\id HEB - NT1076 Sulka - Doug Tharp 21/3/97 \h lHibru \toc1 A Hor To Ngang lHibru \toc2 lHibru \mt1 A Hor To Ngang lHibru \is1 O Rhek Ruk Ktar Kam Keknen Mang A Hor To Ngang lHibru \ip A hor ta, a mhel langto tittiegom ngang o Yuda ruk ngma mon mar kat te, o Hibru. Kun mnam a venloot to a mhel tittiegom a hor, o mia ngma sovet kam kol a regesal mang o Yuda akuruk ko ngat kor mnam mar mang e Yesus he kmokpom kar. Ngam kaim akuruk kngam mar o yoror, nang akuruk ngam kaim mar he kering ngar. He ekam o vnek ruk endruk ngat re kmorim o papat ruk mang e Yesus hak he mrua ksir petgim, nang kle kat kaeknik mang o papat ruk mkor mar ruk o Yuda mruo kam kta sir malpgem mar, enangthe kam nho mkor E Nut kam vokom mar la mmok ko pum kalo keik vgum ngaro mur papat mruo ruk endruk. \ip He ekam tok a mhel to tittiegom a hor ta, tittiegom ngang ngar kmenserpagam ngaro papat ruk kmor mnam mar mang e Yesus he kmokpom kar, nang mar kam lo mrua ksir petgim en, he lo kat kaeknik mang ngartakor pos mruo. Ta keknen ngang ngar orom o papat ruk mang e Yesus, mar o papat ruk o ngaenpaeir, endruk ngat laut kir kim o vrong papat tgus ruk mkor o Yuda. \c 1 \s1 O Mia Ngak Or Kam Mrua Ksir Petgim E Yesus Kam Lo Kat Kaeknik Mang O Yuda Ngaro Pos \r Ko E Yesus Ta Momgol O Mia Orom Ka Mur Gidiel Mruo \p \v 1 Tennik, mnam o venloot kavurgem E Nut nam gi vrong kaikkiem o nghek ngo mamten kam pis ko kim o mia ngaro maineik ruk tennik kmen o rhek mnam mar vgum karo propet. \v 2 Vanang mnam o mia nga main to tete, endruk ko rkieng a kolkha to a kser kim, E Nut ther en o rhek mnam mor vgum Khal mruo he, endo E Nut mruo tmur mi kut el en kam lol o tgoluk tgus ko mkor Kteit. Mare, E Nut ther kueng a mmie, a kolkha, a kenho, o ketor va o vrong tgoluk tgus hak her vgum Khal to kat arhe. \v 3 Va E Nut Khal to endo nma khenam E Nut kla saen ma mmok orom en mruo. Va en kat nam ho mi ktua kolkol ekam Kteit hak ko tho mi kut kaenang Kteit. Va o vrong tgoluk tgus ruk E Nut Khal tkueng ngar, ngma serppak kim en, vgum karo rhek ruk ngata serppak hak. Ii, va ko pekam ko teharom a ngaelaut ngang o mia, he nang E Nut kam momgol mar orom Khal to en ka gidiel, Khal to en ther kle ka grap ngoguon ma volkha he korsang ko vanam E Nut To La Vu Ngaurar Hak ka miktiek. \v 4 He ekam tok, tete, e Yesus ka serppak ta laut he ho mi kut kir kim o engyel hak enang tok arhe, kmikkiem gi enang ko ka munik to tkol ko mkor Kteit ta laut he ho mi kut kir kim o engyel ngaro mnok tok kat. \s2 Ko E Yesus Ka Munik Tho Mi Kut Laut Kir Kim O Engyel Tgus Ngaro Mnok \p \v 5 Ii, e Yesus ta laut kir kim o engyel tgus ko, E Nut tlo kvam a engyel tang hak kam havaeng ngar orom karo rhek ruk endri te, \q2 “Iteit to dok, he tete, kua kvam in te, ko hal to yin.” \m Va E Nut tlo kvam a engyel tang kat ko tlo havaeng tang mnam mar te, \q2 “Her dok ta arhe, ngora vle te, Kteit to dok va en nera vle te, Ko Hal to en.” \m \v 6 Ii, va E Nut ta khenam Khal ma mmok te, ta laut kir kim o engyel tgus orom karo rhek ruk tenik ngang o engyel tiok he, mnam a venloot to E Nut tmeng Khal to a molpou kam pis mo mmie. Ko thavaeng ngar te, \q2 “Muk o engyel tgus ruk dok E Nut ko kueng nguk, her en arhe mguak tubulkek ku penharom he ktotu pum.” \m \v 7 Ii, e Yesus ka munik tho mi kut laut kir kim o engyel tgus kmikkiem enang ko E Nut tgi havae mang o engyel kat te, \q2 “E Nut tkueng nguk ruk karo engyel, muk kam vle te, kalngunes ruk mum kaeha ngang E Nut orom a ngausgi, va orom a koot ko ta gurmik.” \m \v 8 Ii, E Nut tgi havae tok mang karo engyel, vanangko ta kle kut havae yok gi mang Khal ko thavaeng en te, \q2 “O yindo ye ho mi kut kaenang dok to E Nut, ila tavgo to nera vle kuo mang o mia tgus nera vle ngnik ngnik va ner ho lo is hak kam nop e. Va ila serppak to kam nho mang o mia nera sir kuon malpgem ilaro keknen ruk ngat vua sir hak. \v 9 Ii, ngira vle tok, ekam ko tennik kam ngae kais mang tete, im her gia svil mang o keknen ruk ngat vua sir hak enang tok, nang im lua svil hak mang endruk ngat kernonho hak. He ekam tok, dok to E Nut, Dok to ima totu pum dok, kua sirei kam hover yin kir kim ilenar tgus vgum ko ko her him yin orom kua msasaen.” \m \v 10 Ii, va E Nut ta kta havaeng Khal kat te, \q2 “Ngoldaip, tennik her yin arhe yindo yelel mo kim ilaro papat kam kueng a mmie. Va o tgoluk ruk kuon ma volkha ngta khenam ilalo ktiek kat. \v 11-12 Mare, her yin arhe ye eharom a mmie va o tgoluk tgus ruk kuon ma volkha. Va koknaik ngara loloong ko mar tgus ngat kaenang o it ruk ngma memget he o mia ngma ngam mar. Ii, ngta vle tok, ko her yin arhe ngira vlengam o tgoluk ruk ye kueng ngar ko ngara nop kat, gi enang ko o mia ngma vlengam ngaro it ruk ngat memget tok kat. Ii, o tgoluk tgus ruk ye kueng ngar, ngar sia lulpus tok, vanangko yin im her ktua vle lhok kam ktua plong vle ngnik ngnik tok arhe ko ila serppak tlo is kam nop hak.” \m \v 13 Ii, va E Nut tlo reng a engyel tang hak orom karo rhek ruk endri kat te, \q2 “Ngiak korsang ka vle ko vanam kua miktiek kam ngae kais ko nguak kir kim ilaro imuo, yin kam karkar mang ngar hak.” \m \v 14 Ii, e Yesus ka munik ta laut orom ka ngaekam tok, vanangko o gi engyel, E Nut te ktua vokom mar te, kam gia meng ngar kam gia vle te, mar kmeha ngang En mang o mia ruk E Nut nera susulgim mar, mar kam kol a ktalhok to kam plong vle ko kim Ngar Teit ngnik ngnik ko mkor En mruo. \c 2 \s2 Ko E Yesus Karo Rhek Ngat Laut Kir Kim O Engyel Ngaro Rhek \p \v 1-4 Tennik E Nut ten karo pos ngang o Yuda ko vgum o engyel ruk ngat kol ka gu kam rere orom mar tok. Va o Yuda tgus ngta lol he, he karo pos ngaro serppak ngta kpom mar tgus. Te tok, o Yuda tgus ngam kaennegiang E Nut karo pos ruk endruk he kerngnek vgum En kam kpoot mang ngar. He ekam tok, E Nut nam her mi kut kael a kapnes ngang ngar, kam sim kut kais kmikkiem lsir enang ko ngam kaennegiang karo pos enang tok kam kerngnek vgum En tok. Vanangko mor ri tete, ngot kle klol o rhek akuruk yok vat ko vgum o mia ruk ngat mi ngannik ko vgum Ngoldaip e Yesus mruo ko her en arhe ta ktar kpakvom kam paam ngaro rela mang ngar. Va o rhek ruk endruk ngta vle mang E Nut kam susulgim mor nngia nngia. Va ngat kaenserpagam o rhek ruk endruk kam kta havaeng ngor orom mar kat. \p Mare, E Nut mruo tmur kaenserpagam karo rhek ruk endruk kat orom o ngaelmir ruk lserpgue va orom o ngaelmir ruk ngta reimsor mnam o mia va orom o reha ruk lserpgue ngo mamten va orom o nngiar ruk mkor E Nunu A Totur ko En tkaisis kim o mia ormar kmikkiem ka mur kut svil mruo. He enang tok, e Yesus karo rhek ruk endruk ngat ho mi kut laut hak he kir kim E Nut karo pos ruk endruk o mia ngat lol ko vgum o engyel tennik. He ekam tok, enangthe ngop kaennegiang e Yesus karo rhek ruk endruk mang E Nut ko tsusulgim mor tok, va ngot ho lo is hak kam mrua hong ngor mnam a kapnes to E Nut ner kael malpgem mor ekam tok. He ekam ko e Yesus karo rhek ruk mang kam susulgim mor ngat laut he kir kim o engyel ngaro rhek ruk mang o pos tok, va ngruak ho sim ktua ngangreal ngang ngor hak mang e Yesus karo rhek ruk endruk ngot ngannik ko vgum endruk ngat mi ngannik ko vgum e Yesus mruo, he nang mor kam lua vraik petgim e Yesus. Ii, mguak smia ngangreal ngang nguk mang e Yesus karo rhek ruk endruk kir kim o Yuda ko ngat lo smia ngangreal ngang ngar mang E Nut karo pos e. \s2 Ko E Yesus Tlol O Mia Tgus Ngaro Ngaekmol Kam Yor \p \v 5 Ii, va a ngorsang to koknaik, endo kua rere mang tete, E Nut tlo en a ngorsang to endo ngang o engyel, mar kam nho mang kat e. \v 6 Nove, vanangko a mhel langto tittiegom E Nut karo rhek ko mnam E Nut ka meer mnam a mhe langto kmenserpagam a her papat to endo arhe ko thavae te, \q2 “Nut, o mia, mar o gi vrong mia e, he nngia, ko im vu kael ila papat mang ngar he ka nho mang ngar. Ii, va A Mhel To Nkong Man Ma Volkha ta vle nngia, he im vu kaelongtok mang kat? \v 7 Ko ye her si ellik mang kmel en mi mhel kam vrua konner o engyel en kam vle tok vur nong ke laut na, vanang ye kle her ktua hover kam teiver kat kam him orom ila msasaen kam khenam ila mmok orom en. \v 8 Ye her teiver en tok, to le kael o vrong tgoluk tgus ko maktiegom en kam nho mang ngar.” \m Ii, E Nut tel o tgoluk tgus ko maktiegom en he ho lo orim a tomhel tang hak kam lua vle ku meorom ka tavgo e. Pu tok, vanangko tete, ngot lo mi vokom o tgoluk tgus ko maktiegom en vop. \v 9 Vanangko e Yesus to tmur krus orom en mruo kam mur kaellik orom en a mi mhel kam vrua konner o engyel, en ngot kle mi kut vokom en tete te, E Nut teiver en kam him orom ka msasaen kam khenam ka mmok orom en tok. Ii, ngoma vokom e Yesus enang tok, ekam ko tkol o nganngannes he kyor mang o mia, he nang E Nut kam ring ya mang o mia tgus orom ka yor to endo ko tlol o mia tgus ngaro ngaekmol kam yor tok. \s2 Ko E Yesus Ta Plam A Valngan To A Totur Orom Mar \p \v 10 Ii, her e Yesus to ta plam a valngan to E Nut nera susulgim mar arhe ko tlol o nganngannes kam yor kam susulgim mar enang tok arhe. He E Nut to tkueng o vrong tgoluk tgus, mar kam vle ngang en mruo, ther le ktarkanang ka ngaeha tgus hak orom Khal vgum o nganngannes ruk endruk, en kam ngae her mi kut lol nguaro ngaekmol kam yor tok kat arhe. He kmikkiem enang tok, E Nut ther mi kut el ka papat to kam tarkanang ka ngaeha orom e Yesus mo mmie tok, nang e Yesus kam kle kaeharom o mia kam vle te, mar E Nut kles msim her vgum ka yor tok, mar kam le kol a ktalhok to kam plong vle ko kim E Nut ngnik ngnik. \v 11 Ii, e Yesus teharom o mia, mar kam vle te, E Nut kles ruk ngma vle ngang En mruo msim orom ngaro keknen ruk o totur. Va o mia ruk endruk e Yesus teharom mar kam vle la totur tok, mar ngat kaum kottek mnam a valngan to atgiang msim. He ekam tok, e Yesus nam lua leep kam mon o mia ruk endruk te, kaornopeik e. \v 12 Ko en thavaeng E Nut te, \q2 “Ngora kni pum yin kam kanprim yin kam mon ila munik ko kim koornopeik ngaro kerok mnam o kolkhek ruk ngoma kaum kam totu pum in.” \m \v 13 Va ta kta havaeng E Nut kat te, \q2 “Dok vat, ngora kaur orom E Nut kam serppak orom En kat.” \m Va tok kat te, \q2 “Dok ta he, dok kar E Nut kles akuruk tel mar maktiegom dok.” \s2 Ko E Yesus Tmur Ellik Mang Kmel En A Mi Mhel He Kpis Mo Mmie Kam Yor Mang O Mia \p \v 14 To kmikkiem enang ko o mia ruk endruk ngma vle orom ngaro pkor va ngaro gidiel, va e Yesus kat tpis mo mmie enang a mi mhel tok kat, orom ka mi vok va ka mi gidiel kat, en kam mi ktua kol a vle to mkor o mia ruk mo mmie. E Yesus ta vle tok, he nang en kam mi ktua yor mang o mia. He her vgum ka yor to endo, tho mi kut kir kim e Seten to o yoror ngar teit ka serppak \v 15 he kaimim kim o mia ngaro vurkul kam lo kta gor kam yor kat. Ii, ko ther hong ngar ko maktiegom e Seten ka serppak to tkaur mnam mar ka kpom mar kmenen mar mekam mekam kam gor kam yor tok. \v 16 Ii, e Yesus nam her gi ktua vle ngang o mia enang tok arhe, nang nam lua vle ngang o engyel kam turang ngar tok e. Parem ko, ta vle ngang o mia ruk ngta vle enang te, e Ebrehem kaores arhe. \v 17 He her sim kut mang ko o mia ngama vle orom ngaro pkor va ngaro gidiel tok, yek e Yesus ther mia pis tesgun mo mmie kam her sim ktua vle gi enang kaornopeik ruk endruk kmikkiem ngaro ngorsang lsir tgus tok. Ii, tesgun ther mia pis enang o mia tok, kam lol o vrong vnek tgus ruk o mia ngma lol kat. Yek, tle kut kais kam vle te, ngaro pris ruk laol ngaldaip to en, en kam sim kut kaeha mekam mekam mang ngar ngang E Nut. Ii, tpis kam vle te, ngaro pris ruk laol ngaldaip to en tok, en kam mrung ngar he mur kaen ka vok mruo kam nngiar ngang E Nut orom kam ngam menglol mnam E Nut ka vrek kam pet E Nut ka ngaesik ngang ngar pum ngaro kerkeknen. \v 18 Ii, he ekam ko e Yesus ta ktar kngae kun mnam o vrong vnek ngo mamten ruk o mia ngma ngae mnam mar, ko e Seten ther egom en orom mar, va en ther mi kut kais tete kam mrung o mia ruk ngma ngae kun mnam o vrong vnek ngo mamten ruk e Seten nam kaegom mar ormar tok kat kam turang ngar pum mar. \c 3 \s2 Ko E Yesus Ka Munik Tho Mi Kut Laut Kir Kim E Moses Ka Munik \p \v 1 Koornopeik ruk mut kor mnam muk mang e Yesus he kmokpom kar, E Nut tmur kut el muk kam vle ngang En mruo orom o keknen ruk o totur, va kvaeng nguk kam kol a ktalhok to kam plong vle ko kim En mruo kuon ma volkha ngnik ngnik, muk kam kaum kar endruk tgus tvaeng ngar kam kol tok. Ii, he ekam ko e Yesus ka munik tho mi kut laut, va mguak sim kut kael e Yesus oguo ktar kun mnam mularo papat mekam mekam, endo mor ngom mrua havae mang en te, her en arhe, Endo E Nut tmeng ngte mmie kam vle te, A Aposel va O Pris Ruk Laol Ngaldaip. \v 2 Ii, ko e Yesus nam sim kut kaeha mekam mekam ngang E Nut to tmur kut el en he kmeng en ngte kmeha ngang ka valngan mruo. He enang tok, e Yesus ta vle gi enang e Moses tok kat ko tennik e Moses kat nam sim kut kaeharom E Nut karo reha tgus mekam mekam ko E Nut tmur kut el en kat he kmeng en ngang ka valngan mruo kmeha ngang ngar kun mnam E Nut ka rek tok kat. \v 3 Ii, mguak sim kut kael e Yesus oguo ktar mnam mularo papat tok, ekam ko E Nut tle vokom e Yesus te, ka munik tho mi kut laut kir kim e Moses ka munik tok arhe, he khover ka munik kir kim e Moses, gi enang ko o mia ngma vokom endo tngam a rek te, en tho mi kut laut, nang lua kanprim a rek to teharom e. \v 4 Ko pu lmien te, a rek langto langto a mhel langto na kaeharom, vanangko her E Nut to ther kueng o vrong tgoluk tgus ruk arhe. \v 5 Ii, e Yesus ka munik ta laut kir kim e Moses, ekam ko e Moses tgia vle te, E Nut ka gi kalyie to nam sim kut kaeharom E Nut karo reha tgus mekam mekam kun mnam E Nut ka rek. Va nam kaeha tok, kmel kela kim o tgoluk ruk o propet ngar kle yek mia pavap mang ngar koknaik. \v 6 Ii, e Moses tgia vle te, en E Nut ka gi kalyie, vanangko e Kristus ta kle