\id EPH rough draft and exegetical check JMW Oct 2001 \ide UTF-8 \h Efɛsɛ \toc1 Ala xa masenyi Annabi Pɔlu naxan sɛbɛ Efɛsɛ danxaniyatɔɛ ɲama ma \toc2 Efɛsɛ \mt Ala xa masenyi \mt Annabi Pɔlu naxan sɛbɛ \mt Efɛsɛ danxaniyatɔɛ ɲama ma \imt Masenyi nde yi Kitaabui xa fe ra \ip Yi Kitaabui findixi bataaxɛ nan na Ala xa xɛɛra Pɔlu naxan sɛbɛ danxaniyatɔɛ ɲama ma naxee nu sabatixi Efɛsɛ taa kui nun a rabilinyi. Tɛmui dangixi, Pɔlu nu bara kawandi ti naa alako mixie xa danxaniya Isa ma. A lu nɛ na taa kui han ɲɛ firin. Fe naxee dangi Efɛsɛ na waxati bun ma, e sɛbɛxi Isa xa Xɛɛrae xa Taruxui kui, Sora 19. \ip Pɔlu yi Kitaabui sɛbɛ tɛmui naxɛ, a nu saxi geeli Ala xa masenyi kawandife ma. Ala Xaxili Sɛniyɛnxi naxa masenyi fi a ma naxan findi yi Kitaabui ra. \ip Alɔ a to Efɛsɛ danxaniyatɔɛe ralimaniya, a lɔnni fi e ma, yi Kitaabui nɔma fe gbegbe masende won fan bɛ. A Ala sago makɛnɛnma won bɛ a naxan nakamali a xa Mixi Sugandixi Isa saabui ra. A sago na a ra mixi birin xa nɔ kisi sɔtɔde Isa xa sɛrɛxɛ saabui ra. Yi Kitaabui a masenma won bɛ a mixi yo mu na naxan xa wali fanyie nɔma a rakiside. Mixi kisima Ala xa hinnɛ nan tun saabui ra. Yi Kitaabui man a masenma won bɛ a danxaniyatɔɛ ɲama tide gbo Ala bɛ. A bara wali so e yi ra, e xa nu na raba han beenun a man fama e fɔxɔ ra lɔxɔ naxɛ. A bara fe fanyie masen, a lanma danxaniyatɔɛe xa ɲɛrɛ naxee ma. A man bara fɛɛrɛ fi e ma e xa nɔ tide Sentanɛ kanke alɔ geresoe tima a gerefa kanke ki naxɛ. \ip Yi Kitaabui xa masenyi sɛnbɛ gbo ki fanyi. Ala xa a rasabati won sondonyi kui. Ala xa a Xaxili ragoro won ma naxan lɔnni fima, naxan fee makɛnɛnma, alako won ma Ala kolonyi xun xa masa. Ala xa sɛnbɛ fi won ma won xa lɔnni sɔtɔ a xa Mixi Sugandixi xa xanunteya ma naxan dangi lɔnni birin na. Ala xa won nakamali a xa fe kamalixi birin na. Amina. \imte Ala xa masenyi \imte Annabi Pɔlu naxan sɛbɛ \imte Efɛsɛ danxaniyatɔɛ ɲama ma \cl Sora \c 1 \s Xɛɛbui \p \v 1 N tan Pɔlu nan yi ki, Ala bara a ragiri naxan xa findi a xa Mixi Sugandixi Isa xa xɛɛra ra. N bara wo tan Efɛsɛ sɛniyɛntɔɛe xɛɛbu, Ala xa Mixi Sugandixi Isa xa danxaniyatɔɛe. \v 2 Won Baba Ala nun won Marigi Isa Ala xa Mixi Sugandixi xa hinnɛ nun bɔɲɛsa fi wo ma. \s Ala matɔxɔɛ \p \v 3 Tantui nan Ala bɛ, naxan findixi won Marigi Isa Baba ra. Isa saabui ra, a bara barakɛ birin nagoro won ma, naxan mɔɔli mu kelima yi duniɲa ma, naxan mɔɔli mu toma, naxan won malima ariyanna kira xɔn. \v 4 Beenun duniɲa gɛmɛ singe ɲan xa dɔxɔ, Ala nu bara won sugandi Isa saabui ra alako won xa sɛniyɛn, won xa tinxin a ya i. A xa xanunteya kui, \v 5 a naxa ɲanige tongo won xa findi a xa die ra a xa Mixi Sugandixi Isa saabui ra, Ala sago fanyi ma. \v 6 Na birin nabaxi nɛ alako won xa a xa hinnɛ xungbe matɔxɔ, a naxan masenxi won bɛ a xanuntenyi Isa saabui ra. \p \v 7 A tan