\id EPH - NT1076 Sulka - Doug Tharp 21/3/97 \h lEpeses \toc1 E Pol Ka Hor To Tittiegom Ngang lEpeses \toc2 lEpeses \mt1 E Pol Ka Hor To Tittiegom Ngang lEpeses \is1 O Rhek Ruk Ktar Kam Keknen Mang E Pol Ka Hor To Tittiegom Ngang lEpeses \ip A hor ta E Pol tittiegom ngang endruk ngat kor mnam mar mang e Yesus he kmokpom kar ko mnam a rengmat to ngma mon te, e Epeses. E Pol tittiegom ka hor ta ko mnam a hengor ko ngat kaenpasiker en ko mRom mang ko nama havaeng o mia mang a knovvur. \ip Kun mnam e Pol ka hor ta, tittiek mang a valngan langto e Pol ta mon te, “e Yesus ka ngaomevek.” E Pol ta rere mang o mia ruk ngat kor mnam mar mang e Yesus he mokpom kar va kpupam mar tgus kam mon mar te, “e Yesus ka ngaomevek” tok. Ii, va o mia ruk ngat kor mnam mar mang e Yesus he kmokpom kar he kaum kun mnam a rengmat langto langto, va e Pol ta mon a valngan langto langto to tok te, “e Yesus ka ngaomevek” kat. To enang tok, e Yesus karo ngaomevek kavurgem ngma vle mnam o mhetor kavurgem kun mnam a mmie tgus. E Pol tittiek tok kam keknen ngang E Nut karo mia ruk endruk te, mar tgus ngta pal mnam E Nut ka ngausie to atgiang he ka vle kun mnam E Nut ka valngan to atgiang tok kat ekam ko ngat kor mnam mar mang e Yesus he kmokpom kar. He ekam ko ngta vle tok, e Pol tkaenkrovgem mar kmelongtok mo ngar he kaeharom o keknen ruk lyar mo ngar kat kam mrua khenam mar mruo ma mmok te, ngat mia vle te, E Nut ka mi valngan msim to. \c 1 \s1 E Pol Tkaen Ka Mamrung Ngang lEpeses \p \v 1 Dok e Pol, a aposel to mkor e Yesus To E Nut Thim Orom Ka Msasaen, ko tmeng dok kam kol ka gu, kmikkiem gi enang ko E Nut mruo tmur kut svil mang dok kam kol ka gu tok. \p Ko kaittiegom kua hor ta ngang nguk ruk ko mEpeses, muk ruk mut kor mnam muk mang e Yesus te, her en msim arhe, Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen he kmokpom kar va mut gia plong vle pum en orom mula papat to endo tok. Ii, her muk ruk arhe, E Nut tmur el muk kam vle ngang En mruo te, karo mia mruo. \p \v 2 Koma ngarkie ngang Ngor Teit to E Nut kar Ngoldaip to e Yesus Kristus mang nguk te, min kam ring ya mang nguk, va min kmeharom mularo vurkul kmongeik kat. \s1 E Nut Tngamyammok Mang Endruk Ngat Kor Mnam Mar Mang E Yesus \p \v 3 Ngruak kanprim E Nut, Endo Ngoldaip to e Yesus Kristus Kteit, ekam ko her E Nut to arhe, ndo tngamyammok mang ngor kmel mor kia vul orom karo nngiar tgus ruk kuon ma volkha, gi vgum ko ngot kor mnam mor mang e Kristus he kmokpom kar. \v 4 Ii, ko En mruo ther ktar mur el mor tennik he, mor kmor mnam mor mang En mruo he kmokpom kar, he nang mor kam mi ktua vle ngang En mruo. Ii, tmi kut ngamyammok mang ngor tok ktar mang ko tlo elha pum kmeharom a mmie ta ka pun vop, mor kam mi ktua vle la mmok ko pum kalo keik, he nang o mia kam lo kais kam mon mor orom a kerkeknen tang hak. Ii, tennik E Nut tngamyammok mang ngor tok, orom ka keknen to kmelongtok mang ngor \v 5 ko ta ktar mur el karo papat mang ngor te, En kam pavloum mor kat, mor kam vle ngang En te, kles msim ruk mor her gi vgum ko ngot kor mnam mor mang e Yesus Kristus he kmokpom kar. Ii, E Nut tngamyammok mang ngor kam mur kael karo papat mang ngor enang tok, kmikkiem enang ko En tmur kaensireim En mruo kmeharom ka svil to kam ngamyammok mang ngor enang tok arhe. \v 6 Va teharom tok, he nang En kmenpgam o mia kam le kanprim En pum ka keknen to tho mi kut ya hak, endo kam ring ya mang ngor orom ka nngiar to e Yesus, endo En mruo tkaelongtok mang. Nang E Nut tlo nho kuon mang ka nngiar kam ring ya mang ngor orom e. \v 7 Ii, va her gi vgum e Yesus to kat arhe ko tyor he ka gidiel ta ksuk mang ngor, E Nut tel ekam mor orom e Yesus ka gidiel enang tok ko tlol nguaro kerkeknen patgiang ngaiting he kikiangae mang ngar hak orom. Ii, E Nut ta nngiar ngang ngor kmel ekam mor orom e Yesus ka gidiel tok, kmikkiem enang ko En nma vle kia vul orom karo vu nngiar ruk nma ring ya mang ngor ormar. \v 8 Ii, E Nut tsovet kmenpasiker ka nngiar to kam ring ya mang ngor tok, kmikkiem karo vu papat ruk laol, ko ther el mor ma hor mang ka svil mruo. \v 9-10 Ko tennik E Nut ta ktar mi kut tuvgom ka svil kim o mia, endo te, En kam kaum o tgoluk tgus ruk kuon ma volkha va mo mmie kmel mar tgus kam vle ku meorom Endo Thim Orom Ka Msasaen ka tavgo. Vanangko tete, E Nut ta ya mang ngor he ksirei kam paam nguaro rela kam mrua polger ka svil to endo ngang ngor. E Nut ka svil to endo, tennik En mruo tmur ktar mur el ka papat mang te, En kam mi kut kaelha kmeharom karo reha kam khenam mar ma mmok orom Endo Thim Orom Ka Msasaen arhe her mi kut mnam a venloot to En mruo tmur kut el kam khenam mar ma mmok tok, ko pekam ko o venloot tgus ruk tmur mi kut elik tok nga her nop na. \s1 E Nut Ta Re Pum O Vrong Rhek \p \v 11-12 Mare, va her mor o Yuda ruk ngota ktar kam nho mkor Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen te, en kam susulgim mor, E Nut ta ktar mur re pum mor kam vle ngang En mruo her gi vgum e Kristus to kat arhe. Ii, her mor o Yuda ri arhe ngota ktar kor mnam mor mang e Yesus he kmokpom kar ktar mang o mia tgus. He E Nut ta ktar mur el mor tok, he nang En kam kle kaenpgam o vrong mia ekam mor, mar kam le kanprim En pum ka keknen to tho mi kut ya hak, endo kam ring ya mang ngor. Ii, E Nut nam kaeharom o tgoluk tgus, mar kmaottam kpis lmien kmikkiem karo mur papat mruo kmikkiem ka svil mruo, ko ta svil mar kam pis gi enang tok arhe. Mare, va tennik E Nut ta ktar el karo papat mang ngor kam ngamyammok mang ngor kmikkiem karo mur papat mruo ruk tok kat arhe. \v 13 Va muk ruk lEpeses tesgun muta vle te, muk o takpun, E Nut tre pmuk tete he, kam kaum muk kam vle kar mor ruk En mruo tre pum mor tennik tok kat he. Ko tesgun ko mnam a kolkha to mut ngan E Nut karo rhek ruk o minar mang a knovvur he kor mnam muk mang e Kristus he kmokpom kar vgum mar, E Nut ther susulgim muk kat. He ekam tok, E Nut tngamyammok mang nguk tok kat kmel ka ngaelmir kun mnam muk orom E Nunu A Totur, kam khenam muk ma mmok te, muta vle ngang E Nut mruo. Ii, her E Nunu A Totur arhe, E Nut ta ktar el ka tnangal orom kmen ngang ngor. \v 14 Ii, E Nunu A Totur ta vle te, E Nut ka tnangal ka gi kaunun to tkael rengmat kun mnam mor kmenserpagam nguaro papat te, E Nut ner mi kaen o ngamyammok akuruk koknaik ngang ngor. Va E Nut ten E Nunu A Totur kun mnam mor kam vle te, ka tnangal ka gi kaunun tok, kam ngae kais ko E Nut ner mia kaottam ka tnangal to endo he ktarkanang ka ngaeha to kmel ekam o mia ruk En mruo tmur re pum mar kam vle ngang En mruo, he nang En kmenpgam o mia ekam mor kat, mar