ho mi ktua vle te, E Nut Khal msim. Va nam kle ho sim kut kaeharom E Nut ka ngaeha to kam nho mang E Nut ka rek to endo tgus mekam mekam gi enang tok. Va her mor ri arhe E Nut ka rek to orom mor. Va ngrer mi kais kam vle E Nut ka rek to endo tok kngae kngae, enangthe ngopa ngarngar mang a papat to ngoma nho mkor E Nut mang, endo E Nut kmen a ktalhok ngang ngor. Va ngrer kais kam vle E Nut ka rek to orom mor tok kat enangthe ngopa ngarngar mang a papat to ngom hera kar mang kat arhe, endo kam lua gorang o mia kam havaeng ngar mang e Yesus. Ii, ko her alo papat ruk arhe ngom mruo per orom E Nut mruo mang ngin kim mar. \s2 Ko Ngara Kolkol Ekam Ngaores Kam Kol A Kapnes To A Ho Vanker Hak \p \v 7 He ekam ko e Yesus ka munik ta ho laut hak, va mguak kaikkiem E Nunu A Totur karo rhek mruo ruk ngat ittiegom mar te, \q2 “Tete, ekam ko mut her ngan dok to E Nut kuaro rhek, \v 8 va mu or kam gi vrong kaelel rela petgim mar. Ii, mguak or kam kolkol ekam muores tok, ko tennik mar ngat gi vrong kaelel rela petgim kuaro rhek ruk tok kat, ko ngat kaum kaen ekam dok ko ma kalputmok kun mnam a venloot to ngat kaegom dok kmel resik kun mnam dok. \v 9 Ii, ko tennik, ko tok ma kalputmok ko sia khenam kualo ktiek ma mmok ngang muores kam ngae kais mnam o pnes ruk alo mhelom alomin, vanangko ngat kle kaegom dok va kendom ngang dok ge. \v 10 He her vgum ko ngma kendom ngang dok tok arhe, yek ko vu el a ngaesik alaut hak ngang o mia nga main to endo he khavae mang ngar te, her mar nga main to endo ngam gi vrong vraik orom ngaro papat petgim dok mekam mekam he lua momnor mang kuaro keknen kat arhe. \v 11 He ekam tok, kun mnam kua ngaesik to endo ngang ngar ko her el kua tnangal he, ko ko re kvat mar nga main to endo te, ngak ngae ho lo kais hak kam kol a ngaekam to kam kar mnam ngarta mhe to dok mruo ko her el kua tnangal ngang ngar mang tesgun kam kol, he nang ngaro pkor kmongeik ko tok mnam.” \p \v 12 To koornopeik, kmikkiem o rhek ruk gi enang tok, langto langto mnam muk na sim ktua ngangam kim en, kam lo kaenang muores he lua vraik orom mularo papat ruk kmor mnam muk mang E Nut to nma plong vle ngnik ngnik petgim, nang kle kaeharom o kerkeknen. \v 13 Vanangko, a kolkha to ngang nguk kam mo kaenkrovgem muk mruo her enda tete arhe. Ii, va mgua mo kaenkrovgem muk mruo mo kolkhek tgus tok, he nang tang mnam muk kam lo kaen ekam E Nut vgum karo kerkeknen ko karo kerkeknen ngaro serppak ngama mas orom en kmenen en kam ngam en mruo ekmar he kaen ekam E Nut tok. \v 14 Ii, mor ngot her kaum mang a papat to kmor mnam mor mang Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen he, he kmokpom kar. Va ngot kais kam vle tok kngae, gi enangthe ngopa ngarngar mang e Yesus tok kam ngae kais ko a kolkha to a kser kim nak pis. Ngruaka vle lserppak orom a papat to endo mang en tok, gi enang ko ngota vle lserppak orom a papat to endo tesgun mnam a kolkha to ngot gun kor mnam mor mang en he kmokpom kar tok kat. \v 15 Mare, ekam ko e Yesus ka munik ta ho laut hak, va mgua her gia vle kmikkiem kuaro rhek ruk ko gi gun kaittiek kun mnam kua hor ta te, \q2 “Tete, ekam ko mut her ngan dok to E Nut kuaro rhek, va mu or kam gi vrong kaelel rela petgim mar. Ii, mguak or kam kolkol ekam muores tok, ko tennik mar ngat gi vrong kaelel rela petgim kuaro rhek tok kat, kun mnam a venloot to ngat kaum kaen ekam dok.” \p \v 16 Mu havaeng dok na! Mar oni mia ruk tennik ngat ngan E Nut karo rhek, nang kle kaum kaen ekam En? Nok pathe mar muores tgus ruk e Moses ta ktong ngar kmottek mnam e Isip vor ngola? \v 17 Va E Nut ka ngaesik ta vle ngang oni mia ruk mnam o pnes alo mhelom alomin kat? Nok pathe mar muores ruk tok kat arhe, endruk ngam kaeharom o kerkeknen he gi mrua yayor ngpang ngar ko ma gi kalputmok kat ge ngola? \v 18 Ii, va E Nut tel ka tnangal lserppak ngang oni mia ruk he kre kvat mar nga main kat te, mar nga main to endo ngar ho lo kais hak kam kol a ngaekam to kam kar mnam ngarta mhe to tel ka tnangal ngang ngar mang kam kol, he nang ngaro pkor kmongeik ko tok mnam? Nok pathe mar kat muores ruk ngat kerngnek vgum E Nut kat ge ngola? Mare. \v 19 He ekam tok, ta khenam ma mmok ngang ngor te, muores nga main to endo ngat lo kais hak kam kol a ngaekam to kam kar mnam ngarta mhe to endo, her gi vgum nga kerkeknen to kam lo kor mnam mar mang E Nut he lua mokpom kar arhe. \c 4 \s2 Ko Ngar Lua Kol A Ngaekam To Kam Kar Mnam Ngarta Mhe To E Nut Tmi Kut El Ngang Endruk Ngat Kor Mnam Mar Mang E Yesus \p \v 1 Te tok, E Nut ka tnangal to tel ngang ngorores ruk tennik, endo kmel a ngaekam ekam mar kam kar mnam ngarta mhe langto he ngaro pkor kmongeik ko tok mnam, te ktua vle ge ngang ngor ruk tete vop, he nang mor kam kle kol a ngaekam to yok, endo mang nguaro pkor kam kle kongeik mnam E Nut kta mhe to yok. He ekam ko a ngaekam to endo ta vle ngang ngor enang tok, va mguak ngangreal ngang nguk mruo, matok E Nut na le kvokom mor te, mor kat ngot kle gi tu ko po ha, he lo kais hak kam kol a ngaekam to endo he lua kar mnam ka mhe to yok kat. \v 2-3 Ii, mguak ngangreal ngang nguk mruo ko E Nut ther en a knovvur ngang ngor ko vgum o mia mang kam kar mnam E Nut kta mhe to yok to endo, gi enang endruk tennik ko E Nut ther en a re to endo ngang ngar tok kat. Mor, ngot kor mnam mor mang a knovvur, he enang tok her mor ri arhe ngot kais kam kol a ngaekam to endo kam kar mnam E Nut kta mhe to endo. Vanang muores, ngat kol a re to mang kam kar mnam ngarta mhe tok kat, vanang mar, ngat kle gi vrong kael rela petgim, nang lo kor mnam mar mang E Nut he lua mokpom kar e. He ekam tok, ngat gi vrong koham a ngaekam to endo E Nut ten ka re lserppak mang, endo kmeharom mar kam kar mnam ngarta mhe to endo. Ii, ngta vle tok, kmikkiem gi enang ko E Nut ta ktar khavae mang ngar tok tennik te, \q2 “He ekam tok, kun mnam kua ngaesik to ngang ngar ko her el kua tnangal he kre kvat mar te, mar nga main to endo nga ngae ho lo kais hak kam kol a ngaekam to kam kar mnam ngarta mhe to ko el kua tnangal ngang ngar mang kam kol, he nang ngaro pkor kmongeik ko tok mnam.” \m Tennik, ktar mang ko E Nut tlo kueng a mmie vop, E Nut ta ktar el karo papat mo malpek mang karo reha tgus te, ngak pagis koknaik nngia nngia. Tsi el karo papat tok, vanangko mar ruk tennik ngat lo kol a ngaekam to endo kam kar mnam ngarta mhe to endo ge. \v 4-6 Ii, he enang tok, a ngaekam to endo tgia vle vop ngang ngor kmikkiem enang ko E Nut tel a ngaekam langto yok tennik kmikkiem enang ko tel karo papat mo malpek mang karo reha tgus, ko tennik ngat ittiegom E Nut karo rhek ruk mang a kolkha to aktiek hori orom alomin orom kun mnam ka meer ka mhe langto te, \q2 “Va mnam a kolkha to aktiek hori orom alomin orom, E Nut tmur el a ngaekam ekam En mruo kam paal kmeha mnam enangthe ka vok kmongeik.” \m Ii, va kun mnam kuaro rhek ruk ko ktar elik mang kat, E Nut thavae mang a ngaekam to endo te, \q2 “Mar nga main to endo nga ngae ho lo kais hak kam kol a ngaekam to kam kar mnam ngarta mhe to dok mruo ko el kua tnangal ngang ngar mang kam kol, he nang ngaro pkor kmongeik ko tok mnam.” \p Ii, tennik muores ngata ktar kol a re to mang E Nut ka tnangal to endo, nang ngat lo kor mnam mar mang E Nut he ho lo kol a ngaekam to endo kam kar mnam ngarta mhe to endo vgum nga kerkeknen to kam lua ngan vgum E Nut tok arhe. He ekam tok, tete ta vle te, E Nut ka ngaekam to ta ktar el tennik tgia vle vop ngang o mia akuruk yok kam kle kol he kar mnam E Nut kta mhe to endo yok, he nang ngaro pkor kmongeik mnam tok arhe. \v 7 He ekam tok, mnam a kolkha langto ko ho knaek vat mang endo tennik ko E Nut thagam muores kam lua kol a ngaekam to endo kam kar mnam ngarta mhe to endo tok, E Nut ta kle kat kaen ka rere vgum e Devit kam mi kut kat kael a kolkha langto yok vat gi ngang o mia akuruk yok, ko En mruo ta mrua mon a kolkha to endo te, “Tete” arhe. Ii, E Nut tmon a kolkha to endo ngang o mia akuruk yok tok, orom e Devit karo rhek ruk endri te, \q2 “Tete, ekam ko mut her ngan E Nut karo rhek, va mu or kam gi vrong kaelel rela petgim mar e.” \m \v 8 Mu sim pat mang e Yosua na, ko enangthe e Yosua npa ktong muores kam kol a ngaekam to kam kar mnam ngarta mhe to ngaro pkor kmongeik mnam, va E Nut nap lo kat kais kam mi kut kael a kolkha langto yok vat ngang o mia akuruk yok ho knaek vat he kmon te, “Tete”, tok e. \v 9 He ekam ko ngat lo kol a ngaekam to endo kam kar mnam ngarta mhe to endo, va E Nut tel a ngaekam langto yok, endo nguaro pkor kmongeik mnam, endo ta tootkinre mang orom a re ka vgon te, “A Sabat”, endo ta vle ngang E Nut karo mia mruo kam kol koknaik yek kuon ma volkha. \v 10 Ko ani vrong mhel to ta kol a ngaekam to endo he kar mnam E Nut kta mhe to endo yok, he nang ka vok kmongeik enang tok, ta vle te, en a mhel to torim karo reha ruk nam kaegom kam mur el en mruo kam vle la mmok ko pum E Nut kalo keik vgum mar, gi enang ko E Nut kat torim karo reha tgus, kam mur el a ngaekam ekam En mruo kam paal kmeha mnam, enangthe ka vok kmongeik tok kat. \v 11 He ekam tok, mor gi! Ngruak kaegom nguaro serppak tgus hak kam ngarngar mang e Yesus kam kol a ngaekam to kam kar mnam E Nut kta mhe to endo yok, matok akuruk mnam mor ngruak kolkol ekam ngorores nga kerkeknen to kam lua ngan vgum E Nut to kle gi tu ko po ha, he lua kol a ngaekam to endo he lua kar mnam kta mhe to endo yok kat. \p \v 12 Ii, ngruak or kmel rela petgim E Nut karo rhek ekam ko E Nut ka gu tvua kha he karo rhek ruk ngma plong vle ngnik ngnik ngaro serppak ngma kpom o mia. Ii, E Nut ka gu tsei kam kha hak kir kim a kom kalo ngaiting tgus nginalo kha. Ko E Nut nma krong o mia ngaro vurkul kun mnam mar hak orom karo rhek ruk endruk kam tgem mar kngorom mar kmommen mar pum ngaro gi vrong papat va ngaro gi vrong keknen. Ii, E Nut ka gu ta kha enang tok, gi enang a kom ko nma krong a mhel karo sogi he kol ka ngir. Ii, ngta vle tok, ekam ko ngma mon o mia orom ngaro kerpapat va ngaro kerkeknen ruk kun mnam mar hak. \v 13 Ii, va nop ke vur tomhel tang hak, ko E Nut tkueng tis kam tvok ko pum kalo keik kat e. Ii, o mia tgus ngara sir ko pum E Nut kalo keik kam mrua havae mang ngar mruo. Va tete kat o vrong keknen tgus ngom kaeharom mar, ngma vle ma mmok ko pum E Nut kalo keik tok kat. Ii, nong a tomhel tang hak to tkais kam tvok ko pum kalo keik e. \s2 Ko E Yesus Ka Munik Tho Mi Kut Laut Kir Kim O Pris Ruk Laol Ngaldaip Ka Munik \p \v 14 E Yesus ta vle enangthe, en nguaro pris ruk laol ngaldaip to oguon ma volkha. Va ka munik tho mi kut laut kir kim o pris ruk laol ngaldaip to mo mmie ka munik kat va ngom mrua havae mang en te, en E Nut Khal. He ekam ko e Yesus ta grap oguon ma volkha he kaeha ngang ngor enang nguaro pris ruk laol ngaldaip tok, va ngruak sovet kam ngarngar mang a papat to endo ko ngom mrua havae mang en orom tok. \v 15 Ngruak ngarngar mang a papat to endo tok, ekam ko nguaro pris ruk laol ngaldaip to oguon ma volkha tmi kut kais kam vokom mor orom nguaro vnek ekam ko her en arhe, e Seten tsi kaegegom en kat orom o vrong kerkeknen tgus hak, he en tsi lol o vnek vgum mar tok, gi enang ngor tok kat, vanangko en tngae lo vur eharom a kerkeknen tang hak. Ii, he enang tok, en tkais kam mrung ngor pum nguaro vnek vgum tok arhe. \v 16 He ekam ko e Yesus nma mrung ngor tok, va ngruak or kam ruokar kim E Nut kam pis ko kim ko nam korsang ko mnam ka ngorsang to kam nho mang o mia kam ring ya mang ngar. Ii, ngruak or kam ruokar kim En tok, he nang En kam kle ka mrung ngor he kring ya mang ngor kun mnam o venloot ruk ngota lol o vnek. \c 5 \p \v 1 Ii, o Yuda ngaro pris ruk laol ngaldaip langto langto, E Nut mruo nma re pum mnam o mia, kam tavger kam kol a ngaeha to endo, kmikkiem gi enang ko a mhel to endo tmi kut pal mnam a ngausie langto lsir mnam mor o Yuda. Ii, nma tavger tok, en kam vle kun pgegom o mia va E Nut, en kmeha ngang ngar kmen ngaro nngiar ngang E Nut. Ii, o pris ruk laol ngaldaip to mo mmie nak lol mularo nngiar ngang nguk, endruk orom o ol va endruk orom o ngaemslang, to le kaeha orom mar ko pum E Nut kalo keik mang mularo kerkeknen. \v 2 Mare, o pris ruk laol ngaldaip to mo mmie tkais kam smia rere kar o mia ruk orom ngaro kerkeknen ruk ngam lua paptang ngar, endruk ngat re kam vraik orom mar petgim E Nut. Ii, tkais tok, ekam ko en kat, en a mi mhel to karo kerkeknen ngma vanker en tok kat. \v 3 Ii, va her gi vgum ko karo kerkeknen ngma vanker en tok kat, va en naka ktar kmen kta nngiar mruo ngang E Nut mang karo mur kerkeknen mruo na, en kam ktar ka vle la mmok ko pum E Nut kalo keik, yek endo yek tkais kam le kaen o mia ngaro nngiar ngang E Nut mang ngartakor tok kat. \p \v 4 Ii, endo tkol o pris ruk laol ngaldaip ka ngaekam to mo mmie tlo kais hak kam mrua kansgum en mruo he khover en mruo kam gi vrong tavger en mruo kam kol e. Nove, E Nut mruo na mi ktua vaeng a mhel to endo, gi enang ko E Nut mruo tmi kut vaeng e Eron kam pakvom orom a ngaeha to endo kat. \v 5 Va Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen ta vle gi enang tok kat, ko en tlo mur kansgum en mruo he khover en mruo kam mrua tavger en mruo kam kol a ngaekam to mkor o pris ruk laol ngaldaip kat e. Nove, ko her E Nut arhe, endo ta kle va mi ktua tavger en kam kol a ngaekam to endo, ko ka munik tho mi kut laut hak, ko E Nut mruo tmur vaeng orom karo rhek ri te, \q2 “Iteit to dok, he tete, kua kvam yin te, ko hal to yin.” \m \v 6 Va E Nut tkael a re langto kat ngang ko mnam ka meer ka mhe langto yok kam tavger en orom tok kat ko thavaeng te, \q2 “Her yin arhe, yindo o pris ruk laol ngaldaip to ima plong vle ngnik ngnik kmikkiem enang e Melkisedek ko en ta ktar kael kaunun mang yin orom en mruo tok arhe.” \p \v 7-8 Ii, va mnam o kolkhek ruk e Yesus nma vle mo mmie, nma