\id 2CO - NT1076 Sulka - Doug Tharp 21/3/97 \h 2Korin \toc1 E Pol Ka Hor To Alomin Orom To Tittiegom Ngang lKorin \toc2 2Korin \mt1 E Pol Ka Hor To Alomin Orom To Tittiegom Ngang lKorin \is1 O Rhek Ruk Kam Keknen Mang E Pol Ka Hor To Alomin Orom To Tittiegom Ngang lKorin \ip lKorin ngat kol e Pol ka hor to aktarang, to o mia kavurgem kun mnam e Yesus ka ngaomevek to endo ngat hera mnor he te, e Pol karo rhek ruk endruk ngta mien ko ta psom mar kam srim ngaro papat ormar. To ngat kaekon ngang e Pol orom ngarta hor kat kam havaeng te, ngat hortgem ngaro kerkeknen, nang kle kaikkiem E Nut karo keknen. Vanangko akuruk yok ngat kle kaesik ngang e Pol vop pum karo rhek ruk tegom kam srim mar ormar to ngat kaelha kam kerrereng. \ip Mnam e Pol ka hor ta ka mhe to aktarang orom, e Pol ta sirei mang lKorin ko ngat ngan vgum karo rhek ruk kun mnam ka hor to aktarang ngang ngar he khortgem ngaro kerkeknen, nang kle kaikkiem E Nut karo keknen. Ta sirei mang ngar tok to kle koripang endruk ngta mon la ppiagam ko ngat kaesik ngang vop, ko ngat kerkolkol vgum karo rhek ruk ta ktar ittiegom mar ngang ngar kam sisrim mar ormar. \ip Va mnam o kolkhek ruk endruk, E Nut karo mia tgus ruk kun mnam a mmie ka mhe to e Yudea, ngata kerkolkol mnam a vang kat, vanangko e Pol ta kle ka vle kam kaum o krek kam lol kngorom mar kmenik ngang ngar. He ekam tok, kun mnam ka hor ta ka mhe to 8 va 9, e Pol tkaelha orom o rhek akuruk kam hover lKorin ngaro vurkul kmen o krek mang a ngaeha to endo tok. E Pol ka hor ka mhe to kam nop orom ta havae mang o aposel ruk o ppiagar ko ngat ngae kpis ka vle ko mKorin he krere ka grung orom e Pol ka munik va ka kle krere kmon la ppiagam orom ka ngaeha to en a aposel nam kaeharom. \ip He enang tok, e Pol tkaelha kam totok mang en mruo orom karo rhek. \c 1 \s1 E Pol Tkaen Ka Mamrung Ngang lKorin \p \v 1 Vae, dok e Pol, a aposel to mkor e Yesus To E Nut Thim Orom Ka Msasaen, ko tmeng dok kam kol ka gu, kmikkiem gi enang ko E Nut mruo tmi kut svil mang dok kam kol ka gu tok. Va ngornopia to e Timoti, endo nam kaum kaeha kar dok ta vle mo kmok kat. \p Ko kaittiegom kua hor ta ngang nguk ruk E Nut ka ngaomevek to ormuk ko tok mnam a rengmat ka pun to e Korin. Va ko kaittiek ngang E Nut karo mia mruo akuruk kat, endruk kun mnam o marhok tgus ruk mnam a mmie ka mhe to e Akaia kat. \p \v 2 Kua ngarkie ngang Ngor Teit to E Nut va Ngoldaip to e Yesus Kristus te, min kam ring ya mang nguk, va min kmeharom mularo vurkul kmongeik kat. \s1 E Nut Nam Kaenkrovgem E Pol, He Nang En Kam Kle Kaenkrovgem O Mia Kat \p \v 3-4 E Nut, En Ngoldaip to e Yesus Kristus Kteit. En ta vle te, Ngor Teit to nama mrung dok ko nma turang dok mekam mekam kmenkrovgem dok. He ekam tok, koma hover En ekam ko nama turang dok pum kuaro vnek tgus ruk koma kerkolkol vgum mar. Nama turang dok he kaenkrovgem dok tok, he nang dok vat kam kle kturang kolenar he kaenkrovgem mar kat pum ngaro vnek ruk ngam kle ktua kerkolkol vgum mar kat. Va a serppak to E Nut nam kaenkrovgem dok orom, her a serppak to arhe ko kais kam kle kturang kolenar orom kmenkrovgem mar orom tok kat. \v 5 Ii, Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen mruo te lo vur tu hak kam kerkolkol vgum o vokngnes e. He ekam tok, dok kat kom lua tu kat kam kerkolkol vgum o vokngnes mang en tok kat e. Va gi enang ko kom lua tu kam kerkolkol vgum o vokngnes mang e Kristus tok, E Nut nam lua tu kam turang dok kmenkrovgem dok her vgum E Kristus to kat arhe. \v 6 Ii, ko koma kerkolkol vgum o vnek mang a knovvur her mi kut mang kam kle kaenkrovgem muk ko E Nut nak susulgim muk vgum a knovvur to tok. Ii, va E Nut nma kaenkrovgem dok orom a serppak, he nang dok kat kam kle kaenkrovgem muk kat orom a serppak to koma ktar kol ekam E Nut ko ko her kerkolkol vgum o vnek ruk tok. Ii, E Nut nma kaenkrovgem muk vgum dok tok, he nang En kam kle kaeharom muk kam matnge vgum o vnek ruk endruk mor tgus ngot kaum kerkolkol vgum mar, nang muk kam lua kaeloong mnam mar, mar kam marer kam nop e. \v 7 To enang tok, kom ngae sei kam nho mkor muk lserppak hak te, mguer mia matnge vgum o vnek ruk endruk, ekam ko ko smia mnor hak te, ekam ko muma kaum kerkolkol vgum o vokngnes lsir ruk dok mruo koma kerkolkol vgum mar, va E Nut nera kaum kaenkrovgem muk, gi enang ko nma kaenkrovgem dok tok kat. \p \v 8 Yu! Koornopeik, kua svil muk kam mmok mang o ngaelaut ngo ngnorok ruk ko sei kam kerkolkol vgum mar kun mnam a mmie ka mhe to e Esia. O vnek ruk ngat kol dok ko tok, ngate ho mi kut vovoem dok hak. Va kua serppak tho lo is mang ngar hak kam matnge vgum mar. He ekam tok, kuaro papat ngat ngae ho mi ktua tu hak kam pis mang o nghek ko ko sia khanang dok he. Ko ko kle her gia pat re te, ngor ho mi ktua ru ko he! \v 9 Kua mien te, kun mnam kuaro papat ko her pat re te, E Nut ther mrua monik kim a yor ngang dok he. Vanangko ko her kerkolkol vgum o vnek ruk endruk tok, he nang dok kam mia kol a pat ta ti te, dok nguak or kam mrua kaur orom kuaro mur serppak mruo kam mrua hong dok pum o vnek ruk endri, nang kle kaur orom her E Nut to nera hover o yoror petgim ngaro nnak ka serppak mruo. \v 10 Ii, tesgun ko her kerkolkol vgum o vokngnes ruk ngata kpom dok klik hak. Va ko re kam ho mi ktua yor hak vgum mar, vanang her E Nut to arhe tsulgim dok he khong dok pmar. He tete kua mnor kat te, mnam o kolkhek ruk o vokngnes nga kta kirpagis kim dok koknaik va lmien te, E Nut ner kle ktua sulgim dok, gi enang tok kat. He enang tok, ko her el kuaro papat lserppak te, dok kam sei kam nho mkor E Nut te, En ner lua tu hak kam sulgim dok mekam mekam koknaik kat e. \v 11 Kom sei kam nho mkor E Nut tok, ekam ko muma mokpom kar dok orom mularo ngarkie kam turang dok ormar. He vgum mularo ngarkie ngarlavurgem ruk endruk, o mia ngara kanprim E Nut ge orom dok ko En nera ngan vgum muk orom mularo ngarkie he kring ya mang dok to kle ka nngiar ngang dok kam pet dok petgim o gi vrong vnek ruk ngma pis kim dok enang tok. \s1 E Pol Ta Mrua Totok Mang En Mruo \p \v 12 Tete ta, kuaro papat ngata sei kam serppak kam havaeng nguk te, mguak kommen dok he kvokom dok ko kua vrek tho mi kut mmok kngae ka ngmeang tgus hak ko pum E Nut kalo keik. Ko koma vle kun pgegom o gi vrong mia ruk mo mmie he kolkol ekam E Nut orom kuaro keknen ruk ko her khenam mar ma mmok ngang ngar ko ngat her gia mmok hak. Va kat kom ho lo gia kauyang ngar hak kmeha ngang ngar kat e. Va her sim kut muk ruk kat arhe ko her vle kar muk enang tok kat tesgun mnam o kolkhek ruk koma vle ko kmuk. Ii, tesgun ko her eha ngang nguk mekam mekam enang tok, ekam ko tesgun kom lo lol o papat laol ruk mkor o mia ruk ngam lo kor mnam mar mang E Nut he lua mokpom kar kmeha kmikkiem mar ko koma patter muk ormar enang tok e. Nop hak. Kom her kle kaeha ngang nguk kam ring ya mang nguk ha, kmikkiem a papat to mang E Nut ko nma ring ya mang o mia enang tok. \v 13-14 Ii, tesgun kom lo kaikkiem o papat ruk laol enang tok kam ring ya mang nguk orom kuaro rhek ruk ko her ittiegom mar ngang nguk e. Nove, ko kom lo ittiek ngang nguk orom o rhek ruk laol ko ngta tvok kim muk, endruk mum lo kais kam him mar va lua mnor mang ngaro pneik e! Ho mi kut nop hak! Mum gia pat mang dok tok tete ekam ko mut lo vua mmok mang dok e. Vanangko ko ho mi ktua nho lserppak mkor muk te, vur koknaik ko pekam ko nguak polger kuaro rhek ngang nguk, mguer kle ho ka mmok mang dok hak, he nang muk kam kat kor mnam muk mang dok to kle karmail mang dok, gi enang ko dok ngor ho mi ktua karmail mang nguk tok kat mnam a kolkha to a kser kim ko Ngoldaip to e Yesus na kat kaeknik mnam. \p \v 15-16 Va ekam ko ko ho mi ktua nho lserppak mkor muk enang tok, ko her ktar el kua pat mo malpek te, dok kam ktar ka khap he ka ptang nguk ko nguak ngae mMasadonia, he nang dok kam turang nguk. To nguak kootpum dok mMasadonia, nguak kta khap ko kmuk ka ptang nguk kat na, he nang dok kam kta turang nguk nglomin tok kat. Ii, nguak kat kaeknik ngok kmuk tok, he nang muk kmel kualo nhar ma mmie mang kua ngae to ngok mYudea. \v 17 Ii, ko her mi kut el kua papat to kam ptang nguk mo malpek tok arhe, va nok pathe muta pat re te, ko her gi el kua papat to endo gi kuo mang kua vok vor ngola? I, o nok pathe muta pat re te, dok ko kaenang o mia ruk mo mmie ko ngam gi vrong kael ngaro papat mo malpek orom ngaro naprai alomin kat vor ngola? Ii, ko mar ngama re kvat a re to te, “Mare,” kuo mang ngaro pkor kmeharom a papat tang, to kle khortgi kam re kvat a re to te, “Nove” kuo mang ngaro pkor tok kat kam lo kat kaikkiem a papat to endo kmeharom kat ngola? \p \v 18-20 O-o, ho mi kut nop hak! Kom lua vle enang o mia ruk enang tok e. Parem ko, kmikkiem lsir gi enang ko E Nut nam kaottam karo rhek tgus ruk tel karo tnangal mang Endo Thim Orom Ka Msasaen ormar, mar kam pis lmien, va dok kat, kuaro rhek ruk mang a knovvur, endo dok kar e Silas va e Timoti ngot havaeng nguk mang te, he e Yesus Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen, ngat her ngae sim ktua vle lmien gi enang tok kat arhe ko ngat ngae ho lo vur vle te, “Mare” ngta mien, nang kle ka vle kat te, “Nove” ngat lua mien kat e. Ho mi kut nop hak! Kua re tok, ekam ko a re to mang E Nut Khal to e Yesus te, En her Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen, tlua vle te, “Mare” ta mien, nang kle ka vle kat te, “Nove” tlua mien kat e. Nove. Ko o rhek tgus ruk mang e Yesus To E Nut Thim Orom Ka Msasaen ngat ho mi ktua mien hak, kais mang tiok he, ko a mmie tlo pal vop. Ii, E Nut karo rhek tgus ruk tel karo tnangal ormar mang Endo Thim Orom Ka Msasaen ngta mien tok ko E Nut tsi sovet kmel karo tnangal ngarlavurgem mang en tok, va o tnangal ruk endruk tgus ngat her mi pis lmien orom en arhe. He ekam tok, her vgum E Nut karo tnangal ruk mang Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen arhe, dok kar muk ngot kais kam kaum khover E Nut kam kaum kre te, “Ol mis E Nut A Ho Minar Hak.” \v 21-22 Ii, va Endo tmur eharom muk kam sir lserppak kam sim kor mnam muk mang e Yesus te, en her Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen, her E Nut to arhe, Endo tmur eharom mor tok kat kam sir lserppak kam sim kor mnam mor mang en gi enang tok kat. Ii, her E Nut to kat arhe Endo tmur el ka tnangal ngang ngor orom E Nunu A Totur, en kmel rengmat kun mnam mor tgus kam vle te, ka ngaelmir ka gi kaunun to kam khenam ma mmok te, tmur him mor orom a msasaen to kmeha ngang En mruo. Ii, va E Nunu A Totur ta vle kat te, E Nut ka ngaelmir ka gi kaunun to kam khenam ma mmok kat te, her mor ri kat arhe, mor ruk E Nut tmur el mor kam vle ngang En mruo. Ii, va E Nunu A Totur ta vle kat te, E Nut ka ngaelmir ka gi kaunun to kam khenam ma mmok kat te, ner mi kaottam ka tnangal ekam mor koknaik ko ner kle ho mia sulgim mor hak. \s1 E Pol Ta Halger Karo Rhek Ruk Mang Ko Kman Ko Tlo Pis Kam Ptang lKorin \p \v 23 To enang tok, kua rere kvat E Nut mang dok kam tmor kim E Nut ko En tmur mnor kat mang dok te, ko mi ktua mien hak te, ko hortgem kua papathe lo kta ptang nguk ko mKorin ekam ko ko her mrung nguk he lua svil kam pis kmen a kapnes to a serpgar ngang nguk. \v 24 Vanang klua vle ngang nguk enangthe dok mula taven to koma sopong nguk kmikkiem kuaro rhek enangthe ko kais kmen a kapnes ngang nguk ko mum lua sir lserppak orom mularo papat ruk kmor mnam muk mang e Yesus he mokpom kar e. Nove. Parem ko, kua kle va kaum kaeha kar muk ha, kmenserpagam mularo papat ruk endruk, he nang muk kam sirei vgum mar, ekam ko, her vgum mutaro papat mruo ruk kmor mnam muk mang e Yesus he mokpom kar, mut kais kam ho gia sir lserppak. \c 2 \p \v 1 He ekam tok, ko her gi kaenserpgam a papat to te, dok kam lo kta ngae ngok muk kam ngam a kapnes to alomin orom kuo mang nguk, enang endo tesgun ko ko eharom ngang nguk tok. Nove. \v 2 Ko enangthe kopa kering nguk, muk kam mrua mrung nguk tok, to erieto ner kle kta vle kmensireim dok? Her nop he, ko kop her kser a vet he, enangthe kop kering nguk tok. \v 3 He ekam tok, mut her lo vokom kualo keik ko tok mKorin her mang tok arhe. Vanang ko her kle gi ittiek lserppak kun mnam kua hor langto tesgun, he nang muk kam ktar khim to le kaitgung mularo kerkeknen ktar mang dok kam pis ka ptang nguk. To ngrua kle kpis ngok kmuk va kua vrek ner lo kais kam kta kervavle pum muk tok. Ko her muk ruk arhe mgua her le gi kaeharom kua vrek kam sirei. Ii, tesgun ko ittiek ngang nguk enang tok, ekam ko kuaro papat ngat ho mi ktua serppak mang nguk tgus te, mguera lol kuaro rhek ruk kun mnam kua hor to endo he kael mularo kerok ekmar, he nang dok kar muk kam kaum ksirei tgus. \v 4 Ii, ko her ittiek lserppak ngang nguk tok, ekam ko kuaro papat ruk mang nguk ngat ho mi ktua kervavle hak. Ko ko si ittiek lserppak tok, vanangko ko vu kaeteti mang nguk ge, ko kua ngaung ta ksir mang nguk. Klo ittiegom a hor to endo kam kering nguk, he nang muk kam kle mrua mrung nguk e. Nove. Ko kle kaittiegom a hor to endo kam khenam ngang nguk te, kom mi kut kaelongtok mang nguk ha. \s1 E Pol Tlol lKorin Nga Kerkeknen To Kam Lua Ngatkal Mang En Mruo Patgiang Ngaiting \p \v 5 Va mang a mhel to ta kering dok ko tkaenpgam akuruk mnam muk kam mon ppiagam dok, ko ho mi ktua mrung dok mruo pum a mhel to karo rhek. Vanangko a mhel to endo tlua kering dok tuk tok e. Nove, ta kle va ho ksovet gi kam kering nguk tgus kat ge kmeharom muk kam mrua mrung nguk mruo tok kat. Va ko rere lsir tok mang a mhel to, vanangko klua svil kam hoger kuaro rhek mang kam vua vanker a kapnes to mut her enpasiker orom he. \v 6 Ko a kapnes to kavurgem mnam muk mut her enpasiker orom, ko mut likim en petgim muk, tvur is na, ko ther vitik he, he itgung ka kerkeknen to. \v 7 To tete, mguak or kam kta ho vua vanker a mhel to endo orom a kapnes to tok. Orim he, nang kle va kol ka