\id 1SA \ide UTF-8 \h Samuweli I \toc1 Ala xa Masenyi singe Annabi Samuweli bɛ \toc2 Samuweli I \toc3 SamI \mt Ala xa Masenyi singe Annabi Samuweli bɛ \imt Masenyi nde yi Kitaabui xa fe ra \ip Isirayila bɔnsɔɛ fu nun firinyie to mini Misira xa konyiya bun ma, Annabi Munsa nan nu findixi e xa yarerati ra. A lu nɛ e ya ma han e so Kanaan bɔxi ma, Ala naxan laayidixi e bɛ. Na tɛmui e nu birama Annabi Yosuwe fɔxɔ ra. A xa waxati dangi xanbi, Isirayila bɔnsɔɛ birin nu na e xati ma. Kɔnɔ e yaxuie to kata e tɔɔrɔde, Ala naxa «Kiitisae» ramini naxee nu luma e mali ra na waxati xɔrɔxɔɛe bun ma. \ip Yi tɛmui sɛrɛxɛdubɛ nde nu na Silo, Ala xa saatɛ kankira nu ragatama dɛnnaxɛ. A bɔɲɛ nu fanxi, kɔnɔ a xa die mu nu luma Ala xa sɛriyɛ xa kira xɔn ma alɔ e baba. Na kui Alatala naxa a niya Samuweli xa findi namiɲɔnmɛ ra Isirayila bɛ, naxan nɔma e ratangade e yaxuie ma. Kɔnɔ ɲama tan nu wama mangɛ nde xɔn ma naxan nu luxi alɔ ɲamanɛ gbɛtɛe xa mangɛ, naxan findi sɔɔri gali xunyi ra. \ip Ɲama waxɔnfe mu nu rafanxi Samuweli ma, kɔnɔ Ala naxa tin na ra, a fa Sɔlu ti mangɛ ra Isirayila xun ma. Kɔnɔ a mu bu Sɔlu naxa findi Ala matandila ra. Na kui Samuweli naxa a fala a bɛ a mixi gbɛtɛ findima nɛ mangɛ ra a ɲɔxɔɛ ra. \ip Dawuda xa taruxui fɔlɔxi na ki nɛ. Ala naxa Dawuda masen Samuweli bɛ, a xa a rakolon a findima nɛ Isirayila mangɛ ra Sɔlu dangi xanbi. A sɛgɛtala tɛmui, Dawuda naxa lu Sɔlu sɛɛti ma, a a mali fe wuyaxi kui. Kɔnɔ Sɔlu to a kolon a Ala fama mangɛya fide Dawuda nan ma, a naxa fe birin naba alako a xa a faxa. Kɔnɔ Dawuda to findi Ala xa mixi tinxinxi nan na, a mu mangɛ Sɔlu yelebu. A nu xanunteya masenma Sɔlu bɛ, barima a naxɛ Alatala nan a sugandixi mangɛ ra a xa ɲama xun ma. \ip Na tinxinyi yati findixi misaali nan na won birin bɛ. Ala to findi ibunadama Marigi ra, a lanma won birin xa bira a xui fɔxɔ ra. Hali duniɲa mangɛe lan e xa na kolon. Ala nɔma mixie findide ɲama yareratie ra, kɔnɔ xa e ba Ala xa kira xɔn ma, e xa fe mu sɔɔnɛyama. Dawuda findixi Isirayila mangɛ xungbe nan na barima a nu ɲɛrɛma Ala xa sɛriyɛ nan xɔn. \ip Annabi Samuweli to Dawuda ti Isirayila mangɛ ra, a naxa masenyi gbɛtɛ ti naxan tide gbo won bɛ han to lɔxɔɛ. A naxɛ Ala xa mangɛ xungbe fama minide Dawuda bɔnsɔɛ ya ma. Na mixi findixi Ala xa Mixi Sugandixi nan na, naxan ma fe falaxi Inyila Isa kui. Ala xa won mali birafe a xa mangɛya fɔxɔ ra abadan. Amina. \imte Ala xa Masenyi singe Annabi Samuweli bɛ \c 1 \s Samuweli bari ki \p \v 1 Xɛmɛ nde nu na Ramatayimi taa kui, Sofimu yire, Efirami geya longori, naxan xili Elekana. Efirami bɔnsɔɛ nan nu a ra, fatanfe a benba Sufu, Tohu, nun Elihu ra. Yeroxama xa di nan nu a ra. \v 2 A ginɛ firin nan dɔxɔ: Ani nun Peninna. Peninna nu bara die bari, kɔnɔ di yo mu nu na Ani tan yi ra. \v 3 Ɲɛ yo ɲɛ Elekana nu kelima a xɔnyi, a siga Silo, a xa Alatala Mangɛ Xungbe batu, a sɛrɛxɛ ba a bɛ. Eli xa di firinyie, Xofini nun Finexasi, nan nu na Alatala xa sɛrɛxɛdubɛe ra mɛnni na tɛmui. \p \v 4 Elekana nɛ a xa sɛrɛxɛ bama, a nu darixi sɛrɛxɛ sube nde fi ra a xa ginɛ Peninna nun na xa die ma. \v 5 Kɔnɔ a nu naxan fima a xa ginɛ Ani tan ma, na gbo boore gbe bɛ. A nu na rabama nɛ barima Ani nu rafan a ma ki fanyi ra, hali Alatala to mu nu di fe ragiri na ma. \v 6 A siina nu a mayelema tɛmui birin a xa dibaritareɲa xa fe ra. \v 7 Ɲɛ yo ɲɛ, Ani nɛ tema Alatala batu banxi, a siina Peninna nu a mayelema han a nu tondi a dɛgede, a bɔnbɔ wa tun na. \v 8 A xa mɔri Elekana nu a maxɔrin, «Munfe ra, i tondima i dɛgede, i nu fa wa? Munfe ra i nimisaxi? N tan mu i wasa dangi di fu ra?» \p \v 9 Yi biyaasi tan, Elekana xa mixie to gɛ e dɛgede nun e minde Silo, Ani tan naxa keli e ya ma, a siga Alatala batu banxi. Eli sɛrɛxɛdubɛ nu magoroxi naa a xa dɔxɔse ma naadɛ fɛ ma. \v 10 Ani bɔɲɛ to maɲaaxuxi a ra, a naxa Alatala maxandi yaye gbegbe ra. \v 11 Na kui a naxa laayidi tongo Alatala bɛ a falafe ra, «Alatala Mangɛ Xungbe, xa i sa i ya ragoro i xa konyi ginɛ xa yaagi ma, xa i sa ratu n ma, xa i mu nɛɛmu i xa konyi ginɛ ma, xa i di xɛmɛ keren fi i xa konyi ginɛ ma, n na fima nɛ i ma a xa simaya birin kui, a xunyi mu bima feo.» \p \v 12 A xa Ala maxandi xɔn to kuya, Eli naxa Ani rakɔrɔsi a dɛ ramaxama, \v 13 kɔnɔ xui yo mu minima. Ani nu wɔyɛnfe a bɔɲɛ nan ma, kɔnɔ Eli tan ɲɔxɔ a ma a a siisixi nɛ. \v 14 Na kui a naxa a fala a bɛ, «I luma yi siisi kui han mun tɛmui? Sa na raba yire gbɛtɛ!» \v 15 Ani naxa a yaabi, «N marigi, n mu wɛni minxi, n mu bere minxi. N na n ma kɔntɔfili nan masenfe Alatala bɛ. \v 16 I naxa n maɲɔxun siisila ra. N ma tɔɔrɛ xa gboe nan a niyaxi, n na n bɔɲɛ ma fe masenfe Alatala bɛ.» \v 17 Eli naxa a yaabi, «Awa, siga bɔɲɛsa kui. Isirayila Marigi Ala xa i xa maxandi suxu.» \v 18 Ani naxa a fala a bɛ, «I xa hinnɛ n tan i xa konyi ginɛ ra.» Na dangi xanbi, a naxa a dɛge, a bɔɲɛ naxa rafan a ma, a yatagi naxa masara. \v 19 Na kuye iba, Elekana nun a xa denbaya naxa kurun. E to gɛ salide, e naxa gbilen e xɔnyi Rama. \p Na dangi xanbi, Elekana nun a xa ginɛ Ani naxa kafu, Alatala fa ratu a xa fe ma. \v 20 Ani naxa tɛɛgɛ, a fa di xɛmɛ bari, a a xili sa Samuweli, naxan nu wama a falafe, «Alatala bara a mɛ.» A na xili saxi nɛ a xun ma barima a nu a falama a yɛtɛ ma, «N yi di maxandixi Alatala nan ma.» \p \v 21 Na ɲɛ igbilenyi Elekana nun a xa denbaya man naxa te Silo sɛrɛxɛ bade Alatala bɛ, a man xa a xa laayidi rakamali. \v 22 Kɔnɔ Ani tan mu te. A naxa a fala a xa mɔri bɛ, «N xa mamɛ ti han diyɔrɛ dɛ ba tɛmui, n fa a xanin Silo a dɛntɛgɛde Alatala bɛ, a xa lu naa kerenyi ra.» \v 23 A xa mɔri naxa a yaabi, «Naxan nafan i ma, na raba. Lu be han a dɛ ba tɛmui. Alatala xa a xa masenyi rakamali.» Na kui Ani naxa lu banxi han a xa di dɛ ba tɛmui. \p \v 24 A to Samuweli dɛ ba, a naxa a xanin Silo Alatala batu banxi, a nun tura ɲɛ saxan daaxi, farin kilo fu, nun wɛni. Na tɛmui a xa diyɔrɛ nu xurun. \v 25 E naxa tura kɔn naxaba sɛrɛxɛ ra, e fa diyɔrɛ dɛntɛgɛ Eli bɛ. \v 26 Ani naxa a fala a bɛ, «N marigi, i haakɛ to n bɛ. Ginɛ naxan fa be Alatala maxandide i ya xɔri, n tan nan nu a ra. \v 27 N nu a maxandife yi di xɛmɛ nan ma fe ra. Alatala bara n ma maxandi suxu. \v 28 N tan fan wama a fife Alatala ma, a xa lu Alatala sagoe a xa simaya birin kui.» Na dangi xanbi, e naxa suyidi Alatala bɛ. \c 2 \s Ani xa suuki \p \v 1 Na kui, Ani yi suuki nan ba Alatala bɛ, \q «Alatala bara n bɔɲɛ rasɛɛwa, \q a bara n xun nakeli. \q N dɛ bara mafulun n yaxuie xili ma, \q n sɛɛwaxi Alatala xa mali xa fe ra. \q \v 2 Alatala xa sɛniyɛnyi maniyɛ mu na. \q Ala gbɛtɛ yo mu na, bafe a tan na. \q Sɛnbɛma yo mu na alɔ won Marigi Ala. \q \v 3 Wo naxa wo yɛtɛ igbo, \q na wɔyɛnyi mɔɔli naxa mini wo dɛ i, \q barima Alatala, Ala nan a ra naxan fe birin kolon, \q naxan mixi xa wali birin maniyama sikeeli ra. \q \v 4 Gereso sɛnbɛmae xa xali igirama nɛ, \q kɔnɔ yɛtɛ magoroe sɛnbɛ sɔtɔma. \q \v 5 Naxee singe nu lugaxi, \q nee nu walima nɛ alako e xa taami sare sɔtɔ, \q kɔnɔ naxee nu kaamɛxi, \q nee tan bara wasa. \q Ginɛ dibaritare di solofere barima nɛ, \q kɔnɔ dibari bara findi dibaritare ra. \q \v 6 Alatala nan mixi faxama, \q a tan nan mixi baloma. \q A mixi rasigama aligiyama, \q a tan nan mixi rakelima faxɛ ma. \q \v 7 Alatala nan keren mixi rabannama, \q a tan nan mixi rafuxarima. \q A mixi itema, \q a tan nan mixi igoroma. \q \v 8 A misikiinɛ bama a xa setareɲa kui, \q a niya a xa dɔxɔ kuntigie tagi binyɛ ra. \q Alatala nan gbe na duniɲa tunxunyie ra, \q a bɔxi italaxi e tan nan fari. \q \v 9 A ɲɔxɔ sama nɛ a batulae ɲɛrɛ ki xɔn ma, \q kɔnɔ mixi kobie tan lɔɛma nɛ dimi kui. \q Mixi yo mu geenima a yɛtɛ sɛnbɛ ra. \q \v 10 Alatala matandilae xa fe kanama nɛ. \q Galanyi bulama e tan nan xili ma. \q Alatala bɔxi birin makiitima nɛ. \q A sɛnbɛ fima nɛ a xa mangɛ sugandixi ma, \q a fa a xa Masiihu sɛnbɛ gbo.» \p \v 11 Na dangi xanbi, Elekana naxa gbilen a xɔnyi Rama. A naxa a xa di Samuweli lu Alatala xa wali ra Eli sɛrɛxɛdubɛ fɛ ma. \s Eli xa die xa wali ɲaaxi \p \v 12 Fuyante nan nu na Eli xa die ra, naxee mu nu birama Alatala fɔxɔ ra. \v 13 Yi sɛrɛxɛdubɛe nu walima yi ki nɛ ɲama ra: Mixie to nu fama sɛrɛxɛ bade, e nɛ sɛrɛxɛ sube ɲinma, sɛrɛxɛdubɛ xa walikɛ nu sube sɔxɔse belebele \v 14 ragoroma nɛ tunde kui, xa na mu se ɲin se gbɛtɛ kui, a nu naxan yo sɔxɔ, a a rate, a na soma sɛrɛxɛdubɛ nan yi ra. E nu na mɔɔli rabama Isirayilakae birin na naxee nu fama Silo. \v 15 Waxati ndee beenun xuruse ture gan tɛmui xa fɔlɔ, sɛrɛxɛdubɛ xa walikɛ nu a falama nɛ sɛrɛxɛ kanyi bɛ, «Beenun i xa na sube gan, i xa nde so n yi ra sɛrɛxɛdubɛ bɛ. A mu wama sube ganxi xɔn.» \v 16 Xa sɛrɛxɛ kanyi a yaabi, «A lanma ture xa gan sinden. Na dangi xanbi, i na wa naxan xɔn, i xa na tongo.» Sɛrɛxɛdubɛ xa walikɛ nu a yaabima nɛ, «N tondi. Xa i mu tin, n a tongoma sɛnbɛ nan na.» \v 17 Na kui, Eli xa die nu yunubi ɲaaxi nan sɔtɔma Alatala ra, barima e mu nu binyɛ yo saxi sɛrɛxɛe ma naxee nu bama a bɛ. \p \v 18 Samuweli nu Alatala xa wali rabama nɛ, donma kuye sɛrɛxɛdubɛ daaxi ragoroxi a ma. \v 19 Ɲɛ yo ɲɛ a nga nun a baba nu fama Silo sɛrɛxɛ bade. A nga nu a sanbama guba di ra. \v 20 Eli nu Ala maxandima nɛ Elekana nun a xa ginɛ bɛ a falafe ra, «Alatala xa a ragiri i xa ginɛ xa di gbɛtɛe bari i bɛ di ɲɔxɔɛ ra a naxan fixi Alatala ma.» Na dangi xanbi, Elekana nun Ani naxa gbilen e xɔnyi. \v 21 Alatala naxa hinnɛ Ani ra, a fa di xɛmɛ saxan nun di ginɛ firin bari. Na tɛmui Samuweli nu na mɔfe Alatala ya i. \p \v 22 Eli sɛrɛxɛdubɛ naxan nu bara fori ki fanyi ra, a naxa a kolon a xa die nu na fe ɲaaxi rabafe Isirayilakae ra. E nun ginɛ naxee nu wali rabama hɔrɔmɔlingira sode dɛ ra, e nu yɛnɛ rabama nee yɛtɛ yati ra. \v 23 Eli naxa a xa die maxɔrin, «Munfe ra wo yi mɔɔli rabama? Ɲama birin wo xa wali kobi nan falafe n bɛ. \v 24 N ma die, wo xa ba na mɔɔli rabafe. N naxan mɛfe wo xun, a mu fan feo. Wo Alatala xa ɲama ramurutama nɛ a xa sɛriyɛ ma. \v 25 Xa mixi yunubi raba a boore ra, Ala nan a makiitima, kɔnɔ xa mixi sa yunubi raba Alatala ra, nde xari sama na kanyi bɛ?» Kɔnɔ Eli xa die mu tin e tuli matide e baba ra, barima Ala sago na nu a ra e xa faxa. \p \v 26 Na fonike Samuweli nu na mɔfe a fanyi ra. A nu rafan Ala ma, a nu rafan mixie ma. \p \v 27 Lɔxɔɛ nde namiɲɔnmɛ nde naxa fa Eli yire, a a fala a bɛ, «Alatala xa masenyi nan ya: N mu n yɛtɛ masen xɛ i benbae bɛ Misira, e nu na Firawuna xa yaamari bun ma tɛmui naxɛ? \v 28 N tan nan i benba sugandi Isirayila bɔnsɔɛ birin tagi, a xa findi sɛrɛxɛdubɛ ra n ma hɔrɔmɔlingira kui, a xa te n ma sɛrɛxɛ gande, a xa surayi gan sɛrɛxɛ ra, a nun a xa sɛrɛxɛdubɛ donma kuye ragoro a ma n ya i. Isirayila e xa sɛrɛxɛ ganxi naxan birin fima n ma, n a birin fi i benba bɔnsɔɛ nan ma.» \p \v 29 «Munfe ra wo n ma hadiyae nun n ma sɛrɛxɛe yelebuma, n naxee yamarixi e xa ba n bɛ n ma banxi kui? Munfe ra i i xa die binyaxi dangi n tan na, alako wo xa wo yɛtɛ rabɔrɔgɛ hadiya singee ra, n ma ɲama Isirayila naxee baxi? \v 30 Na kui, n tan Isirayila Marigi Alatala xa masenyi nan ya: Singe n nu bara laayidi tongo wo bɛ, wo xa denbaya nun wo benbae xa denbaya xa n ma wali raba, kɔnɔ yakɔsi n bara na natɛ masara, barima n mixi nan binyama naxan n binya, kɔnɔ naxee tan n maberema, n yaagi nan dusuma e xun. \v 31 N fama nɛ i tan nun i xa denbaya sɛnbɛ xun nakanade, xɛmɔxi yo mu toma wo ya ma. \v 32 Isirayila xa fe na te, i fama tɔɔrɛ sɔtɔde n ma banxi xa fe ra. I xa mixie mu simaya xɔnkuye sɔtɔma sɔnɔn. \v 33 I xa mixi nde luma n ma sɛrɛxɛbade xa wali kui, kɔnɔ na findima yaye nun tɔɔrɛ nan na i bɛ. I xa mixie mu simaya xɔnkuye sɔtɔma.» \p \v 34 «Fe naxan i xa di firinyie sɔtɔma, na nan findima i bɛ tɔnxuma ra: Xofini nun Finexasi birin faxama lɔxɔɛ keren nɛ. \v 35 N sɛrɛxɛdubɛ tinxinxi nde fenma, naxan n bɔɲɛ nun n xaxili waxɔnfe rabama. N bɔnsɔɛ fima nɛ a ma naxan ɲɛrɛma Masiihu ya i, n naxan sugandima. \v 36 I bɔnsɔɛ mixie fama nɛ e magorode a bun ma, alako e xa kɔbiri di sɔtɔ, xa na mu, donse di. E fama a falade a bɛ, ‹Sɛrɛxɛdubɛ wali nde fi n ma, alako n xa n baloe nde sɔtɔ.›» \c 3 \s Alatala Samuweli xilife \p \v 1 Na fonike Samuweli nu na Alatala xa wali rabafe Eli fɛ ma. Na tɛmui Alatala mu nu wɔyɛnma mixie bɛ a gbe ra, a xa laamatunyie fan mu nu wuya. \v 2 Kɔɛ nde ra Eli sɛrɛxɛdubɛ nu saxi a xa konkoe kui. A yae mu nu se toma a fanyi ra, a gbe mu nu luxi a xa findi dɔnxui ra. \v 3 Ala xa lanpui mu nu xubenxi sinden. Samuweli tan nu a saxi Alatala xa banxi kui, saatɛ kankira nu na dɛnnaxɛ. \v 4 Alatala naxa Samuweli xili. Samuweli naxa a ratin, «N tan nan ya.» \v 5 Na kui a naxa siga a gi ra Eli yire, a a fala a bɛ, «N bara fa i xa xili ma.» Eli naxa a yaabi, «Ade, n mu i xili de. Siga, i i sa.» Samuweli naxa gbilen, a sa a sa. \p \v 6 Alatala man naxa Samuweli xili. Samuweli naxa keli, a siga Eli yire, a a fala a bɛ, «I to n xili, n bara fa» Eli naxa a yaabi, «Ade, n mu i xili. Siga, i sa i sa.» \v 7 Samuweli mu nu Alatala kolonxi sinden, barima han na tɛmui Alatala mu nu wɔyɛn a bɛ. \v 8 Alatala man naxa Samuweli xili a saxan nde. Samuweli naxa keli, a siga Eli yire, a a fala a bɛ, «I to n xili, n bara fa.» Na kui Eli naxa a fahaamu a Alatala nan na fonike xilife. \v 9 Eli naxa a fala Samuweli bɛ, «Gbilen i sa i sa. I na na xui mɛ sɔnɔn, i xa a ratin, ‹Alatala, wɔyɛn. I xa konyi di a tuli matima i ra.