plong kaeti klik he kalo keik nginaro vrek ngma lul ko nama ngarkie va kaurur kim E Nut to tkais kam sulgim en he khong en pum karo vokngnes va ka yor. Pu lmien te, e Yesus, E Nut Khal to en, vanangko ta kle klol o papat mang kam ngan vgum E Nut ge, her vgum karo vokngnes ruk tlol arhe. Va E Nut nma lol e Yesus karo rhek ruk nam kaurur kim ormar tok, ekam ko e Yesus nam mrua slak orom en mruo kam totu pum E Nut he kngan vgum En tok. \v 9 Ii, E Nut ther gi kut tarkanang ka ngaeha orom e Yesus mo mmie vgum o vokngnes ruk endruk, to endo yek, en ta vle ngang ngor ruk ngot kor mnam mor mang en te, en endo mor kam kol a ktalhok to kam plong vle ko kim E Nut ngnik ngnik mkor, ko her en arhe to nak susulgim mor ekam ko ngota ngan vgum en he kmokpom kar. \v 10 Mare, he ekam ko E Nut ta tarkanang ka ngaeha orom e Yesus tok, E Nut ta le kmon en kat te, o pris ruk laol ngaldaip to en, kmikkiem enang a pris to e Melkisedek ko e Melkisedek ta ktar kael kaunun mang e Yesus orom en mruo tok. \s2 Ko Ngarlenar Ngat Ngae Ho Lo Kat Kais Kam Kta Kait Mar Kam Kat Kaeknik Ngok Kim E Nut \p \v 11 Va mang a papat to mang e Yesus tok, kuaro rhek ngarlavurgem vop kua svil kam havaeng nguk orom mar, vanangko ta koppet ngang dok kam keknen ngang nguk orom mar ekam ko mularo lpetuk ngat tok hak. \v 12 Ko lmien mang nguk te, mut her elha kmor mnam muk mang e Yesus he kmokpom kar tennik he, he mularo papat ruk mang E Nut karo rhek ngap her laut he ttek tete he. Va tete mup her le ka vle kat te, mup kais kam patter o mia akuruk mang ngar vat, vanangko, nove. Ko o mia akuruk nga kle va kta patter muk he kaeknik kaeknik kat gi kam votam o papat ruk kero mi laol hak mang E Nut karo rhek ruk endruk o minar. Ii, muma vle orom mularo papat ruk kero mi laol hak mang e Yesus vop he ka vle gi enang o gi gunsvel ruk ngam gia mem vop, nang mum lua vle enang o mia ruk laol ko ngam kaem o ol ruk lserpgue e. \v 13 Ii, va oni mia ruk kun mnam muk ngma vle vop orom ngaro papat ruk mang E Nut ko mar kero mi laol, ko ngma vle enang o gunsvel ko ngam gia mem vop, her o mia ruk endruk arhe ngaro pkor ngat lua mrer vop mang o papat ruk ngata patter muk ormar he, endruk mang E Nut kam mon muk la mmok ko pum kalo keik. \v 14 Vanangko o papat ruk laol, endruk mang E Nut kam mon muk la mmok ko pum kalo keik, mar ngta vle enang o ol ruk lserpgue. Va o papat ruk endruk ngta vle ngang endruk o tger, ko her o mia ruk o tger arhe ngam mrua ngangam kim mar mruo mekam mekam mang E Nut karo rhek ruk laol he mur kaelelkim mar mruo tok, kam mnorvek pum o keknen ruk lyar va endruk ngat kernonho. \c 6 \p \v 1-2 He ekam tok, ngruak or kam gia vle pum o papat ruk kero mi laol vop mang Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen. Ii, o papat ruk kua rere mang ngar her endri arhe te, kmitgung o kerkeknen ruk ngma ktong o mia he E Nut kam monik kim a yor ngang ngar, va endruk kmor mnam mor mang E Nut, va endruk kam patter muk mang kam smia parrur, va endruk kmel o mia ngaro singni kuon malpgem o mia, va endruk mang o mia kam kta hop petgim ngaro nnak, va endruk mang E Nut kam monik kim a yor ngang endruk ngat lo kor mnam mar mang En he lua mokpom kar, he mar kam vle tok ngnik ngnik. Ii, gi endruk ngat gi gnua kor mnam mar mang e Yesus he kmokpom kar, ngma vle ngang o papat ruk endruk, mar kam sir kuon malpgem mar. Mare, mguak or kam ngae gia vle ko matgiang pum o papat ruk kero mi laol ruk endruk tok. Vanangko mguak kle va kngam mularo nharok ngoguon ngoguon gi, kam vle pum o papat ruk laol he klol, he nang muk kam ttek vgum mar. \v 3 Mguak ttek vgum o papat ruk laol mang e Yesus tok arhe, ko E Nut nak ngatkal ormuk kmeharom gi enang tok arhe. \p \v 4-6 Mguak ngam mularo nharok ngoguon ngoguon tok, ekam ko E Nut ther valler muk he, va ekam ko mut her ngan mgaem E Nut ka nngiar to tottek kuon ma volkha, va ekam ko mut her ngan mgaem E Nut karo rhek va E Nut karo serppak ruk ngar kle yek kpis ma mmok mnam a venloot to koknaik yek. Va ekam ko mut her tuur mnam E Nunu A Totur kat. Ii, mut si ngan mgaem mar tok, vanangko enangthe mup kle kaol he ksir petgim e Yesus, va tngae ho lo is hak kam kta kait mularo papat kam kat kaitgung mula kerkeknen to endo kat e. Ngop ho lo kat kais kmit muk tok, ekam ko mguera vle enangthe muk mruo mguer kta kael E Nut Khal to endo ma mmok ko pum o mia ngaro kerok kam kta krong orom o ot he kta vat engnang a ho orom mula keknen to kam kser muk petgim tok. He enang tok, mguer kta ngam a leep kuon mang ko pum ngaro kerok tok kat. Ii, he enang tok, o mia ruk ngap kaeharom a kerkeknen to endo ngar ho mi ktua huo mang ngaro singni hak koknaik. \p \v 7 Ii, o mia ngara vle enang tok, gi enang ko mor ruk o mia tete ngota vle enang alo mmie kalo mten alomin ko a kus nam kaerik mnam min tgus. Ii, a mmie ka mten langto a kus nma viging, he o tgoluk ruk o mia ngma kap mnam, ngam kael mit ngang ngar kmemik. A mmie to enang tok, E Nut nma ngamyammok mang. \v 8 Vanang a mmie ka mten langto yok, endo o gigi va o kosmur ngam kle kpagis kun mnam ko tlo vu ya, ketasuo E Nut kam re orom, he a mmie kam lo kta serppak kat hak. He enang tok, E Nut nera tarkanang karo reha tgus orom kam ngampaei pum he a paei nera rum kim hak. \p \v 9 Kolenar ruk kom kaelongtok mang nguk, ko sia rere lserppak ngang nguk enang tok, vanangko kuaro papat ngta serppak mang nguk ge te, mularo ngorsang ngar lua vle enang endruk ngata ksir petgim E Nut e. Ko kuaro papat ngta serppak mang nguk te, mularo ngorsang ngara ya kir kim mar vgum mularo keknen ruk ngak kael mit kun mnam muk ekam ko E Nut tmi susulgim muk, he nang muk kmel mit ormar tok arhe. \v 10 Ii, kuaro papat ngta serppak mang nguk tok, ekam ko E Nut nam kaeharom o keknen ruk ngta sir ngang o mia tgus va tlo kais kam kikiangae mang mularo keknen ruk kmelongtok mang En, endruk mut her khenam mar ma mmok orom mularo reha ruk mum eharom mar ngang karo mia mruo tennik, va endruk mum kaeharom mar kngae tete kam turang ngar ormar. \v 11 Ii, he kun mnam dok ko ho mi ktua svil hak te, langto langto mnam muk nak tagur pum o reha ruk endruk lsir kmeharom mar kngae ge, kais mnam a kolkha to a kser kim lsir. Kua svil muk kmeharom tok, he nang muk kam vle lserppak orom a papat ti te, mguer mia kol a ktalhok to kam plong vle ko kim E Nut ngnik ngnik, endo muma nho mkor E Nut mang, En kmen ngang nguk enang tok arhe. \v 12 Vanang klua svil mularo pkor kam nho lvuvui he kapngan kim o reha ruk endruk kat e. Parem ko, mguak kle va kolkol ekam endruk ngam lua tutut mnam o vrong vnek, mar kam marer kam nop, nang kle kor mnam mar mang e Yesus he kmokpom kar ge, kmeharom o reha ruk enang tok. Ko her o mia ruk endruk arhe ngar mia kol a ktalhok to kam plong vle ko kim E Nut ngnik ngnik ko mkor Ngar Teit to En, gi enang ko E Nut tel ka tnangal ngang ngar tok. \s2 Ko E Nut Ner Mia Mitom Ka Tnangal To Kam Ngamyammok Ngang O Mia Koknaik Yek Her Gi Vgum E Yesus Arhe \p \v 13 Va mnam a kolkha to E Nut ta pakvom kmel ka tnangal ngang e Ebrehem, te mrua re kvat En mruo kmenserpagam ka tnangal to endo, ekam ko nop a tomhel lang kat, ko ta laut kir kim En, En kam re kvat kmenserpagam ka tnangal orom e. \v 14 Ko E Nut tel ka tnangal ngang e Ebrehem orom karo rhek ri te, “Ngor mia ngamyammok mang in he kaeharom ingores, mar kam sei kam khor gi.” \v 15 E Ebrehem tkol E Nut ka tnangal to endo tok, to le gia vle he lua tutut mnam o kolkhek kam marer kam nop ko nam gia vle kpaneng E Nut kngae kais ko E Nut tmi mitom ka tnangal to endo ko tmur el ngang en tok. \p \v 16 Mu vokom na, o mia ngma re he kvat a tomhel langto ka munik ko ta laut kir kim ngaro serppak mruo kmenserpagam ngaro tnangal orom. He ekam tok, o mia ngat lo kat kais kam maen o rhek mang ngaro tnangal ruk endruk e. \v 17 Ii, E Nut teharom gi enang tok kat arhe, ekam ko mnam a kolkha to E Nut ta svil kmenserpagam ka tnangal to tel ngang e Ebrehem, En tre he kvat En mruo kmenserpagam ka tnangal to endo tok. Ta svil kmenserpagam tok, ekam ko ta svil o mia ruk ngara kol ka tnangal to endo karo miel kam vua mmok hak mang En te, En nam kael ka papat mang ka tnangal to endo ka pun msim, va nam lua hortgi e. \v 18 Ii, E Nut tlo is kam re ka ppiak e. Parem ko, tle ho gi kaenserpagam ka papat to mang ka tnangal to endo ma mmok hak gi, orom alo keknen alomin ri, langto ko tgi vur el ka tnangal to endo kmikkiem ka keknen to mang ko En tlo is kam re ka ppiak tok, va langto ko tre kvat En mruo mang ka tnangal to endo kat. Ko alo keknen ruk enngindi ngint lo is kam hortgi kat e. Ii, E Nut tenserpagam ka tnangal to enang tok, he nang kaenkrovgem mor vgum tok kat. He her mor ri arhe ngota ksir petgim o kerkeknen, nang kle kael nguaro kerok mang a papat to kam kol a ktalhok to kam plong vle ko kim E Nut ngnik ngnik, endo mor ngom gia nho mkor En mang te, ngrer mia kpom. \v 19-20 Ii, a papat to endo ko ngot gia nho mkor E Nut mang, ta vle ngang ngor enang a klungre to nma vaik mnam a mou he khori pum a kamngol kam kpom a langail kserpagam, he nang a langail kam lo gi vrong kaolol. Ii, a papat to endo ta vle ngang ngor tok, ekam ko nam kaenserpagam nguaro papat ruk mang kmor mnam mor mang e Yesus he kmokpom kar kam lo gi vrong kaolol tok kat. Ii, a klungre nma vaik mnam a mou tok, gi enang ko e Yesus ta ktar kvaik kun mnam E Nut ka maksien Ka Rek Ke Taban To A Ho Totur Hak kun kun pekam a yet to tkaeltoot mang ket rek to endo kalo taban alomin, he en kmeharom ka ngaeha mang ngor ko tok. Ii, va her ko tok arhe ngua papat to kam kol a ktalhok nma hori pum e Yesus ka ngaeha to ther eharom mang ngor ko tok arhe. Ko E Nut ther el e Yesus kam vle te, nguaro pris ruk laol ngaldaip to en oguon ma volkha, kmikkiem o pris ruk laol ngaldaip to e Melkisedek to mo mmie ko ta ktar kael kaunun mang e Yesus orom en mruo tok arhe. He e Yesus nera vle ngang ngor tok ngnik ngnik. He ekam tok, ngua papat to endo tvua serppak hak mang e Yesus ka ngaeha to endo mang ngor tok. \c 7 \s2 Ko E Yesus Ta Laut Kir Kim E Melkisedek To Tkael Kaunun Mang E Yesus Orom En Mruo \p \v 1 E Melkisedek to kua rere mang, en lSalem nga taven, va en a pris to nam kaeha mang ngar ngang E Nut To A Ho Vu Laut Hak. Ii, va her endo ta puknim e Ebrehem ko va ngaelaut arhe ko e Ebrehem teknik mnam a ngaus ko tkir kim o taven akuruk he e Melkisedek ta ngamyammok mang. \v 2 Ii, e Melkisedek to endo, her endo kat arhe, endo e Ebrehem ta ktar ka nngiar ngang orom ket mhe mnam karo tgoluk tgus ruk tommenik te, loktiek. \p Va a papat to kua svil kam ktar orom mang kam keknen mang e Melkisedek ta vle ti te, ka munik to ngat kilegem orom, ka pun ta vle te, “A Taven To Karo Keknen Ngat Vua Sir Hak.” Va ka munik langto te, lSalem nga taven, ka pun ta vle te, “A Taven To Nam Kaeharom O Mia Ngaro Vurkul Kmongeik.” \v 3 Va a mhel ta e Melkisedek, nong o ngothoi akor kun mnam E Nut karo rhek mang kteit ngang, i o knan ngang va ka ngausie ka pun kat e. He ekam tok, en ta vle te, nong ka pun ngang hak, va nong ka ngmeang ngang kat e. He ekam tok, e Melkisedek ta vle tok kmel kaunun mang E Nut Khal orom en mruo kam vle te, a pris ka mten to nma vle ngnik ngnik gi enang tok arhe. \p \v 4-6 Yu! Va E Nut karo pos ruk mang o pris ngat havae te, o Yuda ngak tavger o mia ruk ngat pal mnam nga ngausie to mkor o Livai tuk, mar kam kol a ngaekam to mkor o pris. He gi mar o Livai tuk, endruk ngak kol a ngaekam to mkor o pris, nga gia lol o Yuda ngaro tgoluk ket mhe to agitgiang mnam endruk loktiek ko ngat kommenik tok, to le kaen ka nngiar ngang E Nut orom ket mhe to agitgiang to endo. Ii, o mia ngam si vle te, ngat pal mnam e Ebrehem gi enang o Livai tok, he ka vle te, mar moornopeik msim, vanangko o pos ngat gia havae te, o Livai tuk nga gia lol ngarketro nngiar gi. Ii, o pos ngat si havae tok, vanang a mhel to enda, e Melkisedek, nong o ngothoi akor mang en te, tpal mnam a ngausie to mkor o Livai hak, vanangko en te ktua kol e Ebrehem ka nngiar to ngang ge. Ii, e Ebrehem en a mhel to tsi plam o Yuda tgus, vanangko o tgoluk ruk e Ebrehem tkaum mar ko mkor o taven akuruk yok ko tus kar mar, kikir kim mar ther le ka nngiar ngang e Melkisedek orom ket mhe mnam karo tgoluk tgus ruk endruk ko tommenik te, loktiek. \p Va kam ngam a papat langto kuon mang kat te, e Ebrehem, en a mhel to E Nut tsi el karo tnangal ngang, vanangko her e Melkisedek to arhe ta kle va kngamyammok mang en. To mu sim pat na, enang tok, ta khenam te, e Melkisedek ta laut hak kir kim e Ebrehem ekam tok arhe. \v 7 He ekam tok, mut lo kais hak kam kta lopumtang pum min kat e, ko endo ta ngamyammok mang kaela, her endo ta laut kir kim kaela to ta kol a ngamyammok ko mkor tok arhe. \v 8 Ii, he mnam a ngaiting langto, o Yuda ngam kaen ngarketro nngiar ngang o pris ruk ngam kle mia yor ge. Vanang mnam a ngaiting langto e Ebrehem tle kut kaen ket nngiar ngang e Melkisedek to o mia ngma havae mang te, nma plong vle ngnik ngnik. \v 9-10 Ii, va kam ngam a papat langto kuon mang kat te, e Melkisedek ta laut kir kim e Ebrehem, va nok pathe o mia ngat kais kam havae kat te, ekam ko e Ebrehem ta nngiar ngang e Melkisedek tok, va o Livai ngat her kle kaen o Yuda ngarketro nngiar ngang e Melkisedek her vgum ngalaip to e Ebrehem ko ta nngiar ngang e Melkisedek tok ktar mang ko e Livai tlo plam ka ngausie vop. Ii, ngat kais kam havae tok, ko tennik ko e Melkisedek ta puknim e Livai kaes to e Ebrehem ko va ngaelaut, e Livai tlo plam ka ngausie vop ko knan tlo kol vop. Ii, o Livai tuk ruk ngat si kais kam kpom o Yuda ngarketro nngiar ko mkor o Yuda, vanangko her o Livai ruk arhe ngata nngiar ngang e Melkisedek ekam kaes to e Ebrehem tok. \s2 Ko E Nut Ka Mokpom To A Gunngar Orom E Yesus Tho Mi Kut Ya Hak Mang Ka Mokpom To