Isa bara won xunsare fi a yɛtɛ wuli ra. Won ma yunubie xafarixi a tan nan saabui ra. Na birin nabaxi Ala xa hinnɛ makaabaxi nan kui, \v 8 a bara naxan fi won ma a yiriwaxi ra, lɔnni nun fahaamui ra. \v 9 A bara a sago gundo makɛnɛn won bɛ, a to wa a xɔn a sago xa raba a xa Mixi Sugandixi saabui ra \v 10 waxati kamali tɛmui. Ala sago findixi yi nan na: A xa se birin malan, naxee na koore a nun naxee na bɔxi, a xa a xa Mixi Sugandixi findi a birin xunyi ra. \v 11 Won fan findixi kɛtongoe ra a tan nan saabui ra, alɔ Ala a ɲanige tongoxi ki naxɛ, naxan fe birin nagirima a yɛtɛ sagoe nun a xa natɛ ma. \v 12 Na birin nabaxi nɛ alako won tan naxee findi mixi singee ra naxee e xaxili ti Ala xa Mixi Sugandixi ra, won xa Ala Nɔrɛ Kanyi matɔxɔ. \p \v 13 Wo fan to nɔndi masenyi ramɛ Isa xa fe ra, xibaaru fanyi naxan kisi fi wo ma, wo naxa danxaniya a ma. Isa saabui ra, Ala naxa wo matɔnxuma a Xaxili Sɛniyɛnxi ra alɔ a laayidi ki naxɛ. \v 14 A bara a Xaxili Sɛniyɛnxi fi won ma won kɛ fɔlɛ ra. A fama won kɛ dɔnxɔɛ birin fide won ma a na fa a xa mixie fɔxɔ ra tɛmui naxɛ. Yi birin nabaxi nɛ alako Ala Nɔrɛ Kanyi xa matɔxɔɛ sɔtɔ. \s Pɔlu xa Ala maxandi Efɛsɛkae bɛ \p \v 15 Na kui, kafi n a mɛ wo danxaniyaxi Marigi Isa ma ki naxɛ, wo man sɛniyɛntɔɛe birin xanuxi ki naxɛ, \v 16 danyi yo mu na n ma tantui ma wo xa fe ra n nɛ Ala maxandima wo bɛ. \v 17 N ma maxandi sigama Baba Ala Nɔrɛ Kanyi nan ma, won Marigi Isa naxan batuma, a xa a Xaxili ragoro wo ma naxan fahaamui fima, naxan fee makɛnɛnma, alako wo xa Ala kolonyi xun xa masa. \v 18 N a maxandima wo bɔɲɛ xa fe to a fiixɛ ra alako wo xa kolon sɔtɔ a ma a Ala bara wo xili, fe xa lu wo bɛ wo wo xaxili tima naxan na, alako wo xa kolon sɔtɔ Ala xa kɛ makaabaxi ma naxan findixi a xa sɛniyɛntɔɛ birin gbe ra, \v 19 alako wo man xa kolon sɔtɔ Ala xa sɛnbɛ xungbe ma naxan na won tan danxaniyatɔɛe bɛ. Yi sɛnbɛ findixi Ala xa sɛnbɛ magaaxuxi nan na, \v 20 a naxan namini a to a xa Mixi Sugandixi rakeli faxɛ ma, a a magoro a yirefanyi ma ariyanna. \v 21 Ala bara mangɛya fi a ma naxan dangi mangɛya, nɔɛ, nun sɛnbɛ birin na. A bara xili fi a ma naxan dangi xili birin na naxan falama yi duniɲa ma a nun aligiyama. \v 22 Ala bara fe birin sa a xa yaamari bun, a man fa a findi fe birin xunyi ra danxaniyatɔɛ ɲama bɛ. \v 23 Danxaniyatɔɛ ɲama fan luxi nɛ alɔ Ala xa Mixi Sugandixi fate. Naxan fe birin nakamalima a mɔɔli birin na, a xa fe kamalixi birin na danxaniyatɔɛ ɲama tagi. \c 2 \s Kisi sɔtɔma Ala xa hinnɛ nan saabui ra \p \v 1 Wo fan nu findixi mixi faxaxie nan na wo xa fe kobie nun wo xa yunubie xa fe ra \v 2 wo nu ɲɛrɛma naxee ma. Wo nu biraxi yi duniɲa fe kobie nan fɔxɔ ra. Wo nu biraxi Sentanɛ nan fɔxɔ ra, ɲinnɛe xa mangɛ naxan na kuye ma. Wo nu biraxi a xaxili nan fɔxɔ ra naxan na walife Ala yaxuie tagi. \v 3 