kerkeknen to endo patgiang ngaiting he kikiangae mang hak, nang kle va kat kaenkrovgem kat. Mguak kle kat kaenkrovgem he kol ka kerkeknen patgiang ngaiting, matok na ho vua mrung en mruo hak to ka mamrung nak vovoem tgus, to en ner kle mrua ksir petgim e Yesus hak vgum tok. \v 8 Yu! He ekam tok, ko kaurur kim muk kam kta vaeng a mhel to endo ko kmuk he ho mi ktua khenam muk mruo ma mmok ngang te, mum mi kaelongtok mang vop. \v 9 Ii, va a pat to tem dok tesgun he ko ittiek ngang nguk ta vle ti te, kua svil kmegom muk he kvokong nguk te, mguer mi kut kaikkiem kuaro rhek tgus kam mi kaenpasiker a mhel to endo tok, i o nop. \v 10 To tete enangthe muk mupa kol a mhel to endo ka kerkeknen to endo patgiang ngaiting, va dok kat kopa kaum kar muk kat, kam kol a mhel to endo ka kerkeknen patgiang ngaiting he kikiangae mang hak. Mare, ko dok kom lo vua hover a vnek to endo e. Nove. Ko kle va her gi kol ka kerkeknen to endo patgiang ngaiting he, ko pum e Kristus kalo keik, he nang muk tgus kam kta kaum ka vle lya mo nguk kat. Ii, kua vle tok, ko ani vrong mhel to mut lol karo kerkeknen patgiang ngaiting, va dok kat kom kais kam lol patgiang ngaiting tok kat. \v 11 He ekam tok, ngruak kaum kol a mhel to endo ka kerkeknen patgiang ngaiting tok, matok e Seten na kle ka vret a mhel to endo ko maktiegom mor orom karo papat ruk la ppiagar. Ii, kua havaeng nguk tok, ko ko sim kut mnor mang e Seten orom karo vu papat ruk la ppiagar te, nam vua kauyang ngor ormar nngia nngia kam kering ngor ormar. \s1 E Pol Ka Vrek Ta Kael Ring E Taitus \p \v 12 Nang tie ko kua ngae mTroas kam havaeng o mia mang a knovvur to orom e Seten ko Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen tkir kim, ko vokom ko Ngoldaip tkoregot kim dok kmeharom ka ngaeha to endo ko tok. \v 13 Ii, E Nut tsi koregot kim dok ko tok, vanangko klo pis mang ko nopia to e Taitus ko tok kam kol a re tang ko vgum en mang nguk e. He ekam tok, kuaro papat ngat ngae sei kam vle mang nguk va klo sim korsang ka vle vop. He ekam tok, ko gi vur vle nong ke laut ko mTroas, to ko hera mrung ngar to hera ngae mMasadonia kam ring e Taitus. \p \v 14 Ko ngae to hera puknim ko tok, kol a re to mang nguk vgum en, to kle kanprim E Nut ko nama ktong ngor ruk kakro ngaomevek mruo kam kni pum en orom a knovvur to orom e Seten ko Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen tkir kim he. He tete si tamriem tamriem ko koma ngae kam havaeng o mia mang a knovvur to endo tok he kseneker o rhek ri, va E Nut nam kait o mia orom mar. Ko o rhek ri mang a knovvur to endo ta vle enang a ho to ka gri tngae gia hut he. Va o rhek ri, o mia ngma ngannik vgum dok va E Nut nam kait mar orom nga gri to tngae gia hut, he o mia ngama lol o papat ruk kam mnor mang e Kristus vgum mar tok. \v 15 Ii, va E Nut nma pat mang dok te, kom her gia vle enang a mhel to ta ngae orom a tomhel to ka gri tngae gia hut ko ta pum kngae tok kat arhe ko koma ngae orom o rhek ruk endruk mang e Kristus he kaelha khavae orom mar. Va o rhek ruk endruk ngma vle enang a tomhel to ka gri ta pum kngae ngang o mia ruk E Nut nma susulgim mar ko ngama lol. Vanang ngang endruk ngata vle enang o yoror ko ngar mia yor, nang lua kol a ktalhok to kam plong vle ko kim E Nut ngnik ngnik, o rhek ruk endruk ngama kees kam lol. \v 16 Ii, ko o rhek ri kun pgegom endruk ngat kees kam lol, ngata vle ngang ngar enang a yor to a voon to nma pis kim o mia ko ngma grim a mhel ka mme, he kyor vgum ko her mar ruk arhe E Nut nera monik kim a yor ngang ngar vgum mar. Vanang ngang endruk ngat lol, E Nut karo rhek ngat kle ktua vle ngang ngar enang a gri to tgia hut ko o rhek ruk endruk ngat kais kmen a ktalhok to kam plong vle ko kim E Nut ngnik ngnik ngang ngar. \p Vanang erieto mnam muk tkais, ko en tuk, kmeharom E Nut ka ngaeha ta kam havaeng o mia orom karo papat mruo ruk o minar? \v 17 Vanangko her dok ta arhe kho mi kut is, ekam ko kom lo kaenang endruk ngarlavurgem mnam muk ko ngma ker hortgem E Nut karo rhek he kering ngar e. Ko mar ngam lua gorang E Nut, nang kle ker patter muk kam kauyang nguk orom ngaro rhek ruk tok, he nang mar kmit o krek ko mkor muk orom nga ngaeha to endo. Parem ko, kom lua vle enang ngar tok hak, vanangko ngam kle kmon ppiagam dok tok ge. Ko her e Kristus kalkayie msim ta dok arhe, he kom kle va smia patter muk ma mmok ko pum E Nut kalo keik orom kuaro rhek ruk o minar hak ko koma totu pum En he kgorang En. Ii, E Nut mruo tmur meng dok orom kuaro rhek ruk o minar kam lua kauyang nguk, vanang mar nove. \c 3 \s1 E Nut Tovor Ngaur Mang E Pol Kam Tavger, En Kam Kol Ka Gu Kam Havae Mang Ka Mokpom To A Gunngar \p \v 1 Muta pat re te, ko gi kaittiek enang ti mnam kua hor ta ngang nguk kam gi mrua sir orom dok mruo kam rere orom dok mruo mang kuaro reha mruo he khover dok kam mur kaenserpagam dok mruo ko kim muk? O-o, nove! Ko her muk ruk arhe mut smia ring ge te, o hirtek kam sir orom ngaro mia mruo ko nglenar ngam kaittiegom o hor ngo mamten ngang nguk kam rere orom ngaro mia mruo ruk endruk mang ngaro reha kam havaeng nguk te, ngta tting orom ngarlenar ruk endruk ngaro reha, he nang mar kam kle kngae ka vle ngok kmuk. Va her muk ruk kat arhe mum kle ksir orom mularo mia mruo tok kat ko mum kaittiegom o hor ngo mamten ngang o hirtek ko mo rengmat oguo ogut kam rere orom mularo mia mruo mang ngaro reha tok kat kam kle khavaeng o hirtek ruk endruk te, muta tting orom mulenar mruo ngaro reha tok kat, he nang mar kam ngae ka vle ko kmar tok kat. Vanangko a hor ka mten to endo enang tok, nop ka ngaeha ngang, ngang dok e. \v 2 Muk ruk kom kaelongtok mang nguk, her muk mruo arhe muta vle ngang dok enang kua hor to kam sir orom dok mang kuaro reha mruo. Ko o mia tgus ngat kais kam vokom dok orom mularo keknen he ka mnor ge te, kuaro rhek ruk koma patter muk ormar, mar o ho mi kut minar hak. \v 3 Ii, mularo keknen ruk o mia ngma vokom mar ko mum kaeharom mar ma mmok, ngta khenam ma mmok te, muta vle enang kua hor to kam sir orom dok tok ko ngat kottek ekam her e Kristus mruo to arhe. Ii, ko E Nut to nam kaen a ktalhok to kam plong vle ko kim En ngnik ngnik ngang o mia tmeng E Nunu A Totur kmel rengmat kun mnam muk. He nam kaeha kun mnam mularo vurkul her vgum kuaro mur reha ruk ngang nguk arhe. He ekam tok, muk muta vle enang a hor ka mten to tok, nang mut lua vle enang a mi hor to a mhel tittiegom orom a ye to kmittiek orom e. Nove. Va mut lua vle kat enang alo pla ruk E Nut tittiegom karo pos kuo mang ngin kat e. Parem ko, mut kle va ka vle enang a pla to orom mularo vurkul ruk E Nunu A Totur nam kaeha kun mnam mar her vgum kua ngaeha to kam turang nguk orom kuaro rhek ruk kom her patter muk ormar mekam mekam tesgun he. \p \v 4 Klua kokkol hak kam rere ka tmor kim kua ngaeha lserppak hak ekam ko kuaro papat ngat ho mi kut serppak hak te, her Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen msim arhe, endo nam kaeha kun mnam muk vgum dok ko kom kaeha ngang nguk ma mmok ko pum E Nut kalo keik. \v 5 Ii, klo sia kokkol kam rere tok, vanangko dok ko ho lo mi kut kais hak kam vle enang akuruk mnam muk he mrua havae mang dok mruo te, dok ko dok to atgiang tuk ko ho mi ktuis kmeharom E Nut karo reha ngo mamten. Va dok kat ko ho lo mi ktuis kat kam mrua per orom dok mruo kmikkiem mar kam re te, dok ko dok to atgiang tuk ko kaeha dok tuk, yek a mhel karo keknen ngat hortgi, nove. Ko ho lo vu eveep kmis tok hak. Vanang her gi E Nut tuk to arhe to nam kovor ngaur mang dok kmeha vgum dok he kaeharom o reha ruk endruk tgus ngang o mia. \v 6 Mare, her E Nut arhe endo tovor ngaur mang dok ko ta tavger dok kam kol ka gu. He enang tok, ther mi kut eharom dok kam mi ktuis kam havaeng o mia mang ka mokpom to a gunngar, nang nong mang ka mokpom to tesgun e. Ko a mokpom to a gunngar to endo, E Nut ther el orom E Nunu A Totur. Vanang endo tesgun, E Nut tel orom karo pos. Ii, endruk ngta mokpom kar E Nut orom karo pos ruk tel ka mokpom to tesgun orom mar, o pos ruk endruk ngma monik kim a yor ngang ngar he ngar lo kais kam kol a ktalhok to kam plong vle ko kim En ngnik ngnik vgum mar tok e. Vanang endruk ngat kle kmokpom kar E Nut orom ka mokpom to a gunngar, endo E Nut tel orom E Nunu A Totur, her E Nunu A Totur to ner kle va kaen a ktalhok to kam plong vle ko kim E Nut ngnik ngnik ngang ngar arhe. \s1 E Pol Ka Ngaeha Tkir Kim E Moses Ka Ngaeha \p \v 7 Ii, lmien, ko tennik e Moses nam kaeha ngang o mia orom E Nut karo pos ruk tmur tarkieng ngar kuon mang alo pla. Va o pos ruk endruk ngat monik kim a yor ngang o mia he ngam lua kol a ktalhok to kam plong vle ko kim En ngnik ngnik vgum mar e. Va E Nut ta khenam ka serppak vgum e Moses ko kalo keik ngint ngae gia mmok he, ko nam kaeha ngang o mia orom o pos ruk endruk. He ekam tok, lIsrael ngat lo is kam nho rkieng e Moses e. Pu lmien te, vur koknaik, a mmok to endo tmia loloong kngae kam ngae ho mia nop, vanangko o mia ngat vokom E Nut ka serppak tok ge. \v 8 E Moses ka ngaeha tpu vle tok orom ke serppak to tmia loloong tok, vanangko muta pat nngia mang E Nut ka ngaeha to a gunngar orom E Nunu A Totur? E Nut na lua khenam ka serppak vgum dok gi, kir kim e Moses ko nguak kaeha ngang o mia orom E Nunu A Totur? \v 9 Mare, E Nut nera khenam ka ngaeha to a gunngar to orom E Nunu A Totur ma mmok orom a serppak langto yok. Ko enangthe lmien te, e Moses ther eha tesgun orom o pos ruk endruk ko ngma monik kim a yor ngang o mia, nang E Nut ther kle ka khenam ka serppak ma mmok ge vgum e Moses orom a mmok to tok, va lmien kat te, E Nut ner kle ho mi ktua khenam ka serppak alaut hak ge vgum kua ngaeha to a gunngar, endo orom E Nunu A Totur kir kim ka serppak to ta khenam vgum e Moses ka ngaeha to tesgun. \v 10 Ii, E Nut ner kle ka khenam ka serppak langto yok ma mmok orom E Nunu A Totur vgum ka keknen to kmimim kim o rhek mang o mia ngaro kerkeknen kmeharom o mia kam vle la mmok ko pum kalo keik. He her gi enang tok, E Nut nera khenam ka serppak langto yok ma mmok kir kim endo tesgun, ekam ko ka mokpom to tesgun ka serppak to orom a mmok tmia loloong kngae kam ngae ho mia nop hak. Va tlo kta vle kat e. Ko tete E Nut ka mokpom to a gunngar ta pis orom ka serppak to tmi kut laut hak kir kim endo tesgun, ko nera plong vle ngnik ngnik. \v 11 Yu! He enangthe a mokpom to tesgun, ther pis orom a serppak to orom a mmok to endo, ko tmia loloong kngae kam ngae ho mia nop, va mu vokom na, a mokpom to a gunngar, endo nera plong vle ngnik ngnik ta khenam ma mmok te, tmi kut laut hak kir kim endo tesgun her gi ekam ko nma plong vle ngnik ngnik he lua loloong kam nop hak tok arhe. \p \v 12 Mare, he ekam ko koma nho mkor E Nut kmimim kim o rhek mang nguaro kerkeknen kmeharom mor kam vle la mmok ko pum kalo keik, va kom lua kokkol hak kam rere lserppak ma mmok mang E Nut ka mokpom to a gunngar to endo e. \v 13 Ii, ko dok klo kaenang e Moses ko E Nut ka mmok te vrua loloong kngae kam ngae kre kam nop to ta kle ka ppung mang kalo keik orom a yet, nang lIsrael kam lo kael ngaro kerok mang hak. Nove, dok kom lo kaursie vgum o mia tok e. \v 14 Vanangko endruk ngma ngan E Nut karo pos vgum e Moses mnam a venloot to endo, ngaro vurkul ngam lua khi vgum mar ko e Seten nma ngam slommok kim mar. Kua mien, ko tennik kam ngae kais mang tete vop, lIsrael ngam sia him e Moses karo pos ruk mang E Nut ka mokpom to tesgun, vanangko ngma vle enangthe ngma ppung mang ngaro kerok orom a yet to a slommok vop he lua vokom kam mnor mang Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen. Ngma vle ma slommok enang tok vop, ko ngat lo pet a yet to endo vop, ekam ko a gi mhel ko en atgiang tuk, tlo kais kam pet a yet to e. Vanang enangthe ngap gi kor mnam mar mang Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen he mokpom kar, to endo yek, E Nunu A Totur na kais kam pepet o it petgim ngaro kerok. \v 15 He si tete vop ngma him e Moses karo pos, vanang o Yuda kavurgem ngma vle enangthe ngta ppung mang ngaro kerok orom a yet to a slommok ge, he lua vokom ka mnor mang Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen. \v 16-17 Vanangko ngoma mon E Nunu A Totur te, Ngoldaip to en kat. He nang si mriem mriem ko E Nunu A Totur nma vle, va nam mrua pet a yet to a slommok mkor a mhel petgim kalo keik. Ko enangthe o mia ngapa hortgem ngaro papat kmeknik ngang Ngoldaip, va E Nunu A Totur nera hong ngar pum o pos ngaro serppak ruk ngma monik kim a yor ngang ngar. \v 18 He mor tgus ruk E Nunu A Totur tpepet o it ruk o slomkor petgim nguaro kerok ko ngot kor mnam mor mang e Yesus he mokpom kar, her mor ri arhe ngota vokom ka mnor mang e Yesus te, her en arhe Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen. Va E Nut nam kaeha kun mnam mor mekam mekam kam hortgem nguaro keknen mor kam kolkol ekam karo mur keknen mruo, mor kmiser En tok. Va nam kaeha kun mnam mor he ka khenam ka mur serppak mruo tok ma kolkha langto langto kngae ko nma hortgem mor mekam mekam orom E Nunu A Totur, endo ngoma mon kat te, Ngoldaip to en. \c 4 \s1 E Nut Ten A Ngaeha To Kam Havaeng O Mia Mang Ka Mokpom To A Gunngar Ngang E Pol \p \v 1 He ekam ko E Nut ta mrung dok he ksulgim dok va kael a ngaeha to kam havaeng o mia mang ka mokpom to a gunngar ko maktiegom dok, va kom lua kokkol hak kam patter o mia lsir ma mmok mang e Yesus e. \v 2 Nove, ko ko her itgung kuaro kerkeknen ruk tesgun kom kaeharom mar ko koma tuvgong ngar kim o mia, endruk tesgun ko koma leep pum mar. Ii, ko her itgung ngar he lo kat kaeharom mar tete kat e. Va kom lua tuvgom kuaro papat kun mnam kua vrek enangthe mar la ppiagar ruk kam kauyang o mia orom ormar kat e. Va kom lua vrengem E Nut karo rhek kat e. Nove. Kom lua vle tok, kmikkiem enang ko akuruk mnam muk ngta mon ppiagam dok orom o kerkeknen ruk endruk e. Ho mi nop, ho mi nop