\id REV \h NAT JAX TƗ TƗƗ GU JUAN \toc1 NAT JAX TƗ TƗƗ GU JUAN \toc2 NAT JAX TƗ TƗƗ GU JUAN \toc3 Ap. \mt2 NAT JAX TƗ TƗƗ GU \mt1 JUAN \c 1 \s1 Gu Juan nat jax tɨ tɨɨ nat mattuda guch Xoiꞌkam na jax tum duñiaꞌ gatuuk \p \v 1 Bɨɨx na jɨꞌk jax yaꞌ tu uaꞌñix dhi uꞌuan taꞌm, yaꞌch aagiꞌñ gu Jesuus jich Xoiꞌkam nach jɨꞌk ba kaichuꞌ na jax tum duñiaꞌ gatuuk, puiꞌ na jax jaꞌk jup mattuꞌn gu Dios. Baꞌ guch Xoiꞌkam mu joot maadɨt gu nobiiꞌñ gu Dios mummu buiñor gu tujuandam tugiꞌñ Juan na sap baꞌ mattudaꞌ na jɨꞌk jax tum duñiaꞌ gatuuk. \v 2 Baꞌ gu Juan puiꞌp tu uaꞌna bɨɨx nat jɨꞌk jax tɨ tɨɨ nat paiꞌ dhuuk mattuda guch Xoiꞌkam bhaankamuꞌn gu Dios na tuꞌ jax dhuñiaꞌ. Cham paiꞌ maaꞌn kap tu uaꞌna na dɨɨlh jax ɨlhiiꞌñ, daipuꞌ nat jax pɨx tɨ tɨɨ gio nat jax tɨ kai. \p \v 3 Baꞌ joidham jix bhaiꞌ tu ja jimiaꞌ guiꞌ nam jɨꞌk tu jiñkaidhai miꞌ puiꞌ ba jimiaꞌ na jɨꞌk jax yaꞌ tu uaꞌñix dhi uꞌuan taꞌm gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ gu Dios, bar miaꞌn guꞌ na paiꞌ dhuuk puiꞌ tum kuugalhdhaꞌ na jɨꞌk jax yaꞌ tu daaxix. \s1 Gu Juan na muiꞌ ba tu ja uaꞌñxidhaꞌ guch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham mu jaꞌp xijum gok kap nam paiꞌ jax jum jumpaꞌn nam tu daandaꞌ \p \v 4 Aañ nañ Juan tɨɨꞌ mu tu jam uaꞌñxiꞌñ iñ jiñ jaaduñ jich Xoiꞌkam bhaan mu jaꞌp xijum gok kap na pim paiꞌ jax jum jumpadat tu daan buiñor guch Gɨꞌkoraꞌ na Aasia dɨbɨɨr bhaan bipioꞌ, nañ mu jam ñioꞌkiꞌñ noꞌ pim jix bhaiꞌm ɨlhiiꞌñ. Gammɨjɨ gɨt baꞌ xi jam joiꞌndat jam aꞌm tɨ nɨidhidhaꞌ guiꞌ na bɨjɨk dɨr pux jaiꞌch, gio na yaꞌ dɨr jaꞌp jaꞌk gammɨjɨ pux jaiꞌch kaꞌ, gam na gio bhaiꞌp jim gatuuk, gio baꞌ gux xijum gook jix dhuuduꞌ kam jix uꞌuañ iꞌiiꞌmdaꞌ nam bhammɨp tuꞌiiꞌ sonpan na paiꞌ daa, \v 5 gio baꞌ gu Jesuus jich Xoiꞌkam ɨp guiꞌ nat duadɨk giop bam mu dɨr koiꞌñgaꞌn tɨr, na xib jix ioꞌm gɇꞌkam kɨꞌn ba daa ja bui bɨɨx gu gɇꞌgɇrkam yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn. Guch Xoiꞌkam gɇꞌkam kɨꞌn xich joiꞌgɨꞌn jia, puiꞌ kut baꞌ bha jimɨɨk tuch ñamkix guch uaꞌtulhdharaꞌ kɨꞌn gu ɨꞌraꞌn nat jaax kuruus taꞌm, na baꞌ puꞌñi duuji tuch uañdhaꞌ gu Dios. \v 6 Baꞌ miꞌ dhɨr puiꞌ jaꞌk duu na gatuuk gɇꞌgɇrkam kɨꞌn jich dharsaꞌ nach ja sɨlhkaꞌndaꞌ gu jaiꞌ, gio baꞌ nach bhaiꞌ ba tu juandaꞌ na paiꞌ tu chiopiꞌ gu Dios jich Gɨꞌkoraꞌ. Jaiñ na jax pɨk joidham. Gɇꞌkamtuꞌndaꞌ pim guch Xoiꞌkam, na guꞌx ioꞌm jir gɇꞌkam sia nar paiꞌ dhuuk. \p \v 7 Baꞌ janoꞌ na paiꞌ dhuuk gio bhaiꞌp jimdaꞌ guch Xoiꞌkam, tɨbaaꞌñ chaꞌm bhaan bhɨjɨmmɨni dhɨr bhaiꞌ ji chɨmñiaꞌ. Bɨɨx tɨgiaꞌ am gu jaꞌtkam na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn kam, sia guiꞌ na mɨt tulhiiñchudak sissapa kuruus taꞌm janoꞌ na yaꞌ xi oilhimɨk. Baꞌx buam jum ɨlhdhai bhaiꞌ ji susuañiaꞌ am tɨi guiꞌ na mɨt jɨꞌk cham tɨ jɨɨꞌñ buiñor nam ba tɨgiaꞌ na bhaiꞌ ba jimdaꞌ, nam guꞌ puiꞌ xim aaꞌndaꞌ na mɨt cham miꞌ puiꞌ jii na jax jix aaꞌ. Kani gɨt na puiꞌ tum duñiaꞌ. \p \v 8 Guiꞌ nax ioꞌm jir gɇꞌkam, na bɨjɨk dɨr pur Dios, gio na yaꞌ dɨr jaꞌp jaꞌk gammɨjɨ bar pu chuꞌm kaꞌ, gam na saak gio bhaiꞌp jimdaꞌ, jaꞌpni kaiꞌch: “Aañiꞌ nañ bɨjɨk dɨr pux jaiꞌch, jup tu duu ñich bɨɨx na jɨꞌk tuꞌx chu jaiꞌch. Aañ baꞌ giop tu kuugalhdhaꞌ, dai baꞌ aañ gammɨjɨ pu jaiꞌch kaꞌ.” \s1 Na ba tɨgiaꞌ gu Juan na jax jir tuꞌm kam guch Xoiꞌkam \p \v 9 Aañ puiꞌp jir jam jaduuñ guch Xoiꞌkam bhaan, nañ guꞌ aañ puiꞌp tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor, puiꞌ kuñ baꞌ mɨjɨ tu jam uaꞌñxiꞌñ, puiꞌ bhammɨp aayaꞌ iñ buiñor gu Dios na pim paiꞌ jaꞌk bhɨichuꞌ aapiꞌm. Gio jaꞌxbuiꞌ puiꞌp jiñ chulhiiñ iñ bɨxchuꞌ bhaan na jax aapiꞌm, guꞌ ji na guꞌ guch Xoiꞌkam jiñ palhbuidhat jiñ guguuxiꞌñ nañ jax dhui nakgaꞌ. Xib jañ yammɨ dɨr jaꞌk jup tuꞌiiꞌ suudaiꞌ ɨraab na paiꞌ alhiꞌch jir dɨbɨɨr na Patmos tɨ tɨɨꞌ, na mɨt jiñ dhaagɨk yammɨ dɨr jaꞌk jiñ aich gu Rooma kam nam cham aaꞌ nañ bha jaꞌp tu aꞌgadaꞌ gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ gu Dios na bhaan tu aꞌga guch Xoiꞌkam. \v 10 Baꞌ maaꞌnnim maaꞌn tumiiñku taꞌm nañ ka tu daan buiñor gu Dios, gɇꞌñ aꞌm bam tajaa gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ. Baꞌ mɨjɨ dɨr jaꞌp paiꞌ bhaiꞌ ji chum ñio jiñ bɨɨbhiꞌ dhɨr jix ioꞌm gɇꞌ kɨꞌn, jaꞌxbuiꞌ na jɨꞌx tu kuu gu kuichdhakar, \v 11 jup tum kaiꞌch: \p ―Tu uaꞌnaꞌ ap uꞌuan taꞌm bɨɨx nap jɨꞌk jax tɨ tɨgiaꞌ nañ tɨm tɨɨꞌñchodaꞌ, mu ja joochxidhaꞌp baꞌ guiꞌ nam jiñ bui tɨ jɨɨgiꞌñ mu jaꞌp xijum gok kap nam paiꞌ jax jum jumpadaꞌ nam tu daan jiñ bui na Aasia dɨbɨɨr bhaan bipioꞌ, puiꞌ na jax mu na paiꞌ Eepeso tɨ tɨɨꞌ, gio baꞌ jumai mu jaꞌk jap jup tu jootsaꞌ na paiꞌ Esmirna tɨ tɨɨꞌ, gio baꞌ moo jumai mu jaꞌk ɨp na paiꞌ Peergamo jup tɨ tɨɨꞌ, gio baꞌ moo mu jaꞌk ɨp na paiꞌ Tiatira tɨ tɨɨꞌ, gio puiꞌ na jax mu jaꞌk na paiꞌ Sardiis jup tɨ tɨɨꞌ, gio baꞌ moo mu jaꞌk Piladelpia ɨp, gio baꞌ mu jaꞌk Laodiisia. \p \v 12 Baꞌ na ñich paiꞌ dhuuk muiꞌ ji chɨ tɨɨ nañ jix maachim na jaroiꞌ baꞌ mɨjɨ paiꞌ dhɨr bha tuñ aꞌgiꞌñ, mi jaꞌp tuut xijum gook guiꞌ na bhaan jum tuttu gu kañdhiir nar jix uam totbikdam. \v 13 Miꞌ ɨrban baꞌ kɨɨk maaꞌn gu maaꞌnkam, puiꞌ kam tuꞌiiꞌ na gu Jesuus jich Xoiꞌkam. Tɇb jum tɨꞌiiꞌñ gu jannulh, dɨɨrap xi juꞌ, gio baꞌ maaꞌn gu bhisparaꞌ bha jaꞌp jup xi bur bhaasturam na puiꞌp jir jix uam totbikdam. \v 14 Gu kuupaꞌn joidham jix chuam maaxiꞌñ jaꞌp na gu jabook kɨb, piam jaꞌp na jax gux chua bapoo, gio gu buupuiꞌñ gɇꞌgɇr mɨmɨim jaꞌp na tai. \v 15 Gio gu tootnaꞌn jix ioꞌm jix mɨmɨim jaꞌp na jax tuiꞌkaꞌ gu baiñum noꞌ tai chɨr baaxich, na giilhim bax mɨim kaꞌ nax ioꞌm bax choiñ kaꞌ. Baꞌ na xi chu aꞌga, giilhim gɇꞌx kaidhaꞌ, am tɨroon, jaꞌp na jax kaiꞌchdhaꞌ gu suudaiꞌ paiꞌ noꞌ gɇꞌ mɨr na puꞌñi am tɨroondaꞌ na sasbakdaꞌ. \v 16 Baꞌ jaꞌpni kɨɨꞌn dɨr ja daaꞌ xijum gook gu chiichiaꞌ, gio baꞌ na chiñiꞌram dɨr busaak maaꞌn gu tɇb kuxiir na bɨxxik dɨr jix muꞌmuk. Gio gu buibsaꞌn giilhim jix oꞌjoꞌ tanoor, jaꞌp na jax gu tanoolh noꞌx dhaam ba daa. \p \v 17 Baꞌ aañ na ñich puꞌñi tɨɨ, mukxi kam jañich panaas mi jaꞌp pu gɨi tootnaram na ñich tu kaam, na ñich guꞌ giilhim jix chooꞌn. Baꞌ guiꞌ bhaiꞌ xiñ dhaagɨk kɨꞌn gu kɨɨꞌn dɨr kam nobiiꞌñ jup jiñ chɨtda: \p ―Aap moo cham toodon kaꞌñ jaduuñ. Aañiꞌ pɨx jir diꞌ nañ bɨjɨk dɨr pu jaiꞌch na ñich jup tu duu bɨɨx na jɨꞌk tuꞌx chu jaiꞌch. Aañ baꞌ giop tu kuugalhdhaꞌ, dai aañ baꞌ gammɨjɨ pu jaiꞌch kaꞌ. \v 18 Aañ pɨx jir diꞌ na ñich duadɨk giop bam mu dɨr koiꞌñgaꞌn tɨr. Baꞌ yaꞌ dɨr jaꞌp jaꞌk jañ gammɨjɨ pu ba duakaꞌ, cham jañ paiꞌ dhuuk ka mukiaꞌ. Aañ ba tu daam kɨɨk baꞌ xib mu nam paiꞌm tulhiiñ gu koiꞌñgaꞌn, jaꞌp ji buusan nañ aañ ba uaꞌ baꞌ xib guiꞌ na kɨꞌn jum kukpioꞌk gu kiꞌñgob na paiꞌ dhɨr mu tum bapkɨ, cham tuꞌ kiaꞌ gu jaꞌook. \v 19 Baꞌ aañ puiꞌ ɨlhiiꞌñ nap tu uaꞌnaꞌ bɨɨx nap jɨꞌk jax tɨ nɨiꞌñ xib gio nap jɨꞌk jax ka tɨ tɨgiaꞌ. \v 20 Baꞌ xim aagiꞌñdhaꞌ iñ na jax jir jum duukam dhix xijum gook chiichiaꞌ nañ ja daaꞌ gio dhix xijum gook na bhaan jum tuttu gu kañdhiir nap yaꞌ nɨiꞌñ. Dho dhix xijum gook chiichiaꞌ, jir diꞌ am guñ chujuandam tuk guiꞌ nam mu jaꞌp bɨɨpɨꞌ dɨr guꞌkat ja aagiꞌñ gux bhaiꞌm kaiꞌchdham jiñ ñiꞌook guiꞌ nam bañ kaichuꞌ. Guꞌ baꞌ dhix xijum gook na bhaan jum tuttu gu kañdhiir, dhiꞌ pɨx puiꞌ jaꞌk jum maaxiꞌñ mu jaꞌp xijum gok kap nam paiꞌ jax jum jumpaꞌn nam jiñ dhaandaꞌ guiꞌ nam ba tɨ jɨɨgiꞌñ aañ jiñ bui. \c 2 \s1 Gu Juan na muiꞌ ba tu ja uaꞌñxidhaꞌ guch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham mu nam paiꞌm jumpadat tu daan buiñor na Eepeso tɨ tɨɨꞌ \p \v 1 ’Mu tu uaꞌñxidhaꞌ ap guñ chujuandam tuk na mu tu juan Eepeso jiñ aꞌmkam ja bui guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñ jiñ bui. Jaꞌpnip jaꞌk mi chu daasaꞌ: “Guiꞌ na ja daaꞌ gux xijum gook chiichiaꞌ, na miꞌ ɨrban kɨɨk na paiꞌ xikoolh tuut guiꞌ na bhaan jum tuttu gu kañdhiir nar jix uam totbikdam, nap sap baꞌ miꞌ dhɨr ja aagiꞌñdhaꞌ guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor, jaꞌpni kaiꞌch: \v 2 Jix bhaiꞌx maat iñ na pim jax jaꞌk tu dudua aapiꞌm na pim jiñ bui tɨ jɨɨgiꞌñ, gio na pim jɨꞌk tuꞌ jax buaꞌt oipo. Jix maat iñ ɨp na pim puiꞌ na pim jax bax biiñak aañ jiñ bui, sia ku pim bɨxchuꞌ bhaan jum tulhiiñ, gam nam bɨɨx aixim jam tɨtdadaꞌ guiꞌ nam jix buam tomaat. Siax bhaiꞌx maat iñ na pim cham ja kɇkɇɇ guiꞌ nam maakam tu iatgiꞌñ mi jaꞌp oipot puiꞌ xim tɨɨtgɨt nam aañ jir jiñ chujuandam tuk, na pim guꞌ bax maat nam bhaan pɨx tu iatgiꞌñ. \v 3 Jix maat iñ ɨp nar maaꞌn na pim jax tɨ jɨɨgiꞌñ jiñ bui sia kum giilhim jam tulhiiñchuꞌn gu jaꞌtkam na pim bañ kaichuꞌ. \v 4 Maaꞌn kap dai cham puiꞌ ka duiñchuꞌ pim nañ jax jix aaꞌ, cham tuꞌ bɨɨx jam jujur kɨꞌn jix biiñak kat tuꞌ kaꞌm kañ ñɨiꞌñ japim, jaꞌp na jax moo janoꞌ na pimɨt jax tɨ jɨɨꞌñ jiñ bui na pim joidham bɨɨx jam jujur kɨꞌn jix biiñak kat. Xib ampɨx puiꞌx oodam tɨ jɨɨgiꞌñ japim jiñ bui. \v 5 Baꞌ aañ puiꞌ ɨlhiiꞌñ xib na pim gio soiꞌp jum ɨlhdhai miꞌ puiꞌ ba jimiaꞌ na pim jax jaꞌk tuiꞌñgɨt bɨɨpɨꞌ dɨr, na pim joidham tuꞌ kaꞌm nɨidhat miꞌ puiꞌ jiimɨt na jax jix aaꞌ gu Dios. Piam ku pim guꞌ cham pu tu duñiaꞌ nañ jax jam tɨtda, jaꞌk bhɨɨyaꞌ iñ guiꞌ na tu jam bɨꞌñxiꞌñ na pim baꞌx chu maax kɨr jup tuꞌiiꞌ, baꞌ puiꞌx chukgam kɨr ji biꞌyaꞌ pim, nañ guꞌ xiꞌ pɨk cham ka xi ñakgaim na pim jax tu jim. \v 6 Siamri dho maaꞌn kap miꞌ puiꞌ duiñchuꞌ pim nañ jax ɨlhiiꞌñ aañ, na pim cham ja kaichgɨt puiꞌ jaꞌk jup tu bua nam jax tu jim guiꞌ nam Nikolaitas jum tɨɨtɨꞌ, puiꞌ cham jup ja kɨɨgalhiꞌñ japim na jax aañ. \v 7 Baꞌ gu jɨꞌk nam kɇɇji miꞌ puiꞌ jimiaꞌ na jax tu aꞌgadaꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ mu jaꞌp chichiop nam paiꞌm jumpadat tu daan jiñ bui guiꞌ nam bañ kaichuꞌ, ja baidhikaꞌ iñ bhammɨ jaꞌk na paiꞌ joidham jix chu abhaar, na bɨxchuꞌ bha tɨ ɨꞌxchix. Ja chiñiaꞌ iñ baꞌ nam jugiaꞌ gu bhaidhaꞌ na bhaiꞌp kɨɨk nam kɨꞌn gammɨjɨ pu ba duduakaꞌx jɨjɨkgɨm, sia guiꞌ nam nakgair maaꞌn nam jax jix biiñak kaꞌ aañ jiñ bui sia kut jax bɨɨx aixim jix buam jum duukam bhaiꞌ jam daam ji chu jii, nam guꞌ bhammɨ jaꞌk gammɨjɨx jɨjɨkgɨm bap tuiꞌkaꞌ.” \s1 Gu Juan na mu jaꞌk jup ba tu ja uaꞌñxidhaꞌ guch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham na paiꞌ Esmirna tɨ tɨɨꞌ \p \v 8 ’Mu jaꞌk jap jup tu uaꞌñxidhaꞌ gu jumaiñ chujuandam tuk na mu jaꞌk jup tu juan jiñ aꞌmkam na paiꞌ Esmirna tɨ tɨɨꞌ ja bui guiꞌ nam bañ kaichuꞌ. Jaꞌp jap tɨɨdaꞌ: “Guiꞌ na bɨjɨk dɨr pux jaiꞌch, gio na gammɨjɨ pu bax jaiꞌch kaꞌ yaꞌ dɨr jaꞌp jaꞌk, nat maaꞌnnim duadɨk giop bam mu dɨr koiꞌñgaꞌn tɨr na mɨt tɨi mua, nap sap baꞌ miꞌ dhɨr ja aagiꞌñdhaꞌ guiꞌ nam ba tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor, jaꞌpni kaiꞌch: \v 9 Jix bhaiꞌx maat iñ na pim giilhim bɨxchuꞌ bhaan jum tulhiiñ mi jaꞌp na pim jax tu oiꞌdhaꞌ, gam na pim gampaiꞌ pɨx tuꞌiiꞌ na pim cham jir tu biaꞌ kam. Ku baꞌ guꞌ aapiꞌm cham jax jum aaꞌndaꞌ ji, na guꞌ kam aajim na paiꞌ dhuuk jam aꞌm tu biꞌyaꞌ gu gɇꞌgɇr jup tum duuꞌnkam bhammɨ jaꞌk jix dhaam, sia ku pim guꞌ xib cham tuꞌ biaꞌ. Jix maat iñ ɨp nam xi jam bhaamkidhat giilhim jam aꞌga guiꞌ nam puiꞌm aaꞌ na gɇꞌkam kɨꞌn ja aꞌm tɨ nɨiꞌñ gu Dios, nam guꞌr Judea kam, nam guꞌ paa gi miꞌ puiꞌp jiim na jax jix aaꞌ gu Dios puiꞌ xi kaiꞌchɨt. Na jax jaꞌk jix aaꞌ gu jaꞌook dho gi guꞌ jɇɇꞌ ji, puiꞌ xi chu buim am dho na jax ja tɨɨdaim. \v 10 Baꞌ aapiꞌm cham tuꞌ bhaan jax jim aagɨt gammɨjɨ muiꞌ xix biiñak kaꞌ buiñor gu Dios. Chaꞌpim jax jum aaꞌndaꞌ sia kut bɨɨx aixim jix buam bhaiꞌ ji chu jam jii. Xi ñakooꞌndaꞌ pim sia noꞌ mɨt bhaiꞌ ji jam tulhiiñchuda gu jaꞌtkam bhaankamuꞌn gu jaꞌook, na guꞌ jax chuꞌm tanoolh puiꞌ jaꞌk ja jurtudaꞌ nam jam tulhiiñchudai jam kuupaꞌ, ku guꞌ dhiꞌ na bhaan pɨx matgilhiaꞌ ji noꞌ pim moox biiñak jiñ bui piam ku guꞌ cham. Gio guꞌ cham tuꞌ muiꞌ tanoolh jum tulhiiñaꞌ pim, mambhɨɨx tanoolh pɨx. Baꞌ noꞌ pimɨt nakoo sia ku pim puꞌñi giilhim jum tulhiiñ, jam makiaꞌ iñ gu gɇꞌgɇr jup tum duuꞌnkam nar jam namkiꞌ kaꞌ. \v 11 Na guꞌ gu jɨꞌk nam kɇɇji miꞌ puiꞌ jimiaꞌ na jax tu aꞌgadaꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ mu jaꞌp chichiop nam paiꞌm jumpadat tu daandaꞌ guiꞌ nam bañ kaichuꞌ, cham tuꞌm tulhiiñaꞌ am gatuuk mu nam paiꞌm tulhiiñaꞌ guiꞌ nam cham tuꞌ kaꞌm tɨgiaꞌ gu Dios.” \s1 Gu Juan na mu jaꞌk jup ba tu ja uaꞌñxidhaꞌ guch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham na paiꞌ Peergamo tɨ tɨɨꞌ \p \v 12 ’Xib jap baꞌ moo mu jaꞌk jup tu uaꞌñxidhaꞌ guñ chujuandam tuk na mu tu juan jiñ aꞌmkam na paiꞌ Peergamo tɨ tɨɨꞌ ja bui guiꞌ nam bañ kaichuꞌ. Jaꞌpnip mi chu daasaꞌ uꞌuan taꞌm: “Jaꞌpni kaiꞌch guiꞌ na chiñiꞌram dɨr busaak gu tɇb kuxiir na bɨxxik dɨr jix muꞌmuk: \v 13 Jix maat iñ na puiꞌ na pim jax bax biiñak bɨɨx jam jujur kɨꞌn jiñ bui sia ku miꞌ tu daam kɨɨk gu jaꞌook na pim paiꞌ oiꞌdhaꞌ, ni ku pim cham tuꞌ bhaan jax jum aaꞌ sia kut mua gu jaꞌook guñ chujuandam tuk Antiipas na miꞌ puiꞌ jimdat nañ jax jix aaꞌ, na cham aaꞌ na mi jaꞌp tu aꞌgadaꞌ gux bhaiꞌm kaiꞌchdham jiñ ñiꞌook, na guꞌ miꞌ kiaꞌmiꞌñ tɨ ɨlhiiꞌñ na jɨꞌx Peergamo tɨ tɨɨꞌ. \v 14 Dai maaꞌn kap moo cham jiñ koꞌraar na pim jax jaꞌk duiñchuꞌ, na pim guꞌ jaiꞌ dhɨt puiꞌ jaꞌk tu bua nat jax tu jii bɨjɨk guiꞌ na Balaam tɨɨgich, nax ɨxchuixim aagiꞌñ gu Balak na jax jaꞌk duñiaꞌ nam baꞌm uaꞌtulhdhaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam na cham ja kɨɨgalhiꞌñdhaꞌ. Puiꞌ ku mɨt baꞌ saalh puiꞌ mu jaꞌk ji ja bɨɨnat gu miꞌ kam jaꞌtkam na paiꞌ kio gu Balak, jaiꞌp ba tu daandaꞌ am ja bui gu ja didios tuk jup duñiixim, gam nam tu kuaꞌdaꞌ gu koiꞌ nam ja tɨtkiꞌñdhaꞌ gu ja didios tuk, gio baꞌ nam jix bhaiꞌ ja tɨtdat ja bɨɨm boppodaꞌ gu miꞌ kam uꞌuub. Ku baꞌ guꞌ gu Balaam ji nat tuꞌm daꞌp duu. \v 15 Gio jaiꞌ dhɨt dhiꞌ nam jiñ bui tɨ jɨɨgiꞌñ nam puiꞌ jaꞌk pɨx iam jup tu daaꞌñchuꞌ nam jax tu jim guiꞌ nam Nikolaitas jum tɨɨtɨꞌ. Dhiꞌjani bhaan jañ baꞌ puiꞌ kaiꞌch na pim cham tuꞌ bɨɨx puiꞌ tu kuugalhdhim nañ jax jix aaꞌ. \v 16 Baꞌ aañ puiꞌ ɨlhiiꞌñ na pim siamri soiꞌm ɨlhdhai miꞌ puiꞌ xi jimɨi nañ jax jix aaꞌ, jaꞌp japim xi dhui na pim jax jaꞌk tu jim xib. Piam ku guꞌ cham, mu jimɨiñ jam tulhiiñchudaꞌ jam bɨndai dhiꞌ nam Nikolaitas jum tɨɨtɨꞌ. Jaꞌp ji buusniaꞌ nañ jam koodaꞌ kɨꞌn dhi tɇb jiñ kuxiir nañ chiñ am dɨr busaak. \v 17 Jaꞌpni ku pim baꞌ siamri miꞌ puiꞌ xi jimɨi nañ jax jam tɨtda, na guꞌ noꞌ pimɨt moo miꞌ puiꞌ xi jii nañ jax jix aaꞌ cham tuꞌ bhaan jax jim aagɨt sia ku pimɨt bɨxchuꞌ bhaan bhaiꞌ jim tulhii, aañ bhammɨ jaꞌk jam aichdhaix dhaam jam makiaꞌ gux kɨɨꞌ koiꞌ na manaa jum tɨɨtɨꞌ na pim kɨꞌn gammɨjɨx jɨjɨkgɨm bap tuiꞌkaꞌ. Gio baꞌ moo gu aꞌlhich koꞌkmarak joodai sopkoñxim ɨp na joidham jix chooto na bhaan mi uaꞌñixchuꞌndaꞌ na pim jax jaꞌk ba tɨɨꞌkaꞌ miꞌ dhɨr jaꞌp jaꞌk. Cham jaroiꞌ mat kaꞌ, dai aapiꞌm dɨɨlh. Gu baꞌ noꞌ jaroiꞌ maadɨt jix kaim gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios, bɨɨx juraaꞌn kɨꞌn xi kɇɇkɇꞌ na jax tu aꞌgadaꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ mu jaꞌp chichiop nam paiꞌm jumpadat tu daandaꞌ guiꞌ nam jiñ bui tɨ jɨɨgiꞌñ.” \s1 Gu Juan na muiꞌ ba tu ja uaꞌñxidhaꞌ gu Tiatira kam jich Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham \p \v 18 ’Xib jap baꞌ moo mu jaꞌk jup tu ja uaꞌñxidhaꞌ gu Tiatira oiꞌñkam nam jiñ bui tɨ jɨɨgiꞌñ, buiñor guñ chujuandam tuk na miꞌ tu juan ja bui, na baꞌ miꞌ dhɨr ja aagiꞌñdhaꞌ. Jaꞌpnip jaꞌk mu tu uaꞌñxidhaꞌ: “Jaꞌpni kaiꞌch guiꞌ na gɇꞌgɇr mɨmɨim gu buupuiꞌñ, gio baꞌ gu tootnaꞌn nax mɨmɨim jaꞌp na jax gu baiñum toiñdhichdhix kam: \v 19 Jix bhaiꞌx maat iñ na pim jax jaꞌk tu dudua miꞌ na pim paiꞌ oiꞌdhaꞌ. Jix maat iñ ɨp na pim joidham bɨɨx jam jujur kɨꞌn tuꞌ kaꞌm nɨidhat jix biiñak aañ jiñ bui, gam na pim joidham jix ja joiꞌndat jix bhaiꞌ ja buaꞌt ja palhbuiꞌñ gu jaiꞌ kɨꞌn gu tuꞌ na ja aꞌm jum aaꞌ. Gio xib joidham bax chu joiꞌgɨꞌn japim, cham tuꞌ puiꞌ na bɨɨpɨꞌ dɨr. \v 20 Guꞌ ji na guꞌ cham jiñ koꞌraar na pim jaiꞌ dhɨt puiꞌ jaꞌk jup tu daaꞌñchuꞌ na jax tu jimdat bɨjɨk gu ubii na Jesabeel tɨɨgich, puiꞌ kaiꞌchdhaꞌ pim na pim Dios bhaankamuꞌn tu aꞌgadaꞌ jaꞌp na jax kaiꞌchdhaꞌ guiꞌ. Paa gip jir sɨlhkam, pu cham tuꞌ kaꞌm nɨiꞌñ japim gu Dios puiꞌ xi kaiꞌchɨt. Tɨɨꞌ na pim jaiꞌx bhaiꞌ ja tɨtdat ja bɨɨm boppo gu uꞌuub, gam na pim tu kuaꞌ gu koiꞌ na tɨkdhix kat gu didios jup duñiixim, puiꞌ ɨp na jax jaꞌk tu buadaꞌ bɨjɨk gu Jesabeel. Dhiꞌjani bhaan jañ baꞌ cham tuꞌx bhaiꞌñ chaat jam bui. \v 21 Bɨɨx guiꞌ nam puꞌñi jaꞌk tu jam aꞌgiꞌñdhaꞌ na jax tu jimdat gu Jesabeel, tɨix ja joiꞌndat ja nɨɨrkaꞌ iñ nam soiꞌm ɨlhdhai miꞌ puiꞌ ba jimiaꞌ gɨt na jax jix aaꞌ gu Dios, bɨɨx sia aapiꞌm na pim jɨꞌk puiꞌ jaꞌk ba tu jim. Guꞌ ji na pim guꞌ cham tuꞌ soiꞌ xim ɨlhdhak buiñor gu Dios, puiꞌ na pim jax bam uaꞌtulhiꞌñ, na pim jaiꞌx bhaiꞌ ja tɨtdat ja bɨɨm boppo gu uꞌuub, gam na pim tu daan ja bui gu didios jup duñiixim. \v 22 Baꞌ gu xib na tuꞌ jax tuiꞌkaꞌ, jam tulhiiñchudaꞌ iñ koꞌkdaiꞌ kɨꞌn, cham jax bua sia pimɨt jaiꞌ dhɨt ma koi noꞌ pimɨt cham nakoo. Baꞌ noꞌ pim guꞌ sia cham soiꞌm ɨꞌlhiꞌñ buiñor gu Dios, dho gi baꞌ guꞌx ioꞌm ba jam tulhiiñchudaꞌñ ji, noꞌ guꞌr maaꞌn na pim jax puiꞌ jaꞌk tu jim nat jax chu jii gu ubii na Jesabeel tɨɨgich, \v 23 nam baꞌ dhiꞌ bhaan jix chotdon kaꞌ bɨɨx nam jɨꞌk jiñ bui tɨ jɨɨgiꞌñ nam muiꞌ kap jum jumpadat tu daan, na guꞌ puꞌñi jaꞌk jup tu ja jimiaꞌ noꞌm jaiꞌ puiꞌ jaꞌk jup tu jim. Gio nam baꞌx mat kaꞌ nañ aañ bɨɨx jix mat kaꞌ nam jɨꞌk jax jum aaꞌndaꞌ gu jaꞌtkam, gam nam jax tu buadaꞌ, gio nam tuꞌ jax jix dhuñiik kaꞌ. Baꞌ bhaan jup ba machiaꞌ am ɨp nañ aañ tu maak na jax jaꞌk ja aꞌm bipioꞌdaꞌ guiꞌ nam puꞌñi tuꞌ pɨx ɨlhdhat cham tuꞌ kaꞌm nɨiꞌñdhaꞌ gu Dios. \v 24 Guꞌ baꞌ aapiꞌm na pim jɨꞌk cham puiꞌ jaꞌk tu jim na jax tu jimdat gu Jesabeel, cham jañ jam tulhiiñchudaꞌ, na pim guꞌ cham tuꞌ puiꞌ jaꞌk jup tu bua na jax tu buaꞌt guiꞌ, na guꞌ dhiꞌ baꞌ bhaan bax maatɨꞌ kaꞌ gɨt na pim puiꞌp kaichuꞌ gu jaꞌook na jax guiꞌ. \v 25 Dai nañ jam guguuxiꞌñ na pim cham mɨk buppat gammɨjɨ tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ aañ jiñ bui janoꞌ juugɨt nañ paiꞌ dhuuk gio bhaiꞌp jimdaꞌ. \v 26 Gio noꞌ pimɨt miꞌ puiꞌ jii nañ jɨꞌk jax jix aaꞌ, gam noꞌ pim pu gammɨjɨx biiñak jiñ bui sia kut tuꞌx buam jum duukam bhaiꞌ jam daam ji jii, gɇꞌgɇrkam kɨꞌn jam darsaꞌ iñ ja bui bɨɨx gu jaꞌtkam na pim ja sɨlhkaꞌndaꞌ, \v 27 jaꞌp na jax aañ nat gɇꞌkam kɨꞌn jiñ dhai guñ Gɨꞌkoraꞌ bɨɨx kap