Singe, won birin nu ɲɛrɛma na mɔɔli nan na, won bira won fate waxɔnfe nun won yɛtɛ xaxili fɔxɔ ra. Na kui, a nu lanma won xa Ala xa xɔnɛ nan tun sɔtɔ alɔ booree. \p \v 4 Kɔnɔ Ala xa kinikini gbo. A won xanuxi xanunteya tilinxi nan na. \v 5 Na kui, hali faxamixie nan to nu won na won ma fe kobi rabaxie xa fe ra, Ala naxa won nakeli na faxɛ ma, won nun a xa Mixi Sugandixi. Wo kisixi Ala xa hinnɛ nan saabui ra. \v 6 Ala to bara won nakeli faxɛ ma won nun a xa Mixi Sugandixi ra, a bara won naso ariyanna, a won dɔxɔ a fɛ ma. \v 7 A xa fonisireya kui, Ala kisi fixi won ma a xa Mixi Sugandixi Isa nan saabui ra, alako birin xa a xa hinnɛ makaabaxi to waxati birin naxan sa fama. \p \v 8 Wo kisixi Ala xa hinnɛ nan saabui ra, wo xa danxaniya xa fe ra. Kisi mu kelima wo tan xa ma, Ala nan a fima mixi ma. \v 9 A mu kelima mixi xa wali fanyie xa ma. Na kui, mixi yo mu nɔma a yɛtɛ matɔxɔde. \v 10 Ala xa wali fɔxi nan na won na. Yakɔsi, a bara won daa a xa Mixi Sugandixi Isa saabui ra, alako won xa nu wali fanyie raba, a bara naxee ti won ya i won xa nu ɲɛrɛ e ma. \s Danxaniyatɔɛ ɲama findife Ala xa mixie nun Ala Xaxili sabatide ra Isa xa sɛrɛxɛ saabui ra \p \v 11 Na kui, wo xa ratu a Yuwifie mu wo ra bari kɛɲa ma. Naxee xili falama «sunnamixie», e wo fan xili falama «sunnataree». Wo xa a kolon a sunnɛ findixi adama xa wali nan na, naxan nabama mixi fate ra. \v 12 Wo xa ratu a singe ra wo mu nu Ala xa Mixi Sugandixi xa fe yo kolon. Xɔɲɛe nan nu wo ra Isirayilakae ya ma. Laayidi nun saatɛ yo mu nu xirixi wo nun Ala tagi. Xaxili tide yo mu nu na wo yi ra, Ala kolontaree nan nu wo ra duniɲa ma. \p \v 13 Kɔnɔ yakɔsi, wo tan naxee danxaniyaxi Ala xa Mixi Sugandixi Isa ma, wo tan naxee nu makuyaxi, Ala bara wo maso a ra a xa Mixi Sugandixi wuli saabui ra. \v 14 A tan nan lanyi rasoxi won tagi, ɲama firin xa findi keren na. A to a yɛtɛ fate ba sɛrɛxɛ ra, a bara yaxuya tɛtɛ rabira naxan nu tixi won tagi. \v 15 A bara Yuwifie xa sɛriyɛ, e xa yaamarie, nun e xa tɔnyie sɛnbɛ kana. A bara na ɲama firin tongo, a lanyi xiri e tagi, a e findi ɲama nɛɛnɛ keren na a xa yaamari bun ma. \v 16 A xa faxɛ saabui ra wuri magalanbuxi ma, a bara e xa yaxuya kana, a e firin birin findi keren na, a lanyi nun bɔɲɛsa lu e tan nun Ala tagi. \v 17 A to fa, a naxa wo kawandi lanyi nun bɔɲɛsa ra, wo tan naxee nu makuya. Naxee fan nu makɔrɛ, a naxa nee kawandi lanyi nun bɔɲɛsa ra. \v 18 A tan nan naadɛ rabixi won firin birin bɛ, won nun Baba Ala xa lu yire keren, a Xaxili Sɛniyɛnxi kerenyi saabui ra. \p \v 19 Na kui, wo tan naxee mu nu na Ala xa mixie ya ma, yakɔsi wo fan bara findi sɛniyɛntɔɛe ra, wo bara so Ala xa mixie ya ma. \v 20 Wo bara lu alɔ banxi tixi naxan bunyi findi xɛɛrae nun namiɲɔnmɛe ra. Ala xa Mixi Sugandixi Isa nan findi na banxi gɛmɛ hagigɛ ra naxan tide gbo a