Tennik Orom Karo Pos \p \v 11 Mgua smia pat na! E Nut karo pos va o reha ruk mkor o pris ruk kun mnam e Livai ka ngausie ngam kaeharom mar ngang E Nut mang o mia ngama mo turang ngar ngola? He enangthe o pris ruk laol ngaldaip karo reha ruk endruk ngap her is kmel o mia ruk endruk, he E Nut kam mon mar la mmok ko pum kalo keik vgum ngaro reha tok, va kman ko E Nut ta kle kta tavger o pris ruk laol ngaldaip langto ko yok vat kmaol ngte, endo E Nut tel kaunun mang orom e Melkisedek, nang nong tang mnam o Livai nga pupnam to mkor e Eron lsir? \p \v 12 Mu vokom na, ekam ko a mhel langto yok ko mnam a ngausie langto yok ta kpom a ngaekam to mkor o pris ruk laol ngaldaip, va o mia ngak liepum o pos ko o pos ruk endruk nga kle khortgi kam vle yok kat kmikkiem o pris ruk laol ngaldaip ka mten to yok enang tok kat. \v 13 Ii, ko endo o rere ngta kolkol en mang a ngaekam to endo, en nkong mnam a ngausie ka pun langto yok gi. Ko nong tang mnam ka ngausie ka pun to endo tok tvur kol a ngaeha tang kmeha orom ko ma psen to a totur kam nngiar ngang E Nut e. \v 14 Ii, ko ngota mmok mang Ngoldaip te, en nkong mnam a ngausie ka pun to yok mkor e Yuda, he e Moses tngae lo vur el a rere tang hak mang a ngausie ka pun to endo te, mar kam kpom a ngaekam to mkor o pris e. \v 15 Mare, endo E Nut tel kaunun mang orom e Melkisedek ther mi pis tesgun he, he ther kol a ngaekam to mkor o pris ruk laol ngaldaip. He ekam tok, a mhel to endo tel mor ma hor hak mang a papat to te, en ta laut kir kim o Yuda ngaro pris ruk laol ngaldaip ko en ther mi pis he. \v 16 Ko e Yesus, ko en a pris to yok vat enang e Melkisedek ther mi pis he kol a ngaekam to endo, vanang tlo pis kmikkiem o pos ruk ngat keknen mang o pris te, ngak pal mnam a ngausie to mkor o Livai tuk e. Nove, ther mi pis he kol a ngaekam to endo her gi vgum ka serppak mruo to nma ktal kim ko nong a tomhel lang tkais kam rum kim hak. \v 17 Ii, ther mi pis enang e Melkisedek tok, kmikkiem enang ko ngat ittiegom E Nut karo rhek mang te, \q2 “Her yin arhe, yindo o pris ruk laol ngaldaip to ima plong vle ngnik ngnik kmikkiem enang e Melkisedek ko en ta ktar el kaunun mang yin orom en mruo tok arhe.” \p \v 18 He ekam tok, E Nut karo pos ruk tennik, endruk o pris ruk laol ngaldaip nam kaeha kaikkiem mar, kmel o mia he E Nut kam mon mar la mmok ko pum kalo keik, E Nut ta liepum mar ekam ko ngat lo vu eveep hak ko ngat lo vua serppak \v 19 kmeharom o mia, he E Nut kam mon mar la mmok ko pum kalo keik e. Ii, E Nut ta liepum karo pos to le kta kaen o pris ruk laol ngaldaip langto ko yok, endo tmi kut ya hak mang endruk tesgun, he her en arhe ngoma nho mkor en kmeharom mor kam vle la mmok ko pum E Nut kalo keik tok arhe. He enang tok, ngot kais kmaol rkieng E Nut vgum en tok arhe. Ii, va E Nut teharom tok her mi kut vgum ko karo pos ruk endruk ngat ho lo is hak kmeharom a mhel tang hak, he E Nut kam mon la mmok ko pum kalo keik. \p \v 20 O Yuda ngma tavger o pris ruk laol ngaldaip kam kpom a ngaeha, vanang ngam lo kaenserpagam ngaro rhek kam re kvat a tomhel tang kmenserpagam mar, he nang a mhel to endo kam kol a ngaeha tok e. \v 21 Nove, vanang E Nut ta kle va ktavger endo yok mang a ngaeha to endo ko tre kvat En mruo kmenserpagam karo rhek ko thavaeng te, \q2 “O mia Ngaldaip to dok, ko her re kvat dok mruo kam tavger yin, he klo is hak kam hortgem kuaro papat e. Ii, ko kua havaeng yin te, her yin arhe, yindo o pris ruk laol ngaldaip to nma plong vle ngnik ngnik.” \m \v 22 He her gi vgum ko E Nut tre kvat En mruo kmenserpagam ka tnangal to endo, E Nut ther le el ka tnangal lserppak mang kam mokpom kar mor tete orom e Yesus tok arhe. He ka mokpom to endo ko ta sir kuon malpgem e Yesus tete, tmi kut ya hak mang a mokpom to tennik. \s2 Ko E Yesus Tlo Kaenang O Pris Ruk Laol Ngalmialaol Orom Ngaro Kerkeknen \p \v 23 Va o mia ruk ngma tavger o pris ruk laol ngaldaip ngma mopatap orom mar mnam o maineik tgus ekam ko langto langto mnam o pris ruk laol ngalmialaol nma yor he lo kat kais kmeha kngae kngae e. \v 24 Vanangko e Yesus nma plong vle ngnik ngnik. He ekam tok, en tkais kmeharom karo reha ngang E Nut mang ngor mekam mekam he lo kat kais kam tu kmeharom a ngaeha to endo kam ngae kngae ge ko en ner lo kais kam kta yor kat. \v 25 He ekam tok, e Yesus tkais kam ho mi ktua susulgim o mia tgus hak ruk ngam kaol rkieng E Nut vgum en mruo, he nang E Nut kam lol ngaro kerkeknen patgiang ngaiting he kikiangae mang ngar ka ngmeang hak. Tkais kmeharom tok, ekam ko en nma plong vle ngnik ngnik kam rere orom mar ngang E Nut mang tok. \p \v 26 Ii, E Yesus en o pris ruk laol ngaldaip ka mten to a ho totur hak, va o mia ngat lo kais hak kam vrua mon en orom a kerkeknen tang hak. Va tsei kam mmok hak kat, va E Nut tmur kut el en kam ktua vle ngang En mruo gi, nang lua vle enang o mia ruk ngam kaeharom o kerkeknen. Va E Nut thover kam teiver en kuon ma volkha kat. He ekam ko ta vle tok, en tkais kam ho mi ktua susulgim mor tok ka ngmeang hak. \v 27 Ii, he ekam ko e Yesus tlo kaenang o pris ruk laol ngalmialaol akuruk orom ngaro kerkeknen ruk enang tok, va en tlo kat kais kam ktar na, sim kta ring te, kmen o nngiar ngang E Nut mekam mekam mang karo mur kerkeknen mruo na, yek kle kaen o nngiar ngang E Nut mang o mia ngartakor e. Nove, ther mur en ka vok mruo ngaltgiang ngatngae he, he her ngatngae kim o mia ngaro kerkeknen kam petik orom ka gidiel mruo to tmur en ngang E Nut ngaltgiang ngatngae kam nngiar ngang orom tok to her nop he. \v 28 Ii, mu vokom kat na, o mia tgus ngam si kaeharom o kerkeknen, vanangko o Yuda ngak kaikkiem E Nut karo pos he ktavger akuruk mnam mar gi kam kol a ngaekam to mkor o pris ruk laol ngaldaip. He ekam tok, o pris ruk laol ngaldaip naka ktar mrua nngiar ngang E Nut mang karo kerkeknen mruo. Vanang ko knaek mang a venloot to E Nut ten karo pos ruk endruk ngang o mia, ta kle mi kut tavger Khal to nong a mhel tang to tkais kam mon en orom a kerkeknen tang hak. Ii, ta tavger Khal tok orom karo rhek ruk ta re he kvat En mruo kam srim en tok ormar tok. \c 8 \s2 Ko E Yesus Nam Kaeha Kun Mnam E Nut Ka Maksien Ke Rek Ka Taban To A Ho Totur Hak Kuon Ma Volkha \p \v 1 Ii, a papat msim to kua havaeng nguk mang tete ta vle ti te: Her nguaro pris ruk laol ngaldaip ka mten yok ge, nam kaeha ngang E Nut mang ngor. Ii, ko her en o pris ruk laol ngaldaip ka mten to ta grap kuon ma volkha he korsang ko vanam E Nut To A Ho Ngaurar Hak ka miktiek kam kol a ngaekam to kam nho mang o mia. \v 2 Ta grap ko tok, kuon ma volkha to ta vle te, E Nut ka maksien Ke Rek Ka Taban To A Ho Totur Hak, endo Ngoldaip mruo tmur el, nang nong o gi mia ruk ngat el e. He nam kaeha kun mnam E Nut ka maksien Ke Rek Ka Taban To A Ho Totur Hak, endo a minar kuon ma volkha. Va nam kaeha ko tok ngang E Nut mang ngor kat. Nang nam lo kaeha mo mmie kun mnam E Nut ka maksien Ke Rek Ka Taban To A Totur, endo E Nut tgi kael kaunun mang endo a minar orom e. \p \v 3 O mia ngma srim langto langto mnam o pris ruk laol ngalmialaol kam mi ktua nngiar ngang E Nut orom o mia ngaro nngiar ruk orom o ol va endruk orom o ngaemslang, kmeharom mar ko pum E Nut kalo keik mang o mia ngaro kerkeknen. He kmikkiem gi enang ngar tok, e Yesus kat na her ikkiem enang tok kat kam kol ka nngiar to kmen ngang E Nut mang o mia tok kat. \v 4 Ii, e Yesus en nkong mnam a ngausie ka pun to yok mkor e Yuda. He ekam tok, ta nho te, enangthe e Yesus npa vle mo mmie vop, va en nap lo is hak kam vle te, a pris langto e, ekam ko o pris ruk o Livai ngap hera vle he, he ngama nngiar ngang E Nut mang o mia ngaro kerkeknen kmeha kmikkiem o Yuda ngaro pos tok. \v 5 Ii, vanangko ngam gi kaeha kun mnam E Nut ka maksien to mo mmie, endo E Nut tgi kael kaunun mang ka maksien to a minar, endo kuon ma volkha orom. Ii, E Nut ka maksien to mo mmie, en tgia vle te, ka mi maksien msim to kuon ma volkha ka gi kaunun to e. Va her gi vgum a papat to arhe, yek mnam a kolkha to e Moses tre kam ngam E Nut ka maksien to mo mmie orom ke rambel ka taban to a totur, kmelel mang endo a minar kuon ma volkha, E Nut tel ngangreal ngang e Moses kam havaeng te, \q2 “Ngia sim ktua ngangam kim yin kam sim kaeha kmikkiem kuaro rhek ruk ko her sim kut havaeng yin kuo kia vul orom mar mang kam ngam kua maksien to orom ke rambel ka taban to a totur nngia nngia.” \s2 Ko E Yesus Ka Ngaeha Ta Laut Kir Kim O Pris Ruk Laol Ngaldaip Ka Ngaeha \p \v 6 Ii, o pris ruk laol ngalmialaol nga ngeha nam her gia vle kmel kaunun mang e Yesus ka ngaeha kat. Vanang e Yesus ka ngaeha to nam kaeharom mar mang ngor, ta laut mang o pris ruk laol ngalmialaol ngaro reha kir kim mar tok. Ii, e Yesus ta laut mang ngar tok, kmikkiem gi enang ko E Nut ka mokpom to a gunngar kar mar orom e Yesus ta laut kir kim E Nut ka mokpom to tennik kar mor, endo tgi kael kaunun mang endo a gunngar orom gi enang tok kat. Ii, va E Nut ka mokpom to a gunngar to endo tete, nma sir malpgem o tnangal ruk ngat laut kir kim endruk tennik tok kat. Va her e Yesus to arhe endo tkol E Nut ka gu kmel ka mokpom to a gunngar to endo kun pgegom E Nut kar o mia. \s2 Ko A Mokpom To Tennik Tlo Is Kmeharom O Mia Kam Vle La Mmok Ko Pum E Nut Kalo Keik \p \v 7 Ii, ta nho tok, ekam ko E Nut ther en o pris ruk laol ngaldaip ka ngaekam to a gunngar ngang langto yok he. He mu vokom na, enangthe E Nut ka mokpom to tennik ka serppak nap her is kmeharom o mia kam vle la mmok ko pum E Nut kalo keik, va E Nut nap lo is hak kam kta kpou mang tang ko a gunngar kam ring a ngaekam ekam e. \v 8 Vanangko tennik E Nut ta mnor he te, ka mokpom to tennik tlo is tok to tle khavaeng o mia ruk tennik kat te, \q2 “Dok to muma mon Muldaip orom dok, kua havaeng nguk te, koknaik a kolkha langto nera pis ko ngor kael kua mokpom to a gunngar kun pgegom dok va muk ruk o Yuda mulalo valngan aloruk, langto ko mIsrael va langto ko mYuda. \v 9 Ii, vanang kua mokpom to a gunngar to endo ner lua vle enang kua mokpom to ko el tennik kun pgegom dok va muores e, endo ko el kar muores ko pekam ko ko kpom ngaro singni kam ktong ngar kmottek mnam a mhe to e Isip. Ii, ko si mrua ktong muores tennik, vanang ngat lo smia mokpom kar dok kam sim kor mnam mar mang dok ge. He ekam tok, ko her ennegiang ngar he. Ii, Muldaip to dok kua havae tok arhe te, kua mokpom to a gunngar ner lua vle enang kua mokpom to ko el tennik kun pgegom dok va muores enang tok e. \v 10 Ii, ko dok to muma mon Muldaip orom dok, kua havaeng nguk kat te, mnam a kolkha to ngor kael kua mokpom to a gunngar kun pgegom dok va muk o Israel, ngor kle kael kuon malpgem kuaro pos ruk yok vat, endruk dok mruo ngor mur kaenrhek mnam muk orom mar, mar kmel rengmat kun mnam mularo vurkul, he muk kam vle te, kuaro mia mruo ruk muk, he nang muk kam totu pum dok to E Nut. \v 11 He ekam tok, a mhel ner lo kat kais kam kta patter klenar, i o kaornopeik orom kuaro rhek ruk endruk kam havaeng ngar te, ‘Mguak lol o papat ruk mang E Nut.’ Ner lo kat kais tok, ekam ko o mia tgus ngar mia mnor mang dok, endruk nong ngaro mnok ngang ngar va endruk ngaro mnok ruk laol kat. \v 12 Ii, kua mokpom to a gunngar ner lua vle enang kua mokpom to tennik e, ekam ko dok to E Nut ngora mrung ngar ruk ngma kpoot mang kuaro rhek va ngora lol ngaro kerkeknen patgiang ngaiting he ho kikiangae mang ngar hak.” \p \v 13 Mare, he ekam ko E Nut tmon ka mokpom to endo te, “a gunngar,” ta khenam ka mokpom to E Nut ta ktar el tennik ma mmok te, nong ka serppak ngang kat e. He ekam tok, ka mokpom to tennik nong karo kleim ngang kat tete, he tre kam loloong ko nong ka serppak ngang kat. \c 9 \s2 Ko E Nut Ka Maksien Ka Rek To A Totur Oguon Ma Volkha Ka Ngaeha Ta Laut Kir Kim Ka Maksien Ka Rek To A Totur To Mo Mmie Ka Ngaeha \p \v 1 To tete ngora rere mang E Nut ka mokpom to ta ktar el kun pgegom En kar o mia tennik, ko tel kuon malpgem karo pos ruk o mia nga sim kut kaikkiem mar kam totu pum en ormar va kuon malpgem o reha ruk o pris ngam kaeharom mar kun mnam E Nut ka maksien to o mia ngat ngam mo mmie. \v 2 Ko kun mnam ka maksien to endo, tennik o mia ngat ngam E Nut ka rambel ngang kat. Va kun mnam E Nut ka rambel ka taban to ku mnok, o mia ngat el a psen to orom o ol ruk o totur, va a krie to orom o mmok ruk aktiek hori orom alomin kat. Ka rambel ka taban to endo ngma mon te, A Taban To A Totur. \v 3 Vanang a yet langto tkaeltoot mang a taban to alomin orom ha kun kun kat. Ngma mon a taban to enda te, A Taban To A Ho Totur Hak. \v 4 Kun mnam a taban to endo ngat el a psen to a totur, endo ngat komor orom a kre to a gol, endo o pris ruk laol ngaldaip nma raom a ho ka ngaor kuon mang. Va kun mnam a taban to endo kat a ngaelpas to ngta klang mo tgoluk ruk E Nut ta mokpom kar o mia ormar ta vle kat. Ii, ngta klang a ngaelpas to endo orom a kolhi to o bret ruk o mana. Va a kolhi to endo ngat komor orom a kre to a gol kat. Va e Eron ka kop to tesgun nma ngongae orom, endo ta kta ktal kpapar kat, ngat el kun kat. Va alo pla ruk orom E Nut karo pos, endruk E Nut tenik ngang o mia, mar kam smia mokpom kar En ormar ngat el min kun kat. Va o Yuda ngma mon a ngaelpas to endo te, A Ngaelpas To Kam Pat Mang E Nut Ka Mokpom Kar Mar. \v 5 Va kuon mang a ngaelpas to endo alo matpil ruk ngma mon min te, alo serubim nginma vle ko tok orom nginalo ngaeho ruk ngata vher min, min kmel a ngoumi kuon malpgem a ngaelpas to endo ka mhe to ngma mon te, A Mhe To E Nut Kam Mrung O Mia Mnam. Ii, alo matpil nginma vle ko tok, he nang E Nut kam pis kun pgegom min kam khenam kla saen ma mmok. Ii, alo taban nginta vle enang tok arhe, vanangko tete ke venloot ngang dok tlo vur hok ngang dok, he dok kam smia keknen ngang nguk mang ngin kngae e. \p \v 6 Ii, ngat el o tgoluk ruk endruk kun mnam E