na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn. Aapiꞌm puꞌñi ɨp gatuuk, jɨꞌmaꞌn japim ja daadaꞌ kaꞌ gu bapaiñum oꞌxia, aapiꞌm baꞌ ja aagiꞌñdhaꞌ bɨɨx gu jaꞌtkam na mɨt tuꞌ bhaan cham am bua nam duduakat ja tutkuꞌ bhaan, baꞌ jaꞌp ji buusniaꞌ na pim ja jaisaꞌ kɨꞌn gu jam oꞌxia jaꞌp na bhiꞌñ jajaꞌ. \v 28 Gio baꞌ puꞌñi jaꞌk tuꞌm kɨꞌn jam darsaꞌ iñ na jax gu gɇꞌ chiꞌɨɨꞌ na katukgab bha tɨssaꞌn. \v 29 Gu baꞌ gu jaroiꞌ noꞌ tuꞌ sɨlhkam jix maachim gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios, jum aaꞌ na bɨɨx juraaꞌn kɨꞌn xi kɇɇkɇꞌ na jax tu aꞌga gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ mu jaꞌp chichiop nam paiꞌm jumpaꞌn guiꞌ nam bañ kaichuꞌ.” \c 3 \s1 Gu Juan na mu jaꞌp jup ba tu ja uaꞌñxidhaꞌ guch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham na paiꞌ Sardiis tɨ tɨɨꞌ \p \v 1 ’Xib jap baꞌ moo mu jaꞌk jup tu uaꞌñxidhaꞌ guñ chujuandam tuk na mu jaꞌk jup tu juan jiñ aꞌmkam na paiꞌ Sardiis tɨ tɨɨꞌ ja bui guiꞌ nam bañ kaichuꞌ. Jaꞌp jap tɨɨdaꞌ: “Jaꞌpni kaiꞌch guiꞌ na ja daaꞌ xijum gook gu chiichiaꞌ gio gux xijum gook jix dhuuduꞌ kam jix uꞌuañ iꞌiiꞌmdaꞌ, nap sap baꞌ miꞌ dhɨr ja aagiꞌñdhaꞌ guiꞌ nam ba kaichuꞌ: Jix bhaiꞌx maat iñ na pim jax jaꞌk tu dudua mu jaꞌp na pim paiꞌ oiꞌdhaꞌ. Cham tuꞌ miꞌ puiꞌ jiim japim nañ jax jix aaꞌ, puiꞌ xi kaiꞌchɨt japim na pim tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor gu Dios, guꞌ paa gi tuꞌ kaꞌm jup nɨiꞌñ japim puiꞌ xi kaiꞌchɨt. Baꞌ dhiꞌ ka daasaim na paiꞌ dhuuk jam tulhiiñchudaꞌ. \v 2 Ku baꞌ guꞌ noꞌ pimɨt moo soiꞌm ɨlh pu xib na kapbhaiꞌ xiaꞌlhidhat kapup tu maaxilhim, cham tuꞌ jam tulhiiñchudaꞌ ji. Jix ioꞌm japim miꞌ puiꞌ xi jimiaꞌ na jax jaꞌk jix aaꞌ, cham tuꞌ palhɨɨp pɨx na pim jax tuiꞌdhiꞌ xib. Alhiꞌch pɨx ba aaꞌ guꞌ na ba jam tulhiiñchudaꞌ gu Dios noꞌ pimɨt chakui soiꞌm ɨlh, baꞌ dhiꞌ jaꞌp ji buusniaꞌ na jam koodaꞌ, na guꞌ cham tuꞌ kɨɨꞌ kaꞌm nɨiꞌñ gu puiꞌ na pim jax jaꞌk tu jim. \v 3 Siamri pim moo miꞌ puiꞌ xi jimɨi na jɨꞌk jax jix aaꞌ gu Dios, jaꞌp na pim jax jaꞌk tuiꞌñgɨt moo janoꞌ na pimɨt jax tɨ jɨɨꞌñ aañ jiñ bui na pim joidham bɨɨx jam jujur kɨꞌn tuꞌ kaꞌm jiñ ñɨidhat. Soiꞌ pim bam ɨlhdhaꞌ ɨp gio, chaꞌpim kooksɨt darkaꞌ. Na guꞌ noꞌ pim aapiꞌm cham tuꞌp jum buixdhat am ɨrdat oipo, cham tuꞌ jam baidhikaꞌ iñ bhammɨ jaꞌk nat paiꞌ tu jam iimchuda gu Dios na saak jam aichdhaꞌ, nañ guꞌ aañ jotmodaꞌ pɨx miꞌ pɨx ba kɨɨkaꞌ cham jum ɨlhdham nañ paiꞌ dhuuk mu jimdaꞌ. Pu cham jaroiꞌ mat kaꞌ na paiꞌ dhuuk, jaꞌp na jax baꞌ gu jax chuꞌm jix ɨxkum paiꞌ noꞌt ba tu oꞌbhaiꞌ jax chuꞌm baꞌk chɨr na tɨ ɨɨxdhaꞌ, na guꞌ cham tuꞌ na mu paiꞌp ja aagiꞌñdhaꞌ gu mi oiꞌñkam, miꞌ pɨx ba bakiaꞌ. Puꞌñi ɨp baꞌ aañ nañ paiꞌ dhuuk mu jim. \v 4 Dai baꞌ guiꞌ nam jɨꞌk jiñ ñɨɨr jañ xi ja baidhai, puiꞌ na jax guiꞌ nam jɨꞌk miꞌ puiꞌ jiim na jax jix aaꞌ gu Dios miꞌ dhiꞌ Sardiis, nam cham paiꞌ dhuuk tuꞌ bhaan jum uaꞌtulhiꞌñ. Baꞌ gammɨjɨñ bɨɨm oipodaꞌ am bhammɨx dhaam joidham jix chooto ji chɨm tɨiꞌdhat. \v 5 Bɨɨx guiꞌ nam jɨꞌk miꞌ puiꞌ jimiaꞌ nañ jax jix aaꞌ, puꞌñi chuꞌm jañ tu ja tɨiꞌdhaꞌ joidham jix chooto, gio baꞌ nañ miꞌ xi ja daasaꞌ uꞌuan taꞌm nam jax chɨɨꞌ nañ paiꞌ ja daasaim guiꞌ nam jɨꞌk tuꞌ kaꞌm jiñ ñɨidhat miꞌ puiꞌ ba jiim nañ jax jix aaꞌ nañ baꞌ gatuuk pu sɨlh ja baidhikaꞌ bhammɨ jaꞌk jix dhaam nam paiꞌ gammɨjɨx jɨjɨkgɨm bap tuiꞌkaꞌ. Aañiꞌ pu tɨɨdaꞌ janoꞌ gu Dios ja kaixdhat bɨɨx gu noonbiꞌñ na ñich aañ bɨɨx tu ja uañ gu ja uaꞌtulhdharaꞌ guiꞌ nam jɨꞌk tuꞌ kaꞌm jiñ chɨgiaꞌ xib. \v 6 Baꞌ noꞌ jaroiꞌ tuꞌ sɨlhkam jix maachim gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios, jum aaꞌ na mu jimɨi bɨɨx juraaꞌn kɨꞌn xi kɇɇkɇꞌ na jax tu aꞌgadaꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ mu jaꞌp chichiop nam paiꞌm jumpaꞌndaꞌ guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñ jiñ bui nam tu daandaꞌ buiñor gu Dios.” \s1 Gu Juan na mu jaꞌk jup ba tu ja uaꞌñxidhaꞌ gu Piladelpia kam jich Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham \p \v 7 ’Xib jap baꞌ moo mu jaꞌk jup tu uaꞌñxidhaꞌ guñ chujuandam tuk na mu jaꞌk tu juan jiñ aꞌmkam na paiꞌ Piladelpia tɨ tɨɨꞌ ja bui guiꞌ nam ba tɨ jɨɨgiꞌñ aañ jiñ bui. Jaꞌpnip mu tu uaꞌñxidhaꞌ: “Guiꞌ nar Maraaꞌn gu Dios, na joidham jix uañ kɨꞌn kɨɨk gio nax ioꞌm jir gɇꞌkam, cham tuꞌ puiꞌ na jɨꞌx jir gɇꞌkam kat gu Dabii, gam na cham jɨꞌxdhaꞌ jaroiꞌ sooꞌmchulhdhaꞌ noꞌ tuꞌ jax jix dhuñiim, puiꞌ tu kuugalhdhaꞌ. Jaꞌpni kaiꞌch nap sap baꞌ miꞌ dhɨr ja aagiꞌñdhaꞌ guiꞌ nam ba kaichuꞌ: \v 8 Jix bhaiꞌx maat iñ na pim jax jaꞌk tu dudua ɨp aapiꞌm. Jix bhaiꞌ miꞌ puiꞌ jiim japim nañ jax jix aaꞌ cham tuꞌ bhaan jax jim aagɨt, sia ku pim jum tulhiiñ bɨxchuꞌ bhaan. Baꞌ aañ puiꞌ ɨlhiiꞌñ nañ jix ioꞌm gɇꞌkam kɨꞌn jam aꞌm ba tɨ nɨidhidhaꞌ yaꞌ dɨr jaꞌp jaꞌk, cham jɨꞌxdhaꞌ jaroiꞌñ sooꞌmchulhdhaꞌ nañ jɨꞌx gɇꞌkam kɨꞌn xi jam joiꞌgɨꞌn, dai ji noꞌ pim jix biiñak pɨx aañ jiñ bui. \v 9 Aañ puiꞌ jaꞌk tu duñiaꞌ nam xi jam ɨɨbhidhai tuꞌ kaꞌm jam tɨgiaꞌ bɨɨx guiꞌ nam kaichuꞌ gu jaꞌook, guiꞌ nam puiꞌm aaꞌ na gɇꞌkam kɨꞌn ja aꞌm tɨ nɨidhim gu Dios nam jir Israel kam, nam baꞌ machiaꞌ nañ aapiꞌm xi jam joiꞌndat jam aꞌm tɨ nɨidhim, nam guꞌ guiꞌ cham tuꞌ miꞌ puiꞌ jiim nañ jax jix aaꞌ, dai na jax jaꞌk ja tɨɨdaim pɨx gu jaꞌook. \v 10 Aapiꞌm ji na pim baꞌ bɨɨx jam jujur kɨꞌn tuꞌ kaꞌm jiñ ñɨidhat jix biiñak jiñ bui, tɨɨꞌ na pim gammɨjɨ miꞌ puiꞌ jiim nañ jax jix aaꞌ. Baꞌ aañ xi jam joiꞌndat jam aꞌm tɨ nɨidhidhat jam palhbuiꞌñchuꞌndaꞌ na paiꞌ dhuuk bhaiꞌ ja daam ji jimiaꞌ gu tulhiiñaraꞌ bɨɨx gu jaꞌtkam na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn, na bhaan pɨx matgilhiaꞌ nam jɨꞌk moo tuꞌ sɨlhkam jix biiñak kaꞌ aañ jiñ bui, gio na jɨꞌk cham. Aapiꞌm jañ baꞌ dai jam palhbuidhaꞌ, na pim guꞌ gammɨjɨx biiñak jiñ bui. \v 11 Baꞌm aaꞌ na pim puꞌñi gammɨjɨ tɨ jɨɨꞌñdhat jix biiñak kaꞌ aañ jiñ bui na baꞌ jam aꞌm tu biꞌyaꞌ gu gɇꞌgɇr jup tum duuꞌnkam janoꞌ nañ paiꞌ dhuuk jam baidhikaꞌ bhammɨ jaꞌk jix dhaam. Na guꞌ noꞌ pim am ɨr, jumai bhaan biꞌyaꞌ. Bar miaꞌn guꞌ nañ paiꞌ dhuuk mu jim nañ mu ja baiꞌñmɨraꞌ jɨꞌk nam jiñ ñɨɨra. \v 12 Baꞌ guiꞌ nam puꞌñi miꞌ puiꞌ jimiaꞌ nañ jax jix aaꞌ, gɇꞌgɇrkam kɨꞌn ja darsaꞌ iñ bhammɨx dhaam, jaꞌp ji buusniaꞌ nam guiꞌ bhaiꞌ siisap kaꞌ gu chiop gaꞌn gu Dios. Gammɨjɨ bhaiꞌ pu bap tuiꞌkaꞌ am, cham tuꞌ jɨꞌx juugɨt. Ja aꞌm uaꞌnaꞌ iñ na jax chɨɨꞌ gu Dios gio na jax tɨ tɨɨꞌ bhaiꞌ na paiꞌ dhɨr naiꞌr gɇꞌkam, nax ioꞌm gɇꞌr kiicham, na xibkam Jerusaleen jup tɨ tɨɨꞌ, gio baꞌ nañ jax jup ba tɨɨꞌkaꞌ ɨp aañ miꞌ dhɨr jaꞌp jaꞌk. \v 13 Baꞌ noꞌ jaroiꞌ tuꞌ sɨlhkam jix maachim gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios, jum aaꞌ na bɨɨx juraaꞌn kɨꞌn xi kɇɇkɇꞌ na jax tu aꞌgadaꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ mu jaꞌp chichiop nam paiꞌm jumpaꞌndaꞌ guiꞌ nam ba tɨ jɨɨgiꞌñ aañ jiñ bui nam tu daandaꞌ buiñor gu Dios.” \s1 Gu Juan na mu jaꞌk jup ba tu ja uaꞌñxidhaꞌ guch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham nam mu jaꞌk jup oiꞌdhaꞌ na paiꞌ Laodiisia tɨ tɨɨꞌ \p \v 14 ’Xib jap baꞌ mu jaꞌk jup tu uaꞌñxidhaꞌ gu jumaiñ chujuandam tuk na mummu jaꞌk tu juan jiñ aꞌmkam na paiꞌ Laodiisia tɨ tɨɨꞌ ja bui guiꞌ nam jiñ bui tɨ jɨɨgiꞌñ. Jaꞌpnip miꞌ tu daasaꞌ bhaan gu uꞌuan nap mu joochxidhaꞌ: “Guiꞌ nat jup duu dhi oiꞌñgaꞌn bɨɨmaꞌn gu Dios gio na jɨꞌk tuꞌx chu jaiꞌch, na joidham jix uañ kɨꞌn kɨɨk, gam na puiꞌ tu kuugalhdhaꞌ jax noꞌt ba tɨi, jaꞌpni kaiꞌch nap sap baꞌ miꞌ dhɨr ja aagiꞌñdhaꞌ guiꞌ nam ba kaichuꞌ: \v 15 Jix bhaiꞌx maat iñ na pim jɨꞌk tuꞌ jax buaꞌt tu dudua mu jaꞌp na pim paiꞌ oiꞌdhaꞌ. Jix maat iñ ɨp na pim cham tuꞌ bɨɨx jam jujur kɨꞌn tuꞌ kaꞌm jiñ ñɨidhat jix biiñak aañ jiñ bui. Cham tuꞌx bhaiꞌ miꞌ puiꞌ jiim japim nañ jax jix aaꞌ, palhɨɨp pɨx. Jaꞌp pɨx ji buan japim na jax gu suudaiꞌ noꞌx juuk pɨx, na cham tuꞌx ioꞌm jix choiñ kaꞌ piam na cham ioꞌm jix jɨɨpiꞌñ kaꞌ. Baꞌ aañ jiñ bui cham tuꞌr am gu puiꞌ na pim jax tuiꞌdhiꞌ, jaꞌpji noꞌ pim jix aaꞌ na pim jiñ kaichgɨdaꞌ, bɨɨx jam jujur kɨꞌn ɨp na pim tuꞌ kaꞌm jiñ ñɨidhat miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ nañ jax jix aaꞌ, cham tuꞌ palhɨɨp pɨx. Piam noꞌ pim jup jix ooꞌn na pim tuꞌ kaꞌm jiñ ñɨiꞌñdhaꞌ, chaꞌpim puiꞌ kaiꞌchdhaꞌ na pim jiñ kaichuꞌ. \v 16 Guꞌ baꞌ gu xib na tuꞌ jax tuiꞌkaꞌ, cham tuꞌñ jam aꞌm tɨ nɨidhidhaꞌ, na pim guꞌ cham tuꞌ bɨɨx jam jujur kɨꞌn tuꞌ kaꞌm jiñ ñɨidhat miꞌ puiꞌ jiim nañ jax jix aaꞌ, sia ku pim guꞌ puiꞌ kaiꞌch na pim jiñ kaichuꞌ. Jaꞌp ji buusniaꞌ nañ jam biñboꞌ yaꞌ dɨr jiñ chiñ am, na pim guꞌ puiꞌ pɨx ji buan na jax gu suudaiꞌ noꞌx juuk na pu cham iꞌoob noꞌñ tɨi xi ioꞌ. \v 17 Puiꞌ kaiꞌchdhaꞌ pim guꞌ na pim jir jix chutumñigam, na pim saak bɨɨx tu biaꞌ na tuꞌ jam aꞌm jum aaꞌ jam iꞌiiꞌmdaꞌ bhaan gio gu maaxik bhaan, gam na saak gammɨjɨx bhaiꞌ tu jam jim, gio na bɨɨx jix bhaiꞌ ji chu buusnidhaꞌ gu tuꞌ na pim jax buadaꞌ. Guꞌ aañ jiñ bui, paa gip jir jix chutumñigam japim. Cham tuꞌ bɨɨx tu biaꞌ pim na tuꞌ jam aꞌm jum aaꞌ. Jaꞌpni pɨx ji buan japim na jax guiꞌ nam alh gampaiꞌ tuꞌiiꞌ, nam cham jir tu biaꞌ kam. Jaꞌp ji buusan ɨp na pim puiꞌx dhaꞌnpakat oipo, gio na pim cham ñiññia, sia ku pim guꞌ aapiꞌm puiꞌ kaiꞌch na pim jir jix chutumñigam, puiꞌ ku pim baꞌ cham Dios ka tɨꞌñcho. \v 18 Paa gip jir puiꞌ na pim jax jum aaꞌ. Cham tuꞌ biaꞌ pim guiꞌ nax ioꞌm jix dhaꞌram namɨɨk. Noꞌ pim jix aaꞌ na pim biaꞌkaꞌ dhiꞌ nax ioꞌm jix dhaꞌram namɨɨk, jum aaꞌ na pim aañ jiñ chañiaꞌ, na baꞌ dhiꞌ kɨꞌn puiꞌ bam kaiꞌchdhaꞌ na pim jir jix chutumñigam. Daipuꞌ aañ biaꞌ jia dhiꞌ jɨꞌ nax ioꞌm jix dhaꞌram namɨɨk. Baꞌ noꞌ pimɨt jiñ chaa, cham tuꞌx dhaꞌnpakat ka oipodaꞌ pim gu jam iꞌiiꞌmdaꞌ bhaan, jaꞌp ji buusniaꞌ guꞌ na pim ba tɨm tɨiꞌdhaꞌ joidham jix chooto gu jajannulh, gio na pim ba tum juulhiaꞌ guiꞌ na duduaꞌñdhaꞌ gu jam buupui na pim cham ñiññiaꞌ. \v 19 Jaꞌp jañ dho kaiꞌñkam jup jam tɨtda, na pim soiꞌm ɨlhdhai miꞌ puiꞌ ba jimiaꞌ nañ jax jix aaꞌ, chaꞌpim kam uaꞌtulhiꞌñdhaꞌ. Piam ku guꞌ cham, jam tulhiiñchudaꞌ iñ na pim jɨꞌx pɨx juugɨt soiꞌm ɨlhdhaꞌ aañ jiñ bui, nañ guꞌ tɨi xi jam joiꞌgɨꞌn. Puꞌñi jaꞌk jañ ja buaꞌt ja sɨlhkaꞌn jia guiꞌ nañ jɨꞌk jix ja daꞌ. \v 20 Tɨix aaꞌ iñ nañ bɨɨx jam aꞌm jup tuiꞌñgɨdaꞌ gɨt, jaꞌp ji buusan nañ miꞌ dhɨr kiꞌñgob kɨɨkat mu tu son na pim paiꞌ jax chu oiꞌdhaꞌ. Baꞌ noꞌt jaroiꞌ maadɨt jiñ kupioꞌkdhak jiñ chia nañ mu bakiaꞌ ɨrban dɨr, muiꞌñ dhop ji bakiaꞌ cham jax ji chɨꞌji, baꞌ miꞌ dhɨr dai nach maap daraibui ba tu jugiaꞌ. Puꞌñi jaꞌk jum aaꞌ na duñiaꞌ gu jaroiꞌ noꞌx aaꞌ nañ bhaan jup tuiꞌñgɨdaꞌ. \v 21 Guꞌ baꞌ gu jɨꞌk nam jiñ buix biiñak kat miꞌ puiꞌ tu kuugalhdhim nañ jɨꞌk jax jix aaꞌ cham tuꞌ bhaan jax jim aagɨt sia tuꞌ ba ji ja duu, aañ gɇꞌgɇrkam kɨꞌn ja darsaꞌ yaꞌ nañ paiꞌ Gɇꞌkam kɨꞌn ba daa sonpan gu Dios, nam jaiꞌñ aꞌmkam ja sɨlhkaꞌndaꞌ gu jaꞌtkam. \v 22 Guꞌ baꞌ noꞌ jaroiꞌx bhaiꞌx maachim gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ gu Dios, jum aaꞌ na mu jimɨi bɨɨx juraaꞌn kɨꞌn xi kɇɇkɇꞌ na jax tu aꞌgadaꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ mu jaꞌp chichiop nam paiꞌm jumpadat tu daandaꞌ buiñor gu Dios guiꞌ nam jɨꞌk ba tɨ jɨɨgiꞌñ aañ jiñ bui.” \c 4 \s1 Na ba tum daandaꞌ buiñor gu Dios bhammɨx dhaam \p \v 1 Baꞌ miꞌ dhɨr bɨɨx dhiꞌ puiꞌ, bhammɨ jaꞌk jup ba tum maax jix dhaam. Maaꞌn kap gɇꞌ kiidhaꞌ na paiꞌ bɨɨx xikoolh dhɨr kuup na paiꞌ tuut gu baꞌbhak, kupioꞌkix ji guꞌ, cham tuꞌ kuup. Baꞌp jiñ chɨtda ɨp gio guiꞌ na miꞌ tuñ aꞌgiꞌñ, nax ioꞌm gɇꞌ tu ñiok jaꞌxbuiꞌ na jɨꞌx tu kuu gu kuichdhakar: \p ―Bhaiꞌ xi jiim yammɨni jaꞌk nañ paiꞌp tuꞌiiꞌ, nañ tɨm tɨꞌñchodaꞌ na jax chum duñiaꞌ janoꞌ nañ paiꞌ dhuuk tu kuugalhdhaꞌ yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn. \p \v 2 Baꞌ nat guꞌ gɇꞌñ aꞌm bam tajaa gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ, bhammɨ ñich ba ai jix dhaam. Baꞌ bhaiꞌ kɨɨk maaꞌn gu atooxkor nam jax chuꞌm bhaan daraakaꞌ guiꞌ nam jix ioꞌm jir gɇꞌgɇrkam. Jaroiꞌ maadɨt baꞌ bhaiꞌ dhaa bhaan dhiꞌ dhi atooxkor. \v 3 Joidham jix aꞌbhar totbik gu tɨiꞌdhar gaꞌn gio dɨɨlh, jaꞌp na jax chuꞌm totbikdaꞌ gu joodai guiꞌ nax ioꞌm jix dhaꞌram namɨɨk yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn. Gio maaꞌn guiꞌ na jaꞌp tuꞌm na kiꞌoor bhaiꞌp kɨɨk daam dɨr na paiꞌ daa, puiꞌ bɨɨx aixim tuꞌm kɨꞌn jup mɨmɨim joidham jix aꞌbhar. \v 4 Gio baꞌ moo bɨɨx xikoolh dhɨr jup tuut ɨp jaiꞌ maaꞌn ooꞌm daman maakob gu aꞌtoxkar nam jax chuꞌm bhaan jup dadarrɨ guiꞌ nam cham pɨk jir gɇꞌgɇrkam kaꞌ. Bɨɨx jɨꞌmaꞌn dhi aꞌtoxkar bhaan daraa am maaꞌn ooꞌm daman maakob gu jaꞌtkam nam bar jagɨꞌgɨr paꞌ, nam jir tujuandam tugiꞌñ gu Dios. Jix chooto tɨ tɨꞌ am bɨɨx jɨꞌmaꞌn, gio nam ja tuttu gu kukrun jix uꞌuam totbikdam. \v 5 Baꞌ giilhim gɇꞌ tɨm tɨroon miꞌ na paiꞌ daa gux ioꞌm Gɇꞌkam, jaꞌp na jax kaiꞌchdhaꞌ gu duuk noꞌ tɨrooñ, gio baꞌ na gɇꞌ kɨꞌn tum aꞌga. Amuub jaꞌpni bɨɨpɨꞌ dɨr baꞌp mɨmɨim guiꞌ na jaꞌp tuutuꞌm na kañdhiir xijum gok kap, dhiꞌ pɨx puiꞌ jaꞌk jum maaxiꞌñ gux dhuuduꞌ kam jix uꞌuañ iꞌiiꞌmdagaꞌn gu Dios. \v 6 Gio baꞌ gu suudaiꞌ mi jaꞌp jup suuꞌn joidham jix kɨɨꞌx uañ, cham paiꞌ ikooraꞌ. \p Gio baꞌ moo bɨɨx xikoolh dhɨr miꞌ na paiꞌ daa gux ioꞌm Gɇꞌkam gio gu jaiꞌ nam jir tujuandam tugiꞌñ, miꞌp guguuk am maakob gu sasoiꞌ kam tuutuꞌm nam jir dudua kam gio nam puiꞌ ja jur jup biaꞌ na jax gu jaꞌtkam, bɨɨx kap tu buupui am na jɨꞌx jir ja tutkuꞌ. \v 7 Maaꞌn jaꞌp tuꞌm na gu mabiiꞌñ, jumai baꞌ jaꞌp tuꞌm na gu tuur, gio baꞌ moo gu jumai jaꞌp tuꞌm ɨp na gu maaꞌnkam, gio baꞌ moo gu jumai jaꞌp tuꞌm ɨp na gu bhaꞌaaꞌ na jax tuiꞌñgɨdaꞌ noꞌ daiꞌchuꞌ. \v 8 Bɨɨx jɨꞌmaꞌn dhi sasoiꞌ xijum maaꞌn tu kakarbo am, sia bɨɨx kap tu buupui am na jɨꞌx jir ja kakarbo, daam dɨr gio bɨtaaꞌn dɨr. Baꞌ gammɨjɨ cham jum jɨɨpiꞌñkaꞌ am nam laalaꞌndaꞌ nam gɇꞌkamtuꞌndaꞌ gu Dios, jup kaiꞌchdhaꞌ am: \q1 Jaꞌp moox uañ kɨꞌn kɨɨk ji dhi Dios jich Gɨꞌkoraꞌ na yaꞌ daa. \q1 Joidham bɨxchuꞌx aichuꞌn na pu tu duñiaꞌ, \q1 na guꞌx ioꞌm jir gɇꞌkam. \q1 Dhiꞌx ioꞌm bɨjɨk dɨr pux jaiꞌch na chakui jaiꞌch kat gu oiꞌñgaꞌn, \q1 gio xib yaꞌ dɨr jaꞌp jaꞌk gammɨjɨ pux jaiꞌch kaꞌ. \q1 Dhiꞌ baꞌ dɨɨlh giop kuugalhdhaꞌ gu oiꞌñgaꞌn. \p \v 9-10 Baꞌ gammɨjɨ gu maakob sasoiꞌ, nam paiꞌ dhuuk gɇꞌkamtuꞌndat taxchaabgiꞌñdhaꞌ guiꞌ na bhaiꞌ daa gɇꞌ atooxkor taꞌm na gammɨjɨ pu dua sia nar paiꞌ dhuuk, gu maaꞌn ooꞌm daman maakob gu jaꞌtkam nam bɨɨx xɨkoolh dhɨr daraa, jotmodaꞌ ja oꞌlhia kɨꞌn guꞌkɨt tu daandaꞌm ɨp buiñor, nam puiꞌp gɇꞌkamtuꞌndaꞌ, xi ja kookosat am gu ja kukrun mu xi ja daraasdat jaꞌpni bɨɨpɨꞌ dɨr na paiꞌ daa gu Gɇꞌkam. Jup kaiꞌchdhaꞌ am: \q1 \v 11 Dai aap jix bhaiꞌ nam tuꞌ kaꞌm jum nɨidhat jum gɇꞌkamtuꞌndaꞌ gammɨjɨ Dios jich Gɨꞌkoraꞌ, \q1 nap guꞌx ioꞌm jir gɇꞌkam, \q1 gio nap bɨxchuꞌx aichuꞌn nap pu tu duñiaꞌ. \q1 Tɨɨꞌ na pich jup tu duu bɨɨx na jɨꞌk tuꞌx chu jaiꞌch, \q1 sia guiꞌ nam jir tu dudua kam, \q1 aap ja taiñbuiꞌñ gu iiꞌmdaꞌ nam kɨꞌn dudua xib. \c 5 \s1 Guiꞌ na jaꞌp ji buusan na gux kɨɨꞌ kasnir na ba sɨlhñaꞌ gu uꞌuan bhiibgixim \p \v 1 Baꞌ gux ioꞌm Gɇꞌkam na bhaiꞌ daa atooxkor taꞌm, jaꞌpni kɨɨꞌn dɨr daaꞌ maaꞌn gu uꞌuan bhiibgixim na bɨxxik dɨr mi tu uaꞌñix, xijum gok kap baꞌ bhiibhiꞌsap kɨꞌn guiꞌ nax kabkam tu bhibhiꞌsap, na sap baꞌ cham jaroiꞌ sɨlhñai tɨgiaꞌ na jax jum kaiꞌch. \v 2 Baꞌ maadɨt gu nobiiꞌñ gu Dios bha jaꞌp kɨɨkat jup kaiꞌch gɇꞌ kɨꞌn na jɨꞌx tu jiiñak: \p ―¿Jaroo chix bhaiꞌ na bhiꞌspioꞌkai sɨlhñai tɨgiaꞌ na jax jum kaiꞌch dhi uꞌuan bhiibgixim? \p \v 3 Pu cham jaroiꞌ jaiꞌch guꞌ nax bhaiꞌ na bhiꞌspioꞌkai sɨlhñai tɨgiaꞌ gu uꞌuan na jax mi tu uaꞌñix guiꞌ nam jɨꞌk bhammɨ jaꞌp jup tuꞌiiꞌ jix dhaam nam jir noonbiꞌñ gu Dios, gio guiꞌ na mu jaꞌp jix chu jaiꞌch na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn, piam sia chi moor pa jaꞌk kam kaꞌ gɨt. \v 4 Baꞌ aañ jix buam jiñ aagɨt ma susua nat moo puiꞌ pɨk cham jup jaiꞌchdhɨr gu jaroiꞌ nax bhaiꞌ na bhiꞌspioꞌkai sɨlhñai tɨgiaꞌ guiꞌ gu uꞌuan. \v 5 Guꞌ ji na guꞌ maadɨt gu maaꞌn ooꞌm daman maakob nam miꞌ daraa bɨɨx xikoolh dhɨr na paiꞌ daa gux ioꞌm Gɇꞌkam, jup jiñ chɨtda: \p ―Aap moo cham jax jum aaꞌndaꞌñ jaduuñ, ba jɨkgɨ ap. Matgam yaꞌ paiꞌ jaiꞌch ji maadɨt nax bhaiꞌ na bhiꞌspioꞌkai sɨlhñai tɨgiaꞌ na jax jum kaiꞌch dhi uꞌuan bhiibgixim, nat guꞌ guiꞌ ba maꞌiich gux buam jum duukam. Guiꞌñ dho aagɨt jup kaiꞌch nar boxiiꞌñ gu Judaa, na xib jix ioꞌm gɇꞌkam kɨꞌn ba daa, sia bɨɨx jaiꞌ bhaankamuꞌn gu Dabii, na guꞌ puiꞌp jir boxiiꞌñ. \p \v 6 Baꞌ guiꞌ nat jaꞌp ji buus na gux kɨɨꞌ kasnir miꞌp kɨɨk jaꞌpni bɨɨpɨꞌ dɨr na paiꞌ daa gux ioꞌm Gɇꞌkam, miꞌ ɨrban nam paiꞌ bɨɨx xikoolh dhɨr daraa gu jaꞌtkam nam jir jagɨꞌgɨr paꞌ gio gu maakob sasoiꞌ nam bɨɨx aixim tuꞌm, xijum maakob tu aꞌaaꞌ, gio gu buupuiꞌñ jaꞌkbuiꞌ ɨp. Dhiꞌ pɨx kat jup jum kaiꞌch gux xijum gook jix dhuuduꞌ kam jix uꞌuañ iꞌiiꞌmdagaꞌn gu Dios nat muiꞌ kap ja joot bɨɨx kap na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn. Guiꞌ jɨꞌ na puiꞌ ji buusan na gux kɨɨꞌ kasnir, bɨɨx kap jix bapaiñmiꞌ gu tukgaꞌn nam paiꞌ jax gɨbiimɨk janoꞌ nat jum makgɨrta, \v 7 baꞌ mu jimɨɨk bhaiꞌ ji dhaa gu uꞌuan bhiibgixim na jaꞌpni kɨɨꞌn dɨr daaꞌ gux ioꞌm Gɇꞌkam na bhaiꞌ daa atooxkor taꞌm. \v 8 Guꞌ baꞌ gu maakob sasoiꞌ nam bɨɨx xikoolh dhɨr guguuk, gio gu maaꞌn ooꞌm daman maakob gu jaꞌtkam nam bɨɨx xikoolh dhɨr jup daraa, miꞌ ja oꞌlhia kɨꞌn ji guguu mɨt jaꞌpni bɨɨpɨꞌ dɨr na paiꞌ kɨɨk guiꞌ jɨꞌ na jaꞌp ji buusan na gux kɨɨꞌ kasnir, bɨɨx jɨꞌmaꞌn ja daadaꞌ am gu sasaasbikar gio gu aꞌlhich jajaꞌ jix uꞌuam totbikdam, susdagɨm mi jim guiꞌ na joidham uub na jax chuꞌm jum kubhioñxiꞌñ gu Dios. Dhiꞌ pɨx puiꞌ jaꞌk jum maaxiꞌñ guiꞌ nam jɨꞌk ba tu daan buiñor gu Dios nam ba tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, na guꞌ puiꞌ ji buusandaꞌ nam tu kubhioñxiꞌñdhaꞌ nam paiꞌ dhuuk tu daandaꞌ buiñor. \v 9 Baꞌ bɨɨx dhɨt bhaiꞌ ji laalagɨ mɨt maaꞌn gu xibkam alabaaꞌn na jaꞌpnim kaiꞌch: \q1 Dai aap jix bhaiꞌ nap bhiꞌspioꞌkai sɨlhñai tɨgiaꞌ na jax jum kaiꞌch dhi uꞌuan bhiibgixim nap miꞌ daaꞌ, \q1 na pich guꞌ pu kaiꞌñkam jum tulhiiñaimɨk jum makgɨrta janoꞌ nat gɇꞌ jaax gum ɨꞌɨɨr bhaan gu kuruus ja aꞌmkam bɨɨx dappaam gu jaꞌtkam na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn, \q1 nam bɨɨx aixim tuꞌm tu ñiok gam bɨɨx aixim tuutuꞌm, \q1 na pich guꞌ bɨɨx ja sabaꞌlh kɨꞌn gum ɨꞌɨɨr na pich kɨꞌn tu ja namkix gu ja uaꞌtulhdharaꞌ na baꞌ miꞌ dhɨr bax bhaiꞌ kaꞌ nam yammɨ aayaꞌ na paiꞌp tuꞌiiꞌ gu Dios. \q1 \v 10 Baꞌ xib puiꞌ jaꞌk ba duu pich nam jaiꞌ dhɨt ba tu daam kɨɨkaꞌ na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn, \q1 gam jaiꞌ nam naiꞌ ba tu aꞌgidhaꞌ gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ gu Dios, \q1 nam puiꞌ ja tɨtdaidhaꞌ gu jaꞌtkam nam ba tɨ jɨɨꞌñdhaꞌ soiꞌm ɨlhdhai aap jum bui. \p \v 11 Baꞌ miꞌ dhɨr muiꞌ cham daaxix kam miꞌ bam maax jamɨt gu noonbiꞌñ gu Dios bɨɨx xikoolh dhɨr miꞌ na paiꞌ daa gux ioꞌm Gɇꞌkam, gio nam paiꞌ daraa gu maaꞌn ooꞌm daman maakob gu jaꞌtkam gio baꞌ gu maakob sasoiꞌ. \v 12 Jup kaiꞌch am gɇꞌ kɨꞌn: \q1 Gɇꞌkamtuꞌndaꞌ ich dhiꞌ na puiꞌ ji buusan na gux kɨɨꞌ kasnir, \q1 nat guꞌm makgɨrta kuruus taꞌm. \q1 Na guꞌ xib jix ioꞌm gɇꞌkam kɨꞌn ba daa, \q1 bɨɨx bhaan ba tu bii gu tuꞌ nax chu jaiꞌch, \q1 puiꞌ na jax gu gɇꞌgɇr jup tum duuꞌnkam gio gu aꞌlhich jup tum duuꞌnkam. \q1 Xib dhiꞌ bax bhaiꞌ na pu tu duñiaꞌ jax ña ɨlhiiꞌñdhaꞌ ja bui bɨɨx gu jaꞌtkam. \q1 Jaꞌpni kuch baꞌ moo gammɨjɨ tuꞌ kaꞌm nɨidhat gɇꞌkamtuꞌndaꞌ. \p \v 13 Baꞌ miꞌ dhɨr bɨɨx guiꞌ nat jɨꞌk tuꞌp tu duu gu Dios na bhammɨ jaꞌp jix chu jaiꞌch jix dhaam, gio baꞌ mu jaꞌp na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn bhaan, gam mu jaꞌp suudaiꞌ chɨr, jup kaiꞌch am ɨp: \q1 Gammɨjɨch moo tuꞌ kaꞌm nɨidhat tu daandaꞌ buiñor gux ioꞌm Gɇꞌkam na bhaiꞌ daa atooxkor taꞌm gio dhiꞌ nat jaꞌp ji buus na gux kɨɨꞌ kasnir nat jum makgɨrtak, \q1 nam guꞌ gammɨjɨ pur gɇꞌgɇrkam sia nar paiꞌ dhuuk kaꞌ gɨt. \p \v 14 Baꞌ gu maakob sasoiꞌ nam bɨɨx xikoolh dhɨr guguuk miꞌ na paiꞌ daa gux ioꞌm Gɇꞌkam jup kaiꞌch am ɨp: \p ―Puiꞌ dho. \p Guꞌ baꞌ gu maaꞌn ooꞌm daman maakob guiꞌ nam bɨɨx xikoolh dhɨr daraa, na mɨt jax ja oꞌlhia kɨꞌn guguu bhaiꞌ ji chu daanɨ mɨt buiñor. \c 6 \s1 Na ba bhiibhiꞌspioꞌkaꞌ guch Xoiꞌkam gu uꞌuan bhiibgixim \p \v 1 Baꞌ guiꞌ na jaꞌp ji buusan na gux kɨɨꞌ kasnir, maaꞌn kap xi bhiꞌspioꞌ guiꞌ jɨꞌ uꞌuan bhiibgixim na daaꞌ. Baꞌ maadɨt gu maakob sasoiꞌ jup jiñ chɨtda gɇꞌ kɨꞌn, pɨx am nammɨ jaꞌp tu baapkichuꞌn: \p ―Pu kani muni jaꞌk xi chɨ tɨɨꞌ. \p \v 2 Baꞌ na ñich muiꞌ xi chɨ tɨɨ, maadɨt mu kɨɨk gu maaꞌnkam jix chua kabai chaꞌm gaat ji dhaagɨt. Baꞌ maaꞌn xi kɨɨx jamɨt gu kuruun na bhaan jix maatɨꞌ nat ba tu maꞌiich nat tu kokdarak ja bui guiꞌ nam jix bhaamkiꞌñ, gio baꞌ na bhaan jix maatɨꞌ kaꞌ ɨp na miꞌ dhɨr jaꞌp jaꞌk gammɨjɨ tu daam ba kɨɨkaꞌ. \p \v 3 Baꞌ nat jumai kap jup xi bhiꞌspioꞌ gu uꞌuan bhiibgixim guiꞌ jɨꞌ na jaꞌp ji buusan na gux kɨɨꞌ kasnir, jup jiñ chɨtda ɨp jumai maadɨt gu maakob sasoiꞌ: \p ―Miꞌñi jaꞌk jup xi chɨ tɨɨꞌ. \p \v 4 Baꞌ na ñich muiꞌ xi chɨ tɨɨ, maadɨt mu jaꞌk jup kɨɨk gu maaꞌnkam jix bɨꞌ kabai chaꞌm. Baꞌ maaꞌn xi maa mɨt gu tɇb kuxiir na bɨxxik dɨr jix muꞌmuk, gio baꞌ na mɨt xi chia na ja kokdhichdhaꞌ gu jaꞌtkam bɨɨx kap na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn na puiꞌ jaꞌk tu duñiaꞌ nam dɨɨlh pɨx bhaiꞌ jim kokdaꞌ, nam cham maaꞌn ñiꞌook kap duukaꞌ. \p \v 5 Baꞌ nat paiꞌ dhuuk jumai kap jup xi bhiꞌspioꞌ gu uꞌuan bhiibgixim na baꞌ moo baik kap ba bhiibhiꞌspioꞌkix kaꞌ, jumai bhaiꞌp ji ñio maadɨt gu maakob sasoiꞌ, jup jiñ chɨtda ɨp: \p ―Muni jaꞌk jap jup xi chɨ tɨgiaꞌ. \p Baꞌ na ñich mu jaꞌk jup xi chɨ tɨɨ, jumai mu jaꞌk jup kɨɨk gu maaꞌnkam jix chuk kabai chaꞌm ji uaꞌdat maaꞌn guiꞌ na bhaan jix maatɨꞌ kaꞌ na jɨꞌx jix bɨt kaꞌ gu tuꞌ. \v 6 Baꞌ miꞌ ɨrban nam paiꞌ bɨɨx xikoolh dhɨr guguuk gu sasoiꞌ, bhaiꞌ ji chum ñio, jup tum kaiꞌch: \p ―Yaꞌ dɨr jaꞌp jaꞌk gook kiilo pɨx ba aix kaꞌ gu juun na jɨꞌk maiꞌchiaꞌ gu maaꞌn tanoolh noꞌt tu jua gu jaroiꞌ, piam baik kiilo gu tiriik. Puꞌñi ku pim baꞌ siamri cham xi buadaꞌ gu asait gio gu uubas baraaꞌ, na pim guꞌ puꞌñi cham tuꞌ gammɨjɨ gɇꞌ biaꞌkaꞌ. \p \v 7 Baꞌ nat paiꞌ dhuuk jumai kap jup xi bhiꞌspioꞌ gu uꞌuan bhiibgixim guiꞌ na jaꞌp ji buusan na gux kɨɨꞌ kasnir, na baꞌ moo maakob kap ba bhiibhiꞌspioꞌkix kaꞌ, jumai bhaiꞌp ji ñio gu maakob sasoiꞌ, jup jiñ chɨtda: \p ―Miꞌñi jaꞌk jap jup xi chɨ tɨgiaꞌ. \p \v 8 Baꞌ aañ mu jaꞌk jup xi chɨ tɨɨ na paiꞌ jaꞌk tuñ aagiꞌñ. Mu kɨɨk ɨp jumai gu maaꞌnkam jix uam kabai chaꞌm, Muukiꞌ sap tɨɨꞌ guiꞌ gu maaꞌnkam. Baꞌ dhiꞌ jumaip oiꞌñchuꞌ gu maaꞌnkam na Tulhiiñaraꞌ tɨɨꞌ, na dhiꞌ pɨx kat jup jum kaiꞌch miꞌ nam paiꞌm tulhiiñaꞌ gatuuk gu jaꞌtkam. Baꞌ bɨɨx gook jup ja tɨtda am nam sap ja koodaꞌ gu jaꞌtkam nam jɨꞌk daaxix muiꞌ kap na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn, nam puiꞌ jaꞌk tu duñiaꞌ nam dɨɨlh pɨx bhaakui bhaiꞌ ji chɨ jɨgialhchudaꞌ nam jax dhui pɨx koꞌyaꞌ, gam jaiꞌ nam uaꞌmai, nam ja aꞌm jimiichdhaꞌ gu bhiogiꞌ, gio jaiꞌ koꞌkdaiꞌ kɨꞌn, gam jaiꞌ nam ja jugiokaꞌ gu gampɨx kam sasoiꞌ nam jix bhaaꞌmnaꞌ. \p \v 9 Baꞌ nat jumai kap jup xi bhiꞌspioꞌ gu uꞌuan bhiibgixim na baꞌ moox chamaam kap ba bhiibhiꞌspioꞌkix kaꞌ, mi sonpan gu sasoiꞌ mɨmɨiꞌñkar na mi jaꞌp kɨɨk, ba tɨɨ ñich nam miꞌm maaxiꞌñ gu ja iꞌiiꞌmdaꞌ guiꞌ nam bhaankamuꞌn tu aꞌgimɨk gu Dios na mɨt ja bhaamkidhak ja koi gu jaꞌtkam nam cham aaꞌ nam tu aꞌgadaꞌ. \v 10 Baꞌp kaiꞌch am miꞌ ji guꞌkat gɇꞌ kɨꞌn: \p ―Aapiꞌ Gɇꞌkam Dios jich Gɨꞌkoraꞌ, nap joidham bɨxchuꞌx aichuꞌn gio nap joidham jix uañ kɨꞌn kɨɨk, gam nap puiꞌ tu kuugalhdhaꞌ jax noꞌ pich ba tɨi, ¿paa duuk jum aayaꞌ nap saak ja aagiꞌñdhaꞌ bɨɨx gu jaꞌtkam nam tuꞌ jax buimɨk gu ja tutkuꞌ bhaan kup ba ja tulhiiñchudaꞌ guiꞌ na mɨt jich bhaamkidhak jich koi nach mu jaꞌp jum aꞌmkam ka tu aꞌgat gux bhaiꞌm kaiꞌchdham jum ñiꞌook? \p \v 11 Baꞌ bɨɨx jɨꞌmaꞌn dhiꞌ nam miꞌ guguuk sonpan gu sasoiꞌ mɨmɨiꞌñkar, xi ja tɨiꞌ mɨt gu jajannulh joidham jix chooto, gio baꞌ nam jup ja tɨtda nam sap ka xim nɨɨraꞌ alhiꞌch pɨx baꞌ, nam bɨɨx bhammɨ ka xi aayaꞌ guiꞌ na mɨt chakui ja koi, nam pui ka tu aꞌgichuꞌ gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ gu Dios bɨɨx kap na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn nam jɨꞌk daaxix nam puꞌñi ja koodaꞌ, na baꞌ miꞌ dhɨr puiꞌ ba tu kuugalhdhaꞌ gu Dios nam jax kaiꞌch. \p \v 12 Baꞌ nat paiꞌ dhuuk jumai kap jup xi bhiꞌspioꞌ gu uꞌuan bhiibgixim, giilhim gɇꞌ bhaiꞌ ji chɨm tɨr, gio gu tanoolh bhaiꞌ pɨx ji chukuur, jix chuk bhaiꞌ pup daa, jaꞌp na gu jax chuꞌm jannulh noꞌx chukuum jix chuk, gio gu masaaꞌn jix bɨꞌp jum duu jaꞌp na ɨꞌɨɨr. \v 13 Gio gu chiichiaꞌ nat muiꞌ ji iiꞌ mu jaꞌk oiꞌñgaꞌn bhaan, jaꞌp na jax gu iibhaiꞌñgaꞌn gu iigɨx na giilhim muiꞌ mu pɨx tɨtroniaꞌ dɨɨrap noꞌt jix ioꞌm bhaiꞌ xi jɨb. \v 14 Gio gux dhaam pɨx cham paiꞌ matgir, jaꞌpni pɨx jum duu na jax gu uꞌuan noꞌt jotmodaꞌ xim bhiib. Gio baꞌ nat giilhim jix ioꞌm bhaiꞌ ji giꞌndokɨ gu oiꞌñgaꞌn, pɨx cham paiꞌ matgir gu oiꞌdhaꞌ na muiꞌ kap ka daraat na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn, gio gu aꞌlhich dɨppɨr na mu jaꞌp dɨr kax maaxich suudaiꞌ ɨraab. \v 15 Baꞌ guiꞌ nam naiꞌ jaꞌp daraa nam jir gɇꞌgɇrkam na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn, ma jiboiꞌññor jamɨt bha jaꞌp oiꞌdhaꞌ taꞌm na jax chiichioꞌ, jaiꞌ bha jaꞌp na jax tɨ dɨɨdɨꞌ na mɨt bam oꞌñchom, ja bɨɨm gu jajaꞌtkam tuk gam gu ja tujuandam tuk, puiꞌ na jax gu ja gɇꞌgɇrkam tuk gu ja sandaaruiꞌx chuk, bɨɨx sia guiꞌ nam jir jix chutumñigam, sia guiꞌ nam jix ioꞌm jix oꞌjoꞌ, gam sia guiꞌ nam jir jaꞌppɨx jaꞌtkam. \v 16 Baꞌp ja tɨtda am gu oiꞌdhaꞌ bhɨjɨ jaꞌp ji baapxich chiichiob gam bha jaꞌp na jax tɨ dɨɨdɨꞌ: \p ―Iam gor bhaiꞌ xi iaꞌlh jich aꞌm, xich ɨxchuꞌ pim, na cham jich chɨgiaꞌ guiꞌ nax ioꞌm gɇꞌkam kɨꞌn daa bhammɨx dhaam, gio guiꞌ na jaꞌp ji buusan na gux kɨɨꞌ kasnir, na guꞌ giilhim jix bhaam jich bui. \v 17 Bam ai guꞌ na paiꞌ dhuuk jich chulhiiñchudaꞌ aach na chich cham miꞌ puiꞌ jii na jax jix aaꞌ, gam gu jaiꞌ. ¿Jaroo gip jix ñakooꞌ nax ioꞌm jum tulhiiñaꞌ? \c 7 \s1 Na ba ja matgilhdhaꞌ gu Dios xijum gook ooꞌm daman maakob miil gu Israel kam jaꞌtkam nam miꞌ puiꞌ jiim na jax jix aaꞌ \p \v 1 Gio baꞌ moo miꞌ dhɨr jaꞌpni ñich jup tɨ tɨɨ, maakob sap gu noonbiꞌñ gu Dios maakob kap guguuk am na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn, na mɨt puiꞌ jaꞌk ja tɨɨdak mu ja joot nam jix ioꞌm tɨ jɨlhbichdhaꞌ bɨɨx kap na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn na baꞌ tum xichuiꞌdhaꞌ bɨɨx na jɨꞌk tuꞌx chu jaiꞌch bɨɨx kap, sia mu jaꞌp suudaiꞌ chɨr. \v 2 Baꞌ jumai jaꞌpni jurnip dɨr jaꞌk muiꞌp ba jim gu nobiiꞌñ gu Dios ji uaꞌdat guiꞌ na kɨꞌn ja matgilhchuꞌn gu Dios guiꞌ nam jɨꞌk kaichgɨdaꞌ. Baꞌ muiꞌ xi ja jiñkai gu jaiꞌ noonbiꞌñ nam mu jaꞌp guguuk maakob kap na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn, na mɨt ja chia nam tu xichuiꞌdhaꞌ jɨbɨɨlh kɨꞌn bɨɨx kap na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn, jup ja tɨtda: \p \v 3 ―Chakui pim jix ioꞌm tɨ jɨlhbichuꞌndaꞌ, nam guꞌ bɨɨx pu koꞌyaꞌ guiꞌ nam jɨꞌk tu dudua na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn, sia bɨɨx pum xichuiꞌdhaꞌ gu tutua gam saiꞌ gio gu suudaiꞌ, nach guꞌ ka ja matgilhdhaꞌ guiꞌ nam jɨꞌk tuꞌ kaꞌm nɨidhat miꞌ puiꞌ tu kuugalhdhim na jax jix aaꞌ guch Gɨꞌkoraꞌ. Dai nach ka xi ja matgilhdhaꞌ na pim baꞌ moo muiꞌ ba tɨ jɨlhbichdhaꞌ. \p \v 4 Baꞌ gu nobiiꞌñ gu Dios xi ja matgilh ja kokobtaiꞌ am guiꞌ nam jɨꞌk tuꞌ kaꞌm nɨiꞌñ gu Dios nam jir Israel kam jaꞌtkam, xijum gook ooꞌm daman maakob miil (144,000) ja matgilh. \v 5 Mambhɨɨx daman gook miil ja matgilh guiꞌ nam jir bopxiꞌñ gu Judaa, gio guiꞌ nam jir bopxiꞌñ gu Rubeen jaꞌkbuiꞌ ɨp mambhɨɨx daman gook miil, gio guiꞌ nam jir bopxiꞌñ gu Gaad mambhɨɨx daman gook miil ɨp, \v 6 gio baꞌ guiꞌ nam jup jir bopxiꞌñ gu Aseer jaꞌkbuiꞌ mɨt jup ja matgilh mambhɨɨx daman gook miil, gio baꞌ guiꞌ nam jir bopxiꞌñ gu Neptalii jaꞌkbuiꞌ mɨt jup ja matgilh mambhɨɨx daman gook miil, gio gu bopxiꞌñ gu Manasees mambhɨɨx daman gook miil ɨp, \v 7 gio guiꞌ nam jir bopxiꞌñ gu Simeon mambhɨɨx daman gook miil ɨp, gio baꞌ moo guiꞌ nam Lebiip jir bopxiꞌñ jaꞌkbuiꞌ mambhɨɨx daman gook miil jamɨt jup ja matgilh, gio guiꞌ nam jir bopxiꞌñ gu Isakaar jaꞌkbuiꞌ mambhɨɨx daman gook miil jamɨt jup ja matgilh, \v 8 gio baꞌ moo guiꞌ nam jɨꞌk jir bopxiꞌñ gu Sabuloon jaꞌkbuiꞌ ɨp mambhɨɨx daman gook miil ɨp, gio baꞌ guiꞌ nam jir bopxiꞌñ gu Josee mambhɨɨx daman gook miil ɨp, gio baꞌ guiꞌ nam jup jir bopxiꞌñ gu Benjamiin jaꞌkbuiꞌ mɨt jup ja matgilh mambhɨɨx daman gook miil. \s1 Gu Juan na ba ja tɨgiaꞌ muiꞌ gu jaꞌtkam jix chooto tɨ tɨꞌ kam \p \v 9 Baꞌ miꞌ dhɨr muiꞌ miꞌ bam maax jamɨt gu jaꞌtkam cham daaxix kam, jaꞌpni bɨɨpɨꞌ dɨr na paiꞌ daa gux ioꞌm Gɇꞌkam gio guiꞌ na jaꞌp ji buusan na gux kɨɨꞌ kasnir, pu cham jaroiꞌ maat nam jɨꞌk aix, puiꞌ pɨx tuꞌiiꞌ am. Bɨɨx kap dɨr miꞌ guguuk am gu jaꞌtkam na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn kam, nam bɨɨx aixim tuꞌm tu ñiok gam bɨɨx aixim tuutuꞌm. Jix ioꞌm muiꞌ dho baꞌ ji gu jaꞌtkam nam mi guguuk, nam pu cham jɨꞌxdhaꞌ jaroiꞌ ja tɨɨmoꞌ siat tɨi ma ja jaꞌkɨlh. Bɨɨx jix chooto tɨ tɨꞌ am, gio nam jɨꞌmaꞌn ja daadaꞌ gu koꞌkmarak jaajaꞌ. \v 10 Baꞌp kaiꞌch am gɇꞌ kɨꞌn: \q1 ¡Jaꞌp moo gɇꞌkam kɨꞌn jix bhaiꞌ duu ji dhi Dios jich Gɨꞌkoraꞌ na bhaiꞌ dhaa atooxkor taꞌm nat jich uañ guch uaꞌtulhdharaꞌ, \q1 nat guꞌ mu joot dhiꞌ na jaꞌp ji buusan na gux kɨɨꞌ kasnir na baꞌ puꞌñich aꞌmkam jum makgɨrtaꞌ na baꞌ kɨꞌn tu namkix kaꞌ guch uaꞌtulhdharaꞌ! \q1 Gammɨjɨch jix bhaiꞌch chaatɨt tu daandaꞌ buiñor, \q1 na guꞌr jix bhaiꞌkam. \m \v 11 Baꞌ gu muiꞌ cham daaxix kam gu noonbiꞌñ gu Dios nam bɨɨx xikoolh dhɨr guguuk miꞌ na paiꞌ daa, gio miꞌ nam paiꞌ bɨɨx xikoolh dhɨr daraa gu maaꞌn ooꞌm daman maakob guiꞌ nam jir jagɨꞌgɨr paꞌ, gio gu maakob sasoiꞌ, ja oꞌlhia kɨꞌn guꞌkɨk bhaiꞌ ji chu daanɨ mɨt buiñor gu Dios na miꞌ daa ɨrban. \v 12 Jup kaiꞌch am: \q1 Maaxik dhor puiꞌ nam jax kaiꞌch dhich jaaduñ, \q1 gammɨjɨch dho tuꞌ kaꞌm nɨidhat gɇꞌkamtuꞌndaꞌ dhi Dios jich Gɨꞌkoraꞌ na yaꞌ gɇꞌkam kɨꞌn daa, \q1 na guꞌ maaxik jix ioꞌm jir Gɇꞌkam, \q1 bɨxchuꞌx aichuꞌn na pu tu duñiaꞌ. \q1 Gammɨjɨch gɇꞌkamtuꞌndat taxchaabgiꞌñdhaꞌ sia nar paiꞌ dhuuk kaꞌ gɨt. \q1 Jaꞌpni tu tuiꞌkaꞌ. \p \v 13 Baꞌ maadɨt guiꞌ nam miꞌ bɨɨx xikoolh dhɨr daraa nam jir jagɨꞌgɨr paꞌ jup jiñ chɨtda: \p ―¿Jaroom daꞌ dhi jaꞌtkam jix chooto tɨ tɨꞌ kam nam yaꞌ guguuk? ¿Paam dɨr jaꞌk jiim? \p \v 14 Baꞌ aañ jup tɨtda: \p ―Cham ji nañ maat. Noꞌ pich miꞌ dhɨr iam jiñ aaꞌñ jiñ jaduuñ nap jix maat. \p Baꞌ guiꞌ xiñ aagiꞌñ ɨp, jup jiñ chɨtda: \p ―Jir diꞌ am dho guiꞌ nam giilhim jum tulhiiñaimɨk mu jaꞌp oiꞌñgaꞌn bhaan nam duduakat gu ja tutkuꞌ bhaan, gio nam gammɨjɨ pux biiñak kat buiñor gu Dios siam jum tulhiiñ. Baꞌ xib yammɨ jaꞌk bap tuꞌiiꞌ am jix bhaiꞌm taatɨt, nat guꞌ bɨɨx dappaam tu ja uañ gu ja uaꞌtulhdharaꞌ guch Xoiꞌkam, dhiꞌ na jaꞌp ji buusan na gux kɨɨꞌ kasnir, kɨꞌn gu ɨꞌraꞌn nat jaax bhaan gu kuruus, na mɨt guꞌ soiꞌm ɨlhdhak tɨ jɨɨꞌñ buiñor. \v 15 Yaꞌ jɨꞌ bar diꞌ nam paiꞌ gammɨjɨ bɨɨmaꞌn bap tuiꞌkaꞌ gu Dios joidham jix jɨjɨkgɨm, jaꞌp ji buusniaꞌ nam gammɨjɨ yaꞌ pu ba tu juandaꞌ na paiꞌ tu chiopiꞌ gu Dios. Dhiꞌ baꞌ dɨɨlh ja buip tuꞌt ja nuukaꞌndaꞌ. \v 16 Yaꞌ dɨr jaꞌp jaꞌk cham paiꞌ dhuuk kax bhioꞌn kaꞌ am, ni nam cham paiꞌ dhuuk ka tanook kaꞌ, ni gu tanoolh ku cham paiꞌ dhuuk ja aꞌm ka tonniaꞌ, baꞌ cham paiꞌx chatoiñ kɨr kam tulhiiñaꞌ am. \v 17 Baꞌ xib yaꞌ dɨr jaꞌp jaꞌk gammɨjɨ yaꞌ pu ba oiꞌñkaꞌ am jix bhaiꞌm taatɨt, cham tuꞌ bhaan jum tulhiiñat ka suandaꞌ am nam jax jum tulhiiñaimɨk mu jaꞌp oiꞌñgaꞌn bhaan, na guꞌ yaꞌ gammɨjɨx bhaiꞌ tu tatdaꞌ buiñor dhich Gɨꞌkoraꞌ, gio na guꞌ gammɨjɨ ja bɨɨm oirɨdaꞌ dhiꞌ na jaꞌp ji buusan na gux kɨɨꞌ kasnir, jaꞌp ji buusniaꞌ na ja bipiaꞌdaꞌ jaꞌp na kakasnir, gio na gammɨjɨ ja iꞌchuꞌndaꞌ gux kɨɨꞌ suudaiꞌ nam kɨꞌn gammɨjɨx bhaiꞌm taat kaꞌ. \c 8 \s1 Na jumai kap jup ba bhiꞌspiokaꞌ gu uꞌuan bhiibgixim guch Xoiꞌkam \p \v 1 Baꞌ nat paiꞌ dhuuk jumai kap jup xi bhiꞌspioꞌ gu uꞌuan bhiibgixim guiꞌ na jaꞌp ji buusan na gux kɨɨꞌ kasnir na baꞌ kɨꞌn bɨɨx ba bhiibhiꞌspioꞌkix kaꞌ na jɨꞌk kap bhiibhiꞌsap kat, pɨx cham tum ñio bɨɨx kap na jɨꞌx jir jix dhaam, mɨɨkim paꞌ moo na cham tum ñiok. \v 2 Baꞌ gux xijum gook gu noonbiꞌñ gu Dios nam jaꞌpni bɨɨpɨꞌ dɨr guguuk miꞌ na paiꞌ daa, xi ja maa mɨt jɨꞌmaꞌn gu kukuichdhakar. \v 3 Jaꞌxpɨx baꞌ moo jumai miꞌp ba ai na puiꞌp jir nobiiꞌñ gu Dios alhiꞌch kubhioñkar ji kusbiot nar jix uam totbikdam, baꞌ miꞌ ji kɨkbo sonpan gu gɇꞌ kubhioñkar na jaꞌp tuꞌm na sasoiꞌ mɨmɨiꞌñkar. Baꞌ gɇꞌ xi maa mɨt guiꞌ na joidham uub na sap baꞌ kubhioñxidhaꞌ gu Dios bhaan gu kubhioñkar na miꞌ kɨɨk jaꞌpni bɨɨpɨꞌ dɨr na paiꞌ daa, maap xi bɨndai guiꞌ na mɨt tu kubhioñxi guiꞌ nam tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, na puiꞌ ji buusan nam tu kubhioñxidhimɨk nam tu dañiimɨk buiñor tuꞌ kaꞌm nɨidhat. \v 4 Baꞌ nat paiꞌ dhuuk bhaiꞌ ji chu kubhiona, sɨlh mu jaꞌk bhɨi gu kuuꞌmxigaꞌn na paiꞌ daa gu Dios, maap jum bɨndak guiꞌ nam tu kubhioñxiꞌñ guch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham. \v 5 Miꞌ dhɨr baꞌ nat jax daa ɨp gio gu alhiꞌch kubhioñkar, miꞌ xi suuduidhak gu tuupalh bhaiꞌ dhɨr bhaan gu gɇꞌ kubhioñkar mɨjɨmmɨ xi bua oiꞌñgaꞌn bhaan. Baꞌ bhaiꞌ pu ji giꞌndokɨ gu oiꞌñgaꞌn, gio na gɇꞌ tɨm tɨroon jaꞌp na jax kaiꞌchidhaꞌ gu duuk tɨrnɨdam. \s1 Gu noonbiꞌñ gu Dios nam ba tu kuichdhaꞌ \p \v 6 Guꞌ baꞌ gux xijum gook noonbiꞌñ gu Dios nam jɨꞌmaꞌn ja daadaꞌ gu kukuichdhakar, jix kɨɨꞌ bam duu mɨt nam ba tu kuichdhaꞌ. \p \v 7 Baꞌ nat paiꞌ dhuuk maadɨt xi chu kuich, jix dhaam dɨr muiꞌ pu ji iiꞌ gu chia mu jaꞌp oiꞌñgaꞌn bhaan, gio baꞌ gu tai ɨp bɨnkam gu ɨꞌɨɨr. Baꞌ pu mɨi alhiꞌch gu dɨbɨɨr bɨnkam gu tutua gam saiꞌ na mi jaꞌp ka tu tuutɨt na jɨꞌx pɨx aagix na tɨ mɨɨyaꞌ. \p \v 8 Miꞌ dhɨr baꞌ nat paiꞌ dhuuk jumaip xi chu kuich gu nobiiꞌñ gu Dios, maaꞌn jix dhaam dɨr muiꞌ xi jibua mɨt gɇꞌ guiꞌ na jaꞌp tuꞌm na oidhaꞌ, dai na bɨɨx mɨimtuꞌ, sɨlh mummu gɨi ɨrban gu gɇꞌ suudaiꞌ. Baꞌx bɨꞌp jum duu taak dɨr gu suudaiꞌ jaꞌp na ɨꞌɨɨr na jɨꞌx pɨx aagix na bɨꞌlhiaꞌ. \v 9 Baꞌ koi mɨt gu boptop gam gu jaiꞌ nam miꞌ ka tu oipot miꞌ nat jɨꞌx bɨgiir gu suudaiꞌ na jɨꞌk aagix nam koꞌyaꞌ. Gio gu jaꞌtkam nam mi jaꞌp ka oipot kaknub taꞌm puiꞌp koi mɨt nam jɨꞌk pɨx jup aagix, bɨɨx pu baap gu ja kaknub. \p \v 10 Baꞌ nat paiꞌ dhuuk jumaip xi chu kuich gu nobiiꞌñ gu Dios na baꞌ kɨꞌn bar baik kaꞌ, jix dhaam dɨr muiꞌ ji jigɨi maaꞌn guiꞌ na jaꞌp tuꞌm na chiꞌɨɨꞌ, baꞌ mu jaꞌp gɨi jɨꞌkchi kap gɇꞌgɇr jir aꞌkkɨꞌn na paiꞌ mɨr gu suudaiꞌ gio mu jaꞌp na jax jir biipiatam, na jɨꞌk kap aagix na gɨxiaꞌ. \v 11 Jix Xibuꞌ sap tɨɨꞌ guiꞌ gu chiꞌɨɨꞌ, baꞌ bɨɨx nat jɨꞌk kap aꞌkkɨꞌn gɨi, jix xibuꞌp jum duu gu suudaiꞌ. Baꞌ muiꞌ koi mɨt gu jaꞌtkam na mɨt jɨꞌk ii guiꞌ gu suudaiꞌ na jɨꞌk pɨx aagix nam koꞌyaꞌ, nat ja maimtuda gu suudaiꞌ na guꞌ giilhim jix xibuꞌ. \p \v 12 Baꞌ nat paiꞌ dhuuk jumaip xi chu kuich gu nobiiꞌñ gu Dios na baꞌ kɨꞌn bar maakob kaꞌ, tɨi pup ɨrban juugɨt naiꞌ ji chuu gu tanoolh, gio gu masaaꞌn, gio baꞌ gu chiichiaꞌ. Cham tuꞌx bhaiꞌ ka tu tonniꞌñ gu tanoolh, gio gu masaaꞌn palhɨɨp pɨx ba tum masbagiꞌñ gio gu chiichiaꞌ, baꞌx chukgam jup tum duu jaiꞌ kap na jɨꞌk kap aagix na tum tukgamtaꞌ, tataab jaꞌk gio tukaaꞌ jaꞌk. \p \v 13 Baꞌ maaꞌn gu bhaꞌaaꞌ bhammɨ jaꞌp ji dhɇdɇꞌdat jix dhaam jup kaiꞌch gɇꞌ kɨꞌn: \p ―Jaꞌp moo joiꞌndam jum duñiaꞌ am gu jaꞌtkam bɨɨx na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn nam paiꞌ dhuuk xi chu kuichdhaꞌ dhi baik noonbiꞌñ gu Dios nam ka biꞌiix nam tu kuichdhaꞌ. \c 9 \p \v 1 Baꞌ nat paiꞌ dhuuk jumaip xi chu kuich gu nobiiꞌñ gu Dios na baꞌ kɨꞌn bar jix chamaam kaꞌ, maaꞌn jix dhaam dɨr muiꞌ ji jigɨi gu chiꞌɨɨꞌ mummu oiꞌñgaꞌn bhaan, baꞌ xi maa mɨt guiꞌ na kɨꞌn jum kukpioꞌk mu na paiꞌ gɇꞌ tɨ dɨꞌ na cham paiꞌ juꞌ. \v 2 Baꞌ xi kupioꞌ miꞌ dhɨr na paiꞌ kiidhaꞌ, giilhim gɇꞌ mɨjɨ dɨr ji buus gu kuubhɨx ɨɨbhidham jix chuk jix kubhaꞌbiñ, jaꞌp na jax chuꞌm kuubhɨsdaꞌ gu tɨɨꞌnkar noꞌ jaroiꞌ bax chu mamaim. Baꞌ jaꞌxpɨx bhaiꞌ pɨx ji chɨm ɨɨka bɨɨx kap na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn, nat guꞌ ba taaꞌbi gu tanoolh gu kuubhɨx, na guꞌ giilhim jix chuk nat mɨjɨ dɨr buus na paiꞌ gɇꞌ tɨ dɨꞌ. Sia gu jɨbɨɨlh cham tuꞌ ka kɨɨꞌ, nat guꞌ bɨɨx ba iaꞌñ gu kuubhɨx. \v 3 Baꞌ bhɨjɨ dɨr jaꞌp bhaan gu kuubhɨx bhaiꞌ ji bubua mɨt muiꞌ gu sossoi, bɨɨx kap ba oipo am na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn, dai nam puiꞌx ioꞌm jup jix bhaaꞌmnaꞌ na jax gu nankasɨr. \v 4 Puiꞌ jaꞌk ja tɨɨdak mu ja joot jamɨt nam ja kiꞌmnaꞌ gu jaꞌtkam na jɨꞌk cham daaxdhix kaꞌ ja kokobtaiꞌ am guiꞌ na kɨꞌn tu matgilhchuꞌn gu Dios na bhaan jix maatɨꞌ nam guiꞌ kaichuꞌ, gio nam cham jax ja