\id ROM \h ROOMA KAM \toc1 GU UAꞌNAꞌN GU PAABLO NAT TU JA UAꞌÑXI GUIꞌ NAM TƗ JƗƗGIꞌÑ BUIÑOR GUCH XOIꞌKAM NAM ROOMA OIꞌDHAꞌ \toc2 ROOMA KAM \toc3 Ro. \mt2 GU UAꞌNAꞌN GU PAABLO NAT TU JA UAꞌÑXI GUIꞌ NAM TƗ JƗƗGIꞌÑ BUIÑOR GUCH XOIꞌKAM NAM \mt1 ROOMA OIꞌDHAꞌ \c 1 \s1 Na ba ja ñioꞌkdhaꞌ gu Paablo guch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham Rooma kam \p \v 1 Aañ jir Paablo, jam ñioꞌkiꞌñ iñ bhaan dhiꞌñi uꞌuan aañ nañ jir tujuandam tugiꞌñ guch Xoiꞌkam, nat guꞌ pu chuꞌm kɨꞌn jiñ aꞌm tɨ tɨɨ nañ puꞌñi chuꞌm kɨꞌn jir nobiiꞌñ kaꞌ. Baꞌ nañ naiꞌ tu aꞌga gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ gu Dios nat bhaan jiñ aꞌm tɨ tɨɨ, dhiꞌ baꞌ bhaan jir tujuandam tugiꞌñ iñ gio nañ jir nobiiꞌñ. \p \v 2 Baꞌ guiꞌ na bhaan tu aꞌga dhix bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ gu Dios, gu Dios dɨɨlh ja aaꞌñ guiꞌ na bɨjɨk bhaankamuꞌn ya jaꞌp tu aꞌgimɨk na puꞌñi gatuuk yaꞌ aayaꞌ, dhiꞌ baꞌ miꞌ dhɨr puiꞌ jaꞌk tu uaꞌna mɨt. \v 3 Baꞌ dhix bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ gu Dios bhaan tu aꞌga gu Maraaꞌn, dhiꞌ nach jaroiꞌ iim aach nar jich Xoiꞌkam gio nar jich Gɇꞌkam tuk, na tuukuꞌ bhaan jir boxiiꞌñ gu Dabii guiꞌ na bɨjɨk jir gɇꞌkam kat. Nat guꞌ guch Xoiꞌkam maaxik maaꞌnkam jup jim duuk yaꞌ maaxir dhi oiꞌñgaꞌn bhaan, dai gu iiꞌmdagaꞌn nar jix uañ. \v 4 Baꞌ nat paiꞌ dhuuk muukɨk giop dua guch Xoiꞌkam, dhiꞌ bhaan matgir na sɨlhkam jir Maraaꞌn gu Dios na bɨxchuꞌx bhaaiꞌ na pu tu duñiaꞌ, na ni jaroiꞌ gu jaꞌppɨx maaꞌnkam cham jɨꞌxdhat pu tu duñiaꞌ, gam nat cham tuꞌ bhaan jum uaꞌtulh sia pɨk nar jax kaꞌ gɨt. \v 5 Baꞌ dhiꞌr diꞌ guch Xoiꞌkam nat xiñ joiꞌmdak jiñ chɨɨgɨk jiñ dhai nañ jir nobiiꞌñ kaꞌ nañ baꞌ miꞌ pu tu duñiaꞌ na jax jix aaꞌ, nam baꞌ bɨɨx kap na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn jaiꞌchdhɨlhiaꞌ guiꞌ nam buiñor tɨ jɨɨꞌñdhai miꞌ puiꞌ ba jiimdaꞌ na jax jix aaꞌ. \v 6-7 Puiꞌ na jax aapiꞌm jiñ jaaduñ na pim bhaiꞌ oidhaꞌ Rooma, ba tɨ jɨɨꞌñ japimɨt buiñor guch Xoiꞌkam, nat guꞌ dɨɨlh gu Dios xi jam joiꞌmdak puiꞌ jaꞌk tu duu na pim baꞌ bar jaꞌtkam tugiꞌñ kaꞌ guch Xoiꞌkam. Baꞌ gu Dios jich Gɨꞌkoraꞌ bɨɨmaꞌn guch Xoiꞌkam jam aꞌm tɨ nɨidhidhaꞌ am na pim baꞌ joidham jix bhaiꞌm taatɨt tu oiꞌñkaꞌ. \s1 Gu Paablo na puiꞌ ba ja tɨɨdaꞌ gu Rooma kam na ja aꞌmkam tu daañchuꞌ buiñor gu Dios \p \v 8 Bɨɨpɨꞌñ jaꞌp xi jam tɨɨdam jiñ jaaduñ jich Xoiꞌkam bhaan nañ aañ taxchaabgiꞌñ gu Dios na pim jix ioꞌm buiñor ba tɨ jɨɨgiꞌñ guch Xoiꞌkam, bɨɨx kap naiꞌ puiꞌ tum kaiꞌch na pim jix ioꞌm buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ. \v 9 Nañ guꞌ aañ gammɨjɨ jam aꞌmkam tu daandaꞌ buiñor gu Dios na baꞌ jam palhbuidhaꞌ na pim jix ioꞌm buiñor tɨ jɨɨꞌñdhaꞌ. Jix maat dho guꞌ gu Dios nañ gammɨjɨ jam aꞌmkam tu daandaꞌ, nañ guꞌ gammɨjɨ jam tɨꞌñchokaꞌ. Gu Dios guiꞌ nañ jaroiꞌr tujuandam tugiꞌñ jañ aagɨt jup kaiꞌch, nañ jaroiꞌ bhaankam naiꞌ tu ja aꞌgidhim gu jaꞌtkam gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ na bhaan tu aꞌga gu Maraaꞌn. \v 10 Baꞌ puiꞌ jaꞌk jañ jup tu daandaꞌ buiñor gu Dios na gɨt guiꞌ dɨɨlh aagaꞌ nañ mu jam tɨɨꞌmɨraꞌ, na guꞌ noꞌt guiꞌ dɨɨlh puiꞌ ba tɨi nañ mu jam tɨɨꞌmɨraꞌ, guiꞌ dɨɨlh puiꞌ tu duñiaꞌ na jax jaꞌk jix bhaaiꞌn kaꞌ nañ mu jam tɨɨꞌmɨraꞌ. \v 11 Tɨi mur jimdam iñ guꞌ nañ xi jam tɨɨgim gio nañ xi jam guꞌnguxdham bɨɨx jɨꞌmaꞌn jam iꞌiiꞌmdaꞌɨr bhaan na pim baꞌx ioꞌm miꞌ puiꞌ xi jiimdaꞌ na jax jix aaꞌ guch Xoiꞌkam. \v 12 Piam nach maap jich guꞌnguxdhaꞌ, jax ña pɨx. Puiꞌ na jax aapiꞌm jiñ guguuxdhaꞌ na pim tuꞌ bax maat na pim jɨꞌx buiñor ba tɨ jɨɨgiꞌñ guch Xoiꞌkam, gio aañ nañ tuꞌp jix maat nañ jɨꞌx buiñor jup ba tɨ jɨɨgiꞌñ. \p \v 13 Jiñ jaaduñ jich Xoiꞌkam bhaan, aañ muiꞌkim tɨi ba ji tu dai nañ mu jam tɨɨꞌmɨraꞌ, guꞌ ji na guꞌ tuꞌ na pɨx bhaan cham jax kax bhaaiꞌn kaꞌ panaas. Nañ guꞌ tɨix aaꞌ na pim jaꞌxbuiꞌp ba tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam na jax aañ, jaꞌp na jax jaiꞌ kap nam jaꞌxbuiꞌx ioꞌm jup ba tɨ jɨɨgiꞌñ na jax aañ. Dhiꞌ baꞌ jaꞌp ji buusnim na jax noꞌñ tu oraim. \v 14 Jum aaꞌ guꞌ nañ bɨɨx kap naiꞌ tu ja aꞌgidhaꞌ gu jaꞌtkam nam jɨꞌk jix jaiꞌch, cham jax bua sia kum jaiꞌ dhɨt jir jix chu mamatdagɨm piam ku guꞌ cham, piam sia kum jaiꞌ dhɨt tuꞌ kaꞌm ja nɨiꞌñ gu jaiꞌ jaꞌtkam, piam sia guiꞌ nam gampaiꞌ tuꞌm, sia jaroiꞌ na pɨx jiñ aꞌm jum aaꞌ nañ tu aꞌgidhaꞌ sia pɨk nar jax kaꞌ gɨt. \v 15 Puiꞌ kuñ baꞌx aaꞌ nañ mu jimiaꞌ Rooma nañ mu tu jam aꞌgiꞌñmɨraꞌ gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook na bhaan tu aꞌga guch Xoiꞌkam, tɨi aaꞌndaꞌ gɨt iñ nañ bhammɨ ba aayaꞌ. \s1 Gu Paablo na bhaan ba tu aꞌgaꞌ gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook na bhaan tu aꞌga guch Xoiꞌkam \p \v 16 Aañ cham tuꞌ xiꞌɨr bhaan gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook na bhaan tu aꞌga guch Xoiꞌkam, na guꞌ dhiꞌx bhaaiꞌ na miꞌ dhɨr baabuꞌ gu jaroiꞌ na mu jaꞌk ka jimdaꞌ na paiꞌ gammɨjɨ gɨt miꞌ pup jum tulhiiñdhaꞌ, baꞌ jumai boi bhaan kɨɨsaꞌ na paiꞌx bhaiꞌ ba tu jimdaꞌ gammɨjɨ, ku guꞌ noꞌt tɨ jɨɨꞌñdhak miꞌ puiꞌ ba jii ji na jɨꞌk jax jum kaiꞌch. Gu Israel kam jaꞌtkam pɨk gɨt jam bɨɨx tɨ jɨɨꞌñdhai miꞌ puiꞌ jimiaꞌ na jax jum kaiꞌch, na guꞌ dhiꞌ pɨk tɨi ja bui jim gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook. Guꞌ pɨx ji na guꞌ sia puiꞌ ja buip jim guiꞌ nam cham jir Israel kam jaꞌtkam, jum aaꞌ ɨp baꞌ sia nam kɇɇji miꞌ puiꞌ jimiaꞌ. \v 17 Gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook na bhaan tu aꞌga guch Xoiꞌkam, dhiꞌ bhaan jich aagiꞌñ gu Dios nax uꞌuañ kɨꞌn jich chuttuꞌ, dai pɨx noꞌ chich soiꞌch ɨlhdhak ba tɨ jɨɨꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, puiꞌ na mɨt jax tu uaꞌnak gu bɨjɨk dɨr kam nap jum kaiꞌch: “Gu jaroiꞌ na miꞌ puiꞌ jimdaꞌ na jax jix aaꞌ gu Dios gio noꞌ bɨɨx juraaꞌn kɨꞌn buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ, dhiꞌ gammɨjɨx bhaiꞌ ba tu jimdaꞌ.” \s1 Gu Paablo na ba tu aaꞌndaꞌ nam tuꞌ bhaan jum uaꞌtulhiꞌñ gu jaꞌtkam \p \v 18 Aañ jix maat na gu Dios jix dhaam dɨr jix bhaamut ja nɨiꞌñ gu jaꞌtkam guiꞌ nam cham miꞌ puiꞌ jiim na jax jix aaꞌ, na guꞌ dai nam bɨɨx aixim tu bua nam dɨɨlh jax ɨlhiiꞌñ, puiꞌ ku baꞌ bɨxchuꞌ bhaan pɨx ba ja tulhiiñchuꞌn. Na guꞌ puiꞌ nam jax cham tuꞌ kaꞌm nɨiꞌñ gu Dios, jaꞌp ji buusan nam dhiꞌ tu soobhiꞌñ nam cham machiaꞌ gu jaiꞌ jaꞌtkam na jax pɨk jaꞌk jir miꞌ puiꞌ nam tuiꞌñgɨdaꞌ. \v 19 Jix bhaiꞌx maat am tɨi dhiꞌ dhi jaꞌtkam nam jax jaꞌk dui machiaꞌ na jax jir tuꞌm kam gu Dios, guꞌ pɨx ji noꞌm jix maachik kaꞌ gɨt. Nat guꞌ gu Dios dɨɨlh jup tu duu guiꞌ nam tuꞌ bhaan machiaꞌ gɨt. \v 20 Na guꞌ noꞌñ jix bhaiꞌ bhaan xiñ gaꞌnga guiꞌ nat jɨꞌk tuꞌp tu duu gu Dios, pu dhiꞌ bhaan jix maatɨꞌ na jax jir tuꞌm dɨɨlh gu Dios, sia ku guꞌ cham maax gu maaxik bhaan. Puiꞌ na jax dhi oiꞌñgaꞌn nach xi ñɨiꞌñ na jax jir tuꞌm nat jup duu, dhiꞌ bhaan jix bhaiꞌx maatɨꞌ na jax jir gɇꞌkam na baꞌ bɨxchuꞌx bhaaiꞌ na pu tu duñiaꞌ. Pu dhiꞌ bhaan jix bhaiꞌx maatɨꞌ sia na cham jɨꞌxkat jum tɨɨmoꞌ na bɨxchuꞌx bhaaiꞌn kaꞌ na pu tu duñiaꞌ sia tuꞌ na pɨx. Cham tuꞌ dho baꞌ bhaaiꞌ nam tuꞌ bhaan jax tɨꞌyaꞌ dhiꞌ dhi jaꞌtkam, \v 21 nam guꞌ tɨix maat gu Dios na jax jir gɇꞌkam, guꞌ pɨx ji nam guꞌ dɨɨlh cham xim guꞌnguxiꞌñ nam iam gɇꞌkamtudaꞌ na jax jaꞌk jum aaꞌ nach gɇꞌkamtuꞌndaꞌ nar Dios. Ni kum cham iam jup xi taxchaabgiꞌñ sia tuꞌ bhaan, dai nam bɨɨx aixim bhaan tɨtɨɨꞌñcho na tuꞌ pu cham tuꞌ mim nɨnɨiꞌñ. Jix chu tukgam tɨr jaꞌk tɨtɨɨꞌñcho am dai, cham tuꞌx chu maax kɨr jaꞌk. \v 22 Puiꞌ xi kaiꞌchɨt am nam jix ioꞌm jix chu mamatdaꞌ, guꞌ jaꞌpji nam pu cham tuꞌ maat gux matgɨm. \v 23 Tɨɨꞌ na mɨt jaꞌp xi dhuuk gu Dios guiꞌ na cham tu mumkɨ, baꞌ dai guiꞌ na dɨɨlh gu jaꞌtkam jup jir ja duiñ bhaiꞌ ji ja daanɨ mɨt. Iam nam gu sɨlhkam Dios baꞌ pɨk daanɨt gɇꞌkamtuꞌn nam kapbhaiꞌ bax maat na jax jir gɇꞌkam. Guꞌ dai guiꞌm pɨx ba ja daan nam jup jir tu duiñxim, na pu chuꞌm kaꞌ ɨp na dɨɨlh gu maaꞌnkam, gam uꞌjiꞌp tu duiñxim, gam gu tuꞌ nam maakob tu tooton, gam kookoꞌp tu duiñxim. \p \v 24 Baꞌ dhiꞌ bhaan gu Dios xi ja doꞌñcho pɨx nam baꞌ dɨɨlh mu pu tu duñiaꞌ nam jax ɨlhiiꞌñ gu tuꞌ nar jix buam jum duukam, puiꞌ ku mɨt baꞌ bɨɨx aixim jix buam tum duuꞌnkam bhaiꞌp jip tu duu na tuꞌ cham jir kɨɨꞌ. \v 25 Dɨɨlh bhaiꞌ ji gaa mɨt nam jax jaꞌk duix iaꞌtbiꞌ kaꞌ, iam chi na mɨt jaꞌkbuiꞌ kat gaa nam jax jaꞌk sɨlhkam tu aꞌgadaꞌ na jax jix aaꞌ gu Dios. Gio nam bɨɨx aixim ja bui ba tu daan na tuꞌ Dios pɨx jup jir duñiiꞌñ, iam chi nam guiꞌ baꞌ pɨk buiñor tu daan na jaroiꞌp jir tu duñiiꞌñ bɨɨx dhiꞌ nam ja bui tu daan. Na guꞌ dai gu sɨlhkam Dios jix dhaam kam jix bhaaiꞌ nach dhaandaꞌ gammɨjɨ sia pɨk nar jax kaꞌ gɨt. Iam gɨt jach bɨɨx puiꞌ duiñchuꞌndaꞌ gammɨjɨ. \p \v 26 Dhiꞌ jɨꞌ ji bhaan baꞌ gu Dios xi ja doꞌñcho dhiꞌ dhi jaꞌtkam nam baꞌ pu tu duñiaꞌ nam dɨɨlh jax ɨlhiiꞌñ, puiꞌ ku mɨt baꞌ bhaiꞌ jip tu duu guiꞌ na tuꞌ cham jir kɨɨꞌ. Jaiꞌ dhɨt gu ja bɨpnaꞌ dhiꞌ dhi jaꞌtkam, jaiꞌ uꞌuub jamɨt ja oi, cham tuꞌ kap jum buix jamɨt gu ja chichioꞌñ chuk, jix xiꞌɨraam jum duu mɨt. \v 27 Gio jaiꞌ dhɨt gu chichioꞌñ puiꞌp jum duu mɨt, jaiꞌ mɨt ja oi gu chichioꞌñ, cham tuꞌ mɨt kap jum buix gu ja bɨpnaꞌ uꞌuub, nam guꞌ daix buam tuꞌm bhaan ba tɨtɨɨꞌñcho. Xim ja joojoi mɨt dai chichioꞌñ gio dai uꞌuub, cham tuꞌr am tɨi puiꞌ na mɨt jax jum duu, jir jix xiꞌɨraam dhiꞌ puiꞌ. Ku guꞌm tulhiiñ am ji puiꞌ ji chuꞌt ja tutkuꞌ bhaan, nat guꞌ pu chuꞌm ja daam ba jii na mɨt jax jix aagɨk puiꞌm duu. \p \v 28 Ku guꞌ dɨɨlh ji gu Dios nat xi ja doꞌñcho pɨx nam puiꞌ jaꞌk jum duñiaꞌ, gio nam pu tu duñiaꞌ nam jax jix aaꞌ dɨɨlh, na mɨt guꞌ cham aa nam miꞌ puiꞌ jimiaꞌ na jax jix aaꞌ, na mɨt guꞌ dai bhaan ba tɨtɨɨꞌñcho gu tuꞌ na cham jir kɨɨꞌ. Baꞌ cham jax bua siam chi baꞌ pum buimɨk jax ñam ɨlhiiꞌñ dɨɨlh, sia ku tɨi cham jir am. \v 29 Gio guꞌ bɨɨx aixim jix buam tu jim am na jax cham jir kɨɨꞌ, cham tuꞌ dai puiꞌ pɨx. Jix jɨɨgak kaꞌ am gu jaroiꞌ sia tuꞌ na pɨx bhaan. Gio nam jir tu kooꞌn kam. Gio nam jaꞌp pɨx ja ñiokiꞌñdhaꞌ gu jaiꞌ sia kum cham tuꞌ jax bua. Gam nam jix iaꞌtbiꞌ. Joidham ɨlhdhat pu buadaꞌ am gu tuꞌ na cham jir kɨɨꞌ, gam nam naiꞌ ja aꞌgidhat ja axiidhaꞌ gu jaꞌtkam. \v 30 Gam nam puiꞌ ja aꞌgadaꞌ gu jaiꞌ jaꞌtkam nam jix buam tu jim, dɨɨlh baꞌ pu cham jum nɨiꞌñdhaꞌ am. Gio nam jix bhaamkiꞌñ gu Dios. Gio nam cham tuꞌ kaꞌm ja nɨiꞌñdhaꞌ gu jaiꞌ jaꞌtkam, gɇꞌgɇrkam jum taat kaꞌ am pɨx, jix aaꞌndaꞌ am nam joidham jix bhaiꞌ ja aaꞌndaꞌ gu jaiꞌ gu tuꞌ nam jax buadaꞌ. Gio nam dɨɨlh pɨx jix aichuꞌndaꞌ nam jax jaꞌk duñiaꞌ gu tuꞌ nar jix buam jum duukam. Gio gu ja gɨgɨꞌkoraꞌ pu cham tuꞌ kaꞌm ja nɨiꞌñ am. \v 31 Gio pu cham maatɨt tɇ kɇɇ am sia jaroiꞌ tɨi tu ja aꞌgiꞌñ. Gio cham jɨꞌxkat pu duñiaꞌ am jax noꞌ mɨt tɨi xi chɨi. Gio nam cham tuꞌx joiꞌmdat nɨiꞌñdhaꞌ gu jaroiꞌ. Gio nam cham jɨꞌxkat tu uañdhaꞌ gu jaroiꞌ noꞌt tuꞌ bhaan mam uaꞌtulh ja bui, nam guꞌ pu cham maatɨt taat na jax tu tatdaꞌ noꞌñ jix chu joiꞌgɨꞌn. \v 32 Jix maat am tɨi nat gu Dios puiꞌ jaꞌk tu dai, na gu jaroiꞌ noꞌx buam tu bua nam jax jix buam tu jim dɨɨlh, dhiꞌ mu jaꞌk bhɨɨyaꞌ na paiꞌ gammɨjɨ miꞌ pup jum tulhiiñdhaꞌ, guꞌ pɨx ji nam guꞌ jaꞌp xi dhuukat pu tu duñiim sia kum tɨix maat. Joidham pɨx nɨiꞌñdhaꞌ am gu jaroiꞌ noꞌ puiꞌp xi chu bua nam jax tu buadaꞌ dɨɨlh. \c 2 \s1 Gu Paablo na puiꞌ ba tɨꞌyaꞌ na gu Dios ja tulhiiñchudaꞌ gu jaꞌtkam na jɨꞌx pɨx ja aꞌm bipioꞌdaꞌ \p \v 1 Baꞌ aapiꞌm Israel kam jaꞌtkam, cham jir am na pim jix uꞌuañ jum ɨlhdhat puiꞌ ja tɨtdadaꞌ gu jaiꞌ jaꞌtkam nam jir jix uꞌuaꞌtulhdhix kam, na guꞌ cham jam joiꞌmdaꞌ gu Dios janoꞌ na pim paiꞌ dhuuk buiñor tɨi ba aayaꞌ, sia ku pim guꞌ aapiꞌm puiꞌ ɨlhiiꞌñ panaas na xi jam joiꞌmdaꞌ na pim jir Israel kam jaꞌtkam. Jax dhui na pim guꞌ pu chuꞌm kɨꞌn jup jix uꞌuaꞌtulhdhix na jax guiꞌ am. \v 2 Jix maat ich dho na gu Dios ja tulhiiñchudaꞌ bɨɨx guiꞌ nam puꞌñi jaꞌk tu jim. \v 3 ¿Guꞌ baꞌ aapiꞌm jaꞌp jum aaꞌ aa baꞌ na katti iam puꞌñi jaꞌk cham jam tulhiiñchudaꞌ gu Dios na pim puiꞌ ja tɨtdadaꞌ gu jaiꞌ nam jir jix uꞌuaꞌtulhdhix kam? Chaam tuꞌ ji matgɨm. Dhiꞌ kɨꞌn ji baꞌx ioꞌm jam tulhiiñchudaꞌ, na pim guꞌ jaꞌxbuiꞌ pɨx jup jix uꞌuaꞌtulhdhix na jax guiꞌ am. \v 4 Guꞌ ji na guꞌ gu Dios joidham jix chu joiꞌgɨꞌn, tu nakooꞌ pɨx kiaꞌ na pim tuꞌ jax bua, na guꞌ tɨ nɨɨra noꞌ pim iam miꞌ puiꞌ ba jimiaꞌ na jax jix aaꞌ, sia ku pim guꞌ aapiꞌm pu cham maat na jax jum aaꞌ gu Dios jam bui. \v 5-6 Guꞌ ji na guꞌ aapiꞌm cham tuꞌ iam puiꞌ bam aaꞌ na pim miꞌ puiꞌ ba jimiaꞌ, jaꞌkbuiꞌ kat japim jix ioꞌm jum uaꞌtulhdhim. Baꞌ gu Dios jix ioꞌm bhaamuim ɨp jam bui, bɨɨx jam biꞌchulhdhim janoꞌ na paiꞌ dhuuk jum aayaꞌ na bɨɨx ja tulhiiñchudaꞌ guiꞌ nam puꞌñi cham miꞌ puiꞌ jimiaꞌ na jax jix aaꞌ, janoꞌ na dɨɨlh gu Dios maaxik ja bui xim maaxdhai ja aagiꞌñdhaꞌ na tuꞌ ja aꞌm bipioꞌdaꞌ bɨɨx jɨꞌmaꞌn gu jaꞌtkam jax ñam jaꞌk tu jimiaꞌ yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn. \v 7 Guiꞌ nam jɨꞌk pu gaagaꞌ yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn nam jax dhui aayaꞌ buiñor gu Dios, gio na jax jaꞌk dui pɨx jix bhaiꞌ ja aaꞌndaꞌ, gio nam jax jaꞌk dui cham jimiaꞌ nam paiꞌ gammɨjɨ miꞌ pup jum tulhiiñdhaꞌ, nam miꞌ puiꞌ jimiaꞌ na jax jix kɨɨꞌ kaꞌm nɨiꞌñ gu Dios, dhiꞌ jɨꞌ am, gu Dios ja baidhaꞌ nam buiñor bap tuiꞌkaꞌ gammɨjɨ. \v 8 Guꞌ baꞌ guiꞌ nam gammɨjɨ pɨx jum uaꞌtulhdhaꞌ, nam cham jɨꞌx aagaꞌ nam miꞌ puiꞌ jimiaꞌ na jax jix aaꞌ gu Dios, nam dai gux buam jum duukam jix joojoidhaꞌ, dhiꞌ jɨꞌ am gu Dios cham ja joiꞌmdai mu jaꞌk xi chu chiñiaꞌ nam ja iaboꞌ nam paiꞌx ioꞌm gammɨjɨ pup jum tulhiiñdhaꞌ, na guꞌx ioꞌm bhaamuꞌ ja bui. \v 9 Bɨɨx jum tulhiiñaꞌ am guiꞌ nam jɨꞌk jum uaꞌtulhdhaꞌ, tɨix buam jum aaꞌndaꞌ am baꞌ. Aapiꞌm pɨk jam bui jim dhi tulhiiñaraꞌ na pim jir Israel kam jaꞌtkam, ku guꞌ sia ji na puiꞌ ja buip jim guiꞌ nam cham jir Israel kam. \v 10 Piam ku guꞌ jaꞌpni ɨp, joidham jix bhaiꞌ ja duñiaꞌ gu Dios guiꞌ nam miꞌ puiꞌ jimiaꞌ na jax jix aaꞌ, pɨx jix bhaiꞌ ja aaꞌndaꞌ, baꞌ guiꞌ pɨx jix bhaiꞌp jum taat kaꞌ am. Guiꞌ pɨk jix bhaiꞌ ja duñiaꞌ nam jir Israel kam jaꞌtkam, ku guꞌ sia puiꞌx bhaiꞌp ja duñiaꞌ ji guiꞌ nam cham jir Israel kam kaꞌ. \p \v 11 Na guꞌ gu Dios maaꞌn na jax pɨx ja biaꞌ guiꞌ nam jir Israel kam jaꞌtkam gio guiꞌ nam cham jir Israel kam. \v 12 Na guꞌ sia kum jaiꞌ dhɨt cham biaꞌ gu uꞌuan guiꞌ na bhaan tu daaxix na jax jaꞌk tu aagix nat tu uaꞌnak gu Moisees, sia mu jaꞌk bhɨɨyaꞌ am nam paiꞌ gammɨjɨ miꞌ pup jum tulhiiñdhaꞌ, nam guꞌ puiꞌ pɨx jup jum uaꞌtulhdhaꞌ, sia kum guꞌ tɨi pu cham maat na jax jaꞌk tu aagix. Guꞌ baꞌ guiꞌ nam tɨi biaꞌkaꞌ gu uꞌuan na mi tu daa na jax tu aagix, guꞌ pɨx ji noꞌ mɨt guꞌ jaꞌp xi dhuuk jum uaꞌtulh, dhiꞌ bhaan bhaiꞌ ji ja dagiaꞌ gu Dios na mɨt jax kaiꞌñkam cham miꞌ puiꞌ jii, nam guꞌ tɨix mat kaꞌ. \v 13 Cham tuꞌr biꞌxim kaꞌ am guꞌ guiꞌ nam jaꞌp pɨx kaayaꞌ na jax tu aagix nat tu uaꞌnak gu Moisees, guꞌ guiꞌ ji nam pu duñiaꞌ na jax jum kaiꞌch nam baꞌ cham jum tulhiiñaꞌ. \v 14 Na guꞌ guiꞌ nam cham jir Israel kam jaꞌtkam, sia kum guꞌ pu cham maat na jax tu aagix nat tu uaꞌnak gu Moisees, guꞌ ji noꞌm guꞌ dɨɨlh jup biaꞌ na jax jaꞌk jup tu aagix ja bui, bhaan tu daaꞌñchuꞌndaꞌ am na jax tu aagix kaꞌ sia pɨk nar jax kaꞌ gɨt. \v 15 Baꞌ dhiꞌ bhaan jix maatɨꞌ kaꞌ na ja jujur am pɨx tu uaꞌñix na jax tu aagix nam tuiꞌñgɨdaꞌ. Baꞌ nam tuꞌx mat kaꞌ na cham jir kɨɨꞌ gio na tuꞌr jix kɨɨꞌ, dhiꞌ bhaan muiꞌ xim gaꞌngadaꞌ am nam tuꞌ pu duñiaꞌ gio nam tuꞌ cham pu duñiaꞌ, dai baꞌ nax bhaiꞌ ba tu ja jimiaꞌ noꞌ mɨt guꞌx kɨɨꞌp jum duukam jup tu duu. Piam ku guꞌ cham, dho dai na cham bhaiꞌ tu ja jimiaꞌ \v 16 janoꞌ na paiꞌ dhuuk jum aayaꞌ gu tanoolh na gu Dios bɨɨx ja aagiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam nam tuꞌ jax xi buimɨi yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn, puiꞌ na jax jum kaiꞌch dhix bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ guch Xoiꞌkam nañ jax chuꞌm bhaan tu aꞌga aañ, sia kum guꞌ cham jum matdaꞌɨr pɨx pu buim xib nam jax ɨlhiiꞌñ. \s1 Gu Paablo na puiꞌ ba tɨꞌyaꞌ nam gu Israel kam jaꞌtkam cham miꞌ puiꞌ jiim na jax chu aagix guiꞌ nat Moisees tu uaꞌnak \p \v 17 Baꞌ aapiꞌm na pim puiꞌ kaiꞌch na pim jir Israel kam jaꞌtkam, baꞌ na pim puiꞌ ji kaiꞌchɨt dhiꞌ bhaan tu daaꞌñchuꞌ pim na jax tu aagix nat tu uaꞌnak gu Moisees. Baꞌx bhaiꞌm taatɨt am gɇꞌgɇrkam jum taat japim na pim xi iim gu Dios jix dhaam kam. \v 18 Jix bhaiꞌx maat japim ɨp na jax jaꞌk jix aaꞌ na pim tuiꞌñgɨt miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ, na guꞌ na jax tu aagix nat tu uaꞌnak gu Moisees, jix bhaiꞌ jam aagiꞌñ na tuꞌ pɨk jum aaꞌ na pim miꞌ pu duñiaꞌ. \v 19 Baꞌx bhaiꞌx maat japim panaas na pim sɨlh ja baiꞌñchuꞌ bhaan gu boi guiꞌ nam cham jɨꞌx ñiññia, gam nax bhaiꞌ mɨimtuꞌ panaas gu jam taaiꞌ na pim kɨꞌn ja bɨꞌñxiꞌñchuꞌ guiꞌ nam jix chu tukgam tɨr jiimchuꞌ. \v 20 Nañ jaꞌpni kaiꞌñkam jup kaiꞌch na pim panaas jix bhaiꞌx maat na pim puiꞌ xim aaꞌ na pim jax jaꞌk jix bhaiꞌ ja aagiꞌñ guiꞌ nam pu cham jɨꞌx maat nam jax jaꞌk miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ na jax jix aaꞌ gu Dios, gio na pim panaas jix bhaiꞌx maat na pim jax jaꞌk ja palhbuiꞌñchuꞌ guiꞌ nam kiaꞌpɨx maachim nam jax jaꞌk miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ, na pim guꞌ aapiꞌm jix bhaiꞌ bax maat na jax jir miꞌ puiꞌ, na pimɨt guꞌ bhaan dɨr maat gu uꞌuan guiꞌ na miꞌ tu daa na jax jaꞌk tu aagix guiꞌ nat Moisees tu uaꞌnak. \v 21 Guꞌ baꞌ na pim kapbhaiꞌ tu ja mamtuxiꞌñ gu jaiꞌ nam jax jaꞌk tuiꞌñgɨdaꞌ, ¿cham bhaaiꞌ aa na pim dɨɨlh puꞌñip xi chum mamtuxdhat na pim jax jaꞌk miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ? Na guꞌ noꞌ pim jax ja tɨtda gu jaiꞌ na cham jir kɨɨꞌ nam gan tɨ ɨɨxiꞌñdhaꞌ, ¿guꞌ jax ku pim baꞌ aapiꞌm bɨɨpɨꞌ kat tɨ ɨɨxiꞌñ? \v 22 Piam noꞌ pim jax ja tɨtda na cham jir am nam jaiꞌ ja bɨɨm boppodaꞌ gu uꞌuub, daipux bhaaiꞌ gu ja bɨpnaꞌ, ¿guꞌ jax ku pim baꞌ aapiꞌm naiꞌ pɨx ja bɨɨm boppo gu jaiꞌ uꞌuub, iam na daipuꞌ gu jam bɨpnaꞌ? Gio noꞌ pim baabuiꞌ sɨlhkam cham ja kɨɨgalhiꞌñ gu didios jup duiñxim yaꞌ kam dhi oiꞌñgaꞌn, ¿guꞌ jax ku pim baꞌ gan jix xɨꞌlhim mu baapkɨt ja chichiop am miꞌ dhɨr ja ɨɨxiꞌñ gu ja tumñiꞌ ganaiꞌ bɨɨx aixim nax dhaꞌram tu namɨɨk? \v 23 Tɨi bhaan gɇꞌgɇrkam jum taat japim dho puiꞌ na jax tu aagix nat tu uaꞌnak gu Moisees, guꞌ pɨx ji na pim guꞌ cham tuꞌ bhaiꞌ biꞌiim buiñor gu Dios, na pim guꞌ cham tuꞌ miꞌ puiꞌ jiim na jax tu aagix. \v 24 Puꞌjani bak baꞌr jum duukam na baꞌp jum kaiꞌch miꞌ na mɨt paiꞌ tu uaꞌnak gu bɨjɨk dɨr kam: “Jix buam pɨx aꞌga am gu Dios guiꞌ nam cham jir Israel kam jaꞌtkam. Jir jam kuiñcha aapiꞌm na pim jir Israel kam jaꞌtkam.” \p \v 25 Jir sɨlhkam dho na tuꞌx bhaaiꞌ nam jum matgilhiꞌñ ja tutkuꞌ bhaan gu Israel kam jaꞌtkam nam baꞌ bhaan jix maatɨꞌ kaꞌ nam jir Israel kam, ku guꞌ noꞌm miꞌ puiꞌp duiñchuꞌndaꞌ gɨt ji na jɨꞌk jax tu aagix. Guꞌ pɨx ji nam guꞌ cham tuꞌ miꞌ puiꞌ jiim, pu cham tuꞌ bhaaiꞌ baꞌ siam tɨim matgilhiꞌñ. \v 26 Na guꞌ guiꞌ nam miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ na jɨꞌk jax tu aagix, dhiꞌ bhaan jix maatɨꞌ kaꞌ nam jir Israel kam jaꞌtkam kaꞌ, baꞌ puiꞌ ji buusandaꞌ nam matgilhdhix kaꞌ ja tutkuꞌ bhaan, sia kum guꞌ pu cham paiꞌ matgilhdhix. \v 27 Baꞌ guiꞌ nam puꞌñi miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ na jɨꞌk jax tu aagix, sia kum guꞌ cham tuꞌ matgilhdhix ja tutkuꞌ bhaan, dhiꞌx bhaaiꞌ nam pu ja tɨɨdaꞌ guiꞌ nam jir Israel kam jaꞌtkam na jax kum baꞌ cham miꞌ puiꞌp jiim, nam guꞌ jaꞌkbuiꞌ kat tɨim matgilhiꞌñ. \v 28 Na guꞌ guiꞌ nam puiꞌm tɨɨtɨꞌndaꞌ nam jir Israel kam, cham tuꞌ dai daam dɨr pɨx nam puiꞌm tɨɨtɨꞌndaꞌ. Gio guiꞌ nam jum matgilhiꞌñdhaꞌ, cham tuꞌ dai daam dɨr pɨx ɨp nam jum matgilhiꞌñdhaꞌ na baꞌ puiꞌ bam kaiꞌchdhaꞌ nam ba matgilhdhix. \v 29 Guꞌ matgɨm guiꞌ nam tuꞌ sɨlhkam puiꞌm tɨɨtɨꞌndaꞌ nam jir Israel kam jaꞌtkam, sia ɨrban dɨr ji nam jir pu chuꞌm kaꞌ, cham tuꞌ dai daam dɨr pɨx. Gio guiꞌ nam tuꞌ sɨlhkam ba matgilhdhix kaꞌ, sia ɨrban dɨr ɨp ja jujur am bhaan nam matgilhdhix kaꞌ. Dhiꞌ baꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ na puiꞌ jaꞌk ja duñiaꞌ, cham tuꞌ na jax tu uaꞌñix na tu aagix. Baꞌ gu jaroiꞌ na puꞌñi jaꞌk jir tuꞌm kaꞌ, dhiꞌx kɨɨꞌ kaꞌm nɨiꞌñdhaꞌ gu Dios, sia kum guꞌ gu jaꞌtkam cham tuꞌ puiꞌ ɨlhiiꞌñ. \c 3 \p \v 1 ¿Guꞌ tuꞌ mɨt baꞌ mi chɨɨ guiꞌ nam puiꞌm tɨɨtɨꞌ nam jir Israel kam jaꞌtkam gio nam jum matgilhiꞌñ? \v 2 Matgɨm muiꞌ ji nat ja aꞌm ba tu bii bɨɨx aixim tuꞌm. Gu gɇꞌp jum duukam ja aꞌm bii, dhiꞌr diꞌ gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ gu Dios na bhaan tu aꞌga nam jax jaꞌk miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ na jax jix aaꞌ. \v 3 ¿Baꞌ aapiꞌm jax ɨlhiiꞌñ na tu tuꞌiiꞌ nam baꞌ cham miꞌ puiꞌ jiim jaiꞌ dhɨt na jɨꞌk jax tu aagix? ¿Panaas aa gu Dios puiꞌ cham miꞌ puiꞌp ka tu duiñchuꞌ nat jax tɨi? \v 4 Chaam tuꞌ ji matgɨm. Jax dhui na guꞌ gu Dios maaꞌn na jax miꞌ puiꞌ duiñchuꞌndaꞌ jax na tɨꞌyaꞌ sia nar jax kaꞌ gɨt, cham tuꞌ na maakam jup ba kaiꞌchdhaꞌ gatuuk. Dai ji gu jaꞌtkam yaꞌ kam dhi oiꞌñgaꞌn nam baꞌ maakam jup ba ɨlhiiꞌñdhaꞌ jax nam xi chɨꞌji. Na guꞌ jaꞌpnim kaiꞌch maaꞌn kap na tu uaꞌñix nat paiꞌ tu uaꞌnak maadɨt gu bɨjɨk dɨr kam na buiñor tu daan gu Dios: \q1 Bɨɨx pɨx jam puiꞌm biaꞌkaꞌ nap dai aap jix bhaiꞌ ji buusnichuꞌ, \q1 nap guꞌ gammɨjɨ puiꞌ tu duñiidhaꞌ nap jax kaiꞌchdhaꞌ. \q1 Baꞌ cham jɨꞌxdhaꞌ jaroiꞌ jax jum tɨɨdaꞌ nap tuꞌ bhaan cham am buatuꞌ, \q1 nap guꞌ bɨɨx puiꞌ tu duiñchuꞌ. \p \v 5 ¿Guꞌ baꞌ palhbuiꞌñ ich aa panaas gu Dios nach jich uaꞌtulhiꞌñ na baꞌ dai guiꞌ dɨɨlh jix bhaiꞌ ji biꞌiidhaꞌ? Guꞌ baꞌ nach chulhiiñchuꞌn nach jich uaꞌtulhiꞌñ, ¿dhiꞌ aach baꞌ bhaan puiꞌ kaiꞌchdhaꞌ na cham tuꞌ miꞌ puiꞌp jim, nach guꞌ tɨix bhaiꞌ bua nach jich uaꞌtulhiꞌñ na baꞌ dai guiꞌx bhaiꞌ ji biꞌiidhaꞌ? Tuukuꞌ bhaan tu aꞌga iñ, cham tuꞌ gu iiꞌmdaꞌ bhaan. \v 6 Chaam tuꞌ ji matgɨm. Na guꞌ noꞌ cham miꞌ puiꞌ tu duiñchuꞌndaꞌ gɨt dɨɨlh gu Dios nat jax tɨi, ¿jax dhui gɨt jup ja sɨlhkaꞌndaꞌ gu jaꞌtkam yaꞌ kam dhi oiꞌñgaꞌn nam cham miꞌ puiꞌ jiimchuꞌ? \p \v 7 Noꞌ baabuiꞌr sɨlhkam kaꞌ gɨt nañ aañ pɨx palhbuiꞌñ gu Dios kɨꞌn nañ jax jix iatbiꞌ na baꞌ dai guiꞌx bhaiꞌ ji biꞌiidhaꞌ, ¿guꞌ jax ji chi ku baꞌx uaꞌtulhdhix kam kɨꞌn jiñ chɨɨgɨi bañ chulhiiñchudaꞌ? \v 8 Gio guꞌ noꞌr puiꞌ kaꞌ gɨt, ¿cham aa nach bɨɨx maap jich dhaagɨi bɨɨx aixim jix buam tu buimɨi gɨt na baꞌx bhaiꞌ tuch jimdaꞌ, nach guꞌx bhaiꞌ ba duñiaꞌ na baꞌ dai gu Dios jix bhaiꞌ ji biꞌiidhaꞌ? Puꞌñi jaꞌk sap jiñ aꞌga am jaiꞌ dhɨt nañ aañ puꞌñi jaꞌk ja mamtuxiꞌñ gu jaꞌtkam, guꞌ sap nam jax dhui pɨx cham jiñ kɨɨgalhiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam. Ku guꞌ dhiꞌ dhi jaꞌtkam nam puiꞌñ aꞌga, ja tulhiiñchudaꞌ ji gu Dios. \s1 Gu Paablo na puiꞌ ba tɨꞌyaꞌ nam bɨɨx pɨx jix uꞌuaꞌtulhdhix nam jɨꞌk jix jaiꞌch gu jaꞌtkam \p \v 9 ¿Guꞌ jax japim baꞌ ɨlhdhat jiñ kɇɇ dhiꞌ puiꞌ nañ jax chu jam aꞌgiꞌñ jiñ jaaduñ? ¿Aachiꞌ aa panaas nach jir Israel kam jaꞌtkam jix ioꞌm jir jix kɨkɨɨꞌ jaꞌtkam, guꞌ baꞌ panaas cham pɨk guiꞌ nam cham jir Israel kam? Matgɨm chaam tuꞌ ji nar puiꞌ. Jax dhui na guꞌ nach jax bax maat nach bɨɨx maaꞌn nach jax pɨx jich uaꞌtulhiꞌñ, sia nach jir Israel kam jaꞌtkam gio guiꞌ na cham, jich dhaam jup tuꞌiiꞌ gu uaꞌtulhdharaꞌ sia pɨk nar jax kaꞌ gɨt. \v 10 Gio guꞌp jum kaiꞌch miꞌ na mɨt paiꞌ tu uaꞌnak gu bɨjɨk dɨr kam: \q1 Cham jaroiꞌ jaiꞌch na iam jix bhaiꞌm duukam jup tu duñiaꞌ, \q1 nim maaꞌn kux jaiꞌch. \q1 \v 11 Ni ku cham jaiꞌch gu jaroiꞌ nax maatɨt tɇ kɇɇ, \q1 baꞌ pu cham jaroiꞌ jaiꞌch na iam xi gaagaꞌ gu Dios. \q1 \v 12 Bɨɨx pɨx jamɨt bhaan bhɨi gu boi na paiꞌ cham tɨ kɨɨꞌ, \q1 bɨɨx aixim jix buam pɨx ba tu jim am baꞌ. \q1 Pu cham jaroiꞌx jaiꞌch iam nax kɨɨꞌp jum duukam xip tu duñiaꞌ, \q1 nim maaꞌn dho moo kux jaiꞌch. \q1 \v 13 Gu ja chiichiñ jaꞌp ji buusan na jax noꞌ yasbhioꞌkix gu mukdhaꞌx dhɨbaalh, \q1 dhiꞌ puꞌñi jaꞌk ji buusan nam giilhim jix iaꞌtbiꞌ. \q1 Daman jaꞌp jup ji buusan nax maimdaꞌ gu ja chiichiñ, \q1 jaꞌp na jax gu kookoꞌ nam ja chiichiñ am uaꞌkaꞌ gux maimdaꞌ na cham jiñ jimchudaꞌ noꞌt maaꞌn jiñ kɨi, \q1 \v 14 na guꞌ giilhim daix buam tuꞌm pɨx nam ba tu aꞌga. \q1 Jaꞌpnip ji buusan panaas na giilhim jix xibuꞌ ja chiñ am dɨr buandaꞌ nam paiꞌ dhuuk giilhim kaiꞌchdhaꞌ. \q1 \v 15 Gio nam pɨx jix dhuꞌnpiꞌñ boopoyaꞌ nam muaꞌpuꞌ gu jaroiꞌ noꞌ mɨt ba oꞌbhaiꞌ. \q1 \v 16 Bɨɨx aixim jix buam kum pu tu buidhaꞌ paiꞌ nam jaꞌk jiimdaꞌ, \q1 ja tulhiiñchudidhaꞌ am gu jaiꞌ jaꞌtkam mu jaꞌp paiꞌ. \q1 \v 17 Nam guꞌ pu cham ka maat noꞌp jix jaiꞌch gux kɨɨꞌ boi nam baꞌ gɨt bhaan bhɨɨji cham tuꞌ kam tulhiiñdhaꞌ, \q1 \v 18 pu cham paiꞌ dhuuk jax xim aaꞌndaꞌ am iam nam xix ɨɨbhiꞌñdhaꞌ gɨt gu Dios, \q1 sia ku guꞌ tɨim aaꞌ nam gɨt jix ɨɨbhidhat tuꞌ kaꞌm nɨiꞌñdhaꞌ. \p \v 19 Jix maat ich dho na guiꞌ na jɨꞌk jax tu aagix, puiꞌ kaiꞌñkam tu uaꞌñix nam bhaan machiaꞌ bɨɨx gu jaꞌtkam na tuꞌr uaꞌtulhdharaꞌ, nam baꞌ cham jax tɨꞌyaꞌ na mɨt pu cham jɨꞌxkat maat janoꞌ na paiꞌ dhuuk dɨɨlh gu Dios bhaiꞌ ba ja tɨkkadaꞌ. \v 20 Na guꞌ janoꞌ gu Dios cham jɨꞌxkat jax tɨɨdaꞌ gu jaroiꞌ na cham uaꞌtulhdhix kaꞌ, sia kut tɨi bɨɨx pu tu duu na jɨꞌk jax tu aagix kaꞌ. Na guꞌ dhiꞌ na jɨꞌk jax tu aagix, miꞌ pɨx bhaan jich aagiꞌñ nach jix uꞌuaꞌtulhdhix. \s1 Na puiꞌ ba tɨꞌyaꞌ gu Paablo nach tuꞌ sɨlhkam soiꞌch ɨlhdhat buiñor tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ guch Xoiꞌkam na baꞌch uañdhaꞌ guch uaꞌtulhdharaꞌ gu Dios \p \v 21-22 Guꞌ jaꞌpjani na tu tuꞌiiꞌ, kani nach jaꞌp ka xi dhui dhiꞌ na jɨꞌk jax tu aagix nach bhaan ka tu aꞌga. Guꞌ Dios jix bhaiꞌch aagiꞌñ na jax jaꞌk duich uañchudaꞌ guch uaꞌtulhdharaꞌ, dhiꞌ pɨx bhaan jich aagiꞌñ na jax tu aagix na tu uaꞌñix, gam na mɨt jax jaꞌk tu jii bɨjɨk guiꞌ nam bhaankam ya jaꞌp tu aꞌgimɨk, guꞌ jaꞌpji dai noꞌch jix bhaiꞌ xi chu jiñkaiꞌñ bɨɨx jich jujur kɨꞌn. Guch Xoiꞌkam pɨx bhaan ji buppa nach sap tuꞌ sɨlhkam soiꞌch ɨlhdhai buiñor tɨ jɨɨꞌñdhaꞌ na baꞌ puꞌñi jaꞌk jich uañdhaꞌ guch uaꞌtulhdharaꞌ. Jaroiꞌ na pɨx sia uañdhaꞌ gu uaꞌtulhdhargaꞌn, dai pɨx noꞌt puꞌñi bɨɨx juraaꞌn kɨꞌn ba tɨ jɨɨꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam. \v 23 Na mɨt guꞌ bɨɨx jum uaꞌtulh gu jaꞌtkam, baꞌ dɨlhkob jaꞌk ji bii mɨt na paiꞌ cham ja aꞌm ka tɨ nɨidhim gu Dios. \v 24 Guꞌ ji na guꞌ joidham jix chu joiꞌgɨꞌn gu Dios, baꞌ puiꞌ jaꞌk duu na gu jaroiꞌ na soiꞌm ɨlhdhai buiñor ba tɨ jɨɨꞌñdhaꞌ guch Xoiꞌkam, dhiꞌ ba uañchudhix kaꞌ gu uaꞌtulhdhargaꞌn, baꞌ miꞌ dhɨr dai nax joiꞌmdat bhaan ba tɨ nɨidhidhaꞌ. Gio puiꞌ pɨx na tu uañdhaꞌ, cham tuꞌ gu tuꞌ na jax dhuñiaꞌ nar jix bhaiꞌm duukam. \v 25 Na guꞌ janoꞌ nat jaax gu ɨꞌraꞌn guch Xoiꞌkam na mɨt mua, gu Dios pɨx dɨɨlh puiꞌ jaꞌk tɨi na gu ɨꞌraꞌn kɨꞌn bhaan tu ja uañiꞌñkaꞌ gu jaꞌtkam sia nar jaroiꞌ kaꞌ gɨt, dai noꞌt pɨx soiꞌm ɨlhdhak ba tɨ jɨɨꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam. Baꞌx maatɨꞌ na gu Dios daix bhaiꞌ ji buusnichuꞌ, cham tuꞌ puiꞌ na gu jaꞌtkam. Cham tuꞌp jum buixiꞌñdhaꞌ guꞌ bɨjɨk ja bui gu jaꞌtkam sia kum jum uaꞌtulhiꞌñdhaꞌ, \v 26 dai na tɨ nɨɨradaꞌ na paiꞌ dhuuk tu namkidhix kaꞌ na baꞌ maaꞌn jimdam ba uañchudhix kaꞌ. Baꞌ miꞌ dhɨr nat paiꞌ dhuuk tu namki guch Xoiꞌkam bɨɨx gu uaꞌtulhdharaꞌ, bɨɨx ba tu ja uañdhim gu Dios guiꞌ nam jɨꞌk soiꞌm ɨlhdhat buiñor tɨ jɨɨꞌñdhim guch Xoiꞌkam. \p \v 27 Pu cham tuꞌ dho baꞌx jaiꞌch nach bhaan tuꞌ kaꞌm xich ɨlhiiꞌñdhaꞌ buiñor gu Dios, nach guꞌ cham tuꞌ miꞌ puiꞌ duiñchuꞌ na jɨꞌk jax jum kaiꞌch puiꞌ na jax tu aagix, puiꞌ pɨx nach bhaan tɨ jɨɨgiꞌñ. \v 28 Baꞌ bɨɨx na chich jɨꞌk tuꞌ bhaan ba tu aꞌga, bhaan ji chɨɨmo chich na gu Dios puiꞌ pɨx uañdhaꞌ gu uaꞌtulhdhargaꞌn gu jaroiꞌ, dai pɨx noꞌt soiꞌm ɨlhdhak buiñor ba tɨ jɨɨꞌñ guch Xoiꞌkam, cham tuꞌ na miꞌ puiꞌ tu duñiaꞌ na jɨꞌk jax tu aagix. \p \v 29 Gio guꞌ gu Dios cham tuꞌ dai gu Israel kam jaꞌtkam jir ja Dios tuk, guꞌ matgɨm bɨɨx ji gu jaꞌtkam nam jɨꞌk jix jaiꞌch na puiꞌp jir ja Dios tuk. \v 30 Na guꞌ dai maaꞌn pɨx jix jaiꞌch gu Dios, cham tuꞌ nam muiꞌx jaiꞌch. Daipuꞌx jaiꞌch gu Dios guiꞌ na uañchudaꞌ gu uaꞌtulhdhargaꞌn gu jaroiꞌ noꞌt soiꞌm ɨlhdhak buiñor ba tɨ jɨɨꞌñ guch Xoiꞌkam, cham jax bua sia ku matgilhdhix nar Israel kam piam ku guꞌ cham. \v 31 ¿Guꞌ baꞌ dhiꞌ jaꞌp jir jum duukam aa panaas na pu cham tuꞌ bhaaiꞌ puiꞌ na jɨꞌk jax tu aagix? Chaam tuꞌ ji nar puiꞌ. Jax dhui nach puiꞌ pɨx jup tu duiñchuꞌ na jɨꞌk jax tu aagix aach nach jɨꞌk buiñor ba tɨ jɨɨgiꞌñ guch Xoiꞌkam. \c 4 \s1 Gu Paablo na bhaan ba tu aꞌgaꞌ gu Abraam \p \v 1 Ea nach bhaan jup xi chu aꞌgaꞌ guch boxii Abraam nat jax jaꞌk tu jii bɨjɨk na yaꞌ oilhimɨk, bhaan jach xi chu aꞌgaꞌ nat jax chuꞌt bɨɨx aixim bhaan tu bii. \v 2 Noꞌ gɨt gu Abraam jix kɨɨꞌ maaꞌnkam tɨgiaꞌ gu Dios nax bhaiꞌm duukam bap tu duñiaꞌ gu tuꞌ na dɨɨlh jax ɨlhiiꞌñdhaꞌ, dhiꞌ kɨꞌn gɨt bhaan gɇꞌkam bam taat kaꞌ ja bui gu jaꞌtkam, sia ku guꞌ cham tuꞌ buiñor gu Dios. \v 3 Guꞌ ji na guꞌp jum kaiꞌch maaꞌn kap nat paiꞌ tu uaꞌnak maadɨt gu bɨjɨk dɨr kam: “Gu Abraam bɨɨx juraaꞌn kɨꞌn soiꞌm ɨlhdhak buiñor tɨ jɨɨꞌñ gu Dios, puiꞌ kut baꞌ gu Dios puiꞌ jaꞌk tɨɨ nar jix kɨɨꞌ maaꞌnkam.” \v 4 Na guꞌ aach nach jix maat na gu jaroiꞌ noꞌt tuꞌ bhaan tu jua, cham tuꞌ nam puiꞌ pɨx makiaꞌ gu tuumiñ nam paiꞌ dhuuk namkidhaꞌ, guꞌ jaꞌpji dhiꞌr maiꞌchɨk gaꞌn kaꞌ na ba tu juanaꞌ. \v 5 Matgɨm guꞌ noꞌt jaroiꞌ soiꞌm ɨlhdhak buiñor ba tɨ jɨɨꞌñ gu Dios, ba uañdhaꞌ gu uaꞌtulhdhargaꞌn puiꞌ pɨx, cham tuꞌ nam aaꞌndaꞌ na tuꞌ jax dhuñiaꞌ nar jix bhaiꞌm duukam na baꞌ gɨt dhiꞌ pɨx jir maiꞌchɨk gaꞌn kaꞌ. Baꞌ miꞌ dhɨr dɨɨlh gu Dios puiꞌ jaꞌk ba tɨgiaꞌ nar jix kɨɨꞌ maaꞌnkam kaꞌ. \v 6 Gu Dabii guiꞌ na bɨjɨk jix ioꞌm jir gɇꞌkam kat, dhiꞌ bhaan jup tu aꞌga nax bhaiꞌ ba tu jimdaꞌ gu jaroiꞌ noꞌt puꞌñi dɨɨlh gu Dios uañdhak gu uaꞌtulhdhargaꞌn puiꞌ ba tɨɨ na bar jix kɨɨꞌ maaꞌnkam, sia kut guꞌ cham tuꞌ tuꞌx bhaiꞌm duukam jup tu duu na baꞌ gɨt dhiꞌ bar maiꞌchɨk gaꞌn kaꞌ. \v 7 Jaꞌpni moom kaiꞌch miꞌ nat paiꞌ tu uaꞌnak dɨɨlh gu Dabii: \q1 Joidham jix bhaiꞌ ba tu ja jimiaꞌ gu jaꞌtkam guiꞌ na Dios ja uañdhaꞌ gu ja uaꞌtulhdharaꞌ, \q1 baꞌ cham tuꞌ bhaan kap jum buixdhaꞌ guiꞌ nam tuꞌ bhaan jum uaꞌtulhdhaꞌ bɨɨpɨꞌ dɨr. \q1 \v 8 Joidham jix bhaiꞌ ba tu jimdaꞌ gu jaroiꞌ noꞌ guꞌ Dios cham tuꞌ bhaan kap jum buixiꞌñ gu uaꞌtulhdhargaꞌn. \p \v 9 Baꞌ dhiꞌ puiꞌ nat tu uaꞌna gu Dabii, ¿dai aa chi guiꞌ ja aagɨt jup kaiꞌch nam jum matgilhiꞌñ nam jir Israel kam, kaꞌ bɨɨx aa chi guiꞌ nam cham jum matgilhiꞌñ? Nach guꞌp kaiꞌch nat saak gu Dios puiꞌ tɨɨ gu Abraam nar jix kɨɨꞌ maaꞌnkam, dai pɨx nat soiꞌm ɨlhdhak buiñor tɨ jɨɨꞌñ. \v 10 ¿Guꞌ paa chi baꞌ duuk pɨk puiꞌ jaꞌk tɨɨ gu Dios gu Abraam nar jix kɨɨꞌ maaꞌnkam? ¿Gatuuk aa nat xim matgilhdhak nar Israel kam, kaꞌ bɨɨpɨꞌ dɨr aa nat chakuim matgilhdhak? Bɨɨpɨꞌ dɨr ji matgɨm nat chakuim matgilhdhak nar Israel kam. \v 11 Miꞌ dhɨr baꞌp bam matgilh nat baꞌ bhaan jup matgir ja bui gu jaꞌtkam nat gu Dios puiꞌ jaꞌk ba tɨɨ nar jix kɨɨꞌ maaꞌnkam, dai pɨx nat buiñor soiꞌm ɨlhdhak tɨ jɨɨꞌñ. Baꞌ gu jaroiꞌ na puꞌñi soiꞌm ɨlhdhai buiñor jup tɨ jɨɨꞌñdhaꞌ gu Dios sia ku guꞌ chakui matgilhdhix nar Israel kam, gu Dios pɨx dɨɨlh puiꞌ jaꞌk ba tɨgiaꞌ nar jix kɨɨꞌ maaꞌnkam kaꞌ, na guꞌ miꞌ puiꞌp tu daaꞌñchuꞌndaꞌ na jax gu Abraam, jaꞌp ji buusandaꞌ nar taataꞌn kaꞌ. \v 12 Sia puiꞌp ji buusandaꞌ nar ja taat kaꞌ gu Abraam guiꞌ nam ba matgilhdhix kaꞌ nam jir Israel kam, dai pɨx noꞌ mɨt tuꞌ sɨlhkam soiꞌm ɨlhdhak buiñor pu ba tɨ jɨɨꞌñ gu Dios bɨɨpɨꞌ dɨr nam chakuim matgilhdhaꞌ, noꞌm guꞌ sia xib pu buiñor tɨ jɨɨꞌñdhatuꞌ. \s1 Na ba tu aaꞌndaꞌ gu Paablo na puiꞌ tu duñiaꞌ gu Dios jax na tɨɨdaꞌ gu jaroiꞌ noꞌ soiꞌm ɨlhdhat buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ \p \v 13 Na guꞌ janoꞌ nat gu Dios iimchux gu Abraam na makiaꞌ gu dɨbɨɨr sia gu bopxiꞌñ, cham tuꞌ nat miꞌ pu tu duu gu Abraam na jɨꞌk jax tu aagix kut baꞌ iimchux. Jax dhui na guꞌ chakui paiꞌ jax tu aagix kaꞌ janoꞌ. Guꞌ jaꞌpji na bɨɨx juraaꞌn kɨꞌn soiꞌm ɨlhdhat buiñor tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ, puiꞌ kut baꞌ puiꞌp tɨɨ nar jix kɨɨꞌ maaꞌnkam, na cham tuꞌ bhaan uaꞌtulhdhix. \v 14 Baꞌ noꞌ guꞌ jax dhuukat dai guiꞌ ja aꞌm ji chu biꞌyaꞌ gɨt nam miꞌ puiꞌ jimiaꞌ na jɨꞌk jax tu aagix dhiꞌ nat tuꞌ iimchuxdhak gu Dios gu Abraam, jir tuꞌ kub kaꞌ gɨt sia ku jaroiꞌ tɨi soiꞌm ɨlhdhat buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ gu Dios, gio dhiꞌ bhaan bax maatɨꞌ kaꞌ gɨt na cham pɨk jir gɇꞌp jum duukam dhiꞌ nat tuꞌ iimchux gu Dios gu Abraam. \v 15 Na guꞌ paiꞌ noꞌx jaiꞌch na jax tu aagix nam tu jimdaꞌ gu jaꞌtkam, noꞌt maadɨt cham am bua miꞌ paiꞌ maaꞌn kap, dhiꞌ bhaan jum uaꞌtulhdhai ba tulhiiñchudaꞌ am. Guꞌ ji noꞌ guꞌ pu cham paiꞌ jax jup tu aagix, dho pu cham paiꞌ jaiꞌch kaꞌ ɨp gu uaꞌtulhdharaꞌ. \p \v 16 Puiꞌ ku baꞌ miꞌ dhɨr gu Abraam gu bopxiꞌñ jɨꞌk nam soiꞌm ɨlhdhat buiñor jup ba tɨ jɨɨgiꞌñ gu Dios, ja maa guiꞌ nat tuꞌ iimchux janoꞌ dɨɨlh gu Abraam, nat guꞌx ja joiꞌmdak ja tɨɨ nam jaꞌp pɨx buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ. Baꞌ cham tuꞌ dai na miꞌ pu tu duñiaꞌ gu jaroiꞌ na jɨꞌk jax tu aagix kaꞌ na baꞌ maiꞌchiaꞌ guiꞌ na Dios tu maak, guꞌ jaꞌpji noꞌ soiꞌm ɨlhdhat buiñor jup tɨ jɨɨgiꞌñ gu Dios jaꞌp na jax janoꞌ gu Abraam. Baꞌ bɨɨx nach jɨꞌk puꞌñi soiꞌch ɨlhdhat buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ gu Dios, jaꞌp ji buusan nar jich chaat gu Abraam. \v 17 Na guꞌp jum kaiꞌch maaꞌn kap na mɨt