birin bɛ. \v 21 Banxi yire birin a boore suxuxi a tan nan saabui ra, a ite, a findi hɔrɔmɔbanxi sɛniyɛnxi ra Marigi bɛ. \v 22 Isa bara a niya wo fan xa nu malan alɔ banxi biriki dɔxɔma a boore ra ki naxɛ. Ala na wo tife alɔ banxi a Xaxili sabatima dɛnnaxɛ. \c 3 \s Ala xa gundo makɛnɛnfe \p \v 1 Na nan a toxi, n Ala maxandima wo bɛ, n tan Pɔlu, naxan bara findi geelimani ra Ala xa Mixi Sugandixi Isa bɛ wo xa fe ra, wo tan naxee mu findixi Isirayilakae ra. \v 2 N laxi a ra, wo bara a mɛ Ala naxa a xa hinnɛ taxu n na n xa a masen wo bɛ. \v 3 N ɲan bara a nde tagi raba, Ala bara a xa gundo masen n bɛ naxan singe nu nɔxunxi. \v 4 Wo na n ma sɛbɛli xaran, wo nɔma nɛ a kolonde a fahaamui bara fi n ma Ala xa Mixi Sugandixi gundo xa fe ra. \v 5 Yi gundo mu nu makɛnɛnxi a singe ra nu adamadie bɛ alɔ a fa makɛnɛnxi Ala xa xɛɛra sɛniyɛnxie nun namiɲɔnmɛe bɛ ki naxɛ to Ala Xaxili Sɛniyɛnxi saabui ra. \v 6 A bara makɛnɛn fa, a si gbɛtɛe nun Isirayilakae bara findi ɲama keren na. E bara findi kɛ keren tongomae ra. Ala laayidi keren nan tongoxi e birin nalanxi bɛ, Ala xa Mixi Sugandixi Isa xa xibaaru fanyi saabui ra. \p \v 7 Ala to hinnɛxi n na a sɛnbɛ birin na, n fan bara findi yi xibaaru fanyi xa walikɛ ra. \v 8 Hali n to xurunxi dangi sɛniyɛntɔɛ birin na, Ala bara hinnɛ n na. A xa hinnɛ findixi n bɛ yi nan na: N tan xa si birin kawandi Ala xa Mixi Sugandixi xa xibaaru fanyi makaabaxi ra, \v 9 n xa Ala gundo makɛnɛn adamadie birin bɛ, naxan nu nɔxunxi Ala Daali Mangɛ yi ra. Kafi fe fɔlɔ fɔlɛ yi gundo nu nɔxunxi Ala yi, \v 10 kɔnɔ yakɔsi, a sago na a ra danxaniyatɔɛ ɲama xa a xa lɔnni birin makɛnɛn mangɛe nun nɔlae bɛ naxee na kuye ma. \v 11 Yi birin findixi Ala xa natɛ nan na naxan nu na a yi ra abadan. A a birin nakamalixi won Marigi Isa nan saabui ra, a xa Mixi Sugandixi. \v 12 A tan saabui ra, won to danxaniyaxi a ma, won nɔma won makɔrɛde Ala ra limaniya kui, siikɛ xanbi. \v 13 Na kui, n bara wo maxandi limaniya naxa ba wo yi n ma tɔɔrɛ kui wo xa fe ra, barima a findima wo bɛ xunnakeli nan na. \p \v 14 Na nan a toxi, n nan n xinbi sinma Baba Ala ya i, \v 15 bɔnsɔɛ birin fatanxi naxan na, naxee na koore nun bɔxi. \v 16 N a maxandima a xa wo mali a xa nɔrɛ makaabaxi saabui ra, a xa wo bɔɲɛ sɛnbɛ so a Xaxili saabui ra. \v 17 N a maxandima a xa Mixi Sugandixi xa sabati wo bɔɲɛ i danxaniya saabui ra, wo man xa sabati xanunteya kui. Wo xa xanunteya suxu alɔ wuri bili sanke bɔxi suxuxi ki naxɛ. \v 18 N a maxandima a xa sɛnbɛ fi wo ma, alako wo nun sɛniyɛntɔɛ birin xa nɔ Ala xa Mixi Sugandixi xa xanunteya gboya, a kuyɛya, a iteya, nun a tilinyi kolonde wo mabiri. \v 19 Wo xa kolon sɔtɔ a ma Ala xa Mixi Sugandixi wo xanuxi ki naxɛ, xanunteya naxan mu nɔma fahaamude a gboya xa fe ra, alako Ala xa wo rakamali a xa fe kamalixi birin na. \p \v 20 Matɔxɔɛ na