\id HEB \h ISRAEL KAM \toc1 GUX BHAIꞌM KAIꞌCHDHAM ÑIOꞌKIꞌÑ GU DIOS NA MƗT TU JA UAꞌÑXI GU ISRAEL KAM JAꞌTKAM NAM TƗ JƗƗGIꞌÑDHAꞌ BUIÑOR GUCH XOIꞌKAM \toc2 ISRAEL KAM \toc3 He. \mt2 GUX BHAIꞌM KAIꞌCHDHAM ÑIOꞌKIꞌÑ GU DIOS NA MƗT TU JA UAꞌÑXI \mt1 GU ISRAEL KAM JAꞌTKAM \mt2 NAM TƗ JƗƗGIꞌÑDHAꞌ BUIÑOR GUCH XOIꞌKAM \c 1 \s1 Guch Xoiꞌkam na puiꞌp jir tuꞌm na jax gu Dios \p \v 1 Bɨjɨk muiꞌkim bha ja ñioꞌkdhak gu Dios bɨɨx aixim jaꞌk guiꞌ nam jɨꞌk bhaankamuꞌn tu aꞌgat gu ñioꞌkiꞌñ, jaiꞌ tɨɨtkiꞌ chaꞌm, jaiꞌ baꞌ maaxik ja bui jim maaxdhai. Guiꞌ baꞌ miꞌ dhɨr bha jaꞌk jup ja mattuꞌnkaꞌ am guch bopxi kat nam jax jaꞌk tuiꞌñgɨdaꞌ bɨɨx jɨꞌmaꞌn. \v 2 Baꞌ aach xib dai guch Xoiꞌkam jup jich mattuꞌn na jax jaꞌk jix aaꞌ gu Dios nach tuiꞌñgɨdaꞌ bɨɨx jɨꞌmaꞌn, puiꞌ baꞌ nat jax jaꞌk xi chu daasak na jax yaꞌ xi oilhimɨk. Dhiꞌ pɨx jir diꞌ guiꞌ nat jaroiꞌp duu dhi oiꞌñgaꞌn gio dhix dhaam bhaankamuꞌn gu Dios. Baꞌ bɨɨx na jɨꞌk tuꞌx chu jaiꞌch jir tu guiꞌ gaꞌn xib, nat guꞌ bɨɨx bhaan ji chu bii. \v 3 Baꞌ xib jix bhaiꞌ bax maat ich na jax jir tuꞌm kam guiꞌ na puiꞌ tɨɨꞌ Dios nar jich Gɨꞌkoraꞌ, nach guꞌ bax maat na jax jir tuꞌm kam gu Maraaꞌn. Na guꞌ gu Maraaꞌn jich Xoiꞌkam puiꞌ pɨx jup jir tuꞌm na jax dɨɨlh gu Dios, jaꞌxbuiꞌp jir gɇꞌkam, gio na jaꞌxbuiꞌ bɨxchuꞌp jix chu aichuꞌn. Dhiꞌ baꞌ xich joiꞌndak mach palhbui nach jax jaꞌk cham maiꞌ suulhgix kaꞌ, tɨɨꞌ nat bha jimɨɨk jich aꞌmkam muu kuruus taꞌm na baꞌ puꞌñi duuji tu namkix kaꞌ guch uaꞌtulhdharaꞌ. Miꞌ dhɨr baꞌ pu jii ɨp gio jix dhaam, bhammɨ ji dhaibu sonpan gu Dios kɨɨꞌn dɨr jaꞌk. \s1 Gu Maraaꞌn gu Dios nax ioꞌm jir gɇꞌkam, cham tuꞌ puiꞌ na jax gu noonbiꞌñ \p \v 4 Guch Xoiꞌkam guiꞌ nar Maraaꞌn gu Dios, jix ioꞌm jir gɇꞌkam, cham tuꞌ puiꞌ na jax gu noonbiꞌñ, nat guꞌ dai guiꞌx ioꞌm gɇꞌkam kɨꞌn dai gu Dios, cham tuꞌ puiꞌ nat jɨꞌx gɇꞌgɇrkam kɨꞌn ja darai gu noonbiꞌñ. \v 5 Nat guꞌ gu Dios cham paiꞌ dhuuk maaꞌnnim jax tɨɨdak maadɨt guiꞌ nam jɨꞌk jir noonbiꞌñ jaꞌp na jax jum kaiꞌch gu ñioꞌkiꞌñ miꞌ na paiꞌ tu uaꞌñix, na jaꞌpni muiꞌ ji kiksa: \q1 Aap jir jiñ mar, \q1 gɇꞌkam kɨꞌn jum aꞌm ba tɨ nɨidhim iñ. \q1 Aañ jir jum gɨꞌkoraꞌ. \m Ni ku cham paiꞌ dhuuk jax kaiꞌch na maadɨt guiꞌ nam jir noonbiꞌñ aagɨt jup kaiꞌch na jax jup jum kaiꞌch jumai kap gu ñioꞌkiꞌñ na jaꞌpnip jum kaiꞌch: \q1 Aañ jir Gɨꞌkorgaꞌn kaꞌ, \q1 guiꞌ baꞌr jiñ mar kaꞌ. \m \v 6 Baꞌ janoꞌ nat paiꞌ dhuuk yaꞌ ai dhi oiꞌñgaꞌn bhaan gu Maraaꞌn jich Xoiꞌkam, jup ja tɨtda bɨɨx na jɨꞌk noonbiꞌñ, puiꞌ na jax jup ba tu uaꞌñix gu ñioꞌkiꞌñ nap jum kaiꞌch: \q1 Tu daandaꞌ pim buiñor guñ mar bɨɨx na pim jɨꞌk jir jiñ ñoonob. \m \v 7 Baꞌ jumai kap jaꞌpnip tu uaꞌñix gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios na bhaan tu aꞌga gu noonbiꞌñ: \q1 Jix bhaaiꞌ nañ jɨbɨɨlh jup ja duñiaꞌ dhiꞌ nam jɨꞌk jir jiñ ñoonob noꞌñ xi ɨlhiiꞌñ, \q1 jaiꞌ baꞌ tai. \m \v 8 Gio baꞌ jumai kap jaꞌpnip jum kaiꞌch gu ñioꞌkiꞌñ na gu Maraaꞌn jich Xoiꞌkam aagɨt jup kaiꞌch: \q1 Aap gammɨjɨ pur Dios sia nar paiꞌ dhuuk, \q1 cham paiꞌ juꞌkaꞌ nap jir gɇꞌkam. \q1 Jix bhaiꞌ tɨ sɨlhkaꞌn ap na jax pɨk jaꞌk jum koꞌraar aap dɨɨlh. \q1 \v 9 Jix kɨɨgalhiꞌñ ap guiꞌ na jɨꞌk tuꞌr jix kɨɨꞌp jum duukam, \q1 guiꞌ baꞌ na jɨꞌk tuꞌr jix buam jum duukam cham kɨɨgalhiꞌñ ap. \q1 Puiꞌ kuñ baꞌp kaiꞌch nap aap puiꞌp jir Dios jaꞌp na jax aañ, \q1 na ñich guꞌ pu chuꞌm kɨꞌn jum aꞌm tɨ tɨɨ. \q1 Baꞌ xib dai nap joidham gɇꞌkam kɨꞌn jix bhaiꞌ bam taat, \q1 cham jaroiꞌ puiꞌ. \m \v 10 Gio baꞌ moo jumai kap jaꞌpnip jum kaiꞌch gu ñioꞌkiꞌñ na sia guch Xoiꞌkam aagɨt jup kaiꞌch: \q1 Aapiꞌ Dios jiñ Gɨꞌkoraꞌ, \q1 bɨxchuꞌx aichuꞌn ap nap pu tu duñiaꞌ gɇꞌgɇr jup tum duuꞌnkam. \q1 Tɨɨꞌ na pich jup duu dhi oiꞌñgaꞌn bɨjɨk na chakui jaiꞌch kat, \q1 sia dhix dhaam japich bɨɨx jup duu. \q1 \v 11 Baꞌ aap gammɨjɨ pux jaiꞌch kaꞌñ Gɨꞌkoraꞌ, \q1 cham tuꞌ puiꞌ na jax dhi oiꞌñgaꞌn gio dhix dhaam na pich jup tu duu, \q1 na guꞌ alhio pɨx yax chu jaiꞌch kaꞌ. \q1 Na guꞌ dhiꞌ cham xiim kɨklhiꞌñchai naiꞌ jim xichuiꞌdhaꞌ, \q1 jaꞌp na jax gu tuꞌ jannulh na kɨlhiiꞌñchai naiꞌ ji saaskiaꞌ. \q1 \v 12 Nap guꞌ aap bɨɨx tu kuugalhdhaꞌ yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn, \q1 jaꞌp ji buusniaꞌ na jax noꞌ pich ba nansapa gu jax chuꞌm jannulh, \q1 piam puiꞌ na jax gu jaroiꞌ noꞌt jaiꞌ ba tɨm tɨiꞌ gu jajannulhiꞌñ xixiibkam, \q1 baꞌ dai na maiꞌ ba tu iaboꞌ gu kɨklhiꞌñgaꞌn. \q1 Aap puꞌñip tu doodaꞌñ Gɨꞌkoraꞌ yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn gio bhaꞌñi jaꞌp jix dhaam, \q1 na guꞌ kaiꞌñkam alhio pɨx yax chu jaiꞌch kaꞌ. \q1 Dai aap ji nap baꞌ gammɨjɨ duakat pux jaiꞌch kaꞌ, \q1 ni kup cham paiꞌ dhuuk jum pataasaꞌ. \m \v 13 Gio jumai kap puiꞌp tu uaꞌñix gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios nat sap guiꞌ cham paiꞌ dhuuk maaꞌnnim jup tɨɨdak maadɨt guiꞌ nam jir noonbiꞌñ: \q1 Yaꞌni kɨɨꞌn dɨr jiñ xanoop jap ka xi dhaibuꞌ nañ aañ ka xi ja tulhiiñchudaꞌ guiꞌ nam xim bhaamkiꞌñ. \m \v 14 Nam guꞌ gu noonbiꞌñ gu Dios jir jaꞌppɨx tujuandam tugiꞌñ, jaꞌpni pɨx jir tuutuꞌm am na gu jɨbɨɨlh, na tu ja chiandaꞌ pɨx. Puiꞌ na jax na bha ja jootosdaꞌ ya jaꞌp ja bui guiꞌ nam jɨꞌk tɨ jɨɨꞌñdhidhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam nam ja nuukaꞌndaꞌ na baꞌ cham jax ja doodaꞌ gux buam jum duukam. \c 2 \s1 Na jax ku baꞌm aaꞌ nach jix bhaiꞌx mat kaꞌ gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios na bhaan tu aꞌga guch Xoiꞌkam \p \v 1 Baꞌ dhix bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook na bhaan tu aꞌga guch Xoiꞌkam na mɨt ba tuch aꞌgi, jix ioꞌm jich aꞌm jum aaꞌ nach tuꞌ kaꞌm nɨidhat miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ na jax jum kaiꞌch, cham tuꞌ nach gampaiꞌ pɨx ɨlhdhat jaꞌp xi dhuukat, nach baꞌ cham gama jaꞌk pɨx bhɨichgɨdaꞌ na paiꞌ jaꞌk jir tu tulhiiñaraꞌ noꞌch jaꞌp xi dhuukat. \v 2 Na guꞌ kaiꞌñkam dhiꞌx ioꞌm jum aaꞌ nach tuꞌ kaꞌm nɨiꞌñdhaꞌ, tɨi pɨk aa na mɨt guꞌ ja tulhiiñchudak gu bɨjɨk dɨr kam jich bopxi kat na mɨt cham tuꞌ kaꞌm tɨɨgɨk na jax tɨi tu daaxix kaꞌ gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios na mɨt ja aaꞌñdhak guiꞌ nam jir noonbiꞌñ pɨx, nam cham tuꞌx ioꞌm jir gɇꞌgɇrkam. \v 3 Guꞌ gi baꞌ dhix bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook na xib ya jaꞌp tum aꞌgichuꞌ, nat dɨɨlh bha jimɨɨk guch Gɨꞌkoraꞌ maaꞌnkam jup jum duuk yaꞌ xi chu daasak na jax jaꞌk tu aagix kaꞌ jich bui, ¿cham aa guꞌx ioꞌm jum aaꞌ nach bɨɨx jich jujur kɨꞌn tɨ jɨɨꞌñdhai buiñor miꞌ puiꞌ ba jimiaꞌ? Na guꞌ noꞌch aach jaꞌp xi dhuukat cham tɨ jɨɨgiꞌñ nat tuch uañ nach jix uꞌuaꞌtulhdhix kat, am tɨꞌñchokaꞌ ich nax ioꞌm jich chulhiiñchudaꞌ, na guꞌ dhiꞌ cham tuꞌr jaaxmadaꞌ, ni ku cham tuꞌr iatdaꞌ. Guꞌ dhiꞌ matgam maaxik kɇɇjimɨk am ji guiꞌ nam maap oipimɨk janoꞌ guch Gɨꞌkoraꞌ, jix maatɨt jam baꞌ miꞌ dhɨr bha jaꞌk puiꞌp ba tuch aꞌgiꞌñ. \v 4 Gio guꞌx bhaiꞌx maatɨꞌ na sɨlhkam jir diꞌ gu Dios na yaꞌ oilhimɨk jich bui, na guꞌ bɨxchuꞌp tu buimɨk jix bhaiꞌm duukam nach tuꞌ cham jɨꞌxkat puiꞌ tɨ nɨidhat. Sia xib jix bhaaiꞌ nach bhaankamuꞌn guiꞌ jix bhaiꞌm duukam jup tu duñiaꞌ nach jɨꞌk ba tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor, sia ku cham yaꞌ kap tuꞌiiꞌ jich bui, nat guꞌ xich chajaañdhak gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdagaꞌn na baꞌ puiꞌ jaꞌk jich jurtudidhaꞌ nach jɨꞌk tuꞌ jax dhuñiaꞌ bhaankamuꞌn bɨɨx jɨꞌmaꞌn. \s1 Guch Xoiꞌkam na puiꞌp jir tuꞌm na gu jaꞌtkam \p \v 5 Bɨjɨk nat jax jup duu gu Dios dhi oiꞌñgaꞌn, cham tuꞌ gu noonbiꞌñ yaꞌ tu daam kɨɨkaꞌm gɨt. \v 6 Jumai ji, na guꞌ jaꞌpnim kaiꞌch miꞌ paiꞌ uꞌuan taꞌm na tu uaꞌñix gu ñioꞌkiꞌñ: \q1 ¿Tuꞌp baꞌ pɨk moop ɨlhdhat gu maaꞌnkam ku pich baꞌ tɨi gɇꞌkam kɨꞌn daasak yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn? \q1 Pur cham tuꞌ guꞌ tɨi. \q1 \v 7 Tɨɨꞌ na pich guꞌ bɨɨx tɨi tu iimchudak na pich jɨꞌk tuꞌp tu duu yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn, \q1 sia ku guꞌr jaꞌppɨx maaꞌnkam, \q1 pu cham iam puiꞌp jir tuꞌm kat guꞌ na jax guiꞌ nam jir jum noonob. \q1 \v 8 Bɨɨx tɨi tu daam kɨɨkat na jɨꞌk tuꞌx chu jaiꞌch, \q1 na pich guꞌ tɨi gɇꞌkam kɨꞌn daasak. \m Dho jaiñ, maaxik dhor puiꞌ na jax bam kaiꞌch mi uꞌuan taꞌm nat tɨi bɨɨx tu iimchudak gu Dios gu bɨɨpɨꞌ kam maaꞌnkam nar jich boxii kat guiꞌ na jɨꞌk tuꞌx chu jaiꞌch. Guꞌ ji nat guꞌ cham puiꞌ ji chu buus, nat guꞌm uaꞌtulh. Baꞌ xib cham ka bhaaiꞌ nach tu daam kɨɨkaꞌ yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn. \v 9 Puiꞌ kut baꞌ bha joot gu Maraaꞌn jich Xoiꞌkam na yaꞌch aꞌmkam mukiaꞌ na baꞌ puꞌñi duuji tu namkix kaꞌ nach baꞌ cham ka uꞌuaꞌtulhdhix kaꞌ, nat guꞌ gɇꞌkam kɨꞌn xich joiꞌgɨlh gu Dios. Saak baꞌ nat yaꞌ dɨr bhammɨ ai jix dhaam, pu gɇꞌkam kɨꞌn dai guch Gɨꞌkoraꞌ, nat guꞌ puiꞌ tu kuugalh nat jɨꞌk jax tɨɨdak bha joot. Sia ku guꞌ na jax yaꞌ xi oilhimɨk, jir jaꞌppɨx maaꞌnkam kat na jax aach, ni ku cham paiꞌr gɇꞌkam kat yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn, xib guꞌx ioꞌm ji na gɇꞌkam kɨꞌn ba daa. \p \v 10 Gu Dios bɨɨx jup tu duu na jɨꞌk tuꞌx chu jaiꞌch bɨɨx kap nat tuꞌ ɨlh dɨɨlh, na jax bar tu guiꞌ gaꞌn baꞌ gu xib sia nar tuꞌ. Baꞌ tɨix aaꞌ na gu jaꞌtkam nat jup ja duu bɨɨx dappaam bhammɨ aayaꞌ am gɨt jix dhaam na paiꞌp tuꞌiiꞌ nam bar maamraꞌn kaꞌ, na guꞌ tɨix ja joiꞌgɨꞌn, na baꞌ bɨɨx jaiꞌ ja aꞌm jup tu biꞌyaꞌ guiꞌ na jɨꞌk jir tu guiꞌ gaꞌn. Baꞌm aagat na puꞌñi maadɨt bha jootsaꞌ bhammɨ dɨr jix dhaam, nat jax bhaiꞌ ba joot baꞌ gu Maraaꞌn jich Xoiꞌkam. Ku guꞌ puiꞌ jaꞌk duuji gu Dios na puiꞌp xim tulhiiñdhaꞌ gu Maraaꞌn yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn nam jax jum tulhiiñ gu yaꞌ kam jaꞌtkam, na bhaan matgilhiaꞌ noꞌt moo cham jum oꞌjolhdhak pu maaꞌn jimdam jum uaꞌtulh, na sap baꞌ noꞌt cham jum oꞌjolhdhak jum uaꞌtulh, miꞌ dhɨr jix bhaaiꞌn kaꞌ na ja aꞌmkam mukiaꞌ bɨɨx gu jaꞌtkam. \v 11 Baꞌ guiꞌ nam jɨꞌk tɨ jɨɨꞌñdhat buiñor guch Xoiꞌkam miꞌ puiꞌ ba jiim na jax jix aaꞌ guch Gɨꞌkoraꞌ, puiꞌ bam tɨɨtɨꞌ am nam jir maamraꞌn gu Dios, puiꞌ ɨp na jax guch Xoiꞌkam guiꞌ nat tu ja namkix gu ja uaꞌtulhdharaꞌ nar Maraaꞌn gu Dios. Baꞌ cham paiꞌ jax ɨlhiiꞌñ guch Xoiꞌkam sia ku jajaaꞌnniꞌñ ja iim gu jaꞌtkam nam ba tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor, na guꞌx maat nam guiꞌ puiꞌp bar maamraꞌn gu Dios na jax dɨɨlh. \v 12 Puiꞌ tu uaꞌñix guꞌ gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios mi uꞌuan taꞌm, jup jum kaiꞌch: \q1 Ja aagiꞌñdhaꞌ iñ guñ jaaduñ nap jax jir tuꞌm kam jiñ Gɨꞌkoraꞌ, \q1 ja bɨɨm jañ jup jum laalaꞌñxiꞌñdhaꞌ gu alabaaꞌn mu nam paiꞌm jumpadat tu daandaꞌ aap jum bui. \m \v 13 Gio baꞌ moo jaꞌpnip jum kaiꞌch: \q1 Aañ dai guñ Gɨꞌkoraꞌ pɨx buiñor jix biiñak kaꞌ. \m Gio baꞌ moo jaꞌpni ɨp: \q1 Yaꞌ ja bɨɨm oirɨ iñ guñ jaaduñ nam puiꞌp jir maamraꞌn gu Dios nam bañ kaichuꞌ. \p \v 14 Na guꞌ guch Xoiꞌkam jir maaꞌnkam kat janoꞌ na yaꞌ xi oilhimɨk, pu chuꞌm kat ɨp gu tukgaꞌn na jax gu aach jich chutkuꞌ, gio tɨ ɨꞌɨɨr kat ɨp na jax aach. Jaꞌpni na jax baꞌ gu jaroiꞌ noꞌ gook tu maamar, na guꞌr maaꞌn nam jax chuutuꞌm kaꞌ bɨɨx gook, puꞌñi ɨp guch Xoiꞌkam. Cham tuꞌ na pim jax jum aaꞌndaꞌ nar maakam tuꞌm kat, na guꞌ dai puꞌñi jaꞌk jix bhaigɨt na duuji jich aꞌmkam mukiaꞌ na baꞌ miꞌ dhɨr ba maiꞌchiaꞌ gu jaꞌook guiꞌ na jaroiꞌ giilhim xich bhaamkidhat mu jaꞌk xich bhɨichdhak kat na paiꞌ giilhim jir tu tulhiiñaraꞌ. \v 15 Baꞌ xib joidham jix bhaiꞌch chaatɨt jix jɨkgɨm bap tuꞌiiꞌ ich, nat guꞌx bhaiꞌ ba duu guch Xoiꞌkam nat xich joiꞌndak mach palhbui nach jax dhui cham mu jaꞌk ka bhɨɨyaꞌ na paiꞌ giilhim jir tu tulhiiñaraꞌ. Xib cham tuꞌ ka totdon ich, nach guꞌ bax maat nach jix dhaam jaꞌk ba bhɨichuꞌ. \v 16 Nat guꞌ guch Xoiꞌkam pu kaiꞌñkam pɨx bha jii yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn nat bha ja palhbuidham gu jaꞌtkam nam jir bopxiꞌñ gu Abraam, cham tuꞌ guiꞌ nam jir noonbiꞌñ gu Dios. \v 17 Baꞌm aagɨt na pu chuꞌm jup jum duñiaꞌ na jax gu jaꞌtkam yaꞌ kam dhi oiꞌñgaꞌn, na baꞌ miꞌ dhɨr bax bhaaiꞌn kaꞌ na ja palhbuidhaꞌ nam jax dhui cham maiꞌ ka suulhgix kaꞌ. Puiꞌ kut baꞌ maaꞌnkam jup jum duuk yaꞌ ɇɇk jich bui, baꞌ yaꞌm makgɨrta jich aꞌmkam na baꞌ puꞌñi duuji tuch uañdhaꞌ gu Dios bɨɨx guch uaꞌtulhdharaꞌ, nat guꞌch aꞌmkam ba muu guch Xoiꞌkam. Dhiꞌr diꞌ baꞌ xib guiꞌ nach aꞌmkam ñiok buiñor gu Dios, na puiꞌ tɨɨꞌntuꞌndaꞌ gammɨjɨ na tuch uañiꞌñkaꞌ guch uaꞌtulhdharaꞌ nach gammɨjɨ pɨx jich uaꞌtulhiꞌñ. Puiꞌ ji buusan na jax gu ja gɇꞌkam tuk guiꞌ nam bhaiꞌ gɇꞌ chiop tu ja daañxiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam gio nam ja palhbuiꞌñdhaꞌ nam tu daandaꞌ buiñor gu Dios, na joidham jix chu joiꞌgɨꞌn. \v 18 Baꞌ janoꞌ na yaꞌ xi oilhimɨk jich bui guch Xoiꞌkam, puiꞌp jum tulhiiñaimɨk nach jax jich chulhiiñ aach xib. Muiꞌkim tɨi ji maꞌiich gu jaꞌook na sap baꞌm uaꞌtulhdhaꞌ gɨt, guꞌ ji nat guꞌ cham jɨꞌxdhat maꞌiich. Baꞌ xib guiꞌ xich joiꞌndat jich palhbuiꞌñkaꞌ noꞌt tuꞌ bhaan ba jich chulhiiñchuda gu jaꞌook na bhaan xich maiꞌchim kaꞌ, na guꞌ guiꞌ bax maat na giilhim jix chu xijai yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn nach miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ na jax jix aaꞌ gu Dios. \c 3 \s1 Guch Xoiꞌkam nax ioꞌm jir gɇꞌkam, cham tuꞌ puiꞌ na gu Moisees \p \v 1 Baꞌ aapiꞌm jiñ jaaduñ jich Xoiꞌkam bhaan na pim bar maamraꞌn gu Dios, nat gɇꞌkam kɨꞌn xi jam joiꞌndak jam aꞌm tɨ tɨɨ, jam aꞌm jum aaꞌ na pim bɨɨx jam jujur kɨꞌn tɨ jɨɨꞌñdhat jix biiñak kaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam. Gu Dios pu kaiꞌñkam pɨx bha joot na yaꞌ puiꞌ ba ji buusandaꞌ na jax gu ja gɇꞌkam tuk guiꞌ nam bhaiꞌ gɇꞌ chiop ja palhbuiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam nam tu daandaꞌ buiñor gu Dios. \v 2 Dhiꞌ pu chuꞌm kɨꞌn dai, nat guꞌ miꞌ puiꞌ tu kuugalh nat jax tɨɨdak bha joot na puꞌñi yaꞌch palhbuidhaꞌ nach jax dhui cham kach chulhiiñaꞌ gatuuk. Jaꞌpni na jax bɨjɨk gu Moisees nat puiꞌ tuꞌ kaꞌm jup tɨɨgɨk puiꞌ tu duu na jɨꞌk jax tɨtda gu Dios, janoꞌ nat chia na ja palhbuidhaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam na ja boosgaꞌ miꞌ dhɨr nam paiꞌ giilhim tu ja juantuꞌndaꞌ. \v 3 Ku guꞌ gu Jesuus jich Xoiꞌkam jix ioꞌm tɇꞌkob ji bii ji, cham tuꞌ puiꞌ na gu Moisees, nat guꞌx ioꞌm jix kɨɨgalh gu Dios nat jɨꞌk tuꞌ jax dhuu, sia ku mɨt guꞌ bɨɨx gook miꞌ puiꞌ tu kuugalhdhak nat jax ja chia gu Dios. Na guꞌ dhiꞌ jaꞌpni jia na jax baꞌ gu jaroiꞌ noꞌt miꞌ paiꞌ kɨi gu baꞌaak jix abhaar, nam guꞌx ioꞌm gɇꞌkam biaꞌkaꞌ gu jaꞌtkam guiꞌ na jaroiꞌ miꞌ kɨɨsaꞌ, cham tuꞌ pɨk buiñor guiꞌ na miꞌ tu juandaꞌ na nuukaꞌndaꞌ. \v 4 Na guꞌ gu baꞌaak cham jɨꞌxdhaꞌ dɨɨlh jup jum duñiaꞌ, jum aaꞌndaꞌ ji gu jaroiꞌ na kɨɨsaꞌ. Guch Xoiꞌkam dhor diꞌ nat kɨi guiꞌ gu baꞌaak bhaankamuꞌn gu Dios nat jaroiꞌp tu duu bɨɨx na jɨꞌk tuꞌx chu jaiꞌch. \v 5 Nat guꞌ gu Moisees miꞌ puiꞌ xi chu duu nat jɨꞌk tuꞌ chia gu Dios, ja palhbui gu Israel kam jaꞌtkam nam jax dhui bubuakiaꞌ mu dɨr nam paiꞌ giilhim tu ja juantuꞌndaꞌ. Xi ja aagiꞌñ ɨp na jɨꞌk tuꞌ jax dhuñiaꞌ gatuuk gu Dios ja bui bɨɨx nam jɨꞌk jir Israel kam, puiꞌ nat jɨꞌk jax tɨɨdak mu joot. Puiꞌp tu kuugalh baꞌ gu Moisees jaꞌp nax kɨɨꞌ tujuandam na nuukdaimɨk gu baꞌaak. \v 6 Baꞌ gu Jesuus jich Xoiꞌkam nar Maraaꞌn gu Dios, jix ioꞌm gɇꞌkam kɨꞌn dai yaꞌ aach jich bui janoꞌ dɨr nat puiꞌ xi chu kuugalhdhak nat jax tɨɨdak bha joot. Jaꞌp ji buus nat guiꞌ bhaan ji bii gu baꞌaak nat kɨi bhaankamuꞌn gu Dios na nuukaꞌndat gu Moisees, na guꞌch palhbuiꞌñchuꞌ bɨɨx aixim bhaan aach nach jɨꞌk buiñor bap tuiꞌdhiꞌ gu Dios. Baꞌ gammɨjɨ pu bach palhbuiꞌñchuꞌndaꞌ noꞌch aach cham oodat buiñor tɨ jɨɨꞌñdhat miꞌ puiꞌ xi dhuiñchuꞌ na jax jix aaꞌ jix bhaiꞌch chaatɨt. \s1 Nach miꞌ puiꞌ xi jiimdaꞌ na jax jix aaꞌ gu Dios tuꞌ kaꞌm nɨidhat \p \v 7 Gu jaroiꞌ noꞌ cham tuꞌ kaꞌm nɨiꞌñ gu Dios, dhiꞌ baꞌ puiꞌ ba ji buusniaꞌ na jax ba tu uaꞌñix gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios na mi chu aꞌga gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ nap jum kaiꞌch: \q1 Aapiꞌm na pim xib kɇɇ gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios, \q1 \v 8 xi moimkadaꞌ pim gu jam jujur na pim baꞌx maatɨt kaayaꞌ na jax kaiꞌñkam jup jum kaiꞌch. \q1 Chaꞌpim kaapakaꞌnkaꞌ na mɨt jax jum duu bɨjɨk gu jam bopxikat mummu gampɨx jix chu gak kɨr na mɨt cham tuꞌ kaꞌm tɨɨgɨk jum uaꞌtulh buiñor gu Dios, \q1 sia kuñ tɨi ja aagiꞌñdhaꞌ na jax jaꞌk jix aaꞌ guch Gɨꞌkoraꞌ nam tuiꞌñgɨdaꞌ. \q1 \v 9 Cham jiñ jɨɨgiꞌñdhaꞌ am siañ jax tɨi ja tɨtda. \q1 Tɨi ja palhbuiꞌñchuꞌndaꞌ iñ kɨꞌn gu tuꞌ na ja aꞌm jum aagaidhaꞌ, \q1 gam nañ jix bhaiꞌm duukam tɨip tu buadaꞌ ja nɨiꞌñchudat gook ooꞌm oidhaꞌ juugɨt, \q1 nam baꞌ puꞌñi duuji jum biiñkadaꞌ gɨt buiñor guch Gɨꞌkoraꞌ. \q1 Guꞌ ji na mɨt guꞌ cham jɨꞌxdhaꞌ tuꞌ kaꞌm tɨɨ. \q1 \v 10 Aañ baꞌp ja tɨtda, \q1 nañ guꞌ bax bhaam na ni jɨꞌx ku ja aꞌm baapak nañ alh tɨi ja aagiꞌñ nam jax jaꞌk tuiꞌñgɨdaꞌ: \q1 “Aapiꞌm chi cham jɨꞌxdhaꞌ miꞌ puiꞌ jimiaꞌ ji nañ jɨꞌk jax tɨix aaꞌ na pim tuiꞌñgɨdaꞌ, \q1 sia kuñ tɨi jax jam tɨtda. \q1 Tɨɨꞌ nar maaꞌn na pim jax jum uaꞌtulhiꞌñ jiñ bui, \q1 cham aaꞌ pim na pim miꞌ puiꞌ jimiaꞌ nañ jax jix aaꞌ. \q1 \v 11 Baꞌ xib tuꞌ na jax tuiꞌkaꞌ, \q1 cham jɨꞌxdhaꞌ aayaꞌ pim bhammɨ dɨr na pim paiꞌx jɨjɨkgɨm bap tuiꞌkaꞌ gɨt. \q1 Yaꞌ pim pu bam tulhiiñdhaꞌ na pim jax bam tulhiiñ.” \p \v 12 Baꞌ aapiꞌm jiñ jaaduñ jich Xoiꞌkam bhaan, jix bhaiꞌ pim, chaꞌpim bɨɨx aixim tuꞌm bhaan tɨtɨɨꞌñchokaꞌ nar jix buam jum duukam, na pim cham mɨk buaꞌ na jax jix aaꞌ gu Dios na pim tuiꞌñgɨdaꞌ. Jix ioꞌm japim pɨx muiꞌ xix biiñak kaꞌ buiñor. \v 13 Jix joiꞌndat japim xi guguuxiꞌñdhaꞌ noꞌ jaroiꞌ maadɨt cham pɨk miꞌ puiꞌ ka jim na jax jix aaꞌ gu Dios, kapbhaiꞌ na xiaꞌlhidhat kapup tu maaxilhim, na jax bam kaiꞌch mi uꞌuan taꞌm, na pim baꞌ cham jum uaꞌtulhdhai maakam jaꞌk pɨx ba bhɨichgɨdaꞌ na paiꞌ jaꞌk jir tu tulhiiñaraꞌ. \v 14 Na guꞌ na baꞌch baidhikaꞌ gu Jesuus jich Xoiꞌkam jix dhaam jaꞌk, jum aaꞌ nach miꞌ puiꞌ jimiaꞌ na jɨꞌk jax tu daaxix gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios, gio nach gammɨjɨx biiñak kaꞌ buiñor nach jax bax biiñak janoꞌ dɨr na chich jax tɨ jɨɨꞌñ buiñor. \p \v 15 Na guꞌp jum kaiꞌch miꞌ na paiꞌ tu uaꞌñix gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios: \q1 Xib nam kapbhaiꞌ kapup tu jam aꞌgiꞌñ gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios na xiaꞌlhidhat kapup tu maaxilhim, \q1 xi moimkadaꞌ pim gu jam jujur na pim baꞌx maatɨt kɇɇji miꞌ puiꞌ ba jimiaꞌ na jax jum kaiꞌch. \q1 Chaꞌpim kaapakaꞌnkaꞌ na mɨt jax jum duu bɨjɨk gu jam bopxikat mummu gampɨx jix chu gak kɨr. \m \v 16 ¿Jix maat japim aa nañ jaroiꞌ ja aagɨt jup kaiꞌch na mɨt cham jɨꞌxkat miꞌ puiꞌ jii na jax tɨix aaꞌ gu Dios, sia kum tɨi ja aagiꞌñdhaꞌ? Aa dho gu Israel kam jaꞌtkam nat mu dɨr bha ja boosolh Ejipto gu Moisees nam miꞌ ja tulhiiñchudat. \v 17 Baꞌ jaiꞌ dhɨt na mɨt xiꞌx ioꞌm bam uaꞌtulh, pu maaꞌn jimdam ja koi dɨɨlh gu Dios, na mɨt guꞌ gɇꞌ bam uaꞌtulh nam cham jɨꞌx jum biiñkaꞌn buiñor, sia kut gook ooꞌm oidhaꞌ tɨi ba ja palhbui mummu gampɨx jix chu gak kɨr. Cham tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ am sia jax tɨi ja tɨtda. \v 18 Puiꞌ kut baꞌ maaꞌn jimdam ja koi nam baꞌ cham aayaꞌ bhammɨ nat paiꞌ tɨi ba tu ja iimchudak nam paiꞌx jɨjɨkgɨm bap tuiꞌkaꞌ gɨt, nam cham tuꞌ bhaan kam tulhiiñdhaꞌ, dai nam jix bhaiꞌm taatɨt bam jɨɨpiꞌñkaꞌ gɨt, na mɨt guꞌ cham jɨꞌxdhaꞌm biiñkadak miꞌ puiꞌ jii na jax tɨi pup ja tɨtdaimɨk. \v 19 Puiꞌ dho baꞌ pu cham bhammɨ dɨr ai mɨt Kanaan nat paiꞌ tɨi ba ja maakak gu dɨbɨɨr, na mɨt guꞌ cham jɨꞌxdhaꞌ miꞌ puiꞌ jii na jax jix aaꞌ. \c 4 \p \v 1 Xib puꞌñi ɨp aach jich bui, tuch iimchuda gu Dios maaꞌn kap nach aayaꞌ nach paiꞌ joidham jix jɨjɨkgɨm bach jɨɨpdhaꞌ, nach cham paiꞌ tuꞌ bhaan kach chulhiiñdhaꞌ. Baꞌ aapiꞌm jiñ jaaduñ jich Xoiꞌkam bhaan, muiꞌ pim xix biiñak kaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam cham jum oꞌjolhdhat, na pim guꞌ cham jɨꞌxdhaꞌ aayaꞌ nat paiꞌ tu jam iimchuda gu Dios noꞌ pimɨt dai ba jim oꞌjolh jaꞌp nat jax tu ja dooda janoꞌ guch bopxi kat. \v 2 Bax maat ich guꞌ nach jax jaꞌk dui bhammɨ aayaꞌ nach paiꞌ tu iimchudhix, nam guꞌ bach aagiꞌñ, jaꞌp na jax janoꞌ guch bopxi kat nam guꞌ tɨi pup ja aaꞌñdhimɨk nam jax jaꞌk duñiaꞌ nam baꞌ bhammɨ aayaꞌ gɨt Kanaan. Guꞌ ji na mɨt guꞌ cham pu duu sia kum tɨi bax maat. Jaꞌp xi dhuuk jamɨt, nam guꞌ pu cham paiꞌ biiñak kaꞌ buiñor gu Dios, ni gu jaiꞌ kum cham iam ja jɨɨgiꞌñdhaꞌ sia kum tɨi ja guguuxiꞌñ nam bɨɨx ja jujur kɨꞌn bam biiñkadaꞌ buiñor. \v 3-4 Aach dho gi guꞌ aayaꞌ ji bhammɨ nach paiꞌ gammɨjɨx jɨjɨkgɨm bap tuiꞌkaꞌ, nach paiꞌ gammɨjɨ bach jɨɨpiꞌñkaꞌ, gio nach paiꞌ cham tuꞌ bhaan kach chulhiiñdhaꞌ, nach guꞌ aach bɨɨx jich jujur kɨꞌn tɨ jɨɨꞌñdhat bax biiñak buiñor guch Xoiꞌkam. Sia ku guꞌp jum kaiꞌch miꞌ paiꞌ uꞌuan taꞌm na tu uaꞌñix gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios: \q1 Baꞌ xib tuꞌ na jax tuiꞌkaꞌ, \q1 cham jɨꞌxdhaꞌ aayaꞌ pim na pim paiꞌ gammɨjɨx jɨjɨkgɨm bap tuiꞌkaꞌ gɨt, \q1 nañ guꞌ bax bhaam na pim cham jiñ jɨɨgiꞌñ nañ jax tɨi jam tɨtda. \m Gio jumai kap na paiꞌ jaꞌpnip jum kaiꞌch na bhaan tu aꞌga nat paiꞌ dhuuk jum jɨɨp gu Dios nat xi chɨɨmok nat jup duu dhi oiꞌñgaꞌn: \q1 Baꞌ buimgidhak na bar xijum gook tanoolh, \q1 dai nat bam jɨɨp gu Dios nat xi chɨɨmok nat jup duu dhi oiꞌñgaꞌn. \m \v 5 Gio baꞌ miꞌ nañ paiꞌ jax ba jam aagiꞌñ bɨɨpɨꞌ dɨr na jaꞌpnim kaiꞌch: \q1 Baꞌ xib na tuꞌ jax tuiꞌkaꞌ, \q1 cham jɨꞌxdhaꞌ aayaꞌ pim bhammɨ dɨr na pim paiꞌx jɨjɨkgɨm bap tuiꞌkaꞌ gɨt. \m \v 6 Dhiꞌ gu bɨjɨk dɨr kam jich bopxi kat ja aagɨt jup kaiꞌch na mɨt cham jɨꞌxkat miꞌ puiꞌ jii tuꞌ kaꞌm tɨɨgɨk na jax tɨi pup ja tɨtdaimɨk guch Gɨꞌkoraꞌ, puiꞌ ku mɨt baꞌ cham jɨꞌxdhaꞌ bhammɨ dɨr ai Kanaan nam paiꞌx jɨjɨkgɨm bam jɨɨpdhaꞌ gɨt. \v 7 Ku baꞌ guꞌ xib pui kapup jix bhaaiꞌ ji noꞌ jaroiꞌx jimiim jix dhaam na paiꞌ gammɨjɨx jɨkgɨm bap tuiꞌkaꞌ, jaꞌpji dai na miꞌ puiꞌ xi jimiaꞌ na jax tum aꞌga gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ gu Dios, puiꞌ nat jax tu uaꞌnak gu Dabii jix ioꞌm gatuuk nat paiꞌ dhuuk puꞌñi jaꞌk tu ja jii guch bopxi kat, na jaꞌpnim kaiꞌch: \q1 Noꞌm tu jam aꞌgiꞌñ gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios, \q1 xi moimkadaꞌ pim gu jam jujur na pim baꞌx maatɨt kɇɇji na jax kaiꞌñkam jup jum kaiꞌch miꞌ puiꞌ ba jimiaꞌ. \m \v 8 Guꞌ na paiꞌ jaꞌk tu aaꞌ xib gu Dios nach aichdhaꞌ nach paiꞌx jɨjɨkgɨm bach jɨɨpdhaꞌ, cham tuꞌ mu jaꞌk ka tu aaꞌ ji Kanaan na mɨt paiꞌ ai gu Israel kam jaꞌtkam xi ja koodak gu miꞌ oiꞌñkam jix ioꞌm gatuuk nam mu xim tulhiiñaimɨk gampɨx jix chu gak kɨr. Na guꞌ noꞌ miꞌ pɨx tu aagɨt jup kaiꞌchdhaꞌ gɨt, xib cham tuꞌ jaꞌp jaꞌk jup ka tuch iimchuꞌndaꞌ gɨt. \v 9 Guꞌ xib aach puiꞌch chɨtda ji na jumaip jix jaiꞌch nach paiꞌ gammɨjɨx jɨjɨkgɨm bach jɨɨpiꞌñkaꞌ nach jɨꞌk ba tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, nach paiꞌ cham tuꞌ bhaan kach chulhiiñdhaꞌ, na paiꞌ joidham jix chu uañ. \v 10 Na baꞌ gu jaroiꞌ noꞌt bhammɨ ba ai, gammɨjɨx jɨkgɨm bam jɨɨpiꞌñkaꞌ, cham paiꞌ tuꞌ bhaan ka magoonkaꞌ, ni ku paiꞌ ka tu juandaꞌ, jaꞌp na jax gu Dios nat guꞌ pum jɨɨp janoꞌ nat xi chɨɨmok nat jup duu dhi oiꞌñgaꞌn. \v 11 Baꞌ aañ jam guguuxiꞌñ jiñ jaaduñ na pim cham oodat muiꞌ xi buaꞌtgɨdaꞌ na jax jix aaꞌ guch Gɨꞌkoraꞌ na pim baꞌ bhammɨ aayaꞌ na pim paiꞌ gammɨjɨx jɨjɨkgɨm bap tuiꞌkaꞌ, na cham puiꞌp tu jam doodaꞌ na jax guch bopxi kat Israel kam jaꞌtkam na mɨt cham jɨꞌxdhaꞌ bhammɨ dɨr ai nat paiꞌ tɨi ba tu ja iimchudak gu Dios nam paiꞌx jɨjɨkgɨm bam jɨɨpiꞌñkaꞌ gɨt, na mɨt guꞌ cham miꞌ puiꞌ jii na jax jix aaꞌ. \p \v 12 Na guꞌ dhix bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ gu Dios na tum aꞌga xib, tu maak iimdaꞌ nañ kɨꞌn gammɨjɨ pu ba duakaꞌx bhaiꞌñ chaatɨt, gio na bɨxchuꞌx aichuꞌn na pu tu duñiaꞌ. Jaꞌp ji buusan nax ioꞌm jix muꞌuuk, cham tuꞌ puiꞌ na jax gu tɇb kuxiir na bɨxxik dɨr jix muꞌmuk. Dhix bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook jix bhaiꞌch mattuꞌnkaꞌ na jax jir tuꞌm kaꞌ guch iiꞌmdaꞌ, gio nach jax jich aaꞌndaꞌ, gio baꞌ nach tuꞌ jax jix dhuñiik kaꞌ, gio bɨɨx jix bhaiꞌch mattuꞌnkaꞌ na cham jir am nach tuꞌ jax buaꞌt oipodaꞌ. \v 13 Cham jɨꞌxkat tuꞌ ɨxchoidhaꞌ ich gu Dios, sia kuch puiꞌch aaꞌ na chi cham maat nach tuꞌ jax bua. Jax gi dhui na guꞌ guiꞌ bɨɨx tɨ nɨidhat jup tuꞌiiꞌ nat jɨꞌk tuꞌp tu duu. Kagɨt na guꞌ ka ja aagiꞌñdhaꞌ bɨɨx gu jaꞌtkam nam tuꞌ jax buimɨk nam duduakat ja tutkuꞌ bhaan noꞌt ba tum kuugalh yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn, na guꞌ kaiꞌñkam bɨɨx jix bhaiꞌx mat kaꞌ nam tuꞌ jax buadaꞌ. \s1 Gu Jesuus jich Xoiꞌkam na puiꞌ ji buusan na jax gu ja gɇꞌkam tuk guiꞌ nam bhaiꞌ gɇꞌ chiop tu juan bhaankam gu Dios \p \v 14 Gu Jesuus jich Xoiꞌkam nar Maraaꞌn gu Dios, puiꞌ ji buusan na jax gu ja gɇꞌkam tuk guiꞌ nam bhaiꞌ gɇꞌ chiop ja palhbuiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam nam tu daandaꞌ buiñor gu Dios, na bhammɨ ba daax dhaam sonpan gu Dios, nach aꞌmkam ñiok. Jum aaꞌ baꞌ nach dai guiꞌ pɨx buiñor jix biiñak kaꞌ gammɨjɨ. \v 15 Guiꞌch palhbuiꞌñkaꞌ noꞌch tuꞌ bhaan cham ka xi ja buatuꞌ, na guꞌ guch Xoiꞌkam na puiꞌ ji buusan na jax gu ja gɇꞌkam tuk guiꞌ nam bhaiꞌ gɇꞌ chiop tu juan, jix bhaiꞌx maat na giilhim jir tulhiiñaraꞌ yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn, na guꞌ dɨɨlh puiꞌp jum tulhiiñaimɨk janoꞌ na yaꞌ xi oilhimɨk. Tɨi mamaiꞌchimɨk gu jaꞌook na sap baꞌm uaꞌtulhdhaꞌ gɨt, guꞌ ji nat guꞌ cham jɨꞌxkat maꞌiich. Baꞌ cham tuꞌ bhaan jum uaꞌtulhdhak guch Xoiꞌkam, puiꞌ kuñ baꞌp kaiꞌch nax maat na giilhim bɨxchuꞌ bhaan tu mamaiꞌchɨk gu jaꞌook yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn. \v 16 Baꞌ aañ jam guguuxiꞌñ jiñ jaaduñ na pim jix ioꞌm muiꞌ xim biiñkadaꞌ buiñor gu Dios jich Gɨꞌkoraꞌ na bhammɨ daax dhaam, na jaroiꞌ joidham jix chu joiꞌgɨꞌn, na baꞌch palhbuiꞌñkaꞌ noꞌt tuꞌ bhaan tɨi ba jich maꞌiich gux buam jum duukam, na guꞌ guiꞌ joidham xich joiꞌgɨꞌn bɨɨx jɨꞌmaꞌn. \c 5 \p \v 1 Gu jaroiꞌ nar ja gɇꞌkam tuk kaꞌ guiꞌ nam bhaiꞌ gɇꞌ chiop ja palhbuiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam nam tu daandaꞌ buiñor gu Dios, pu kaiꞌñkam mi daaxix kaꞌ na ja aꞌmkam ñiokdaꞌ gu jaꞌtkam jix dhaam jaꞌk buiñor gu Dios, gam na tu makgɨrxiꞌñdhaꞌ gu sasoiꞌ ja aꞌmkam gu jaꞌtkam, na baꞌ puꞌñi duuji tu ja uañiꞌñkaꞌ gu Dios gu ja uaꞌtulhdharaꞌ. \v 2 Gammɨjɨ soiꞌ tɨɨꞌntuꞌndaꞌ gu Dios ja aꞌmkam bɨɨx gu jaꞌtkam na siamri tu ja uañiꞌñkaꞌ gu ja uaꞌtulhdharaꞌ, na guꞌx ja joiꞌgɨꞌndaꞌ, na guꞌx mat kaꞌ nax chu xijai nañ duakaꞌ, tuꞌ nañ pɨx bhaan gai ba gɨxiaꞌ guꞌ. \v 3 Puiꞌ ku baꞌ guiꞌ na puꞌñi miꞌ tu juandaꞌ chiop, gammɨjɨ nabap tanoolh tu makgɨrxiꞌñdhaꞌ gu sasoiꞌ gu Dios ja aꞌmkam bɨɨx gu jaꞌtkam gio dɨɨlh, na baꞌ puꞌñi duuji tu ja uañiꞌñkaꞌ gu Dios gu ja uaꞌtulhdharaꞌ. \p \v 4 Ku baꞌ guꞌ dhiꞌ gu Dios ji noꞌt pu chuꞌm kɨꞌn bhaan ba tɨ tɨɨ gu jaroiꞌ na baꞌ puꞌñi bar ja gɇꞌkam tuk kaꞌ guiꞌ nam bhaiꞌ gɇꞌ chiop tu juandaꞌ, cham tuꞌ na dɨɨlh pɨx noꞌx aaꞌ paiꞌ na duuk ɨlhiiꞌñdhaꞌ. Jaꞌp na jax bɨjɨk guiꞌ na Aroon tɨɨgich, nat guꞌ Dios pu chuꞌm kɨꞌn bhaan tɨ tɨɨgɨk dai na puꞌñir ja gɇꞌkam tuk kaꞌ guiꞌ nam miꞌ tu juandaꞌ ɨrban dɨr gu jannulh baꞌaak nam ja palhbuiꞌñdhaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam nam tu makgɨrxiꞌñdhaꞌ gu sasoiꞌ gu Dios, cham tuꞌ dɨɨlh pɨx. \v 5 Guꞌ baꞌ gu Jesuus jich Xoiꞌkam puꞌñi ɨp xib, gu Gɇꞌkam Dios pu chuꞌm kɨꞌn bhaan tɨ tɨɨ na baꞌ xib puiꞌ ji buusandaꞌ nar ja gɇꞌkam tuk kaꞌ guiꞌ nam bhaiꞌ gɇꞌ chiop tu juan, cham tuꞌ nat paiꞌ dhuuk ɨlh dɨɨlh nat pu chuꞌm kɨꞌn jum dai. Na guꞌ jaꞌpnim kaiꞌch miꞌ na paiꞌ tu uaꞌñix gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios na dhiꞌ aagɨt jup kaiꞌch: \q1 Aap jir jiñ mar, \q1 gɇꞌkam kɨꞌn jum aꞌm ba tɨ nɨidhim iñ. \q1 Aañ jir jum gɨꞌkoraꞌ. \m \v 6 Gio baꞌ moo jumai kap jaꞌpnip jum kaiꞌch: \q1 Yaꞌ dɨr jaꞌp jaꞌk gammɨjɨ puiꞌ ba ji buusandaꞌ ap na jax guiꞌ na Melkisidek tɨɨgich na ja palhbuiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam nam tu daandaꞌ buiñor gu Dios. \m \v 7 Janoꞌ na yaꞌ xi