kam le kanprim En pum ka keknen to tho mi kut ya hak, endo kam ring ya mang ngor. \s1 E Pol Nma Ngarkie Ngang E Nut Mang lEpeses \p \v 15-16 Koma pat mang nguk kam ngarkie mang nguk va kom lua tu hak kam kanprim E Nut mang nguk ekam ko E Nut ther paam mularo rela kam mrua polger ka svil to endo ngang nguk tok kat. Ii, tiok, ko ko gnua ngnek mang nguk ko mut kor mnam muk mang Ngoldaip e Yesus he kmokpom kar va kaelongtok mang endruk E Nut tmur el mar kam vle ngang En mruo, kom lua tu kam kanprim E Nut mang nguk. \v 17 Ii, koma ngarkie ngang Ngor Teit E Nut to tho mi kut mmok hak, Endo ta ktar mur el ka svil to orom Ngoldaip e Yesus Kristus. Ii, koma mnganang mekam mekam te, E Nunu A Totur kam klang nguk mo papat ruk laol mang E Nut kmeharom muk kam smia ngangam kim muk mang ngar, he nang en kmel muk ma hor mang ngar. Ii, koma ngarkie ngang E Nut tok, he nang muk kam kle klol o papat kngae mekam mekam mang En mo kolkhek tgus. \v 18 Va koma mnganang En kat te, En kam ngam a mmok kun mnam muk, muk kam mmok mang a ngorsang to mor ruk ngot kor mnam mor mang e Yesus he kmokpom kar ngoma nho mkor En mang kmen ngang ngor koknaik, endo E Nut tmur vaeng ngor kam kol. Ii, va kua mnganang E Nut kat kam ngam a mmok kun mnam muk tok, he nang muk kam mmok kat mang a papat ta te, mor kam lol o ngamyammok ruk ngat ho mi kut ya hak ko mkor Ngor Teit kat. O ngamyammok ruk endruk ngta vle ngang ngor ruk E Nut karo mia mruo te, nguaro gol ngo pneik msim. \v 19 Ii, va koma mnganang E Nut kam ngam a mmok kun mnam muk kat, he nang muk kam mmok mang ka ho serppak to a ho ngaurar hak, endo nam kaeha kun mnam mor ruk ngot kor mnam mor mang En he kmokpom kar orom. Ka ho serppak to a ho ngaurar hak to endo, ta vle gi enang ka ho serppak to a ho ngaurar hak to E Nut nam kaeha orom mekam mekam. Va nong a serppak langto yok to ta maenang e. \v 20 Ii, va a her gi ho serppak to a ho ngaurar hak to kat arhe, E Nut ta khenam ma mmok ko thover Endo Thim Orom Ka Msasaen petgim ka nnak orom, he ktu pum kuon ma volkha ko vanam ka miktiek. \v 21 He ko tok nma vle a ho vu serpgar hak, he ho mi kut laut kir kim o kool ngalmialaol, o vrong serppak ngalmialaol, o vrong kool ngakro serppak va o vrong engyel ngaro serppak kat. Ii, si o gi vrong munik tgus ruk o mia ngma mon o tgoluk ormar, va e Yesus ta laut kir kim mar tgus kat, he ka vle a ho vu serpgar hak mnam a venloot to enda tete. Va ner gia vle a ho serpgar hak tok mnam a venloot to nera pis koknaik tok kat. \v 22 Va her e Yesus to kat arhe, endo E Nut ther el o tgoluk tgus ku meorom ka tavgo, en kam laut mang ngar tgus. Va E Nut tmur kut el en kat kam ktong ka ngaomevek mang o vrong papat tgus kat. Ii, e Yesus ta vle tok enang a mhel karo papat ruk ngma ktong ka vok. \v 23 Va e Yesus ka ngaomevek ta vle tok kat enang ka vok mruo kat, ko ka ngaomevek na kaeha orom e Yesus karo papat tgus kam tarkanang ngar, mar kam pis lmien kmikkiem gi enang ko en nma ktong o tgoluk tgus kmikkiem karo vu papat, mar kam pis lmien tok kat. \c 2 \s1 E Nut Ta Susulgim O Mia Ekam Ko En Nma Ring Ya Mang Ngor \p \v 1-2 E Yesus ta vle tok, vanangko muk ruk lEpeses, tesgun o kerkeknen ngat el rengmat kun mnam muk, he muma kerngnek vgum E Nut he ka kpoot mang karo pos. Ii, ko tesgun mum kaikkiem o keknen ruk mkor o takpun ruk mnam a mmie ta. Ko o kool ngaldaip to e Seten, endo tottek kuon ma volkha nam gi kaeha kun mnam endruk ngma kerngnek vgum E Nut tete. Ii, nam kaeha kun mnam mar, he nang ka tavgo kam sap kun mnam mar. Va tesgun mum kaikkiem en tok kat he ka vle gi enang o takpun akuruk kat. He ekam ko mum hera vle tok tesgun, mum hera vle ko pum E Nut kalo keik enang o yoror ruk orom mularo kerkeknen ruk endruk. \v 3 Ii, va mor ruk o Yuda tgus kat, tesgun ngot hera vle kun pgegom o takpun ruk endruk he kaenang ngar tok kat ko tesgun ngom mrua ngam mor mruo ekam nguaro pkor ngaro svil ruk ngat kernonho ko ngam kaenen mor kam tmar kmar. Ii, tesgun ngom kaikkiem nguaro svil ruk tok ko nguaro papat va nguaro svil ngam kaenen mor kam mrua ngam mor mruo ekmar tok arhe. Ii, he ekam tok, tesgun mor ruk o Yuda ngot gi kaenang o takpun ruk endruk tok arhe, ko E Nut ta ktar mi kut el ka papat kam khenam ka ho ngaesik hak ngang ngor o Yuda ruk ngom kaeharom nguaro kerkeknen ruk endruk gi enang o takpun tok kat. \v 4-5 Tesgun mor ruk o Yuda ngot si vle enang o yoror vgum nguaro kerkeknen ruk ngota kpoot mang E Nut karo pos ormar tok, vanangko tete, E Nut to ta vle kia vul orom ka keknen to kam mrung o mia, nam vu kaelongtok mang ngor ge, to her kle mi kut kaeharom mor o gunngae, he nang mor kam kol a ktalhok to kam plong vle ko kim Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen ngnik ngnik. Ii, E Nut tsusulgim mor tok, her gi vgum ko En mruo tmur kut ring ya mang ngor tok. \v 6 Ii, va mor ruk ngot kor mnam mor mang e Yesus he kmokpom kar, E Nut ther kle kaum khover mor kar e Yesus he ktu pum mor ko kim en kuon ma volkha kat ekam ko ngot kor mnam mor mang e Yesus te, her en arhe Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen he kmokpom kar. \v 7 E Nut thover mor tok, he nang En kam kle mi ktua khenam ka keknen to kam ring ya mang o mia orom mor mnam o venloot tgus ruk ngara pis koknaik. Ko E Nut ther khenam ka keknen to endo orom e Yesus To E Nut Thim Orom Ka Msasaen ko ta ya mang ngor orom e Yesus tok arhe. Va E Nut ka keknen to kam ring ya mang o mia, ta vle enang a gol ka pun to E Nut tho mi kut vle kia vul orom he. Va nong a mhel ka keknen tang to ta maenang e. \v 8 Ii, her gi vgum ko E Nut mruo tring ya mang ngor, E Nut ta susulgim mor ko ngot kor mnam mor mang e Yesus he kmokpom kar he. Vanang a ngaeha to kam susulgim muk tlo ottek ekam muk mruo e. Nove, ko her E Nut mruo to ta kle gi nngiar ngang nguk orom a nngiar to e Yesus kam susulgim muk orom en tok. \v 9 Nang mut lo eharom a ngaeha tang hak kam mrua susulgim muk tok kat e. He ekam tok, nong a mhel tang hak to tkais kam mrua hover en mruo vgum tok. \v 10 Nove, ko her gi E Nut mruo tuk, to ta khenam kalo ktiek orom mor, ko her gi En mruo tuk to ta kta kaeharom mor kam pis lgunngae ko ngot kor mnam mor mang e Yesus te, her en arhe Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen he kmokpom kar. Va teharom mor lgunngae tok, he nang mor kam kle mi kut kaeharom o keknen ruk lyar, endruk En mruo ta ktar mi kut elik ngang ngor kmeharom mar. \s1 E Nut Tit O Vrong Rhek Kmaol Ko Rkieng En Mruo \p \v 11-12 Ekam tok, muk ruk mut pal mnam o vrong rhek, mgua smia pat na mang a papat ta te, her o Yuda ruk arhe