Nut ka maksien ka rambel kalo taban enang tok knop, to o pris ngam kaelha kam vaik kottek mekam mekam kun mnam a taban to ku mnok kmeharom ngaro reha ngang E Nut mang o mia. \v 7 Vanangko her gi o pris ruk laol ngaldaip tuk to nma vaik kun mnam a taban to ha kun kun, va gi ngaltgiang tuk kun mnam a pnes atgiang atgiang kat kmeharom karo reha mruo ngang E Nut mang o mia kat. Ii, nak vaik va na ho lo is hak kam gi vrong vaik kat e. Nove, nak vaik, va nak kol o got va o bulmakau ngaro gidiel kam ktar kaeha orom ngang E Nut mang karo mur kerkeknen mruo na, yek kle kaeha orom kat mang o mia ngartaro gi vrong kerkeknen ruk ngam kaeharom mar, nang ngat lua paptang ngar tok. \v 8 He ekam ko E Nut ka maksien to mo mmie ther gia sir mo mmie vop kun mnam a venloot to endo, va ekam ko o pris ruk laol ngaldaip nam kaeharom ka ngaeha mekam mekam enang tok kat, va E Nunu A Totur ta khenam a papat langto ma mmok kun mnam ke venloot to endo gi te, E Nut tlo kaeharom a ngaelaut langto ngang ngor vop, he nang mor tgus kam vaik kun mnam E Nut ka maksien to a minar Ke Rek Ka Taban To A Ho Totur Hak kuon ma volkha e. \v 9 Ii, tennik E Nut tkael kaunun mang a ngaelaut langto yok kam ktong o mia kam pis mnam Ke Taban To A Ho Totur Hak msim kuon ma volkha orom o pris ruk laol ngaldaip to mo mmie karo nngiar ruk orom o ol va o ngaemslang ngaro gidiel, endruk nam kaeha ormar ngang E Nut. Ko o pris ruk ngaldaip karo reha ruk endruk ngma khenam ngang ngor ruk tete te, karo nngiar ruk endruk ngat lo is hak kmeharom o mia ruk ngma totu pum E Nut ngaro vurkul kam mrer ko pum kalo keik e. \v 10 Nove, ko o nngiar ruk o pris ruk laol ngaldaip nam kaeharom mar ngang E Nut ngat gia vle mang o mia ngaro pos ruk mang kam kser mar kmem o ol va kam lo kaiviem o itok, va mang kam parrur mang o vrong tgol ngo mamten. Ii, o nngiar ruk endruk ngat lo is hak kmeharom o mia ngaro vurkul kam mrer ko pum E Nut kalo keik gi ekam ko o nngiar ngaro serppak ruk endruk ngta kpom o mia kuon mang ngaro gi pkor tuk. Ii, va ngam gia vle ngang o mia enang tok, kam ngae kais ko E Nut nak kael ka mokpom to a gunngar kun pgegom En kar o mia. \s2 Ko E Nut Ka Maksien Ka Rek To A Totur Oguon Ma Volkha Ka Ngaeha Ta Laut Kir Kim Ka Maksien Ka Rek To A Totur To Mo Mmie Ka Ngaeha \p \v 11 Vanang mnam a kolkha to e Kristus tpis kam kol a ngaekam to mkor o pris ruk laol ngaldaip kmel E Nut ka mokpom to a gunngar, endo ther el orom o tgoluk ruk o yar, ta ktar kvaik kun mnam E Nut ka maksien ka rek msim, endo kuon ma volkha. Ii, va E Nut ka maksien ka rek msim to endo kuon ma volkha, ka ngaeha ta laut kir kim ka maksien ka rek to mo mmie karo reha hak. Va ka rek to kuon ma volkha, o mia ngat lo ngam e, ko E Nut mruo tlo kueng ka rek to endo kam lua vle mo mmie e. Nove, E Nut te ktua kueng ge kuon ma volkha he ho mi kut panaem hak. \s2 Ko E Yesus Ka Nngiar To Orom Ka Mur Gidiel Mruo Tkais Kmeharom O Mia Ngaro Vurkul Kam Mrer Ko Pum E Nut Kalo Keik \p \v 12 Va e Yesus tlo vaik mnam E Nut ka maksien ka rek Ka Taban To A Ho Totur Hak to mo mmie orom o ngaemslang ruk o got va o bulmakau ruk o sital ngaro gidiel kmeha orom mar ngang E Nut mang o mia kat e. Nove, ther kle kut vaik kun mnam A Taban To A Ho Totur Hak msim, endo kuon ma volkha gi ngaltgiang orom ka mur gidiel mruo kam nngiar ngatngae ngang E Nut mang o mia orom, to her nop he. He ekam tok, ther ngatngae kim o mia ngaro kerkeknen kam petik he, orom ka mur gidiel mruo to endo. He ekam tok, ther kael ekam o mia orom ka gidiel mruo tok arhe, o mia kam vle la mmok pum E Nut kalo keik ngnik ngnik. \v 13 O pris ngam gia tger o gidiel ruk mkor o got va o bulmakau kuo mang o mia ngaro gi pkor. Va ngma mamat a bulmakau to a sital karo vothol he kol ka ngaor to le khem mang o mia ngaro gi pkor kat, ekam ko o mia ruk endruk ngat ru pum o tgol. Ii, ngama momgol mar ormar tok, he nang ngaro gi pkor tuk kam kta mmok kat. Vanang ngam gi kaeharom tok kuon mang ngaro gi pkor e. \v 14 Vanang Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen tlo eharom a kerkeknen tang hak he ka gidiel tho mi kut laut hak kir kim o gidiel ruk mkor o got va o bulmakau. He ekam tok, ka gidiel ta kle kut kais hak kam momgol mor kmeharom nguaro vurkul kun mnam mor kam mrer pum nguaro kerkeknen ko pum E Nut kalo keik. Ii, e Yesus to ta vle enang a sipsip to a sital tmur en ka vok mruo ngang E Nut enang a nngiar vgum a serppak to mkor E Nunu A Totur to nma vle ngnik ngnik. Ii, teharom nguaro vurkul kam mrer tok, pum nguaro kerkeknen ruk ngma ktong ngor, he nang E Nut kam monik kim a yor ngang ngor vgum mar tok. Teharom mor tok, mor kam kle kaeha ngang E Nut to nma plong vle ngnik ngnik. \s2 Ko Her E Yesus Arhe Endo Tuk Kam Rere Orom Mor Ko Kim E Nut \p \v 15 He her gi ekam ko e Yesus ka gidiel tkais kam momgol mor enang tok, en tle kat kais kam rere orom o mia ko kim E Nut kat, kmel ka mokpom to a gunngar kun pgegom mor va E Nut. Ii, va nma rere orom o mia tok, he nang o mia tgus ruk Ngar Teit to E Nut ta ktar vaeng ngar kam mokpom kar En, kam kol a ktalhok to kam plong vle ko kim En ngnik ngnik, endo En mruo ta ktar el karo tnangal ngang o mia kam kol ko mkor En. Ii, e Yesus tkais kam rere orom o mia tok, her gi vgum ko tmur slak orom ka vok mruo kam yor kmel ekmar orom en mruo kam kta lol mar kmeknik orom mar, mar kam vle ngang E Nut, he khong ngar pum ngaro kapnes ruk ngak lol ekam ngaro kerkeknen ruk ngat eharom mar tie ko ngta vle ku meorom E Nut ka mokpom to tennik. \s2 Ko E Yesus Ka Nngiar Tho Mi Kut Ya Hak Kir Kim Endruk Mkor O Pris Ruk Laol Ngaldaip \p \v 16 Yu! Va mang o Yuda nga keknen langto ko ngma re kam yor, va ngam kaittiegom a hor langto kam mon ngles mang ngaro tgoluk ngola? Va enangthe tang mnam mar na yor, va kles nga lo kais kam lol karo tgoluk vop ngola? Nove, ko ngar teit to tittiegom a hor to endo, kles ngaka ktar ka khenam ngar teit to endo ma mmok te, tmi yor he, to endo yek ngat kais kam lol karo tgoluk ruk tmonik ngang ngar kun mnam ka hor to endo. \v 17 Ii, kles ngaka ktar ka khenam ngar teit ma mmok te, tmi yor kmensepagam a papat to tok, yek a hor to endo ka serppak ngang, ekam ko a hor to endo ka serppak tgia vle ekam ko endo tittiegom na her mi yor he. Nang nong ka serppak ngang, ko endo tittiegom tgia ktal he ka vle vop. \v 18 He her gi vgum a papat to endo msim arhe, E Nut ka mokpom to ta ktar el kun pgegom En kar o mia, tel he enserpagam orom a ngaemslang langto karo gidiel ko o mia ngtim kngam a yoror tok kat. \v 19 Ii, E Nut tenserpagam a mokpom to endo orom a gidiel tok mnam a kolkha to e Moses ta lamher E Nut ka meer to le khim o pos tgus hak ruk kun mnam E Nut karo pos tgus ngang o mia. Thim mar knop, to le kvasgem a sipsip karo ir kun mnam a gidiel to mkor o bulmakau ruk o sital ko ta movavaik kar a ye to ta kleng ngar ko vgum a kerker to orom a ho to a hisap ka kha. Teharom tok, to le ka tger a gidiel to endo mang E Nut ka meer to ngma llum, va o mia tgus kat. Teharom tok, to le \v 20 khavaeng o mia te, “A gidiel ta, E Nut tkael ka mokpom kun pgegom En kar muk kuon malpgem. He her a mokpom to E Nut ta re lserppak ngang nguk kam smia mokpom kar En orom arhe.” \v 21 E Moses ta ktar ka tger a gidiel mang a meer va o mia tok, to le kngae ka tger a gidiel mang E Nut ka maksien ka rambel va mang o tgoluk tgus ruk o pris ngam kaeha orom mar kun mnam ka rambel to endo kat. \v 22 Ii, va lmien hak te, E Nut karo pos ngat havae te, o gi vrong tgoluk kavurgem, o pris ngaka tger a gidiel mang ngar, mar kam vle la mmok. He ekam tok, enangthe a ngaemslang na lua ktar kyor he ka gidiel kam lul na, nang a pris kam ktar kaeha orom a ngaemslang to endo ka gidiel, va E Nut na ho lo kais hak kam lol o mia ngaro kerkeknen patgiang ngaiting he kikiangae mang ngar, he nang o mia kam vle la mmok ko pum E Nut kalo keik vgum tok e. \p \v 23 Lmien te, E Nut tel kaunun mang o mia ruk ngat kor mnam mar mang e Yesus he kmokpom kar, orom o tgoluk ruk mkor E Nut ka maksien ka rambel, endo mo mmie he. Ko o pris ruk laol ngaldaip na mi kut kaeharom karo reha kmen karo nngiar ruk orom a ngaemslang ka gidiel ngang E Nut kam tger a gidiel mang ka rek karo tgoluk orom mar, he nang mar kam mmok her vgum ka ngaeha tok arhe. Vanangko a nngiar to e Yesus tmur en ngang E Nut, endo orom ka vok mruo ko ka gidiel ta ksuk kam momgol o mia orom, tho mi kut ya hak kir kim endruk mkor o pris ruk laol ngaldaip. \v 24 Ii, e Yesus ka nngiar ta laut kir kim o pris ruk laol ngaldaip ktakor, ko e Kristus tlo vaik kun mnam E Nut ka maksien ka rek to o mia ngat ngam mo mmie e. Ko ka rek to mo mmie to endo, E Nut tgi kael kaunun mang endo a minar kuon ma volkha orom. Ii, e Yesus ther mi vaik kun mnam E Nut ka maksien ka rek Ka Taban To A Ho Totur Hak to kuon ma volkha. He ta vle ko tok tete, kam kol a ngaekam to kam rere orom mor ko kim E Nut. \v 25 Ii, va ngota mnor te, e Yesus ka nngiar tho mi kut ya kir kim o pris ruk laol ngaldaip ktakor kat ekam ko nam lua kirmekeknik kam vaik kottek kuon ma volkha kat, kam mur kaen ka vok va ka gidiel mruo mekam mekam ngang E Nut mang o mia kat e. Ii, nam lua vle enang o pris ruk laol ngaldaip ko nma kirmekeknik kam vaik kottek kun mnam A Taban To A Ho Totur Hak mnam a pnes langto langto kmen a ngaemslang ka gidiel, nang nong kmen ka gidiel mruo e. \v 26 Nove, nam lua vle enang o pris ruk mo mmie e. Ko enangthe e Kristus npa vle enang ngar kam kirmekeknik kam vaik kottek enang ngar tok, va naka plong kyor he ka gidiel naka plong ksuk, he naka kirmekeknik kam vaik kottek orom en mruo kmelha tennik ko E Nut tkueng a mmie kam ngae kais mang tete. Vanangko tete, mnam o kolkhek ruk ngata konner a kolkha to a kser kim, e Yesus ther pis ngaltgiang ngatngae he, he her ngatngae kim o mia ngaro kerkeknen kam petik kat he, orom ka vok mruo to tmur en ngang E Nut ngaltgiang kam nngiar ngang En orom tok, to her nop he. \v 27-28 E Nut tmi kut el o mia kam yor ngaltgiang tuk, yek mar kam kle ksir ko pum kalo keik he nang En kam momngan kar mar. Va gi enang tok kat E Nut tmi kut el Endo Thim Orom Ka Msasaen kam gia yor ngaltgiang tuk tok kat kam mur el ka nngiar gi ngaltgiang ngatngae kam hera ngatngae kim o mia kavurgem ngaro kerkeknen kam petik, orom ka gidiel mruo to her nop he. He ekam tok, ka pis nera ngam nglomin orom, ko ner kat kaeknik kam susulgim o mia pum a momngan to endo kmen a ktalhok to kam plong vle ko kim E Nut ngnik ngnik ngang endruk ngata vle kpaneng en kmeknik. Nang ner lua kaeknik kam kta yor mang o mia ngaro kerkeknen kat e. \c 10 \s2 Ko E Yesus Tyor Ngaltgiang Kam Ngatngae Kim O Mia Ngaro Kerkeknen To Her Nop He \p \v 1 O nngiar ruk o pris ruk laol ngaldaip nam sim kut kaikkiem E Nut karo pos kam venu pum mar kmeharom mar mo pnes tgus, E Nut tgi kael kaunun mang e Yesus ka nngiar to a yar, endo orom en mruo ormar. Ii, o nngiar ruk endruk, mar nong o mi nngiar ruk msim e. Ii, he ekam tok, ngat lo kais hak kmeharom endruk ngam kaol rkieng E Nut he ktotu pum En, mar kam vle la mmok ko pum kalo keik e. \v 2 Ii, ko enangthe o nngiar ruk endruk ngap her is kmeharom o mia kam vle la mmok ko pum E Nut kalo keik tok, va ngap her ngatngae kim o mia ngaro kerkeknen kam petik he, to her nop he. He enang tok, o pris ruk laol ngaldaip nap her is kam tu kmen o nngiar ngang E Nut kat he, ko o mia ngap kais kam vle la mmok ngatngae ko pum E Nut kalo keik her gi vgum a nngiar to atgiang tuk to endo kat he. He enang tok, o mia ngaro vurkul ngap her is kat kam mrer vgum ngaro kerkeknen ruk endruk tok. \v 3-4 Vanangko o nngiar ruk endruk ngat lo kais hak kmeharom o mia kam vle la mmok ko kim E Nut kalo keik, ekam ko o got va o bulmakau ngaro gidiel ngat ho lo kais hak kam ngatngae kim o mia ngaro kerkeknen kam petik e. Nove, o nngiar ruk o pris ruk laol ngaldaip nam kaeha orom mar mnam a pnes langto langto ngat kle va gia vle kam gi kael pat kim o mia mnam a pnes langto langto mang ngaro kerkeknen ruk ngma vle ormar vop, ko o pris ruk laol ngaldaip nam kaen karo nngiar ruk endruk ngaltgiang mnam a pnes langto langto kmeharom mar mang o mia enang tok. \v 5-6 He ekam tok, mnam a venloot to e Yesus tpis mo mmie, thavaeng Kteit te \q2 “Im lo kat kaisis kun mnam in mang o nngiar ruk orom o ol va o ngaemslang e. Ii, va im lo kat kaisis kun mnam in mang o nngiar ruk orom o ngaemslang, endruk o pris ruk laol ngaldaip nma mrot va endruk nam kaeharom mar mang o mia ngaro kerkeknen kat e. Ii, im lo kta higiang ngar, he ekam tok, ye her kle mi kut el dok mo mmie orom kua vok ta arhe. \v 7 Ye her mi kut el dok mo mmie orom kua vok, to endo yek, kua havaeng in te, dok ta he, dok to ngat ittiegom o rhek akuruk mang dok kun mnam ila meer to ngma lamher kam him ko ngat havae mang dok te, ‘O, E Nut ko her pis kmeharom ila svil.’” \p \v 8-9 To mu vokom na, E Nut karo pos ngat si keknen ngang o mia te, o mia ngak kaen o nngiar ruk orom o ol va o ngaemslang ngang o pris ruk laol ngaldaip, he nang en kmeharom mar mang ngaro kerkeknen, vanangko e Yesus mruo ta kle va khavae mang E Nut ka svil yok ge orom karo mur rhek mruo ruk endruk te, \q2 “Im lo kat kaisis kun mnam in mang o nngiar ruk orom o ol va o ngaemslang kat e. Va im lo kat kaisis kun mnam in mang o nngiar ruk o ngaemslang ruk o pris ruk laol ngaldaip nma mrot va endruk nam kaeharom mar mang o mia ngaro kerkeknen kat e. Ii, im lo kta higiang ngar.” \m E Yesus ta ktar khavaeng E Nut tok, to ko pekam tok, ta kle khavaeng kat te, \q2 “Dok ta he, ko her pis kmeharom ila svil.” \p He ekam ko e Yesus ta rere tok, va e Yesus karo rhek ruk endruk ngta khenam te, E Nut ka mokpom to ta ktar el kun pgegom En mruo va o mia, e Yesus thera kser he, kam kle kael endo a gunngar. \v 10 He her gi vgum ko e Yesus Kristus teharom E Nut ka svil to endo kam ngatngae kim kam nngiar ngaltgiang ngatngae orom ka vok mruo ngang E Nut, he nang E Nut kmel a mokpom to a gunngar to endo, E Nut ther el mor kam vle ngang En mruo her gi vgum e Yesus ka nngiar to orom ka vok mruo tok. \p \v 11 Mo kolkhek tgus, langto langto mnam o pris nma sir ko kim E Nut kmeharom E Nut karo reha mang o mia. Ii, nma venu pum o nngiar ruk ngang E Nut mekam mekam orom o nngiar ngo mamten ruk endruk gi, ko ngat lo is hak kam ngatngae kim o mia ngaro kerkeknen kam petik, enangthe o mia ngat kais kam vle la mmok ko pum E Nut kalo keik vgum mar tok. Vanangko o mia ngat ho lo kais hak kam vle la mmok ko pum E Nut kalo keik vgum mar e. \v 12 Ii, o nngiar ngo mamten ruk endruk ngma vle tok, vanang a pris to enda e Yesus, en tmur en ka vok va ka gidiel mruo ngang E Nut gi ngaltgiang kam nngiar ngang En orom min, kam ngatngae kim o mia ngaro kerkeknen kam petik he, to her nop he. Tmur en ka vok va ka gidiel ngaltgiang ngatngae tok, to le ka grap korsang ko vanam E Nut ka miktiek. \v 13 Kmelha tennik ko ta grap, kam ngae kais mang tete, e Yesus ta vle ko tok kpaneng karo imuo he E Nut kam kir kim mar, he nang en kam le karkar mang ngar. \v 14 Ii, e Yesus tgia vle kpaneng E Nut kam kir kim karo imuo tok, ekam ko tmomgol o mia vgum ka vok mruo to tmur en ngang E Nut mang ngar gi ngaltgiang enang ka nngiar. He ekam tok, o mia ngara plong vle la mmok ko pum E Nut kalo keik ngnik ngnik vgum tok. Ii, e Yesus ther ngatngae kim ka ngaeha to kam momgol o mia, nang kle kpaneng E Nut kam tarkanang ka ngaeha to kun mnam mar, kmeharom mar kam vle ngang En mruo orom ngaro keknen ruk o totur. \p \v 15 Va E Nunu A Totur tkaenserpagam kuaro rhek ruk mang tok kat, ko ta ktar khavaeng ngor te, \q2 \v 16 “Dok to muma mon Muldaip orom dok, kua havaeng nguk te, mnam a kolkha to ngor kael kua mokpom to a gunngar kun pgegom dok va mar, ngor kael kuon malpgem kuaro pos ruk yok vat, endruk dok mruo ngor mur kaenrhek mnam mar orom mar, mar kmel rengmat kun mnam ngaro vurkul, he mar kam vle te, kuaro mia mruo ruk mar.” \m \v 17 E Nunu A Totur thavae tok, to kle kta re kat te, \q2 “Ngaro kerkeknen ruk ngat eharom mar ko ngata kpoot mang dok to E Nut kuaro pos ngora lol patgiang ngaiting he ho kikiangae mang ngar hak.” \m \v 18 He ekam tok, ekam ko E Nut tngatngae kim o kerkeknen kam lol mar patgiang ngaiting tok, va o mia ngat ho lo kat kais hak kam kat kaen a nngiar tang kat ngang E Nut mang ngar kat e. \s2 E Yesus Tkoregot Kim Mor Kmaol Rkieng E Nut \p \v 19-22 He tete, koornopeik ngot kais kam serppak mang e Yesus ka gidiel he kvaik kun mnam E Nut ka maksien to kuon ma volkha ka rek Ka Taban To A Ho Totur Hak kam pis ko kim. Ii, ngot kais kam serppak tok, ekam ko E Nut tverang a ngaelaut to a gunngar ngang ngor her orom e Yesus ka gidiel to endo arhe. Ko e Yesus tkoregot kim mor kam vaik tok orom ka vok mruo to ta vle enang a yet to tkaeltoot mang E Nut Ka Rek Ka Taban To A Totur va Ka Taban To A Totur Hak to endo. Ii, e Yesus tyor he khop petgim ka nnak kam vle te, nguaro pris ruk laol ngaldaip to en, endo ta laut mang o pris ruk laol ngalmialaol tgus, en kmeharom karo reha ruk endruk mang ngor ruk E Nut ka valngan mruo tok. He ekam ko ngota serppak mang e Yesus to ta vle ngang ngor tok, va mguak or kam ruokar kim E Nut kam pis ko kim En orom mularo papat ruk o minar. Ii, mguak or kam ruokar kim En tok, ekam ko mut her sim kut kor mnam muk mang e Yesus lserppak he kmokpom kar he. Ko e Yesus ther momgol mularo vurkul orom ka gidiel kmeharom mularo vurkul kam mrer pum mularo kerkeknen kat, va ko mut her parrur kat orom E Nut ka munik enangthe mut parrur orom a ye to tgia mmok. \v 23 Ii, va ekam ko e Yesus ta vle ngang ngor tok, va ngruak ho mi ktua ngarngar hak mang a papat to ngom her gia nho mkor E Nut mang he khavaeng o mia mang, endo kmen a ktalhok to kam plong vle ko kim En ngnik ngnik ngang ngor. Nang mguak or kam lopumtang mang a ktalhok to endo ngoma nho mkor E Nut kmen ngang ngor. Ii, ngruak ngarngar mang a papat to endo ekam ko E Nut to tel ka tnangal ngang ngor tok, nam lo gi vrong kaelel karo tnangal e. Nove, ner mia mitom mar koknaik yek. \v 24 Va ngrua sim ktua papat mang o keknen ruk ngot kais kam mo kaeharom mar mo ngor mruo, mor kam mo kaenserpagam mor mruo kmelongtok mang o mia va mor kmeharom o reha ruk lyar ngang ngar kat. \v 25 O mia akuruk mnam muk ngma kapngan kam kaum ktotu pum E Nut. Vanangko muk, mu or kam vle enang ngar. Mguak kle va kmo kaenkrovgem muk mruo kam kanko kaum mekam mekam kam totu pum E Nut. Ii, a kolkha to E Nut kam momngan kar mor ketasuo en kam pis, he ekam tok, ngruak sei kam sovet kam mo kaenkrovgem mor mruo kam kaum tok gi. \s2 Ko O Mia Ngam Mur Kael Mar Ma Kernonhomok Ko Nga Mrua Ksir Petgim E Yesus \p \v 26 Ii, ngruak papat mang a kolkha to endo he mo kaenkrovgem mor mruo tok, ekam ko enangthe ngop her lol o papat ruk o minar mang e Yesus, nang kle kael nguaro papat kam mia ngam mor mruo ekam o kerkeknen kmeharom mar mekam mekam, va nong a nngiar tang kat e, ta vle ngang ngor kam ngatngae kim nguaro kerkeknen ruk endruk e. \v 27 Nove, gi a kolkha to kam sir ko kim E Nut, En kam momngan kar mor to ta vle ngang ngor. He kopekam a kolkha to endo kat, gi a paei to tsei kam sovet, endo nera rum kim E Nut karo imuo ngatngae to tgia vle ngang ngor kat. He ekam tok, mguer ho mi ktua gor pum a kolkha to endo. \v 28 Mu vokom na, tennik ani vrong mhel to tkeyang E Nut karo pos ruk e Moses tittiegom mar he gi kaennegiang ngar kmeharom a kerkeknen tang, o mia ngama monik kim a yor ngang a mhel to endo, kmikkiem enang ko alo gi mhel alo ko alomin, i o korlotge ngapa ktar kaum kmon a mhel to endo orom ka kerkeknen to teharom. Ii, ngat lo is kam mrung e. \v 29 He kmikkiem gi enang tok, a mhel to tmur el en mruo ko ma kernonhommok pum karo kerkeknen mruo ruk nam mi kut kaeharom mar ko pekam ko tlol o papat mang e Yesus tok, E Nut nera sei kmenpasiker a kapnes ngang a mhel to endo kir kim a mhel to tkenker E Nut karo pos ruk tennik. Ii, E Nut nak sei kam sovet mang en tok, ekam ko a mhel to endo ta vle enangthe, ta kta karkar mang E Nut Khal ko ma mmok ko tkaennegiang tok he, he ka kpiem e Yesus ka yor to orom ka gidiel kat, endo E Nut ta ktar srim ka mokpom kar en kuon malpgem. Ko her e Yesus ka gidiel arhe tmomgol a mhel to endo pum karo kerkeknen. Ii, va ta vle kat enangthe, tngam a leep kuon mang E Nunu A Totur tok kat, endo E Nut nma ring ya mang en orom. \v 30 Ii, E Nut nera sovet kmenpasiker a mhel to tok, ekam ko ngota mnor mang E Nut ko thavae te, “A ngaeha to kmoripang o mia kmekon ngang ngar, her kua ngaeha to arhe.” Va thavae kat te, “Muldaip to dok, ngora momngan kar kuaro mia mruo pum ngaro kerkeknen.” \v 31 He ekam tok, tete ta nho te, tho mi kut kernonho hak mor kam vuut kam he mur el mor mruo ko ma kernonhommok tok ko maktiegom E Nut to nma plong vle ngnik ngnik. \s2 Ko O Mia Ngak Matnge Vgum O Vnek Na, To Endo Yek, Ngar Kais Kam Kol Nga Keik To A Ktalhok \p \v 32 Vae, mgua mur kael pat kim muk mruo na mang a venloot to tennik ko o mia ngat kael a mmok kun mnam muk ko mut her gnua lol o papat ruk mang e Yesus. Ko tennik mnam o kolkhek ruk endruk muta sir lserppak malngaeng E Nut karo imuo he kmatnge vgum o vnek ruk ngma kol a regesal mang nguk ormar. \v 33 Ii, ko mnam o kolkhek akuruk kun mnam a venloot to endo tennik, o mia ngma kpiem muk ma mmok ko pum o mia ngaro kerok he koskalil ormuk ma mmok tok kat. Va mnam o kolkhek akuruk vat, mum kle ksir vanam mulenar ruk o mia ngma kol a regesal mang ngar tok kat. \v 34 Tiok muma mrung mulenar pum ngaro vnek ko ngat enpasiker mar kun ma hengor. Va o mia ngat si kolaspa kam gi vrong klolol mularo tgoluk kat, vanang mum kle ksirei gi. Ii, muta sirei tok, ekam ko muk mruo mut her mnor mang E Nut te, koknaik ner mi kat kaen a keik to a yar hak ngang nguk kuon ma volkha, endo ta ya kir kim o tgoluk ruk ngat ururik mo kmuk mo mmie, ko ko tok mula keik to endo ner gia vle ngnik ngnik he lua loloong e. \p \v 35 He ekam ko mula keik to endo tgia vle kpaneng nguk vop, va mu or kam mrua ksir petgim o papat ruk kmor mnam muk mang e Yesus he kmokpom kar tete, endruk tiok muta serppak mang ngar. Ekam ko her o papat ruk endruk arhe ngat kais kmel muk kam kol mula keik alautar to endo ko mkor E Nut. \v 36 Ii, mgua gia matnge vgum o vnek ha, kmikkiem E Nut ka svil tok. Mguak kaeharom E Nut ka svil tok na, to endo yek, mguer kais kam mia vokom mula keik to E Nut tel ka tnangal ngang nguk mang. \v 37 Ii, ketasuo muk kam mia vokom mula keik tok kmikkiem enang ko ngat ittiek te, \q2 “Endo ketasuo kam pis, ner lua hus kam pis e. Ner mia pis. \v 38 Va endo kua mon la mmok ko kim kualo keik, her en arhe ngor kaen a ktalhok to kam plong vle ko kim dok ngnik ngnik ngang, her gi vgum ko tkor mnam en mang dok he kmokpom kar dok tok. Vanang a mhel to na kaursie vgum o mia he lo kat kor mnam en mang dok he lua mokpom kar dok va ngor lua higiang a mhel to endo e.” \m \v 39 E Nut thavae tok, vanangko muk, muk nong endruk mum kaursie vgum o mia he mur kael muk mruo ko ma kernonhommok ko maktiegom E Nut, he nang E Nut kam monik kim a yor ngang nguk e. Nove, her muk ruk arhe muk ruk mut kor mnam muk mang e Yesus he kmokpom kar, he nang E Nut kam susulgim muk vgum tok. \c 11 \s2 Ko Ngar Mia Vokom E Nut Ka Tnangal Ka Mit Koknaik Yek \p \v 1 To a re to te, “kmor mnam mor mang E Nut,” ka pun ta vle ti te, kam ho mi ktua serppak hak mang E Nut te, En ner ho mi ktua mitom karo tnangal ruk ngota nho mkor En mang ngar. Ii, ka pun ta vle kat te, o tnangal ruk endruk ngot lo si vokom mar vop orom nguaro kerok, vanangko ngom kael mar oguo ktar ko pum nguaro kerok enangthe ngot her mi vokom mar lsir he. \v 2 Va her vgum a papat to arhe ngolmialaol ruk tennik ngam her matnge vgum o vnek kam sim kut kor mnam mar mang E Nut he kmokpom kar ge, he E Nut nma hover ngaro munik vgum tok arhe. \p \v 3 Ii, ko ngot kor mnam mor mang E Nut he kmokpom kar he ka mnor mang te, o tgoluk tgus kuon ma volkha, endruk ngot kais kam vokom mar orom nguaro kerok, E Nut ther el ka re he kueng ngar he, orom o tgoluk ruk ngot lo kais kam vokom mar. \p \v 4 Va tennik e Abel ta nngiar ngang E Nut orom ka nngiar, he ka nngiar to endo ta ya kir kim knopia to e Kaen ka nngiar her vgum ko e Abel tkor mnam en mang E Nut he kmokpom kar to le ka nngiar ngang orom tok. He enang tok, E Nut tle khover e Abel ka munik kam mon en la mmok ko pum kalo keik mnam a kolkha to E Nut ta ngatkal mang e Abel ko ta nngiar ngang en tok. He tete e Abel tsi yor, vanangko karo papat ruk kmor mnam en mang E Nut ngma keknen ngang ngor ge. \p \v 5 Va her vgum ko e Inok tkor mnam en mang E Nut he kmokpom kar tok kat, E Nut thigiang he kol ka grap orom ngoguon ma volkha, vanangko tlo yor mo mmie vop. Ii, va o mia ngat sia riring mo mmie ko E Nut tpet petgim mar. Vanangko ktar mang ko E Nut tlo pet petgim mar vop, E Nut thover ka munik kat, her gi vgum ko thigiang E Nut orom karo papat ruk kmor mnam en mang En he kmokpom kar tok. \v 6 Ko E Nut tlo kais hak kam higiang a mhel to tlo kor mnam en mang En he lua mokpom kar e, ekam ko endo tre kmaol rkieng E Nut, naka ktar kor mnam en mang En te, tmia vle, yek E Nut nam mrua khenam En mruo ngang a mhel to endo ko nak sovet kmel riring En kam mnor mang. \p \v 7 Va e Noa kat, en tkor mnam en mang E Nut he kmokpom kar tok kat ko tlo si vokom a kus to E Nut tengorang en mang, vanangko e Noa tgorang E Nut he kngan vgum to le kaeharom a langail to klalaut kam sulgim ka valngan orom ge. Ii, e Noa tkor mnam en mang E Nut tok, he E Nut tmon en la mmok ko pum kalo keik. He enang tok, e Noa ta kol E Nut ka tnangal ko mkor E Nut her gi vgum ko tkor mnam en mang En he kmokpom kar tok. Vanangko o mia ruk ngta vle kia kus, E Nut tmonik kim a yor ngang ngar, her gi vgum a kus to endo gi E Noa tkor mnam en mang E Nut mang. \p \v 8 Va e Ebrehem kat, en tkor mnam en mang E Nut he kmokpom kar tok kat. Ko tlo si mnor mang a ni mhe to msim to E Nut tvaeng en kam ngae kun mnam, he nang en kam kol koknaik ko mkor E Nut, vanangko tgia ngan vgum E Nut tok kat he ka mlom orom karo tgoluk he kngae ge. \v 9 Ii, tgi kor mnam en mang E Nut he kngam rengmat ko mnam a mhe to E Nut tel ka tnangal ngang mang he. He ko tok, nma vle enang a hirtek kun mnam a mhe to ko yok. Ii, ko nma ngam o rambel ruk orom o it ngo kaenatok, gi enang khal to e Isak va kaes to e Yakop ko nginma ngam mar kmonit kun mnam mar tok kat. Ko ennginduk ngint her kol E Nut ka tnangal to endo ko mkor E Nut gi enang e Ebrehem tok kat. \v 10 Ii, e Ebrehem tkor mnam en mang E Nut mang ka tnangal to endo he kngae tok, ekam ko ta nho mkor E Nut kmel en kun mnam E Nut ka rengmat msim, endo E Nut mruo tnonho ekam he kngam kuon ma volkha kam vle ngnik ngnik. \p \v 11 Ii, va e Ebrehem si en a ho hipun hak, va ktavlom tgia mait kat, vanangko E Nut tgi kaenserpagam en, he nang ktavlom kmel ka vrek mang en her gi vgum ko e Ebrehem tkor mnam en mang E Nut ka tnangal to tel ngang te, E Nut ka serppak tmi kut kais kam mitom ka tnangal to endo kmeharom gi enang ko thavae. \v 12 He ekam tok, e Ebrehem en tsi re kam yor, va si en a mhel to atgiang, vanangko her en arhe endo ta plam a valngan to orom o mia ngarlakhor ruk ngat kais mang o ketor ruk kuon ma volkha. Ii, karo mia ngarlakhor ngat kais kat mang a vui ko va mou, ko o mia ngat lo kais hak kam him mar kam mnor mang ngar te, mar aner. \p \v 13 O mia ruk endri ko her monik mo, mar tgus ngat kor mnam mar mang E Nut he kmokpom kar kam ngae kais ko ngat her yor he. Ii, ngat yor, nang lo vokom o tgoluk ruk E Nut tel karo tnangal ngang ngar ormar