oilhimɨk guch Xoiꞌkam, palhbui gu Gɇꞌkam Dios na bɨxchuꞌx aichuꞌn na pu duñiaꞌ na jax dhui nakgaꞌ nam bax muꞌaak gu jaꞌtkam, na guꞌ gɇꞌkam kɨꞌn soiꞌm ɨlhdhat suakɨt soiꞌ tɨɨꞌntuꞌndaꞌ na palhbuidhaꞌ. Palhbui ɨp baꞌ gu Dios gu Maraaꞌn jich Xoiꞌkam, na guꞌ miꞌ puiꞌ tu kuugalhdhim nat jax tɨɨdak bha joot. \v 8 Baꞌ sia kut jax giilhim jum tulhiiñaimɨk guch Xoiꞌkam, bɨɨx miꞌ puiꞌ tu kuugalhdhak na jɨꞌk jax jix aaꞌ guch Gɨꞌkoraꞌ. Na guꞌ na bar maaꞌnkam, ba maat na jax jaꞌk tuꞌ kaꞌm jum nɨnɨiꞌñ gu Dios, sia ku guꞌ pu bɨjɨk dɨr jix maat, na guꞌr Maraaꞌn. \v 9 Guꞌ baꞌ nat guꞌ cham jɨꞌxdhaꞌ paiꞌ dhuuk tuꞌ bhaan jum uaꞌtulhdhak buiñor gu Dios, bɨɨx miꞌ puiꞌ tu kuugalh na jax jix aaꞌ, baꞌ puiꞌ jaꞌk duu gu Dios nar am na ja aꞌmkam mukiaꞌ gu jaꞌtkam, na tu ja namkixdhaꞌ gu ja uaꞌtulhdharaꞌ, na baꞌ miꞌ dhɨr puꞌñi duuji bax bhaaiꞌn kaꞌ nam jimiaꞌ jix dhaam nam paiꞌ gammɨjɨx jɨjɨkgɨm bap tuiꞌkaꞌ, guiꞌ dho ji nam jɨꞌk soiꞌm ɨlhdhai tɨ jɨɨꞌñdhaꞌ buiñor gio nam miꞌ puiꞌ jimiaꞌ na jax jix aaꞌ. \v 10 Gio pu chuꞌm kɨꞌn jup dai ɨp gu Dios gu Maraaꞌn jich Xoiꞌkam na jaꞌp ji buusandaꞌ na gu ja gɇꞌkam tuk guiꞌ nam bhaiꞌ gɇꞌ chiop tu juandaꞌ, jaꞌp na jax jir tuꞌm kat guiꞌ na Melkisidek tɨɨgich. \s1 Nach jax jaꞌk jix ioꞌm machiaꞌ gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios \p \v 11 Muiꞌ ka biꞌiix ji guꞌ guiꞌ nañ jɨꞌk tɨi xi chu jam aꞌgidham jiñ jaaduñ, guꞌ ji na guꞌx xijai nañ jam aagiꞌñdhaꞌ na pim jax jaꞌk jix bhaiꞌx maatɨt kaayaꞌ, na pim guꞌ cham bɨɨx maatɨt kaayaꞌ noꞌñ muiꞌ pɨx tɨip xi jam aagiꞌñ. \v 12 Tɨi bar am kat ji guꞌ na pim jix bhaiꞌ bax mat kaꞌ gɨt dhi ñioꞌkiꞌñ gu Dios na jax pɨk kaiꞌñkam jup jum kaiꞌch, am jaiꞌ ba tu mamtuxiꞌñdhaꞌ pim gɨt, nat guꞌ dhiꞌ muiꞌ ba jur janoꞌ dɨr na pimɨt paiꞌ dhuuk kɇɇk dhix bhaiꞌm kaiꞌchdham ñiꞌook tɨ jɨɨꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam. Guꞌ ji na guꞌ cham, pui jam aꞌm jum aaꞌ ji guꞌ na jaroiꞌ jam aagiꞌñdhaꞌ na jax pɨk kaiꞌñkam jup jum kaiꞌch dhix bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ gu Dios. Jaꞌpni pɨx ji buan japim kiaꞌ na jax gu aꞌaalh guiꞌ nam jix ioꞌm kar aꞌlhich kaꞌ, nam pu chakui ioꞌgiꞌñdhaꞌ gu tɨmkalh, dai biiꞌm nam ioꞌdaꞌ. \v 13 Jaꞌpni dho moo ji buan japim na jax gu aꞌaalh guiꞌ nam kiaꞌpɨx maaxilhiaꞌ, nam chakui mat kaꞌ na tuꞌr jix buam jum duukam gio na tuꞌr jix kɨɨꞌp jum duukam. \v 14 Noꞌm bar gɇꞌgɇr jaꞌtkam guꞌx bhaiꞌ bax mat kaꞌ am ji guiꞌ nar jix buam jum duukam gio guiꞌ nar jix kɨɨꞌp jum duukam, nam guꞌ bɨxchuꞌ ba tu machiaꞌ. Gio guꞌ bɨɨx aixim tuꞌm ba tu kuaꞌdaꞌ am gu koiꞌ, cham tuꞌ dai biiꞌm kiaꞌ na jax nam jir aꞌlhich kat. \c 6 \p \v 1 Jiñ jaaduñ, jaꞌpji nach jix ioꞌm muiꞌ xich mamtuxdhaꞌ gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ gu Dios jax chuꞌm nach chakui maat, nach baꞌ miꞌ dhɨr jix bhaiꞌ ba gɨꞌlhiaꞌ guch iꞌiiꞌmdaꞌ bhaan. Aañ tɨi cham tuꞌ bhaan ka xi chu jam aꞌgidham ji na mɨt jax tuch aꞌgi janoꞌ na chich baꞌ ba tɨ jɨɨꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, puiꞌ na jax nach saak cham jix buam ka tu buadaꞌ na tuꞌr uaꞌtulhdharaꞌ, gio nañ jax jaꞌk jix ioꞌm muiꞌ xix biiñak kaꞌ buiñor gu Dios. \v 2 Piam puiꞌ na jax nach jax jaꞌk saak jich bopkondaꞌ suudaiꞌ kɨꞌn noꞌ chich ba tɨ jɨɨꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, piam nach jax jaꞌk tu ja daañxiꞌñdhaꞌ guch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham. Gio tɨi cham kam aaꞌ nach pui pu chuꞌm jup tu aꞌgadaꞌ nam cham xiim bɨɨx duduadɨi baapmigiaꞌ gu koiꞌñgaꞌn, nam baꞌ miꞌ dhɨr bhammɨ ba aayaꞌ na paiꞌ daakaꞌ guch Xoiꞌkam na ja aagiꞌñdhaꞌ nam tuꞌ jax buimɨk nam duduakat ja tutkuꞌ bhaan, nach guꞌ dhiꞌ bɨɨx jix bhaiꞌ bax mat kaꞌ gɨt nach bɨjɨk dɨr ba tɨ jɨɨgiꞌñ. \v 3 Guꞌ xib jaiꞌ ji nach bhaan jup ba tu aꞌgadaꞌ gɨt gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios nach chakui maat, saalhiom ji chi baꞌ, noꞌ puiꞌp jix aaꞌndaꞌ gɨt guch Gɨꞌkoraꞌ. \p \v 4 Baꞌ guiꞌ nat jɨꞌk ja aꞌm bam tajaa gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ nam jix chu maax kɨr bap tuꞌiiꞌ, nat jɨꞌk jix ja joiꞌndak ja aꞌm tɨ tɨɨ gu Dios, \v 5 gio na mɨt joidham kɇɇk gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ tɨ jɨɨꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, nam guꞌ bax maat na bɨxchuꞌx aichuꞌn, gammɨjɨ miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ am na jax jix aa gu Dios. \v 6 Guꞌ ji noꞌ mɨt guꞌx oodak gio jaꞌk jup suulh nam giox buam jup ba tu buadaꞌ, dhiꞌ pu chuꞌm gu jaꞌtkam cham jɨꞌxdhaꞌ miꞌ puiꞌ ka jimiaꞌ am na jax jix aaꞌ gu Dios, sia jaroiꞌ tɨi giop ba ja guguuxiꞌñ, nam guꞌ cham tuꞌ puiꞌ soiꞌ kam ɨlhiiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam. Tuꞌ pɨx ba ɨlhiiꞌñdhaꞌ am noꞌ puiꞌ tɨi xi chu ja aꞌgiꞌñ gu jaroiꞌ, baꞌ jaꞌp ji buusniaꞌ nam giop ba sissapaꞌ kuruus taꞌm guch Xoiꞌkam, nam guꞌ giilhim bɨɨx aixim pɨx ba aiꞌchuxiꞌñdhaꞌ ja kaixdhat gu jaiꞌ jaꞌtkam na jax janoꞌ na mɨt paiꞌ dhuuk mua. \v 7 Jaꞌpni pɨx ba ji buusan na jax dhi dɨbɨɨr na miꞌ pu bhaan baapkidhaꞌ gu suudaiꞌ na paiꞌ dhuuk bha duukdaꞌ. Na guꞌ noꞌ joidham dai gux kɨɨꞌp jum duukam mix joiꞌñ, joidham jir jix kɨɨꞌ dɨbɨɨr kaꞌ. \v 8 Guꞌ ji noꞌ guꞌ dai gu tuꞌx bii uꞌuux jix joꞌiiꞌ mix joiꞌñ na cham tuꞌr jix kɨɨꞌ saiꞌ, dhiꞌ dho gi guꞌ cham tuꞌx kɨɨꞌ dɨbɨɨr kaꞌ ji. Baꞌ gu jaroiꞌ noꞌ puꞌñi pɨx jaꞌk ji buusan, am tɨꞌñchokaꞌ nam mu buaꞌ tai chɨr. \s1 Nach jix biiñak kaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam nach baꞌ bhammɨ aayaꞌ jix dhaam \p \v 9 Ku baꞌ guꞌ aañ ɨlhiiꞌñ ji na pim aapiꞌm cham tuꞌ mu jaꞌk jup tuiꞌdhiꞌñ jaaduñ jich Xoiꞌkam bhaan na paiꞌ jaꞌk maiꞌx chɨ gɨɨxiꞌ. Sɨlh bhɨichuꞌ pim ji na pim paiꞌ gammɨjɨx jɨjɨkgɨm bap tuiꞌkaꞌ, cham jum aagat nañ puꞌñi chuꞌm tu jam aꞌgiꞌñdhaꞌ. \v 10 Tɨɨꞌ na pim guꞌ joidham jir jix bhabhaiꞌkam, jix ja joiꞌndat ja palhbuiꞌñ japim gu jaiꞌ nam puiꞌp tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam kɨꞌn gu tuꞌ na ja aꞌm jum aagaidhaꞌ. Dhiꞌ ji baꞌ bhaan bax maatɨꞌ na jam aꞌm tɨ nɨiꞌñ gu Dios na joidham jix chu joiꞌgɨꞌn. \v 11 Baꞌ aañ jam guguuxiꞌñ jiñ jaaduñ na pim cham mɨk buppadaꞌ na pim jax ba duiñchuꞌ xib janoꞌ juugɨt na paiꞌ dhuuk tum kuugalhdhaꞌ yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn. Dai na pim pɨx am tɨ nɨɨrdaꞌ na pim jimiaꞌ na pim paiꞌ tu iimchudhix na pim saak paiꞌx jɨjɨkgɨm bap tuiꞌkaꞌ. \v 12 Gammɨjɨ pim cham oodat pɨx bhaan ji baapmigidhaꞌ na pim jax ba duiñchuꞌ, miꞌ pim puiꞌp xi bhɨichgɨdaꞌ nam jax tu jim guiꞌ nam tuꞌ sɨlhkam tuꞌ kaꞌm nɨidhat gu Dios miꞌ puiꞌ ba jiim na jax jix aaꞌ, nam jɨꞌk jix aik jix dhaam nat paiꞌ tu ja iimchuda guch Gɨꞌkoraꞌ guiꞌ nam jɨꞌk puꞌñi tuꞌ kaꞌm tɨgiaꞌ. \p \v 13 Janoꞌ nat tu daax gu Dios gu Abraam na saak muiꞌ bopxichudaꞌ, dɨɨlh xi chum daaxdhak na puiꞌ tu duñiaꞌ, na guꞌ cham tuꞌ jumaip jix jaiꞌch kaꞌ gux ioꞌm gɇꞌkam na jaiꞌp jix mat kaꞌ na puiꞌ tu duñiaꞌ. \v 14 Jaꞌpni bo na tɨtda: “Aañ muiꞌm bopxichudaꞌ cham daaxix kam. Baꞌ joidham jix bhaiꞌ tu ja jimiaꞌ.” \v 15 Baꞌ gu Abraam cham paiꞌ jax kaiꞌch na puiꞌ jɨꞌ tɨtda gu Dios, dai na soiꞌm ɨlhdhat pɨx tɨ nɨɨr na puiꞌ ji chu buusniaꞌ na jax tɨtda. Puiꞌ dho ji chu buus mɨkkat na jax tɨtda. \v 16 Ya jaꞌp gu jaꞌtkam noꞌm jix aaꞌ nam sɨlhkam jup kaiꞌchdhaꞌ gu tuꞌ, jum aaꞌndaꞌ nam bhaankamuꞌn pu kaiꞌchdhaꞌ gu jax chuꞌm gɇꞌkam na baꞌ bhaan jix maatɨꞌ kaꞌ nar sɨlhkam kaꞌ, baꞌ puiꞌ tu tuiꞌkaꞌ noꞌt pɨx puꞌñi jax ba tɨi. \v 17 Baꞌ janoꞌ nat paiꞌ dhuuk puꞌñi tu daaxdhak gu Dios gu Abraam, bhaankamuꞌn dɨɨlh pu tɨtda na baꞌ bhaan jix maatɨꞌ kaꞌ na sɨlhkam puiꞌ tu kuugalhdhaꞌ nat jax ba tɨɨꞌn, gio na sɨlhkam ja makiaꞌ gu bopxiꞌñ noꞌ mɨt ba muiꞌdha guiꞌ nat tuꞌ ba ja iimchuda. \v 18 Xib jach dho baꞌ bax maat jiñ jaaduñ na gu Dios jich Gɨꞌkoraꞌ cham jɨꞌxdhaꞌ iat, jir puiꞌ kaꞌ jax noꞌt ba tɨi. Dhiꞌch baꞌ bhaan jix bhaiꞌch chaat kaꞌ nach jɨꞌk buiñor ba tɨ jɨɨgiꞌñ, na guꞌ cham tuꞌ pɨx jap kaiꞌch nat tuch iimchuda na bhammɨch aichdhaꞌ nach paiꞌ gammɨjɨx jɨjɨkgɨm bap tuiꞌkaꞌ, gio nap kaiꞌch na gammɨjɨch nuukdaidhaꞌ nach jɨꞌk yaꞌ ka oipo dhi oiꞌñgaꞌn bhaan. \v 19 Baꞌ cham jax jich aaꞌ ich kiaꞌ gu xib, jir maaꞌn nach jax bɨɨx jich jujur kɨꞌn jix biiñak kat buiñor guch Xoiꞌkam tɨ nɨɨr nach baidhikaꞌ nat paiꞌ jaꞌk tuch iimchuda nach aichdhaꞌ gatuuk, bhammɨ na paiꞌ joidham jix chu uañ. Dhiꞌch baꞌ bhaan cham jɨꞌxdhaꞌ kuuꞌ ka jimiaꞌ, puiꞌ nach jax bax biiñak kaꞌ buiñor. Dhiꞌ dhi ñiꞌook jaꞌpni ji buusan aach jich bui na jax guiꞌ na kɨꞌn bulhkaꞌ gu kanuub na cham maakam jaꞌk nuiꞌññikaꞌ gu jɨbɨɨlh. \v 20 Jix dhaam nach paiꞌ tu iimchudhix, jir bhaiꞌ nat paiꞌ jaꞌk bhɨi guch Xoiꞌkam nat yaꞌ dɨr mɨjɨ ji dhuu. Aach bhammɨ pɨx jup ji bubuakiaꞌ nach paiꞌ dhuuk yaꞌ dɨr muiꞌp ji jimiaꞌ. Guch Xoiꞌkam xib bhammɨ daakat jich aꞌmkam ñiok buiñor guch Gɨꞌkoraꞌ, na guꞌ puiꞌ ba ji buusan na jax gu ja gɇꞌkam tuk guiꞌ nam bhaiꞌ gɇꞌ chiop tu juandaꞌ nam ja palhbuiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam nam tu daandaꞌ buiñor gu Dios, jaꞌp na jax jir tuꞌm kat guiꞌ na Melkisidek tɨɨgich bɨjɨk. \c 7 \s1 Guch Xoiꞌkam na puiꞌ ji buusan na jax guiꞌ na tu ja daañxiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam na jax jir tuꞌm kat guiꞌ na Melkisidek tɨɨgich bɨjɨk \p \v 1 Guiꞌ na Melkisidek tɨɨgich bɨjɨk, Saleem tɨ tɨɨgim jir gɇꞌkam kat, gio baꞌ na tu ja daañxiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam jix dhaam buiñor gu Dios. Baꞌ maaꞌnnim na gu Abraam kiaꞌpɨx jaꞌk ba gɨɨxchuꞌ nat tu kokdarak ja bui jɨꞌkchi gu gɇꞌgɇrkam, guiꞌ jɨꞌ Melkisidek nammɨ gama jaꞌk namkɨk xi chu daañxidhak nax bhaiꞌ tu jimiaꞌ. \v 2 Baꞌ gu Abraam xi chu maa gu Melkisidek guiꞌ na jɨꞌk bhaan bipioꞌ gu Dios guiꞌ nat tu ja boosgi gu gɇꞌgɇrkam nam ba tu uaꞌkat nat xi ja koꞌktulhdhak. Baꞌ gu puiꞌ na jax tɨɨgich Melkisidek jaꞌp kaiꞌñkam jup jum kaiꞌch: Gu gɇꞌkam nax bhaiꞌ ja sɨlhkaꞌn gu jaꞌtkam na jax pɨx jir am. Guꞌ baꞌ miꞌ na paiꞌr gɇꞌkam kaꞌ na Saleem tɨ tɨɨꞌkaꞌ, jaꞌp kaiꞌñkam jup jum kaiꞌch ɨp: Gu gɇꞌ kiicham nam paiꞌx jɨkgɨm jup tuꞌiiꞌ gu jaꞌtkam. \v 3 Ku guꞌ guiꞌ gu jaduuñ pu cham jaroiꞌ maatɨt ji nat paiꞌ dhɨr jaꞌk buus, ni nat paiꞌ ba maaxir, gio na jaroiꞌr taataꞌn kat, gio baꞌ na jaroiꞌr dɨꞌɨɨꞌn kat, ni ku cham maatɨꞌ nam jaroiꞌr kukuulsiꞌñ gio nam jaroiꞌr bopxiꞌñ. Ni ku cham paiꞌ kaidhaꞌ noꞌt muu piam ku dua. Panaas baꞌ ku pui mu paiꞌ dua sia gu xib na ja palhbuiꞌñ gu jaꞌtkam nam tu daandaꞌ buiñor gu Dios gam na tu ja daañxiꞌñ, iam pɨx puiꞌ jaꞌk jup ba ji buus na jax guch Xoiꞌkam na bhaankamuꞌn yaꞌ oilhimɨk gu Dios na gammɨjɨ pu dua. \p \v 4 Ku guꞌ gu Melkisidek cham tuꞌr jaꞌppɨx maaꞌnkam kat ji, ni ku cham paiꞌ jaroiꞌ tuꞌ pɨx ɨlhdhat. Tɨɨꞌ nat guch boxii kat Abraam tuꞌ kaꞌm tɨɨgɨk xi chu maa guiꞌ na jɨꞌk bhaan bipioꞌ gu Dios guiꞌ nat tu ja boosgi gu gɇꞌgɇrkam nam ba tu uaꞌkat nat xi ja koꞌktulhdhak. \v 5 Miꞌ nat paiꞌ tu uaꞌnak bɨjɨk gu Moisees nat aaꞌñdhak gu Dios, jup jum kaiꞌch na sap dai guiꞌ nam jɨꞌk jir bopxiꞌñ gu Lebii nam miꞌ tu juan chiop nam ja palhbuiꞌñdhaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam nam tu makgɨrxiꞌñdhaꞌ gu sasoiꞌ gu Dios, jix bhaaiꞌ nam tu ja maakidhaꞌ guiꞌ na jɨꞌk Dios bhaan bipioꞌdaꞌ gu tuꞌ nam tu maiꞌchɨkdaꞌ gu jaꞌkam, nam guꞌ puiꞌp jir bopxiꞌñ gu Abraam na jax guiꞌ nam jir jaꞌppɨx jaꞌtkam nam cham tuꞌ miꞌ tu juan chiop. \v 6 Guꞌ gu Melkisidek tɨi cham tuꞌr boxiiꞌñ ji gu Lebii. Tɨɨꞌ nat guch boxii kat Abraam xi chu maa guiꞌ na jɨꞌk Dios bhaan bipioꞌ guiꞌ nat tu ja boosgi gu gɇꞌgɇrkam. Ni gu Abraam kur jaꞌppɨx maaꞌnkam kat, nam guꞌx bhaiꞌ maap jum kɇkɇɇ gu Dios, puiꞌ kut baꞌ puiꞌ tu daax na gɇꞌp jum duukam buiñor jup tu duñiaꞌ. Baꞌ gu Melkisidek xi chu daañxidhak ɨp gu Abraam nax bhaiꞌ tu jimiaꞌ. \v 7 Dhiꞌ baꞌ bhaan jix maatɨꞌ na cham tuꞌr jaꞌppɨx maaꞌnkam gu Melkisidek. Na guꞌ guiꞌ na tu daañxiꞌñdhaꞌ gu jaroiꞌ, jix ioꞌm tɇꞌkob jup tuiꞌkaꞌ, cham tuꞌ puiꞌ na guiꞌ nam tu daañxiꞌñdhaꞌ. \v 8 Guiꞌ nam xib bhaiꞌ tu juan gɇꞌ chiop nam tu ja daañxiꞌñ gu jaꞌtkam gio na ja aꞌm biꞌiim guiꞌ na jɨꞌk bhaan bipioꞌ gu Dios guiꞌ nam tu maiꞌchɨk gu jaꞌtkam, jir tu koꞌdam am pɨx baꞌ. Guꞌ miꞌ paiꞌ uꞌuan taꞌm na tu uaꞌñix gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios puiꞌ jaꞌk pɨx iam jum kaiꞌch ji na sap guiꞌ jɨꞌ na Melkisidek tɨɨꞌ gammɨjɨ pu dua, na guꞌ cham paiꞌ kaidhaꞌ noꞌt jup muu. \v 9 Baꞌ guiꞌ nam xib bhaiꞌ tu juan gɇꞌ chiop na ja aꞌm biꞌiim guiꞌ na jɨꞌk bhaan bipioꞌ gu Dios guiꞌ nam tu maiꞌchɨk gu jaꞌtkam, nam jir bopxiꞌñ gu Lebii, jaꞌp ji buus ji na mɨt bɨɨx tu maa gu Melkisidek guiꞌ na jɨꞌk bhaan bipioꞌ gu Dios gu tuꞌ nam tu maiꞌchɨk, nat guꞌ guch boxii kat Abraam ja aꞌmkam pu ba tu maa, \v 10 na guꞌ dhiꞌr boxiiꞌñ gu Lebii gio gu jaiꞌ. Pu bhaan bap tuiꞌdhiꞌ am gu Abraam janoꞌ nat gu Melkisidek muiꞌ xi ñam na jaꞌk ba gɨɨxchuꞌ nat tu kokdarak, sia ku mɨt guꞌx ioꞌm gatuuk baꞌ ka maaxir, na guꞌ janoꞌ pu puiꞌ ba tɨtda gu Dios na muiꞌ tu bopxichaꞌ cham daaxix kam. \p \v 11 Bɨjɨk guiꞌ nam bhaiꞌ gɇꞌ chiop tu juandaꞌ nam ja palhbuiꞌñdhaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam nam tu makgɨrxiꞌñdhaꞌ gu sasoiꞌ gu Dios, nam jir bopxiꞌñ guiꞌ na Aroon tɨɨgich, na dhi Aroon tɨɨgim Lebiip jir boxiiꞌñ kat, tu daasak jamɨt bhaankamuꞌn gu Dios na jax jaꞌk tu aagix kaꞌ ja bui bɨɨx gu Israel kam jaꞌtkam nam miꞌ puiꞌ xi jiimdaꞌ. Guꞌ ji na guꞌ dhiꞌ puiꞌ na mɨt jax tu daasak janoꞌ dhiꞌ jɨꞌ nam jir bopxiꞌñ gu Aroon, cham jɨꞌxdhaꞌch aichdhaꞌx dhaam sia kuch tɨi miꞌ puiꞌ xi jiim na jax jum kaiꞌch. Baꞌm aaꞌ na jumai jaiꞌchdhɨlhiaꞌ guiꞌ na miꞌ tu juandaꞌ chiop na ja palhbuiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam nam tu daandaꞌ buiñor gu Dios, na cham tuꞌ kar boxiiꞌñ kaꞌ guiꞌ na Aroon tɨɨgich, jaꞌpji guiꞌ ji Melkisidek. \v 12 Na guꞌ noꞌt puꞌñim pataasa guiꞌ na jaroiꞌ ja palhbuiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam nam tu daandaꞌ buiñor gu Dios, bɨɨx jup jum pataasaꞌ gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios, na guꞌ maakam ba tu daasaꞌ, baꞌ cham tuꞌ puiꞌ jaꞌk ka tu aagix kaꞌ na mɨt jax tu daasak guiꞌ na bɨɨpɨꞌ dɨr. \v 13 Gu Gɇꞌkam Jesuus jich Xoiꞌkam jañ dho aagɨt jup kaiꞌch na jaroiꞌ aagɨt jup kaiꞌch miꞌ na paiꞌ tu uaꞌñix gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios na saak jir boxiiꞌñ kaꞌ maadɨt guiꞌ nam jɨꞌk jir maamraꞌn gu Israel, na cham tuꞌ maadɨt bhaiꞌ tu juan gɇꞌ chiop guiꞌ gu bopxiꞌñ. \v 14 Guiꞌ dho na Judaa tɨɨgich jir boxiiꞌñ gu Gɇꞌkam jich Xoiꞌkam. Bɨɨx guiꞌ nam jɨꞌk jir bopxiꞌñ gu Judaa, cham tuꞌ maadɨt mu jaꞌp tu juan chiop na ja palhbuiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam nam tu daandaꞌ buiñor gu Dios gam na tu ja daañxiꞌñdhaꞌ, na guꞌ gu Moisees cham paiꞌ jax kaiꞌch noꞌx bhaaiꞌ nam mu jaꞌp tu juandaꞌ chiop guiꞌ nam jɨꞌk jir bopxiꞌñ kaꞌ gu Judaa. \p \v 15 Baꞌ dhich Xoiꞌkam na puiꞌ ji buusan na jax guiꞌ na mu jaꞌp tu juan chiop na ja palhbuiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam nam tu daandaꞌ buiñor gu Dios gam na tu ja daañxiꞌñdhaꞌ, puiꞌ jaꞌk jir tuꞌm pɨx iam na jax gu Melkisidek guiꞌ na tu ja daañxidhat bɨjɨk gu jaꞌtkam, \v 16 na pu cham jaroiꞌ maat na jax chuꞌm jir boxiiꞌñ kat guiꞌ nam jɨꞌk jir maamraꞌn gu Israel, gio na pu cham jaroiꞌ maat noꞌt muu, kaꞌ baꞌ pui mu paiꞌ dua. \v 17 Na guꞌ jaꞌpnim kaiꞌch miꞌ na paiꞌ tu uaꞌñix gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios na guch Xoiꞌkam aagɨt jup kaiꞌch: \q1 Aap xib dɨr jaꞌp jaꞌk gammɨjɨ puiꞌ ba ji buusandaꞌ na jax gu Melkisidek guiꞌ na tu ja daañxidhat gu jaꞌtkam bɨjɨk. \m \v 18 Baꞌ nat jɨꞌk jax chu daasak bɨjɨk gu Moisees na tu aagix kaꞌ, bɨɨx miꞌ pɨx jaꞌp ji bii. \v 19 Na guꞌ dhiꞌ na jax jaꞌk tu daaxix, cham jɨꞌxdhaꞌ uanaꞌ gɨt guch uaꞌtulhdharaꞌ, na guꞌ cham tuꞌ bhaaiꞌ. Xib guꞌ na chich jɨꞌk kɇɇk gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ gu Dios miꞌ puiꞌ ba jiim, ba uañchudhix ji guch uaꞌtulhdharaꞌ, baꞌ dai nat ba tuch iimchuda gu Dios na bhammɨch aichdhaꞌ nach paiꞌ gammɨjɨx jɨjɨkgɨm bap tuiꞌkaꞌ. \p \v 20 Dɨɨlh gu Dios puiꞌ jaꞌk tu dai na gu Maraaꞌn jich Xoiꞌkam gammɨjɨ puiꞌ ji buusandaꞌ na ja palhbuiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam nam tu daandaꞌ buiñor gu Dios gam na tu ja daañxiꞌñdhaꞌ. \v 21 Guꞌ guiꞌ nam bɨjɨk bhaiꞌ tu juanat gɇꞌ chiop, cham paiꞌ tuꞌ puiꞌ tɨꞌɨɨk ji gu Dios noꞌm gammɨjɨ yaꞌ pu ja palhbuiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam nam tu daandaꞌ buiñor gam nam tu ja daañxiꞌñdhaꞌ. Guꞌ janoꞌ na paiꞌ dhuuk bhaan tu aꞌga guch Xoiꞌkam, sɨlh pu tu aaꞌ ji na gammɨjɨ puiꞌ ji buusandaꞌ na jax guiꞌ na ja palhbuiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam nam tu daandaꞌ buiñor gu Dios gam na tu ja daañxiꞌñdhaꞌ. Puiꞌm kaiꞌch gu ñioꞌkiꞌñ miꞌ na paiꞌ tu uaꞌñix na jaꞌpnim kaiꞌch: \q1 Jaꞌpni kaiꞌch guch Gɨꞌkoraꞌ: \q1 “Aap gammɨjɨ puiꞌ ji buusandaꞌ na jax guiꞌ nam bhaiꞌ gɇꞌ chiop tu juandaꞌ nam ja palhbuiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam nam tu daandaꞌ buiñor gu Dios gam nam tu ja daañxiꞌñdhaꞌ.” \q1 Cham paiꞌ dhuuk ka pataasaꞌ gu Dios gu puiꞌ nat jax ba tɨi. \m \v 22 Puiꞌ ku baꞌ xib gu Jesuus jich Xoiꞌkam puiꞌch chɨtda aach nach ba tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor na xib baꞌ bax bhaaiꞌ nach aayaꞌ buiñor gu Dios. \v 23 Guꞌ guiꞌ nam bɨjɨk ja palhbuiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam nam tu daandaꞌ buiñor gu Dios gam nam tu ja daañxiꞌñdhaꞌ, cham tuꞌ puiꞌ jaꞌk kaiꞌchɨt am jia, gio gu muiꞌ jaiꞌchdhɨrɨk jamɨt, cham tuꞌ na tuꞌ maaꞌn, nam guꞌ pɨx ji koꞌiidhaꞌ, nam guꞌr tu koꞌdam kat pɨx. \v 24 Guꞌ gu Jesuus jich Xoiꞌkam na xib puiꞌp ji buusan, cham paiꞌ dhuuk ka mukiaꞌ ji, gammɨjɨ pu jaiꞌch kaꞌ, cham paiꞌ dhuuk jum pataasaꞌ. \v 25 Baꞌ dhiꞌ yaꞌ dɨr jaꞌp jaꞌk pu gammɨjɨ bax bhaaiꞌn kaꞌ na ja baidhikaꞌx dhaam buiñor gu Dios jɨꞌk nam mux jimiik kaꞌ, na guꞌ dhiꞌ yaꞌ dɨr jaꞌp jaꞌk gammɨjɨ pu ba jaiꞌch kaꞌ, nach aꞌmkam ñiokdaꞌ buiñor gu Dios. \p \v 26 Dhiꞌ jɨꞌ ji puꞌñi chuꞌm nach aꞌm jum aaꞌ na puiꞌm tɨɨtɨꞌndaꞌ nar ja gɇꞌkam tuk guiꞌ nam bhaiꞌ gɇꞌ chiop ja palhbuiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam nam tu daandaꞌ buiñor gu Dios gam nam tu ja daañxiꞌñdhaꞌ na jax jir tuꞌm guch Xoiꞌkam, na joidham jir jix uañ, cham paiꞌ tuꞌ bhaan jix uaꞌtulhdhix, ni ku cham paiꞌx buam tu bua na tuꞌ cham jir kɨɨꞌ, na xib bhammɨ ba daax dhaam jix ioꞌm Gɇꞌkam kɨꞌn nat yaꞌ dɨr maaxir ja bui gu jaꞌtkam jix uꞌuaꞌtulhdhix kam. \v 27 Ku guꞌ guiꞌ cham tuꞌ puiꞌ jaꞌk jup tu bua ji nam jax chu buaꞌt guiꞌ nam bɨjɨk jir ja gɇꞌgɇrkam tuk kat guiꞌ nam bhaiꞌ gɇꞌ chiop tu juanat nam ja koodat gu sasoiꞌ makgɨrxiꞌñdhaꞌ gu Dios gammɨjɨ nabap tanoolh, na baꞌ tu ja uañiꞌñkaꞌ gu dɨɨlh ja uaꞌtulhdharaꞌ gio baꞌ gu ja uaꞌtulhdharaꞌ bɨɨx gu Israel kam jaꞌtkam. Guꞌ dhich Xoiꞌkam nañ jaroiꞌ bhaan tu aꞌga cham ji, maaꞌnnim pɨx ji nat tu makgɨrxi gu Dios, pu daipuꞌ. Dhiꞌ kɨꞌn pu gammɨjɨ ba tu ja uañdhix gu ja uaꞌtulhdharaꞌ gu jaꞌtkam, nat guꞌ dɨɨlh tukgaꞌn makgɨrxi gu Dios, cham tuꞌ gu sasoiꞌ. \v 28 Na guꞌ guiꞌ nam bɨjɨk ja palhbuidhimɨk gu jaꞌtkam nam tu makgɨrxiꞌñdhaꞌ gu sasoiꞌ gu Dios gam nam tu ja daañxiꞌñdhaꞌ nat ja darsak gu Moisees, cham jɨꞌxdhaꞌ uañchudak jamɨt ji gu dɨɨlh ja uaꞌtulhdharaꞌ, gammɨjɨ pɨx jum uaꞌtulhiꞌñdhaꞌ am jaꞌp na gu jaꞌppɨx jaꞌtkam. Baꞌ na guꞌ tɨix aaꞌ gu Dios na maadɨt gɨt jax chuꞌm na cham uaꞌtulhdhix kaꞌ na pu chuꞌm kɨꞌn daakaꞌ, baꞌ gu Maraaꞌn jich Xoiꞌkam nat cham paiꞌ dhuuk jum uaꞌtulhdhak janoꞌ na yaꞌ xi oilhimɨk, pu chuꞌm kɨꞌn dai guch Gɨꞌkoraꞌ na sap puꞌñi gammɨjɨ puiꞌ ji buusandaꞌ na jax gu ja gɇꞌkam tuk guiꞌ nam bhaiꞌ gɇꞌ chiop tu juandaꞌ na tu ja daañxiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam gio na ja palhbuiꞌñdhaꞌ nam tu daandaꞌ buiñor gu Dios. \c 8 \s1 Nax ioꞌm jir jix kɨɨꞌ guch Xoiꞌkam na xib puiꞌ ji buusan na jax gu ja gɇꞌkam tuk guiꞌ nam bhaiꞌ gɇꞌ chiop ja palhbuiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam nam tu daandaꞌ buiñor gu Dios gam nam tu ja daañxiꞌñdhaꞌ \p \v 1 Na tuꞌx ioꞌm jir joidham dhiꞌ nach jɨꞌk tuꞌ bhaan tu aꞌga xib, dho nach maadɨt ba biaꞌ guiꞌ na jaꞌp ji buusan nar ja gɇꞌkam tuk guiꞌ nam bhaiꞌ gɇꞌ chiop tu juandaꞌ, na bhaamɨ ba daa jix dhaam sonpan gu Dios kɨɨꞌn dɨr jaꞌk, na gammɨjɨ jich aꞌmkam ñiok, dhiꞌ jɨꞌx ioꞌm jir joidham aach jich bui. \v 2 Gu Jesuus jich Xoiꞌkam jañ dho aagɨt jup kaiꞌch na bhammɨ ba daa nat paiꞌ kɨi gu chiop guch Gɨꞌkoraꞌ na joidham jix chu uañ, cham tuꞌ puiꞌ na jax ya jaꞌp nam paiꞌ tu chichiopiꞌ gu jaꞌtkam. \v 3 Na guꞌ yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn guiꞌ nam bhaiꞌ tu juandaꞌ gɇꞌ chiop, pu kaiꞌñkam pɨx mi darkaꞌ am nam tu ja daañxiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam gio baꞌ nam ja palhbuiꞌñdhaꞌ nam tu makgɨrxiꞌñdhaꞌ gu sasoiꞌ gu Dios. Baꞌ gu Jesuus jich Xoiꞌkam na puiꞌ ji buusan na jax guiꞌ nam bhaiꞌ gɇꞌ chiop tu ja daañxiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam gio na ja palhbuiꞌñdhaꞌ nam tu makgɨrxiꞌñdhaꞌ gu sasoiꞌ gu Dios, jum aagɨt ji na tuꞌ xi makgɨrxidhaꞌ gu Dios. \v 4 Noꞌ gɨt pui yaꞌ oirɨdaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn bhaan gu Jesuus jich Xoiꞌkam, cham tuꞌ puiꞌ biaꞌkaꞌm gɨt gu jaꞌtkam noꞌ guiꞌ jaꞌp jup ji buusan na jax guiꞌ nam bhaiꞌ gɇꞌ chiop tu ja daañxiꞌñ gu jaꞌtkam gio na ja palhbuiꞌñ nam tu makgɨrxiꞌñdhaꞌ gu sasoiꞌ gu Dios. Nam guꞌ muiꞌx jaiꞌch guiꞌ nam bhaiꞌ gɇꞌ chiop tu ja daañxiꞌñ gu jaꞌtkam gio nam ja palhbuiꞌñ nam tu daandaꞌ buiñor gu Dios, daipuꞌ guiꞌ na jax chuꞌm pɨx ja aaꞌ miꞌ nat paiꞌ tu uaꞌnak gu Moisees nar am nam pu chuꞌm kaꞌm tu juandaꞌ. \v 5 Baꞌ bɨɨx nam jɨꞌk tuꞌ jax bua guiꞌ nam yaꞌ darkaꞌ guiꞌ nam bhaiꞌ gɇꞌ chiop tu ja daañxiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam gio nam ja palhbuiꞌñdhaꞌ nam tu daandaꞌ buiñor gu Dios, iam pɨx puiꞌ jaꞌk tɨi xi chu bua am nat jax aaꞌñdhak bɨjɨk gu Dios gu tujuandam tugiꞌñ Moisees, nar pu chuꞌm na jax tum bua bhammɨx dhaam, puiꞌ na jax tu tuꞌiiꞌ bhaiꞌ na paiꞌ tu chiopiꞌ gu Dios. Na guꞌ janoꞌ nat paiꞌ dhuuk chia gu Dios gu Moisees na kɨɨsaꞌ gu jannulh baꞌaak miꞌ na paiꞌ dhɨr mu daandaꞌ, nax ioꞌm jix chu xidhuu kaꞌ, jup tɨtda: “Pu chuꞌm jap moop duñiaꞌ gu chiop miꞌ na pim paiꞌ dhɨr bha tu daandaꞌ jiñ bui na ñich jax chuꞌm jum tɨɨꞌñchoda bhammɨ oidhaꞌ taꞌm nach paiꞌ xi chu aꞌgimɨk.” \v 6 Guꞌ dhiꞌ na jaroiꞌ ba daaxix xib nar ja gɇꞌkam tuk kaꞌ guiꞌ nam bhaiꞌ gɇꞌ chiop tu ja daañxiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam gio nam ja palhbuiꞌñdhaꞌ nam tu makgɨrxiꞌñdhaꞌ buiñor gu Dios, jix ioꞌm jir jix kɨɨꞌ ji, gio guꞌ puiꞌ jaꞌk ba duu na yaꞌ dɨr jaꞌp jaꞌk maakam ba tu aagix kaꞌ, cham tuꞌ nat jax jaꞌk tɨi tu ja daaxdhak gu Moisees bɨɨpɨꞌ dɨr. Gu xib guꞌ puiꞌ jaꞌk duu ji nach jax jaꞌk jix bhaiꞌ maaꞌn ñiꞌook bap duukaꞌ gook dɨt gu Dios, gam nach aꞌm ba tu biꞌyaꞌ guiꞌ nat tuꞌ tuch iimchuda. \p \v 7 Na guꞌ bɨjɨk nat tɨi tu ja daaxdhak gu Moisees gu Israel kam jaꞌtkam nam jax jaꞌk tuiꞌñgɨdaꞌ, jaꞌp ji buusan na dai daaman pɨx tu ja uañiꞌñkaꞌ gu Dios gu ja uaꞌtulhdharaꞌ, ɨrban dɨr jaꞌk baꞌ pu cham, siam chi moo miꞌ puiꞌ tɨi xi chu kuugalhdhidhaꞌ gɨt. Maakam aagɨt na duñiaꞌ gu Dios na baꞌ puꞌñi duuji bɨɨx dappaam tu ja uañdhix kaꞌ gu ja uaꞌtulhdharaꞌ gu jaꞌtkam, baꞌ jaꞌp ji buusniaꞌ na sia ɨrban dɨr ba tu ja uañdhaꞌ. \v 8 Gio ji nam guꞌ cham tuꞌx bhaiꞌ miꞌ puiꞌp jiimdaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam nat jax jaꞌk tɨi tu ja daaxdhak gu Moisees. Tɨi dho miꞌ puiꞌ xi chu buadaꞌ am jɨꞌx na jax ja chiandaꞌ, guꞌ ji na guꞌ puiꞌ nam jax bam uaꞌtulhiꞌñdhaꞌ. Baꞌ puiꞌ jaꞌk tɨi gu Dios na jax chuꞌm tanoolh puiꞌ ma tu duñiaꞌ na jax jaꞌk jix bhaaiꞌ na tu ja uañdhaꞌ pu bɨɨx dappaam gu ja uaꞌtulhdharaꞌ, puiꞌ na jax bam kaiꞌch gu ñioꞌkiꞌñ miꞌ na paiꞌ tu uaꞌñix na jaꞌpnim kaiꞌch: \q1 Kam aajim moo nañ paiꞌ dhuuk maakam tu jam daaxdhaꞌ na pim tuiꞌñgɨdaꞌ aapiꞌm na pim jir Israel kam jaꞌtkam gio aapiꞌm na pim jir bopxiꞌñ gu Judaa, \q1 maakam ba tu aagix kaꞌ miꞌ dhɨr jaꞌp jaꞌk. \q1 \v 9 Ku guꞌ cham tuꞌ puiꞌ jaꞌk ji kiaꞌ nat jax jaꞌk tu ja daaxdhak gu Moisees jiñ aꞌmkam nam tuiꞌñgɨdaꞌ gu jam bopxi kat bɨjɨk na mɨt cham jɨꞌxkat miꞌ puiꞌ jii, \q1 sia ku ñich tɨi ja palhbui nam bha bubuakiaꞌ mu dɨr Ejipto nam paiꞌ tu ja juantudat. \q1 Puiꞌ kuñ baꞌ cham ja aꞌm tɨ nɨidhidhat jɨꞌk tanoolh. \q1 \v 10 Guꞌ dhiꞌ matgam nañ jax jaꞌk ɨlhiiꞌñ xib nañ tu daasaꞌ jam bui aapiꞌm Israel kam jaꞌtkam na tu aagix kaꞌ, \q1 cham tuꞌ puiꞌ ji kiaꞌ na jax janoꞌ. \q1 Xib jañ ji jam jujur am uaꞌnaꞌ ji guñ ñiꞌook, \q1 baꞌ gammɨjɨ tɨꞌñchot miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ pim nañ jax jix aaꞌ. \q1 Aañ jam buip tuiꞌñgɨdaꞌ gammɨjɨ, \q1 gio aapiꞌm mu dɨr bha jaꞌk jiñ buip tuiꞌñgɨdaꞌ. \q1 \v 11 Cham kam aaꞌndaꞌ na pim jum aꞌaagiꞌñdhaꞌ bɨɨx jɨꞌmaꞌn nañ jax jir tuꞌm kam piam nañ jax jaꞌk jix aaꞌ na pim tuiꞌñgɨdaꞌ, \q1 na pim guꞌ bɨɨx jɨꞌmaꞌn jix bhaiꞌ bax mat kaꞌ guñ ñiꞌook. \q1 Jix bhaiꞌ bax mat kaꞌ pim ɨp nañ jax jir tuꞌm kam, \q1 bɨɨx jam jix mat kaꞌ na jɨꞌk jaꞌtkam, \q1 sia guiꞌ nam jir gɇꞌgɇrkam gio guiꞌ na cham. \q1 \v 12 Gio gammɨjɨ pɨx jañ ba tu jam uañiꞌñkaꞌ gu jam uaꞌtulhdharaꞌ, \q1 sia pim chi moo jax gɇꞌkam kɨꞌn jum uaꞌtulhiꞌñ, \q1 panaas ku pim moo pu cham paiꞌm uaꞌtulhiꞌñdhaꞌ. \p \v 13 Baꞌ na puiꞌ kaiꞌch gu Dios na maakam ba tu daasaꞌ, dhiꞌ bhaan jix maatɨꞌ na cham tuꞌ ka bhaaiꞌ nat jax chu daasak gu Moisees bɨɨpɨꞌ dɨr, baꞌ cham xiim cham paiꞌ maatɨꞌ kaꞌ na jax jaꞌk tu aagix kat. \c 9 \s1 Na jax tu tuꞌiiꞌ bhaiꞌ gɇꞌ chiop nam paiꞌ dhɨr tu daan gu jaꞌtkam buiñor gu Dios gio bhammɨx dhaam na paiꞌ tu chiopiꞌ gu Dios \p \v 1 Gu Dios aaꞌñdhak bɨjɨk gu Moisees nam jax jaꞌk buaꞌt mu daandaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam jix dhaam jaꞌk na paiꞌp tuꞌiiꞌ, gio na jax jaꞌk tu tuiꞌkaꞌ miꞌ nam paiꞌ dhɨr tu daandaꞌ. \v 2 Maaꞌn chia na kɨɨsaꞌ gu jannulh baꞌaak, ɨrban baꞌ saꞌiich gu jannulh na kɨꞌn tu kuupkaꞌ. Baꞌ miꞌ dhɨr nañ jax mu baakidhaꞌ, jix chu xidhuu kam tɨm tɨɨtɨꞌndaꞌ. Maaꞌn mi kɨɨk guiꞌ na bhaan mɨmɨimdaꞌ gu tai na kɨꞌn tɨ bɨꞌñdhix kaꞌ mɨjɨ ɨrban dɨr, gio baꞌ moo maaꞌn gu mees na bhaan jum tuaꞌba gux xidhuu kam paan. \v 3 Guꞌ baꞌ miꞌ na paiꞌ sɇꞌ gu jannulh mɨjɨ bɨɨpgan dɨr, jix ioꞌm jix chu xidhuu kam tɨm tɨɨtɨꞌ, na cham pɨk jaroiꞌ mɨjɨ bapkɨ. \v 4 Maaꞌn miꞌp kɨɨk guiꞌ na bhaan tum kubhion nar jix uam totbikdam nax dhaꞌram namɨɨk, gio baꞌ gux xidhuu kam kaaja miꞌp daa na bɨɨx kap juulhdhix gux uam totbikdam. Mɨjɨ ɨrban dɨr baꞌ gaamix maaꞌn gu alhiꞌch jaꞌaa na puiꞌp jir jix uam totbikdam na bhaan mi jim gu koiꞌ na manaa jum tɨɨtɨꞌ na jaꞌp tuꞌm na gu jabook kɨb. Gio baꞌ moo gu oxiaꞌn gu Aroon miꞌp jim jix xidhuu kam kaaja taꞌm na joidham jix iipun, gio gu koꞌkmarak joodai na bhaan tu uaꞌñix gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios. \v 5 Baꞌ bha daam dɨr gu kuupargaꞌn bha tuut am jup duiñxim gook gu noonbiꞌñ gu Dios, pɨx am iiñ am ja kakarbo kɨꞌn gu kuupargaꞌn gu kaaja. Dhiꞌ baꞌ bhaan jix maatɨꞌ na gɇꞌkam kɨꞌn miꞌ tɨ nɨiꞌñ gu Dios. Ku guꞌ chi dhiꞌ cham pɨk jum aaꞌ ji nañ bɨɨx jam aagiꞌñdhaꞌ na jɨꞌk tuꞌ mɨjɨ jaꞌp jix chu jaiꞌch kat ɨrban dɨr gu jannulh baꞌaak, ku guꞌ puꞌjani jaꞌk tu duu mɨt janoꞌ gu Israel kam jaꞌtkam. \p \v 6 Baꞌ gammɨjɨ nabap tanoolh mi baapakdaꞌ am guiꞌ nam puꞌñi chuꞌm kɨꞌn darkaꞌ nam tu ja daañxiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam buiñor gu Dios, ku guꞌ dai ji miꞌ dhɨr nañ jax muiꞌ ji bakiaꞌ, cham tuꞌ bɨɨx tuukab dɨr na paiꞌ tu kuup, na guꞌx ioꞌm jix chu xidhuu. \v 7 Dai ji dɨɨlh guiꞌ nar ja gɇꞌkam tuk guiꞌ nam miꞌ tu juandaꞌ chiop nam tu ja daañxiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam gam nam ja palhbuiꞌñdhaꞌ nam tu makgɨrxiꞌñdhaꞌ gu sasoiꞌ, na baꞌx bhaaiꞌ na mu bapkɨdaꞌ bhɨjɨmmɨ dɨr jix ioꞌm tuukab dɨr na paiꞌx ioꞌm jix chu xidhuu, ku guꞌ maaꞌnnim pɨx ji nabap oidhaꞌ. Baꞌ gammɨjɨ na paiꞌ dhuuk mu bakiaꞌ, uaꞌdaꞌ gu sasoiꞌ ja ɨꞌɨɨr na makgɨrxidhaꞌ gu Dios, na baꞌ kɨꞌn tu ja uañiꞌñkaꞌ gu ja