›» Samuweli naxa gbilen, a sa a sa a sade. \v 10 Alatala naxa fa a yire, a man naxa a xili, «Samuweli, Samuweli.» Samuweli naxa a ratin, «Alatala, wɔyɛn. I xa konyi di a tuli matixi i ra.» \p \v 11 Alatala naxa a masen Samuweli bɛ, «N fama nɛ fe nde rabade Isirayila, naxan mixie dɛ ixarama. \v 12 Na lɔxɔɛ, n naxan birin falaxi Eli xa denbaya xa fe ra, n a birin nakamalima nɛ, kelife a fɔlɛ han a raɲɔnyi. \v 13 N bara a fala a bɛ, a n fama nɛ a xa denbaya ɲaxankatade abadan a xa yunubi xa fe ra. A nu a kolon a a xa die na n maberefe, kɔnɔ a tan mu tɔnyi dɔxɔ e ma. \v 14 Na nan a ra, n bara n kali Eli xa denbaya xa fe ra, xunsare yo mu na e bɛ. Sɛrɛxɛ nun hadiya mu nɔma e xa yunubie xafaride.» \p \v 15 Samuweli naxa a sa han gɛɛsɛgɛ, a fa Alatala xa banxi naadɛe rabi. Samuweli nu gaaxuxi a xa laamatunyi yabade Eli bɛ, \v 16 kɔnɔ Eli naxa a xili, a a fala a bɛ, «N ma di Samuweli.» Samuweli naxa a ratin, «N na be.» \v 17 Eli naxa a maxɔrin, «Alatala munse masenxi i bɛ? I naxa sese nɔxun n ma. Xa i wɔyɛn keren nɔxun n ma, Ala xa na sare ragbilen i ma, a fa nde sa na fari.» \v 18 Na kui, Samuweli naxa Ala xa masenyi birin nadangi Eli ma, a mu sese nɔxun a ma. Eli naxa a fala, «Alatala nan a ra. A xa a sago raba.» \p \v 19 Samuweli nu na mɔfe, Alatala fan nu na a fɔxɔ ra. A mu Alatala xa masenyi yo rabɛɲinxi. \v 20 Kelife Dana han Beriseeba, Isirayila birin naxa a kolon a Samuweli findixi Alatala xa namiɲɔnmɛ nan na. \v 21 Alatala nu luma mini ra Samuweli ma Silo, a a xa masenyi ti a bɛ. \c 4 \s Saatɛ kankira lɔɛfe \p \v 1 Na waxati Samuweli nu Alatala xa masenyi kawandima Isirayilakae birin bɛ. \p Isirayilakae naxa mini Filisitakae gerede. E naxa yonkin Ebeneseri, Filisitakae naxa sa yonkin Afeki. \v 2 Filisitakae naxa mini a gere ki ma Isirayilakae ya i. Na gere kui e naxa Isirayilakae bɔnbɔ, e mixi wulu naani faxa. \v 3 Sɔɔrie to gbilen yonkin yire, Isirayila forie naxa maxɔrinyi ti, «Munfe ra Alatala a luxi Filisitakae xa won bɔnbɔ to? Won xɛɛ Silo Alatala xa saatɛ kankira tongode. A xa lu won tagi, a xa fa won nakisi won yaxuie ma.» \p \v 4 E naxa mixie xɛɛ Silo Alatala xa saatɛ kankira tongode, naxan dɔxɔxi malekɛ sawurɛ firinyie tagi. Eli xa di firinyie Xofini nun Finexasi naxa na saatɛ kankira mati han Isirayilakae nu yonkinxi dɛnnaxɛ. \v 5 Alatala xa saatɛ kankira to so yonkinde, Isirayilakae naxa e xui ite han bɔxi fa sɛrɛn. \v 6 Filisitakae to na mɛ, e naxa a fala, «Munse na yi xui gbe ra naxan tefe Isirayilakae xɔnyi yi ki?» E to a kolon a Alatala xa saatɛ kankira bara fa Isirayilakae yonkinde, \v 7 e naxa gaaxu, barima e nu a falama, «Ala bara fa e yire. Ɲaxankatɛ na won bɛ, naxan maniyɛ mu toxi sinden. \v 8 Ɲaxankatɛ na won bɛ. Nde won kantama yi ala sɛnbɛmae ma? Alae nan yi ki naxee gbaloe mɔɔli birin dɔxɔ Misirakae ma gbengberenyi ma. \v 9 Filisitakae, won xa limaniya, won xa lu alɔ xɛmɛ sɛnbɛmae, alako Isirayilakae naxa nɔ won na alɔ won tan nɔxi e ra ki naxɛ. Won xa findi xɛmɛ sɛnbɛmae ra, won xa gere so!» \p \v 10 Filisitakae naxa gere ti, e naxa Isirayilakae bɔnbɔ han e gi e siga e xɔnyi. Na lɔxɔɛ kasarɛ naxa gbo. Isirayilaka mixi wulu tongo saxan naxa faxa na gere kui. \v 11 Filisitakae naxa Ala xa saatɛ kankira suxu, e fa Eli xa di firinyie Xofini nun Finexasi faxa. \p \v 12 Na lɔxɔɛ Bunyamin bɔnsɔɛ mixi nde naxa a gi kelife gere yire han Silo taa kui. A xa dugie ibɔɔxi a ma, xubutanyi soxi a xunyi birin ma. \v 13 A to so, a naxa Eli li, a dɔxɔxi kira dɛ ra, barima a nu kɔntɔfili kui saatɛ kankira xa fe ra. Xɛɛra fe naxan to gere yire a naxa na tagi raba a bɛ, taakae naxa gbelegbele. \v 14 Eli to e gbelegbele xui mɛ, a naxa maxɔrinyi ti, «Munfe ra e na gbelegbelefe yi ki?» Xɛɛra naxa fa a yire keren na, a na xibaaru fala a bɛ. \v 15 Eli nu bara ɲɛ tongo solomanaani nun solomasaxan sɔtɔ, a yae mu nu sese toma sɔnɔn. \v 16 Xɛɛra naxa a fala Eli bɛ, «N faxi n gi ra nɛ yi ki kelife gere yire.» Eli naxa a maxɔrin, «N ma di, munse dangixi naa?» \v 17 Xɛɛra naxa a yaabi, «Isirayila a gixi nɛ Filisitakae ya ra, nee bara nɔ e ra a fanyi ra. I xa di firinyie fan bara faxa, Xofini nun Finexasi. Filisitakae bara Ala xa saatɛ kankira suxu.» \v 18 A fɛfɛ Ala xa saatɛ kankira xa fe mɛ, Eli naxa bira a legere ma taa naadɛ sɛɛti ma. A kobe naxa gira, a naxa faxa, barima xɛmɔxi tirɔnxi nan nu a ra. A nu bara findi Isirayila yarerati ra ɲɛ tongo naani bun ma. \p \v 19 A xa di Finexasi xa ginɛ nu furuxi, a gbe mu nu luxi a xa di bari. A to a mɛ a Ala xa saatɛ kankira bara suxu, a tanun nun a xa mɔri fan bara faxa, a naxa a felen a furi ma xɔnɛ kui, a di bari keren na. \v 20 A to nu na faxɛ dɛ nan ma, ginɛe naxa a fala a bɛ, «I xa limaniya, i di xɛmɛ nan barixi.» Kɔnɔ a mu a ɲɔxɔ yo saxi na wɔyɛnyi xɔn ma, a mu a yaabi. \v 21 A naxa diyɔrɛ xili sa Ikabodi, naxan nu wama a falafe, «Nɔrɛ bara ɲɔn Isirayila.» A na fala nɛ barima Alatala xa saatɛ kankira nu bara suxu, a xa mɔri nun a tanun fan nu bara faxa. \v 22 A naxa a fala, «Nɔrɛ bara ɲɔn Isirayila, barima e bara Alatala xa saatɛ kankira suxu.» \c 5 \s Ala xa saatɛ kankira Filisitakae xɔnyi \p \v 1 Filisitakae naxa Ala xa saatɛ kankira suxu Ebeneseri, e a xanin Asidodi. \v 2 E naxa a xanin e xa kuye xungbe Dagɔn batu banxi, e sa a dɔxɔ na kuye fɛ ma. \v 3 Na kuye iba, Asidodikae naxa Dagɔn li, a rabiraxi a ya tagi ma Ala xa saatɛ kankira bun ma. E naxa a rakeli, e a dɔxɔ a dɔxɔde. \p \v 4 Na kuye iba, e man naxa Dagɔn li, a man nabiraxi Ala xa saatɛ kankira bun ma, a xunyi nun a bɛlɛxɛe bolonxi, e saxi sode dɛ ra. Kuye gundi nu na a xati ma. \v 5 Na nan a ra, han yakɔsi, Dagɔn kuye xa sɛrɛxɛdubɛe nun naxee birin soma Dagɔn batu banxi kui Asidodi, e mu lan e xa e sanyi ti na sode dɛ ra. \p \v 6 Alatala naxa a sɛnbɛ ragoro Asidodikae ma, a kasarɛ gbegbe raba e tagi, a a niya fie xa mini e ma na longori birin. \v 7 E to na fe to, e naxa a fala, «Isirayila xa Ala xa saatɛ kankira mu luma won xɔnyi, barima a na won tan nun won ma ala Dagɔn ɲaxankatafe ki fanyi.» \v 8 E naxa Filisitakae kuntigi birin malan, e e maxɔrin, «Won munse rabama Isirayila xa Ala xa saatɛ kankira ra? A xa xanin Gati.» E naxa Isirayila Marigi Ala xa kankira xanin Gati. \v 9 Kɔnɔ na dangi xanbi, Alatala naxa a sɛnbɛ ramini Gatikae ma, kelife e xa dimɛe ma han a sa dɔxɔ e xa forie ra. Na fi ɲaaxi naxa din e birin na. \p \v 10 Na kui e naxa Ala xa kankira xanin Ekiron. A to so naa, Ekironkae naxa gbelegbele a falafe ra, «E bara Isirayilakae xa Ala xa kankira rafa muxu xɔnyi, alako a xa muxu xa mixie faxa.» \v 11 E fan naxa Filisitakae kuntigie malan, e a fala e bɛ, «Wo xa Isirayilakae xa Ala xa kankira ragbilen a yire, alako a naxa muxu xa mixie faxa.» Na taa birin nu bara kɔntɔfili na faxɛ xa fe ra. Ala nu bara a sɛnbɛ masen e bɛ. \v 12 Mixi naxee mu nu faxa, fi ɲaaxi naxa dɔxɔ nee ma. Ɲama xa maxandi naxa te han koore ma. \c 6 \s Ala xa saatɛ kankira gbilenfe \p \v 1 Alatala xa saatɛ kankira kike solofere nan naba Filisitakae xa bɔxi ma. \v 2 Na tɛmui e naxa e xa sɛrɛxɛdubɛe nun e sematoe malan, e e maxɔrin, «A lanma muxu xa munse raba Alatala xa saatɛ kankira ra? Wo na ragbilen ki fala muxu bɛ.» \v 3 E naxa e yaabi, «Xa wo sa Alatala xa saatɛ kankira ragbilen a yire, wo naxa a ragbilen yɛtɛ ragbilen sɛrɛxɛ xanbi. Fo wo xa wo xunsare ba, alako wo xa yalan, wo man xa a kolon fe naxan a niyaxi a a sɛnbɛ mu gbilenxi wo fɔxɔ ra.» \p \v 4 Filisitakae naxa maxɔrinyi ti, «A lanma muxu xa munse ba yɛtɛ ragbilen sɛrɛxɛ ra a bɛ?» E naxa e yaabi, «Wo xa se suuli yailan xɛɛma ra na fi ɲaaxi misaali ra. Wo man xa se suuli gbɛtɛ yailan xɛɛma ra ɲɛnɛ misaali ra. Na xasabi nan lanxi Filisita mangɛ suulie xasabi ma, gbaloe ragoroxi naxee xa bɔxi ma. \v 5 Wo na gɛ na fi ɲaaxi misaali yailande xɛɛma ra, a nun na ɲɛnɛ xɛɛma daaxi naxee ɲɛnɛ misaalixi wo xa bɔxi kasara naxee xa fe ra, wo xa Isirayila Marigi Ala matɔxɔ. Tɛmunde a xa xɔnɛ nde bama wo tan, wo xa kuyee, nun wo xa bɔxi ma. \v 6 Wo naxa wo xaxili xɔrɔxɔ alɔ Misirakae nun e xa Firawuna. Wo maɲɔxun ɲaxankatɛ ma Ala naxan dɔxɔ e ma han e Isirayilakae keri e xɔnyi e siga. \v 7 Yakɔsi, wo xa sarɛti nɛɛnɛ yailan. Wo ninge dingɛ firin tongo, wuri singe mu nu sa naxee kɔn, wo e xiri sarɛti ra. Wo xa e xa die ragbilen banxi. \v 8 Wo na gɛ na wali ra, wo xa Alatala xa saatɛ kankira baki sarɛti fari. Na se yailanxie xɛɛma ra, naxee findixi wo yɛtɛ ragbilen sɛrɛxɛ ra, wo xa nee sa kankira lanma nde kui, wo na kankira baki boore fɛ ma. Na dangi xanbi, wo xa na ningee nun na sarɛti bɛɲin, e xa siga e yɛtɛ ra. \v 9 Xa e e xun ti Isirayila bɔxi nan na Beti Semesi biri ra, na findima tɔnxuma nan na a a Alatala nan yi gbaloe ragoroxi won ma, kɔnɔ xa e mu siga na biri, na fan findima tɔnxuma nan na a yi gbaloe mu kelixi Alatala xa ma, a ilanxi nɛ a ra tun.» \p \v 10 Filisitakae na nan naba. E naxa ninge dingɛ firin tongo, e e xiri sarɛti ra, e na ningee xa die mabalan kulɛ kui. \v 11 E naxa Alatala xa saatɛ kankira baki sarɛti kui, a nun kankira boore, ɲɛnɛ xɛɛma daaxi nun e xa fi misaali yailanxi xɛɛma ra nu na naxan kui. \v 12 Na ninge dingɛe naxa ti kira xɔn ma naxan sigama Beti Semesi biri. E naxa bira na kira kerenyi fɔxɔ ra e xui ramini ra. E mu siga kɔɔla ma, e mu siga yirefanyi ma. Filisita mangɛe naxa bira e fɔxɔ ra han Beti Semesi naaninyi ra. \p \v 13 Beti Semesikae nu na fundenyi maniyɛ xabafe gulunba kui. E to Alatala xa saatɛ kankira to fa ra, e naxa sɛɛwa. \v 14 Sarɛti naxa ti Yosuwe Beti Semesika xa xɛ ma. Gɛmɛ xungbe nu na mɛnni. E naxa sarɛti wuri ibɔɔ, e na ningee ba sɛrɛxɛ gan daaxi ra Alatala bɛ. \v 15 Lewi bɔnsɔɛ mixie naxa Alatala xa saatɛ kankira ragoro, nun na kankira, naxan nu dɔxɔxi a fɛ ma, xɛɛma see nu na naxan kui. E naxa nee dɔxɔ na gɛmɛ xungbe fari. Na lɔxɔɛ Beti Semesikae naxa sɛrɛxɛ gan daaxie nun sɛrɛxɛ mɔɔli gbɛtɛe ba Alatala bɛ. \v 16 Filisita mangɛ suulie to na birin to, e naxa gbilen Ekiron na lɔxɔɛ kerenyi. \p \v 17 Filisitakae nu bara se suuli yailan xɛɛma ra naxee misaalixi na fi ɲaaxi ra. E nee fi e yɛtɛ ragbilen sɛrɛxɛ nan na Alatala bɛ, keren Asidodi bɛ, keren Gasa bɛ, keren Asikalɔn bɛ, keren Gati bɛ, keren Ekiron bɛ. \v 18 Ɲɛnɛ xɛɛma daaxi keren keren, e na nan ba Filisita mangɛe xa taa suuli bɛ, a nun e xa daaxae bɛ naxee na gɛmɛ xungbe lima, Alatala xa saatɛ kankira dɔxɔ naxan fari, Yosuwe Beti Semesika xa xɛ yire. \p \v 19 Alatala naxa mixi tongo solofere faxa Beti Semesi ɲama mixi wulu tongo suuli ya ma, barima e nu bara saatɛ kankira rabi, e a kui mato. Taa birin naxa sunnun na gbaloe xa fe ra, Alatala naxan nagoroxi e ma. \v 20 Beti Semesikae naxa a fala, «Nde nɔma tide Alatala ya i, naxan findixi Ala Sɛniyɛnxi ra? Won yi kankira makuyama won na minden?» \v 21 E naxa xɛɛrae xɛɛ Kiriyati Yeyarimi a falafe ra, «Filisitakae bara fa Alatala xa saatɛ kankira ra. Wo fa a xanin wo xɔnyi.» \c 7 \s Isirayilakae gbilenfe Ala ma \p \v 1 Kiriyati Yeyarimi xɛmɛe naxa fa Alatala xa saatɛ kankira tongode, e a xanin Abinadabo xɔnyi geya nde fari. E naxa a xa di xɛmɛ Eleyasari findi a kantama ra. \v 2 Alatala xa saatɛ kankira ɲɛ mɔxɔɲɛn nan naba Kiriyati Yeyarimi. Na tɛmui Isirayila ɲama nu wama gbilenfe Alatala ma. \v 3 Samuweli naxa a fala Isirayilakae bɛ, «Xa wo wama wo yɛtɛ ragbilenfe Alatala ma wo bɔɲɛ birin na, wo xa Asataroti kuye nun kuye gbɛtɛe ba wo tagi, wo Alatala keren batu. Na tɛmui, a wo rakisima nɛ Filisitakae ma.» \v 4 Na kui, Isirayilakae naxa Bali kuyee nun Asataroti kuyee ba e tagi, e fa Alatala keren batu. \p \v 5 Samuweli naxa e yamari, «Isirayilaka birin xa malan Misipa, n xa Alatala maxandi wo bɛ.» \v 6 Isirayilakae naxa e malan Misipa Samuweli xa yaamari bun ma. E naxa ye ba, e a ifili Alatala ya i sunyi kui. Mɛnni e naxa a fala, «Muxu bara yunubi raba Alatala ra.» \p \v 7 Filisita mangɛe to a mɛ a Isirayilakae malanxi Misipa, e naxa siga e gerede. Isirayilakae naxa gaaxu e ya ra, \v 8 e a fala Samuweli bɛ, «I naxa muxu rabɛɲin. I xa muxu Marigi Alatala makula muxu bɛ, a xa muxu ratanga Filisitakae ma.» \v 9 Samuweli naxa yɛxɛɛ yɔrɛ keren ba sɛrɛxɛ gan daaxi ra Alatala bɛ, a a makula Isirayila xa fe ra. Alatala naxa a xa maxandi suxu. \p \v 10 Samuweli nu na sɛrɛxɛ bafe Alatala bɛ tɛmui naxɛ, Filisitakae naxa Isirayilakae gere, kɔnɔ Alatala naxa galanyi xui ramini a belebele ra e xili ma. Na kui Filisitakae naxa gaaxu, Isirayilakae fa nɔ e ra. \v 11 Isirayilakae naxa Filisitakae keri Misipa, e e bɔnbɔ han Beti Kara. \v 12 Samuweli naxa gɛmɛ nde tongo, a naxa a sa Misipa nun Seeni tagi a falafe ra, «Alatala muxu mali nɛ han be.» \v 13 Filisitakae rayaagi na ki nɛ, e mu fa Isirayila bɔxi ma sɔnɔn. Alatala naxa a sɛnbɛ masen Filisitakae bɛ Samuweli xa simaya bun ma. \v 14 Filisitakae taa naxee ba Isirayilakae yi ra, e naxa gbilen Isirayila ma, kelife Ekiron han Gati. Na tɛmui lanyi naxa lu Isirayila nun Amorikae tagi. \p \v 15 Samuweli findi nɛ Isirayila yarerati ra a xa simaya birin kui. \v 16 Ɲɛ yo ɲɛ, a nu biyaasi nde rabama sigafe ra Beteli, Giligali, nun Misipa alako a xa Isirayilakae raɲɛrɛ. \v 17 Na biyaasi dangi xanbi a nu gbilenma nɛ a xɔnyi Rama, a findi mɛnnikae fan xa mangɛ ra. A sɛrɛxɛbade yailan Alatala bɛ na taa kui. \c 8 \s Isirayila wama mangɛ xungbe xɔn \p \v 1 Samuweli to fori, a naxa a xa die findi kiitisae ra Isirayila xun ma. \v 2 A xa di xɛmɛ singe xili nɛ Yoweli, a firin nde xili Abiya. E tan nan nu na kiitisae ra Beriseeba. \v 3 Samuweli xa di xɛmɛe mu bira e baba xa misaali fɔxɔ ra. Kɔbiri nu rafan e ma, e mu nu kiiti sama tinxinyi ra. \v 4 Na kui Isirayila kuntigie naxa e malan, e siga Samuweli xɔnyi Rama. \v 5 E naxa a fala a bɛ, «I bara fori, i xa di xɛmɛe mu birafe i xa misaali fɔxɔ ra. Kiitisa nde dɔxɔ muxu xun ma naxan findima muxu xa mangɛ xungbe ra, alɔ ɲamanɛ booree a rabama ki naxɛ.» \v 6 Samuweli to e xa masenyi mɛ, a falafe ra, «Mangɛ nde so muxu yi ra naxan muxu makiitima,» na fe mu rafan a ma. Na kui a naxa Alatala maxandi. \v 7 Alatala naxa Samuweli yaabi, «I tuli mati ɲama xui ra. E mu mɛɛxi i tan xa ra, e mɛɛxi n tan nan na. E mu tinma sɔnɔn n xa findi e xa mangɛ ra. \v 8 E naxan nabafe i ra, e na nan tun nabafe kabi n sa e ramini Misira han to. E bara mɛɛ n na, e xa ala gbɛtɛe batu. \v 9 Yakɔsi, i tuli mati e xui ra, kɔnɔ i xa e rakolon a fanyi ra mangɛ fama e yamaride ki naxɛ.» \p \v 10 Samuweli naxa Alatala xa masenyi birin nadangi ɲama ma, naxee nu wama mangɛ xɔn. \v 11 A naxɛ, «Mangɛ naxan fama dɔxɔde wo xun ma, a wo xa di xɛmɛe nan findima a xa sɔɔrie nun a xa soe ragie ra. Ndee nu e yi a ragise ya ra. \v 12 Ndee findima yareratie nan na mixi wulu xun ma, xa na mu a ra mixi tongo suuli. Ndee a xa xɛe buxama, ndee a xa xɛe xabama. Ndee geresose nun sɔɔri ragisee yailanma. \v 13 A wo xa di ginɛe nan findima a xa labundɛ yailanyie ra, a xa kurisomae, a nun a xa taamiganyie. \v 14 A wo xa wɛni sansi fanyie nun wo xa oliwi wuri fanyie tongo, a e so a xa mixie yi ra. \v 15 A wo xa sansie farilɛ nun wo xa wɛni farilɛ tongoma nɛ, a a fi a xa walikɛe nun a xa mixie ma. \v 16 A wo xa walikɛ fanyie, wo xa fonikee, nun wo xa sofalee tongoma nɛ a yɛtɛ xa wali xa fe ra. \v 17 A wo xa xuruse farilɛ bama nɛ, a wo fan findi a xa konyie ra. \v 18 Na lɔxɔɛ wo dɛ rawama nɛ Alatala bɛ mangɛ xa fe ra wo naxan sugandixi, kɔnɔ a mu wo yaabima.» \p \v 19 Ɲama mu tin e tuli matide Samuweli xa masenyi ra. E naxa a yaabi, «Ade! Mangɛ xa dɔxɔ muxu xun ma, \v 20 muxu fan xa lu alɔ ɲamanɛ boore na ki naxɛ. Muxu xa mangɛ xa muxu yamari, a xa ti muxu ya ra geree kui.» \v 21 Samuweli to ɲama xui mɛ, a naxa a madangi Alatala bɛ. \v 22 Alatala naxa Samuweli yaabi, «I tuli mati e ra. I mangɛ dɔxɔma nɛ e xun ma.» Samuweli naxa a fala Isirayila ɲama bɛ, «Birin xa gbilen e xa taa kui.» \c 9 \s Sɔlu sugandife mangɛ ra \p \v 1 Xɛmɛ sɛnbɛma nde nu na Bunyamin bɔnsɔɛ ya ma, a xili Kisu. A benbae nan yi ki: Abiyɛli, Serori, Bekorati, nun Afiya. \v 2 A xa di xɛmɛ gbangbalanyi nde nu na naxan xili Sɔlu. A nu rayabu Isirayilaka birin bɛ, a man nu kuya dangi e birin na. \v 3 Lɔxɔɛ nde Kisu xa sofale lanmae naxa lɔɛ, a naxa a fala a xa di xɛmɛ Sɔlu bɛ, «Konyi keren tongo, i sa n ma sofale lanmae fen.» \p \v 4 E naxa mini Efirami geyae ra, e Salisa bɔxi iɲɛrɛ, kɔnɔ e mu sofalee to. E naxa Bunyamin bɔnsɔɛ xa bɔxi fan iɲɛrɛ, kɔnɔ e mu e to. \v 5 E to so Sufu bɔxi ma, Sɔlu naxa a fala a xa konyi bɛ naxan nu biraxi a fɔxɔ ra, «Won gbilen, alako n baba