\id TIT - NT1076 Sulka - Doug Tharp 21/3/97 
\h E Taitus 
\toc1 E Pol Ka Hor To Tittiegom Ngang E Taitus 
\toc2 E Taitus 
\mt1 E Pol Ka Hor To Tittiegom Ngang E Taitus  
\is1 O Rhek Ruk Ktar Kam Keknen Mang E Pol Ka Hor To Tittiegom Ngang E Taitus  
\ip E Taitus, en e Pol kaela langto nama sir ko vanam kam turang orom karo reha. Nam kaum kpunpa kar e Pol ko e Pol nma vaik kottek mnam o rengmat kam havaeng o mia mang e Yesus. He mnam a kolkha to e Pol tittiegom ka hor ta ngang e Taitus, e Taitus nma vle ko ma nut langto ngma mon te, e Krit he kaeha kam nho mang e Yesus ka ngaomevek langto ko tok. E Pol ka hor to enda tkaenang kalo hor tgus ruk tittiegom min ngang e Timoti ko e Pol tittiek ngang e Taitus kam keknen ngang te, en kam sim kaeha nngia nngia ngang e Yesus ka ngaomevek. Va ta keknen ngang e Taitus kat mang kam smia patter e Yesus ka ngaomevek to ko tok mKrit mang oni vrong keknen ruk lyar ngak kaeharom mar, va mang karo reha mruo ruk nak kaeharom mar ngang ngar kat.  
\c 1  
\s1 E Pol Tkaen Ka Mamrung Ngang E Taitus  
\p
\v 1-4 Vae Taitus, Dok e Pol. Kua kvam in te, ko hal msim ekam ko ko pavloum yin kmor mnam yin mang e Yesus he kmokpom kar ko ye kaum kar mor tgus ruk ngot kor mnam mor mang e Yesus he kmokpom kar tok kat.  
\p Koma ngarkie ngang Ngor Teit E Nut va e Yesus To E Nut Thim Orom Ka Msasaen, endo ta sulgim mor te, min kam ring ya mang in va min kmeharom ila vrek kmongeik kat.  
\p Tennik ktar mang ko E Nut tlo kueng a mmie vop, ther el ka tnangal to kmen a ktalhok to kam plong vle ko kim En ngnik ngnik ngang o mia. Ii, ther el ka tnangal tok, he nam lua re ka ppiak e. Kam ngae, to mnam a venloot to en mruo tmi kut el kmaottam ka tnangal to endo kam pis lmien mnam, tmur el a ngaeha to kam havae mang ka tnangal to endo ko maktiegom dok, En kam polger karo rhek ruk mang ka tnangal to tok ma mmok, vgum kuaro rhek ruk endruk. Ii, E Nut to nma susulgim mor, ten a re to a serpgar ngang dok kam meng dok ngang o mia tgus ruk tmur re pmar kmen a ktalhok to endo ngang ngar, he nang dok kam vle te, e Yesus Kristus ka aposel ko kim mar tok. He enang tok, koma vle te, E Nut kalkayie langto kom kaeha ngang ko tmeng dok kat ngang o mia tok, he nang dok kmel mar ma hor mang karo rhek ruk o minar ruk endruk, nang o rhek ruk endruk kam ktong ngaro papat ngok kim E Nut, mar kam mnor mang, to kle kor mnam mar mang he kmokpom kar. He enang tok, kua ngaeha to endo tok nma vle kuon malpgem a papat to mar kam kol a ktalhok to kam plong vle ko kim E Nut ngnik ngnik, endo mor tgus ngma nho mkor E Nut kmen ngang ngor.   
\s1 E Pol Ten O Rhek Ngang E Taitus  
\p
\v 5 Taitus, a papat to tkaem dok he ko orim yin ko tok mKrit ta vle ti te, yin kam sisrim o reha ruk klo rum mar ko tok kam tarkanang ngar. Ko ngiaka nho kun mnam o mia ruk kun mnam o rengmat tgus ruk E Nut karo ngaomevek ngta vle kun mnam mar, yin kmel singni kuon malpgem mar, he nang mar kam smia nho mang E Nut karo ngaomevek ruk tok. Ngiak kaeharom tok, kmikkiem gi enang ko ko her sim havaeng yin tesgun kmeharom tok ktar mang ko dok klo parem yin ko vop.  
