\id PHP \h PILIIPOS KAM \toc1 GU UAꞌNAꞌN GU PAABLO NAT TU JA UAꞌÑXI GUIꞌ NAM TƗ JƗƗGIꞌÑ BUIÑOR GUCH XOIꞌKAM NAM PILIIPOS OIꞌDHAꞌ \toc2 PILIIPOS KAM \toc3 Fil. \mt2 GU UAꞌNAꞌN GU PAABLO NAT TU JA UAꞌÑXI GUIꞌ NAM TƗ JƗƗGIꞌÑ BUIÑOR GUCH XOIꞌKAM NAM \mt1 PILIIPOS OIꞌDHAꞌ \c 1 \s1 Na ja ñioꞌkdhaꞌ gu Paablo \p \v 1 Aañ Paablo bɨɨmaꞌn gu Timoteo nach gook dɨt jir tujuandam tugiꞌñ guch Xoiꞌkam, mu tu jam uaꞌñiꞌñ ich aapiꞌm na pim miꞌ oiꞌdhaꞌ Piliipos na gɇꞌ daaꞌñxim jir kiicham, na pim guꞌr jaꞌtkam tugiꞌñ gu Dios na pim buiñor bap tuiꞌdhiꞌ guch Xoiꞌkam Jesuus. Bɨɨx jañ jam aagɨt jup kaiꞌch na pim jɨꞌk maap jum jumpadat daan gu Dios, sia guiꞌ nam bɨɨpɨꞌ dɨr guꞌkat tu jam aꞌgiꞌñ gu ñioꞌkiꞌñ, gam guiꞌ nam jaꞌppɨx jir tujuandam miꞌ jam bui. \v 2 Baꞌ gu Dios jich Gɨꞌkoraꞌ gio guch Xoiꞌkam Jesuus nar gɇꞌkam pɨx jam aꞌm tɨ nɨidhidhaꞌ am gammɨjɨ na pim baꞌx bhaiꞌm taatɨt tu oiꞌñkaꞌ bɨɨx jɨꞌmaꞌn aapiꞌm. \s1 Na ba ja aagiꞌñdhaꞌ gu Paablo na gammɨjɨ ja aꞌmkam tu daan \p \v 3 Aañ gammɨjɨ taxchaabgiꞌñdhaꞌ gu Dios nañ ba jam tɨꞌñchoꞌ, \v 4 gio nañ paiꞌ dhuuk tu daandaꞌ, jix bhaiꞌñ chaatɨt jañ jaiꞌ jam aꞌmkam jup xi chu dañiaꞌ bɨɨx aapiꞌm. \v 5 Nañ guꞌx maat nach maap tu aꞌgichuꞌ gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook na bhaan tu aꞌga guch Xoiꞌkam, janoꞌ dɨr jach maap puch dhaaꞌñchuꞌ na pimɨt dɨr tɨ jɨɨꞌñ, sia pui xib. \v 6 Tuꞌ sɨlhkam kɨꞌn tɨ jɨɨgiꞌñ iñ aañ na gu Dios pɨx dɨɨlh gammɨjɨ jam palhbuiꞌñchuꞌndaꞌ na pim baꞌx bhaiꞌm duukam jup tu duiñxidhidhaꞌ dai guiꞌ, nat guꞌ pu chuꞌm kɨꞌn jam aꞌm ba tɨ tɨɨ, puiꞌ pu jam palhbuiꞌñchuꞌndaꞌ janoꞌ juugɨt na paiꞌ dhuuk gio bhaiꞌp jimdaꞌ guch Xoiꞌkam Jesuus yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn bhaan. \v 7 Cham tuꞌr jaꞌp jaꞌk dhiꞌ puiꞌ nañ jɨꞌk jax jiñ aaꞌ jam bui bɨɨx aapiꞌm, nañ guꞌ joidham xi jam joiꞌgɨꞌn, jaꞌxbuiꞌ puiꞌ jam aꞌm jup tɨ nɨidhim guꞌ gu Dios na jax aañ sia kuñ yaꞌ kuup. Jiñ aꞌm tɨ nɨidhidhaꞌ sia ja bui gu gɇꞌgɇrkam noꞌ mɨt jiñ aich, nañ guꞌ miꞌ bhaankam nokiaꞌ gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook na bhaan tu aꞌga guch Xoiꞌkam, jix bhaiꞌñ xi ja aagiꞌñdhaꞌ na jax pɨk jir jum duukam. \v 8 Jix maat gu Dios nañ tɨi xi jam tɨɨgim bɨɨx jɨꞌmaꞌn aapiꞌm, nañ guꞌ xi jam joiꞌgɨꞌn bhaankam guch Xoiꞌkam. \v 9 Jam aꞌmkam tu daan iñ ɨp na pim baꞌx bhaiꞌ machiaꞌ na pim jax jaꞌk joidham jix chu joiꞌgɨꞌndaꞌ, cham tuꞌ jaꞌxbuiꞌ na pim jɨꞌx jix chu joiꞌgɨꞌn xib, gio na pim jix chɨ bhɨbhɨiꞌñ kaꞌ na pim baꞌx mat kaꞌ gu tuꞌ na pim jax jix dhuñiik kaꞌ, \v 10 na pim dai gux kɨɨꞌp jum duukam jup tu duñiidhaꞌ na baꞌx uꞌuañ kaꞌ gu jam iꞌiiꞌmdaꞌ na pim yaꞌ ka xip tuꞌiiꞌ dhi oiꞌñgaꞌn bhaan, baꞌ cham tuꞌx buam jum duukam jam tɨɨꞌñxidhaꞌ guch Xoiꞌkam na gio bhaiꞌp jimdaꞌ. \v 11 Na guꞌ dhiꞌ xib jaꞌp ji buusan na pim oraim bɨɨx aixim tuꞌm gux bhaiꞌm duukam na pim jup tu bua, janoꞌ pim baꞌ ba tɨɨꞌñchudaꞌ guch Xoiꞌkam na gio bhaiꞌp jim. Guiꞌ pɨx jam palhbuidhaꞌ na baꞌ puiꞌ ji chu buusniaꞌ, baꞌ bhaan gɇꞌkamtudaꞌ pim gu Dios nax ioꞌm jir gɇꞌkam. \s1 Na puiꞌ ba ja tɨɨdaꞌ gu Paablo na pu kaiꞌñkam pɨx dua tuukuꞌ bhaan na dai guch Xoiꞌkam tu juanxiꞌñdhaꞌ \p \v 12 Jiñ jaaduñ jich Xoiꞌkam bhaan, aañ jam aagiꞌñ na pim cham jax jum aaꞌndaꞌ, nat guꞌx bhaiꞌm duu na mɨt jiñ kuu, nat guꞌ yaꞌ baꞌ bhaiꞌp ji chum aꞌga gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook na bhaan tu aꞌga nam jax jaꞌk dui cham jimiaꞌ gu jaꞌtkam nam paiꞌ gammɨjɨ miꞌ pup jum tulhiiñdhaꞌ. \v 13 Bɨɨx nam jɨꞌk yaꞌr tujuandam ja bui gu gɇꞌgɇrkam gam jaiꞌ gu jaꞌppɨx jaꞌtkam, bɨɨx jix maat am nañ pu kaiꞌñkam yaꞌ kuup nañ buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ guch Xoiꞌkam. \v 14 Baꞌ muiꞌ guch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham nam jiñ ñɨidhat nañ aañ kuup, bhaan jum guꞌnguxdhak naiꞌ ji chu aꞌga mɨt gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ guch Xoiꞌkam cham tuꞌ bhaan ji chotdonɨt, jix ioꞌm jamɨt pɨx buiñor xim biiñkadak guch Xoiꞌkam nar gɇꞌkam. \p \v 15 Ji nam guꞌ jɨꞌmaꞌn jup tu aꞌga bhaankam guch Xoiꞌkam nam jix chɨ jɨɨꞌmut, gam jaiꞌ nam jaꞌp jum aaꞌ nam jix ioꞌm jix bhaiꞌ xi bua. Baꞌ jaiꞌ jix bhaiꞌp tu aꞌga am na jax jir miꞌ puiꞌ, \v 16-17 nam guꞌ sɨlhkam jix ja joiꞌmdat gu jaꞌtkam tu aꞌga jaꞌp na jax aañ, nam guꞌx maat nat dhiꞌ kɨꞌn jiñ dhai gu Dios nañ bhaan tu aꞌgaꞌdaꞌ gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ guch Xoiꞌkam nach aagiꞌñ nach jax jaꞌk cham jich chulhiiñaꞌ gatuuk. Guiꞌ nam tu aꞌga bhaankam guch Xoiꞌkam nam dɨɨlh jax jup ɨlhiiꞌñ, dhiꞌ na sap baꞌx bhaiꞌ tu ja jimdaꞌ dai gu maaxik bhaan, sia ku guꞌ ja iꞌiiꞌmdaꞌ bhaan xiñ jɨɨgak kat tu aꞌga am. Jix ioꞌm jiñ chulhiiñchuꞌn am baꞌ dhiꞌ puiꞌ nam jax jaꞌk tu jim, daman pup nañ jiñ chulhiiñ nañ yaꞌ kuup. \v 18 Baꞌ cham jax bua sia jax ñam kaiꞌñkam tu aꞌgadaꞌ, ku guꞌ aañ jix bhaiꞌñ chaat ji nam tu aꞌga bhaankam guch Xoiꞌkam, nam guꞌ kɇɇjim gu jaꞌtkam gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ. \p Jix ioꞌm jañ jix bhaiꞌ kañ ɨlhdhaꞌ gatuuk, \v 19 nañ guꞌx bhaiꞌx maat puiꞌ na jɨꞌk jax tuñ dhuiñchuꞌ, dhiꞌ na jax dhui pɨx jix bhaiꞌ tuñ jimiaꞌ, na guꞌñ guguuxdhatuꞌ gux Dhuuduꞌkam jix Uañ Iiꞌmdagaꞌn guch Xoiꞌkam, gio aapiꞌm na pim jiñ aꞌmkam tu daan. \v 20 Gio guꞌ bɨɨx jiñ jur kɨꞌn jup tɨ jɨɨgiꞌñ iñ nañ miꞌ puiꞌ tu kuugalhdhaꞌ na jax jix aaꞌ gu Dios, na guꞌñ palhbuiꞌñchuꞌ, baꞌ dai nañ jix ioꞌm xi chu ja aꞌgidhaꞌ gu jaꞌtkam sia nam jir jaroiꞌ cham tuꞌ bhaan jax jiñ aagɨt. Baꞌ dhiꞌ bhaan jiñ aꞌm matgilhidhaꞌ gammɨjɨ nax ioꞌm jir gɇꞌkam guch Xoiꞌkam, na pim jax pu bax maat bɨɨpɨꞌ dɨr nañ aꞌm pu matgilhim. Baꞌ sia noꞌ ñich ba muu, piam kuñ pui dua, puñ aꞌm jix maatɨꞌ kaꞌ. \v 21 Nañ guꞌ aañ dai guch Xoiꞌkam tu juañxiꞌñdhaꞌ nañ jɨꞌx duakaꞌ dhi tuukuꞌ bhaan. Baꞌ noꞌ ñich ba muu, dai nañ ba tu maiꞌchiaꞌ na tuꞌñ aꞌm bipioꞌ na tuñ makiaꞌ guch Gɨꞌkoraꞌ. \v 22 Gio guꞌ noꞌñ jax dhuukat duatgɨt dhi tuukuꞌ bhaan maaꞌn nañ jax tu juantuꞌ bhaankam guch Xoiꞌkam, maaꞌn na jax jix bhaiꞌ tuñ jimdaꞌ. Baꞌx xijai nañ machiaꞌ. \v 23 Cham maat iñ noꞌñ mukiaꞌ piam kuñ guꞌ duakaꞌ. Na guꞌ noꞌ ñich ba muu, dai nañ ba jimiaꞌ nañ buiñor bap tuiꞌkaꞌ guch Xoiꞌkam. Jix ioꞌm jix bhaiꞌ ji chu buusniaꞌ gu puiꞌ jaꞌk aañ jiñ bui. \v 24 Guꞌ ji nañ guꞌ puiꞌp xiñ aaꞌ nax ioꞌm jix bhaiꞌ ji chu buusniaꞌ aapiꞌm jam bui nañ duatgɨt jam palhbuiꞌñchuꞌndaꞌ tuꞌ na pɨx bhaan. \v 25 Ku guꞌx bhaiꞌx maat iñ ji aañ nañ pui ka xi dhuatuꞌ dhi tuukuꞌ bhaan, baꞌ mu jaꞌk jiñ chɨꞌñcho iñ jam bui nañ jam guguuxdharaꞌ na pim xi guꞌkiꞌndaꞌ na pim miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ na jax jix aaꞌ guch Xoiꞌkam, gio na pim baꞌx ioꞌm jix bhaiꞌm taatɨt jix biiñak kaꞌ buiñor. \v 26 Baꞌ aapiꞌm joidham jix bhaiꞌm ɨlhdhaꞌ nañ gio mup ba aayaꞌ jam bui, nañ guꞌ mi oirɨt ba jam guguuxiꞌñdhaꞌ bhaankam guch Xoiꞌkam. \p \v 27 Baꞌ jaꞌp jañ jup xi jam tɨɨdam jiñ jaaduñ, xim gaꞌngadaꞌ pim noꞌ pim miꞌ puiꞌ jiim na jax jum kaiꞌch gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ guch Xoiꞌkam. Na guꞌ noꞌ ñich moo muiꞌ ma jii piam ku guꞌ cham, puiꞌx chu maachim kaꞌ iñ sia nar jax kaꞌ gɨt noꞌ pim miꞌ puiꞌ jiim, gio noꞌ pim dɨɨlh xim guꞌnguxdhat na pim jax jaꞌk jix ioꞌm jum biiñkadim buiñor guch Xoiꞌkam, puiꞌ na jax jum kaiꞌch gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook nach aagiꞌñ nach jax dhuñiaꞌ nach baꞌ cham jich chulhiiñaꞌ gatuuk. \v 28 Gam na pim cham tuꞌ ji ja ɨɨbhidhat guiꞌ nam xi jam bhaamkiꞌñ, na guꞌ dhiꞌ bhaan jix bhaiꞌx maatɨꞌ baꞌ na pim aapiꞌm cham mu jaꞌk ka jiim na pim paiꞌ gammɨjɨ miꞌ pup jum tulhiiñdhaꞌ gɨt, gio guiꞌ nam xi jam bhaamkiꞌñ jix bhaiꞌx maatɨꞌ ɨp nam mu jaꞌk jiim nam paiꞌ gammɨjɨ miꞌ pup jum tulhiiñdhaꞌ, nat guꞌ gu Dios puiꞌ jaꞌk duu na tu tuiꞌkaꞌ. \v 29 Na guꞌ noꞌ pim tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, cham tuꞌ dai jam aꞌm jum aaꞌ na pim jaꞌp pɨx tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor, guꞌ jaꞌpji sia na jam aꞌm jum aaꞌ na pim bhaankam jum tulhiiñdhaꞌ. \v 30 Maaꞌn na jax pɨx chuꞌm jich aꞌm jum aaꞌ nach nakgaꞌ aañ gio aapiꞌm, sia ku guꞌ jax jix xijai. Na pim jax bax maat na ñich jiñ chulhiiñaimɨk nakoo maaꞌnnim, sia xib japim jix maat nañ jax jiñ chulhiiñ, guꞌ pɨx ji nañ guꞌ nakooꞌ. \c 2 \s1 Na puiꞌ ba ja tɨɨdaꞌ gu Paablo nat soiꞌm duu dɨɨlh guch Xoiꞌkam sia ku jax jix ioꞌm jir gɇꞌkam \p \v 1 Aapiꞌm jiñ jaaduñ, noꞌ pim bax maat na guch Xoiꞌkam pɨx jam guguuxiꞌñ bɨɨx aixim bhaan, gio noꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ jam aꞌm tajaañix, gio noꞌ pim jix maat na jax jaꞌk jum bua noꞌ pim nɨiꞌñ na maadɨt miꞌ paiꞌm tulhiiñ, \v 2 jam aꞌm jum aaꞌ ɨp na pim jix bhaiꞌ kaiꞌchɨt tu oiꞌñkaꞌ. Bɨɨx na pim xim ja joiꞌgɨꞌndaꞌ maaꞌn na jɨꞌx. Gio jax ña pim jum aaꞌndaꞌ, bɨɨx maap na pim puiꞌ jaꞌk jum aaꞌndaꞌ, cham tuꞌ na maadɨt maakam jum aaꞌndaꞌ, sia gu tuꞌ na pim jax jix dhuñiik kaꞌ. Aañ joidham jix bhaiꞌñ chaat kaꞌ noꞌ pim bɨɨx puꞌñi tu duiñchuꞌ. \v 3 Chaꞌpim gɇꞌgɇrkam jum taatɨt bɨɨx aixim tu buadaꞌ na pim dɨɨlh jax ɨlhiiꞌñ, na guꞌ dhiꞌ dai na pim jax dhui bhaan pɨx jix bhaak kaꞌ, guꞌ jaꞌpji na pim soiꞌm ɨlhdhat tuꞌ jax buadaꞌ nar jix bhaiꞌm duukam. Puiꞌ pim ja biaꞌkaꞌ gu jaiꞌ nam jix ioꞌm muiꞌ namɨɨk, cham tuꞌ puiꞌ na aapiꞌm. \v 4 Na guꞌ cham jir am noꞌ jaroiꞌ gan gaagim na jaꞌp jim aagɨt na dɨɨlh joidham jix bhaiꞌ tu jimdaꞌ, guꞌ jaꞌpji bɨɨx maaꞌn jimdam na pim maap gaaꞌñchuꞌndaꞌ na jax jaꞌk jix bhaiꞌ tu jam jimdaꞌ. \p \v 5 Puiꞌ pim jaꞌk jup jum aagɨt tu jimdaꞌ na jax guch Xoiꞌkam na yaꞌ xi oilhimɨk. \v 6 Jaꞌpni jaꞌk bo nat tu jii: Sia ku guꞌ jaꞌxbuiꞌp jir gɇꞌkam na gu Dios, cham jɨꞌxdhaꞌ jaꞌxbuiꞌ gɇꞌkam jum ɨlh. \v 7 Jaꞌp xi dhuuk na dɨɨlh jax jir tuꞌm nat baꞌ miꞌ dhɨr tujuandam kɨꞌn ji bii nat maaꞌnkam jup jim duuk maaxir yaꞌ aach jich bui. \v 8 Baꞌ soiꞌ pɨx jum ɨlhiiꞌñdhaꞌ na jɨꞌx yaꞌ oilhimɨk tuukuꞌ bhaan, miꞌ dhɨr baꞌ dɨɨlh maaxik xim kɨi na mɨt mua, na guꞌ tuꞌ kaꞌm nɨidhat miꞌ puiꞌ jim na jax jix aaꞌ guch Gɨꞌkoraꞌ. Puiꞌ jaꞌk tɨɨ mɨt na giilhim jix buam tu jim, bhaankam jix xiꞌɨꞌrak mua mɨt bhaan gu uꞌuux na gai bɨɨt. \v 9 Puꞌñi dhuuk baꞌ gu Dios dɨɨlh jix ioꞌm gɇꞌkam kɨꞌn dai nat paiꞌ dhuuk giop tɨs jix dhaam, cham jax chuꞌm jumai jaꞌxbuiꞌ joidham kaidhaꞌ na jax guiꞌ. \v 10 Baꞌ na paiꞌ dhuuk tum kuugalhdhaꞌ yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn, ja oꞌlhia kɨꞌn guꞌkuyaꞌ am buiñor gu Jesuus bɨɨx guiꞌ nam jɨꞌk jix dhaam jup tuꞌiiꞌ, sia guiꞌ nam yaꞌp tuiꞌkaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn bhaan, sia guiꞌ nam ka koꞌiix kaꞌ. \v 11 Bɨɨx bhaiꞌ ji machiaꞌ am na dai gu Jesuus jich Xoiꞌkam jix ioꞌm jir gɇꞌkam, puꞌñi dhuuk baꞌ gɇꞌkamtudaꞌ am gu Dios jich Gɨꞌkoraꞌ. \s1 Gu Paablo na ba ja aagiꞌñdhaꞌ guch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham nam jaꞌp ji buan nam tɨ bɨgiiꞌñ yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn \p \v 12 Jaꞌp jañ baꞌ xi jam tɨɨdam jiñ jaaduñ jich Xoiꞌkam