naxa kɔntɔfili won ma fe ra, dangi sofalee xa fe ra.» \v 6 Na konyi naxa a yaabi, «Ala xa mixi binyɛ nde na yi taa kui, naxan xa masenyi kamalima tɛmui birin. Won xa a maxɔrin a xa sɔɔnɛya kira masen won bɛ.» \v 7 Sɔlu naxa a fala a xa konyi bɛ, «Mixi nɔma sigade Ala xa mixi ma a bɛlɛxɛ igeli ra? Hali taami keren mu na won ma gbɔnfɔɛ kui. Sese mu na won yi ra, won naxan fima Ala xa mixi ma. Won na rabama di?» \v 8 A xa konyi naxa a yaabi, «Kɔbiri di na n yi ra won naxan fima Ala xa mixi ma, alako a xa sɔɔnɛya kira masen won bɛ.» \v 9 Na waxati, Isirayilaka naxee nu wama maxɔrinyi tife Alatala ma e nu a falama, «Won xa siga sematoe yire.» To na sematoe xili falama namiɲɔnmɛ. \p \v 10 Sɔlu naxa a fala a xa konyi bɛ, «Awa, won xɛɛ.» E naxa siga na taa kui, na Ala xa mixi nu na dɛnnaxɛ. \v 11 E to so naa, e naxa ginɛdimɛdie li kira xɔn, e sigafe ye bade. E naxa e maxɔrin, «Sematoe na be?» \v 12 Ginɛdimɛdie naxa e yaabi, «Iyo, a baxi sode yakɔsi, kɔnɔ wo xulun de, barima a faxi sɛrɛxɛ bade ɲama nan bɛ geya fari. \v 13 Xa wo soma taa kui yakɔsi, wo a lima nɛ naa beenun a xa te geya fari sɛrɛxɛ xɔlide. Ɲama mu a dɛgema a xanbi, fo a xa sɛrɛxɛ duba beenun mixie xa a xɔli. Wo te yakɔsi. Wo a lima naa.» \p \v 14 E to so taa kui, Samuweli naxa mini e ralande sigafe ra geya fari. \v 15 Beenun Sɔlu xa fa, Alatala nu bara a fala Samuweli bɛ, \v 16 «Tina, yi waxati, n Bunyamin bɔnsɔɛ mixi nde xɛɛma i yire. I xa ture sa a xunyi ma a masenfe ra a a xa findi n ma Isirayila ɲama mangɛ ra. A fama n ma ɲama rakiside Filisitakae ma. N bara n ma ɲama xui mɛ.» \p \v 17 Samuweli to Sɔlu to, Alatala naxa a fala a bɛ, «N xɛmɛ naxan xa fe fala i bɛ, a tan nan yi ki. Yaamari luma a yi ra n ma ɲama xun na.» \v 18 Sɔlu naxa a maso Samuweli ra taa sode dɛ ra, a naxa a fala a bɛ, «Yandi, sematoe xa banxi masen muxu bɛ.» \v 19 Samuweli naxa a yaabi, «Sematoe na n tan nan na. Won xɛɛ geya fari. Won birin xa won dɛge yire keren. Tina n i xa kɔntɔfili bama i ma, n fa i bɛɲin. \v 20 I naxa kɔntɔfili i xa sofale lanmae xa fe ra naxee lɔɛxi kabi xi saxan. Sese mu e toxi, e bara to. Naxan tide gbo Isirayila, a findima nde gbe ra? I tan xa mu a ra, a nun i baba xa denbaya birin?» \v 21 Sɔlu naxa a fala a bɛ, «Bunyaminka nan n na. Muxu tan xa mu xurun bɔnsɔɛ birin bɛ Isirayila? Muxu xabilɛ fan mu xurun xabilɛ birin bɛ Bunyamin bɔnsɔɛ tagi? Munfe ra i wɔyɛnma n bɛ yi ki?» \p \v 22 Samuweli naxa Sɔlu nun a xa konyi raso banxi kui, a naxa binyɛ magorode so e yi ra mixi xilixi tongo saxan tagi. \v 23 Samuweli naxa a fala kurisoma bɛ, «Fa donse ra n nu naxan ma i xa a sa a xati ma.» \v 24 Kurisoma naxa fa sube tabe ra, a a dɔxɔ Sɔlu ya i. Samuweli naxa a fala Sɔlu bɛ, «Yi sube don, naxan saxi a xati ma i bɛ, n to yi malanyi maxili.» Na lɔxɔɛ, Sɔlu nun Samuweli naxa e dɛgɛ yire keren. \v 25 Na dangi xanbi, e naxa goro kelife geya fari, e so taa kui. E naxa lu yire keren banxi fari, berede nu na dɛnnaxɛ. \p \v 26 Na kuye iba subaxɛ, e naxa keli. Samuweli naxa Sɔlu xili banxi fari ma, e xa e boore to. A naxa a fala a bɛ, «Keli, n xa i mati kira xɔn.» Sɔlu naxa keli, e naxa mini kira ma, a tan nun Samuweli. \v 27 E to mini taa fari ma, Samuweli naxa a fala Sɔlu bɛ, «A fala i xa konyi bɛ, a xa dangi yare.» Konyi to dangi yare, Samuweli naxa a fala Sɔlu bɛ, «Ti be, alako n xa Alatala xa masenyi nde fala i bɛ.» \c 10 \s Sɔlu tife mangɛ ra \p \v 1 Samuweli naxa ture bitirɛ keren tongo, a a surusuru Sɔlu xunyi. A naxa a sunbu, a a fala a bɛ, «Alatala bara i sugandi, a i xa findi mangɛ ra a xa ɲama kɛ tongoma xun ma. \v 2 I na keli be to, i mixi firin lima Raxele gaburi fɛ ma Bunyamin bɔnsɔɛ naaninyi ra, yire nde naxan xili Selesa. E fama a falade i bɛ, ‹Wo siga sofale lanma naxee fende, e bara to. Yakɔsi i baba fa kɔntɔfilixi wo tan nan ma fe ra. A naxɛ, «N ma di toma di kɔrɛ?»› \v 3 I na keli mɛnni, i siga han i sa so Taboro, wuri belebele na dɛnnaxɛ. I xɛmɛ saxan lima na naxee na tefe Ala maxandide Beteli. Si saxan na xɛmɛ keren yi ra, taami saxan na xɛmɛ firin nde yi ra, wɛni na xɛmɛ saxan nde yi ra. \v 4 E na i xɛɛbu, e taami firin fima i ma. \v 5 I na keli mɛnni, i siga Gibeya Elohimu, Filisitakae xa sɔɔri gali nde na dɛnnaxɛ. I na so taa kui, i namiɲɔnmɛ gali nde lima, naxee gorofe geya fari e bɛɛti bafe Ala bɛ kɔrae, maxasee, nun xule ra. \v 6 Alatala Xaxili ragoroma nɛ i ma, wo birin nan Alatala xa xɛɛra ibama, i findima mixi nɛɛnɛ nan na. \v 7 Na tɔnxuma na raba i bɛ, i xa fe raba naxan na i bɔɲɛ ma, barima Alatala na i fɔxɔ ra. \v 8 Na dangi xanbi, i xa goro Giligali n ya ra. N na i li naa, n fama nɛ sɛrɛxɛ gan daaxie nun xanunteya sɛrɛxɛe bade. I xa n mamɛ xi solofere, beenun n xa i yire li, n fa i rakolon a lanma i xa naxan naba.» \p \v 9 Sɔlu fɛfɛ keli Samuweli xun ma, Alatala naxa a xaxili masara, na tɔnxuma birin naxa raba a bɛ na lɔxɔɛ yati. \v 10 E to so Gibeya, e naxa namiɲɔnmɛ gali li naa. Alatala Xaxili naxa goro Sɔlu ma, a fa masenyi ti Ala xili ra e tagi. \v 11 A kolonmae to a to a Sɔlu bara namiɲɔnmɛ masenyi ti, e naxa a fala e boore bɛ, «Munse Kisu xa di sɔtɔxi? Sɔlu fan bara findi namiɲɔnmɛ ra?» \v 12 Mixi nde naxa maxɔrinyi ti e ya ma, «Nde na e karamɔxɔ ra?» Na kui yi taali fala fɔlɔ na lɔxɔɛ nɛ, «Sɔlu fan bara findi namiɲɔnmɛ ra?» \p \v 13 A to gɛ Alatala xa masenyi tide, a naxa te geya fari. \v 14 Sɔlu sɔxɔ naxa Sɔlu nun a xa konyi maxɔrin, «Wo tan siga minden?» Sɔlu naxa a yaabi, «Muxu sigaxi sofale lanmae nan fende, kɔnɔ muxu mu e to. Na nan a ra, muxu naxa siga Samuweli yire.» \v 15 A sɔxɔ naxɛ, «Samuweli naxan fala wo bɛ, a fala n bɛ.» \v 16 Sɔlu naxa a sɔxɔ yaabi, «A a fala nɛ muxu bɛ, a sofale lanmae bara to.» Kɔnɔ Sɔlu mu sese masen mangɛya xa fe ra, Samuweli naxan fala a bɛ. \p \v 17 Samuweli naxa ɲama birin maxili Misipa Alatala ya i, \v 18 a a fala e bɛ, «Isirayila Marigi Alatala yi nan masenxi, ‹N tan nan Isirayila ramini Misira bɔxi ra, n wo ba e bɛlɛxɛ. N bara wo ratanga wo yaxuie ma.› \v 19 Kɔnɔ to wo tan bara wo Marigi Ala bɛɲin, naxan wo ratanga gbaloe nun kɔntɔfilie ma. Wo naxɛ, ‹Mangɛ nde dɔxɔ muxu xun ma!› Awa, wo xa ti Alatala ya i wo bɔnsɔɛ ki ma, wo xabilɛ ki ma.» \p \v 20 Samuweli to gɛ Isirayila bɔnsɔɛ birin masende Ala bɛ, Bunyamin bɔnsɔɛ naxa sugandi. \v 21 A to gɛ Bunyamin bɔnsɔɛ masende a xabilɛ ki ma, Matiri xabilɛ naxa sugandi. Na Matiri xabilɛ ya ma, Kisu xa di Sɔlu naxa sugandi, kɔnɔ a mu nu na e ya ma. E naxa a fen, e mu a to. \v 22 E naxa Alatala maxɔrin, «Sɔlu na be?» Alatala naxa e yaabi, «A nɔxunxi kotee longori ra.» \v 23 E naxa siga e gi ra, e sa a suxu naa, e a ti ɲama birin ya i. A nu kuya e birin bɛ. \v 24 Samuweli naxa a fala ɲama birin bɛ, «Wo bara a to, Alatala naxan sugandixi? A maniyɛ mu na ɲama tagi.» E birin naxa ɲɛlɛxinyi xui ramini, e a fala, «Kisi na mangɛ bɛ.» \p \v 25 Samuweli naxa sɛriyɛ sɛbɛ mangɛya xa fe ra, a na sɛbɛli sa Alatala ya i. Na dangi xanbi, a naxa ɲama ragbilen a xɔnyi. \v 26 Sɔlu fan naxa gbilen a xɔnyi Gibeya. Kuntigi ndee naxa a mati, Alatala naxee bɔɲɛ ya rafindi a ma. \v 27 Fuyante ndee fan nu na, naxee nu a falama, «Yi xɛmɛ nan won nakisima?» E naxa yo a ma, e mu fa buɲa yo ra a xɔn ma, kɔnɔ Sɔlu mu sese fala na fe ma. \c 11 \s Sɔlu xa gere singe \p \v 1 Amoni mangɛ Naxasa naxa yonkin Yabɛsi taa ya ra Galadi bɔxi ma. Yabɛsikae naxa a fala a bɛ, «Won xa saatɛ xiri, muxu xa lu i sagoe.» \v 2 Naxasa Amonika naxa e yaabi, «Won nɔma saatɛ xiride, kɔnɔ fo wo xa tin n xa wo yirefanyi ya kana, alako yaagi xa dusu Isirayila birin xun na.» \v 3 Yabɛsi kuntigie naxa a fala a bɛ, «Xi solofere fi muxu ma, alako xɛɛrae xa siga Isirayila taa birin. Xa mixi yo mu nɔma muxu ratangade, muxu luma i sagoe.» \p \v 4 Xɛɛrae naxa siga Gibeya Sɔlu xɔnyi. E to gɛ dɛntɛgɛ sade, ɲama birin naxa wa a xɔrɔxɔɛ ra. \v 5 Na tɛmui, Sɔlu naxa fa kelife xɛ ma a xa ningee fɔxɔ ra. A naxa maxɔrinyi ti, «Munfe ra ɲama na wafe yi mɔɔli ra?» E naxa Yabɛsikae xa masenyi dɛntɛgɛ a bɛ. \v 6 Sɔlu to na mɛ, Alatala Xaxili naxa goro a ma, a bɔɲɛ naxa te sɛnbɛ ra. \v 7 A naxa ninge firin tongo, a e ibolon a xuntun xuntunyi ra. A naxa na xuntunyie rasanba Isirayila taa birin ma na xɛɛrae saabui ra, a falafe ra, «Xa naxan yo mu bira Sɔlu nun Samuweli fɔxɔ ra, na kanyi xa ningee fan nabama yi ki nɛ.» Alatala xa yaragaaxui naxa goro Isirayilakae ma, e birin naxa te gere xili ma lanyi kui. \v 8 Sɔlu naxa e kɔnti Beseki. Isirayila xɛmɛ xasabi lan mixi wulu kɛmɛ saxan nan ma. Yuda bɔnsɔɛ xɛmɛ lan mixi wulu tongo saxan. \v 9 E naxa a fala xɛɛrae bɛ, «Wo sa a fala Yabɛsikae bɛ Galadi bɔxi ma, ‹Tina, soge na xɔnɔ, wo xun fama rakelide.›» Xɛɛrae to na xibaaru masen Yabɛsi ɲama bɛ, e naxa ɲɛlɛxin ki fanyi ra. \v 10 Na kui Yabɛsi ɲama naxa a fala Amonikae bɛ, «Tina, muxu luma wo sagoe, wo wo waxɔnyi rabama nɛ muxu ra.» \p \v 11 Na kuye iba, Sɔlu naxa ɲama findi gali saxan na. Subaxɛ e naxa so Amonikae yonkinde, e e bɔnbɔ han yanyi tagi. Mixi naxee mu faxa, nee naxa yensen han mixi firin mu nɔ lude yire keren. \p \v 12 Ɲama naxa a fala Samuweli bɛ, «Ndee a fala a Sɔlu mu nɔma mangɛya rabade won xun ma? Wo na mixie ramini, muxu xa e faxa.» \v 13 Kɔnɔ Sɔlu naxa e yaabi, «Mixi yo mu faxama to, barima to Alatala bara Isirayila rakisi.» \v 14 Samuweli naxa a fala ɲama bɛ, «Won xɛɛ Giligali, alako mangɛ xa magoro a xa kibanyi kerenyi ra.» \v 15 Ɲama birin naxa siga Giligali, e naxa Sɔlu ti mangɛ ra Alatala ya i. E naxa xanunteya sɛrɛxɛ ba mɛnni Alatala bɛ, Sɔlu nun Isirayilakae naxa sɛɛwa ki fanyi ra. \c 12 \s Samuweli xa masenyi dɔnxɔɛ \p \v 1 Samuweli naxa a masen Isirayilakae birin bɛ, «Wo a kolon n bara n tuli mati wo ra, n naxa mangɛ dɔxɔ wo xun ma. \v 2 Mangɛ nan yi ki naxan tima wo ya ra. N tan bara fori, n xunsɛxɛ bara fiixɛ, n ma die na wo ya ma. N bara ti wo ya ra kelife n fonike tɛmui ma han to. \v 3 Awa, n tixi wo ya i na nan ma, alako wo xa a fala n bɛ Alatala nun mangɛ sugandixi ya xɔri, xa a sa li n bara ninge xa na mu sofale nde ba wo yi ra. Wo xa a fala xa n bara mixi nde tɔɔrɔ, xa n bara mixi nde xun nakana, xa n bara kɔbiri rasuxu funmaya ra. Wo xa na fala, n xa na sare ragbilen wo ma.» \v 4 E naxa a yaabi, «I mu muxu tɔɔrɔ, i mu muxu xun nakana, i mu kɔbiri rasuxu muxu yi.» \v 5 A man naxa a fala e bɛ, «Alatala nun a xa mangɛ sugandixi na seede ra to lɔxɔɛ, wo mu n nakɔrɔsixi sese xa fe ra.» E naxa a yaabi, «A na na fe seede ra!» \p \v 6 Samuweli naxa a masen ɲama bɛ, «Alatala nan Munsa nun Haruna ti wo xun ma, a tan nan wo benbae ramini Misira bɔxi ra. \v 7 Awa yakɔsi, wo ti Alatala ya i, n xa wo ratu fe fanyie ra, Ala naxan nabaxi wo tan nun wo babae bɛ. \v 8 Yaxuba fa xanbi Misira, wo babae naxa Alatala xili a xa fa e mali. Alatala naxa Munsa nun Haruna xɛɛ wo benbae raminide Misira kui, e fa e rasabati yi bɔxi ma. \v 9 Kɔnɔ e to nɛɛmu e Marigi Alatala ma, a naxa e lu Xasori xa sɔɔrie xa mangɛ Sisera bɛlɛxɛ. Filisitakae nun Mowabakae fan naxa e gere. \v 10 Isirayilakae naxa a fala Alatala bɛ, ‹Muxu bara yunubi raba Alatala rabolofe ra, muxu fa Bali kuye nun Asiteroti batu. Yandi, i xa muxu ba muxu yaxuie bɛlɛxɛ. Muxu i batuma nɛ.› \v 11 Na nan a niya, Alatala naxa Yerubaali, Bedan, Yefite, nun Samuweli xɛɛ wo bade wo yaxuie yi ra naxee nu wo rabilinxi. Na kui wo naxa lu bɔɲɛsa kui.» \p \v 12 «Wo to a to Amonikae xa mangɛ Naxasa na fafe wo gerede, wo naxa a fala n bɛ, ‹Muxu wama mangɛ xa ti muxu xun ma.› Kɔnɔ wo Marigi Alatala nan findixi wo xa mangɛ ra! \v 13 Awa yakɔsi, Alatala bara mangɛ nde ti wo xun na, alɔ wo nu wama a xɔn ma ki naxɛ. \v 14 Xa wo sa gaaxu Alatala ya ra, xa wo sa a batu, xa wo sa wo tuli mati a ra, xa wo mu sa a matandi, xa wo nun wo xa mangɛ sa bira Alatala fɔxɔ ra, fe birin sɔɔnɛyama nɛ wo bɛ. \v 15 Kɔnɔ xa wo mu wo tuli mati Alatala ra, xa wo sa a matandi, Alatala xa xɔnɛ goroma nɛ wo ma, alɔ a goro wo benbae ma ki naxɛ. \v 16 Yakɔsi wo ti, wo xa a mato Alatala fe xungbe naxan nabama wo ya xɔri. \v 17 Mɛngi xaba tɛmui nan to, kɔnɔ n Alatala maxandima nɛ, a xa tunɛ nun galanyi rabira bɔxi ma, alako wo nɔma a kolonde wo bara fe ɲaaxi raba Alatala ya i mangɛ maxandife a ma.» \p \v 18 Samuweli naxa Alatala maxandi. Na lɔxɔɛ yati, Alatala naxa galanyi nun tunɛ rabira bɔxi ma. Ɲama naxa gaaxu Alatala nun Samuweli ya ra, \v 19 e fa a fala Samuweli bɛ, «I xa i Marigi Alatala maxandi muxu bɛ, i xa konyi die, alako muxu naxa faxa, barima muxu bara nde sa muxu xa yunubie fari, a falafe ra, ‹Mangɛ nde ti muxu xun ma.›» \v 20 Samuweli naxa a fala ɲama bɛ, «Hali wo mu hanmɛ. Wo bara na fe kobi birin naba, kɔnɔ wo naxa makuya Alatala ra, wo xa a xa yaamarie raba wo bɔɲɛ birin na. \v 21 Wo naxa wo makuya a ra, wo naxa bira fe fufafu fɔxɔ ra, naxee munafanyi yo mu na, naxee mu wo malima fefe ma, barima ala wule daaxie nan e ra. \v 22 Alatala mu a xa ɲama raboloma a yɛtɛ xili xungbe xa fe ra, barima a bara natɛ tongo wo xa findi a xa ɲama ra. \v 23 N mu bama Alatala maxandife wo bɛ, xa na mu a findima yunubi nan na n bɛ Alatala ya i. N luma wo xaran na fe fanyi nun tinxinyi nan na. \v 24 N naxan tun falama wo bɛ, wo xa gaaxu Alatala ya ra, wo a xa yaamarie raba wo bɔɲɛ birin na. Wo xa ratu a xa fe xungbee ma a naxee rabaxi wo ya i. \v 25 Kɔnɔ xa wo fe kobi raba, wo bɔnɔma nɛ, wo tan nun wo xa mangɛ.» \c 13 \s Sɔlu xa yunubi \p \v 1 Sɔlu nu bara ɲɛ tongo saxan sɔtɔ a to findi mangɛ ra. A xa mangɛya bu nɛ ɲɛ tongo naani nun firin. \v 2 Sɔlu naxa xɛmɛ wulu saxan sugandi sɔɔrie ra Isirayila. Xɛmɛ wulu firin nu na a sɛɛti ma Mikimasi nun Beteli geya fari, xɛmɛ wulu keren nu na a xa di Yonatan sɛɛti ma Gibeya, Bunyamin xɔnyi. A naxa ɲama dɔnxɔɛe ragbilen e xɔnyi. \v 3 Lɔxɔɛ nde Yonatan naxa Filisitakae xa sɔɔrie bɔnbɔ, naxee nu na Geba. Filisitaka booree naxa na fe mɛ. Sɔlu naxa yaamari fi feri xa fe bɔxi birin kui, Isirayilakae xa a ramɛ. \v 4 Isirayila birin naxa a mɛ a Sɔlu bara Filisitakae xa sɔɔrie bɔnbɔ, Isirayila naxa raɲaaxu Filisitakae ma. Isirayila ɲama naxa malan Sɔlu fɛ ma Giligali. \p \v 5 Filisitakae fan naxa e malan Isirayila gere xili ma. Sɔɔri ragise wulu tongo saxan nan nu na e yi ra, a nun soe ragie wulu senni. Na ɲama nu wuya alɔ mɛyɛnyi naxan na baa dɛ ra. E naxa yonkin Mikimasi, Beti Aweni sogetede. \v 6 Isirayila mixie bɔɲɛ naxa raɲaaxu e ma, barima Filisitakae nu bara e raxɛtɛn. E naxa siga e nɔxun fɔnmɛe nun yilie kui gɛmɛ yire. \v 7 Ndee naxa Yurudɛn xure igiri, e siga Gadi nun Galadi bɔxi ma. Sɔlu nu na Giligali. Ɲama naxan nu na a fɛ ma, nee birin nu bara gaaxu ki fanyi ra. \p \v 8 Sɔlu naxa Samuweli mamɛ xi solofere alɔ e nu lanxi a ma ki naxɛ, kɔnɔ Samuweli mu fa, ɲama naxa yensen fɔlɔ. \v 9 Na kui Sɔlu naxa yaamari fi, «Wo fa sɛrɛxɛ gan daaxi ra, a nun xanunteya sɛrɛxɛ.» A naxa na sɛrɛxɛ gan daaxi ba. \v 10 A to gɛ na ra, Samuweli naxa so. Sɔlu naxa siga a xɛɛbude. \v 11 Samuweli naxa a maxɔrin, «I munse rabaxi?» Sɔlu naxa a yaabi, «N to a to ɲama na yensenfe, i tan mu faxi a waxati, a nun man Filisitakae bara malan Mikimasi, \v 12 n naxa a maɲɔxun, ‹Filisitakae goroma nɛ n fɔxɔ ra Giligali, beenun n xa Alatala maxandi.