paiꞌ tu uaꞌnak gu bɨjɨk dɨr kam: “Aañ puiꞌ jaꞌk jum duñiaꞌ nap muiꞌ jaꞌtkam jir ja taat kaꞌ.” Baꞌ dhiꞌ gu Dios nat puiꞌ tɨɨdak gu Abraam nat jaroiꞌ buiñor soiꞌm ɨlhdhak tɨ jɨɨꞌñ, dhiꞌr diꞌ gu Dios guiꞌ na sia koiꞌñgaꞌn ja duduaꞌñdhaꞌ noꞌ xi ɨlhiiꞌñ, gio nax bhaaiꞌ nap duñiaꞌ gu tuꞌ na pu cham paiꞌ dhuuk jaiꞌch kaꞌ. \p \v 18 Baꞌ gu Abraam sɨlh pɨx tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ nar sɨlhkam puiꞌ na jax chɨtda gu Dios na muiꞌ jaꞌtkam jir ja taat kaꞌ, sia ku guꞌ pu cham mat kaꞌ na jax dhui puiꞌ tum duñiaꞌ. Baꞌ muiꞌ tu bopxicha gu Abraam puiꞌ na jɨꞌk jax tɨtda gu Dios. \v 19 Nat guꞌ gu Abraam cham jɨꞌx jum oꞌjolh na soiꞌm ɨlhdhat tuꞌ sɨlhkam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor gu Dios, sia ku guꞌ janoꞌ ba aichdhidhaꞌ gux chamaam ooꞌm oidhaꞌ. Jix mat kaꞌ guꞌ tɨi gu Abraam na cham xiim ba mukiaꞌ bɨɨmaꞌn gu bɨngaꞌn Saara, nam guꞌx ioꞌm bar jagɨꞌgɨr kaꞌ, cham bhaaiꞌ panaas nam jax dhui ka ja tɨgiaꞌ gu aꞌaalh. \v 20 Guꞌ ji na guꞌ gu Abraam xi kɨɨkgɨdaꞌ na sɨlhkam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor gu Dios na jax tɨtda, cham paiꞌ pɨx am jum oꞌjolh iam, guꞌ jaꞌpji na jaꞌkbuiꞌ kat jix ioꞌm xim otdatgɨdaꞌ nax ioꞌm xi chɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ puiꞌ na jax tɨtda, \v 21 dai na puiꞌ kaiꞌchdhaꞌ na dai dɨɨlh gu Dios jix bhaaiꞌ na puiꞌ tu duñiaꞌ na jax kaiꞌch. \v 22 Puiꞌ kut baꞌ gu Dios puiꞌ tɨɨ gu Abraam nar jix kɨɨꞌ maaꞌnkam. \p \v 23 Baꞌ puiꞌ jaꞌk tum uaꞌna nat gu Dios jix kɨɨꞌ maaꞌnkam tɨɨ gu Abraam, na cham paiꞌ buiñor ka uaꞌtulhdhix, daipuꞌ pɨx nat soiꞌm ɨlhdhak buiñor tɨ jɨɨꞌñ. Ku guꞌ cham tuꞌ ji na dai buiñor gu Abraam puiꞌ tu uaꞌñix, \v 24 guꞌ jaꞌpji sia aach na jaiꞌp jich iadhiꞌñ dhiꞌ nat jax chum uaꞌna. Na guꞌ puiꞌ nach jax soiꞌch ɨlhdhat buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ gu Dios jaiꞌ dhɨt, guiꞌ puiꞌp bach ɨlhiiꞌñ nach jir jix kɨkɨɨꞌ jaꞌtkam, cham tuꞌ buiñor ka uꞌuaꞌtulhdhix ich gu Dios guiꞌ nat duaꞌñdhak buusaiꞌ koiꞌñgaꞌn tɨr dɨr guch Xoiꞌkam nar jich gɇꞌkam tuk xib. \v 25 Nat guꞌ guiꞌ pɨx jich Xoiꞌkam dɨɨlh jum doꞌñcho nam muꞌaaꞌ na baꞌ puꞌñi jaꞌk tu namkix kaꞌ guch uaꞌtulhdharaꞌ. Baꞌ nat paiꞌ dhuuk gio duadɨk jup buus mu dɨr koiꞌñgaꞌn tɨr, dhiꞌ bhaan matgir na ba tu namkix guch uaꞌtulhdharaꞌ, baꞌ cham tuch dhaam kap tuꞌiiꞌ. \c 5 \s1 Gu Paablo na puiꞌ ba tɨꞌyaꞌ nam cham tuꞌ bhaan kuiñcha ka biaꞌ buiñor gu Dios guiꞌ nam soiꞌm ɨlhdhat buiñor ba tɨ jɨɨgiꞌñ \p \v 1 Baꞌ aach jaiꞌ dhɨt cham tuꞌ bhaan kuiñcha ka biaꞌ buiñor gu Dios, nach guꞌ tuꞌ sɨlhkam tɨ jɨɨgiꞌñ soiꞌch ɨlhdhat nat guch Xoiꞌkam bɨɨx ba tuch ñamkichulh guch uaꞌtulhdharaꞌ. \v 2 Baꞌ guch Xoiꞌkam nat jix bhaiꞌ dhuu kuch baꞌx bhaiꞌch chaatɨt jix bhaiꞌ ba tu jim buiñor gu Dios, na guꞌ gu Dios xich joiꞌmdat jich aꞌm ba tɨ nɨidhim xib, na chich guꞌ tuꞌ sɨlhkam buiñor tɨ jɨɨꞌñ soiꞌch ɨlhdhak. Sia xib maaꞌn nach jax buiñor tɨ jɨɨꞌñdhatuꞌ, dai ji baꞌ nach jix bhaiꞌch chaatɨt tɨ nɨɨra nach buiñor aayaꞌ gu Dios na paiꞌ joidham jix chu abhaar, na paiꞌ dhɨr bɨɨx kap jir gɇꞌkam. \v 3 Ku guꞌ cham tuꞌ ji nach dai dhiꞌ bhaan jix bhaiꞌch chaat, guꞌ jaꞌpji sia bɨɨx aixim bhaan nach jich chulhiiñ nach bhaan jix bhaiꞌp jich chaat. Na guꞌ noꞌch jich chulhiiñ, dhiꞌ baꞌ bhaan jix ioꞌm jich guguuxdhaidhaꞌ ich nach soiꞌch ɨlhdhat cham jich oꞌjolhiꞌñdhaꞌ nach tɨ nɨɨrdaꞌ nach buiñor aayaꞌ gu Dios. \v 4 Baꞌ noꞌch guꞌ puꞌñi bax maat nach jax jaꞌk dui cham jich oꞌjolhdhat tɨ nɨɨradaꞌ nach aayaꞌ buiñor gu Dios, dhiꞌ bhaan jix maatɨꞌ kaꞌ nach cham tuꞌch oꞌjolhdhaꞌ sia kut tuꞌ bhaan ma tuch maꞌiich jix buam jum duukam. Baꞌ noꞌt guꞌ puiꞌ ji chu buus nach sɨlhkam xi guꞌkiꞌ sia kut tuch maꞌiich tuꞌ bhaan, dho miꞌ dhɨr dai nach jix ioꞌm jix bhaiꞌch chaatɨt ba tɨ nɨɨradaꞌ nach buiñor aayaꞌ gu Dios. \v 5 Baꞌch jujur am bhaan jix chaat ich nach sɨlhkam buiñor aayaꞌ puiꞌ nach jax jaꞌk tɨ nɨɨra, na guꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ na puiꞌch jurtuꞌn nat gɇꞌch aꞌm tajaa dɨɨlh gu Dios. \p \v 6 Pu cham bhaaiꞌn kaꞌ gɨt guꞌ nach jax dhuich palhbuidhaꞌ dɨɨlh puiꞌ nach jax giilhim jix uꞌuaꞌtulhdhix, guꞌ ji nat guꞌ guch Xoiꞌkam yaꞌ ma ai nat paiꞌ dhuuk gu Dios dɨɨlh tu dai, baꞌ siamrich aꞌmkam ma muu nach jix uaꞌtulhdhix, giilhim jix buam tu jim ich guꞌ. \v 7 Aach nach jix maat yaꞌ aach jich bui, jix xijai na jaroiꞌ pu tɨꞌyaꞌ na bhaankam mukiaꞌ gu jumai noꞌm bax muꞌaam noꞌt tuꞌ bhaan cham am bua, ni ku cham iam xim guꞌnguxiꞌñdhaꞌ sia kut guꞌ tɨi miꞌ puiꞌ jii jax na tu aagix kaꞌ. Siamri chi tɨi am jum guꞌnguxiꞌñdhaꞌ palhɨɨp noꞌx ioꞌm jir jix bhaiꞌkam gu jaroiꞌ, guꞌ chi baꞌ pɨk noꞌ giilhim jix buam tomaat. \v 8 Guꞌ matgɨm gu Dios jaꞌpji nat xich joiꞌmdak jich chɨɨ sia kuch giilhim kax uꞌuaꞌtulhdhix. Tɨɨꞌ nat mooch aꞌmkam muu guch Xoiꞌkam sia pu chuꞌm jix uꞌuaꞌtulhdhix kam. \v 9 Guꞌ baꞌ xib cham tuꞌ bhaan kuiñcha ka biaꞌ ich buiñor gu Dios, nat guꞌ guch Xoiꞌkam pɨx puiꞌ jaꞌk tu duu. Baꞌ sia janoꞌ cham tuꞌ kach chulhiiñaꞌ ich na paiꞌ dhuuk jum aayaꞌ nam jum tulhiiñaꞌ guiꞌ nam cham miꞌ puiꞌ jimiaꞌ na jax jix aaꞌ gu Dios. \v 10 Baꞌ nat guꞌ dɨɨlh gu Dios puiꞌ tu duu, nat guꞌch aꞌmkam muu gu Maraaꞌn nach aach buiñor jix bhaiꞌ biꞌyaꞌ, sia kuch jir kɨꞌdargaꞌn kat nach jix uꞌuaꞌtulhdhix, dhiꞌ bhaan jix maatɨꞌ na pu cham paiꞌ dhuuk jup kach chulhiiñchudaꞌ sia pɨk nar jax kaꞌ gɨt, dai nach gammɨjɨ pu buiñor bap tuiꞌkaꞌ baꞌ. \v 11 Ku guꞌ cham tuꞌ ji nach jaꞌp pɨx gammɨjɨ buiñor jup tuiꞌkaꞌ gu Dios, guꞌ jaꞌpji nach buiñor jix bhaiꞌch chaat kaꞌ bhaankam gu Gɇꞌkam jich Xoiꞌkam, na chich guꞌ bhaankam guch Xoiꞌkam jix bhaiꞌ ji bii buiñor gu Dios. \s1 Gu Paablo na bhaan ba tu aꞌgaꞌ gu Adaan gio guch Xoiꞌkam \p \v 12 Jaꞌpni moom duu janoꞌ nat gu Adaan bɨɨpɨꞌ yaꞌ ai dhi oiꞌñgaꞌn bhaan nat baꞌ gatuuk guch Xoiꞌkam yaꞌp ba ai. Gu Adaan nat bɨɨpɨꞌ yaꞌ doꞌñcho gu Dios, dai dhiꞌ bhaan ya jaiꞌchdhɨr gu uaꞌtulhdharaꞌ nat baꞌ bhaan ji jii gu muukiꞌ, bɨɨx baꞌ gu jaꞌtkam bhaiꞌ gaꞌm pu ja daam jimiidhaꞌ ɨp, nam guꞌ puiꞌp bam uaꞌtulhiꞌñdhaꞌ nat jax jum uaꞌtulh gu Adaan. \v 13 Pu bax jaiꞌch kaꞌ gu uaꞌtulhdharaꞌ yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn nat chakui jaiꞌchdhɨrɨk na jax jaꞌk tu aagix kaꞌ guiꞌ nat Moisees tu uaꞌna, baꞌ cham tuꞌ mat kaꞌ am gu jaꞌtkam nam tuꞌ bhaan jum uaꞌtulhiꞌñdhaꞌ. \v 14 Guꞌ pɨx ji nam guꞌ sia koꞌiidhaꞌ guiꞌ nam puꞌñim uaꞌtulhiꞌñdhaꞌ nat jax jum uaꞌtulhdhak gu Adaan, pu janoꞌ dɨr jam baꞌ gaꞌm bhaiꞌ pu koꞌiidhaꞌ nat dɨr jup muu gu Adaan, sia kut guꞌ miꞌ dhɨr jup ba tu uaꞌna baꞌ gu Moisees na jax jaꞌk tu aagix kaꞌ. Baꞌ nat jax jaꞌk tu jii gu Adaan, jum aaꞌndaꞌ na jumai yaꞌp aayaꞌ na maakam jup tu jimiaꞌ. \p \v 15 Ku guꞌ cham tuꞌ ji nar jaꞌxbuiꞌ ɨp dhiꞌ nat tuꞌ bhaan xich joiꞌgɨlh gu Dios na jax gu uaꞌtulhdargaꞌn gu Adaan, na guꞌ nat jum uaꞌtulh janoꞌ gu Adaan, muiꞌ ja daam jii gu muukiꞌ, sia kut tɨi dai dhiꞌm uaꞌtulh. Matgɨm guꞌ guiꞌ nat tuꞌ bhaan xich joiꞌgɨlh gu Dios, jix ioꞌm ji nar gɇꞌp jum duukam, nat guꞌx bhaiꞌ ba tu ja jii gu jaꞌtkam puiꞌ muiꞌ ɨp, daipuꞌ dɨɨlh guch Xoiꞌkam nat bhaan jix bhaiꞌ tu ja jii. \v 16 Baꞌ dhiꞌ bhaan jix maatɨꞌ na cham tuꞌr jaꞌxbuiꞌ ɨp nat jɨꞌx jum uaꞌtulh gu Adaan gio nat jɨꞌx jup xich joiꞌgɨlh gu Dios. Na guꞌ gu Adaan mu jaꞌk ja bhɨich gu jaꞌtkam nam paiꞌ gammɨjɨ miꞌ pup jum tulhiiñdhaꞌ, guꞌ baꞌ guch Xoiꞌkam nat yaꞌp ai, puiꞌ jaꞌk jup tu duu na gu Dios puiꞌ tɨꞌyaꞌ na bɨɨx ba uañchudhix kaꞌ guch uaꞌtulhdharaꞌ sia ku chich muiꞌkim bach uaꞌtulh. \v 17 Na guꞌ gu Adaan nat jum uaꞌtulh, bɨɨx ja daam jii gu jaꞌtkam gu muukiꞌ, sia kut guꞌ tɨi dɨɨlh gu Adaan jum uaꞌtulh. Baꞌ puꞌñi dai guch Xoiꞌkam ɨp nam bhaan bɨɨx jix bhaiꞌ ji biꞌyaꞌ buiñor gu Dios puiꞌ pɨx, cham jum aaꞌ nam tuꞌ jax dhuñiaꞌ. Miꞌ dhɨr baꞌp bax bhaaiꞌn kaꞌ nam bɨxchuꞌx bhaiꞌm duukam bap tu buadaꞌ. \p \v 18 Baꞌ puiꞌ nat jax jum uaꞌtulh gu Adaan nat baꞌ jaiꞌchdhɨr nam paiꞌm tulhiiñaꞌ gu jaꞌtkam nam puiꞌp jum uaꞌtulhdhaꞌ nat jax jum uaꞌtulh guiꞌ, guch Xoiꞌkam jix bhaiꞌp ja duu nat muu bhaan gu uꞌuux na gai bɨɨt. Baꞌ bɨɨx cham tuꞌ bhaan kax uꞌuaꞌtulhdhix kaꞌ am, dai nax bhaiꞌ ba tu ja jimdaꞌ. \v 19 Piam jaꞌpni jaꞌk jax ña pim jaꞌk jix bhaiꞌx maatɨt kaayaꞌ: Gu Adaan cham tuꞌ kaꞌm tɨɨ gu Dios nat jax tɨi tɨɨꞌn na jax jaꞌk jix aaꞌ. Puiꞌ kut baꞌ bɨɨx ja daam jup jii gu uaꞌtulhdhargaꞌn, na mɨt guꞌ miꞌ puiꞌp tu daa nat jax tu jii guiꞌ. Baꞌ guch Xoiꞌkam nat yaꞌp ai, miꞌ puiꞌ tu duu na jax jix aaꞌ gu Dios, baꞌ bɨɨx puiꞌp ja duu nam jix bhaiꞌ ji biꞌyaꞌ buiñor gu Dios. \p \v 20 Guꞌ baꞌ nat paiꞌ dhuuk tu uaꞌna gu Moisees na jax jaꞌk tu aagix kaꞌ, jix ioꞌm gɇꞌ bhaiꞌ jim gɨꞌɨɨlh gu uaꞌtulhdharaꞌ. Guꞌ ji na guꞌ nat jix ioꞌm gɇꞌ bam gɨꞌɨɨlh gu uaꞌtulhdharaꞌ, ba matgir nat gu Dios jix ioꞌm jup jum gɨꞌɨɨlh nat jix ja joiꞌgɨlh gu jaꞌtkam. \v 21 Baꞌ aañ joidham jix bhaiꞌ ba tuñ jim xib, nañ guꞌ cham tuꞌ bhaan kuiñcha ka biaꞌ buiñor gu Dios, nat guꞌ xiñ joiꞌmdak jiñ chɨɨ bhaankam gu Gɇꞌkam jich Xoiꞌkam, puiꞌ nat jax jich dhaam jup jii gu muukiꞌ nar kuiñchaꞌn gu Adaan nat jum uaꞌtulh. \c 6 \s1 Na puiꞌ ba tɨꞌyaꞌ gu Paablo na jaꞌp ji buusan nach koꞌiix buiñor gu uaꞌtulhdharaꞌ \p \v 1 ¿Jax japim baꞌ ɨlhdhat kɇɇñ jaaduñ nat gu Dios jix ioꞌm xich joiꞌgɨlh nat paiꞌ dhuuk jix ioꞌm jum gɨꞌɨɨlh gu uaꞌtulhdharaꞌ? ¿Panaas aa baꞌ kur am nach maaꞌn nach jax jich uaꞌtulhdhidhaꞌ na baꞌ gu Dios jix ioꞌm jup gɨꞌlhdhidhaꞌ na xich joiꞌgɨꞌndaꞌ? \v 2 Chaam tuꞌ ji nar am nach kach uaꞌtulhdhidhaꞌ, na guꞌ jaꞌp ji buusan nach aach ba koꞌiix buiñor gu uaꞌtulhdharaꞌ. ¿Jax gi dhuip kar am nach pui buiñor jup tuiꞌñgɨdaꞌ? \v 3 ¿Kaꞌ pim ji chakui maat aa na chich maaꞌn maaꞌnkam pɨx jup jich dhuu bɨɨmaꞌn guch Xoiꞌkam na chich paiꞌ dhuuk jich bopko suudaiꞌ kɨꞌn, gio na chich maap jup koi janoꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk mua? \v 4 Janoꞌ na chich paiꞌ dhuuk jich bopko suudaiꞌ kɨꞌn, dhiꞌ jaꞌp jir jum duukam na mɨt maap guch Xoiꞌkam much chua tɨ dɨꞌn kɨr janoꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk mua. Baꞌ na chich maap koi guch Xoiꞌkam, pu kaiꞌñkam maap koi chich nach baꞌ jaiꞌ puiꞌp duduadɨi giop baapmigiaꞌ nat jax jum duu guiꞌ. Miꞌ dhɨr baꞌ puꞌñi bar jix kɨkɨɨꞌ jaꞌtkam kaꞌ ich, jix bhaiꞌ ba tuch jimdaꞌ ɨp baꞌ, na guꞌ guch Gɨꞌkoraꞌ na bɨxchuꞌx bhaaiꞌ na joidham tuꞌm jup tu duñiaꞌ, duaꞌñ guch Xoiꞌkam. \p \v 5 Baꞌ noꞌ chich guꞌ puꞌñi jaiꞌ bɨɨmaꞌn jup koi guch Xoiꞌkam, dho puiꞌ bɨɨmaꞌn duduadɨk jup baapam jachich nat paiꞌ dhuuk duadɨk bam guiꞌ. \v 6 Baꞌ bax maat ich nat guch uaꞌtulhdharaꞌ bɨɨx bhaiꞌ pup bii bɨɨmaꞌn guch Xoiꞌkam bhaan gu uꞌuux na gai bɨɨt na mɨt bhaan sissapa janoꞌ na mɨt mua, baꞌ xib cham tuꞌch dhaam kap tuꞌiiꞌ. \v 7 Na guꞌ gu jaroiꞌ noꞌ ba muukix tukgaram bhaan, cham tuꞌ daam ka jimdaꞌ gu uaꞌtulhdharaꞌ. \v 8 Baꞌ tɨ jɨɨgiꞌñ ich na chich bɨɨmaꞌn koi guch Xoiꞌkam janoꞌ na mɨt mua, gio puiꞌp tɨ jɨɨgiꞌñ ich na chich bɨɨmaꞌn jup duduadɨk baapam janoꞌ nat paiꞌ dhuuk duadɨk bam miꞌ dhɨr koiꞌñgaꞌn tɨr. \v 9 Jix maat ich ɨp sia na guch Xoiꞌkam cham tuꞌ giop ka mukiaꞌ, nat guꞌ muukɨk duadɨk ba bam, na guꞌ gu muukiꞌ cham bhaaiꞌ na jax dhui giop ka muꞌaaꞌ. \v 10 Nat guꞌ guch Xoiꞌkam pu daipuꞌ maaꞌnnim pɨx muu jich aꞌmkam nach jix uꞌuaꞌtulhdhix kat, pu cham jɨꞌxkat paiꞌ dhuuk ka mukiaꞌ ɨp gio, pu gammɨjɨ ba duakaꞌ buiñor gu Dios janoꞌ dɨr nat duadɨk giop bam. \v 11 Baꞌ puꞌñi ɨp aapiꞌm, tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ pim na pim ba koꞌiix buiñor gu uaꞌtulhdharaꞌ, baꞌ dai gu Dios buiñor japim pɨx ba dudua, na pim guꞌ maap bap tuiꞌdhiꞌ guch Xoiꞌkam. \p \v 12 Jaꞌp japim xi dhui yaꞌ dɨr jaꞌp jaꞌk gu uaꞌtulhdharaꞌ na baꞌ cham pui jam daam jup tuiꞌñgɨdaꞌ jam tutkuꞌ bhaan. Chaꞌpim tuꞌp jum buixiꞌñdhaꞌ sia ku tɨi jam chian na pim jix buam jum duukam jup tu duñiaꞌ, sia chi jax chu tatdaꞌ jam tutkuꞌ bhaan. \v 13 Chaꞌpim mi dadooꞌñchiꞌñdhaꞌ gu jam tutkuꞌ gu uaꞌtulhdharaꞌ na cham bɨɨx aixim bhaan pu tu buadaꞌ na jax ɨlhiiꞌñ, guꞌ jaꞌpji gu Dios na pim muiꞌ xi dhoꞌñchidhaꞌ na baꞌ bhaan pu tu duñiaꞌ na jax jir jix bhaiꞌm duukam. Na pimɨt guꞌ aapiꞌm ba koi buiñor gu uaꞌtulhdharaꞌ, baꞌ giop dudua pimɨt na pim baꞌ miꞌ dhɨr puiꞌ ba tu duñiaꞌ na jax jaꞌk jix aaꞌ dai gu Dios. \v 14 Miꞌ dhɨr dho gi baꞌ guꞌ cham tuꞌ jam daam kap tuiꞌñgɨdaꞌ ji gu uaꞌtulhdharaꞌ, na guꞌ xi jam joiꞌmdat jam aꞌm ba tɨ nɨidhidhaꞌ gu Dios puiꞌ pɨx, cham tuꞌ na pim miꞌ pu tu duñiim na jax tu aagix. \s1 Na puiꞌ ba tɨꞌyaꞌ gu Paablo na cham tuꞌ ja daam kap tuꞌiiꞌ gu uaꞌtulhdharaꞌ guch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham Rooma kam \p \v 15 ¿Kaꞌ guꞌ jax gi jaꞌk ɨlhdhat kɇɇ pim dhiꞌ puiꞌ na gu Dios puiꞌ pɨx xich joiꞌmdat jich aꞌm ba tɨ nɨidhim, cham tuꞌ na chich pu tu duu na jax tu aagix? ¿Kaꞌ guꞌ puiꞌ ɨlhdhat kɇɇ pim aa na cham jax bua siach chi baꞌch uaꞌtulhdhimɨk, kapbhaiꞌ na puiꞌ pɨx xich joiꞌmdat jich aꞌm tɨ nɨidhim gu Dios? Chaam tuꞌ ji nar puiꞌ. \v 16 ¿Jax gix maat japim noꞌt jaroiꞌ tujuandam tugiꞌñ kɨꞌn miꞌ paiꞌ ba ai buiñor gu jax chuꞌm gɇꞌkam puiꞌ pɨx cham ji namkidhat? ¿Cham aam aaꞌndaꞌ na miꞌ puiꞌ tu duñiidhaꞌ na jax tɨɨdaidhaꞌ gu gɇꞌkam tugiꞌñ, na guꞌ pu kaiꞌñkam mi aayaꞌ? Puꞌñi ɨp dho noꞌ jaroiꞌ buiñor jup tuiꞌdhiꞌ gu uaꞌtulhdharaꞌ, jum aaꞌndaꞌ na miꞌ puiꞌ tu duñiidhaꞌ na jax jix aaꞌndaꞌ, ku guꞌ dhiꞌ mu jaꞌk bhɨichdhaꞌ ji na paiꞌ gammɨjɨ miꞌ pup jum tulhiiñdhaꞌ. Guꞌ baꞌ noꞌt jaroi buiñor jup ai gu Dios, pu kaiꞌñkam buiñor jup aayaꞌ na miꞌ puiꞌ jimiaꞌ na jax jup jix aaꞌ. \v 17 Baꞌ aañ taxchaabgiꞌñ gu Dios na pim aapiꞌm dai gu Dios pɨx bar tujuandam tugiꞌñ, joidham bɨɨx jam jujur kɨꞌn japim miꞌ puiꞌ jiim na jax jix aaꞌ, na pimɨt guꞌ puiꞌ jaꞌk maat na mɨt jax jam aaꞌñ, sia ku pim guꞌ bɨɨpɨꞌ dɨr giilhim kam tulhiiñdhaꞌ na pim jir tujuandam tugiꞌñ kaꞌ gu uaꞌtulhdharaꞌ. \v 18 Miꞌ dhɨr na pimɨt bubuakɨk na pim xir tujuandam tugiꞌñ kat gu uaꞌtulhdharaꞌ, miꞌ jaꞌk japimɨt jup baap na pim paiꞌ miꞌ puiꞌ ba jiim baꞌ na jax jix aaꞌ gu Dios. \v 19 Aañ tu uaꞌrgidhat bhaan tu aꞌga na tuꞌ jax jum buadaꞌ yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn na pim baꞌx maatɨt jiñ kaayaꞌ nañ bhaan tu aꞌga gu iiꞌmdaꞌ bhaan. Baꞌ puꞌñi na pimɨt jax dhuu na pimɨt doꞌñchi gu jam tutkuꞌ gux buam jum duukam na pimɨt baꞌ bɨɨx aixim bhaan giilhim jum uaꞌtulh, puꞌñi pim jup doꞌñchidhaꞌ gux bhaiꞌm duukam na pim baꞌ miꞌ puiꞌ ba jiimdaꞌ na jax jix kɨɨꞌ kaꞌm nɨiꞌñ gu Dios, na pim jix uꞌuañ bap tuiꞌñgɨdaꞌ buiñor guiꞌ. \p \v 20 Na pim paiꞌ dhuuk kar tujuandam tugiꞌñ kaꞌ gu uaꞌtulhdharaꞌ, chakui pim miꞌp tuiꞌñgɨdaꞌ na paiꞌ xib jix kɨɨꞌ kaꞌm ba jam nɨiꞌñ gu Dios. \v 21 Pu cham tuꞌ pimɨt mi chɨɨ na pim jax jaꞌk tu jimdat bɨɨpɨꞌ dɨr na pim jum uaꞌtulhiꞌñdhaꞌ, dai na pim bhaan pɨx tɨi bax xiꞌɨr baꞌ xib, na pim guꞌ mu jaꞌk sɨlh ba jiimɨt na pim paiꞌ gammɨjɨ gɨt miꞌ pup jum tulhiiñdhaꞌ. \v 22 Baꞌ xib na cham ka tu jam juantuꞌn gu uaꞌtulhdharaꞌ, dai na pim miꞌ puiꞌ ba jiim na jax jix aaꞌ gu Dios. Dhiꞌ dho gi guꞌ mi tɨgiaꞌ pim ji na tuꞌr jix kɨɨꞌp jum duukam, na pim guꞌx uꞌuañ kɨꞌn bap tuiꞌñgɨdaꞌ buiñor gu Dios, baꞌ gatuuk dai na pim buiñor ba aayaꞌ na pim baꞌ pu gammɨjɨ buiñor bap tuiꞌkaꞌ. \v 23 Gu uaꞌtulhdharaꞌ dai dhiꞌ kɨꞌn tu namkiꞌñ na mu jaꞌk bhɨichdhaꞌ gu jaroiꞌ na paiꞌ gammɨjɨ miꞌ pup jum tulhiiñdhaꞌ. Matgɨm guꞌ gu Dios baidhikaꞌ ji na buiñor bap tuiꞌkaꞌ gammɨjɨ na paiꞌ joidham jix bhaiꞌ ba tu jimdaꞌ gu jaroiꞌ na bɨɨmaꞌn maaꞌn maaꞌnkam bap jum duñiaꞌ guch Xoiꞌkam guiꞌ na xib jir jich Gɇꞌkam tuk. \c 7 \s1 Na ba tu aaꞌndaꞌ gu Paablo na jax jir jum duukam puiꞌ na jax chu aagix \p \v 1 Jiñ jaaduñ jich Xoiꞌkam bhaan, jix maat japim na jax kaiꞌñkam jix jaiꞌch kaꞌ jax na tu aagix kaꞌ. Baꞌ dhiꞌ na jax tu aagix kaꞌ, daipuꞌ na jɨꞌx pɨx duakaꞌ gu maaꞌnkam bhaan jup tuiꞌñgɨdaꞌ, cham tuꞌ na pui bhaan jup tuiꞌñgɨdaꞌ sia ku ba muukix. \v 2 Puiꞌ na jax maaꞌn gu ubii noꞌ tɨ bɨɨnaꞌ na guꞌm aaꞌndaꞌ na bɨɨmaꞌn jup tuiꞌñgɨdaꞌ gu chioꞌñ na jɨꞌx duakaꞌ, na guꞌ puiꞌ jaꞌk tu aagix. Baꞌ noꞌt guꞌ jax dhuukat ma muu gu chioꞌñ, gu ubii cham tuꞌ kɨꞌn ji biꞌyaꞌ buiñor gu chioꞌñ guiꞌ na ba mukiaꞌ, miꞌ pɨx juugɨt aayaꞌ guꞌ na jɨꞌx tu aagix kaꞌ nam maap jup tuiꞌñgɨdaꞌ. \v 3 Baꞌ noꞌ guꞌ gu chioꞌñ ka dua nat gu ubii jumai ba oi gu chioꞌñ, dhiꞌ puiꞌ jaꞌk bam kaiꞌchdhaꞌ na jax guiꞌ nam jir ganaiꞌ pɨx kaꞌ. Jɨɨꞌ ji noꞌt guꞌ puꞌñi tuꞌ bhaan ma muu gu chioꞌñ, dho gi guꞌ cham jax bua ji siat baꞌ jumai ba oi. \p \v 4 Baꞌ puꞌñim duu pimɨt aapiꞌm jiñ jaaduñ, koi pimɨt bɨɨmaꞌn guch Xoiꞌkam na baꞌ aapiꞌm miꞌ dhɨr cham jam daam kap tuiꞌñgɨdaꞌ puiꞌ na jax tu aagix, na guꞌ jaꞌp ji buusandat na dhiꞌr jam bɨɨnaꞌ kat. Guꞌ ji na guꞌ miꞌ dhɨr na pimɨt giop dudua, jumai ba oi pimɨt, na pim guꞌ guch