo yi sɛbɛli mato, a xɔri xungbo, barima n na a sɛbɛfe n yɛtɛ bɛlɛxɛ nan na. \p \v 12 Mixi naxee na wo karaxanfe wo xa sunna, e wama nɛ ɲama xa e matɔxɔ. E na na rabafe nɛ alako e naxa ɲaxankatɛ sɔtɔ kawandi xa fe ra, naxan Ala xa Mixi Sugandixi xa sɛrɛxɛ masenma. \v 13 Sunnamixie yati mu Ala xa yaamari birin natinmɛma, kɔnɔ e wama wo tan xa sunna, alako e xa xili fanyi sɔtɔ na xa fe ra. \v 14 Kɔnɔ n tan, n wama xili fanyi sɔtɔfe won Marigi Isa Ala xa Mixi Sugandixi xa sɛrɛxɛ nan ma fe ra, naxan bara a niya n ɲɛrɛ ki nun duniɲa ɲɛrɛ ki, e tagi xa ikuya. \v 15 Sunnɛ nun sunnatareya tide yo mu na na. Findife mixi nɛɛnɛ ra, na nan tide gbo. \v 16 Ala xa bɔɲɛsa nun hinnɛ fi mixi birin ma naxee birama na sɛriyɛ fɔxɔ ra, a nun a xa ɲama Isirayila. \p \v 17 A dɔnxɔɛ ra, mixi yo naxa n tɔɔrɔ, barima Isa xa tɔɔrɛ fɔxi na n fate ma. \v 18 N ngaxakerenyie, won Marigi Isa, Ala xa Mixi Sugandixi xa hinnɛ wo xaxili ra. Amina.