\id 2CH \ide UTF-8 \h Yudaya Mangɛe II \toc1 Yudaya Mangɛe xa Taruxui Sɛniyɛnxi firin nde \toc2 Yudaya Mangɛe II \toc3 YmII \mt Yudaya Mangɛe xa Taruxui Sɛniyɛnxi firin nde \imt Masenyi nde yi Kitaabui xa fe ra \ip Isirayila findixi Ala xa ɲama nan na. E xa taruxui nɔma lɔnni belebele fide to mixie ma, barima na kui won nɔma a kolonde a lan Ala xa konyie xa e ɲɛrɛ ki naxɛ. Na taruxui toma kitaabui naani kui. Firin xili «Isirayila Mangɛe xa Taruxui,» yi boore fan firin xili «Yudaya Mangɛe xa Taruxui.» Singe, Isirayila nu lanxi si keren nan ma, kɔnɔ sɛɛti keren naxa so kuye batufe, e naxa findi Isirayila ɲama ra, boore sɛɛti naxa findi Yudaya ɲama ra. Mangɛ birin xa taruxui sɛbɛxi «Isirayila Mangɛe xa Taruxui» firinyi kui. «Yudaya Mangɛe xa Taruxui» firinyi Yudaya mangɛe xa fe nan gbansan masenma. \ip «Yudaya Mangɛe xa Taruxui» kitaabui firin nde fɔlɔma Dawuda xa di Sulemani xa mangɛya xa taruxui nan ma. Sulemani naxa bira a baba ɲɛrɛ ki fɔxɔ ra. A naxa ɲama yamari lɔnni ra, a man naxa Ala batu sɔɔbɛ ra. Ala naxa tin Sulemani xa a xa hɔrɔmɔbanxi ti Darisalamu. \ip Sulemani to faxa, a xa di Robowami naxa ti a ɲɔxɔɛ ra. Robowami naxa a tuli mati a lanfanmae xa marasi ra naxee bara a niya Isirayilakae bɔɲɛ xa raɲaaxu e ma. Isirayila bɔnsɔɛ fu naxa mini Robowami xa yaamari bun ma, e Yerobowami ti e xa mangɛ ra. Robowami xa mangɛya xili nɛ Yudaya, Yerobowami xa mangɛya xili nɛ Isirayila. \ip Mangɛ naxee tixi Robowami dangi xanbi, ndee findixi mangɛ fanyie nan na, naxee bira Ala xa sɛriyɛ fɔxɔ ra. Kɔnɔ ndee mu tin Ala xa kira ra, e fa kuye batu, e mixi tɔɔrɔ. Na kui Ala naxa e ɲaxankata si gbɛtɛe saabui ra naxee fa e gerede. Yudayakae to na tɔɔrɛ to, e naxa gbilen Ala ma, Ala fan naxa e tongo, a e mali nɔde e yaxuie ra. Mangɛ fanyie nun mangɛ ɲaaxie nu fa masara e boore tagi. Na mɔɔli naxa bu ɲɛ kɛmɛ saxan ɲɛ tongo solofere nun firin. A raɲɔnyi Ala naxa a lu Isirayila nun Yudaya yaxuie xa nɔ e ra, e e xanin konyiya kui Asiriya nun Babilɔn bɔxi ma. \ip Yi taruxui makinikini, barima a a masenma won bɛ mixi naxan na hɛɛri kui, e nɔma Ala rabolode, na fa findi konyiya xɔrɔxɔɛ ra e bɛ. Ala xa won natanga na ma. Isirayila ɲama xa findi misaali ra won bɛ. Xa won luma Ala xa kira xɔn ma, won ma duniɲɛigiri fanma nɛ, kɔnɔ xa won tondima na ra, won tɔɔrɛ gbansan nan sɔtɔma. Ala xa na lɔnni raso won xaxili kui. Amina. \imte Yudaya Mangɛe xa Taruxui Sɛniyɛnxi firin nde \c 1 \s Sulemani xa mangɛya fɔlɛ \r (Isirayila Mangɛe I 3:1-15) \p \v 1 Dawuda xa di Sulemani xa mangɛya nu mabanbanxi a fanyi ra, barima a Marigi Alatala nu na a sɛɛti ma, a nu a xa fe mate. \v 2 Na tɛmui Sulemani naxa Isirayila ɲama birin xili, mixi wulu xunyie, mixi kɛmɛ xunyie, kiitisae, Isirayila yareratie, a nun denbaya xunyi birin. \v 3 Sulemani nun ɲama naxa siga Gabayon, yire itexi Kiri Banxi Naralande nu na dɛnnaxɛ, Alatala xa konyi Munsa nu bara naxan yailan gbengberenyi ma. \v 4 Dawuda nu bara Alatala xa saatɛ kankira tan xanin Darisalamu, a a dɔxɔ kiri banxi nde kui a nu bara naxan ti. Singe, na kankira nu na Kiriyati Yeyarimi nɛ. \v 5 Sɛrɛxɛbade yɔxui daaxi, Uri xa di Bɛsalɛli, Xuru xa mamadi, nu bara naxan yailan, na nu na Alatala xa hɔrɔmɔlingira ya ra. Sulemani nun ɲama naxa siga Alatala waxɔnfe fende mɛnni. \v 6 Sulemani naxa te na sɛrɛxɛbade yɔxui daaxi fɛ ma, Alatala ya xɔri, Kiri Banxi Naralande na dɛnnaxɛ, a fa sɛrɛxɛ gan daaxi wulu keren ba. \p \v 7 Na kɔɛ ra, Ala naxa mini Sulemani ma, a a masen a bɛ, «I wama se naxan xɔn, a fala n bɛ, n xa a fi i ma.» \v 8 Sulemani naxa Ala yaabi, «I bara hinnɛ n baba Dawuda ra, i bara n ti mangɛ ra a ɲɔxɔɛ ra. \v 9 Yakɔsi, n Marigi Alatala, i naxan masen n baba Dawuda bɛ, i xa a rakamali, barima i bara n ti ɲama xun ma naxan gbo alɔ xube. \v 10 N bara i maxandi yakɔsi, i xa lɔnni nun fe kolonyi fi n ma, alako n xa nɔ yi ɲama raɲɛrɛde. Xa na mu a ra nde nɔma yi ɲama gbegbe raɲɛrɛde?» \p \v 11 Ala naxa a masen Sulemani bɛ, «Yi nan faxi i sondonyi ma. I mu bannaya maxandi, xa na mu a ra naafuli, xa na mu a ra binyɛ. I mu n maxandi n xa i xɔnnantee faxa. I mu n maxandi n xa i xa simaya xɔn nakuya. I lɔnni nun fe kolonyi nan maxandixi, alako i xa n ma ɲama raɲɛrɛ, n i tixi naxee xun ma. \v 12 Na na a ra n bara i xa maxandi suxu. N lɔnni nun fe kolonyi fima nɛ i ma, n man bannaya, naafuli, nun binyɛ sama na fari dangife mangɛ birin na naxee singe ti a nun naxee tima i dangi xanbi.» \v 13 Na kui, Sulemani naxa keli Gabayon yire itexi, Kiri Banxi Naralande nu na dɛnnaxɛ, a gbilen Darisalamu, a Isirayila raɲɛrɛ. \p \v 14 Sulemani naxa sɔɔri ragisee nun soe ragie malan. Sɔɔri ragise wulu keren kɛmɛ naani, nun soe ragi wulu fu nun firin nan nu na mangataa ra Darisalamu nun taa makantaxi gbɛtɛe kui. \v 15 Mangɛ naxa a niya gbeti nun xɛɛma xa wuya Darisalamu dangife gɛmɛ xɔri ra. Wuri fanyi naxan xili sɛdiri, na naxa wuya dangife sikomoro wuri ra naxee na Sefela bɔxi ma. \v 16 Sulemani nu soe sarama Misira nun Kowa bɔxi nan ma. Mangɛ xa yulɛe nan nu sigama e sarade a bɛ. \v 17 E sɔɔri ragise sara gbeti kilo solofere ra, e soe sara gbeti kilo keren nun a tagi ra. E na mɔɔli sara Xiti nun Siriya mangɛe fan bɛ. \c 2 \p \v 1 Sulemani naxa yaamari fi a hɔrɔmɔbanxi xa ti Alatala bɛ, mangɛ banxi xa ti a tan fan bɛ. \s Ala xa hɔrɔmɔbanxi tife \r (Isirayila Mangɛe I 5:1-12) \p \v 2 Sulemani naxa xɛmɛ wulu tongo solofere yamari e xa findi kote xaninyie ra. A man naxa xɛmɛ wulu tongo solomasaxan tongo gɛmɛ masolie ra, naxee walima geya ma. A man naxa xɛmɛ wulu saxan kɛmɛ senni sɔtɔ wali xunyie ra. \v 3 Sulemani naxa xɛɛra xɛɛ Tire mangɛ Xirami xɔn, a xa sa a fala a bɛ, «Tɛmui dangixi i bara sɛdiri wuri rasanba n baba Dawuda ma alako a xa a xa banxi ti. \v 4 Yakɔsi n fafe hɔrɔmɔbanxi tide n Marigi Alatala bɛ, sɛrɛxɛe bama dɛnnaxɛ. Mɛnni surayi fama gande sɛrɛxɛ ra, taami sɛrɛxɛ sama teebili ma Ala bɛ, sɛrɛxɛ gan daaxi bama gɛɛsɛgɛ nun nunmare birin, sali rabama malabui lɔxɔɛe ra, kike nɛɛnɛe ra, nun sali xungbee ra. Yi sɛriyɛ mu kanama Isirayila bɔxi ma abadan. \v 5 N hɔrɔmɔbanxi naxan tima, a lan a xa findi banxi xungbe nan na, barima muxu Marigi Ala dangi alae birin na. \v 6 Nde nɔma banxi tide Ala bɛ, naxan xa gboe dangima koore xa gboe ra? N tan naxan ya, n mu nɔma hɔrɔmɔbanxi tide a bɛ. N nɔma naxan gbansan na, n yire nde yailanma sɛrɛxɛ gan daaxi bama a bɛ dɛnnaxɛ.» \p \v 7 «Yakɔsi, mixi fanyi nde rasanba n ma, naxan fata xɛɛma, gbeti, yɔxui, nun wure rawalide. A xa fata gɛsɛ gbeeli nun a fɔɔrɛ rawalide, a man xa fata se masolide. A xa fa Yudaya nun Darisalamu, a xa kafu n ma walikɛ fanyie ma, n baba Dawuda naxee sugandixi. \v 8 I xa Liban wuri bilie rasanba n ma alɔ sɛdiri, sipirɛ, nun santali. N a kolon i xa walikɛe fata Liban wuri bolonde. N ma walikɛe fan sigama nɛ e malide. \v 9 E wuri gbegbe fenma nɛ n bɛ, barima n hɔrɔmɔbanxi naxan tima, a lanma a xa xungbo, a xa tofan. \v 10 N sare naxan fima i xa wuri bolonyie ma na nan ya: mɛngi maniyɛ busali wulu tongo solomasaxan, fundenyi maniyɛ busali wulu tongo solomasaxan, wɛni fifa wulu suuli, nun ture fifa wulu suuli.» \p \v 11 Tire mangɛ Xirami naxa Sulemani yaabi bataaxɛ ra, «Alatala nan i tixi mangɛ ra a xa xanunteya xa fe ra a xa ɲama bɛ.» \v 12 A man naxa a fala, «Tantui na Isirayila Marigi Alatala bɛ, naxan koore nun bɔxi daaxi. A bara di xɛmɛ fi Dawuda ma naxan xa lɔnni nun xaxili gbo, naxan nɔma banxi tide Alatala bɛ a nun mangɛ banxi a yɛtɛ kan bɛ. \v 13 Yakɔsi, n bara Xuramabi xɛɛ i yire. A fata walide ki fanyi ra. \v 14 A nga kelixi Dana bɔnsɔɛ nɛ, Tireka nan na a baba ra. A fata xɛɛma, gbeti, yɔxui, wure, gɛmɛ, nun wuri rawalide, a nun gɛsɛ gbeeli nun a fɔɔrɛ rawalide. A dugie kolon. A fata se birin masolide i wama naxee xɔn. A kafuma i xa walikɛe ma wali kui, a nun n marigi i baba Dawuda xa walikɛe ma. \v 15 I naxan fala mɛngi maniyɛ, fundenyi maniyɛ, ture, nun wɛni xa fe ra, i xa na raba. \v 16 I wama Liban wuri xasabi naxan xɔn ma, muxu na sɛgɛma nɛ, muxu man e maxaninma nɛ kunkuie kui baa ma han Yafa. Mɛnni i nɔma e ratede Darisalamu.» \p \v 17 Sulemani naxa mixie kɔnti naxee nu na Isirayila bɔxi ma, kɔnɔ e mu findi Isirayilakae ra. A baba Dawuda fan nu bara na mɔɔli raba. Na mixi xasabi nu lanxi mixi wulu kɛmɛ tongo suuli nun saxan kɛmɛ senni nan ma. \v 18 Yi mixie ya ma a naxa xɛmɛ wulu tongo solofere yamari e xa findi kote xaninyie ra. A man naxa xɛmɛ wulu tongo solomasaxan tongo gɛmɛ masolie ra, naxee walima geya ma. A man naxa xɛmɛ wulu saxan kɛmɛ senni sɔtɔ wali xunyie ra naxee mixie rawalima. \c 3 \s Hɔrɔmɔbanxi wali fɔlɔfe \r (Isirayila Mangɛe I 6:1-38) \p \v 1 Sulemani naxa Alatala xa banxi ti fɔlɔ Darisalamu, Moriya geya fari, a baba Dawuda dɛnnaxɛ sugandi, Yebusuka Oronan xa lonyi fari. \v 2 A naxa wali fɔlɔ a xa mangɛya ɲɛ naani, kike firin, xi firin nde lɔxɔɛ ma. \v 3 Sulemani Ala xa banxi ti yi xasabi nan na: A xa kuyɛ nɔngɔn ya tongo senni, a xa gboe nɔngɔn ya mɔxɔɲɛn. \v 4 A yatagi buntunyi xa gboe nɔngɔn ya mɔxɔɲɛn, alɔ banxi xa gboe na ki naxɛ. A xa maite fan findi nɔngɔn ya kɛmɛ mɔxɔɲɛn nan na. Sulemani naxa a kui birin yailan xɛɛma tinse ra. \v 5 A naxa banxi kui banban sipirɛ wuri ra, a fa e raxunma xɛɛma tinse ra, tugi fɛnsɛ dɛnbɛxi masolixi e ma. \v 6 A man naxa e raxunma gɛmɛ tofanyie ra, a nun xɛɛma ra naxan keli Parawayimi bɔxi ma. \v 7 A naxa banxi birin maso xɛɛma ra, a a maso banxi kinkie ma, naadɛe ma, naadɛ gbanyie ma, nun a sɛɛtie ma. A man naxa malekɛ misaali yailan banxi kankee ma. \p \v 8 A naxa a yire sɛniyɛnxi fisamante ti. A xa kuyɛ nɔngɔn ya mɔxɔɲɛn, alɔ hɔrɔmɔbanxi fan xa gboe to findixi nɔngɔn ya mɔxɔɲɛn na. A naxa a maso xɛɛma tinse fanyi ra naxan xasabi nu lanxi kilo kɛmɛ firin kilo naani ma. \v 9 A naxa xɛɛma kilo senni findi lantuma ra. A man naxa konkoe fan naxunma xɛɛma ra naxee na koore. \p \v 10 A naxa malekɛ firin yailan yire sɛniyɛnxi fisamante kui bafata raxunuxi ra, a fa a maso xɛɛma ra. \v 11 Malekɛe gabutenyie xa kuyɛ nu lanxi nɔngɔn ya mɔxɔɲɛn nan ma. Malekɛ singe kɔɔla gabutenyi xa kuyɛ nɔngɔn ya suuli, a yire sɛniyɛnxi sɛɛti lixi. A yirefanyi gabutenyi boore malekɛ gabutenyi lixi. Na gabutenyi fan lanxi nɔngɔn ya suuli nan ma. \v 12 Malekɛ firin nde yirefanyi gabutenyi xa kuyɛ nɔngɔn ya suuli, a yire sɛniyɛnxi sɛɛti lixi. A kɔɔla gabutenyi boore malekɛ gabutenyi lixi. \v 13 Na malekɛ firinyi gabutenyie xa kuyɛ nu lanxi nɔngɔn ya mɔxɔɲɛn nan ma. E tixi e sanyie xun na, e yatagi rafindixi banxi ma. \v 14 A naxa dugi tofanyi gbaku na, naxan nagbeelixi nun a rafɔɔrɔxi, malekɛ pirintie masɔxɔxi a ma. \p \v 15 A naxa gɛmɛ firin ti banxi yatagi, e xa maite nɔngɔn ya tongo saxan nun suuli. E xuntagie masolixi, na masoli xa kuyɛ nɔngɔn ya suuli. \v 16 Na gɛmɛ xuntagi masolixie maniya luuti dɛnbɛxie ra, kɔɔbɛ bogi maniyɛ kɛmɛ rafalaxi gbakuxi e ra. \v 17 A naxa na gɛmɛ firinyi ti banxi yatagi, keren na kɔɔla ma, boore na yirefanyi ma. Naxan na yirefanyi ma na xili Yakin, naxan na kɔɔla ma na xili Boosu. \c 4 \s Hɔrɔmɔbanxi se sɛniyɛnxie \r (Isirayila Mangɛe I 7:23-51) \p \v 1 A naxa yɔxui sɛrɛxɛbade yailan, naxan xa kuyɛ nɔngɔn ya mɔxɔɲɛn lima, a igboe nɔngɔn ya mɔxɔɲɛn, a ite nɔngɔn ya fu. \p \v 2 A naxa ye sase xungbe digilinxi yailan yɔxui ra. A dɛ xa maigboe nɔngɔn ya fu, a ite nɔngɔn ya suuli, a xa maradigilinyi nɔngɔn ya tongo saxan. \v 3 Na ye sase dɛ rabilinyi bunyi masolixi maniya ningee ra, naxee dɔxɔxi e boore ra. Ninge fu na nɔngɔn ya keren ma, suuli a fari, suuli a bun. Ningee yo, ye sase yo, na birin yailanxi a boore nan na kerenyi ra. \v 4 Na ye sase nu dɔxɔxi ninge gbɛtɛ fu nun firin fari. Saxan ya rafindixi kɔɔla ma, saxan ya rafindixi sogegorode ma, saxan ya rafindixi yirefanyi ma, saxan ya rafindixi sogetede ma. Na ye sase naxan nu xili «Baa» nu dɔxɔxi na ningee fari, e ya rafindixi tande ma. \v 5 Na ye sase xa dɛ rabinyɛ suxu keren. A dɛ kiri masolixi maniya sansi fuge tofanyi ra. Ye fifa kɛmɛ solofere fifa tongo suuli nu nɔma sade a kui. \p \v 6 A man naxa ye sase fu gbɛtɛ yailan alako e xa xuruse sɛrɛxɛ gan daaxie maxa mɛnni. Suuli nu dɔxɔxi hɔrɔmɔbanxi yirefanyi ma, suuli nu dɔxɔxi a kɔɔla ma. Sɛrɛxɛdubɛe tan nu e maxama ye nan na, naxan nu na na ye sase xungbe kui, naxan nu xili «Baa.» \p \v 7 A naxa lanpui dɔxɔse fu yailan xɛɛma ra, alɔ a nu sɛbɛxi ki naxɛ. A naxa e dɔxɔ hɔrɔmɔbanxi kui, suuli yirefanyi ma, suuli kɔɔla ma. \p \v 8 A naxa teebili fu fan yailan, a e dɔxɔ hɔrɔmɔbanxi kui, suuli yirefanyi ma, suuli kɔɔla ma. A naxa pɔɔti tofanyi kɛmɛ yailan xɛɛma ra. \p \v 9 A naxa sɛrɛxɛdubɛe xa tɛtɛ yailan, a nun tɛtɛ xungbe gbɛtɛ nun a naadɛe. A naxa naadɛe maso yɔxui ra. \v 10 Na ye sase digilinxi xungbe naxan xili «Baa,» a dɔxɔxi hɔrɔmɔbanxi yirefanyi sogetede biri. \v 11 Xurami naxa tundee, suxumɛe, nun pɔɔtie fan yailan. Na kui, Xurami naxa gɛ mangɛ Sulemani xa walie ra Ala xa hɔrɔmɔbanxi xa fe ra. Na walie nan ya: \v 12 gɛmɛ tofanyi tixi firin, e xuntagie masolixi alɔ luuti dɛnbɛxie, \v 13 kɔɔbɛ bogi maniyɛ kɛmɛ naani gbakuxi e ra, safɛ firin na kankan xuntagi a luutie ma, \v 14 ye sasee nun e dɔxɔsee, \v 15 ye sase xungbe naxan xili «Baa,» ninge fu nun firin naxee na ye sase xungbe bun ma, \v 16 tundee, nun suxumɛe. Yi see birin, Xuramabi naxee yailan mangɛ Sulemani bɛ, Alatala xa banxi xa fe ra, e birin yailanxi yɔxui fanyi nan na. \v 17 Mangɛ nu na yɔxui raxunuma Yurudɛn mɛrɛ nan ma, Sukɔti nun Saratan tagi. \v 18 Sulemani yɔxui naxan nawalixi naa, a binyɛ xasabi mu nɔma kolonde. \p \v 19 Sulemani nu bara se birin yailan Ala xa banxi bɛ: sɛrɛxɛbade xɛɛma daaxi, teebilie taami sɛrɛxɛ sama dɛnnaxɛ, \v 20 lanpui nun e dɔxɔse xɛɛma daaxie naxee dɛxɛma yire sɛniyɛnxi kui sɛriyɛ ki ma, \v 21 fugee, lanpuie, suxumɛ xɛɛma tinse daaxie, \v 22 finɛe, pɔɔti tofanyie, piletie, kolopɔɔti xɛɛma fanyi daaxie, naadɛe xɛɛma daaxi naxee nu na yire sɛniyɛnxi fisamante sode dɛ ra, nun hɔrɔmɔbanxi sode dɛ ra. \c 5 \s Hɔrɔmɔbanxi rabife \r (Isirayila Mangɛe I 8:1-13) \p \v 1 Sulemani to gɛ Alatala xa hɔrɔmɔbanxi tide, a naxa se birin naso a kui a baba Dawuda naxee fixi Ala ma, gbeti, xɛɛma, a nun se mɔɔli birin. A naxa e sa naafuli ragatade Ala xa banxi kui. \p \v 2 Na tɛmui, Sulemani naxa Isirayila forie, bɔnsɔɛ xunyie, nun Isirayila denbaya xunyie, maxili alako e xa te Alatala xa saatɛ kankira ra kelife Siyon, Dawuda xa taa. \v 3 Isirayilaka birin naxa e malan mangɛ yire alako e xa kike solofere nde sali raba. \v 4 Isirayila forie birin to mɛnni li, Lewikae naxa saatɛ kankira tongo, \v 5 e a xanin a nun Ala xa Kiri Banxi Naralande, a nun se sɛniyɛnxi naxee nu na a kui. Lewi sɛrɛxɛdubɛe nan na wali rabaxi. \p \v 6 Mangɛ Sulemani nun Isirayila ɲama, naxee birin nu maxilixi, naxa ti saatɛ kankira ya ra. E naxa xuruse lanmae nun a xungbe gbegbe ba sɛrɛxɛ ra, naxan kɔnti mu nɔma kolonde. \v 7 Sɛrɛxɛdubɛe naxa Alatala xa saatɛ kankira dɔxɔ a dɔxɔde, Ala xa hɔrɔmɔbanxi kui, yire sɛniyɛnxi fisamante. E a dɔxɔ malekɛe gabutenyie bun ma. \v 8 Malekɛe gabutenyie nu italaxi saatɛ kankira nun a maxanin see xun ma. \v 9 Saatɛ kankira maxanin see findixi wuri kuyee nan na, naxee nu minima yire sɛniyɛnxi fisamante kui, kɔnɔ e mu nu nɔma tode hɔrɔmɔbanxi tande ma. Han to saatɛ kankira na mɛnni. \v 10 Sese mu nu na na saatɛ kankira kui, fo na walaxɛ firinyi Annabi Munsa naxee sa a kui. A na raba Xorebe geya yire, nɛ Alatala saatɛ xiri lɔxɔɛ, Isirayilakae mini tɛmui Misira. \p \v 11 Na tɛmui sɛrɛxɛdubɛe naxa mini yire sɛniyɛnxi kui. Sɛrɛxɛdubɛ naxee nu na na xundɛ kui, e birin nu bara sɛniyɛn. \v 12 Lewika bɛɛtibae, Asafi, Heman Yedutun, e xa die, nun e ngaxakerenyie, e birin maxirixi dugi fanyi gɛsɛ futi daaxi ra. E nu na sɛrɛxɛbade sogetede biri, maxasee nun kɔrae nu na e yi ra. Sɛrɛxɛdubɛ mixi kɛmɛ mɔxɔɲɛn fan nu na e sɛɛti ma, e sarae fema. \v 13 Sara fee nun bɛɛtibae naxa kafu e boore ma Alatala matɔxɔde e xa sarae, maxasee, nun kɔrae xui ra. E naxa Alatala tantu yi masenyi ra, «Ala xa hinnɛ gbo, a xa fonisireya mu ɲɔnma abadan!» Na tɛmui, nuxui naxa Alatala xa banxi rafe. \v 14 Sɛrɛxɛdubɛe mu nɔ lude naa e xa wali rabade na nuxui xa fe ra. Alatala xa nɔrɛ nu bara a xa banxi rafe. \c 6 \s Sulemani xa masenyi \r (Isirayila Mangɛe I 8:14-21) \p \v 1 Na tɛmui Sulemani naxa a masen, «Alatala, a fala nɛ a a luma nuxui magaaxuxi kui. \v 2 N tan bara lingira ti Ala bɛ, a luma dɛnnaxɛ abadan.» \p \v 3 Mangɛ naxa a ya rafindi, a duba Isirayila ɲama birin bɛ. E birin nu tixi. \v 4 A naxa a masen, «Tantui na Isirayila Marigi Alatala bɛ, naxan wɔyɛn n baba Dawuda bɛ a kɛrɛ ra. A fe naxan birin fala a bɛ, a na birin nakamalixi nɛ. \v 5 ‹Kafi n nan n ma ɲama ramini Misira bɔxi ra, n mu nu taa sugandixi Isirayila bɔnsɔɛe tagi n banxi tima dɛnnaxɛ. N man mu xɛmɛ sugandixi naxan findima n ma Isirayila ɲama xa yarerati ra. \v 6 Kɔnɔ n Darisalamu nan sugandixi, alako n xili xa lu naa. N man Dawuda nan sugandixi alako a xa findi n ma Isirayila ɲama xunyi ra.