\v 6 Ii, ngiak kael singni kuon malpgem ani mhel to kam kol a ngaeha to enda, va karo keknen ngaka vle ti te: O mia nga lo kais hak kam mon orom a kerkeknen tang hak, va na gia lei orom kta vlom ngang ko agitgiang, va kles ngak kor mnam mar mang e Yesus he kmokpom kar, nang lo kael a ngaekam ekam o mia kam mon mar orom alo kerkeknen ruk kam kerngnek vgum kteit to, va endo kmeharom o kersirei kat.   
\p
\v 7 Ii, he ekam ko E Nut nam mi kut kael ka ngaeha mruo ko maktiegom a mhel to tok, en kam kol E Nut ka ngaeha to kam smia nho mang e Yesus karo ngaomevek mruo, va a mhel to endo karo keknen nga ho mi ktua vle yok kat ge. Ko ngaka vle kat te: O mia nga lua mon orom a kerkeknen tang hak, va na sim kael o mia, va na lua vrek kinkiin mail ngang o mia, va na lua vle pum a ngaivie kam ngae kveve, va na lua koskalil orom o mia, va na lua vle pum a keknen to kam pe gia toot kio mia he gia kol a ngaeha to enda kmit a kre alaut ngang en mruo kat e.  
\v 8 Nove, ngiak kael singni kuon malpgem a mhel tang kmel a ngaeha to enda ko maktiegom, va na lo kais kam vle orom o kerkeknen ruk endruk e. Nove, na kle va ka vle orom o keknen ruk yok kat ge, endruk endri kat te: Kam smia tar o mia, kam vua svil kmeharom o keknen ruk lyar, kam smia toot mang ka vok mruo, va kam vle orom karo keknen tgus ruk ngta sir hak ko pum E Nut kalo keik. Ii, va na ho kaen en mruo ngang E Nut orom karo keknen ruk o totur hak, va mur kaelel kim en mruo kam sir lserppak kim o vrong tgoluk tgus ruk ngam re kam vraik orom karo papat kat.  
\v 9 Va a re to a minar mang e Yesus, endo ngot her kol vgum endruk ngoma patter mar orom tiok, mor tgus ngruaka ngarngar mang ko ka kleim ngang. He ekam tok, a mhel to tre kam kol a ngaeha to kam nho mang E Nut ka ngomevek na sim ktua ngarngar mang a re to endo kam sim kut kaikkiem gi enang ko ngat patter en orom tok kat, he nang en kam le mi kut kais kam kle kpatter o mia orom a re to endo tok kat ge. Ii, na sim kut kaikkiem a re to a minar to endo, en kam mi kut kais kat kam le ka kser o rhek ruk mkor o mia akuruk yok orom a re to endo, ko ngta sir kim he kmo krur kar en mang kat.   
\s1 O Mia Akuruk Ngara Sir Malngaeng A Re To A Minar Kmekon O Rhek Vgum E Nut Karo Rhek  
\p
\v 10 Ii, kua re mang endruk ngara sir malngaeng a re to a minar tok, ekam ko, tete o pattermia ruk la ppiagar kavurgem, ngam kaekon o rhek vgum E Nut karo rhek ruk o minar, he kle gia gu piris kam vrong kaolol orom o papat akuruk yok. Ii, ngma rere ka ppiak kam mas orom o mia orom ngaro papat mruo, ko nong ngaro kleim ngang ngar hak. Va her sim kut kavurgem mnam a valngan to nma sir kuon malpgem a keknen to kam paam lurokol, he nang mar kam vle la mmok ko kim E Nut kalo keik vgum a keknen to tok, ngma vle pum o kerkeknen ruk endruk tok.  
\v 11 Ii, ngat kol a ngaeha to kam patter o mia orom ngaro papat ruk la ppiagar he ngat pe gia toot kio mia tok kam gi kait a kre alaut ngang ngar mruo. Vanangko nga ho lo kais hak kam patter o mia orom ngaro papat ruk la ppiagar ruk endruk. Ko ngma ker patter o mia akuruk ngaro valngneik tgus tok, he kering ngaro papat tgus ruk kmor mnam mar mang e Yesus. He enang tok, Taitus, ngiaka kser kim ngaro rhek ruk la ppiagar ruk endruk ka ngmeangorik hak.  
\v 12 Ii, ngma kernonho ngang o mia tok, gi enang ko tennik langto mnam lKrit ngaro propet mruo, ta mrua havae mang ngar mruo he te,  
\q2 “Mor ruk lKrit ngom vua ppiak, va ngoma koskalil orom o mia kmeharom o kerkeknen ngang ngar, va ngom vua vle pum a ngaemik ko mor o lo ehaneng hak ruk mor.”   
\p
\v 13 Ii, va lKrit nga propet mruo ka re to endo ta mien hak mang lKrit enang tok! He ekam tok, ngiak kaesik ngang ngar hak kam smia psom o pattermia ruk la ppiagar ruk endruk, he nang ngar kam kle kta ngarngar mang a re to a minar kam kta sir malpgem kam kta kor mnam mar mang e Yesus he kmokpom kar.  
\v 14 Ii, ngia smia psom mar tok, he nang mar kam lo kat kael ngaro ngnorok kat kun mnam o Yuda ngaro gi mohoi kat e, va mar kam lo kat kael rela ngang o mia ruk ngma sopong ngar kmikkiem o Yuda ngaro vrong pos kat, ko o mia ruk ngma sopong ngar tok, her mar ruk ngama keyang E Nut karo rhek ruk o minar arhe.  
\v 15 Mu vokom na, muk ruk muta vle la mmok ko pum E Nut kalo keik, nop a pos tang hak kun mnam o ker pattermia ruk endruk ngaro pos to tis kam kering nguk, he kta kaeharom muk kam lo kta vle la mmok ko pum E Nut kalo keik kat e. Vanangko endruk e Yesus tlo momgol mar vop, ko ngat lo kor mnam mar mang he lua mokpom kar vop, he ka vle nong la mmok ko pum E Nut kalo keik vop, her endruk arhe o vrong tgoluk tgus ngma vle ngang ngar te, ngat lua mmok. Ii, lmien mang ngar tok, ko ngaro papat ngat ho mi kut kernonho hak tok kat he ka vle nong la mmok ko pum E Nut kalo keik orom ngaro vurkul ruk ngam lua mrer e.  
\v 16 O mia ruk endruk ngam mrua havae kmar mruo ma mmok te, ngam kor mnam mar mang E Nut he kmokpom kar, vanangko ngaro kerkeknen ruk ngam kaeharom mar, ngam kle ktua khenam mar yok ge te, ngat mia klai hak mang E Nut. Ko ngma kerngnek vgum kmeharom o kerkeknen ruk E Nut nama pet ka gu kmar. He enang tok, ngat ho lo eveep hak, mar kmis mang a gi vrong ngaeha tang hak ko a yar, mar kmeharom e.   
\c 2  
\s1 E Pol Tkaen O Rhek Ngang E Taitus, En Kam Smia Patter O Mia Orom E Nut Karo Rhek Ruk O Minar  
\r E Taitus Na Smia Patter O Hemlaut  
\p
\v 1 Vanang yin Taitus, ngiak kle sim kut kaikkiem a re to a minar, endo koma patter o mia orom, he nang yin kam kle sim ktua patter ilaro mia orom tok kat.  
\v 2 Ii, ngiak patter o hemlaut ti te: Mar kam lo mrua ngam mar mruo ekam o vrong tgoluk, va mar kam smia nho mang ngaro pkor mruo, va mar kam gia vle lya ko kim o mia, he nang o mia kam totu pum mar enang tok. Va nga sim ktua ngarngar mang a re to a minar tok kat kam sir malpgem kmor mnam mar mang e Yesus he kmokpom kar. Va nga kaelongtok mang o mia va nga matnge vgum o vnek kat.   
\s2 E Taitus Na Smia Patter Ilkhengol  
\p
\v 3 Va gi tok kat mang ilkhengol, ko ngiak patter mar kam smia totu pum E Nut orom ngaro keknen. Va ngiak patter mar kat te, nga lua rere pum o mia akuruk yok kam kering ngaro mnok, va nga lua vle pum a keknen to kam sovet kmiviem a ye to a serpgar he nang ngaro pkor kam lo vua ring a ye to. Vanang ngak kle va kpatter o mia orom o papat ruk mang o keknen ruk lyar.  
