\id LUK - Revised Susu Gospels \ide UTF-8 \h لُكِ \toc1 عِنيِلَ عِسَ عَننَبِ لُكِ نَشَن سّبّشِ \toc2 لُكِ \mt عِنيِلَ عِسَ \mt عَننَبِ لُكِ نَشَن سّبّشِ \imt مَسٍنيِ ندٍ يِ كِتَابُي شَ قٍ رَ \ip كِتَابُي نَشَن شِلِ «عِنيِلَ عِسَ،» عَ دْشْ نَانِ نَ عَ رَ. نَمِحْنمّ نَانِ نَن عِسَ شَ تَرُشُي سّبّ عَلَ شَشِلِ سّنِيّنشِ سَابُي رَ. عٍ شِلِ مَتِيُ، مَرَكِ، لُكِ، نُن يَيَ. \ip لُكِ نَشَ يِ كِتَابُي سّبّ حّ تٌنفٌ سَشَن حْندْن عِسَ شَ قَشّ شَنبِ. عَ نَشَ عِسَ شَ قٍ بِرِن مَتٌ عَلَكٌ عَ شَ دّنتّفّ كَمَلِشِ يَ شَرَن دُنِحَ بّ. عَ نَشَ عَ سّبّ فِرّكِ شُي رَ. مُشُ بَرَ عَ مَدَنفِ سٌسٌ شُي رَ عَلَكٌ سٌسٌي نْمَ عَ كٌلٌندٍ عَ قَنيِ رَ. \ip يِ كِتَابُي شَ مَسٍنيِ سِنفٍ قِندِ عِسَ بَرِ كِ نَن نَ. عَلَ بَرَ عِسَ شّي دُنِحَ فِنّدِ مّدِ مَرِيَمَ سَابُي رَ. عِسَ شَ دُنِحّءِفِرِ كُي، عَ نَشَ شَرَنيِ فبٍفبٍ تِ مِشِ بّ. عَ مَن نَشَ كَابَنَكٌي فبٍفبٍ رَبَ. لُكِ نَ بِرِن مَسٍنشِ نّ عَ شَ كِتَابُي كُي. عَ دْنشْي رَ، عَ دّنتّفّ سَمَ نّ عِسَ شَ قَشّ، نُن عَ شَ مَرَكٍلِ شَ قٍ رَ. \ip نَ بِرِن نْمَ وٌن نَكٌلٌندٍ ندٍ نَ عِسَ رَ. عَ لْننِ نَشَن قِشِ وٌن مَ يِ كِتَابُي كُي، عَ نْمَ وٌن مَلِدٍ دُنِحّءِفِرِ كُي. عَلَ شَ نَ رَ سٌ وٌن شَشِلِ مَ. عَمِنَ. \imte عِنيِلَ عِسَ \imte عَننَبِ لُكِ نَشَن سّبّشِ \cl سٌرَ \c 1 \s عَننَبِ لُكِ شَ مَسٍنيِ قْلّ \p \v 1 مِشِ وُيَشِ بَرَ كَتَ عٍ شَ دّنتّفّ سَ قٍيٍ مَ نَشٍيٍ دَنفِشِ مُشُ تَفِ. \v 2 عٍ عَ سّبّشِ نّ عَلْ مُشُ قَن عَ مّشِ مِشِيٍ رَ كِ نَشّ، نَشٍيٍ عَ بِرِن تٌ كَبِ عَ قْلّ، عٍ مَن قَ قِندِ شِبَارُ قَنيِ شَ مَسٍنيِ كَوَندِلَيٍ رَ. \v 3 نَ كُي، ﭑ قَن تٌ بَرَ نَ قٍ بِرِن مَتٌ كِ قَنيِ نَشٍيٍ رَبَشِ كَبِ عَ قْلّ، ﭑ بَرَ عَ مَحْشُن قٍ قَنيِ رَ، ﭑ شَ عَ بِرِن سّبّ عِ بّ، ﭑ بَ تٍيٌقِلٌ. \v 4 ﭑ يِ رَبَشِ نّ، عَلَكٌ عِ شَ عَ كٌلٌن، عَ عِ شَرَنشِ نَشَن نَ، عَ قِندِشِ نْندِ نَن يَتِ رَ. \s مَلٍكّ شَ مَسٍنيِ عَننَبِ يَيَ شَ قٍ رَ \p \v 5 يُدَيَ مَنفّ هٍرٌدٍ شَ وَشَتِ، سّرّشّدُبّ ندٍ نُ نَ نَشَن شِلِ سَكَرِ. عَ نُ نَ عَبِيَ شَ سّرّشّدُبّ لَنشُندّ نَن كُي. عَ شَ فِنّ عٍلِسَبّتِ قَن كٍلِشِ هَرُنَ بْنسْي نّ. \v 6 عٍ قِرِن بِرِن نُ تِنشِن عَلَ يَ عِ. عٍ نُ حّرّ مَ عَلَ شَ سّرِيّ نُن يَامَرِ بِرِن مَ سّنِيّنيِ كُي. \v 7 دِ يٌ مُ نُ نَ عٍ يِ رَ بَرِ مَ عٍلِسَبّتِ مُ نُ نْمَ دِ بَرِدٍ، عٍ قِرِن بِرِن مَن نُ بَرَ قٌرِ. \p \v 8 سَكَرِ شَ لَنشُندّ وَلِ تّمُي تٌ عَ لِ، عَ نَشَ سّرّشّدُبّ وَلِيٍ سُشُ عَلَ يَ عِ. \v 9 عَلْ سّرّشّدُبّيٍ نُ دَرِشِ عَ رَ كِ نَشّ، سَكَرِ بٌورٍيٍ نُ بَرَ عَ سُفَندِ عَلَ شَ مَلِ رَ، عَ تَن نَن شَ سٌ هْرْ مْبَنشِ كُي سُرَيِ فَندٍ عَلَ يَ عِ. \v 10 سُرَيِ فَن تّمُي، حَمَ بِرِن نُ نَ سَلِقٍ تَندٍ. \p \v 11 نَ تّمُي، مَرِفِ شَ مَلٍكّ ندٍ نَشَ مِنِ سَكَرِ مَ سُرَيِ سّرّشّبَدٍ يِرٍقَنيِ مَ. \v 12 نَ نَشَ سَكَرِ تّرّننَ، عَ نَشَ عَ فَاشُ كِ قَنيِ. \v 13 كْنْ مَلٍكّ نَشَ عَ مَسٍن عَ بّ، «سَكَرِ، عِ نَشَ فَاشُ، بَرِ مَ عَلَ بَرَ عِ شَ دُبَ سُشُ. عِ شَ فِنّ عٍلِسَبّتِ قَمَ دِ شّمّ سْتْدٍ عِ بّ. عِ شَ عَ شِلِ سَ يَيَ. \v 14 نَ قِندِ مَ سّيوّ نُن حّلّشِنيِ نَن نَ عِ بّ، مِشِ فبٍفبٍ قَن حّلّشِنمَ نّ عَ بَرِقٍ رَ، \v 15 بَرِ مَ عَ بِنيّ سْتْمَ نّ عَلَ يَ عِ. عَ مُ وّنِ نُن سٍسٍ فبّتّ مِنمَ نَشَن مِشِ سِيسِمَ. عَلَ شَشِلِ سّنِيّنشِ لُمَ نّ عَ مَ كَبِ عَ نَ عَ نفَ تّيفّ تّمُي نَشّ. \v 16 عَ عِسِرَيِلَ دِ فبٍفبٍ رَفبِلٍنمَ نّ عٍ مَرِفِ عَلَ مَ. \v 17 سّنبّ نُن عَلَ شَشِلِ سّنِيّنشِ قِمَ نّ عَ مَ عَلْ عَ قِ عَننَبِ عٍلِيَ مَ كِ نَشّ. مَرِفِ عَ شّيمَ نّ عَ يَ رَ، عَ شَ بَبَيٍ بْحّ رَقِندِ عٍ شَ دِيٍ مَ، عَ يُنُبِتْييٍ يَ رَقِندِ تِنشِنتْييٍ شَ قَهَامُي مَ. عَ سِفَمَ نّ حَمَ شْن مَ مَرِفِ يَ رَ عَلَكٌ عَ شَ عٍ يَ رَقِندِ عَ مَ.» \p \v 18 نَ كُي، سَكَرِ نَشَ مَلٍكّ مَشْرِن، «ﭑ يِ قٍ كٌلٌنمَ دِ؟ ﭑ تَن بَرَ قٌرِ عَ نُن ﭑ مَ فِنّ.» \v 19 مَلٍكّ نَشَ عَ يَابِ، «يِبِرِلَ نَن ﭑ تَن نَ، نَشَن تِمَ عَلَ يَ عِ عَ شَ يَامَرِ رَبَقٍ رَ. عَ ﭑ شّيشِ نّ يِ شِبَارُ قَنيِ مَسٍندٍ عِ بّ. \v 20 نَ كُي، عَ مَتٌ، عِ بٌبٌمَ نّ، عِ مُ نْ وْيّندٍ هَن يِ قٍيٍ سَ رَبَمَ لْشْ نَشَن مَ، بَرِ مَ عِ مُ لَشِ ﭑ مَ مَسٍنيِ رَ، نَشَن سَ كَمَلِمَ عَ وَشَتِ.» \p \v 21 حَمَ تٌ نُ نَ سَكَرِ مَمّقٍ تَندٍ، عٍ نَشَ كْنتْقِلِ سَكَرِ بُقٍ مَ هْرْ مْبَنشِ كُي. \v 22 عَ تٌ مِنِ عَ مُ نْ وْيّندٍ عٍ بّ، عٍ نَشَ عَ كٌلٌن عَ عَ لَامَتُنيِ نَن تٌشِ هْرْ مْبَنشِ كُي. عَ بٌبٌشِ رَ عَ نُ كَتَقٍ عَ شَ مَسٍنيِ تِ عٍ بّ عَ بّلّشّيٍ رَ. \p \v 23 سَكَرِ تٌ فّ عَ شَ سّرّشّدُبّ وَلِ رَ، عَ نَشَ سِفَ عَ شْنيِ. \p \v 24 نَ وَشَتِ دَنفِ شَنبِ، سَكَرِ شَ فِنّ عٍلِسَبّتِ نَشَ تّيفّ. عَ نَشَ عَ يَ مَنْشُن مِشِيٍ مَ كِكٍ سُولِ. عَ نَشَ عَ قَلَ، \v 25 «مَرِفِ يِ نَن نَبَشِ ﭑ بّ، عَ تٌ عَ يَ رَفٌرٌشِ ﭑ مَ عَ شَ قٌنِسِرٍيَ كُي! عَ بَرَ يَافِ بَ ﭑ مَ، مِشِيٍ تَفِ.» \s مَلٍكّ شَ مَسٍنيِ عِسَ شَ قٍ رَ \r مَتِيُ ١‏؛١٨ ٬ ٢٥ \p \v 26 عٍلِسَبّتِ شَ تّيفّ تٌ كِكٍ سٍننِ لِ، عَلَ نَشَ مَلٍكّ يِبِرِلَ شّي فَلِلٍ بْشِ تَا ندٍ مَ، نَشَن شِلِ «نَسَرّتِ». \v 27 عَ عَ شّي فِنّدِ مّدِ ندٍ نَن شْن مَ، شّمّ نُ بَرَ نَشَن شَ كٌتٍ دْشْ. نَ شّمّ نُ قَتَنشِ دَوُدَ بْنسْي نّ، عَ نُ شِلِ يُسُقُ. فِنّدِ مّدِ قَن نُ شِلِ مَرِيَمَ. \v 28 مَلٍكّ تٌ سِفَ عَ شْن، عَ نَشَ عَ مَسٍن عَ بّ، «عِ كّنَ، عِ تَن مَرِفِ هِننّشِ نَشَن نَ. مَرِفِ نَ عِ قّ مَ!» \p \v 29 مَرِيَمَ نَشَ عِقُ نَ وْيّنيِ مَ. عَ مُ نُ عَ كٌلٌن يِ قِندِشِ شّيبُي مْولِ يٌ رَ. \v 30 مَلٍكّ نَشَ عَ مَسٍن عَ بّ، «مَرِيَمَ، عِ نَشَ فَاشُ، بَرِ مَ عَلَ بَرَ هِننّ عِ رَ. \v 31 عَ مَتٌ، عِ قَمَ تّيفّدٍ دِ شّمّ مَ. عِ نَ عَ بَرِ، عِ شَ عَ شِلِ سَ عِسَ. \v 32 عَ بِنيّ سْتْمَ، عَ شِلِ قَلَ عَلَ شِلِ شُنفبٍ كَنيِ شَ دِ. مَرِفِ عَلَ قَمَ نّ عَ بٍنبَ دَوُدَ شَ مَنفّيَ قِدٍ عَ مَ. \v 33 عَ قِندِ مَ نّ يَشُبَ بْنسْي شَ مَنفّ رَ عَبَدَن، دَنيِ يٌ مُ لُمَ عَ شَ مَنفّيَ مَ.» \v 34 مَرِيَمَ نَشَ مَلٍكّ مَشْرِن، «يِ قٍ نْمَ رَبَدٍ دِ، ﭑ تٌ قَ قِندِشِ فِنّدِ مّدِ نَن نَ؟» \p \v 35 مَلٍكّ نَشَ عَ يَابِ، «عَلَ شَشِلِ سّنِيّنشِ نَن قَمَ عِ مَ، عَلَ شِلِ شُنفبٍ كَنيِ سّنبّ قَ عِ شُن مَ. نَ نَن عَ تٌشِ، عِ قَمَ يِ دِ نَشَن بَرِدٍ، عَ قِندِ مَ سّنِيّنتْي رَ، عَ شِلِ قَلَ عَلَ شَ دِ. \v 36 عَ مَتٌ، عِ بَرٍنيِ عٍلِسَبّتِ قَن بَرَ تّيفّ دِ شّمّ مَ عَ شَ قٌرِحَ كُي. عٍ نُ عَ شِلِ قَلَمَ دِبَرِتَرٍ، كْنْ عَ قُرِ كِكٍ سٍننِ نَن عَ رَ يِ كِ. \v 37 سٍسٍ مُ نَ عَلَ مُ نْمَ نَشَن نَبَدٍ.» \p \v 38 مَرِيَمَ نَشَ عَ يَابِ، «مَرِفِ شَ كٌنيِ نَن ﭑ نَ. عَ شَ رَبَ ﭑ بّ عَلْ عِ عَ قَلَشِ كِ نَشّ.» نَ شَنبِ، مَلٍكّ نَشَ كٍلِ عَ شُن مَ. \s مَرِيَمَ سِفَقٍ عٍلِسَبّتِ شْنيِ، \s نُن مَرِيَمَ شَ مَسٍنيِ \p \v 39 نَ تّمُي مَرِيَمَ نَشَ سِفَ مَقُرٍن تَا ندٍ يُدَيَ فٍيَ يِرٍ. \v 40 عَ تٌ سٌ سَكَرِ شْنيِ، عَ نَشَ عٍلِسَبّتِ شّيبُ. \v 41 عٍلِسَبّتِ تٌ مَرِيَمَ شَ شّيبُي مّ، دِيْرّ نَشَ عَ رَ مَشَ عَ تّيفّ، عَلَ شَشِلِ سّنِيّنشِ قَ فٌرٌ عٍلِسَبّتِ مَ. \v 42 عَ نَشَ عَ قَلَ عَ شُي عِتٍشِ رَ، «عَلَ بَرَ بَرَكَ سَ عِ مَ دَنفِ فِنّ بِرِن نَ، عَ بَرَ بَرَكَ سَ عِ شَ دِ مَ نَشَن نَ عِ تّيفّ. \v 43 ﭑ تَن يِ هّيرِ سْتْشِ دِ، ﭑ مَرِفِ نفَ شَ قَ ﭑ شْنيِ؟ \v 44 عَ مَتٌ، ﭑ تٌ عِ شَ شّيبُي مّ، ﭑ مَ دِيْرّ بَرَ عَ رَ مَشَ ﭑ تّيفّ سّيوّ رَ. \v 45 سّيوّ نَ عِ بّ، عِ تَن نَشَن لَشِ عَ رَ عَ مَرِفِ شَ مَسٍنيِ كَمَلِمَ نّ، عَ نَشَن مَسٍن عِ بّ.» \p \v 46 مَرِيَمَ نَشَ قَ عَ مَسٍن، \q «ﭑ نِي بِرِن مَرِفِ مَتْشْمَ! \q \v 47 ﭑ شَشِلِ بَرَ سّيوَ عَلَ ﭑ نَكِسِمَ رَ، \q \v 48 عَ تٌ عَ يَ رَفٌرٌشِ عَ شَ كٌنيِ مَفٌرٌشِ مَ. \q كٍلِ يِ وَشَتِ مَ هَن وَشَتِ نَشَن بِرِن سَ قَمَ، \q مِشِيٍ ﭑ شِلِ قَلَمَ نّ ‹سّيوَتْي›، \q \v 49 بَرِ مَ سّنبّ كَنيِ بَرَ قٍ شُنفبٍيٍ رَبَ ﭑ بّ. \q عَ شِلِ سّنِيّن. \q \v 50 عَ كِنِكِنِمَ وَشَتِ بِرِن مِشِيٍ مَ، \q نَشٍيٍ فَاشُمَ عَ يَ رَ. \q \v 51 عَ شَ وَلِيٍ بَرَ عَ سّنبّ مَسٍن. \q عَ بَرَ يّتّ عِفبٌي رَيٍنسٍن. \q \v 52 عَ بَرَ مَنفّيٍ بَ عٍ شَ كِبَنيِيٍ كُي، \q عَ مِشِ مَفٌرٌشِيٍ شَ قٍ عِتٍ. \q \v 53 عَ بَرَ كَامّتْييٍ رَوَ سَ سٍ قَنيِ رَ، \q عَ بَننَمِشِيٍ رَ سِفَ عٍ يِ عِفٍلِ رَ. \q \v 54 عَ بَرَ عَ شَ كٌنيِ عِسِرَيِلَ مَلِ، \q عَ مُ نّيمُشِ كِنِكِنِدٍ عَ مَ. \q \v 55 عَ كِنِكِنِمَ نّ عِبُرَهِمَ نُن عَ شَ دِيٍ مَ عَبَدَن، \q عَلْ عَ عَ قَلَ وٌن بٍنبَيٍ بّ كِ نَشّ.» \p \v 56 مَرِيَمَ نَشَ لُ عٍلِسَبّتِ يِرٍ كِكٍ سَشَن حْندْن، عَ قَ فبِلٍن عَ شْنيِ. \s يَيَ بَرِ كِ \p \v 57 عٍلِسَبّتِ شَ دِ بَرِ تّمُي تٌ عَ لِ، عَ نَشَ دِ شّمّ سْتْ. \v 58 عَ دْشْبٌورٍيٍ نُن عَ بَرٍنيِيٍ تٌ عَ مّ عَ مَرِفِ بَرَ كِنِكِنِ عَ مَ كِ قَنيِ، عٍ نُن عٍلِسَبّتِ نَشَ سّيوَ. \p \v 59 عَ شِ سٌلٌمَسَشَن لْشْي، مِشِيٍ نَشَ قَ دِيْرّ سُننَدٍ. عٍ نُ وَشِ دِ شِلِ سَقٍ عَ بَبَ سَكَرِ شُن مَ، \v 60 كْنْ عَ نفَ نَشَ عَ قَلَ، «عَدٍ، عَ شِلِ سَمَ نّ يَيَ.» \v 61 عٍ نَشَ وْيّن عَ بّ، «مِشِ يٌ مُ نَ عِ شَ مِشِيٍ يَ مَ يِ شِلِ نَ نَشَن شُن مَ.» \v 62 عٍ نَشَ تْنشُمَ رَبَ دِ بَبَ بّ عٍ شَ عَ كٌلٌن عَ وَ مَ عَ شِلِ شَ سَ كِ نَشّ. \v 63 سَكَرِ تٌ وَلَشّ مَشْرِن، عَ نَشَ عَ سّبّ، «عَ شِلِ يَيَ.» عٍ بِرِن نَشَ كَابَ. \v 64 كٍرٍن نَ، سَكَرِ نّنيِ نَشَ كٍلِ، عَ وْيّن، عَ سٌ عَلَ تَنتُقٍ. \v 65 عٍ دْشْبٌورٍ بِرِن نَشَ فَاشُ نَ قٍ مَ. يُدَيَ فٍيَ بْشِ بِرِن مَ، مِشِيٍ نُ نَ قٍيٍ نَن عِقَلَمَ. \v 66 عٍ تٌ عَ مّ، بِرِن نُ عٍ حْشْ سَشِ يِ قٍيٍ شْن مَ، عٍ نُ عَ قَلَ، «يِ دِ قِندِ مَ ندٍ رَ؟» عٍ عَ كٌلٌن مَرِفِ بّلّشّ نُ نَ عَ شُن مَ. \s سَكَرِ شَ مَسٍنيِ \p \v 67 عَلَ شَشِلِ سّنِيّنشِ نَشَ فٌرٌ عَ بَبَ سَكَرِ مَ، عَ نَشَ يِ مَسٍنيِ تِ عَلَ شِلِ رَ، \q \v 68 «تَنتُي نَ عَلَ بّ، عِسِرَيِلَ مَرِفِ عَلَ! \q عَ بَرَ قَ عَ شَ مِشِيٍ شُنمَتٌدٍ، عَ عٍ شُنسَرَ. \q \v 69 عَ بَرَ مَرَكِسِمَ سّنبّمَ رَكٍلِ \q عَ شَ كٌنيِ دَوُدَ بْنسْي يَ مَ، \q \v 70 عَلْ عَ نُ عَ مَسٍنشِ كِ نَشّ تّمُي دَنفِشِ، \q عَ شَ نَمِحْنمّ سّنِيّنتْييٍ سَابُي رَ. \q \v 71 عَ عَ مَسٍن نّ، عَ عَ وٌن نَكِسِمَ وٌن يَشُييٍ يِ رَ، \q عَ وٌن بَ وٌن شْنمَيٍ بِرِن بّلّشّ. \q \v 72 عَ بَرَ كِنِكِنِ وٌن بٍنبَيٍ مَ، \q عَ بَرَ رَتُ عَ شَ سَاتّ سّنِيّنشِ مَ. \q \v 73 عَ لَايِدِ نَن تٌنفٌ وٌن بٍنبَ عِبُرَهِمَ بّ، \q \v 74 عَ عَ وٌن بَمَ وٌن يَشُييٍ بّلّشّ، \q عَلَكٌ وٌن شَ نْ عَ بَتُدٍ بْحّسَ كُي، \q \v 75 وٌن شَ نْ حّرّدٍ سّنِيّنيِ نُن تِنشِنيِ كُي، \q وٌن حّرّ عَ يَ عِ وٌن مَ سِمَيَ لْشْي بِرِن. \q \v 76 عِ تَن، ﭑ مَ دِ، \q عِ شِلِ قَلَمَ نّ عَلَ شِلِ شُنفبٍ كَنيِ شَ نَمِحْنمّ، \q بَرِ مَ عِ سِفَمَ نّ مَرِفِ يَ رَ كِرَيٍ يَءِلَندٍ عَ بّ، \q \v 77 عَلَكٌ مَرِفِ شَ مِشِيٍ شَ كِسِ كٌلٌن، \q عٍ نَشَن سْتْمَ عٍ شَ يُنُبِيٍ نَ شَقَرِ. \q \v 78 نَ كِسِ كٍلِمَ وٌن مَرِفِ عَلَ شَ كِنِكِنِ شُنفبٍ نَن مَ. \q عَ نَءِيَلَنيِ شّيمَ وٌن مَ كٍلِ عَرِيَننَ، \q \v 79 عَلَكٌ عَ شَ يَنبَ مِشِيٍ بّ نَشٍيٍ نَ دِ مِ كُي، \q نَشٍيٍ دْشْشِ قَشّ شَ دِ مِ كُي، \q عَلَكٌ عَ شَ وٌن نَحّرّ بْحّسَ كِرَ شْن.» \p \v 80 نَ كُي، دِ نَشَ مْ، عَ نُ سّنبّ نُن شَشِلِ سْتْ. عَ نَشَ سَبَتِ وُلَ عِ هَن عَ عَ يّتّ مَسٍن عِسِرَيِلَ بّ لْشْ نَشّ. \c 2 \s عِسَ بَرِ كِ نَشّ \r مَتِيُ ١‏؛١٨ ٬ ٢٥ \p \v 1 نَ تّمُي، رْ مَ مَنفّ شُنفبٍ عٌفُسُتُ نَشَ يَامَرِ قِ دُنِحَ بِرِن شَ شِلِ سّبّ رَبَ. \v 2 يِ شِلِ سّبّ سِنفٍ رَبَ تّمُي نَشّ، كِرِنيُسِ نَن نُ قِندِشِ سِرِيَ فٌمِنَ رَ. \v 3 بِرِن نَشَ سِفَ عَ بَرِ تَا عَ شِلِ سّبّدٍ. \p \v 4 يُسُقُ قَن نَشَ كٍلِ نَسَرّتِ، تَا نَشَن نَ فَلِلٍ بْشِ مَ، سِفَقٍ رَ بّتّلّيمُ، مَنفّ دَوُدَ بَرِدٍ نَشَن نَ يُدَيَ بْشِ مَ. يُسُقُ سِفَ نَا نّ، بَرِ مَ عَ نُ كٍلِشِ دَوُدَ بْنسْي نُن عَ شَبِلّ نَن كُي، \v 5 عَ سِفَ عَ شَ سَ عَ شِلِ سّبّ، عٍ نُن مَرِيَمَ، عَ نُ بَرَ نَشَن شَ كٌتٍ دْشْ. مَرِيَمَ تّيفّشِ نَن نُ عَ رَ. \v 6 عٍ نُ نَ مّننِ تّمُي نَشّ، مَرِيَمَ دِ سْتْ تّمُي نَشَ عَ لِ، \v 7 عَ قَ عَ شَ دِ سِنفٍ بَرِ، دِ شّمّ. عَ نَشَ عَ مَقِلِن دُفِ كُي، عَ عَ سَ شُرُ سٍ دّفٍدٍ كُي، بَرِ مَ يِفِيَ قَنيِ مُ نُ نَ عٍ بّ. \s مَلٍكّ شَ مَسٍنيِ شُرُ سٍ دّ مَدٌنيِيٍ بّ \p \v 8 مّننِ شُرُ سٍ دّ مَدٌنيِ ندٍيٍ نُ نَ وُلَ عِ، شُرُ سٍيٍ كَنتَدٍ كْي رَ. \v 9 مَرِفِ شَ مَلٍكّ ندٍ نَشَ مِنِ عٍ مَ، عٍ نَشَ مَرِفِ شَ نْرّ تٌ يَنبَ رَ عٍ رَبِلِنيِ. عٍ نَشَ فَاشُ كِ قَنيِ رَ. \v 10 مَلٍكّ نَشَ عَ مَسٍن عٍ بّ، «وٌ نَشَ فَاشُ بَرِ مَ ﭑ قَشِ شِبَارُ قَنيِ نَن مَسٍندٍ وٌ بّ، نَشَن قِندِ مَ سّيوّ شُنفبٍ رَ حَمَ بِرِن بّ. \v 11 تٌ، وٌ رَكِسِمَ، عَلَ شَ مِشِ سُفَندِشِ، عَ بَرَ بَرِ دَوُدَ شَ تَا كُي. وٌ مَرِفِ نَن عَ رَ. \v 12 وٌ عَ كٌلٌنمَ يِ تْنشُمَ نَن نَ، وٌ دِيْرّ لِمَ عَ مَقِلِنشِ دُفِ كُي، عَ مَن سَشِ شُرُ سٍ دّفٍدٍ كُي.» \p \v 13 مَلٍكّ فّ وْيّندٍ تَن مُ عَ رَ، مَلٍكّ فَلِ نَشَ قَ بٌورٍ قّ مَ. عٍ نُ عَلَ مَتْشْقٍ، عٍ نُ عَ قَلَ، \v 14 «مَتْشْي نَ عَلَ بّ هَن كٌورٍ مَ! بْحّسَ نَ عَدَ مَدِيٍ بّ دُنِحَ مَ، عَ هِننّشِ نَشٍيٍ رَ!» \p \v 15 مَلٍكّيٍ تٌ كٍلِ عٍ شُن مَ تٍقٍ رَ كٌورٍ مَ، شُرُ سٍ دّ مَدٌنيِيٍ نَشَ عَ قَلَ عٍ بٌرٍ بّ، «وٌن شّي بّتّلّيمُ، وٌن شَ سَ يِ قٍ مَتٌ نَشَن نَبَشِ نَا، مَرِفِ بَرَ نَشَن مَسٍن وٌن بّ.» \p \v 16 عٍ نَشَ سِفَ عٍ شُلُن نَ، عٍ مَرِيَمَ نُن يُسُقُ لِ، عٍ نُن دِيْرّ، عَ سَشِ شُرُ سٍ دّفٍدٍ كُي. \v 17 عٍ تٌ نَ تٌ، عٍ نَشَ قٍ بِرِن تَفِ رَبَ، مَلٍكّ نَشَن مَسٍن عٍ بّ نَ دِ شَ قٍ رَ. \v 18 مِشِ نَشٍيٍ شُرُ سٍ دّ مَدٌنيِيٍ شُي مّ، عٍ بِرِن نَشَ كَابَ عٍ شَ وْيّنيِ مَ. \v 19 مَرِيَمَ قَن نَشَ يِ قٍ بِرِن نَفَتَ عَ بْحّ مَ، عَ نُ عَ حْشْ سَ عَ شْن. \v 20 شُرُ سٍ دّ مَدٌنيِيٍ نَشَ فبِلٍن عَلَ مَتْشْ رَ، عٍ نُ عَ تَنتُ قٍ بِرِن مَ عٍ بَرَ نَشٍيٍ مّ، عٍ مَن بَرَ نَشٍيٍ تٌ. عٍ عَ بِرِن لِشِ نّ عَلْ عَ مَسٍن عٍ بّ كِ نَشّ. \p \v 21 شِ سٌلٌمَسَشَن تٌ كَمَلِ، دِيْرّ نَشَ سُننَ. عَ شِلِ نَشَ سَ عِسَ، مَلٍكّ نُ بَرَ شِلِ نَشَن مَسٍن عَ نفَ بّ بٍينُن عَ شَ تّيفّ عَ مَ. \s عِسَ سِفَقٍ دَرِ سَلَمُ عَ يْرّ رَ \p \v 22 مَرَ سّنِيّنيِ وَشَتِ تٌ كَمَلِ عَننَبِ مُنسَ شَ سّرِيّ كِ مَ، يُسُقُ نُن مَرِيَمَ نَشَ عِسَ شَنِن دَرِ سَلَمُ، عَ شَ مَسٍن مَرِفِ بّ، \v 23 عَلْ عَ سّبّشِ كِ نَشّ مَرِفِ شَ سّرِيّ كُي، «وٌ دِ شّمّ سِنفٍ بِرِن قِمَ ﭑ تَن نَن مَ.» \v 24 عٍ مَن سِفَ نّ عٍ شَ سَ سّرّشّ بَ عَلْ عَ سّبّشِ مَرِفِ شَ سّرِيّ كُي كِ نَشّ، «فَنبّ قِرِن، شَ نَ مُ عَ رَ كٌلٌكٌندٍ لَنمَ قِرِن.» \p \v 25 شّمّ ندٍ نُ نَ دَرِ سَلَمُ، نَشَن شِلِ سِمٍيْن. دِينّلَ تِنشِنشِ نَن نُ عَ رَ، نَشَن نُ عِسِرَيِلَ رَكِسِمَ مَمّقٍ. عَلَ شَشِلِ سّنِيّنشِ نُ نَ عَ شُن مَ. \v 26 عَلَ شَشِلِ سّنِيّنشِ نُ بَرَ عَ مَسٍن عَ بّ، عَ عَ مُ قَشَمَ قٌ عَ مَرِفِ شَ مِشِ سُفَندِشِ تٌ. \v 27 عَلَ شَشِلِ سّنِيّنشِ نَشَ عَ نِيَ عَ شَ سِفَ هْرْ مْبَنشِ كُي. عِسَ بَرِ مَيٍ قَن تٌ سٌ نَا عٍ شَ دِ رَ، عَلَكٌ عٍ شَ عَلَ شَ سّرِيّ رَبَتُ عَ شَ قٍ رَ، \v 28 سِمٍيْن نَشَ عِسَ رَ سُشُ، عَ عَ سَ عَ كَنكٍ مَ. عَ نَشَ عَلَ مَتْشْ، عَ عَ مَسٍن، \q \v 29 «مَرِفِ، عِ بَرَ قَ عِ شَ لَايِدِ رَكَمَلِ ﭑ بّ تٌ، \q عِ شَ كٌنيِ شَ تَا مَسَرَ بْحّسَ كُي، \q \v 30 بَرِ مَ ﭑ يَ بَرَ عِ شَ كِسِ تٌ، \q \v 31 عِ نَشَن شّيشِ عَدَ مَدِيٍ بِرِن يَ شْرِ. \q \v 32 نَءِيَلَنيِ نَن عَ رَ \q نَشَن عَلَ مَكّنّنمَ سِ فبّتّيٍ بّ، \q عَ قِندِ نْرّ رَ عِ شَ عِسِرَيِلَ حَمَ بّ.» \p \v 33 عِسَ بَبَ نُن عَ نفَ تٌ عَ مّ نَشَن مَسٍنشِ عَ شَ قٍ رَ، عٍ نَشَ كَابَ. \v 34 سِمٍيْن تٌ دُبَ عٍ بّ، عَ نَشَ عَ قَلَ عِسَ نفَ مَرِيَمَ بّ، «عَلَ بَرَ حَنِفٍ تٌنفٌ يِ دِ شَ قٍ رَ. عِسِرَيِلَكَيٍ شَ قٍ فبٍفبٍ مَفٌرٌ مَ نّ عَ سَابُي رَ، ندٍيٍ قَن شَ قٍ عِتٍمَ نّ. عَ قِندِ مَ تْنشُمَ نَن نَ، كْنْ مِشِ وُيَشِ قَمَ نّ عَ مَتَندِدٍ. \v 35 نَ كُي، مِشِ فبٍفبٍ بْحّ مَ قٍيٍ قَمَ مَكّنّندٍ. عِ تَن قَن، سُننُنيِ قَمَ عِ بْحّ تُنبَدٍ عَلْ سَنتِدّفّمَ.» \p \v 36 نَمِحْنمّ فِنّ قٌرِ قَن نُ نَ، نَشَن شِلِ عَننَ. عَ شَ سِمَيَ نُ بَرَ مَسِفَ كِ قَنيِ. قَنُوٍلِ شَ دِ نَن نُ عَ رَ كٍلِقٍ عَسٍرِ بْنسْي. عَ نُ بَرَ دْشْ شّمّ تَا عَ فِنّدِ مّدِ رَ، كْنْ حّ سٌلٌقٍرٍ دَنفِ شَنبِ، عَ شَ مْرِ نَشَ لَاشِرَ. \v 37 كَبِ نَ تّمُي، عَ نُ بَرَ لُ كَاحّ كُي هَن عَ شَ سِمَيَ نُ بَرَ حّ تٌنفٌ سٌلٌمَسَشَن نُن نَانِ لِ. عَ مُ نُ كٍلِمَ هْرْ مْبَنشِ كُي، عَ نُ عَلَ بَتُ نَا، كْي نُن يَنيِ، سُنيِ نُن سَلِ رَ. \v 38 نَ وَشَتِ كٍرٍنيِ، عَننَ نَشَ قَ نَرَلَن عِسَ نُن عَ شَ مِشِيٍ رَ. عَ نَشَ سٌ عَلَ مَتْشْقٍ، عَ نُ قَ يِ دِ شَ قٍ قَلَ بِرِن بّ، نَشٍيٍ نُ عٍ يَ تِشِ عَلَ رَ دَرِ سَلَمُ شُنسَرَقٍ رَ. \p \v 39 يُسُقُ نُن مَرِيَمَ تٌ فّ قٍ بِرِن نَكَمَلِدٍ عَلْ مَرِفِ شَ سّرِيّ عَ مَسٍنشِ كِ نَشّ، عٍ نَشَ فبِلٍن نَسَرّتِ، عٍ شْنيِ فَلِلٍ بْشِ مَ. \v 40 دِ نَشَ مْ، عَ نُ سّنبّ سْتْ، عَ شَ لْننِ شُن نُ سِفَ مَسَ رَ كِ قَنيِ. عَلَ شَ هِننّ نُ نَ عَ شُن مَ. \s عِسَ سِفَقٍ دَرِ سَلَمُ عَ دِ مّدِ تّمُي \p \v 41 حّ يٌ حّ، عِسَ بَرِ مَيٍ نُ سِفَمَ سَيَمَلٍكّ دَنفِ سَلِ رَبَدٍ دَرِ سَلَمُ. \v 42 عِسَ حّ قُ نُن قِرِن سْتْ حّ نَشَن نَ، عٍ بِرِن نَشَ تٍ سَلِ رَبَدٍ دَرِ سَلَمُ عَلْ عٍ دَرِشِ عَ رَ كِ نَشّ. \v 43 سَلِ لْشْييٍ بِرِن تٌ دَنفِ، عِسَ بَرِ مَيٍ نَشَ بِيَاسِ قْلْ فبِلٍنقٍ عٍ شْنيِ، كْنْ عٍ شَ دِ عِسَ نَشَ لُ دَرِ سَلَمُ، عٍ تَن مُ عَ كٌلٌن. \v 44 عٍ نُ بَرَ عَ مَحْشُن عَ عَ نَ عٍ بِيَاسِبٌورٍيٍ يَ مَ. عٍ تٌ فّ قّيحّن كٍرٍن حّرّ رَبَدٍ، عٍ نُ عَ قٍنقٍ عٍ بَرٍنيِيٍ نُن عٍ بٌورٍيٍ يَ مَ. \v 45 كْنْ عٍ تٌ مُ عَ تٌ، عٍ نَشَ فبِلٍن دَرِ سَلَمُ عَ قٍندٍ. \v 46 شِ سَشَن دَنفِ شَنبِ، عٍ نَشَ قَ عَ تٌ هْرْ مْبَنشِ كُي كَرَ مْشْيٍ يَ مَ، عَ عَ تُلِ مَتِقٍ عٍ رَ، عَ نُ مَشْرِنيِ تِقٍ عٍ مَ. \v 47 نَشَن بِرِن نُ نَ عِسَ شُي مّقٍ، عٍ نُ كَابَمَ عَ شَ شَشِلِ قَنيِ نُن عَ شَ يَابِيٍ مَ. \p \v 48 عَ بَرِ مَيٍ تٌ عَ تٌ، عٍ قَن نَشَ كَابَ. عَ نفَ نَشَ عَ قَلَ عَ بّ، «ﭑ مَ دِ، عِ يِ قٍ مْولِ رَبَشِ مُشُ رَ مُنقٍ رَ؟ ﭑ تَن نُن عِ بَبَ كْنتْقِلِشِ نَن عِ قٍنشِ يِ كِ.» \v 49 عَ نَشَ عَ قَلَ عٍ بّ، «وٌ ﭑ قٍنمَ مُنقٍ رَ؟ وٌ مُ عَ كٌلٌن قٌ ﭑ شَ ﭑ بَبَ شَ وَلِ رَبَ؟» \v 50 كْنْ عٍ مُ قَهَامُي سْتْ عَ شَ وْيّنيِ مَ. \v 51 نَ تّمُي، عِسَ نَشَ بِرَ عٍ قْشْ رَ فٌرٌقٍ رَ نَسَرّتِ، عَ نُ عٍ سَفٌ رَبَ. عَ نفَ نَشَ يِ قٍ بِرِن نَفَتَ عَ بْحّ مَ. \v 52 عِسَ نَشَ مْ لْننِ نُن هِننّ رَ. عَ نَشَ رَقَن عَلَ نُن مِشِيٍ مَ. \c 3 \s عَننَبِ يَيَ كَوَندِ تِقٍ \r مَتِيُ ٣‏؛١ ٬ ١٢، مَرَكِ ١‏؛٢ ٬ ١١ \p \v 1 رْ مَ مَنفّ شُنفبٍ تِبٍرِيٌ نُ نَ عَ شَ مَنفّيَ حّ قُ نُن سُولِ ندٍ كُي. ثٌنسِ ثِلَتِ نَن نُ قِندِشِ يُدَيَ فٌمِنَ رَ. هٍرٌدٍ نَن نُ قِندِشِ فَلِلٍ مَنفّ رَ، عَ تَارَ قِلِثُ قَن نُ قِندِشِ عِتُرٍيَ نُن تِرَكٌنِتِ بْشِيٍ مَنفّ رَ. لِسَنِيَ نَن نُ قِندِشِ عَبِلٍن مَنفّ رَ. \v 2 عَنَنِ نُن كَيَقَ نَن نُ قِندِشِ سّرّشّدُبّ كُنتِفِيٍ رَ. نَ وَشَتِ، عَلَ شَ مَسٍنيِ نَشَ قَ سَكَرِ شَ دِ يَيَ مَ، عَ تٌ نُ نَ وُلَ عِ. \v 3 نَ كُي، عَ نَشَ سِفَ كَوَندِ رَبَدٍ يُرُدّن شُرٍ لٌنفٌرِ بِرِن. عَ نُ كَوَندِ تِمَ مِشِيٍ بّ، عٍ شَ عٍ شُنشَ يٍ شْورَ تُوبِ رَ، عَلَكٌ عَلَ شَ عٍ شَ يُنُبِيٍ شَقَرِ. \v 4 عَ سّبّشِ عَننَبِ عٍسَيِ شَ كِتَابُي كُي، \q «مِشِ ندٍ عَ شُي عِتٍمَ فبٍنفبٍرٍنيِ مَ، \q ‹وٌ كِرَ يَءِلَن مَرِفِ بّ، \q وٌ سَنكِرَيٍ مَتِنشِن عَ يَ رَ. \q \v 5 قٌلٍ بِرِن نَقٍمَ نّ. \q فٍيَ شُنفبٍ نُن عَ لَنمَ، \q عَ بِرِن عِفٌرٌ مَ نّ. \q كِرَ مَدَلِنشِ تِنشِنمَ نّ، \q كِرَ حَاشِ يَءِلَنمَ نّ. \q \v 6 عَدَ مَدِ بِرِن قَمَ نّ عَلَ شَ كِسِ تٌدٍ.›» \p \v 7 نَ كُي، حَمَ تٌ نُ سِفَمَ يَيَ شْن مَ عَ شَ عٍ شُنشَ يٍ شْورَ، عَ نَشَ عَ قَلَ عٍ بّ، «وٌ تَن بْشِمَسٍ بْنسْي! ندٍ وٌ رَكٌلٌنشِ وٌ شَ وٌ فِ عَلَ شَ شْنّ مَ نَشَن نَ قَقٍ؟ \v 8 وٌ كّحَ شَ وَلِ قَنيِ رَ مِنِ عَلْ وُرِ بِلِ قَنيِ بٌفِ قَنيِ رَ مِنِمَ كِ نَشّ، بٌفِ نَشَن عَ مَسٍنمَ عَ وٌ بَرَ تُوبِ. وٌ نَشَ عَ قَلَ وٌ يّتّ مَ، ‹عِبُرَهِمَ نَن نَ مُشُ بٍنبَ رَ،› بَرِ مَ قّيرّ نَ عَلَ يِ عَ شَ يِ فّمّيٍ مَقِندِ عِبُرَهِمَ شَ دِيٍ رَ. \v 9 بٍيرَ حَن نَ وُرِيٍ سَنكٍيٍ رَ عَ شَ عٍ بِلِيٍ سّفّ. وُرِ نَشَن يٌ مُ بٌفِ قَنيِ رَ مِنِمَ، عَ قْنمَ نّ، عَ وٌلِ تّ عِ.» \p \v 10 حَمَ نَشَ عَ مَشْرِن، «مُشُ شَ مُنسٍ رَبَ قَ؟» \v 11 عَ نَشَ عٍ يَابِ، «دٌنمَ قِرِن نَ نَشَن يِ رَ، عَ كَنيِ شَ كٍرٍن قِ بٌورٍ مَ، سٍ مُ نَ نَشَن يِ. دٌنسٍ نَ نَشَن يِ رَ، عَ كَنيِ قَن شَ عَ رَبَ نَ كِ.» \v 12 دُوتِ مَشِلِيٍ قَن نَشَ قَ عٍ شُنشَدٍ يٍ شْورَ، عٍ عَ مَشْرِن، «كَرَ مْشْ، عَ لَنمَ مُشُ شَ مُنسٍ رَبَ؟» \v 13 عَ نَشَ عٍ يَابِ، «وٌ نَشَ دُوتِ شُن مَسَ دَنفِ يَامَرِ رَ.» \v 14 سْورِ ندٍيٍ قَن نَشَ عَ مَشْرِن، «مُشُ تَن فٌ؟ عَ لَنمَ مُشُ قَن شَ مُنسٍ رَبَ؟» عَ نَشَ عٍ يَابِ، «وٌ نَشَ مِشِ يٌ مُحَ، وٌ نَشَ مِشِ يٌ تْوحّفّ. وٌ شَ وٌ وَ سَ سٌ وٌ وَلِ سَرٍ نَن نَ.» \p \v 15 مِشِيٍ نَشَ عٍ شَشِلِ تِ يَيَ رَ، عٍ نُ عٍ مَحْشُن، عَ تّمُندٍ عَلَ شَ مِشِ سُفَندِشِ نَ عَ رَ. \v 16 يَيَ نَشَ عَ قَلَ عٍ بِرِن بّ، «ﭑ تَن وٌ شُنشَمَ يٍ نَن شْورَ، كْنْ نَشَن قَمَ ﭑ شَنبِ رَ، نَ سّنبّ فبٌ ﭑ تَن بّ. نَ بِنيّ مُ نَ ﭑ تَن يِ رَ، ﭑ حَن شَ عَ شَ سَنكِرِ لُوتِ يَتِ قُلُن. عَ تَن نَن عَلَ شَشِلِ سّنِيّنشِ رَفٌرٌ مَ وٌ مَ، عَ تَن نَن وٌ شُنشَمَ تّ رَ. \v 17 عَ شَ سٍفٍرٍ سُشُشِ عَ يِ رَ، عَ مَالٍ نُن عَ لَفِ يٍفٍتِمَ نَشَن نَ لْنيِ مَ. عَ مَالٍ رَ سٌمَ عَ شَ بِلِ كُي، كْنْ عَ لَفِ تَن فَنمَ تّ رَ نَشَن مُ شُبٍنمَ.» \v 18 يَيَ مَن نُ مِشِيٍ رَ سِمَ عَ مْولِ وُيَشِ رَ، عَ نُ عٍ كَوَندِ شِبَارُ قَنيِ رَ. \p \v 19 كْنْ يَيَ تٌ وْيّن مَنفّ هٍرٌدٍ مَ، عَ تَارَ شَ فِنّ هٍرٌدِيَسِ شَ قٍ رَ، عَ نُن عَ نُ بَرَ قٍ حَاشِ نَشَن بِرِن نَبَ، \v 20 هٍرٌدٍ مَن نَشَ يِ قٍ كٌبِ كٍرٍن سَ نَ بِرِن شُن؛ عَ نَشَ يَيَ سَ فٍيلِ. \s عِسَ شُنشَقٍ يٍ شْورَ \r مَتِيُ ٣‏؛١٣ ٬ ١٧، مَرَكِ ١‏؛٩ ٬ ١١، يَيَ ١‏؛٣٢ ٬ ٣٤ \p \v 21 حَمَ بِرِن تٌ نُ بَرَ عٍ شُنشَ يٍ شْورَ، عِسَ قَن نَشَ عَ شُنشَ يٍ شْورَ. عَ تٌ نُ عَلَ مَشَندِقٍ، كٌورٍ نَشَ رَبِ، \v 22 عَلَ شَشِلِ سّنِيّنشِ نَشَ فٌرٌ عَ مَ عَلْ فَنبّ. شُي ندٍ نَشَ كٍلِ كٌورٍ مَ، عَ عَ مَسٍن، «ﭑ مَ دِ مَشَنُشِ نَن نَ عِ رَ. عِ ﭑ كّنّنشِ كِ قَنيِ رَ.» \s عِسَ بٍنبَيٍ \r مَتِيُ ١‏؛١ ٬ ١٧ \p \v 23 عِسَ تٌ حّ تٌنفٌ سَشَن حْندْن سْتْ، عَ نَشَ عَ شَ وَلِ قْلْ. مِشِيٍ نُ لَشِ عَ رَ يُسُقُ شَ دِ نَن عَ رَ. \b \q يُسُقُ قِندِشِ هٍلِ شَ دِ نَن نَ، \q \v 24 هٍلِ قِندِشِ مَتَهَتِ شَ دِ نَن نَ، \q مَتَهَتِ قِندِشِ لٍوِ شَ دِ نَن نَ، \q لٍوِ قِندِشِ مٍلِكِ شَ دِ نَن نَ، \q مٍلِكِ قِندِشِ يَننَيِ شَ دِ نَن نَ، \q يَننَيِ قِندِشِ يُسُقُ شَ دِ نَن نَ، \q \v 25 يُسُقُ قِندِشِ مَتَهِسَ شَ دِ نَن نَ، \q مَتَهِسَ قِندِشِ عَمٌسِ شَ دِ نَن نَ، \q عَمٌسِ قِندِشِ نَشُمُ شَ دِ نَن نَ، \q نَشُمُ قِندِشِ عٍسِلِ شَ دِ نَن نَ، \q عٍسِلِ قِندِشِ نَفَيِ شَ دِ نَن نَ، \q \v 26 نَفَيِ قِندِشِ مَاتِ شَ دِ نَن نَ، \q مَاتِ قِندِشِ مَتَهِسَ شَ دِ نَن نَ، \q مَتَهِسَ قِندِشِ سٍمٍيِن شَ دِ نَن نَ، \q سٍمٍيِن قِندِشِ يٌسٍكٍ شَ دِ نَن نَ، \q يٌسٍكٍ قِندِشِ يٌدَ شَ دِ نَن نَ، \q \v 27 يٌدَ قِندِشِ يٌهَنَ شَ دِ نَن نَ، \q يٌهَنَ قِندِشِ رٍ سَ شَ دِ نَن نَ، \q رٍ سَ قِندِشِ سٌرٌبَبٍلِ شَ دِ نَن نَ، \q سٌرٌبَبٍلِ قِندِشِ سَلَتِيٍلِ شَ دِ نَن نَ، \q سَلَتِيٍلِ قِندِشِ نٍرِ شَ دِ نَن نَ، \q \v 28 نٍرِ قِندِشِ مٍلِكِ شَ دِ نَن نَ، \q مٍلِكِ قِندِشِ عَدِ شَ دِ نَن نَ، \q عَدِ قِندِشِ كٌسَن شَ دِ نَن نَ، \q كٌسَن قِندِشِ عٍلٍمَدَن شَ دِ نَن نَ، \q عٍلٍمَدَن قِندِشِ عٍرُ شَ دِ نَن نَ، \q \v 29 عٍرُ قِندِشِ يٌسُوٍ شَ دِ نَن نَ، \q يٌسُوٍ قِندِشِ عٍلِيٍسٍرِ شَ دِ نَن نَ، \q عٍلِيٍسٍرِ قِندِشِ يٌرِ مِ شَ دِ نَن نَ، \q يٌرِ مِ قِندِشِ مَتَهَتِ شَ دِ نَن نَ، \q مَتَهَتِ قِندِشِ لٍوِ شَ دِ نَن نَ، \q \v 30 لٍوِ قِندِشِ سِمٍيْن شَ دِ نَن نَ، \q سِمٍيْن قِندِشِ يُدَ شَ دِ نَن نَ، \q يُدَ قِندِشِ يُسُقُ شَ دِ نَن نَ، \q يُسُقُ قِندِشِ يٌنَن شَ دِ نَن نَ، \q يٌنَن قِندِشِ عٍلِيَكِن شَ دِ نَن نَ، \q \v 31 عٍلِيَكِن قِندِشِ مٍلٍيَ شَ دِ نَن نَ، \q مٍلٍيَ قِندِشِ مٍنَ شَ دِ نَن نَ، \q مٍنَ قِندِشِ مَتَتَ شَ دِ نَن نَ، \q مَتَتَ قِندِشِ نَتَن شَ دِ نَن نَ، \q نَتَن قِندِشِ دَوُدَ شَ دِ نَن نَ، \q \v 32 دَوُدَ قِندِشِ يِسَيِ شَ دِ نَن نَ، \q يِسَيِ قِندِشِ عٌبٍدٌ شَ دِ نَن نَ، \q عٌبٍدٌ قِندِشِ بٌو سُ شَ دِ نَن نَ، \q بٌو سُ قِندِشِ سَلِمٌن شَ دِ نَن نَ، \q سَلِمٌن قِندِشِ نَشَسٌن شَ دِ نَن نَ، \q \v 33 نَشَسٌن قِندِشِ عَمِنَدَبٌ شَ دِ نَن نَ، \q عَمِنَدَبٌ قِندِشِ عَدِ مِن شَ دِ نَن نَ، \q عَدِ مِن قِندِشِ عَرِنِ شَ دِ نَن نَ، \q عَرِنِ قِندِشِ شٍسِرٌن شَ دِ نَن نَ، \q شٍسِرٌن قِندِشِ ثٍرٍ سِ شَ دِ نَن نَ، \q ثٍرٍ سِ قِندِشِ يُدَ شَ دِ نَن نَ، \q \v 34 يُدَ قِندِشِ يَشُبَ شَ دِ نَن نَ، \q يَشُبَ قِندِشِ عِسِيَفَ شَ دِ نَن نَ، \q عِسِيَفَ قِندِشِ عِبُرَهِمَ شَ دِ نَن نَ، \q عِبُرَهِمَ قِندِشِ تٍرَ شَ دِ نَن نَ، \q تٍرَ قِندِشِ نَشٌرِ شَ دِ نَن نَ، \q \v 35 نَشٌرِ قِندِشِ سٍرُفُ شَ دِ نَن نَ، \q سٍرُفُ قِندِشِ رٍوُ شَ دِ نَن نَ، \q رٍوُ قِندِشِ ثٍلٍفِ شَ دِ نَن نَ، \q ثٍلٍفِ قِندِشِ عٍبٍرِ شَ دِ نَن نَ، \q عٍبٍرِ قِندِشِ سٍلَهَ شَ دِ نَن نَ، \q \v 36 سٍلَهَ قِندِشِ كَيِنَن شَ دِ نَن نَ، \q كَيِنَن قِندِشِ عَرَقَشَدِ شَ دِ نَن نَ، \q عَرَقَشَدِ قِندِشِ سٍمِ شَ دِ نَن نَ، \q سٍمِ قِندِشِ نُهَ شَ دِ نَن نَ، \q نُهَ قِندِشِ لٍمٍكِ شَ دِ نَن نَ، \q \v 37 لٍمٍكِ قِندِشِ مٍتُسٍلَ شَ دِ نَن نَ، \q مٍتُسٍلَ قِندِشِ عٍنٌكِ شَ دِ نَن نَ، \q عٍنٌكِ قِندِشِ يٍرٍدِ شَ دِ نَن نَ، \q يٍرٍدِ قِندِشِ مَهَلَلٍلِ شَ دِ نَن نَ، \q مَهَلَلٍلِ قِندِشِ كٍنَن شَ دِ نَن نَ، \q \v 38 كٍنَن قِندِشِ عٍنٌسِ شَ دِ نَن نَ، \q عٍنٌسِ قِندِشِ سٍتِ شَ دِ نَن نَ، \q سٍتِ قِندِشِ عَدَ مَ شَ دِ نَن نَ، \q عَدَ مَ قِندِشِ عَلَ شَ دِ نَن نَ. \c 4 \s سٍنتَنّ كَتَقٍ عَ شَ عِسَ رَتَنتَن \r مَتِيُ ٤‏؛١ ٬ ١١، مَرَكِ ١‏؛١٢ ٬ ١٣ \p \v 1 عِسَ تٌ كٍلِ يُرُدّن، عَلَ شَشِلِ سّنِيّنشِ نُ فٌرٌشِ عَ مَ، عَ عِسَ شُن تِ فبٍنفبٍرٍنيِ رَ. \v 2 شِ تٌنفٌ نَانِ بُن مَ، عَ نُ نَ نَا، عِبُلِسَ نُ كَتَقٍ عَ رَتَنتَندٍ. عِسَ مُ سٍسٍ دٌن نَ وَشَتِ بِرِن بُن. نَ شِ كْنتِ تٌ كَمَلِ، كَامّ نُ نَ عَ مَ. \v 3 عِبُلِسَ نَشَ عَ قَلَ عَ بّ، «شَ عَلَ شَ دِ نَن عِ رَ، يَامَرِ قِ يِ فّمّ شَ قِندِ تَامِ رَ.» \v 4 عِسَ نَشَ عَ يَابِ، «عَ سّبّشِ كِتَابُي كُي، ‹مِشِ مُ بَلٌمَ تَامِ فبَنسَن شَ رَ.›» \p \v 5 عِبُلِسَ نَشَ قَ عَ شَنِن فٍيَ قَرِ، عَ دُنِحَ مَنفّيَ بِرِن مَسٍن عَ بّ كٍرٍنيِ رَ. \v 6 عَ نَشَ عَ قَلَ عَ بّ، «ﭑ يِ مَنفّيَ بِرِن قِمَ نّ عِ مَ عَ نُن عَ دَرِيّ، بَرِ مَ عَ سٌشِ ﭑ تَن نَن يِ. ﭑ قَن نْمَ عَ قِدٍ، ﭑ نَ وَ عَ قِقٍ نَشَن يٌ مَ. \v 7 نَ كُي، شَ عِ عِ قٍلٍن ﭑ بّ، عِ ﭑ بَتُ، ﭑ عَ بِرِن قِندِ مَ نّ عِ فبٍ رَ.» \v 8 عِسَ نَشَ عَ يَابِ، «عَ سّبّشِ كِتَابُي كُي، ‹عِ شَ عِ مَرِفِ عَلَ فبَنسَن نَن بَتُ، عِ شَ سُيِدِ عَ كٍرٍن نَن بّ.›» \p \v 9 عِبُلِسَ مَن نَشَ عَ شَنِن دَرِ سَلَمُ، عَ عَ تِ عَلَ شَ هْرْ مْبَنشِ قَرِ، يِرٍ عِتٍشِ. عَ نَشَ عَ قَلَ عَ بّ، «شَ عَلَ شَ دِ نَن لَنشِ عِ مَ، تُفَن بٍ رَ، \v 10 بَرِ مَ عَ سّبّشِ، ‹عَلَ يَامَرِ قِمَ نّ عَ شَ مَلٍكّيٍ مَ عِ شَ قٍ رَ، عٍ شَ عِ كَنتَ.› \v 11 عَ مَن سّبّشِ، ‹عٍ عٍ بّلّشّيٍ رَ سٌمَ نّ عِ بُن مَ، عٍ عِ رَتٍ عَلَكٌ عِ سَنيِ نَشَ دِن فّمّ رَ.›» \v 12 عِسَ نَشَ عَ يَابِ، «كِتَابُي مَن عَ مَسٍنشِ، ‹عِ نَشَ عِ مَرِفِ عَلَ مَتٌ.›» \p \v 13 عِبُلِسَ تٌ فّ كَتّ بِرِن نَبَدٍ عَ شَ عِسَ رَتَنتَن، عَ نَشَ كٍلِ عَ شُن مَ، هَن بٍينُن عَ شَ وَشَتِ فبّتّ شَ عَ لِ. \s عِسَ عَ شَ وَلِ قْلْقٍ فَلِلٍ بْشِ مَ \r مَتِيُ ٤‏؛١٢ ٬ ٢٥، مَرَكِ ١‏؛١٤ ٬ ٢٠ \p \v 14 عِسَ نَشَ فبِلٍن فَلِلٍ بْشِ مَ. عَلَ شَشِلِ سّنِيّنشِ شَ سّنبّ نُ نَ عَ مَ. عَ شَ قٍ شِبَارُ نَشَ سِفَ رَيٍنسٍن نَ يِرٍ بِرِن. \v 15 عِسَ نُ مِشِيٍ شَرَنمَ عٍ شَ سَلِدٍيٍ كُي، بِرِن نُ عَ مَتْشْ. \s نَسَرّتِكَيٍ تٌندِقٍ لَدٍ عِسَ رَ \r مَتِيُ ١٣‏؛٥٣ ٬ ٥٨، مَرَكِ ٦‏؛١ ٬ ٦ \p \v 16 عِسَ نَشَ سِفَ نَسَرّتِ، عَ شُرُشِ دّننَشّ. مَلَبُ لْشْي مَ، عَ نَشَ سٌ سَلِدٍ كُي عَلْ عَ نُ دَرِشِ عَ رَ كِ نَشّ، عَ تِ، عَ شَ كِتَابُي شَرَن مِشِيٍ بّ. \v 17 عٍ نَشَ عَننَبِ عٍسَيِ شَ كِتَابُي سٌ عَ يِ. عَ تٌ عَ عِتَلَ، عَ نَشَ يِرٍ تٌ عَ سّبّشِ دّننَشّ، \q \v 18 «مَرِفِ شَشِلِ نَ ﭑ شُن مَ، \q بَرِ مَ عَ بَرَ ﭑ سُفَندِ، عَ عَ رَفٌرٌ ﭑ مَ، \q ﭑ شَ سٍتَرٍيٍ كَوَندِ شِبَارُ قَنيِ رَ. \q عَ ﭑ شّيشِ نّ \q ﭑ شَ شّيرَ عِبَ مِشِ سُشُشِيٍ بّ، عٍ شْرّيَمَ نّ، \q ﭑ شَ شّيرَ عِبَ دْنشُييٍ بّ، عٍ يَ سٍ تٌمَ نّ، \q ﭑ شَ تْورْ مِشِيٍ شْرّيَ نَشٍيٍ نَ نْي بُن مَ، \q \v 19 ﭑ شَ شّيرَ عِبَ مِشِيٍ بّ، \q عَلَ شَ هِننّ وَشَتِ بَرَ عَ لِ.» \p \v 20 عَ نَشَ قَ كِتَابُي مَكُنتَن، عَ عَ سٌ تَالِبِ يِ، عَ دْشْ. بِرِن عٍ يَ بَنبَنشِ عَ رَ سَلِدٍ كُي. \v 21 عَ نَشَ مَسٍنيِ تِ قْلْ عٍ بّ، «تٌ، يِ سّبّلِ نَشَن شَرَنشِ وٌ بّ يِ كِ، عَ بَرَ كَمَلِ.» \p \v 22 بِرِن نُ عَ شَ قٍ قَنيِ قَلَمَ، عٍ نُ كَابَ وْيّن قَنيِيٍ مَ نَشٍيٍ نُ مِنِمَ عَ كّرّ عِ. عٍ نَشَ سٌ عٍ بٌرٍ مَشْرِنقٍ، «يُسُقُ شَ دِ شَ مُ يِ كِ؟» \v 23 عِسَ نَشَ عَ قَلَ عٍ بّ، «ﭑ نَ عَ كٌلٌن وٌ يِ تَالِ سَمَ نّ ﭑ بّ، ‹سٍرِبَ، عِ يّتّ دَندَن.› وٌ مَن عَ قَلَمَ نّ ﭑ بّ، ‹مُشُ بَرَ قٍ نَشَن بِرِن مّ عِ نَشَن نَبَشِ كَثّرّنَمُ، عِ مَن شَ عَ مْولِ رَبَ عِ شْنيِ بٍ.› \v 24 ﭑ شَ نْندِ قَلَ وٌ بّ، نَمِحْنمّ يٌ مُ بِنيَمَ عَ شْنيِ تَن. \v 25 وٌ مَن شَ وٌ تُلِ تِ نْندِ رَ. كَاحّ فِنّ وُيَشِ نُ نَ عِسِرَيِلَ بْشِ مَ عَننَبِ عٍلِيَ شَ وَشَتِ، كَامّ تٌ سِن بْشِ مَ، تُنّ يٍ مُ بِرَ حّ سَشَن كِكٍ سٍننِ. \v 26 كْنْ عَلَ مُ عَننَبِ عٍلِيَ شّي عٍ تَن عِسِرَيِلَكَ فِنّيٍ سٍسٍ مَ، قٌ عَ تٌ عَ شّي كَاحّ فِنّ ندٍ نَن فبَنسَن مَ نَشَن نُ نَ سَرٍثٍتَ، سِدْن بْشِ مَ. \v 27 كُنّ كَنيِ وُيَشِ قَن نُ نَ عِسِرَيِلَ بْشِ مَ عَننَبِ عٍلِسٍ شَ وَشَتِ، كْنْ عَ مُ عٍ تَن سٍسٍ رَيَلَن، قٌ نَامَن سِرِيَكَ فبَنسَن، عَ نَ نَن نَيَلَن.» \p \v 28 عٍ تٌ يِ قٍيٍ مّ، مِشِ بِرِن نَشٍيٍ نُ نَ سَلِدٍ كُي، عٍ بْحّ نَشَ تٍ عِسَ شِلِ مَ. \v 29 عٍ نَشَ كٍلِ، عٍ عَ رَ مِنِ تَا قَرِ مَ. عٍ شَ تَا تٌ نُ تِشِ فٍيَ رَ، عٍ نَشَ عَ شَنِن يِرٍ ندٍ عٍ شَ عَ رَدِن يّ فٍلٍنيِ رَ. \v 30 كْنْ عِسَ نَشَ مِنِ عٍ تَفِ، عَ عَ شَ كِرَ سُشُ. \s عِسَ مِشِ فبٍفبٍ رَيَلَنقٍ \r مَتِيُ ٨‏؛١٤ ٬ ١٧، مَرَكِ ١‏؛٢١ ٬ ٣٤ \p \v 31 عِسَ نَشَ فٌرٌ كَثّرّنَمُ، فَلِلٍ بْشِ تَا ندٍ. عَ تٌ نُ نَ مِشِيٍ كَوَندِقٍ مَلَبُ لْشْي، \v 32 عٍ نَشَ كَابَ عَ شَ شَرَنيِ مَ، بَرِ مَ عَ نُ وْيّنمَ مَنفّ سّنبّ نَن نَ. \v 33 نَ سَلِدٍ كُي، شّمّ ندٍ نُ نَ حِننّ نُ نَشَن قْشْ رَ. عَ نَشَ سْنشْي رَتٍ قْلْ، عَ فبٍلٍفبٍلٍ، \v 34 «عٍٍ! عِسَ نَسَرّتِكَ، عِ وَشِ مُنسٍ شْن مَ مُشُ بّ؟ عِ قَشِ مُشُ سْنتْدٍ نّ؟ ﭑ نَ عَ كٌلٌن مِشِ نَشَن لَنشِ عِ مَ. عَلَ شَ سّنِيّنتْي نَن نَ عِ رَ.» \v 35 عِسَ نَشَ وْيّن عَ مَ عَ شْرْشْي رَ، عَ عَ يَمَرِ، «عِ سَبَرِ. فبِلٍن يِ شّمّ قْشْ رَ.» حِننّ نَشَ شّمّ رَبِرَ بْشِ حَمَ تَفِ، عَ قَ فبِلٍن عَ قْشْ رَ. شّمّ مُ مَشْنْ هَلِ كٍرٍن. \v 36 بِرِن دّ نَشَ عِشَرَ، عٍ نُ قَ عٍ بٌرٍ مَشْرِن، «مَسٍنيِ مْولِ مُندُن يِ كِ؟ عَ حِننّيٍ يَمَرِ مَ نْي نُن سّنبّ رَ، نٍيٍ فبِلٍن مِشِ قْشْ رَ!» \v 37 نَ كُي، عِسَ شَ قٍ شِبَارُ نَشَ يٍنسٍن يّ نَ بْشِ رَبِلِنيِ يِرٍ بِرِن. \p \v 38 عِسَ تٌ مِنِ سَلِدٍ كُي، عَ نَشَ سِفَ سِمْن شْنيِ. سِمْن بِتَنيِ مُ نُ يَلَنشِ. عَ قَتٍ نُ فَنشِ عَ مَ. عٍ نَشَ عِسَ مَشَندِ عَ شَ عَ مَلِ. \v 39 عِسَ تٌ تِ عَ شُن مَ، عَ نَشَ وْيّن نَ قُرٍ مَ، قُرٍ نَشَ عَ بّحِن. عَ نَشَ كٍلِ كٍرٍن نَ، عَ كُرِ سٌ عٍ بّ. \p \v 40 سٌفٍ تٌ دُلَ، عٍ نَشَ قَ قُرٍ مَ مْولِ بِرِن نَ عِسَ شْن مَ. عَ نَشَ عَ بّلّشّ سَ عٍ مَ كٍرٍن كٍرٍن، عَ قَ عٍ رَيَلَن. \v 41 عَ نَشَ حِننّيٍ قَن كٍرِ مِشِ وُيَشِ قْشْ رَ. حِننّيٍ نُ قُرٍ مَيٍ بّحِنمَ، عٍ نُ فبٍلٍفبٍلٍ عٍ نُ عَ قَلَ، «عَلَ شَ دِ نَن نَ عِ رَ!» كْنْ عِسَ نَشَ عٍ يَمَرِ، عَ عٍ رَتْن وْيّنقٍ رَ، بَرِ مَ عٍ نُ عَ كٌلٌن عَ عَلَ شَ مِشِ سُفَندِشِ نَن عَ رَ. \p \v 42 نَ كُيٍ عِبَ، عَ نَشَ مِنِ، عَ سِفَ يِرٍ مَدُندُشِ ندٍ. حَمَ نَشَ عَ قٍن هَن عٍ عَ تٌ. عٍ نُ كَتَقٍ نّ عٍ شَ كَنكَن عَ مَ، عَ نَشَ قَ كٍلِ عٍ شُن. \v 43 كْنْ عَ نَشَ عَ مَسٍن عٍ بّ، «قٌ ﭑ شَ تَا فبّتّيٍ قَن كَوَندِ عَلَ شَ مَنفّيَ نِينِ شَ شِبَارُ قَنيِ رَ، بَرِ مَ ﭑ شّيشِ نَ نَن مَ.» \v 44 نَ كُي، عَ نُ كَوَندِ تِمَ سَلِدٍيٍ كُي يُدَيَ بْشِ مَ. \c 5 \s عِسَ قْشِرَبِرّ سِنفٍيٍ \r مَتِيُ ٤‏؛١٨ ٬ ٢٢، مَرَكِ ١‏؛١٦ ٬ ٢٠ \p \v 1 عِسَ نُ نَ فٍنٍسَرٍتِ بَا دّ رَ. حَمَ قَن نُ عٍ بٌرٍ شّتّنمَ عَلَكٌ عٍ شَ عَ شُي مّ عَلَ شَ مَسٍنيِ كَوَندِدٍ. \v 2 عِسَ نَشَ كُنكُي قِرِن تٌ بَا دّ رَ. يّشّسُشُييٍ نُ بَرَ فٌرٌ عٍ كُي، عٍ نُ عٍ شَ يّلّيٍ رَشَقٍ. \v 3 عِسَ نَشَ بَكِ سِمْن شَ كُنكُي كُي، عَ عَ مَشْرِن عَ شَ كُنكُي ندٍدِ مَمِنِ شَرٍ دّ رَ. نَ شَنبِ، عِسَ نَشَ دْشْ كُنكُي كُي، عَ سٌ حَمَ كَوَندِقٍ. \p \v 4 عِسَ تٌ فّ مَسٍنيِ تِدٍ، عَ نَشَ عَ قَلَ سِمْن بّ، «وٌن شّي دُلَ مَ. وٌ يّلّ سَ نَا، وٌ شَ سَ يّشّ سُشُ.» \v 5 سِمْن نَشَ عَ يَابِ، «كَرَ مْشْ، مُشُ كْي بِرِن نَن نَدَنفِشِ يَكٌتٌمْي نَن نَ، مُشُ مُ سٍسٍ سُشُ. كْنْ عِ تَن نَن تٌ عَ قَلَشِ، ﭑ مَن سَ يّلّ سَمَ.» \p \v 6 عٍ تٌ نَ رَبَ، عٍ نَشَ يّشّ فبٍفبٍ سُشُ يّلّ كُي، يّلّ نَشَ بْو قْلْ. \v 7 عٍ نَشَ عٍ بّلّشّ مَفِرَ بٌورٍيٍ بّ نَشٍيٍ نُ نَ كُنكُي بٌورٍ كُي، عٍ شَ قَ عٍ مَلِ. عٍ تٌ قَ، عٍ نَشَ نَ كُنكُي قِرِنيِيٍ رَقٍ يّشّ رَ هَن عٍ قِرِن بِرِن نَشَ وَ دُلَقٍ. \p \v 8 سِمْن ثِيّرِ تٌ نَ قٍ تٌ، عَ نَشَ بِرَ عِسَ بُن مَ، عَ عَ قَلَ، «مَرِفِ، عِ شَ عِ مَكُيَ ﭑ نَ، بَرِ مَ يُنُبِتْي نَن ﭑ نَ!» \v 9 عَ نَ قَلَ نّ بَرِ مَ عَ تَن نُن عَ بٌورٍ بِرِن نُ بَرَ فّ كَابَدٍ نَ يّشّ سُشُقٍ رَ، \v 10 سِمْن وَلِبٌورٍيٍ، سٍبٍدٍ شَ دِ قِرِنيِيٍ يَكِ نُن يَيَ، عٍ قَن نُ بَرَ كَابَ. نَ كُي، عِسَ نَشَ عَ قَلَ سِمْن بّ، «عِ نَشَ فَاشُ. عِ دَرِشِ يّشّ نَن سُشُ رَ، كْنْ كٍلِ يِ وَشَتِ مَ، عِ قَمَ مِشِيٍ نَن سْتْدٍ ﭑ بّ.» \v 11 عٍ تٌ كُنكُي رَتٍ شَرٍ مَ، عٍ نَشَ سٍ بِرِن لُ نَا، عٍ بِرَ عِسَ قْشْ رَ. \s كُنّ كَنيِ رَيَلَنقٍ \r مَتِيُ ٨‏؛١ ٬ ٤، مَرَكِ ١‏؛٤٠ ٬ ٤٥ \p \v 12 عِسَ تٌ نُ نَ تَا ندٍ كُي، عَ نَشَ شّمّ ندٍ لِ نَا، كُنّ دِنشِ عَ قَتٍ بِرِن نَ. عَ تٌ عِسَ تٌ، عَ نَشَ عَ يَتَفِ رَقٍلٍن بْشِ مَ، عَ عَ مَيَندِ، «ﭑ مَرِفِ، شَ عِ تِن، عِ نْمَ ﭑ نَسّنِيّندٍ.» \v 13 عِسَ نَشَ عَ بّلّشّ عِتَلَ، عَ عَ سَ كُنّ كَنيِ مَ، عَ عَ قَلَ عَ بّ، «ﭑ تِنشِ. قِندِ مِشِ سّنِيّنشِ رَ.» كُنّ قُرٍ نَشَ عَ بّحِن كٍرٍن نَ. \v 14 نَ شَنبِ، عِسَ نَشَ عَ يَمَرِ، «عِ نَشَ يِ قٍ قَلَ مِشِ يٌ بّ. سِفَ عِ سَ عِ دّنتّفّ سّرّشّدُبّ بّ، عِ سّرّشّ بَ عِ شَ سّنِيّنيِ شَ قٍ رَ، عَلْ عَننَبِ مُنسَ عَ يَمَرِشِ كِ نَشّ. نَ قِندِ مَ سٍيدٍحْشْيَ نَن نَ عٍ بّ.» \v 15 كْنْ عِسَ شَ قٍ شِبَارُ حَن نَشَ يٍنسٍن يّ دَنفِ عَ سِنفٍ رَ. حَمَ فبٍفبٍ نُ عٍ مَلَنمَ عٍ شَ عَ شُي رَ مّ، عَ مَن شَ عٍ رَيَلَن عٍ شَ قُرٍيٍ مَ. \v 16 كْنْ عِسَ قَن نُ لُمَ سِفَ رَ يِرٍ مَدُندُشِيٍ، عَ سَ عَلَ مَشَندِ. \s عِسَ نَمَتّ رَيَلَنقٍ \r مَتِيُ ٩‏؛١ ٬ ٨، مَرَكِ ٢‏؛١ ٬ ١٢ \p \v 17 لْشْ ندٍ، عِسَ نُ كَوَندِ تِقٍ. قَرِ سّنِيٍ نُن سّرِيّ كَرَ مْشْيٍ نُ بَرَ قَ دْشْ، نَشٍيٍ كٍلِشِ دَرِ سَلَمُ، عَ نُن فَلِلٍ نُن يُدَيَ تَا بِرِن. مَرِفِ شَ سّنبّ نُ نَ عِسَ مَ قُرٍ مَيٍ رَيَلَنقٍ رَ. \v 18 نَ تّمُي، مِشِ ندٍيٍ نَشَ قَ نَمَتّ ندٍ رَ، عَ سَشِ سَدٍ مَ. عٍ نُ كَتَقٍ نّ عٍ شَ قَ عَ سَ عِسَ بُن، \v 19 كْنْ حَمَ شَ قٍ نَشَ عَ نِيَ عٍ مُ نْ سٌدٍ عَ رَ. نَ كُي، عٍ نَشَ تٍ بَنشِ قَرِ، عٍ عَ قَرِ يِرٍ ندٍ مَبَ، عٍ قَ نَمَتّ رَفٌرٌ مّننِ رَ، عَ سَشِ عَ شَ سَدٍ قَرِ، عَ فٌرٌ حَمَ تَفِ عِسَ يَ عِ. \v 20 عِسَ تٌ عٍ شَ دَنشَنِيَ تٌ، عَ نَشَ عَ قَلَ نَمَتّ بّ، «ﭑ بٌورٍ، عِ شَ يُنُبِيٍ بَرَ شَقَرِ عِ بّ.» \v 21 قَرِ سّنِيٍ نُن سّرِيّ كَرَ مْشْيٍ نَشَ سٌ عٍ مَحْشُنقٍ، «ثٍ، ندٍ يِ رَ، عَ تٌ عَلَ رَ سْتْمَ يِ كِ؟ ندٍ نْمَ يُنُبِيٍ شَقَرِدٍ، بَقٍ عَلَ كٍرٍن نَ؟» \p \v 22 عِسَ تٌ عٍ شَ مَحْشُنيِ كٌلٌن، عَ نَشَ عٍ مَشْرِن، «مُنقٍ رَ يِ مَحْشُنيِ مْولِ نَ وٌ بْحّ مَ؟ \v 23 وْيّنيِ مُندُن سْونّيَ، عَ قَلَقٍ ‹عِ شَ يُنُبِيٍ بَرَ شَقَرِ،› كَ عَ قَلَقٍ ‹كٍلِ، عِ حّرّ›؟ \v 24 ﭑ شَ عَ مَسٍن وٌ بّ عَ عَدَ مَ شَ دِ نْمَ يُنُبِ شَقَرِدٍ دُنِحَ مَ.» عَ نَشَ قَ عَ قَلَ نَمَتّ بّ، «ﭑ نَشّ عِ بّ، كٍلِ، عِ شَ سَدٍ تٌنفٌ، عِ شَ سِفَ عِ شْنيِ.» \p \v 25 نَمَتّ نَشَ كٍلِ مِشِيٍ يَ شْرِ كٍرٍن نَ. عَ نَشَ سٍ تٌنفٌ عَ نُ سَشِ نَشَن مَ، عَ قَ سِفَ عَ شْنيِ عَلَ مَتْشْ رَ. \v 26 حَمَ بِرِن دّ نَشَ عِشَرَ كِ قَنيِ، عٍ نُ عَلَ مَتْشْ. عَلَ شَ يَرَفَاشُي قَن نَشَ لُ عٍ بْحّ مَ، عٍ عَ قَلَ، «تٌ، مُشُ بَرَ كَابَنَكٌ قٍيٍ تٌ.» \s لٍوِ بِرَقٍ عِسَ قْشْ رَ \r مَتِيُ ٩‏؛٩ ٬ ١٧، مَرَكِ ٢‏؛١٣ ٬ ٢٢ \p \v 27 نَ دَنفِ شَنبِ، عِسَ نَشَ مِنِ، عَ دُوتِ مَشِلِ ندٍ تٌ نَشَن شِلِ لٍوِ، عَ دْشْشِ دُوتِ مَشِلِدٍ. عِسَ نَشَ عَ قَلَ عَ بّ، «بِرَ ﭑ قْشْ رَ.» \v 28 لٍوِ نَشَ كٍلِ، عَ قٍ بِرِن نَبٌلٌ، عَ بِرَ عَ قْشْ رَ. \p \v 29 نَ تّمُي، لٍوِ نَشَ شُلُنيِ بٍلٍبٍلٍ تِ عَ شْنيِ عِسَ بّ. عٍ بِرِن نُ نَ عٍ دّفٍقٍ يِرٍ كٍرٍن، دُوتِ مَشِلِ وُيَشِ نُن مِشِ فبّتّيٍ قَن نُ نَ نَا. \v 30 قَرِ سّنِيٍ نُن سّرِيّ كَرَ مْشْيٍ نَشَ عِسَ قْشِرَبِرّيٍ مَشْرِن، «مُنقٍ رَ وٌ نُن دُوتِ مَشِلِيٍ نُن يُنُبِتْييٍ وٌ دّفٍمَ يِرٍ كٍرٍن؟» \v 31 عِسَ نَشَ عٍ يَابِ، «مِشِ يَلَنشِ هَيِ مُ نَ سٍرِبَ مَ. قُرٍ مَ نَن هَيِ نَ عَ مَ. \v 32 ﭑ مُ قَشِ تِنشِنتْييٍ شَ شِلِدٍ. ﭑ قَشِ يُنُبِتْييٍ نَن شِلِدٍ، عٍ شَ تُوبِ.» \s عِسَ مَشْرِنقٍ سُنيِ مَ \r مَتِيُ ٩‏؛١٤ ٬ ١٥، مَرَكِ ٢‏؛١٨ ٬ ٢٠ \p \v 33 مِشِ ندٍيٍ نَشَ قَ عَ قَلَ عِسَ بّ، «عَننَبِ يَيَ نُن قَرِ سّنِيٍ قْشِرَبِرّيٍ سُنيِ نُن سَلِيٍ رَبَمَ هَن، كْنْ عِ فبٍيٍ تَن عٍ دّفٍمَ تُن.» \v 34 عِسَ نَشَ عٍ يَابِ، «شَ قُتِشِرِ شُلُنيِ عَ لِ، وٌ نْمَ عَ قَلَدٍ فِنّقٍنيِ بٌورٍيٍ بّ عٍ شَ سُنيِ سُشُ عَ نَ عٍ قّ مَ تّمُي نَشّ؟ \v 35 وَشَتِ قَمَ، فِنّقٍنيِ بَمَ عٍ يِ رَ تّمُي نَشّ. نَ وَشَتِ تَن، عٍ سُنيِ سُشُمَ نّ.» \p \v 36 عِسَ مَن نَشَ تَالِ ندٍ سَ عٍ بّ، «مِشِ يٌ مُ دُفِ شُنتُنيِ بَمَ دُفِ نّينّ رَ عَ شَ دُفِ قٌرِ لٌنثٌ عَ رَ. شَ نَ رَبَ، دُفِ نّينّ كَنَمَ نّ، نَ شُنتُنيِ قَن مُ لَنمَ دُفِ قٌرِ مَ. \v 37 مِشِ يٌ مَن مُ وّنِ نّينّ سَمَ لّبّ قٌرِ كُي، شَ نَ مُ عَ رَ وّنِ نّينّ نَ قُنتُ، نَ لّبّ قٌرِ بُلَمَ نّ، وّنِ قِلِ، عَ سَسٍ قَن كَنَ. \v 38 عَ لَن نّ وّنِ نّينّ شَ سَ لّبّ نّينّ نَن كُي. \v 39 مِشِ يٌ مَن مُ وَ مَ وّنِ نّينّ شْن شَ عَ بَرَ وّنِ قٌرِ مِن، بَرِ مَ عَ عَ قَلَمَ نّ، ‹وّنِ قٌرِ نَن قَن.›» \c 6 \s مَلَبُ لْشْي شَ سّرِيّ، \s نُن شّمّ ندٍ بّلّشّ رَيَلَنقٍ \r مَتِيُ ١٢‏؛١ ٬ ١٤، مَرَكِ ٢‏؛٢٣ ٬ ٣‏؛٦ \p \v 1 مَلَبُ لْشْ ندٍ، عِسَ نُن عَ قْشِرَبِرّيٍ نُ حّرّقٍ سَنكِرَ رَ شّيٍ تَفِ. عِسَ قْشِرَبِرّيٍ نَشَ مّنفِ تْنسْي ندٍيٍ بَ، عٍ عٍ تُشُتُشُ عٍ بّلّشّ، عٍ عَ شْرِيٍ دٌن. \v 2 قَرِ سّنِ ندٍيٍ نَشَ وْيّن، «مُنقٍ رَ وٌ نَ مَلَبُ لْشْي سّرِيّ مَتَندِقٍ؟» \v 3 عِسَ نَشَ عٍ يَابِ، «وٌ مُ نُ عَ شَرَن دَوُدَ نَشَن نَبَ كَامّ تٌ عَ سُشُ، عَ تَن نُن نَشٍيٍ نُ نَ عَ قْشْ رَ؟ \v 4 عَ سٌ نّ عَلَ شَ بَنشِ كُي، عَ تَامِ دٌن نَشَن قِشِ عَلَ مَ، عَ ندٍ سٌ عَ قْشِرَبِرّيٍ قَن يِ رَ، هَلِ عَ تٌ مُ نُ دَشَ مِشِ يٌ شَ نَ دٌن، قٌ سّرّشّدُبّيٍ.» \v 5 عِسَ مَن نَشَ عَ قَلَ عٍ بّ، «عَدَ مَ شَ دِ نَن قِندِشِ مَرِفِ رَ مَلَبُ لْشْي شُن مَ.» \p \v 6 مَلَبُ لْشْي فبّتّ مَ، عِسَ مَن نَشَ سٌ سَلِدٍ كُي، عَ مِشِيٍ كَوَندِ. عَ نَشَ شّمّ ندٍ لِ نَا، نَشَن يِرٍ قَن بّلّشّ تُوشِ عَ مَ. \v 7 قَرِ سّنِيٍ نُن سّرِيّ كَرَ مْشْيٍ نُ عٍ يَ تِشِ عِسَ رَ عٍ شَ عَ مَتٌ شَ عَ مِشِ رَيَلَنمَ مَلَبُ لْشْي مَ، عَلَكٌ عٍ شَ نْ عَ كَلَمُدٍ قٍ ندٍ مَ. \v 8 كْنْ عِسَ تٌ نُ عٍ شَ مَحْشُنيِ كٌلٌن، عَ نَشَ عَ قَلَ شّمّ بّ نَشَن بّلّشّ تُوشِ عَ مَ، «كٍلِ، عِ قَ تِ بٍ حَمَ تَفِ.» عَ نَشَ كٍلِ، عَ تِ. \p \v 9 عِسَ نَشَ عَ مَسٍن عٍ بّ، «ﭑ شَ وٌ مَشْرِن. عَ دَشَ قٍ قَنيِ نَن شَ رَبَ مَلَبُ لْشْي مَ، كَ قٍ حَاشِ؟ نِي رَكِسِقٍ نَن دَشَ كَ نِي سْنتْقٍ؟» \v 10 عَ تٌ فّ عَ يَ رَحّرّدٍ مِشِ بِرِن كَنكٍ مَ، عَ نَشَ عَ قَلَ نَ شّمّ بّ، «عِ بّلّشّ عِتَلَ.» عَ نَشَ عَ عِتَلَ، عَ بّلّشّ نَشَ يَلَن. \v 11 كْنْ قَرِ سّنِيٍ تَن نَشَ شْنْ كِ قَنيِ. عٍ نَشَ سٌ وْيّنقٍ عٍ بٌرٍ بّ، عٍ شَ لَن قٍ مَ، عٍ نْمَ نَشَن نِيَدٍ عِسَ رَ. \s عِسَ عَ شَ شّيرَ قُ نُن قِرِنيِ سُفَندِقٍ \r مَتِيُ ١٠‏؛١ ٬ ٣، مَرَكِ ٣‏؛١٣ ٬ ١٩ \p \v 12 نَ وَشَتِ مَ، عِسَ نَشَ سِفَ فٍيَ قَرِ عَلَ مَشَندِدٍ، عَ كْي بِرِن نَدَنفِ عَ عَلَ مَشَندِ مَ. \v 13 كُيٍ تٌ عِبَ عَ نَشَ عَ قْشِرَبِرّيٍ شِلِ. عَ نَشَ قُ نُن قِرِن سُفَندِ عٍ يَ مَ، عَ عٍ شِلِ سَ شّيرَيٍ. عٍ تَن نَن يَ؛ \v 14 سِمْن، عِسَ نَشَن شِلِ سَ ثِيّرِ، ثِيّرِ شُنيَ عَندِرٍ، يَكِ، يَيَ، قِلِثُ، بَرٌتٌلٌمٍ، \v 15 مَتِيُ، تٌمَسِ، عَلِقَ شَ دِ يَكِ، سِمْن نَشَن شِلِ نُ قَلَمَ سٍلٌتِ، \v 16 يَكِ شَ دِ يُدَ سِ، نُن يُدَ سِ عِسِكَرِيٌتِ نَشَن قِندِ يَنقَنتٍ رَ، عَ عِسَ سَ مِشِ كٌبِيٍ بّلّشّ. \s عِسَ حَمَ كَوَندِقٍ \r مَتِيُ ٥ ٬ ٧ \p \v 17 عِسَ نُن نَ مِشِ قُ نُن قِرِنيِيٍ تٌ فٌرٌ، عَ نَشَ تِ كّنّ ندٍ مَ. عَ قْشِرَبِرّيٍ فَلِ نُ نَ نَا، عَ نُن حَمَ فبٍفبٍ نَشٍيٍ نُ كٍلِشِ يُدَيَ نُن دَرِ سَلَمُ، عَ نُن بَا دّ رَ، تِرٍ نُن سِدْن نَبِلِنيِ. \v 18 عٍ بِرِن نُ قَشِ عِسَ شُي رَ مّدٍ، عَ مَن شَ عٍ رَيَلَن عٍ شَ قُرٍيٍ مَ. حِننّ نُ نَشٍيٍ تْورْ مَ، عَ نُ عٍ رَيَلَنمَ. \v 19 حَمَ بِرِن نُ كَتَقٍ عٍ شَ دِن عَ رَ، بَرِ مَ سّنبّ نُ مِنِقٍ عَ عِ، عَ نُ عٍ بِرِن نَيَلَن. \s2 سّيوّ نُن فبَلٌي \r مَتِيُ ٥‏؛١ ٬ ١٢ \p \v 20 نَ تّمُي عِسَ نَشَ عَ يَ تِ عَ قْشِرَبِرّيٍ رَ، عَ عَ مَسٍن عٍ بّ، \q «سّيوّ نَ وٌ بّ، وٌ تَن سٍتَرٍيٍ، \q بَرِ مَ وٌ حَن نَ عَلَ شَ مَنفّيَ نِينِ بُن مَ. \q \v 21 سّيوّ نَ وٌ بّ، وٌ تَن نَشٍيٍ كَامّشِ يَكْسِ، \q بَرِ مَ وٌ قَمَ نّ وَ سَدٍ. \q سّيوّ نَ وٌ بّ، وٌ تَن نَشٍيٍ وَ مَ يَكْسِ، \q بَرِ مَ وٌ قَمَ نّ يٍلٍدٍ. \q \v 22 سّيوّ نَ وٌ بّ، مِشِيٍ نَ وٌ شْن تّمُي نَشّ، \q عٍ نَ وٌ كٍرِ، عٍ نَ وٌ كٌنبِ، عٍ نَ وٌ شِلِ كَنَ عَدَ مَ شَ دِ شَ قٍ رَ. \q \v 23 وٌ شَ سّيوَ نَ لْشْي، وٌ تُفَن حّلّشِنيِ رَ، \q بَرِ مَ وٌ بَرَايِ فبٌمَ نّ عَرِيَننَ. \q عٍ بٍنبَيٍ نُ نَمِحْنمّيٍ قَن تْورْ مَ نَ كِ نّ.» \b \q \v 24 «كْنْ فبَلٌي نَ وٌ بّ، وٌ تَن بَننَيٍ، \q بَرِ مَ وٌ حَن بَرَ وٌ شَ قٍ قَنيِ سْتْ. \q \v 25 فبَلٌي نَ وٌ بّ، وٌ تَن نَشٍيٍ وَ سَشِ يَكْسِ، \q بَرِ مَ كَامّ قَمَ نّ وٌ سُشُدٍ. \q فبَلٌي نَ وٌ بّ، وٌ تَن نَشٍيٍ يٍلٍمَ يَكْسِ، \q بَرِ مَ سُننُنيِ نُن وَ قَمَ نّ وٌ سُشُدٍ. \q \v 26 فبَلٌي نَ وٌ بّ، مِشِ بِرِن نَ وٌ شِلِ قَنيِ قَلَ تّمُي نَشّ، \q بَرِ مَ عٍ بٍنبَيٍ نُ وُلٍ قَلّيٍ قَن شُنمَقَلَمَ نَ كِ نّ \q نَشٍيٍ نُ عٍ يّتّ قِندِشِ نَمِحْنمّيٍ رَ.» \s2 يَشُييٍ شَنُقٍ \r مَتِيُ ٥‏؛٣٨ ٬ ٤٨ \p \v 27 «ﭑ شَ عَ قَلَ وٌ بّ، وٌ تَن نَشٍيٍ نَ وٌ تُلِ مَتِقٍ ﭑ نَ، \q وٌ شَ وٌ يَشُييٍ شَنُ، \q وٌ قٍ قَنيِ نَن نَبَ وٌ شْنمَيٍ بّ، \q \v 28 وٌ عَلَ مَشَندِ وٌ دَنكَمَيٍ بّ، \q وٌ عَلَ مَشَندِ وٌ تْورْ مَيٍ بّ. \q \v 29 شَ مِشِ عِ شّرّ فَرِن، \q عِ شَ بٌورٍ سّيتِ قَن تِ عَ بّ. \q شَ مِشِ عِ شَ دٌنمَ تٌنفٌ، \q عِ نَشَ تٌندِ عَ شَ عِ شَ مَقٍلٍنيِ قَن تٌنفٌ. \q \v 30 نَشَن يٌ نَ عِ مَكُلَ، عِ شَ عَ كِ. \q نَشَن نَ سٍيٍ بَ عِ يِ، عِ نَشَ عَ مَشْرِن عَ شَ عَ رَفبِلٍن. \q \v 31 وٌ وَ مَ مِشِيٍ شَ نَشَن بِرِن نَبَ وٌ بّ، \q وٌ قَن شَ نَ نَن نَبَ عٍ بّ.» \p \v 32 «شَ وٌ سَ مِشِ فبَنسَن نَن شَنُمَ، نَشٍيٍ وٌ قَن شَنُشِ، وٌ بَرَايِ مُندُن سْتْمَ نَ كُي؟ هَلِ يُنُبِتْييٍ، عٍ مِشِيٍ نَن شَنُمَ نَشٍيٍ عٍ تَن قَن شَنُشِ. \v 33 شَ وٌ سَ قٍ قَنيِ رَبَمَ مِشِيٍ بّ، نَشٍيٍ قٍ قَنيِ رَبَمَ وٌ قَن بّ، وٌ بَرَايِ مُندُن سْتْمَ نَ كُي؟ نَ تَن، هَلِ يُنُبِتْي عَ رَبَمَ. \v 34 شَ وٌ سَ دٌنِ تِمَ مِشِ نَن بّ، وٌ لَشِ نَشَن نَ عَ وٌ شَ دٌنِ قِمَ، وٌ بَرَايِ مُندُن سْتْمَ نَ كُي؟ هَلِ يُنُبِتْييٍ، عٍ دٌنِ تِمَ عٍ بٌورٍ بّ، عَلَكٌ عٍ مَن شَ دٌنِ بِرِن سْتْ. \v 35 كْنْ وٌ تَن شَ وٌ يَشُييٍ شَنُ. وٌ شَ قٍ قَنيِ نَن نَبَ. وٌ شَ دٌنِ تِ، هَلِ وٌ مُ لَشِ عَ قِقٍ رَ. نَ كُي، وٌ بَرَايِ فبٌمَ نّ، وٌ قِندِ عَلَ شِلِ شُنفبٍ كَنيِ شَ دِيٍ رَ، بَرِ مَ عَ تَن قٍ قَنيِ رَبَمَ قِنسِرِوَلِيٍ نُن مِشِ كٌبِيٍ بّ. \v 36 وٌ قَن شَ كِنِكِنِ مِشِ مَ، عَلْ وٌ بَبَ عَلَ كِنِكِنِمَ مِشِ مَ كِ نَشّ.» \s2 وُرِ قُحِ نُن شٍبٍنيِ \r مَتِيُ ٧‏؛١ ٬ ٥ \p \v 37 «وٌ نَشَ وٌ يّتّ قِندِ وٌ بٌورٍ عَدَ مَ كّوَلِيٍ مَكِيتِمَ رَ، عَلَكٌ كِيتِ نَشَ قَ كَنَ وٌ قَن نَ عَلَ يِ. وٌ نَشَ مِشِ مَكِيتِ كِيتِ شْرْشْي رَ، عَلَكٌ وٌ قَن نَشَ مَكِيتِ كِيتِ شْرْشْي رَ. وٌ دِحّ مِشِ مَ، عَلَكٌ عَلَ شَ دِحّ وٌ قَن مَ. \v 38 وٌ مِشِ كِ، عَلَكٌ عَلَ قَن شَ وٌ كِ. وٌ كِمَ كِ نَشّ، عَ لُمَ نّ عَلْ مَالٍ نَ مَنِيَ، عَ مَنِيَسٍ رَقٍ عَ قَنيِ رَ، مَالٍ مَدّتّن، عَ شّيّ شّيّ، ندٍ مَن قَ سَ عَ شُن هَن عَ قِلِ عَ مَ. نَ كُي، وٌ مَنِيَسٍ نَشَن نَوَلِمَ بٌورٍيٍ بّ، نَ نَن نَوَلِمَ وٌ قَن بّ.» \p \v 39 عِسَ مَن نَشَ يِ تَالِ وْيّنيِ قَلَ عٍ بّ، «دْنشُي نْمَ شُلِ سُشُدٍ دْنشُي بّ يِرٍ؟ عَ دِ، عٍ قِرِن بِرِن مُ بِرَ مَ شّ يِلِ كُي؟ \v 40 تَالِبِ مُ دَنفِمَ عَ كَرَ مْشْ رَ، كْنْ تَالِبِ نَشَن بِرِن نُ فّ عَ مَتِنكَندٍ، عَ لُمَ نّ عَلْ عَ كَرَ مْشْ.» \p \v 41 «مُنقٍ رَ عِ وُرِ قُحِ تٌمَ عِ نفَشَكٍرٍنيِ يَ مَ، عَ قَ لِ عِ مُ شٍبٍنيِ تٌشِ نَشَن نَ عِ تَن يّتّ يَ مَ؟ \v 42 عِ نْمَ عَ قَلَدٍ عِ نفَشَكٍرٍنيِ بّ دِ، ‹عَ لُ ﭑ شَ نَ وُرِ قُحِ بَ عِ يّتّ يَ مَ،› عَ قَ لِ عِ تَن مُ شٍبٍنيِ تٌشِ نَشَن نَ عِ تَن يَ مَ؟ عِ تَن قِلَنكَقُي، شٍبٍنيِ نَن سِنفٍ بَ عِ يَ مَ! نَ بَ شَنبِ، عِ نْمَ نّ سٍ عِفبّدٍ عَ قَنيِ رَ، عَلَكٌ عِ شَ وُرِ قُحِ بَ عِ نفَشَكٍرٍنيِ قَن يَ مَ.» \s2 وُرِ بِلِ كٌلٌنمَ عَ بٌفِ نَن مَ \r مَتِيُ ٧‏؛١٦ ٬ ٢٠، ١٢‏؛٣٣ ٬ ٣٥ \p \v 43 «سَنسِ قَنيِ مُ نَ نَشَن بٌفِ كٌبِ رَ مِنِمَ، سَنسِ كٌبِ قَن مُ نَ نَشَن بٌفِ قَنيِ رَ مِنِمَ. \v 44 سَنسِ بِرِن كٌلٌنمَ عَ بٌفِ نَن مَ. شْرّ مُ بَمَ تُنبٍ بِلِ رَ، كُسُ قَن مُ بَمَ بَافِ بِلِ كْن نَ. \v 45 قٍ قَنيِ تٌ رَفَتَشِ مِشِ قَنيِ بْحّ كُي، عَ قٍ قَنيِ نَن نَمِنِمَ. قٍ كٌبِ تٌ رَفَتَشِ مِشِ كٌبِ بْحّ كُي، عَ قٍ كٌبِ نَن نَمِنِمَ. نَشَن نَ فبٌ مِشِ بْحّ كُي، نَ نَن دْنشْي مِنِمَ عَ دّ عِ.» \s2 بَنشِتِ قِرِنيِيٍ شَ تَالِ \r مَتِيُ ٧‏؛٢٤ ٬ ٢٧ \p \v 46 «مُنقٍ رَ وٌ ﭑ شِلِمَ ‹ﭑ مَرِفِ، ﭑ مَرِفِ،› كْنْ وٌ مُ ﭑ شُي رَبَتُمَ؟ \v 47 مِشِ يٌ قَ ﭑ مَ، عَ ﭑ مَ مَسٍنيِ رَ مّ، عَ قَ عَ رَبَتُ، وٌ وٌ تُلِ مَتِ ﭑ شَ عَ مَسٍن وٌ بّ نَ كَنيِ مَنِيَشِ مِشِ نَشَن نَ. \v 48 عَ مَنِيَشِ بَنشِتِ نَن نَ، نَشَن بْشِ فٍ هَن عَ سَ قَنيٍ لِ، عَ قَ عَ شَ بَنشِ بِلِ تِ نَ قَنيٍ قَرِ. لْشْ ندٍ، شُرٍ نَشَ بَنبَرَن يّ هَن عَ دِن بَنشِ مَ، كْنْ عَ مُ نْ سٍسٍ نِيَدٍ عَ رَ، بَرِ مَ عَ نُ تِشِ عَ قَنيِ رَ. \v 49 كْنْ مِشِ يٌ نَشَن ﭑ مَ مَسٍنيِ رَ مّ، عَ قَ لِ عَ مُ عَ رَبَتُ، نَ كَنيِ تَن مَنِيَشِ شّمّ نَن نَ نَشَن بَنشِ تِ بْشِ قَرِ مَ، بِلِ مُ عَ بّ. شُرٍ تٌ بَنبَرَن، عَ دِن بَنشِ مَ، عَ نَشَ عَ رَبِرَ كٍرٍن نَ، بَنشِ نَشَ كَنَ عَ حَاشِ رَ.» \c 7 \s سْورِ شُنمَتِ شَ دَنشَنِيَ \r مَتِيُ ٨‏؛٥ ٬ ١٣ \p \v 1 عِسَ تٌ فّ عَ شَ مَسٍنيِ بِرِن تِدٍ حَمَ بّ، عَ نَشَ سٌ كَثّرّنَمُ. \v 2 سْورِ مِشِ كّمّ شُنمَتِ ندٍ نُ نَ نَا، نَشَن مَ كٌنيِ شّمّ ندٍ نُ قُرَشِ، عَ فبٍ مُ نُ لُشِ عَ شَ قَشَ. كٌنيِ نَن نُ عَ رَ نَشَن نُ رَقَن عَ مَرِفِ مَ كِ قَنيِ. \v 3 سْورِ شُنمَتِ تٌ عِسَ شَ قٍ مّ، عَ نَشَ يُوِقِ كُنتِفِ ندٍيٍ شّي عِسَ شْن، عَ شَ قَ عَ شَ كٌنيِ رَيَلَن. \v 4 يُوِقِ كُنتِفِيٍ تٌ عِسَ يِرٍ لِ، عٍ نَشَ عَ مَيَندِ كِ قَنيِ، عٍ عَ قَلَ، «مِشِ نَ عَ رَ، عَ لَن نّ عِ شَ يِ قٍ رَبَ عَ بّ، \v 5 بَرِ مَ وٌن سِ رَقَن عَ مَ. عَ تَن نَن سَلِدٍ تِشِ مُشُ بّ.» \p \v 6 عِسَ نَشَ بِرَ عٍ قْشْ رَ. عَ تٌ مَكْرّ بَنشِ رَ، نَ سْورِ مِشِ كّمّ شُنمَتِ نَشَ عَ بٌورٍ ندٍيٍ شّي عٍ شَ عَ قَلَ عَ بّ، «مَرِفِ، عِ نَشَ عِ يّتّ تْورْ، بَرِ مَ نَ بِنيّ مُ نَ ﭑ يِ رَ عِ تَن شَ سٌ ﭑ مَ بَنشِ كُي. \v 7 نَ نَن عَ نِيَ، ﭑ حَن مُ تِن ﭑ يّتّ شَ قَ عِ شْن. عِ شَ يَامَرِ فبَنسَن نَن قِ، ﭑ مَ كٌنيِ شَ يَلَن. \v 8 ﭑ عَ كٌلٌن بَرِ مَ ﭑ قَن نَ مَنفّ ندٍيٍ شَ يَامَرِ بُن مَ، سْورِ ندٍيٍ مَن نَ ﭑ يِ، نَشٍيٍ نَ ﭑ قَن مَ يَامَرِ بُن مَ. ﭑ نَ عَ قَلَ سْورِ ندٍ بّ، ‹سِفَ،› عَ سِفَمَ نّ. ﭑ نَ عَ قَلَ، ‹قَ،› عَ قَمَ نّ. ﭑ نَ ﭑ مَ كٌنيِ ندٍ يَمَرِ، ‹يِ قٍ رَبَ،› عَ عَ رَبَمَ نّ.» \p \v 9 عِسَ تٌ عَ شَ وْيّنيِ مّ، عَ نَشَ كَابَ عَ شَ قٍ مَ. عَ نَشَ عَ يَ رَقِندِ حَمَ مَ نَشَن نُ بِرَشِ عَ قْشْ رَ، عَ عَ مَسٍن عٍ بّ، «ﭑ شَ عَ قَلَ وٌ بّ، ﭑ مُ يِ دَنشَنِيَ مْولِ تٌشِ هَلِ عِسِرَيِلَ بْشِ مَ.» \v 10 شّيرَيٍ تٌ فبِلٍن سْورِ شُنمَتِ شْنيِ، عٍ نَشَ كٌنيِ لِ، عَ يَلَنشِ. \s عِسَ كَاحّ فِنّ شَ دِ رَكٍلِقٍ قَشّ مَ \p \v 11 نَ دَنفِ شَنبِ، عِسَ نَشَ سِفَ تَا ندٍ، دّننَشّ شِلِ نَيِن، عَ قْشِرَبِرّيٍ نُن حَمَ فبٍفبٍ نُ نَ عَ قْشْ رَ. \v 12 عَ تٌ مَكْرّ تَا سٌدٍ دّ رَ، عِسَ نَشَ عَ تٌ مِشِيٍ مِنِقٍ شّمّ ندٍ قُرٍ رَ. كَاحّ فِنّ ندٍ شَ دِ كٍرٍنيِ نَن نُ قَشَشِ، نَ تَا حَمَ فبٍفبٍ قَن نُ حّرّقٍ كَاحّ فِنّ قّ مَ. \v 13 مَرِفِ تٌ كَاحّ فِنّ تٌ، عَ نَشَ كِنِكِنِ عَ مَ، عَ عَ قَلَ عَ بّ، «عِ نَشَ وَ.» \v 14 عَ نَشَ عَ مَسٌ قُرٍ رَ، عَ عَ بّلّشّ سَ عَ شَنِنسٍ قَرِ، عَ شَنِنمَيٍ نَشَ تِ. عِسَ نَشَ عَ مَسٍن، «عِ تَن سّفّتَلَ، ﭑ نَشّ عِ بّ، كٍلِ!» \v 15 قَشَمِشِ نَشَ كٍلِ، عَ سٌ وْيّنقٍ. عِسَ نَشَ عَ رَفبِلٍن عَ نفَ مَ. \v 16 فَاشُي نَشَ عٍ بِرِن سُشُ، عٍ نُ عَلَ مَتْشْ، عٍ نُ عَ قَلَ، «عَلَ نَمِحْنمّ شُنفبٍ نَن نَكٍلِشِ وٌن تَفِ!» عٍ مَن نُ عَ قَلَ، «عَلَ بَرَ قَ عَ شَ مِشِيٍ شُنمَتٌدٍ!» \v 17 عِسَ شَ شِبَارُ نَشَ سِفَ رَيٍنسٍن نَ يُدَيَ بْشِ بِرِن مَ عَ نُن نَا رَبِلِنيِ. \s عَننَبِ يَيَ شَ مَشْرِنيِ \r مَتِيُ ١١‏؛١ ٬ ٣٠ \p \v 18 يَيَ قْشِرَبِرّيٍ نَشَ يِ قٍ بِرِن قَلَ يَيَ بّ. \v 19 عَ قَن نَشَ مِشِ قِرِن شِلِ عٍ يَ مَ، عَ عٍ شّي عِسَ مَشْرِندٍ، «عِ قِندِشِ عَلَ شَ مِشِ سُفَندِشِ نَن نَ نَشَن لَنمَ عَ شَ قَ، كَ مُشُ شَ مِشِ فبّتّ نَن مَمّ؟» \v 20 عٍ تٌ عِسَ يِرٍ لِ عٍ نَشَ عَ مَشْرِن، «يَيَ شُنشَ نَن مُشُ شّيشِ عِ مَشْرِندٍ. عِ قِندِشِ عَلَ شَ مِشِ سُفَندِشِ نَن نَ نَشَن لَنمَ عَ شَ قَ، كَ مُشُ شَ مِشِ فبّتّ نَن مَمّ؟» \v 21 نَ تّمُي يَتِ، عِسَ نُ قُرٍ مَيٍ، حِننّ كَنيِيٍ، نُن دْنشُي فبٍفبٍ رَيَلَنقٍ. \v 22 نَ كُي، عَ نَشَ يَيَ شَ شّيرَيٍ يَابِ، «وٌ قٍ نَشَن مّشِ نُن وٌ قٍ نَشَن تٌشِ، وٌ سَ نَ دّنتّفّ يَيَ بّ. دْنشُييٍ سٍ تٌمَ، نَمَتّيٍ حّرّ مَ، كُنّ كَنيِيٍ يَلَنمَ، تُلِشْرِيٍ وْيّنيِ مّمَ، قَشَمِشِيٍ كٍلِمَ، قُشَرِلَيٍ كَوَندِ مَ شِبَارُ قَنيِ رَ. \v 23 سّيوّ نَ مِشِ بّ نَشَن مُ سِيكّمَ ﭑ مَ قٍ رَ.» \p \v 24 يَيَ شَ شّيرَيٍ تٌ سِفَ، عِسَ نَشَ حَمَ مَشْرِن يَيَ شَ قٍ مَ، «وٌ سِفَ مُنسٍ مَتٌدٍ وُلَ عِ؟ قٌيٍ كَلٍ نَشَن نَمَشَمَ؟ \v 25 شَ نَ مُ عَ رَ، وٌ سِفَ مُنسٍ مَتٌدٍ؟ دُفِ تٌقَنيِ كَنيِ؟ نَشٍيٍ مَشِرِشِ عَ قَنيِ رَ، عٍ شَ دُنِحّ عِفِرِ بَننَيَ كُي، نٍيٍ تٌمَ مَنفّ بَنشِيٍ نَن كُي. \v 26 وٌ قَ سِفَ مُنسٍ مَتٌدٍ؟ نَمِحْنمّ؟ عِيٌ، ﭑ شَ عَ قَلَ وٌ بّ، عَ حَن دَنفِ نَمِحْنمّ رَ. \v 27 عَ تَن نَن شَ قٍ سّبّشِ كِتَابُي كُي، ‹ﭑ قَمَ ﭑ مَ شّيرَ رَ سَنبَدٍ عِ يَ رَ عَلَكٌ عَ شَ كِرَ يَءِلَن عِ بّ.› \v 28 ﭑ شَ عَ قَلَ وٌ بّ، فِنّ يٌ مُ دِ بَرِ نَشَن دَنفِ يَيَ رَ. كْنْ ﭑ مَن شَ عَ قَلَ وٌ بّ، مِشِ نَشَن نَ عَلَ شَ مَنفّيَ نِينِ بُن مَ، عَ شُرُن كِيٌكِ، عَ قَن دَنفِ يَيَ رَ.» \p \v 29 «حَمَ نُن دُوتِ مَشِلِيٍ تٌ عَ شُي مّ، عٍ لَ نّ عَلَ رَ، عٍ قَ لُ يَيَ شَ عٍ شُنشَ يٍ شْورَ. \v 30 كْنْ قَرِ سّنِيٍ نُن سّرِيّ كَرَ مْشْيٍ تَن تٌندِ نّ عَلَ وَشْنقٍ رَ عٍ بّ بَرِ مَ عٍ تٌندِ نّ يَيَ شَ عٍ شُنشَ يٍ شْورَ.» \p \v 31 «ﭑ نْمَ تٌ مِشِيٍ مِسَالِدٍ مُنسٍ رَ؟ عٍ مَنِيَشِ ندٍ رَ؟ \v 32 عٍ مَنِيَشِ دِ مّدِيٍ نَن نَ نَشٍيٍ دْشْشِ تَا كُي، عٍ نُ عَ قَلَ عٍ بٌورٍيٍ بّ، \q ‹مُشُ بَرَ شُلٍ قٍ وٌ بّ، \q كْنْ وٌ مُ قَرٍ بٌرٌنشِ. \q مُشُ بَرَ حْن بّيتِ بَ، \q كْنْ وٌ مُ وَ.›» \m \v 33 «يَيَ شُنشَ تٌ بَرَ قَ، عَ مُ تَامِ دٌن، عَ مُ وّنِ مِن. وٌ بَرَ عَ قَلَ، ‹حِننّ نَ عَ قْشْ رَ.› \v 34 عَدَ مَ شَ دِ تٌ قَ، عَ تَن مُ تٌندِ سِفَدٍ شُلُنيِ يِرٍ. نَ كُي، وٌ بَرَ عَ قَلَ، ‹قُرِ حَاشِ سِيسِلَ مَتٌ! عٍ نُن دُوتِ مَشِلِيٍ نُن يُنُبِتْييٍ نَن عَ رَ!› \v 35 كْنْ شَشِلِمَيَ كٌلٌنمَ عَ كّوَلِ نَن مَ.» \s فِنّ يُنُبِتْي ندٍ شَ يُنُبِيٍ شَقَرِقٍ \p \v 36 قَرِ سّنِ ندٍ نَشَ عِسَ شِلِ عٍ شَ عٍ دّفٍ عَ شْنيِ. عِسَ نَشَ سٌ نَا، عَ عَ مَفٌرٌ. \v 37 فِنّ يُنُبِتْي ندٍ نُ نَ تَا كُي، عَ نَشَ عَ مّ عَ عِسَ عَ دّفّقٍ نَ قَرِ سّنِ شْنيِ. نَ كُي، عَ نَشَ لَبُندّ تُرٍ سُشُ عَ يِ رَ، نَ سَشِ عَ بِتِرّ تٌقَنيِ كُي نَشَن نُ رَقَلَشِ عَلَبَتِرَ فّمّ رَ. \v 38 عَ تٌ سٌ نَا، عَ نَشَ تِ عِسَ شَنبِ رَ عَ سَنيِ يِرٍ. عَ تٌ وَ قْلْ، عَ نَشَ عِسَ سَنيِيٍ بُندَ عَ يَيٍ رَ. عَ نَشَ عٍ مَقُرُكُ عَ شُنسّشّ رَ، عَ عٍ سُنبُ، عَ قَ لَبُندّ مَسٌ عٍ مَ. \p \v 39 قَرِ سّنِ نَشَن عِسَ شِلِ عَ دّفٍدٍ عَ شْنيِ، عَ تٌ نَ قٍ تٌ، عَ نَشَ عَ قَلَ عَ يّتّ مَ، «شَ يِ شّمّ قِندِشِ نَمِحْنمّ نَن نَ نُ، عَ يِ فِنّ شَ قٍ كٌلٌنمَ نّ نُ، عَ عَ كٌلٌنمَ نّ نُ عَ يُنُبِتْي نَن دِنقٍ عَ رَ يِ كِ.» \v 40 عِسَ نَشَ عَ قَلَ عَ بّ، «سِمْن، ﭑ شَ قٍ ندٍ مَسٍن عِ بّ.» نَ نَشَ عَ يَابِ، «كَرَ مْشْ، عَ مَسٍن ﭑ بّ.» \v 41 عِسَ نَشَ يِ تَالِ سَ عَ بّ، «كْبِرِ كَنيِ ندٍ نُ بَرَ مِشِ قِرِن دٌنِ. عَ سِنفٍ شَ دٌنِ قِندِشِ فبٍتِ كْبِرِ كٌلٍ كّمّ سُولِ نَن نَ، عَ قِرِن ندٍ، فبٍتِ كْبِرِ كٌلٍ تٌنفٌ سُولِ. \v 42 قّيرّ تٌ مُ نُ نَ عٍ سٍسٍ يِ رَ، كْبِرِ كَنيِ نَشَ دِحّ عٍ قِرِن بِرِن شَ دٌنِ مَ. نَ مِشِ قِرِنيِ تَفِ، كْبِرِ كَنيِ رَقَنمَ ندٍ مَ دَنفِ بٌورٍ رَ؟» \v 43 سِمْن نَشَ عَ يَابِ، «ﭑ لَشِ عَ رَ، نَشَن شَ دٌنِ نُ فبٌ بٌورٍ بّ.» عِسَ نَشَ عَ قَلَ عَ بّ، «عِ نْندِ.» \p \v 44 نَ تّمُي عَ نَشَ عَ يَ رَقِندِ فِنّ مَ، عَ قَ عَ مَسٍن سِمْن بّ، «عِ يِ فِنّ تٌ؟ ﭑ سٌ نّ عِ شْنيِ، عِ مُ يٍ قِ ﭑ مَ ﭑ شَ ﭑ سَنيِيٍ مَشَ، كْنْ عَ تَن ﭑ سَنيِيٍ مَشَشِ عَ يَيٍ نَن نَ، عَ عٍ مَقُرُكُ عَ شُنسّشّ رَ. \v 45 عِ تَن مُ ﭑ سُنبُ، كْنْ عَ تَن، كَبِ ﭑ سٌشِ عِ شْنيِ، عَ مُ بَشِ ﭑ سَنيِيٍ مَسُنبُقٍ. \v 46 عِ تَن مُ تُرٍ مَسٌ ﭑ شُنيِ مَ، كْنْ عَ تَن لَبُندّ تُرٍ نَن مَسٌشِ ﭑ سَنيِيٍ مَ. \v 47 نَ نَ عَ رَ، ﭑ شَ عَ قَلَ عِ بّ، عَ شَ يُنُبِيٍ نَشٍيٍ فبٌشِ نَ كِ، عٍ بَرَ شَقَرِ عَ بّ، بَرِ مَ عَ شَ شَنُنتٍيَ قَن فبٌ. كْنْ نَشَن شَ يُنُبِ شَقَرِشِيٍ شُرُن، نَ كَنيِ شَ شَنُنتٍيَ قَن شُرُن.» \p \v 48 عِسَ نَشَ قَ عَ مَسٍن فِنّ بّ، «عِ شَ يُنُبِيٍ بَرَ شَقَرِ.» \v 49 نَشٍيٍ نُ مَفٌرٌشِ عٍ دّفٍدٍ، نٍيٍ قَن نَشَ سٌ عَ قَلَقٍ عٍ يّتّ مَ، «ندٍ يِ رَ عَ تٌ يُنُبِ شَقَرِ مَ؟» \v 50 عِسَ مَن نَشَ عَ مَسٍن فِنّ بّ، «عِ شَ دَنشَنِيَ بَرَ عِ رَكِسِ. سِفَ بْحّسَ كُي.» \c 8 \s فِنّيٍ نَشٍيٍ عِسَ مَلِقٍ \p \v 1 نَ دَنفِ شَنبِ، عِسَ نَشَ سِفَ تَا بِرِن عِسَ رَ، عَ شُنفبٍ نُن عَ شُرِ، عَ نُ مِشِيٍ شَرَن، عَ نُ عٍ كَوَندِ عَلَ شَ مَنفّيَ نِينِ شَ شِبَارُ قَنيِ رَ. عَ قْشِرَبِرّ قُ نُن قِرِنيِيٍ نُ نَ عَ قْشْ رَ، \v 2 عَ نُن فِنّ ندٍ نَشٍيٍ نُ بَرَ رَيَلَن حِننّيٍ نُن قُرٍ فبّتّيٍ مَ. عٍ شِلِيٍ نَن يَ؛ مَرِيَمَ، عَ نُ قَلَمَ نَشَن بّ مَفِدَلَكَ، عِسَ حِننّ سٌلٌقٍرٍ كٍرِ نَشَن قْشْ رَ، \v 3 عَ نُن يٌهَننَ، نَشَن نُ دْشْشِ هٍرٌدٍ شَ وَلِكّيٍ شُنيِ كُسَ شْن، عَ نُن سُسَننَ، عَ نُن مِشِ فبّتّ وُيَشِ. عٍ نُ عِسَ نُن عَ قْشِرَبِرّيٍ مَلِمَ عٍ يّتّ هَرِفٍ رَ. \s شّ رَوَلِ شَ تَالِ \r مَتِيُ ١٣‏؛١ ٬ ٢٣، مَرَكِ ٤‏؛١ ٬ ٢٠ \p \v 4 حَمَ فبٍفبٍ تٌ مَلَن عِسَ يِرٍ كٍلِقٍ تَا وُيَشِ، عَ نَشَ يِ تَالِ وْيّنيِ مَسٍن عٍ بّ، \v 5 «شّ رَوَلِ ندٍ نَن مِنِ سَنسِ شْرِ فَرَنسَندٍ. عَ تٌ نُ سَنسِ شْرِ فَرَنسَنمَ، عَ شْرِ ندٍيٍ نَشَ بِرَ سَنكِرَ شْن، مِشِيٍ نَشَ نٍيٍ مَبٌرٌن، شْنِيٍ مَن قَ عٍ دٌن فبِكِ. \v 6 سَنسِ شْرِ ندٍ قَن نَشَ بِرَ فّمّ يِرٍ. عَ تٌ بُلَ، عَ نَشَ رَفَن بَرِ مَ يٍ مُ نُ نَ عَ بّ. \v 7 سَنسِ شْرِ ندٍيٍ قَن نَشَ بِرَ تُنبٍ كُنسِيٍ تَفِ. تُنبٍ كُنسِيٍ نَشَ فبٌ، عٍ سَنسِيٍ عِشّتّن، عٍ عٍ كَنَ. \v 8 سَنسِ شْرِ ندٍ قَن نَشَ بِرَ بّندّ قَنيِ مَ. نَ شْرِ كٍرٍن كٍرٍن بِرِن سَنسِيٍ تٌ تٍ، عٍ نَشَ عٍ تْنسْي رَ مِنِ، شْرِ كّمّ كّمّ.» عِسَ تٌ فّ نَ وْيّنيِ رَ، عَ نَشَ عَ شُي عِتٍ، عَ عَ قَلَ، «شَ وٌ تُلِ قٍ مّمَ، وٌ وٌ تُلِ مَتِ يِ مَسٍنيِ رَ.» \p \v 9 عِسَ قْشِرَبِرّيٍ تٌ عَ مَشْرِن عَ شَ نَ تَالِ يَ عِبَ عٍ بّ، \v 10 عَ نَشَ عٍ يَابِ، «عَلَ بَرَ قَهَامُي قِ وٌ مَ وٌ شَ عَ شَ مَنفّيَ نِينِ فُندٌ كٌلٌن، كْنْ مِشِ فبّتّيٍ تَن عَ مّمَ تَالِ وْيّنيِيٍ نَن نَ، عَلَكٌ \q ‹عٍ شَ قٍ تٌ، كْنْ عٍ نَشَ عَ عِفبّ. \q عٍ شَ قٍ مّ، كْنْ عٍ نَشَ عَ قَهَامُ.›» \p \v 11 «نَ تَالِ وْيّنيِ يَ عِبَمَ يِ كِ نّ. سَنسِ شْرِ مِسَالِشِ عَلَ شَ مَسٍنيِ نَن نَ. \v 12 سَنسِ شْرِ نَشٍيٍ بِرَ كِرَ شْن، نٍيٍ مِسَالِشِ مِشِيٍ نَن نَ نَشٍيٍ بَرَ عَلَ شَ مَسٍنيِ مّ، كْنْ عِبُلِسَ نَن قَمَ قَ، عَ عَ بَ عٍ بْحّ مَ، عَلَكٌ عٍ نَشَ قَ دَنشَنِيَ، عٍ كِسِ. \v 13 سَنسِ شْرِ نَشٍيٍ بِرَ فّمّ يِرٍ، نٍيٍ مِسَالِشِ مِشِ نَن نَ نَشٍيٍ عَلَ شَ مَسٍنيِ مّمَ، عٍ عَ سُشُ سّيوّ رَ. كْنْ سَنكٍ تٌ مُ نَ عٍ بّ، عٍ شَ دَنشَنِيَ مُ بُمَ. مَرَتَنتَنيِ وَشَتِ نَ عَ لِ، عٍ مُ شَنمَ. \v 14 سَنسِ شْرِ نَشٍيٍ بِرَ تُنبٍ كُنسِيٍ تَفِ، نٍيٍ مِسَالِشِ مِشِيٍ نَن نَ نَشٍيٍ عَلَ شَ مَسٍنيِ مّمَ، كْنْ كْنتْقِلِ، بَننَيَ، نُن يّتّ رَقَن قٍيٍ نَن عَ نِيَمَ عٍ مُ فّ عٍ بٌفِ رَ مِنِدٍ عَلَ بّ. \v 15 سَنسِ شْرِ نَشٍيٍ بِرَ بّندّ قَنيِ تَن مَ، نٍيٍ مِسَالِشِ مِشِيٍ نَن نَ نَشٍيٍ عَلَ شَ مَسٍنيِ مّمَ، عٍ عَ رَفَتَ عٍ بْحّ قَنيِ مَ تِنشِنيِ كُي، عٍ عٍ بٌفِ رَ مِنِ عَلَ بّ تُننَبّشِيَ كُي.» \s لَنثُي شَ تَالِ \r مَرَكِ ٤‏؛٢١ ٬ ٢٥ \p \v 16 «مِشِ يٌ مُ لَنثُي رَدّشّمَ، عَ مَن قَ قّحّ قٍلٍن عَ شُن نَ، شَ نَ مُ عَ رَ عَ عَ رَ سٌ سَدٍ بُنيِ. عَ عَ دْشْمَ لَنثُي دْشْسٍ نَن قَرِ عَلَكٌ نَشٍيٍ سٌمَ بَنشِ، عٍ شَ عَ تّ دّشّ تٌ. \v 17 قٍ نْشُنشِ بِرِن قَمَ كٌلٌندٍ. فُندٌ بِرِن مَكّنّنمَ نّ. \v 18 نَ نَ عَ رَ، وٌ لَن وٌ شَ وٌ تُلِ مَتِ عَ قَنيِ رَ. قَهَامُي كَنيِ شَ قَهَامُي شُن مَسَمَ، كْنْ قَهَامُتَرٍ، هَلِ عَ نَشَن دِ مَحْشُنشِ عَ فبٍ رَ، نَ قَمَ بَدٍ عَ يِ رَ.» \s عِسَ نفَ نُن عَ شُنيَيٍ \r مَتِيُ ١٢‏؛٤٦ ٬ ٥٠، مَرَكِ ٣‏؛٣١ ٬ ٣٥ \p \v 19 عِسَ نفَ نُن عَ شُنيَ شّمّمَيٍ نَشَ سِفَ عَ يِرٍ، كْنْ عٍ مُ نُ نْمَ مَكْرّدٍ عَ رَ حَمَ شَ قٍ رَ. \v 20 مِشِ ندٍ نَشَ عَ قَلَ عِسَ بّ، «عِ نفَ نُن عِ شُنيَيٍ نَ تَندٍ، عٍ وَ مَ عِ تٌقٍ.» \v 21 كْنْ عِسَ نَشَ عَ يَابِ، «مِشِ نَشٍيٍ عَلَ شَ مَسٍنيِ رَ مّمَ، عٍ عَ رَبَتُ، نٍيٍ نَن قِندِشِ ﭑ نفَ نُن ﭑ شُنيَيٍ رَ.» \s عِسَ قٌيٍ رَشَرَقٍ \r مَتِيُ ٨‏؛٢٣ ٬ ٢٧، مَرَكِ ٤‏؛٣٥ ٬ ٤١ \p \v 22 لْشْ ندٍ، عِسَ نَشَ عَ قَلَ عَ قْشِرَبِرّيٍ بّ، «وٌن شّي بَا نَاكِرِ مَ.» عٍ بِرِن نَشَ بَكِ كُنكُي كُي، عٍ سِفَ. \v 23 نَ حّرّ كُي، عِسَ نَشَ شِ. قٌيٍ بٍلٍبٍلٍ نَشَ كٍلِ بَا مَ، كُنكُي نَشَ رَقٍ قْلْ يٍ رَ. فبَلٌي نُ بَرَ مَكْرّ عٍ رَ. \v 24 نَ كُي، عَ قْشِرَبِرّيٍ نَشَ قَ عِسَ رَشُنُ عٍ عَ قَلَ عَ بّ، «كَرَ مْشْ، كَرَ مْشْ، وٌن قَشَقٍ نّ يِ كِ!» عِسَ تٌ شُنُ، عَ نَشَ وْيّن قٌيٍ نُن مْرْنيِيٍ مَ، عَ عٍ يَامَرِ. قٌيٍ نُن مْرْنيِيٍ نَشَ عَ عِتِ، بَا نَشَ رَشَرَ. \v 25 عِسَ نَشَ قَ عَ قْشِرَبِرّيٍ مَشْرِن، «وٌ شَ دَنشَنِيَ نَ مِندٍن؟» عٍ قَن نَشَ فَاشُ، عٍ كَابَ، عٍ نُ عَ قَلَ عٍ بٌرٍ بّ، «ندٍ لَنشِ يِ مَ؟ هَلِ قٌيٍ نُن بَا، عَ عٍ يَمَرِ مَ، عٍ عَ شُي رَبَتُ.» \s عِسَ حِننّيٍ كٍرِقٍ فَدَرَ شّمّ ندٍ قْشْ رَ \r مَتِيُ ٨‏؛٢٨ ٬ ٣٤، مَرَكِ ٥‏؛١ ٬ ٢٠ \p \v 26 عِسَ نُن عَ قْشِرَبِرّيٍ تٌ سٌ فَدَرَ بْشِ مَ، دّننَشّ نَ فَلِلٍ نَاكِرِ مَ، \v 27 عِسَ تٌ فٌرٌ شَرٍ مَ، عَ نَشَ حِننّيٍ كَنيِ لِ نَا. سِنفٍ عَ نُ سَبَتِشِ تَا كُي، كْنْ كَبِ تّمُي شْنكُيٍ عَ سَبَتِشِ فَبُرِ يِرٍ عَ مَفٍلِ رَ. \v 28 عَ تٌ عِسَ تٌ، عَ نَشَ فبٍلٍفبٍلٍ، عَ سَ بِرَ عَ بُن مَ، عَ عَ قَلَ عَ شُي عِتٍشِ رَ، «عِسَ، عِ تَن عَلَ شِلِ شُنفبٍ كَنيِ شَ دِ، عِ وَ مَ مُنسٍ شْن مَ ﭑ بّ؟ ﭑ بَرَ عِ مَيَندِ، عِ نَشَ ﭑ حَشَنكَتَ.» \v 29 عَ نَ قَلَ نّ، بَرِ مَ عِسَ نُ بَرَ حِننّ يَمَرِ عَ شَ فبِلٍن نَ شّمّ قْشْ رَ. سَنمَيَ وُيَشِ، مِشِيٍ نُ بَرَ يْلْنشْنيِ سَ عَ سَنيِيٍ نُن عَ بّلّشّيٍ مَ، عَلَكٌ عَ نَشَ عَ مَشْنْ، كْنْ حِننّ نُ لُمَ يْلْنشْنيِيٍ بٌلٌن نَ، عَ قَ عَ رَكٌنكٌن وُلَ رَ. \p \v 30 عِسَ نَشَ عَ مَشْرِن، «عِ شِلِ دِ؟» عَ نَشَ عَ يَابِ، «ﭑ شِلِ نّ فَلِ.» عَ نَ قَلَ نّ بَرِ مَ حِننّ فبٍفبٍ نَن نُ عَ قْشْ رَ. \v 31 حِننّيٍ نَشَ عِسَ مَيَندِ عَلَكٌ عَ نَشَ عٍ رَ سَنبَ يَهَننَمَ. \p \v 32 شْسّ فَلِ نُ نَ عٍ دّ مَدٌنقٍ فٍيَ ندٍ مَ. حِننّيٍ نَشَ عِسَ مَيَندِ عَ شَ تِن عٍ شَ سَ سٌ نَ شْسّيٍ. عِسَ تٌ تِن، \v 33 حِننّيٍ نَشَ فبِلٍن نَ شّمّ قْشْ رَ، عٍ سَ سٌ شْسّيٍ. شْسّيٍ نَشَ فٌرٌ عٍ فِ رَ تٍنتٍنيِ رَ، عٍ سِن بَا مَ. عٍ بِرِن نَشَ مَدُلَ، عٍ قَشَ. \p \v 34 شْسّ دّ مَدٌنيِيٍ تٌ نَ قٍ تٌ، عٍ نَشَ سِفَ عٍ فِ رَ، عٍ سَ عَ قَلَ تَاكَيٍ نُن دَاشَكَيٍ بّ، \v 35 مِشِيٍ قَن نَشَ سِفَ عٍ شَ سَ عَ مَتٌ نَشَن نَبَشِ. عٍ تٌ عِسَ يِرٍ لِ، عٍ نَشَ شّمّ قَن لِ نَا، حِننّيٍ نُ بَرَ كٍرِ نَشَن قْشْ رَ، عَ دْشْشِ عِسَ بُن مَ، سٌسٍ رَفٌرٌشِ عَ مَ، عَ بَرَ يَلَن. نَ نَشَ عٍ رَفَاشُ. \v 36 نَشٍيٍ نُ بَرَ عَ تٌ عِسَ حِننّيٍ كٍرِ شّمّ قْشْ رَ كِ نَشّ، عٍ نَشَ عَ تَفِ رَبَ بِرِن بّ. \p \v 37 نَ تّمُي، فَدَرَكَيٍ بِرِن نَشَ عِسَ مَيَندِ عَ شَ كٍلِ عٍ شْنيِ، بَرِ مَ فَاشُي نُ بَرَ عٍ سُشُ كِ قَنيِ. نَ كُي، عِسَ نَشَ بَكِ كُنكُي كُي، عَ شَ فبِلٍن. \v 38 حِننّ كٍرِشِ شّمّ نَشَن قْشْ رَ، عَ نَشَ عِسَ مَيَندِ عَ عٍ بِرِن شَ لُ عَ رَ. كْنْ عِسَ نَشَ عَ رَفبِلٍن، عَ عَ مَسٍن عَ بّ، \v 39 «فبِلٍن عِ شْنيِ. عَلَ قٍ نَشَن بِرِن نَبَشِ عِ بّ، سَ نَ دّنتّفّ سَ.» شّمّ نَشَ سِفَ، عَ سَ نَ تَا بِرِن عِسَ. عِسَ نَشَن نَبَشِ عَ بّ، عَ نَشَ سَ نَ تَفِ رَبَ بِرِن بّ. \s دِ فِنّ ندٍ رَكٍلِقٍ قَشّ مَ \s نُن فِنّ فبّتّ رَيَلَنقٍ \r مَتِيُ ٩‏؛١٨ ٬ ٢٦، مَرَكِ ٥‏؛٢١ ٬ ٤٣ \p \v 40 عِسَ تٌ فبِلٍن نَاكِرِ مَ، حَمَ بِرِن نُ عَ مَمّقٍ. عٍ نَشَ عَ رَلَن. \v 41 سَلِدٍ يَرٍرَتِ ندٍ نَشَ قَ عَ شْن نَشَن نُ شِلِ يَيِرُ. عَ نَشَ قَ عَ سُيِدِ عِسَ بّ، عَ عَ مَيَندِ عَ شَ سِفَ عَ شْنيِ، \v 42 بَرِ مَ عَ شَ دِ فِنّ كٍرٍنيِ نُ قَ نَ قَشَقٍ نّ. عَ حّ كْنتِ نُ بَرَ حّ قُ نُن قِرِن حْندْن لِ. \p عِسَ تٌ نُ سِفَقٍ يَيِرُ شْنيِ، حَمَ فبٍفبٍ نُ نَ عَ شّتّنقٍ. \v 43 فِنّ ندٍ نُ نَ عٍ يَ مَ نَشَن شَ كِكٍ وَلِ مُ نُ عَ عِتِمَ حّ قُ نُن قِرِن بُن مَ، مِشِ يٌ مُ نْ عَ دَندَندٍ. \v 44 نَ فِنّ نَشَ قَ عِسَ شَنبِ رَ، عَ عَ بّلّشّ دِن عَ شَ دٌنمَ سَنبُنيِ رَ. كٍرٍن نَ، عَ شَ كِكٍ وَلِ نَشَ دَن. \v 45 عِسَ نَشَ مَشْرِنيِ تِ، «ندٍ دِنشِ ﭑ نَ؟» بِرِن تٌ عَ قَلَ عَ عٍ تَن مُ عَ رَ، ثِيّرِ نَشَ عَ قَلَ عِسَ بّ، «كَرَ مْشْ، حَمَ عِ رَبِلِنشِ، بِرِن نَن عِ شّتّنقٍ!» \v 46 كْنْ عِسَ نَشَ عَ مَسٍن، «مِشِ ندٍ بَرَ دِن ﭑ نَ، بَرِ مَ ﭑ عَ كٌلٌن سّنبّ ندٍ بَرَ مِنِ ﭑ قَتٍ.» \v 47 فِنّ تٌ عَ كٌلٌن عَ عَ مُ نُ نْمَ عَ نْشُندٍ، عَ نَشَ قَ عَ سّرّنمَ، عَ سُيِدِ عِسَ بّ. عَ عَ بّلّشّ دِنشِ عَ رَ قٍ نَشَن مَ، عَ مَن يَلَنشِ عَ عِكْرّشِ رَ كِ نَشّ، عَ نَشَ نَ بِرِن تَفِ رَبَ حَمَ يَ شْرِ. \v 48 عِسَ نَشَ عَ مَسٍن عَ بّ، «ﭑ مَ دِ فِنّ، عِ شَ دَنشَنِيَ بَرَ عِ رَيَلَن. سِفَ بْحّسَ كُي.» \p \v 49 عِسَ تٌ نُ وْيّنقٍ، مِشِ ندٍ نَشَ قَ كٍلِقٍ سَلِدٍ يَرٍرَتِ شْنيِ، عَ عَ قَلَ عَ تَن يَيِرُ بّ، «عِ شَ دِ فِنّ بَرَ قَشَ. عِ نَشَ كَرَ مْشْ تْورْ سْنْن.» \v 50 عِسَ تٌ عَ مّ، عَ نَشَ عَ مَسٍن يَيِرُ بّ، «عِ نَشَ فَاشُ. عِ شَ دَنشَنِيَ تُن. عِ شَ دِ كِسِمَ نّ.» \p \v 51 عِسَ تٌ يَيِرُ شْنيِ لِ، عَ مُ تِن مِشِ يٌ شَ سٌ بَنشِ كُي قٌ ثِيّرِ، يَيَ، يَكِ، دِ فِنّ بَبَ نُن عَ نفَ. \v 52 عِسَ تٌ عَ تٌ بِرِن نُ وَقٍ دِ فِنّ شَ قٍ رَ سُننُنيِ كُي، عَ نَشَ عَ مَسٍن عٍ بّ، «وٌ نَشَ وَ. يِ دِ فِنّ مُ قَشَشِ شّ، عَ نَ شِقٍ نّ.» \v 53 حَمَ نَشَ يٌ عِسَ مَ، عٍ عَ مَيٍلٍ، بَرِ مَ عٍ نُ عَ كٌلٌن عَ تّمّدِ بَرَ قَشَ. \v 54 كْنْ عِسَ نَشَ تّمّدِ بّلّشّ سُشُ، عَ عَ قَلَ عَ بّ عَ شُي عِتٍشِ رَ، «ﭑ مَ دِ، كٍلِ!» \v 55 عَ نِي نَشَ فبِلٍن عَ عِ، عَ كٍلِ كٍرٍن نَ. عِسَ نَشَ عَ قَلَ عٍ بّ عٍ شَ دٌنسٍ قِ عَ مَ. \v 56 تّمّدِ بَرِ مَيٍ دّ نُ عِشَرَشِ، كْنْ عِسَ نَشَ عَ مَتِنتِن عٍ رَ قَ عَ قَلَ، عَ قٍ نَشَن نَبَشِ، عٍ نَشَ عَ قَلَ مِشِ يٌ بّ. \c 9 \s عِسَ عَ قْشِرَبِرّ قُ نُن قِرِنيِيٍ شّيقٍ \r مَتِيُ ١٠‏؛٥ ٬ ٤٢، مَرَكِ ٦‏؛٧ ٬ ١٢ \p \v 1 عِسَ تٌ عَ قْشِرَبِرّ قُ نُن قِرِنيِيٍ مَلَن، عَ نَشَ سّنبّ نُن نْي قِ عٍ مَ عَلَكٌ عٍ شَ نْ حِننّيٍ كٍرِدٍ مِشِيٍ قْشْ رَ، عٍ مَن شَ نْ قُرٍ مَ مْولِ بِرِن نَيَلَندٍ. \v 2 عَ نَشَ عٍ شّي مِشِيٍ كَوَندِدٍ عَلَ شَ مَنفّيَ نِينِ شَ مَسٍنيِ رَ، عٍ مَن شَ قُرٍ مَيٍ رَيَلَن. \v 3 عَ نَشَ عَ مَسٍن عٍ بّ، «وٌ نّ بِيَاسِمَ، وٌ نَشَ سٍسٍ شَنِن وٌ شُن مَ، عَلْ شُلِ، فبْنقْي، تَامِ، كْبِرِ، شَ نَ مُ عَ رَ دٌنمَ قِرِن ندٍ. \v 4 وٌ نَ سٌ بَنشِ نَشَن كُي، وٌ شَ يِفِيَ مّننِ نّ هَن وٌ سَ سِفَمَ تَا فبّتّ تّمُي نَشّ. \v 5 شَ نَ تَاكَيٍ مُ وٌ رَ سّنّ، وٌ شَ كٍلِ نَا. وٌ شَ مّننِ بّندّ رَكْنكْن وٌ سَنيِيٍ رَ، عَ شَ قِندِ سٍيدٍحْشْيَ رَ عٍ بّ، وٌ بَرَ عٍ رَبٌلٌ.» \v 6 نَ كُي، عِسَ قْشِرَبِرّيٍ نَشَ سِفَ، عٍ سَ تَايٍ بِرِن عِسَ. عٍ نُ مِشِيٍ كَوَندِ مَ عَلَ شَ شِبَارُ قَنيِ رَ، عٍ نُ قُرٍ مَيٍ رَيَلَن يِرٍ بِرِن. \s مَنفّ هٍرٌدٍ عِقُشِ عِسَ شَ قٍ رَ \r مَتِيُ ١٤‏؛١ ٬ ١٢، مَرَكِ ٦‏؛١٤ ٬ ٢٩ \p \v 7 فَلِلٍ مَنفّ هٍرٌدٍ تٌ قٍ بِرِن مّ نَشٍيٍ نُ رَبَقٍ عَ شَ بْشِ مَ، عَ نَشَ عِقُ عِسَ شَ قٍ رَ، بَرِ مَ ندٍيٍ نُ عَ قَلَمَ عَ يَيَ شُنشَ نَن كٍلِشِ قَشّ مَ، \v 8 ندٍيٍ عَ قَلَ عَ عَننَبِ عٍلِيَ نَن فبِلٍنشِ، ندٍيٍ عَ قَلَ عَ نَمِحْنمّ فبّتّ نَشَن نُ نَ دُنِحّ تّمُي دَنفِشِ، نَ نَن مَن كٍلِشِ. \v 9 هٍرٌدٍ نَشَ عَ قَلَ، «يَيَ تَن، ﭑ بَرَ نَ شُنيِ بٌلٌن عَ دّ عِ. كْنْ ندٍ قَ يِ تَن نَ، ﭑ نَشَن شَ قٍ مّمَ يِ كِ؟» نَ كُي، عَ نَشَ سٌ كَتَقٍ عَ شَ عِسَ تٌ. \s عِسَ دٌنسٍ قِقٍ مِشِ وُلُ سُولِ مَ \r مَتِيُ ١٤‏؛١٣ ٬ ٢١، مَرَكِ ٦‏؛٣٠ ٬ ٤٤ \p \v 10 شّيرَيٍ تٌ فبِلٍن، عٍ قٍ نَشٍيٍ رَبَشِ، عٍ نَشَ عَ بِرِن دّنتّفّ سَ عِسَ بّ. عَ قَن نَشَ عٍ شَنِن بٍتٍسَيِدَ عٍ شَ لُ عٍ شَتِ مَ يِرٍ كٍرٍن. \v 11 كْنْ حَمَ تٌ عَ كٌلٌن، عٍ نَشَ بِرَ عِسَ قْشْ رَ. عَ قَن نَشَ عٍ رَلَن، عَ وْيّن عٍ بّ عَلَ شَ مَنفّيَ نِينِ شَ قٍ رَ، عَ قُرٍ مَيٍ رَيَلَن. \p \v 12 نُنمَرٍ تٌ سٌ قْلْ، عِسَ قْشِرَبِرّ قُ نُن قِرِنيِيٍ نَشَ عٍ مَسٌ عَ رَ، عٍ عَ قَلَ عَ بّ، «حَمَ رَيٍنسٍن عَلَكٌ عٍ شَ سَ سٌ تَايٍ نُن دَاشَيٍ نَشٍيٍ نَ بٍ رَبِلِنيِ، عٍ شَ سَ يِفِيَدٍيٍ نُن دٌنسٍيٍ قٍن، بَرِ مَ وٌن نَ وُلَ نّ يِ كِ.» \v 13 عِسَ نَشَ عَ قَلَ عٍ بّ، «وٌ تَن نَن شَ دٌنسٍ قِ عٍ مَ.» عَ قْشِرَبِرّيٍ نَشَ عَ يَابِ، «سٍسٍ مُ نَ مُشُ يِ بَقٍ تَامِ سُولِ نُن يّشّ قِرِن نَ. كَ مُشُ تَن نَن شَ سِفَ دٌنسٍ سَرَدٍ يِ حَمَ بِرِن بّ؟» \v 14 مِشِيٍ نَشٍيٍ نُ نَ نَا، شّمّيٍ كْنتِ نَشَ سِفَ هَن وُلُ سُولِ حْندْن. \p عِسَ نَشَ عَ قَلَ عَ قْشِرَبِرّيٍ بّ، «وٌ عَ قَلَ مِشِيٍ بّ عٍ شَ دْشْ عٍ تٌنفٌ سُولِ سُولِ مَ.» \v 15 عٍ قَن نَشَ عَ رَبَ نَ كِ، عٍ مِشِ بِرِن نَدْشْ. \v 16 عِسَ نَشَ نَ تَامِ سُولِ نُن نَ يّشّ قِرِن تٌنفٌ، عَ عَ يَ رَتٍ كٌورٍ مَ، عَ قَ عَلَ نُوَلِ سَ. عَ نَشَ تَامِيٍ عِفِرَ، عَ قَ عٍ سٌ عَ قْشِرَبِرّيٍ يِ رَ، عَلَكٌ عٍ شَ عٍ عِتَشُن حَمَ مَ. \v 17 حَمَ بِرِن نَشَ عٍ دّفٍ هَن عٍ وَ سَ. دٌنسٍ دْنشْي شُنتُنيِيٍ تٌ مَتٌنفٌ، دٍبٍ قُ نُن قِرِن نَن نَقٍ. \s ثِيّرِ عِسَ كٌلٌنقٍ عَلَ شَ مِشِ سُفَندِشِ رَ، \s نُن عِسَ عَ شَ قَشّ نُن مَرَكٍلِ شَ قٍ مَسٍنقٍ \r مَتِيُ ١٦‏؛١٣ ٬ ٢٨، مَرَكِ ٨‏؛٢٧ ٬ ٣٠ \p \v 18 لْشْ ندٍ عِسَ نُ نَ عَلَ مَشَندِقٍ عَ شَتِ مَ. عَ قْشِرَبِرّيٍ قَن نُ نَ نَا. عَ نَشَ عٍ مَشْرِن، عَ نَشّ، «مِشِيٍ مُنسٍ قَلَمَ ﭑ مَ قٍ رَ؟ ندٍ لَنشِ ﭑ مَ؟» \v 19 عٍ نَشَ عَ يَابِ، «ندٍيٍ عَ قَلَمَ، عَننَبِ يَيَ شُنشَ. ندٍيٍ عَ قَلَمَ، عَننَبِ عٍلِيَ. ندٍيٍ عَ قَلَمَ، نَمِحْنمّ فبّتّ نَشَن قَشَ وَشَتِ دَنفِشِ، نَ نَن مَن كٍلِشِ.» \v 20 عِسَ مَن نَشَ عٍ مَشْرِن، «كْنْ وٌ تَن نَشّ دِ؟ ندٍ ﭑ نَ؟» ثِيّرِ نَشَ عَ يَابِ، «عَلَ شَ مِشِ سُفَندِشِ نَن نَ عِ رَ.» \p \v 21 عِسَ نَشَ عَ مَتِنتِن عٍ رَ، عَ عٍ يَمَرِ، عٍ نَشَ عَ شَ قٍ قَلَ مِشِ يٌ بّ. \v 22 عَ مَن نَشَ عَ مَسٍن عٍ بّ، «قٌ عَدَ مَ شَ دِ شَ تْورّ فبٍفبٍ سْتْ. يُوِقِيٍ شَ قٌرِيٍ، سّرّشّدُبّ كُنتِفِيٍ، نُن سّرِيّ كَرَ مْشْيٍ مُ قَمَ لَدٍ عَ رَ، عٍ عَ قَشَمَ نّ، كْنْ عَ مَن شَ كٍلِ قَشّ مَ عَ شِ سَشَن ندٍ.» \p \v 23 عِسَ نَشَ عَ مَسٍن بِرِن بّ، «شَ مِشِ وَ بِرَقٍ ﭑ قْشْ رَ، عَ شَ تٌندِ عَ يّتّ مَ، عَ شَ تِن تْورّ نُن قَشّ رَ لْشْي بِرِن، عَ بِرَ ﭑ قْشْ رَ. \v 24 مِشِ نَشَن وَ مَ عَ يّتّ رَكِسِقٍ، نَ كَنيِ لْيمَ نّ. نَشَن عَ يّتّ رَلْيمَ ﭑ تَن مَ قٍ رَ، نَ كَنيِ كِسِمَ نّ. \v 25 دُنِحَ بِرِن سْتْي مُنسٍ قَنمَ مِشِ مَ، شَ عَ سِفَمَ يَهَننَمَ؟ \v 26 نَشَن يٌ يَافِمَ ﭑ تَن نُن ﭑ مَ وْيّنيِ شَ قٍ رَ، ﭑ تَن عَدَ مَ شَ دِ قَمَ عَ نْرّ كُي تّمُي نَشّ نُن عَ بَبَ عَلَ نُن عَ شَ مَلٍكّ سّنِيّنشِيٍ شَ نْرّ، ﭑ قَن يَافِمَ نّ نَ كَنيِ شَ قٍ رَ. \v 27 ﭑ شَ نْندِ قَلَ وٌ بّ، مِشِ ندٍيٍ تِشِ وٌ يَ مَ بٍ، نَشٍيٍ مُ قَشَمَ قٌ عٍ عَلَ شَ مَنفّيَ نِينِ تٌ.» \s عِسَ نْرْقٍ \r مَتِيُ ١٧‏؛١ ٬ ٣، مَرَكِ ٩‏؛١ ٬ ١٣ \p \v 28 يِ مَسٍنيِ دَنفِ شَنبِ شِ سٌلٌمَسَشَن حْندْن، عِسَ نَشَ ثِيّرِ، يَيَ، نُن يَكِ شَنِن فٍيَ قَرِ عَلَ مَشَندِدٍ. \v 29 عِسَ تٌ نُ عَلَ مَشَندِقٍ، عَ يَتَفِ نَشَ مَسَرَ. عَ شَ دُفِيٍ قَن نَشَ قِيشّ عَلْ نَءِيَلَنيِ. \v 30 نَ تّمُي، عَننَبِ مُنسَ نُن عَننَبِ عٍلِيَ نَشَ مِنِ عٍ مَ، عٍ نُن عِسَ نَشَ وْيّن. \v 31 عٍ مِنِ نْرّ شُنفبٍ نَن كُي، عٍ نُ وْيّنقٍ عِسَ بّ عَ شَ قَشّ شَ قٍ مَ، نَشَن نُ قَقٍ كَمَلِدٍ دَرِ سَلَمُ. \p \v 32 شِ شْلِ نُ بَرَ نْ ثِيّرِ نُن عَ بٌورٍيٍ رَ، كْنْ عٍ تٌ شُنُ، عٍ نَشَ عِسَ شَ نْرّ تٌ، عَ نُن نَ شّمّ قِرِن نَشٍيٍ نُ نَ عَ قّ مَ. \v 33 نَ شّمّ قِرِنيِيٍ تٌ نُ كٍلِقٍ عِسَ شُن، ثِيّرِ نَشَ عَ قَلَ عَ بّ، «مَرِفِ، قٍ قَنيِ نَ عَ رَ مُشُ تٌ نَ بٍ يِ كِ. مُشُ شَ لِنفِرَ سَشَن يَءِلَن، كٍرٍن عِ فبٍ، كٍرٍن عَننَبِ مُنسَ فبٍ، كٍرٍن عَننَبِ عٍلِيَ فبٍ.» ثِيّرِ مُ نُ عَ كٌلٌنشِ عَ نُ سٍسٍ نَشَن قَلَقٍ. \v 34 عَ تٌ نُ نَ وْيّنقٍ، نُشُي نَشَ فٌرٌ عٍ مَ. ثِيّرِ نُن عَ بٌورٍيٍ نَشَ فَاشُ عٍ تٌ عَ تٌ نُشُي بَرَ دِن عٍ مَ. \v 35 شُي ندٍ نَشَ مِنِ نُشُي كُي، عَ عَ مَسٍن، «ﭑ مَ دِ نَن يَ، ﭑ مَ مِشِ سُفَندِشِ. وٌ وٌ تُلِ مَتِ عَ رَ.» \v 36 نَ شُي تٌ فّ وْيّندٍ، عٍ نَشَ عِسَ تٌ عَ كٍرٍن. عَ قْشِرَبِرّيٍ قٍ نَشَن تٌشِ عٍ يَ رَ، عٍ نَشَ دُندُ عَ قٍ مَ، عٍ مُ عَ قَلَ مِشِ يٌ بّ نَ وَشَتِ. \s عِسَ حِننّ كٍرِقٍ دِ مّدِ ندٍ قْشْ رَ \r مَتِيُ ١٧‏؛١٤ ٬ ٢٣، مَرَكِ ٩‏؛١٤ ٬ ٣٢ \p \v 37 نَ كُيٍ عِبَ، عِسَ نُن عَ قْشِرَبِرّيٍ نَشَ فٌرٌ فٍيَ قَرِ، حَمَ فبٍفبٍ نَشَ قَ عَ رَلَندٍ. \v 38 نَ تّمُي، شّمّ ندٍ نَشَ عَ شُي عِتٍ حَمَ تَفِ عِسَ مَيَندِقٍ رَ، «كَرَ مْشْ، يَندِ، قَ ﭑ مَ دِ شّمّ مَتٌ، بَرِ مَ يِ دِ كٍرٍنيِ نَن نَ ﭑ بّ! \v 39 عَ مَتٌ، حِننّ نَن نَ عَ قْشْ رَ. عَ نَ كٍلِ عَ رَ، عَ سْنشْمَ نّ، عَ عَ رَكٍتُن عَ رَ، ﭑ مَ دِ دّشُنقّ نُ قَ مِنِ. عَ مُ عَ بّحِنمَ مَقُرٍن، قٌ عَ فّ عَ رَهَلَكِدٍ. \v 40 ﭑ بَرَ عِ قْشِرَبِرّيٍ مَيَندِ عٍ شَ يِ حِننّ كٍرِ عَ قْشْ رَ، كْنْ عٍ مُ نْشِ.» \p \v 41 عِسَ نَشَ عٍ يَابِ، «وٌ تَن بْنسْي دَنشَنِيَتَرٍ، وٌ كٌبِ. ﭑ شَ لُ وٌ سّيتِ مَ هَن مُن تّمُي؟ ﭑ شَ تِ وٌ بُن مَ هَن مُن لْشْي؟ وٌ قَ نَ دِ رَ ﭑ شْن.» \p \v 42 عَ حَن مُ نُ عِسَ يِرٍ لِ سِندٍن، حِننّ نَشَ دِ رَبِرَ بْشِ مَ، عَ عَ رَكٍتُن عَ رَ. كْنْ عِسَ تٌ حِننّ يَمَرِ، دِ نَشَ يَلَن، عِسَ قَ عَ رَفبِلٍن عَ بَبَ مَ. \v 43 حَمَ بِرِن نَشَ كَابَ عَلَ شَ سّنبّ مَ. \s عِسَ عَ شَ قَشّ شَ قٍ مَسٍنقٍ عَ سَنمَيَ قِرِن ندٍ \r مَتِيُ ١٧‏؛٢٢ ٬ ٢٣، مَرَكِ ٩‏؛٣٠ ٬ ٣٢ \p بِرِن تٌ نُ كَابَشِ عِسَ وَلِ قْشِ بِرِن مَ، عَ نَشَ عَ قَلَ عَ قْشِرَبِرّيٍ بّ، \v 44 «وٌ تَن شَ يِ مَسٍنيِ نَن نَمّ عَ قَنيِ رَ؛ عَدَ مَ شَ دِ سَمَ نّ مِشِيٍ بّلّشّ.» \v 45 كْنْ عٍ مُ نَ وْيّنيِ قَهَامُ، بَرِ مَ عَ نُ بَرَ نْشُن عٍ مَ عَلَكٌ عٍ نَشَ عَ كٌلٌن. عٍ مَن مُ سُو سَ عِسَ مَشْرِندٍ عَ مَ. \s مِشِ نَشَن تِدٍ فبٌ \r مَتِيُ ١٨‏؛١ ٬ ١١، مَرَكِ ٩‏؛٣٣ ٬ ٥٠ \p \v 46 عِسَ قْشِرَبِرّيٍ نَشَ سٌ وْيّنيِ كُي، عٍ شَ عَ كٌلٌن نَشَن تِدٍ فبٌ عٍ يَ مَ. \v 47 كْنْ عِسَ تٌ نُ عٍ بْحّ مَ قٍ كٌلٌن، عَ نَشَ دِ مّدِ ندٍ تٌنفٌ، عَ عَ تِ عَ قّ مَ. \v 48 عَ نَشَ عَ مَسٍن عٍ بّ، «مِشِ يٌ نَشَن يِ دِ مّدِ مْولِ رَ سّنّمَ ﭑ شِلِ رَ، نَ كَنيِ بَرَ ﭑ تَن يّتّ يَتِ رَ سّنّ. مِشِ يٌ نَشَن ﭑ تَن نَسّنّ، نَ كَنيِ بَرَ ﭑ شّيمَ قَن نَسّنّ. نَشَن قِندِشِ مِشِ شُرِ رَ وٌ بِرِن يَ مَ، عَ تَن نَن تِدٍ فبٌ.» \s قِندِقٍ عِسَ قْشِرَبِرّ رَ \r مَرَكِ ٩‏؛٣٨ ٬ ٤١ \p \v 49 يَيَ نَشَ عَ يَابِ، «كَرَ مْشْ، مُشُ بَرَ شّمّ ندٍ تٌ عَ حِننّ كٍرِ مَ مِشِ قْشْ رَ عِ شِلِ سَابُي رَ. مُشُ بَرَ كَتَ عَ شَ بَ نَ مَ، بَرِ مَ عَ مُ بِرَشِ وٌن قْشْ رَ.» \v 50 عِسَ نَشَ عٍ يَمَرِ، «وٌ نَشَ عَ رَتْن، بَرِ مَ شَ نَشَن مُ كٍلِشِ وٌ شِلِ مَ، نَ تَن نَ وٌ تَن نَ بّ.» \s سَمَرِ تَا ندٍ تٌندِقٍ عِسَ رَ سّنّدٍ \p \v 51 وَشَتِ تٌ نُ بَرَ مَكْرّ عِسَ شَ تٍ كٌورٍ، عَ نَشَ نَتّ تٌنفٌ عَ شَ دَرِ سَلَمُ كِرَ سُشُ. \v 52 عَ نَشَ مِشِ ندٍيٍ شّي عَ يَ رَ. عٍ تٌ سِفَ، عٍ نَشَ سٌ سَمَرِ تَا ندٍ عٍ شَ سَ يِفِيَ ندٍ قٍن عَ بّ. \v 53 كْنْ نَاكَيٍ مُ تِن عَ رَ سّنّدٍ بَرِ مَ عَ نُ سِفَقٍ دَرِ سَلَمُ نّ. \v 54 عَ قْشِرَبِرّيٍ يَيَ نُن يَكِ تٌ نَ قٍ تٌ، عٍ نَشَ عَ قَلَ عَ بّ، «مَرِفِ، مُشُ شَ يَامَرِ قِ تّ شَ فٌرٌ كٍلِ كٌورٍ، عَ شَ عٍ رَتْن؟» \v 55 كْنْ عِسَ نَشَ عَ يَ رَقِندِ عٍ مَ، عَ وْيّن شْرْشْي قَلَ عٍ بّ. \v 56 نَ تّمُي، عٍ نَشَ سِفَ تَا فبّتّ. \s بِرَقٍ عِسَ قْشْ رَ \r مَتِيُ ٨‏؛١٩ ٬ ٢٢ \p \v 57 عٍ تٌ نُ كِرَ شْن مَ، شّمّ ندٍ نَشَ قَ عَ قَلَ عِسَ بّ، «عِ سِفَ دّدّ، ﭑ نَ عِ قْشْ رَ.» \v 58 عِسَ نَشَ عَ يَابِ، \q «شُلُمَسٍ شِمَ يِلِ كُي. \q شْنِ شِمَ عَ تّي كُي. \q كْنْ دّدّ مُ نَ عَدَ مَ شَ دِ بّ عَ عَ شُنيِ سَمَ دّننَشّ.» \m \v 59 عِسَ مَن نَشَ عَ مَسٍن مِشِ فبّتّ ندٍ بّ، «بِرَ ﭑ قْشْ رَ.» كْنْ عَ كَنيِ نَشَ عَ يَابِ، «مَرِفِ، عَ لُ ﭑ شَ سِفَ، ﭑ شَ سَ ﭑ بَبَ رَفَتَ سِندٍن.» \v 60 عِسَ نَشَ عَ يَابِ، «عَ لُ قَشَمِشِيٍ نَن شَ عٍ شَ قَشَمِشِيٍ رَفَتَ. عِ تَن شَ سِفَ، عِ شَ سَ مِشِيٍ كَوَندِ عَلَ شَ مَنفّيَ نِينِ رَ.» \v 61 مِشِ فبّتّ قَن نَشَ عَ قَلَ عَ بّ، «مَرِفِ، ﭑ بِرَ مَ نّ عِ قْشْ رَ، كْنْ عَ لُ ﭑ شَ سِفَ ﭑ شْنيِ، ﭑ شَ سَ ﭑ حُنفُ ﭑ مَ مِشِيٍ مَ.» \v 62 كْنْ عِسَ نَشَ عَ يَابِ، «مِشِ يٌ نَشَن سَارِ سُشُمَ عَ نُ قَ عَ شَنبِ مَتٌ، عَ كَنيِ مُ دَشَ عَ شَ وَلِ سُشُ عَلَ شَ مَنفّيَ نِينِ بّ.» \c 10 \s عِسَ عَ قْشِرَبِرّيٍ تٌنفٌ سٌلٌقٍرٍ عَ نُن قِرِن شّيقٍ \p \v 1 يِ قٍيٍ دَنفِ شَنبِ، مَرِفِ نَشَ مِشِ فبّتّيٍ سُفَندِ، مِشِ تٌنفٌ سٌلٌقٍرٍ عَ نُن قِرِن. عَ نَشَ عٍ شّي قِرِن قِرِن نَ، عٍ شَ سِفَ عَ يَ رَ تَا بِرِن كُي عَ نُن يِرٍ بِرِن عَ تَن يّتّ نُ قَقٍ سِفَدٍ دّننَشّ. \v 2 عَ نَشَ عَ مَسٍن عٍ بّ، «شّ شَبَ وَلِ بٍلٍبٍلٍ نَن نَ، كْنْ وَلِكّيٍ تَن شُرُن. وٌ شّ كَنيِ مَشَندِ عَلَكٌ عَ شَ وَلِكّيٍ رَ سَنبَ عَ شَ شّ شَبَدٍ. \v 3 وٌ سِفَ. ﭑ نَ وٌ شّيقٍ نّ عَلْ يّشّييْرّ نَشٍيٍ سٌمَ وُلَ بَرٍيٍ تَفِ. \v 4 وٌ نَشَ كْبِرِ، فبْنقْي، شَ نَ مُ عَ رَ سَنكِرِ شَنِن وٌ شُن مَ. وٌ نَشَ بُ مِشِيٍ شّيبُ رَ كِرَ شْن مَ.» \p \v 5 «وٌ نُ سٌ بَنشِ نَشَن كُي، بٍينُن وٌ شَ سٍ فبّتّ قَلَ وٌ شَ عَ مَسٍن سِندٍن، ‹عَلَ شَ بْحّسَ قِ يِ قْشْي مَ.› \v 6 شَ بْحّسَ مِشِ ندٍ سَبَتِشِ نَا، عَلَ وٌ شَ دُبَ سُشُمَ نّ عَ بّ، كْنْ شَ نَ مِشِ مْولِ مُ نَ، عَلَ وٌ شَ دُبَ رَفبِلٍنمَ وٌ تَن نَن مَ. \v 7 وٌ شَ لُ نَ بَنشِ كٍرٍنيِ نَن كُي. عٍ سٍ نَشَن سٌمَ وٌ يِ رَ، وٌ شَ عَ دٌن، وٌ شَ عَ مِن، بَرِ مَ عَ لَنمَ وَلِكّ شَ عَ سَرٍ سْتْ. وٌ نَشَ كٍلِ نَ بَنشِ كُي وٌ شَ سَ يِفِيَ بَنشِ فبّتّ.» \p \v 8 «وٌ نُ سٌ تَا نَشَن يٌ كُي عٍ نَشَ وٌ رَ سّنّ، عٍ نَ نَشَن سٌ وٌ يِ رَ، وٌ شَ نَ دٌن. \v 9 وٌ شَ نَ قُرٍ مَيٍ رَيَلَن، وٌ عَ مَسٍن نَاكَيٍ بّ، ‹عَلَ شَ مَنفّيَ نِينِ بَرَ مَكْرّ وٌ رَ.› \v 10 كْنْ وٌ نُ سٌ تَا نَشَن يٌ كُي عٍ مُ وٌ رَ سّنّ، وٌ شَ سِفَ تَا تَفِ نّ، وٌ عَ مَسٍن مِشِيٍ بّ، \v 11 ‹هَلِ وٌ شَ تَا شُبٍ نَشَن كَنكَنشِ مُشُ سَنيِيٍ رَ، مُشُ بَرَ عَ رَكْنكْن عَ شَ قِندِ سٍيدٍحْشْيَ رَ نَشَن بَشِ وٌ شِلِ مَ. كْنْ وٌ شَ عَ كٌلٌن نّ، عَ عَلَ شَ مَنفّيَ نِينِ بَرَ مَكْرّ.› \v 12 ﭑ شَ عَ قَلَ وٌ بّ، كِيتِ سَ لْشْي، كِيتِ قَنمَ سٌدٌ مَ بّ دَنفِقٍ نَ تَا رَ.» \s تَا دَنشَنِيَتَرٍيٍ شَ فبَلٌي \r مَتِيُ ١١‏؛٢١ ٬ ٢٤ \p \v 13 «فبَلٌي نَ وٌ بّ، كٌرَ سِنكَيٍ! فبَلٌي نَ وٌ قَن بّ، بٍتٍسَيِدَكَيٍ! كَابَنَكٌ نَشٍيٍ رَبَ وٌ تَفِ، شَ نٍيٍ سَ رَبَ تِرٍ نُن سِدْن نّ نُ، عَ عَ لِمَ عٍ تَن بَرَ تُوبِ نُ عَ رَكُيَ، عٍ دْشْ سُننُن دٌنمَ رَفٌرٌشِ عٍ مَ، عٍ تّ شُبٍ مَسٌ عٍ مَ عٍ شَ تُوبِ تْنشُمَ رَ. \v 14 كِيتِ سَ لْشْي شْرْشْمَ وٌ تَن مَ دَنفِ تِرٍكَيٍ نُن سِدْنكَيٍ رَ. \v 15 عِ تَن كَثّرّنَمُ فٌ، عِ حْشْ عَ مَ عَ عِ تٍمَ هَن عَرِيَننَ كُي؟ عَدٍ، عِ رَفٌرٌ مَ نّ هَن يَهَننَمَ.» \p \v 16 عِسَ مَن نَشَ عَ قَلَ عَ قْشِرَبِرّيٍ بّ، «نَشَن نَ عَ تُلِ مَتِ وٌ رَ، عَ كَنيِ عَ تُلِ مَتِشِ ﭑ تَن نَن نَ. نَشَن نَ تٌندِ لَدٍ وٌ رَ، نَ كَنيِ تٌندِشِ لَدٍ ﭑ تَن نَن نَ. نَشَن نَ تٌندِ لَدٍ ﭑ تَن نَ، نَ كَنيِ تٌندِشِ لَدٍ ﭑ شّيمَ نَن نَ.» \s عِسَ قْشِرَبِرّ تٌنفٌ سٌلٌقٍرٍ عَ نُن قِرِنيِيٍ فبِلٍنقٍ \p \v 17 عِسَ قْشِرَبِرّ تٌنفٌ سٌلٌقٍرٍ عَ نُن قِرِن نَشَ فبِلٍن سّيوّ كُي، عٍ عَ قَلَ عَ بّ، «مَرِفِ، مُشُ نَ يَامَرِ قِ عِ شِلِ رَ، هَلِ حِننّيٍ، عٍ مُشُ شُي رَبَتُمَ.» \v 18 عِسَ نَشَ عَ مَسٍن عٍ بّ، «ﭑ بَرَ سٍنتَنّ تٌ بِرَ رَ كٍلِ كٌورٍ مَ عَلْ سٍيَمَكْنيِ. \v 19 عَ مَتٌ، ﭑ بَرَ نْي قِ وٌ مَ وٌ شَ حّرّ بْشِمَسٍ نُن تَلِ مَ، ﭑ نْي قِ وٌ مَ يَشُي سٍنتَنّ شَ سّنبّ بِرِن شُن. نَ بِرِن كُي، سٍسٍ مُ وٌ تٌمَ. \v 20 كْنْ وٌ نَشَ سّيوَ شّ حِننّيٍ تٌ وٌ شُي رَبَتُمَ. وٌ شَ سّيوَ نّ بَرِ مَ وٌ شِلِ سّبّشِ عَرِيَننَ.» \s عِسَ سّيوَقٍ عَلَ سَفٌي رَ \r مَتِيُ ١١‏؛٢٥ ٬ ٢٧، ١٣‏؛١٦ ٬ ١٧ \p \v 21 نَ وَشَتِ، عِسَ نَشَ سّيوَ عَلَ شَشِلِ سّنِيّنشِ سَابُي رَ، عَ عَ قَلَ، «بَبَ عَلَ، كٌورٍ نُن بْشِ مَرِفِ، ﭑ بَرَ عِ تَنتُ عِ تٌ يِ قٍيٍ نْشُنشِ لْننِلَيٍ نُن شَشِلِمَيٍ مَ، عِ عٍ مَسٍن دِ مّدِيٍ بّ. عِيٌ، ﭑ بَبَ، ﭑ بَرَ عِ تَنتُ بَرِ مَ عِ كّنّن قٍ نَن يَ.» \p \v 22 «ﭑ بَبَ بَرَ قٍ بِرِن تَشُ ﭑ نَ. مِشِ يٌ مُ عَلَ شَ دِ كٌلٌن، قٌ بَبَ عَلَ. مِشِ يٌ مُ بَبَ عَلَ كٌلٌن، قٌ عَلَ شَ دِ، عَ نُن عَلَ شَ دِ نُ تِن عَ مَسٍندٍ نَشَن بّ.» \v 23 عَ نَشَ عَ يَ رَقِندِ قْشِرَبِرّيٍ مَ، عَ عَ قَلَ عٍ بّ عٍ شَتِ مَ، «سّيوّ نَ مِشِ بّ، نَشَن قٍيٍ تٌمَ وٌ يَ نَشَن تٌشِ! \v 24 ﭑ شَ عَ قَلَ وٌ بّ، نَمِحْنمّ نُن مَنفّ وُيَشِ بَرَ وَ عٍ شَ قٍيٍ تٌ وٌ نَ نَشٍيٍ تٌقٍ، كْنْ عٍ مُ عَ تٌ. عٍ بَرَ وَ عٍ شَ قٍيٍ مّ وٌ نَ نَشٍيٍ مّقٍ، كْنْ عٍ مُ عَ مّ.» \s يَامَرِ نَشَن تِدٍ فبٌ عَ بِرِن بّ، \s نُن سَمَرِكَ مِشِ قَنيِ ندٍ شَ تَالِ \r مَتِيُ ٢٢‏؛٣٤ ٬ ٤٠، مَرَكِ ١٢‏؛٢٨ ٬ ٣٤ \p \v 25 لْشْ ندٍ، سّرِيّ لْننِلَ ندٍ تٌ نُ وَ مَ عِسَ مَتٌقٍ، عَ نَشَ تِ، عَ عَ قَلَ عَ بّ، «كَرَ مْشْ، عَ لَنمَ ﭑ شَ مُنسٍ رَبَ عَلَكٌ ﭑ شَ عَبَدَن كِسِ سْتْ؟» \v 26 عِسَ قَن نَشَ عَ مَشْرِن، «مُنسٍ سّبّشِ مُنسَ شَ سّرِيّ كُي؟ عِ عَ قَهَامُشِ دِ؟» \v 27 سّرِيّ لْننِلَ نَشَ عَ يَابِ، «عِ شَ عَلَ شَنُ عِ بْحّ بِرِن نَ، عِ نِي بِرِن نَ، عِ سّنبّ بِرِن نَ، عَ نُن عِ شَشِلِ بِرِن نَ. عِ مَن شَ عِ نفَشَكٍرٍنيِ شَنُ عَلْ عِ عِ يّتّ شَنُشِ كِ نَشّ.» \v 28 عِسَ نَشَ عَ قَلَ عَ بّ، «عِ شَ يَابِ قَن. شَ عِ نَ رَبَ، عِ كِسِمَ نّ.» \p \v 29 كْنْ سّرِيّ لْننِلَ تٌ نُ وَ مَ عَ تَن شَ كٌلٌن تِنشِنتْي رَ، عَ مَن نَشَ عِسَ مَشْرِن، «كْنْ ندٍ قِندِشِ ﭑ نفَشَكٍرٍنيِ رَ؟» \v 30 عِسَ نَشَ وْيّنيِ تٌنفٌ، عَ عَ يَابِ، «شّمّ ندٍ نُ نَ كِرَ شْن كٍلِقٍ دَرِ سَلَمُ فٌرٌقٍ رَ يٍرِكٌ. مُحّتِيٍ نَشَ دُتُن عَ مَ، عٍ عَ شَ دُفِيٍ بِرِن بَ عَ مَ، عٍ عَ بْنبْ، عٍ عَ لُ عَلْ قَشَمِشِ. \v 31 عَ نَشَ عَ لِ، سّرّشّدُبّ ندٍ نَن نُ قَقٍ نَ كِرَ شْن مَ. عَ تٌ نَ شّمّ تٌ سَشِ كِرَ رَ، عَ نَشَ دَنفِ كِرَ سّيتِ بٌورٍ رَ. \v 32 نَ مْولِ مَن نَ، لٍوِ دِ ندٍ قَن نَشَ قَ كِرَ شْن مَ. عَ تٌ نَ لِ، عَ شّمّ تٌ سَشِ كِرَ رَ، عَ قَن نَشَ دَنفِ كِرَ سّيتِ بٌورٍ رَ.» \p \v 33 «كْنْ سَمَرِكَ ندٍ قَن نَشَ قَ عَ شَ بِيَاسِ كُي، عَ نَ شّمّ لِ كِرَ رَ. عَ تٌ عَ تٌ، عَ نَشَ كِنِكِنِ كِ قَنيِ. \v 34 عَ تٌ عَ مَسٌ عَ رَ، عَ نَشَ تُرٍ نُن وّنِ سَ عَ شَ قِيٍ مَ، عَ عٍ مَشِرِ. عَ نَشَ عَ تٌنفٌ، عَ عَ سَ عَ شَ سٌقَلٍ قَرِ. عَ نَشَ عَ شَنِن يِفِيَ بَنشِ ندٍ كُي، عَ مّينِ عَ مَ. \v 35 نَ كُيٍ عِبَ، عَ نَشَ فبٍتِ كْبِرِ كٌلٍ قِرِن سٌ نَ يِفِيَ بَنشِ كَنيِ يِ رَ، عَ عَ قَلَ عَ بّ، ‹مّينِ يِ شّمّ مَ. شَ عِ كْبِرِ بَ عَ شَ قٍ رَ دَنفِ يِ رَ، ﭑ مَن نّ دَنفِمَ بٍ ﭑ نَ كْبِرِ رَفبِلٍنمَ عِ مَ.›» \p \v 36 عِسَ نَشَ قَ سّرِيّ لْننِلَ مَشْرِن، «يِ مِشِ سَشَنيِ يَ مَ، ندٍ قِندِشِ نفَشَكٍرٍنيِ رَ نَ شّمّ بّ مُحّتِيٍ دُتُن نَشَن مَ؟» \v 37 سّرِيّ لْننِلَ نَشَ عَ يَابِ، «نَشَن كِنِكِنِ عَ مَ.» عِسَ نَشَ عَ مَسٍن عَ بّ، «عِ قَن شَ نَ مْولِ نَن نَبَ.» \s مَرَتَ نُن مَرِيَمَ شْنيِ \p \v 38 عِسَ نُن عَ قْشِرَبِرّيٍ تٌ سٌ تَا ندٍ كُي، فِنّ ندٍ نَشَ عٍ يِفِيَ نَشَن شِلِ مَرَتَ. \v 39 عَ شُنيَ فِنّمَ قَن نُ نَ نَشَن نُ شِلِ مَرِيَمَ. نَ نَشَ سَ دْشْ مَرِفِ سّيتِ مَ، عَ عَ تُلِ مَتِ عَ شَ مَسٍنيِ رَ، \v 40 كْنْ مَرَتَ تَن يَ كٌتٌ نُ مْشِ عَ شَ شْحّيٍ بُن تِقٍ رَ. نَ كُي، مَرَتَ نَشَ سَ عَ قَلَ عِسَ بّ، «مَرِفِ، عِ مُ ﭑ شُنيَ تٌشِ؟ عَ بَرَ وَلِ بِرِن لُ ﭑ تَن كٍرٍن مَ. وْيّن عَ بّ، عَ شَ قَ ﭑ مَلِ.» \v 41 مَرِفِ نَشَ عَ يَابِ، «مَرَتَ، مَرَتَ، عِ كْنتْقِلِشِ، عِ مَن يَ كٌتٌ مْشِ قٍ فبٍفبٍ مَ، \v 42 كْنْ عِ هَيِ نَ قٍ كٍرٍن ثٍتِ نَن مَ. مَرِيَمَ تَن، عَ تَن نَن قٍ قَنيِ سُفَندِشِ. نَ مَن مُ بَمَ عَ يِ قٍوٌ!» \c 11 \s عَلَ مَشَندِقٍ \r مَتِيُ ٦‏؛٩ ٬ ١٣، ٧‏؛٧ ٬ ١١ \p \v 1 لْشْ ندٍ، عِسَ نُ نَ عَلَ مَشَندِقٍ يِرٍ ندٍ. عَ تٌ فّ، عَ قْشِرَبِرّ ندٍ نَشَ عَ قَلَ عَ بّ، «مَرِفِ، مُشُ تِنكَن عَلَ مَشَندِدٍ عَلْ يَيَ عَ قْشِرَبِرّيٍ تِنكَنشِ كِ نَشّ.» \v 2 عِسَ نَشَ عَ مَسٍن عٍ بّ، «وٌ نّ عَلَ مَشَندِ مَ، وٌ شَ عَ قَلَ، \q ‹بَبَ عَلَ، دُنِحَ بِرِن شَ عِ شِلِ سّنِيّنشِ كٌلٌن. \q عِ شَ مَنفّيَ نِينِ شَ قَ. \q \v 3 بَلٌي قِ مُشُ مَ لْشْي بِرِن، \q مُشُ هَيِ نَ نَشَن مَ. \q \v 4 دِحّ مُشُ شَ يُنُبِيٍ مَ، \q بَرِ مَ مُشُ قَن دِحّمَ مِشِيٍ هَاكّ مَ، \q نَشَن يٌ بَرَ قٍ كٌبِ نِيَ مُشُ رَ. \q عِ نَشَ مُشُ تِ مَرَتَنتَنيِ كِرَ شْن.›» \p \v 5 عِسَ مَن نَشَ عَ مَسٍن عٍ بّ، «شَ عَ سَ لِ، وٌ يَ مَ مِشِ ندٍ نَشَ سِفَ عَ بٌورٍ ندٍ شْن كْي تَفِ، عَ عَ قَلَ عَ بّ، ‹ﭑ بٌورٍ، تَامِ سَشَن دٌنِ ﭑ بّ، \v 6 بَرِ مَ شْحّ ندٍ نَن قَشِ ﭑ بّ كٍلِ بِيَاسِ، عَ قَ لِ دٌنسٍ يٌ مُ نَ ﭑ نَشَن سٌمَ عَ يِ.›» \p \v 7 «شَ عَ سَ لِ فٌ، بَنشِ كَنيِ عَ يَابِ، ‹بَ ﭑ تْورْقٍ! نَادّ بَلَنشِ، ﭑ تَن نُن ﭑ مَ دِيٍ بِرِن سَشِ. ﭑ مُ نْمَ كٍلِدٍ قَ ﭑ شَ تَامِ سٌ عِ يِ!› \v 8 ﭑ شَ عَ قَلَ وٌ بّ، بَنشِ كَنيِ مُ كٍلِمَ عَ شَ عَ بٌورٍ مَلِ عٍ شَ دْشْبٌورٍيَ مَ. كْنْ عَ بٌورٍ شَ لِشِرِنيِ تَن، نَ نَن عَ نِيَمَ بَنشِ كَنيِ شَ كٍلِ، عَ عَ بٌورٍ هَيِ بِرِن قَن.» \p \v 9 «ﭑ شَ عَ قَلَ وٌ بّ، \q وٌ مَشَندِ تِ، وٌ عَ سْتْمَ نّ. \q وٌ قٍنيِ تِ، وٌ عَ تٌمَ نّ. \q وٌ نَادّ كْنكْن، عَ رَبِمَ نّ وٌ بّ. \q \v 10 مِشِ نَشَن بِرِن مَشَندِ تِمَ، عَ عَ سْتْمَ نّ. \q مِشِ نَشَن سٍ قٍنمَ، عَ عَ تٌمَ نّ. \q مِشِ نَشَن نَادّ كْنكْنمَ، عَ رَبِمَ نّ عَ بّ.» \m \v 11 «بَبَ مُندُن نَ وٌ يَ مَ نَشَن شَ دِ يّشّ مَشْرِنمَ عَ مَ، عَ سَ بْشِمَسٍ سٌ عَ يِ رَ؟ \v 12 شَ عَ سَ تْشّلّ نَن مَشْرِن وٌ مَ، وٌ نْمَ تَلِ سٌدٍ عَ يِ رَ؟ \v 13 شَ وٌ تَن مِشِ كٌبِيٍ قَتَ سٍ قَنيِيٍ قِدٍ وٌ شَ دِيٍ مَ، بَبَ عَلَ نَشَن نَ عَرِيَننَ، عَ دَنفِ وٌ رَ ثٌن! عَ عَ شَشِلِ سّنِيّنشِ قِمَ نّ عَ مَشَندِ مَيٍ مَ.» \s عَلَ شَشِلِ سّنِيّنشِ مَتَندِقٍ \r مَتِيُ ١٢‏؛٢٢ ٬ ٣٧، مَرَكِ ٣‏؛٢٠ ٬ ٢٧ \p \v 14 عِسَ نَشَ حِننّ ندٍ كٍرِ شّمّ قْشْ رَ نَشَن نُ بَرَ عَ كَنيِ قِندِ بٌبٌي رَ. عِسَ تٌ نَ حِننّ كٍرِ، بٌبٌي نَشَ وْيّن، حَمَ نَشَ كَابَ. \v 15 كْنْ مِشِ ندٍيٍ نُ نَ عٍ يَ مَ، نٍيٍ عَ قَلَ، «عَ حِننّيٍ كٍرِ مَ حِننّ مَنفّ بّلّسّبُلُ نَن سَابُي رَ.» \v 16 مِشِ فبّتّيٍ نَشَ فَنتَنيِ سَ عَ يَ رَ عَ مَشْرِنقٍ رَ عَلَ شَ تْنشُمَ ندٍ مَ. \v 17 عِسَ تٌ عٍ شَ مَحْشُنيِ بِرِن كٌلٌن، عَ نَشَ عَ مَسٍن عٍ بّ، «لَنتَرٍيَ نَ مَنفّيَ نَشَن كُي، عَ مُ بُمَ. دٍنبَيَ لَنتَرٍيٍ قَن، عٍ كَنَمَ نّ. \v 18 سٍنتَنّ شَ مَنفّيَ نْمَ بُدٍ شَ لَنتَرٍيَ نَ عَ كُي؟ وٌ نَشّ عَ ﭑ حِننّ كٍرِ مَ بّلّسّبُلُ سَابُي نَن نَ. \v 19 شَ ﭑ تَن حِننّيٍ كٍرِ مَ بّلّسّبُلُ نَن سَابُي رَ، وٌ تَن شَ مِشِيٍ قَ عٍ كٍرِ مَ ندٍ سَابُي رَ؟ نَ كُي، عٍ تَن نَن يَتِ وٌ مَكِيتِمَ. \v 20 كْنْ شَ ﭑ تَن حِننّ كٍرِ مَ عَلَ سّنبّ نَن سَابُي رَ، عَلَ شَ مَنفّيَ نِينِ يَتِ نَن بَرَ وٌ لِ.» \p \v 21 «شَ سّنبّمَ عَ شَ بَنشِ كَنتَمَ فٍرٍ سٌسٍ رَ، عَ هَرِفٍ بِرِن نَ كَنتَرِ نَن كُي. \v 22 كْنْ شّمّ فبّتّ نَ قَ نَشَن سّنبّ فبٌ عَ بّ، عَ نْمَ نّ عَ رَ، عَ عَ شَ فٍرٍ سٌسٍيٍ بَ عَ يِ عَ نُ لَشِ نَشٍيٍ رَ، عَ عَ هَرِفٍ بِرِن عِتَشُن مِشِ فبّتّيٍ رَ.» \p \v 23 «مِشِ نَشَن مُ ﭑ قْشْ رَ، عَ تِشِ ﭑ كَنكٍ نّ. نَشَن مُ ﭑ مَلِمَ مِشِ سْتْدٍ، عَ نَ مِشِيٍ رَيٍنسٍنقٍ نّ.» \s حِننّ فبِلٍنقٍ عَ سَبَتِدٍ قٌرِ \r مَتِيُ ١٢‏؛٤٣ ٬ ٤٥ \p \v 24 «حِننّ نَ فبِلٍن مِشِ قْشْ رَ، عَ سِفَمَ يِرٍ مَشَرٍ لِنفِرَ فبّتّ قٍندٍ، كْنْ عَ مُ عَ تٌمَ. نَ تّمُي عَ عَ قَلَمَ عَ يّتّ بّ، ‹ﭑ شَ فبِلٍن ﭑ مَ بَنشِ كُي ﭑ كٍلِشِ دّننَشّ.› \v 25 عَ نَ فبِلٍن مّننِ، عَ عَ لِمَ نّ نَ بَنشِ مَكْشِ، عَ رَشُنمَشِ عَ قَنيِ رَ. \v 26 نَ تّمُي، عَ سِفَمَ نّ عَ سَ قَ حِننّ سٌلٌقٍرٍ فبّتّيٍ رَ نَشٍيٍ حَاشُ عَ بّ، عٍ بِرِن سٌ نَ بَنشِ كُي، عٍ سَبَتِ نَا. نَ كُي، نَ مِشِ شَ قٍ حَاشُمَ نّ دَنفِقٍ سِنفٍ رَ.» \s سّيوّ نَ مِشِ نَشٍيٍ بّ \p \v 27 عِسَ تٌ نُ يِ قٍيٍ قَلَقٍ، فِنّ ندٍ نَشَ عَ شُي عِتٍ حَمَ تَفِ، «سّيوّ نَ فِنّ بّ نَشَن عِ بَرِ، عَ شِحّ قِ عِ مَ!» \v 28 كْنْ عِسَ نَشَ عَ يَابِ، «سّيوّ نَ مِشِيٍ نَن بّ نَشٍيٍ عَلَ شَ مَسٍنيِ رَ مّمَ، عٍ عَ رَبَتُ.» \s عَننَبِ يُنُسَ شَ تْنشُمَ \r مَتِيُ ١٢‏؛٣٨ ٬ ٤٢ \p \v 29 حَمَ تٌ نُ عِسَ شّتّنقٍ، عِسَ نَشَ عَ مَسٍن عٍ بّ، «تٌ مِشِيٍ كٌبِ. عٍ وَ مَ تْنشُمَ مَكَابَشِ تٌقٍ، كْنْ تْنشُمَ يٌ مُ قِمَ عٍ مَ بَقٍ عَننَبِ يُنُسَ شَ تْنشُمَ رَ. \v 30 عَننَبِ يُنُسَ قِندِ تْنشُمَ رَ نِنٍوٍكَيٍ بّ كِ نَشّ، عَدَ مَ شَ دِ قَن قِندِ مَ تْنشُمَ رَ نَ كِ نّ يِ وَشَتِ مِشِيٍ بّ. \v 31 كِيتِ لْشْي، سٍيبَ مَنفّ فِنّ قَن تِمَ نّ عٍ نُن تٌ مِشِيٍ، عَ سٍيدٍحْشْيَ بَ وٌ شِلِ مَ، بَرِ مَ عَ تَن قَ نّ كٍلِقٍ يِرٍ مَكُيٍ سُلٍمَنِ شَ لْننِ رَ مّدٍ، عَ قَ لِ نَشَن نَ وٌ يِرٍ يِ كِ بٍ، عَ تِدٍ فبٌ سُلٍمَنِ بّ. \v 32 كِيتِ سَ لْشْي، نِنٍوٍكَيٍ قَن كِيتِ تِنشِنشِ سَمَ نّ يِ وَشَتِ مِشِيٍ مَ، بَرِ مَ نِنٍوٍكَيٍ تُوبِ يُنُسَ شَ كَوَندِ نَن سَابُي رَ، كْنْ يَكْسِ مِشِ ندٍ نَ بٍ نَشَن شَ قٍ فبٌ عَننَبِ يُنُسَ بّ.» \s دَنشَنِيَ شَ نَءِيَلَنيِ \r مَتِيُ ٥‏؛١٥، ٦‏؛٢٢ ٬ ٢٣ \p \v 33 «مِشِ يٌ مُ لَنثُي رَدّشّمَ عَ مَن قَ عَ نْشُن يِرٍ ندٍ، شَ نَ مُ عَ رَ عَ دٍبٍ قٍلٍن عَ شُن. عَ عَ دْشْمَ لَنثُي دْشْسٍ نَن قَرِ عَلَكٌ نَشٍيٍ سٌمَ بَنشِ، عٍ شَ عَ تّ دّشّ تٌ.» \p \v 34 «عِ يَ نَن نَ عِ قَتٍ شَ لَنثُي رَ. شَ عِ يَ قَن، عِ قَتٍ بِرِن عِيَلَنمَ نّ، كْنْ شَ عِ يَ مُ قَن، عِ قَتٍ لُمَ دِ مِ نَن كُي. \v 35 نَ كُي، عِ مَحْشُن كِ قَنيِ شَ نَءِيَلَنيِ نَشَن نَ عِ بْحّ كُي مُ قِندِشِ دِ مِ رَ. \v 36 شَ عِ قَتٍ بِرِن عِيَلَنشِ، دّدّ مُ قَ نَ دِ مِ كُي، عَ بِرِن لُمَ نّ نَءِيَلَنيِ كُي عَلْ لَنثُي دّشّ نَ تِ عِ مَ.» \s دِينّلَ كٌبِيٍ \r مَتِيُ ٢٣‏؛١ ٬ ٣٩، مَرَكِ ١٢‏؛٣٨ ٬ ٤٠ \p \v 37 عِسَ تٌ فّ وْيّندٍ، قَرِ سّنِ ندٍ نَشَ عِسَ مَشْرِن عٍ شَ سَ عٍ دّفٍ. عِسَ تٌ سٌ قَرِ سّنِ شْنيِ، عَ نَشَ عَ مَفٌرٌ. \v 38 قَرِ سّنِ نَشَ كَابَ، عَ تٌ عَ تٌ عِسَ مُ عَ بّلّشّ رَشَ يُوِقِيٍ شَ نَامُنيِ كِ مَ بٍينُن عَ شَ عَ دّفٍ. \v 39 نَ كُي، مَرِفِ نَشَ عَ قَلَ عَ بّ، «وٌ تَن قَرِ سّنِيٍ، وٌ ثْوتِ نُن ثِلٍتِ قَرِ مَشَمَ عٍ شَ رَ سّنِيّن، كْنْ مِشِ سٍيٍ مُحَقٍ نُن سّنِيّنتَرٍحَ نَن تُن نَ وٌ بْحّ مَ. \v 40 وٌ تَن شَشِلِتَرٍيٍ! وٌ مُ عَ كٌلٌن عَلَ نَشَن سٍ قَرِ دَا، عَ تَن نَن مِشِ بْحّ قَن دَا؟ \v 41 شَ وٌ سٍتَرٍ كِ بَلٌي رَ نَشَن نَ وٌ شَ ثِلٍتِيٍ كُي، وٌ شَ قٍ بِرِن نَسّنِيّنمَ نّ.» \p \v 42 «فبَلٌي نَ وٌ بّ، وٌ تَن قَرِ سّنِيٍ! وٌ سَنسِ شُنشُرِيٍ بِرِن قَرِلّ بَمَ، عَلْ سَلَشُي نُن فبّنفبّ، كْنْ وٌ فبِلٍنشِ تِنشِنيِ نُن عَلَ شَنُقٍ قْشْ رَ. عَ لَنمَ نّ نُ وٌ شَ نَ سّرِيّ هَفِفّيٍ رَبَتُ، وٌ مَن مُ نّيمُ بٌورٍ سّرِيّ شُنشُرِيٍ قَن مَ. \v 43 فبَلٌي نَ وٌ بّ، وٌ تَن قَرِ سّنِيٍ! بَرِ مَ عَ رَقَنشِ وٌ مَ، وٌ شَ دْشْ بِنيّ يِرٍ سَلِدٍ بَنشِ كُي، مِشِيٍ مَن شَ نُ وٌ شّيبُ تَا كُي بِنيّ شّيبُييٍ رَ. \v 44 فبَلٌي نَ وٌ بّ، بَرِ مَ وٌ مَنِيَشِ فَبُرِيٍ نَن نَ نَشٍيٍ مُ مَتْنشُمَشِ، مِشِيٍ حّرّ مَ نَشَن قَرِ عٍ مُ عَ كٌلٌن!» \p \v 45 سّرِيّ لْننِلَ ندٍ نَشَ عَ قَلَ عَ بّ، «كَرَ مْشْ، عِ تٌ يِ قٍيٍ قَلَمَ يِ كِ، عِ نَ مُشُ قَن نَسْتْقٍ نّ.» \v 46 عِسَ نَشَ عَ يَابِ، «فبَلٌي نَ وٌ قَن بّ، وٌ تَن سّرِيّ لْننِلَيٍ! بَرِ مَ وٌ كٌتٍ دْشْمَ مِشِ شُن مَ نَشَن شَنِن شْنْ كِ قَنيِ، كْنْ وٌ تَن مُ تِنمَ عٍ مَلِدٍ هَلِ وٌ بّلّشّسٌلٍ كٍرٍن نَ. \v 47 فبَلٌي نَ وٌ بّ، بَرِ مَ وٌ فَبُرِ قَنيِيٍ يَءِلَنمَ نَمِحْنمّيٍ بّ، عَ قَ لِ وٌ بٍنبَيٍ نَن عٍ قَشَ! \v 48 نَ كُي، وٌ بَرَ قِندِ وٌ بٍنبَيٍ شَ كّوَلِيٍ سٍيدٍ رَ، عٍ شَ نَ كّوَلِيٍ مَن بَرَ وٌ كّنّن، بَرِ مَ عٍ تَن بَرَ نَمِحْنمّيٍ قَشَ، وٌ قَن نَ نَمِحْنمّيٍ شَ فَبُرِيٍ رَشُنمَمَ. \v 49 نَ نَن عَ رَ، عَلَ شَ لْننِ قَن عَ مَسٍنشِ نّ، ‹ﭑ نَمِحْنمّيٍ نُن شّيرَيٍ رَ سَنبَمَ نّ عٍ مَ، عٍ تَن ندٍيٍ قَشَ، عٍ ندٍيٍ حَشَنكَتَ.› \v 50 نَ كُي، نَمِحْنمّيٍ بِرِن وُلِ نَشَن قِلِشِ كَبِ دُنِحَ قْلّ، يِ وَشَتِ مِشِيٍ نَن عَ سَرٍ قِمَ، \v 51 كٍلِقٍ هَبِلَ وُلِ مَ هَن سَكَرِ، نَشَن قَشَ سّرّشّبَدٍ نُن هْرْ مْبَنشِ تَفِ. عِيٌ، ﭑ شَ عَ قَلَ وٌ بّ، تٌ مِشِيٍ نَن عَ بِرِن سَرٍ قِمَ. \v 52 فبَلٌي نَ وٌ بّ سّرِيّ كَرَ مْشْيٍ، بَرِ مَ وٌ بَرَ سَابِ تٌنفٌ نَشَن لَن عَ شَ لْننِ نَادّ رَبِ. كْنْ وٌ مُ سٌمَ، وٌ مَن مُ تِنمَ مِشِ فبّتّ قَن شَ سٌ نَا.» \p \v 53 عِسَ تٌ كٍلِ نَا، قَرِ سّنِيٍ نُن سّرِيّ كَرَ مْشْيٍ نَشَ تِ قْلْ عَ كَنكٍ عَ شْنّ رَ. عٍ نَشَ مَشْرِنيِ مْولِ بِرِن تِ عَ مَ، \v 54 عَلَكٌ عٍ شَ عَ سُشُ تَنتَنيِ ندٍ كُي. \c 12 \s عِسَ عَ قْشِرَبِرّيٍ رَ سِقٍ \r مَتِيُ ١٠‏؛٢٦ ٬ ٣٣، ١٢‏؛٣٢، ١٠‏؛١٩ ٬ ٢٠ \p \v 1 يِ قٍيٍ نُ دَنفِقٍ تّمُي نَشّ، مِشِ وُلُ وُلُ نَن نُ بَرَ عٍ مَلَن، هَن عٍ نُ عٍ بٌرٍ مَبٌرٌنقٍ. عِسَ وْيّن قْلْ عَ قْشِرَبِرّيٍ نَن سِنفٍ بّ، عَ نَشّ، «وٌ وٌ يّتّ رَتَنفَ قَرِ سّنِيٍ شَ لّبِنِ مَ، نَشَن قِندِشِ قِلَنكَقُيحَ رَ. \v 2 قٍقٍ نْشُنشِ مُ نَ نَشَن مُ قَمَ مَكّنّندٍ، فُندٌ يٌ مُ نَ نَشَن مُ قَمَ كٌلٌندٍ. \v 3 نَ كُي، وٌ نَشَن يٌ قَلَمَ كْي رَ، عَ مّمَ نّ يَنيِ رَ. وٌ قٍقٍ مَكْيِكْيِمَ بَنشِ كُي، دُنِحَ بِرِن قَمَ رَكٌلٌندٍ عَ رَ كّنّ مَ.» \p \v 4 «ﭑ بٌورٍيٍ، ﭑ شَ عَ قَلَ وٌ بّ، وٌ نَشَ فَاشُ مِشِيٍ يَ رَ نَشٍيٍ نْمَ مِشِ قَتٍ بّندّ قَشَدٍ، كْنْ عٍ مُ نْمَ قٍقٍ رَ نَ شَنبِ رَ. \v 5 ﭑ شَ عَ مَسٍن وٌ بّ، عَ لَن وٌ شَ فَاشُ نَشَن يَ رَ. وٌ شَ فَاشُ عَلَ نَن يَ رَ، بَرِ مَ عَ تَن نَن مِشِ قَشَمَ، عَ تَن نَن مَن نْمَ مِشِ وٌلِدٍ يَهَننَمَ. عِيٌ، ﭑ شَ عَ قَلَ وٌ بّ، عَ لَنمَ وٌ شَ فَاشُ عَ تَن نَن يَ رَ.» \p \v 6 «تُرُننَ سُولِ شَ مُ سَرَ مَ بَتَنكَ قِرِن نَ؟ كْنْ عَلَ تَن مُ نّيمُمَ عٍ سٍسٍ مَ. \v 7 هَلِ شُنسّشّ نَشَن نَ وٌ شُنيِ مَ، عَلَ عَ بِرِن كْنتِ كٌلٌن. وٌ نَشَ فَاشُ، بَرِ مَ وٌ مُنَقَنيِ فبٌ دَنفِ تُرُننَ شْنِ فَلِ رَ.» \p \v 8 «ﭑ شَ عَ قَلَ وٌ بّ، مِشِ يٌ نَشَن ﭑ كٌلٌنمَ عَ مَرِفِ رَ عَدَ مَدِيٍ يَ مَ، ﭑ تَن عَدَ مَ شَ دِ قَن نَ كَنيِ كٌلٌنمَ نّ عَلَ شَ مَلٍكّيٍ يَ عِ. \v 9 كْنْ نَشَن نَ تٌندِ ﭑ كٌلٌندٍ عَدَ مَدِيٍ يَ عِ، ﭑ قَن تٌندِ مَ نّ نَ كَنيِ كٌلٌندٍ عَلَ شَ مَلٍكّيٍ يَ عِ.» \p \v 10 «مِشِ نَشَن بِرِن وْيّن كٌبِ قَلَمَ عَدَ مَ شَ دِ شَ قٍ رَ، نَ يُنُبِ نْمَ نّ شَقَرِدٍ نَ كَنيِ بّ، كْنْ مِشِ نَشَن عَلَ شَشِلِ سّنِيّنشِ رَ سْتْمَ، نَ يُنُبِ تَن مُ نْمَ شَقَرِدٍ نَ كَنيِ بّ.» \p \v 11 «عٍ نَ وٌ شَنِن سَلِدٍ كِيتِسَيٍ يِرٍ، شَ نَ مُ عَ رَ مَنفَسَنيِ شْن، وٌ نَشَ كْنتْقِلِ وٌ عٍ يَابِمَ كِ نَشّ، شَ نَ مُ عَ رَ وٌ نَشَن مَسٍنمَ عٍ بّ، \v 12 بَرِ مَ عَلَ شَشِلِ سّنِيّنشِ وٌ رَكٌلٌنمَ نّ نَ وَشَتِ يَتِ مَ، عَ لَن وٌ شَ نَشَن قَلَ.» \s بَننَ شَشِلِتَرٍ شَ تَالِ \p \v 13 مِشِ ندٍ نَشَ عَ قَلَ عِسَ بّ حَمَ تَفِ، «كَرَ مْشْ، عَ قَلَ ﭑ تَارَ بّ عَ شَ مُشُ كّ عِتَشُن، عَ ﭑ فبٍ سٌ ﭑ يِ.» \v 14 عِسَ نَشَ عَ يَابِ، «ندٍ ﭑ قِندِشِ كِيتِسَ رَ وٌ شُن مَ، شَ نَ مُ عَ رَ وٌ كّ تَشُنمَ رَ؟» \v 15 عَ مَن نَشَ عَ مَسٍن عٍ بّ، «وٌ عَ عِ كِ قَنيِ، وٌ وٌ يّتّ رَتَنفَ شْيِقٍ سٍ مْولِ بِرِن مَ، بَرِ مَ عِ بَننَ كِيٌكِ، دُنِحّءِفِرِ تِدٍ مُ كٍلِمَ سٍ سْتْي شَ مَ.» \p \v 16 نَ شَنبِ، عِسَ نَشَ يِ تَالِ سَ عٍ بّ، «شّمّ بَننَشِ ندٍ شَ شّ نَشَ قَن كِ قَنيِ. \v 17 عَ نَشَ عَ مَحْشُن عَ يّتّ مَ، ‹ﭑ مُنسٍ رَبَمَ، بَرِ مَ يِرٍ مُ ﭑ بّ ﭑ نْمَ ﭑ مَ دٌنسٍ بِرِن نَفَتَدٍ دّننَشّ؟› \v 18 عَ نَشَ نَتّ تٌنفٌ، ‹ﭑ يِ نَن نَبَمَ. ﭑ نَ ﭑ مَ بِلِيٍ رَبِرَ مَ نّ، ﭑ فبّتّيٍ تِ نَشٍيٍ فبٌ عٍ بّ. ﭑ نَ ﭑ مَ دٌنسٍ نُن ﭑ مَ سٍ بِرِن مَلَنمَ نٍيٍ نَن كُي. \v 19 نَ تّمُي ﭑ نَ عَ قَلَمَ نّ ﭑ يّتّ بّ، ﭑ بَرَ سٍ فبٍفبٍ رَفَتَ نَشَن بُمَ حّ وُيَشِ. ﭑ شَ ﭑ مَلَبُ قَ، ﭑ شَ ﭑ دّفٍ، ﭑ شَ ﭑ مِن، ﭑ شَ حّلّشِن.› \v 20 كْنْ عَلَ نَشَ عَ مَسٍن عَ بّ، ‹عِ تَن شَشِلِتَرٍ! تٌ كْي يَتِ رَ، عِ نِي بَمَ نّ عِ قَتٍ. عِ نَشَن بِرِن مَلَنشِ، عَ قَ لُمَ ندٍ بّ؟› \v 21 عَ نَ نَ كِ نّ مِشِ بّ نَشَن سٍ مَلَنمَ عَ يّتّ بّ، كْنْ عَ مُ بَننَشِ عَلَ بّ.» \s شَشِلِ تِقٍ عَلَ رَ \p \v 22 نَ دَنفِ شَنبِ عِسَ نَشَ عَ مَسٍن عَ قْشِرَبِرّيٍ بّ، «نَ نَن عَ تٌشِ، ﭑ شَ عَ قَلَ وٌ بّ، وٌ نَشَ كْنتْقِلِ بَلٌي شَ قٍ رَ وٌ هَيِ نَ نَشَن مَ يِ دُنِحّءِفِرِ كُي، شَ نَ مُ عَ رَ، دُفِيٍ شَ قٍ رَ وٌ نَشٍيٍ رَفٌرٌ مَ وٌ قَتٍ مَ. \v 23 وٌ شَ دُنِحّءِفِرِ تِدٍ فبٌ دٌنسٍ بّ، وٌ قَتٍ تِدٍ فبٌ دُفِيٍ بّ. \v 24 وٌ وٌ مَحْشُن شَاشَيٍ مَ. عٍ مُ سَنسِ سِمَ، عٍ مُ شّ شَبَمَ. سَفَ نُن بِلِ سٍسٍ مُ عٍ يِ، كْنْ عَلَ عٍ رَبَلٌمَ. وٌ تَن تِدٍ فبٌ شْنِيٍ بّ ثٌن! \v 25 ندٍ نْمَ هَلِ شِ كٍرٍن سَدٍ عَ شَ سِمَيَ شُن عَ شَ كْنتْقِلِقٍ سَابُي رَ؟ \v 26 شَ وٌ مُ نْمَ نَ قٍ لَنمَ رَ، وٌ قَ كْنتْقِلِمَ قٍ فبّتّيٍ رَ مُنقٍ رَ؟» \p \v 27 «وٌ وُلَ سَنسِ قُفٍ تٌقَنيِيٍ مَتٌ عٍ مِنِمَ كِ نَشّ. عٍ مُ وَلِمَ، عٍ مُ وٌلِفّسّ يَءِلَنمَ، كْنْ ﭑ شَ عَ قَلَ وٌ بّ، هَلِ مَنفّ سُلٍمَنِ شَ دَرِيّ بِرِن كُي، عَ شَ سٌسٍيٍ مُ نُ تٌقَن عَلْ نَ سَنسِ قُفٍ كٍرٍن. \v 28 شَ عَلَ وُلَ سَنسِ مّينِمَ يِ كِ نّ، نَشَن نَ نَ تٌ، تِنَ عَ فَن، عَ مّينِمَ نّ وٌ تَن مَ دَنفِ نَ رَ ثٌن! وٌ شَ دَنشَنِيَ شُرُن. \v 29 وٌ نَشَ وٌ شَشِلِ بِرِن تِ دٌنسٍ نُن مِنسٍ رَ. وٌ نَشَ كْنتْقِلِ. \v 30 كَاقِرِ بِرِن بِرَ مَ نَ قٍ مْولِ نَن تُن قْشْ رَ. كْنْ وٌ تَن بَبَ عَلَ عَ كٌلٌن، عَ وٌ هَيِ نَ نَ سٍيٍ مَ. \v 31 وٌ شَ عَلَ شَ مَنفّيَ نِينِ سِنفٍ قٍن. وٌ هَيِ نَ نَشَن بِرِن مَ، عَ نَ قَن قِمَ نّ وٌ مَ.» \s هَرِفٍ مَلَنقٍ عَرِيَننَ \r مَتِيُ ٦‏؛١٩ ٬ ٢١ \p \v 32 «وٌ نَشَ فَاشُ، وٌ تَن نَشٍيٍ لُشِ عَلْ ﭑ مَ شُرُ سٍ فْورّ لَنمَ، بَرِ مَ عَ بَرَ وٌ بَبَ عَلَ كّنّن عَ شَ مَنفّيَ نِينِ قِ وٌ مَ. \v 33 سٍ نَشَن نَ وٌ يِ رَ، وٌ شَ سَ عَ مَتِ، وٌ عَ كْبِرِ قِ سٍتَرٍيٍ مَ. وٌ شَ كْبِرِ بْوتْ سْتْ نَشَن مُ كَنَمَ، وٌ هَرِفٍ سْتْ نَشَن مُ حْنمَ، نَشَن نَ عَرِيَننَ، مُحّتِ مُ دّننَشّ لِمَ، نِمَسٍيٍ قَن مُ كَنَرِ سَمَ دّننَشّ. \v 34 وٌ هَرِفٍ نَ دّننَشّ، وٌ بْحّ قَن لُمَ مّننِ نّ.» \s وَلِ سُشُقٍ مَرِفِ يَ رَ \r مَتِيُ ٢٤‏؛٤٣ ٬ ٥١ \p \v 35 «وٌ تَفِ عِشِرِشِ نَن شَ لُ عَ رَ، وٌ شَ لَنثُييٍ رَدّشّشِ. \v 36 وٌ شَ لُ نّ عَلْ مِشِ نَشٍيٍ عٍ مَرِفِ مَمّقٍ كٍلِقٍ قُتِشِرِ شُلُنيِ. عَ نَ قَ، عَ نَادّ كْنكْن، عٍ عَ رَبِمَ نّ عَ بّ كٍرٍن نَ. \v 37 سّيوّ نَ كٌنيِيٍ بّ، مَرِفِ نَشٍيٍ لِمَ عٍ مُ شِشِ عَ قَ تّمُي. ﭑ شَ نْندِ قَلَ وٌ بّ، مَرِفِ يَتِ قَمَ عَ تَفِ عِشِرِدٍ، عَ قَ مَفٌرٌدٍ قٍن عَ شَ نَ كٌنيِيٍ بّ، عَ قَ عٍ بُن تِ. \v 38 سّيوّ نَ عٍ بّ، مَرِفِ نَشٍيٍ لِمَ عٍ مُ شِشِ، هَلِ عَ فبِلٍن كْي تَفِ، شَ نَ مُ عَ رَ عَ حَن دَنفِ نَ رَ.» \p \v 39 «وٌ شَ عَ قَهَامُ عَ قَنيِ رَ، شَ بَنشِ كَنيِ عَ كٌلٌن نّ نُ مُحّتِ قَمَ تّمُي نَشّ، عَ مُ عَ لُمَ مُحّتِ شَ سٌ عَ شْنيِ. \v 40 وٌ قَن، وٌ شَ وٌ تَفِ عِشِرِ، وٌ نَشَ يَنقَ، بَرِ مَ عَدَ مَ شَ دِ قَمَ وَشَتِ نَن مَ وٌ حْشْ مُ نَشَن مَ.» \p \v 41 ثِيّرِ نَشَ عَ مَشْرِن، «مَرِفِ، عِ يِ تَالِ سَشِ مُشُ تَن نَن بّ، كَ بِرِن بّ؟» \v 42 مَرِفِ نَشَ عَ يَابِ، «ندٍ لُمَ عَلْ وَلِكّ شُنمَتِ نَشَن قِندِشِ شَشِلِمَ دُفُتّفّ رَ؟ عَ مَرِفِ عَ تِمَ عَ شَ بَنشِ وَلِكّيٍ بِرِن شُن مَ، عَ شَ دٌنسٍ تَشُن عٍ رَ عَ وَشَتِ. \v 43 حّلّشِنيِ نَ نَ كٌنيِ بّ، نَشَن مَرِفِ عَ لِمَ نَ وَلِ رَ. \v 44 ﭑ شَ نْندِ قَلَ وٌ بّ، نَ مَرِفِ عَ هَرِفٍ بِرِن تَشُمَ نّ نَ كٌنيِ رَ. \v 45 كْنْ شَ عَ سَ لِ فٌ، نَ كٌنيِ عَ قَلَ عَ يّتّ بّ، ‹ﭑ مَرِفِ بُمَ نّ قَقٍ رَ›، عَ قَ مَرِفِ شَ كٌنيِ شّمّيٍ نُن كٌنيِ فِنّيٍ بْنبْ، عَ شُلُنيِ تِ، عَ سِيسِ؟ \v 46 لْشْ ندٍ قَمَ، عَ تَن كٌنيِ مُ نَشَن كٌلٌن، عَ حْشْ مُ سَشِ نَشَن مَ، عَ مَرِفِ فبِلٍنمَ نّ. عَ نَ قَ، عَ نَ كٌنيِ حَشَنكَتَمَ نّ عَ حَاشِ رَ، كٌنيِ فبَلٌي سْتْ عٍ نُن كَاقِرِيٍ.» \p \v 47 «كٌنيِ نَشَن عَ مَرِفِ سَفٌ كٌلٌن، كْنْ عَ مُ عَ تَفِ عِشِرِ، عَ مَن مُ عَ سَفٌ رَبَ، عَ قَمَ نّ بْنبْي فبٍفبٍ سْتْدٍ. \v 48 كْنْ نَشَن مُ عَ مَرِفِ سَفٌ كٌلٌن، شَ عَ بَرَ قٍ رَبَ عَ لَنمَ عَ شَ بْنبْ نَشَن مَ، عَ مُ بْنبْي فبٍفبٍ سْتْمَ. عَ فبٍفبٍ بَرَ سٌ نَشَن يِ، عَ فبٍفبٍ مَن مَشْرِنمَ نّ عَ مَ. عَ فبٍفبٍ بَرَ تَشُ نَشَن نَ، نَ فبٍفبٍ مَن مَشْرِنمَ نّ عَ مَ، ندٍ مَن قَ سَ نَ شُن.» \s عِسَ قَشِ قَتَنيِ نَن نَ \r مَتِيُ ١٠‏؛٣٤ ٬ ٣٦ \p \v 49 «ﭑ قَشِ تّ نَن سَدٍ بْشِ مَ. عَ رَقَنمَ ﭑ مَ شَ عَ حَن بَرَ دّشّ! \v 50 قٌ ﭑ شَ تْورّ بٍلٍبٍلٍ سْتْ. ﭑ بْحّ مُ سَمَ قٌ نَ كَمَلِ تّمُي نَشّ. \v 51 وٌ حْشْ عَ مَ عَ ﭑ قَشِ بْحّسَ نَن نَ دُنِحَ؟ عَدٍ، ﭑ قَشِ قَتَنيِ نَن نَ. \v 52 كٍلِ يِ وَشَتِ مَ، شَ مِشِ سُولِ نَ دٍنبَيَ كُي، فٍرٍ لُمَ مِشِ سَشَن نُن مِشِ قِرِن تَفِ. \v 53 بَبَ عَ شَ دِ شّمّ فٍرٍ مَ نّ، دِ شّمّ قَن عَ بَبَ فٍرٍ. نفَ عَ شَ دِ فِنّ فٍرٍ مَ نّ، دِ فِنّ قَن عَ نفَ فٍرٍ. مَمَ عَ شَ مَمَدِ فٍرٍ مَ نّ، مَمَدِ قَن عَ مَمَ فٍرٍ.» \s وَشَتِ تْنشُمَيٍ كُي كٌلٌنقٍ \r مَتِيُ ١٦‏؛٢ ٬ ٣ \p \v 54 عِسَ مَن نَشَ عَ قَلَ حَمَ بّ، «وٌ نَ نُشُي تٌ عَ مَلَن نَ سٌفٍفٌرٌدٍ، وٌ عَ قَلَمَ كٍرٍن نَ، ‹تُنّ نَن كٍلِشِ،› عَ قَ لِ نَ نَن مَن يَتِ رَبَمَ. \v 55 قٌيٍ نَ كٍلِ كْولَ مَ، وٌ عَ قَلَمَ، ‹كُيٍ عِقُرَ مَ نّ،› عَ قَ لِ نَ نَن مَن يَتِ رَبَمَ. \v 56 وٌ تَن قِلَنكَقُييٍ! وٌ قَتَ بْشِ نُن كٌورٍ حِنفِ كُي كٌلٌندٍ، كْنْ مُنقٍ رَ وٌ مُ قَتَ يِ وَشَتِ قٍيٍ تَن تَفِ رَبَدٍ؟» \s لَنيِ شِرِقٍ سِننَنيِ مَ \r مَتِيُ ٥‏؛٢٥ ٬ ٢٦ \p \v 57 «مُنقٍ رَ وٌ تَن يّتّ مُ قٍ مَتٌمَ، وٌ شَ عَ كٌلٌن نَشَن قِندِشِ تِنشِنيِ رَ؟ \v 58 شَ وٌ نُن عِ كَلَمُ مِشِ نَ سِفَقٍ كِيتِسَ يِرٍ، كَتَ وٌ شَ لَنيِ شِرِ كِرَ شْن، شَ نَ مُ عَ رَ عَ عِ بّندُنمَ نّ هَن كِيتِسَ شْن، كِيتِسَ قَن عِ سٌ كْسِبِلِ يِ رَ، كْسِبِلِ عِ سَ فٍيلِ. \v 59 ﭑ شَ عَ قَلَ عِ بّ، عِ مُ مِنِمَ مّننِ قٌ عِ كْبِرِ بِرِن قِ هَن بَتَنكَ دْنشْي.» \c 13 \s تُوبِقٍ \p \v 1 نَ تّمُي، مِشِ ندٍيٍ نَشَ دّنتّفّ سَ عِسَ بّ عَ مَنفّ ثِلَتِ بَرَ فَلِلٍكَ ندٍيٍ قَشَ، عَ عٍ وُلِ مَسُنبُ عٍ شَ سّرّشّ رَ. \v 2 عِسَ نَشَ عٍ يَابِ، «وٌ عَ مَحْشُنشِ نّ عَ نَ مِشِيٍ تْورْشِ نّ نَ كِ بَرِ مَ عٍ شَ يُنُبِ دَنفِ فَلِلٍكَ بٌورٍيٍ رَ؟ \v 3 ﭑ شَ عَ قَلَ وٌ بّ نَ مُ عَ رَ قٍوٌ! كْنْ شَ وٌ مُ تُوبِ، وٌ بِرِن هَلَكِمَ نّ عَلْ عٍ تَن. \v 4 نَ دَرِ سَلَمُكَ قُ نُن سٌلٌمَسَشَنيِ فٌ، سِلْمُ كٌورٍ بَنشِ بِرَ نَشٍيٍ مَ؟ وٌ حْشْ عَ مَ عَ نَ تْورّ عٍ لِشِ نّ يُنُبِتْييٍ نَن تٌ عٍ رَ دَنفِ دَرِ سَلَمُكَ بٌورٍ بِرِن نَ؟ \v 5 ﭑ شَ عَ قَلَ وٌ بّ نَ مُ عَ رَ قٍوٌ! كْنْ شَ وٌ مُ تُوبِ، وٌ بِرِن سْنتْمَ نّ عَلْ عٍ تَن.» \p \v 6 عِسَ مَن نَشَ يِ تَالِ مَسٍن عٍ بّ. «شْرّ بِلِ تٌ نُ سِشِ شّمّ ندٍ شَ بْشِ مَ، عَ نَشَ سِفَ عَ شَ سَ عَ بٌفِ بَ، كْنْ عَ مُ سٍسٍ تٌ عَ كْن نَ. \v 7 نَ كُي، عَ نَشَ عَ قَلَ عَ شَ وَلِكّ بّ، ‹عَ مَتٌ، عَ حّ سَشَن نَن يِ كِ ﭑ قَمَ شْرّ بٌفِ قٍندٍ يِ شْرّ بِلِ كْن نَ، ﭑ مُ سٍ تٌ. عَ سِدٍ بَرَ قِندِ بْشِ مَكَنَشِ نَن نَ! عَ سّفّ!› \v 8 وَلِكّ نَشَ عَ يَابِ، ‹مَرِفِ، عِ مَن شَ دِحّ تٌوقَرٍ شَ دَنفِ، عَلَكٌ ﭑ شَ عَ رَبِلِنيِ بُشَ، ﭑ حَحّ سَ عَ مَ. \v 9 شَ عَ بٌفِ تَمُنَ، عَوَ. شَ عَ مُ بٌفِ، عِ عَ سّفّ.›» \s عِسَ فِنّ ندٍ رَيَلَنقٍ مَلَبُ لْشْي مَ \p \v 10 مَلَبُ لْشْ ندٍ مَ، عِسَ نُ نَ كَوَندِ تِقٍ سَلِدٍ ندٍ كُي. \v 11 عَ نَشَ فِنّ ندٍ لِ نَا حِننّ نُ بَرَ نَشَن كُنتِن عَ رَ. كَبِ حّ قُ نُن سٌلٌمَسَشَن عَ مُ نُ نْمَ عَ رَكٍلِدٍ قٍوٌ! \v 12 عِسَ تٌ عَ تٌ، عَ نَشَ عَ شِلِ، عَ عَ قَلَ عَ بّ، «ﭑ نفَ، عِ بَرَ قُلُن يِ قُرٍ مَ تٌ.» \v 13 عِسَ تٌ عَ بّلّشّ سَ عَ مَ، فِنّ نَشَ عَ رَكٍلِ كٍرٍن نَ، عَ سٌ عَلَ مَتْشْقٍ. \p \v 14 كْنْ عِسَ تٌ عَ رَيَلَنشِ مَلَبُ لْشْي نّ، سَلِدٍ شُنمَتِ نَشَ شْنْ عَ مَ، عَ عَ قَلَ حَمَ بّ، «شِ سٍننِ نَن نَ عَ دَشَ مِشِ شَ وَلِ نَشَن كُي. وٌ شَ قَ مَرَيَلَنيِ قٍندٍ نَ لْشْييٍ نّ، كْنْ وٌ نَشَ قَ مَلَبُ لْشْي تَن مَ.» \v 15 مَرِفِ نَشَ عَ يَابِ، «وٌ تَن قِلَنكَقُييٍ! مَلَبُ لْشْي مَ، وٌ بِرِن مُ وٌ شَ نِنفٍ شَ نَ مُ وٌ شَ سٌقَلٍ قُلُنمَ شّ عَ شِرِدٍ، وٌ عَ شَنِن يٍ مِندٍ؟ \v 16 عِبُرَهِمَ شَ دِ نَن يِ فِنّ رَ، كْنْ سٍنتَنّ بَرَ عَ شِرِ كَبِ حّ قُ نُن سٌلٌمَسَشَن. عَ مُ لَنمَ ﭑ شَ عَ قَن قُلُن مَلَبُ لْشْي مَ؟» \v 17 عَ تٌ نَ قَلَ، عَ يَشُي بِرِن نَشَ يَافِ، كْنْ حَمَ تَن نَشَ سّيوَ عَ شَ كَابَنَكٌ قٍ بِرِن نَ. \s كٌندٍ شْرِ نُن لّبِنِ شَ تَالِيٍ \r مَتِيُ ١٣‏؛٣١ ٬ ٣٥، مَرَكِ ٤‏؛٣٠ ٬ ٣٢ \p \v 18 عِسَ مَن نَشَ عَ مَسٍن عٍ بّ، «عَلَ شَ مَنفّيَ مَنِيَشِ مُنسٍ رَ؟ ﭑ نْمَ عَ مِسَالِدٍ تَلِ وْيّنيِ مُندُن نَ؟ \v 19 عَ لُشِ نّ عَلْ كٌندٍ شْرِ شُرُدِ شّمّ نَشَن سِ عَ شَ بْشِ مَ. عَ نَشَ تٍ، عَ قِندِ وُرِ بِلِ رَ، شْنِيٍ قَ عٍ تّي سَ عَ كْن نَ.» \p \v 20 عَ مَن نَشَ عَ مَسٍن، «ﭑ شَ عَلَ شَ مَنفّيَ مِسَالِ مُنسٍ رَ؟ \v 21 عَ لُشِ نّ عَلْ لّبِنِ، فِنّ نَشَن سَ قَرِن بُسَلِ تَفِ شُن مَ، نَ قَ قَرِن بِرِن نَتٍ.» \s نَادّ عِشُتُشِ \r مَتِيُ ٧‏؛١٣ ٬ ١٤، ٢١ ٬ ٢٣، ٨‏؛١١ ٬ ١٢ \p \v 22 عِسَ نُ سِفَمَ كَوَندِ تِ رَ تَايٍ بِرِن كُي، عَ شُنفبٍ نُن عَ شُرِ. نَ بِرِن، عَ نُ نَ دَرِ سَلَمُ كِرَ نَن شْن. \v 23 مِشِ ندٍ نَشَ عَ مَشْرِن، «مَرِفِ، نْندِ نَن عَ رَ، عَ مِشِ فبٍفبٍ مُ كِسِمَ؟» عَ نَشَ عَ يَابِ، \v 24 «وٌ كَتَ وٌ شَ سٌ نَادّ عِشُتُشِ نَن نَ، بَرِ مَ ﭑ شَ عَ قَلَ وٌ بّ، مِشِ وُيَشِ كَتَمَ نّ سٌدٍ نَا، كْنْ عٍ مُ نْمَ. \v 25 عَ وَشَتِ عَ لِمَ بَنشِ كَنيِ كٍلِمَ نّ عَ نَادّ بَلَن. وٌ تَن قَمَ نّ تِدٍ تَندٍ وٌ نُ نَادّ كْنكْن نَ، وٌ عَ قَلَ، ‹مَرِفِ، نَادّ رَبِ مُشُ بّ.› نَ تّمُي، عَ وٌ يَابِمَ نّ، ‹ﭑ مُ وٌ كٌلٌن، ﭑ مُ وٌ كٍلِدٍ كٌلٌن.› \v 26 وٌ مَن عَ قَلَمَ نّ عَ بّ، ‹عِ مِشِيٍ شَرَنشِ مُشُ شْنيِ نّ، وٌن بِرِن نَن وٌن دّفٍشِ، وٌن بِرِن نَن وٌن مِن.› \v 27 كْنْ عَ وٌ يَابِمَ نّ، ‹ﭑ شَ عَ قَلَ وٌ بّ، ﭑ مُ وٌ كٌلٌن، ﭑ مُ وٌ كٍلِدٍ كٌلٌن. وٌ كٍلِ ﭑ يَ عِ، وٌ تَن قٍ كٌبِ رَبَيٍ!› \v 28 عِبُرَهِمَ، عِسِيَفَ، يَشُبَ، نُن نَمِحْنمّ بِرِن، وٌ عٍ تٌمَ نّ عَلَ شْنيِ عَرِيَننَ، كْنْ وٌ تَن نَمِنِمَ تَندٍ، وَ نُن حِنيِ رَشِنيِ نَ دّننَشّ. \v 29 مِشِيٍ كٍلِمَ سٌفٍتٍدٍ نُن سٌفٍفٌرٌدٍ، عٍ كٍلِ كْولَ نُن يِرٍقَنيِ بِرِ، عٍ عٍ دّفٍ عَلَ شَ مَنفّيَ نِينِ بُن مَ. \v 30 نَ كُي، شَنبِرَتِيٍ قِندِ مَ نّ يَرٍرَتِيٍ رَ، يَرٍرَتِيٍ قَن قِندِ شَنبِرَتِيٍ رَ.» \s عِسَ سُننُنقٍ دَرِ سَلَمُ شَ قٍ رَ \r مَتِيُ ٢٣‏؛٣٧ ٬ ٣٩ \p \v 31 نَ وَشَتِ مَ، قَرِ سّنِ ندٍيٍ نَشَ قَ عِسَ شْن، عٍ عَ قَلَ عَ بّ، «عِ شَ كٍلِ بٍ. سِفَ يِرٍ فبّتّ، بَرِ مَ هٍرٌدٍ وَ مَ عِ قَشَقٍ.» \v 32 عَ نَشَ عٍ يَابِ، «وٌ سِفَ، وٌ سَ عَ قَلَ نَ شُلُمَسٍ كْوتَشِ بّ، ﭑ نَ حِننّيٍ كٍرِقٍ مِشِيٍ قْشْ رَ، ﭑ نَ مِشِيٍ رَيَلَنقٍ، تٌ عَ نُن تِنَ. شِ سَشَن ندٍ مَ، ﭑ فّمَ نّ ﭑ مَ وَلِ رَ. \v 33 كْنْ قٌ ﭑ شَ ﭑ حّرّ تٌ، تِنَ نُن تِنَ بٌرَ، بَرِ مَ عَ مُ لَنمَ تَن نَمِحْنمّ شَ قَشَ قٌ دَرِ سَلَمُ.» \p \v 34 «دَرِ سَلَمُ، دَرِ سَلَمُ، تَا نَشَن نَمِحْنمّيٍ قَشَمَ، نَشَن عَلَ شَ شّيرَيٍ مَفْنْمَ. سَنمَيَ وُيَشِ ﭑ بَرَ وَ عِ شَ دِيٍ مَلَنقٍ ﭑ يِرٍ، عَلْ تْشْي عَ شَ دِيٍ رَ سٌمَ عَ فَبُتٍنيِ بُن مَ كِ نَشّ، كْنْ وٌ نَشَ تٌندِ! \v 35 نَ كُي، عَلَ بَرَ كٍلِ وٌ شَ بَنشِ شُن مَ. ﭑ شَ عَ قَلَ وٌ بّ، وٌ مُ ﭑ تٌمَ سْنْن، هَن وٌ عَ قَلَمَ تّمُي نَشّ، ‹بَرَكَ نَ عَ بّ نَشَن قَقٍ مَرِفِ شِلِ رَ!›» \c 14 \s عِسَ مِشِ رَيَلَنقٍ مَلَبُ لْشْي مَ \p \v 1 مَلَبُ لْشْ ندٍ مَ، عِسَ تٌ نُ عَ دّفٍقٍ قَرِ سّنِ كُنتِفِ ندٍ شْنيِ، عٍ بِرِن نُ عِسَ رَبّنقٍ نّ. \v 2 شّمّ ندٍ نُ نَ نَا نَشَن قَتٍ نُ مَقُنتُشِ. \v 3 نَ كُي، عِسَ نَشَ قَرِ سّنِيٍ نُن سّرِيّ لْننِلَيٍ مَشْرِن، «عَ دَشَ كَ عَ مُ دَشَ قُرٍ مَ شَ رَيَلَن مَلَبُ لْشْي مَ؟» \v 4 كْنْ عٍ مُ سٍسٍ قَلَ. عِسَ نَشَ عَ بّلّشّ سَ قُرٍ مَ مَ، عَ عَ رَيَلَن، عَ عَ رَفبِلٍن عَ شْنيِ. \p \v 5 نَ شَنبِ، عِسَ مَن نَشَ عٍ مَشْرِن، «شَ عَ سَ لِ فٌ، وٌ شَ دِ، شَ نَ مُ وٌ شَ نِنفٍ بَرَ بِرَ فُلُنبَ رَ مَلَبُ لْشْي مَ، وٌ مُ عَ رَتٍمَ شّ كٍرٍن نَ؟» \v 6 عٍ مُ نْ نَ يَابِ يٌ قِدٍ. \s يّتّ مَفٌرٍ نُن يّتّ عِفبٌي \p \v 7 عِسَ تٌ عَ رَكْرْ سِ شْحّيٍ نُ مَفٌرٌدٍ قَنيِيٍ نَن تٌنفٌمَ عٍ يّتّ بّ، عَ نَشَ يِ تَالِ وْيّنيِ قَلَ عٍ بّ، \v 8 «مِشِ نَ عِ شِلِ عَ شَ شُلُنيِ، عِ نَشَ مَفٌرٌدٍ قَنيِ قٍن، بَرِ مَ شَ مِشِ قَ نَشَن تِدٍ فبٌ عِ بّ، \v 9 عِ يَتِفِ عَ قَلَمَ نّ عِ بّ، ‹عِ شَ دْشْسٍ سٌ نَ مِشِ بِنيٍ يِ رَ.› نَ كُي، عِ كٍلِمَ نّ يَافِ رَ سِفَقٍ دْشْسٍ فبّتّ قٍندٍ، بِنيّ مُ نَ دّننَشّ. \v 10 كْنْ مِشِ نَ عِ شِلِ عَ شَ شُلُنيِ، عِ شَ مَفٌرٌدٍ بِنيّتَرٍ نَن تٌنفٌ. نَ كُي، شَ عِ يَتِفِ بَرَ قَ، عَ عَ قَلَمَ نّ عِ بّ، ‹ﭑ بٌورٍ، سَ مَفٌرٌدٍ قَنيِ نَن تٌنفٌ يَرٍ.› نَ قِندِ مَ بِنيّ نَن نَ عِ بّ مِشِيٍ بِرِن يَ مَ وٌ نُن نَشٍيٍ دْشْشِ نَا. \v 11 نَشَن يٌ نَ عَ يّتّ عِفبٌ، عَ قَمَ نّ عِفٌرٌدٍ. نَشَن يٌ نَ عَ يّتّ مَفٌرٌ، عَ شَ قٍ عِتٍمَ نّ.» \p \v 12 عِسَ نَشَ عَ قَلَ شُلُنيِ كَنيِ بّ، «شَ عَ لِ عِ شُلُنيِ تِمَ، عِ نَشَ عِ بٌورٍيٍ، عِ بَرِبٌورٍيٍ، عِ بَرٍنيِيٍ، نُن عِ دْشْبٌورٍ بَننَشِيٍ فبَنسَن شَ شِلِ، بَرِ مَ عٍ نْمَ نّ عِ شَ وَلِ قَنيِ بِرِن نَفبِلٍندٍ عِ مَ. \v 13 دٌنسٍ قَنيِيٍ نَ رَقَلَ عِ شْنيِ، عَ لَنمَ عِ شَ سٍتَرٍيٍ، مَبّنيِيٍ، نَمَتّيٍ، نُن دْنشُييٍ نَن شِلِ عٍ شَ قَ عٍ دّفٍ. \v 14 نَ كُي، عِ قِندِ مَ سّيوَتْي نَن نَ، بَرِ مَ قّيرّ مُ عٍ تَن بّ عٍ شَ عِ شَ نَ قٍ قَنيِ رَفبِلٍن عِ مَ، كْنْ عِ قَمَ نّ عَ سَرٍ سْتْدٍ مِشِ تِنشِنشِيٍ رَكٍلِمَ قَشّ مَ لْشْ نَشّ.» \s دٌنيِ شُنفبٍ مَشِلِ شَ تَالِ \r مَتِيُ ٢٢‏؛١ ٬ ١٤ \p \v 15 شّمّ ندٍ عِسَ نُن نَشَن نُ عَ دّفٍقٍ، عَ تٌ نَ قٍ مّ، عَ نَشَ عَ قَلَ عَ بّ، «سّيوّ نَ مِشِ بّ نَشَن قَمَ عَ دّفٍدٍ عَلَ شْنيِ عَرِيَننَ!» \v 16 عِسَ قَن نَشَ عَ مَسٍن عَ بّ، «شّمّ ندٍ نَشَ مِشِ فبٍفبٍ رَكٌلٌن، عَ عٍ شَ قَ عَ شْنيِ، عٍ شَ عٍ دّفٍ عَ قَنيِ رَ. \v 17 عَ تّمُي تٌ عَ لِ، عَ نَشَ عَ شَ كٌنيِ شّي مِشِيٍ شِلِدٍ، يِ قٍ بِنيّ نُ بَرَ رَفبِلٍن نَشٍيٍ مَ، عَ شَ عَ قَلَ، ‹وٌ قَ، قٍ بِرِن بَرَ فّ يَءِلَندٍ.› \v 18 كْنْ عٍ بِرِن نَشَ عٍ يّتّ مَشَندِ. عَ سِنفٍ نَشّ، ‹ﭑ بَشِ شّ نَن سَرَدٍ، قٌ ﭑ شَ سَ عَ مَتٌ. دِحّ ﭑ بّ.› \v 19 بٌورٍ قَن نَشّ، ‹ﭑ بَشِ نِنفٍ قِرِن دْشْ سُولِ نَن سَرَدٍ، قٌ ﭑ شَ سَ عٍ مَتٌ. دِحّ ﭑ بّ.› \v 20 فبّتّ قَن نَشّ، ‹ﭑ بَشِ فِنّ نَن دْشْدٍ. ﭑ مُ نْمَ قَدٍ.›» \p \v 21 «كٌنيِ تٌ فبِلٍن عَ مَرِفِ شْنيِ، عَ نَشَ نَ قٍيٍ دّنتّفّ سَ عَ بّ. نَ كُي، بَنشِ كَنيِ نَشَ شْنْ، عَ عَ قَلَ عَ شَ كٌنيِ بّ، ‹سِفَ مَقُرٍن، عِ سَ سٍتَرٍيٍ، مَبّنيِيٍ، دْنشُييٍ، نُن نَمَتّيٍ شِلِ نَشٍيٍ نَ تَا كُي يِرٍ بِرِن. عِ شَ قَ عٍ رَ ﭑ شْنيِ بٍ.›» \p \v 22 «كٌنيِ مَن تٌ فبِلٍن عَ نَشَ عَ قَلَ، ‹مَرِفِ، ﭑ بَرَ عِ شَ يَامَرِ رَبَ، كْنْ هَن يَ دْشْدٍ لُشِ عِ شَ بَنشِ كُي.› \v 23 بَنشِ كَنيِ نَشَ عَ قَلَ عَ شَ كٌنيِ بّ، ‹عِ مَن شَ مِنِ، عِ سَ تَا قَرِ يِرٍ بِرِن عِسَ. عِ شَ قٍ بِرِن نَبَ مِشِيٍ شَ قَ، ﭑ مَ بَنشِ شَ رَقٍ. \v 24 ﭑ شَ عَ قَلَ عِ بّ، مِشِ نَشٍيٍ سِنفٍ شِلِشِ، عٍ تَن سٍسٍ مُ عٍ دّفٍمَ ﭑ شْنيِ قٍوٌ!›» \s بِرَقٍ عِسَ قْشْ رَ \r مَتِيُ ١٠‏؛٣٧ ٬ ٣٩، ٥‏؛١٣، مَرَكِ ٩‏؛٥٠ \p \v 25 عِسَ مَن تٌ نُ كِرَ رَ، حَمَ فبٍفبٍ نُ عَ قْشْ رَ. عَ نَشَ عَ يَ رَقِندِ عٍ مَ، عَ عَ مَسٍن عٍ بّ، \v 26 «شَ مِشِ وَ بِرَقٍ ﭑ قْشْ رَ، قٌ عَ شَ ﭑ شَنُ نّ دَنفِ عَ بَبَ رَ، عَ نفَ رَ، عَ تَارَ رَ، عَ شُنيَ رَ، عَ شَ فِنّ رَ، عَ شَ دِيٍ رَ، نُن عَ يّتّ يَتِ قَن نَ. شَ نَ مُ عَ رَ، عَ كَنيِ مُ نْمَ قِندِدٍ ﭑ قْشِرَبِرّ رَ. \v 27 شَ مِشِ مُ عَ يّتّ وَشْنقٍ فٍرٍ، عَ قَ تِن ﭑ وَشْنقٍ رَ، عَ مُ نْمَ قِندِدٍ ﭑ قْشِرَبِرّ رَ.» \p \v 28 «شَ مِشِ ندٍ سَ وَ كٌورٍ بَنشِ شُنفبٍ تِقٍ وٌ يَ مَ، قٌ عَ شَ دْشْ نّ سِندٍن، عَ عَ مَتٌ كْبِرِ شَسَبِ نَشَن نْمَ نَ بَنشِ تِدٍ، عَلَكٌ عَ شَ عَ كٌلٌن شَ عَ شَ قّيرّ نْمَ نَ وَلِ رَحْندٍ. \v 29 شَ نَ مُ عَ رَ، عَ كَنيِ نَ بَنشِ كْورِن عَ مُ قَ نْ عَ رَحْندٍ، مِشِيٍ نُ نَ تٌ، عٍ عَ مَيٍلٍمَ نّ، \v 30 عٍ عَ قَلَ، ‹يِ شّمّ بَرَ بَنشِ تِ قْلْ، كْنْ عَ مُ نْشِ عَ رَحْندٍ.›» \p \v 31 «شَ مَنفّ ندٍ وَ مِنِقٍ عٍ نُن مَنفّ فبّتّ شَ فٍرٍ، قٌ عَ شَ دْشْ نّ سِندٍن، عَ عَ مَحْشُن شَ عَ شَ سْورِ مِشِ وُلُ قُ نْمَ تِدٍ مَنفّ بٌورٍ شَ سْورِ مِشِ وُلُ مْشْحّن كَنكٍ. \v 32 شَ عَ بَرَ عَ كٌلٌن عَ عٍ مُ نْمَ، بٍيمَنُن مَنفّ بٌورٍ نُن عَ شَ سْورِيٍ شَ مَكْرّ، عَ شّيرَ نَن نَسِفَمَ عَ مَ عَلَكٌ لَنيِ نَن شَ شِرِ عٍ تَفِ. \v 33 نَ كُي، شَ مِشِ يٌ نَ وٌ يَ مَ نَشَن مُ نْمَ مّيدٍ قٍ بِرِن نَ ﭑ تَن مَ قٍ رَ، عَ كَنيِ مُ نْمَ قِندِدٍ ﭑ قْشِرَبِرّ رَ.» \p \v 34 «قْشّ قَن، كْنْ شَ قْشّ مّشّمّشّنيِ بَرَ بَ، عَ قَ مّشّمّشّنمَ دِ؟ \v 35 عَ مُ قَن شّ بّ، عَ مُ قَن حَحّ رَ. عَ وْلّمَ نّ تُن. شَ نَشَن تُلِ قٍ مّمَ، عَ شَ عَ تُلِ مَتِ يِ مَسٍنيِ رَ.» \c 15 \s يّشّي لْيشِ شَ تَالِ \r مَتِيُ ١٨‏؛١٢ ٬ ١٤ \p \v 1 لْشْ ندٍ، دُوتِ مَشِلِيٍ نُن يُنُبِتْييٍ بِرِن نُ عٍ مَكْرّقٍ عِسَ رَ عٍ شَ عٍ تُلِ مَتِ عَ رَ. \v 2 قَرِ سّنِيٍ نُن سّرِيّ كَرَ مْشْيٍ نَشَ سٌ عَ مَقَلَقٍ، عٍ نُ عَ قَلَ، «يِ شّمّ يُنُبِتْييٍ رَ سّنّمَ، عَ مَن عَ دّفٍمَ عٍ شْنيِ.» \p \v 3 نَ كُي، عِسَ نَشَ يِ تَالِ وْيّنيِ مَسٍن عٍ بّ، \v 4 «شَ مِشِ ندٍ نَ وٌ يَ مَ، يّشّي كّمّ نَ نَشَن يِ رَ، كٍرٍن قَ لْي عٍ تَفِ، عَ مُ يّشّي تٌنفٌ سٌلٌمَنَانِ نُن سٌلٌمَنَانِ لُمَ عٍ دّ مَدٌندٍ، عَ سِفَ نَ كٍرٍنيِ قٍندٍ هَن عَ سَ عَ تٌ؟ \v 5 عَ نَ عَ تٌ، عَ حّلّشِنمَ نّ كِ قَنيِ، عَ عَ سَ عَ تُنكِيٍ مَ. \v 6 عَ نَ سٌ عَ شْنيِ، عَ عَ شَنُنتٍنيِيٍ نُن عَ دْشْبٌورٍيٍ شِلِمَ نّ، عَ عَ قَلَ عٍ بّ، ‹وٌ قَ، وٌن بِرِن شَ سّيوَ، بَرِ مَ ﭑ بَرَ ﭑ مَ يّشّي تٌ، نَشَن نُ بَرَ لْي!› \v 7 نَ كُي، ﭑ شَ عَ قَلَ وٌ بّ، سّيوّ فبٌمَ نّ عَرِيَننَ يُنُبِتْي تُوبِشِ كٍرٍن شَ قٍ رَ، دَنفِقٍ تِنشِنتْي تٌنفٌ سٌلٌمَنَانِ نُن سٌلٌمَنَانِ رَ نَشٍيٍ هَيِ مُ تُوبِ مَ.» \s فبٍتِ كْبِرِ كٌلٍ لْيشِ شَ تَالِ \p \v 8 «شَ عَ سَ لِ فبٍتِ كْبِرِ كٌلٍ قُ نَ فِنّ ندٍ يِ رَ، كٍرٍن قَ لْي عَ يِ، عَ مُ لَنثُي رَدّشّمَ شّ، عَ بَنشِ مَكْ، عَ نَ كْبِرِ كٌلٍ قٍن هَن عَ عَ تٌ؟ \v 9 عَ نَ عَ تٌ، عَ عَ شَنُنتٍنيِيٍ نُن عَ دْشْبٌورٍيٍ شِلِمَ نّ، عَ عَ قَلَ عٍ بّ، ‹وٌ قَ، وٌن بِرِن شَ سّيوَ، بَرِ مَ ﭑ بَرَ ﭑ مَ فبٍتِ كْبِرِ كٌلٍ تٌ نَشَن نُ بَرَ لْي ﭑ مَ!› \v 10 نَ كُي، ﭑ شَ عَ قَلَ وٌ بّ، سّيوّ نَ عَلَ شَ مَلٍكّيٍ شْنيِ يُنُبِتْي كٍرٍن فبَنسَن تُوبِقٍ مَ.» \s دِ لْيشِ شَ تَالِ \p \v 11 عِسَ مَن نَشَ عَ مَسٍن، «شّمّ ندٍ نُ نَ، دِ شّمّ قِرِن نُ نَشَن يِ رَ. \v 12 عَ شَ دِ قِرِن ندٍ نَشَ عَ قَلَ عَ بَبَ بّ، ‹وٌن مَ دٍنبَيَ هَرِفٍ سّيتِ سٌ ﭑ يِ رَ، نَشَن لَنمَ عَ شَ قِندِ ﭑ فبٍ رَ.› نَ كُي، بَبّ نَشَ عَ هَرِفٍ عِتَشُن عَ شَ دِ شّمّ قِرِنيِيٍ مَ.» \p \v 13 «عَ مُ بُ دِ قِرِن ندٍ نَشَ عَ شَ سٍ بِرِن مَلَن، عَ قَ بِيَاسِ حَمَنّ مَكُيٍ. عَ نَشَ عَ هَرِفٍ مَكَنَ مّننِ، قُيَنتٍيَ كُي. \v 14 عَ بِرِن تٌ حْن، كَامّ قَن نَشَ سِن نَ حَمَنّ مَ عَ شْرْشْي رَ، سٍسٍ مُ لُ نَ دِ يِ رَ. \v 15 عَ تٌ سِفَ وَلِ قٍندٍ نَاكَ ندٍ شْن، نَ نَشَ عَ شّي شْسّيٍ دّ مَدٌندٍ. \v 16 وُرِ بٌفِ نَشَن نُ سٌمَ شْسّيٍ يِ، عَ تَن نُ وَ مَ نَ نَن دٌنقٍ، كْنْ مِشِ يٌ مُ تِن عَ كِدٍ ندٍ رَ.» \p \v 17 «نَ كُي، عَ نَشَ شَشِلِ سْتْ قَ، عَ عَ قَلَ عَ يّتّ بّ، ‹ﭑ بَبَ شَ وَلِكّ بِرِن لُفَمَ عَ قَنيِ رَ، عٍ دٌنسٍ دْنشْي لُ، عَ قَ لِ ﭑ تَن نَ قَشَقٍ كَامّ نَن نَ بٍ! \v 18 قٌ ﭑ شَ فبِلٍن ﭑ بَبَ شْنيِ، ﭑ شَ عَ قَلَ عَ بّ، ﭑ بَبَ، ﭑ بَرَ يُنُبِ سْتْ عَلَ رَ، ﭑ بَرَ هَاكّ سْتْ عِ قَن نَ. \v 19 عَ مُ دَشَ سْنْن ﭑ شَ قِندِ عِ شَ دِ رَ. عِ شَ ﭑ قِندِ عِ شَ وَلِكّ نَن نَ.› \v 20 عَ نَشَ كٍلِ، عَ سِفَ عَ بَبَ شْن.» \p «بٍينُن عَ شَ نَا لِ، عَ بَبَ نَشَ سَ عَ تٌ قَ رَ، عَ مَكُيَشِ عَ رَ سِندٍن. عَ بَبَ نَشَ كِنِكِنِ كِ قَنيِ. عَ نَشَ عَ فِ، عَ سَ عَ شَ دِ رَلَن، عَ عَ مَسُنبُ. \v 21 دِ نَشَ عَ قَلَ عَ بّ، ‹ﭑ بَبَ، ﭑ بَرَ يُنُبِ سْتْ عَلَ رَ، ﭑ بَرَ هَاكّ سْتْ عِ قَن نَ. عَ مُ دَشَ سْنْن ﭑ شَ قِندِ عِ شَ دِ رَ.›» \p \v 22 «كْنْ عَ بَبَ نَشَ عَ قَلَ عَ شَ كٌنيِيٍ بّ، ‹وٌ وٌ شُلُن، وٌ قَ فُبَ قَنيِ رَ، وٌ عَ رَفٌرٌ عَ مَ. وٌ بّلّشّرَ سٌي سٌ عَ بّلّشّ رَ، وٌ سَنكِرِ سٌ عَ سَنيِ. \v 23 وٌ قَ نِنفٍ تُرَشِ رَ، وٌ عَ قَشَ. وٌن شَ وٌن دّفٍ، وٌن شَ شُلُنيِ تِ، \v 24 بَرِ مَ ﭑ مَ يِ دِ نُ بَرَ لُ عَلْ عَ نُ قَشَشِ نّ، كْنْ عَ نِي مَن بَرَ فبِلٍن عَ عِ. عَ نُ بَرَ لْي، كْنْ عَ مَن بَرَ تٌ.› نَ كُي، عٍ نَشَ شُلُنيِ تِ قْلْ.» \p \v 25 «نَ وَشَتِ، دِ سِنفٍ نُ نَ شّ مَ. عَ تٌ نُ سٌقٍ، عَ عَ مَكْرّ بَنشِ رَ، عَ نَشَ شُلُنيِ شُي مّ. \v 26 عَ نَشَ كٌنيِ ندٍ شِلِ، عَ عَ مَشْرِن، ‹مُنسٍ رَبَشِ يِ كِ؟› \v 27 نَ نَشَ عَ يَابِ، ‹عِ شُنيَ نَن قَشِ. عِ بَبَ بَرَ نِنفٍ تُرَشِ قَشَ، بَرِ مَ عَ مَن بَرَ عَ شَ دِ مَسْتْ عَ يَلَنشِ.› \v 28 دِ سِنفٍ نَشَ شْنْ، عَ تٌندِ سٌدٍ بَنشِ. عَ بَبَ نَشَ مِنِ، عَ سٌ عَ مَيَندِقٍ، \v 29 كْنْ عَ شَ دِ نَشَ عَ قَلَ عَ بّ، ‹عَ مَتٌ، كَبِ حّ وُيَشِ ﭑ تَن وَلِمَ عِ بّ عَلْ عِ شَ كٌنيِ، ﭑ مُ عِ شَ يَامَرِ مَتَندِ هَلِ كٍرٍن. كْنْ نَ بِرِن كُي، هَلِ سِ لَنمَ، عِ مُ نُ عَ قِ ﭑ مَ، مُشُ نُن ﭑ بٌورٍيٍ شَ شُلُن دِ تِ. \v 30 كْنْ عِ شَ دِ تَن تٌ قَشِ، نَشَن عِ هَرِفٍ بِرِن مَكَنَشِ عٍ نُن لَنفٌي فِنّيٍ رَ، عِ نِنفٍ تُرَشِ نَن قَشَشِ عَ تَن بّ!›» \p \v 31 «عَ بَبَ نَشَ عَ قَلَ عَ بّ، ‹ﭑ مَ دِ، عِ تَن نَ ﭑ قّ مَ تّمُي بِرِن. سٍ نَشَن بِرِن نَ ﭑ يِ، عِ تَن نَن فبٍ عَ رَ. \v 32 كْنْ عَ لَن نّ وٌن شَ سّيوَ، وٌن شُلُنيِ تِ، بَرِ مَ عِ شُنيَ نُ بَرَ لُ عَلْ عَ نُ قَشَشِ نّ، كْنْ عَ نِي مَن بَرَ فبِلٍن عَ عِ. عَ نُ لْيشِ نّ، كْنْ عَ مَن بَرَ تٌ.›» \c 16 \s وَلِكّ شُنمَتِ كْوتَشِ شَ تَالِ \r مَتِيُ ٦‏؛٢٤ \p \v 1 عِسَ مَن نَشَ عَ قَلَ عَ قْشِرَبِرّيٍ بّ، «شّمّ بَننَشِ ندٍ نُ بَرَ عَ شَ قٍ بِرِن تَشُ عَ شَ وَلِكّ شُنمَتِ رَ، عَ شَ عَ رَحّرّ. لْشْ ندٍ، عَ نَشَ عَ مّ، عَ نَ وَلِكّ شُنمَتِ نُ نَ عَ هَرِفٍ مَكَنَقٍ. \v 2 عَ نَشَ عَ شِلِ، عَ عَ مَشْرِن، ‹ﭑ نَنسٍ مّشِ عِ شَ قٍ رَ؟ عِ شَ عِ شَ وَلِ دّنتّفّ سَ ﭑ بّ، بَرِ مَ ﭑ بَرَ شُنمَتِ وَلِ بَ عِ يِ رَ.› \v 3 وَلِكّ شُنمَتِ نَشَ عَ قَلَ عَ يّتّ بّ، ‹ﭑ مُنسٍ رَبَمَ قَ؟ ﭑ مَ مَنفّ بَرَ ﭑ نَمِنِ وَلِدٍ. سّنبّ مُ ﭑ يِ ﭑ شَ سِفَ يِرٍ بُشَدٍ، ﭑ مَن يَافِمَ نّ كُلّ مَتِدٍ. \v 4 ﭑ بَرَ قَ عَ كٌلٌن ﭑ نَشَن نَبَمَ، عَلَكٌ ﭑ مَ وَلِ نَ بَ ﭑ يِ، مِشِيٍ شَ نُ ﭑ نَسّنّ عٍ شْنيِ.›» \p \v 5 «عَ نَشَ عَ مَرِفِ شَ دٌنِتِيٍ بِرِن شِلِ كٍرٍن كٍرٍن يِ رَ. نَشَن سِنفٍ قَ، عَ نَشَ عَ مَشْرِن، ‹ﭑ مَرِفِ شَ يٍرِ نَ عِ مَ؟› \v 6 نَ نَشَ عَ يَابِ، ‹عٌلِوِ تُرٍ سُنبُي يَ كّمّ.› وَلِكّ شُنمَتِ نَشَ عَ قَلَ عَ بّ، ‹عِ شَ عِ شَ كّيدِ تٌنفٌ مَقُرٍن، دْشْ، عِ عَ سّبّ تٌنفٌ سُولِ.› \v 7 نَ شَنبِ، عَ نَشَ عَ قَلَ فبّتّ بّ، ‹عِ تَن فٌ؟ يٍرِ نَ عِ مَ؟› نَ نَشَ عَ يَابِ، ‹مَالٍ بُسَلِ وُلُ كٍرٍن.› عَ نَشَ عَ قَلَ عَ بّ، ‹عِ قَن شَ كّيدِ تٌنفٌ، عِ شَ عَ سّبّ كّمّ سٌلٌمَسَشَن.› \v 8 نَ كُي، نَ وَلِكّ شُنمَتِ تِنشِنتَرٍ شَ مَنفّ نَشَ عَ مَتْشْ، عَ تٌ كْوتَ رَبَشِ.» \p «يِ دُنِحَ مِشِ نَشٍيٍ حّرّ مَ دِ مِ كُي، عٍ كْوتَ عٍ بٌورٍيٍ مَبِرِ، دَنفِقٍ مِشِيٍ رَ نَشٍيٍ حّرّ مَ نَءِيَلَنيِ كُي. \v 9 ﭑ شَ عَ قَلَ وٌ بّ، وٌ شَ دّقَنحَ قٍن يِ دُنِحَ تِنشِنتَرٍ شَ نَاقُلِ سَابُي رَ. نَ نَاقُلِ نَ حْن، وٌ قَمَ رَ سّنّدٍ بَنشِيٍ كُي نَشٍيٍ مُ كَنَمَ عَبَدَن.» \p \v 10 «نَشَن مُ لَنلَنتٍيَ كَنَمَ قٍ شُرُدِ كُي، عَ مُ لَنلَنتٍيَ كَنَمَ قٍ شُنفبٍ قَن كُي. نَشَن مُ تِنشِن قٍ شُرُدِ كُي، عَ مُ تِنشِنمَ قٍ شُنفبٍ قَن كُي. \v 11 شَ وٌ بَرَ لَنلَنتٍيَ كَنَ يِ دُنِحَ تِنشِنتَرٍ شَ نَاقُلِ قٍ كُي، ندٍ قَ لَمَ وٌ رَ عَ شَ عَرِيَننَ بَننَيَ تَشُ وٌ رَ؟ \v 12 شَ وٌ بَرَ لَنلَنتٍيَ كَنَ سٍ تَشُشِ شَ قٍ كُي، ندٍ قَ وٌ فبٍ سٌمَ وٌ يِ؟» \p \v 13 «كٌنيِ يٌ مُ نْمَ لُدٍ مَرِفِ قِرِن شَ يَامَرِ بُن مَ، بَرِ مَ عَ قَمَ مَرِفِ كٍرٍن شْندٍ، عَ بٌورٍ مَشَنُ. عَ شِرِ مَ نّ كٍرٍن نَ، عَ بٌورٍ رَبٌلٌ. وٌ مُ نْمَ عَلَ نُن نَاقُلِ رَبَتُدٍ.» \s عِسَ شَ مَسٍنيِ ندٍيٍ \r مَتِيُ ١١‏؛١٢ ٬ ١٣، ٥‏؛٣١ ٬ ٣٢، ٥‏؛١٨، مَرَكِ ١٠‏؛١١ ٬ ١٢ \p \v 14 قَرِ سّنِيٍ، كْبِرِ نُ رَقَنشِ نَشٍيٍ مَ، عٍ قَن نَشَ عٍ تُلِ مَتِ نَ قٍ بِرِن نَ، عٍ نُ عِسَ مَيٍلٍ. \v 15 عِسَ نَشَ عَ مَسٍن عٍ بّ، «وٌ وَ مَ وٌ يّتّ مَسٍنقٍ تِنشِنتْييٍ نَن نَ عَدَ مَدِيٍ يَ عِ، كْنْ عَلَ وٌ بْحّ مَ قٍ كٌلٌن. نَشَن تِدٍ فبٌ مِشِيٍ بّ، عَلَ نَ شْنشِ.» \p \v 16 «عَننَبِ مُنسَ شَ سّرِيّ نُن نَمِحْنمّيٍ شَ كِتَابُييٍ نَن كَوَندِ هَن يَيَ شَ وَشَتِ. كٍلِ نَ تّمُي مَ، عَلَ شَ مَنفّيَ نِينِ شَ شِبَارُ قَنيِ نَن كَوَندِ مَ قَ، مِشِيٍ قٍ بِرِن نَن نَبَقٍ، عَلَكٌ عٍ شَ سٌ عَلَ شَ مَنفّيَ نِينِ بُن مَ. \v 17 كٌورٍ نُن بْشِ لْيمَ نّ بٍينُن سِفِرّ كٍرٍن شَ بَ عَلَ شَ سّرِيّ رَ.» \p \v 18 «شّمّ يٌ مّي عَ شَ فِنّ رَ، عَ سَ فبّتّ دْشْ، عَ كَنيِ بَرَ يّنّ رَبَ. نَشَن نَ فِنّ دْشْ شّمّ بَرَ مّي نَشَن نَ، عَ قَن بَرَ يّنّ رَبَ.» \s بَننَ شّمّ نُن لَسَرُ شَ تَالِ \p \v 19 «شّمّ بَننَشِ ندٍ نُ نَ، نَشَن نُ لُمَ عَ مَشِرِ رَ دُفِ سَرٍ شْرْشْييٍ رَ. تّمُي بِرِن، عَ نُ شُلُنيِ نَن تِقٍ. لْشْ يٌ لْشْ، عَ نُ لُفَمَ دٌنسٍ حْشُنمّ نَن نَ. \v 20 مِسِكِينّ ندٍ نُ سَشِ يِ بَننَ شَ تّتّ سٌدٍ دّ رَ، نَشَن نُ شِلِ لَسَرُ. سُورِيٍ نُ نَ عَ قَتٍ بِرِن مَ. \v 21 عَ نُ وَ مَ دٌنسٍ شُنتُنيِ ندٍيٍ نَن سْتْقٍ نَشٍيٍ نُ بِرَ مَ نَ بَننَ شَ تٍيبِلِ رَ. عَ تٌ نُ سَشِ نَا، بَرٍيٍ نَن نُ قَمَ عَ يِرٍ، عٍ نُ عَ شَ سُورِيٍ مَكْن.» \p \v 22 «لْشْ ندٍ مِسِكِينّ نَشَ لَاشِرَ، مَلٍكّيٍ نَشَ سَ عَ شَنِن عَننَبِ عِبُرَهِمَ يِرٍ. نَ بَننَ شّمّ قَن نَشَ قَشَ، عَ رَفَتَ، \v 23 عَ سِفَ يَهَننَمَ. عَ شَ حَشَنكَتّ كُي مّننِ، عَ نَشَ عَ يَ رَتٍ عَ سَ عَننَبِ عِبُرَهِمَ تٌ يِرٍ مَكُيٍ، عٍ نُن لَسَرُ. \v 24 عَ نَشَ عَ شُي رَ مِنِ، ‹ﭑ بَبَ عِبُرَهِمَ، كِنِكِنِ ﭑ مَ! يَندِ، لَسَرُ شّي ﭑ يِرٍ، عَ شَ عَ بّلّشّسٌلٍ رَ سِن يٍ شْورَ، عَ ﭑ نّنيِ مَشِنبٍلِ، بَرِ مَ ﭑ نَ يِ تّ نَشَن شْورَ، عَ ﭑ حَشَنكَتَقٍ عَ حَاشِ رَ!›» \p \v 25 «كْنْ عَننَبِ عِبُرَهِمَ نَشَ عَ يَابِ، ‹ﭑ مَ دِ، عِ شَ عِ رَتُ، عِ تَن بَرَ قٍ قَنيِ سْتْ عِ شَ دُنِحّءِفِرِ كُي، كْنْ لَسَرُ تَن تْورّ نَن سْتْ. يَكْسِ، عَ تَن بَرَ مَدُندُ بٍ، عِ تَن نَ حَشَنكَتَقٍ. \v 26 سَ نَ بِرِن شُن، فُلُنبَ بٍلٍبٍلٍ نَن سَشِ وٌن تَفِ، عَلَكٌ مِشِ نَشَ نْ كٍلِدٍ بٍ سِفَقٍ رَ عِ يِرٍ، مِشِ مَن نَشَ نْ كٍلِدٍ مّننِ فِرِقٍ رَ مُشُ قَن يِرٍ.›» \p \v 27 «نَ كُي، بَننَ نَشَ عَ قَلَ عَ بّ، ‹عَوَ ﭑ بَبَ، ﭑ بَرَ عِ مَيَندِ، عِ شَ لَسَرُ شّي ﭑ بَبَ شْنيِ، \v 28 بَرِ مَ شُنيَ سُولِ نَن نَ ﭑ بّ. عَ شَ سَ عٍ رَ سِ، عَلَكٌ عٍ نَشَ قَ بٍ، يِ حَشَنكَتّ مَ.› \v 29 كْنْ عَننَبِ عِبُرَهِمَ نَشَ عَ يَابِ، ‹عَننَبِ مُنسَ نُن نَمِحْنمّيٍ شَ كِتَابُييٍ نَ عٍ يِ. عٍ شَ عٍ تُلِ مَتِ نٍيٍ شَ مَسٍنيِيٍ رَ.› \v 30 بَننَ نَشَ عَ قَلَ، ‹ﭑ بَبَ عِبُرَهِمَ، نَ مُ سْونّيَمَ، كْنْ شَ مِشِ ندٍ كٍلِ قَشَمِشِيٍ يَ مَ سِفَقٍ رَ عٍ شْن، عٍ تُوبِمَ نّ.› \v 31 كْنْ عَننَبِ عِبُرَهِمَ نَشَ عَ مَسٍن عَ بّ، ‹شَ عٍ مُ عَننَبِ مُنسَ نُن نَمِحْنمّيٍ شُي رَ مّمَ، هَلِ مِشِ كٍلِ قَشّ مَ، عٍ مُ لَمَ عَ رَ.›» \c 17 \s عِسَ عَ قْشِرَبِرّيٍ رَ سِقٍ \r مَتِيُ ١٨‏؛٦ ٬ ٧، ١٥، ٢١ ٬ ٢٢، ١٧‏؛٢٠، مَرَكِ ٩‏؛٤٢، ١١‏؛٢٢ ٬ ٢٣ \p \v 1 عِسَ نَشَ عَ قَلَ عَ قْشِرَبِرّيٍ بّ، «مَرَتَنتَنيِ قَقٍ مُ كَنَمَ، كْنْ حَشَنكَتّ نَ مِشِ بّ نَشَن قِندِ مَ نَ سَابُي رَ. \v 2 عَ قِسَ نَ كَنيِ بّ فّمّ بِنيٍ شَ شِرِ عَ كْنيِ رَ، عَ رَ سِن بَا مَ، بٍيمَنُن عَ شَ يِ مِشِ شُرِ كٍرٍن نَتَنتَن. \v 3 وٌ مّينِ وٌ يّتّ مَ دٍ!» \p «شَ عِ نفَشَكٍرٍنيِ بَرَ هَاكّ سْتْ عِ رَ، وْيّن عَ بّ. شَ عَ تُوبِ، عِ شَ دِحّ عَ مَ. \v 4 شَ عَ هَاكّ سْتْ عِ مَبِرِ سَنمَيَ سٌلٌقٍرٍ لْشْي كٍرٍن بُن، عَ تُوبِشِ مَن فبِلٍن عِ مَدِحّدٍ سَنمَيَ سٌلٌقٍرٍ، قٌ عِ شَ دِحّ عَ مَ.» \p \v 5 شّيرَيٍ نَشَ عَ قَلَ مَرِفِ بّ، «مُشُ شَ دَنشَنِيَ شُن مَسَ!» \v 6 مَرِفِ نَشَ عٍ يَابِ، «شَ دَنشَنِيَ نَ وٌ بّ نُ، هَلِ عَ شُرُن عَلْ يّنتّن شْرِ، وٌ نْمَ نّ عَ قَلَدٍ يِ كٌندٍ بِلِ بّ، ‹تَلَ بٍ، عِ سَ سِن بَا مَ،› عَ وٌ شُي رَبَتُمَ نّ.» \p \v 7 «شَ عَ سَ لِ كٌنيِ نَ مِشِ ندٍ يِ وٌ تَفِ، نَ كٌنيِ نَ كٍلِ يِرٍ بُشَدٍ شَ نَ مُ شُرُ سٍيٍ دّ مَدٌندٍ، عَ كَنيِ نْمَ عَ قَلَدٍ عَ بّ كٍرٍن نَ، ‹قَ، عِ قَ عِ مَفٌرٌ، عِ عِ دّفٍ›؟ \v 8 عَدٍ، وٌ عَ قَلَمَ عَ بّ، ‹ﭑ مَ دٌنسٍ رَقَلَ. عِ شَ عِ شَ دٌنمَ مَسَرَ عَلَكٌ عِ شَ قَ دٌنسٍ نُن يٍ رَ ﭑ بّ. عِ نَ فّ نَ رَ، عِ قَن نْمَ عِ دّفٍدٍ.› \v 9 مِشِ مُ عَ شَ كٌنيِ تَنتُمَ يَامَرِ رَبَتُقٍ مَ. \v 10 وٌ تَن قَن، وٌ نَ فّ قٍ بِرِن نَبَدٍ وٌ يَمَرِشِ نَشَن نَ، وٌ شَ عَ قَلَ نّ، ‹كٌنيِ نَن تُن نَ مُشُ رَ. مُشُ مُشُ شَ وَلِ فبَنسَن نَن نَبَشِ.›» \s عِسَ كُنّ كَنيِ قُ رَيَلَنقٍ \p \v 11 عِسَ تٌ نُ دَرِ سَلَمُ كِرَ شْن، عَ نَشَ دَنفِ سَمَرِ نُن فَلِلٍ بْشِ تَفِ. \v 12 عَ تٌ سٌ تَا ندٍ كُي، كُنّ كَنيِ قُ نَشَ قَ عَ شْن. عٍ نَشَ سَ تِ عٍ ندٍدِ مَكُيَشِ عَ رَ، \v 13 عٍ عٍ شُي عِتٍ عَ بّ، «كَرَ مْشْ عِسَ، كِنِكِنِ مُشُ مَ!» \v 14 عَ تٌ عٍ تٌ، عَ نَشَ عَ قَلَ عٍ بّ، «وٌ سِفَ، وٌ سَ وٌ يّتّ مَسٍن سّرّشّدُبّيٍ بّ.» نَ كُي، عٍ نُ سِفَقٍ تّمُي نَشّ، عٍ نَشَ يَلَن. \v 15 نَ تّمُي، مِشِ كٍرٍن عٍ يَ مَ، عَ تٌ عَ تٌ عَ يَلَنشِ، عَ نَشَ فبِلٍن عَلَ مَتْشْ رَ عَ شُي عِتٍشِ رَ. \v 16 عَ نَشَ سُيِدِ عِسَ بّ، عَ عَ تَنتُ. سَمَرِكَ نَن نُ عَ رَ. \v 17 عِسَ نَشَ عَ قَلَ عَ بّ، «مِشِ قُ شَ مُ رَيَلَن؟ نَ سٌلٌمَنَانِيٍ تَن فٌ؟ \v 18 مِشِ يٌ مُ فبِلٍن عَلَ تَنتُدٍ قٌ يِ سَمَرِكَ؟» \v 19 عِسَ نَشَ عَ قَلَ عَ بّ، «كٍلِ، عِ سِفَ. عِ شَ دَنشَنِيَ بَرَ عِ رَكِسِ.» \s عَلَ شَ مَنفّيَ نِينِ نُن عِسَ شَ فبِلٍنيِ \r مَتِيُ ٢٤‏؛٢٣ ٬ ٢٨‏،٣٧ ٬ ٤١، مَرَكِ ١٣‏؛٢١ ٬ ٢٢، ١٥ ٬ ١٦ \p \v 20 قَرِ سّنِيٍ تٌ عِسَ مَشْرِن، عَ عَلَ شَ مَنفّيَ نِينِ قَمَ مُن تّمُي، عَ نَشَ عٍ يَابِ، «مِشِ مُ عَلَ شَ مَنفّيَ نِينِ قَ تّمُي كٌلٌنمَ. \v 21 مِشِيٍ مُ عَ قَلَمَ شّ دٍ، ‹عَ مَتٌ، عَ تَن نَن يَ،› شَ نَ مُ عَ رَ، ‹عَ تَن نَن سَ نَ كِ›، بَرِ مَ عَلَ شَ مَنفّيَ نِينِ نَ وٌ يَ مَ نّ.» \p \v 22 نَ تّمُي، عِسَ نَشَ عَ قَلَ عَ قْشِرَبِرّيٍ بّ، «وَشَتِ قَمَ نّ، عَدَ مَ شَ دِ تٌ شْلِ وٌ سُشُمَ نّ، عَ شَ لُ وٌ يَ مَ هَلِ لْشْ كٍرٍن ثٍتِ، كْنْ وٌ مُ عَ تٌمَ. \v 23 مِشِيٍ عَ قَلَمَ نّ وٌ بّ، ‹عَ مَتٌ، عَ تَن نَن سَ نَ كِ،› شَ نَ مُ عَ رَ، ‹عَ تَن نَن يِ كِ!› وٌ نَشَ وٌ فِ نَ مَتٌدٍ، وٌ نَشَ بِرَ نٍيٍ قْشْ رَ. \v 24 عَ قَ لْشْي، عَدَ مَ شَ دِ لُمَ نّ عَلْ سٍيَمَكْنيِ نَشَن مِنِمَ، كُيٍ بِرِن يَنبَ. \v 25 كْنْ بٍينُن نَ لْشْي شَ عَ لِ، قٌ عَ شَ تْورّ فبٍفبٍ سْتْ. تٌ مِشِيٍ مُ لَمَ عَ رَ. \v 26 عَدَ مَ شَ دِ قَ لْشْي لُمَ نّ عَلْ عَننَبِ نُهَ شَ وَشَتِ. \v 27 مِشِيٍ نُ عٍ دّفٍمَ، عٍ نُ عٍ مِنمَ، عٍ نُ فِنّيٍ دْشْمَ، عٍ نُ عٍ شَ دِيٍ قِمَ شّمّيٍ مَ، هَن عَننَبِ نُهَ سٌ كُنكُي كُي لْشْ نَشّ. بَنبَرَنيِ بٍلٍبٍلٍ تٌ دِن بْشِ مَ، عٍ بِرِن نَشَ سْنتْ. \v 28 نَ نَن مَن نَبَ لٌتِ شَ وَشَتِ. مِشِيٍ نُ عٍ دّفٍمَ، عٍ نُ عٍ مِنمَ، عٍ نُ سَرٍ مَتِمَ، عٍ نُ سَنسِ سِمَ، عٍ نُ بَنشِيٍ تِمَ. \v 29 كْنْ لٌتِ كٍلِ سٌدٌ مَ لْشْ نَشّ، تّ نُن سٌودَ يٍ نُ فٌرٌ مَ نّ كٍلِقٍ كٌورٍ مَ عَلْ تُنّ، بِرِن نَشَ سْنتْ. \v 30 عَ مَن سَ رَبَمَ نَ كِ نّ عَدَ مَ شَ دِ نَ مَكّنّن لْشْ نَشّ.» \p \v 31 «نَ لْشْي، نَشَن نَ تَندٍ، عَ نَشَ سٌ عَ هَرِفٍ تٌنفٌدٍ بَنشِ كُي. نَشَن نَ شّ مَ، عَ قَن نَشَ فبِلٍن عَ شْنيِ. \v 32 وٌ شَ رَتُ نّ لٌتِ شَ فِنّ مَ. \v 33 مِشِ يٌ كَتَقٍ عَ يّتّ رَتَنفَدٍ، نَ كَنيِ لْيمَ نّ، كْنْ مِشِ يٌ عَ يّتّ رَلْيمَ، نَ كَنيِ رَتَنفَمَ نّ. \v 34 ﭑ شَ عَ قَلَ وٌ بّ، نَ تّمُي مَ، شَ مِشِ قِرِن سَشِ سَدٍ كٍرٍن مَ كْي رَ، مِشِ كٍرٍن تٌنفٌمَ نّ، بٌورٍ لُ نَا. \v 35‏-36 شَ فِنّ قِرِن نَ سٍ دِنقٍ مُلُنيِ كٍرٍن كُي، كٍرٍن تٌنفٌمَ نّ، بٌورٍ لُ نَا.» \v 37 عٍ نَشَ عَ مَشْرِن، «مَرِفِ، نَ رَبَمَ مِندٍن؟» عَ نَشَ عٍ يَابِ، «بِنبِ نَ لُ دّننَشّ، يُبّيٍ سَ عٍ مَلَنمَ مّننِ نّ.» \c 18 \s كَاحّ فِنّ نُن كِيتِسَ شَ تَالِ \p \v 1 نَ دَنفِ شَنبِ، عِسَ نَشَ يِ تَالِ وْيّنيِ مَسٍن عٍ بّ عٍ شَ عَ كٌلٌن عَ قٌ عٍ شَ عَلَ مَشَندِ تّمُي بِرِن تُننَبّشِ كُي. \v 2 عَ نَشَ عَ مَسٍن، «كِيتِسَ ندٍ نُ نَ تَا ندٍ كُي، نَشَن مُ نُ فَاشُمَ عَلَ يَ رَ، عَ فبٍ قٍ مَن مُ نُ مِشِ يٌ شَ قٍ مَ. \v 3 كَاحّ فِنّ ندٍ قَن نُ نَ نَ تَا كُي، نَشَن نُ لُمَ قَ رَ كِيتِسَ شْن، عَ نُ عَ قَلَ، ‹كِيتِ تِنشِنشِ سَ ﭑ تَن نُن ﭑ يَشُي تَفِ.› \v 4 عَ نَشَ بُ نَ كِ، كِيتِسَ مُ تِن عَ بّ، كْنْ لْشْ ندٍ عَ نَشَ عَ قَلَ عَ يّتّ بّ، ‹نْندِ نَ عَ رَ، ﭑ تَن مُ فَاشُمَ عَلَ يَ رَ، ﭑ فبٍ قٍ مَن مُ مِشِ يٌ شَ قٍ مَ. \v 5 كْنْ يِ كَاحّ فِنّ تَن نَ ﭑ بْحّ رَحَاشُقٍ ﭑ مَ. ﭑ شَ كِيتِ تِنشِنشِ سٌ عَ يِ رَ، عَلَكٌ عَ شَ بَ قَقٍ ﭑ شْن، عَ نَشَ قَ ﭑ تْورْ.›» \p \v 6 نَ كُي، مَرِفِ نَشَ عَ مَسٍن، «وٌ يِ كِيتِسَ كٌبِ شُي رَ مّ. \v 7 عَلَ مُ كِيتِ تِنشِنشِ سٌمَ شّ عَ شَ مِشِ سُفَندِشِيٍ يِ رَ، نَشٍيٍ عَ مَشَندِ مَ كْي نُن يَنيِ؟ عَ بُمَ عٍ مَلِقٍ رَ؟ \v 8 ﭑ شَ عَ قَلَ وٌ بّ، عَ كِيتِ تِنشِنشِ سٌمَ عٍ يِ رَ مَقُرٍن. كْنْ عَدَ مَ شَ دِ نَ قَ، عَ دَنشَنِيَ لِمَ نّ دُنِحَ مَ؟» \s قَرِ سّنِ نُن دُوتِ مَشِلِ شَ تَالِ \p \v 9 عِسَ مَن نَشَ يِ تَالِ وْيّنيِ مَسٍن مِشِ ندٍيٍ بّ نَشٍيٍ نُ لَشِ عٍ يّتّ رَ، عَ تِنشِنتْييٍ نَن نَ عٍ تَن نَ دَنفِ بٌورٍيٍ رَ عٍ يٌشِ نَشٍيٍ مَ. \v 10 عَ نَشَ عَ مَسٍن، «شّمّ قِرِن نَشَ سِفَ عَلَ مَشَندِدٍ هْرْ مْبَنشِ كُي. كٍرٍن نُ قِندِشِ قَرِ سّنِ نَن نَ، بٌورٍ، دُوتِ مَشِلِ. \v 11 قَرِ سّنِ نَشَ تِ، عَ عَلَ مَشَندِ عَ بْحّ مَ، عَ نُ عَ عِ، ‹عَلَ، ﭑ بَرَ عِ تَنتُ بَرِ مَ ﭑ مُ لُشِ عَلْ مِشِ فبّتّيٍ، نَشٍيٍ قِندِشِ مُحّتِيٍ، قٍ كٌبِ رَبَيٍ، نُن يّنّلَيٍ رَ. ﭑ بَرَ عِ تَنتُ بَرِ مَ ﭑ مُ لُشِ عَلْ يِ دُوتِ مَشِلِ. \v 12 ﭑ سُنمَ سَنمَيَ قِرِن لْشُن كٍرٍن بُن مَ، ﭑ مَن قَرِلّ قِمَ ﭑ سْتْسٍ بِرِن نَ.› \v 13 كْنْ دُوتِ مَشِلِ تَن نَشَ تِ عَ شَتِ مَ. عَ حَن مُ نُ سُو سَمَ عَ شَ عَ يَ رَتٍ كٌورٍ مَ. عَ نُ عَ بّلّشّ سَشِ عَ كَنكٍ مَ، عَ نُ عَ قَلَ، ‹عٍٍ، عَلَ! كِنِكِنِ ﭑ مَ، بَرِ مَ يُنُبِتْي نَن ﭑ نَ!›» \p \v 14 «ﭑ شَ عَ قَلَ وٌ بّ، يِ مِشِ قِرِن تٌ فبِلٍن عٍ شْنيِ، نَ دُوتِ مَشِلِ نَن نُ تِنشِنشِ عَلَ يَ عِ، بَرِ مَ مِشِ يٌ عَ يّتّ عِفبٌ، عَ كَنيِ قَمَ نّ عِفٌرٌدٍ. كْنْ مِشِ نَشَن عَ يّتّ مَفٌرٌ مَ، عَ شَ قٍ عِتٍمَ نّ.» \s عِسَ نُن دِ مّدِيٍ \r مَتِيُ ١٩‏؛١٣ ٬ ١٥، مَرَكِ ١٠‏؛١٣ ٬ ١٦ \p \v 15 مِشِيٍ نُ قَقٍ دِ مّدِيٍ رَ عِسَ شْن، عَلَكٌ عَ شَ عَ بّلّشّ سَ عٍ مَ. عَ قْشِرَبِرّيٍ تٌ نَ تٌ، عٍ نَشَ وْيّن نَ مِشِيٍ مَ. \v 16 كْنْ عِسَ نَشَ عٍ شِلِ، عَ عَ مَسٍن عٍ بّ، «وٌ عَ لُ دِ مّدِيٍ شَ قَ ﭑ يِرٍ. وٌ نَشَ تْنيِ دْشْ عٍ مَ، بَرِ مَ نَشٍيٍ مَنِيَشِ عٍ رَ، عٍ تَن نَن سٌمَ عَلَ شَ مَنفّيَ نِينِ بُن مَ. \v 17 ﭑ شَ نْندِ قَلَ وٌ بّ، مِشِ نَشَن مُ تِنمَ عَلَ شَ مَنفّيَ نِينِ رَ عَلْ دِ مّدِ، نَ كَنيِ مُ سٌمَ عَلَ شَ مَنفّيَ نِينِ بُن مَ قٍوٌ!» \s سّفّتَلَ بَننَشِ \r مَتِيُ ١٩‏؛١٦ ٬ ٣٠، مَرَكِ ١٠‏؛١٧ ٬ ٣١ \p \v 18 مَنفّ ندٍ نَشَ عِسَ مَشْرِن، «كَرَ مْشْ قَنيِ، عَ لَن ﭑ شَ مُنسٍ رَبَ عَلَكٌ ﭑ شَ عَبَدَن كِسِ سْتْ كّ رَ؟» \v 19 عِسَ نَشَ عَ مَسٍن عَ بّ، «مُنقٍ رَ عِ ﭑ شِلِمَ كَرَ مْشْ قَنيِ؟ مِشِ يٌ مُ قَن. عَلَ كٍرٍن ثٍتِ نَن قَن. \v 20 عِ سّرِيّ كٌلٌن؛ ‹عِ نَشَ يّنّ رَبَ. عِ نَشَ قَشّ تِ. عِ نَشَ مُحّ تِ. عِ نَشَ مِشِ تْوحّفّ. عِ بَبَ نُن عِ نفَ بِنيَ.›» \p \v 21 مَنفّ نَشَ عِسَ يَابِ، «ﭑ بَرَ نَ بِرِن نَبَتُ كَقِ ﭑ دِ مّدِ تّمُي.» \v 22 عِسَ تٌ نَ مّ، عَ نَشَ عَ قَلَ عَ بّ، «قٍ كٍرٍن نَن قَ لُشِ عِ شَ قٍ. سِفَ، سٍ نَشَن بِرِن نَ عِ يِ رَ، سَ عَ مَتِ، عِ عَ كْبِرِ قِ سٍتَرٍيٍ مَ. نَ كُي، عِ قَمَ بَننَيَ سْتْدٍ عَرِيَننَ. عِ نَ نَ رَبَ، قَ، عِ بِرَ ﭑ قْشْ رَ.» \p \v 23 كْنْ عَ تٌ نَ مّ، عَ نَشَ سُننُن، بَرِ مَ عَ نُ بَننَشِ كِ قَنيِ. \v 24 عِسَ تٌ عَ سُننُنشِ تٌ، عَ نَشَ عَ مَسٍن عَ بّ، «سٌقٍ عَلَ شَ مَنفّيَ نِينِ بُن مَ، عَ شْرْشْ نَاقُلِ كَنيِيٍ بّ كِ قَنيِ! \v 25 حْشْمّ سٌ حْشُن سّنبّ يَلٍ رَ، دِنّ بَننَمِشِ سٌقٍ رَ عَلَ شَ مَنفّيَ نِينِ بُن مَ.» \v 26 مِشِ نَشٍيٍ عَ شُي مّ، عٍ نَشَ عَ مَشْرِن، «ندٍ قَ نْمَ كِسِدٍ؟» \v 27 عِسَ نَشَ عٍ يَابِ، «مِشِيٍ مُ نْمَ نَشَن نَ، عَلَ تَن نْمَ نَ رَ.» \p \v 28 ثِيّرِ نَشَ عَ قَلَ عِسَ بّ، «عَ مَتٌ، مُشُ بَرَ كٍلِ مُشُ شَ سٍ بِرِن شُن مَ، مُشُ بِرَ عِ قْشْ رَ.» \v 29 عِسَ نَشَ عَ مَسٍن عٍ بّ، «ﭑ شَ نْندِ قَلَ وٌ بّ، مِشِ يٌ نَشَن نَ كٍلِ عَ شَ سٍ ندٍ شُن مَ عَلَ شَ مَنفّيَ نِينِ شَ قٍ رَ، عَ قِندِ بَنشِ رَ بَ، فِنّ بَ، نفَشَكٍرٍنيِيٍ بَ، بَرِ مَيٍ بَ، دِيٍ بَ، \v 30 نَ كَنيِ عَ حْشْي وُيَشِ سْتْمَ نّ يِ دُنِحَ مَ، عَ مَن قَ عَبَدَن كِسِ سْتْ عَلِفِيَمَ.» \s عِسَ عَ شَ قَشّ نُن مَرَكٍلِ شَ قٍ مَسٍنقٍ سَنمَيَ سَشَن ندٍ \r مَتِيُ ٢٠‏؛١٧ ٬ ٢٩، مَرَكِ ١٠‏؛٣٢ ٬ ٣٤ \p \v 31 عِسَ نَشَ عَ شَ شّيرَ قُ نُن قِرِنيِيٍ شُن لَن، عَ عَ قَلَ عٍ بّ، «وٌ عَ مَتٌ، وٌن نَ تٍقٍ دَرِ سَلَمُ نّ يِ كِ. نَمِحْنمّيٍ قٍ نَشٍيٍ سّبّشِ عَدَ مَ شَ دِ شَ قٍ رَ، عَ بِرِن قَمَ نّ كَمَلِدٍ نَا. \v 32 عَ سَمَ نّ كَاقِرِيٍ بّلّشّ، عٍ عَ مَيٍلٍ، عٍ عَ كٌنبِ، عٍ دّيٍ بْشُن عَ مَ. \v 33 عٍ نَ فّ عَ بْنبْدٍ سّبّرّ رَ، عٍ عَ قَشَمَ نّ، كْنْ عَ شَ قَشّ شِ سَشَن ندٍ، عَ مَن كٍلِمَ نّ قَشّ مَ.» \v 34 كْنْ عِسَ قْشِرَبِرّيٍ مُ نَ سٍسٍ قَهَامُ. نَ مَسٍنيِ بَرَ قِندِ وْيّنيِ نْشُنشِ رَ عٍ بّ، عٍ مُ نَشَن كُي كٌلٌن. \s عِسَ يٍرِكٌ دْنشُي رَيَلَنقٍ \r مَتِيُ ٢٠‏؛٢٩ ٬ ٣٤، لُكِ ١٨‏؛٣٥ ٬ ٤٣ \p \v 35 عِسَ تٌ مَكْرّ يٍرِكٌ رَ، دْنشُي ندٍ نُ دْشْشِ كِرَ دّ رَ كُلّ مَتِدٍ. \v 36 عَ تٌ حَمَ شُي مّ كِرَ رَ، عَ نَشَ مَشْرِنيِ تِ، «مُنسٍ رَبَشِ؟» \v 37 عٍ نَشَ عَ قَلَ عَ بّ، «عِسَ نَسَرّتِكَ نَن دَنفِقٍ.» \v 38 نَ كُي، عَ نَشَ فبٍلٍفبٍلٍ، «عِسَ، دَوُدَ شَ دِ، كِنِكِنِ ﭑ مَ!» \v 39 مِشِ نَشٍيٍ نُ يَرٍ، عٍ نَشَ وْيّن عَ مَ عَ عَ شَ سَبَرِ، كْنْ عَ تَن حَن نَشَ سٌ عَ شُي عِتٍقٍ دَنفِ سِنفٍ رَ، «دَوُدَ شَ دِ، كِنِكِنِ ﭑ مَ!» \p \v 40 عِسَ نَشَ تِ، عَ عَ قَلَ مِشِيٍ بّ عٍ شَ قَ دْنشُي رَ عَ شْن. دْنشُي تٌ عَ مَسٌ عَ رَ، عِسَ نَشَ عَ مَشْرِن، \v 41 «عِ وَ مَ ﭑ شَ مُنسٍ رَبَ عِ بّ؟» عَ نَشَ عَ يَابِ، «مَرِفِ، ﭑ وَ مَ ﭑ يَ شَ سٍ تٌ.» \v 42 عِسَ نَشَ عَ مَسٍن عَ بّ، «سٍ تٌ. عِ شَ دَنشَنِيَ بَرَ عِ رَيَلَن.» \v 43 عَ يَ نَشَ سٍ تٌ كٍرٍن نَ، عَ قَ بِرَ عِسَ قْشْ رَ عَلَ مَتْشْ رَ. حَمَ بِرِن تٌ نَ تٌ، عٍ قَن نَشَ عَلَ مَتْشْ. \c 19 \s عِسَ نُن سَكّيّ \p \v 1 عِسَ تٌ سٌ يٍرِكٌ، عَ نُ تَا عِحّرّقٍ. \v 2 شّمّ ندٍ نُ نَ نَشَن نُ شِلِ سَكّيّ. دُوتِ مَشِلِيٍ كُنتِفِ نَن نُ عَ رَ، عَ بَننَشِ. \v 3 عَ نُ كَتَقٍ نّ عَ شَ عِسَ كٌلٌن، كْنْ عَ مُ نُ نْمَ عَ تٌدٍ حَمَ شَ قٍ رَ، بَرِ مَ مِشِ دُنكٍ نَن نُ عَ رَ. \v 4 نَ كُي، عَ نَشَ عَ فِ يَرٍ، عَ سَ تٍ وُرِ بِلِ كْن نَ عَلَكٌ عَ شَ عِسَ تٌ دَنفِ رَ. \p \v 5 عِسَ تٌ عَ يِرٍ لِ، عَ نَشَ عَ يَ رَتٍ، عَ عَ قَلَ عَ بّ، «سَكّيّ، فٌرٌ مَقُرٍن، بَرِ مَ ﭑ سَ يِفِيَمَ عِ شْنيِ نّ تٌ.» \v 6 سَكّيّ نَشَ عَ شُلُن فٌرٌدٍ، عَ عِسَ رَ سّنّ حّلّشِنيِ كُي. \v 7 مِشِيٍ تٌ نَ تٌ، عٍ بِرِن نَشَ سٌ عِسَ مَقَلَقٍ، عٍ نُ عَ قَلَ، «عَ بَرَ سَ يِفِيَ يُنُبِتْي شْنيِ.» \v 8 كْنْ سَكّيّ نَشَ تِ، عَ عَ قَلَ عِسَ بّ، «مَرِفِ، ﭑ بَرَ نَتّ تٌنفٌ، ﭑ شَ ﭑ سْتْسٍ تَفِ قِمَ نّ قُشَرِلَيٍ مَ. شَ عَ سَ لِ ﭑ بَرَ سٍ بَ نَشَن يِ قُنمَيَ رَ، ﭑ عَ رَفبِلٍنمَ نّ عَ كَنيِ مَ دْشْ نَانِ.» \v 9 عِسَ قَن نَشَ عَ مَسٍن عَ شَ قٍ رَ، «يِ قْشْي بَرَ كِسِ سْتْ تٌ، بَرِ مَ عِبُرَهِمَ شَ دِ نَن نَ يِ شّمّ قَن نَ. \v 10 عَدَ مَ شَ دِ بَرَ قَ عَ شَ مِشِ لْيشِيٍ قٍن، عَ شَ عٍ رَكِسِ.» \s مَنفّ شَ كْبِرِ تَشُشِ شَ تَالِ \r مَتِيُ ٢٥‏؛١٤ ٬ ٣٠ \p \v 11 عِسَ تٌ نُ بَرَ مَكْرّ دَرِ سَلَمُ رَ، حَمَ حْشْ نُ عَ مَ، عَ عَلَ شَ مَنفّيَ نِينِ قَقٍ مَكّنّندٍ نّ كٍرٍن نَ. نَ كُي، مِشِيٍ تٌ نُ عِسَ شُي رَ مّقٍ، عَ نَشَ يِ تَالِ وْيّنيِ مَسٍن عٍ بّ. \v 12 «كُنتِفِ ندٍ نَشَ سَ بِيَاسِ يِرٍ مَكُيٍ، عَلَكٌ مَنفّ شُنفبٍ نَشَن نُ سَبَتِشِ نَا، عَ شَ عَ تَن كُنتِفِ شْنيِ مَنفّيَ سٌ عَ يِ، عَ مَن شَ فبِلٍن عَ شْنيِ. \v 13 بٍينُن عَ شَ سِفَ، عَ نَشَ عَ شَ كٌنيِ مِشِ قُ شِلِ، عَ فبٍتِ كْبِرِ كٌلٍ كّمّ سٌ عٍ بِرِن يِ رَ، عَ قَ عَ قَلَ عٍ بّ، ‹وٌ يُلّيَ رَبَ يِ كْبِرِ رَ بٍينُن ﭑ قَ تّمُي.