›» \p \v 7 «N baba Dawuda naxa natɛ tongo a bɔɲɛ kui, fo a xa banxi ti Isirayila Marigi Alatala bɛ. \v 8 Alatala naxa a fala n baba Dawuda bɛ, ‹I to natɛ tongo i bɔɲɛ kui n ma banxi xa fe ra, na bara findi ɲanige fanyi ra. \v 9 Kɔnɔ i tan xa mu na banxi tima. I xa di nan tan na tima. I naxan barixi, na nan n ma banxi tima.› \v 10 Alatala bara a xa masenyi rakamali. N tan bara ti n baba Dawuda ɲɔxɔɛ ra Isirayila mangɛ kibanyi kui, alɔ Alatala a masen ki naxɛ. N man bara banxi ti Isirayila Marigi Alatala bɛ. \v 11 N bara Alatala xa saatɛ kankira dɔxɔ naa, a xa saatɛ walaxɛ na na kui. A na saatɛ xiri a nun Isirayilakae nan tagi.» \p \v 12 Sulemani naxa ti Alatala xa sɛrɛxɛbade ya ra, Isirayila ɲama birin ya xɔri, a fa a bɛlɛxɛ itala. \v 13 Sulemani nu bara tide yailan yɔxui ra tɛtɛ tagi, a kuya nɔngɔn ya suuli, a igbo nɔngɔn ya suuli, a ite nɔngɔn ya saxan. A naxa a xinbi sin naa Isirayila ɲama ya xɔri, a a bɛlɛxɛ itala, a fa a fala, \v 14 «Isirayila Marigi Alatala, i maniyɛ mu na koore nun bɔxi ma. I dugutɛgɛxi i xa saatɛ nun i xa hinnɛ xa fe ra i xa konyie mabiri, naxee ɲɛrɛma i ya tode ra e bɔɲɛ fiixɛ ra. \v 15 Na na a ra, to lɔxɔɛ i bara i xa laayidi rakamali i xa konyi n baba Dawuda bɛ. \v 16 Yakɔsi, Isirayila Marigi Alatala, i laayidi naxan tongoxi i xa konyi n baba Dawuda bɛ, i xa na rakamali. I bara a masen a bɛ, ‹Xa i bɔnsɔɛ fɛntɛn e ɲɛrɛ ki ma alɔ i a rabaxi ki naxɛ, e naxa n ma sɛriyɛ binya, mixi nde luma nɛ e ya ma naxan luma Isirayila kibanyi kui abadan.› \v 17 Yakɔsi, Isirayila Marigi Alatala, i xa i xa masenyi rakamali, i naxan fala i xa konyi Dawuda bɛ.» \p \v 18 «Kɔnɔ Ala tan nɔma sabatide duniɲa bɛndɛ fuɲi fari adamadie tagi? Koore nun a xa gboe xurun i bɛ. N banxi naxan tixi i bɛ a xurun koore bɛ. I luma mɛnni di? \v 19 N Marigi Alatala, i xa i xa konyi xa dubɛ suxu, i xa a xa maxandi tongo, i xa i tuli mati i xa konyi wa xui ra. \v 20 I xa i ɲɛngi sa yi banxi xɔn ma kɔɛ nun yanyi, barima i naxɛ a i i yɛtɛ masenma be nɛ. I xa i xa konyi xa maxandi suxu yi banxi kui. \v 21 I xa i tuli mati i xa konyi nun i xa ɲama wa xui ra, e i maxandima be tɛmui naxɛ. Kelife koore ma i dɔxɔxi dɛnnaxɛ, i xa i tuli mati muxu ra, i man xa diɲɛ.» \p \v 22 «Xa mixi nde sa yunubi raba a boore ra, e fa a fala a bɛ a xa marakali nde raba i xa sɛrɛxɛbade yire yi banxi kui, \v 23 i xa na fe mato kelife koore ma, i xa kiiti sa tinxinyi ra alako yunubitɔɛ nun tinxintɔɛ birin xa e sare sɔtɔ.» \p \v 24 «Xa i xa ɲama Isirayila sa yunubi raba i ra, e yaxuie fa nɔ e ra na xa fe ra, xa e tin e yɛtɛ ragbilende i ma, e i xili matɔxɔ, e i maxandi yi hɔrɔmɔbanxi kui, \v 25 i xa na fe mato kelife koore ma, i xa i xa ɲama Isirayila xa yunubie xafari, i fa e ragbilen bɔxi ma, i dɛnnaxɛ fixi e tan nun e babae ma.» \p \v 26 «Xa koore sa balan, tunɛ yo mu fa, barima e bara yunubi raba i ra, xa e fa i maxandide be, e i xili matɔxɔ, e gbilen e xa yunubi fɔxɔ ra i e rayaagixi naxan ma, \v 27 i xa na fe mato kelife koore ma, i xa i xa konyie, i xa ɲama Isirayila xa yunubie xafari, i xa i xa sɛriyɛ fanyi masen e bɛ alako e xa na raɲɛrɛ ki kolon, i fa tunɛ ragoro i xa bɔxi ma, i naxan findi e gbe ra.» \p \v 28 «Xa kaamɛ sa sin yi bɔxi ma, xa na mu fure, xa na mu baloe kanɛ, xa na mu gere, xa na mu gbaloe gbɛtɛ, \v 29 xa mixi nde sa i maxandi, xa i xa ɲama Isirayila e mawa i bɛ, barima e bara e xa tɔɔrɛ saabui kolon e fa e ya rafindi yi banxi ma e i maxandi, \v 30 i xa na fe mato kelife koore ma i magoroxi dɛnnaxɛ, i xa diɲɛ, i xa mixi birin sare fi a xa wali ra, i tan naxan adama birin bɔɲɛ ma fe kolon. I keren peti nan ibunadama birin sondon ma fe kolon. \v 31 Na kui e fama gaaxude i ya ra, e e ɲɛrɛ i xa kira xɔn e xa simaya birin kui yi bɔxi ma, i naxan fixi muxu babae ma.» \p \v 32 «Xa xɔɲɛ nde sa fa kelife ɲamanɛ gbɛtɛ ma, naxan mu findi i xa ɲama Isirayila mixi nde ra, a fa i xili xungbe nun i sɛnbɛ xa fe ra, a i maxandi yi banxi kui, \v 33 i xa na fe mato kelife koore ma i magoroxi dɛnnaxɛ, i xa a xa maxandi suxu alako si birin xa gaaxu i xili ya ra duniɲa, alɔ i xa ɲama Isirayila. E xa a kolon i tan nan xili maxandima yi banxi kui n naxan tixi.» \p \v 34 «Xa i xa ɲama sa mini a yaxuie gerede alɔ i a fala e bɛ ki naxɛ, xa e i maxandi yi taa mabiri ra i dɛnnaxɛ sugandixi, xa e i maxandi yi banxi mabiri n naxan tixi i xili ra, \v 35 i xa na fe mato, i xa e xa dubɛ suxu, i xa kiiti tinxinxi sa e bɛ.» \p \v 36 «Xa e sa yunubi raba i ra, alɔ adamadi birin darixi naxan na, xa i bɔɲɛ te e ma, i fa e sa e yaxuie sagoe, e findi geelimanie ra yire makuye, xa na mu a ra yire makɔrɛxi, \v 37 xa e sa xaxili sɔtɔ na konyiya kui, e fa i maxandi e xa geeli kui, ‹Muxu bara yunubi raba, muxu bara fe ɲaaxi raba, muxu bara kobi,› \v 38 xa e man e yɛtɛ ragbilen i ma e bɔɲɛ fiixɛ ra, e nii birin na, e fa i maxandi ɲamanɛ ma konyiya kui, e e ya rafindi yi bɔxi mabiri, i naxan fixi e babae ma, a nun yi taa mabiri, i naxan sugandixi, a nun yi banxi mabiri, n naxan tixi i bɛ, \v 39 i xa na fe mato kelife koore ma i magoroxi dɛnnaxɛ, i xa i tuli mati e xa maxandi nun e wa xui ra, i xa kiiti tinxinxi sa e bɛ, i xa diɲɛ i xa ɲama ma naxan yunubi rabaxi i ra. \v 40 Yakɔsi, n Marigi Ala, i xa muxu xa maxandi mato, i xa a ramɛ, muxu naxan nabaxi yi banxi kui.» \p \v 41 «Yakɔsi n Marigi Alatala, keli, i fa i xa malabude, i tan nun i sɛnbɛ xa lu saatɛ kankira fɔxɔ ra, alako kisi xa lu i xa sɛrɛxɛdubɛe bɛ, alako i xa danxaniyatɔɛe xa lu hɛɛri kui, n Marigi Alatala. \v 42 N Marigi Alatala i naxa i xa mixi sugandixi rabɛɲin, i xa ratu i xa konyi Dawuda xa dugutɛgɛɲa ma.» \c 7 \s Ala xa nɔrɛ gorofe a xa hɔrɔmɔbanxi kui \r (Isirayila Mangɛe I 8:62-66) \p \v 1 Sulemani to gɛ salide, tɛ naxa goro keli koore ma, a sɛrɛxɛ gan daaxi nun sɛrɛxɛ gbɛtɛe birin gan. Alatala xa nɔrɛ fan naxa hɔrɔmɔbanxi rafe. \v 2 Sɛrɛxɛdubɛe mu nɔ sode Alatala xa banxi kui, barima Alatala xa nɔrɛ nu bara a xa banxi rafe. \v 3 Isirayilakae birin to tɛ nun Alatala xa nɔrɛ to hɔrɔmɔbanxi kui, e naxa e yatagie rafelen bɔxi ma, e fa Alatala matɔxɔ yi masenyi ra, «Ala fan, a xa fonisireya mu ɲɔnma abadan.» \p \v 4 Mangɛ nun ɲama birin naxa sɛrɛxɛ ba Alatala bɛ. \v 5 Mangɛ Sulemani naxa ninge wulu mɔxɔɲɛn nun firin ba sɛrɛxɛ ra, a nun yɛxɛɛ wulu kɛmɛ mɔxɔɲɛn. Na dangi xanbi, mangɛ nun ɲama naxa Ala xa banxi rabi. \v 6 Sɛrɛxɛdubɛe nun Lewikae naxa ti e tide e boore ya ra. Bɛɛtibasee, mangɛ Dawuda nu bara naxee yailan Alatala matɔxɔfe ra, nu na Lewi bɛɛtibae yi ra. E naxa Alatala matɔxɔ yi masenyi ra, «Ala xa fonisireya mu ɲɔnma abadan.» Sɛrɛxɛdubɛe tan naxa sarae fe, Isirayilakae birin fa keli, e ti. \p \v 7 Sulemani naxa tɛtɛ yire rasɛniyɛn sɛrɛxɛ ra Alatala xa hɔrɔmɔbanxi ya ra. A naxa sɛrɛxɛ gan daaxie gan naa, a nun xanunteya sɛrɛxɛe naxee findi a ture yiree ra, barima yɔxui sɛrɛxɛbade, Sulemani naxan yailanxi, a xurun na sɛrɛxɛe birin bɛ. \v 8 Sulemani nun Isirayilakae birin sali raba nɛ xi solofere bun ma. Ɲama gbegbe fa nɛ kelife Xamata han Misira xure. \v 9 A xi solomasaxan nde, e naxa sali xungbe raba. E nu bara sɛrɛxɛbade rasɛniyɛn xi solofere bun ma. Na dangi xanbi, e man naxa sali xi solofere gbɛtɛ bun ma. \v 10 Kike solofere nde, xi mɔxɔɲɛn nun saxan lɔxɔɛ, Sulemani naxa ɲama ragbilen e xɔnyi. E birin nu bara sɛɛwa e bɔɲɛ kui fe fanyi ra, Alatala naxan nabaxi Dawuda, Sulemani, nun a xa ɲama Isirayila bɛ. \p \v 11 Sulemani to gɛ Alatala xa banxi nun a xa mangɛ banxi wali ra, a to a waxɔnfe birin nakamali na wali firinyi xa fe ra, \v 12 Alatala naxa mini Sulemani ma kɔɛ ra, a a masen a bɛ, «N bara i xa dubɛ suxu. Yi banxi bara findi sɛrɛxɛbade ra. N bara na natɛ tongo. \v 13 N na koore balan tɛmui naxɛ, tunɛ mu fa, xa na mu a ra n na katoe yamari tɛmui naxɛ, e xa sa bɔxi tuxunsan, xa na mu a ra n na fa fure ɲaaxi ra n ma ɲama ma, \v 14 xa n ma ɲama, n xili falaxi naxan xun, naxa e magoro, e n maxandi, e fa gbilen e xa wali kobie fɔxɔ ra, n nan n tuli matima nɛ e ra koore ma, n fa e xa yunubie xafari, n e xa bɔxi rayalan. \v 15 Yakɔsi n nan n yae tima nɛ yi yire ra. N nan n tuli matima nɛ maxandie ra naxee rabama be. \v 16 N bara natɛ tongo n xili xa fala be abadan. N yae nun n bɔɲɛ mu kelima be.» \p \v 17 «I tan fan, xa i ɲɛrɛ n ma kira xɔn ma alɔ i baba Dawuda, i fa n ma yaamarie, n ma sɛriyɛ, nun n ma xaranyi suxu a fanyi ra, \v 18 n i xa mangɛ kibanyi mabanbanma nɛ, alɔ n a rasaataxi i baba Dawuda bɛ ki naxɛ. N a masen nɛ a bɛ, ‹Isirayila mangɛya mu bama i bɔnsɔɛ yi ra.› \v 19 Kɔnɔ xa wo wo kobe so n na, wo fa gbilen n ma sɛriyɛ nun n ma yaamarie fɔxɔ ra, xa wo sa tuubi Ala gbɛtɛe bɛ, \v 20 n wo talama nɛ n ma bɔxi ma, n naxan fixi wo ma, n yi banxi rakasan yɛ i, n naxan findixi n xili falade ra. Na tɛmui sie birin fama nɛ yelede Isirayila xa fe ma, e yo wo ma. \v 21 Mixie nɛ dangima yi banxi itexi ra, e dɛ ixarama nɛ, e a fala, ‹Alatala yi bɔxi nun yi banxi xa fe ralɔɛxi yi mɔɔli ra munfe ra?› \v 22 E e yaabima nɛ, ‹Ala yi birin niyaxi e ra nɛ barima e bara gbilen e babae Marigi Alatala fɔxɔ ra, naxan e ramini Misira bɔxi ra. E bara e tagi ixiri ala gbɛtɛe batufe ra, e tuubi e bɛ. E yi tɔɔrɛ sɔtɔxi na nan ma.›» \c 8 \s Sulemani xa wali gbɛtɛe \r (Isirayila Mangɛe I 9:10-28) \p \v 1 Ɲɛ mɔxɔɲɛn bun ma, Sulemani naxa Alatala xa banxi nun a yɛtɛ banxi ti. \v 2 A naxa taae yailan, Xirami naxee so a yi ra, a fa Isirayilakae rasabati naa. \v 3 Sulemani naxa Xamata Soba gere, a nɔ a ra. \v 4 A naxa Tadimoro ti gbengberenyi ma, a nun taa gbɛtɛe Xamata bɔxi ma mangɛ harige ragatama dɛnnaxɛ. \v 5 A naxa Beti Xoron Fuge nun Beti Xoron Labe ti, a na taae makanta tɛtɛ fanyie nun naadɛ xungbee ra. \v 6 A naxa Baalati ti a nun taa gbɛtɛe mangɛ harige ragatama dɛnnaxɛ, alɔ sɔɔri ragisee nun soee. Sulemani naxa yire gbegbe ti a yɛtɛ bɛ Darisalamu, Liban, nun a xa bɔxi birin a naxan yamarima. \p \v 7 Xitikae, Amorikae, Peresikae, Hiwikae, nun Yebusukae naxee lu Isirayila bɔxi ma, naxee mu findi Isirayilakae ra, \v 8 Isirayilakae mu naxee faxa, Sulemani naxa e findi konyie ra. Han to e na na ki nɛ. \v 9 Sulemani mu tin Isirayilaka yo xa findi konyi ra a xa walie xa fe ra, barima geresoe nun sɔɔri xunyie nan nu lanxi e tan ma, e nu mɛɛnima a xa sɔɔri ragisee nun a xa soee ma. \v 10 Mangɛ Sulemani naxa mixi kɛmɛ firin mixi tongo suuli ti xunyie ra ɲama xun. \v 11 Sulemani naxa Firawuna xa di ginɛ tongo Dawuda xa taa kui, a a ratunu banxi gbɛtɛ kui, a naxan tixi a bɛ. A naxa a fala, «N ma ginɛ mu luma Isirayila mangɛ Dawuda xa banxi kui, Alatala xa saatɛ kankira na dɛnnaxɛ. Naa findixi yire sɛniyɛnxi nan na.» \p \v 12 Sulemani nu sɛrɛxɛ gan daaxie bama Alatala bɛ, a xa sɛrɛxɛbade fari naxan nu tixi hɔrɔmɔbanxi ya ra. \v 13 A sɛrɛxɛe ba nɛ alɔ Annabi Munsa a yamari ki naxɛ lɔxɔ yo lɔxɔ, malabui lɔxɔɛe ra, kike nɛɛnɛ ra, nun sali xungbe saxanyie ra ɲɛ yo ɲɛ. Nee findi Taami Lɛbinitare Sali, Lɔxunyie Sali, nun Bage Ti Sali nan na. \p \v 14 Sulemani naxa a baba Dawuda xa natɛe rakamali sɛrɛxɛdubɛe nun Lewikae xa fe ra. Kankan nu a gbe wali rabama. Lewikae nu Ala matɔxɔma, e man nu fa sɛrɛxɛdubɛe mali. Naadɛ kantɛe fan naxa e gbe wali raba, kankan naxa ti a tide alɔ Ala xa mixi Dawuda a yamari ki naxɛ. \v 15 Sɛrɛxɛdubɛe nun Lewikae mu mangɛ xa yaamari yo matandi, hali a naxan fala naafuli xa fe ra. \v 16 Sulemani xa wali birin kamali na ki nɛ, kelife Alatala xa banxi kɔɔrin lɔxɔɛ ma, a sa dɔxɔ a raɲɔnyi ra. Alatala xa banxi wali birin raba nɛ, a kamali a fanyi ra. \p \v 17 Na to dangi Sulemani naxa siga Esiyon Geberi nun Elata baa dɛ ra Edon bɔxi ma. \v 18 Mangɛ Xirami naxa kunkuie nun e raɲɛrɛma fanyie rasanba Sulemani ma. Nee naxa sa a gbee xun ma Ofiri bɔxi ma, alako e xa xɛɛma kilo wulu fu nun suuli kilo kɛmɛ saxan tongo mangɛ Sulemani bɛ. E nun mangɛ Sulemani xa walikɛe naxa siga na ra Sulemani xɔn ma. \c 9 \s Seeba mangɛ ginɛ sigafe Darisalamu \r (Isirayila Mangɛe I 10:1-13) \p \v 1 Seeba mangɛ ginɛ to Sulemani xili xa gboe mɛ, a naxa siga Darisalamu maxɔrinyi xɔrɔxɔɛe tide a ma, alako a xa a xa lɔnni mato. A xa kuntigie naxa a mati naa, e naxa labundɛ, xɛɛma gbegbe, nun gɛmɛ tofanyie xanin ɲɔxɔmɛe fari sanbasee ra. A naxa maxɔrinyi gbegbe ti Sulemani ma. \v 2 Sulemani naxa a xa maxɔrinyi birin yaabi, na sese mu nu xɔrɔxɔ a bɛ. \p \v 3 Seeba mangɛ ginɛ to gɛ Sulemani xa lɔnni tode, a nun a xa banxi a naxan tixi, \v 4 a xa baloe naxan saxi a xa teebili ma, a xa walikɛe nun e xa dugi tofanyie, a nun a xa sɛrɛxɛe a naxee bama Alatala xa hɔrɔmɔbanxi kui, a dɛ naxa ixara na fe birin ma. A naxa a fala mangɛ bɛ, \v 5 «N fe naxee birin mɛxi n ma bɔxi ma i xa masenyie nun i xa lɔnni xa fe ra, na birin bara findi nɔndi ra. \v 6 Beenun n xa be to n yɛtɛ ra, n mu nu laxi e xa masenyi ra. Kɔnɔ yakɔsi n bara a kolon i xa lɔnni gbo dangife e naxan masenxi n bɛ. E fe naxan birin tagi rabaxi n bɛ i xa fe ra, i xili dangi na birin na. \v 7 Ɲɛlɛxinyi na i xa mixie bɛ, ɲɛlɛxinyi na i xa konyie bɛ, barima e na i sɛɛti ma tɛmui birin i xa lɔnni ramɛfe ra. \v 8 Tantui na i Marigi Alatala bɛ, naxan hinnɛxi i ra, a fa i dɔxɔ a xa mangɛ kibanyi kui, i xa mangɛya raba alɔ a wama a xɔn ma ki naxɛ. I Marigi Ala na raba nɛ barima Isirayila rafan a ma, a man wama Isirayila xa bu tɛmui birin. A i findi nɛ e xa mangɛ ra, alako i xa e yamari tinxinyi nun nɔndi ra.» \v 9 A naxa xɛɛma kilo wulu naani fi mangɛ ma, a nun labundɛ gbegbe nun gɛmɛ tofanyie. Kabi na tɛmui, na labundɛ mɔɔli mu toma Isirayila, Seeba mangɛ ginɛ naxan fixi mangɛ Sulemani ma. \p \v 10 Xirami nun Sulemani xa walikɛ naxee fa xɛɛma ra kelife Ofiri bɔxi ma, nee man naxa fa wuri nun gɛmɛ tofanyie ra a bɛ. \v 11 Mangɛ naxa na wuri rawali Alatala xa hɔrɔmɔbanxi sode dɛe ra, a nun mangɛ xa banxi sode dɛe ra. A man naxa na wuri rawali kɔrae yailanfe ra bɛɛtibae bɛ. Na fe mɔɔli mu nu toxi Yudaya sinden. \v 12 Mangɛ Sulemani naxa Seeba mangɛ ginɛ waxɔnse birin so a yi ra dangife a tan naxan sanbaxi a ra. Na xanbi, a naxa gbilen a xa bɔxi ma, a tan nun a xa konyie. \s Sulemani xa bannaya \r (Isirayila Mangɛe I 10:14-29) \p \v 13 Ɲɛ yo ɲɛ Sulemani nu xɛɛma kilo wulu mɔxɔɲɛn nun firin, kilo kɛmɛ senni tongo naani nun naani sɔtɔma, \v 14 bafe a nu naxan sɔtɔma yulɛe yi duuti ra. A man nu xɛɛma nun gbeti sɔtɔma mangɛe nun gominae ra Arabu bɔxi ma. \v 15 Mangɛ Sulemani naxa wure lefa kɛmɛ firin maso xɛɛma ra, kankan nafalaxi xɛɛma kilo solofere nan na. \v 16 A man naxa wure lefa xunxuri kɛmɛ saxan maso xɛɛma ra, kankan masoxi xɛɛma kilo saxan nan na. A naxa e gbaku banxi kui, naxan xili falama Liban fɔtɔn banxi. \v 17 Mangɛ naxa kibanyi xungbe yailan sili ɲinyi ra, a fa a maso xɛɛma tinse ra. \v 18 Na kibanyi te see findixi xɛɛma nan na, kibanyi nu na yɛtɛ masolixi firin tagi. \v 19 Yɛtɛ fu nun firin fan masolixi nu na te see sɛɛtie ma, senni na yirefanyi ma, sennie na kɔɔla ma. Na kibanyi maniyɛ mu nu na mangataa yo kui sinden. \v 20 Mangɛ Sulemani xa pɔɔti birin nun Liban fɔtɔn banxi xa pileti birin findixi xɛɛma nan na. A mu nu gbeti rawalima fefe ma. \v 21 Kunkuie nu na mangɛ yi ra naxee nu luma siga ra Tarasisi ɲɛ saxan yo ɲɛ saxan xɛɛma, gbeti, sili ɲinyi, kule, nun xɔni tofanyi tongode. Xirami xa walikɛe nu a malima na wali kui. \p \v 22 Mangɛ Sulemani xa bannaya nun a xa lɔnni naxa gbo yɛ dangi bɔxi mangɛ birin na. \v 23 Bɔxi mangɛ birin nu wama Sulemani xa lɔnni ramɛfe Ala naxan fixi a ma. \v 24 Nee birin nu mangɛ sanbama gbeti, xɛɛma, dugie, geresosee, labundɛe, soe, nun sofalee ra ɲɛ yo ɲɛ. \v 25 Soe nun sɔɔri ragise ragatade wulu naani nu na Sulemani yi ra. Sɔɔri soe ragi wulu fu nun firin fan nu na a yi ra taa makantaxie nun Darisalamu kui, mangɛ xɔnyi. \v 26 Mangɛ birin, kelife xure xungbe ma, sa dɔxɔ Filisita bɔxi ra, han a sa dɔxɔ Misira naaninyi ra, e birin nu na a xa yaamari bun ma. \v 27 Mangɛ nan a niya gbeti xa wuya Darisalamu alɔ gɛmɛ xɔri. Sɛdiri wuri fan naxa wuya alɔ sikomoro wuri na Sefela bɔxi ma ki naxɛ. \v 28 Sulemani xa soe nu kelima Misira nɛ nun bɔxi gbɛtɛe ma. \s Sulemani xa faxɛ \r (Isirayila Mangɛe I 11:41-43) \p \v 29 Sulemani xa taruxui dɔnxɔɛ, a fɔlɛ nun a raɲɔnyi, sɛbɛxi Annabi Natan xa taruxui sɛbɛxi kui, a na Annabi Ahiya Siloka xa namiɲɔnmɛ masenyi sɛbɛxi kui, nun Annabi Ido xa laamatunyi masenyi sɛbɛxi kui Nebati xa di Yerobowami xa fe ra. \v 30 Sulemani xa mangɛya naxa bu ɲɛ tongo naani Darisalamu nun Isirayila xun ma. \v 31 Na xanbi, Sulemani naxa laaxira. E naxa a ragata a babae sɛɛti ma a baba Dawuda xa taa kui. A xa di Robowami naxa ti a ɲɔxɔɛ ra. \c 10 \s Isirayila Robowami matandife \r (Isirayila Mangɛe I 12:1-20) \p \v 1 Robowami naxa siga Sikemi, barima Isirayilakae birin nu malanxi naa nɛ, e xa a ti mangɛ ra. \v 2 Nebati xa di Yerobowami to na fe mɛ Misira bɔxi ma, a a gi dɛnnaxɛ Sulemani ma, a naxa gbilen Isirayila. \v 3 A to Isirayila li, mixi ndee naxa a xili. A nun Isirayilakae birin naxa siga Robowami yire, e a fala a bɛ, \v 4 «I baba muxu suxu nɛ alɔ konyie. Yakɔsi tan, xa i nde bama muxu xa kote ra i baba naxan dɔxɔ muxu fari, muxu fama i xa yaamari rabatude.» \v 5 A naxa e yaabi, «Xi saxan na dangi, wo xa fa.» Na kui, ɲama naxa siga. \p \v 6 Mangɛ Robowami naxa marasi maxɔrin forie ma, naxee nu na a baba Sulemani fɛ ma a xa simaya kui. A naxa e maxɔrin, «Wo marasi mundun fima n ma n ɲama yaabima naxan na?» \v 7 E naxa a yaabi, «Xa i fe fanyi rabama ɲama bɛ, xa i tin e waxɔnfe ra, xa i wɔyɛn fanyi fala e bɛ, e luma nɛ i xa yaamari bun ma tɛmui birin.» \p \v 8 Kɔnɔ Robowami mu tin forie xa marasi ra. A naxa a lanfanmae maxɔrin a lanma a xa naxan naba. \v 9 A naxɛ e bɛ, «Wo marasi mundun fima n ma, n ɲama yaabima naxan na, ɲama naxan n mayandixi n xa nde ba e xa kote ra n baba naxan dɔxɔ e fari.» \v 10 A lanfanmae naxa a yaabi, «I xa yi ɲama yaabi yi ki nɛ, naxee i mayandixi i xa nde ba e xa kote ra i baba naxan dɔxɔ e fari. I xa a fala e bɛ, ‹N bɛlɛxɛ sole lanmadi xungbo n baba tagi bɛ. \v 11 Yakɔsi, n baba xa kote xɔrɔxɔ a naxan dɔxɔxi wo ma, n na a xunmasama nɛ. N baba wo bɔnbɔ luxusinyie nan na, kɔnɔ n tan fama wo bɔnbɔde talie nan na.