buadaꞌ gu tutua gam saiꞌ na mi jaꞌp tu tuut, daipuꞌ nam jax pɨx ja tɨtda. \v 5 Gio baꞌ moop ja tɨtda am ɨp nam sap cham tuꞌ pu ja koodaidhaꞌ gu jaꞌtkam nam jɨꞌk ja kiꞌmnaꞌ, jaꞌpji dai nam jɨꞌx pɨx bhaan jum tulhiiñaꞌ. Baꞌ dhiꞌ jɨꞌ nam jaꞌp tuutuꞌm na sossoi, bhaiꞌ ji ja kiꞌmna mɨt bɨɨx gu jaꞌtkam jix chamaam masaaꞌn juugɨt, puiꞌ jaꞌk tɨ kɨkɨꞌ am na nankasɨr. \v 6 Baꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk bhaiꞌ jim tulhii gu jaꞌtkam na mɨt bhaiꞌ ji ja kiꞌmna gu sossoi, muiꞌ tɨix aaꞌ am nam ba koꞌyaꞌ gɨt nam cham miꞌ pum tulhiiñdhaꞌ, guꞌ ji nam guꞌ cham koꞌ siam chi moo jax jum buaꞌt tɨi muukiꞌ dhaan, jaꞌp ji buus guꞌ nat maiꞌ mɨɨ gu muukiꞌ miꞌ dhɨr ja bui. \p \v 7 Gu sossoi jaꞌp tuutuꞌm am na gu kakbai, gio nam puiꞌx ja joiñiꞌ nam naiꞌ xi bapoꞌ nam jax xim buadaꞌ gu kakbai paiꞌ noꞌr jɨgialhiꞌ. Dai nam bɨɨx jɨꞌmaꞌn jaꞌp tuꞌm tu moom na jaꞌtkam, gio nam bɨɨx jɨꞌmaꞌn ja tuttutuꞌ guiꞌ na jaꞌp tuꞌm na kuruun. \v 8 Gu ja kuup baꞌ jaꞌxbuiꞌr tɇꞌtɇb nam jɨꞌx tu kuup gu uꞌuub, guꞌ baꞌ gu ja taatam jaꞌp tuꞌm ɨp na gu mabiiꞌñ gu taatmuꞌn. \v 9 Bɨɨx kap na jɨꞌx jir ja tutkuꞌ tu baapsatuꞌ am gu koꞌkmarak bapaiñum nam kɨꞌn jum sooꞌmdhatuꞌ. Baꞌ nam xi aꞌngɨb jaꞌp tum kaiꞌch na jax noꞌm paiꞌ dhɨr muiꞌ mu boopoꞌ gu kakbai ji ja tɨɨbiopat gu kakret noꞌt ba ji chum kokda. \v 10 Guꞌ baꞌ gu ja bhaabhai jaꞌp tuꞌm na gu bhaiꞌñ gu naksɨr, kukgaram mi chuut guiꞌ na kɨꞌn tɨ kɨkɨꞌ. Dhiꞌ baꞌ kɨꞌn ja kiꞌmna mɨt gu jaꞌtkam jix chamaam masaaꞌn juugɨt. \v 11 Gu ja gɇꞌkam tuk dhi sossoi, Abadoon tɨɨꞌ gu ebreo ñiꞌook kɨꞌn, guꞌ baꞌ gu griago ñiꞌook kɨꞌn Apolion. Dhiꞌ pɨx jir diꞌ guiꞌ na mu jaꞌk jup jir gɇꞌkam na paiꞌ giilhim gɇꞌ tɨ dɨꞌ. \p \v 12 Jaꞌpni jaꞌk tum bua, ku guꞌ gook ka biꞌiix ji gu tulhiiñaraꞌ na ja aꞌm ka jimiaꞌ gu jaꞌtkam, cham tuꞌ daipuꞌ. Dhiꞌ kɨꞌn kiaꞌpɨx maaꞌn ba jim. \p \v 13 Guꞌ baꞌ nat paiꞌ dhuuk xi chu kuich gu jumai nobiiꞌñ gu Dios na ka biꞌiix, bhaiꞌ ji chum ñio bhaiꞌ dhɨr bhaan gu kubhioñkar nar jix uam totbikdam na miꞌ kɨɨk jaꞌpni bɨɨpɨꞌ dɨr na paiꞌ daa gu Dios, \v 14 jup tɨtda gu nobiiꞌñ gu Dios nat kiaꞌpɨx tu kuich: \p ―Miꞌ dhɨr jap ja doꞌñchoraꞌ gu maakob noonbiꞌñ gu Dios nam mummu buupulh gɇꞌ akkɨꞌn na Eupraates tɨ tɨɨꞌ. \p \v 15 Baꞌ gu nobiiꞌñ gu Dios mu jimɨɨk jup xi ja doꞌñcho gu jaiꞌ noonbiꞌñ nam mummu buupulh ak jugiiꞌñ, nam sap baꞌ ba ja koodaꞌ jɨꞌkchi gu jaꞌtkam na jɨꞌk aagix, nam guꞌ pu pu kaiꞌñkam miꞌ buupulh nam puꞌñi tu duñiaꞌ na paiꞌ dhuuk jum aayaꞌ gu tanoolh gio gu oidhaꞌ na puiꞌ tu kuugalhdhaꞌ. \v 16 Baꞌ gu ja sandaaruiꞌx chuk gook jix chaꞌtmam ooꞌm miyoones ja aa am nam aix, bɨɨx kakbai chaꞌm jiim am. \p \v 17 Bɨɨx jɨꞌmaꞌn gu ja sandaaruiꞌx chuk nam bha daraichuꞌ kakbai chaꞌm, jɨꞌmaꞌn ja baapsatuꞌ am gu koꞌkmarak bapaiñum nam kɨꞌn jum sooꞌmdhaꞌ, dai na gɇꞌ mɨimtuꞌ jaꞌp na tai, taak dɨr jix chɨɨduꞌm maaxiꞌñ, taak dɨr baꞌx uam. Guꞌ baꞌ gu ja kakbaiꞌ jaꞌp tuꞌm tu moom am na jax chuꞌm tu moꞌ gu mabiiꞌñ, baꞌ ja chiichiñ am dɨr busaak gu taix ioꞌm jix choiñ kuubhɨx bɨnkam. \v 18 Baꞌ muiꞌ ja koi mɨt gu jaꞌtkam kɨꞌn gu tai nam jɨꞌk pɨx aagix nam ja koodaꞌ. \v 19 Gu ja bhaabhai baꞌ jaꞌp tuutuꞌm na kookoꞌ, tu moom kukgaram dɨr na jax chuꞌm gu koꞌ. Dhiꞌ kɨꞌn jamɨt baꞌ muiꞌp ja kiꞌmna gu jaꞌtkam. \p \v 20 Baꞌ guiꞌ na mɨt bii na mɨt cham koi kɨꞌn gu tai na ja chiichiñ am dɨr busaak gu kakbai, gio na mɨt cham ja kiꞌmna, cham paiꞌ iam soiꞌ ba jim ɨlh jamɨt buiñor gu Dios sia kum jax tɨ nɨiꞌñ, puiꞌ nam jax ba tu bua na jax cham kɨɨꞌ kaꞌm nɨiꞌñ. Jix ioꞌm ba xi jii mɨt nam tu daan ja bui gu cham kɨkɨɨꞌ iꞌiiꞌmdaꞌ nam jir noonbiꞌñ gu jaꞌook, gam ja bui gu didios jum tɨɨtgɨdam nax uam totbikdam kɨꞌn jup duñiix, gam jaiꞌ guiꞌ nax chooto totbik, gio jaiꞌ bɨɨx aixim tuꞌm, gio gam jaiꞌ guiꞌ nar uꞌuux jup duiñxim nam pu cham tu oipo sia kum tɨi tu tooton, ni nam tɇ kɇɇ sia kum tɨi tu naanak, gio nam cham ñiññia sia kum tɨi tu buupui, nam guꞌ pu cham tuꞌ dudua, nam guꞌr jup duñiixim pɨx. \v 21 Gio baꞌ nam muiꞌ ja biaꞌkat gu uꞌuub ja bɨɨm boppo, gio nam tɨ ɨɨxiꞌñ, gam nam ja kooꞌn gu jaꞌtkam, gio baꞌ nam naiꞌ tu jiboiñ. \c 10 \s1 Gu nobiiꞌñ gu Dios na uaꞌkaꞌ gu uꞌuan \p \v 1 Baꞌ maaꞌn gu nobiiꞌñ gu Dios jix dhaam dɨr muiꞌ ba jurnim mu jaꞌk oiꞌñgaꞌn bhaan joidham tɨbaaꞌñ chaꞌm. Gɇꞌkam kam tuiꞌdhiꞌ guiꞌ gu nobiiꞌñ gu Dios, kiꞌoor bɨɨx xikoolh xi bhɨichdhixchuꞌ bha moꞌr daam, gio gu buibsaꞌn na gɇꞌ mɨimtuꞌ jaꞌp na gu tanoolh, gio gu tootnaꞌn puiꞌ ɨp, \v 2 maaꞌn daaꞌñchuꞌ gu uꞌuan sɨlhñixim na bɨxxik dɨr mi chu uaꞌñix. Baꞌ mummu ji kɨkbo oiꞌñgaꞌn bhaan, maap dɨr suudaiꞌ chɨr tɨ kɨis gu kɨɨꞌn dɨr kam toonaꞌn kɨꞌn, gu oꞌnsop dɨr kam toonaꞌn baꞌ dɨbɨɨr taꞌm tɨ kɨis. \v 3 Baꞌ xi jiiñ gɇꞌ kɨꞌn, jaꞌp tɨi na gu mabiiꞌñ noꞌ gɇꞌ kɨꞌn jɨɨrok. Baꞌ mu paiꞌ dhɨr bhaiꞌ ji chum ñio gɇꞌ kɨꞌn gio nat tɨm tɨr, jix xijum gook tɨi na mɨt bha ñio maap maaꞌn jimdam. \v 4 Baꞌ aañ ba ji chu uaꞌnak nam jɨꞌk jax kaiꞌch guiꞌ nam mu paiꞌ dhɨr bha ñiok, guꞌ ji nat guꞌ jotmodaꞌ bhaiꞌ ba tum ñio bhammɨ dɨr jix dhaam, jup jiñ chɨtda: \p ―Dhiꞌp dai cham tuꞌ uꞌuandaꞌ nam jax kaiꞌch dhiꞌ nam mu ñiok, dɨɨlh jap pɨx puiꞌx chu mat kaꞌ. \p \v 5 Baꞌ gu nobiiꞌñ gu Dios na mu kɨɨk oiꞌñgaꞌn bhaan, na maap dɨr suudaiꞌ chɨr tɨ kɨisap, xi bamiiꞌñdhak gu kɨɨꞌn dɨr kam nobiiꞌñ \v 6 jup kaiꞌch bhaankamuꞌn guiꞌ na bɨjɨk dɨr pux jaiꞌch, gio na miꞌ dhɨr jaꞌp jaꞌk gammɨjɨ pux jaiꞌch kaꞌ, gam nat jup tu duu bɨɨx na jɨꞌk tuꞌx chu jaiꞌch: \p ―Jaꞌxbuiꞌ pɨx juugɨt tɨ nɨɨra gu Dios, \v 7 na guꞌ xib na paiꞌ dhuuk xi chu kuichdhaꞌ dhi jumai nobiiꞌñ nat chakui tu kuich, bɨɨx puiꞌ ba tu kuugalhdhaꞌ nat jɨꞌk jax ja tɨɨdak guiꞌ nam bɨjɨk bhaankamuꞌn tu aꞌgimɨk bɨɨx kap na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn. \p \v 8 Baꞌ guiꞌ na bhammɨ dɨr bha tuñ aꞌgiꞌñ jix dhaam, jup jiñ chɨtda ɨp gio: \p ―Taañmɨr gu uꞌuan na daaꞌ gu nobiiꞌñ gu Dios na mu kɨɨk oiꞌñgaꞌn bhaan, na maap dɨr suudaiꞌ chɨr tɨ kɨisap, jaꞌp jap tɨɨdaꞌ nam makiaꞌ. \p \v 9 Baꞌ aañ mu jimɨɨk bhaiꞌp ba taan gu uꞌuan na daaꞌ, baꞌ guiꞌp jiñ chɨtda: \p ―Yaꞌ dho, dai ji nap guꞌ bha jugiaꞌ. Joidham jix maikak kaꞌ nap muiꞌ ji jugiaꞌ, ɨrban dɨr gum book baꞌ bhaiꞌ jim maimtudaꞌ. \p \v 10 Baꞌ aañ bhaiꞌp xi juu gu uꞌuan nat paiꞌ dhuuk bhaiꞌ xiñ maa gu nobiiꞌñ gu Dios. Puiꞌ dho joidham jix maikak jaꞌp na mɨɨbat na ñich muiꞌ ji juu, nat paiꞌ dhuuk ɨrban dɨr jum gaam ji guñ book nat baꞌ giilhim bhaiꞌ jiñ maimtuda. \v 11 Baꞌ guiꞌ na bhammɨ dɨr bha tuñ aꞌgiꞌñ jix dhaam jup jiñ chɨtda ɨp gio: \p ―Jum aaꞌ nap giop ka tu aꞌgaraꞌ gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ gu Dios, nap ja aagiꞌñdhaꞌ bɨɨx gu jaꞌtkam na tuꞌ jax dhuñiaꞌ gatuuk. Bɨɨx kap jap aayaꞌ na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn, na guꞌ bɨɨx jum aaꞌ nam puiꞌ tu machiaꞌ na jɨꞌk jaꞌtkam, sia nam jir jax chuꞌm, siam jir pa jaꞌk kam, piam siam jaiꞌ maakam tu ñiok, bɨɨx jap puiꞌ tu ja aꞌgiꞌdhaꞌ, sia guiꞌ nam jir tɇ gɇꞌgɇrkam. \c 11 \s1 Gu gook tujuandam tugiꞌñ gu Dios \p \v 1 Baꞌ mɨkkat maaꞌn xiñ maa mɨt gu jupaabdakar jaꞌp tuꞌm na tootkom, miꞌ dhɨr baꞌp jiñ chɨtda am: \p ―Jupaabdaꞌ ap dhiꞌ kɨꞌn gu chiopgaꞌn gu Dios gio gu sasoiꞌ mɨmɨiꞌñkar na bhaan tum makgɨrxiꞌñ gu Dios, gio baꞌ nap ja jaꞌkɨlhdhaꞌ gu jaꞌtkam nam jɨꞌk aix nam mi chu daan ɨrban dɨr. \v 2 Dai mu jaꞌp dɨɨrap dɨr gu chiop jap cham jupaabaꞌndaꞌ, na guꞌ dhiꞌ miꞌ dhɨr jaꞌp ja aꞌm bipioꞌ guiꞌ nam cham tɨ jɨɨgiꞌñ aañ jiñ bui. Na guꞌ dhiꞌ jaꞌp jir jum duukam nam bɨɨx tuꞌ pɨx ja ɨlhdhaꞌ guiꞌ nam jɨꞌk ba tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ aañ jiñ bui baik oidhaꞌ daman taak juugɨt. \v 3 Baꞌ aañ gook mu ja jootsaꞌ guñ chujuandam tuk nam jiñ aꞌmkam tu ja aꞌgidhaꞌ guñ ñiꞌook bɨɨx gu jaꞌtkam baik oidhaꞌ daman taak juugɨt. Gampaiꞌ pɨx tuiꞌñgɨdaꞌ am, jix xaasak tɨ tɨiꞌchgɨdaꞌ am na bhaan jix maatɨꞌ kaꞌ nam soiꞌ pɨx jum ɨlhiiꞌñchuꞌndaꞌ. \p \v 4 Guiꞌ jɨꞌ gook tujuandam tugiꞌñ gu Dios, dhiꞌ pɨx puiꞌ jaꞌk jum maaxiꞌñ am gu gook oliibos na jaꞌpni bɨɨpɨꞌ dɨr tuꞌt bhaiꞌ na paiꞌ daa gu Dios, gio gu gook na bhaan jum tuttu gu kañdhiir. \v 5 Baꞌ nat paiꞌ dhuuk mu ja joot gu Dios gu gook tujuandam tugiꞌñ nam tu ja aꞌgiꞌñpuꞌ gu jaꞌtkam, cham jɨꞌxdhaꞌ jax ja dooda mɨt gu jaꞌtkam sia kum tɨix ja bhaamkiꞌñ, na guꞌ bɨxchuꞌx bhaiꞌ nam pu tu duñiaꞌ, ja chiichiñ am dɨr busaak gu tai. Baꞌ jaiꞌ dhɨt nam tɨix ja koodam, pu ja mɨiꞌñ jamɨt. \v 6 Siax bhaiꞌ na mɨt puiꞌ tu duu nat cham duuꞌn baik oidhaꞌ daman taak na mɨt jɨꞌx juugɨt tu ja aꞌgi gu jaꞌtkam gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios na jax jaꞌk tu duñiaꞌ gatuuk, gio na mɨt ɨꞌɨɨr jup duu gu suudaiꞌ, gio baꞌ na mɨt puiꞌ jaꞌk tu duu nam bɨxchuꞌ bhaan bhaiꞌ jim tulhiiñaꞌ gu jaꞌtkam na mɨt jɨꞌx juugɨt ɨlh. \v 7 Guꞌ baꞌ nat paiꞌ dhuuk jum ai na jɨꞌx juugɨt daaxix nam tu aꞌgaꞌ, na mɨt bɨɨx kap ba tɨɨmo nam tu aꞌgimɨk gu Dios ñioꞌkiꞌñ, maaꞌn gu nobiiꞌñ gu jaꞌook nax ɨɨbhidham tuꞌm mɨjɨ dɨr buusnɨk na paiꞌ gɇꞌ tɨ dɨꞌ bhaiꞌ ji chu kokda ja bui, ja maiꞌchɨk pu ja koi. \v 8 Miꞌ pɨx jaꞌp bɨɨt am baꞌbhak sanoop, miꞌ ɨrban gu gɇꞌ kiicham na Jerusaleen tɨ tɨɨꞌ, na mɨt paiꞌ gɨbiimɨk sissapa ɨp kuruus taꞌm guch Xoiꞌkam janoꞌ na mu xi oilhimɨk, miꞌ na paiꞌ jaꞌp ji buusan na gook kɨꞌn tɨ tɨɨꞌ: Sodooma gio baꞌ Ejipto, nam guꞌ puiꞌ jaꞌk jup tu jim gu miꞌ oiꞌñkam Jerusaleen na jax gu Sodooma kam gio gu Ejipto kam. \v 9 Baik tanoolh daman taak miꞌ pu bɨɨt gu ja tutkuꞌ gu gook tujuandam tugiꞌñ gu Dios. Bɨɨx na jɨꞌk jaꞌtkam ja tɨɨ mɨt nam miꞌ pɨx jaꞌp koꞌiix, sia guiꞌ nam mɨk jaꞌk oiꞌdhaꞌ, gio jaiꞌ guiꞌ nam maakam tu ñiok. Bɨɨx kap dɨr na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn ja tɨɨ mɨt, baꞌ pu cham jaroiꞌm guguux na ja yaaspaꞌ, miꞌ pɨx xi ja nɨiꞌñ am, nam guꞌ tuꞌ pɨx ja ɨlhiiꞌñ. \v 10 Dai na mɨt joidham jix bhaiꞌ bhaiꞌ jim ɨlh bɨɨx na jɨꞌk jaꞌtkam na mɨt ba ja tɨɨ na mɨt ba koi guiꞌ jɨꞌ gook tujuandam tugiꞌñ gu Dios, pɨx am tum aꞌonbagiꞌñ am bɨɨx jɨꞌmaꞌn gux dhaꞌram namkɨm, nam guꞌ puiꞌ xim aaꞌ na miꞌ dhɨr jaꞌp jaꞌk joidham jix bhaiꞌ ba tu ja jimiaꞌ, cham tuꞌ bhaan kam tulhiiñaꞌ am, na mɨt guꞌ ba koi guiꞌ nam puiꞌ jaꞌk ka tu buaꞌt. \v 11 Baꞌ miꞌ dhɨr nat xim ai gu baik tanoolh daman taak, gu Dios giop ba ja duduaꞌñ gu gook tujuandam tugiꞌñ, ba baapam jamɨt miꞌ dhɨr nam paiꞌ ka bɨɨtɨt. Baꞌ giilhim bhaiꞌ ji chootoꞌn jamɨt bɨɨx na jɨꞌk jaꞌtkam na mɨt ba ja tɨɨ gu gook jaꞌtkam na mɨt giop ba dudua nam ka koꞌiix kat. \v 12 Jaꞌxpɨx bhammɨx dhaam dɨr muiꞌ ba tum ñio gɇꞌ kɨꞌn, jup ja tɨtda am gu gook tujuandam tugiꞌñ gu Dios: \p ―Bhaiꞌ gor bi jiim. \p Baꞌ gu gook tujuandam gamaiꞌp ji chɨɨtɨs jamɨt joidham tɨbaaꞌñ chaꞌm na mɨt ba jii bhammɨ jaꞌk jix dhaam buiñor gu Dios ja nɨiꞌñchudat bɨɨx gu jaꞌtkam nam jix ja bhaamkiꞌñ. \v 13 Baꞌ miꞌ dhɨr jix ioꞌm bhaiꞌ ji giꞌndokɨ gu oiꞌñgaꞌn na mɨt jax pɨx bhammɨ ji bhiibhiꞌñ gu gook tujuandam tugiꞌñ gu Dios, baꞌ jɨꞌkchi iaꞌrɨ gu baꞌbhak na jɨꞌk daaxix na iaꞌlhiaꞌ guiꞌ gu tanoolh, gio gu jaꞌtkam xijum gook miil jup koi mɨt nat ja tɨim gu baꞌbhak. Baꞌ guiꞌ na mɨt jɨꞌk bii, jix chotdonɨk ma tu daanɨ mɨt buiñor gu Dios nax dhaam jup tuꞌiiꞌ. \p \v 14 Gook moo ba jim gu tulhiiñaraꞌ, maaꞌn pɨx ba bii na puiꞌ tum kuugalhdhaꞌ. \s1 Na jumaip ba tu kuichdhaꞌ gu nobiiꞌñ gu Dios nam baꞌ kɨꞌn bar daipuꞌ kaꞌ \p \v 15 Baꞌ nat paiꞌ dhuuk jumaip xi chu kuich gu nobiiꞌñ gu Dios nam baꞌ kɨꞌn bar daipuꞌ kaꞌ, muiꞌ dhɨt bhaiꞌ ji chum ñio gɇꞌ kɨꞌn bhammɨ dɨr jix dhaam, jup kaiꞌch am: \q1 Dhi Dios jich Gɨꞌkoraꞌ bɨɨmaꞌn guch Xoiꞌkam, \q1 bɨɨx kap bar gɇꞌgɇrkam am na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn, \q1 baꞌ gammɨjɨ pu bar gɇꞌgɇrkam kaꞌ am sia nar paiꞌ dhuuk kaꞌ gɨt. \m \v 16 Baꞌ gu maaꞌn ooꞌm daman maakob gu jaꞌtkam nam jir jagɨꞌgɨr paꞌ, nam bɨɨx xikoolh dhɨr daraa miꞌ na paiꞌ daa gu Dios, na mɨt jax ja oꞌlhia kɨꞌn guguu, naiꞌ ji mumgia mɨt, dɨɨrap xi chu sissap gu ja moom, bhaiꞌ ji chu daanɨ mɨt buiñor, \v 17 jup kaiꞌch am: \q1 Taxchaab Dios jich Gɨꞌkoraꞌ nap jix ioꞌm jir gɇꞌkam kat bɨxchuꞌx aichuꞌn nap pu tu duñiaꞌ, \q1 gio nap bɨjɨk dɨr pux jaiꞌch na chakui jaiꞌch kat dhi oiꞌñgaꞌn, \q1 nap guꞌ aap bɨɨx kap bar gɇꞌkam baꞌ xib na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn gam sia nar pa jaꞌk. \q1 \v 18 Muiꞌ jaiꞌ dhɨt gu jaꞌtkam na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn nam cham tɨ jɨɨgiꞌñ aap jum bui, \q1 tɨix bhaak am nap bɨɨx kap bar gɇꞌkam na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn. \q1 Ku baꞌ guꞌ nap guꞌ ba ja tulhiiñchudaꞌ, \q1 yaꞌ bar bhaan guꞌ nap paiꞌ dhuuk ja aagiꞌñdhaꞌ bɨɨx na jɨꞌk jaꞌtkam nam tuꞌ jax buimɨk nam duduakat ja tutkuꞌ bhaan, \q1 noꞌm jix kɨɨꞌp jum duukam jup tu buimɨk piam ku guꞌx buam jum duukam. \q1 Xib jap baꞌ ampɨx tu ja makiaꞌ guiꞌ na tuꞌ ja aꞌm bipioꞌ guiꞌ nam bɨjɨk jum aꞌmkam tu aꞌgimɨk gum ñiꞌook, \q1 gio guiꞌ nam jum aꞌmkam tu juanaimɨk, \q1 gam guiꞌ na mɨt tɨ jɨɨꞌñdhak miꞌ puiꞌ jii nap jax jix aaꞌ. \q1 Gio guiꞌ na mɨt jɨꞌk cham tuꞌ kaꞌm jum tɨɨ, \q1 puiꞌp jup ja makiaꞌ na tuꞌ ja aꞌm jup bipioꞌ, \q1 siam chi moor jix chutumñigam piam siam cham tuꞌ biaꞌ. \q1 Sia ja makiaꞌ ap na tuꞌ ja aꞌm bipioꞌ guiꞌ nam tu koꞌktulhdhimɨk bɨɨx kap na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn. \p \v 19 Baꞌ jaꞌxpɨx bhaiꞌ jim kupioꞌ gu kiꞌñgob bhaiꞌ na paiꞌ tu chiopiꞌ gu Dios. Baꞌ nañ muiꞌ xi chɨ nɨiꞌñ, bhɨjɨmmɨ pɨx daa ɨrban dɨr gux xidhuu kam kaaja. Baꞌ miꞌ dhɨr gɇꞌ bhaiꞌ ji chɨm tɨr, gio nat bhaiꞌ ji giꞌndokɨ gu oiꞌñgaꞌn, gam nat bhaiꞌ ji iiꞌ gu chia. \c 12 \s1 Gu Juan na ba tɨgiaꞌ gu ubii gio gu jaꞌook na jaꞌp tuꞌm tu tuukuꞌ na gu tɨrook \p \v 1 Baꞌ miꞌ dhɨr maaꞌn bhammɨ jaꞌp bam maax jix dhaam gu ubii ji chɨꞌkat maaꞌn gu jannulh na gɇꞌ tanoor, jaꞌp na jɨꞌx tu tonniꞌñ gu tanoolh, maaꞌn xi kɨɨs gu kuruun na mambhɨɨx daman gook bha daraa gu chiichiaꞌ, amuub bɨtaaꞌn jaꞌp baꞌ daa gu masaaꞌn na paiꞌ kɨɨk gu ubii. \v 2 Jir alhiꞌch kɨɨkam ji guꞌ gu ubii, baꞌ miꞌ dhɨr gɇꞌ kɨꞌn bhaiꞌ ji saraa nat bhaiꞌ jix chu koꞌkor nat bam ai na paiꞌ dhuuk tɨgiaꞌ gu alhii na biaꞌ. \v 3 Baꞌ jaꞌxpɨx jaꞌp jaꞌk jup bam maax gu jaꞌook, dai na giilhim ɨɨbhidham tuꞌm gu tukgaꞌn, jaꞌp tuꞌm na tɨrook dai na gɇꞌ gio nax bɨꞌ, xijum gook tu moom, mambhɨɨx baꞌ tu aꞌaaꞌ, baꞌ bɨɨx na jɨꞌk moomoram jɨꞌmaꞌn ja tuttutuꞌ gu kukrun. \v 4 Miꞌ dhɨr baꞌ gu bhaiꞌñ kɨꞌn ja gɨbioꞌrak xi ja iiꞌñxich muiꞌ gu chiichiaꞌ na bha jaꞌp daraa na jɨꞌk pɨx aagix, mummu jaꞌk xi ja iabu oiꞌñgaꞌn bhaan. Miꞌ dhɨr baꞌ muiꞌ ji ai mu jaꞌk na paiꞌ gu ubii na kiaꞌpɨx ba duduar alhii kɨꞌn, na sap baꞌ miꞌ pu jugiokaꞌ gu maraaꞌn na jax maaxilhiaꞌ. \v 5 Gu alhii nat tɨɨ gu ubii, jir chioꞌñ. Dhiꞌ sap baꞌr ja gɇꞌkam tuk kaꞌ gu jaꞌtkam bɨɨx na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn, nax ooꞌ kɨꞌn ja sɨlhkaꞌndaꞌ kɨꞌn gu baiñum oxia. Baꞌ moo janoꞌ nat jax maaxir gu alhii miꞌ dhɨr pum bhɨɨk baasɨꞌn jaꞌk jix dhaam buiñor gu Dios, nam bhammɨ jaꞌk gɇꞌkam kɨꞌn daasaꞌ. \v 6 Dɨɨlh miꞌ pup bii gu ubii, dɨꞌɨɨꞌn gu alhii. Baꞌ maiꞌ ba mɨɨ mu jaꞌp gampɨx na paiꞌ cham jaroiꞌ oirɨ na baꞌ cham jaroiꞌ jax dhoodaꞌ, sɨlh pu bhɨi mummu maaꞌn kap na paiꞌ tu aagiꞌñ gu Dios na aayaꞌ, nat guꞌ pu puiꞌ jaꞌk ba duu bɨɨpɨꞌ dɨr nam gu miꞌ oiꞌñkam ka tu maakdaꞌ gu koiꞌ na kɨꞌn duakaꞌ baik oiꞌdhaꞌ daman taak juugɨt. \p \v 7 Baꞌ gatuuk jup ma jɨgialhich bhammɨx dhaam, gu nobiiꞌñ gu Dios nar ja gɇꞌkam tuk gu jaiꞌ noonbiꞌñ na Migial tɨɨꞌ, ma tu kokda ja bɨɨm gu sandaaruiꞌx chugiꞌñ buiñor gu jaꞌook na jaꞌp tuꞌm tu tuukuꞌ na gu tɨrook. Gu jaꞌook tɨix ioꞌm tu kokda ja bɨɨm gu noonbiꞌñ na ɨlhdhat na moo ja maiꞌchiaꞌ gɨt gu noonbiꞌñ gu Dios. \v 8 Guꞌ ji nat guꞌ cham tuꞌ jax ji dhuu, tuꞌ pɨx dooda mɨt, baꞌ pu maiꞌ ardi mɨt bhammɨ dɨr jix dhaam. \v 9 Mu jaꞌk jamɨt xi ardi oiꞌñgaꞌn bhaan bɨnkam gu noonbiꞌñ, baꞌ xib bɨɨx kap na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn oirɨt ja iatgiꞌñ gu jaꞌtkam. Dhiꞌ pɨx jir diꞌ gu koꞌ na bɨjɨk dɨr pu jaiꞌch nat dɨr dhi oiꞌñgaꞌn jup jum duu, na gook kɨꞌn tɨɨꞌ: Jaꞌook gio baꞌ Dhiabur. \p \v 10 Baꞌ mɨkkat bhammɨ dɨr jix dhaam bhaiꞌ ba tum ñio gɇꞌ kɨꞌn, jup tum kaiꞌch: \p ―Xib baꞌ yaꞌ bam ai na paiꞌ dhuuk saak jix ja joiꞌndai gu Dios tu ja uañdhaꞌ gu ja uaꞌtulhdharaꞌ gu jaꞌtkam na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn. Bɨɨx kap bar gɇꞌkam baꞌ xib gu Dios ja bui gu jaꞌtkam, nat guꞌ guch Xoiꞌkam puiꞌ ba tu kuugalh nat jax tɨɨdak mu joot mu oiꞌñgaꞌn bhaan, maiꞌ ba ardi guꞌ gu jaꞌook na yaꞌ mɨmrat ka ja iattulhiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam, gammɨjɨ yaꞌ kɨɨkaꞌ kiaꞌ na ja iattulhiꞌñchuꞌndaꞌ buiñor gu Dios jich Gɨꞌkoraꞌ. \v 11 Xib na mɨt guꞌ maiꞌ ba ardi, baꞌ yaꞌ dɨr jaꞌp jaꞌk cham ka bhaaiꞌ kaꞌ na jax ja iattulhdhaꞌ gu jaꞌook dhich jaaduñ, nat guꞌ ba tu ja namkix gu ja uaꞌtulhdharaꞌ guch Xoiꞌkam guiꞌ na jaꞌp ji buusan na gux kɨɨꞌ kasnir, janoꞌ nat jaax gu ɨꞌraꞌn bhaan gu kuruus na baꞌ puꞌñi duuji bɨɨx dappaam tu ja uañdhix kaꞌ gu ja uaꞌtulhdharaꞌ. Baꞌ cham jax ka ja doodaꞌ xib gu jaꞌook, nam guꞌ dhiꞌ ba kaichuꞌ guch Xoiꞌkam. Puiꞌ ku baꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk tɨ jɨɨꞌñ buiñor, miꞌ dhɨr naiꞌp ji jii mɨt na mɨt tu ja aꞌgidham gu jaiꞌ gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ gu Dios cham tuꞌ bhaan ji chotdonɨk sia mɨt chi ja bhaamkidhak ja koi, nam guꞌ bɨɨx ja jujur kɨꞌn bax biiñak buiñor guch Xoiꞌkam. \v 12 Baꞌ aapiꞌm na pim jɨꞌk ya jaꞌp tu oiꞌdhaꞌx dhaam, gɇꞌkam kɨꞌn japim jix bhaiꞌ pɨx bam taat kaꞌ na mɨt yaꞌ ba ai dhich jaaduñ na mɨt miꞌ puiꞌ jii na jax jix aaꞌ guch Gɨꞌkoraꞌ nam jich bɨɨm ba oiꞌñkaꞌ. Dai aapiꞌm na pim jɨꞌk mu jaꞌp jup tuꞌiiꞌ bɨɨx kap na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn dho gi guꞌ gɇꞌkam kɨꞌn jix buam jum aaꞌndaꞌ ji, na guꞌx ioꞌm jam tulhiiñchudaꞌ gu jaꞌook bɨɨx aixim bhaan nat yaꞌ dɨr mɨjɨ xi mɨɨ, sia aapiꞌm na pim jɨꞌk mu jaꞌp oipo suudaiꞌ dhaam kaknub taꞌm, gam na jam iatgidhai mu jaꞌk jam bhɨichdhaꞌ na paiꞌx ioꞌm jum tulhiiñaꞌ dɨɨlh, na guꞌx maat na bar miaꞌn nam paiꞌ dhuuk daagɨi tulhiiñchudaꞌ. \p \v 13 Baꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk mu jaꞌk xi ardi gu jaꞌook na jaꞌp tuꞌm na tɨrook oiꞌñgaꞌn bhaan, mu ɇɇk bax muꞌaam gu ubii guiꞌ nat kiaꞌpɨx tɨɨ gu alhii, na guꞌ giilhim jix bhaamtuꞌ. Guꞌ ji nat guꞌ jimiññor gu ubii, gu jaꞌook baꞌ gatuuk dɨr muiꞌp ji ardi. \v 14 Baꞌ gu Dios xi