› Na nan a ra, fɛɛrɛ to mu na n yi, n bara sɛrɛxɛ gan daaxi ba.» \v 13 Samuweli naxa a fala Sɔlu bɛ, «I bara xaxilitareɲa raba i Marigi Alatala xa sɛriyɛ matandife ra. Alatala nu wama i xa mangɛya rasabatife Isirayila xun ma abadan, \v 14 kɔnɔ yakɔsi i xa mangɛya bara kana. Alatala bara mixi gbɛtɛ fen naxan bɔɲɛ lanxi Ala bɔɲɛ ma. A bara na kanyi ti mangɛ ra a xa ɲama xun ma, barima i tan mu Alatala xa yaamari rabatuxi.» \p \v 15 Na tɛmui Samuweli naxa keli Giligali, a siga Gibeya, Bunyamin bɔnsɔɛ xa bɔxi. Sɔlu naxa a xa sɔɔrie kɔnti, a fa li xɛmɛ mixi kɛmɛ senni nu na a yi ra. \v 16 Sɔlu nun a xa di xɛmɛ Yonatan naxa e xa sɔɔrie ti a gere ki ma Geba Bunyamin xɔnyi. Filisitakae nu tixi Mikimasi. \v 17 Sɔɔri gali saxan naxa mini Filisitakae xa yonkinde. Keren naxa e xun ti Ofara kira ra, Suwali bɔxi mabiri. \v 18 Keren naxa e xun ti Beti Xoron kira ra. Keren naxa e xun ti naaninyi kira ra, naxan goroma Seboyima gulunba gbengberenyi fɛ ma. \p \v 19 Xabui yo mu nu toma Isirayila bɔxi birin ma, barima Filisitakae nu bara yi tɔnyi dɔxɔ, «Eburu mixie naxa santidɛgɛma nun tanbɛ yo yailan.» \v 20 Isirayilakae birin nu sigama Filisitakae nan xɔn ma, e xa walisee ralugande alɔ kerie, bɔxi buxa see, nun beerae. \v 21 Bɔxi buxa se nun keri ralugan sare findixi gbeti giramu solomasaxan nan na. Beera nun sɔxɔse ralugan sare findixi gbeti giramu naani nan na. \v 22 Na nan a niya gere lɔxɔɛ santidɛgɛma nun tanbɛ mu nu na Isirayilaka yo yi ra, hali Sɔlu nun a xa di Yonatan. \v 23 Filisitakae xa sɔɔri gali nde naxa fa yonkin Mikimasi yatagi. \c 14 \s Yonatan xa gere nde \p \v 1 Lɔxɔɛ nde, Sɔlu xa di Yonatan naxa a fala a xa konyi bɛ, naxan nu a xa geresosee maxaninma, «Won xa be igiri, won xɛɛ Filisitakae yonkinde.» A mu sese fala a baba bɛ na xa fe ra. \v 2 Sɔlu nu na Gibeya naaninyi Migiron wuri nde bun ma naxan xili «girenadi.» Xɛmɛ kɛmɛ senni nu na a yi ra. \v 3 Alatala xa sɛrɛxɛdubɛ nde nu na a fɛ ma, naxan xili Ahiya, Axituba xa di xɛmɛ, Ikabodi xa nɛɛgaari. Alatala xa sɛrɛxɛdubɛ, Eli xa di xɛmɛ Finexasi nan xa di xɛmɛ nu na Ikabodi ra. Mixi yo mu nu a kolon a Yonatan bara siga Filisitakae yire. \p \v 4 Yonatan naxa dangi fanye firin tagi. Keren nu xili nɛ Bɔsɛsi, boore fan nu xili nɛ Sene. \v 5 Keren nu na kɔɔla ma Mikimasi ya tagi, boore nu na yirefanyi ma Geba ya tagi. \p \v 6 Yonatan naxa a fala a xa konyi bɛ, naxan nu a xa geresose maxaninma, «Won xɛɛ yi sunnataree yire. Tɛmunde Alatala fe nde rabama won saabui ra, barima Alatala nɔma marakisi rabade mixi xurudi saabui ra, xa na mu mixi wuyaxi saabui ra.» \v 7 A xa konyi naxa a yaabi, «I waxɔnfe birin naba, hali i mu siikɛ, won birin na xaxili keren.» \v 8 Yonatan naxa a fala a bɛ, «Won xɛɛ han na mixie xa won to. \v 9 Xa e a fala ‹Wo ti mɛnni, muxu fama ya›, won tima mɛnni nɛ, won mu tema e yire. \v 10 Kɔnɔ xa e a fala, ‹Wo fa be›, won tema nɛ, barima Alatala bara e sa won bɛlɛxɛ. Na nan findima won bɛ tɔnxuma ra.» \p \v 11 E to mini Filisitakae ma, nee naxa a fala, «Isirayilakae nan yi ki. E na minife fɔnmɛ kui, e nu e nɔxunxi dɛnnaxɛ.» \v 12 Filisitaka naxee yonkinxi mɛnni, e naxa a fala Yonatan nun a xa konyi bɛ, «Wo fa be, muxu xa fe nde fala wo bɛ.» Yonatan naxa a fala a xa konyi bɛ, naxan nu a xa geresosee xaninma, «I xa te n fɔxɔ ra, barima Alatala bara yi mixie sa Isirayilakae bɛlɛxɛ.» \v 13 Yonatan naxa te a wulumen na, a xa konyi na a xanbi ra. Yonatan nun a xa konyi naxa na Filisitakae faxa. \v 14 Na gere kui Yonatan nun a xa konyi naxa mixi mɔxɔɲɛn nun nde faxa na yire raxɛtɛnxi. \v 15 Filisitakae bɔɲɛ naxa mini yonkinde kui, gaaxui fa ɲama suxu na longori birin. Bɔxi yati naxa sɛrɛn. Alatala nu bara a ragaaxu a ɲaaxi ra. \p \v 16 Sɔlu xa yire makantɛe, naxee nu na Gibeya, Bunyamin bɔnsɔɛ xa bɔxi ma, nee naxa Filisitakae to e yensenfe gi kui. \v 17 Sɔlu naxa a fala sɔɔrie bɛ, «Wo kɔnti ti, won xa a kolon naxan minixi won ya ma.» E to kɔnti ti e naxa a to a Yonatan nun a xa konyi mu na ɲama ya ma. \v 18 Alatala xa saatɛ kankira to nu na Isirayilakae yonkinde kui, Sɔlu naxa a fala Ahiya bɛ, «Fa Alatala xa saatɛ kankira ra.» \v 19 Sɔlu nu wɔyɛnma sɛrɛxɛdubɛ ra tɛmui naxɛ, gere sɔnxɔ xui fan nu gboma nan tui Filisitakae yonkinde. Na kui Sɔlu naxa a fala sɛrɛxɛdubɛ bɛ, «Hali i mu Ala maxandi kɔrɛ.» \v 20 Sɔlu naxa a xa sɔɔrie xili, e fa siga gere yire. Mɛnni e naxa a to Filisitakae nu na e boore sɔxɔfe santidɛgɛma ra ɲaxasi daaxi. \v 21 Isirayilaka ndee, naxee nu na Filisitakae xa nɔɛ bun ma, nee naxa fa Sɔlu nun Yonatan mabiri. \v 22 Isirayilaka naxee nu bara e nɔxun Efirami geya longori ra, e birin naxa mini Filisitakae gerede e gi tɛmui. \v 23 Na lɔxɔɛ, Alatala Isirayila rakisi nɛ. Gere naxa lantan yɛ han Beti Aweni. \p \v 24 Isirayilakae nu na tɔɔrɛ nde kui na lɔxɔɛ, barima Sɔlu nu bara a kali ɲama bɛ, «Dankɛ na mixi bɛ, naxan a dɛgema beenun n xa n gbe ɲɔxɔ n yaxuie ma.» Na kui, mixi yo mu donse don na lɔxɔɛ. \v 25 Ɲama xa ɲɛrɛ kui, e naxa kumi li fɔtɔnyi nde kui, \v 26 kɔnɔ mixi yo mu a nɛmunnɛmun Sɔlu xa marakali xa fe ra. \v 27 Yonatan to na yire li, a fa kumi to, a naxa a xa yisuxuwuri rasin kumi kui, a a makɔn. A ya naxa iyalan keren na. A mu nu a baba xa marakali mɛxi. \v 28 Mixi nde naxa a fala a bɛ, «I baba bara ɲama rakali a falafe ra, ‹Dankɛ na mixi bɛ naxan a dɛgema to.› Na nan a toxi ɲama na tɔɔrɛ kui yi ki.» \v 29 Yonatan naxa a yaabi, «N baba na ɲama tɔɔrɔfe nɛ na ki. Wo a mato n ya iyalanxi ki naxɛ, n to yi kumi kɔnxi. \v 30 Xa won ma sɔɔri gali won yaxuie xa donse nde don to nu, nde ɲan bara sa Filisitakae xa xunnakanɛ fari nu.» \p \v 31 Na lɔxɔɛ e naxa Filisitakae bɔnbɔ, kelife Mikimasi ma, han Ayalon. Ɲama nu bara tagan ki fanyi ra. \v 32 E naxa din e yaxuie xa see ra. E naxa yɛxɛɛe, sie, nun ningee kɔn naxaba keren na, e fa e don a nun e wuli ra. \v 33 Mixi ndee to a fala Sɔlu bɛ, a a xa sɔɔrie na yunubi sɔtɔfe Alatala ra sube donfe a wuli ra, Sɔlu naxa a fala ɲama xa fe ra, «Yanfante nan e ra. Wo fa gɛmɛ xungbe ra be. \v 34 Wo yensen ɲama tagi, wo a fala e bɛ, mixi birin xa fa a xa ninge ra, a xa yɛxɛɛ, xa na mu a ra a xa si. E xa a faxa be. Na kui, e nɔma a donde, e mu yunubi sɔtɔ Alatala ra sube donfe a wuli ra.» Kɔɛ ra, mixie birin naxa siga mɛnni e xa xuruse ra, e xa a kɔn naxaba naa. \v 35 Sɔlu sɛrɛxɛbade singe ti nɛ Alatala bɛ mɛnni. \p \v 36 Na tɛmui Sɔlu naxa a fala, «Won xa bira na Filisitakae fɔxɔ ra to kɔɛ ra yati. Won xa e tuxunsan han subaxɛ, won naxa mixi keren lu na.» Sɔɔrie naxa a yaabi, «Won xa a raba alɔ i wama a xɔn ma ki naxɛ.» Sɛrɛxɛdubɛ naxa a fala, «Won xa Ala maxɔrin sinden.» \p \v 37 Na kui Sɔlu naxa Ala maxɔrin, «A lanma n xa bira Filisitakae fɔxɔ ra? I tan e sama nɛ Isirayila bɛlɛxɛ?» Kɔnɔ na lɔxɔɛ, Ala mu a yaabi. \v 38 Sɔlu naxa a xa sɔɔri gali xunyie xili, a a fala e bɛ, «Wo xa a mato yunubi naxan nabaxi to. \v 39 N bara n kali Isirayila Rakisima Alatala ra, hali n ma di Yonatan nan a rabaxi, n na a faxama nɛ.» Ɲama birin ya ma, mixi yo mu a yaabi. \v 40 A naxa a fala Isirayila ɲama bɛ, «Wo ti mɛnni, n tan nun n ma di Yonatan, muxu tima bebiri.» Ɲama naxa a yaabi, «I waxɔnyi raba.» \v 41 Na tɛmui Sɔlu naxa Alatala maxandi, «Isirayila Marigi Ala, kiiti sa muxu tagi.» Alatala naxa a masen a kiiti fanxi ɲama nan bɛ, a mu fanxi Sɔlu nun Yonatan bɛ. \v 42 Sɔlu man naxa Alatala maxandi kiiti xa sa a tan nun Yonatan tagi. Na kui kiiti mu fanxi Yonatan bɛ. \p \v 43 Sɔlu naxa a xa di Yonatan maxɔrin, «I munse rabaxi?» Yonatan naxa a yaabi, «N kumi nde nan kɔn, n naxan tongo n ma yisuxuwuri ra. N tan nan yi ki, i xa n faxa.» \v 44 Sɔlu naxa a fala, «I nɔndi. Yonatan, i xa faxa. Xa n mu i faxa, Ala xa n ɲaxankata a ɲaaxi ra.» \v 45 Kɔnɔ sɔɔri gali naxa a fala Sɔlu bɛ, «A lanma Yonatan xa faxa, naxan geeni sɔtɔ Isirayila bɛ sɛnbɛ ra? Astɔfulahi. Muxu bara muxu kali Alatala ra, hali xunsɛxɛ keren a mu bama a xunyi ra, barima Yonatan walixi to Ala xa mali saabui nan na.» E Yonatan ratanga Sɔlu ma na ki nɛ. \v 46 Sɔlu to gɛ Filisitakae keride waxati nde bun ma, a naxa gbilen a xɔnyi. Filisitaka naxee luxi, e fan naxa siga e xɔnyi. \p \v 47 Sɔlu to findi Isirayila mangɛ ra, a naxa gere ti a yaxuie birin bɛ: Mowabakae, Amonikae, Edonkae, Soba mangɛe, nun Filisitakae. \v 48 A naxa Amalɛkikae bɔnbɔ sɛnbɛ ra, a Isirayila ba mixie bɛlɛxɛ naxee nu e xa bɔxi tuxunsanma. \p \v 49 Sɔlu xa di xɛmɛe nu xili nɛ: Yonatan, Yisiwi, nun Malakisuwa. A xa di ginɛe nu xili nɛ: Merabi, nun a xanbiratoe Mikali. \v 50 Sɔlu xa ginɛ nu xili nɛ Axinowama, Aximaasi xa di. A xa sɔɔri gali mangɛ nu findi Abeneri nan na, Sɔlu sɔxɔ Neri xa di. \v 51 Sɔlu baba Kinsi nun Abeneri baba Neri nan lanxi Abiyɛli xa die ma. \v 52 Sɔlu nu Filisitaka gerema a xa simaya birin kui. Sɔlu nu gbangbalanyi sɛnbɛmae birin naso nɛ a xa sɔɔrie ya ma. \c 15 \s Sɔlu xa tantanyi \p \v 1 Samuweli naxa a fala Sɔlu bɛ, «Alatala n tan nan xɛɛ n xa i sugandi mangɛ ra a xa ɲama Isirayila xun ma. I tuli mati Alatala xa masenyi ra. \v 2 Mangɛ Alatala xui nan ya: ‹N bara natɛ tongo Amalɛkikae xa fe ra, naxee tondi Isirayila xa dangi e xa kira xɔn kelife ra Misira. \v 3 Yakɔsi, siga, e ratɔn. I naxa e sese lu naa. I xa e xa xɛmɛe, e xa ginɛe, e xa die, e xa diyɔrɛe, e xa ningee, e xa yɛxɛɛe, e xa sie, e xa ɲɔxɔmɛe, e xa sofalee birin faxa.›» \p \v 4 Sɔlu naxa a xa sɔɔri gali malan Telayimi. Xɛmɛ mixi wulu kɛmɛ firin nan faxi kelife kɔɔla ma, xɛmɛ mixi wulu fu nan faxi kelife Yuda bɔnsɔɛ ma. \v 5 Sɔlu naxa gantanyi te fole kui Amalɛkikae xa taa fari ma. \v 6 A naxa a fala Keni bɔnsɔɛ bɛ, «Wo mini Amalɛkikae tagi, alako wo naxa sɔntɔ e ya ma, barima wo hinnɛ nɛ Isirayilakae ra e minixi Misira bɔxi ra tɛmui naxɛ.» Keni bɔnsɔɛ naxa mini Amalɛkikae ya ma. \p \v 7 Sɔlu naxa Amalɛkikae bɔnbɔ kelife Hawila ma han Suri sode dɛ ra Misira ya ra. \v 8 A naxa Amalɛki mangɛ Agaga suxu, a mu a faxa, kɔnɔ a naxa a xa ɲama tan birin sɔntɔ santidɛgɛma ra. \v 9 Sɔlu nun a xa ɲama mu tin Agaga faxade. E naxa a lu a nii ra, a nun a xa xuruse fanyi bɔrɔgɛxie, a xa yɛxɛɛe, a xa sie, nun a xa ningee. E mu tin nee sɔntɔde, kɔnɔ naxee mu fanxi, e nee nan faxa. \p \v 10 Alatala naxa yi masenyi ti Samuweli bɛ, \v 11 «N nimisaxi Sɔlu xa fe ra n naxan tixi mangɛ ra, barima a bara a kobe so n na, a mu biraxi n wɔyɛn xui fɔxɔ ra.» Samuweli naxa sunnun ki fanyi, a Alatala makula na kɔɛ birin na. \v 12 A naxa keli subaxɛ ma, a siga Sɔlu yire. Mixi nde naxa a fala a bɛ a Sɔlu bara siga Karemele geya fari tɔnxuma nde tide. Na dangi xanbi, a keli mɛnni, a goro Giligali. \v 13 Samuweli to Sɔlu yire li, Sɔlu naxa a fala a bɛ, «Ala xa baraka sa i ma. N bara Alatala xa yaamari ratinmɛ.» \v 14 Samuweli naxa a maxɔrin, «N xuruse wa xui mundun mɛfe yi ki?» \v 15 Sɔlu naxa a yaabi, «Ɲama nan faxi yi xurusee ra e naxan tongoxi Amalɛkikae yi ra, alako e xa e ba sɛrɛxɛ ra i Marigi Alatala bɛ. Muxu bara na dɔnxɔɛ tan sɔntɔ.» \p \v 16 Samuweli naxa a fala Sɔlu bɛ, «Awa yire. N xa Alatala xa masenyi fala i bɛ a naxan fixi n ma yi kɔɛ ra.» Sɔlu naxa a fala, «Awa, na fala n bɛ.» \v 17 Samuweli naxa a fala, «Alatala mu i tixi xɛ mangɛ ra Isirayila bɔnsɔɛ xun ma, hali i to nu a kolon mixi xurudi nan i ra? \v 18 Alatala i xɛɛ nɛ, a a fala i bɛ, ‹Siga Amalɛki yunubitɔɛe sɔntɔde. I xa e birin ɲɔn feo›. \v 19 Munfe ra i mu i tuli matixi Alatala xui ra? Munfe ra i baganxi na see ma, i fe ɲaaxi raba Alatala ya i?» \p \v 20 Sɔlu naxa Samuweli yaabi, «N bara Alatala xui rabatu a fanyi ra. N bara bira a xa kira fɔxɔ ra, a n tixi naxan xɔn ma. N faxi Amalɛki mangɛ Agaga nan tun na, n bara Amalɛki ɲama dɔnxɔɛ birin sɔntɔ. \v 21 Kɔnɔ ɲama bara a xa xuruse fanyie mayegeti, nee xa findi sɛrɛxɛ fisamantee ra i Marigi Alatala bɛ Giligali.» \v 22 Samuweli naxa a yaabi, \q «Alatala ɲɛlɛxinma sɛrɛxɛ gan daaxie nun hadiyae nan na ba, \q ka a ɲɛlɛxinma mixie nan na naxee a xui rabatuma? \q N xa a fala i bɛ, \q yaamari rabatufe fisa sɛrɛxɛ bafe bɛ, \q yɛtɛ magoroe fisa, yɛxɛɛ kontonyi ture bɛ. \q \v 23 Ala xui matandife ɲaaxu, \q alɔ sematoe xa wali ɲaaxuxi ki naxɛ. \q Ala xa yaamari matandife ɲaaxu, \q alɔ kuye batufe ɲaaxuxi ki naxɛ. \q I to bara Alatala xa yaamari rabɛɲin, \q a fan fama nɛ i rabɛɲinde, \q a mangɛya ba i yi ra.» \p \v 24 Sɔlu naxa a fala Samuweli bɛ, «N bara yunubi raba. N bara Alatala xa sɛriyɛ kana, n bara i fan xui matandi. N nu gaaxuxi ɲama nan ya ra, n naxa n tuli mati e ra. \v 25 Yakɔsi n bara i mayandi, diɲɛ n ma yunubi ma. I naxa gbilen n fɔxɔ ra. Na kui n fan xa suyidi Alatala bɛ.» \v 26 Samuweli naxa a fala Sɔlu bɛ, «N mu birama i fɔxɔ ra, barima i bara i kobe raso Alatala xa masenyi ra, Alatala fan bara i rabɛɲin, a bara Isirayila mangɛya ba i yi ra.» \v 27 Samuweli to a mafindi sigafe ra, Sɔlu naxa a xa donma suxu, a fa bɔɔ a yi ra. \v 28 Samuweli naxa a fala a bɛ, «To Alatala fan bara Isirayila mangɛya ba i yi ra na ki, a a fi i boore ma, naxan fan dangi i tan na. \v 29 Alatala naxan findixi Isirayila sɛnbɛ ra, a mu wule falama, a xaxili mu masarama. Ibunadama mu a ra.» \v 30 Sɔlu man naxa a fala, «N bara yunubi raba. Yandi, n bara i maxandi, i xa n binya Isirayila nun a kuntigie ya i. Bira n fɔxɔ ra, n xa suyidi i Marigi Alatala bɛ.» \p \v 31 Na tɛmui Samuweli naxa bira Sɔlu fɔxɔ ra. Sɔlu naxa suyidi Alatala bɛ. \v 32 Na dangi xanbi Samuweli naxa a fala, «Wo fa Amalɛki mangɛ Agaga ra.» Agaga naxa fa bɔɲɛsa kui, barima a maɲɔxunxi nɛ e mu xɔnɔxi a ma sɔnɔn e xa a faxa. \v 33 Samuweli naxa a fala a bɛ, «I to dingɛe xa die faxa i xa santidɛgɛma ra, i nga fan xa di bama a yi ra.» Samuweli to na fala, a naxa a faxa Alatala ya i Giligali. \p \v 34 Samuweli naxa siga Rama. Sɔlu fan naxa siga a xɔnyi Gibiya. \v 35 Samuweli mu Sɔlu to sɔnɔn. A naxa sunnun Sɔlu xa fe ra. Alatala fan naxa nimisa a Sɔlu findife mangɛ ra Isirayila. \c 16 \s Samuweli Dawuda tife mangɛ ra \p \v 1 Alatala naxa a masen Samuweli bɛ, «I sunnunma Sɔlu xa fe ra han mun tɛmui? N bara a rabɛɲin, n bara Isirayila mangɛya ba a yi. I xa feri ture sase rafe ture ra, i xa siga Bɛtɛlɛɛmu. N i xɛɛfe Yisayi Bɛtɛlɛɛmuka nan xɔnyi, barima n bara mangɛ sugandi a xa di xɛmɛe ya ma.» \v 2 Samuweli naxa a fala, «N sigama di? Sɔlu na a kolon, a n faxama nɛ.» Alatala naxa a fala, «I xa ninge xanin i xun ma, i a fala, ‹N fafe yi sɛrɛxɛ bade Alatala bɛ.