hak. Kom kle mi ktua patter o mia mang E Nut karo rhek ruk o minar ma her gi mmok he ka mnang kua ngaeha to tok kam mur sir orom dok kam mur kaenserpagam dok, he nang o mia tgus ngaro vurkul kam mrer ko ngata mnor kun mnam mar mruo vgum tok te, kom kaeha ko pum E Nut kalo keik msim he lua mas orom o mia e. \v 3 Vanangko akuruk mnam muk ngat re he khavae kat te, koma havae mang a knovvur he kuaro rhek ngta tvok kim akuruk mnam muk lKorin. Yu, ngta mien tok, vanangko kuaro rhek ngat gia tvok kim gi endruk ngta tok pelam mar he ka vle enang o mia ruk ngata ppung mang ngaro kerok orom a yet to a slommok ko ngata kees kmor mnam mar mang e Yesus he mokpom kar, he lo is kam kol a ktalhok to kam plong vle ko kim E Nut ngnik ngnik. \v 4 Ii, ko a mmie to enda kteit to e Seten ther ngam slommok kim mar he, he nang mar kam lua vokom ka mnor mang a knovvur ka pun ko ta tvok kim mar ruk ngat kees kmor mnam mar mang E Yesus he mokpom kar enang tok. Ii, tngam slommok kim mar mang a knovvur, nang mar kam lua vokom kam mnor mang a knovvur ka mmok to endo te, e Yesus to tmi kut kolkol ekam E Nut, her endo E Nut teiver kam Him Orom Ka Msasaen arhe. \v 5 Ii, kom lua kokkol kam havae mang a knovvur kat ekam ko dok kom lo mrua havae mang dok mruo te, Muldaip to dok e. Nove, kom kle va kpatter muk te, her e Yesus Kristus arhe to Ngoldaip msim. Vanang dok kom gia havae te, mor ruk ngom kaeha ngang nguk kam havaeng nguk mang e Yesus ngom gia vle te, mor mulngunes ruk mor. \v 6 Ii, va kom lua kokkol kam havae mang a knovvur kat ekam ko E Nut to tmur en a re tennik te, “A mmok nak valler o mia ko mnam o mhetor ruk a slommok nma vle mnam mar,” her En to kat arhe Endo ta valler dok orom a knovvur ka mmok tok kat, dok kam mmok mang o papat ruk o minar mang E Nut vgum Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen ko tmur khenam En mruo orom ka mmok ma mmok ngang dok tok. Ii, teharom tok, he nang dok kam kle mi ktua havaeng nguk orom a knovvur tok arhe. \s1 E Pol Ka Ngaeha Ka Serppak Tottek Ekam E Nut Msim \p \v 7 Ii, kom lua kokkol kam rere orom a knovvur to E Nut tel ko maktiegom dok ekam ko, a knovvur tkaenang a gol ka pun. Va kua vok to E Nut tkaelpas kun mnam orom a gol to endo tgi kaenang a yet to ngat komor a gol ka pun orom he eguyang, ko tlo hus kam mget kuon mang. Ii, he kmikkiem enang tok, E Nut mruo tmur ktua svil kmelpas orom ka gol ka pun to a knovvur kun mnam dok orom kua vok to tlo vua serppak enang tok, ekam ko En tmi ktua svil kam khenam ngang o mia te, a serppak to kom kaeha orom kam havae mang a knovvur to endo, nam kottek ekam her En mruo msim arhe, nang nong ekam dok mruo e. Ii, a serppak to endo tho mi kut laut kir kim o vrong serppak tgus. \v 8 Mu vokom na, o vnek ngarlavurgem ngam sia vanker dok, vanangko e Yesus nam lo korim o vnek ruk endruk kam vovoem dok he kngam dok e. Va kom ngae sia rute krute vgum mar he sia ngangam kim dok vgum mar kat, vanangko e Yesus nam lo korim mar kam rum kim dok kat e. Nove. \v 9 Va kuaro imuo ngam sia kol a regesal mang dok kat, vanangko e Yesus nam lua ksir petgim dok kam lo kta turang dok kat e. Va ngam ngae si im dok kvulhagam dok oguo mmie, vanangko e Yesus nam lo korim o mia ruk endruk kam ho mi kering dok hak e. \v 10 Ii, he enang tok, a pat to nma vle kun mnam dok mekam mekam ta vle ti te, o mia ngak kaim dok he kngam dok a yoror vanie, he nang dok kmenang e Yesus ko ngat im kngam a yoror tok kat. Ii, koma vle orom a papat to endo tok, he nang e Yesus kam her mi ktua khenam ka serppak mruo ma mmok ngang o mia vgum o vokngnes ruk ngma pis kim dok tok arhe. Ko en nma turang dok orom ka serppak tok he ka khenam en mruo ma mmok te, en tmi hop petgim ka nnak he ka ktal kat. \v 11 Ii, koma vle orom a pat to kmenang E Yesus orom kua vok tok, ekam ko kom sia vavle mo mmie he kaeha ngang nguk vgum e Yesus, vanang a yor tgia vat pekam dok. Ii, a yor tgia vat pekam dok tok ekam ko E Nut tmi kut el kua ngorsang kam mi kut vle tok arhe mekam mekam. Va tmi kut el kua ngorsang kam vle tok, he nang o mia kam kle kvokom kua vok to tkais kam yor he ka ngti, he nang E Nut kam khenam e Yesus ma mmok vgum dok tok kat te, her e Yesus ka serppak arhe nma ngae kun mnam dok tok, he nang mar kam kle kor mnam mar mang en he kmokpom kar vgum tok. He her gi vgum kua vok to enang tok arhe, e Yesus nma khenam en mruo ma mmok te, en tmi hop petgim ka nnak he ka ktal kat. \v 12 He ekam tok, her muk ruk arhe muta kol a ktalhok to kam plong vle ko kim E Nut ngnik ngnik her vgum kuaro nganngannes ruk koma kerkolkol vgum mar he kre kam yor vgum mar ko kom kaeha kngae kam havaeng nguk mang e Yesus. \p \v 13 Ii, kua ngaeha ta vle gi enang ko ngat ittiegom E Nut karo rhek ruk endri te, “Ko kor mnam dok mang in he kmokpom kar yin. He ekam tok, kom kaeha kngae kam havaeng o mia mang in.” Ii, he kmikkiem E Nut karo rhek ruk endruk tok, dok kat ko kor mnam dok mang E Nut he mokpom kar gi enang tok kat. He ekam tok, kom gi kaeha kngae kam havaeng nguk ruk lKorin mang En tok kat mekam mekam orom a knovvur. \v 14 Ii, kom kaeha kngae orom o vnek kam havaeng nguk mang a knovvur tok, ekam ko kua mnor te, E Nut to thover Ngoldaip e Yesus petgim ka nnak en kam kta vle kat, En ner mia hover mor ruk ngot kor mnam mor mang En kat petgim nguaro nnak. He enang tok, muk kar dok ngruera kaum khop petgim ngruaro nnak kar e Yesus enang tok, he nang E Nut kam kaum ka srim mor tgus ko pum kalo keik tok. \v 15 Mare, ko o vnek ruk koma kerkolkol vgum mar, koma kerkolkol vgum mar mang her muk ruk arhe, he nang a knovvur to koma havaeng nguk kavurgem orom kam kle klol o mia kavurgem ruk yok kat. Nak lol mar tok, he nang E Nut kam ring ya mang ngar vgum e Yesus, he nang mar kam kle ho kanprim E Nut mang tok kat arhe. \p \v 16 Ii, kom gia lol o vnek kuo mang kua vok ta. Va kua vok to na gia yor he ka ngti na sia loloong, vanangko E Nut nam kle khortgem kua vrek mnam a kolkha langto langto kam pis a gunngar. He ekam tok, kom lua kokkol hak kam havaeng o mia mang a knovvur e. \v 17 Nove, ko o vnek ruk koma kerkolkol vgum mar tete, endri ngat gia volvol e, ko ngar lua vle ka vle lhok e. Nove, vanangko ngar kle kael ngaro miel orom a ktalhok to kam plong vle ko kim E Nut to orom ka mmok ngnik ngnik. Ko a ktalhok to endo tho mi kut ya hak, ho mi kut kir kim o vnek ri koma kerkolkol vgum mar gi tete ta. \v 18 He ekam tok, kom lo kat kael kualo keik mang o vnek ruk ko kais kam vokom mar tete e. Nove, kom her kle va kael kualo keik mang a ktalhok to E Nut ner kaen ngang dok kam plong vle ko kim En ngnik ngnik, endo kom lua vokom vop. Ko o vnek ruk o mia ngama vokong ngar va ngma kerkolkol vgum mar, ngam lua vle ka vle lhok e. Vanangko a ktalhok to o mia ngam lua vokom vop, her endo nma plong vle ngnik ngnik arhe. \c 5 \s1 E Pol Nam Kael Kalo Keik Mang E Nut Ka Tnangal To Kmen O Pkor Ruk O Gunngae Ngang O Mia \p \v 1 Ii, va kom lua kokkol kam havae mang e Yesus ekam ko kua mnor kat te, kua vok ta koma tra mnam tete, tgia vle enang a rambel to kam gia tra mnam mo mmie. He enang ko o mia ngak re lget a rambel ta ko nga re im dok kngam dok a yoror, va kua mnor te, E Nut ner kle mi kaen a rek langto yok orom kua vok to a gunngar ngang dok, endo ngora vle mnam koknaik kuon ma volkha. Va kua vok to a gunngar to endo nera plong vle ngnik ngnik ekam ko nong a gi vrong mhel tang to teharom e. \v 2 Vanangko nguaro pkor ruk o gunngae ngta vle kat enang o it ruk kam pi orom mar kat. Va phevgom ko koma vle kpaneng e Yesus kmeknik kom kael kua ktui he kaurur kim E Nut orom kua vok ta ko ko ho mi kut svil hak te, en kmeknik he kaen kua vok to a gunngar ngang dok, he nang dok kam pi orom kuon ma volkha tete. \v 3 Ii, ko ho mi ktua svil hak kam pi orom kua vok to a gunngar tete, ekam ko mnam a kolkha to ngua re kpi orom kua vok to a gunngar va E Nut nera vokom dok te, kua vle enang a mhel to tkaegenkar ka yet, nang nong enang a mhel to tgia ngongae la gimit e. Nove. \v 4 Ii, kmikkiem enang ko kua re, koma tra mnam kua vok to ta vle enang a rambel he kpaneng e Yesus kmeknik va kom kael kua ktui kmurur kim E Nut. Kom kaurur kim E Nut tok, vgum a vnek to mang ko kom lua svil kam vle enang a mhel to la gimit ko pum E Nut kalo keik e. Ii, kom ho lua svil hak kam yor he ka vle enang a yor to ngat kuit pum he lo kaegenkar orom ka yet to a gunngar e. Nove. Parem ko, koknaik ko nguak hop petgim kua nnak, ko kle ka svil kam hop petgim kua mnes, to kle kpi orom kua vok to a gunngar, endo ngora kol a ktalhok to kam plong vle ko kim E Nut ngnik ngnik kuon ma volkha orom. \v 5 Yu! Va her E Nut mruo ta arhe tmi kut kueng ngor kam pi orom nguaro pkor ruk o gunngae tok arhe. Va her En to kat arhe Endo tel ka tnangal ngang ngor orom E Nunu A Totur kam vle kun mnam mor te, ka tnangal ka gi kaunun kam khenam ngang ngor te, ner kaottam ka tnangal to kmen nguaro pkor ruk o gunngae ngang ngor koknaik ko ngruak hop petgim ngruaro mnes kam plong vle ko kim En ngnik ngnik. \p \v 6 Mare, ngom sia vle mo mrek ko mnam ngua rengmat mo mmie vop orom nguaro pkor ruk enang o rambel he kvavle si malhagenmok mang Ngoldaip to ngok mrek msim ko mnam ngua rengmat ka pun msim tkuon ma volkha tok vop, vanangko kuaro papat ngma vle lserppak mekam mekam mang En kmeharom mor tok ge. \v 7 Ii, ngrua ngorsang to mo mmie nama vle kmikkiem enang ko ngruak serppak mang kmel nguaro kerok mang Ngoldaip, he nang mor kmor mnam mor mang E Nut ka tnangal to tok, endo o mia ngat lo kais kam vokom vop. Nang ngrua ngorsang tlua vle kmikkiem enang ko ngoma serppak kmel nguaro kerok mang nguaro pkor ruk o mia ngat kais kam vokom mar ko ngta vle enang o rambel e. \v 8 To enang ko kua re, kuaro papat ngta vle lserppak mang E Nut ka tnangal to kmen nguaro pkor ruk o gunngae ngang ngor. He a papat to dok koma svil mang tete ta vle te, dok kam yor he kparem kua rengmat mo mmie orom kua vok to koma tra mnam, nang kle kngae ngok mrek msim ko mnam kua rengmat ka pun msim tkuon ma volkha kam vle kar Ngoldaip. \v 9 Mare, he ekam ko kua svil kam vle kar Ngoldaip tkuon ma volkha tok, va kom kael kualo keik mang a pat to atgiang mo mmie, endo kam her gi ensireim En. Ii, ngua sia vle mo mmie orom kua vok ka mten ta, i o ngua yor parem kua vok ta kam ngae kuon mnam kua rengmat ka pun msim to kuon ma volkha kar e Yesus, vanangko kom kael kualo keik mang a pat to atgiang tuk, endo kmensireim Ngoldaip ge. \v 10 Koma vle orom a pat to tok, ekam ko mor tgus ngruera sir ko pum Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen kalo keik mnam a kolkha to nak korsang kam mon mor orom nguaro kerkeknen. Ii, ngruera sir ko pum kalo keik, he nang langto langto mnam mor tgus na le mi ktua kol kta keik mruo to kmiser ka ngorsang to tkut kaikkiem tie ko tkaeharom o keknen ruk ngat kernonho kar endruk ngata ya ko ta vle orom ka vok ka mten ta mo mmie vop. \s1 E Pol Tkol A Serppak Ko Mkor E Yesus Kmeha Ngang lKorin \p \v 11 He ekam ko koma rere ko pum E Nut kalo keik orom kuaro rhek ruk o minar ko koma totu pum En he kgorang En, va kom kaegom kam rere mnam muk, muk kam lol o papat ruk mang En. Ii, ko ko her mur kommen dok mruo ko pum E Nut kalo keik he En ta mnor mang dok te, kua vrek ta mrer ko pum kalo keik ko dok kom lua kauyang nguk kmikkiem enang ko akuruk mnam muk ngma mon ppiagam dok orom a kerkeknen to tok. Nove. Dok ko kle ho mi ktua nho mkor muk te, muk kmommen dok tok kat, he nang muk kam mnor mang dok kat te, kua vrek ta mrer ko kmuk gi enang tok kat. \v 12 Klo kaittiegom o rhek ri ngang nguk enangthe kua svil kam mrua sir orom dok he krere orom dok mruo, kmegom kam kta rere mnam muk mang dok e. Ho mi kut nop hak! Ko kle mrua totok mang dok lsir ormar ha, muk kam kle kta higiang dok he krere orom dok kat. Enang tok, mguer kais kam kta serppak mang dok kam kta karmail mang dok kat, he nang muk kam hahaong o rhek mang dok mkor endruk mnam muk ngam mrua hover mar orom ngaro pkor mruo ruk o mia ngat kais kam vokong ngar, nang nong vgum o keknen ruk ngam kottek kun mnam a mhel ka vrek, endruk o mia ngat lo is kam vokong ngar e. \v 13 Yu, va enangthe ta mien mang dok te, kua mrang, kmikkiem enang ko akuruk mnam muk ngma mon ppiagam dok tok, va te, muk gi, kua mrang tmi kut vle ngang dok kam hover E Nut ka munik orom tok arhe. Vanangko ta kle va kmien mang dok te, kuaro papat ngma vle mnam dok. He ekam tok, ngma vle mnam dok tok, he nang dok kam rere mnam muk mang E Nut tok. \v 14 Enangthe kua mrang i o nop vanie, vanangko koma sovet kmegom kam rere mnam muk tok, ekam ko Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen ka keknen to kmelongtok mang dok nam kaenkrovgem dok kam rere mnam muk enang tok arhe. Ko kuaro papat ngat ngae ho mi ktua serppak hak te, e Kristus ko en atgiang tuk tyor mang o mia tgus. He ekam ko tyor tok, va ta vle tete te, o mia tgus ruk ngat kor mnam mar mang en he mokpom kar, nga ngorsang to tesgun ther mi yor orom en tok kat arhe. \v 15 Ii, e Kristus tyor mang o mia tgus tok, nang mar kam kol a ktalhok to kam plong vle ko kim E Nut ngnik ngnik. He endruk ngat kol a ktalhok to endo, ngak kle kaekon ngang e Kristus orom ngaro ngorsang ruk mo mmie kmelik ngang en tok kat, nang or kam kta vle mo mmie kam gi mrua hover mar mruo kat e. Nove. Parem ko, nga kle gia vle mo mmie kam hover endo tyor mang ngar, endo E Nut thover petgim ka nnak. \s1 E Pol Nama Sir Orom E Nut Kmeha Ngang lKorin Kam Vaeng Ngar Kam Kta Monho Kar E Nut \p \v 16 Mare, he ekam tok, kom lo kta mon a mhel ko kom gia vokom kuo mang ka gi vok orom ka ngorsang to tesgun e. Nove. Lmien te, tesgun kom gia vokom e Yesus kuo mang ka gi vok tok kat he lua mnorvek pum te, her en arhe Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen. Vanangko tete, klo kta sir kuon mang a papat to