aꞌngatudaꞌ gu ubii jaꞌp tuꞌm na gu bhaꞌaaꞌ gu aꞌngaꞌn na sap baꞌ dɇꞌji nakgaꞌ gu jaꞌook, gio na baꞌ jotmodaꞌ aayaꞌ mummu gampɨx nat paiꞌ joot nam oꞌñchoꞌ baik oidhaꞌ daman taak juugɨt, na baꞌ cham muꞌaaꞌ gu jaꞌook. \v 15 Baꞌ gu jaꞌook chiñiꞌram dɨr muiꞌ xi nua gɇꞌ gu suudaiꞌ na sap baꞌ biꞌññaꞌ gɨt gu ubii nax muꞌaam, \v 16 guꞌ ji nat guꞌ gu dɨbɨɨr jotmodaꞌ xim kupioꞌ na muiꞌ ba mɨlhiim gu suudaiꞌ mu na paiꞌ gu ubii, mɨjɨ jaꞌk pɨx ji baap gu suudaiꞌ dɨbɨɨr bɨtaꞌ, pɨx cham paiꞌ matgir, pu cham jax dhooda. \v 17 Giilhim tɨix bhaam ji guꞌ gu jaꞌook buiñor gu ubii nat cham jax dhooda. Baꞌ gatuuk na mɨt paiꞌ xi muiꞌdha gu bipsalhiꞌñ gu ubii, bhaiꞌ ji chu kokda ja bui. Gu bipsalhiꞌñ gu ubii, dhiꞌ pɨx kat jup jum kaiꞌch am guiꞌ nam jɨꞌk tɨ jɨɨꞌñdhat buiñor guch Xoiꞌkam miꞌ puiꞌ ba jiim na jax jix aaꞌ gu Dios, gio nam gammɨjɨx biiñak buiñor. \v 18 Baꞌ gu jaꞌook na jaꞌp tuꞌm na gu tɨrook, miꞌ pɨx ji kɨkbu juꞌñdharam gu gɇꞌ suudaiꞌ. \c 13 \s1 Gu gook noonbiꞌñ gu jaꞌook nam puiꞌx ɨɨbhidham tuutuꞌm jup tu tutkuꞌ \p \v 1 Baꞌ mɨkkat maaꞌn mɨjɨ dɨr ba ji buus suudaiꞌ ɨraab guiꞌ nar nobiiꞌñ gu jaꞌook, puiꞌ ɨɨbhidham tuꞌm jup tu tuukuꞌ, xijum gook jup tu moom, mambhɨɨx baꞌ tu aꞌaaꞌ. Baꞌ bɨɨx jɨꞌmaꞌn kaꞌm gu aꞌgaꞌn ja tuttutuꞌ gu kukrun, bha moomoram baꞌ muiꞌ bha uaꞌñixchuꞌ gu ñiiñioꞌk na jax jaꞌk cham kɨɨꞌ kaꞌm nɨiꞌñ gu Dios. \v 2 Gu tukgaꞌn guiꞌ jɨꞌ nobiiꞌñ gu jaꞌook nat mɨjɨ dɨr ji buus suudaiꞌ ɨraab, jaꞌp tuꞌm na dɨꞌnbalh, gu tootnaꞌn baꞌ jaꞌp tuꞌm ɨp na gu booji gu tootnaꞌn, gu chiñiiꞌñ baꞌ jaꞌp tuꞌm na gu mabiiꞌñ gu chiñiiꞌñ. Guꞌ baꞌ gu jaꞌook guiꞌ na jaꞌp tuꞌm jup tu tuukuꞌ na gu tɨrook, gɇꞌkam kɨꞌn ba dai guiꞌ jɨꞌ nat mɨjɨ dɨr buus suudaiꞌ ɨraab nar nobiiꞌñ, na sap baꞌ jaꞌxbuiꞌp bar gɇꞌkam kaꞌ na dɨɨlh, gam na bɨxchuꞌx aichuꞌn na pu tu duñiaꞌ. \v 3 Guꞌ ji na guꞌ panaas jaꞌp tuꞌiiꞌ na maaꞌn muukixchuꞌ gu maꞌooꞌn guiꞌ jɨꞌ nobiiꞌñ gu jaꞌook, panaas kux ioꞌm jix koꞌktolhdhix, cham jɨꞌxdhaꞌ ka dodhiaꞌ kam tuꞌiiꞌ, guꞌ ji nat guꞌ miꞌ jotmodaꞌ bhaiꞌ ji dhua cham jum ɨlhdham. Baꞌ bɨɨx gu jaꞌtkam na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn na mɨt tɨɨ nat ba dua gu maꞌooꞌn guiꞌ nar nobiiꞌñ gu jaꞌook, joidham jix bhaiꞌm ɨlhdhak mu jaꞌk ji kai mɨt. \v 4 Baꞌ dai nam ba tu daandaꞌ buiñor gu jaꞌook guiꞌ na jaꞌp tuꞌm tu tuukuꞌ na gu tɨrook dai na gɇꞌ, nam guꞌ bɨɨx ba kaichuꞌ guiꞌ na miaꞌn jir nobiiꞌñ nat pu pu kaiꞌñkam gɇꞌkam kɨꞌn dai na baꞌ puꞌñi ja iatgidhai bɨɨx gu jaꞌtkam ja chiñiaꞌ nam tu dañiaꞌ buiñor. Tu daandaꞌ am baꞌ gu jaꞌtkam buiñor gu jaꞌook gio buiñor gu nobiiꞌñ jup xi kaiꞌchɨt: \p ―¡Jaꞌp moo tuꞌ sɨlhkam jir gɇꞌkam ji dhiꞌ nach jaroiꞌ kaichgɨt ba tu daan buiñor! Cham jɨꞌxdhaꞌ jaroiꞌ jax dhoodaꞌ sia pɨk jax kaꞌ gɨt, na guꞌ cham tuꞌ jumaip jaiꞌch na jaꞌxbuiꞌp jir gɇꞌkam na dhiꞌ. \p \v 5 Baꞌ guiꞌ jɨꞌ nar nobiiꞌñ gu jaꞌook jup ja tɨtda bɨɨx gu jaꞌtkam na sap dhiꞌr diꞌ gu Dios, na guꞌ puꞌñi jaꞌk aagiꞌñ dɨɨlh gu jaꞌook. Baꞌ bɨɨx ja daam kɨɨkat gu jaꞌtkam na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn baik oidhaꞌ daman taak juugɨt. Jup tɨtda ɨp gu jaꞌook na sap bɨɨx aixim aiꞌchuxdhaꞌ gu Dios na jax cham kɨɨꞌ kaꞌm nɨiꞌñ. \v 6 Baꞌ puiꞌp duu gu nobiiꞌñ gu jaꞌook nat jax chia, jix bhaamut bhaiꞌ ji aꞌga gu Dios, bɨɨx aixim ba aiꞌchuxiꞌñ na jax cham kɨɨꞌ kaꞌm nɨiꞌñ ja bɨndat sia gu noonbiꞌñ nam bhammɨ jaꞌp jup tuꞌiiꞌx dhaam. \v 7 Gio baꞌ nat bhaiꞌ ji ja tulhiiñchuda guiꞌ nam jɨꞌk tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, nat guꞌ sia dhiꞌ puꞌñi jaꞌk chia gu jaꞌook na tu duñiaꞌ. Baꞌ jɨꞌkchi ja koi nam jɨꞌk kaichgɨt gu Dios, na guꞌx aaꞌ nam dai guiꞌ kaichgɨdaꞌ. Bɨɨx ja daam kɨɨkaꞌ na jɨꞌk jaꞌtkam, sia nam jir pa jaꞌk kam, piam siam jaiꞌ maakam tu ñiok. \v 8 Baꞌ bɨɨx kap na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn gu jaꞌtkam ba tu daan am buiñor gu nobiiꞌñ gu jaꞌook nat jɨꞌk pu cham ja dai gu Dios jix ioꞌm bɨjɨk dɨr na baꞌ moo dhi oiꞌñgaꞌn jup ba jaiꞌchdhɨlhiaꞌ, bhaan gu uꞌuan nam paiꞌ daaxix nam jɨꞌk bhammɨ aayaꞌx dhaam, nam paiꞌ gammɨjɨx jɨjɨkgɨm bap tuiꞌkaꞌ, na paiꞌ ja daasaim xib guiꞌ na jaꞌp ji buusan na gux kɨɨꞌ kasnir nam jɨꞌk tɨ jɨɨꞌñdhim buiñor. \p \v 9 Gu jaroiꞌ noꞌx aaꞌ na bɨɨx jix mat kaꞌ gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios, jum aaꞌ na bɨɨx moꞌram baapsaꞌ miꞌ na paiꞌ jaꞌpnim kaiꞌch: \v 10 “Bɨɨx guiꞌ nam jɨꞌk daaxix nam ja daꞌngɨi ja kuupaꞌ, puiꞌ ja doodaꞌ am, gio guiꞌ nam jɨꞌk jup daaxix nam tɇꞌtɇb kukxir kɨꞌn ja koodaꞌ, puiꞌm jup ja doodaꞌ, ba aagix am nam jaroiꞌ puiꞌ ja doodaꞌ. Dhiꞌ baꞌ bhaan matgilhiaꞌ na jaroiꞌ moo tuꞌ sɨlhkam bɨɨx juraaꞌn kɨꞌn jix biiñak buiñor gu Dios, noꞌm moo puiꞌ nam jax bax biiñak buiñor siam jax ja bua.” \p \v 11 Baꞌ jaꞌxpɨx jumai jaꞌp dɨr jaꞌk dɨbɨɨr bɨtaꞌ bhaiꞌp ji buus gu nobiiꞌñ gu jaꞌook na puiꞌ ɨɨbhidham tuꞌm ɨp gu tukgaꞌn, gook tu aꞌaaꞌ jaꞌp tuꞌm na gu kasnir gu aꞌgaꞌn, puiꞌ jaꞌk tu ñiok na dɨɨlh gu jaꞌook na jaꞌp tuꞌm tu tuukuꞌ na gu tɨrook. \v 12 Jaꞌxbuiꞌ gɇꞌkam kɨꞌn jup daaxix na gu jumai nobiiꞌñ gu jaꞌook nax xijum gook tu moom. Bɨɨx kap ja daam jup ba kɨɨk gu jaꞌtkam na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn, ja chia nam sap tu daandaꞌ buiñor gu jumai nobiiꞌñ gu jaꞌook nax xijum gook tu moom, guiꞌ nat kiaꞌpɨx dua gu maꞌooꞌn na ka muukix kat maaꞌn, sia ku guꞌ cham jɨꞌxdhaꞌ ka dodhiaꞌ kam tuꞌt. \v 13 Gio na joidham jix bhaiꞌm duukam xip tu bua ja nɨiꞌñchudat bɨɨx na jɨꞌk jaꞌtkam, tai bhammɨ dɨr jaꞌp jix dhaam bhaiꞌ ji iiꞌñxichuꞌn. \v 14 Baꞌ na mɨt tɨɨ bɨɨx gu jaꞌtkam na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn na joidham bɨxchuꞌx aichuꞌn na pu tu duñiaꞌ nam tuꞌ cham ɨlhiiꞌñ, bɨɨx jix bhaiꞌm ɨlhdhak mu jaꞌk jup ji kai mɨt, nat guꞌ dhiꞌ kɨꞌn ba ja iatgi. Baꞌ miꞌ dhɨr dai nat ba ja chia nam sap jup duñiaꞌ guiꞌ na puiꞌp tuꞌm kaꞌ na gu jumai nobiiꞌñ gu jaꞌook nax xijum gook tu moom, guiꞌ na mɨt tɨi sɨi tɇb kuxiir kɨꞌn, guꞌ ji nat guꞌ cham tuꞌ muu. \v 15 Baꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk tɨɨmo na mɨt jup duu, gu nobiiꞌñ gu jaꞌook guiꞌ nat tu chia nam jup duñiaꞌ, xi dhuaꞌñ gup duñiixim na sap baꞌ dɨɨlh ba tu oirɨdaꞌ gio na tu ñiokdaꞌ. Ja chia baꞌ bɨɨx gu jaꞌtkam nam sap tuꞌ kaꞌm nɨidhat tu daandaꞌ buiñor gup duñiixim. Baꞌ guiꞌ nam jɨꞌk cham aaꞌ nam tu dañiaꞌ buiñor, pu bɨɨx ja koi. \v 16 Gio nat ja chia nam sap jum matgilhdhaꞌ bɨɨx na jɨꞌk jaꞌtkam ja kokobtaiꞌ am piam gu kɨɨꞌn dɨr kam ja noonob am, na bhaan jix maatɨꞌ kaꞌ nam buiñor jup tuiꞌdhiꞌ gu jaꞌook. Bɨɨx jamɨt baꞌm matgilh gu jaꞌtkam na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn, puiꞌ na jax guiꞌ nam jir jix chutumñigam gio guiꞌ na cham, sia guiꞌ nam jir tujuandam gio guiꞌ na jɨꞌk cham, gam bɨɨx gu aꞌaalh nam kiaꞌpɨx maaxilhim, gio guiꞌ nam jix ioꞌm bar jagɨꞌgɨr. \v 17 Baꞌ pu cham bhaaiꞌ nam tu sabaꞌdaꞌ gio nam tu gaꞌraꞌ guiꞌ nam jɨꞌk cham bha daaxdhix ja kokobtaiꞌ am guiꞌ na bhaan jix maatɨꞌ nam buiñor jup tuiꞌdhiꞌ gu jaꞌook piam na jɨꞌk jaꞌkɨlhiꞌñ biaꞌ, nam guꞌ ja oꞌbhagiꞌñ. \v 18 Yaꞌ baꞌ moox ioꞌm matdaꞌ jum aaꞌ gio na pim jix bhaiꞌ xim gaꞌngadaꞌ na pim baꞌ machiaꞌ na jax chɨɨꞌ guiꞌ na ɨɨbhidham tuꞌm bhaan dhiꞌñi jaꞌkɨlhiꞌñ na yaꞌni daa: Xijum maaꞌn jix chaꞌtmam ooꞌm daman baik ooꞌm xijum maaꞌn (666). Dhiꞌ pim baꞌ bhaan machiaꞌ. Ku guꞌ na jax chɨɨꞌkaꞌ, jir pu chuꞌm kaꞌ ji nam jax chɨɨꞌ gu ya jaꞌp kam jaꞌtkam. \c 14 \s1 Nam ba laalaꞌndaꞌ gux xijum gook jix chaꞌtmam ooꞌm daman maakob miil gu jaꞌtkam nam tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam \p \v 1 Baꞌ guiꞌ na jaꞌp ji buusan na gux kɨɨꞌ kasnir, bhammɨ kɨɨk gɇꞌ oidhaꞌ taꞌm na paiꞌ Sion tɨ tɨɨꞌ ja bɨɨm xijum gook jix chaꞌtmam ooꞌm daman maakob miil (144,000) gu jaꞌtkam. Bɨɨx jɨꞌmaꞌn bha uaꞌñix ja kokobtaiꞌ am na jax chɨɨꞌ guiꞌ na jaꞌp ji buusan na gux kɨɨꞌ kasnir gio na jax chɨɨꞌ gu Dios. \v 2 Baꞌ jaꞌxpɨx gɇꞌ kɨꞌn bhaiꞌ ji chɨm tɨr bha jaꞌp jix dhaam, jaꞌp tum kaiꞌch na jax noꞌ tɨroon gu duuk, piam paiꞌ noꞌ gɇꞌ mɨr gu suudaiꞌ, gio baꞌ na jax jup tum kaiꞌchdhaꞌ noꞌm paiꞌ tu sab muiꞌ dhɨt gu sasabdam kikchar kɨꞌn. \v 3 Baꞌ gu muiꞌ jaꞌtkam nam bhaiꞌ guguuk bɨɨmaꞌn guiꞌ na jaꞌp ji buusan na gux kɨɨꞌ kasnir, laalaꞌn am maaꞌn gu xibkam alabaaꞌn miꞌ ji guꞌkat jaꞌpni bɨɨpɨꞌ dɨr na paiꞌ daa gux ioꞌm Gɇꞌkam, nam paiꞌ bɨɨx xikoolh dhɨr daraa gu jaꞌtkam nam jir jagɨꞌgɨr paꞌ gio gu maakob sasoiꞌ. Ku guꞌ cham bhaiꞌ ji na jaroiꞌ machiaꞌ dhiꞌ dhi alabaaꞌn, daipuꞌ gux xijum gook jix chaꞌtmam ooꞌm daman maakob miil na mɨt miꞌ puiꞌ jii na jax jix aaꞌ guch Xoiꞌkam nam duduakat gu ja tutkuꞌ bhaan, \v 4 nam cham tuꞌ bɨɨx aixim tu buimɨk na jax cham kɨɨꞌ kaꞌm nɨiꞌñ gu Dios, ni nam cham tuꞌ muiꞌx bhaiꞌ ja tɨtdaimɨk ja bɨɨm boppimɨk gu uꞌuub, dai ji nam tuꞌ kaꞌm nɨidhat miꞌ puiꞌ jiimɨt na jax jix aaꞌ guiꞌ na jaꞌp ji buusan na gux kɨɨꞌ kasnir. Jaꞌp ji buus na mɨt jum makgɨrta buiñor gu Dios nat paiꞌ dhuuk ja tulhiiñchudak ja koi gu jaꞌook. \v 5 Cham paiꞌ dhuuk tuꞌ bhaan jum uaꞌtulhdhak jamɨt, ni na mɨt cham paiꞌ dhuuk iatdaꞌ tu aꞌgak. \s1 Gu baik noonbiꞌñ gu Dios nam ba tu aꞌgaꞌ bhaankamuꞌn \p \v 6 Baꞌ maaꞌn gu nobiiꞌñ gu Dios bhammɨ jaꞌp dɇdɇꞌ ɨrban gux dhaam, jir diꞌ pɨx guiꞌ na bɨɨx kap na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn tu ja aꞌgiꞌñ gu jaꞌtkam gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ na bhaan tu aꞌga guch Xoiꞌkam. Bɨɨx na jɨꞌk jaꞌtkam tu ja aꞌgiꞌñ, siam jaiꞌ maakam tu ñiok, piam sia kum jir jax chuꞌm, gam sia kum jir pa jaꞌk kam. \v 7 Jup kaiꞌch gɇꞌ kɨꞌn: \p ―Tuꞌ kaꞌm japim nɨidhat gɇꞌkamtuꞌndaꞌ gu Dios, na guꞌx ioꞌm jir gɇꞌkam. Xib yaꞌ bam ai na paiꞌ dhuuk saak ja aagiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam nam tuꞌ jax buimɨk nam duduakat gu ja tutkuꞌ bhaan. Dhiꞌ pɨx jir diꞌ guiꞌ nat jup duu dhi oiꞌñgaꞌn gio dhix dhaam, gio gu suudaiꞌ na mu jaꞌp suusuꞌn muiꞌ kap. \p \v 8 Gio baꞌ moo miꞌ dhɨr jumai bhaiꞌp ji ñio gu nobiiꞌñ gu Dios, jup kaiꞌch ɨp: \p ―Xib dho gi baꞌ am xi koꞌyaꞌ am ji gu Babiloonia oiꞌñkam, na mɨt paiꞌ dhɨr puiꞌ ja mamtux bɨɨx gu jaꞌtkam na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn nam jax jaꞌk gɇꞌkam kɨꞌn jum uaꞌtulhdhaꞌ, gam nam jax jaꞌk ja daandaꞌ gu didios jum tɨɨtgɨdam jup duñiixim nam jax jaꞌk tu jim dɨɨlh. Jaꞌp ji buus na mɨt ja iꞌiich gu biiñ nam kɨꞌn jum uaꞌtulhdhaꞌ buiñor gu Dios. \p \v 9 Miꞌ dhɨr baꞌ moo jumai bhaiꞌp ji ñio gu nobiiꞌñ gu Dios na baꞌ kɨꞌn bar baikim kaꞌ, jup kaiꞌch ɨp gɇꞌ kɨꞌn: \p ―Gu jaroiꞌ noꞌt tu daanɨ buiñor gu jaꞌook na jaꞌp tuꞌm tu tuukuꞌ na gu tɨrook, gio gup duñiixim na puiꞌp tuꞌm, gam noꞌt jum matgilh bha kobtagiꞌñ piam gu kɨɨꞌn dɨr kam nobiꞌram na bhaan jix maatɨꞌ na ba kaichuꞌ gu jaꞌook, \v 10 am tɨꞌñchokaꞌ nax ioꞌm tulhiiñchudaꞌ gu Dios mu na paiꞌ mɨim gu tai nax ioꞌm jix choiñ ja nɨiꞌñchudat bɨɨx na jɨꞌk noonbiꞌñ gio guiꞌ na jaꞌp ji buusan na gux kɨɨꞌ kasnir, jaꞌp ji buusniaꞌ na ja iꞌchdhaꞌ guiꞌ nax ioꞌm jix xibuꞌ nax maimdaꞌ. \v 11 Miꞌm baꞌ pu mɨɨjidhaꞌ gammɨjɨ sia nar paiꞌ dhuuk kaꞌ gɨt, na guꞌ cham paiꞌ dhuuk tukiaꞌ gu tai, nam guꞌ gɇꞌkam kɨꞌn cham am bua noꞌ mɨt jax dhuuk tu daanɨ buiñor gu jaꞌook, gio guiꞌ nar jup duñiixim na puiꞌp tuꞌm, gio noꞌ mɨt jum matgilh na bhaan jix maatɨꞌ kaꞌ nam guiꞌ ba kaichuꞌ. \v 12 Baꞌ guiꞌ nam jɨꞌk tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, jum aaꞌ nam nakgaꞌ siat puꞌñix ioꞌm bhaiꞌ ji ja tulhiiñchuda gu jaꞌook, dai nam miꞌ puiꞌ xi chu kuugalhdhidhaꞌ pɨx na jax jix aaꞌ gu Dios. Dhiꞌ baꞌ bhaan ba matgilhiaꞌ nam sɨlhkam bɨɨx ja jujur kɨꞌn jix biiñak buiñor guch Xoiꞌkam. \p \v 13 Mɨkkat baꞌ moo bhammɨx dhaam dɨr bhaiꞌ ba tuñ aꞌgi mɨt, jup jiñ chɨtda am: \p ―Jaꞌpni jaꞌk jap miꞌp xi chu daasaꞌ uꞌuan taꞌm: “¡Jaꞌp moo joidham jix bhaiꞌ ba tu ja jimiaꞌ guiꞌ nam jɨꞌk tɨ jɨɨꞌñdhai koꞌyaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam!” Baꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ jup kaiꞌch ɨp: “Jɇɇꞌ dho. Cham paiꞌ dhuuk magooñiꞌ ja aꞌm ka jimiaꞌ, nam guꞌ cham paiꞌ dhuuk ka tu juanaꞌ, ni nam tuꞌ bhaan kam tulhiiñaꞌ, dai nam gammɨjɨx jɨjɨkgɨm bap tuiꞌkaꞌ. Dhiꞌ baꞌr ja maiꞌchɨk kaꞌ nam jix bhaiꞌm duukam jup tu buimɨi bhaankamuꞌn gu Dios.” \s1 Na ba tum oraaꞌ bɨɨx kap na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn \p \v 14 Baꞌ miꞌ dhɨr bɨɨx dhiꞌ puiꞌ, maaꞌn gu maaꞌnkam bha jaꞌp daa joidham jix chua tɨbaaꞌñ chaꞌm, kuruun maaꞌn xi kɨɨs nar jix uam totbikdam, gio baꞌ juus maaꞌn jup xi dhaaꞌ joidham jix muꞌuuk. \v 15 Baꞌ maadɨt gu nobiiꞌñ gu Dios bhɨjɨ dɨr buusnɨk na paiꞌ tu chiopiꞌ gu Dios jup tɨtda gɇꞌ kɨꞌn gu maaꞌnkam na bhammɨ daa tɨbaaꞌñ chaꞌm: \p ―Ba kabka baꞌ xib gu tiriik mu jaꞌp oiꞌñgaꞌn bhaan. Bar am nap tɨ bhɨɨji kɨꞌn dhim juus ba tu kaipgaꞌ. Bar bhaan guꞌ na paiꞌ dhuuk tɨm bhɨɨ. \p \v 16 Baꞌ guiꞌ na bhaiꞌ daa tɨbaaꞌñ chaꞌm nat jax puiꞌp tɨ kai, ba tɨ bhɨim gu tiriik mu jaꞌp oiꞌñgaꞌn bhaan. Bɨɨx kap tɨ bhɨɨ na jɨꞌk kap tɨ ɨx. \p \v 17 Mɨkkat baꞌ moo jumai bhɨjɨ dɨr jup ji buus chiop gu nobiiꞌñ gu Dios, puiꞌ juus jup xi dhaaꞌñchuꞌ joidham jix muꞌuuk. \v 18 Gio baꞌ moo jumai bhaiꞌ dhɨr jup ji buus bhaan gu kubhioñkar na jaꞌp tuꞌm na sasoiꞌ mɨmɨiꞌñkar, na puiꞌ jaꞌk gɇꞌkam kɨꞌn daaxix na mɨidhaꞌ sia tuꞌ na pɨx. Baꞌp tɨtda gɇꞌ kɨꞌn gu jumai nobiiꞌñ gu Dios na uaꞌ gu juus: \p ―Ba tɨ ɨꞌkmɨraꞌp baꞌ xib gu uubas mu jaꞌp na tɨ ɨx bɨɨx kap na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn kɨꞌn dhim juus nap daaꞌ. Bar am guꞌ na paiꞌ dhuuk jum uꞌ, na guꞌ bax bhai. \p \v 19 Baꞌ gu nobiiꞌñ gu Dios nat jax puiꞌp tɨ kai, xi mɨɨ nat tɨ ɨꞌkim gu uubas mu jaꞌp oiꞌñgaꞌn bhaan, bɨɨx ɨꞌkɨk mu xi iicha bhaan gu gɇꞌ na bhaan jum bakɨꞌ gu bargaꞌn gu uubas na mi jaꞌp kɨɨk nam baꞌ bakɨiꞌññaꞌ. Dhiꞌ gu jaꞌtkam kat jup jum kaiꞌch nam puiꞌ ji buan na gu uubas, baꞌ na paiꞌ dhuuk jix ioꞌm ja tulhiiñchudaꞌ gu Dios, jaꞌp ji buusniaꞌ na ba ja bakɨiꞌññaꞌ. \v 20 Baꞌ nat paiꞌ dhuuk xim bakɨꞌ gu uubas nat miꞌ iicha gu nobiiꞌñ gu Dios guiꞌ na bhaan jum bakɨꞌ na mu jaꞌp kɨɨk juꞌñdharan gu gɇꞌ kiicham, ɨꞌɨɨr pɨx bhaiꞌ ji mɨɨ gu bargaꞌn, giilhim gɇꞌp jum duu, bhammɨ jaꞌp xi juu ja chiichiñ am gu kakbai nam mi jaꞌp guguuk, gio nat mɨk jaꞌp juugɨt mɨɨ, chi jɨꞌk baik simaan kɨꞌn jum aꞌjɨ gu puiꞌ nañ jimdaꞌ. \c 15 \s1 Gux xijum gook noonbiꞌñ gu Dios nam ba ja tulhiiñchudaꞌ bɨɨx aixim bhaan gu jaꞌtkam bɨɨx kap na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn \p \v 1 Gio baꞌ moop ja tɨɨ ñich xijum gook gu noonbiꞌñ gu Dios nam puiꞌ jaꞌk tuꞌm kɨꞌn dalhxix bɨɨx jɨꞌmaꞌn nam bɨɨx aixim bhaan ja tulhiiñchudaꞌ gu jaꞌtkam bɨɨx kap na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn bhaankamuꞌn gu Dios, na baꞌ moo bar daipuꞌ kaꞌ. \p \v 2 Guꞌ baꞌ gu suudaiꞌ mi jaꞌp jup suuꞌn gɇꞌ, joidham jix kɨɨꞌx uañ, dai na bɨɨnaꞌ guiꞌ na gɇꞌ mɨim jaꞌp na tai. Mi jaꞌp gai dhɨr dhi gɇꞌ suudaiꞌm baꞌ guguuk jɨꞌkchi gu jaꞌtkam ji chu daaꞌngɨt gu ja kikchar. Jir diꞌ am guiꞌ na mɨt maꞌiich gu jaꞌook nax ɨɨbhidham tuꞌm tu tuukuꞌ, gio gup duñiixim na puiꞌp tuꞌm, na mɨt cham tuꞌm matgilh ja kokobtaiꞌ am, gio na mɨt cham tu daanɨ buiñor sia tɨi pup ja chiñiimɨ. \v 3 Baꞌ miꞌ ji guꞌkat laalaꞌn am maaꞌn gu alabaaꞌn guiꞌ na jax chuꞌm laalaꞌndaꞌ bɨjɨk gu Moisees guiꞌ na bhaankamuꞌn tu aꞌgimɨk gu Dios, gio na jax chuꞌm jup laalaꞌndaꞌ guiꞌ na jaꞌp ji buusan na gux kɨɨꞌ kasnir janoꞌ na yaꞌ xi oilhimɨk, nap jum kaiꞌch: \q1 ¡Jaꞌp moo tuꞌ sɨlhkam jix ioꞌm jir gɇꞌkam ap ji bak jich Gɨꞌkoraꞌ, \q1 gio nap bɨxchuꞌx aichuꞌn nap pu tu duñiaꞌ jix bhaiꞌm duukam gio gɇꞌgɇr jup jum duuꞌnkam! \q1 Bɨɨx kap jir gɇꞌkam ap na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn, \q1 gio nap bɨɨx kap ja sɨlhkaꞌn gu jaꞌtkam nap jax pɨx jix aaꞌ aap dɨɨlh. \q1 \v 4 Bɨɨx pɨx gu jaꞌtkam tuꞌ kaꞌm jum nɨidhat tu daan am aap jum bui Dios jich Gɨꞌkoraꞌ, \q1 na guꞌ dai aap nap jix ioꞌm jix uañ kɨꞌn kɨɨkat jix ioꞌm jir gɇꞌkam. \q1 Bɨɨx na jɨꞌk jaꞌtkam tuꞌ kaꞌm jum tɨɨgɨi tu dañiaꞌ am aap jum bui, \q1 nam guꞌ ba machiaꞌ nap aap joidham jir jix bhaiꞌkam kat jix bhaiꞌ ja sɨlhkaꞌn guiꞌ nam bam kaichuꞌ. \p \v 5 Baꞌ jaꞌxpɨx bhaiꞌ jim kupioꞌ gu chiopgaꞌn gu Dios na bhammɨ kɨɨk jix dhaam, bhaiꞌ na paiꞌx ioꞌm jix chu xidhuu. \v 6 Baꞌ bhɨjɨ dɨr bhaiꞌ ji bubua mɨt xijum gook gu noonbiꞌñ gu Dios nam pu chuꞌm kɨꞌn dalhxix nam ja tulhiiñchudaꞌ gu jaꞌtkam bɨɨx aixim bhaan bɨɨx kap na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn. Jix chooto tɨ tɨiꞌchuꞌ am bɨɨx jɨꞌmaꞌn, jix kɨkɨɨꞌ ji guꞌx uꞌuañ gu ja jajannulh, gio nar jix dhaꞌram namkɨm, koꞌkmarak bhibhisparaꞌ nar jix uam totbikdam jam bha jaꞌp jup xi chu buupratuꞌ ja bhabhaastu am. \v 7 Baꞌ maadɨt gu maakob sasoiꞌ nam bɨɨx xikoolh dhɨr guguuk miꞌ na paiꞌ daa gu Dios, jɨꞌmaꞌn xi ja maa gu aꞌlhich jajaꞌ nar jix uam totbikdam gux xijum gook noonbiꞌñ gu Dios na mɨt bhɨjɨ dɨr ji bubua chiop. Dhi jajaꞌ bhaan mi jim guiꞌ na tuꞌ kɨꞌn jix ioꞌm ja tulhiiñchudaꞌ gu Dios na jaroiꞌ gammɨjɨ pux jaiꞌch bɨɨx na jɨꞌk jaꞌtkam nam cham tuꞌ kaꞌm nɨiꞌñ, na guꞌx ioꞌm jix bhaam ja bui. \v 8 Baꞌ jaꞌxpɨx miꞌ dhɨr bhaiꞌ ji bam gu kuubhɨx na paiꞌ daa gu Dios, bhɨjɨmmɨ jaꞌk ji baa na paiꞌ tu chiopiꞌ, bhɨjɨ jim tɨɨmo ɨrban dɨr. Baꞌ dhiꞌ bhaan jix maatɨꞌ na chakui jaroiꞌ bhaaiꞌ na mu bakiaꞌ na paiꞌ tu chiopiꞌ gu Dios, na mɨt guꞌ chakui tu tulhiiñchuda gux xijum gook noonbiꞌñ. Noꞌ mɨt puiꞌ ba tu kuugalh na baꞌ bax bhaaiꞌn kaꞌ nam mu baapkiaꞌ. Gu kuubhɨx dhiꞌ pɨx puiꞌ jaꞌk jum maaxiꞌñ na jax jaꞌk jir gɇꞌkam gu Dios. \c 16 \s1 Gux xijum gook noonbiꞌñ gu Dios nam ba ja tulhiiñchudaꞌ gu jaꞌtkam \p \v 1 Baꞌ jaꞌxpɨx gɇꞌ kɨꞌn bhaiꞌ ji chum ñio bhɨjɨ dɨr na paiꞌ tu chiopiꞌ gu Dios, jup ja tɨtda gux xijum gook noonbiꞌñ gu Dios nam jɨꞌmaꞌn ja daadaꞌ gu jajaꞌ: \p ―Nuaꞌpuꞌ pim mu jaꞌp oiꞌñgaꞌn bhaan dhiꞌ na kɨꞌn tu tulhiiñchuꞌn gu Dios na mi jim dhi jajaꞌ taꞌm na pim ja daadaꞌ. \p \v 2 Baꞌ maaꞌn bɨɨpɨꞌ mu jii mu oiꞌñgaꞌn bhaan nat ba nuꞌaam guiꞌ na mi jim jaꞌaa taꞌm. Baꞌ nat mu ɇɇk mi jaꞌp xeeñ ñua dɨbɨɨr taꞌm. Bɨɨx guiꞌ nam jɨꞌk matgilhdhix ja kokobtaiꞌ am na bhaan jix maatɨꞌ nam kaichuꞌ gu jaꞌook na ɨɨbhidham tuꞌm gu tukgaꞌn, gam nam tuꞌ kaꞌm nɨidhat tu daan buiñor, sia gup duiñxim na puiꞌp tuꞌm, bhaiꞌ ji ja ai guiꞌ na jaꞌp tuꞌm na biprɨꞌx na giilhim jix koꞌk. \p \v 3 Miꞌ dhɨr baꞌ moo jumai mɨjɨp ji dhuu gu nobiiꞌñ gu Dios uaꞌdat gu jaꞌaa nat ba nuꞌaam ɨp mu jaꞌp oiꞌñgaꞌn bhaan guiꞌ na mi jim. Baꞌ mu ɇɇk miꞌ xi