›» \p \v 12 Xi saxan to dangi, Yerobowami nun ɲama naxa siga Robowami yire, naxan nu bara a fala e bɛ, «Xi saxan na dangi, wo xa fa.» \v 13 Mangɛ Robowami naxa e yaabi a xɔrɔxɔɛ ra. A mu forie xa marasi tongo fefe ma. \v 14 A naxa e yaabi a lanfanmae xa marasi ra, «N baba kote xɔrɔxɔɛ naxan dɔxɔ wo xun ma, n na xunmasama nɛ. N baba wo bɔnbɔ luxusinyie nan na, kɔnɔ n tan fama wo bɔnbɔde talie nan na.» \v 15 Na kui, mangɛ mu tin a tuli matide ɲama ra. Marigi Alatala nu bara na ragiri alako a xa a xa masenyi rakamali a naxan fala Nebati xa di Yerobowami bɛ Annabi Ahiya Siloka saabui ra. \p \v 16 Isirayilakae to a kolon mangɛ mu tin a tuli matide e ra, e naxa a yaabi, \q «Muxu gbe se mundun na Dawuda yi? \q Kɛ mu na muxu bɛ Yisayi xa die tagi. \q Isirayila xa gbilen e xɔnyi. \q Yakɔsi Dawuda, i xa mɛɛni i xa banxi ma i yɛtɛ ra.» \p \v 17 Isirayila birin naxa gbilen e xɔnyi. Isirayilaka naxee nu sabatixi Yudaya taae kui, e naxa lu Robowami xa yaamari bun ma. \v 18 Na dangi xanbi, mangɛ Robowami naxa Hadorami xɛɛ, naxan ɲɛngi nu saxi wali xɔrɔxɔɛ rabafe xɔn ma, kɔnɔ Isirayilakae naxa a magɔnɔ han a faxa. Na kui, mangɛ Robowami naxa a gi keren na sigafe ra Darisalamu a xa sɔɔri ragise kui. \v 19 Isirayila Dawuda bɔnsɔɛ matandi na ki nɛ. Han to e mu lanxi. \c 11 \s Robowami xa mangɛya \r (Isirayila Mangɛe I 12:21-24) \p \v 1 Robowami to so Darisalamu, a naxa Yuda nun Bunyamin bɔnsɔɛ sɔɔrie malan, geresoe fanyi wulu kɛmɛ tongo solomasaxan, alako e xa Isirayila gere, Isirayila xa gbilen Robowami xa mangɛya bun ma. \v 2 Kɔnɔ Alatala naxa a masen a xa mixi Semaya bɛ, \v 3 «A fala Sulemani xa di Robowami bɛ, Yudaya mangɛ, a nun Isirayilakae birin naxee na Yudaya nun Bunyamin bɔxi ma, \v 4 ‹Alatala xa masenyi nan yi ki: Wo naxa te de, sigafe ra wo ngaxakerenyie gerede. Wo birin xa gbilen wo xɔnyi, barima n tan nan yi fe ragirixi.›» E naxa Alatala xa wɔyɛnyi rabatu, e gbilen, e mu siga Yerobowami gerede sɔnɔn. \p \v 5 Robowami naxa sabati Darisalamu, a taa makantaxie ti Yudaya, \v 6 alɔ Bɛtɛlɛɛmu, Etami, Tekowa, \v 7 Beti Suru, Soko, Adulama, \v 8 Gati, Maresa, Sifi, \v 9 Adorayimi, Lakisi, Aseka, \v 10 Soraha, Ayalon, nun Hebiron. Robowami yi taa makantaxie ti Yudaya nun Bunyamin bɔxi nan ma. \v 11 A nee yailan a fanyi ra gere ki ma. A sɔɔri xunyie lu naa, a baloe, ture, nun wɛni so e yi ra. \v 12 Wure lefa nun tanbɛe nu na e yi ra, e sɛnbɛ nu gbo. Yuda nun Bunyamin bɔnsɔɛe lu nɛ a xa yaamari bun ma na ki nɛ. \p \v 13 Sɛrɛxɛdubɛe nun Lewikae naxa keli e xɔnyi Isirayila bɔxi birin ma, e xa fa Yudaya, e kafu Robowami ma. \v 14 Lewikae nu bara mɛɛ e xa banxie nun e harige ra sigafe ra Yudaya nun Darisalamu, barima Yerobowami nun a xa die mu tin e xa sɛrɛxɛdubɛ wali raba Alatala bɛ. \v 15 Yerobowami nu bara sɛrɛxɛdubɛe ti kuye batudee ra geyae fari, yɛxɛɛ kontonyi nun ninge masolixie tixi dɛnnaxɛ kuye ra. \v 16 Isirayilaka naxee nu wama e Marigi Alatala batufe, kelife bɔnsɔɛ birin, nee naxa bira Lewikae fɔxɔ ra sigafe ra Darisalamu, alako e xa sɛrɛxɛ ba e babae Marigi Alatala bɛ. \v 17 Na kui e naxa Sulemani xa di Robowami xa mangɛya mabanban Yudaya ɲɛ saxan bun ma. Na waxati kui, e naxa ɲɛrɛ Dawuda nun Sulemani xa kira xɔn ma. \p \v 18 Robowami naxa Yerimoti xa di ginɛ Mahalata dɔxɔ. Na ginɛ findi Dawuda xa di xɛmɛ Yerimoti, nun a xa ginɛ Abixayili, xa di ginɛ nan na. Abixayili findi Yisayi xa di xɛmɛ Eliyabi xa di ginɛ nan na. \v 19 Mahalata naxa die bari a bɛ: Yeyusu, Sɛmaraya, nun Sahami. \v 20 Robowami naxa Abisalomi xa di ginɛ Maaka fan dɔxɔ. Maaka naxa Abiya, Atayi, Sisa, nun Selomiti bari a bɛ. \v 21 Abisalomi xa di ginɛ Maaka nu rafan Robowami ma, dangife a xa ginɛe nun a xa konyi ginɛe birin na. Ginɛ fu nun solomasaxan nun konyi ginɛe tongo senni nu na a yi ra. A naxa di xɛmɛ mɔxɔɲɛn nun solomasaxan nun di ginɛ tongo senni sɔtɔ na ginɛe ra. \p \v 22 Robowami naxa Maaka xa di Abiya findi a xa di fisamante ra. A nu wama na nan xa findi mangɛ ra. \v 23 A naxa xaxilimaya raba, a a xa di booree birin nasabati Yudaya nun Bunyamin taa makantaxie kui, a fa baloe nun ginɛ gbegbe fen e bɛ. \c 12 \s Robowami xa mangɛya kanafe \r (Isirayila Mangɛe I 14:25-28) \p \v 1 Robowami xa mangɛya to mabanban, a tan nun Isirayilakae birin naxa Alatala xa sɛriyɛ rabolo. \v 2 Na bara a niya Misira mangɛ Sisaki xa Darisalamu gere Robowami xa mangɛya ɲɛ suuli nde ra. \v 3 Sɔɔri ragise wulu keren kɛmɛ firin nun soe ragi wulu tongo senni nan nu na a yi ra. A naxa keli Misira bɔxi ma e nun ɲama gbegbe ra, naxee findixi Libiyakae, Sukikae, nun Etiyopikae ra. \v 4 A naxa nɔ Yudaya taa makantaxie ra, a so Darisalamu. \p \v 5 Na tɛmui, Annabi Semaya naxa siga Robowami yire. Yudaya yareratie fan nu na naa, barima e fa Darisalamu Sisaki xa fe nan na. A naxa a fala e bɛ, «Alatala xa masenyi nan ya: ‹Wo bara n nabɛɲin, n fan wo rabɛɲinma Sisaki sagoe.›» \v 6 Isirayila mangɛ nun yareratie naxa e magoro Alatala bɛ, e fa a fala, «Alatala tinxin.» \v 7 Alatala to a to e bara e magoro a bɛ, a naxa a masen Semaya bɛ, «E to bara e yɛtɛ magoro n bɛ, n mu fama e halakide. A gbe mu luxi n xa e rakisi. N ma xɔnɛ mu fama lude Darisalamu ma Sisaki saabui ra. \v 8 Kɔnɔ e xa lu Sisaki xa nɔɛ bun ma sinden, han e xa a kolon, si gbɛtɛe xa mangɛya rabatufe nun Ala xa mangɛya rabatufe, naxan fan.» \p \v 9 Misira mangɛ Sisaki naxa te Darisalamu gerede. A naxa naafuli birin tongo naxan nu na Alatala xa banxi nun mangɛ xa banxi kui. A naxa wure lefae fan tongo, Sulemani nu bara naxee maso xɛɛma ra. \v 10 Mangɛ Robowami naxa e ɲɔxɔɛ yailan yɔxui ra, a e taxu sɔɔri mangɛe ra naxee mangɛ xa banxi naadɛe makantama. \v 11 Mangɛ nu sigama Ala xa banxi kui tɛmui naxɛ, sɔɔrie nu na wure lefae xaninma a mati ra. E na gɛ na ra, e man nu fa e ragbilen sɔɔri banxi kui. \v 12 Robowami to bara a magoro Alatala bɛ, a mu gbaloe sɔtɔ Alatala xa xɔnɛ saabui ra. Na waxati Ala yaragaaxui fanyi nde nu na Yudaya. \p \v 13 Mangɛ Robowami mangɛya sɔtɔxi tɛmui naxɛ, a nu bara ɲɛ tongo naani nun keren sɔtɔ simaya ra. A naxa Isirayila yaamari ɲɛ fu nun solofere Darisalamu kui, Alatala taa naxan sugandi Isirayila bɔnsɔɛ birin ya ma, alako a xili xa matɔxɔ naa. Robowami nga Amonika nan nu a ra, a xili nɛ Naama. \v 14 Robowami fe ɲaaxi raba nɛ, barima a mu Alatala fen a bɔɲɛ birin na. \v 15 Robowami xa taruxui, a fɔlɛ nun a raɲɔnyi birin sɛbɛxi Annabi Semaya xa taruxui kui, a nun Annabi Ido xa laamatunyi masenyi sɛbɛxi kui, alako mixi xa a kolon. \v 16 Robowami to laaxira, e naxa a ragata a babae sɛɛti ma Dawuda xa taa kui. A xa di Abiya naxa ti a ɲɔxɔɛ ra. \c 13 \s Abiya xa mangɛya \r (Isirayila Mangɛe I 15:1-8) \p \v 1 Yerobowami xa mangɛya ɲɛ fu nun solomasaxan nde ra, Abiya naxa ti mangɛ ra Yudaya. \v 2 A xa mangɛya bu nɛ ɲɛ saxan Darisalamu. A nga nu xili nɛ Mikayahu, Uriyeli Gibeyaka xa di ginɛ. Gere naxa sin Abiya nun Yerobowami tagi. \v 3 Abiya naxa gere rakeli, a tan nun sɔɔri fanyi xɛmɛ wulu kɛmɛ naani, kɔnɔ Yerobowami naxa sɔɔri fanyi xɛmɛ wulu kɛmɛ solomasaxan ti a ya ra. \p \v 4 Abiya naxa te Sɛmarayima geya fari, Efirami geyae ma, a fa a fala, «Yerobowami nun Isirayilakae, wo wo tuli mati n na. \v 5 Wo mu a kolon Isirayila Marigi Alatala bara Isirayila mangɛya fi Dawuda nun a xa die ma abadan? Na saatɛ mu nɔma kanade. \v 6 Kɔnɔ Yerobowami, naxan findixi Dawuda xa di Sulemani xa walikɛ Nebati xa di ra naxa keli, a a marigi matandi. \v 7 Mixi rabɛɲinxi ndee naxa a rabilin, e nɔɛ dɛrɛn Robowami ma, Sulemani xa di naxan mu nu gɛxi mɔde, naxan xa maɲɔxunyi xɔn mu nu kuyaxi. Na kui Robowami mu nɔ e ra.» \p \v 8 «Yakɔsi, wo tixi a xa mangɛya nan kanke, Alatala naxan taxuxi Dawuda bɔnsɔɛ ra. Sɔɔri gbegbe na wo yi ra. Ninge masolixie fan na wo yi ra, Yerobowami naxee yailanxi wo bɛ xɛɛma ra. E bara findi wo xa alae ra. \v 9 Na kui wo bara Haruna xa die rabolo, Alatala naxee tixi sɛrɛxɛdubɛe ra. Wo bara wo yɛtɛ findi sɛrɛxɛdubɛe ra, alɔ si gbɛtɛe a rabama ki naxɛ. Mixi yo naxan fama tuura lanma nun yɛxɛɛ kontonyi solofere ra, alako a xa na wali raba, wo na tima sɛrɛxɛdubɛ ra ala nde bɛ naxan mu findixi Ala ra.» \p \v 10 «Alatala nan na muxu tan Marigi Ala ra. Muxu mu a raboloxi, muxu man bara tin Haruna xa die xa findi Alatala xa sɛrɛxɛdubɛe ra, Lewikae fan xa e xa wali raba. \v 11 Gɛɛsɛgɛ yo gɛɛsɛgɛ, nunmare yo nunmare, muxu sɛrɛxɛ gan daaxie bama Alatala bɛ, muxu surayi ganma sɛrɛxɛ ra, muxu taami sɛrɛxɛ sama Ala xa teebili sɛniyɛnxi fari, muxu lanpui xɛɛma daaxi radɛxɛma nunmare yo nunmare, barima muxu tan birama muxu Marigi Alatala xa sɛriyɛ nan fɔxɔ ra. Kɔnɔ wo tan, wo bara a rabolo. \v 12 Ala nun a xa sɛrɛxɛdubɛe nan na muxu xunyie ra. Sarae na muxu yi ra naxee nɔma xui xungbe raminide alako gere xa ramaxa wo xili ma. Isirayila xa die, wo naxa wo babae Marigi Alatala gere. Wo mu xunnakeli sɔtɔma na kui.» \p \v 13 Yerobowami xa sɔɔrie naxa Yudayakae bilin. Ndee nu na e ya ra, ndee nu na e xanbi ra. \v 14 Yudayakae to a to gere na e ya ra, a man na e xanbi ra, e naxa Alatala xili e xui itexi ra, sɛrɛxɛdubɛe fa sarae fe. \v 15 Yudayakae to e xui ite, Alatala naxa Yerobowami nun Isirayilakae bɔnbɔ Abiya nun Yudayakae ya xɔri. \v 16 Isirayilakae naxa e gi Yudayakae ma, Ala naxa e sa Yudaya sagoe. \v 17 Abiya nun a xa ɲama naxa Isirayila xa sɔɔri fanyi wulu kɛmɛ suuli faxa na gere kui. \v 18 Na findi nɛ yaagi ra Isirayilakae bɛ. Yudayakae tan xun nakeli nɛ, barima e babae Marigi Alatala nu bara e mali. \p \v 19 Abiya naxa bira Yerobowami fɔxɔ ra, a fa taae rasuxu a yi ra, alɔ Beteli, Yesana, Eferon, nun e rabilinyie. \v 20 Yerobowami mu sɛnbɛ sɔtɔ Abiya xa waxati. Alatala nan a bɔnbɔ, a naxa faxa. \v 21 Kɔnɔ Abiya xa mangɛya mabanban nɛ a fanyi ra. Ginɛ fu nun naani nu na a yi ra. E di xɛmɛ mɔxɔɲɛn nun firin bari, nun di ginɛ fu nun senni. \p \v 22 Abiya xa taruxui gbɛtɛe, a naxan nabaxi nun a naxan falaxi, a sɛbɛxi Annabi Ido xa taruxui sɛbɛxi kui. \c 14 \p \v 1 Abiya to laaxira, e naxa a ragata a babae sɛɛti ma Dawuda xa taa kui. A xa di Asa naxa ti a ɲɔxɔɛ ra. \s Asa xa mangɛya \p \v 2 Asa naxa fe fanyi raba tinxinyi kui a Marigi Alatala ya xɔri. \v 3 A naxa sɛrɛxɛbadee kana yire itexie kuye nu batuma dɛnnaxɛ. A man naxa kuye gɛmɛe nun Aseri wuri masolixie kana. \v 4 A naxa a fala Yuda bɔnsɔɛ bɛ a e xa e babae Marigi Alatala fen, e xa a xa sɛriyɛ nun a xa yaamarie rabatu. \v 5 Asa naxa kuye batude birin kana Yudaya bɔxi ma, a nun sɛrɛxɛbadee surayi nu ganma dɛnnaxɛ kuyee bɛ. A xa mangɛya lu nɛ bɔɲɛsa kui a xa waxati. \v 6 A naxa taa makantaxie ti Yudaya, bɔɲɛsa nu na bɔxi birin ma. Gere yo mu nu na naa na ɲɛe bun ma Alatala saabui ra. \v 7 Asa naxa a fala Yudayakae bɛ, «Won xa yi taae yailan alako e xa sɛnbɛ sɔtɔ. Won xa tɛtɛe nun wure naadɛ ti. Han ya yi bɔxi findixi won gbe nan na, barima won bara won Marigi Alatala fen. Na bara a niya won xa lu bɔɲɛsa kui yi waxati.» Na kui e naxa bɔnbɔ wali ra, na birin naxa sɔɔnɛya. \p \v 8 Yudaya sɔɔri xɛmɛ wulu kɛmɛ saxan nu na Asa yi ra. Wure lefa xungbee nun tanbɛe nu na e yi ra. Bunyamin sɔɔri xɛmɛ wulu kɛmɛ firin tongo solomasaxan fan nu na. Wure lefa lanmadie nun xalie nu na e yi ra. E birin findi gereso ɲalamae ra. \p \v 9 Sera Kusika naxa mini e gerede sɔɔri gali ra. Sɔɔri ragise kɛmɛ saxan nu na e yi ra. E naxa siga han Maresa. \v 10 Asa fan naxa siga naa e gerede. E birin naxa ti gere ki ma Sɛfata gulunba Maresa mabiri. \v 11 Asa naxa a Marigi Alatala maxandi, «Alatala, i maniyɛ mu na naxan nɔma sɛnbɛtare malide sɛnbɛmae ya i. Muxu Marigi Alatala, i xa muxu mali. Muxu bara muxu xaxili ti i ra yi gere xungbe xa fe ra. Alatala i tan nan na muxu Marigi Ala ra. I naxa tin mixi yo xa nɔ i ra.» \p \v 12 Alatala naxa Kusikae bɔnbɔ Asa nun Yudayakae ya xɔri, e naxa e gi. \v 13 Asa nun a xa sɔɔri gali naxa bira e fɔxɔ ra han Gerara. Kusika gbegbe naxa faxa. E mu nɔ e yɛtɛ sɔtɔde sɔnɔn, barima Alatala nun a xa sɛnbɛmae nu bara gɛ e xun nakanade. Yudayakae naxa harige gbegbe xanin. \v 14 E naxa taae birin kana Gerara rabilinyie, barima mɛnnikae mu suusa Alatala ya ra. E naxa harige gbegbe ba e yi ra barima bannaya nu na mɛnni ki fanyi ra. \v 15 E naxa xuruse kanyie fan suxu, e xurusee nun ɲɔxɔmɛe ba e yi ra, e gbilen Darisalamu. \c 15 \s Asa kuyee kanafe \p \v 1 Ala Xaxili to goro Odedi xa di Asaraya ma, \v 2 a naxa siga Asa yire, a a masen a bɛ, «Asa, Yudayakae, nun Bunyaminkae, wo wo tuli mati n na. Xa wo bira Alatala fɔxɔ ra, a fan na wo fɔxɔ ra. Xa wo a fen, wo a toma nɛ. Kɔnɔ xa wo a rabolo, a fan wo raboloma nɛ. \v 3 Ɲɛ wuyaxi Isirayila mu Ala ɲiɲɛ fen. Sɛrɛxɛdubɛ mu nu na naxan e xaranma. Sɛriyɛ mu nu na bɔxi ma. \v 4 Kɔnɔ e xa tɔɔrɛ kui, e naxa gbilen Isirayila Marigi Alatala ma. E to a fen, a naxa tin e xa a to. \v 5 Na waxati mixi mu nu ɲɛrɛma bɔɲɛsa kui, barima fe xɔrɔxɔɛ nu na bɔxi birin ma. \v 6 Sie nu e boore gerema, taae nu e boore gerema. Ala nan na tɔɔrɛ mɔɔli birin niyaxi e ra. \v 7 Kɔnɔ wo tan, wo wo sɛnbɛ so, wo wo tunnabɛxi, barima wo xa wali sare fama nɛ ragbilende wo ma.» \p \v 8 Mangɛ Asa to Annabi Odedi xa namiɲɔnmɛ masenyi mɛ, a naxa limaniya, a fa kuye birin kana Yudaya nun Bunyamin bɔxi ma, a nun a taa naxee masɔtɔ Efirami geya yire. A man naxa Alatala xa sɛrɛxɛbade yailan, naxan nu na hɔrɔmɔbanxi ya ra. \v 9 A naxa Yudayakae nun Bunyaminkae birin malan, a nun xɔɲɛ naxee kelixi Efirami, Manasi, nun Simeyɔn bɔnsɔɛe xa bɔxie ma. Kabi e naxa a to Marigi Alatala nu na nee sɛɛti ma, xɔɲɛ gbegbe naxa kafu e ma kelife Isirayila bɔxi ma. \v 10 Na malanyi raba Darisalamu nɛ kike saxan nde Asa xa mangɛya ɲɛ fu nun suuli nde ra. \v 11 Na lɔxɔɛ e naxa xuruse xungbe kɛmɛ solofere nun xuruse lanma wulu solofere ba sɛrɛxɛ ra Alatala bɛ. E nee sɔtɔ na gere nan kui. \v 12 E naxa natɛ tongo e xa e babae Marigi Alatala fen e bɔɲɛ nun e nii birin na. \v 13 Mixi yo tondi Isirayila Marigi Alatala fende, na kanyi lan nɛ a xa faxa, dimɛdi yo, fori yo, xɛmɛ yo, xa na mu ginɛ. \v 14 E naxa e rakali Alatala ra e xui itexi ra, e fa sarae nun feri fe. \v 15 Yudayakae birin naxa sɛɛwa yi marakali ra, barima e a rabaxi e bɔɲɛ birin nan na. E nu bara Alatala fen sɔɔbɛ ra, a tan nan bara tin e xa a to. Alatala naxa bɔɲɛsa lu e xa bɔxi birin ma. \p \v 16 Mangɛ Asa man naxa a mama Maaka tide magoro, barima a nu bara Asera kuye yailan. Asa