kam gia vokom e Yesus kuo mang ka gi vok kat e. Ko her orim a keknen to endo he. \v 17 He kmikkiem a papat to enang tok, ani mhel to tkor mnam en mang Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen he mokpom kar, ta vle te, E Nut ther eharom ka vrek a gunngar, gi enangthe ta kta kueng ka nunu kun mnam en te, a ho gunngar hak, en kam kle ho ka vle yok hak. Ii, ta vle te, E Nut ther mi pet ka ngorsang to tesgun, nang kle ktua kueng endo a gunngar ngang kat. \v 18 Mare, a ngaeha to kam kta kueng a mhel ka ngorsang tok, tottek gi ekam E Nut tuk tok arhe, Endo tmur kat eharom mor kam kta monho kar En kam kta mokpom kar En kat orom Endo Thim Orom Ka Msasaen. Ii, va her E Nut msim to kat arhe, Endo tmur en ka ngaeha ngang ngor, endo kmen ka re mruo ngang o mia, he nang mar kam kta monho kar En kam kta mokpom kar En kat. \v 19 Va E Nut ka re mruo to endo ta vle te, E Nut nam kaeha kngae kam vaeng o mia tgus ruk mo mmie kam kta monho kar En orom Endo Thim Orom Ka Msasaen. Ii, E Nut nam kaeha tok, he nma lol o mia ngaro kerkeknen patgiang ngaiting he lo kta kser a ken mang ngar kat e. Va a ngaeha to kam seneker a re to endo mang E Nut ko tvaeng o mia tgus kam kta monho kar En he kta mokpom kar En tok, ther mur el ko maktiegom mor ruk o aposel. \v 20 He ekam tok, dok ta a aposel langto koma sir orom Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen kmeha ngang he kvaeng o mia kam kta monho kar E Nut kat he kmokpom kar En, enangthe her E Nut mruo to tmur vaeng ngar ko vgum dok tok. He ekam ko koma sir orom Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen tok, kua kaurur kim muk tete te, mguak kta monho kar E Nut kam kta mokpom kar En. \v 21 Ii, mgua kta monho kar E Nut kam kta mokpom kar En, ekam ko si ho nop a kerkeknen tang hak ngang e Yesus, vanangko E Nut ta kle kaesik orom en mang ngor kmel a kapnes to mang nguaro kerkeknen ngaro tutu malpgem, he nang E Nut kam le kmon mor la mmok ko pum kalo keik her vgum e Yesus ka ngaeha tok arhe, ko ngot kor mnam mor mang en he mokpom kar. \c 6 \p \v 1 Va tesgun mut her tting mang E Nut ko ther ring ya mang nguk orom e Yesus he mut kor mnam muk mang en he kta monho kar E Nut kam kta mokpom kar En kat orom e Yesus tok. He ekam ko koma kaum kaeha kar o aposel akuruk kam kol E Nut ka gu kam sir orom kmeha ngang En, ko kaurur kim muk kam lua ksir petgim E Nut kam koham E Nut ka ngaeha to kam ring ya mang nguk orom e Yesus ka yor tok. \v 2 Ko ngat ittiegom E Nut karo mur rhek mruo ri te, \q2 “Mnam a venloot to dok mruo ko mur kut el kua papat to kam khenam kua svil ma mmok, mut her kaurur kim dok va ko her ngan vgum muk he. Ii, mnam a venloot to endo ko her turang nguk he ksusulgim muk he.” \m He kua havaeng nguk tete te, her gi E Nut ka mur venloot mruo to enda tete ta arhe, E Nut tmur el kam khenam ka svil to orom e Yesus ma mmok ngang nguk he. Va her a venloot to kat arhe, En kam susulgim muk mnam kat. \s1 E Pol Ta Momon Karo Vnek Ruk Ngma Khenam En Mruo Ma Mmok Te, Ka Ngaeha Tmi Ottek Ekam E Nut \p \v 3 Dok koma sovet kam mrua nho kun mnam dok, he nang dok kam lo kaeharom a kerkeknen tang hak ngang a mhel tang he en kam vuut vgum e. Koma vle tok, ekam ko kom lua svil o mia kam ngam o rhek kuon malpgem kua ngaeha kam ker rere pum tok. \v 4 Vanangko kuaro keknen tgus ngam kle va mrua sir orom dok kam khenam dok ma mmok te, dok to E Nut kalkayie msim to kom kaeha ngang En, kua ngaeha tgus tmia mmok hak ko pum E Nut kalo keik, ko koma matnge vgum o vnek. Va si o gi vrong vnek tgus ruk ngma pis kim dok nngia nngia, vanangko kuaro keknen ngam mia sir orom dok kam khenam dok ma mmok te, kua ngaeha tmia mmok hak ko pum E Nut kalo keik tok. \p Ii, kua rere mang kuaro keknen ruk koma vle orom mar vgum o vokngnes, va endruk koma vle ormar vgum kuaro papat ko ngta kervavle mang ngar, va endruk koma vle ormar vgum o vnek ruk kom ngae sia rute krute vgum mar ko o mia ngma kol a regesal mang dok orom mar kat. \v 5 Ii, va kuaro keknen ruk koma vle ormar vgum ko ngat kirmekon a khap mnam dok, va endruk koma vle ormar vgum o vnek ruk ko ngat kaenpasiker dok, va endruk vgum o vnek ruk ko ngat kaesik ngang dok he kmur mang dok kmim dok kat, va endo kam rum kua serppak hak kam havae mang e Yesus, va endo kam lo smia kol a ngonit va a ngaemik vgum a ngaeha to tok kat. Ii, kuaro keknen ri tgus ngma sir orom dok tok kat kam khenam dok ma mmok te, kua ngaeha tmia mmok ko pum E Nut kalo keik. \v 6 Ii, mare, kuaro papat va kuaro keknen, ngama kaum ksir orom dok kam khenam kua ngaeha ma mmok te, tgia mmok hak ko pum E Nut kalo keik. Va kuaro papat ruk kam mnor mang E Nut karo rhek, endruk kua ngorsang nma sir kuon malpgem mar, mar kat ngama khenam kua ngaeha ma mmok tok kat. Va kua keknen to kam matnge vgum o mia ngaro kerkeknen ruk ngam kaeharom mar ngang dok, va kua keknen to kam lo tutut kmesik ngang ngar, va kua keknen to kam ya mang o mia tgus ngma khenam dok ma mmok tok kat. Ii, va kua keknen to kam tting mang E Nunu A Totur kmel rengmat kun mnam dok, va kua keknen to kmelongtok mang o mia orom kuaro papat ruk o minar nginma khenam dok ma mmok kat te, kua ngaeha tgia mmok ko pum E Nut kalo keik tok kat. \v 7 Ii, va kua keknen to kam patter o mia mekam mekam orom kuaro rhek ruk o minar, va kua keknen to kmorim E Nut kmenkrovgem dok orom ka mur serppak mruo nginma khenam kua ngaeha ma mmok tok kat. \p Ii, va kom kaeha ngang nguk orom kuaro keknen ruk endruk tok, enang a mhel to nma kar va tomten ko tkol ka mus ko mnam ka miktiek va ka gulie ko mnam ka ksienga he kaus orom min. Ko kom kaeha he kaus orom a knovvur to tkais kmeharom o mia, mar kam pis la mmok ko pum E Nut kalo keik. \v 8 Ii, va enangthe o mia ngap sia kpiem dok, i o ktotu pum dok, i o ngap sia kerrereng dok, i o kanprim dok, vanangko kuaro keknen ngam mi kut khenam dok ma mmok tok ge. Lmien te, dok a mi aposel langto, vanangko o mia akuruk ngam gia mon ppiagam dok ge te, dok kom gia kol a ngaeha to endo kuo mang kua gi vok kam ppiak orom. \v 9 Va akuruk ngam lo si kael ngaro kerok mang dok te, dok a mi aposel langto, vanangko E Nut tel kalo keik mang dok te, dok a mi aposel langto. He kom kaeha kngae va a yor tgi vat pekam dok, vanangko mu vokom dok na, kua ktal ge. Va o vnek ruk o ho vankue ngat si vle kuon mang dok, vanangko ngam lo kaim dok kngam dok e. \v 10 Ii, lmien te, a mamrung alaut hak nam sia ngae kun mnam dok, vanangko kom ho mi ktua sirei hak mekam mekam mang E Nut ge. Va lmien kat te, o tgoluk ruk mo mmie ngam sia tu hak kim dok, vanangko ko kais kmen E Nut ka gol ka pun to orom e Yesus ngang o mia kavurgem kat ge, mar kam kol kat. Ii, va si nong o tgoluk ruk mo mmie ngang dok kat, vanangko ko her mi kut is orom e Yesus he, gi enangthe en ta ktua vle enang o tgoluk tgus ngang dok. \p \v 11 Yu! Muk lKorin, ko her havaeng nguk lmien ma mmok, va ko her mur khenam dok ma mmok orom kua keknen to kam vu kaelongtok mang nguk. \v 12 Lmien te, kuaro papat ngma kervavle vgum o vnek, vanangko klo mrua hak kmok kim muk mang kua keknen to kmelongtok mang nguk hak. Nove. Parem ko, her muk ruk arhe, muk ruk mut mur hak kmuk kim dok mang mula keknen to kmelongtok mang dok ha. \v 13 Ii, he ko kaittiegom o rhek ruk endri ngang nguk gi enangthe muma vle te, koles orom muk va dok koma vle te, mu teit to dok. He ekam tok, kua havaeng nguk tete te, mguak koripang dok he mrua khenam mula keknen to kmelongtok mang dok he gia vle enang dok kam kta mokpom kar dok, gi enang ko dok koma khenam kua keknen to kmelongtok mang nguk ma mmok, he nang muk kar dok tgus, mor kmis enang tok. \s1 E Yesus Karo Mia Ngak Or Kam Mokpom Kar Enduk Ngat Lo Kor Mnam Mar Mang E Yesus \p \v 14 Vanangko muk ruk mut kor mnam muk mang e Yesus he kmokpom kar mguak or kam kta mokpom kar endruk ngat lo kor mnam mar mang e Yesus kam lo kta klup engnang ngar kat e. Ekam ko o mia ruk ngam kaeharom o keknen ruk ngta sir ko pum E Nut kalo keik ngat lua maenang kar endruk ngam kaeharom o kerkeknen, he nang muk kam mokpom kar mar e. Nop hak. Va endruk ngakro papat ngta mmok, mar ngat lo is kam mokpom kar endruk ngakro papat ngta slok kat e. Nove. \v 15 Ii, ta vle gi enang Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen ko en kat tlo kais kam kaum mang a pat atgiang kar e Bilail to e Seten kat e. Ho mi kut nop hak. Va a mhel to tkor mnam en mang e Yesus te ho lo enang endo tkael ka yaik ngang e Yesus, he nang en kam smia mokpom kar en kat e. Nove. Ta kle ho ktua vle yok ge. \v 16 Ii, mguak or kam mokpom kar mar tok, kmikkiem gi enang ko E Nut ka maksien kat nam lua vle mang o vrong matpil kam vle kun mnam, he o mia kam kle ktotu pum mar e. Nove. Ii, va mguak or kam mokpom kar endruk ngat lo kor mnam mar mang e Yesus he lua mokpom kar, ekam ko mor tgus ruk ngot kor mnam mor mang en he kmokpom kar, her mor ri arhe E Nut ka maksien to endo ge, endo En tngam ormor, mor kam plong vle kar En ngnik ngnik. Ii, mguak or kam mokpom kar mar kmikkiem E Nut ka tnangal to En mruo thavae orom ko vgum o propet ko ngat ittiegom ka tnangal karo rhek ri te, \q2 “Ngora plong vle ngnik ngnik kun pgegom mar va mar ngara totu pum dok, ko mar ngara vle te, kuaro mia mruo.” \m Ngoldaip thavae tok. \q2 \v 17 “He ekam tok, mgua mrua kser muk petgim ngaro kerkeknen hak. Mgua lo kat kais kam vle enang ngar kat e. Mularo keknen ngaka vle ho yok ge, petgim ngartakor. Mguaka vle tok he lo kaehang a tomhel tang to mkor mar ko tlua mmok ko pum kualo keik. To endo yek, ngora tting mang nguk kam vle ko kim dok.” \v 18 Mguak kaeharom tok, he nang “dok kam vle ngang nguk enang Mu Teit to kom mur kaelongtok mang koles ruk muk, va muk kam vle ngang dok enangthe muk koles ruk lraip lurokol ormuk kat. Ii, Ngoldaip to La Vu Ngaurar Hak thavae tok arhe.” \c 7 \p \v 1 To kolenar ruk kom vu kaelongtok mang nguk, ekam ko E Nut tel ka tnangal to endo ngang ngor va ngrua mrua kser mor pum nguaro kerkeknen petgim mar hak, ko her mar ruk arhe ngam kaeharom nguaro pkor va nguaro vurkul kam vle lua mmok ko pum E Nut kalo keik. Ii, ngrua mrua kser mor pum nguaro kerkeknen tok, nang kle kolkol ekam E Nut karo keknen mruo, mor kam ho mi kut kaisis tgus kngae ka ngmeang orom karo keknen ruk endruk tok. Ngruak kaeharom tok, ekam ko ngoma totu pum E Nut, he nang mor kam kle ktua vle la mmok hak ko kim kalo keik gi enangthe ngot her parrur orom ka munik he. \s1 E Pol Ta Sirei Mang lKorin Ko Ngat Hortgi He Kta Svil Mang En \p \v 2 Mare, mguak kta khenam mula keknen to kmelongtok mang dok ma mmok he lo kta keyang dok kat ekam ko klo kernonho ngang tang mnam muk e. Va klo kering tang mnam muk karo keknen ruk lyar kat e. Va klo vur krong tang mnam muk ka vorngap kam lol o tgol ekam kat e, enang ko akuruk mnam muk ngma mon ppiagam dok tok. Nove. \v 3 Pu lmien te, akuruk mnam muk ngat kle va ka krong dok orom o rhek ruk enang tok, vanangko mguak or kam pat te, ko pe gi kaittiek ti kam mon muk orom mularo kerkeknen tok e. Nove. Ko ko hera ktar khavaeng nguk te, kom vu kaelongtok mang nguk ha. Si enangthe nguaka vle kar muk kngae, i o nguak yor kar muk va dok nguak khenam kua keknen to kam vu kaelongtok mang nguk ma mmok orom kua keknen to kam ho lo ksir petgim muk hak. \v 4 He ekam tok, dok ko ho mi ktua serppak mang nguk te, mguer kta mokpom kar dok ge, va kaelongtok mang dok kat. He koma karmail mang nguk he kanprim muk ko kim o mia akuruk yok kat. He ekam tok, o papat ruk mang nguk tok ngat ho mi kut kaenkrovgem dok hak. Va si o vnek ngam sia pagis kim dok va kome ksei kam sirei mang nguk hak ge, kir kim mar. \p \v 5 Ii, ko tetku mnam a kolkha to kua ngae kpis mMasadonia va kua papat te sei kam vle mang nguk va klo korsang ka vle vop tie ko ko sia ring e Taitus kam kol a re mang nguk, va kua vok tlo vu kongeik e. Ko si mriem mriem ko koma ngae, va kua vok tlo vu kongeik vgum o vnek ruk ngama kirpagis kim dok ko kuaro imuo ruk ngat lo kor mnam mar mang e Yesus ngta vle urkleim dok orom o vnek he kvanker dok orom mar, va vgum o vnek ruk ngma pis kim dok ko kuaro papat ngma kervavle mang nguk ruk mut kor mnam muk mang e Yesus kat ge. \v 6 Vanangko E Nut to nam kaenkrovgem o mia ruk o vnek ngam ngae vovoem mar, ther enkrovgem dok orom e Taitus ka ngaeknik ko taol ngte kim dok orom a re to a yar mang nguk. \v 7 Va E Nut tlo enkrovgem dok orom gi e Taitus ka ngaeknik to ngok kmok tuk e. Nove, E Nut tenkrovgem dok orom muk kat ko mut enkrovgem e Taitus tie ko ta vle ko kmuk kat. Ko ko kol a re langto ko vgum en mang nguk ko thavaeng dok te, mularo pkor ngta kta kael ring dok kam kta vokom dok kat. Va thavaeng dok kat mang nguk ko a mamrung alaut mang dok nam ngae kun mnam muk kat. Va thavaeng dok mang nguk ko mum kaeha lserppak kam tootkol mang dok kim kuaro imuo ruk kun mnam muk kmimim kim o rhek mang dok, va ko muta kta svil kam ngan vgum dok he kat kaeknik mang kuaro rhek kmikkiem mar. To dok, ko kol e Taitus karo rhek ruk endruk mang nguk tok va ko ngae sei kam sirei hak kir kim ko kua sirei mang e Taitus ko teknik ngok kmok. \p \v 8-9 Vanangko ko ittiegom kua hor ngang nguk tesgun he kuaro rhek ngat si vur kering nguk ko mut mrua mrung nguk vgum mar, vanangko klo vu kosnok mang ko ko ittiek tiok tok e. Lmien te, ko vur kosnok nong ke laut ekam ko ko kol a re mang nguk te, mut mrua koon pum muk vgum kua hor to endo. Vanangko a leep to endo tlo vovoem muk e. Tgi vrua vle nong ke laut ko mut lo hus kam mrua koon pum muk to le kaitgung mula kerkeknen he kat kaeknik ngok kim dok he kta mokpom kre Yesus. He ekam tok, tete kua sirei. Vanangko klua sirei ekam ko ko vur kering nguk ko mut mrua mrung nguk mruo tok e. Nove, kua kle va ksirei ekam ko mut mrua koon pum muk he kat hortgi kmeknik ngok kim dok he kta mokpom kre Yesus. Ii, mut her mrua koon pum muk gi enang