endruk ngam mrua mon mar mruo te, mar endruk “O Paamvrongtok.” Va ngam kle kmon muk kat te, “O Lua Paamvrongtok.” (Kua rere lsir mang a mi keknen to kam paam lurokol.) Ii, mguak pat mang tok, ko tesgun mnam a venloot to muk o vrong rhek mut lo kor mnam muk mang e Yesus he lua mokpom kar vop, mut her gia vle malhagenmok mang e Kristus. Va tesgun muta vle kat te, muk o takpun ruk nong nkong nguk ko mIsrael msim kat e. Ko tesgun muk o vrong hirtek. Va tesgun kat mut lo tuur mnam E Nut karo mokpom ruk telik orom karo tnangal kat e. Va mum lua nho mkor E Nut kat kam susulgim muk kat e. Va mum lua mokpom kar E Nut orom mularo ngorsang mnam a mmie ta kat e. \v 13 Ii, muk o vrong rhek, tesgun mum hera vle malhagenmok mang E Nut tok, vanangko tete, ekam ko mut kor mnam muk mang e Yesus te, en her Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen he kmokpom kar, va E Nut ther it muk kmaol kpis ko rkieng En mruo her vgum Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen ka gidiel ko ta ksuk mang nguk arhe. \s1 E Yesus Ta Sir Ktok Orom Ka Vok Mruo, He Nang O Mia Tgus Kam Kaum Kmaol Rkieng E Nut \p \v 14-15 Ii, tete muk o vrong rhek muta vle ko rkieng E Nut her vgum e Yesus ka vok mruo arhe, ko tkaum eharom muk o vrong rhek kar mor o Yuda nguaro vurkul tgus kmongeik mo kmor orom ka vok to atgiang, he nang muk kar mor kam vle atgiang. Ii, e Yesus tkaum eharom nguaro vurkul kmongeik mo kmor ko ta mget a hennek to tesgun nma sir kun pgegom muk va mor he kmommen mor orom nguaro resik mo kmor. Ii, ko a hennek to endo, her E Nut karo pos ruk ngam kael resik kun pgegom muk kar mor arhe, he e Yesus ta mgetik, nang le ksir ktok orom ka vok mruo. Mare, e Yesus tkaum eharom nguaro vurkul kmongeik mo kmor her vgum ko tmur el ka vok mruo kam yor he ka kser E Nut karo pos kar o Yuda ngarketro rhek tgus ruk ngat mrua soloum mar mang E Nut karo pos ruk endruk kat. Tyor he ka kser o resik mang ngar tok, kam sir ktok orom ka vok mruo, he nang en mruo kmeharom mor ruk alo valngan alomin kam vle te, a valngan to atgiang a gunngar her vgum ka vok mruo atgiang ko ta sir ktok orom tok. He gi enang tok, tkaum eharom muk o vrong rhek kar mor o Yuda nguaro vurkul kmongeik mo kmor tok arhe. \v 16 Ii, e Yesus tkaum eharom mor tgus tok ekam ko ta svil kam kat kael mor ruk alo valngan alomin ko kim E Nut kam kta mo nho kar E Nut, her vgum ka vok to atgiang ko tyor ko engnang a ho. Ii, ko her vgum ka yor to engnang a ho to endo, ther mget a hennek to orom E Nut karo pos ruk ngam kael resik kun pgegom muk kar mor. \v 17 Mare, tesgun e Yesus tkaol kpis mo mmie kam ptang nguk o vrong rhek ruk ngta vle malhagenmok mang E Nut va mor o Yuda ruk ngota vle kan mmok mang kat he kaum khavaeng ngor tgus te, ner kaum kaeharom nguaro vurkul tgus kmongeik mo kmor vgum ka yor. \v 18 Ii, he ekam ko E Nut ther it muk o vrong rhek kmaol kpis ko kim En, va tete mor tgus ngot kais kam kaum kmaol kpis ko rkieng Ngor Teit her vgum E Nunu A Totur to atgiang tok kat. \s1 O Vrong Rhek Ngat Kaum Kar O Yuda Kam Vle Kun Mnam E Nut Ka Valngan Mruo \p \v 19 Ko her gi ekam ko E Nut ther it muk o vrong rhek kmaol kpis ko rkieng En mruo kat, va mut lo kta vle enang te, muk o takpun i o o hirtek kat e. Nove, mut kle va her mi kut kaum kar mor ruk ngot ottek kun mnam E Nut karo mia mruo va ka vle kun mnam E Nut ka valngan mruo kat. \v 20 Ii, E Nut ka valngan to endo ta vle enang ka rek to ta srim kuon malpgem o ngtek ruk orom o aposel kar o propet ngaro rhek ko tenserpagam ka rek to endo orom a hokidek to orom a papat ta te, e Yesus her en arhe, Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen. \v 21 He her vgum e Yesus to a hokidek arhe E Nut nam kaeharom ka rek tgus orom karo mia mruo ruk ngat kor mnam mar mang Ngoldaip he kmokpom kar kam smia vatvat mar mo kim a hokidek to endo kam serppak vgum, he nang en kam ngam ka rek tgus to orom karo mia mruo, nang mar kam laut kngae kam vle te, E Nut Ka Rek To A Totur enang tok. \v 22 He ekam ko muk ruk lEpeses mut kor mnam muk mang e Yesus he kmokpom kar en to a hokidek to endo, gi enang mor ruk o Yuda ko ngot kor mnam mor mang he kmokpom kar en tok kat, va E Nut nam kaum kaeha kun mnam muk kat ge, gi enang ko nam kaeha kun mnam mor tok kat. Ii, nam kaeha kun mnam muk kmeharom muk tgus kam laut kngae, he nang muk kam kaum ka vle kar mor ruk o Yuda te, E Nut ka rek to En mruo nma vle mnam orom E Nunu A Totur to tel rengmat kun mnam muk kat. \c 3 \s1 E Pol Ta Keknen Ngang lEpeses Mang Karo Reha Ruk Ngang O Vrong Rhek \p \v 1 Va her gi ekam ko muk o vrong rhek muta vle kun mnam E Nut ka valngan tete kat, her dok e Pol to ngat enpasiker dok, kom her havaeng nguk ruk o vrong rhek mang e Yesus te, her en arhe, Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen. \p \v 2 Pu tok, vanangko lmien kat te, mut her kol a re mang dok he te, E Nut ten ka svil ko maktiegom dok, dok kam mi kut kaelha kmeha orom, he nang En kam ring ya mang nguk kam khenam ka svil to endo ma mmok. \v 3 Ii, E Nut ka svil to kua rere mang, her E Nut ka svil to ta tuvgom kim o mia tennik. To tete ther paam kualo ngaela mang tete he, ko ta kle mur khenam ma mmok kam polger karo rhek ruk mang ngang dok. Va ko her vur ittiek ngang nguk mang E Nut ka svil to endo vur ktar kun mnam kua hor ta, tok kat arhe. \v 4 He ekam tok, mgua sim ktua him kua hor ta na, yek mguera kol a pat mang dok te, kom vua mmok mang E Nut ka svil to mang Endo Thim Orom Ka Msasaen, ko tennik ta tuvgom ka svil to endo mang en ko kim o mia, vanang tete ther kle kpaam kualo ngaela mang he. \v 5 Ii, tennik kam ngae kais mang tete, E Nut ka svil to mang Endo Thim Orom Ka Msasaen, E Nut tlo polger karo rhek ma mmok kam smia paam o mia ngaro rela mang, enang ko E Nunu A Totur tsim polger o rhek ngang ngor ruk E Nut karo aposel kar karo propet ruk o totur kam smia paam nguaro rela mang tete e. \v 6 Ii, va E Nut ka svil to ta tuvgom kim o mia tennik, nang kle kpolger o rhek mang tete ta vle ti te, tete o vrong rhek ngat kais kam kaum ka vle kar mor ruk lIsrael kam kol o ngamyammok ko mkor Ngor Teit to E Nut. Va her mar kat arhe ngat kais kam kaum kar mor lIsrael kam vle te, a valngan to atgiang, enang a mhel to orom ka vok to atgiang tok kat. Va her mar ruk kat arhe ngat kais kam kaum ka vle kar mor lIsrael kat kam kol E Nut ka tnangal to kam kol a ktalhok to kam plong vle ko kim En ngnik ngnik kat. Ii, o vrong rhek ngat kais kam kaum kar mor o Israel tete tok, her gi vgum ko ngat kor mnam mar mang e Yesus kat te, her en