ñua gɇꞌ suudaiꞌ chɨr. Ɨꞌɨɨr jup jum duu gu suudaiꞌ bɨɨx na jɨꞌx juugɨt suuꞌn, jaꞌp tuꞌm na jax gu ɨꞌraꞌn gu jaroiꞌ noꞌ mɨt mua. Pu bɨɨx koi mɨt gu dudua kam nam miꞌ ka tu oipo nat paiꞌ dhuuk ɨꞌɨɨr jup jum duu gu suudaiꞌ. \p \v 4 Miꞌ dhɨr baꞌ moo jumai mɨjɨp ji dhuu gu nobiiꞌñ gu Dios uaꞌdat gu jaꞌaa, baik baꞌ moo ba jim. Baꞌ mu jaꞌp xi ñua aꞌkkɨꞌn na paiꞌ mɨr gu suudaiꞌ guiꞌ na mi jim jaꞌaa taꞌm gio mu jaꞌp na jax jir biipiatam, ɨꞌɨɨr jup jum duu ɨp gu suudaiꞌ. \v 5 Baꞌp kaiꞌch gu nobiiꞌñ gu Dios guiꞌ na mu jaꞌp nuukaꞌn gu suudaiꞌ: \p ―Aap dho gi ja maak ji Dios jich Gɨꞌkoraꞌ nap jix uañ kɨꞌn kɨɨk na tuꞌ ja aꞌm bipioꞌ dhi jaꞌtkam nam cham tuꞌ kaꞌm jum nɨiꞌñ aap nap bɨjɨk dɨr pux jaiꞌch gio nap gammɨjɨ pu jaiꞌch kaꞌ yaꞌ dɨr jaꞌp jaꞌk, \v 6 na mɨt guꞌ dhiꞌ gɇꞌkam kɨꞌn jum uaꞌtulh aap jum bui. Tɨɨꞌ na mɨt giilhim ja tulhiiñchudaimɨk ja koi guiꞌ nam jum bui tɨ jɨɨꞌñdhat gio guiꞌ nam jum aꞌmkam tu aꞌgimɨk bɨjɨk gum ñiꞌook. Xib jam baꞌ miꞌ xi aayaꞌ nam iꞌyaꞌ gu ɨꞌɨɨr nam baꞌ miꞌ xi machiaꞌ na jax tu tatdaꞌ gu puiꞌ na mɨt jax ja dooda guiꞌ nam jum kaichgɨt gio guiꞌ nam jum aꞌmkam tu aꞌgat. Puiꞌ dho tuꞌm ja aꞌm bipioꞌ. \p \v 7 Guꞌ baꞌ bhaiꞌ dhɨr bhaan gu kubhioñkar na jaꞌp tuꞌm na sasoiꞌ mɨmɨiꞌñkar, bhaiꞌp ji chum ñio, jup tum kaiꞌch: \p ―Puiꞌ dho aapiꞌ Dios jich Gɨꞌkoraꞌ nap bɨxchuꞌx aichuꞌn nap pu tu duñiaꞌ. Maaxik dho ja maak ap na jax jaꞌk ja aꞌm bipioꞌ dhi jaꞌtkam, nap guꞌx maat na mɨt gɇꞌkam kɨꞌn cham am bua aap jum bui. \p \v 8 Baꞌ gu jumai nobiiꞌñ gu Dios mu jimɨɨk bhammɨ jaꞌk jup xi ñua bhaan gu tanoolh guiꞌ na mi jim jaꞌaa taꞌm na uaꞌ. Baꞌ dhiꞌ kɨꞌn jix ioꞌm jix choiñ bhaiꞌ ji chon gu tanoolh, ba ji ja mɨiꞌñ gu jaꞌtkam. \v 9 Tɨi pup koi mɨt kɨꞌn gu tanoolh nat ja aꞌm ton, na guꞌ giilhim jix choiñ, guꞌ ji na guꞌ ni jɨꞌx ku mɨt iam soiꞌ ba jim ɨlh buiñor gu Dios sia ku jax ja tulhiiñchuꞌn. Janoꞌ mɨt dho baꞌ giilhim bhaak ji buiñor, bɨɨx aixim bhaiꞌ ji aiꞌchux jamɨt na jax cham kɨɨꞌ kaꞌm nɨiꞌñ. Cham paiꞌ na mɨt iam soiꞌm ɨlhdhak ba tu daanɨ buiñor ku cham ka ja tulhiiñchuꞌndaꞌ gɨt. \p \v 10 Baꞌ mɨkkat gu jumai nobiiꞌñ gu Dios muiꞌp ji jii, miꞌp xi ñua guiꞌ na mi jim jaꞌaa taꞌm na paiꞌ dhɨr jir gɇꞌkam gu nobiiꞌñ gu jaꞌook nax xijum gook tu moom, jix chukgam jup tum duu miꞌ na paiꞌ daa. Baꞌ gu jaꞌtkam nam kaichuꞌ, giilhim pɨx sasrak bɨɨt am nam jum tulhiiñ, \v 11 na ja ɇɇ guiꞌ na jaꞌp tuꞌm na biprɨꞌx nax ioꞌm jix koꞌk. Guꞌ ji na guꞌ sia kum jax jum tulhiiñ, cham paiꞌ iam soiꞌ ba jim ɨlh jamɨt buiñor gu Dios, puiꞌ nam jax jix buam ba tu bua na jax cham kɨɨꞌ kaꞌm nɨiꞌñ, gio nam giilhim jix bhaamut bɨɨx aixim aiꞌchuxiꞌñ gu Dios nax dhaam jup tuꞌiiꞌ. \p \v 12 Baꞌ miꞌ dhɨr jumai muiꞌp ji jii gu nobiiꞌñ gu Dios uaꞌdat gu jaꞌaa, xijum maaꞌn baꞌ moo ba jim. Sɨlh jim mu gɇꞌ akkɨꞌn na paiꞌ Eupraates tɨ tɨɨꞌ, na paiꞌ gɇꞌ mɨr gu suudaiꞌ. Mu ɇɇk miꞌ xi ñua suudaiꞌ chɨr guiꞌ na mi jim jaꞌaa taꞌm. Baꞌ naiꞌ pɨx ji gaa gu suudaiꞌ, cham paiꞌ ka mɨr, na baꞌx bhaaiꞌn kaꞌ nam mu bubuakiaꞌ baasɨꞌn dɨr jaꞌk gu gɇꞌgɇrkam nam mu dɨr jaꞌk mu jiim xiaꞌlhbui. \p \v 13 Baꞌ gu jaꞌook na jaꞌp tuꞌm tu tuukuꞌ na gu tɨrook dai na gɇꞌ, gio gu nobiiꞌñ na puiꞌ giilhim tuꞌm jup tu tuukuꞌ nax xijum gook tu moom, gio baꞌ guiꞌ na bhaankamuꞌn tu aꞌga, bhɨjɨ dɨr ji bubua mɨt ja chiichiñ am gu cham kɨkɨɨꞌ iꞌiiꞌmdaꞌ jaꞌp tuꞌm na sosbhaꞌn, \v 14 nam jir noonbiꞌñ gu jaꞌook, nam bɨxchuꞌx aichuꞌn nam pu tu duñiaꞌ. Baꞌ dhiꞌ dhi cham kɨkɨɨꞌ iꞌiiꞌmdaꞌ mu jaꞌp ja joot gu jaꞌook ja bui bɨɨx gu gɇꞌgɇrkam na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn nam puiꞌ jaꞌk ja jurtuꞌnpoꞌ nam bɨɨx maaꞌn ñiꞌook jup dui tu kokdaꞌ buiñor gu Dios nax ioꞌm jir gɇꞌkam. \v 15 Baꞌ aapiꞌm jiñ jaaduñ na pim ba kaichuꞌ guch Xoiꞌkam, chaꞌpim jax jum aaꞌndaꞌ sia jax tum bua, na guꞌp kaiꞌch guch Xoiꞌkam: “Jaꞌp moo joidham jix bhaiꞌ tu jimiaꞌ gu jaroiꞌ noꞌ gammɨjɨ pu tɨ jɨɨgiꞌñ aañ jiñ bui, ni na cham paiꞌ dhuuk koosɨt daakaꞌ. Na guꞌ noꞌ cham tuꞌp jum buixdhat am ɨrdat daa, jaꞌp ji buusandaꞌ nax dhaapkat oirɨdaꞌ, baꞌ giilhim jix xiꞌɨraaꞌ nañ paiꞌ dhuuk mu jimdaꞌ. Guꞌ cham ji noꞌ guꞌ gammɨjɨ soiꞌm ɨlhiiꞌñ, jaꞌp ji buusandaꞌ ji na tɨm tɨꞌiiꞌñkaꞌ, baꞌ cham xiꞌɨraam jum ɨlhdhaꞌ nañ paiꞌ dhuuk mu aayaꞌ. Nañ guꞌ aañ jotmodaꞌ miꞌ pɨx ba kɨɨkaꞌ cham jum ɨlhdham, jaꞌp na jax gu ɨxkum noꞌ paiꞌ bax chɨ ɨɨxdham jax chuꞌm baꞌk chɨr, na guꞌ jotmodaꞌ pɨx mu jimɨi mi bakiaꞌ, pu cham mat kaꞌ gu kiokam na jax chuꞌm tukaaꞌ mu jim.” \v 16 Baꞌ gu cham kɨkɨɨꞌ iꞌiiꞌmdaꞌ puiꞌ jaꞌk ja jujurtuda mɨt bɨɨx na jɨꞌk gu gɇꞌgɇrkam na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn nam maaꞌn ñiꞌook jup dui mummɨm jumpadat na paiꞌ Armagedoon tɨ tɨɨꞌ gu ebreo ñiꞌook kɨꞌn, na gɇꞌx gioꞌ. \p \v 17 Miꞌ dhɨr baꞌ moo jumai muiꞌp ji jii gu nobiiꞌñ gu Dios na baꞌ moo bar daipuꞌ kaꞌ. Mu jaꞌp jup xi ñua guiꞌ na mi jim jaꞌaa taꞌm bhaan gu jɨbɨɨlh. Baꞌ bhɨjɨ dɨr chiop na paiꞌ daa gu Dios bhaiꞌ ji chum ñio gɇꞌ kɨꞌn, jup tum kaiꞌch: \p ―Xib dho gi guꞌ pu bɨɨx dappaam ba tum kuugalh ji. \p \v 18 Baꞌ miꞌ dhɨr bhaiꞌ ji chɨm bɨpgɨ bha jaꞌp jix dhaam, gio nat gɇꞌ kɨꞌn bhaiꞌ ji chɨm tɨr, gam nat jix ioꞌm bhaiꞌ ji giꞌndokɨ gu oiꞌñgaꞌn, na cham paiꞌ dhuuk puꞌñi pɨk jix ioꞌm joiñdhat. \v 19 Baꞌ mi gɇꞌ kiicham na paiꞌ Babiloonia tɨ tɨɨꞌ, baik kap bhaiꞌ ji jai gu dɨbɨɨr. Baꞌ pu bɨɨx naiꞌ ji iaꞌrɨ gu baꞌbhak, sia bɨɨx kap na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn na jax jir kikcham kat, nat guꞌ bɨɨx kap joi gu dɨbɨɨr, baꞌ muiꞌ koi mɨt gu jaꞌtkam. Baꞌ guiꞌ nam Babiloonia oiꞌñkat, jix ioꞌm ja tulhiiñchuda gu Dios, na guꞌ pu ja biꞌchulhiꞌñ na puꞌñi ja doodaꞌ jax chuꞌm tanoolh, na mɨt guꞌ gɇꞌ bam uaꞌtulh buiñor, jaꞌp ji buus nat ja iꞌiich gu biiñ nam kɨꞌn koꞌyaꞌ. \v 20 Sia bɨɨx pɨx cham paiꞌ matgir gu aꞌlhich dɨppɨr na mu jaꞌp ka daraat suudaiꞌ ɨraab, gio gu oiꞌdhaꞌ, nat guꞌx ioꞌm joi gu oiꞌñgaꞌn. \v 21 Gio jaꞌxpɨx jix dhaam dɨr bhaiꞌ ji iiꞌ gu chia gɇꞌgɇr, chi jɨꞌk gook ooꞌm kiilos jix bɨɨpɨt bɨɨx jɨꞌmaꞌn. Baꞌ gu jaꞌtkam giilhim jix bhaak am buiñor gu Dios, bɨɨx aixim aiꞌchuxiꞌñ am na jax cham kɨɨꞌ kaꞌm nɨiꞌñ, na guꞌ giilhim ja tulhiiñchuꞌn kɨꞌn gu chia. \c 17 \s1 Nam ba tulhiiñchudaꞌ gu ubii guiꞌ nar ganaiꞌ pɨx \p \v 1 Baꞌ maadɨt gux xijum gook noonbiꞌñ gu Dios nam ja daadaꞌ gu jajaꞌ, bha jimɨɨk jup jiñ chɨtda: \p ―Bhaiꞌ xi jim yaꞌni jaꞌk nañ jum tɨɨꞌñchudaꞌ nam jax jaꞌk tulhiiñchudaꞌ gu ubii guiꞌ nax ioꞌm jir ganaiꞌ pɨx kaꞌ, na bɨɨx kap tu daam kɨɨkaꞌ na jɨꞌk kap suusuꞌn gu suudaiꞌ. \v 2 Dhiꞌ dhi ubii jaꞌp ji buusan na bɨɨx jix bhaiꞌ ja tɨtdat ja bɨɨm boppo guiꞌ nam jir gɇꞌgɇrkam mu jaꞌp na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn, nam guꞌ puiꞌ jaꞌk jup ba tu jim na jax guiꞌ, bɨɨx jaiꞌp ba tu daan am ja bui gup duñiixim didios jum tɨɨtgɨdam, bɨɨx sia guiꞌ nam jir jaꞌppɨx jaꞌtkam jaꞌp ji buus nat ja iꞌiich gu biiñ na puiꞌ jaꞌk tu bua. \p \v 3 Baꞌ nat gɇꞌñ aꞌm bam tajaa gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ, bañ baidhak gu nobiiꞌñ gu Dios mummu paiꞌ maaꞌn kap gampɨx. Baꞌ miꞌ oirɨ maaꞌn gu ubii bhaan gu tuꞌx buadam jix bɨꞌ na ɨɨbhidham tuꞌm, jix xijum gook tu moom, mambhɨɨx baꞌ tu aꞌaaꞌ. Bɨɨx kap na jɨꞌx jir tukgaram bha uaꞌñixchuꞌ gu ñiiñioꞌk na jax jaꞌk cham kɨɨꞌ kaꞌm nɨiꞌñ gu Dios. \v 4 Gu ubii baꞌ joidham jix abhaar jup xi chɨ tɨiꞌchuꞌ, jix bɨꞌ kat jix muraaꞌnmaꞌ gu jannulhiꞌñ, jix uam totbikdam kɨꞌn bha jaꞌp jup xi oiꞌchdhix gio gu joodai guiꞌ nax aꞌbhar totbik. Baꞌ maaꞌn uaꞌ gu jaꞌaa na suuꞌngɨm mi jim na jax jaꞌk jir tuꞌm dɨɨlh, puiꞌ na jax nax ioꞌm jir ganaiꞌ pɨx gam na jax jaꞌk cham kɨɨꞌ kaꞌm nɨiꞌñ gu Dios, gio puiꞌ na jax na muiꞌ tu didiosiꞌ jup duiñxim. \v 5 Gio baꞌ bha kobtagiꞌñ bhaiꞌ xi chu uaꞌñixchuꞌ palhɨɨp na jaꞌp kaiꞌñkam jup jum kaiꞌch: “Mi gɇꞌ kiicham na paiꞌ Babiloonia tɨ tɨɨꞌ, jaꞌp ji buusan na dhiꞌr ja naan bɨɨx gu uꞌuub guiꞌ nam jir ganaiꞌ pɨx, na guꞌ miꞌ dhɨr na mɨt puiꞌ ja mamtux gu jaꞌtkam nam jix buam tu buadaꞌ na jax cham kɨɨꞌ kaꞌm nɨiꞌñ gu Dios, jaꞌp moo joidham.” \v 6 Guꞌ ji na guꞌx maimtuꞌ gu ubii kɨꞌn gu ja ɨꞌɨɨr guiꞌ nam tɨ jɨɨꞌñdhat buiñor gu Dios gio guiꞌ nam bhaankamuꞌn tu aꞌgat. Baꞌ aañ miꞌ pɨx puiꞌ ba tuꞌiiꞌ, \v 7 baꞌ gu nobiiꞌñ gu Dios jup jiñ chɨtda: \p ―¿Jax kup baꞌ miꞌ puiꞌ pup tuꞌiiꞌ? Xib jañ jum aagiꞌñdhaꞌ na tuꞌ puiꞌ jaꞌk jum maaxiꞌñ dhi ubii gio dhiꞌ na bhaan jim nax xijum gook tu moom, gio baꞌ na jax jir jum duukam kum baꞌ puiꞌ tuꞌiiꞌ. \v 8 Dhiꞌ nax ɨɨbhidham tuꞌm nax xijum gook tu moom na bhaan jim dhi ubii, dhiꞌ maadɨt jir diꞌ gu nobiiꞌñ gu jaꞌook. Ku guꞌ cham tuꞌ yaꞌ ka oirɨ ji xib, dai bɨjɨk na jax yaꞌ xi oilhimɨk, ku baꞌ guꞌ cham xiim gio yaꞌp aayaꞌ ji, mu dɨr jaꞌk jimdaꞌ na paiꞌ gɇꞌ tɨ dɨꞌ na cham paiꞌ juꞌ. Daipuꞌ pɨx yaꞌ xi ɇɇji, nam guꞌ miꞌ dhɨr daagɨi mu ba buaꞌ na paiꞌ gammɨjɨ miꞌ pup jum tulhiiñdhaꞌ. Baꞌ gu jaꞌtkam guiꞌ nat jɨꞌk pu cham ja dai gu Dios bhaan gu uꞌuan miꞌ na paiꞌ ja daasaim guiꞌ nam jɨꞌk tɨ jɨɨꞌñdhim buiñor bɨɨpɨꞌ dɨr na baꞌ moo bap duñiaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn, giilhim bhaiꞌ ji chotdoniaꞌ am nam ba tɨgiaꞌ na gio miꞌp ba aayaꞌ gu nobiiꞌñ gu jaꞌook, sia ku guꞌ xib cham paiꞌ maatɨꞌ. \p \v 9 ’Xib jap baꞌ moox ioꞌm bɨɨx jum jur kɨꞌn xiñ kaayaꞌ nañ jum aagiꞌñdhaꞌ na jax jir jum duukam gu puiꞌ na jax jaꞌk tuꞌm gu nobiiꞌñ gu jaꞌook: Gux xijum gook moomoꞌn guiꞌ nax ɨɨbhidham tuꞌm, jix xijum gook gu gɇꞌgɇrkam kat jup jum kaiꞌch, gio baꞌ xijum gok kap ɨp na paiꞌ jax tu daam kɨɨk gu ubii na bhaiꞌ daa bhaan gu nobiiꞌñ gu jaꞌook. \v 10 Baꞌ dhix xijum gook gɇꞌgɇrkam, jix chamaam jamɨt jum gɇꞌgɇrkamtak ba koi. Maaꞌn pɨx yaꞌr gɇꞌkam xib, maaꞌn baꞌ moo chakuim gɇꞌkamta. Ku baꞌ guꞌ noꞌt yaꞌ bam gɇꞌkamta gu maaꞌn na ka biꞌiix nam gɇꞌkamtaꞌ, cham tuꞌ mɨk yaꞌr gɇꞌkam kaꞌ ji, alhio pɨx. \v 11 Baꞌ gu jumai gɇꞌkam na miꞌ dhɨr bhaiꞌp ji jaiꞌchdhɨlhiaꞌ, jir diꞌ kaꞌ gu nobiiꞌñ gu jaꞌook nax xijum gook tu moom na bhaan daa dhi ubii, na guꞌ janoꞌ gio yaꞌp ba aayaꞌ na puꞌñi giop bam gɇꞌkamtaꞌ, sia ku guꞌ bɨjɨk puiꞌp jir gɇꞌkam kat. Ku guꞌ maadɨt jir diꞌ kaꞌ ji gux xijum gook nam bɨɨpɨꞌ dɨr jum gɇꞌgɇrkamtaꞌ, daipuꞌ maaꞌnnim pɨx bam gɇꞌkamtaꞌ, nam guꞌ miꞌ dhɨr daagɨi mu ba buaꞌ na paiꞌ gammɨjɨ miꞌ pup jum tulhiiñdhaꞌ. \p \v 12 ’Guꞌ baꞌ gu mambhɨɨx gu aꞌgaꞌn dhiꞌ nar nobiiꞌñ gu jaꞌook, mambhɨɨx gu gɇꞌgɇrkam kat jup jum kaiꞌch, dai nam chakui jaiꞌch gu xib. Ku baꞌ guꞌ ka jaiꞌchdhɨlhiaꞌ am ji dhiꞌ dhi gɇꞌgɇrkam, ku baꞌ guꞌ alhio pɨx ji nam maap jum gɇꞌgɇrkamtaꞌ gu nobiiꞌñ gu jaꞌook nañ aaꞌ bɨɨpɨꞌ. \v 13 Baꞌ nam paiꞌ dhuuk puꞌñi bam gɇꞌgɇrkamtaꞌ gu mambhɨɨx nañ ja aaꞌ, maaꞌn ñiꞌook jup dui gɇꞌkam kɨꞌn daasaꞌ am miꞌ ja bui gu nobiiꞌñ gu jaꞌook nax xijum gook tu moom guiꞌ na bhaan jim gu ubii. \v 14 Gio baꞌ nam palhbuidhaꞌ na tu kokdaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam na jaꞌp ji buusan na gux kɨɨꞌ kasnir. Guꞌ ji nam guꞌ cham jɨꞌxkat jax dhoodaꞌ, na guꞌ guch Xoiꞌkam na mu dɨr bhaiꞌp ji chu kokdaꞌ ja bɨɨm guiꞌ nam kaichuꞌ, pu maaꞌn na jax tuꞌ pɨx doodaꞌ gu nobiiꞌñ gu jaꞌook gio gu gɇꞌgɇrkam nam kaichgɨdaꞌ. Na guꞌ guch Xoiꞌkam cham jɨꞌxdhat jaroiꞌ jax dhoodaꞌ, na guꞌ guiꞌr ja gɇꞌkam tuk guiꞌ nam naiꞌ jaꞌp jir gɇꞌgɇrkam. Bɨɨx oiꞌñdhaꞌ am janoꞌ guiꞌ na mɨt jɨꞌk tɨ jɨɨꞌñdhak buiñor miꞌ puiꞌ jii na jax jix aaꞌ. \p \v 15 Gio baꞌ moo jaꞌpnip jiñ chɨtda gu nobiiꞌñ gu Dios: \p ―Baꞌ dhi suudaiꞌ na muiꞌ kap suusuꞌn nap nɨiꞌñ, na paiꞌ jax tu daam kɨɨk dhi ubii nar ganaiꞌ pɨx, dhiꞌ bɨɨx gu jaꞌtkam nam puiꞌ jaꞌk jum maaxiꞌñ, sia nam jir pa jaꞌk kam, sia guiꞌ nam maakam tu ñiok, bɨɨx nam jɨꞌk jaiꞌch yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn. \v 16 Baꞌ gu mambhɨɨx gu gɇꞌgɇrkam nam jaiꞌchdhɨlhiaꞌ yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn, gio gu nobiiꞌñ gu jaꞌook, bhaiꞌ ji bhaamkidhaꞌ am dhi ubii nar ganaiꞌ pɨx. Bɨɨx tu boosgidhaꞌ am gu tuꞌ na biaꞌ, sia gu jajannulhiꞌñ na tɨ tɨiꞌchgɨdaꞌ. Miꞌ dhɨr jam baꞌ bhaiꞌ ji jugiaꞌ gu tukgaꞌn, baꞌ gu jɨꞌx na biꞌyaꞌ, mu xi mɨidhaꞌ am tai chɨr. \v 17 Baꞌ dɨɨlh gu Dios puiꞌ jaꞌk ja jurtuda gu mambhɨɨx gɇꞌgɇrkam yaꞌ kam dhi oiꞌñgaꞌn nam puꞌñi bɨɨx dhɨt maaꞌn ñiꞌook jup dui gɇꞌkam kɨꞌn daasaꞌ gu nobiiꞌñ gu jaꞌook ja bui, na jax dhui pɨx baꞌ guiꞌ puiꞌ tu kuugalhdhaꞌ nat jax jaꞌk tu dai dɨɨlh gu Dios na tum buimɨi tum kuugalhdhaꞌ yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn. \v 18 Baꞌ dhi ubii nar ganaiꞌ pɨx nap yaꞌ nɨiꞌñ, dhiꞌ pɨx puiꞌ jaꞌk jum maaxiꞌñ gu gɇꞌ kiicham miꞌ nam paiꞌ muiꞌ oiꞌdhaꞌ gu jaꞌtkam, na guꞌ gu miꞌ kam gu gɇꞌkam, bɨɨx ja daam kɨɨk gu jaiꞌ gɇꞌgɇrkam na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn, sia gu jaꞌppɨx jaꞌtkam. Puiꞌ jaꞌk jam baꞌp ba tu jim na jax gu miꞌ oiꞌñkam gɇꞌ kiicham, na mɨt guꞌ puiꞌ ba ja mamtux. \c 18 \s1 Nam ba koꞌyaꞌ gu Babiloonia oiꞌñkam \p \v 1 Baꞌ miꞌ dhɨr bɨɨx dhiꞌ puiꞌ, maaꞌn gu nobiiꞌñ gu Dios bhammɨ dɨr jix dhaam bhaiꞌ ba jurnim, na gɇꞌkam kɨꞌn daaxix, gɇꞌ tonnichuꞌ, bɨɨx kap tu maaxir na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn, \v 2 jup kaiꞌchim gɇꞌ kɨꞌn: \p ―Am xi koi mɨt baꞌ xib gu Babiloonia oiꞌñkam. Bɨɨx pu iaꞌrɨ gu ja baꞌbhak, jajoꞌk jam pɨx miꞌ ba oiꞌdhaꞌ nam paiꞌ oiꞌñkat, gam gu cham kɨkɨɨꞌ iꞌiiꞌmdaꞌ, gio gu uꞌjiꞌ gux bupuichɨk nam jax chuꞌm cham kɨkɨɨꞌ ja nɨiꞌñ gu jaꞌtkam. \v 3 Nam guꞌ giilhim cham bhaiꞌ tu jimdat dhiꞌ dhi jaꞌtkam, bɨɨx puiꞌ ja mamtux jamɨt gu jaꞌtkam na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn nam jax jaꞌk jix ioꞌm jum uaꞌtulhdhaꞌ nam baꞌ puiꞌp ba tu daandaꞌ ja bui gu didios jup duñiixim, gam jaiꞌ bɨɨx aixim tuꞌm na cham kɨɨgalhiꞌñ gu Dios, sia guiꞌ nam bɨɨx kap jir gɇꞌgɇrkam na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn. Jaꞌp ji buus na mɨt bha ja iꞌiich gu biiñ guiꞌ na puiꞌ jaꞌk tu bua nam baꞌ puꞌñi bɨɨx aixim bhaiꞌ ji chu duñiaꞌ na jax cham jir am. Bɨɨx na jɨꞌk jaꞌtkam na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn nam bɨxchuꞌ tu gaꞌra, jix chutumñigam jup jum duu mɨt, nam guꞌ miꞌ dhi gɇꞌ kiicham tu ja sabaꞌndaꞌ gu tuꞌ nam mu tu gaꞌraidhaꞌ. \p \v 4 Baꞌ bhammɨ dɨr jix dhaam jup tum kaiꞌch ɨp: \p ―Aapiꞌm na pim jɨꞌk ba kaichuꞌ gu Dios, jaꞌk japim jimiaꞌ miꞌ dhɨr dhi gɇꞌ kiicham na cham jam iaꞌñdhaꞌ gu ja uaꞌtulhdharaꞌ gu miꞌ oiꞌñkam, gio na baꞌ cham jaiꞌ jam daam jimiaꞌ gu tulhiiñaraꞌ na paiꞌ dhuuk ja aꞌm gɨxiaꞌ. \v 5 Na mɨt guꞌ dhiꞌ giilhim gɇꞌ bam uaꞌtulh buiñor gu Dios, jaꞌp ji buusan nat yammɨ ba ai jix dhaam gu ja uaꞌtulhdharaꞌ miꞌ nam paiꞌ jumpadim. Baꞌ bɨɨx jɨꞌmaꞌn nam jɨꞌk miꞌ oiꞌdhaꞌ dhi gɇꞌ kiicham, ja biꞌchulhiꞌñ gu Dios nax ioꞌm ja tulhiiñchudaꞌ. \v 6 Xib na tuꞌ jax tuiꞌkaꞌ, aapiꞌm na pim jir tujuandam tugiꞌñ, xi ja tulhiiñchudaꞌ pim gu miꞌ oiꞌñkam dhi gɇꞌ kiicham na jɨꞌx ja aꞌm bipioꞌ gu tulhiiñaraꞌ na mɨt gan ja iatgidhak buam ja mamtux gu jaꞌtkam, jaꞌp ji buusniaꞌ na pim gookim bha ja iꞌchdhaꞌ gu biiñ guiꞌ na giilhim jix xibuꞌ nax maimdaꞌ na mɨt jax ja dooda dɨɨlh gu jaiꞌ jaꞌtkam. \v 7 Aañ pu jam tɨtda bhaankamuꞌn gu Dios na pim siamri xi ja tɨꞌñchoixdhaꞌ dhiꞌ dhi jaꞌtkam na mɨt gɇꞌkam kɨꞌn cham am bua buiñor, giilhim guꞌ nam gɇꞌgɇrkam jum taat kaꞌ tuꞌ na pɨx bhaan, gio baꞌ nam muiꞌ tu biaꞌkat gux dhaꞌram namkɨm bhaan jum uaꞌtulhiꞌñdhaꞌ, jup kaiꞌchdhaꞌ am baꞌ: “Bɨɨx pɨx tuꞌ kaꞌm jich ñɨiꞌñ am gu jaꞌtkam dai aach nach jir yaꞌ oiꞌñkam Babiloonia, guꞌ chi nach guꞌr jix chutumñigam. Bɨɨx tu biaꞌ ich na tuꞌch aꞌm jum aaꞌ, gio na joidham jix bhaiꞌ tuch jim. Baꞌ cham paiꞌ dhuuk tuꞌ bhaan jich chulhiiñaꞌ ich.” \v 8 Ku baꞌ guꞌ xib yaꞌ bam ai ji na paiꞌ dhuuk ja aꞌm jimiaꞌ gu tulhiiñaraꞌ nam tuꞌ cham nɨɨrat. Bhiogiꞌ ja aꞌm jimiaꞌ, gio baꞌ muukiꞌ ɨp. Dɨɨlh gu Dios nax ioꞌm jir gɇꞌkam puꞌñi jaꞌk ja tulhiiñchudaꞌ dhiꞌ dhi jaꞌtkam, miꞌ dhɨr baꞌ mu jaꞌk xi ja iabuꞌ na paiꞌ gɇꞌ mɨim gu tai, nam paiꞌ gammɨjɨ miꞌ pup mɨɨjidhaꞌ. \p \v 9 Baꞌ guiꞌ nam jir gɇꞌgɇrkam bɨɨx kap na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn, nam jaiꞌ puiꞌx buam jup tu buimɨi nam jax ji ja nɨidhat dhiꞌ dhi jaꞌtkam, joiꞌndam ja tɨɨgɨi bhaiꞌ ji susuañiaꞌ am nam mu pɨx mɨɨjidhaꞌ tai chɨr gu Babiloonia oiꞌñkam. \v 10 Baꞌ totdonɨi nam cham puiꞌp ja tulhiiñchudaꞌ ja bɨndai, dɨlhkob jaꞌk xi guꞌkiaꞌ am, baꞌp kaiꞌchdhaꞌ am muiꞌ ji ja nɨidhat nam jum tulhiiñdhaꞌ: \p ―Cham pum aagɨt japim na jax jup ba tu jam buidhaꞌ aapiꞌm Babiloonia oiꞌñkam, na pim bɨɨx kap tu daam kɨɨkat na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn, guꞌ ji nat guꞌ jotmodaꞌ pɨx cham jum ɨlhdham ba jam tulhiiñchuda gu Dios na pim cham pum aaꞌ. \p \v 11 Sia guiꞌ nam bɨxchuꞌ miꞌ ka tu gaꞌrat bɨɨx kap dɨr na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn, bhaiꞌ ji susuañiaꞌ am nam joiꞌndam ja nɨiꞌñdhaꞌ nam jum tulhiiñdhaꞌ gu Babiloonia oiꞌñkam, gam nam puiꞌ xim aaꞌndaꞌ na cham jaroiꞌ ka jaiꞌch kaꞌ na tu ja sabaꞌdaꞌ guiꞌ nam tu gaꞌra nax dhaꞌram namɨɨk. \v 12 Puiꞌ na jax gux uam totbikdam, gio baꞌ gux chua totbikdam, gam gu jaiꞌ na puiꞌx aꞌbhar jup totbik nax dhaꞌram jup namɨɨk. Gio puiꞌ na jax gu jajannulh guiꞌ na bɨɨx aixim tuꞌm na puiꞌx dhaꞌram jup namɨɨk, puiꞌ na jax guiꞌ nar jix chooto na joidham am totbikdaꞌ, gio gux mumraꞌnmaꞌ, gio baꞌ gux ñankabmaꞌ, gam jaiꞌ bɨɨx aixim tuꞌm. Gio baꞌ puiꞌ na jax gu bɨxchuꞌ nam jup tu bua nar uꞌuux sobkoñxim na puiꞌx dhaꞌram jup namɨɨk, gio baꞌ guiꞌ nar bapaiñum nax ioꞌm jix kaapak, gio guiꞌ nax mamoik paꞌ. \v 13 Gio baꞌ puiꞌ na jax bɨɨx aixim guiꞌ na joidham uub, puiꞌ na jax guiꞌ nam jum jurdaꞌ gu jaꞌtkam nam kɨꞌn joidham uubkaꞌ, gio baꞌ guiꞌ nam kɨꞌn tum kubhion, gam jaiꞌ bɨɨx aixim tuꞌm. Gio gu biiñ guiꞌ nax dhaꞌram namɨɨk, gio puiꞌ na jax gu tiriik gio gu ariin nar tum kuaꞌdam, gio gu asait. Sia puiꞌ na jax gu bɨɨx aixim tuꞌm gu sasoiꞌ, puiꞌ na jax gu kakbai gam mamchus na bhaan tum bhiiꞌmñor, gio baꞌ gu karretas, gio gam kakasnir, ganaiꞌ tujuandam nam tu ja juantuꞌndaꞌ puiꞌ cham ji ja namkidhat. \v 14 Baꞌp kaiꞌchdhaꞌ am ɨp tɨi muiꞌ ji ja nɨidhat gu Babiloonia kam nam bam tulhiiñdhaꞌ: \p ―¿Xib baꞌ jaroo ka tuch sabaꞌdaꞌ dhiꞌ nach tuꞌ tu gaꞌra? Na guꞌ dai aapiꞌm na pim jir jix chutumñigam kat gio na jam koꞌraarot na pim tu biaꞌkaꞌ gux dhaꞌram namkɨm. Xib baꞌ guꞌ cham jax kax bhaaiꞌ ji, na guꞌ miꞌ na pim paiꞌ bam tulhiiñ xib, cham paiꞌ dhuuk kam tutumñigamtaꞌ pim. \p \v 15 Baꞌ dhiꞌ na mɨt jɨꞌk miꞌ tu gaꞌraimɨk ja bui gu Babiloonia kam jum tutumñigamta, totdonɨi dɨlhkob