› \v 3 I xa Yisayi xili na sɛrɛxɛ ma. Na tɛmui n i rakolonma i lan i xa naxan naba. I fama nɛ mixi sugandide, n naxan masenma i bɛ.» \p \v 4 Samuweli naxa a raba alɔ Alatala a fala a bɛ ki naxɛ, a siga Bɛtɛlɛɛmu. Taa forie to a to, e naxa gaaxu. E naxa a maxɔrin, «I faxi fe fanyi nan na muxu bɛ?» \v 5 A naxa e yaabi, «Iyo, n faxi sɛrɛxɛ bade Alatala nan bɛ. Wo xa wo rasɛniyɛn, wo xa fa lan na sɛrɛxɛ ba ma.» A naxa a fala Yisayi nun a xa die fan bɛ, e fan xa e rasɛniyɛn, e xa lan sɛrɛxɛ ba ma. \p \v 6 Mixie to fa, Samuweli naxa Yisayi xa di Eliyabi to. A naxa a maɲɔxun, «Mixi nan na ki Alatala naxan sugandixi mangɛ ra.» \v 7 Kɔnɔ Alatala naxa a fala Samuweli bɛ, «I naxa mixi fate bɛndɛ xa mato. N mu na xɛmɛ sugandixi. N ya mu tima fe ra, adamadi ya tima naxan na. N tan mixi bɔɲɛ ma fe nan matoma.» \p \v 8 Yisayi naxa Abinadabo xili, a a masen Samuweli bɛ. Kɔnɔ Samuweli naxa a fala, «Alatala mu yi fan sugandixi.» \v 9 Yisayi naxa Sanma masen Samuweli bɛ. Kɔnɔ Samuweli naxa a fala, «Alatala mu yi fan sugandixi.» \v 10 Yisayi naxa a xa di soloferee birin masen Samuweli bɛ keren keren, kɔnɔ Samuweli naxa a fala Yisayi bɛ, «Alatala mu e sese sugandixi.» \p \v 11 Na tɛmui Samuweli naxa a maxɔrin, «Di gbɛtɛ yo mu na i yi ra?» Yisayi naxa a yaabi, «Dimɛdi keren nan fa luxi, kɔnɔ na tan na xurusee dɛmadonfe.» Samuweli naxa a yaabi, «I xa mixi nde xɛɛ a fɔxɔ ra, a xa fa. Won mu sɛrɛxɛ donma fo a xa fa.» \v 12 Yisayi naxa mixi nde xɛɛ a xilide. A to fa, Samuweli naxa a to a xɛmɛ tofanyi na nu a ra. A ya iyalan, a fate bɛndɛ fan. Alatala naxa a fala Samuweli bɛ. «A tan nan ya. I xa ture sa a xunyi a sugandife ra.» \v 13 Samuweli naxa feri ture sase tongo naxan nu rafexi ture ra, a ture sa Dawuda xunyi a taarae ya xɔri. Kelife na lɔxɔɛ, Ala Xaxili Sɛniyɛnxi naxa lu Dawuda fɔxɔ ra. Na dangi xanbi, Samuweli naxa gbilen Rama. \p \v 14 Kɔnɔ Alatala Xaxili naxa gbilen Sɔlu fɔxɔ ra. Alatala naxa a niya ɲinnɛ nde xa a tɔɔrɔ. \v 15 Sɔlu xa walikɛe naxa a fala a bɛ, «Ala bara a niya ɲinnɛ nde xa i tɔɔrɔ. \v 16 Muxu marigi, i xa yaamari fi muxu ma, i xa konyi die, muxu xa sa mixi fen naxan fata kɔra raberede. Ɲinnɛ na i tɔɔrɔ, na kanyi xa kɔra rabere i bɔɲɛ safe ra.» \v 17 Sɔlu naxa a sago fi a falafe ra, «Wo sa na mixi fen n bɛ, naxan fata a fanyi ra.» \p \v 18 A xa walikɛ nde naxa a fala, «N bara Yisayi xa di xɛmɛ to Bɛtɛlɛɛmu. A kɔra raberema a fanyi ra. Gbangbalanyi tofanyi na a ra, naxan fata gere sode. A wɔyɛn ki fan. Alatala xa barakatɔɛ na a ra.» \v 19 Sɔlu naxa mixie xɛɛ Yisayi xɔn ma, a falafe ra a xa a xa di Dawuda so a yi ra, naxan na xurusee dɛmadonfe. \v 20 Yisayi naxa taami, wɛni, nun si baki sofale fari, a a so a xa di Dawuda yi ra katarabi Sɔlu ma. \v 21 Dawuda naxa siga a yɛtɛ dɛntɛgɛde Sɔlu bɛ. Dawuda naxa rafan a ma ki fanyi. Sɔlu naxa a findi a xa geresose xaninma ra. \v 22 Sɔlu naxa xɛɛra ti Yisayi ma a falafe ra a bɛ, «Yandi, Dawuda xa lu n yi ra. A rafan n ma ki fanyi.» \v 23 Ala to a niya ɲinnɛ xa bira Sɔlu fɔxɔ ra, Dawuda nu fa kɔra rabere han Sɔlu fisa, ɲinnɛ fa gbilen a fɔxɔ ra. \c 17 \s Goliyati xa gere wɔyɛnyi \p \v 1 Filisitakae naxa e xa sɔɔrie malan gere xili ma Efesi Damimi, Soko nun Aseka tagi Yudaya bɔxi ma. \v 2 Sɔlu nun Isirayila xa sɔɔrie fan naxa e malan, e sa yonkin Terebinti gulunba kui Filisitakae ya ra. \v 3 Filisitakae nu na geya yire sɛɛti keren, Isirayilakae fan nu na boore sɛɛti, gulunba na e tagi. \p \v 4 Filisitakae xa sɛnbɛma nde naxa mini, naxan nu xili Goliyati, a kuya mɛtiri saxan. \v 5 Sɔɔri xunyi makantase nu na a xun na, naxan yailanxi wure gbeeli ra. Kanke makantase wure gbeeli daaxi nu na a ma, naxan binyɛ lanxi kilo tongo senni ma. \v 6 Sanyi makantase wure gbeeli daaxi nu na a sanyie ma, tanbɛ wure gbeeli daaxi fan nu gbakuxi a fari. \v 7 A xa tanbɛ nu yailanxi wuri kuye ra naxan xungbo alɔ mabɔɛ xa wuri, dugi masɔxɔ se. A xa tanbɛ ɲɔɛ nu yailanxi wure ra, a xa binyɛ kilo solofere. A xa makantase xungbe nu na mixi nde yi ra naxan nu tixi a ya ra. \p \v 8 Goliyati naxa ti Isirayila xa sɔɔrie ya ra, a a fala e bɛ a xui itexi ra, «Munfe ra wo tixi gere ki ma? Filisitaka nan n na, Sɔlu xa konyie nan wo tan na. Wo mixi keren sugandi wo ya ma, a xa fa, muxu firin xa gere. \v 9 Xa a nɔ n na, muxu findi wo xa konyie ra, muxu xa wali wo bɛ. Kɔnɔ xa n tan nɔ a ra, wo fan findi muxu xa konyie ra, wo xa wali muxu bɛ.» \v 10 Na Filisitaka naxa a fala, «To n bara yi gere mɔɔli ti wo bɛ. Wo mixi keren sugandi, muxu xa fa gere.» \v 11 Sɔlu nun Isirayila xa sɔɔrie to na masenyi mɛ, e naxa gaaxu ki fanyi ra. \p \v 12 Dawuda baba findixi Yisayi Efiramika nan na, naxan nu na Bɛtɛlɛɛmu Yuda bɔnsɔɛ xa bɔxi ma. Di xɛmɛ solomasaxan nan nu na a yi ra. Sɔlu xa waxati, a nu bara fori. \v 13 Yisayi xa di saxan singee nu biraxi Sɔlu fɔxɔ ra gere kui. E xilie nan ya: di singe Eliyabi, di firin nde Abinadabo, di saxan nde Sanma. \v 14 Dawuda nan nu na e birin xanbiratoe ra. Na nan a ra, Dawuda taara saxanyie to siga Sɔlu yire gere xa fe ra, \v 15 Dawuda nu luma siga ra Sɔlu yire, a man nu fa gbilen a baba Yisayi xɔnyi xurusee dɛmadonfe ra Bɛtɛlɛɛmu. \v 16 Xi tongo naani bun ma, na Filisitaka nu minima nɛ Isirayilakae ya i gɛɛsɛgɛ nun nunmare. \p \v 17 Na tɛmui Yisayi naxa a fala Dawuda bɛ, «Yi donse magilinxi nun yi taami fu xanin mafuren i taarae xɔn ma, e yonkinma dɛnnaxɛ. \v 18 I xa yi xiɲɛ xuti fu fan xanin e xa yarerati xɔn ma. I taarae xun mato a ra, i xa fa n kunfa ba. \v 19 E na Sɔlu nun Isirayila xa sɔɔri birin fɔxɔ ra Terebinti gulunba kui, Filisitakae gerefe ra.» \p \v 20 Dawuda naxa kurun subaxɛ ma. A to xurusee taxu mixi nde ra, a naxa a xa kote tongo, a siga a baba xa yaamari ra. A to so Isirayila yonkinde, a a li nɛ sɔɔrie nu na minife gere xili ma e xui itexi ra. \v 21 Isirayilakae nun Filisitakae nu tixi gere ki ma e boore ya i. \v 22 Dawuda naxa a xa kote lu kote kantɛ yi ra, a fa a gi a siga sɔɔrie yire. A fɛfɛ so, a naxa a taarae xɛɛbu. \v 23 E nu wɔyɛnfe tɛmui naxɛ, Filisitakae xa sɛnbɛma naxa mini. Gadika nan nu a ra, naxan nu xili Goliyati. A naxa a xa masenyi kerenyi ti Dawuda ya xɔri. \v 24 Isirayilakae to na sɛnbɛma to, e naxa e magbilen e xanbi xanbi ma gaaxui bɛ. \v 25 E nu a fala e boore bɛ, «Wo bara a to mini ra? A faxi Isirayila nan tun maberede. Xa Isirayilaka nde sa nɔ yi faxade, Sɔlu naafuli gbegbe nan fima na kanyi ma, a a xa di ginɛ fan fi a ma, a man duuti fe bama nɛ a xa denbaya xun ma Isirayila bɔxi ma.» \p \v 26 Dawuda naxa mixi ndee maxɔrin a fɛ ma, «Naxan na yi Filisitaka faxa a fa yaagi ba Isirayila ma, munse rabama na kanyi bɛ? Pe, nde na yi Filisitaka gaantare ra, naxan na Ala Kisi Kanyi xa sɔɔrie maberefe?» \v 27 Ɲama naxa a yaabi, e fe fala a bɛ naxan nabama mixi bɛ naxan na Filisitaka faxama. \v 28 Dawuda taara Eliyabi to na wɔyɛnyi mɛ, a naxa xɔnɔ a xunya ma. A naxa a fala a bɛ, «Munse i rafaxi be? I xurusee luxi nde yi ra gbengberenyi ma? N i kolon a fanyi ra. Yɛtɛ igboe nan i ra, i tan fuyante. I faxi sunbude gere nan na?» \v 29 Dawuda naxa a fala, «N munse rabaxi? N mu maxɔrinyi xa tun tixi?» \v 30 Na kui a naxa a kobe so a taara ra, a man naxa mixi gbɛtɛ maxɔrin na fe ma. E fan naxa na yaabi kerenyi fala a bɛ. \p \v 31 Na mixie to Dawuda xa masenyi fala Sɔlu bɛ, Sɔlu naxa a xili. \v 32 Dawuda naxa a fala Sɔlu bɛ, «Mixi yo naxa gaaxu yi Filisitaka ya ra. N tan yati, i xa konyi, n a gerema nɛ.» \v 33 Sɔlu naxa a yaabi, «I mu nɔma yi Filisitaka gerede. Dimɛdi nan i ra. A tan bara mɔ gere fe kui kabi a fonike tɛmui.» \v 34 Dawuda naxa a fala Sɔlu bɛ, «N tan i xa konyi, n tan nan n baba xa xurusee dɛmadonma ra. Wula sube alɔ yɛtɛ na fa n ma xuruse nde suxude, \v 35 n a kerima nɛ, n a bɔnbɔ han n na xuruse ba a dɛ i. Xa a a ya rafindi n ma, n a suxuma a kɔn xabe nan ma, n a faxa. \v 36 I xa konyi to fata yɛtɛ nun wulai sube bɔnbɔde na ki, n na mɔɔli fan nabama nɛ yi Filisitaka sunnatare ra, barima a Ala Kisi Kanyi xa sɔɔrie maberema.» \v 37 Dawuda man naxa a fala, «Alatala naxan n natanga yɛtɛ nun wulai sube ma, a fama n natangade yi Filisitaka fan ma.» Na kui, Sɔlu naxa a yaabi, «Siga, Alatala xa lu i sɛɛti ma.» \p \v 38 Sɔlu naxa a xa makanta see ragoro Dawuda ma, a xa sɔɔri xunyi makantase wure gbeeli daaxi, a nun a kanke makantase. \v 39 Dawuda naxa Sɔlu xa santidɛgɛma ragoro a tɛɛ kui, naxan nu xirixi a tagi, kɔnɔ a fɛfɛ ɲɛrɛ fɔlɔ a mu nɔ, barima a mu darixi na mɔɔli ra. Na kui a naxa a fala Sɔlu bɛ, «N mu nɔma sigade yi kanta see ra n ma, barima n mu darixi a ra.» Dawuda naxa na kanta see birin ba a ma. \v 40 A naxa a xa yisuxuwuri tongo, a gɛmɛ manɔxunxi suuli fen fole kui, a e sa a xa gbɔnfɔɛ kui. A naxa siga na Filisitaka xili ma, a xa laati suxuxi a yi ra. \p \v 41 Filisitaka naxa a makɔrɛ Dawuda ra, a xa kanke makantase xungbe xaninma tixi a ya ra. \v 42 A to Dawuda to, a fonike tofanyi na a ra, a naxa yo a ma. \v 43 Filisitaka naxa a fala Dawuda bɛ, «Pe, bare nan n na, i to fama n gerede wuri ra?» A naxa Dawuda danka a xa alae xili ra, \v 44 a fa a fala a bɛ, «Fa be, n i sube soma xɔnie yi ra naxee ɲɛrɛma koore ma, a nun subee naxee na wula i.» \p \v 45 Dawuda naxa a yaabi, «I tan fafe n gerede santidɛgɛma nun tanbɛ mɔɔli firin nan na. N tan i gerema Isirayila xa sɔɔrie Marigi Alatala nan xili ra, i naxan maberema. \v 46 To Alatala i sama nɛ n bɛlɛxɛ. N i bɔnbɔma nɛ, n i xunyi bolon, n Filisitakae binbi fima nɛ xɔnie nun sube xaaɲɛe ma. Na tɛmui, duniɲa birin a kolonma nɛ a Ala na Isirayila fɔxɔ ra. \v 47 Yi ɲama birin fama a kolonde a Alatala mu mixi rakisima santidɛgɛma nun tanbɛ saabui ra. Mixi kisima Alatala nan saabui ra, naxan wo sama muxu bɛlɛxɛ.» \p \v 48 Filisitaka to siga fɔlɔ Dawuda ma, Dawuda naxa a gi keren na e nun Filisitaka xa naralan. \v 49 A naxa a bɛlɛxɛ ragoro a xa gbɔnfɔɛ kui, a gɛmɛ keren tongo, a woli a xa laati ra. Gɛmɛ naxa na Filisitaka gɔnɔ a tigi ma, a a xun konkota bɔɔ. A naxa bira a yatagi ma bɔxi. \v 50 Dawuda sɛnbɛ gbo Filisitaka bɛ na ki nɛ, a a faxa laati nun gɛmɛ keren peti ra santidɛgɛma xanbi. \v 51 Dawuda naxa a gi a siga na Filisitaka saxi dɛnnaxɛ, a Filisitaka xa santidɛgɛma ba a tɛɛ i, a a faxa a ra, a a xunyi bolon a dɛ i. \p Filisitakae to a to e xa sɛnbɛma bara faxa, e naxa e gi. \v 52 Isirayilakae nun Yudakae naxa e xui ramini, e fa Filisitakae keri gulunba fɔlɛ, han Ekiron taa naadɛ ra. Filisitaka binbie nu saxi kira xɔn kelife Saarayimi han Gati nun Ekiron. \v 53 Isirayilakae to gɛ Filisitakae keride kira xɔn ma, e naxa gbilen nee yonkinde, e e xa see xanin. \v 54 Dawuda naxa na Filisitaka xunyi xanin Darisalamu, a a xa geresose ragata a yɛtɛ xa kiri banxi kui. \p \v 55 Sɔlu to Dawuda to sigafe ra na Filisitaka gerede, a naxa a xa sɔɔri mangɛ Abeneri maxɔrin, «Nde xa di na yi sɛgɛtala ra?» Abeneri naxa a yaabi, «Mangɛ, n mu na kolon feo.» \v 56 Mangɛ naxa a yamari, «I xa a kolon naxan xa di na yi sɛgɛtala ra.» \v 57 Dawuda to gbilen kelife na Filisitaka faxade, Abeneri naxa a xanin Sɔlu yire. Filisitaka xunyi nu suxuxi Dawuda bɛlɛxɛ. \v 58 Sɔlu naxa a fala a bɛ, «N ma di, nde na i baba ra?» Dawuda naxa a yaabi, «I xa konyi Yisayi Bɛtɛlɛɛmuka xa di nan n na.» \c 18 \s Yonatan nun Dawuda xa saatɛ \p \v 1 Dawuda nun Sɔlu to gɛ dɛ masarade, Yonatan naxa findi Dawuda xanuntenyi ra. Yonatan nu a xanuxi alɔ a yɛtɛ yati. \v 2 Na lɔxɔɛ Sɔlu naxa kankan Dawuda ma, a mu tin a xa gbilen a baba xɔnyi. \v 3 Yonatan nun Dawuda naxa saata, barima Dawuda nu rafan a ma alɔ a yɛtɛ yati. \v 4 Yonatan naxa a xa donma xungbe ba a ma, a a ragoro Dawuda ma, a nun a xa santidɛgɛma, a xa xali, nun a xa bɛlɛti. \v 5 Sɔlu Dawuda rasanba dɛdɛ gere sode, Dawuda nu geenima nɛ. Na nan a to Sɔlu naxa a findi a xa sɔɔrie xunyi ra. Na fe naxa rafan ɲama ma, a nun Sɔlu xa mixie yati. \p \v 6 Sɔɔrie nu gbilenma tɛmui naxɛ kelife gere sode, Dawuda Goliyati faxa gere naxan kui, Isirayila ginɛe naxa mini Sɔlu ralande. E nu sigi sama maxase mɔɔli ndee ra, e nu fare boronma, e nu e xui itema sɛɛwɛ kui. \v 7 Na sigie kui ginɛe nu a falama, \q «Sɔlu bara mixi wulu wulu bɔnbɔ, \q kɔnɔ Dawuda tan mixi wulu wulu dɔxɔ fu nan bɔnbɔxi.» \m \v 8 Sɔlu naxa xɔnɔ ki fanyi ra na sigi xa fe ra. A naxa a fala, «E naxɛ Dawuda bara wulu fu bɔnbɔ, n tan bara wulu keren bɔnbɔ. A gbe mu luxi a xa n ma mangɛya sɔtɔ.» \v 9 Kelife na lɔxɔɛ ma, Sɔlu bɔɲɛ naxa raɲaaxu a ma Dawuda xa fe ra. \p \v 10 Na kuye iba, Ala naxa a niya ɲinnɛ xa bira Sɔlu fɔxɔ ra, a masenyi ti alɔ namiɲɔnmɛ. A xa tanbɛ nu suxuxi a yi ra. Dawuda nu na kɔra raberefe a bɛ, alɔ a darixi a ra ki naxɛ tɛmui birin. \v 11 Sɔlu naxa a xa tanbɛ ite, a fa a fala, «N Dawuda mabanbanma nɛ banxi kanke.» A naxa kata sanya firin, kɔnɔ Dawuda naxa keli tanbɛ ya i. \v 12 Sɔlu mu nu suusaxi Dawuda ra sɔnɔn, barima Alatala nu na Dawuda fɔxɔ ra, a gbilen Sɔlu tan fɔxɔ ra. \p \v 13 Sɔlu naxa Dawuda findi sɔɔri wulu keren mangɛ ra, alako a xa a makuya a ra. Dawuda nun a xa sɔɔrie nu luma siga ra gere sode, Dawuda nu fa gbilen \v 14 xunnakeli kui, barima Alatala nu na a fɔxɔ ra. \v 15 Sɔlu to a to fe birin sɔɔnɛyaxi Dawuda bɛ, a naxa lu gaaxui kui a ya ra. \v 16 Kɔnɔ Dawuda nu rafan Isirayila nun Yuda bɔnsɔɛ ma, barima a nu tima e ya ra na gere birin kui. \p \v 17 Lɔxɔɛ nde Sɔlu naxa a fala Dawuda bɛ, «N ma di ginɛ singe nan ya, a xili Merabi. N bara a fi i ma. I xa sɔɔri wali tun naba n bɛ Alatala xa geree kui.» Sɔlu nu a falama a bɔɲɛ kui, «Hali n mu a faxa n yɛtɛ ra, n xa a lu Filisitakae xa na raba n bɛ.» \v 18 Dawuda naxa Sɔlu yaabi, «Nde na n tan na? N baba xabilɛ xurun Isirayila bɔnsɔɛ ya ma, n tan xa findi mangɛ bitanyi ra?» \v 19 Waxati to a li a nu lanma Sɔlu xa di ginɛ Merabi xa fi Dawuda ma, Sɔlu naxa a fi Mexolaka Adiriyeli ma. \p \v 20 Sɔlu xa di ginɛ Mikali nu Dawuda xanuxi. E to na fala Sɔlu bɛ, na naxa rafan a ma. \v 21 Sɔlu nu a falama a yɛtɛ ma, «N xa a fi a ma, alako a xa findi gantanyi ra a bɛ, Filisitakae xa a faxa.» Na kui Sɔlu man naxa a fala Dawuda bɛ, «To i xa findi n bitanyi ra.» \p \v 22 Sɔlu naxa yaamari fi a xa mixie ma, «Wo a fala Dawuda bɛ gundo ra, ‹I bara rafan mangɛ nun a xa mixi birin ma. I xa tin findide mangɛ bitanyi ra.›» \v 23 Sɔlu xa mixie to na fala Dawuda bɛ, a naxa e yaabi, «Wo tan bɛ, fe xuri nan a ra findife mangɛ bitanyi ra? Setare na n tan na, naxan tide mu gbo feo.» \v 24 Sɔlu xa walikɛe naxa na dɛntɛgɛ sa Sɔlu bɛ. \v 25 Sɔlu naxa e yamari, «Wo a fala Dawuda bɛ, ‹Mangɛ mu wama sese xɔn kote ra fo i xa Filisitaka xɛmɛ kɛmɛ soli xaba, i fa e ra be, alako a xa a gbe ɲɔxɔ a yaxuie ma.