naxa a xa kuye yensen, a fa a gan Sediron gulunba kui. \v 17 Kɔnɔ hali Asa to nu bara a yɛtɛ fi Alatala ma a xa simaya birin kui, a mu gɛ kuye batudee birin kanade Isirayila geyae fari. \v 18 A naxa gbeti, xɛɛma, nun se gbɛtɛe raso Ala xa banxi kui, a tan nun a baba naxee fixi Ala ma. \v 19 Gere yo mu lu Isirayila bɔxi ma, han Asa xa mangɛya ɲɛ tongo saxan nun suuli nde. \c 16 \s Asa xa mangɛya raɲɔnyi \r (Isirayila Mangɛe I 15:16-22) \p \v 1 Asa xa mangɛya ɲɛ tongo saxan nun senni nde, Isirayila mangɛ Baasa naxa te Yudaya gerede. A naxa Rama yailan, alako Yudaya mangɛ Asa nun a xa mixie naxa fɛɛrɛ sɔtɔ sofe ra mɛnni e xa e keri. \v 2 Asa naxa gbeti nun xɛɛma tongo Alatala xa banxi nun mangɛ xa banxi kui, a fa xɛɛrae xɛɛ Siriya mangɛ Ben Hadada yire Damasi yi masenyi ra, \v 3 «Won xa saatɛ xiri won tagi alɔ n baba nun i baba a raba ki naxɛ. Sanba se nan ya, xɛɛma nun gbeti, saatɛ kana naxan ma i nun Baasa tagi, alako a xa makuya n na.» \p \v 4 Ben Hadada naxa tin mangɛ Asa xa masenyi ra. A naxa a xa sɔɔri xunyie xɛɛ Isirayila taae suxude. E naxa Iyono, Dana, nun Abeli Mayimi suxu, a nun taa gbɛtɛe baloe nu ragatama dɛnnaxɛ Nafatali bɔxi ma. \v 5 Baasa to na fe mɛ, a naxa Rama taa tife wali iti. \v 6 Na wali to iti, mangɛ Asa naxa fa Yudayakae ra, e fa gɛmɛe nun wurie xanin, Baasa nu naxee rawalima Rama. E naxa na birin nawali Geba nun Misipa tife ra. \p \v 7 Na tɛmui Annabi Xanani naxa siga Yudaya mangɛ Asa xɔn, a a fala a bɛ, «I to i xaxili ti Siriya mangɛ ra i Marigi Alatala ɲɔxɔɛ ra, Siriya xa sɔɔrie bara gɛ e yɛtɛ sɔtɔde i ya ra. \v 8 Kusikae nun Libiyakae xa sɔɔri gali gbo, sɔɔri ragise nun soe na e yi ra. Kɔnɔ Alatala mu e sa i sago xɛ i i xaxili ti a ra tɛmui naxɛ? \v 9 Alatala adamadi birin matoma nɛ alako a xa a kolon naxee e bɔɲɛ fixi a ma. I bara lu alɔ xaxilitare yi fe kui. Yakɔsi gere luma nɛ i xa bɔxi ma tɛmui birin.» \v 10 Asa naxa xɔnɔ na namiɲɔnmɛ ma, a fa a raso geeli kui, a nun mixi gbɛtɛ naxee mu rafanxi a ma. \p \v 11 Asa xa taruxui, a fɔlɛ nun a raɲɔnyi, a sɛbɛxi Yudaya nun Isirayila mangɛe xa taruxui kui. \v 12 A xa mangɛya ɲɛ tongo saxan nun solomanaani nde, fure ɲaaxi naxa Asa suxu a sanyie ma. Na kui a mu Alatala fen, a seribae gbansan nan fen na fure xa fe ra. \v 13 A xa mangɛya ɲɛ tongo naani nun keren nde, Asa naxa laaxiraya. \v 14 E naxa a ragata a xa gaburi gexi kui Dawuda xa taa. E naxa a bɛlɛ sade nde ma, labundɛ fanyi nu saxi dɛnnaxɛ ma. Surayi gbegbe fan naxa gan a fure bɛ. \c 17 \s Yehosafati xa mangɛya \p \v 1 Asa xa di Yehosafati naxa ti mangɛ ra a baba ɲɔxɔɛ ra. A naxa a sɛnbɛ so Isirayila xili ma. \v 2 A naxa sɔɔrie lu Yudaya taa makantaxie birin kui. A man naxa e lu taae kui, a baba nu bara naxee sɔtɔ Yudaya nun Efirami bɔxi ma. \v 3 Alatala naxa Yehosafati mali, barima a nu ɲɛrɛma a baba Dawuda xa kira singe nan xɔn, a mu Bali kuye batu. \v 4 A nu a baba Marigi Ala nan batuma, a bira a xa yaamarie fɔxɔ ra, Isirayila mu nu tinma naxee ra. \v 5 Alatala naxa Yehosafati xa mangɛya mabanban, Yudayakae birin nu fama buɲae ra a xɔn. A xa naafuli nun a xili fanyi naxa gbo. \v 6 A bɔɲɛ naxa bira Alatala fɔxɔ ra. A naxa kuye batudee kana Yudaya geyae fari, a man naxa Aseri kuye wuri daaxie kana na. \p \v 7 A xa mangɛya ɲɛ saxan nde, a naxa a xa kuntigie Ben Xayili, Abadiyasi, Sakari, Netaneeli, nun Mike xɛɛ mixie xarande Yudaya taae kui. \v 8 Lewikae xilie nan ya, naxee siga e matide: Semaya, Netaniya, Sebadaya, Asahɛli, Semiramoti, Yonatan, Adoniya, Tobiya, Tobo Adoniya. Sɛrɛxɛdubɛe xilie nan ya, naxee siga e matide: Elisama nun Yehorami. \v 9 E naxa Alatala xa kitaabui xanin e xɔn ma, e xa Tawureta Munsa xaran mixie bɛ Yudaya taa birin kui. \p \v 10 Alatala xa yaragaaxui naxa lu si gbɛtɛe yi ra Yudaya rabilinyi, e mu Yehosafati gere sɔnɔn. \v 11 Filisitakae naxa fa buɲae nun duuti ra Yehosafati xɔn. Arabue fan naxa fa yɛxɛɛ kontonyi wulu solofere kɛmɛ solofere ra, a nun sikɔtɛ wulu solofere kɛmɛ solofere. \v 12 Yehosafati xa fe nu tema a fanyi ra. A naxa yire makantaxie ti Yudaya, a nun taa gbɛtɛe baloe ragatama dɛnnaxɛ. \v 13 Baloe gbegbe nu na a yi ra Yudaya taae kui. A xa sɔɔrie fan nu wuya Darisalamu. \p \v 14 Na sɔɔrie xasabi nan ya e denbaya ki ma: fatanfe Yuda bɔnsɔɛ ra, sɔɔri wulu wulu mangɛ Adina, a nun a xa sɔɔri ɲalama mixi wulu kɛmɛ saxan. \v 15 Mangɛ Yehoxanan nu na a sɛɛti ma, a nun xɛmɛ wulu kɛmɛ firin xɛmɛ wulu tongo solomasaxan. \v 16 Sikiri xa di Amasiya fan nu na a sɛɛti ma, a nun a xa sɔɔri ɲalama wulu kɛmɛ firin. Amasiya nu bara a yɛtɛ fi Alatala ma. \v 17 Fatanfe Bunyamin bɔnsɔɛ ra, sɔɔri ɲalama Eliyada, a nun a xa sɔɔri wulu kɛmɛ firin nu na. Xalie nun wure lefae nu na e yi ra. \v 18 Yehosabadi nu na a sɛɛti ma, a nun a xa sɔɔri wulu kɛmɛ wulu tongo solomasaxan. Geresose fan nu na e yi ra. \v 19 Sɔɔrie nan na ki naxee nu na mangɛ bun ma, bafe naxee nu na Yudaya taa makantaxie kui. \c 18 \s Yehosafati nun Axabi \r (Isirayila Mangɛe I 22:1-28) \p \v 1 Yehosafati naxa bannaya nun binyɛ gbegbe sɔtɔ. A naxa saatɛ xiri e nun Isirayila mangɛ Axabi tagi futi nde saabui ra. \v 2 Ɲɛ ndee to dangi, a naxa siga Axabi yire Samari. Axabi naxa xuruse lanmae nun a xungbe gbegbe ba sɛrɛxɛ ra a bɛ nun a xa mixie bɛ. A naxa a maxandi a xa bira a fɔxɔ ra sigafe ra Ramoti gerede Galadi bɔxi ma. \v 3 Isirayila mangɛ Axabi naxa a fala Yudaya mangɛ Yehosafati bɛ, «Won birin na a ra sigafe ra Ramoti Galadi bɔxi ma?» Yehosafati naxa a yaabi, «Iyo, i tan yo n tan yo, won birin keren. Won ma ɲamae fan birin keren. Won birin nan sigama gere sode.» \p \v 4 Yehosafati naxa a fala Isirayila mangɛ bɛ, «Yakɔsi n bara i maxandi, won xa Alatala sagoe fen yi fe kui.» \v 5 Isirayila mangɛ naxa namiɲɔnmɛ kɛmɛ naani malan, a e maxɔrin, «A a lanma ka a mu lanma won xa siga Ramoti gerede Galadi bɔxi ma?» E naxa a yaabi, «Wo te, Ala fama e sade i sagoe mangɛ.» \v 6 Kɔnɔ Yehosafati naxa mangɛ maxɔrin, «Alatala xa namiɲɔnmɛ nde mu na be, won nɔma naxan maxɔrinde?» \v 7 Isirayila mangɛ naxa Yehosafati yaabi, «Xɛmɛ keren peti nan be, won nɔma Alatala maxɔrinde naxan saabui ra, kɔnɔ a mu rafan n ma, barima a gbaloe fe nan gbansan falama n ma fe ra. A mu xun nakeli fe yo falama n bɛ. A xili Mike. Yimila xa di na a ra.» Yehosafati naxa a fala, «A mu lanma mangɛ xa yi wɔyɛn mɔɔli fala.» \v 8 Na kui, Isirayila mangɛ naxa a xa batula keren xili, a a fala a bɛ, «Fa Yimila xa di Mike ra n bɛ keren na.» \p \v 9 Isirayila mangɛ nun Yudaya mangɛ Yehosafati nu dɔxɔxi e xa kibanyie kui, mangɛ donmae ragoroxi e ma. E nu na lonyi ma, Samari taa sode dɛ ra. Namiɲɔnmɛe nu na e xa masenyie tife e bɛ. \v 10 Kenaana xa di sedekiya nu bara feri wure daaxie yailan, a fa a fala mangɛe bɛ, «Alatala xa masenyi nan ya: Wo Siriyakae bɔnbɔma yi ferie nan na han e sɔntɔ.» \v 11 Namiɲɔnmɛ birin nu na masenyi mɔɔli nan falama e bɛ. E naxa a fala, «Wo te Ramoti Galadi bɔxi ma. Wo xun nakeli nan sɔtɔma, Alatala fama e sade mangɛ sagoe.» \p \v 12 Xɛɛra naxan siga Mike xilide, na naxa a fala a bɛ, «I bara a to, namiɲɔnmɛ birin bara lan e xa fe fanyi fala mangɛ bɛ. I fan xa kata, wo xui xa lu keren, i xa fe fanyi fala a bɛ.» \v 13 Mike naxa a fala, «Alatala ɲiɲɛ na a ra. N Marigi Alatala na naxan yo masen, n na nan falama.» \v 14 A to mangɛ yire li, mangɛ naxa a fala a bɛ, «Mike, a lanma ka a mu lanma muxu xa siga gere sode Ramoti Galadi bɔxi ma?» Mike naxa a yaabi, «Wo te, wo xun nakeli nan sɔtɔma. Alatala fama e sade wo sagoe.» \v 15 Kɔnɔ mangɛ naxa gbilen a fala ra a bɛ, «N ɲan bara a fala i bɛ sanya wuyaxi, i xa i kali nɔndi yati nan falafe ra n bɛ Alatala xili ra.» \v 16 Mike naxa a yaabi, \q «N bara Isirayila birin to \q yensenxi geyae fari, \q alɔ xuruse rabɛɲinxie. \q Alatala xa masenyi nan ya: \q Marigi mu na yi ɲama bɛ. \q Kankan xa gbilen a xɔnyi bɔɲɛsa kui.» \p \v 17 Isirayila mangɛ naxa a fala Yehosafati bɛ, «N mu a fala xɛ i bɛ, a mu nɔma fe fanyi masende n ma fe ra, fo a ɲaaxi tun?» \v 18 Na tɛmui Mike naxa a fala, «Yakɔsi, wo wo tuli mati Alatala xa masenyi ra. N bara Alatala to a xa kibanyi kui, a xa malekɛ gali nu tixi a yirefanyi nun a kɔɔla ma. \v 19 Alatala naxa a fala, ‹Nde wama sigafe xaxili kobi rasode Isirayila mangɛ Axabi xunyi, a xa sa Ramoti gere Galadi bɔxi ma alako a xa faxa?› Nde naxa a yaabi xaxili nde ra, nde fan naxa a yaabi xaxili gbɛtɛ ra. \v 20 Na kui ɲinnɛ nde naxa mini, a ti Alatala ya i, a a fala, ‹N tan nɔma nɛ a ra.› Alatala naxa a maxɔrin, ‹Di?› \v 21 A naxa a yaabi, ‹N sigama nɛ, n fa wule fala mangɛ bɛ a xa namiɲɔnmɛe saabui ra.› Alatala naxa a fala a bɛ, ‹A madaxu ki nan na ki. Siga, i xa sa na raba.› \v 22 Yakɔsi, Alatala bara wule sa i xa namiɲɔnmɛe dɛi. Ala bara natɛ ɲaaxi tongo i xa fe ra.» \p \v 23 Na tɛmui, Kenaana xa di sedekiya naxa a maso, a Mike dɛ ragarin, a fa a fala, «Alatala Xaxili minixi kira mundun na n ma n xa wɔyɛn i bɛ?» \v 24 Mike naxa a yaabi, «I fama a tode a fanyi ra, i na so i nɔxunfe banxie kui tɛmui naxɛ.» \v 25 Isirayila mangɛ naxa a fala, «Wo Mike tongo, wo sa a taxu taa xunyi Amon, nun mangɛ xa di Yowasi ra. \v 26 Wo xa a fala, ‹Mangɛ naxɛ wo xa yi xɛmɛ sa geeli. Wo naxa donse yo so a yi ra fo taami xuntunyie nun ye han n gbilenma tɛmui naxɛ xaxilisa kui.›» \v 27 Mike naxa a fala, «Xa i gbilen xaxilisa kui, Alatala mu masenyi yo tixi n bɛ.» A man naxa a fala, «Ɲamae, wo n xui suxu.» \p \v 28 Isirayila mangɛ nun Yudaya mangɛ Yehosafati naxa te Ramoti Galadi bɔxi gerede. \v 29 Isirayila mangɛ naxa a fala Yehosafati bɛ, «N na so gere kui, n donma gbɛtɛ ragoroma nɛ n ma, kɔnɔ i tan xa mangɛ donmae ragoro i ma.» Isirayila mangɛ naxa donma gbɛtɛ ragoro a ma, e fa siga gere sode. \v 30 Siriya mangɛ nu bara sɔɔri ragise xunyie yaamari, «Wo naxa sɔɔri lanma nun a xungbe yo gere bafe Isirayila mangɛ ra.» \p \v 31 Sɔɔri ragise xunyie to Yehosafati to, e naxa a fala, «Isirayila mangɛ nan na ki.» E naxa a rabilin a gere ki ma. Yehosafati naxa Ala maxandi, Alatala fa a dɛmɛn. Ala naxa e makuya a ra. \v 32 Sɔɔri ragise xunyie to a to Isirayila mangɛ mu a ra, e naxa gbilen a fɔxɔ ra. \v 33 Na tɛmui sɔɔri nde naxa xali woli, na xali naxa sa a ilan Isirayila mangɛ Axabi ra, a a sɔxɔ a kanke gbuli ma a xa wure donma dɛ firinyie tagi. Mangɛ naxa sɔɔri ragise raɲɛrɛma yaamari, «Gbilen xanbi, won xa mini yi gere kui. N bara maxɔnɔ.» \v 34 Gere naxa xɔrɔxɔ na lɔxɔɛ birin. Isirayila mangɛ naxa a kilɔn a xa sɔɔri ragise ra Siriyakae ya i han nunmare. A naxa faxa soge dula tɛmui. \c 19 \s Yehosafati na Ala xa mangɛya bun ma \p \v 1 Yudaya mangɛ Yehosafati naxa gbilen a xɔnyi Darisalamu bɔɲɛsa kui. \v 2 Annabi Xanani xa di Yehu naxa siga Yehosafati yire, a a fala a bɛ, «I mixi kobi malixi munfe ra? Alatala yaxui nɔma rafande i ma? Alatala bara xɔnɔ i ma na fe ma. \v 3 Kɔnɔ i fan bara fe fanyi ndee raba alɔ Aseri wuri masolixie kanafe bɔxi ma, i man bara Ala fen i bɔɲɛ birin na.» \p \v 4 Yehosafati naxa lu Darisalamu, kɔnɔ a man naxa bɔxi iɲɛrɛ keli Beri Seeba, sa dɔxɔ Efirami geya ra, a fa mixie ragbilen e babae Marigi Alatala ma. \v 5 A naxa kiitisae dɔxɔ Yudaya taa makantaxi birin kui. \v 6 A naxa a fala kiitisae bɛ, «Wo xa wo ɲɛngi sa wo xa wali xɔn ma a fanyi ra, barima wo mu kiiti sama mixie xa fe xa ra, wo na rabama Alatala nan bɛ. Na kui Ala luma nɛ a xa sɛriyɛ masen na wo bɛ. \v 7 Yakɔsi, Alatala xa yaragaaxui xa lu wo bɛ. Wo xa wo xa wali raba sɔɔbɛ ra, barima won Marigi Alatala mu wama muɲɛ xɔn, a mu tinma wo xa mixi rafisa a boore bɛ, a fan mu wama wo xa tinxintareya raba kɔbiri xa fe ra.» \p \v 8 Yehosafati to gbilen Darisalamu, a naxa Lewikae, sɛrɛxɛdubɛe, nun Isirayila denbaya xunyie ti kiitisae ra Darisalamu, alako Alatala xa sɛriyɛ xa gere raɲɔn ɲama tagi. \v 9 A naxa e yaamari, «Wo xa wali dugutɛgɛɲa nun bɔɲɛ fiixɛ ra Alatala xa yaragaaxui kui. \v 10 Wo wo ngaxakerenyie makiitima tɛmui naxɛ e xɔnyi faxɛti fe ra, xa na mu a ra yaamari nde matandi fe ra, wo xa na birin tagi raba e bɛ a fanyi ra alako e naxa yunubi sɔtɔ Alatala mabiri, a fa xɔnɔ wo nun wo ngaxakerenyie ma. Xa wo na rabama a raba ki ma, wo mu yunubi sɔtɔma. \v 11 Sɛrɛxɛdubɛ Amaraya nan na wo birin xun Alatala xa sɛriyɛ xa fe ra. Sumayila xa di Sebadaya nan na wo birin xun bɔxi mangɛ xa sɛriyɛ xa fe ra. Yudaya gomina nan na a ra. Lewikae nan findi wo xa kiitisae ra. Wo wo sɛnbɛ so, wo xa wali a fanyi ra. Alatala xa fe fanyi rabae mali.» \c 20 \s Yehosafati Mowabakae gerefe \p \v 1 Na to dangi, Mowabakae, Amonikae, nun Mewuni naxa siga Yehosafati gerede. \v 2 Mixi nde naxa siga, a sa a fala Yehosafati bɛ, «Ɲama xungbe na fafe i gerede kelife baa naakiri ma, Siriya bɔxi ma. E na Xasason Tamari, e dɛnnaxɛ ma En Gedi.» \p \v 3 Yehosafati naxa gaaxu, a fa natɛ tongo a xa Alatala maxandi. A Yudayakae yaamari e xa sunyi suxu na xa fe ra. \v 4 Yudayakae naxa e malan, e xa Alatala maxandi. Mixie fa na nan ma kelife Yudaya taa birin. \v 5 Yehosafati naxa ti Yudaya nun Darisalamu ɲama tagi, Alatala xa banxi kui tɛtɛ nɛɛnɛ ya ra. \v 6 A naxa a masen, «Muxu babae Marigi Alatala, i tan xa mu na Ala ra koore ma? I tan xa mu na si birin ma mangɛ ra? Sɛnbɛ birin kanyi mu i tan xa ra? I nɔma fe birin na. \v 7 I tan xa mu na muxu Marigi Ala ra, naxan yi bɔxi mixie kerixi i xa ɲama Isirayila ya xɔri? I tan xa mu na muxu Marigi Ala ra, naxan yi bɔxi fixi i xanuntenyi Iburahima bɔnsɔɛ ma, a xa lu e yi ra abadan? \v 8 E naxa sabati be, e naxa i xa hɔrɔmɔbanxi fan ti be. E bara a fala, \v 9 ‹Xa fe xɔrɔxɔɛ muxu li, alɔ gere naxan fatanxi Ala xa kiiti ra, fure ɲaaxi, xa na mu a ra kaamɛ, muxu fama tide yi banxi ya i i ya xɔri, barima i xili nan falama be. Muxu i xilima nɛ alako i xa muxu dɛmɛn muxu xa tɔɔrɛ kui, i xa i tuli mati muxu ra, i xa muxu rakisi.› \v 10 Yakɔsi Amonikae, Mowabakae, nun Seyiri geya mixie, i mu tin muxu benbae xa so naxee xɔnyi e mini Misira bɔxi ma tɛmui naxɛ, e tan, muxu benbae mu naxee sɔntɔxi, \v 11 nee bara na sare ragbilen muxu ma, e xa muxu keri bɔxi ma i dɛnnaxɛ fixi muxu ma. \v 12 Muxu Marigi Ala, i mu e makiitima xɛ? Muxu sɛnbɛ bara ɲɔn yi gali ya i naxan wama muxu gerefe. Muxu ma kolon muxu fefe naxan nabama, kɔnɔ muxu xaxili tixi i tan nan na.» \p \v 13 Yudayaka birin naxa ti Alatala ya i. E xa mamadie, e xa die, nun e xa ginɛe birin nu na naa. \v 14 Na tɛmui Alatala xaxili naxa goro Yaxasiyeli ma, Sakari xa di, Bɛnaya xa di, Yeyiyeli xa di, Mataniya xa di. Lewika nan nu a ra naxan kelixi Asafi xa die ya ma. \v 15 Yehosafati naxa a fala, «Yudayakae, Darisalamukae, i tan mangɛ Yehosafati, wo wo tuli mati n na. Alatala xa masenyi nan ya: ‹Wo naxa gaaxu, wo naxa kɔntɔfili yi ɲama xungbe ya ra, barima wo gbe gere mu ya. Ala nan ma gere a ra. \v 16 Tina wo xa goro yi gere xili ma. E tema Sisi mabiri, wo fama e lide gulunba raɲɔnyi Yeruweli gbengberenyi ma. \v 17 Hali wo mu e gere, wo xa ti na, e ya ra, wo fama a tode Alatala wo rakisima ki naxɛ. Yudaya nun Darisalamu, gaaxui nun kɔntɔfili naxa lu wo yi ra tina. Wo xa mini tun, wo nun Alatala na a ra.›» \p \v 18 Yehosafati, Yudayakae, nun Darisalamukae birin naxa e igoro, e e yatagie rafelen bɔxi ma Alatala ya i. \v 19 Lewikae, Kehati xa die nun Kore xa die ya ma naxa keli, e Isirayila Marigi Alatala matɔxɔ e xui itexi ra. \p \v 20 Ɲama naxa keli subaxɛ ma, e naxa siga Tekowa gbengberenyi mabiri. E nu minima tɛmui naxɛ, Yehosafati naxa ti e ya ra, a fa a fala, \q «Yudayakae nun Darisalamukae, \q Wo wo tuli mati n na. \q Wo xa limaniya wo Marigi Alatala saabui ra, \q alako wo xa sɛnbɛ sɔtɔ. \q Wo xa limaniya Ala xa namiɲɔnmɛe saabui ra, \q alako wo xa xun nakeli sɔtɔ.» \p \v 21 Na xanbi, a naxa wɔyɛn ɲama bɛ, e xa Alatala xa bɛɛtiba ndee sugandi naxee Alatala xa mangɛya sɛniyɛnxi matɔxɔma, sɔɔrie minima taa kui tɛmui naxɛ. E naxa yi tantui rasiga Ala ma, «Wo Alatala matɔxɔ, barima a xa hinnɛ buma nɛ abadan.» \v 22 E to na matɔxɔɛ fɔlɔ, Alatala naxa Amonikae, Mowabakae, nun Seyiri geya mixie ya iso naxee nu faxi Yudaya gere xili ma. E nu fa e boore bɔnbɔ. \v 23 Amonikae nun Mowabakae naxa din Seyiri geya mixie ra, alako e xa e ratɔn, e xa e sɔntɔ. E to gɛ na ra, e naxa e boore fan faxa fɔlɔ. \p \v 24 Yudayakae to so gbengberenyi fɔlɔde, e naxa gali xungbe to, kɔnɔ e birin nu faxaxi. Binbie gbansan nan nu mɛnni. Mixi keren mu nu kisixi e ya ma. \v 25 Yehosafati nun a xa ɲama naxa xi saxan naba sɔɔri faxaxie harige xaninfe ra. E naxa naafuli gbegbe to na, han e mu nɔ na birin xaninde. \v 26 A xi naani lɔxɔɛ, e naxa sa e malan Beraka gulunba kui Alatala tantude. Han to e na yire xili falama Beraka na nan ma. \v 27 Yudaya nun Darisalamu sɔɔrie naxa gbilen Darisalamu ɲɛlɛxinyi kui Yehosafati xa mangɛya bun ma. Alatala nu bara e rasɛɛwa e yaxuie sɔntɔfe saabui ra. \v 28 E to so Darisalamu, e naxa siga han Alatala xa banxi kui, kɔrae nun sarae nu raberema dɛnnaxɛ. \v 29 Si birin to a mɛ a Alatala bara Isirayila yaxuie gere, Alatala xa yaragaaxui naxa lu e yi ra. \v 30 Yehosafati xa mangɛya naxa lu bɔɲɛsa kui a Marigi Ala saabui ra. \s Yehosafati xa mangɛya raɲɔnyi \r (Isirayila Mangɛe I 22:41-51) \p \v 31 Yehosafati mangɛya sɔtɔ Yudaya a ɲɛ tongo saxan nun suuli nan ma, a fa ɲɛ mɔxɔɲɛn nun suuli mangɛya raba Darisalamu. A nga nu xili nɛ Asuba, Silixi xa di ginɛ. \v 32 Yehosafati nu ɲɛrɛma a baba Asa xa kira xɔn a xa simaya birin kui, a lu Alatala xa tinxinyi kui. \v 33 Kɔnɔ kuye batudee mu nu gɛxi kanade bɔxi kui geyae fari. Ɲama mu nu e bɔɲɛe xirixi e babae Marigi Ala ra sinden. \p \v 34 Yehosafati xa taruxui dɔnxɔɛ, a fɔlɛ nun a raɲɔnyi birin sɛbɛxi Xanani xa di Yehu xa taruxui kui, naxan toma Isirayila mangɛe xa taruxui kui. \p \v 35 Na to dangi Yudaya mangɛ Yehosafati naxa saatɛ xiri a nun Isirayila mangɛ Axasiya tagi, naxan ɲɛrɛ ki ɲaaxu. \v 36 E naxa kunkuie yailan naxee sigama Tarasisi. E naxa ndee yailan Esiyon Geberi. \v 37 Na kui, Dodawahu Maresa xa di Annabi Eliyeseri naxa namiɲɔnmɛ masenyi ti Yehosafati bɛ, «I to saatɛ xirixi i nun Axasiya tagi, Alatala i xa wali kanama nɛ.» Na na a to, a xa kunkuie naxa gan, e mu siga Tarasisi. \c 21 \s Yehorami xa mangɛya \r (Isirayila Mangɛe II 8:16-24) \p \v 1 Yehosafati naxa laaxiraya, e naxa a ragata a babae sɛɛti ma Dawuda xa taa kui. A xa di Yorami naxa ti a ɲɔxɔɛ ra. \v 2 Yorami xunyae nan ya, Isirayila mangɛ Yehosafati xa die: Asaraya, Yɛxiyɛli, Sakari, Asariyahu, Mikayeli, nun Sɛfataya. \v 3 E baba nu bara harige gbegbe fi e ma, gbeti, xɛɛma, nun bɔxie alɔ taa makantaxie Yudaya bɔxi ma. Kɔnɔ a naxa mangɛya lu Yorami yi, barima a tan nan na di singe ra. \p \v 4 Yehorami to ti a baba ɲɔxɔɛ ra, a fa a xa mangɛya mabanban, a naxa a xunyae birin nun Isirayila kuntigi ndee faxa santidɛgɛma ra. \p \v 5 Yehorami mangɛya sɔtɔ a xa simaya ɲɛ tongo saxan nun firin nan ma, a fa ɲɛ solomasaxan mangɛya raba Darisalamu. \v 6 A naxa ɲɛrɛ alɔ Isirayila mangɛe darixi a ra ki naxɛ. A naxa bira Axabi xa misaali fɔxɔ ra, barima a nu bara Axabi xa di ginɛ dɔxɔ. A naxa fee raba naxee mu rafan Alatala ma. \v 7 Kɔnɔ Alatala mu tin Dawuda bɔnsɔɛ bade mangɛya ra saatɛ xa fe ra, a naxan tongo Dawuda bɛ, a falafe ra mangɛya mu bama a tan nun a xa die yi ra abadan. \p \v 8 A xa mangɛya kui, Edon naxa Yudaya xa mangɛya matandi, e fa e yɛtɛ xa mangɛ dɔxɔ. \v 9 Yehorami nun a xa sɔɔri xunyie naxa siga sɔɔri ragisee kui Edonkae gerede. Edonkae naxa e mabilin kɔɛ ra, kɔnɔ Yorami nun a xa sɔɔri ragisee xunyie naxa nɔ e ra. \v 10 Han to Edon mu tinxi lude Yudaya xa yaamari bun ma. Libina fan naxa a xa mangɛya matandi. Na birin Yorami lixi nɛ barima a nu bara a babae Marigi Alatala rabolo. \p \v 11 Yorami naxa kuye batudee yailan Yudaya geyae fari. A naxa Darisalamukae nun Yudayakae ratantan na yanfanteya ra. \v 12 Annabi Eli naxa kɛɛdi rasanba a ma naxan a falaxi, «I baba Dawuda Marigi Alatala xa masenyi nan ya: I to mu i ɲɛrɛxi i baba Yehosafati nun Yudaya mangɛ Asa xa kira xɔn ma, \v 13 i i ɲɛrɛxi Isirayila mangɛe nan ma kira xɔn, i Yudayakae nun Darisalamukae ratantan Ala rabolofe ra alɔ Axabi bɔnsɔɛ a rabaxi ki naxɛ, i ɲan man fa i xunya fafaxakerenyie faxa naxee nu fisa i tan bɛ, \v 14 Alatala fama nɛ fure ɲaaxi ra i xa ɲama ma, a nun i xa die, i xa ginɛe, i xa xurusee, \v 15 a nun i tan ma. Na fure ɲaaxi xunmasama nɛ lɔxɔ yo lɔxɔ i furi kui han a bula.» \p \v 16 Filisitakae nun Arabue naxee nu sabatixi Kusikae fɛ ma, Alatala naxa nee rakeli Yehorami gere xili ma. \v 17 E naxa siga Yudaya, e fa mangɛ harige birin tongo, a xa die nun a xa ginɛe. E naxa a xa di lanma Yehowaxasi gbansan lu na. \p \v 18 Na gere dangi xanbi, Alatala naxa Yorami fura a furi ma, fure ra, naxan mu yalanma. \v 19 Na tɔɔrɛ xun nu fa masa lɔxɔ yo lɔxɔ ɲɛ firin bun ma, han Yorami furi naxa bula, a faxa tɔɔrɛ ɲaaxi kui. A xa ɲama mu surayi gan a bɛ binyɛ daaxi ra alɔ e a rabaxi a babae bɛ ki naxɛ. \p \v 20 A mangɛya sɔtɔ a ɲɛ tongo saxan nun firin nan ma, a fa ɲɛ solomasaxan mangɛya raba Darisalamu. A to faxa, mixi yo mu kinikini a ma. E naxa a ragata Dawuda xa taa kui, kɔnɔ e mu tin a sade mangɛe xa gaburie yire. \c 22 \s Axasiya xa mangɛya \r (Isirayila Mangɛe II 8:25-29, 9:27-29) \p \v 1 Darisalamukae naxa Yorami xa di lanma Axasiya ti Yehorami ɲɔxɔɛ ra. Arabue nu bara a xa di booree faxa. Yorami xa di Axasiya findi Yudaya mangɛ ra na ki nɛ. \v 2 Axasiya mangɛya sɔtɔ a ɲɛ tongo naani nun firin nan ma. A mangɛya raba Darisalamu ɲɛ keren. A nga nu xili nɛ Atalaya, Omiri xa di ginɛ nan nu a ra. \v 3 Axasiya fan naxa a ɲɛrɛ Axabi bɔnsɔɛ xa misaali ma, barima a nga nu marasi ɲaaxi nan fima a ma. \v 4 A naxa fee raba naxee mu rafan Alatala ma, alɔ Axabi bɔnsɔɛ a raba ki naxɛ. A baba faxa xanbi, Axabi rasimae nu luma a ratantan na. \p \v 5 Na bara a niya Axasiya xa bira Isirayila mangɛ Axabi xa di Yehorami fɔxɔ ra, e xa siga Siriya mangɛ Xasayeli gerede Ramoti Galadi bɔxi ma. Siriyakae naxa Yorami maxɔnɔ na gere kui. \v 6 Siriyakae to a maxɔnɔ Rama, Yorami naxa gbilen Yisireeli a dandande. Gere to ɲɔn Isirayila nun Siriya mangɛ Xasayeli tagi, Yudaya mangɛ Yorami xa di Asaraya naxa goro Yisireeli Axabi xa di Yorami xɛɛbude, barima a nu maxɔnɔxi a ɲaaxi ra. \p \v 7 Ala xa maragiri kui, Axasiya to fa Yorami yire, na nan findi Axasiya bɛ bɔnɔɛ ra. A to so na, a tan nun Yehorami naxa mini sigafe ra Nimisi xa di Yehu yire. Alatala nu bara Yehu sugandi a xa Axabi bɔnsɔɛ sɔntɔ. \v 8 Yehu nun Axabi bɔnsɔɛ xa gere kui, Yehu naxa Yudaya kuntigie nun Axasiya xa mamadie li naa, a naxa e faxa. Axasiya xa mamadie nu na Axasiya xa yaamari nan bun ma. \v 9 E naxa Axasiya fen, e naxa a suxu Samari a nu nɔxunxi dɛnnaxɛ. E naxa fa a ra Yehu yire, e fa a faxa. Na xanbi, e naxa a ragata, barima e nu a falama nɛ, «Yehosafati xa di na a ra, naxan nu Alatala fenma a bɔɲɛ birin na.» Axasiya xa mixi yo mu nu na naxan nɔma findide mangɛ ra. \s Mangɛ ginɛ Atalaya xa mangɛya \r (Isirayila Mangɛe II 11:1-3) \p \v 10 Axasiya nga Atalaya to a to a xa di bara faxa, a naxa keli, a mangɛ xa die birin faxa Yudaya. \v 11 Kɔnɔ mangɛ xa di ginɛ Yehoseeba, naxa Axasiya xa di Yowasi tongo gundo ra mangɛ xa die ya ma Atalaya nu wama naxee faxafe, a fa a xanin ginɛ di maxurui nde xɔn, a diyɔrɛ nun na di maxurui nɔxun hɔrɔmɔbanxi konkoe nde kui. Mangɛ Yehorami xa di ginɛ Yehoseeba, sɛrɛxɛdubɛ Yehoyada xa ginɛ, Axasiya xunya ginɛma, Yowasi nɔxun na ki nɛ Atalaya ma, a mu nɔ a faxade. \v 12 E Yowasi nun a xuru mixie nɔxun nɛ, Alatala xa hɔrɔmɔbanxi kui ɲɛ senni bun ma. Na waxati, Atalaya nan nu bɔxi yamarima. \c 23 \s Yowasi xa mangɛya \r (Isirayila Mangɛe II 11:4-20) \p \v 1 Ɲɛ solofere nde ra, Yehoyada naxa limaniya xɔrɔxɔɛ tongo, a saatɛ xiri a nun mixi kɛmɛ xunyie tagi: Yeroxama xa di Asaraya, Yehoxanan xa di Sumayila, Obedo xa di Asaraya, Adaya xa di Maaseya, nun Sikiri xa di Elisafati. \v 2 A naxa Yudaya iɲɛrɛ, a naxa Lewikae nun denbaya xunyie xanin Darisalamu, naxee nu na Yudaya taae kui. \p \v 3 Na ɲama naxa saatɛ tongo mangɛ bɛ Ala xa banxi kui. Yehoyada naxa a masen, «Mangɛ xa di nan ya. A tan nan fama mangɛya sɔtɔde alɔ Alatala a masenxi ki naxɛ Dawuda bɔnsɔɛ xa fe ra. \v 4 Wo naxan nabama, sɛrɛxɛdubɛe nun Lewikae naxee walima malabui lɔxɔɛ, a xundɛ singe xa hɔrɔmɔbanxi sode dɛe kanta. \v 5 Xundɛ firin nde xa lu mangɛ banxi kui. Xundɛ saxan nde xa lu Yesodi xa naadɛ ra. Ɲama tan fama lude Alatala xa banxi tɛtɛ nan kui. \v 6 Mixi yo naxa so Alatala xa banxi kui, fo sɛrɛxɛdubɛe nun Lewikae naxee walima naa. Nee nan nɔma sode, barima sɛniyɛntɔɛe nan e ra, kɔnɔ ɲama tan mu nɔma sode naa kui. \v 7 Lewikae xa mangɛ bilin, santidɛgɛma suxuxi e yi ra. Mixi yo naxan katama a xa so na banxi kui, wo a faxa. Wo xa lu mangɛ sɛɛti ma a so tɛmui nun a mini tɛmui.» \p \v 8 Lewikae nun Yudayakae birin naxa bira sɛrɛxɛdubɛ Yehoyada xa yaamari fɔxɔ ra. Kankan naxa bira a xa xundɛ fɔxɔ ra, naxan soma banxi kui malabui lɔxɔɛ nun naxan minima na lɔxɔɛ. Sɛrɛxɛdubɛ Yehoyada mu tin xundɛ yo xa ba na wali kui. \v 9 Sɛrɛxɛdubɛ Yehoyada naxa tanbɛe nun wure lefa xungbee nun a lanmae so mixi kɛmɛ xunyie yi ra. Na tanbɛe nun makanta see nu findixi mangɛ Dawuda nan gbe ra, naxee nu ragataxi Ala xa banxi kui. \v 10 A naxa ɲama birin ti a yire, e xa geresose na e yi ra, kelife banxi yirefanyi ma, sa dɔxɔ banxi kɔɔla ra, kelife sɛrɛxɛbade ma, sa dɔxɔ banxi kanke ra, alako e xa mangɛ bilin. \v 11 E naxa mangɛ xa di ramini kɛnɛ ma, e mangɛ tɔnxuma sa a xun ma, e Ala xa saatɛ sɛbɛxi so a yi ra, e ture surusuru a xunyi ma, e fa a masen e xui itexi ra, «Simaya xa lu mangɛ bɛ!» \p \v 12 Atalaya to ɲama xui mɛ mangɛ matɔxɔ ra a itexi ra, \v 13 a naxa ɲama sagata Ala xa hɔrɔmɔbanxi. Mɛnni, a naxa mangɛ to, a tixi hɔrɔmɔbanxi sanyie sɛɛti ma sode dɛ ra, yareratie nun sara fee tixi a sɛɛti ma, Yudaya ɲama sɛɛwaxi, sarae nu fema, bɛɛtibae nu bɛɛti bama kɔrae xuie ra. Atalaya naxa a xa donma ibɔɔ xɔnɛ kui, a fa a fala, «Yanfanteya, yanfanteya!» \p \v 14 Na tɛmui, sɛrɛxɛdubɛ Yehoyada naxa sɔɔri kɛmɛ xunyie ramini, a fa e yaamari, «Wo xa a ramini be kui, wo xa a faxa santidɛgɛma ra. Naxan yo birama a fɔxɔ ra, wo na kanyi fan faxa.» Sɛrɛxɛdubɛ nu bara a fala, «Wo naxa a faxa Alatala xa banxi kui de.» \v 15 E naxa a suxu mangɛ xa banxi naadɛ ra naxan xili «Soe naadɛ,» e fa a faxa mɛnni. \p \v 16 Yehoyada naxa saatɛ tongo, a tan yo, ɲama yo, mangɛ yo, e birin xa findi Alatala xa ɲama ra. \v 17 Ɲama birin naxa so Bali kuye xa banxi kui, e fa na kuyee nun sɛrɛxɛbadee kana. E naxa Bali xa sɛrɛxɛdubɛ Matan suxu, e a faxa sɛrɛxɛbade yire. \v 18 Yehoyada naxa sɛrɛxɛdubɛe nun Lewikae yaamari e xa Alatala xa banxi wali suxu alɔ Dawuda nu bara a fala e bɛ ki naxɛ. E birin nu itaxunxi xundɛ kima, e xa sɛrɛxɛ gan daaxi ba Alatala bɛ alɔ a sɛbɛxi Tawureta Munsa kui ki naxɛ. Dawuda nu bara a fala na birin xa raba tantui nun bɛɛti ra. \v 19 Yehoyada naxa yire kantɛe ti hɔrɔmɔbanxi naadɛe ra alako mixi sɛniyɛntare yo naxa so mɛnni. \v 20 A naxa sɔɔri kɛmɛ xunyie, kuntigie, yareratie, nun ɲama birin maxili e xa mangɛ mati kelife Alatala xa hɔrɔmɔbanxi, han mangɛ xa banxi. E naxa mangɛ raso naadɛ xungbe ra, e fa a dɔxɔ mangɛ kibanyi kui. \v 21 Ɲama birin naxa sɛɛwa, taa naxa lu bɔɲɛsa kui, Atalaya faxa xanbi santidɛgɛma ra. \c 24 \s Yehowasa Ala xa hɔrɔmɔbanxi yailanfe \r (Isirayila Mangɛe II 12:1-17) \p \v 1 Yehowasa mangɛya sɔtɔ a xa simaya ɲɛ solofere nan ma, a fa ɲɛ tongo naani mangɛya raba Darisalamu. A nga xili Sibiya, Beriseebaka nan nu a ra. \v 2 Sɛrɛxɛdubɛ Yehoyada xa waxati, Yehowasa naxa lu tinxinyi kui Alatala ya i. \v 3 Yehoyada naxa ginɛ firin fen Yowasi bɛ. A di xɛmɛe nun di ginɛe sɔtɔ na kui. \p \v 4 Na to dangi, Yowasi naxa a ɲanige a xa Alatala xa banxi yailan. \v 5 A naxa sɛrɛxɛdubɛe nun Lewikae malan, a a fala e bɛ, «Wo siga Yudaya taae kui nun Isirayila bɔxi ma ɲɛ yo ɲɛ kɔbiri malande, alako wo xa wo Marigi Ala xa banxi yailan. Wo xa gbata yi wali ra.» Kɔnɔ Lewikae mu a suxu sɔɔbɛ ra. \p \v 6 Mangɛ naxa sɛrɛxɛdubɛ kuntigi Yehoyada xili, a a maxɔrin, «Munfe ra i mu Lewikae karaxanxi e xa duuti maxili Yudaya nun Darisalamu, alɔ Alatala xa konyi Munsa a yamari ki naxɛ, nun Isirayila ɲama fan tin a ra ki naxɛ Ala xa hɔrɔmɔlingira xa fe ra, seedeɲɔxɔya na dɛnnaxɛ?» \v 7 Atalaya, mangɛ ginɛ ɲaaxi nun a xa die nu bara se sɛniyɛnxie birin ba Alatala xa banxi kui, e xa nee rawali Bali kuyee bɛ. \v 8 Na kui, mangɛ naxa a fala a kankira xa yailan, a xa dɔxɔ Alatala xa banxi naadɛ ra tande. \v 9 Marakolonyi naxa ti Yudaya nun Darisalamu, a kankan lan a xa fa kɔbiri ra Alatala bɛ, alɔ Alatala xa konyi Munsa nu bara Isirayila yaamari a ra ki naxɛ gbengberenyi ma. \v 10 Kuntigie nun ɲama birin naxa tin na ra, e naxa fa kɔbiri ra, e a sa kankira kui han a a rafe. \v 11 Kankira to rafe kɔbiri ra, e naxa a xanin Lewikae xɔnma alako nee xa a kui ife kolon mangɛ xili ra. Mangɛ xa sɛbɛli ti nun sɛrɛxɛdubɛ kuntigi fɛ mati naxa kankira iba. E to gɛ, e man naxa kankira dɔxɔ a dɔxɔde. E nu na rabama nɛ lɔxɔ yo lɔxɔ. Kɔbiri gbegbe naxa sɔtɔ na kui. \v 12 Mangɛ nun Yehoyada nu na kɔbiri soma walikɛ xunyie nan yi ra, e xa nu walikɛe sare fi a ra. Walikɛe nu na naxee gɛmɛ masolima, naxee kamudɛri wali rabama, naxee wure nun yɔxui rawalima Alatala xa banxi yailanfe ra. \v 13 Wali naxa sɔɔnɛya walikɛe wakili saabui ra. Ala xa hɔrɔmɔbanxi naxa gbilen a xa tofanyi singe ma, nde naxa sa a sɛnbɛ xun ma. \v 14 E to gɛ na wali ra, e naxa kɔbiri dɔnxɔɛ ragbilen mangɛ nun Yehoyada ma. Mangɛ naxa se gbɛtɛe yailan na kɔbiri ra, naxee nu rawalima Alatala xa banxi kui, alɔ gbeti pɔɔti nun xɛɛma pɔɔti, a nun yirabasee naxee nu rawalima sɛrɛxɛ gan daaxi bafe ra. Sɛrɛxɛ gan daaxie nu bama Alatala xa banxi kui Yehoyada xa simaya birin kui. \p \v 15 Yehoyada xa simaya to kamali a fanyi ra, a naxa laaxiraya. A xa simaya nu bara siga han ɲɛ kɛmɛ ɲɛ tongo saxan. \v 16 E naxa a ragata Dawuda xa taa kui bɔxi mangɛe fɛ ma, barima a nu bara fe fanyi raba Isirayila bɔxi ma Ala nun a xa banxi bɛ. \p \v 17 Yehoyada to faxa, Yudaya kuntigie naxa fa mangɛ yire, e fa e felen bɔxi ma a bun ma. Na kui, mangɛ naxa a tuli mati e xa marasi ra. \v 18 E naxa e babae Marigi Alatala xa banxi rabɛɲin, e fa tuubi Aseri kuyee bɛ. Alatala naxa xɔnɔ Yudaya nun Darisalamu ma e xa yunubie xa fe ra. \p \v 19 Alatala naxa namiɲɔnmɛe xɛɛ e xɔn a xa sɛriyɛ ra, kɔnɔ e mu tin e tuli matide na masenyi ra. \v 20 Ala Xaxili naxa lu sɛrɛxɛdubɛ Yehoyada xa di Sakari ma, a fa a masen ɲama bɛ, «Ala xa masenyi nan ya: Munfe ra wo na n tan Alatala xa sɛriyɛ matandife? Wo xa fe yo mu sɔɔnɛyama, barima wo bara n tan Alatala rabɛɲin. N fan fama wo rabɛɲinde na nan ma.» \v 21 Na kui, ɲama naxa natɛ tongo e xa Sakari yanfa. Na naxa a niya mangɛ xa yaamari fi e xa Sakari magɔnɔ gɛmɛ ra Alatala xa banxi tɛtɛ kui han a xa faxa. \v 22 Mangɛ Yowasi nu bara nɛɛmu Sakari baba Yehoyada xa hinnɛ ma, a naxan naba a bɛ. A Sakari faxa. Beenu Sakari xa faxa a yi nan masen, «Alatala xa i fɔxi to, a xa i sare ragbilen i ma.» \p \v 23 Ɲɛ keren to dangi, Siriya sɔɔri gali naxa Yowasi gere. E naxa so Yudaya nun Darisalamu, e naxa kuntigi birin faxa, e fa e harige xanin Damasi mangɛ xɔn ma. \v 24 Siriya sɔɔrie mu nu wuya, kɔnɔ Alatala nan Yudaya sɔɔri gali xungbe sa e sagoe, barima Yudayakae nu bara e babae Marigi Alatala rabɛɲin. Ala Siriyakae rawali nɛ alako Yowasi xa ɲaxankata. \v 25 Siriyakae nu bara Yowasi maxɔnɔ gere kui. E naxa gbilen e xɔnyi, Yowasi tan nu tɔɔrɔfe na tɛmui a xa sade ma. A xa walikɛe naxa natɛ tongo e xa a faxa, barima a nu bara sɛrɛxɛdubɛ Yehoyada xa di faxa. E naxa a faxa a xa sade ma. Ɲama naxa Yowasi ragata Dawuda xa taa kui, kɔnɔ e mu tin a ragatade mangɛe xa gaburie yire. \v 26 Mixie xilie nan ya naxee Yowasi yanfa: Amonika Simeyata xa di Sabadi, nun Mowabaka Simiriti xa di Yosabadi. \v 27 Fɔlɔ a xa die xilie ma, namiɲɔnmɛ masenyi wuyaxie naxee ti a xa fe ra, a sa dɔxɔ Ala xa banxi wuli ra a naxan naba, na birin sɛbɛxi mangɛe xa taruxui kui. A xa di Amasiya naxa ti a ɲɔxɔɛ ra. \c 25 \s Amasiya xa mangɛya \r (Isirayila Mangɛe II 14:1-20) \p \v 1 Amasiya mangɛya sɔtɔ a xa simaya ɲɛ mɔxɔɲɛn nun suuli nan ma, a fa ɲɛ mɔxɔɲɛn nun solomanaani mangɛya raba Darisalamu. A nga nu xili nɛ Yehowadin. Darisalamuka nan nu a ra. \v 2 Amasiya naxa ɲɛrɛ Alatala xa tinxinyi ra, kɔnɔ a mu a raba a bɔɲɛ birin na. \v 3 A xa mangɛya to mabanban, a naxa walikɛe faxa naxee a baba faxa a xa mangɛya kui. \v 4 Kɔnɔ a mu na walikɛe xa die tan faxa, barima Alatala xa yaamari sɛbɛxi Tawureta Munsa kui, «Baba mu lan a xa faxa a xa di xa yunubi xa fe ra. Di fan mu lan a xa faxa a baba xa yunubi xa fe ra. Kankan lan a xa faxa a yɛtɛ nan ma yunubi xa fe ra.» \p \v 5 Amasiya naxa Yudayakae malan, a fa e ti e xabilɛ ki ma. A naxa mixi wulu xunyie nun mixi kɛmɛ xunyie sugandi Yuda nun Bunyamin bɔnsɔɛ bɛ. A to xɛmɛ kɔnti naxee nu bara gɛ ɲɛ mɔxɔɲɛn sɔtɔde, a naxa xɛmɛ wulu kɛmɛ saxan sɔtɔ naxee fata tanbɛ nun wure lefa ra gere kui. \v 6 A man naxa kɔbiri fi Isirayila sɔɔri ɲalama mixi wulu kɛmɛ ma alako nee xa sa e xun. \p \v 7 Ala xa mixi nde naxa fa, a fa a fala a bɛ, «Mangɛ, i naxa Isirayila sɔɔri gali xanin, barima Alatala mu Isirayila nun Efirami bɔnsɔɛ bɛ. \v 8 Xa i e xanin gere sode, hali i gere so a mɔɔli birin na, Ala fama nɛ i lude i yaxuie sagoe. Sɛnbɛ na Ala nan yi ra mixi malife ra xa na mu a ra mixi ralɔɔsife ra.» \v 9 Amasiya naxa a fala Ala xa mixi bɛ, «N ɲan bara gbeti kilo wulu saxan kilo kɛmɛ naani so e yi ra.» Ala xa mixi naxa a yaabi, «Alatala nɔma i kide dangife na ra.» \v 10 Na kui, Amasiya naxa Efirami sɔɔrie ragbilen e xɔnyi. E naxa gbilen e xɔnyi, kɔnɔ e bɔɲɛ nu texi Yudaya xili ma. \p \v 11 Amasiya naxa a sɛnbɛ so, a fa a xa sɔɔri gali raɲɛrɛ gere kui. E naxa Seyirika wulu fu faxa gulunba kui fɔxɔɛ ɲinma dɛnnaxɛ. \v 12 Yudaya sɔɔrie naxa Seyirika wulu fu gbɛtɛ suxu, e naxa e xanin gelenyi fari, e fa e radin yɛ, e faxa. \p \v 13 Efiramikae, Amasiya naxee ragbilen e xɔnyi, nee naxa bagan Yudaya taae ma kelife Samari ma, sa dɔxɔ Beti Xoron na. E naxa mixi wulu saxan faxa, e fa mɛnnikae harige xanin e xun ma. \p \v 14 Amasiya to gɛ Edonkae bɔnbɔde, a naxa fa e benba Seyiri xa kuyee ra, a e findi a xa alae ra. A naxa e batu, a surayi gan e bɛ sɛrɛxɛ ra. \v 15 Na kui Alatala naxa xɔnɔ Amasiya ma, a fa namiɲɔnmɛ xɛɛ a yire a falafe ra, «Munfe ra i yi sie xa kuyee batuxi, naxee mu nu nɔma e xa ɲama ratangade i ma?» \v 16 A to na wɔyɛnyi fala a bɛ, Amasiya naxa a maxɔrin, «Muxu bara i ti mangɛ rasima ra? Yi masenyi lu na, xa i mu wama gbaloe xɔn.» Namiɲɔnmɛ naxa a xa masenyi raɲɔn, «N bara a kolon Ala bara natɛ tongo a xa i sɔntɔ, barima i bara kuyee batu, i man bara tondi n ma marasi ramɛde.» \p \v 17 Amasiya to gɛ marasi fende mixi gbɛtɛe ra, a naxa xɛɛrae xɛɛ Isirayila mangɛ Yowasi ma, Yehowaxasi xa di, «Fa, won xa fa gere.» \v 18 Isirayila mangɛ Yowasi naxa a yaabi, «Liban tunbe di naxa xɛɛra xɛɛ Liban sɛdiri wuri xungbe ma a falafe ra, ‹I xa di ginɛ fi n ma di ma.