ko E Nut mruo tmur kut svil mang nguk kam mrua koon pmuk tok arhe. He enang tok, E Nut ner lo kais kam kering nguk koknaik ekam ko klo ennegiang nguk, nang kle ittiegom kua hor to endo ngang nguk enang tok. \v 10 Ii, ko a mamrung ka mten to endo vgum ko mut mrua koon pum muk ko pum E Nut kalo keik tok nam kaeharom o mia kam kat kaeknik ngok kim E Nut, kam kta mokpom kar En gi enang tok arhe, he E Nut kam susulgim mar kmen a ktalhok to kam plong vle ko kim En ngnik ngnik ngang ngar. He ekam tok, kom lo vu kosnok mang ko ko ittiegom kua hor to endo ngang nguk gi enang tok. Vanangko o mia ruk ngam gi mrua koon pum mar ko pum o mia ruk mo mmie ngaro kerok tuk, nang lo mrua koon pum mar mruo ko pum E Nut kalo keik, mar ngara yor, nang kle lo kais hak kam kol a ktalhok to kam plong vle ko kim En ngnik ngnik e. \v 11 Vanangko, mu vokom muk mruo na. Ko muk mut mrua koon pum muk mruo ko pum E Nut kalo keik he kat kaeknik ngok kim dok he kta mokpom kre Yesus kat. Ii, mut hera kser kim mularo kerkeknen. Va mut ho mi ktua serppak hak kam kta tting mang dok kam sir orom dok he kat kaikkiem kuaro rhek kat. Va muk mruo mut sei kam svil hak kam sirsrim o rhek ruk ko her mon muk ormar. Va mut sei kam kaerer mularo lpetuk hak kim o kerkeknen kat. Va muta kta gor he ktotu pum dok kar E Nut tgus. Va mut sei kmel riring dok kmaol ka ptang nguk. Va muta sei kam svil kam kta mokpom kar dok kat he. Va muta sei kam her gia vle ka nho mkor mulmialaol mruo he te, a mhel to teharom a kerkeknen to endo ngang dok, en nak sisrim ka kerkeknen to teharom ngang dok to le mi ktua kol ka kapnes kat. \p Ii, o keknen ruk endri ko mut her eknik ngte kim dok orom mar, ngta khenam muk ma mmok te, mut her mur sisrim muk vgum a vnek to enda ormar he, he tete nong a tutu tang ta vle kun pgegom muk va dok kat e. \v 12 He ekam tok, tetku ko ko her si ittiek ngang nguk lserppak tok, vanangko ko ittiek va kua papat tlo vle mang a mhel to teharom a kerkeknen to endo ngang dok e. Ii, va tlo vle mang dok kat ko ta kernonho ngang dok kat e. Nove. Ko kle va ittiek ngang nguk, nang muk kam kta hortgi kam kat kaeknik ngte kim dok kam kta mokpom kar dok. He enang tok, mguer kais kam mur khenam muk mruo ma mmok ko pum E Nut kalo keik te, mut mia svil kam kta vat mang dok, he nang muk kam kta kaum kserppak mo nguk orom a papat to tok. \v 13 Yu, he ekam ko mut mur khenam muk mruo ma mmok tok, va E Nut tho mi ktua kaenkrovgem dok. \p Va E Nut tsi ktua kaenkrovgem dok vgum muk tok, vanangko her sim kut vgum e Taitus to kat arhe, va kua vrek ta kle mi ktua hop vgum en kat, ko en te sei kam sirei hak vgum muk kat, ko mut her enkrovgem orom mularo keknen kat. \v 14 Ii, kua vrek tmi ktua hop ekam ko ko her ktar kanprim muk ngang e Taitus te, mguer mrua khenam muk mruo tok. He ekam tok, kuaro rhek ruk kua kanprim muk orom mar ngang, ngat lo kaeknik ngang dok kngam a leep kuon mang dok e. Vanang kmikkiem enang ko kuaro rhek tgus ruk kom her plong khavaeng nguk orom mar ngta mien, va kuaro rhek ruk ko her kanprim muk ngang e Taitus orom mar, ngat aottam he kpis lmien ormuk tok arhe. \v 15 He tete, e Taitus ka keknen to kmelongtok mang nguk tho laut kngae kun mnam en, ko nma pat mang nguk ko mut her ngan vgum kuaro rhek ruk vgum en, endruk tengorang nguk ormar kam her gia ngatkal ekam en va sim kael. \v 16 Yu, ko ngae sei kam sirei hak ko ko ho mi kut serppak mang nguk te, mut mi hortgi kmeknik ngok kim E Nut he kta mokpom kar dok kat. \c 8 \s1 E Pol Tkaurur Kim lKorin, Mar Kam Sovet Orom Nga Nngiar To Ngang lYudea \p \v 1 Yu, to tete, kua svil kam havaeng nguk vat mang E Nut ko ta ring ya mang kakro ngaomevek ruk ko mMasadonia ko ta nngiar ngang ngar he kaenkrovgem mar kam le ka nngiar ngang nglenar ruk o tgoluk ngma tu kim mar. \v 2 Ko pu lmien te, lMasadonia mruo ngat ho mi kut kerkolkol vgum o vnek laol hak ko ngat ho mi kut tu mang o tgoluk hak, vanangko ngam le ho mi ktua sirei hak, he le kok ktua nngiar ngang ngarlenar ge, gi enangthe ngaro tgoluk vang. \v 3 Ii, ko mi ktua havaeng nguk lmien mang ngar ko dok mruo ko mur vokom mar ko ngata ngam o krek kaikkiem ngaro mur serppak mruo. Va si mar ngar kero vur krek va ngom kle kre te, ngar kok vrua nngiar kais tok. Vanangko nove, ngat her kle va ho ktua nngiar ge. Ii, ngam kle va ho ka nngiar kle ha kuon ge kir kim ko ngat kais tok. Vanang nong a mhel tang ta sopong ngar kam nngiar klik tok e. Nove, mar mruo ngta vle kam nngiar kais tok. \v 4 Ii, ko mar mruo ngat kle kaurur kim dok klik te, dok kam tting orom mar kat, he mar kam tuur mnam E Nut ka ngaeha to kam nngiar kmen o krek ngang o mia ruk ngata vle ngang E Nut mruo kam turang ngar tok. He enang tok, ngta mrua pat mang ngar mruo te, ngta lgekol ekam ko ngat kais kam nngiar ngang nglenar enang tok. \v 5 Va dok ko senkrip kim lMasadonia ko ko her pat re te, mar ngar gi vrua nngiar ngang nglenar ruk endruk he vur kais ko tok. Vanangko ktar mar kam nngiar ngang o mia, ngat her kle va ho kut ktar ka nngiar ngang Ngoldaip orom mar mruo kam vat engnang En gi enang ko E Nut ta svil mang tok. To kopekam ko ngata nngiar ngang Ngoldaip tok, ngat her kle ka nngiar ngang dok vat orom mar mruo kam kta vat engnang dok kat, kmikkiem enang ko E Nut ta svil mang tok kat. \v 6 Yu, he E Nut ka ngaeha to ten ngang nguk, endo kam nngiar ngang o mia, e Taitus telha pum tiok he, kun pgegom muk. Va ko her kaurur kim en tete kmenserpagam muk kam tarkanang E Nut ka ngaeha to endo orom mula ngaeha to kam ktar kaum orom mutaro krek kun mnam muk mruo na. Ii, muk lKorin mut her elha pum E Nut ka ngaeha to endo tiok he, vanang tete mguak tarkanang he ka vle enang lMasadonia tok kat. \v 7 Klo kais kam klai mang nguk te, E Nut nam lua ring ya mang nguk he lo vua nngiar ngang nguk e. Nove. Ko muta mien ko E Nut tvu nngiar ngang nguk ho mi kut kir kim akuruk ko tesgun mum lo hus hak kam marer kam tarkanang E Nut karo reha ruk nam kaenik ngang nguk kmeharom mar. Enang a ngaeha to mang ko mut kor mnam muk mang e Yesus he kmokpom kar. Va enang a ngaeha to ko muma havaeng o mia mang e Yesus. Va enang a ngaeha to kam lol E Nut karo papat kat. Va enang a ngaeha to kam sei kam svil hak kam turang o mia, va enang a ngaeha to ngot hover kun mnam muk, endo kam vu kaelongtok mang dok kat. Va si E Nut karo reha tgus va mut kir kim o mia kam tarkanang ngar ka ngmeang hak. He kmikkiem gi enang tok, ko kaenserpgam muk te, muk ge her tok arhe, mguak smia nngiar ge he le kotter lMasadonia kat kam kir kim mar mang E Nut ka nngiar to orom ka ngaeha to kam nngiar ngang o mia he ktarkanang endo tok kat. \p \v 8 Mguak or kam kol dok te, kua sopong nguk kam ngam o krek e. Nove. Ko gia ngam a re tok ngang nguk kmegom muk te, muk kam khenam ma mmok te, lmien te, mum mi kaelongtok mang o mia, i o nop. He ekam tok, ko her el lMasadonia ko pum mularo kerok ko ngat sei kam svil hak kam turang o mia, he nang muk kam smia kolkol ekmar gi enang tok kat i o nop. \v 9 Ii, ko her el lMasadonia ko pum mularo kerok tok, ekam ko mut mrua mnor he mang Ngoldaip e Yesus Kristus ko tring ya mang ngor. Ko si en nma vle ko kim E Nut he ka vle enangthe, tmi ktuis mang o tgoluk tgus hak, vanangko tmur orim o tgoluk ruk endruk he mur hortgi el en a mi mhel he ka vle enang a mhel to nma tu kmo tgoluk mo mmie. Teharom tok, her gi ekam ko nam kaelongtok mang ngor, he nang mor kam le kor mnam mor mang en he kmokpom kar, to le ka vle enang o mia ruk ngat mi ktuis mang o tgoluk orom nguaro papat ruk mang en vgum en her tok arhe. \p \v 10 Yu, va kua re ta mang a nngiar to kam nngiar ngang endruk o tgoluk ngma tu kim mar, ngor kaen ngang nguk te: Tiok mnam a pnes to ta mtiet, her muk ruk arhe muta ktar kpakvom hak kam nngiar ngang endruk o tgoluk ngma tu kim mar. Va si kam gia svil kam nngiar ngang ngar, va muta ktar kpakvom hak kam khenam mula svil tok kat. \v 11 He tete, a ngaeha to kam ktar kaum orom o krek kam nngiar ngang o mia ormar, endo mut elha pum tiok, mguak rum mula mang svil tete kam tarkanang a ngaeha to endo. Tlo vua ya enangthe mula svil nap gia vavle e. Mula svil to kam nngiar ngang ngar na kael mit orom a mi ngaeha to enang tok. Ko mute ksei kam svil hak kam nngiar ngang ngar tok. Ii, mguak tarkanang kam ngam o krek kmikkiem mularo mur serppak mruo. \v 12 Ko enangthe mupa sirei kam nngiar tok, va E Nut nera sirei mang mula nngiar to tok kat he ka tting mang kmikkiem mularo serppak mruo tok. Va E Nut tlo kais kmesik ngang nguk enangthe muta sirei kam nngiar, vanang nong o tgoluk ngang nguk kam nngiar ormar e. Nove. \p \v 13 Klua re te, muk kam nngiar ngang o mia akuruk, mar kam vle lya, vanang muk mruo kam kerkol vgum o vnek ko o tgoluk ngam kle ktu kim muk e. Nove, klua re tok e. Parem ko, dok kua re ti te, o mia tgus ruk o tgoluk ngma tu kim mar kar endruk ngaro tgoluk vang, mar tgus ngak mo turang ngar kam kaum kol a tong to atgiang tgus, o mia tgus kam gia vle o gi maenang tgus tok. \v 14 Ii, gi tete ta ekam ko muk mut mi kais mang o tgoluk, mguaka nngiar ngang endruk o tgoluk ngma tu kim mar. Va koknaik ko mar nga le mi kais mang o tgoluk, mar vat ngar le kais kam kle koripang nguk kam nngiar ngang nguk orom o tgoluk ruk ngak tu kim muk kat. To muk tgus mguer gia kol a tong to atgiang, kam gia vle o gi maenang tgus gi enang tok arhe. \v 15 Mare, mguak kaeharom tok, kmikkiem enang ko, E Nut tmur rere mang tok ge, ko o propet ngat ittiek te, \q2 “O mia ngat si kaum o ol ngarlakhor, vanang ngat lua kpom kir kim a tong to tkut kaiser mar e. Nove, va endruk ngat si kakaum kok tok, vanangko ngat ho ngae lua tu hak kat e. Nove.” \s1 E Pol Tsim Ktua Ring Ya Hak Kmeha Lsir Ko Pum E Nut Kalo Keik Va Ko Pum O Mia Ngaro Kerok Kat. \p \v 16 A keknen to kam vu kaelongtok mang nguk E Nut tel kun mnam dok. To tete, kua kanprim E Nut ko tmi el a keknen to endo gi kun mnam e Taitus tok kat. \v 17 Ii, e Taitus tmur khenam ka keknen to endo ma mmok, ko tho gi sirei kam tting kam ngae ka ptang nguk ekam ko ko her meng he. Ko si en a re ngang en kam ngae, vanangko en mruo ta ktar mur el ka papat mruo tok kat ge kam ngae ka ptang nguk he ka ngaung te sei kam put kam ngae ngok kmuk. \v 18 Va ngora meng ngor nopia langto, endo tkor mnam en mang e Yesus he kmokpom kar kat, endo e Yesus kakro ngaomevek ruk kun mnam a mhe langto langto ngat vua kanprim ko en nam vu kaeha kam havaeng o mia mang a knovvur. \v 19 Ii, va kam ngam kuon mang a papat to endo kat, her ngornopia to arhe e Yesus kakro ngaomevek kun mnam a mhe langto langto ngat mon en kmikkiem dok kat kam ngae orom o krek ruk mguak kaum orom mar kam nngiar ngang E Nut karo mia mruo ormar. Ii, ngruak sim ktua kaum kam ngae orom o krek ruk endruk tok kam kaum kaeharom a ngaeha to endo, nang o mia kam gu ya pum Ngoldaip mruo va kam khenam te, ngote sei kam svil kam turang o mia akuruk yok. \v 20 Ii, ngot kaeha kmikkiem e Yesus kakro ngaomevek nga papat to tok, ko ngot lua svil o mia kam kerpapat mang ngor te, ngot kaeha orom o krek lvu laol ri nngia nngia he kmon mor te, ngot em ka mhe tang. \v 21 Ii, he enang tok, mor tgus ngom sim ktua ring ya hak kmeha lsir ormar tok mekam mekam ko pum Ngoldaip kalo keik va ko pum o mia ngaro kerok kat. \p \v 22 Mare, va kmenserpagam a papat to endo kat, ngot her meng ngornopia langto yok kat, kmikkiem ennginduk ngok kmuk. Ngorla to endo, en nma plong khenam ka svil ma mmok kam vu kaeha ngang Ngoldaip orom karo reha ngarlavurgem. He ekam tok, ngota mnor mang te, tete tho mi ktua svil hak kam ngae ngok kmuk, ekam ko tvua serppak mang nguk te, mguer mia tarkanang muta ngaeha to E Nut ten ngang nguk, endo kam nngiar ngang o mia. \v 23 Vanang mang e Taitus, dok mruo to ko mi kut re pum he kmeng ngok kmuk. Va en nama mokpom kar dok he ktuom kalo ktiek kar dok kam kaum kturang nguk. Vanang mang ngor lo nopia ruk ennginduk, her ennginduk arhe e Yesus kakro ngaomevek mruo ngat mur el min kam kol nga gu he kmeng ngin ngok kmuk. Va nginm kaeharom o keknen ruk o mia ngma gu ya pum e Kristus mang ngar. \v 24 Ekam tok, mguak tarkanang E Nut ka ngaeha to orom mula nngiar tok kam khenam ngang ngoornopeik ri ma mmok te, mum mi kut kaelongtok mang E Nut karo mia mruo. Va mguaka khenam mula keknen to endo ma mmok ngang ngar, he nang e Yesus kakro ngaomevek ruk kun mnam a mhe langto langto kam mnor mang a papat to koma karmail mang nguk mang tok arhe. \c 9 \s1 E Pol Tlua Svil Kam Ngam A Leep Mang lKorin \p \v 1 Ko si kaittiek ngang nguk mang E Nut ka ngaeha to kam nngiar, vanangko kua vrek tlo vua matmat dok kmittiek ngang nguk tok kmaur kim muk kam ngam o krek ngang E Nut karo mia ruk endruk e. \v 2 Ko kua mnor te, muk mruo mute ksei kam svil hak kam turang o mia tok. Ii, va koma plong kanprim muk ko kim lMasadonia mang a ngaeha ta kat. Koma havaeng ngar te, kmelha tiok he, mnam a pnes to thera mtiet he, muk ruk lKorin mnam a mhe to e Akaia mut her elha pum a ngaeha to enda kam kaum orom o krek kam nngiar ngang o mia kam turang ngar. Va lMasadonia ngata ngnek mang nguk ko mute ksei kam svil hak kmeharom tok, to a re to endo mang nguk tok thover kavurgem mnam mar ngaro vurkul kat kam sei kam svil kmeharom tok kat. \v 3 Ii, ko si mnor mang nguk tok, vanangko ko kle kmeng ngoornopeik ri ngok kmuk ge, mar kam turang nguk kam tarkanang a ngaeha to kam kaum orom o krek, nang kuaro rhek ruk koma kanprim muk ngang lMasadonia ormar nga mi kut kael mit he lo gia vavle e. Ii, va ko her meng ngar kat ko kua svil te, muk kam tarkanang a ngaeha ta, he mula nngiar to orom mularo krek ruk muta kaum orom mar, mar kam her gia vle kpaneng dok he, gi enangko ko her mur re kam kanprim muk ko kim mar tok he. \v 4 Ii, kua svil muk kam tarkanang a ngaeha to tok ktar mang dok kam pis, ko enangthe nguak kaeknik ngok kmuk va lMasadonia akuruk