uaꞌtulhdharaꞌ bɨɨx gu Israel kam jaꞌtkam gio dɨɨlh gu uaꞌtulhdhargaꞌn, nam pu cham jɨꞌx mat kaꞌ nam tuꞌ bhaan jum uaꞌtulhiꞌñdhaꞌ. \v 8 Baꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ puiꞌ jaꞌk jich mattuꞌn na sia ku tɨi ba jaiꞌch nam paiꞌ dhɨr ja aꞌmkam nokiaꞌ gu jaꞌtkam buiñor gu Dios guiꞌ nam miꞌ tu juan, puiꞌ pɨx cham jup bhaaiꞌ nam mu baapkiaꞌ mɨjɨ dɨr na paiꞌx ioꞌm jix chu xidhuu. \v 9 Guꞌ baꞌ gu xib yaꞌ puꞌñi ɨp aach jich bui, cham jɨꞌxdhaꞌ bɨɨx dappaam uañchudhix kaꞌ guch uaꞌtulhdharaꞌ sia kuch aach miꞌ puiꞌ tɨi tu daaꞌñchugɨt tu makgɨrxiꞌñdhaꞌ gu Dios gu sasoiꞌ nam jax tu jimdat gu bɨjɨk dɨr kam, gam siach tɨi tu maak guiꞌ na jɨꞌk bhaan bipioꞌ gu tuꞌ nach tu maiꞌchɨk. \v 10 Na guꞌ dhiꞌ jaꞌp pɨx nach puiꞌ jaꞌk tu buadaꞌ, koiꞌ pɨx nach miꞌx bhaiꞌ buadaꞌ gam gu tuꞌ nach iꞌyaꞌ na pu cham tuꞌ bhaaiꞌn kaꞌ sia kuch tɨi jax chu bua, panaas baꞌ kuch bhaan pɨx tɨ nɨɨradaꞌ na jɨꞌx juugɨt puꞌñi maakam tu daasaꞌ gu Dios na tu aagix kaꞌ yaꞌ dɨr jaꞌp jaꞌk, cham paiꞌ nach iam uañchudidhaꞌ guch uaꞌtulhdharaꞌ pu chu buaꞌt. \p \v 11 Ku baꞌ guꞌ xib nat yaꞌ ba ai guch Xoiꞌkam, cham tuꞌ puiꞌ ji kiaꞌ na jax bɨɨpɨꞌ dɨr, nat guꞌ guiꞌ jaꞌp ba ji buus xib na jax gu ja gɇꞌkam tuk guiꞌ nam bhaiꞌ gɇꞌ chiop tu juandaꞌ nam tu ja daañxiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam gio nam ja palhbuiꞌñdhaꞌ nam tu makgɨrxiꞌñdhaꞌ buiñor gu Dios. Baꞌ dhiꞌ pu gammɨjɨ bar pu chuꞌm kaꞌ, na guꞌ bhammɨ ba daa jix dhaam, bhaiꞌ na paiꞌ tu chiopiꞌ gu Dios na joidham jix chu uañ, cham tuꞌ puiꞌ na jax ya jaꞌp nach paiꞌ tu chichiopiꞌ aach. \v 12 Guch Xoiꞌkam maaꞌnnim pɨx mu baa bhammɨ dɨr tuukab dɨr na paiꞌx ioꞌm jix chu xidhuu nat mu tu makgɨrxiꞌñmɨrak gu Dios gu dɨɨlh ɨꞌraꞌn, cham tuꞌ kiaꞌ gu kakarbax ja ɨꞌɨɨr gam bheꞌmser. Pu daipuꞌ maaꞌnnim pɨx nat tu makgɨrxi, dhiꞌ kɨꞌn pu gammɨjɨ ba tuch uañdhix guch uaꞌtulhdharaꞌ, bax bhaaiꞌ baꞌ xib nach bhammɨ aayaꞌ jix dhaam buiñor gu Dios. \v 13 Na pim jax bax maat jiñ jaaduñ na saak gu ja ɨꞌɨɨr gu tutuur gam karbax noꞌ ñich makgɨrxi gu Dios, dhiꞌ kɨꞌn tuñ uañdhaꞌ guñ uaꞌtulhdharaꞌ sia gu palhɨɨp. \v 14 Guꞌ gi baꞌ gu ɨꞌraꞌn guch Xoiꞌkam nax ioꞌm jir gɇꞌp jum duukam, pu gammɨjɨ ji nat ba tuch uañ gu Dios guch uaꞌtulhdharaꞌ nat paiꞌ dhuuk makgɨrxi guch Xoiꞌkam. Gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ na gammɨjɨ bhaan tajaañixchuꞌndat guch Xoiꞌkam guguux nach aꞌmkam jum makgɨrtaꞌ buiñor gu Dios, na cham tuꞌ bhaan uaꞌtulhdhix, na baꞌ puꞌñi duuji dappaam tuch uañdhix kaꞌ guch uaꞌtulhdharaꞌ. Baꞌ aach dai nach kaichgɨt gammɨjɨ miꞌ puiꞌ ba jiimdaꞌ na jax jix aaꞌ guch Gɨꞌkoraꞌ na gammɨjɨ pur Dios. \p \v 15 Janoꞌ nat paiꞌ dhuuk puꞌñi yaꞌ xi ɇɇk jich aꞌmkam muu guch Xoiꞌkam, puiꞌ jaꞌk xi chu daasak na miꞌ dhɨr jaꞌp jaꞌk bax bhaaiꞌn kaꞌ nach aꞌm tu biꞌyaꞌ guiꞌ nat tuꞌ tuch iimchudak bɨjɨk gu Dios. Puiꞌ jaꞌk duu ɨp na miꞌ dhɨr jaꞌp jaꞌk pu ba tuch uañdhix kaꞌ na chich jɨꞌx gɇꞌ bach uaꞌtulhdhak, sia kuch guꞌ puiꞌ tɨi duiñchugɨt nat jax jaꞌk tu daasak gu Moisees bɨɨpɨꞌ dɨr. Baꞌ gu xib dai nach aꞌm ba tu biꞌyaꞌ gu gɇꞌgɇr jup tum duuꞌnkam nat tuch iimchuda gu Dios. \v 16 Na guꞌ dhiꞌ jaꞌpni jia na jax tum buadaꞌ ya jaꞌp maaxik, puiꞌ na jax gu jaroiꞌ noꞌt tu iimchuda gu maraaꞌn bɨɨx na jɨꞌk tuꞌ biaꞌkaꞌ, puiꞌ jaꞌk tu daasaꞌ uꞌuan taꞌm. Ku guꞌ chakuir tu guiꞌ gaꞌn kaꞌ ji noꞌ puiꞌ ka dua gu taataꞌn, noꞌt ba muu ji na baꞌ bhaan ba tu biꞌyaꞌ. \v 17 Chakuir tu guiꞌ gaꞌn kaꞌ gu bɨxchuꞌ noꞌ guꞌ pui ka dua guiꞌ nat tu iimchuda, nañ jax ba kaiꞌch, daipuꞌ nar iimdhargaꞌn kaꞌ pɨx. \v 18 Puiꞌ ku baꞌ moo janoꞌ nat jax tu ja daax gu Dios gu Israel kam jaꞌtkam nam jax jaꞌk tu buadaꞌ buiñor, gu Moisees ja koodak gu sasoiꞌ makgɨrxi na baꞌ puꞌñi duuji jix bhaaiꞌn kaꞌ na tu ja uañiꞌñkaꞌ gu ja uaꞌtulhdharaꞌ sia gu palhɨɨp. Baꞌ dhiꞌ puiꞌ ji buusan na jax gu jaroiꞌ noꞌt bhaan ba tu bii gu bɨxchuꞌ na tu iimchudhix. \v 19 Baꞌ nat paiꞌ dhuuk xi ja aaꞌñdhak gu Moisees gu jaꞌtkam gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios nam jax jaꞌk tuiꞌñgɨdaꞌ, miꞌ dhɨr baꞌ baxbhat gu ja ɨꞌɨɨr gu sasoiꞌ kɨꞌn ja jupsusdaꞌ bɨɨx na jɨꞌk gu Israel kam jaꞌtkam suudaiꞌ palhɨɨp xi bɨpnadat, bɨɨx sia kɨꞌn jupsusdaꞌ gu koꞌkmarak joodai na bhaan tu uaꞌñix gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios. \v 20 Jup ja tɨtda baꞌ: “Dhi ɨꞌɨɨr na ñich kɨꞌn ba jam jupsussa, jaꞌp jir jum duukam na gu Dios jix aaꞌ na pim puiꞌ jaꞌk tu kuugalhdhidhaꞌ na jɨꞌk jax jix aaꞌ na baꞌ tu jam uañiꞌñkaꞌ gu jam uaꞌtulhdharaꞌ.” \v 21 Gio baꞌ mu jaꞌk jup tu jupsusdaꞌ gu Moisees gam guiꞌ na mɨjɨ tu daraa ɨrban dɨr gu chiop nam bhaan tuꞌx buadaꞌ guiꞌ nam miꞌ tu juandaꞌ nam tu ja daañxiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam gio nam ja palhbuiꞌñdhaꞌ nam tu makgɨrxiꞌñdhaꞌ gu sasoiꞌ gu Dios. \v 22 Puiꞌ dho tu duu gu Moisees na jax jaꞌk tɨtda gu Dios, na sap jum aaꞌ nam ɨꞌɨɨr kɨꞌn ja jupsusdaꞌ guiꞌ nam kɨꞌn tu daandaꞌ buiñor na baꞌx kɨkɨɨꞌ kaꞌ, na guꞌ sap cham bhaaiꞌ na ja uañdhaꞌ gu ja uaꞌtulhdharaꞌ gu jaꞌtkam noꞌm cham bɨɨx makgɨrxiꞌñ gu ja ɨꞌɨɨr gu sasoiꞌ. \s1 Guch Xoiꞌkam jix bhaaiꞌ na tuch uañdhaꞌ guch uaꞌtulhdharaꞌ nat guꞌch aꞌmkam bam makgɨrta \p \v 23 Gu chiop nat kɨɨsak bɨjɨk gu Moisees, iam pɨx jir pu chuꞌm kat na jax chuꞌm gux dhaam kam chiop, sia gu tuꞌ na mɨjɨx chu jaiꞌch ɨrban dɨr. Puiꞌ kut baꞌ gu Moisees ja koodak gu sasoiꞌ baxbhak gu ja ɨꞌɨɨr kɨꞌn tu jupiis mɨjɨ ɨrban dɨr bhaan guiꞌ na mɨjɨ tu daraa nam bhaan tuꞌx buadaꞌ guiꞌ nam miꞌ tu juandaꞌ na sap baꞌx uañ kɨr tu biꞌyaꞌ. Dho jaiñ na guꞌ ya jaꞌp dhi oiꞌñgaꞌn tum makgɨrtar gu sasoiꞌ bhaiꞌ gɇꞌ chiop na sap baꞌx chu uañ kaꞌ, guꞌ bhammɨ gi baꞌx dhaam na paiꞌx ioꞌm jix chu xidhuu, jix ioꞌm gɇꞌp jum duukam ji na aaꞌ na tum makgɨrtaꞌ, cham tuꞌ gu sasoiꞌ. \v 24 Bhaiꞌ jɨꞌ nañ tu aagɨt jup kaiꞌch nat baa guch Xoiꞌkam nax ioꞌm jix chu xidhuu, cham tuꞌ puiꞌ na jax ya jaꞌp nach paiꞌ tu chichiopiꞌ aach, na guꞌ guiꞌ Dios jir chiopgaꞌn, cham tuꞌ gu jaꞌtkam. Tɨi iam pɨx pu chuꞌm xip duu mɨt gu ja chichiopiꞌ gu jaꞌtkam na jax chuꞌm gux dhaam kam. Bhaiꞌ jɨꞌ baꞌ daakat jich aꞌmkam ñiok xib guch Xoiꞌkam buiñor gu Dios, na pu tɨɨꞌntuꞌn na tuch uaniꞌñkaꞌ guch uaꞌtulhdharaꞌ. \v 25 Maaꞌnnim pɨx bhaiꞌ tu makgɨrxi guch Xoiꞌkam gu Dios, cham tuꞌ na muiꞌkim nam jax chu buadaꞌ ya jaꞌp dhi oiꞌñgaꞌn gu ja gɇꞌgɇrkam tuk guiꞌ nam bhaiꞌ gɇꞌ chiop tu juandaꞌ, nam gammɨjɨ nabap oidhaꞌ muiꞌ ba ji bhɨikaꞌ gu sasoiꞌ ja ɨꞌɨɨr mɨjɨ na paiꞌx ioꞌm jix chu xidhuu nam kɨꞌn jupsusdaꞌ gux xidhuu kam kaaja, na baꞌ dhiꞌ kɨꞌn tu ja uañdhix kaꞌ gu ja uaꞌtulhdharaꞌ gu jaꞌtkam. \v 26 Na guꞌ noꞌ muiꞌkim ji chu makgɨrxidhaꞌ gɨt guch Xoiꞌkam gu Dios, ¿cham aa guꞌ jɨꞌk na kim ba mukiaꞌ gɨt dhiꞌ janoꞌ dɨr nat paiꞌ dhuuk jup duu gu Dios dhi oiꞌñgaꞌn, kux baꞌ guꞌ tuꞌ maaꞌnnim pɨx? Dai xib na yaꞌ ba miamlhim na paiꞌ dhuuk tum kuugalhdhaꞌ yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn nat baꞌ bhaiꞌ xi jimɨɨk yaꞌ aach jich bui xim makgɨrtak jich aꞌmkam, pu daipuꞌ maaꞌnnim pɨx. Dhiꞌ kɨꞌn pu gammɨjɨ ba tu uañdhix kaꞌ guch uaꞌtulhdharaꞌ. \v 27 Na guꞌ dhiꞌ jaꞌpni jia na jax ya jaꞌp gu jaꞌtkam, nam guꞌ cham tuꞌ koꞌdat gio duduardat ya jaꞌp oipo, jaꞌpji noꞌt pɨx ba muu, pu cham paiꞌ ka dodhiaꞌ, dai janoꞌ na ba tum kuugalhdhaꞌ yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn nam baꞌ duduadɨi giop bhaiꞌp ji baapmigiaꞌ na bam aayaꞌ na paiꞌ dhuuk ja aagiꞌñdhaꞌ guch Xoiꞌkam nam tuꞌ jax buimɨi nam duduakat gu ja tutkuꞌ bhaan. \v 28 Puꞌñi ɨp guch Xoiꞌkam janoꞌ nat yaꞌ xi ɇɇk, maaꞌnnim pɨx jum makgɨrta jich aꞌmkam, dhiꞌ kɨꞌn pu ba tu namkix bɨɨx maaꞌn jimdam nam jix uꞌuaꞌtulhdhix gu jaꞌtkam yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn. Baꞌ xib na gio bhaiꞌp jimdaꞌ, cham tuꞌ na gioch aꞌmkam jup ka mukiaꞌ na tuch ñamkixdhaꞌ guch uaꞌtulhdharaꞌ, jaꞌpji daipuꞌ na bha ja baiꞌñmɨraꞌ pɨx guiꞌ nam jɨꞌk puꞌñi tɨ nɨɨra na bha ja baiꞌñmɨraꞌ miꞌ puiꞌ ji jiimɨt na jax jix aaꞌ. \c 10 \p \v 1 Gu Moisees puiꞌ jaꞌk tu daasak bhaankamuꞌn gu Dios ja bui gu Israel kam jaꞌtkam nam sap tu makgɨrxiꞌñdhaꞌ gu sasoiꞌ gu Dios na baꞌ kɨꞌn tu ja uañiꞌñkaꞌ gu ja uaꞌtulhdharaꞌ. Baꞌ dhiꞌ jɨꞌ nat jɨꞌk jax tu daasak, iam pɨx puiꞌ jaꞌk ɨp na jɨꞌk jax jum duñiaꞌ guch Xoiꞌkam noꞌt puꞌñi yaꞌ ba ai, na baꞌ miꞌ dhɨr pu bɨɨx dappaam tu ja uañdhix kaꞌ gu ja uaꞌtulhdharaꞌ gu jaꞌtkam. Na guꞌ gu puiꞌ nat jɨꞌk jax tu daasak gu Moisees nam puiꞌ tu makgɨrxiꞌñdhaꞌ gu sasoiꞌ gu Dios, cham bhaaiꞌ na dhiꞌ kɨꞌn pu bɨɨx dappaam tu ja uañdhaꞌ gu ja uaꞌtulhdharaꞌ, sia kum guꞌ tɨi gammɨjɨ nabap oidhaꞌ pɨx mɨjɨ dɨr ji bapoꞌ nam tu makgɨrxiꞌñ gu sasoiꞌ, puiꞌ nam jax bax uꞌuaꞌtulhdhix kaꞌ. \v 2 Baꞌ pux mat kaꞌ am gu Israel kam jaꞌtkam na cham tuꞌ bhaaiꞌ na pu bɨɨx maaꞌn jimdam tu ja uañdhaꞌ gu Dios gu ja uaꞌtulhdharaꞌ, sia kum guꞌ tɨi tu koodat gu sasoiꞌ makgɨrxiꞌñ nat jax tu daasak gu Moisees, puiꞌ nam jax bax uꞌuaꞌtulhdhix kaꞌ nam xim taat kaꞌ. Baꞌ tɨi pɨx mɨjɨ dɨr ji bapoꞌdaꞌ am nam tu makgɨrxiꞌñdhaꞌ gu sasoiꞌ. \v 3 Ku guꞌ dhiꞌ pu jaꞌp pɨx ji baꞌ nam tɨi xi chu makgɨrxiꞌñdhaꞌ, panaas baꞌ nam jax dhui pɨx bhaan tɨꞌñchokaꞌ gammɨjɨ nabap oidhaꞌ gu ja uaꞌtulhdharaꞌ, na guꞌ cham paiꞌ iam pu bɨɨx dappaam ja uañdhidhaꞌ gu Dios, \v 4 na guꞌ gu ja ɨꞌɨɨr gu tutuur gam kakarbax cham jɨꞌxkat bɨɨx dappaam uañchudaꞌ gu uaꞌtulhdharaꞌ. \p \v 5 Puiꞌ ku baꞌ nat paiꞌ dhuuk yaꞌ ai guch Xoiꞌkam yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn, jup tɨtda gu Dios jich Gɨꞌkoraꞌ jix dhaam: \q1 Cham ka aaꞌ ap jiñ Gɨꞌkoraꞌ nam jum makgɨrxiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam gu sasoiꞌ ja ɨꞌɨɨr, \q1 puiꞌ ku pich baꞌ maaꞌn jiñ maa gu tuukuꞌ nax ioꞌm jir gɇꞌp jum duukam nañ jum makgɨrxidhaꞌ ja aꞌmkam. \q1 \v 6 Nap guꞌ cham jɨꞌxdhat bɨɨx dappaam tu ja uañdhaꞌ gu ja uaꞌtulhdharaꞌ siam chi moo tɨim mɨmɨiꞌñxiꞌñ gu sasoiꞌ gam nam jum makgɨrxiꞌñ. \q1 \v 7 Baꞌ nañ jax ba kaiꞌch jiñ Gɨꞌkoraꞌ, \q1 yaꞌñ bap tuꞌiiꞌ baꞌ xib dhi oiꞌñgaꞌn bhaan nañ puiꞌ tu kuugalhdhaꞌ na pich jax jiñ chɨɨdak bhañ joot gam nap jax jix aaꞌ, \q1 na baꞌ puiꞌ ba tum kuugalhdhaꞌ na jax tu uaꞌñix gum ñiꞌook mi uꞌuan taꞌm. \m \v 8 Dho jaiñ na jax kaiꞌch guch Xoiꞌkam. Bɨɨpɨꞌ dɨr jup xi chɨꞌɨɨk na gu Dios cham jɨꞌxdhaꞌ bɨɨx dappaam tu ja uañdhaꞌ gu ja uaꞌtulhdharaꞌ gu jaꞌtkam siam chi moo tɨi makgɨrxiꞌñ gu sasoiꞌ gam bɨɨx aixim tuꞌm nat jax tu daasak gu Moisees nam saak tu buadaꞌ, na baꞌ dhiꞌ kɨꞌn tu ja uañiꞌñkaꞌ gu ja uaꞌtulhdharaꞌ sia gu palhɨɨp. \v 9 Miꞌ dhɨr baꞌ moo jaꞌpnip xi chɨi: “Yaꞌñ bap tuꞌiiꞌ baꞌ xib dhi oiꞌñgaꞌn bhaan jiñ Gɨꞌkoraꞌ nañ puiꞌ tu kuugalhdhaꞌ na pich jɨꞌk jax jiñ chɨɨdak bhañ joot.” Dhiꞌ jaꞌp kaiꞌñkam jup kaiꞌch na miꞌ dhɨr jaꞌp jaꞌk maakam ba tu aagix kaꞌ ja bui gu Israel kam jaꞌtkam, cham tuꞌ kiaꞌ nat jax tu uaꞌnak gu Moisees bhaankamuꞌn gu Dios nam saak tu makgɨrxiꞌñdhaꞌ gu sasoiꞌ. \v 10 Guꞌ baꞌ nat paiꞌ dhuuk puꞌñi dɨɨlh jum makgɨrta guch Xoiꞌkam jich aꞌmkam, pu bɨɨx dappaam tuch ñamkix guch uaꞌtulhdharaꞌ. Daipuꞌ maaꞌnnim pɨx nat jum makgɨrta jich aꞌmkam, pu dhiꞌ kɨꞌn gammɨjɨ ba tuch uañiꞌñkaꞌ gu Dios guch uaꞌtulhdharaꞌ. \p \v 11 Cham puiꞌ na jax guiꞌ nam bhaiꞌ tu juan gɇꞌ chiop nam ja aꞌmkam tu daandaꞌ gu jaꞌtkam, nam gammɨjɨ nabap tanoolh ba ji chu makgɨrxidhaꞌ gu sasoiꞌ gu Dios na sap baꞌ puꞌñi duuji tu ja uañiꞌñkaꞌ gɨt gu ja uaꞌtulhdharaꞌ. Guꞌ ji na guꞌ puiꞌ pɨx cham jup bhaaiꞌ na bɨɨx dappaam ja uañdhaꞌ nam jɨꞌx jix uꞌuaꞌtulhdhix, sia kum guꞌ tɨi pɨx bhaan ji baapmigim nam tu makgɨrxiꞌñ. \v 12 Guch Xoiꞌkam guꞌ kaiꞌñkam maaꞌnnim pɨx ji nat xi makgɨrxidhak gu Dios gu dɨɨlh tukgaꞌn, pu daipuꞌ. Miꞌ dhɨr pu jiix dhaam, bhammɨ ji dhaibu sonpan gu Dios kɨɨꞌn dɨr jaꞌk. \v 13 Baꞌ bhammɨ pɨx dhaakat tɨ nɨɨra na bɨɨx ka xi ja tulhiiñchudaꞌ gu Dios guiꞌ nam jɨꞌk jix bhaamkiꞌñ. \v 14 Baꞌ sia kut maaꞌnnim pɨx jum makgɨrta jich aꞌmkam guch Xoiꞌkam, dhiꞌ kɨꞌn pu gammɨjɨ ba tu ja uañiꞌñkaꞌ gu Dios gu ja uaꞌtulhdharaꞌ dai guiꞌ nam jɨꞌk soiꞌm ɨlhdhai tɨ jɨɨꞌñdhaꞌ buiñor. \v 15 Puiꞌ jaꞌk jich jurtuꞌn gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ na bɨɨx aach jich aagɨt jup kaiꞌch miꞌ na paiꞌ tu uaꞌñix gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios na jaꞌpnim kaiꞌch: \q1 \v 16 Janoꞌ nañ paiꞌ dhuuk maakam tu daasaꞌ na tu aagix kaꞌ ja bui gu Israel kam jaꞌtkam, \q1 ja jujur am jañ uaꞌnaꞌ guñ ñiꞌook, nam baꞌ gammɨjɨ tɨꞌñchokat miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ nañ jax jix aaꞌ. \q1 \v 17 Dappaam jañ tu ja uañdhaꞌ gu ja uaꞌtulhdharaꞌ sia mɨt jax gɇꞌ bam uaꞌtulh, \q1 gio nañ gammɨjɨ pɨx ba tu ja uañiꞌñkaꞌ noꞌm jum uaꞌtulhiꞌñ, \q1 panaas kum moo pu cham paiꞌm uaꞌtulhiꞌñdhaꞌ. \m \v 18 Dho jaiñ nat jax jaꞌk ji chu buus jiñ jaaduñ, pu bɨɨx ba tuch uañdhix guch uaꞌtulhdharaꞌ xib. Cham kam aaꞌ nach gammɨjɨ nabap tanoolh tu makgɨrxiꞌñdhaꞌ gu sasoiꞌ gu Dios nach jax tu buaꞌt bɨɨpɨꞌ dɨr, nat guꞌ guch Xoiꞌkam na jax yaꞌ xi oilhimɨk jum makgɨrta jich aꞌmkam na baꞌ puꞌñi duuji bɨɨx dappaam tuch uañdhix kaꞌ guch uaꞌtulhdharaꞌ. \s1 Nach gammɨjɨ tu daandaꞌ buiñor gu Dios \p \v 19 Jiñ jaaduñ jich Xoiꞌkam bhaan, xib dho gi bax bhaaiꞌ ji nach dɨɨlh ba tu daandaꞌ buiñor gu Dios cham tuꞌ bhaan ji chotdonɨt, cham kam aaꞌ na jaroiꞌ tuch dhaañxiꞌñdhaꞌ na jax bɨɨpɨꞌ dɨr. Jaꞌp ji buusan baꞌ xib na bax bhaaiꞌ nach dɨɨlh mu baapkiaꞌ mɨjɨ ɨrban dɨr gu chiop miꞌ na paiꞌx ioꞌm jix chu xidhuu, sia kuch jir jaꞌppɨx jaꞌtkam. Tuꞌ gi nat guꞌ guch Xoiꞌkam ba makgɨrxi gu Dios gu dɨɨlh ɨꞌraꞌn na baꞌ puꞌñi bax bhaaiꞌn kaꞌ nach yaꞌ dɨr jaꞌp jaꞌk sɨlh ba tu daandaꞌ buiñor. \v 20 Na guꞌ nat paiꞌ dhuuk muu guch Xoiꞌkam jich aꞌmkam, pu ɨrban sar gu jannulh na miꞌ sɇꞌ ɨrban gu gɇꞌ chiop na Jerusaleen kɨɨk, na kɨꞌn tu kuup na baꞌ cham jaroiꞌ mu bakiaꞌ bhɨjɨmmɨ dɨr soosnaꞌn na paiꞌx ioꞌm jix chu xidhuu. Baꞌ dhiꞌ jaꞌp ji buus nat jich kupioꞌk bhaiꞌ nach paiꞌ dhɨr mu baapkiaꞌ, na guꞌ bach aagiꞌñ nach jax jaꞌk dui sɨlh ba tu daandaꞌ buiñor gu Dios aach dɨɨlh. \v 21 Gu Jesuus jich Xoiꞌkam baꞌ puiꞌ ba ji buusan xib na