›» \p \v 14 «كْنْ عَ تٌ مُ نُ رَقَنشِ عَ شْنيِ مِشِ ندٍيٍ مَ، عٍ قَن نَشَ شّيرَيٍ شّي مَنفّ شُنفبٍ مَ، عٍ شَ عَ قَلَ، ‹مُشُ مُ وَ مَ عَ شْن يِ شّمّ شَ قِندِ مَنفّ رَ مُشُ شُن مَ.›» \p \v 15 «نَ شّمّ تٌ مَنفّيَ سْتْ، عَ نَشَ فبِلٍن عَ شْنيِ. عَ نَشَ يَامَرِ قِ نَ كٌنيِيٍ شَ شِلِ، عَ نُ بَرَ كْبِرِ سٌ نَشٍيٍ يِ، عَلَكٌ عَ شَ عَ كٌلٌن عٍ فٍينِ نَشَن سْتْشِ يُلّيَ كُي. \v 16 كٌنيِ سِنفٍ نَشَ قَ، عَ دّنتّفّ سَ، عَ نَشّ، ‹ﭑ مَرِفِ، عِ عِ شَ فبٍتِ كْبِرِ كٌلٍ كّمّ نَشَن سٌ نّ ﭑ يِ، عَ حْشْي دْشْ قُ بَرَ سَ عَ شُن فٍينِ رَ.› \v 17 مَنفّ نَشَ عَ قَلَ عَ بّ، ‹عِ نُوَلِ! كٌنيِ قَنيِ نَن عِ رَ! عِ تٌ مُ لَنلَنتٍيَ كَنَ قٍ شُرِ كُي، ﭑ بَرَ مَنفّيَ سٌ عِ يِ تَا قُ شُن مَ.›» \p \v 18 «كٌنيِ قِرِن ندٍ نَشَ قَ، عَ دّنتّفّ سَ، عَ نَشّ، ‹ﭑ مَرِفِ، عِ عِ شَ فبٍتِ كْبِرِ كٌلٍ كّمّ نَشَن سٌ نّ ﭑ يِ، عَ حْشْي دْشْ سُولِ بَرَ سَ عَ شُن فٍينِ رَ.› \v 19 مَنفّ نَشَ عَ قَلَ نَ قَن بّ، ‹ﭑ بَرَ مَنفّيَ سٌ عِ قَن يِ تَا سُولِ شُن مَ!›» \p \v 20 «كٌنيِ فبّتّ قَن نَشَ قَ، عَ دّنتّفّ سَ، عَ نَشّ، ‹ﭑ مَرِفِ، عَ مَتٌ، عِ شَ فبٍتِ كْبِرِ كٌلٍ كّمّ نَن يَ. ﭑ سَ عَ رَفَتَ دُنكٌبِ نَن كُي، \v 21 بَرِ مَ ﭑ فَاشُ نّ عِ يَ رَ. شّمّ نَن عِ رَ، عِ شَ قٍ مَشْرْشْ. عِ سٍ تٌنفٌمَ عِ فبٍ مُ نَشَن نَ. عِ شّ شَبَمَ عِ مُ نَشَن فَرَنسَن.› \v 22 مَنفّ نَشَ عَ يَابِ، ‹عِ تَن كٌنيِ كٌبِ، ﭑ عِ مَكِيتِمَ عِ يّتّ كَن شُي نَن يَتِ مَ! عَ دِ، عِ مُ عَ قَلَ عَ عِ نُ عَ كٌلٌن عَ ﭑ مَ قٍ مَشْرْشْ؟ عِ نَشّ، عَ ﭑ سٍ تٌنفٌمَ ﭑ فبٍ مُ نَشَن نَ، ﭑ شّ شَبَمَ ﭑ مُ نَشَن فَرَنسَن. \v 23 مُنقٍ عَ تٌ عِ مُ ﭑ مَ كْبِرِ سٌ كْبِرِ رَوَلِيٍ يِ رَ، عَلَكٌ ﭑ نَ قَ، عِ عَ رَفبِلٍن ﭑ مَ فٍينِ سَشِ عَ شُن؟› \v 24 عَ نَشَ عَ قَلَ مِشِيٍ بّ نَشٍيٍ نُ تِشِ نَ، ‹وٌ نَ فبٍتِ كْبِرِ كٌلٍ كّمّ رَ سُشُ عَ يِ، وٌ عَ سٌ بٌورٍ يِ نَشَن فبٍتِ كْبِرِ كٌلٍ وُلُ كٍرٍن سْتْشِ.› \v 25 عٍ نَشَ عَ قَلَ مَنفّ بّ، ‹مَرِفِ، فبٍتِ كْبِرِ كٌلٍ وُلُ كٍرٍن حَن نَ عَ يِ!› \v 26 عَ نَشَ عٍ يَابِ، ‹ﭑ شَ عَ قَلَ وٌ بّ، عَ نَ نَشَن يٌ يِ رَ، عَ فبٍ شُن مَسَمَ نّ. كْنْ عَ مُ نَ نَشَن يِ رَ، هَلِ نَشَن دِ نَ عَ يِ، نَ يَتِ بَمَ نّ عَ يِ رَ. \v 27 كْنْ ﭑ يَشُييٍ تَن، نَشٍيٍ مُ نُ وَ مَ ﭑ شَ قِندِ مَنفّ رَ عٍ شُن مَ، وٌ قَ عٍ رَ بٍ، وٌ عٍ قَشَ ﭑ يَ شْرِ.›» \s عِسَ سٌقٍ دَرِ سَلَمُ \r مَتِيُ ٢١‏؛١ ٬ ١١، مَرَكِ ١١‏؛١ ٬ ١٠ \p \v 28 عِسَ تٌ فّ نَ مَسٍنيِ رَ، عَ نَشَ سِفَ يَرٍ، سِفَقٍ رَ دَرِ سَلَمُ. \v 29 عَ تٌ مَكْرّ بٍتِقَفٍ نُن بٍتَنِ تَايٍ رَ، عٌلِوِ فٍيَ قّ مَ، عَ نَشَ عَ قْشِرَبِرّيٍ مِشِ قِرِن شّي، \v 30 عَ عَ قَلَ عٍ بّ، «وٌ شَ سٌ تَا كُي نَشَن نَ يَرٍ. وٌ نّقّ سٌ نَا، وٌ سٌقَلٍ لَنمَ لِمَ عَ شِرِشِ نَا، مِشِ مُ نُ دْشْ نَشَن قَرِ. وٌ شَ عَ قُلُن، وٌ قَ عَ رَ بٍ. \v 31 شَ مِشِ ندٍ قَ وٌ مَشْرِن، ‹وٌ عَ قُلُنقٍ مُنقٍ رَ› وٌ شَ عَ يَابِ، ‹مَرِفِ نَن هَيِ نَ عَ مَ.›» \p \v 32 عٍ تٌ سِفَ شّيرَيَ رَبَدٍ، عٍ نَشَ قٍ بِرِن لِ عَلْ عِسَ عَ قَلَ عٍ بّ كِ نَشّ. \v 33 عٍ نُ نَ سٌقَلٍ لَنمَ قُلُنقٍ تّمُي نَشّ، عَ كَنيِيٍ نَشَ عٍ مَشْرِن، «وٌ يِ سٌقَلٍ قُلُنقٍ مُنقٍ رَ؟» \v 34 عٍ نَشَ عَ مَسٍن، «مَرِفِ نَن هَيِ نَ عَ مَ.» \v 35 عٍ تٌ سٌقَلٍ شَنِن عِسَ شْن، عٍ نَشَ عٍ شَ دٌنمَيٍ سَ عَ قَرِ، عٍ قَ عِسَ مَلِ عَ شَ عَ مَفٌرٌ عَ مَ. \v 36 عَ تٌ نُ سِفَمَ، مِشِيٍ نُ عٍ شَ دٌنمَيٍ عِتَلَمَ كِرَ شْن مَ، عِسَ بِنيَقٍ رَ. \p \v 37 عَ تٌ نُ مَكْرّقٍ دَرِ سَلَمُ رَ، عَ فٌرٌقٍ عٌلِوِ فٍيَ رَ، عَ قْشِرَبِرّ فَلِ بِرِن نَشَ سّيوَ، عٍ سٌ عَلَ مَتْشْقٍ عٍ شُي عِتٍشِ رَ كَابَنَكٌ بِرِن شَ قٍ رَ عٍ نُ بَرَ نَشٍيٍ تٌ. \v 38 عٍ نُ عَ قَلَقٍ نّ، \q «بَرَكَ نَ مَنفّ بّ نَشَن قَقٍ مَرِفِ شِلِ رَ! \q بْحّسَ نَ عَرِيَننَ، \q مَتْشْي نَ عَلَ بّ هَن كٌورٍ مَ!» \p \v 39 قَرِ سّنِ ندٍ نَشٍيٍ نُ نَ حَمَ تَفِ، عٍ نَشَ عَ قَلَ عِسَ بّ، «كَرَ مْشْ، وْيّن عِ قْشِرَبِرّيٍ بّ!» \v 40 عِسَ نَشَ عٍ يَابِ، «ﭑ شَ عَ قَلَ وٌ بّ، شَ عٍ تَن عٍ سَبَرِ، فّمّيٍ يَتِ قَمَ نّ عٍ شُي رَ مِنِدٍ.» \p \v 41 عِسَ تٌ مَكْرّ دَرِ سَلَمُ رَ، عَ نَشَ نَ تَا تٌ، عَ نَشَ وَ قْلْ نَا شَ قٍ رَ، \v 42 عَ عَ مَسٍن، «عِ تَن دَرِ سَلَمُ، تٌ تَن، هَلِ عِ قَن عَ كٌلٌن نّ نُ قٍيٍ نَشٍيٍ بْحّسَ قِمَ! كْنْ نَ بَرَ نْشُن عِ مَ. \v 43 تّمُي قَمَ عَ لِدٍ، وٌ يَشُييٍ بّندّ مَلَنمَ نّ تَا تّتّ قَرِ مَ عَلَكٌ عٍ شَ نْ سٌدٍ تَا كُي. عٍ قَمَ وٌ رَبِلِندٍ مَرَشّتّنيِ رَ. \v 44 عٍ قَمَ عِ تَن دَرِ سَلَمُ رَبِرَدٍ، عٍ عِ شَ دِيٍ سْنتْ. عِ شَ بَنشِيٍ تِشِ فّمّيٍ نَشٍيٍ رَ، كٍرٍن مُ لُمَ عَ بٌورٍ قَرِ. يِ بِرِن قَمَ عِ تَن دَرِ سَلَمُ لِدٍ بَرِ مَ عَلَ تٌ قَشِ كِسِ رَ عِ شْن، عِ مُ عَ كٌلٌنشِ.» \s سَرٍ مَتِيٍ كٍرِقٍ هْرْ مْبَنشِ كُي \r مَتِيُ ٢١‏؛١٢ ٬ ١٧، مَرَكِ ١١‏؛١٥ ٬ ١٩ \p \v 45 عِسَ تٌ سٌ هْرْ مْبَنشِ كُي، عَ نَشَ سَرٍ مَتِيٍ كٍرِ قْلْ، \v 46 عَ عَ قَلَ عٍ بّ، «عَ سّبّشِ، ‹ﭑ مَ بَنشِ شِلِ قَلَمَ نّ، سَلِدٍ بَنشِ،› كْنْ وٌ تَن بَرَ عَ قِندِ مُحّتِيٍ دْشْدٍ رَ.» \p \v 47 لْشْ يٌ لْشْ عِسَ نُ مِشِيٍ كَوَندِ مَ هْرْ مْبَنشِ كُي. سّرّشّدُبّ كُنتِفِيٍ، سّرِيّ كَرَ مْشْيٍ، نُن حَمَ يَرٍرَتِيٍ نُ نَ قّيرّ قٍنقٍ عٍ نْمَ عِسَ قَشَدٍ كِ نَشّ. \v 48 كْنْ عٍ مُ نُ قّيرّ يٌ كٌلٌن بَرِ مَ حَمَ بِرِن نُ عَ تُلِ مَتِشِ عَ رَ. \c 20 \s عِسَ وَلِمَ ندٍ شَ يَامَرِ مَ؟ \r مَتِيُ ٢١‏؛٢٣ ٬ ٢٧، مَرَكِ ١١‏؛٢٧ ٬ ٣٣ \p \v 1 لْشْ ندٍ، عِسَ تٌ نُ مِشِيٍ كَوَندِقٍ هْرْ مْبَنشِ كُي، عَ نُ عَلَ شَ شِبَارُ قَنيِ مَسٍنقٍ عٍ بّ، سّرّشّدُبّ كُنتِفِيٍ، سّرِيّ كَرَ مْشْيٍ، نُن يُوِقِيٍ شَ قٌرِيٍ نَشَ قَ عَ يِرٍ، \v 2 عٍ عَ مَشْرِن، «عَ قَلَ مُشُ بّ، عِ يِ قٍيٍ رَبَمَ ندٍ شَ يَامَرِ مَ؟ ندٍ يِ سّنبّ قِشِ عِ مَ؟» \v 3 عَ نَشَ عٍ يَابِ، «ﭑ قَن شَ وٌ مَشْرِن قٍ كٍرٍن مَ. وٌ عَ قَلَ ﭑ بّ، \v 4 يَيَ تٌ نُ مِشِيٍ شُنشَمَ يٍ شْورَ، عَلَ نَن عَ شّيشِ بَ، كَ عَدَ مَ؟» \v 5 عٍ قَن نَشَ سٌ وْيّنقٍ عٍ بٌرٍ تَفِ، «شَ وٌن نَ عَ يَابِ، ‹عَلَ،› عَ عَ قَلَمَ نّ وٌن بّ، ‹مُنقٍ رَ وٌ مُ قَ لَ عَ رَ؟› \v 6 كْنْ شَ وٌن نَ عَ يَابِ، ‹عَدَ مَ،› حَمَ بِرِن وٌن مَفْنْمَ نّ عٍ شَ وٌن قَشَ، بَرِ مَ عٍ لَشِ عَ رَ عَ نَمِحْنمّ نَن نُ يَيَ رَ.» \v 7 نَ كُي، عٍ نَشَ عَ يَابِ عَ عٍ مُ عَ كٌلٌن نَشَن يٌ يَيَ شّيشِ. \v 8 عِسَ نَشَ عَ مَسٍن عٍ بّ، «ﭑ قَن مُ عَ قَلَمَ وٌ بّ ﭑ يِ قٍيٍ رَبَمَ نَشَن مَ يَامَرِ مَ.» \s بْشِ رَوَلِ حَاشِيٍ شَ تَالِ \r مَتِيُ ٢١‏؛٣٣ ٬ ٤٦، مَرَكِ ١٢‏؛١ ٬ ١٢ \p \v 9 نَ شَنبِ، عِسَ نَشَ سٌ يِ تَالِ وْيّنيِ مَسٍنقٍ حَمَ بّ. «شّمّ ندٍ نَشَ وّنِ بِلِيٍ سِ. عَ نَشَ نَ هّرِ بْشِ رَوَلِيٍ مَ، عَ قَ بِيَاسِ شْنكُيٍ رَ مِنِ. \v 10 وّنِ بٌفِ بَ تّمُي تٌ عَ لِ، بْشِ كَنيِ نَشَ كٌنيِ ندٍ شّي بْشِ رَوَلِيٍ شْن مَ، عٍ شَ وّنِ بٌفِ ندٍ سٌ عَ يِ رَ. كْنْ بْشِ رَوَلِيٍ نَشَ نَ كٌنيِ بْنبْ، عٍ عَ رَفبِلٍن عَ بّلّشّ عِفٍلِ رَ. \v 11 بْشِ كَنيِ مَن نَشَ كٌنيِ فبّتّ شّي. عٍ نَشَ نَ قَن بْنبْ، عٍ عَ كٌنبِ عَ مَيَافِشِ رَ، عٍ عَ رَفبِلٍن عَ بّلّشّ عِفٍلِ رَ. \v 12 بْشِ كَنيِ نَشَ عَ سَشَن ندٍ مَن شّي. عٍ نَشَ نَ قَن مَشْنْ، عٍ عَ كٍرِ.» \p \v 13 «نَ كُي، بْشِ كَنيِ نَشَ عَ قَلَ، ‹ﭑ مُنسٍ رَبَمَ قَ؟ ﭑ شَ ﭑ مَ دِ مَشَنُشِ نَن شّي. تّمُندٍ، عٍ قَمَ نَ تَن بِنيَدٍ.› \v 14 كْنْ بْشِ رَوَلِيٍ تٌ عَ تٌ، عٍ نَشَ عَ قَلَ عٍ بٌرٍ بّ، ‹يِ نَن نَ كّ تٌنفٌمَ رَ. وٌن نَ عَ قَشَ عَلَكٌ كّ شَ قِندِ وٌن فبٍ رَ.› \v 15 بْشِ رَوَلِيٍ نَشَ عَ رَ مِنِ بْشِ رَ، عٍ سَ عَ قَشَ.» \p «نَ بْشِ كَنيِ مُنسٍ رَبَمَ قَ؟ \v 16 عَ سِفَمَ نّ نَا، عَ نَ بْشِ رَوَلِيٍ قَشَ، عَ عَ شَ بْشِ سٌ مِشِ فبّتّيٍ يِ.» حَمَ تٌ نَ مَسٍنيِ مّ، عٍ نَشَ عَ قَلَ، «عَستْقُلَهِ!» \v 17 كْنْ عِسَ نَشَ عَ يَ تِ عٍ رَ، عَ عٍ مَشْرِن، «يِ نَشَن سّبّشِ كِتَابُي كُي، عَ قَ قَسَرِ مَ دِ؟ \q ‹بَنشِتِيٍ مّي فّمّ نَشَن نَ، \q عَ بَرَ قِندِ تُشُي فّمّ هَفِفّ رَ.›» \m \v 18 «نَشَن بِرَ مَ نَ فّمّ مَ، عَ عِفِرَ مَ نّ. نَ فّمّ بِرَ مَ نَشَن مَ، نَ قَن بُتُشُنمَ نّ.» \v 19 سّرِيّ كَرَ مْشْيٍ نُن سّرّشّدُبّ كُنتِفِيٍ نَشَ عَ كٌلٌن عَ عِسَ يِ تَالِ وْيّنيِ مَسٍنشِ عٍ تَن نَن بّ. عٍ نَشَ كَتَ عٍ شَ عَ سُشُ كٍرٍن نَ، كْنْ عٍ فَاشُ حَمَ نَن يَ رَ. \s فَنتَنيِ تٍقٍ عِسَ بّ دُوتِ شَ قٍ رَ \r مَتِيُ ٢٢‏؛١٥ ٬ ٢٢، مَرَكِ ١٢‏؛١٣ ٬ ١٧ \p \v 20 عٍ نُ وَ مَ نّ عٍ شَ عَ سَ فٌمِنَ بّلّشّ، عَ شَ لُ عَ تَن نَن شَ نْي بُن مَ. نَ كُي، عٍ نَشَ عِسَ رَبّن، عٍ مِشِ ندٍيٍ شّي عَ يِرٍ عٍ شَ عٍ يّتّ قِندِ تِنشِنتْييٍ رَ، عٍ شَ سَ عِسَ مَسْتْ عَ شَ وْيّنيِ كُي. \v 21 نَ كُي، عٍ نَشَ عِسَ مَشْرِن يِ مَسٍنيِ مَ، «كَرَ مْشْ، مُشُ عَ كٌلٌن عِ شَ مَسٍنيِ تِنشِن. عِ مُ مِشِ عٍ رَقِسَمَ عٍ بٌرٍ بّ، عِ عَلَ شَ كِرَ مَسٍنمَ عَ نْندِ كِ مَ. \v 22 عَ لَنمَ كَ عَ مُ لَنمَ مُشُ شَ دُوتِ قِ رْ مَ مَنفّ مَ؟» \p \v 23 كْنْ عِسَ تٌ نُ عٍ شَ كْوتَ كٌلٌن، عَ نَشَ عٍ يَابِ، \v 24 «وٌ فبٍتِ كْبِرِ كٌلٍ مَسٍن ﭑ بّ. ندٍ شِلِ نُن مِسَالِ نَ عَ مَ؟» عٍ نَشَ عَ يَابِ، «رْ مَ مَنفّ.» \v 25 عَ نَشَ عَ مَسٍن عٍ بّ، «وٌ مَنفّ فبٍ رَفبِلٍن مَنفّ مَ، وٌ عَلَ قَن فبٍ رَفبِلٍن عَلَ مَ.» \v 26 نٍيٍ قَن مُ نْ عَ مَسْتْدٍ عَ شَ وْيّنيِ كُي، حَمَ بِرِن يَ شْرِ. قٌ عٍ تٌ كَابَ عَ شَ يَابِ مَ، عٍ سَبَرِ. \s سَدُ سٍنِيٍ عِسَ مَشْرِنقٍ قَشَمِشِيٍ شَ مَرَكٍلِ مَ \r مَتِيُ ٢٢‏؛٢٣ ٬ ٣٣، مَرَكِ ١٢‏؛١٨ ٬ ٢٧ \p \v 27 سَدُ سٍنِيٍ، نَشٍيٍ عَ قَلَمَ عَ قَشَمِشِيٍ مُ كٍلِمَ قَشّ مَ، عٍ نَشَ قَ يِ مَشْرِنيِ رَ عِسَ شْن مَ، \v 28 «كَرَ مْشْ، عَننَبِ مُنسَ يِ نَن سّبّشِ مُشُ بّ كِتَابُي كُي، ‹شَ شّمّ ندٍ تَارَ قَشَ، عَ نَشَ عَ شَ فِنّ لُ عَ مُ دِ يٌ بَرِ، عَ نَ شُنيَ نَن نَ فِنّ دْشْمَ، عَلَكٌ عَ شَ بْنسْي قِ عَ تَارَ مَ.› \v 29 نَ كُي، شّمّ ندٍ نَشَ دِ شّمّ سٌلٌقٍرٍ سْتْ. عَ شَ دِ سِنفٍ نَشَ فِنّ دْشْ، عَ قَشَ، عَ مُ بْنسْي يٌ لُ. \v 30 عَ شَنبِرَتٌي نَشَ نَ كَاحّ فِنّ تٌنفٌ، كْنْ عَ قَن نَشَ قَشَ. \v 31 نَ نَن مَن نَبَ نَ قَن شَنبِرَتٌي رَ، عَ نُن نَ دِ سٌلٌقٍرٍ بِرِن نَ. عٍ بِرِن نَشَ قَشَ، عٍ سٍسٍ مُ بْنسْي لُ. \v 32 عَ دْنشْي رَ، فِنّ قَن نَشَ قَشَ. \v 33 نَ كُي، مَرَكٍلِ لْشْي، نَ فِنّ تٌ دْشْشِ يِ مِشِ سٌلٌقٍرٍ بِرِن شْن مَ، عَ سَ قِندِ مَ ندٍ فبٍ رَ؟» \p \v 34 عِسَ نَشَ عَ مَسٍن عٍ بّ، «يِ دُنِحّءِفِرِ كُي، شّمّ فِنّ دْشْمَ، فِنّ قَن دْشْمَ شّمّ شْن. \v 35 كْنْ مِشِ نَشٍيٍ بِنيّ سْتْمَ عٍ شَ كٍلِ قَشّ مَ، عٍ شَ سَ سٌ وَشَتِ كُي نَشَن سَ قَمَ، عٍ تَن شّمّيٍ مُ فِنّيٍ دْشْمَ، فِنّيٍ قَن مُ دْشْمَ شّمّيٍ شْن. \v 36 عٍ مُ قَشَمَ سْنْن، بَرِ مَ عٍ لُمَ نّ عَلْ مَلٍكّيٍ. عٍ تٌ بَرَ كٍلِ قَشّ مَ، عٍ قِندِ مَ عَلَ شَ دِيٍ نَن نَ.» \p \v 37 «كْنْ عَ قَلَقٍ تَن، عَ قَشَمِشِيٍ كٍلِمَ قَشّ مَ، عَننَبِ مُنسَ يَتِ نَ مَسٍن نّ كِتَابُي كُي وُرِ بِلِ شَ قٍ قَلَشِ دّننَشّ، عَ تٌ مَرِفِ شِلِ قَلَ، ‹ﭑ تَن نَن نَ مَرِفِ عَلَتَلَ رَ، عِبُرَهِمَ، عِسِيَفَ، نُن يَشُبَ نَشَن بَتُمَ.› \v 38 قَشَمِشِيٍ شَ مُ عَلَ بَتُمَ، قٌ عَ مِشِ حِحّ. مِشِ يٌ قِندِ عَلَ بَتُي رَ، نَ كَنيِ حِحّ نَن عَ رَ.» \v 39 سّرِيّ كَرَ مْشْ ندٍيٍ نَشَ عَ قَلَ عَ بّ، «كَرَ مْشْ، عِ شَ مَسٍنيِ قَن،» \v 40 بَرِ مَ سَدُ سٍنِيٍ مُ سُو سَ مَشْرِنيِ يٌ تِدٍ عَ مَ سْنْن. \s دَوُدَ نُن عَلَ شَ مِشِ سُفَندِشِ \r مَتِيُ ٢٢‏؛٤١ ٬ ٤٦، مَرَكِ ١٢‏؛٣٥ ٬ ٣٧ \p \v 41 عِسَ نَشَ عٍ مَشْرِن، «مُنقٍ رَ عٍ عَ قَلَمَ عَ عَلَ شَ مِشِ سُفَندِشِ قِندِشِ دَوُدَ شَ دِ نَن نَ؟ \v 42 دَوُدَ يّتّ عَ مَسٍن نّ يَبُرَ كِتَابُي كُي، \q ‹مَرِفِ بَرَ عَ مَسٍن ﭑ مَرِفِ بّ، \q “ِ مَفٌرٌ ﭑ يِرٍقَنيِ مَ، \q \v 43 هَن بٍيمَنُن ﭑ شَ عِ يَشُييٍ قِندِ عِ سَنيِ كِلْنسٍ رَ.”›» \m \v 44 «شَ دَوُدَ عَ شِلِ ‹ﭑ مَرِفِ›، دَوُدَ قَ نْمَ قِندِدٍ عَ بَبَ رَ دِ؟» \s يّتّ رَتَنفَقٍ دِينّلَ كٌبِيٍ مَ \r مَتِيُ ٢٣‏؛١ ٬ ٣٩، مَرَكِ ١٢‏؛٣٨ ٬ ٤٠ \p \v 45 حَمَ بِرِن تٌ نُ عٍ تُلِ تِشِ عَ رَ، عِسَ نَشَ عَ مَسٍن عَ قْشِرَبِرّيٍ بّ، \v 46 «وٌ وٌ يّتّ رَتَنفَ سّرِيّ كَرَ مْشْيٍ مَ. عَ رَقَن عٍ مَ عٍ شَ عٍ مَحّرّ فُبَ شُنفبٍ رَفٌرٌشِ عٍ مَ، مِشِ شَ نُ عٍ شّيبُ تَا كُي بِنيّ شّيبُي رَ. عٍ وَ مَ دْشْقٍ سَلِدٍ سَقّ سِنفٍيٍ، عٍ مَن شَ بِنيّ سْتْ شُلُنيِ. \v 47 عٍ كَاحّ فِنّيٍ هَرِفٍ بَمَ عٍ يِ. عٍ سَلِمَ عَ شْننَكُيٍ رَ، عَلَكٌ مِشِيٍ شَ عٍ تٌ. فبَلٌي نَشَن نَفَتَشِ عٍ تَن بّ، عَ فبٌ كِ قَنيِ.» \c 21 \s كَاحّ فِنّ شَ هَدِيَ \r مَرَكِ ١٢‏؛٤١ ٬ ٤٤ \p \v 1 عِسَ تٌ عَ يَ رَ سِفَ، عَ نَشَ بَننَمِشِيٍ تٌ، عٍ عٍ شَ هَدِيَ سَمَ هَدِيَ عَ سَسٍ كُي. \v 2 عَ نَشَ كَاحّ فِنّ مِسِكِينّ ندٍ قَن تٌ، نَشَن عَ فبٍ هَدِيَ سَ، وُرٍ فبٍيلِ كْبِرِ كٌلٍ قِرِن فبَنسَن. \v 3 عَ نَشَ عَ مَسٍن، «ﭑ شَ نْندِ قَلَ وٌ بّ، يِ كَاحّ فِنّ مِسِكِينّ شَ هَدِيَ فبٌ دَنفِ نَ بٌورٍ بِرِن فبٍ رَ، \v 4 بَرِ مَ عٍ تَن شَ هَدِيَ كٍلِمَ عٍ شَ نَاقُلِ نَن كُي، كْنْ يِ كَاحّ فِنّ شَ هَدِيَ كٍلِمَ عَ شَ بَلٌي نَن كُي.» \s هْرْ مْبَنشِ شَ كَنّ \r مَتِيُ ٢٤‏؛١ ٬ ٢، مَرَكِ ١٣‏؛١ ٬ ٢ \p \v 5 مِشِ ندٍيٍ نُ وْيّنقٍ هْرْ مْبَنشِ شَ قٍ رَ، عَ تٌ نُ رَتٌقَنشِ فّمّ سَرٍ شْرْشْييٍ رَ، عَ نُن سٍ فبّتّيٍ، مِشِ نَشٍيٍ بَشِ سّرّشّ رَ. نَ كُي، عِسَ نَشَ عَ مَسٍن، \v 6 «وٌ يِ سٍ نَشٍيٍ بِرِن تٌشِ يِ كِ، لْشْي قَمَ عَ لِدٍ، فّمّ كٍرٍن مُ لُمَ عَ بٌورٍ قَرِ بٍ، عَ بِرِن نَبِرَ مَ نّ.» \s مَرَتَنتَنيِ، تْورّ، نُن حَشَنكَتّ \r مَتِيُ ٢٤‏؛٣ ٬ ١٤، مَرَكِ ١٣‏؛٣ ٬ ٢٤ \p \v 7 عٍ نَشَ عَ مَشْرِن، «كَرَ مْشْ، نَ قٍ سَ رَبَمَ مُن تّمُي؟ عَ مَن سَ كٌلٌنمَ تْنشُمَ مُندُن مَ عَ عَ قَقٍ رَبَدٍ؟» \v 8 عِسَ نَشَ يِ يَابِ تِ، «وٌ وٌ يّتّ رَتَنفَ عَلَكٌ مِشِ يٌ نَشَ قَ وٌ رَتَنتَن. مِشِ وُيَشِ قَمَ ﭑ شِلِ قَلَدٍ عٍ يّتّ شُن مَ، عَ قَلَقٍ رَ، ‹ﭑ تَن نَن نَ عَلَ شَ مِشِ سُفَندِشِ رَ. وَشَتِ بَرَ مَكْرّ.› وٌ نَشَ بِرَ عٍ قْشْ رَ. \v 9 وٌ نَ فٍرٍيٍ نُن حَشَسِيٍ شَ قٍ مّ، وٌ نَشَ فَاشُ، بَرِ مَ قٌ نَ قٍ مْولِيٍ شَ رَبَ سِندٍن. كْنْ نَ وَشَتِ مَ، دُنِحَ رَحْنيِ مُ عَ لِمَ كٍرٍن نَ.» \p \v 10 نَ شَنبِ، عَ نَشَ عَ مَسٍن عٍ بّ، «سِيٍ كٍلِمَ نّ عٍ بٌورٍ شِلِ مَ، حَمَنّيٍ عٍ بٌورٍ فٍرٍ. \v 11 بْشِ قَمَ نّ سّرّندٍ عَ شُنفبٍ رَ، كَامّ نُن قُرٍ سِن يِرٍ وُيَشِ. قٍ مَفَاشُشِيٍ نُن تْنشُمَ مَكَابَشِيٍ قَمَ مِنِدٍ كُيٍ مَ.» \p \v 12 «كْنْ بٍيمَنُن نَ بِرِن شَ رَبَ، عٍ قَمَ نّ وٌ سُشُدٍ، عٍ وٌ حَشَنكَتَ. عٍ وٌ سَمَ نّ سَلِدٍ كُنتِفِيٍ بّلّشّ، عٍ مَن وٌ سَمَ نّ فٍيلِ. عٍ وٌ شَنِنمَ نّ مَنفّ نُن فٌمِنَيٍ يِرٍ ﭑ شِلِ شَ قٍ رَ. \v 13 كْنْ نَ بِرِن كُي، وٌ قِندِ مَ ﭑ مَ سٍيدٍيٍ نَن نَ. \v 14 وٌ نَشَ كْنتْقِلِ وٌ يّتّ شُنمَقَلَقٍ رَ، \v 15 بَرِ مَ ﭑ مَسٍنيِ نُن شَشِلِمَيَ قِمَ وٌ مَ، عَلَكٌ وٌ يَشُييٍ نَشَ نْ وٌ رَ، عٍ نَشَ نْ وٌ مَتَندِدٍ. \v 16 وٌ بَرِ مَيٍ، وٌ نفَشَكٍرٍنمَيٍ، وٌ بَرِبٌورٍيٍ، نُن وٌ دّقَنبٌورٍيٍ، عٍ قَمَ نّ وٌ يَنقَدٍ، عٍ وٌ سَ مِشِيٍ بّلّشّ. نٍيٍ تَن مِشِ ندٍيٍ قَشَمَ نّ وٌ يَ مَ. \v 17 بِرِن قَمَ نّ وٌ شْندٍ ﭑ تَن مَ قٍ رَ، \v 18 كْنْ وٌ رَتَنفَمَ نّ. هَلِ وٌ شُنسّشّ كٍرٍن، عَ مُ لْيمَ. \v 19 وٌ شَ تُننَبّشِيَ كُي، وٌ كِسِمَ نّ.» \p \v 20 «وٌ نَ دَرِ سَلَمُ تٌ، سْورِ فَلِ بَرَ عَ رَبِلِن، وٌ شَ عَ كٌلٌن نّ عَ عَ شَ كَسَرّ بَرَ مَكْرّ. \v 21 نَ تّمُي، مِشِ نَشٍيٍ نَ يُدَيَ، عٍ شَ عٍ فِ فٍيَيٍ قَرِ. نَشٍيٍ نَ دَرِ سَلَمُ تَا كُي، عٍ شَ كٍلِ نَا. نَشٍيٍ قَن نَ دَاشَيٍ، عٍ نَشَ سٌ تَا كُي، \v 22 بَرِ مَ نَ لْشْييٍ قِندِ مَ فبٍحْشْ وَشَتِ نَن نَ، عَلَكٌ نَشَن سّبّشِ كِتَابُي كُي عَ بِرِن شَ كَمَلِ. \v 23 نَ وَشَتِ قِندِ مَ فبَلٌي نَن نَ قُرُفِنّيٍ نُن دِنفّيٍ بّ! بَرِ مَ تْورّ فبٌمَ نّ بْشِ مَ، عَلَ شَ شْنّ مَكّنّنمَ يِ حَمَ شِلِ مَ. \v 24 ندٍيٍ قَشَمَ نّ سَنتِدّفّمَ رَ، ندٍيٍ شَنِنمَ نّ، عٍ سَ قِندِ كٌنيِيٍ رَ حَمَنّ بِرِن كُي. سِ فبّتّيٍ قَمَ نّ دَرِ سَلَمُ مَبٌرٌندٍ، هَن عٍ شَ وَشَتِ كَمَلِمَ تّمُي نَشّ.» \s عِسَ شَ فبِلٍنيِ نُن شْرّ بِلِ شَ تَالِ \r مَتِيُ ٢٤‏؛٢٩ ٬ ٣٥، مَرَكِ ١٣‏؛٢٤ ٬ ٣١ \p \v 25 «نَ تّمُي، تْنشُمَيٍ مِنِمَ نّ سٌفٍ، كِكٍ، نُن تُنبُييٍ مَ. سِ بِرِن فَاشُمَ نّ، عٍ كْنتْقِلِ بَا وُندُ شُي نُن عَ مْرْنيِيٍ شَ قٍ رَ. \v 26 مِشِيٍ نَ عَ كٌلٌن قٍ نَشَن قَمَ رَبَدٍ بْشِ مَ، عٍ بِرَ مَ نّ فَاشُي سَابُي رَ، بَرِ مَ كٌورٍ قَمَ نّ عِمَشَدٍ. \v 27 نَ تّمُي، عَدَ مَ شَ دِ تٌمَ نّ قَ رَ نُشُي كُي، سّنبّ نُن نْرّ رَ. \v 28 نَ قٍيٍ نَ رَبَ قْلْ، وٌ تِ، وٌ وٌ شُن نَكٍلِ، بَرِ مَ وٌ شَ كِسِ بَرَ مَكْرّ.» \p \v 29 عِسَ نَشَ تَالِ وْيّنيِ مَسٍن عٍ بّ، «وٌ شْرّ بِلِ مَتٌ، عَ تَن نُن وُرِ بِلِ بِرِن. \v 30 وٌ نَ عَ تٌ، عٍ بَرَ عٍ بُرّشّ نّينّ رَ مِنِ، وٌ عَ كٌلٌنمَ حّمّ تّمُي حَن بَرَ مَكْرّ. \v 31 عَدَ مَ شَ دِ قَقٍ قَن نَ نَ كِ نّ. وٌ نَ يِ قٍ بِرِن تٌ رَبَ رَ، وٌ شَ عَ كٌلٌن عَ عَلَ شَ مَنفّيَ نِينِ بَرَ مَكْرّ. \v 32 ﭑ شَ نْندِ قَلَ وٌ بّ، تٌ مِشِيٍ مُ دَنفِمَ قٌ نَ قٍ بِرِن نَبَ. \v 33 كٌورٍ نُن بْشِ دَنفِمَ نّ، كْنْ ﭑ مَ مَسٍنيِ تَن مُ دَنفِمَ عَبَدَن، عَ مُ كَنَمَ مُكُ.» \s «وٌ نَشَ يَنقَ!» \p \v 34 «كْنْ وٌ مّينِ وٌ يّتّ مَ! وٌ نَشَ يَنقَ شُرُتَرٍحَ نُن سِيسِقٍ مَ، وٌ مَن نَشَ يَنقَ يِ دُنِحّءِفِرِ شَ كْنتْقِلِ مَ، عَلَكٌ نَ لْشْي نَشَ قَ وٌ تّرّننَ، \v 35 عَلْ فَنتَنيِ شْنِ سُشُمَ كِ نَشّ. بَرِ مَ نَ لْشْي تَن قَمَ دُنِحَ مِشِ بِرِن لِدٍ. \v 36 وٌ نَشَ يَنقَ! وٌ شَ عَلَ مَشَندِ نّ تّمُي بِرِن عَلَكٌ وٌ شَ سّنبّ سْتْ، وٌ شَ نْ رَتَنفَدٍ قٍ بِرِن مَ نَشٍيٍ قَمَ عَ لِدٍ، وٌ مَن شَ نْ تِدٍ عَدَ مَ شَ دِ يَ عِ.» \p \v 37 عِسَ نُ مِشِيٍ كَوَندِ مَ هْرْ مْبَنشِ كُي يَنيِ رَ، عَ نُ سَ كْي رَدَنفِ عٌلِوِ فٍيَ قَرِ. \v 38 حَمَ بِرِن نُ كُرُنمَ سِفَقٍ رَ عَ شْن مَ، عٍ شَ سَ عَ شُي رَ مّ هْرْ مْبَنشِ كُي. \c 22 \s يُدَ سِ نُن كُنتِفِيٍ شَ لَنيِ \r مَتِيُ ٢٦‏؛١ ٬ ٥، ١٤ ٬ ١٦، مَرَكِ ١٤‏؛١ ٬ ٢، ١٠ ٬ ١١ \p \v 1 تَامِ لّبِنِتَرٍ سَلِ نَشَ مَكْرّ، نَشَن مَن شِلِ قَلَمَ سَيَمَلٍكّ دَنفِ سَلِ. \v 2 سّرّشّدُبّ كُنتِفِيٍ نُن سّرِيّ كَرَ مْشْيٍ نُ نَ قّيرّ قٍنقٍ عٍ شَ عِسَ سُشُ، عٍ شَ عَ قَشَ، كْنْ عٍ نُ فَاشُشِ حَمَ نَن يَ رَ. \p \v 3 نَ تّمُي سٍنتَنّ نَشَ بِرَ عِسَ قْشِرَبِرّ يُدَ سِ عِسِكَرِيٌتِ قْشْ رَ، نَشَن نُ نَ عِسَ شَ شّيرَ قُ نُن قِرِنيِيٍ يَ مَ. \v 4 عَ تَن يُدَ سِ نَشَ سِفَ سّرّشّدُبّ كُنتِفِيٍ نُن كْسِبِلِ مَنفّيٍ شْن، عٍ نَشَ وْيّن، عَ سَ نْمَ عِسَ سَدٍ عٍ بّلّشّ كِ نَشّ. \v 5 عٍ قَن نَشَ حّلّشِن كِ قَنيِ رَ، عٍ كْبِرِ لَايِدِ تٌنفٌ عَ بّ. \v 6 يُدَ سِ نَشَ تِن نَ رَ، عَ سٌ وَشَتِ قٍنقٍ عَ عِسَ سَمَ عٍ بّلّشّ تّمُي نَشّ حَمَ شَنبِ. \s سَيَمَلٍكّ دَنفِ سَلِ \r مَتِيُ ٢٦‏؛١٧ ٬ ٣٥، مَرَكِ ١٤‏؛١٢ ٬ ٣١ \p \v 7 تَامِ لّبِنِتَرٍ سَلِ نَشَ عَ لِ، يّشّي لَنمَ قَشَمَ لْشْ نَشّ سَيَمَلٍكّ دَنفِ سَلِ شَ قٍ رَ. \v 8 عِسَ نَشَ ثِيّرِ نُن يَيَ يَمَرِ عَ قَلَقٍ رَ، «وٌ شَ سِفَ سَيَمَلٍكّ دَنفِ سَلِ يِرٍ رَقَلَ وٌن بّ، عَلَكٌ وٌن بِرِن شَ سَيَمَلٍكّ دَنفِ سَلِ دٌنيِ دٌن.» \v 9 عٍ نَشَ عَ مَشْرِن، «عِ وَ مَ مُشُ شَ سَ عَ رَقَلَ مِندٍن؟» \v 10 عَ نَشَ عَ مَسٍن عٍ بّ، «وٌ نُ سٌ تَا كُي، وٌ نُن شّمّ ندٍ نَرَلَنمَ، يٍ قّحّ دْشْشِ عَ شُن مَ. وٌ شَ بِرَ عَ قْشْ رَ هَن عَ سَ سٌمَ بَنشِ نَشَن كُي. \v 11 وٌ شَ عَ قَلَ نَ بَنشِ كَنيِ بّ، ‹كَرَ مْشْ وَ مَ عَ كٌلٌنقٍ عَ نْمَ سَيَمَلٍكّ دَنفِ سَلِ دٌنيِ دٌندٍ دّننَشّ، عَ تَن نُن عَ قْشِرَبِرّيٍ.› \v 12 عَ قَمَ بَنشِ كُي شُنفبٍ مَسٍندٍ وٌ بّ كٌورٍ رَ، نَ سٍ بِرِن يَءِلَنشِ عَ قَنيِ رَ. وٌ شَ سَيَمَلٍكّ دَنفِ سَلِ دٌنيِ رَقَلَ مّننِ.» \v 13 عٍ نَشَ سِفَ، عٍ سَ قٍ بِرِن لِ عَلْ عِسَ عَ مَسٍن عٍ بّ كِ نَشّ. عٍ نَشَ سَيَمَلٍكّ دَنفِ سَلِ دٌنيِ رَقَلَ. \s مَرِفِ شَ سّرّشّ تْنشُمَ \r مَتِيُ ٢٦‏؛٢٦ ٬ ٣٠، مَرَكِ ١٤‏؛٢٢ ٬ ٢٦، كٌرِنتِ عِ ١١‏؛٢٣ ٬ ٢٥ \p \v 14 وَشَتِ تٌ عَ لِ، عِسَ نَشَ عَ مَفٌرٌ عَ شَ عَ دّفٍ عٍ نُن عَ شَ شّيرَ قُ نُن قِرِنيِيٍ. \v 15 عَ نَشَ عَ مَسٍن عٍ بّ، «كَبِ تّمُي دَنفِشِ، عَ شْلِ ﭑ مَ كِ قَنيِ وٌن شَ يِ سَيَمَلٍكّ دَنفِ سَلِ دٌنيِ دٌن يِرٍ كٍرٍن بٍينُن ﭑ شَ حَشَنكَتّ سْتْ. \v 16 بَرِ مَ ﭑ شَ عَ قَلَ وٌ بّ، يِ نَ دَنفِ، ﭑ مُ عَ دٌنمَ سْنْن قٌ عَ كَمَلِ عَلَ شْنيِ عَرِيَننَ.» \v 17 عَ تٌ تْنبِلِ ندٍ تٌنفٌ، عَ نَشَ تَنتُي رَ سِفَ عَلَ مَ، عَ قَ عَ مَسٍن، «وٌ شَ يِ تْنبِلِ تٌنفٌ، وٌ بِرِن شَ عَ مِن. \v 18 ﭑ شَ عَ قَلَ وٌ بّ، ﭑ مُ يِ وّنِ مِنمَ قٌ عَلَ شَ مَنفّيَ نِينِ نَ قَ تّمُي نَشّ.» \p \v 19 نَ دَنفِ شَنبِ عِسَ نَشَ تَامِ تٌنفٌ. عَ تٌ تَنتُي رَ سِفَ عَلَ مَ، عَ نَشَ تَامِ عِفِرَ، عَ عَ سٌ عَ قْشِرَبِرّيٍ يِ رَ عَ قَلَقٍ رَ، «وٌ ﭑ كٌ، وٌ عَ دٌن. يِ قِندِشِ ﭑ قَتٍ نَن نَ، نَشَن قِشِ وٌ بّ. وٌ شَ رَتُ ﭑ مَ قٍ مَ يِ سَابُي رَ.» \v 20 نَ مْولِ مَن نَ، عٍ تٌ فّ عٍ دّفٍدٍ، عِسَ نَشَ تْنبِلِ قَن تٌنفٌ، عَ عَ مَسٍن، «ﭑ وُلِ نَن يَ، سَاتّ نّينّ وُلِ نَشَن بَشِ مِشِ فبٍفبٍ بّ. \v 21 كْنْ ﭑ شَ عَ قَلَ وٌ بّ، يَنقَنتٍ نَشَن ﭑ سَمَ مِشِيٍ بّلّشّ، عَ مَفٌرٌشِ يِ تٍيبِلِ رَ. \v 22 عَدَ مَ شَ دِ سِفَمَ عَلْ عَلَ عَ رَفِرِشِ كِ نَشّ، كْنْ فبَلٌي نَ شّمّ بّ نَشَن عَدَ مَ شَ دِ يَنقَمَ.» \v 23 عٍ قَن نَشَ سٌ عٍ بٌرٍ مَشْرِنقٍ، «ندٍ نْمَ نَ مْولِ رَبَدٍ وٌن يَ مَ؟» \s نَشَن تِدٍ فبٌ عِسَ قْشِرَبِرّيٍ يَ مَ \r مَتِيُ ١٨‏؛١، ٢٠‏؛٢٤ ٬ ٢٨، ١٩‏؛٢٨، مَرَكِ ٩‏؛٣٤، ١٠‏؛٤١ ٬ ٤٥ \p \v 24 وْيّنيِ نَشَ مِنِ عِسَ قْشِرَبِرّيٍ تَفِ عٍ شَ عَ كٌلٌن نَشَن تِدٍ فبٌ عٍ يَ مَ. \v 25 عِسَ نَشَ عَ مَسٍن عٍ بّ، «حَمَنّ مَنفّيٍ مِشِيٍ يَمَرِ مَ عَ شْرْشْي رَ. عٍ تَن نَشٍيٍ عٍ سّنبّ رَ مِنِمَ مِشِيٍ مَ، عٍ ‹قٍ قَنيِ رَبَيٍ› شِلِ نَن نَتٍمَ عٍ يّتّ شُن. \v 26 كْنْ وٌ تَن نَشَ لُ نَ كِ. نَشَن تِدٍ فبٌ وٌ يَ مَ، عَ شَ لُ عَلْ وٌ بِرِن شُنيَ. يَرٍرَتِ مَن شَ لُ عَلْ بِرِن مَ وَلِكّ. \v 27 ندٍ تِدٍ فبٌ، نَشَن عَ مَفٌرٌشِ عَ شَ عَ دّفٍ، كَ نَشَن دٌنيِ رَدَنفِمَ عَ مَ؟ نَشَن مَفٌرٌشِ عَ دّفٍدٍ، نَ نَن تِدٍ فبٌ، كْنْ ﭑ تَن نَ وٌ يَ مَ عَلْ مِشِ نَشَن وَلِمَ وٌ بّ.» \p \v 28 «وٌ تَن نَن قِندِشِ ﭑ قْشِرَبِرّيٍ رَ نَشٍيٍ مُ نُ كٍلِ ﭑ شُن ﭑ مَ تْورّ كُي. \v 29 ﭑ قَن بَرَ مَنفّيَ قِ وٌ مَ، عَلْ ﭑ بَبَ عَلَ عَ قِشِ ﭑ مَ كِ نَشّ. \v 30 نَ كُي، وٌن بِرِن وٌن دّفٍمَ نّ ﭑ شْنيِ ﭑ مَ مَنفّيَ كُي، وٌ مَن وٌ مَفٌرٌ مَ نّ كِبَنيِيٍ مَ، وٌ عِسِرَيِلَ بْنسْي قُ نُن قِرِن مَكِيتِ.» \s عِسَ عَ قَلَقٍ ثِيّرِ بّ عَ عَ يّتّ رَ سَنمَ نّ عَ مَ \r مَتِيُ ٢٦‏؛٣١ ٬ ٣٥، مَرَكِ ١٤‏؛٢٧ ٬ ٣١، يَيَ ١٣‏؛٣٦ ٬ ٣٨ \p \v 31 «سِمْن، سِمْن، عَ كٌلٌن سٍنتَنّ بَرَ عَلَ مَشْرِن وٌ تَن شَ سَ عَ بّلّشّ، عَ شَ وٌ عِقٍ عَلْ مَالٍ عِقٍمَ كِ نَشّ. \v 32 كْنْ ﭑ بَرَ عَلَ مَشَندِ عِ بّ، عَلَكٌ دَنشَنِيَ نَشَ فّ بَدٍ عِ يِ. عِ نَ فبِلٍن ﭑ مَ، عِ شَ عِ نفَشَكٍرٍنيِيٍ رَلِمَنِيَ.» \v 33 ثِيّرِ نَشَ عَ قَلَ عَ بّ، «شَ وٌن بِرِن نَن عَ رَ، ﭑ تِنشِ، هَلِ عَ قِندِ فٍيلِ رَ، هَلِ عَ قِندِ قَشّ رَ!» \v 34 عِسَ نَشَ عَ مَسٍن، «ثِيّرِ، ﭑ شَ عَ قَلَ عِ بّ، بٍينُن كٌنكٌرٍ شَ عَ رَتٍ، عِ عَ قَلَمَ نّ دْشْ سَشَن، عَ عِ مُ ﭑ كٌلٌن.» \s عِسَ عَ قْشِرَبِرّيٍ رَ سِقٍ \p \v 35 عِسَ مَن نَشَ عَ مَسٍن عَ قْشِرَبِرّيٍ بّ، «ﭑ تٌ وٌ شّي كْبِرِ، فبْنقْي، نُن سَنكِرِ مُ وٌ شُن، وٌ تْورْ نّ؟» عٍ نَشَ عَ يَابِ، «عَدٍ.» \v 36 عَ مَن نَشَ عَ مَسٍن عٍ بّ، «كْنْ يَكْسِ تَن، شَ كْبِرِ نُن فبْنقْي نَ نَشَن يِ، عَ شَ عٍ تٌنفٌ. شَ سَنتِدّفّمَ مُ نَ نَشَن يِ رَ، عَ شَ عَ شَ شِنبٍلِ دٌنمَ مَتِ، عَ سَنتِدّفّمَ سَرَ، \v 37 بَرِ مَ ﭑ شَ عَ قَلَ وٌ بّ، يِ مَسٍنيِ نَشَن سّبّشِ كِتَابُي كُي، قٌ عَ شَ ﭑ لِ، ‹عَ حَشَنكَتّ نَن سْتْمَ قٍ كٌبِ رَبَيٍ يَ مَ.› نَشَن نَفِرِشِ ﭑ مَ، نَ ﭑ لِمَ نّ. نَشَن سّبّشِ، نَ قَمَ نّ كَمَلِدٍ.» \v 38 عَ قْشِرَبِرّيٍ نَشَ عَ مَسٍن، «مَرِفِ، عَ مَتٌ، سَنتِدّفّمَ قِرِن نَن يَ.» عَ نَشَ عٍ يَابِ، «نَ بَرَ وَ سَكّ.» \s عِسَ عَلَ مَشَندِقٍ فٍتٍسٍمَنِ \r مَتِيُ ٢٦‏؛٣٦ ٬ ٤٦، مَرَكِ ١٤‏؛٣٢ ٬ ٤٢ \p \v 39 عِسَ تٌ مِنِ، عَ نَشَ سِفَ عٌلِوِ فٍيَ مَ عَلْ عَ نُ دَرِشِ عَ رَ كِ نَشّ، عَ قْشِرَبِرّيٍ قَن نَشَ عَ مَتِ. \v 40 عٍ تٌ مّننِ لِ، عِسَ نَشَ عَ قَلَ عٍ بّ، «وٌ عَلَ مَشَندِ نّ، وٌ نَشَ قَ بِرَ تَنتَنيِ كُي.» \v 41 عَ نَشَ عَ ندٍدِ مَسِفَ عٍ رَ، عَ عَ شِنبِ سِن، عَ عَلَ مَشَندِ، \v 42 «ﭑ بَبَ، شَ عِ سَفٌ نَ عَ رَ، عِ شَ ﭑ نَتَنفَ يِ حَشَنكَتّ مَ. كْنْ ﭑ سَفٌ نَشَ رَبَ، عِ تَن نَن سَفٌ شَ رَبَ.» \v 43 نَ تّمُي مَلٍكّ ندٍ نَشَ مِنِ عَ مَ كٍلِ كٌورٍ، عَ عَ سّنبّ سٌ. \v 44 عِسَ بْحّ تٌ نُ حَشَنكَتَقٍ، عَ نَشَ عَ شَ عَلَ مَشَندِقٍ سّنبّ شُن مَسَ. عَ يِلٍنقُرٍ نَشَ سِلْن بْشِ عَلْ وُلِ. \v 45 عَ تٌ كٍلِ عَلَ مَشَندِدٍ، عَ نَشَ فبِلٍن عَ قْشِرَبِرّيٍ يِرٍ، عَ نَشَ عٍ لِ عٍ نَ شِقٍ نِمِسّ شَ قٍ رَ. \v 46 عَ نَشَ عٍ مَشْرِن، «وٌ شِقٍ مُنقٍ رَ؟ وٌ كٍلِ، وٌ عَلَ مَشَندِ، عَلَكٌ وٌ نَشَ بِرَ تَنتَنيِ كُي.» \s عِسَ سُشُقٍ \r مَتِيُ ٢٦‏؛٤٧ ٬ ٥٦، مَرَكِ ١٤‏؛٤٣ ٬ ٥٠، يَيَ ١٨‏؛٣ ٬ ١١ \p \v 47 عِسَ حَن مُ نُ فّشِ وْيّندٍ، مِشِ فَلِ نَشَ عَ يِرٍ لِ. يُدَ سِ، نَشَن نُ نَ عِسَ قْشِرَبِرّ قُ نُن قِرِنيِيٍ يَ مَ، عَ تَن نَن نُ تِشِ عٍ يَ رَ. عَ نَشَ عَ مَسٌ عِسَ رَ، عَ شَ عَ سُنبُ. \v 48 عِسَ نَشَ عَ مَسٍن عَ بّ، «يُدَ سِ، عِ عَدَ مَ شَ دِ يَنقَمَ سُنبُي نَن نَ؟» \v 49 نَشٍيٍ نُ نَ عِسَ قْشْ رَ، عٍ تٌ عَ تٌ نَشَن قَقٍ رَبَدٍ، عٍ نَشَ عَ مَشْرِن، «مَرِفِ، مُشُ شَ فٍرٍ سٌ سَنتِدّفّمَ رَ؟» \v 50 عَ قْشِرَبِرّ ندٍ نَشَ سّرّشّدُبّ كُنتِفِ شَ كٌنيِ يِرٍقَنيِ تُلِ بٌلٌن. \v 51 كْنْ عِسَ نَشَ عَ قَلَ، «وٌ عَ لُ!» عَ نَشَ قَ عَ بّلّشّ سَ نَ شّمّ تُلِ مَ، عَ عَ رَيَلَن. \p \v 52 نَ تّمُي، عِسَ نَشَ وْيّن سّرّشّدُبّ كُنتِفِيٍ، هْرْ مْلِنفِرَ كْسِبِلِ مَنفّيٍ، نُن قٌرِيٍ بّ نَشٍيٍ نُ قَشِ عَ شِلِ مَ. عَ نَشَ عَ قَلَ عٍ بّ، «وٌ تٌ مِنِشِ ﭑ شِلِ مَ سَنتِدّفّمَ نُن فبٍنفبٍتَ سُشُشِ وٌ يِ رَ، سُوتٍ نَن ﭑ نَ؟ \v 53 لْشْ يٌ لْشْ ﭑ نُ نَ وٌ يَ مَ هْرْ مْبَنشِ كُي، وٌ مُ ﭑ سُشُ. كْنْ يِ وَشَتِ تَن قِندِشِ وٌ فبٍ نُن دِ مِ نْي كَنيِ فبٍ نَن نَ.» \s ثِيّرِ عَ يّتّ رَ سَنقٍ عِسَ مَ \r مَتِيُ ٢٦‏؛٥٧ ٬ ٥٨،٦٩ ٬ ٧٥، مَرَكِ ١٤‏؛٥٣ ٬ ٥٤،٦٦ ٬ ٧٢، يَيَ ١٨‏؛١٢ ٬ ١٨،٢٥ ٬ ٢٧ \p \v 54 عٍ تٌ عِسَ سُشُ، عٍ نَشَ عَ شَنِن سّرّشّدُبّ كُنتِفِيٍ شُنيِ شْنيِ. ثِيّرِ قَن نَشَ بِرَ عٍ قْشْ رَ، كْنْ عَ مُ نُ عَ مَكْرّ مَ عَ فبٍ رَ. \v 55 عٍ تٌ سٌ، عٍ نَشَ تّ شُرُ تَندٍ، عٍ بِرِن دْشْ مّننِ، سّرّشّدُبّ كُنتِفِ شَ تّتّ كُي. ثِيّرِ قَن نُ دْشْشِ عٍ يَ مَ. \v 56 كٌنيِ فِنّ ندٍ تٌ ثِيّرِ تٌ تّ قّ مَ، عَ نَشَ عَ يَ تِ عَ رَ، عَ قَ عَ قَلَ، «عِسَ نُن يِ شّمّ نَن نُ عَ رَ.» \v 57 كْنْ ثِيّرِ نَشَ عَ مَتَندِ، عَ عَ قَلَ، «ﭑ تَن مُ نَ شّمّ كٌلٌن قٍوٌ!» \p \v 58 عَ مُ بُ، مِشِ فبّتّ قَن نَشَ ثِيّرِ تٌ، عَ عَ قَلَ عَ بّ، «عِ قَن قِندِشِ عَ شَ مِشِ ندٍ نَن نَ.» ثِيّرِ نَشَ عَ يَابِ، «عَدٍ، ﭑ تَن مُ نَ كِ!» \v 59 وَشَتِ كٍرٍن تٌ دَنفِ، مِشِ فبّتّ نَشَ عَ مَشْرْشْ، عَ عَ قَلَ، «يِ مِشِ نُن عِسَ نَن نُ عَ رَ، بَرِ مَ فَلِلٍكَ نَن عَ رَ.» \v 60 ثِيّرِ نَشَ عَ يَابِ، «ﭑ تَن مُ عَ كٌلٌن عِ نَ قٍقٍ قَلَقٍ!» عَ حَن مُ نُ فّشِ وْيّندٍ، كٌنكٌرٍ نَشَ عَ رَتٍ كٍرٍن نَ. \v 61 نَ تّمُي، مَرِفِ نَشَ عَ مَقِندِ، عَ عَ يَ تِ ثِيّرِ رَ. ثِيّرِ قَن نَشَ رَتُ مَرِفِ شَ مَسٍنيِ مَ، عَ تٌ عَ قَلَ عَ بّ، «بٍيمَنُن كٌنكٌرٍ شَ عَ رَتٍ تٌ، عِ عِ يّتّ رَ سَنمَ نّ ﭑ مَ دْشْ سَشَن.» \v 62 ثِيّرِ نَشَ مِنِ، عَ وَ عَ شْرْشْي رَ سُننُنيِ كُي. \s عِسَ تِقٍ يُوِقِ كِيتِسَيٍ يَ رَ \r مَتِيُ ٢٦‏؛٥٧ ٬ ٦٨، مَرَكِ ١٤‏؛٥٣ ٬ ٦٥، يَيَ ١٨‏؛١٢ ٬ ٢٤ \p \v 63 شّمّ نَشٍيٍ نُ عِسَ سُشُشِ، عٍ نَشَ عَ رَ سْتْ، عٍ نَشَ عَ بْنبْ. \v 64 عٍ نَشَ عَ يَ مَشِرِ، عٍ نُ قَ عَ قَلَ، «نَمِحْنمّحَ رَبَ! عَ قَلَ بَ، نَشَن عِ بْنبْشِ!» \v 65 عٍ مَن نَشَ كٌنبِ مْولِ بِرِن سَ عَ قَرِ. \p \v 66 كُيٍ تٌ عِبَ، يُوِقِيٍ شَ قٌرِيٍ، سّرّشّدُبّ كُنتِفِيٍ، نُن سّرِيّ كَرَ مْشْيٍ نَشَ سَنٍدٍرّن مَلَنيِ رَبَ عِسَ مَكِيتِقٍ رَ. عٍ تٌ قَ عِسَ رَ، \v 67 عٍ نَشَ عَ مَشْرِن، «شَ عِ قِندِشِ عَلَ شَ مِشِ سُفَندِشِ نَن نَ، عَ قَلَ مُشُ بّ.» عِسَ نَشَ عَ مَسٍن عٍ بّ، «ﭑ نَ عَ قَلَ وٌ بّ، وٌ مُ لَمَ عَ رَ. \v 68 شَ ﭑ مَشْرِنيِ تِ، وٌ مُ ﭑ يَابِمَ. \v 69 كْنْ كٍلِ يِ وَشَتِ مَ، عَدَ مَ شَ دِ دْشْمَ عَلَ سّنبّ كَنيِ يِرٍقَنيِ مَ.» \v 70 عٍ بِرِن نَشَ قَ عَ مَشْرِن، «نَ كُي، عِ قِندِشِ عَلَ شَ دِ نَن نَ؟» عَ نَشَ عٍ يَابِ، «وٌ تَن نَن يَتِ عَ قَلَشِ نَ كِ، عَ ﭑ قِندِشِ عَلَ شَ دِ نَن نَ.» \v 71 عٍ قَن نَشَ عَ قَلَ، «وٌن هَيِ مُندُن نَ سٍيدٍ فبّتّ مَ سْنْن؟ وٌن بَرَ عَ تَن يّتّ يَتِ وْيّن شُي مّ.» \c 23 \s يُوِقِيٍ عِسَ شَنِنقٍ ثِلَتِ شْن \r مَتِيُ ٢٧‏؛١ ٬ ٢‏،١١ ٬ ٣١، مَرَكِ ١٥‏؛١ ٬ ٥، يَيَ ١٨‏؛٢٨ ٬ ١٩‏؛١٦ \p \v 1 نَ تّمُي حَمَ بِرِن نَشَ كٍلِ، عٍ عِسَ شَنِن مَنفّ ثِلَتِ شْن. \v 2 عٍ نَشَ سٌ عَ كَلَمُقٍ، عٍ نُ عَ قَلَ، «مُشُ بَرَ يِ شّمّ لِ عَ نَ مُشُ شَ حَمَ رَ مُرُتَقٍ. عَ بَرَ عَ قَلَ عٍ بّ عَ عٍ نَشَ دُوتِ قِ رْ مَ مَنفّ شُنفبٍ مَ. عَ مَن نَشّ، عَ عَ تَن يّتّ قِندِشِ مَنفّ نَن نَ، عَلَ شَ مِشِ سُفَندِشِ.» \p \v 3 ثِلَتِ نَشَ عِسَ مَشْرِن، «عِ تَن نَن قِندِشِ يُوِقِيٍ شَ مَنفّ رَ؟» عِسَ نَشَ عَ يَابِ، «عِ تَن نَن عَ قَلَشِ.» \v 4 ثِلَتِ نَشَ قَ عَ قَلَ سّرّشّدُبّ كُنتِفِيٍ نُن حَمَ بّ، «ﭑ مُ قٍ كٌبِ يٌ تٌشِ يِ شّمّ شَ قٍ.» \v 5 كْنْ حَمَ مَن نَشَ عَ كَرَشَن، عٍ نُ عَ قَلَ، «عَ بَرَ مِشِيٍ كُي عِسٌ عَ شَ شَرَنيِ رَ يُدَيَ بْشِ بِرِن مَ، كٍلِقٍ فَلِلٍ بْشِ مَ، هَن بٍ.» \p \v 6 ثِلَتِ تٌ فَلِلٍ شِلِ مّ، عَ نَشَ مَشْرِنيِ تِ شَ عِسَ فَلِلٍكَ نَن عَ رَ. \v 7 عَ تٌ عَ كٌلٌن عَ عِسَ نُ نَ فَلِلٍ مَنفّ هٍرٌدٍ شَ يَامَرِ نَن بُن مَ، عَ نَشَ عَ رَ سَنبَ هٍرٌدٍ مَ، نَشَن قَن نُ نَ دَرِ سَلَمُ تَا كُي نَ وَشَتِ. \s عِسَ شَنِنقٍ هٍرٌدٍ شْن \p \v 8 هٍرٌدٍ نَشَ سّيوَ عِسَ تٌقٍ رَ، بَرِ مَ كَقِ تّمُي شْنكُيٍ عَ نُ وَ مَ عَ تٌقٍ. عَ تٌ نُ بَرَ عَ شَ قٍ مّ، عَ شْلِ نُ عَ مَ عِسَ شَ تْنشُمَ مَكَابَشِ ندٍ رَبَ عَ يَ شْرِ. \v 9 نَ كُي، هٍرٌدٍ نَشَ مَشْرِنيِ فبٍفبٍ تِ عِسَ مَ، كْنْ عِسَ مُ يَابِ كٍرٍن قِ. \v 10 سّرّشّدُبّ كُنتِفِيٍ نُن سّرِيّ كَرَ مْشْيٍ نُ تِشِ نَا، عٍ نُ عِسَ كَلَمُ عَ حَاشِ رَ. \v 11 هٍرٌدٍ نُن عَ شَ سْورِيٍ قَن نَشَ عَ كٌنبِ عَ مَيَافِشِ رَ، عٍ نُ عَ مَيٍلٍ. عٍ تٌ فُبَ تٌقَنيِ رَفٌرٌ عَ مَ مَيٍلٍ سٍ رَ، هٍرٌدٍ نَشَ عَ رَفبِلٍن ثِلَتِ مَ. \v 12 سِنفٍ، ثِلَتِ نُن هٍرٌدٍ دّ مُ نُ قَن، كْنْ نَ لْشْي بٌورٍحَ نَشَ لُ عٍ تَفِ. \s عِسَ تِقٍ ثِلَتِ يَ عِ \r مَتِيُ ٢٧‏؛١١ ٬ ٣١، مَرَكِ ١٥‏؛١ ٬ ٢٠ \p \v 13 ثِلَتِ نَشَ سّرّشّدُبّ كُنتِفِيٍ، مَنفّيٍ، نُن حَمَ مَلَن، \v 14 عَ عَ مَسٍن عٍ بّ، «وٌ بَرَ قَ يِ شّمّ رَ ﭑ شْن عَ كَلَمُقٍ رَ عَ عَ نَ مِشِيٍ بْحّ رَتٍقٍ. مُشُ بَرَ دّ مَسَرَ وٌ يَ شْرِ، كْنْ ﭑ مُ قٍ كٌبِ يٌ تٌشِ عَ رَ، وٌ عَ كَلَمُشِ نَشَن مَ. \v 15 هٍرٌدٍ قَن مُ سٍ تٌشِ، بَرِ مَ عَ بَرَ عَ رَفبِلٍن وٌن مَ. عَ مَتٌ، يِ شّمّ مُ قٍقٍ رَبَشِ عَ لَنمَ عَ شَ قَشَ نَشَن مَ. \v 16‏-17 نَ كُي، ﭑ يَامَرِ قِمَ نّ عَ شَ بْنبْ، ﭑ قَ عَ رَبّحِن.» \p \v 18 كْنْ بِرِن نَشَ سْنشْي رَتٍ، عٍ عَ قَلَ، «يِ شّمّ قَشَ! بَرَبَسِ رَبّحِن مُشُ بّ.» \v 19 فٍرٍ سٌي ندٍ نَن نُ بَرَبَسِ رَ نَشَن نُ بَرَ سَ فٍيلِ عَ تٌ كٍلِ مَنفَسَنيِ شِلِ مَ. حَشَسِ تٌ بِرَ تَا كُي، عَ نَشَ قَشّ تِ. \p \v 20 ثِلَتِ تٌ نُ وَ مَ عِسَ رَبّحِنقٍ، عَ مَن نَشَ وْيّن حَمَ بّ، \v 21 كْنْ عٍ نُ سْنشْقٍ نَن تُي، «عَ بَنبَن! عَ بَنبَن وُرِ مَفَلَنبُشِ مَ!» \v 22 ثِلَتِ مَن نَشَ وْيّن عٍ بّ عَ سَنمَيَ سَشَن ندٍ، «مُنقٍ مَ؟ عَ قٍ حَاشِ مُندُن نَبَشِ؟ ﭑ مُ سٍسٍ رَكْرْ سِشِ عَ شَ قٍ، عَ لَنمَ عَ شَ قَشَ نَشَن مَ. نَ كُي، ﭑ يَامَرِ قِمَ نّ عَ شَ بْنبْ، ﭑ قَ عَ رَبّحِن.» \p \v 23 كْنْ حَمَ نُ سْنشْي رَتٍقٍ نَن تُي، عٍ ثِلَتِ كَرَشَن، عِسَ شَ بَنبَن وُرِ مَفَلَنبُشِ مَ. نَ كُي، عٍ شُي نَشَ نْ مَنفّ رَ. \v 24 ثِلَتِ نَشَ نَتّ تٌنفٌ، عٍ وَشْنقٍ شَ رَبَ. \v 25 عَ نَشَ بَرَبَسِ رَبّحِن، نَشَن نُ نَ فٍيلِ كُي فٍرٍ سٌقٍ نُن قَشّ تِقٍ مَ، عَ قَ عِسَ سَ حَمَ سَفٌي. \s عِسَ بَنبَنقٍ وُرِ مَفَلَنبُشِ مَ \r مَتِيُ ٢٧‏؛٣٢ ٬ ٥٦، مَرَكِ ١٥‏؛٢١ ٬ ٤٢، يَيَ ١٩‏؛١٦ ٬ ٣٠ \p \v 26 عٍ تٌ نُ عِسَ شَنِنقٍ، عٍ نَشَ سِمْن سِرٍنِكَ لِ، عَ سٌقٍ تَا كُي كٍلِ دَاشَ. عٍ نَشَ عَ سُشُ، عٍ وُرِ مَفَلَنبُشِ سَ عَ قَرِ، عَ تَن شَ عَ شَنِن عِسَ بّ عَ شَنبِ رَ. \p \v 27 حَمَ فبٍفبٍ نُ بِرَشِ عِسَ قْشْ رَ. فِنّ ندٍيٍ قَن نُ نَ عٍ يَ مَ، نَشٍيٍ نُ وَقٍ عَ فبٍفبٍ رَ. \v 28 عِسَ نَشَ عَ يَ رَقِندِ عٍ مَ، عَ عَ مَسٍن عٍ بّ، «دَرِ سَلَمُ دِ فِنّيٍ، وٌ نَشَ وَ ﭑ تَن مَ قٍ رَ. وٌ وَ وٌ يّتّ نُن وٌ شَ دِيٍ نَن مَ قٍ رَ، \v 29 بَرِ مَ وَشَتِ قَقٍ، مِشِيٍ عَ قَلَمَ نّ، ‹سّيوّ نَ دِبَرِتَرٍيٍ بّ، نَشٍيٍ مُ شِحّ قِ دِيْرّ مَ.›» \q \v 30 «عٍ مَن قَمَ نّ عَ قَلَدٍ فٍيَيٍ بّ، ‹وٌ بِرَ مُشُ مَ!› \q عٍ عَ قَلَ تٍنتٍنيِيٍ بّ، ‹وٌ مُشُ مَكٌتٌ، مُشُ شَ رَفَتَ!›» \m \v 31 «شَ يِ قٍ مْولِ نَن نَبَمَ وُرِ شِندٍ رَ، وُرِ شَرٍ تَن قَ لُمَ دِ؟» \p \v 32 عٍ نَشَ سُوتٍ قِرِن قَن شَنِن، عٍ شَ عٍ قَشَ عٍ نُن عِسَ. \v 33 عٍ تٌ يِرٍ ندٍ لِ، دّننَشّ شِلِ شُنكٌنكٌتَ يِرٍ، عٍ نَشَ عِسَ بَنبَن وُرِ مَفَلَنبُشِ مَ. عٍ نَشَ نَ فٍيلِمَنِ قِرِن قَن مَبَنبَن، عٍ كٍرٍن تِ عِسَ يِرٍقَنيِ مَ، عٍ بٌورٍ تِ عِسَ كْولَ مَ. \p \v 34 عِسَ نَشَ عَ مَسٍن، «ﭑ بَبَ، دِحّ يِ مِشِيٍ مَ، بَرِ مَ عٍ مُ عَ كٌلٌن عٍ قٍقٍ نَشَن نَبَقٍ.» عٍ نَشَ كَندَ بُن عَ شَ دُفِيٍ شَ قٍ رَ، عَلَكٌ عٍ شَ عَ كٌلٌن كَنكَن نَشَن سْتْمَ. \v 35 حَمَ نَشَ تِ نَا، عٍ نُ عٍ يَ تِ نَ قٍ بِرِن نَ. كُنتِفِيٍ قَن نُ نَ عِسَ مَيٍلٍقٍ، عٍ نُ عَ قَلَ، «عَ بَرَ مِشِ فبّتّيٍ رَكِسِ. عَ شَ عَ يّتّ قَن نَكِسِ، شَ عَ قِندِشِ عَلَ شَ مِشِ سُفَندِشِ نَن نَ!» \p \v 36 سْورِيٍ قَن نَشَ عَ مَيٍلٍ، عٍ قَ، عٍ وّنِ مُلُشُنشِ تِ عَ بّ، \v 37 عٍ عَ قَلَ، «شَ عِ قِندِشِ يُوِقِيٍ شَ مَنفّ نَن نَ، عِ يّتّ رَكِسِ!» \v 38 يِ سّبّلِ نَن نُ فبَكُشِ عَ شُن مَ، «يُوِقِيٍ شَ مَنفّ نَن يَ.» \p \v 39 سُوتٍ كٍرٍن نَشَن نُ بَنبَنشِ عَ قّ مَ، عَ نُ عِسَ مَكٌنبِقٍ، عَ نُ عَ قَلَ، «عِ مُ قِندِشِ عَلَ شَ مِشِ سُفَندِشِ شَ رَ؟ عِ يّتّ رَكِسِ، عِ مُشُ قَن نَكِسِ!» \v 40 كْنْ عَ بٌورٍ سُوتٍ نَشَ وْيّن عَ مَ، عَ عَ مَشْرِن، «وٌن بِرِن تٌ فبَلٌي نَن سْتْشِ يِ كِ، عِ مُ فَاشُمَ عَلَ يَ رَ؟ \v 41 عَ لَنشِ تَن وٌن قِرِن شَ يِ قٍ سْتْ، بَرِ مَ عَ قِندِشِ وٌن مَ كّوَلِ كٌبِيٍ سَرٍ نَن نَ. كْنْ يِ تَن مُ قٍقٍ كٌبِ رَبَشِ.» \v 42 عَ تٌ فّ نَ قَلَدٍ عَ بٌورٍ بّ، عَ نَشَ عَ قَلَ عِسَ بّ، «عِسَ، عِ شَ رَتُ ﭑ مَ عِ سٌمَ عِ شَ مَنفّيَ كُي تّمُي نَشّ.» \v 43 عِسَ نَشَ عَ يَابِ، «ﭑ شَ نْندِ قَلَ عِ بّ، تٌ يَتِ، عِ سٌمَ نّ ﭑ قْشْ رَ عَرِيَننَ.» \s عِسَ شَ قَشّ \r مَتِيُ ٢٧‏؛٤٥ ٬ ٥٦، مَرَكِ ١٥‏؛٣٣ ٬ ٤١، يَيَ ١٩‏؛٢٨ ٬ ٣٠ \p \v 44 يَنيِ تَفِ حْندْن تٌ عَ لِ، دِ مِ نَشَ سِن بْشِ بِرِن مَ، لّيرِ سَشَن بُن مَ. \v 45 سٌفٍ نَشَ عِقْورْ. دُفِ شُنفبٍ نَشَن سِنفَنشِ هْرْ مْبَنشِ كُي، عَ نَشَ عِبْو قِرِن نَ. \v 46 نَ تّمُي عِسَ مَن نَشَ عَ شُي رَتٍ سّنبّ رَ، عَ عَ قَلَ، «ﭑ بَبَ، ﭑ بَرَ ﭑ نِي سَ عِ بّلّشّ.» عَ تٌ نَ قَلَ، عَ نَشَ لَاشِرَ. \p \v 47 سْورِ كّمّ شُنمَتِ نَشَن نُ نَ نَا، عَ تٌ عَ تٌ نَشَن نَبَشِ، عَ نَشَ عَلَ مَتْشْ يِ مَسٍنيِ رَ، «نْندِ نَ عَ رَ يَتِ، تِنشِنتْي نَن نُ يِ شّمّ رَ!» \v 48 حَمَ نَشَن بِرِن نُ مَلَنشِ نَ قَشّ مَتٌدٍ، عٍ قَن تٌ قٍ بِرِن تٌ نَشٍيٍ رَبَشِ، عٍ نُ فبِلٍنقٍ سُننُنيِ نَن كُي، عٍ بّلّشّ سَشِ عٍ شُنيِ. \v 49 كْنْ عِسَ كٌلٌنمَيٍ بِرِن نُن فِنّ نَشٍيٍ بِرَ عَ قْشْ رَ كٍلِ فَلِلٍ، عٍ تَن نُ تِشِ، عٍ نَ قٍ بِرِن مَتٌمَ، عٍ ندٍدِ نُ مَكُيَشِ نَا رَ. \s عِسَ شَ مَرَفَتّ \r مَتِيُ ٢٧‏؛٥٧ ٬ ٦٦، مَرَكِ ١٥‏؛٤٢ ٬ ٤٧، يَيَ ١٩‏؛٣٨ ٬ ٤٢ \p \v 50 شّمّ قَنيِ تِنشِنتْي ندٍ نُ نَ، نَشَن نُ شِلِ يُسُقُ. يُوِقِيٍ شَ كِيتِسَ ندٍ نَن نُ عَ رَ، \v 51 كْنْ عَ تَن مُ تِن عَ بٌورٍ كِيتِسَيٍ شَ نَتّ كٌبِ رَ، عٍ قٍ نَشَن نِيَ عِسَ رَ. عَ نُ كٍلِشِ عَرِ مَتٍ نّ، يُدَيَ بْشِ مَ. عَ نُ نَ عَلَ شَ مَنفّيَ نِينِ مَمّقٍ. \v 52 عَ تَن يِ شّمّ نَشَ سِفَ ثِلَتِ يِرٍ، عَ سَ عِسَ قُرٍ مَشَندِ عَ مَ. \v 53 نَ تّمُي، عَ تٌ عِسَ قُرٍ رَفٌرٌ وُرِ مَفَلَنبُشِ كْن نَ، عَ نَشَ عَ كَسَنفٍ، عَ عَ بّلّ فَبُرِ، نَشَن نُ فٍشِ فّمّ كُي، قُرٍ يٌ مُ نُ رَفَتَ دّننَشّ. \v 54 يِ قٍ بِرِن نَبَشِ مَلَبُ لْشْي نَن يَ رَ. \p \v 55 فِنّ نَشٍيٍ نُ بَرَ بِرَ عِسَ قْشْ رَ كٍلِ فَلِلٍ، عٍ نَشَ سِفَ يُسُقُ شَنبِ رَ، عٍ سَ فَبُرِ تٌ، عٍ مَن عَ تٌ عِسَ قُرٍ رَفَتَ كِ نَشّ. \v 56 نَ دَنفِ شَنبِ، عٍ نَشَ فبِلٍن سٍ شِرِ حْشُنمّ نُن لَبُندّ رَقَلَدٍ. مَلَبُ لْشْي عٍ نَشَ عٍ مَلَبُ، عَلْ عَ سّبّشِ كِتَابُي كُي كِ نَشّ. \c 24 \s عِسَ شَ مَرَكٍلِ قَشّ مَ \r مَتِيُ ٢٨‏؛١ ٬ ١٥، مَرَكِ ١٦‏؛١ ٬ ٨، يَيَ ٢٠‏؛١ ٬ ٢٠ \p \v 1 سَندٍ لْشْي سُبَشّ مَ، فِنّيٍ نَشَ كُرُن سِفَ رَ فَبُرِ يِرٍ، عٍ لَبُندّ تُرٍ شَنِن، عٍ نُ بَرَ نَشَن نَقَلَ. \v 2 كْنْ عٍ نَشَ عَ لِ، فّمّ نَشَن نُ دْشْشِ فَبُرِ دّ مَ، عَ نُ بَرَ بَ نَا. \v 3 عٍ تٌ سٌ فَبُرِ كُي، عٍ مُ مَرِفِ عِسَ قُرٍ تٌ. \v 4 عٍ كْنتْقِلِشِ تٌ نُ تِشِ، شّمّ قِرِن نَشَ مِنِ عٍ مَ، عٍ شَ سٌسٍيٍ مَيِلٍنمَ. \v 5 فِنّيٍ نَشَ فَاشُ، عٍ عٍ شُن سِن بْشِ. نَ شّمّ قِرِن نَشَ عَ قَلَ عٍ بّ، «مُنقٍ رَ وٌ مِشِ حِحّ قٍنمَ قَشَمِشِيٍ يَ مَ؟ \v 6 عِسَ مُ نَ بٍ، عَ بَرَ كٍلِ قَشّ مَ. وٌ شَ وٌ رَتُ عَ نَشَن مَسٍنشِ وٌ بّ فَلِلٍ. \v 7 عَ عَ مَسٍن نّ، عَ قٌ عَدَ مَ شَ دِ شَ سَ يُنُبِتْييٍ بّلّشّ، عَ بَنبَن وُرِ مَفَلَنبُشِ مَ، عَ مَن قَ كٍلِ قَشّ مَ عَ شِ سَشَن ندٍ مَ.» \v 8 نَ كُي، عٍ نَشَ رَتُ عِسَ شَ وْيّنيِيٍ مَ. \p \v 9 عٍ تٌ فبِلٍن كٍلِقٍ فَبُرِ يِرٍ، عٍ نَشَ نَ قٍ بِرِن مَسٍن عِسَ قْشِرَبِرّ قُ نُ كٍرٍنيِيٍ بّ، عَ نُن عَ قْشِرَبِرّ بٌورٍ بِرِن بّ. \v 10 مَرِيَمَ مَفِدَلَكَ، يٌهَننَ، يَكِ نفَ مَرِيَمَ، عَ نُن فِنّ فبّتّيٍ نَشٍيٍ نُ نَ عٍ قْشْ رَ، عٍ تَن نَن نَ قٍ بِرِن قَلَ عِسَ شَ شّيرَيٍ بّ. \v 11 كْنْ نٍيٍ مُ لَ عٍ رَ، بَرِ مَ نَ مَسٍنيِ نَشَ لُ عٍ بّ عَلْ دَشُ وْيّنيِ. \v 12 كْنْ ثِيّرِ تَن نَشَ كٍلِ، عَ عَ فِ هَن فَبُرِ يِرٍ. عَ نَشَ عَ قٍلٍن نَ كُي مَتٌقٍ رَ، كْنْ عَ مُ سٍسٍ تٌ قٌ كَسَنفٍ، عَ سَشِ عَ كُي عِفٍلِ. عَ نَشَ فبِلٍن عَ شْنيِ، عَ كَابَشِ نَ قٍ مَ نَشَن بَرَ رَبَ. \s عِسَ نُن عَ قْشِرَبِرّ قِرِنيِ ندٍيٍ \r مَرَكِ ١٦‏؛١٢ ٬ ١٤ \p \v 13 نَ لْشْي كٍرٍنيِ، عِسَ قْشِرَبِرّ مِشِ قِرِن ندٍيٍ نُ نَ كِرَ رَ سِفَقٍ عٍمَيُسِ، تَا لَنمَ نَشَن مَكُيَ دَرِ سَلَمُ رَ كِلٌمّتِرِ قُ نُن كٍرٍن حْندْن. \v 14 عٍ نُ نَ وْيّنقٍ عٍ بٌرٍ بّ يِ قٍ بِرِن مَ نَشٍيٍ نُ بَرَ رَبَ. \v 15 عٍ نُ وْيّنقٍ تّمُي نَشّ، عِسَ نَشَ عَ مَسٌ عٍ رَ، عٍ بِرِن نَشَ سِفَ كِرَ كٍرٍن شْن، \v 16 كْنْ عٍ مُ عَ كٌلٌن عَ عِسَ نَن عَ رَ. \p \v 17 عِسَ نَشَ عٍ مَشْرِن، «وٌ نُ نَ مُنسٍ قَلَقٍ كِرَ شْن؟» نَ مَشْرِنيِ مَ، عٍ نَشَ تِ كِرَ رَ، عٍ سُننُنشِ. \v 18 كٍلٌثَ نَشَ عَ يَابِ، «عِ كٍرٍن نَن مُ عَ كٌلٌنشِ قٍ نَشَن دَنفِشِ يِ وَشَتِ دَرِ سَلَمُ؟» \v 19 عِسَ نَشَ عَ مَشْرِن، «مُنسٍ نِيَشِ؟» عٍ نَشَ دّنتّفّ سَ عَ بّ قٍ نَشَن عِسَ نَسَرّتِكَ لِشِ. عٍ نَشَ عَ قَلَ عَ بّ، «نَمِحْنمّ شُنفبٍ نَن نُ عَ رَ عَ كّوَلِ كِ مَ نُن عَ شَ مَسٍنيِ كِ مَ عَلَ نُن حَمَ بّ. \v 20 سّرّشّدُبّ كُنتِفِيٍ نُن مُشُ شَ مَنفّيٍ بَرَ عَ سَ مِشِيٍ بّلّشّ، عٍ شَ عَ مَكِيتِ قَشّ كِيتِ رَ، عٍ عَ بَنبَن وُرِ مَفَلَنبُشِ مَ. \v 21 كْنْ مُشُ تَن نَن نُ لَشِ عَ رَ، عَ عَ تَن نَن نُ قَمَ عِسِرَيِلَ شْرّيَدٍ. سَ نَ بِرِن شُن مَ، عَ شَ قَشّ شِ سَشَن ندٍ نَن تٌ، \v 22 كْنْ فِنّ ندٍيٍ نَ مُشُ يَ مَ، عٍ بَرَ مُشُ رَكَابَ عٍ شَ دّنتّفّ رَ. عٍ تٌ كُرُن سِفَ رَ فَبُرِ يِرٍ، \v 23 عٍ مُ عَ قُرٍ لِ نَا. عٍ نَشَ قَ عَ قَلَ مُشُ بّ، عَ مَلٍكّ ندٍيٍ نَن مِنِ عٍ مَ، عٍ عَ قَلَ عٍ بّ عَ عِسَ حِحّ نَ عَ رَ. \v 24 مِشِ فبّتّيٍ مُشُ يَ مَ، عٍ قَن نَشَ سِفَ فَبُرِ يِرٍ، عٍ عَ بِرِن لِ عَلْ فِنّيٍ عَ مَسٍنشِ كِ نَشّ، كْنْ عٍ مُ عَ تَن عِسَ تٌ.» \p \v 25 نَ كُي، عِسَ نَشَ عَ مَسٍن عٍ بّ، «عٍٍ، وٌ شَشِلِ شْرْشْ! نَمِحْنمّيٍ نَشَن بِرِن مَسٍنشِ، وٌ بْحّ مُ لَمَ عَ رَ مَقُرٍن! \v 26 وٌ مُ عَ كٌلٌن عَ قٌ عَلَ شَ مِشِ سُفَندِشِ شَ نَ تْورّ سْتْ، عَ قَ سٌ عَ شَ نْرّ كُي؟» \v 27 عَ نَشَ قَ عَ قْلْ عَننَبِ مُنسَ مَ، دْشْ نَمِحْنمّ بِرِن نَ، عَ كِتَابُييٍ يِرٍ بِرِن قَسَرِ عٍ بّ، عَ تَن يّتّ شَ قٍ مَسٍنشِ دّننَشّ. \p \v 28 عٍ تٌ مَكْرّ نَ تَا لَنمَ رَ عٍ نُ سِفَقٍ دّننَشّ، عِسَ نَشَ لُ عَلْ عَ نُ وَ مَ دَنفِقٍ نّ، \v 29 كْنْ عٍ نَشَ عَ مَيَندِ، عٍ عَ قَلَ عَ بّ، «لُ مُشُ شْنيِ نّ. نُنمَرٍ نَ عَ رَ يِ كِ، كْي حَن بَرَ سٌ.» نَ كُي، عَ نَشَ سٌ عٍ شْنيِ عَ شَ لُ نَا. \v 30 عٍ بِرِن تٌ دْشْ عٍ دّفٍدٍ، عِسَ نَشَ تَامِ تٌنفٌ، عَ تَنتُي رَ سِفَ عَلَ مَ، عَ عَ عِفِرَ، عَ عَ عِتَشُن عٍ مَ. \v 31 عَ نَشَ مَكّنّن عٍ شَشِلِ بّ كٍرٍن نَ، عٍ عَ كٌلٌن عَ عِسَ نَ عَ رَ، كْنْ عَ مَن نَشَ لْي عٍ مَ يٍن! \v 32 عٍ نَشَ عَ قَلَ عٍ بٌرٍ بّ، «عَ تٌ نُ كِتَابُي كُي قَسَرِ مَ وٌن بّ كِرَ شْن، عَ مُ نُ لُشِ شّ عَلْ عَ تّ نَن شُرُشِ وٌن بْحّ كُي؟» \p \v 33 عٍ نَشَ كٍلِ كٍرٍن نَ، عٍ فبِلٍن دَرِ سَلَمُ. عٍ نَشَ سَ عِسَ قْشِرَبِرّ قُ نُن كٍرٍنيِيٍ لِ، عَ نُن نَشٍيٍ نُ نَ عٍ قْشْ رَ، عٍ بِرِن مَلَنشِ يِرٍ كٍرٍن. \v 34 نٍيٍ نَشَ عَ قَلَ عٍ بّ، «مَرِفِ بَرَ كٍلِ قَشّ مَ يَتِ! عَ بَرَ مِنِ سِمْن مَ!» \v 35 عٍ قَن نَشَ دّنتّفّ سَ نٍيٍ بّ قٍ بِرِن مَ نَشٍيٍ دَنفِشِ كِرَ شْن، عَ نُن عِسَ مَكّنّن عٍ بّ كِ نَشّ عَ تٌ تَامِ عِفِرَ. \s عِسَ نُن عَ قْشِرَبِرّ قُ نُن كٍرٍنيِ \r مَتِيُ ٢٨‏؛١٦ ٬ ٢٠، مَرَكِ ١٦‏؛١٤ ٬ ١٨، يَيَ ٢٠‏؛١٩ ٬ ٢٣، تَرُشُي ١‏؛٦ ٬ ٨ \p \v 36 عٍ تٌ نُ وْيّنقٍ نَ قٍ بِرِن مَ، عِسَ يّتّ نَشَ مِنِ عٍ مَ، عَ تِشِ عٍ تَفِ. عَ نَشَ عٍ شّيبُ، «عَلَ شَ وٌ بْحّ سَ.» \v 37 عٍ بْحّ نَشَ مِنِ، عٍ فَاشُ، بَرِ مَ عٍ نُ عَ مَحْشُنشِ تُبَرِ نَن نَ. \v 38 كْنْ عِسَ نَشَ عَ مَسٍن عٍ بّ، «مُنقٍ رَ وٌ كْنتْقِلِشِ، وٌ بْحّ مَن سِيكّشِ؟ \v 39 وٌ ﭑ بّلّشّيٍ نُن ﭑ سَنيِيٍ مَتٌ، وٌ شَ عَ كٌلٌن ﭑ تَن نَن يَتِ عَ رَ. وٌ شَ ﭑ مَسُشُ، وٌ شَ ﭑ مَتٌ، بَرِ مَ سُبٍ نُن شْرِ مُ نَ تُبَرِ بّ، عَلْ وٌ نَشَن تٌمَ ﭑ مَ يِ كِ.» \v 40 عَ تٌ نَ قَلَ عٍ بّ، عَ نَشَ عَ بّلّشّيٍ نُن عَ سَنيِيٍ مَسٍن عٍ بّ، \v 41 كْنْ نَ قٍ سّيوّ نُن كَابّ نُ فبٌ عٍ بّ. عٍ تٌ مُ نُ فّشِ لَدٍ عَ رَ، عِسَ نَشَ عٍ مَشْرِن، «دٌنسٍ نَ وٌ يِ رَ بٍ؟» \v 42 عٍ تٌ يّشّ فَنشِ ندٍ سٌ عَ يِ، \v 43 عَ نَشَ عَ تٌنفٌ، عَ عَ دٌن عٍ يَ شْرِ. \s عِسَ تٍقٍ كٌورٍ \r مَتِيُ ٢٨‏؛١٦ ٬ ٢٠، مَرَكِ ١٦‏؛١٥ ٬ ٢٠ \p \v 44 نَ تّمُي، عَ نَشَ عَ مَسٍن عٍ بّ، «ﭑ نُ نَ وٌ تَفِ تّمُي نَشّ، ﭑ يِ قٍ بِرِن مَسٍن نّ وٌ بّ. ﭑ عَ مَسٍن نّ وٌ بّ، قَ قَلَ نَشَن بِرِن سّبّشِ ﭑ تَن مَ قٍ رَ عَننَبِ مُنسَ شَ سّرِيّ كُي، عَ نُن نَمِحْنمّيٍ شَ كِتَابُييٍ كُي، عَ نُن يَبُرَ دَوُدَ كُي، قٌ نَ بِرِن شَ كَمَلِ نّ.» \v 45 نَ تّمُي، عَ نَشَ عٍ شَشِلِ رَبِ عَلَكٌ عٍ شَ كِتَابُييٍ قَهَامُ. \v 46 عَ نَشَ عَ مَسٍن عٍ بّ، «عَ سّبّشِ نّ، عَ قٌ عَلَ شَ مِشِ سُفَندِشِ شَ تْورْ، قٌ عَ مَن شَ كٍلِ قَشّ مَ عَ شِ سَشَن ندٍ. \v 47 عَ تَن شِلِ رَ، قٌ سِ بِرِن شَ كَوَندِ نّ تُوبِ قٍ نُن يُنُبِ شَقَرِقٍ رَ، قْلْقٍ دَرِ سَلَمُ مَ. \v 48 وٌ تَن بَرَ قِندِ يِ قٍيٍ سٍيدٍيٍ رَ. \v 49 ﭑ بَبَ نَشَن لَايِدِشِ، ﭑ نَ رَ سَنبَمَ نّ وٌ مَ. وٌ تَن شَ لُ بٍ تَا كُي، هَن سّنبّ شَ كٍلِ كٌورٍ فٌرٌقٍ وٌ مَ.» \p \v 50 نَ شَنبِ، عِسَ نَشَ عٍ شَنِن هَن بٍتَنِ بِرِ رَ. عَ نَشَ عَ بّلّشّ عِتٍ، عَ دُبَ عٍ بّ. \v 51 عَ نُ دُبَمَ عٍ بّ تّمُي نَشّ، عَ نَشَ كٍلِ عٍ شُن، عَ رَتٍ كٌورٍ. \v 52 عٍ تٌ فّ عَ سُيِدِدٍ، عٍ نَشَ فبِلٍن دَرِ سَلَمُ سّيوّ شُنفبٍ كُي. \v 53 عٍ نُ نَ هْرْ مْبَنشِ كُي تّمُي بِرِن عَلَ تَنتُدٍ.