›» Na kui Sɔlu nu wama Filisitaka xa Dawuda faxa. \v 26 Sɔlu xa walikɛe to a xa masenyi ti Dawuda bɛ, na fe naxa a kɛnɛn, a naxa a maɲɔxun na nɔma a niyade a xa findi mangɛ bitanyi ra. Beenun lɔxɔɛ dɔnxɔɛ xa a li, \v 27 Dawuda nun a xa sɔɔrie naxa sa Filisitaka xɛmɛ kɛmɛ firin faxa. Dawuda naxa e soli xaba, a fa na xasabi kamalixi ra mangɛ xɔn ma, alako a xa findi mangɛ bitanyi ra. Na tɛmui Sɔlu naxa a xa di ginɛ Mikali fi Dawuda ma, a xa findi a xa ginɛ ra. \p \v 28 Sɔlu nu bara a kolon Alatala na Dawuda fɔxɔ ra. Sɔlu xa di ginɛ Mikali nu Dawuda xanuxi. \v 29 Sɔlu nu gaaxuxi Dawuda ya ra, a a findi a yaxui ra abadan. \v 30 Filisita kuntigie nu gere tima Isirayila bɛ, kɔnɔ Dawuda nu e bɔnbɔma dangife Sɔlu xa sɔɔrie birin na. Na kui a naxa xili xungbe sɔtɔ. \c 19 \s Yonatan Dawuda malife \p \v 1 Sɔlu naxa a fala a xa di Yonatan nun a xa mixie bɛ, a e xa Dawuda faxa. Kɔnɔ Dawuda nu rafan Yonatan ma ki fanyi. \v 2 Na nan a ra, Yonatan naxa sa na fe yaba Dawuda bɛ, «N baba wama i faxafe. I xa mɛɛni i yɛtɛ ma tina gɛɛsɛgɛ. I xa i nɔxun. \v 3 Tina n nan n baba matima daaxa i i nɔxunma dɛnnaxɛ. N i xa fe falama a bɛ, n xa a natɛ kolon, alako n xa na fala i bɛ.» \v 4 Yonatan naxa Dawuda xun mafala a baba Sɔlu bɛ, a falafe ra, «Mangɛ, i naxa yunubi sɔtɔ i xa konyi Dawuda xa fe ra, barima a mu fe ɲaaxi yo rabaxi i ra. A hinnɛxi nɛ i ra tun. \v 5 A mu gaaxu faxɛ ya ra, alako a xa na Filisitaka faxa. Na kui Alatala naxa Isirayila xun nakeli. I fan bara na to, i fan bara ɲɛlɛxin na xa fe ra. Munfe ra yakɔsi i wama yunubi rabafe, mixi nii bafe ra tɔɔɲɛgɛ kui? Munfe ra i wama Dawuda faxafe na ki tun?» \v 6 Sɔlu naxa a xa di Yonatan xui ramɛ a fanyi ra. A naxa a kali Alatala ra, a Dawuda mu faxama. \v 7 Yonatan naxa Dawuda xili, a na birin tagi raba a bɛ. A naxa Dawuda xanin Sɔlu yire, Dawuda man naxa wali Sɔlu bɛ alɔ a darixi a ra ki naxɛ. \p \v 8 Gere man naxa bira Isirayila nun Filisita tagi. Dawuda naxa mini Filisitakae gerede, a naxa e bɔnbɔ a fanyi ra, e fa e gi. \v 9 Lɔxɔɛ nde Ala naxa a niya ɲinnɛ xa bira Sɔlu fɔxɔ ra. A nu dɔxɔxi a xɔnyi, tanbɛ suxuxi a yi ra. Dawuda nu na kɔra raberefe. \v 10 Sɔlu naxa a xa xali woli Dawuda ma, a xa a sɔxɔ banxi kanke. Dawuda naxa tanbɛ dɛ maba, tanbɛ naxa sɔrɔn banxi kanke. Dawuda naxa a gi, a a nɔxun na kɔɛ ra. \p \v 11 Sɔlu naxa mixie xɛɛ Dawuda xɔnyi, e xa a xa fe kolon, alako e xa a faxa gɛɛsɛgɛ. Kɔnɔ a xa ginɛ naxa a fala a bɛ, «Xa i mu i gi, e i faxama nɛ.» \v 12 A xa ginɛ naxa a ragoro wundɛri ra, a naxa a gi. A ratangaxi na ki nɛ. \v 13 Na dangi xanbi, Mikali naxa wuri masolixi sa Dawuda xa sade ma, a dugi felen a xun ma, a si kiri sa a xunsase fari. \v 14 Sɔlu to mixie xɛɛ Dawuda suxude, a xa ginɛ naxa a fala e bɛ, «A mu yalanxi.» \v 15 Sɔlu man naxa e xɛɛ alako e xa Dawuda gundi to. A naxa a fala e bɛ, «Wo xa fa a ra a xa sade ma.» \v 16 Xɛɛrae to fa, e naxa a li wuri masolixi nan na sade ma, si kiri saxi xunsase fari. \v 17 Sɔlu naxa a xa di Mikali maxɔrin, «I n yanfaxi yi ki munfe ra? I a niyaxi munfe ra n yaxui xa a gi?» Mikali naxa a yaabi, «A a fala nɛ n bɛ, xa i mu a lu n xa siga, n i faxama nɛ.» \p \v 18 Dawuda a gi na ki nɛ, a siga Samuweli yire Rama. A naxa dɛntɛgɛ sa a bɛ Sɔlu naxan nabaxi a ra. Na dangi xanbi, Dawuda nun Samuweli naxa siga, e sa lu Nayoti. \v 19 Mixi nde naxa Sɔlu rakolon a Dawuda sa na Nayoti, Rama mabiri. \v 20 Sɔlu naxa mixie xɛɛ Dawuda suxude, kɔnɔ e naxa namiɲɔnmɛe to kira ra Samuweli fɔxɔ ra. Xɛɛrae to mixie to masenyi tife Ala xili ra, Ala Xaxili naxa goro e fan ma, e fan naxa so na masenyi mɔɔli tide. \v 21 E to na dɛntɛgɛ Sɔlu bɛ, a naxa mixi gbɛtɛe xɛɛ, kɔnɔ nee fan naxa so masenyi tife Ala xili ra. A naxa mixie xɛɛ a saxan nde, kɔnɔ nee fan naxa so masenyi tife Ala xili ra. \p \v 22 Na dangi xanbi Sɔlu yɛtɛ yati naxa siga Rama. A to kɔlɔnyi li Seku taa kui, a naxa mixie maxɔrin, «Dawuda nun Samuweli na minden?» E naxa a yaabi, a e sa na Nayoti, Rama mabiri. \v 23 A naxa Nayoti kira suxu Rama mabiri, kɔnɔ Ala Xaxili naxa goro a ma kira xɔn. A naxa masenyi ti Ala xili ra han Nayoti, Rama mabiri. \v 24 A fan naxa donma rate a ma, a fa masenyi ti Ala xili ra Samuweli ya xɔri. A naxa a felen bɔxi ma donma mu a ma. A naxa lu na ki na yanyi nun na kɔɛ birin. Yi taali minixi na fe nan kui, «Sɔlu fan bara findi namiɲɔnmɛe ra ba?» \c 20 \s Yonatan nun Dawuda xa saatɛ \p \v 1 Dawuda naxa keli namiɲɔnmɛe yire Rama taa kui, a siga Yonatan tode, a sa a maxɔrin, «N munse rabaxi n xa haakɛ sɔtɔ i baba ra? N munse niyaxi a ra, a wama n faxafe naxan ma?» \v 2 Yonatan naxa a yaabi, «Ade, n baba mu i faxama. A mu sese rabama a mu a fala n bɛ, a findi fe xuri ra, a findi fe xungbe ra. N baba mu fefe nɔxunma n ma. A mu fefe rabama a mu a fala n bɛ.» \v 3 Dawuda naxa a fala a bɛ, «I baba a kolon, a n nafan i ma. A naxɛ, ‹N mu yi falama Yonatan bɛ, xa na mu a tɔɔrɔma nɛ.› Kɔnɔ n bara n kali Ala ra, san tongo keren mu na n tan nun faxɛ tagi.» \p \v 4 Yonatan naxa a fala Dawuda bɛ, «I nu wa naxan yo xɔn, n na nan nabama.» \v 5 Dawuda naxa a yaabi, «Kike Nɛɛnɛ Sali sɛrɛxɛ nan tina. A lanma nɛ n nun mangɛ xa muxu dɛge yire keren. A lu n xa siga, n xa n nɔxun daaxa, han a xi saxan nde lɔxɔɛ nunmare. \v 6 Xa a n ma fe maxɔrin, a fala a bɛ, ‹Dawuda n maxandi nɛ, a n xa diɲɛ a ma, a xa siga a xɔnyi Bɛtɛlɛɛmu, a xa lan a xabilɛ ma naxan sɛrɛxɛ bama naa ɲɛ yo ɲɛ.› \v 7 Xa a i yaabi, ‹Na fan,› awa, bɔɲɛsa na n bɛ, i xa konyi. Kɔnɔ xa a xɔnɔ na fe ma, i bara a kolon natɛ na a yi, a wama n tɔɔrɔfe ma. \v 8 I xa n xun mafala na ki nɛ, barima won bara saatɛ xiri Alatala ya i. Xa i haakɛ nan n ma, i yɛtɛ xa n faxa, hali i mu n xanin i baba yire.» \p \v 9 Yonatan naxa a kali Dawuda bɛ, «Xa n a kolon n baba wama i faxafe, n na falama nɛ i bɛ.» \v 10 Dawuda naxa a fala Yonatan bɛ, «Xa i baba fa i yaabi a xɔnɛ ra, nde n nakolonma?» \v 11 Yonatan naxa a yaabi, «Won xa siga burunyi.» E to mɛnni li, \v 12 Yonatan naxa a fala Dawuda bɛ, «N bara n kali Isirayila Marigi Alatala ra, tina xa na mu tina bora yi waxati, n nan n baba maxɔrinma n xa a kolon naxan na a bɔɲɛ ma i xa fe ra. Xa fe fanyi na a ra, n i rakolonma. \v 13 Kɔnɔ xa a sa li a wama i tɔɔrɔfe nɛ, n mu fa na fala i bɛ, Alatala xa n yɛtɛ tɔɔrɔ, a xa nde sa a xun ma. Na tɛmui, n a luma nɛ i xa siga bɔɲɛsa kui, Alatala xa lu i fɔxɔ ra, alɔ a nu na n baba fɔxɔ ra ki naxɛ. \v 14 I xa hinnɛ n na Alatala xa hinnɛ ra n ma duniɲɛigiri birin kui. N faxa xanbi, \v 15 i naxa ba hinnɛfe n ma denbaya ra, hali Alatala i yaxui birin ba nɛ yi duniɲa bɛndɛ fuɲi fari.» \v 16 Yonatan naxa saatɛ tongo Dawuda bɔnsɔɛ bɛ, a fa a fala, «Alatala xa Dawuda gbe ɲɔxɔ a yaxuie ma.» \v 17 Yonatan man naxa Dawuda rakali a xa xanunteya xa fe ra, barima Yonatan Dawuda xanu nɛ alɔ a a yɛtɛ xanu ki naxɛ. \p \v 18 Yonatan naxa a fala a bɛ, «Tina nan na Kike Nɛɛnɛ Sali ra. E na a to i mu na, e fama nɛ i xa fe maxɔrinde. \v 19 A xi saxan nde, i xa siga i sa i nɔxun dɛnnaxɛ Eseli gɛmɛ xanbi ra, yi fe to fɔlɔ. \v 20 N xali saxan nan wolima i mabiri ra, alɔ n wama se nde nan bunfe. \v 21 Na tɛmui, n didi xɛɛma nɛ xalie fende. Xa n a fala a bɛ, ‹Xalie na i sɛɛti ma,› na findima tɔnxuma nan na i bɛ a i naxa gaaxu, barima hɛri nan tun na i bɛ. Ala tantu. \v 22 Kɔnɔ, xa n sa a fala didi bɛ, ‹Xalie na i ya ra pon,› na findima tɔnxuma nan na i bɛ i xa i gi, barima Ala nan a niyaxi i xa siga. \v 23 Alatala nan na won ma saatɛ seede ra.» \v 24 Dawuda naxa a nɔxun fɔtɔnyi kui. \p Kike Nɛɛnɛ Sali to a li, mangɛ Sɔlu naxa a magoro teebili ra, a xa a dɛge. \v 25 A naxa dɔxɔ banxi bili kanke, alɔ a darixi a ra ki naxɛ. Yonatan naxa dɔxɔ a ya ra, Abeneri naxa dɔxɔ a fɛ ma. Kɔnɔ Dawuda tan mu nu na a dɔxɔde. \v 26 Na lɔxɔɛ Sɔlu mu sese fala Dawuda xa fe ra, barima a ɲɔxɔ a ma a mu faxi a xa sɛniyɛntareɲa xa fe nan ma. \v 27 Na kuye iba, Kike Nɛɛnɛ Sali xi firin nde, Sɔlu to a to Dawuda mu fa, a naxa Yonatan maxɔrin, «N ma di, munfe ra Yisayi xa di mu faxi a dɛgede xoro, a mu fa to?» \v 28 Yonatan naxa Sɔlu yaabi, «Dawuda n mayandi nɛ, n xa diɲɛ a ma, a xa siga Bɛtɛlɛɛmu. \v 29 A naxa a fala n bɛ, ‹Yandi, a lu, n xa siga lande n xabilɛ xa sɛrɛxɛ ma. N taara bara n xili. I xa tin n xa siga n ngaxakerenyie yire.› Na nan a ra, Dawuda mu na be to mangɛ xa teebili ra.» \p \v 30 Na tɛmui Sɔlu naxa xɔnɔ a xa di Yonatan ma, a a fala a bɛ, «Ginɛ matandila xa di nan i ra. I ɲɔxɔ a ma a n mu a kolon a i na Yisayi xa di nan bɛ? I xa yaagi nan na ki, a nun i nga! \v 31 I mu a kolon a fanni Yisayi xa di na duniɲa, xaxili sa yo mu na i bɛ i xa mangɛya xa fe ra? I xa mixi nde xɛɛ a suxude. A lanma a xa faxa.» \v 32 Yonatan naxa a baba Sɔlu yaabi, «Munfe ra a lanma a xa faxa? A munse rabaxi?» \v 33 Sɔlu to a xa tanbɛ ite a xa di xili ma, Yonatan naxa a kolon a a baba nu wama Dawuda faxafe nɛ. \v 34 A naxa keli a xɔnɔxi ra, a mu sese don na Kike Nɛɛnɛ Sali xi firin nde. A bɔɲɛ nu raɲaaxuxi a ma Dawuda nun a yɛtɛ kan ma yaagi xa fe ra. \p \v 35 Na kuye iba, Yonatan naxa siga daaxa yire nde, a nun Dawuda nu lanxi naxan ma. A naxa dimɛdi nde fan xanin naa. \v 36 A naxa a fala a bɛ, a naxɛ, «N na xali woli, i gi, i sa fa a ra.» Dimɛdi naxa a gi fɔlɔ, Yonatan fa xali woli a ya ra pon. \v 37 Dimɛdi to xali yire li, Yonatan naxa a xui ite a falafe ra, «Xali makuya mɛnni ra pon!» \v 38 A man naxa sɔnxɔ a ra, a naxɛ, «I xulun, i naxa ti de!» Yonatan xa dimɛdi naxa xalie matongo, a fa a ra a marigi xɔn ma. \v 39 A mu nu sese kolon na fe kui, kɔnɔ Dawuda nun Yonatan tan naxa e boore fahaamu. \v 40 Yonatan naxa a xa xali nun a xa tanbɛe so dimɛdi yi ra, a a fala a bɛ, «Yi see xanin taa kui.» \v 41 Dimɛdi to siga, Dawuda naxa mini kɔɔla mabiri, a fa a yatagi rafelen bɔxi sanya saxan. E naxa filinfilin e boore ma, e fa wa, a gbengbenyi Dawuda. \v 42 Yonatan naxa a fala Dawuda bɛ, «Won bara saatɛ xiri. Alatala na seede ra won tan nun won bɔnsɔɛe tagi abadan. Yakɔsi, i xa siga bɔɲɛsa kui.» \s Dawuda xa gi \p Na dangi xanbi, Dawuda naxa siga Nobo, Yonatan naxa gbilen taa kui. \c 21 \p \v 1 Dawuda to Nobo li, a naxa siga sɛrɛxɛdubɛ Aximeleki xɔnyi. A to Dawuda to, a naxa gaaxu, a fa a maxɔrin, «I keren nan a ra? Mixi yo mu na i fɔxɔ ra?» \v 2 Dawuda naxa Aximeleki yaabi, a naxɛ, «Mangɛ nan n xɛɛxi, kɔnɔ a a fala n bɛ, a mixi yo naxa a kolon a n xɛɛxi fe naxan ma. N bara a fala n ma sɔɔrie bɛ, e xa n naralan yire nde. \v 3 Donse nde na na? Taami suuli so n yi ra, xa na mu donse gbɛtɛ.» \v 4 Sɛrɛxɛdubɛ naxa a yaabi, «Taami yo mu na n yi ra, fo taami sɛniyɛnxi naxan baxi sɛrɛxɛ ra. I xa sɔɔrie nɔma na donde xa a sa li e nun ginɛe mu saxi yire keren yi saxanyi.» \p \v 5 Dawuda naxa a fala a bɛ, «Tɔnyi ɲan dɔxɔxi muxu ma ginɛ fe rabafe ma muxu sigama gere sode tɛmui naxɛ. N ma sɔɔrie marasɛniyɛnyi rabama e nɛ sigama dɛdɛ. Yi biyaasi tide to gbo biyaasi gbɛtɛe bɛ, e birin sɛniyɛnxi ki fanyi ra.» \v 6 Na kui sɛrɛxɛdubɛ naxa sɛrɛxɛ taami so a yi ra, barima taami gbɛtɛ yo mu nu na. Na sɛrɛxɛ taami nu masarama taami nɛɛnɛ ra lɔxɔɛ birin Alatala ya i. \v 7 Na lɔxɔɛ Sɔlu xa mixi nde nu na mɛnni sali xa fe ra. Edonka nan nu a ra, naxan xili Dowege, naxan findixi Sɔlu xa xuruse kantɛe xunyi ra. \p \v 8 Dawuda naxa a fala Aximeleki bɛ, a naxɛ, «Tanbɛ yo mu na i yi ra, xa na mu santidɛgɛma? N to gbataxi mangɛ xa xɛɛraya xa fe ra, n mu faxi n ma santidɛgɛma nun n ma geresose ra.» \v 9 Sɛrɛxɛdubɛ naxa a yaabi, «Goliyati Filisitaka xa santidɛgɛma na be, i naxan faxa Ela gulunba kui. A mafilinxi dugi nde kui, a saxi sɛrɛxɛdubɛe xa donma xanbi ra. Xa i wama a xɔn, a tongo. Gbɛtɛ mu na be.» Dawuda naxa a fala, «A so n yi ra, a maniyɛ yo mu na.» \p \v 10 Na lɔxɔɛ Dawuda naxa keli, a a gi Sɔlu ya ra. A naxa siga Gati mangɛ Akisi xɔnyi. \v 11 Akisi xa mixie naxa a fala a bɛ, «Isirayila mangɛ Dawuda xa mu yi ki, naxan xa fe falama, ‹Sɔlu bara mixi wulu wulu faxa. Dawuda tan bara mixi wulu wulu dɔxɔ fu faxa›?» \p \v 12 Dawuda to na fe mɛ, a naxa gaaxu ki fanyi Gati mangɛ Akisi ya ra. \v 13 Na kui a naxa a niya ɲama xa a maɲɔxun daxui ra. A naxa daxuɲa raba e tagi, a se korin naadɛ ma, a dɛye nu goro a dɛ xabe ma. \v 14 Akisi naxa a fala a xa mixie bɛ, a naxɛ, «Wo mu a toxi a findixi daxui nan na yi ki. Wo faxi yi xɛmɛ ra n xɔn ma munfe ra? \v 15 N hayi na daxui ma n xɔnyi? Yi mixi mɔɔli xa so n ma banxi kui?» \c 22 \s Sɔlu Aximeleki ɲaxankatafe \p \v 1 Dawuda naxa sa a nɔxun Adulama fɔnmɛ kui. A taarae nun a barenyie to na kolon, e naxa siga a fɔxɔ ra. \v 2 Mixi naxee nu na tɔɔrɛ nde kui alɔ doni kanyie, e naxa lu a fɛ ma, e a findi e xa mangɛ ra. Mixi kɛmɛ naani ɲɔndɔn nu na a fɔxɔ ra. \p \v 3 Dawuda naxa keli mɛnni, a naxa siga Misipa Mowaba bɔxi ma. A naxa a fala Mowaba mangɛ bɛ, a naxɛ, «Yandi, a lu n baba nun n nga xa sabati be sinden, han n xa a kolon Alatala wama naxan xɔn n bɛ.» \v 4 Dawuda naxa a xa mixie xanin na mangɛ xɔnyi, e naxa lu mɛnni Dawuda fɛ ma. \v 5 Annabi Gadi naxa a fala Dawuda bɛ, a naxɛ, «I naxa lu yi mangɛ xɔnyi. I xa gbilen Yudaya.» Dawuda naxa keli, a so Xɛrɛti fɔtɔnyi yire. \p \v 6 Sɔlu to Dawuda nun a fɔxirabirɛe xa xibaaru mɛ, a nu na Gibeya, tamare bili bun ma, geya fari. A xa tanbɛ nu suxuxi a yi ra, a xa mixie nu na a fɛ ma. \v 7 A naxa a fala e bɛ, a naxɛ, «Wo wo tuli mati, wo tan Bunyamin bɔnsɔɛe. Yisayi xa di fama nɛ wɛni yiree nun xɛe fide wo ma? A wo findi sɔɔri wulu xunyie ra, xa na mu sɔɔri kɛmɛ xunyie ra? \v 8 Wo birin bara n yanfa. Mixi yo mu n nakolonxi n ma di nun Yisayi xa di bara saatɛ xiri. Wo mu kinikini n ma, wo mu a fala n bɛ n ma di wama n ma konyi xunyi ikelife n xili ma, alako na xa gantanyi sa n ya ra alɔ a fa na ki naxɛ yi ki to.» \p \v 9 Sɔlu xa xuruse kantɛe xunyi, Edonka Dowege, na naxa a fala Sɔlu bɛ, «N tan Yisayi xa di to nɛ Nobo, Axituba xa di Aximeleki xɔnyi. \v 10 Aximeleki naxa Alatala maxandi a bɛ, a donsee so a yi ra, a nun Goliyati Filisitaka xa santidɛgɛma.» \p \v 11 Mangɛ naxa xɛɛrae xɛɛ sɛrɛxɛdubɛ Aximeleki xilide, a nun a xa denbaya nun sɛrɛxɛdubɛ naxee birin nu na Nobo. E to fa mangɛ yire, \v 12 Sɔlu naxa a fala e bɛ, a naxɛ, «Axituba xa di, i tuli mati n na.» A naxa a yaabi, «N marigi, n tuli matixi i ra.» \v 13 Sɔlu naxɛ, «Munfe ra i yanfɛ maxirixi n xun ma, wo tan nun Yisayi xa di? Munfe ra i taami nun santidɛgɛma soxi a yi ra, i man fa Alatala maxandi a bɛ, alako a xa a ya rafindi n ma, a xa gantanyi te n bɛ alɔ a fa na ki naxɛ yi ki to.» \p \v 14 Aximeleki naxa wɔyɛnyi tongo, a naxɛ, «Nde tinxin i bitanyi Dawuda bɛ i xa mixie ya ma? Nde xa binyɛ dangima a ra i xa banxi kui? \v 15 N bara Alatala maxandi a bɛ sanya wuyaxi. Mangɛ, i naxa yi kalamui sa i xa konyi nun a xa denbaya xun ma, barima n mu sese kolon yi fe kui.» \v 16 Mangɛ naxa a fala, «Aximeleki, n i tan nun i xa denbaya faxama to.» \v 17 Mangɛ naxa a fala a xa sɔɔrie bɛ, naxee nu tixi a fɛ ma, a e xa Alatala xa sɛrɛxɛdubɛe faxa, barima e mu a rakolon a Dawuda na gife a ma. Kɔnɔ sɔɔrie tan mu tin na rabade. \p \v 18 Na kui mangɛ naxa a fala Dowege bɛ, «I tan xa yi sɛrɛxɛdubɛe faxa.» Awa Dowege Edonka naxa e faxa. Na lɔxɔɛ a mixi tongo solomasaxan nun suuli nan faxa, sɛrɛxɛdubɛ donma ragoroxi naxee ma. \v 19 A naxa e xa taa mixie fan faxa santidɛgɛma ra, xɛmɛe yo, ginɛe yo, dimɛe yo, diyɔrɛe yo. Hali ningee ba, sofalee ba, yɛxɛɛe ba, e naxa e birin faxa santidɛgɛma ra. \p \v 20 Aximeleki xa di xɛmɛ Abiyatari, Axituba xa mamadi, na nan keren nɔ a gide. A naxa siga alako a xa bira Dawuda fɔxɔ ra. \v 21 A naxa a fala Dawuda bɛ a Sɔlu bara Alatala xa sɛrɛxɛdubɛe faxa. \v 22 Dawuda naxa a yaabi, «Na lɔxɔɛ n nu