e. Nove, mar mruo ngat mrua havae mang ngar mruo te, mar o gi vrong hirtek va o takpun ruk mo mmie. He ekam tok, ngat gi kael o tnangal ruk endruk oguo ktar ko pum ngaro kerok kmor mnam mar mang E Nut mang ngar he ksirei mang E Nut te, ner mi kaikkiem karo rhek ruk tel karo tnangal ngang ngar ormar, kmitom mar, mar kam pis lmien koknaik yek, vanangko ngta vle malhagenmok mang ngar vop. \v 14 Ii, o mia ruk ngam mrua havae mang ngar tok, ngma khenam mar mruo ma mmok te, ngama nho mkor E Nut kmel mar kun mnam ngarta rengmat langto ko yok kuon ma volkha kam kol ngang ngar mruo. \v 15 Ii, kua mien te, ngam mrua khenam mar mruo tok, ko enangthe ngpa pat mang o rengmat ruk ngat ottek mnam mar mo mmie enangthe ngta vle ngang ngar mruo te, ngaro mhetor mruo msim, va ngap kais kam riring a ngaelaut tang mar kam kat kaeknik mnam mar kat gi. \v 16 Vanangko ngate lua pat tok e. Nove, ngam kle va kael ngaro papat mang a rengmat to kuon ma volkha ha, endo ta ya kir kim o gi vrong rengmat ruk mo mmie. He ekam tok, E Nut nam lua leep pum mar, mar kam mon Endo ngma totu pum orom En. Ii, ngot kais kam mnor te, nam lua leep pum mar tok, ekam ko ther ngam a rengmat langto ngang ngar kuon ma volkha he. \p \v 17-18 Va mnam a kolkha to E Nut tkaegom e Ebrehem, e Ebrehem tsi re kmim khal to ke tro mruo to e Isak, he ka gidiel kam lul, kmen a nngiar to orom khal to endo ngang E Nut, vanangko tle kor mnam en mang E Nut ge. Ii, e Isak, en e Ebrehem khal to ke tro to endo E Nut tel ka tnangal ngang e Ebrehem mang kam havaeng te, “Her vgum e Isak ka ngausie arhe, ngora mon ingores la mmok ko pum kualo keik.” E Nut tsi el ka tnangal ngang e Ebrehem mang khal tok, vanangko e Ebrehem tre kmim khal to endo he ka gidiel kam lul ekam ko tkor mnam en mang E Nut mang ka tnangal ge. \v 19 Ii, e Ebrehem teharom tok, ekam ko karo papat ngta serppak te, E Nut tkais kam hover e Isak petgim ka nnak ge. He kmikkiem a ngothoi to tok, e Isak ther mia vle enangthe, E Nut thover petgim ka nnak he, ko tre kam gia yor ko tok he. \p \v 20 Mare, va e Isak tkor mnam en mang E Nut he kmokpom kar kat he le kngamyammok mang klo hal ruk e Yakop va e Iso, he nang min kam vokom E Nut ka tnangal koknaik kat. \p \v 21 Va e Yakop kat tkor mnam en mang E Nut he kmokpom kar tok kat, ko tie ko ta re kam yor, ta por kim ka kop he kngamyammok mang khal to e Yosep klo hal ruk alomin tgus kat. Ii, tngamyammok mang ngin kam totu pum E Nut enang tok. \p \v 22 Va e Yosep kat tkor mnam en mang E Nut he kmokpom kar. Ko tie ko ta re kam yor kat, ta rere ngang kaornopeik kam ktar kpavap mang o Yuda ko ngara veet kmottek mnam a mhe to e Isip. Va ta smia keknen ngang ngar mang karo sogi kat ko pekam ko nak yor, mar kam lol kmottek ormar kat. \p \v 23 Va e Moses kteit va knan ngint kor mnam min mang E Nut he kmokpom kar kat, ko knan tkol va ngint lo gorang a pos to mkor o Isip nga taven, endo kmim o gunsvel tgus e. Ngint her kle gia tuvgom e Moses kam ngae kais mo kenho ruk korlotge. Ngint tuvgom tok, ekam ko ngat vokom e Moses te, en tlo vle enang o vrong gunsvel akuruk e. Tho mi kut vle yok gi. \p \v 24 Va e Moses ta laut to kor mnam en mang E Nut he kmokpom kar kat ko tlua svil o mia kam mon en te, o Isip nga taven ka kvek khal e. \v 25 Nove, ta kle va mur el en mruo ma kernonhommok kam kaum kar E Nut karo mia mruo, he nang o Isip kam kol a regesal mang en, enang ngar tok kat. Ii, tmur el en mruo ma kernonhommok kar mar tok, nang lua svil kam kaum kar o Isip nga taven mar, en kam lua sirei kam rum karo svil mang o kerkeknen ruk ngam lua vle lhok e. \v 26 Ii, e Moses tmur pat kun mnam en mruo te, tho mi kut ya hak kam kaum kar a valngan to Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen nak pal mnam, he nang o mia kam ngam a leep kuon mang en tok, nang tlo vua ya en kam kaum kar o Isip he ktuur mnam o Isip ngaro gol, nang kle khuo mang karo singni koknaik. Ii, tmur pat kun mnam en mruo tok, ekam ko ther el ka keik to nera kol koknaik yek oguo ktar ko pum kalo keik. \v 27 Ii, tkor mnam en mang E Nut ka tnangal he lua gorang o Isip nga taven karo resik ngang ko tngae ottek mnam a mhe to e Isip. Tottek he kmatnge vgum o vnek ruk ko ma kalputmok ekam ko tkael o tnangal ruk mkor E Nut to o mia ngat lo is kam vokom oguo ktar ko pum kalo keik he kvokom mar te, ngta vle malhagenmok mang ngar vop. \v 28 Va e Moses tkor mnam en mang E Nut he kmokpom kar kat ko thera pakvom kmem a pnes to o Yuda ngma mon te, A Engyel Tvarpaam O Yuda Ngaro Molpou. Ii, tkor mnam en mang E Nut tok, he kvorang a sipsip karo gidiel kuo mang o ngtek ruk ko vo gudor ruk mkor o Yuda ngaro rektor kmikkiem E Nut karo rhek ruk endruk kam tokim a koot to nam kaim o mia kngam mar o yoror, kam lo kaim o Yuda ngaro molpou. \p \v 29 Va o Yuda ngat kor mnam mar mang E Nut he kmokpom kar tok kat ko ngta nvar a tonglou to ngma mon te, A Tonglou To A Svel gi enangthe ngat kenker a ngaelaut. Vanangko o Isip ngat re kam nvar enang tok kat, va a mou tvuvvuom mar ngatngae. \p \v 30 Va e Yosua mar ngat kor mnam mar mang E Nut he kmokpom kar kat ko ngat kairkakleim a rengmat to e Yeriko mo kolkhek ruk aktiek hori orom alomin he a rengmat to endo ka hennek tgi mrua rpuo. \p \v 31 Va a vlom to e Rehap, endo nam mur kaenen ka vok ngang lurokol ta ngatkal mang alo Yuda ruk ngint vaik kun ma mmek mnam lYeriko, min kam smia keketar mar. He ekam tok, tlo yor kar endruk ngata kerngnek vgum E Nut her vgum ko tkor mnam en mang E Nut he kmokpom kar tok kat arhe. \p \v 32 Va o mia ngarlavurgem vop ko kais kam rere mang ngar ko ngat kor mnam mar mang E Nut he kmokpom kar tok kat, vanangko nong a ngaekam ngang dok kam keknen ngang nguk mang ngar ruk e Gidion, e Barak, e Samson, e Yepta, e Devit, e Samuel va o propet kat e. \v 33 Ko endri kar nglenar akuruk kat ngat kor mar mnam mar mang E Nut he kmokpom kar. Ko akuruk ngat kaus kar o vrong rhek kir kim ngaro serppak. Ii, akuruk ngat kir kim mar to le kya mang ngar kam smia nho mang ngar. Ii, her endruk ngat mi kol a mmie ka mhe to E Nut tel karo tnangal ngang ngarores mang arhe. Va akuruk ngat kaus kar o ngaemslang ruk ngat vua serppak kat, endruk ngma monrik te, o laion he kir kim mar kat. \v 34 Va akuruk, o mia ngat ngam mar kuo kia paei he a paei tvurvur klik, vanangko tlo em mar. Va akuruk, o mia ngat re kam krong ngar orom o mus, vanangko E Nut tmur hong ngar pum a kernonhommok to endo. Akuruk E Nut thortgem mar, ko tesgun ngam lo vua serppak, vanang koknaik E Nut tenserpagam mar kam vle lserppak kam kle kngae kaus lserppak hak kar ngaro imuo ruk o vrong rhek he kir kim mar kam pet mar petgim a mhe to ngat kaus mang. \v 35 Va lraip ruk ngles ngat yor, ngata kta lol mar ko mkor o propet, he o propet ngat hover ngles petgim ngaro nnak kam kat kaekon mar ngang ngaortek. \p Vanang akuruk ngma matnge vgum endruk ngat koskalil orom mar kmen a ho nganngannes hak ngang ngar kais ko ngat kaim mar kngam mar o yoror. Ngma matnge vgum o vnek ruk tok, ekam ko mar ngat kor mnam mar mang E Nut kam kta hover mar petgim ngaro nnak koknaik, yek kmen a ktalhok to kam plong vle ko kim En ngnik ngnik ngang ngar. Nang ngat lua svil ngaro imuo kam hong ngar, ngar kam ngae, ekam ko ngata mnor te, kam kta hop petgim ngaro nnak kam kol a ktalhok to endo tho mi kut ya hak, vanangko ngaro imuo kam hong ngar petgim a kernonhommok to endo, tlo vua ya e. \v 36 Ii, va o mia akuruk ko ngat kor mnam mar mang E Nut he kmokpom kar, nglenar ngma kaerer ngaro lpetuk ngang ngar kam kenhor mang ngar va kirmekon a khap mnam mar. Vanang akuruk ko ngat kor mnam mar mang E Nut he kmokpom kar, o mia ngta kleng ngaro singni orom o sen he kaenpasiker mar kun mnam a hengor kam vle ko tok kngae kngae kat. \v 37 Va akuruk ko ngat kor mnam mar mang E Nut he kmokpom kar, o mia ngat lalaem akuruk orom o krek kngam mar o yoror. Va ngata pokim akuruk ngaro pkor kngam mar nglomin va ngta krong akuruk orom o mus kngam mar o yoror kat. Va akuruk ngma tu kim o tgoluk tgus mo mmie mekam mekam. Va o mia ngama koskalil orom akuruk kam kol a regesal mang ngar kat. Ii, her endri arhe akuruk ngam kaegenkar o sipsip va o got ngaro ir he kngongae orom mar, \v 38 ko ngam gi vrong punpa ngpang ngar ko ma gi kalputmok, va ko kio vlik, va ko mnam o nhotor va ko mnam o krek ngaro ngnorok kat. Ii, o mia ruk mo mmie, endruk ngat lo kor mnam mar mang E Nut he lua mokpom kar ngam si vle kar E Nut karo mia ri enang tok, vanangko o mia ruk mo mmie ngat lo eveep iser E Nut karo mia mruo hak. \p \v 39 Ii, E Nut karo mia ruk endruk tgus ngat kor mnam mar mang E Nut va E Nut tsi hover ngaro mnok ekam tok, vanangko nong tang mnam mar hak tmi vokom o tnangal ruk E Nut telik ngang ngar ge. \v 40 Nove, ko E Nut ta ktar her el ka papat to kam mi kut el ka mokpom to a gunngar kun pgegom En kar mor ri tete, endo ta ya kir kim ka mokpom to tel tennik. Ko tmi kut el ka papat tok, kam tarkanang ka ngaeha to orom mar ruk tennik orom mor ruk tete, he nang mor tgus kam kaum ka vle la mmok ko pum kalo keik her vgum a mokpom to E Nut tmi kut el kun pgegom En kar mor tete. \c 12 \s2 Ko E Nut Nma Knen Mang Kles Mruo Ruk E Yesus Ta Plam A Ngausie To A Gunngar Ormar Kam Smia Kenang Ngar Tok \p \v 1 He ekam ko a murgun to orom o mia ngarlavurgem ruk endruk ko her monik moti ngta kaum ka vle kuon ma volkha kmarim mor ruk ngot kor mnam mor mang e Yesus he kmokpom kar tete, va ngruaka vle enang a mhel to nma sap ekam a ngaelaut to o mia ngat mi kut el ngang kam mopet kar klenar kam mo kir kmar. Ii, ngruaka vle enang a mhel enang tok, ekam ko en naka hong karo it ruk ngma kurogos mang he nam lo smia sasap vgum mar tok. Ii, ngruaka vle tok mekam mekam, he khong nguaro vrong kerkeknen tgus ruk ngma kurogos mang ngor kam hagam mor kmor mnam mor mang E Nut he smia mokpom kar tok kat. Va ngruak kle va kmatnge vgum o vnek he kor mnam mor mang E Nut he kmokpom kar ge, gi enang ngar tok kat ko E Nut ta ktar mi kut el mor, he mor kmor mnam mor mang En he kmokpom kar tok kat kngae kngae gi. \v 2 Mor ge, mor ge! Ngruak kael e Yesus ktar ko pum nguaro kerok mekam mekam ko her en arhe, endo ta plam a valngan to orom mor ruk ngot kor mnam mor mang en he kmokpom kar ko ta tarkanang ka ngaeha to kam yor, he nang mor kmor mnam mor mang en tok arhe. Ii, va her en kat arhe endo tmatnge vgum o nganngannes ruk mkor endruk ngat krong orom o ot kvat engnang a ho he kaennegiang ngar. Tennegiang ngar tok, gi ekam ko tel a sirei to nera kol koknaik oguo ktar ko pum kalo keik. Mare, tel a sirei ktar ko pum kalo keik tok, nang kle gia vle orom a leep to o mia ngat ngam kuon mang vanie, to le kyor engnang a ho. Tyor to her le ka grap ngoguon ma volkha kmorsang ko vanam E Nut ka miktiek ko mnam E Nut ka ngorsang. \v 3 Ii, her e Yesus arhe endo tmatnge vgum o nganngannes ruk endruk ko vgum o mia ruk ngam eharom o kerkeknen ngang ko ngat sir malngaeng tok. He ekam tok, mgua smia ngangam kim muk mang en tok, he nang muk kam lua kapngan kmor mnam muk mang E Nut, nang lo mrua ksir petgim. \p \v 4 Vanang muk, mum sia matnge vgum o mia ruk ngam kaeharom o kerkeknen ngang nguk, vanangko mut lo matnge vgum mar kmis mang o mia kmel gidiel mnam muk kngam muk o yoror vop. \v 5 Ngat lo si el gidiel mnam muk kngam muk o yoror vop, vanangko mut her kikiangae mang E Nut karo rhek ruk tkaenserpgam muk orom mar ko ta kvam muk te, kles ruk muk, ko thavae mang langto langto mnam mor te, \q2 “Ko hal to yin, ngior kam kenhor mang Ngoldaip ko nama knen mang in kam smia kenang in. Va ngiak or kam kapngan kim En kat ko nma psom in kat e. \v 6 Ko endruk Ngoldaip nam kaelongtok mang ngar he ka kvam mar te, kles ruk mar her mar ruk arhe nma knen mang ngar kmel a kapnes ngang ngar kam smia kenang ngar tok.” \p \v 7 He ekam tok, mguak matnge vgum o vnek ruk E Nut nama knen mang nguk ormar, ko tmon muk te, kles ruk muk. Ii, ko nok pathe nong a teit tang to nam lo kaennegiang khal he lua knen mang vor, ngola? \v 8 Mare, o mia tgus ngama knen mang ngles msim mang ngaro kerkeknen. He enangthe E Nut nap lua knen mang nguk tok kat, va ta khenam te, muk nong E Nut kles msim orom muk e. Nove, ta kle va ka khenam te, muta vle enang o ngnes ruk ngaornek ngat lol mar kilturvek. \v 9 Va kam ngam a papat kuon mang kat te, mor tgus ngota mnor mang ngoortek ruk mo mmie ko mar tgus ngma knen mang ngor, he mor ngoma totu pum mar vgum nga ngaeha to tok. He kmikkiem gi enang tok, ngruak ho mrua krus orom mor mruo hak kir kim ko ngom kaeharom tok ngang ngoortek, kam mur kael mor mruo ngang Ngor Teit to E Nut, Endo tkueng ngor orom nguaro nunu, En kam knen mang ngor kngae, he nang En kam kle kaen a ktalhok to kam plong vle ko kim En ngnik ngnik ngang ngor. \v 10 Ii, ngoortek ruk mo mmie ngama knen mang ngor gi nong ke laut e, kmikkiem ngartaro svil mruo ko ngata pat mnam mar mruo te, ta ya mang ngar mruo kmeharom tok. Vanangko E Nut nam kle ktua knen mang ngor ko ta ya mang ngor, mor kam kolkol ekam En orom karo keknen ruk o totur mruo. \v 11 Lmien te, a mhel to E Nut ta knen mang, en nam lua sirei kun mnam a kolkha to endo gi ko E Nut ta knen mang. Nove, ko o vnek ruk endruk ngma vanker en. Vanangko koknaik ko pekam ko a mhel to endo ther matnge vgum o vnek ruk endruk he klol o papat vgum mar ko ta vitik, yek ner kais kam sirei ko o vnek ruk endruk ngat her en a mmok mang, to ner le kut kaeharom o keknen ruk ngata sir ko pum E Nut kalo keik va ka vle orom a vrek longeik, gi ekam ko ther matnge vgum o vnek ruk endruk he klol o papat vgum mar ko ta vitik. \p \v 12-13 Akuruk mnam muk ngaro papat ruk kmor mnam mar mang E Nut he kmokpom kar ngat lo vua serppak e. He ngat gia vle enang a mhel to kalo nhar va kalo ktiek ngat gia momgol. He ekam ko E Nut