ngar kaum kaol kar dok he kvokom muk ko mut lo tarkanang a ngaeha to kam kaum orom o krek he kpaneng dok vop, va nok ngor ngae sei kam leep hak vgum muk vor. Ko tesgun kuaro papat ngta vle lserppak mang nguk te, mguer mia tarkanang a ngaeha to endo, vanangko mu vokom na, tete mut lo tarkanang vop. Va muk kat, nok mguera ngae sei kam leep kim mar tok kat vor ngola? \v 5 He ekam tok, kua pat to mnam dok ta serppak te, nguak kaurur kim ngoornopeik ruk endruk, mar kam ngae ktar mang dok he kpis ngok kmuk kam turang nguk kam tarkanang a ngaeha to kam kaum orom o krek ruk vu laol na, endo mut her elha pum tiok he. Ko muta ktar el mula tnangal ngang dok mang kam nngiar ngang o mia tok. To enang tok, mguera khenam ma mmok te, muk mruo mut mur ktua svil kam nngiar orom a kre alaut to endo, nang nong te, orom a nngiar to ke sie, gi enangthe muma knun mang o tgoluk he a mhel tang tgi sopong nguk kam nngiar orom e. \s1 E Pol Ta Keknen Mang A Keknen To Kam Nngiar Ngang O Mia \p \v 6 Yu, nang mang a keknen to kam nngiar, kua svil kmel pat kim muk mang a papat to mang a mhel to ta kavang ka loot. Ko enangthe nap gia kap o tgoluk lgititge kun mnam ka loot, va a mhel to endo, ner lo smia lluol e. Vanang enangthe a mhel nap kaenpasiker o tgoluk kam kakap, to endo yek ner sim ktua lluol. \v 7 He kmikkiem gi enang tok, langto langto mnam muk na sim ktua pat mang o krek kmis mang te, aner en nak ngam mar, he en na kok mia ngam o krek kmikkiem kta pat to endo ge. Ii, nak ngam o krek kmikkiem ka svil kam ngam o krek enang tok, he nang em kam sirei kam nngiar tok. Vanang na or kam lo smia pat mnam en mruo na, nang kle gia ngam mar, to le kosnok koknaik. Va nak or kam knun mang o tgoluk, nang kle gia ngam mar enangthe a mhel tang tgi sopong en kam ngam mar kam nngiar orom kat. Ii, nak sirei kam nngiar, ekam ko E Nut nma svil mang o mia kam sirei kam nngiar tok. \v 8 Ii, ko enangthe mguak sirei kam nngiar enang tok, va E Nut tkais kam ring ya mang nguk kam le ho ktua nngiar ngang nguk tok kat kam sovet kmenpasiker karo nngiar kmenik ngang nguk tok kat, he nang muk kam ho mi kut kais kmo tgoluk hak. Ii, ner kaeharom tok, he nang muk kam le kturang o mia akuruk yok orom o gi vrong tgoluk ruk endruk mnam o gi vrong kolkhek ruk ngta tu kmar. Ii, E Nut ner kaeharom ngang nguk tok, muk kam ho mi ktua sovet kmeharom o reha lyar ruk kam nngiar ngang ngar tok, \v 9 kmikkiem gi enang ko a propet tittiegom E Nut karo rhek ruk ge ko tittiek te, \q2 “A mhel to nam vua nngiar ngang endruk o tgoluk ngma tu kmar, E Nut kar o mia tgus ngara vokom a mhel to endo mekam mekam orom karo nngiar ruk endruk ko nam kaeharom karo keknen ruk ngta sir ko pum E Nut kalo keik ngang o mia tok.” \m \v 10 Ii, E Nut to nam kaen o tgoluk ngang a mhel kam kakap, va o bret kmemik, her En mruo to kat arhe, ner kaen o tgoluk ruk muta tu kmar ngang nguk tok kat. Va ner kaenpasiker mar kmenik ngang nguk, muk kam vle kia vul orom mar kat, muk kmelpas ormar, he nang muk kam kle ho mi kut kais, he kle ka nngiar ormar ngang endruk o tgoluk ngma tu kmar tok kat. Ii, mguera vle enang tok, gi enang a mhel to nam kaenpasiker o tgoluk kam kakap to le sim ktua lluol. Mguera vle enang tok ekam ko mula ngaeha to kam nngiar ngang o mia, nera sir ko pum E Nut kalo keik va nera ngae ngang ngar ngarlavurgem ngarlavurgem hak kam turang ngar tok. \v 11 Mare, E Nut nera nngiar ngang nguk tok, orom o vrong tgoluk tgus hak kmeharom muk kam vle kia vul ormar tok, he nang muk kam kle mi ktua nngiar ngang o mia akuruk yok orom o tgoluk ruk endruk mnam o gi vrong kolkhek tgus ruk o tgoluk ngma tu kim mar. Ii, va mula nngiar to mguer kaen ekam mor ngang o mia, mula nngiar to endo ko mguak kaenpasiker, nera hover o mia ngaro vurkul kam kanprim E Nut tok kat. \p \v 12 Ii, enang ko kua re, mula ngaeha to endo ko mgua re kturang E Nut karo mia mruo ruk o tgoluk ngma tu kmar orom, ner lo gia vle mang kam turang ngar mo tgoluk ruk ngma tu kmar tuk e. Nove. Ner kle ka vle kam turang ngar kat ko ner kaenpgam mar kam kanprim E Nut vgum tok kat. \v 13 Ii, ko mula turang to endo orom a nngiar tok, ner mia khenam mula keknen to kam mien ma mmok. Ko her vgum mula turang to endo, o mia ngara hover E Nut ko mguera khenam ma mmok te, mut lo gia re orom o ngnorok te, mut kor mnam muk mang a knovvur to orom e Seten ko Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen tkir kim e. Nove, nera khenam ma mmok te, mut kle va sim kut kaikkiem a re to endo lsir he ka khenam mularo papat ma mmok orom mula nngiar to endo. Va o mia ngara hover E Nut kat mang tok ko mgua re ho kaenpasiker mularo nngiar ngang o mia ruk o tgoluk ngma tu kmar va ngang o mia tgus kat. \v 14 To endruk o tgoluk ngma tu kmar ngaro vurkul ngara put kmel riring nguk hak ko ngara pat mang nguk ko ngara ngarkie mang nguk. Ii, ngar kael riring nguk tok, ekam a ngaeha to E Nut tvu kaeha kun mnam muk orom, endo kam ring ya mang nguk kmenkrovgem muk kam ho vua nngiar ngang ngar tok. \v 15 He mor tgus ngruak kanprim E Nut kat mang kta nngiar mruo ngang o mia tgus. Va ka nngiar to endo, a mhel tang te ho lo is hak kam smia keknen mang hak, ko te ho kut vle yok hak, va kir kim o gi vrong nngiar tgus hak. \c 10 \s1 E Pol Ta Mrua Totok Mang Karo Mur Reha Mruo \p \v 1 Vae, muk lKorin, tete akuruk mnam muk ngma kerrereng dok kam havae te, “Mnam o kolkhek ruk koma vle ko kmuk koma koka lmomgol he gia mamres kongeik ngang nguk, vanang mnam o kolkhek ruk kom kle ka vle malhagenmok mang nguk va kom kle va kaittiegom kuaro rhek ruk kam gervik kim muk hak.” Vanangko tete, dok e Pol mruo ta he, ko gia vle ngang nguk enang a mhel to a sim re, he lua kikir kim muk kmel a papat to kmoripang nguk. Ii, kua vle ngang nguk tok tete, gi enang ko koma kolkol ekam Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen ko en nam kok mi ktua vle ngang o mia enang tok kat. Kua vle tok he ho mi ktua kaurur kim muk kam ngan vgum dok na. \v 2 Ii, kua kap kim muk kam ksir petgim endruk ngma mon ppiagam dok he ka vraik orom muk petgim dok, matok ngua re aol ngok kmuk va dok ngua le kaesik ngang nguk he kgervik kim muk kmenpasiker muk. Ko ko her el kua papat te, dok kmeharom gi enang tok arhe ngang endruk ngama kerrereng dok te, “Koma kolkol ekam endruk ngaro papat ruk ngam kottek ekam o mia ruk mo mmie.” \v 3 Lmien te, dok koma vle mo mmie, he kom si kaem a yok kat ge, gi enang o mia tgus tok ko ngam kaem, vanangko kom lo kaikkiem o nghek ruk mkor mar kmus kar mar kmikkiem ngaro papat mruo tok e. \v 4 Nove, ko mor ruk ngot kor mnam mor mang e Yesus he kmokpom kar nguaro tgoluk ruk kmus orom mar mang a knovvur ngam lua vle enang a ngaomevek karo tgoluk ruk kmus kar karo imuo orom mar ko ngat kottek mo mmie ko ngat lo vua serppak e. Parem ko, nguaro tgoluk ruk kmus ormar kar endruk ngma rere kim a knovvur, ngaro vu serppak hak, ekam ko mar ngam kle va kottek ko mkor E Nut mruo. Ii, o mia ruk endruk ngam kaelel ngaro papat lserppak momalpek kam smia sisrim mar kam rere kim a knovvur, gi enang a mhel to ta srim ka rek to klalaut lserppak ko tvua serppak vgum karo ngtek ruk ngat gi serppak he ngae gi ringring hak ku engnang a kre to kun mnam a mmie ko tsim kut papuntom hak. O mia ngam si kaelel ngaro papat lserppak kam rere kim a knovvur enang tok, vanangko kom kaeha kmus mang a knovvur orom E Nut karo tgoluk ngaro serppak ruk ngat kottek ekam E Nut mruo, yek kom ho karkar mang ngar kir kim ngaro serppak tgus hak ormar tok arhe. \v 5 Ii, koma karkar mang ngar kir kim ngaro rhek va ngaro papat tgus ruk la ppiagar, endruk o mia ngama hover mar kam tokim E Nut karo papat ruk o minar kim o mia. Koma kir kim mar tok, to kle ka ktong o mia ngaro papat tgus kmeknik ormar ngok kim Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen, mar kam kat kael ngaro kerok mang en kat kam kta ngan vgum. \v 6 Ii, ngora pis ngok kmuk he ka vle ngang nguk gi enang tok arhe, ko her kopekam ko mgua mrua khenam muk mruo ma mmok te, mut her itgung mula kerkeknen he kat kaeknik ngok kim e Yesus kam kta ngan vgum en va kle kta tting kam vle ku meorom kua tavgo kat, va ngor kle kaelel kuo mang dok kmenpasiker endruk tgus ngam kaeharom a kerkeknen to kam kerngnek vgum e Yesus vop. \p \v 7 Muk he, mguak or kam gi kaungtu mang o mia kuo mang ngakro gi pkor. Ko o mia akuruk kun mnam muk ngat gia re lserppak orom o ngnorok te, mar e Kristus karo mia ruk orom mar, he enang tok ta tavger mar kam kol ka gu, nang kle ka klai mang dok te, dok nove. Mgua sim ktua nho kun mnam ngaro rhek na. Ko o mia ruk endruk ngaka mnor mang dok te, dok e Kristus ka mhel to orom dok kat, he enang tok koma mokpom kar en gi enang ko mar ngam mrua havae mang ngar mruo tok kat. \v 8 He dok kat ko kais kam kolkol ekmar he krere nong ke laut moti kam mrua hover dok kat mang ko Ngoldaip tel a serppak malpgem dok kat kmenserpgam muk orom. He enangthe kop sia hover dok pum a serppak to endo tok, va klo kais kam leep kam mruo hover dok mruo pum kua serppak tok e. Vanang kua serppak to endo tlua vle ngang nguk kam kering nguk e. \v 9 Vanangko klua svil kam vu kaittiek ngang nguk he vua panaem muk orom kuaro rhek kmengorang nguk ormar kat e. \v 10 Kua re tok, ko o mia akuruk mnam muk ngma rere pum dok te, “E Pol nam smia padam karo rhek ruk kun mnam karo hor ruk nam kaittiegom mar va karo rhek ruk endruk ngam ho mi ktua serppak hak he ngma kerngorom o mia hak. Vanang nam kle re kpis mo kmor va ngoma vokom ka vok te, tlo vua serppak e. Va nam gia ruokar kim o mia he kokkol kam rere ngang ngar kat.” \v 11 O mia ngam si rere pum dok tok, vanangko ngak kol a pat ti te, o rhek ruk ko koma vle malhagenmok he kaittiegom mar ngang nguk kun mnam kuaro hor, nga serppak ner mia pis ma mmok ko kmar orom kuaro keknen ruk kmenpasiker mar ko ngua pis kvokom muk kat. \s1 E Pol Nam Lua Rere Orom Karo Reha Mruo Kam Mrua Hover Ka Munik Ko Kim lKorin \p \v 12 Mu vokom na, o mia akuruk mnam muk ngam si mrua rere orom mar mruo, vanangko dok klua svil hak kam nho mnam mar to kle mrua nho kun mnam dok he kre te, dok ko iser mar e. Ii, ko ho lua svil hak kmegom kua serppak kam mur el dok kar mar he kvat dok engnang ngar tok e. Va klua svil kat kmegom kua serppak kam mrua mon dok te, dok ko iser mar kat e. Klua svil tok, ekam ko endruk ngama nho mnam o mia va mar mruo to kle kre te, ngat is mang nglenar tok, o mia ruk endruk ngam mrua khenam mar mruo ma mmok te, ngaro papat ngata tu hak. \v 13 Lmien te, ko kais kam mrua hover dok vgum o mia ruk kun mnam o rengmat ruk E Nut tmi kut elik malpgem dok kmeha mnam mar. Vanangko klo kais kam kpoot mang a rengmat tang ko E Nut tlo el ngang dok he mrua hover dok vgum o mia ruk ko tok. Vanang muk, ko kais kam kle krere orom dok mruo vgum muk, ekam ko mula rengmat msim tmia vle lsir kun mnam kua mhe to E Nut tel ngang dok ge. Kom kaikkiem a tong to E Nut mruo tmur el ngang dok, dok kmikkiem kmis tok, he nang dok kmeha mnam, nang klua kpoot mang tang kat e. \v 14 Va ko ho lo mrua hover dok mruo vgum o mia ruk ngma vle kun mo rengmat ruk yok e, ko ngam lua vle kun mnam kua tong. Nove, ko dok ko sim kut kaikkiem kua tong lsir, endo E Nut tmur kut el ngang dok kam ktar kpis ko kmuk tiok he, ko mnam mula rengmat msim. Ko her dok ta arhe ko pakvom kam havaeng nguk mang a knovvur. He enangthe E Nut nap lo el mula rengmat ngang dok tiok, va kop lua pis ko kmuk e. Va tete kop lo kais kat kam mrua hover dok vgum muk enang ti kat e. \v 15 Va kom lo mrua hover dok mruo vgum o reha ruk o mia akuruk yok ngat eharom mar kat e, enang ko akuruk mnam muk ngam mruo hover mar mruo tok ngang nguk lKorin. Nove, ko tete koma nho mkor muk lserppak kat te, a knovvur nak senkir kngae kam vaas kim o mia ruk kun mnam o mhetor kavurgem mnam muk ruk lKorin ko o mia kavurgem mnam muk vop ngak kle kor mnam mar mang e Yesus he kmokpom kar. He ekam tok, ko kais kam tavger o reha akuruk yok kun pgegom muk kat, he nang a tong to E Nut tkut el dok kmeha mnam kais ko tok kam ses he klaut kngae kmikkiem gi enang tok kat. \v 16 Ii, kua svil kam tavger o reha akuruk kun pgegom muk tok, he nang muk kmel kualo nhar ma mmie, dok kam kle klapsam mula mhe to endo msim he kngae khavae orom a knovvur en kam ses kngae ko mnam o mhetor akuruk ko yok vat. Ii, kua svil kmeharom tok, ekam ko kom lua svil kam mrua hover dok mruo vgum a mhel langto yok karo reha mruo ruk teharom mar ko nam kaeha kun mnam a rengmat to E Nut tmur mon a mhel to endo mang, nang nong dok e. \v 17 Parem ko, “Enangthe a mhel naka svil kam mrua hover en mruo mang a ngaeha tang, va nak mrua hover en mruo mang a ngaeha to Ngoldaip teharom vgum en tuk.” \v 18 Ii, na kaeharom tok, ekam ko a pat to a ngaenpaeir hak ta vle ti te, E Nut nma tting mang a mhel to E Nut mruo nma hover. Nang Ngoldaip nam lua tting mang endo nam mrua hover en mruo e. \c 11 \s1 E Pol Ta Sir Malngaeng O Aposel Ruk La Ppiagar \p \v 1 Kua svil muk kam gia matnge vgum kuaro rhek na, ko pathe nok ngar kaeti enangthe nong ka lpek ngaok vor, ko ngor vrua per orom dok mruo ormar kngae na. Ii, dok ko her gi elha kam re tok vur ktar kun mnam kua hor ta, nang muk mut her mur elha pum kam matnge vgum mar he. \v 2 Ii, ko kua re lkarhut ngang nguk, gi enang ko E Nut nma nho lkarhut ngang nguk tok kat ko ko gia svil te, muk kam gia vle ngang Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen tuk. Ii, mut gia vle ngang dok enang a vlom to ngat her polger a re mang kam lei orom a ngokol to. He ngam smia nho ekam a vlom, a ngokol tang kam lo kaehang kam ngae kais ko ngat mia palengem kar katngokol. Ii, muta vle ngang dok enang tok, ko tie mnam o kolkhek ruk mut gun kor mnam muk mang e Yesus he kmokpom kar kam ngae kais tete, kom smia nho mang nguk, he nang mularo papat ruk mang e Yesus kam her