bhaan. Tɨꞌñcho iñ na pim tuꞌ kaꞌm jiñ ñɨidhat miꞌ puiꞌ duñiidhaꞌ jax ñañ jam tɨtdadaꞌ janoꞌ nañ mup tuꞌt jam bui. Aañ baꞌ xib jup jix aaꞌ na pim jix ioꞌm tuꞌ kaꞌm jiñ chɨɨgɨi miꞌ puiꞌp xi dhuñiaꞌ nañ jax jam tɨtda, nañ guꞌ mɨk jup tuꞌiiꞌ. Dɨɨlh japim miꞌ puiꞌ xi jiimɨt na pim jax jaꞌk cham mu jaꞌk bhɨɨyaꞌ na pim paiꞌ gammɨjɨ miꞌ pup jum tulhiiñdhaꞌ, tuꞌ kaꞌm japim xi chɨ nɨidhat sia tuꞌ na pɨx bhaan na baꞌx bhaiꞌ tu jam jimdaꞌ. \v 13 Na guꞌ gu Dios dɨɨlh puiꞌ jam jurtudidhaꞌ na pim baꞌ dai gux kɨɨꞌp jum duukam bhaan tɨtɨɨꞌñchot puiꞌ tu duiñchuꞌndaꞌ, na guꞌ guiꞌx aaꞌ na pim jix bhaiꞌ ji bubuakiaꞌ buiñor. \p \v 14 Bɨɨx na pim jɨꞌk jix bhaiꞌm duukam jup tu buadaꞌ, chaꞌpim bhaan ñiokbodaꞌ, ni ku pim pɨx am bhaan tu aꞌgadaꞌ \v 15 na baꞌ cham tuꞌx buam jum duukam jam aꞌm jup tuiꞌkaꞌ nam xi jam nɨiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam guiꞌ nam cham tuꞌ kaꞌm tɨ nɨiꞌñ. Puiꞌ pim jaꞌk tu jimdaꞌ nam jax jaꞌk jix maatɨt jam nɨiꞌñdhaꞌ na pim jir maamraꞌn gu Dios. Na guꞌ aapiꞌm jaꞌp ji buan na pim mɨmɨim yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn ja bui guiꞌ nam cham tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, jaꞌp na jax gu chiichiaꞌ nam mɨmɨimdaꞌ tukaaꞌ jaꞌk bha jaꞌp jix dhaam. \v 16 Baꞌ dhiꞌ bhaan jix maatɨꞌ kaꞌ nar jix bhaiꞌm duukam gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook dhiꞌ na sia jaroiꞌx kɨɨꞌ iiꞌmdaꞌ tɨgiaꞌ noꞌt bhaan tɨ jɨɨꞌñdhak miꞌ puiꞌ ba jii na jax jum kaiꞌch. Aañ baꞌ cham paiꞌ jax jiñ aaꞌndaꞌ janoꞌ na guch Xoiꞌkam gio yaꞌp aayaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn bhaan noꞌ pimɨt puꞌñi miꞌ puiꞌ jii nañ jax jam tɨtda, na guꞌ cham tuꞌr jaꞌp pɨx kaꞌ baꞌ nañ jɨꞌx naiꞌ oilhiaꞌ nañ bhaankam tu juanaꞌ guch Xoiꞌkam. \v 17 Baꞌ cham jax bua sia mɨt mañ mua, na guꞌ dhiꞌ jaꞌp ji buusniaꞌ nañ aañ baꞌ bɨɨx muiꞌ xi chɨ tɨkiaꞌ na jɨꞌx ka jam biꞌiix na pim tɨ tɨkiim, na guꞌ puꞌñi jaꞌk ji buusan na pim jum tulhiiñat miꞌ puiꞌ jiim na jax jix aaꞌ gu Dios tuꞌ sɨlhkam tɨ jɨɨꞌñdhat buiñor. Aañ joidham jix bhaiꞌñ chaat dhiꞌ bhaan, tɨi puiꞌp jix aaꞌ iñ na pim gɨt aapiꞌm jaꞌxbuiꞌ puiꞌx bhaiꞌp jum taat kaꞌ na jax aañ. \v 18 Gi noꞌ pimɨt moo aapiꞌm jix bhaiꞌp xim ɨlh puiꞌ na jax aañ, puiꞌ pim jaꞌk xim ɨlhdhaꞌ na panaas aañ pɨx jir aapiꞌm kaꞌ. \s1 Na ba ja aagiꞌñdhaꞌ gu Paablo na mu ja joochxidhaꞌ gu Timoteo gio gu Epafrodito guch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham nam Piliipos oidhaꞌ \p \v 19 Aañ mu jam joochxidhaꞌ gu Timoteo na mu jam tɨɨꞌmɨraꞌ na baꞌñ uaꞌpdhaꞌ na pim jax jum ɨlhiiꞌñ nañ baꞌ bhaan jix bhaiꞌñ ɨlhdhaꞌ, ku guꞌ noꞌx aaꞌndaꞌ gɨt ji guch Xoiꞌkam nar gɇꞌkam. Aañ guiꞌ pɨx buiñor jix biiñak. \v 20 Na guꞌ cham jaroiꞌx jaiꞌch na jax gu Timoteo na puiꞌx buam jup jum aaꞌ jam aꞌmkam jaꞌp na jax aañ. Cham jaroiꞌ jax xim aaꞌ iam noꞌx bhaiꞌ tu jam jim kaꞌ baꞌ cham. \v 21 Na guꞌ jaiꞌ dhɨt nam puiꞌ tɨip tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, dɨɨlh pɨx nam jax ɨlhiiꞌñ nam miꞌ puiꞌ jiim, cham tuꞌ na jax ɨlhiiꞌñ guch Xoiꞌkam. \v 22 Dai gu Timoteo nax bhaiꞌ miꞌ puiꞌ jim. Jix maat japim sia aapiꞌm na jax jaꞌk tu jim janoꞌ na puñ oiꞌñchuꞌ na chich bhammɨ dɨr tu jam aꞌgi gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook, bɨɨx aixim tuꞌm kɨꞌn jiñ palhbuidhim jaꞌp na jax maaꞌn gu alhii noꞌ joidham jix jɨɨgiꞌñ gu taataꞌn. \v 23 Dhiꞌñ baꞌ mɨjɨ xi jam joochxidhaꞌ nañ jax pɨx xi machiaꞌ na jax jaꞌk tuñ jimiaꞌ nañ yaꞌ kuup, \v 24 sia kuñ guꞌ aañ dɨɨlh buiñor jix biiñak kat tɨ nɨɨra na dɨɨlh pɨx pu tɨꞌyaꞌ guch Xoiꞌkam nañ jootom dɨɨlh mu jimɨi jam tɨgiaꞌ na pim jax jum ɨlhiiꞌñ. \p \v 25 Guꞌ baꞌ xib nañ muiꞌ xiñ gaꞌnga, bɨɨx jup jum aaꞌ nañ mu jam joochxidhaꞌ gu Epafrodito na puiꞌp jir jich jaduuñ jich Xoiꞌkam bhaan, sia ku pimɨt guꞌ aapiꞌm bhammɨ dɨr bhañ joochxi nach baꞌ puꞌñi yaꞌ maap ba tu juan bhaan gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook dhiꞌ nach kɨꞌn jich chulhiiñat xi ñakooꞌ. \v 26 Tɨi xi jam tɨɨgim sap bɨɨx aapiꞌm na pim jax jum ɨlhiiꞌñ, gio sap nax buam jum aaꞌ na pimɨt puiꞌ tɨ kai nat tu ai. \v 27 Maaxik jup tu ai dho, tɨip muu, guꞌ ji nat guꞌ siamri dɨɨlh gu Dios jix joiꞌmdak ma tɨɨ, sia aañ xiñ joiꞌmdak jiñ chɨɨ nañ baꞌ cham jumai pup bhaan jix buam jiñ aaꞌndaꞌ, daipuꞌ nañ tuꞌ pɨx pu bhaan jix buam bañ aaꞌ. \v 28 Mɨjɨñ baꞌ moo xi jam joochxidhaꞌ na pim baꞌ cham jax kam aaꞌndaꞌ na pimɨt giop ba tɨɨ, dai na pim joidham jix bhaiꞌ bam taat kaꞌ, jootom moo bhammɨ dɨr ba ji buusniaꞌ. \v 29 Joidham japim jix bhaiꞌm ɨlhdhai aichdhaꞌ na bhammɨ ba aayaꞌ, jaꞌp japim ɨlhdhaꞌ na jax gu miaꞌn jam jaduuñ, na guꞌ puiꞌp tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam. Jix ioꞌm japim tuꞌ kaꞌm ja nɨidhat jix ja joiꞌgɨꞌndaꞌ guiꞌ nam puꞌñi jaꞌk tu jimdaꞌ na jax dhiꞌ. \v 30 Tɨɨꞌ na guꞌ dhiꞌ tɨip mumkim, pu kaiꞌñkam pɨx na jaiꞌp jir tujuandam tugiꞌñ guch Xoiꞌkam. Cham jaroiꞌ maadɨt aapiꞌm iam bha jimɨɨk jax kaiꞌch guꞌ na pim tuꞌ bhaan xiñ palhbuidhaꞌ nañ aꞌm tum aagim yaꞌ nañ paiꞌp tuꞌiiꞌ, dai dhiꞌ na yaꞌ jaꞌk gɨɨxchuꞌndaꞌ. \c 3 \s1 Gu Paablo na ba ja aagiꞌñdhaꞌ nax ioꞌm jum aaꞌ nach miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ na jax jix aaꞌ gu Dios, cham tuꞌ nach jax jaꞌk tu jimdaꞌ aach dɨɨlh \p \v 1 Aapiꞌm jiñ jaaduñ jich Xoiꞌkam bhaan, jix bhaiꞌ pim jum taat kaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam. Maaꞌn nañ jax jam tɨtda xib, na guꞌ aañ jiñ bui cham jax bua siañ pɨx mɨjɨ dɨr bhaiꞌ ji kɨksa, puiꞌ na ñich jax tu jam uaꞌñxi bɨɨpɨꞌ dɨr, na guꞌ aapiꞌm bhaan maachim na pim jax jaꞌk miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ na baꞌx bhaiꞌ tu jam jimdaꞌ. \v 2 Chaꞌpim mi ja kɇkɇɇdat gu jaꞌtkam nam buam pɨx tu jim, nam guꞌ ja jikiakkichulhiꞌñdhat ja ɨꞌkɨ aꞌlhich gu ja tutkuꞌ gu jaꞌtkam nam sap baꞌ bhaan jix maatɨꞌ kaꞌ nam jir Israel kam. \v 3 Jax dhui na guꞌ guiꞌ nam sɨlhkam matgilhdhix kaꞌ nam jir Israel kam jaꞌtkam, jum aaꞌ nam puiꞌ jaꞌk tu jimdaꞌ na jax aach nach tu daan buiñor gu Dios, puiꞌ na jax pɨx jich jurtuꞌn gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ, jix bhaiꞌch chaat ich baꞌ nach buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ guch Xoiꞌkam. Dhiꞌ bhaan tu daaꞌñchuꞌ ich aach, cham tuꞌ gu tuꞌ na daam dɨr jich chutkuꞌ bhaan jix maax kaꞌ. \v 4 Maaxik dho aañ puiꞌ jaꞌk jup jir tuꞌm kat bɨjɨk nañ chakui tɨ jɨɨꞌñdhat buiñor guch Xoiꞌkam. Cham jaroiꞌ puiꞌ jaꞌk jup tu jii janoꞌ na jax aañ. \v 5 Na guꞌ na ñich jax maaxir, jix jum baik tanoolh kɨꞌn jiñ matgilh jamɨt na baꞌ bhaan jix maatɨꞌ kaꞌ nañ jir Israel kam maaꞌnkam, nam guꞌr Israel kam guñ gɨꞌkoraꞌ, gio miꞌ dhɨr jaꞌk jim iñ na paiꞌ gu bopxiꞌñ gu Benjamiin, baꞌ aañ jaiꞌp jir jiñ boxii. Guꞌ baꞌ nañ jax jaꞌk jix maatɨt kɇɇkɇꞌ na jɨꞌk jax tu aagix ja bui gu Israel kam jaꞌtkam, mu jaꞌk jañich maaꞌn ñiꞌook jup duu ja bui guiꞌ nam pariseos jum tɨɨtɨꞌndaꞌ. \v 6 Baꞌx ioꞌm jix joojoidhat miꞌ puiꞌ jimdaꞌ iñ nam jax jaꞌk tu jimdaꞌ, cham jaroiꞌ jaiꞌch kaꞌ na tuꞌ bhaan jax jiñ chɨɨdaꞌ, nam guꞌ bɨɨx pɨx jix mat kaꞌ nañ miꞌ puiꞌ jimdaꞌ. Baꞌ dhiꞌ bhaan gɇꞌkam jiñ chaatɨt bhaiꞌ ji ja tulhiiñchuda ñich guiꞌ nam ba tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam. \v 7 Jix ioꞌm guꞌ nañ tuꞌ kaꞌm ɨlhiiꞌñdhaꞌ puiꞌ nañ jɨꞌk jax tu jimdaꞌ. Baꞌ xib nañ buiñor ba tɨ jɨɨgiꞌñ guch Xoiꞌkam, jaꞌp xi dhuuk jañich, na guꞌ pu cham tuꞌ bhaiꞌ na ñich ba maat. \v 8 Jaꞌp pɨx guꞌ nañ miꞌ puiꞌ jimdaꞌ bak sia kuñ cham tuꞌ mi chɨɨgim jiñ iiꞌmdaꞌ bhaan, guꞌ guch Xoiꞌkam ji nar gɇꞌkam nax ioꞌm jum aaꞌ nañ machiaꞌ nar tuꞌp tuꞌm daꞌ. Dhiꞌ bhaan jañ baꞌ gampaiꞌ pɨx ba ɨlhiiꞌñ nañ jɨꞌk jax tu jimdat bɨɨpɨꞌ dɨr, dai guch Xoiꞌkam jañ pɨx bax dhaan gio nañ buiñor bax biiñak, na guꞌñ aꞌm tɨ nɨidhim, \v 9 baꞌ gammɨjɨñ buiñor jup tuiꞌñgɨdaꞌ. Na guꞌ cham jɨꞌxdhaꞌx bhaiꞌ biꞌyaꞌ iñ gɨt buiñor gu Dios noꞌñ gɨt maaꞌn nañ jax miꞌ puiꞌ jimdaꞌ na jax pɨx tu aagix ja bui gu Israel kam jaꞌtkam, guꞌ jaꞌpji na ñich buiñor tuꞌ sɨlhkam tɨ jɨɨꞌñ na ñich baꞌx bhaiꞌ ji bii. \v 10 Baꞌ xib dai nañ jix ioꞌm jix maachim na jax pɨk jaꞌk tu jim guch Xoiꞌkam. Jix aaꞌ iñ nañ jaꞌxbuiꞌ puiꞌ bɨxchuꞌp jix chu aichuꞌndaꞌ na jax guiꞌ nat dɨɨlh duadɨk giop buus mu dɨr koiꞌñgaꞌn tɨr na mɨt tɨi yaas. Jaꞌxbuiꞌ puiꞌp jix aaꞌ iñ nañ jiñ chulhiiñaꞌ nat jax jum tulhii guiꞌ, gio pu chuꞌm kɨꞌn jup jix aaꞌ iñ nam jiñ bhaamkidhaiñ muꞌaaꞌ na mɨt jax chuꞌm kɨꞌn bhaamkidhak mua, \v 11 nañ guꞌ puiꞌp jix aaꞌ nañ duadɨi giop bamgiaꞌ miꞌ dhɨr koiꞌñgaꞌn tɨr nat jax jum duu guiꞌ. \s1 Na ba ja aagiꞌñdhaꞌ gu Paablo nach xi guꞌkiꞌndaꞌ nach miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ na jax jix aaꞌ gu Dios nach baꞌ buiñor aayaꞌ \p \v 12 Ku guꞌ cham tuꞌ ji nañ puiꞌ kaiꞌñkam jup kaiꞌch nañ bar pu chuꞌm nañ jax chuꞌm bhaan tu aꞌga, ni kuñ cham puiꞌ jaꞌk kaiꞌch nañ jix uañ kɨꞌn ba kɨɨk. Jax dhui na ñich guꞌ chakui ai na paiꞌ juugɨt tu daaxix nañ aayaꞌ, baꞌñ aꞌm jum aaꞌ nañ pui miꞌ ka pup xi jimdaꞌ cham jiñ oꞌjolhdhat nañ baꞌ pu chuꞌm ba maiꞌchiaꞌ, nat guꞌ pu chuꞌm kɨꞌn jiñ aꞌm tɨ tɨɨ guch Xoiꞌkam nañ aꞌm jum aaꞌ nañ aayaꞌ sia nar jax kaꞌ gɨt. \v 13 Chaꞌpim puiꞌ jaꞌk jum aaꞌndaꞌ aapiꞌm jiñ jaaduñ jich Xoiꞌkam bhaan nañ moo puiꞌ bar tuꞌm. Chakui ji matgam. Ku guꞌ cham tuꞌ bhaan ka tɨtɨɨꞌñcho iñ ji nañ jax jir tuꞌm kat bɨɨpɨꞌ dɨr, jaꞌp xi dhuuk jañich bɨɨx. Baꞌ dai nañ bɨɨx jiñ jur kɨꞌn tɨ jɨɨꞌñdhat miꞌ puiꞌ jim na jax jix aaꞌ guch Xoiꞌkam. \v 14 Bhaan jurchichu iñ nañ tu maiꞌchiaꞌ buiñor gu Dios na tuñ makiaꞌ na tuꞌñ aꞌm bipioꞌ, na guꞌch baiꞌñ na tuch makiaꞌ bɨɨx nach jɨꞌk jich chulhiiñat miꞌ puiꞌ jiim nach tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam Jesuus. \p \v 15 Bɨɨx nach jɨꞌk bhaan ba xich maat nach tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, bɨɨx dhɨt jach miꞌ puiꞌ duiñchuꞌndaꞌ na jax jaꞌk jum aaꞌ. Baꞌ noꞌ maadɨt cham maatɨt maakam jum aaꞌ na jax cham jir miꞌ puiꞌ, gu Dios dɨɨlh puiꞌ jaꞌk jurtudaꞌ na jax jir miꞌ puiꞌ. \v 16 Baꞌ puꞌñi jaꞌk bɨɨx maap miꞌ puiꞌ ba duiñchuꞌndaꞌ ich nach jɨꞌk tuꞌ bax maat nach aꞌm jum aaꞌ nach miꞌ puiꞌ duñiidhaꞌ gammɨjɨ. \p \v 17 Miꞌ pim puiꞌ tu daaꞌñchugɨt miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ na pim jax jiñ ñɨiꞌñ aañ nañ miꞌ puiꞌ jim, piam guiꞌ pim xi ja nɨidhat nam jɨꞌk miꞌ puiꞌ ba jiim na chich jax jaꞌk jam aaꞌñdhak janoꞌ nach bhammɨp tuꞌt jam bui. Aañ pu jam tɨtda aapiꞌm jiñ jaaduñ jich Xoiꞌkam bhaan. \v 18 Nam guꞌ muiꞌx jaiꞌch gu jaꞌtkam nam tɨi puiꞌp tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, dai ji nam guꞌ puiꞌ jaꞌk tu jim na jax jaꞌk bhaan jix maatɨꞌ nam cham jɨꞌx nɨidham gu uꞌuux na gai bɨɨt nat bhaan muu guch Xoiꞌkam. Muiꞌ kim jañich bhaan ba tu jam aꞌgi dhiꞌ bhaan jiñ jaaduñ, baꞌ gioñ puiꞌp xi jam tɨtdax buam jiñ aagɨt. \v 19 Jaꞌp ɨlhiiꞌñdhaꞌ am gu ja boopok na jax gu Dios nam baꞌ dai gu tuꞌ gaaꞌñchuꞌndaꞌ nam gaamdhaꞌ. Gio gu tuꞌ nam gɨt bhaan jix xiꞌɨrdaꞌ, jaꞌkbuiꞌ kat dhiꞌ bhaan gɇꞌgɇrkam jum