bara a maɲɔxun a Dowege Edonka fama nɛ n ma fe falade Sɔlu bɛ. N tan nan a niyaxi i xa mixie xa faxa. \v 23 Hali i mu gaaxu. Lu n sɛɛti ma, barima naxan wama n faxafe, a wama i fan faxafe. I na kantari nan kui n fɛ ma.» \c 23 \s Dawuda gife \p \v 1 E naxa fa a fala Dawuda bɛ, a Filisitakae bara din Keyila taa ra, a e na e xa baloe muɲafe lonyie yire. \v 2 Dawuda naxa Alatala maxɔrin, a naxɛ, «N nɔma nɛ Filisitakae ra?» Alatala naxa a yaabi, «Siga, i xa Keyila ratanga Filisitakae ma.» \v 3 Kɔnɔ Dawuda xa mixie naxa a fala a bɛ, «Hali be Yudaya bɔxi, won bara gaaxu. Won mu suusama sigade Keyila Filisitakae gerede.» \v 4 Dawuda man naxa Alatala maxɔrin na xa fe ra. Alatala naxa a yaabi, «Keli, i xa siga Keyila, barima n bara Filisitakae sa i sagoe.» \v 5 Na kui Dawuda nun a xa sɔɔrie naxa siga naa Filisitakae gerede. E naxa e bɔnbɔ, e fa e xa gɔɔrɛe tongo. Dawuda Keyilakae ratanga na ki nɛ. \p \v 6 Aximeleki xa di Abiyatari to siga Dawuda yire Keyila, a nu bara sɛrɛxɛdubɛ kanke raxunmase xanin naa. \p \v 7 E to a fala Sɔlu bɛ, a Dawuda bara so Keyila taa kui, Sɔlu naxa a fala, «Ala bara a sa n bɛlɛxɛ, barima Dawuda bara a yɛtɛ balan Keyila taa kui naadɛ xɔrɔxɔɛe xanbi ra.» \v 8 Sɔlu naxa a xa sɔɔrie xili, e xa goro naa Dawuda nun a xa sɔɔrie rabilinde. \p \v 9 Dawuda to Sɔlu waxɔnfe ɲaaxi kolon, a naxa a fala Abiyatari sɛrɛxɛdubɛ bɛ, a xa fa sɛrɛxɛdubɛ kanke raxunmase ra. \v 10 Dawuda naxa Alatala maxɔrin, «Isirayila Marigi Alatala, n tan i xa konyi di bara a kolon a Sɔlu wama fafe Keyila, a xa fa yi taa kana n tan nan ma fe ra. \v 11 Keyila mangɛe n soma nɛ a yi ra? Sɔlu fama nɛ be alɔ n a mɛxi ki naxɛ? Isirayila Marigi Alatala, i xa na masen n bɛ.» Alatala naxa a yaabi, «Sɔlu fama nɛ.» \v 12 Dawuda man naxa a maxɔrin, «Keyila mangɛe n soma nɛ Sɔlu yi ra, n tan nun n ma sɔɔrie?» Alatala naxa a yaabi, «E wo sama nɛ a sagoe.» \v 13 Na kui Dawuda nun a xa mixie naxa keli Keyila, mixi kɛmɛ senni ɲɔndɔn, e siga yire gbɛtɛ. Mixie to a fala Sɔlu bɛ, a Dawuda bara a gi Keyila, Sɔlu naxa na gere lu na. \p \v 14 Dawuda naxa lu Sifi gbengberenyi ma geyae yire. Sɔlu nu a fenma, kɔnɔ Ala mu a sa a bɛlɛxɛ i. \v 15 Dawuda naxa a to, Sɔlu nu na a fenfe, a xa a faxa. Dawuda nu na Xoresa, Sifi gbengberenyi ma. \v 16 Lɔxɔɛ nde Yonatan naxa siga Xoresa Dawuda ralimaniyade. \v 17 A naxa a fala a bɛ, «Hali i mu gaaxu, n baba Sɔlu mu i masɔtɔma feo. I findima nɛ Isirayila mangɛ ra, n tan luma i sɛɛti ma. N baba Sɔlu na kolon.» \v 18 Na kui e naxa saatɛ xiri Alatala ya i. Dawuda naxa lu Xoresa, Yonatan naxa gbilen a xɔnyi. \p \v 19 Sifikae naxa siga Sɔlu yire Gibeya, e sa a fala a bɛ, «Dawuda nɔxunxi gbengberenyi yirefanyi ma Xakila geyae mabiri. \v 20 Mangɛ, xa i wama a xɔn, i xa goro naa. Muxu a sama nɛ i sagoe.» \v 21 Sɔlu naxa e yaabi, «Alatala xa barakɛ sa wo xa fe, barima wo bara kinikini n ma. \v 22 Wo siga sinden, wo man xa a mato ki fanyi ra. Wo xa a kolon a na dɛnnaxɛ, wo man xa a kolon nde na a fɔxɔ ra. Mixi na a ra naxan kɔɔta ki fanyi. \v 23 Wo na gɛ a nɔxunde kolonde, wo xa na fala n bɛ alako won birin xa siga. Xa a na Yudaya bɔxi ma, n a fenma nɛ yire birin han n a toma tɛmui naxɛ.» \p \v 24 Sifikae naxa gbilen e xɔnyi Sɔlu ya ra. Dawuda nun a xa mixie nu na Mayon gbengberenyi ma kɔɔla mabiri. \v 25 Sɔlu nun a xa mixie naxa mini Dawuda fende. Dawuda to na kolon, a naxa siga fanye yire Mayon gbengberenyi ma. Sɔlu to na mɛ, a naxa bira Dawuda fɔxɔ ra mɛnni. \v 26 Sɔlu nu ɲɛrɛma geya sɛɛti ma, Dawuda fan nu ɲɛrɛma geya boore sɛɛti ma, gulunba nu na e tagi. Dawuda nu a gife a sɛnbɛ ra, kɔnɔ Sɔlu xa mixie nu na a raxɛtɛnfe. \p \v 27 Na tɛmui xɛɛra nde naxa fa Sɔlu yire, a a fala a bɛ, «I xa fa keren na. Filisitakae man bara din Isirayila bɔxi ra!» \v 28 Na kui Sɔlu naxa gbilen Dawuda fɔxɔ ra na Filisitakae xa fe ra. Na nan a niya, e naxa mɛnni xili sa Sela Hamalekoto. Na nan na ki «Fatan fanye.» \s Dawuda tondife Sɔlu faxade ma \p \v 29 Dawuda naxa siga En Gedi geya yire. \c 24 \p \v 1 Sɔlu to gbilen kelife Filisitakae gerede, mixie naxa a fala a bɛ, a Dawuda na En Gedi gbengberenyi ma. \v 2 Sɔlu naxa sɔɔri wulu saxan tongo, naxee fata gere sode dangi Isirayilakae birin na, e naxa mini Dawuda nun a xa mixie fende, han e sa so fanyee longori ra. \v 3 Sɔlu naxa dangi gɔɔrɛe yire, naxee nu na kira dɛ ra. A naxa so fɔnmɛ kui a xa ye rafili. A mu a kolon Dawuda nun a xa mixie fan nu na na fɔnmɛ kui. \v 4 Dawuda xa mixie naxa a fala a bɛ, «Alatala bara yi lɔxɔɛ fi i ma. A xa masenyi bara kamali a falafe ra, ‹N tan nan i yaxui sama i bɛlɛxɛ, alako i xa i sago raba a ra.›» Na tɛmui Dawuda naxa a maso dɔyindɔyin Sɔlu xanbi ra, a fa a xa burumusi sɛɛti xaba. \p \v 5 Dawuda to gɛ na rabade, a naxa nimisa Sɔlu xa burumusi sɛɛti xabafe ma. \v 6 A naxa a fala a xa mixie bɛ, «Alatala xa n natanga na fe mɔɔli ma. N bara na raba n marigi ra, Alatala naxan sugandixi mangɛ ra.» \v 7 Dawuda naxa tɔnyi dɔxɔ a xa sɔɔrie ma Sɔlu gerefe ra. Sɔlu naxa mini fɔnmɛ kui, a siga. \p \v 8 Dawuda fan naxa mini fɔnmɛ kui, a fa Sɔlu xili a xui itexi ra, «N ma mangɛ, n marigi!» Sɔlu to a kobe rato, Dawuda naxa a xunyi felen bɔxi ma, a suyidi a bɛ. \v 9 Dawuda naxa a fala Sɔlu bɛ, a naxɛ, «Munfe ra i tuli matima mixie xa wɔyɛnyie ra, naxee a falama, a n tan mu wama i xa fe fanyi xɔn ma? \v 10 To lɔxɔɛ Alatala bara i sa n sagoe fɔnmɛ kui. N ma mixie bara a fala n bɛ, a n xa i faxa, kɔnɔ n bara tondi. N bara a fala, ‹N mu n marigi gerema, Alatala naxan sugandixi mangɛ ra.› \v 11 I bara a to se naxan na n bɛlɛxɛ? N bara i xa burumusi sɛɛti xaba. N nu nɔma i faxade, kɔnɔ n mu a raba. Na kui i nɔma a kolonde fe ɲaaxi yo mu na n furi kui i xa fe ra. N mu wama i matandife, n mu wama haakɛ xɔn, kɔnɔ i tan na birafe n fɔxɔ ra, i xa n faxa.» \p \v 12 «Alatala xa won makiiti. Alatala xa n gbe ɲɔxɔ. N tan mu i faxama feo. \v 13 Forie a falama, ‹Ɲaaxuɲa kelima mixi ɲaaxie nan ma.› Na kui n xa a fala i bɛ, n tan mu i faxama feo. \v 14 I tan Isirayila mangɛ, i wama nde gerefe? I na birafe nde fɔxɔ ra? Mixi xurudi naxan tide mu dangi bare faxaxi ra, xa na mu a ra nimase xunxuri? \v 15 Alatala xa won firin makiiti. A xa nɔndi fi n ma, a xa n natanga i bɛlɛxɛ.» \p \v 16 Dawuda to gɛ na masenyi tide, Sɔlu naxa a fala a bɛ, a naxɛ, «I tan nan yati xui a ra, n ma di Dawuda?» Sɔlu naxa wa fɔlɔ. \v 17 A fa a fala Dawuda bɛ, a naxɛ, «I tinxin n tan bɛ, barima i bara n ma fe kobi masara fe fanyi ra. \v 18 To tan i bara i xa marafanyi masen n bɛ. Alatala nu bara n sa i sagoe, i fa tondi n faxade. \v 19 Xa mixi a yaxui masɔtɔ, a bɛɲinma bɔɲɛsa kui? Alatala xa i sare fi i naxan nabaxi n bɛ to lɔxɔɛ. \v 20 N a kolon i fama nɛ findide mangɛ ra, Isirayila fama xande i xa mangɛya bun ma. \v 21 I xa i kali Ala xili ra, a i mu n bɔnsɔɛ sɔntɔma n faxa xanbi, i man mu n xili kanama n ma mixie tagi.» \p \v 22 Dawuda to a kali Sɔlu bɛ, Sɔlu naxa gbilen a xɔnyi, Dawuda nun a xa mixie naxa siga kantari yire. \c 25 \s Nabali nun Dawuda xa galanbui \p \v 1 Samuweli to laaxira, Isirayila birin naxa malan a xa ɲɔnfe ma, e xa a ragata a xɔnyi Rama. Na tɛmui Dawuda naxa goro Paran gbengberenyi ma. \v 2 Kuntigi nde nu na Mayon, naxan ma yɛxɛ wulu saxan nun si wulu keren nu na Karemele. A nu sigaxi a xa na yɛxɛɛe xabe mabide. \v 3 Na xɛmɛ nu xili nɛ Nabali, a xa ginɛ xili Abigayili. Ginɛ xaxilima nan nu a ra, naxan tofan ki fanyi. Kɔnɔ a xa mɔri xaxili nu xɔrɔxɔ, a nu luma fe ɲaaxi raba ra. Kalebi bɔnsɔɛ nan a ra. \p \v 4 Dawuda naxa a mɛ gbengberenyi ma a Nabali na a xa yɛxɛɛe xabe mabife. \v 5 A naxa a xa mixi fu xɛɛ, a falafe ra, «Wo siga Nabali yire, wo xa a xɛɛbu n bɛ. Wo xa yi masenyi ti n xili ra, wo naxɛ, \v 6 ‹Ala xa fe birin sɔɔnɛya i bɛ, i tan nun i xa denbaya. \v 7 Muxu a mɛxi nɛ, a i xa walikɛe na i xa yɛxɛɛe xabe xabafe. Kabi i xa xuruse kantɛe faxi Karemele, muxu nu na e fɔxɔ ra bɔɲɛsa kui. Sese mu baxi e yi ra na waxati bun ma. \v 8 I xa i xa mixie maxɔrin xa nɔndi na a ra. Na kui i xa hinnɛ n ma mixie ra yi xulun lɔxɔɛ. I xa muxu ki i nɔma naxan na, barima muxu findixi i xa konyie nan na, naxee birama i xa di Dawuda fɔxɔ ra.›» \p \v 9 Dawuda xa xɛɛrae to so naa, e naxa a xa xɛɛraya iba Nabali bɛ a xili ra, e mu sese sa na fari. \v 10 Nabali naxa xɛɛrae yaabi, a naxɛ, «Nde na Dawuda ra, nde na Yisayi xa di ra? Konyi gbegbe na na to, naxee e gima e marigi ma. \v 11 Wo waxi nɛ n xa n ma taami nun n ma sube tongo, n naxee fenxi n ma walikɛe bɛ, n xa na so mixie yi ra n mu naxee kelide yati kolon?» \p \v 12 Dawuda xa xɛɛrae naxa gbilen. E to so, e naxa na birin dɛntɛgɛ. \v 13 Dawuda naxa a fala a xa sɔɔrie bɛ, a naxɛ, «Wo xa wo xa santidɛgɛma xiri wo tagi.» E naxa na raba. Dawuda fan naxa a xa santidɛgɛma tongo, a a xiri a tagi. Mixi kɛmɛ naani ɲɔndɔn naxa bira a fɔxɔ ra, mixi kɛmɛ firin naxa lu kotee san na. \p \v 14 Nabali xa walikɛ nde naxa sa na fe yaba a xa ginɛ Abigayili bɛ, a naxɛ, «Dawuda bara xɛɛrae xɛɛ won marigi ma keli gbengberenyi ma, e xa a xɛɛbu, kɔnɔ a mu e rasɛnɛxi a fanyi ra feo. \v 15 Kabi muxu na burunyi, na mixie fe fanyi nan naba muxu bɛ. E mu muxu tɔɔrɔ, e mu sese ba muxu yi. \v 16 E bara muxu kanta kɔɛ nun yanyi muxu xa xuruse dɛmadonyi wali kui. \v 17 I xa a mato i nɔma naxan nabade, xa na mu a ra won marigi nun a xa denbaya fama fe ɲaaxi sɔtɔde. I xa mɔri xaxili xɔrɔxɔ, a mu mixi yo xa marasi mɛma.» \p \v 18 A xa ginɛ Abigayili naxa taami kɛmɛ firin tongo, a nun wɛni kundi firin, yɛxɛɛ ganxi suuli, kaabɛ ganxi busali firin, tamare mɔɔli nde suxui kɛmɛ, nun xɔrɛ xaraxi xuti kɛmɛ firin. A naxa na kote baki sofale fari. \v 19 A naxa a fala a xa konyie bɛ, «Wo siga yare, n fafe.» A mu sese fala a xa mɔri Nabali bɛ. \v 20 A naxa baki sofale fari, a goro geya ma. Dawuda nun a xa sɔɔrie fan nu na gorofe, e fa naralan na ginɛ ra. \v 21 Dawuda nu bara a fala a xa mixie bɛ, a naxɛ, «N bara Nabali xa xurusee makanta fufafu gbengberenyi ma. Sese mu baxi a xa naafuli ra, kɔnɔ a naxa n ma wali fanyi sare masara fe ɲaaxi ra. \v 22 Xa a sa li n mu Nabali xa xɛmɛ birin faxa beenun tina gɛɛsɛgɛ, Ala xa n ɲaxankata a ɲaaxi ra.» \p \v 23 Abigayili to sa Dawuda to, a naxa goro mafuren sofale fari, a suyidi Dawuda bɛ. \v 24 A to bira a sanyi bun ma, a naxa a fala a bɛ, «N marigi, i xa i haakɛ to n bɛ. I xa i tuli mati n tan, i xa konyi ginɛ xui ra. \v 25 I naxa i tuli mati Nabali xui ra. Xaxilitare nan a ra, alɔ a xili ‹Nabali› a masenma ki naxɛ. A daxuɲa nan tun falama. N tan mu i xa xɛɛrae toxi. \v 26 Ala to i ratanga nii bafe ma, a to i ratanga i gbeɲɔxɔfe ma, Ala xa a niya i yaxuie xa lu alɔ Nabali. Ala bɛ, i tan bɛ, naxee wama fe ɲaaxi rabafe i tan na, nee birin xa lu alɔ Nabali.» \p \v 27 «Yakɔsi, n tan i xa konyi ginɛ faxi buɲa naxan na, na xa itaxun i fɔxirabirɛe ma. \v 28 Yandi, i xa diɲɛ muxu ma. Alatala xa i bɔnsɔɛ sabati, barima Ala xa geresoe nan i ra. Ala xa i ratanga fe ɲaaxi birin ma. \v 29 I Marigi Alatala xa i nii ratanga i yaxuie ma. Alatala xa i yaxuie makuya i ra pon. \v 30 Alatala na gɛ hinnɛde i ra, a i findi Isirayila mangɛ ra, alɔ a laayidixi i bɛ ki naxɛ, \v 31 a mu lanma i bɔɲɛ xa tɔɔrɔ fe nde ma i naxan nabaxi, alɔ mixi nii bafe fufafu i gbeɲɔxɔ fe ra. Alatala na gɛ hinnɛde i ra, i ratu n ma.» \p \v 32 Dawuda naxa a fala Abigayili bɛ, a naxɛ, «Tantui na Isirayila Marigi Alatala bɛ, naxan i xɛɛxi n yire to. \v 33 Ala tantu i xaxili fanyi xa fe ra, Ala xa baraka sa i xa fe, i tan naxan n natangaxi gbaloe rabafe ma alako n xa kisi. \v 34 N xa a fala i bɛ Isirayila Marigi Alatala xili ra, naxan n natangaxi fe kobi rabafe ma, xa i mu i xulun fafe ra n yire nu, beemanun kuye xa iyalan, Nabali xa xɛmɛ birin bara faxa nu.» \v 35 Abigayili Dawuda sanba see naxee ra, Dawuda naxa e rasuxu, a fa a fala a bɛ, «Gbilen i xɔnyi bɔɲɛsa kui. N bara gɛ i xui suxude.» \p \v 36 Abigayili to Nabali yire li, a naxa a to a na xulunyi xungbe tife ɲɛlɛxinyi kui, a siisixi feo. A mu sese fala a xa mɔri bɛ han gɛɛsɛgɛ. \v 37 Na kuye iba, siisi to ba Nabali fate i, a xa ginɛ naxa dɛntɛgɛ sa a bɛ, a fa gaaxu ki fanyi ra. \v 38 Xi fu ɲɔndɔn dangi xanbi, Alatala naxa Nabali faxa. \p \v 39 Dawuda to Nabali faxa fe mɛ, a naxa a fala, «Tantui na Alatala bɛ, naxan n natanga Nabali xa xaxilitareɲa ma alako n naxa ɲaaxuɲa raba. Alatala bara Nabali xa ɲaaxuɲa sare ragbilen a ma.» Dawuda naxa xɛɛrae xɛɛ, e xa sa a fala Abigayili bɛ, a xa findi a xa ginɛ ra. \v 40 E to siga Karemele na falade a bɛ, \v 41 a naxa a yatagi felen bɔxi ma, a fa a fala, «N marigi Dawuda, i xa konyi ginɛ nan n na, naxan mu tondima i xa walikɛe sanyie maxade.» \p \v 42 Abigayili naxa keli keren na, a te sofale fari, a bira Dawuda xa xɛɛrae fɔxɔ ra, a nun ginɛ dimɛdi suuli. Na ki a naxa findi Dawuda xa ginɛ ra. \v 43 Dawuda nu bara Axinowama Yisireelika fan dɔxɔ. \v 44 Sɔlu nu bara a xa di ginɛ Mikali, Dawuda xa ginɛ singe, fi Layisa xa di Paliti Galimuka ma. \c 26 \s Dawuda tondife Sɔlu faxade a firin nde \p \v 1 Sifikae naxa siga Sɔlu yire, e sa a fala a bɛ, a Dawuda nɔxunxi Xakila geyae fari gbengberenyi ya ra. \v 2 Sɔlu naxa Isirayila sɔɔri fanyi wulu saxan xanin Sifi gbengberenyi ma Dawuda fende. \v 3 E naxa yonkin Xakila geyae yire, gbengberenyi ya ra kira dɛ ra. Dawuda tan nu na gbengberenyi ma. A to a mɛ a Sɔlu na a fenfe gbengberenyi ma, \v 4 a naxa fe rabɛnyie xɛɛ. Na kui a naxa a kolon a Sɔlu bara fa. \v 5 Na tɛmui, Dawuda naxa siga Sɔlu yonkinde. A naxa yire to Sɔlu nun a xa sɔɔrie xunyi Abeneri, Neri xa di, nu xife dɛnnaxɛ e xa sɔɔrie tagi. \p \v 6 Dawuda naxa Aximeleki Xitika nun Seruya xa di Abisayi, Yowaba xunya, maxɔrin, «Nde n matima Sɔlu yire?» Abisayi naxa a yaabi, «N tan.» \v 7 Dawuda nun Abisayi naxa goro ɲama yire kɔɛ ra. Sɔlu nu saxi ɲama tagi, a na xife, a xa tanbɛ sɔrɔnxi a xun sade ra. Abeneri nun ɲama birin saxi a rabilinyi. \v 8 Abisayi naxa a fala Dawuda bɛ, «Ala bara i yaxui sa i bɛlɛxɛ to. A lu n tan xa a banban bɔxi ma n ma tanbɛ ra sanmaya keren. A mu findima firin na!» \v 9 Kɔnɔ Dawuda naxa a fala Abisayi bɛ, «I naxa a faxa! Nde nɔma Alatala xa mixi sugandixi faxade, na yunubi mu fa lu a xun ma? \v 10 N bara a fala i bɛ Alatala xili ra, Alatala nan keren nɔma a faxade, a xa simaya kamalima tɛmui naxɛ, xa na mu gere nde kui. \v 11 Alatala xa n natanga n bɛlɛxɛ safe ra Alatala xa mixi sugandixi ma! A xa tanbɛ nun a xa ye kundi tongo tun, won xɛɛ.» \v 12 Na ki Dawuda naxa Sɔlu xa tanbɛ nun a xa ye kundi xanin, mixi yo mu e to, mixi yo mu na fe kolon, mixi yo mu xunu. Alatala nu bara xi xɔli tilinxi radangi e birin ma. \p \v 13 Dawuda naxa dangi boore sɛɛti ma yire makuyaxi, a sa ti geya xun tagi. \v 14 Dawuda naxa a xui ramini ɲama nun Neri xa di Abeneri ma, a naxɛ, «Abeneri, i mu n xui ratinma?» Abeneri naxa a maxɔrin, «Nde na i ra, naxan gbelegbelefe mangɛ ra yi ki?» \v 15 Dawuda naxa a fala Abeneri bɛ, «Xɛmɛ gbangbalanyi mu i