jax gu ja gɇꞌkam tuk guiꞌ nam bhaiꞌ gɇꞌ chiop tu juan, na xib bhammɨ ba daa jix dhaam na paiꞌ tu chiopiꞌ gu Dios, baꞌ bhaiꞌ dhɨr soiꞌ tɨɨꞌntuꞌ na tuch uañiꞌñkaꞌ guch uaꞌtulhdharaꞌ. \v 22 Bax bhaaiꞌ baꞌ xib nach sɨlh buiñor tu daandaꞌ gu Dios soiꞌch ɨlhdhat, nach guꞌ ba tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam guiꞌ nat jaroiꞌ tuch ñamkix guch uaꞌtulhdharaꞌ. Jaꞌp ji buus nat jich batbich joidham jix kɨɨꞌ suudaiꞌ kɨꞌn, nat guꞌ bɨɨx uañchuda nach jɨꞌx jix uꞌuaꞌtulhdhix kat. \v 23 Xib guꞌ dai ji nach jix biiñak kat buiñor guch Xoiꞌkam pɨx ba tɨ nɨɨrdaꞌ nach bhammɨ aayaꞌ na paiꞌp tuꞌiiꞌ gu Dios. Cham jach tuꞌ bhaan jax kach aaꞌndaꞌ, na guꞌ gu Dios cham xiim puiꞌ tu kuugalhdhaꞌ nat jɨꞌk jax ba tu dai jich bui. \v 24 Jaꞌpji dai ji nach ba xich ja joiꞌgɨꞌndaꞌ bɨɨx jɨꞌmaꞌn, joidham nach jix bhaiꞌ kaiꞌchɨt jich papalhbuiꞌñdhaꞌ tuꞌ na pɨx kɨꞌn, gio nach jix bhaiꞌm duukam xip tu buadaꞌ bhaankamuꞌn. \v 25 Jum aaꞌ ɨp nach gammɨjɨ mu jimmɨdaꞌ paiꞌ nach jich jumpaꞌndaꞌ nach tu daandaꞌ buiñor gu Dios, cham tuꞌ nach am ɨrdat oipodaꞌ na jax jaiꞌ nam pu cham jimmɨ mu jaꞌp nam paiꞌ jax jum jumpaꞌn nam tu daandaꞌ buiñor gu Dios. Aach guꞌ jiimchuꞌndaꞌ ji mu jaꞌp nach paiꞌ jax jich jumpaꞌndaꞌ nach tu daandaꞌ, na guꞌ puꞌñi jaꞌk jix aaꞌ guch Gɨꞌkoraꞌ nach gammɨjɨ mu daañchuꞌndaꞌ. Jix ioꞌm jach muiꞌ ba xi dhaañchuꞌndaꞌ xib, na guꞌ bar miaꞌn na paiꞌ dhuuk tum kuugalhdhaꞌ yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn, na paiꞌ dhuuk ja aagiꞌñdhaꞌ guch Xoiꞌkam nam tuꞌ jax buimɨk bɨɨx gu jaꞌtkam nam duduakat ja tutkuꞌ bhaan. \p \v 26 Na guꞌ noꞌch aach am ɨrdat daraat jich uaꞌtulhiꞌñ jaꞌp xi dhuukat guch Xoiꞌkam sia kuch tɨix maat na jax jum kaiꞌch gux bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ, cham jɨꞌxdhaꞌ tuch uañdhaꞌ gu Dios guch uaꞌtulhdharaꞌ, nach guꞌ pu cham soiꞌch ɨlhiiꞌñdhaꞌ buiñor guch Xoiꞌkam nat tɨich aꞌmkam muu kuruus taꞌm. \v 27 Baꞌ noꞌch guꞌ aach puꞌñi pɨx tuꞌiiꞌ, dai nach am tɨꞌñchokaꞌ janoꞌ na paiꞌ dhuuk tum kuugalhdhaꞌ yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn na xich aaꞌñdhai guch Xoiꞌkam na chich tuꞌ bhaan jich uaꞌtulh mu jaꞌk xich jootsaꞌ na paiꞌ gɇꞌ mɨim gu tai na gammɨjɨ cham tuꞌtkɨ, miꞌ na paiꞌ ja tulhiiñchudaꞌ gu Dios guiꞌ nam jɨꞌk jix bhaamkiꞌñ. \v 28 Miꞌ nat paiꞌ tu uaꞌnak gu Moisees bhaankamuꞌn gu Dios, jup jum kaiꞌch nam sap pu maaꞌn jimdam muꞌaaꞌ gu jaroiꞌ noꞌ cham tuꞌ kaꞌm nɨiꞌñ nat jax tu daasak gu Dios, dai pɨx noꞌm jɨꞌk baik nɨiꞌñ nat paiꞌ cham am bua, tɨꞌñchokaꞌ nat jaꞌxbuiꞌ pɨx tɨ tɨɨ. \v 29 Dho jaiñ, ¿guꞌ gi baꞌ janoꞌ na paiꞌ dhuuk tum kuugalhdhaꞌ yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn, jax japim ɨlhiiꞌñ na tu ja doodaꞌ guiꞌ nam jɨꞌk tuꞌ pɨx ɨlhiiꞌñ guch Xoiꞌkam Maraaꞌn gu Dios nat tɨix ja joiꞌndak ja aꞌmkam muu kuruus taꞌm, nat gɇꞌ jaax gu ɨꞌraꞌn nat kɨꞌn tu ja namkix gu ja uaꞌtulhdharaꞌ? Jix ioꞌm ji na ja tulhiiñchudaꞌ gu Dios, cham tuꞌ na tuꞌ palhɨɨp, gam nam guꞌ tuꞌ pɨx ɨlhiiꞌñ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ na tɨix ja tajaañdham gu Dios nax ja joiꞌgɨꞌn. \v 30 Na guꞌ puiꞌ pu kaiꞌch gu Dios miꞌ na paiꞌ tu uaꞌñix gu ñioꞌkiꞌñ na jax ja duñiaꞌ guiꞌ nam cham tuꞌ kaꞌm tɨgiaꞌ, jup jum kaiꞌch: “Aañ dɨɨlh jix maat ji nañ jax ja doodaꞌ gatuuk guiꞌ nam jɨꞌk cham jiñ kɨɨgalhdhai cham tuꞌ kaꞌm jiñ chɨgiaꞌ. Ja makiaꞌ iñ na jax jaꞌk ja aꞌm bipioꞌdaꞌ gu pu chuꞌm gu jaꞌtkam.” Gio baꞌ jumai kap jaꞌpnip jum kaiꞌch: “Gu Dios jich Gɨꞌkoraꞌ dɨɨlh ja aagiꞌñdhaꞌ gatuuk gu jaꞌtkam nam tuꞌ jax buimɨi bɨɨx jɨꞌmaꞌn, noꞌm jix bhaiꞌm duukam jup tu buimɨk piam ku guꞌx buam jum duukam.” \v 31 ¡Jaꞌp moox ɨɨbhidham ji na tu ja doodaꞌ jɨꞌk noꞌm jaaxmam pɨx ɨlhiiꞌñ gu Dios na gammɨjɨ pur gɇꞌkam! \p \v 32 Baꞌ aapiꞌm jiñ jaaduñ, jam guguuxiꞌñ iñ na pim cham jax jum aaꞌndaꞌ noꞌt tuꞌ jax ba ji jam duu, jaꞌp na jax janoꞌ na pimɨt jax tɨ jɨɨꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, na pimɨt nakoo nat paiꞌ dhuuk bɨɨx aixim jix buam jum duukam bhaiꞌ jam daam ji jii, puiꞌ na pim jax bax biiñak buiñor. \v 33 Jaiꞌ dhɨt aapiꞌm jamɨt bɨɨx aixim jam aiꞌchuxdhak gam na mɨt jam koꞌktulh guiꞌ nam xi jam bhaamkiꞌñ ja nɨiꞌñchudat gu muiꞌ jaꞌtkam. Baꞌ jaiꞌ dhɨt cham jax ɨlh japimɨt sia ku mɨt tɨi puiꞌ bhaiꞌp ji jam tulhiiñchuda nam jax ja tulhiiñchuꞌn gu jaiꞌ nam jix ioꞌm jix biiñak buiñor gu Dios nam baꞌ cham jax jum aaꞌ sia kum jax ja bua. \v 34 Gam na pimɨt jix ja joiꞌndak ja tɨɨgɨk ja palhbui gu jaiꞌch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham na mɨt ja kuu, gio na pim cham paiꞌ jax jum aaꞌ sia ku mɨt ba tu jam boosgi gu jam bɨxchuꞌ gu gɇꞌgɇrkam na pim tu biaꞌkat na pim ba tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam, na pim guꞌ puiꞌ pɨx xim aaꞌ nax dhaam buiñor gu Dios noꞌ pimɨt ba ai, jix ioꞌm muiꞌ jam aꞌm tu biꞌyaꞌ gu bɨxchuꞌ, na pu cham tuꞌ jax jum bua, ni ku cham tɨ kɨklhiꞌñchar. \v 35 Baꞌ jam guguuxiꞌñ iñ jiñ jaaduñ na pim cham oodat jix ioꞌm muiꞌ xix biiñak kaꞌ buiñor gu Dios, na baꞌ jam aꞌm biꞌyaꞌ gu gɇꞌgɇr jup tum duuꞌnkam. \v 36 Chaꞌpim jax jum aaꞌndaꞌ sia ku pim bɨxchuꞌ bhaan jum tulhiiñ yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn. Xi ñakgat japim miꞌ puiꞌ xi chu kuugalhdhidhaꞌ na jɨꞌk jax jix aaꞌ gu Dios, na pim baꞌ puꞌñi duuji tu maiꞌchiaꞌ gu gɇꞌgɇr jup tum duuꞌnkam nat tu jam iimchuda na tu jam makiaꞌ bɨɨx jɨꞌmaꞌn noꞌt yaꞌ ba ai, na guꞌ dhiꞌ cham xiim bha jim. \v 37 Puiꞌm kaiꞌch jia gu ñioꞌkiꞌñ miꞌ na paiꞌ tu uaꞌñix na jaꞌpnim kaiꞌch: \q1 Alh moo cham xiim yaꞌ aayaꞌ guiꞌ na saak bha jimdaꞌ, \q1 cham tuꞌ ka mɨɨkidhaꞌ. \q1 \v 38 Baꞌ guiꞌ nam jɨꞌk bɨɨx ja jujur kɨꞌn tɨ jɨɨꞌñdhat jix biiñak buiñor gu Dios, \q1 joidham jix bhaiꞌ tu ja jimiaꞌ. \q1 Guꞌ noꞌ mɨt jix oodak gio jaꞌk jup suulh mu jaꞌk na paiꞌr tu uaꞌtulhdharaꞌ, \q1 dho gi guꞌ am tɨꞌñchokaꞌ am ji na ja tulhiiñchudaꞌ gu Dios. \m \v 39 Jaiñ na jax jum kaiꞌch gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios. Ku baꞌ guꞌ nach guꞌ aach bɨɨx jich jujur kɨꞌn tɨ jɨɨꞌñdhat jix biiñak buiñor guch Xoiꞌkam, cham jɨꞌxdhaꞌ jaꞌk suulhgiaꞌ ich sia ku jax jix buam tuch jim, nach guꞌx maat nach baidhikaꞌ gu Dios jix dhaam nach paiꞌ joidham jix jɨjɨkgɨm bap tuiꞌkaꞌ gammɨjɨ, cham puiꞌ na jax guiꞌ nam gio jaꞌk jup suulhiꞌ mu jaꞌk na paiꞌr tu tulhiiñaraꞌ. \c 11 \s1 Nañ jax jaꞌk bɨɨx jiñ jur kɨꞌn tɨ jɨɨgiꞌñdhat jix biiñak kaꞌ buiñor gu Dios \p \v 1 Noꞌñ sɨlhkam bɨɨx jiñ jur kɨꞌn tɨ jɨɨꞌñdhat jix biiñak buiñor gu Dios, puiꞌp tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ iñ na puiꞌ tu kuugalhdhaꞌ nat jax tu dai na saak tu duñiaꞌ gatuuk, sia kuch guꞌ cham maat na jax baꞌ jaꞌk ba ji chu duñiaꞌ na puiꞌ ba ji chu kuugalhdhaꞌ. \v 2 Jaꞌp na jax bɨjɨk guch bopxi kat nam joidham bɨɨx ja jujur kɨꞌn tɨ jɨɨꞌñdhat jix biiñak kat buiñor guiꞌ, baꞌ joidham jix ja kɨɨgalh, nam guꞌ tuꞌ kaꞌm nɨidhat miꞌ puiꞌ jiimɨt na jax jix aaꞌ nam tuiꞌñgɨdaꞌ. \p \v 3 Bɨɨx jup tɨ jɨɨgiꞌñ ich nat gu ñioꞌkiꞌñ kɨꞌn jup duu gu Dios dhi oiꞌñgaꞌn bɨnkam guiꞌ na jɨꞌk tuꞌ yax chu jaiꞌch gam gu jaiꞌ oiꞌñgaꞌn na mɨk jaꞌk daraa, na chakui tuꞌx chu jaiꞌch kat, dai na puiꞌ pɨx xi kaiꞌch. \p \v 4 Jaiñ guiꞌ na Abeel tɨɨgich bɨjɨk, joidham jix kɨɨgalh gu Dios guiꞌ nat tuꞌ makgɨrxi gio dɨɨlh, cham tuꞌ puiꞌ na gu xioꞌgiꞌñ Kayiin, na guꞌx maat nat bɨɨx juraaꞌn kɨꞌn soiꞌm ɨlhdhak puiꞌ tu duu, na guꞌ tuꞌ sɨlhkam kɨꞌn tuꞌ kaꞌm nɨidhat jix biiñak kaꞌ buiñor. Baꞌ cham jax bua sia kut muiꞌ oidhaꞌ ba jur janoꞌ dɨr nat muu, xib guꞌ jaꞌp ji buusan ji na pui yaꞌ oirɨt puiꞌ na jax bax biiñak buiñor gu Dios, nach baꞌ aach nɨidhat puiꞌp jich biiñkadaꞌ buiñor guch Gɨꞌkoraꞌ. \p \v 5 Gio guiꞌ na Enok tɨɨgich, pu bɨɨx tukgaꞌn bɨnkam bhɨɨk gu Dios jix dhaam, miꞌ pɨx pu cham paiꞌ ka matgir, na guꞌ puiꞌ bɨɨx juraaꞌn kɨꞌn jup tɨ jɨɨꞌñdhat jix biiñak kat buiñor gu Dios, gam na miꞌ puiꞌ jimdaꞌ na jax jix aaꞌ, puiꞌ kut baꞌ joidham jix kɨɨgalhdhak baidhak pu bɨɨx tukgaꞌn bɨnkam. \v 6 Baꞌm aaꞌ nach aach puꞌñi bɨɨx jich jujur kɨꞌn tɨ jɨɨꞌñdhat jix biiñak kaꞌ buiñor gu Dios noꞌch baabuiꞌ sɨlhkam ba kaichuꞌ, na guꞌ guiꞌ cham tuꞌ ja kɨɨgalhiꞌñ guiꞌ nam cham tɨ jɨɨꞌñdhat jix biiñak kaꞌ buiñor. Sɨlhkam nach tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ bɨɨx jich jujur kɨꞌn nax jaiꞌch ji gu duakam Dios nax dhaam jup tuꞌiiꞌ, gio na sɨlhkam jich baidhikaꞌ gatuuk bhammɨ na paiꞌp tuꞌiiꞌ. \p \v 7 Gio baꞌ puiꞌ na jax gu Noee ɨp, puiꞌ bɨɨx juraaꞌn kɨꞌn tɨ jɨɨꞌñdhat jup jix biiñak kat buiñor gu Dios. Jɨɨgiꞌñ ɨp janoꞌ nap tɨtda na tɨsaaꞌñdhaꞌ gu suudaiꞌ bɨɨx kap na jɨꞌx oiꞌñgaꞌn, puiꞌ kut baꞌ jotmodaꞌ cham jax ji chɨꞌɨɨk jup duu gu gɇꞌ kanuub nat jɨꞌx chia gu Dios, na sap baꞌ bhaan jum oꞌñchoꞌ dɨɨlh gu Noee ja bɨɨm gu jajaaꞌnniꞌñ na paiꞌ dhuuk bhaiꞌ ji dhuuduꞌ gio na bhaiꞌ ji chɨsdiaꞌ gu suudaiꞌ. Puiꞌm duu dho, dai gu Noee ja bɨɨm gu maamraꞌn gio gu ja bɨpnaꞌ mɨt bhaan tɨɨtɨs guiꞌ gu kanuub, na guꞌ dai guiꞌ nam tuꞌ kaꞌm nɨidhat jix biiñak kaꞌ buiñor gu Dios, gu jaiꞌ jaꞌtkam dho gi guꞌ pu bɨɨx koi mɨt ji bhaiꞌkok. \p \v 8 Gio guch boxii kat Abraam puiꞌ bɨɨx juraaꞌn kɨꞌn jup jix biiñak kat buiñor gu Dios. Tɨɨꞌ nat tuꞌ kaꞌm tɨɨgɨk puiꞌ tu duu janoꞌ nap tɨtda na jimiaꞌ miꞌ dhɨr kiaꞌmiꞌñ mu jaꞌk na paiꞌ ja makiaꞌ saak gu dɨbɨɨr gu bopxiꞌñ nam muiꞌdhaꞌ. Gu Abraam muiꞌ pɨx pu jimchuꞌ na paiꞌ jaꞌk aaꞌñdhim gu Dios na bhɨɨyaꞌ, na guꞌ dai guiꞌ pɨx buiñor jix biiñaktuꞌ, dɨɨlh pu cham maat guꞌ na paiꞌ baꞌ sɨlh ba ji aayaꞌ, dai baꞌ na pɨx tɨ nɨɨraim na aagiꞌñdhaꞌ gu Dios na paiꞌ. \v 9 Mummu baꞌ ji kiicha na paiꞌ tu aagiꞌñ, na guꞌp tɨtda na miꞌ jɨꞌ ja makiaꞌ gu dɨbɨɨr gu bopxiꞌñ noꞌ mɨt ba maaxir. Cham tuꞌ bhaan ji chooꞌnnɨt baꞌ miꞌp xi kiokaꞌ gu Abraam cham ja ɨɨbhidhat gu miꞌ oiꞌñkam, dai nat jax mi jaꞌp tu tuttu gu jajannulh baꞌbhak, na guꞌ dai gu Dios pɨx buiñor jix biiñak kaꞌ bɨɨx juraaꞌn kɨꞌn. Gio miꞌ dhɨr gu maraaꞌn Isaak nat maaxir puiꞌ ɨp, gio gu kuulsiꞌñ Jakob, puiꞌ jajannulh baꞌbhak chɨr jam pɨx jup tu oiꞌñkat, nam guꞌ puiꞌ dai gu Dios buiñor jup jix biiñak kat, na guꞌ puiꞌp ja tɨtda gu Dios na muiꞌ ja bopxichudaꞌ. \v 10 Gu Abraam bɨɨx juraaꞌn kɨꞌn jix biiñak kat buiñor gu Dios pu tɨ nɨɨradaꞌ na jax chuꞌm tanoolh bhammɨ aayaꞌ na paiꞌ joidham jix aꞌbhar tuut gu baꞌbhak nat dɨɨlh bhaiꞌ ja tuttu gu Dios. \p \v 11 Gio janoꞌ nat chakui maaꞌn ba ji chɨɨ gu alhii gu Saara, gu Abraam dai gu Dios pɨx buiñor xix biiñak kaꞌ, tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ bɨɨx juraaꞌn kɨꞌn na guiꞌ puiꞌ tu kuugalhdhaꞌ nat jax tu daax bɨɨpɨꞌ dɨr, nap tɨtda nam saak maaꞌn tɨgiaꞌ gu alhii sia kum jax bar jagɨꞌgɨr, na baꞌ miꞌ dhɨr dhiꞌ bhaan muiꞌ tu bopxichaꞌ gu Abraam. Puiꞌm duu dho, gu Dios dɨɨlh ja palhbui nam jax dhui tɨgiaꞌ gu alhii, na guꞌx maat nam tuꞌ sɨlhkam jix biiñak buiñor. \v 12 Baꞌ puiꞌ ji chu buus na jax tɨtda gu Dios gu Abraam, jix ioꞌm muiꞌ tu bopxicha cham daaxix kam, cham jum ɨlhdham ji guꞌ, na mɨt guꞌ dakoo pɨx ji chɨɨ gu alhii daim bɨpnagɨm nam pux ioꞌm bar jagɨꞌgɨr, nam cham ka ɨlhiiꞌñ, na guꞌ am tɨi pup pu am bax muukim gu Abraam nax ioꞌm bar jagɨꞌ kaꞌ. Guiꞌ jɨꞌ baꞌ gu alhii na mɨt tɨɨ bhaan muiꞌ tu bopxicha gu Abraam, jaꞌpni pɨx jum duu mɨt na gu chiichiaꞌ na bhaꞌñi jaꞌp daraa jix dhaam, gio jaꞌpni ɨp na jax gu oꞌya na mu jaꞌp kaat suudaiꞌ jugiiꞌñ. Pu cham jaroiꞌ maat nam jɨꞌk aix. \p \v 13 Bɨɨx jɨꞌmaꞌn dhiꞌ nañ jaroiꞌ ja aaꞌ nam tuꞌ sɨlhkam jix biiñak kat buiñor gu Dios, chakui ja aꞌm tu biꞌɨɨk gu gɇꞌp jum duukam nat Dios ja iimchudak na mɨt koi. Ku guꞌ nam guꞌx biiñak kat buiñor, jaꞌp ji buus ji na mɨt sia gu mɨk dɨr mu tɨ tɨɨgɨk bhammɨ jix dhaam na paiꞌ ja makiaꞌ gu Dios gu gɇꞌp jum duukam. Baꞌ joidham jix bhaiꞌm taat am, pux maat am nam cham tuꞌ gammɨjɨ yaꞌ pu oiꞌñkaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn bhaan, nam guꞌx maat nam cham jir yaꞌ kam. Puiꞌ kum baꞌx biiñak kat buiñor gu Dios tɨ nɨɨrdaꞌ na jix dhaam jaꞌk puiꞌ tu kuugalhdhaꞌ nat jax tu ja daax. \v 14 Baꞌ puiꞌ kum baꞌp kaiꞌchdhaꞌ pɨx janoꞌ nam yaꞌ ka oipodaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn bhaan nam cham tuꞌr yaꞌ kam, nam guꞌ pux maat na kam aajim gu tanoolh nam paiꞌ dhuuk aayaꞌ jaꞌp iam nam paiꞌ gammɨjɨ bhaiꞌ pu ba oiꞌñkaꞌ dho gi ji baꞌ, nat paiꞌ tu ja iimchuda gu Dios nam saak oiꞌñchaꞌ. \v 15 Noꞌm gɨt cham paiꞌ maakam jaꞌk jum tɨꞌñchokaꞌ nam paiꞌ gammɨjɨ bhaiꞌ pu ba oiꞌñkaꞌ, ¿cham aa guꞌ miꞌ pu cham joiñat daraakaꞌ am gɨt nam paiꞌ jax ba oiꞌñkat noꞌm puiꞌm aaꞌndaꞌ gɨt nam jir yaꞌ kam dhi oiꞌñgaꞌn? Piam kum palhɨɨp jaꞌp xi jimɨi jɨꞌk tanoolh gio mup ba aayaꞌ gɨt nam jir paiꞌ kam. \v 16 Guꞌ ji nam guꞌx maat nam cham tuꞌr yaꞌ kam, baꞌ jaꞌp jaꞌk jix aik am nam paiꞌ gammɨjɨ bhaiꞌ pu ba oiꞌñkaꞌ nax dhaam jaꞌk kat jup jum kaiꞌch. Baꞌ gu Dios cham paiꞌx xiꞌɨraam jum ɨlhiiꞌñ sia ku puiꞌm tɨɨtɨꞌ nar ja Dios tuk dhiꞌ jɨꞌ, nam guꞌ bɨɨx ja jujur kɨꞌn jix biiñak kat buiñor, dai nax ja aichdham jix dhaam nam paiꞌ gammɨjɨ bhaiꞌ pu ba oiꞌñkaꞌ joidham jix aꞌbhar baꞌpki chɨr. \p \v 17 Gio janoꞌ nap tɨtda gu Dios gu Abraam na sap muaꞌji makgɨrxidhaꞌ gu maraaꞌn Isaak na miꞌ pɨx bhaan machiaꞌ noꞌ sap moo sɨlhkam jix biiñak buiñor piam ku guꞌ cham, gu Abraam cham jax ji chɨꞌɨɨk puiꞌp tu duu na jax tɨtda gu Dios, na guꞌ bɨɨx juraaꞌn kɨꞌn tɨ jɨɨꞌñdhat jix biiñak kaꞌ buiñor. Puiꞌ ku baꞌ bɨɨx juraaꞌn kɨꞌn jix aaꞌ na makgɨrxidhaꞌ gu Dios gu maraaꞌn Isaak, cham jax bua sia ku daipuꞌ maaꞌn tu mar, \v 18 sia ku guꞌp tɨtda bɨɨpɨꞌ dɨr na saak bhaan dhiꞌ dhi maraaꞌn Isaak muiꞌ tu bopxichaꞌ cham daaxix kam. \v 19 Na guꞌ pux bhaiꞌx maat gu Abraam na gu Dios jix ioꞌm jir gɇꞌkam, bɨxchuꞌx aichuꞌn na pu tu duñiaꞌ, sia koiꞌñgaꞌn jix bhaaiꞌ na ja duduaꞌñdhai giop ja baapmiꞌñdhaꞌ. Baꞌ puiꞌ pɨx jum aaꞌ na cham jax bua siat muꞌaak makgɨrxi gu maraaꞌn Isaak, na guꞌ guiꞌ giop duaꞌñdhaꞌ. Gu Dios pux bhaiꞌx maat ɨp na gu Abraam tuꞌ sɨlhkam bɨɨx juraaꞌn kɨꞌn jix biiñak buiñor, baꞌp tɨtda na sap cham ka mumuaꞌdaꞌ gu maraaꞌn na bax muꞌaam. Ku guꞌ puiꞌ ji buus ji nat tɨi mua gu