› Na dangi xanbi Liban wulai sube nde naxa tunbe maboron. \v 19 I naxɛ i bara nɔ Edon na. I bara i yɛtɛ igbo na fe ma. I naxan nabama, i xa lu i xɔnyi. Munfe ra i wama ɲaxankatɛ fenfe? I fama birade, i tan nun Yuda bɔnsɔɛ!» \p \v 20 Ala naxa a niya Amasiya xa tondi na wɔyɛnyi ra, barima a nu wama a lufe a yaxuie sagoe a xa Edon kuye batui xa fe ra. \v 21 Isirayila mangɛ Yowasi naxa te Yudaya mangɛ Amasiya gerede. Na gere naxa raba Beti Semesi Yudaya bɔxi ma. \v 22 Isirayila naxa nɔ Yudaya ra, Yudayakae birin naxa e gi e so e xɔnyi. \v 23 Isirayila mangɛ Yowasi naxa Yudaya mangɛ Amasiya findi geelimani ra Beti Semesi. A naxa a xanin Darisalamu, a mɛnni tɛtɛ kanke ya kɛmɛ rabira kelife Efirami naadɛ ma, sa dɔxɔ Tuxui naadɛ ra. \v 24 A naxa xɛɛma, gbeti, nun yirabase birin tongo Ala xa banxi kui, Obedo Edon ɲɛngi nu saxi naxee xɔn ma. A man naxa mangɛ xa naafuli tongo a xa banxi kui. A naxa mixi ndee fan tongo, a gbilen Samari. \p \v 25 Isirayila mangɛ Yowasi, Yehowaxasi xa di to faxa, Yudaya mangɛ, Yowasi xa di Amasiya xa mangɛya xɔn man naxa kuya ɲɛ fu nun suuli. \v 26 Amasiya xa taruxui, a fɔlɛ nun a raɲɔnyi birin sɛbɛxi Yudaya nun Isirayila mangɛe xa taruxui kui. \v 27 Alatala to Amasiya rabɛɲin, yanfɛ naxa a suxu Darisalamu. A naxa a gi a siga Lakisi, kɔnɔ mixi ndee naxa siga a fɔxɔ ra, e a faxa mɛnni. \v 28 E naxa a fure xanin soee fari, e a ragata a babae fɛ ma Yudaya mangataa. \c 26 \s Osiyasi xa mangɛya \r (Isirayila Mangɛe II 14:21-22, 15:1-7) \p \v 1 Yudayakae naxa Osiyasi ti mangɛ ra a baba Amasiya ɲɔxɔɛ ra. A nu bara ɲɛ fu nun senni sɔtɔ na waxati. \v 2 A baba to taa masara, Osiyasi naxa Elata taa raso Yudaya xa mangɛya bun ma. \v 3 Osiyasi mangɛya sɔtɔ a ɲɛ fu nun senni nan ma, a fa ɲɛ tongo suuli nun firin mangɛya raba Darisalamu. A nga nu xili nɛ Yekoliya. Darisalamuka nan nu a ra. \v 4 A ɲɛrɛ nɛ Alatala xa tinxinyi kui alɔ a baba Amasiya. \p \v 5 Osiyasi naxa Ala yaragaaxuiya matinkan Annabi Sakari saabui ra. Alatala nu luma xaxili fanyi fi ra Sakari ma laamatunyie kui. Osiyasi xa fe birin naxa sɔɔnɛya, barima a nu Alatala waxɔnfe fenma. \v 6 A to siga Filisitakae gerede, a naxa Gati, Yabine, nun Asidodi tɛtɛe rabira. A naxa taae ti Asidodi bɔxi ma Filisitakae ya ma. \v 7 Ala naxa a mali Filisitakae gerede, a nun Arabue naxee nu sabatixi Guru Bali, a nun Mayonkae. \v 8 Mayonkae naxa duuti ba Osiyasi bɛ, naxan sɛnbɛ xa gboe nu bara kolon han Misira bɔxi ma. \v 9 A naxa koore banxi sɛnbɛmae ti Darisalamu Tuxui naadɛ nun Gulunba naadɛ xun ma. \v 10 A naxa yire makantadee ti daaxa. A naxa kɔlɔnyie fan ge na, barima xuruse gbegbe nu na a yi ra. A xa walikɛe nu walima naa mɛrɛ fanyie ma, ndee fan nu mɛɛnima naa wɛni bilie ma Karemele geyae fari. Bɔxi rawalife nu rafan a ma. \v 11 Sɔɔri gali nu na Osiyasi yi ra, naxee nu na mangɛ xa mixi Xananiya xa yaamari bun ma. Sɛbɛliti Yeyiyeli nun yarerati Maaseya nu bara na gali itaxun a xundɛ ki ma. \v 12 Denbaya kanyi mixi wulu firin kɛmɛ senni nan nu yi sɔɔri ɲalamae raɲɛrɛma. \v 13 Sɔɔri ɲalama wulu kɛmɛ saxan nun solofere kɛmɛ suuli nu na naa, naxee nu mangɛ malima a yaxuie gerede. \v 14 Osiyasi naxa wure lefae, tanbɛe, tunde lɛbɛrɛe, tabe makoto see, xalie, nun laatie so e yi ra. \v 15 Xaxilima ndee naxa a mali xalie nun gɛmɛ xungbe woli see yailande Darisalamu. E naxa e dɔxɔ yire itexie fari. Na bara a niya a xa xili gbe sɔtɔ han yire makuye. Ala nu a malima na birin kui alako a xa sɛnbɛ sɔtɔ. \p \v 16 Kɔnɔ a xa mangɛya to gɛ mabanbande, a naxa a yɛtɛ igbo. A naxa a Marigi Alatala xa sɛriyɛ rabɛɲin, a so Alatala xa hɔrɔmɔbanxi kui surayi gande sɛrɛxɛbade fari. \v 17 Sɛrɛxɛdubɛ, Asaraya naxa bira a fɔxɔ ra, a nun Alatala xa sɛrɛxɛdubɛ tongo solomasaxan. \v 18 Yi xɛmɛ gbangbalanyie naxa yi wɔyɛnyi xɔrɔxɔɛ fala Osiyasi bɛ, «Surayi ganfe sɛrɛxɛ ra na mu findi i tan Osiyasi xa wali ra. Sɛrɛxɛdubɛe nan ma wali na ra. Haruna xa die sugandixi nɛ Ala bɛ e xa na wali raba. I tan xa mini hɔrɔmɔbanxi kui, barima i bara Ala xa sɛriyɛ matandi. Na fe mu findima xun nakeli ra i bɛ Marigi Alatala ya i.» \v 19 Osiyasi bɔɲɛ naxa te sɛrɛxɛdubɛe xili ma. Surayi sa se nu na a bɛlɛxɛ i. Kunɛ naxa mini a tigi ma keren na sɛrɛxɛdubɛe ya xɔri, Alatala xa hɔrɔmɔbanxi kui, surayi ganma sɛrɛxɛbade naxan ma. \v 20 Sɛrɛxɛdubɛ Asaraya nun a booree to na kunɛ to a tigi ma, e naxa a ramini tande mafuren. A tan fan yɛtɛ yati naxa gbata minife ra, barima Alatala nu bara a bɔnbɔ. \v 21 Mangɛ Osiyasi naxa findi kunɛ kanyi ra, han a faxa tɛmui. A naxa lu banxi nde kui a kerenyi ma, barima kunɛ kanyi mu lan a xa so Alatala xa banxi kui. A xa di Yotami naxa mangɛya sɔtɔ, a fa lu mangɛ banxi kui, a ɲama yaamari. \p \v 22 Osiyasi xa taruxui dɔnxɔɛe, a fɔlɛ nun a raɲɔnyi, a birin sɛbɛxi Amosu xa di Annabi Esayi xa kitaabui kui. \v 23 Osiyasi to laaxiraya, e naxa a ragata gaburi kui mangɛe xa bɔxi nde ma, barima e nu a falama nɛ, «Kunɛ kanyi na a ra.» A xa di Yotami naxa ti mangɛ ra a ɲɔxɔɛ ra. \c 27 \s Yotami xa mangɛya \r (Isirayila Mangɛe II 15:32-38) \p \v 1 Yotami mangɛya sɔtɔ a ɲɛ mɔxɔɲɛn nun suuli nan ma, a fa ɲɛ fu nun senni mangɛya raba Darisalamu. A nga nu xili Yerusa, Sadɔki xa di ginɛ. \v 2 A ɲɛrɛ nɛ Alatala xa tinxinyi kui. A bira nɛ a baba Osiyasi xa misaali fɔxɔ ra, kɔnɔ a tan mu so Alatala xa hɔrɔmɔbanxi kui sɛrɛxɛ dubama dɛnnaxɛ. Na waxati ɲama tan mu nu a xa wali ɲaaxi luma. \p \v 3 Yotami naxa Alatala xa hɔrɔmɔbanxi naadɛ nde yailan, naxan nu na fuge ra. A man naxa banxi gbegbe ti Ofeli tɛtɛ kui. \v 4 A naxa taae ti Yudaya geyae yire, a nun koore banxie wondie kui. \v 5 A naxa Amoni mangɛ gere, a nɔ a ra. Amonikae naxa yi duuti fi ɲɛ saxan bun ma: gbeti kilo wulu saxan kɛmɛ naani, mɛngi maniyɛ busali wulu tongo naani, fundenyi maniyɛ busali wulu tongo naani. \v 6 Yotami naxa sɛnbɛ sɔtɔ a fanyi ra, barima a bara ɲɛrɛ a Marigi Alatala xa kira xɔn ma. \p \v 7 Yotami xa taruxui dɔnxɔɛe, a xa geree nun a xa walie, nee birin sɛbɛxi Isirayila nun Yudaya mangɛe xa taruxui kui. \v 8 A mangɛya sɔtɔ a ɲɛ mɔxɔɲɛn nun suuli nan ma, a fa ɲɛ fu nun senni mangɛya raba Darisalamu. \v 9 Yotami to laaxiraya, e naxa a ragata Dawuda xa taa kui. A xa di Axasi naxa ti a ɲɔxɔɛ ra. \c 28 \s Axasi xa mangɛya \r (Isirayila Mangɛe II 16:1-9) \p \v 1 Axasi mangɛya sɔtɔ a ɲɛ mɔxɔɲɛn nan ma, a fa ɲɛ fu nun senni mangɛya raba Darisalamu. A mu lu Alatala xa tinxinyi kui, alɔ a baba a raba ki naxɛ. \v 2 A naxa ɲɛrɛ Isirayila mangɛe fɔxi, a Bali kuyee yailan yɔxui ra. \v 3 A naxa surayi gan sɛrɛxɛ ra Hinoma xa die xa gulunba kui. A man naxa a xa die gan tɛ ra, e xa findi sɛrɛxɛ ra. Alatala sie naxee kerixi Isirayila, e nu na fe raharamuxi mɔɔlie nan nabama. \v 4 Axasi naxa surayi gan, a man naxa sɛrɛxɛ ba kuye batudee geyae fari, nun wuri bili xindee bun ma. \p \v 5 A Marigi Alatala naxa a sa Siriya mangɛ bɛlɛxɛ i, naxan Isirayila xun nakana, a e findi geelimanie ra, a e xanin Damasi. Na kui Isirayila mangɛ lu nɛ a xa nɔɛ bun, a tɔɔrɔ han. \v 6 Remaliyahu xa di Peka naxa Yudaya sɔɔri ɲalama wulu kɛmɛ mɔxɔɲɛn faxa lɔxɔɛ keren kui, barima e nu bara e babae Alatala rabɛɲin. \v 7 Efirami sɔɔri ɲalama Sikiri naxa mangɛ xa di Maaseya, mangɛ xa gomina Asirikama, nun mangɛ xa sɔɔri yarerati Elekana birin faxa. \v 8 Isirayilakae naxa mixi wulu kɛmɛ firin suxu geelimanie ra e ngaxakerenyie ya ma, ginɛe, di xɛmɛe, nun di ginɛe. E man naxa harige gbegbe fan tongo, e a xanin Samari. \p \v 9 Alatala xa namiɲɔnmɛ nde nu na mɛnni naxan xili Odedi. A naxa mini sɔɔrie ya ra naxee nu na gbilenfe Samari. A naxa a masen e bɛ, «Wo babae Marigi Alatala nu xɔnɔxi nɛ Yudayakae ma, na nan a toxi wo e masɔtɔxi. Kɔnɔ wo bara naxan naba e ra, na bara gbo yɛ han a bara koore li. \v 10 Yakɔsi wo wama Yuda xa die nun Darisalamu xa die xa findi wo xa konyie ra. Kɔnɔ wo tan go? Wo mu a kolon wo fan bara yunubi sɔtɔ wo Marigi Alatala ra? \v 11 Yakɔsi wo wo tuli mati n na. Wo xa yi geelimanie ragbilen e xɔnyi, wo ngaxakerenyie, barima Alatala bara xɔnɔ wo ma.» \p \v 12 Efirami kuntigi ndee Yehoxanan xa di Asaraya, Mesilemoti xa di Berekiya, Salumu xa di Yexisikiya, nun Xadalayi xa di Amasa, naxa keli sɔɔri gali xunyie xili ma. \v 13 E naxa a fala e bɛ, «Wo naxa yi geelimanie raso be kui, barima na fama nɛ a niyade won xa yunubi sɔtɔ Alatala ra. Wo wama nɛ won ma yunubie xun xa masa? Alatala ɲan xɔnɔxi Isirayila ma.» \v 14 Na kui sɔɔrie naxa geelimanie nun harige bɛɲin, e naxan sɔtɔ gere kui. E na birin naba kuntigie nun ɲama nan ya xɔri. \v 15 Na kuntigi naxee xilie sɛbɛxi, nee naxa na harige ya ma to, dugi nun sankiri naxan nu na, e naxa nee findi geelimani magelie xa sosee ra. E naxa baloe nun minse so e yi ra, e seri sa e xa fie ra. Na tɛmui e naxa e raso Yeriko, tugi taa, e ngaxakerenyie yire. Naxee mu nɔ e ɲɛrɛde, e naxa nee tan xanin sofalee fari. E to gɛ na ra, e naxa gbilen Samari. \p \v 16 Na waxati, mangɛ Axasi naxa Siriya mangɛ maxandi a xa a mali. \v 17 Edonkae nu bara fa Yudayakae gerede, e mixi ndee suxu, e e xanin. \v 18 Filisitakae fan nu bara taae gere naxee nu na Sefela nun Negewi biri Yudaya bɔxi ma. E naxa Beti Semesi, Ayalon, Gederoti, Soko, Timina, Gimiso, nun e rabilinyie suxu. \v 19 Alatala nan wa Yudaya rayaagife, barima Isirayila mangɛ Axasi nu bara Yudaya ya iso a xa yanfanteya ra Alatala bɛ. \v 20 Asiri mangɛ Tigilati Pileseri to fa Yudaya, a mu tin a malide, a naxa a gere. \v 21 Axasi naxa naafuli sɛɛti tongo Alatala xa banxi, mangɛ xa banxi, nun kuntigie xa banxi kui, a na fi Asiri mangɛ ma, kɔnɔ na mu a niya Tigilati Pileseri xa a mali. \v 22 Hali a xa tɔɔrɛ kui, Axasi mu gbilen Alatala ma. \v 23 A nu sɛrɛxɛ bama Damasikae xa alae bɛ, naxee nu bara nɔ a ra. A naxa a fala, «Siriya mangɛ xa alae nan Siriya malixi, n fan sɛrɛxɛ bama nɛ e bɛ, alako e xa n fan mali.» Na birin findi tantanyi nan na Axasi nun Isirayila bɛ. \p \v 24 Axasi naxa Ala xa banxi se sɛniyɛnxie birin kana, a Alatala xa banxi naadɛe balan. A naxa sɛrɛxɛbadee yailan Darisalamu yire birin, \v 25 a man naxa yire itexie yailan Yudaya taa birin kui, alako e xa surayi gan sɛrɛxɛ ra ala gbɛtɛe bɛ. A a babae Marigi Alatala raxɔnɔ na ki nɛ a ɲaaxi ra. \p \v 26 A xa taruxui dɔnxɔɛ nun a xa wali birin, a fɔlɛ nun a raɲɔnyi birin sɛbɛxi Yudaya nun Isirayila mangɛe xa taruxui kui. \v 27 Axasi to laaxiraya, e naxa a ragata Darisalamu taa kui, kɔnɔ e mu a ragata Isirayila mangɛe xa gaburi yire. A xa di Xesekiya naxa ti a ɲɔxɔɛ ra. \c 29 \s Xesekiya xa mangɛya \r (Isirayila Mangɛe II 18:1-4) \p \v 1 Xesekiya mangɛya sɔtɔ a ɲɛ mɔxɔɲɛn nun suuli nan ma, a fa ɲɛ mɔxɔɲɛn nun solomanaani mangɛya raba Darisalamu. A nga nu xili nɛ Abiya, Sakari xa di ginɛ. \v 2 A a ɲɛrɛ nɛ Alatala xa tinxinyi kui, alɔ a baba Dawuda a raba ki naxɛ. \p \v 3 A xa mangɛya ɲɛ singe kike singe kui, a naxa Alatala xa banxi naadɛe rabi, a e yailan. \v 4 A naxa sɛrɛxɛdubɛe nun Lewikae maxili, a e malan tɛtɛ kui sogegorode. \v 5 A naxa a masen e bɛ, «Lewikae, wo wo tuli mati n na. Wo xa wo rasɛniyɛn, wo xa wo babae Marigi Alatala xa banxi rasɛniyɛn, wo xa se sɛniyɛntare birin ramini Alatala xa hɔrɔmɔbanxi kui. \v 6 Won babae nu bara Alatala rabɛɲin, e fe kobi raba e Marigi Alatala ra. E nu bara e kobe ti Alatala ra, nun a xa hɔrɔmɔbanxi ra. \v 7 E naxa hɔrɔmɔbanxi naadɛe yati balan. E naxa lanpuie raxuben, e mu surayi nun sɛrɛxɛ gan daaxi ba Isirayila Marigi Ala bɛ yire sɛniyɛnxi kui. \v 8 Na kui, Alatala naxa xɔnɔ Darisalamu nun Yudaya ma, a naa findi gbaloe yire ra. Si gbɛtɛe yoma won ma alɔ wo a toxi ki naxɛ. \v 9 Na bara a niya won babae xa faxa santidɛgɛma ra, won ma ginɛe, nun won ma di xɛmɛe nun ginɛe bara findi geelimanie ra. \v 10 Yakɔsi n bara a ɲanige n bɔɲɛ kui won xa saatɛ tongo Isirayila Marigi Alatala bɛ, alako a xa xɔnɛ xa gbilen won fɔxɔ ra. \v 11 Yakɔsi n ma die, wo xa wo tunnabɛxi, barima Alatala nan wo sugandixi, alako wo xa findi a xa konyie ra, wo xa surayi gan sɛrɛxɛ ra a bɛ.» \p \v 12 Na kui yi Lewikae naxa keli: Amasayi xa di Maxati, Asaraya xa di Yoweli, Kehati xa di ndee, Merari xa di ndee, Abidi xa di Kisi, Yehaleleli xa di Asaraya, Gerison xa di ndee, Sima xa di Yowa, Yowa xa di Eden, \v 13 Elisafan ma die Simiri nun Yeyiyeli, Asafi xa die Sakari nun Mataniya, \v 14 Heman xa die Yɛxiyɛli nun Simeyi, nun Yedutun xa die Semaya nun Yusiyɛli. \p \v 15 E to gɛ e yɛtɛ rasɛniyɛnde, e naxa e ngaxakerenyie malan, e xa Alatala xa banxi fan rasɛniyɛn Alatala xa sɛriyɛ ki ma. Mangɛ nu bara na yaamari fi. \v 16 Sɛrɛxɛdubɛe naxa so Alatala xa banxi kui alako e xa naa rasɛniyɛn. E se sɛniyɛntare naxee birin li Alatala xa hɔrɔmɔbanxi kui, nun a tɛtɛ kui, Lewikae naxa na birin tongo, e a wɔlɛ i Sediron gulunba kui. \v 17 E na wali fɔlɔ kike xi singe nɛ. A xi solomasaxan nde, e nu bara gɛ mɛnni birin nasɛniyɛnde han buntunyi ra. E man wali nɛ xi solomasaxan hɔrɔmɔbanxi fan yati rasɛniyɛnde. Kike singe xi fu nun senni nde, e naxa gɛ na wali birin na. \p \v 18 Na dangi xanbi, e naxa siga mangɛ Xesekiya yire, e dɛntɛgɛ sa a bɛ, «Muxu bara Alatala xa banxi birin nasɛniyɛn, sɛrɛxɛbade, sɛrɛxɛ gan daaxi bade nun a yirabasee, teebili, taami sɛrɛxɛ sama dɛnnaxɛ, nun a yirabasee. \v 19 Muxu bara se birin yailan, muxu bara se birin nasɛniyɛn, mangɛ Axasi naxan kɔsɛ a xa tinxintareya kui a xa mangɛya waxati. Na birin na Alatala xa sɛrɛxɛbade ya ra.» \p \v 20 Kuye to iba, mangɛ Xesekiya naxa taa kuntigie malan, e te Alatala xa hɔrɔmɔbanxi. \v 21 Mangɛ naxa yaamari fi Haruna xa di sɛrɛxɛdubɛe ma, e xa tuura solofere, yɛxɛɛ kontonyi solofere, yɛxɛɛyɔrɛ xɛmɛma solofere, nun sikɔtɛ solofere ba yunubi xafari sɛrɛxɛ ra Alatala xa sɛrɛxɛbade fari. \v 22 Sɛrɛxɛdubɛe naxa tuurae kɔn naxaba, e e wuli kasan sɛrɛxɛbade ma. E naxa yɛxɛɛ kontonyie kɔn naxaba, e e wuli kasan sɛrɛxɛbade ma. E naxa yɛxɛɛyɔrɛe kɔn naxaba, e e wuli kasan sɛrɛxɛbade ma. \v 23 Na dangi xanbi, e naxa fa sikɔtɛe ra naxee findima yunubi xafari sɛrɛxɛ ra. Mangɛ nun ɲama naxa e bɛlɛxɛ sa e ma. \v 24 Sɛrɛxɛdubɛe naxa e kɔn naxaba, e e wuli ifili sɛrɛxɛbade ma yunubi xafari sɛrɛxɛ ra Isirayila birin bɛ. Mangɛ nu bara a fala a na sɛrɛxɛ gan daaxi nun na yunubi xafari sɛrɛxɛ xa raba Isirayila birin bɛ. \v 25 Mangɛ naxa Lewikae ti Alatala xa hɔrɔmɔbanxi kui, bɛɛtibasee alɔ maxasee nun kɔrae nu na e yi ra, alɔ Dawuda, Annabi Gadi, nun Annabi Natan nu bara a yamari ki naxɛ. Alatala xa yaamari nan nu a ra, a naxan masenxi a xa namiɲɔnmɛe