ra, naxan maniyɛ mu na Isirayila? Pe, munfe ra i mu fa i xa mangɛ kanta, i marigi? Mixi nde so nɛ wo tagi a xa mangɛ faxa. \v 16 I naxan nabaxi na ki, na mu fan. N xa a fala i bɛ Alatala xili ra, a lan nɛ i xa faxa, i to mu wo xa mangɛ kantaxi, Alatala xa mixi sugandixi. A mato ba, mangɛ xa tanbɛ nun a xa ye kundi na minden, naxee nu na a xun sade ra?» \p \v 17 Sɔlu naxa Dawuda xui kolon, a naxa a maxɔrin, «N ma di Dawuda, i xui nan na ki?» Dawuda naxa a yaabi, «N marigi, n tan nan a ra. \v 18 Munfe ra i na birafe n tan i xa konyi fɔxɔ ra? N munse rabaxi, naxan mu rafan i ma? \v 19 Yakɔsi, n marigi, i tuli mati n na. Xa Alatala nan i bɔɲɛ ratexi n ma, i xa sɛrɛxɛ nde ba alako a xa diɲɛ n ma. Kɔnɔ xa mixie nan i bɔɲɛ ratexi n ma, Alatala xa e danka, barima e wama n kerife Alatala xa ɲama ya ma, n xa siga ala gbɛtɛe batude. \v 20 N mu wama faxafe yire naxan makuya Alatala ya tode ra. A luxi alɔ i tan Isirayila mangɛ na dondoli di nde nan gerefe, alɔ i na xɔni xunxuri di nde nan fenfe geya ma.» \p \v 21 Sɔlu naxa a yaabi, «N bara haakɛ sɔtɔ i ra. Diɲɛ, n ma di Dawuda, n mu fe ɲaaxi yo rabama i ra sɔnɔn, barima to tan i bara hinnɛ n na. N xaxilitareɲa naxan nabaxi i ra, a mu fan.» \v 22 Dawuda naxa a yaabi, «Mangɛ xa tanbɛ nan yi ki, i xa konyi nde xa fa a tongo. \v 23 Alatala mixi birin sare fima a xa tinxinyi nun a xa kinikini nan ma. To Alatala nu bara i sa n bɛlɛxɛ, kɔnɔ n mu tin Alatala xa mixi sugandixi tɔɔrɔde. \v 24 I nii tide to gboxi n bɛ to, tina n fan nii tide gboma nɛ Alatala bɛ na ki, a n natangama nɛ tɔɔrɛ birin ma.» \v 25 Sɔlu naxa a fala Dawuda bɛ, «N ma di Dawuda, Alatala xa i baraayi. Ala xa i xa fe birin sɔɔnɛya.» Dawuda naxa siga a xa kira xɔn, Sɔlu fan naxa gbilen a xɔnyi. \c 27 \s Dawuda sigafe Filisita bɔxi ma \p \v 1 Dawuda naxa a fala a yɛtɛ ma, a naxɛ, «Lɔxɔɛ nde Sɔlu man katama nɛ n faxade. N xa n gi a ya ra Filisita bɔxi ma, alako a xa gbilen n fɔxɔ ra Isirayila bɔxi ma. Na nan nɔma n bade a bɛlɛxɛ.» \v 2 Dawuda nun a xa mixi kɛmɛ sennie naxa keli, e naxa siga Mayi xa di Akisi yire, naxan findixi Gati mangɛ ra. \v 3 Dawuda naxa sabati Akisi xɔnyi Gati bɔxi ma, a tan nun a xa mixi kɛmɛ senni, birin nun a xa denbaya. Dawuda xa denbaya fan nu na, a xa ginɛ firinyie, Axinowama Yisireelika nun Abigayili Karemeleka, Nabali xa ginɛ fori. \v 4 Sɔlu to a kolon a Dawuda bara a gi Gati, a naxa gbilen a fɔxɔ ra. \p \v 5 Dawuda naxa a fala Akisi bɛ, «Xa a sa i kɛnɛn mangɛ, i xa yire nde so n tan yi ra, i xa konyi di, n luma dɛnnaxɛ. A mu lanma n tan i xa konyi xa lu i sɛɛti ma mangataa kui.» \v 6 Na lɔxɔɛ Akisi naxa Sikilaga taa so a yi ra. Na nan a toxi Sikilaga naxa findi Yuda mangɛe gbe ra han to. \v 7 Dawuda ɲɛ keren kike naani nan naba Filisita bɔxi ma. \p \v 8 Dawuda nun a xa sɔɔrie nu sigama Gesurikae, Girisikae, Amalɛkikae gerede, barima nee nu sabatixi kelife Suru bɔxi ma han Misira bɔxi ma kabi tɛmui xɔnkuye. \v 9 Dawuda nu darixi naakae sɔntɔ ra ginɛe nun xɛmɛe, a fa e xa xuruse xungbee, e xa xuruse lanmae, e xa sofalee, e xa ɲɔxɔmɛe, nun e xa dugie, a na birin xanin Akisi yire. \p \v 10 Akisi nu a maxɔrinma, «Wo gere so minden to?» Dawuda nu a yaabima, «Yudaya, Yerameeli, nun Keni xa gbengberenyie.» \v 11 Dawuda nu na mixie faxama na nan ma, alako e naxa nɔ sigade Gati, e sa dɛntɛgɛ sa Dawuda xa fe rabaxi xa fe ra. A nu walima na ki nɛ Filisita bɔxi ma. \v 12 Na kui Akisi nu laxi Dawuda ra, a nu a falama, «Dawuda bara a yɛtɛ raɲaaxu a xa ɲama Isirayila ma. A mu kelima n xun ma abadan.» \c 28 \s Sɔlu sigafe karamɔxɔɛ yire \p \v 1 Na waxati, Filisitakae nu bara e xa sɔɔrie malan sigafe ra Isirayilakae gerede. Akisi naxa a fala Dawuda bɛ, «I tan nun i xa sɔɔrie, wo xa n mali yi gere kui.» \v 2 Dawuda naxa Akisi yaabi, «I fama a kolonde n nɔma naxan nabade.» Akisi naxa a fala a bɛ, «N i findima nɛ n ma kantama ra abadan.» \p \v 3 Samuweli nu bara faxa. Isirayilakae birin a xa ɲɔnfe raba nɛ, a ragata Rama, a bari taa kui. Na waxati Sɔlu nu bara tɔnyi dɔxɔ karamɔxɔɛe xa wali ra, naxee nu wɔyɛnma faxamixie nun ɲinnɛe ra. \p \v 4 Filisitakae naxa e malan Sunemi, Sɔlu naxa Isirayilakae malan Gilibowa. \v 5 Sɔlu to Filisita ɲama to, a bɔɲɛ naxa mini a i, a gaaxu a ɲaaxi ra. \v 6 Sɔlu naxa Alatala maxandi, kɔnɔ Alatala mu a yaabi xiye ra, a mu a yaabi sɛrɛxɛdubɛ nun namiɲɔnmɛ xui ra. \p \v 7 Na kui Sɔlu naxa a xa mixi ndee xili, a naxɛ, «Wo sa ginɛ sematoe nde fen, naxan fata wɔyɛnde mixi faxaxie ra, alako a xa n mali.» Sɔlu xa mixie naxa a yaabi, «Ginɛ nde na Endori, naxan wɔyɛnma faxamixie ra.» \v 8 Sɔlu to na mɛ, a naxa a dugi masara alako mixi naxa a kolon a tan na a ra. A tan nun mixi firin, e naxa siga na ginɛ yire kɔɛ ra. Sɔlu naxa a fala a bɛ, «Se mato n bɛ faxamixi nde saabui ra, n naxan xili falama i bɛ.» \v 9 Ginɛ naxa a yaabi, «I a kolon Sɔlu tɔnyi naxan dɔxɔxi karamɔxɔɛ wali ra, naxee wɔyɛnma faxamixie nun ɲinnɛe ra. Munfe ra i na gantanyi tefe n bɛ, i xa n faxa?» \v 10 Sɔlu naxa a rakali a bɛ, «Alatala xili ra, i naxa kɔntɔfili. A findi kote yo ra, n tan nan a tongoma.» \p \v 11 Na ginɛ naxa a maxɔrin, «I wama wɔyɛnfe faxamixi mundun na?» A naxa a yaabi, «Samuweli.» \v 12 Ginɛ to Samuweli to, a naxa gbelegbele, a fa a fala Sɔlu bɛ, «Munfe ra i bara n madaxu? I tan nan yati na Sɔlu ra!» \v 13 Mangɛ naxa a fala a bɛ, «Hali i mu gaaxu! I munse toxi?» Ginɛ naxa a fala Sɔlu bɛ, «A luxi alɔ malekɛ nde na kelife bɔxi ma.» \v 14 A naxa a maxɔrin, «A lahalɛ na di?» Ginɛ naxa a yaabi, «Xanfɔri nan a ra, burumusi ragoroxi a ma.» Sɔlu naxa a kolon keren na a Samuweli nan a ra. A naxa a tigi sin bɔxi ma, a suyidi. \v 15 Samuweli naxa a fala Sɔlu bɛ, «Munfe ra i n tɔɔrɔxi, n xa mini i ma?» Sɔlu naxa a yaabi, «N na kɔntɔfili belebele nan kui. Filisitakae bara fa n gerede. N tan bara Alatala xili, kɔnɔ a bara mɛɛ n na, a mu n yaabixi namiɲɔnmɛe saabui ra, a mu n yaabixi xiye saabui ra. N fa i xilixi na nan ma, alako i xa a masen n bɛ a lanma n xa naxan naba.» \p \v 16 Samuweli naxa a maxɔrin, «Xa Alatala bara mɛɛ i ra, a bara findi i gerefa ra, i fa n tan maxɔrinma munfe ra? \v 17 Alatala bara fe raba, alɔ a a fala i bɛ ki naxɛ n tan saabui ra. A bara mangɛya ba i yi ra, a a so Dawuda yi ra. \v 18 I to tondi Alatala xui suxude Amalɛki xa fe ra, a nu xɔnɔxi naxan ma, Alatala tan na fe mɔɔli nan niyama i ra to. \v 19 Alatala fama nɛ i tan nun Isirayila sade Filisitakae sagoe. Tina, i tan nun i xa die birin luma nɛ n fɛ ma be, Alatala Isirayila xa sɔɔrie sama nɛ Filisitakae sagoe.» \p \v 20 Na tɛmui Sɔlu naxa bira bɔxi gaaxui ra Samuweli xa masenyi xa fe ra. A sɛnbɛ yo mu na, barima a mu nu sese donxi na lɔxɔɛ nun na kɔɛ ra. \v 21 Na ginɛ to Sɔlu xa gaaxui to, a naxa a fala a bɛ, «To tan n bara i xui ratinmɛ, hali na nu nɔma findide faxɛ ra n bɛ. \v 22 Yakɔsi i xa i tuli mati n na. I xa tin n xa donse nde fi i ma, alako i xa nɔ sɛnbɛ sɔtɔde biyaasi xa fe ra.» \v 23 Kɔnɔ Sɔlu mu tin, a naxɛ, «N mu n dɛgema.» A xa mixie nun na ginɛ naxa karaxan, alako a xa a dɛge. A raɲɔnyi a naxa tin na ra, a keli bɔxi ma, a dɔxɔ sade ma. \v 24 Ginɛ naxa keli keren na, a naxa a xa ninge lanma bɔrɔgɛxi faxa. A naxa taami lɛbinitare rafala farin nun ture ra. \v 25 A naxa a fi Sɔlu nun a xa mixie ma, e naxa e dɛge, e fa siga na kɔɛ yati ra. \c 29 \s Dawuda kelife Filisitakae ya ma \p \v 1 Filisitakae naxa e xa sɔɔrie malan Afeki, Isirayilakae tan naxa e xa sɔɔrie malan dulonyi yire Yisireeli mabiri. \v 2 Filisitakae xa sɔɔri mangɛe nu ɲɛrɛma e xa galie ya ra, ndee lanxi mixi kɛmɛ ma, ndee nu lanxi mixi wulu ma. Dawuda nun a xa sɔɔrie nu na e xanbi ra mangɛ Akisi sɛɛti ma. \v 3 Filisita sɔɔri mangɛe naxa Akisi maxɔrin, «Pe, yi Isirayilakae na munse rabafe be?» Akisi naxa e yaabi, a naxɛ, «Dawuda nan a ra, naxan nu findixi Isirayila mangɛ Sɔlu xa mixi ra, kɔnɔ a na n fɔxɔ ra kabi ɲɛ wuyaxi. Han yakɔsi n mu fe ɲaaxi yo toxi a ra, kabi a naxa so n xɔnyi.» \p \v 4 Filisita sɔɔri mangɛe naxa xɔnɔ Akisi ma na xa fe ra, e fa a fala a bɛ, «A lanma i xa Dawuda ragbilen yire, i dɛnnaxɛ soxi a yi ra. A mu lanma a xa bira won fɔxɔ ra, alako a naxa won yanfa gere kui. Na yanfanteya mɔɔli mu nɔma xɛ a niyade Sɔlu xa diɲɛ a ma? \v 5 Mixie nu sigi sama, e fare boron Dawuda matɔxɔfe ra. E nu a fala, ‹Sɔlu bara mixi wulu keren faxa, kɔnɔ Dawuda tan bara mixi wulu fu faxa.›» \p \v 6 Akisi naxa Dawuda xili, a a fala a bɛ, «N bara n kali Alatala ra, i tinxin. N nu wama nɛ, won birin xa siga gere kui, won man fa, barima n mu fe ɲaaxi yo toxi i ra. Kɔnɔ i mu rafan n ma sɔɔri mangɛe ma. \v 7 I naxan nabama, i xa gbilen muxu fɔxɔ ra bɔɲɛsa kui, alako Filisita sɔɔri mangɛe bɔɲɛ naxa raɲaaxu e ma.» \v 8 Dawuda naxa a maxɔrin, «N tan i xa konyi, n munse rabaxi, naxan mu rafanxi i ma, naxan a niyama n xa gbilen n marigi yaxuie gerefe fɔxɔ ra?» \p \v 9 Akisi naxa Dawuda yaabi, a naxɛ, «N a kolon. I rafan n ma alɔ Alatala xa xɛɛra, kɔnɔ Filisita sɔɔri mangɛe naxɛ, ‹Muxu mu tinma a xa bira muxu fɔxɔ ra gere kui!› \v 10 Na nan a ra, tina subaxɛ i tan nun i xa mangɛ xa sɔɔrie, naxee faxi i fɔxɔ ra, wo xa gbilen.» \v 11 Dawuda nun a xa sɔɔrie naxa keli subaxɛ ma, e gbilen Filisita bɔxi ma. Filisitakae tan naxa te Yisireeli. \c 30 \s Dawuda nun Amalɛkikae xa gere \p \v 1 A xi saxan nde, Dawuda nun a xa sɔɔrie to so e xɔnyi Sikilaga, e naxa a to a Amalɛkikae nu bara so Negewi bɔxi ma, e Sikilaga gan. \v 2 E naxa mixi birin suxu, ginɛe yo, xɛmɛe yo, dimɛe yo, e e xanin e ɲiɲɛ ra e xun ma. \v 3 Dawuda nun a xa sɔɔrie to e xɔnyi li, e naxa a to e xa taa nu ganxi, e xa ginɛe nun e xa die nu xaninxi. \v 4 Na kui, Dawuda nun a xa mixie naxa wa han e tagan. \v 5 Amalɛkikae nu bara Dawuda xa ginɛ firinyie fan xanin: Axinowama Yisireelika, nun Abigayili Karemeleka, Nabali xa kaaɲɛ ginɛ. \p \v 6 Dawuda naxa tɔɔrɔ ki fanyi, barima ɲama nu wama a magɔnɔfe. Birin bɔɲɛ nu raɲaaxuxi e ma e xa die xa fe ra, kɔnɔ Dawuda naxa limaniya a xaxili tife ra a Marigi Alatala ra. \v 7 A naxa a fala Aximeleki xa di Abiyatari bɛ, a naxɛ, «Fa Alatala maxɔrin see ra.» Abiyatari naxa fa a ra Dawuda xɔn. \v 8 Dawuda naxa Alatala maxɔrin, a naxɛ, «Xa n siga yi mixie fɔxɔ ra, n nɔma e masɔtɔde?» Alatala naxa a yaabi, «I xa siga e fɔxɔ ra. I fama nɛ e masɔtɔde, i man gbilenma nɛ e birin na.» \v 9 Dawuda nun a xa sɔɔrie mixi kɛmɛ senni naxa siga, e fa Besori xure li. \v 10 Mixi kɛmɛ firin naxa lu mɛnni taganyi xa fe ra. Dawuda nun mixi kɛmɛ naanie naxa siga yare. \p \v 11 E to Misiraka nde li wula i, e naxa fa a ra Dawuda yire. E naxa ye nun donse nde so a yi ra, \v 12 alɔ xɔrɛ nun tamare mɔɔli nde xaraxi. A to gɛ a dɛgede, a naxa a yɛtɛ kolon. A nu bara fɛɛɲɛn saxan nun kɔɛ saxan ti, a mu a dɛge, a mu ye min. \v 13 Dawuda naxa a maxɔrin, «Nde xa mixi na i ra? I keli minden?» A naxa a yaabi, «Misiraka nan n na, Amalɛkika nde xa konyi. A xi saxan nan yi ki, n marigi n naboloxi, barima n to mu yalanxi. \v 14 Muxu Kereti nun Kalebi xa mixie bɔnbɔ nɛ gbengberenyi ma, Yudaya. Muxu tɛ so nɛ Sikilaga fan na.» \v 15 Dawuda naxa a maxɔrin, «I nɔma n xaninde yi mixie yire?» A naxa a yaabi, «Xa i kali Ala ra a i mu n faxama, a i mu n sama n marigi bɛlɛxɛ, n i xaninma nɛ e yire.» \p \v 16 Na kui, a naxa e xanin Amalɛkikae yire. E naxa e li e nu na e dɛgefe, e siisife see ra e naxee sɔtɔ gere kui Filisita nun Yudaya bɔxi ma. \v 17 Dawuda naxa e gere, keli gɛɛsɛgɛ han nunmare. Mixi yo mu nɔ a gide, fo sɛgɛtala mixi kɛmɛ naani naxee siga ɲɔxɔmɛe fari. \v 18 Amalɛkikae se naxee suxu, Dawuda naxa a birin masɔtɔ, a nun a xa ginɛ firinyie. \v 19 Dawuda naxa a xa mixi birin masɔtɔ, dimɛe ba, forie ba, a nun e xa see birin. \v 20 Dawuda naxa e xa xuruse xungbee nun a lanmae tongo, mixie fa a fala, «See nan ya Dawuda naxee sɔtɔ gere kui!» \p \v 21 Dawuda naxa gbilen na mixi kɛmɛ firinyie yire, naxee nu bara lu Besori xure taganyi xa fe ra. E naxa mini Dawuda nun a fɔxirabirɛe ma. Dawuda naxa a maso e ra, a e xɛɛbu. \v 22 Mixi kobi ndee naxee nu na Dawuda xa sɔɔri kɛmɛ naani ya ma, nee naxa a fala, «Yi xɛmɛ naxee mu bira won fɔxɔ ra gere kui, a mu lanma e xa sese sɔtɔ, fo e xa die nun e xa ginɛe. E xa nee tongo, e xa siga.» \v 23 Dawuda naxa a fala e bɛ, «N ngaxakerenyie, wo naxa yi mɔɔli raba see ra Alatala naxee fixi won ma, barima a bara won natanga, a won yaxuie sa won bɛlɛxɛ. \v 24 Nde wo xui ramɛma yi fe kui? A lanma won xa se birin itaxun won ma mixie birin na, naxee siga gere sode nun naxee lu kote san na.» \v 25 Na lɔxɔɛ Dawuda naxa na findi sɛriyɛ ra Isirayila bɔxi birin ma. Han to a na na ki nɛ. \p \v 26 E to so Sikilaga, Dawuda naxa e sɔtɔse sɛɛti rasanba a xanuntenyi Yuda forie ma a falafe ra, «Wo mabiri nan yi ki, muxu naxee sɔtɔxi Alatala yaxuie yi ra!» \v 27 A naxa na see rasanba yi mixie ma naxee na gere kui: Betelikae, Ramotika naxee nu na gbengberenyi ma, Yatirikae, \v 28 Arowerikae, Sifimotikae, Esitemowakae, \v 29 Rakalikae, Yerameeli mixie, Keni mixie, \v 30 Horomakae, Bori Asankae, Atakika, \v 31 Hebironkae, nun mixi naxee nu na yire birin Dawuda nun a xa sɔɔrie siga dɛnnaxɛ. \c 31 \s Sɔlu xa faxɛ \p \v 1 Na tɛmui Filisitakae naxa Isirayila gere. Isirayilakae naxa e gi e ya ra, mixi gbegbe naxa faxa Gilibowa geya fari. \v 2 Filisitakae naxa Sɔlu nun a xa die raxɛtɛn, e fa Sɔlu xa die Yonatan, Abinadabo, nun Malakisuwa faxa. \p \v 3 Gere naxa nɔ Sɔlu ra. Xali wolie to Sɔlu sɔxɔ, a nu sɛrɛnma a ɲaaxi ra. \v 4 Sɔlu naxa a fala a xa sɔɔri bɛ, naxan nu a geresose maxaninma, a naxɛ, «I xa n faxa i xa santidɛgɛma ra, alako yi sunnataree naxa n faxa xɔnɛ ɲaaxi ra.» Sɔlu xa sɔɔri to mu tin na rabade gaaxui xa fe ra, Sɔlu naxa a yɛtɛ faxa a xa santidɛgɛma ra. \v 5 Sɔlu xa geresose maxaninma to a to Sɔlu bara faxa, na fan naxa a yɛtɛ faxa a xa santidɛgɛma ra a fɛ ma. \v 6 Sɔlu faxa na ki nɛ na lɔxɔɛ, a tan nun a xa di saxanyie, a xa sɔɔri naxan nu a xa geresose maxaninma, nun a xa sɔɔri birin. \p \v 7 Isirayilaka naxee nu na gulunba naakiri ma, nun Yurudɛn xure naakiri ma, nee naxa a to a Isirayila sɔɔrie na e gife. E man naxa a to a Sɔlu nun a xa die bara faxa. Na kui e naxa keli e xa taae xun ma, e e gi. Filisitakae naxa sabati e xa taae kui. \v 8 Na kuye iba, Filisitakae to siga faxa mixie xa see tongode, e naxa Sɔlu nun a xa di saxanyie fure to Gilibowa geya fari. \v 9 E naxa Sɔlu xunyi bolon, e naxa a xa geresosee tongo. E naxa na xibaaru masen Filisita bɔxi birin ma, e xa kuye banxie nun e xa ɲama ya ma. \v 10 E naxa Sɔlu xa geresose raso Asitarate kuye xa banxi kui, e naxa a fure gbaku Beti San tɛtɛ ra. \p \v 11 Yabɛsikae Galadi bɔxi ma, e to a kolon Filisitakae fe naxan nabaxi Sɔlu ra, \v 12 e xa sɔɔri gbangbalanyie naxa ɲɛrɛ na kɔɛ birin na, e fa Sɔlu nun a xa di furee tongo Beti San tɛtɛ ra, e gbilen Yabɛsi. Mɛnni e naxa na furee gan, \v 13 e naxa e xɔrie ragata tamare bili nde bun ma Yabɛsi. E naxa sunyi suxu xi solofere bun ma.