arhe, Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen he kmokpom kar kat. \p \v 7 Ii, her E Nut arhe tmur el dok kam kol a ngaeha to kam havaeng o mia mang a knovvur to kat arhe her gi vgum ko E Nut mruo ta nngiar ngang dok orom ka keknen to kam ring ya mang dok, to le mur kaenserpagam dok kmeha orom tok. \v 8 Dok to kom pua vle te, ko ho lo eveep is hak kam vle ko ngtu hak pekam E Nut karo mia tgus, vanangko E Nut ta kle kring ya mang dok ge, kmen a ngaeha to endo ngang dok, he nang dok kam havaeng o vrong rhek mang o papat ruk mang Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen. O papat ruk endruk ngta vle enang a gol ka pun. Va mor gi ko mor tuk ngot lo is hak kam non ekmar kam smia mnor mang ngar kat e. \v 9 Ii, va E Nut to tkueng o vrong tgoluk tgus tel a ngaeha to endo maktiegom dok, dok kam le kael o mia tgus ma hor mang ka svil to endo mang Endo Thim Orom Ka Msasaen te, E Nut tmi kut kaelha kmeharom karo reha kam khenam mar ma mmok orom Endo Thim Orom Ka Msasaen arhe her mi kut mnam a venloot to En mruo tmur kut el kam khenam ma mmok tok, ko pekam ko o venloot tgus ruk tmur mi kut elik tok nga her nop na. Ko tennik kam ngae kais mang tete, E Nut ta tuvgom ka svil to endo mang en kim o mia, vanang tete ta kle ka khenam ma mmok orom e Yesus he. \v 10 Ii, va a papat to E Nut ta srim ka svil to endo kuon malpgem ta vle ti te, kakro ngaomevek mruo kam khenam karo vu papat ruk laol ngo mamten mang ka svil to endo orom Endo Thim Orom Ka Msasaen ma mmok ngang o kool ngalmialaol kar o engyel ruk kuon ma volkha, mar tgus kam mmok mang ngar vgum kakro ngaomevek ruk endruk tok. \v 11 Ii, E Nut tkut svil kakro ngaomevek mruo kam khenam karo vu papat ruk laol mang ka svil to endo mang Endo Thim Orom Ka Msasaen ma mmok tok, kmikkiem ka papat to ta ktar el tennik kmeharom tok he. Ko ta ktar el a papat to endo va nma plong vle ngnik ngnik kat. Va E Nut karo vu papat ruk laol mang ka svil to mang Endo Thim Orom Ka Msasaen arhe ngat her mi pis lmien tete orom Ngoldaip e Yesus. \v 12 Ko her vgum e Yesus arhe ko ngot kor mnam mor mang he kmokpom kar ngot kais kmaol rkieng E Nut he lua ruokar kim va lua gorang kat e. \v 13 He ekam tok, kua mnganang nguk kam lo mrua kser muk petgim e Yesus vgum ko ngat kaenpasiker dok pum kua ngaeha to kam havaeng nguk mang e Yesus. Ii, ko kua ngaenpasiker moti tete ta vle her mi kut mang nguk kmel muk ma hor mang e Yesus, muk kam mmok mang tok arhe. \s1 E Pol Nma Ngarkie Mang lEpeses \p \v 14 He her gi vgum a papat to E Yesus kakro ngaomevek kam khenam E Nut ka svil to mang Endo Thim Orom Ka Msasaen ma mmok ngang o mia, va koma tubulkek ku penharom Ngor Teit he kngarkie mang nguk. \v 15 Ii, her E Nut arhe to ta teit mang ka valngan tgus ruk kuo ma volkha va ku mmie he ka sgum mar orom nga munik. \v 16 Va ekam ko E Nut nma vle kia vul orom karo keknen ruk ngat ho mi kut ya hak, koma ngarkie mang nguk te, E Nut kam meng E Nunu A Totur kmel rengmat kun mnam muk, he nang en kmenserpagam muk orom ka serppak mruo, muk kam vle lserppak. \v 17 Koma ngarkie mang nguk tok, he nang Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen kmel rengmat kun mnam mularo vurkul tok kat vgum ko mut kor mnam muk mang he kmokpom kar. Ii, va koma ngarkie ngang E Nut mang nguk kat te, En kmeharom muk, he a keknen to kmelongtok mang o mia kmel rengmat kun mnam muk kat, he nang muk kam vle lserppak orom a keknen to endo kat. \v 18 Ii, koma ngarkie tok, he nang mularo papat kam mi kut kais kun mnam muk kam kaum kar E Nut karo mia tgus kam sim ktua mnor mang Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen ka keknen to kmelongtok mang nguk te, tho mi kut laut hak kun mnam en is nngia. \v 19 Koma ngarkie tok kat, he nang mularo papat kam sim kut kais kat kam kol ka keknen to kmelongtok mang o mia tok, endo ngot lo kais hak kam mnor mang orom nguaro gi papat ko ngta tu mang ka keknen to endo. Ii, koma ngarkie mang nguk tok, En kam mi kut kaeharom muk, he nang muk kam sim ktua kolkol ekam ka keknen to kmelongtok mang o mia tok, kmikkiem gi enang ko E Nut nam ho mi ktua papuntom a keknen to endo kmelongtok mang o mia tok kat. \p \v 20-21 He tete, mor ruk ngoma vle kun mnam E Nut ka ngaomevek ko ngot kor mnam mor mang e Yesus te, her en arhe Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen he kmokpom kar, her mor ri arhe ngruak kanprim E Nut he ka nho orom En mnam a main to tete, va koknaik mnam o mia ngaro maineik tok kat kam ngorom kngorom. Ko her E Nut arhe Endo tho mi kut kais kmeharom o gi vrong papat tgus ruk ngota mnganang En mang ngar, va kle ho mi kut kael o papat akuruk yok kuon malpgem gi endruk ngota ktar ka mnganang En mang ngar. Va si o gi vrong papat tgus ruk ngot gia pat mang ngar kat, va En tkais kmeharom mar, va kle kho mi kut kael o papat akuruk yok kuon malpgem mar kat. Ii, E Nut nam kaeha ngang ngor enang tok, orom ka serppak to nam kaeha kun mnam mor orom. Lmien! \c 4 \s1 E Nut Ka Ngaomevek Ngak Kolkol Ekam En \p \v 1 Her dok to ngat kaenpasiker dok mo ma hengor ta arhe ekam ko koma patter o mia mang Ngoldaip. Va kua havaeng nguk te, ekam kuaro papat ruk ko gun ittiegom mar ngang nguk, ko kaurur kim muk tete kam kolkol ekam E Nut kmeharom o keknen ruk lyar, endruk kmiser a ngorsang to E Nut tmur vaeng nguk tesgun kam kol, endo mut her kol he. \v 2 Ii, mgua ho mi ktua krus orom muk mruo hak he kngae gi mrua vle ngang o mia te, o sim re. Va mu or kam tutut kmesik kat, nang kle va kaelongtok mang o mia he kturang ngar pum ngaro vnek. \v 3 Ii, E Nunu A Totur ther eharom muk ruk o vrong rhek va muk ruk o Yuda kam kaum ka vle te, a valngan to atgiang. Va mguak kaegom mularo serppak tgus te, muk kam kaum ka vle te, a valngan to atgiang mekam mekam tok, vgum mula keknen to kam vle orom a vrek longeik mo nguk. \v 4 Ii, mguaka vle enang a valngan to atgiang vgum E Nunu A Totur tok kmikkiem enang ko, e Yesus ka ngaomevek ta vle enang a mhel ka vok tgus to atgiang, va E Nunu A Totur en atgiang tok kat. Ii, va mguaka vle atgiang tok, ekam ko mnam a kolkha to E Nut tvaeng nguk, ther mi kut vaeng nguk kam nho mkor En atgiang tuk kmen a ktalhok to kam plong vle ko kim En ngnik ngnik ngang nguk gi enang tok kat arhe. \v 5 Va mguaka vle enang a valngan to atgiang vgum E Nunu A Totur tok kat kmikkiem enang ko Ngoldaip ta vle te, En atgiang tok kat. Va her gi a papat atgiang tuk kat, endo kmor mnam mor mang e Yesus he kmokpom kar. Va her a parrur atgiang tok kat. \v 6 Ii, va mguaka vle enang a valngan to atgiang vgum E Nunu A Totur tok kmikkiem enang ko E Nut atgiang