saabui ra. \v 26 Lewikae naxa ti naa, Dawuda xa bɛɛtibasee suxuxi e yi ra, sɛrɛxɛdubɛe fan naxa ti naa, sarae nu na e tan fan yi ra. \v 27 Xesekiya naxa yaamari fi e xa sɛrɛxɛ gan daaxi ba sɛrɛxɛbade. E to na fɔlɔ, bɛɛtibae fan naxa bɛɛti ba fɔlɔ Alatala bɛ sarae xui nun Isirayila mangɛ Dawuda xa bɛɛtibasee ra. \v 28 Ɲama birin naxa e felen bɔxi, bɛɛtibae naxa bɛɛti ba sarae xui han na sɛrɛxɛ gan daaxi gɛ bade. \v 29 E to gɛ sɛrɛxɛ gan daaxi bade, mangɛ nun ɲama naxan bira a fɔxɔ ra, e birin naxa e tuubi, e Ala batu. \v 30 Na dangi xanbi, mangɛ Xesekiya nun a xa kuntigie naxa Lewikae yaamari a e xa Alatala matɔxɔ Dawuda nun Annabi Asafi xa bɛɛtie ra. E naxa Ala matɔxɔ sɛɛwɛ ra, e fa e xin bi sin, e e felen bɔxi e Ala batu. \p \v 31 Na tɛmui Xesekiya naxa a masen, «Yakɔsi, wo to nu fama, se nu na wo bɛlɛxɛ i Alatala bɛ, wo wo maso, wo nun wo xa sɛrɛxɛe nun wo xa tantui sɛrɛxɛe ra Alatala xa hɔrɔmɔbanxi ra.» Ɲama naxa fa e xa sɛrɛxɛe ra, a nun e xa tantui sɛrɛxɛe ra. Naxee fan a ɲanige e bɔɲɛ fanyie kui, nee fan naxa fa sɛrɛxɛ gan daaxie ra. \v 32 Sɛrɛxɛ gan daaxie nan ya ɲama naxee fi: ninge tongo solofere, yɛxɛɛ kontonyi kɛmɛ, nun yɛxɛɛyɔrɛ kɛmɛ firin. Na birin findi sɛrɛxɛ gan daaxie nan na Alatala bɛ. \v 33 E man naxa ninge kɛmɛ senni nun xuruse lanma wulu saxan ba sɛrɛxɛ ra. \v 34 Kɔnɔ sɛrɛxɛdubɛe to mu nu wuya, e mu nɔ sɛrɛxɛ gan daaxie birin bade. Na kui, e ngaxakerenyi Lewikae naxa e mali na wali raɲɔnde, beemanun sɛrɛxɛdubɛ booree xa gɛ e yɛtɛ rasɛniyɛnde. Lewikae nu bara a ɲanige e bɔɲɛe kui a e xa e yɛtɛ rasɛniyɛn mafuren, dangi sɛrɛxɛdubɛe waxɔnyi ra. \v 35 Sɛrɛxɛ gan daaxi gbegbe nu na, a nun ture naxan bama xanunteya sɛrɛxɛ ra, a nun sɛrɛxɛ yeerama naxan nu sama sɛrɛxɛ gan daaxi xun ma. Na kui, ɲama man naxa Alatala batu fɔlɔ a xa banxi kui. \v 36 Xesekiya nun ɲama birin naxa sɛɛwa, barima Alatala bara na wali birin nagiri sɔɔnɛya ra. \c 30 \s Xesekiya Sayamalekɛ Dangi Sali rabafe \p \v 1 Xesekiya naxa xɛɛrae xɛɛ Isirayila nun Yudaya birin kui. A man naxa bataaxɛe sɛbɛ Efiramikae nun Manasikae ma, alako e xa fa Alatala xa banxi Darisalamu Sayamalekɛ Dangi Sali rabade Isirayila Marigi Alatala xa binyɛ bun ma. \v 2 Mangɛ, kuntigie, nun ɲama birin nu bara natɛ tongo Darisalamu e xa Sayamalekɛ Dangi Sali raba kike firin nde. \v 3 E mu nɔ na rabade a waxati, barima sɛrɛxɛdubɛ birin mu nu gɛxi e yɛtɛ rasɛniyɛnde. Ɲama fan mu nu malanxi Darisalamu. \v 4 Mangɛ nun ɲama naxa tin na natɛ ra. \v 5 E naxa Isirayila birin maxili, kelife Bere Seeba ma, sa dɔxɔ Dana na, alako e xa fa Sayamalekɛ Dangi Sali raba Darisalamu Isirayila Marigi Alatala xa binyɛ bun ma. A nu bara bu ɲama mu na sali raba alɔ a sɛbɛxi ki naxɛ. \p \v 6 Xɛɛrae naxa mangɛ nun kuntigie xa bataaxɛ xanin Isirayila nun Yudaya birin. E naxa mangɛ xa yaamari masen, «Isirayilakae, wo gbilen Alatala ma, Iburahima, Isiyaga, nun Isirayila Marigi Ala, alako a fan xa gbilen wo ma, a wo tan naxee ratangaxi Asiriya mangɛe bɛlɛxɛ i. \v 7 Wo naxa lu alɔ wo babae nun wo ngaxakerenyie, naxee nu bara e babae Marigi Alatala rabɛɲin. Ala bara gbaloe ragiri e ma, alɔ wo a toxi ki naxɛ. \v 8 Yakɔsi, wo naxa wo kobe ti Ala ra alɔ wo babae a rabaxi ki naxɛ. Wo wo bɛlɛxɛ so Alatala yi ra, wo xa fa a xa hɔrɔmɔbanxi, a naxan nasɛniyɛn waxati birin bun ma. Wo xa wo Marigi Alatala rabatu, alako a xa xɔnɛ xa gbilen won fɔxɔ ra. \v 9 Xa wo gbilen Alatala ma, wo ngaxakerenyie nun wo xa die hinnɛ sɔtɔma nɛ mixie ra, naxee e xanin konyiya kui. Xa wo gbilen wo Marigi Alatala ma, a fama nɛ hinnɛde wo ra, a mu nɛɛmuma wo ma.» \v 10 Xɛɛrae naxa siga taae birin Efirami nun Manasi bɔxi ma, han Sabulon. Kɔnɔ na mixie mu tin e xa masenyi ra, e man fa yo xɛɛrae ma. \v 11 Aserikae, Manasikae, nun Sabulonkae ndee naxa e yɛtɛ magoro, e siga Darisalamu. \v 12 Ala naxa a niya Yudayakae birin xa kafu e boore ma mangɛ nun kuntigie xa yaamari rabafe ra alɔ Alatala a fala ki naxɛ. \p \v 13 Ɲama gbegbe naxa e malan Darisalamu, alako e xa Taami Lɛbinitare Sali raba kike firin nde. \v 14 E naxa keli, e kuye sɛrɛxɛbade birin kana Darisalamu, a nun surayi gandee, e fa na birin wɔlɛ i Sediron fole kui. \v 15 Kike firin nde, xi fu nun naani nde ra, e naxa Sayamalekɛ Dangi Sali xa sɛrɛxɛ ba. Sɛrɛxɛdubɛe nun Lewikae nu bara yaagi e xa sɛniyɛntareɲa xa fe ra, e fa e yɛtɛ rasɛniyɛn. E naxa sɛrɛxɛ gan daaxie ba Alatala xa banxi kui. \v 16 Sɛrɛxɛdubɛe naxa ti e yire alɔ Ala xa mixi Munsa a yamarixi ki naxɛ Tawureta Munsa kui. Lewikae to wuli so e yi ra, e naxa a kasan sɛrɛxɛbade ma. \v 17 Mixi sɛniyɛntaree to nu wuyaxi ɲama ya ma, Lewikae naxa Sayamalekɛ Dangi Sali sɛrɛxɛ ba e bɛ, alako e xa a fi Alatala ma. \v 18 Mixi sɛniyɛntare wuyaxie nu na ɲama ya ma kelife Efirami, Manasi, nun Sabulon. E bara Sayamalekɛ Dangi Sali sɛrɛxɛ don, kɔnɔ na mu radaxaxi Ala xa masenyi kui. Na nan a to, Xesekiya naxa Alatala maxandi e bɛ, «Alatala naxan fan, diɲɛ \v 19 sɛniyɛntaree birin ma naxee na e babae Marigi Ala fenfe e bɔɲɛ kui.» \v 20 Alatala naxa Xesekiya xa dubɛ suxu, a diɲɛ ɲama ma. \p \v 21 Isirayilakae naxee nu malanxi Darisalamu naxa Taami Lɛbinitare Sali raba xi solofere bun ma ɲɛlɛxinyi kui. Lɔxɔɛ birin ma, Lewikae nun sɛrɛxɛdubɛe nu Alatala matɔxɔma e xa bɛɛtibasee ra Ala xa binyɛ bun ma e sɛnbɛ birin na. \v 22 Xesekiya naxa Lewikae ralimaniya, barima e nu bara Alatala xa wali raba a raba ki ma. E naxa sɛrɛxɛe don xi solofere bun ma. E man naxa xanunteya sɛrɛxɛe ba e babae Marigi Alatala bɛ. \p \v 23 Ɲama birin naxa lan a ma, e xa xi solofere gbɛtɛ sa na sali xun ma. E naxa na raba sɛɛwɛ kui. \v 24 Yudaya mangɛ Xesekiya naxa tuura wulu keren nun xuruse lanma wulu solofere ba sɛrɛxɛ ra. Kuntigie fan naxa tuura wulu keren nun xuruse lanma wulu fu ba sɛrɛxɛ ra. Sɛrɛxɛdubɛ gbegbe naxa e yɛtɛ rasɛniyɛn. \v 25 Yudaya ɲama, sɛrɛxɛdubɛe, Lewikae, Isirayilakae, nun xɔɲɛe kelife Isirayila bɔxi ma, e birin naxa sɛɛwa. \v 26 Ɲɛlɛxinyi gbegbe naxa lu Darisalamu. Na fe mɔɔli nu bara ba tofe Darisalamu kabi Isirayila mangɛ Dawuda xa di Sulemani xa waxati. \v 27 Sɛrɛxɛdubɛe nun Lewikae naxa keli, e duba ɲama bɛ. Alatala naxa na dubɛ suxu a xa yire sɛniyɛnxi kui koore ma. \c 31 \s Xesekiya Ala xa sɛriyɛ mabanbanfe \r (Isirayila Mangɛe II 18:4) \p \v 1 Sali to ɲɔn, Isirayilakae naxa siga Yudaya taae kui, e kuye gɛmɛ masolixie kana, e Asera kuye wuri daaxie sɛgɛ, e sɛrɛxɛbade birin kana naxee nu na geyae fari Yudaya, Bunyamin, Efirami, nun Manasi bɔxi ma. Na dangi xanbi, Isirayilakae naxa gbilen e xɔnyi. \v 2 Xesekiya naxa sɛrɛxɛdubɛe nun Lewikae ti kankan xa wali ra: sɛrɛxɛ gan daaxie bafe, xanunteya sɛrɛxɛe bafe, hɔrɔmɔbanxi wali rabafe, matɔxɔɛ nun tantui bɛɛti bafe Alatala bɛ, nun Alatala xa hɔrɔmɔbanxi naadɛ makantafe. \v 3 Mangɛ naxa nde ba a harige ra a a fi sɛrɛxɛ gan daaxie ra naxee bama gɛɛsɛgɛ, nunmare, malabui lɔxɔɛ, kike nɛɛnɛ, sali xungbee alɔ a sɛbɛxi Alatala xa sɛriyɛ kui ki naxɛ. \v 4 Xesekiya naxa a masen ɲama nun Darisalamukae bɛ, e xa sɛrɛxɛdubɛe nun Lewikae mali e xa harige sɔtɔ, alako e xa sɛnbɛ sɔtɔ Alatala xa sɛriyɛ kui. \v 5 E to na masenyi mɛ, Isirayilakae naxa farilɛ ba e xa sansie bogi singee ra, mɛngi, wɛni nɛɛnɛ, ture, kumi, nun daxamui gbɛtɛe. E naxan fixi, na nu gbo. \v 6 Isirayilakae nun Yudayakae, naxee nu sabatixi Yudaya taae kui naxa farilɛ ba e xa xuruse xungbee nun e xa xuruse lanmae ra, e man naxa farilɛ ba se sɛniyɛnxie ra e naxee fixi e Marigi Alatala ma. Na naxa findi kote gbegbe ra. \v 7 E naxa na kote malan fɔlɔ kike saxan nde ra, e gɛ kike solofere nde ra. \v 8 Xesekiya nun kuntigie to na kote to, e naxa Alatala nun a xa ɲama tantu. \v 9 Xesekiya naxa sɛrɛxɛdubɛe nun Lewikae maxɔrin na kote xa fe ma. \v 10 Na kui, sɛrɛxɛdubɛ kuntigi Asaraya, naxan kelixi Sadɔki xabilɛ naxa a yaabi, «Kabi won yi hadiya fe fɔlɔ Alatala xa banxi kui, baloe bara gbo muxu yi ra han muxu mu nɔma na birin donde. Naxan luxi na nan ya. A gbo barima Alatala bara barakɛ sa a xa ɲama ma.» \p \v 11 Xesekiya naxa yaamari fi e xa konkoe yailan Alatala xa banxi kui. E naxa na raba. \v 12 Mixie naxa fa hadiyae, farilɛe, nun se sɛniyɛnxie ra, e a sa na konkoe kui. Lewika Konaniyahu nun a xunya Simeyi naxa mɛɛni na birin ma. \v 13 Mangɛ Xesekiya nun Ala xa banxi yarerati Asaraya naxa mixie sugandi naxee luma Konaniyahu nun a xunya Simeyi xa yaamari bun ma. Na mixie xilie nan ya: Yɛxiyɛli, Asaraya, Naxati, Asahɛli, Yerimoti, Yosabadi, Eliyeli, Yisimakiya, Maxati, nun Bɛnaya. \v 14 Yimina xa di Lewika Kore, naxan nu sogetede naadɛ makantama, a tan nan nu a ɲɛngi saxi see xɔn ma, mixie naxee ɲanigexi Ala bɛ. A nu na se sɛniyɛnxie itaxunma. \v 15 Eden, Minyamin, Yosuwe, Semaya, Amaraya, nun Sɛkanaya nu Kore malima see itaxunde e ngaxakerenyie ma sɛrɛxɛdubɛe xa taae kui. Mixi xungbee nun mixi lanmae bara e gbe sɔtɔ e xundɛ ki ma. \v 16 E naxa see itaxun xɛmɛ dimɛdi birin ma naxee nu bara gɛ ɲɛ saxan sɔtɔde, naxee xilie nu sɛbɛxi taruxui kui, naxee nu lanma e xa sɛrɛxɛdubɛ wali raba Alatala xa hɔrɔmɔbanxi kui e xundɛ ki ma. \v 17 E naxa see itaxun sɛrɛxɛdubɛe ma, naxee xilie nu sɛbɛxi taruxui kui e xa denbaya ki ma. E naxa see itaxun Lewikae ma e xa wali nun e xundɛ ki ma, naxee nu bara gɛ ɲɛ mɔxɔɲɛn sɔtɔde. \v 18 E man naxa see itaxun Ala xa hɔrɔmɔbanxi walikɛ birin ma, naxee xilie nu sɛbɛxi taruxui kui, e naxa a i taxun e xa mamadie, e xa ginɛe, e xa di xɛmɛe nun e xa di ginɛe ma. \v 19 Haruna xa di sɛrɛxɛdubɛe, naxee nu na daaxa, taa fari ma, taaka ndee nu bara sugandi naxee see itaxunma yi sɛrɛxɛdubɛe nun yi Lewikae ma, naxee xilie nu sɛbɛxi taruxui kui. \p \v 20 Xesekiya na nan naba Yudaya bɔxi ma. A wali nɛ hinnɛ, tinxinyi, nun nɔndi kui a Marigi Alatala bɛ. \v 21 A xa wali birin a naxan naba Ala batufe xa fe ra, a nun Ala xa sɛriyɛ nun yaamari xa fe ra, na birin sɔɔnɛyaxi nɛ a bɛ. A na birin naba a bɔɲɛ birin nan na alako a xa a Marigi Alatala sagoe raba. \c 32 \s Xesekiya xa mangɛya raɲɔnyi \r (Isirayila Mangɛe II 18:13-37, Annabi Esayi 36:1-22) \p \v 1 Yi fe tinxinxie dangi xanbi, Asiri mangɛ Senaxeribi naxa so Yudaya bɔxi ma, a naxa taa makantaxie mabilin a xa e sɔtɔ. \v 2 Xesekiya to a kolon a Senaxeribi wama Darisalamu gerefe nɛ, \v 3 a naxa kuntigie nun sɔɔri ɲalamae maxili. E naxa natɛ tongo e xa ye badee dɛsɛ naxee na taa fari ma. \v 4 Mixi gbegbe naxa na wali suxu, e naxa kɔlɔnyie dɛsɛ, e ye kirae dɛsɛ naxee nu kelima bɔxi bun ma. E naxa a fala, «Munfe ra won a luma Asiri mangɛe xa ye sɔtɔ be?» \v 5 Xesekiya naxa wali suxu sɛnbɛ ra. A naxa tɛtɛ yailan dɛnnaxɛ nu kanaxi, a naxa nde sa a xa maite xun ma, han a sa sɔɔrie xa yire makantaxi li, a naxa tɛtɛ gbɛtɛ ti tɛtɛ singe fari ma, a naxa Milo yailan Dawuda xa taa kui, a naxa geresosee nun wure lefa gbegbe malan. \v 6 A naxa sɔɔri xunyie ti ɲama xun, a fa ɲama malan taa sode dɛ ra. A naxa a masen e bɛ, \v 7 «Wo limaniya, wo wo sɛnbɛ so. Gaaxui yo naxa lu wo yi ra, wo naxa kɔntɔfili Asiri mangɛ xa fe ra, a nun a xa sɔɔri gali. Naxan na won sɛɛti ma na gbo dangife se bɛ naxan na a tan sɛɛti ma. \v 8 Adama sɛnbɛ gbansan nan na a yi ra, kɔnɔ won Marigi Alatala nan na won malima ra yi gere kui.» Ɲama naxa e xaxili ti Yudaya mangɛ Xesekiya xa masenyi ra. \p \v 9 Na to dangi, Asiri mangɛ Senaxeribi naxa xɛɛrae xɛɛ Darisalamu. Na tɛmui a tan nu na Lakisi gerefe nun a xa sɔɔri birin na. A naxa yi xɛɛraya rasiga Yudaya mangɛ Xesekiya ma, a nun Yudaya mixie ma naxee nu sabatixi Darisalamu. \v 10 «Senaxeribi xa masenyi nan ya: Wo xaxili tixi munse ra naxan a niyama wo xa dɔxɔ tɔɔrɛ kui Darisalamu? \v 11 Xesekiya na wo madaxufe nɛ a falafe ra, ‹Won Marigi Alatala fama won natangade Asiri mangɛ bɛlɛxɛ ma.› A wama nɛ wo xa faxa kaamɛ nun ye xɔli ma. \v 12 Xesekiya yati bara ala batudee nun sɛrɛxɛbadee kana, a fa a fala Yudaya nun Darisalamu bɛ wo xa wo tuubi sɛrɛxɛbade keren nan gbansan bɛ, wo xa surayi gan mɛnni. \v 13 Wo mu a kolon xɛ muxu naxan naba si gbɛtɛe ra, n tan nun n babae? Na sie xa alae bara nɔ e ratangade n bɛlɛxɛ ma? \v 14 Ala mundun na sie ya ma, n babae naxee ratɔn, naxee bara nɔ a xa ɲama ratangade n bɛlɛxɛ ma? Munfe ra wo a maɲɔxunxi a wo xa ala nɔma wo ratangade n ma? \v 15 Wo naxa a lu Xesekiya xa wo madaxu na ki de. Wo naxa la a ra, barima si xa ala yo mu nɔ a xa ɲama ratangade n bɛlɛxɛ ma nun n babae bɛlɛxɛ ma. Mangɛya yo mu nɔ muxu ra. Wo xa alae fan mu fama wo ratangade n bɛlɛxɛ ma.» \p \v 16 Senaxeribi xa xɛɛrae naxa na wɔyɛnyi mɔɔli xun masa Alatala nun a xa konyi Xesekiya xili ma. \v 17 Senaxeribi nu bara bataaxɛ sɛbɛ naxan Isirayila Marigi Alatala konbima yi wɔyɛnyi ra, «Si gbɛtɛe xa alae to mu nɔ e ratangade n bɛlɛxɛ ma, Xesekiya xa ala fan mu nɔma a xa ɲama ratangade n bɛlɛxɛ ma.» \v 18 E naxa wɔyɛn Eburu xui ra Darisalamukae bɛ naxee nu na tɛtɛ kɔn na alako gaaxui xa lu e yi ra, e xa taa masɔtɔ. \v 19 E naxa Darisalamu Marigi Ala maniya si gbɛtɛe xa alae ra, naxee findixi kuye yailanxie ra. \p \v 20 Mangɛ Xesekiya nun Amosi xa di Annabi Esayi naxa Ala maxandi fɔlɔ mali ra. \v 21 Na kui Alatala naxa malekɛ nde xɛɛ Asiri mangɛ xa sɔɔri ɲalamae xili ma, a e birin sɔntɔ a nun e xa yareratie. Mangɛ to na to, a naxa gbilen a xɔnyi yaagi kui. A naxa so a xa ala xa banxi kui, a yɛtɛ xa die naxa a faxa mɛnni santidɛgɛma ra. \v 22 Alatala Xesekiya nun Darisalamukae ratanga Asiriya mangɛ Senaxeribi bɛlɛxɛ ma na ki nɛ. Ala naxa e ratanga e dɔxɔboore birin ma. \v 23 Mixi gbegbe naxa fa buɲa fanyie ra Darisalamu Alatala nun Yudaya mangɛ Xesekiya bɛ. Keli na tɛmui ma Xesekiya xili naxa te si birin ya ma. \p \v 24 Na waxati Xesekiya naxa fura, a gbe mu lu a xa laaxiraya. A to Alatala maxandi, Alatala naxa a xa dubɛ suxu, a kaabanako raba. \v 25 Kɔnɔ Xesekiya mu na kaabanako kolon Alatala bɛ, a a yɛtɛ igbo. Na na a ra Alatala naxa xɔnɔ a tan nun Yudaya nun Darisalamu ma. \v 26 Xesekiya naxa tuubi a xa yɛtɛ igboe xa fe ra. Darisalamukae fan naxa tuubi. Na kui Alatala xa xɔnɛ naxa gbilen e fɔxɔ ra Xesekiya xa mangɛya bun ma. \p \v 27 Xesekiya xa naafuli nun a xa binyɛ nu bara gbo. Gbeti, xɛɛma, gɛmɛ tofanyie, surayi, wure lefae, nun se fanyi gbɛtɛe nu na a yi ra. \v 28 Banxie fan nu na a yi ra, a nu mɛngi, wɛni nɛɛnɛ, ture, nun xurusee ragatama dɛnnaxɛ. \v 29 A naxa taae ti, a naxa xuruse xungbee nun a lanmae gbegbe sɔtɔ Ala saabui ra. \v 30 Xesekiya man naxa Gixon dulonyi dɛsɛ fuge ra, alako na ye xa dangi Dawuda xa taa sogegorode mabiri. A xa wali birin sɔɔnɛya nɛ. \p \v 31 Kɔnɔ Babilɔn kuntigi ndee to fa Xesekiya yire kaabanako xa fe ra naxan naba a xa bɔxi ma, Ala naxa a rabolo a yɛtɛ xa na ya iba, alako a xa a bɔɲɛ ma fe kolon. \p \v 32 Xesekiya xa taruxui dɔnxɔɛ nun a xa dugutɛgɛɲa wali, na birin sɛbɛxi Amosi xa di Annabi Esayi xa laamatunyi kui, a nun Isirayila nun Yudaya mangɛ xa taruxui kui. \v 33 Xesekiya naxa laaxiraya, e a ragata binyɛ yire Dawuda xa die xa gaburie ya ma. Yudayakae nun Darisalamukae birin naxa a binya a laaxiraya tɛmui. A xa di Manasi naxa ti a ɲɔxɔɛ ra. \c 33 \s Manasi xa mangɛya \r (Isirayila Mangɛe II 21:1-18) \p \v 1 Manasi mangɛya sɔtɔ a ɲɛ fu nun firin nan ma, a fa ɲɛ tongo suuli nun suuli mangɛya raba Darisalamu. \v 2 A naxa bira fe ɲaaxie fɔxɔ ra alɔ sie Alatala naxee keri Isirayilakae ya ra. \v 3 A naxa kuye batudee yailan geyae fari, a baba Xesekiya naxee kana. A Bali kuyee xa sɛrɛxɛbadee yailan, a Aseri kuye wuri daaxie ti, a man tuubi tunbuie bɛ naxee na koore ma. \v 4 A naxa yi sɛrɛxɛbade mɔɔlie ti Alatala xa banxi kui, Alatala a fala dɛnnaxɛ ma, n xili fama falade be nɛ Darisalamu tɛmui birin. \v 5 A naxa sɛrɛxɛbadee ti tunbuie bɛ Alatala xa hɔrɔmɔbanxi tɛtɛ firinyi kui. \v 6 A naxa a xa die gan sɛrɛxɛ ra Hinoma gulunba kui. A naxa duureya nun manduruɲa mɔɔli birin naba, a sematoe nun mixie maxɔrin naxee fata mixi faxie rawɔyɛnde. A xa fe ɲaaxie xun naxa masa Alatala ya xɔri han a xɔnɔ a ma. \p \v 7 A naxa kuye gɛmɛ masolixi ti Ala xa banxi kui Ala a fala dɛnnaxɛ ma Dawuda nun a xa di Sulemani bɛ, «N bara yi banxi sugandi, n bara Darisalamu sugandi Isirayila bɔnsɔɛ birin ya ma, n xili xa matɔxɔ be abadan. \v 8 N mu Isirayila kerima yi bɔxi ma n naxan fixi wo babae ma xa wo n ma sɛriyɛ, n ma yaamarie, nun n ma xaranyie rabatuma wo naxan sɔtɔ Annabi Munsa saabui ra.» \v 9 Kɔnɔ Manasi naxa Yudaya nun Darisalamu ralɔɛ, e xa ɲaaxu dangife sie ra Alatala naxee sɔntɔ e ya ra. \v 10 Alatala naxa wɔyɛn Manasi nun a xa ɲama bɛ, kɔnɔ e mu e tuli mati a ra. \p \v 11 Na