Ala bɛ naxan nɔma fe birin na a sɛnbɛ saabui ra a naxan fixi wo ma, naxan nɔma fe birin na, dangi won ma maxandi nun maɲɔxunyi ra \v 21 Matɔxɔɛ na a tan nan bɛ danxaniyatɔɛ ɲama nun a xa Mixi Sugandixi Isa saabui ra waxati birin, abadan. Amina. \c 4 \s Danxaniyatɔɛe ɲɛrɛ ki: \s Ɲɛrɛfe lanyi kui \p \v 1 Na kui, n tan naxan bara findi geelimani ra Marigi xa fe ra, n bara wo mayandi wo ɲɛrɛ ki xa a masen a Ala nan yati wo xilixi. \v 2 Wo xa ɲɛrɛ yɛtɛ magore nun bɔɲɛ bɛxi kui, wo nu diɲɛ wo bore bɛ, wo ti wo bore san na xanunteya kui. \v 3 Wo xa fe birin naba alako lanyi naxa kana wo tagi, Ala Xaxili Sɛniyɛnxi naxan fixi wo ma bɔɲɛsa ra. \v 4 Won findixi fate keren nan na. Ala Xaxili Sɛniyɛnxi keren nan a ra. Ala wo fan xilixi nɛ wo xa wo xaxili ti fe keren nan na. \v 5 Marigi keren, danxaniya keren, nun xunxa keren nan na won bɛ. \v 6 Ala keren nan na won bɛ naxan findixi birin Baba ra, naxan na birin xun ma, naxan walima birin saabui ra, naxan na birin i. \p \v 7 Kɔnɔ hinnɛ fixi kankan ma won ya ma alɔ Ala xa Mixi Sugandixi a xasabixi ki naxɛ. \v 8 Na nan a toxi a sɛbɛxi, \q «A to te koore, \q a naxa a yaxuie suxu, \q a naxa adamadie ki.» \m \v 9 A to sɛbɛxi, «A bara te,» na nan na ki a bara goro han bɔxi ma sinden, beenun a man xa te. \v 10 Naxan goro, na nan man texi koore birin xun ma, alako a xa fe birin nakamali. \v 11 A adamadie ki naxan na, a findi yi nan na: ndee xa findi xɛɛrae ra, ndee xa findi namiɲɔnmɛe ra, ndee xa findi xibaaru fanyi kawandilae ra, ndee xa findi danxaniyatɔɛe xunmatie nun karamɔxɔe ra. \v 12 A won kixi nɛ na birin na alako won xa sɛniyɛntɔɛe mali e xa fata Ala xa Mixi Sugandixi xa danxaniyatɔɛ ɲama raɲɛrɛde yare. \v 13 Won xa bira na fɔxɔ ra han won birin xa lu lanyi kui naxan kelima danxaniya nun Ala xa Di kolonfe ma, han won birin xa kamali alɔ Ala xa Mixi Sugandixi kamalixi ki naxɛ. \v 14 Na tɛmui won mu luma sɔnɔn alɔ diyɔrɛe. Won mu lintanma sɔnɔn alɔ wuri naxan saxi ye fari, mɔrɔnyi nun foye naxan tutunma, e a xanin yire birin. Na kui, mixie mu nɔma won natantande sɔnɔn e xa wule kawandi ra, e xa kɔɔta, nun e xa yanfanteya ra. \v 15 Won xa nɔndi nan fala xanunteya kui. Fe birin kui, won xa danxaniya Ala xa Mixi Sugandixi ma, naxan findixi danxaniyatɔɛ ɲama xunyi ra. Won xa mɔ na danxaniya kui. \v 16 Xunyi nan fate salonse birin naɲɛrɛma. Kankan xirixi a boore ra, kankan a xa wali rabama, alako fate birin xa mɔ, a xa sɛnbɛ sɔtɔ xanunteya kui. \s Ɲɛrɛfe lahalɛ nɛɛnɛ ma, tinxinyi nun sɛniyɛnyi kui \p \v 17 Na kui, n yi nan falama wo bɛ, n man xa a mabanban Marigi xili ra: Wo naxa ɲɛrɛ sɔnɔn alɔ danxaniyataree ɲɛrɛma ki naxɛ. E xaxilie birama fe fufafu nan tun fɔxɔ ra. \v 18 E xaxilie ifɔɔrɔxi. E xa fe kolontareya nun e xa sondon xɔrɔxɔya bara a niya e xa gan Ala xa kisi ra. \v 19 E mu yaagima fefe ma