tuk tok kat, Endo mor o mia tgus Ngor Teit. Va her En kat arhe ta laut kir kim o vrong mia tgus. He nam kaeha ko maktiegom o vrong mia tgus, he nang En kmel rengmat kun mnam o vrong mia tgus tok kat. \p \v 7 Ii, mgua si vle atgiang tok, vanangko Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen ther kle kring ya mang langto langto mnam mor ge, kam mi kut kaen a nngiar ngang langto langto gi, mnam mor kam mi kut kaikkiem a tong to en mruo tmur kut el kmisis kim langto langto mnam mor enang tok. \v 8 Ii, ta nngiar ngang ngor tok, kmikkiem E Nut karo rhek ruk endri te, \q2 “Ta grap ngoguon mail hak he ka ktong a vaak orom karo imuo ruk ta kakapom mar. To tle kaen o nngiar ngang karo mia.” \m \v 9 (Vanang a re ka vgon to te “ta grap” ta khenam ma mmok te, thera ktar ka grung ngpirik ngte mmie na. \v 10 Ii, va endo ta ktar ka grung ngpirik ngte mmie, her endo thera grap ngoguon ma volkha he kpa mnam o varhek tgus, en kam vle ko tok, he nang en kam kaum o vrong tgoluk tgus ruk E Nut tkueng ngar, mar kam vle ku meorom ka tavgo.) \v 11-12 Ii, endo ta grung ngte mmie, her en arhe to ten o nngiar ngang ka ngaomevek, kmelel kim mar ruk E Nut karo mia mruo kmeha ngang o mia ormar. Ii, ko Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen tmi kut en a nngiar langto ngang o mia akuruk, mar kam ngae kam kol a ngaeha to kam hover ka ngaomevek, mar kam vle te, o aposel. Va ngang akuruk ten a nngiar langto vat kam vle te, o propet. Va ngang akuruk tmi kut en a nngiar langto kat, endo kam havae mang En mruo. Va ngang akuruk tmi kut en a nngiar to kam nho mang kakro ngaomevek kam patter mar. Ii, ther mi kut en o nngiar ngang ka ngaomevek tok, he nang ka ngaomevek to ta vle enang Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen ka vok mruo tgus kmeha orom o nngiar ruk endri, he nang o mia ngaro papat ruk kmor mnam mar mang he kmokpom kar kam laut kngae vgum ngaro reha ruk endruk enang tok. \v 13 Ii, E Nut ner kaelel kim ka ngaomevek to ormor tok kam ngae kais ko mor tgus ngruaka vle enang a valngan to atgiang orom nguaro papat ruk kmor mnam mor mang E Nut Khal he kmokpom kar. Ii, va ner kaelel kim mor tok kat, kam ngae kais ko nguaro papat ruk mang ngak laut kngae kam ttek va ngot kolkol ekam Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen karo keknen tgus ruk ngat ho mi kut ya hak, endruk Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen mruo tho mi kut kaisis kun mnam en ormar. He enang tok, ngruer kais kam ho mi kut kaiser en ko ngrera ttek orom mar tok kat arhe. \p \v 14 E Nut na kaelel kim mor tok, nguaro papat kam laut kam ttek na, yek ngrer lo kat kais kam kta vle enang o ngnes ruk ngam mrua ngam mar mruo ekam o gi vrong papat kat e. Ii, ko o mia ngam mi ktua ppiak he kmas orom ngaro rhek kam patter mor orom ngaro papat ruk nong ngaro kleim ngang ngar mang E Nut, mar kam vraik orom nguaro papat kngam mar ngogut ngoguon. Ii, ngam sia ngangam kim mar kam mi kut kael ngaro papat momalpek kam kauyang ngor ormar kam ngam nguaro papat ngogut ngoguon enang tok. Nguaro papat ngak laut kam ttek na, yek ngruer lo kat kais kam vle enang a langail to o vlung ngma ngam ngogut ngoguon va ko a ngausgi nma spom he kngam ngogut ngoguon tok kat e. \v 15 Nove, parem ko, ngruak kle va kaelongtok mang o mia kam rere kar mar orom o rhek ruk o minar. He enang tok, Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen mruo nera pavloum mor orom karo keknen va karo papat tgus, he nang mar kam laut kngae kun mnam mor, mor kam ttek ormar kmiser ktakor mruo. Ii, ko en ta vle enang a mhel ka lpek ko nma ktong ka vok to orom mor ruk ngot kor mnam mor mang he kmokpom kar. \v 16 En ta vle enang a mhel ka lpek ko en nma ktong ka ngaomevek tgus to orom mor. Va her vgum en arhe mor ngoma laut kngae, gi enang a mhel ka vok ko nma laut kngae orom o spang ruk ngma mo kappom kar karo sogi va karo vothol en kam serppak enang tok. Ii, va enang tok kat, ka ngaomevek to orom mor ngoma mokpom kar mor kmenserpagam mor mruo orom a keknen to kmelongtok mo ngor, kmikkiem enang ko langto langto mnam ka ngaomevek to endo tsim kut mokpom kar mar mruo kam serppak vgum ktaro reha mruo ruk langto langto nam kaeharom mar mo ngar. \s1 E Nut Ten A Ngorsang To A Gunngar Ngang Karo Mia Mruo \p \v 17 He ekam ko muk ruk e Yesus ka ngaomevek mut kor mnam muk mang Ngoldaip he kmokpom kar kam laut kngae tok, va ko kaurur kim muk te, muk kam tu kam kta kolkol ekam o vrong rhek ruk ngam kaikkiem ngaro papat ruk ngam mrua koham ngaro serppak mruo pum mar ko nong ngaro kleim ngang ngar ko pum E Nut kalo keik. \v 18 Ii, ko ngaro papat ngta slok hak, va ngma vle malhagenmok mang E Nut to nam kaen a ktalhok to kam plong vle ko kim En ngnik ngnik ngang o mia. Ii, ngma vle malhagenmok mang E Nut tok, her vgum ngaro lpetuk ruk ko o papat ngat ho mi ktua tu hak kim mar vgum ko ngam mi kut kael rela petgim E Nut he. \v 19 Ii, va ngam lo vua leep hak ko pum E Nut kalo keik, nang kle ho mrua ngam mar mruo ekam lraip va lurokol kmegom kam tmar kim ngaro sing kmeharom o gi vrong kerkeknen ruk ngaro pkor ngam gi vrong kaenen mar kmeharom mar. Ngam sia vle tok, vanang ngam ngae ho lo mi kut rum ngaro svil hak kam tmar kim ngaro sing mang o kerkeknen ruk kam mo gorgor pmar mekam mekam tok e. \p \v 20 Mar ngma vle tok, vanangko muk, mut lo lol o rhek ruk mang Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen kam vle enang ngar tok e. \v 21 Ii, lmien te, mut her kol a re to mang Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen vgum o mia ko ngat patter muk orom o papat ruk o minar, endruk ngoma sir malpgem mar kmor mnam mor mang e Yesus he kmokpom kar. \v 22 Mare, ko ngat patter muk te, kmel mularo yaik ngang mula ngorsang to tesgun he ksir petgim mularo pkor ngaro svil ruk ngam kaenen muk kmeharom o kerkeknen. Ko tesgun mum kaeharom mar ktar mang ko mut lo kor mnam muk mang e Yesus he kmokpom kar vop. Ii, ngruaro pkor ngaro svil ngma kauyang ngor he kle kering ngor orom nguaro sing ruk tok. \v 23 Ii, ngata patter muk kat te, kmel mularo yaik ngang mularo ngorsang ruk tesgun tok, nang kle ka tting mang E Nut kam hortgem mularo papat ruk ngma ktong nguk, mar kam pis o gunngae. \v 24 Ii, ngat patter muk kat te, kam kle kol mula ngorsang to a gunngar, endo E Nut mruo tmur eharom ngang nguk orom o keknen ruk ngat vua sir hak ko mar o totur, he nang muk kam mi ktua pi orom mar kam sim ktua kolkol ekam En mruo kam vle ngang En mruo orom mar. Ii, E Nut tmur kaeha ngang nguk orom karo keknen ruk ngat vua sir hak ko mar