\v 4 He ekam tok, ngar kais kam sim kaelel kim o lraivles orom ngaro keknen ruk tok, he nang o lraivles kam gia vle pum a keknen to kmelongtok mang ngalmialurokol va ngles tgus.  
\v 5 Va ngar kais kat kam sim kaelel kim o lraivles ruk endruk kat kam smia nho mang ngaro pkor mruo, he lo kaol mang lurokol akuruk kat, nang kle va khivuo pum a ngaeha to kam sim ktua tar ngles ko mrek, va ka vle lya ko kim o mia, va mrua krus orom mar mruo he kngan vgum ngalmialurokol kat. Ngaka vle orom ngaro keknen ruk lyar tok, he nang nong a mhel tang hak tkais kam rere pum E Nut karo rhek vgum mar.   
\s2 E Taitus Na Smia Patter O Ngnes  
\p
\v 6 Va ngiak patter o ngnes ruk lurokol gi enang tok kat kmenkrovgem mar kam smia nho mang ngaro pkor mruo kat.  
\v 7 Va ngia khenam ilaro keknen tgus ruk lyar ma mmok ngang o mia, he nang mar kmel yin ktar ko pum ngaro kerok kam lol o papat vgum in he kolkol ekam yin tok. Ii, ngiak patter o mia he ka khenam ngang ngar orom ila keknen to kam smia mien hak mang o tgoluk tgus. Va ngiaka khenam ngang ngar orom ila keknen to kam vle lserppak mang ila ngaeha to endo, nang lua klel orom kat e.  
\v 8 Va ilaro rhek nga sim kut kaikkiem a re to a minar to endo kat. He enang tok, o mia ngar ho lo is hak kam kpiem yin pum mar hak. Ngiak rere ngang o mia tok, he nang endruk ngma sir kim muk kam leep kim muk ko nong o rhek ngang ngar kam mon mor ruk ngot kor mnam mor mang e Yesus orom a kerkeknen tang hak.   
\s2 E Taitus Na Smia Patter Endruk Ngam Kaeha Ngang Ngalmialaol Ruk Ngam Kaenen Mar Kmeha Ngang Ngar  
\p
\v 9 Va mang endruk ngam kor mnam mar mang e Yesus he kmokpom kar, nang ngalmialaol ngma sir pekmar kmenen mar kmeha ngang ngar, ngiak patter mar kam krus orom mar he kngan vgum ngalmialaol ruk endruk kmikkiem ngaro svil ruk mang o gi vrong tgoluk tgus. Va ngiak patter mar kat kam gia vle pum a keknen to kmensireim ngalmialaol ruk endruk orom ngaro reha ruk ngang ngar kat. Va ngia patter mar kam lo kaekon o rhek ngang ngar kat e.  
\v 10 Va ngia patter mar kat kam lo kauruvik mkor mar, vanang kle gia khenam mar mruo ma mmok orom ngaro keknen ruk ngma khenam mar te, ngalmialaol ruk endruk ngat ho mi kut kais hak kmel ngaro papat lserppak mang ngar mang ngaro tgoluk. Ii, ngiak patter mar kam vle kar ngalmialaol ruk endruk tok. Ngalngunes ri ngaka vle tok, he nang ngaro keknen ruk lyar tgus ruk tok kmit o mia kam svil mang o rhek ruk mkor E Nut to ta sulgim mor, endruk ima patter o mia ormar.   
\p
\v 11 Ii, ngaka vle orom o keknen ruk endruk tok ko E Nut to ta sulgim mor ther khenam ka papat ma mmok ti te, nma ring ya mang o mia tgus. He nma sulgim o mia her vgum ka papat to arhe.  
\v 12 Ii, va ekam ko E Nut tring ya mang ngor tok, nam kaelkim mor ruk ngom kor mnam mor mang e Yesus he kmokpom kar, kmitgung nguaro kerkeknen ruk ngam lua khenam en mruo ormar. Va nam kaelkim mor kmitgung nguaro mur svil mruo ruk mang o kerkeknen ruk mo mmie kat. Va nam kaelkim mor kmitgung nguaro kerkeknen ruk endruk, nang kle va smia nho mang nguaro pkor mruo, va kam vle orom nguaro keknen ruk ngta sir hak ko pum E Nut kalo keik, endruk ngat kaikkiem karo mur keknen mruo ruk ngruak kaeharom mar mnam a venloot to enda tete.  