sɔnɔn. E bara e yɛtɛ rabolo langoeɲa xili ma. E mu wasama fe kobi mɔɔli birin nabafe ra. \p \v 20 Kɔnɔ Ala xa Mixi Sugandixi mu wo tixi na kira xa xɔn! \v 21 Wo a xa fe mɛxi nɛ, wo man bara xaran a xa fe ra. Wo a kolon yati a nɔndi na Isa nan yi. \v 22 Wo tinkanxi nɛ wo xa wo yi ba wo ɲɛrɛ ki fori ra, naxan wo xun nakanama wo waxɔnfe kobi saabui ra. \v 23 Wo bɔɲɛ nun wo xaxili xa mafindi bɔɲɛ nɛɛnɛ nun xaxili nɛɛnɛ ra. \v 24 Wo xa wo lahalɛ fori masara a nɛɛnɛ ra. Wo luma nɛ alɔ wo bara findi mixi nɛɛnɛ ra Ala naxan daaxi a xa ɲɛrɛ a xa tinxinyi nun sɛniyɛnyi yati kui. \p \v 25 Na kui, won xa wule lu, won xa nɔndi nan fala won bore bɛ, barima won findixi fate keren salonyie nan na. \v 26 Xa wo xɔnɔ, wo naxa yunubi raba. Wo naxa a lu soge xa dula xɔnɛ na wo bɔɲɛ kui, \v 27 alako wo naxa santide lu Ibulisa bɛ. \v 28 Muɲɛti xa muɲɛ lu. A xa wali tinxinyi kui alako a xa munafanyi sɔtɔ a naxan fima setaree ma. \v 29 Wo naxa a lu wɔyɛn kobi yo xa mini wo dɛ i. Wo xa wɔyɛn fanyi nan fala naxan nɔma mixi malide a hayi ki ma, alako wo xa wɔyɛnyi xa findi hinnɛ ra e bɛ. \v 30 Wo naxa Ala Xaxili Sɛniyɛnxi tɔɔrɔ, Ala wo matɔnxumaxi naxan na han a fama won fɔxɔ ra lɔxɔ naxɛ. \v 31 Wo xa wo yi ba yi fe mɔɔli birin na: xɔnɛ, bɔɲɛte, ɲaaxuɲa, ɲɔxɔnsɔsɔɛ, konbi, a nun fe kobi mɔɔli birin. \v 32 Wo xa marafanyi nun bɔɲɛ fanyi masen wo bore bɛ. Wo xa diɲɛ wo bore ma alɔ Ala diɲɛxi wo fan ma ki naxɛ a xa Mixi Sugandixi saabui ra. \c 5 \s Ɲɛrɛfe naiyalanyi kui \p \v 1 Na kui, wo to bara findi Ala xa di xanuxie ra, wo xa a fɔxi nan naba. \v 2 Wo xa ɲɛrɛ xanunteya kui alɔ Ala xa Mixi Sugandixi won xanuxi ki naxɛ, a a yɛtɛ fi won ma fe ra, a findi won ma sɛrɛxɛ ra naxan labundɛ xiri rafan Ala ma. \p \v 3 Kɔnɔ langoeɲa, milɛ, nun sɛniyɛntareɲa mɔɔli yo naxa lu wo yi ra. E xa fe ɲan naxa fala wo tagi, barima na mu lan sɛniyɛntɔɛe ya ma. \v 4 Wɔyɛnyi masuturatare, daxuɲa wɔyɛnyi, wɔyɛn ɲaaxi, e sese naxa mɛ wo tagi. Na mu lan. Wo xa nu tantu wɔyɛnyi nan fala wo bore tagi. \v 5 Wo xa a kolon a fanyi ra, a langoe, sɛniyɛntare, a nun milante (naxan maniya kuye batui ra), e sese mu findixi kɛ tongoma ra Ala nun a xa Mixi Sugandixi xa mangɛya niini bun ma. \v 6 Wo naxa a lu mixi yo xa wo madaxu wɔyɛnyi fufafu ra. Yi yunubi mɔɔlie xa fe ra, Ala xa xɔnɛ goroma nɛ mixie ma naxee mu a xui suxuma. \v 7 Na kui, wo naxa gbaku e ra. \p \v 8 Singe, dimi nan nu wo ra, kɔnɔ yakɔsi, wo bara findi naiyalanyi ra Marigi saabui ra. Wo xa wo ɲɛrɛ alɔ a lan naiyalanyi xa die xa e ɲɛrɛ ki naxɛ. \v 9 Naiyalanyi xa wali toma fe fanyi birin, tinxinyi birin, nun nɔndi birin kui. \v 10 Wo xa kata wo xa kolon sɔtɔ fee ma naxee Ala kɛnɛnxi. \v 11 Wo naxa wo gbe raso dimi xa wali kobi ya ma feo! Wo xa na fe mɔɔli ramini kɛnɛ ma. \v 12 Barima na mixi mɔɔlie fe naxee rabama nɔxunyi kui, hali