Xoiꞌkam pɨx jaꞌk ba kaichuꞌ guiꞌ nat duadɨk giop bam koiꞌñgaꞌn tɨr dɨr. Baꞌ dhiꞌ gu Dios pɨx nat puiꞌ jaꞌk tu duu nach baꞌ puꞌñi yaꞌ dɨr jaꞌp jaꞌk bar jix kɨkɨɨꞌ jaꞌtkam kaꞌ buiñor, baꞌ dai nach miꞌ puiꞌ ba jiimdaꞌ na jax jix aaꞌ. \v 5 Na guꞌ puiꞌ na jax tu aagix kaꞌ, panaas kut dhiꞌ baꞌch ñiññich nach jix buam jum duukam jup tu duñiaꞌ na chich chakui bɨɨmaꞌn koꞌɨɨk guch Xoiꞌkam. Dhiꞌ baꞌ mu jaꞌk jich bhɨichdhatuꞌndat panaas nach paiꞌ gammɨjɨ gɨt miꞌ pup jich chulhiiñdhaꞌ. \v 6 Guꞌ ji na chich guꞌ xib ba koi buiñor dhiꞌ na jax tu aagix, baꞌ cham tuꞌch dhaam kap tuꞌiiꞌ. Dɨlhkob jaꞌk pɨx bap tuꞌiiꞌ ich xib nach paiꞌ dhɨr cham tuꞌ bhaan jax jich aagɨt miꞌ puiꞌ ba jiim na jax jix aaꞌ gu Dios. Dai nach puiꞌ tu duñiim na jɨꞌk jax jich jurtudim gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdagaꞌn, cham tuꞌ na jax chu aagix na tu uaꞌñix uꞌuan taꞌm. \s1 Na ba tu aaꞌndaꞌ gu Paablo na chich jax jaꞌk duuk maat nach aꞌm jup tuꞌiiꞌ gu uaꞌtulhdharaꞌ \p \v 7 ¿Jaꞌp japim ɨlhdhat jiñ kɇɇ aañ jaaduñ na panaas jaꞌp kaiꞌñkam jup kaiꞌch iñ nar uaꞌtulhdharaꞌ dhiꞌ puiꞌ na jɨꞌk jax tu aagix? Chaam tuꞌ ji matgɨm. Na guꞌ noꞌ cham paiꞌ jax tu aagix kaꞌ gɨt, aañ xib pu cham mat kaꞌ gɨt na tuꞌ puiꞌm tɨɨtɨꞌ uaꞌtulhdharaꞌ. Puiꞌ na jax nañ pu cham mat kaꞌ gɨt xib noꞌp jir uaꞌtulhdharaꞌ nañ bɨɨx aixim jaꞌp pɨx bhax chu aaꞌndaꞌ gu tuꞌ noꞌ gɨt chakui puiꞌ jaꞌk tu aagix kaꞌ. Guꞌ ji na guꞌ jaꞌpni tu uaꞌñix: “Jir uaꞌtulhdharaꞌ noꞌp gan jaꞌp pɨx bɨɨx aixim bhax chu aaꞌ nap gɨt xi chu biaꞌkaꞌ gu tuꞌ.” \v 8 Guꞌ baꞌ gu uaꞌtulhdharaꞌ dhiꞌ bhaan jim iatak na jɨꞌk jax tu aagix bhaiꞌch dhaam ji jii, panaas baꞌ kut dɨɨlh gu uaꞌtulhdharaꞌ puiꞌ jaꞌk tu dai na jax jaꞌk tu aagix kaꞌ na baꞌ dhiꞌ bhaan jix bhaiꞌch bhɨɨyaꞌ. Na chich guꞌ dhiꞌ baꞌ bhaan bhaiꞌ ji ñiññia nach jax jaꞌk jich uaꞌtulhdhaꞌ, mu jaꞌk jach baꞌ ba jiimɨt nach paiꞌ gammɨjɨ gɨt miꞌ pup jich chulhiiñdhaꞌ. Na guꞌ noꞌ pu cham paiꞌ jax tu aagix kaꞌ gɨt, pu cham paiꞌx jaiꞌch kaꞌ gɨt gu uaꞌtulhdharaꞌ. \v 9 Nañ paiꞌ dhuuk chakui mat kaꞌ aañ na jax tu aagix kaꞌ, joidham jix bhaiꞌ tu jimdaꞌ iñ panaas, pu cham paiꞌ bhaan jax jiñ aaꞌndaꞌ iñ gu tuꞌ uaꞌtulhdharaꞌ. Guꞌ ji na guꞌ na ñich paiꞌ dhuuk bhaiꞌ ji maat na jɨꞌk jax tu aagix, panaas kut miꞌ dhɨr kiaꞌpɨx bhaiꞌ ji jaiꞌchdhɨr gu uaꞌtulhdharaꞌ, \v 10 baꞌ dai na mu jaꞌk bañ bhɨichdhatuꞌ nañ paiꞌ gammɨjɨ miꞌ pup jiñ chulhiiñdhaꞌ. Na guꞌ dhiꞌ na jɨꞌk jax tu aagix, tɨi pu kaiꞌñkam tum uaꞌna nach miꞌ puiꞌ jimiaꞌ na baꞌ miꞌ dhɨr jix bhaiꞌ ba tuch jimdaꞌ, guꞌ ji na guꞌ jaꞌkbuiꞌ kat mu jaꞌk pɨx bach bhɨichdhatuꞌ nach paiꞌ gammɨjɨ miꞌ pup jich chulhiiñdhaꞌ. \v 11 Guꞌ bak ji nat jax dhui pɨx bhaan jix bhaiꞌch bhɨi ji gu uaꞌtulhdharaꞌ puiꞌ na jɨꞌk jax tu aagix, puiꞌ kut baꞌ panaas dhiꞌ miꞌ dhɨr mu jaꞌk jup jich bhɨich nach paiꞌ gammɨjɨ gɨt miꞌ pup jich chulhiiñdhaꞌ. \p \v 12 Ku guꞌ tɨir jix uañ ji dhiꞌ bɨɨx na jɨꞌk jax tu aagix, cham tuꞌ na uaꞌtulhdharaꞌ bhaan jup tuꞌiiꞌ. Bɨɨx jɨꞌmaꞌn na jɨꞌk jax tu aagix jir miꞌ puiꞌ na jax jum kaiꞌch, jir jix kɨɨꞌp jum duukam. \v 13 ¿Guꞌ baꞌ jaꞌp kaiꞌñkam jup kaiꞌch iñ aa panaas jiñ jaaduñ na gux kɨɨꞌp jum duukam baꞌ mu jaꞌk tɨ bhɨbhɨichuꞌn na paiꞌr tu tulhiiñaraꞌ? Chaam tuꞌ ji matgɨm. Guꞌ jaꞌpji gu uaꞌtulhdharaꞌ na dhiꞌ bhaan tɨ bhɨbhɨɨ na jɨꞌk jax tu aagix, panaas baꞌ ku dhiꞌ na jax jaꞌk tu aagix puiꞌ jaꞌk tu bua, sia ku tɨir jix kɨɨꞌp jum duukam. Guꞌ ji nat guꞌ dhiꞌ bhaan jup matgir baꞌ nar jix buam jum duukam guiꞌ na puiꞌm tɨɨtɨꞌ uaꞌtulhdharaꞌ, dɨɨlh maaxik jum kɨi. \p \v 14 Jix maat ich ɨp na puiꞌ na jɨꞌk jax tu aagix jir tɇꞌkob kam, cham tuꞌr yaꞌ kam dhi oiꞌñgaꞌn bhaan. Baꞌ aach nach jir yaꞌ kam dhi oiꞌñgaꞌn bhaan, jaꞌp ji buusan nach gaꞌlhix buiñor gu uaꞌtulhdharaꞌ na baꞌ miꞌ dhɨr jup tuch juantuꞌn nach jup tu buadaꞌ na tuꞌr jix buam jum duukam. \v 15 Aañ cham maatɨt na jax kaiꞌñkam puiꞌ jaꞌk tuch jimdaꞌ, na gu tuꞌ noꞌñ tɨi jax jix dhuñiim nañ jax jix aaꞌndaꞌ, cham jɨꞌxdhaꞌñ miꞌ pu duñiaꞌ, guiꞌñ pɨx puiꞌ ba duiñchuꞌndaꞌ nañ tuꞌ tɨi cham aaꞌndaꞌ nañ pu duñiaꞌ. \v 16 Guꞌ ji na guꞌ nañ jix bhaiꞌ xiñ gaꞌnga nañ puꞌñi cham tuꞌ miꞌ pu buadaꞌ gu tuꞌ nañ tɨix aaꞌndaꞌ, dai gu tuꞌ nañ cham aaꞌndaꞌ nañ puiꞌ ba tu duñiaꞌ, dhiꞌ bhaan jix maatɨꞌ nar jix bhaiꞌm duukam puiꞌ na jɨꞌk jax tu aagix, cham tuꞌ na uaꞌtulhdharaꞌ bhaan jup tuꞌiiꞌ. \v 17 Baꞌ cham tuꞌ aañ nañ puiꞌ tu buadaꞌ gu tuꞌ nar jix buam jum duukam, guꞌ jaꞌpji gu uaꞌtulhdharaꞌ nañ aꞌm jup tuiꞌkaꞌ na puiꞌñ dhuiñchuꞌndaꞌ. \v 18 Baꞌ bax maat iñ na guñ chuukuꞌ yaꞌ kam dhi oiꞌñgaꞌn cham tuꞌx kɨɨꞌp jum duukam bhaan jup tuiꞌdhiꞌ, gu uaꞌtulhdharaꞌ bhaan jup tuiꞌdhiꞌ. Na guꞌ gu tuꞌ noꞌñ tɨix aaꞌ nañ pu duñiaꞌ, cham jañ jɨꞌxdhaꞌ pu duñiaꞌ. \v 19 Noꞌñ tɨi pux chu duñiim na tuꞌr jix bhaiꞌm duukam, dai gux buam jum duukam jañ pɨx pu tu duñiaꞌ nañ tuꞌ tɨi cham pu duñiim kaꞌ. \v 20 Guꞌ baꞌ noꞌñ guꞌ aañ tɨi cham pu duñiim gu tuꞌ nar jix buam jum duukam, dhiꞌ bhaan jix maatɨꞌ na cham tuꞌ aañ nañ jix buam jum duukam jup tu buadaꞌ, guꞌ jaꞌpji gu uaꞌtulhdharaꞌ nañ aꞌm jup tuiꞌkaꞌ na puiꞌ jaꞌk jiñ dhuiñchuꞌndaꞌ. \p \v 21 Jix bhaiꞌx mat kaꞌ iñ tɨi na cham jir am kaꞌ gu tuꞌ nañ puiꞌ ba tu duñiaꞌ, guꞌ pɨx ji na guꞌ panaas dai dhiꞌx bhaaiꞌn kaꞌ nañ pu tu duñiaꞌ na tuꞌr jix buam jum duukam kaꞌ, sia kuñ guꞌ aañ tɨi cham aaꞌ. \v 22 Jiñ jur am bhaan aañ tɨ jɨɨgiꞌñ nar am puiꞌ na jɨꞌk jax tu aagix, \v 23 guꞌ ji na guꞌ jaꞌp dɨr jaꞌk jiñ aꞌm jup baapak jumai na puiꞌñ jurtuꞌn nañ cham miꞌ puiꞌ jimmɨdaꞌ. Dhiꞌ baꞌr diꞌ gu uaꞌtulhdharaꞌ nañ aꞌm jup tuꞌiiꞌ, panaas ku jaꞌp jiñ dhuuk na mu paiꞌñ kuup nañ baꞌ cham miꞌ puiꞌ jimiaꞌ na jax jir am. \p \v 24 Jaꞌp moox buam iam. ¿Jaroo baꞌ chiñ palhbuidhaꞌ nañ mu jaꞌk ba jim nañ paiꞌ gammɨjɨ miꞌ pup jiñ chulhiiñdhaꞌ? ¿Jaroo jaꞌk jootsaꞌ gu uaꞌtulhdharaꞌ nañ dhaam jup tuꞌiiꞌ? Na guꞌ aañ cham bhaaiꞌ nañ dɨɨlh jaꞌk jootsaꞌ. \v 25 Dai dho gu Dios jix bhaaiꞌ na pu duñiaꞌ, dhiꞌ nañ jaroiꞌ taxchaabgiꞌñ aañ bhaankam gu Gɇꞌkam jich Xoiꞌkam. Baꞌ sia kuñ tɨi tɨ jɨɨgiꞌñ nar puiꞌ na jɨꞌk jax tu aagix buiñor gu Dios, guñ chuukuꞌ bhaan miꞌ puiꞌ tu daaꞌñchuꞌ iñ na jax jiñ jurtuꞌn gu uaꞌtulhdharaꞌ. \c 8 \s1 Na bhaan ba tu aꞌgaꞌ gu Paablo nam guch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham miꞌ puiꞌ jiim na jax ja jurtuꞌn gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ \p \v 1 Na guꞌ guiꞌ nam jɨꞌk buiñor bap tuiꞌñgɨdaꞌ guch Xoiꞌkam, cham tuꞌ mu jaꞌk ka jiimdaꞌ am nam paiꞌ gammɨjɨ gɨt miꞌ pup jum tulhiiñdhaꞌ, nam guꞌ cham tuꞌ miꞌ puiꞌ ka jiimdaꞌ na jax jix aaꞌndaꞌ gu ja tutkuꞌ, guꞌ jaꞌpji daipuꞌ na jax pɨx ja jurtudidhaꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ. \v 2 Na guꞌ noꞌch puꞌñi buiñor jup tuiꞌñgɨt guch Xoiꞌkam miꞌ puiꞌ ba jiim na jax jich jurtuꞌnkaꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ, cham tuꞌch dhaam kap tuiꞌñgɨdaꞌ gu uaꞌtulhdharaꞌ, baꞌ cham tuꞌ mu jaꞌk ka jiimdaꞌ ich nach paiꞌ gammɨjɨ gɨt miꞌ pup jich chulhiiñdhaꞌ. \v 3 Gu Dios puiꞌ jaꞌk ba tu duu guꞌ nat tuꞌ cham jɨꞌxdhaꞌ pu duu guiꞌ na jax tu aagix nat Moisees tu uaꞌnak, cham bhaaiꞌn kaꞌ guꞌ na jax dhuich pataasaꞌ guch chutkuꞌ bhaan nach jir yaꞌ kam dhi oiꞌñgaꞌn. Baꞌ gu Dios bhaiꞌ ma joot gu dɨɨlh Maraaꞌn pu chuꞌm jup xi dhuuk na jax chuꞌm gu yaꞌ kam maaꞌnkam dhi oiꞌñgaꞌn taꞌm nat baꞌ yaꞌ muu jich aꞌmkam nach jix uaꞌtulhdhix, puꞌñi dhuuk baꞌ cham tuꞌch dhaam kap tuꞌiiꞌ xib guch uaꞌtulhdharaꞌ. \v 4 Gio pu kaiꞌñkam puiꞌ jaꞌk duu ɨp na baꞌ puiꞌ jaꞌk dui bax bhaaiꞌn kaꞌ nach miꞌ puiꞌ ba jimiaꞌ na jax tu aagix guiꞌ nat Moisees tu uaꞌnak, nach guꞌ cham tuꞌ miꞌ puiꞌ ka tu daaꞌñchuꞌndaꞌ na jax jix aaꞌndaꞌ dhich chutkuꞌ nar yaꞌ kam dhi oiꞌñgaꞌn bhaan, guꞌ jaꞌpji na jax jaꞌk jich jurtuꞌnkaꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ. \p \v 5 Na guꞌ guiꞌ nam pui miꞌ puiꞌ tu daaꞌñchuꞌ na jax jix aaꞌndaꞌ gu ja tutkuꞌ nar yaꞌ kam dhi oiꞌñgaꞌn bhaan, dai gu tuꞌ nar yaꞌ kam dhi oiꞌñgaꞌn nam bhaan jix buam jum aaꞌndaꞌ. Guꞌ baꞌ guiꞌ nam miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ na jax jup ja jurtuꞌnkaꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ na cham maax, dai gu tuꞌ na cham maax jam bhaan jix buam jup jum aaꞌndaꞌ. \v 6 Gio guꞌ gu jaroiꞌ nax buam jum aaꞌntugɨt gaagidhaꞌ na jax jurtuꞌnkaꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ, dhiꞌ joidham jix bhaiꞌ tu jimiaꞌ, na guꞌ buiñor jaꞌk aayaꞌ gu Dios na paiꞌ joidham jix bhaiꞌ tu tatdaꞌ. Guꞌ cham ji guiꞌ na dai bhaan jix buam jum aaꞌndaꞌ gu yaꞌ kam dhi oiꞌñgaꞌn na tuꞌx maax, na jax jurtuꞌnkaꞌ gu tukgaꞌn, dai guꞌ na mu jaꞌk bhɨɨyaꞌ na paiꞌ gammɨjɨ miꞌ pup jum tulhiiñdhaꞌ. \v 7 Gio guꞌ guiꞌ nam puꞌñi dai bhaan jix buam jum aaꞌndaꞌ na jax ja jurtuꞌnkaꞌ gu ja tutkuꞌ nar yaꞌ kam dhi oiꞌñgaꞌn, dhiꞌ bhaan jix maatɨꞌ kaꞌ nam jix bhaamkiꞌñdhaꞌ gu Dios, na guꞌ cham bhaaiꞌn kaꞌ nam jax dhui miꞌ puiꞌ jimiaꞌ na jax tu aagix buiñor, gio guꞌ cham jɨꞌxkat miꞌ puiꞌ jimiaꞌ am sia pɨk jax kaꞌ gɨt. \v 8 Baꞌ cham jɨꞌxkat ja kɨɨgalhdhaꞌ gu Dios guiꞌ nam puꞌñi daix buam jum aaꞌntugɨt gaagidhaꞌ na jax ja jurtuꞌnkaꞌ gu dɨɨlh ja tutkuꞌ, na guꞌ dai gu tuꞌ na yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn jix chu jaiꞌch kaꞌ nam jix kɨɨgalhiꞌñdhaꞌ. \p \v 9 Baꞌ aapiꞌm jiñ jaaduñ, cham tuꞌ miꞌ puiꞌ ka tu daaꞌñchuꞌ pim na jax jam jurtuꞌn gu jam tutkuꞌ nar yaꞌ kam dhi oiꞌñgaꞌn, guꞌ jaꞌpji dai na jax pɨx jam jurtudim gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdagaꞌn gu Dios, guiꞌ dho ji noꞌ sɨlhkam jam aꞌm jup tuiꞌdhiꞌ. Na guꞌ gu jaroiꞌ noꞌ cham miꞌ puiꞌ tu daaꞌñchuꞌ nat jax jaꞌk tu jii guch Xoiꞌkam, cham tuꞌ bhaan jup tuiꞌñgɨdaꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdagaꞌn gu Dios. \v 10 Guꞌ ji noꞌ guꞌ miꞌ puiꞌ tu daaꞌñchuꞌ nat jax jaꞌk tu jii guch Xoiꞌkam, dho gi guꞌ dhiꞌ bhaan jix maatɨꞌ kaꞌ ji na bhaan tajaañix kaꞌ gu sɨlhkam jix Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdagaꞌn gu Dios. Gio dhiꞌ bhaan jix maatɨꞌ kaꞌ nat gu Dios miꞌ dhɨr ba baabu na paiꞌ bhaan kap tuiꞌñgɨt guiꞌ na dɨɨlh jax ɨlhiiꞌñdhaꞌ na pu tu duñiidhaꞌ na tuꞌ yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn jax jum bua. Sia dhiꞌ bhaan jup jix maatɨꞌ kaꞌ nat gu Dios buiñor jix bhaiꞌ ba bii, baꞌ cham tuꞌ mu jaꞌk ka jimdaꞌ na paiꞌ gammɨjɨ gɨt miꞌ pup jum tulhiiñdhaꞌ, na guꞌ ba uañchudhix kaꞌ gu uaꞌtulhdhargaꞌn. \v 11 Guꞌ baꞌ noꞌ guꞌ sɨlhkam jam aꞌm tajaañix gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdagaꞌn gu Dios, nat jich Xoiꞌkam gio duaꞌñdhak jup bamiiꞌ mu dɨr koiꞌñgaꞌn tɨr, dhiꞌ jɨꞌ Dios nat bamiiꞌ guch Xoiꞌkam, jaiꞌ tutkuꞌ jam makiaꞌ na pim baꞌ cham tuꞌ puiꞌ ka tu jimdaꞌ na jax bɨɨpɨꞌ dɨr, sia ku guꞌ puiꞌ na jax bar yaꞌ kam dhi oiꞌñgaꞌn. Gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdagaꞌn pɨx jaiꞌ jam pataaxdhaꞌ dhiꞌ na jam aꞌm ba tajaañix. \p \v 12 Baꞌ puꞌñi pɨx aapiꞌm jiñ jaaduñ jich Xoiꞌkam bhaan, jich aꞌm jum aaꞌ nach miꞌ puiꞌ jimiaꞌ na jax jich jurtuꞌnkaꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdagaꞌn gu Dios, cham tuꞌ na jax jich jurtuꞌnkaꞌ guch chutkuꞌ nar yaꞌ kam dhi oiꞌñgaꞌn. \v 13 Na guꞌ noꞌ pim aapiꞌm miꞌ puiꞌ jiim na jax jam jurtuꞌnkaꞌ gu jam tutkuꞌ, mu jaꞌk bhɨɨyaꞌ pim na pim paiꞌ gammɨjɨ miꞌ pup jum tulhiiñdhaꞌ. Guꞌ cham ji noꞌ pim guꞌ miꞌ puiꞌ jiim na jax pɨx jam jurtudidhaꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdagaꞌn gu Dios, na guꞌ dai na pim buiñor jimiaꞌ gu Dios na paiꞌ joidham jix bhaiꞌ ba tu jam jimdaꞌ. Baꞌ dhiꞌ jaꞌp ji buusniaꞌ na pim muꞌaaꞌ gux uaꞌtulhdhix kam jam tuukuꞌ na pim bhaan kap tuiꞌñgɨdaꞌ bɨɨpɨꞌ dɨr. \p \v 14 Baꞌ guiꞌ nam puꞌñi miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ na jax pɨx ja jurtudidhaꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdagaꞌn gu Dios, dhiꞌ puiꞌm tɨɨtɨꞌndaꞌ am nam jir maamraꞌn gu Dios. \v 15 Baꞌ chaꞌpim jix chotdonɨt miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ na jax jam jurtudidhaꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ. Na guꞌ dhiꞌ cham tuꞌr diꞌ gux buam jum duukam na jaꞌp pɨx tu jam juantuꞌn na baꞌ miꞌ dhɨr cham bhaiꞌ ka tu jam jimiaꞌ, guꞌ matgɨm dhix Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ puiꞌ ba jam duu ji na pim jir maamraꞌn kaꞌ gu Dios. Dhiꞌ pɨx jix Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ puiꞌch jurtuꞌnkaꞌ nach baꞌ gu Dios puiꞌ iimdaꞌ nar jich Gɨꞌkoraꞌ. \v 16 Dhix Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ maap jum dagiaꞌ am gu dɨɨlh jich iiꞌmdaꞌ, baꞌ maaꞌn ñiꞌook xip dui am miꞌ dhɨr puiꞌ ba tɨꞌyaꞌ nach aach jir maamraꞌn gu Dios. \v 17 Guꞌ baꞌ noꞌch miꞌ dhɨr puꞌñi bar maamraꞌn gu Dios, dho dai nach aꞌm ba tu biꞌyaꞌ guiꞌ nat tuꞌ Dios dɨɨlh jich iimchux. Baꞌ dhiꞌ na tuꞌch aꞌm biꞌyaꞌ, maap jich aꞌm ji biꞌyaꞌ gook dɨt guch Xoiꞌkam, ku guꞌ noꞌ chich jaꞌxbuiꞌ puiꞌp jich chulhii ji nat jax jum tulhii guch Xoiꞌkam, baꞌ miꞌ dhɨr dai nach buiñor ba aayaꞌ na paiꞌ joidham jix chu abhaar. \s1 Na puiꞌ ba tɨꞌyaꞌ gu Paablo na cham jax bua sia kuch jich chulhiiñ xib \p \v 18 Aañ jaꞌpni ɨlhiiꞌñ, na cham tuꞌ jaꞌxbuiꞌp jir gɇꞌ dhi tulhiiñaraꞌ na jax guiꞌ nach tuꞌ tɨgiaꞌ gatuuk na joidham jix abhaar. Aañ jiñ bui jir cham tuꞌ dhi tulhiiñaraꞌ. \v 19 Na guꞌ nat jɨꞌk tuꞌp tu duu gu Dios dhi oiꞌñgaꞌn bhaan, tɨi tɨ nɨɨra am na gɨt bam aayaꞌ guiꞌ gu tanoolh na paiꞌ dhuuk gu Dios dɨɨlh ba tu aaꞌndaꞌ nam jir jaroiꞌ dhaꞌ gu maamraꞌn. \v 20 Cham tuꞌ puiꞌ jaꞌk tuꞌm tu bii guꞌ nat jax pɨk kaiꞌñkam tɨip tu duu gu Dios guiꞌ na tuꞌx chu jaiꞌch yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn. Ku guꞌ cham tuꞌ ji nat dɨɨlh puiꞌ jaꞌk tu bii, guꞌ jaꞌpji gu Dios nat dɨɨlh puiꞌ jaꞌk jix aa, baꞌ kapup jix bhaaiꞌ na jax dhui gio puiꞌ jaꞌk jup tu biꞌyaꞌ nat jax pɨk kaiꞌñkam jup tu duu gu Dios. \v 21 Na guꞌ gu Dios pɨx dɨɨlh puiꞌ jaꞌk tu duñiaꞌ na jax jaꞌk gio pu chuꞌm jup tu biꞌyaꞌ nat jax pɨk kaiꞌñkam jup tu duu, na gio tuꞌp bax chu bhaaiꞌn kaꞌ, cham tuꞌ na gatuuk cham paiꞌ tu matgilhiaꞌ. Na guꞌ xib bhaan jup tuꞌiiꞌ gu tulhiiñaraꞌ dhiꞌ nat jɨꞌk tuꞌp tu duu gu Dios. Baꞌ gu Dios pɨx dɨɨlh giox joiꞌmdaip ja tɨɨgɨix bhaiꞌ ja duñiaꞌ, puiꞌ ɨp na jax jix joiꞌmdat ja palhbuiꞌñ guiꞌ na maamraꞌn ba ja ɨlhiiꞌñ. \v 22 Jix maat ich na giilhim tulhiiñaraꞌ tɨr jup tu tuiꞌdhiꞌ dhiꞌ bɨɨx nat jɨꞌk tuꞌp tu duu gu Dios yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn, tɨix koꞌkom tum bua jaꞌp na jax maaꞌn gu ubii noꞌ bax chɨɨgim gu alhii nax koꞌkom jum buadaꞌ. \v 23 Baꞌ puꞌñip suan ich aach jich iiꞌmdaꞌ ɨr bhaan, nach guꞌ puiꞌp jich chulhiiñ na jax guiꞌ nat tuꞌp tu duu gu Dios, sia ku guꞌch aꞌm jup tuꞌiiꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ. Dhix Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ bɨɨpɨꞌ bach onbaiꞌ gu Dios na baꞌ dhiꞌ bhaan jich onbaiꞌñdhaꞌ ɨp gu gɇꞌp jum duukam gatuuk. Gio noꞌ ba pataaxix guch chutkuꞌ, miꞌ dhɨr dai nach tuꞌ sɨlhkam bar maamraꞌn kaꞌ gu Dios, nach guꞌ cham tuꞌx buam jum duukam kap tu buadaꞌ. \v 24 Baꞌ dhiꞌ puꞌñi nach tɨ nɨɨra nach jich dhuñiaꞌ, dhiꞌ bhaan cham mu jaꞌk ka jiim ich nach paiꞌ gammɨjɨ gɨt miꞌ pup jich chulhiiñdhaꞌ. Aapiꞌm jix maat na gu tuꞌ noꞌch nɨɨra, cham tuꞌ jaꞌp kaiꞌñkam jup jum kaiꞌch nach biaꞌkaꞌ gu tuꞌ, piam kuch miꞌ paiꞌ nɨidhat jup kaiꞌchdhaꞌ, guꞌ jaꞌpji cham tuꞌ ji nach nɨiꞌñdhaꞌ, puiꞌ kuch baꞌ tɨ nɨɨrdaꞌ pɨx. \v 25 Baꞌ dhiꞌ nach tuꞌ nɨɨra xib, cham tuꞌ biaꞌ ich ni kuch nɨiꞌñ. Sɨlh pɨx nach tɨ nɨɨra na paiꞌ dhuuk puiꞌ tum duñiaꞌ, baꞌ gammɨjɨ jich aꞌm jum aaꞌ nach tɨ nɨɨrdaꞌ cham ɨɨkix kam. \p \v 26 Guꞌ baꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ jich palhbuiꞌñdhaꞌ ɨp gu tuꞌ noꞌch cham am buatuꞌ piam kuch cham maat. Na guꞌ noꞌch cham maatɨt tu daan buiñor gu Dios na jax jaꞌk jum aaꞌ nach buiñor tu daandaꞌ, gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ miꞌ dhɨr puiꞌ soiꞌ tɨtdadaꞌ gu Dios jich aꞌmkam, dai na cham tuꞌ ñiꞌook kɨꞌn jaꞌp nach jax kaiꞌchdhaꞌ aach. \v 27 Na guꞌ gu Dios dɨɨlh jix maatɨt kɇɇkɇꞌ na jax kaiꞌñkam jup tɨtdadaꞌ, na guꞌ gu Dios siax mat kaꞌ nam jax jir tuꞌm kaꞌ gu jaꞌtkam ja jujur am bhaan. Baꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ puiꞌ pɨx tɨtdadaꞌ gu Dios noꞌx aaꞌ na puiꞌ tu duñiaꞌ nam jax tɨtdadaꞌ guiꞌ nam buiñor jup tuiꞌñgɨdaꞌ. \s1 Na puiꞌ ba tɨꞌyaꞌ gu Paablo na cham jɨꞌxkat jax jich dhoodaꞌ gu tuꞌ aach nach buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ guch Xoiꞌkam \p \v 28 Jix maat ich na gu Dios pɨx jup tu duiñchuꞌndaꞌ na baꞌ joidham jix bhaiꞌ tu ja jimdaꞌ guiꞌ nam buiñor tu daandaꞌ, guiꞌ nat jɨꞌk ja aꞌm tɨ tɨɨ nam miꞌ puiꞌ jimiaꞌ na jax jix aaꞌ. \v 29 Pu bɨjɨk dɨr bax maat gu Dios nam jɨꞌk buiñor tɨ jɨɨꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam, baꞌ pu janoꞌ dɨr puiꞌ pu tɨi ɨp nam puiꞌp jir tuꞌm kaꞌ na jax gu Maraaꞌn. Jaꞌp ji buusniaꞌ nam jir jajaaꞌnniꞌñ kaꞌ, dai na gu Maraaꞌn jir bɨɨpɨꞌ kam kaꞌ. \v 30 Baꞌ puiꞌ nat jax tɨi bɨjɨk gu Dios nam jir pu chuꞌm kaꞌ ɨp na jax gu Maraaꞌn, xib dai nat puiꞌ ba ja duu nat jax tɨi. Baꞌ nat puiꞌ xi ja dunaak, puiꞌ jaꞌk tu duu ɨp nam jax jaꞌk jix bhaiꞌ ji biꞌyaꞌ buiñor. Baꞌ na mɨt jix bhaiꞌ ba bii buiñor, dai nat puiꞌ ba tɨi ɨp nam buiñor aayaꞌ na paiꞌ dhɨr jix ioꞌm jir gɇꞌkam nax chu abhaar. \p \v 31 Dho jaiñ, ¿jax baꞌr jum duukam jiñ jaaduñ dhiꞌ puiꞌ? Dho nach palhbuiꞌñ dho gu Dios xich joiꞌmdat bɨɨx aixim bhaan, jich aꞌm tɨ nɨidhim. Baꞌ cham jɨꞌxkat jax jich dhoodaꞌ sia chi jaroiꞌ tɨi xich bhaamkiꞌñ. \v 32 Nat guꞌ gu Dios cham tuꞌ xich dhaiꞌ gu Maraaꞌn, guꞌ jaꞌpji nat cham jax ji chɨꞌɨɨk tu maa nat baꞌ yaꞌch aꞌmkam muu na baꞌ miꞌ dhɨr jix bhaiꞌ ba tuch jimdaꞌ puꞌñi. Guꞌ baꞌ nat cham jich dhaiꞌ gu Maraaꞌn, dhiꞌ bhaan jix maatɨꞌ ɨp na bɨxchuꞌch aꞌm jup tu tuꞌiiꞌ bɨɨmaꞌn gu Maraaꞌn. \v 33 Gio cham jɨꞌxdhaꞌ jaroiꞌ puiꞌ ka ja tɨɨdaꞌ nam jix uꞌuaꞌtulhdhix guiꞌ nat Dios dɨɨlh ja aꞌm ba tɨ tɨɨ, nat guꞌ dɨɨlh gu Dios puiꞌ ba tɨi nam cham tuꞌ bhaan kax uꞌuaꞌtulhdhix. \v 34 Ni ku cham jɨꞌxkat jaroiꞌ jax tɨꞌyaꞌ nam mu jaꞌk jiim nam paiꞌ gammɨjɨ miꞌ pup jum tulhiiñdhaꞌ. Jax dhui nat guꞌ miꞌ dhɨr bach boosolh guch Xoiꞌkam nat muu jich aꞌmkam, gioch aꞌmkam duadɨk bam ɨp. Xib sonpan daa gu Dios kɨɨꞌn dɨr jaꞌk, baꞌ bhaiꞌ dhɨr soiꞌ tɨtdatuꞌ xib jich aꞌmkam. \v 35 ¿Tuꞌ pim ɨlhiiꞌñ jiñ jaaduñ na miꞌ dhɨr kach boosgaꞌ na paiꞌ xich joiꞌmdat jich aꞌm ba tɨ nɨidhim guch Xoiꞌkam? ¿Gu tulhiiñaraꞌ aa? ¿Kaꞌ gux xijaim jum aaꞌndam aa? ¿Kaꞌ noꞌm jich gɨb aa guiꞌ nam xich bhaamkiꞌñdhaꞌ? ¿Kaꞌ gu bhiogiꞌ aa? ¿Kaꞌ noꞌch cham ka biaꞌ aa nach tuꞌch chɨiꞌdhaꞌ? ¿Kaꞌ noꞌch muukiꞌ chɨr bap tuiꞌdhiꞌ aa? ¿Kaꞌ dɨɨlh aa gu muukiꞌ? \v 36 Na guꞌ puiꞌ tu uaꞌñix miꞌ na mɨt paiꞌ tu uaꞌnak gu bɨjɨk dɨr kam, jup jum kaiꞌch: \q1 Bɨɨx pɨx ba xich koodak am gu jaꞌtkam nach jum bui tɨ jɨɨgiꞌñ aapiꞌ Dios, \q1 jaꞌp tuꞌiiꞌ ich panaas na jax gu kakasnir noꞌm amuub ba ja tuttu nam paiꞌm kooꞌn. \m \v 37 Matgɨm chaam tuꞌ ji na tuꞌch dhaam jup tuꞌiiꞌ. Jaꞌkbuiꞌch ja daam jup tuꞌiiꞌ ji dhiꞌ bɨɨx na jɨꞌk jir jix buam tum duuꞌnkam, nat guꞌch palhbui guch Xoiꞌkam xich joiꞌmdak nach baꞌ puꞌñi ja daam jimiaꞌ. \v 38 Baꞌ cham jɨꞌxkat tuꞌ miꞌ dhɨr kach boosgaꞌ na paiꞌ xich joiꞌmdat jich aꞌm ba tɨ nɨidhim gu Dios, sia chi moo tuꞌ muukiꞌ kaꞌ gɨt, piam gu tuꞌ na duakaꞌ, nix chuꞌ gu noonbiꞌñ gu Dios, nix chuꞌ gu tuꞌ nam tu dudua iꞌiiꞌmdaꞌ bhaan nam tɨi bɨɨx aixim jix bhaaiꞌ nam pu tu duñiaꞌ nam dɨɨlh jax ɨlhiiꞌñdhaꞌ, nix chuꞌ gu tuꞌ na xib jix maax, nix chuꞌ gu tuꞌ na gatuuk tu maaxilhiaꞌ, \v 39 nix chuꞌ gu tuꞌ na tɇꞌkob jaꞌk jix chu jaiꞌch, nix chuꞌ gu tuꞌ na tuukab jaꞌk jup jix chu jaiꞌch, nix chuꞌ dho moo gu tuꞌ na Dios jup jir duñiiꞌñ ku cham bhaaiꞌ na jax dhui miꞌ dhɨr jich boosgaꞌ, na paiꞌ xich joiꞌmdat jich aꞌm ba tɨ nɨidhim gu Dios bhaankam guch Xoiꞌkam nar jich Gɇꞌkam tuk, na guꞌ guch Xoiꞌkam pɨx bhaan jix maatɨꞌ na xich joiꞌmdat jich aꞌm tɨ nɨiꞌñ gu Dios. \c 9 \s1 Na puiꞌ ba tɨꞌyaꞌ gu Paablo nat gu Dios ja aꞌm tɨ tɨɨ gu Israel kam jaꞌtkam \p \v 1 Baꞌ aañ jaꞌpni xi jam tɨɨdam jiñ jaaduñ, sɨlhkam puiꞌ tu tatdaꞌ nañ jax jam tɨɨdaꞌ, cham tuꞌ nañ jam iatgidhaꞌ, nañ guꞌ aañ sɨlhkam tu aꞌga nañ tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, na guꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌñ mattuꞌn nañ jax jaꞌk sɨlhkam tu aꞌgadaꞌ. \v 2 Jaꞌpniñ xi jam tɨɨdam: Aañ gammɨjɨ tɨix buam jiñ aaꞌndaꞌñ jur am bhaan, panaas kuñ gammɨjɨ pɨx dhiꞌ bhaan jix kaꞌook kaꞌ. \v 3 Puiꞌñ aaꞌndaꞌ iñ guꞌ nañ ja aꞌmkam jiñ chulhiiñaꞌ guñ jaaduñ nach maap jir jich oiꞌdhagɨm, noꞌ gɨt puꞌñi jaꞌk iam cham mu jaꞌk ka jiimdaꞌ am nam paiꞌ gammɨjɨ miꞌ pup jum tulhiiñdhaꞌ, siat chi moo pu cham tuꞌ kɨꞌn jiñ palhbui guch Xoiꞌkam. \v 4 Jir pu chuꞌm am ɨp guꞌ na jax aañ, maaꞌn nach jax pɨx jir Israel kam jaꞌtkam guiꞌ nat Dios puiꞌ ja duu nam jir maamraꞌn kaꞌ. Dhi Israel kam jaꞌtkam, joidham jix abhaar kɨꞌn ja buim mamxidhimɨk gu Dios, ja aaꞌñdhak baꞌ na jax jaꞌk tu tuiꞌkaꞌ ja bui gio na jax jaꞌk tu aagix kaꞌ, guiꞌ nat baꞌ Moisees ba tu uaꞌna, gio baꞌ nam jax jaꞌk tuꞌt tu daandaꞌ buiñor, gio baꞌ nat bɨxchuꞌ tu ja iimchuxdhak na gatuuk tu ja makiaꞌ. \v 5 Dhi Israel kam jaꞌtkam jir bopxiꞌñ am gu bɨjɨk dɨr kam jich bopxi nam puiꞌp jir Israel kam jaꞌtkam kat. Baꞌ dhi Israel kam jaꞌtkam ja bui dhɨr jaiꞌchdhɨr guch Xoiꞌkam, puiꞌp jir Israel kam baꞌ tuukuꞌ bhaan. Dhiꞌr diꞌ pɨx gu Dios guiꞌ nat jup tu duu bɨɨx na jɨꞌk tuꞌx chu jaiꞌch, puiꞌ ku baꞌ dai guiꞌx bhaiꞌ nach gammɨjɨ buiñor tu daandaꞌ, iam gɨt jach moo puiꞌ pu duiñchuꞌndaꞌ gammɨjɨ. \p \v 6 Ku guꞌ cham tuꞌ ji nach jax jich aaꞌndaꞌ na gu Dios baꞌ cham puiꞌ tu duiñchuꞌ nat jax ja tɨɨdak guch bopxi kat, guꞌ jaꞌpji nam guꞌ cham tuꞌ sɨlhkam bɨɨx jir Israel kam jaꞌtkam, sia kum jaiꞌ dhɨt puiꞌ tɨim ɨlhiiꞌñ. \v 7 Na guꞌ cham tuꞌ sɨlhkam bɨɨx jir bopxiꞌñ am gu Abraam guiꞌ nat jɨꞌk tɨi tu bopxicha, na guꞌp tɨtda gu Dios gu Abraam: “Bhaan dɨr gum mar Isaak jap muiꞌ tu bopxichaꞌ.” \v 8 Baꞌ dhiꞌ jaꞌpnir jum duukam, na gu Dios tuꞌ sɨlhkam bopxiꞌñ ja ɨlhiiꞌñdhaꞌ guiꞌ nam puiꞌp tu jimdaꞌ nat jax tu jii dɨɨlh gu Abraam, cham tuꞌ gu jaroiꞌ na jaꞌp pɨx puiꞌm ɨlhiiꞌñdhaꞌ. Jaꞌp ji buusandaꞌ guꞌ nam miꞌ dhɨr maaxilhiaꞌ na paiꞌ gu Isaak nat jax tɨɨdak dɨɨlh gu Dios gu Abraam. \v 9 Gio jaꞌpnip tɨɨꞌn janoꞌ gu Dios gu Abraam: “Gamaiꞌ jaꞌkiaꞌnniñ moo gio ya jaꞌp jup ba oirɨ, ampɨk maaꞌn ba tɨgiaꞌ gu alhii gum bɨɨnaꞌ Saara.” \p \v 10 Gio miꞌ dhɨr gatuuk puiꞌp jum duu ɨp na mɨt gook maaxir gu maamraꞌn gu Rebeeka, daipuꞌ dɨɨlh jir ja taat kaꞌ guꞌ tɨi guch boxii Isaak. \v 11-13 Baꞌ pu bɨɨpɨꞌ dɨr ba aagiꞌñ gu Dios gu Rebeeka nam jax jir tuꞌm kaꞌ gu maamraꞌn gatuuk, nat guꞌ pu puiꞌ jaꞌk ba tu duu dɨɨlh gu Dios, sia ku mɨt chakui maaxir gu maamraꞌn, ni ku mɨt chakui tuꞌx buam jum duukam jup tu dunaak, piam ku guꞌ gu tuꞌx bhaiꞌm duukam. Jup tɨtda gu Rebeeka: “Gum mar guiꞌ na bɨɨpɨꞌ maaxilhiaꞌ, bɨtaaꞌn ji biꞌyaꞌ, baꞌ guiꞌ na gatuuk maaxilhiaꞌ, tɇꞌkob ji biꞌyaꞌ.” Baꞌ jaꞌp jaꞌk iam na iam pɨx puiꞌp tu uaꞌñix jup jum kaiꞌch ɨp: “Aañ dai gu Jakob jix joiꞌmdak tɨɨ, gu Esauu baꞌ cham.” Baꞌ dhiꞌ bhaan pup jix maatɨꞌ na gu Dios puiꞌ duñiaꞌ gu jaroiꞌ na dɨɨlh jax ɨlhiiꞌñdhaꞌ, siatti tuꞌx buam jum duukam jup tu duu piam ku guꞌ cham. \p \v 14 ¿Guꞌ dhiꞌ bhaan jach baꞌ puiꞌ kaiꞌchdhaꞌ aa na gu Dios cham tuꞌ miꞌ puiꞌ tu duiñchuꞌ nat jax tɨꞌɨɨk bɨjɨk? Chaam tuꞌ ji matgɨm. \v 15 Jax dhui nat guꞌ gu Dios puiꞌ pu tɨɨdak ɨp gu Moisees bɨjɨk, jup xi chɨɨdak: “Jix joiꞌmdat tɨgiaꞌ iñ gu jaroiꞌ nañ ɨlhiiꞌñdhaꞌ. Jix bhaiꞌ duñiaꞌ iñ ɨp gu jaroiꞌ nañ dɨɨlh ɨlhdhaꞌ.” \v 16 Dho jaiñ, gu jaroiꞌ bak na dɨɨlh ɨlhiiꞌñdhaꞌ gu Dios nax joiꞌmdai tɨɨgɨix bhaiꞌ duñiaꞌ, guꞌ pur cham tuꞌ kaꞌ ji gu jaroiꞌ sia ku tɨi bɨɨx aixim jix bhaiꞌ tu bua, na jax jaꞌk tɨi xi ɨlhiiꞌñdhaꞌ na gɨt jix bhaiꞌ ji biꞌyaꞌ buiñor gu Dios, na baꞌ gɨt miꞌ dhɨr bax joiꞌmdaꞌ. \v 17 Na guꞌp jum kaiꞌch ɨp maaꞌn kap na tu uaꞌñix na mɨt paiꞌ tu uaꞌnak gu bɨjɨk dɨr kam nap tɨtda gu Dios guiꞌ nax ioꞌm jir gɇꞌkam kaꞌ Ejipto: “Aañ pu kaiꞌñkam jix ioꞌm gɇꞌkam kɨꞌn jum dai yaꞌ Ejipto, nap baꞌ aap jiñ aꞌmkam bhaan matgilhiaꞌ ja bui bɨɨx gu jaꞌtkam nam jɨꞌk jix jaiꞌch yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn nañ jax jir gɇꞌkam, na bɨxchuꞌx bhaaiꞌ nañ pu tu duñiaꞌ nañ dɨɨlh jax ɨlhiiꞌñdhaꞌ.” \v 18 Baꞌ dhiꞌ bhaan jix maatɨꞌ na gu Dios jix joiꞌmdai tɨgiaꞌ gu jaroiꞌ na dɨɨlh ɨlhiiꞌñdhaꞌ, gio baꞌx bhaaiꞌ ɨp na puiꞌ duñiaꞌ gu jaroiꞌ na ɨlhiiꞌñdhaꞌ na kabkadaꞌ gu juraaꞌn. \p \v 19 Guꞌ baꞌ noꞌ guꞌ maadɨt aapiꞌm jax kaiꞌch jiñ jaaduñ: “¿Guꞌ jax ji baꞌ ku baꞌ gu Dios bhach kusbiꞌñ nach puiꞌx uꞌuaꞌtulhdhix, na guꞌ puiꞌ cham bhaaiꞌ nach tuꞌ bhaan jax chɨɨdaꞌ, daipuꞌ na dɨɨlh jax ɨlhiiꞌñ pɨx na pu tu duñiaꞌ?” \v 20 ¿Guꞌ aap baꞌp jir tuꞌp tuꞌm daꞌ kup baꞌp tɨkkadaꞌ gu Dios na jax kaiꞌñkam puiꞌ tu bua, nap guꞌ cham jir jupaabkamuꞌn? Jir jup duñiiꞌñ ap pɨx guꞌ. Paa pim gi duuk kɇɇ gu bhiꞌñ jaꞌaa na jax tɨtda guiꞌ nat jup duu: “¿Jax ku pich baꞌ pu chuꞌm jup jiñ dhuu?” \v 21 Guꞌ matgɨm daipuꞌ ji guiꞌ na jajaꞌp tu buadaꞌ nax mat kaꞌ na jax chuꞌm jup ja duñiaꞌ. Dɨɨlh bhɨirai gu bhiꞌñ daꞌmunai pu chuꞌm jup ja duñiaꞌ na jax chuꞌm ɨlhdhaꞌ, siat chip ja duu gu ɨꞌlhich jajaꞌ guiꞌ na gampaiꞌ tuꞌm kaꞌ, piam ku guꞌ guiꞌ nax kɨkɨɨꞌ paꞌ kaꞌ, piam ku guꞌ guiꞌ nax ioꞌm jix kɨkɨɨꞌ kaꞌ. \p \v 22 Baꞌ gu Dios puꞌñi ɨp, pu puiꞌ jaꞌk duu bɨjɨk nam jum tulhiiñaꞌ gu jaꞌtkam guiꞌ nam cham miꞌ puiꞌ jimiaꞌ na jax jix aaꞌ, tu dai baꞌ na paiꞌ dhuuk pɨk jum aayaꞌ nam jum tulhiiñaꞌ na baꞌ dhiꞌ bhaan matgilhiaꞌ na jax jir gɇꞌkam. \v 23 Baꞌ puiꞌp tu dai ɨp na paiꞌ dhuuk jup jich aagiꞌñdhaꞌ na xich joiꞌmdat jich aꞌm tɨ nɨiꞌñ aach nach jɨꞌk miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ na jax jix aaꞌ, nat puch aꞌm tɨ tɨɨ ɨp bɨjɨk dɨr nach buiñor aayaꞌ. \v 24 Baꞌ guiꞌ nach jɨꞌk puꞌñi buiñor aayaꞌ gu Dios, gu Dios dɨɨlh jɨꞌk pɨx miꞌ dhɨr jich boosolh ja bui gu Israel kam jaꞌtkam, gio jɨꞌk ja bui dhɨr ɨp guiꞌ nam cham jir Israel kam. \v 25 Na guꞌp jum kaiꞌch miꞌ uꞌuan taꞌm nat paiꞌ tu uaꞌnak gu Oseas bhaankamuꞌn gu Dios: \q1 Guiꞌ nam cham jir jiñ jaꞌtkam tuk, \q1 aañ puiꞌ ja duñiaꞌ nam bar jiñ jaꞌtkam tuk kaꞌ. \q1 Gio guiꞌ nañ cham ja daꞌdat, \q1 bax ja daꞌdaꞌ iñ. \p \v 26 Baꞌ palhɨɨp iam jaꞌp jaꞌk dhiꞌ kaꞌm pɨx dhi uꞌuan jup jum kaiꞌch ɨp: \q1 Aapiꞌm na pim cham jir jiñ jaꞌtkam tuk, \q1 maamraꞌn gu Dios duakam japim bar jum tɨɨtgɨdam kaꞌ. \m \v 27 Baꞌ gu Isaiiyas na bhaan tu aꞌga ɨp gu Israel kam jaꞌtkam, jup kaiꞌch: “Sia kum jaꞌp pɨx tuꞌiiꞌ gu Israel kam jaꞌtkam na jax gu oꞌya na mu jaꞌp katkaꞌ gɇꞌ suudaiꞌ jugiiꞌñ, jɨꞌk pɨx jam jimiaꞌ buiñor gu Dios, cham tuꞌ bɨɨx, \v 28 janoꞌ na paiꞌ dhuuk cham xiim puiꞌ tu duñiaꞌ gu Dios na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn nat jax tɨꞌɨɨk bɨjɨk.” \v 29 Na guꞌ jaꞌp jaꞌk iam jaꞌpnip kaiꞌch ɨp gu Isaiiyas: \q1 Noꞌ gɨt gu Dios guiꞌ na bɨxchuꞌx bhaaiꞌ na pu tu duñiaꞌ cham jich bopxichuꞌndaꞌ gɨt, \q1 xib jach gɨt jaꞌp ba tuiꞌñgɨdaꞌ na jax gu Sodooma kam kat jaꞌtkam gio gu Gomorra kam. \p \v 30 ¿Jax baꞌ kaiꞌñkam jup jum kaiꞌch dhiꞌ puiꞌ? Dho na guꞌ gu Dios puꞌñix kɨkɨɨꞌ jaꞌtkam ba ja tɨgiaꞌ guiꞌ nam cham jir Israel kam jaꞌtkam kaꞌ, dai pɨx noꞌ mɨt tuꞌ sɨlhkam buiñor ba tɨ jɨɨꞌñ soiꞌm ɨlhdhak, sia kum guꞌ tɨi cham tuꞌ gaꞌnga nam jax jaꞌk duix bhaiꞌ ji biꞌyaꞌ gɨt buiñor guiꞌ. \v 31 Baꞌ gu Israel kam jaꞌtkam nam tɨi miꞌ puiꞌ jiim na jɨꞌk jax tu aagix, nam jaꞌp jum aaꞌ nam gɨt puꞌñi jaꞌk jix bhaiꞌ ji biꞌyaꞌ buiñor gu Dios, jaꞌkbuiꞌ kat gampaiꞌ ji bii mɨt. Cham tuꞌx kɨkɨɨꞌ jaꞌtkam ja tɨɨ gu Dios. \v 32 ¿Jax baꞌr jum duukam chi? Dho nam guꞌ cham tuꞌ soiꞌm ɨlhdhat buiñor tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ gu Dios, daipuꞌ gu tuꞌ nam jax buadaꞌ nam bhaan gɇꞌgɇrkam jum taat kaꞌ. Jaꞌp ji buus baꞌ na mɨt dhiꞌ bhaan jutbuk iaꞌrɨ, jaꞌp na tuꞌ jodai noꞌ ñich bhaan jutbuk ia. \v 33 Puiꞌm kaiꞌch ji guꞌ maaꞌn kap na mɨt paiꞌ tu uaꞌnak gu bɨjɨk dɨr kam na bhaan tu aꞌga dhiꞌ na puiꞌ ji buusan na gu jodai, jup jum kaiꞌch: \q1 Maaꞌn jañ miꞌ ja daaxdhaꞌ gu jodai gu Sion oiꞌñkam nam baꞌ dhiꞌ bhaan jutbui iaꞌlhiaꞌ. \q1 Baꞌ gu jaroiꞌ na bhaan bam machiaꞌ dhi jodai, \q1 cham tuꞌ bhaan jum xiꞌɨrboꞌ gatuuk. \c 10 \s1 Na bhaan ba tu aꞌgaꞌ gu Paablo gu Israel kam jaꞌtkam gio gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ guch Xoiꞌkam \p \v 1 Jiñ jaaduñ jich Xoiꞌkam bhaan, aañ tɨix aaꞌ nam gɨt gu Israel kam jaꞌtkam cham mu jaꞌk bhɨɨyaꞌ nam paiꞌ gammɨjɨ miꞌ pup jum tulhiiñdhaꞌ, tɨi ja aꞌmkam puiꞌ jaꞌk tu daañchuꞌndaꞌ iñ buiñor gu Dios. \v 2 Jix maat iñ aañ nam gu Israel kam jaꞌtkam tɨix aaꞌ nam gɨt miꞌ puiꞌ xi jiimdaꞌ na jax jix aaꞌ gu Dios, dai ji nam guꞌ cham maat na jax pɨk jaꞌk jum aaꞌ nam miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ. \v 3 Cham tɨ jɨɨgiꞌñ am guꞌ na gu Dios pɨx dɨɨlh nax kɨɨꞌ maaꞌnkam tɨgiaꞌ gu jaroiꞌ, cham tuꞌ na dɨɨlh jix kɨɨꞌ maaꞌnkam jum ɨlhiiꞌñdhaꞌ nam jax tu jim dɨɨlh. Dhiꞌ bhaan baꞌ cham tuꞌ miꞌ puiꞌ jiim am buiñor gu Dios na jax pɨk jaꞌk jum aaꞌ nam miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ. \v 4 Na guꞌ puiꞌ na jɨꞌk jax tu aagix guiꞌ nat Moisees tu uaꞌnak, miꞌ bhaan ji juu buiñor guch Xoiꞌkam. Puiꞌ ku baꞌ gu jaroiꞌ noꞌ buiñor ba tɨ jɨɨgiꞌñ guch Xoiꞌkam, gu Dios puiꞌ ba ɨlhdhaꞌ nar jix kɨɨꞌ maaꞌnkam kaꞌ. \p \v 5 Janoꞌ nat gu Moisees tu uaꞌnak na jɨꞌk jax tu aagix, jaꞌpni jaꞌk jup xi chu uaꞌna: “Gu jaroiꞌ na miꞌ puiꞌ jimiaꞌ dhiꞌ na jɨꞌk jax ba tu aagix, dhiꞌ buiñor jimiaꞌ gu Dios.” \v 6-8 Baꞌ jaꞌp jaꞌk iam nat dhiꞌ pɨx Moisees jup tu uaꞌnak, tu aaꞌ ɨp nam sɨlh pɨx buiñor tɨ jɨɨꞌñdhaꞌ gu Dios nam baꞌ buiñor jimiaꞌ, na guꞌ puꞌñi jaꞌk cham pɨk xijai. Na guꞌ cham jum aaꞌ kiaꞌ nam jax jum aaꞌndaꞌ: Jix xijai na jaroiꞌ mu tɨsdiaꞌx dhaam na baꞌ tɨgiaꞌ gu Dios, piam ku guꞌ mɨjɨmmɨ paiꞌ nam jum jumpaꞌn gu ja iꞌiiꞌmdaꞌ gu koiꞌñgaꞌn na baꞌ mu jaꞌk tɨgiaꞌ noꞌ ampɨk mu jaꞌk oirɨ. Matgɨm guꞌ jaꞌpji sap ja aꞌm nap tuꞌiiꞌ gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios, ja chiichiñ am gio ja jujur am. Baꞌ xib dhiꞌ puꞌñi ɨp, gu jaroiꞌ noꞌt jaꞌp pɨx soiꞌm ɨlhdhak buiñor ba tɨ jɨɨꞌñ guch Xoiꞌkam, gu Dios puiꞌ ba tɨgiaꞌ na dhiꞌr jix kɨɨꞌ maaꞌnkam kaꞌ. Cham jum aaꞌ nax xijaim ɨlhiiꞌñdhaꞌ, noꞌ guꞌ jax jum aaꞌ: “Jix xijai nañ mu tɨsdiaꞌx dhaam nañ baꞌ tɨgiaꞌ guch Xoiꞌkam, piam ku guꞌ mu jaꞌk nam paiꞌm jumpaꞌn gu ja iꞌiiꞌmdaꞌ gu koiꞌñgaꞌn noꞌ ampɨk mu jaꞌk oirɨ.” Guꞌ jaꞌpji na guꞌ na jax bam kaiꞌch nach aꞌm jup tuꞌiiꞌ gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ guch Xoiꞌkam. Dhiꞌ baꞌr diꞌ gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook nach jax chuꞌm bhaan tu aꞌga aach. Puiꞌ ja tɨtdaim ich guꞌ gu jaꞌtkam nax bhaaiꞌ nam soiꞌm ɨlhdhai buiñor ba tɨ jɨɨꞌñdhaꞌ guch Xoiꞌkam, puiꞌ pɨx, cham tuꞌ nam aaꞌ nam tuꞌ pɨk jax dhuñiaꞌ. \v 9 Naꞌ guꞌ daipuꞌ noꞌ jaroiꞌ dɨɨlh chiñiiꞌñ kɨꞌn puiꞌ ba kaiꞌch na guch Xoiꞌkam jir Gɇꞌkam, gio na bɨɨx juraaꞌn kɨꞌn ba tɨ jɨɨgiꞌñ nat gu Dios pɨx duaꞌñdhak giop bamiiꞌ mu dɨr koiꞌñgaꞌn tɨr, cham tuꞌ mu jaꞌk ka jimdaꞌ na paiꞌ gammɨjɨ gɨt miꞌ pup jum tulhiiꞌñdhaꞌ. \v 10 Na guꞌ noꞌch bɨɨx jich jur kɨꞌn buiñor ba tɨ jɨɨgiꞌñ guch Xoiꞌkam, gio noꞌch dɨɨlh jich chiñ kɨꞌn puiꞌ ba kaiꞌch nar Gɇꞌkam, gu Dios jix kɨkɨɨꞌ jaꞌtkam bach chɨgiaꞌ, baꞌ cham tuꞌ mu jaꞌk ka jiimdaꞌ ich nach paiꞌ gammɨjɨ gɨt miꞌ pup jich chulhiiñdhaꞌ. \p \v 11 Jup jum kaiꞌch guꞌ maaꞌn kap miꞌ na mɨt paiꞌ tu uaꞌnak gu bɨjɨk dɨr kam: “Gu Dios pɨx dɨɨlh puiꞌ tu duñiaꞌ nam cham tuꞌ bhaan jum xiꞌɨꞌrboꞌ guiꞌ nam tuꞌ sɨlhkam soiꞌm ɨlhdhai buiñor tɨ jɨɨꞌñdhaꞌ.” \v 12 Baꞌ dhiꞌ bɨɨx pɨx ja aagɨt jup kaiꞌch gu jaꞌtkam sia nar jaroiꞌ, cham jax bua noꞌr Israel kam maaꞌnkam piam ku guꞌ cham. Bɨɨx pɨx jir ja Dios tuk guꞌ gu Dios nam jɨꞌk jix jaiꞌch gu jaꞌtkam, baꞌ gɇꞌ makiaꞌ gu tuꞌ gu jaroiꞌ noꞌ soiꞌm ɨlhdhat taan. \v 13 Na guꞌ jaꞌpnip jum kaiꞌch maakam jaꞌk na mɨt paiꞌ tu uaꞌnak gu bɨjɨk dɨr kam: “Guiꞌ nam jɨꞌk soiꞌm ɨlhdhat buiñor ba tu daandaꞌ gu Dios, guiꞌ dɨɨlh miꞌ dhɨr ba ja boosgaꞌ nam paiꞌ mu jaꞌk jiim nam gammɨjɨ miꞌ pup jum tulhiiñdhaꞌ.” \v 14 ¿Guꞌ pɨx ji na guꞌ jax jam dui soiꞌm ɨlhdhaip tu dañiaꞌ buiñor gu Dios noꞌm guꞌ cham buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ? ¿Gio jax jam dui buiñor jup tɨ jɨɨꞌñdhaꞌ noꞌm cham paiꞌ pu chuꞌm tɇ kɇɇ na tum aꞌga? ¿Gio jax jam dui pu chuꞌm jup tɨ kaayaꞌ noꞌ pu cham jaroiꞌ pu chuꞌm tu ja aꞌgiꞌñ? \v 15 ¿Gio jax dhuip jaiꞌchdhɨlhiaꞌ gu jaroiꞌ na pu chuꞌm tu ja aꞌgidhaꞌ noꞌ guꞌ gu Dios cham jaroiꞌ pu chuꞌm kɨꞌn naiꞌ jootos? Jup jum kaiꞌch guꞌ maaꞌn kap na mɨt paiꞌ tu uaꞌnak gu bɨjɨk dɨr kam: “¡Jaꞌp moo joidham jix bhaiꞌ tu tatdaꞌ noꞌm paiꞌ dhɨr jiim guiꞌ nam tu aꞌgidhaꞌ gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ gu Dios!” \p \v 16 Guꞌ ji na guꞌ cham tuꞌ nam moo bɨɨx kɇɇji miꞌ puiꞌp jimiaꞌ na jax jum kaiꞌchdhaꞌ gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ guch Xoiꞌkam, jaꞌp na jax jum kaiꞌch miꞌ nat paiꞌ tu uaꞌnak gu Isaiiyas bɨjɨk, jup jum kaiꞌch: “Aapiꞌ Dios, cham jaroiꞌ iam tɨ jɨɨꞌñdhak miꞌ puiꞌ ba ji jii sia ku mɨt tɨi ba kai gux bhaiꞌm kaiꞌchdham jum ñiꞌook.” \v 17 Na guꞌm aaꞌ na bɨɨpɨꞌ kaayaꞌ gu jaroiꞌ gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ guch Xoiꞌkam na baꞌ miꞌ dhɨr bhaiꞌ ji tɨ jɨɨꞌñdhaꞌ bɨɨx juraaꞌn kɨꞌn. \p \v 18 Baꞌ aañ dɨɨlh jup jiñ aaꞌndaꞌ: ¿Kux chakui aa chi paiꞌ dhuuk kai mɨt gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ guch Xoiꞌkam bɨɨx nam jɨꞌk jir Israel kam jaꞌtkam? Ba kai mɨt ji matgɨm, na guꞌp jum kaiꞌch maaꞌn kap na mɨt paiꞌ tu uaꞌnak gu bɨjɨk dɨr kam: \q1 Bɨɨx kap naiꞌ puiꞌ tum aꞌga gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ gu Dios, \q1 na mɨt guꞌ bɨɨx kap ai na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn guiꞌ nam puꞌñi naiꞌ tu aꞌga. \m \v 19 Guꞌ baꞌ jaꞌp jañ jup jiñ aaꞌ: ¿Kaꞌ guꞌ pu cham maatɨt kɇɇ am aa na tuꞌ bhaan tum aꞌga? Jaꞌpji na guꞌ gu Moisees jup kaiꞌch maaꞌn kap nat paiꞌ tu uaꞌnak bhaankamuꞌn gu Dios: \q1 Aañ puiꞌ ja duñiaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam nam ja jɨɨꞌmui bhaiꞌ ji bhaakuꞌ ja bui guiꞌ nam cham jir Israel kam jaꞌtkam, \q1 puiꞌñ ja duñiaꞌ nam ja bhaamkidhaꞌ guiꞌ nam pu cham tuꞌ maatɨt tɇ kɇɇ. \m \v 20 Baꞌ jaꞌp jaꞌk gu Isaiiyas jix bhaiꞌ puiꞌp xi kaiꞌch bhaankamuꞌn gu Dios, jup kaiꞌch: \q1 Jiñ chɨɨ mɨt gu jaꞌtkam guiꞌ nam tɨi cham jiñ gaꞌnga, \q1 ja buiñ maax jañich gu jaꞌtkam guiꞌ nam cham jɨꞌx iam paiꞌ dhuuk tɨñ chɨkka. \m \v 21 Baꞌ gu Isaiiyas pɨx na bhaankam tu aꞌga gu Dios jup kaiꞌch ɨp na bhaan tu aꞌga gu Israel kam jaꞌtkam: “Aañ bɨx chanoolh muiꞌ tɨi pu ja daagiꞌñ guñ ñob dhi jaꞌtkam, guꞌ ji nam guꞌr jix kaapak, pu cham tuꞌ kaꞌm tɨ nɨiꞌñ am.” \c 11 \s1 Na ba tu aaꞌndaꞌ gu Paablo na pui ja aꞌm tɨ nɨidhim gu Dios gu Israel kam jaꞌtkam \p \v 1 Baꞌ jaꞌp jañ jup kaiꞌch aañ: ¿Pu cham tuꞌ aa chi baꞌ kap jum buixiꞌñ gu Dios ja bui gu Israel kam jaꞌtkam? Matgɨm ja aꞌm ji na tɨ nɨidhim pui. ¿Jax japim giñ ñɨiꞌñ aañ? Aañ puiꞌp jir Israel kam maaꞌnkam guꞌ, jir jiñ boxii gu Abraam, gio miꞌ dhɨr jaiꞌchdhɨr jañich ja bui gu kukuulsiꞌñ gu Benjamiin. \v 2 Jax dhui nat guꞌ gu Dios pu bɨjɨk dɨr ja aꞌm tɨ tɨɨ gu Israel kam jaꞌtkam nam puꞌñir jaꞌtkam tugiꞌñ kaꞌ, baꞌ xib pui puiꞌ ja ɨlhiiꞌñ nam jir jaꞌtkam tugiꞌñ. Gi na pim guꞌx maat na jax jum kaiꞌch maaꞌn kap na mɨt paiꞌ tu uaꞌnak gu bɨjɨk dɨr kam, na bhaan tu aꞌga gu Eliiyas na tɨi aagiꞌñ gu Dios nam buam pɨx ba tu jim gu Israel kam jaꞌtkam, jup tɨtda: \v 3 “Aapiꞌ Dios, gu Israel kam jaꞌtkam jamɨt bɨɨx ba ja koi guiꞌ nam jum aꞌmkam tɨi tu aꞌga, ja xichuiꞌ mɨt guiꞌ nam bhaan ka tum makgɨrxiꞌñdhat. Dai aañ pɨx ba biꞌchuꞌ nañ pui kapup duatuꞌ, ku guꞌ sap sia bɨɨx kañ muꞌaaꞌ am ji kiaꞌ.” \v 4 Guꞌ ji na guꞌ gu Dios jup tɨtda: “Matgɨm jaiꞌ pup ji nam jix jaiꞌch guiꞌ nam jir jiñ jaꞌtkam tuk. Baik ooꞌm daman mambhɨɨx jix chaꞌtmam ooꞌm (700) pup jañ ja biaꞌ, na mɨt chakui maaꞌnnim ja oꞌlhia kɨꞌn guꞌkɨk tu daanɨ buiñor gu jaꞌppɨx dios Baal jum tɨɨtgɨdam.” \v 5 Baꞌ dhiꞌ puꞌñi ɨp xib, jɨꞌk pɨx biꞌiix am gu Israel kam jaꞌtkam nam miꞌ pu tu duñiaꞌ na jax jix aaꞌ gu Dios, nat guꞌ dɨɨlh gu Dios jix joiꞌmdat puiꞌ jaꞌk ja aꞌm tɨ tɨɨ. \v 6 Guꞌ baꞌ noꞌ guꞌ puiꞌm kaiꞌch nat gu Dios jix joiꞌmdak ja aꞌm tɨ tɨɨ, dhiꞌ bhaan jix maatɨꞌ na cham tuꞌ gu tuꞌ na mɨt jix bhaiꞌm duukam jup tu duu na baꞌ puꞌñi jaꞌk jir ja maiꞌchɨk, guꞌ jaꞌpji puiꞌ pɨx nat jix ja joiꞌmdak ja aꞌm tɨ tɨɨ. Na guꞌ noꞌm gɨt jix bhaiꞌm duukam jup tu duñiaꞌ gu tuꞌ, cham tuꞌ puiꞌm kaiꞌchdhaꞌ gɨt nat puiꞌ pɨx jix ja joiꞌmdak ja aꞌm tɨ tɨɨ gu Dios. \p \v 7 ¿Miꞌ dhɨr gi, jax jaꞌk jach jup xi kaiꞌchdhaꞌ? Aa dho na mɨt jaiꞌ dhɨt gu Israel kam jaꞌtkam cham jɨꞌxkat tɨɨ guiꞌ nam tuꞌ pɨk tɨi gaagidhat, dai guiꞌ tɨɨ mɨt nat jɨꞌk dɨɨlh gu Dios ja aꞌm tɨ tɨɨ. Gu jaiꞌ baꞌ dai nat xi ja kaapakadak gu ja jujur nam baꞌ cham jɨꞌxkat maatɨt kaayaꞌ ni kum jix maatɨt tɨgiaꞌ guiꞌ nam tuꞌ tɨi gaꞌnga. \v 8 Na guꞌp jum kaiꞌch maaꞌn kap na mɨt paiꞌ tu uaꞌnak gu bɨjɨk dɨr kam na bhaan tu aꞌga gu Israel kam jaꞌtkam: “Gu Dios puiꞌ ja duu nam jaꞌp tu jimdaꞌ nam panaas pu cham ja jur biaꞌkaꞌ. Cham maatɨt tɨ nɨiꞌñdhaꞌ am, ni kum jix maatɨt tɇ kɇɇkɇꞌ.” \v 9 Gio gu Dabii jaꞌpnip kaiꞌch ɨp jaꞌp jaꞌk bhaankamuꞌn gu Dios: \q1 Gammɨjɨm joidham jix bhaiꞌm taatɨt muiꞌ dhɨt maap tu kuaꞌdaꞌ nam baꞌ dhiꞌ bhaan jum tukgiꞌñkaꞌ. \q1 Dhiꞌ pɨx bhaan ja maiꞌchiaꞌ gux buam jum duukam na baꞌ miꞌ dhɨr dai nam bam tulhiiñaꞌ. \q1 \v 10 Gio naiꞌ pɨx cham ji ñiññia kaꞌ am nam baꞌ cham tɨ nɨiꞌñdhaꞌ na tuꞌ jax jum buadaꞌ, \q1 gio nam naiꞌ pɨx ji dhuꞌnmarkaꞌ, \q1 pu cham jɨꞌxkat paiꞌ dhuuk kam sɨɨssaꞌ am. \s1 Na puiꞌ ba tɨꞌyaꞌ gu Paablo nam jax jaꞌk dui cham mu jaꞌk ka jiimdaꞌ guiꞌ nam cham jir Israel kam jaꞌtkam nam paiꞌ gammɨjɨ gɨt miꞌ pup jum tulhiiñdhaꞌ \p \v 11 Baꞌ jaꞌp jañ jup kaiꞌch: ¿Pu gammɨjɨ maiꞌ ba suulh jamɨt aa chi baꞌ gu Israel kam jaꞌtkam na mɨt puiꞌ bɨɨx aixim bhaan bam tukgi? Chaam tuꞌ ji matgɨm, guꞌ jaꞌpji nam baꞌ jax dhui dhiꞌ bhaan cham mu jaꞌk bhɨɨyaꞌ guiꞌ nam cham jir Israel kam jaꞌtkam nam paiꞌ gammɨjɨ miꞌ pup jum tulhiiñdhaꞌ. Baꞌ bhaiꞌ pup ñiññiaꞌm ɨp gu Israel kam jaꞌtkam na guiꞌx bhaiꞌ ba tu ja jimdaꞌ, panaas kum dhiꞌ bhaan pɨx bhaiꞌ ji ja jɨɨꞌmoꞌ. \v 12 Baꞌ noꞌ guꞌ pu kaiꞌñkam pɨx jix bhaiꞌ tu ja jii gu jaꞌtkam bɨɨx na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn guiꞌ nam cham jir Israel kam jaꞌtkam, na mɨt cham am bua pɨx guiꞌ nam jir Israel kam jaꞌtkam, dho bak guꞌx bhaiꞌ ji na tu ja jimiaꞌ bɨɨx gu jaꞌtkam yaꞌ kam dhi oiꞌñgaꞌn noꞌ mɨt bɨɨx gu Israel kam jaꞌtkam miꞌ puiꞌp jii na jax jix aaꞌ gu Dios. \p \v 13 Baꞌ jaꞌp jañ xi jam tɨɨdam aapiꞌm na pim cham jir Israel kam jaꞌtkam: Gu Dios, ja buiñ joot nañ jimiaꞌ guiꞌ nam puꞌñi cham jir Israel kam jaꞌtkam nañ tu ja aꞌgidhaꞌ, baꞌ joidham jix bhaiꞌñ chaat iñ dhiꞌ nat jax chuꞌm kɨꞌn jiñ dhai gu Dios. \v 14 Nañ guꞌ aañ jix aaꞌ nam gu Israel kam jaꞌtkam bhaiꞌ ji jam jɨɨꞌmoi miꞌ puiꞌp ba jimiaꞌ na jax jix aaꞌ gu Dios. Cham aaꞌ iñ guꞌ tɨi nam mu jaꞌk bhɨɨyaꞌ nam paiꞌ gammɨjɨ miꞌ pup jum tulhiiñdhaꞌ. \v 15 Na guꞌ nañ jax ba kaiꞌch, noꞌ mɨt gu Israel kam jaꞌtkam jix bhaiꞌ duu nam baꞌ bɨɨx gu jaꞌtkam guiꞌ nam cham jir Israel kam jix bhaiꞌ ji biꞌyaꞌ buiñor gu Dios, ¿jax baꞌ tu tuiꞌkaꞌ pim ɨlhiiꞌñ noꞌ mɨt bɨɨx jix bhaiꞌp bii buiñor gu Dios guiꞌ nam jir Israel kam? Jaꞌpni dho tum duñiaꞌ panaas na jax noꞌ mɨt koꞌɨɨk gio bhaiꞌp ji baapam bɨɨx gu jaꞌtkam. \v 16 Na guꞌ dhiꞌ jaꞌpni na jax gu bɨɨpɨꞌ kam paan noꞌ mɨt jix xidhuu kam jup duu, gu tuiꞌ nam paiꞌ dhɨr jup duñiaꞌ, puiꞌ bɨɨx jup jix xidhuu kaꞌ. Gio gu jax chuꞌm tua noꞌ tɨi dai gu takaaꞌn jup jix xidhuu, sia gu mamragaꞌn puiꞌp jix xidhuu kaꞌ. \p \v 17 Jaꞌpni ji buusan am ɨp gu Israel kam jaꞌtkam na jax gu oliibo. Dai ji nat guꞌ dhi oliibo jaiꞌm ɨꞌkɨ gu mamragaꞌn, jaiꞌ baꞌm uaꞌrak bham tuttuiꞌ guiꞌ nar gampɨx kam, na cham tuꞌr ɨꞌxchix kam. Dhiꞌ baꞌ jaꞌp ji buusan nar aapiꞌm na pim cham jir Israel kam jaꞌtkam, baꞌ maap bam daaꞌ pim gu oliibo guiꞌ na miꞌ pu kɨɨk, jaꞌp ji buusan na maaꞌn na jax pɨx jir diꞌ gu dɨɨlh mamragaꞌn. \v 18 Ku pim ji guꞌ cham tuꞌ jax jum aaꞌndaꞌ ji na pim aapiꞌm jix ioꞌm jir jix kɨkɨɨꞌ jaꞌtkam ku mɨt baꞌ bhaiꞌ jam tuttu bhaan gu oliibo, guꞌ baꞌ guiꞌ na pɨk jir mamragaꞌn jamɨt ja ɨꞌkɨ nam cham jir kɨkɨɨꞌ, na pim guꞌ dhiꞌ bhaan gɇꞌgɇrkam bam taat kaꞌ. Guꞌ baꞌ noꞌ pim guꞌ puiꞌm aaꞌ, dai na pim xi chɨꞌñchokaꞌ na pim cham tuꞌ dɨɨlh dudua, guꞌ jaꞌpji gu takaaꞌn gu oliibo na mu jam maak iiꞌmdaꞌ na pim baꞌ kɨꞌn dudua, na guꞌ guiꞌ miꞌ pu tu tak. \p \v 19 Piam ku pim guꞌ jax kaiꞌch: “Jax dhui na mɨt guꞌ dɨɨlh ja ɨꞌkɨk aach bhach chuttu. ¿Tuꞌ gi bhaan jup jir jich kuiñcha?” \v 20 Tɨi dhor puiꞌ, dai ji na guꞌ guiꞌ ja ɨꞌkɨ mɨt nam cham soiꞌm ɨlhdhat tuꞌ sɨlhkam buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ guch Xoiꞌkam. Baꞌ aapiꞌm pu kaiꞌñkam pɨx bhaiꞌp jam tuttu mɨt na pim buiñor soiꞌm ɨlhdhat tɨ jɨɨgiꞌñ guch Xoiꞌkam. Cham jir am baꞌ na pim gɇꞌgɇrkam jum taat kaꞌ, guꞌ jaꞌpji na pim jix chotdonɨt soiꞌ pɨx jum ɨlhiiꞌñdhaꞌ bhaiꞌ puiꞌ ji chuꞌt. \v 21 Cham bhaiꞌ ka tu jam jimiaꞌ guꞌ noꞌ pim dai gɇꞌgɇrkam jum taat, nat guꞌ cham ja joiꞌgɨlh guiꞌ na pu dɨɨlh jir mamragaꞌn kat dhi oliibo. ¿Ɨlhiiꞌñ japim aa baꞌ nap xi jam joiꞌmdaꞌ aapiꞌm na pim cham sɨlhkam jir mamragaꞌn? Chaam tuꞌ ji na jam joiꞌmdaꞌ. \v 22 Jir jix chu joiꞌgɨꞌn dho gu Dios, guꞌ ji na guꞌ puiꞌp jix bhanaaꞌ. Tɨɨꞌ nat bhaam ja bui guiꞌ na mɨt bɨɨx aixim bhaan jum tukgi gu tuꞌ na yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn jix chu jaiꞌch, sia kum tɨir Israel kam jaꞌtkam. Aapiꞌm baꞌ xi jam joiꞌmdak jam tɨɨgɨk jix bhaiꞌp jam duu, sia ku pim tɨi cham jir Israel kam. Jum aaꞌ baꞌ na pim miꞌ puiꞌ tu duñiidhaꞌ nat jax pɨk kaiꞌñkam xi jam joiꞌmdak jam aꞌm tɨ tɨɨ, na guꞌ noꞌ pim cham miꞌ puiꞌ tu duñiim, giop jam ɨꞌkiaꞌ bhaiꞌ dhɨr bhaan gu oliibo. \v 23 Guꞌ baꞌ noꞌ mɨt guꞌ gu Israel kam jaꞌtkam miꞌ puiꞌ jii na jax jix aaꞌ gu Dios, gio dho bhaiꞌp ja tuttuꞌ bhaan gu oliibo nam jir paiꞌ kam, na guꞌ gu Dios bɨxchuꞌx bhaaiꞌ na pu tu duñiaꞌ, pu cham tuꞌ tuꞌ jɨboꞌxchuꞌn. \v 24 Tɨɨꞌ na aapiꞌm na pim tɨi cham jir Israel kam jaꞌtkam, gu Dios xi ɨꞌkdharak gu mamragaꞌn gu gampɨx kam oliibo bhaiꞌ jaꞌk tuttui guiꞌ nar ɨꞌxchixim gu oliibo. ¿Ɨlhiiꞌñ japim aa baꞌ nap jix xijaichuꞌn gu Dios na gio bhaiꞌp tuttuidhaꞌ guiꞌ na dɨɨlh pur mamragaꞌn gu oliibo guiꞌ nar ɨꞌxchixim? Chaam tuꞌ ji na xijaichuꞌn, na guꞌ pu dɨɨlh jir mamragaꞌn, gio dɨɨlh gu Dios bhaiꞌ dhɨr ɨꞌkɨ. \s1 Na ba tu aaꞌndaꞌ gu Paablo nam jax jaꞌk dui cham mu jaꞌk ka jiimdaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam nam paiꞌ gammɨjɨ miꞌ pup jum tulhiiñdhaꞌ \p \v 25 Jiñ jaaduñ jich Xoiꞌkam bhaan, aañ jam aagiꞌñdhaꞌ na jax jaꞌk tuꞌt puiꞌ jaꞌk tu duiñchuꞌ gu Dios na pim baꞌ cham tuꞌ bhaan jix mamatdagɨm jum ɨlhiiꞌñdhaꞌ. Dho jaiꞌ dhɨt gu Israel kam jaꞌtkam ja kaapakai gu Dios gu ja jujur nam baꞌ cham jɨꞌx maatɨt tɇ kɇɇkɇꞌ, kut ji guꞌ alhio pɨx puiꞌ ja duu ji nam jɨꞌx pɨx bɨɨx ka xi chɨ jɨɨꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam guiꞌ nam cham jir Israel kam jaꞌtkam. \v 26 Baꞌ noꞌ mɨt puꞌñi bɨɨx ba tɨ jɨɨꞌñ, bɨɨx nam jɨꞌk jir Israel kam jaꞌtkam miꞌ dhɨr ba ja boosgaꞌ gu Dios bhaan gu boi nam paiꞌ bhaan mu jaꞌk jiim nam paiꞌ gammɨjɨ gɨt miꞌ pup jum tulhiiñdhaꞌ. Na guꞌ maaꞌn kap jup jum kaiꞌch na mɨt paiꞌ tu uaꞌnak gu bɨjɨk dɨr kam: \q1 Guiꞌ na tu boosoꞌndaꞌ miꞌ dhɨr bhaan gu boi nam paiꞌ mu jaꞌk jiimdaꞌ gu jaꞌtkam nam paiꞌ gammɨjɨ miꞌ pup jum tulhiiñdhaꞌ, \q1 miꞌ dhɨr maaxilhiaꞌ Sion. \q1 Dhiꞌ baꞌr diꞌ kaꞌ guiꞌ na ja uañchudaꞌ bɨɨx gu ja uaꞌtulhdharaꞌ gu bopxiꞌñ gu Jakob. \q1 \v 27 Gio jaꞌp iam jup kaiꞌch ɨp gu Dios: \q1 Nañ paiꞌ dhuuk bɨɨx xi ja uañdhai gu ja uaꞌtulhdharaꞌ, \q1 dai nañ muiꞌ xi ja bɨntaꞌ. \p \v 28 Gu Israel kam jaꞌtkam xib jix bhaamkiꞌñ am gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ guch Xoiꞌkam, baꞌ ampɨx jix bhaiꞌ na pim aapiꞌm kaayaꞌ, ku guꞌx ja joiꞌgɨꞌn ji gu Dios, nat guꞌ pu bɨjɨk dɨr ja aꞌm tɨ tɨɨ gu ja bopxi kat. \v 29 Na guꞌ gu tuꞌ na makiaꞌ gu Dios gu jaroiꞌ, cham tuꞌ giop baabuidhaꞌ gatuuk, guꞌ jaꞌpji na gammɨjɨ pup jir dɨɨlhgaꞌn kaꞌ. Gio gu jaroiꞌ na puꞌñi bhaan tɨ tɨgiaꞌ, pu gammɨjɨ ɨp na bhaan pup tɨ nɨidhidhaꞌ. \v 30 Bɨjɨk na pimɨt aapiꞌm cham am bua buiñor gu Dios, pu cham tuꞌ jam aꞌm ka tɨ nɨidhim. Baꞌ na mɨt gu Israel kam jaꞌtkam cham am jup ka bua buiñor gu Dios, aapiꞌm xi jam joiꞌmdak jam aꞌm jup tɨ tɨɨ. \v 31 Pu chuꞌm kɨꞌn jamɨt cham am jup bua xib gu Israel kam jaꞌtkam na pimɨt aapiꞌm jax chuꞌm kɨꞌn cham am bua bɨjɨk, ku guꞌ dɨɨlh ji gu Dios nat puiꞌ jaꞌk tu duu na baꞌ jax dhui xi jam joiꞌmdai jam aꞌm tɨ tɨgiaꞌ aapiꞌm. Miꞌ dhɨr baꞌ giox ja joiꞌmdai ja aꞌm jup tɨ tɨgiaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam puiꞌ nat jax ba duu xib. \v 32 Baꞌ dhiꞌ jaꞌpni pɨk jir jum duukam, nat gu Dios pɨx puiꞌ tu duu nam bɨɨx gu jaꞌtkam cham miꞌ puiꞌ jimiaꞌ na jax jix aaꞌ na baꞌ miꞌ dhɨr bɨɨx jix ja joiꞌmdai ja aꞌm ba tɨ nɨidhidhaꞌ. \p \v 33 ¡Jaꞌp moo joidham bɨxchuꞌx aichuꞌn gu Dios na jax jaꞌk tu duñiaꞌ gu tuꞌ! Jix ioꞌm jix chu matdaꞌ. Cham jaroiꞌ mat kaꞌ na jax jaꞌk ji chu buusniaꞌ puiꞌ na jax ɨlhiiꞌñdhaꞌ, ni ku cham jaroiꞌ mat kaꞌ na jax kaiꞌñkam puiꞌ tu duñiidhaꞌ, sia kum tɨix mat kaꞌ gu jaꞌtkam gu tuꞌ na jax buadaꞌ. \v 34 Jup jum kaiꞌch guꞌ maaꞌn kap na mɨt paiꞌ tu uaꞌnak gu bɨjɨk dɨr kam: “¿Jaroo gip guguuxdhaꞌ gu Dios? Na guꞌ pu cham jaroiꞌ maat na jax jum aaꞌndaꞌ.” \v 35 Gio jaꞌp iam jaꞌpnip jum kaiꞌch: “¿Jaroo tuꞌ ba maa gu Dios na baꞌ bhammɨ dɨr bha jaꞌk jaꞌk jup buidhaꞌ gu tuꞌ kɨꞌn?” \v 36 Jax dhui na guꞌ bɨɨx bhammɨ dɨr bha tu jim buiñor gu Dios na jɨꞌk tuꞌx chu jaiꞌch, guiꞌp tu duu na baꞌx chu jaiꞌch. Jir tɨ dɨɨlhgaꞌn bɨɨx gu Dios, cham tuꞌ na jaiꞌp jir tu aachgaꞌn. Puiꞌ ku baꞌm aaꞌ nach gammɨjɨ buiñor tu daandaꞌ. Mooch gɨt puiꞌ duiñchuꞌndaꞌ gammɨjɨ. \c 12 \s1 Na ba tu aaꞌndaꞌ gu Paablo nach jax jaꞌk jix kɨkɨɨꞌ iꞌiiꞌmdaꞌ ba uaꞌkaꞌ \p \v 1 Baꞌ aapiꞌm jiñ jaaduñ jich Xoiꞌkam bhaan, aañ soiꞌ jam tɨtda na pim gammɨjɨ miꞌ puiꞌ xi jiimdaꞌ na jax jix aaꞌ gu Dios, kapbhaiꞌ nat xi jam joiꞌmdak jam aꞌm ba tɨ tɨɨ. Gammɨjɨ pim jix uꞌuañ jup tuiꞌñgɨdaꞌ guiꞌ buiñor, chaꞌpim tuꞌ bhaan kam uaꞌtulhiꞌñdhaꞌ. Na guꞌ noꞌ pim puꞌñi duiñchuꞌ, dhiꞌ bhaan gɇꞌkamtuꞌndaꞌ pim gu Dios, gio nax bhaiꞌ tu jam jimdaꞌ aapiꞌm dɨɨlh. Gio na guꞌ puꞌñi jaꞌk jaꞌp ji buusandaꞌ na pim makgɨrxiꞌñdhaꞌ gu Dios gu jam iꞌiiꞌmdaꞌ. \v 2 Chaꞌpim puiꞌ jaꞌk ka tu duduakaꞌ nam jax jaꞌk tu dudua gu jaiꞌ jaꞌtkam nam cham tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, ni ku pim cham puiꞌ jaꞌk kam aaꞌndaꞌ, guꞌ jaꞌpji na pim ba gaagidhaꞌ na pim jax jaꞌk jix bhaiꞌ biꞌiidhaꞌ gammɨjɨ buiñor gu Dios, na tuꞌr jix kɨɨꞌ buiñor guiꞌ gio na jax jir miꞌ puiꞌ. \p \v 3 Aañ nañ jir nobiiꞌñ guch Xoiꞌkam nat pu chuꞌm kɨꞌn jiñ dhai gu Dios, pu jam tɨtda iñ jiñ jaaduñ na pim cham tuꞌx ioꞌm tuꞌ kaꞌm xim ɨlhiiꞌñdhaꞌ, daipuꞌ ji na pim jax pɨx jum ɨlhiiꞌñ xib, nat jɨꞌx pɨx bhaan jam aꞌm tɨ tɨɨ gu Dios na pimɨt soiꞌm ɨlhdhak buiñor tɨ jɨɨꞌñ. \v 4 Na guꞌ puiꞌ na jax dhich chutkuꞌ, sia ku muiꞌ tuttuidhix nach kɨꞌn tuꞌx bua, guꞌ pɨx ji nach guꞌ cham tuꞌ bɨɨx kɨꞌn pu duñiaꞌ gu tuꞌ. Jax dhui na guꞌ bɨɨx jɨꞌmaꞌn aagix nach tuꞌ kɨꞌn jax buadaꞌ. \v 5 Puꞌñi ɨp baꞌ aach nach jɨꞌk buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ guch Xoiꞌkam, maaꞌn nach jax pɨx buiñor maap jich dhaaꞌ sia kuch jir muiꞌ, nach guꞌ bɨɨx buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ. \p \v 6 Bɨɨx aixim tuꞌm jich maa guꞌ gu Dios nach jix joojoidhat pu tu duñiaꞌ bɨɨx jɨꞌmaꞌn, nat jax chuꞌm ɨlh dɨɨlh. Baꞌ noꞌt guꞌ jaiꞌ dhɨt jich aꞌm bii nach naiꞌ tu aꞌgaꞌ bhaankamuꞌn gu Dios, dhoch naiꞌ xi chu aꞌgaꞌ na jax pɨx jich jurtuꞌnkaꞌ dɨɨlh gu Dios, gio nach jɨꞌx pɨx tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ nar miꞌ puiꞌ. \v 7 Piam kut guꞌ jaiꞌ dhɨt jich aꞌm bii nach ja palhbuiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam tuꞌ na pɨx kɨꞌn, dho jaꞌpji nach puiꞌp ba duiñchuꞌndaꞌ, dai ji na guꞌ na jax pɨx jir miꞌ puiꞌ ɨp. Piam kut guꞌ jaroiꞌ maadɨt bhaan bii na tu mamtuxiꞌñdhaꞌ pɨx gu ñioꞌkiꞌñ guch Xoiꞌkam, dho puiꞌ ba duiñchuꞌndaꞌ ɨp. \v 8 Piam kut guꞌ jaroiꞌ maadɨt bhaan bii na ja guꞌnguxiꞌñdhaꞌ guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam nam jax jaꞌk cham jum oꞌjolhiꞌñdhaꞌ, dho puiꞌ ba duiñchuꞌndaꞌ ɨp sia. Piam kut guꞌ jumai bhaan jup bii na tu ja maakdaꞌ gu tuꞌ guiꞌ nam cham tuꞌ biaꞌ ni jɨꞌx, dho puiꞌp ba duiñchuꞌndaꞌ dho. Piam kut guꞌ jaroiꞌ bhaan jup bii ɨp na jax jaꞌk ja sɨlhkaꞌndaꞌ gu jaiꞌ, jir am ɨp na puiꞌ duñiaꞌ, dai na jaꞌxchudhix kam na jax pɨx jir miꞌ puiꞌ. Baꞌ gu jaroiꞌ noꞌt bhaan bii nax ja joiꞌmdat ja palhbuiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam tuꞌ na pɨx bhaan, joidham dhox bhaiꞌm taatɨt puiꞌp ba duiñchuꞌndaꞌ. \s1 Na ba tu aaꞌndaꞌ gu Paablo na jax jaꞌk jum aaꞌ nam tuiꞌñgɨdaꞌ guiꞌ nam buiñor tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ guch Xoiꞌkam \p \v 9 Aapiꞌm na pim ba tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, tuꞌ sɨlhkam japim xim ja joiꞌgɨꞌndaꞌ bɨɨx jɨꞌmaꞌn, cham tuꞌ na palhɨɨp pɨx. Chaꞌpim ka kɨɨgalhiꞌñdhaꞌ gux buam jum duukam, guꞌ jaꞌpji dai guiꞌ na tuꞌr jix kɨɨꞌ na pim gaaꞌñchuꞌndaꞌ. \v 10 Puiꞌ pim jaꞌk xim ja joiꞌgɨꞌndaꞌ na jax noꞌ pim miaꞌn jir jum jajaaꞌnnim kaꞌ gɨt. Tuꞌ kaꞌm japim xim nɨnɨidhat, cham tuꞌ na pim ampɨx jum jajaaxmagiꞌñdhaꞌ. \p \v 11 Gio na pim tu juandaꞌ cham oodat buiñor gu Dios, cham tuꞌ na pim ampɨx puiꞌx chu oꞌjoꞌndaꞌ. \p \v 12 Gio baꞌ na pim jix bhaiꞌm taatɨt nɨɨradaꞌ guch Xoiꞌkam na gio bhaiꞌp jim. Gio na pim nakooꞌndaꞌ gu tulhiiñaraꞌ noꞌt tuꞌ bhaan jam daam ma jii. Gio baꞌ na pim gammɨjɨ tu daandaꞌ buiñor gu Dios. \p \v 13 Gio na pim jix bhaiꞌ ja buadaꞌ guch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham guiꞌ nam cham tuꞌ biaꞌ ni jɨꞌx, puiꞌ pim jum ɨlhiiꞌñdhaꞌ na pim panaas aapiꞌm pɨx jir guiꞌ kaꞌ. Gio guiꞌ nam jam paxiaraidhaꞌ, jix bhaiꞌ pim ja tɨtdat, cham tuꞌ na pim jix ja bhaamkiꞌñdhaꞌ. \p \v 14 Gio guiꞌ nam xi jam bhaamkidhat xi jam koodak kaꞌ, chaꞌpim puiꞌ kaiꞌchdhaꞌ na gɨt iam tuꞌ na pɨx ja duñiaꞌx buam jum duukam, jaꞌkbuiꞌ kat ji na pim tu ja daañxiꞌñdhaꞌ na gɨt jix bhaiꞌ tu ja jimdaꞌ. \p \v 15 Baꞌ noꞌm jaiꞌ dhɨt jix bhaiꞌm taat, jaiꞌ pim jix bhaiꞌp xim taat kaꞌ ja bɨɨm. Guꞌ baꞌ noꞌm jaiꞌ dhɨt suan, puiꞌ pim jup xi suandaꞌ ja bɨɨm. \p \v 16 Joidham japim jix bhaiꞌ kaiꞌchɨt tu oiꞌñkaꞌ, cham tuꞌ na pim xim bhabhaakuiꞌñdhaꞌ. Ni ku pim cham gɇꞌgɇrkam jum taat kaꞌ, soiꞌ pɨx ji na pim jum ɨlhiiꞌñdhaꞌ nam jax soiꞌm ɨlhiiꞌñdhaꞌ gu jaiꞌ. Chaꞌpim jix chu mamatdagɨm jup jum ɨlhiiꞌñdhaꞌ sia, na guꞌ cham jir am na pim tuꞌ pɨx ja ɨlhiiꞌñdhaꞌ gu jaiꞌ. \p \v 17 Noꞌt jaroiꞌx buam jam duiñ gu tuꞌ, chaꞌpim jaꞌk buppiꞌñdhaꞌ, guꞌ jaꞌpji na pim jaꞌkbuiꞌ kat jix bhaiꞌ ja buadaꞌ bɨɨx pɨx gu jaꞌtkam. \v 18 Xi gaagidhaꞌ pim na pim jax jaꞌk jix bhaiꞌ biꞌiidhaꞌ gammɨjɨ ja bui gu jaꞌtkam nam baꞌ cham xi jam bhaamkiꞌñdhaꞌ, ni aapiꞌm mu jaꞌk. \v 19 Jiñ jaaduñ jich Xoiꞌkam bhaan, aañ pu jam tɨtda na pim cham tuꞌ puiꞌp buadaꞌ gu jaroiꞌ noꞌt tuꞌx buam jam duiñ. Gu Dios dɨɨlh jix maat na jax jaꞌk ja duñiaꞌ guiꞌ nam jix buam tu buadaꞌ, na guꞌp jum kaiꞌch maaꞌn kap na mɨt paiꞌ tu uaꞌnak gu bɨjɨk dɨr kam, na jaꞌpni kaiꞌch gu Dios: “Dai aañ jix bhaaiꞌ nañ jaꞌk buidhaꞌ gu jaroiꞌ na buam jam doodaꞌ. Pu chuꞌm kɨꞌn jañ jaꞌk jup buidhaꞌ na jax chuꞌm kɨꞌn jix buam jam doodaꞌ.” \v 20 Gio jaꞌp jaꞌk iam nap tu uaꞌñix jup jum kaiꞌch ɨp: “Noꞌ miꞌ paiꞌm taagiob ba uamaim gu jaroiꞌ na xim bhaamkiꞌñdhaꞌ, xi chu makiaꞌ ap. Piam noꞌ miꞌ paiꞌ ba tonmoim, xi choiꞌdhaꞌ ap gu suudaiꞌ. Na guꞌ puꞌñi jaꞌk jum xiꞌɨrboi cham kam bhaamkiꞌñdhaꞌ.” \v 21 Jaꞌkbuiꞌ pim maiꞌchɨkdaꞌ gux buam jum duukam kɨꞌn gux bhaiꞌm duukam na pim jup tu buadaꞌ, cham tuꞌ na jaꞌkbuiꞌ kat jam maiꞌchɨkdaꞌ. \c 13 \p \v 1 Gio gu gɇꞌgɇrkam nam jix chu jaiꞌch, tuꞌ kaꞌm japim xi ja nɨidhat, cham tuꞌ na pim gampaiꞌ ja ɨlhiiꞌñdhaꞌ, na guꞌ dhiꞌ gu Dios pɨx na ja daraas. Cham tuꞌ jaiꞌch kaꞌm gɨt guꞌ gu gɇꞌgɇrkam yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn noꞌ gɨt gu Dios cham pu kaiꞌchdhaꞌ. \v 2 Gu jaroiꞌ baꞌ noꞌ cham tuꞌ kaꞌm ja nɨiꞌñ gu gɇꞌgɇrkam, dhiꞌ bhaan jix maatɨꞌ kaꞌ na cham tuꞌ miꞌ puiꞌ tu daꞌngɨ na jax ɨlhiiꞌñ gu Dios. Baꞌ gu jaroiꞌ na cham puiꞌ ɨlhiiꞌñdhaꞌ na jax ɨlhiiꞌñdhaꞌ gu Dios, dai na ba tulhiiñchudaꞌ. \v 3 Na guꞌ gu Dios cham tuꞌ pu kaiꞌñkam ja daraas gu gɇꞌgɇrkam nam baꞌx ja ɨɨbhiꞌñdhaꞌ guiꞌ nam jix bhaiꞌm duukam jup tu buadaꞌ, guꞌ guiꞌ ji nam jix buam tu buadaꞌ. Puiꞌ na jax aapiꞌm noꞌ pim jix aaꞌ na pim cham tuꞌ bhaan ja ɨɨbhiꞌñdhaꞌ gu gɇꞌgɇrkam, dho dai na pim cham tuꞌx buam tu buadaꞌ, dai baꞌ nam pɨx jix bhaiꞌ jam aaꞌndaꞌ dɨɨlh gu gɇꞌgɇrkam na pim jix bhaiꞌ tu jim. \v 4 Pu kaiꞌñkam ja daraas guꞌ gu Dios gu gɇꞌgɇrkam nam baꞌ joidham jix bhaiꞌ tu oiꞌñkam guiꞌ nam jir jix kɨkɨɨꞌ jaꞌtkam. Baꞌ noꞌ pim guꞌ aapiꞌm jix buam pɨx tu jim, dho puꞌñi dai na pim jix chotdon kaꞌ na pim jix ja ɨɨbhiꞌñdhaꞌ gu gɇꞌgɇrkam. Na guꞌ cham tuꞌ jaꞌp pɨx uaꞌkaꞌ gu gɇꞌkam gu oxia, guꞌ jaꞌpji na dhiꞌ bhaan jix maatɨꞌ kaꞌ na ja tulhiiñchudaꞌ guiꞌ nam jix buam tomaat kaꞌ. Puꞌñi jaꞌk bhaankam tu juan am gu Dios gu gɇꞌgɇrkam yaꞌ kam dhi oiꞌñgaꞌn. \v 5 Puiꞌ ku baꞌm aaꞌ na pim tuꞌ kaꞌm ja nɨiꞌñdhaꞌ gu gɇꞌgɇrkam, ku guꞌ cham tuꞌ ji na dai na pim jix ja ɨɨbhidhat nam cham jam tulhiiñchudaꞌ, guꞌ jaꞌpji na guꞌ dhiꞌ puiꞌ jaꞌk jum aaꞌ buiñor gu Dios. \v 6 Guꞌ baꞌ nam guꞌ gu gɇꞌgɇrkam bhaankam tu juan gu Dios, jum aaꞌ ɨp na pim tu maakdaꞌ gu tuumiñ na jɨꞌk aagix na ja aꞌm biꞌiidhaꞌ. \p \v 7 Gammɨjɨ jam aꞌm jum aaꞌ na pim tu maakdaꞌ gu tuumiñ na paiꞌ dhuuk jum aajidhaꞌ. Tu namkidhidhat japim sia tuꞌ na pɨx bhaan noꞌ pim tu uaꞌtuꞌn. Gio tuꞌ na aagix kaꞌ na pim tu namkiꞌñdhaꞌ, tu namkidhidhat japim. Gio tuꞌ kaꞌm japim ja nɨidhat guiꞌ nam aagix kaꞌ na pim tuꞌ kaꞌm ja nɨiꞌñdhaꞌ, jir jix bhabhaiꞌkam kaꞌ pim ja bui. \v 8 Gio dɨɨlh japim cham tuꞌm uꞌuaꞌtuꞌndaꞌ, xim nanamkidhat japim. Gu jaroiꞌ noꞌ pim jix joiꞌmdat nɨiꞌñ, jix bhaiꞌ pim xi dhuñiaꞌ na pim baꞌ dhiꞌ bhaan cham tuꞌ ka uaꞌtuꞌndaꞌ. Na guꞌ gu jaroiꞌ noꞌch jix joiꞌmdat nɨiꞌñ, jaꞌp ji buusandaꞌ nach uaꞌtuꞌndaꞌ. Guꞌ baꞌ noꞌch jix ja joiꞌmdat puꞌñix bhaiꞌ ja bua gu jaꞌtkam, dhiꞌ bhaan puiꞌ bam kaiꞌch na chich bɨɨx puiꞌ ba duu gu jaiꞌ na jax jaꞌk jup tu aagix. \v 9 Jaꞌpni tu aagix guꞌ buiñor gu Dios nach tu duiñchuꞌndaꞌ: “Chaꞌp jaiꞌ ja bɨɨm boppodaꞌ gu uꞌuub, daipuꞌ gum bɨɨnaꞌ nap jax chuꞌm bɨɨmaꞌn tu kiokaꞌ. Chaꞌp ja kooꞌndaꞌ gu jaꞌtkam. Chaꞌp jix joiꞌñdhaꞌ gu tuꞌ noꞌr jumai gaꞌn.” Baꞌ dhiꞌ puiꞌ na jax tu aagix, gam bɨɨx gu jaiꞌ, dhiꞌ pɨx bhaan jim tɨtmo na jaꞌpnim kaiꞌch: “Jix ja joiꞌmdat jap jix bhaiꞌ ja buadaꞌ gu jaꞌtkam sia nar jaroiꞌ kaꞌ gɨt. Puiꞌp jaꞌk jix ja joiꞌmdat jix bhaiꞌ ja buadaꞌ nap jax dɨɨlh xim joiꞌmdat jix bhaiꞌm buadaꞌ.” \v 10 Na guꞌ gu jaroiꞌ noꞌx chu joiꞌgɨꞌn, jir jix bhaiꞌkam kaꞌ pɨx ja bui gu jaiꞌ, cham tuꞌ nax ja bhaamkiꞌñdhaꞌ. Puiꞌ ku baꞌ dhiꞌ bhaan jim tɨtmo bɨɨx na jɨꞌk jax jup tu aagix gu jaiꞌ. \p \v 11 Jix ja joiꞌmdat japim jix bhaiꞌ xi ja buadaꞌ gu jaꞌtkam, nat guꞌ xib jix ioꞌm ba miamrɨ na paiꞌ dhuuk bach baidhikaꞌ guch Xoiꞌkam nach buiñor bap tuiꞌkaꞌ, cham tuꞌ puiꞌ na jax janoꞌ na chich jax kiaꞌpɨx buiñor tɨ jɨɨꞌñ na mɨt paiꞌ dhuuk tuch aꞌgi gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook. Jum aaꞌ baꞌ na pim jix bhaiꞌ xi ñiññiai xib miꞌ puiꞌ xi chu duñiaꞌ na jax jix aaꞌ gu Dios. \v 12 Jaꞌp ji buusan guꞌ nach tukaaꞌ buujim xib, guꞌ pɨx ji nach guꞌ ba xiaꞌñdhim, cham xiim bhaiꞌ ba tu maaxilhiaꞌ. Puiꞌ ku baꞌch aꞌm jum aaꞌ nach cham tuꞌ bhaan kap jich buixiꞌñdhaꞌ gu tuꞌ nar jix chukgam gaꞌn, guꞌ jaꞌpji dai guiꞌ na tuꞌr jix chu maax gaꞌn nach bap tu duñiidhaꞌ. Jaꞌp ji buusniaꞌ nach gux chu maax kɨꞌn ba tɨch chɨiꞌdhaꞌ, jaꞌp na jax gu sandaaruiꞌx nam bapaiñum kuktun ba tɨm tɨiꞌdhaꞌ noꞌm bax chu kokdak. \v 13 Gammɨjɨch jix chu maax kɨr jiimdaꞌ jaꞌp na jax noꞌ joidham jix bhaiꞌ tanoor, nach cham tuꞌ mu paiꞌ jimmɨdaꞌ paiꞌ nam muiꞌ dhɨt maap tu kuaꞌdaꞌx bhaiꞌm taatɨt gu jaꞌtkam guiꞌ nam cham tuꞌ kaꞌm tɨ nɨiꞌñ, piam sia tuꞌ na pɨx nam sap pɨk baꞌ bhaan jix bhaiꞌm taat kaꞌ. Ni kuch cham jix maik kaꞌ, ni kuch cham naiꞌ pɨx ja bɨɨm boppodaꞌ gu jaiꞌ uꞌuub nam jir ganaiꞌ pɨx kaꞌ, ni kuch cham naiꞌ tu kokdadaꞌ, ni kuch cham bɨxchuꞌ bhaan jix chɨ jɨɨgak kaꞌ. \v 14 Gu jaꞌpji nach gammɨjɨ miꞌ puiꞌ xi jiimdaꞌ na jax jix aaꞌ guch Xoiꞌkam. Chaꞌch jich dhoꞌñchokaꞌ na jax jich jurtuꞌnkaꞌ gux buam jum duukam, na guꞌ dhiꞌ dai nach bach uaꞌtulhdhaꞌ noꞌch mi jɨɨgiꞌñ. \c 14 \s1 Na bɨɨx aixim ba tu aꞌgaꞌ gu Paablo na jax jaꞌk jir am nam tu jimdaꞌ gu daich Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham \p \v 1 Noꞌ jaroiꞌ maadɨt ba jam paxiaraim na cham pɨk bhaiꞌ buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ guch Xoiꞌkam, baꞌ noꞌ guꞌ cham maat na jax pɨk jaꞌk jix aaꞌ gu Dios, chaꞌpim bɨɨx aixim ba ji chɨɨdaꞌ, jix joiꞌgɨꞌndaꞌ pim pɨx. \v 2 Puiꞌ na jax nam guꞌ jaiꞌ dhɨt guch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham puiꞌm aaꞌ na bɨɨx pɨx jix bhaaiꞌ nam tu kuaꞌdaꞌ gu koiꞌ na tuꞌx jaiꞌch kaꞌ, guꞌ baꞌ guiꞌ nam cham pɨk bhaiꞌ buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ guch Xoiꞌkam, puiꞌ ɨlhiiꞌñ am na dai gum ɨꞌxchadam kɨꞌn jix bhaaiꞌ nam tu kuaꞌdaꞌ. \v 3 Guꞌ baꞌ noꞌ pim guꞌ aapiꞌm puiꞌ ɨlhiiꞌñ nax bhaaiꞌ na pim tu kuaꞌdaꞌ bɨɨx, dho pim cham jax ja tɨtdadaꞌ guiꞌ nam jix xidhuutuꞌn kaꞌ jaiꞌ gu koiꞌ, ni guiꞌ mu dɨr bha jaꞌk kum cham jax jam tɨtdadaꞌ, na guꞌ gu Dios maaꞌn na jax pɨx ɨlhiiꞌñ sia ku jaroiꞌ bɨɨx aixim tuꞌm tu kuaꞌ piam ku jɨꞌk pɨx. \v 4 Gio guꞌ puiꞌ na jax noꞌ jaroiꞌr tujuandam tugiꞌñ gu gɇꞌkam, ¿jax kup baꞌp sɨlhkaꞌndaꞌ aap, na guꞌ cham tuꞌ aap tum juañxiꞌñdhaꞌ? Guꞌ guiꞌ ji gɇꞌkam tugiꞌñ na dɨɨlh sɨlhkadaꞌ noꞌ puiꞌp ɨlhiiꞌñ, cham tuꞌ aap. Gio dɨɨlh jup jix maat kaꞌ guiꞌ noꞌx bhaiꞌ biꞌyaꞌ buiñor gu gɇꞌkam tugiꞌñ piam ku guꞌ cham. Ku guꞌ gu Dios dɨɨlh jix maat ji nam jax jaꞌk jix bhaiꞌ biꞌyaꞌ guiꞌ nam buiñor tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ. \p \v 5 Gio jaiꞌ jaꞌpnip ɨlhiiꞌñ am guch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham na sap jɨꞌmaꞌn pɨx jir jix kɨkɨɨꞌ tanoolh kaꞌ, cham tuꞌ bɨɨx, baꞌ jaiꞌ puiꞌ ɨlhiiꞌñ am na sap gammɨjɨ pɨx jir jix kɨkɨɨꞌ tanoolh kaꞌ. Baꞌ buiñor gu Dios, cham jax bua sia jax ɨlhiiꞌñ maaꞌn gio gu jumai. \v 6 Na guꞌ gu jaroiꞌ na puiꞌ ɨlhiiꞌñdhaꞌ na jax chuꞌm tanoolh pɨx jir jix kɨɨꞌ kaꞌ, pu kaiꞌñkam pɨx guiꞌ gu tanoolh puiꞌ ɨlhiiꞌñdhaꞌ nar jix kɨɨꞌ kaꞌ na baꞌ dhiꞌ bhaan buiñor tu daandaꞌ gu Dios soiꞌm ɨlhdhat. Guꞌ baꞌ gu jaroiꞌ na bɨɨx tu kuaꞌdaꞌ na jɨꞌk tuꞌx chu jaiꞌch kaꞌ, nax bhaiꞌm taat kaꞌ buiñor gu Dios ku baꞌ tu kuaꞌdaꞌ, dai na xi taxchaabgidhat. Guꞌ baꞌ gu jaroiꞌ na jɨꞌk pɨx tu kuaꞌdaꞌ, na puiꞌx bhaiꞌp jum taat kaꞌ buiñor gu Dios ku baꞌ jɨꞌk pɨx jup tu kuaꞌdaꞌ gu koiꞌ, puiꞌp xi taxchaabgidhat ɨp gu Dios. \p \v 7 Baꞌ aach nach jɨꞌk buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ guch Xoiꞌkam, cham tuꞌ jaꞌp pɨx dɨɨlh ka dudua ich, ni kuch cham jaꞌp pɨx dɨɨlh koꞌyaꞌ. \v 8 Guꞌ jaꞌpji nach bhaankam dudua guch Xoiꞌkam tutkuꞌ bhaan, gio nach paiꞌ dhuuk koꞌyaꞌ, buiñor jup jimiaꞌ ich. Baꞌ cham jax bua sia kuch dudua piam kuch koꞌiix, maaꞌn nach jax jir jich Xoiꞌkamgaꞌn kaꞌ. \v 9 Nat guꞌ pu kaiꞌñkam muukɨk giop dua guch Xoiꞌkam na baꞌ miꞌ dhɨr puꞌñi bar ja gɇꞌkam tuk kaꞌ guiꞌ nam duduakaꞌ gio guiꞌ nam koꞌyaꞌ. \p \v 10 Baꞌ cham jir am na pim puiꞌ kaiꞌchdhaꞌ na cham miꞌ puiꞌ jim gu jumai na puiꞌ tɨip tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam. Bɨɨx maaꞌn nach jax buiñor aayaꞌ guꞌ guch Xoiꞌkam na paiꞌp tuꞌiiꞌ, bɨɨx jɨꞌmaꞌn jup jich aagiꞌñdhaꞌ noꞌch jir jix kɨkɨɨꞌ jaꞌtkam piam ku guꞌ cham. \v 11 Na guꞌp jum kaiꞌch maaꞌn kap na mɨt paiꞌ tu uaꞌnak gu bɨjɨk dɨr kam: \q1 Jup kaiꞌch gu Dios: \q1 Tuꞌ sɨlhkam kɨꞌn jañ pu kaiꞌch aañ nañ jir Dios na bɨɨx gu jaꞌtkam nam jɨꞌk jix jaiꞌch, \q1 soiꞌm ɨlhdhai ja oꞌlhia kɨꞌn guꞌkɨiñ dhañiaꞌ am janoꞌ nañ paiꞌ dhuuk aañ dɨɨlh pu tɨꞌyaꞌ. \m \v 12 Baꞌ dhiꞌ bhaan jix maatɨꞌ nach bɨɨx jɨꞌmaꞌn buiñor aayaꞌ gu Dios na baꞌ guiꞌ dɨɨlh pu tɨꞌyaꞌ noꞌch jir jix kɨkɨɨꞌ jaꞌtkam piam ku guꞌ cham. \s1 Na puiꞌ ba tɨꞌyaꞌ gu Paablo nach cham tuꞌ bhaan jax ja tɨtdadaꞌ guiꞌ nam puiꞌp tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam \p \v 13 Baꞌ cham jir am nach gan naiꞌch aꞌaꞌgadaꞌ nach cham jir kɨkɨɨꞌ jaꞌtkam nañ jax ba kaiꞌch, guꞌ jaꞌpji nach jaꞌkbuiꞌ kat jix bhaiꞌ xi ja tɨtdadaꞌ guiꞌ nam puꞌñi chakui bɨɨx ja jujur kɨꞌn jix bhaiꞌ tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam nam baꞌ cham gio jaꞌk jup suulhgiaꞌ, jaiñ noꞌ guꞌ jax dhuuk pu cham ka tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam gu jaroiꞌ noꞌch gan aꞌga. \v 14 Puiꞌ na jax aañ nañ guꞌ dɨɨlh jup jix chaat jiñ jur am bhaan na cham tuꞌ tuꞌx xidhuu yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn guiꞌ nar koiꞌ, nañ guꞌ puiꞌ jaꞌk tɨ jɨɨgiꞌñ. Guꞌ ji noꞌ guꞌ jaroiꞌ puꞌñi tuꞌx xidhuutuꞌn, dho cham tuꞌ kuadaꞌ ɨp gu tuꞌ nax xidhuutuꞌn kaꞌ, na guꞌ puiꞌ jaꞌk tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ. \v 15 Guꞌ baꞌ noꞌ pim guꞌ aapiꞌm nɨiꞌñchudat kuaꞌ gu tuꞌ na tuꞌ cham kuaꞌdaꞌ gu jumai, dhiꞌ cham joiꞌgɨꞌndaꞌ pim ku pim baꞌp buadaꞌ. Puiꞌ ku baꞌ cham jir am na pim nɨiꞌñchudat kuaꞌdaꞌ gu tuꞌ na jax chuꞌm jix xidhuutuꞌn kaꞌ gu jumai, na baꞌ cham tuꞌ pɨx tɨ ɨlhdhai miꞌ cham ka tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam, dai baꞌ na mu jaꞌk ba bhɨɨyaꞌ na paiꞌ gammɨjɨ miꞌ pup jum tulhiiñdhaꞌ. \v 16 Xi gaagidhaꞌ pim na pim jax jaꞌk jix bhaiꞌ ji bubuakidhaꞌ ja bui gu jaiꞌch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham nam baꞌ xi jam nɨiꞌñdhaꞌ ɨp gu jaiꞌ jaꞌtkam nam cham tɨ jɨɨgiꞌñ na pim jix bhaiꞌ tu jim. \v 17 Na guꞌ na baꞌ ja aꞌm tɨ nɨidhidhaꞌ gu Dios gu jaꞌtkam, nam miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ na jax jix aaꞌ, nam jix bhaiꞌm taatɨt tu oiꞌñkaꞌ bɨɨx jɨꞌmaꞌn na jax pɨx ja jurtudhidhaꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ, dhiꞌ jɨꞌ bhaan na ja aꞌm tɨ nɨidhidhaꞌ gu Dios, cham tuꞌ gu tuꞌ koiꞌ noꞌñ bɨɨx tu kuaꞌ piam ku guꞌ cham. \v 18 Baꞌ noꞌch puꞌñi gammɨjɨx bhaiꞌch chaatɨt tu oiꞌdhaꞌ, jix bhaiꞌm taat kaꞌ ɨp gu Dios jich bui, gio gu jaꞌtkam tu kaꞌm jich nɨiꞌñdhaꞌ am. \p \v 19 Jum aaꞌ nach bhaan tu juandaꞌ nach gammɨjɨ gaagidhaꞌ nach jax jaꞌk jix bhaiꞌch chaatɨt tu oiꞌñkaꞌ, nach baꞌx ioꞌm jix oꞌjoꞌp jich dhuñiidhaꞌ nach buiñor tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ guch Xoiꞌkam. \v 20 Baꞌ chaꞌpim bhaan tu aꞌgadaꞌ gu tuꞌ koiꞌ noꞌr jix xidhuu piam ku guꞌ cham. Jax dhui nat guꞌ gu Dios bɨɨx tum kuaꞌdam jup tu duu na jɨꞌk jix chu jaiꞌch. Guiꞌ dho gi guꞌx xidhuu ji noꞌt gan koiꞌ kɨꞌn gai gɨi gu jaroiꞌ na puiꞌ tɨip ka tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam. \v 21 Baꞌ noꞌ guꞌ puiꞌ, dho cham jir am na gan tu kuaꞌdaꞌ gu jaroiꞌ gu bakaax noꞌ guꞌx xi dhuutuꞌn gu jumai na puiꞌp tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam na baꞌ cham dhiꞌ bhaan gai gɨxiaꞌ, ni chuꞌ biiñ ku cham ioꞌdaꞌ. \v 22 Ku guꞌ aapiꞌm dɨɨlh jix maat ji na pim jax jaꞌk jix bhaiꞌ ji biꞌiidhaꞌ buiñor gu Dios, na pim guꞌx chaat kaꞌ jam jur am bhaan. Joidham jix bhaiꞌ tu tatdaꞌ guꞌ noꞌñ jix chaat jiñ jur am bhaan nañ jix bhaiꞌ biꞌiim buiñor gu Dios, noꞌñ miꞌ puiꞌ tu duñiim na tuꞌr jix kɨɨꞌp jum duukam. \v 23 Guꞌ ji noꞌ guꞌ jaroiꞌx chaat juraꞌram bhaan na gu jax chuꞌm koiꞌr jix xidhuu, baꞌ noꞌt guꞌ xi juu sia kux chaat, bam uaꞌtulhdhaꞌ buiñor gu Dios, na guꞌ cham tuꞌ puiꞌ jaꞌk tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ nar jum kuaꞌdam kaꞌ. Na guꞌ noꞌ puiꞌ tɨ jɨɨgiꞌñ na cham tuꞌr uaꞌtulhdharaꞌ gu tuꞌ na kuaꞌdaꞌ, dho cham tuꞌr uaꞌtulhdharaꞌ kaꞌ, guꞌ ji noꞌ guꞌ puiꞌ tɨ jɨɨgiꞌñ nax xidhuu gu jax chuꞌm koiꞌ, dhox xi dhuu kaꞌ ɨp buiñor gu Dios, baꞌ dai na bam uaꞌtulhdhaꞌ buiñor noꞌt xi juu. \c 15 \s1 Na puiꞌ ba tɨꞌyaꞌ gu Paablo nach jix bhaiꞌ biꞌiidhaꞌ ja bui gu jaiꞌ \p \v 1 Jaiꞌ dhɨt nach jɨꞌk bɨɨx jich jujur kɨꞌn buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ guch Xoiꞌkam, nach jix bhaiꞌ bax maat na jax pɨk jaꞌk jix aaꞌ gu Dios, ja palhbuidhaꞌ ich guiꞌ nam chakui bɨɨx ja jujur kɨꞌn jix bhaiꞌ tɨ jɨɨgiꞌñ, nam chakui bhaiꞌ maat na jax pɨk jaꞌk jix aaꞌ gu Dios nam miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ, cham tuꞌ nach dɨɨlh gɇꞌgɇrkam jich chaat kaꞌ nach xix maat. \v 2 Bɨɨx jɨꞌmaꞌn nach jɨꞌk puꞌñi bɨɨx jich jujur kɨꞌn jix bhaiꞌ ba tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, jum aaꞌ nach puꞌñi ja palhbuiꞌñdhaꞌ nam jax jaꞌk jix bhaiꞌ tu jimiaꞌ buiñor gu Dios guiꞌ nam chakui bɨɨx ja jujur kɨꞌn jix bhaiꞌ tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ, nam baꞌx bhaiꞌ machiaꞌ na jax pɨk jaꞌk jix aaꞌ gu Dios nam miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ. \v 3 Nat guꞌ sia guch Xoiꞌkam cham tuꞌ gɇꞌkam jum ɨlh janoꞌ na yaꞌ xi oilhimɨk, sia ku bɨɨx jix maat na jax pɨk jaꞌk jix aaꞌ gu Dios, nat guꞌ puiꞌ jaꞌk tu jii na jax jum kaiꞌch maaꞌn kap na mɨt paiꞌ tu uaꞌnak gu bɨjɨk dɨr kam, jup jum kaiꞌch: “Aañ jam pɨx jup jiñ chɨtdat jup kaiꞌch gu jaꞌtkam, sia kum guꞌ aap pɨx xim bhaamkidhat jax ñam pɨx jum tɨtda panaas.” \v 4 Na guꞌ bɨɨx na mɨt jɨꞌk jax tu uaꞌnak gu bɨjɨk dɨr kam, pu kaiꞌñkam tu uaꞌnak jamɨt nach baꞌ puꞌñi aach bhaan machiaꞌ nach jax jaꞌk jix ioꞌm jich guguuxdhaꞌ nach buiñor tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ guch Xoiꞌkam, gio nach jax jaꞌk tu nakgaꞌ puiꞌ na jax jix chu xijai yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn. \v 5 Baꞌ gu Dios pɨx na dhiꞌ bhaan jich guguuxiꞌñ nach jix ioꞌm buiñor tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ guch Xoiꞌkam, gio nach jax jaꞌk tu nakgaꞌ yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn. Baꞌ maaꞌn na jax gu Dios pɨx gɨt moo puiꞌ jam duukaꞌ na pim bɨɨx maaꞌn ñiꞌook jup duukaꞌ cham tuꞌ bhaan jax ji kaiꞌchɨt, puiꞌ nat jax jaꞌk tu jii dɨɨlh guch Xoiꞌkam janoꞌ na yaꞌ xi oilhimɨk. \v 6 Na guꞌ puꞌñi jaꞌk bɨɨx maaꞌn na pim jax pɨx jix bhaiꞌ maap buiñor tu daandaꞌ gu Dios gio buiñor guch Xoiꞌkam, na guꞌ cham jir am noꞌ jumai maakam jup ɨlhiiꞌñ, gio gu jumai maakam ɨp. \s1 Na puiꞌ ba tɨꞌyaꞌ gu Paablo na gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ guch Xoiꞌkam bɨɨx ja buip jim guiꞌ nam cham jir Israel kam jaꞌtkam \p \v 7 Jum aaꞌ baꞌ na pim xim kɨkɨɨgalhdhat bɨɨx jɨꞌmaꞌn sia na pim jax jir tuꞌm kaꞌ gɨt. Tɨɨꞌ nat guꞌ guch Xoiꞌkam xi jam kɨɨgalh sia ku pim jax jix uꞌuaꞌtulhdhix kat. Na guꞌ noꞌ pim bɨɨx xim kɨkɨɨgalhiꞌñ, bɨɨx maaꞌn na