gia vle lya kais koknaik ko nguak kael muk mruo ko kim, nang muk kam kol gi en tuk, en kam vle ngang nguk, nang nong a serppak tang ko yok. \v 3 Vanangko kua gor mang nguk te, na kle ka vle ngang nguk gi enang ko e Seten ta vrengem e Eva karo papat ko e Seten tel en a vim he kmas orom e Eva orom karo vu papat ruk la ppiagar he ka vraik orom e Eva karo papat he. He gi enang tok, kua gor te, o mia ruk ngma rere pum dok nga kle ka vraik orom mularo papat ruk o minar tok kat, endruk mum kaelik ngang Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen tuk, to mguer kle lo kat kor mnam muk mang en kat he lo kta mokpom kar kat e. \v 4 Kua gor tok, ekam ko o mia akuruk yok ngat her pis ko kmuk he kerpatter muk mang e Yesus kam ktua pos kut kaolol ge. Ngam lua pos mang e Yesus enang dok e. Va mar kat ngam kaur kim akuruk mnam muk kam kpom a serppak ka mten langto yok ge mang E Nunu A Totur to muta ktar kpom tie ko mut her kor mnam muk mang e Kristus he kmokpom kar. Ii, va mar kat ngam mrua havae kmar mruo te, her mar ruk arhe ngata ktar ormuk kam pakvom kam patter muk orom a knovvur langto yok. Vanang a knovvur to endo, tho lua maenang hak kar endo mang e Yesus to ko her patter muk mang e. Nove. Endo mkor mar tkut kaolol ge. Ii, ngma vle kar muk tok, he koma gor ko muk, mum kle gi kaennegiang ngar he kngatkal mang ngar hak. \v 5 Ii, o mia ruk endri ko ngma vle kar muk tok, ngam mrua hover mar mruo kam mon “O Aposel Ruk Lvu Laol Hak” ormar kat. Vanangko dok kua pat te, nong tang mnam mar ta vle mnam a tootkol to en kam kir kim dok hak mang kua ngaeha to e Kristus tel maktiegom dok e. Nop hak. \v 6 Pu lmien te, klo kol a pat to kam smia padam o rhek kmis dok kam smia rere, vanang ko kais mang E Nut karo papat ge. Va ko ngae lo vur tuvgom a papat tang hak kim muk e. Ko ko her khenam E Nut karo papat tgus ma mmok hak orom kuaro keknen, kuaro papat va kuaro rhek tgus hak he. \p \v 7 Ii, pathe nok o mia ruk ngma rere pum dok ngta re te, ko eharom a kerkeknen ngang nguk ko kom mrua krus orom dok mruo he lua mon a keik, nang muk kam sirim dok orom mang kua ngaeha to kam patter muk mang a knovvur to E Nut tel maktiegom dok kam havae mang ngola? Vanangko, kom mrua krus orom dok mruo tok, kam ho mi ktua hover mularo papat ruk mang e Yesus, nang muk kmor mnam muk mang en he kmokpom kar. \v 8 Enangthe lmien te, ko her mi eharom a kerkeknen tang, va ngua her eharom ngang e Yesus kakro ngaomevek akuruk arhe, ko her mar ruk arhe ko her tting mang ngar kmen ngaro krek ngang dok kmel kualo nhar ma mmie kam turang dok, he nang dok kam kle mrua krus orom dok mruo ngang nguk tok. Ii, ko her eharom tok, dok kam le gia vle ko kmuk mekam mekam kam turang nguk. He enang tok, kua kle va ka vle enangthe ko kaururik ko mkor mar enang tok arhe, vanang muk, nove. \v 9 Va ko si vle ko kim muk he o tgoluk ngam hera tu kim dok, vanangko kom lo kael reha kim tang mnam muk kam ngam o krek ngang dok e. Ko koornopeik ruk ngat kor mnam mar mang e Yesus he kmokpom kar, endruk nkong ngar mnam a mhe to mMasadonia ngat aol orom o krek he ngat el kualo nhar ma mmie ormar arhe. He ekam tok, klo el a vnek tang kuo mang nguk kmel reha kim muk kam kongrang nguk mo krek kat e. Ii, he ngora vle ngang nguk gi enang tok arhe mekam mekam, dok kam ho lo ngam a vnek tang hak kuo mang nguk tok. \v 10 Mare, lmien te, a re to a minar mang e Kristus tmi el rengmat kun mnam dok. Va ekam ko kua serppak mang a papat to tok va kua serppak mang a papat langta kat te, nong tang mnam muk ruk ko tok mnam a mhe to e Akaia ta ngae ho lo is hak kam hagam dok kam mrua hover dok vgum kua keknen to kam hak kim o mia kmenkim dok mang kua ngaeha to kam havaeng ngar mang a knovvur. Nop, nop hak! \v 11 Mu vokom na, o pattermia la ppiagar kun mnam muk ngma mon ppiagam dok te, “Koma vle orom kua keknen to endo, ekam ko kom lo kaelongtok mang nguk.” Vanangko nove, kom lua tu kmeharom kua keknen to endo ekam ko E Nut ta kle ka mnor te, lmien te, kom vu kaelongtok mang nguk hak. \v 12 Ii, va ngor kle kaeharom a keknen to endo mekam mekam tok kat ge, he muk kam lo kaenkim dok mang kua ngaeha gi enang tok arhe. Ii, ngor kaeharom tok, he nang dok kam kser o mia ruk ngma rere pum dok nga papat ka pun to ngma sir malpgem kam rere pum dok orom. Ko mar ngam vu sim ktua ring o mia kmel a papat mang ngar te, “Ngat vu kais mang dok va ngaro reha ruk kun pgegom muk ngat gi kaenang kuaro reha tok kat.” Ii kua svil kam kser a papat to endo orom kua keknen to tok, mar kam lo kat kais kam sir malpgem he mrua hover mar mruo orom tok kat. \p \v 13 Ii, o pattermia la ppiagar ruk endruk, her mar ruk arhe ngma kauyang o mia kam mur kaelel mar mruo te, mar o mi aposel ruk orom ngaro reha ruk o minar kat. Ii, her mar ruk kat arhe endruk ngat her pis ko kmuk he ktuvgom ngaro papat lsir kam kauyang nguk kam re te, e Kristus tmi meng ngar enang o mi aposel akuruk. Vanangko ho mi nop hak, ko mar o aposel ruk la ppiagar hak. \v 14 He enang tok, ngot lo is kam mrua sor kim mar pum ko ngma tuvgom ngaro papat lsir tok, ko e Seten mruo nma kauyang o mia tok kat ko nama tuvgom en mruo lsir tok kat he mur kael en a mi engyel enang endruk E Nut nma meng ngar kam ngam a mmok kun mnam o mia. \v 15 Va ekam ko e Seten nma vle tok, va ngot lo is kam senkrip kim kalngunes ri ko ngma tuvgom ngaro papat lsir tok kat, nang kle kaegom kmeha ngang nguk enangthe mar E Nut kalngunes msim. Ko ngma mas orom muk te, ngaro papat ruk la ppiagar ngat is kmel muk la mmok ko pum E Nut kalo keik. Vanangko a keik to ngara kol koknaik ner ho mi kut kaiser nga kerkeknen to endo ge. \s1 E Pol Ta Mrua Totok Mang En Mruo Te, A Mi Aposel Msim To En \r Ta Mrua Rere Orom Mang Karo Reha \p \v 16 Yu, enang ko kua re: Mu or kam pat te, nong ka lpek ngaok e. Vanangko enangthe mgua le kpat mang dok tok, va mguaka tting mang dok kam mrua havae mang dok mruo na, gi enang ko mut her tting mang endruk la ppiagar ruk nop kero lpetuk ngang ngar tok kat. Mguaka ngnek na, ko ngor mrua per orom dok mruo nong ke laut na he ka vle enang a mhel to nong ka lpek ngang enang ngar tok kat. \v 17 Yu, ngor lua kokkol kam rere lserppak ngang nguk kam vrua per orom dok mruo ko kuaro rhek ngar kaeti enangthe dok kua rere enang a mhel to nong ka lpek ngang, vanang nong enang e Yesus ko nam lua rere tok e. \v 18 Ii, he ekam ko endruk kavurgem mnam muk ngam mrua per orom mar mruo mang ngaro mur reha mruo kmikkiem ko mar ngma kolkol ekam o mia ruk ngam lo kor mnam mar mang e Yesus he lua mokpom kar kmeharom tok, va dok kat ko kais kam mrua per orom dok mruo mang kotaro reha kat he ka vle enang a mhel to nong ka lpek ngang, ekam ko \v 19 her muk ruk arhe mum her gia sirei kam tting mang endruk nong ngaro lpetuk ngang ngar, ko mum kaennegiang ngar kam patter muk. Ii, mum kaennegiang ngar tok, ekam ko mum mrua per orom muk mruo he kpat mang nguk mruo te, mularo papat ruk laol. \v 20 Ii, lmien te, endri ngam sia ptir ngang nguk kam krong mularo vorngap kmenpasiker muk va sia toot mularo leineik kam lol o tgol ekmuk, vanangko mum her kle gia tting mang ngar he ka mnang ngar kam vle ngang nguk tok ge. Va ngam si mrua kansgum mar mruo kmel nga laut mang nguk, va ngam sia pokpelam muk kat, vanangko si a gi vrong mhel tang mnam muk ko nam kaeharom tok ngang nguk, va muma tting mang en he ka mnang en kam koskalil orom muk tok kat ge. \v 21 He ekam tok, ngta mien mang dok te, kom lo kaur kam vle ngang nguk tok e. Ii, va ngta mien kat te, ngua mrua leep pum dok mruo enangthe kopa vle ngang nguk enang ngar tok kat. \s2 Ta Mrua Rere Orom Mang Karo Mur Keknen Mruo \p Ii, vanangko kuaro rhek ri kat ngar gia vle enang o aposel ruk la ppiagar ngaro rhek ko ngam lo kokkol kam mrua per orom mar mruo. Ko kuaro rhek ri ko re kmittiegom mar moti, ngar kaeti kat gi enang a mhel to nong ka lpek ngang kat. He gi enang o aposel ruk la ppiagar tok kat ngor lo ktua kokkol kam re kngae ge, kam mrua per orom dok mruo te, dok ko iser mar he ngae ho kir kim mar hak. \v 22 Mu havaeng dok na. O aposel la ppiagar ruk endruk, mar o Hibru? Vanang dok, dok anie? Te dok a Hibru kat. Ii, mar o Israel, nang dok nop? Te dok a Israel kat. Ii, nok ngat pal mnam e Ebrehem ka ngausie ka pun? Vanang dok nop vor, ngola? Te dok nkong dok ko kat. \v 23 Yu, va mar o mia ruk endruk ngam mrua per orom mar mruo he khavae te, ngam kaeha ngang e Kristus. Ngora havaeng nguk tok kat te, dok kom ho mi ktua papuntom kuaro reha kvulhagam mar hak, he kir kim mar. (Ai, mu vokom dok na, kua rere enangthe kua mrang vor, ekam ko muk mruo mut kaoppom dok, yek kua rere tok.) Ko koma hop kpis hop kpis ka prongyek ka psek kmeha kir kim mar hak. Koma plong kru kun mnam o hengor ko ngam kaenpasiker dok kun mnam mar vgum o reha ruk mang e Kristus. Vanang mar nove. Va o mia ngama kirmekon a khap mnam dok, ngae vurvrum dok ekam ko kom kaeha ngang e Kristus va ko her gia gigrim a yor ge mo kolkhek kavurgem vgum tok kat. Vanang mularo aposel la ppiagar ruk endruk, o mia ngam lo vrua kirmekon a khap mnam mar hak enang ko ngam kaeharom ngang dok e. \v 24 Ii, ko o Yuda ngalmialaol ngat en o kapnes ruk alo mhelom alomin kun mnam o venloot ruk aktiek, he nang ngar kam kirmekon a ngausie mnam dok kat ge. Vanangko kun mnam o venloot ruk endruk aktiek, ngma pet a kapnes atgiang atgiang kun mnam mar tgus. \v 25 Va mnam o kolkhek ruk korlotge, lRom ngalngunes kat ngat kirmekon a khap mnam dok. Va o mia ngat murmur mang dok kam petpet o krek malpgem dok kam laem dok kngam dok kat. Ii, va mnam o kolkhek ruk korlotge, a langail to kua kar mnam te kokohet vgum a mou va a ngausgi va ma kolkha kar a segain tgus kue gia kikie mang a langail ka mhe langto ko ma gi mlin. \v 26 Ii, mare, va ko her gia vle pum a ruongae he, kmeharom e Kristus karo reha. Va a yor nam ngae re kam gia tmor dok ko kom kaol paat he ka nvor kim o itok. Va o kolkhek akuruk o ngauruvik ngma sisir mang dok. Va mo kolkhek akuruk kua ngausie ka pun mruo ruk o Yuda kar o vrong rhek kat ngma svil kam tarkanang dok. Ii, kom sia ngae kun mnam o rengmat ngo pneik, va ko po turvek, va oguon mou ko koma kar mnam a langail, va a yor nam gi vat pekam dok kat ge. Va ko tok, ko kom sia vle ko kim o mia ruk ngam pe gia vat mar he ka ppiak kam re te, mar koornopeik ruk ngat kor mnam mar mang e Kristus he kmokpom kar kat va a yor nam gi vat pekam dok orom mar kat ge. \v 27 Ii, koma prongyek ka psek kam vatvat o it mang o rambel kam mur kaeha kmo krek ngang dok mruo va o segain ngarlavurgem ngam ngae kol dok he kom lo smia kol a ngonit e. Mo kolkhek akuruk koma vang ko kom lo kat kaemik, va lo kaivie kat e, ko kom her gia vle pum a ngaeha to mkor e Kristus he. Va mo kolkhek akuruk kom ngae ktu kmo it kmegen va ktu kmo it kam kokomor dok mang a roro. \v 28 Ii, va kuon malpgem o vnek ruk ko gi gnua momonik, kuaro papat ngma kervavle mo kolkhek tgus mang e Yesus kakro ngaomevek ruk mnam o mhetor akuruk yok, va kuaro papat ngma vanker dok. \v 29 Ko erieto kun mnam E Nut ka ngaomevek tang tlo kaurur vgum a vnek to ta kerkolkol vgum he dok klo is kam kaum kaurur vgum tok kat kvanker dok kat? Va erieto kat tvuut orom ka kerkeknen petgim e Yesus he dok kom lua nho lkarhut ngang endo tkaeharom en kam vuut tok? \p \v 30 Ii, he ekam tok, ta nho te, enangthe ngua re ka svil kam per orom dok mruo, va ngua mrua per orom dok her gi mang kuaro keknen ruk ngam mia khenam dok ma mmok te, koma kaum kar muk kam lua kaurur vgum o vnek ruk muk mruo mut lo kaurur vgum mar ko muta kerkolkol vgum mar tok kat. \v 31 Yu, kua rere he re kvat E Nut to Ngoldaip e Yesus Kteit, Endo ngruak kanprim ngnik ngnik, ko En ta mnor te, ko ho mia mien hak kam per orom dok orom o vnek ruk endri. \v 32 Va si kun mnam a rengmat ka pun to e Damaskas va a taven to e Aretas kalkayie to nma nho mang a rengmat to endo, ten a re ngang o mia ruk ngma kar va tomten kam toot he kairkleim a hennek laut to taolkleim a rengmat to endo, mar kam toot ngang dok ko ngua kle ottek kngae, nang mar kam kappom dok. \v 33 Ngat eharom tok, vanangko kolenar ngat kle va ktuvgom dok kmel dok kun mnam a psang langto, to her gi konget a ngausie orom dok ko mnam a hennek ka pammok langto ngogu mmie ku mnok, dok kam ngorpok petgim e Aretas enang tok arhe. \c 12 \s2 Ta Mrua Rere Orom Mang Ko E Nut Tengogo Ngang Orom O Ngaelmir \p \v 1 Muk mruo mut kaoppom dok, yek ko mrua per orom dok mruo orom kuaro rhek ri. He ngor le khoger kuaro rhek ruk kam per orom dok mang o ngaelmir ruk Ngoldaip e Yesus tengogo ngang dok orom mar kam khenam mar ma mmok ngang dok. Kom sia rere orom dok mruo enang ti, vanangko kua mnor te, dok mruo klo kais kam mia kaenserpagam dok mruo tok e. \v 2 Yu, kua mnor mang a mhel langto tkor mnam en mang e Kristus he kmokpom kar. Ta vle te, tiok ko o pnes ruk loktiek hori orom korlolo ngta mtiet he, a mhel to enda e Kristus ther gi kol kngorom, nok pathe orom ka vok, i o ka gi nunu klua mnor, E gi Nut tuk to ta mnor. Ther gi kol a mhel to endo ka grap orom ngoguon ma volkha ka taban to korlotge orom ko mnam a mhe to ma kuon ko E Nut nma vle. \v 3 Ii, enang ko kua re, kue lo sim ktua mnor te, E Nut tkol orom ka vok, i o orom ka gi nunu tuk, klua mnor, E gi Nut tuk to ta mnor, \v 4 vanangko kua mnor mang a mhel to enda, ko E Nut tvaeng he kngorom ngok mnam E Nut Ka Loot To La Vu Yar Hak ngoguon ma volkha. To a mhel to enda tngan o rhek akuruk E Nut tel a totu mang ngar. Va o rhek ruk endri E Nut tlo tting mang en kam polgerik e. Nove. \v 5 Ii, her gi a mhel ka mten to enda tuk ko kais kam per orom. Vanang klo kais kam mrua per orom dok mruo mang o tgoluk ruk mkor dok mruo e. Gi o vnek ruk kom lo kaurur vgum mar, va ko kais kam per orom dok mruo orom mar. \v 6 Vanangko enangthe kop si per orom dok mruo te, E Nut