\v 13 Ii, ngruaka vle tok, phevgom e Yesus Kristus to tsulgim mor, ko ngoma paneng en kam kat kaeknik orom ka ho serppak. Ii, ngota lgekol ko ngoma nho orom En kmeknik tok, ko her e Yesus to arhe ngoma vokom E Nut to a ho laut hak orom En.  
\v 14 Ko nguaro tutu ruk ngot elik ngang E Nut vgum nguaro kerkeknen, her e Yesus to tmur slak orom en mruo kam yor mang ngor arhe, kmel a ngaekam ekam mor orom ka vok mruo. Ii, tyor mang ngor tok, he kmomgol mor pum nguaro kerkeknen kmel mor kam mi ktua vle te, karo mia mruo ruk ngota vle ngang en mruo, he nang mor kam sovet kam svil kmeharom o keknen ruk lyar.   
\p
\v 15 Yu! Her o papat ruk arhe, endruk ngia patter o mia ormar. Va ngiak kaenkrovgem o mia ormar va kle ka psom akuruk ormar tok kat. Ii, ngiak kaeha ngang ngar tok orom a serppak to yi her kol ko mkor E Nut he. He ngiak or kmorim o mia kam kpiem yin kat.   
\c 3  
\s1 E Pol Tkaen O Rhek Ngang E Taitus, En Kmel Pat Kim O Mia Kmeharom O Keknen Ruk Lyar  
\p
\v 1 Va ngia sim kat kael pat kim o mia ge te, mar nga mrua krus orom mar mruo he kngan vgum endruk laol mkor a gavman kar kalngunes ruk ngma nho mang nguk. Va ngiak kael pat kim mar kat kam toot kmeharom o gi vrong keknen ruk lyar,  
\v 2 va kam lua rere pum a mhel tang mnam mar kam kering ka munik, nang kle va smia vle orom a ngorsang longeik kun pgegom o mia tgus, va kam smia pat mang o mia akuruk kat. Va ngia sim kat kael pat kmar kat te, mar kam mrua khenam mar orom ngaro keknen ruk kam mrua slak orom mar mruo ko kim o mia tgus.   
\p
\v 3 Ngia sim kael pat kim mar kam vle kar o mia tok her gi ko tesgun mor kat, ngom her gia vle enang o mia ruk endruk, ko nop o papat ngang ngor mang E Nut kat e. Ko ngom hera kerngnek vgum En he mrua ngam mor mruo ekam nguaro gi pkor ngaro gi vrong ker svil ruk ngat rergep kun mnam mor ko ngom hera svil kam tmar kim mar mekam mekam. Ii, va tesgun ngom her gia vle enangthe e Seten ta krong nguaro vrongtok ormar enang tok. Va tesgun nguaro ngorsang ngma vle mekam mekam pum o kerkeknen akuruk kat, endruk kmesik kam kering o mia, va kam nho lkarhut ngang o mia orom a vrek kinkiin, va kam mo elat mor kat.  
\v 4 Ii, ngom pua vle enang tok tesgun, vanangko tesgun mnam a kolkha langto, E Nut to ta susulgim mor ta khenam ngang ngor te, nam kaelongtok mang ngor he ka svil kam smia vle lya ko kim mor kat. Ii, ta khenam ngang ngor tok orom her e Yesus Kristus arhe, ko En tmur khenam en ma mmok ngang ngor.  
\v 5-6 Ii, tie ko tmur khenam e Yesus ma mmok tok, ther susulgim mor orom. Vanang tlo susulgim mor ekam nguaro keknen ruk ngta sir ko pum E Nut kalo keik e, endruk ngom kaeharom mar. Nop hak! Ther sulgim mor kmikkiem gi enang ko En ta mrung ngor ha! Ii, E Nut tsulgim mor orom E Nunu A Totur ko tsovet kmen ngkun mnam mor, he En kam momgol mor kmeharom mor kam hortgem nguaro vurkul, he nguaro vurkul kam vle, mar o gunngae. E Nut tsusulgim mor tok, orom E Nunu A Totur ka ngaeha to endo her vgum e Yesus Kristus kat arhe. He enang tok, ta vle te, her e Yesus msim to kat arhe tmi susulgim mor tok.  