na a ra, Alatala naxa a niya Asiriya sɔɔri xunyie xa fa e gerede. E naxa Manasi suxu, e yɔlɔnxɔnyi sa a ma, e kɔnyi gbaku a banganyi ra, e a xanin Babilɔn bɔxi ma. \v 12 A to lu na ɲaxankatɛ kui, a naxa a Marigi Alatala maxandi, a a yɛtɛ magoro a babae Marigi Ala bɛ. \v 13 A to a maxandi, Alatala naxa a xa dubɛ suxu, a a ragbilen a xa mangɛya Darisalamu. Na kui Manasi naxa a kolon Alatala nan Ala ra. \p \v 14 Na dangi xanbi, Manasi naxa tɛtɛ ti Dawuda xa taa fari ma, kelife Gixon sogegorode mabiri gulunba kui, a sa dɔxɔ taa naadɛ ra naxan xili «Yɛxɛ naadɛ.» A naxa Ofeli geya mabilin. A naxa nde sa tɛtɛ xa maite xun ma. A man naxa sɔɔri xunyie lu Yudaya taa makantaxie kui. \p \v 15 Na tɛmui a naxa kuye birin ba Alatala xa hɔrɔmɔbanxi kui, a sɛrɛxɛbadee kana a nu bara naxee ti hɔrɔmɔbanxi tentenyi fari nun Darisalamu taa kui. A naxa e birin wɔlɛ i taa fari ma. \v 16 A to gɛ na ra, a naxa Alatala xa sɛrɛxɛbade yailan, a fa xanunteya sɛrɛxɛ nun tantui sɛrɛxɛ ba naa. A naxa a masen Yudayakae bɛ e xa Isirayila Marigi Alatala rabatu. \v 17 Ɲama tan mu gbilen kuye batudee fɔxɔ ra geyae fari, kɔnɔ e nu e Marigi Alatala nan gbansan batuma mɛnnie. \p \v 18 Manasi xa taruxui dɔnxɔɛ, a xa Ala maxandi nun namiɲɔnmɛe xa masenyie Isirayila Marigi Alatala xili ra, na birin sɛbɛxi Isirayila mangɛe xa taruxui kui. \v 19 A xa Ala maxandi nun Ala na suxu ki naxɛ, na sɛbɛxi Hosayi xa sɛbɛli kui. Manasi naxan nabaxi beenu a xa a yɛtɛ magoro Ala bɛ, a xa yunubie, a xa yanfanteya, a xa kuye batudee geyae fari, a xa Aseri kuye wuri daaxie, nun a xa gɛmɛ masolixie, na birin masenxi na sɛbɛli kui. \v 20 Manasi naxa laaxiraya, e a ragata a xɔnyi. A xa di Amon naxa ti a ɲɔxɔɛ ra. \s Amon xa mangɛya \r (Isirayila Mangɛe II 21:19-26) \p \v 21 Amon mangɛya sɔtɔ a ɲɛ mɔxɔɲɛn nun firin nan ma, a fa ɲɛ firin mangɛya raba Darisalamu. \v 22 A naxa bira fe ɲaaxie fɔxɔ ra alɔ a baba Manasi, a sɛrɛxɛe ba kuyee bɛ a baba nu bara naxee yailan batu se ra. \v 23 A mu a magoro Alatala bɛ alɔ a baba Manasi a raba ki naxɛ. Amon xa yunubie naxa dangi a baba gbe ra. \v 24 A xa sɔɔri xunyie naxa natɛ tongo, e fa a faxa a xa mangɛ banxi kui. \v 25 Kɔnɔ ɲama tan mu tin na yanfantee ra, e naxa e fan faxa. Ɲama naxa Amon xa di Yosiya ti a ɲɔxɔɛ ra. \c 34 \s Yosiya xa mangɛya \r (Isirayila Mangɛe II 22:1-20, 23:1-20) \p \v 1 Yosiya mangɛya sɔtɔ a ɲɛ solomasaxan nan ma, a fa ɲɛ tongo saxan nun keren mangɛya raba Darisalamu. \v 2 A Alatala waxɔnfe tinxinxi raba nɛ, a ɲɛrɛ a baba Dawuda fɔxi. A mu siga yirefanyi ma, a mu siga kɔɔla ma. \p \v 3 A xa mangɛya ɲɛ solomasaxan nde, a naxa a baba Dawuda Marigi Ala fen fɔlɔ. Fonike nan nu a ra na tɛmui. A xa mangɛya ɲɛ fu nun firin nde, a naxa Yudaya nun Darisalamu rasɛniyɛn fɔlɔ. A naxa kuye batudee ba geyae fari, a Aseri kuye wuri daaxie kana, a kuye yɔxui daaxie ba naa. \v 4 A naxa yaamari fi Bali kuye xa sɛrɛxɛbadee xa kana, surayi ganma dɛnnaxɛ kuye bɛ xa ba naa, Aseri kuye wuri daaxie xa sɛgɛ, kuye naxee yailanxi yɔxui ra xa iluntun. A naxa na kuye iluntunxi fuɲi funfun e xa sɛrɛxɛbae xa gaburie fari. \v 5 A naxa kuyee xa sɛrɛxɛdubɛe xɔrie gan kuye sɛrɛxɛbadee fari, alako Yudaya nun Darisalamu xa sɛniyɛn. \v 6 A naxa siga Manasi, Efirami, Simeyɔn, nun Nafatali taae kui, nun e xa yire kanaxie kui, \v 7 a fa sɛrɛxɛbadee nun Aseri kuye wuri daaxie kana. A naxa kuyee iluntun, a surayi sɛrɛxɛbadee sɛgɛ Isirayila bɔxi birin ma. Na tɛmui a naxa gbilen Darisalamu. \p \v 8 Yosiya xa mangɛya ɲɛ fu nun solomasaxan nde ra, a naxa Asaliya xa di Safan, nun taa gomina Maaseya, nun Yowaxasa xa di Yowa sɛbɛliti xɛɛ a Marigi Alatala xa banxi yailande. A nu wama bɔxi nun hɔrɔmɔbanxi rasɛniyɛnfe. \v 9 E naxa siga sɛrɛxɛdubɛ kuntigi Xilikiya yire, e fa kɔbiri so a yi ra naxan nu bara fi Ala xa hɔrɔmɔbanxi xa fe ra. Lewikae naxee findixi naadɛ kantɛe ra nu bara na kɔbiri maxili ɲama ma, ɲama naxan kelixi Manasi, Efirami, Isirayila, Yudaya, Bunyamin bɔxi ma, nun Darisalamu. \v 10 E naxa na kɔbiri taxu Alatala xa banxi wali xunyie ra. Alako nee xa nɔ kamudɛrie, banxitie nun walikɛ mɔɔli birin sare fide. \v 11 E man xa nɔ gɛmɛ nun wuri sarade, e xa banxi gbɛtɛe rakeli Yudaya mangɛe nu bara naxee lu e xa kana. \v 12 Yi mixie wali nɛ sɔɔbɛ ra Lewika ndee xa yaamari bun ma. Nee xilie nan ya: Merari xa die Yaxati nun Abadiyasi, nun Kehati xa die Sakari nun Mesulama. \v 13 Yi Lewikae nan nu na bɛɛtiba fanyie ra. E naxa wali birin mato. Lewika gbɛtɛe naxa e ɲɔxɔ sa sɛbɛli tife nun naadɛ makantafe xɔnma. \p \v 14 E to nu kɔbiri raminife, naxan nu bara xanin Alatala xa banxi kui, sɛrɛxɛdubɛ Xilikiya naxa sɛriyɛ kitaabui to Alatala naxan fixi Annabi Munsa saabui ra. \v 15 Xilikiya naxa a fala sɛbɛliti Safan bɛ, «N bara Tawureta Munsa to Alatala xa banxi kui.» Xilikiya naxa na kitaabui so Safan yi ra. \v 16 Safan naxa kitaabui xanin mangɛ xɔn, a fa a dɛntɛgɛ, «I yaamari naxan fi, i xa walikɛe bara na birin naba. \v 17 E bara fa kɔbiri ra naxan nu na Alatala xa banxi kui, e na so wali xunyie yi ra a nun mixi yi ra naxee na na wali rabafe.» \v 18 Sɛbɛliti Safan man naxa a dɛntɛgɛ mangɛ bɛ, «Sɛrɛxɛdubɛ Xilikiya bara kitaabui nde so n yi ra.» Safan naxa na radangi mangɛ ma. \v 19 Mangɛ to na kitaabui xa masenyi mɛ, a naxa a yɛtɛ xa dugie ibɔɔ sunnunyi ma. \p \v 20 Mangɛ naxa yi yaamari so Xilikiya, Safan xa di Axikama, Mike xa di Abadon, sɛbɛliti Safan, nun mangɛ rasi Asaya yi ra, \v 21 «Wo siga, wo sa Alatala maxɔrin n bɛ, a nun Isirayilakae nun Yudayakae bɛ, yi masenyi xa fe ra naxan sɛbɛxi yi kitaabui kui wo naxan toxi. Alatala xa xɔnɛ gbo won xili ma, barima won babae mu Alatala xa sɛriyɛ rabatu alɔ a sɛbɛxi yi kitaabui kui ki naxɛ.» \p \v 22 Xilikiya nun mangɛ xa xɛɛra booree naxa siga Xulida xɔn ma, Salumu xa ginɛ. Salumu Tokehati xa di, Xasira xa mamadi nan nu a ɲɔxɔ saxi hɔrɔmɔbanxi dugi sɛniyɛnxie xɔnma. Xulida, namiɲɔnmɛ ginɛ nan nu a ra. A nu sabatixi Darisalamu, taa nɛɛnɛ kui. E naxa dɛ masara alɔ mangɛ a fala ki naxɛ. \v 23 Xulida naxa a fala e bɛ, «Isirayila Marigi Alatala xa masenyi nan ya: ‹A fala mangɛ bɛ naxan wo xɛɛxi, \v 24 a Alatala xa masenyi nan ya: N fama ɲaxankatɛ ra yi taa nun a xa mixie bɛ, n dankɛ ragoroma nɛ naxee xaranxi Yudaya mangɛ bɛ yi kitaabui kui, \v 25 barima e bara n nabolo, e bara surayi gan sɛrɛxɛ ra alae gbɛtɛe bɛ. Na bara a niya n xa xɔnɔ e xa wali ma. N ma xɔnɛ bara lu yi taa xun ma, a mu kelima naa.› \v 26 Kɔnɔ wo xa a fala mangɛ bɛ naxan wo xɛɛxi alako a xa Alatala xa natɛ kolon, Isirayila Marigi Alatala naxan masenxi, \v 27 ‹I bɔɲɛ to bara yi fe suxu, i fa i magoro n bɛ, i i tuli mati n wɔyɛnyi ra n naxan falaxi yi taa nun a xa mixie xili ma, i fa i xa dugie ibɔɔ yɛtɛ magore kui, i i mawa n bɛ, na birin kui, n tan Alatala fan bara i xui mɛ. \v 28 N i xaninma nɛ i benbae yire bɔɲɛsa kui. E fama i ragatade, i yae mu yi taa nun a xa mixie xa ɲaxankatɛ toma.›» E naxa na dɛntɛgɛ mangɛ bɛ. \p \v 29 Mangɛ naxa Yudaya nun Darisalamu forie xili. \v 30 A naxa te Alatala xa banxi yire, Yudayakae, Darisalamukae, sɛrɛxɛdubɛe, Lewikae, nun ɲama birin, kelife mixi mɔxie ma sa dɔxɔ dimɛe ra, birin naxa bira a fɔxɔ ra. Mangɛ naxa kitaabui xaran e bɛ Ala xa saatɛ fe sɛbɛxi naxan kui, e nu bara naxan to Alatala xa banxi kui. \v 31 Mangɛ naxa ti a tide, a saatɛ tongo Alatala bɛ a xa bira Alatala xa sɛriyɛ, a xa yaamari, nun a xa xaranyi birin fɔxɔ ra a bɔɲɛ nun a nii birin na. \v 32 A naxa yaamari fi Darisalamukae, Bunyaminkae, nun mixi birin ma naxee nu na Darisalamu na waxati, e fan xa saatɛ tongo e babae Marigi Ala bɛ. \p \v 33 Yosiya naxa kuye batui birin dan si gbɛtɛe nun Isirayila nu naxan nabama. A naxa Isirayilakae birin yaamari e xa e Marigi Alatala rabatu. Mangɛ xa simaya birin kui, ɲama mu tin e babae Marigi Alatala rabolode. \c 35 \s Yosiya Sayamalekɛ Dangi Sali rabafe \r (Isirayila Mangɛe II 23:21-23) \p \v 1 Yosiya naxa Sayamalekɛ Dangi Sali raba Darisalamu Alatala xa binyɛ bun ma. E naxa na sɛrɛxɛ ba kike singe xi fu nun naani lɔxɔɛ. \v 2 A naxa sɛrɛxɛdubɛe ti e xa wali ra Alatala xa banxi kui. A naxa e ralimaniya. \v 3 A naxa a fala Lewikae bɛ, naxee nu Isirayila birin xaranma, naxee nu bara sɛniyɛn Alatala xa wali xa fe ra, «Wo saatɛ kankira sɛniyɛnxi dɔxɔ salide kui Dawuda xa di Sulemani, Isirayila mangɛ, naxan tixi. Wo mu a xaninma wo tunki fari sɔnɔn. Wo xa wali wo Marigi Alatala nun a xa ɲama Isirayila bɛ. \v 4 Wo xa sali fe dɔxɔ a denbaya nun a xundɛ ki ma, alɔ Isirayila mangɛ Dawuda a sɛbɛxi ki naxɛ, alɔ a xa di Sulemani a yamarixi ki naxɛ. \v 5 Lewikae, xundɛ yo xundɛ a denbaya kima xa ti yire sɛniyɛnxi kui wo ngaxakerenyi booree ti kima e xabilɛ ki ma. \v 6 Wo lan nɛ wo xa Sayamalekɛ Dangi Sali sɛrɛxɛ ba, wo wo yɛtɛ rasɛniyɛn, wo na rafala wo ngaxakerenyie bɛ Alatala xa sɛriyɛ ki ma, Annabi Munsa naxan fixi wo ma.» \p \v 7 Yosiya naxa yɛxɛɛe, yɛxɛɛyɔrɛe, nun sie ba sɛrɛxɛ ra ɲama bɛ Sayamalekɛ Dangi Sali xa fe ra. A man naxa ninge wulu saxan ba a harige ra na mixi wulu tongo saxan bɛ. \v 8 A xa kuntigie fan naxa xurusee ba sɛrɛxɛ ra ɲama, sɛrɛxɛdubɛe, nun Lewikae bɛ. Xilikiya, Sakari, nun Yɛxiyɛli, Ala xa banxi yareratie naxa xuruse lanma wulu firin kɛmɛ senni nun ninge kɛmɛ saxan ba sɛrɛxɛ ra sɛrɛxɛdubɛe bɛ na sali tɛmui. \v 9 Lewika xunyie, Konaniyahu a ngaxakerenyie, Semaya Netaneeli, Xasabiya, Yeyiyeli nun Yosabadi naxa xuruse lanma wulu suuli nun ninge kɛmɛ suuli ba Lewikae bɛ na sali tɛmui. \p \v 10 Wali raba yi ki nɛ: Sɛrɛxɛdubɛe nun Lewikae naxa ti e sanyi ra e xundɛe ki ma alɔ mangɛ a yamarixi ki naxɛ. \v 11 Sayamalekɛ Dangi Sali sɛrɛxɛ kɔn to raxaba, Lewikae nu a wuli soma sɛrɛxɛdubɛe yi ra, nee nu fa na wuli kasan sɛrɛxɛbade ma. Lewikae na gɛ sɛrɛxɛ burade, \v 12 e nu na sube itaxunma ɲama ma e xabilɛe ki ma. Naxan findima sɛrɛxɛ gan daaxi ra Alatala bɛ, e nu na sama a xati ma alɔ a sɛbɛxi Tawureta Munsa kui ki naxɛ. Ningee fan naba na ki nɛ. \v 13 E naxa Sayamalekɛ Dangi Sali sɛrɛxɛ gan tɛ ra a sɛriyɛ ki ma, e man donse sɛniyɛnxi gbɛtɛe ɲin tundee kui, e na itaxun ɲama ma. \v 14 Na dangi xanbi, e naxa e gbe nun sɛrɛxɛdubɛe gbe ɲin. E nu a rabama na ki nɛ, barima Haruna xa di sɛrɛxɛdubɛe nu sɛrɛxɛ gan daaxie nun ture bama sɛrɛxɛ ra han kɔɛ ra. Lewikae nan nu na birin nafalama Haruna xa di sɛrɛxɛdubɛe bɛ. \p \v 15 Asafi xa di bɛɛtibae naxa ti e tide alɔ Dawuda, Asafi, Heman, nun mangɛ rasi Yedutun a yamari ki naxɛ. Naadɛ kantɛe fan nu na e tide. E mu nu kelima e walidee, barima e ngaxakerenyi Lewikae nu e gbe donse rafalama. \v 16 Na lɔxɔɛ Alatala xa wali birin naba Sayamalekɛ Dangi Sali sɛriyɛ ki nan ma, alako sɛrɛxɛ gan daaxi xa ba Alatala xa sɛrɛxɛbade fari alɔ Yosiya a yamari ki naxɛ. \p \v 17 Isirayilaka naxee nu na, nee naxa Sayamalekɛ Dangi Sali nun Taami Lɛbinitare Sali raba xi solofere bun ma. \v 18 Sayamalekɛ Dangi Sali yo mu nu raba na ki Isirayila bɔxi ma kabi Annabi Samuweli xa waxati. Isirayila mangɛ yo mu nu lu na naxan nu bara a raba alɔ Yosiya, sɛrɛxɛdubɛe, Lewikae, Yudayakae, Isirayilakae, nun Darisalamukae a rabaxi ki naxɛ. \v 19 Na Sayamalekɛ Dangi Sali raba Yosiya xa mangɛya ɲɛ fu nun solomasaxan nde nɛ. \p \v 20 Na dangi xanbi, Yosiya to gɛ Alatala xa banxi yailande, Misira mangɛ Neko naxa te Karakemisi gerede, Efirati xure fɛ ma. Yosiya naxa wa gere tife Neko bɛ. \v 21 Neko naxa xɛɛrae xɛɛ a yire a falafe ra, «Yudaya mangɛ, i wama n gerefe munfe ra? N mu minixi i tan xa gerede. N minixi n yaxui nde nan gerede, alɔ Ala a fala n bɛ ki naxɛ. I naxa ti Ala kanke xa na mu a ra i xun nakanama nɛ. Muxu nun Ala na a ra.» \v 22 Kɔnɔ Yosiya mu gbilen a xa natɛ fɔxɔ ra, a naxa tondi a tuli matide Ala xa masenyi ra Neko naxan falaxi. A naxa siga Megido gulunba gere sode. \v 23 Mɛnni sɔɔrie naxa mangɛ Yosiya sɔxɔ tanbɛe ra. A naxa a fala a xa mixie bɛ, «Wo n xanin, barima n maxɔnɔxi a ɲaaxi ra.» \v 24 Yi gere yire, a xa mixie naxa a ramini na ra a xa sɔɔri ragise kui. E naxa a radangi a xa sɔɔri ragise firin nde kui, e fa a xanin Darisalamu. A naxa laaxiraya mɛnni, e fa a ragata a babae xa gaburie fɛ ma. Yudaya nun Darisalamu birin naxa lu sunnunyi kui Yosiya xa faxɛ xa fe ra. \v 25 Annabi Yeremi naxa ɲɔnfe bɛɛti nde sɛbɛ Yosiya xa binyɛ bun ma. Han to bɛɛtibae na bama Isirayila bɔxi ma, na fan sɛbɛxi ɲɔnfe bɛɛti buki kui. \p \v 26 Yosiya xa taruxui dɔnxɔɛe nun a xa dugutɛgɛɲa Alatala xa sɛriyɛ ma, \v 27 a fɔlɛ nun a raɲɔnyi birin sɛbɛxi Isirayila nun Yudaya mangɛe xa taruxui kui. \c 36 \s Yehowaxasi xa mangɛya \r (Isirayila Mangɛe II 23:30-35) \p \v 1 Ɲama naxa Yosiya xa di Yehowaxasi ti mangɛ ra Darisalamu a baba ɲɔxɔɛ ra. \v 2 Yehowaxasi mangɛya sɔtɔ a ɲɛ mɔxɔɲɛn nun saxan nan ma, a kike saxan mangɛya raba Darisalamu. \p \v 3 Misira mangɛ naxa a ba mangɛya ra Darisalamu, a fa gbeti kilo wulu saxan nun xɛɛma kilo tongo saxan maxili e ma duuti ra. \v 4 Misira mangɛ naxa Yehowaxasi ngaxakerenyi Eliyakimi ti mangɛ ra Yudaya nun Darisalamu xun ma. A naxa Eliyakimi xili masara Yehoyakimi ra. Neko naxa a ngaxakerenyi Yehowaxasi xanin Misira bɔxi ma. \s Eliyakimi xa mangɛya \r (Isirayila Mangɛe II 23:36-24:7) \p \v 5 Eliyakimi mangɛya sɔtɔ a ɲɛ mɔxɔɲɛn nun suuli nan ma, a fa ɲɛ fu nun firin mangɛya raba Darisalamu. A naxa fe ɲaaxi raba a Marigi Alatala ya xɔri. \v 6 Babilɔn mangɛ Nebukadansari naxa a gere, a fa yɔlɔnxɔnyi yɔxui daaxi sa a ma, a a xanin Babilɔn bɔxi ma. \v 7 Nebukadansari naxa see ba Alatala xa hɔrɔmɔbanxi kui, a fa e xanin a xɔnyi Babilɔn. \p \v 8 Yehoyakimi xa taruxui dɔnxɔɛe, a xa fe ɲaaxie nun a xa yunubie a naxee rabaxi, nee birin sɛbɛxi Isirayila nun Yudaya mangɛe xa taruxui kui. Yehoyakini naxa ti mangɛ ra a ɲɔxɔɛ ra. \s Yehoyakini xa mangɛya \r (Isirayila Mangɛe II 24:8-17) \p \v 9 Yehoyakini mangɛya sɔtɔ a ɲɛ solomasaxan nan ma, a fa kike saxan xi fu mangɛya raba Darisalamu. A naxa fe ɲaaxi raba a Marigi Alatala ya xɔri. \v 10 Naaraba fɔlɛ, mangɛ Nebukadansari naxa a xanin Babilɔn, a nun harige naxan nu na Alatala xa banxi kui. A naxa Yehoyakimi ngaxakerenyi sedekiya ti mangɛ ra Yudaya nun Darisalamu xun ma. \s Sedekiya xa mangɛya \r (Isirayila Mangɛe II 24:18-25:21, Annabi Yeremi 39:1-10, 52:1-27) \p \v 11 Sedekiya mangɛya sɔtɔ a ɲɛ mɔxɔɲɛn nun keren nan ma, a fa ɲɛ fu nun keren mangɛya raba Darisalamu. \v 12 A naxa fe ɲaaxi raba a Marigi Alatala ya xɔri. A mu a yɛtɛ magoro Annabi Yeremi bɛ, naxan nu wɔyɛnma Alatala xili ra. \p \v 13 A naxa mangɛ Nebukadansari fan matandi, naxan nu bara a rakali Ala xili ra. A naxa a kobe ti Alatala ra, a naxa a bɔɲɛ balan gbilenfe ra Isirayila Marigi Alatala ma. \v 14 Sɛrɛxɛdubɛ kuntigie nun ɲama naxa Alatala rabolo, e fe ɲaaxi raba si gbɛtɛ darixi naxan na. E naxa sɛniyɛntareɲa raba Alatala xa banxi kui, a nu bara naxan nasɛniyɛn. \p \v 15 E babae Marigi Alatala nu xɛɛrae xɛɛma tɛmui birin, barima a nu wama a xa ɲama nun a xa hɔrɔmɔbanxi rakisife. \v 16 Kɔnɔ e naxa yo Ala xa xɛɛrae nun e xa masenyi ma. E mu tin Ala xa namiɲɔnmɛe xa wɔyɛnyi ra fefe ma. Na na a ra Alatala naxa xɔnɔ a xa ɲama ma, han na xɔnɛ seri mu na sɔnɔn. \v 17 Na kui Alatala naxa Kalidi mangɛ xɛɛ e xili ma, a fa e xa sɛgɛtalae faxa salide kui. Ala naxa ɲama birin so a yi ra, ginɛe nun xɛmɛe, fonikee nun mixi mɔxie. \v 18 Nebukadansari naxa se birin ba Ala xa banxi kui, a lanmae nun a xungbee. A naxa naafuli tongo Alatala nun mangɛ nun a xa kuntigie xa banxie kui. \v 19 A naxa Ala xa banxi gan, a Darisalamu tɛtɛ rabira. A banxi fanyie nun se fanyi birin gan taa kui. \v 20 Naxee mu faxa gere kui, Nebukadansari naxa nee xanin Babilɔn konyiya kui a tan nun a xa die bɛ, nee lu naa nɛ han Perise mangɛya waxati. \v 21 Alatala xa masenyi, a naxan masenxi Annabi Yeremi saabui ra, a kamalixi na ki nɛ. Na masenyi nan ya: \q «Bɔxi fama a malabude ɲɛ tongo solofere, \q han a xa malabui waxati kamali \q a mu naxee raba gbaloe waxati.» \s Sirusi xa yaamari \r (Annabi Esidirasi 1:1-4) \p \v 22 Perise mangɛ Sirusi xa mangɛya ɲɛ singe, Alatala naxa a sa Sirusi xaxili ma alako a xa natɛ tongo yaamari nde xa fe ra, a man xa na masen, a xa na sɛbɛ a xa mangɛya birin kui. Alatala nu bara na birin masen Annabi Yeremi saabui ra. Na yaamari nan ya: \v 23 «Perise mangɛ Sirusi xa masenyi nan ya: Alatala naxan na koore ma, naxan bara si birin sa n ma yaamari bun ma, na bara a masen n bɛ n xa a xa hɔrɔmɔbanxi ti Darisalamu Yudaya bɔxi ma. Naxee kelixi a xa ɲama ya ma, e xa te Darisalamu. E Marigi Alatala xa lu a sɛɛti ma.»