tmia kaengogo ngang dok orom o ngaelmir ruk endri kam khenam mar ma mmok ngang dok tok, va kuaro rhek nga lo is kam khenam dok ma mmok te, nong ka lpek ngaok e. Nove. Ko o rhek ruk endri, mar o ho mi kut minar hak. Vanangko ngor lua per orom dok mang o ngaelmir ruk endruk e. Nove. Matok a mhel tang mnam muk na kle kngae vu sim ktua nho orom dok her gi vgum o ngaelmir ruk E Nut tengogo ngang dok ormar, nang nong vgum kuaro keknen ruk ngma vokong ngar va kuaro rhek ruk ngma ngannik ko vgum dok e. \p \v 7 He ekam ko E Nut tengogo ngang dok orom o ngaelmir ri ho laol hak tok, ther le kngatkal orom e Seten, he a vokngnes alaut kam kol dok, dok kam vle enang a mhel to tel torok mnam ka vok he koma kerkolkol vgum mar. Ii, kua vokngnes to endo tngae vle enangthe, e Seten ten kalkayie langto kmel torok mnam dok mekam mekam kmel vokngnes mnam kua vok tok. Ii, E Nut ta ngatkal orom e Seten enang tok, he nang a vokngnes kam hagam dok kam mrua kansgum dok mruo he vua per orom dok mruo mang ko tengogo ngang dok orom o ngaelmir ruk endruk kam khenam mar ma mmok ngang dok tok. \v 8 Ii, va ko si kaurur kim Ngoldaip mnam o kolkhek ruk korlotge te, en kam pet a vokngnes to endo petgim dok, \v 9 va en ta kle oripang dok te, “O-o, nove. Ngor lua kser a vokngnes to endo kam nop kuon mang in e. Ko kua keknen to kam ring ya mang in, her gi kua keknen to endo tis miik he, tis kam turang in. Ko mnam o kolkhek ruk im ngae ho lo kaurur vgum o vnek arhe, yek endo yek koma khenam kua serppak ma mmok ko maktiegom in ko koma turang in.” He ekam tok, kom ho ksirei ge kam mrua per orom dok mruo mang o vnek ruk ngma khenam dok ma mmok te, kom lo kaurur vgum mar, ko Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen ka serppak tmi ktua vle kun mnam dok her gi enang tok arhe. \v 10 Yu, va koma sirei mang o vnek ruk ngma khenam dok ma mmok te, kom lo kaurur vgum mar tok ekam ko ko kais kam khenam Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen ka serppak to ta vle kun mnam dok ma mmok her vgum o vnek ruk endruk enang tok arhe. Ii, ko o mia ngama kekner dok, va koma viging o vnek, va ko o mia ngma kol a regesal mang dok, va o reha ngma koppet ngang dok kat. Ii, mo kolkhek ruk o gi vrong vnek ri ngta kol dok he ka khenam dok ma mmok te, dok kom lo kaurur vgum mar, yek endo yek ko ho mi ktua serppak hak her gi vgum e Kristus ka serppak enang tok arhe. \s1 E Pol Karo Papat Ngat Kervavle Mang lKorin \p \v 11 Yu! Ko her rere lveve orom dok mang kuaro rhek ruk endruk tok arhe, ko kuaro rhek ngat kaeti enangthe nong ka lpek ngaok. Vanangko kua rere lveve tok, ekam ko muk mruo ge, mut her kaoppom dok ko mum lua svil kam sir orom dok kam rere orom dok, yek ko her rere orom dok mruo tok. Ko endruk ngma rere orom mar mruo, endruk muma mon “O Aposel Ruk Lvu Laol Hak” ormar, mar ngam sia rere lmien pum dok te, dok a mhel to kom lo vu kaurur kim muk, vanangko nong tang hak mnam mar, tgi vur kir kim dok mang a papat tang hak. Pu lmien tok, vanang mum ngae lua svil kam rere orom dok kam tting mang dok ge! To ta vle te, her dok ta arhe endo mupa rere orom dok he ka tting mang dok. \v 12 Ko muk mut her mur vokom E Nut karo reha vu laol kar karo ngaelmir va karo reha ruk o mia ngma sor kmar ko maktiegom dok. Va her o reha ruk msim E Nut nma khenam karo mi aposel msim ma mmok ormar tok arhe. Mut mur vokom dok tok, ko E Nut nam kaeharom mar kun pgegom muk ko maktiegom dok tok kat arhe, ko kom ktua hop kpis kam matnge vgum o mia kmeharom mar. \v 13 Ii, mare, va endruk la ppiagar ngama ppiak ngang nguk te, mut lo iser e Yesus kakro ngaomevek akuruk ekam ko klua tting kam lol o krek ko mkor muk. Nove, mut ho iser mar hak. Gi kut mang a papat to dok kam lua lol o krek ko mkor muk, mut lo iser mar. Vanang nok pathe mguak kol kua kerkeknen to endo patgiang ngaiting he kikiangae mang hak vor! \p \v 14 Yu, he tete ko gia toot he, kam ngae kta ptang nguk mnam kua pis to a korlotge orom kat. He ngor kut kaeharom tok kat ge kam lua lol o krek ko mkor muk kat e. Ngora vle kar muk tok, ekam ko mut gia vle ngang dok enang a teit kar a nan nginles ko nginles ngam lo kaeha vgum min he kaelpas orom o krek va o tgol ngang ngin e. Nove. Parem ko, a teit kar a nan ruk nginm kaeha vgum nginles kmelpas orom o krek va o tgol ngang ngar ha. Va dok kat ngora vle kar muk gi enang tok kat arhe, dok kam lua vanker muk orom a ngaeha to endo. Ko dok klua svil kam lol mularo krek e. Nove. Ko kle ktua svil kam lol her muk ruk arhe petgim endruk ngta vraik orom mularo papat petgim e Yesus. \v 15 He ekam tok, dok ta arhe ngora sirei hak kam mrua slak orom kuaro tgoluk tgus ngang nguk kam rum kim mar tgus, he nang dok kam kta lol muk petgim mar. Va dok kam si kael kua vok mruo ngang o mia mang nguk, mar kmim dok he krum kim dok kat, va ngora slak orom tok kat. Vanangko klua mnor, naka vle nngia ngang dok enangthe kopa pis ngok kmuk he ka vle kar muk tok kam khenam te, kome sei kmelongtok mang nguk, vanang muk mum kle va ho lua svil hak kmelongtok mang dok tok kat? \v 16 Muk kam kle va ho lua svil hak kmelongtok mang dok vanie, vanangko kom lo kael a vnek tang kuo mang nguk kmit o krek ko mkor muk e. Mum ngan o rhek ruk mkor endruk ngma rere pum dok ko ngama havae te, “E Pol tlo pu eharom a keknen to kmel reha kim muk kam lol o krek ko mkor muk mang ka ngaeha, ekam ko en nma mas orom muk he kaenpasiker muk hak ko nma krong mularo vorngap ge, kam lol mularo krek la tvok.” Ii, ngam sia rere pum dok tok arhe, vanangko ko ho lo el a vnek tang hak kuo mang nguk kmit o krek ko mkor muk tok kat ge. \v 17 Mu havaeng dok na, nok pathe tang mnam endruk ko meng ngar ngok kmuk tmas ormuk kam krong mularo vorngap he klol o krek mo kmuk kmenik la tvok ngang dok vor, ngola? \v 18 Tiok kua kaurur kim e Taitus, yek en ta ngae ka ptang nguk, va ko meng ngor nopia langto, endo muta mnor mang kat, endo tkor mnam en mang e Kristus he kmokpom kar en kmikkiem e Taitus. Ii, va nok pathe her e Taitus to vor, endo tmas ormuk kam krong mularo vorngap he klol o krek mo kmuk kmenik ngang dok la tvok ngola? Nop hak, ko e Taitus tsim kut kolkol ekam dok, ko muo tgus mot gi mo enang tgus ekam ko muo tgus mot kaum mang a pat to atgiang, endo kam turang nguk. He mom kaeharom o keknen tgus kmikkiem a pat to tok! \p \v 19 Mut kaeha kngae kam him kua hor ta he mut her kol ani pat to mang dok? Nok pathe mut kol a pat ta te, kua sir orom dok kam rere orom dok mruo kam totok mang dok mruo ko pum mularo kerok vor ngola? O-o, nove. Parem ko, dok kom kle krere kngae ko pum E Nut kalo keik ha, gi enang a mhel to ta smia mokpom kar e Kristus ko nak rere tok. Ii, kolenar ruk kom vu kaelongtok mang nguk mguak vokom kuaro rhek ri kun mnam kua hor ta te, o reha tgus ruk kom kaeharom mar, kom kaeharom mar her ngang nguk ruk arhe, kmenserpgam muk kmor mnam muk mang e Kristus he smia mokpom kar. \v 20 Ii, kua svil kmenserpagam muk tok, ekam ko kua gor te, pathe nok ngor kaol he ka ptang nguk he kvokong nguk ko nok mularo keknen ngara vle enang ko klua svil mar kam vle tok vor. Va kua gor kat te, pathe nok mguer lua svil mang kua keknen to kmenpasiker muk kat, ko nera vle enang ko mut lua svil dok kam vle kar muk tok kat. Ii, ko kua gor te, mularo keknen ngara khenam muk ma mmok ko muma mus mo nguk he kmo maen o rhek mo nguk, va kerpapat mo nguk, va kam lo hus kam vrek kiin, va kmo likim muk, va kmo kekner muk, va kmo rere pmuk, va kerngnek kam mrua hover muk mruo, va gi vrong kut kaolol kmikkiem mularo mur svil mruo kat kam motavruru orom mar. \v 21 Ii, kua gor te, nguak kaol kpis ngok kmuk, va E Nut nera ngam a leep kuo mang dok, dok kam leep nglomin ko pum mularo kerok pum mularo kerkeknen mruo. To ngor ngae ksei kam mrung endruk ngat kaelha tesgun kmeharom o kerkeknen he kngorom kngorom vop, ko ngat lo itgung ngar. Ii, ko ngam ngorom a kerkeknen to kam mo vret mar, a kerkeknen to mang lraip ruk ngam kaenen mar mruo ngang lurokol, va o gi vrong kerkeknen akuruk ko ngam mrua ngam mar mruo ekam ngaro pkor ngaro svil ruk ngat kernonho kat. \c 13 \s1 E Pol Tkaenserpagam Karo Rhek \p \v 1 Enang ko kua havae, nguak pis ngok muk va kua pis to endo nera vle te, kua pis to a korlotge orom ko nguak pis ngok kmuk ka ptang nguk orom. He kmikkiem enang tok, E Nut karo rhek ruk ngat ittiegom mar ngat havae te, “Kam srim a vnek tang, o mia ruk ngak kais te, alomin i o korlotge ngak sir pekam ngaela kmenserpagam karo rhek.” \v 2 He kmikkiem o rhek ruk tok, tesgun ko ko pis nglomin kam ptang nguk ko her engorang nguk ko pum mularo kerok he, mang mularo kerkeknen. He tete ko dok ta malhagenmok mang nguk vop, ko kta kaengorang nguk tok kat kam kta votam kuaro rhek ri te: Koknaik ko ngua kta kaeknik ka ptang nguk ngkorlotge, va ngor ho lua mnang tang mnam endruk ngat kaelha tesgun kmeharom o kerkeknen ruk endri he kngorom kngorom mar vop, ko ngat lo itgung ngar vop. Va ngor lua mnang tang mnam o gi vrong mia akuruk kat e. Ngor mia kaenpasiker mar tgus hak. \v 3 Ii, ngor kaenpasiker mar tok, ekam ko her muk mruo ruk arhe mut ho mi ktua kendom ngang dok kam mrua khenam kua serppak ma mmok te, Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen tmi rere ko vgum dok, i o nop. Ii, mare, ngor lua klel orom o kapnes ruk ngor kaenik ngang nguk, gi enang ko e Yesus nam lua totonnoul ko nam kaeha ngang nguk ko vgum dok tok kat e. Nove. Parem ko, nam kle vua serppak hak. \v 4 Pu lmien, ko e Yesus tkaenang te, ka vok te lo kaurur hak tie ko ngat krong orom o ot he kvat engnang a ho, vanangko lmien hak kat te, tete ta ktal ka vle kat ekam E Nut ka serppak ko thover petgim ka nnak orom. He her gi enang e Yesus ka vok tok kat, dok to ko kor mnam dok mang e Yesus he kmokpom kar, va kua vok tsi lo kaurur tok kat, vanangko E Nut ka serppak ner kaeha kun mnam dok, he nang dok kam kle her gia vle kar muk tok kmeha ngang nguk kam turang nguk. \p \v 5 He ekam tok, mgua smia nho kun mnam muk mruo na kam vokom ka mnor te, mut mi kor mnam muk mang e Yesus mnam mularo vurkul he kmokpom kar, i o gi kor mnam muk mang en kuo mang mularo gi pkor tuk. Va mgua sim kut kaegom muk kat kam mrua nho mnam muk te, mularo keknen ngma khenam te, mut sim kut kaikkiem kuaro rhek ruk mang e Yesus, i o nop. Anito, mut lua mmok gi te, mut sim kor mnam muk mang e Yesus Kristus he kmokpom kar, he en tel rengmat kun mnam muk he? Vanangko enangthe mguak mrua nho kun mnam muk he vokom muk te, mularo keknen ngat lo sim kut kaikkiem kuaro rhek ruk endruk, va ta khenam te, mut lo mi mokpom kar e. \v 6 He dok, kuaro papat ruk kun mnam dok ngat ho mi kut serppak te, enangthe mupa nho kun mnam dok va mut kais kam vokom dok te, lmien hak te, dok a mi aposel ko kuaro reha ngang nguk nga her mi kut kael mit orom muk ko mgua her kat kaeknik ko kim e Kristus kat. \v 7 He ekam tok, koma ngarkie ngang E Nut mekam mekam mang nguk te, muk kam lo kaeharom a kerkeknen tang hak. Vanang kom lua ngarkie ngang E Nut enangthe o mia kam mon dok te, a mi aposel to dok, vgum muk ko kuaro reha nga re mi kut kael mit orom muk ko mum lo kat kaeharom a kerkeknen tang hak enang tok e. Nove. Parem ko, koma ngarkie tok, he nang muk kam kle kat kaeknik ko kim e Kristus. Va si enangthe o mia ngapa vokom dok te, kom lo kaurur kim muk ko nong a longmok ngang dok kam mur khenam kua serppak ma mmok kmenpasiker muk ko mut hortgi tok vanie, vanangko kom kle kngarkie mang nguk tok ge. \v 8 Pu lmien te, ngara vokom dok tok vanie, vanangko dok klo kais hak kam mrua kser dok pum a keknen to kam gia turang o mia kmikkiem E Nut karo rhek ruk o minar tok arhe. \v 9 Si enangthe o mia ruk ngma rere pum dok ngaka vokom dok te, dok klo kaurur ko ngua lo kais kmenpasiker muk tok, vanang ngora sirei ge. Ko dok kam lo kaurur tok ta khenam te, muta kta serppak mang e Kristus kam kta kor mnam muk mang he kmokpom kar kat va kam kta kpom karo rhek kat. Ii, he enang tok, kom kle her gia ngarkie kat te, E Nut kam turang nguk kam kta kaum mang a pat atgiang to mang e Kristus, muk kam smia mokpom kar en tok, he nang muk kam sim kut kolkol ekam. \v 10 Ii, va her a papat msim to arhe tvu kaem dok he ko kaittiek ngang nguk tete orom kua hor ta ko ko gia vle malhagenmok vop. Ko klua svil kmaol kpis ngok kmuk he vua kol a hagie mang nguk kmenpasiker muk kmikkiem enang ko Ngoldaip mruo tel ka tavgo kuo mang dok kmeharom tok. Mare, ko ka tavgo to endo, E Nut tel kuo mang dok kmenserpgam muk kam smia mokpom kar e Yesus kat, vanang nong kam kser muk petgim he kering nguk tok e. \s1 E Pol Tkaen Ka Mamrung Ngang lKorin Kam Rum Karo Rhek \p \v 11 Yu! To kam rum kua hor ta, kua svil kmen kua mamrung ngang nguk ruk koornopeik ruk mut kor mnam muk mang e Yesus he kmokpom kar kam havaeng nguk te, mgua kael mula treil te, muk kam kaum ka vle orom a pat atgiang to mang e Kristus, kam smia mokpom kar en tok kam sim kut kolkol ekam. Va mgua sim kut kaikkiem kuaro rhek ri ko her kaurur kim muk orom mar. Va mguak kaum mang a pat atgiang mang kam totu pum E Nut kat. Va mgua sim ktua nho mang nguk mruo kmeharom mularo vurkul kmongeik mo nguk. He enangthe mguak kaeharom tok, va E Nut to nam kaelongtok mang o mia va kael a vrek longeik ngang ngar, En ner mrua khenam En mruo tok kat arhe ngang nguk mekam mekam. \p \v 12 Ii, va muk tgus mguak mo kaen mularo mamrung mo nguk mruo kam khenam ma mmok te, muk tgus mut mur el muk mruo kam kaum ka vle ngang E Nut. \v 13 Va E Nut karo mia mruo ruk ngma vle moti, ngat kaen nga mamrung ngang nguk ruk ko tok mKorin. \p \v 14 Yu! Kua ngarkie ngang Ngoldaip e Yesus Kristus, en kam ring ya mang nguk. Va kua ngarkie ngang E Nut, En kam khenam ma mmok ngang nguk te, nam vu kaelongtok mang nguk. Va kua ngarkie ngang E Nunu A Totur kat, en kmel rengmat kun mnam muk kam mokpom kar muk tgus kat.