\v 7 Ii, E Nut tring ya mang ngor orom en tok, he kaimim kim o rhek mang ngor, he nang mor kam vle te, kles msim ruk mor, nang mor kam nho mkor ngor Teit to En, kmen a ktalhok to kam plong vle ko kim En ngnik ngnik ngang ngor.   
\p
\v 8 O rhek ruk ko gnua rere orom mar ngruaka kpom mar te, o rhek ruk o minar ngaro kleim, he nang mor kam ngarngar mang ngar. Ii, va kua svil yin Taitus kmenserpagam o rhek ruk endri ngang o mia ruk ngat kor mnam mar mang E Nut he kmokpom kar kat, he nang mar kam sim kut kael ngaro kerok ekam o keknen ruk lyar kmeharom mar. Ko o keknen ruk endruk, ngat ho mi kut ya hak, va nga serppak kmenserpagam o mia tgus orom.   
\p
\v 9 Vanangko ngiak or kmel ila gu mnam o vrong rhek ruk nong ngaro kleim ngang ngar ko o mia ngma mo krur orom mar. Va ngiak or kmel ila gu mnam o mohoi ruk mang o mia ngaro pupnam, va ngiak or kam mo maen o rhek he kmokrur mang e Moses karo pos kat. Ngiak or kmeharom tok, ekam ko o keknen ruk endruk nong ngaro kleim ngang ngar he ngat ho lo is hak kmenserpagam o mia e.  
\v 10 He ekam tok, enangthe a mhel tang naka vle tok, he re kmommen o mia vgum karo kerkeknen ruk enang tok, va ngiak kaengorang a mhel to endo ngaltgiang kam kser. Va enangthe na lua ngan vgum in va ngia kta kaengorang nglomin. Va enangthe na lo kta ngan vgum in hak to ngia hera tu ko he. To mguaka ksir petgim en he kaennegiang, en kam ngae ko en atgiang tuk.  
\v 11 Ko kua havaeng yin lmien te, yi kais kam mnor mang a mhel ka mten to endo te, karo papat ngat her vraik he petgim e Yesus, he tgia vle orom karo kerkeknen he. He ekam tok, a mhel to endo, tmur el en mruo ko ma kernonhommok he, he nang E Nut kam monik kim a yor ngang, pum karo kerkeknen ruk arhe.   
\s1 E Pol Tkaen A Re Ngang E Taitus Te, Endruk Ngat Kor Mnam Mar Mang E Yesus He Kmokpom Kar Nga Smia Mo Tar Mar  
\p
\v 12 Yu! Vanang nguaka ktar meng e Atimas i o e Tekekus ngok kmin na kam kol ila ngaekam, nang yin kmegom ilaro serppak tgus kam puknim dok ko mNikopolis, ko dok ko her el kua papat te, kam tra mnam a rek langto ko tok ngatku mnam a venloot to a ven ko nak pis.  
\v 13 Vanangko mang e Sinas, endo te smia mnor hak kmikkiem o pos kmimim kim o rhek ko kim endruk ngma vongnek kim o rhek, va e Apolos, ngiak kaenserpgam o mia kam smia turang ngin, he nang min kam lua tu kmo tgoluk ekam a ngaelaut ekam ko nginak kaeknik ngte kim dok.  
\v 14 Ii, mguak kaenserpagam o mia tgus enang tok, ekam ko mor ruk ngot kor mnam mor mang e Yesus he kmokpom kar, ngruak kol a papat to mang her a ngaeha a yar to endo arhe kam turang ngar enang tok. He enang tok, ngrer kais kam turang o mia orom o tgoluk ruk ngta tu kmar mo kolkhek tgus. He enangthe ngop kaeharom tok, va nguaro papat ruk kmor mnam mor mang e Yesus ngar kael mit orom o reha ruk endruk enang tok arhe.   
\p
\v 15 Yu! Kuaro rhek ruk arhe! O mia tgus ruk ngta vle mo kmok ngat kaen nga mamrung ngang yin e Taitus. Va yin vat, ngiak kaen kua mamrung ngang endruk ngat kor mnam mar mang e Yesus he kmokpom kar he ka vle ko kmin kat, endruk ngam kaelongtok mang dok kar kolenar.  
\p Yu! Kua ngarkie ngang E Nut te, En kam ring ya mang nguk tgus ruk ko tok mekam mekam.