o totur tok kmikkiem enang ko mar o keknen ruk o minar. \s1 Ngruak Kaeharom O Keknen Ruk O Gunngae Kmikkiem Ngua Ngorsang To A Gunngar \p \v 25 He ekam ko E Nut ten a ngorsang to a gunngar ngang nguk tok, va langto langto mnam muk naka ksir petgim a kerkeknen to kam ppiak ngang o mia, nang kle krere orom o rhek ruk o minar, ko mor tgus ngota vle te, E Nut ka ngaomevek atgiang to ta vle enang e Yesus ka vok to atgiang kat. \v 26 Ii, va mguak kaesik ngang o mia, va mguak or kmeharom a kerkeknen ngang ngar kat. Va mguak or kam hoger o resik kat e. Mguak kle va krum o gi vrong resik mnam a kolkha to endo ge, ktar mang a kolkha kam vaik kim muk. \v 27 Ii, mguak or kam koregot kim e Seten enang tok. \v 28 Vanang muk ruk o ngauruvik, mguak tu kmurur o tgoluk, nang kle va kaelha kam khenam mularo singni kam lol mutaro reha mruo kam turang o mia orom mar. Ii, mguak lol o reha ruk tok, he nang endruk nong o tgoluk ngang ngar kam tuur mnam mularo serppak enang tok. \p \v 29 Va mguak or kam kta rere ngang o mia orom o rhek ruk ngat kernonho kat. Mguak kle va krere ngang ngar orom o rhek ruk ngat kais kmenserpagam mar kmikkiem ngaro vnek ha, he nang mularo rhek ruk ngat lol ko vgum muk kmenkrovgem mar he kturang ngar enang tok. \v 30 Va mguak or kam kta kaeharom a kerkeknen tang ko mum kaoppom E Nunu A Totur kam mrua mrung en mruo vgum mar tok. Ko E Nunu A Totur to E Nut tel ka tnangal kun mnam muk orom ta vle ti te, ka tnangal to endo ka gi kaunun. Ii, va E Nunu A Totur nera vle te, E Nut ka tnangal ka gi kaunun kam khenam ka tnangal ma mmok kam ngae kais mang a kolkha to E Nut ner mia kaottam ka tnangal to endo kmel ekam mor. \v 31 He ekam tok, mguak kle va ka ksir petgim o kerkeknen tgus ruk endri te, kmelat o mia, kmesik kuon mail, kam hoger a vrek kiin, kam gervik kim o mia, va kam rere pum o mia kam kering ngaro mnok. Va o gi vrong kerkeknen ngo mamten ruk kam kering o mia ormar, va mguaka ksir petgim mar tok kat. \v 32 Ii, mguaka ksir petgim mar tok, to kle va kmo ya mo kmuk mruo va kmo mrung nguk kat her vgum ko mguak mo lol mularo kerkeknen mruo patgiang ngaiting he kikiangae mang ngar hak, gi enang ko E Nut ther lol mularo kerkeknen patgiang ngaiting he kikiangae mang ngar tok kat, ekam ko mut kor mnam muk mang e Kristus he kmokpom kar. \c 5 \s1 Ngruak Karkar Ekam E Nut Karo Leik \p \v 1 He ekam ko E Nut ther lol mularo kerkeknen patgiang ngaiting he kikiangae mang ngar, va muk E Nut kles ruk E Nut nam vu kaelongtok mang nguk, mguak karkar ekam E Nut karo leik \v 2 kmelongtok mang o mia kmikkiem gi enang Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen ther khenam ka keknen to kmelongtok mang ngor tok kat, ko tmur en en mruo kam yor mang ngor. Ii, tmur en en mruo ngang E Nut tok enang a nngiar to kam ngam menglol mnam E Nut ka vrek. Tmur en en mruo kam yor tok, he ka vle enang a nngiar to orom ka gri to tgi ya, endo a pris nam kaen ngang E Nut. \p \v 3 Ii, mguak karkar ekam E Nut karo leik, nang ho lo mi kut kaeharom ke vur kerkeknen tang, kam lo kael ke vur ngaekam tang ko ke mi laut hak ngang o mia mar kam lua mon muk orom a kerkeknen to kam mur ngam muk mruo ekam mularo sing ruk mang lraip va lurokol kam tmar kmar tok. Va mar kam lo kais kam mon muk orom o gi vrong kerkeknen akuruk kat, endruk ko muma ru pum o sle vgum mar, va si a kerkeknen to kam mo gorgor pmuk tok kat. Ii, mguak or kmel a ngaekam ngang ngar kam lo kat kais kam mon muk orom ke vur kerkeknen tang tok, ekam ko o kerkeknen ruk endri, mar nong E Nut karo mia mruo ngaro keknen lyar ruk E Nut ta svil mar kmeharom mar e. Nove, ko E Nut tmur kut el karo mia mruo kam mi kut vle ngang En mruo orom ngaro keknen ruk o totur. \v 4 Va mu or kmeharom o kerkeknen ruk o mia ngma leep pum mar kat. Va mu or kmeharom a kerkeknen to kam gi vrong gu piris, va kam gia klel orom o mia kam ker mus orom mar kat. Ii, o kerkeknen ruk endruk nong E Nut karo mia mruo ngaro keknen ruk e. Vanangko mguak kle va kanprim E Nut mang o gi vrong tgoluk tgus. \v 5 Mguak or kam vle orom o kerkeknen ruk endruk tok, ekam ko ani mhel to nma gorgor pum lraip va lurokol kam mrua ngam en mruo ekam ngaro sing ruk mang ngar kam tmar kmar he kru pum o sle vgum tok, va a mhel to endo tlo is hak kam kol a ngamyammok tang hak ko mkor Ngor Teit to E Nut kar Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen kun mnam a venloot to ngina tavgo nera vle kuo mang o mia tgus. Nove, ko a mhel to endo ta vle te, en nam gia totu pum karo vu kerkeknen mruo ruk endruk kmeharom mar, nang E Nut nove. Ii, kuaro rhek ruk mang o mia ri ngruaka kpom mar te, mar o rhek ruk o minar. \v 6 He ekam tok, mu or kam mnang o mia ri kam krong mularo vorngap orom ngaro rhek ruk nong ngaro kleim ngang ngar. Ko her vgum o kerkeknen ruk endruk arhe, E Nut nam kael karo resik kuon mang endruk ngma kerngnek vgum En kmeharom mar. \v 7 He ekam tok, mu or kam mokpom kar mar kat e. \s1 Ngruak Kaikkiem O Keknen Ruk Lyar \p \v 8 Ii, mu or kam mokpom kar mar tete, ekam ko tesgun mut her kaum ka vle kun ma slommok kar mar, vanangko tete Ngoldaip ther valler muk he, ekam ko mut kor mnam muk mang e Yesus he kmokpom kar. He ekam tok, mguak kaikkiem o keknen ruk ngta mmok tok kat, gi enang ko muta vle te, muk E Nut to tvua mmok kles ruk muk ko ta valler muk. \v 9 (Ii, mguaka vle ma mmok tok, ekam ko E Nut to tvua mmok nam kael karo miel kun mnam muk orom o keknen ruk ngat vua ya hak, endruk ngat vua sir, va o papat ruk o minar.) \v 10 Ii, mguak kaikkiem o keknen ruk ngta mmok enang tok, he nang muk kam lol o papat ruk ngat kais kmel muk ma hor mang o keknen ruk ngam kaensireim Ngoldaip. \v 11 Mguak kaensireim Ngoldaip ormar tok, nang lo kta kaum kar o mia akuruk kam tuur mnam ngaro kerkeknen ruk ngam kaeharom mar ma slommok. Ko ngaro kerkeknen ruk endruk ngam lo kael ngaro miel orom o keknen ruk ngta mmok kun mnam muk e. Vanangko mguak kle va ka vle kar mar orom mularo keknen ruk ngta mmok kam valler mar ormar kmel ngaro kerkeknen ko ma mmok tok ha. \v 12 Mguak or kam kta kaum ktuur mnam ngaro kerkeknen ruk tok, ekam ko o kerkeknen ruk ngma kerngnek vgum E Nut ormar kmeharom mar la tvok, ngma ngam a leep kuon mang o mia. O mia ngat si kais kam gia mon ngaro kerkeknen ruk endruk, vanang ngma leep hak kam gia monik tok. \v 13 Ngaro kerkeknen ngam sia vle tok, vanangko a papat to enda ta mien te, o vrong tgoluk tgus ruk a mmok tvaller mar, ngat gia vle ma mmok, o mia kam vokom mar ge. \v 14 Ko her vgum a mmok to ta valler o tgoluk tgus, o tgoluk tgus ngat gia vle ma mmok, o mia kam vokom mar tok arhe. Ii, he her gi ekam a papat to endo msim, ngata kni orom a kni ta te, \q2 “Ai, muk o ngonnit mail, muk ruk mut kaenang o yoror ruk ngam lua kakhi mang E Nut, mu hop he, he Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen nera valler muk.” \p \v 15 He ekam ko E Nut ther valler muk, va mgua smia ngangreal ngang nguk mruo mang mularo ngorsang, muk kam smia ngangam kim muk kmeharom o keknen ruk lyar, nang or kmonit orom mularo papat ruk lyar kmeharom o kerkeknen. \v 16 Ii, mgua sim ktua ngangam kim muk, nang or kat kam kokoham mularo serppak mnam ke gi mhe tang hak kun mnam a venloot ta, ekam ko o kolkhek ruk tete, ngat ho mi ktua kernonho hak. \v 17 He ekam tok, mguak or kmorim a keknen to kam lo smia pat mang Ngoldaip. Vanangko mguak kle va smia ngangam kim muk kam mnor mang ka svil. \v 18 Va mu or kam kta kaiviem a ye to a serpgar he a ye ka serppak kam viging nguk kmenvevem muk. Ko ka serppak nera ktong nguk kam mrua ngam muk mruo ekam o gi vrong kerkeknen ruk ngara kering nguk hak. Vanangko mguak kle va mur kaen muk mruo ngang E Nunu A Totur mekam mekam, he nang en kam kle kviging nguk orom kta serppak mruo. \v 19 Ii, mguaka vle tok, va mguaka kni pum E Nut mo nguk orom o knituk ruk ngo mamten, orom o tningel kam kanprim E Nut ormar, va orom o knituk ruk E Nunu A Totur tkaen rhek mnam muk orom mar, va orom o knituk ruk muma lap mang o tgoluk mang ngar kat. Ii, mguaka kni pum E Nut kun pgegom muk ko muma kaum kam totu pum, nang mguak or hak kam kni kuo mang mularo gi pkor e. \v 20 Mguak kaeharom tok, he kanprim Ngor Teit to E Nut mang o vrong tgoluk tgus mekam mekam her vgum ko mut kor mnam muk mang Ngoldaip to e Yesus Kristus ka munik he kmokpom kar. \s1 Mor Tgus Ngrua Mrua Slak Orom Mor Mruo Mo Ngor \p \v 21 Muk tgus mgua mrua slak orom muk mruo mo nguk kat, kam khenam ma mmok te, muma totu pum e Kristus. \s2 Lmialraip Va Lmialurokol \p \v 22 Muk lraip, mgua mrua slak orom muk mruo kam ngan vgum mulmialurokol, gi enang ko muma totu pum Ngoldaip he mrua slak orom muk ngang En tok kat. \v 23 Mguak kaeharom tok, ekam ko kun mnam alomevek a ngokol nma ktong ktavlom he ka vle enang Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen ko en nma ktong ka ngaomevek tok kat. Ii, e Yesus ka ngaomevek ta vle enang ka mur vok mruo he en nma vle enang te, ka lpek to nma ktong ka vok. Ii, her e Yesus arhe, endo ta susulgim ka ngaomevek orom ka mur vok mruo. \v 24 He kmikkiem enang ko Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen ka ngaomevek nam mrua slak orom en mruo ngang Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen tok, va muk lraip, mgua mrua slak orom muk mruo ngang mulmialurokol gi enang tok kat mang o gi vrong papat tgus. \p \v 25 Va muk lurokol tok kat, mguak kaelongtok mang mulmialraip gi enang ko Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen tkaelongtok mang ka ngaomevek he mur en ka mur vok mruo ngang, en kam yor mang tok kat. \v 26 Ii, e Yesus tmur en ka mur vok mruo kam yor tok, he nang ka ngaomevek kam vle ngang en mruo orom o keknen ruk o totur, ko ta parrum mar orom ka munik mruo he kmon mar la mmok hak ko pum kalo keik her gi vgum ko ngat kor mnam mar mang E Nut karo rhek ruk ngoma patter o mia ormar. \v 27 Mare, e Yesus tmur mon ka ngaomevek la mmok hak tok to le kaum ka ngaomevek kam vle ngang en enang a mhel ktavlom to tre kam lei orom, ko ktavlom to endo karo keknen ngat vua mmok hak ko tmur nho ekam kam ngae kais mnam a kolkha to ta lei, he nong a kerkeknen tang hak ta vle kun mnam. He o mia ngat lo vrua ngan o rhek akor mang ko tlo eharom ke vur kerkeknen tang e. Ii, e Yesus ka ngaomevek to orom mor ta vle enang ktavlom to tre kam mur kael ko kim en mruo ko tparrum mor he eharom mor kam vle la totur ngang en mruo, he o mia ngat lo is hak kam mon mor orom a kerkeknen tang hak. \v 28 He gi enang tok, muk lurokol mgua sim ktua kolkol ekam e Yesus tok kmelongtok mang mulmialraip tok kat, gi enang ko mum kaelongtok mang mularo pkor mruo. \p Mare, ko endo nam kaelongtok mang ktavlom ta mrua khenam en mruo ma mmok te, tkaelongtok mang en mruo tok kat. \v 29 Ko nong a mhel tang hak to nama kpiem ka vok mruo e. Nove, nam kle va ka klang mo ol he smia nho mang, gi enang Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen nam smia nho mang ka ngaomevek tok kat. \v 30 Ii, lurokol mguak kaelongtok mang mulmialraip tok kat ko mor tgus ngot kaum ka vle te, e Yesus ka ngaomevek ko langto langto mnam mor ta vle te, e Yesus ka vok mruo ka mhe langto langto tok kat. Ii, a mhel na sim ktua kolkol ekam e Yesus kam smia nho mang ktavlom kmikkiem E Nut karo rhek ruk endri te, \v 31 “He ekam ko E Nut tkueng o mia he kmommen mar kam vle te, lraip va lurokol, va a ngokol nak parem kteit va knan he kaikkiem ktavlom, min kam kaum ka vle atgiang.” \v 32 O rhek ruk endruk nga pun msim ta laut hak, he E Nut tlo paam rela mang tennik kmis mang tete e. Vanangko her tete ta, her dok ta arhe kua polger o rhek mang te, o rhek ri nga pun ta vle mang e Kristus kar ka ngaomevek to orom mor ko ngota vle atgiang kar e Yesus gi enang tok kat. \v 33 O rhek ruk endruk nga pun msim ngat pua vle mang e Kristus kar ka ngaomevek to orom mor tok, vanangko langto langto mnam muk lurokol nak kle mi kaelongtok mang ktavlom tok kat ge, kmikkiem gi enang ko nam kaelongtok mang ka mur vok mruo. Va ktavlom na kle mi ktua nho orom katngokol tok kat. \s2 O Ngnes Kar Ngaornek Va Ngaortek \c 6 \p \v 1 Va muk o ngnes ruk mut kor mnam muk mang Ngoldaip he kmokpom kar, mguak mrua slak orom muk mruo kat kam ngan vgum muornek va muortek kat ko a keknen to endo ta sir ko pum E Nut kalo keik, ko E Nut ka pos thavae te, \v 2-3 “Ngiaka nho orom inan va iteit he ngira vle lhok mo mmie orom a ngorsang to a yar.” A pos to endo, her endo mnam mar tgus E Nut ta sgun kmel he kvat ka tnangal mnam arhe. \p \v 4 Va muk o teit, mguak or kmel resik mnam mules. Parem ko, mguak kle va kpavloum mar he kaelel kim mar ko mguak patter mar orom Ngoldaip karo papat, mar kam laut kngae ormar tok. \s2 Endruk Ngalmialaol Ngam Kaenen Mar Kmeha Ngang Ngar \p \v 5 Muk ruk mulmialaol ngam kaenen muk kmeha ngang ngar mo mmie, mgua mrua slak orom muk mruo kat kam mia totu pum mulmialaol ruk endruk he le mia ngan vgum mar. Va mguak or kam pe gia totu pum mar orom mularo gi pkor, gi kun mnam kero gi venloot ngaro mhetor ko ngama keketar muk mnam mar kat e. Mguak kle va mia nho orom mar he kgorang ngar gi enang ko mum mia nho orom Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen he kngan vgum en kat. \v 6 Ii, mgua mia ngan vgum mar he kaeha ngang ngar kmikkiem gi enang ko muma vle enang e Kristus kalngunes ruk mum kaeha ngang en he ksirei kmeharom E Nut karo reha ruk En mruo nma svil mang ngar. Nang mguak or kam pe gia nho orom mar, gi kun mnam kero gi venloot ngaro mhetor ruk ngaro kerok ngat gia kolkol muk, he nang ngar kam sirei mang nguk tok. \v 7 Ii, mgua ho mi ktua sirei hak kmeha ngang mulmialaol kmeharom o gi vrong reha ngang ngar kam turang ngar ormar, gi enangthe mut mi kaeha ngang Ngoldaip enang tok kat, nang nong ngang o mi mia e. \v 8 Mare, ko muta mnor mang Ngoldaip he te, ner mi kaen a keik ngang o mia, kmikkiem ngaro gi vrong reha ngo mamten ruk lyar. Si enangthe a taip tang na kaenen muk kmeha ngang, i o enangthe mum gi kaeha mang a keik, vanangko E Nut ner le mi kaen a keik ngang nguk kmikkiem mularo gi vrong reha ruk lyar mum kaeharom mar ge. \s2 O Taip Ruk Ngam Kaenen Ngalngunes Kmeha Ngang Ngar \p \v 9 Va muk o taip ruk mum kaenen mulngunes kmeha ngang nguk, va muk kat mguaka vle enang tok kat he ktotu pum endruk ngam kaeha ngang nguk. Vanang mguak or kam kta rere kmengorang ngar kat e, ekam ko mut hera mnor mang E Nut to kuon ma volkha te, her En arhe tkaum vle te, muk kar mulngunes Muldaip to En. Va En nam lo gia khen a mhel tang kam smia tar, nang ka mnang langto e. Nove, ner mia momngan kar o mia tgus. \s1 Ngruak Sir Lserppak Malngaeng E Seten \p \v 10 To kam rum kuaro rhek ri, kua svil kam havaeng nguk te, mguak sir lserppak orom mularo papat ruk kmor mnam muk mang Ngoldaip he kmokpom kar her vgum ka ho serppak mruo to a ho ngaurar hak. \v 11 Ii, mguaka vle enang a mhel to nma kar va tomten ko nma vaik pum karo tgoluk ruk lserpgar kmus ormar. Ko muk kat mguak lol E Nut karo tgoluk tgus ruk lserpgar kmus orom mar tok kat, he nang muk kam sir lserppak malngaeng e Seten karo vu papat ruk nam kaelik momalpek kam kering nguk ormar. \v 12 Mare, mguaka sir lserppak malngaeng e Seten tok, ekam ko ngom lo kaus kar o mi mia ruk ngot kais kam vokom ngaro pkor kar ngaro gidiel e. Nove, ngom kle va kaus kar o kool, va o vrong serppak ngalmialaol va o vrong kool ngalmialaol ruk ngaro serppak ngta kpom a mmie ta ko nma vle ma slommok kat. Va ngoma kaus kar o vrong serppak ruk kuon kia gan kat, endruk ngam kaenen o mia kmeharom o kerkeknen ruk ngat ho mi kut kernonho hak. \v 13 He ekam ko her mar ruk ngom kaus kar mar, va mguak kle kvaik pum E Nut karo tgoluk tgus ruk lserpgar kmus ormar, he nang muk kam sir lserppak malngaeng ngar mnam a kolkha to e Seten na re kaegom muk orom karo vu papat ruk ngat ho mi kut kernonho hak. He enangthe mguak kaus ormar tok, yek mguer kais kam kir kim he le ksir lserppak tok ge. \v 14 He ekam tok, mguak sir lserppak malngaeng e Seten he kaus kar en orom o papat ruk o minar, ko ngta vle enang a pus to mguak kleng ko mnam mularo vgondik. Va mguak kaus kar en orom o keknen ruk ngta sir ko pum E Nut kalo keik kat, ko o keknen ruk tok ngta vle enang a gulie ka mten to kam vaik pum kam toot mang mularo rengtek orom. \v 15 Va mguak sir lserppak kat he kaus kar en orom mularo papat ko mguaka ktar kaelel mar he ktoot orom mar kam paneng a kolkha to kam ngongae paat kam havaeng o mia mang a knovvur to tkais kmel a vrek longeik kun pgegom mar kar E Nut. Ko o papat ruk endruk ngta vle enang mularo nharok ngaro vanvan ruk mguak kaelik kmenserpagam mularo nharok ormar, he nang nguk kam ngongae paat orom mar tok. \v 16 Ii, mguaka ktar vaik pum E Nut karo tgoluk ruk lserpgar ri na kam sir lserppak malngaeng e Seten ormar tok arhe. To mguak kle kvaik pum akuruk kat kuon malpgem endruk ko her monik he. Endruk endri te, o papat ruk kmor mnam muk mang e Yesus he kmokpom kar, ko o papat ruk endruk ngta vle enang mularo gulie ruk mguaka kpom mar kam toot mang nguk kim e Seten karo vu papat ruk nam kaegom kam kering nguk ormar. Ii, ko e Seten tho mi kut kernonho hak, va karo papat ruk endruk ngma vle enang karo mus ruk ngma sngam a paei pum ngaro kerok he kngam mar ngang nguk. Va muk, mguak toot mang nguk kim en orom o papat ruk kmor mnam muk mang e Yesus he kmokpom kar tok kat, he nang muk kam tver karo mus ruk orom karo vu papat ruk endruk ormar. \v 17 Va mguak sir lserppak malngaeng e Seten he kaus kar en kat orom o papat ruk mang E Nut ka ngaeha to ther susulgim muk orom kat, ko ka ngaeha to endo ta vle enang a msasaen to tvua serppak kam tokim mularo lpetuk. Va mguak sir lserppak malngaeng en orom E Nut karo rhek ko E Nut karo rhek ngta vle enang a kom to mguak kaus kar e Seten orom vgum E Nunu A Totur ka serppak. \v 18 Ii, va mguak kle kael mularo ngarkie ngo mamten ko kim E Nut mekam mekam kat, he ka mnganang mang o gi vrong tgoluk va kaurur kim En mang ngar kmikkiem enang ko E Nunu A Totur nam kaenkrovgem muk kam ngarkie tok kat. Mare, mguak smia pat mang E Nut karo tgoluk ruk lserpgar ri kmus orom mar to le smia toot. Va mguak or kam tu kam ngarkie ngang E Nut mekam mekam kat mang o mia ruk E Nut tmur el mar kam vle ngang En mruo. \p \v 19 Mare, va mguak ngarkie mang dok kat te, mnam a kolkha to nguak sir ko kim endo nma ngan o rhek, E Nut na kaen o rhek mnam dok, he dok kam lua kokkol kam rere lserppak kam polger o rhek ruk mang ka svil to orom a knovvur, endo tesgun E Nut tlo paam rela mang. \v 20 Ii, ko her vgum ko ko kol E Nut ka gu kam havae mang ka svil to endo, ngat kaenpasiker dok mo ma hengor ta. Ii, mguak ngarkie mang dok kat te, dok kam lua kokkol kam rere lserppak kam polger o rhek mang tok arhe, kmikkiem enang ko E Nut tmeng dok ngang o mia kmeharom tok. \s1 E Pol Ta Rum Ka Hor Orom Karo Rhek Ruk Endri \p \v 21-22 Mare, muk ruk lEpeses, kua re kam meng ngornopia e Tekekus ngok kmuk. En nam kor mnam en mang Ngoldaip he kmokpom kar va sim kaeha ngang. Va ngom kaelongtok mang kat. Kua re kam meng ngok kmuk mang a her gi papat ta arhe te, muk kam kol a re mang dok kar endruk mo kmok kat te, ngota vle nngia. Ko en ner smia havaeng nguk mang o tgoluk tgus ruk mang ngor. Ii, kua re kam meng en ngok kmuk, he nang en kmenkrovgem muk kat. \p \v 23 To koornopeik ruk mut kor mnam muk mang E Nut, kua ngarkie ngang E Nut to Ngor Teit kar Ngoldaip e Yesus Kristus mang nguk te, min kmeharom mularo vurkul kmongeik va muk kam sim kor mnam muk mang ngin he kmokpom kar min, va muk kmelongtok mang o mia kat. \v 24 Va kua ngarkie mang muk tgus ruk mum kaelongtok mang Ngoldaip e Yesus Kristus orom mularo papat ruk ngat lo is kam nop kun mnam muk. Ii, va kua ngarkie mang nguk te, en kam ring ya mang nguk kat.