nma knen mang nguk pum mularo kerkeknen tok va mguak mo kaenserpagam muk kam matnge vgum mar na, kam kta hover mularo papat ruk kam sim kor mnam muk mang E Nut he kmokpom kar. Ii, mguaka vle enang o mia ruk ngat sisrim a ngaelaut kam hopeng o kleimkor. Ko muk mguak sisrim mularo ngorsang tok kat arhe, he nang endruk mnam muk ngaro papat ruk kmor mnam mar mang E Nut he kmokpom kar ngata momgol, mar kam ho lua vuvuut vgum mularo kerkeknen, nang mar kam kle va kta vle lserppak kat. \s2 Ko Ngat Lo Kat Kais Kam Kta Kol A Ngaekam To Kam Kol A Ktalhok \p \v 14 Mguak kaegom mularo serppak tgus hak kam vle kar o mia tgus orom a vrek longeik. Va mguak kaegom mularo serppak tgus kat kam vle orom o keknen ruk o totur, ekam ko enangthe a mhel nap lua vle orom o keknen ruk o totur va en na ho lo is hak kam vokom Ngoldaip koknaik e. \v 15 Va langto langto mnam muk na sim ktua ngangam kim en kam kle lo gia tu ko po ha, nang lo kol a ktalhok to kam plong vle ko kim E Nut ngnik ngnik ko E Nut nma ring ya mang ngor kmen a ktalhok to endo ngang ngor tok. Ii, langto langto mnam muk na sim ktua ngangam kim en kat kam lua vle orom a ngaesik tang kat. Ko a ngaesik nma vle enang a ho ka kmen to nma laut he ka krur orom o vnek ngang o mia he kaoppom mar kam mrua ksir petgim E Nut hak. \v 16 Va langto langto mnam muk na sim ktua ngangam kim en kat, he nang a kerkeknen to kam vret klenar kam lo kael rengmat kun mnam ka vrek. Ii, na sim ktua ngangam kim en kat, he nang en kam lua vle enang e Iso to nam mia kpoot mang E Nut karo pos. Ko e Iso tsi vle te, en a molpou to nak lol kteit karo tgoluk ko mkor kteit koknaik, vanangko ther le kaeharom a kerkeknen to kam kpiem ka ngaekam to a molpou to endo ko tgi enkim a ngaemik langto ko mkor knopia to ta knaek mang orom ka ngaekam to a molpou to endo kmen ko maktiegom knopia to ta knaek mang enang tok. \v 17 Ii, va muta mnor mang e Iso kat ko koknaik ko tkaiso kim kteit he kaurur kim kam ngamyammok mang en, en kam kta kol a serppak to mkor ka ngaekam to a molpou kat, vanangko kteit tserppak kim. Va tsi kaeti mnam kteit kam ngamyammok mang kam kta kol kat, vanangko kteit tlo hortgem karo papat e. \s2 Ko Ngar Lo Kat Kais Kam Kol A Ngaekam To Kam Vaik Kun Mnam A Rengmat To E Yerusalem Kuon Ma Volkha \p \v 18 Ii, mut her mokpom kar E Nut he, vanang mut lua mokpom kar En enang mulmialaol ruk tennik ko ngat mokpom kar ko pum a vul to e Sainai e. Ko a vul to endo ngat lo kais hak kmehang va ngat kais kam vokom ko a paei tvurvur. Va a paei ka ngaus to tvua ppat ta pum ka grap ngpalmai kngam a ho slommok hak kuon ma volkha kat. Ii, mut lua mokpom kar E Nut tete enang ngar tennik ko pum a vul to endo, ko ko tok a ngausgi to alautar tpis kat va a koot tgurmik, \v 19 va a nglung tkaeti klik. Nove, va mut lua mokpom kar E Nut enang endruk tennik kat ko tennik E Nut ta rere he o mia ngata gorang ka ktui to orom karo rhek he kaurur kim en kam lo kta rere kat e. \v 20 Ii, o mia ruk tennik ngat lua svil E Nut kam kta rere kat ekam ko ngta gorang karo rhek ruk endruk te, “Si enangthe a gi vrong ngaemslang tang nap kaehang a vul ta, va o mia ngak lalaem orom o krek kngam a yoror.” \v 21 Ii, mulmialaol ngat vokom a vul ko ta vle tok, to le ho mi ktua gor hak. Va si e Moses kat, va ta gor he khavae te, “Kua vok ta khi ko ko ho mi ktua gor hak.” \p \v 22 Mar, ngta mokpom kar E Nut he kgor enang tok, vanangko muk, muta mokpom kar E Nut he ho mi ktua vle yok gi ko muta vle enangthe mut her aol ngte kim A Vul To E Saion langto yok, endo kuon ma volkha. Ngma mon a vul langto yok to endo kat te, A Rengmat To E Yerusalem Kuon Ma Volkha. Ii, va a rengmat to endo ngma mon kat te, a rengmat to E Nut to nma plong vle ngnik ngnik nma vle mnam. Ii, muta mokpom kar E Nut he ka vle tete enangthe, mut her aol ngte kim o engyel ngarlavurgem ngarlavurgem ngarlavurgem hak, endruk ngat kaum kael a ngaen kam kni pum orom a sirei alautar. \s2 Ko E Nut Thera Kser A Ken Mang O Mia Ngaro Mnok Kmittiegom Ngaro Mnok Kun Mnam Ka Meer To Kuon Ma Volkha \p \v 23 Ii, muta mokpom kar E Nut he muta vle kat enangthe, mut her aol ngte kim E Nut ka ngaomevek to ta vle enang a mhel kalyie to a molpou ko E Nut ta kser a ken mang langto langto mnam mar kun mnam E Nut ka ngaomevek to endo he kaittiegom ka munik kun mnam ka meer to kuon ma volkha. Ii, muta vle enangthe mut her aol ngte kim E Nut arhe, Endo nera momngan kar o mia tgus mang ngaro kerkeknen. Mare, va muta mokpom kar E Nut he muta vle kat enangthe mut her aol ngte kim o nunu ruk mkor endruk E Nut ther tarkanang ka ngaeha orom mar ko ther mon mar la mmok ko pum kalo keik kat he. \v 24 Va mut her gia vle kat enangthe, mut her aol ngte kim her e Yesus kat arhe, endo ta rere orom mor kmel a mokpom to a gunngar kun pgegom E Nut kar mor orom ka gidiel mruo arhe. Ko thera tger a gidiel mang ngor. Ii, mu vokom na, e Abel ka gidiel ka serppak tgia vle mang kam gi kaekon ngang knopia orom a kapnes, vanang e Yesus ka gidiel ka serppak ta kle va ka vle mang kmeharom mor kam vle la mmok ko pum E Nut kalo keik. He ekam tok, e Yesus ka gidiel ka serppak ta laut kir kim e Abel ka gidiel tok arhe. \s2 Ko E Nut Ka Tavgo Nera Komor Mar \p \v 25 He ekam ko mut her mokpom kar E Nut to ta vle tok tete, va mgua smia ngangam kim muk kam lua keyang E Nut karo rhek ruk thavaeng nguk ormar. Ko enang ko E Nut tlo ennegiang mulmialaol ruk tennik ko ngat keyang karo rhek ruk tengorang ngar ormar mo mmie, va muta pat nngia, E Nut ner lo vur kaenpasiker a kapnes ngang nguk ruk mut re kmel mularo yaik ngang En ko nam kaengorang nguk orom karo rhek ruk ngat ottek kun kuon ma volkha gi? \v 26 Ii, ko tennik E Nut tpakvom kmen karo pos ngang o Yuda he a mmie ta khi vgum ka ktui. Vanangko tete, ther el ka tnangal ngang ngor orom karo rhek ruk endri te, “Ngor kta khikher a mmie kat na, va o tgoluk ruk kuon ma volkha kat, va ngara rpuo he knop.” \v 27 Mu vokom na, E Nut ka re ka vgon to te, “kat na”, ta khenam ma mmok te, E Nut nera rpem o vrong tgoluk ruk tkueng ngar, he nang E Nut ka tavgo to tlo is hak kam nop kam komor o mia he ka vle ngnik ngnik kuo mang ngar. \p \v 28 Ii, E Nut ka tavgo to ner kle yek komor mor, tlo is hak kam nop e. He ekam tok, ngruak kanprim E Nut mang ka tavgo to endo to le ktotu pum En ko ngoma nho orom En orom he kteiver En. \v 29 Ngruak kanprim tok, ekam ko E Nut karo rhek ruk ngat ittiegom mar ngat havae mang te, “E Nut to ngoma totu pum, ta vle enang a paei to nam kaem o tgoluk tgus krum kim mar hak.” \c 13 \s2 Ko E Nut Tho Lo Is Hak Kam Ksir Petgim Mar \p \v 1 Mguak mo kaelongtok mo nguk mruo enang ko muk o moornopeik. \v 2 Va mguak or kam kikiangae kam ring ngaekmol ekam o hirtek. Ko mnam o kolkhek akuruk muma ring ngaekmol ekam mar, mum her mi ring ngaekmol ekam o engyel akuruk tok kat, nang lua paptang ngar te, mar o engyel ruk kat e. \v 3 Va mgua mur kael pat kim muk mruo mekam mekam mang endruk o mia ngat enpasiker mar kun mo hengor kam mrung ngar, gi enangthe muk mruo kat muta vle kun mnam a hengor ko kim mar tok kat. Va mgua kael pat kim muk mruo kat mekam mekam mang endruk o mia ngat kol a regesal mang ngar kat, muk kam mrung ngar kat, gi enangthe o mia ngat kol a regesal mang nguk tok kat. \p \v 4 O mia tgus nga smia totu pum a keknen to mang a lei, he lo kta vret ngarlenar akuruk ko yok, ko E Nut nera momngan kar endruk a kerkeknen to kam vret nglenar tkael rengmat kun mnam ngaro vurkul kar endruk ngma kpoot mang a lei. \v 5 Va mguak or kam vua ring mnam muk mang a kre, he nang o papat ruk kam vle pum a kre kam kpom muk. Nang mularo vurkul ngak kaisis kun mnam muk te, o tgoluk ruk muta kpom mar, ngat her is mang nguk he. Mguaka vle tok, ekam ko E Nut mruo thavae te, \q2 “Ngor ho lo is hak kam ksir petgim yin, va ngor ho lo is hak kam parem yin kat e.” \m \v 6 He ekam tok, ngot kais kam rere lserppak te, \q2 “Her Ngoldaip to arhe, endo kam susulgim dok. He ekam tok, ko ho lo is hak kam gorang o mia ko ngat lo is hak kam kering dok e.” \s2 Ko A Psen To A Totur Yok Gi Ka Ngaeha Ta Laut Mang Endo Mo Mmie Ka Ngaeha \p \v 7 Va mgua kael pat kim muk mruo mekam mekam kat mang mulmialaol ruk ngat havaeng nguk mang e Yesus orom E Nut karo rhek. Mgua smia ngangam kim muk mang ngaro ngorsang to le kolkol ekam mar orom ngaro papat ruk kmor mnam mar mang e Yesus he kmokpom kar. \v 8 Ko e Yesus Kristus nam lua horotgi e. Tennik kmis mang tete nam lua horotgi. Va si ngnik ngnik kat, va en tlo is hak kam horotgi kat e. \p \v 9 Va mu or kam ngan vgum endruk ngam kaegom kam vraik orom muk ko ngam mi ktua patter muk orom ngaro vrong papat mruo ruk ho yok gi, endruk mang o ol ruk kam nngiar ormar, enangthe E Nut kam mon muk la mmok ko pum kalo keik vgum mar tok. Ko o nngiar ruk orom ol ruk endruk ko o pris ngama ktar ka mrot kuo ma psen to a totur mang nguk to le kaem mar, ngat lo is hak kmenserpagam a papat tang mnam mularo vurkul te, E Nut kam mon muk la mmok ko pum kalo keik vgum mar e. Nove, ko E Nut nam kle va kaenserpagam mularo papat ruk kun mnam muk kmikkiem ka keknen to ko nak kle ktua ring ya mang nguk ha. \v 10 Ii, ko mor ruk ngot kor mnam mor mang e Yesus he kmokpom kar, mor ngrua psen to a totur, ka mten tkut vle yok gi, endo orom a ho to ngat krong e Yesus ka vok orom o ot kvat ko engnang. Va o pris ruk laol ngaldaip to nam kaeha mang o mia kun mnam E Nut ka maksien ka rek Ka Taban To A Ho Totur Hak, nong a ngaekam tang hak ngang en kam tuur mnam a nngiar to endo ko ngat krong orom o ot kvat engnang ngrua psen to a totur to endo e. \p \v 11 Ii, o pris ruk laol ngaldaip nma kol a ngaemslang langto ka gidiel he kvaik orom kun mnam E Nut ka maksien ka rek Ka Taban To A Ho Totur Hak kam nngiar ngang E Nut orom a gidiel to endo mang o mia ngaro kerkeknen. Vanangko nama ktar kaim a ngaemslang to endo he ka mrot karo vothol ku mnok mnam a rengmat to endo. \v 12 He kmikkiem gi enang tok kat, e Yesus ther lol o nganngannes ku mnok ko va rengmat ka gu, he o mia ngtim kngam a yoror ko tok kat, kmeharom o mia kam vle la mmok ko pum E Nut kalo keik her vgum ka gidiel mruo tok kat arhe. \v 13 He ekam tok, ngruak korim o pris ruk laol ngaldaip karo reha ruk nam kaeharom mar kun mnam E Nut ka maksien ka rek mo mmie tete, nang kle kngae ngok mnok petgim a rengmat to endo ngok kim e Yesus, ko mnam a mhe to ngat ngam a leep kuon mang, mor kam kle kaum ka vle kar en kam kol a leep kuon mang ngor tok kat. \v 14 Ngruak kaeharom tok, ekam ko moti mo mmie, nop a rengmat tang ngang ngor ko nera plong vle ngnik ngnik e. Vanangko ngoma nho mkor E Nut, En kmen a rengmat langto ko yok ngang ngor koknaik. \s1 Ngruaka Nngiar Ngang E Nut Her Gi Vgum E Yesus \p \v 15 He ekam tok, ngrua le kaen o nngiar ngang E Nut mekam mekam gi, endruk orom nguaro rhek ruk kam kanprim En ormar her vgum e Yesus ko ngoma mon ka munik ko ngot kor mnam mor mang en he kmokpom kar. Ko orom nguaro rhek ruk endruk ngoma khenam nguaro papat ruk kmor mnam mor mang e Yesus he kmokpom kar ma mmok, gi enang a ho ko nma khenam karo miel ma mmok tok kat. \v 16 Va mu or kam kikiangae hak mang kam nngiar ngang E Nut orom mularo nngiar ruk kam ya mang o mia kam turang ngar orom mularo tgoluk kat, ko E Nut nma sirei mang o nngiar ngo mamten ruk endruk tok. \s1 O Mia Ngaka Nho Orom Ngalmialaol \p \v 17 Va mguaka krus orom muk mruo kam vle ku meorom mulmialaol ngaro serppak. Va mguak ngan vgum mar kat ko ngma nho mang nguk. Ko her mar ruk arhe endruk koknaik E Nut nera momngan kar mar mang ngaro reha ruk kam nho mang nguk tok. Ii, mguak ngan vgum mar, he nang mar kam kol a sirei vgum nga ngaeha to kam nho mang nguk tok. Vanang enangthe mgua lua ngan vgum mar, va mguer kle kael o vnek kuo mang ngar vgum tok. Va enangthe ngap lol o vnek vgum muk kat va ngat lo is kam sim kaeha kam smia nho mang nguk tok e. \s1 Kam Ngarkie \p \v 18 Va mguak ngarkie mang ngor ruk moti kat ko dok kar endruk mo kmok, ngota mnor hak te, nguaro vurkul ngta mrer ko pum E Nut kalo keik kat, he ngota svil nguaro ngorsang tgus kam mmok tgus hak, he nang o mia tgus kam nho orom mor ekam mar. \v 19 Ii, va her sim kut dok ta arhe ko kaurur kim muk kam mi ktua ngarkie ngang E Nut te, En ketasuo kmeharom a ngaelaut ngang dok kam kat kaeknik ngok kmuk. \v 20-21 E Nut to nam kaen a vrek longeik ngang o mia, ther hover Ngoldaip e Yesus petgim ka nnak he, kmikkiem karo papat ruk mang ka mokpom to a gunngar, endo tel orom e Yesus ka gidiel kam plong vle ngnik ngnik. Ii, va her E Nut to arhe kua ngarkie ngang mang nguk te, en kmeharom mularo keknen tgus kam ya, mar kmis mang o vrong reha ruk En mruo ta svil muk kmeharom mar. Va kua ngarkie ngang En kat mang ngor tgus kat te, En kmeha kun mnam mor tgus kmikkiem ka svil mruo, he nang En kam higiang karo reha ruk endruk kun mnam mor tok. Ii, kua ngarkie ngang En tok vgum e Yesus Kristus, endo nma vle enang A Toot Kmo Sipsip to nam smia mnor kam nho mang karo sipsip. Ii, her e Yesus ka munik arhe ta laut kir kim o mia tgus. He ekam tok, ngruak hover ka munik kngorom kngorom gi. Lmien. \s1 O Rhek Kam Nop Ormar \p \v 22 Koornopeik, ko kaurur kim muk kam matnge vgum kuaro rhek ruk endri ko kaenkrovgem muk ormar, ko kua hor ta ko kaittiegom ngang nguk tete, tlo vu hok e. \p \v 23 Kua svil muk kam mnor kat mang ngornopia to e Timoti te, o mia ngat her hong kun ma hengor, en kam ngae he. He enangthe ketasuo en kmaol kpis moti kim dok, va muo tgus mora kaum kngae ngok kim muk kam ptang nguk kat. \p \v 24 Mguak kaen kua mamrung ngang mulmialaol tgus kar E Nut karo mia tgus kat. Va endruk nkong ngar ko mItali ngat kaen nga mamrung ngang nguk tok kat. \p \v 25 Yu! Kua ngarkie ngang E Nut mang nguk tgus kat te, En kam ring ya mang nguk tgus.