pim jɨꞌx buiñor tu daandaꞌ ɨp sia gu Dios, na pim guꞌ cham tuꞌ maakam ɨlhiiꞌñdhaꞌ bɨɨx jɨꞌmaꞌn, guꞌ jaꞌpji maaꞌn ji na jax pɨx. \v 8 Guch Xoiꞌkam bha jii yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn nat bha ja palhbuidham guiꞌ nam jir Israel kam jaꞌtkam, pu kaiꞌñkam bha jii nat bhaiꞌ pu duñiim nat jax ja tɨɨdak gu Dios bɨjɨk guch bopxi kat na puꞌñich palhbuidhaꞌ gatuuk aach nach jir Israel kam jaꞌtkam. Baꞌ dhiꞌ bhaan matgir na gu Dios puiꞌ duñiaꞌ jax noꞌt ba tɨi. \v 9 Pu kaiꞌñkam bhaiꞌp jii guch Xoiꞌkam nam baꞌ puꞌñi bhaan machiaꞌ ɨp guiꞌ nam cham jir Israel kam jaꞌtkam na joidham jix chu joiꞌgɨꞌn gu Dios. Na guꞌ jaꞌpnim kaiꞌch maaꞌn kap na mɨt paiꞌ tu uaꞌnak gu bɨjɨk dɨr kam: \q1 Puiꞌ kuñ baꞌ aañ jum gɇꞌkamtuꞌn ja bui dhɨr dhiꞌ nam cham jir Israel kam jaꞌtkam, \q1 nap guꞌ aap jiñ palhbuiꞌñchuꞌ sia tuꞌ na pɨx kɨꞌn. \q1 Jum laalaꞌñxidhaꞌ iñ jix bhaiꞌñ chaatɨt. \m \v 10 Gio jaꞌp jaꞌk iam jaꞌpnip jum kaiꞌch ɨp: \q1 Jix bhaiꞌ pim xim taat kaꞌ aapiꞌm na pim cham jir Israel kam jaꞌtkam ja bɨɨm guiꞌ nam jir Israel kam, \q1 na Dios jir jaꞌtkam tugiꞌñ. \m \v 11 Baꞌ jaꞌp jaꞌk iam jaꞌpnip jum kaiꞌch ɨp: \q1 Xi dhañiaꞌ pim gu Dios bɨɨx na pim jɨꞌk jir jaꞌtkam na pim jix jaiꞌch yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn, \q1 dai guiꞌ pim xi gɇꞌkamtudaꞌ. \m \v 12 Gio jaꞌp jaꞌk iam nat paiꞌ gu Isaiiyas jup tu uaꞌnak na bɨjɨk bhaankamuꞌn gu Dios ya jaꞌp tu aꞌgimɨk, jup jum kaiꞌch ɨp: \q1 Maadɨt jaiꞌchdhɨlhiaꞌ gu boxiiꞌñ gu Isayii na baꞌm gɇꞌkamtai ja sɨlhkadaꞌ bɨɨx gu jaꞌtkam. \q1 Baꞌ joidham jix kɨɨgalhdhaꞌm ɨp guiꞌ mu dɨr bha jaꞌk, \q1 dai dhiꞌm pɨx buiñor xim palhbuidhak kaꞌ. \p \v 13 Baꞌ gu Dios pɨx dhiꞌ nach jaroiꞌ buiñor jich palhbuiꞌñ, jam tajaañdhaꞌ guiꞌ na pim kɨꞌn jix bhaiꞌm taatɨt tu oiꞌñkaꞌ, na pim cham tuꞌ xim bhabhaakuiꞌñdhaꞌ aapiꞌm na pim jɨꞌk tuꞌ sɨlhkam ba tɨ jɨɨgiꞌñ guiꞌ buiñor. Gio gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdagaꞌn na jam tajaañdhaꞌ gɨt na baꞌ puiꞌ jam jurtudaꞌ na dai guiꞌx bhaaiꞌ nach buiñor jich palhbuiꞌñkaꞌ gammɨjɨ. \p \v 14 Jiñ jaaduñ jich Xoiꞌkam bhaan, aañ jix bhaiꞌx maat na pim aapiꞌm jir jix bhabhaiꞌkam ja bui gu jaiꞌ, bɨɨx aixim jix chu mamatdaꞌ pim na pim jax jaꞌk tu duñiaꞌ gu tuꞌ, giox maatɨt jup tum aꞌaꞌgiꞌñ japim na pim jax jaꞌk tuiꞌñgɨdaꞌ bɨɨx jɨꞌmaꞌn. \v 15 Guꞌ ji nañ guꞌ aañ yaꞌ tu daasaim bhaan dhi uꞌuan dhiꞌ nañ bhaan mu tu jam uaꞌñxiꞌñ na pim baꞌ bhaan tɨꞌñchokat miꞌ puiꞌ duñiidhaꞌ na jax jix aaꞌ gu Dios, na pim cham mɨk buppadaꞌ. Gio nat guꞌ gu Dios pɨx puiꞌ jaꞌk jiñ dhai xiñ joiꞌmdak \v 16 nañ puꞌñi chuꞌm kɨꞌn jir tujuandam tugiꞌñ kaꞌ guch Xoiꞌkam. Baꞌx bhaiꞌp ba tu ja jimiaꞌ ɨp puꞌñi guiꞌ nam cham jir Israel kam jaꞌtkam, nañ guꞌ aañ baꞌ jaꞌp ji buusan nañ maadɨt jir diꞌ guiꞌ nam jaiꞌ ja aꞌmkam tu daandaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam mu jaꞌp chichiop. Na guꞌ guiꞌ nam cham jir Israel kam jaꞌtkam nañ paiꞌ dhuuk puꞌñi tu ja aꞌgidhaꞌ gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ guch Xoiꞌkam, noꞌ mɨt tɨ jɨɨꞌñ, dai nañ buiñor jaꞌk ba ja aichdhaꞌ gu Dios joidham jix uꞌuañ kɨꞌn. Baꞌ dɨɨlh gu Dios joidham ja tɨgiaꞌ, na guꞌ ja aꞌm ba tajaañix kaꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ. \p \v 17 Baꞌ aañ nañ tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, joidham jix bhaiꞌ tu tatdaꞌ nat jax chuꞌm kɨꞌn jiñ dhai gu Dios nañ jir tujuandam tugiꞌñ kaꞌ. \v 18 Baꞌ dai puiꞌ pɨx chuꞌm tu aꞌgadaꞌ iñ nat tuꞌ jax joidham jix bhaiꞌm duukam bap tu duu guch Xoiꞌkam bhaankam aañ, nañ guꞌ aañ naiꞌ tu ja aꞌgidhim guiꞌ nam cham jir Israel kam jaꞌtkam nam miꞌ puiꞌ ba jimiaꞌ na jax jix aaꞌ gu Dios. Dɨɨlh jiñ ñiꞌook kɨꞌn jañich puiꞌ tu ja aꞌgi, gio puiꞌ tu duu ñich ɨp ja nɨiꞌñchudat gu jaꞌtkam. \v 19 Na guꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdagaꞌn gu Dios nañ aꞌm tajaañix kuñ baꞌ bɨɨx aixim jix bhaiꞌm duukam jup tu buim, nam tuꞌ cham paiꞌ dhuuk pu chuꞌm tɨ nɨiꞌñ gu jaꞌtkam. Na guꞌ bɨxchuꞌx bhaaiꞌ na pu tu duñiaꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ na cham jɨꞌxdhaꞌ jaroiꞌ pu tu duñiaꞌ gu yaꞌ kam dhi oiꞌñgaꞌn. Gio baꞌ nañ naiꞌ puꞌñi tu ja aꞌgidhidhaꞌ gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ guch Xoiꞌkam, na bhaan tu aꞌga nam jax jaꞌk dui cham mu jaꞌk bhɨɨyaꞌ nam paiꞌ gammɨjɨ miꞌ pup jum tulhiiñdhaꞌ. Muiꞌ kap jañich naiꞌ ba tu ja aꞌgi, Jerusaleen dɨr jañich bhaiꞌ ji bhɨich, mu jaꞌp jañich sia ba tu ja aꞌgi na paiꞌ jax Iliiriko bhaan bipioꞌ gu dɨbɨɨr. \v 20 Gio guꞌ dai paiꞌ nañ jix mat kaꞌ nat chakui jaroiꞌ tu ja aꞌgi gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ guch Xoiꞌkam nañ baꞌ tu ja aꞌgiꞌñ aañ, nam paiꞌ chakuix jaiꞌch kaꞌ guch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham. Na guꞌ cham jir am noꞌñ aañ mɨjɨmmɨp ba baakchuꞌ noꞌt jumai miꞌ ba tu jua, tu gaagidhaꞌ iñ baꞌ nat paiꞌ chakui jaroiꞌ miꞌ tu jua. \v 21 Na guꞌp jum kaiꞌch maaꞌn kap na mɨt paiꞌ tu uaꞌnak gu bɨjɨk dɨr kam: \q1 Guiꞌ gu jaꞌtkam tɨgiaꞌ am sia kum cham paiꞌ dhuuk puiꞌ tɇ kɇɇ na ja bui aayaꞌ. \q1 Jix maatɨt tɨgiaꞌ am nar jaroiꞌ dhaꞌ sia ku cham paiꞌ dhuuk jaroiꞌ puiꞌ tu ja aꞌgiꞌñ. \s1 Na puiꞌ ba tɨꞌyaꞌ gu Paablo na mur jimdam Rooma \p \v 22 Puꞌjani kaiꞌñkam jañich baꞌ chakui mu jam tɨɨgim, sia kuñ aañ tɨi aaꞌndaꞌ gɨt nañ ba jam tɨgiaꞌ. \v 23-24 Muiꞌ oidhaꞌ bap duu guꞌ nañ dɨr tɨi muiꞌ ba xi jam tɨɨꞌmɨram, ku guꞌ na ñich kapbhaiꞌ ba tɨɨmo ya jaꞌp na ñich tu ja aꞌgidhimɨk gu jaꞌtkam, tɨi bhaiꞌx buusnim iñ jam bui nañ bhaiꞌ xi jam tɨɨgidhat nañ Espaaña jaꞌk bhɨɨyaꞌ, kat japim chi bhaiꞌ dhɨr iam jup jiñ palhbuidhaꞌ nañ tuꞌ kɨꞌn aayaꞌ. \v 25 Aañ xib Jerusaleen jaꞌk kar jimdam nañ ka ja uiꞌdhikaꞌ nam tuꞌ kɨꞌn jum palhbuidhaꞌ guch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham guiꞌ nam cham tuꞌ biaꞌ ni jɨꞌx. \v 26 Na mɨt guꞌ jɨꞌk maap jim daagɨk guch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham Masedoonia kam gio gu Akaaya kam, ja taa gu tuumiñ gu jaiꞌch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham nam baꞌ mu ja joochxiꞌñ guch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham Jerusaleen kam guiꞌ nam cham tuꞌ biaꞌ ni jɨꞌx. \v 27 Baꞌ dhiꞌ na mɨt maap jumpadak gu tuumiñ muiꞌ ba ja joochxiꞌñ guch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham Jerusaleen kam nam cham tuꞌ biaꞌ ni jɨꞌx, dɨɨlh ja jujur kɨꞌn jamɨt puiꞌ dhuu, cham tuꞌ nat jaroiꞌ ja chia. Baꞌ dhiꞌx bhaiꞌ bua am, na guꞌ gu Jerusaleen kam nam jir Israel kam jaꞌtkam gio aañ, jix bhaiꞌ dhuu chich na chich ja uaꞌp gux kɨɨꞌp jum duukam iiꞌmdaꞌ bhaan sia kum guꞌ cham jir Israel kam jaꞌtkam, jum aaꞌ ɨp baꞌ nam ja palhbuidhaꞌ guch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham guiꞌ nam jir Israel kam jaꞌtkam sia tuꞌ bhaan nax maax yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn. \v 28 Baꞌ daipuꞌ dhiꞌ nañ xi ja doꞌñchiꞌñmɨrai guch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham, mu dɨr nañ jaꞌk gɨxiaꞌ, pu Espaaña jaꞌk jañ ba bhɨɨyaꞌ. Bhaiꞌñ baꞌ buusniaꞌ jam bui nañ xi jam tɨɨgidhat, nañ jax ba kaiꞌch. \v 29 Baꞌ nañ paiꞌ dhuuk bhaiꞌ aayaꞌ jam bui, aañ jix chaat jiñ jur am bhaan na guch Xoiꞌkam pɨx jiñ palhbuidhaꞌ gɇꞌkam kɨꞌn gu tuꞌ nañ aꞌm jum aaꞌndaꞌ. \p \v 30 Jiñ jaaduñ jich Xoiꞌkam bhaan, bhaankam guch Xoiꞌkam jich Gɇꞌkam tuk gio bhaankam gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ na puiꞌ jaꞌk jich jujurtuꞌn nach xich jajoiꞌgɨꞌndaꞌ bɨɨx jɨꞌmaꞌn, aañ soiꞌ jam tɨtda na pim jiñ aꞌmkam xi chu daandaꞌ bɨɨx dhɨt. Bɨɨx aixim bhaan jiñ chulhiiñaim iñ guꞌ. \v 31 Puiꞌ pim jaꞌk xi chu daandaꞌ buiñor gu Dios nam cham jax jiñ dhoodaꞌ guiꞌ nam cham tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam mu kam Judea, gio baꞌ guiꞌ nañ ja uaꞌtulhiꞌñdhaꞌ guch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham Jerusaleen kam nam gɨt moo cham tuꞌ bhaan jax ji chɨꞌji xi gaamui. \v 32 Guꞌ baꞌ noꞌt guꞌx bhaiꞌ tuñ jii, bhammɨñ jaꞌp jup ba ji buusniaꞌ jam bui, noꞌ moop jix aaꞌndaꞌ gɨt gu Dios. Joidham chix bhaiꞌñ ɨlhdhaꞌ iñ nañ ba jam tɨgiaꞌ, gio na bam jɨɨpdhaꞌ guñ jur nañ ka xi jam tɨɨgim kaꞌ. \v 33 Baꞌ gu Dios pɨx jam palhbuiꞌñchuꞌndaꞌ na pim baꞌ joidham jix bhaiꞌ kaiꞌchɨt tu oiꞌñkaꞌ bɨɨx jɨꞌmaꞌn. Jaꞌpni pɨx gɨt baꞌ moo tu tuiꞌkaꞌ. \c 16 \s1 Na puiꞌ ba ja tɨɨdaꞌ gu Paablo guch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham nam miꞌ dhɨr bhaankam xi ja ñioꞌkdhaꞌ gu jaiꞌch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham \p \v 1 Bhaan jañ xi chu jam aꞌgidhaꞌ maaꞌn gu ubiiñ jaduuñ jich Xoiꞌkam bhaan na Peebe tɨɨꞌ. Dhiꞌ tu ja aꞌgiꞌñ jɨꞌkchi guch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham na paiꞌ Senkrea tɨ tɨɨꞌ. \v 2 Joidham japim jix bhaiꞌ tɨɨdai aichdhaꞌ na bhammɨ aayaꞌ jam bui, na guꞌ dhiꞌ tuꞌ sɨlhkam tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam. Xi palhbuidhaꞌ pim tuꞌ na bhaan aꞌmiram jum aaꞌndaꞌ, nat guꞌ dɨɨlh puiꞌ muiꞌ ba ja palhbui gu jaꞌtkam bɨɨx aixim bhaan gu tuꞌ na ja aꞌm jum aaꞌndaꞌ, puiꞌ na jax aañ nat guꞌ sia puiꞌp jiñ palhbui xiñ joiꞌmdak na cham bhaiꞌ tuñ jimdat. \p \v 3 Jiñ aꞌmkam japim xi ñioꞌkdhaꞌ gu Priiska gio gu Akiila, nach guꞌ dhiꞌ maap jir tujuandam tugiꞌñ guch Xoiꞌkam. \v 4 Dhiꞌ mɨt bɨɨpɨꞌ dɨr guguu na mɨt jiñ palhbui nam ba xiñ muꞌaam, dɨɨlh jamɨt baꞌ tɨip ja koi. Baꞌ aañ gɇꞌkam kɨꞌn ja taxchaabgiꞌñ, ku guꞌ cham tuꞌ ji nañ dai aañ ja taxchaabgiꞌñ, guꞌ jaꞌpji sia guch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham nam naiꞌ jaꞌp maap jum jumpadat tu daan nam jɨꞌk cham jir Israel kam jaꞌtkam. \v 5 Bɨɨx japim siañ aꞌmkam xi ja ñioꞌkdhaꞌ guch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham guiꞌ nam bhaiꞌ ja kiꞌaam jum jumpaꞌn gu Priiska gio gu Akiila. Bɨɨx japim jiñ aꞌmkam xi ñioꞌkdhaꞌ guñ bhaiꞌ kaiꞌchdhamiꞌ, guiꞌ nañ joidham jix kɨɨgalhiꞌñ na Epeneeto tɨɨꞌ. Jir bhaiꞌ kam na paiꞌ Akaaya dɨbɨɨr bhaan bipioꞌ, dhiꞌ bɨɨpɨꞌ tɨ jɨɨꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam gu bhaiꞌ kam Akaaya dɨbɨɨr. \v 6 Sia gu Mariiya pim jiñ aꞌmkam jup xi ñioꞌkdhaꞌ. Dhiꞌ gɇꞌ ba tu jua jam aꞌmkam na baꞌx bhaiꞌ tu jam jimdaꞌ. \v 7 Bɨɨx japim jiñ aꞌmkam xi ñioꞌkdhaꞌ gu Androoniko gio gu Juunias, nam puiꞌp jir Israel kam jaꞌtkam jaꞌp na jax aañ. Dhiꞌch maap kuupich na mɨt jich kuu guiꞌ nam cham buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ guch Xoiꞌkam, gio puiꞌp jir noonbiꞌñ am guch Xoiꞌkam jaꞌp na jax aañ, pu bɨɨpɨꞌ dɨr ba tɨ jɨɨgiꞌñ am buiñor guch Xoiꞌkam na ñich baꞌ aañ jup ba tɨ jɨɨꞌñ. \p \v 8 Sia gu Ampliato pim bɨɨx jiñ aꞌmkam jup xi ñioꞌkdhaꞌ. Dhiꞌr jiñ bhaiꞌ kaiꞌchamiꞌ bhaankam guch Xoiꞌkam. \v 9 Gio gu Urbaano pim bɨɨx jiñ aꞌmkam xi ñioꞌkdhaꞌ. Dhiꞌch maap jir tujuandam tugiꞌñ ɨp guch Xoiꞌkam. Sia pim bɨɨx jiñ aꞌmkam xi ñioꞌkdhaꞌ gu Estaakis. \v 10 Gu Apeeles japim siañ aꞌmkam xi ñioꞌkdhaꞌ. Dhiꞌ tuꞌ sɨlhkam bɨɨx juraaꞌn kɨꞌn buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ guch Xoiꞌkam, jix maatɨꞌ na jax jaꞌk tu jim. Sia pim jiñ aꞌmkam xi ñioꞌkdhaꞌ gu Aristoobulo, gam sia bɨɨx guiꞌ nam jɨꞌk maap jir jum oiꞌdhagɨm. \v 11 Gio gu Erodioon japim bɨɨx jiñ aꞌmkam jup xi ñioꞌkdhaꞌ. Dhiꞌ siar Israel kam maaꞌnkam jaꞌp na jax aañ. Sia gu Narsiiso pim jiñ aꞌmkam xi ñioꞌkdhaꞌ gam guiꞌ nam jɨꞌk maap jir jum oiꞌdhagɨm nam buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ guch Xoiꞌkam. \v 12 Bɨɨx japim jiñ aꞌmkam xi ñioꞌkdhaꞌ gu Tripeena gio tu Tripoosa. Dhiꞌ puiꞌ bhaankam jup tu juan am guch Xoiꞌkam. Bɨɨx japim jiñ aꞌmkam xi ñioꞌkdhaꞌ gu Peersida, nach guꞌ dhiꞌ puiꞌ joidham jup jix kɨɨgalhiꞌñ na buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ guch Xoiꞌkam, gio guꞌ dhiꞌ gɇꞌ ba tu jua bhaankam. \v 13 Bɨɨx japim jiñ aꞌmkam xi ñioꞌkdhaꞌ gu Ruupo. Dhiꞌ joidham jix bhaiꞌ buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ guch Xoiꞌkam. Sia gu dɨꞌɨɨꞌn japim bɨɨx jiñ aꞌmkam xi ñioꞌkdhaꞌ. Dhiꞌ jaꞌp ji buusan aañ jiñ bui na puiꞌp jir jiñ ñaan. \v 14 Jiñ aꞌmkam japim xi ñioꞌkdhaꞌ ɨp gu Asiinkrito, gio gu Plegonte, gio gu Ermes, gio gu Patroobas, gio gu Ermas, gio bɨɨx gu jaiꞌ nam puiꞌp tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam nam ja bɨɨm jum jumpadat tu daan. \v 15 Sia pim jiñ aꞌmkam xi ñioꞌkdhaꞌ gu Piloologo, gio gu Juulia, gio gu Neereo, bɨɨx gu jaꞌnniꞌñ ubii. Sia pim jiñ aꞌmkam xi ñioꞌkdhaꞌ gu Oliimpas, sia bɨɨx guch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham nam jɨꞌk dhiꞌ maap jum jumpadat tu daan buiñor guch Xoiꞌkam. \p \v 16 Baꞌ aapiꞌm dɨɨlh bɨɨx jɨꞌmaꞌn jup xim ñiñioꞌkdhat. Puiꞌ pim jaꞌk jum ñiñioꞌkiꞌñdhaꞌ na jax jaꞌk bhaan jix maatɨꞌ kaꞌ na pim tuꞌ sɨlhkam xim ja joiꞌgɨꞌn. Yaꞌ dɨr mu jam ñioꞌkiꞌñ am guch jaaduñ jich Xoiꞌkam bhaan bɨɨx kap dɨr nam jɨꞌk kap maap jum jumpadat daan guch Xoiꞌkam. \p \v 17 Baꞌ aapiꞌm jiñ jaaduñ jich Xoiꞌkam bhaan, chaꞌpim mi ja kɇkɇɇdaꞌ guiꞌ nam maakam tu aagiꞌñ gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ guch Xoiꞌkam. Na guꞌ noꞌ pimɨt miꞌ ba ji ja kai, naiꞌ pɨx jim jɨꞌdɨlhkadaꞌ pim, cham tuꞌ pim maaꞌn ñiꞌook kap duukaꞌ, pu chuꞌm pɨx tu uaꞌpu noꞌ pim mi ja kɇkɇɇ. Piam jaiꞌ dhɨt cham ka tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ am buiñor guch Xoiꞌkam jax ña pɨx. Guꞌ jaꞌpji na pim dhiꞌ bhaan tu daaꞌñchuꞌndaꞌ na mɨt jax chuꞌm ñiꞌook tu jam aꞌgi. \v 18 Dhiꞌ pu chuꞌm gu jaꞌtkam, cham tuꞌ bhaankam tu aꞌga am guꞌ guch Xoiꞌkam, guꞌ jaꞌpji dɨɨlh pɨx nam jax ɨlhiiꞌñ nam jax dhui dhiꞌ bhaan ja maiꞌchiaꞌ ɨp sap pɨk baꞌ gu jaꞌtkam nam baꞌ puiꞌp xi ja kaichgɨdaꞌ. Joidham jix bhaiꞌ xi buidhaꞌ am nam jax jaꞌk ja iatgidhidhaꞌ guiꞌ nam cham mat kaꞌ na jax jaꞌk jir sɨlhkam. \v 19 Ku guꞌ aapiꞌm miꞌ puiꞌ jiim ji na jax jum kaiꞌch gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ guch Xoiꞌkam. Jix bhaiꞌñ chaat iñ aañ na pim miꞌ puiꞌ jiim. Baꞌ gammɨjɨ pim miꞌ puiꞌ pu jiimdaꞌ, jix kɨɨꞌp jum duukam japim jup xip tu duñiidhaꞌ, cham tuꞌ gux buam jum duukam. Na guꞌ noꞌ pim gammɨjɨx kɨɨꞌp jum duukam jup tu duñiim, dhiꞌ bhaan jix maatɨꞌ kaꞌ na pim jir jix chu mamatdaꞌ. \v 20 Gio guꞌ puꞌñi jaꞌk dui baꞌ maiꞌchiaꞌ ɨp gu Dios gu jaꞌook na baꞌ cham tuꞌ jax ka jam buadaꞌ aapiꞌm. Bɨtaaꞌn ji biꞌyaꞌ jam bui gu jaꞌook, jaꞌp ji buusandaꞌ na pim daam dɨr mi kɨisapkaꞌ. Baꞌ guch Xoiꞌkam jich Gɇꞌkam tuk pɨx gammɨjɨ jam aꞌm tɨ nɨidhidhaꞌ. \p \v 21 Yaꞌ dɨr muiꞌp jam ñioꞌkiꞌñ gu Timoteo nach maap jir tujuandam tugiꞌñ guch Xoiꞌkam. Sia gu Luusio, gio gu Jasoon, gio baꞌ gu Sosiipater, nam puiꞌp jir Israel kam jaꞌtkam jaꞌp na jax aañ. \p \v 22 Baꞌ aañ nañ Tersio tɨɨꞌ nañ bhaankam gu Paablo tu uꞌuan dhiꞌ na mu tu jam uaꞌñxiꞌñ, aañ puiꞌ muiꞌp jam ñioꞌkiꞌñ bhaan dhiꞌñi uꞌuan, mu jam ñioꞌkiꞌñ iñ bhaankam guch Xoiꞌkam. \p \v 23 Gio gu Gaayo puiꞌ yaꞌ dɨr muiꞌp jam ñioꞌkiꞌñ. Dhiꞌ buiñor tɨbiap iñ ya kiaꞌmiꞌñ, nam guꞌ dhiꞌ buiñor maap jum jumpadat tu daan guiꞌ nam puꞌñi buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ guch Xoiꞌkam. Bɨɨx muiꞌp jam ñioꞌkiꞌñ gu Erasto. Dhiꞌ buiñor tu namkiꞌñ am bɨɨx gu jaꞌtkam nam jɨꞌk yaꞌ oidhaꞌ dhi gɇꞌ kiicham na jɨꞌk aagix nam tu namkiꞌñdhaꞌ. Bɨɨx mu jam ñioꞌkiꞌñ guch jaduuñ jich Xoiꞌkam bhaan na Kuarto tɨɨꞌ. \p \v 24 Moo gɨt gu Gɇꞌkam jich Xoiꞌkam gammɨjɨ jam aꞌm tɨ nɨidhidhaꞌ bɨɨx jɨꞌmaꞌn aapiꞌm. Moo gɨt puiꞌ tu tuiꞌkaꞌ. \s1 Na puiꞌ ba tɨꞌyaꞌ gu Paablo na dai gu Dios jix bhaaiꞌ nach gammɨjɨ gɇꞌkamtuꞌndaꞌ \p \v 25 Dai gu Dios jix bhaaiꞌ nach gɇꞌkamtuꞌndaꞌ, na guꞌ dai guiꞌx bhaaiꞌ na gammɨjɨ sɨlh jam bhɨichdhatgɨdaꞌ na jax jum kaiꞌch gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ guch Xoiꞌkam, dhiꞌ nax bhaaiꞌ na miꞌ dhɨr baabuꞌ gu jaroiꞌ na mu jaꞌk ka jimdaꞌ na paiꞌ gammɨjɨ miꞌ pup jum tulhiiñdhaꞌ. Dhiꞌr diꞌ nañ jax chuꞌm bhaan tu aꞌga aañ, gio dhix bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook bhaan tu aꞌga guch Xoiꞌkam. Baꞌ dhiꞌ miꞌ puiꞌ tum duñiim na chich jax jaꞌk maat na ɨlhiiꞌñ gu Dios, pu bɨjɨk dɨr puiꞌ jaꞌk pum aa na tu duñiaꞌ gatuuk, pu bɨɨpɨꞌ dɨr nat chakuip dunaak dhi oiꞌñgaꞌn. \v 26 Baꞌ nat jax jaꞌk jix aa gu Dios na ji chu buusniaꞌ gatuuk, tu dai mɨt uꞌuan taꞌm gu bɨjɨk dɨr kam nam bhaankam ya jaꞌp tu aꞌgimɨk. Miꞌ dhɨr jachich baꞌ maat ɨp aach, nat guꞌ dɨɨlh ja chia gu Dios nam puꞌñi tu uaꞌnaꞌ nam baꞌ miꞌ dhɨr puꞌñi machiaꞌ bɨɨx gu jaꞌtkam nam jɨꞌk jix jaiꞌch yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn nam baꞌ miꞌ puiꞌp tu dagiaꞌ. \p \v 27 Baꞌ dai gu Dios jach gammɨjɨ gɇꞌkamtuꞌndaꞌ na cham tu mumkɨ, na guꞌ daipuꞌ maaꞌn jix jaiꞌch, gio daipuꞌ guiꞌx chu matdaꞌ na jax jaꞌk tu duñiaꞌ gux kɨɨꞌp jum duukam. Puiꞌ kuch baꞌ dai guiꞌ gammɨjɨ daandaꞌ bhaankam guch Xoiꞌkam. Iam gɨt moo puiꞌ tu tuiꞌkaꞌ.