taat kaꞌ am, gio nam dai bhaan jujurtɨkaꞌ gu tuꞌ na yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn jix chu jaiꞌch. Ku guꞌ dhiꞌ pu chuꞌm gu jaꞌtkam mu jaꞌk bhɨɨyaꞌ am ji gatuuk nam paiꞌ gammɨjɨ miꞌ pup jum tulhiiñdhaꞌ. \v 20 Aach baꞌ dai nach ba iimchudhix nach buiñor aayaꞌ gu Dios. Baꞌ jix dhaam dɨr pɨx jup nɨɨraꞌ ich na bha jimdaꞌ gu gɇꞌkam jich Xoiꞌkam nax bhaaiꞌ na jaroiꞌ na pɨx baabuꞌ miꞌ dhɨr bhaan gu boi na mu jaꞌk bhɨix na paiꞌ gammɨjɨ miꞌ pup jum tulhiiñdhaꞌ. \v 21 Baꞌ yaꞌch pataaxdhai guch chutkuꞌ na cham kɨɨꞌ, puiꞌ jaꞌk duñiaꞌ na jax dɨɨlh gu tukgaꞌn na joidham tanoor, na guꞌ bɨxchuꞌx aichuꞌn na pu tu duñiaꞌ, sia tuꞌ na pɨx cham xijai kam ɨlhiiꞌñ, na guꞌx ioꞌm jir gɇꞌkam. \c 4 \s1 Gu Paablo na puiꞌ ba ja tɨɨdaꞌ nam gammɨjɨx bhaiꞌm taat kaꞌ \p \v 1 Baꞌ jaꞌp jañ xi jam tɨɨdam ɨp jiñ jaaduñ jich Xoiꞌkam bhaan aapiꞌm nañ jix ioꞌm xi jam joiꞌmdat xi jam daꞌ, gam nañ tɨi xi jam tɨɨgim. Na guꞌ aapiꞌm jir jiñ maiꞌchɨk, jix bhaiꞌñ chaat iñ baꞌ jam bui. Miꞌ pim puiꞌ xi jiimdaꞌ na pim jax miꞌ puiꞌ ba jiim na jax jix aaꞌ guch Xoiꞌkam nar gɇꞌkam. \p \v 2 Gu Eboodia gio gu Siintike, aañ soiꞌ ja tɨtda nam iam maaꞌn ñiꞌook xip duñiaꞌ, nam guꞌ tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam. \v 3 Baꞌ aap Siisigo nap jir jiñ jaduuñ guch Xoiꞌkam bhaan, iam jap miꞌ dhɨr xi ja palhbuidhaꞌ nam jax jaꞌk maap maaꞌn ñiꞌook jup duñiaꞌ, aañ pum tɨtda, nap guꞌ dai aap miꞌ puiꞌ duiñchuꞌ gɨt tu juan jaꞌp na jax aañ. Jum guguuxdhak jiñ palhbui mɨt guꞌ dhi gook uꞌuub janoꞌ na ñich bhammɨ dɨr tu aꞌga gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook na bhaan tu aꞌga nam jax jaꞌk dui cham mu jaꞌk bhɨɨyaꞌ gu jaꞌtkam nam paiꞌ gammɨjɨ miꞌ pup jum tulhiiñdhaꞌ. Sia bɨɨx gu Klemeente gio jaiꞌ jɨꞌkchi pup na mɨt jup jiñ palhbui, baꞌ aañ jix maat nam dhiꞌ bɨɨx ba uaꞌñix jix dhaam bhaan gu uꞌuan nam paiꞌ ja daasaim guiꞌ nam jɨꞌk gammɨjɨ buiñor bap tuiꞌkaꞌ gu Dios. \p \v 4 Baꞌx bhaiꞌ pim jum taat kaꞌ gammɨjɨ buiñor guch Xoiꞌkam. Gioñ moo puiꞌp xi chɨꞌyaꞌ: Jix bhaiꞌ pim jum taat kaꞌ. \v 5 Chaꞌpim ja bhaamkidhat gu jaꞌtkam, jir jix bhabhaiꞌkam kaꞌ pim pɨx ja bui. Na guꞌ guch Xoiꞌkam bar miaꞌn na gio yaꞌp aayaꞌ, baꞌ cham jir am noꞌm jax jam aꞌga gu jaꞌtkam na pim cham jir jix bhabhaiꞌkam. \p \v 6 Chaꞌpim bɨxchuꞌx buam jum aagɨt bhaan tɨtɨɨꞌñchokaꞌ, guꞌ jaꞌpji na pim xi aagiꞌñdhaꞌ pɨx gu Dios buiñor ji chu daanɨt na tuꞌ jam aꞌm jum aaꞌndaꞌ. Xi taxchaabgidhai pim baꞌ na pim paiꞌ dhuuk puꞌñi xi aaꞌñdhai. \v 7 Baꞌ dɨɨlh jam tajaañdhaꞌ guiꞌ na pim kɨꞌn jix bhaiꞌm taatɨt tu oiꞌñkaꞌ gammɨjɨ, na guꞌ dɨɨlh jix bhaiꞌx maat na jax jaꞌk jich guguuxdhatuꞌndaꞌ, sia kuch guꞌ aach dɨɨlh cham maat. Baꞌ guiꞌ pɨx puiꞌ jam jurtudidhaꞌ na pim baꞌ dai bhaan tɨtɨɨꞌñchokaꞌ na tuꞌr jix bhaiꞌm duukam, baꞌ bhaan jix bhaiꞌm taat kaꞌ pim, na pim guꞌ maap maaꞌn ñiꞌook jup duuk guch Xoiꞌkam Jesuus. \s1 Gu Paablo na puiꞌ ba ja tɨɨdaꞌ nam dai bhaan tɨtɨɨꞌñchokaꞌ gu tuꞌ nar jix bhaiꞌm duukam \p \v 8 Jaꞌpniñ baꞌ moop xi jam tɨɨdam jiñ jaaduñ jich Xoiꞌkam bhaan. Dai gu tuꞌ nar jix kɨɨꞌp jum duukam japim bhaan tɨtɨɨꞌñchot miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ na jax jix aaꞌ gu Dios. Puiꞌ pim jaꞌk tu jimdaꞌ nam jax jaꞌk pɨx jix bhaiꞌ jam aaꞌndaꞌ gu jaꞌtkam na pim jir jix kɨkɨɨꞌ jaꞌtkam. Bɨɨx aixim japim tuꞌ kaꞌm xi chɨ nɨidhat. \p \v 9 Puiꞌ pim jaꞌk miꞌ puiꞌ xi jimiaꞌ na ñich jax jam aaꞌñ gio na pimɨt jax jaꞌk jiñ chɨɨ na ñich miꞌ puiꞌ jii janoꞌ nañ bhammɨ dɨr jup tuꞌt jam bui, puiꞌ nañ jax jaꞌk tu aꞌgadaꞌ na pim jiñ kɇɇkɇꞌ, gio na ñich jɨꞌk tuꞌ jax dhuu. Na guꞌ noꞌ pim bɨɨx puiꞌ tu duiñchuꞌ, jam aꞌm