a ifalafe yɛtɛ mayaagi. \v 13 Kɔnɔ naiyalanyi fe naxan birin makɛnɛnma, a toma nɛ ya ra. \v 14 Fe naxan birin toma ya ra, a fan bara findi naiyalanyi ra. A falaxi na nan ma, \q «I tan naxan xife, xunu. \q Keli faxamixie ya ma, \q Ala xa Mixi Sugandixi xa yanbɛ xa ti i ma.» \p \v 15 Na kui, wo mɛɛni wo ɲɛrɛ ki ma. Wo naxa wo ɲɛrɛ alɔ xaxilitaree. Wo xa wo ɲɛrɛ nɛ alɔ xaxilimae. \v 16 Wo mɛɛni yi tɛmui ma, barima yi tɛmui mu fan. \v 17 Na na a ra, a mu lan wo xa wo ɲɛrɛ alɔ xaxilitare. Wo xa kolon sɔtɔ Marigi waxɔnfe ma. \v 18 Wɛni naxa wo rasiisi, barima xaxilitareɲa nan na ki. Wo xa kamali Ala Xaxili Sɛniyɛnxi nan na. \v 19 Wo xa wɔyɛn wo bore bɛ suuki nun bɛɛti ra. Wo xa suukie nun bɛɛtie ba Marigi bɛ naxee kelima wo bɔɲɛ yati yati ma. \v 20 Wo xa tantui rasiga Baba Ala ma fe birin xa fe ra, tɛmui birin. Wo xa na raba Ala xa Mixi Sugandixi Marigi Isa xili saabui ra. \s Ɲɛrɛfe yɛtɛ magore kui \p \v 21 Wo xa wo yɛtɛ magoro wo bore bɛ Ala xa Mixi Sugandixi xa yaragaaxui kui. \p \v 22 Ginɛe, wo xa wo yɛtɛ magoro wo xa mɔrie bɛ, alɔ wo wo yɛtɛ magoroma Marigi bɛ ki naxɛ. \v 23 Xɛmɛ findixi a xa ginɛ xunyi nan na, alɔ Ala xa Mixi Sugandixi findixi danxaniyatɔɛ ɲama xunyi ra ki naxɛ. Danxaniyatɔɛ ɲama fan findixi a fate nan na, a bara naxan nakisi. \v 24 Danxaniyatɔɛ ɲama a yɛtɛ magoroma Ala xa Mixi Sugandixi bɛ ki naxɛ, ginɛe fan lanma e xa e yɛtɛ magoro e xa mɔrie bɛ na ki nɛ fe birin kui. \p \v 25 Xɛmɛe, wo xa wo xa ginɛe xanu alɔ Ala xa Mixi Sugandixi danxaniyatɔɛ ɲama xanuxi ki naxɛ. A a yɛtɛ fi danxaniyatɔɛ ɲama xa fe ra \v 26 alako a xa a rasɛniyɛn, a xa a rafiixɛ ye ra masenyi saabui ra, \v 27 a xa a dɛntɛgɛ a yɛtɛ bɛ nɔrɛ kui. Na kui, danxaniyatɔɛ ɲama luma nɛ alɔ dugi tofanyi, xɔsi yo mu na naxan ma, naxan mu matɔrɔɲɔxi. A xa sɛniyɛn, tantanyi yo naxa lu a ma. \v 28 Xɛmɛe lanma e xa e xa ginɛe xanu na mɔɔli nan na. E xa e xanu alɔ e e yɛtɛ fate xanuxi ki naxɛ. Naxan a xa ginɛ xanuma, a a yɛtɛ nan xanuxi. \v 29 Mixi yo mu na naxan a yɛtɛ fate xɔnma, barima mixi birin a yɛtɛ rabaloma, a mɛɛni a yɛtɛ fate ma. Ala xa Mixi Sugandixi fan mɛɛnima danxaniyatɔɛ ɲama ma na ki nɛ, \v 30 barima won findixi a fate salonyie nan na. \v 31 «Na kui, xɛmɛ fama nɛ kelide a baba nun a nga xun ma, a a maso a xa ginɛ ra, e findi fate keren na.» \v 32 Gundo belebele nan na ki, kɔnɔ n na Ala xa Mixi Sugandixi nun danxaniyatɔɛ ɲama nan ma fe falafe. \v 33 Kɔnɔ kankan xa a xa ginɛ xanu alɔ a yɛtɛ yati. Ginɛ fan lanma a xa a xa mɔri binya. \c 6 \p \v 1 Die, wo xa wo nga nun wo baba binya Marigi xa fe ra, barima na nan findi fe tinxinxi ra. \v 2 Yaamari singe nan ya, barakɛ laayidixi naxan xanbi ra: «I xa i nga nun i baba binya, \v 3 alako fee xa sɔɔnɛya i bɛ, i xa simaya sɔtɔ duniɲa bɛndɛ fuɲi fari.» \p \v 4 Babae, wo fan naxa wo xa die raxɔnɔ. Wo xa e