Abraam gu maraaꞌn Isaak, guꞌ ji nat guꞌ gu Dios giop duaꞌñ. \p \v 20 Gio miꞌ dhɨr gu Isaak nat paiꞌ dhuuk gɨꞌɨɨr, bɨɨx juraaꞌn kɨꞌn tɨ jɨɨꞌñdhat jup jix biiñak kat buiñor gu Dios, puiꞌ ku baꞌp ja tɨtda gu gook maamraꞌn, Jakob gio Esauu, na sap joidham jix bhaiꞌ tu ja jimiaꞌ. \v 21 Gio puiꞌ na jax gu Jakob, puiꞌ bɨɨx juraaꞌn kɨꞌn jup jix biiñak kat buiñor gu Dios, miꞌ puiꞌp jimdat na jax jix aaꞌ. Puiꞌ ku baꞌ janoꞌ na pux ioꞌm bar jagɨꞌ, na pu bar miaꞌn na mukiaꞌ, puiꞌ jaꞌk xi chu ja daaxdhak gu gook maamraꞌn gu Josee na sap jix bhaiꞌ tu ja jimiaꞌ. Gio sia ku cham ka ooꞌ na kɨɨkaꞌ nax ioꞌm bar jagɨꞌ, gu oxiaꞌn bhaan xim siispak nat tu daanɨ buiñor gu Dios, na guꞌ kaiꞌñkam tuꞌ sɨlhkam jix biiñak kat buiñor. \v 22 Gio gu Josee puiꞌ ɨp, bɨɨx juraaꞌn kɨꞌn jix biiñak kat buiñor gu Dios. Puiꞌ ku baꞌ janoꞌ nat pu ba ji muu, na pu palhɨɨp pɨx ba ñiok, jup xi ja tɨɨdak gu jajaaꞌnniꞌñ na sap jɨꞌkchi oidhaꞌ kɨꞌn gu Dios ja palhbuidhaꞌ nam bubuakiaꞌ miꞌ dhɨr Ejipto. Baꞌp xi ja tɨɨdak nam sap xi bhɨɨji gu tukgaꞌn noꞌ mɨt ba jii miꞌ dhɨr, na guꞌ bɨɨx juraaꞌn kɨꞌn tɨ jɨɨgiꞌñdhaꞌ na puiꞌ tu kuugalhdhaꞌ gu Dios jax noꞌt ba tɨi. \p \v 23 Gio jaꞌpni ɨp na jax gu gɨꞌkorgaꞌn gu Moisees nam puiꞌ bɨɨx ja jujur kɨꞌn jup jix biiñak kat buiñor gu Dios. Puiꞌ ku mɨt baꞌ cham tuꞌ bhaan ji chotdonɨk ɨxchu baik masaaꞌn gu Moisees nat jax maaxir, sia kum guꞌx maat nat puiꞌ jaꞌk tu dai gu gɇꞌkam miꞌ kam Ejipto nam pu bɨɨx ja koodaidhaꞌ gu aꞌaalh Israel kam nam jax maaxilhidhaꞌ noꞌm jir chichioꞌñ. Na guꞌ nam xi ñɨiꞌñ, joiꞌmdam tuꞌm gu alhii, gio nam guꞌ puiꞌ pɨx xim aaꞌ na ja palhbuidhaꞌ gu Dios, nam guꞌ buiñor jix biiñak kaꞌ. \v 24 Gio miꞌ dhɨr nat gɨꞌɨɨr gu Moisees, puiꞌp jum biiñkai buiñor gu Dios, bɨɨx juraaꞌn kɨꞌn tɨ jɨɨꞌñdhat miꞌ puiꞌ jimdaꞌ na jax jix aaꞌ. Puiꞌ ku baꞌ cham ka aaꞌ na pui puiꞌm tɨɨtɨꞌndaꞌ nar gɨꞌlhgaꞌn gu maraaꞌn guiꞌ na miꞌr gɇꞌkam Ejipto. \v 25 Na guꞌ cham aaꞌ na puiꞌ jaꞌk jup tu jimdaꞌ nam jax tu jim gu miꞌ kam Ejipto nam bɨɨx aixim tu buadaꞌ na jax cham jir am, sia guiꞌ nar dɨꞌɨɨꞌn tuꞌm, puiꞌ ku baꞌ cham ka aaꞌ na kaichgɨdaꞌ. Puiꞌm aaꞌ baꞌ nar am na mu jaꞌk ba ja bɨntaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam na miaꞌn jir jajaaꞌnniꞌñ, cham jax bua sia ku mɨt puiꞌ bhaiꞌp ji chulhiiñchuda nam jax ja tulhiiñchuꞌndaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam. \v 26 Puiꞌm duu baꞌ, buus gu Moisees miꞌ dhɨr ja bui gu Ejipto kam jaꞌtkam, na guꞌx aaꞌ na ja bɨɨm jum tulhiiñaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam, cham tuꞌp jum buixdhak sia chi jax kar jix chumñigam kat. Jix aaꞌ guꞌ na jaꞌxbuiꞌp xim tulhiiñaꞌ na jɨꞌx jum tulhiiñaꞌ guch Xoiꞌkam noꞌt puꞌñi yaꞌ ba ai, na guꞌ pux maat na gɇꞌp jum duukam makiaꞌ gu Dios jix dhaam noꞌt ba ai, na guꞌ bɨɨx juraaꞌn kɨꞌn jix biiñak kaꞌ buiñor. \v 27 Pu maiꞌ mɨɨ baꞌ miꞌ dhɨr Ejipto cham tuꞌ bhaan ji chooꞌnnɨk sia ku jax giilhim jix bhaam gu gɇꞌkam miꞌ kam, na guꞌx maat na gɇꞌkam kɨꞌn bhaan tɨ nɨidhim gu Dios sia ku cham paiꞌ nɨiꞌñ maaxik. \p \v 28 Miꞌ dhɨr baꞌ dai nat ba tu juu gu paan gakdhiꞌñchix kam bhaan Paaskua taꞌm ja bɨɨm gu Israel kam jaꞌtkam, na bhaan jix maatɨꞌ kaꞌ nam jix ioꞌm jix biiñak kat buiñor gu Dios tɨ jɨɨgiꞌñ na guiꞌ ja palhbuidhaꞌ nam bubuakiaꞌ miꞌ dhɨr Ejipto. Gio baꞌ nat ja chia bɨɨx jɨꞌmaꞌn nam sap ɨꞌɨɨr kɨꞌn mamxidhaꞌ gu kikiꞌñgob mu jaꞌp nam paiꞌ jax chu baꞌbhak, na sap baꞌ cham miꞌ aayaꞌ gu nobiiꞌñ gu Dios na paiꞌ dhuuk bɨɨx kap ja koodaꞌ gu bɨɨpɨꞌ kam ja maamar gu Ejipto kam jaꞌtkam. \v 29 Baꞌ buimgidhak na mɨt ba jii miꞌ dhɨr Ejipto, ja palhbui gu Dios nam jax dhui miꞌ bhɨɨyaꞌ ɨrban gux Bɨꞌ Suudaiꞌ, nam guꞌ bɨɨx ja jujur kɨꞌn jix biiñaktuꞌndaꞌ buiñor. Joidham jix chu gak kɨr bhɨi mɨt, nat guꞌ joidham ɨrban naiꞌ ji ɨɨ gu suudaiꞌ. Guꞌ baꞌ gu Ejipto kam jaꞌtkam nam muiꞌ tɨi ja ardim gu Israel kam jaꞌtkam, miꞌ pu koi mɨt na mɨt paiꞌ dhuuk muiꞌ tɨip ji bubua, nat guꞌ jotmodaꞌ am xim kuu ɨp gio gu suudaiꞌ na mɨt mu ji bhɨi ɨrban. \p \v 30 Gio gatuuk nam mummu jaꞌk jup ba tu kokda na paiꞌ Jerikoo tɨ tɨɨꞌ, dɨɨlh pɨx naiꞌ ji iaꞌrɨ gu bhibhiiꞌñbak, dai na mɨt bɨɨx xikoolh dhɨr pɨx xi jii sakaalh gu Israel kam jaꞌtkam xijum gook tanoolh juugɨt, nam guꞌ bɨɨx ja jujur kɨꞌn jix biiñaktuꞌndaꞌ buiñor gu Dios, puiꞌ kut baꞌ guiꞌ pɨx jup tu duu. \v 31 Gio puiꞌ na jax guiꞌ na Raab tɨɨgich bɨjɨk, puiꞌp tɨ jɨɨꞌñdhat jix biiñak kat buiñor gu Dios, sia ku guꞌ bɨɨpɨꞌ dɨr jir ganaiꞌ pɨx kat. Puiꞌ kut baꞌ cham muu ja bɨɨm gu miꞌ oiꞌñkam nat paiꞌ dhuuk ja koi gu Dios, nat guꞌx joiꞌgɨlh nat ja palhbuidhak ja tɨbiaptuda gu gook jaꞌtkam na mɨt mu ja joot gu Israel kam jaꞌtkam nam tɨ tɨɨꞌmpuꞌ nam jax tuꞌt tu oiꞌdhaꞌ miꞌ Jerikoo. \p \v 32 ¿Jax jañ pɨk jaꞌk moop xi jam tɨɨdaꞌ gɨt na pim baꞌx maatɨt kaayaꞌ? Tɨi muiꞌ ka biꞌiix am ji guꞌ na ñich chakui ja aa nam puiꞌp jix biiñak kat buiñor guch Gɨꞌkoraꞌ, dai ji na guꞌ chix ioꞌm tɇb jup jum bua noꞌ ñich bɨɨx muiꞌ ji jam aaꞌñ nam jɨꞌk jax tu buimɨk na bhaan jix maatɨꞌ nam jix biiñak kat buiñor gu Dios. Dai nam jax tɨɨgich jañ pɨx muiꞌ xi jam aaꞌñdhaꞌ, puiꞌ na jax guiꞌ na Gedeon tɨɨgich, gio baꞌ gu Barak, gio baꞌ gu Sansoon, gio baꞌ puiꞌ na jax gu Jepte nam puiꞌp jix biiñak kat buiñor gu Dios. Gio gu Dabii guiꞌ na bɨjɨk jir gɇꞌkam kat, gio baꞌ gu Samuel, gam guiꞌ nam bɨjɨk ya jaꞌp bhaankamuꞌn tu aꞌgimɨk gu Dios. \v 33 Bɨɨx ja jujur kɨꞌn tɨ jɨɨꞌñdhat jix biiñak kat am buiñor gu Dios dhiꞌ dhi jaꞌtkam, puiꞌ kum baꞌ jaiꞌ dhɨt ja daam kɨɨkat gu jaiꞌ jaꞌtkam, jaiꞌ dhɨt baꞌ nam jix bhaiꞌ ja sɨlhkadimɨk gu jaꞌtkam nam paiꞌ dhuuk jir gɇꞌgɇrkam kat na jax jix aaꞌ gu Dios. Jaiꞌ dhɨt baꞌ nat ja aꞌm tu bii guiꞌ nat tuꞌ tu ja iimchuda gu Dios. Gam jaiꞌ dhɨt nat cham jɨꞌxdhat ja jugiokak gu maapiꞌñ sia ku mɨt mɨjɨ tɨi ja iabo nam paiꞌ kuup, nat guꞌ ja palhbui gu Dios nam buiñor jix biiñak kaꞌ. \v 34 Gio baꞌ jaiꞌ dhɨt na mɨt tɨi tai chɨr ja iabok, cham jɨꞌxdhat ja mɨidhak sia ku giilhim jix choiñ, nat guꞌ ja palhbui gu Dios na ja buip tuiꞌñgɨt. Gio gam jaiꞌ dhɨt na mɨt cham jɨꞌxdhaꞌ miaꞌn ja bhɨi na mɨt jiboiꞌññor nam tɨi bax ja koodak tɇꞌtɇb kukxir kɨꞌn. Ku baꞌ guꞌ gatuuk na mɨt gio muiꞌp ji chu kokda, pu tu maꞌiich jamɨt ji, nat guꞌ ja palhbui gu Dios nam buiñor jix biiñak kaꞌ. Cham jɨꞌxdhaꞌ baꞌ jax ja dooda mɨt guiꞌ nam jix ja bhaamkiꞌñdhaꞌ. \v 35 Jaiꞌ dhɨt dhiꞌ nañ jaroiꞌ ja aaꞌ, jix bhaiꞌm duukam jup tu duuk jamɨt ja bui gu dɨꞌdɨlhdhɨm uꞌuub, ja duduaꞌñdhak bhaankamuꞌn gu Dios giop ja baapmiꞌ mɨt gu ja maamar nam ba koꞌiix kat. \p Jaiꞌ dhɨt moo xiꞌx ioꞌm jix biiñak kat am buiñor guch Gɨꞌkoraꞌ, puiꞌ ku mɨt baꞌ cham jax ɨlh na mɨt giilhim ja tulhiiñchudaimɨk ja koi nam xi chuut nam gammɨjɨ pu kaichgɨdaꞌ gu Dios sia kum tɨi ja chian nam sap cham ka kaichgɨdaꞌ, nam guꞌx aaꞌ nam ba jimiaꞌ nam paiꞌ cham tuꞌ bhaan kam tulhiiñaꞌ. \v 36 Jaiꞌ dhɨt nam ja gɨbiimɨk giilhim bɨɨx aixim xi ja aiꞌchuxdhimɨk, gio jaiꞌ dhɨt na mɨt ja buuprak bapaiñum tɨtropiñ kɨꞌn ja kuu nam tɨi xi chu ja aꞌgiꞌñdhaꞌ gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios. \v 37 Jaiꞌ dhɨt jamɨt joodai kɨꞌn ja maꞌyasimɨk ja koi, jaiꞌ dhɨt baꞌ na mɨt ɨꞌrapan ja ɨꞌkɨ sirruuch kɨꞌn, gam jaiꞌ dhɨt nam ja sɨxximɨk kukxir kɨꞌn. Bɨɨx dhiꞌ nañ jɨꞌk ja aaꞌ, jaiꞌ dhɨt cham paiꞌ tu oiꞌñkat am, muiꞌ kap oipimɨk am, kakasnir jajoꞌ tɨm tɨꞌiiꞌñkaꞌ am gam kakarbax jajooꞌ, nam guꞌ cham tuꞌr jix chutumñigam kat, gampaiꞌ tuutuꞌm kat am. Bɨxchuꞌ bhaan jum tulhiiñaimɨk am, gam na mɨt ja koꞌktulhdhimɨk. \v 38 Bɨɨx pɨx gu jaꞌtkam jix ja bhaamkiꞌñdhaꞌ am sia kum tɨi mi jaꞌp jix chu oiꞌñchak ja bɨɨm. Ba jimiaꞌ am baꞌ mu jaꞌp gampɨx jix chu gak kɨr na paiꞌ cham jaroiꞌ oirɨ, gam bha jaꞌp gɇꞌgɇr oiꞌdhaꞌ taꞌm. Mu jaꞌp jam ba tɨbiapkaꞌ jɨꞌx na paiꞌ chiichioꞌ gio na paiꞌ jax gɇgɇr tɨ dɨɨdɨꞌ. \v 39 Ku baꞌ guꞌ siam jix ioꞌm jix biiñak kat buiñor gu Dios, cham tuꞌ puiꞌ tu kuugalh ji nat jax tu ja daaxdhak, \v 40 na guꞌ puiꞌ pum aaꞌ gu Dios na xib baꞌ puiꞌ ka tu kuugalhdhaꞌ nat jax tu ja daaxdhak guiꞌ nach paiꞌ dhuuk aach yaꞌ ba oipodaꞌ puꞌñi, na baꞌ bɨɨx maap maaꞌn jimdam tuch uañdhaꞌ guch uaꞌtulhdharaꞌ, na baꞌ mɨꞌ dhɨr bax bhaaiꞌn kaꞌ na sia aach jich aꞌm tu biꞌyaꞌ gu gɇꞌgɇr jup tum duuꞌnkam nat ja iimchuda guiꞌ. \c 12 \s1 Nach cham jax jich aaꞌndaꞌ sia kuch puiꞌp jich chulhiiñ nax jum tulhii guch Xoiꞌkam \p \v 1 Dho jaiñ nam jax pɨk joidham bɨɨx ja jujur kɨꞌn tɨ jɨɨꞌñdhat jix biiñak kat buiñor gu Dios gu bɨjɨk dɨr kam jich bopxi kat. Aach dho puꞌñi ɨp jiñ jaaduñ, jaꞌp jach xi dhui bɨɨx nach jɨꞌk tuꞌ bhaan jich chukgiꞌñ, baꞌ dai nach bɨɨx jich jujur kɨꞌn bach biiñkadaꞌ buiñor gu Dios. Cham jach bhaan ka tɨtɨɨꞌñchokaꞌ gu tuꞌ nar uaꞌtulhdharaꞌ, dai ji nach pɨx bhaan ji baapmigiaꞌ nach miꞌ puiꞌ ba tu kuugalhdhidhaꞌ na jax jix aaꞌ guch Gɨꞌkoraꞌ. \v 2 Miꞌch puiꞌ ba jimiaꞌ nat jax xi chɨꞌɨɨk guch Xoiꞌkam janoꞌ na yaꞌ xi oilhimɨk, guiꞌch pɨx buiñor jix biiñak kaꞌ gammɨjɨ. Guiꞌ dɨɨlh jich palhbuidhaꞌ noꞌt tuꞌ ba jich dhuu, gio nach guguuxiꞌñdhaꞌ nach baꞌ cham jax jich aaꞌndaꞌ, gam na tuch uañiꞌñkaꞌ noꞌ chich tuꞌ bhaan cham am bua, nat guꞌ guiꞌ puiꞌp jum tulhiiñak janoꞌ na mɨt gɨbiimɨk sissapa kuruus taꞌm. Ku guꞌ cham paiꞌx xiꞌɨraam jum ɨlh ji nam puiꞌ bax dhoodak, ni ku paiꞌx buam jum aaꞌ, na guꞌ pux bhaiꞌx maat na alhio pɨx yaꞌ xim tulhiiñai miꞌ dhɨr jaꞌp jaꞌk gammɨjɨx jɨkgɨm bap tuiꞌkaꞌ, puiꞌ na jax xib na guꞌx jɨkgɨm bhammɨ pɨx daa sonpan gu Dios kɨɨꞌn dɨr jaꞌk. \p \v 3 Aapiꞌm puꞌñi ɨp jiñ jaaduñ, miꞌ pim puiꞌp xi chu daaꞌñchuꞌndaꞌ nat jɨꞌk jax tu duu guch Xoiꞌkam nam paiꞌ dhuuk tulhiiñchudimɨk gu jaꞌtkam jix uꞌuaꞌtulhdhix kam. Cham tuꞌ na pim moo maaꞌn jimdam totdonɨi pu jaꞌk suulhgiaꞌ noꞌm jax ba xi jam doodak gu jaꞌtkam na pim ba kaichuꞌ guch Xoiꞌkam, piam ku guꞌ na cham bhaiꞌ tu jam jim, guꞌ jaꞌpji na pim jix bhaiꞌ pɨx jum taat kaꞌ ji. \v 4 Na guꞌ dhiꞌ cham pɨk jir tuꞌ noꞌ pim tuꞌ bhaan jum tulhiiñ, piam noꞌm puꞌñi jax ba xi jam doodak gu jaꞌtkam, noꞌ mɨt guꞌ chakui jam koi na mɨt jax dhooda guch Xoiꞌkam. \v 5 Baꞌ aapiꞌm cham tuꞌ dhiꞌ bhaan kuuꞌ jimmɨdaꞌ noꞌ pimɨt ba jim tulhii, na guꞌ paiꞌ jɨꞌ Dios pɨx jir jup duniiꞌñ kaꞌ. Tɨꞌñchokat japim gu ñioꞌkiꞌñ miꞌ na paiꞌp jum kaiꞌch na saak ja tulhiiñchudat ja sɨlhkaꞌndaꞌ guiꞌ nam jɨꞌk moo tuꞌ sɨlhkam ba kaichuꞌ, nam bar maamraꞌn, na jaꞌpnim kaiꞌch: \q1 Moop cham jix buam jum aaꞌndaꞌ ni nap jix bhaam kaꞌ noꞌm tulhiiñchudat jum sɨlhkaꞌn gu Dios, \q1 piam kut jum ñiok noꞌp miꞌ paiꞌ cham pu duiñchuꞌ na jax jix aaꞌ, \q1 na guꞌ xim joiꞌndat pɨx jup jum buadaꞌ. \q1 Cham tuꞌ nap moo dhiꞌ bhaan pu jaꞌk gɨxiaꞌ. \q1 \v 6 Na guꞌ gu Dios sɨlhkaꞌndaꞌ gu jax chuꞌm maraaꞌn noꞌx dhaꞌ, \q1 tulhiiñchudaꞌ ɨp noꞌ cham miꞌ puiꞌ jim na jax jix aaꞌ. \m \v 7 Aapiꞌm puꞌñi ɨp jiñ jaaduñ, chaꞌpim jax jum aaꞌndaꞌ noꞌ pimɨt tuꞌ bhaan ba jim tulhii, na guꞌ xi jam joiꞌndat pɨx jup jam buadaꞌ gu Dios na pim jir maamraꞌn, na pim baꞌ puꞌñi duujir maaꞌn na pim jax jix biiñak kat buiñor miꞌ puiꞌ bhɨichgɨdaꞌ na jax jix aaꞌ. Na guꞌ dhiꞌ jaꞌpni jia na jax ya jaꞌp gu jaꞌtkam, nam guꞌ ja gɨbdat ja sɨlhkaꞌndaꞌ gu ja maamar noꞌm buam pɨx tu bua. \v 8 Na guꞌ noꞌ cham jam tulhiiñchudat jam sɨlhkaꞌn gu Dios noꞌ pim buam pɨx tu bua, dhiꞌ bhaan jix maatɨꞌ kaꞌ na cham tuꞌ maamraꞌn jam ɨlhiiꞌñ, na guꞌ na jɨꞌk tuꞌ sɨlhkam maamraꞌn ja ɨlhiiꞌñ, ja sɨlhkaꞌndaꞌ na jax jaꞌk jix aaꞌ. \v 9 Jaꞌp na jax aach bɨjɨk nach jir aꞌaalh kat, nam guꞌch chulhiiñchudat jich xɨlhkadimɨk guch gɨꞌkoraꞌ, tuꞌ kaꞌm ja nɨiꞌñdhat ja kɇɇkɇꞌ ich ɨp baꞌ noꞌm jax jich chɨtda nach cham pu buadaꞌ gu tuꞌ. Guꞌ gi baꞌ gu Dios nax ioꞌm jir gɇꞌkam nax dhaam jup tuꞌiiꞌ, ¿cham aa guꞌx ioꞌm jum aaꞌ nach tuꞌ kaꞌm nɨidhat miꞌ puiꞌ xi jiimdaꞌ na jax jix aaꞌ? Nach baꞌ guꞌ puꞌñi duuji bhammɨ aayaꞌ gatuuk na paiꞌp tuꞌiiꞌ. \v 10 Miꞌ pɨx jich xɨlhkaꞌndaꞌ jia gu Dios na baꞌch chulhiiñchuꞌndaꞌ noꞌch cham miꞌ puiꞌ jiim na jax jix aaꞌ, nach baꞌ cham pɨk moo jaꞌp xiꞌ pɨk xich uaꞌtulhiꞌñdhaꞌ. Na guꞌ noꞌ miꞌ pɨx xich ñɨiꞌñ nach jich uaꞌtulhiꞌñ, dhiꞌ bhaan jix maatɨꞌ kaꞌ na cham jich joiꞌgɨꞌn, na guꞌ cham bhaiꞌ tuch jimiaꞌ baꞌ gatuuk. Puiꞌ ku baꞌ tɨich xɨlhkaꞌndaꞌ na xich joiꞌndat, jaꞌp na jax aach nach jir aꞌaalh kat na mɨt guꞌch gɨɨꞌbak jich xɨlhkadimɨk guch gɨꞌkoraꞌ kat nam jax jaꞌk ɨlhiiꞌñ nach jix kɨkɨɨꞌ jaꞌtkam biꞌyaꞌ, na baꞌx bhaiꞌ tuch jimiaꞌ nach jɨꞌx juugɨt ya duduakaꞌ, nam puꞌñi xich joiꞌgɨꞌndaꞌ. \v 11 Maaxik dho guꞌ cham tuꞌr jix kɨɨꞌp jum duukam gu tulhiiñaraꞌ noꞌt jiñ aꞌm ba gɨi, na guꞌx buam tu tatdaꞌ nañ jiñ chulhiiñdhaꞌ. Ku guꞌ miꞌ dhɨr noꞌ ñich ba buus nañ xiñ chulhiiñaimɨi, ba machiaꞌ iñ ji na tuꞌ cham kɨɨꞌ kaꞌm nɨiꞌñ gu Dios. Baꞌ miꞌ dhɨr dai nañ jix jɨkgɨm pɨx bap tuiꞌkaꞌ, gio nañ cham tuꞌx buam ka tu buadaꞌ na tuꞌ cham jir kɨɨꞌ, nañ guꞌ ba tooꞌnniaꞌ. \s1 Na cham bhaiꞌ tu jimiaꞌ gu jaroiꞌ noꞌt cham miꞌ puiꞌ jii na jax jix aaꞌ gu Dios \p \v 12 Baꞌ aañ jam guguuxiꞌñ jiñ jaaduñ na pim jix ioꞌm muiꞌ xim biiñkadaꞌ buiñor gu Dios na baꞌ jaꞌp ji buusniaꞌ na pim giop ba oꞌjoꞌntaꞌ, na guꞌ xib jaꞌp ji buusan na pimɨt ba momgo na pim tɨi jiimchuꞌ, puꞌñi duuji pim baꞌ giop oꞌjoꞌntaꞌ. \v 13 Muiꞌ pim baꞌ moo xi gaaꞌñchuꞌndaꞌ na pim jax jaꞌk jix bhaiꞌ miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ na jax pɨk jaꞌk jix aaꞌ gu Dios na pim tuiꞌñgɨdaꞌ. Jaꞌp ji buusniaꞌ na pim dai miꞌ bhɨichgɨdaꞌ na paiꞌx chɨ kɨɨꞌ, na baꞌ gu jaiꞌ nam chakuix bhaiꞌx biiñak ji jam tɨɨgɨi jix ioꞌm soiꞌm ɨlhdhai miꞌ puiꞌp ba jimiaꞌ am na jax jix aaꞌ gu Dios. \p \v 14 Jam guguuxiꞌñ iñ ɨp na pim joidham jix bhaiꞌ kaiꞌchɨt jix jɨjɨkgɨm tu oiꞌñkaꞌ, chaꞌpim tuꞌ kɨꞌn jum kokdat, guꞌ dai ji na pim soiꞌm ɨlhdhat miꞌ puiꞌ xi jiimdaꞌ na jax jir am. Chaꞌpim kam uaꞌtulhiꞌñdhaꞌ, na guꞌ gu jaroiꞌ noꞌ daim uaꞌtulhiꞌñ, cham jɨꞌxdhaꞌ aayaꞌ bhammɨ buiñor gu Dios. \v 15 Jam aagiꞌñ iñ mooñ jaaduñ na pim siamri bɨɨx tuꞌ kaꞌm xi ñɨidhat gu Dios. Na guꞌ noꞌ pim jaiꞌ dhɨt am ɨrdat oipo, cham tuꞌ bhaiꞌ tu jam jimiaꞌ gatuuk. Ni ku cham tuꞌr am na pim jaiꞌ dhɨt tuꞌ bhaan ba ji ja koꞌkdhichdhaꞌ gu jaiꞌ, nam guꞌ miꞌ dhɨr baꞌ bɨɨx bhaiꞌ jim koodaꞌ na jɨꞌk guch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham. Baꞌ jaꞌp ji buusniaꞌ guiꞌ na tu koꞌkdhichdhaꞌ na jax gu jax chuꞌm ɨꞌɨɨx nax maimdagɨm tɇ bhɇɇ na ja maikkutuꞌn gu jaꞌtkam noꞌ mɨt xi juu. \v 16 Gio jam guguuxiꞌñ iñ ɨp na pim cham jaiꞌ dhɨt ja bɨɨm boppodaꞌ gu jaiꞌ uꞌuub noꞌ pim cham maap tɨɨmuiꞌx. Ni ku pim cham tuꞌ mɨk buaꞌ ji tuꞌ pɨx ba ɨlhiiꞌñdhaꞌ gu Dios nat tɨi xi jam joiꞌndak tu jam uañ gu jam uaꞌtulhdharaꞌ. Puiꞌ dhom duu ji guiꞌ na Esauu tɨɨgich bɨjɨk, na puꞌñi moo gampaiꞌ pɨx tɨ ɨlhiiꞌñdhaꞌ. Tɨɨꞌ nat gaꞌra nar bɨɨpɨꞌ kam kat, maaꞌn jooxiaꞌ gu bhab gisaar jamɨt pɨx xi maa, jaꞌp ji buus baꞌ nar gatuuk kam pɨx baꞌ. \v 17 Baꞌ gatuuk na tɨi ba chian gu taataꞌn na tu daañxidhaꞌ nax bhaiꞌ tu jimiaꞌ, nap jum aaꞌ na guiꞌ bhaan bipioꞌ nar bɨɨpɨꞌ kam na jax tu daaxix, cham tuꞌ tu daañxi gu taataꞌn, nat guꞌ pu bɨɨpɨꞌ dɨr ba maa gu sɨpdhiꞌñ na saak guiꞌ jaꞌp ji buusniaꞌ nar bɨɨpɨꞌ kam kaꞌ. Baꞌ tɨi ma susua jaꞌp ioꞌm paꞌ, cham jɨꞌxdhaꞌ bhaan ka bii guiꞌ na aꞌmiram bipioꞌdat nar bɨɨpɨꞌ kam, nat guꞌ gaꞌra, jaꞌppɨx ba ji buusan guꞌ nar gatuuk kam. \p \v 18 Aapiꞌm chi guꞌ cham paiꞌ dhuuk pu chuꞌm tɨ tɨɨgɨk ji na mɨt jax tɨ tɨɨgɨk guch bopxi kat bhammɨ gɇꞌ oidhaꞌ taꞌm na paiꞌ Sinaii tɨ tɨɨꞌ, janoꞌ nat maaxik bha ɇɇk gu Dios. Giilhim ɨɨbhidham ji nat tum duu janoꞌ, bhaiꞌ ji giꞌndukɨ gu oidhaꞌ, gio nat giilhim jix chukgam jup tum duu, gio gu tai na pɨx nammɨ kɨkka bhaiꞌ na jɨꞌx jir oidhaꞌ taꞌm. \v 19 Gio nat gɇꞌ kɨꞌn bhaiꞌ ji chum kuich, pɨx am joiñchuꞌn gu dɨbɨɨr, nat baꞌ miꞌ dhɨr bhaiꞌ ba tu ja aꞌgi gu Dios guch bopxi kat na jax jaꞌk tu daaxix kaꞌ ja bui. Baꞌ guch bopxi kat jix chotdonɨt tɨip kaiꞌch am na jaꞌxbuiꞌ pɨx tu aꞌgaꞌ gu Dios, \v 20 nam guꞌx maat na cham jɨꞌxdhaꞌ jaroiꞌ nakgaꞌ na jɨꞌk jax kaiꞌch, nam guꞌx ɨɨbhidhat kɇɇ nap kaiꞌch: “Pu maaꞌn jimdam japim moo muꞌaaꞌ maꞌyasimɨi joodai kɨꞌn piam kuxiir kɨꞌn gu jaroiꞌ noꞌt gan yammɨ tɨs oidhaꞌ taꞌm nañ paiꞌp tuꞌiiꞌ, sia gu jax chuꞌm soiꞌ.” \v 21 Giilhim ji nax ɨɨbhidham tum bua janoꞌ, cham tuꞌ puiꞌ pɨx. Sia gu Moisees tɨix choodon na bhammɨp tuꞌiiꞌ oidhaꞌ kuu am, jup kaiꞌch: “Giilhim jañ jix ioꞌm giꞌbok nañ jix choodon.” \p \v 22 Aapiꞌm guꞌ ba jam kupioꞌkdhix ji bhammɨx dhaam na paiꞌ joidham jix aꞌbhar gu baꞌbhak na paiꞌp tuꞌiiꞌ guch Gɨꞌkoraꞌ na gammɨjɨ pur Dios, na pim baꞌ jiimɨt aayaꞌ bhammɨ na pim paiꞌ iimchudhix na pim saak oiꞌñchaꞌ, bhammɨ na paiꞌ jaꞌp ji buusan nar xibkam gɇꞌ kiicham na Jerusaleen tɨ tɨɨꞌ, nam muiꞌ bhaiꞌp tuꞌiiꞌ gu noonbiꞌñ gu Dios nam gammɨjɨ gɇꞌkamtuꞌn. Cham tuꞌ kax chɨ ɨɨbhidharaꞌ kaꞌ nach paiꞌ dhuuk bhammɨ aayaꞌ buiñor, cham puiꞌ na jax janoꞌ nat bha ɇɇk Sinaii. \v 23 Jaiꞌ dhɨt jam bhammɨ bap tuꞌiiꞌ xib buiñor gu Dios na mɨt jɨꞌk tuꞌ sɨlhkam miꞌ puiꞌ jii na jax jix aaꞌ jaꞌp na maamraꞌn, nat jɨꞌk pu ja dai nam puꞌñi bhammɨ aayaꞌ buiñor. Baꞌ aapiꞌm puꞌñi xib jiñ jaaduñ, cham xiim japim bhammɨp ji bubuakiaꞌ, na pim guꞌ aapiꞌm miꞌ puiꞌ ba jiim na jax jix aaꞌ gu Dios guiꞌ na ja aagiꞌñdhaꞌ gatuuk gu jaꞌtkam nam tuꞌ jax buimɨi nam duduakat ja tutkuꞌ bhaan, nat guꞌ ba tu jam uañ bɨɨx dappaam gu jam uaꞌtulhdharaꞌ, \v 24 janoꞌ dɨr pɨx nat guch Xoiꞌkam yaꞌ ɇɇk maakam tu dai na tu aagix kaꞌ, nat guch aꞌmkam muu, na baꞌ puꞌñi duuji bɨɨx tuch uañdhix kaꞌ guch uaꞌtulhdharaꞌ. Nat guꞌ pu kaiꞌñkam pɨx jaax gu ɨꞌraꞌn bhaan gu kuruus na baꞌ dhiꞌ kɨꞌn puꞌñi tuch uañdhix kaꞌ, cham tuꞌ na jaꞌp pɨx na jax bɨjɨk guiꞌ na Abeel tɨɨgich nat puiꞌ tɨi gɇꞌp jaax gu ɨꞌraꞌn na mɨt paiꞌ dhuuk mua. \p \v 25 Baꞌ aapiꞌm jiñ jaaduñ, miꞌ pim puiꞌ xi jiimɨt na jax jam tɨɨdaidhaꞌ gu Dios, chaꞌpim gampaiꞌ pɨx ɨlhiiꞌñdhaꞌ. Na guꞌ noꞌ pim gampaiꞌ pɨx ɨlhiiꞌñ jax noꞌ tɨi jam tɨtda, jam tulhiiñchudaꞌ jaꞌp nat jax ja dooda bɨjɨk guch bopxi kat nat pu maaꞌn jimdam ja tulhiiñchuda guiꞌ na mɨt jɨꞌk cham tuꞌ kaꞌm tɨɨ nat jax tɨi ja tɨɨꞌn. Aach puꞌñip tuch dhoodaꞌ noꞌch am ɨrdat oipo noꞌ tɨich aꞌgiꞌñ nach jax jaꞌk tuiꞌñgɨdaꞌ. \v 26 Janoꞌ nat maaxik tu ja aꞌgidhak gu Dios guch bopxi kat bhammɨ Sinaii, jix ioꞌm giꞌndukɨ gu dɨbɨɨr nat jɨꞌx mɨɨkim tu aꞌga. Baꞌ dhiꞌ cham xiim jum aayaꞌ na paiꞌ dhuuk giop joiñchudaꞌ gu dɨbɨɨr, puiꞌ tu uaꞌñix gu ñioꞌkiꞌñ, jup jum kaiꞌch: “Maaꞌnnim jañ pɨx ba joiñchudaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn, bɨɨx sia dhiꞌ na tuꞌ bhaꞌñi jaꞌp jix maax jix dhaam.” \v 27 Baꞌ gu dhiꞌ puiꞌ na kaiꞌch na puiꞌ maaꞌnnim pɨx ba joiñchudaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn, jaꞌp kaiꞌñkam jup kaiꞌch na bɨɨx tu kuugalhdhaꞌ nat jɨꞌk tuꞌp tu duu, na cham tuꞌ bhaiꞌ, na puꞌñi ampɨx tu giꞌndukdaꞌ, na baꞌ miꞌ dhɨr dai guiꞌ pɨx bax chu jaiꞌch kaꞌ na cham jax jum bua, ni ku paiꞌ joiñdhaꞌ. \v 28 Jix dhaam jaꞌk kat jup jum kaiꞌch dhiꞌ na paiꞌp tuꞌiiꞌ gu Dios, bhammɨ jaꞌk dho gi cham paiꞌ dhuuk joñiaꞌ ji gu oiꞌñgaꞌn noꞌt bhammɨ bach aich gu Dios. Na guꞌ guiꞌx ioꞌm jir jix kɨɨꞌ kaꞌ, cham tuꞌ puiꞌ na dhiꞌ nach bhaan oiꞌdhaꞌ xib. Puiꞌ kuch baꞌ gammɨjɨx bhaiꞌch chaatɨt muiꞌ xi dhaañchuꞌndaꞌ bhammɨ jaꞌk na paiꞌp tuꞌiiꞌ tuꞌ kaꞌm nɨidhat. Gammɨjɨ nach mu gɇꞌkamtuꞌndaꞌ cham oodat na jax jaꞌk jix aaꞌ, na baꞌch baidhikaꞌ. \v 29 Na guꞌ noꞌ chich jax dhuuk cham tuꞌ kaꞌm tɨɨ, am tɨꞌñchokaꞌ ich nax ioꞌm jich chulhiiñchudaꞌ, na guꞌ guiꞌ jaꞌp ji buusan na gu tai guiꞌ nax ioꞌm jix choiñ na tuꞌ na pɨx jaꞌngichuꞌn. \c 13 \s1 Nach jax jaꞌk tu jimdaꞌ na baꞌ xich kɨɨgalhiꞌñdhaꞌ gu Dios \p \v 1 Jam guguuxiꞌñ iñ ɨp jiñ jaaduñ na pim joidham jix bhaiꞌ kaiꞌchɨt xim jajoiꞌgɨꞌndaꞌ na jax jaꞌk jum aaꞌ noꞌch tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam. Chaꞌpim tuꞌ bhaan jum bhabhaakuidhaꞌ ni na pim jum kokdadaꞌ, guꞌ jaꞌpji na pim joidham jir jix bhabhaiꞌkam kaꞌ ji pɨx. \v 2 Gio noꞌm jam paxiaraim gu jaꞌtkam, joidham japim jix bhaiꞌ ja tɨɨdai ja aichdhai ja tɨbiaptudaꞌ jix bhaiꞌm taatɨt, cham tuꞌx oodam. Jaiꞌ dhɨt gu bɨjɨk dɨr kam nam puꞌñi joidham jir jix bhabhaiꞌkam kat, gu noonbiꞌñ gu Dios jamɨt ja tɨbiaptudak nam cham pum aaꞌ, na guꞌ puꞌñi jaroiꞌ nam pɨx tɨbiaptudidhaꞌ. Aapiꞌm puꞌñi ɨp jiñ jaaduñ, cham maatɨꞌ kaꞌ guꞌ nar tuꞌp tuꞌm daꞌ kaꞌ guiꞌ na miꞌ jam paxiaraidhaꞌ. \p \v 3 Jix ja joiꞌndat japim soiꞌ pɨx jum ɨlhiiꞌñdhaꞌ ja aꞌmkam guch jaaduñ jich Xoiꞌkam bhaan nam jum tulhiiñ mu nam kuup, panaas ku pim moo aapiꞌm bɨɨx mup kuupkaꞌ ja bɨɨm. Sia guiꞌ nam jaꞌp pɨx ja tulhiiñchuꞌn japim puiꞌ soiꞌp jum ɨlhiiꞌñdhaꞌ ja aꞌmkam, panaas kum moo aapiꞌm bɨɨx jup jam tulhiiñchuꞌndaꞌ, na pim baꞌ guꞌ cham jax ɨlhiiꞌñdhaꞌ noꞌ mɨt puiꞌ bhaiꞌp ji jam dooda jaꞌxpɨx. \p \v 4 Gio baꞌ jam guguuxiꞌñ iñ ɨp na pim cham jir ganaiꞌ pɨx kaꞌ. Chaꞌpim jaiꞌx bhaiꞌ ja tɨtdadat ja bɨɨm boppodaꞌ gu uꞌuub, dai ji guiꞌ na pim maap tɨɨmuiꞌx na jax tu daaxix. Na guꞌ puiꞌ pɨx jam tɨɨdaꞌ gu Dios janoꞌ na paiꞌ dhuuk tum kuugalhdhaꞌ yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn na pim jix uꞌuaꞌtulhdhix noꞌ pim puꞌñi jaiꞌx bhaiꞌ ja tɨtda gu uꞌuub. Baꞌ puiꞌ xi jam tɨɨdai mu jaꞌk xi chu chiñiaꞌ nam jam iabuꞌ na pim paiꞌ gammɨjɨ miꞌ pup mɨɨjidhaꞌ. \p \v 5 Jam guguuxiꞌñ iñ ɨp jiñ jaaduñ na pim cham tuꞌ bhaan jum tutkagiꞌñkaꞌ gu tuumiñ ni ku pim jix aaꞌndaꞌ na pim muiꞌ biaꞌkaꞌ. Dhiꞌ kɨꞌn japim jix bhaiꞌm taat kaꞌ jɨꞌk na pim biaꞌkaꞌ. Dios dɨɨlh jix maat na paiꞌ dhɨr tu jam maakidhaꞌ gu tuꞌ na jam aꞌm jum aagaidhaꞌ noꞌ pim cham ka biaꞌ, na guꞌp jum kaiꞌch gu ñioꞌkiꞌñ miꞌ uꞌuan taꞌm na tu uaꞌñix: “Aañ gammɨjɨm aꞌm tɨ nɨidhidhat jum palhbuiꞌñchuꞌndaꞌ kɨꞌn gu tuꞌ nam aꞌm jum aagaidhaꞌ. Cham jɨꞌxdhaꞌ paiꞌ dhuuk dɨɨlh jum buaꞌ iñ.” \v 6 Jaiñ na guꞌ jax pɨk joidham kaiꞌch gu Dios jich Gɨꞌkoraꞌ, jaꞌpji dai nach buiñor jix biiñak kat pɨx tɨꞌñchokaꞌ miꞌ jaꞌk na paiꞌ jaꞌpnip tu uaꞌñix gu ñioꞌkiꞌñ: \q1 Cham jañ paiꞌ dhuuk tuꞌ bhaan jix choodon kaꞌ, \q1 na guꞌ cham jɨꞌxkat jaroiꞌ jax jiñ dhoodaꞌ, \q1 na guꞌ gu Dios gammɨjɨ xiñ joiꞌndat jiñ aꞌm tɨ nɨidhidhat jiñ palhbuiꞌñchuꞌ tuꞌ na pɨx bhaan. \p \v 7 Gammɨjɨ pim tɨꞌñchokat miꞌ puiꞌ xi chu daaꞌñchuꞌndaꞌ na mɨt jax tu jii guiꞌ na mɨt ya jaꞌp tuch aꞌgi gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios, nam joidham bɨɨx ja jujur kɨꞌn tɨ jɨɨꞌñdhat jix biiñak kat buiñor. \p \v 8 Guch Xoiꞌkam bɨjɨk dɨr pux jaiꞌch, cham paiꞌ dhuuk jum pataas. Gio yaꞌ dɨr jaꞌp jaꞌk gammɨjɨ pux jaiꞌch kaꞌ, cham paiꞌ dhuuk jum pataasaꞌ. \v 9 Puiꞌ ku pim baꞌ dai guiꞌ pɨx buiñor tɨ jɨɨꞌñdhat jix biiñak kaꞌ gammɨjɨ. Chaꞌpim tuꞌp jum buixdhat na jɨꞌk jax tu daaxix gu yaꞌ maaxik, puiꞌ na jax gu koiꞌ na jax chuꞌm jir jum kuaꞌdam gio na jax chuꞌm cham. Na guꞌ dhiꞌ cham jɨꞌxkat tuꞌ kɨꞌn jich palhbuidhaꞌ sia kuch tɨi miꞌ puiꞌ tu daaꞌñchuꞌ na jax tu daaxix. Jaꞌpji dhiꞌ nax ioꞌm jum aaꞌ nach miꞌ puiꞌ xi chu kuugalhdhidhaꞌ nat jax tu daasak guch Xoiꞌkam, nach baꞌ bhammɨ aayaꞌ jix dhaam buiñor gu Dios. \p \v 10 Na guꞌ guch Xoiꞌkam puiꞌ ji buusan na jax gu xibkam sasoiꞌ mɨmɨiꞌñkar, cham tuꞌ puiꞌ na jax gu bajɨk kam na jax chuꞌm jaiꞌch miꞌ nam paiꞌ tu juan guiꞌ nam tu ja daañxiꞌñdhaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam. Dai pɨx nam aaꞌ nach buiñor jix biiñak kaꞌ, na baꞌ puiꞌ ji buusandaꞌ nach tu makgɨrxiꞌñ gu Dios. \v 11 Piam puiꞌ na jax gu ja gɇꞌkam tuk guiꞌ nam bhaiꞌ gɇꞌ chiop tu juandaꞌ nam tu ja daañxiꞌñdhaꞌ gu jaꞌtkam, na baxbhat gu ja ɨꞌɨɨr gu sasoiꞌ mummu kɨꞌn tu jupsusdaꞌ na paiꞌx ioꞌm jix chu xidhuu kaꞌ, na baꞌ dhiꞌ kɨꞌn tu ja uañiꞌñkaꞌ gu Dios gu ja uaꞌtulhdharaꞌ gu jaꞌtkam. Gu ja bakxiꞌm baꞌ mɨk jaꞌk ja uꞌtɨkat ja mɨmɨiꞌñdhaꞌ, na paiꞌr gampɨx na cham jaroiꞌ oirɨ. \v 12 Baꞌ janoꞌ nat yaꞌ ɇɇk guch Xoiꞌkam puꞌñip jum duu, dɨɨrap dɨr gu gɇꞌ kiicham jamɨt baidhak tulhiiñchudimɨk mua, gu ɨꞌraꞌn nat jaax kɨꞌn ja uañchuda bɨɨx dappaam gu ja uaꞌtulhdharaꞌ gu jaꞌtkam. \v 13 Aach baꞌ xib puiꞌ cham jax jup jich aaꞌndaꞌ sia ku mɨt puiꞌ bhaiꞌp jich chulhiiñchudaꞌ na mɨt jax dhooda guch Xoiꞌkam, jix bhaiꞌch pɨx jix chaat kaꞌ, dai ji nach jix ioꞌm muiꞌ xix biiñak kaꞌ pɨx buiñor, jaꞌp jach xi dhui bɨɨx na jɨꞌk tuch chukgiꞌñ yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn, \v 14 nach baꞌ aayaꞌx dhaam nach paiꞌ gammɨjɨ bhaiꞌ pu ba oiꞌñkaꞌ. Na guꞌ yaꞌ nach paiꞌ oiꞌdhaꞌ xib cham tuꞌ gammɨjɨ yaꞌ pu oiꞌñkaꞌ ich, puiꞌ kuch baꞌ tɨi gaaꞌñchuꞌ xib dɨr nach jax dhui jaꞌp iam oiꞌñchaꞌ nach paiꞌ gammɨjɨ bhaiꞌ pu ba oiꞌñkaꞌ. \v 15 Baꞌ aañ jam guguuxiꞌñ jiñ jaaduñ nach gammɨjɨ mu daañchuꞌndaꞌ guch Gɨꞌkoraꞌ jix dhaam, gam nach taxchaabgiꞌñdhaꞌ nat jix bhaiꞌ ba duu nat bha joot guch Xoiꞌkam na puꞌñi yaꞌ tuch ñamkixdhaꞌ guch uaꞌtulhdharaꞌ, jaꞌp ji buusandaꞌ nach mu tu makgɨrxiꞌñdhaꞌ guiꞌ na kɨꞌn tuch uañiꞌñkaꞌ guch uaꞌtulhdharaꞌ. \v 16 Jam guguuxiꞌñ iñ ɨp na pim cham mɨk buppat jix bhaiꞌm duukam xip tu buadaꞌ bhaankamuꞌn gu Dios, gam na pim jix ja joiꞌndat xi chu ja maakat gu jaiꞌ gu tuꞌ noꞌ ja aꞌm jum aagaidhaꞌ, na guꞌ dhiꞌ puꞌñi jaꞌk jix kɨɨꞌ kaꞌm nɨiꞌñ gu Dios, jaꞌp ji buusandaꞌ na pim tu makgɨrxiꞌñdhaꞌ. \p \v 17 Gio guiꞌ nam bɨɨpɨꞌ dɨr guꞌkat jam aagiꞌñ gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios japim siamri tuꞌ kaꞌm jup xi ja nɨidhat, chaꞌpim gampaiꞌ pɨx ja ɨlhiiꞌñdhaꞌ. Na guꞌ jaꞌp ji buusan nam guiꞌ gammɨjɨ jam nuukaꞌn na cham tuꞌ jam duñiaꞌ, nam guꞌ gammɨjɨ tu jam daañxiꞌñdhaꞌ buiñor gu Dios na jam nuukaꞌndaꞌ. Gu Dios dɨɨlh pu chuꞌm kɨꞌn ja darai nam puꞌñi jam nuukaꞌndaꞌ gu jam iꞌiiꞌmdaꞌ bhaan, na baꞌ noꞌt ba tum kuugalh yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn, joidham jix bhaiꞌm taatɨt pu tɨꞌyaꞌ am na pimɨt jix bhaiꞌ tu jii bɨɨx jɨꞌmaꞌn. Jix bhaiꞌm duukam japim xip tu buadaꞌ, nam baꞌx bhaiꞌm taatɨt gammɨjɨ bɨɨpɨꞌ dɨr guꞌkat jam aagiꞌñdhaꞌ gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios. Na guꞌ noꞌ pim buam pɨx tu bua na tuꞌr jix buam jum duukam, jix buam jum aaꞌndaꞌ am, na guꞌx xijai kaꞌ nam jix bhaiꞌ jam tuttuꞌ na jax jaꞌk jix kɨɨꞌ kaꞌm nɨiꞌñ gu Dios. \p \v 18 Bhaiꞌ pim xi chuch dhaañxiꞌñdhaꞌñ jaaduñ, nach baꞌ gammɨjɨx bhaiꞌ tu aꞌgadaꞌ dhix bhaiꞌm kaiꞌchdham ñioꞌkiꞌñ gu Dios. Jix aaꞌ ich nach jix bhaiꞌ miꞌ puiꞌ tu kuugalhdhidhaꞌ na jax jix aaꞌ guch Gɨꞌkoraꞌ. \v 19 Gio jam taan iñ ɨp na pim puiꞌ jaꞌk tu daandaꞌ buiñor gu Dios nañ palhbuidhaꞌ nañ jax dhui jootom gio muiꞌp jam paxiarmɨraꞌ mu jaꞌp na pim jax tu oiꞌdhaꞌ nañ mu jam tɨɨꞌmɨraꞌ. \s1 Na ba tɨɨmoꞌ na tu aꞌga guiꞌ nat mu tu ja uaꞌñxi gu Israel kam jaꞌtkam gio baꞌ na tu ja daañxidhaꞌ \p \v 20 Baꞌ gu Gɇꞌkam Dios guiꞌ nat duaꞌñdhak giop bamiiꞌ guch Xoiꞌkam mu dɨr koiꞌñgaꞌn tɨr, guiꞌ na xib puiꞌ ji buusan nar jix kɨɨꞌ bipiaꞌdam, xi jam joiꞌndat tu jam uañiꞌñkaꞌ gu jam uaꞌtulhdharaꞌ kɨꞌn gu ɨꞌraꞌn nat jaax, \v 21 gam nax kɨkɨɨꞌ jaꞌtkam jup jam duñiaꞌ bɨɨx jɨꞌmaꞌn, na pim baꞌ gammɨjɨx biiñak kat miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ na jax jix aaꞌ. Gu Dios baꞌ dɨɨlh jix maat miꞌ dhɨr jaꞌp jaꞌk na tuꞌ jax dhuñiaꞌ jam bui na pim ba tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam. Gammɨjɨch baꞌ moo gɇꞌkamtuꞌndaꞌ. Jaꞌpni pɨx tuiꞌkaꞌ. \p \v 22 Baꞌ jam guguuxiꞌñ iñ jiñ jaaduñ jich Xoiꞌkam bhaan na pim cham oodat xi chu jiñkuidhai dhiꞌ na ñich muiꞌ ba tu jam uaꞌñxi, na guꞌ cham pɨk moo jaꞌp jup jir gɇꞌ, palhɨɨp ji, nañ jɨꞌx pɨx bhaan jam guguuxiꞌñ na pim jax jaꞌk gammɨjɨx biiñak kaꞌ buiñor guch Gɨꞌkoraꞌ. \v 23 Gio baꞌ xi jam aaꞌñdham iñ ɨp nat kiaꞌpɨx ba buus na kuupich gu Timoteo nar jich jaduuñ jich Xoiꞌkam bhaan. Baꞌ puiꞌ tɨi ɨlhiiꞌñ iñ noꞌt jootom yaꞌ ai nach maap mu jiim nach mu jam paxiarpuꞌ mu jaꞌp na pim paiꞌ tu oiꞌdhaꞌ. \p \v 24 Mɨjɨ ja ñioꞌkiꞌñ iñ guñ jaaduñ nam bɨɨpɨꞌ dɨr guꞌkat jam aagiꞌñ gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios, gio guiꞌ nam jɨꞌk ba tɨ jɨɨgiꞌñ buiñor guch Xoiꞌkam noꞌm jix bhaiꞌm ɨlhiiꞌñ. Aañ ya jaꞌp siamri jix bhaiꞌñ ɨlhiiꞌñ ji sia gu palhɨɨp. Gu yaꞌ kam Itaalia guch Xoiꞌkam jɨɨgiꞌñdham mɨjɨp xi jam ñioꞌkiꞌñ am noꞌ pim sap jix bhaiꞌm ɨlhiiꞌñ. \p \v 25 Jaꞌpni pɨx baꞌ moo tuiꞌkaꞌ ku baꞌ gu Dios jich Gɨꞌkoraꞌ pɨx gammɨjɨ xi jam joiꞌndat jam aꞌm tɨ nɨidhidhaꞌ bɨɨx jɨꞌmaꞌn.