jam tajaañdhidhaꞌ gu Dios guiꞌ na pim kɨꞌn gammɨjɨx bhaiꞌm taatɨt tu oiꞌñkaꞌ. \s1 Gu Paablo na ba ja taxchaabgidhaꞌ na mɨt muiꞌ ba joochxi gu tuumiñ \p \v 10 Aañ jix bhaiꞌñ chaat buiñor guch Xoiꞌkam na pimɨt giop mañ chɨꞌñcho. Ku guꞌ cham tuꞌ ji nañ jaꞌp kaiꞌñkam jup kaiꞌch na pim moo pu cham jɨꞌx jiñ chɨꞌñchokat, jaꞌpji nañ jaꞌp kaiꞌñkam jup kaiꞌch na pimɨt siamrix bhaiꞌ ma duu na pimɨt mañ palhbui kɨꞌn guiꞌ na pim tuꞌ ɨlhiiꞌñ nañ aꞌm jum aaꞌ. \v 11 Dhiꞌ sia cham puiꞌ kaiꞌñkam jup kaiꞌch iñ na moox ioꞌm jiñ aꞌm bam aagɨt dhiꞌ na pimɨt tuꞌ kɨꞌn bañ palhbui. Jax dhui nañ aañ cham jax kar jiñ aaꞌndam sia kuñ palhɨɨp pɨx biaꞌ gu tuꞌ, nañ guꞌ bhaan ba xiñ maat. \v 12 Siax maat iñ nañ jax jaꞌk tu jimdaꞌ noꞌñ pu cham tuꞌ biaꞌ ni jɨꞌx, gio noꞌñ gɇꞌ biaꞌ gu tuꞌ, puiꞌp jix maat iñ nañ jax jaꞌk jup tu jimdaꞌ. Sia tuꞌ na pɨx nañ dhaam jimiidhaꞌ bhaan ba xiñ maat iñ. Puiꞌ na jax noꞌñ uamaim, bhaan ba xiñ maat iñ nañ jax jaꞌk nakgaꞌ. Gio noꞌñ biaꞌ nañ tuꞌ jugiaꞌ, jix maat iñ ɨp nañ jax jaꞌk jup tu jimdaꞌ. \v 13 Bɨɨx aixim cham tuꞌ bhaan jax jir jiñ aaꞌndam iñ kiaꞌ, na guꞌ guch Xoiꞌkam pɨx nañ aꞌm tɨ nɨidhidhat jiñ palhbuiꞌñchuꞌ nañ baꞌ bɨɨx aixim bhaan jix chu nakooꞌndaꞌ. \v 14 Ku pim ti guꞌ siamrix bhaiꞌ duu ji na pimɨt bhaiꞌ bañ joochxi na pim puiꞌ jim aagɨt na bɨxchuꞌñ aꞌm tum aaꞌ nañ yaꞌñ chulhiiñ. \p \v 15 Jiñ jaaduñ jich Xoiꞌkam bhaan, aapiꞌm na pim bhaiꞌ oiꞌdhaꞌ Piliipos na pim jɨꞌk maap jum jumpadat daan guch Xoiꞌkam, dai aapiꞌm jix bhaiꞌ duu na pimɨt bhañ joochxi gu tuumiñ na pimɨt maap xi jumpadak jɨꞌk na cham jam aꞌm kam aaꞌ, na pim guꞌx bhaiꞌm taat na ñich jam uaꞌp gux kɨɨꞌp jum duukam jam iꞌiiꞌmdaꞌ ɨr bhaan na baꞌx bhaiꞌ ba tu jam jim. Janoꞌ bhaiꞌ bañ aichulh jamɨt na ñich kiaꞌpɨx bhaiꞌ dhɨr ba ji jii Masedoonia na ñich maakam jaꞌk ba ji chu aꞌgam gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook na bhaan tu aꞌga nam jax jaꞌk dui cham kam tulhiiñaꞌ gu jaꞌtkam. \v 16 Gio gama jaꞌk Tesaloonika nañ bap tuꞌiiꞌ, gio pimɨt bhaiꞌp xiñ joochxi jɨꞌkchi kim pup gu tuumiñ na jɨꞌk cham jam aꞌm kam aaꞌ maap ji jumpadak, nañ baꞌ kɨꞌn tu sabaꞌdaꞌ tuꞌ nañ aꞌm jum aaꞌ. \v 17 Ku guꞌ cham tuꞌ ji nañ moo dai dhiꞌ bhaan jurtɨkat jix aaꞌ na pim pɨx bhaiꞌ jiñ joochxiꞌñdhaꞌ gu tuumiñ, guꞌ jaꞌpji nañ tuꞌ pɨk jix aaꞌ aañ, jaꞌpji na pim aapiꞌm jix ioꞌm gɇꞌp jum duukam tu maiꞌchiaꞌ buiñor gu Dios gatuuk. \v 18 Aañ xib cham tuꞌñ aꞌm jum aaꞌ guꞌ, kapup biaꞌ iñ aixim na jɨꞌk jiñ aꞌm tum aaꞌ, jaiꞌ pup xiñ bipioꞌ. Pui dhiꞌ pɨx jir diꞌ na pimɨt bhañ joochxi buiñor gu Epafrodito. Baꞌ dhiꞌ jaꞌp ji buus na pimɨt tu kubhio kɨꞌn guiꞌ na joidham uub, gio na pimɨt tɨ tɨɨ buiñor gu Dios nat baꞌx kɨɨꞌp jum duukam kɨꞌn tɨɨ. \v 19 Guiꞌ pɨx baꞌ gammɨjɨ xi jam joiꞌmdat tu jam maakidhaꞌ na jɨꞌk tuꞌ jam aꞌm jum aagidhaꞌ, na pim guꞌ buiñor tɨ jɨɨgiꞌñ guch Xoiꞌkam. Na guꞌ guch Gɨꞌkoraꞌ bɨxchuꞌ bhaan jix ioꞌm jir tu biaꞌ kam, \v 20 baꞌ dai guiꞌ pɨx jix bhaiꞌ nach gɇꞌkamtuꞌndaꞌ gammɨjɨ. Puꞌñi baꞌ moo tu tuiꞌkaꞌ. \s1 Na ba ja tabuimgidhaꞌ gu Paablo \p \v 21 Miꞌ dhɨr japim bɨɨx jiñ aꞌmkam xi ja ñioꞌkdhaꞌ guiꞌ nam jɨꞌk tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam. Yaꞌ dɨr muiꞌp jam ñioꞌkiꞌñ am guch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham nam yaꞌñ bɨɨm jup tuꞌiiꞌ. \v 22 Sia bɨɨx mu jam ñioꞌkiꞌñ am guch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham guiꞌ nam jɨꞌk ya jaꞌp maap jum jumpadat daan guch Gɨꞌkoraꞌ, guiꞌ pɨk nam jir tujuandam tugiꞌñ gux ioꞌm gɇꞌkam Rooma kam. \p \v 23 Jaꞌpni tu tuiꞌkaꞌ ku baꞌ moo guch Xoiꞌkam nar gɇꞌkam pɨx gammɨjɨ jam aꞌm tɨ nɨidhidhaꞌ bɨɨx jɨꞌmaꞌn aapiꞌm.