xuru, wo e rasi alɔ Marigi wama a xɔn ma ki naxɛ. \p \v 5 Konyie, wo xa wo marigie sago raba, naxee na wo xun ma yi duniɲa ma. Wo xa e binya, wo gaaxu e ya ra. Wo xa e sago raba wo nii ra, alɔ wo Ala xa Mixi Sugandixi sago rabama ki naxɛ. \v 6 Wo naxa a raba e ya tode gbansan xa ra, alɔ naxee katama e yɛtɛ rafande mixi ma. Wo xa a raba nɛ alɔ Ala xa Mixi Sugandixi xa konyie naxee Ala sago rabama e bɔɲɛ birin na. \v 7 Wo a raba wo tinxi ra. Wo naxa wali e bɛ alɔ wo na walife e tan gbansan nan ma fe ra. Wo xa wali nɛ alɔ wo na walife Marigi nan bɛ, \v 8 barima wo a kolon, mixi fe fanyi yo raba, xa a findi konyi ra, xa a findi xɔrɛ ra, Marigi a sare fima nɛ. \p \v 9 Konyi marigie, wo fan xa a raba na ki nɛ wo xa konyie bɛ. Wo xa ba xaaɲɛfe e ma, barima wo a kolon Marigi keren nan na wo birin bɛ koore ma, naxan mu mixi yo rafisa a boore bɛ. \s Ala geresose naxee fima danxaniyatɔɛe ma \p \v 10 A dɔnxɔɛ ra, wo xa wo sɛnbɛ so Marigi saabui ra nun a xa sɛnbɛ magaaxuxi saabui ra. \v 11 Wo xa Ala xa geresose birin tongo, alako wo xa nɔ tide Ibulisa xa kɔɔta birin kanke. \v 12 Barima won mu na ibunadama xa gerefe. Mangɛe, nɔlae, yi duniɲa sɛnbɛma ɲaaxie, ɲinnɛ naxee na kuye ma, gere na won nun nee nan birin tagi. \v 13 Na nan a ra, wo xa Ala xa geresose birin tongo alako na lɔxɔɛ kobi na a li, wo xa nɔ tide. Na gere raɲɔnyi xa wo li wo tixi. \v 14 Na kui, wo xa ti nɛ. Wo wo tagi ixiri nɔndi ra. Wo tinxinyi findi wo kanke makantase ra. \v 15 Wakilife xibaaru fanyi masende naxan bɔɲɛsa fima mixi ma, wo xa na findi sankiri ra wo sanyie bɛ. \v 16 Safe na birin xun ma, wo xa danxaniya suxu wo yi ra alɔ wure lefa. Na nan nɔma Sentanɛ xa tanbɛ radɛxɛxie ratide, a e raxuben. \v 17 Wo man xa kisi suxu naxan findixi wo xun makantase ra. Wo Ala Xaxili Sɛniyɛnxi xa santidɛgɛma fan suxu naxan findixi Ala xa masenyi ra. \v 18 Wo xa Ala maxandi tɛmui birin a Xaxili Sɛniyɛnxi saabui ra, duba nun maxandi mɔɔli birin na. Na kui, wo naxa yanfa. Wo xa wo tunnabɛxi nɛ Ala maxandife ra sɛniyɛntɔɛ birin bɛ. \p \v 19 Wo xa Ala maxandi n fan bɛ, alako n na n dɛ ibi, Ala xa n mali a xa xibaaru fanyi gundo makɛnɛnde birin bɛ limaniya ra. \v 20 N findixi Ala xa santigi nan na yɔlɔnxɔnyi bara balan naxan ma na xibaaru fanyi xa fe ra. Wo xa Ala maxandi n bɛ alako n xa a masen limaniya ra alɔ n lan n xa a masen ki naxɛ. \s Wɔyɛn dɔnxɔɛ \p \v 21 Tikike n ma fe nun n ma wali xa fe birin masenma nɛ wo bɛ. Won ngaxakerenyi xanuxi nan a ra danxaniya kui. Tunnabɛxila nan a ra Marigi xa wali kui. \v 22 N a xɛɛxi wo ma na nan ma, alako a xa muxu xa fe tagi raba wo bɛ, a man xa wo bɔɲɛ ralimaniya. \p \v 23 Baba Ala nun a xa Mixi Sugandixi Marigi Isa xa bɔɲɛsa, xanunteya, nun danxaniya fi ngaxakerenyie ma. \v 24 Ala xa hinnɛ fi birin ma Marigi Isa xa xanunteya mu ɲɔnma mixi naxee bɛ.