jaꞌk xi guꞌkiaꞌ am nam baꞌ cham puiꞌp ja tulhiiñchudaꞌ ja bɨndai, tɨi joiꞌndam ja nɨidhat xi suandaꞌ am \v 16 jup ji kaiꞌchɨt: \p ―¡Jaꞌp moo joiꞌndam jup bua pim na pim jum tulhiiñ aapiꞌm na pim Babiloonia oiꞌñkat! Cham pum aagɨt japim na jax jup ba tu jam buidhaꞌ. Bɨɨx tɨi tu daam kɨɨkat japim na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn, gio na pim jir jix chutumñigam kat, jix aꞌbhar jix dhaꞌram namkɨm japim xi chɨ tɨꞌkaꞌ gu jajannulh na bɨɨx aixim tuꞌm kɨꞌn mamxidhix, puiꞌ na jax gux mumraꞌnmaꞌ, gio gux ñankabmaꞌ na pɨx am oiꞌchdhix kaꞌ kɨꞌn gux uam totbikdam nax dhaꞌram namɨɨk, gam jaiꞌ guiꞌ na bɨɨx aixim tuꞌm totbik. \v 17 Guꞌ ji na guꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk bhaiꞌ ji jam tulhiiñchuda, bɨɨx pu cham paiꞌ matgir dhix dhaꞌram namkɨm na pim ka tu biaꞌkat, ni nat tuꞌ kɨꞌn jam palhbui. \p Sia mɨk jaꞌk xi guguu mɨt guiꞌ nam gammɨjɨ mu jaꞌp oipo suudaiꞌ dhaam kaknub taꞌm na mɨt paiꞌ dhuuk bhaiꞌ ji ja tulhiiñchuda gu Babiloonia oiꞌñkam, guiꞌ na mɨt puiꞌp jum tutumñigamta nam miꞌp tu gaꞌraimɨk gu boptop ganaiꞌ bɨɨx aixim tuꞌm ja bui. \v 18 Baꞌp kaiꞌch am gɇꞌ kɨꞌn nam xi ja nɨiꞌñ na mu pɨx mɨɨjim tai chɨr: \p ―Dai dhiꞌ nam jɨꞌk miꞌ oiꞌñkat Babiloonia nam bɨɨx kap tu daam kɨɨkat na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn, gio nam dai dhiꞌr jix chutumñigam kat. Cham paiꞌ dhuuk pu chuꞌm ka jaiꞌchdhɨlhiaꞌ am chi baꞌ gu jaꞌtkam yaꞌ dɨr jaꞌp jaꞌk. \p \v 19 Baꞌ bhaiꞌ xim buidhak ja moom am gu matai gɇꞌgɇr kɨꞌn bhaiꞌ ji sasra mɨt jix buam jum aagɨt nam joiꞌndam ja nɨiꞌñ gu Babiloonia oiꞌñkam nam ja tulhiiñchuꞌn, jup xi kaiꞌchɨt am: \p ―¡Jaꞌp moo siamrix ɨɨbhidham ja dooda mɨt dhiꞌ nam Babiloonia oiꞌñkat! Tɨi cham tuꞌr jaꞌppɨx jaꞌtkam kat am. Miꞌ dhɨr guꞌ na chich jich chutumñigamta guiꞌ ja bui, nach miꞌ ja gaꞌlhidhimɨk gu boptop ganaiꞌ bɨɨx aixim tuꞌm aach nach jɨꞌk ja biaꞌ gu kaknub, nam guꞌ dai dhiꞌx ioꞌm jir jix chutumñigam kat. Guꞌ ji na mɨt guꞌ yaꞌ jotmodaꞌ cham paiꞌ matgir, sia gu tuꞌ nam biaꞌkat nax dhaꞌram namɨɨk. \p \v 20 Baꞌ bɨɨx aapiꞌm na pim jɨꞌk bhammɨ jaꞌp jup tuꞌiiꞌx dhaam, jix bhaiꞌ pim jum taat kaꞌ, nat guꞌ ba ja tulhiiñchuda gu Dios guiꞌ nam miꞌ oiꞌñkat Babiloonia, nam giilhim jix buam tomaatɨt. Bɨɨx sia aapiꞌm jix bhaiꞌ pɨx jum taat kaꞌ na pim tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor gu Dios na pim bhammɨ bap tuꞌiiꞌx dhaam, gio aapiꞌm na pim jɨꞌk bhaankamuꞌn tu aꞌgimɨk guch Gɨꞌkoraꞌ mu jaꞌp na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn, na guꞌ xib ba ja tulhiiñchuꞌn guiꞌ na mɨt jam tulhiiñchudak jam koi janoꞌ na pim duduakat gu jam tutkuꞌ bhaan. Xib baꞌ ja aꞌm ba gɨi guiꞌ na tuꞌ ja aꞌm bipioꞌ. \p \v 21 Baꞌ maaꞌn gu nobiiꞌñ gu Dios na bɨxchuꞌx aichuꞌn na pu tu duñiaꞌ, nat jax daa maaꞌn gu gɇꞌ komaarak jodai jaꞌp tuꞌm na jax guiꞌ na kɨꞌn jum tuaꞌ gu tiriik, mɨjɨmmɨ xi bua ɨrban gu gɇꞌ suudaiꞌ, miꞌ dhɨr baꞌp kaiꞌch: \p ―Jaꞌpni ji bubuakiaꞌ pim aapiꞌm na pim jɨꞌk miꞌ oiꞌdhaꞌ na paiꞌ Babiloonia tɨ tɨɨꞌ na paiꞌ dhuuk jam koodaꞌ gu Dios, baꞌ cham paiꞌ dhuuk ka jam tɨgiaꞌ am gu jaꞌtkam. \v 22 Yaꞌ dɨr jaꞌp jaꞌk cham paiꞌ dhuuk ka jaiꞌchdhɨlhiaꞌ am gu sasabdam nam bɨɨx aixim tuꞌm sasaasbikar kɨꞌn tu sab miꞌ na pim paiꞌ oiꞌdhaꞌ xib, gio nam cham paiꞌ dhuuk miꞌ ka tu gaꞌraꞌ gux dhaꞌram namkɨm bɨɨx kap dɨr na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn. ¿Jaroo gip ka tu jam sabaꞌdaꞌ? Sia guiꞌ na pim bhaan tuaꞌ gu tiriik, cham paiꞌ matgilhiaꞌ, sia aapiꞌm na pim bɨɨx aixim tuꞌm kaꞌm tu juan, bɨɨx sia cham paiꞌ matgilhiaꞌ pim. \v 23 Ampɨx ji chu jugiaꞌ miꞌ na pim paiꞌ oiꞌdhaꞌ, gampɨx jup tum duñiaꞌ. Tukaaꞌ jaꞌk cham paiꞌ ka mɨimdaꞌ guiꞌ na kɨꞌn jix chu maax kaꞌ, ni ku cham paiꞌ dhuuk miꞌ paiꞌ kar bhooꞌn kaꞌ na jax chum bua xib na gɇꞌ kɨꞌn tum sabdaꞌ paiꞌ noꞌ mɨt bam tɨɨmo, na pimɨt guꞌ gɇꞌkam kɨꞌn cham am bua na pimɨt puiꞌ ja mamtux gu jaꞌtkam bɨɨx na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn nam jax jaꞌk ja daanɨt gu cham kɨkɨɨꞌ iꞌiiꞌmdaꞌ naiꞌ tu jiboiñdhaꞌ. Naiꞌ xi ja jootsat japim gu jam tujuandam tuk bɨɨx kap na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn nam tu gaꞌrapuꞌ gux dhaꞌram namkɨm. \p \v 24 Baꞌ puꞌñi jaꞌk ja dooda gu Dios guiꞌ nam miꞌ oiꞌñkat gɇꞌ kiicham na paiꞌ Babiloonia tɨ tɨɨgich, nam guꞌ giilhim jix buam tomaatɨt. Tɨɨꞌ na mɨt ja tulhiiñchudaimɨk ja koi guiꞌ nam bhaankamuꞌn tu aꞌgimɨk gu ñioꞌkiꞌñ, gio jaiꞌ guiꞌ nam buiñor tɨ jɨɨꞌñdhat, gam jaiꞌ jaꞌppɨx nam ja koodaimɨk bɨɨx kap na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn. \c 19 \p \v 1 Baꞌ miꞌ dhɨr muiꞌ dhɨt bhaiꞌ ji chum ñio gɇꞌ kɨꞌn bhammɨ dɨr jix dhaam, jup tum kaiꞌch: \q1 ¡Jaꞌp moor gɇꞌkam ji dhi Dios jich Gɨꞌkoraꞌ! \q1 Gammɨjɨch tu daandaꞌ buiñor tuꞌ kaꞌm nɨiꞌdhat, \q1 na guꞌr gɇꞌkam kat jir jix bhaiꞌkam. \q1 Tɨɨꞌ nat jix bhaiꞌ duu nat tu ja uañ gu ja uaꞌtulhdharaꞌ gu jaꞌtkam mu jaꞌp oiꞌñgaꞌn bhaan, \q1 puiꞌ kuch baꞌ dai dhiꞌ tuꞌ kaꞌm nɨidhat gɇꞌkamtuꞌndaꞌ gammɨjɨ. \q1 \v 2 Na guꞌ dhiꞌ nɨidhix kam ja tulhiiñchuꞌn gu jaꞌtkam nam jɨꞌk kuiñcha biaꞌ, \q1 cham tuꞌ na sia guiꞌ nam jix bhaiꞌ tu jim. \q1 Puiꞌ baꞌ nat jax ba ja dooda guiꞌ nam miꞌ oiꞌñkat gɇꞌ kiicham na paiꞌ Babiloonia tɨ tɨɨgich, \q1 na mɨt guꞌ dhiꞌ maaxik gɇꞌkam kɨꞌn cham am bua buiñor, \q1 na mɨt puiꞌ ja mamtux bɨɨx gu jaꞌtkam na jɨꞌk oiꞌñgaꞌn nam jax jaꞌk bɨɨx aixim tu buadaꞌ na tuꞌr uaꞌtulhdharaꞌ buiñor gu Dios, \q1 gam nam tu daandaꞌ ja bui gu didios jup duñiixim, \q1 gio na mɨt ja tulhiiñchudaimɨk ja koi guiꞌ nam mu jaꞌp tɨi pup tu ja aꞌgidhimɨk gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios. \q1 Puiꞌ kut baꞌ ja koi, \q1 na mɨt guꞌ gɇꞌ bam uaꞌtulh. \p \v 3 Miꞌ dhɨr baꞌ moop kaiꞌch am ɨp gio gu muiꞌ nam bhammɨ dɨr bha ñiok jix dhaam: \p ―Gɇꞌkamtuꞌndaꞌ ich gu Dios jich Gɨꞌkoraꞌ, na guꞌx ioꞌm jir gɇꞌkam, gio na bɨxchuꞌx aichuꞌn na pu tu duñiaꞌ. Jaiñ nat jax ja dooda guiꞌ nam mu oiꞌñkat gɇꞌ kiicham Babiloonia tɨ tɨɨgim. Dhiꞌ gammɨjɨ miꞌ pup mɨɨjidhaꞌ am tai chɨr sia nar paiꞌ dhuuk kaꞌ gɨt. \p \v 4 Baꞌ gu maaꞌn ooꞌm daman maakob gu jaꞌtkam nam jir jagɨꞌgɨr paꞌ nam bɨɨx xikoolh dhɨr daraa miꞌ na paiꞌ daa gu Dios, gio baꞌ gu maakob sasoiꞌ nam bɨɨx xikoolh dhɨr jup guguuk, na mɨt jax ja oꞌlhia kɨꞌn guguu, naiꞌ ji mumgia mɨt, dɨɨrap xi chu sissap gu ja moom, bhaiꞌ ji chu daanɨ mɨt buiñor gu Dios, jup kaiꞌch am: \p ―Jɇɇꞌ, puiꞌ dho. Bɨɨx dhɨt jach dho gɇꞌkamtuꞌndaꞌ dhi Dios jich Gɨꞌkoraꞌ na yaꞌ daa. \p \v 5 Baꞌ jaꞌxpɨx bhaiꞌ dhɨr bhaiꞌp ji chum ñio sonpan na paiꞌ daa gu Dios, jup tum kaiꞌch: \q1 Tu daandaꞌ pim buiñor gu Dios bɨɨx aapiꞌm na pim jɨꞌk mu jaꞌp oiꞌdhaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn bhaan na pim jir tɇ gɇꞌgɇrkam, \q1 gio aapiꞌm na pim jir jaꞌppɨx jaꞌtkam, \q1 sia aapiꞌm na pim tuꞌ kaꞌm nɨidhat bhaankamuꞌn tu juan, \q1 na guꞌx ioꞌm jir gɇꞌkam. \s1 Na bar piasta kaꞌ bhammɨx dhaam na paiꞌ jaꞌp ji buusniaꞌ na bam tɨɨmoꞌ guch Xoiꞌkam \p \v 6 Miꞌ dhɨr baꞌ panaas ku mɨt muiꞌ dhɨt bhaiꞌ ji ñio gu jaꞌtkam, pɨx jap tum kaiꞌch na jax paiꞌ noꞌ gɇꞌ mɨr gu suudaiꞌ na sasbakdaꞌ, piam jaꞌp na jax chum kaiꞌchdhaꞌ noꞌ tɨm tɨroon, jup kaiꞌch am: \q1 Bɨɨx dhɨt jach tuꞌ kaꞌm nɨidhat gɇꞌkamtuꞌndaꞌ guch Gɨꞌkoraꞌ, \q1 na guꞌr gɇꞌkam kat bɨxchuꞌx aichuꞌn na pu tu duñiaꞌ. \q1 Xib yaꞌ dɨr jaꞌp jaꞌk bɨɨx kap sia bar gɇꞌkam kaꞌ na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn gam sia nar pa jaꞌk. \q1 \v 7 Joidham jach bɨɨx jich jujur kɨꞌn jix bhaiꞌch chaatɨt buiñor gɇꞌkamtuꞌndaꞌ. \q1 Gio na guꞌ xib yaꞌr bhooꞌn kaꞌ, \q1 bam ai guꞌ na paiꞌ dhuuk jum tɨɨmoꞌ dhiꞌ na jaꞌp ji buusan na gux kɨɨꞌ kasnir. \q1 Yaꞌ bap tuꞌiiꞌ guiꞌ na bɨɨmaꞌn jum tɨɨmoꞌ, \q1 \v 8 ba tɨtɨiꞌ mɨt gux chua jannulh na joidham jir jix kɨɨꞌ gio nar totbikdam. \m Gux chua jannulh, dhiꞌ pɨx kat jup jum kaiꞌch na mɨt joidham jix bhaiꞌ tu jii na jax jix aaꞌ gu Dios nam duduakat gu ja tutkuꞌ bhaan guiꞌ nam jɨꞌk tɨ jɨɨꞌñ buiñor. \p \v 9 Baꞌ maadɨt gu nobiiꞌñ gu Dios jup jiñ chɨtda: \p ―Jaꞌpnip miꞌp xi chu daasaꞌ uꞌuan taꞌm: “¡Jaꞌp moo joidham jix bhaiꞌ tu ja jimiaꞌ guiꞌ nam jɨꞌk baidhix nam tu jugiaꞌ gu bhooꞌn, nam guꞌ bɨɨx dhɨt bɨɨmaꞌn jum tɨɨmoꞌ dhiꞌ na jaꞌp ji buusan na gux kɨɨꞌ kasnir! Baꞌ yaꞌ dɨr jaꞌp jaꞌk gammɨjɨx jɨjɨkgɨm bap tuiꞌkaꞌ am.” \p Gio baꞌ moo jaꞌpnip xi chɨi: \p ―Dhiꞌ nañ jɨꞌk jax jum tɨtda, bhaankamuꞌn gu Dios jañ puiꞌm tɨtda, cham tuꞌ aañ dɨɨlh. Sɨlhkam jup kaiꞌch gu dhiꞌ puiꞌ na jax kaiꞌch. \p \v 10 Baꞌ aañ na ñich jax jiñ oꞌlhia kɨꞌn kɨkbo, ba ji chu daanɨ ñich buiñor gu nobiiꞌñ gu Dios na miꞌ tuñ aꞌgiꞌñ, guꞌ ji na guꞌ guiꞌp jiñ chɨtda: \p ―Chaꞌp tu daandaꞌ aañ jiñ bui, nañ guꞌ aañ pur cham tuꞌ. Jir tujuandam tugiꞌñ iñ pɨx gu Dios jaꞌp na jax aap jiñ jaduuñ gio gu jaiꞌ nam jɨꞌk tuꞌ kaꞌm nɨidhat miꞌ puiꞌ ba jiim na jax chum aꞌga gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook na bhaan tu aꞌga guch Xoiꞌkam. Guiꞌ ji Dios nap xi dhañiaꞌ. \p Na guꞌ bɨɨx nam jɨꞌk bhaankamuꞌn tu aꞌga gu Dios, bɨɨx ja jujur kɨꞌn ba tɨ jɨɨgiꞌñ am na jax jum kaiꞌch gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook na bhaan tu aꞌga guch Xoiꞌkam. \s1 Na ba tu maiꞌchiaꞌ guiꞌ nax chua kabai chaꞌm jimdaꞌ \p \v 11 Baꞌ jaꞌxpɨx bhaiꞌ jim kupioꞌ gux dhaam, baꞌ bhammɨ bam maax maaꞌn gu maaꞌnkam jix chua kabai chaꞌm, na jaꞌpni tɨɨꞌ: Na puiꞌ tu kuugalhdhidhaꞌ jax noꞌt ba tɨi, gio na sɨlhkam jup kaiꞌchdhaꞌ. Na guꞌ guiꞌx bhaiꞌ ja sɨlhkaꞌn gu jaꞌtkam, gio na nɨidhix kam tulhiiñchudaꞌ gu jaroiꞌ noꞌt tuꞌ bhaan cham am bua buiñor. Piam noꞌt jaroiꞌ jax ba ji dhooda, tu kokdaꞌ ɨp buiñor. \v 12 Gu buupuiꞌñ gɇꞌgɇr mɨmɨim jaꞌp na tai, gio na muiꞌ ja tuttutuꞌ gu kukrun. Baꞌ bha kobtagiñ maaꞌn bhaiꞌ xi uaꞌñixchuꞌ gu ñiꞌook na pu cham jaroiꞌ maat na jax kaiꞌñkam jup jum kaiꞌch, dai guiꞌ dɨɨlh pɨx jix maat. \v 13 Baꞌ gu jannulh na tɨiꞌchuꞌ, ɨꞌɨɨr kɨꞌn mamxidhix, jix chukuum jix bɨꞌ. Gio baꞌ moo jaꞌpni jaꞌk jup tɨɨꞌ dhiꞌ jɨꞌ nax chua kabai chaꞌm jim: Gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios. \v 14 Muiꞌ oiꞌñchuꞌ am ji guꞌ gu sandaaruiꞌx chugiꞌñ gu Dios puiꞌx chooto kakbai chaꞌm ɨp, gio baꞌ nam jix chooto tɨtɨiꞌchuꞌ, jix kɨkɨɨꞌx uꞌuañ gu ja jajannulh gio nar totbikdam. \v 15 Baꞌ maaꞌn chiñiꞌram dɨr busaak gu tɇb kuxiir na bɨxxik dɨr jix muꞌmuk. Dhiꞌ baꞌ kɨꞌn tu kokdaꞌ bɨɨx kap na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn ja bui guiꞌ nam jix bhaamkiꞌñ. Miꞌ dhɨr jaꞌp jaꞌk baꞌ bar ja gɇꞌkam tuk kaꞌ bɨɨx na jɨꞌk jaꞌtkam, gio nax bhaiꞌ ja sɨlhkaꞌndaꞌ kɨꞌn gu baiñum oxiaꞌn, gio baꞌ na ja aagiꞌñdhaꞌ bɨɨx nam jɨꞌk tuꞌ jax buimɨk nam duduakat gu ja tutkuꞌ bhaan. Miꞌ dhɨr baꞌ dai na ba ja tulhiiñchudaꞌ guiꞌ nam jɨꞌk cham miꞌ puiꞌ jimiaꞌ na jax jix kɨɨꞌ kaꞌm nɨiꞌñ, jaꞌp ji buusniaꞌ na jax gu uubas noꞌt xi ba kɨiꞌ tootnaꞌn kɨꞌn, gio baꞌ na bha ja iꞌchdhaꞌ gu biiñ guiꞌ na giilhim jix xibuꞌ gio nax maimdaꞌ, na jax chuꞌm kɨꞌn tu tulhiiñchuꞌn gu Gɇꞌkam Dios na bɨxchuꞌx aichuꞌn na pu tu duñiaꞌ. \v 16 Baꞌ bha jaꞌp jannulhiram gio toonaram bhaiꞌ xi uaꞌñixchuꞌ na jax chɨɨꞌ, jup jum kaiꞌch: Gu ja gɇꞌkam tuk guiꞌ nam bɨɨx kap jir gɇꞌgɇrkam sia nar pa jaꞌk. \p \v 17 Baꞌ jaꞌxpɨx maadɨt gu nobiiꞌñ gu Dios bhammɨ ji kɨkbok bhaan gu tanoolh jup ja tɨtda bɨɨx gu uꞌjiꞌ nam bha jaꞌp nɨnɨꞌx dhaam: \p ―Bhaiꞌ gor sap jiim na pim tu jugiaꞌ gu koiꞌ na tu jam makiaꞌ gu Dios. \v 18 Na guꞌ gɇꞌ jaiꞌchdhɨlhiaꞌ gux kɨɨꞌ bakaax na pim tu jugiaꞌ, nar ja tutkuꞌ guiꞌ nam bɨɨx kap jir gɇꞌgɇrkam na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn, gio gu ja gɇꞌgɇrkam tuk gu ja sandaaruiꞌx chuk, gam jaiꞌ guiꞌ nam jix oꞌjoꞌ nam giilhim jix maatɨt tu kokda, gio gu ja tutkuꞌ gu jaꞌtkam guiꞌ nam kakbai chaꞌm jiim gam gu ja bakxiꞌ gu ja kakbaiꞌ, gio baꞌ gu ja tutkuꞌ guiꞌ nam jir tujuandam gio baꞌ guiꞌ nam cham, gam guiꞌ nam palhɨɨp gɇꞌgɇrkam kɨꞌn dalhxix, gio baꞌ guiꞌ nam jir jaꞌppɨx jaꞌtkam. \p \v 19 Baꞌ gu nobiiꞌñ gu jaꞌook na giilhim tuꞌm tu tuukuꞌ gio nax xijum gook tu moom, ja bɨɨm guiꞌ nam jir gɇꞌgɇrkam bɨɨx kap na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn, gio gu ja sandaaruiꞌx chuk, maap bam jumaap jamɨt nam ba tu kokdaꞌ buiñor guiꞌ nax chua kabai chaꞌm jim ja bɨɨm gu sandaaruiꞌx chugiꞌñ. \v 20 Guꞌ ji nat guꞌ cham tuꞌ maꞌiich gu nobiiꞌñ gu jaꞌook, nat guꞌ tuꞌ pɨx dooda guiꞌ nax chua kabai chaꞌm jim. Baꞌ pu daa mɨt gu nobiiꞌñ gu jaꞌook bɨɨmaꞌn guiꞌ na bhaankamuꞌn ja iatgidhimɨk gu jaꞌtkam na bɨɨx aixim jix bhaiꞌm duukam jup tu buimɨk ja nɨiꞌñchudat nat bhaan pɨx ja iatgi nam baꞌ aagaꞌ nam jum matgilhdhaꞌ ja kokobtaiꞌ am na bhaan jix maatɨꞌ kaꞌ nam ba kaichuꞌ gu jaꞌook, gio nam baꞌ tu dañiaꞌ buiñor guiꞌ nar jup duiñxim na puiꞌp tuꞌm na gu nobiiꞌñ gu jaꞌook. Baꞌ ja uꞌuuk mummu xi ja iabu mɨt puiꞌ dudua kam na paiꞌ gɇꞌ mɨim gu tai, na giilhim jix mɨim nax ioꞌm jix choiñ. \v 21 Gu jaiꞌ baꞌ nam kaichgɨt gam gu sandaaruiꞌx chugiꞌñ, ja koi dɨɨlh guiꞌ nax chua kabai chaꞌm jim kɨꞌn gu tɇb kuxiir na bɨxxik dɨr jix muꞌmuk na chiñiꞌram dɨr busaak. Baꞌ bɨɨx gu uꞌjiꞌ bhaiꞌ ji chu juu mɨt gu ja tutkuꞌ, tu koiꞌmɨk am jum juꞌ mɨt. \c 20 \s1 Nam buuprai ba kuupaꞌ gu jaꞌook mambhɨɨx jix chaꞌtmam ooꞌm oidhaꞌ juugɨt \p \v 1 Baꞌ mɨkkat maadɨt gu nobiiꞌñ gu Dios bhammɨ dɨr bhaiꞌ ba jurnim jix dhaam ji uaꞌdat guiꞌ na kɨꞌn jum kupioꞌk mu na paiꞌ gɇꞌ tɨ dɨꞌ na cham paiꞌ juꞌ gio maaꞌn gu baiñum tɨrbiñ sarbhak. \v 2 Baꞌ daagɨk xi buupra kɨꞌn gu baiñum tɨrbiñ gux bhangɨm, nar diꞌ pɨx gu jaꞌook na jaꞌp tuꞌm tu tuukuꞌ na gu tɨrook dai na gɇꞌ, jir diꞌ pɨx ɨp gu koꞌ guiꞌ na bɨjɨk dɨr bax jaiꞌch, kuupaꞌ baꞌ buuplhix kam mambhɨɨx jix chaꞌtmam ooꞌm (1000) oidhaꞌ juugɨt. \v 3 Baꞌ miꞌ dhɨr nat xi buuprak, kupioꞌkak miꞌ na paiꞌ gɇꞌ tɨ dɨꞌ mɨjɨmmɨ xi bua, gio miꞌp xi kuu gu kiꞌñgob jix kabkam na baꞌ cham buusnɨi cham naiꞌ ka ja iatgiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam. Miꞌ baꞌ na xim aayaꞌ gu mambhɨɨx jix chaꞌtmam ooꞌm oidhaꞌ, giop ka xi dhoꞌñchoꞌ am gu jaꞌook, dai na guꞌ alhio pɨx, cham tuꞌ mɨk. \p \v 4 Baꞌ maaꞌn kap daraa am muiꞌ gu jaꞌtkam bhaan gu aꞌtoxkar nam jax chuꞌm bhaan daraakaꞌ guiꞌ nam jir gɇꞌgɇrkam paꞌ. Puiꞌ jaꞌk gɇꞌgɇrkam kɨꞌn dalhxix am nam ja aagiꞌñdhaꞌ bɨɨx gu jaꞌtkam nam jax jaꞌk tuiꞌñgɨdaꞌ nax kɨɨꞌ kaꞌm nɨiꞌñ gu Dios nam jɨꞌx juugɨt ya duduakaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn bhaan. Jir diꞌ pɨx am guiꞌ na mɨt ja tulhiiñchudaimɨk ja koi ja ɨꞌkchulhdhak gu ja kuukxiopo janoꞌ nam duduakat gu ja tutkuꞌ bhaan, nam xi chuut nam gammɨjɨ pu kaichgɨdaꞌ guch Xoiꞌkam nam tɨi ja chian nam jum matgilhdhaꞌ ja kokobtaiꞌ am piam ja noonob am na bhaan jix maatɨꞌ kaꞌ gɨt nam kaichuꞌ gu jaꞌook. Baꞌ cham tuꞌm matgilh jamɨt, gio na mɨt cham tuꞌ tu daanɨ buiñor gu nobiiꞌñ gu jaꞌook gio gup duiñxim na puiꞌp tuꞌm. Baꞌ duduadɨk baapmigɨk ba jii mɨt bhammɨ jaꞌk jix dhaam nam baꞌ gatuuk gio bhaiꞌp jimɨi maap bar gɇꞌgɇrkam kaꞌ guch Xoiꞌkam yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn ja bui gu jaꞌtkam mambhɨɨx jix chaꞌtmam ooꞌm oidhaꞌ juugɨt. \v 5 Ku guꞌ dai guiꞌ ji nam jɨꞌk tɨ jɨɨꞌñdhat buiñor guch Xoiꞌkam na mɨt baꞌ baapmigɨk jii bhammɨ jaꞌk buiñor. Baꞌ guiꞌ nam cham tɨ jɨɨgiꞌñ, cham tuꞌ dudua mɨt, miꞌ pup koꞌiix am, nat paiꞌ xim ai gu mambhɨɨx jix chaꞌtmam ooꞌm oidhaꞌ na mɨt baꞌ duduadɨk bhaiꞌp ji baapam. Guiꞌ nam jɨꞌk tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, bɨɨpɨꞌ baapam jamɨt. \v 6 ¡Jaꞌp moo joidham jix bhaiꞌ tu ja jimiaꞌ guiꞌ nam jɨꞌk bɨɨpɨꞌ duduadɨi baapmigiaꞌ, cham tuꞌ gatuuk noꞌt bam ai gu mambhɨɨx jix chaꞌtmam ooꞌm oidhaꞌ! Nam guꞌ miꞌ dhɨr jaꞌp jaꞌk gammɨjɨx jɨjɨkgɨm bap tuiꞌkaꞌ, nam guꞌ bar maamraꞌn kaꞌ gu Dios. Cham paiꞌ dhuuk mu jaꞌk bhɨɨyaꞌ am nam paiꞌ gammɨjɨ miꞌ pup jum tulhiiñdhaꞌ gɨt, nam guꞌ bhammɨ jaꞌk bap tuiꞌkaꞌ buiñor, jaꞌp ji buusniaꞌ nam bhammɨ tu juandaꞌ na paiꞌ tu chiopiꞌ gu Dios gio guch Xoiꞌkam, nam guꞌ bɨɨmaꞌn jir gɇꞌgɇrkam kaꞌ bɨɨx kap na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn nam ja aagiꞌñdhaꞌ gu jaiꞌ jaꞌtkam na jax jaꞌk jix aaꞌ gu Dios nam tuiꞌñgɨdaꞌ mambhɨɨx jix chaꞌtmam ooꞌm oidhaꞌ juugɨt. \s1 Nam ba tulhiiñchudaꞌ gu jaꞌook \p \v 7 Miꞌ dhɨr baꞌ nat xim ai gu jaꞌkbuiꞌ mambhɨɨx jix chaꞌtmam ooꞌm oidhaꞌ, giop xi dhoꞌñcho mɨt gu jaꞌook na kuupkat. \v 8 Baꞌ giop xi mɨɨ bɨɨx kap na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn nat giop ba ja iatgidham gu jaꞌtkam nam baꞌ puiꞌ tu duñiaꞌ na jax ɨlhiiꞌñ. Bɨɨpɨꞌ bhaiꞌ ji ja iatgi guiꞌ nam mur gɇꞌgɇrkam na paiꞌ gɇꞌgɇr jir kikcham na Goog tɨ tɨɨꞌ, gio jaꞌpni jaꞌk na paiꞌ Magoog jup tɨ tɨɨꞌ, nam paiꞌ dhɨr bɨɨx ja daam kɨɨk gu jaꞌtkam na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn. Baꞌ bɨɨx maap ja jumaap gu sandaaruiꞌx nam jɨꞌk jaiꞌch na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn, jaꞌp pɨx tuꞌiiꞌ am na jax gu oꞌya, pu cham jaroiꞌ maat nam jɨꞌk aix. \v 9 Miꞌ dhɨr baꞌ naiꞌ ji jii mɨt bɨɨx kap na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn na mɨt ba ja gaagam guiꞌ nam tɨ jɨɨꞌñdhat miꞌ puiꞌ jiim na jax jix aaꞌ gu Dios nam ja koodaꞌ. Baꞌ maaꞌn kap pɨx ji ja tɨɨ mɨt nam bɨɨx maap oiꞌdhaꞌ na paiꞌ gɇꞌr kiicham na gɇꞌkam kɨꞌn ja aꞌm tɨ nɨiꞌñ gu Dios. Baꞌ nam paiꞌ dhuuk bax ja koodam, tai bhammɨ dɨr bha jigɨɨsɨk jix dhaam ja aꞌm gɨi gu sandaaruiꞌx, pu bɨɨx jaa mɨt. \v 10 Guꞌ baꞌ gu jaꞌook nat ja iatgi, daagɨk mu xi bua mɨt na paiꞌ gɇꞌ mɨim gu tai na giilhim jix ioꞌm jix choiñ, miꞌ na mɨt paiꞌ bua gu nobiiꞌñ gio guiꞌ na bhaankamuꞌn tu aꞌgimɨk na puiꞌp ja iatgidhimɨk gu jaꞌtkam. Miꞌm baꞌ pup jum tulhiiñdhaꞌ tai chɨr nam mɨɨjidhaꞌ gammɨjɨ sia na paiꞌ dhuuk kaꞌ gɨt. \s1 Gu Dios na ba ja aagiꞌñdhaꞌ bɨɨx gu jaꞌtkam nam tuꞌ jax buimɨk nam duduakat gu ja tutkuꞌ bhaan \p \v 11 Baꞌ nañ muiꞌ xi chɨ nɨiꞌñ bhammɨx dhaam, bhammɨ pɨx dhaa guiꞌ nax ioꞌm jir gɇꞌkam jix chua atooxkor taꞌm. Baꞌ gu oiꞌñgaꞌn gio gux dhaam na bha jaꞌp jix maax jotmodaꞌ pɨx cham paiꞌ matgir. \v 12 Baꞌ jaꞌxpɨx jaꞌpni bɨɨpɨꞌ dɨr na paiꞌ daa guiꞌ jɨꞌ gɇꞌkam, miꞌ bam maax jamɨt gu ja iꞌiiꞌmdaꞌ bɨɨx gu jaꞌtkam nam jɨꞌk jaiꞌch kat na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn, sia guiꞌ nam jir jix chutumñigam kat gam guiꞌ nam jir gampaiꞌ tuutuꞌm kat. Baꞌ gu Dios xi ja chia gu noonbiꞌñ nam xi chɨgiaꞌ gux kakbok uꞌuan na bhaan mi chu daaxix na mɨt jax chu jii gio nam tuꞌ jax buimɨk bɨɨx jɨꞌmaꞌn gu jaꞌtkam nam duduakat gu ja tutkuꞌ bhaan. Miꞌ dhɨr baꞌ gu jumai uꞌuan jup xi chu chia nam xi chɨgiaꞌ nam bhaan daaxix nam jax chɨɨꞌ guiꞌ nam jɨꞌk jimiaꞌx dhaam nam paiꞌ gammɨjɨx jɨjɨkgɨm bap tuiꞌkaꞌ, na mɨt tɨ jɨɨꞌñdhak buiñor guch Xoiꞌkam miꞌ puiꞌ jii na jax jix aaꞌ. Baꞌ gu Dios xi ja aagiꞌñ bɨɨx gu jaꞌtkam nam tuꞌ jax buimɨk bɨɨx jɨꞌmaꞌn janoꞌ nam duduakat gu ja tutkuꞌ bhaan, gio nam tuꞌ bhaan kuiñcha biaꞌ jaiꞌ, miꞌ xi ñɨidhat gu uꞌuan na bhaan mi chu daaxix na mɨt jax chu jii. \v 13 Bɨɨx jamɨt sia baapmigɨk bhammɨ ai guiꞌ na mɨt mu jaꞌp koi bhaiꞌkok gɇꞌ suudaiꞌ chɨr, sia guiꞌ nam jɨꞌk mu jaꞌk jup tuꞌt nam paiꞌ aajidhat guiꞌ nam koꞌiidhat cham ji chɨ jɨɨꞌñdhai buiñor guch Xoiꞌkam. Xi ja aagiꞌñ ɨp gu Dios na ja tulhiiñchudaꞌ, nam guꞌ gɇꞌkam kɨꞌn kuiñcha biaꞌ na mɨt guꞌ cham miꞌ puiꞌ jii na jax jix kɨɨꞌ kaꞌm nɨiꞌñ. \v 14 Baꞌ dhiꞌ jɨꞌ nam mu jaꞌk jup tuꞌt nam paiꞌ jaꞌk aajidhat guiꞌ nam koꞌiidhat cham ji chɨ jɨɨꞌñdhai buiñor guch Xoiꞌkam, mɨjɨmmɨ xi ja iabu mɨt na paiꞌ gɇꞌ mɨim gu tai nax ioꞌm jix choiñ, dai na mɨt xi ja aaꞌñdhak nam tuꞌ bhaan kuiñcha biaꞌ, miꞌ nam paiꞌ gammɨjɨ miꞌ pup jum tulhiiñdhaꞌ, jaꞌp ji buusniaꞌ nam giop ba koꞌyaꞌ. \v 15 Bɨɨx jamɨt sia mu jaꞌk xi ja iabu guiꞌ nam cham mi buan uꞌuan taꞌm nam jax chɨɨꞌ, miꞌ nam paiꞌ buan guiꞌ nam buiñor bap tuiꞌkaꞌ gu Dios jix jɨjɨkgɨm, na mɨt guꞌ buiñor tɨ jɨɨꞌñdhak guch Xoiꞌkam miꞌ puiꞌ jii na jax jix aaꞌ. \c 21 \s1 Gu Juan na ba tɨgiaꞌ gu xibkam oiꞌñgaꞌn gio gu xibkam jix dhaam \p \v 1 Baꞌ miꞌ dhɨr bɨɨx dhiꞌ puiꞌ, jaꞌp jaꞌk jup bam maax gu xibkam oiꞌñgaꞌn gio gu xibkam jix dhaam, na guꞌ gu kɨlhiiꞌñgaꞌn oiꞌñgaꞌn gio gux dhaam paiꞌ nat jaꞌk jax jum duu, cham paiꞌ ka matgir bɨnkam guiꞌ na mix chu jaiꞌch kat bhaan. \v 2 Baꞌ jaꞌxpɨx bhammɨ dɨr jix dhaam buiñor gu Dios bhaiꞌ ba tɨmñim gu gɇꞌ kiicham na joidham tu tuꞌiiꞌ, jir diꞌ pɨx gu xibkam Jerusaleen. Joidham jix chu abhaar ji guꞌ, jaꞌp ji buusan na jax maaꞌn gu tɨyaa noꞌt joidham jix chua ba tɨm tɨiꞌ noꞌt ba jim tɨɨmo bɨɨmaꞌn gu chioꞌñ. \v 3 Miꞌ dhɨr baꞌ gɇꞌ kɨꞌn bhaiꞌ ji chum ñio bhaiꞌ dhɨr na paiꞌ daa gu Dios, jup tum kaiꞌch: \p ―Xib yaꞌ dɨr jaꞌp jaꞌk gammɨjɨ buiñor bap tuiꞌkaꞌ am gu Gɇꞌkam Dios dhich jaaduñ nam yaꞌ bap tuꞌiiꞌ, gio gu Dios mu dɨr bha jaꞌk gammɨjɨ ja bɨɨm jup tuiꞌkaꞌ ɨp, nam guꞌ bar maamraꞌn. \v 4 Cham paiꞌ dhuuk tuꞌ bhaan jix buam jum aagɨt ka suandaꞌ am yaꞌ dɨr jaꞌp jaꞌk, ni na cham paiꞌ dhuuk ka ja aayaꞌ gu jax chuꞌm koꞌkdaiꞌ, gio nam cham tuꞌ bhaan jum tulhiiñaꞌ, ni nam paiꞌ dhuuk ka koꞌyaꞌ, na guꞌ yaꞌ cham tuꞌ puiꞌ kiaꞌ na jax mu jaꞌk nam paiꞌp tuꞌt bɨɨpɨꞌ dɨr. \p \v 5 Baꞌ gux ioꞌm Gɇꞌkam na bhaiꞌ daa atooxkor taꞌm jup kaiꞌch: \p ―Bɨɨx jañich ba tu pataasa, cham tuꞌ puiꞌ kiaꞌ na jax bɨɨpɨꞌ dɨr. \p Miꞌ dhɨr baꞌp jiñ chɨtda aañ: \p ―Bɨɨx jap dhiꞌ miꞌ xi dhaasaꞌ nañ jax kaiꞌch, nañ guꞌ sɨlhkam jup kaiꞌch. \p \v 6 Gio baꞌ moo miꞌ dhɨr jup jiñ chɨtda ɨp gio: \p ―Bɨɨx jañich puiꞌ ba tu kuugalh baꞌ xib na jax tu daaxix kat, aañ nañ bɨjɨk dɨr pux jaiꞌch gio nañ yaꞌ dɨr jaꞌp jaꞌk gammɨjɨ pu jaiꞌch kaꞌ sia nar paiꞌ dhuuk kaꞌ gɨt. Baꞌ gu jaroiꞌ noꞌx chanoom gu iiꞌmdagaram bhaan, aañiꞌ dho makiaꞌ puiꞌ pɨx gux kɨɨꞌ suudaiꞌ miꞌ dhɨr baxbhixim bibiatam na paiꞌ cham gaꞌkɨ, na kɨꞌn gammɨjɨx jɨkgɨm bap tuiꞌkaꞌ miꞌ dhɨr jaꞌp jaꞌk, gio na kɨꞌn cham paiꞌ dhuuk ka tanoom kaꞌ. \v 7 Dhiꞌ jɨꞌ pu chuꞌm jañich ja iimchuda nañ ja makiaꞌ guiꞌ nam jɨꞌk gammɨjɨ pux biiñak kaꞌ bɨɨx ja jujur kɨꞌn aañ jiñ bui, sia kut tuꞌx buam jum duukam ja daam ba ji jii. Baꞌ gammɨjɨ yaꞌñ bɨɨm bap tuiꞌkaꞌ am, nam guꞌ bar jiñ maamar kaꞌ, aañ pur ja Dios tuk kaꞌ gammɨjɨ sia nar paiꞌ dhuuk. \v 8 Dai guiꞌ nam jɨꞌk cham jum guguuxiꞌñ nam tɨ jɨɨꞌñdhaꞌ aañ jiñ bui, sia kum tɨi ba kɇɇ guñ ñiꞌook, cham tuꞌ ja makiaꞌ iñ, sia guiꞌ nam cham bɨɨx ja jujur kɨꞌn jix biiñak kaꞌ aañ jiñ bui sia kum tɨi ba tɨ jɨɨgiꞌñ, ni sia guiꞌ nam naiꞌ pɨx jix chu bhaamkiꞌñdhaꞌ, sia guiꞌ nam jix buam tu bua, puiꞌ na jax guiꞌ nam ja kooꞌndaꞌ gu jaꞌtkam, gio guiꞌ nam jaiꞌ ja biaꞌkat gu uꞌuub ja bɨɨm boppdaꞌ nam cham maap tɨɨmoiꞌx, gio guiꞌ nam jir uꞌuub noꞌm jaiꞌ ja bɨɨm boppo gu chichioꞌñ, gio baꞌ guiꞌ nam naiꞌ tu jiboiñdhaꞌ na ja aꞌm jup tuiꞌñgɨdaꞌ gu cham kɨɨꞌ iiꞌmdaꞌ, sia guiꞌ nam ja bui tu daandaꞌ bha jaꞌp ja tuttut gu didios jum tɨɨtgɨdam nam jir jup duñiixim, gio baꞌ guiꞌ nam jix iaꞌtbiꞌ na pu cham jir sɨlhkam kaꞌ jax noꞌm kaiꞌch, gam sia guiꞌ nam bɨɨx aixim tu bua na tuꞌr uaꞌtulhdharaꞌ. Bɨɨx dhiꞌ jɨꞌ nam puꞌñi jaꞌk jir tuutuꞌm gu jaꞌtkam, mu jaꞌk xi chu chiñiaꞌ iñ nam ja iabuꞌ na paiꞌ giilhim gɇꞌ mɨim gu tai gio nax ioꞌm jix choiñ, miꞌm baꞌ pup jum tulhiiñdhaꞌ nam mɨɨjidhaꞌ gammɨjɨ sia nar paiꞌ dhuuk kaꞌ gɨt, jaꞌp ji buusniaꞌ nam giop ba koꞌyaꞌ. \s1 Gu Juan na ba tɨgiaꞌ gu xibkam Jerusaleen \p \v 9 Baꞌ maadɨt gu nobiiꞌñ gu Dios nam ja daadaꞌ gu jajaꞌ na bhaan mi jimdat guiꞌ nat kɨꞌn ja tulhiiñchuda gu Dios gu jaꞌtkam, bha jimɨɨk jup jiñ chɨtda: \p ―Bhaiꞌ xi jim yaꞌni jaꞌk nañ jum tɨꞌñchudaꞌ guiꞌ na bɨɨmaꞌn jum tɨɨmoꞌ guiꞌ na jaꞌp ji buusan na gux kɨɨꞌ kasnir. \p \v 10 Baꞌ nat guꞌ gɇꞌñ aꞌm bam tajaa gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ, mummu paiꞌ chich ba ai gook dɨt gu nobiiꞌñ gu Dios na muñ baiꞌñchuꞌ, maaꞌn kap gɇꞌ oidhaꞌ taꞌm na mɨk jaꞌp jix chu maax. Baꞌ bhammɨx dhaam dɨr na paiꞌp tuꞌiiꞌ gu Dios, bhaiꞌ ba tɨmñim gu gɇꞌ kiicham na joidham jix chu abhaar, jir diꞌ pɨx gu xibkam kiicham na paiꞌ Jerusaleen tɨ tɨɨꞌ. \v 11 Joidham gɇꞌ tum tanoor ji guꞌ bɨɨx kap na jɨꞌx jir kiicham, na guꞌ gɇꞌ tanoor gu Dios na bhaiꞌ daa, jaꞌp tuꞌm mɨim na jax chuꞌm totbikdaꞌ gu jodai guiꞌ nax ioꞌm jix dhaꞌram namɨɨk gio na joidham jaꞌk dɨr jix chu maax. \v 12 Baꞌ bɨɨx xikoolh dhɨr tɇꞌkob kuup gu gɇꞌ kiicham, mambhɨɨx gok kap baꞌr kikiꞌñgob, bɨɨx jɨꞌmaꞌn kap baꞌ bha uaꞌñix nam jax chɨɨꞌ gu mambhɨɨx gook gu maamraꞌn gu Jakob. \v 13 Baik moo jaꞌpni xiaꞌlhbui dhɨr jaꞌk bipioꞌ gu kikiꞌñgob, baik baꞌ moo jaꞌpni oꞌnsop dɨr jaꞌk, gio baꞌ moo jaꞌpni jurnip dɨr jaꞌk baik ɨp, gio baꞌ moo taiꞌ dhɨr jaꞌk baik ɨp. \v 14 Baꞌ bɨɨx xikoolh dhɨr daraa mambɨɨx gook gu joodai gɇꞌgɇr na bhaan kɨɨk guiꞌ na kɨꞌn kuup bɨɨx xikoolh dhɨr gu gɇꞌ kiicham. Bɨɨx jɨꞌmaꞌn bhaan dhi joodai bha uaꞌñix nam jax jup tɨɨꞌ gu mambhɨɨx gook gu noonbiꞌñ guch Xoiꞌkam na jaꞌp ji buusan na gux kɨɨꞌ kasnir. \p \v 15 Baꞌ gu nobiiꞌñ gu Dios na mu jaꞌp jiñ baiꞌñchuꞌ, maaꞌn uaꞌ gu jupaabdakar nar jix uam totbikdam na kɨꞌn jupaabdaꞌ na jɨꞌx moor gɇꞌ gu gɇꞌ kiicham, gam gu kikiꞌñgobgaꞌn, gio baꞌ guiꞌ na kɨꞌn tu kuup bɨɨx xikoolh dhɨr. \v 16 Baꞌ xi jupaabai, mambhɨɨx gook jix chaꞌtmam ooꞌm miil (12,000) kiloometros jir tɇb maap dɨr gu gɇꞌ kiicham, bɨɨx maakob kap dɨr jir maaꞌn na jɨꞌxiꞌñ, cham paiꞌ maap dɨr jir tɇb. Gio na jɨꞌx jir tɇꞌtɇb gu baꞌbhak, jaꞌkbuiꞌ ɨp mambhɨɨx gook jix chaꞌtmam ooꞌm miil kiloometros. \v 17 Miꞌ dhɨr baꞌ guiꞌ na bɨɨx xikoolh dhɨr kɨꞌn kuup jup xi jupaabai, maaꞌn ooꞌm daman mambhɨɨx maakob obrasaaꞌn jir tɇꞌkob. Puiꞌ jaꞌk jupaabai nam jax jaꞌk tu jupaabaꞌn gu jaꞌtkam yaꞌ kam dhi oiꞌñgaꞌn. \p \v 18 Guiꞌ na bɨɨx xikoolh dhɨr kɨꞌn kuup gu gɇꞌ kiicham, jix aꞌbhar joodai kɨꞌn bha bhiꞌñbakchix na bɨɨx aixim tuꞌm totbik gio nax dhaꞌram namɨɨk, guꞌ baꞌ gu baꞌbhak na ɨrban dɨr tuut, jix uam totbikdam nax dhaꞌram namɨɨk kɨꞌn jup duñiix, na joidham jaꞌk dɨr jix chu maax. \v 19 Guꞌ baꞌ gu gɇꞌgɇr joodai na bɨtaaꞌn dɨr daraa na bhaan kɨɨk guiꞌ na kɨꞌn tu kuup bɨɨx xikoolh dhɨr gu gɇꞌ kiicham, bɨɨx aixim tuꞌm totbikdam bha bhiibhiꞌspidhix. Maaꞌn guiꞌ na bɨɨx aixim tuꞌm totbik bha bhiꞌspidhix, gu jumai baꞌ guiꞌ nax chukuum jix chɨɨdoꞌ totbik bhaiꞌp bhiꞌspidhix, gio baꞌ moo gu jumai guiꞌ nax ioꞌm bɨɨx aixim tuꞌm totbik bha bhiꞌspidhix, gio gu jumai na jaꞌp iam jup daa, jix mondoraꞌ totbikdam bhaiꞌp bhiꞌspidhix. \v 20 Guꞌ baꞌ gu jumai na jaꞌp jaꞌk jup daaxdhix, guiꞌ na bɨɨx aixim tuꞌm totbikdam bha bhiꞌspidhix, gio baꞌ gu jumai na jaꞌp jaꞌk, jix chukuum jix bɨꞌ totbikdam bhaiꞌp xi bhiꞌspidhix, gio baꞌ moo gu jumai na jaꞌp jaꞌk iam jup daa, jix uam totbikdam bhaiꞌp bhiꞌspidhix, gio baꞌ gu jumai na jaꞌp jaꞌk, guiꞌ nax mondoraꞌ kat jix chɨɨdoꞌ totbik, gio baꞌ gu jumai na jaꞌp iam jup daa, guiꞌ nax bɨꞌ kat jix uam totbik bhaiꞌp bhiꞌspidhix, gio baꞌ moo gu jumai na jaꞌp jaꞌk jup daaxdhix, jix mondoraꞌ totbikdam bha bhiꞌspidhix, gu jumai baꞌ moo guiꞌ nax bɨꞌ kat jix uam totbik, gio baꞌ moo guiꞌ na jaꞌp dɨr jaꞌk jup daaxdhix, guiꞌ nax muraaꞌnmaꞌ kat jix chɨɨdoꞌ totbik bhaiꞌp bhiꞌspidhix. \v 21 Guꞌ baꞌ guiꞌ na kɨꞌn jum kukpaꞌ gu kikiꞌñgob, jir joodai sobkoñxim guiꞌ nax ioꞌm jix kaapak gio nax aꞌbhar jix dhaꞌram namkɨm. Baꞌ gu komaarak boi na mu bhɨix ɨrban gu gɇꞌ kiicham, dai gux kɨɨgaꞌn gux uam totbikdam kɨꞌn jup duñiix nax ioꞌm jix dhaꞌram namɨɨk, na guꞌ joidham jaꞌk dɨr jix chu maax. \p \v 22 Baꞌ bhaiꞌ dhi gɇꞌ kiicham, cham tuꞌ ka jaiꞌch gu chiop na paiꞌ dhɨr tum daan, na guꞌ jaꞌp ji buusan na gu Dios bɨɨmaꞌn guch Xoiꞌkam bhaiꞌr chiop, na guꞌ bhaiꞌp tuꞌiiꞌ bɨɨx kap na jɨꞌx jir kiicham. \v 23 Baꞌ cham tuꞌ kam aaꞌ gu tuꞌ na tu tonniꞌñ kaꞌ bɨɨx kap na jɨꞌx jir gɇꞌ kiicham, puiꞌ na jax gu tanoolh gio gu masaaꞌn, na guꞌ gu Dios na bhaiꞌ daa joidham gɇꞌ tanoor, bɨɨx kap tu tonniꞌñ na jɨꞌx jir kiicham, gux chu maax jir diꞌ guch Xoiꞌkam. \v 24 Joidham jix chu maax kɨr jam jup tuiꞌkaꞌ gu jaꞌtkam nam bhammɨ aayaꞌ bɨɨx kap dɨr na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn bhaiꞌ dhi gɇꞌ kiicham. Gio guiꞌ nam jir gɇꞌgɇrkam kat bɨɨx kap na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn na mɨt miꞌ puiꞌ jii na jax jix aaꞌ, tuꞌ kaꞌm tɨɨgɨi xi chu makiaꞌ am gux dhaꞌram namkɨm gu Dios. \v 25 Cham paiꞌ dhuuk jum kukpaꞌ gu kikiꞌñgob bhaiꞌ na paiꞌ dhɨr mu tum bapkɨ mɨjɨ jaꞌk na paiꞌr kikcham, gammɨjɨ pu kukpioꞌkix kaꞌ, na guꞌ cham paiꞌ dhuuk tukgiaꞌ, gammɨjɨ pur tataab kaꞌ. \v 26 Baꞌ bɨɨx na jɨꞌk gu jaꞌtkam na mɨt tuꞌ kaꞌm tɨɨ gu Dios, bhammɨ ɇɇji tu dañiaꞌ am buiñor, jaꞌp ji buusniaꞌ nam tu makiaꞌ gux dhaꞌram namkɨm gio gu tuꞌ na joidham jix aꞌbhar. \v 27 Bhaiꞌ cham tuꞌ ka jaiꞌch kaꞌ am guiꞌ nam jix buam tomaat na jax cham kɨɨꞌ kaꞌm nɨiꞌñ gu Dios, ni sia guiꞌ nam bɨxchuꞌ bhaan jum uaꞌtulhiꞌñdhaꞌ gam nam naiꞌx chu bhaamkiꞌñdhaꞌ, gio guiꞌ nam naiꞌ pɨx tu iatgiꞌñdhaꞌ, dai ji guiꞌ nam mi daaxix kaꞌ nam jax chɨɨꞌ bhaan gu uꞌuan na paiꞌ ja daasaim guch Xoiꞌkam guiꞌ nam jɨꞌk tɨ jɨɨꞌñdhidhat miꞌ puiꞌ jiim na jax jix aaꞌ nam baꞌ bhaiꞌp tuiꞌkaꞌ. \c 22 \p \v 1 Baꞌ miꞌ dhɨr jaꞌp jaꞌk jup jiñ baidhak gu nobiiꞌñ gu Dios, maaꞌn kap jiñ aich na paiꞌ gɇꞌ mɨr gu suudaiꞌ joidham jix kɨɨꞌ, jir diꞌ pɨx guiꞌ na kɨꞌn gammɨjɨx jɨkgɨm bap tuiꞌkaꞌ gu jaroiꞌ noꞌt xi ii. Joidham jix kɨɨꞌx uañ ji guꞌ, cham paiꞌ palhɨɨp pɨx am jix ikooraꞌ, bhaiꞌ dhɨr jaꞌk bha mɨr na paiꞌ daa gu Dios gio guch Xoiꞌkam dhiꞌ na jaꞌp ji buusan na jax gux kɨɨꞌ kasnir. \v 2 Sɨlh miꞌ ɨrban gu gɇꞌ kiicham buusan gu ak na bhaan mɨr gux kɨɨꞌ suudaiꞌ, bɨxxik dɨr juuꞌñdharam gu ak ba ɨꞌxchix gu bhaidhaꞌ na gammɨjɨ bhɇɇ nabap masaaꞌn. Dhiꞌ kɨꞌn sia gammɨjɨx jɨkgɨm bap tuiꞌkaꞌ gu jaroiꞌ noꞌt ba juu, gu jaagaꞌn baꞌx bhaaiꞌ nam kɨꞌn jum duduadhiꞌñdhaꞌ noꞌm jix kakoꞌk gu jaꞌtkam nam mu jaꞌp oiꞌdhaꞌ na jɨꞌx jir oiꞌñgaꞌn. \v 3 Bhaiꞌ dhi gɇꞌ kiicham cham tuꞌ ka jaiꞌch kaꞌ gu tuꞌ nam bhaan jum tulhiiñaꞌ gu jaꞌtkam noꞌm bhammɨ bap tuꞌiiꞌ, na guꞌ gu Dios gio guch Xoiꞌkam bhaiꞌp tuiꞌkaꞌ ja bɨɨm na ja aꞌm tɨ nɨiꞌñdhaꞌ, dai ji nam jix bhaiꞌm taatɨt tu daandaꞌ buiñor. \v 4 Maaxik ba nɨiꞌñdhaꞌ am guꞌ ja buupui kɨꞌn na jax jir tuꞌm kam guiꞌ na puiꞌ tɨɨꞌ Dios, gio na bhaiꞌ ba uaꞌñix kaꞌ ja kokobtaiꞌ am na jax chɨɨꞌ. \v 5 Cham paiꞌ dhuuk xiaꞌlhidhat ka jurnidhaꞌ miꞌ dhɨr jaꞌp jaꞌk, gammɨjɨ pur tataab kaꞌ. Gio na cham kam aaꞌndaꞌ gu tuꞌ nam kɨꞌn tɨ bɨgiiꞌñkaꞌ piam gu tuꞌ na tu tonniꞌñkaꞌ, puiꞌ na jax gu tanoolh gio gu masaaꞌn, na guꞌ gu Dios jich Gɨꞌkoraꞌ gɇꞌ mɨimdaꞌ na bhaiꞌp tuiꞌkaꞌ. Bɨɨx kap tu tonniꞌñkaꞌ guꞌ na jɨꞌx jir kiicham, guiꞌ baꞌ nam jɨꞌk bhammɨ bap tuiꞌkaꞌ, ja sɨlhkaꞌndaꞌ am gu jaꞌtkam na mummu jaꞌp tu oiꞌñkaꞌ oiꞌñgaꞌn bhaan. \s1 Gu Juan nap kaiꞌchdhaꞌ na bar miaꞌn na bha jim guch Xoiꞌkam \p \v 6 Baꞌ gu nobiiꞌñ gu Dios jup jiñ chɨtda ɨp gio: \p ―Bɨɨx na jɨꞌk jax jum tɨtda gu Dios, sɨlhkam jup kaiꞌch, cham tuꞌ na pɨx jap kaiꞌch, na guꞌ gu Dios jich Gɨꞌkoraꞌ gammɨjɨ puiꞌ tu kuugalhdhidhaꞌ jax noꞌt ba tɨi. Jir diꞌ pɨx guiꞌ na ja tajaañiꞌñkaꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdagaꞌn guiꞌ nam jɨꞌk bhaankamuꞌn ja aagiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam na jax tu duñiaꞌ gatuuk. Aañ baꞌ bhaiꞌp xiñ joot nañ sap puꞌñi bɨɨx ja mattudaꞌ guiꞌ nam jɨꞌk bhaankamuꞌn tu aꞌga gu ñioꞌkiꞌñ na jax tu duñiaꞌ jootom, na cham ka mɨɨkidhaꞌ. \p \v 7 Guch Xoiꞌkam jup kaiꞌch ɨp: \p ―Jootom jañ moo muiꞌ ba jim. Baꞌ joidham jix bhaiꞌ tu jimiaꞌ gu jaroiꞌ noꞌ tɨ jɨɨgiꞌñ na jax mi chu uaꞌñix dhi uꞌuan taꞌm nañ jax chu duñiaꞌ gatuuk, na guꞌ dai na pɨx bhaan ji bamgidhaꞌ na miꞌ puiꞌ ba jimdaꞌ na jax jix aaꞌ gu Dios. \p \v 8 Puꞌñi jaꞌk jañich tɨ kai gio na ñich tɨ tɨɨ aañ nañ Juan tɨɨꞌ nañ jax ba tu jam aꞌgiꞌñ jiñ jaaduñ. Baꞌ nat puꞌñi tɨñ chɨꞌñchuda gu nobiiꞌñ gu Dios, jiñ oꞌlhia kɨꞌn kɨkbok ba ji chu daanɨ ñich buiñor, \v 9 guꞌ ji nat guꞌ guiꞌ puñ xooꞌmchulh, jup jiñ chɨtda: \p ―Chaꞌp tu daandaꞌ aañ jiñ bui, nañ guꞌ aañ jir jaꞌppɨx tujuandam tugiꞌñ gu Dios jaꞌp na jax aap gio gu jaiꞌ nam puiꞌ bhaankamuꞌn jup tu aꞌga, gam guiꞌ nam jɨꞌk tɨ jɨɨꞌñdhat buiñor guch Xoiꞌkam miꞌ puiꞌ ba jiim na jax yaꞌ tu uaꞌñix dhi uꞌuan taꞌm. Dai ji gu Dios buiñor nap tu daandaꞌ. \p \v 10 Gio baꞌ moo jaꞌpnip jiñ chɨtda gu nobiiꞌñ gu Dios: \p ―Xib baꞌ moo dai nap bɨɨx kap ja aagiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn dhiꞌ na pich jɨꞌk tuꞌ tu uaꞌna dhi uꞌuan taꞌm, nam baꞌ bɨɨx puiꞌ ba tu machiaꞌ na tuꞌ jax dhuñiaꞌ gu Dios, na guꞌ dhiꞌ cham xiim puiꞌ tu kuugalhdhaꞌ. Cham tuꞌ nap dɨɨlh pɨx puiꞌx chu mat kaꞌ. \v 11 Cham jax bua sia kum jaiꞌ cham aaꞌ nam miꞌ puiꞌ jimiaꞌ. Noꞌm bɨɨx aixim jix buam tu bua na jax cham jir am, chaꞌp ja sooꞌmchulhiꞌñkaꞌ, sia guiꞌ nam bɨɨx aixim tuꞌm bhaan tɨtɨɨꞌñcho nar jix buam jum duukam. Dai guiꞌ nam jɨꞌk tɨ jɨɨꞌñdhat miꞌ puiꞌ ba jiim na jax jix aaꞌ guch Gɨꞌkoraꞌ, nam jix bhaiꞌm duukam bap tu bua na jax jix kɨɨꞌ kaꞌm nɨiꞌñ, xi ja guguuxdhaꞌ ap nam jix ioꞌm jix bhaiꞌm duukam xip tu buadaꞌ bhaankamuꞌn gu Dios. Piam gu jaroiꞌ noꞌ bɨɨx juraaꞌn kɨꞌn ba tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, puiꞌp jup xi guguuxdhaꞌ nax ioꞌm muiꞌ xix biiñak kaꞌ buiñor gu Dios. \p \v 12 Baꞌp kaiꞌch ɨp gio guch Xoiꞌkam: \p ―Cham xiim jañ muiꞌ ba jim. Moo pim pɨx tɨ nɨɨradaꞌ. Pu tu uaꞌdaꞌ iñ guiꞌ nañ tu jam makiaꞌ nar jam maiꞌchɨk kaꞌ, na tuꞌ jam aꞌm bipioꞌdaꞌ na pim tuꞌ jax buimɨiñ aꞌmkam na pim duduakat gu jam tutkuꞌ bhaan. \v 13 Aañ bɨjɨk dɨr pux jaiꞌch, gio yaꞌ dɨr jaꞌp jaꞌk gammɨjɨ pu jaiꞌch kaꞌ iñ sia nar paiꞌ dhuuk kaꞌ gɨt. \v 14 Baꞌ joidham jix bhaiꞌ tu jimiaꞌ gu jaroiꞌ noꞌ cham tuꞌ bɨɨx aixim ka tu bua na tuꞌr uaꞌtulhdharaꞌ, na jaꞌp ji buusandaꞌ nax kɨɨꞌ tɨm tɨꞌiiꞌñkaꞌ gu jajannulhiꞌñ, nam guꞌ dhiꞌ baꞌ pɨx jix bhaiꞌ tɨɨdai mu baasaꞌ bhaiꞌ dhɨr na paiꞌ mu tum bapkɨ mɨjɨ jaꞌk gɇꞌ kiicham, baꞌ dai nam ba chiñiaꞌ na tu jugiaꞌ gu bhaidhaꞌ na mu kɨɨk ɨrban gu gɇꞌ kiicham na kɨꞌn gammɨjɨx jɨkgɨm bap tuiꞌkaꞌ. \v 15 Dai guiꞌ nam bɨxchuꞌ bhaan jix uꞌuaꞌtulhdhix kaꞌm mu dɨr jaꞌp pup biꞌyaꞌ dɨɨrap dɨr, puiꞌ na jax guiꞌ nam bɨɨx aixim tu buadaꞌ na jax cham kɨɨꞌ kaꞌm nɨiꞌñ gu Dios, gio guiꞌ nam giilhim naiꞌ ja jiboiñdhaꞌ gu jaꞌtkam, gio baꞌ guiꞌ nam jaiꞌx bhaiꞌ ja tɨtdat gu uꞌuub ja bɨɨm boppodaꞌ, gio guiꞌ nam jir uꞌuub noꞌm jaiꞌ ja bɨɨm boppo gu chichioꞌñ, sia guiꞌ nam ja kooꞌndaꞌ gu jaꞌtkam, gio baꞌ guiꞌ nam tu daandaꞌ ja bui gup duiñxim didios, gam guiꞌ nam jix iaꞌtbiꞌ nam naiꞌ pɨx tu iatgiꞌñdhaꞌ. \p \v 16 ’Aañiꞌ Jesuus yaꞌ dɨr mu joot jañich guiꞌ nar nobiiꞌñ gu Dios mummu buiñor guñ chujuandam tuk Juan na baꞌ puiꞌ tu mattudaꞌ nañ jɨꞌk jax tu duñiaꞌ jootom, na baꞌ miꞌ dhɨr gu Juan bɨɨx kap ba ja aagiꞌñdhaꞌ guiꞌ nam ba tɨ jɨɨgiꞌñ aañ jiñ bui na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn nam baꞌ puiꞌ tu machiaꞌ. Aañ puiꞌ ji buusan na jax gu gɇꞌ chiꞌɨɨꞌ guiꞌ na katukgab bha tɨssaꞌn. Jir diꞌ pɨx iñ gu boxiiꞌñ gu Dabii guiꞌ na bɨjɨk jir gɇꞌkam kat. \p \v 17 Guꞌ baꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ gio guiꞌ na jaꞌp ji buusan nar bɨngaꞌn guch Xoiꞌkam, jup kaiꞌch am ɨp: \p ―Jum nɨɨra ich nap jootom bhaiꞌ xi jimdaꞌ Jesuus jich Xoiꞌkam. \p Puꞌñi ɨp baꞌ gu jaroiꞌ noꞌ ba tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, noꞌx aaꞌ na jimiaꞌ bhammɨ jaꞌk buiñor, jum aaꞌ na tuꞌ kaꞌm nɨidhat nɨɨrkaꞌ, gio na xi baiꞌñdhaꞌ na jotmodaꞌ bha jimdaꞌ. Piam noꞌ jaroiꞌ maadɨt jix chanoom gu iiꞌmdagaram bhaan, guch Xoiꞌkam dho puiꞌ pɨx toiꞌdhaꞌ gux kɨɨꞌ suudaiꞌ na kɨꞌn cham paiꞌ dhuuk ka tanoom kaꞌ gio na kɨꞌn gammɨjɨx jɨkgɨm bap tuiꞌkaꞌ. \p \v 18 Jaꞌpniñ jaꞌk baꞌ moop kaiꞌch bhaankamuꞌn gu Dios ja bui guiꞌ nam jɨꞌk jix aaꞌ nam tu jiñkuidhai miꞌ puiꞌ jimiaꞌ na jax yaꞌ tu uaꞌñix dhi uꞌuan taꞌm: Na cham jir am noꞌt jaroiꞌ jaiꞌ miꞌp baapai gu ñiꞌook na dɨɨlh jax ɨlhiiꞌñ yaꞌ na paiꞌ tu daaxix dhix bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook, na guꞌx ioꞌm tulhiiñchudaꞌ gu Dios mu na paiꞌ ja tulhiiñchudaꞌ guiꞌ nam jɨꞌk cham tuꞌ kaꞌm tɨgiaꞌ, puiꞌ na jax ba tu uaꞌñix dhi uꞌuan taꞌm na mi chu aꞌga na paiꞌ jaꞌk ja tulhiiñchudaꞌ. \v 19 Guꞌ baꞌ gu jaroiꞌ noꞌt jaiꞌ boosolh dhi ñioꞌkiꞌñ gu Dios na jɨꞌk yaꞌ tu daaxix uꞌuan taꞌm, piam ku jaꞌp xi dhuukat, gu Dios puiꞌp baaboꞌ na miꞌ ka daaxix kaꞌ na jax chɨɨꞌ bhaan gu uꞌuan na paiꞌ ja daasaim guiꞌ nam jɨꞌk bhammɨ aayaꞌ gɇꞌ kiicham, na paiꞌ joidham jix chu abhaar, bhaiꞌ na paiꞌ gammɨjɨx jɨkgɨm bap tuiꞌkaꞌ, puiꞌ na jax tu aꞌga bhaan dhi uꞌuan. Baꞌ cham tuꞌ ka jugiaꞌ gu bhaidhaꞌ na bhammɨ kɨɨk na kɨꞌn gammɨjɨx bhaiꞌ ba tu tatdaꞌ kaꞌ gɨt. \p \v 20 Baꞌp kaiꞌch ɨp gio guch Xoiꞌkam: \p ―Jix ioꞌm jootom mu jimdaꞌ iñ noꞌ pimɨt xim jotmaꞌn na pim bɨɨx kap ja aagiꞌñdhaꞌ gu jaiꞌ jaꞌtkam dhiꞌ na jɨꞌk mi chu uaꞌñix uꞌuan taꞌm. \p Aañ baꞌp tɨtda: \p ―Ea nach puiꞌ tu duñiaꞌ nap jax kaiꞌch Jesuus jich Xoiꞌkam nap baꞌ moo jootom bha jimdaꞌ. \p \v 21 Jaꞌpniñ baꞌ pɨx jam tɨtdañ jaaduñ. Moo gɨt baꞌ gu Gɇꞌkam jich Xoiꞌkam xi jam joiꞌndat jam aꞌm tɨ nɨidhidhat jam palhbuiꞌñchuꞌ tuꞌ na pɨx bhaan bɨɨx jɨꞌmaꞌn aapiꞌm.